COMMENTARIA AD INSTRUCTIONEM CLEMENTIS XI PRO EXPOSITIONE SS. SACRAMENTI IN FORMA XL HORARUM ET SUFFRAGIA ATQUE ADNOTATIONES H SUPER DECRETIS SACR. RITUUM CONGREGATIONIS ROMAE EX TYPOGRAPHIA POLYGLOTTA S. C. DE PROPAGANDA FIDE MDCCOO. Instructo Clementina pro expositione SSiîii Sacramenti occasione. Oratio­ nis XL Horarum adnotationibus il­ lustrata ................................................ pag. 5-151 Suffragia et Adnotationes super Decretis S. R. Congregationis. Suffragium super Decreto2574 Urbis Archiconfralcrnitalis Sacr. Stigmatum » Adnotatio su per Decreto 2576 Camerinen. » Adnotationes super Decreto 2577 Puteo­ lana............................................................. · Adnotationes super Decreto 2578 Du­ biorum .................................................... » Adnotatio super Decreto 2581 Neapoli­ tana .......................................................... » Adnolatio super Decreto Generali 2582 » Suffragium super Decreto 2584 Urbis Cappellae Pontificiae........................... » Suffragium super Decreto 2585 Dubia de Episcopis Titularihus........................... » Suffragium super Constitutione 2586 Pii PP. VII..................................................... Adnotationes super Decreto 2587 Ilispalen......................................................... » Suffragium super Decreto 2588 Tudortina......................................... · . . » Adnotationes super Decreto 2591 Neapo­ litana ........................................................... Adnotationes super Decreto 2592 Aqui­ tana .......................................................... » Adnotationes super Decreto 2593 Alipbana.......................................................... » Adnotationes super Decreto 2597 Assi- sien............................................................... Adnotationes super Decreto 2598 Pisauren............................... » Adnolatio ad Decretum 2599 Scnogallien.......................................... > Adnolatio super DecretoGenerali 2600 > Adnotationes super Decreto 2602 Mazarion......................................... · Adnolatio super Decreto 2603 Baren. » Adnolatiosuper Decreto 2604 Boven. » 155 158 159 159 166 166 167 169 172 177 182 184 187 187 188 190 191 192 192 196 197 Adnolatio super Constitutione Pii PP. VII. 2605 De I nvento Corpore S. Francisc·...................................................... 4 pag. Adnolatio super Decreto 2606 Meliten. » Adnolatio super Decreto 2607 Calaguritana et Calccaten.................................... Adnolatio super Decreto 2608 Sorana. » Adnolatio super Decreto2609 Volaterrana » Adnolatio super Decreto 2610 Maceraten. · Adnolatio super Decreto 2611 Asculana » Suffragium super Decreto 2612 Carpen. » Adnotationessuper Decreto Generali 2613 » Suffragium super Decreto 2614 Novarim. · 197 197 Adnolatio stiper Decreto 2615 Sulmonen. Suffragia super Decreto 2616 Hesolutio- 210 > nis Dubiorum................................... > Adnotationes super Decreto 2618 Colronen .................................... > Adnotationes super Decreto 2619 Derthonen......................................................... Adnolatio stiper Decreto 2620 Dubiorum » Adnotationes super Decreto 2621 Dubio­ rum............................................ . » Adnolatio super Decreto 2622 Ravennalen.................................................... » Adnotationes super Decreto 2623 Tridenlina....................................................» Adnotationes super Decreto 2625 Melpliilana....................................................· Ailnotatio super Decreto 2626 Nolana. » Adnolatio super Decreto 2627 Ravennaten.......................................................... » Suffragia super Decreto 2650 Carpen. » Adnotationes su|ier Decreto 2631 Tibur­ tina. ......................................................... · Suffragium super Decreto 2632 Resolu­ tionis Dubiorum ....... » Adnotationes super Decreto 2633 Collcn. » Suffragium super Decreto 2634 Dubium. » Suffragium super Decreto2655 Veliterna · Suffragium super Decreto 2636 Resolu­ tionis Dubiorum.............................. » Adnolatio super Generali Decreto 2637 » Adnotationes super Decreto 2938 Brictinorien.................................................. » Suffragium super Decreto 2639Urbis. » (Oh 199 199 200 200 201 203 205 212 220 221 223 225 228 228 229 233 254 254 240 244 249 252 254 257 263 264 266 f Suffragium super Decreto 2721 Aquae· Suffragium super Decreto 2640 Neri· tonen................................................ > Adnolaliones super Decreto 264 i Apuana > Adnolatio super Decreto 2642 Emeriten. > Adnotilio super D Adnolatio super Decreto 2645 Albanen. Adnolaliones super Decreto 2646 Ale> xandrina........................................... Suffragium super Decreto 26W Raven> naten................................................. » Suffragium super Decreto 2649 Imolen. Suffragia el Adnolaliones super Decreto » * 2650 Gandaven................................. Adnolatio super Decreto 2654 Neapoli­ tana ......................................... Adnolatio super Decreto 2655 Romana Basilicae Collegialae S. Mariae Transtiberini........................... Adnolatio super Decreto 2657 Alexan­ drina ......................................... Suffragium super Decreto 2659 Bugellen. Adnolatio super Decreto 2660 Veronon. Suffragium super Decreto 2661 Patavina Suffragium super Decreto 2662 Meliten. Suffragium super Decreto 2664 Mazarien. Suffragium super Decreto 2665 Imolen. Adnolatio super Desreto 2666 Favenlina Suffragium super Decreto 2668 Andrien. Adnolaliones super Decreto 2669 Mexicana........................................ Suffragium super Decreto 2670 Baren. Suffragium super Decreto 2671 Catanien. Adnolatio super Decreto 2672 Florentina Suffragium super Decreto2676Gerunden. Adnolatio super Decreto 2680 Aesma. Suffragium super Decreto 2682 Marsorum Adnolaliones el suffragia super Decreto 2684 Pisana.................................. Suffragium super Decreto 2686 Tarentina Suffragium super Decreto 2688 Ordinis Exalceatorum Reformatorum SSffiae 266 268 269 270 270 272 274 27« 278 penden................................................ Suffragia super Decreto 2745 Rhedoncn. Suffragium super Decreto 2744 Lucerina Suffragium super Decreto 2745 Vcroneo. Adnolaliones super Decreto 2752 Gongrcgalionis Missionis ad Dubium V et VII................................................... Adnolaliones super Decreto 2755 Praenestina.................................................. Suffragium super Decreto 2756 Civitatis Castellanae. .................................... Suffragium super Decreto 2758 Masson. » » > 542 544 357 360 » 565 > 567 > » 568 569 290 291 292 295 294 298 299 500 303 306 307 509 309 312 315 315 317 317 Elenchus Decretorum, quae in superio­ ribus Suffragiis sive Adnotalionibus allegata, a nova tamen aulheniica Collectione variis de causis exsula­ 373 runt....................................... Varianda circa titulos aut dies Dccrulorum, quae Suffragiis el Adnolaliombtis veteris Collectionis inserta ex­ 37« hibentur...................... . . . Suffragia ad praecipua quaedam recentiora Decreta Sacrorum Rituum Congregationis. Suffragium super Decreto Generali 3808 37G de Festis primariis et secundariis. Suffragium super Decreto Generali 3835 pro moderando cultu Servorum Dei, qui nondum ab Apostolica Sede re­ lati sunt inter Beatos............ 401 Suffragium super declaratione Decreti 521 3837 de Festis primariis vel secun530 pariis, quoad Festa duplicia minora » 402 el semiduplicia.............................. Suffragium super Decreto Generali 3881 555 Trinitatis Regni llispaniarsm. . . » Anniversarii Dedicationis Ecclesiae 408 Adnolatio super Decreto 2690 Massae Suffragium super Decreto 3907 de Con­ 357 el Populoniae........................... secratione Ecclesiae sine ullius con­ 557 Suffragium super Decreto 2712 Bosanen. » 416 secratione Altaris................. Adnolaliones super Decreto 2719 Tarvi» 419 Suffragium super Decreto 3939 Romana 540 sina......................................... LECTORI PRAEMONITUM pinguli Ecclesiae Romanae Rilus (atque eos dicimus qui divinarum rerum naturam non tangunt, in quibus nulla potest esse varietas) vel ab exordiis Christianae fidei proprium id sibi semper obtinuerunt, ut non lanquam alicuius peculiaris Ecclesiae consuetudines, quantumvis legitimae, sed lanquam certae divini cultus rationes ceteris omnibus Ecclesiis pro opportunitate imitandae relinerentur. In quorum confirmationem Decentii Episcopi sufficiat epistola, quam nlim Innocentio Romano Pontifici misit, ut Romanae Lilurgiae arcana ille sibi aperiret. Ineunle vero tempore, quo apertius exerceri potuit vera religio, eo magis nihil ferine fuit, quod si Romana Ecclesia in Dei cultum sibi unquam proposuerit, ceterae catholici orbis Ecclesiae ab ea non fuerint mu­ tuatae, praesertim in iis quae non locorum conditione, sed Christianae pietatis virtute instituta esse videntur. Inter celera solemnis in Urbe est cultus per XL horas Eucharistiae pu­ blice exhibendus iam ab anno 1592 per Clementem VIII Pontificem Maximum fel. rec. certo ordine inductus, atque ita ut per anni circulum vel uno tem­ poris momento Christus Dominus sui fidelium veneratione non careat. Licet enim quaedam eius adorationis origo antiquior habenda sil; tamen ubi primum ita ab Ecclesia Romana sancita et in actum deducia est; eam saltem in parte imitandi desiderium aliis civitatibus, a pietate quidem non alienis, commune quodammodo evasit. Atque ipsi Romae, religionis Magistrae, quid tandem ve­ hement ins optandum quam quod aequo ubicumque splendore Dominici Corporis Sacramentum assiduissime coleretur? Cum igitur quae ad rile Christi Corpus publicae venerationi exponendum congrua Apostolicae Sedi visa sunt, in ea Institutione, quam, a Clemente XI Clementinani dicunt, simul una contineantur; eaque observanda sint ubicum­ que eius adorationis ratio adhibetur; hinc esi quod eiusmodi Instructio nedum Decretis Sacrae Rituum Congregationis cum adposilis nolameiitis adiungi de­ beat, sed el omnium commoditati aeque imprimi separalim. Quod hic prae­ stitimus. . “— ------0s- - ***>$*0^$*^.- - INSTRUCTIO CLEMENTINA Pro expositione Sanctissimi Sacramenti occasione Orationis quadraginta horarum adnotationibus illustrata ----------------- ***----------------- OPERIS RATIO · 1. Plurima sane occurrunt in hac nostra possent, sed nos forte nimis a nostro pro­ Collectione Decreta, quae circa Venerabilis posito el fine abstraherent. Quidquid sit de Sacramenti expositionem versantur. Haec primo huius Instituti Auciore, certum tamen inter nonnulla sunt, quae ad soiemnem il­ est pium hoc exercitium initia habuisse lam fieri solitam pro Oratione perenni Qua­ .Mediolani circa Annum 1534 , sub Al­ draginta Horarum proprie pertinent; alia phonse II Duce, ut Ughellius referi Italia vero, quae ad celeras magis minusque so- Sacr., neque ita multo post ad aliquas Ur­ lemnes, publicas vel privatas, extenduntur; bis Ecclesias fuisse propagatum. Nam Pius IV omnia tamen in unum confluunt euindemin sua Constitutione, quae incipit: Divina que finem, qui est, ut Sacri serventur Ritus disponente Clementia etc. decimo quinio ex Ecclesiae Instituto augustissimae illi Calendas Decembris 1560, probavit confiractioni convenientes; et, si qui irrepsere mavitque Sodalitatem Orationis seu Mor­ alicubi abusus, omnino tollantur. Quoniam tis. quae in singulis mensibus, statis die­ bus, per horas quadraginta Christum imi­ veto quae sparsim in iisdem habentur, stri­ tata , qui ad quadraginta dies ieiunium in cte simul collegit; et, aliis adiectis, in deserto protraxit (id Mediolani fiebat ad re­ quasdam veluti regulas distribuit Instru­ colendum tempus, quo Christi Corpus la­ ctio, quam Clementina™ dicimus, praecipue servandas in Urbe, occasione Orationis Qua­ tuit in Sepulcro) orationi vacabat, Domini­ draginta Horarum, cum qua solemnis San­ cum Corpus decenti pompa circumferendo. ctissimi Sacramenti expositio coniungilur ; Unde conticere possumus, non tamen certo eamdem, si appendicis loco collectioni ad­ adlirmare, quod Sacra Eucharistia ab initio deremus, non ingratum fore existimavimus. usque ad finem Orationis exponi etiam con­ Hanc enim Sacrae Rituum Congregationis sueverit, quemadmodum Mediolani in more responsa mirifice illustrant ; veluti ex com­ iam pridem fuerat. Quamquam mullo ante mentariolis, quae singulis eiusdem Instru­ pium hoc Institutum in Urbe obtinuisse ctionis partibus subjicere operae pretium dicendum est, opera S. Philippi Nerii, qui prima fundamenta iecil Confi alci nitatis duximus, facile patebit. Plurimum certe SS/nac Trinitatis Peregrino) um, quod ac­ proderunt cum Instructio tum Decreta ad rite servandas caeremonias, quae vel ex cidit Anno IfiiS. Ita Baccius in eius Vita lege scripta, vel ex constanti Ecclesiae di­ lib. 1, cap. 8: « Ogni prima Domemca dei sciplina ad cultum exhibendum Sacrae Eu­ mese e di più ogni anno per Ia Sellimana charistiae, quacumque ex causa Fidelium Santa esponeano il SSiïlo Sacramento per adorationi expositae, sunt ordinatae. l'Orazione dellc quaranl’ore » ; hinc iure 2. Ne sil qui existimet me velle in credimus a Sodalitate SSiîiae Trinitatis, antecessum dissertationem conficere de pri­ ad alleram postea , quae dicitur Mortis, mo Orationis Quadraginta Horarum Auctore; pium hunc morem, lain Orationis quam side ratione, qua potissimum is motus fuit; multaneae SSfiii Sacramenti expositionis, ac de aliis similibus quaestionibus, quae fieri fuisse propagatum. 3. Sed id privatorum erat, qui simul statis temporibus in Sodalitii Ecclesiam con­ veniebant ad pia Religionis opera exercen­ da; et quamdam veluti Communitatem efformabanl, dum conventus fiebant; nulla tamen lege tenebantur, et poterant pro lubitu adesse vel abesse; et etiam, delicien­ tibus Sodalibus, Societatem dissolvere. Pe­ rennis praeterea non erat Oratio, ut numquam per Anni circulum in una allerave Ecclesia cessaret, quamvis per quadraginta illas horas non intermissa, quibus decur­ rentibus utraque Sodalitas eidem coram Sa­ cramento, ad invicem succedentibus Fra­ tribus, vacabat. Num ab initio Mediolani perpetua fuerit, certo adlirmare non pos­ sumus: talis procul dubio erat aevo S. C«roit llorromaei, quo Ecclesiam illam re­ gente, scimus per lurnum distributas fuisse Ecclesias, in quibus, solemniter exposito Sa ero Vase cum Eucharistia super Altari, iuxla illius temporis et regionis morem, sine intermissione diu nocluque Oratio lierel, ut colligimus ex Instructione, qua Sanctus Antistes et cohibuit abusus qui forte irre­ pserant, et certam praescripsit formam el quasdam dedit regulas ea in Oratione omnino servandas. Huiusmodi Instructio legi potest in Actis Ecclesiae Mediolanensis lom. 2, pag. 681 et sequent, editionis Patavinae. Insuper « ex vita Beati Juvenalis Ancina Sa Iuli arum Episcopi , super Sanctissimam Eucharistiam in tali occasione exponi con­ suetam, non leve aliud eruitur argumentum, dum Doliani apud Lagienses populos insti­ tuta ab eo assentur Oratio Quadraginta Ho­ rnum, ad quam processionaliler diu noclu­ que occurrit populi multitudo plurima, SSfnuin Sacramentum veneratura ». Ha Ca­ valeries lom. 4, cap. 10, adnolat. praeliminar. Nec tamen ex hoc consequitur Do­ liani Orationem fuisse perpetuam, scilicet .id integrum annum, distributis per lurnum Ecclesiis, protractam; licet ubi erat in more, lierel cum Sacramento post solemnem sup­ plicationem adorationi exposito, ad quod colendum frequens populus continebat. 4. Forte etiam Romae aliae erant Ec­ clesiae, quae exemplo excitatae Sodalita­ tum Sanctissimae '1'rinilalis et Mortis, pium hoc Institutum sequulae sunt. Verainl iraen, etiamsi non in aliquibus tan­ tum, sed in bene mullis laudabile hoc el maxime religiosum cultus pietalisque exer­ citium obtinuisset, de quo tamen certa no­ bis non occurrunt documenta nec tantum est otii ut in iis quaeritandis, si quae sunt, immoremur; deerant nihilominus ea, quae Institutum hoc (quoad Urbem) praecipue distinguunt, videlicet perennitas Orationis, quae in una incipit Ecclesia , prius quam in alia absolvatur; ita ut per integrum anni circulum niimquam deficiat; el publica luctoritas, quae nedum eamdem lege prae­ cipiat, verum etiam ordinem ac methodum praescribat omnino servandum. S. Clemens VIII illo fuit, qui sub finem Seculi XVI utrumque praestitit. Siquidem commotus calamitatibus el angustiis, quae Christianam Rempublicam undique preme­ bant; noscens «Orationem bonorum omnium esse conciliatricem, quae ex corde humili el animo contrito Coelos penetrat, iram Dei mitigat, plagas el flagella avertit el Di­ vinae Misericordiae impetrat abundantiam... el quidem tanto facilius... quanto maior fidelium et piorum multitudo in uno Cari­ tatis spiritu copulata continuatas adhibet preces..., statuit ad placandum Deum... perpetuam sine intermissione Orationem pu­ blice in hac alma Urbe sic instituere... ut die nocluque , quavis hora , loto vertente anno sine intermissione, Orationis incensum in conspectu Domini dirigatur ». Ha in eius Constitutione Graves et diuturnae, data die 25 Novembris 1592. Certum est itaque a Clemente 17// petenda esse initia Orationis perpetuae in Urbe per singulas designatas Ecclesias, incipiendo a Palatii Aposlolici Sacello, quodam servato ordine a Dominica prima Adventus usque ad integram ultimam hebdomadam post Pentecosten distributas. Sed non aeque certum est perpetuae Ora­ tioni expositionem quoque SSffti Sacramenti ex lege dicta a Pontifice ab initio coniungi coepisse. Constitutio de sola loquitur Ora­ tione, de Expositione non item: nisi quis subobscure eam indicatam velit postremis illis verbis: Orationis incensum in conspe­ ctu Domini dirigatur; quae tamen verba, non secus inlelligenda sunt, quam de pu­ blicis precibus, quae semper, vel exposito vel latente Sacramento, dum limit, coram Domino limit. Quamobreni ex Clementina Constitutione consequitur Orationem perpe­ tuam dumtaxat in praecepto fuisse, Expo­ sitionem vero Sacramenti in facultate el ar­ bitrio. Fortasse tamen non ita mullo post, si non fuit ab milio , obtinuit consuetudo exponendi Augustissimam Eucharistiam m singulis Ecclesiis per integras quadraginta horas praescriptae Orationis, veluti fiebat iainpridem nedum Mediolani, verum etiam Romae in Ecclesiis, Sodalitatum Peregrino-  (i rum et Mortis. Haec autem consuetudo universalis, diuturna, non intercepta eam habet vim, quae scriptis legibus inest, ne­ que ab ea recedere amplius licet. Id col­ ligimus ex Clementinas Instructionis, de qua nos agimus, exordio, ubi designatur tem­ pus non Institutionis , sed « Dell’ inlroduzione dell’Esposizione del SSmo Sacramento per 1'Orazione continua d elle quarant’ore »; quae sane verba ita inlelligenda videntur, ut Oratio perennis primum fuerit indicia, postea vero sensim accesserit maxime com­ mendabilis usus exponendi simul Sanctissi­ mum Sacramentum; quod forte initio fiebat aperio tabernaculo cum Pyxide velata. G. Verum non contemnenda argumenta occurrunt, quae plane evincunt Expositio­ nem SSmi Sacramenti, etsi non praescri­ ptam a Clemente VIII, huius tamen aetati, ac proinde institutioni Orationis perpetuae esse coaevam. Si eidem normam praebuit cum Mediolanensis Ecclesiae , tum Sodali­ tatum SSmae Trinitatis el Mortis mos iamdiu invectus, plane consequitur solemnem Sacrae Eucharistiae Expositionem ab exordio comungi coepisse Orationi perenni Quadra­ ginta Horarum. Praeterea nedum contectu­ rae el praesumptiones, sed documenta pro­ stant , quae rem conficiunt. Caeremoniale Episcoporum appello, quod publici iuris fa­ ctum est sub eodem Clemente VIII an­ no ItiOO, octennio post antediclam Consti­ tutionem Graves et diuturnae. Nam part. 1, cap 12, num. 8, regula servanda traditur: « Si aliquando contingeret coram Episcopo, vel per ipsum Episcopum celebrari, existenle SSnio Sacramento super Altari... vel cum exponitur Oratio Quadraginta Horarum». Anno igitur 1G0O Orationi couiungebatur Sacramenti expositio. Neque existimes ex Gaeremonialis Rubrica haud probari Roma­ num morem; eo quia idem Liber, cum sil ordinatus pro Ecclesiis universi Orbis, hac in parte non iubcl quid faciendum sil, sed praescribit modum tenendum, si alicubi fiat. Etenim cum necessarium visum sit eam Regulam Caeremoniali inserere, eamque extendere ad Orationem Quadraginta Hora­ rum, non immerito arguimus expositionem huiusinodi fere ubique iam fieri coepisse. Adslipulalur Decretum Sacrae Rituum Con­ gregationis in lllerdcn. 28 Iprilis 1607, quod iubcl: « Ne Concinnatores caput tegant ante Sacramentum expositum infra Octavam Corporis Christi ; el quando per annum Oratio continua Quadraginta Horarum indi­ citur ». Neque censendum in Ecclesiis Ur­ bis non id fieri coeptum, quod per plures Dioeceses iam fuerat propagatum : imo po­ tius putandum est Romanum morem illis exemplo fuisse. Benedictus XIV in laudata Instil. E< clesiastic. 30, quamvis fateatur a Clemente VIII Expositionem SSmi Sacra­ menti non fuisse lege praeceptam, eius ta­ men Constitutioni coaevam merito existimat. « Licet de exponenda publice Eucharistia nullum Pontifex verbum faciat, confici ta­ men facile potest, tunc primum morem in­ ductum fuisse , vel paulo ante (non dicit paulo post, sed plulo ante) ut Sacra Eu­ charistia exponeretur, cum Quadraginta Ho­ rarum Oratio indicebatur ». 7. Praeterire modo iuvat alia Sacrae Rituum Congregationis Decreta suis apte locis infra referenda, quae licet posteriora sint, morem tamen hunc longe ante indu­ ctum fuisse supponunt. At nequeo praete­ rire Barlholomaeum Gavantum, qui suas ad Rubricas Missalis Romani lucubrationes, primum praelo datas Mediolani .bino 1627, ad tit. 14, pari. 2, de hoc more loquitur tamquam universaliter receplu , inquiens : < Inprimis igitur illud est notandum, quod pro exponendo SSmo Sacramento in Altari pro initio Quadraginta Horarum vel spiri­ tualium exercitationum, cantari debet Missa Votiva de SSmo Sacramento etc. ». Ne­ mini dubium, quod cl. Auctor agat, non de usu Ecclesiae Mediolanensis, sed de Roma­ no; quippe Mediolani expositio el repositio Sacramenti fiebat sine Missa. Porro Gavanlus ab eodem Clemente VIII Sacrae Rituum Congregationi, ut alter e Consultoribus ad­ scripts, postea ab Urbano VIII in Romani Breviarii correctione laudabiliter adhibitus: nomen idcirco sibi auctoritatem conciliat. Si meum, qualiscumque sil, sensum pro­ mere licet , puto Orationi coaevam fuisse expositionem Sacramenti; hanc vero a Cle­ mente VHI non praeceptam, forte quia prae­ cipiendum non id necessarium duxit, quod iam erat in inoro positum apud illas Ec­ clesias , in quibus vel ex Instituto vel ex devotione perennis Quadraginta Horarum Oratio statis temporibus peragebatur. Atque ita existimasse doctissimum Pontificem Be­ nedictum XIV supra relata verba plane suadent. 8. Quamquam vel ipsi institutioni coaeva sit, vel etiam ante, aut non ita mullo post inducta fuerit simullanea SSnii Sacramenti expositio; certum est tamen eumdem mo­ rem antiquissimum esse, qui, etsi ab initio in arbitrio fuerit, vim postea legis obtinuit; — 6 — nec amplius licet Orationem Quadraginta Horarum indicere , sine simullanea SSmi Sacramenti expositione. Quoniam vero, ut saepennmero accidit, etiam in Religiosis et ad Divinum Cultum pertinentibus insti­ tutis nonnulli abusus intromitti in aliquibus Ecclesiis coeperant ; ad hos penitus elimi­ nandos non defuit Praesidum vigilantia, qua simul privatorum licentia cohibita et sacrae actionis decori fuit consultum ; quemadmo­ dum constat ex edictis diversis temporibus, prout circumstantiae exigebant, editis a Cardinalibus Urbis Vicariis, quae in Tabu­ lario Secrelariae Vicariaius asservantur. Ve­ rum Clemens XI, quae sparsim statuta fue­ rant, simul colligi iussit certasque regulas omnino servandas praescripsit, ut omnes scirent, quid in Oratione, Processione, Ex­ positione, Repositione cum ab ecclesiasticis tum a Laicis agendum esset, quid vitan­ dum, adiecla comminatione poenarum ad­ versus illos qui secus facerent. Hinc pro­ diit publicique iuris facta fuit Instructio illa, de qua nos agere proposuimus. 9. Itaque a Clemente XI , primo eius Auctore, huiusmodi Instructio Clementina dicitur, et in vulgum prodiit die 21 Ja­ nuarii 1705; dein vero ab eiusdem Suc­ cessoribus Innocentio XIII, Benedicto Xlll et Clemente XII fuit confirmata, ac post in­ tegri sectili fugam in viridi est observantia. Eadem certam quamdam praescribit metho­ dum dilucidis regulis disparlitam, ad quam luendam seivandamque omnes indislinclim tenentur Urbis Ecclesiae, quin liceat ab ea declinate, nisi tales concurrant circumstan­ tiae, propter quas, qui praesunt, legem ali­ qua in parle emolliri opporlunum existi­ mem. Quaedam ea continet, quae cum sint generalia el ad essentiam perlineanl cnllus Sacrae Eucharistiae debili, nedum Romae in sola Oratione Quadraginta Horarum, sed etiam alibi el in aliis omnibus Expositioni­ bus, quae per annum fiunt, servanda omnino sunt. Quod quidem procedit non ex praeM ripto Instructionis, quae unam respicit Orationem Quadraginta Horarum pro Ecclesiis Urbis; verum ex Ecclesiae instituto ac disciplina el ex Sacrarum Congregationum decisionibus. Celera vim legis habeni quoad Urbem, sed ad alias Ecclesias non exten­ duntur, licet laudabile inultum sil ul ubi­ que servenlui , quemadmodum respondit Sacra lliluuin Congregatio in Patavina die 12 lulu 1749 (habetur hic in nova Col­ let none num. 2H»3). Ei revera cum In­ structio data sil peculiariter pro Ecclesiis Urbis, hoc salis est, ne quoad alias obliga­ tionem inducat. Verbodicam, eamdem quoad Urbem vim praeceptivam habere , quoad alias Ecclesias dumtaxat direclivam. Quae sane distinctio oblinet etiam in Urbis Ec­ clesiis relate ad expositiones alias, quae per annum frequenter fieri solent, nisi tamen aliqua ex Instructionis Regulis etiam ad has expresse extendatur. 10. Volunt nihilominus Cavalerius Oper. lom. 4, cap. 8, § 24 Instructionis ; el Telamus in Appendice ad § 5 eiusdem; vo­ lunt, inquam, Instructionem vim legis ubi­ que habere. Cum enim ambo notassent ali­ qua in eadem contineri, quae a Caeremoniali Episcoporum et Rituali Romano dis­ cordare ipsis visa sunt : « Haec autem, aiunt, novissime Romae petita sunt declarari » ; el responsum prodiisse affirmant die 26 Mar­ tii 1746 hisce conceptum verbis: «Ser­ vandam esse Instructionem , quia consonat praxi Cappellae Pontificiae el Urbis Romae, quae totius Orbis Magistra est ». Prosequi­ tur Cavalerius loco citato: « Petilio autem processit de Expositione qualibet etiam extra Romam. Unde quae methodus ab ea (scilicet Instructione) praescribitur, ubique gentium palet esse servandam, etsi contra­ rium habeat Caeremoniale Episcoporum vel Rituale Romanum ». Non quaeram modo num revera aliquod intercedat discrimen Instructionem inter el Caeremoniale ac Ri­ tuale ; alibi opporlunior erit de hoc disse­ rendi locus. Id , quod nunc interest, ad ipsum quod laudatur Decretum refertur. Me redarguat nemo, si de eiusdem aulhenlicilale dubitavero. Scito enim illud in Sacrae Rituum Congregationis Regestis minime reperiri; et penitus ignoramus num revera, a qua Congregatione el cuius auctoritate datum sit. Ulerque Auctor silet et nimis genetica utitur expressione: « Novissime Romae petila sunt declarari: - Declaratum fuit Romae ». Quamobrem iure existimo non aliud illud esse, nisi privatum respon­ sum alicuius rerum liluigicarum Periti, ro­ gali ul suo iudicio enodaret quaesitum sibi ad decidendum traditum. 11. Dato auiein, quod non privati ho­ minis iudiiium, sed Sacrae Rituum Congre­ gationis declarationem praebeat laudatum responsum: quid tamen inde? Habebit so­ lummodo vim direclivam , non praecepti­ vam : siquidem posterius Sacrae Congrega­ tionis Decretum quaestionem solvit. Inter­ rogata: « An instructio pro Oratione Qua­ draginta Horarum, Romae iussu Clementis XI edita, etiam extra Urbem servari possit ac. debeat? » sub die 12 Iulii 1749 respondit : « Praedictam Instructionem extra Urbem non obligaro; laudandos tamen, qui se illi conformare student, nisi aliud ab Ordinariis locorum statuatur ». Igitur iuxla novissimum hoc Decretum, fas erit servare tam modum ab Instructione traditum, quam alterum a Caeremoniali praescriptum, licet primus ad sensum eiusdem Decreti magis congruere videatur; praesertim quia, siqua est appa­ rens repugnantia inter Instructionem el Caeremoniale ac Rituale, essentialia ne mi­ nimum quidem laedit , sed circa modum solummodo versatur , ut infra loco magis opportuno videbimus. 12. Laudabile igitur, si Instructioni omnes se conforment Ecclesiae, licet coaclive non teneantur. Idcirco sapienter sub­ dit Decretum ac limitationem ponit : « Nisi aliud ab Ordinariis locorum statuatur ». Hinc si Episcopi quoad aliquam ex praescriptis Regulis ab Instructione recedere satius du­ cant vel aliquid moderandum censeant, ut locorum el Ecclesiarum qualitati provideant, laudabilibus el rationabilibus consuetudini­ bus, quae nec per Caeremoniale Episcopo­ rum abrogantur, se conforment , variisque consulant circumstantiis, quae non ubique eaedem sunt, hoc erit servandum. Id ta­ men dumtaxat intelligendum de iis, quae, salva litus substantia, vel circa modum ver­ santur, vel quamdam congruentiam impor­ tant nnllamque praeferunt deformitatem, si diversimode fiant, aut etiam omittantur. Se­ cus vero de iis est, quae cultus substan­ tiam spectant, et sacrae actioni sunt essen­ tialia; quae proplerea ubique locorum ser­ vanda sunt, non in vim Instructionis, quae ad universum Orbem non extenditur, sed ex Ecclesiae praescripto, Rubricis ac Sa­ crarum Congregationum Generalibus Decre­ tis, quae ubique vim legis habeni. 13. Quoniam vero, ul palet ex hucusque dictis , Clementina Instructio vim praescriptivam habet in Urbe, direclivam dum­ taxat quoad alias Ecclesias per universum Catholicum Orbem; el, ul ubique servetur, multum laudabile est: operae pretium du­ cimus exemplum sequi Cavalerii el Tetami, qui eamdem doclis quibusdam adnotalionibus illustrarunt. Opportune distinguenda erunt, quae ubique servanda sunt, ea se­ cernendo ab aliis, quae pro locorum, tem­ porum ac peculiarium circumstantiarum ra­ tione possunt vel praeleriri omnino , vel saltem moderari. Varii etiam pro regularum applicatione distinguendi sunt casus, etsi de Ecclesiis Urbis agatur. Publicae namque ex­ positiones , praeter illas Orationis Quadra­ ginta Horarum, solemnes panier sunt, vel quia oh gravem causam pnblicumque Ec­ clesiae bonum fiunt, vel quia ex Instituto aut alia urgenti ratione , aliqua cum cele­ britate populique frequentia peraguntur ; vel quia, licet non sint praeceptae pro Ora­ tione Quadraginta Horarum, formam tamen pro eadem praescriptam tenent. Sunt etiam et aliae vel longe minus solemnes vel pri­ vatae, quemadmodum suis apte locis vide­ bimus. Hinc modi regularumque diversitas. Nam quae publicam expositionem respi­ ciunt , nequeunt in omnibus aeque apiari privatis; rursus, quae in solemnissimis te­ nendae sunt, non item necesse est ul ob­ tineant in minus solemmbus, quae ad breve tempus ex venia, non ex praecepto fiunt, vel staiis diebus, vel occasione novendia­ lium , quae praemitli solent Festivitatibus B. Μ. V. el Sanctorum, vel aliis de causis. Ut autem opus hoc nostrum utile sit, non sistam dumtaxat in iis, quae ad Orationem Quadraginta Horarum proprie pertinent, sed el alia insuper persequar, quae diversimode obligant in aliis quibuslibet expositionibus vel publicis vel privatis, vel magis minusque solemnibus. 14. Mirabitur forte quis quod in me hoc negotium susceperim, postquam sparlam hanc Cavalerius atque Telamus ita illustra­ runt doctis adnotalionibus, ut nihil iisdem addi posse videatur. Curnam id fecerim? percontabitur. Verum percontandi locum is non esse fatebitur; desinelque admirari, si rationes, quibus motus fui, ut eorum opus recuderem, attente consideret. Cum enim Decretorum Sacrae Rituum Congregationis Collectioni Instructionem Clementinam adiicere Appendicis loco statuissem , opportu­ num visum est mihi sub qualibet sanctione notare Decreta , si quae sunt , relativa ad eamdem. Mens praeterea erat, ul quilibet uno veluli obtutu singula ignosceret, quae ad unam alteramve regulam pertinent ; quod fecisse praefatos Auctores non diffi­ teor, sed accidit saepenumero, ut ad aha eorumdem operum loca Lectorem aman­ dent, quod perincommodum mullum esi. Forte etiam aliquam praetereunt quaestio­ nem , vel saltem vix attingunt , sed non satis illustrant : quamobrem supplendus erat defectus. His accedit, quod non in omnibus ego eorum sententiis assenlior, sed quandoque, ul ab iis dissentirem, non 8 omnino contemnendae rationes me impule­ runt. Utrum bene, aliorum erit indicium. Ac tandem recentiora addenda erant De­ creta , quae nondum prodierant, dum Cavalerins suum opus absolvit , a quo Tetamus, quidquid in hanc rem scripsit, est mutuatus. Hoc fuit instituti mei consilium, haec ratio. Utile opus pergratumque futu­ rum arbitror, saltem quia in unum col­ lecta sunt omnia, quae circa Sacrae Eu­ charistiae expositionem, -quocumque modo ea fiat, versantur. Aliqua etiam incidenler habentur, quae inservire poterunt pro norma Processionum, in quibus Sanctissi­ mum Sacramentum, vel pro Oratione Qua­ draginta Horarum , vel in solemnilato et Octava Sanctissimi Corporis Christi, vel alia quacumque ex causa , magna cum pompa circumfertur. Ne censeas me cuncta per­ sequi velle , quae ad hasce Processiones perlinent ; nimis ab instituto diverterem, si id vellem. De iis tantummodo ero so­ licitas, cum se obtulerit occasio, quae ec­ clesiasticae leges, ut earumdem decori con­ sulant , vel facienda vel vitanda osse inbent. ISTRUZIONE EU ORDINI Da osservarsi nell'Orazione continua di quarant’ore coll’Esposizione del Santissimo Sacra­ mento per li bisogni di S. Chiesa, secondo la pia mente de'Sommi Pontefici confermata, e pubblicata di nuovo per ordine di Nostro Signore Clemente XII. PROSPERO dei. Titolo di S. Silvestro in Capite della S. R. C. Cardinal MARE FOSCHI, DELLA SaNTIT DI NOSTRO § I· « Essendo stale falle sin dal tempo del< I'introduzione dell’ Esposizione del SSmo « Sacramento per I’Orazione continua di qua« rant’ore diverse provisioni spellanli al de< coro di della fnnzione, aeciô le inedesime « vengano esallamenle osservate e si rimuova < ogni abuso inirodotlo in alcune Chiese ; « d’ ordine espresso della Santità di Nostro « Signore daloci coll’ oracolo della sua viva «voce, ordiniamo e comandiamo, che in « tulle Io Chiese di questa Cilla tanto Pa« triarcali, quanto Collegiale e Parrocchiali, « ed in ogni allra Chiesa si dei Secolari, « che dei Regolari, in qualsivoglia modo < privilégiai» e degna di special menzione, « in cui si fart la suddolla Orazione di qna« rant’ore, s’osservi inviolabilmenie quanto < si prescrive nella présente novissima Istru« ziono sollo le pene infrascritte ». § Π. « Si melterà sopra la porta della Chiesa, « dove sert l’Esposiziono un segno del SSmo < Sacramento ornaio di fesloni, come pure « a capo della slrada vicina, perché sia nolo « a chi passa esservi Γ Esposizione del SSmo « Sacramento ». Oplimo hire praescripta haec sunt, ut Fideles ante Ecclesiam el per vicinia trans­ euntes, hisce signis admoniti, confinant Sa­ cramentum veneraturi. Eadem signa pluri­ mum conferunt ad compescendam plebis Signore Vicario Generale. licentiam, ne clamoribus et turbis devotio­ nem distrahant illorum, qui in Ecclesia sunt Orationi intenti. In aliis vero Expositionibus, quae persaepe fiunt, satis erit quod prope principem ianuam Ecclesiae apponatur si­ gnum, quemadmodum in Urbe fit. § in. « Il SSiîio Sacramento dovrt esporsi nel« I’ Altar inaggiore (eccetluale le Basiliche « Patriarcal!, nelle quali si suole esporre « sopra altro Altare), e si coprirt 1’lmma« gine o Statua, che vi sia; come anche le « pareti della Tribuna e le vicine all’ Al< lare, se non vi sono ornamenti fissi, si « copriranno con drappi, avverlendosi che « gh apparati non conlengano istorie, nè cose « profane ». 1. Prima pars huius sanctionis tanto cum rigore servanda est, ut, occasione Exposi­ tionis pro Oratione Quadraginta Horarum, numquam liceat ab ea declinare, nisi urgeat necessitas exponendi Sacramentum in aliquo salis amplo laterali Sacello, Ara maxima ob novam constructionem, aut necessariam reparationem, aut aliam indeclinabilem cau­ sam, impedita. Hoc tamen in casu licentia Cardinalis Urbis Vicarii omnino erii neces­ saria. Ipse namque agnoscere debet, num, exposito Sacramento extra Aram maximam, salis consultum sil decentiae et religioni, an magis expediat Expositionem ea in Ec­ clesia differre, donec impedimentum sub­ latum sit, el inierim aliam ei substituere. — 10 — Exceptio, quae fit favore Patriarchalium, firmat in oppositum regulam quoad alias omnes Ecclesias. Ideo enim Patriarchates in lege non comprehenduntur, quia expo­ sitio commode fieri potest in Sacello, in quo toto anni tempore asservatur Eucha­ ristia, vel etiam in alio, quod magis oppor­ tunum videatur. Uniusmodi quippe Sacella angustis non sunt circumscripta limitibus, sed tam late undique palent, ut horum quodlibel vehit altera separata Ecclesia cen­ seri possit: quamohrem frequenti licet con­ fluente populo, nihil timendum est, quod religionem, cultum, decentiam laedat. Ne­ que antiqua consuetudo deerat, dum pro­ diit Instructio, quae eamdem, ut laudabi­ lem et rationabilem (legem limitando) pro­ bavit firraaviique. Non eadem ratio militat quoad alias Ecclesias, licet elegantia et am­ plitudine insignes, quae proinde regulae generali subiiciuntur. 2. Ea tamen lex ultra Expositiones Ora­ tionis Quadraginta Horarum non extenditur. Si de aliis sermo sil magis minusque solemnibus, quamvis maxime deceat ut in Ara maiori hae fiant, regula non est tanto cum rigore accipienda, ut non liceat devotionis, vel etiam commoditatis ergo, vel ad satis­ faciendum piis Fundatorum dispositionibus, vel alia rationabili de causa, Sacramentum exponere in aliquo ex lateralibus Sacellis, dummodo quodlibet absit irreverentiae pe­ riculum : quemadmodum probat Cavalerius tam. 4, cap. 7, Decret. 27 ; et affert respon­ sum Sacrae Congregationis Concilii in causa Meliten. sub die 4 Februarii 1719, vide­ licet : « Expositio SSrni Sacramenti fieri debet qualibet prima Dominica mensis in Allan Confralernilalis, et non potius in Al­ tari maiori Ecclesiae S. Pauli; et Episcopus provideat, ne oriantur inconvenientia ». Ex quo Decreto discimus, nedum posse, verum etiam quandoque fieri debere expositiones minus solemnes in aliquo ex lateralibus Sacellis. Cavendum tamen, ne inde oriatur periculum aliquo modo laedendi religiosum cultum, qui convenit Sacramento. Illud avertere Episcoporum sollicitudinis et vi­ gilantiae est. Hinc in Cappellis, quae sunt prope ianuam Ecclesiae, vel expositiones nullimode fiant, vel ianua claudatur; et pupulus ingrediatur per aliam, ad declinan­ dum irreverentiae periculum. Romae qui­ dem persaepe accidit, ut occasione novem­ dialium , vel indictarum precum in publi­ ci- necessitatibus, vel satisfaciendi causa piis fundationibus et fidelium volis, passim Eu­ charistia exponatur in aliquo laterali Sacello. Imo id convenire magisque congruere vi­ detur, si fiat ex privata causa, ceu innuit haec nostra Instructio; quae § 3G expresse iubet, quod Expositiones, praeter illam Quadraginta Horarum, facere nemini liceat sine Aposlolico induito, vel Cardinalis Vi­ carii eiusve Vicesgerenlis licentia, qua ob­ tenta < Si esporrA il Venerabile in un’ Al­ tare o Cappella con un velo avanli ». 3. Altera sanctionis pars, quae est de velandis Imaginibus, pariter obtinet in sola Expositione Quadraginta Horarum; nec est necessario trahenda ad alias nedum minus solemnes, sed etiam solemnissimas, quae non ex praecepto, sed ex pia institutione, laudabili consuetudine et devotione inter­ dum fiunt, in his fateor variam esse Eccle­ siarum consuetudinem; ut plurimum tamen longeque frequentius nullo velo legitur Tabula Altaris, praesertim si ea exhibeat B. Μ. V. Imaginem, quae in magna est ve­ neratione; neque fieri quandoque posset, ubi frequenter et ad breve tempus Sacra­ mentum cum minori solemnitate exponitur; et Altarium tabulae permagnae legi ne­ queunt, nisi oblongis lalisque velis, ope scalarum periti manu aptandis. In hac ipsa Urbe usuvenil, ut delegantur quaedam Dei­ parae Imagines miraculis el devotione po­ puli celeberrimae, quin Ecclesiastici Prae­ sides huiusmodi morem reprobaverint aut interdixerint. Longaeva consuetudo abrumpi nequiret sine offensione et scandalo. 4. Non me latet s. m. Benedictum XIV Pontificem sapienlissimum et in sacrorum rituum scientia nemini secundum, cum Bo­ noniae esset Episcopus, quadam sua Insti­ tutione, quae in editione latina est 30, mo­ rem hunc improbasse, quemadmodum et alterum, exponendi scilicet Sacramentum in Festis Sanctorum. Postquam enim dixerat hasce Expositiones fieri non debere sine Ordinarii licentia, subdit num. 14 et sequen.: < Notum tamen esse volumus, eamdem fa­ cultatem nos minime concessuros, si in ipsis Ecclesiis, statis iisdem anni diebus, Efligies B. Μ. V. exponatur, vel Festum alicuius Sancti celebretur, licet vetusta huius rei consuetudo nobis producatur. Id enim sa­ crorum rituum periti summopere damnant». Auctoritatem affert Banldry in Manual. Sacr. caeremon. pari. 3, cap. 17, num. 2, Bissi verb. Expositio Sanctissimi Sacramenti num. 232, § 5, Thiersii de expositione San­ ctissimi Sacramenti, cap. 4, num. 12. Haud tamen haec me commovent. Non enim — Il spectandum est quod ipse docuit Bono­ niae Episcopus, verum quod Pontifex Ma­ ximus Hornae fecit. Nam quod Bononiae docuit ut privatus doctor, in Petri Cathe­ dra postea sedens repudiasse saltem tacite, si non expresse, censendus esU Pontifi­ catum ipse tenuit ad annos duodeviginti; et interea scimus eumdem perquam fre­ quenter, cum oh distantiam Ecclesiarum, in quibus erat Oratio Quadraginta Horarum, ad eas accedere, hyemali praesertim tem­ pore, nimis erat incommodum, ad alias pergere consuevisse, in quibus statis heb­ domadae diebus minus solemnis (it exposi­ tio , et suismet oculis delectas interea vi­ disse Deiparae Imagines. Singulis praeterea annis Basilicam Laberianam petebat triduo Quinquagesimae, ut Sacramentum adoraret in Cappella Paulina solemniter expositum, nullo velo obducta, sed omnibus patente vetustissima Imagine B. Μ. V., quae ibi magna in veneratione est. Ipse autem, qui innumeros reformavit abusus, numquam tamen iussit, ut eadem tegeretur Imago et aliae etiam cooperirentur, quas cum Sacra­ mento exposito aperias ipse viderat. Id salis superque est, ut morem hunc, ulpole Ecclesiasticis legibus non repugnantem, a sapienlissimo Pontifice, qui secus ut pri­ vatus doctor existimaveial, fuisse probatum dicamus. 6. Pro coronide iuval addere, quod cum nova magnificentissima machina pro solemni expositione peragenda in praefata Cappella Paulina Basilicae Liberianae fuisset exstru­ cta, eo tamen modo ordinata et disposita, ut in altum nimis assurgens, impedimen­ tum afferret detectioni Imaginis B. Μ. V.; orta quaestio est inter Capitulum el Sacelli Patronum, el causa ad Sacram Rituum Con­ gregationem delata, propositoque Dubio: « An SSmum Eucharistiae Sacramentum pu­ blicae venerationi sil exponendum in Altari Deiparae Virginis, huius Imagine detecta, vel potius lecta? » responsum fuit: « In casu de quo agitur, servandam esse anti­ quam consuetudinem » quae erat, ut expo­ sitio fieret, delecta Imagine. Ne autem sil qui existimet ad alios casus extendendum non esse Decretum , ulpole quod non est generale, sed relativum ad speciem propo­ sitam. Nam si in quibuslibet expositionibus cooperiendae essent Imagines Deiparae, el Sanctorum, quia, ut aiunt Bauldry et Bissi loco supra citato: « Praesente Domino om­ nium summo cessare debet cultus servo­ rum » ; neque consuetudo, etsi immemora­ bilis, neque conventio, neque lex fundatio­ nis , neque alia quaelibet gravissima exco­ gitanda ratio posset honestare detectionem Imaginum, dum Sacramentum est publice expositum . Itaque supra relala Auctorum verba in sensu congruo sunt accipienda. Cultus utique non sunt confundendi, neque Deiparae el Sanctis ille tribuendus est ho­ nor, (pii uni debetur Deo: nihil tamen prohi­ bet, quominus, dum preces ad Deum dirigi­ mus, Deiparam et Caelicolas, quorum intue­ mur Imagines, apud Eum deprecatores adhi­ beamus: imo ex Ecclesiae instituto ita est faciendum , ut quod nostris precibus non valemus, intercessorum ope el palrocinio consequamur. U. Sciscitandi hic videtur locus: curnam tegendae omnino sint Imagines in Oratione Quadraginta Horarum, non item vero in alus vel minus solemnibus, vel etiam solemnissimis, quae non raro per anni circulum fiunt, Expositionibus? Posset quis quaestio­ nem solvere, quia lex unam respicil Expo­ sitionem Quadraginta Horarum, el alias non complectitur; ideoque ad has nequii ex­ tendi. Sed ratio huiusmodi, ut mihi vide­ tur, nodum non solvit; alia quaerenda est, quam ab intrinseco dicimus. Pro diversitate functionum diversoque earumdem fine, ali­ quid decet el licet in una, quod in altera, quamvis idem sil ulriusque subieclum, non expedit. Porro Oratio Quadraginta Horarum ideo instituta fuit, ut diu noctuque, quarts hora, toto vertente anno, sine intermissione incensum in conspectu Domini dirigatur. Ita in laudata Constitutione Clementis Vlll anni 1092. Instituti itaque praecipuus el unicus hic est finis: ergo durante Oratione, quae numquam intercipitur, nisi in triduo Passionis, quando cessat Hostia el Sacrifi­ cium , omnis 'culius soli Deo exhibendus esi; idcirco expedii velari Altarium Ima­ gines, ut populus sine distractione lotus sil in adoranda Eucharistia unice intentus. Hac de causa iubet Instructio nedum tegi Altaris Iconem, verum etiam hemiciclum muralem seu parietes tribunae telis sericis, aut peristromatibus vestiri, conditione adiecta, quod in his non contineantur historiae aut res profanae. « Ego vero, notat hic Cavalerius, adderem neque sacras; quia ut profanae valde dedecent rei sacrae, quae exponitur, ita sacrae aptae sunt circum­ stantium attentionem a Sacramento distra­ here el ad se convertere ». Festivus igitur esse debet ornatus omnis, qui apponitur ratione Sacramenti expositi, tam quoad Al- 12 — lare, quam relate ad integrum Sacelli am­ bitum : nihil tamen in eo occurrat oportet, quod minus conveniat Sacramento, vel dis­ tractionibus praebeat occasionem. 7. Quae cum ita sint, facile assequimur Instructionem non ideo sollicitam esse de Imaginum operitione, quasi illicitum censeat easdem delectas haberi tempore Expositionis Eucharistiae, sed ne earum aspectus quid minimum detrahat tini intento in institutione Orationis Quadraginta Horarum. In aliis au­ tem Expositionibus, licet primus honor, ut -emper, Deo sil tribuendus; quia tamen vel ex instituto piisque fundationibus, vel ex fidelium devotione, simul Deiparae et Caelicolarum, qui preces nostras Deo offe­ rant, imploratur auxilium; minime dedecet, neque Ecclesiae disciplinae repugnat, ali­ quam Imaginem oculis iniuenlium obiicere. Ita enim Virginem Mariam et Sanctos co­ limus, ut omnis honor ad Deum referatur; ut habent S. Thomas pari. 3, quaest. 25, artic. 5, ad 2, el S. Bonaventura in 3, disl. 9, art. 1, quaesi. 3. De hac tamen re alias redibit sermo. 8. Quoniam vero alteri quaestioni oc­ casionem praebet idem Pontifex Benedi­ ct us XIV, qui auctoritatem sequens Bauldry, Bissi et Thiersii improbare videtur morem publicae venerationi exponendi Sa­ cram Eucharistiam in Sanctorum festis : eam paucis expendere liceat. Haud enim convenire arbitrantur praefati Auctores huiusmodi Expositiones: « Quia diversus est cultus exhibendus Sacrae Eucharistiae a cultu exhibendo Sanctis ; et, praesente Domino omnium summo, debet cessare cultus Sanctorum ». Porro in sensu tam ngoroso accipienda non est horum opi­ nio, ut nequaquam liceat coniungere ex­ positionem SSnii Sacramenti cum Festis Sanctorum. Secus enim interdicendae prorsusque abrogandae essent novemdiales et triduanae preces, quae persaepe in­ stituuntur ad honorem Deiparae et Cae­ licolarum, exposito interim Augustissimo Sacramento ; imo etiam Litaniae Laurelanae, quae ad implorandum B. Μ. V. prae­ sidium coram eo a frequenti populo fere semper ante Hymnum Tantum ergo etc. recitantur. Carpenda praeterea esset haec eadem Instructio, quae Sb el 30 iubel, ut, dum Sacramentum exponitur el prius­ quam populus cum eiusdem benedictione dimittatur, recitentur Litaniae Sanctorum, cum mu precibus. Censura haec impeteret Institutum probalosque Ecclesiae mores, quod vel simpliciter excogitare piaculum est. Nam Litaniae Lauretanae el Sancto­ rum, necnon preces aliae recitari solitae el ab Ecclesia adprobatae el permissae, nihil detrahunt cultui debito sacrae Eu­ charistiae, quia ut supra dictum est, cul­ tus omnis refertur ad Deum, ut ad finem ultimum; el Deiparae ac Sanctorum invo­ catio Iit tamquam medium, quo, adhibitis intercessoribus, facilius a Deo obtineamus quod petimus. 9. Discrimine igitur opus est. Nam si tali ac tanta cum solemnitale el strepitu celebretur festum, ut populi confluentis curiositatem potius excitet, quam foveat devotionem; ac periculum propterea subsit irreverentiae ac distractionis: ex. gr. si ex­ quisitus musicorum concentus ac multipli­ cium instrumentorum clamorosus sonitus adslanliiim attentionem attraheret et demulciret aures cum maximo detrimento venerationis Sacramento exhibendae ; ne­ minem fore arbitror, qui hoc in casu non existimet satius esse a simultanea Sacramenti Expositione abstinere. Atque haec ratio po­ tius quam auctoritas Bauldry, Bissi, Thiersii movit Benedictum XIV dum Cardinalis Bo­ noniensem Ecclesiam moderabatur, ut facul­ tatem se concessurum negaret exponendi Sacram Eucharistiam in festis Sanctorum. Id ipse aperte declarat, inquiens loco supra citato: «Illud enim praeterire non possu­ mus, quod maxime ad hanc sententiam confert, plurima contra Eucharistiae sancti­ tatem committi, cum festis Sanctorum die­ bus publice exponitur. Maxima enim fre­ quentia populi in Templum conduit , ubi post preces, vanis colloquiis detinetur , ulque animum musicorum concentibus in­ tendat , Divinissimo Sacramento terga ver­ tere non erubescit ». Palet hinc Sapienlissimum Antistitem more commotum Bono­ niae vigente celebrandi festa Sanctorum exquisito apparatu, instrumentorum ac mu­ sicorum clamore valido, cum Sacrae Eu­ charistiae solemni exposiiione, ad avertenda mala, quae inde oriebantur in religionem, noluisse, ut nlrumque simultanée fieret. i(). Contra vero, si festi celebritas un­ dique casta el religiosa nihil prorsus adiunclum habeat, quod sil per se aptum ad distrahendum fidelium animos a veneratione el cultu erga patens in Throno Sanctissi­ mum Sacramentum; si omnia ad Ecclesia­ sticas leges ita sint composita , ut adslanlium affectus ad devotionem excitent foveantque pietatem ; non video cur in festis • Sanctorum publice exponere Sacramentum indecorum sil. Neque puto inconveniens esse, etiamsi sub Ecclesiasticae functionis linem, priusquam Sacerdos impertiatur populo be­ nedictionem cum Sacramento, musicalis de­ votus concentus modulatis vocibus fiat. Pos­ set etiam Expositio differri ad solemnilalis linem, quando nihil est amplius, quod sil per se aptum ad populum distrahendum. 11. Audiendus Cavalerius, qui sub hac distinctione praefatorum Scriptorum opinio­ nem amplectendam, vel reiiciendam esse scile ad no tat; el ulramque sententiam con­ ciliat Torn. 4, cap. 7, decret. 28, num. 2 el 3. < Dum in tali occasione non exponi­ tur Sacramentum (locum designat ex Be­ nedicto XIV supra relatum), vindicatur ab irreverentiis plurimis, in quas populus fre­ quens labilur; cum experientia compertum sil eumdem non semel occupari in vanis obloquulionibus, attendere musico cantui el instrumentorum sono el quandoque hu­ meris etiam ad Sacramentum versis. Quod si expositionem in tali circumstantia a prae­ dictis absurdis et irreverentiis alicubi immunem praxis comprobet, absii quod ea putetur inhibita , licet satius sil eam fieri circa linem functionis sacrae ad hymnum videlicet, vel ad Magnificat. Sic enim po­ pulo tempus suppetii se exercendi in re­ censitis operibus; et pro modico illo tem­ pore plebs facile se colligit Sacramentum veneratura , atque admodum laudabiliter dimittitur cum pretiosa Sanctissimi Sacra­ menti benedictione ». 12. Quod si iuxla cl. Auctoris sensum, modo praedicto haud dedecet publice Sa­ cramentum exponere, etiamsi Vesperae solemniler cum musicati concentu el multi­ plici instrumentorum strepitu decantatae fuerint; mullo magis licebit, ubi Vesperae, vel nullo modo, vel sine instrumentis, de­ vote alternantibus choris, el cantu ad Ec­ clesiae leges composito persolvuntur. El revera sub oculis summi Pontificis, imo cum venia eiusdem Vicani, aliquibus in Urbis Ecclesiis Tilularitim festa concluduntur cum SSmi Sacramenti Expositione. El quamvis frequens conveniat populus, nihil tamen notatur, quod sit minus decens; quia nihil est quod perturbationis el distractionis oc­ casionem praebeat; nihil, quod scandalum el offensionem pariat; nilnl demum, quod ad devotionem conciliandam et veneratio­ nem fovendam non sit dispositum. Ideo idem Sipienlissimus Pontifex Hcnedirhis XIV qui protestatus fuerat non concessurum facultatem exponendi SSmum Sacramentum in Ecclesiis Civitatis el Dioecesis Bononien­ sis , occasione festivitatum Deiparae atque Sanctorum : satis diuturno decem et octo annorum, quibus in Petri Cathedra sedit, spatio, nihil omnino quoad Ecclesiis Urbis innovandum censui l: quia in Expositioni­ bus, quae Romae fiunt in Nataliliis Caelitum vel B. Μ. V. festivitatibus, bene nor >t eam esse extnnsecam celebritatem, ut nihil secum ferat, quod populum a debito erga Eucharistiam obsequio averteret, aut saltem distraheret. 13. Obiter haec dicta sint. Etenim prae­ fata distinctio nequii habere locum in Ora­ tione Quadraginta Horarum: eo quia, iuxla mentem Clementis ΙΊΙΙ, qui omnium pri­ mus eam per integrum anni circulnm fieri tussit in Urbe, ita omnia debent esse com­ posita, ul cuncti, qui conveniunt, adorationi Venerabilis Sacramenti sint unice intenti ; el in oratione sine ulla perturbatione spi­ ritus, quantum fert humana fragilitas, con­ sistant. Non alii propterea concentus audiri debent, nisi graves el devoti tantummodo in Missis solemmbus, quae, servata Instru­ ctionis regula, cantari debent. Verumtamen in aliquibus Ecclesiis, vespertinis horis dum populus est frequenlissimus, inductus est mos modulandi cum vario instrumentorum sonitu suavi voce versiculos, qui lanium abest ul fidelium mentes ad recolendum Divini amoris sublinit· mysterium pertra­ hant, ut potius avertant, sin minus, distra­ hant. Eslne huiusmodi mos solidae veraeque pietatis affinis, ac si per eumdem maior honor Sacramento deferatur, ul illi blate­ rant, qui suam luen conantur inscitiam? Imo dicam abusum esse, minime ferendum ac radicitus evellendum. Nisi enim oppor­ tune cohibeatur, facile est ul producatur ultro licentia ; el sensim sine sensu illi in­ ducantur modi, qui ul sunt pruriendis au­ ribus appnme idonei, ita adstanlium corda demulcent et mentes a line in sacra illa actione intento longissime avertunt. Ulinam vero id tantummodo esset timendum! Vere tamen non sine gravi animi moerore, el vi­ dimus el audivimus in Domo Dei, in loco Orationis coram Augustissimo Sacramento publicae exposito venerationi , eas repeti symphonias, quae, plaudente hominum otio­ sorum turba, scaenis inservierant. 14. Si, ut verbis utar S. Pii F Constil. Quam primum etc. dal. I Aprilis 1866, oportet, ut ad Ecclesias sit humilis et de­ votus ingressus, guieta conversatio: si In­ — Il — nocentius XII. ut refert Benedictus XIΓ, in Epistola ad Episcopos Ecclesiasticae ditio­ nis 19 Januarii 1749 ob enatos abusus, mo­ derati^ Decessorum suorum constitutionibus, generatim quarumcumque cantilenarum, seu motet torum cantum prohibuit, ac regu­ lam dedit de iis, quae cantari permissum est in solemmbus Missis ac Vesperis, nec non in Supplicationibus instituendis in octiduo festivitatis Corporis Christi: peculiari quodam iure suo exigere videtur Oratio Quadraginta Horarum, ut humilis et quieta sit conversatio; et qui eam turbare possunt cantus ac instrumentorum sonitus, penitus ab Ecclesia arceantur. S. Carolus Uorromaeus, qui post Tridenlinam Synodum me­ rito appellari potest ecclesiasticae discipli­ nae instaurator et restitutor, praecepit, ut nec Sacra fierent in Ecclesiis, durante Ora­ tione Quadraginta Horarum; ct siqua essent implenda in illis onera, iisdem satisfieret in altera ex proximioribus, solummodo unum allerumque Sacrificium in Monialium templis permisit, dum minor esset populi frequentia; divinamque psalmodiam in Col­ legiatis, longius tamen ab Altari exposi­ tionis. Quae autem sanctionis ratio? Ne po­ pulo unice intento adorationi Venerabilis Sacramenti ulla daretur perturbationis oc­ casio, neve adslanlium divideretur attentio. Quo exarsisset zelo Sanctus Antistes, si quis ausus fuisset coram SSmo Sacramento pu­ blicae venerationi patente, sub specie re­ ligionis et cultus suaves cantiunculas alter­ nante instrumentorum varietate miscere , quae, quo magis alliciunt et pruriunt au­ res, eo etiam magis alienant spiritum ab oralione I 15. Equidem Clementina instructio haud expresse prohibet huiusmodi cantiunculas vulgari appellatione mottelti, nec musicam sive instrumentaient sive vocalem arcet a templis durante Oralione Quadraginta Ho­ rarum. Quid ex hoc? Integer attendendus est contextus, simul conciliandae diversae orationis paries : clare patebit mens Insti­ tutoris, licet apertis verbis non expressa. Omnia in unum eumdemque diriguntur finem, nempe, ut cogitationes aifeclusque omne- non ad alia distrahantur obiecla. Hin' ne ulla in Altari vel prope illud de­ tecta adsit Imago expresse iubel § 3; man­ dit insuper (§ 6) obscurari fenestras ad effet to di raccogliere Ia mente dei fedeli till’ orazioiie; ut submissa voce preces fun­ dant, si qui sunt Sodalitatum contraires per non causare dislrazione agh ultri, omnino praecipit (§ 9); ulque in Missis privatis neppur si suoni il campancllo ali’ devazione (§ 13); arcet procul a foribus Eccle­ siae pauperes quaestuanles ad effet to d’evitare la distrazione de’ fedeli chc orano (§ 28); eadem de causa prohibet (§ 32) conciones tempore expositionis: et vix per­ mittit, data a Praesidibus venia, brevia col­ loquia per eccitare i fedeli alia devozione verso il SSi/io Sacramento. Si ex his aliis­ que sanctionibus plane ad veritatem palet cum ratio instituti, tum Pontificis mens, quisnam erit, qui ex Instructionis silentio facultatem relidam existimet miscendi can­ tiunculas ad certas leges compositas? Si omnia arcenda sunt obiecla etiam sacra et religiosa, quibus ad varia confluentis po­ puli dividatur attentio; quis umquam sibi suadere poterit noluisse legislatorem inter­ dicere cantilenas, quae, quo magis dele­ ctant, eo etiam magis quamdam mentis alie­ nationem inducunt ab Eo, quod unice ad­ orandum proponitur? IG. Sustineri posse inductum morem, qui illum luentur, existimant; quia huius­ modi versiculi desumpti ex Psalmis, Can­ ticis aliisque Bibitorum locis ad Sacram Eu­ charistiam perlinent, vel mysticam habent significationem , nihilque est quod non sil Ecclesiae probatum , aut profani quid re­ doleat. Oh quam facile decipimur sub spe­ cie boni I Nonne satis est, quod musica tam vocalis, quam inslrumenlalis, licet in aliis sacris functionibus admissa, in hac lamen institutione fini, obieclo, menti Legis­ latoris lataeque legi repugnet ? Nonne Oratio Quadraginta Horarum iure quodam suo si­ lentium postulat, ut cogitationes omnes et affectus in unum simul dirigantur obieclum et finem? Sancta sint carmina, graves modi atque devoti, nihil prorsus occurrat cum in vocibus, tum in instrumentis, quod re­ ligionem non foveat, et ad venerationem excitandam erga Sacramentum non sil ap­ prime aptum. Quid tum postea? Non omnia, quae sancta sunt, semper et qualibet oc­ casione expedii fieri, neque in privatorum hominum arbitrio est ea agere, quae, licet pietati videantur accommodata, iuslis tamen de causis a Praesulibus in sacris quibusdam actionibus tacite vel expresso interdicuntur, etsi permittantur in aliis. Praeterea, expe­ rientia, heu nimis I discimus, quosdam in­ ductos mores, in so spectatos sanctos mul­ taque commendatione dignos, prudentibus tamen ecclesiasticae disciplinae institutis non salis probatos, sensim sine sensu in damnandos abusus converti. Quod praeci­ pue accidit in musica tam vocali quam in­ strumentait. Quoties eo processit licentia, ut in Ecclesiis ea repeti audita fuerint, quae profanis spectaculis inservierant I quum ad satisfaciendum otiosae plebis curiositati, fa­ ctum nil aliud sil, nisi ad sacros versus transferre modos, qui in profanis cantiun­ culis adhibiti maiorem plausum reportarunt. Atque hanc fuisse rationem arbitror, pro­ pter quam , ut refert Benedictus XIV in praefata Encyclica ad Episcopos, Innocen­ tius XII generatim quemcumque cantile­ narum, seu moleilorum cantum eliminavit ab Ecclesiis; atque hac lege revocavit, quod iam pridem sub certis quibusdam regulis et conditionibus indulseranl Alexander VII et Innocentius XI, exclusis videlicet mo­ dulis illis, qui choreas et profanam potius melodiam, quam ecclesiasticam imitantur. Videtur igitur moderamen huiusmodi non fuisse servatum. Quamobrem InnocenliusXU coactus fuit, offusis variarum interpretatio­ num tenebris discussis, coercere licentiam interdicendo canium moleilorum; ac limi­ tando musicam ad Missas solemnes et Ve­ speras, iis enumeratis, quae modulari tan­ tummodo possent. 17. Verumlamen, In nocent ii Constitu­ tione non obstante, in aliquibus solemnioribus expositionibus, quae per annum fiunt, praesertim vero bacchanalium tempore , scientibus et silentibus Praesulibus, cantum moleilorum et variorum instrumentorum sonitum saepius et quotannis permissum et novimus et nostris auribus audivimus. Quid igitur? Cur quod fit in aliis, si fiat in Ex­ positionibus Quadraginta Horarum, piaculum erit? Meum non est rationes scrutari, qui­ bus moli summi Praesides tacite vel ex­ presse id sinunt in aliis expositionibus, quod fieri posse nego in Oralione Quadraginta Horarum. Grande intercedit inter utrum­ que discrimen. Illarum quippe, quae solemniler fiunt, dum populus ludicris specta­ culis est lotus intentus, duplex est finis. Alter versatur circa honorem Deo tribuen­ dum , ut aliquo modo compensatio oi re­ tribuatur pro iniuriis, quae irrogantur ab illis, qui, ut sequantur vana mundi deliria, vitiis laxare habenas non erubescunt; alter vero, ut homines ab iocis et scurrilitatibus retrahantur. Quamobrem si in his admitta­ tur musica cum vocalis tum instrumentais, gravis, devola, ad Ecclesiae leges compo­ sita, nihil habens, vel in modis vel in ex­ pressionibus , quod locum orationis dede­ ceat et profanum sil; id ferendum esse non inficior. Etiam in aliquibus Ecclesiis Urbis antiqua est consuetudo a Praesidibus tole­ rata canendi versiculos, pulsatis organis, et instrumentis, in hebdomadis Sexagesimae et Quinquagesimae, dum luxuries magis agitat profanam plebem. Sed longe diversa ratio est, quae militat in Oralione Quadraginta Horarum. Unicus est eiusdem finis, unicum obieclum, scilicet perennis adoratio Augu­ stissimi Sacramenti nec intercepta, nec dis­ tracta. Idcirco in Ecclesiis, ea durante, ut supra notatum est, tale sil silentium opor­ tet, ut nihil prorsus occurrat, quod adstanliuin mentes valeat perturbare. Satis haec sunt, ut quisque agnoscat iure merito da­ mnandum ac omnino eliminandum esse ab Ecclesiis inductum morem canendi versi­ culos , et ad certum modum pulsandi in­ strumenta, dum oratio perennis, patente in sublimi Throno Sacramento, id omne re­ spuit quod instituto repugnat. « Sopra I' Altare non vi si pongano « Reliquie di Sanli o Statue de' medesimi « (non escludendosi perô quelle degli An« geli, che facciano figura di candelieri) e « molio meno vi si pongano figure dell’a« mine del Purgatorio di qualsiasi materia; « il che si proibisce anche in tulle le espo« sizioni parlicolari ed in quelle, che lal< voila si fanno per suffragio di quelle < anime ». I. Haec sanctio, quae iubel, ne super Altare, in quo Sacramentum exponitur, ap­ ponantur Reliquiae aul Simulacra Sindo­ rum, nedum oblinet in Oralione Quadra­ ginta Horarum , verum etiam in aliis qui­ buscumque Expositionibus, quae minus ma­ gisque solemniter per annum fiunt, collo­ cato Sacramento in Throno. Id declaratum video per modum regulae generalis a Su­ em Rituum Congregatione in Aquen. diei 2 Septembris 17-11. Siquidem ad tertium quaesitum Dubii primi hisce conceptum verbis: Suntne salutandae Reliquiae expo­ sitae in Altari, in quo et ipsum Sacramen­ tum expositum esi? responsum fuit: San­ ctorum Reliquiae non sunt collocandae su­ per Altare, in quo reipsa SSihum Sacra­ mentum est expositum (vide hanc novam Collectionem num. 2365 ad Ï). Scite Sa­ cra Congregatio directe non respondit ad Dubium, sed sustulit errorem, qui Dubium creabat, declarando illicitam Sacrarum Re- — 16 — liqniarum retentionem in Altari simul ac sumus, quia dum ad se convertunt Diluen­ in eo patet expositum SSmum Sacramen­ tium oculos, fideles distrahunt ab atten­ tum. Erroneae huic opinioni causam for­ tione erga SSmum Sacramentum et ab eius­ tasse praebuerat Gavanlus, qui minus ac­ dem veneratione ». Haec tamen opinio, si curata usus expressione, haud reprobasse placet, generaliter sumpta rigida nimis non­ visus est huiusmodi Reliquiarum retentio­ nullis videbitur, ac proplerea non sine ali­ nem, dummodo non collocentur altiori in qua distinctione amplectenda. Si Clemen­ loco. Postquam enim dixerat pari. 1, ad tina Instructio excipii a regula, tantum­ Missalis /lubricas lit. 20, liti, d, agens de modo pro qrnalu Altaris, in solemni expo­ praeparatione et ornamentis Altaris. Vasa sitione Quadraginta Horarum Angelorum quoque Reliquiarum exponi solent hinc inde simulacra, che facciano figura di candelieri, tel inter candelabia; notat, qua in reca­ certum est sub regula comprehendi etiam lendum illud ei it, ne umquam supra Io medias figuras, licet ex Sacra Scriptura de­ cum Sacramenti, praesertim si exponatur promptas; censerem etiam eamdem regu­ lam servandam esse in aliis Expositionibus, populo pro oratione publica, Reliquiarum rasa collocentur: decet enim sedere Domi­ quae more consueto fiunt: tam rigidus non num iu altiori loco supra servos suos. essem quoad aliquas extraordinarias, licet 2. Verumlamen heic loci cl. Anclor lo­ solemnes, quae disponuntur ad instar Pro­ quitur stricte de ornatu Altaris et carpit scaenii ; ut in his tolerari posse videantur illorum morem, qui vasa cum Sanctorum symbola quaedam Eucharistiae, dummodo Reliquiis collocare non dubitabant in medio intersit Praesidum approbatio. Cavendum supra tabernaculum, in quo recondita as­ tamen, ne quid collocetur, quod vel ratione servatur Sanctissima Eucharistia. Summo­ subiecti repraesentati, vel ratione expres­ pere dedecet, ut tabernaculum, destinatum sionis, vel alia de causa convenire haud pro Sacramenti custodia , simul inserviat posse videatur. pru basi, ubi exponantur Reliquiae, quod 4. Et revera in solemnissima illa Ex­ multo magis indecorum notat in eiusdem positione, quae fil bacchanalium tempore, ad Sacramenti expositione, cuius non ex pro­ revocandum populum a profana spectacu­ fesso, sed obiter et accidentailler meminit. lorum licentia, in Oratorio S. Mariae Pie­ Neque ex hoc certo consequitur Gavantum tatis, quod a Fundatore P. Caravita dici­ non reprobasse collotationcm Reliquiarum tur; magnifica exlrui solet Machina, in cu­ inter candelabra, dummodo id fiat in hu­ ius summitate residet Sacramentum tam­ miliori loco. Quidquid tamen sit de Scri­ quam in gloria inter Angelorum Choros; in ptoris mente, quam nec Meratus attigit, inferiori vero parte aliqua repraesentatur quaestio omnis cessat , dum Instructio et historia vel ex Sacris Literis , vel ox Ec­ laudatum S. R. C. Decretum, ne ullo modo clesiae fastis, vel ex aciis Sanctorum tanti Reliquiae apponantur, definiunt ac iubenl. mysterii sxmbolica. Id nedum permiserunt Dixi: Instructio et laudatum Decretum; Pontifices Summi, sed et praesentia proba­ quia una per alterum declaratur. Forte runt, cum consueverint illuc ad Sacramen­ enim quis opinai i posset extensionem legis, tum adorandum accedere. Certum est enim figuras tantummodo animarum purgantium huiusmodi morem vere religiosum et pium respicere, quia sanctio postremo eam ponit plurimum conferre, ea praesertim occasio­ relate potissimum ad Expositiones, quae ne, ad populum alliciendum devotionem­ hunt in earumdem suffragium: verum De­ que excitandam. cretum, quod longe posterius ea est, quam­ 5. Heic vero loci sciscitari quis posset: libet dubitandi ralionein eliminat, genera- num semper, ubicumque et qualibet data lilei an ens Reliquias ab Altari, in quo re- occasione removendae sini Reliquiae San­ ctorum ab Altari, dum venerationi expo­ ipsa SSmum San amentum est expositum. luval hic addere quod notat Cavale- nitur SSmum Sacramentum? Diximus supra regulam esse generalem; eam tamen inlelrius ibidem cap. 7, Decret. 28, num. 1. - Nobis nec arridet usus illarum Ecclesia­ ligi oportere existimo de omnibus exposi­ rum , quae in Altari Expositionum sole- tionibus publicis, licet ex causa privata, inuium medus figuris, licet ex Sacra Scri­ sive hae ad longum, sive ad breve tempus fimi. Publicam tamen lato modo dicimus ptura dvpiotuplis, apponunt symbola San> ipsimae Eucharistiae; etsi enim ipsa sacra quamcumque Expositionem, dum e Taber­ 'ini «i in alus circumstantiis fortasse pro­ naculo extracta Sacra Hostia, in Oslensorio banda, in praesenti nos collaudare non pos­ delecto aut velato , omnium adslanlium — 17 — oculis in Throno paid. Quod etiam oblinet, si alicubi in inore sil, loco Ostensorii, Sa­ cram Pyxidem velatam sub umbella collo­ care quod tamen, ut ex infra dicendis pa­ tebit, ab receptis adprobalisque ritibus et Romanae Ecclesiae consuetudine alienum longe esi. Secus vero dicendum de Expo­ sitionibus omnino privatis, quae pro re nata, improviso quandoque hunt, dum aperio Ta­ bernaculi Ostiolo sacra Pyxis clausa suoque velamine oblecta adstantium oculis subiicilur, quin extrahatur ad populum cum be­ nedictione dimittendum. Hoc enim in casu inopportunum esset removere ex Altari Vasa cum Sanctorum Reliquiis, dummodo tamen nullum supra Tabernaculum silum sit; quemadmodum paulo ante ex Gavante notavimus. Quamquam magis congrueret solis candelabris et Roribus instruere Al­ tare, in quo Venerabile Sacramentum per­ petuo asservatur. 6. Subdit Instructio , ne apponantur omnino in Altari Imagines animarum pur­ gantium, vel hae sculptae sint, vel depi­ ctae, vel qualibet ex materia elaboratae. Haec regula praeceptiva est et ad omnes expositiones extenditur, ne illis quidem exceptis, quae quandoque solemniter fiunt in earumdem suffragium; qninimo hae ver­ bis expressis regulae subiiciunlur. 7. Nedum vero huiusmodi imagines, si­ mulacra, symbola ab Altari, verum etiam a cappella abesse debent, quemadmodum et vela nigri aut violacei coloris et aulaea funebria. Haud enim decet haberi lugubria in loco, ubi micat Christus gloriosus. Si Caerimoniale Episcoporum, lib. 2, cap. 11, inbei, ne in Missa Pontificali pro defunctis, imaginibus mortuorum et albis crucibus distinguantur paramenia tam Altaris, quam Celebrantis et Ministrorum , nec Libri et Faldislorium; mullo magis funebria arcenda sunt ab Altari et Sacello, in quibus Augu­ stissimum Sacramentum exponitur. Aequum enim est, ut ornamenta quaelibet, quae apponuntur, respondeant aliquo modo maieslati Summi omnium Domini , qui sub specie panis latens adoratur in Throno ex­ positus; etiamsi finis in huiusmodi Expo­ sitione intentus sil precalio ad animabus purgantibus nivandum. «. Hinc Sacra Rituum Congregatio in Antuerpien. sub die 10 Februarii 1685, ad quaesita: « Num liceat Confralernilali etc. exponere SSmum Eucharistiae Sacramen­ tum cum apparatis nigris et in Processione illud deferre cum vexillis nigri coloris? Λ. An eidem Confralernilati liceat similem ex­ positionem facere in Missa et Officio defun­ ctorum cum apparatu pariter nigri coloris?» respondit absolute: Non licere, in hac nova Collectione num. £744 . Ut enim Sacra­ mento solemniter exposito, quacumque ex causa id fiat, Pallium Altaris, Baldachinum aliaeque supellectile* aut ornatus debent esse coloris, qui convenit Sacramento, ita etiam apparatus Sacelli debet esse festivus : quemadmodum I-'eria V in Coena Domini expleta Missa, et Neria VI in Parasceoe, Templis omni destitutis ornatu, dum lucius atque tristitia occupat omnia, ob recolen­ dam Passionis Dominicae memoriam; nihi­ lominus, ex Ecclesiae instituto et Rubrica­ rum lege, festive ornatur Sacellum, in quo Sacra Hostia asservatur. His accedit, quod Sacra Rituum Congregatio, orta quaestione: « An Cathedra pro concione habenda, piis quibusdam in exercitationibus cum Sacra­ menti Expositione, operienda esset pannis violaceis, qui color magis convenire vide­ batur functioni, an coloris albi ratione Sa­ cramenti? » respondit: Utendum colore albo quoad exedron in Sanctissimi Sacramenti Expositione. 9. Quamvis vero haec universim obti­ neant ex praescripto Ecclesiae quoad Al­ tare et Sacellum; lex tamen tanto cum ri­ gore non est accipienda, ut nihil prorsus, occasione Expositionis pro defunctis, fune­ bris apparatus sil extra Sacelli cancellos in Ecclesia. Audiendus Cavalerius, qui ad hunc locum inquit: < Quod tu extende (regu­ lam scilicet pro Altari ab Instructione la­ tam) ad totum Presbyterium , in quo Sa­ cramentum exlal expositura, non vero ad ceteram Ecclesiam, in qua praeterea panni nigri supra parietes poterunt extendi et apponi mortuorum figurae, quoties Sacra­ mentum exponitur ad suffragandas defun­ ctorum animas ». In hac ipsa alma Urbe invaluit consuetudo, quod pluribus in Ec­ clesiis solemniter celebratur octiduum post Festum omnium Sanctorum pro defunctis, cum Sanctissimi Sacramenti Expositione, festive adornato Sacello, in quo Iit Exposi­ tio, tota voro Ecclesia nigris pannis vestita et imaginibus mortuorum; quem inorem ad quamplurimas alias Catholici Orbis Eccle­ sias extensum vigilanlissimi probarunt An­ tistites. 10. Hac super re recenlissimum habe­ mus Sacrae Rituum Congregationis Decre­ tum, quod est per se idoneum ad quas­ libet amputandas quaestiones. Canonici in2 — 18 — * signis Collégial.™ Regiae Ecclesiae S. Lau­ praecedenti , quae circa ornatum Sacelli rentii Florentinae, iustis persolutis nuper versatur. Sed de hoc satis; progrediamur defuncto totius Etruriae Regi Ludovico, ad alia. cum adhuc Ecclesia funebri esset vestita ornatu, in ulterius devoti animi argumen­ tum publicas preces instituerant coram Sa­ cramento fidelium venerationi solemniler « Sopra detto Altare in sito eminente exposito , amotis lugubri feretro , palliis « vi sia un Tabernacolo o Trono con Balnigri coloris nedum ex Ara principe, sed < dacchino proporzionato di color bianco, etiam ex minoribus Altaribus, detractisque « e sopra la base di esso vi sia un Corpopariter velis nigris alba Cruce signatis con­ < rale per collocarvi 1’Oslensorio o Cuslotegentibus Imagines Sanctorum supra eas­ « dia, il cui giro sarà allornialo di raggi dem minores Aras collocatas ; integro ta­ < e non yî sarà davanli alcun ornamento, men ambitu Sacelli, in quo expositum erat « che impedisca la vista del SSrho ». Sacramentum, ornatu festivo contecto. Quae­ 1. Si festivus esso debet ornatus omnis stio orta est inter aliquos, num id licuis­ cum Sacelli, tum Altaris, in quo publice set; contendentibus nonnullis contra Ec­ exponitur SSmum Sacramentum, ut supra clesiae leges fuisse peccatum, et quidquid iam vidimus, mullo magis decet, ut festiva lugubre supererat, ab Ecclesia removendum sint omnia, quae immediate inserviunt Sa­ existimantibus. Religiosissimum Capitulum, cramento. lubet propterea Instructio, ut Ta­ etsi de recte facto non dubitaret, nihilo­ bernaculum seu Thronus cum superimpo­ minus ad os obstruendum adversus vocife­ sito Baldachino, in quo Ûslensorium collo­ rantes, ad Sacram Congregationem recur­ candum est, in eminentiori Altaris parte sum habuit, ut haec definiret num recte, assurgat, velisque sil instructus albi colo­ an perperam se gessisset; et insuper, ut ris: < Un Tabernacolo o Trono con Balcertam haberet regulam in similibus ser­ dacchino proporzionato di color bianco ». vandam. Sacra autem Congregatio, re ma­ Ne tamen censeas album colorem ita prae­ ture discussa, respondit : < Cum praecipua scribi, ut non liceat alio ornatu Taberna­ pars Cappellae , in qua manebat SSmum culum seu Thronum vestiri : ornamenta Sacramentum festivis velis ornata fuerit, excluduntur, quae nullatenus conveniunt nihil in huiusmodi facto esse reprehenden­ Sacramento; ceterum si Thronus sil coedum; imo neque necessariam fuisse remo­ laluris cum superinducto auro aut argento tionem palliorum nigri coloris a minoribus affabre elaboratus , pendentibus e corona Aris ». Id perlinet ad probationem facti ; laciniis auro pariter et argento intextis et quoad modum vero servandum in simili­ in intima parte tela acu picta coopertus, bus, addidit: < Non improbare, quod eo­ vel alio non absimili modo constructus; dem modo iusla persolvantur ad plures etiamsi color albus vix ac ne vix quidem etiam dies, vel pro omnibus fidelibus de­ conspiciatur, dummodo nil sil, quod non functis, vel pro defunctis alicuius Congre­ conveniat Sacramento , luto poterit adhi­ gationis tam Ecclesiasticorum quam Laicoberi. rum ». Reprobavit solummodo morem ali­ Scite distinguit Instructio Taberna· cubi invectum, exponendi SSntnm Eucha­ culum seu Thronum pro diversitate Allaristiae Sacramentum in privatis exequiis. rium, in quo debet collocari. Illud enim Sed id ad rem nostram non allinet. ex quatuor lateribus apertum adhibendum 11. Quum igitur Sacrae Lilurgiae Pe­ praecipue est in Altaribus ad Orientem po­ ritorum auctoritas, Ecclesiarum Urbis con­ sitis, ut undique conspici possit Sacramen­ stans consueludo, et quod magis est, Sa­ tum; Thronus vero in aliis Altaribus, quae crae Rituum Congregationis Decreta simul unicam habent faciem versus populum. conveniant, quod non dedeceal funebris Quamquam nec Thronus nec Tabernaculum apparatus in Ecclesia, dum preces indicun­ apponi debent in Altaribus, quibus magni­ tur pro expiatione animarum purgantium, ficum imminet Baldachinum, vel sustenta­ dummodo Sacellum, in quo publicae vene­ tum columnis, ut in Urbis Basilicis, vel ex rationi expositum est Augustissimum Sa­ laqueari pendens, ut in Ecclesiis S. An­ cramentum, festive sine ullo luctus indilio drew de Valle, S. Mariae ad Martyres, adornetur; iam patet, quomodo mlelligenda S. Mariae supra Minervam et in aliis, sit postrema pars section is 4 Clementinae Quantum vero ab Altaris superficie Tabernaculum seu Thronus eminere debeat. Instructionis comungenda cum sectione — 19 — certo nequii determinari , quum id potis­ simum dependeat ab Altaris Sacellique stru­ ctura, a machinae elevatione, a maiore minorique apparatu, a quantitate et disposi­ tione luminum et aliis id genus circum­ stantiis. 3. Siculi aulem sanclio determinat Ta­ bernaculi vel Throni cum superimposito Baldachino ornatum, qui Sacramento convenial, ul non liceat iis coloribus in orna­ mentis uti, quae, licet festiva sint, ex Ec­ clesiae tamen instituto et disciplina adhi­ beri non debent in iis, quae proxime in­ serviunt Sacramento; ita etiam et alii or­ natus sint oportet, quibus Altare, in quo exponitur Sacramentum, instruendum est, ad differentiam illorum , quibus vel solemnitatis causa, vel ex legis praescripto in Oratione Quadraginta Horarum vestiuntur Sacelli parietes. Quoad hos ceria non de­ terminantur legumenta, ut supra vidimus, et aptari possunt vel serica damascena, vel aulaea altalica, vel depictae lelae. Verum licet huiusmodi ornatus ad apponentium placitum adhiberi possint ; tales nihilomi­ nus, ul supra innuimus, esse debent, vel color spectetur, vel alia adiuncla , quales Sacramento conveniunt. Idcirco hic nostra Instructio expresse vult llaldacchino di co­ lor bianco, quod intelligendum est iuxla modum supra declaratum; eiusdemque co­ loris esse debent Altaris pallium , velum humerale, baldachinum porlalile, ut in § 18: quoad parietes vero et Imaginum vela, unam dumtaxat conditionem apponit, ne legu­ menta aut ornatus historias vel quid profa­ num exhibeant. 4. Mandat praeterea Instructio, ul Sa­ crum Corporale extendatur supra Taber­ naculi aut Throni basim. Id tamen non est in sensu tam rigido accipiendum, ut non liceat quandoque Pallam promiscue adhi­ beri: imo quum basis ul plurimum sil ni­ mis angusta, ideo nequii in ea explicari Corporale ; et nisi apponatur Palla, non secus erit quam plicatum aptandum. Quam­ quam omnis cessat dubitandi ratio , quia etiam Palla venit sub nomine Corporalis, tamquam huius pars. Ha Macri allatis do­ cumentis in suo llierolexicon : Palla pars Corporalis, sioe parvum Corporale, quo Calix cooperitur ; et antiquitus Corporale appellabatur etiam Palla, ul ex Ordinibus Romanis, Sacra men tariis et antiquis Ri­ tualibus probant idem Macri et Diicangius ad I’. Corporale. Foeminis Deo devotis ve­ litum est sacra vasa et sacratas Pallas (hoc est Corporalia) attingere. Cap. Sacratax, Diet. 23. Corporale autem erat adeo amplum, ut et Altaris mensam occuparet totam ; et eius pars anterior revoluta ad Calicem cooperiendum inserviret. Quamobrem cum unum et idem censeri debeant Corporale et Palla, pro hac non habemus peculiarem benedictionem, sed una simul cum Corporali benedicitur. Tametsi poslmodum Palla fuerit invecta et a Corporali separata, ad quodlibel avertendum pericu­ lum, quod certe imminebat, dum Calix ope­ riebatur cum revoluta anteriore parte Cor­ poralis,- adhuc tamen censetur et est pars Corporalis. Vide opus de Sacris utensili­ bus Fabii de Albertis, qui cap. 2, num. 37, el cap. 5, num. 33, censet Pallam divi­ sam a Corporali fuisse Saeculo XII, t el XI II. Vide etiam Gavanlum ad Rubricas Missalis part. 2, lit. 1, de Praeparatione Sacerdo­ tis etc. § parca pars linea etc. Baruffaldum et Catalanum ad Rituale Romanum, til. de Benedict. Corporalium; et, ut in­ numeros alios praeteream, Cardinalem Bona de Rebus Liturgicis lib. 1, cap. 25; et Be­ nedictum XIV de Sacrificio Missae lib. 1, cap. 5, num. 6. B. Idcirco, quin ulla inferatur violentia Instructionis verbis, quibus Corporale no­ tatur, substerni poterit Palla Ostensorio, cum Corporale et Palla promiscua sint no­ mina; quare Innocentius ill de Mysteriis Missae cap. 56, inquit: « Duplex est Palla, quae dicitur Corporale, una, quam Diaco­ nus super Altare totam extendit, altera, quam supra Calicem plicatam imponit > : Ait plicatam; unde colligimus aevo Inno­ centa III morem recessisse saltem apud Italos, unam adhibendi Pallam, cuius pars anterior Calicem operiebat; nondum tamen alterum obtinuisse efformandi Pallam eo modo, quo ab aliquibus retro seculis eadem in usu est , sed adhuc consuevisse latam habere extensionem, ut, licet ad unum so­ lummodo effectum tegendi Calicem desti­ nata, nonnisi plicata adhiberi posset. Salis haec sunt, ut quisque agnoscat, aut Cor­ porale plicatum, aut Pallam Ostensorio posse substerni. 6. Subdit Instructio Ostensorii, quod etiam custodiam appellat, Orbem radiis cir­ cumdatum esse ad instar Stellae in signum gloriae : demandat insuper, ne quid ad or­ natum collocetur ante Ostensorium , per quem Sacramenti impediatur aspectus. Id intelligendum etiam de candelabris et lu­ minibus, quae hinc inde laleraliler debent — 20 — disponi, nl aliqua saltem prope sini Sacra­ dit, ut videri quidem possit, non item tangi. mentum; nullum tamen vel minimum im­ Certe Clemens XI, qui primus ineunte an­ pedimentum apponant Sacram Hostiam in- no 1705 Instructionem disponi et evulgari tuentibus. Non inde consequitur haud iussii, aevi sui laudabilem et rationabilem posse vasa cum floribus collocari, vel supra consuetudinem prosequutus est ; neque id Altaris mensam, vel etiam inter candelabra, intendisse dicendus, quod anleactis seculis dummodo in humiliori loco sint et Augu­ obtinuerat, sed iam erat antiquitate obso* stissimi Sacramenti non impediant aspectum. letum, vel alicubi tantum , non autem in Et revera si ante ostiolum Tabernaculi, in Urbe et Italia fere lota, adhuc servabatur. quo Sacra asservatur Eucharistia, non est 8. Suam sententiam tuetur Cavalerius retinendum vas Horum , vel quid simile, auctoritate Gregarii Thuronensis lib. 1, de sed potest collocari in humiliori decenti Gloria Martyrum, qui Custodiae meminit loco, ne abscondatur Imago D. N. I. C., vel ad turris similitudinem elaboratae: « Acce­ depicta vel sculpta, quemadmodum Sacra ptaque Turre Diaconus, in qua Mysterium Rituum Congregatio respondit in una Con­ Dominici Corporis habebatur, ferre coepit gregationis Montis Coronae dic 22 Janua­ ad ostium; ingressusque Templum, ut eam rii 1701, relata in hac nova Collectione Altari superimponeret, elapsa de manu eius num, 2OG7 ad 10; multo magis vetitum ferebatur in aera » : Et exemplo instru­ id est ante Sacramentum, quod in Throno menti illius , quo insigniri solet « Imago expositum omnium intuendum oculis pa­ S. Clarae Assisiensis, quae, Saracenis Mo­ tere debet. nasterium invadere conantibus, ad eius por­ 7. Memorat Instructio Ostensorium seu tam afferri voluit SSmum Sacramentum ». Custodiam: cl quoniam particula illa seu Haec tamen quid prosunt? Turris, Colum­ nonnumquam tamquam disiuncliva accipi­ bae, Capsulae argenteae, eburneae, aliave tur; idcirco nonnullis res inter se diver­ cuiusvis formae et materiae vasa sub Cu­ sas, licet ad unum eumdemque finem or­ stodiae nomine veniunt, non item Oslensodinatas , significare voluisse visa est. His rii, nisi hoc vocabulum lato modo acci­ adnumeralur Cavalerius, qui ad hunc lo­ piatur pro ostensione Instrumenti seu Ca­ cum adnolal : < Oslensorio vel Custodiae psulae, in quo recondebatur Sacrum Christi ad eiusdem instructionis textum, qui con­ Corpus oculis inluenlium minime patens. sulto posuit I’ Oslensorio o Custodia , ut Non enim Sacramentum tunc exponi con­ inde detur inlelligi Sacramentum non ne­ suevit, ut modo iit, et aliquibus retro se­ cessario exponendum esse in Oslensorio, culis fieri coepit: si morem hunc longe quod licet ad rem forsan sil instrumentum prius obtinuisse quis velit, haud ullum do­ aptius, modernae tamen est inventionis ; cumentum reperiel, quo evincat Sacram sed integrum adhuc esse illud exponere Hostiam, ut modo est, ope Oslensorii, quae­ mediis instrumentis illis significatis ampliori cumque eius forma sil, visibilem fuisse. Custodiae nomine, quibus illud idem ex­ 9. Christianus Lupus in aureo Tractatu ponere et per Processionem gestare so­ de Processionibus, agens de Sanctissimi Sa­ lebat antiquitas ». Et lom. 4, cap. 11, De­ cramenti publica Expositione, Oper. lom.Vl, cret. 1, num. 11: < Custodiae itaque no­ pag. 362, quandouam inceperit in Ecclesia mine..... veniunt etiam instrumenta illa, Latina delectam exponi Sacram Euchari­ quibus olim SSmum Sacramentum exponi stiam, se ignorare fatetur; putat tamen, et processionaliler deferri solebat ». Ve­ hunc morem mullo esse antiquiorem aevo rum, pace tanti viri, concedam Custodiae Urbani IV, qui Pontifex fuit renuncialus nomen antiquitus usurpatum fuisse ad ca­ anno 1201. Vide tamen qua ratione motus psulam seu vas significandum, in quo re­ ita opinetur. « Quia, inquit, S. Clara ipsum condebatur Eucharistia, vel exponenda vel (scilicet Sacramentum) nequaquam asportari suppliciter circumferenda ; nego latuen , iussissel ad Monasterii portam, nisi consue­ quod in sensu Instructionis verba illa Oslen- visset exponi in Ecclesia et forsan extra lorio o Cuitodta, disjunctive accipienda ipsam etiam deportari ». Sed haec argu­ sint : -ab diversa vocum expressione per mentandi ratio, praelerquamquod a simplici eadem verba, ut synonima, una eademque coniectura petitur, ac propterea Certitudinis re' intelligitur. Idem quippe instrumentum gradum nequit obtinere, non valet ad finem, Oitemorium est, quatenus mediis crislallis quem intendimus. Esto quidem vas illud, ‘aeram intuenlibus exhibet Hostiam ; Cu­ in quo tamquam in custodia asservabatur stodia vero, quatenus Sacramentum inclu­ Sacramentum, extrahi quandoque e Taber- — 21 naculo consuevisse el publicae exponi ve­ nerationi, et etiam, si vis, in Processioni­ bus circumferri ; non propterea consequitur Sacram Hostiam conspici potuisse; imo cer­ tum est solam patuisse custodiam. Lupum refellit Benedictus XIV, neque exemplum S. Clarae prodesse demonstrat. « Cum au­ tem, inquit Instil. 30, num. 4, in actis S. Clarae habeatur, quod Divinam Eucha­ ristiam praeferri voluit » argentea capsa intus ebur inclusa, «hinc non sequitur eam disciplinam tunc fuisse, ut palam populo proponeretur, uti recte expendit Thiersius lib. 2, cap. 2, pag. 133». Palet hinc li­ centia pictoribus permissa, hoc fuisse usos, qui, cum alius non suppeteret, ut aliquo sensibili modo ostenderent ad Monasterii ianuam Sacramentum fuisse delatum, loco argenteae capsulae licitum sibi esse duxe­ runt substituere cilindricum vas undique per girum columellis intersectum ac cri­ stal lis munitum, quorum ope Sacra Hostia conspici posset. Numquid vero a placito pictorum, ad aliquid certo firmandum, ar­ gumenta petenda sunt, si quod ex quadam necessitate eis licuisse putandum est, facto repugnet? 10. Et revera idem Lupus coniecluram illam suam mulli pendendam non esse plane ostendit concludens: «Quidquid sit, post Urbani IV Decretum pietas coepit esse frequenlior; et brevi tempore fuit admissa (publica Sacramenti expositio) apud omnes Ecclesias.... Eodem tempore (circa Urbani aetatem) quidam coepisse putant monstratoria Sacramenti vasa in variis formis ». Quod si monstratoria seu monstrantia vasa circa Urbani IV tempora invecta sunl, con­ cludimus anteaclis seculis in usu non fuis­ se; et Sacramentum in undique clausis cu­ stodiis asservatum, licet ea vasa, in quibus recondebatur Sacra Hostia, quandoque edu­ cerentur, vel in Altari exponenda, vel in Processione circumferenda. 11. Quod adeo verum est, ut Thiersius in suo tractatu de expositione SSmi Sacra­ menti lib. 2, cap. 4, an slalim ab initio pa­ tenter delata fuerit Eucharistia, vehemen­ ter dubitet; et in eam propendet senten­ tiam, « quae sustinet Sacramentum in ca­ lice seu vase alio absconditum deportatum fuisse ». Bene idcirco huiusmodi vas Cu­ stodia potius quam Ostensorium dicebatur. Martine de antiquis Ecclesiae ritibus lib. 4, cap. 29, num. 5, dubiam rem esse vult et plurima affert documenta, quae utrique sententiae favere videntur, forte enim, ut saepe accidit, dum aliquid ad variabilem disciplinam perlinens novam induit formam, paulatim coepit in aliqua Ecclesia detectum exponi Sacramentum, retinentibus aliis an­ tiquum morem, donec et etiam ipsae no­ vum ritum , ut religioni et pietati conso­ num, sensim sine sensu adoptarunt. 12. Parum tamen id interest. Vel enim aevo Urbani IV invecta fuerint vasa mon­ strantia, quorum ope Sacramentum publice exponeretur, vel multo post (vetustiora certe non sunl); parum hoc ad hodiernam disciplinam, quam unice spectare debemus, confert. Aevo S. Caroli Borromaei anti­ quioris disciplinae aliqua adhuc vestigia supererant. Exponebatur quidem Sacra Ho­ stia mediis cristallis conspicienda, licet va­ sis forma longe diversa esset ab ea, quae modo in usu est, et turrim seu cilindricum Instrumentum in piramidis formam desi­ nens repraesentaret, ad illius modum in­ structum, qui parum differt ab eo quem exhibent Piclores in 5. Clarae Imaginibus. Vide .Icta Ecclesiae Mediolanensis part. I, pag. 116, pari. 4, pag. 643, editionis Pa­ tavinae. Ne tamen visibiliter omnino pate­ ret Hostia, ob reverentiam Sacramenti, vas illud, quod parvum Tabernaculum dicitur, ad differentiam maioris, in quo asservaba­ tur, oblongo velo cooporiebatur. Ha in iis­ dem Adis part. 4, pag. 681. < Per questa Orazione (scilicet Quadraginta Horarum) il Santissimo Sacramento si collochi sopra 1'Allare maggiore e fuori dei Tabernacolo maggiore, con un velo di scia, che cuopra il Tabernacolo piccolo , che ha deniro il Santissimo Sacramento; e sia tanto lungo, che faccia due ali dalle parti, cioè sino alii duo corni dell’ Altare , I’ uno dell’ Evangelo, Γ altro dell* Epistola ». Quae sane Sancti Antistitis regula plene demonstrat nondum invectum fuisse Thronum, in quo Sacramentum exponeretur, sed cum sacrum vas illud continens in Altaris mensa extra Tabernaculum maius collocandum esset, loco Throni et Baldachini, imponebatur velum, quod forte aliquo modo tegens Sacram Ho­ stiam, maiorem ei venerationem conciliabat. 13. Temporis successu Ostensorium ex­ poni coepit sub baldachino sive umbella in Expositionibus publicis ; et antiquus mos retentus in aliis minus solemuibus et ex causa privata. Forma vero Oslensorii in aliam longe diversam , quae modo in usu est, mutationem subiit; et quae prius vasa monstrantia dicebantur, instructa postmo­ dern ad formam sphaericam ex utraque parte complanatam , appellari coeperunt Ostensoria ; et cum antiquitus non essent in usu, ideo nec Macri, nec Du-Cangiu$ in respeclivis glossariis eamdcin comme­ morarunt. Baruffaldus ad Ritual. Roman, litui. 80, § 2, ubi legitur: « Hostiam in solemni Processione deferendam in Taber­ naculum ita reponendam , ut per vitrum seu cristallum, quo ipsum Tabernaculum circumseptum esse debet, exterius adoran­ tibus appareat»; notat « Tabernaculum, de quo hic Rubrica loquitur, idem est ac Oslensorium, quod aliter appellatur Monstrantia, Sphaera et Turris. Antiquitus ad modum cylindricum construebatur eo pacto, quo hodie Moniales S. Clarae utuntur....; re­ center vero ad instar Sphaerae solet efformari, cum suis radiis ad similitudinem Solis seu Stellae ». Vide etiam Catalanum ad hunc Ritualis locum. 14. Quamobrem concludimus in Cle­ mentina Instructione vocabulum Custodiae fuisse usurpatum tamquam Ostensorii synonimum ob duplicem significatum , quem Oslensorium haoet; non autem ut instru­ mentum et vas ab Ostensorio diversum, vel hoc sit in forma sphaerica radiata, vel cir­ cumseptum cristallis ad modum Cylindri, Piramidis aut Turris; quod tamen iure cen­ seo aevo Clementis XI non amplius fuisse in usu et solam radiatam Sphaeram adhi­ beri consuevisse. Quaecumque enim sil eius­ dem forma, idem tamen est usus, scilicet patefaciendi Sacram Hostiam oculis inluentium; idcirco ab ostendendo Ostensorium debet appellari; longe secus ac Turris erat, de qua Gregorius Thuronensis, et argentea capsula, quam Assisiensis Clara, ad Mona­ sterii ianuam deferri iussil. Haec dicta sint, ne perperam recessisse videar a sententia Cavalerii, qui arbitratur Ostensorium et Custodia in in sensu Instructionis instrumenta esse diversa. Forte enim Auctor, celeroqui clarissimus, significare voluit, non dedece­ re, si quod Oslensorium dicimus, non ad modum radiantis Sphaerae , sed iuxta ve­ terem morem construatur, ut in S. Clarae Imaginibus pingi solet ; et ab aliquibus eius Instituti Monialibus, ut Baruffaldus notat, adhuc relinetur. Sed contra ipsum est ea­ dem Instructio, quae praecipit: «Ostenso­ rio o Custodia , il cui giro sarà allorniato da raggi ». Quid clarius ad designandum, distinguendum Ostensorium orbicularis figu­ rae, quod Sphaeram dicimus? Praeterea Vas, quod exhibent Clarae Imagines, quum, ut vidimus, longe distet ab illo, quod, ea iubente, ad Monasterii ostium delatum fuit et patentem sacram Hostiam exhibeat, potest Ostensorii nomine donari. § VI. « Ardano sopra I’Altare almeno venti « lumi continuamenie, cioè sei candclo di « una libbra, Ire per parte dalli lati della « Croce, ed ollo candele dalla parte supe« riore, con altre qnallro dalli lati dell’0« stensorio, nella cui parte opposla non vi « si ponga onninamente lume alcuno ; c « sieno linahnenle due Torcieri con le fiac< cole almeno di Ire libbre 1’una. L’islesso « numero di lumi vi sia anche di nolle, « dopo serrata Ia Chiesa: nella sera si mel« tano lumi sufficienti per evitare Ia con« fusione, i quali sliano accesi finchè si chiu« dano le porte di essa. Potranno anche di « giorno oscurarsi le feneslre vicino all’AI« tare dell’ Esposizione , ad effello di rac« cogliere la mente de’ Fedeli ail’ ora« zione ». 1. De Luminibus, quae ardere continuo debent, dum Sacramentum publice exponifur pro Oratione Quadraginta Horarum, agit praesens Instructionis sanctio. In ea praecipitur, ut saltem viginli nunquam de­ sint, quorum duodeviginti luceant in Al­ tari, duo vero in magnis candelabris hinc inde in plano Presbyterii circa gradus Al­ taris oppositis; eorumdem pondus, quali­ tatem, distributionem designat, ne quid fieri contingat ad Rectorum cl Sacrislarum pla­ citum, quod aut non deceat, aut minus Sa­ cramenti maieslati functionisque solemnilati conveniat. Huiusmodi autem sanctio, ni fallor, parlim praeceptiva, parlim direcliva videtur. Praeceptivam puto quoad cereorum numerum, ol dictio illa almeno scite adhibetur, no cuiquam liceat minorem cereorum numerum apponere; quamvis in Ecclesiarum Praesidum potestate sil quan­ titatem addere mullo maiorem. Quod si luminaria copia abundent, non est necesse, ul omnia continuo ardeant ; poterunt iden­ tidem alia exlingui, alia suffici exlinclis, omnia iterum accendi, dum frequenlior est populi concursus et solemnia celebrantur Mysteria, dummodo numquam deficiat nu­ merus a lege praescriptus, quo minor non sit oportet etiam in Expositionibus , quae ex privata causa fiunt, veluli notat Instru­ et io § 36. 2. Quoniam vero per horas quadraginta diu nocluque numquam cessare debet Ora- — 23 — lio; ideo iubet insuper haec sanctio, ul etiam nocturno tempore , licet clausis Eccle­ siae ianuis, totidem ac in die collucescant lumina. Aliquid tamen de rigore remittens, Ecclesiarum consulit paupertati: quamobrem permittit, ut interea adhiberi possint lu­ mina ex alia viliori materia, puta ex oleo aut adipe, dummodo saltem decem ex cera sint, quorum pondus non determinatur, quum solum qualitas et numerus sint in praecepto. 3. Quod vero attinet ad cereorum pon­ dus, qui ardere debent de die, ab Instru­ ctione praescriptum, dubitarem num hac in parte sanctio praeceptiva, an direcliva sil. Non omnes namque Ecclesiae opibus abundant, ut sustinere valeant onus viri­ bus impar. Nam si unius librae esse de­ bent candelae apponendae in inferiori gra­ du, maioris certe, aut saltem aequalis pon­ deris esse deberent octo illae apponendae nella parte superiore, licet quoad istas ni­ hil de pondere Instructio determinet. Idem dicas de cereis apponendis in plano Pre­ sbyterii. Ne igitur pauperes Ecclesiae ni­ mis graventur , directionem potius , quam positivum praeceptum sanctio importare vi­ detur. 4. Cum igitur Instructionis regula non in omni parte praeceptiva sil, non dubito direclivam eam esse quoad luminum distri­ butionem ; quamobrem si ab ea, rationabili ex causa, tantillum recedatur, nullum certe erit piaculum. Id enim in more positum est. Machina magnificentius construi solet, candelabrorum forma, copia, distributione variata; non eadem semper collucent lu­ minaria , sed alia modo exlinguuntur, ul alia eorumdem loco accendantur; et sic omnia consumptione aeque decrescant et omnis arceatur, quae visum offendit, difformitas. Hoc in casu non video, cur non liceat accensa luminaria diversimode dis­ tribuere; dummodo tamen quatuor saltem ad Throni latera prope Ostensorium, et duo fanalia ardeant in plano Presbyterii prope gradus Altaris. Secus enim opus foret, ul quae extinguunlur et quae accenduntur eiusdem semper essent ponderis, quod dif­ ficile est et simetncus ordo plerumque non patitur. Illud vero vim habet praecepti , quamvis non verbis expressum, quod non liceat luminaria e conspectu Ostensorii col­ locare, per quae eiusdem visio impediatur: nam in superiori § notatum iam fuerat : «Non vi sarà davanti alcun ornamento, che impedisca la vista dei Sacramento »: quod de luminaribus etiam intelligendum est, cum eadem militet ratio. 5. Et quamvis praeceptivum sil alte­ rum , videlicet: < Nella cui parte opposta non vi si ponga onninamente lame alcuno »; discrimine est opus, ne generice nimis pro omni casu id accipiatur. Sensus Instructionis videtur, ne sub Throni um­ bella a parte postica, ul magis splendescat Sphaera cum radiis continens Sacramentum, lateat aliquod lumen, quod illam artificio illustret. Si diversa ei appingatur signifi­ catio, obtinebit solummodo quoad Altaria, quae unam habent faciem e conspecto po­ puli, qui convenit in Ecclesiam. Nam quoad Altaria, quae ad orientem sila sunt, ac du­ plicem habent faciem e conspectu populi et Cleri, ul in Patriarchalibus, Basilicis et aliis Urbis Ecclesiis, lex locum non habet, quum ex uiraque parte ardere debeant la­ minaria, praesertim vero, quae in Throno sunt, ita ul lateraliler quatuor e conspectu Ecclesiae et alia qualuor e conspectu Chori nunquam desint. 6. Haec perlinent ad Expositiones solemnes Quadraginta Horarum. Translato vero sermone ad alias, quae per annum fiunt, sive ex causa publica sive ex privata, vel ex praecepto vel ex arbitrio , cum Sacra­ mento detecto aut velato, sed publice in Throno patente; eumdem cereorum nume­ rum accendi debere supra innuimus, ex regula eiusdem Instructionis § 36. Quae tamen sauclio praeceptiva est pro Ecclesiis Urbis tantummodo, nec eadem regula ne­ cessario servanda est ubique locorum extra Urbem, quamvis laudabile sil, ul omnes se ei conforment. Ideo si in aliqua Dioecesi mos obtineat exponendi SSmum Sacramen­ tum pro Oratione Quadraginta Horarum, congruit, ut viginli cerei ardeant de die, noctu vero idem non deficiat numerus, licet non omnia lumina ex cera sint, sed aliqua ex viliori materia. Sed quoniam non semper, non ubique fieri potest quod ma­ gis congruit , dummodo fiat quod saltem decet; ideo si alicubi diversa sit ratio, vel ex Synodorum praescripto, vel ex probata consuetudine (quandoquidem debitae vene­ rationi consultum sit) non videtur repro­ banda. Quamquam enim nulla lex habea­ tur , ubique tamen locorum prostant aut synodalia Decreta, aut Episcoporum Edicta aut laudabiles et rationabiles Consuetudi­ nes, quae pro respeclivis Dioecesibus vim saltem directivae legis habent. Nedum enim habenda ratio est ad Sacramentum, cui per 24 — qnamcumque ingentem luminum copiam numquam salis honoris deferri potest, sed etiam ad Ecclesiarum et locorum angustias, ne ob egestatem absterreantur ab exposi­ tione cum non levi pietatis detrimento, vel onere graventur, cui ferendo impares ex­ periuntur vires. 7. Hanc autem fuisse rationem non du­ bito , qua motus S. Carolus Borromacus Antistes Mediolani, ubi longe ante iam in­ valuerat laudabilis usus Orationis Quadra­ ginta Horarum cum simullanea SSmi Sa­ cramenti expositione, praescripsit « Le candele o cerei al più siano dieci, almeno set d’onesta grossezza ; e vi siano anche lam­ padi che non siano perô più di dodici o tredici » : licet solemnissima esset huiusmodi expositio, ut colligitur ex aliis regu­ lis, quas servandas tradit : .let. Ecdes. Mediolanen. Tom. 2, edition. Patavinae pa­ gina 681, et sequen. Solerlissimus Anti­ stes hoc pacto consuluit pauperibus Eccle­ siis, quae nimis non erant gravandae. Forte etiam providere voluit, ne inter Ecclesia­ rum Rectores quaedam orirelur aemulatio, quae non semper unam habet originem a religione et pietate ; sed verecundiam af­ fert illis, qui nequeunt tot sumptus facere; et nonuunquam causa est dissidii; neces­ saria ea regula erat, quia, ut ait Lucius Fer­ raris Verb. Eucharistia art. 1, num. 6, hyperbolica tamen usus expressione « tanto studio facere aggressi sunt Mediolanenses, ut nisi luminum et apparatuum sumptus coerciti fuissent, cera et olei inopia labo­ randum perpetuo fuisset ». 8. Sed recenliora quaeramus. Benedi­ ctus XIV, dum erat Bononiae Episcopus, modum praescribens in Oratione Quadra­ ginta Horarum per Dioecesim servandum, iussit : < Si per noctem Sacra Eucharistia super Altari posita sit, ardeanl duodecim faces ». Jnstit. 30, num. 24. Quot de die lucere debeant, hic non dicit ; eumdem tamen ad minus voluisse numerum, certum est; quia pro altis Expositionibus fieri so­ litis Bononiae quotidie per lurnum , quas­ dam praescribit regulas, quarum altera est, « ut duodecim saltem cerei circum ar­ deanl »· Ibidem n« 17. Equidem si, quid magis congruat, quaeratur, ut venerationi simul et decentiae consulatur in Exposi­ tionibus, quae per lurnum fiunt, extra ta­ men Urbem , non ad modum Quadraginta Horarum singulis hebdomadae diebus : re­ cedendum non esse crederem a methodo pro Ecclesiis Civitatis Bononiae a Benedi- cto XIV praescripta, scilicet ut saltem cerei duodecim continuo ardeanl. Dixi saltem, quia in facullale erit maiori copia lumina apponere, si id exposcat fidelium pietas vel Ecclesiae maius onus subire valeant ; minorem haud convenire crederem, ob decentiam, qua sacra illa actio est peragenda. Quod certe servandum est, quoties Oslensorium collocatur in Throno vel delectum aut velatum. Etenim vel ex causa publica id fiat, vel ex privata, semper tamen ali­ quam habet solemmlalem : idcirco nostra Instructio in Urbe exposcit eumdem ardentium cereorum numerum tam pro Ex­ positione Quadraginta Horarum , quam in qualibet alia, licet velatum sil Ostensorium, ut supra vidimus. 9. Quod si ex causa privata fiat Expo­ sitio, aperio scilicet Tabernaculi Ostiolo, quin sacra Pyxis extrahatur, non aliter fieri debet, quam sex saltem ardentibus cereis, quemadmodum iubel Sacra Congregatio negotiis Episcoporum et Regularium prae­ posita sub die 9 Decembris 1602. Quate­ nus vero alicubi in more sil , obtenta ab Ordinario loci facullale, extrahere e Taber­ naculo Pyxidem ad populum cum benedi­ ctione dimittendum, (quod tamen infra vi­ debimus, vix concedi debet , ubi consue­ tudo secus disponi sine aliqua populi offensione non patitur); curari debet, ut omnia diligenter liant ita, « ut duo saliem Clerici superpelliceo induti cereos vel intorlilia manu praeferant, ardeanlque reliqui cerei, qui super Altare et in candelabris sta­ tuuntur ». ita laud. Pontifex d. Instil. 30, num. 23. Quid si Clerici et intorlilia de­ sint? Salis erit si accendantur cerei, qui prope Altaris gradus in magnis candelabris sili sunt. Si et hi etiam non habeantur, ut in ruralibus pauperrimis Ecclesiis saepe numero contingit? Hoc in casu nullimode concedenda erit ab locorum Ordinariis li­ centia extrahendi Sacram Pyxidem e Ta­ bernaculo, non obstante quacumque con­ suetudine in contrarium : expedii namque ne liat, quod decenter fieri non potest. 10. Quid si Sacra Pyxis velata in Throno exponatur? Reprobat hunc usum laudatus Pontifex, ibidem num. 16. < Penitus inter­ dicitur Sacram Pyxidem ob privatam cau­ sam extra Tabernaculum afferri ac velatam sub umbella collocari, cum nullum huiusce ritus vestigium apud Scriplores, nullaque Sedis Apostolicae consuetudo deprehenda­ tur, quam sequi omnino debemus ». Nihi­ lominus, si alicubi obtinuerit usus ab Or- ' i ! I | | i ; I | (linariis locorum expresse permissus, ve! saltem tacite toleratus, quem abolere sine scandalo et offensione difficile sit; eumdem cereorum numerum servandum esse cen­ serem adhiberi solitum in Expositione ex causa privata cum Oslensorio velato, scili­ cet duodecim, ut sancivil laudatus Ponti­ fex ibidem. < Si vero privata de causa Sa­ crosancta Hostia inclusa solita sphaera et velo cooperta sub umbella ponalur, tunc praecipimus, ut saltem cerei bissex accen­ dantur ». Nec tamen illicitum crederem, si aliquis Episcopus, attenta tam Ecclesiarum, quam incolarum, paupertate, hoc modo Sa­ cramentum exponi cum decem cereis con­ tinuo ardentibus permitteret. 11. Alia quaestio fieri posset de numero et copia luminum, quae lucere debent in iis Expositionibus, quae fieri quandoque solent, magnifica extrucla Machina ad instar Proscaenii, ut quotannis Romae fit in Ora­ torio S. Mariae Pietatis triduo post Do­ minicam Sexagesimae. Earn dinmil Sacra Rituum Congregatio, quae in una Narnien. 15 Martii 1698, ad Dubium « Quot lu­ mina sint adhibenda in Expositione SSmi Sa­ cramenti, quae iit ad instar Proscaenii; et an in tali expositione etiam lumina specta­ bilia et quot requirantur?» respondit: < Lu­ minum quantitatem pietati facientis expo­ sitionem remittendam » (quae responsio re­ lativa est ad primam dubii pariem de lu­ minibus ex oleo latentibus) « cl in Altari super candelabris ad minus sex candelas accensas esse retinendas » (quae decisio spectat alleram dubii pariem de patentibus luminibus ex cera). Decretum hoc, quod le­ gitur in nostra Collectione sub num. i 992, mutilum referi Cavalerius, ut ex prima eiusdem parle statuai, nullo Generali De­ creto esse definitam certam luminum quan­ titatem , si ea remittitur pietati facientis Expositionem, sed silentio praeterii casum, qui est de Expositione ad instar Proscae­ nii: lom. 4, cap. 7, decret. iO. Siquidem spectandum est integrum non divisim a proposita specie. Duo namque distinguit ; lumina scilicet ex oleo vel adipe, quae telis illustrandis latenter inserviunt, luceinquo per lotam Machinam diffundunt; et alia ex cera, quae patenter ardent in Altari. Illo­ rum numerus nequii certo determinari, de­ pendet potissimum a Machinae extensione, structura, magnificentia, quae, ut decenter collnccscal, maiorem ininoremque luminum latentium quantitatem exquirunt ; idcirco Sacra Congregatio pietati facientis exposi­ tionem id remittit. Quoad vero illa, quae ex cera ardere debent in Altari, omnino iubel ut sex ad minus sint. Modicus cede numerus, qui tamen eo in casu salis esse creditur, quia multo plura sunt alia ex oleo vel adipe , quae continuo latenter ardent tolamque machinam illustrant. Hoc autem Decretum trahi nequii ad alias Expositiones magis minusque solemnes, in quibus cerei dumtaxat lucere debent. 12. Ad Instructionem modo redeamus. Ut supra vidimus, in luminum distributione praecipit inter alia, quod apponantur < ire per parte dai lati della Croce ». Ne tamen sil, qui inde argumentum depromi posse existimet, ut concludat Crucem apponen­ dam esse in Altari, in quo expositum est Sacramentum. Non hic est sanctionis sen­ sus, quae non aliud significare voluit, nisi quod sex cerei ardere debent meo Altaris gradu, in quo, iuxla morem, apponi solent Candelabra cum Cruce in medio. Celerum Crux nullo modo est continuo relinenda. Num vero apponenda sit tempore Sacrificii ? est alia quaestio , quam infra loco magis opportuno examinabimus. 13. Pergit Instructio « per Ia Chiesa nella sera si metteranno lumi sufficienti per evitare Ia confusione, i quali stiano accesi finchè si chiudano le porte di essa ». Notat hic Cavalerius: « Insinuatur apprime lauda­ bilis agendi ratio in simili quacumque oc­ casione ubique servanda ; alias quippe se­ querentur absurda plurima... occasione au­ tem Expositionis SSmi Sacramenti poterit differri occlusio portarum Ecclesiae ad con­ gruum usque tempus, quo populus ad Ec­ clesiam confluit Sacram Eucharistiam vene­ raturus, sed foeminae omnino prohibendae sunt ab ingressu Ecclesiae; harum namque interventu plurimum compertum est infici sanctiora quaeque». Verum cl. Auctor ni­ mis sanctionem extendit, ac si per eam ge­ nerarim et ubique interdictus esset foeminis in Ecclesiam noctu ingressus, occasione Orationis Quadraginta Horarum. Id lex non velat, sed modum praescribit, ne oriatur confusio, aut veniant scandala. Et revera, hac nostra in Urbe, ubi per anni circulum Oratio Quadraginta Horarum perennis esi, viri aeque ac mulieres in Ecclesias, donec apertae sunt, noctu conveniunt, in quibus ea Oratio Iit ; licet foeminis iisdem vetitum sit aliis piis intéresse exercitiis, quae noctu in aliquibus Ecclesiis seu Oratoriis peragi solent. Praesides tamen solliciti sint, ne inxta legem deficiant lumina, quae ita sint « — 26 — Haec regula altera ex illis est, quas S. Ca­ disposita cunctaque bene ordinata, ut nihil rolus Borromaeus servandas praescribit in inconveniens evenire possit. Secus namque Ecclesiis Mediolanensibus, ubi primum in­ occludendae essent Ecclesiae fores ad solis valuit tam pium Institutum Orationis pe­ occasum, ingruentibus tenebris. 14. Neque tamen reprobandus est mos, rennis. Cum autem huius regulae ratio ubi obtinet, non admittendi ea occasione communis sit aliis etiam Expositionibus, foeminas in Ecclesiis. Non ubique eadem quae aliquamdiu durant , decet ut in his militat ratio, nec ubique ea comparari pos­ etiam fenestrae occludantur. Advertas ta­ ant media, quae ad evertenda scandala, men , ne tanta sil obscuritas, ut tenebro­ removendas offensionis occasiones sunt or­ sum fiat Templum ; nam ea oriri posset dinata. In id Episcopi incumbere debent, confusio, ad quam vitandam, noctu per Ec­ quorum est, quae ad Dei cultum perlinent, clesiae ambitum apponenda sunt lurninaria. diligenter curare; el providere, ne quid fiat Quamobrem scite Instructio non generaliter quod illum laedat. S. Carolus Borromaeus consulit occludi Ecclesiae fenestras, sed re­ consuluit, ut foeminae assisterent separatim gulam limitat ad illas, quae sunt prope Al­ a viris. < Provveggasi ad ogni modo, che le tare; arbitrio relinquit, ut idipsum fiat donne vi facciano orazione separate dagli quoad alias, quae nimiam forte possent lu­ uomini con tele o altri drappi, linchè vi cem afferre , nisi telis vel alio modo le­ pongano 1'asse». Equidem expresse non gerentur. iussil, ne ad Ecclesias, in quibus eral per lurnum Oratio, noctu accederent, forte quia § VII. ad eas arcendas satis esse putavit altera, quam dixit, regula, scilicet, ut in Parochia< Niun Secolare, benchè vestito di sacco libus fieret distributio horarum per fami­ < di qualsivoglia Compagnie, ardisca di anlias, < non assegnandosi perô il tempo di < dare intorno ali’ Altare per aggiustare i notie a donne >; et altera « ancora che Ia « lumi o far altro che occorra; ma dovrà nolle si faccia orazione, la Chiesa perô non « essere un Sacerdote o almeno un Chieslia aperta, ma ciascuno piccbi e se gli < rico con Colla, con Ia quale sopra il proapra ». « prio abito dovranno comparim anche Ii 15. Benedictus XIV, ne in Ecclesiis < Regolari di qualsivoglia Religione: avverDioecesis Bononiensis foeminae cum viris < lendosi di piii, che ogni persona di qualsimul convenirent, ut per integram noctem « sivoglia condizione ed ordine per Decreto consueverat, ad solis occasum fores claudi « della Sacra Congregazione de’ Rili Urbis praecepit. « Quoniam vero ad nos perve­ < 19 Augusti 1651, ad G , (num. 937), nit in quibusdam locis per quadraginta ho­ « avanli al SSmo Sacramento esposto , acras Sacramentum exponi atque Ecclesiae « coslandosi o parlendosi da esso, deve fare fores per integram nodem patere , eoque « riverenza con ambe le ginocchia piegale. vero simul et mulieres coniluere; omnino < In ordine poi alia persona del Sacerdote, praecipimus, ut post horam vigesimam ter­ « il quale celebra la Messa privata, s’insinua « esserci Decreto della medesima Sacra Contiam cum dimidio Templum claudatur » laud. Instil. 30, num. z4. Consuetudines « gregazione, che menlre passa avanti aligitur locorum servandae sunt, quin certa « I’Allare , in cui sla esposto il SSmo Sauniversalis regula dari possit. Si in aliqua «cramenlo, dopo falla I’ adorazione colle Dioecesi consuetudo sil, ut pateant Eccle­ « ginocchia piegate e scoperlo il capo alsiae fores, ut Hornae fit, primis nocturnis « zandosi lo rieopra ». horis, nec foeminis denegetur ingressus; 1. Si Ecclesiae leges iubent, ne laici non ea erit continuo interdicenda , dum­ homines locum habere queant in Presby­ modo tamen salis provisum sit, ne oriantur terio, tempore praesertim celebrationis Mis­ scandala, utqne opportuna parentur reme­ sae el Divinorum Officiorum , mullo magis dia, si forte aliquod exoriri posse timeatur. arcendi sunt extra cancellos , dum Sacra­ 16. Ac tandem non praeceptive, sed di­ mentum est publice expositum vel pro Ora­ rective consulit haec sanctio, ut pannis tione Quadraginta Horarum , vel pro alia obscurentur fenestrae prope Altare, ut mens qualibet causa. Sacrae Rituum Congrega­ adstantium orationi intenta, ne minimam tionis Decreta, quae districte praecipiunt, quidem habeat distractionis rausam; el omnes ne laici intersint in loco sancio pro solis cogitatione·, colligat ac affectus in id solum­ Sanctuarii Ministris destinato, sunt pene in­ numera. Benedictus XIII his innixus el iumodo dingal, quod adorandum proponitur. xla sacrorum statuta canonum, in Concilio Romano lit. 28, cup. 4, nedum expresse prohibet: < intra Presbyterium el Altanum septa, dum Missae ibi celebrantur, aliave Divina Officia persolvuntur, secularium per­ sonarum cuiuscumque conditionis et sexus assislenliam »; verum etiam contra inobedientes « interdicti poenam, ipso facto in­ currendam el Roiuano Pontifici reservatam, comminatur ». Sed de boc iterum redibit sermo ad § XXVII huius Instructionis. In­ tel im salis est adnolare, quod si laici cu­ iuscumque conditionis consistere debent extra Presbyterii cancellos, dum publicae venerationi palet expositum SSmum Sacra­ mentum « nelle Gappelle o luogo ove sarà esposto il SSmo Sacramento, non entreranuo entro i cancelli i laici », ut habet S. Carolus Borromaeus in saepe citat. In­ structione Act. Eccl. Mediolanen. pag. 681; iam quisque videt, nec sub ullo praetextu licere iisdem « di andare intorno all’Allare per aggiustare i lumi e fare allro che occorra ». Quod autem ex Ecclesiae legibus est illicitum, cohonestari ne aliquo modo posse quis putet, si ad hoc munus, non vul­ gari veste, sed alicuius Sodalitatis laici ho­ mines utantur habitu: nam hoc casu prae­ viso, nostra Instructio expressis verbis id prohibet ; el huiusmodi officium Clericis tantummodo in defectum Sacerdotum at­ tribuit. 2. Verum, vel Sacerdos sil vel Clericus qui vigil adsit ut accendat, exlingual, pur­ get, disponat lumina, aliaque peragat quae circa Altare necessaria aut opportuna vide­ buntur, superpelliceum induere omnino de­ bet. Hoc exigit loci religio, Sacramenti raaiestas, functionis solemnilas. Non enim de­ cet circa tam sublime Mysterium in habitu vulgari etiam nigri coloris ad talos usque protracto ministrare, sed solum licet in ha­ bitu ex Ecclesiae praescripto in similibus functionibus adhiberi solito. Quapropter lex ad Regulares omnes extenditur, cuiuscum­ que Instituti hi sint. Cum autem isthaec sanctio fundamentum habeat in Aposlolicis Constitutionibus, nedum Hornae oblinet; sed ubique locorum, saltem quoad Clerum Se­ cularum servanda omnino est. 3. Quaeri hic posset num Laici Conversive Regulares a lege prohibitive exci­ piantur? Cavalerius ad hunc locum inclinat m sententiam affirmativam , praesertim si agatur de Expositionibus extra Urbem. «Quae tamen (scilicet sanctio) saltem extra Urbem limitationem fortasse patitur quoad Laicos seu Conversos Regulares, qui dummodo in superpelliceo appareant, intra Presbyterium admitti posse videntur ad concinnanda lu­ mina, ad quorum aptalionem aliaque si­ milia praestanda munia ex Secularibus etiam Clerici admittuntur ». Liceat mihi addere, quod idipsum, quin violetur Instructio, etiam in Urbe non dedecet. Laici enim Conversive Regulares pluribus fruuninr pri­ vilegiis et in pluribus aequiparanlur Cleri­ cis : praeterea ex his nonnulli sunt, qui magis quam Sacerdotes el Clerici idoneita­ tem habent ad ea munia, quae aptitudinem aliquam usu acquisitam requirunt ; prae­ sertim ubi luminaria magna sunt in copia, el ad illa aptanda atque purganda per plures gradus cum aliqua difficultate ascendere oportet. Numquam tamen ad Allare acce­ dant sine superpelliceo; quemadmodum lex iubel nedum quoad Sacerdotes el Clericos Seculares, verum etiam quoad omnes Re­ gulares cuiuscumque Instituti. 4. Haec ad primam sanctionis partem. Altera succedit de genuilexionibus , quae ad primam aliquam habet relationem, sed magis late patet ac omnes complectitur, qni in Ecclesiam devotionis ergo conve­ niunt , vel Altari inserviunt, vel aliquo funguntur officio; ulpote illi praesertim sunt, qui luminibus aptandis el purgandis invigilant, ac propierea de uno ad aliud AI laris latus transeuntes , persaepe neces­ sario debeant ante Sacramentum transire, nisi talis sit Machinae structura ut huius­ modi munus per graduum intervalla , aut a parte postica implere possint et debeant. Siquidem Decretura Urbis 19 Augusti 1651, quod ab Instructione laudatur, expresse ac generalim iubel « quando SSmum Eucha­ ristiae Sacramentum publice discoopertum exponitur; omnes ante illud transeuntes cuiusvis conditionis el ordinis sint, seu ad illud accedentes vel ab eodem recedentes semper utrumque genu flectere debent » (Vide hanc novam collectionem num. 937 dub. 6). Cum vero Decretum enuntiet Sa­ cramentum publice discoopertum, dubilare quis posset; num idem genullexionis obse­ quium vel unius lanium genu ad Icrram inflexio debeatur Sacramento in Throno quidem exposito, sed velato vel patente Pyxide aperto Tabernaculi ostiolo? Verum quod ambiguum foi lasse est in laudato De­ creto, declaratur per alterum eiusdem S. R. C. responsum in Varsavien. sub die 7 Maii 1746, ad dub. 4: scilicet « Transeundo circa SSiimm Sacramentum in Pyxide, an - 28 — iilroque genu ante illud genuileclendum « quando absolvitur Missa lecta coram SSiho sit ? » Affirmativa prodiit resolutio (Vide Sacramento exposito, attamen velato; item num. 2390 , ad dub. 4). « Quoad ge- coram Sanctissimo Sacramento in Pyxide ex­ nuilexiones vero utroque gemi sunt fa­ posito, an debeant omnes genullexiones ob­ ciendae a transeuntibus ante illud , etiam servari in tali Missa, quae alias observantur, SSmo Sacramento publice exposito, et non quando in Pyxide, patenter, sit expositum ». Quocumque modo sit expositum Sacramen­ velato ». Cui Sacra Rituum Congregatio re­ tum venerationem exigit, non substantia­ spondit: « Affirmative » (Vide num. 2427 ad 10). Nam si ut supra vidimus, ex allero liter, sed modo externoque signo, diversam ab ea, quae ex Ecclesiae instituto ei de­ eiusdem S. C. Decreto, Sacramentum vela­ tum, vel patens Sacra Pyxis, exigit genubetur, dum latet clausum in Tabernaculo. Si latenti convenit adoratio unius llexione llecliones ab omnibus ac si esset detectum, genu, in uberioris venerationis argumentum putiori iure haec servanda est regula a Ce­ utroque genu llectenduin erit, dum publice lebrantibus coram eo Missam solemnem vel est expositum, etiam velato Ostensorio, vel privatam. 7. Tertia succedit sanctionis pars, quae patente Pyxide. 5. Verum haec regula, etsi generalis, modum praescribit a Sacerdote servandum, suas tamen patitur limitationes quoad Sa­ dum is ad aliquod ex Altaribus pergens cerdotes , qui Sacrum solemne faciunt in Missam ledam celebraturus, vel expleta Altari, in quo expositum est Sacramentum; Missa, ab eo recedens transit ante exposi­ quae limitatio etiam comprehendit Mini­ tum Sacramentum. Servandum esse iubet stros. Hi omnes dum primum veniunt ad Decretum Sacrae Rituum Congregationis. Altare et postremo ab eo recedunt, utrum­ Dubium erat: «An (Sacerdos), post faciam que genu nectere debent, quemadmodum genuRexionem detecto capite surgens, deetiam dum sacra Hostia publice patens beat caput legere donec ad Altare perve­ thure est adolenda. Sed dum ibi perma­ nerit, an vero delecto capite iter prosequi nent, si loco moveantur, ut aliquid agant, ob reverentiam tanti Sacramenti sic publice el circa Sacramentum vel Altare operen­ expositi; cum Rubrica Missalis Romani non tur; sufficit, ut transeuntes ante illud unico videatur loqui de hac praecisa adoratione genu Sacramentum salutent: non enim de in casu, de quo agitur ?» Cui responsum novo accedunt ad Altare, nec ab eo , non fuit : « Servandas esse Rubricas Missalis Ro­ reversuri, recedunt, ut comprehensi inlelmani, quae videntur innuere, quod, post fa­ Itgi debeant sub regula Clemenlinae Instru­ ctam adorationem flexis genibus , delecto ctionis el laudati Decreti Sacrae ililuuin capite surgens, caput operiat ». Recte di­ Congregationis. Neque unica haec ratio est; citur « videtur innuere » non enim id ex­ nam et alia potissima succedit; quippe cum primit Rubrica, quae est: « Si vero conti­ frequentes in solemni Missa sint transitus gerit eum transire. . . . ante locum Sacra­ Sacerdotis aut Ministrorum ante Sacramen­ menti, genuileclat; si ante Altare ubi ce­ tum, flexio ulriusque genu mulli foret in­ lebratur Missa , in qua elevatur vel tunc commodi, surrectio difficilior fieret, admi- ministratur Sacramentum , similiter genunislralio minus expedita atque actio sacra lleclal el detecto capite illud adorei , nec plus aequo protraheretur. Communior haec ante surgal, quam Celebrans deposuerit est saniorque lilurgicorum Auctorum sen­ Calicem super Corporale » part. 2, til. 2, tentia, quam firmat constans principalium de ingressu Sacerdotis ad Altare. Hanc qui­ Ecclesiarum usus. Idipsum servandum a Sa­ dem rubricam iuxla sensum laudati Decreti cerdote et Minislro, si quandoque contingat servandam esse in transitu ante Altare, in celebrari ante Sacramentum expositum Mis­ quo patet expositum Sanctissimum Sacra­ sam privatam, veluli monent inter alios Gamentum, sed non in genullexione immo­ t (iulus ad /lubricas Missalis part. 2, Iit. 14; randum , docent Gavanlus el Quarti ad ibique Meratus. hunc titulum; Caralerius torn. 4, cap. 10, 6. Neque hic praetereundum, quod ea­ Decret. 5; 'fetamus in Append, tit. 3, dem regula servanda est quoad genullexiones cap. 4. ulroque vel unico genu a Sacerdote el Mi­ 8. Quemadmodum vero, dum elevatur nistris, etiamsi Expositio sil privata in Oslen- Hostia ei Sacramentum fidelibus admini­ sorio velato vel in Pyxide. Id declaraium stratur, ulrumque genu llectenduin est, ita fuit a Sacra Rituum Congregatione sub dtl· etiam servari debet a Sacerdote pertrans22 Decembris 1753 inWilncn. Dubium erat eunie ante expositum Sacramentum. Non — 29 — diffiteor Bauldrinum part. 3, tit. 2 de in­ lare pro Missa solemni genuflectere debe­ gressu Sacerdotis ad Allarc, num. 1, in nota rent utroque genu , quia illico surgnni el nulla fit pausa. num. 3; el Bissi loin. I. lilt. G, num. 2d, § 2, existimasse Sacerdotem Missam cele­ 10. Licet vero iubeat Instructio Sacer­ braturum iu transitu ante Altare, in quo dotem, facta genuflexione el adoratione, dum expositum est Sacramentum, unicum popli­ surgit, caput operire debere; apud bene tem flectere debere; quia regula generalis multos tamen usus invaluit, illud non ope­ ad faciendam genuflexionem utroque genu riendi, nisi, dum extra sunt aspectum Al­ est quando fit aliqua pausa; hic autem nulla taris , in quo expositum est Sacramentum. facienda est pausa; ideo concludunt pro Mos iste estne relinendus, vel potius cen­ unius tantum poplitis ad terram usque fle­ sura notandus? Eumdem ulpole contrarium xione. Haec opinio nullam prorsus vim ha­ legi, quae non sine rationabili causa man­ bet post editum S. Λ. C. Decretum, quod dat capiti imponi, facta genuflexione, birepro regula habendum esse iubet Instructio lum , communiter reprobant Rubricistae. Audiendus Meratus, qui, regulae inhaerens, et legis generalis locum oblinet. Quamquam deponendum bireluin monet a Sacerdote praecise ab Instructione el Decreto, ex vi praeceptivae Rubricae, iitrnmqiie genu fle­ non prius, < sed postquam genuflexerat ; ctendum esse plane consequitur. Haec duo facta autem profunda capitis inclinatione, distinguit casus , transitum scilicet Sacer­ antequam surgal , iterum imponendum, dotis ante Tabernaculum , in quo recondi­ eumdemque absque alia reverentia suum tum est Sacramentum ; el transitum ante debere prosequi incessum cum birelo in Altare , dum Sacra elevatur Hostia ; in capite ». Quapropter non laudandi, sed po­ primo simplicem iubet genufleclionem, quae tius redarguendi sunt illi, qui ad maiorem unico fit genu, capite operio; in secundo reverentiam, ut ipsi dicunt, capite aperio adorationem utroque poplite ad terram in­ abeunt, donec sint extra conspectum Al­ taris, tum quia operantur contra Rubricam flexo ei deleclo capite. At secundus casus et Décréta, tum quia incurrunt periculum, alterum includit de transitu ante Altare, in quo expositum est Sacramentum , ut per ut aliquid de Calice decidat. 11. Advertendum praeterea est, perpe­ laudatum Decretum declaratum fuit, quum ram agere Sacerdotes illos, qui, dum gepar sil ratio. Unus ab altero in eo tantum discrepat, quod, dum Sacra elevatur Hostia, nuflexi profundam Sacramento inclinatio­ Sacerdos perlransiens non ante surgere de­ nem faciunt, birelum collocant supra Cali­ bet, quam Celebrans deposuerit Calicem su­ cem : haud enim decet el prorsus indiguum est Calici imponere capitis tegumentum ; per Corporale : in Expositione vero Sa­ cramenti nulla est nectenda mora in ge­ quamobrem vel est porrigendum ministro, nuflexione, qua facta absolutaque adoratione vel ab ipso Sacerdote ita tenendum, ut vola manus dexterae cum parte aperta bireli sit cum capitis inclinatione, slalim surgendum est. versus ipsum Sacerdotem; et pars inversa 9. Notat Meratus in ulterioris Rubricae eiusdem manus ponatur supra Calicem. Ita illustrationem « iuxla communem usum Ro­ Meratus loc. cit., Cavalerius tom.4, cap. 10, mae receptum, Sacerdos in dicto casu ge- Decr. 52, Telamus, in Append, cap. 3, art. 4, num. 17. nufleclere debet utroque genu , el postea 12. De Missa privata solummodo agit In­ deponere bireluin, el caput profunde in­ structio, quia Sacerdos ad hanc celebrandam clinare ». Sed hae actiones, etsi ad invicem sibi simultanée succedant, aliquod, licet bre­ pergens vel rediens ad Sacrarium, Calicem manu defert; quamobrem regula danda erat, vissimum, temporis spatium requirunt ; el Iit proinde aliqua pausa, etsi momentanea. Id­ quae simul consuleret religioni el decentiae. circo , quamvis non sit in mora cunctan­ Secus vero dicendum est de Sacerdote Mis­ dum, salis haec est brevis morula, ut ni­ sam solemnem celebraturo, vel de eo, qui hili pendi debeat praefatorum scriptorum privatam dicturus sit, Calice tamen in an­ opinio. Quod si ratio valeret per eosdem tecessum ad Altare iam praeparato. Nam allata, genufleclendum utroque genu tan­ utroque in casu, cum Sacerdos impedimen­ tummodo esset, dum aliquah tempore est tum Calicis non habeat, antequam genuflein Oratione perseverandum; numquam vero, Ctal, simul ac delegit expositum Sacramen­ nisi unico genu, in simplici transitu, accessu tum, caput debet, amoto birelo, aperire, et recessu, secus ac iubet /nslructio. Imo quod et faciant Ministri sacri Missae solenec Sacerdos et Ministri accedentes ad Almnis; postquam vero surrexit, non slalim - 30 — bireium capiti imponat, sed postquam e nus utroque poplite inflexo tenetur illud conspectu Sacramenti se subtraxerit. adorare; quod, ut vidimus, praecipiunt 13. Aliae plures quaestiones pro casuum etiam S. R. C. Decreta el Instructio; curdiversitate a Rubricistis fiunt, quas prosequi nam eadem regula servanda non erit in oc­ nostrum non esi, cum circa venerationem cursu Sacerdotis deferentis Sacramentum? debitam Sacramento publice exposito non Hinc forte non fallor, si existimem etiam versentur. Unam vel alteram tantummodo in proposito casu utrumque genu in mo­ attingam, quae aliquo modo ad rem, de qua mentanea adoratione esse flectendum, ut Iit agimus, referri possunt. Quaeritur : Quo­ in transilii anie Altare, ubi expositum est modo se gerere debeat Sacerdos ad Altare Sacramentum vel Sacra ministratur Eucha­ pergens, vel ab illo recedens, si per Ec­ ristia. clesiam obviam ei fiat deferens Sacramen­ iti. Quaeri ilem potest : « An in Pro­ tum , vel in Ostensorio patens, vel latens cessionibus, quae occasione Quadraginta Ho­ in Pyxide? Difficile est, ut huiusmodi casus rarum fiunt per Ecclesias, debeant procesnon praevisus accidat in accessu Sacerdotis sionaliler incedentes ante Sacramentum in ad Altare. Nam si fiat per Ecclesiam pro­ occursu el transitu a latere eiusdem genucessio, vel deferendum sit Sacramentum de fiexionem facere?» Nonnulli Liturgici re­ uno ad aliud Altare, aut per modum Via­ spondent: « Affirmative, dummodo in tran­ tici ad infirmos; Sacerdos Missam lectam situ videatur». Verum haec regula non est celebraturus cunctare tantisper debet in Sa- ubique in viridi observantia. Erunt ne igitur cristia, donec absoluta sil Processio, vel re­ redarguendi, qui secum faciunt? Non is conditum sil Sacramentum ; ubi asservan­ sum , qui audeam definire ; haud lamen dum est, vel Sacerdos Viaticum deferens crederem eos in legem peccare. Siquidem Ecclesiae ianuam praetergressus fuerit, vel ut gennflexio, ita etiam est actus religionis in reditu populum cum benedictione dimi­ et cultus incessus supplex anle Sacramen­ serit. Non ita dicendum de Sacerdotis re­ tum cum alternatione hymnorum laudis, gressu, expleta Missa, ad Sacrisliam ; quia qui solemniter decantantur. Et haec ratio licet, qitoad Processiones allinet, casus vi­ est, ob quam Bissus /iit. G, num. 19, § 2; tari possit, curando ut Missae omnes ad et Meratus part. 4, lit. 12, η. 14, geniiAltaria absolutae sini, dum devola suppli­ lleclere debere negant inleressentes Pro­ catio instituitur; aller lamen casus delatio­ cessioni SSmi Sacramenti, etiamsi transeant nis Viatici praevideri non semper potest ; ante Altare actu, quo Sacra Hostia elevatur et quandoque pro re nala improviso el fe­ vel Calix « quia sunt in actuali illius ado­ stinanter deferendum est. Verum quomo­ ratione ». Praeterea aliquid inessel incom­ documque el quandocumque id accidat, vel modi , si quotquot laleraliler transeunt e in accessu , vel in recessu, docent Rubri- conspectu deferentis Sacramentum , genucislae, genufleclcndum esse donec transeat, fieclere deberent. Quod si omnino genuileel quidem utroque genu, si immorandum clere deberent nec contraria consuetudo, sii; unico vero genu, si in transilii el abs­ ubi viget, servanda esset, unico tantum que mora genufieclendum est. lia Quarti genu Sacramentum foret adorandum: nam ad Rubric. Missal. pari. 2, tit. 2, num. 1, si utrumque genu flectendum esset, nimis Tonell. lib. 2, til. 2, Ruhr. in notis num. 6, retardaretur supplicatio, el mora in ipsum § Huiusmodi, Merati loc. cil. voluti redundaret Sacramentum, nl notat Ι'ι. Haec lamen distinctio non omnibus Cavalerius torn. 4, cap. 10, Deer. 7, num. 4. forte amplectenda videbitur. Nam si Ru­ brica iubet, el dum elevatur Sacramentum, § VIII. vel dum fidelibus ministratur, Sacerdos in transitu debeal utroque genu ad terram < Si lenga, durante I’ Esposizione, alla podio, delecto capite, illud adorare; non < porta della Chiesa per la parte di denlro video, cur idem modus servandus non sit < o di fuori, come lornerù più coinodo, un in transitu prope Sacerdotem deferentem * lappelo, che faccia forma di Biissola, con Sacram Hostiam, vel in Ostensorio, vel in « spazio adequate alii lali per comodilà del Pyxide, etiamsi non sit in genuQexione im­ « popolo , e sia lalmenle poslo , che non morandum. Si Rubrica extendi debet, ni « possa mai dalla slrada vedersi il SSiho SaLiturgici omnes nolaut, ad transitum ante « cramenlo ». Sacramentum expositum, et licei Sacerdos 1. Si ad Ecclesiarum ianuas decel, ul immoran genuflexus non debeal, nihilomi­ semper, praesertim vero tempore Sacrificii, — 31 — retineatur velum, quod Velotyron sen Amphityron Graeci dicunt, Hali Porlitra, ni Macri veterum monumentorum investigator egregius tradil in suo Hierolexicoii verbo Velum,- mullo magis apponi oportet aptius munimentum, dum Sacra Eucharistia ex­ posita publicae patet venerationi. Subtrahi debet quaelibet iis, qui in Ecclesia moran­ tur, distractionis occasio; el quantum licet, curari ut minus sensibilis sit strepitus, qui quandoque per viam fit. Illud vero est ma­ ximum, ne Sacramentum semitam transeun­ tibus visibile sil. Secus enim si fieret, cum non levi detrimento cultus el religionis fieret, imo pluribus irreverentiis praebere­ tur causa. Quamobrem severe iniungilnr, ut huiusmodi munimentum e crassiori panno ita aptetur, ut impediat internum Ecclesiae aspectum iis, qui extra sunt; nullum vero obiicial obstaculum ingredienlibus Tem­ plum. Spissum atque compactum sil opor­ tet, « che iaccia forma di bussola con spazio adequalo ai lati per comodilà del popolo; e sia lalinenle posto, che non possa mai dalla slrada vedersi il Sacramento ». Potest apponi, vel ab intra , vel ab extra prope ianuam, prout magis opportunum videtur, el Ecclesiae proximaeque semitae maior vel minor est latitudo aut angustia. 2. Id lamen non indiscriminalim posi­ tivum praeceptum importat; sed tale est quoad illas tantum Ecclesias, in quibus alio modo effici nequit, ne Sacramenti conspe­ ctus obnoxius sil per viam ante Ecclesiae ianuam transeuntibus, ac proinde actibus irreligionis. Quod si alio decenti modo pro­ visum sil, ut in Ecclesiis accidit, quae sto­ reis crassioribus munitae sunt, vel in affa­ bre elaboratum ligneum septum introdu­ cunt, per quod laleraliter in Ecclesiam pa­ teat ingressus; regula sanctionis cessat, cum utroque modo religioni el debitae Sacra­ mento venerationi provisum sit. Tempore enim, quo primum prodiit Instructio, non­ dum communiter mos invaluerat , duplici­ bus portis septo intervallo disjunctis , Ec­ clesias munire, cum ad religioni consulen­ dum, tum ad easdem ab externis aeris im­ pressionibus custodiendas; ut modo fit ne­ dum in Basilicis, verum etiam in aliis fere omnibus , etsi minoribus et angustioribus Ecclesiis. Idcirco Instructio eum praescripsit modum, quo cum minori dispendio provi­ deri posset, ut Sacramenti aspectus iis solis pateret, qui adsunt in Ecclesia, veluti etiam nunc servatur in illis, quae recens inven­ tum munimentum non habent. 3. Sed opportunum maxime, quamvis non levem secum ferat difficultatem, alleram distractionis causam impedire, quae, ut Gavalerius ad hunc locum adnolal , occasio­ nem habet a canibus introeuntibus, qui la­ tratibus sacras functiones perturbant, mul­ lum incommodi devotae adslanlium atten­ tioni afferunt el Ecclesias spurcitiis et im­ munditiis polluunt. Plurimum idcirco ex­ pediret ut ad Ecclesiarum ianuas aliquis continuo adslarel, qui canes ab ingressu prohiberet. Qui igitur ad Ecclesiam veniunt Sacramentum adoraturi, vel canes domi re­ linquant, vel quatenus secus ducant, alicu­ ius custodiae consignent, priusquam Eccle­ siam ingrediantur. Quod dictum volumus nedum relate ad tempus Expositionis Qua­ draginta Horarum, verum etiam quoad alias quascumque Expositiones. Optandum sane, ut nunquam canes reperirenl aditum ad Ec­ clesias; sed quod generatim impossibile est, vel inultum difficile, curandum tamen ab iis, qui Ecclesiis praesunt, ut saltem aliquo modo impediatur, tum occasione Exposi­ tionis Sacramenti, tum occasione festivitatum el solemnium functionum, quae magna cum populi confluentis frequentia fiunt. § IX. « Siano di continuo uno o due Sacer« doli, o almeno in .diro Ordine Sacro co« slituiti, se si polra, vestiti di colla (ben« chè siano llegolari) genuflessi avanli un « banco ricoperto con lappelo o panno rosso, < o d’allro colore e qualità decente vicino « all’infimo grado dell’Allare ; o mai sopra « genuflessorii, orando tanto di giorno , « quanto di nolle a vicenda. Dove sarà < qualche Confralernila, vi assistano due « confralelli almeno , avanli nn banco co« perlo di panno verde o d' allro colore « decente, perimente a vicenda , ma fuori « dal Presbilerio e distanti dagli Ecclesia« slici suddelli; ed oreranno con tuita di« vozione per edificazione degli astanti e « con voce sommessa per non causare di« strazione negli allri ». 1. Uberiorem dicendi copiam praebet haec sanctio. De adoratione Augustissimo debita Sacramento sermo est. Tametsi nun­ quam desini cuiuscumque sexus et condi­ tionis homines, usque dum patent ianuae Ecclesiarum, in quibus Iit Expositio Qua­ draginta Horarum , qui in Sacramenti ado­ ratione devoti persistunt; nihilominus omnino convenit, ut aliqui e Clero proxime — 32 ad Aram continuo adsint el sibi ad invicem succedant, qui Sacrae Eucharistiae tribulum laudis persolvant et populo convenienti in Ecclesiam exemplo sint. Quotquot de sa< ris ritibus scripserunt, id innuunt, eis. m. Benedictus XIV, dum Bononiensem Eccle­ siam regebat , praecepit < ut in Ecclesiis tam Secularium quam Regularium, in qui­ bus esset Sacra Eucharistia publicae expo­ lita venerationi, unus vel duo Sacerdotes vel duo saltem in Sacris Ordinibus consti­ tuti. snperpelliceo induti ilexisque gentibus, intersint etc. » laud, instil. 30, num. 20. Nostra autem Instructio idipsiiin vult, ac praeterea iubcl, ut etiam Regulares, cuius­ vis Ordinis et Instituti sint, ad scamnum ad id paratum non accedant, nisi induti superpelliceo. Quod autem de Oralione Quadra­ ginta Horarum statutum est , idipsum ser­ vandum erit in aliis quibiiscumque Exposi­ tionibus, vel hae ad breve vel ad longum tempus perdurent: nam curandum est, ne unquam alicuius de Clero desideretur assi­ stentia. 2. Neque regulam coercendam putes ad Expositiones publicas atque solemnes: ha­ bet enim locum etiam in privatis, quae fiunt, aperio Tabernaculi ostiolo, nl pateat velata Pyxis. Ita decretum video a Sacra Congregatione negotiis Episcoporum el Re­ gularium praeposita , quae permitti posse consuit huiiismodi privatam expositionem < cum numero sufficienti luminum et assi­ stentia Sacerdotum ». Ila sub die 1 Se­ ptembris 1598; et 9 Decembris 1602 « cum assistentia alicuius Sacerdotis Stola et superpelliceo induti ». Id autem intelligi de­ bet, quemadmodum de aliis Expositionibus, quae ad breve tempus fiunt, si inter ex­ positionem el preces, quae ante repositio­ nem recitantur, aliquod, etsi modicum in­ tervallum excurrat: nunquam enim Sacra­ mentum relinquendum est sine aliquo ex Clero, qui illud intus Presbyterium adorei. Quod si ab Altare non recedant Sacerdos et Clerici, exposito Sacramento el immediate prêt ibus una cum populo vacent ; non est, cur aliquis distincte orationi incumbat, quia omne* simul praestant huiusmodi religionis obsequium. 3. Regula igitur etsi obliget Ecclesias Urbis, et circa unam tantum Expositionem Qudraginla Horarum versetur, nihilominus haberi perinde debet, ac si generalis esset, non ut praeceptiva , sed ut direcliva. Id enim m genere praescribit , quod exigit Divina MaiesUs humanitati contuncla latens sub specie panis. « Si Angelorum Chori illi assistunt », ut habent S. loan nes Chrysos tomus Hb. 3, de Sacerdotio, el Homilia 65, ad populum Antiochenum; S. Am­ brosius cap. 1, in Lucam; et Magnus Gre­ gorius Dialog, lib. 4, cap. 58, aequum est, ut Ministri Altaris ab eius adoratione nun­ quam desistant, dum Sacramentum publicae venerationi expositum est. Lex tamen ali­ quam modificationem admittit quoad nu­ merum el gradum Clericorum, qui huic adorationi vacare debent. Instructio equi­ dem exigit unum vel duo Sacerdotes, aut saltem Clericos in Sacro Ordine constitutos: adiicil tamen conditionem, quatenus haberi possit. Quod si hi desini, vel pro singulis horis haberi nequeant, substitui polerunl Clerici ad Minores gradus promoti, vel etiam Regularium Ordinum Laici et qui inter Monachos Conversi dicuntur. Sensus ergo Instructionis esi, quod huiiismodi of­ ficium praecipue Sacerdotibus el aliis in Sacro Ordine constitutis convenit ; Clerici in minoribus deinde succedunt, postremo in horum quoque defectu, in Ecclesiis Re­ gularium respectivorum Ordinum Laici pro­ fessi , qui Clericorum privilegiis gaudent. Quoad numerum vero nihil certi praefinire vult sed disiuncliva utitur, iubens unius vel duorum assistenliam, quia non omnes Eccle­ siae aeque abundant copia Sacerdotum el Clericorum: imo quamplurimae sunt, quae cum nullum habeant Saecularium vel Regu­ larium Collegium , adseilitiis Clericis com­ pelluntur ea omnia perficere, quae ad sa­ cram illam perlinent actionem. Idcirco, re­ late ad istas, salis erit, si unus Satxerdos, vel unus Clericus continuo Sacramentum adoret ; nec ab Altari discedat nisi venerit alter, qui eius occupet locum. In Ecclesiis vero Patriarchalibns, Collegiatis, Convenlualibus, in quibus vel Secalaris vel Regularis copiosus est Clerus, congruum videtur ac decens, ut duo saltem sibi in adoratione succedant. 4. Et quoniam , nl supra notatum est , eadem regula in aliis etiam Expositionibus servanda est, quaeri hic potent ; num quo­ que tenenda sil extra Urbem? Responden­ dum videtur, quod oblinet ex decentia, non ex necessitate: sed Episcopi in id sedulo debent incumbere, ne aliqui ex Clero de­ sint, qui Sacramentum expositum, praeser­ tim in Oralione Quadraginta Horarum, con­ tinenter adorent. Haec est mens Sacrae Bituum Congregationis ; quae interrogata in Cortoneu. 10 Septembris 1701, ad 18: — 33 — < An tempore· Quadraginta Horarum in Cathedrnlibus vel Collegiatis debeat semper assistere aliquis Sacerdos vel Clericus cum superpelliceo? > scite cauteque respondit: « Hoc maxime decere iuxta edictum Emi Vicani pro Urbe; et Episcopus in hoc quaminaxime incumbat ». (Vide num. 3)79). Patet igitur ex hoc rescribendi modo quale sil Sacrae Rituum Congregationis hac de re indicium· Bene notat Edictum Cardinalis Urbis Vicarii (nondum prodierat Clemen­ tina Instructio, quae primum evulgata est quinquennio post, scilicet anno 1705) extra Hornam eiusque districtum non extendi; el circa rem versari, quae decet ut ubique liat, sed non est ex generali aliqua lege necessario* ubique facienda , si debitae ad­ orationi aliter provideatur. Idcirco ad Du­ bium non respondit absolute intendo; sed maxime decere dixit, ut circa huiusmodi obsequium Venerabili Sacramento praestan­ dum, modus ille oblineret, qui erat pro Ecclesiis Urbis praescriptus. Sed quoniam « quaecumque m Dioecesi ad Dei cultum spectant ab Ordinariis diligenter curari, at­ que iis, ubi oportet, provideri aequum est » (Cone. Trident. Sess. 21, cap. 28, de re­ format.); prop l crea addens « Et Episcopus in hoc qiiainmaxime incumbat » plene osten­ dit quid vellet, non absolute itibendo; sed insinuando, ut Episcopus suo fungens mu­ nere modis omnibus curet , ut quod reli­ gioni congruit, non omittatur. 5. Certa regula tamen dari nequit pro omnibus indislinclim locis; et servanda sunt particularium Synodorum Decreta el Ordinariorum mandata, dummodo horum ope satis consultum sil religioni el de­ centiae. Cavaleries el Telamus ad hunc Instrui tinnis locum pro diversa qualitate el solemnilale Expositionis, modo unum, modo duo Sacerdotes aut Clericos debere autumant in oratione persistere. In Expo­ sitione solemni et publica, quae diu pro­ trahitur el praesertim si adhuc de node, duos Sacerdotes vel unum saltem semper assistere debere volunt, aut duos ex Cle­ ricis Sacrorum Ordinum, sin minus, alios ex Clericis in minoribus constitutis: si vero diu non perduret Expositio, nunquam deesse volunt duorum assislentiam Sacerdotum vel m Sacri» Ordinibus constitutorum, si fieri possit; secus, saltem unius Sacrorum Ordi­ num ei alterius inferiorum: quem modum servandum esse etiam existimant in Expo­ sitionibus, quae diu durant, saltem de die, <•1 dum maioi est populi frequentia. Liceat mihi hanc opinionem emollire: si Instru­ ctio praenoscens difficultatem habendi lot Presbyteros aut Clericos, in Ecclesiis prae­ sertim quae. Clerum non habent, non ex­ presse lubel, quod duo semper assistant; sed vult, ut unus nuraquam desit, etsi Ex­ positio Quadraginta Horanim omnium sit sob-mnissiina ; curnam onus imponendum duobus quoad Expositiones minus solemnes et brevis durationis, quae fiunt in novem­ dialibus et triduanis precibus, vel statis diebus m piarum fundationum implemen­ tum? Rursus Instructio tempus el horas non distinguit, sed vult ut tam de die, quam de nocte, unius vel duorum assi­ stentia continua sil: hinc per modum re­ gillae exigi nequii, ut in Expositionibus, quae brevi durant, semper; el in aliis, quae longius protrahuntur, saltem de die el dum maior est populi frequentia, duo nunquam ab oralione deficiant. Puta tamen praefatos Auctores ita esse inlelhgendos, ut consulant quod magis decet, quin certam servandam regulam tradant. Laudandi igitur erunt, qui habentes Sacerdotum el Clericorum copiam curabunt, ut maior sil in utroque casu perseverantium in oralione numerus; praesertim quia Instructio vult ut duo assi­ stant, sed saltem unus nunquam desit ; ve­ rum modum pietati ei religioni non imponit et in arbitrio est numerum augere. Haec dicta sint, ne Scriptorum ceteroqui claris­ simorum auctoritas in sensum fortasse ab eorum mente alienum detorqueatur. 6. Quod si Sacerdotum vel Clericorum assistentia praestanda est, quando Sacramen­ tum est publice expositum : quomodo con­ sulendum erit, si unus tantum Sacerdos sil, qui regit populum; el Clerici vel omnino desint vel sint paucissimi, ut frequentissime accidit in Ecclesiis ruralibus? Hoc dubium sibi proponunt Cavalerius el Telamus, qui existimant < Non ideo omittendam esse Ex­ positionem Sacramenti : ob impotentiam enim et nécessitaient ablegandae non sunt laudabiles consuetudines ; el potissime cau­ sae pietatis, cuiusmodi est Expositio Sacra­ menti; dummodo tamen, si non adsit Cle­ ricorum , non desit laicorum aliorumque fidelium adoratorum copia ». Secus enim infelices illi populi, qui longe nimis a cultis Civitatibus, m parvis anguslisque oppidulis, vel dispersi in arvis commorantur, perpetuo carerent spirituali hoc solalio. Nec illud praetereundum est, quod, ut iam vidimus, assistentia Sacerdotum el Clericorum est ex decentia, non autem ex omnimoda necessi- — 34 — tale; ei obtinet, quin omitti debeat in lo­ cis, in quibus adsunt, vel sine gravi diffi­ cultate accersiri possunt ecclesiastici viri. Verumtamen advertendum est, quod si de­ sunt Clerici, celera saltem concurrent, quae sacra illa exigit actio; nam si deessenl sa­ crae supellectiles vel cerei, vel quid aliud .id tantum opus necessarium; nec decet, nec licet Sacramentum publice exponere. Satius est sacram illam functionem omittere, quam sine debita reverentia peragere. 7. Quaerimus modo de habitu, quo Sa­ cerdotes el Clerici in adoratione perseve­ rantes distingui debent, lubet Instructio tam Seculares quam Regulares ad scamnum ad id paratum in plano Presbyterii, nonnisi superpelliceo indutos debere accedere ; quam vestem induere debent etiam Regu­ larium Ordinum Laici ; neque his licet assistentiam praestare solo religioso habitu contectis, si in Clericorum defectum assu­ mantur. Haec regula ad quascumque Ex­ positiones publicas vel privatas extenditur, neque excogitari potest casus, in quo ul secus fiat, permissum sii, nisi superpellicea desint, quod vix eveniet in aliqua pauper­ rima rurali Ecclesia. Nimis enim dedecet ordinariis vestibus amictos Presbyterium in­ gredi et stare supplices ante conspectum Regis. Si induti esse debent >uperpelliceo, qui ministrant el in servili opere circa Aram occupantur, ut vidimus uui Ordinis habitu amicti? 8- Sed en altera quaestio, de Stola sci­ licet adhibenda, vel non, a Sacerdotibus ante expositum Sacramentum orantibus. Lex silet, quae unum lanium superpelliceum seu collam commemorat. El quoniam lex pro Romana Urbe dicta est, ideo censent Cavalerius et Tetamus ubique terrarum Sto­ lam superpelliceo hac in actione imponen­ dam; in Ecclesiis tamen Urbis Sacerdotes solo superpelliceo debere esse contentos, quin Stola utantur ob reverentiam debitam Pontifici, qui Stola utitur extra Sacramenta. Verum res contra accidit; et parcendum Scriptoribus morum Urbis non salis instru­ ctis. Siquidem Romae constans consuetudo est superimponendi superpelliceo Stolam , quam solummodo deponunt Sacerdotes co­ ram Sacramento orantes et ad Altaris latus secedunt, si veneraturus Sacram Hostiam Summus Pontifex accedat. In solis Palriarchatibus Stola non adhibetur, tum quia Ec­ clesiae sunt (ut ipsum fert nomen) pro­ priae Pontificis, tum quia assistentia Iit in habitu chorali. 0. Usus etiam Stolae non ita accipi semper debet extra Sacramenta, ut sit si­ gnum jurisdictionis, superioritalis el officii; sed, praecise ab actuali exercitio, ul ve­ stis sacerdotalis, seu ut distinclivum Sacer­ dotii consideratur. Cap. Ecclesiastica 0, dist. 23; imo ul eruitur ex Concilio Braeharensi 3, cap. 3, el Toletano 4, cap. 39, est relut i forma totius ornatus sacerdota­ lis. Id tam verum est ul antiquitus Epi­ scopi aeque ac Sacerdotes « Stolam extra Mysteria semper deferrent ». Legitur de S. Thoma Canluariensi, quod « Stolam iugum Christi suave circa collum diebus ac noctibus habebat » apud Mabillonium in Praef. ad seculum I Bencdictinum, CVII1. De Presbyteris vero habemus canonem 28 Concilii Moguntini anni 813, scilicet « Presbyteri sine intermissione utantur ora­ rio propter differentiam sacerdotii dignita­ tis». Huc respiciunt cap. 169, lib. 6, Ca­ pitularium; el Can. 26 Concilii Tiiburiensis apud Burcardum Wormaliensem lib. 6, cap. 10: « Presbyteri non vadant sine Stola, vel orario induti ». Plura videri hac de re possunt collecta a Fabio de Albertis de sa­ cris utensilibus cap. 8. 10. Quod si Stola habenda semper esset extra Sacramenta ul iurisdiclionis dislmclivuni, Sacerdotes nunquam eadem uti pos­ sent, nisi Sacra operantes. In publicis Pro­ cessionibus , quae Romae fiunt, Parochi omnes, licet non sint in actuali muneris exercitio, a celeris de Clero distinguuntur Stola e collo pendente, etiam praesente non — 35 — inoralitor, sed physice Summo Pontifice, qui in solemnissima Festivitate SSihi Corporis Christi Sacramentum deferens supplicatio­ nem claudit. Nemo autem dixerit Parochos ea occasione Stolam deferre in signum ju­ risdictionis, bene vero ul distinclivum of­ ficii; aut per delationem Stolae laedi re­ verentiam Summo Ecclesiae Pastori. Si ita esset, neque iis privilegium deferendi Sto­ lam indulsissel s. m. Benedictus XIV , ne­ que umquam liceret Sacerdotibus per uni­ versum Orbem dispersis uti Stola extra Sa­ cramenta; quia ab omnibus aeque reveren­ tia debetur Pontifici. Is namque, ul habetur in Caeremoniali S. R. E. Augustini Palritii « numquam debet exire in publicum sine Stola»; sed eam continuo defert, non ul Ur­ bis Episcopus, sed in signum supremi Sa­ cerdotii, tamquam Christiani universi Orbis Pastor et Hector: el quod olim erat com­ mune Episcopis el Presbyteris, modo ob supremam dignitatem Romano Pontifici re­ servatum est. Palet hinc, quod si Sacerdo­ tes, dum in Urbis Ecclesiis supplices in Sacramenti adoratione consistunt, e collo deferant pendentem Stolam, nihil commit­ tunt, quod reverentiae debitae Summo Pon­ tifici tantillum deroget. Quod adeo verum est, ul Catalanus ad hunc Caercinonialis S. R. E. locum , fretus privilegio a Bene­ dicto XIV Parochis induito, fateatur se ra­ tionem non invenire « cur el ipsi sacri Ora­ tores, cum verbum Dei Romae praedicant, sacram Stolam e collo pendentem adhibere nequeant ». II. Salis haec sunt ; nihilominus si quis adhuc dubitet, ad evellendas ex animo du­ bietates, validum praebet argumentum ea­ dem haec nostra Instructio. Dum res est de Con» ionilnis habendis § XXX//, ne fiant tempore Expositionis per modum regulae generalis iubet; permittit nihilominus, ul quandoque habeantur brevia colloquia, si Praesidum intercedat auctoritas, sub ea ta­ men expressa lege, ne Stola ea in actione adhibeatur. «Sermoneggerà colla colla, benchè sia Regolare, ma senza Stola ». Ubi vero agit de oratione a Sacerdotibus el Clericis facienda coram Sacramento, mandat tantum­ modo, quod omnes assistenliam praestent restiti di cotta benchè siano Rcgolari ; nec tamen vetat Sacerdotibus delationem Sto­ lae. Consequitur ergo, quod ubi lex voluit negativam hanc conditionem, eam claris verbis expressit, ubi vero non expressit, haud voluisse censenda est; el libertatem reliquisse Sacerdotibus utendi Stola, ul a Clericis, qui plerumque in eodem scamno adorationi incumbunt, distinguantur. Con­ suetudo autem universalis, immemorialis, non intercepta, non impugnata, quae opti­ ma est legis interpres, id comprobat; cum in concionibus habendis nunquam ; in assi-* slenlia vero coram Sacramento, videntibus ei non reclamantibus Praesidibus, semper el in omnibus Urbis Ecclesiis (solis exce­ ptis Patriarchalibus) Stola adhibeatur. Con­ cludendum videtur cum Romae, tum alibi aeque posse Siolam adhiberi a Sacerdotibus coram Sacramento orantibus. Neque puto eiusdem usum esse interdictum Diaconis, dummodo Stola non e collo ante pectus defluat, sed transversim ab humero ad la­ tus descendat. Quamquam vero, si una spe­ ctetur Instructio, liberum sil in religiosa illa actione solo uti superpelliceo, vel etiam addere Siolam; si meus, qualiscumque sit, sensus exquiratur, censerem eiusdem usum non esse omittendum: decet enim in actio­ ne, quae Deum immediate respicit, ul Sa­ cerdos coram eo assistai ea indutus veste, quae est veluti forma totius ornatus sa­ cerdotalis. 42. Neque Sacerdotes el Clerici possunt ab hoc religionis officio se eximere sub ob­ tentu, quod ex laicalibus Sodalitatibus ali­ qui continuo sint, qui sibi vicissim in ora­ tione succedunt. Nam utrumque iubet In­ structio, districte mandans, quod ubi ad­ sunt laicorum Sodalitates, duo saltem Con­ traires continuo, extra Presbyterium di­ stanti tlagli Ecclesiae lici, adorationi incum­ bant. Dixi extra Presbyterium; uon enim licet laicis hominibus, in ea praesertim actione, Presbyterium ingredi : quapropter nec eis permissum est servilia praestare circa Aram , ut supra notavimus ad § 17/, quamvis non vulgari veste, sed societatis propria induti sint. Lex tamen non com­ prehendit Laicos Regulares: nam hi, defi­ cientibus Sacerdotibus el Clericis, ad horum supplendas vices admittuntur; el cum ex privilegio in Clero computentur induantque superpelliceum, licite possunt Presbyterium ingredi el orare ad scamnum pro Ecclesia­ sticis assignatum. Simul ergo loto Exposi­ tionis tempore perseverare debent in ora­ tione in suis ab Instructione assignatis locis tam Ecclesiastici, quam Sodalitatum Con­ fiai res; ita ul ex utraque hominum classe iis qui recedunt, alii immediate succe­ dant. Hoc in Urbe omnino fieri debet; alibi optandum, ul liat, sed non est omnino exigendum. — 36 leries ad hunc locum, « Clerum, Moniales 13. Quemadmodum vero diversus sil oportet locus pro Sodalibus Confraternita- aliosque, qui sunt de Choro, in Chorum tum, ita etiam scamni ornatus. Id apte di­ omnes convenire posse credimus ad decan­ tanda Divina Officia, quorum cantui dum stinguit /nstiuctio, iubens, quod scamnum paratum intra Presbyterium pro Ecclesia­ incumbunt, insimul orantes SSnio Sacra­ sticis nobiliori panno cooperiatur: < Tappeto mento assistunt ». Bene quidem ; sed quo­ o panno rosso, o d’altro colore, e qualité niam hic Cavalerius Clerum simul confundit decente »; illud vero pro Confralernilate cum Monialibus, aliisque Collegiis, quibus extra Presbyterium < di panno verde , o onus Chori incumbit; ne censeas in Eccle­ d’altro colore»; ulrisqne vero commune siis Calhedralibus , Collegiatis , Convenluaest, quod ante scamnum, non in genuffe- libus posse Sacerdotes et Clericos eximi ab xorio, orare debent. Quae regula in Urbe assistentia, quam praecipit Clementina In­ servanda omnino est: in aliis vero Dioece­ structio, coram Sacramento , tempore quo sium Ecclesiis, censet Cavalerius parari posse in Choro Divina Officia persolvuntur. Ete­ genuflexorium pro Clero. Verumtamen, etsi nim, dummodo in Choro non desini, qui posse non inficiar, nihilominus ex decentia ad psallendum aliaque sacra munera per­ ab eo parando abstinendum puto; et sca­ agenda conveniant, duo commode, iuxta mnum potius decenti ornatum tapete adhi­ lurnum in labella notatum, adorationi co­ bendum, ad differentiam Episcopi, qui, si ram Sacramento vacare possunt ac inierim wniat ad Sacramentum venerandum, utitur haberi, ac si praesentes essent in Choro. gennflexorio. Quod si Clerus modicus numero vix pro 14. Ut autem scamnum pro laicis extra Chori servitio sufficiat, non est propterva Presbyterium paratur, ita illud pro Eccle­ omittenda praescripta assistentia sub ob­ siasticis locandum est « vicino ali’ infimo tentu , quod psalmodiae incumbentes in grado dell’ Altare », hoc est in plano Pre­ Choro, insimul orantes, SSnio Sacramento sbyterii; quamobrem contra legem illi fa­ assistunt, sed debitae assislentiae consulen­ ciunt, qui illud apponunt in Altaris gradi­ dum est per alios Sacerdotes vel Clericos, bus, nisi tanta esset Presbyterii angustia, ut qui de’ Choro non sint. secas fieri nequiret. 17. Concludit Cavalerius « quod extra 15. Cum nunquam oratio intercipienda Urbem, dum assistunt Clerici, non videntur sil, percontandi locus videtur, num ut Ec­ ad simullaneam assislenliam adslricli Con­ clesiastici, ita etiam laicarum Confraterni- traires aliive de Congregatione aut Colle­ latum Sodales noctu debeant in oratione gio; el per assislenliam Confralrum, Moniapersistere? Certum est pro Ecclesiasticis lium aliorumque de Collegio, suppleri sal­ dictam legem esse, orando lauto di giorno tem poterit assistentia Clericorum, quando quanto di nolle a virenda; eam legem ad haec sine gravi el notabili incommodo ha­ laicos extendi non credam , quamvis com­ beri non potest , aut talis est consuetudo mendabile sil, ut quemadmodum de die, Ecclesiae, cui plurimum hac in re deferri ita etiam nocturnis horis vicissim adsit. Si­ posse credimus ». Scite, ail, sine gravi et quidem Instructio huius praecepti memi­ notabili incommodo: non enim quodciimnit in prima sanctionis parte, quae est de que incommodum Sacerdotes el Clericos Ecclesiasticis, non item in secunda, quae excusare possel, quia praecipuum eorum respicit Confraternitalum Sodales. officium est in hac assistentia immorari, 46. Quod autem Instructio disponit quoad el Ecclesiasticae leges ad eos diriguntur. Ei clesias, in quibus aliqua laicalis Sodalitas Quamobrem per assislenliam Monialium alio­ habetur erecta, extendi potest ad illas Mo- rumque de Collegio suppleri posse Cleri-, niahum aliarumque foemmarum ani viro­ eorum defectum puto, si hi pauci sini nu­ rum , qui collegialiler vivunt in communi mero el aliis muneribus pro Ecclesiae ser­ domo, ita ut duo ex iisdem, distributis vitio ita distracti, ut difficillime possint haec hori* debeant continuo assistere in Ecclesia simul implere el assislenliam praestare ; i xlra Presbyterium quoad viros, in Choro vel si hos inter aliqui essent senio el aegri­ interno quoad Moniales aliarumque foemi- tudinibus impediti; et pauci bene valentes rurum Collegia. Divi continuo, quod tamen superessenl pro implendis oneribus, quibus accipiendum civiliter est, pro horis scilicet propterva grave nimis foret praefatae assiet temporibus competentibus, non autem slenliae vacare. Sed el est alius casus. Si pro integro tempore, quo Expositio durat. Moniales aliquae haberent pro Instituto Ora­ « Officiorum enim tempore », inquit Cava­ tionem perennem coram Sacramento e\po- 1 — 37 — silo per integrum anni circulum saltem de die; difficile nimis el onerosum esset Sa­ cerdotes aut Clericos haberi, qui distribu­ tis horis Orationi vacarent, quo in casu sa­ lis esse censerem assislenliam Monialium. Nequeo tamen Cavalerie assenliri, qui con­ suetudinem habet pro idonea excusatione*, nam si Ecclesiastici non desini in sufficienti numero, consuetudo non valet, quae abusus potius nomen promeretur. iusmodi assistentia se dispensare non posse*, sed magis prae celeris teneri promptitudine sua aliis in exemplum deservire....... Affi­ getur itaque in Sacrario labella , in qua erunt descripta nomina eorum el horarum, qui et in quibus debent assistere; per ho­ rologium metiatur tempus vicissitudinum ; et huius signum paulo ante dabitur levi et intercisa pulsatione campanae maioris, ut praesto esse valeant, qui in assistentia de­ beant succedere ; et ne qui iam assistenliae incumbunt, cogantur diutius immorari. Si­ gna autem per campanam maiorem data id ultra habent commodi, ut etiam a longe extra Ecclesiam exislenles de Expositione moneantur et identidem ad actus virtutum excitentur ». Hactenus Cavalerius. Addam ego campanae sonitum mullum etiam pro­ desse, ut convenientes in Ecclesiam, nl co­ ram Sacramento per integram horam per­ severent, ad lucrandas indulgentias, de sin­ gularum initio et termino edoceantur. Si­ quidem Clem. VIII omnibus Christifidelibns plenariam elargitur Indulgentiam, si vere poenileules, confessi el Sacra Communione refecti, devote orando unam saltem horam perseveraverint. Neque clausis Ecclesiae ianuis noctu cessare debet ad singulas horas campanae sonitus; quia cum expositio con­ tinua sil , etiam noctu Sacerdotes el Cle­ rici vicissim debent orationi incumbere ; ac praeterea eo signo etiam qui vigilant, aut a somnio excutiuntur, ad promovendos erga Sacramentum devotionis affectus ex­ citantur. « Nel la Sagreslia vi sia I’ orologio al« mono a polvere per sapere il tempo della «vicenda; di cui se ne darà il segno ad « ogni ora colla campana inaggiore, lantodi « giorno, che di nolle ». 1. Horologium ad boras indicandas in Sacrario Ecclesiae, in qua lit Expositio Qua­ draginta Horarum , relinendum est, quod vel hasta tempus metiatur el campanae so­ nitu, vel saltem subtili decidente pulvere ab una in aliam ex vitreis pyramidibus mu­ tuo se inversis cuspidibus contingentibus, certa temporis intervalla distinguat. Huius ope designatur spatium, quod quisque de­ bet in oratione insumere. Non enim iidem semper perseverare in actuali illa assistentia debent, nec (orte possent , si vellent. Id non patitur humana infirmitas. Hinc more receptum est, ut qui ex Sacerdotibus el Clericis ad boc religionis et obsequii offi­ cium praestandum veniunt ; vel quia Ec­ clesiae servitio sunt addicti ; vel quia in Sacramentum devotione excitati sponte ac­ cedunt; ita vicissim distribuantur, ut sin­ § XI. guli ad horae spatium in oratione continuo perseverent. Hoc enim pacto omnes debi­ « La sera avanli il giorno dell’ Espositum cultum praestant Sacramento, secula« zione, dopo il segno dell’Ave Maria, si ribus exemplo sunt; et qui vel aetate gra­ « suonino le campane solennemenle per ves vel corporis habitu imbecilles diu ne­ < avviso del popoio, come anche la mallina « net far del giorno; e dopo tutti gli altri queunt genullexi consistere, nimis non de­ fatigantur. Quamobrem ea regula tenenda . . .mi· oli) in Cappella Papae in prima Do­ minica Adventus, el in alus Festis sulemnibus in alii* Ecclesiis maioribus Urbis » /oc. cil. Adnolanda haec erant, ut quisque vi­ deat , planeque inlelligal Decretum a Me­ rato el Gavalerio relatum , seu potius ex Iribus articulis Gavanli compactum el ab aliis Rubricislis admissum et laudatum, ge­ nuinae lectioni esse restituendum, neque eidem plus auctoritatis esse tribuendum, quam oblinet simplex monitum desumptum a sententia Auctoris celeroqui clarissimi, sed privati ; quod S. R. C. addi permisit Rubricis ab eadem S. G. adprobalis, sed extra easdem. § XUE « Nel giorno medio, oltre Ia messa Con« ventuale, si dovni cantare dopo Nona Ia < Messa votiva pro Pace, o altra che verra « comandata da Nostro Signore ; secon« dochè sarà espresso nella lista delle Qua« rani* ore con la medesima eccezioue dei « giorni suddelli; e con la medesima re< gola circa l’Orazioue ». I. Quae traditae sunt regulae pro Missa votiva SSihi Sacramenti celebranda in die Expositionis et Repositionis, locum sibi vin­ dicant etiam in alia, quam Instructio iubel cantari intermedio die vel pro Pace, vel pro alia necessitate causaque publica, ut a Praesidibus notatum fuerit in labella, quae bis in anno publici iuris Iit, scilicet die Sancto Pentecostes el Dominica 1 Adventus, quae­ que ex ordine exhibet Ecclesias, in quibus per minum solemnis Expositio fieri debet. Haec, ut illae, celebranda est ad instar voti­ vae solemnis iis diebus, in quibus licet, non item in aliis, quae iuxla praecedentem san­ ctionem excipiuntur. Nec propterea, si fas non sil votivam dicere, prorsus est omit­ tenda eiusdem commemoratio, sed addenda Missa de currenti. Gum enim Instructio hanc velit « colla medesima eccezione dei giorni suddelli e colla medesima regola circa Γ Orazione » simul praecipit, quod si occurrat Festum aut Dominica 1 vel 2 clas­ sis, sive alia dies ex supra recensitis, di­ cenda non erit Missa votiva pro Pace, vel alia, quae, praecipiente Pontifice, fuerit in­ dicta, sed Missa eius loco celebretur de die. cum additione Orationis pro Pace, aut pro altera Ecclesiae necessitate sub unica con • lusione. Diximus, pro Pace aul altera ne­ cessitate; quia, qnaecumqiie sil praecepta, semper in casu impedimenti commemoratio illa adiicienda erit, quae supplet vices Mis­ sae votivae, quae dici deberet, nisi ritus diei obstaret. Siculi ergo in diebus Expo- - 49 silionis el Repositionis, si celebretur, in die­ bus exceptis, Missa de currenti additur Ora­ lio de Sacramento, ita a pari Oralio de pace vel pro alia necessitate addenda eril Missae de die, si Missa votiva praecepta in exce­ ptis nequeat celebrari, quae tamen, nisi ob­ staret exceptionis impedimentum, celebrari deberet. Haec autem sanctio respicit Eccle­ sias, quibus onus incumbit Missae Convenlualis: idcirco votivam praecipit « post No­ nam olire Ia Messa Convenluale ». In aliis vero haec tantum in praecepto est, vel alia de currenti in diebus exceptis cum eiusdem commemoratione. 2. Rene autem Instructio iubel « Ia Messa votiva pro pace, o allra che verrà comandata da Nostro Signore » non enim eadem perpetuo celebranda est Missa vo­ tiva, quae ad Pontificis placitum, iuxta in­ gruentes necessitates el temporum vicissi­ tudines, in aliam commutari solet. Olim dicebatur contra Paganos, ut colligimus ex Decreto supra relato, cui suffecta fuit altera pro pace, quam modo dicimus. Si magis urgeat alia necessitas, alia dicenda eril, ut Pontifex iusseril, quae magis con­ gruat necessitati, ex illis propriis quae in line Missalis habentur, sin minus, illa quae inscribitur pro quacumque necessitate. 3. Haec quoad Urbem. In aliis vero Ec­ clesiis diversarum Dioecesium lex non obli­ gat, etiamsi in iisdem liat Oratio Quadra­ ginta Horarum, ideo non eril necessario intermedia die solemniler celebranda Missa votiva pro quacumque necessitate, vel pro aliqua in specie, quae magis urget, dum­ modo habeat Missam propriam inter illas, quas habemus ad calcem Missalis. Id autem non eril in facultate el arbitrio Rectorum Ecclesiarum ; sed, quemadmodum Romae Summus Pontifex, ita Episcopi in propriis Dioecesibus poterunt unam alleramve prae­ cipere, vel saltem, ut celebretur, conce­ dere. Quod si haec in Collegiatis aliisque Ecclesiis; quae habent onus Missae Convenlualis, celebretur, non ideo omittenda esi Missa de die, imo, el pluros etiam dicendae sunt, si cum Oflicio diei concurrat Feria aut Vigilia, obligatione petila non ex Instru­ ctionis Clcmentinae regula, sed ex lege Rubricarum, quae indifferenter allicit omnes Ecclesias. 4. Quaestionem sibi proponit Cavalerius cap. 7, Deer. 33, num. 3: An, si fiat tan­ turn Missa de die, addenda sit Collecta do SSiho Sacramento? el postquam eam, se­ quendo Instructionis regulam, « Affirma- live » resolvit relate ad Missas Expositionis et Repositionis ; quoad hanc de ingruente necessitate, haec habet: « In die autem me­ dio, si dicatur Missa de die cum Collecta de ingruenti necessitate, haud convenit addi alleram da Sacramento, quia Missae huinsmodi unam lanium poscunt Orationem ; et minus decens est Collectas plurimas uni orationi iungere in Missis solemnibus. Quod si in die medio cantetur Missa de necessi­ tate, sive de re gravi, ob quam fit Expo­ sitio, utique addenda erit Oratio de Sacra­ mento, cum de hoc in tali casu non can­ tetur Missa altera ; el commemoratio SSihi Sacramenti facienda sii in Missis omnibus, quae dicuntur occasione Expositionis ». Quum autem Scriptor hic agat de Ecclesiis extra Urbem, in quibus Clementina Instru­ ctio vfm directivam habet, non coactivam ; optassem, ut melius declararet hanc suam doctrinam. Nam si loquitur de Missa de die celebranda in diebus exceptis loco votivae, bene stat quod unica tantum Oralio adda­ tur pro ingruenti necessitate, quae alias foret celebranda. Si vero sit de Missa cur­ renti in aliis diebus, in quibus non prohi­ bentur votivae, quid vetat, quaeso, ut si­ mul Oralio addatur de Sacramento el Col­ lecta de ingruenti necessitate? Romae vero haec distinctio aut declaratio locum non habet, quia Missa pro pace dicenda est ex praecepto, nisi occurrant dies excepti : qunmobrem si ea dicatur, addenda erit Oralio ile Sacramento sub unica conclu­ sione. 5. Haec autem Missa pro pace vel alia necessitate, cum celebretur in paramenlis violaceis, licet solemnis sit et pro publica Ecclesiae causa, caret Hymno Angelico el Symbolo, ceu disponit /lubrica Missalis, quae praemittitur Missis cotilis. Quod si dicenda sil in die Dominico, habet tantum­ modo Symbolum. « In ipsis (scilicet Missis votivis) non dicitur Gloria in Excelsis, nec Credo, nisi pro publica Ecclesiae causa : et tunc, etiamsi dicantur in paramenlis viola­ ceis, dicitur Credo, si sil Dominica, non au­ tem Gloria in excelsis » et Tun. H de Sym­ bolo: «liem dicitur Credo in Missis votivis, quae solemniler pro re gravi vel publica Ecclesiae causa celebrantur, etiamsi dican­ tur in paramenlis violaceis in Dominica ». Eadem idcirco regula servanda de omit­ tendo Symbolo in Missa pro Expositione el Repositione, si cantetur Missa in para­ menlis violaceis in Feriis el Vigiliis privilegiaiis. - 50 apud Collegiatos Ecclesias, quibus, valde laudabiliter se conformare celeras nos alibi < Nelle Chiese non Collegiale e . 1. Solemnilas sacrae actionis iure suo postulat, ut omnia, quae ad eam ordinan­ tur, eo modo liant, qui tantae celebritati conveniat atque respondeat. Si Missa voliva sit pro re gravi aut publica Ecclesiae causa, solemniler est celebranda ex praescripto Ru­ bricae pari. 1, til. 9, num. 14. Secus enim privilegiis non gaudet, (piae eidem compe­ tunt. In illis autem, «pias celebrari iussit Instructio, nedum concurrunt votivae qua­ litas, publicum bonum, gravis Ecclesiae causa, verum eliam sacrae functionis sole­ mnilas ; quamobrem iure sunl solemniler cantandae cum Ministris paratis. Porro quoad Urbis Ecclesias tam Seen larium quam Regu­ larium adeo lex urget, ul nefas sit oppo­ nere aut longaevam contrariam consuetudi­ nem, aut aliam quamcomqne rationem, >ve i nie il giorno della Comme­ praecepto». Neque aliter edixit in Hrixinen. moratione de’ Fedeli defonii si celebi ino le pro Ecclesia Patrum Societatis lesu Oeni- — 57 — pomi, ubi die 3 Nor umbris sub ritu dnpl. min. celebrabatur Festum S. Pirminii cum aliqua solemnilale, ralione Reliquiae ibi as­ servatae. Siquidem, proposito dubio: < An occurrente Festo S. Pirminii Episcopi ea­ dem die commemorationis omnium defun­ ctorum , possint ipsi aut etiam debeant transferre Festum S. Pirminii ad aliam diem non impeditam currentis octavae', an vero, non obstante Officio commemorationis de­ functorum, sit faciendum Officium deS. Pirminio ; an saltem Missa solemnis dicti Saucii celebrari possit? » responsum fuit Transfe­ rentium esse Officium S. Pirminii. 13. Cur autem in utroque casu transla­ tionem iussil el non potius declaravit posse fieri Officium de currenti, quod erat ritus duplicis, cum Missis privatis de Requiem, prout pluries iam decreverat fieri debere, etiamsi ageretur de duplicibus translatis, quorum in eam diem repositio permittitur? Non alia certe afferri ratio potest, nisi ea, quae desumitur a solemnilale, quae huius­ modi Festa, quamvis ritu duplici, comi­ tabatur. Haud enim decebat, ut simul conlungerelur festiva solemnilas cum funebri apparatu, castro doloris el Missis de Re­ quiem. El revera Decretum in Hrixinen. ancipitem fecit P. Merati, qui, ut aliquo modo illud conciliaret cum aliis Decretis, quae in similibus iubenl, ut Officium liat de currenti, Missas vero de Requiem, cen­ set eo m casu secus edixisse, recedendo a regula Sacram Congregationem, quii insi­ gnes Reliquiae in ea asservabantur. Part. 1, Iit. δ, mini. 10; et in indiculo Decreto­ rum num. 63/. Sed ratio haec haud salis erat, ut Sacra Congregatio a regula rece­ deret. Longe validior est altera a Festi ce­ lebritate petita, de qua testatur Pilloni in Opusculo de commemoratione omnium Fi­ delium defunctorum § 2, n. 12: « Ego enim, inquit, qui semel atque iterum fui Oeniponti, rationem translationis esse puto, quia S. Pirminius est in magna veneratione apud populum illum ; el in eius Festo, ut ibi audivi, est copiosus concursus el ador­ natur Ecclesia pulcherrimo apparatu. Ad quid ergo pompae cum luctu? ad quid lu­ ctus cnm pompis ? » 14. Idem dicendum de Sanctis Marty­ ribus Dioecesis Vilerbiensis, quorum Fe­ stum, quamvis sub ritu duplici, magna ta­ men cum solemnilale celebrati solet, ut innuit ipsum Decretum uibens transi itio nem, sub conditione tamen < dummodo Festum non sil de praecepto ». Si dubita­ tum fuit, quod Festum esset de praecepto, nonnisi a Solemnilale ratio dubitandi oriri poterat. Hinc limitatio conditionalis erat ne­ cessaria ; quia, si revera Festum fuisset de praecepto, locum non habuisset translatio; el potius transferenda fuisset Commemoratio Defunctorum, veluti fit, quando haec oc­ currit in Dominica. At quae maior solemnilas Oratione perenni Quadraginta Horarum quoad illam Ecclesiam, in qua per lurnum pera­ gitur? Verum haec transferri nequit, ut iit de Sanctorum Festis; magis hinc con­ gruere videtur, si transferatur Defunctorum Commemoratio ad primam diem non impe­ ditam infra Octavam, ne simul festiva el funebria misceantur. Haec dixi, ut minus sapiens, ad effectum ostendendi, quod nul­ lum venit detrimentum auctoritati Sacrae Congregationis, si , non obslante Decreto, in Ecclesia , in qua pro Oratione Quadra­ ginta Horarum SSmum Sacramentum sole­ mniter est expositum, occurrente omnium Defunctorum Commemoratione, celebreniur Missae de Octava omnium Sanctorum, trans­ lata Commemoratione Defunctorum ad aliam diem. 15. Alia est quaestio: num celebrari queant Missae de Requiem in Expositioni­ bus illis, quae fiunt praesertim per ocliduum post Festum uiunium Sauciorum in suffragium animarum purgantium? Affirma­ tive eam Cavalerius resolvit ibidem decr.44, num. 3. ubi ait: « Hanc igitur collaudarem methodum, ut in expositionibus generaliter parcus admodum usus sil Missarum de Re quiem, ne perimatur Oratio SSmi Sacra­ menti: libéralité·* vero esse possit m Ex­ positionibus illis, quae instituuntur in suf­ fragium animarum Purgatorii, pio quibus etiam lien posse crederem ipsam solemnem Missam, cum Decreti dispositio (in Vursacien. 7 Maii 1746 supra laudata) restricta non sit ad Missas privatas , adiecla solum­ modo conditione, ut non fiant ad Altare, ulii expositum est SSiîtum Sacramentum ». Ego vero dubitarem num haec sententia ultro sii admittenda. Huiusmodi Expositio­ nes solemniter fiunt pro gravi causa el pu­ blico Ecclesiae bono ; scilicet pro Ecclesia purgante el expiatione animarum fidelium, quae in tenebricoso carcero poenas luunt : unde locum habere posse videtui supra laudatum Decretum in Varsavien. quod ve­ lit Misais de Requiem, Sacramento exposilo, etiam in Pyxide, si sil ex publica causa. 16. Recte idcirco in quamplurimis Ur­ — 58 — bis Ecclesiis per illud Ocliduum baec ser­ bys per Rubricas licet, nullo prorsus gau­ vatur methodus, ut solemnis Expositio fiai dent privilegio ; el celebrandae eo modo solummodo horis resperlinis : liberum hinc sunl, quo fieret, si circumstantia Exposi­ esi de mane, si pei' Rubricas el S. R. C. tionis deessel ; idcirco ad leges exigi de­ Decreta liceat, nedum Missas privatas, ve­ bent pro votivis praescriptas, quin ob sorum etiam solemneni celebrare pro defun­ lemnilalem sacrae illius functionis obtinere ctis. Verumtamen si alicubi in more sil valeant Hymnum Angelicum et Symbolum. Sacramentum exponere etiam de mane, fa­ Id aperte declarat Instructio verbis illis : cile utrumque conciliari posset, anticipando « Saranno meramente votive senza Gloria primis horis Missas tam solemnem quam e senza Credo ». privatas de Requiem ; el ab his abstinendo 18. Hic autem quaeri posset : num haec stalim ac Sacra exponitur Eucharistia. Nec sanctio praeceptiva sit, ila ut, non repu­ valet ratio, quod Expositio Iit pro defun­ gnante Rubrica , Missae votivae de Sacra­ ctis. Bene stat, quod pro eorumdem suf­ mento dici omnino debeant : an potius fafragio preces ad Deum dirigantur, offeran­ cnltaliva el in arbitrio sil Celebrantis voti­ tur etiam Sacrificia : nec piopterea conse­ vam dicere, vel potius aliam, quae respon­ quitur, quod, Sacramento soleinniter expo­ det Officio currenti? Dum integrum san­ sito, fas sit, alternantibus horis, Officium ctionis contextum considero, haud agnosco defunctorum canere, ac Missas de Requiem praeceptum,simplicem video permissionem, celebrare. Hinc Sacra Rituum Congregatio simplex consilium. Non enim dicit : « Net nuperrime die 27 Martii 1779, in una giorni dalle Rubriche permessi si celebreNuceriae Paganorum consuetudinem cele­ ranno le Messe meramente votive » : quae brandi qualibet Eeria prima mensis Anni­ dicendi formula secum ferret praeceptum; versarium pro defunctis fratribus cum Of­ verum alia utitur, nempe < le Messe dei ficio defunctorum soleinniter cantato, castro SSiho, che si celcbreranno nei giorni per­ doloris, funebri campanarum sonitu ante messi dalla Rubrica, saranno ecc. »", quod expositum Sacramentum, omnino damnavit idem sonat ac si diceretur : < Ii Sacerdoti tamquam Rubricis el Ecclesiae legibus con­ che nei giorni permessi dalla Rubrica vortrariam ; ac insuper mandavit Episcopo, ul ranno celebrare Ia Messa votiva dei Sagraeamdem omnino aboleri curaret (Num. mento ecc. »: unde ponitur in facultate el 251.3:. Merito Guyeliis in Hcortologia lib.4, arbitrio; et si quis velit ea occasione ma­ ( tip. 22, haec habet : « Si addenda sil pre­ gis congruere, dum licet, Missam votivam, catio aliqua pro defunctis, ea non liat, nisi (piod tamen non facile admitterem , cum post reconditum Sacramentum. Id habet maxime conveniat, ut Missam cum Officio praxis communis, el colligitur a pari ex concordet : attendi etiam debet quod se­ eo, quod non debet manere Sacramentum quitur: « Nelle allre Messe private corexpositum, dum celebratur Missa pro de­ renti si aggitingerà 1’Orazione dei Sagrafunctis»: ex Caeremoniali Monastic, lib. 3, menlo »; quae sane generalis expressio sine cap. 13, num. 14. Ei adhaer l Cavalerius ulla limitatione aut declaratione compre­ tom. 4, cap. 9, decret. 4, num. 3: « Hand hendit etiam Missas, quae concordant cum tamen cum ipso denegaverim precationem Officio, celebratas in diebus, in quibus per nullam colleclainve pro defunctis tunc tem­ Rubricas etiam Missae votivae permittuntur. poris esse habendam, nisi post reconditum Secus enim Instructio pugnaret cum Ru­ Sacramentum, quo exposito, iam vidimus, brica, quae licet Part. 1, lit. 4, num. 3, Missam de Requiem fieri non posse ; el permittat Missas votivas « pro arbitrio Sa­ procul abesse debere lugubria quaeque ». cerdotis quocumque die officium non est Quod inlelligendum est de precationibus duplex » , monet tamen : « Id passim non publicis, non autem de privatis. fiat sine rationabili causa : et quoad lien 17. Hactenus de Missis defunctorum; potest, Missa cum officio conveniat». Uti­ agendum modo «st de Missis votivis, aut que rationabilis causa intercedit, dum Ora­ alii·· conformibus Officio currenti, quae ce­ tio Quadraginta Horarum peragitur ; pro­ lebrantur tempore Expositionis. De sulepterva tamen non inducitur obligatio, el tnnibus dictum est iam satis : praesens san- adhuc liberum est Sacerdotibus Missas ce­ I lio nostra vocat studia ad Missas lectas, lebrare mxla Rubricae munitum quae cum quas usitato vocabulo planas et privatas di­ Officio concordant. urnus. Si quae celebrenlin Missae votivae 19. Audiendus Cavalerius, qui torn. 4, de SSffiO Sacramento m iis diebus, in qm cap. t, decret. 41, num. 2, ad ea verba — 59 — Instructionis « Nei giorni permessi dalla Rubrica », haec habet : « Hinc edocemur, quod oh Expositionem SSmi Sacramenti licet pro re gravi (actam, nulla fil Rubri­ carum relaxatio super Missis privatis voti­ vis ; sed hae adhuc tantummodo dici va­ lent iisdem diebus, quibus a Rubrica mi­ nime interdicuntur. Haud tamen denega­ verim Expositionem esse salis rationabilem causam, quam Rubrica 4, num. 3, expo­ stulat , ul Missa SSmi Sacramenti in tali circumstantia passim fieri valeat, etsi cum Officio minime conveniat. Quod saltem di­ ctum sil pro iis diebus, quibus lit Officium de Eeria, et non est reassu menda Missa Do­ minicae, quae fuerit impedita: in aliis enim diebus, in quibus Missa propria recurrit, consultius erit incumbere ut plurimum Missae diei, quae, quoad lien potest, debet cum Officio convenire, ob connexionem plurimam, quae iuxla ordinem ab Ecclesia sapienter praescriptum Missam inter el Of­ ficium apparet constituta ». Quamobrem in nostram is venii sententiam quoad Missas votivas ; quae, licet rationabilis causa non desii, in facultate sunl, non in praecepto. 20. Possunt ergo in iis diebus, in qui­ bus Officium non est duplex, aeque cele­ brari Missae volivae ac aliae Officio diei convenientes; quae tamen potestas non Iit, dum Officium occurrit duplex aut de Do­ minica , quemadmodum etiam si incidant Octavae privilegialae, Feriae el Vigiliae, in quibus Rubrica vetal Missas votivas el de requie celebrati. Solemnilas Expositionis, causa gravis, publicum Ecclesiae bonum le­ gem non solvunt; ideo Missae privatae ce lebrandae omnino sunl de Officio currenti, cum commemoratione tamen Sacrain-nii, si hanc ritus admittat: lex tamen de comme­ moratione huinsinodi praeceptiva est pro Ecclesiis Urbis. Quamobrem duo adhuc quaerenda supersunt Primum respicit qua­ litatem Missae, quae eam patitur : Secun­ dum ordinem quoad locum, quem eadem sibi vindicat. 21. Ad primum quod attinet, lex sim­ plex est de absoluta, nullum ponit discri­ men, nullam limitationem: «Nelle altre Messe private correnti si aggiugorà 1’0razione dei Sagramenlo ». Verum non ideo sequitur quod indistincte hujusmodi Missae possint commemorationem admittere, sed subinlelligilur conditio, quamvis non verbis expressa, dummodo ritus et Officii qualitas id permittant. Etenim Festa duplicia l et 2 classis huinsinodi commemorationes addi non sinunt, ul iam declaraverat Sacra Ri­ tuum Congregatio in una Canonicorum Re­ gularium Lateranensium 2 Decembris 1684; quippe ad Dubium . < An in Missa privata de Sancio duplici, vel semidnplici, de quo tali die fit Officium, facienda sil commemoratio de SSiiio Sacramento exposito occasione Quadraginta Horarum », respondit: «Posse, sed omittendam in Festis primae, el secun­ dae classis» (in hac Colleciiune num. 1713, Dub. 4). A praesenti decreto, ait Cavalerius lom. 4, cap. 7, decret. 35, num. 1, < dispo­ sitio Instructionis limitationem recipit pro Fusiis 1 et ï classis ». Vennniamen quoad alios dies non impeditos post editam Instru­ ctionem non esi amplius in arbiirio Sacer­ dotum illam addere vel omittere, ul signi­ ficat dictio posse, qua utitur Decreium, sed pro Ecclesiis Urbis est in praecepto: nam positivum mandatum secum feri diversa di­ ctio Instructionis, nempe, si aggiungerù. Alibi tamen, quoniam, ut alias notatum est, pro aliis Ecclesiis instructio praeceptiva non est, sed direcliva, iuxla diversum Ec­ clesiarum morem, eadem commemoratio fieri poterii vel omitti, salva semper limi­ tatione quoad duplicia primae vel secundae classis, quatenus obtineat. 22. Limitatio huinsinodi iampridem re­ gulae exceptionem portabat ex Decreto S. Ril. Congr. Siquidem proposito Dubio: « An Oratio Deus refugium nostrum etc. quando SSmns eam pro re gravi dicen­ dam iubel, dicenda sit etiam in Festis pri­ mae classis?» responsum fuit < non esse dicendam»; el quamvis Decretum loquatur lanium de duplicibus 1 classis, quii de his solummodo Sacra Congregatio rogabatur, ex more tamen insignium Ecclesiarum Ur­ bis debet extendi ad duplicia secundae classis, veluli notat ci probat («avanius (part. 1, til, 9, num. 16, lin. 1 ad Rubric. Missal.). Sacra Rituum Congregatio die 28 (verius 7) Augusti omilli decrevit regula­ riter (dictio haec regulariter, non habe­ tur nec in Dubio nec in Rescripto, forte eam adhibuit CI. Auctor, quia iuxla regu­ lam omilli debet, nisi adeo urgeat neces­ sitas, ul eam Superior praescribat sine ulla limitatione) « praedictam Orationem in Fe­ stis primae classis ; in aliis vero secundae classis communior usus insigniorum Eccle­ siarum urbis est, ut neque dicatur in Missis privatis nedum in solemni, a qua sola ex­ cluditur commemoratio de Fesio simplici : quae consuetudo mihi placet ». Equidem praefatum Decreium agit de una Oratione — 60 — Deus refuqium nostrum etc., vernm inlelligi debet de quacumque Oralione a Supe­ riore praecepta pro re gravi, cui par sil pro singulis ratio, nisi in aliquo casu ex­ presse Superior iubeal, ul etiam duplicia soleniniora amplectatur. Quamquam non amplius est dubitandi locus, postquam, ul supra vidimus, Decretum anni 1684, quod circa unam de Sacramento commemoratio­ nem versatur, hanc etiam omitti debere in duplicibus 1 el 2 classis declarat. El adhuc nuperrime die 2 Septembris 1741 in Aquen. ad dubium primum, idipsum confirmatum fun sequenti responso: «Commemoralionem de SSmo Sacramento posse fieri in Missa de Festo duplici, non tamen primae vel se­ cundae classis, declaravit iamdudiim Sacra haec Congregatio » (Num. 2365). 23. Numquid autem omnia duplicia pri­ mae el secundae classis excipiuntur a re­ gula? Allende Decretorum verba. Non enim in his occurrit dictio lanium duplicia, ve­ rum alia, Festa duplicia. Idcirco limitatur exceptio ad Festa Sanctorum, quae cele­ brantur sub riiu duplici 1 vel 2 classis, nun autem extendenda est ad Dominicas 1 vel 2 classis, quae plures Orationes admit­ tunt, aut ad alia quaecumque Officia privi­ légiai, quae, licet Ferialia sint, excludunt tamen etiam duplicia 1 classis. Siquidem horum privilegium in eo residet, ul non sim omittenda, etiamsi incidant, cum Festis 1 vel 2 classis, quae propterea sunt trans­ ferenda: ceterum quoad ritum illis cedunt el mullo inferiori peraguntur : quare sicuti eorum dem Missa plures Orationes el com­ memorationes admittit, nec respuit colle­ ctas ex Superiorum mandaio addititias, iia eliam non reiicil illam do SSmo Sacramen­ to, ubi esi Orario Quadraginta Horarum. 24. Id verum esi ; nihilominus addil Cavalerius loco cit. num. 3: « Ab hac ta­ men lege lubenles excipimus Dominicam Palmarum atque Vigiliam Pentecostes, non oh privilegium contra Festa quaecumque, sed quia earum Missa per Rubricas adeo donata esi privilegio unicae Orationis, ut etiam occurrentium simplicium commemo­ rationem expellat, non leve utique argu­ mentum pro exclusione commemorationum aliarum omnium arbitrariarum et de man­ dato, ac per consequens etiam illius de SSfto Sacramento ». Ancioris sententia lines privatae opinionis non excedit, etiamsi va­ lida innitatur ratione : modo tamen robur acquirit el certa evadit, pnslquim Sacra Rittium Congregatio omnem quaestionem solvit. Etenim in Aquen. 3 Martii 1761, proposito Dubio: « In Missa Vigiliae Nativi­ tatis haec verba, quae post collectam le­ guntur: et dicitur haec Oratio tantum; excludunlne Orationes a Superiore prae­ ceptas, v. g. pro pace, pro aeris sere­ nitate elc.? » Sacra Rituum Congregatio respondit : « In Missa Vigiliae Nativitatis debent omitti Orationes a Superiore prae­ ceptae, v. gr. pro pace, pro aeris serenita­ te » (Num. 2461, ad dubium secundum). Ob paritatem rationis Decretum comprehen­ dit eliam Dominicam Palmarum ac Vigiliam Pentecosten ; in quibus proinde, ul in Vi­ gilia Nativitatis, commemoratio SSmi Sacra­ menti omitti debet. Excipiuntur tamen Mis­ sae solemnes Expositionis et Repositionis ex altera Instructionis regula, ul supra vi­ dimus. 25. Ad alleram quaestionem quod alli­ net de ordine el loco, quem praecepta commemoratio SSmi Sacramenti sibi vindi­ cat, clara est sanctionis regula, quae iubcl eam addi < dopo le prescritle dalle Rubriche». Sacra Rituum Congregatio interrogata: An collecta SSmi Sacramenti in Expositione Quadraginta Horarum, vel quando dicitur in omnibus tertiis Dominicis mensis, dici debeat primo loco post Orationem Missae currentis, vel ultimo loco post Orationes? probe distinguens inter Missam solemnem el privalas, servandam esse Instructionem Clementinam edixit ; ac propterea quoad privalas ordinem a Rubrica litui, de com­ memorationibus § 5 praescriptum ; ubi di­ citur quod Orationes assignatae dicantur ante Orationes votit as ; ut enim ait Gavanlus ad hunc Rubricae locum : « Praecedunt quaecumque Orationes, quae ab Ecclesia certum habent locum ». Quod autem dispo­ nit Rubrica de Orationibus votivis, id­ ipsum obtinet quoad Orationes de mandato Superiorum addendas, quae nihil commune habent cum Officio el Missa diei. Quae ta­ men ratio non valet in nostro casu quoad Missas solemnes, tum quia Pontifex ob pu­ blicam Ecclesiae causam aliter iubet, regu­ lae derogando, tum quia Missa solemnis de die succedit loco votivae, quae celebranda foret, nisi qualitas Officii currentis obstaret. 26. Qnamobrem in Missis privatis prius legendae erunt nedum commemorationes Dominicae, Octavarum, Vigiliarum, Simpli­ cium , siquae occurrunt, sed eliam, quae iuxta temporum contingentium a Rubricis demandantur, licet in arbitrio sil Sacerdotis unam potius, quam aliam ex praescriptis — 61 — seligere : deinde vero ultimo loco illa de SS1Î10 Sacramento. Siquidem commemora­ tiones sive laxative sive ad Sacerdotis li­ bitum, ul supra, praescriptae, perlinent ad Missam diei, hinc primum ac nobiliorem locum assequi debent relate ad commemo­ rationem Sacramenti, quae est additilia ; et quamquam ex mandato non omittenda, non perlinet ad Officium diei, nec subrogari potest alteri a Rubrica praescriptae el ne tertiae quidem, quae quandoque ad libitum assignatur. Sacra Rituum Congregatio aperte declaravit in una Bergomen. sub die 17 Au­ gusti 1709 in responsione ad dubium se­ cundum : per modern praecepti el obliga­ tionis, loco tertiae Orationis ad libitum, sub­ stitui non posse Orationem de Superiorum mandato el hanc legendam esse post illam (Num. 2198). 27. Sciscitatur Cavalerius curnam Col­ lecta a Superiore praescripta nequeat dici loco alterius ad libitum? el dubium solvit, rationem afferens, quia « tam demandata, quam quae iuxta Rubricas esi ad libitum, sunt in praecepto: unde neutra omitti po­ test. Quae enim ad libitum dicitur, non ita ad libitum est, ul pro placito recitari aut omitti queat, sed solum quia unam potius quam aliam ad arbitrium Sacerdos potest dicere : arbitrium quidem ferri potest in Orationem quamlibet, unde absolute etiam in Orationem, quae demandari contigerit. Sed hoc ipso, quod demandata est, in eamdem amplius ferri nequii, quia sialim haec inlelligilur in praecepto; et est demandata ultra praescriptas per Rubricam, quas inter enumeratur eliam tertia ab libitum» (lom. 2, cap. Il, decret. 2, num. 9). 28. Ne tamen nimis hanc regulam ex­ tendas, amandans commemoralionem Sacra­ menti post Orationes omnes ad libitum : non enim omnes Orationes ad libitum sunt in praecepto. Ait Rubrica, part /, til. 9, § 12: « In Festis simplicibus el Fenis per annum, nisi aliter in locis propriis notetur, dicuntur 1res, ul in semiduplicibus, aut quinque; possunt eliam septem ad libitum». Siquidem haec Rubrica parlim praeceptiva est, parlim facullaliva ; praeceptum impo­ nit quoad 1res Orationes, in arbitrio el fa­ cultate Sacerdotis relinquit alias addere usque ad septem. Cum autem Instructio ponat commemoralionem Sacramenti dupu /e prcscritte dalla Rubrica, non aliter intelligenda est, quam de iis, quae sunt in praecepto quamvis Sacerdos pro tertia pos­ sit quam mavult seligeie. Quod si is pro sua devotione velit el alias addere, haud poterit postremo illam dicere de Sacra­ mento, quae ponenda erit immediate post tertiam ; el prima erit inter illas, quae sunt ad libitum Sacerdotis ; el proinde dici pos­ sunt vel omitti. Quod si e Soperiorum mandato alia sii addenda Oraiio, illa de Sa­ cramento antecellit : primumqne occupare locum debet ροΊ praescriptas a Rubrica, quemadmodum iubcl Instructio verbis illis dopo le prcscritte dalla Rubrica. 29. Numqnid vero eaedem servandae sunt regulae in Missis solemnibus? Discri­ mine est opus. Locum habere nequeunt in Ecclesiis Urbis, pro quibus in praecepto est Missa votiva de Sacramento m diebus Ex­ positionis el Repositionis ; et quamvis alia in eius locum succedat in diebus exceptis, eiusdem commemoratio fieri praecipitur sub unica conclusione, ul supra notatum est ad § 12. Quod si sermo transferaiui ad alias Ecclesias extra Urbem, pariter distin­ guendum est. Aut agitur de Ecclesiis, in quibus fit Expositio pro Oratione Quadra­ ginta Horarum, el hae regulas servant ab Instructione praescriptas ; et per has salis provisum est : aut tam in eadem, quam in aliis solemnibus Expositionibus diversam tenent rationem quoad Missas solemnes, ce­ lebrando coram Sacramento semper Missam de die cum eiusdem commemoratione; el hoc in casu eadem methodus servanda est quae in Missis privatis ; solummodo in hoc diversifical, quod in duplicibus 1 el 2 classis commemoratio Sacramenti omittitur quoad Missas privatas, quoad solemnes vero dici­ tur sub unica conclusione. 30. Decidendi rationem praebent duo Sacrae Rituum Congregationis Decreta. Unum est m Brugen. diei 23 lunii 1730, ad du­ bium primum; alterum in Mechlinien. diei 16 Februarii 1737, ad dubium primum. Dubium erat tam pro parte Episcopi el Ca­ pituli Ecclesiae Brugen., quam pro parte Cardinalis de Alsalia Archiepiscopi Mechlinien.: < An, dum Missa cantatur coram Ve­ nerabili Sacramento in Altari exposito, de­ beat fieri commemoratio de Venerabili ante omnes alias commemorationes ; an post omnes Orationes de praecepto dicendas? Item, an eadem commemoratio possit vel lien debeat in Festis 1 vel 2 classis?» Et utrique responsum fuit : « Esse facien­ dam commemoralionem de Sacramento post alias omnes Orationes de praecepto ; el in Missis solemnibus celebrandis in Festis i el 2 classis esse eamdem commemoratio- — 62 — nem faciendam sub unica conclusione » (Num. 2323 et 2327). Corrigendus est Cavalerins, qui tom. 4, cap. 7, decret. 37 et 38, referi haec duo Decreta ac si essent dispositione diversa, cum revera iidem identicis verbis constent. 31. Quaerit Cavalerins curnnm haec duo Decreta commemorationem SSmi Sacramenti ad ultimum locum amandent ; cl in solis duplicibus 1 el 2 classis eam collocent post Orationem diei sub unica conclusione; quan­ doquidem Clementina Instiuctio nedum in Festis I el 2 classis, sed etiam in Domi­ nicis el Feriis privilegiatis inbeal eamdem coniungi cum Oratione diei? Recte habet, quia Clementima Instructio agit de Expo­ sitione Quadraginta Horarum pro publico Ecclesiae bono in Urbe peragentia : hinc iubel, Missam votivam pro re gravi, quae si dici nequeat, repugnante Rubrica aut eiusdem Instructionis regula, vult saltem, ul non depereat commemoratio, quae ad salvandam unitatem coniungenda est Ora­ tioni diei. El haec est causa ob quam ne­ dum in Festis 1 el 2 classis, sed in diebus omnibus etiam Fetialibus, quae Missam vo­ tivam de Sacramento non admittunt, eius­ dem commemoratio sub eadem conclusione cum Oralione diei terminanda decernitur. Haud proinde dubitarem quod, non obstan­ tibus praefatis Decretis, eadem servanda esset regula etiam extra Urbem quoad Ec­ clesias, quae methodum servant ab Instru­ ctione praescriptam ; el in aliis solemnibus Expositionibus, dummodo vere concurrunt causa gravis el publicum Ecclesiae bonum; iuxla ea quae alibi dicta sunt. 32. Verum duo illa Decreta supra re­ lata non disponunt de Sacramento exposito aut pro Oralione Quadraginta Horarum, aut pro le giavi; supponunt insuper Mis­ sam semper esse de die; quamobrem cum commemoratio Sacramenti non succedat loco Missae votivae pro se gravi ; bene stat, ut postremum locum obtineat tamquam addililia post Orationes de praecepto, etiam in Dominicis el Feriis privilegiatis, quae plures Orationes admittunt. In Festis vero duplicibus I et 2 classis ideo decernitur, ut eadem commemoratio coniungalur Ora­ tioni diei, quia huiusmodi Festa unicam unium habere debent Orationem, saltem in Missa solemn! ; quae, etiamsi sit dupl. 2 dasiis, respuit tamen commemorationem simplicis, quae tantum iit in Missis priva­ ti*. Quod si Festum 1 vel '2 Classis cadat in Dominica, de qua omittenda nunquam est commemoratio, Oratio de Sacramento erit coniungenda cum Oralione Dominicae, salva tamen regula Instructionis quoad Ec­ clesias Urbis, ut supra notatum est ad § 12. 33. Tandem, ul ad privatas Missas re­ deamus, duo adhuc quaerenda sunt. Pri­ mum : num haec admittere debeant com­ memorationem SSmi Sacramenti publice ex­ positi, sed non pro Oralione Quadraginta Horarum? Posse peri respondit S. R. C., sed non in Festis I vel 2 classis, ul supra notatum est : unde palet id relinqui in ar­ bitrio Celebrantis, cum dictio posse facullaliva sil, non praeceptiva. Imo el facultas extenditur etiam ad Expositiones cum Py­ xide velata, si hae fiant pro gravi causa el publico Ecclesiae bono. Quamobrem si ex­ positio Sacramenti in Pyxide liat ob cau­ sam privatam, puta ob infirmitatem, aut tribulationem alicuius privatae personae, facienda non erit commemoratio: bene ve­ ro, si expositio liat pro publica causa. Ad­ dam ego nec faciendam esse, etiamsi Sa­ cramentum exponatur cum Ostensorio, sed velato sub umbella ex causa privata. Eadem quippe occurrit ratio, si ad faciendam com­ memorationem intercedat oportet causa pu­ blica. 34. Alterum est quod, etiamsi celebre­ tur Missa de die sub ritu duplici, non est adiiciendum Symbolum ratione solemnis Ex­ positionis Quadraginta Horarum. De Missis votivis clara est Instructionis regula, quae iubel, ut celebrentur sine Gloria et sine Credo: quoad alias Missas currentes urget Decretum in una Canonicorum Regularium Lateranensium diei 2 Decembris 1684 ad dubium tertium. Dubium erat: « Praescribit Rubrica Missalis dicendum Credo in Missis votivis, quae pro re gravi aut publica Ec­ clesiae causa celebrantur : proplerea quae­ ritur : an dicendum sil in Missis privatis tam de Sacramento, quam de Sancio du­ plici (cui aliter non competit), quae celebrantui in Ecclesiis, ubi adest SSmum Sa­ cramentum expositum occasione Quadra­ ginta Horarum?» El absolute responsum fuit Negative (Num. 17 13). Nam si ob solemnilalem expositionis ob gravem causam el publicum Ecclesiae bonum haud licet adiicere Hymnum Angelicum el Symbolum Missis votivis privatis de Sacramento, mullo itaque minus id poterit in Missis propriis Offi­ cio respondentibus, quae proplerea dicen­ dae erunt eodem prorsus ritu et modo, ac si non esset expositum Sacramentum, solum­ modo addita commemoratione de eodem. — 63 — § XVIII. « II Celebrante, dovendo portaro il San« lissimo in Processione, sarà vestito con < piviale bianco, quando non abbia cele< brato con paramenli di allro colore *, chè < in lal caso conlinuerà il colore della Mes«sa; il velo umerale perô sarà di color bianco in qualsivoglia caso che debba por­ « tais! il Sagramenlo, anche nel Venerdi Sanlo ; e Ii paramenli dei Ministri sacri saranno del colore di quelli dei Celebran­ te, come sopra. Parimenii il Pallio delI'Altare, dove sla I’ Esposizione, sarà sempre di color bianco, benchi* la Messa solenne ivi si celebri in allro colore ; come pure il baldacchino per la Proces­ sione deve essere del medesimo color bianco ». 1. Ex quatuor coloribus (nam ater, qui est quinius, cum violaceo confunditur), qui­ bus, ex Ecclesiae instituto, utimur in Sa­ cramentis administrandis, in sacris celebran­ dis Mysteriis, in aliis ecclesiasticis functio­ nibus peragendis, albus ille est, qui proprie convenit Eucharistiae. Idcirco iubel Inslru­ clio quod : II Celebrante, docendo portare il SSnio in processione, sarà restito con piviale bianco. Huiusmodi enim color, ul verbis utar fiavanli ad Rubricas Missalis pari. 1, lit. 18, significat gloriam, gaudium el innocentiam...... adde vestem coenatoriam Christi fuisse albi coloris. Ideo ma­ xime decet ul iste adhibeatur in Expositione SSiiii Sacramenti el dum supplicatio insti­ tuitur ad illud solemniler circumferendum, quoad ea praesertim, quae eidem immediate el unice inserviunt. 2. Haec tamen regula suas patitur Ii· mitaliones. Obtinet quidem, si in Altari Expositionis celebrata sil Missa votiva de SSiiio Sacramento, vel alia de die, quae requirat colorem album. Nam si in Missa, prout Officii qualitas exigit, adhibita fue­ rint paramenia coloris rubei, vel etiam vio­ lacei, haec non erunt varianda, sed plu­ viale eiusdem coloris erit assumendum. Servandum id est in aliis etiam Expositio­ nibus vel Repositionibus, quae per annum fiunt, praecedente Missa. Item si instituenda sit Processio post Vesperas, non sunt assu­ menda paramenia alterius coloris, sed sacra actio continuari debet cum paramenlis re­ spondentibus Vesperis; nisi tamen interrupta sit actio, ul infra magis idoneo loco vide­ bimus. Non semel evenit, ul eadam eccle­ siastica functio alium ab initio, alium in fine colorem exigat ; et cum conveniens non sil, certe vero valde incommodum, (unctionem ipsam interrumpere vel retar­ dare ad effectum mutandi colorem, Eccle­ sia in usum habet eum colorem seligere el per lotam functionem adhibere, qui con­ gruit ei Festivitati, quae principalem sibi vindicat considerationem. Sic. quando divi­ duntur Vesperae cum sequenti Officio, quod diversum colorem exigit, huius colorem etiam adhibet in Vesperarum initio, etsi non congruat Sancio, de quo illae dicun­ tur ζ el in Feria sexta in Parasceve Pro­ cessionem ipsam Sacramenti continual in colore Missae, elsi niger sil minos conve­ niens S. Eucharistiae, quae per Processio­ nem defertur. Quidni igitur casu nostro continuari debebit color Missae aut Vespe­ rarum, cum quibus consequens Processio, tamquam quid accessorium, non minus functionem integral? Hanc itidem sequun­ tur regulam paramenia Ministrorum, quae iis Celebrantis conformia omnis exposcit ratio. Ha Cavalerins ad hunc locum num. I. 3. Sciscitari hic posse videtur num ex­ ceptio illa: quando non abbia celebrato con para menti di allro colore, che in lal cano rontinuerà il colore della Messa, praece­ ptiva sit, vel tantum direcliva? Si meum expromere sensum licel, eam direclivam dicerem. Ideo enim hunc casum excipii Inslruclio, non quia id velim Rubricarum leges aut Sicrae Congregationis Decreta, sive quia ullam deformitatem secumferal mutatio paramenlorum ; sed potius ut aver­ tat incommodum et ne sacra interrumpatur aut retardetur actio. Verum haec extrinseca sunt, neque ad ritum essentialiter per­ linent. Quamobrem, licql existimem satius esse obtempérai e Instructioni, haud tamen eos damnare auderem, qui secus agerent. Me recreat Sacra Rituum Congregatio, quae idem mecurn sentire videtur. Equidem in una Ordinis Carmelilarum excalceatorum Pro­ vinciae Poloniae 29 lanuarii 1752 quoad Missam celebrandam convenit cum Instru­ ctione, respondens dubio 3 : < In Altari, ubi est publice expositum SSnnnn Sacra­ mentum, si celebratur Missa diei, celebrari debet cum paramenlis Eeslo seu Officio convenientibus » (Num. 2 117). Quoad Pro­ cessionem vero, quae immediate sequitur, utitur verbo facultative Posss. Ita in Taggeu. 9 lulii 1678, ad dubium G : « An in tertia Dominica mensis, in qua iuxla statuta el consuetudinem Societatis Corporis Christi fit Processio, cantata Missa solemm de Do- - 64 — minira cum commemoratione SSmi Sacra­ ramenia fuerint alterius coloris, prout exi­ gebat Officii qualitas. menti, Celebrans et Ministri debeant uti paramenlis coloris dictae Missae convenien­ S. Ad quaestionem omnem dirimendam tis, non obstante quod sit violacei, ul in salis superque esset laudabilis et rationa­ Quadragesima et Adventu ; et solum uti bilis consuetudo Ecclesiarum Urbis ; verum velo super humeros albo ? an vero post accedit novissimum S. R. C. Decretum, in Missam exui violaceo, et albi coloris Sacra­ una Toletana sub die 20 Septembris 180G. mento convenientis indui ; et ita in albis Casus propositus sequens erat : In Ecclesia Processionem facere ? respondit : < Quando Clericorum Regularium Minoium Matrili a in proposito casu cantatur Missa de Domi­ die Ascensionis ad Pentecosten solemne denica cum commemoratione Sacramenti, Ce­ cemdium celebrabatur cum Vesperis et Con­ lebrantem et Ministros uti debere para­ cione coram Sacramento exposito; mox, menlis dictae Missae coloris convenientis; recitatis precibus, adstantibus Religiosis vi­ et etiam posse in Processione, sed albo uten­ ris superpelliceo indutis et cum candelis dum super humeros velo » (Num. 1(515). accensis, fiebat SSmi Sacramenti reservatio luxla hoc Decretum in Processione illico (idem est ac repositio, quia iuxta regionis facienda post Missam possunt quidem, sed morem in Hispaniarum Regnis Iit sine be­ non omnino debent adhiberi paramenia co­ nedictione) : orta est controversia de colore loris Missae convenientis ; at procul dubio adhibendo in paramenlis sacris pro Unius­ deberent, si id sacrae illi actioni esset es modi reservatione, aliis opinantibus pro co­ sentiale. Idcirco, ut mihi videtur, si fieri lore albo, aliis pro colore Oilicio diei re­ possit paramenlorum mutatio sine incom­ spondente, aliis insistentibus pro colore pe­ modo, sine populi offensione, id non erit tilo a Eesto Pentecosten, in cuius praepa­ illicitum : fit namque in solemni Eesto Pu­ rationem celebrabatur decemdiiim. Hanc rificationis B. Μ. V.; quippe expleta Pro­ controversiam S. R. C. sequenti rescripto cessione post Candelarum benedictionem, composuit : « quatenus Sacerdos, qui Ve­ tantisper Celebrans et Ministri secedunt, et speras paratus celebravit, non recedat ab depositis indumentis violaceis, induunt pa­ Altari et assistat cum concioni tum preci­ ramenia coloris albi, quae Missae diei con­ bus; Reservalionem faciendam esse cum pa­ veniunt. ramenlis coloris respondentis Oilicio diei et 4. Quod si id non esse videtur illici­ velo humerali coloris albi, si illud adhi­ tum, etiamsi Celebrans et Ministri non re­ beatur : quatenus vero recedat et Resercedant ab Altari, sed ad abacum paramenia vatio habeatur tamquam functio omnino deponant, ul albis induantur, faciendum separata et distincta ab Oilicio Vesperarum, omnino esse videtur, si Processionem ad utendum esse paramenlis coloris albi » Sacramentum exponendum instituat non (Num. 2562). Itaque concludam, quod si Celebrans, sed eo dignior aliquis, videlicet separentur actiones, albus color adhibendus Cardinalis aut Episcopus. Hoc enim in casu erit ; si Missae immediate succedat Proces­ secedere debent Celebrans et Ministri, il- sio, quin Sacerdos cum Ministris ab Altari lucque accedere Cardinalis aut Episcopus : recedat, aequum est ul servetur Instru­ et cum una ab altera actione tamquam se­ ctionis regula. Quod si secus liat et tan­ parata censenda sil, facile palet varianda tisper recedant omnes, ut alba paramenia esse indumenta ; et in Processione ac Ex­ sumant, eos damnare non auderem. Neque positione vel Heposilione adhibenda colo­ obstat, quod Feria VI in Parasceve nigra ris, quae sacrae illi actioni magis conve­ Casula utatur Celebrans in Processione; nam niunt, non quae Missae ab alio celebratae ita praescribit Rubrica, exigit luctuosa me­ sunt propria. Quod item fieri debet, si ce­ moria Passionis et mortis Redemptoris; ac lebrentur Vesperae, dum in Altari exposi­ praeterea, quod magis est, Processio inter­ tum est Sacramentum cum paramenlis re­ secat Officium diei, nec ullo modo ab eo spondentibus Oilicio currenti, ul in Eccle­ dividi potest et tamquam actio distincta siis insignioribus accidit per Octavam SSmi haberi. Quae rationes non concurrunt in Corporis Christi et, recedente Celebrante, Expositione vel Repositione facienda, ex­ is iterum revertatur, e xpleto Completorio, pleta Missa ; haec et Processio tamquam ul benedictionem cum Sacramento populo actiones distinctae haberi possunt, ideoque impertiatur. Etenim cum duae sim actio­ non dedecet quod Processionem instruat nes distinctae, pluviale pro benedictione alter ab eo diversus, qui Missam celebravit. erit colori' albi, quamvis in Vesperis pa­ I». Quatenus vero adhibeantur paramenia coloris convenientis Officio el non albi, ut monet Instructio, color tamen veli hume­ ralis indiscriminalim erit albus, quia nihil habet commune cum Missa et unice Sacra­ mento inservit ; qua potissimum de causa Feria VI in Parasceve licet omnia, quae ad Officium illius diei pertinent, luctuosa et lugubria sint, velo tamen albi coloris Sa­ cerdos, qui Sacramentum defert, uti debet. Idem dicendum, quia eadem militai ratio de baldachino hastato in Processione adhi­ bendo, veluli praesens sanctio iubel. 7. Quamquam Officium diei (vel cele­ bretur Missa coram Sacramento, vel pera­ gantur Vesperae, ul in omnibus fere Patriarchalibus , Galhedralibus et Collegiatis Ecclesiis in more est per octiduum Festi­ vitatis SSmi Corporis Christi) requirat co­ lorem ab albo diversum, pallium tamen Altaris, in quo expositum est Sacramen­ tum, semper esse debet coloris albi, qui magis eidem convenit. Quod cum certum sil ex Instructionis praecepto, quoad Expo­ sitionem Quadraginta Horarum, ex aequi­ tate et identitate rationis ad Expositiones omnes, etsi minus solemnes, trahi debet. Excitat tamen dubium Cavalerius de pallio adhibendo in Missa, quae solemniler cele­ bratur, non coram Sacramento iam expo­ sito, sed pro eo exponendo, si celebranda sit Missa de die, quae diversi coloris exi­ gat paramenia. In hac enim Missa Sacra­ mentum non est publice expositum, quin imo ante Consecrationem nec est in Al­ tari ; et post Consecrationem latet super Altaris mensa : perinde quasi ac lateat Sa­ cramentum ipsum, quod in Missa consumi­ tur, aut populo distribuitur , vel absque ulla expositione intra Tabernaculum reclu­ ditur : et quoniam Instructio utitur di­ ctione , dove sta 1'Esposizione, legem di­ xisse censet de pallio Altaris, in quo ex­ positum est, non autem in quo exponen­ dum est Sacramentum ; suggillat proinde Pitlonium, quem in decisionibus pro sacris ritibus num. 1578, perperam latine ver­ tisse putat ea verba, ubi fit expositio, cum vertenda essent ubi est expositio. Mihi au­ tem inanis haec videtur quaestio et querela indebita; quippe Pillonius sensum et men­ tem Instructionis potius attendit, quam ma­ terialiter verba. In ea enim sanctione de Processione praesertim agit pro Sacramento exponendo, nam de altera pro repositione tractat inferius §30; ubi in pluribus se re­ fert ad ea, quae supra notata fuerant de prima dopo la Messa dell' Esposizione : hinc Λ. patet verba illa doce sta Pesposizione, non materialiter accipienda esse el divisim a contextu, sed ad sensum et iuxla relatio­ nes, quas inter se habent diversae Instru­ ctionis partes, ita ul reddunt Pallium Al­ taris destinati pro Expositione debere esse album ubi facienda est expositio, ubi fieri debet expositio; non autem, ul vult Cava­ lerius, ubi est expositio. 8. Et revera idem Cavalerius fatetur, quod, « etsi Piltonii verba non rite fortasse stent ad latinitatis leges, legitimum tamen sortiri valent sensum ; et est, quod Allare, in quo facienda est expositio, paratum esse debet pallio coloris albi ». Nihilominus, ne suam sententiam omnino deserere videatur, arbitrariam distinctionem proponit: «Di­ stinguendum itaque nos esse credimus : et quatenus expositio fiat immediate post Mis­ sam, etiam sub praecedenti Missa pallium erit album, quale esse debet in Altari, in quo expositum est vel exponitur Sacra­ mentum : valde enim dedecet, quod, Sa­ cramento exislenle in Altari, removeatur pallium Missae *, ul subrogetur album pro expositione facienda. Si voro immediate post Missam facienda non sil Expositio, sed Processio iniermedian debeat, ad Missam forsan pallium esse poterit, quale exquirit eiusdem Missae qualitas, sed indubie amo­ vendum erit dum fit Processio cum appo­ sitione albi, ut in Processionis reditu Altare apte paratum sil pro Expositione SSmi Sa­ cramenti in eo facienda ; moris instar, qui servatur die 2 Februarii, in qua ad bene­ dictionem Candelarum in usu est pallium violaceum, quod tamen amovetur dum fit Processio, ul appareat album pro Missa. 9. Sed quoniam uequit non agnoscere, quod haec sua distinctio aperte pugnei cum Instructione, eam omnino non dese­ rit, verum vel invitus cogitur ad eam sen­ tentiam reverti, quam in Pillonio repro­ baverat. Hinc concludit : « Dixi forsitan, quia si Instructionis verba excogitentur se­ rio, etiam sub praecedenti Missa exposcunt pallium album ; agunt enim de Missa, ad quam non sequitur Expositio Sacramenti, nisi Processione media, et adhuc sine distin­ ctione ulla, quam celeroqui faciunt de para­ menlis aliis, dum assignant pallium album. Haec autem potest esse ratio, quod imme­ diate post Missam nihilominus Expositio in­ cipit : (Melius forte ante Missae finem, dum post sumptionem Diaconus collocat Oslen­ sorium in medio Altaris) « dum slatim su­ per Altare Sacramentum solemniler expoB — 66 — nilur delectum, licel nonnisi Processione intermedia exponatur in Throno ; ex quo apparet ratio discriminis ad id quod dice­ batur do die 2 Februarii ». Sed non una ratio est, quam ipse dubitantis more pro­ ponit, verum etiam et altera ; quia licel Missa non sil votiva de Sacramento, sed respondeat Officio dici, nihilominus est ali­ quo modo connexa cum expositione fa­ cienda, si in ea consecrari debet Hostia in Oslensorio collocanda. Praeterea nec dici potest, quod expositio incipiat post Missam ; nam actus necessario praeparatorius ad ipsam actionem pertinet ; et collocatio Oslensorii in medio Altaris, quae fit immediate ante ablutionem, censeri potest tamquam in­ choata expositio, quamquam sequatur Pro­ cessio, pnusqnam in Throno collocetur. 10. Perlinent haec ad Altare maius, in quo Expositio fieri debet; sed Instructionis regula trahi nequii ad alia Altaria minora. In his enim adhibenda sunl pallia, quae respondent colori convenienti Officio diei, non Missae ab eo diversae, quae forsan ce­ lebratur, dum licel. Forte enim Officium viridem, purpureum, violaceum exigit co­ lorem ; sed talis est eiusdem ritus, ut non impediat celebrationem Missae votivae cum paraineniis albis : hinc, quamvis Sacerdos ratione Missae votivae utatur Stola, Mani­ pulo, Casula albi coloris, pallium tamen Altaris erit coloris convenientis Officio diei. Quae tamen regula fallit in Missis Conventualibus et solemnibus, quae extra Altare Expositionis cantantur. Ilis enim de con­ gruo Auctores omnes assignant Pallium con­ forme colori paramentorum Missae, non Of­ ficii. 11. Quae hactenus dicta sunl locum ob­ tinent non solum in Expositione Quadra­ ginta Horarum, verum etiam in aliis qui­ buscumque Expositionibus: imo Cavalerius ad hunc locum num. 4, existimat extendi etiam rite posse ad expositionem privatam, scilicet cum Oslensorio velato. At ego cre­ derem nedum posse, sed omnino debere, quoties Sacramentum in Throno aut dete­ ctum aut velatum collocatur ; et solum­ modo regulam non urgere, si Pyxis velata patefiat, aperio Tabernaculi Ostiolo. § XIX. < Terminata Ia Messa sole on e per l'Es< positione il Celebrante e li Ministri, falle « le dovule riverenie al Sacramento, si ri< tireranno fuori dei corno dell' Epistola, « dove il Celebrante, come pure li Ministri, < deporrà il Manipolo e, levata Ia Pianola, « prenderà ii piviale, porrà ivi 1’incenso « in due Turibuli, senza benedirlo, e dopo « con li Ministri genufiessi nel mezzo in< censeri ire voile il SSmo : sui line della « Processsione (la quale si principierà anlici« patamenle, fatla l'elevazione del SSmo, < o prima, secondo che sarà piû o mono < numerosa) il Diacono in tempo congruo, « fatla la genuflessione sopra la predella, < prenderà il Sacramento, e stando in piedi, « lo consegnerà al Celebrante genullesso: « genufleltendo immedialamenle esso Dia«cono, lo prenderà il Celebrante, rico< perte le mani dall’eslremilà dei velo « umerale, e si alzerà. Principiandosi poi « da’ Cantori l’inno Pange lingua etc., s’in< camminerà sollo il baldacchino recitando « con voce sommessa Salmi ed Inni insieme « con li Ministri, i quali eleveranno le fim< brie del piviale ». 1. Plura sunl, quae in hac sanctionis parle indigent illustratione. Quaedam etiam supplenda sunl, quae ulpole a generalibus Rubricis ordinata, nostra Instructio prae­ terit : sed quia nobis proposuimus cuncta in unum colligere, quae ad rem pertinent, et haec etiam breviter hic adnolare visum est opportunum. Itaque Missa solemnis, quae cantatur pro SSmi Sacramenti Expo­ sitione, quamvis exigenda sil ad normam Rubricarum et usque ad Consecrationem, nihil proprium habeat, per quod differat ab aliis Missis aeque solemnibus (si excipias commemorationem Sacramenti, dum non licet votivam de eo celebrari) : a Consecra­ tione tamen usque ad finem, aliqua sunl eidem peculiaria et propria, quarum beic loci habenda ratio est. 2. Itaque duo offerri et consecrari de­ bent Hostiae a Celebrante, quarum altera lanium elevetur pro consummando Sacri­ ficio, ut moris est ; altera relinquatur su­ per Corporale laleraliler, a sinistra scilicet Celebrantis pro expositione facienda. Cete­ rae usque ad sacri Sanguinis sumptionem iuxla solitum servari debent. Hausto Christi Sanguine, dum Célébrant pausillum meditantis more consistit, ad Altare defertur Ostensorium parvo velo obductum, vel a Caeremoniario, quod magis convenit, vel· a Subdiacono per gradus laterales Epistolae, facta debita genullexione tam in recessu, quam in accessu, unico tamen genu : lo­ catur Ostensorium a cornu Epistolae prope quidem, sed extra Corporale et, quo erat < cooperlum, movetur velum. Deinde, facta ileium genttflexione, accedet Subdiaconus ab librum, ubi iterum genuflectil, cedens in transitu gradum superiorem Diacono, qui tum accedens ad dexteram celebrantis, genuflectil pariter in accessu et recessu, moxque Diaconus ponit Calicem palla coo­ pertum ad laevam, sed non extra Corpo­ rale ; in medio vero collocat Osiensorium ea in parte apertum, ubi lunula cum Sa­ cra Hostia est collocanda : slatimque Cele­ brans, facta cum Sacris Ministris genufle­ xione, adaptat propria manu Sacram Ho­ stiam in lunula, ac in medio collocat ra­ diantis Spherae adiuvanle eodem Diacono, qui ostensorium claudit ac spinula firmat, ne aperiri possit. Oslensorio a Diacono in medio corporalis reverenter posito, Cele­ brans ac Ministri genufleclunl, deinde Sa­ cerdos sumit purificationem et Missam pro­ sequitur more solito, iis tamen caeremoniis servatis, quae sunt a Rubricis praescriptae in Missa celebrata coram Sacramento ut lu­ culentius advertendum erit, ubi de Missa pro Sacramenti repositione agemus. 3. Dum Sacerdos cum Ministris pergit ad Altare Missam solemnem celebraturus, salis esi, ul sex ardeanl candelae ; non­ dum enim ibi adesi Sacramentum publicae venerationi expositum. Alia accenduntur postea luminaria ; quod opportune fit im­ mediate post elevationem, ul omnia ac­ censa sint, dum collocatur Sacramentum in Oslensorio, et spectandum ponitur super corporale in medio Altaris. Cavalerius ad § 2Ü huius Instructionis num. I, varium Ecclesiarum morem dicit: « proxime post elevationem nonnullae id praestant Eccle­ siae, aliae ante finem Missae »; et postremum hunc morem ipse probat, « quia sufficit et exigitur, priusquam ab Oslensorio, linita Missa, per Diaconum auferatur velum , 0innes habeantur ardentes ». Ei adhaeret Telamus ad hunc locum. Ambo in hanc veniunt sententiam, quia arbitrantur le­ gendum esse velo Ostensorium, a Diacono solummodo removendo, expleta Missa, dum tempus instat illud in Processione circum­ ferendi. Sed quoniam non mihi videtur ve­ landum esse Sacramentum, sed inchoatam expositionem arbitror, simul ac Osiensorium cum Sacra Hostia in medio Altaris colloca­ tur ; hinc, magis congruere existimo, quod post elevationem Acolythi incipiant can­ delas accendere ; et etiam ante, si opus fuerit, ita ul circa sumptionem aeque omnes ardeanl. 4. Verba afferenda sani Cavalerii, onde rationes palent, quibus ille eoam de Sacra­ mento velando opinionem lueiur. Ait enim ad hunc locum num. 3: < Dum perficitur Missa, an Ostensorium sit velandum, novis­ sime Romae consultus extitit quidam in sa­ cris ritibus petilissimus, qui non esse ve­ landum e\ eo censuit, quod de hoc velo ne minimum quidem habetur verbum in praedicta Instructione. Pusilla nobis apparet ratio huiusmodi, ut ex eadem nos magis eruamus oppositum ; quae enim Instructio particulariter non notat, Rubricarum dispo­ sitioni relicta censentur ; quare cum Rituale Romanum lit. de Processione in Festo SSmi Corporis Christi, in casu omnino simili de Oslensorio habeat : * Veloque operiatur, donec auferatur ab Altari », velandum nos esse credimus cum Baruffaldo, qui rationem affert, ne, dum reliquae Missae peraguntur, Sacramentum indebite appareat collocatum extra baldachinum ». Verum, si recte omnia pensentur, apparebit Rômanum in sacris ritibus perilissimum bene respondisse quae­ sito; Cavalerium autem nimis propriae opi­ nionis fuisse tenacem , et perperam petiisse decidendi rationem a Rituali Romano, quod vix, ac ne vix quidem locum habet in Pro­ cessione Corporis Christi. Equidem non inficior claram esse eiusdem Ritualis Rubricam praecipientem velo cooperiri Ostensorium, donec aufera­ tur ab Altari. Cohaerenter ad eam idem docent Bauldrv in Manuali sacrarum caeremoniarum pari. 4, cap. 1G, ari. 3, num. i et 2. Catalanos ad dictum Ritualis titulum § 2, num. 5, ac, ut ceteros praeteream, Baruffaldus a Cavaleno laudatus. Sed Ru­ brica haec loquitur de solemni Missa cele­ branda in die festo SSmi Corporis Christi, in qua consecratur Hostia collocanda in Oslensorio pro instruenda Processione ; et ad hanc digitum intendunt Scriplores omnes, qui de hac re pertractarunt. Verum iidem ne memorant quidem Expositionem Quadra­ ginta Horarum, neque erat ibi locus de ea agendi : quod si fecissent, longe secus exi­ stimassem. Et revera P. Meratus opportune distinguit. Nam pertractans pari. 4, lit. 12, § VI, num. 12, de Processione in Festo SSmi Corporis Christi, ait, < quod Celebrans posita Sacra Hostia in Oslensorio, istud, adiuvanle Diacono, slalim claudit et in me­ dio corporalis reverenter collocat, veloque suo cooperit ; expleta Missa assumploque pluviali loco Casulae, revertitur cum Mi­ nistris ad Altare, ac genuflectil, dum a Dia- - 68 cono aufertur velum album ab Ostensorio ». Alibi vero scilicet pari. 2, lit. 14, num. 3, agens de caeremoniis servandis in Missa pro Expositione Quadraginta Horarum, easdem caeremonias totidem fere verbis enume­ rat, nec tamen operilionem et detectionem Oslensorii commemorat ; diversas hinc adhi­ bet formulas videlicet, < adaptat....... Sa­ cram Hostiam in lunula, quae est in medio praedicti Oslensorii, adiuvanle eodem Dia­ cono ; qui illud slalim claudit el in medio corporalis postea collocat reverenter ; sla­ lim ac Celebrans indutus eril pluviali, me­ dius inter praefatos Ministros accedet ad planum Presbyterii...... ascendet ad secun­ dum gradum, el in ora suppedanei genullexus cum Diacono a dexteris el Subdiacono a sinistris tantisper orabit elc. ». Cur autem et unde discrimen ? Quia sacrae actiones, etsi ad idem tendant obieclum, sunt tamen diversae: idcirco quod in una iubel Rubri­ ca, in altera non exigit particularis Instru­ ctio. 6. Porro in Missa, quae celebratur in Festo SSmi Corporis Christi, Sacra conse­ cratur Hostia ad finem tantummodo eam processionalilor circumferendi, quae functio cum benedictione finem habet ; Expositio vero, si post Processionem alicubi fiat, est accessoria : conira vero finis principalis pro Oratione Quadraginta Horarum est Exposi­ tio, que per triduum diu nocluque pe­ renniter durat ; el Processio instruitur non ad necessitatem, sed ad celebritatem, ideoque est accessoria. Quamobrem si aliqua est discriminis ratio, haec sola attendi posse videtur, cur in Festo Sanctissimi Corporis Christi Sacrum Ostensorium velo cooper­ tum solummodo detegatur, durn ab Altari est removendum el triumphaliter circum­ ferendum: secus vero fiat in allero casu : nam in hoc quodammodo inchoatur Expo­ sitio, quando Diaconus erigit Ostensorium in medio Akaris, cunctis spectantibus. 7. Nec quidquam officii ratio a Cavalerio ex Barufialdo adducta, scilicet velandi Ostensorium : < ne appareal indebite Sacra­ mentum collocatum extra baldachinum el cum Calice vicino, adeo ul nondum pri­ mum locum habere possit, quemadmodum habere debet in Processione ». Nollem ta­ lia a calamo excidisse hominum celeroqui doctissimorum ! Qui enim dici potest, pri­ mum locum non occupare Ostensorium in medio, nobiliore scilicet parte Altaris col­ locatum, dum Calix ad laevam positus, facta ablutione, illico removetur? Equidem extra baldachinum est ; quid tamen inde ? Post redilum etiam Processionis in Feslo San­ ctissimi Corporis Christi, si mox non fiat solemnis Expositio, in medio Altaris depo­ nitur Sacramentum, nonsub umbella, ibique salis diu manet, dum cantatur Hymnus Tan­ tum ergo cum sequenti Oratione. Patet id ex universali Ecclesiarum praxi, sed mullo magis ex Caeremoniali Episcoporum lib. 2, cap. 33, num. 24 ; ubi sequens habetur Rubrica : < Postquam Episcopus pervenerit ad supremum Altaris gradum; Diaconus.... accipiet...... Sanctissimum Sacramentum el illud super Altare collocabit : in medio sci­ licet corporalis super Altare extensi » ut notat Catalanes. Hinc alia succedit Rubrica num. 27: < qua finita (scilicet Oratione) ac­ cedat ad Altare el accepto Tabernaculo seu Ostensorio cum SSmo Sacramento etc. ». El quod etiam plus est, idipsum Rituale iubel : « Peracta Processione el Sanctissimo Sacramento ad Ecclesiam reportato el super Altare deposito etc. »; ad quae verba Baruffaldiis ait : « Tunc Diaconus Altare ascen­ dens ipsum in medio super Altare collo­ cabit, strato ibi corporali ». Et in casu nostro in die Repositionis, expleta Processione, super Altare Ostensorium collocatur; el in­ ierim cantatur Hymnus et Celebrans legit Orationes omnes pro sacra illa actione prae­ scriptas. At si ratio illa valeret, quam su­ pra Baruffaldus adduxerat, el tuentur alii, qui eum sequuti sunt, dicendum foret se­ quendam non esse Caeremonialis, imo nec eiusdem Ritualis dispositionem, nec non universalem maiorum praesertim Ecclesia­ rum praxim, quam proinde reformare opor­ teret. Sequeretur insuper, quod, vel de­ lectum vel velatum, nec momento tempo­ ris in Altari extra baldachinum permanere deberet, quoniam, etsi velatum, in priva­ tis expositionibus Ostensorium semper est in Throno collocandum. 8. Quatenus vero non esset omnino post­ habenda ea pars Rubricae Ritualis, elialn quoad Missam pro Expositione Quadraginta Horarum, vix ei concedenda foret vis di­ rective, quae nullum inferi praeiudicium consuetudinibus laudabilibus el rationabili­ bus contrariis. Id fortasse agnovit BarulTaldus; quamobrem, ad supra laudatam ratio­ nem confugit, ul eamdem Rubricam lau­ dabilem esse et in praxi congruentius se­ quendam, demonstraret. Certum tamen est, quod Caereinoniale Episcoporum loco cit., licet caeremonias omnes enumeret in sacra illa actione servandas, ne verbum quidem — 69 — habel de velo, quo tegatur Ostensorium, priusquam de Allari removeatur : immo ex iis, «piae paulo ante notavi, facile conse­ quitur ime id praetermissum. Magis proplerea palet Rubricam Ritualis ntpote directivam contraria consuetudine penitus obsolevisse; doctrinam vero Barnfialdi et Cavalerii nihili pendendam esse. 9. Nec mirum est, si Rituale Romanum eam posuerit Rubricam. De tempore enim, «|uo fuit ordinatum, forte plures Ecclesiae erant, quae eum servabant ritum velandi Ostensorium, donec tempus instaret defe­ rendi Sacramentum in solemni Processione. Forte etiam nondum universalis mos inva­ luerat illud exponendi in Throno sub baldachino. Nam sub finem seculi decimisexli el sequentis initium, quando dispositi fuere rituales Libri, adhuc reliquiae supererant antiqui moris. Paulo ante prodierat Instru­ ctio S. Caroli Borromaei pro Oratione Qua­ draginta Horarum, quae datam habet 27 lunii 1Î577, el inter alias servandas regu­ las, hanc habet : « Per far questa Orazione il Sanlissimo Sacramento si collochi sopra I’Allare maggiore e fuori dei Tabernacolo maggiore con un velo di seta, che cuopra il Tabernacolo piccolo, che ha denlro il Sanlissimo Sacramento ; e sia tanto lungo, « lie faccia due ali dalle parti fino alii due corni dell’Allare, Ι’ιιηο dall’Evangelo e l’altro dall’Epistola ». Eo igitur aevo disci­ plinam Ecclesiarum fuisse haec regula ostendit, collocandi Sacramentum in publi­ cis Expositionibus non in eminentiori loco sub umbella, sed in medio Altaris extra Tabernaculum maius: aequum igitur eral, ul velum ad illud legendum adhiberetur loco umbellae. Ritualis Romani extensor, praefatam regulam prae oculis habens, eam sequi opportunum duxit, ratus non decere vel ad breve tempus permanere Sacramen­ tum in Altari sine velo. Quamquam ex va­ rietate, quae inter Caeremonialc Episcoporum el Rituale Romanum intercedit; ar­ gumentum sumimus, (pio statui posse vi­ detur sub seculi decimisexli linem el se­ quentis initium, antiquum morem immutari coepisse, sed non universaliter. Quamobrem Caeremonialis Liber, qui maioribus Eccle­ siis inservire debet, velum, quo tegatur Ostensorium, non memorat, quia in Cathedralibus et Collegiatis alia iam consuetudo inducta fuerat : Rituale vero pro Parochialilms aliisque minoribus Ecclesiis adorna­ tum, secus habet, quia hae adhuc vestigium aliquod relinebant antiqui moris. Atque haec expeditior via mihi videtur conciliandi si­ mul Caeremonialc cum Rituale, quamquam in utroque non de Expositionibus res sit, sed de Processione in solemni Festo San­ ctissimi Corporis Christi. Temporis tamen successu universalis evasit praxis Caeremo­ niali conformis ; el modo nunquam Sacra­ mentum velo tegitur, nisi in Expositioni­ bus illis, quae fiunt ex causa privata, sci­ licet pro infirmo, vel particulari aliqua ne­ cessitate. De hoc tamen inferius. 10. Quaecumque tamen s'il Rubricae Ri­ tualis vis, ea limitatur ad unum Festum San­ ctissimi Corporis Christi, neque extendi debel ad solemnem Expositionem faciendam pro Oratione Quadraginta Horarum, aut alias, quae fiunt, praecedente Missa, qua conse­ cratur Hostia in Ostensorio collocanda. In his tenenda est Clementina Instructio, quae concordat cum Caeremoniali Episcoporum, nec ullum relinquit dubitandi locum, dum­ modo integer contextus consideretur et omnia simul conferantur. Nam si Celebrans ab Al­ tari secedens pluviale assumit, incensum im­ ponit in duobus Thunbulis statimque ad Al­ tare revertitur, ubi genuflexus cum Mini­ stris, sine mora thuri Seat Sacramentum, hoc certe delectum esse debet. At quando et a quo remotum fuit velum? Instructio equi dem indicasse! cum tempus tum Ministrum, a quo legendum foret, si iuxla Ritualis Ru­ bricam velo legi debuisset Ostensorium,dum a Diacono in medio Altaris fuit collocatum. Atqui Instructio silet et ne memorat qui­ dem Ritualis Rubricam : liberum mihi est contra Cavalerii opinionem existimare, quod standum sit Instructionis dispositioni, quin servari debeat regula Ritualis de Festo Cor­ poris Christi, quam eadem Instructio non praescribit. Quod si aliquis sil, qui adhuc dubitet, optimam legum interpretem con­ suetudinem consulat el prae oculis habeal. Porro haec conformis est Caeremoniali Epi­ scoporum el Instructioni, non aulem Ri­ tualis Rubricae. Siquidem in omnibus Pairiarchalibus aliisque maioribus Urbis Ec­ clesiis nullo velo tegitur Ostensorium; sed posteaquam a Diacono in medio Altaris fuit collocatum, apertum ibi manet usque ad fi­ nem Missae, in qua propterea servatur ri­ tus conveniens Sacramento exposito. 11. Sed de hac quaestione iam satis. Ce­ terae huius sanctionis paries explanandae modo sunt. Itaque, expleta Missa, Sacerdos pergit ad Altaris medium el una cum Mi­ nistris genuflectil unico genu, sine capitis inclinatione ; el omnes descendunt per gra- dus laterales Epistolae in planum el pro­ grediuntur usque ad abacum, ubi Celebrans deponit Casulam el Manipulum, assumit plu­ viale eiusdem coloris, qui iuerat in Missa adhibitus; sacri Ministri pariter deponunt Manipulum, sed relinent Dalmaticam el Tunicellam, vel Planetas plicatas, si his pro ratione Officii currentis utendum fuerat. Ac­ cedunt illuc Acolythi cum duobus Thuri­ bulis, et ibi adhuc permanens Celebrans cum Ministris, priusquam ad Altare redeat, thus imponit absque benedictione, Diacono mini­ strante naviculam sine osculis el Subdincono (devante fimbriam dexteram pluvialis. Duo adhibentur Thiiribula ratione Processionis; secus namque in aliis sacris functionibus et in hac etiam, si ex Superiorum permissu Pro­ cessio non fiat, unius tantummodo probatur usus. Imposito thure, Celebrans, innetis ma­ nibus, demissis oculis, aperto capite, me­ dius inter Sacros Ministros elevantes hinc inde fimbrias pluvialis revertitur per pla­ num Presbyterii ad Altare ; el ante infimum gradum omnes gennfiectunl utroque genu cam profunda capitis inclinatione ; mox surgunl iterumque genulleclunt non in plano, sed in infimo gradu Altaris. 12. Dixi, in infimo gradu litaris ; sed in hoc assignando non omnes conveniunt Auctores, luxta sententiam Bauldry de Feria Γ in Coena Domini lib. 4, cap. 9, or­ tie. 3, el cap. 16: de Festo Corporis Christi artic.3, et Caeremonial. Monastic, cap. 14, § 2, num. 12, tam Sacerdos, quam Ministri ascendere debent ad secundum gradum, el in ora suppedanei genufieclere, ac tantisper orare: Caslaldus lib. 2, sect. 10, cap. 2, num. 5, existimat Celebrantem m infimo gradu Altaris genufieclere debere, Ministros vero in plano Presbyterii; videtur in hanc venisse opinionem P. Meratus part.2, til. 14, num. 3, qui ad eam tuendam affert exem­ plum Basilicarum Urbis: in hoc tamen errat, quemadmodum etiam immediate post, inquiens, secus ac Instructio iubel, < Cele­ brans erectus el stans ante praedictos gra­ dus Altaris imponit incensum in duo Thuribula ». Porro ea sententia, quae magis convenit el praxi Basilicarum Urbis compro­ batur, illorum est, qui volunt Celebrantem aeque ac Ministros genufieclere el tantisper oran· debere in infimo gradu Altaris, quod el conforme est Instructioni ; quae, licet hic sileat, agens postea de Missa pro Re­ positione, notat § 30: < II Celebrante prenderà il pluviale e genuflellerâ colli Ministri avanti il Sanlissimo Sacramento sull* infimo 9 grado dell’Allare ». Uniusmodi usus magis arridet ; quod si alius aliqua in Ecclesia ser­ vetur, iuxla diversas praefatorum Auctorum sententias, eum non omnino reprobandum censerem, dum nulla expressa lex est, quae unum polius quam alterum modum prae­ scribat, neque in hac re varietas ritus essen­ tiam tangit, quae salva est, vel in infimo vel in allero Altaris gradu Celebrans genuflectat. 13. Qtiicumquo igitur servetur modus, brevissima facta Oratione vel iu infimo vel in altero gradu Altaris, non est iterum po­ nendum incensum in Thuribulis, secus ac, praeter Meratum, alii etiam Rubricislae per­ peram praescribunt, cum iam impositum fu­ erit, priusquam Celebrans cum Ministris ad Altare rediret ; sed Diaconus tradet sine osculis Thuribulum Celebranti, qui ter incensabil Sacramentum cum profunda capi­ tis inclinatione ante el post, quo etiam praestabunt Ministri, qui inierim elevabunt anteriores paries pluvialis. Peracta incensatione, Diaconus acceptum sine osculis a Celebrante Thuribulum tradet Thuriferario, qui el alter eius socius remanebunt gennflexi in plano Presbyterii, abstinentes ab incensatione Sacramenti, quod in Processione lanium thurilicabunl. Haec regula conformis est Rubricae Caerimonialis Episcoporum lib. 2, cap. 33, num. 19, ubi legitur : « Inie­ rim accedent ad Episcopum duo Acolythi cum duobus Thuribulis; el, ministrante naviculam Presbytero assistente, imponel thus in prae­ dictis duobus Thuribulis, quo facto, accedel ad Altare, ubi . . . accepto a manibus prae­ dicti Presbyteri assistentis uno ex duobus Thuribulis, thurificabil triplici ductu San­ ctissimum Sacramentum ». Ex quo patet, non esse iterum ponendum thus in Thuri­ bulum, postquam ab Episcopo impositum fuit in sua sede, a Celebrante Sacerdote prope abacum. 14. Deinde Subdiaconus, ut pleriqne vo­ lunt, vel Diaconus, ut Rubrica Ritualis ha­ bet litui, de Processione in Festo Corporis Christi, oblongum ac decens velum circum­ ponit scapulis Celebrantis; el super brachia el manus eiusdem expandit; el, si opus est, ad pectus adneclil, vel spinulis retro, vel sericis funiculis ante, ne decidat. Mox Ce­ lebrans erigit se cum Ministris el usque ad superiorem gradum Altaris ascendit el in suppedaneo remanet genullexus cum Sub­ diacono ; Diaconus vero procedit usque ad Altare, ubi, facta gcnullexione, accipilOslensonum ambabus manibus el vertens se, illud tenens, Imagine Crucifixi, quae est in Ho­ stia, ad se versa, illud tradit Celebranti eo­ dem modo, ita ut in lota Processione prae­ dicta Imago non respicial Celebrantem, sed populum, qui adest in Ecclesia ac in via per quam est incedendum. Tradit autem illud Diaconus stans el Celebrans recipit genullexus manibus velo coopertis, stalimque surgit; el Diaconus in eodem, in quo est loco, genufleclit, Sacramentum momento adorans ac sine mora se erigens, accedit ad dexteram Celebrantis, qui, eodem Dia­ cono el Subdiacono elevantibus pluvialis fimbrias, ascendit ad planum suppedanei, ubi cum iisdem Ministris vertit se ad populum, Ministri vero se simul vertendo tenent pro­ prium locum, ita ut a dexteris Diaconus, a sinistris Subdiaconus elevent pluvialis fim­ brias. ifi. Simul ac Celebrans, accepto e mani­ bus Diaconi Sacramento, surgit et se ad po­ pulum convertit, Canlores incipient canere Hymnum Pange lingua etc. Instructio con­ cordat adamussim cum Caeremoniali Epi­ scoporum lib. 2, c. 83, num. 20, ubi le­ gitur « Tunc Canlores incipient Hymnum Pange lingua gloriosi etc. el Episcopus cum Sanctissimo Sacramento surgei ; el Diaconi assistentes hinc inde fimbrias anteriores plu­ vialis elevabunt etc. ». Aliquantulum discor­ dare videtur Rituale Romanum loc. cit., ubi haec habetur Rubrica : « Dum vero Sa­ cerdos discedit ab Altari, Clerus vel Sacerdos cantare incipit sequentem Hymnum Pange lingua etc. ». Revera tamen non discordat, sed suggerit modum, qui teneri el variari potest luxta locorum et personarum diver­ sas circumstantias. Cum enim Liber ritualis nedum regulas tradat pro Ecclesiis maiori­ bus, quibus salis consultum esi per Caeremoniale Episcoporum, verum el praecipue pro Ecclesiis minoribus, quae plerumque Clero non abundant, bene slat, quod me­ thodum praescribat in istis servandam. Non enim ita est intelligenda Rubrica illa, quasi indiscriminatim liberum sil primum Hymni versum a Clero vel Sacerdote celebrante in­ tonari: verum cum distinctione, iia ut in Ecclesiis, quae Clero abundant, intonatio fiat a Clero, id est a Canioribus, Clero respon­ dente; secus enim si universus Clerus, qui interest, Hymnum intonaret, id tumultuarie fieret el magna cum vocum dissonantia ; quod in sacris actionibus maxime dedecet et est omnino vitandum. In hoc Rituale Cae­ rimoniali concordat. Sed quoniam consulen­ dum est aliis etiam Ecclesiis, idcirco Ru­ brica ea utitur disiunctiva : t el Sacerdos. Si­ quidem ibi agitur de solemni Processione in Festo Corporis Christi, quae fit meliori quo potest modo in parvis etiam oppidulis el Ecclesiis ruralibus, in quibus Clerus vel omnino deficit, vel est sane modicus, qui vix sufficit pro ministerio Altaris. In his ma­ xime congruit, ut Hymni intonatio fiat per Celebrantem, qui etiam per Processionis tra­ ctum, adiuvanlibus Ministris, cantare poterit. Non desunt namque loca, in quibus vel nul­ lus vel pauci admodum sunt, qui Gregorianum canium vel tonos Hymnorum calleant, atque vix quod audiunt, repetunt; unde si Sacerdos sileret, aliquando vel nemo caneret vel inordinate el extra tonum boatus omnes. ederent. Ita Cavalerius loc. cit. num. 9. Forte etiam hisce in locis satius esset Hy­ mnos et Psalmos voce tantillum elata reci­ tare, quam canere. Extra huiusmodi Ecc)esias el ubi sufficiens adest Clerus, Sacerdos nec intonabit Hymnum, nec in Processione cantabit, sed submissa voce, ut Caeremoniale Episcoporum el Instructio mandant, una cum Ministris Psalmos el Hymnos recitabit. Erunt autem Hymni ex Officio SSmi Sacra­ menti, Psalmi vero, qui memoria retinen­ tur, sed praecipue qui nos erigunt ad ef­ fundendum laudes el gratiarum actiones. Veru tutamen cum Rubrica tam Caeremonialis, quam Ritualis, necnon praesens In­ structio hac in parte directionem potius praebeant, quam praeceptum; haud repro­ bandum censerem, si in aliqua etiam ex ma­ ioribus Ecclesiis consuetedo vigeret into­ nandi per Celebrantem Hymnum Pange lin­ gua etc. prosequentibus Canioribus et Clero. IG. Recte Cavalerius ad hunc locum num. 8, verbis illis insistens « Principiandosi poi dai Cantori 1’inno Pange lingua etc., s’incamminerà sollo il baldacchino etc. » car­ pit usum nonnullarum Ecclesiarum, in qui­ bus Celebrans stat in suppedaneo Altaris per totam primam stropham praedicti Hymni et nonnisi, eadem terminata, descendit, suppo­ nens se baldachino. Recte, inquam ; adver­ tas tamen quandoque haud posse aliter fieri. Puta, si cunctandum sil, donec incesserint omnes, qui Processionem componunt, quod praesertim accidit in Basilicis, ubi Clerus sistit in slallis, donec Celebrans se vertit ad populum cum Sacramento; tunc primum ex ordine Clerus ex slallis discedens genufleclit; et supplex instruit agmen, quod claudit Sacerdos Sacramentum deferens, qui inie­ rim necessario debet in suppedaneo Altaris permanere, etsi Cantores prosequantur pri- mnm Hymni stropham. Quamquam et pos­ set, ut alicubi iit, differri inlonalionem, do­ nee Sacerdos, ab Altari descendens, pergat ad paratiim baldachinum. Sed cum id ad actionis essentiam non pertineat, servandas esse censeo particulares Ecclesiarum con­ suetudines. 17. Itaque Celebrans, supplicatione in­ structa, praecedenlibns Acolythis cum Thuribulis fumigantibus, descendit ab Altare co­ mitatus a sacris Ministris fimbrias pluvialis sustinentibus, tectus umbella coloris albi et pergit ad baldachinum, sub quo iter pro­ sequitur. Equidem umbellae non meminit nostra Instructio, nec etiam Caeremoniale Episcoporum, ubi baldachini tantum Iit mentio; sed Rituale Romanum umbellam memorat, non baldachinum ; inde descen­ dit sub umbella. Verum baldachinum et umbella promiscua sunt nomina. Macri in suo Hierolexico liti. Ü. Baldachinum, conopaeum, seu umbella, quae ad legendum Taiærnaculum el Altare et eiusdem Sacra­ mentum per viam una cum Sacerdote illud ferente inservii : Du-Cangius in suo Glossa­ rio: baldachinus sumitur crebro pro umbra­ culo, seu umbella; el Caeremoniale Roma­ num lib. 1, lit. 2: Portant umbraculum haslibus octo sustentatum, quod hodie balda­ chinum appellant. Modo tamen baldachinum et umbella duas res distinctas significant, quamvis pro diversitate locorum el circum­ stantiarum eidem usui inrseviant. Hinc fa­ cile componuntur Caeremoniale, Bituale el nostra Instructio, Certum est, quod Sacra­ mentum in Processione sub baldachino de­ ferri debet el sub umbella in subsidium, ut cum festinanter defertur ad infirmos, aut asporlari debet per viàs angustas. In nostro autem casu umbella, cuius meminit Rituale, non deservit pro Processione, sed pro de­ scensu Sacerdotis ab Altari usque ad balda­ chinum, unde textus : inde descendit sub umbella. Cum enim baldachinum nonnisi cum maxima difficultate el incommodo ad Allare usque inferri valeat el exporrigi, ideo Rituale, quod esi pro Ecclesiis maio­ ribus el minoribus, vel salis amplae hae sini, vel nimis angustae, in subsidium vo­ cant umbellam, ne per spatium, quod in­ tercedit ab Allare ad baldachinum, Sacra­ mentum absque tegminis honore deferatur. Caeremoniale vero, cui adhaeret Instructio, baldachinum memorat, non umbellam, forie quia minus lucommodi el difficultatis habet eiusdem delatio proxime ad Allare in Cathedralibus el maioribus Ecclesiis, quibus raecipue praefatum Caeremoniale inservire ebel. Quod si talis sil harum structura, nl nequeat deferri intra Presbyterium, umbella erit adhibenda. Notat hic Cavalerius, quod, attento Caeremonialis el Instructionis silen­ tio, excusari fortasse valent Ecclesiae, quae per breve illud spatium umbellam non ad­ hibent. Fortasse id accidit extra Urbem ; Romae quippe, vel res sil de Expositionibus vel de Processionibus in solemnitalo SSfhi Corporis Christi, semper et ubique praeter baldachinum, proxime ad Sacramentum in promptu est umbella, quae ad legendum Sacramentum adhibetur, si prae loci angu­ stia deserendum est baldachinum. 18. Quae notata sunt, fieri debent, ut monet Instructio, sui fine dellu Processione, idesl postquam Processio fuerit ordinata, claudenda a Celebrante Sacramentum defe­ rente. Processio autem, ne eius dispositio moram inficiat, si priucipierd anticipatamente, (alta I’elevazione dei Santissimo o prima, secondo che sarà più o meno nume­ rosa. Decet ut instruatur Processio, prius­ quam Celebrans, accepto e manibus Diaconi Sacramento, se ad populum convertat ad supplicationem claudendam processurus, ne cogatur diu in Altaris suppedaneo immo­ rari. Verum non video cumam, vix Con­ secratione peracta, vel etiam antea, instrui Processio debeat. Id fit expedite, etsi cum Clero Seculari vel Regulari aliqua conve­ niat laicorum Sodalitas. Sed quoniam omni­ bus casibus prospiciendum erat, recte id­ circo Instructio indefinite iubet, ut ordi­ netur Processio, vel peracta Consecratione, vel etiam antea, si opus fuerit, idque po­ stulet inleressentinm frequentia. Dum pro Oratione Quadraginta Horarum exponendum est Sacramentum in Basilica Lateranensi, In­ structionis monitum est necessarium, quia Processioni interesse debent, praeter Cle­ rum el Sodalitatem laicorum, etiam Ordines Regularium. Ni autem propere instrueretur Processio, in qua omnes suum ordinem quoad locum servare debent, magna oriretur con­ fusio. Ita etiam aliis in Ecclesiis, in quibus, praeler Sodalitatem et Clerum, famuli pin res el familiares Cardinalium el Procerum conveniunt cum inlorliliis, qui ex ordine sunt disponendi, ne oriantur iurgia el con­ tentiones, prout hos inter, ni provide con­ sultum sil, saepenumero accidit. In his bene est, ut cito instruatur Processio; in aliis Ec­ clesiis, ubi pauci eam componunt, salis est ut fiat prope Missae finem, vel etiam ea ex­ pleta. Nostra autem Instructio regulam de- — 73 — sumpsilciD Caeremoniali Episcoporum hb.2, rap. 33, num. /6, ubi legitur*. « Elevato San­ ctissimo Sacramento, vel etiam ante, si opus erit, innior Magister Caeremoniarum cura­ bit, ut Processio secundum ordinem .... diligatur el procedat ». Quae tamen Caeremonialis regula pro solemnissima supplica­ tione in Festo SSmi Corporis Christi neces­ saria omnino est, in qua magna est diver­ sorum Ordinum inleressentium copia. 19. Perlinent haec ad ritum servandum, si post Missam, priusquam Sacramentum ex­ ponatur solemniler in Throno, processionaliter circumferendum sil, ut iubet Instru­ ctio. Eaedem porro regulae tenendae sunt in aliis Expositionibus, quae hunt cum Ho­ rnae tum alibi immediate post Missam eum Processione. Quatenus vero extra Romam liat Expositio Quadraginta Horarum cum praecedenti Missa, sed sine Processione: el Ha etiam Romae, quandoque Praesides, va­ lidis concurrentibus circumstantiis, fieri per­ mittant ; nihil variandum est usque ad fi­ nem Missae, sed eadem servanda est me­ thodus, quam supra exposuimus. Diversus tamen in reliquis erit modus. Siquidem de­ positis Manipulis, el pluviale ^)er Celebran­ tem assumpto, non erit ad abacum impo­ nendum incensum in duobus thuribulis: nam cessante Processionis molivo, cessat etiam eorumdem usus: unum tantum erit oppor­ tuno tempore adbibendum. Sacerdos cum Ministris accedet ad Allare, ac praemissa genufiexione in plano, erectus postea in in­ fimo gradu permanebit, vel in secundo, si ita exigat Ecclesiae consuetudo, ut supra dictum est. Surgel inierim Diaconus, factis­ que debilis genullexionibus, Sacramentum sumet, quod in medio Altaris silum est, et in Throno ad id parato reverenter colloca­ bit, mox descendet, el facta genuflexione in suppedaneo unico genu, redibit ad dexte­ ram Celebrantis. Celera servabuntur, quae ad § 24 explicabimus. 20. Dubium tamen hic occurrit : num hoc in casu thurificandum sil Sacramentum, dum cantatur Hymni stropha: Genitori Gcnitoque etc., vel etiam priusquam removea­ tur ab Altari el collocetur in Throno? Nemo esi, quod sciam, qui dubium hoc sibi proponal el solvat; si meum, qualiscumque sil, sensum promere liceat, censerem imponen­ dum esse incensum in ihuribulum, post­ quam Celebrans ad Allare reversus fuerit el momento genufiexus in infimo gradu Sa­ cramentum adoraverit, sine benedictione el sine osculis, et adolendnm triplici ductu Sa­ cramentum adhuc in medio Allans positum, quo sub umbella fidelium venerationi a Dia­ cono exposito, cantabitur Hymnus Pangelinijua etc. el ad versum Genitori Genitoqueetc. imposito iterum thure, denuo Celebrans il­ lud thurificabit; quo facto Cantores intona­ bunt Litanias, veluti praescribit Instructio. Ha faciendum arbitror in huiusmodi casu saltem Romae, ut, etiamsi non fiat Processio, meliori tamen, quo poterit, modo servetur forma Instructionis. Forte etiam poterit thurificari Sacramentum unica vice, postquam fuit in Throno collocatum. 21. Quatenus vero post Missam fiat Ex­ positio, non pro Oratione Quadraginta Ho­ rarum, sed ob aliam causam, quin canendae sint Litaniae cum precibus aut Hymnus, tunc Sacramentum thurificandum erii more con­ sueto a Celebrante iam sub umbella posi­ tum. Imo hoc in casu nec opus esse vide­ tur, ut Sacerdos exuat Casulam el induat pluviale, cum salis sil, ut, deposito Mani­ pulo, Sacramentum thurificet. § XX. « La Processione sarà composta di luito « il Clero della Chiesa ed il Crocifero in « questa funzione non sarà parato con abito < subdiaconale, ma vestito con colla. Vi in< lerverranno onninamente ollo Sacerdoti « vestiti con colle e con le lorcie accese « in mano, Ii quali procederanno dolii lati « avanli il baldacchino : e dopo di essi se« guiranno duc Acolili con luriboli, i quali « per la strada incenseranno conlinuamenle « il Santissimo e, durante Ia Processione, si « suoneranno ie campane solennemente ». 1. Tam in hoc, quam in sequentibus §§ agitur de Processione, et ordine in ea in­ cedendi. Clerus primum el nobiliorem lo­ cum occupare debet. Praeibit Subdiaconus, vel saltem Clericus mundo superpelliceo indutus, qui deferat Crucem hastatam. In­ structio utitur vocabulo Crocifero, quamo­ brem non exigit Clericum Sacro Subdiaco· natus Ordine insignitum; eoque magis, quia expresse monet: « il Crocifero in questa fun­ zione non sarà parato con abito .subdiaco­ nale »; Crucifer autem inter duos Acolythos candelabra cum cereis accensis deferentes praeire quidem debet, sed immediate ante Clerum, neuliqaam vero ante laicorum So­ dalitatem, siqua intersit, aut seen Ia res ho­ mines, qui cum inlorliliis vel a proceribus missi vel devotionis ergo sponte accedunt. Idem dicendum si Ordines Regulares sacram — U — functionem comitentur, ul accidit in Basi lies Lateranensi ; nam hi sub respeclivis ve­ xillis incedere debent ante Crucem Cleri Secularis. 2. Omnis Ecclesiae Clerus ad inleressenliam tenetur; nam clara est lex: «la Processione sarà composta di luito il Clero della Chiesa ». Ubi vero Clerus deficit, octo saltem Sacerdotes Instructio exposcit, qui superpelliceis induti (sine tamen Stola) cum intorliliis proxime incedant ante Sacramen­ tum. El cum absoluta et praeceptiva sil dictio onninamente, non desini oportet octo illi, qui inlorlitia deferant prope Sacramen­ tum, etiamsi maiori sint numero Clerici, qui supplicationem componunt et minoris moduli candelas deferant. 3. Notat ad hunc locum Cavalerius, num. 1. Et sunt (octo illi Sacerdotes) «qui in Missa inservierunt, ad cuius usque linem permanent tenentes Inlorlitia, cum Sacra­ mentum eliam post Sacerdotis Communio­ nem in Altari permaneat ». Unde autem ipse accepit huiusmodi doctrinam ? Dices : e Caeremoniali Episcoporum part. 2, c. 33, num. 7, ubi dicitur relate ad Processionem in Festo Corporis Christi: « a lateribus hinc inde ibunt octo Cappellani cum coitis, qui in Missa inservierunt, quatuor pro qualibet parte, portantes eadem funalia accensa, quae pro Missa servierunt ». Haec tamen Rubrica trahi nequit ad casum omnino diversum, ul noster est, el violentia lierel Instructioni, si huiusmodi sensus ei tribueretur. 4. · Quod si adnotalio illa Cavalerii vim aliquam haberet, dicendum eliam esset octo Sacerdotes ad initium Canonis post Prae­ fationem accedere debere ad Altare cum intorliliis, quod nec instructio, nec ulla Ritualia praescribunt. « In Missa Pontificali solemnissima, quatuor, sex aut ad summum odo Ministri collis induti afferant totidem funalia cerae albae accensa». Ita Cacremonial< Episcoporum lib. 2, cap. 8, num. 69. In aliis Missis solemnibus, sed non Pontifi­ calibus, Rubrica Missalis part. 2, litui. 8, num. 8, duo ad minus praescribit : « In Missa solemni ad finem Praefationis accen­ duntur duo saltem inlorlitia ab Acolythis ». In hisce Rubricis duo adverte. Primum, quod per verba illa Caeremonialis ad summum odo, datur inlelligi, quod ex indulgentia potius huiusmodi inlorliliorum numerus per­ mittitur, cum ex regula quatuor vel sex lanium esse debeant : el verba Rubricae Missa Iis duo saltem, iuxta obvium sensum Ha accipienda sunt, ul in Missis solemnibus non Pontificalibus optandum sil, quod alia duo superaddantur. El hic est communis principalium Ecclesiarum usus. Secundum vero, quod hoc munus proprium sil Mini­ strorum et Acolythorum, neuliquain Sacer­ dotum, qui possunt equidem ad huiusmodi officia adhiberi, et decens est si fiat, sed nulla lege tenentur. ii. Neque obiicias, in citata Caeremonialis Rubrica Cappellanos appellari : nam ibi agi­ tur de functione peragenda ab Episcopo in propria Dioecesi ; el dignum est, ul proprii Cappellani eidem inserviant. A’ccedil, quod Cappellani nomen non ita convenit Sacer­ dotibus, ul nequeat aliis Ecclesiasticis per­ sonis aptari pro diversitate munerum, quae ipsis data sunt, ul videre est apud Du-Cangium in Glossario Verb. Cappellanus ; unde nomen est potius officii, quam dignitatis. Ex his colligi facile potest perperam el ar­ bitrarie Cavalerius praefatam adnotalionem addidisse. Salis igitur erit, si ad Canonem quatuor inlorlitia a Clericis deferantur; el quatenus Missa sil Pontificalis, sex vel ad summum octo, qui non discedant ab Altari post elevationem, ul in aliis Missis solemni­ bus fieri solet, sed ob reverentiam Sacra­ menti ibi permaneant etiam post Commu­ nionem. 6. Standum igitur est Instructioni, quae verbis illis : « v’inlerverranno onninamente ollo Sacerdoti vestiti di colla e colle lorcie accese in mano », loquitur stricte de comi­ tatu Processionis, neuliquam vero de intorliliis deferendis ad Canonem el per eosdem Ministros adhibendis in Processione. Dum vero Instructio octo designat, cum utatur dictione onninamente, quae significat sal­ tem, ad minus; salis demonstrat, consulere voluissse decori sacrae actionis quoad Ec­ clesias minores el pauperiores, quae Clero non abundant el adscilitios Sacerdotes el Clericos tenentur adhibere. Celerum, quo maior est numerus, magis eliam prospicitur venerationi tanto debitae Sacramento. Porro haec regula in Urbis Ecclesiis tamquam lex est omnino servanda. Decet namque, ul id munus Sacramentorum maximo praestetur a Sacerdotibus tamipiam dignioribus ministris. 7. Forte tamen eadem regula tanto non est cum rigore accipienda, ul positivum praeceptum in omni sui parle necessario importet. Praeceptiva equidem est quoad numerum funalium, quae prope Sacramen­ tum deferri debent; direcliva vero quoad qualitatem eoiumdem et personas, a quibus gestanda sunt lumina. Cupit, ul octo ardeant -Id — inlorlitia ; al crederem non laedi regulam digniorem et nobiliorem locum supra Cle­ si servata cereorum quantitate, minor sil rum, Sodalitatum Priores magni ponderis fa­ inlorliliorum numerus in pauperioribus Ec­ ces sibi compararem el in his gestandis in­ clesiis, quae nimis non sunl gravandae. Ad commodum superaret ambitio. qualitatem personarum quod allinet, Sacer­ 9. Sed el alia est quaestio de ordine el dotes scilicet, a quibus iuxta Instructionem loco incedendi. Mirum profecto esi, quod inlorlitia gestanda sunl, advertendum est huiusmodi excitentur dubia, dum Instructio quod, si excipias Patriarchates, Collegialas tam clara esi, ul disputandi locum haud ei Regularium Ecclesias, vix aliqua ex re­ relinquere videatur. Perspicua sunt veiba: liquis esi, quae idoneum ad ea praestanda procederanno dalli lati aranti il baldacofficia Clerum habeat. Extraneos hinc opus chino. Nihilominus, quia in Caeremoniali esi accersire, nec semper ea in copia, quae Episcoporum legitur: in lateribus hinc inde necessaria esi, haberi Sacerdoles possunl ; ibunt octo Cappellani etc., non defuere qui hinc supplere necesse est ope Clericorum nuda verba aucupantes el négligentes con­ in iis, quae certum non requirunt ordinem. textum, arbitrali sunl ocio illos Sacerdoles Propterea existimarem non laedi regulam, non ante, sed hinc inde a lateribus baldasi, servata forma el numero, quatuor sal­ chini incedere debere. Verumtaraen Instrutem Sacerdoles el totidem Clerici cum collis ctio aperte dicit: aranti: el Caei emoniale mundis faces accensas geslanles proxime Episcoporum, etsi eamdem non adhibeat di­ ante baldachinum incederem. Idem poliori ctionem el solummodo formula utatur : a hire dicendum de Ecclesiis exlra Urbem, lateribus hinc inde ibunt : sequentibus ta­ ad quas Instructio non extenditur. Locorum men verbis declarat id, quod non salis erat consuetudines, dummodo laudabiles el ratio­ expressum ; immediate siquidem subdit et nabiles sini, servandae sunl ; maxime vero, post eos (Cappellanos scilicet funalia defe­ ubi Sacerdotes pauci sunt numero, et qui rentes) « duo Acolythi cum duobus ihuribulis continue Sanctissimum Sacramentum adsunl vel Altari debent inservire, vel pro aliis praeripiuntur officiis, quae nequeunt a per viam thurilicanles ». Qui enim fieri Laicis praestari : quo in casu non ambigerem potest, ul Acolythi Sacramentum continuo a Clericis colla indutis, vel in horum defe­ incensenl, si locum occupare debent post de­ ferentes inlorlitia hinc inde a lateribus balctu a Laicis decenti habitu amictis, veluti est proprius alicuius Sodalitatis, posse faces dachim? Sed quoniam necesse est, ut Aco­ lythi incedant ante ipsum Sacramentum, deferri immediate ante Sacramentum. plane ad veritatem consequitur Sacerdoles 8. Minime assenlior Cavalerie,qui hanc li­ vel Clericos cum intorliliis, non hinc inde mitationem nimis extendit, inquiens: « Idem esto indicium, quoties inlorlitia magni pon­ a lateribus baldachini, sed tunc inde ante deris in maiorem Sacramenti honorem de­ Acolythos agmen sequi debere : < non ta­ men propterea, subdit Cavalerius ad hunc feruntur: haud enim convenit gravia onera subire Sacerdoles, qui el per canonicas san­ locum, ego crederem Sacramentum post ctiones a laboriosis prohibentur operibus ». baldachinum luminibus esse deserendum, sed quatenus uberior eorum numerus ha­ Huiusmodi limitationis extensio generalim sumpta alicui videri fortasse poterii, tam­ beri non posset, duo ex praedictis octo post baldachinum magis laudarem distribui ». Sed quam exceptio regulae, eliam quoad Urbis Ecclesias. Verum vel has simul compre­ huiusmodi opinio arbitraria est et adversatur praxi ubique receptae, eliam in maioribus hendat, vel alias exlra Urbem solummodo respicial, certe locum habere nequit. Si ad­ Ecclesiis, quae minoribus exemplo sunl. hibeantur magni ponderis inlorlitia, defe­ Nam post baldachinum magnis tantummodo Principibus el Praelatis conceditur inlortilia rantur utique a laicis et, si vis, e|iam a baiulis, sed hi suo loco incedant, dignio­ deferre ; nullibi vero aliis e Clero. Nec lauta rem Sacerdotibus vel Clericis minoris pon­ est distantia deferentium inlorlitia, ul, quem­ deris faces gestantibus relinquant ; el solum admodum putat Cavalerius, Sacramentum lu­ propius ad Sacramentum accedant, si tam minibus desertum censeatur. Sacerdotes, quam Clerici desint. Quamo10. Attamen, si huic incommodo con­ brem unica ratio, qua iisdem liceat prope sulendum sit, quod opus esse non censeo, baldachinum incedere: esi Ecclesiasticorum remedium facile occurrit. Sacra Rituum Con­ delicientia el non alia. Si Cavalerii opinio gregatio, quae cohaerenter ad Rubricas aliasobtineret, graves el non ferendi orirentur que Ecclesiasticas leges el ubique receptas abusus : facile accideret, ul ad occupandum consuetudines, mandat, ne laici mixti in- — 76 cedant cum Clero, cui nobilior in Proces­ sinistra». Inani igitur hac prae 1er missa quae­ sionibus cedendus est locus ; arcet Officiales stione, illud potius non omittendum arbi­ Sodalitatum ab incessu ante baldacbinum tror, quod in hac Processione, sicut el in post Clerum, sed eis locum assignat a la­ aliis in quibus Sanctissimum Sacramentum teribus baldachini. Ita in Nepesina <0 Ma­ defertur, omnes debent incedere delecto li 1608, in Nicien. 30 lanuarii 1616 el no­ capite. Ritual*; Romanum litui, de Proces­ vissime in Senogallien. 5 Maii 1736, ad Du­ sione in Festo Corporis Christi § 4, claris bium < An liceai Confralribus Ven. Socie­ verbis id iubet : Omnes procedant nudo ca­ tatis Sanctissimi Sacramenti Terrae Montis pite, et Sacra Rituum Congregatio in CaNovi incedere cum inlorliliis post Clerum stellaneten. 2 Aprilis 1667: « In Processione hinc inde el ante baldachinum in solemni- Corporis Christi nulli ex Clero licere proce­ tate Sanctissimi Corporis Christi ; sive potius dere capite cooperto », edixit (Num. 1.352). teneantur incedere a latere eiusdem balda- Per hoc tamen non interdicitur Clericis de­ chini? » responsum fuit : Negative, ad pri­ latio bireli, sed prohibetur usus : possunt mam pariem; Aflirmalire, ad secundam quidem hi manu facula non impedita bire(Num. 251,339 el 2320). Hinc ad scru­ lum gestare, imo debent, sed nequeunt ca­ pulum amovendum, ne prope Sacramentum piti imponere. Nec licet usus pileoli ; quod luminaria desint, poterunt, si aliqua adsit extenditur ad omnes, etiamsi longius distent; Confralemilas, hinc inde cum inlorliliis in­ non enim a propinquitate petenda ratio est, cedere eiusdem digniores Officiales sin mi­ sed a cultu qui Sacramento debetur, ad nus, non est ab Instructionis regula decli­ quod honorandum Supplicatio instituitur. nandum. Nec valet ratio per eos adducenda, qui ad 11. Quamquam, si ab Ecclesia disceden­ luendam valetudinem facultatem habent udum sit el Sacramentum per plateam aut lendi pileolo, etiam in Sacro faciendo; nam proximas vias cicumierendnm, nonuunquam huiusmodi privilegia expressam habent con­ periculum subesi, ul exsufflante aere, aut ditionem, quod nequeat adhiberi ab initio decidente imbre, lumina exlinguanliir : ne Canonis usque ad peractam Communionem. autem propterea debitas luminum honor Sa­ Quae conditio cum apponatur ob reveren­ cramento deliciat, provisum fuit a s. m. Be­ tiam Sacramenti, sponte consequitur eamnedicto XIII in Concilio Romano anni 1725, dem ob identitatem rationis sibi vindicare litui. 15, cap. 7, ubi mandatur: < Ut qua­ locum cum in huiusmodi Processionibus tum tuor saltem cum suis hastis lanternae . . . palam ex posito Sacramento, quia vel in Missa, comparemur ; el suis semper cum intus ac­ vel in Processione, vel patente Sacramento censis candelis hinc indo circa Celebrantem, in Throno, ei debetur idem, qui semper, qui Sacramentum gestat, in posterum de­ lalriae cultus, sed exlei nis significationibus ferantur ». Si huiusmodi adhibentur lan­ distinctus. ternae, quae necessitas ul alii ad baldachini 13. Aliqua adhuc supersunt in hac san­ latera incedant cum accensis facibus? Dixi, ctione notanda. Primum respicit Acolythos, si extra Ecclesiae ambitum Processio fiat, i quali per la slrada incenserannocontinuacessai ratio adhibendi lanternas, cum nul­ menle il Sanlissimo. Alterum circa nolarum lum periculum immineat ventorum aut plu­ sonitum versatur. Itaque de primo ul lo­ viae, unde lumina exlinguanlur. quar, Acolythi, ut supra notatum est, in­ 12. Non hic immorabor in refellenda il­ cedere debent immediate ante el prope bal­ lorum opinione, qui censent octo illos Sa­ dachinum ; el per viam incedentes, conti­ cerdotes aut Clericos, ulpote Sacramento nuo incensaro Sacramentum : quoties autem proximiores, deferre debere inlorlitia manu thuribula, deficiente alimento, non amplius intima s, ihcel versus Sacramentum, ita ul fumigant, eorumdem Acolythorum erit no­ qui a dexteris sunt, illud gestent manu si­ vum thus in illa imponere. Sed qui erit nistra, qui vero a sinistris dexlera deferant. thurificandi modus? « Duobus modis, inquit Universalis contraria praxis salis esi ad eam Gavantus p. 4, iit. 8, n. 9, lit. q., fieri prorsus eliminandam. Eliamsi agatur de "Via­ potest : primum, si Acolythi aliernalim intico ad aegrotantes deferendo, faces gestan­ censenl, ul Iit in incensalione personarum. dae sunt manu extima. Ita mandat Instru­ Secundo si him inde procedant, moventibus ctio ius.su Innocenté Xll primum edita; el manibus dexteris thuribula de iisdem pen­ iterum a Clemente Xlll confirmata, num. 28, dentia el fumigantia. . . . quasi sternendo ubi legitur: « du va a desira, porlerà colla viam cum odore incensi. Verum primus mo­ mano deslra la lorcia, chi a sinistra colla dus in praxi non oblinet, nisi apud Regu- — Tl — lares quosdam ; et signanter Clericos Regu­ lares, quos Thealinos dicimus ; plurimum namque habet incommodi, mullum periculi el forte etiam minus decens videtur ; tum quia recta incedere nequirent Thuriferarii, si facie ad Sacramentum conversa, illud incensare tenerentur ; tum etiam quia hoc modo non incensatur Sacramentum, nisi a Sacerdotibus genullexis, si excipias incensalioncm ad elevationem Missae solemnis, quae Iit a genu flexo Thutiferario, quia Sa­ cri Ministri aliis muneribus sunt impediti, veluti ibidem notat Gavanlus; adslipnlanlur Cavalerius ad hunc locum, BamiTaldus loc. cil. num. 40 aliique. Secundus modus ille est, quem universalis comprobat Ecclesia­ rum usus. Sed in hoc errat Gavanlus, dum dicit utrumque Acolythum dextera manu agitare debere thuribula. Cum enim hinc inde incedant et versus Sacramentum tra­ ctis longioribus ea movere teneantur, decet non solum, sed omnino oportet, ul qui est a latere dexlero, manu sinistra ; et qui est a sinistra, dextera mann tburibulorum tra­ ctus producant. 14. Hinc palet inanem esse quaestionem illam, quam promovet Quarti de Processio­ nibus sect. 3, num. 13, in sextam circum­ stantiam ; an scilicet Thuriferarii debeant incensare vel suffumigare pavimentum, ster­ nendo viam in hac Processione? Et post al­ latas hinc inde rationes, relinquit resolu­ tionem arbitrio dirigentis Processionem; ipse tamen propensus videtur in modum ster­ nendi viam cum ihuribulis effumantibus, ratione viarum, quae, cum profanae sint, indigeni expiatione. Inanem quaestionem hanc iure dixi, quia thuribula adhibentur in honorem Sacramenti ; et si Processio fiat tantummodo in Ecclesia, profanae viae non sunt calcandae; in praxi vero utrumque neces­ sario Iit. « Dum enim, ul notat Baruffaldus loc. cil., Thuriferarius vibrat Eucharistiae incensalionem, si thuribulum retrahere vult, necesse est, ut alia vibratione inceusolur via ». Ac tandem omne aufert dubium no­ stra Instructio iubens : due Acoliti . · . incenseranno eontinuamente il Santùsimo : non dicit viam, sed Sacramentum. 45. Breviter de altero. Iubet Instructio: dura nie Ia Processione si suoneranno le Campane solennemente. Si festivus campa­ narum sonitus praecedere debet Expositio­ nem SSrhi Sacramenti in proximae celebrita­ tis praenuntium, mullo magis id fieri oportet, dum, supplici devolo agmine instructo, solemniler circumfertur. Huiusmodi autem fe­ stiva pulsatio nedum vergit in honorem Sa­ cramenti, sed etiam admonet fideles, ul se prosternant ad illud adorandum ; el ad alio' aclus religionis el callus promendum. Ne<|iie una lanium Ecclesia, in qua fil Pro­ cessio, ad id tenetur; sed etiam aliae, prope •pias devola progreditur Supplicatio, qua­ tenus ab Ecclesia exeundum sit. El quamvis hoc non praecipiat Instructio, quae, ul in sequenti § videbimus, Processionem limitai ad Ecclesiam, vel proximae plaleae ambi­ tum ; ita tamen fieri oportere, dum Sacra­ mentum circumfertur, si prope sini Eccle­ siae, vel Monasteria, recenii Decrelo decla­ ratum fail in una Urbis 10 Martii 4787. Pro­ posito namque Dubio: «An in Feslis solemnioribus anni, aul occasione particularis Jubilaei el indulgenliae, quibus temporibus a Parochis maximo apparalu el pompa de­ fertur SSmum Eucharistiae Sacramentum in­ firmis, omnes Ecclesiae sive Secularium, sive Regularium, sive Monialium, non ob­ stante quacumque consuetudine etiam im­ memorabili in contrarium, teneantur ac de­ beant pulsare campanas, dum praefatum SSmum Sacramentum, tam in eundo quam in redeundo, transii non solum ante portas maiores el laterales earumdem Ecclesiarum, verum etiam quando transit ante ianuam Domus, Conventus, Monasterii, Aedis Parochialis et Capitularis, quae respectives Ec­ clesiis sit adnexa?» Responsum fuit: Af­ firmative ; et Decretum typis imprimatur (Num. 2530). Cum par sit ratio quoad processiones, de quibus est sermo el alias quascumque dum Sacramentum circumfer­ tur, in his etiam servanda est praefati De­ creti dispositio. 16. Ne quid praeteriisse videamur, bre­ viter notandum est, quod islhaec Processio ita est ordinanda, ul regulariter incipiat a parte Evangelii el progrediatur ad latus Epi­ stolae, si intra Ecclesiam liat : si per allium proximamque plateam, recta procedat us­ que ad ianuam, pergat inde ad dexteram et per sinistram ad ianuam revertatur. Er­ rat Meratus, qui ad Rubric. Missal, part. 2, lit. 14, num. 4, primum incedere facit de­ ferentem Crucem cum Ceroferariis, deinde Confratres, mox Clerum. Nam, ul supra mo­ nuimus, primum incedere debent Laici vel habitu ordinario, vel proprio alicuius Soda­ litatis amicti, quos sequitur Crucifer cum Acolythis' candelabra gestantibus, el univer­ sus Clerus, ne ullo modo Laici cum Clericis misceantur, ul saepius Sacra Rituum Con­ gregatio declaravit. 17. Quae in line sanctione el sequenti­ bus g§de Processione praecipiuntur, diffu­ sius illU'trare nobis proposuimus, quia de ritibus agitur nedum in Urbe el in una tan­ tum Processione instruenda pro Oratione Quadraginta Horarum servandis; verum etiam in aliis quibuscumque catholici Orbis Eccle­ siis el in omnibus Processionibus, quae liunl cum SSiho Sacramento, etsi solemnissimis, quae instrui solent, et etiam debent in ma­ ioribus Ecclesiis, recurrente quotannis Fe­ stivitate SSfhi Corporis Christi et sequenti ocliduo. Quamobrem, quae hic collecti sunl, prodesse polenint Ecclesiarum Rectoribus el Caeremoniarum Magistris, ul caeremo­ nias el ritus, qui in hisce Processionibus te­ nendi sunl, uno veluti intuitu colligant et, quae vitanda sunl, facile agnoscant. § xxi. « La Processione si farâ dentro Ia Chiesa, < o al piii per la piazza, quando 1’angustia « della Chiesa ne poili la nécessité; e quando < esca di Chiesa. si farâ ben pulire Ia slrada « della piazza; dove, se vi sarà qualche bol « lega, devra tenersi chiusa durante Ia Pro< cessione ». !. Si verba huius sanctionis attente con­ siderentur, patebit quae fuerit eiusdem an­ cioris mens. Regula esi, quod Processio per Ecclesiae ambitum fiat; el sola necessitas li­ mitationi dat causam, si Ecclesiae angustia talis sil, ut quodammodo cogat ampliare viam, per quam circumferatur Sacramentum extia i.muae limites. Quamobrem, si late pateat Ecclesiae ambitus, ul sine confusione el tumultu possit Processio per eam circum­ duci, el populus, elsi frequenlissimus, eam sequi commode valeat; haud fas erit, sine legis laesione, extra Ecclesiam eam ducere. Religiose id servatur in Patriarchalibus et nonnullis maioribus Urbis Ecclesiis. Un­ iusmodi namque Processio, cum solummodo li.it ad reportandum Sanctissimum Sacramen­ tum ad Altare eiusdem Ecclesiae, in quo vel exponi debet, vel, impertita benedi­ ctione, reponi ; haud opus est eamdem per vias extendi, sed satis est, si per Eccle­ siae ambitum peragatur ad formam illius Processionis, qine fil Feria V in Coena Do­ mini et Eeria VI in Parasceve, quae, non ab-imili ex causa, extra Ecclesiam protrahi non debet. V· rumlamen hanc, de qua agi­ mus, extendi etiam posse credimus ad atrium, quo plerumque non carent Rasili - cae, quamvis sola Ecclesia sil capax conti­ nendi populum confluentem. 2. Verum si Ecclesia sil nimis angusta, nec proinde possit sine confusione per eam Processio circumduci, licet ultra progredi eamque peragere extra per plateam. Addit Cavalerius ad hunc locum : < Idipsum erit, si Ecclesia sit quidem ampla, sed interve­ nientium admodum frequens numerus». Nec ego dissentiam ; linis namque Instructionis, quae limitat legem, est ne confusio fiat el tumultus, qui semper, sed maxime in sa­ cris actionibus, est vitandus. Sed id acciderel in Ecclesiis elsi amplis, si nimia es­ set frequentia confluentis populi, ad quem dirigendum el ordinandum longe maior ex­ tensio necessaria foret. Quoniam vero non ante omnes Ecclesias late undique exten­ ditur platea, per cuius ambitum circumdu­ catur Processio, non absonum videtur, imo consonum fini intento ab instructione ap­ paret, si ad proximas extendatur vias cir­ cum Ecclesias, quantum snflicit ad confu­ sionem el tumultum vitandum. Honestas vero el reverentia debita Sacramento exigit iure suo, ul, quatenus Processio ultra Ec­ clesiae fores extendatur, nihil profanum, nihil indecens occurrat, nihil omnino, quod confluenti populo distractionis occasionem praebeat; quocirca merito iubel Instructio, ut, siquae sunl Officinae et Artificum di­ versoria, quae usitato vocabulo Apothecas dicimus, in transitu Processionis claudantur. 3. Alterum praeterea mandat, ul viae inundentur, quando esca dalla Chiesa, si farâ ben pulire la slrada della piazza. Nec tamen necesse est domorum parietes au­ laeis, sericis pannis piclisve telis vestiri ; salis erit, si virentibus arborum foliis ster­ natur semita, per quam incedendum est. Mundities requiritur, non extraordinarius ornatus. Non enim ad hanc Processionem, quae est quid accessorium in praepara­ tionem solemnis Expositionis, trahi debet dispositio Caeremunialis Episcoporum lib. 2, cap. 33, num. 2, nempe « ul viae, per quas Processio transire debebit, mundentur el ornentur aulaeis, pannis, picturis, floribus frondibusque virentibus, secundum posse el qualitatem loci ». Haec autem (praeter id. quod spectat viarum munditiem el commune est omnibus Processionibus) reservantur Pro­ cessioni omnium solemnissimae, quae fit in Festivitate SSmi Corporis Christi el per se­ quens octiduum. i. Salis quoad ham Instructionis san­ ctionem. Sed quoniam nostri Instituti est — 79 — nedum persequi ea, quae ad Expositiones perlinent Quadraginta Horarum sacmsque actiones, quae ad eam referuntur; verum etiam ea simul attingere, quae licet ad eas mm sini ordinata, aliquam tamen relatio­ nem habent ; ul hoc opus nostrum inser­ vire valeat pro aliis Expositionibus el Pro­ cessionibus, quae cum Sacramento liunl, operae prolium esse ducimus aliqua sub­ nectere S. R. G. Decreta, quae praecipue versantur circa ea, quae vitanda sunt in solemnibus Processionibus cum Sacramento, quae plurimam relaiionem habeni ad Cae­ remoniale Episcoporum. 5. Opportune notat Gatalanus ad supra laudatum Caeremonialis locum, ut s; quae ad ornaium apponantur per viarum tractum picturae, hae nonnisi sacra el religiosa ex­ hibeant, profanum nihil; ac praeterea omnia honesta, casta el munda sini, ila ul per in­ tegrum viarum ambitum nihil prorsus sor­ didi, profani, ludrici indecorique appareat. « Cavendum maxime, inquit, ne in hac Pro­ cessione aclus scaenici, vel ludrici ei in­ decori admisceantur ». Proplerea Sacra Ri­ tuum Congregatio in Hispalen. sub die 21 Ja­ nuarii 1690, ad 5, proposito Dubio: «An possit et debeat Archiepiscopus prohibere, ne in Festivitate el Octava Corporis Christi liant in Ecclesia Calhedrali saltus seu danze a mulieribus et viris personalis pileis coo­ pertis ante Sanctissimum Sacramentum, non obstante consuetudine introducta ? » respon­ dit : « Posse el debere» (num. 1821). Quae enim Religionem laedunt, nulla ratione, prae­ textu aut longaeva immemorial· consuetu­ dine praescribi possunt. 6. Sed eadem Sacra Congregatio morem omnino abolendum iussit introductum «as­ sociandi Processiones, quae fiunt in Urbe in­ fra hebdomadam SS. Corporis Christi per pueros ulriusque sexus repraesentantes San­ ctorum Martyria et Mysteria: in una Urbis sub die 5 Martii 1667 ; et in Mediolanen. dio ‘i Novembris eiusdem anni 1667, ad Dubium 7 : An in Processionibus SS. Sa­ cramenti in die solemmlatis SS. Corporis Christi ciusque Octavi, tum aliarum Confra terni talum etc. permittendum sit, at Pueri Puellaeque nedum septennio minores, sed Virgines ultra vigesimum annum, magno cum scandalo Sanctos Sanctasque, eorumque vi­ tas, miracula el mortes repraesentantes cum insignibus eorumdem Sanctorum induant et incedant»; eadem S. G. respondit: Prohi­ beri (num. 1.3 IS el 1361). Poliori iure haec et similia ab huiusmodi Processionibus arcenda sunt ; quandoquidem eadem S. C. nec permittendum censuil, quod deferantur in iisdem instrumenta Passionis. Hinc in Veneia 17 lanii 1684, proposito Dubio : « An in solemni Processione SS. Sacramenti Eu­ charistiae tam in die Corporis Christi, quam in maiori hebdomada, deferre liceat instru­ menta SSmae Passionis Salvatoris Nostri lesu Christi, scilicet fragmentum SSihae Crucis el Spinas etc. » respondit : Negative (num. 1731). 7. Abusus est non ferendus, quod in solemnilate SS. Corporis Christi Sacerdos Sa­ cramentum processionaliler deferens non utatur pluviali, etiamsi agatur de aliquo Regulari Instituto, quod prolitenies eo ne­ queunt uti ; nam hi eliam in eadem solemnilate et per ocliduum debent in Processione pluviale adhibere. Ideo in una Congrega­ tionis Montis Coronae ad Dubium δ : «An liceat non habentibus usum pluvialis in die et infra Octavam Corporis Christi peragere Processionem cum SS. Sacramento ; et illud sine pluviali exponere? » S. C. sub die 22 lanuarii 1701, respondit: « Negative quoad primam partem ; et quoad secundam, non posse cogi, idest in Expositione SS. Sa­ cramenti » (num. 2067). Excitatum idem dubium, in una Ordinis Minorum Excalcea­ torum S. Francisci Provinciae S. Didaci Hispa­ len., Sacra eadem Congregatio respondit: < Dandum el servandum esse Decreium ema­ natum pro Congregatione Montis Coronae ». Quod decretum eliam a Religiosis Excalce­ atis . .. servari mandavit. Die 13 Maii 1756, (num. 2440). - Quod autem non licet iis, qui ex Instituto pluvialis usum non habeni, mullo minus licebit Clericis Secularibus, prout declaravit eadem Sacra Congregatio in una Salutiarum die 18 Decembris 1784 (num. 2526). 8. Nedum vero in hac Processione a Ce­ lebrante assumendum est pluviale ; sed lau­ dabile etiam, quod Ecclesiastici inleressenles, sacris vestibus amicti, supplex agmen instruant. Quoad Dignitates el Canonicos Cathedralium id servandum omnino est, at­ tenta Caeremonialis Rubrica lib. 2, cap. 33, num. 5, a qua recedere nec licet, etiam vacante sede, aut absente Episcopo ; veluti pluries declaratum fuit a S. R. C. Nulla Lex est quoad alias Ecclesias, sed non repro­ banda, immo potius commendanda est con­ suetudo, ubi haec, fit Processio, ut Eccle­ siastici viri Casulas el Dalmaticas, Ordini quo insigniti sunl convenientes assumant ; quod probatum video ab eadem S. R. C. - SO die 20 Maii 1741, in una Nuceriae Pagano­ rum ιηυιη. 2.362). In his autem Processio­ nibus non ferendus abusus irrepsit (ulinam vero eliam in aliqua Calhcdrali non irrepsis­ set!) nt seligantur pro Ecclesiasticorum comilatu paramenia, quae magis pretiosa sunt nulla habita ratione coloris soleninilaii con­ venientis. Saepe quippe vidimus in tanta celebritate Mysterii Casulas el Dalmaticas adhiberi rubei coloris, quia auro plurimo argenloque contextas; et paramenia coloris albi non habebantur aeque pretiosa. Id est prorsus indignum et, si Ecclesiasticarum Le­ gum spretum non secumfert, crassam lamen ignorantiam demonstrat. Caeremoniale Epi­ scoporum loc. cil. Sacras Vestes exigit albi coloris; sed, etiamsi haec deessel Rubrica, legem dat qualitas solemnilalis, cui unus convenit color albus. Alba igitur sint talia indumenta, dummodo munda et decentia, licet nec auro argenloque contexta, nec phrygio opere elaborata. 9. Sed el alium abusum damnavit ea­ dem Sacra Rituum Congregatio in Hispalen. sub die 21 lanuarii 1690, ad 4, deferendi in Processione SS. Corporis Christi sellas, seu scabella, in quibus assideant Celebrans el Ministri Sacri, dum religiosum agmen consistit. Dubium hoc erat: « An celebrante Archiepiscopo, seu solum assistente, vel eliam ipso absente, liceat Subdiacono asso­ cianti Crucem Capituli, nec non Sacerdoti celebranti, ac Diacono et Subdiacono ipsi assistentibus in Processione SS. Corporis Christi, adducere facere post se scabella seu sedes ornatas brachiis, quas imperiales vo­ cant, in quibus, quando Processio detine­ tur, solent assidere. Et responsum fuit : «Negative etiamsi deferantur ad ornatum tan­ tum». Reproposila causa die 22 lan. 169o, Sacra Congregatio stetit in decisis ; et ad­ didit : « Insinuandum eliam Archiepiscopo, ut ob reverentiam ipse quoque abstineat » (num. 1821 el 11)19). 10. In omnibus vero Processionibus cum Venerabili Sacramento, non aliter licet istud deferre, nisi manibus Sacerdotis, non ob­ linite qualibet consuetudine in contrarium. Ita in Syracusana Modicae sub die 2 lumi 1618, Sacra Congregatio proposito Du­ bio respondit : « Servandam esse disposi­ tionem Libn Caeremonialis, ul scilicet San­ ctissimum Sacramentum a Celebrante pro­ prii·» manibus deferatur, non obstante quavis contrai ia consuetudine, quam abusum declai ivit » (num. 365). Et eliam expressius in una Syracusana sub die 24 luln 1638. Nam rogala Sacra RituumCongregaliosuper intelligenlia Decreli, proposito Dubio: «An prae­ dictum SS. Sacramentum sit deferendum ma­ nibus lanium unius, an vero plurium Sa­ cerdotum, in Terra Miniae, in qua viget eliam hodie consuetudo, quod deferatur humeris quatuor Sacerdotum, respondit: SSihum Eucharistiae Sacramentum non Sa­ cerdotum humeris, sed manibus dumtaxat illius, qui solemniler celebravit in dicta solemnitale, deferendum esse » (num. 652). Nec aliter responderat sub die 2 Augu­ sti 1631, declarando consuetudinem illam abusum omnino tollendum (num. 575). Vi­ deri eliam potest novissimum Decretum in Brugnaten. die 14 Maii 1803 (num. 2557). Porro Celebrans, etsi Episcopus, pedibus in­ cedens deferre Sacramentum debet ; el no­ torium est nunquam licuisse nec licere ei uti sede porlatili ; ul respondit eadem Sa­ cra Rituum Congregatio in Meliten. 18 la­ nuarii 1653 (num. 913). Quod si non licet humeris Sacerdotum circumferre Sacramen­ tum in quadam machina collocatum, mullo minus ferendum est, quod Feria VI in Parasceve deferatur vel in quadam baru per quatuor Sacerdotes, vel ab uno in quadam capsula ad modum tumuli formata. Idcirco utrumque omnino vetuit, ut abusum into­ lerabilem, eadem Sacra Congregatio in Corcyren. 13 Martii 1632 (num. 586). 11. Altera se offert quaestio, videlicet: Num Dignitates et Canonici, qui ex privi­ legio habent usum Pontificalium, in solemni Processione Corporis Christi possint Mitra caput operire, vel potius teneantur manu eamdem gestare? Quid iuris sil inquirere non est opus, postquam S. R. C. aperto capite incedendum esse, semel et iterum decrevit; conlrariamque consuetudinem, etsi immemorabilem, tamquam abusum non fe­ rendum el omnino eliminandum declaravit. Canonici Annecieusis Ecclesiae, qui ab im­ memorabili in hac Processione Mitram in ca­ pite deferre consueverant, dubitantes postea, num talis consuetudo retinenda tuto esset, Dubium exposuerunt Sacrae Rituum Congre­ gationi, eam rogantes ut id eis licere be­ nigne declarare dignaretur. Sacra Rituum Congregatio, nulla habita ratione imme­ morabilis, absolute respondit; Non posse: ac insuper addidit : el abusum esse tollen­ dum. Ita die 13 lunii 1682 (num. 1690); el in Urbinalen. sub die 29 lanuarii 1752, ad Dubium 13: «An dictae Dignitates el Canonici (Pontificalium privilegio ditati) in Processionibus SS. Corporis Christi incedere — 81 — possint, capite Mitra cooperio?» respon­ sum fuit: Negative; et amplius (n. 2118). Palet igitur a Digni talibus et Canonicis Pon­ tificalium usum habentibus, Mitram manu esse gestandam, ul ab aliis fit quoad birelum. Cum autem praefata Decreta salis sint clara, nec dubitandi aut interpretandi lo­ cum relinquant, otiosum esset scrutari : num Mitra semper haberi debeat tamquam sa­ crum Pontificale indumentum ; el non po­ tius quandoque, ut dislinctivura el honori­ ficum capitis ornamentum? Esto quod Mitra sacris vestibus adnumerelur quoad Episco­ pos el alios, qui a iure habent Pontificalium usum ; quamobrem peculiaris habetur be­ nedictio Mitrae in Pontificali Romano, et peculiaris item monitio, dum capiti impo­ nitur : quoad Canonicos lamen et Dignitates, quibus ex privilegio datus est Mitrae usus loco bireli, haud haec videtur Pontificalibus vestibus adnuiueranda, cum nulla adhibea­ tur vel sil pro eadem in libris ritualibus peculiaris benedictio, sed potius habenda tamquam simplex nudumque honorificum ornamentum ad operiendum caput, dum licet, vice bireli. Atqui inleressentes Pro­ cessioni Corporis Christi nequeunt birelum capiti imponere ;'ita etiam nec Mitram, qui ex privilegio habent eiusdem usum. Pluri­ bus id possem demonstrare, si mei instituti ratio id pateretur. De Mitra siquis plura velit, consulere poterit < Card. Bona, Her. Lilurg. lib. 1, cap. 24, § 14; et Roberlum Sala ad hunc locum, Catatonum in Pro­ log. ad Pontifical, c. XIX, Dominicum Giorgi de Lilurgia Romani Pontificis lib. l,c. 2G, Macri in ilierolexico; el Du-Cangium in Glossario verbo Mitra». 12. Quaeri modo posset: num in solemnissima Processione SSmi Corporis Christi liceat pausare per viam, in aliquo erecto Altari Sacramentum deponere; el toties quo-' lies Altaria occurrunt el pausatio fit, prius­ quam reassumatur Processio, benedictionem populo impertiri? Quod in aliqua Ecclesia vel Altari in via erecto possit tantisper Sa­ cramentum deponi, nemini dubium, dum­ modo tamen non saepe fiat. Ita disponit Caeremoniale Episcoporum lib. 2, cap. 33, num. 22. «Si longior fuerit Processio, pote­ rit Episcopus in aliqua Ecclesia el super illius Altare deponere SS. Sacramentum el aliquantulum quiescere; et ibidem, ante­ quam discedat, thurificare SS. Sacramen­ tum el Orationem de Sacramento cantare: quod tamen mm passim in singulis Eccle­ siis, vel ad singula Altaria, quae forsitan Λ. per viam constructa el ornata reperiantur, faciendum est, sed semel lanium vel ite­ rum arbitrio Episcopi ». Quod pariter fieri potest, si Sacramentum deferatur a simplici Sacerdote. Nam Sacra Rituum Congregatio, rogata in Albinganen. sub die 10 Iulii 1677: « An in die solemnitatis el octava Corporis Christi possint Parochi Seculares el Regu­ lares, deferentes SS. Sacramentum processionaliter, deponere idem Sacramentum in aliqua Ecclesia, seu super Altare fieri soli­ tum per vias ad instar Episcoporum ?» re­ spondit: Posse (num. 1596). 13. At in eo residet difficultas: num, priusquam reassumatur Processio, impertiri debeal benedictio populo? Negative respon­ dendum esse suadet praefata Caeremonialis regula, quae deponi permittens Sacramen­ tum in aliquo Altari, ul tantisper quiescat viresque réassumai Episcopus vel Sacerdos, nil prorsus habet de benedictione. Non in­ ficior argumentum hoc negativum esse, ve­ rum positivum evadit, postquam Sacra Ri­ tuum Congregatio regulam declaravit. Si­ quidem, exorto Dubio: «An in Processio­ nibus, in quibus per ipsas (Dignitates Cathedralis) defertur SS. Sacramentum, dum contingit illud poni super Altaribus, quae eriguntur per viam, spectet dare populo benedictionem ante eadem Altaria, Parochis vel Regularibus ea erigentibus; an potius ipsismel Dignitatibus?» Respondit non di­ recte ad dubium, sed declaravit: < In hoc servanda esse Caeremonialis praescripta; el semel tantum elargiendam esse populo bene­ dictionem in fine Processionis». Quamquam vero haec regula sil, paulalim lamen con­ trarius mos invaluit, qui universalis evasit; et modo si occurrunt Altaria per viam, vel pausatio fiat in aliqua Ecclesia, priusquam reassumatur Processio, Celebrans benedictio­ nem cum Sacramento impertiri solet. Ab­ sit ut morem hunc a Praesidibus non im­ probatum suggillem : duo lamen advertenda esse reor. Primum: ul saltem servetur re­ gula Caeremonialis, quod non quoties Ec­ clesiae vel Altaria occurrant, pausatio fiat, sed tantum semel el iterum. Secundum , quod si per viam eximantur Altaria, ea sint decenter ornata; el maxime opportunum foret, ut aliquis probus caeremoniarum pe­ ritus in id auctoritate Praesidum invigilaret. 14. Et revera ipsa Sacra Rituum Con­ gregatio inductum morem approbasse vide­ tur; etenim ad dubium: «An liceat Patri­ bus Carmelilis in Processione Corporis Chri­ sti ingredi Ecclesiam Monialium S. Stephani β — 82 — « di scudi venlicinque si dovrà applicare « alia medesima Confralernila, se sarà po« vera, o al Monte dei SSnio Viatico a No« siro arbitrio. Monsig. Primicerio perô do< vrà andare dopo il baldacchino vestito « senza sacco coll’abilo suo prelalizio e coi < rocchello, se n’avrà 1’nso. Possono bensi < Ii delti Officiali portai- Paste del baldac« chino, officio molio decoroso, per il quale « dice il Ceremoniale de’ Vescovi lib. 2, « cap. 33 : Deputentur nobiles viri, Baro< nes etc. ». 1. Nedum Clerus Ecclesiae, in qua fit Expositio, adseriptus vel adseililius, Proces­ sioni debet intéresse, verum etiam, siquae in eadem vel infra eius limites erectae sunt laicorum Sodalitates, quod praesertim de iis est, quae sub Sacramenti titulo mili­ tant; et ideo sunt institutae, ut Parochiis in delatione SSmi Sacramenti ad infirmos el publicis Processionibus inserviant. Hoc au­ tem intercedit discrimen quod Clerus omnino tenetur in eo saltem numero, quem Instructio praescribit: Sodalitates vero non aeque omnes ad hanc interessentiam co­ guntur, ut patet ex diversis dicendi for­ mulis, quibus utitur Instructio. Non enim omnes eodem modo servitium praestare de­ bent Parochiis et Ecclesiis maioribus, sed el nonnullae sunt, quae, salvis iuribus pa­ rochial ibus, praeeminentiis el subtectionibus, quae enumerantur in generali Decreto diei 1Ü Decembris 1703 (num. 2123): in re­ liquis sunt prorsus independenles. Idcirco ita intelligendam Instructionem puto, ut eas Sodalitates respicial, quae vel in eadem Ec­ clesia erectae sunt, vel, etsi habeant Ora­ torium separatum, eidem sunt peculiariter adscriplae eiusdemque servitio addictae; et § XXII. has crederem eximi non posse ab interventu; quoad alias vero, in facultate rélinqui. Hanc « Se vi saranno isti tuile Confraternité di distinctionem comprobat praxis universaliter « Secolari, o siano vestiti di sacco o no , recepta. Notandum tamen quoad Sodalitates < tanto Ii guardiani ed Officiali di esse, quanto non subtectas, quod, si intéressé cupiant, « Ii Confiait anderanno unitamenle in coi po non aliter poterunt, nisi obtento consensu < avanti il Clero Secolare o Regolare, che ab Ecclesiarum Praesidibus ; el sub iis le­ < vi sarà, al quale dovranno sempre ce- gibus, quas iidem Praesides imponere ne­ < dere il luogo più degno: di più espres- cessarium aut aequum duxerint. « Minente si comanda, che Ii Guardiani o 2. Quatenus vero aliqua intersit Soda­ < allri Officiali di essa non ardiscano, sollo litas, haec ante Clerum Secularem incedere < qualsivoglia prelesto di consuetudine o debebit; et huic digniorem ac nobiliorem « altro, di andare dopo il baldacchino sollo locum relinquere: eiusdem sodales non con­ < Ia pena di venlicinque scudi a ciaschedun fuse procedant, sed ordinale, unitamenle « Fratello, Guardiano o Officiale della Con- in corpo. De ordine in Processionibus ser­ « nternita, il quale conlravvenisse alia pre- vando inter Conft alerntlales, Regulares et < sente di-posiztone, in conformità dell* e- Clerum Secularem, clara est lex Caercmo< ditio pubblicato Panno 1689; la quai pena nialis Episcoporum hb. 2, cap. 33, §§ 3 et ibidem benedictionem impertiri eisdem Monialibus, el deinde populo? Respondit: Licere Patribus Carmelitis ingredi Eccle­ siam Monialium, accedente consensu Epi­ scopi, ibique impertiendam esse unicam be­ nedictionem Monialibus». Atque obiter no­ tandum Sacram Congregationem huiusmodi responso damnasse abusum in aliquibus Mo­ nialium Ecclesiis inductum, elargiendi du­ plicem benedictionem, primum versus Mo­ niales, dein versus populum, quod tamen expressius fecit generali decreto in una Ur­ bis et Orbis die H Dec. 1773 (num. 2499): sed de hoc infra. IS. Ex quibus aliisque Decretis, quae loco magis opportuno indicabimus, patet removenda ab huiusmodi Processionibus, tum quae sacris ritibus, Ecclesiae regulis receptisque moribus adversantur; loin quae curiositatem potius excitant, quam devotio­ nem foveant; tum ea potissimum, quae sa­ crae illius actionis sunt prorsus indigna. Optandum sane, ut Processiones omnes, in quibus defertur Sacramentum, ac praeser­ tim illa solemnissima, in qua recolitur me­ moria Passionis eius, qui, pridie quam pa­ teretur tantum Sacramentum instituens, ma­ gnum sui amoris pignus nobis reliquit, ita peragerentur, ut omnes concordi religionis affectu ad illud speciali cultu adorandum convenientes nullam in externae pompae apparatu occasionem distractionis invenirent, nihil, quod ad Ecclesiae leges non sit com­ positum I Obtineri id poterit, si cuncta ad probatos receplosque ritus conformentur : el Ecclesiastici Praesules solliciti sint, ne inducantur abusus et, siqui irrepserunt, con­ tinuo removeantur. — 83 — et 5,- et S. R. C. in Messanen. 7 Augu­ sti 1621 edixit: < Servandam esse dispositio­ nem Caeremonialis Episcoporum, ul nempe in Processionibus ante Regulares incedam Confralernilates Laicorum, quos sequantur iidem Regulares, postremo digniorem lo­ cum obtineat Clerus Secularis (num. 389). Absit quod Officiales, quos Guardianos el Priores vocant, indebitum sibi usurpent lo­ cum post baldachinum, vel immediate ante post Clerum. Id eis omnino interdicitur, non obstante quacumque consuetudine quae abusus est cl corruptela omnino abolenda : possunt tamen ad baldachini latera cum intorliliis hinc inde incedere, quemadmodum supra opportune notatum est, Soli Primi­ cerio datum est sacram actionem sequi post baldachinum, dummodo tamen habitu Praelalitio indutus sil. Haec exceptio iavore Pri­ micerii conformis est dispositioni Cacreuionialis Episcoporum, laud. cap. 33, ubi eos inter, qui locum habere possunt post bal­ dachinum adnumerantur Praelati ; qui, (nisi aliqua dignitate fulgeant, vel Episcopo su­ periores sint, quibus convenit ususCappae), in habitu Praelalilio ordinario debent ince­ dere. Verumlamen si Primicerius, etsi Prae­ latus, non Praelalilia veste indutus, sed pro­ pria Sodalitatis, quem Saccum dicunt, in­ téressé velit, privilegium amittet; el di­ gniorem locum inter Sodales, quibus praeesl, occupabit. Clara est enim tam Caeremonialis dispositio, quam Instructionis regula, quae habitum Praelalilium requirunt. 3. Id autem peculiare habet sanctio haec, quod ad hanc Processionem admittit tam Sodalitates illas, quae proprium ha­ bent habitum, quo ab aliis distinguuntur uuumque corpus componunt, quam alias, quibus Sodales intersunt ordinario decenti habitu induti. Ha dum solemnis Expositio Quadraginta Horarum Iit triduo Quinquage­ simae in Templo Farnesiano ab Augustis­ simo Nominis lesu titulo nuncupato, pia Nobilium Societas ibi erecta, quae sumptus facit, Processionem instruit, quin tamen ha­ bitu distinguatur, sed Ecclesiastici talarem induunt vestem, Laici vero in proprio ac decenti, qui eis convenit, habitu incedunt; omnesque simul unum corpus unitim con­ stituunt, proprium in Processione occupant locum, nec cum aliis'de populo confundun­ tur. Quamquam vero haec regula quoad Ur­ bem servanda sil, eundem etiam ad alias Ecclesias extendi posse hire existimo, tum quia laudabile est, quod Instructio ubique vim saltem directivam obtineat; tum quia dignum est, ul maior sit illorum copia, qui ad honorandum Sacramentum conveniunt. Cavendum tamen est, ut, si alicubi aliqua adsit Sodalitas, quae peculiari veste non distinguatur, omnes Confratres, iuxla loco­ rum el personarum conditionem, decenti habitu induti intersint; ne, dum actum re­ ligionis el cultus exercent, illis praebeant occasionem distractionis et risus. 4. Advertendum praeterea est, quod, ubi plures Sodalitates conveniunt, circa prae­ cedentiam, servari debet Constitutio s. m. Gregorii XIII, quae praediligil illos, qui prius vestes, quas Saccos dicunt, adoptarunt; ut videre est ex Decretis Sacrae Rituum Con­ gregationis. Quaedam tamen privilegia su­ pra alias in omnibus Processionibus, quae fiunt cum Sacramento, conceduntur Sodali­ tatibus illis quae sub eo titulo sunt insti­ tutae. Quod si aliqua intersit Societas sine saccis, sed in habitu ordinario, haec nec Crucem deferre potest, nec ullam praece­ dentiam habere supra alias; vetuli eadem Sacra Congregatio declaravit in Bononien. die 9 Decembris 1617 (num. 359). In Pro­ cessione, de qua agimus difficile est, ut plu­ res Sodalitates conveniant; verum frequen­ ter accidit in solemnissimis, quae fiunt in Festo SSmi Corporis Christi et per Octa­ vam ; idcirco bene est, ut ad quaestiones, quae non raro insurgunt, amputandas, in promptu sint quae indicavimus Decreta. 5. Equidem P. Merati pari. 4, lit. 12, n. 13, ad Rubricas Missalis: Sodalitatibus, quae proprium non habent habitum quo distinguantur, nec locum assignat, sed cum populo confundit : < Primo procedant Confraiernilaies Laicorum, si adsint ; el si utan­ tur proprio el particulari habitu Confraternilalis, alias enim nullum habere debent locum particularem ». Ibi Meratus loquitur de solemni Processione, quae fit in Festo SSmi Corporis Christi.Celebritas Solemnitalis el magna pompa, qua circumducitur Sup­ plicatio, in causa forte sunt, cur ipse opi­ naret non alios locum distinctum sibi vin­ dicare praeter illos, qui nedum unum cor­ pus efficiunt, sed etiam uniformi poeniten­ tiae habitu a celeris discriminantur. Haec tamen regula, quatenus generalim admit­ tenda foret, trahi nequii ad Processiones minus solemnes el signanter ad eam, de qua agimus; dum nostra Instructio, secus dispo­ nendo, unitim Confratres incedere lubel , vel peculiari utantur habitu, vel ordinario. Quamquam si meum, quicumque sit, sen­ sum promere licet, crederem posse regu- lam Instructionis extendi etiam ad solemnes Processiones Corporis Christi; dummodo ta­ men, qui ordinario habitu utuntur, locum cedant Confralernitalibus, quae peculiarem habent et proprium, devote ac decenter incedant el non utantur Vexillo, seu Cruce, cum vel sine velo appenso, ut Sacra Rituum Congregatio edixit in Decreto supralaudato. Equidem pia Nobilium Sodalitas, quae in Farnesiano Templo erecta est, tametsi pe­ culiari habitu non distinguatur, nihilominus erigit Crucem. Verum aut privilegio id est referendum, vel longaevae consuetudini, quae, dum laudabilis et rationabilis est, vim legis oblinet, sed contra regulam nequii in exemplum afferri. 6. Iubel Instructio, ul supra vidimus, ne Sodalitatum Guardiani ac digniores Of­ ficiales locum sibi usurpent post baldachi­ num, neque audeant Sodales incedere prope Sacramentum post Clerum. Sed praetereun­ dum non est hic Decretum Sacrae Rituum Congregationis, quae alium damnavit abu­ sum: reprobavit nempe ac aboleri manda­ vit consuetudinem vigentem, quod in Pro­ cessionibus Sanctissimi Sacramenti post Cle­ rum unus vel duo ex Confratribus incede­ rent immediate ante SSmum Sacramentum cum campanulis. Hoc Decretum inservire potest pro regula in aliis casibus, in quibus Sodalitates Lucorum sub uno aliove prae­ textu se cum Clero miscere, vel indebitum locum occupare lentarent. 7. Quamquam vero eadem instructio comminatione poenarum illorum coerceat licentiam, qui secus fecerint; Guardianis tamen el aliis dignioribus Officialibus con­ cedit perhonorificum munus deferendi ha­ stas baldachini; ad quod, iuxla Caeremoniale Episcoporum lib. 2, cap. 33, § 13: in Processione SSiiii Corporis Christi de­ putantur Nobiles viri seu Barones. Ne au­ tem oriantur iurgia el dissidia circa ordi­ nem, quem tradit idem Caeremuniale Epi­ scoporum lib. 1, cap. 14, § 2: hoc est, ul dignior ferat primam hastam, quae prima est ante Celebrantis dexteram; secondus alleram, quae prima est ante Ce­ lebrantis sinistram; tertius aliam, quae sub prima est a parte dextera; quarius aliam, quae succedit primae a parte sinistra ; quin­ tus tertiam hastam a parte dextera ; sextus tertum a parte sinistra; el sic deinceps, ita ul minus digni habeant postremas hastas post tergum Celebrantis. 8. Pauca quaedam hic addere iuvat, quae opportuna videntur, licet de his In­ structio expresse non agat. Hisce Proces­ sionibus quandoque sponte intersunt non­ nulli pii viri, plurimi etiam mittuntur a Cardinalibus et Proceribus ex eorum do­ mesticorum numero cum inlorliliis. Facile postremos inter hos contentiones excitantur de praecedentia: ad has penitus obtruncan­ das, plurimum expediret, si ad omnes indislinclim Processiones, et praesertim ad illas pro Expositione et Repositione Sacra­ menti in Oratione Quadraginta Horarum, quaedam extenderentur ex illis regulis, quas servandas fossil Innocentius XII et ite­ rum confirmavit ac evulgari mandavit Cle­ mens XIII anno eius Pontificatus primo, dum solemniler defertur Viaticum ad infirmos. Opportunum ducimus hic illam excribere, quae ad hanc rem propius perlinet. « Ha § 28: Appresso alio stendardino comincieramio a venire i Laici di cappa coria, con in mano le torcie accese; chi va a deslra, porlerà colla mano deslra Ia lorcia, chi a sinistra colla sinistra. Questi Laici perô anderanno alia rinfusa, ciofe senza precedenza veruna fra loro, ancorchè essi fossero di qualsivoglia grado o condizione; e quanlunque fossero Servilori, Genliluomini ed Ufliciali di qualsivoglia gran personaggio : intendendo espressamentc anche ciô, se fos­ sero i medesimi familiari, non che Servi­ lori, Parafrenieri di Nostro servizio. Anderanno dunque i Laici suddelli di cappa coria a due a due come si trovano a caso; e come disporrà di essi chi ha il peso d’ordinare la Processione. Non riproviamo perô, che i Servitori del medesmo Padrone vadano insieme, senza mescolarsi coi Servilori d’allri: ma si proibisce bensi che i Servilori di un Padrone, qualunque sia, volesseio la pre­ cedenza sopra li Servitori d’allri per qual­ sivoglia preteslo. Comandando Nostro Si­ gnore espressamenle, che in in queste Pro­ cessioni del SSiïio Viatico, si abbia da in­ tervenire per pura devozione e senza pro­ tensione veruna di luogo ecc. ». 9. Sed illud, ulinam non frequenter I accidit incommodum, ul inter varias Soda­ litates, praecipue in solemnibus Processio­ nibus, oriantur aemulationes, non tantum circa praecedentiam, cui salis provisura est per Constitutionem Gregorii XIII, Gaeremoniale Episcoporum el Sacrae’ Rituum Con­ gregationis Decrela; sed circa exlrinsecum apparatum,luminum copiam, musicorum con­ centus et similia; quae tantum abest, ul devotionem concilient, ut imo saepe saepius perniciosa sint semina dissidiorum. Ad hu- — 85 — iusmodi avverlenda mala, quae ul plurimum (poenalem hanc legem dictam potissimum non leve afferunt animabus detrimentum ;esse ad coercendam Officialium Confratercum religionis et cultus dispendio, exci­ 'nilalum licentiam, qui prae celeris, ut sibi tanda foret Pastorum sollicitudo, ut certam quod eis non competit usurpent, vel in­ praescriberent methodum Sodalitatibus quod troductos abusus tueantur atque sustineant, ad sumptus, luminum copiam, musicales con­ non verentur a legibus declinare; el hac de centus el similia; comminatis poenis contra causa nonnunquam turbas ciere. Ideo Instru­ transgressores: ita ul cuncta sint ordinata ad ctio huiusmodi poenalem legem non limitat devotionem, non ad curiositatem fovendam, ad Processionem et Expositionem, de qui­ ad cultum el religionis actus excitandos, bus agimus, sed extendit ad alias omnes non ad aemulationes el contentiones gi­ el singulas etiam particulares, quas per gnendas. Quae dicta sint praesertim relate annum fieri contingat. Intelligendum tamen id est cum quadam moderatione; el relate ad solemnissimas Processiones, quae fiunt ad eas tantummodo regulas, quae generales in ocliduo selemnitalis Corporis Christi; nam sunt. Non enim praescribit Instructio, quod quoad eas, de quibus ex Instituto agimus, Expositiones omnes particulares ad eius nor­ difficile est ul occurrant huiusmodi aemu­ lationes. mam quoad omnes praescriptas conditiones fiant: vult tamen, ul quatenus ita fieri ve­ lint, eadem servetur methodus ; in id prae­ § XXIII. sertim urget, ul quoquo modo fiant, Ec­ • clesiasticae Leges serventur, non inducan­ «Di piii ordiniamo ai suddelli Cleri Se· tur abusus, el, siqui sunt, eradicentur. « colare e Regolare, che nelle proprie Chiese 2. Praeterea isthaec poenalis lex vim « non permellano, che si pralicni in concoaclivam non habet extra Urbem, ultra « trario, sotlo le pene contenu te nel sud« deno editio, cioè di scudi venticinque quam Instructio non extenditur. Episcopo­ rum est, quibus incumbit diligenter curare « alii Superiori e Rellori delle Chiese Se« colari e di privazione di voce alliva e quae ad Dei cultum perlinent, solicite in­ vigilare, ut pro locorum el personarum con­ « passiva alii Superiori Regolari con allre « a nostro arbitrio. Quando poi vi fosse al- ditione, pro circumstantiarum et functionum varietate, quae in hac Instructione conti­ < cuno, che tanto ardisse, si notifica che nentur in eorum Dioecesibus ad praxim de­ « ollre le suddelle pene imposte di sopra, « reslerà ipso iurc privo dell’officio e cas- ducantur, etiam quoad comminationem poe­ < salo dalla Confraternila respellivamenie narum, quae tamen variari, moderari et, quatenus opus sil, etiam augeri poieruni, « il Guardiano o Guardian! ed Officiali, i « quali conlravverranno a questo nostro or- prout eis in Domino magis expedire vide­ bitur. Ubi enim effectu carere monitiones « dine : reslerà Ia Confraternila e Chiesa noscuntur, ad impediendos el removendos « privata di far più tale sanla Esposizione, abusus el actus irreligionis eliminandos, plu­ < linchè da noi non sarà reintegrate; si dirimum prodesse comminationes poenarum « chiara anche, che all’accusatore di lal conexperientia nos docet. « travvenzione si darà la terza parte della « suddetla pena, coll’esser tenuto segrelo ; « e Ia suddetla disposizione vogliamo che § XXIV. « si osservi in lutte e siogole le Processioni « Ritornata Ia Processione in Chiesa e « ed Esposizioni parlicolari ». 1. Nihil in hac sanctione est speciali ad- « giunlo il Celebrante al grado infimo delnotatione dignum, nisi quod ex commina­ « l'Allare maggiore, il Diacouo genullesso tione poenarum nedum contra transgresso­ < riceverà il Sentissimo da esso Celebrante res, verum etiam contra Ecclesiarum Prae­ « (il quale immediatamente genufletterà desides, qui vel neglignnt praescriptam re­ « ponendo il velo umerale) e Io collocherà gularum observantiam, vel non sunt salis < nella base del Trono, andando poi, falle vigiles, ut eaedem ab aliis serventur; col­ « le dovule riverenze, al suo luogo. Li canligitur qualis fuerit soliciludo Summorum « lori divoiamenle e con pausa canleranno Pontificum, ut quae pertinent ad cultum « il ÿ. Tantum ergo etc. ed al versetlo: Gepraestandum Augustissimo Sacramento, ada« nitori, Genitoque etc. il Celebrante, alzamussim religiose impleantur. Ex integro « losi con li Ministri, porrà ivi nel mezzo vero contextu et ex iis, quae in praece­ « 1’mcenso nel luribolo senza benedizione ; denti sanctione statuta sunt, salis apparet « e genullesso incenserà ire voile il Sacra- — 86 — «mento: terminato l’Inno, senza dirsi il « y. Panem de coelo etc., si canleranno dalli < snddetti Caniori le Litanie conlenule nel « libro stampato per 1’Orazione delle qua< rant’ore (il qual libro puramente senza al< cuna mutazione dovra usarsi in qualun< que altra Esposizione dei Sentissimo, che < si faccia parlicolare). Dopo che avra del to « I? preci, il Celebrante alzatosi (a cui li « Ministri soslerranno il libro) senza fare « nuova genuflessione, canlerà a raani giunie «il ÿ. Dominus vobùcum etc. con le Orazio« ni, le quali terminale, genuflessi faranno < breve orazione ; ed indi parliranno a capo « scoperlo sino ad una ragionevol dislanza < dal Sacramento, dandosi cosi il principio < all’Orazione delle qiiaranl’ore ». 1. Ad eam Instructionis pariem deve­ nimus, in qua, ut notat Cavalerius, non­ nulla occurrunt, quae vel pugnant, vel non omnino concordare videntur cum Caeremo­ niali Episcoporum et Rituali Romano. De his suo apte loco agemus, explanando ri­ tum, de quo loquitur praesens sanctio, quae est de reditu Celebrantis ad Altare, celerisque sacris actionibus pro solemnilale Ex­ positionis faciendae necessariis. Itaque Ce­ lebrans m Processionis reditu, iuxta eam­ dem sanctionem, se sistit ante infimum Al­ taris gradum in plano ; i bique stans tradit Oslensorium Diacono genullexo utroque genu e conspectu Celebrantis, sed tantillum lateraliter a cornu Epistulae. Ubi Diaconus de manu Sacerdotis Sacramentum recepit, il­ lico erectus brevi cunctatur morula in me­ dio Altaris, donec Celebrans, qui siaiim genulleclit, illud una cum Subdiacono pro­ funda capitis inclinatione adorei; inierim a Celebrantis humeris per aliquem ministrum removetur velum humerale ; Diaconus vero Sacramentum siaiim in Throno collocat, ad­ hibito scabello, quatenus upus sil. Expo­ sito autem Sacramento in suo Throno, Dia­ conus descendit sine ulla praevia capitis in­ clinatione ; et in suppedaneo genulleclit unico genu absque pariter capitis inclina­ tione; et continuo surgens lateraliler de­ scendit, suumque occupat locum ad dexte­ ram Celebrantis, ibique manet genullexus. 2. Atque hic notat Cavalerius, quod In­ structio iubens Celebrantem et Ministros ad infimum Altaris gradum consistere debere, corrigit dispositionem Caeremonialis Epi­ scoporum lib. 2, cap. 33, 24, ubi le­ gitur « Postquam Episcopus pervenerit ad supremum Altaris gradum .... Diaconus accipiet de manu ipsius Episcopi stantis San- ctissimum Sacramentum etc. ». Supremus quippe gradus iniimo certe non respondet. Advertentium tamen primum est Instructio­ nem hac in parte direclivam esse, non prae­ ceptivam: et cum agatur potius de modo servando, quam de ritu exercendo, qui sem­ per idem est, quicumque sil modus ; haud existimo per eamdem antiquari penilusque aboleri dispositionem Caeremonialis. Ut su­ pra iam vidimus, inter Scriplores liliirgicos magna est dissensio circa rem hanc, diversaque proinde est Ecclesiarum consuetudo: quamobrem mos qui in aliquibus Urbis Ec­ clesiis servatur, forte occasionem dedit ex­ tensori Instructionis ea utendi formula, ul Sacerdos in infimum Altaris gradum consi­ stat, nec tamen per eam contrarius usus Caeremoniali Episcoporum conformis est re­ probandus. 3. Notandum secundo tantam esse dis­ cordiam inter Caereniouiale et instructio­ nem, ut illud per hanc correctum et emen­ datum censendum sil. Duae enim actiones sunt distinguendae. Altera versatur circa locum, ubi Celebrans tradit Sacramentum in Throno collocandum, altera vero locum respicit, in quo genullexus consistere de­ bet et Sacramentum in Throno iam collo­ catum incensare. Allata Caeremonialis dispo­ sitio primam pariem spectat; et quoad hanc convenire non videtur cum Instructione: ve­ rum non praeterit alleram, subdens n. 26 : < Episcopus vero, deposito velo », (scilicet adorato Sacramento insupremo Altaris gradu, stante Diacono in medio suppedanei) < genufiectel in pulvino in iniimo gradu Alta­ ris »: et in hoc convenit cum Instructione. Hanc autem postremam Rubricam, cohae­ renter ad alleram, quae dat causam quae­ stioni, ita declarat Calalanus : « Adorato tantisper Sacramento (e loco scilicet, in quo illud Diacono tradiderat), Episcopus, depo­ sito velo, genulleclel super pulvino in in­ fimo gradu Altaris ; id est descendet e su­ premo gradu ad infimum eius gradum ; et remoto ab eo velo humerali per Caeremoniarium, genufleclel super pulvino in infimo gradu Altaris ». i. Ritualis Romani Rubrica tam clara non est ac illa Caeremonialis, eumdem ta­ men sensum habet. Nam titulo de Pro­ cessione in Festo SSmi Corporis Christi § 3, dicitur, quod ad inchoandam Pro­ cessionem « Sacerdos Oslensorium seu Ta­ bernaculum a Diacono sibi porrectum re­ verenter suscipit in supremo Altaris gradu : mox § ii » ndiil in specie notatur de loco, % — 87 — (piem tenero debet post reditum, dum tra­ dit Diacono Sacramentum : ex hoc tamen silentio deducit Baruffaldus Celebrantem repetere debere locum, unde discesserat, ibique tradere Oslensorium Diacono et, ado­ rato Sacramento, descendere ad infimum gradum el genullectere. Catalanos adhae­ rens Bauldryo ad eumdem Ritualis locum ait : « Celebrans cum ascenderit ad secun­ dum gradum Altaris, deponit Sanctissimum Sacramentum stans in manus Diaconi genu Plexi in plano suppedanei ». At secundus gradus respondet supremo, quia ul pluri­ mum Altaria habent duos gradus praeter suppedaneum : nam si longe plure» essent gradus, multum incommodum foret, ac etiam indecens, quod Diaconus genullexus in suppedaneo Sacramentum reciperet e ma­ nibus Sacerdotis per duos tresve gradus longe distantis. P. Merati pari. 4, lit. 12, num. 2, eadem fere verba Caeremonia­ lis usurpat : « Celebrans, adorato SSnio Sa­ cramento, ut supra, descendit ad infimum Altaris gradum cum Subdiacono; el remoto ab eo velo humerali per Caeremoniarium, genulleclil in eodem infimo gradu ». Tam­ etsi vero infra adnolel dissentire inter se Auctores in designando loco, in quo genuflexus Sacerdos incensare debet Sacramen­ tum, nullum tamen dubium movet de su­ premo Altaris gradu, in quo a Celebrante tradendum est Oslensorium Diacono genullexo in suppedaneo. 5- Hic certe modus a Caeremoniali prae­ scriptus el ab omnibus fere Scriptoribus de re lilurgica admissus, magis congruere videtur; quia, si Celebrans in infimo gradu Altaris traderet Oslensorium Diacono, hic sistere paulisper deberet in secundo, secus ac Auctores notant, qui cum ponunt in sup­ pedaneo; el longe decentius id est et mi­ nus habet incommodi. At ubi per pluies gradus ad Altare ascenditur, stare nequi­ ret Diaconus in suppedaneo, si Celebrans ultra ultimum, hoc esi infimum gradum non progrederetur. Unde patel perperam a Cavalerie ad hanc sanctionem num. G, adiirmari « quod traditio Ostensorii a Sa­ cerdote stanti* ante infimum gradum Alta­ ris commodior est el facilior manibus Dia­ coni genuflexi in suppedaneo, quam si fiat a Sacerdote stante in supremo gradu ». Quin ego demonstrem contrarium, ubi Allare habet plure,s gradus, facile, re ipsa inspecta, colligere quisque potesi : sed etiam magis errai idem Anclor, inquiens ibidem, quod « Caeremoniale Episcoporum, nedum Episcopum in supremo gradu ponit, dum ipse tradit Diacono Sacramentum, sed in­ super facit eumdem Episcopum in supremo gradu genullexum Sacrosanctam Euchari­ stiam incensare ». Nam longe secus Caeremoniale disponit, el Episcopum collocat genullexum super pulvino in infimo gradu, dum is Sacramentum thurificat. En verba : < Episcopus vero, deposito velo, genuflectet super infimo gradu Altaris, mox surget et imponet incensum .... et iterum genufiexus . . . thunlicabil ». Hmc el in nostra eliam specie crederem quod Sacerdos, facta adoratione in supremo gradu, siaiim de­ scendat ad infimum brevissimo eo tempo­ ris intervallo, quod impendit Diaconus, ut se ad Altare convertat, Sacramentum de­ ponat el inierim genufieclat, priusquam, admoto scabello, surgens illud in Throno collocet; et iterata genullexione ad dexte­ ram Celebrantis revertatur. 6. Ad Instructionem revertor, quae, si sensum potius attendamus, quam materia­ liter verba, forte a Caeremonialis Rubrica non dissentit ; saltem eam non corrigit, se­ cus ac vult Cavalerius. Siquidem haud di­ stinguit duas diversas actiones, veluti in libro Caeremonialis fit, sed utramque simul componit; et ne a praxi forsan in Urbe vi­ gente dissentire videretur, eum exhibuit modum, qui eidem responderet praxi ; et quamquam ab allero nonnihil diversus, ri­ tus tamen essentiae minime repugnans, quia vel in infimo, vel in supremo gradu Cele­ brans Ostensorium Diacono tradet, eaedem omnino caeremoniae servandae «uni. Nec tamen nostra Instructio finem habuit re­ formandi Caeremonialis dispositionem, nec potuisset, sanctione quae extra Urbem vim legis non habet. Ne te fugiat quod licet Instructio vel praeceptiva sil, vel tantum directiva, aliquas regulas servandas edicit, haud tamen adamussim omnes caeremonias el ritus ordinalim enumerat; neque id eius ferebat institutum, quum ordo caeremo­ niarum el rituum in praxi tenendus ha­ beatur in libris ritualibus. Sed non omnia, quae in his praescripta sunt, eodem ser­ vato modo et ordine ubique fiunt. Locorum consuetudo, salva rituum substantia, suam vim habet. Concludam idcirco posse utrum­ que modum servari, iuxta diversum Eccle­ siarum morem. Absit vero, ul dicamus per Instructionem et regulam municipalem, cor­ rectam fuisse dispositionem Caeremonialis, cui legis universalis vis tribuitur. 7. Sed el alia se offert quaestio, lubel — <88 — Instructio, iubenl Rituales libri Hymnum dinem disponit, ut videatur innuere, quod Tantum ergo esse cantandum simul ac ex­ intonandus Hymnus sil, dum Diaconus col­ positum fuerit Sacramentum sub baldachino locat Sacramentum in medio Altaris ot Epi­ et Diaconus ad latus Celebrantis redierit. scopus e supremo gradu descendit ad infi­ Duo igitur disputationis occasionem prae­ mum loco cil. n. 24, 28, 26 ; Rituale Ro­ bent. Primum versatur circa personas, a manum Hymnum concinendum vult, dum quibus intonari debet, alterum respicit prae­ Sacerdos de more incensal Sacramentum ; cise tempus, quo id fiat. Ad primum quod nostra vero Instructio cantandum iubet, allinet, id munus Canioribus tribuit Instru­ postquam Diaconus rediit ad locum suum, ctio « li Cantori divotamente e con pausa hoc est ad Celebrantis dexteram ; convenire canteranno il verso Tantum ergo etc. » ad­ igitur aliquo modo videtur cum Rituali, haerens Caeremoniali Episcoporum iubenti discordare vero a Caeremoniali. Hinc Ca­ loco cil. num. 28.: < Interim Cantores in valerius adnotat : « Instructioni autem, quae, cantu pausato et devoto cantabunt Versi­ cum modernior sil, quatenus opus sit, anculum Tantum ergo etc. ». Rituale Romanum tiquisCaeremonialibusderogat,standum esse ad omnem Clerum extendit : « Omnes Ec­ profecto circumstantiae postulant, nimirum clesiastici, qui adsunt, sequentem Hymni profunda inclinatio, quae ad praedictum pariem concinant ». Nec proplerea Rituale versum Tantum ergo usque ad cernui, ab a Caeremoniali et Instructione dissentit ; omnibus Sacramento fieri debet. Talis enim nam praelerquamquod, ut alibi notatum est, inclinatio profecto expostulat Sacramentum, Rituale consulere praesertim debet minori­ cui inclinari debet, iam super thronum in bus Ecclesiis, in quibus plura fieri nequeunt omnibus conspicuum; et non in manibus ex iis, quae in maioribus fiunt; aliud est Diaconi, qui alias eadem verba neque’possel intonare, quod per Canlores fit, aliud can­ sua inclinatione comitari ; et non semel tum prosequi, quod per circumstantem po­ ipsius Sacramenti visionem fidelibus impe­ pulum, praesertim vero per Ecclesiasticos diret ». Bene quidem. Nequeo tamen ipsi fit. Verumlamen vel Caeremonialis et Ri­ assenliri, dum ait Instructionem derogare tualis Rubrica specietur, vel Instructionis Caeremoniali: non derogat, sed explicat et dispositio, nullibi inlonalio Celebranti com­ declarat, quod forte ambiguum et obscu­ mittitur et vix, ul notavi supra, agens Ru­ rum, cum in Caeremoniali, tum in Rituali, brica Ritualis de inlonalione Hymni Pange alicui videri poterat. Non ita enim inlellilingua etc. in supplicationis milio, ul pro- gendum est Caeremoniale, ul Canlores in­ spicial minoribus Ecclesiis, quae Clerum tonare debeant y. 'Tantum ergo etc. actu, non habent, disiunctiva utitur : Clerus aut quo Episcopus descendit ad infimum gra­ Sacerdos cantare incipit etc. Quid igitur? dum Altaris; verum postquam ad illum iam Numquam ergo erit per Celebrantem into­ devenerit ibique genullexus manet ; neque nandus? Caerimoniale et Rituale agunt de ita accipienda Ritualis dispositio, ul into­ solemnissima Processione in Festo Corporis nari debeat Hymnus, dum Sacerdos actu Christi et per eius octavam; Instructio vero de more incensal Sacramentum ; nam ibi de Expositione pariter solemni Quadraginta non inlonationem, sed canius prosecutionem Horarum. In hac praesumptio est, quod adsit denotat. copiosus Clerus el Canlores non desint; ideo 9. Igitur iuxla Instructionis praescri­ his inlonalio committitur et non Celebranti. ptum et iuxla sensum tam Caeremonialis Iu alus vero Expositionibus minus solemni­ quam Ritualis, postquam Diaconus rediit bus, quae frequenter per annum fiunt, qui­ ad locum suum, hoc est ad dexteram Ce­ bus nec Clerus adsislit nec Canlores adsunt, lebrantis, tunc intonandus est Hymnus Tan­ bene stat, si per Celebrantem, Hymno in­ tum ergo etc., et omnes debent profunde tonato, illum populus prosequatur. Atque inclinari usque ad secundum versum inclu­ ita est universalis fere praxis ; imo et ita sive, nam in verbo cernui completur di­ etiam fieri posse non dubito in solemnibus ctionis sensus, qui inclinationem postulat. illis, si, ul in parvis oppidis et pauperio­ An autem usque ad verbum cernui perse­ ribus Ecclesiis accidit, Cantores desint et verandum sit m inclinatione profunda, quoClerus sil sane modicus. Recole quae dicta lies per musicos cantatur Hymnus cum ma­ sunt ad ξ 19. xima versuum repetitione, dubitare quis 8. Potior est difficultas quoad tempus, posset. Praxis communis est (et Auctores quo praedictus Hymnus cantari debet. Si­ conveniunt) quod ab inclinatione cessandum quidem Caeremoniali Episcopoi uni sic or­ sil, slalim ac prima vice absolutus est se- — 89 — eundus versus, quemadmodum in aliis Hy­ mnis et precibus, qdae vel genullexionem exigunt, vel capitis inclinationem, dum mo­ dulatis vocibus saepe versiculi repetuntur. 10. Aliam beic loci promovet quaestio­ nem Cavalerius, quae etiamsi primo intuitu a nostro instituto fortasse videatur extra­ nea, praetereunda tamen non est, quia re­ vera in idem obieclum tendit eumdemque habet finem. Quaerit igitur : num genufleclendum sit ad integram stropham Tantum ergo etc., dum vel exposito, vel in Taber­ naculo incluso SSmo Sacramento, solemnes Vesperae de eodem persolvuntur, veluti praesertim accidit in Festo et per octavam Solemnilatis SSthi Corporis Christi ? Licel Auctores cohaerenter ad Caeremoniale Epi­ scoporum lib. 1, cap. 28, num. 6, conve­ niant omnes, quod ad eam partem Hymni, quotquot sunl in Choro genufleclere de­ bent ; discordant tamen quoad tempus per­ manendi in genullexione. Nam, ul ait Ca­ valerius ad hunc Instructionis locum, < ali­ qui non designant numerum versuum Hy­ mni, quibus genudexio perdurare debeat, alii ad lotam primam rhapsodiam, seu stro­ pham genullexionem extendunt, alii ad qua­ tuor primos dumtaxat versus ; nec desunt qui ad duos solummodo primos versus, sci­ licet ad cernui. Equidem hi duo primi ver­ sus ex verbis, quibus constant, peculiarem prae celeris considerationem exquirunt; sed quoniam communior sententia, nedum in praesenti casu, sed in Hymnis omnibus, quo­ rum versus aliquis genullexionem exposcit, ad totam eiusdem stropham in genullexione persistendum esse autumat ; ab eadem di­ scedendum non esse credimus ; et maio­ rem considerationem, quam duo primi ver­ sus exquirunt, silam esse putamus in pro­ funda inclinatione, quam ultra genullexionem iidem versus exposcunt, ul verbis consonet corporis gestus. Tam ergo in Of­ ficio Divino, quam in precibus omnibus coram Sibo Sacramento, dum praedictus v. Tan­ tum ergo etc. dicitur, ab omnibus omnino persistendum erit in inclinatione usque ad cernui, in quo verbo cum compleatur di­ ctionis sensus, quae inclinationem postulat, inclinatio cessabit et ad reliquos versus sola perdurabit genullexio ». Atque haec est praxis, quae oblinet in maioribus Urbis Ba­ silicis. Adeundus Merati ad Gavanlum in Rubi. Breviarii sect. 10, cap. 2, num. 8, ubi enumerat Ritualia et Auctores, qui de hac re diversimode agunt. H. Standum igitur videtur universali praxi, quae genullexionem protrahit ad in­ tegram stropham. Licel vero quaestio islhaec, ul aiebam, videalur alicui a nostro instituto extranea, non parum tamen pro­ dest ad constabiliendam rationem, ob quam iubet nostra instructio nl Sacerdos surgal ad initium sequentis strophae Genitori Geniloque etc., imponat incensum in alterum ex thuribulis ; et Herum genullexus, triplici ductu Sacramentum thurificel. Nam si Ec­ clesiarum praesertim principalium Orbis uni­ versalis esi praxis, ul in Horis Canonicis ad unum alterumve Hjmnorum versus, qui ge­ nullexionem requirunt, veluti praeler Tan­ tum ergo etc. sum : O salutaris Hostia : O Crux are spes unica : Feni Creator Spi­ ritus: .4w Maris Stella etc., omnes genuflexi persistant usque ad finem sirophae, licel non omnes aeque versus, ut primi, distinctam illam actionem exigant; mullo magis congruit, ul eadem regula servetur tam in casu noslro, quam in aliis Exposi­ tionibus ; et Sacerdos non surgal, nisi ex­ pleta prima stropha. Quid ergo dictione congruit usus sum? Alleram, debet, sufficere oportet: quum declaralum id videam a S. R. C. in Bilunlina die 14 Novembris 1677 (num. 1583, ad 7). 12. Haec autem regula limitationem pali posse videtur eidem Cavalerio, ubi praedicta siropha cantatur cum repelilione verborum. Tum enim ipse existimat posse Sacerdotem surgeread imponendum incensum, elsi Can­ lores adhuc in verborum repelilione immorenlur. Idipsum consequenter enl, si unam inter alieramque stropham interpo­ natur sonus organi el instrumentorum. Cum enim Sacerdos in utroque casu perintegram stropham genullexus permanserit, ml vetat, quin surg.it ad imponendum incensum, vel dum posirema repetuntur verba, vel dum organa aliave instrumenta, silentibus voci­ bus, prima absoluta siropha, pulsantur. 13. Quae traditae sunl regulae circa ge­ nullexionem el capilis inclinationem causam praebuerunt, ob quam iubet Instructio < al Versello Genitori Genitoque etc. il Cele­ brante, alzalosi colli Ministri, porrà ivi uel mezzo Pincenso nel turibolo ... e genullesso incenserà ecc. »; ne, si secus fiat, surgere cogatur, nondum absoluto caulu pri­ mae sirophae. Haeic autem loci Instructio aliquantulum dissentire videtur a Caeremo­ niali, Ritualiel rubricarum expositionibus. Etenim Caeremoniale Episcoporum lib. 2, cap. 33, agens de benedictione populo im­ pertienda post solemnem supplicationem in — 90 — Festo SSrîü Corporis Christi, surgere facil Episcopum, at imponat incensum, dum can­ tatur Hymnus Tantum ergo. In Rituali le­ gitur: «Ecclesiastici, qui adsunt . . . dum Sacerdos de more incensal, sequentem Hy­ mni partem concinunt Tantum ergo etc. Ad hunc Ritualis locum BarulTaldus notat : In­ tonandum esse Hymnum, dum Sacerdos pri­ mo ductu incensal, vel paulo ante ». Gavanlus ad Rubricas Missalis part. 4, lit. 12, num. 7 : « Fil incensalio trina de more, cantante inierim Clero . . . ultimos duode­ cim versus Hymni Pange lingua etc. ». Corsellus tract. 1, pari. 2, cap. 10, num. <0: < Inierim dum canlalur Tantum ergo Sa­ cramentum el reliqua usque ad finem Hy­ mni praedicti, Celebrans Sacramentum in­ censal». Haud tamen notant, ad quem prae­ cise Hymni versum id fieri debet. Bauldryus in Manuali elc. pari. 4, cap. 10, arlic. 3, num. 31 : « Interim Cantores, sialim ac Celebrans incipit suam incensaiionem (el non prius), incipiunt versum Tantum ergo etc. . . . Celebrans vero ila meliri debet suam trinam incensaiionem, ul ipsa duret quamdiu hi duo versiculi cantantur: Tantum ergo Sacramentum veneremur cer­ nui ». Quo posilo imponendum essel Ihus ante Hymni inchoationem, ut Celebrans ex­ peditus posset ad prunum illum versum thurificare Sacramentum. Catalanus ad lau­ datum Ritualis locum adversari ait doctri­ nae B iuldry CaeremonialcEpiscoporum man­ dans: «Episcopum (idem de Sacerdote Ce­ lebrante) dum Cantores cantant versiculum Tantum ergo Sacramentum, surgere a genuflexione in infimo gradu Altaris el po­ nere incensum, ulique posi cantatum ipsum versiculum Tantum ergo etc. ». Sed ipse dum alium carpit, poliori iure notandus esi; ulpote qui Celebrantem surgere facit posl primum versiculum, ideoque stantem ponit ad secundum Veneremur cernui, qui exigit cum genufiexionem, tum capitis inclinatio­ nem. Satius esi enim ante incensum impo­ nere; el ad inionalionem surgat, decantato piinio dumtaxat Hymni versiculo. 14. Verumiamen, si bene sentio, Rubri Sacra idem ergo polioii iure de aliis Episcopo in­ Congregatio respondit: sia t ecinio dell'allare dove sla es posto < il Venerabile, dovendo quel luogo esser « occupato solamenie dagli Ecclesiastici de< slinali al Minislero Divino o all’assislenza « dell’Orazione ; il che si ossei verà non solo < nolle Ghiese, dove ricorre Γ Esposizione « ordinaria, ma anche in tulle le allre, < dove per induito Aposlolico, o per allra < legillinia facoltù, occorre farsi l'Esposi< zione, benchfe per breve tempo; al che « pfovvederanno Ii Superiori o Sag restant, < col riparo delli banchi ancora bisognando. < Inolire ordiniamo e comandiamo ai Ret« lori e Superiori tanto Secolari che Re« golari di qualsivoglia Chiesa, che, durante « la della Esposizione, non ardiscano di < far portare respellivamenle qualsivoglia « sorte di sedie nelle Chiese a qualunque « persona d’ogni sesso, grado e condizione, < solo la pena di dieci scudi alli Rellori < Secolari da applicarsi ad usi pii, riser« vala la lerza parle per l’accnsalore ; ed « a’ Regolari della privazione della voce « attira e passiva ed allre a Nostro arbi« trio ». 1. Huiusmodi etiam sanctio tamquam corollarium a praecedentibus consequitur, lam supra notatum fuerat interdictum esse laicis, eliam habitu alicuius Sodalitatis di­ stinctis, ingredi septa Presbyterii el ad Al­ tare accedere, ad effectum accendendi, exlinguendi, aptandi, purgandi luminalia aut qnidqu.iin aliud agendi, quod necessitas exigit vel opportunitas: vidimus extra Pre­ sbyterium locandum esse scamnum pro iis Sodalibus, qui coram Sacramento genuQexi orationi vacare debent : animadvertimus tandem nec Guardianis, Officialibus, Depu­ tatis laicalium Sodalitatum : ultra eadem septa progredi esse permissum, etiamsi Ec­ clesiae structura non patiatur collocari pro eis scamnum in loco congruo. Multo ergo minus licebit laicis, cuiusque gradus, condi­ tionis, dignitatis sint aut sexus, ad Pre­ sbyterium accedere, ibique immorari ad orandum. Quod si ex Concilii Romani sta­ tuto et S. R. C. Decretis, ut supra diximus ad § 7, nec quoad Altaria id licet, dum ibi aut Sacrificium offertur, aut Divina Of­ ficia persolvuntur, sub gravissima Interdicti poena : essetne sine indignatione feren­ dum quod laip el praesertim faeminae circumstarent intra septa Arae maximae, ubi solemniler est expositum SSinuin Sa­ cramentum? Locus ille sanctus est el solis Ecclesiae ministris patere debet vel ad oran­ dum, vel ad Sacra Mysteria peragenda. 2. Equidem antiquae disciplinae rigor nonnihil emollitus est. Non enim Ecclesiae parles, nt ohm erant, ita sunt distinctae atque dispositae, ul diversis hominum clas­ sibus separatim inserviant. Non sola tunc erat sexus distinctio ; sed el diversa con­ ditio, diversus status Consistentium, Poenitentium , Fidelium , Galhecumenorum etc. ad veleris rigidae disciplinae formam locum cuique ordini competentem exigebant. Ali­ quod lamen adhuc superesl eiusdem disci­ plinae vestigium quoad Presbyterium; quia hoc a reliqua Ecclesia quodammodo divi­ ditur et, circumseplum cancellis, tamquam locus distinctus el separatus habetur ; ita ul, praeter eos qui Altaris ministerio sunt addicti, aliis, scilicet cuiusque gradus, se­ xus el conditionis laicis praeclusus sit adilus, eo praesertim tempore, quo Sacra peraguntur. Verumlamen aliquae, licet non ita frequentes, sunt Ecclesiae, in quibus vel propter angustiam, vel propter stru­ cturam Arae maxime presbyterium caret cancellis; el quamvis limitibus aliquo modo circumscriptum, apertum lamen est. Pro­ vida Instructio huic incommodo occurrit, Rectoribus Ecclesiarum iubens, ut circum munimentum apponant oblongis scamnis, quorum ope Laicis impediatur ingressus. El hoc in casu, si adsint alicuius Confralernilalis Sodales, pro quibus parandum sil scamnum, dum ad orandum veniunt coram Sacramento exposito, hoc apponendum erit citra provisorium mobile munimentum, ul servetur Instructionis praescriptum, de quo agimus ad § 9. 3. Regula autem islhaec praeceptiva est el omnino servanda, quin pro eiusdem fra­ ctione ullum valeat effugium aut praetextus. Nec ad solas Expositiones solemnes pro Ora­ tione Quadraginta Horarum el alias, quae cum aliqua celebritate fiunt el ad plures horas protrahuntur, coercetur ; sed exten­ ditur generatim ad omnes el quascumque, licet harum brevis duralio sil. Idcirco in legem peccant Rectores Ecclesiarum el Sa­ cranis Praefecti, si scamnis negliganl clau­ dere Presbyterii ambitum, ubi lapidea vel lignea sepia desunt, sub obtentu quod brevi durat Expositio. Quod lamen mlelligendum est de Expositionibus publicis; pro quibus, vel Sacramentum exponatur dete­ ctum, vel velatum in Ostensorio sub baldachino, Apostolieum indultum seu legi­ tima facultas intercedat oportet. Forte enim ad privatas, quae fiunt, dum aperio Tabernaculi Ostiolo, palet velata Pyxis, quin — 100 — tamen extrahatur, tanto cum rigore exten­ denda non est regula de apponendis sca­ mnis, loco stabilis munimenti; quamvis commendabile multum sil, si ita fiat : ca­ vendum nihilominus est, ne Laici proxime ad Aram accedant et limites Presbyterii licet aperti praetergrediantur. Lex autem, quae a Presbyterio arcet laicos, cuiuscum­ que sexus, status, conditionis, gradus, di­ gnitatis sint, excipii solummodo Regias Per­ sonas, quibus, si adsint, permittit, ni pos­ sint ingredi Presbyterium, ibique immorari ad orandum. Huiusmodi exceptio salis superque demonstrat nulla indulgentia uten­ dum esse quoad reliquos. Cur autem Re­ giis Personis indultum id est, quod aliis, etsi sublimi dignitate fulgentibus, denega­ tur? Non una ratio est; sed nostrum insti­ tutum non fert, ut de hoc diatribam insti­ tuamus: unum innuisse salis est, quod eae­ dem, ut Sacrae reputantur. Celerum spartam hanc de arcendis laicis a Presbyterio illustrat Cl. Calalanus ad Caerenioniale Epi­ scoporum lib. 1, cap. 13, num. 13, ubi magna cum eruditione demonstrat, quae fuerit antiqua Ecclesiae disciplina, quae sit ea qua modo vivimus, quaeve esse de­ beat vigilantia Paslorûm, ut removeantur, si qui irrepserunt abusus, neve novi intro­ ducantur. Cuncta ut colligamus, quae sparsim hac de re in Instructione habentur sub §§ 7, 9, 25, 26 el 27, summa horum haec est, quod nulla omnino potest esse causa, ob quam Laicis cuiuslibet sexus el ordinis liceat, praesertim expositionis tempore , Presbyterium ingredi ibique immorari ad orandum. 4. Ecclesia locus est Orationis el, dum preces fundimus coram Domino Dominan­ tium , renuuciandum foret commoditati, actu supplici, genubus ad terram positis, Deum adorare et abstinere a sedendo opus esset: sed quia humanae infirmitati consu­ lendum est, tolerantur scamua el sedes in Ecclesia; el utinam iisdem illi soli uteren­ tur, qui sunt aut senio confecti, aut infir­ mitatibus attriti, aut habitu corporis imbe­ cilles, nec proinde diu valent vel pedibus stare, vel fiexis genubus permanere I Haec autem indulgentia locum habere nequit, dum publice atque solemniter expositum est adorationi fidelium SSmum Sacramen­ tum. Ideo Instructio postremo iubel : < che durante la delta Esposizione non ardiscano di far portare respellivamenle qualsivoglia humeris ad latus Evangelii, mini­ est methodus m Altari osculando, ul quoties strante Diacono e cornu Epistolae, ita ul Celebrans iam est in medio Altaris, prius thunbulum m medio Jit ; quia igitur ces­ illud osculari debeat el postea genullesat ratio accessus el recessus vel transitus, clere ; quando vero non est in medio, sed — 107 — venii ab aliquo Altaris latere, prius genuflectat et postea osculabitur Altare. 14. Quamvis vero, exposito Sacramento, ul saepe dictum est, omitti debeam oscula manus el rerum quae Celebianti porrigun­ tur, nihilominus Subdiaconus, dicta Epi­ stola, osculabitur manus Celebrantis more solito et ab ipso benedicetur ; Diaconus vero recipiet benedictionem ante Evange­ lium de more el manum Celebrantis oscu­ labitur, sicut ipse Celebrans osculari debet librum Evangelii a Subdiacono ipsi dela­ tum. Rursus Diaconus ad Oblationem oscu­ labitur Patenam, Calicem el manum Cele­ brantis ; tum in line Orationis Dominicae easdem Patenam et manum similiter oscu­ labitur. Unde patet quod illa tantum omitti debeant oscula, quando faciendum aliquid est quod specialiter Sacramentum exposi­ tum dumtaxat respicial, non illa quae ad ritum Missae solemnis proprie pertinent. Percontabitur fortasse quis: Cur ergo Dia­ conus abstinet ab osculis cochlearis et ma­ nus, quando Celebrans impositurus est in­ censum in thuribulum? Licet Sriplores velint a Celebrante benedici debere thus, quia praeter Sacramentum, eliam Allare thurilicandum est ac insuper eliam Sacer­ dos. Obieclum, ut verum fatear, aliquam habet vim; facilis tamen est solutio. Si standum esset, sine casuum distinctione, Caeremoniali Episcoporum, nedum ab oscu­ lis, verum eliam ab ipsa benedictione foret abstinendum. Ita lib. 2, cap. 33, num. 19: « absque osculo cochlearis el manus, Epi­ scopus cum Mitra sine benedictione thus imponet etc. et nuru. 36 : imponet incen­ sum sine benedictione et osculo » : notan­ dum tamen, quod ibi res est de thurificando Sacramento extra Missam. Diversa ratio est intra Missam, in qua eadem actio duplex habet obieclum, scilicet thuriGcalionem Sacramenti, nec non Altaris el Ce­ lebrantis, ac etiam Oblatorum post Offerto­ rium. Ideo autem indicitur benedictio, quia thure adolenda sunt Altare, Oblata el Ce­ lebrans ; imo Oblata ul ad essentiam Sa­ crificii perlinentia, ante Sacramentum: unde consequitur non ratione Sacramenti, sed ra­ tione Altaris, Oblatorum ac ipsius Celebran­ tis, thus benedici. Oscula vero omittuntur, quia sunt actus mere reverenliales, qui lo­ cum habere nequeunt expositu Sacramento. At actus mere reverenliales non sunt oscula manus Celebrantis post Evangelium et Epi­ stolam, Calicis, Patenae etc., sed potius mi­ xti, qui, cum ad ritum pertineant, omitti non debent. Si haec non arridet ratio, quae mihi non levis videtor ponderis, quisque quam mavult sententiam teneat, dummodo validiora aiTerat argumenta, quae allatas ra­ tiones evertant. 15. Posi Offertorium Celebrans imponit incensum in thuribulum, ut snpra dictum est, el ad Altare conversus de more in­ censal Oblata, quibus inceosatis, Sacerdos et Diaconus descendunt : el genuflexus Ce­ lebrans in suppedaneo, Diacono a dexteris pariter genuflexo ministrante thuribulum, incensal SSmum Sacramentum. Hic iterum Cavalerins carpit Meratum, qui Diaconum genuflexum collocat ad dexteram Cele­ brantis in suppedaneo; sed paulo post, quasi poenitens, eum ponit in gradu infe­ riori. Immerito tamen : nam Cl. Auctor ait tantummodo : Interim Diaconus aliquantu­ lum retro.... Casulam elevatam tenebit : ac referi opinionem Cerracchini, qui eum col­ locat m gradu inferiori. Sed illud aliquan­ tulum retro non aliud significat, nisi quod Diaconus genuflexus in suppedaneo, dum elevat casulam, non teneat eamdem physice lineam. Nec arridet ratio a Cavalerio allata, ul eum a suppedaueo deiiciat, sic exigente dignitate Sacerdotali, quae non videtur valde convenienter pati Diaconum a dexteris in eodem giadu, sed magis in inferiori, in qno aeque commode ministrare valet. Nam si Diaconus eum locum tenet, non ideo tenet, ul sibi indebitum honorem usui pel supra Celebrantem, verum ut necessitati inserviat et ad ministrandum sil paratus el prom­ ptus : at non esset, si inferiorem teneret gradum. Quod el ipse Cavalerins cum dis­ simulare nequeat, faleri cogitur, immediate subdens : Quoniam tamen etiam a dexteris positus in eodem gradu assistit, ul mini­ strans, probabile valde est etiam in eodem gradu se collocare posse. 16. Id autem speciale habet huiusmodi thurificalio, quod licet in alus solemnibus Missis, dum incensalur Crux, Calix e medio Corporalis amoveri debeat el ad latus col­ locari, non idem faciendum sil in Sacra­ menti incensatione, tametsi haec stet loco incensationis Crucis. El ratio est, quia dum incensalur Crux, ideo seponitur Calix, quia periculum est ul thuiibuli ductu Calix concutiatur el decidat, vel saltem vinum pro Consecratione iam oblatum effundat. Hoc autem non imminet periculum in thurilicatione Sacramenti, quae non fit prope Altare, sed longe ab eo, scilicet in suppe­ daneo. — 108 — 17. Postea Celebrans cum Diacono sur­ git et cum eodem ascendit ad Altare, ubi ab utroque facta genuilexione unico genu, illud incensal more solito, dicens Dirigatur Domine etc., Diacono elevante pariem poste­ riorem Planetae Celebrantis, ul in aliis solemnibus Missis. Incensalo Altari, Celebrans reddit thuribulum Diacono in cornu Epi­ stolae, deinde descendit per gradus late­ rales eiusdem partis in planum, ubi con­ versus ad populum incensalur a Diacono ; et quin loco moveatur, ibidem lavat manus (Ministro non osculante ampullas) easque abstergit: el mox ilerum ad Altare ascendit, ubi facia genuilexione, Missam prosequitur usque ad Communionem iuxta solitum; si excipias, quod ad Orate fratres non perficit circulum, ut notatum est supra. Diaconus vero, mcensalo Celebrante, procedit ad thurificandum de more Chorum et redit ad Al­ tare cum debilis genullexionibus, ubi a parte Epistolae incensal Subdiaconum ; et inde, facta genuilexione, pergit ad locum suum, ubi, repetita genuilexione, incensalur a Mi­ nistro, et postea cum genuilexione loco movetur, ul pergat ad ministrandum Cele­ branti. Minister vero ultimo loco, facta genuflexione in medio Presbyterii, procedii ad ingressum eiusdem el quasi slans a la­ tere Evangelii, non in medio, ne terga vertat Sacramento, more solito populum incensal. 18. Sumpta purificatione, Celebrans po­ nit Calicem in cornu Epistolae extra Cor­ porale, postea genuilectil Sacramento, tum accedit ad cornu Epistolae, ubi accipit Ca­ licem, abluit et abstergit digitos, posito Ca­ lice prope Corporale : deinde accedit ad medium Altaris, ubi ilerum genuilectil ; el mox Calicem dextera accipit el ablutionem sumit : qua sumpta, Calicem abstergit Subdiaconus, de more accommodat, aufert ab Altari, ad credentiam defert, cum debilis genullexionibus. Celebrans vero genuilectil el redit ad librum, ubi versiculum legit, qui Communio dicitur ; inde reversus ad medium Altaris, illud osculatur, genulleclil, conversusque ad populum dicit Domi­ nus tobuctim, quo dicto, convertitur ad Al­ tare, el genuilectil; Ministri Sacri, qui eum sequuntur, pariter genulleclunl : re­ gressus ad librum, canit Orationem, aut Orationes si plures dicendae sunt, quibus absolutis, accedit ad medium Altaris, il­ lud osculatur el post genullexionem, ver­ sus populum dicit Dominus robücum; Dia­ conus vero dicturus Ite Missa est, pnus genuilectil, vertit se versus populum, ita tamen ul oblique illum respicial el terga non vertat Sacramento, et cantal lie Missa est. Subdiacono de suo loco non se mo­ vente. 19. Dicto Ite Missa est et responso a Choro Deo gratias, Celebrans et Diaconus ilerum se vertunt ad Altare el ab utroque facta genuilexione, Celebrans dicit : Placeat tibi Sancta Trinitas etc. et inierim Diaco­ nus el Subdiaconus facta genuilexione rece­ dunt a medio Altaris et ille a cornu Epi­ stolae, iste a cornu Evangelii utroque po­ plite genuileclunl in suppedaneo expectan­ tes Celebrantis benedictionem : Celebrans vero dicit: Henedica' vos Omnipotens Deus; tum genuflectit, convertitur ad populum ; el tantisper secedens ad cornu Evangelii, ut alias notatum esi, impertitur populo be­ nedictionem more solito ; qua data, non perficit circulum, nec redit ad medium pro facienda genuilexione, sed procedens ver­ sus Altare recedit ad legendum Evangelium S. loannis, ad cuius initium non signat Al­ tare, sed tabellam Evangelii et se ipsum; el ad Verbum caro factum est etc. non genufleclit versus cornu Evangelii, sed ali­ quantulum versus Sacramentum, unico ta­ men genu, sine capitis inclinatione. Finito Evangelio cum Sacris Ministris pergit ad Instructionem, quae regulas tradit quoad medium Altaris, ubi omnes genuileclunl. 20. Haec ad Missam pertinent, nunc ad ea, quae agenda sunt post Missam. Itaque, cum siaiim fieri debeat Processio pro Sa­ cramenti Depositione, Celebrans una cum Ministris, facta genuilexione unico genu in medio suppedanei sine capitis inclinatione, praecedente Subdiacono, sequente Diacono descendit per gradus laterales a cornu Epi­ stolae in planum; et ad credentiam, sive ad locum paratum retro Allare, exuit Planetam et deponit Manipulum, prout etiam deponunt Ministri Sacri; el induit pluviale eiusdem coloris, qui Missae convenerat: mox iunctis manibus, nudo capite, medius inter Sacros Ministros elevantes hinc inde pluvialis fimbrias, pergit per planum Presbyterii el e conspectu Altaris, tam ipse quam Sacri Ministri, utroque poplite cum profunda re­ verentia genulleclunl, mox surgunl et sine capitis inclinatione genuileclunl in infimo gradu Altans, ibique permanent, donec ab­ solvantur preces. 21. Ul iam diximus supra, cantandae sunt Litaniae Sanctorum el adiunclae pre­ ces, prout notantur in libro, nisi pro lem- — 109 — porniii circumstantiis ad Superiorum placi­ tum variandae sint. Hoc autem intercedit discrimen quod pro Sacramenti Expositione prius per Processionis tractum cantatur Hy­ mnus Pange lingua etc., el in reditu ad Altare stropha Tantum ergo cum sequenti ; deinde Litaniae cum precibus et orationi­ bus : in repositione vero Litaniae et preces cantandae sunt ante ; postea intonatur Hy­ mnus, fit interea Processio, qua expleta el collocato Sacramento in Altari, cantatur Tantum ergo cum versiculis, et orationibus. Hinc praecipit sanctio : « Li Cantori prmcipieranno le Litanie e si continued sino al Domine exaudi orationem meam etc. >. Post hunc versiculum surgit Sacerdos cum Ministris, imponit incensum in thuribulum sine benedictione el osculis, ministrante Dia­ cono naviculam el Subdiacono elevante de­ xteram pluvialis fimbriam ; et deinde ge­ nullexus in eodem infimo gradu lerincensat Sacramentum, facta ante et post profunda inclinatione, prout etiam faciendum est a Ministris inierim elevantibus pluvialis fim­ brias. Deinde ei imponitur velum hume­ rale etc. In reliquis idem servandus est modus, de quo supra ad § XIX ; hoc lan­ ium intercedente discrimine, quod ante Processionem pro Expositione Diaconus su­ mit Oslensorium de Altari, ul Celebranti tradat: pio Depositione vero illud tollit de Throno. Non persequimur ea quae ad Pro­ cessionem pertinent, quia nihil addendum esi iis, quae diximus relate ad aliam, quae fit pro Expositione ; siquidem praescriptae regulae utrique communes sunt. 22. Accidit quandoque, ul non Cele­ brans, sed alter, vel Cardinalis vel Epi­ scopus, functionem peragal Repositionis ; et forle etiam accidere potest quoad alias Expositiones, quae non sunt pro Oratione Quadraginta Horarum, ul non siaiim post Missam Sacramenti Repositio liat ; quod praecipue oblinet in octiduo Corporis Chri­ sti, dum coram eo Missa conventualis can­ tatur post Tertiam et benedictio impertiri solet post Nonam. Utroque in casu sequens tenendus esi modus a Celebrante el Mini­ stris. Finito Evangelio Celebrans revertitur ad medium Altaris, ibique habens Diaconum a dexteris, Subdiaconum a sinistris, facta genuilexione unico genu sine capitis incli­ natione, siaiim cum iisdem descendit in planum, ea tamen cum cautela, ut omnes in descensu oblique incedant ne Sacramento terga vertant ; ad planum perventi, ante in­ fimum Altaris gradum utrumque genu sin­ guli flectunt cum profunda capitis inclina­ tione ul fecerunt in primo accessu ad Al­ tare. Tunc omnes pariter surgunl, disce­ dunt aperio capite, nec birela accipiunt, quibus caput legant, nisi postquam erunt extra conspectum Sacramenti. 23. Ex iis autem, quae dicta sunt, col­ ligi poterit quae ratio tenenda sit, si quis Cardinalis vel Episcopus post solemnem Missam ab alio cantatam sacrae functioni finem velit imponere. Iam notata, ubi res erat de Expositione, repetere hic vanum est. Ilerum tamen adnotabo, quod hoc in casu cum Missa el quae ad Repositionem perlinent, habenda sint tamquam actiones distinctae el separatae, color albus in Pro­ cessione el repositione adhibendus videtur; etiamsi pro qualitate Officii el ritus, coloris diversi paramenia inservierint pro Missa, veiuti diximus supra ad § XV11I, num. 3 et seq. 24. Ne quid praeteriisse videar, pauca addere iuval de ritibus servandis, si quan­ doque Missa privata celebretur coram Sa­ cramento exposito. Id certe in Urbe non accidit quoad Expositionem Quadraginta Ho­ rarum, cum duo tantum sint Solemnes Mis­ sae, quae coram Sacramento cum Ministris paratis cantantur ; sed facile evenire potest extra Urbem, imo el forte etiam in ea quoad alias Expositiones minus solemnes ; quamvis maxime deceat, ad Rubricarum sensum, ab hac celebratione abstinere. Sed quoniam difficillimum est abrumpere con­ suetudinem, quae bene mullis laudabilis vi­ detur, colligam ex Rubricistis quae in hanc rem notata sunt, ul pro casuum diversitate quisque sub oculis methodum servandam habeat, quin alios Scriplores cogatur con­ sulere. 2Î5. Igitur Sacerdos Missam privatam ce­ lebraturus coram Sacramento exposito, sia­ iim ac Cappellam ingreditur, aliquantulum consistens caput delegit, porrigens birelum Ministro ; et caveat ab illorum sequendo exemplum, qui perperam, vel supra Calicis bursam, vel supra Missale, birelum depo­ nunt. Cum pervenerit ad Altare, ante illius infimum gradum in plano Ilee lit uirumque genu et genullexus caput profunde inclinat, quod el Minister facit. Mox surgunl Sacer­ dos et Minister: ille iuxta morem ascendit ad Altare el Calice collocato ad paries Evan­ gelii, antequam capiat bursam ad extrahen­ dum Corporale, genuflectit, unico tamen genu et sine capitis inclinatione; el sic fieri debent omnes aliae genuflexiones, ul- — 110 — tinn excepta, quae fit, dum, finita Missa, cendum non sil Symbolum; accedens ad .il> Allan est discedendum. Inde surgens medium genulleclil, el postea osculatur extrahit Corporale, quod de more extendit Aliare, el quin iterum genufiectal, verlil et superimponit Calicem ; facta genullexione se ad populum etc., ut iam dictum esi. sine capilis inclinatione, accedit ad cornu 28. Dicio Offertorio, celera facit, ul mo­ Epistolae, ul librum aperiat et signet Mis­ ris est. Postquam vero dixerit Suscipe etc. sam, quae dicenda est. genulleclil, accedit ad cornu Epistolae, ac­ 26. Stanni redii ad medium Altaris, ge· cipit Calicem, infundit vinum cum aqua, nuflectit, ut supra, nullaque interposita Ministro non osculante ampullas ; el re­ mora, retrahens se aliquantulum ad cornu versus in medium, genulleclil, accipil Cali­ Evangelii, facie versa ad cornu Epistulae, cem iam praecedenler positum super Cor­ ne vertat dorsum Sanctissimo Sacramento, porale et dicil : Offerimus etc. Dicto Veni descendit ad planum Altaris, humeris versis Sanctificator, el benedictis Oblatis, non de cornu Evangelii. Postquam descenderit iungil manus, nec inclinai caput, sed ma­ pro incipienda Missa, genulleclil in infimo nibus super Altare positis, genulleclil, re­ gradu sine capilis inclinatione : mox sur- da incedit versus cornu Epistolae, descen­ geus facit confessionem : Minister vero, fa­ dit in planum, ubi se verlil ad populum, cta genullexione utroque genu in primo lav.il el extergit manus, redii ad medium accessu ad Altare, accedens de more ad Altaris, genulleclil, dicil Suscipe Sancta cornu Epistolae, ibi deponit Missale, unde Trinitas etc., osculatur Altare, genulleclil discedens el pergens anle medium lleclil et, obversis humeris versus cornu Evangelii, ulrumqiie genu, quod semper facil transiens dicit Orate Fratres, non perficit circulum, per medium ; quamobrem magis solicitas sed reversus ad Altare, iterum genulleclil ; esso debet, quam in aliis Missis, in rece­ et postea usque ad Communionem alia odendo a suo loco ubi est, ul tempore inuia peragit iuxta solitum. Ad Sanctus el consueto ministrare possit. ad Elevationem non pulsatur campanula. 27. Celebrans, finita Confessione, ascen­ 29. Purificatione sumpta, Sacerdos po­ dit ad Aliare sine genullexione, quam ali­ nit Calicem extra Corporale a cornu Epi­ qui gratis faciunt; sed ut ad illud perve­ stolae, genulleclil in medio Altaris unico nerit, priusquam incipiat : Oramus te Ho­ genu el vadit ad cornu Epistolae, ubi esi mine etc., genulleclil; finita Uralione el Calix quem accipil ; el facia in eo digito­ osculato Altari, iterum genulleclil ei sur- rum ablutione el absiersione, eum dem po­ gens procedit ad cornu Epistolae dicimus nit prope Corporale, lum revertitur ad me­ introitum, quo dicio, ad medium Altaris dium Altaris, genulleclil, accipil Calicem, revertitur, iterum genuilccli'., deinde dicit sumit ablutionem ac deinde iuxla morem Kyrie el Hymnum Angelicum, quatenus di­ extergit os el Calicem. Hoc autem, ul fieri cendus sil; mox osculatur Allure, genufle- debet, suo velo lecto el in medio mensae clil sine capilis inclinatione, verlil se ad collocato, genuflectil, accedit ad cornu populum paulo versus cornu Evangelii, diEpistolae, dicil Communio, ad medium re­ cil Dominus robiscum, iterum geuufieclit dit, genulleclil, osculatur Altaic, conver­ tu medio Altaris el pergil ad cornu Epi­ titur ad populum, humeris tantillum con­ stolae, ubi dicit Orationes, Epistolam, Gra­ versis ad cornu Evangelii, dicil Dominus duate, aut Alleluia, aut Ti actum, iuxla cobiscum, iterum genulleclil, revertitur ad temporis el Missae exigentiam. Deinde ac­ cornu Epistolae, legil Orationem, vel Ora­ cedit ad medium Altaris, ubi, elevatis ad tiones si dicendae sunl plui es ; quibus ex­ Sh i amentum oculis sialimque demissis, ge- pletis, vadit ad medium Altaris, genulleclil, nulleclil, dicit Munda derà e starà genuflesso al suo luogo. Il « < « « « < « « « Diacono immediatamente, o un Sacerdoie con Slola, faite le dovule riverenze, chiuderà il Sacramento nel Tabernacolo, il (piale per laie cffelto dovrà rilenersi nell’Allare dell’Esposizione: e l’Ostia consegrata si dovrà consumare nella Messa, o in quella maltina o nella seguenie : dopo di che parliranno e lerminerà POrazione di Quaranl’ore ». 1. De melhodo in Processione tenenda diximus iam salis mulla, quin aliquid ad­ dendum sit. In regressu ad Altare unicum, quod intercedit discrimen, illud est, quod Diaconus, dum de manibus Celebrantis re­ cipit Sacramentum, illud non collocat in Throno, ut fil in Expositione, sed deponit super Corporale in medio Mensae Altans, eo quia finis est Orationis nihilque super­ est, nisi populum cum benedictione dimit­ tere Neque repetam ea, quae supra disse­ rui, de loco, in quo Diaconus recipere de­ bet Sacramentum de manibus Celebranti* el de concilianda dispositione Instructionis cum Caeremoniali Episcoporum. Recolenda sunl quae diximus ad § 24, num. 1 el scq. In reliquis adeo clara haec est sanctio, ul ni­ hil addendum ad eam videatur ; nihilomi­ nus ad quaestiunculas quae forte excitari possent enodandas, abs re non eril aliqua etiam magis illustrare, quae saltem prode­ runt, ne quoad alias Expositiones oriantur dubia, et ne a praescriptis receplisque mo­ ribus longe alieni inducantur abusus. 2. Vidimus iam supra ad § 24, num. Ιΰ, ob quam rationem post Hymnum Tantum ergo etc., in Expositione non dicatur ver­ siculus Panem de Coelo etc., omittendus vero non sil in Repositione. Notandum so­ lummodo est, quod huic versiculo non sem­ per, sed iuxla temporum exigentiam, addi debet Alleluia, videlicet tempore Paschali el per totam octavam SSrin Corporis Chri­ sti. Non enim solemnitas actionis, sed lae­ titiae tempus, celebritatis qualitas et prae­ scriptus ab Ecclesia ritus exigunt Alleluia. Rituale Romanum, ut notat BarulTaldus iit. 24, num. 14, addendum esse iubet Alleluia ad Anliphonam O Sacrum concivium etc. post administratam Communionem tempore Pa­ schali: el quamquam agens lit. 80, § G, de Festo Corporis Christi, non item id memo­ ret, nihilominus ex communi Ecclesiarum praxi additur Uleluta in eadem solemnilaio el ocliduo, quae certe praxis in legem transivit, mullo magis postquam Clementina Instructio eam adoptavit. 3. Praeterire hic loci nolo aliqua Sacrae — 112 — primis Ritualibus adnolabatur, per multos Ri trium Congregationis Decreta quoad rem hanc, quae specietenus pugnantia inter se annos in usu fuit ; sed Sacra Rituum Con­ videntur; revera tamen non sunt, quatenus gregatio in eadem instructione allegata n. 31, diversitatem casuum et temporum conside­ conirarium censuit. Inde aliquas huius rei remus. Porro Decreta illa Clementina In­ rationes invenire studens, dubitantis more structione antiquiora sunt. Quod si post­ prosequitur: «Fortasse eo, quia frustra dici­ quam haec prodiit, simile Dubium delatum tur, quod Dominus sil cum adstantibus, si fuisset, non aliter certe ac m ea praescri­ de facto adest in Sanctissimo Sacramento ptum est, eadem Sacra Rituum Congregatio coram illis. De facto in Missa dum Sacra­ respondisset. mentum palet oculis Sacerdotis, numquam 4. lubet Instructio, ne Celebrans prae­ dicitur Dominus robiscum ». Eum tamen mittat Orationibus Y. Dominus vobiscum. El merito carpit Meratus pari. 4, lit. 12,num.19, hoc opportunum eral, nequis praemitti opor­ omisso enim, quod in Missa, etiam prae­ tere crederet, quia in antiquis Ritualis Ro­ sente Sacramento, imo dum Sacerdos nedum mani editionibus ita notatum est, et Gavan- prae oculis habet, sed manu tangit el supra tus pari. 4, tit. 12, num. 7, cohaerenter ad Calicem frangit Hostiam, dicit Dominus sit Rituale docet a Celebrante dicendum v. Do- semper vobiscum : si ratio valerei per ipsum minus robiscum cum Oratione Deus qui no­ allata, in Missa, quae celebratur coram Sa­ Do­ bis etc.; contra namque stat Caeremonialis cramento, semper omittendus foret Episcoporum silentium, quod praevalere de­ minus vobiscum, prout etiam in lions Ca­ bet dispositioni Ritualis Rumani. Si quis nonicis, quae in octava Sanctissimi Corporis dubitet sub specie, quod silentium Caere­ Christi coram Sacramento recitari solent : monialis argumentum praebet mere nega­ imo el corrigenda essel Instructio, quae § 24, tivum, animadvertat, quod argumentum hu- ante orationes, iam exposito SSmo Sacra­ iusmodi suam habet vim, quia de re agitur, mento sub baldachino, iubel dici ÿ. Domi­ quam nolare debuisset Caeremonialis Ru­ nus vobiscum. brica, quae nihil omittit eorum, quae in sa­ 6. Alia igitur ratio quaerenda est, quae cris functionibus servanda sunt. Sed quia luslum ac rationabile, non emendicatum et opponi posset negativi argumenti robur in­ erroneum discrimen ponat. Hanc producit fringi e conspectu positivi, quod habemus Merati, quem sequitur Cavalerius lom. 4, in Rubrica Ritualis, omnem diremit quae­ cap. 9, Decr. 3, num. 3. Ideo enim in Re­ stionem Sacra Rituum Congregatio, quae in positione el in aliis omnibus Expositionibus Granaten. die 1G Iiinii 1003, edixit: « Ser­ non praemittitur Orationi de Sacramento vanda est dispositio Caeremonialis Episco­ y. Dominus vobiscum, quia immediate post porum lib. 2, cap. 33, do Eeslo Sanctissimi cum Sacramento populo adslanli imper­ Coi pons Christi, ubi nulla fu inentio de tienda est benedictio, quae est realis el va­ versu Dominus vobiscum, sed iubetur tan­ lidior deprecatio, quod Dominus sit cum adtum post v. Panem de Coelo, et 1^. Omne stanlibus, quam ea quae per vocem exprimi­ delet lamentum etc. cantari Orationem etc.; tur. Quod si preces aliquae in Expositione et sic servat in Urbe Sanctissimus Dominus Mo­ recitentur cum Oratione Sacramenti el disce­ sier el observatur ab omnibus, quidquid alii dendum postea sit ab Altari, ita ut aliquod in conirarium asserant (num. IJG5 in re­ spatium intercedat inter Expositionem el sponsione ad dub. 7) » : el in Salernitana Repositionem, idem versus Orationi praemit­ 28Septembris 1673, respondit: Servandum tendus erit, quia cessat ratio, ob quam omit­ esse Caeremonialc, ubi nulla fit mentio de titur. Ideo Instructio in Expositione Sacra­ j. Dominus lobiscum etc. (num. 1548). menti, ad quam non sequitur ipsa realis be­ Risce innititur Decretis Instructio ; el modo nedictio, praefatum versum dicendum assi­ composita res est, nec amplius Rituale a Cae­ gnat; secus vero in Repositione, ad quam remoniali discordat, cum in recentioribus immediate sequitur benedictio. Regula igitur eiusdem Ritualis editionibus (illa excepta, generalis esse debet, quod vocalis depre­ quae iussu Benediti XIV prodiit anno 1752, catio Dominus vobiscum sil omittenda ante de qua infra) Rubrica illa sit reformata. Orationem de Sanctissimo Sacramento, ad 5. Cur autem omittendus sil y. Domi­ quem sequitur illico ipsa realis deprecatio nus robiscum, quaerere quis posset. Ba- media benedictione eiusdem Sacramenti. Se­ rulbldus hoc sibi dubium proponit el post­ cus vero, si immediate non subsequatur. quam lit. 8, num. 73, dixerat: Quo vero Quamobrem omitti nullatenus debet in Missa, ad versiculum Dominus vobiscum, qui in Horis Canonicis ac aliis precibus, quae co­ 113 — ram Sanctissimo Sacramento exponendo vel iam expositio recitantur. Verum et alia oc­ currit ratio. In Expositione, absolutis Lita­ niis el precibus, statim dicuntur Orationes; in Repositione intercedit Hymnus de Sacra­ mento, ideo in prima dici, in altera omitti debet ÿ. Dominus vobiscum etc. 7. Contra tamen hanc regulam obiicies. Ex Rituali Romano dicitur v. Dominus vo­ biscum cum defertur Viaticum ad infirmum, ante Orationem Domine Sancte etc. adhuc praesente Sacramento, cum quo priusquam Parochus recedat, benedicit infirmum; etposl reditum ad Ecclesiam, praemittendus est idem V. Orationi de Sacramento ; et immediate post cum eiusdem benedictione popu­ lus dimittendus. Obieclum huiusmodi nihili faciendus est, ulpole ab eodem Rituali de­ sumptum, cuius regula per posteriora De­ creta el Clementinam Instructionem fuit emendata. El quamquam etiam in recenlioribus editionibus ea legantur, habenda ea regula perinde est, ac si non esset, saltem relate ad Orationem dicendam in Ecclesia ante benedictionem. In hac eamdem Instru­ ctionis regulam ob identitatem rationis ser­ vandam esse non immerito existimo. BarulTaldus ad titulum de Communione infir­ morum § XXIII, num. 198, notat : Dominus vobiscum licet a Rubrica assignetur, tamen in nova Instructione ab Urbe missa ad fun­ ctiones Eucharisticas sub Clemente XI Pon­ tifice, sublata fuit haec dictio de mandato Sacrae Rituum Congregationis. Equidem cl. Auctor silet ad alleram Rubricam, η. XXVI, quae ait praemittendum esse fr. Dominus vobiscum Orationi Domine Sancte Paler etc., licet, si supersit aliqua particula in Pyxide, infirmus sil benedicendus. Et inerilo qui­ dem ; magna quippe est discriminis ratio. Primo, quia non subsequitur Oratio de Sa­ cramento. Secundo, quia benedictio non est publica et solemnis. Terlio tandem, quia (el haec est ratio potissima) Oratio illa dicenda est, etiamsi nulla supersit parti­ cula ; est enim deprecatio pro infirmo. 0miltendum etiam versum Dominus robis­ cum putat Baruffaldus, si Sacerdos, post Communionem fidelium rediens ad Altare, dicat Anliphonam 0 Sacrum convivium etc. cum >. Panem de coelo el Oratione : lit. 24, de Communione Fidelium num. 70. Verum ad hanc rubricam reformandam haud trahi posse videntur S. R. C. Decreta et Clemen­ tina Instructio, quia populus non benedi­ citur cum Sacramento, sed ab ipsomet Sa­ cerdote formula deprecatoria. A. 8. Vernmlamen Catalanus in suis ad Ri­ tuale Romanum commentariis repudiat Baruffaldi sententiam, nec adhaerendum cen­ set Instructioni Clementinae et Decretis S. R. C. de omittendo ÿ. Dominus vobiscum ante Orationem de Sanctissimo Sacramento, dum immediate sequitur benedictio. « Licet enim (inquit ipse ad titulum de Processione in Festo Corporis Christi § V, num. 3) in recitato Caeremonialis Episcoporum loco et ex S. R. C. Decreto, cuius meminit Barnffaldus ad hunc locum num. 73, ad Oratio­ nem praetermitti debeat salutatio illa Domi­ nus robiscum ; dicendam tamen eam censeo, quia scilicet ita praescribit hic noster § in Rituali Romano, quod nos explicamus, no­ vissime Sanctissimi Domini Nostri Benedicti Papae XIV iussu edito el aucto. At hic clariss. Auctor errat quammaxime et pugnat cum lege et cum universali praxi. Bene igitur Typographus e re sua duxit hanc adnotalionem subiicere: < In recentissimis ta­ men huius Ritualis Romani editionibus deesl praescriptio haec ; et quod caput est, in ipsa Urbe Roma ab ipso Pontifice Romano salutatio illa Dominus vobiscum hodie quo­ que praetermittitur >. Non inficior, in Ri­ tuali Romae anno 1752 Benedicti XIV iussu edito, legi, prout etiam legitur: in Sacer­ dotali ad consuetudinem Romanae Ecclesiae, in Rituali Cardinalis S. Severinae el in ve­ tustis editionibus Romani : Deinde Sacerdos stans dicit Dominus robiscum etc.: non ideo tamen id habendum pro lege, qua abrogen­ tur Decreta S. R. C., dispositio Instructio­ nis et universaliter ab omnibus Ecclesiis re­ cepta praxis. Non immerito existimo parti­ culam illam irrepsisse oscitantia et incuria editoris, qui fuit P. Emmanuel de Azevedo Lusitanus, vel impresseris, qui recensuerat hanc novam editionem ad formam antiqua­ rum, non advertentes deesse eam particulam in recentioribus, post emanata praefata S. R. C. Decreta et Clementinam Instructionem, quibus omnis quaestio dirimitur. Absit, ut id quis tribuat Pontifici editionem iubenti, quasi is expresse mandaverit, ul antiqua resti­ tueretur lectio et praxim ad huius normam reformandam voluerit. Si id voluisset, de­ mandasse! etiam, ad disputationum semina evellenda, ut lectio Caeremonialis Episco­ pal um, quod pariter eius iussu editura fuit, lectioni Ritualis redderetur conformis. 9. Nequeo hinc Catalano assentiri ; nec possem, si vellem. Relinquantur Decreta, quae vetustiora sunt editione Ritualis an­ ni 1752: habemus aliud recentissimum illa 8 - 114 — posterius. Propositum enim fuit Dubium su­ tat quae ad benedictionem populo elargien­ per hic re ; et dubitandi ratio oriebatur : dam cum Sacramento pertinent. Itaque Ce­ quia Rituale nuper a Benedicto XIV editum lebrans pedibus stans ac manibus innetis, id praescribit in Festivitate Corporis Christi cantatis Orationibus, statim genuflectit ; eipost reditum Processionis. El Sacra Rituum que imponitur velum humerale, mox sur­ Congregatio, nulla habita ratione praedicti git el ascendit illico ad Allare ; ibi, facta Ritualis, respondit: < In Benedictione San­ genuflexione, accipit, manibus coopertis veli ctissimi Sacramenti ante Orationem non de­ extremitatibus, Ostensorium et convertens bet dici Dominus uobiscum, iuxla Decreta se ad populum, benedictionem impertitur. S. R. C. in Granaten. sub die Ifi lunii 4663, Quando autem Sacerdos ascendit ad Allare, in responsione ad dub. 7. (Num. 1265); et cum eo ascendunt etiam Sacri Ministri, sed in Salernitana », subdie 28 Septembris 4675 hi genufieclere debent in ore suppedanei, (num. 15 18). Post hoc Decretum quis ad­ ubi inclinati elevant pluvialis fimbrias, dum huc dubitare poterit? Sacerdos benedicit populum. In Expositio­ 10. A Decretis igitur el Instructione re­ nibus vero minus solemnibus, in quibus non cedendum non est, quando in Expositionibus adhibentur Ministri Sacri, hoc munus im­ solemnissimis vel minus solemnibus, pu­ plent Sacerdotes alii vel Clerici superpelblicisant privatis, post Hymnum elOralionem liceis induti. Dum benedictio populo datur, vel Orationes, immediate danda est benedi­ ipse Sacerdos nihil dicere debet, neque li­ ctio; el tenenda est praxis omnium Ecclesia­ cet aliquid inierim canere ; possunt tamen rum Urbis, quae eadem ubique est, post so- Organa pulsari suavi ac gravi sonitu, qui lemnem Processionem in Festo SSmi Corporis sit aptus ad devotionem conciliandam, siChristi; el servatur etiam ab ipso Summo Pon­ cuti fit ad elevationem Sanctissimi Sacra­ tifice in Basilica Vaticana. Quod vero attinet menti in Missa. ad benedictionem impertiri solitam infirmis, 13. Celebrans, data benedictione, ita col­ si aliqua supersit particula post Viaticum locat super Corporale Sacramentum, ut Cru­ eis administratum, el populo post reditum cifixi imago populum respicial ; el deinde in Ecclesiam, crederem diversam Eccle­ facta prius genuflexione, descendit cum Subsiarum consuetudinem posse servari, quam­ diacono ad infimum Altaris gradum, ubi gevis ob rationem supra allatam magis con­ nuflexi ambo manent, amoto interim velo gruat versum illum omittere, saltem ante a Celebrantis humeris a Subdiacono, vel, Orationem de Sacramento dicendam in Ec­ ut alii malunt, a Caeremoniario. Interea Dia­ clesia; quia relate ad Orationem Domine conus remanens in suppedaneo Altaris, re­ Sancte dicendam prope lectum infirmi ante ponit Sacramentum in Tabernaculo, factis benedictionem, longe diversa est ratio, ut ante el post debilis genuflexionibus : prosupra notavi. pterea Instructio iubet, quod Tabernaculum 11. Ne quid desideretur, addere hic iu- < per tale effetto dovrà rilenersi nell’Altare vat non deesse qui alleram quaestionem dell’Esposizione ». Quamvis vero deceat el movent; num scilicet, cum surgit Sacerdos, congruat hoc munus per Diaconum expleri; ut Orationes dicat, iterum genufieclere unico non est tamen necessario per eum implen­ genu debeat, antequam illam recitei. Hauc dum : potest aller Sacerdos cum superpelquaestionem dirimit Sacra Rituum Congre­ liceo el Stola hoc fungi munere, idcirco gatio, quae in una Urbis 2 Augusti 1698, Instructio ail < il Diacono, o un Sacerdote respondit: Genullexionem non esse iteran­ con Stola »; quemadmodum fieri debet in dam (num. 2008). Sed et eam dirimit aliis Expositionibus, in quibus non paran­ quoque Instructio, quae tam in hoc § 31, tur Ministri Sacri. quam supra § 24, expresse ail: < il Celebrante 14. Quaedam modo elucidanda sunt, ut alzalosi senza (ar nuova genuflessione ecc. el quae in his servanda sil methodus, pa­ canterâ ecc. ». Scite apleque ad haec Cava- tefiat ; et, si qui alicubi irrepsero, abusus lenus loc. cil. Decret. 4 inquit : Generalis corrigantur, neve aditus pateat ad novos in­ hinc firmatur regula, ut quoties quis iam ducendos tam in hac solemnisstma actione, genuflexus surgit aliquid (acturus, sed in quam m aliis expositionibus, quae in una eodem loco consistens, non debet iterum alleravo Ecclesia per anni circulum per­ genufieclere, sed sine ulla genuflexione saepe fiunt. Primum quaeritur: Qui tenen­ suum respective munus exequi, tametsi id dus sit modus m danda benedictione, cum in eo designando Auctores ab Gaeremoniali praestet coram Sacramento. 12. Pergit Iiulructio ac breviter adno- Episcoporum aliquantulum dissentire vi- — 115 — deanlur? Quaestio haec delata fuit ad Sa­ cram Rituum Congregationem in Collen. 21 Martii 1670, sub hoc Dubio : < An in benedicendo populum cum SSfto Sacra­ mento sil servandus modus infrascriplus. Cum Sacerdos stat ante populum, Ostenso­ rium ante pectus tenet, tum elevat illum decenti mora non supra caput, sed tantum usque ad oculos ; el eodem modo illud di­ mittit infra pectus, mox iterum recta illud attollit usque ad pectus el deinde ad sini­ strum humerum ducit el reducit ad dexlerum; et rursus ante pectus reducit, ibique aliquantulum sistit, quasi peracta ad omnes Mundi paries Cruce, eam etiam veneran­ dam omnibus praebet, tunc gyrum perfi­ ciens, collocat Ostensorium super Allare ». Michael Bauldry etc.; el ab eadem Sacra Congregatione responsum fuit : « Si placet, potest observari supradiclus modus, quem tradit idem Bauldry : sin minus servandus est modus dispositus in Caeremoniali Epi­ scoporum lib. 2, cap. 33, n. 27, ubi requiri­ tur tantummodo, ut cum eodem SSiîio Sa­ cramento Celebrans producat Crucis signum super populum (num. 15G3, dub. 2). Uter­ que igitur modus in arbitrio est, iuxta ac fert varia Ecclesiarum praxis. Utique com­ mune est, quod signum Crucis super po­ pulum producatur, quamvis actio Sacerdotis in eo producendo non sit uniformis. Cava­ lerius hoc Decretum refert torn. 4, cap. 9, Decret. 6; quod tamen, non ut in regestis legitur, sed nonnihil variatum suae accom­ modat sententiae, ac ita componit, ut vi­ deatur Sacra Congregatio nude, simpliciter el absolute probasse modum a Bauldryo tra­ ditum, alterum vero Caeremonialis, ut ser­ vari posset, tantummodo induisisse. Siqui­ dem, restituto Decreto genuinae lectioni, longe dtversus eiusdem est sensus. Nam quoad Bauldry modum utitur dictione, si placet, potest, quae permissive est ; quoad secundum, servandus est, quae dictio prae­ ceptiva est; ita ut mentem Sacrae Congre­ gationis eam fuisse credimus, quod regula Caeremonialis principem locum habeat, quin tamen reformanda sil altera a Bauldryo tra­ dita, si haec alicubi in more sit. 16. Quamobrem ego, dum utrumque mo­ dum simul confero, vix levissimum discri­ men invenio. Quid enim Caeremoniale prae­ scribit? Non aliud, nisi : < Vertit se ad po­ pulum, el cum illo signum Crucis super po­ pulum facit, nihil dicens ». Igitur signum Crucis iubet,enon modum servandum in eo producendo exponit. Quod Caeremoniale si­ f let, (idem de Rituali dicito) id Auctores explicant ; et praxis, quae servatur in Ec­ clesiis Urbis, declarat. Siquidem, ut ait Me­ ratus loco cit., n. 1: « Communis usus Ec­ clesiarum Urbis est, ut postquam Sacerdos reduxit Ostensorium ad latus dexterum, non debet rursus ante pectus reducere, sed statim ad cornu Evangelii se convertere; et ita perficere circulum, sicut cum dicit, Orate fratres ». Numquid non omnes in eo con­ veniunt, ut Signum Crucis sil producendum? Numquid modus diversiûcat a regula, quae semper eadem est? Ubi igitur discrepantia? 16. Dum autem Episcopus vel Sacerdos benedictionem cum Sacramento populo im­ pertitur, nihil dicere debet. Ita Caeremo­ niale Episcoporum, ita Rituale Romanum, ita Instructio, ita Auctores omnes, qui de re hac scripsere. Si vis huius silentii ra­ tionem, ea in promptu est. Non enim Sa­ cerdos est, qui benedicit populum, sed Sa­ cramentum ; el Sacerdos hoc in casu non est nisi simplex minister nudumque instru­ mentum : idcirco, antequam benedicat, de­ precatoriam Orationem recitat, dum vero benedicit, omnino silet. Verum, ne populi attentio ad alia distrahatur obiecta, utque unice in id feratur quod maxime interest, obsequium scilicet erga Sacramentum, quod ineffabili dignatione manibus Sacerdotis nos benedicit, nec musici canere, nec Clerici el circumstantes debent. Praeler Scripto­ rum placita, Sacrae Rituum Congregationis decisionem habemus. Mos invaluerat m quo­ dam oppido Dioecesis Capulaquen. (com­ munis etiam aliis Regni Neapolitani Eccle­ siis, ut testatur Catalanus ad hunc locum Ritualis Romani, qui tamen eum fortasse to­ lerabilem dicit; cum opus suum scripserit, priusquam S. R. C. praesenti Decreto eum reprobaret), ut in actu benedicendi popu­ lum cum SSiîio Sacramento populus vel Ministri Altaris canerent versiculum Psalmi : Benedicat nos Deus, Deus noster etc.; sed cum huiusmodi mos Ecclesiae regulis con­ trarius videretur, rogata fuit Sacra Rituum Congregatio, quae sub die 9 Februarii 1762, respondit: « In benedicendo populum cum SSiho Sacramento Celebrans nihil dicere. Canlores et Musici nihil quoque canere in­ terim debent, ad praescriptum Ritualis Ro­ mani et Caeremonialis Episcoporum, non ob­ stante quacumque contraria consuetudine (num. 1 LG L). Si, ut supra vidimus, nec y. Dominus vobiscum a Sacerdote praemit­ tendus est Orationi, dum slalim sequitur benedictio; potiori ture omittenda est pre- catio illa vel alia quaeciimque in ipso actu confert devotum universale silentium. Nec benedictionis, quando universale silentium proplerea credas meum esse sensum, quod devotionem conciliat et excitat affectus erga omnino eliminentur. Usus invaluit, eum to­ lerant Ecclesiastici Praesules, forte sine po­ Sacramentum. 17. Neque sit aliquis, qui censeat unum puli offensione nequiret intercipi. Equidem alterumve cantari posse versiculum, dum­ ei non assistit antiqua el universalis praxis, modo verba excerpta sint ex Missali el Bre­ quae iuris dispositioni innititur: absolute la­ viario, aut saltem ex Sacris Scripturis, aut men dici nequii, quod probatae non sint; ex Sanctis Patribus, ut declaravit Pontifex nam, si non expresse, quadam tamen acquie­ Alexander VII in Constitutione supra lau­ scentia el tolerantia cantari huiusmodi can­ data. Praeterquamquod qui ita opinatur ad­ tiunculae permittuntur. Quid igitur dicam? versus habet praelaudalum Decretum; cer­ Facilem arbitror modum simul conciliandi tum est insuper Alexandrinam Constitutio­ induclum morem,ubi nequeat abrumpi, cum nem nihil habere commune cum specie no­ dispositione iuris. Eum praebet Instructio stra. Ibi enim res est de lempore, quo Innocenlii XII confirmata a Clemente XII, Divina persolvuntur Officia, vel SSmum Sa­ servanda in delatione SSmi Viatici ad in­ cramentum expositum manet ; neque indul­ firmos. Siquidem alia ex praescriptis regulis gentia illa extendenda est ad tempus et ea est § 32, quod in reditu ad Ecclesiam actum benedictionis, pro qua ex Caeremo- Parochus benedicat populum cum Sacra­ niali, Rituali, Instructione el Decrelis longe mento nihil dicens; reposita vero Sacra Py­ diversa est regula, quae omnino servanda xide intus Tabernaculum, « prima di chiuubique locorum est. dere il fineslrino, diri a voce alta e divola 18. Atque hic nolo praeterire aliquas e profondamente inchinato queste parole: Sacrae Rituum Congregationis decisiones, - Sia lodalo e ringrazialo ogni momento, e quae omuino ab Ecclesia eliminant cantiun­ tuiti gli allii risponderanno, il Santissimo culas, elsi non profanas sed sacras, vulgari e Divinissimo Sacramento *. Ita fieri pos­ sermone in Festivitate Corporis Christi aliis­ set quoad versiculos el cantilenas, quae im­ que Ecclesiasticis functionibus. Proposito mediate ad Eucharistiam referuntur. Nam, enim dubio : < Num tolerabilis videretur si quae sunt aliae, in quibus Deipara el abusus cantandi carmina, vel alia quaecum­ Sancli invocentur, magis expediret eas ca­ que verba ilalo idiomate, in Ecclesiis, in nere, clauso iam Tabernaculi ostiolo, ante­ quibus reperialur expositum SSffium Sa­ quam populus discedat. cramentum?» responsum fuit : < Minime to­ 20. Cavalerius, qui lom. 4, cap. 9, De­ lerandum abusum huiusmodi, sed vel adsit cret. 8, nullo modo admittendas censet expositum SSmum Sacramentum, vel non, praefatas cantiunculas seu cantilenas, haud omnino Episcopus idem prohibeat in Eccle­ lamen reprobare videtur, quod preces ali­ siis cantiones, vel quorumvis verborum cau­ quae decantentur ex speciosis el approbatis tum materno idiomate ». in Breviatio el Missali ac Rituali ; quinimo 19. Erunlne igitur omnino proscribendae in circumstantia repositionis (quod lamen breves quaedam cantiunculae, quae apud quos­ nullatenus praestandum esi benedictionis dam Missionarios in more sunt ; et forte aliae, lempore, sed magis cum Sacramentum post quae in una alterave Ecclesia cantari soleul benedictionem includitur in Tabernaculo) eodem actu, quo a Sacerdote cum Sacra­ ad rem est valde apposita stropha, O salu­ mento benedicitur populus, veluli sunt : taris Hostia, quae a Caeremoniali Episco­ < Lodalo ogni momento sia il Sanlissimo porum lib. 2, cap. 23, in cantu pio el de­ Sacramento : sia lodalo ogni momento Gesù voto in quasi simili circumstantia cantari figliuol di Dio e di Maria nel Sacramento : laudatur ». Ibi num. 12. Hac aulem aucto­ vi adoro ogni momento, o vivo Pan dei Ciel ritate magis confirmatur modus supra indi­ gran Sacramento: Gesù, Giuseppe, Maria νι catus servandus in cantiunculis concinendis, dono col mio cuor 1'anima mia >: el aliae quatenus, ne offensio el scandalum venial, huiusmodi? Si speciemus Decrela ac Ritua­ mos easdem cantandi nequeat impediri. lium Rubrica', elsi tales similesque canti­ 21. Sed el alia corruplela est profliganda lenae vere piae el laudabiles sint el dignae el nimis crassus error corrigendus. Ail Ca­ etiam adprobalione ; haud lamen essent ea talanos auclor certe non antiquus, sed re· occasione modulandae, quia, ul supra no­ ceniissimiis, qui sua ad Rituale Romanum tavi, in ea aclione ad recolligendos diri- commentaria Benedicto XIV nuncupavit : gendosque pios animi allectus, plurimum < In quibusdam Ecclesiis , cum cantatur - 117 V. Genitori Genitoque, Celebrans accipit SSmum Sacramentum ; el cum dicitur, sit et benedictio, populum benedicit semel. Sed hoc videtur, ut Bauldryus notat, nimis rusticum et est expresse contra Rituale Romanum : ita mos iste non videtur per­ mittendus. Ilunc abusum, quem alias serva­ tum vidi in quadam insigni Urbis Ecclesia a Presbyteris, qui se doctos iaclanl el sa­ crorum rituum servatores, iam merito im­ probarunt praeter Bauldryum , Sarnellus torn. 7, Episl. Ecclesiastic., el Macrus in Hierolexico verb. Benedictio ». .Miror au­ lem adhuc erroneum illum obtinuisse mo­ rem in insigni aliqua Urbis Ecclesia, dum Calalanus scribebat, postquam S. R. C. in Sabinen. die δ Februarii 1639, ad dubium: < Quando sil danda benedictio cum SSmo Sacramento ; An in fine Hymni Pange lin­ gua, an quando pervenit ad versiculum sil et benedictio! responderat: In fine Hymni » (num. <>(>5). Cave lamen, ne materialiter accipias verba Decreti el in alterum in­ curras errorem, ut credas, absoluto Hymno, immediate dandam esse benedictionem. Sen­ sus namque est, ut servetur praescriptum Caeremonialis el Ritualis de benedictione elargienda expletis Hymno, versiculis el Oratione. Dixi nimis crassum errorem ac omnino damnandum; nam, ul verbis utar Macri loc. cit., « notantur imprudentiae (cur non etiam crassae et supinae ignoran­ tiae?) Sacerdotes, qui ad benedicendum populum cum Eucharistiae Sacramento, ex­ pectant id agere, quando nempe Chorus cantat verba Hymni sit et benedictio, nam sensus illius verbi benedictio non refertur ad nos seu populum, sed ad SSmam Tria­ dem, ubi benedictio laudem proprie sonat ; el sic ridicule populus loco Trinitatis sub illis verbis benedicitur. 22. Alter invaluerat abusus (el illinam ita esset sublatus, ut in aliqua adhuc Ec­ clesia non vigeret I) impertiendi duplicem benedictionem in Monialium Ecclesiis ; al­ leram nempe versus Chorum seu Eccle­ siam interiorem Monialium; alleram versus populum. Praeterquamquod huiusmodi mos adversatur Ritualis Romani dispositioni, per quam Sacerdoti unicam benedictionem im­ partir! conceditur, cuiusdam diffidentiae si­ gnum demonstrat ; ac si benedictio eadem, qua populus in exteriori Ecclesia degens benedicitur, non se extendat ad aliam par­ tem internam eiusdem Ecclesiae; el manus Dei sil abbreviala. Ita Baruffaldus ad Ri­ tuale Romanum lit. 88, num. 77 : videndus etiam Cavalerius tom. 4, cap. 9, Decret. 7. Quamobrem S. R. C., ad dubium : < An li­ ceat Patribus Carmelilis ingredi Ecclesiam Monialium......... et ibidem benedictionem impartiri eisdem Monialibus et deinde po­ pulo?» respondit; «Licere Patribus Carmelitis ingredi Ecclesiam Monialium, acce­ dente consensu Episcopi; ibique impertien­ dam esse unicam benedictionem Moniali­ bus ». Sed quoniam abusus nihilominus gli­ scebat in dies multosque reperiebat fauto­ res, qui illum tolis viribus tueri el susti­ nere nitebantur, eadem Sacra Rituum Con­ gregatio Generali Decreto a s. m. Pio VI confirmato : « Ad hanc reprehensibilem el a sacris ritibus el Ecclesiae praxi deviam consuetudinem radicitus convellendam , praesenti Generali Decreto districte prohi­ bet illam in posterum observari, etiamsi diuturno el immemorabili tempore ac usu convaluerit ; ac praecipit, ul Sacerdos sa­ cram illam exercens functionem in quibus­ vis Ecclesiis Monialium, ubique locorum erectis, cuiusvis sint Ordinis el Instituti, omissa speciali et separata Monialium bene­ dictione, unicam tantum cum eodem SSmo Sacramento benedictionem interessenti po­ pulo elargiatur» die 11 Decembris 1773, num. 2499). Huic Decreto quis est, qui adquiescere non debeat? 23. Heic loci altera se offert discutienda quaestio : num scilicet Thnriferarius, dum Sacerdos benedicit populum, debeat incensare Sacramentum? Silentium, quod tenent Caeremoniale, Rituale, Instructio Clemen­ tina et Auctores fere omnes, qui ceteroqui nihil omiserunt de iis, quae in sacra hac actione servanda sunt, plane suadet hanc incensationem esse omittendam : nihilomi­ nus Cavalerius ibidem Decret. 7, num. 7, et Telamus, qui eum sequitur, in Appendic. cap. 3, arlic. 6, num. 45 el 48, in fin., in­ nixi quodam Decreto, quod dicunt Romae datum 16 Martii 1746 el Rubrica Missalis litui. 13, existimant faciendam esse, vel saltem m arbitrio relinqui. Videtur lamen magis congruere contrariam sententiam con­ sentaneam silentio Caeremonialis, Ritualis el Instructionis. Cur enim in his, licet enu­ merentur ritus et caeremoniae omnes ser­ vandae, de hac una ne verbum quidem fit? Non alia est ratio, nisi quia locum habere nequit. Si quaeris : cur? Dicam : quia di­ gnior, idest Sacerdos, iam Sacramentum thurificavit, nec inferior debet postea thurificalionem iterare. Dum benedicitur po­ pulus, supplet vices incensi bonus adora- I - 118 — lionis odor. Nec me commovent assertum Decretum el Missalis Rubrica. Nam ad illud quod attinet, iam supra notavi decretum illud non reperiri in Regestis S. R. C., ac penitus ignorari a qua Congregatione, vel cuius auctoritate datum fuerit ; el forte nil aliud est nisi privatum responsum ad con­ sultationem factam alicui Rubricarum pe­ rito, qm polius variam Ecclesiarum con­ suetudinem attendens, quam rationum vim, respondit : < Servari posse alterutrum ». Quod vero spectat Rubricam Missalis, longe diversa militat ratio. Ideo enim Rnbrica praescribit in Missa solemni : < Thuriferarius genuflexus in cornu Epistolae ter in­ censa! Hostiam cum elevatur; et similiter Calicem, posito incenso in thuribulo absque benedictione»: tum quia unica haec est incensalio, quae ad Sacramentum adolendum fit in Missa solemni, tum quia alius non est Thuriferario dignior, qui eo fun­ gatur munere; nam Sacerdos celebrat, Dia­ conus ei assistit, Subdiaconus impeditus est Patena, Caeremoniarius invigilat, ut quisque suo fungatur officio. Id adeo verum est, ut in Missa defunctorum cum dignior Thurife­ rario Subdiaconus non sil impeditus, Sacra­ mentum incensal, iubenle Rubrica : < Sub­ diaconus non tenet Patenam post Celebran­ tem, sed tempore elevationis Sacramenti in cornu Epistolae illud incensal » : contra vero dum benedicendus est populus cum Sacramento, curnam ileranda erit ihurificalio per Acolythum, si iam ab omnium in ea actione ministrantium dignissimo, Cele­ brante scilicet, peracta fuerat? Si has ra­ tiones parvi fieri oportere existimas, haud contemnendum censeas Librorum ritualium silentium, qui certe hanc ihuriGcaiionein demandassent , quemadmodum iussernnl fieri ad Hymni cantum ante Orationem. Haec dixi, ne, quid magis congruum mihi videtur, praeterirem ·. ceterum absit, ut ve­ lim turbas movere ac damnare consuetu­ dinem, quae, licet minus conveniat, ritus tamen substantiam non laedit. Cum autem eadem consuetudo in bene mullis Ecclesiis obtineat, difficillimum esset eamdem peni­ tus eliminare. 24. Tandem praecipit Instructio: « L’Ostia consegrala si dnvrà consumare nella Messa, o in quella mattina o nella seguenle »; el per hoc (nolal Cavalerius ad hunc locum) docemur eam neque inlegram, neque in paries seciam fidelibus po Sacra Rituum Congregatio «man­ davit omnino cessandum a mane Feriae V usque ad mane Sabbati Sancti ». Ila in una Urbis sub die 12 Martii 1661 (num. 1190). Et bene quidem. Haud enim congruit trium­ phalis Sacrae Eucharistiae expositio iis die­ bus, in quibus, deficientibus Hostia el Sa­ crificio, Ecclesia versatur in tristitia, ama­ ritudine el luctu. Quae ratio est, propter quam solemnilas Institutionis Sacramenti, quae celebranda esset Feria V in Coena Do­ mini, transferatur ad Feriam V post Festum SSthae Trinitatis. 4. Quod si alicubi liat huiusmodi Expo­ sitio ad formam quidem Orationis Quadra­ ginta Horarum, ita ul ad tertium usque diem protrahatur, nocte lamen recondatur Sacra­ mentum, non amplius locum habebunt san­ ction.s regulae, quae tantummodo obligant Ecclesias per turnum designatas pro Ora­ lione Quadraginta Horarum. Improprie nam­ que dicitur ad formam quadraginta hora­ rum, cum desit id quod praecipuum est Instituti; perpetuitas scilicet Orationis per quadraginta successivas horas nunquam in­ terruptas, licet per 1res dies fiat. 5. Ei revera cum pio huic Instituto ad­ nexa sil Indulgentia vel partialis vel ple­ naria; certum est quod illam de imis rigore consequi haud possunt fideles, nisi servata fornn Institutionis. Idcirco Sacra Gongregilio Episcoporum el Regularium negotiis praeposita die 5 Aprilis 1627 declaravit : < Si expositio SSihi Sacramenti continua non sil die nocluque, admoneri debet populus non lucrifieri Indulgentias pro Oralione Qna- draginla Horarum concessas ». Vide Gavalerium torn. 4, cap. 7, decret. 50, num. 1 ; Lucium Ferrari Verb. Eucharistia num. 67; Tetamum in Appendice cap. 3, art. 7, sect. 3, num. 62 el 63, ubi ait : « Constitutio Cle­ mentis VIII anni 1592, singulis poenilentibiis et confessis ac Sacra Communione re­ fectis, qui in qualibet Urbis Ecclesia, ubi Oratio Expositionis SSmi Sacramenti Qua­ draginta Horarum continua el non inter­ rupta fuerit indicia, devote orando unam saltem horam perseveraverint, Indulgentiam plenariam concedil ; iis vero, qui inibi pias ad Deum preces effuderint breviori tem­ pore, septem annos el totidem quadragenas de iniunclis aut alias debilis poenitentiis relaxat ». Notandum quod cl. Auctor de suo addidit: Oratio Expositionis SSmi Sa­ cramenti etc. : nam revera in laudata Con­ stitutione verbum quidem iit expositionis Eucharistiae, sed dispositio sistit institutione Orationis perennis, cui an ab initio, ul ad­ deretur expositio Sacramenti, iniiincium fue­ rit, incertum est; quamvis haec vel sil in­ stitutioni coaeva, vel paulo post introducta, est generaliter admissa. Quamobrem iuxla litteram praefatae Constitutionis unica con­ ditio ea est, quod Oratio sil perennis ad effectum lucrandi Indulgentias : modo vero addita est altera, quod Oratio fiat coram Sacramento publicae adorationi exposito, non ratione institutionis sed consuetudinis, quae in legem transivit. 6. Paulum V ampliasse praefatam ple­ nariam Indulgentiam pro tempore, per quod orare cuilibelfueril commodum, litteris bre­ vibus datis 10 Mail 1606, testantur Ancio­ res supralaudalt. Verumlamen, quia quan­ doque ita comparatae sunt circumstantiae ac laies laniique momenti possunt concur­ rere causae, ul opportunum maxime et fortasse eliam necessarium videatur Prae­ sulibus de node Sacramentum recondi ac perennem Orationem intercipi : ne proplerea populus spirituali illo bono privetur, Benedicius XIV in sua Constitutione Acce­ pimus etc. loin. 2 Bullarii, num. V, eamdem plenariam Indulgentiam lucrari posse declaravit, etiamsi noclu interrumpatur 0ralio. Eu verba : « Porro id necessario re­ quiritur ad consequendas eas Indulgentias, quae fidelibus conferuntur, qui precantur in illis Ecclesiis, ubi Divina Mysteria spatio continuo quadraginta horarum exposita publice sunt. Etenim id. omnino praecipitur in hac Indulgentia concedenda, quae a quadraginla horis continuis nomen accepil. E- — 125 — quidem, veleris disciplinae severitate re­ missa, nunc eadem Indulgentia concedi inlelligitur, etiamsi Sacramentum Euchari­ stiae per horas quadraginta continuas gra­ vissimis de causis minime prostet; modo tamen horis diurnis semper expositum re­ linquatur ». 7. An autem huiusmodi Indulgentiae plenariae ampliatio comprehendat eliam Ec­ clesias Urbis, dubium excitare quis posset. Etenim Epistola data est ad Episcopum Wormaliensem ; el eius postulatis Pontifex re­ spondet; quamobrem videtur limitatum in­ dultum ad Ecclesias tantummodo eiusdem Dioecesis. Sed dubium hoc facile explodi­ tur : plura quippe sunt, quae fere ad evi­ dentiam evincunt ampliationem illam uni­ versalem esse el extendi eliam ad Eccle­ sias Urbis, si detur casus, quod gravissimis de causis nocte rçcondatur Sacramentum. Praelerquamquod Epistola illa in Bullarium inserta est, hanc generalem fert epigraphen; Christi fideles Indulgentiam risitantibus Ec­ clesias concessam, etiam Sina Eucharistia non exposita, lucrantur. Hoc erat postula­ tum Episcopi, cui sapienlissimus Pontifex sa­ tisfecit: falsam vero esse illorum opinionem demonstrans, qui arbitrabantur non lucrari Indulgentias concessas visitantibus Ecclesias, nisi SSmuin Eucharistiae Sacramentum in iisdem publicae venerationi expositum ex­ hibeatur, necessario id requiri dicit, si in ipsa concessione tamquam conditio fuerit iniiinrluin : exemplum affert Expositionis el Orationis Quadraginta Horarum : declarat tan­ dem quid de antiquo rigore fuisse remis­ sum ; el lucrari Indulgentiam, etiamsi, gravi interveniente causa, de nocte interrumpatur Oratio. Ex his colligimus Pontificem de hac re incidenler fuisse loquulum, quae a postulato erat extranea, licet mullum con­ ferret ad solutionem dubii. Praeterea non ipse tunc primum relaxavit legis aut disci­ plinae rigorem, aut quid indulgere voluit Worinaliensi Dioecesi, quod Episcopus non petebat nec erat obieclum postulati ; sed tantummodo id per modum narrationis re­ tulit, quod in more iam erat ; ac proplerea non utitur dictionibus : concedimus, indulgemus, declaramus, extendimus etc., bene vero alia longe diversa : nunc eadem In­ dulgentia concedi inlelligitur : quae dicendi formula significat iam concessum, iam de­ claratum, iam in more positum. Quod ma­ gis palet, quia immediate verbis supra re­ latis addit: de hac re plura tradita sunt in libro P. Theodori a Spiritu Sancto: unde facile arguimus aliquod Decretum indultiVI)m el declarativum emanasse a Sacra Con­ gregatione Indulgentiarum, vel sapientissimum Pontificem praefati Auctoris probasse sententiam. Quae dixi, ni fallor, salis sunt, ut firmetur regula, quod Indulgentiae non depereant eliam quoad Ecclesias Urbis, si urgenlissimis de causis contingat alicubi, iubentibus vel permittentibus Praesulibus, de nocte recondito Sacramento, Orationem intercipi, dummodo diurnis horis expositum semper pateat. 8. Neque heic loci legenda silentio esi pia quaedam multaque commendatione di­ gna Institutio novissima, quae in id unice tendit, ne debitum obsequium erga Sacram Eucharistiam vel elangueat, vel deficiat no­ cturno tempore, dum non amplius populo ad Ecclesiam liber datur accessus ; prospicitque perpetuitati adorationis a Summis Pontificibus commendatae. Clemens VIII, S. R. C. Decreta, Instructio quam illustran­ dam suscepimus, ul diu nocluque per qua­ draginta horas indeficiens perseveret Ora­ tio, omnino iubent. Verumlamen facile con­ tingere poterat tam sanctae legis violatio, in Ecclesiis praesertim pauperibus Clero destitutis, in quibus unus tantum aut alter mercede conductus erat, qui vigilias age­ ret el Orationi incumberet. Id animo reco­ gitantes pii quidam viri, zelo honoris Dei commoli, omnes direxerunt curas, ul huic malo occurrerent. Eidem opportune con­ sultum existimarunt ope Societatis, cui qui nomen daturi essent, per vices ante Sacram Eucharistiam palam expositam, recedente populo clausisque ianuis noctu preces ef­ funderent. Nec multum nec diu adlaborandum fuit: brevi namque tot ex Ecclesiasti­ corum laicorumque hominum ordinibus pro meditato opere exequendo simul convene­ runt, ul mense Novembris 1810 praeconcepta Societas ortum el firmitatem habuerit. Qui eam componunt Idoralori di Gesti Sa­ cro mfiKu lo nuncupantur. Collalis interea consiliis, ul facilior redderetur operis exequulio, neve conceptus fervor temporis pro­ gressu, subortis difficultatibus, tepesceret, Moderatores quasdam leges perpetuo ser­ vandas edixerunt, quae ab universo coetu probatae sunt. Meum non est eas recen­ sere. Harum duplex est finis; primus ne unquam deliciat Oratio; alter, qui in pri­ mum recidit, ne Sodales nimio graventur labore. Etenim bene no rant Instituta, quamlumvis sancta mullisque celebranda nomi­ nibus, quae certam non inducunt obligatio- - 126 — nem, sed sunl libera, panllatira languescere et quandoque eliam resolvi, nisi prudenter 'Uaviierqne dirigantur. Omnes, qui Socie­ tatem componunt, in tres classes distri­ buuntur. Aliqui sunl, qui uni tantum prae­ cipuoque nocturnae adorationis oneri satis­ faciunt : alit (quibus etiam piae quaedam foemmae adnumeranlur), cum nequeant vel ratione sexus, vel aetate, vel salutis incom­ modis, vel occupationibus impediti, noctur­ nas vigilias agere, eo, quo possunt, modo pium fovent institutum el aes ad expensas necessarium elargiuntur; alii demum, qui si­ mul adorationi incumbunt el aes ministrant. In singulis diebus octo Consodalium nomina extrahuntur ex urna, horum quatuor in Ec­ clesiam conveniunt incipiunlque vigilias stalim ac fores clauduntur ; his alii succedunt, qui ab Oratione cessant, simul ac, reseratis ianuis, liber confluenti populo patet ingres­ sus. Hac servata discreta methodo, facilior redditur pii operis exequutio el nimio la­ bore non premuntur Sodales el adorationi opportune consultum est. Equidem Eccle­ siarum distantia, temporum intemperies ac alia quandoque non praevisa, quae obser­ vantur incommoda, afferre possunt impedi­ menta, interponere difficultates. Hisce eliam provisum est, comparatis praescriptisque mediis, quae iuxla circumstantiarum varie­ tates, ad finem magis idonea visa sunl. So­ dalibus, qui adorationi incumbunt, unus sem­ per praeesl Sacerdos, qui Directoris nomen habet. Is est, qui tempora partitur, parlim vocalibus piecibus, parlim meditationi, partim divinae psalmodiae assignando, veluti in Rituali ad hoc disposito praescriptum est. Salis de pia hac novissima Institutione dixi; utinam quod coeptum Romae est, ad omnes Civitates ci loca propagetur, in'quibusOralio Quadraginta Horarum ad formam Constitu­ tionis Clementis VIII peragitur ! 9. Ne quid praeteream, Pius VII, quem Deus sospitet, speciali rescripto dato 12Maii 1807, benigne concessit m Indulgentia ple­ naria primum a Clemente Vlll in exordio Institutionis elargita, poslmodum vero ab eius Successoribus confirmata el ampliata, idplican in posterum possit per modum Suf­ fragii ammabib fidelium defunctorum*, ac insuper declaravit omnia Altaria illius Eccle­ sia··, in qua per lurnutn fit expositio, esse privilegiala, durante tempore expositionis. 10. Pauca hic addere pro coronide in­ vii de plenaria Indulgentia indulla oranti­ bus ante Sacramentum, licet non expositum n turno quadraginta horarum, sed ex alia gravi causa et communi bono vel per tri­ duum, vel per unam diem tantum. Pluri­ bus in Ecclesiis piam invaluisse consuetu­ dinem iam a seculo decimo sexto expo­ nendi SSnlum Eucharistiae Sacramentum ad instar Orationis Quadraginta Horarum per tres dies a Quinquagesimae Dominica usque ad Feriam tertiam, ul fideles hoc pacto, neglectis mundi illecebris, ad sancta opera incenderentur, Deumque bacchanalium cri­ minibus ad iracundiam gravius provocatum mitigarent, testatur Benedictus XIV Insti­ tut. 14, num. 8. Consuetudo isthaec ma­ gnum habuit temporum successu incremen­ tum ; el modo frequentes sunt Ecclesiae, in quibus etiam per aliquot hebdomadae Septuagesimae el Sexagesimae dies, tum per triduum Quinquagesimae, aut SSmum Eu­ charistiae Sacramentum solemniter exponi­ tur, aut aliae piae exercitationes peragun­ tur. Idem Benedicius XIV ad fovendam et excitandam fidelium religionem eosque avo­ candos a perniciosis bacchanalium ludis, da­ tis litteris ad Episcopos Status Ecclesiastici die I lanuarii 1748 (relatis in eius Bullar. lom. 2, pag. 382, edition. Romanae) Indul­ gentiam plenariam induisit visitantibus al­ leram ex iis Ecclesiis, in quibus ea de causa Sacram Eucharistiam exponendi mos est. 11. Ha Pontifex in his Episcopos allo­ quitur : < curandum praeterea vobis est, ul in una aut pluribus Ecclesiis SSmum Eu­ charistiae Sacramentum per triduum pu­ blico cultui exponatur ; el quotidie populo ad Vesperas benedicatur in Septuagesimae, aut Sexagesimae, aut Quinquagesimae heb­ domadis, aut tribus omnibus. Nos interea fidelibus hac nostra Epistola circulari ple­ nariam Indulgentiam concedimus, quae a vobis solitis formulis promulgabitur, quae­ que cum ad opus pium directa sil, non impeditur alia plenaria Indulgentia, quam Ecclesia, ubi Eucharistia exponitur, aliis de causis habere possit; plenam, inquam, cul­ parum veniam impertimur quibuslibet Christifidelibus, qui poenitentia el Sacra Synaxi rite muniti, singulis diebus Augustissimum Christi Corpus visitaverint, Deum orantes iuxla Ecclesiae mentem, quam desuper ex­ posuimus : mens autem Ecclesiae est. Nec huic morum perversitati (de ludis Baccha­ nalibus loquitur) Ecclesia, ul potuit, non opportune consuluit, el semper precibus operibusque piis enixe Dei praesidium im­ ploravit, ul poenas impiis débitas differret; el omnipotenti auxilio suo huic malo re­ media praeberet ». — 127 — 12. Deinde eius Successor Clemens XIII praefatam Indulgentiam pro Statu Eccle­ siastico concessam extendit ad omnes Ca­ tholici Orbis Ecclesias; el lucrari insuper posse induisit nedum in triduo Septuagesi­ mae, Sexagesimae et Quinquagesimae, ve­ rum eliam in sola Feria V infra hebdoma­ dam Sexagesimae, luval hic integrum re­ ferre Decreium datum per organum Con­ gregationis Indulgentiarum sub die 23 lu­ lii 1765. « Cum alias Benedicius XIV ad frequentes Episcoporum Pontificiae dictio­ nis querelas gravioribus abusibus, qui bac­ chanalium tempore irrepserunt, opportuno remedio, opportune occurrere concupierit, perspexerilque in aliquibus Ecclesiis salu­ tari consilio institutam esse Sanctissimi Eu­ charistiae Sacramenti expositionem per 1res dies, sive in hebdomada Septuagesimae, sive in altera Sexagesimae, aut Quinqua­ gesimae ante diem Cinerum, ad hoc prae­ cipue, ne fideles tempore lenlalionis a via Domini recederent et in praedictis Ec­ clesiis pie orantes, divina impetrarent auxi­ lia; universis ulriusque sexus Chrislifidelibus confessis el Sacra Communione refectis, qui easdem Ecclesias, in quibus fit Venera­ bilis expositio, sive in uno, sive in singulis ex praedictis triduis devote visitarent, Indul­ gentiam plenariam misericorditer concessit et induisit. Hinc Sanctissimus Dominus No­ ster Clemens Papa XIII sedulo recogitans praefatam Augustissimi Sacramenti exposi­ tionem plurimum hisce diebus profuisse ac deinceps fore profuturam, eamdem plena­ riam Indulgentiam ad quascumque catholici Orbis Ecclesias, ubicumque locorum exislenles, ubi Venerabilis expositio sive in hebdomada Septuagesimae, sive Sexagesi­ mae vel Quinquagesimae, sive in singulis praedictis hebdomadis per 1res dies, atque etiamsi tantummodo in Feria V infra heb­ domadam Sexagesimae, peragatur, ex uberi Pontificiae caritatis fonte benignissime ex­ tendit ». § XXXIV. « In ogni Chiesa di Roma si lerrà allisso « in luogo patente la lista delle Quaran« l’ore.per informazione dei fedeli devoti ». § XXXV. < Parimenli in ogni Chiesa, ove è de« terminata l’esposizione, si dovrà tenere « afiissa conlinuamcnle nella Sagrestia Ia « présenté Istruzione, acciocchfe niuno possa « allegare 1'ignoranza delle regole e pre< celti, che vi si contengono ». Nihil esse videtur in hisce sanctionibus speciali adnotatione dignum ; quamobrem progredior ad § XXXVI. « Non ardirà alcun Rellore , Curato o < Sagrestano, fuori dell’ordine assegnato < nella lista delle Quaranl’ ore, esporre il « SSÈo Sacramento sollo qualsivoglia pre< testo o consuetudine, per veruna causa < grave, ηύ per infermi, senza Breve spe« ciale di Sua Santilà, o almeno licenza se« gnala da Νοί o da Monsignor Nostro Vi< cegerenie e sqlloscrilia dal Deputato delle < quarant’ore, Ia quale ollenula s’esporrà il < Venerabile in un Altare o Cappella con « un velo avanti e coi suddetto numero < di venti lumi : e si osserverà puntual« mente il tempo, che dovrà durare 1’espo« sizione, assegnato nella suddelta licenza, « sollo le pene infrascritte e privazione « d'oflizio ». 1. Hactenus instructio de Expositione pro Oratione Quadraginta Horarum. In po­ strema hac sanctione methodum pro aliis Expositionibus praescribit: iubel per mo­ dum regulae generalis, ne fiant ulla ex causa, non obstante quacumque consuetu­ dine aut praetextu, sine Pontificio induito, aut licentia Emi Vicarii vel eius Vicesgerenlis, quae firmata subscriptione sil ab illo, qui ad conficiendum tabellam Ecclesiarum pro Oratione Quadraginta Horarum specia­ liter est deputatus. Huiusmodi autem lex municipalis est, nec praetergreditur Urbem eiusdemque confinia ; sed quoniam respicit Sacrae actionis decus debitumque cultum Sacrae Eucharistiae palam expositae exhi­ bendum, ubique esset religiose servanda; et praecipuum onus Episcoporum est invi­ gilare, ne in respecti vis eorum Dioecesibus publica ulla fiat expositio, nisi petila el obtenta ipsorum licentia, ul Sacra Rituum Congregatio pluries edixit, ceu mox vide­ bimus. 2. Etenim, iuxla disciplinam quae modo viget, saepenumero fit SSmi Sacramenti ex­ positio, quod praesertim accidit in cultis Civitatibus, in quibus elegantia, nitore, am­ plitudine Ecclesiarum, vasorum el suppelleclilium, quae necessaria sunl, copia, po­ pulorum religione decenter debiloque cultu praeslautissima haec functio exequi potest. — 12S — Verum non omnes Expositiones aeque sunt solemnes, sed aliae plus aliae minus celehntatis habent. Solemoissima est illa, de qua huc usque egimus; tales sunt etiam, quae tam Romae, quam alibi hunt in octava Corporis Christi, vel tempore bacchanalium, ▼ei in ocliduo defunctorum. Ilis adnumerari possunt Expositiones quaedam extra­ ordinariae, quae praecipiuntur in gravi ali­ qua Christianae Reipublicae necessitate, in publicis calamitatibus et periculis, vel in gratiarum actione pro acceptis a Deo bene­ ficiis. Aliae sunt minus solemnes el ad breve tempus vel statis diebus fiunt in implemen­ tum piarum fundationum, vel in Sanctorum nalalitiis diebus, vel in novemdialibus el triduanis precibus peragendis, vel etiam pro aliquo infirmo aut alia privatae personae seu fnniliae necessitate. El hae omnes, cum ex­ ponatur Sacramentum palam in Throno, sive ex publica sive ex causa privata fiant, pu­ blicae dicuntur. Aliae demum sunt omnino privatae et in his non collocatur Ostensonum sub umbella, sed aperio Tabernaculi ostiolo, Sacra Pyxis, sua operta velo, po­ pulo patefit. 3. Ul primum de Expositione publica loquar, vel haec solemnissima sit vel mi­ nus solemnis, dummodo extrahatur Sacra­ mentum e Tabernaculo el palam collocetur in Throno sub umbella, fieri nequii privata auctoritate, sed Ordinarii licentia omnino est necessaria. Innumera sunt S. R. C. De­ creta, quae id declarant. Unum tantum ex iisdem indicare sal erit: In Cracovien. 28 Aprdis 1640, declaravit : « nullo modo con­ venire, nec posse per Regulares neque Seculares publice exponi (Sacramentum) sine expressa licentia Ordinarii; el ideo omnino prohibendos contrafacientes » : in quo De­ creto notandum est, quod petitio solos respi­ ciebat Regulares, >ed Sacra Rituum Congre­ gatio opportunum duxit declarare, quod etiam Seculares lege tenentur (num. 703). Neque, ut supra iam dixi, ad Expositionem publicani, pro qua necessaria est licentia Ordinatu, requiritur magna celebritas ex causa gravi ac publico Ecclesiae bono ; sa­ lis esi, quod Sacramentum e Tabernaculo exim tum collocetur in Throno, etiamsi fiat cum Ostensorio velato. Ne alia quaeramus aignmeiila, una «ullicil Instruclin, quae rem declarat, prohibendo : « d’esporre il SSiiio Su ramento «ollo qualsivoglia preleslo o coiBuetudine per veruna causa grave, ne per inferim, senzi breve ecc. o almeno lienxa ecc. >. Quod si liberum cuique fo­ ret sub praetextu consuetudinis aut causae privatae, quae magnam non exigit solemnitatem, Sacramentum publice exponere, in­ numeri orirentur abusus ; el forte Expo­ sitiones fierent sine decenti apparatu, fre_ queuter nimis et cum maximo cultus et Religionis detrimento. Quamobrem non ita faciles esse debent Episcopi in elargiendo licentiam cuique petenti: ad ipsorum soliciludinem peitinet in id potissimum incum­ bere, ut et rationabilis interveniat causa et debito consulatur obsequio, ne Expositio in­ opportune liat, vel necessaria desideretur decentia. 4. Esset hic percontandi locus num Ex­ positionis Sanctissimi Sacramenti frequentia magis congruat, quam si raro fiat. Quaestio haec est, quae adhuc pendet indecisa. Chri­ stianus Lupus ile Sac. Processionibus cap. 12, inter eius opera torn. 11, frequentiam lau­ dat, quod populum abstrahat a spectaculis, otio el confabulationibus, ad virtutum actus excitet, ad Ecclesiam convocet ; el templis ipsis, veluli dum in aula Rex sub Throno palam conspicitur, maiorem conciliet vene­ rationem. Conti a veroThiersius lib.2, cap.2, magis convenire existimat, quod raro liat, quia ex frequentia Sacrosancta Mysteria vilescunt el imminuitur Christianae plebis devolio ; hinc tria constituit, scilicet : Pri­ mum haud permittendum unicuique, ul Eu­ charistiae Sacramentum, cum lubet, expo­ nat, sed Pontificis el Episcoporum in hac re sententiam servandam. Secundo iuxta Ec­ clesiae instituta el sapienlum virorum opi­ nionem id concedi rarius debere. Tertio idipsum per octavam Corporis Christi per­ fici solum fas esse, vel cum gravissima causa Religionis aut Reipublicae id postulet, quae ab Episcopo diudicanda est. Theophilus Rainaudus Holer, tom. IS, Ecclesiae indicio rem esse relinquendam censet, quamquam in Thiersii sententiam propendal. Timen­ dum est, inquit, ne maieslas Mysterii Fidei tam crebra, vel etiam assidua eius vulgatione deteratur, nec adeo facile percellat contuentium oculos, quam si infrequentius et quod fere consequens est, maiori cum apparatu el accuratione proponeretur ; el viderint ii, ad quos allinet, quid magis in hac re sil e Dei gloria el bono animarum : nam hic meum iudicium interponere con­ sultum non foret. Benedicius XIV, adhuc tamen Cardinalis el Bononiae Episcopus, re­ latis horum Auctorum sententiis, a suo abs­ tinet promendo sensu, tnquiehs: « Nos sane negotio implicari nolumus, quo pars utra­ — 129 — que nihil aliud contendit, nisi ul cultus Eu­ Sacramenti venerationem exponatur ; el ex charistiae debitus augeatur » instil. 30, n. J>, tam multiplici et perfunctorio benedictio­ 0, 7 el 8 ; neque voluit hanc dirimere quae­ num numero oriatur facile confusio el de­ stionem ad Petri Cathedram evectus, ut pa­ votio tepescat; sub die 2 Angusti 1692, let ex Constitutione Accepimus in Civita­ non absolute inhibuit frequentiam, sed mo­ te etc. data die 16 Aprilis 4746 : Bullar. dum abususque damnavit*, ideo statuit : torn. 2, pag. 31, Editionis Romanae; vide­ « Esse committendum (eidem Episcopo) ul tur tamen potius adhaerere sententiae, quae talem in posterum pro sua prudentia in frequentiam non impiobal, dummodo cum Expositione SSfti Sacramenti praescribat debita reverentia decenter fiat, quod cu­ formam ul omnibus praedictis abusibus rare Episcoporum est. prospiciatur » : el unum solummodo prae­ 5. Quis autem ego sum, qui velim in ceptum dedit : dummodo praedictas bene­ hac me ingerere controversia? Si id face­ dictiones de node fieri expresse prohibeat: rem, temeritatis nolam non effugerem. Qua­ quae adiecla exclusiva conditio magis de­ mobrem, quidquid de ea sil, vel raro, vel monstrat quinam esset Sacrae Congrega­ frequenter fiat Expositio SSmi Sacramenti, tionis sensus circa frequentiam (N. 1879). 7. Nostra autem Instructio nihil prorsus duo tamen certa sunt. Primum, quod fieri nullo modo debet, nisi permittente Ordi­ habet de frequentia. Duas tamen praefatas nario. Secundum, quod non licet, nisi de­ conditiones omnino requirit, ut liceat Sa­ centiae salis consultum sil. Unum includit cramentum exponi ; auctoritatem scilicet alterum ; nam Ordinarii locorum licentiam el decentiam; quae duae conditiones sunt, non debent impertiri, nisi aut certi sint, quas, quotquot hac de re scripserunt, licet quod debita cum reverentia sacra illa fun­ in contrarias sententias quoad frequentiam ctio peragatur, aut praescribant modum, quo incedentes, necessarias omnino esse docue­ runt ; quod el ipsa religio actionis plane peragenda sil, quin ab eo liceat declinare. Haec duo fortasse in ratione habebat B. lo- suadet. Quo.id primam, e medio tollit qualsepb Maria Cardinalis Thomasius dum con­ sivoglia preleslo o consuetudine et expres­ sultus: utrum singulis Dominicis in templo sam exigit scripto licentiam ; quoad secun­ recens excitato sacram exponendi Euchari­ dam,certum praescribit luminum numerum, stiam morem probaret ? respondit: «Utrum iiibet velari Oslensorium et, ne ultra conces­ sacra Mysteria per singulos Dominicos dies sum temporis spatium Expositio protrahatur, palam exponenda sint, serio perpendi de­ omnino velat. bet, antequam deliberetur. Id enim non 8. Quoad autem hasce Expositiones extra Urbem optandum esset, ut omnes Episcopi semper Deo gloriam affert populoque uti­ illam semper sequerentur methodum, quam litatem. Nam, ul verbis utar Antonii Altenuit Benedicius XIV, dum Bononiae eral bergali Sedis Aposlolicae Nuntii in Belgio, Episcopus; et exposuit in laudata Institu­ mullo melius est, ut non ita frequenter tione 30, nunquam salis commendanda. In­ exponatur el tunc cum debita reverentia, haerens primum iuris dispositioni, quae ar­ quam ul frequentius el sine debito obse­ bitrarias Expositiones velat, inquit num. 13: quio et reverentiae significatione id liat : « cum Sacra Eucharistia absque facultate no­ apud Benedictum XIV ibidem ». 6. Dummodo tamen omne absit irreve­ stra et publica causa exponi nequeat ; el rentiae periculum el Ordinarii locorum se­ cum Ecclesiae leges populique cultum erga dulo invigilent, nec permittant Sacramen­ Divinum Eucharistiae Sacramentum iniegre tueri maxime optemus; ideo summopere tum publicae venerationi exponi, nisi id liat cum debito obsequio el reverentiae si­ commendamus ac probamus, quod in hac gnificatione; praesens Ecclesiae disciplina Civitate singulis diebus Eucharistia publice non videtur aliena a frequenti Expositione in aliquo templo colenda exhibeatur . . . . idque salis esse ad nostram facultatem de­ mdulgenda. Sacra Congregatio, quae de Ecclesiasticis Ritibus ius dicit, cum ab Epi­ claramus, quod Ecclesiarum nomina, in scopo Pisauri rescivisset ea in Civitate in­ quibus exponitur Sacra Eucharistia, nostra auctoritate in lucem proferantur»; el n. 14: valuisse morem exponendi in quolibet die festivo Sanctissimum Eucharistiae Sacramen­ < quod si Regulares aut Seculares iis diebus tum in omnibus tam Secularium, quam Re­ Sacram Eucharistiam exponere velint, qui gularium Ecclesiis, eo dumtaxat temporis in eadem tabella minime designantur, pro spatio, quo fidelibus benedictio impertiatur, re gerenda facultatem a Nobis expostulent unde Iit, ul nec ipsis ad commodum tanti causamque declarent ». Haec ad facultatem — 130 — pertinent : ad decentiam vero num. 70, conditiones enumerat omnino servandas, ut Sacra Eucharistia, quo par est, honore ac religione publice coram populo exponatur, iuxta ea, quae Romani Pontifices el Cle­ mens eliam XII praescripserunt. Et revera conditiones istae conformes sunt regulis no­ strae Instructionis, si pauca quaedam exci­ pias, quae essentialia non sunt, nec ubique servari aeque possunt. Non egosum, qui exi­ stimem ab enumeratis per Benedictum XIV conditionibus nullibi recedendum esse : scio non ubique id fieri posse, quod lit in cultis Civitatibus, quae populo abundant el opi­ bus; ratio habenda est locorum, temporum el personarum. Proplerea si quaedam desit solemnilas, salis erit quod decentia non deficiat; quemadmodum, data opportuni­ tate, monui in commentariis ad aliquas ex praecedentibus sanctionibus. 9. Salis dixi de Expositionibus publicis. Verum priusquam ad alia progrediar, adhuc unum in Instructione est, quod illustran­ dum videlur. Percontabitur fortasse quis: curnam celeras inter conditiones, quae de­ centiam spectant, illam ponit Inshuctio, quod Sacramentum exponatur con un telo aranti! non enim distinguit inter casum el casum, sed omnes simul Expositiones comfirehendil, fuori dell’ordine assegnato nella ista delle quaranl'ore. Ut verum fatear, nulla mihi se offert idonea ratio, quae quamlibet eliminet dubitationem ; dicam ta­ men vestigium fortasse hoc esse veteris disciplinae. Ante Urbini IV tempora, ul alias notatum fuit, nondum in usu erant vasa monstrantia et aevo S. Caroli Borromaei sacra Hostia in eleganti pretioso Ta­ bernaculo ad modum cilmdri elaborato el in pyramidis formam desinente includeba­ tur ; Ostensorium, quo nunc utimur, ad recenliora tempora pertinet. Docemur insu­ per ex eiusdem Sancti Antistitis Instructione etiam in Expositione solemnissima Quadra­ ginta Horarum sacrum illud Tabernaculum non in Throno sub umbella, sed in Altaris mensa collocari consuevisse, ac desuper velo, quod obumbraret, sed non omnino tolleret aspectum Sacramenti, imposito. Ha factum arbitror ob reverentiam Sacramenti el ad devotionem adstanlium conciliandam. Temporis vero successu, invenio Ostensorio ad modum radiantis sphaerae moreque in­ ducto illud collocandi in eminenliori Altaris parte tamquam in Throno sub baldachino, in desuetudinem almi antiquus usus illud legendi oblongo velo in ExposilionibU' pu- blicis, quae fiebant de Superiorum man­ dato ; el forte etiam in soleinnissimis per ocliduum Festi Corporis Christi; sed adhuc eumdem usum continuasse in aliis Exposi­ tionibus publicis, non de praecepto, exi­ stimo. Ab hac distinctione rationem petiisse videtur Instructio, dum iussit velari Oslensorium in omnibus Expositionibus, praeter­ quam in illa pro Oralione Quadraginta Ho­ rarum. Verum id quoque paulatim ac sen­ sim sine sensu immutatum est, et modo ea viget consuetudo, quod non legatur velo Ostensonum, nisi in casu, quod expositum sit pro privata aliqua necessitate ; et quod initio fuit reverentiae argumentum , modo adhibetur in signum tamquam non dubium, quod expositio non Iit ex Praesidum man­ dato el publica causa, sed pro aliquo in­ firmo aut alia privata necessitate permit­ titur. Nemo namque est, qui non sciat fa­ cile esse mutationibus obnoxia, quae ad exlrinsecam disciplinam perlinent et rituum substantiam non laedunt. Si quis aliam ra­ tionem hac validiorem inveniat, opinionem hanc meam libenter repudiabo. 10. Aliquid modo addendum superesl de Expositionibus privatis. Tales sunt, quae fiunt, aperio Tabernaculi ostiolo, patente velata Pyxide. Benedicius XIV in saepe lau­ data Instructione his adnumerat etiam Ex­ positiones, quae fiunt cum Ostensorio velato sub umbella. Agens enim de exponenda piivalim Eucharistia, cum nullis Ecclesiae legibus, publica causa el Episcopi facultas necessario requirantur, rem lotam ad Prae­ fectum illius Ecclesiae reiicil, ubi vel pro alicuius aegiitudine levanda, vel pro ne­ cessitate ac desiderio alicuius religiosi viri, Sacra Eucharistia debet exponi; el normam observandam praescribit, videlicet : ut Eu­ charistiae Tabernaculum solum aperiatur el Sacra Pyxis clausa suoque velamine obtecta populi oculis snbiicialnr, vel si Eucharistia e Tabernaculo proferenda sit, Sphaera inter Crystallum inclusa sub umbella statuatur.... Sphaera tamen velo adoperta ita sit, ul Sa­ crae Hostiae aspectus impediatur (Ibid, n. 16). Videlur tamen iuxla Instructionis sensus secus de hoc secundo modo sen­ tiendum, el ad publicas Expositiones per­ linere illam, quae fit, velato Ostensorio, ex causa privata; quandoquidem praesens sanctio opportunam Praesidum licentiam exigit, velans sine ea esporre il SS/7/o Sacramento solto qualsivoglia pretesto o consuetudine per rei una causa grave, nc pei in fer mi. Verumtamen parum interest — 131 — hic determinare an publica dicenda sil Ex­ positio, quia palam in Throno Sacramentum exponitur adorandum ; vel privata, quia ex causa privata fil. Lis est de nomine : nobis sufficit quod Hornae servanda est regula Instructionis; quamquam forte eliam BenedjctusXIV cum ea convenit, licet generalem facultatem Ecclesiarum Praesidibus elargia­ tur; tum quia ad Romanum morem se re­ fert: altera iero Romanae Urbis consuetu­ dine probat ui : tum eliam quia eamdem permittit, apposita conditione, quod celera omnia circum apponantur, de quibus ser­ monem inferius instituemus. Ubi se habet relative ad regulas, quas inferius enumerat in Expositionibus publicis omnino servan­ das. El revera expositio cum Ostensorio velato vix differt ab altera, quae Iit cum Ostensorio detecto, si excipias causam, quam dat privata necessitas, el maiorem minoremque solemnitalem. 11. Hedaclo igitur sermone ad Exposi­ tiones vere privatas, quae fieri possunt sine Ordinarii licentia; cerium est in his non licere Pyxidem ex aperio Tabernaculo exirahere et benedictionem populo cum ea impertiri. Sacrae Congregationes Episcopo­ rum el Regularium, Concilii Tridenlini in­ terpretum el Sacrorum Rituum, conformi sententia expresse iubenl, ne Pyxis e Ta­ bernaculo extrahatur, sed velata pateat re­ cluso ostiolo. Si quandocumque privata ex causa Sacrosancta Eucharistia exponenda vi­ debitur, a Tabernaculo nunquam extraha­ tur, sed in Pyxide velata, in aperto eius­ dem Tabernaculi ostiolo, cum assistentia alicuius Sacerdotis Stola et superpelliceo induti, el cum sex sallem luminibus cereis collocetur. Ita Congregatio Episcoporum et Regularium 9 Decembris 1602: el Sacra Congregatio Concilii sub die 17 Augu­ sti 1630: Non licet Regularibus, eliam in propriis Ecclesiis, SSmum Eucharistiae Sa­ cramentum publice venerandum exponere, nisi ex causa publica, quae probata sit ab Ordinario : ex causa autem privata possunt, dummodo Sacramentum e Tabernaculo non extrahatur el sil velatum ita ul ipsa sacra Hostia videri non possit. Consonant alia eiusdem Congregationis Decreta die 28 Fe­ bruarii 1084, et 14 Aprilis 1074. El Sacra Rituum Congregatio servari Decreta aliqua super hoc edita mandavit ; scilicet : « Non licere Regularibus, eliam in eorum propriis Ecclesiis, SSmum Eucharistiae Sacramentum palam adorandum exponere nisi ex causa publica, quae probata sit ab Ordinario ; ex causa vero privata, licere, dummodo non extrahatur a Tabernaculo el maneat vela­ tum, ita ul Hostia videri non possit ». Quae duae conditiones expressae necessario secumferunt aliam, etsi non declaratam ver­ bis, quod videlicet nequeal populus cum Sacramenti sic private expositi benedictione dimitti. 12. Ne quis sit, qui secum reputet De­ creta huiusmodi vel solos Regulares affi­ cere, vel contraria consuetudine obsole­ visse. Controversiam hanc dirimit sapienlissimus Pontifex Benedicius XIV in Epi­ stola dala ad Cardinalem Urbis Vicarium die 27 lulii 1758, occasione qua prius qui­ dam Sacerdos, ad compescendum incen­ dium in viciniis excitatum, convocato ad Ecclesiam populo aeris campam gravi so­ nitu, Sacra Pyxide e Tabernaculo extracta, benedictionem cum illa super populum e conspectu incendii (uil impertitus. Siqui­ dem § 13 haec habet: < Adiecil el illud Ecclesia, quod si privata tantum et non publica causa subsit, Sacramentum expona­ tur, ita tamen, ut reserato Tabernaculo, inde Sacrum Christi Corpus minime edu­ catur, sed vel Sacra Pyxide sil inclusum, aut velo obieclum, ita ut videri non possit; quemadmodum deprehenditur ex iteratis conformibus Decretis editis a Congregatio­ nibus Urbis el per Summos Pontifices pro­ batis: quos omnes collegimus ipsi, cum Bononiae essemus in una ex noslris Insti­ tutionibus » (quae esi 30 saepe laudata). Itaque si Pontifex Summus ad Ecclesiae institutum se referi, si casus qui dederat scribenti occasionem, acciderat non in ali­ qua Regularium Ecclesia, verum in Secu­ lar! el Collegiala, scilicet S. Nicolai in carcere Tulliano ; recte consequitur, legem de non extrahenda Pyxide non limitari ad solos Regulares, sed ad quoscumque eliam Seculares extendi. Igitur si ex Ecclesiae insti­ tuto, ex Decretorum praescripto, in Expo­ sitione privata, pro qua non requiritur spe­ cialis Ordinarii facultas, Pyxis e Tabernaculo educenda non est ; quisque videt planeque inlelligil velitum esse in his privatis Ex­ positionibus populum cum Sacramento be­ nedicere. Ita proplerea concludit laudatus Pontifex : « Si autem Sacramentum non debet a Tabernaculo educi: facile intelligitur in designatis casibus non esse illud efferendum.... et cum eodem benedictio­ nem impertiendam ». Integra legenda est praefata Epistola, in qua sparlam hanc Pon­ tifex sapienlissimus mirifice illustrat. — 132 — 13. Verumtamen Cavalerius licitam esse arbitratur Expositionem etiam privatam cum Pyxide velata in throno, ac proinde eamdem posse e Tabernaculo educi. Innititur ipse Decreto Congregationis Episcoporum et Re­ gularium anni 1598, quo permittitur huius­ modi privata Expositio, dummodo Sacra­ mentum < non exponatur detectum, sed ostiolo Tabernaculi aperto, aut ad suminum in Pyxide velata ». Sic enim ait (torn. 4, cap. 7, Decret. 8, num. 3): « Expositio pri­ vata, si modo laudata Decreta attendantur (scilicet annorum 1602, 1630) ita debet fieri, ut numquam Sacramentum extrahen­ dum sil e Tabernaculo, sed media Pyxide in ostiolo Tabernaculi aperio : praesens ta­ men sanclio reapse indulgel eamdem etiam fieri in throno cum Pyxide velata ; cum enim statuat Expositionem privatam fa­ ciendam esse cum Sacramento velato in ostiolo Tabernaculi aperto et mox subdat: aut ad summum in Pyxide relata,- pro­ fecto novam ponit dispositionem, per quam cavetur e Tabernaculo Sacram Eucharistiam extrahi item posse el super Throno collo­ cari, in Pyxide tamen solummodo velata ». Adhaeret Telamus in Append, ad Diar. Civil, et Ecclesiastic, cap. 3, art. 1, num. 2. Op. pido tamen ulerque fallitur. Forte neuter advertit Decreta, quae secus disponunt, illo anni 1598 esse posterior;.. Esto enim a Sa­ cra Congregatione Episcoporum el Regula­ rium anni 1598, vel modum utrumque fuisse permissum, vel satis clare non luisse dispositum: certe tamen Herum iterumque ad examen revocata quaestione annis 1602 el 1630, id declaratum fuit, quod forte eral ambiguum ; et alter tantummodo ex prae­ fatis modis probatus sub conditione ex­ pressa, dummodo Sacramentum non extra­ hatur a Tabernaculo : nunquam extraha­ tur. Quibus auslipulalur recentius Decre­ tum supralaudalae Sacrae Rituum Congre­ gationis, quod Cavalerius dissimulat. Porro explorati turis est posteriora Decreta piionbus derogare. Qua igitur veritate asserere poterant cl. Scriplores per Decretum anni 1598 poni novam dispositionem ; cum po­ tius dicere debuissent per dispositionem posteriorum ann. 1602, 1630, 1642 etc., id fuisse emendatum, quod minus recte, vel non salis clare in Decreto anni 1598 habebatur expressum? 14. Quoniam vero in allero ex praefali' Decretis legitur*, a Tabernaculo nunquam extrahatur, dictio illa nunquam angit Cavalenum (ibidem Decret. 9) qui proplerea fateri cogitur eamdem seorsim spectatam ita esse accipiendam, ut absolutam negati­ vam importet ; et nullo tempore, nulla ex causa, nulla occasione modum alterum te­ neri posse significet: ne tamen ab opi­ nione sua recedere videatur, simulque con­ ciliet disjunctivam, quam exhibet Decretum anni 1598, late magis interpretandum vult dictionem illam pro non, ita ul vibm alicui limitationi non praecludat. Quae autem sit vis arbitrariae huius interpretationis, inqui­ rere non est opus. Si Grammaticos appel­ lare vellem, inveniretur forte nemo, qui ei plauderet ac mecum non conveniret, quod in hoc casu dictio nunquam in suo proprio el genuino sensu accepta et a con­ textu non divulsa, nil aliud significare po­ test. nisi : nullo casu, nullo tempore, nulla occasione, nullius arbitrio. Quid tamen prodest in hac inani quaestione de unius verbi significatione immorari, dum certum est posteriora Decreta, quae Ecclesiae in­ stituto el universali maiorum praecipue Ecclesiarum praxi sunt conformia, priori­ bus derogare? Quamobrem improbanda vi­ detur illorum licentia, qui sibi ius arrogant, qualibet ex privata causa, vel etiam uno devotionis molivo, extrahendi a Taberna­ culo velatam Pyxidem, ut cum ea benedi­ ctionem populo impertiantur. Abusus certe intolerabilis el omnino eliminandus. Si hoc fieri nequeat, ne pusillis detur offensionis occasio, certis tamen legibus cohibendus erit et intra quosdam confines continendus; quia, si id in arbitrio relinquatur, mulla venient incommoda cum non levi religionis el cultus detrimento. 15. Quatenus vero non omnino receden­ dum esse quis vellet a Decreto anni 1598, quo iuxla Cavalerii opinionem, permitti vi­ detur Sacrae velatae Pyxidis extractio el extra Tabernaculum expositio; essel eadem collocanda in throno sub umbella, quem­ admodum Iit, dum Sacramentum exponitur in Ostensorio velato. Hoc tamen velitum omnino est, utpole admissis ritibus et Ro­ manae Ecclesiae consuetudinibus repugnans. Audiendus Benedicius XIV in laudata In­ structione 30, num. 16 : « Penitus interdi­ citur Sacram Pyxidem ob privatam causam extra Tabernaculum efferri, ac velatam sub umbella collocari ; cum nullum huius ritus vestigium apud Scriplores nullaque Sedis Aposlolicae consuetudo deprehendatur , quam sequi omnino debemus ». Igitur si Sacra Pyxis in throno non est collocanda; nec erit extra Tabernaculum exponenda. 1 — 133 — Quamobrem firmum immolumque stat, quod ex causa privata non licet e Tabernaculo educere Sacram Pyxidem ac proinde nec cum eadem benedictionem populo imper­ tiri. 16. Haec est regula, haec Aposlolicae Sedis consuetudo pluribus Sacrarum Con­ gregationum decisionibus roborata. Attamen obiicies: non deesse pios quosdam, nec omnino indoctos viros, qui mordicus susti­ nent etiam in Expositione privata populum cum Sacramento Pyxide incluso esse bene­ dicendum ; imo el facto comprobare hi nituntur, quod perperarn opinantur. Quas allerunt ipsi rationes, sunt : 1. Quia Rituale Romanum iubel benedici infirmum et po­ pulum in delatione Viatici, si supersit in Pyxide aliqua particula; el idcirco ad Ec­ clesiam regressus fiat. 2. Quia in quamplurimis Urbis Ecclesiis ea invaluit consuetudo. 3. Quia eadem nonnihil confert ad pietatem fovendam. 4. Quia Benedicius XIV, licet hanc consuetudinem sacris ritibus et ab Ecclesiae moribus alienam dicat, excipit nihilominus casum, quod forte aliquis ma­ ximae dignitatis vir quemadmodum Hex aut Regina, pietatis causa, eam benedictio­ nem expeteret. 6. Demum, quia idem Pontifex, cum adhuc Episcopus el Cardi­ nalis esset, facto suo ab ea, quam firma­ verat, sententia recessit, indulgendo quod semel in die posset populus cum Sacra­ mento in Pyxide velata benedici : non indiscriminalim in omnibus, verum in aliquibus Ecclesiis, quibus longaeva favebat consue­ tudo. Si' bene sentio, hae similesque ratio­ nes ad luendam eorum sententiam minime prosunt, ut mox ostendam. · 17. Non valet prima ex Rubrica Ritualis desumpta. Hoc unum ad ponendum discri­ men salis esse videtur, quod si deferendum sit Viaticum ad infirmos, Sacra Pyxis e Ta­ bernaculo necessario educenda est. Decet proinde ac maxime convenit, ut Sacerdos, priusquam recedat ab infirmi cubiculo, cum Sacramento eum benedicat, quod et faciat erga populum in Ecclesia, priusquam Sa­ cramentum in Tabernaculo recondat. Sed non eadem est ratio in simplici Expositione privata, in qua juxta laudata Decreta, nequii Sacra Pyxis e Tabernaculo educi, neque ulla urget necessitas ut educatur. Verum qui ea se ratione tueri posse arbitrantur, res inter se omnino diversas mire confundunt. Non enim hic quaestio est : num liceat po­ pulum benedicere cum velata Pyxide, qtiod nemo negat, dummodo id fiat vel ex legis praescripto, vel permittente Ordinario ; sed alia longe diversa, scilicet; num sil in pri­ vatorum arbitrio vel ex causa devotionis el pietatis, vel pro infirmo, aut pro alia par­ ticulari necessitate, nedum exponere intus apertum Tabernaculum velatam Pyxidem, verum etiam hanc educere ad populum cum benedictione dimittendum. Haec quae­ stio est, quam ipsa lex dirimit. Eadem actio, quae in aliqua circumstantia nedum permittitur, sed est etiam in praecepto, in alia prorsus diversa circumstantia ex eodem iure interdicitur. Sil equidem in se spe­ ctata, nedum licita, sed mulla etiam digna commendatione; non erit amplius in arbi­ trio, si in quibusbam circumstantiis eam lex velet. Itaque laudabile mullum et ra­ tionabile est benedicere populum cum Sa­ cramento. Si haec una spectetur actio, eam licitam esse quis inficiabilur? Sed non omnia, quae in se bona et sancta sunt, ul pro lubitu semper fiant, quia aliquando lex fieri iubet, laudabile el rationabile est. Ec­ clesiae regulae servandae sunt, quibus cer­ tus ordo opportune traditur in sacris fun­ ctionibus obeundis omnino tenendus. Si quis ab hisce regulis suo arbitratu, devo­ tionis et pietatis praetextu, declinat, reus violatae legis efficitur. Sed nimis fortasse immoratus sum in re, quae probatione non indiget. 18. Hinc, ul ad secundum progrediar, si mos in aliquibus Urbis Ecclesiis inductus privato hominum studio, quin publica ac­ cesserit auctoritas, obtinuisse fertur ; quis non illum illicitum, irrationabile minimeqne laudandum dixerit? Quae quidem cen­ surae non in ipsam feruntur actionem, quae sancta est, verum in agentes, adversus quos leges urgent, dum vetant ac expresse no­ lunt ut fiat ; iubendo ne Sacra Pyxis e Tabernaculo extrahatur: < cum novi ritus, inconsulta Sede Apostolic*, permitti ne­ queant, licet pietatis aliqua causa adduca­ tur » ul ad rem ait laudatus Pontifex d. Insl. 30, num. 23. Ideo enim Rituales Li­ bri editi sunt, « ut ea, quae ex antiquis Ca­ tholicae Ecclesiae institutis .... ritibus ac Caeremoniis praescribuntur, ea, qua par est, diligentia ac religione custodiantur et ubique fideliter serventur » : ut legitur in Rituali Romano til. 1 : el novissime BenediclusXlll inConcil. Roman, til. 15,cap.1, expresse iubel, ul non pro libito inventi el irrationabiliter inducti, sed recepti el approbati Catholicae Ecclesiae ritus, qui, in minimis etiam sine peccato negligi, omitti — 134 — rei mutari hand possunt, peculiari studio ac diligentia serventur. Quamobrem Epi­ scopis districte praecipimus, ul contraria omnia quae.......... irrepsisse compererinl, detestabiles tamquam abusus el corruptelas prohibeant el omnino studeant amovere....; cum non quod Iit, sed quod fieri debet, sil attendendum : el regula est non cantari, nisi quod legitur esse cantandum. 19. Quamquam huiusmodi mos quoad Urbem, antiquus certe non est el ad re­ centissime tempora referendus. Testem ap­ pello, quo nemo praeslanlior. Is est Bene­ dictus XIV, qui in laud. Institutione ibidem damnans murem, quem obtinuisse depre­ hendit Bononiae, ubi pluries eadem die benedictio cum Sacra Pyxide populo, im­ pertiri solebat, ita prosequitur: «Nullum de hoc ritu documentum deprehendimus... ne Hornae quidem, quae sacrorum rituum Magistra merito appellatur, id fieri consue­ vit, nisi forte maximae dignitatis vir, quem­ admodum Hex aut Hegina, pietatis causa, eam benedictionem expeteret. Quamquam nos plusquam viginli annis Sacrae Hiluum Congregationi adfuimus, tamen a praecipuo eiusdem Ministro consilium super hac re poscere non praetermisimus, qui hanc con­ suetudinem omnino interdicendam respon­ dit etc. ». Nondum igitur ea tunc consue­ tudo invaluerat; sed nec inducta est postea, tempore scilicet, quo ipse in Petri Cathedra sedit, ul plane consequitur ex laudata eius Epistola, quae data fuit anno 1755, prae­ sertim vero ex verbis, quae recitavimus supra num. 12. Secus enim, si ad eius aures pervenisset, quod in aliquibus Urbis Ecclesiis id fieret, quod per Decreta Sa­ crarum Congregationum, a Summis Ponti­ ficibus probata, erai omnino velitum, coer­ ceri Heclorum licentiam demandasse!. Ipse enim est, qui fretus Concilii Tridenlini Ca­ none 13, sess. 7, de Sacrament, in genere dixerat ibidem §12: < Neque enim fa> cuique esse debet privata auctoritate, vel ex verae etiam devotionis zelique affectu novum ritum inducere ... el quoties ali­ quem ritum eiusmodi induci contingit, etsi nihil continentem pietati el religioni oppo­ situm, Apostolica Sedes eumdem ipsum in­ terdicere non dubitavit ex quibusdam extrinsecis circumstantiis nullatenus praevisis, vel neglectis ab eu qui ritum invexit ». El ideo ipse reprobavit factum Sacerdotis, qui zelo ac pietate motus, non se continuit intra ecclesiasticarum legum contines, sed Sacram Pyxidem e Tabernaculo extraxit el e conspectu incendii benedictionem populo fuit impertitus: in eum non animadverten­ dum iussit, excusando intentionem ; ne ta­ men exemplum ad similia viam panderet, mandavit Cardinali Urbis Vicario, ut pecu­ liari edicto provideret ne quid simile in posterum fieret: « cum haud iustum el aequum sit, ul, quae sunl minus recte ge­ sta, connivenlia invalescant, ileralisque acti­ bus quamdam veluti legitimae speclabilisque consuetudinis speciem obtineant ». Ibi­ dem § 27. 20. Si qua igitur consuetudo in quibus­ dam Urbis Ecclesiis inducta est, ea certe posterior est aevo Bene licti XIV el ad finem seculi decimi octavi amandanda. Quod si velis eamdem initium iam ante habuisse in una allerave Ecclesia; fateberis etiam pri­ vatorum arbitratu el studio, insciis Praesidibus, clanculum in aliqua ex minoribus Ecclesiis incepisse; et postea, ulsaepenumero accidit in rebus quae sub pietatis specie populum alliciunt, sensim sine sensu ad aliis propagatum fuisse. Quamobrem, seclusa lege quae eam prohibet, nec ob­ linere posset vim illam, quam immemo­ rabilibus, dummodo quaedam conditiones concurrant, mra concedunt. Abusus est, qui facile induci potuit simul ac aliqui ex eorum numero, qui pietatem consulunt, non legem, sibi persuaserint se honorem Deo reddituros. Quum enim, ul notatum iam fuit, pro Expositione privata Ecclesia­ stici Praesulis licentia necessaria non sit; facile est ut paiilalim transvectis terminis liberae facultatis, ad ea transitus Irai, quae a lege non permittuntur, quin ad aures Su­ perioris id perveniat. Non valet argumen­ tum : non obstante lege vetante, in Urbe Iit ; ergo licel el fieri potest. Probandum primum est, quod legitime fiat, quod non privata auctoritate fiat, aut saltem, quod consuetudo eas habeat conditiones, ul legi scriptae valeat derogare. At legitimum illud non est, quod licet esset celeroquin lauda­ bile, arbitrarie tamen a privatis contra le­ gem Iit ; nec proinde eam inducere potest consuetudinem , quae nullo infecta vitio vere rationabilis sit el tuto sine formidine relinenda ; nam, ul habet Textus in Cap. Eiit autem, dist. 4, consuetudo, deficiente ratione, est omnino extirpanda. 21. Nec valet effugium, quod huius­ modi consuetudo nonnihil confert ad fo­ vendam pietatem. Ita sil. Quid tum postea? erit ne ergo hac, de causa in privatorum arbitrio a prudenlissimis illis sanctissimis- >4-^ — 135 — que legibus recedere, quas Ecclesia mature scriptum limitibus ; nec, sub pietatis prae­ constituit pro sacris functionibus rite detextu, negligi possunt appositae conditio­ centerque obeundis? Absit ul quis ita se­ nes, quae sunl, ut Sacra Pyxis e Taberna­ curo reputet : nam, ul verbis utar Bissi culo non extrahatur, ut sex saltem luceant liti. R num. 90, § 2 : < maior devotio ap­ faces el aliquis Sacerdos superpelliceo el paret in observandis iis, quae praecipiuntur, Stola indutus continuo Orationi incumbat. quam privata auctoritate pervertere ordi­ 22. Equidem Benedicius XIV excipii ca­ nem sanctissime traditum ». Verumlainen sum, quod forte'magnae dignitatis vir, ul longe a veritate aberrant, qui censent isliusIlex aut Regina eam benedictionem expe­ inotli morem mullum conferre ad pietatem teret. Hac posita exceptione, quis arbitra­ fovendam. Tantum hoc distat a vero, ul bitur (ut ego non semel audivi) per eamimo potius timendum sil, quod, deficiente dem confirmari el licilum haberi ritum be­ extrinseco illo apparatu ad decentiam com­ nedicendi cum Sacra Pyxide in Expositione posito, qui ad conciliandam reverentiam privata ; quia si huiusmodi ritus tanti Sa­ sacris functionibus est apprime necessarius, cramenti maieslati non conveniret, aut ab pietas decrescat el non supersit, nisi quae­ ecclesiasticis legibus penitus esset interdi­ dam pietatis umbra. Certum quippe est, ctus, nec, summis Principibus poscentibus, quod si privatorum arbitrio daretur in Ec­ permitteretur? Ita ne vero? Si huiusmodi clesiae functionibus novas actiones novos- argumentandi ratio valeret, quaeque pro luque inducere ritus, propterea quod no­ bitu possent ad aclum deduci, quia in se vae actiones novique ritus idonei videntur speciata bona el licita sunt, etsi in quibus­ ad fovendam pietatem devotionemque ex­ dam circumstantiis legibus interdicta, quo citandam ; innumera venirent incommoda nil fingi potest rectae rationi magis repu­ cum maximo religionis el cultus detri­ gnans. Posset hinc (ne ab eo, quod nostri mento. Finge, quod Ecclesiarum Modera­ instituti est, discedamus) publice etiam Sa­ toribus el Sacrislis, ul licel private expo­ cramentum exponi, non petita Presidum ve­ nere Sacram Pyxidem, aperio Tabernaculo, nia, quia Sanctissimi Sacramenti Expositio liceat etiam populum cum eadem benedi­ in se spectata bona et licita est, pietatem cere, quoties libuerit; quis non videt abu­ fovet el excitat fidelium mentes ad maxi­ sus, qui sensim sine sensu orirentur? Sola mum religionis el caritatis Mysterium re­ frequentia in privatorum arbitrio posita, colendum; nec lamen haec ratio prodest, nulla coercita lege, abusus est, quem pro­ quia lex iubet ne fiat, nisi cum ecclesia­ inde Benedictus XIV adhuc Cardinalis ab stici Praesulis licentia. Ecclesiis suae Dioecesis eliminandum duxit. 23. Hinc praelerquamquod axioma iuEx hoc tamen sequerentur alii multo gra­ ris est, quod exceptio firmat regulam in viores. Facile esset adinveuire nonnullos contrarium ; praelerquamquod etiam erronea forte pios, sed in Sacrorum Rituum scientia est ratio in hac facti specie ab exceptione minime versatos, qui qualibet ex causa, petila ; id profecto fingitur quod in quae­ qualibet occasione, ad cuiuslibet instantiam, stione non est, ul illud firmetur quod ec­ fas sibi crederent Tabernaculum aperire et, clesiasticis legibus repugnat. Non enim il­ vix lecta oratione, Pyxidem extrahere el licitum dicimus benedicere populum cum Sacra Pyxide, si actio ipsa seorsim a lege populum benedicere, sine Ministris, sine sufficienti luminum copia, sine thure, verbo in se spectetur : secus enim corrigenda es­ dicam, sine ulla decentia. Id autem evenire set rubrica Ritualis de communione infir­ posset quinquies, septies, decies et amplius morum: non licere contendimus in Expo­ etiam in die. Id si lieret, dignum forte vi­ sitione privata, quia lex est ne fiat. Nonne deretur plebeculae, foemellis ac iis omni­ liberum Ecclesiae est admissos probalosque bus qui non sapiunt : verum hominibus usus ad praecavenda mala et impediendos vera pietate praedictis el sacris scientiis ex­ abusus in quibusdam circumstantiis inter­ cultis offensionem afferret el scandalum ; dicere, quos el permittit el etiam iubet in uno incredulis et religionis osoribus Sacra aliis, in quibus non eadem obversantur in­ nostrae Fidei Mysteria irridendi occasionem commoda? Licel propterea magno Principi praeberet. Ne talia acciderent et consultum postulanti benedictionem cum Pyxide satis­ decentiae foret, iure merito ecclesiasticae facere, quia Ecclesia id indulget : non licet leges statuerunt, ul quamvis in Ecclesiarum in Expositionibus, quae pro causa privata moderatorum arbitrio sil Expositio privata; moderatorum Ecclesiarum arbitrio fieri per­ hoc tamen arbitrium quibusdam sit circum­ mittuntur, quia eadem Ecclesia id prohi- — 136 — bet ; etsi in utroque casu actio in se spe­ ctata licita el sancta sit. Siquidem m primo casu, qui rarissime evenire potest, nihil est timendum, quod religionem el necessariam decentiam laedat ; non ita in allero, quia in privatorum arbitrio non est relinquenda actio ceteroqui sanctissima, ne exinde oriantur mala, abusus, incommoda, quae supra com­ memoravimus. Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt, aiebat Apostolus. Dicam ego : licet equidem populo benedictionem impertiri cum SSmo Sacramento, sed non expedii ut semper, qualibet data occasione, quacumque de causa, indiscrimination fiat. Modus servandus est, tenendus est ordo, nec discedendum ab iis regulis est, quas tanta cum maturitate et sapientia conditas Ecclesia praescribit. Nam si in publicis sa­ cris actionibus valeret argumentum : lici­ tum est et sanctum : ergo privatorum etiam arbitrio fieri potest : inutiles evaderent ri­ tuales libri, Sacrarum Congregationum De­ creta deleri possent el, Ecclesiae auctori­ tate pessumdata, omnia sacra susdeque ver­ terentur. Id igitur Γιπηιπη immolumque stat, quod, attenta regula generali, Expositio ex causa privata fieri potest sine speciali Or­ dinarii licentia; sed non licet Pyxidem ex Tabernaculo extrahere et cum ea benedi­ cere populum : quia unum ecclesiasticae le­ ges permittunt, alterum prohibent. 24. Demum ad id venio, quod postremo obiicitur de facto Benedicti XIY qui, etsi ritum benedicendi cum Pyxide alienum esse ab Romanae Ecclesiae consuetudine docuis­ set; nihilominus, ut semel in die aliquibus in Bononiae Ecclesiis fieri posset, induisit. Porro quid ex hoc consequi poterit? Non aliud, nisi quod Ordinariis adempta non est facultas relaxandi legis rigorem, si id ipsis, attentis circumstantiis, magis videatur ex­ pediens : non autem consequitur, quod ex hoc facto in arbitrio privatorum quandoque sil id facere, quod est lege vetitum: quinimo sapienlissimi Antistitis facium osten­ dit planeque evincit, quod huc usque de­ monstrare adnisi sumus:• videlicet,* morem illum illicitum evadere, quia legibus ve­ titum : hmc in privatorum arbitrio non esse relinquendum ; posse tamen ad actum de­ duci, si loci Ordinarius opportunam facul­ tatem concedat. Ita enim Bononiae se ges­ sit laudatus in sacrorum rituum scientia ne­ mini secundus Antistes doctissimus Lambertinus, qui, cum agnovisset morem in­ ductum benedicendi populum cum Pyxide omnino tolli haud posse sine fidelium of- fensione el scandalo, licentiam privatorum coercendum duxit, sed simul potestatem fecit, ut in Ecclesiis, quibus antiqua con­ suetudo favebat, fieri id posset semel tan­ tum in die. Vernmtamen ut religioni et decentiae consuleret, modum praescripsit in sacra illa actione omnino servandum poe­ nasque comminatus fuit adversus illos, qui secus facerent : « Verum (en eius verba) ne eadem pietas imminuenda sil etiam ob eam rationem, quod idem crebro repetatur (agnoscebat pietatem potius imminui, quam foveri ex eo more ut nos supra innuimus) decernimus, ut benedictio solum in illis Ec­ clesiis populo impertiatur, quae veterem huius rei consuetudinem tenent, (nota, quod relate ad alias non interdicit Expositionem privatam, sed vetat solummodo morem be­ nedicendi) caveantque, ut semel tantum in eumdem diem id perficiant ; delinquen­ tes nostro arbitrio plectemus. Curent quo­ que omnia diligenter fieri, ita ut duo sal­ tem Clerici superpelliceo induti cereos vel intorlitia manu praeferant ardeantque reli­ qui cerei, qui super Altari in Candelabris statuuntur: d. Instil. 30, num. 23 ». Ita­ que sapientissimus Antistes, interdicto pri­ mum more, quem privatorum studio in suae Dioecesis Ecclesiis inductum repérerai, con­ cessa postmodum, sub quibusdam condi­ tionibus, aliquibus tantummodo Ecclesiis fa­ cultate benedicendi populum cum Pyxide, facio ostendit ad hoc opus Ordinarii licen­ tiam esse necessariam. Atque hoc illud est, quod nos luemur. 25. Quaerendum supcresl num in Ex­ positione privata Sacramentum in Pyxide velata absconditum thure sit adolendum? Adlirmat Cavalerius loc.cii. Decret.9, num.6, inquiens : < Expositio el repositio huius­ modi, quamvis Sacramentum e Tabernaculo non extrahalur, fiel ritu ordinario, nempe cum incensalione, genuflexionibus aliisque elc. el post Orationem consuetam SSmi Sa­ cramenti, addi poterit collecta pro ingruenti necessitate ». Cl. Scriptoris sententiae li­ benter adhaereo. Nam quocumque modo liat Expositio, eidem semper est honor qui reddi Sacramento debet. 26. Ex his autem, quae huc usque sunt disputata, breviter colligimus quae conse­ quuntur. Primum, firmatur regula genera­ lis, quod m Expositione privata non licet Sacram Pyxidem e Tabernaculo extrahere et cum ea benedictionem populo impertiri. Secundum, si privata auctoritate secus fiat, actio per se licita, illicita evadit, non ex 7 — 137 natura sui, quae semper eadem et sancta est, sed ex Ecclesiae legibus, quae potis­ simis de causis in quibusdam circumstantiis eam interdicunt. Tertium, si in aliqua Ec­ clesia vigeat contraria consuetudo, haec pro­ banda est ab Ordinario; qui, si agnoscat eam abrumpi non posse sine populi offensione el pietatis detrimento, potent ipse oppor­ tunam facultatem concedere. Quartum, quo in casu, non est relinquenda in arbitrio id agendi facultas, toties quoties videbitur, qualibet dita occasione, m eadem die; sed mdulgendum, ut solummodo fieri possit se­ mel in die, vel etiam rarius, prout Ordi­ narius, attentis circumstantiis, magis expe­ dire indicaverit. Quintum, praescribendus est modus, ut religioni el decentiae salis consultum sil. Sextum, nunquam permit­ tendum m Pyxis loco Oslensorii in Throno collocetur, quia id Sauciae Romanae Eccle­ siae consuetudinibus adversatur. Septimum, indicenda sanctio poenalis adversus inobedienles. Itaque si Ordinarii locorum, ob lon­ gaevam consuetudinem, vel ob aliam lau­ dabilem ac rationabilem causam, opportu­ num ducant licentiam impertiri benedicendi populum cum Pyxide m Expositione pri­ vata, nimis liberales non sint, parce hac facultate litantur, prius circumstantias omnes expendant, quid magis conferat ad cultus splendorem el augmentum considerent , decentiae el religioni providis legibus con­ sulant et provideant, ne quid liat ultra li­ mites concessionis, neve invalescant abusus. § XXXVII. « Fmalmente si comanda espressamente, « che tuiti e singoli i sopradelti ordini si < debbano inviolabilmenle ossei vare ; e che « si obbe lisca esaltamente, per quelle che « potesse occorrere di piit, al nostro Depu lato sopra le quarantine, sollo Ia pena agli Maestri di ceremonie, che assisteranno alie funzioni, se non saranno adempile csatlamenle lutte le ceremonie ed i rili prescrilli ; i quali Maestri di ceremonie de vono essere almeno in Sacris, tanto in que< sta, che in ogni allra funzione solenne, « secondo il Ceremoniale de’ Vescovi Iit». 1, « cap.5: ed agli trasgressori respettivamente < de'suddetti ordini, di scudi dieci d’orp da « applicarsi a luoghi pii : ed alii Regolari, « della pnvazione di voce altiva e passiva I < di carcere e di allre pene maggiori n« servate a nostro arbitrio ; dichiar.mdosi > « che in difetio dell’osservanza, si proce- derà pin rigorosamente conlro Ii Supe­ riori e Sagrestani dello Chiese, alii quali app irtiene, pin cbe ad ogni altro, la buona regola e cura di esse ». < Dato dalla nostra residenza questo di I Seltembre 173!. « P. Cardinal Vicario. « Carlo Guazzuglia Deputato. < Nicolô Antonio Canonico Cuggiô Segrelario ». 1. Explicit Instructio el nos etiam his­ ce nostris commentariolis finem imponimus. Nihil enim occurrit in postrema hac Instru­ ctionis parte, quod ulteriora studia requi­ rat. Generalis hic lex poenalis indicitur, quae omnes complectitur regulas in supe­ rioribus enumeratas ; unde colligimus propositum Pontificis iubentis fuisse, quod tradita methodus tanto cum rigore in po­ sterum servanda foret, ut nemini liceret ab ea tantillum declinare. Haec tamen poe­ nalis lex, ut de altis in Instructione con­ tentis notavimus, ultra Romanae Urbis fines non extenditur ; normam Limen praebere potest Episcopis, qui ut ad eamdem se di­ screte conforment, laudabile est. Dixi di­ screte, quia non ubique possibile est in omni­ bus eamdem rationem adamussim sequi. Qua­ mobrem Ordinarii locorum, servatis regulis quae communes omnibus sunt, in reliquis eas possunt et debent apponere conditiones, quas magis profuturas esse cognoverint) iuxla locorum, temporum ac personarum circum­ stantias, ut simul decentiae debilaeque ve­ nerationi consultum sil ; ac opportune pro­ visum, ne inducantur abusus. 2. Isthaec autem poenalis lex, etsi ad­ versus omnes inobedientes indicta sit, afficit primo Ecclesiarum Moderatores el Sacrariis Praefectos, quibus praesertim incumbit onus invigilandi, ut cuncta ad formam legis exi­ gantur; nec praeterit Caeremoniarum Ma­ gistros, quorum praecipuum munus est cu­ rare, ut in sacris functionibus praescripti j eceptique ritus serventur. \ ull autem Instruclio, ut hi saltem sint in Sacris constituti veluli praecipit Caeremoniale Episcoporum lib. i, cup. 5. ubi sii Rubrica disponit : *Duo eligantur Caeremoniarum Magistri, quorum alter Sacerdos sil ... . alter vero iuuior Subdiaconatus saltem Ordine insignitus ». Equidem lex dicta est pro Calhedralibus ; — 138 — nihilominus extenditur, aliqua cum mode­ ratione, etiam ad alias Ecclesias pro functio­ num diversitate, ita ut Clericus in Sacris constitutus praeesse debeat ecclesiasticis cae­ remoniis in solemnioribus functionibus, prae­ sertim vero in Expositione et Repositione SSihi Sacramenti pro Oratione Quadraginta Horarum, m SolomnilateSSmi Corporis Chri­ sti et similibus ; quin vetitum sii, quod Cle­ ricos in minoribus assistai aliis functionibus, quae minus habent celebritatis. N»m obscure id innuit /nstructio sacrum Ordinem requi­ rens : « lanio in questa, che in ogni altra funzione solenne ». Difficile etiam esset in minoribus Ecclesiis, dum Sacrae peraguntur functiones, pro his dirigendis semper ha­ bere aliquem Sacerdotem, vel Clericum Subdiaconatus saltem Ordine decoratum. Pa­ rum tamen interest de hac re plura loqui, cuius obiler meminit Instructio. INDEX DE INSTRUCTIONE ORATIONIS QUADRAGINTA HORARUM. ·♦· 1. Instructio Clementina pro Oratione quadraginta horarum omnes comprehendit regulas servandas in sacra illa actione juxta Ecclesiae institutum, et S. R C. Decreta. pag. 3. 2. Primordia Orationis quadraginta ho­ rarum Mediolani, ac etiam Romae in Soda­ litatibus SSihae Trinitatis, et S. Mariae Ora­ tionis et mortis, ibid. 3. Romae tamen privatorum erat, nec perennis per integrum annum, pag. i. 4. Nedum perpetuitas deerat, sed non­ dum publica auctoritas certam methodum statuerat, ibid. 5. Clemens VIII sua Constitutione an­ no 1592 lussil, ul Oralio quadraginta ho­ rarum perennis esset, ibid. 6. Ecclesias per orbem designari man­ davit, nec lamen expositionem SSrni Sacra­ menti fieri praecipit, pag. 5. 7. Certum est lamen expositionem Eu­ charistiae vel fuisse Institutioni coaevam, vel paulo post introductam. Argumenta af­ feruntur. ibid. 8. Ne in tam sancta actione induce­ rentur abusus, provisum per edicta Cardi­ nalis in Urbe Vicarii. Insuper Clemens XI certas regulas pro functionis dignitate con­ stituit. ibid. 9. Hinc Instructio, de qua agimus, Cle­ mentina dicta a primo eius Auctore. A suc­ cessoribus Pontificibus confirmata. Praece­ ptiva est pro Ecclesiis Urbis, directive pro aliis, pag. 6. 10. Quoddam Decretum a Cavalerio el Telamo relatum, quod vim legis univer­ salis Instructioni tribuere videtur, suppo­ situm est. — S. R. C. eamdein exlra Urbem non esse necessario servandam declarat ; licet laudabile sit quod omnes ei se confor­ ment. ibid. 11. Ordinarii locorum possunt, secus ac in ea praescriptum est, statuere quoad ea, quae ad Ritus substantiam non perli­ nent. ibid. 12. Quamvis laudabile sil, ul omnes eamdem sequantur, pag. Ί. 13. Pro diversitate expositionum diver­ sae aptandae sunt regulae : hinc licet de una Oratione quadraginta horarum agendum praecipue sit, de aliis etiam , data oppor­ tunitate, tractabitur, ibid. 14. Ratio affertur nova huiusmodi com­ mentariola scribendi, elsi in iisdem sese oc­ cupaverint Cavalerius et Telamus. ibid. 8 iNihil occurrit illustrandum, pag. 9. § II. Signum apponendum in via, ut fideles ad venerandum Sacramentum confinant. pag. 9. §111. 1. Sacramentum ubique exponendum in Ara maxima, exceptis Patriarchalibus. Ratio exceptionis, ibid. 2. Aliae expositiones fieri poterunt in aliquo ex lateralibus Sacellis, dummodo de­ centiae consultum sit. Tam Instructio, quam Decreta S. R. C. in hoc conveniunt, pag. 10. 3. In expositione quadraginta horarum velandae sunt Altarium Imagines. Lex non extenditur ad alias expositiones, ibid. 4. Benedicius XIV, ul privatus Doctor, quoad omnes expositiones regulam deltegendis Imaginibus extendit ; ul Pontifex longe secus sensisse videtur, ibid. 5. Sac. Rit. Congregatio morem dete­ gendi aliquam insignem imaginem,^Sacra­ mento exposito, probavit, pag. 11. (5 et 7. Ratio affertur, ob quam lex ur­ get tegendi Imagines in Oratione quadra­ ginta horarum; non item in aliis expositio­ nibus. ibid. 8. Auctores aliqui censent fieri non de­ bere expositiones Sacramenti in Festis San­ ctorum. Hos sequitur Benedictus XIV, ul privatus Doctor. Horum sententia non est rigorose accipienda, pag. 12. 9, 10 et <1. Distinguenda sunt Festa, quae fiunt cum solemnitate el)musicalium instrumentorum strepitu, ab aliis, quae cum magna devotione peraguntur, pag. 12 el 13. · 12. Romae saepius Festivitates Sancto­ rum cum expositione Sacramenti conclu- — 140 — duntiir. Hinc videtur Benedictus XIV mo­ rem hunc, quem Bononiae reprobaverat, quoad Urbem tacite saltem admisisse, p. 13. 13, 14, 15 el 16. Reprobatur mos alicubi inductus canendi versiculos vespertinis horis m Oralione quadraginta horarum, pag. 13 et 14. 17. Tolerari posse videtur in extraordi­ nariis expositionibus, quae interdum fiunt post Dominicas Sexagesimae el Quinqua­ gesimae. pag. 15. § IV. 1. Illicita est expositio sacrarum Reli­ quiarum in Altari, in quo patet Sacramen­ tum. Hac de re S. R. C. Decretum. Minus accurata Gavanli expressio causam dat opi­ nioni contrariae, pag. 15. 2. Gavanli sensus el verba declarantur. pag. 16. 3. Permittuntur simulacra Angelorum, qui luminana sustineant. Opinio Cavalerii, quod non licet uti inediis liguris ex Sac. Scriptura depromptis cum distinctione am­ plectenda. Non oblinet in expositione, quae Iit ad instar Proscenii, dummodo nihil sit, quod minus conveniat, ibid. 'i. Exemplum affertur expositionis, quae fit quotannis triduo Sexagesimae Romae in Oratorio S. Mariae Pietatis, ibid. 5. Regula de non apponendis Reliquiis generalis est, el ad omnes expositiones ex­ tenditur. Forte excipienda est expositio pri­ vata, quae fil, aperto solummodo Taberna­ culi ostiolo. Congrueret non apponere Reli­ quias in Altari, in quo asservatur Sacra­ mentum. ibid. 6. Non apponendae Imagines animarum purgantium, etiamsi expositio fiat in earumdem suffragium, pag. 17. 7. Nec quid lugubre apponendum per lotum Sacelli ambilum. ibid. 8. Decretum S. R. C., quod id confir­ mai. Festiva sint omnia oportet, quae di­ recte Sacramento inserviunt, ul fit Feriis V et VI maioris hebdomadae, ibid. 9. Si expositio liai pro defundis fe­ stive ornato Sacello, in quo eminet Sacra­ mentum, possunt parietes Ecclesiae ve­ stiri nigris pannis, el imaginibus mortuo­ rum. ibid. 10. Novissimum Decretum S. R.C., quo id luculenter declaratur. Mos reprobatur exponendi Sacramentum in privatis exequiis. ibid. 11. Ex Scriptorum auctoritate, Eccle­ siarum praxi, Decretis S. R. C., declaratur sensus postremae partis huius sanctionis coniungendae cum praecedenti, pag. 18. § V. 1. Thronus seu Tabernaculum pro Sa­ cramento exponendo eminenter assurgat. Eiusdem ornatus sil Sacrae Eucharistiae conveniens, pag. 18. 2. Tabernaculum a Throno distinguitur. Ne apponatur, ubi magnum imminet balda­ chinum, vel sustentatum columnis, vel e laqueario pendens. Quantum eminere de­ beat Thronus seu Tabernaculum , nequii certo determinari, ibid 3. Albi coloris sint, quae immediate Sa­ cramento inserviunt. Festivus parietum or­ natus, sed non determinati coloris, dum­ modo nihil exhibeat prufanum. pag. 19. 4. Corporale extendendum supra throni basim. Licet etiam adhibere Pallam. Olim solum Corporale in usu erat : postea Palla invecta, ibid. 5. Ideo Corporale el Palla promiscua nomina, ibid. 6. Nihil apponendum, per quod Sacra­ menti impediatur aspectus. Decretum S.R.C. velans retentionem vasis cum floribus ante Tabernaculum, in quo asservatur Sacramen­ tum. ibid. 7. Ostensorium seu Custodia in sensu Instructionis idem significant. Cavalerii sen­ tentia explosa. Quid antiquitus veniret no­ mine Custodiae, pag. 20. 8. Auctoritas S. Gregorii Thuronensis el exemplum S. Clarae Ca valerio non pro­ sunt. Antiquitus non exponebatur Sacra­ mentum delectum, ibid. 9. Ante Urbanum IV in expositionibus sola patebat Custodia, intus latente Sacra­ mento. Probatur exemplo S. Clarae; a pi­ ctorum licentia argumenta contraria desu­ menda non sunt. ibid. 10. Circa aevum Urbani IV invecta Vasa monstrantia, pag. 21. 11. Auctoritas Thiersii. ibid. 12. Aevo S. Caroli Borromaei aliqua an­ tiqui inoris adhuc supererant vestigia, el Tabernaculum cum Sacramento collocabatur m Altaris mensa oblongo velo lectum. Forte nondum in usu eral baldachinum. ibid. 13. Poslmodum mos invaluit efformandi monstrantia ad formam radiatae Spherae, el hanc collocandi sub bddachino in exposi­ tionibus pio causa publica, opertam velo pro causa privata, ibid. — 141 14. Ex his consequitur vocabulum Cuslodiae usurpatum fuisse ab Instructione tam­ quam synonimum Ostensorii. pag. 22. § vi. 1. Luminum quae lucere continuo de­ bent, numerus, pondus, distributio. In­ ductio parlim praeceptiva, parlim dire­ ctive. pag. 22. 2. De luminum qualitate el quantitate, quae de nocte, clausis lanuis, sunt adhi­ benda. ibid. 3. Direcliva videtur Instructio quoad candelarum pondus. Pauperibus Ecclesiis consulendum, pag. 23. 4. Direcliva pariter censenda quoad dis­ tributionem. ibid. 5. Quid significet Instructio iubens, ne lumina apponantur e parte postica? ibid. 6. De luminum copia quoad alias ex­ positiones, tam quoad Urbem, quam quoad aliarum Dioecesium Ecclesias, ibid. Ί. Providendum pauperibus Ecclesiis. Nimius quandoque moderatur luxus, ne orianlur aemulationes. Exemplum S. Caroli. pug. 24. 8. Pro Ecclesiis exlra Urbem opportuna videtur regula tradita a Benedicto XIV pro Civitate el Dioecesi Bononiensi, ibid. 9. Regula tenenda in expositionibus pri­ vatis, quando Sacra Pyxis non extrahitur, quoad luminum quantitatem, ibid. 10. Mos exponendi Sacram Pyxidem in throno reprobatur. Si huiusmodi mos tolli nequeat sine scandalo, tot ardere debent lumina quot adhibentur m expositione cum Sacramento velato, ibid. 11. De luminum copia quae ardere de­ bent in expositionibus ad instar Proscenii, Decretum S. R. C. erronee a Cavalerio re­ latum. pag. 25. 12. Qui sit sensus Insti uctionis iubenlis quod sex cerei apponantur ad latera Cru­ cis. ibid. 13. Apponenda lumina per ambitum Ecclesiae de nocte, dum fores palent. In­ ierim non est interdictus foeminis ingres­ sus. ibid. 14. Nec tamen reprobanda est consue­ tudo, quae alibi viget, occludendi fores Ecclesiae, mgi nentibus tenebris, ne foeminis pateat ingressus, pag. 26. 15. Prout iussit BenediciusXIV in Dioe­ cesi Bononiensi, ibid. 16. Pannis obturandae fenestrae, quae sunt prope Sacellum, m quo eminet Sacra­ mentum. ibid. § VII. 1. Laici arcendi ab ingressu Presbyterii. Concilii Romani Decretum. S. Caroh Borromaei regula, pag. 26. 2. Clerici colla induti debent adhiberi pro accendendis, purgandis, aptandis, extinguendis luminibus. Lex eliam Regulares afficit, pag, Π. 3. Forie id possunt Laici Conversi ve Regulares, dummodo superpelliceum adhi­ beant. ibid. 4. Omnes, cuiuscumque ordinis sint, genuflecleie debent utroque genu, dum accedunt, recedunt el transeunt ante Sa­ cramentum, vel sil delectum, vel velatum, vel eliam m Pyxide, aperio Tabernaculi ostiolo, ibid. 5. Limitatur regula quoad Celebiantes in Altari expositionis, qui in primo accessu el recessu flectunt utcumque genu, in transi­ tu solummodo unum. pag. 28. 6. Etiamsi Oslensonum sil velatum, vel pateat Sacra Pyxis, ibid. Ί. Modus a Sacerdote servandus Missam ad aliquod Altare celebraturo, dum^lransil ante Sacramentum, ibid. 8. el 9. Sententia Bauldry quoad genullexiones expensa el reprobata, pag. 28 el 29. 10. De birelo deponendo el imponendo in transitu ante Sacramentum, pag. 29. 11. Biielum uon collocandum supra Ca­ licem. ibid. 12. Celebrans cum Ministris Sacrum solemne facturus, deponere debet birelum, simul ac delegit Sacramentum, ibid. 13. De modo tenendo a Sacerdote in ac­ cessu et recessu, si obviam ei fiat deferens Sacramentum. Scriplores lilurgici pro di­ versitate casuum exigunt genullexionem utroque vel unico genu. pag. 30. 14. Horum sententia expensa et repro­ bata. ibid. 15. Decretum S. R. C. de incedentibus in Processione, quos genulleclere debere edicit in occursu el transitu a latere defe­ rentis Sacramentum. Praxis Decreto con­ traria repudianda non videtur, ibid. § VIII. 1. Munimentum crassioris panni appo­ nendum ad ianuam Ecclesiae, in qua palet expositum Sacramentum, pag. 30. 2. Quod munimentum necessarium non erit, si aliis modis fini ab Instructione in­ tento consultum sil. pag. 31. — 142 — 3. Quaerendus modus arcendi canes ab Ecclesia, qui non levem afferunt orantibus perturbationem, ibid. § ix. 1. Exposito SSmo Sacramento quacum­ que ex causa, aliqui e Clero persistere de­ bent m oratione ad Aram cum superpelliceo, etsi Regulares sint. pag. 31. 2. Etiamsi solum pateat Sacra Pyxis. Decretum S. C. Episc. el Regul. pag. 32. 3. Regula haec ubique servanda. Oran­ tes vel Sacerdotes sint, vel in Sacris con­ stituti. His delicientibus, suffici poterunt Clerici in minoribus. Non repugnat, quod adhibeantur Laici Conversive Regulares. Duorum vel unius saltem assistentia prae­ cipitur. ibid. 4. Sac. Rit. Congregatio edixit Sacer­ dotes et Clericos superpelliceo indutos, etiam extra Urbem, assistere ex decentia debere ad formam legis quae Romae viget. ibid. K. Certa tamen regula dari nequit pro omnibus locis. Episcopi consulere debent cultui Sacrae Eucharistiae debito, pag. 33· 6. Si desint Clerici, ul accidit in par­ vis oppidulis, non ideo omittenda est ex­ positio ; dummodo laici nnmquam ab assi­ stentia el oratione deficiant, et caetera non desini ad sacram illam actionem ne­ cessaria. ibid. 7. Superpelliceum semper adhibendum. Cavalerii sententia explosa. Decretum Con­ gregationis Episcoporum et Regularium. pag. 34. 8. Instructio nihil habet de Stola. Adhi­ bendam non esse censent Cavalerius el Telamus in Urbe. Praxis contraria. Sacerdotes orantes Stolam deponunt, si Pontifex ad venerandum Sacramentum venial, ibid, 9. Stola non semper est signum Juris­ dictionis, sed habetur ul distinclivum di­ gnitatis Sacerdotalis, ibid. 10. Parochi, etiam praesente Pontifice, ex induito Benedicti XIV, in publicis sup­ plicationibus Stolam deferunt. Pontifex sem­ per defert Stolam, non ul Urbis Episcopus, sed ul Pastor universi Orbis, ibid. 11. Instructio velat usum Stolae Con­ cinnatoribus, non item orantibus ante Sa­ cramentum. pag. 3B. 12. Si adsit aliqua laicalis Sodalitas, de­ bent contraires assistere, vicissim in ora­ tione succedentes. Scamnum pro his paran­ dum extra Presbyterium. Lex non exten­ ditur ad laicos regulares, qui supei pelli··eo induti possunt assistere in scamno intra Presbyterium, ibid. 13. Ornatus scamni pro Ecclesiasticis nobilior illo adhibendo pro scamno laico­ rum. pag. 36. 14. Scamnum pro Ecclesiasticis locan­ dum in plano Presbyterii, ibid. IK. Ecclesiastici etiam noctu orare de­ bent. Laici lege non tenentur, ibid. 16. Quod Instructio disponit de Sodali­ tatibus, extendi debet ad Moniales atque ad Virorum et Mulierum Collegia, ibid. 17. Sententia Cavalerii de hac re cum distinctione admittitur, ibid. § X1. Horologium retinendum in Sacrislia ad designandas horas, ul, qui assistere de­ bent, congruis distributis temporis spatiis, vicissim in oratione succedant, pag. 37. 2. Ad singulas horas, maioris campanae levi el inlercisa pulsatione signum dabitur, ul parati sint qui debent ad orandum ac­ cedere. Nemo se ab hoc religionis actu dispenset. Affigenda in Sacrislia tabella dis­ tributionis horarum, ibid. § XI1. Festivus campanarum sonitus cele­ britatem praenuntiet, pag. 37. § XU. 1. Missae nbn celebrandae in Altari ex­ positionis, praeter duas solemnes pro ex­ positione el repositione. Regula S. Caroli Borromaei peculiaris pro Ecclesia Mediola­ nensi, ubi physice et non moraliler qua­ draginta horae numerantur, et Missa expo­ sitionem non praecedit, pag. 38. 2. Decreta S. R. C., quae velant cele­ brationem Missae in Altari expositionis. pag. 39. 3. Alterum ex his Decretis erronee a Cavalerio relatum genuinae lectioni resti­ tuitur. ibid. 4. Praefata Decreta ul generalia habenda sunt, el solum casum necessitatis excipiunt, ibid. 6, 6 et 7. Quae sii necessitas, propter quam liceat a regula declinare, pag. 40. 8. Missa solemnis expositionis el repo­ sitionis debel esse votiva de Sacramento, ex­ ceptis diebus, qui ab Instructione notantur. In his cantanda Missa de die cum comme­ moratione Sacramenti sub unica conclusione. ibid. 9. Si celebretur de currenti in die Do- — 143 — minico, quaeritur: Num commemoratio Sa­ cramenti coniungenda sit Orationi de Festo, seu alteri de Dominica? pag. 41. 10. Altera quaestio de hymno Angelico el Symbolo in Missis, quae alterutro vel utroque carent. Addendane sunt ratione Sacramenti ? ibid. il et 12. Quae Missa dicenda sil in Ec­ clesia, quae gaudet induito octavae privilegi.itae? Attendendi sunt termini conces­ sionis. Qualitas Privilegii consideranda. Da­ tur regula generalis, pag. M. 13 el 14. Haec autem Missa semper ce lebranda post Nonam, vel sil votiva, vel de currenti. Contraria Cavalerii sententia reiicilur. pag. 43. 15. Si dicatur Missa de Sacramento, ea sil, quae habetur inter votivas in fine Missalis, el sine Sequentia. pag. Mi. 1G. Regula de Missa votiva celebranda diebus non exceptis di recti va est extra Ur­ bem. ibid. 17. Huic Missae votivae addenda com­ memoratio de currenti in Ecclesiis, in qui­ bus non est onus Missae convenlualis. ibid. 18. Duo Decreta S. R. C. referuntur, quae videntur admittere Missam solemnem voti­ vam in Dominicis 1 el 2 classis, item in Festis 1 el 2 classis, ibid. 19. Expeditur primum Decretum, p. 45. 20. Quod trahi nequit ad Missam pro ex­ positione el repositione Sacramenti in Ora­ tione quadraginta horarum, pro qua habe­ tur lex peculiaris, ibid. 21. Alterum Decretum desumptum ex doctrina Gavanli nullam habet vim post edi­ tam Instructionem Clemenlinam. Fatetur Gavanlus praxim Cappellae Pontificiae ad­ versari suae doctrinae. P. Meratus ad illum Gavanli locum notatur, ibid. 22. Liberum non est Ecclesiis, quae ha­ bent onus Missae convenlualis, m Festis el Dominicis 1 et 2 classis duas cantare Missas; sed eaedem tenentur ad unam tantum de die cum commemoratione Sacramenti. Missa votiva semper celebranda ultimo loco, etiam­ si aliae occurrant post Nonam, pag. 46. 23. Ubi non est onus Missae convenlualis, una tantum cantanda votiva de Sacramento, vel de dje iuxta regulam Instructionis, ibid. 24. Quaeritur: An eadem servanda sil re­ gula in aliis expositionibus, quae per an­ uum fiunt? Distinguuntur casus. Decreta S. R. C. afferuntur, ibid. 25. Quae decreta apparenter pugnantia videntur, distinctione conciliantur, pag. 47. 26. Quae sil causa gravis, propter quam in aliis expositionibus liceat cantari Missam votivam solemnem de Sacramento? Expen­ ditur Guyeli el Cavalerii sententia, ibid. ΪΊ. Expenditur auctoritas Decreti, quod ex doctrina Gavanli legitur inter notanda ad Rubricas Missalis Frairum Minorum, pag. 48. § XIII. 1. Dic intermedia, dicenda est Missa vo­ tiva vel pro pace, vel pro alia necessitate, prout iussum fuerit. In hac eaedem regulae servandae, de quibus disseruimus ad § XII. pag. 48. 2. Si Missa, quae praecipilur, propria habeatur, ea dicenda est ; secus, alia pro quacumque necessitate, pag. 49. 3. Lex non obligat extra Urbem. Epi­ scoporum est praecipere hanc Missam vo­ tivam, si opportunum ducant, ibid. 4. Quando in hac Missa facienda sil com­ memoratio Sacramenti, ibid. 5. In paramentis violaceis dici nequeunt Gloria et Credo. Si occuiral Dominica, di­ citur Credo sine Gloria, ibid. § XIV. 1. Ubi non est onus Missae convenlua­ lis, una lanium votiva, die intermedia, di­ cenda est. Liberum tamen est adiicere etiam conventualem. pag. 50. 2. Huiusmodi Missa non celebranda in Altari expositionis, aut in allero, in quo asservatur Sacramentum, ibid. 3. Quamquam laudabile sit quod in Al­ tari, in quo asservatur Sacramentum, Mis­ sae non celebrentur ; non ideo notanda con­ traria praxis, quam el ipsa Rubrica Missalis probare videtur, ibid. § XV. 1. Missae solemnes in Triduo expositio­ nis cantandae sunt cum Ministris paratis. Id obligat etiam Regulares, non obstante con­ suetudine contraria, pag. 51. 2. Etiamsi ex Instituti lege nequeant ali­ qui Regulares Ministros paratos adhibere. ibid. 3. Regula non extenditur ad Missas convenluales, quae ultra praescriptas celebran­ tur. ibid. 4. Hae Missae votivae extra Urbem ea­ dem cum solemnilale sunt celebrandae, non vigore Instructionis, sed quia sunt pro re gravi, ibid. 5. Limitatio regulae. Solemnilas non ab- — 144 soluta, sed relativa; aliqua tamen solemnitas necessaria pro ratione locorum , ul liceat Missam votivam pro re gravi celebrari, ibid. § XVL 1. In Missis privatis cessandum esta pul­ sione tintinnabuli. Ratio, pag. 52. 2 et 3. Cavalerius existimat pulsandum esse in Missis solemnibus, quae celebrantur ad Altare Expositionis, ibid. 4. Signum cum campanula dandum, dum Sacerdos progreditur ad Altare Sacrum fa­ cturus. pag. 53. 5. Congruit quod nec in Missa solemni pulsetur tintinnabulum, ibid. § XVII. 1. Tempore expositionis Missae de re­ quiem non celebrandae, pag. 53. 2. Id iam edixerat S. R. C., priusquam prodiret Instructio. Cavalerius cum aliis cen­ set haec Décréta non ad omnes casus ex­ tendi. ibid. 3. Reiicitur eiusdem sententia; elsi quid ambiguum forte est in praefatis Decretis, per novam Instructionem declaratur, pag. 54. 4. Eadem S. C. posteriori Decrelo, per­ mittens Missas de requiem in Altaribus mi­ noribus, dummodo expositio non sil pro publica causa, seipsam explicat el adhae­ ret Instructioni. Tria ex hoc ultimo Decrelo consequuntur, ibid. 5. Fatetur Cavalerius rigidiorem esse In­ structionem, nihilominus suae tenax opinio­ nis, excipit duos casus: Missam nempe convenlualem die prima mensis non impedita, et aliam in Commemoratione omnium de­ functorum. ibid. 6. Excipiendam non esse Missam convenlualem ex ipsis Instructionis verbis evin­ citur. ibid. Ί. Nec Rubrica urget; quia, cum expo­ sitio solemnissima sil, secum fert impedi­ mentum, quominus Missa de requiem ce­ lebretur. pag. 55. 8. Si nec Missa de R< quiem celebranda esi pro humando cadavere, multo minus cantanda enl Missa convenlualis. ibid. 9. Cavalem argumenta pro Missis de requiem in die Commemorationis omnium Fidelium defunctorum, ibid. 10. Recens Decreium S. R. C., quod ei favere videtur, pag. 56. 11. Decretum exponitur, et permissivum tantummodo esse deinonslralui. Im­ pedita ea dies censenda est. Neque anima­ bas defunctorum ullum praeitidicium venii, cum triduo expositionis omnia Altaria sint privilégiais. ibid. 12. Eadem S. R. C. binis Decretis trans­ ferri iussit Festa Sanctorum occurrentia in die Commemorationis omnium Fidelium De­ functorum ; quia aliquam adiunclam habe­ bant solemnitatem. ibid. 13. Quaeritur : Curnam de iis potius fieri Officium non edixerit cum Missis de Re­ quiem? Decidendi ratio desumitur a solemnilate, quae cum luctu non componitur. pag. 57. 14. Oralio quadraginta horarum magnam habet solemnitatem, sed nequit transferri; hinc potius transferenda videtur commemo­ ratio pro defunctis, ibid. 15. Nec celebrandae Missae de requiem in solemnibus SSnli Sacramenti expositio­ nibus, quae limit per octidnum pro defun­ ctis. ibid. 16. Methodus, quae servatur in Urbe. Precationes pio defunctis faciendae, repo­ sito Sacramento. Inlelligitur de publicis, non de privatis, ibid. 17. Si Missae privatae votivae celebren­ tur, exposito Sacramento, nullo gaudent privilegio, pag. 58. 18. Sanctio de Missis votivis privatis fa­ cultative est, non praeceptiva, ibid. 19. Cavalerii doctrina, ibid. 20. Licet Missas votivas Sacramenti ce­ lebrari, dum easdem Rubrica permittit. In ahis diebus fiat lanium commemoratio, qua­ tenus hanc ritus admittat, pag. 59. 21. Commemoratio Sacramenti praece­ ptiva est quoad Urbem ; sed subinlelligilur conditio : quatenus Ritus qualitas non repu­ gnet. ibid. 22. Quae conditio eruitur eliam ex De­ cretis S. R. C. ibid. 23. Ea conditio fertur ad Festa 1 vel 2 class., non autem ad Dominicas 1 vel 2 class, ac Ferias privilégiâtes, quae admittunt plures Orationes, pag. 60. 24. Haud fieri potest commemoratio in Dominica Palmarum, el vigiliis quae uni­ cam habeni Orationem, ibid. 25. Haec commemoratio facienda post praescriptas a Rubrica in solis Missis piivalis. Alia est Instructionis regula quoad solemnes. ibid. 26. Hinc in Missis privatis Orationes, licet sint ad libitum, praeferendae sunl commemorationi de Sacramento, ibid. 27. Halio, cur Oralio a Superiore prae­ cepta dici nequii ad libitum, pag. 61. 28. Non omnes Oraliones ad libitum 1 — 145 — commemorationi praeceptae praeferendae sunt, sed lanium illae, quae sunt in prae­ cepto, licet possit Sacerdos unam potius quam alteram seligere. Quod si is pro ar­ bitrio alias addere velit, dum Rubrica per­ mittit, prima erit de Sacramento, ibid. 29. Commemoratio quoad Missas solenmes. In Urbe servanda Instructio. Quid extra Urbem? ibid. 30. In rem hincaileiunlurDecretaS.R.C. ibid. 31 el 32. Cumam praefata Decreta ponant^commemoralionem post omnes Ora­ tiones de praecepto, el Clementina Instru­ ctio eam coniungal Orationi de currenti ? Halio discriminis, pag. 62. 33. In arbitrio Celebrantis est addere hanc commemorationem in aliis expositio­ nibus. ibid. 34. Non est addendum Symbolum ra­ tione Sacramenti expositi, ibid. § XVIII. 1. Ex quatuor coloribus, quos Ecclesia admittit, albus proprie convenit Euchari­ stiae. pag. 63. 2. Si Missa sil votiva, vel de currenti qnae exigat colorem album, Celebrans pa­ ramenia eiusdem coloris adhibeat usque ad linem functionis : quatenus vero Missa re­ quirat alium colorem, et hunc relinendum vult'Instructio, ibid. 3. Videtur tamen Instructio in hac parte potius directi va, quam praeceptiva. — S.R.C. decreium, quod in arbitrio relinquit. Exem­ plum affertur benedictionis Candelarum el Missae in die 1’urilicalionis B. Μ. V. ibid. 4. Mullo magis paramenlorum mutan­ dus est color, si alter a Celebrante diver­ sus ad explendam functionem expositionis et repositionis accedat ; quia hoc in casu una ab altera actione separata censetur. pag. 64. K. Decretum novissimum S. R. C., quo quaestio dirimitur, ibid. 6. Quatenus retineatur color respondens Officio diei ; velum humerale et alia, quae directe inserviunt Sacramento, esse debent coloris albi. ibid. 7. Idcirco Altaris pallium, quicumque sit color adhibendus in Missa el Officio, debet esse coloris albi in omnibus expo­ sitionibus, etiam quoad Missam quae cele­ bratur pro Sacramento exponendo. Perpe­ ram Pii Ionius a Cavalerio notatur, pag. 65. 8. Distinctio Cavalerii non amplectenda. ibid. A. 9. Qui tamen cogitur in eam venire sen­ tentiam, quam in Piltonio reprobaverat, ibid. 10. In Altaribus minoribus pallia adbi­ benda coloris Officio conformis. Illud vero Altaris, in quo celebratur Missa convenlualis, concordare debet cum colore paramen­ lorum Missae, licet haec non conveniat cum Officio exigente colorem diversum, pag. 66. 11. Hae regulae extenduntur ad expo­ sitiones ex causa privata cum Ostensorio velato, ibid. § XIX. 1. Missa solemnis pro expositione us­ que ad Consecrationem nihil differt ab aliis Missis cantatis, pag. 66. 2. Duo consecrandae sunt Hostiae. Ex­ ponuntur, quae fieri debent post sumptio­ nem Sanguinis, ibid. 3. Ad Missam sex lanium luceant can­ delae. Alia luminaria opportune accendan­ tur. Quidquid censeant Cavalerius el Tetamus, accensa omnia sint oportet, dum Ostensorium cum Sacramento collocatur in medio Altaris, pag. 67. 4. Cavalerius censet Ostensorium velo esse legendum usque ad finem Missae, ibid. 5. Ritualis Rubrica eiusdem aliorum­ que opinioni favere videtur. Distinguendi tamen sunl casus. Rubrica loquitur de Fe­ sto Corporis Christi, non de Oratione qua­ draginta horarum, ibid. 6. Affertur ratio discriminis, pag. 68. 7. Ratio, ob quam suam tuetur senten­ tiam Baruffaldus, quem sequitur Cavalerius, hominum doctissimorum est prorsus indi­ gna. ibid. 8. St aliqua vis concedenda est Ritua­ lis Rubricae, haec erit tantum direcliva, non autem praeceptiva. Caeiemoniale Epi­ scoporum ne verbum quidem facit de hoc velo. ibid. 9. Forto Rubrica apposita fuit in Ri­ tuali, quia nondum universaliter invaluerat usus collocandi Sacramentum in throno: velum supplebat vices Baldachini. Regula S. Caroli Borromaei. Ex varietate Ritualis el Caeremonialis desumitur diversam fuisse tunc temporis Ecclesiarum consuetudinem. Iuxla hodiernam praxim Ostensorium velo solummodo tegitur in expositione privata pro infirmis, pag. 69. 10. Caelerum Ritualis Rubrica ad unum limitatur Festum Corporis Christi. Quoad Orationem quadraginta horarum, Instructio concordat cum Caeremoniali. Concluditur, 10 — 146 — Ovlensorinm non osse velandum. Ila feri praxis universalis, ibid. 11. Expleta Missa, Celebrans induit plu­ viale, ad credentiam imponit incensum, re­ vertitur per longiorem viam ad Allan·, in infimo gradu cum Ministris sistit, ibid. 12. Discordia Scriptorum. Pravis Basili­ carum Urbis.·pag. 70. 13. Non est Herum ponendum incen­ sum in thuribulum ad Altare. Thurilicandum Sacramentum. Rubrica Caeremonialis. ibul. Ii. Imponitur Celebranti velum hume­ rale: is ad supremum gradum ascendit: accipit de tuum Diaconi Sacramentum. ibid. 15. Surgit, se ad populum in suppe daneo convertit. Intonatur Hymnus. Instru­ ctioni' cum Caercinoniali com ordia. Rituale dissentire videtur, sed discordia componi­ tur. pag. 71. 10. Num Celebrans, stalim ac intonatur Hymnus, procedere debeal ad Bddachinum; an in supped neo consistere usque ad fi­ nem prunae strophae? ibtd. 17. Dt- Baklat hino seu Umbella, qua lectus incedere debet deferens Sacramen­ tum. pag. 72. 18. Instruenda opportune est Processio, ue sil cunctandum, ibid. 19. Quae· servandi methodus, si pusi Missam non fit Processio, ibid. 20. Quo in casu bis thunlicandum vi­ detur Sacramentum, pag. 73. 21. Iu aliis expositionibus unica vici thunlicandum, postquam collocatum fuerit Saciamentum sub umbella, ibid. gore accipienda, ul in Ecclesiis, quae Clerum non habent, nequeant Clerici ad complen­ dum numerum assumi. Quid relate ad Ec­ clesias extra Urbem? ibid. 8. Cavalerius notatur, qui existimat posse laicos occupare locum Sacerdotum imme­ diate ante Sacramentum, si deferenda sint magni ponderis intorlilia. pag. 75. 9. Octo illi Sacerdotes vel Clerici in­ cedere debent ante Bildachinum, non hinc inde a lateribus eiusdem. Genuinus sensus Caeremonialis. Arbitraria Cavalerii opinio. ibid. 10. Si quae adsit Sodalitas, permitti po­ tent, ut eiusdem digniores cum facibus hinc inde incedant a lateribus Baldachini. ibid. 11. Congruit ut deferantur hastatae lan­ ternae cum intus accensis candelis, pag. 76. 12. Candelae deferendae manu extima, non intima. Omnes incedere debent delecto capite, quin liceat adhibere pileolum luen­ dae valetudinis causa, ibid. 13. Qui modus tenendus in thurificatione per viam. ibid. 14. Inanis quaestio a Quarti proposita de hac thui libatione. pag. 77. 15. Dum Iit Processio, festive pulsandae Campanae, nedum Ecclesiae, in qua Iit ex­ positio, sed et allai iim, prope quas transit. ibid. 1(5. Quomodo devola supplicatio ordi­ nanda. ibid. 17. Aliqua notanda de aliis Processio­ nibus cum Sacramento, pag. 78. § XXI. 1. Oido Processionis. Crucifer colla in­ dutus, non Turn· illa, deferens Crucem ha­ latam primus incedat iut< r Cei< ferarios ante Clerum, pag. 73. 2. Omnes de Cl· ro Ecclesiae interisse debent. Ubi Clerus deficit, 'altem octo Sa­ ci idoles liisli ui lio exposcit, pag. 1 \. 3. Cavalerius notatur, qui perperam vult octo istos Sacerdotes, eosdem iso debet e, qui in Missi d· tulerunt intorlilia. ibid. \ cl 5. Ab Instructione, non i C eremornab regula sumenda. Quae pio Mis'3 l’on.dic h oidiuula sunt, li ahi nequeunt ad M..',m - simplici Sàcerdole suleiumltr ce­ lebratam. ibid. 0. lu'l'uclio loquitur de comitatu ProctS'iom·, non aulem de inlorliliis défi n u­ dis ad Lanonem. ibid, Ί. Neque losirudio lanio est tum ri­ 1. Processio intra Ecclesiam. Si haec sil nimis angusta, ad proximam plateam ex­ tendatur. pag. 78. 2. Si late pateat Ecclesia, sed frequens sil inlercsseniium numerus, non repugnat, quod ad vitandam confusionem, circum pla­ team Supplicatio ducatur, ibid. 3. Mundandae viae, per quas ducitur Supplicatio, ac virentibus foliis sternendae. ibtd. 4. Aliqua subiiciunlur, quae praesertim vitanda 'init in solvrnnibus Processionibus cum Sactamtnlo. ibid. 5. Decens sil oi natus viarum. Profana arcenda, pag. 79. G. Ne admittantur pueri puellaeque repraesentantes gesta , t martyria Sanctolum. ibid. Ί. fluviale a deferente Sacramento ad- — 147 — hibendum, etiamsi agatur de Regularibus, qui non habent eiusdem usum. ibtd. 8. Ecclesiastici processionaliler inceden­ tes, si paramenia sacra assumant, non alius coloris adhibeant, quam albi. ibid. 9. Damnatur mos deferendi sellas seu scabella, in quibus assideant Celebrans et Ministri per viam, dum sistit Processio. pag. 80. 10. Sacramentum deferendum manibus Sacerdotis, non in machina. Celebrans etsi Episcopiis, pedibus incedat, ibid. 11. Canonici Pontificalium usum haben­ tes ne Mitra caput operiunt, ibid. 12. Licet deponere Sacramentum in ali­ quo Altari per viam erecto, dummodo raro liat. pag. 81. 13. Quaeritur : Num, priusquam reassunialur Processio, impertienda sit Benedictio cum Sacramento? Ex universali more affir­ mative resolvitur, dummodo raro fiat, el decentiae sil consultum, ibid. 14. Morem hunc probasse videlurS.R.C., quae tamen,generali damnavit Decreto abu­ sum impertiendi duplicem Benedictionem in Ecclesiis Monialium. ibid. 15. In his Processionibus omnia sint ordinata ad[ devotionem fovendam. Absint quae Ecclesiae legibus non sunt conformia. pag. 82. § XXII. 1. Sodalitates, si quae sunt, Processioni intéresse debent. Non omnes aeque adslringunlur. pag. 82. 2. Si aliqua intersit, ante Clerum ince­ dat, non confuse, sed ordinale ad formam Caeremonialis Episcoporum el Decretorum S. R.C. — Officiales nequeunt indebitum lo­ cum usurpare pusi Baldachinum. Soli Pri­ micerio id licet incedenti in habitu praelalitio. ibid. 3. Instructio admittit etiam Sodalitates, quae peculiari veste non distinguuntur. pag. 83. 4. Si pluies sint Sodalitates, servandus est ordo Gregorii XIII quoad praeceden­ tiam. Illae sub titulo Sacramenti erectae aliquibus fruuntur privilegiis. Quid de So­ dalitatibus, quae propriam vestem non ha­ bent ? ibid. 5. Haud arridet Merati sententia, qua Sodalitates sine peculiari veste confundit cum populo, ibid. 6. Damnatur usus, quod duo Confralres incedant prope Sacramentum cum campanulis. pag. 84. 7. Guardianis et dignioribus Officialibus conceditur munus gestandi hastas Baldachini. ibid. 8. Ad averruncandas lites, quae saepe excitantur de praecedentia inter Procerum famulos, ubique servanda essel regula tra­ dita ab Innocenlio XII pro delatione Via­ tici ad inlirmos. ibtd. 9. Certa praescribenda methodus a So­ dalitatibus servanda, ibid. § XXIII. 1. dicta. 2. Urbe. Lex poenalis contra inobedientes in­ pag. 85. Quae vim coaclivam habet solum m ibid. § XXIV. 1. Ritus el Caeremoniae servandae, ex­ pleta Processione, dum Celebrans perven­ tus ad Altare tradit Diacono Sacramentum in throno collocandum, pag. 85 el 86. 2. Perperam Cavaleuus adfirmat per Instructionem corrigi Caeremoniale Episco­ porum quoad locum, in quo sistere debet Celebrans Sacramentum Diacono traditurus. ibid. 3. Caeremoniale duas diversas actiones distinguit, el convenit cum Instructione quoad locum, in quo celebrans genufleclere debet, ibid. 4. Rituale concordat cum Caeremoniali. Hem Rubricislae. ibid. 5. Modus insinuatus a Caeremoniali ma­ gis congruit : allero a Cavalerio traditus re­ probatur. pag. 87. 6. Sensus potius Instructionis attendi debet, quam littera. Si materialiter acci­ piatur, cum modum potius quam ritum spectet, etsi dissentire a Caeremoniali vi­ deatur, istud lanun non corrigit, ibid. 7. Hymnus Tantum ergo a quo vel qui­ bus intonandus? ibid. 8. Quo praecise tempore. Herum Cava­ lerius censet ab Instructione Caeremoniale correctum, sed perperam, pag. 88. 9. Intonandus Hymnus, postquam Diaco­ nus, collocato Sacramento in throno, ad dexteram Celebrantis reversus est. ibid. 10. Quaeritur: Num, omnes, dum can­ tatur hymnus Tantum ergo etc., manere debeant genuflexi ad integram stropham, vel tantum ad duos primos versiculos. pag. 89. 11. Praxis universalis exigit genuflexionem ad integram stropham. Congruit hinc, — MS — quod Celebrans non surgai ad imponendum incensum, nisi ea expleta, ibid. 12. Quid, si hymnus moduletur cum repetitione verborum? Praxis Ecclesiarum, in quibus thus imponitur ad tertium t. est ne probanda ? ibid. 13. Ad quem hymni versum imponen­ dum sit thus, et thurificandum Sacramen­ tum? ibid. 14. Qui sit Ritualis el Caeremonialis sensus? pag. 90, 15. Bauldry sententia expensa, ibid. 16. Quid in praxi servandum? pag. 91. 17. Hilus servandi, dum thus imponi­ tur. ibid. 18. Cumam post hymnum non dicatur >. Panem de Coelo etc.1 ibid. 19. Dicendae sunt Litaniae, preces el orationes, prout iacent in libro ad hunc effectum typis edito. Qui sil sensus Instru­ ctione, dum iubel idipsum servandum in aliis expositionibus, pag. 92. 20. Extra Urbem licet alias recitari pre­ ces, dummodo sint ex adprobalis. Laudan­ tur Constitutiones Alexandri VII el Bene­ dicti XIV. ibid. 21. Non dedecel quod, exposito Sacra­ mento, preces eliam dirigantur ad implo­ randum Deiparae el Sanctorum praesidium. ibid. 22. De Orationibus dicendis, et ritu a Celebrante servando, pag. 93. 23. 24, 25 el 20. De conclusione Ora­ tionum. pag. 93. et ieq. 27. Dum conclusio esi bievis, quae se­ quenda esi Rubrica? Caeremonialisne, an Ritualis? pag. 95. § XXV. 1. Scamnum parandum pro Celebrante el Ministris. Sedes cameratis vetita. Contra­ ria aliquorum sententia repudiata, pag. 95. 2. Lex ln. 18. Obiter laudantur aliqua S. R. C. De­ creta, quae eliminant cantiunculas vulgari sermone, exposito Sacramento, ibid. 19. Eslne igitur reprobanda consuetudo per aliquos Missionaries inducta canendi,ali­ quas cantilenas in actu Benedictionis? An­ ceps indicium. Videtur magis congruere, quod locum solummodo liibeanl, iam re­ posito Sacramento, priusquam claudatur ostiolum, ibid. 20. Civalerii sententia, el monitum, ibid. 21. Crassus corrigendus error eorum, qui putant Benedictionem impertiendam ad >. el benedict io. ibid. 22. S. R. C. generali Decreto improbat abusum duplicis Benedictionis in Ecclesiis Monialium. pag. 117. 23. Quaeritur; num thiirilicandum sit Sacramentum, dum Sacerdos populum be­ nedicit? Validior ratio stat pro negativa. ibid. 24. Tandem lubel Instructio, ut imme­ diate post Benedictionem, vel mane se­ quenti absumatur Hostia in Missa, pag. 118. § XXXII. 1. Tempore Expositionis conciones ve­ titae, nisi Praesides permittant brevia ali­ quot colloquia, pag. 118. 2. Lex extenditur ad Ecclesias Regula­ rium, el quocumque modo privilégiâtes. pag. 119. 3 el 4. Quoad Urbem eadem regula oblinet in aliis etiam expositionibus : quo­ modo tamen inlelligenda? ibid. 5. Non alii assumendi ad huiusmodi brevia colloquia, nisi Sacerdotes aut Dia­ coni, qui superpcllieeo utantur, etiamsi sint ex Ordinibus Regularibus : Stola tamen non adhibenda, pag. 120. 0. Quid de aliis expositionibus, prae­ sertim extra Urbem, quoad superpelliceum et Stolam? ibid. 7. In hisce brevibus colloquiis non uten­ dum birelo. pag. 121. 8. Licet tamen caput legere birelo in aliis expositionibus, si Sacramentum cras­ siori velo sil leclum, quo eiusdem aspe­ ctus abscondatur, ibid. 9. Idipsum confirmatur, pag. 122. 10 el ii. In praelaudalis brevibus col­ loquiis habendis locus Concionaloris ea in parte sit, ul populus eum audire possit, quin ullum committat actum irreverentiae erga Sacramentum, ibid. §JiXXIII. 1. Ad aliquol noctis horas patere de­ bent Ecclesiae fores, pag. 123. 2. Extra Urbem Episcoporum arbitrio, ibid. 3. Clausis ianuis non est ab Oratione cessandum pag. 124. 4. Ubi Iit expositio ad instar Orationis quadraginta horarum, sed non de node, hae regulae locum non habenl. ibid. 5. Orationi perenni adnexae sunt In­ dulgentiae tam plenariae, quam partiales ex Consiilulione Clementis VIII. ibid. G. Eas ampliavit Paulus V. Benedi­ ctus XIV declaravit plenariam lucrifieri posse, etsi, urgentibus de causis, indullum fuerit Sacramentum de nocte reponi, ibid. 7. Decia i alio huiusmodi universalis est. pag. 125. 8. Noctu ne desit Oratio, quaedam in­ stituta piorum hominum Socieias^pro agen­ dis vigiliis, ibid. 9. Pius Vil induisit, ul Indulgentia ap­ plicari possii defundis per modum suffra­ gii, el declaravit omnia Altaria privilegiala, durante tempore expositionis, pag. 12G. 10, II el 12. Indulgentiae a Benedi­ cto XIV et Clemente XIII concessae visi­ tantibus Sacramentum expositum per tri­ duum Septuagesimae, Sexagesimae el Quin­ quagesimae elc. pag. 126 el 127. § XXXIV. § XXXV. § XXXVI. 1. Methodus servanda in aliis exposi­ lionibus Sacramenti. Praesidum necessaria licentia, pag. 127. 2. Distinguuntur in publicas, magis minusque solemnes, ac privalas. ibid. 3. Expositio publica, quacumque ex causa liat et quamlibel habeat, solemnilalem, nequii fieri privata auctoritate; neces­ saria est expressa licentia Ordinarii. S. R. C. Decreta, pag. 128. 4. Quaestio inter Audores : num magis congruat, quod expositio faequenler,janraro liat. Benedictus XIV eam indecisam relin­ quit. ibid. 5. Verum, vel frequenter, vel raro liat, duo lamen certa sunt, quod scilicet Ordi- — 151 nirii intervenia', auctoritas, cl decentiae riri apud Scriplores aut ullam Vpostolicac Sedis consuetudinem deprehenli testaiur consultum sil. pag 129. 0. Si duae hae conditiones non desini, Benedicius XIV. ibid. praesens Ecclesiae disciplina non videtur 16. Ritiones afferuntur illorum, qui su­ stinent posse in expositione privata extrahi aliena a frequentia, ibid. I. Instructio nihil habet de frequentia, Sacramentum, el cum eo populum be­ sed duas illas conditiones omnino requirit. nedici. pag. 133. 17. Altera ex Rubricis Ritualis de com­ ibid. munione Infirmorum non prodest, ibid. 8. Methodus servanda illa videtur, quam 18. Neque altera ex aliquarum Eccle­ praescripsit Benedictus XIV pro Dioecesi siarum Urbis consuetudine, ibid. Bononiensi, ibid. 19. Haec recenlissima est, et nondum 9. Quaeritur: Cumam instructio inter invaluerat, dum Pontificatum lenebal Be­ alias conditiones, et illam praecipiat, quod nedictus XIV. pag. 134. velo legatur Oslensorium? pag. 130. 20. Hinc consuetudo nullam habet vim 10. Agitur de expositionibus privatis, quae fiunt cum Pyxide velata, aperto Ta­ adversus regulam, ibid. 21. En tem, quin pietatem foveat, abu­ bernaculi ostiolo, ibid. II. In his non licet Pyxidem e Taber­ sus gignit, ibid. 22 el 23. Refellitur argum-nlum pe­ naculo extrahere, el ideo nequii cum ea populus benedici. Plura enumerantur De­ titum ab exceptione, quam ponit Benedi­ ctus XIV. pag. 133. creta, quae id declarant, pag. 131. 24. Itent Ilerum ex permissione, quam 12. islhaec Decreta tam Regulares, quam fecit idem Pontifex tunc Cardinalis aliqui­ Seculares afficiant. Benedicti XIV aucto­ bus Bononiae Ecclesiis elargiendi Benedi­ ritas in sua Epistola ad Gard. Urbis Vita­ ctionem cum Pyxide sem°l in die. p. 130. lium. ibid. 25. Num in expositione privata adhi­ 13. Reiicitur Cavalerii sententia, qui arbitratur Pyxidem exponi posse in Thro­ bendum sit incensum? ibid. 20. Corollaria, qua·· ex praemissis con­ no. pag. 132. 14. Perperam ipse interpretatur dictio­ sequuntur. ibid. nem, quae occurrit in allero ex Decretis § XXXVII. S. Congregationi' Episcoporum et Regu­ larium. ibid. 1 el 2. Lex poenalis, pag. 137. 15. Huius ritus nullum vestigium repe- MONITUM Ne quis miretur, si quando in sequentibus Suffragiis sive Adnolationibus, iterum prodeuntibus, appellata Decreta quaedam offenderit, quae in novissima authentica Col­ lectione desiderantur. In hac enim consulto ea omissa fuerunt, ulpote iam nunc su­ pervacanea el inutilia; quatenus vel eorum plerumque resolutiones per alia passim De­ creta recurrunt, vel in recentiori aliquo Decreto Generali continentur, vel, perraro quidem, prae mutato lituigico iure obsoluerunt. Satius nihilominus putatum est in praesenti nova editione appellationes isliusmodi suo loco servare ; tum in auctorum obsequium , virorum scilicet insigni lilurgica eruditione praestantium, quorum dissertationes, si secus, funditus inverti ac reformari oportuerit ; tum ne studiosi lectores optimis ulillimisque notionibus de sacra liturgie privarentur, quae ibi affatim congestae inveniuntur. Ad discentium tamen opportunitatem, decretorum id genus praetermissorum elen­ chus ad calcem subiicilur. SUFFRAGIA ET ADNOTATIONES SUPER DECRETIS S. R. CONGREGATIONIS SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2574. URBIS (4W9) ARCHICONFRATERNITATIS SACR. STIGMATUM. Due sono gl’inconvenienti gravissimi, che derivano dalla pralica lino al présente tenuia daHArchiconfraternila delle Sacre Slitnale di Roma nella funzione di farsi nel Giovedi Santo della Lavanda, allrimenti delta Mandato. II primo inconvenienle è quello di eseguirla in Chiesa, ove alia pubblica venerazione è collocato il SSmo Sacramento nell’Allare e Cappella cost della del Sepolcro. Due ne sono le ragioni. La prima e più forte si è, perché non deve essore distraite il popolo in allri oggelli. benchè edilicanli nel luogo islesso, che richiama l’adorazione dei Fedeli al principale sublime mistero, di cui si celebra la memoria ; la seconda, che di­ scende dalla prima, perché la Rubrica vuole, che si faccia : « in loco ad id deputato > ; e gli Antori Lilurgici convengono, che que­ sto debba essere in un Oratorio, o in una decente stanza prossima alla Sagrestia, ma non mai in Chiesa (se pure non si traitasse di Chiese Calledrali e vaste, nelle quali è facile eseguir la Lavanda in parle affallo re­ mota dall’Allare del Sepolcro). A questo inconvenienle fu rimedialo nell’anno pros­ si mo passato con Biglietlo d’Oflicio scrilto d'ordine di Sua Santiiâ da Monsig. Primi­ cerio délia Compagnie, che una lal funzione si sospendesse lino all’esiio della causa pen­ dente. Il secondo inconvenienle si è, che una lal funzione siasi eseguila per lo passato non secondo il rilo della Chiesa, percui appartient al solo Sacerdote celebrante, il quale rappresenia la Persona del Redentore, ma bensi venga eseguila da questo unilamente ai Guardian! ; senza che yagliano a giustificare una lal pralica le ragioni, che si adducono nelle allegazioni distribuite. Impeiocchè è vero, che la Lavanda non è un Sagramenlo. È vero, che il nostro Di­ vin Redentore non ha dalo l’esempio ad un solo ceto di persone, ma universalmente a tutti i suoi seguaci. È vero, che un lal alto di Cristiana umiltà si pué esercitare, corne si esercila anche da' Laici, e dalle Donne in qualunque occasione e tempo. È vero tinalmente, che non per tutlo lal funzione spella allô slesso soggello, ma possuno aver luogo le parlicolari consuetudini. Ma è vero allresi, che pralicandosi nel Giovedi Sanlo secondo il rilo della Chiesa dopo la Messa, Vespero e denudaziune degh Altari, funzioni lutte fra loro connesse e successive, non pué né deve un lal rilo esser variato od alterato. La Lavanda non è Sagramenlo. Ma se questa ragione valesse, proverebbe troppo; imperciocchè si poirebbero a capriccio va­ riare i nu prescnlli in tante paître Ecclesiasliche funzioni, che non sono Sagramenlo: quandochè la Chiesa provvidamenle ha prescrille alcune forme, perché queste sieno osservate, e si lolga la fjcollà di usarne allre ad arbitrio. Il nostro Divin Redentore ha’dalo un esempio di umiltà, e lo ha dato a tutti, e perciô da tutti pué egualmemtejpralicarsi. Ma qui convien distinguere l’esercizio di umiltà dalla funzione Ecclesiastica, che ha un^rito luttojproprio e particolare. 1 Corne esercizio di umiltà si pué pralicare dai laici, dalle donne e da tutti indisiiniamenie i Fedeli. Dirô ancora, che pué praticarsi a vicenda, lavando scambievolmenle i piedi l’un all’altro (sempre perô ira persone dello slesso sesso) : ma come funzione Ecclesiastica da pralicarsi ntl Gio­ vedi Santo, che include il Mistero, e si fa non solo per esercizio di umiltà, ma allresi per rinnovar la memoria di quanto si fere da Gesù Cristo in tal giorno nel lavare i piedi agit Apostoli, uno solo 'deve esser quello, il quale, rappresenlando la Persona del Redentore, deve lavare i piedi alli do- — 156 — dici rappresenianti degli Apostoli. Quintii ft medesimi lanla discrepanza da polerne em­ pire un volume. Mello da parte I’esagerache facendosi ancora separalamenle dalle zione iperbolica : mi fermo su quello che altre funzioni de! giorno nelli Conventi e intéressa la présenté questione. In che con­ Monasteri, il solo Superiore lava i piedi a’ saoi suddili, Ia sola Abbadessa alie sue siste la decantata discrepanza? Questa non Monache. Gosi puô farsi ancora nelle So­ già riguarda la persona, che deve eseguir la ciété Laicali dal Primicerio, dal primo Guar- Lavanda r ma è relativa al luogo, al tempo, diano o da allro Superiore*, ma per atto ad alcune ceremonie, che ora non sono più separato, appartenante bensi alia funzione in nso, ed in ispecie alie persone ed al nu­ dei giorno, ma non connesso colla mede- mero de’ rappresenlanti gli Apostoli. Giacsnna. E se si volesse addurre 1’esempiodei chft ora sono nominati dodici Suddiaconi, Sovrani, che sogliono nel Giovedi Sanlo ora dodici Diaconi, ed in mancanza di que­ lavare i piedi a dodici poveri, questo non sti dodici Cappellani, ed ora dodici poveri : giova punio, anzi è contrario alia consue­ e benchft nelli più antichi costantemente tudine della Compagnie delle Slimale; per­ si abbia il numero di dodici, nei più re­ ché qualunque sia il rito, che in tali lavan­ centi perô, come ancora nel Ceremoniale de si osserva, sempre rimane fermo, che di Agostino Palrizio che al presente ft in il solo Imperatore o il solo Re ft quello, nso, vi si aggiunge il decimolerzo. Si puô che lava i piedi, né allri vi ha parte; se vedere il Mibillon: Iler Italic. Tom. 2, non se in servire, assistere e sommini- pag. 101, in line, 137, 181, 357, 362, 485, strare 1’occorrente. 486, ed il Catalano ne’ suoi commenti al Ogni qualvolta perô, lenendosi 1’ordine suddetto Ceremoniale Tom. 2, cap. 46 de prescritto dalla Rubrica, Ia funzione della Mandato faciendo. Il Samedi ne parla in Lavanda succede iinmedialamenle alie pre­ diversi luoghi delle sue lellere ecclesiasticedent! funzioni, e fassi dallo slesso Cele­ che, e più diffusamenle in fine del Tom. 10, brante, dopo aver cantato Ia Messa, recitato ed in un Opuscolo slampato in Venezia: il Vespero, denudati gli Altari, servito dal Della Lavanda. Non si appartiene alla pré­ Diacono e Suddiacono coi paramenti pre- senté questione l’esaminare, perché la La­ scrilti dalla Rubrica ; siccome egli solo rap- vanda si faccia a tredici, quandochft gli Apo­ presenia la Persona di Gesii Cristo, solo an­ stoli non eraqo che dodici. A me basta l’ucora deve incominciare, proseguire ed ul­ mformilà de’ suddelti Ordini Romani per rap­ timare Ia Lavanda. Che se li Guardian*! vorporte alla persona, che rappresenta il Divin ranno esercilare un atto di umiltà, polranno Redenlore, esola eseguisce la Lavanda : e solfarlo coi ministrare le conche, con cambial* lanlo mconlro nell’Ordine XV di Pietro A1’jcqua, con porgere Ia limosina alii rapmelio cap. LXVIII che, « eadem die post presentanti degli Apostoli, e con allri simili prandium Papa non potuit lavare pedes pau­ alti che possono considerarsi, come non ri- perum ; sed Patriarcha Gradensis Confessor pugnanli all’ecclesiasticfo rito, e rappresen- de mandato Papae lavil pedes pauperum, tazione dei Mislero. in parva cappella ». Se facesse d’uopo, poNon vale perciô Ia ragione desunla dalle trei dimostrare, che questa seconda lavanda parole di Gesù Cristo, cioè*. « Exemplum nulla aveva che fare con Ia funzione della dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vo­ mattina, in cm era solito lavare i piedi a bis, ita el vos facialis » : per provare, che dodici Suddiaconi. non ft indecente la mescolanza d'EcclesiaAmmelto, che ne’ secoli da noi remoti slici e Laici nella Chiesa delle Slimate. Im- varie sono state le costumanze delle diverse perciocchè già si ft dello di sopra, che si Regioni, Chiese e Monasterii : ma non mai deve distinguere, e non confondere I’eser- si troverà nella funzione Ecclesiastica me­ cizio di umiltà, che puô praticarsi in ogni scolanza di Sacerdoti e Laici in lavare si­ tempo, con la funzione Ecclesiastica del Gio- mul laneamente i piedi alii dodici rappre­ vedi Sanio, che inehiude il mislero ; ogni- senlanti degli Apostoli : anzi nella Chiesa qualvolla la Lavanda viene eseguita come di Toledo, come si legge nel Messale Moconnessa ,|||(> altre funzioni del giorno dal zarabo, allorchft il Vescovo unilamenle al Sacro Ministro, che ha celebrato. Clero passava all'Alrio, ove era luito di­ Si vedano gli Ordini Romani, alii quali sposto per eseguir Ia lavanda, si chiudei res sil de Expositionibus aul Processionibus, in quibus eadem SSmae Ciu­ cis Reliquia circunifei lur? Sacrae huius Con­ gregationis habemus responsum de benedi­ ctione populo cum eadem elaigienda. Si­ quidem rogata: «An quando post aliquam sacrae Crucis Expositionem vel Processio­ nem reponitur, benedicendus sil populus cum ipsa, ul nonnulli in hac provincia pre­ dicant, licet huiusmodi benedictio saltem relate ad Processionem, leste Tonellio S. R. lib. 3, cap. 2, § 4, num. (5 nullibi prae­ scribatur?» in Brixien.sub die ih Septem­ bris 1736 respondit : « Affirmative ». Quod sane responsum, cum positivum sit, fiimat regulam quod danda sil cum Crucis vexillo benedictio post eiusdem Processionem tt Expositionem. Id magis declaratur ex di­ versa formula , qua usa est eadem S. C. relate ad Reliquias in geneie. In Albinganen. die 24 lulii 1683 ad dubium : « Utrum post Processionem Reliquia) um impertiri po­ pulo debeat benedictio tum Reliquiis?» haud positive respondit, sed fieri posse censuit : « Posse, nullam tamen adesse obliga­ tionem ». Magnum quippe intercedit discri men inter Reliquias Sanctorum el instru­ menta Passionis D. N. I. C. Cum igitur in Cathedral), de qua agitur, in Feslo tam In­ ventionis quam Exaltationis SSmae Crucis sacra exponatur Reliquia, populus cum ea benedicendus erit ante repositionem : vel Ca­ nonicus sit qui celebrat, vel Beneficialus. Non enim benedictio pendet a dignitate personae celebrantis, sed impertienda est ratione qua­ litatis Reliquiae. Ad Dvbicm XII. Dubium hoc 1res con­ tinet parles. Prima esi de signis apponi so­ litis supia tumulum vel castrum doloris: Secunda circa officium in Anniversario Sum­ mi Pontificis celebrandum versatur: Tertia esi quoad Orationem, cum in Missa tum in Officio in eodem Anniversario recitandam. Novum illud est, quod principio quaeritur: quis enim est, qui nesciat communem esse Ecclesiarum morem, supra castrum doloris in Anniversariis, vel nullum signum appo­ nere, vel illud dumtaxat quod designet qualitatem personat, cuius funebris memo­ ria Iit? Ideo, etiamsi Anniversaria celebren­ tur pro Animabus Summorum Pontificum, Cardinalium, Episcopo) um, Sacerdotum, sa­ lis est Triregnum, Mittam, Biretum rubrum aut nigrum, nigri aut violacei coloris Sto­ lam imponeie, ad distingu» ndum personae diversam dignitatem el characterem. Dum igiim Anniversaria dies agitur alterius ex Summis Pontificibus, a more recedendum non est, neque apponendam Casulam cum Stola, quippe Triregnum salis superque esi ad significandam supremam Personae, pro cuius anima funebre Officium peragitur, di- 1 — 163 — gnitatem. Quod si nec Casula, nec Stola lumulo apponenda sunt , frustra de colore disquirerem. Insignia huiusmodi rubri co­ loris ea in Calhedrali adhiberi solent, forte quia Pontifex, dum exequiis interest, rubro ulilur Pluviali, eiusdemque coloris Casula defuncti cadaver indnitur: sed haec con­ suetudo Pontificiae Cappellae singularis el peculiaris est in aliquibus dumtaxat functio­ nibus, quae, tamen antiquis ritibus nequii adnumerari, sed postremis saeculis inducta est; veluti demonstrat Dominicus Giorgi in erudito opusculo Degli abiti sacri dei Som­ nio Pontepce paoiiazzi e negri. Numquid autem quod proprium el peculiare est Pon­ tificiae Cappellae, extendere licet ad Insi­ gnia castro doloris imponenda, dum alicuius Summi Pontificis Anniversaria dies funebri pompa recolitur? Ad secundam dubii partem quod attinet, breviter dicam. Quamvis Anniversarium ali­ quid habeat solemnilalis, el in eodem, si mortuorum Officium persolvatur, ut 1res in­ tegri Nocturni cum Invitatorio el duplicatis Anliphonis recitentur, in communi sil more, iuxta disposita in Rituali Romano; nihilo­ minus improbanda non est consuetudo, si viget alicubi, unum tantum recitandi Noctur­ num, nisi ohstel Fundatorum voluntas de in­ tegro persolvendo Officio, vel etiam imme­ morabilis consuetudo. Non idem tamen di­ cendum de Invitatorio, quod cum Psalm. Fe­ nile etc. legi dumtaxat debet, ex rubricarum Breviarii praescripto, dum Officium integrum est. Non omnia Anniversaria, vel ex consue­ tudine, vel ex Testatorum dispositione, ad­ nexum habent Officium, et plura sunl. quae unica lanium Missa solemniler cantata, cum absolutione circa castrum doloris persolvun­ tur : hinc fit, quod necesse non est Officium addere, vel, si addatur, non semper oportet illud integrum persolvi; at, si unum tan­ tum Nocturnum recitetur, servanda est re­ gula de non recitando Invitatorio. Equidem non ignoro Ritualis rubricam titulo de Exe­ quiis, quae praecipit, quod < si ob tempo­ ris angustiam . . . Officium mortuorum cum tribus Nocturnis, et Laudibus, dici non potest . . ., dicatur sallem primum Noctur­ num cum Laudibus, maxime ubi eiusmodi vi­ get consuetudo, incipiendo ablnvitalorio-flegem, cui omnia vivunt, Venite etc. ». Sed haec rubrica laxative disponit de Officio re­ citando in depositione defuncti, si rationa­ bilis causa interveniat, ne integrum Officium peragatur. Quod tamen pro uno casu, mo­ derando regulam generalem, statutum est, ne defuncti corpus sine Officio terrae tra­ datur, trahi nequit ad alios casus longe di­ versos, veluti est Anniversarium; in quo pro­ inde, si Invitatorium dici velit aul debeat ex voluntate Testatorum vel petentium, omnes 1res Nocturni cum duplicatis Anliphonis erunt recitandi. Sed quoniam, ut su­ pra dictum est, in Anniversario ul pluri­ mum solemni, Missae non adiungitur Offi­ cium, nisi excepto casu iniunctae obligatio­ nis aut consuetudinis ; si spontanea et li­ bera sit vel ex more inducta recitatio unius dumtaxat Nocturni, huic praemittendum non erit Invitatorium, repugnante Breviarii ru­ brica, videlicet : < Hoc Invitatorium dicitur tantum in die Commemorationis omnium fi­ delium defunctorum, el in die depositionis defundi, quibus diebus dicuntur 1res No­ cturni infrascripli, el Anliphonae duplican­ tur. Aliis temporibus dicitur tantum unum Nocturnum cum Laudibus ». Quae Breviarii Rubrica ad duos tantum casus limitata, con­ cordi Scriptorum sententia et omnium Ec­ clesiarum usu, extenditur ad casus omnes, in quibus 1res Nocturni recitantur. Aliquos non deesse fateor inter Rubricistas, qui li­ mitationes Ritualis appositas pro depositione defundi extendunt ad diem tertiam, septi­ mam, trigesimam et Anniversarium, inter quos adnumerantur Gavanlus el Baruffaldus, quibus alii Rubricarum expositores adhae­ rent. Sed praeterquamquod verba Gavanli salis clara non sunl, el in alium longe di­ versum sensum intelligi possunt, magis ar­ ridet Bissi sententia, qui in sua Hierurgia verbo Invitatorium § B, posita limitatione Ritualis, quaerit : < an autem eliam sit di­ cendum (Invitatorium cum uno dumtaxat Nocturno) in die tertio, septimo, et trige­ simo, depositionis? » Affirmative, respondet Gavanlus. Ex rubrica quidem Breviarii citata contrarium colligi videtur, in qua habetur, quod Invitatorium dicitur lanium in die etc., et utique ly tantum restringit ad duos ca­ sus ; nihilominus Gavantum non refello, si dicantur 1res Nocturni ; in eo namque casu semper esse dicendum Invitatorium vide­ tur sensum esse rubricae, et ita in praxi fuit explicatum, nec dissentit Guyetus lib. 4, cap. 23, quaesi. 17. Succedit tertia Dubii pars, quae est de Missa solemni in Anniversario Summi Pon­ tificis. Ad reprobandum morem, de quo in eodem dubio, salis esset auctoritas Scripto­ rum de re lilurgica, quos inter Gavanlus ad Rubricas Missalis par. 4, lil. 17, num. 6, haec habel : « In die Depositionis el Anni- — 164 — versarioSummi Pontificis dicitur prima Missa; eadem S. R. C. illud instauravit, el ad ob­ quia, quae raro adhibentur, pretiosa reputan­ servantiam revocavit, simili quaestione protur, neque quotidiana vilescunt consuetu­ posita in Congregatione habita die 19 Ju­ dine ». A malar. lib. 3, cap. 40. < El ideo nii 1773 a Canonicis Collegialae S. M. in Mise consuetudines Ecclesiarum. Ad Dubium Additio.vale III. In qualibet Ecclesiastica functione illi adhiberi debent Ministri, qui ad eam rite diligenterque ex­ plendam sunt necessarii, iuxta regulas tra­ ditas tam a Rubricis, quam a Sac. Rii. Con­ gregationis Decretis. Cerium porro est, quod Canonicis in functionibus non Capitularibus, praeserlim extra Cathedralem. ius nullum est cogendi Magistrum caeremoniarum, et Cle­ ricos violacea veste indutos ad sibi inser­ viendum. Visum est supra Cinonicos uti singulos extra propriaiu Ecclesiam in Ec­ clesiasticis functionibus vix, ac ne vix quidemasimplicibus Presbyteris distingui. Quae­ stio igitur coarclari debet ad functiones non Capiiulares, quales sunt Missa privata, admi­ nistratio non solemnis Sacramentorum in Cathedrali explenda. In his Canonicus eos ad­ hibere potest Ministros, quos exigit actio ; Clerici vero, qui servitio Calhedrali sunt ad­ dicti, ei inservire tenentur induti talari veste eius coloris, quo illa m Ecclesia distinguun­ tur. Quod vero attinet ad caeremoniarum Magistrum, huic vestis violaceae usus com­ petit, dumtaxat in functionibus Pontificali­ bus, non autem in Capitularibus. Siquidem rogata S. R. Congr. < An Magister caeremo­ niarum electus a Canonicis pro functionibus canonicalibus ex permissione Capituli, uti valeat veste violacea, tam praesente, quam absente Episcopo?» respondit in Aquilana die 22 lanuarii 1735: « Affirmative tantum in functionibus Episcopalibus, ex disposi­ tione Caeremoni dis, non vero ex disposi­ tione Capituli ». Videri etiam polest Biluniina 31 Aug. 1737. Quod si non licet Capi­ tuli Caeremoniario uti violacea veste in fun­ ctionibus Capitularibus, mullo minus ei licebit in aliis non Capitularibus ; in iis vi­ delicet, in quibus aliquis ex Canonicis vel Missam celebrat, vel Sacramenta administrat, vel alieri Ecclesiasticae functioni incumbit. A9NOTATIO SUPER DECRETO »81. NEAPOLITANA. (VR3) Quamvis hoc Decretum perlineit dum­ taxat al Indices, qui operam navare delieinl instruendis Inquisitionibus, vel Ordi­ naria, vel Apistolica auctoritate, iu causis Servorum Dei el Beilorun. nihilominus opportunum duximus, illu I huic nostrae Collectioni adnectere, quia ut generale ha­ beri potest, e*, explicat, quae forte in laxa Benedicti XIV silis clan non sunt ; quam­ obrem quaestionibus causam dederat. Si­ quidem in ealem Laxa praecipitur, quoi Canouici et Dignitates pro huiusmodi as­ sistentia in Indices delegati, < neppure possono pretenlere, o conseguire alcun emo­ lumento..... lanio in Horni, che fuori : ma solo nei giorni di tale assistenza, se siano obbligaii al Caro, s’intenlano dispensati dal medesimo, e lucrino le disiribuzioni, come i presenli ». Quoniam vero aliquae sunt distributiones, praeter ordinirias el quo­ tidianas, vel ex piis legalis, vel ex peculiaribes Constitutionibus, vel ex alia qua­ cumque causa, quibus gaudere nequeunt, nisi actu el personaliter inleressenles, quin al eas Iticraulas prosit aut inclinata aetas, aul infirmitas, aut aliud cuiuscumque generis impedimentum: ideo Dubium, num praefatae laxae dispositio ad has etiam dis­ tributiones exiendaiur. Per praesens autem Decretum omuis quaestio cessat, cum San­ ctitas Sua declaraverit, Canonicis el Digni­ tatibus, ea de causa e Choro absentibus: « deberi distributiones, nedum ordinarias et quotidianas, verum eliam alias omnes quocumque ture, titulo el nomine, el quibusvis sub clausulis personite servilium exquirentes ADNOTATIOj SUPER 2582. DECRETO GENERALI. (45i4) Missa pro Sponso el Sponsa, dum h inc celebrari heel, Votivis adnumerari cerium esl. Ad harum quippe classem refertur in Musarum Codice: quamobrem ritus servandi -uni a Rubricis pro Votivarum celebratione praescripti; eliams. legatur, vel ex decla­ ratione Rubricae, vel ex speciali indnllo m diebus quoque ritus dupl. per anuum mu. vel min., servita (orini Decreli ge­ neralis ϊΰ Decembris 1783 ; qma ritus Of­ ficii diei non mutat nituram Missae Volivie, quae ab illo omumo difierl. Mirum hinc esl quod non omnes aeque I’.irochi, hanc celebrantes Missam, unum eum le ni­ que ritum tenere consueverint. Aliqui sunt, qui Hymnum tngelicum addi debere arbi­ trantur, alii vero eo usque deveniunt, ut etiam Symbolum vel semper addendum as­ serant, rati quod praefata Missa censenda sit pro re gravi, vel si iuxla Rubricas in Missa Offici» diei respondente legendum foret, quasi Missa votiva quid commune haberet cum Offieio occurrente. Haec opi­ nionum divisio praesenti Decreto causam dedit. Certum porro est Nuptiarum Missam non esse pro re gravi, quae publicum Ec­ clesiae aut Communitatis bonum utilita­ tem pie respicial, non cn n cantu celebrari, non ullam habere extrinsecam solemnilalem, quae conditiones sunt, quibus con­ currentibus, vel Gloria, vel Credo, vel utrumque addi debent, prout diversa Mis­ sae qualitas exigit ; sed est Missa privata sine cantu, sine solemuilate, et pro uno privatorum hominum nubentium bono. Plu­ ribus pissem id demonstrare, sed in re sa­ lis clara frustra tempus tererem. Uni suf­ ficiet Rubrica. Nedum iu Missali votivis adnumeralur Missa pro Sponso el Sponsa: idcirco obtinet generalis regula: « In ipsis non dicitur Gloria in Excelsis nec Credo nisi pro publica Ecclesiae causa», verum etiam in ea singula, quae servanda sunt, praeserspecialim dislincleque notantur « Diclo lim vero in line haec hibonlm Benedicamus Domino, vel si Missa illius diei conveniat, Ite, Missa est (videlicet si iuxla rubricas praefatumque Decretum ce­ lebrata sit Missa de Dominica aut Festo occurrente) Sacerdos, antequam populo benedicat, conversus ad Sponsum el Spon­ sam dical etc. ». Igilur si in hic Missa (dum Votiva dicitur, non autem de Dominica aut Festo occurrente) omittitur Ite, Missa esl, et ex rubricae praescripto dici debel be­ nedicamus Domino, palam Iit, nec Hymnum Angelicum in ea sibi locum posse vindi­ care. Quoad Symbolum, praeterqiiamquod nulla ratio esl, cur in Missa voliva lecla sine salemnilale, el a I publicum Ecclesiae vel Communitatis bonum iilililalemqne non ordinata, dici possil ; illud sufficit, quod, quaudo recitandum esl, specialim in Mis­ sali noiatur ; sed id certe non legitur in Missa pro Sponso et Sponsa. Addam receulissimum Decretum ab hic Sac. Congre­ gatione editum die 13 M irlii ISO's. Dire­ ctor Calendarii Clericorum Regularium Mi­ norum Villae Miiriien. quaerebat : < Num — 167 — se|iieiilus esset Onio cuiusdam Calendarii Dioecesani, inbenlis in Missa votiva pro Sponso et Sponsa Hymnum Angelicum, el unicam Orationem etc. ? » el responsum fuit: < Servetur rubrica Missalis; et recens Decretum a S. H. C. die 20 Decembris 1783 emanatum, et a s. m. Pio VI confirmatum ». Atqui ex Rubricarum lege Hymnus Ange­ licus Missis votivis lectis ad li non debet, nec dimittendus Populus cum v. Ite, Missa est, cuius loco Sacerdos ad Allare conver­ sus dicit: Uenelicamus Domino; plane con­ sequitur Sieram Congregationem, respon­ dendo: «Servetur Rubrica Missalis»: ne Hymnus Angelicus legitur in votivi Nu­ ptiarum Missa, clare decrevisse; allendo vero in reliquis servandam esse formam Decreti generalis anni 1783, declarasse eimdem Missam legi posse in duplicibus per annum, sive mai., sive min., sed per huiusmodi declarationem, aut, si vis, privile­ gium, non mutatur natura Missie votivae privatae, quae proinde exigenda est ad Ru­ bricarum praescriptum, quemidm > lum iubet prima pars responsionis: < Servetur Hubrica Missalis ». In hac autem Missa votiva praeter Ora­ tionem propriam eiusdem Missae, facienda est commemoratio de eo, de quo facium est Officium, cum tertia Oratione ad formam llubricarum. Praefatio vero vel de Missa liei, si habeatur propria, sin minus, com­ munis, ultimum Evangelium semper S. loan; ms. Vile Guyetuin in llortologia lib. 4, cap. 21, quaest. 12 el 14. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO UHBIS 2584. (APPELIAE PONTIFICIAE (4.146) « Sacerdos graeci ritus arbitratus non «sibi licere a pilrio more recedere Fe« ri i V in Ciena Dimini, el Communionem «sumere cum aliis duodecim Presbyteris < in Azymo, occasionem dedit quaestioni, «quam SSihus I). N. Pius VII Pont. Mix. « ad Sac. Rituum Congregationem remisit. Priusquam tamen proponeretur, Eihtis el limus Dominus Cardinalis de Somalia Prae­ fectus el Ponens dignatus fuit meum ex­ quirere sensum : parui ma.i latis, breves­ « que aliquas adnolaltones confeci, quis hic subiicio ». La Co nunione, che si promette alla La­ vanda nelli Fena V della Sellimani Miggiore, indu le il gran Misiero dell'lslituzione della Eucarislia. É dogma di Fede, che il Divin Redenlore nel far ciô usasse il pane di frumenlo ; ma non è ugualmente di Fede, che questo fosse azimo, piullosto che ierrnenlato. Pressochè gli Antori tutti tengono che consecrasse in Azimo, per quelh forte ragione, che I’ullimi Cent in nel tempo degli Azimi. Questo è il senlimenlo, che liene la Chieu Latina, la quale perô sernpre si ft astenuu dal decidere la questione. Certo è altresi che la Chiesa Caltolica Domina (checchè sia della questione acremente agitata da dolii Scrillori, se ne' primi secoli fosse tn uso il fermentato, o se promiscuamente si l’azimo, che il fermentato si adoperasse (certo è, dico, che da molli secoli ad lietro non altro adopra, se non che l’azimo, e vieta onninameote il fer­ mentato. Bramerebbe aneor Ia medesima l’uniformità delle altre Nazioni Catloliche, presso le quali ft in uso il fermentato ; ma polchè ê assai difficil cosa il togliere certe consuetudini radicate ne' popoli, che sono tenaci nelle medesime ; e trattandosi di punio non dogmatico, ma hensi di circostanza questionable ; Ella usa una saggia économie, alline di inanlenere Ia concordia, la pice, l’nnità fra le Nazioni, che, salvo il Dogtni, -discordant) sollanto nel Rilo ; perciô provvidameute permette, che su questo arlicolo ciascuna Nazione mantenga il proprio rilo, corne venue dichiaralo, dopo Iungi discussione, nel Concilio Fio­ rentino. Q'iindi ft che la medesima è as­ sai cauta, e dirô ancora difficile nell’accordare il pissaggio dal Hilo Greco al Latino; e nol concede, se non concorrono gravi e ragionevoli inotivi. Si puft vedere la Cosliluzione di Benedetto XIV. Etsi Pasto­ ralis etc. in data delli 26 Maggio 1742, in cut vengono prescrilte le regole da doversi osservare rapporlo agl’Italo-Greci. Ma se al Dogma non apparliene la di­ versa moditicazione della materia, cioft se l.i pasta, purchft sia di frumenlo, si adopri in azimo o fermentato per la Consecrazione e Comunione; vi puô essere qualche caso, in cui venga permesso ai Greci di usar l’azimo. Non parlo dei Monaci di Grolla Ferrata, i quali, benchft siano di rilo greco, nondimeno in vigore di Pontificia dispensi consacrano e si comuuicano in azimo ; e forse che altre dispense esser vi possono simili a questa; ma limilandomi a quelli, i quali, seguendo il rilo della loro nazione, usano il fermentato, mi atleugo a quanto trovo disposto da Bene- — 168 detlo XIV. Vieta Egli ai laici di Rilo latino trovandosi fuori delle lorn Parrocchie, ri­ cevere in qualunque tempo la Comunione il ricevere la Comunione in fermentato ; in azimo dai Preli Latini ; e perché nol diversamenle dispone r.ipporto ai Greet, permetiendo loro l’azimo, allorchè si tropotrà il Prele Greco una sola voila in una vano fuori delle rispellive Parocchie, nè vali lissima circoslanza, che Io edge; dolianno Sacerdoti del loro rilo. Cosi nella vendosi il medesitno unire nell'islesso luosullodata Costituzione ari. 6, § 13 : « Grae­ go ed ill’islesso oggello agli altri rapprecis tamen Laicis permittimus, ul ubi Paro­ senlanli gli Apostoli per assistere al medechiam Graecam non habent, possint, si ve­ simo sacrificio, e celebrare Ia memoria dei lim, in Ecclesia latina Eucharistiam sub spe­ gran mislero, di quel che operô il nostro cie Azymi^a Latinis Sacerdotibus sumere >. Divino Maestro, che prima di consumare Ia E siccome in alcuni luoghi vi era 1’abuso, sua Passione volle dar loro un pegno di che promiscuamenie i Latini si comunica- amore da durare per tuiti i secoli nella vano in fermentalo ' e Ii Greci in aznno ; Istiluzione dell'Eucarisiia, ed un esempio prevedendo il savio Ponielice la somma di umilla, con lavare ad essi i piedi ? Una diflicollà di eslirparlo, non comandô che fu 1’azione, una fu 11 qu ililà del pane adoassolulamenle e radicalmente si logliesse, perato da Gesn Cristo; diinque nella rapma voile, che i Vescovi si sludiassero con presenlanza del Mislero deve mautenersi dolci modi di abolirlo, procurando di ri- l’iiniformilà del Rilo colla uttiià dell’azione. durre lulii all’osservanza dei proprio rilo. Di piii, da’ medesimi Sacerdoti non so« Siquidem haec consuetudo sine Populi lamenle sono figurati gli Aposloli, ma a offensione’jinimorum ;ue commotione re­ certo modo altresi lulii i fedeli di C iltomoveri non potest, Ordinarii curam suam lica Comunione, benchè di Hilo non sosiansuavissimis modis impendant’, ul Latini zialmenie diverso, sparsi per le varie Re­ semper in Azymo, Graeci autem, ubi pro­ gioni dell’Orbe Callolico, riiinili sollo il priam Parochiam habeni, in Fermenialo loro Capo il Romano Ponlefice, che ad communicent >. Ciô vale Io siesso che unit izione dei Redentore si umilia a lavare dire di chiuder gli occhi, e tollerare la ad essi i piedi. Quaniunque poi Ia maggior consuetudine, benchè abusiva, quando non parle de’ Padri ed interpreti sostengano si possa logliere senza cagionar scandalo, segnila I’ istiluzione dell' Eucaristia dopo ed eccilar lurbolenze. Ia Lavanda; non mancano perô altri, i Venendo ora al caso, che dà luogo alla quali credono tale istiluzione esser stata présente questione, voglio ammellere non pruna che Christo lavasse i piedi agli Apo­ essere di assoluia necessilà, che il Prele stoli, appoggiali all’espressione dell’Evandi Rito Greco nei Giovedi Sanlo a ruolivo gelista S. Giovanni cap. 13, v. 2, 4: « El della Livanda riceva in azimo la Comunio­ Coena facta - Surgit a Coena » ; e si vuole, ne ; vi irovo perallro un lilolo, e meglio che il Divin Redentore ciô facesse per Ironancor dirô, più liloli di somma couve- car la disputa insorta fra gli Aposloli sulla nienza. Imperciocchè, se vi è circoslanza, maggioranza ; e con un esempio di lanla nella quale concorra una assai furie ragione itinilià insegnar loro volesse, quale esser di avere per dispensalo il Prele Greco dal debba il carallere de’ suoi Discepoli. (Si Rilo della sua Nazione, onde possa uniforpuô vedere il Calmet a questo luogo). Atmarsi] a quello della Chiesa Latina appttnio lesa adunque la prima ragione desunla dalla <* la Comunione Eucanslica, che dai tredici rappresentanza, ed avutasi in qualche conto Sacerdoti prescelli per lajLiv.inda si deve l'opimone non del lutte spregievole di a questa premeliere. Conviene all' unilà quelli che sostengono I’ istiluzione della dell’azione la confoimilà del Rilo. Se la Eucaristia precedula alla Lavanda ; sombra Comunione si promette ad imilazione degli cosa assai conveniente, che li tredici Sa­ Aposloli, che ncevettero dalle mani del cerdoti nnilamenle ncevano la Sacra CoDivin Redentore la sacra Eucaristia nella mumone prima di passàre alla Sala della Istiluzione di questo Sacramento; se una Livanda ; e sarebbo disdicevole, che rap(u allora la qualilà del pane a lai uopo presenlandosi l’isliluzione del Sagramento, usai» ; peichè mai il Prele Greco dovrà non tutti al tempo siesso e nello siesso separarsi dagli altri, e non piullosto nella Rtlo si comttnicassero. idenlificazume a quelli unirai con parleE poichë, corne si fc accennalo, puô con < ipare dei medesitno Sacrificio? Possono i verilà dirai universale il senlimenlo, che latci llalo-Greci, corne si è nolalo di sopra, tiene h Chiesa Romana, quaniunque non — lOf) — formalmenle deciso, che Gesù Cristo con­ secrasse in Azimo , essendo tale il pine commie, rhe dagli Ebrei si usava per la Festa degli Azimi, non Irovo ripugnanza, che per questa ragione imita alia gravissi­ ma circoslanza di osservare I* iiniformità nella rappresenlanza, che fa il Prete Greco cogli altri Sacerdoti prescelti per la suc­ cessiva Lavanda, poss.i e debba il medesimo pariecipare in azimo della Sacra Eucarislia. Li suddetla ragione, traita dalla qualilà del pane usalo da Gesii Cristo nella Gena Eacaristica, era di lanto peso presso gli Eliopi Gattolici, che quaniunque seguissero il rilo di consecrare in fermentato, nondimeno nella Eeria V della Seilimana Mag­ giore usavano l’azimo. Si puô vedere l'An­ toine, de Euchir. in append. § i, de Ma­ teria, ove vien nferilo, che « M machos Or­ dinis Sindi Antonii in declaratione coram amplissimis Cardinalibus facti anno 1594 rogatus: An Ethiopes celebrent in pine fermentato, vel in azymo?» respondit: « Ethiopes in fermentato celebrant, el illi, qui in azymo celebrant conticium eliam. Et nos in lota Ethiopia Eeria V in Coena Domini singulis annis in huius rei memo riam in azymis celebramus ». Tanto più che qui non si traita de Sa­ crificii confectione, ma bensi de Sacrae Eu­ charistiae participatione. Imperciocchè, se, concorrendo una causa ragionevole, si ac­ corda talvolli ai Sacerdoti llalo-Greci di poter consecrar in azimo fuori delle loro Parrocchie e Monasten , ne’ Inoghi, nei quali non possono avere il comodo dt pralicare il loro rilo; perché non si avrà ad accordare, o espressamenie, o taciiamenie, la stessa dispensa, allorché si traita di sola parlecip izione, che équivale alla Comunione more laicoium, in una circoslanza che nchiede uniformi là di rilo, per ragione del Mislero, di cui si celebra la solenue me­ moria? Gosa sarebbe inconvenienle e ripugmnie al buon ordine, che comunicaiidosi tutti gli allri rappresentanli gli Apo­ sloli, e parlecipando dello siesso Sarnli io, mm solo, cioè il Prele di rilo greco a ciô mancasse, o in niuii conto comunicandosi, ovvero celebrando o ricevendo la S. Eu­ caristia anlicipalainenle nella Ghiesa dei suo rilo, per usare del fermentato, e non dell’azimo. Credo perciô, che il Sacerdote di rilo greco non solo possa, ma debba altresi unitainente agli altri Sacerdoti destinati per la Lavanda assistere alla Messa, che a tal oggello si celebra, e ricevere in azimo Ia Sacra Eucaristia. E quando ancor restasse qualche dubbiezza, potrebbe il Santo Padre luria di mezzo, concedendo per questo solo caso in perpeluo Ia dispensi ; e perciô potrebbe essere il Retcritio : < Affirmative, et ad I). Secretarium cum SStho ». Rimetlo questo inio qualunque siasi senlimenlo al più purgato giudizio della E. V. Rmi, che colla sua inlelligenza sa­ pra supplice al di più, che si sarebbe po­ lulo dire a maggior dilucidazione dei proposlo Dubbio. Cosi per verità ecc. Luigi Gardellini Assessore della Congregatione de’ Sacri Riti. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO . DUBIA 2585. DE EPISCOPIS TITULA RIBUS. (4847) Quod Episcopi residentes in propria Dioecesi possint in Episcopali Palatio sta­ bilem Gappellam erigere, in qua tam ipsi, quam abi Sacrum faciant, jura concedunt; el nemo esi, qui de huiusmodi facultate excitet controversiam, lino tales Gappellae a publicis vix, ac ne vix quidem, differunt; ideoque festivis diebus quotquot ibi Missae intersunt, satisfaciunt praecepto. Tale pri­ vilegium tam late extenditur, ul valeat, etiam si Ecclesia suo sit viduata Pastore, vel Episcopus absit. Nedum enim ita re­ spondit Sacra «Congregatio in casu particu­ lari, verum eliam per modum regulae edi­ xit m generali Decrelo die 2 lulii 1661 : « In Cappella Palatii Episcopalis, eliam ab­ sente (Episcopo), vel vacante Sede, posse Missam celebrari potissimum vero per 'Vi­ carium: nec non in diebus festis inibi Sa­ crum audientes implere praeceptum Eccle­ siae ; sicque ui casibus particularibus in posterum responderi mandavit ». Verumiameu quaeri potesl : num Epi­ scopi vel de Residentia, vel Titulares, queant ubique locorum absque speciali Induito ha­ bere Sacellum domesticum ; vel hospitali­ tés domi cum Parentum, tum Extraneo­ rum, qm gaudent Oialorio privato, hocjlli valeant, ibique Missam celebrare vel cele­ brari facere ultra Sacrum illis concessum, quibus privilegium datum est. Utrique quae­ stioni respondens Andreuccius, de Episcopo — 170 — Titulari, piri. !$, cap. unie., a num. 249 ad plures sequen., affirmativam luetur ■sen­ tentiam. ubi diversa proponit sibi hic su­ per re dubia, suasque responsiones confor­ mat sententiae, quam principio adoptaverat, videlicet, quod Episcopi Titulares « possunt in suo Palatio deputare locum stabilem, in quo indifferenter ab omnibus Missa cele­ bretur » ; ac plnres pro se habere put it Theologos el Canonislas. Nec secus opi­ nari videtur cl. Gallicus, de usu Altaris porlalilis, cap. 12, privilegio innixus Epi­ scopis a iure concesso, < ne ulla dies sine Sacrificio transeat », veluli habetur in cap. Quoniam Episcopi, de privilegiis in 6 : hanc tamen iis datam facultatem quosdam mira limites coercet, concliiditque non li­ cere, aut Sacrum fieri sino Episcopi prae­ sentia, aul plures celebrari Missas ; quia, 'icuti In Initum personale est , el non lo­ cale, ulpole quo! datum est in spirituale Episcopi commodum, nequii ampliari; el finis stride attendi debet, quem Pontifex habuit in concessione. Hinc Ara, quam in privata domo Episcopus componit, « ne ulla dies sine Sacrificio transeat », nequit nilo modo confundi cum Sacra Episcopii Cap­ pella, qme ul publica reputatur. Itaque repudianda est Andreuccii sen­ tentia ; et Gallici opinio non sine aliqua distinctione amplectenda, discrimine est opus, el distingui debet Oratorium dome­ sticum ab Ara porlatili seu Viatoria. Si de illo res sil, certum est non licere Episco­ pis sine \postolico privilegio privata in do­ mo stabile fixumque Oratorium erigere ; etiamsi non in aliorum commodum, sed pro sui dumtaxat usu erigatur; sed neque fas ei erit uti Oratorio domestico aliis conces­ so, nisi servatis conditionibus el limita­ tionibus in Brevi seu Pontificio Rescripto expressis. Id adeo verum est, ul Episcopi Solio Assistentes, qui longe imioribus privilegiis (.umulaulur, praeter illa quae omnibus Epi­ scopis communia sunt, nequeat m privatis eorum domibus Oratorium instruere, nisi ex speciali Induito Gregorii XV, qui tamen huiusmodi Oratoria sublicii visitationi Car­ dinalis Vicani in Urbe, et respeclivi Ordi­ narii alibi ; imo consuetas addit clausulas el conditiones, et signanter illam celebrandi unicam Missam, vel ab alio Sacerdote ce­ lebratae mleressendi : < dummodo in lomo huiusmodi 'celebrandi alteri licentia con­ cessa non fuerit »; quin ad salisfacmn Ium praecepto aliis haec Missi prosit, exceptis dumtaxat Familiaribus actuali servitio ne­ cessariis. Videnla Constitutio Gregorii Pa­ pae XV die 17 Augusti 1622 in magno Bullario Miinardi loin. V, pari. V. num. LXXI, § 8. Verumtamen temporis successu, cum plures irrepsissent abusus, forie quia Epi­ scopi etiam non Assisienles, Oratorium do­ mesticum simul confundentes cum Ara porlalili, licere sibi arbitrabantur Sacrum fa­ cere in quolibet privato Sacello , minime servatis conditionibus el clausulis apponi solitis ; Clemens XI Apostolicae auctoritatis robur adiecil generali Oecrelo Congrega­ tionis Concilii, iussilqne : « In Oratoriis pri­ vatis non licere quibuscumque Sacerdoti­ bus, etiamsi essent Episcopi, in iis cele­ brare diebus Paschalis etc. ; in reliquis vero diebus Sacerdotibus quibuscumque etiam Episcopis celebrare non licere, ubi eliam unica Missa, quae Induito conceditur, fuerit celebrata etc. ». Etsi vero Episcopi nequeant iu privatis domibus sine Aposlolico Induito Sacellum instruere, quod Oratorii domestici nomine venit, el teneantur se conformare legibus concessionis, si celebrare velint, vel Sacro adesse domi Laicorum, qui privilegio gau­ dent ; non eis tamen interdictus est usus Arae porlalilis in casibus a iure contem­ platis ex dispositione Bonifacii VIII, relal. in cap. Quoniam Episcopi, de privilegiis in 6. Poterunt igitur in casibus a iure per­ missis amovibilem Aram componere eliam apud Laicos, qui domestico gaudent Sa­ cello, neque hoc privilegium per Concilii Tridenlini Decretum sublatum est, ul saepe declaravit Sacra Congregatio ; praesertim vero palet ex lib. Decretorum 12, pag. 120, ubi legitur·. « Sacra Congregatio etc. censuil, Cardinales non solum, sed et Episcopos, sine ulla Episcopi Dioecesini licentia, uti posse privilegio Altans porlalilis ad prae­ scriptum Constitutionis felic. recordat. Bouifacii VIII. qu io incipit Quoniam Episcopi; nec huiusmodi privilegium sublatum fuisse Concilii Decreto cap. unie. sess. 22 ». Errant qui putant a Clemente XI pri­ vilegium hoc sublitum fuisse Decreto ema­ nato 15 Decembris 1703, m quo legitur·. * Episcopis , el his maioribus Praelatis, eliam Cardinalatus dignitate fulgentibus, neque sub praetextu privilegii clausi in corpore turis, neque alio quoque titulo, nullo modo licere extra domum propriae habitationis m domibus hicis, eliam in pro­ pria Dioecesi, quod fortius inlelligitur in — 171 diem. erigere .Mi ne, ibique Sacrosanctum Uissie Sicrificium colebrare, sive celebrari faccre etc. ». Non enim sapieniissimus Pontifex co privilegio privatos voluit Episcopos, se 1 ibusus eliminandos itissit, qui irrepserant m sanctarum Sanctionum contemptum ac Sancti Sacrificii irreverentiam, revocando usum privilegii ad tramites turis, et ad casus, in quibus talis usus concessus est, idempla iacultile illi! I perperam interpre­ tandi, et extendenti pro lubilu ad castis munes non contemplatos, se l arbitrarios. Talem esse sensum Cle.nenlini Decreli fir­ mat Benedicius XIV de Missae Sacrificio lib. 3, cap. (i, num. 0 : « It ilio, qu ie Pon­ tificem ad illud con lenium Decretum im­ pulit, ea fuit, quod resciverat nonnemi­ nem Episcoporum tun in sua, quam in diena Dioecesi, domo sua egredi consue­ visse, el ul primario cuipiam viro laico gratum faceret, qui non haberet privati Orilorii privilegium, ad illius domum se conferre, ibique vel ab aliquo Missam ce­ lebrare facere, aut etiam plures, si vir ille habuisset Oratorium privatum, ubi nonnisi unicam Missam eadem lie liceret celebrari ». Episcopi eliam in aliena Dioecesi extra do­ mum propriae Ii tbilalionis, tn privatis Lu­ corum domibus erigi faciunt Altare, ibique per unum aul plures e suis Cappellams vivificam Christi Hostiam immolari. Idcirco opus fuit Decretum Clementis XI decla­ rare etc. Id factum fuit ab eius Successo­ ribus Innocentio XIII m Constitutione tpostnlici Ministerii legen. in dicto Bullar. tom. XI, par. Il, η. XXXIV, § 24, el Be­ ne licto XIII iuxta Decretum, quod habetur m Concilio Itomano lit. XV, cap. 3 : « De­ claramus tamen, quoi cum iu praedicto Decreto (Clementis XI) statuatur non li­ cere Episcopis extra domum propriae ha­ bitationis, in domibus laicis erigere Altare, ibique Sacrosanctum Missae Sacrificium ce­ lebrare sive celebrari facere, huiusmodi prolnbiiio inlelhgenda non sit de domibus etiam laicis, in quibus ipsi Episcopi forte occasione visitationis vel itineris hospitio excipiantur, el nec eliam quando Episcopi itl casibus a iure permissis, vel de speciali Solis Aposlolicae licentia, absentes a domo propriae ordinariae habitationis moram id­ circo faciant m aliena domo per moliini similis habitationis; his enim casibus licita iis erit erectio Altaris, ad elleclum praedi­ ctae celebrationis ». consequitur quo 1 Episcopo·; domi commorans laicorum, qui Induito gau­ dent Oratorii privati, haud possit hoc uti ultra terminos concessionis ; valeat tamen in casibus dumtaxat a iure permissis, vel clare expressis, vel tacite contemplatis, in sui commodum, Aram portalilem seu via­ toriam adhibere. Sed quoniam longe de­ centius videtur Sacram Hostiam Deo of­ ferre in lixo ac stabili Altari, quam in Ara porlatili el mobili; idcirto Sacra Congre­ gatio sapienti consilio, poslquam ad tra­ mites luris respondent primo ex propositis Dubiis < Affirmative » ; addidit : « Verum consulendum SSmo pro extensione privi­ legii. videlicet, quod Episcopi in casibus a iure permissis hospilanles domi vel paren­ tum, vel exiraneorum, qui gaudent induito Oratorii domestici, possint el valeanl in eolem celebrare vel celebrari facere loco et vice Arae porlalilis, quam lanium extra propriam Dioecesiin iisdem indulge! Bonifacius VIII, cap. Quoniam Episcopi, de pri­ vilegiis ui 6; servati m reliquis forma De­ creti s. m. Clementis XI, iuxta tamen po­ steriores declarationes s. m. Innoceniii XHI et Concilii Homini sub Benedicto XIII cip. XV, num. Ill ». Neque tamen quis credat privilegium Bonifacii VIII adeo esse effraene , ul sine ulla omnino limitatione possit pro lubilu extendi ad casus non contemplatos a iure, vel ita posse ampliari, ul Missa ad formam eiusdem privilegii celebrata prosit pro adimplemeuio praecepti omnibus inleressenlibus el assistentibus. Talis non est sensus Decretalis; neque Innocentius XIII et Benedicius XIII declarando Decretum Clementis XI a iuris dispositione recesse­ runt. Quippe privilegium personale est, atque ideo concessum, ne contingat ali­ quam praeleriri diem, in qua Episcopus non celebret, vel saltem Sacro non assi­ stat : ergo datum est ad solius Episcopi commodum, el spirituale solatium. Id p ilei clarissime si spectetur cum causa, tum linis privilegii. Qua enim ralione motus B mifacius VIII induisit Epi­ scopis : « ul Altare possint habere viaticum, el in eo celebrare vel facere celebrare ubicumque»? Vide quod sequilur. «Quia Episcopi se debent diversis ex causis a suis Ecclesiis el Dioecesibus absentare frequen­ ter, nec semper possunl commode ad Ec­ clesias accedere pro Missa celebranda vel audienda in ipsis ». En igitur causa : qui vero linis? « sine qua (Missa scilicet) eos transire non decet absque causa rationabili — 172 — ullam diem ». Non eserisce con­ cesso da Leone Decimo a’ Sacerdoti e Cippellani della Compagnia di Mari i SSiha delta di Campo Santo, merci'· il quak· possono, far uso dell'Allare portable , e celebrarvi aneor prima dell’aurora. La prima è, se veramenle aneor sussisla il menzionalo privilegio, oppure sia stato rivocalo. — 173 — Per la seconda, nell'ipotesi che sussisia, si cerca se debba limitais! ad alcuni soltante, oppure eslendersi senza eccezione. non che ai Fratelli che formano l’Archiconfialernila, nia a tutti gh aggregati in varie parti dispersi. lliguardo alla prima questione, lasciamo da parle ciô che è eslraneo dalla medesima, e limiliamoci al privilegio, il quale non puô negarsi essere esorbilantissimo ; ed ap· punto per esser taie, sono intimamenle persuaso che fu compreso fiajgli allri an· nullati dal Sacro Concilio di Trento, Sess. 22, cap. De observait. et titan. in celebrat. Missar.; giacchè quel Venerabil Consesso ehbe pnncipalinenle il fine di raffrenare e inoderare l’esorbilanza de’ privilegi, per cui ne venivano gravissimi ed innumera­ bili abusi. Peraltro dall’Aulore del [Pro-memoria si pretende, che l’anzidelto privilegio lut­ ta via sussisia per ire (da esso ri pu tale) va­ lidissime ragioni, cioè : 1. Perché il Con­ cilio di Trenlo parla delle lacoltà illimilate, quali si erano arrogate i Vescovi, e non degl’lndulti Aposioïici ; 2. Perché, quando ancora si voglia nella censura compreso, iu poscia restituito al suo pieno vigore da Pio IV con una nuova Holla confermatoria ; 3. Perché li Sommi Ponlefici Pio VI e Pio VII non hanno voluto derogare a si fallo pri­ vilegio ; onde si vuol déduire, che lo ah biano approvalo e confermalo. Se Jieu si rifletta, e vengano esaminale queste tre ra­ gioni con animo sgombro da’prevenzione, si vedrà che si risolvono in nulla. Ed in quanto alla puma,"non è allri menti vero che la censura del Decrelo Tridentino si limiti all’oggello di ‘ ralTrenare li Vescovi nell’accordare simili In­ dulli. Si leggano altenlamente le clausule amplissime aggiunle in specie al suddetto capo, le quali si eslendono anche a quello che non è espresso nel Decreto, er derogano a tutti i privilegi, consuetudini ecc. < Haec igitur omnia quae summation enume­ rata sunt, omnibus locorum Ordinariis ita pro­ ponuntur, ul non solum ea ipsa, sed quaecu in (pie alia huc perlinere visa fuerint, ipsi pro data sibi a Sacrosancta Synodo poleslale, ac etiam ut Delegati Sedis Aposlolicae, prohibeant, emendent, corrigant, sta­ tuant atque ad ea inviolate servanda cen­ suris ecclesiasticis aliisque poenis, quae illorum arbitrio constituentur, fidelem po­ pulum compellant : non obstantibus privi­ legiis, exemptionibus, appellationibus ac consuetudinibus quibuscumque ». Si ponga mente non solo a quel summatim enume­ rata, ma molio più alii termini estensivi ed amplialivi : r/uaecumçue alia huc perti­ nere visa fuerint, e finalmenle aU'amplissima deroga dei privilegi ecc.; e poi si dica, che 1’elTrenalo Induito di Leone X non é compreso nella censura dei Decreto. Di più (’interpretare i Decreti dei Con­ cilio di Trenlo non è affare de* privati Scrilloii, a’ quali vien vielato il glossarii: molivo, per il quale non fu pubblicato il Sellimo delle Decretali di Clemente Ottavo, perché opportunamente fu previslo, che pubblicandosi, sarvbbero stati glossati i Decreti dei suddeito Concilio in esso inseriti, come era avvenuto riguardo agli allri libri dei Diritto canonico. Vi è il Tribunal competente isliluito da Pio IV per Γ esecuzione, confermalo ed esteso da Sisto V per I'interprelazione dei Decreti; voglio dire la Cmigregazione del Concilio, alla quale perciô privativainenie spetta I’interprelare, io spiegare e il dichiarare le que­ stioni, che msorgono o sull’osservanza, o sull’intelligenza dei suddetii Decreti, non solamenle riguardo allé cose espresse, ma allresi rappoito allé non espresse, e comprese solto i’amplissima esiensione : quaecumque alia huc pertinere risa fuerint. Or dunque in tulle le questioni a quel Tribunale portale, ha sempre il medesimo dichiaralo, che pel roenzionato Decrelo lestano annullati tutti i privtlegi, non esclusi quelli, che hanno foiza di legge univer­ sale, perche inserili in corpore iuris. Si veda Gallico, de usu Altaris portalilis, capo 13; Giraldi al capo suddetto del Tridenlino ; Fagnano al capo In his, de Prii ilegiis ; Benedetto XIV, De Sacrificio Mis­ sae, hb. 3, cap. 6, num. 2, ed allri molli che iralascio per brevilà. Non Irovo alcuno degh Antori allegati, che si faccia carico di dimoslrare, che vi sono alcuni privilegi non soggeili alia censura del Tridentino Decrelo. Eccetluano sollanlo il dirillo dei Vescovi di erigere I’Allare nelle proprie abiiazioni. La quale eccezione va presa cosi strellamenle e con lanio rigore, che né ai Vescovi, né a’ Cardinali è lecilo 1‘erigere I’Allare portable senza legillima causa, ma arbiirariamenle nelle alirui abiiazioni, benché essi vi celebrino o vi facciano cele­ brare in loro presenza, come lalvolla accadeva per abuso, ollre li casi contemplati dal Dirillo. Cosi riferisce Benedello XIV loc. cil. num. 6; onde Clemente XI sollo — 174 — il giorno 15 Decembre 1703 pose riparo a (al inconvenienle. Ecco il Decreto : « Ad abusus huiusmodi eliminandos etc., San­ ctissimus Dominus Noster, ex unanimi voto S. R. E. Cardinalium Concilii Trideniini in­ terpretum, inhaerendo aliis declarationibus alias hac re editis, expresse declarat Epi­ scopis, el his maioribus Praelatis, etiam Cardinalalus dignitate fungentibus, neque sub praetextu privilegii clausi in corpore inris, neque alio quoque titulo, nullo modo licere extra domum propriae habitationis in domibus laicis eliam in propria Dioecesi.... erigi Altare etc. ». Il quai Decreto fu preso con tale e lanio rigore, che si credetle non avere i Vescovi allra facoltà fuor di quella d’avere un solo Altare nel proprio Palazzo Vescovile ; ma venne poi spiegato da Innocenzo XIII e da Benedetto XIII nel Concilio Romano cap. 15, num. 3, che si doveva intendere dell'abuso di porlarsi alie case de' Laici, ed ivi, erello 1’Allar porta­ ble, celebrarvi o farvi celebrare Ia Messa. Ma non già. che non potessero i Vescovi erigere I’Allare nelle case, ove si tratlenevano in occasione di visita, o per allra ginsla ragione, a norma della Decretale di Bonifacio VIII in cap. Quoniam Episcopi, de Privilegiis in 6. Se dunque il sullodato Decreto dei Concilio è stato interpretato con tanto rigore, che appena préserva il diritto de’ Vescovi per uso proprio, e nei casi contemplati dal Diritto Canonico ; vogliamo poi dire, che nella censura non si debba aver per compreso il Privilegio in questione? Nè si deve trascurare, che il Decreto del Concilio non è limitato a’ soli Regolari, ma espressamente comprende ancora li Se­ colari: « Nere patiantur privatis in domi­ bus Sanctum hoc Sacrificium a saecularibus, aut Itegularibus guibuscuvique peragi ». Dunque nella proibizione sono compresi tanto li Secolari che i Regolari, ed in con«eguenza i privilegi si degli uni che degli allri cadono sollo Ia dausola derogatoria. Ma qui mi ^enlo replicare che le decisioni della Sacra Congregaziune dei Concilio parlano de’ soli Regolari. È vero ; ma quai conseguenza si puô da ciô rilrarre? Ollre Pesser questo un argomento negativo, che nulla prova; v’è poi Ia ragione, ed è Io strepito ed impegno de' Regolari per sostenere i loro privilegii ; onde il Gallico loc. cil. dice : « tanta contentione animolum disputatum est in favorem huius in­ terpretationis (cioè chw non fossero cas­ sati li privilegii, ma bensi soggetlati per l’esecuzione all’appi ovazione de’ Vescovi) ut plusqnam 25 Sciiplores invenerim al­ legatos, qui tamen fere omnes causam suam tueri satagebant etc. ». Quindi le qnerele portale alia suddella Sacra Congregazione, ed i dubbi insorli per la diversitâ de’ sen­ timent!. Onde Ia medesima fu obbligata a dichiarare 1'abolizione de’ privilegi. Alio stesso modo avrebbe deciso, se fosse stato disputato dei privilegio, che ora si vuol soslenere dall’Archiconfralernita di Campo Sanlo. Si questo che quelli sono amplis­ simi, tuiti accordai) dall’Aposlolica aulontà, alcuni inseriti in corpore iuris. Quai sarâ dunque Ia cagione, per cui nell'uguaglianza delle circoslanze, alcuni abbiano ad aversi per anntillali e cassati, ed allri no? Per me dunque è cosa chiara ed evidenie, che Ia vanlala Bolla di Leone X è involla nel1’abolizione degli allri privilegi. Se non che (qui mi si replica) dalo ancora che la suddella Bolla in vigore del1'accennalo Decrelo sia rimasla involla nel1'abolizione degli allri privilegi, Ia poste rior Bolla di Pio IV Ia fa rivivere. Cosa Ô questa facile a dirsi ; la diflicolià consiste nel soslenerla. Se è vero 1'assioma che posteriora derogant prioribus, Ia vanlata confei ma svanisce. Si combinino le diverse dale, e poi si décida. La Bolla confermaloria dei privilegio, portando Ia data die decimatertia lanuarii J503 Pontificatus nostri anno quarto, è anteriore alia Bolla, colla quale dallo stesso Pio IV fu confermalo il Concilio, il quale non prima di lal confirma acquislô forza di legge. II Con­ cilio ebbe il suo compimenlo alii 4 De­ cembre 1503, ed i Legali fecero islanz.i per Ia conforma alii 20 Gennaio 1564, e >ollo questo giorno fu data Ia Bolla Penedictus Deus etc. (Bollaiio Torn. 4, pari 2, pag. 168). Ma se la Bolla confermaloria dei privilegio i· anteriore, si rende cerlo, che venne rivocala dall’alira concisloriale, mercè Ia quale li Decreti dei Concilio acquislarono fermezza Aposlolica. Se ciô non basta, v’è ancora di più. Dope aver Pio IV confermato il Concilio, dopo aver prelisso il tempo, in cui dovev:mo metlersi in osservanza i Decreti, dopo aver deputata una Congregazione di ollo Cardinali, ai quali fu commessa l’esecuzione; pubblicô allra Bolla In Principis Apostolotum Sede etc. data li 20 Febbraio 1505", colla quale vengono espressawenle rivocaii tuiti itprivilegi bench·' · Arenatissimi, pre- — 175 — cedeniemente concessi a corporazioni, conPuô aver credulo non esser necessaria nuova gregazioni, persone rispellabilissime e per­ deroga; basiando che al supporto privilegio lino a Nunzn Aposlolic.i e Legali a latere. abbia derogato il Concilio, ed in seguilo Troppo anderei in lungo, se volessi qui Pio IV colle sue sopiaccennate Bolle. Se riporlare I'enumerazione di tuiti li corpi Pio VI avesse voluto approvare o arere e persone celebri ed insigni, che vengono per tultavia sussislente il privilegio, git era comprese nella legge.Ognuno si ρυύ sodfacile il farlo con suo Breve, anzi si rendisÎâre , leggendola nell’anzidello Tomo deva necessario per impor fine aile di­ dei Bollaiio pag. 214. Ora chi vorrà daisi spute. a credere, che dalla legge universale anNè diversamente dee dirsi del contedassero esenli gli eeorbilanli privilegi dei gno, che si prelende lenulo dal présente quali si prelende arricchita Ia Compagnia Sommo Pontefice Pio VIL Tullo il fondadi Campo Santo? È dunque da conchiu- menlo è appoggiato all’asserliva dell'aulore dere, die a sosleoere il vanlalo privilegio del Pt o-niemoi ta. Un a pruova di lal sorte non nè vale Ia Bolla di Leone X, né giova Ia si ammetterebbe, Deppure in una questione conieimaloria di Pio IV, ma reslano ambetriobelare. A buon conto si confessa, che due annullate per il Decreto dei Concilio, v’eiano de’ ricorsi per l’abuso del supposto che quanlnnque anterioie alla seconda, è privilegio. A buon conlo per porvi nmedio peiô posteriore in quanlo al l’a vere acqui­ fu minutato il Breve derogatorio, o sia de­ tta foiza di legge in virtu della conforma clarators della nullilà; e questa minuta si Aposlolica ad esso data un anno dopo I'actrova trasmessa alla Segretena del Tribu­ cennala Bolla emanata a favore della Com­ nate del Vicariato, ed ivi si custodisce. pagnia di Campo Santo. Ma quando ancora Tullo questo è certo; il dt più consiste in si volesse su ciô questional e, Ironca ogni nude parole. — Ma la suddella minuta non é disputa la Costiluzione in Principis Ap(, el sequens. y._Requie­ scat in pace. Reliqua omnia in Vesp., Malulm. el Laudibus dicuntur, ul iacenl, sive pro uno, sive pro pluribus recitemur ». Quid clarius? Ad Dcsivm IV. Non esi ulla dubitandi ratio, dum tam Rubrica generalis Breviari' Romani, quam peculiaris Breviarii trium Or­ dinum clare disponunt, ulin Officio rit. dup. min. legantur Lectiones de Scriptura oc­ currente. At haec iuris ecclesiastici dispo­ sitio fallit dumtaxat, si ab Aposlolica Sede induilae fuerim Lectiones aul propriae, aut de communi. S. R. C. ad quaesitum : « Quid pro Lectionibus primi Nocturni in Festo S. Mariae Magdalenae de Pazzis? leguntur enim in aliquibus Monasteriis Lectiones In lectulo meo etc. Demum quid in Oflicio S. Alexii, in quo quaedam Breviaria assignant pro Lectionibus primi Nocturni Ilealusviretc.l» Respondit in saepe laudata Einsidlen. < in utroque casu nihil innovandum, el servetur Rubrica Breviarii Romani, dicendo Lectio nes de Scriptura, nisi adsit concessio spe cialis pro recitatione aliarum Lectionum» Neque prodest ad effectum variandi Lectio­ nes in Officio S. Enlaliae, quod ad Lectio­ nes primi Nocturni habeantur Responsoria propria. Non enim ex hoc necessario sequi­ tur, quod etiam Lectiones propriae esse de­ beant, vel sumendae sint ex communi. Ru­ brica generalem dat regulam, non distin­ guit, non limitat, non excipii: ergo ad IiIeram servanda est, nisi in casu particulari per Aposlolicum Indultum non sit aliter dis­ positum. Ad Dubium VI. Cum Festum Patrocinii B. Mariae Virginis non ad ullum Mysterium referatur, sed ideo institutum fuerii, ut eius merilis et precibus nobis Deus propitius fiai ; peculiarem el propriam non babel Missam, sed illam ex Votivis, quae tem­ pori convenit. Quoniam autem pro eo re­ colendo slaluia esi vel Dominica II Novem­ bris, vel alia ceita dies intra eumdem men­ sem, bene slal quod ex Volivis legi illa debeal, quae in Missali assignatur, videlicet a Pentecoste ad Adventum; quin aliqua tra­ dita fuerii regula pro casu translationis ad lemptis Adventus; nec proinde decisum sil atrum hoc adveniente casu, eadem reli­ nenda sil Missa, an polius in aliam tempo­ ris propriam commutanda. Nam Decretis S. R. C. Festa, quae sunt certis affixa die­ bus, dum impedimentum occurrit, omitti debent, non transferri. Sed haec regula, quoad Festum Patrocinii modo fallit, quia in aliquibus locis gaudet translatione, ac praesertim in Slalu Ecclesiastico, ubi in praeceplo est ex lege lata a S. M. Bene­ dicto XIV; ideo quandoque accidit (in iis praesertim Ecclesiis, quae Officiis novem Lectionum abundant) ul, impedita Domi- •I — 181 — nica II Novembris ob decursum vel Octa­ vae omnium Sanctorum, vel Festi allions ritus solemnilatis Patrocinii translatio pro­ trahi debeat usque ad Adventum. Quae igi­ tur Missa erit legenda? Id nondum decla­ ratum fuerat a S. R. C., quia ad hanc usque diem quaestionem hanc definiendam nemo proposuit ; el quamquam Editor Calendarii Clericorum Regularium Minorum Villae Maliiten. solicilus fuerii de Vesperis ordinan­ dis in concurrentia Festi Patrocinii translati, cum Festo Expeclationis Partus B. Μ. V. ul ex Decreto 7 Mariti 1779, non ullum movit Dubium quoad Missam. Haec igitur quaestio enodanda supererat. Itaque cum, ul prin­ cipio notatum est, huiusmodi Festum neque ad peculiare Mysterium referatur, neque ha­ beat Missam propriam, ei forte congruere possent Officium el Missa de tempore Ad­ ventus, si dies adsignata semper incideret in Adventu; quemadmodum in Basilica Pa­ triarchal-! S. Mariae Maioris, ubi Feslum Translationis Imaginis affixum est Dominicae ultimae Januarii, et semper de eo fit ex peculiari privilegio, etiam in occursu Se­ ptuagesimae, Sexagesimae aut Quinquage­ simae, assignatum est Officium cum Missa B. Μ. V. de tempore a Nativitate ad Purifi­ cationem. Sed quoniam Missa de Patrocinio non est votiva, nec volivum esi officium ; ei raro ac accidenlaliler accidit ul Fesii translatio protrahenda sil usque ad Adven­ tum, non universaliter ab omnibus, sed ab aliquibus lanium, qui illud transferendi in casu impedimenti gaudent induito, nec pro repositione ullam habent diem liberam ante Adventum ; magis expedire videtur, quod nihil immutetur, nisi Anliphona IX ad Ma­ tutinum in Officio, el vers, ad Graduate in Missa. Secus enim in casu praefatae trans­ lationis opus foret aliud ordinare Officium, quod tempori quidem congrueret, quin ta­ men necessario id requirat Festivitatis obieclum; cum illud, quod recitamus, aptissi­ mum sil ad implorandum potentissimum Deiparae Patrocinium. Quoad secundam Dubii partem in Anli­ phona el 1(. VII magis convenire vide­ tur lectio: Tuum Sanctum Patrocinium: quam : Tuam Sanctam Festivitatem : prae­ sertim apud Franciscanos ex peculiari Ru­ brica, quae legitur ad Dominicam secun­ dam Novembris, videlicet : « Omnia, ut in Festo ad Nives el in Officio parvo, praeter lectiones secundi Nocturni. In fine Anli­ phona ad Magnificat el ΐξ. VII dicitur: Tuum Sanctum Patrocinium Ad Dubium VII. Curnam excitetur hoc dubium et quaenam sil dubitandi ratio, nec video, nec mlelligo. Nonne clara est Ru­ brica de Antiphonis finalibus B. Μ. V. num. 3, ubi legitur: < Dicuntur autem flexis geni­ bus, praeterquam in diebus Dominicis a pri­ mis Vesperis Sabbati el loto tempore Pa­ schali »? Ad quem Rubricae locum notat cl. Gavantus num. 17: < Dicuntur flexis ge­ nibus praeterquam in diebus Dominicis a pri mis Vesperis Sabbati, ex Concilio Niceno et Synodo Turonensi ob Dominicam Resurre­ ctionem »: el num. 19 etiam clarius: < Si­ culi hic standi ritus incipit a primis Vesperis Dominicae, non a media node, ita desmit in occasu solis eiusdem Dominicae more In­ dulgentiarum ; et post occasum solis non est amplius standum in Oratione ». Itaque si Rubrica praecipit standum esse in Domi­ nicis ; si id fit ob Dominicam Resurrectio­ nem ; si a primis Vespens usque ad occa­ sum solis Dominicae non genuilectilur ; si regula standi urget ratione diei, non ra­ tione Olficii ; recta consequitur, quod reci­ tans Matutinum cum Ltudibus pro Feria secunda ante occasum solis diei Dominicae, ad finalem Antiphonam stare debet. lure autem dixi, standum esse ralione diei, non ratione Officii ; nam etiam in hypothesi, quod rubrica salis clara non esset el ambiguita­ tem involveret; nihilominus ex constanti Ecclesiae praxi omne Dubium solvitur. Non­ ne stamus in Dominicis, etiamsi haec \acent, prout accidit in illis, quae occurrunt a Na­ tivitate Domini ad Epiphaniam? Nonne fle­ xis genibus recitamus finalem Antiphonam, dum reponitur Olficium Dominicae die fe­ riati, scilicet 30 Decembris, vel dum anti­ cipatur parilei m Feria una ex Dominicis post Epiphaniam, vel 23 post Pentecosten? Longe secus lien opus foret, si regula standi non a qualitate diei, sed a qualitate Olficii, petenda esset. Igitur quodvis Officium sil, satis est quod in Dominica persolvatur ante terminum praescriptum ad standum, ne sit genuflectendum. Quoniam vero termini diei Dominicae non sunt a media ad mediam no­ ctem, sed a prunis Vesperis ad solis occa­ sum; ideo cessat regula standi, si post oc­ casum solis recitetur Matutinum pro se­ quenti Feria secunda. Apte igitur Gavantus prosequitur: « Quod hi notent, qui Vespere rei itant Officium Feriae secundae post sa­ lutationis Angelicae signum datum sub no­ ctem ». Ad Di bilm VIII. Hac super controversia videri potest adnotalio ad dubium quartum - 182 — Decreti supra relati. Sed quoniam non sim­ pliciter petitur : num in Choro recitandum sit Officium parvum B. Μ. V.; sed etiam quaeritur: num retinenda sil laudabilis con­ suetudo illud legendi in duplicibus, nec non Octavis Paschalis et Pentecostes ; ideo iis, quae dicla sunl, aliquid pro casuum di­ versitate adiiciendum superest. Rubrica, quae habetur in Breviario Romano ante Officium parvum B. Μ. V. haec est : « Non dicitur quando fit Officium novem Lectionum, nec in Vigilia Nativitatis Domini, nec in Feriis maioris hebdomadae, nec infra Octavas Pa­ schalis et Pentecostes ». Qua posita et lileraliler accepta Rubrica, negativo responsu absolvenda foret omnis quaestio el omitten­ dum praefatum Officium etiam in semiduplicibus, quia in his aeque ac in duplicibus leguntur novem Lectiones. Atqui secus censuii Sacra Ilii. Congregatio in Troiana 1 Se­ ptembris 1607 proposito Dubio respondens: « Dictam Ecclesiae Troianae laudabilem con­ suetudinem recitandi Officium parvum B.M.V. in Choro etiam in Dominicis diebus et Festis semiduplicibus servandam esse»: el iure id quidem. Nam S. Pius V in Constitutione Quod a nobis postulat etc. sub initium Bre­ viarii Romani legenda, postquam decreve­ rat absolvendos esse ab onere Officii parvi persolventes privalim horas Canonicas, con­ tinuo addidit : « Hoc autem concedimus sine praeiudicio s. consuetudinis illarum Eccle­ siarum, in quibus Officium Parvum Beatae Mariae semper Virginis in Choro dici con­ sueverat ». Generalis cum sii huiusmodi re­ servation quin Constitutio coerceat vel de­ claret consuetudinem relinendam esse dum­ taxat iu diebus fecialibus aut festivis ritus simplicis ; palam fit sapienlissimum Ponti­ ficem praeservatum voluisse laudabilem mo­ rem recitandi Officium Parvum etiam in du­ plicibus. Videri possunt hac super re Gavantus ad Rubricas Breviarii sect. 9, cap. 1, num. 5, et seq. ; el Guyelus in Huriologia lib. 4, cap. 19, quaesl. 4 el 5. Ad Dubium IX. Etsi Rubrica Missalis sim­ pliciter iubeal : « Cum dicit (scilicet Cele­ brans) et incarnatus est, usque ad et homo factus est, inclusive, genulleclil»; nec lamen déclarai num utroque genu vel unico faciendum id sil ; nihilominus universalis Ecclesiae consueiudo ea est, ul unico genu hoc fiai ; el ratio esi, ui Celebrans sil ad surgendum expedilior. Ad hunc Rubricae locum Meratus inquil : « Genuflectil unico g»*nu, extendendo hinc inde digitos iunclos et utramque manum usque ad pulsus exlra Corporale super Altare ad facilius .surgen· dum ». Quinimo etiam in die Natalis Do­ mini el in Festo Annuncialionis B. Μ. V. genufleclendum esse unico genu in Missis lectis, Scriplores de re Lilurgica docent el praxis Ecclesiae probat ; quamvis in Missa solemni ad illius versiculi cantum tam Sa­ cerdos, quam Ministri, oinnesque de Clero genuflected utroque genu, ac in genuflexioue perseverent usque ad finem versus. Ita etiam Hagerer in llilu exacte servando in Iit. 6, § in hoc Symbolo: Ubi agens de genullexione ad verba Et incarnatus etc. haec habet : « quod in Missis privatis etiam in Festo Annuncialionis Beatae Mariae Vir­ ginis el in iribus Missis de Nativitate Do­ mini, non utroque, sed unico genu solum­ modo genufleclendum esse etc. ». SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2588. TUDERT1NA. (4550) S. C. indulgens Parochis Tuderlinis fa­ cultatem deferendi Stolam in Ecclesiasticis functionibus, posuit limitationem, simulque conditionem : «in casu, de quo agitur: dum­ modo collegialiler incedant »; ne per indul­ tum aliquid additura Parochorum turibus censeatur et ne quod Collegio concessum est, singula membra sibi datum arbitrentur. Etenim non ita convenit Parochis Stolae de­ latio, ul semper et ubique pro lubilu sine discrimine, extra exercitium officii simulque ordinis, ea uti possint. Errant qui putant Stolam esse iurisdiclionis signum. Distincti* vum officii est in diis dumtaxat actionibus, quae sacrum illud exigunt indumentum : el quamquam agatur de actibus, qui omnibus Sacerdotibus communes esse possunt, ne­ queunt tamen exerceri sine speciali man­ dato, nisi a Parochis. Siquidem Stola Sa­ cerdotale est indumentum, quod omnibus Presbyteris aeque convenit, sed non sem­ per ; bene vero in conficiendis el admini­ strandis Sacramentis, ac in Sacramenlalibus. Ideo nec Episcopi Stola utuntur, nisi dum Pontificalia aut Sacerdotalia munera exer­ cent, vel aliud praestant, quod, servata forma Libri Caeremonialis, Stolae exigat delationem. Sacr. Bit. Congr. neque Heb­ domadario in canendis Divinis Officiis fas esse Slolanj adhibere pluries declaravit, quod « lanium in Sacramentorum adminislralione el confectione adhiberi debeat ». Il.i in Alexanen. 7 Sepiembris 1058, in al­ tera Dalmaliarum 4 Augusti 1603 et nu­ perrime sub die 7 Sepiembris 1810 nedum — 183 — idipsum generali Decreto confirmatum fuit, seil insuper additum : « Consuetudinem in contrarium esse abusum per locorum Ordi­ narios omnino eliminandum ». Neque ad contrarium morem, quem potius reproban­ dum abusum dicam, cohonestandum quaeri posse quis effugium putet ab antiqua Ec­ clesiae disciplina, Canonibus Synodorum el Sanctorum exemplis. Primis namque Eccle­ siae saeculis longe diversa erai Stolae for­ ma, diversus usus. Tunc enim multo la­ tior et extensior vestis erat quotidiana, qua Sacerdotes a Laicis el inferioribus Clericis distinguebantur. Hinc in Epistola Nicolai 1 ad Galliarum Episcopos, legitur : « Per quam (scilicet Stolam) quid aliud, quam Sacer­ dotii declarantur Insignia?» el in Capitu­ laribus Caroli Magni et Ludovici Pii cap. 81 statutum est, ul « Presbyteri sine intermis­ sione utantur Orario propter differentiam Sacerdotii dignitatis ». Concilium Mogunlinum anni 817 Can. 28 iubet: < ul Presbvteri Stolam deferant sine intermissione»: el Rolerius Veronensis Episcopus Episl. Sy­ nodic. lom. 2 Spicileg. praecepit : « ut nul­ lus Sacerdos sine Stola in itinere incedat ». Etsi vero aevo S. Thomae Cantuariensis Sto­ lae forma ab antiqua iam fuisset immutata et diversus eiusdem usus evasisset ; nihilo­ minus : « Stolam iugum Christi suave de­ ferebat circa collum diebus ac noctibus »’ Apud Mabillonium in Praefal. ad Saecul. Benedict, num. CVIII. Certum est tamen id a pluribus saeculis obtinuisse, ut Stola rationem dumtaxat ha­ beat sacri indumenti, ac propterea nequeat adhiberi, nisi in confectione el adininislralione Sacramentorum el in Sacramentalibus, iuxla Rubricarum el Ritualis dispositionem. Nullibi vero legitur, quod delatio Stolae nedum signum sit Sacerdotalis Dignitatis, quando exercitium Ordinis eiusdem usum requirit, verum etiam habeatur ul signum iurisdiclionis. Veleris disciplinae immutatio quoad formam et usum, nequii efficere, ut quod prius ponebat discrimen inter Sacer­ dotes el Laicos, ac inferiores Clericos, eva­ serit postea iurisdiclionis indicium ; ita ul Stolae delatio ex iure competat Parochis in quibusdam actionibus, quae sicut cum exer­ citio Ordinis coniunctae non sunl, ita ne­ queunt Stolae usum exigere. Solus Roma­ nus Pontifex in signum supremae univer­ salis potestatis, quam a Deo sibi datam ha­ bet el exercet in loto Orbe Catholico, Stolam non solum ad Aram, sacrisque actionibus, sed ubique, defert. Ideo legitur in Caere- moniali S. B. E. Augustini Palritii sub no* mine Marcelli Gorcyrensis evulgato, quod Pontifex < numqnam debet exire in pu­ blicum sine Stola ». Non me latet Scri­ plores nonnullos, ac eos praesertim, qui agunt de re Parochiali, quoad usum Stolae relate ad Parochos iurisdiclionis nomen usur­ pare. Sed si bene sentio, iurisdiclionis no­ men confundunt cum Officii simul ac Ordinis exercitio. Nemo invidet Parochis de­ lationem Stolae in quibusdam actibus, qui ad ipsos privative perlinent, neque ab aliis possunt exerceri, nisi de Parochi ittssu aut consensu ; el Stola utique in his denotat Of­ ficium, quod exercent, non autem iurisdictionem, nisi iurisdictio lato modo accipia­ tur pro actuali exercitio officii, quod exigit Stolae usum. Id verificatur in funeribus de­ functorum, in quibus Parochi Stolam adhi­ bent quousque exercent Officium ; deponunt dum alter subintrat in eodem munere. Hinc fit, ut Parochus, associando funus, Stolam retineat in transitu per alterius territorium, exuat vero, dum ultimum vale dicil de­ functo ad ianuam Ecclesiae, in qua est tu­ mulandus. Gur autem ita? quia transiens per alterius territorium actu exercet offi­ cium, quod Stolam requirit : perventus ad Ecclesiam tumulantem, eiusdem officii exer­ citium cessat. Quod si revera Stola esset si­ gnum iurisdiclionis, dimittenda foret, statim ac alienum territorium ingreditur. Atlim At­ que ita Sacr. Romanae Rotae mlelligendae sunt Decisiones, quae afferri possent. sunl · · a -· · · · Quod si Stolae delatio signum esset iuris­ diclionis, dictioni Benedictus XIV haud concessisset Parochorum Gollegio eiusdem usum in pu­ blicis supplicationibus ipso Supremo Pastore • praesente; sed honorificum hoc signum eis dedit, ut nobile ipsorum Collegium a cae­ leris Presbyteris distingueretur, eodem fer­ me modo, quo Capitula distinguuntur ex usu Rocbelli, Almuliae aliisque id genus Insigniis. Sed quoniam privilegia < non ex­ tenduntur de casu ad casum, ul ait Eagnanus in δ Decret., cap. 21 ne pio ililat. De poenitentia et remissione el cap. Olim, De verb, signifie, ideo idem Sapienlissiinus Pon­ tifex, dum Collegium Parochorum illo in­ signivit Privilegio, cautum simul voluit, ne uli eodem possent illi ex Parochorum coetu, qui a Collegio separati cum suis incederent Capitulis: veluti apparet ex edictali lege evul­ gata ab tunc temporis Cardinali Vicario el asservata in Vicarialus Secrelariac Tabulario. Hinc fit nt Stolae usus in Parochis ha­ beri nequeat tamquam signum iurisdiclionis, · λ — 181 — nisi lato modo accipiatur pro exercitio pro­ Parochus non solum praestat praesentiam, prii officii, ita ul officium sit cum actuali sed actu exercet officium, in quo Stola ad­ hibenda est, intonando Psalmos, recitando Ordinis exercitio conjuncture. Qua signifi­ catione retenta, vix usurpari poterii juris­ Preces, aspergendo aqua benedicta cadaver, dictionis vocabulum quoad delationem ca­ aliasque ad Ritualis praescriptum sacras cae­ daverum et exequias super iis peragendas. remonias peragendo. Contra vero in admi­ Adhibent utique Stolam in aliis pluribus nistrandis Sacramentis Matrimonii et Ba­ functionibus, quae ad ipsos privative spe­ ptismatis, ille dumtaxat Stolam deferre ctant ; sed ideo adhibent, quia huiusmodi debet, qui actu adminislr.il, non autem Pa­ actiones Stolae delationem necessario re­ rochus, qui simpliciter assistit ; el licet id quirunt, uti sunt Sacramenta, Sacramenla- ratione muneris faciat, officium tamen Or­ lia etc., minime vero ad demonstrandum dinis non exercet. Neque arbitretur quis­ per exirinsecum illud signum, quod ipsi piam a Parochis hisce in casibus. adhiben­ sunt designati Ministri, el jurisdictione (ruun­ dam Stolam saltem ul muneris dislincliviim. tur. Quod si actio non exigeret Stolae usum Non enim hoc est a iure datum, vel pri­ et nihilominus eam Parochus deferre vel­ vilegio concessum. Non a iure, quia, si let, interverteretur ordo adhibendi sacra evolvas universos luris Canonici Codices, paramenia, Slolaeque delatio ut vana quae­ habebis Stolam esse dumtaxat Sacerdotale dam ostentatio habenda foret. Pone casum, indumentum. Non ex privilegio, quia si ra­ quod in solemni supplicatione ducendi per tionem habeas illius, quo Benedictus XIV ambitum alicuius Parochiae, Sanctissimum Collegium Parochorum Urbis decoravit, fa­ Sacramentum deferai aut Cardinalis, aut tearis oportet indultum fuisse non singulis, Episcopus, aut Canonicus, aut alius sim­ sed universo corpori, dum omnes scilicet plex Sacerdos ; is dumtaxat debet uti Stola, collegialiter conveniunt, ac proinde privi­ neque Parocho licet eiusdem delatio, quia legium Benediclinum trahi non posse ad actu non exercet officium Sacerdotale erga casus, in quibus unus Parochus praestat Sacramentum. Quod si alicubi id fiat, re­ suam praesentiam, sed Officium, quod Sto­ probandus abusus est, el ad vanam osten- lam requirat, actu non exercet. Mei insti­ lalionem referendus, quasi Parocho liceret tuti ratio non fert, ul hac in re illustranda adhibere Stolam sine actuali exercitio Or­ diutius immorer. Quae dixi sal superque dinis per ambitum Parochiae. Si Episcopus esse arbitror, ut quisque inlelligat Sacrani in sua Dioecesi Processionem sequitur, in Congregationem iure mento in Decreto su­ qua vel Canonicus, vel alter Sacerdos de­ pra relato cum limitationem , tum conditio­ fert aut Sanctissimum Sacramentum, aut nem apposuisse, ne Parochi, eo freti in­ Sanctorum Reliquias, non sibi Stolam im­ duito, abutantur, putentque sibi licitum ponit, quia actu non exercet officium Pon­ usum Stolae extra casus a Sacra Congre­ tificale aut Sacerdotale, licet in sua Dioe­ gatione contemplatos, veluti sunt interven­ cesi plenam habeat el exerceat jurisdictio­ tus ad Synodum, publicae Supplicationes, nem; erilne permittendum Parocho intra aliaeque functiones, in quibas Parochi unilini el collegialiter conveniunt. Si quis limites Parochiae, quod Episcopo in sua plura velit, consulere poterit Tractatum : de Dioecesi non licet? Palet ergo delationem Stolae non esse signum iiirisdictionis. At­ Sacris utensilibus cl. Viri Fabii de Albur­ que heic loci suscitari quis posset an Pa­ tis cap. 3, 7 el 8. rocho fas sil assumere Stolam, dum assi­ stit Baptismatis et Matrimonii Sacramentis ADNOTATIONES SUPER DECRETO ab allero administratis? Pro negativa stan­ dum esse non dubito ; quia simplex prae­ NEAPOLITANA. (4583) 591. sentia, etsi necessaria, non est Sacerdotalis officii actuale exercitium: clarius dicam: praesentia Parochi non est cum Ordinis exer­ Ad Dubium I. Dubium hoc obscurum est. citio m actuali Sacramenti adminislralione Videtur tamen in eo postulari : Num amo­ coniuncta. Si pi.iesenlia requiritur, haec venda sint a propria sede, ul ad proximam suum denotat ius, non autem Stolae dela­ Dominicam transferantur, illa Patronorum tio, quam actio sine actuali Ordinis exer­ Festa, quae de praecepto servabantur, prius­ citio non exigit. Actio cum tali exercitio quam prodiret Aposlolicum indultum re­ conjungitur, ul supra notatum eSl, in dela­ ductionis el translationis Festorum pro utione el funere defuncti. In lis namque triusque Siciliae Regno ; an potius ratio dum­ — 185 — taxat habenda sil eorum Sanctorum, qui in poslerum in principes Patronos erunt forte assumendi? Clara namque est dispositio Bre­ vis, quae comprehendit Palronos omnes tam electos, quam eligendos ; nulla quippe fit distinctio, imo directe de Patronorum Fe­ stis agitur : * quibus adiunclum sil prae­ ceptum abstinendi ab operibus servilibus »; quae dictio inlelligenda praesertim est cum de praeterito, tum de praesenti statu; ita ul sensus sil: « Festa illa Patronorum, quae huc usque in die propria solemniter sub utroque praecepto servata sunt, in posle­ rum transferantur ad proximum diem Do­ minicum ». Quod vero aeque provisum sil Festis illorum Sanctorum, quorum electio in Palronos alicuius Civitatis vel Loci in posterum fiet, non est dubitandum. Quam­ obrem sapienter Sacra Congregatio re­ spondit : « Dispositionem Brevis compre­ hendere omnia Fesla Patronorum principa­ lium, tam quoad tempus praecedens, quam quoad snbsequens ». Ad Dubium II. Festa Patronorum perpe­ tuo affixa certae Dominicae immediate post diem propriam, vel alteri pro casuum di­ versitate assignatae, adnumerandae non sunt Festis mobilibus, nisi lato modo, quia sci­ licet non semper eadem die mensis cele­ brantur : habent tamen cerlam sedem, a qua nonnisi accidentaliler queunt amoveri. Vere mobilia censentur el sunt illa, quae pendent a Cyclo Paschali, idcirco el Festa, de quibus modo res est, mobilia dicenda forent, si Dominica assignata esset ex. gr. tertia post Pascha, quarta post Penteco­ sten etc. quae singulis annis variant. Ad Dubium III. In Literis Aposlolicis in forma Brevis datis a s. m. Pio VI super re­ ductione Festorum pro Dioecesibussubieclis in temporalibus Polenlissimo Regi Borussiae, indulla legitur translatio ad Sabbatum vigi­ liae Festorum, quae a die propria amota in Dominica infra Octavam reponenda per­ petuo erant. Cum igitur par sil ratio, ea­ dem dispositio sequenda erit. Innuo si fieri contingat de loci Patrono in die Dominico, el foria secunda occurrat Festum quod vi­ gilia gaudet, in praecedenti Sabbato anti­ cipanda, haec pro utroque prodesse posse videtur. Sed quia contingere potest, ut utriusque vigilia proprium Officium habeat, el non tantum onus abstinentiae et ieiumi ; ideo diversa ratio tenenda est, el in casibus particularibus recurrendum ad Sa­ cram Hit. Congregationem, quae, iuxta eorumdem diversitatem, providebit. Id me­ lius declarabitur in altera ex sequentibus adnolalionibus. Ad Dubium IV. Si Festo Patroni prin­ cipalis assignata est in perpetuum certa de­ terminata Dominica nunquam in poslerum varianda, nisi per accidens m occursu Festi aequalis ritus, sed maioris dignitatis ; recta consequitur, quod gaudere debet omnibus induitis, privilegiis, praerogativis, quae prin­ cipalium Patronorum Festis competunt, ac proinde etiam Octava. Quid autem si non habeantur Lectiones propriae pro singulis Octavae diebus? Provisum salis est per Ru­ bricam, quae tit. de Octavis num. 4 gene­ ralem dat regulam ; deinde vero, quia ali­ quando propriae lectiones desunt quoad Pa­ lronos principales locorum, ita prosequi­ tur : < Infra Octavas vero Patroni, vel Ti­ tularis Ecclesiae, vel alterius Festi, quod in aliquibus Ecclesiis consuevit una cum Octava celebrari, si apud illas Ecclesias non habeantur propriae el ad probatae lectiones pro secundo el tertio Nocturno, infra Octa­ vam repetantur lectiones positae in Com­ muni Sanctorum, si de Sanclis fiat Octava, alioquin, Lectiones diei Festi ». Non ita mullo post, adprobanle S. R. Congregatione, evulgatum fuil Octavarium Romanum a cl. P. Gavanlo, qui in praefatione ad notat ad praefatam rubricam: < Hinc habentur, in hoc scilicet Octavario, approbatae lectiones pro Octavis propriis, et communibus San­ ctorum. Quod si in tertio Nocturno com­ munes non deserviant aliquibus Festis, quae videlicet proprium habent Evangelium : eo casu post dictum Festum (in quo legi de­ bet propnum Evangelium cum sua Romi­ lia) m sequentibus diebus infra Octavam lege Evangelium in Missa et Officio vel primum, vel aliud congruentius de com­ muni cum suis Romiliis ... in die vero octava legatur in tertio Nocturno, ul in die festo, si propriis careal ». Quatenus huius­ modi teneantur regulae, difficillimum erit dari casum, cui per easdem salis, consul­ turn non sit. Ad Dubium VI. Cum agatur de Loco­ rum peculiaribus Patronis, nulla habenda ratio est regulae, quae in plurium Officio­ rum aequalis ritus occurrentia oblinet. Res est do perpetua translatione ad Dominicam. In hac autem plui a occurrere el varia im­ pedimenta possunt, quibus generali dispo­ sitione opportune provideri nequii. Ideo S. Congregatio, postquam generaliter icspondit Dominicas primae el secundae clas­ sis, el Fesla aequalis ritus, sed maioris di­ — 186 — gnitatis impedimentum ponere ; simul ad­ didit : «Si Dubia occurrant, habebitur ratio in casibus particularibus ». Forte tamen aliquis rogabit cumam Dominicae secundae classis, hoc est inferioris ritus, nequeant ad­ mittere huiusmodi Patronorum Festa, quae, ut supra dictum est, habere debent ul pro­ priam perpetuamque sedem diem Domini­ cum, in quem transferuntur; quandoquidem iubel rubrica, ul in Dominica secundae clas­ sis fiat de Festo dupl. primae classis oc­ currente? Facile dubium solvilur, si ad­ vertatur rubricam loqui de accidentali oc­ currentia, non autem de assignatione per­ petua Dominicae 2 classis pro celebrando Festo rit. dup. 1 classis. Porro id accide­ ret quoad Festa illorum Sanctorum Patro­ norum, quae semper, aul fere semper, in­ cidunt m Adventu et Quadragesima. Nul­ latenus proinde licet huiusmodi Festa non accidenlaliter, sed perpetuo transferri ad aliqua ex Dominicis secundae classis, quae iuxta Ecclesiae instituta plenae sunl my­ steriis, ac -olemnibus adnumeranlur. Quid igitur? Ubinam huiusmodi Festa collocanda? Ut mihi videtur, illis, quae occurrunt a Se­ ptuagesima ad Dominicam in Albis, aliqua assignari poterii ex Dominicis post Pascha ; aliis vero, quae cadunt in Adventu, per anticipationem aliqua ex Dominicis mensis Novembris. De hac anticipatione exemplum habemus m praefato Brevi s, m. Pii Sexti pro Dioecesibus in temporalibus sublectis Borussiae Regi, in quo assignatur pro Fe­ sto S. Laurentii Dominica antecedens, quia subsequens reservabatur Solemnitali Assum­ ptionis Beatae Mariae Virginis. Rogata vero Sacr. Rit. Gongreg. in Gnesnen.: Quid agen­ dum de Festo S. loannis Baptistae, ubi est Patronus principalis, si in sequenti Domi­ nica faciendum sit de Festo SS. Apostolo­ rum Petri el Pauli? Item de Nativitate B. Μ. V. si in sequenti Dominica occurrat Festum SS. Crucis Titularis? Ac tandem de Festo SS. Apostolorum Simonis el Indae, ubi erant principales Patroni, impedita se­ quenti Dominica,ob occursum Festi omnium Sancturum? noluit rem definire, sed re­ spondit : < Ad Secretarium cum Sanctissi­ mo », Sanctissimus sero iuxta mentem Con­ gregationis declaravit : «Ad I. Si Festum SS. Apostolorum Petri el Pauli occurrat vel in Sabbato, vel in Dominica, vel in Feria set unda post Festum S. loannis Baptistae, eo casu tantum m iis locis, ubi S. loannes Baptista e«l principalis Patronus oppidi vel pagi, eius Festum transferendum esse cum Officio et Missa ad Dominicam praeceden­ tem cum Vigilia in Sabbato eliam praecedenti ; Ad 3. Festum Nativitatis B. Μ. V. transferendum esse ad Dominicam praece­ dentem ; Ad o. Ut ad primum ». Ita autem provisum, ul simul consultum foret occur­ rendae Vigiliae, quia utraque habebat Offi­ cium el Missam propriam. In casu nostro omnino necessaria est anticipatio, quia, cum anni cursus complementum habeat in mense Decembri, nulla Dominica superesl assi­ gnanda Festo Patroni quod cadit in Ad­ ventu, el Festis Natalities. Obiiciet fortasse (piis Sacram Congregationem ad dubium 7 anledictae Gnesnen. plaudendo voto Magi­ stri caeremoniarum, qui insinuaverat cele­ brandam esse solemnitatem in Dominica privilegiata; Officium vero transferendum iuxta Rubricas, anticipationem denegasse. Enimvero proposito dubio secus respondendum non erat, cum non alia, nisi de anticipa­ tione duorum Festorum particularium quae­ stio esset : sed quoniam modo innumeris fere diversisque casibus consulendum est, neque omnibus el singulis una eademque regula aptari potest ; ideo Sac. Congregatio respondit habendam esse rationem in ca­ sibus particularibus, quia, attentis peculia­ ribus circumstantiis singulorum, prout ma­ gis expediens erit, providebit. Nam, nisi Festis illis, quae perpetuo occurrunt in Ad­ ventu vel Quadragesima provisum fuerit vel per anticipationem, vel per translationem ad certam lixamque Dominicam, eorumdem Octavae non accidenlaliter, sed constanter necessario perirent. Ad Dubivm IX. Si annuntiatur in Marlyrologio pridie quam celebretur Festum, quod transfertur accidenlaliter, poliori iure annuntiandum erit in Sabbato illud, quod a sua sede perpetuo amotum collocatur in Dominica infra Octavam, vel in alia perpe­ tuo assignata iuxta casuum diversitatem, tamquam in sede propria. El quoniam trans­ latio accidentalis non est, sed perpetua, secumque trahit Octavam el Vigiliam ; illa an­ nuntiari debebit in subsequent! Sabbato, haec autem in feria sexta Festum praece­ dente, quatenus tamen Vigilia habeat Offi­ cium; nam illa improprie Vigilia dicitur, quae solum habet abstinentiam et ieiunium, ideoque non annunciator in Marlyrologio. Ad Dubium Χ1Π. Cum iuxta casuum di­ versitatem non una generalis regula aeque omnibus inservire possit, iure idcirco S. C. respondit: « In casibus particularibus provi­ debitur ». 4 — 187 — ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2592. AQUILANA. (4554) lendum SSmo pro absolutione quoad prae­ teritum in casu etc.?» responsum fuit: < Ad 1 et 2. Affirmative ». ADNOTATIONES SUPER DECRETO Ad Dubium I. Duo sunl, quae SSih us Dominus Nosier per Lileras in forma Brevis expeditas die 10 Aprilis anni proxime prae­ teriti ad consulendum conscientiae, simulque succurrendum egestati el necessitati­ bus eorum, qui ex labore et industria vi­ vunt, provide clementerqne induisit. Pri­ mum, quod in ulriusque Siciliae Regno, praeter Festa nominalim enumerata rigorose servanda sub utroque praecepto, in aliis nedum possint servilia opera exerceri, verum eliam cesset stricta obligatio inleressendi Sacro. Secundum, quod Festa Pa­ tronorum principalium una cum Officio el Missa transferamur ad diem Dominicum pro­ xime sequentem. Sed per huiusmodi dispo­ sitiones nihil prorsus immutatum fuit quoad ritum Officiorum, nec derogatum specialibus concessionibus, nisi in ea parte quae respi­ cit praeceptum, quod modo per praefatum Breve sublatum est. Hisce adnumeralur Fe­ stum S. Antonii Patavini elevatum ad ril. dup. 1 class, cum Octava, el sub utroque praecepto servandum. Quippe per anledicti Brevis indultum remissum est onus illud sub praecepto servandi, sed nihil innova­ tum quoad ritum el indulgentiam. Quod si S. Antonius in aliqua Civitate vel Loco sit unicus aut principalis Patronus, iuxta formam praefati Brevis, ad proximum se­ quentem Dominicum diem eiusdem Festum erit perpetuo transferendum ; nisi Episco­ pus, utens facilitate sibi tributa in allero Brevi sub datum diei 15 Octobris, einsdemque servata forma indulgeal ut propriam se­ dem retinere valeat cum omnibus praero­ gativis ac privilegiis, quibus Patronorum Festa distinguuntur. Ad Dubidii IV. Quum ob Pontificium In­ dultum nihil sil immutandum quoad eccle­ siastica Officia, recta consequitur Parochos, recurrentibus Festis, in quibus populus so­ lutus est ab obligatione audiendi Sacrum, teneri ad applicationem Missae pro populo eodem prorsus modo, quo tenebantur prius­ quam concederetur Indultum, Atque ita de­ claratum fuit a Sac. Congregatione Concilii die 28 Martii 1801 in Cainerinen.; in qua, propositis duobus dubiis, videlicet : « 1. An diebus Festis de praecepto a s. m. Pio VI suppressis sit applicanda in futurum Missa pro populo in casu etc.? 2. An sil consu­ 2593. ALIPHANA. (4555) Ad Dubium I. Tam clara est dispositio primi Brevis, ul dubitandi locum non re­ linquat. En verba Indulti : < Festa autem Patronorum principalium .... transferan­ tur cum respeclivis Officiorum el Missarum celebratione ad proximum diem Domini­ cum ». Lex igitur non solum extrinsecam soleinnilalem transferendam esse iubel, ve­ rum etiam quaeque ad ecclesiasticum ri­ tum perlinent peragi mandat. Clarius di­ cam, vigore indulti Festum Patroni princi­ palis celebrandum est in die Dominico tam­ quam in propria sede, tam quoad chorum, quam quoad forum. Quae igitur ratio ex­ citandi dubium? Quod si vota populi re­ quirant ne Festum principal s Patroni amo­ veatur a sua sede, ac postulent ul sole­ mniler celebrentur ut antea in die propria, poterit Ordinarius uti facultate ei concessa in posteriori Brevi diei 15 Octobris taben­ tis anni, servatis tamen conditionibus m illo praeceptis. Quae vero in Calendario contingere potent singulis annis varialio, non est causa sufficiens declinandi a dispo­ sitione primi Brevis. Eoque magis, quia variatio huiusmodi Lanta non est, quae ma­ gnam inferat vel perturbationem vel con­ fusionem in Calendario. Nonne mullo plu­ res variationes sunl, quae singulis annis fieri debent ob diversum occursum Festo­ rum Mobilium ? Ad Dubium II. Nec item video cur hoc dubium excitetur. Clara est primi Brevis dispositio : « Sauciorum el Solemnitatum Officia el Missas tam in iisdem abrogatis Festis, quam m eorum Vigiliis retineri sic­ ut prius et in quacumque Ecclesia cele­ brari mandamus ». Et iure quidem ; nam potissima ratio, qua SSinus Dominus No­ ster reductionem Festorum pro ulriusque Siciliae Regno clementer induisit, ea fuit, ut Populorum conscientiae consuleret, el eorum, qui in sudore vultus sui panem comedunt, indigentiae provideret ; quae ra­ tio non valet quoad Ecclesiarum onera el Chori servilium, nec indultum datum est ad Clericorum commodum. Silentio polius legenda est, quam excutienda, futilis illa ratio, quod canius intercipiendus sit, quia — 188 — populus, festis sublatis, in Ecclesiam fre­ quens non convenit. Numquid enim canius m sacris peragendis Officiis inductus esl adventante populo el non polius ad hono­ randum Deus hymnis et canticis? Sublata equidem sunt Festa ad succurrendum po­ pulorum, ac eorum praesertim, qui ex in­ dustria vivunt, egestati el necessitatibus; sed non ideo cessare debenl Sacerdotes, Levilae el Clerici, qui ad chorale onus te­ nemur vel Ecclesiarum servitio sunt ad­ didi, a consuetis Ecclesiasticis Officiis, quae cum cantu aut ex instituto, aul ex consue­ tudine, aut ratione Festi quod celebratur, aul ex alia quacumque causa, peragi so­ lent. autem Missae Volivae, quae ex Aposlolico induito leguntur in diebus Dominicis, ne­ queunt habere Symbolum. Possem id com­ probare auctoritate Scriptorum de re lilurgica, ac praesertim Merati ad Gavantum part, 1, til. 4, section. IX, num. 46, el Guyeii in Horlologia lib.4, cap. 21, num. 13. Sed quid iuval privatas Auctorum senten­ tias perquirere el afferre, dum S. R. Con­ gregationis Decreta, omnes dirimunt contro­ versias? Quoad Almam Domum Laurelanatn ad Dubium : < Quando celebrantur Missae Volivae de B. Virgine in praenarratis fe­ stivis diebus (videlicet in Dominicis, nec non in Festis Apostolorum, ac aliis dupli­ cibus) ac etiam infra Octavas, an ratione praedictarum Festivitatum in eis Cretio re­ ADNOTATIONES SUPER DECRETO citari debeal?» Sub die 13 lanuarii 1674 responsum fuit : « Negative, nisi in illis 25«)7. ASSIS1EN. (4860) Missis votivis tantum, quae solemnitcr pro Ad Dubium I. Etsi ex Rubricarum prae­ re gravi, et publica Ecclesiae causa cele­ scripto in singulis diebus Dominicis, sive brantur ». El quoad Sacerdotes caecutien­ fiat Officium de Dominica, sive de Sanctis, tes ad quaesitum : « An semper (Sacerdos ex induito celebrans Missam B. Mariae Vir­ Missa carere Symbolo nunquam debeat : haec tamen regula suas habet limitationes, ginis) in Dominicis dicere debeal Credo? » nec Symbolum admittunt Missae votivae pri­ sub die 12 Novembris 1806 declaratum fuit vatae, si quae in die Dominico celebrentur. « etiam in Dominicis omittendum Symbo­ lum ». Si rationem quaeras, cur omitten­ Equidem, si spectetur Rubrica, nequeunt in die Dominico Missae volivae celebrari, dum sit, facile esl eam reperire: quia nempe nisi solemnes sint, el pro publico Ecclesiae huiusmodi Missae votivae ex induito cele­ bono, m quibus dicitur Credo, et etiam Hy­ brandae nihil habere debenl commune cum mnus Angelicus, quatenus Missae qualitati Missa et Officio Dominicae. Eademque de causa conveniant ; quod adeo verum esl, ut Sa­ non dicitur Symbolum in Missa Litaniarum Maiorum, etiamsi Festum S. Marci occurrat cra Rit. Congregatio, quamvis induisent Misant Valivam pro Sponso el Sponsa, etiam in Dominica in Albis. Rogata namque S. R. occurrenle Festo ritus dupl., quod non sit Congregatio in Mulinen. die 25 Sept. 1688, « An in Missa Rogationum in Festo S. Marci primae vel secundae classis ; excepit tamen dies Dominicos, vel alios de praecepto ser­ incidente in Dominicam in Albis dicendum esset Credo? » respondit « Negative »; ravandos, eo quia Missa votiva pro Sponso el Sponsa non esl pro re gravi, publicoque lionemque addidit, scilicet : « Non esl di­ Ecclesiae bono, sed privatis adnumeraliir. cendum Credo, quia est Missa Fetialis »: el Verumiamen quod dispositione luris non confirmatum idipsum fuit die 26 Septem­ admittitur, quandoque fu ex privilegio. Ita bris 1706. Nam, occasione impressionis novi Missalis, inter alia petilum fuit : « utrum accidit in Basilica Laurelana, ubi Missae omnes, quae in Sacello Almae Domus ce­ in Rubrica lit. H de Symbolo addendum lebrantur, quibusdam dumtaxat solemnio- sit : illud dici non debere in Missa de Ro­ ribus exceptis diebus, Volivae semper sunt gationibus in die S. Marci, quando Festum de Sancta Maria. Ha etiam in Patriarchal! cadit in Dominica?» Cui quaesito respon­ EcUesia Assisiensi Votivam de Sancto Fran­ dens Sacra Congregatio iussil : « Imprima­ cisco quotidie celebrari speciali privilegio tur in principio Missalis cum aliis Decretis concessum esl. Ac tandem S. Congregatio illud emanatum sub die 2?> Sepi. 1688 in Concilii indulge! Sacerdotibus visus tenui­ una Mulinen. ». Si igilur in Missa Rogatio­ tate laborantibus, ut quam memoriter te­ num dici nequii Symbolum, quia Missa Fe­ nent, vel sine multa difficultate legere pos­ cialis esi, iia eliam omillendum eril in Missa sunt, Missam Votivam B. Mariae Virginis, Voliva privata, quae licel vigore privilegii etiam in diebus Dominicis ac solemnioribiis legatur m Dominica, non desinit esse Vo­ liva. lure igilur Sacra Congregatio propofestivitatibus valeant celebrare. Huiusmodi epj. — 189 — sito dubio respondit: < iuxla alias resoluta, negative ». Ad Dubiüm II. Quod Oralio sive Collecta a Superioribus imperata sit omittenda in Festis Rit. dup. I clas. tam certum esl, quam quod maxime. Declaratum id lege a Sac. Congregat, die 7 Augusti 1627, quae ad Dubium: « an Oralio, Deus refugium no­ strum, quando Sanctissimus eam pro re gravi dicendam iubet, dicenda sit etiam in Festis prunae classis?» respondit: < Non esse di­ cendam ». Nondum tamen definitum fuit : num eadem regula locum obtineat in du­ plicibus secundae classis; quamobrem iure cl. vir loannes Canonicus Fornici aller ex Aposlolicarum caeremoniarum Magistris hac stiper re consultus, censuil id. quod nulla esl certa lege sancitum, ex rubricarum dispo­ sitione deductive esse firmandum. Quamvis enim duplicia primae vel secundae classis, quoad maiorem ininoremve solemnilalem el permulta privilegia inter se differant ; pleraque tamen habent, quae sunt ulrique communia ; inter haec illud esl, quod neu­ lra admittat commemorationes de infra Oclavas Festorum, nisi haec ex solemnioribus sint, quae a regula generali excipiun­ tur ; hinc ob paritatem rationis dici posse videtur neutri Orationem imperatam esse adiiciendam. Dubium tamen oritur, quia si occurrat in dupl. secundae classis Festum rit. simp!., (il de hoc commemoratio in Missis privatis, quamvis in dupl. primae classis non fiat. Cur igilur dicenda non erit Oratio imperata, si legitur de Festo sim­ plici? Enimvero illatio non valet. Ideo Missa in Festo rit. dupl. secundae classis admittit commemorationem Festi simplicis, quia nisi ea fieret in Missis privatis, eo anno foret omnino omittenda; imo el etiam semper quoad simplicia illa, quae quotannis inci­ dunt cum dupl. secundae classis, veluli esl Festum Sancti Adriam Martyris in solemnitale Nativitatis B. Mariae Virginis. Id vero non accidit de die infra Octavam, quia si haec silet occurrente duplici secundae clas­ sis, obtinet tamen in aliis diebus. Concludi hinc posse videtur, quod nec Oralio im­ perata locum habere debet, quia si in oc­ cursu duplicis secundae classis non lega­ tur, dicitur tamen in reliquis anni diebus non exceptis. Ilis accedit prmcipum Eccle­ siarum Urbis praxis, quam sequendam esse putat clar. Gavanlus part. 1, lit. IX, ad num. 16; qui postquam dixerat ex Decreto ,S. Congregationis Orationem imperatam ’omittendam esse in dupl. primae classis, ai ita prosequitur: < In aliis vero secundae classis communior usus insigniorum Eccle­ siarum ürbis est, nl neque dicatur in Mis­ sis privatis, nedum in solemni, a qua sola excluditur commemoratio de Festo sim­ plici ; quae consuetudo mihi placet ». Sed quoniam nec ulla habetur positiva lex, quae in simili occursu omittendam eam esse iubeat, neque ullum Decretum, quo decla­ retur id quod non esl mre definitum, ac varia insuper est Sacerdotum el Ecclesia­ rum praxis; ideo sapienti consilio S. Rit. Congregatio confiimans Decretum alias la­ tum de omittenda Oratione imperata in du­ plicibus primae classis, quoad alia secundae classis arbitrio Sacerdotum relinquit eam addere vel omillere in Missis lectis. Ex­ cipit tamen Missam Convenlualem, quae si­ cut ex rubricarum praescripto respuit com­ memorationem Festi simplicis, ita nec ad­ mittere debet Orationem imperatam. Ad Dcbivm III. Cum de uno eodemque simul Officium et Commemorationem fieri vetitum sit, ut omnes norunt, pari ex ra­ tione recolenda iterum non est in secunda Oratione memoria illius Sancti, cuius in honorem oblatum est Sacrificium, vel haec Officio respondeat, vel Missa ex illis sil quas Votivas dicimus : servari nihilominus in his debent qualitas el numerus Oratio­ num quas Rubrica praescribit. Quid igilur agendum, si celebretur Missa votiva de San­ cto Titulari, in qua secunda Oratio debet esse .1 cunctis, el per litter. N. ibi signa­ tam eiusdem Titularis memoria recolenda indicatur? Salis ne erit, eadem Oratione retenta, nomen Titularis omillere, vel po­ tius aliam, quae prima esl ad petenda suf­ fragia Sanctorum, illi sufficere? Regula peti nequit a Rubrica, quae in Missis votivis de B. Μ. V., ne iterum de ea fiat, Orationi i cunctis, alleram de Spiritu Sancio sub­ stituendam iubet; el in illis de Sanctis Aposlolis Petro el Paulo Orationem Concede nos famulos tuos de B. M. In neutra ex his Missis polest surrogari Oralio Concede, quae inter diversas prima esl, quia in hoc etiam cum B. Μ. V., Ium Sanctorum Apo­ stolorum peculiaris fil mentio. Nihilominus cl. Gavanlus ex hac Rubrica quaestionem sibi proponit pari. 1, tit. IX, num. 15: « An similem ob causam in Missa voliva de Pa­ trono seu Titulari, qui nominatur in lilt. N. in Oratione /t cunctis debeal fieri similis mutatio? » El respondit: < Satis esse in eo casu vel tacero in Oratione .1 cunelis nomen Patroni seu Titularis, ne de eo- — 190 — dem bis liat menlio in Collectis; vel no­ minare poteris vice illius alium pro tua devotione ». Gavanlo adhaeret Guyeius, lib. 3, cap. 29, quaestion. 7. Bene qui­ dem: sed haec est privata Scriptorum sen­ tentia, quam Sacra Congiegatio non reiicit, imo adprobat; tanti tamen non est ponde­ ris, ut pro certa regula habenda sit, el non alius potius Sacerdotum arbitrio relinquen­ dus sit modus, scilicet Orationem .1 cunctis commutandi in aliam Concede, quae simili­ ter est ad petenda suffragia Sanctorum. Non alia certe de causa, nisi liberum sil Sacer­ doti vel unam potius quam aliam legere, dum sii alterutra districte non praecipitur; vel in aliqua circumstantia, veluli illa est, de qua in Dubio proposito, praeceptam in aliam commutare. En igitur ratio, qua Sa­ cra Congregatio facultatem relinquendam esse duxit Sacerdotibus vel omittendi in Oratione .1 cunctis nomen Titularis aut Pa­ troni, vel potius legendi illam, quae prima est inter diversas, scilicet Concede quaesu­ mus etc. cret. 12 el 13. Videndus eliam Tetamus in Append, ad Diarium Lilurgico-Canonico-Morale cap. 1, § 2, num. 19. In casu pro­ posito id accidil, cum enim Capitulo, Ca­ nonicis el Clero Cathedralis Pisaurensis facta potestas fuerit recolendi sub ritu duplici Festa Sanctorum Romanorum Pontificum, no­ vis hisce Festis certae assignandae erant se­ des, quatenus alia Festa aequalis vel su­ perioris ritus iampridem occupassem dies ad ea celebranda in Marlyrologio notatos. Hac in specie Calendarii Director consulto (annuente et adprobanle Episcopo) ad pro­ ximiores non impeditos dies nunquam poslea immutandos potuit Officia illa noviler con­ cessa amandare, quae in propriis, ab aliis iam praeoccupatis, locum habere nequibanl. Quod si id pro regulae generalis limitatione tenendum est, mullo etiam magis oblinet in speciali casu occurrentia© duorum Offi­ ciorum ex noviler concessis in eadem die, veluli reapse illa sunt Sanctorum Urbani Papae el Mari, et S. Gregorii VII Papae et Conf., quorum memoria fiebat die 25 Maii: eo tamen discrimine, quod Festum S. Gre­ gorii gaudebat ritu duplici, illud Sancti Ur­ ADNOTATIONES SUPER DECRETO bani ritu simplici, sive polius solam habe­ 2598. PISAUREN. (3891) bat commemorationem. Postquam vero sub uno eodemque ritu ulrumque Festum ce­ Ad Dubium I. Regula generalis est, quod lebrari concessum est, cum nequeant in uno nemini liceat a propriis sedibus Officia San­ Officio simul comprehendi, quia Urbanus ctorum amovere. Non enim exturbanda pos­ Martyribus aduumeratur, Gregorius Confes­ sessio est, nisi validae concurrant circum­ soribus: necesse hinc est alterutri aliam stantiae, quae ad id quodammodo impel­ adsignare sedem. Cuinam vero? Illi certe, lant. Hoc adeo verum est, ut S. R. C. de­ qui licet potior in Ritu fuerit, posterior ta­ claraverit amotionem huiusmodi respeclimen est in Veneratione el Cultu, ac utpole vamque translationem nec fieri posse ab Confessor in partiale cedere debel Martyri, Episcopo loci Ordinario. Ita in Syracusana qui longe prius propriam habebat sedem 7 Decembris 1030: nam, ul in allero De­ in die 28 Maii, licei ritu simplici gaude­ creto di·· 2 i Novembris 1685 sancitum esi: ret; ergo cum modo par sil ulriusque ri­ < Sanctis m Calendario Romano descriptis tus, a propria Sede S. Urbanus exturban­ extra proprios dies non potuisse nec posse dus non est, proplereaque transferendus assignari alleram diem fixam el sedem pro­ S. Gregorius VII ad primam diem non im­ priam, absque auctoritate Sedis Aposlolipeditam ; in hoc quippe casu non est vo­ cae ». Dubium oriri possel quoad Officia de luntaria el arbitraria immutatio, sed neces­ novo concesso, quae vel pro Ecclesia Uni­ saria, ac, ul ita dicam, coacliva. Neque in versali, vel pro aliquo Regno, Provincia, contrarium sensum valet ratio ex eo pe­ Dioecesi etc., si non in propria (quod saepe tenda, quia Calendarii Director, ut primum nequii), m die prima non impedita collo­ indulla fuerunt Pisaurensi Calhedrali Sumcantur. Accidil quandoque, ul aliquo in loco moium Pontificum Officia, illud S. Urbani alius Sancti sub eadem die celebretur Offi­ amovit translulitque ad diem 28 Maii. Nam cium aequalis vel eliam solemnioris Ritus ; quod perperam gestum esi pro infecto ha­ quid igitur in hoc casu? Indulgel S. Con­ betur, el corrigendum erratum. Minus vero gregatio, ut Officio noviler concesso assi­ altera prodest, reponenda in more univer­ gnetur ab Episcopo prima dies vacua, ul salis Ecclesiae celebrandi Festum S. Gre­ palet ex Decretis, doctis aduolalionibus a gorii MI die 28. Siquidem longe priusquam de hoc Sancto memoria fieret, universalis P. Cavalieri illustratis Tom. i, cap. 9, De­ — 191 — Ecclesia S. Urbanum, licet ritu simplici, ve­ nerabatur, el modo etiam simul cum San­ cto Gregorio veneralur, de uno faciens Offi­ cium, de allero simplicem commemoratio­ nem. Sed fieri id nequii, ubi aequali ritu ulerque colitur. Utique servari uniformitas debet, sed quantum fieri potest : secus pe­ culiaria locorum Officia forent expungenda, quia huiusmodi turbant uniformitatem : ideo qui induito gaudent celebrandi sub ritu du­ plici Festa Sanctorum Pontificum, emn ne­ queant semper sequi Calendarium Univer­ sale, se conformare debent Calendariis principum Urbis Ecclesiarum , quae in iisdem celebrandis Officiis, dum nihil obstat, ordi­ nem tenent in Marlyrologio; sin minus, quod posterius est ad primam diem non impedi­ tam amandant, tamquam ad propriam se­ dem. In eo tamen erratum est, quod S. Gre­ gorio VII assignata sit dies 28, quae non est libera, cum in ea communiter liat de S. Bonifacio IV Pont, el Conf., cuius natatilia dies pariter est 25 Maii, sed in assignatione proximioris diei, S. Gregorio praeponitur, quia isto anterior est. Quamobrem rite no­ tavit diligens caeremoniarum Magister ab hac S. 11. C. rogatus in suo disertissimo Volo, quod Pisaurense Capitulum eumdem ordinem tenere debet, quem tenent Calen­ daria Palriarchaliuin et Collegialarum Urbis, in quibus dies 28 adsignala est S. Bonifa­ cio IV et 29 S. Gregorio VII. De hac re forte nimis. Non inutilem tamen adnolationem hanc fore arbitror, quia licet agatur de casu particulari, nihilominus regulam praebet in similibus servandam , cum non uni Pisaurensi Cathedrali, sed pluribus Dioe­ cesibus indulla sint Officia Sanctorum Ro­ manorum Pontificum. Ad Dubium II. Cum Missa celebretur pro exponendo Augustissimo Eucharistiae Sacra­ mento, cumque in ea duo consecrentur Ho­ stiae, altera pro Sacrificio, altera pro expo­ sitione facienda post Missam, plane conse­ quitur in eadem legendam esse Collectam de Sacramento. Nemo est qui de hoc quae­ stionem moveat. Plura sunt S. R. C. De­ creta, quae pro huiusmodi Missa certas dant regulas omnino servandas: praecipue vero in Fanen. G Decembris 1653 : siquidem a Sodalitate Sanctissimi Sacramenti qualibet tertia Dominica in singulis mensibus supplex instruebatur agmen ad Sacram circumferen­ dam Eucharistiam. Excitata controversia, num quae praecedebat Missa, cantanda es­ set de Dominica cum commemoratione Sa­ cramenti, vel potius de Sacramento cum commemoratione Dominicae? Dubium dela­ tum fuit ad Sac. Bit. Congreg., quae illud diremit, respondens: Missam in dicto casu celebrandam esse de Dominica, seu de Fe­ sto duplici, si in illa die occurrat, cum com­ memoratione Sanctissimi Sacramenti ad for­ mam Rubricarum Missalis >. Heic autem loci abs re non est percunclari, quonam in loco haec Collecta ponenda sil? Huic dubio per eamdem Sac. Congregationem provisum fuit, data regula, quod commemoratio Sanctis­ simi Sacramenti fiat post omnes Orationes de praecepto, el in dupl. primae vel se­ cundae classis unienda sit Orationi Festi sub unica conclusione, vel Orationi Dominicae, si in ea occurrat Festum primae vel se­ cundae classis. Ha in Burgen. 29 lumi 1736, in Aquen. 3 Martii 1661 el Ordinis Mino­ rum de Observantia S. Francisci Provinciae Conceptionis B. Μ. V. in Regno Porlugalliae. Quid autem si post Missam non se­ quatur Processio? Erilne hoc in casu omit­ tenda commemoratio? Cur dubium hoc pro­ ponatur, non video; cum nulla occurrat du­ bitandi ratio, quippe Commemoratio fit non ex causa Processionis, quae exlrinsecam au­ get solemnilalem, sed ex motivo venera­ tionis debitae Sanctissimo Sacramento, quod palam Fidelium oculis adorandum exponi­ tur, vel slatim post Missam collocetur in Throno, vel processionaliler circumferatur. Plura addere possem ad spartam hanc il­ lustrandam; libenter tamen abstineo. Cum enim, ut piis nonnullis doctisque Viris id poscentibus, morem gererem, dare consti­ tuerim Commentaria quaedam ad Instructio­ nem Clementis XII de Oratione iO horarum ad enodandas quaestiones, quae saepe in­ surgunt, incompto sermone, sed opportune digesta: Sacrae Lilurgiae studiosi habere in iis poterunt tum quae ad huiusmodi Dubii solutionem condunt, tum alia plura, quae circa expositiones tam publicas, quam pri­ vatas versantur. ADNOTATIO AD DECRETUM 2599. SENOGALLIEN. (4562) Consecratio tam Altaris stabilis, (piam Arae Viatoriae seu porlalilis, quoad essen­ tiales preces, ritus, solemnilales eadem omnino est ; in eo tamen differt, quod Al­ tare porlalile seu lapis, in cuius medio Sacrae Reliquiae reconduntur, in superficie dumtaxat sacra linitur unctione ; contra vero in Altari fixo nec transferendo, alia adhi­ betur sacra unctio, qua lapis in angulis — 192 — fundetur super principali, naturam sequi coniungitiir el connectitnr cum inferiori stipite seu structura; atque hoc pacto non congruit principalis » : ex Reg. 42, de Reg, unus lapis, sed integrum Altare consecra­ iuris in 6. Propterea, ut verificelur illud tum censetur. Ideo execratur Ara portali­ viola, non est necesse quod Tabula fuerii lis, si vel enormiter fracta fuerit, aut vio­ translata de uno in alium locum, sed suf­ latum Reliquiarum sepulcrum : execratur ficit quod fuerii a sua basi disiuncla ; et vero Altare fixum, etiamsi sine violatione sic per hoc Altare nova indigeat consecra­ sepulcri, si vel solus lapis a stipite amovea­ tione. Hinc Glossa cum ad Can. S* motum, tur. lia Alexander III Cap. Ad haec, de ad Cap. Ad haec 1, § Altare ; Panormi­ Consecrat. Ecclesiae vel Altaris: λ Ad haec tanus ibid, aliique per Altare intelligunl si Altare motum fuerit, aut Lapis ille so­ ipsam Altaris Tabulam, quae connexa est lummodo suppositus, qui sigillum continet, cum sua structura inferiori; per motum confractus, aut enormiter diminutus exli- veio intelligunl advenientem disiunclionem lerit. debet denuo consecrari ». El in Cap. Qiusdem Tabulae vel etiam Lapidis conse­ Quod, eod. titulo: « Altare vero, in quo crati ab ipsa inferiori structura; adeo ul sen­ tabula, cui consecrationis Benedictio Ponti­ sus illius Textus: < Si Altare motum fue­ ficali ministerio adhibetur, semota fuerit, rit etc. » sit iste: < Si ipsa Tabula aut La­ vel enormiter fracta, debet non immerito pis consecratus Altaris disiunclus seu dis­ consecrari ». El quamquam non desint, qui iuncla fuerii a sua inferiori structura », putant Altare fixum consecrationem amit­ Allate debet denuo consecrari. Quod si Ta­ tere, etiamsi Altare integrum de loco, in bula, quam mensam dicimus, lapideo staquo extruclum fuit sacrisque caeremoniis bilique Allari superposita, licet tantae di­ delibutum, alio transferatur, communis ta­ mensionis sil ul snbieclani structuram su­ men sententia est, quod hoc in casu ne­ peret vel sallem aequet, numquam lamen cessaria non sit nova consecratio. Halio est, coniuncla el unita fuisset cum inferiori sti­ quia licet Altare fixum in hoc differre vi­ pite et per sacram unctionem quodammodo deatur ab Altari porlalili, quod hoc sil transin angulis colligata, per amotionem et trans­ feribile de uno loco ad alium, ipsum vevo lationem de loco ad locum haud amitteret non ita, proindeque fixum dicatur el im­ Consecrationem, quia hoc in casu, non aliam mobile ; tamen haec differentia est mere rationem haberet, nisi Altaris portalilis, quod extrinseca accidentalis et respective ad execratur dumtaxat, vel per enormem fra­ ipsum locum potius, quam inter ipsa Al­ cturam, vel per violationem sepulcri Reli­ tana ; nam ratio formalis, per quam Altare quiarum. Quoniam igitur in proposita facti fixum intrinsece differt a porlalili, proprie specie res sil de Allari fixo el stabili, ac in eo consistit, quod Allate fixum habet superpositus Lapis Arae maximae amotus ac essentialiter importat coniunctionem Ta­ fuerii ab inferiori stipite, cui per Sacram bulae cum sua structura inferiori seu basi, unctionem coniunclus fueral, plane conse­ cui Tabula proinde necessario debet esse quitur per huiusmodi amotionem exeeraunita : ubi e contra Altare portable de sua lum Altare fuisse, novaque indigere Con­ natura importat esse a basi, seiunclum ; pro­ secratione, quemadmodum S. Ril. Congre­ pter hoc enim portable est, quia de se ha­ gatio declaravit. bet seiunclionein a basi; alias nonessel am­ ADNOTATIO plius Altare portable, sed fixum. Hinc es­ sentia Altaris fixi vere ac proprie consistit SUPER in dicta coniunclione, hoc est in mensa seu tabula unita cum basi, fixioneque in 2<>OO. DECRETO GENERALI. (4863) lah loco ideo importat, quia ibi ipsum vo­ luit qui illud construere fecit: quod pro­ Huic generali Decrelo occasionem dedit inde ipsimel Altari est quid extrinsecuin Dubium excitatum a pio quodam Sacerdote, el accidentale. Poterat enim alibi illud idem et Sac. Ril. Congregationi ad definiendum construi. Qu ire cum Altare supponatur eam­ propositum, quod sequentis tenoris est : dem coniunctionem servare, Tabulae scili­ « Cum variis ab hinc annis in permultis Ec­ cet cum sua basi, non obstante ipsius trans­ clesiis tum Romae, tum aliarum Civitatum latione de uno in alium locum ; dicendum el Ditionum, consuetudo inducta sil in cho. 4 quod adhuc relinet suum esse, ac per ralibns indumentis, nempe in Superpelliceis consequens suam consecrationem, quae ei­ et Rochellis, nec non in Sacris Suppelleclidem accesserat: < accessorium namque, cum libus lam pro Sacerdotibus celebrantibus, — 193 — quam pro usu Altarium, in Tobaleis vide­ licet, Amictis, Albis, Pnrificatoriis ac etiam in Corporalibus eorumque Pallis, utendi tela ex gossipio (vulgo Mussolo o Doblelto) loco lini contexta: quaeritur: Utrum con­ suetudo ista sil toleranda? > Etenim hac super re variae sunt Scriptorum cum Theo­ logorum, tum de Sacris Ritibus pertractan­ tium, sententiae. Aliqui putant id licere, alii vero nefas esse volunt adhibere pro hisce Supellectilibus et Indumentis aliam telam, quae specie differat a lino vel can­ nabe, licet candore, munditie, texiura dis­ similis non videatur. Veruintamen nec in unum simul conveniunt illi, qui secundam hanc tenent sententiam. Quippe eorum qui­ dam nullum ponunt discrimen inter Supel­ leclilia et Supelleclilia ; sed volunt telam ex gossipio adhiberi posse etiam in iis, quae immediate Sacrificio inserviunt, veluli sunt corporalia ex contactu Corporis Christi sa­ cra, Pallae ad legendum , Purificaloria ad abstergendum Calicem el Sacerdotis digi­ tos destinata : alii vero admittunt ex gos­ sipio confici posse Sacerdotalia Indumenta, Amicius videlicet el Albas, Tobaleas insu­ per, quibus Altare operiendum est : non item tamen Corporalia, Pallas, Purificaloria, quae cum propius Sacris Mysteriis inser­ viant, non ex alia materia, quam ex lino vel cannabe confecta adhibenda esse in Sa­ crificio existimant. Sacra autem Congrega­ tio, ul quaestiones abrumperet, ac dubia removeret, quae ex diversis Scriptorum opi­ nionibus oriuntur, rationibus hinc inde al­ latis mature discussis, ab antiquo probaloque more Ecclesiae, adhibendi scilicet pro omnibus praefatis indumentis el Supelleclilibus telam contextam ex lino vel can­ nabe, recedendum non esse, eumdemque ad omnimodam observantiam revocandum decrevit: proindeque inductam in aliquibus Ecclesiis consuetudinem conficiendi Indu­ menta el Supelleclilia pro Sacris celebran­ dis Mysteriis ex alia materia a lino vel cannabe diversa reprobavit, el tamquam abusum ac corruptelam iure merito elimi­ nandam edixit. De Superpelliceis el Rocheltis nihil pro nunc decernendum duxit, quia huiusmodi vestes neque perlinent ad immediatum Sacrificii 01 Altaris usum, ne­ que Supellectilibus Sacerdotalibus ad sacri­ ficandum stricte necessariis ad numerantur, sed haberi possunt potius, ut Choralia In­ dumenta. Decretum autem huiusmodi, cum gene­ rale sit, et a Supremo Pastore adprobalum confirmatumque, praeceptivam obligationem importat; ideo Sanctitas Sua districte iubel, ul Locorum Ordinarii eiusdem observantiae sedulo incumbant, ne ullus sil, qui lalam legem sub quolibet praetextu vel titulo audeat eludere. ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2602. MAZARIEN. (4560) Ad Dubium I. Cum Officia concessa ab Aposlolica Sede Clero Civitatis el Dioecesis Mazarien. pro diebus sacris B. Mariae Vir­ gini nuncupatae de lubino el S. Concado Confessori nequirent oblinere assignatam sedem in Ecclesia Collegiala Caslrivelerani eiusdem Dioecesis, ob occursum Dedicatio­ nis huiusque diei Octavae; erani necessario transferenda ad alias dies tamquam ad se­ des proprias, in perpetuum relinendas, el nunquam in posterum immutandas. Facium id lèvera fuit a Chori Paaefecto. Aegre hoc tulit illius Ecclesiae caeremoniarum Magi­ ster ; quamobrem rem detulit ad Sacr. Ril. Congregationem, quaesivitque: Num ad Epi­ scopum perlineret quod Chori Praefectus perperam sibi usurpaverat. Verum non hoc eral postulandum, immo potius: Num recte, servalaque Rubricarum forma el S. R. C. Decretorum dispositione, facta fuerit dierum assignatio. Etenim vel Episcopus, vel Chori Praefectus, vel caeremoniis Praepositus, vel Calendarii Director, vel alter quilibet ille sil, cui de iure id competat ; certum ta­ men est, quod nova Festa, quae propriam sedem impeditam, el ab allero iam occu­ patam inveniunt, transferenda in perpetuum sunt ad proximiores dies, qui primi occur­ runt vacui ; neque fas est alios pro arbi­ trio et commoditate seligere. De iure an­ tiquo in casu huiusmodi impedimenti Sacra Ril. Congregatio novam assignationem sibi reservaverat. El merito quidem ; ne quis­ piam sibi datum crederet ad placitum Ru­ bricas interpretat i. Sed postea certa data fuit regula ubique servanda, quin opus fo­ ret ad eamdem pro assignatione confugere. Plura sunt Decreta, quae hoc evincunt. Unum afferre sufficiat. Cum salis clara non viderentur, nec omnia simul convenire S. Congregationis Responsa, postulatum fuit in Wilnen., quomodo ea essent intelligenda? El sub die 21 Aprilis 1741 declara­ tum lego : « Serventur posteriora el ultima S. R. C. Decreta: per quae assignatio alte­ rius diei Officio in perpetuum impedito fieri potest, S. Congregatione inconsulta, 13 — 194 — prout ex Decretis 2 lulii 1712 el 20 No­ qua facienda esset assignatio : sed satius vembris 1717 ». Quoniam vero, licet prae­ duxit regulam dare, quae tenenda foret! fatum Decretum assignationem perpetuam videlicet : « Quando plura Officia de prae­ demandet, clare tamen non designat pri­ cepto eadem die in aliquibus locis ita fixe mam diem non impeditam ; alia non de­ occurrunt, ut translatio alicuius, seu ali­ sunt, quae elucidant id, quod in illo omis­ quorum sil perpetua, tunc prima dies pro­ sum fuerat. Ita in Brugen. 23 lunii 1736, xima non impedita assignata censetur in in Tergestina die 22 lulii 1742, praecipue perpetuum pro die propria Festi respective vero in Frisingen. 22 Augusti 1744, et in translati ». Cum enim assignatio facienda nna Ordinis Discalceatorum Sanctissimae Tri­ sii iuxla dispositionem iuris, et non alias, nitatis Poloniae 14 Maii 1766. Verumtamen, otiosum erat quaerere a quo facienda esset. etsi certa sit regula reponendi Festum per­ Ad Dubidm III. Consuetudo, de qua in petuo translatum in primam diem non im­ Dubio, ut talis nec haberi, nec nomine te­ peditam, ita ut nemini liceat ab ea decli­ nus appellari potest. Quod ex errore vel ex ignorantia factum est, corrigi omnino nare ; nihilominus eadem S. Congr. iubel, ne id privata auctoritate fiat, sed omnino debet ac tolli, neque ullo tempore potest vult, ul Ordinarius cognoscat causas et or­ praescriptionem inducere, praesertim si dinem translationis. Ita in Hispalen. 26 No­ recens est, et cum lata lege pugnei. Id vembris 1736. « Sanctis qui perpetuo sunl revera accidit in allata facti specie, ul su­ transferendi, sil assignanda dies fixa , el pra notatum est. Quamquam nec admittenda commisit eidem Archiepiscopo, ut pro unica foret, nullamque vim obtineret, dato eliam vice deveniat ad hanc designationem die­ quod non recens esset, sed antiqua; cum rum ». El longe clarius in laudata Frisingen., nec laudabilis, nec rationabilis sit, quales ubi legitur: « Prima dies proxime non im- esse illas oportet, quae servari posse iura Jedita assignanda esi cuilibet Fesio a suo concedunt. Ad Dubium IV. Nescio num ignorantiae ie ob perpetuum impedimentum translato, ul dies propria el fixa Festi translati ; crassae et supinae, an potius, quod est iuslificalis tamen apud Reverendissimum longe deterius, taedio tenuissimi laboris, Episcopum loci Ordinarium translatorum propriaeque commoditati indulgendi desi­ numero el causis, dierumque assignatorum derio tribuendum sit, quod aliquis adinveordine et qualitate ». In casu autem pro­ nialur, qui secum reputet non esse genuposito, nec Episcopo, nec Directori Calen­ lleclendum in Officio Vigiliae, ea quia Apodarii, nec alteri cuilibet fas erat in assi­ slolica auctoritate populus solutus est a lege gnatione dierum praeterire proximiores non abstinentiae el ieiunii. Clara enim est Fi­ impeditos, el Festa, quae locum habere ne­ lera Brevis, qua absolute praecipitur nihil quibant in propria sede longius amandare. innovandum esse per Aposlolicum Indultum Quamobrem proposito Dubio in abstracto quoad Missam, Officium el alias Ecclesia­ respondendum fuisset : < Negative ad pri­ sticas Functiones. Itaque, si abrogata lege mam pariem, affirmative ad secundam ». abstinentiae el ieiunii, Officium tamen de Vigilia (nisi aliud occurrat novem lectio­ Sed in concreto casu recte sapienlerque Sacra Congregatio, a Dubio declinans, satius num) est recitandum, si in Choro cele­ duxit regulam dare omnino servandam ; branda Missa est de eadem Vigilia, etiamsi videlicet : < Dies assignanda erat iuxla Ru­ altera conventualis celebrata fuerit de Festo occurrente, quisque videt, planeque intelbricas el Decreta, ul in secundo ». Atque hoc pacto unica responsione ulriqne Dubio ligil praeservalam esse dispositionem Ru­ bricarum, quae ritum praescribunt cum satisfecit. Neque novum est, ut S. Congr. Dubiis non directe respondeat, sed maioris standi, tum geinilleclendi, in Officio el Missa claritatis 'ergo generalem det regulam. Pos­ de Vigilia. Ad Dubium V. Duae sunl quaestiones, sem hoc pluribus comprobare exemplis; unum sufficiat in casu omnino simili. Pro­ quae sub hoc Dubio enodandae proponun­ posito namque Dubio a Provinciali S. loa- tur. Prima versatur circa modum, quo con­ ■ him in Regno Poloniae Ordinis Discalcea­ cludi debet Oralio in Festo Exaltationis torum SSniae Trinitatis : < Quis debeat diem S. Crucis. Secunda, de quo fieri debeat assignare tamquam propriam Festis diis, prima commemorolio, si duo simul concur­ quae perpetuo impedita manent ratione al­ rant Octavae, scilicet B. Mariae Virginis de terius Festi occurrentis? » Sacra Congrega- Paradiso el omnium Sanctorum. De prima dicam. Varii sum modi, quibus galio nullam rationem habuit personae, a — 195 — concludi debent Orationes; neque a prae­ scripto Rubricarum, quae dant regulani, est declinandum. Nulla est conclusio, etsi bre­ vis, quae D. N. i. C., cuius passione el me­ ritis redempti sumus, nomine non absol­ vatur; sed non aequalis semper est modus; cum iuxla diversas relationes dici debeat vel Qui vivis el regnas, vel Qui vivit et regnat, vel Per eumdem Dominum etc. Ni­ hilominus aliquae Orationes occurrunt, in quarum conclusione quaeri potest, num unus potius, quam alter modus sil adhi­ bendus. Ad harum classem illa referri posse videtur, quam legimus in Officio et Missa Exaltationis S. Crucis. In fere omnibus Mis­ salibus et Breviariis conclusio est: Per eumdem Dominum nostrum etc. Aliqui sunl tamen, qui putant simpliciter esse legen­ dum: Per Dominum nostrum lesum Chri­ stum etc.: eo quia nec in prima, nec in secunda parte Orationis lesu nomen occur­ rit; innixi rubricae XVI de Oialiune num. 4, ubi legitur: « Si Oratio dirigatur ad Filium, concluditur: Qui vivis el regnas: Si in principio Orationis liat mentio Filii, dica­ tur: Per eumdem: Si in line Orationis, di­ catur: Qui tecum vivit et regnat ». Et re quidem vera generalis haec regula est, sed non ita accipienda, ul ad effectum variandi conclusionem necesse omnino sil, ul expli­ cite lesus in prima vel in secunda Orationis parte nominetur ; salis est, quod memore­ tur mysterium ad Filium hominem factum perlinens, cuius nomen subinlelligitur. Oratio, de qua disputatur, est de Crucis mysterio el redemptione per Crucem ope­ rata. Bedemplio autem necessario personae Filii Reparatoris referenda est, non alteri. De Filio igitur tam in Orationis exordio , quam eius in line per verba: Cuius my­ sterium, eius redemptionis mentio fit. Ideo conclusio esse debet : Per eumdem etc. Im­ ploramus enim a Patre, ut per mysterium Crucis praemium, quod per ipsam Crucem a persona Filii nobis comparatum est, as­ sequi in caelesti patria mereamur. Atque en ratio, ob quam nedum in recentibus, verum eliam in antiquis Missalibus et Bre­ viariis legitur conclusio Per eumdem, quae proinde sine ulla innovatione relinenda est. Ilis accedit, quod S. Congregatio in si­ milibus quaestionibus recedere nunquam voluit ab iis, quae probavit ac sacravit an­ tiquitas. Cum novum Missale cudendum esset typis de Propaganda Fide, plures quaestiones enodandae S. R. Congregationi propositae fuerunt, quas inter 8: < Dirum in Missali corrigenda sint quae diversa in­ veniuntur a Sacris Bibliis in principio Epi­ stolarum, el in lilulis assignatis?» el 22: < An in benedictione incensi ad Offerto­ rium, ubi dicitur: Per intercessionem D. Mi­ chaelis Archangeli stantis a dexteris Alta­ ris incensi, pro Michaele reponendum sil nomen Gabrielis, qui apparuit Zachariae stans a dexteris Altaris incensil » Eadem S. C. sub die 25 Septembris 1706 ad utram­ que respondit; « Nihil innovandum ». Ex­ orta controversia circa Communicantes pro­ prium dicendum in Festo Pentecostes, quia in quibusdam Missalibus legitur : Igneis lin­ guis : in aliis quampluribus legitur : innu­ meris linguis; el cum ex hac lectione varia haud modica exorta sil controversia, ad eam dirimendam petilur a S. R. C., qua­ tenus declarare dignetur quaenam ex di­ ctis duabus lectionibus amplecti debeat? S. C. sub die 13 Martii 1804, praescin­ dendo a maiori minorive proprietate ver­ borum, decidendi rationem petiit ex conformitate lectionis cum antiquis Missalibus, ideoqne respondit : < Lectionem Innume­ ris linguis esse conformem Missali ab Ur­ bano VIII recognito ». Quo sane responso S. C. salis superque ostendit nihil esse in Missali innovandum post ultimam correctio­ nem el reformationem peractam sub Ur­ bano VIII. Cum igiiur conclusio Orationis in Festo Exaltationis S. Crucis non alia sit iu antiquis ac recentibus Missalibus, quam Per eumdem etc.; haec est relinenda. Prae stat et aliud afferre responsum, quo idipsum magis comprobatur. Dubitatum fuit utrum Oralio pro Rege concludenda esset: Per Dominum nostrum etc., aut: Qui vivis et regnas etc., quia eadem videtur dirigi ad Filium, quia specialiter dicitur: Fia, veritas et cita. El S. C. sub die 3 Mar­ tii 1761 respondit: «Conclusio Orationis pro Rege debet esse : Per Dominum no­ strum etc. » : neque ita decrevit, eo quia aeque Patri ac Filio proprie conveniunt verba illa Via, veritas el vita: verum , quia: « Ha habeni autographa MissalisS. Pii V, Clementis VIII el Urbani itidem VIII ». Succedit Dubii pars altera, quae est de concursu duarum Octavarum, videlicet II. M. F. de Paradiso nuncupatae, el omnium Sanctorum: Cuinam ex istis praelatio de­ betur? quaenam in diebus infra Octavam non impeditis Officium obtinebit? quaenam simplicem commemorationem? Decidendi ratio, vel a dignitate simul et ritu petenda — 196 — est, vel a ritu dumtaxat. Si duae Octavae concurrant aequalis ritus, cum in diebus infra Octavam non impeditis de ulraque fieri nequeat Officium, in praelatione maior dignitas attendi debet. Quatenus vero di­ versus sit ritus, et Octava dignioris sil se­ cundae classis, altera de miniis digno sit primae class., non amplius dignitas, sed >ola qualitas ritus regulam dat praelationi. Ita decretum lego a S. C. Quaesitum fuii m Curien. 19 lanii 1700, de quo fieri de­ beret Officium de die infra Octavam, con­ currente illa Patroni principalis, cuius Fe­ stum gaudebat ritu primae classis, el altera B. Μ. V. secundae classis? Et S. G. respon­ dit: « Recitandum Officium de Patrono prin­ cipali cum commemoratione octavae B. Μ. V.; el in una Ordinis Bamabitarum, in simili concursu Octavae Patroni loci cum Octava Conceptionis B. Μ. V. sub die 13 Se­ ptembris 1710 S. C. sancivit: < Fiat Offi­ cium de Octava S. Patroni loci, cum com­ memoratione Octavae Conceptionis ». Quo­ niam autem in Dubio reticebatur ritus, quo gaudet Festum B. Μ. V. de Paradiso; ideo S. C. non absolute respondit, sed distinxit casum a casu, ei decernendo praelationem ob dignitatem in aequalitate ritus, iuxla Rubricas el Tabellam de occurrentia ; secus vero in ritus disparilate, quum praeferen­ dum sil eliam in diebus infra Octavam Fe­ stum illud, quod polioris est ritus, iuxla decreta in similibus edita. dam Legatum relictum fuisset Ecclesiae Sanclae Agalhae in regione Translyberim Urbis, cum onere celebrandi Missam de S. Rocho die 10 Augusti, dubitatum fuit: Num id liceret, tum quia ea dies impedita erat Officio Sancti Hyacinthi, tum quia Missa Sancti Rochi celebrari nequit nisi in Ec­ clesiis sub eius nomine Deo dicatis? El S. R. C. sub die 18 lulii 1071 respondit: «Ad SSmnm », qui declaravit: < Satisfa­ ciendum voluntati legantis cum Missa San­ cti Hyacinthi ». Etenim conditiones appo­ sitae in huiusmodi piis Legalis irritantur, sed non irritant, veluti eadem Sacra Con­ gregatio pariter declaravit. Nam, cum ex­ positum fuisset contingere nonnunquam pia Legata relinqui cum onere celebrandi Officia alicuius Sancti sub alliori ritu, quam qui a Sede Aposlolica est illi praescriptus; quaesitum fuit: « Quid his in casibus sta­ tuendum sil? » El S. R. C. dedit Regulam, respondens: « Secundum ea, quae propo­ nuntur, conditionem huiusmodi vitiari, et non vitiare. Sed in praedictis casibus indulgendum sit, ut Officia huiusmodi quoad pompam exlrinsecam, non autem quoad Ritum Ecclesiasticum, solemnius celebren­ tur ». Non enim in laicorum potestate est hoc modo indirecte in Ritus Ecclesiae legem dicere; nec expedii Ecclesiae per has ap­ positas conditiones Legatorum huiusmodi effectu privari. Nec aliter respondit m una Nullius Dioecesis Provinciae Treviren. 6 Apri­ lis 1646. Legatum autem, de quo in praesenti ADNOTATIO SUPER DECRETO Decrelo Sacrae Liturgiao minime convenie­ bat, nec lamen absoluta dispensatio erat 2603. BAREN. (45567) indulgenda ; verum commutanda dispositio erat, reformanda el ad eum aptanda mo­ Pia legata cum onere aliquid agendi, dum, qui a licito Ritu non dissentiret. Ha quod vel adversatur, vel minus convenit revera facium est, simulque provisum dis­ praescriptis ab Ecclesiae ritibus, aut acce­ positioni Fundatoris, el Hilus Ecclesiastici ptanda non sunt, aut, si acceptentur, pro congruentiae. Neque aliter responderat S. eorundem lamen commutatione el refor­ R. C. in casu simili. In Conversanen. agematione Summo Pontifici supplicandum ; balur de Legato cum apposita conditione aut appositae conditiones perinde habendae celebrandi singulis diebus Veneris (Missam) ac non fuissent, el adimplendae in iis lan­ de Passione, et cum onere, terminata Missa, ium partibus, quibus sacrae leges non ob­ post Evangelium In principio erat Ver­ stant. Haec est Sacrae huius Congregationis bum olc. recitandi ipsam Passionem secun­ constans disciplina. Delata ad eam quae­ dum ioannem. El S. R. C. sub die 31 Au­ stione: An servanda esset pia quaedam dis­ gusti 1669 animadvertens dispositionem positio celebrandi in Ecclesia Sanclae Ma­ esse conlra Hilus Ecclesiasticos, rem com­ nae supra Minervam quolibet die Dominico posuit, commutando modum ; videlicet : «d aliquod Altare Missam de Resurrectione ■< Recitandam esse (Passionem Domini) post Domini: eadem S. C. sub die 23 Marl’d 1630 finem Missae, exutis vestibus Sacerdotali­ respondit : « Agendum cum SSmo pro com­ bus, ei cum sola colla in Altari, vel in mutatione volunlalis ». lia etiam cum quod­ Sacrislia ». 5 — 197 — ADNOTATIO SUPER DECRETO 2601. BOVEN. (4868) Elsi iure cautum sit, ul Horae canonicae statis horis in Cathedralibus el Collegiatis Ecclesiis persolvamur: nihilominus non­ nullae quandoque concurrunt circumstan­ tiae, quae plane suadent aliquid remitten­ dum, aliquid esse indulgendum. Id accidit in casu proposito, quum Cathedralis Eccle­ sia in montanis sita sil, aedes Canonicorum aliorumque inservientium longe distent, dif­ ficilis sil accessus hyemali tempore ob aëris inclementiam el viarum difficultatem. Hisce incommodis occurrere volens Sacra­ tissimus Princeps ita legis rigorem tempe­ ravit, ul Ecclesia debito non fraudaretur servitio, el personarum incolumitati provi­ dum foret. ADNOTATIO SUPER CONSTITUTIONE PII PP. VII. 2605. DE INVENTO CORPORE S. FRANCISC1 (4569) Erit forte nonnemo, qui discere cupiat, quo tempore, qua occasione, quorum stu­ diis, quibus mediis et quomodo post sex fere saeculorum fugam inventum tandem sil Corpus Sancti Francisci Parentis el Fun­ datoris universi Ordinis Fratrum Minorum ; ac praeterea, quibusnam evincatur argu­ mentis Sacras illas exuvias revera esse Sancti huius Patriarchae, et non potius al­ terius ignoti nominis Caelicolae reconditi in subterranea cella, cui imminet Ara ma­ xima Assisiensis Basilicae, distinctae titulo el nomine Sancti Francisci, in cuius hono­ rem, et ad sacrum eius Corpus honorifice deponendum asservando nique , a funda­ mentis excitata fuit. Mei instituti ratio non patitur, ul huiusmodi satisfaciam quaesitis. Longum quippe onus aggrederer, quod certe componi nequiret cum brevibus hisce adnolalionibus, si vellem dumtaxat in com­ pendium redigere id, quod in rem hanc dilucide, solide, invicte praestitum est a clarissimis viris Advocato Francisco Guadagni et Advocato Carolo Fea. A primo cum in eruditissima, el eleganti Dissertatione : De intento Corpore Divi Francisci Otii inis Minorum Parentis, tum in altera parte, m qua praeslanlissimus Anclor lotus fuit m refutandis obieclis, ne quid superesset in re tam gravi aut ambiguum, aut non salis explanatum. Ab allero in egregio, eru­ dito numerisque omnibus absoluto opere typis R. C. A. nuper evulgato, cui titulus: Detcrizione ragionata della Sacrosanta Pa­ triarcale Ratilica e Cappella Papale di S. Francesco di Assiti, nella quale recenteinente si è ritrocalo il Sepolcro ed il Corpo di si gran Santo. Spartam hanc uter­ que ita illustravit, ut ne quid insuper quae­ rendum optandumque videatur. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2606. MELITEN. (4871) Controversiae de praecedentia in Pro­ cessionibus aliisque ecclesiasticis functio­ nibus, quae frequenter excitabantur cum inter Fraires Ordinum Mendicantium, tum inter varias Confralernitales laicales, per Constitutionem Gregorii XIII Exposcit Pa­ storalis Officii, dat. 25 lulii <583 compo silae fuerunt: el, ne in posterum glisce­ rent, per eamdem Constitutionem certa ser­ vanda methodus praescripta fuit, ul quae, ex diversis Sodalitatibus simul concurren­ tibus, antiquior esset et habitum, quem Sac­ cum dicunt, prius assumpsisset, caeleris an leiret. En Constitutionis verba: « Apostohca « auctoritate decernimus, quod quicumque « ex dictis Fratribus Mendicantibus inter se « de praecedentia huiusmodi conlendenti« bus, aut confrairibus Confralemilalum « praedictarum, inter quos lites el cansae « praemissorum occasione ortae iam sint, « seu oriri contigerit in futurum, qui in « quasi possessione praecedentiae ac iuris < praecedendi sunt, ii (quibuscumque re< clamationibus, protestationibus, appella« tionibus el aliis subterfugiis prorsus re« molis, et cessantibus, et expeditis) in « processionibus tam publicis, quam priva« lis praecedere debeant. Quando vero non < probetur, aut non constet de quasi pos« sessione praecedentiae huiusmodi, inter « Fratres quidem Mendicantes, ii, qui an« tiquiores in loco controversiae, inter cou« fratres vero inter se litigantes, ii, qui « piius saccis usi sunt, in processionibus « tam publicis, quam privatis praecedere < debeant etc. » Sacra autem Rit. Congre­ gatio in quaestionibus hac super re ad eam delatis constans fuit in Luenda regula, quam Gregorius XIII praescripsit, ul ex innume­ ris Decretis, quae videri possunt in nostra hac Collectione. Haec regula est, quae la­ men aliquam patitur limitationem quoad Sodalitates Sanctissimi Sacramenti , quae praecedentiam oblinent supra alias Sodali­ tates antiquiores, sed dumtaxat in Proces- - 198 — sionibus Sanctissimi Sacramenti, aliisque functionibus, quae Venerabile Sacramentum respiciunt, veluli declaravit eadem Sacra Congregatio : quae tamen conditionem ad­ jecit, < dummodo accedant etiam ad alias Processiones, et in loco sibi debito ince­ dant >. Ita in una Lunen. Sarzanen. die 18 lunii 1639, in una Mediolanen. die 14 Novembris 1684, in Lauden. 4 Mar­ tii 1662, et, ut de aliis sileam, in Yercellen, die 20 Septembris 1687, ubi clarius: < Indulgendum, ul Societas SSihi Sacra­ menti praecedat in Processionibus, in qui­ bus SSmum Sacramentum defertur lanium, dummodo eadem accedat ad alias Proces­ siones iuxla ordinem antianiialis » ; et in Mediolanen. die 19 lunii 1655, in qua re­ sponsum lego : < competere praecedentiam Societati SSmi Sacramenti supra Confralernilalem S. Ambrosii in omnibus Processio­ nibus, in quibus defertur SSmum Sacra­ mentum ». Ideo in hac controversia Sacr. Rit. Congregatio respondit: « Praeceden­ tiam deberi Sodalitati S. Joseph ». Verum iuxla praefala Decrela exceptionem posuit : < praeterquam in Processionibus SSmi Sa­ cramenti » : iisdemque Decretis inhaerens declaravit : < Sodalitatem vero SSmi Sa­ cramenti leneri, el cogi posse ad alias Pro­ cessiones»: addidit lamen: « iussu, pru­ dentia el arbitrio Ordinarii » ; quia revera solius Ordinarii ius esi decernere num in quibusdam circumstantiis conveniat, nec ne, ad caeleras Processiones Confralernilalem SSmi Sacramenti compellere. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2607. CALAGUR1TANA ET CALCEATEN. (4572) Ubi lex clara est, non relinquitur dis­ putandi locus. Atqui in proposita facti spe­ cie Rubrica interpretatione non indigel ; el vix, ac ne vix quidem inlelligo, quaenam sil dubitandi ratio. Quamvis infans vel adul­ tus Catechumenus, si in mortis periculo conslilulus sil, a quocumque etiam laico, el foemina (dummodo is intendat id velle facere, quod vult Ecclesia, formam pro­ nuntiet, simnlque elemenlarem aquam su­ per illum effundat) baptizari licite el va­ lide possit ; aliamen si Parochus vel Sa­ cerdos sil, qui domi in casu necessitatis privalim baptizat, regulam servare debei, quam ponit Rubrica : videlicet : « omissis, quae baptismum praecedunt, eum baplizel 1er vel etiam semel infundens aquam super Λ « — caput eius in modum Crucis, dicens : /fyo te baptizo in nomine Patris etc.; si non ha­ beatur aqua baptismal is, el periculum im­ pendat, Sacerdos utatur aqua simplici ; de­ inde, si habeat Chrisma, liniat eum in ver lice dicens: Deus omnipotens Pater Domini Nostri lesu Christi etc.; postea det ei lin­ teolum candidum, dicens : Accipe vestem candidam etc., ac demum det ei ceream candelam accensam, dicens: Accipe lampadem etc.: si supervixerit, suppleanlur?alii ritus omissi ». Qui lamen omissi ritus sup­ pleri debent in Ecclesia, postquam infans, vel adultus convaluerit. Itaque si lex praecipit, ul omittantur omnia, quae Baptismum praecedunt, stalimque sine mora infans vel adultus salu­ tari lavacro est abluendus; quo iure Paro­ chus, ut Dubium fert, ministrando Bapti­ smum, violacea Stola usus est, puerumque Oleo catechumenorum linivit? Male ergo se gessit baptizans, imposita sibi Stola vio­ lacea : sed magis etiam erravit id faciens, quod Ritualis Rubrica omittendum iubel. Eril forte quis, qui postulet curnam ad­ hiberi possit sacrum Chrisma, si in prom­ ptu est, non aulem Oleum catechumeno­ rum? Facilis el expedita esset responsio, si dicerem, rationem non esse petendam, dum lex aliquid expresse iubel aul vetat verbis non ambiguis. Verumtamen ratio haec nimis est generalis ; alia igitur quae­ renda, neque mullis est opus, ut eam inve­ niamus. Ha Rubrica disponit, ut etiam in casu, quo ad baptizandum Parochus vel Sacerdos accedat, nulla interponatur mora, slatimque spirituali baptizandi saluti provi­ deatur. Cum enin non liceat privalim ba­ ptizare infantem vel adultum Catechume­ num, nisi gravis necessitas urgeat, el pe­ riculum non remotum, sed proximum mor­ tis immineat : plane consequitur ab ea actione esse incipiendum, in qua Sacramen­ tum ex Divina institutione consistit ; ne, si differatur, ul praemittantur preces, exor­ cismi etc., inierim baptizandus decedat. Non enim qualecuinque periculum salis est, sed illud, quod dilationem admittere el moram dare non videatur. Postquam vero necessitati fuerit consultum, quatenus infans vel adultus luce adhuc frualur, cum nulla formido supersit, poterii Sacerdos alias caeremonias perficere, quae subse­ quuntur ·, el quatenus vas Chrismatis secum habeat, hoc linire verlicem, candidum linleolum porrigere, accensam candelam tra­ dere , orationes et respeclivas formulas — 199 — pronunciare ; quae ornnia commode fieri possunt, quia, dum haec fiunt, si infans vel adultus decedat, spiritualis salus, ex ei iam collate baptismate, in luto est; secus vero dicendum de caeremoniis, quae prae­ cedunt , quia, dum dicuntur preces el exorcismi, evenire potest, ut baptizandus, nondum sacro lotus lavacro, moriatur. At­ que ea est vera ratio, ub quam Rituale omit­ tenda esse iubel, quae praemittenda sunt; permittit, ul fiant, si Sacerdos sil minister el sacrum Chrisma in promptu sil, quae subsequuntur. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2608. SORANA (4573) Praeter plurima Decreta, quae legi pos­ sunt in hac Collectione, el statuunt Aspersorium tradendum Episcopo a digniore Ec­ clesiae, ad quam accedit: etiamsi a suae Cathedralis Canonicis sil associatus; praestat insuper Sacr. Romanae Roiae decisionem afferre. Oria controversia inter Rmuin Ca­ pitulum Sacrosanctae Basilicae Lateranensis, el Praepositum Collegiumque Sixtinum apud Scalas Sancias super iure excipiendi Summum Pontificem in Scalarum Sanclarum accessu, eidemqne praesentandi Aspersorium; contendente Capitulo id sibi tantum, non Praeposito el Collegio Sixtino compe­ tere; daloque Sacr. Rotae Auditorio ad de­ cidendum sequenti Dubio: « An, el a quo excipiendus Summus Pontifex in accessu ad Scalas Sanctas?»: prodiit decisio: « Summum Pontificem excipiendum esse a Praeposito el Collegio Sixtino ». Ita in Romana, lurium honorificorum super bono iure, <3 Martii 4763 coram Herreros, el in Confirmaloria 13 Martii 1765. Ratio aulem decisionis evidentissime patet. Cum enim constiterit, quod dominium et iurisdiclio qaoad Scalas Sancias ad Praepositum el Collegium Sixtinum privative spectat, iis­ dem etiam debetur ius honorificum : « Nam, ul habetur in decisione confirmaloria, ex­ cluso Capitali dominio el iurisdiciione , facile palet ius excipiendi Summum Ponti­ ficem soli competere Praeposito el Colle­ gio; vanumqae el perabsurdum esse in aliena Ecclesia de maiori dignitate conten­ dere. In hac enim materia, qui dignior est in sua Ecclesia, is reliquos omnes inibi vincit, et expellit. Nam quisque domi suae rex est el imperator, et nemini cedere tenetur ». ADNOTATIO SUPER DECRETO 2609. VOLATERRANA (4574) Regulam tradit Caeremoniale Episcopo­ rum lib. 2, cap. 33, num. 22, quod in solemnitate SSihi Corporis Christi, dum Sacra Eucharistia, publica indicta Supplicatione, circumfertur, liceat Episcopo in aliqua Ec­ clesia, et super illius Altare deponere San­ ctissimum Sacramentum, et aliquantulum quiescere. Id etiam permittitur, elsi non Episcopus, sed Sacerdos deferat Sacramen­ tum, veluli declaravit Sacra Ril. Congr. in Albinganen. 10 lulii 1677. Verum idem Cearemoniale duas ponit conditiones. Prima est, < si longior fuerit Processio » : nam si brevi ambitu concluditur, necessaria non est pausatio ad reficiendas vires. Secunda, quae magis interest : < quod non passim in singulis Ecclesiis, vel ad singula Altaria, quae forsitan per vias constructa el ornala reperiunlur, faciendum est, sed semel tan­ tum, vel iterum, arbitrio Episcopi ». Mo­ dum praeterea tenendum praescribit : < el ibidem antequam discedat, thurificare (pot­ erit) Sanctissimum Sacramentum, el Ora­ tionem de Sacramento cantare » ; quin vel unum addat verbum de benedictione po­ pulo elargienda, priusquam Processio reassumalur : immo ex silentio plane arguitur, dandam non esse. Id etiam clarius colligi­ tur ex Caereiuoniali, iussu el auctoritate Benedicti XIV edito pro Basilica Assisiensi S. Erancisci cap. 10 ; ubi describitur ritus servandus in solemnilate Sanctissimi Corpo­ ris Christi, < ul in Supplicatione Episcopus deferens Sacramentum ibi modico lempore quiescat. Deposito namque Sanctissimo Sa­ cramento in Altans medio, cantabitur : Tan­ tum ergo; inierim Episcopus super pulvinar sericum iu infimo gradu genullexus, ac humerali velo deposito, thus imponet in thuribulo Basilicae, Sacramentum ihurificabit el Orationem de eodem Sacramento cum cantu dicet; sumat inde velum hume­ rale, et a Diacouo accipiat Sacramentum ; eodemque, quo advenit, ritu el ordine e Basilica discedat Processionem prosecutu­ rus ». Quae postrema verba ad quamlibet dirimendam controversiam salis forent. Cum enim, cantata ab Episcopo Oratione, impositoque velo humerali, ei a Diacouo tra­ dendum sit Sacramentum ad unum effectum prosequendi Processionem ; el sint actus successivi, el continuati, Hymnus, thurificatio, oratio, impositio veli, traditio Sa­ cramenti, reassumptio Processionis, claris- — 200 — 'ime palet Caeremonialis Rubricam exclu­ permisit, simul conditiones addidit, quibus dere benedictionem. Sed cur argumenta et decentiae consuleret, el modum arbitrio negativa persequimur, dum positivum non imponeret, el regulam Caeremonialis lue­ desideratur? Sacra Ril. Congr., quae Caere­ retur; quare hoc Decretum haberi debet monialis libri interpres est, id aperte de­ nedum pro simplici responso petitioni Epi­ claravit. Proposito namque dubio in Mono- scopi Volaterrani, verum etiam ul regula polilana: « An in Processionibus, in quibus ubique locorum omnino servanda. Vide, (per Dignitates, vel Canonicos Calhedralis) si Iubet, quae diximus ad Instructionem defertur Sanctissimum Sacramentum, dum Clemenliuam de Oratione quadraginta Ho­ contingit illud poni super Altaribus, quae rarum paragr. XXI. num. 12 et sequent. eliguntur per viam, spectet dare populo ADNOTATIO SUPER DECRETO benedictionem ante eadem Altaria, Parochis vel Regularibus ea erigentibus, an potius 2610. MAGERATEN. (4576) iisdemmel Dignitatibus? Eadem Sac. Con­ Nulla lex est, quae praescribat certum gregatio non directe dubio respondit; ve­ rum , sensum Caeremonialis declarando , numerum luminum, quae in Processionibus certam regulam posuit, decrevilque : « Ser­ deferenda sint ante Crucem el Sodalitatum vanda esse Caeremonialis praescripta, el se­ vexilla: licet proinde Confralernilali S.Semel tantum elargiendam esse populo be­ pulchri, de qua in Decrelo, quinque intornedictionem in fine Processionis ». Si danda lilia ante Crucem elevare, praesertim ob est igitur semel benedictio in fine Proces­ mysticam rationem, el in sacrarum quinque Plagarum symbolum. sionis; palam fit, non esse elargiendam, dum Sacramentum in aliquo Altari depo­ ADNOTATIO SUPER DECRETO nitur, ul interim Episcopus vel Sacerdos ASCULANA (4876) tantillum quiescat. Quae cum sint, scite 2611. Episcopus Volaterranus hanc regulam pro Quamvis hoc Decretum peculiare exhi­ sua Dioecesi in ordine Divini Officii inse­ beat indultum pro una Dioecesi Asculana, rendam iussil. Sed quoniam antiquissima haberi nihilominus potest tamquam gene­ ibi consuetudo vigebat, el modo viget, ul rale, quia et declarat mentem concedentis, quoties per vias Altaria occurrunt, toties el dat tegulam in similibus servandam. pausatio fiat, et nonnisi impertita populo Octava SSihi Corporis Christi admittit dumBenedictione cum Sacramento, ad prose­ laxal duplicia occurrentia, cl etiam trans­ quendam Processionem Episcopus vel Sa­ lata, quae ritu gaudeant i vel 2 class.; cerdos ab Altari discedat: anceps fuit, num verum, ul petentium pietati ac devotioni regulae, an consuetudini difficillime refor­ erga SSmum Eucharistiae Sacramentum, a mandae standum essel? Qua de re Sacr. Ril. S. Congregatione quandoque ampliatur in­ Congregationem rogavit. Equidem de iuris dultum, ut per integrum ocliduum fieri rigore striclim regula servanda essel, mo­ possit de diebus infra Octavam, etsi occur­ dusque tenendus, dum pausatio fit, quem rat Festum duplex ; clausula apponi solet : post Nicolaum de Bralion verb. Euchari­ < dummodo non sit dup. 1 aut 2 class. ». stia, num. 6, el Bauldry lib. 3 , cap. 33, Idem privilegium, peculiaribus interceden­ ari, 3, num. 25, insinuat Meratus ad Ga- tibus circumstantiis, extenditur quandoque vanlum part. 4, lit. 12, num. 16, ac prae­ ad Octavas unius vel alterius ex solemnioscribit laudatum Caeremoniale pro Basilica ribus festivitatibus, praesertim B. Μ. V.; ul Assisiensi. Verumtamen cum certum sil in casu de quo praesens Decretum. At ex consuetudines inveteratas, quae non uno clausula illa *. « dummodo non sit 1 vel allerove in loco oblinent, sed fere ubique 2 class. » oriri poterat dubitatio num in inductae sunt, difficillime abrumpi el tolli occursu diei Octavae Patroni, Titularis, De­ posse, praesertim si a Praesidibus scientibus, dicationis Ecclesiae vel cuiuscumque alte­ non reclamantibus, sed tacite acquiescen­ rius Festi, quod eadem gaudeat, infra Octa­ tibus, permissae, vel sallem non improba­ vam praefato modo privilegiatam debeat tae censentur; curandum est, ut, quan­ de illa fieri Officium, an simplex comme­ tum fieri potest, propius regulae confor­ moratio. Dubitandi ratio in eo stat, quod mentur, et m abusus damnandos el eli­ Octava Privilegiala solum admittit Officia minandos non degenerent *. sapienti consilio 1 vel 2 class., alia reiicil tam occurren­ Sacra Ril. Congr. hoc suo Decrelo, dum in­ tia, quam translata : ideo dies Octava, quae ritum dupl. min. uon excedit, cedere deveteratam consuetudinem tolerari posse 201 — here videiur diei infra Octavam. Id autem esi, quod per praesens Decretum declara­ tur. Etenim cum dies octava, quia transferri nequii, praestet super alia Fesia, si quae occurrant ril. quoque dupl. mai.; igitur ne pereat, aequum est, ul de eadem liat Of­ ficium in diebus infra Octavam privilegiatam ; praesertim quia, cum dies Octava, licet gaudeat ritu dupl. min., reiicil tamen Festum occurrens dupl. mai., induit lato modo in huiusmodi occurrentia qualitatem dup. 2. clas., vel sallem huic aequi pa­ ratur. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO CARPEN. (4577) Ecclesiae semel consecratae, dummodo materialis fabrica, ac praesertim parietes subsistant, etsi quocumque gravissimo cri­ mine pollutae el violatae fuerint, aut in profanum usum conversae, nova tamen con­ secratione non indigeni. Interdictae utique sunt, nec in iisdem sacra queunt celebrari Mysteria, sed precibus el aspersionibus in Pontificali praescriptis debent dumtaxat re­ conciliari. Eadem tenenda ratio, quoad Ora­ toria minoresve Ecclesias, servata forma iu Rituali Romano tradita, benedictas. Prae­ ter Canonistas, videri possunt collecta a Baruffaldo ad Ritual. Roman, til. 73, el a Catalano in Commentariis, cum ad idem Ri­ tuale, turn ad Pontificale. Quamquam vero reconciliatio Ecclesiae consecratae peragi nequeat, nisi ab Episcopo loci Ordinario, vel ab extraneo Episcopo de eiusdem man­ dato ; nihilominus, urgentibus circumstan­ tiis, Apostolica interveniente facultate, ab aliquo Sacerdote in Ecclesiastica dignitate constituto fieri permittitur, eadem benedi­ ctione adhibita, qua utitur Episcopus, ut in Pontificali (Vide Sacrae Congregationis responsum dio 19 Maii 1607 m Placentina ad Dub. 10). Porro urgentes concurrebant causae in casu, de quo in precibus. Cum enim in Civitate el Dioecesi Carpensi plures essent Ecclesiae, vel consecratae, vel simpliciter benedictae, quae militaribus stationibus el excubiis profanatae ac violatae reconcilia­ tione indigebant ; cl vacante Sede, Episco­ pus non adesset, qui Pontificalis praescri­ ptum exequerelur; promptum praebere re­ medium opus erat, ad exercitium Divini Cultus in iisdem restituendum; ideo SSnius D. N. benigne induisit, ul reconciliatio per­ agi posset vel ab ipso Vicario Capitulari, vel ab aliis Sacerdotibus, quos deputandi eidem potestatem fecit, addita conditione adhibendi aquam ab aliquo Catholico Epi­ scopo benedictam, quae certe parari nequit a simplici Sacerdote, cum sacranda sit di­ stinctis exorcismis et precibus a Ponlific.di piaescnptis, et commixtione nedum salts exorcizali, verum etiam cineris el vini, iuxla Text. cap. Proposuisti. De Consecrat. Ecclesiae el Altaris. Similis quasi casus ha­ betur in Argentina ; quamobrem Abbas Mo­ nasterii S. Mariae ad Schulleram petiit : « An ipse cum aqua benedicta ab aliquo Catholico Antistite supradiclas Ecclesias be­ nedicere et reconciliare per se ipsum, qua­ tenus indigeant, possit ? Quatenus negative, supplicat pro facultate ». Et Sacra Congie galio sub die 30 Martii 1697 respondit : < Secretario cum SSmo pro facultate »; e. Sanctitas Sua die 3 sequentis Aprilis, fa­ cultatem benedicendi el reconciliandi su­ pradiclas Ecclesias, cum aqua tamen bene­ dicta ab aliquo Episcopo Catholico, et pro hac vice tantum, benigne concessit. Non eadem servanda solemnitas est in reconciliandis Ecclesiis dumtaxat benedictis; et quoniam id non ad Ordinem (quemad­ modum consecratio, ut declarat Gregorius IX in cap. Aqua, deConsecrat. Ecclesiae et Al­ taris), sed ad jurisdictionem pertinet, ul potest Episcopus ad benedictionem explen­ dam, simplicem Sacerdotem delegare, ita etiam el ad reconciliandam Ecclesiam vio­ latam seu pollutam ; ideo brevior minusque solemms formula traditur in Rituali Romano, el in aspersionibus non alia adhi benda aqua esi, quam lustralis. Clara haec sunt, neque in his expla­ nandis immorandum ulterius est ; sed quo­ niam, veluli exponebat Vicarius Capitulari', eo usque processerat militaris licentia, m et Altaria in aliquibus Ecclesiis fracta fue­ rint ; hmc etiam huic malo erat occurren­ dum. Non enim siculi ad reconciliandam Ecclesiam, ita etiam ad altaria consecranda delegari congruit simplicem Sacerdotem, licet in potestate sil Supremi Pastoris tale privilegium alicui concedere, quo sane fruuntur quorumdam insignium Monasteriorum Abbates pro Ecclesiis sibi subieclis. Nam etsi Episcopus nequeat accersiri ad hoc opus perficiendum, alii tamen non desunt modi, quibus suppleri polesl defectus ; praesertim vero provisiouali ac temptranea appositione Arao porlatilis supra men- ■ — 202 — specialibus precibus, formulis, signis, actio· >im execrati Altaris. Ideo Sacra Congrega­ nibus consecratae. Atque ita intelligendum tio in dicta Placentina ad sequentia Dubia : < An possit sacros lapides, nempe Altaria esse puto textum in cap. Ligneis: quippe portatilia a quocumque Catholico Antistite cum ageretur de modica fractura in extre­ nie confecta, supradiclis Altaribus appo­ mitate tabulae fixae, iure credi poterat in­ nere, ut Sacrum ibidem licite peragi va­ tegram remansisse continuationem partium, leat ? An in infrascriptis Altaribus... noviter quae Cruce signatae fuerant cum aqua be­ constructis supradicta Altaria portatilia ap­ nedicta , sacrisque oleis linitae. Verbo di­ cam : Execrala erit tabula, si pars fracta ponere. el deinde in eisdem licite Missa unam contineat ex lateralibus Crucibus ab celebrari possit?» Respondit: « Affirmative ad formam Pontificalis Romani ». Episcopo in Altaris consecratione specialiter Sed quia in supplici libello enunciatur benedictis. tantum in alcune hanno rotto gli Altari, Quamvis, vel agatur de Altari fixo et quin constet de qualitate fracturae ; ideo stabili, vel de Ara porlalili et vialoria, enormis fractura insuper eril, si parvus ille pro casuum diversitate sapienter in Rescri­ lapis confractus fuerit, qui sigillum conti­ pto est distinctione provisum. Non enim per quamlibet fracturam exeeratur Altare net, et claudit repositorium Reliquiarum , lixum ex integra lapidea mensa , inferiori quod Sepulcrum dicimus. Per verbum «structurae caemento unita ; sed per illam gillum, quo utitur Alexander HI in prae­ tantum, quae enormis est. Hic autem videtur fato cap. /Id haec, ab Sacrorum Canonum sciscitandi locus: qiiaenam quanlaque sil interpretibus relatis a Gonzalez ad idem enormis lapidis fractura, ob quam exeeratur caput inlelligilur operimentum Reliquiarum Altare iuxta text, in cap. Ad haec, el cap. distinctum ab ipsomet lapide. Verumtamen Vitori in dubiis de Consecrat. Ecclesiae vel hoc in casu, velut etiam in altero, in quo Altaris? Id per nostrum Rescriptum decla­ nedum fraclus lapis, sed etiam Reliquiae ratur, ubi dicitur celebrari posse Missam fuerant amotae, peculiaribus concurrentibus in Altari, non obstante leti fractura in uno circumstantiis, aliquam indulgentiam adhi­ ifl alteto cornu. Idem Alexander III qui beri posse S. R. C. putavit. Cum enim Au­ in praefato cap. Quod in dubiis, iterum gustanus Antistes exposuisset « haberi in consecrari iubet Altare, cuius Meusa se­ Dioecesi Augustae quamplurima militaria mota fuerit, tel enormiter fracta ; per Altarium pollutorum, sola violatione Se­ aliud Rescriptum declarat quid per dictio­ pulcrorum, ex quibus sacrae Reliquiae ex­ nem enormem intelligal. Nam consultus ab tractae fuei uni elc. » ; quamobrem suppli­ Archiepiscopo el Capitulo Bisuntiuo : Num cavit « pro facultate illa reconciliandi sola Altare, cuius mensa in sua extremitate mo­ repositione Reliquiarum, iis lanium servatis dicum passa fuerat fracturam, iterum con­ caeremoniis, quae in Pontificali Romano secrari deberet? Respondendum duxit, quod praescribuntur : Sacra Congregatio respon­ rum Altaris tabula mola, vel enormiter dit : « In hoc casu, gratiam, praedictam laesa non fuerit, ob casum praedictum, posse concedi, si SSfho placuerit ». Die nec Ecclesia, nec Altare debent denuo con­ 21 Aprilis 1G(>8; el Sanctitas Sua benigne secrari. Ila in cap. Ligneis eod. lit. Re- annuit die I sequentis Mail ; ubi notandum -rnptum igiiur apprime convenit cum Ale­ est Sacram Congregationem a regula non xandri lesponso, dum declarat licere super recessisse, sed in casu quamdam agnovisse iis celebrare; non obstante levi fractura necessitatem relaxandi el moderandi rigo­ in uno alterore cornu. Eril autem enor­ rem eiusdem regulae, ob ingentem nume­ mis fractura ; si tabula fuerit, vel in duas, rum Altarium, quae abslraclione Reliquiavel m plures notabiles paries divisa, ac tum fuerant violata, quare grave nimis fuisset proinde continuationem , integritatem et onus impositum Episcopo, si demandasse! substantialem unitatem amiserit. Talis etiam S. C. tot Altarium integram Consecrationem, eut, vel res sil de Altaribus fixis, vel de quae tamen peragi oportebat, nisi Pontifex Aris viatorii», si divisa per fracturam ali­ suprema sua auctoritate petilam facultatem qua sil ex illis partibus, in quibus pecu­ induhissel. Nihilominus iniuncla fuit con­ liares unctiones fuerant adhibitae, subtiles ditio ea adimplendi, quae praesci ipla sunt candelae accensae, thus crematum. Nam, in Pontificali Romano, dum in Sepulcro etiamsi iuxta obvium materialem sensum reconduntur Reliquiae, el superimponitur lapis. fi actui a enormis non sil, respective tamen enormis evadit, quia separatae sunt parles Ita etiam indultum fuil Cardinali Ar- — 203 — chiepiscopo Beneventano (qui postea ad Pe­ tri Cathedram evectus Benedicius XIII ap­ pellatus est) licet in casu omnino diverso. Nam cum ipse vellet quaedam Altaris ex plaste constructa destruere, eorumque ex marmore novam constructionem demandare, quaesivit declarari : « An integris cum se­ pulcris Sacrarum Reliquiarum, intactis per­ manentibus mensis Altarium praedictorum, posset procedi ad novam eorumdem Conse­ crationem, omissis caeremoniis ad reposi­ tionem Reliquiarum pertinentibus?» S.R. C. respondit sub die 20 Novembris 1696 : « Detur Decretum in Augustana die 21 Apri­ lis <668 editum, dummodo non transeat in exemplum ». Quaeri hic posset quinam inerit sensus Sacrae Congregationis, iubendo dari Decretum in Augustana. Multis non est opus, ul id intelligamus. Siculi namque in Augustana integra Altaria erant, nec amotae tabulae fuerunt a suis stipitibus, quae ta­ men violatae remanserant, subtractis e re­ positorio Reliquiis; mandaverat, ul, aliis omissis, eae servarentur caeremoniae, quae ex Pontificali Romano adhibendae sunt, dum Episcopus in medio tabulae Reliquias ponit, el, superimposito lapide, Sepulcrum clau­ dit: ita el in Beneventana, cum violatio consisteret in remotione integrae lapideae mensae, intacto permanente Reliquiarum Sepulcro ; salis visum est Sacrae Congre­ gationi indulgere, ul repositis iisdem lapi­ deis tabulis, super nova inferiori structura, id ab Episcopo praestandum dumtaxat fo­ ret, quod lapideam Tabulam cum inferiori stipite quodammodo iungil atque connectil, ope unctionum in angulis inter men­ sam subiectumque stipitem, servata forma Pontificalis. Neque in hoc etiam casu con­ grua deerat indulgentiae ratio, cum non una tantum vel altera, sed quatuordecim lapideae tabulae alias consecratae, integris adhuc et intactis Reliquiarum Sepulcris, collocandae essent super noviler extruclis marmoreis stipitibus. Nihilominus additum consultum fuit : Dummodo non transeat in exemplum ; ne per indulgentiam, el dispen­ sationem, in hoc singulari casu adhibitam, quis crederet infirmari regulam traditam in cap. Quod in dubiis, qua declaratur execrari Altare fixum, semel ac lapidea mensa ab inferiori stipite semota fuerit, etiamsi nihil omnino de sua integritate perdiderit. Haec breviter adnotanda duxi ad maiorem tum praesentis Rescripti, tum aliorum De­ cretorum, quae circa eamdem rem versan­ tur, elucidalionom. ADNOTATIONES SUPER 2(>13. DECRETO GENERALI. (4678) Ad Dubium V. Instructio edita i ussu San­ ctae Mero. Clementis XI omnino servanda in Oratione Quadraginta Horarum expresse iubel§6: ne sub throni umbella, e parte postica aliquod apponatur et lateat lumen, cuius ope magis splendescat r.rislallinus oslensorii orbis, sacram continens Hostiam : nella cut parte opposta non si ponga onninamente lurnc alcuno. Vide quae no­ tavimus ad praefatae Instructionis locum num. 5. Ad Dübiim VI. Videri possunt, quae no­ tata sunt ad § i praefatae Instructionis, ibi­ dem num. 1 el 2. Si illicitum declaratum fuit a S. R. C. retinere vas florum, ante Tabernaculi ostiolum, in quo Crucifixi imago sculpta conspicitur (ita in nna Congregatione Montis Coronae 22 lanuarii 1701), mullo magis illicitum erit superimponere Taber­ naculo, in quo asservatur Sam lissimum Sa­ cramentum, Reliquias aut Sanctorum Ima­ gines. Gavanlus ad rubric. Missal, lit. 22, agens de praepat atione el ornamentis Al­ taris, postquam notaverat : « Vasa quoque Reliquiarum exponi possunt hinc inde, vel inter Candelabra » ; continuo addit : « qua in re cevendum illud erit, ne unquam su­ pra locum Sacramenti .... Reliquiarum vasa collocentur. Decet enim sedere Domi­ num supra Servos suos ». Abusus nihilo­ minus universaliter serpit, ut praesertim in Sanctorum Festis exponantur Reliquiae im­ mediate supra Tabernaculum; el oritur prae­ cipue ab inobservantia regulae, quam tra­ dit Rituale Romanum lit. de Sanctissimo Eucharistiae Sacramento § 6; videlicet: « Hoc autem Tabernaculum conopaeo de­ center opertum, atque ab omni alia re va cuum in Altari maiori, vel in alio, quod venerationi el cultui tanti Sacramenti com­ modius aut decentius videatur, sil collo­ catum ». Nam si Tabernaculum operiendum est conopaeo, haud poterit locum praestare superimponendis Reliquiis, aut Imaginibus. Sanctus Carolus Borroinaeus eorum, quae pertinent ad Divinum Cultum, zelator exi­ mius, de sacris supelleclilibus agens, nos ita edocet Tabernaculi formam el ornatum: « Tabernaculum Sanctissimae Eucharistiae polite elaboratum piis Mysteriorum Passio­ nis Christi imaginibus exsculptum esse de­ bet, in summo adsit imago Christi resur- — 201 — geniis, vel sacra vulaera exhibentis . . . forma vel octangula, seu sexangula, vel quadrata, vel rotunda .... a fronte Alta­ ns summa procul collocatum », apud Ga­ vant. ad rubric. Missal, par. 5, pag. 1339 Editionis Romanae. Non is ego sum, qui existimem tanto cum rigore regulam hanc < sse accipiendam, ut necessario imminere debeat Tabernaculo imago Christi resurgen­ tis, aut vulnera exhibentis; certum tamen est parvam Crucem in summitate esse col­ locandam, ad quam usque non pertingit ciispalom conopeum. Si servandum id est, haud supererit locus, ubi exponantur Re­ liquiae aut imagines ; praesertim quia, si tonopeo velandum est Tabernaculum, in summitate rotandum sit oportel. Nec prae­ tereundum est summam deberi reverentiam Sacello, in quo asservatur Sacramentum ; ideoque, ul notat Caeremoniale Episcopolum lib. I, cap. 12, num. 9: « Maxime decens esset, ut in Altari ubi Sanctissimum Sacramentum situm est, Missae non cele­ brarentur, quod antiquitus servalum fuisse udemus ». Dum autem immediate supra Tabernaculum, vetuli in basi, exponuntur Imagines aut Reliquiae, actio committitur, quae laedit reverentiam debitam loco ad Sacramenti custodiam destinato. Praeterea lubet praefata Ritualis Rubrica, ul Taber­ naculum sil ab omni re vacuum, el Sacra Congr. Episcop. sancivil 3 Maii 1(593, ne sacra Olea, vel Reliquiae, aut alia quaeque in eo retineantur. « Haud enim decens est \.iil monet Cavalerius lom. 4, cap. S, Dé­ cret. 13, num. 1) quod destinatum est in habitationem ipsius Dei, occupetur ab alia re, quae Deus non sit, nisi forte ad ipsius Dei vel Sanctissimae Eucharistiae usum de­ serviat ». Nonne autem eadem habenda ra­ tio, quoad usum exlrinsecum, quousque Ta­ bernaculum includit Sacramentum , ita ul ab eo arceri debeat quidquid ad eiusdem cultum, reverentiam et custodiam non per­ tinet? Qu.imobrem, ne liat quod maxime dedecet et Sanctissimis Ecclesiae regulis Aversatur ; ac si velint exponi imagines el Reliquiae Sanctorum, id fieri poterit in ali­ qua ex minoribus Aris. Verumlamen non omnes Ei clesiae id commodum praestant ; quaiuplm imae sunt etiam ex Parochialibus, quae unicum habent Altare. Quid inde? Breviter respondeo, si aptior non sil eas exponendi locus, quam immediate supra Tabernaculum, longe melius est Reliquia­ rum expositionem omittere, quam illud agere quod minime decet. Si vero de imaginibus sermo sil, non video cur praeter tabulam effigiem refe­ rentem illius Sancti, in cuius nomen et memoriam Altare dedicatum est, e fronte ad parietem appositam, alia minor, ut sa­ tisfiat pietati el devotioni, in medio Alta­ rio collocetur, nec illo excepto, in quo as­ servatur Sacramentum. Mos collocandi par­ vas hasce tabulas in medio Altarium inve­ ctus recenter est, et ab antiqua probalaque Ecclesiae consuetudine alienus. Ideo Ru­ brica agens de Altaris thurificatione part. 2, lit. 4, num. fi, memorat dumtaxat Imagi­ nes el Reliquias, quae hinc inde inier Can­ delabra sitae sunl, et debent thurificari. Equidem non ignoro difficillimum esse ab­ rumpere morem, qui in Ecclesiis, praeser­ tim Regularium, fere universalis evasit, apponendi in medio Altaris minores huius modi imagines. Ne oriantur scandala eurndein Ecclesiastici Praesules tolerant; et hoc aequum est : congruit enim id permittere aliquando, quod minus decet, dummodo non sit illicitum ; debitus tamen modus ser­ vandus esi, et consulendum ne huiusmodi tabulae collocentur in Altari, ubi Sacra re­ conditur Eucharistia : et quatenus ibi silae sini, el nequeant omnino removeri el alio collocari sine pusillorum offensione, eutn tamen loco teneant, ul a Tabernaculo di­ stent. Dixi a Praesulibus tolerari el merito dixi, unum appello Pontificem Bened. XIV, qui in Epistola ad Archiepiscopos el Epi­ scopos ditionis Ecclesiasticae sub die 16 lu­ lii 1740: de relinenda Crucifixi imagini· palam, et visibiliter exposita ; plane de­ monstrat minorum harum tabularum usum recentem esse, el potius tolerandum, quam laudandum. Nam postquam initio dixerat : < In Altaribus . . . praeter maiorem tabu­ lam, quae vel depictam, vel incisam exhi­ bet imaginem Sancti, in cuius nomen el memoriam Altare consecratum est, adiungi coepit alia minor tabula in qua vel colori­ bus exprimitur, vel aere, ligno aut mar­ more inciditur effigies alterius Sancti etc. » *, prosequitur nolle usum hunc improbare, sed ea utitur loquendi formula, ul illum potius ferre, quam probare videatur : quippe concludit : « Illud monendum superest eam nobis mentem haud esse, ul imagines San­ ctorum, quae maiori tabulae Aliaris super­ additae sunl, de medio auferatis ; (sed cur haec non est eius mens? attende rationem, quam adducit) cum fortasse defuturi non essent invidi, qui, ut pietati vestrae ma­ culam inurerent, in vulgum disseminarent — 205 — vos nulla duci religione in eum Sanctum, cuius imaginem Fidelium venerationi subdu­ citis ». Poleralne clarius sapienlissimus et aeque religiosissimus Pontifex intimum sui animi sensum promere, quin apertis direclisque verbis aperiret? Salis id est: ad­ dere nihilominus mihi liceat cauto opus esse, et quatenus velint minores hae tabulae in medio Altarium collocari, 1res conditio­ nes omnino servandas proponam. Prima : ne privata auctoritate id fiat, sed Ordinarii intercedat adprobalio el li­ centia. El quoniam Pastoralis sollicitudinis, el vigilantiae praecipuum est munus ea curare, quae circa Religionem el Cullum ver­ santur, ac diligenter sindere, ne quid fiat a sacris Ecclesiae legibus alienum, vel iis­ dem minus aut non salis conforme, Epi­ scopus, priusquam licentiam concedat, vel per seipsum cognoscat, vel ab aliis pru­ dentibus Ecclesiasticis viris cognoscere fa­ ciat, quid el quomodo expressum in la- hula sit. Etenim cum domum Dei deceat sanctitudo, S. Tridenlina Synodus, Sess. 15, de tueris Imaginibus, statuit : < nemini li­ cere, ullo in loco, vel Ecclesia etiam quomodolibet exempla, ullam insolitam ponere vel ponendum curare Imaginem, nisi ab Episcopo probata fuerit » : cavendum nam­ que est, ut nullae falsi dogmatis imagines et rudibus periculosi erroris occasionem praebentes statuantur. Sed id perquam facile accidere posset, si Ecclesiarum Re­ ctorum aut Sacrarii Custodum arbitrio re­ linqueretur eas quas maluerint minores tabulas, etsi pias et devolas, in Altaribus collocare. Secunda : quod Episcopus non permit­ tat Imagines a se adprobatas exponi in Al­ taribus, non praemissa earumdem benedi­ ctione, quae habetur cum in Pontificali, tum in Rituali Romano, quaeque, dum agitur de minoribus hisce tabulis, plerumque negligitur. Vide Acta Ecclesiae Mediolanen­ sis, ac praesertim Concilium Provinciale IV tom. 1, pag. 100, coi. 2, edition. Patavio, et collecta a Catalano in comment, ad Pon­ tifical. pari. 2, lit. 15 el 10, et ad Ritual. Roman, til. 8, cap. 27. Tertia: tandem, ne in libertate el ar­ bitrio relinquatur locus, in quo tabula erit collocanda, sed indulgens Episcopus, ui in altero ex Altaris gradibus ponatur, simul iiibeal, ul conspectum Crucis non impediat, quod expresse praecipit Benedicius XIV in laudata Epistola, el procul distet ab San­ ctissimi Sacramenli custodia, uti habetur in praesenti S. R. C. responso. Quo i si aliis Altaribus Ecclesia sil in^lrucla, poterunt in bis minores bae tabulae collocari, quin ulla ponatui in Altari , ubi asservalur SSthurn Eucharistiae Sacramentum. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2614. N0VAR1EN. (4580) Ad Dubium l. Non ingratum fore Lecto­ ribus arbitratus sum, si hic, loco adnoialionum, eruditas subiicerem consultationes praeslantissimorum Theologorum, qui super hac controversia rogali tam docte et solide, validisque rationum momentis suum pro verilale sensum aperuerunt el confirmarunt, ut frustra aliquid addere aut clarius expo­ nere praesumerem. Votum Reverendissimi P. D. Maurt Talucci Abbatis Congregationis Oliretanae. Essendo state annesse dalla Sanlilà di Nostro Signore PP. Pio VII frlicemente Re­ gnante alcune Parrocchie di Rilo Ambrosiano, perché prima comprese nella Diocesi di Milano, alla Diocesi di Novara, in cui si osserva il Rilo Romano, nasce il dubbin, se le dette Parrocchie debbano cambiare il proprio inveterato e Canonico Rilo? Questi» 10 esige e Io stima necessario il Card. Vescovo di Novara, ma alcune di quelle non amano abbandonarlo ; hanno perciô inviala una rispellosa supplici al S. Padre: ma il Card. Vescovu ha esposlo al medesimo i gravi molivi, da cui viene spronalo per esigere dalle medesime d cambiamenlo del Rilo. Venendo perlanlo richieslo di esporre 11 mio parere su questo dubbio, osserv.» nel fogho delle islruzioni consegnalemi da questa Sacra Congregaziune, che Ire soin» i punli, su cui debbo brevemente esporlo. I. Se convenga obbligare le Parrocchie nuovamente aggiunle alla Diocesi di No­ vara j passare fiai Rito Ambrosiaiio al Hu­ mano ; oppure se più espedienle sia lasciarle nell’anlico loro possesso. II. Ogniqualvolla si convenga nella pri­ ma parle, cioè a favore del Rilo Romano, dovrà vedersi, se la decisione da darsi debba essere precelliva o f.icoltitiva, vale a dire se il Cardinal Vescovo dovià slreilamenle mandaro ad esecuzione gli ordini della Sacra Congregazione ; oppure usaie dello facolla, the gli saranno concesse, con regolarsi seconde le circoslanze con prudente arbitrio, acciô le cose possano - 206 — andar con quiete senze cagionar dislurbi e dissensioni. Ili. Polranno ancora proporsi i mezzi che si crederanno opportuni per meglio < onimi per il loro Rito, riguardano ciô non estante con non minore venerazione il Ro­ mano. Una simile piudenziale economia adunque piegherebbe facihnenle le suddetle renuenti Parrocchie a concepire verso questo il doveroso rispetlo : coi progresso del tempo poi, vedendosi prive dei present! P.irrochi e trovandosi in assoluta nécessita di non poiere avere allri Ecclesiastici, che quel di Rito Romano, con tranquillilà pasM-rebbero ad amarlo o quindi ad unifortuarsi al medesimo: e questa sarebbe quella vera necessilà, che al dire del Eagnano a ngore iuris excepta intelligiluT (In 2 par. Decretal, in cap. Nimis de Fil. Presbyter.); nécessité, che si riconosce sollanto, al dire dei medesimo, quando Ecclesia indiget mi­ nistris illorum Ordinum, nec reperiuntur qui possmt adiuvari (C.Quaeiis ibid. de aelat. el qnalit.). Dal sin qui dello sembrami che discenda uainralmenle Ia risposla al secondo Quesito. Itnperocchè credendosi essere piudenziale economia di lollerare coll’esposio melodo il Riio Ambrosiano e con quelle regale, che - accenneranno in appresso) nelle anzitlelle renuenti Parrocchie, slimerei non do- versi dare un ordino precellivo al Card. Vescovo di Novara, ma dargli sollanto lé idonee istruzioni e munirlo delle facoliâ, onde con prudente condotta, e dopo la mancanza dei present! Parrochi, o anche prima, se gli si présenta un opportuno e pacifico inconlro, introduce nelle renuenti Parroc­ chie il Rito Rornano. Il medesimo infatli, trovandosi sulla faccia del luogo, è in islalo di conoscere il lempo più opportuno e di approfillarsi di quelle favorevoli circoslanze, che possono con tranquillilà guidare al termine del cambiamenlo, che si brama. Anche a S. Carlo da Gregorio XIII furono date le più ampie facollà e le opportune istruzioni, onde nella Diocesi riformasse con pace il Rito Ambrosiano. I mezzi final mente, che slimerei i più opportuni da insinuarsi al Gard. Vescovo per giungere allo scopo del comptulo cambiamento del Riio senza turbamenti, anzi con reciproca soddisfazione (il che viene da me in lerzo luogo richiesto), ollre gli accennali nella risposla al primo Quesito, crederet che possano essere i seguenti. Slimerei perlante giovevole d’insinuare al Card. Vescovo, che, terminal» la visita della Diocesi, convocasse un Sinodo, per irallarvi anche queslo intéressante e delicato alTare. Nei primi secoli della Chiesa questi affari di rilievo, al dire di Tertulliano, si trallavano neiSinodi: Alliora quaeque in com­ mune tractabantur (de leiun. cap. 13). E se S. Carlo, per riformare il Rito Ambro­ siano, slimô necessario convocare dei Sinodi, quanto maggiormenle lo sarà, per farlo con quiete e soddisfazione delle re­ nuenti Parrocchie cessare I Che se, atlese le circoslanze, riuscisse impossibile di convocare un Sinodo, erederei che non sarebbe difficile di convo­ care almeno una Sinodale Congregazione, composta dei più probi Parrochi ed Eccle­ siastici di Riio Ambrosiano, e di allri di Riio Romano. In questa Congregazione potrebbe con maturo Consiglio il Card. Vescovo lissare prima il modo di dispone quei di Riio Ambrosiano ad tiniformarsi al Romano, quan­ do mancheranno i present! Parrochi, e poscia renderlo alia Diocesi nolo per mezzo di una paterna e ragionala Pastorale. Crederei allresi giovevole di fissare nella della Congregazione e quindi ptlbblicare colla nominata Pastorale, che verrà toileralo il Riio Ambrosiano nella sola amminislrazione de’ Sacramenti e nelle sole funziom ecclesiasliche delle Parrocchie. — 209 — Rapporto poi al Calendario, ai digiuniecc. potrebbe prescriversi quanto su ciô ordina Benedetto XIV in diverse Bollc per i Greci ed Halo Greci, particolai mente nella Bolla Etsi Pastoralis § IX (T. 1 Bull., an. 1742): adallando bensi tuito prudenzialmente alia présente circostanza. E queslo il mio debole parere breveinente esposto su i fallimi Quesili; lo rimetto senza alcuna restrizione al purgatis­ simo intendimenlo degli Emmenlissimi com­ ponenti quesla Sacra Congregazione, i quali stippliranno, non vi cade dubbio, a quanto vi è di mancanle o d’ineseguibile nel me­ desimo. E ciô per verilà ecc. D. Mauro Talucci Ab. Olivelano Consultore. Votum alterius Consultoris el Theologi est, ul sequitur : Votum Reuini P. Michaelis Zccchinelli Soc. /«it. Attente perlectis et accurate expensis talionibus, quae in controversia de cessa lione Ambrosiam ritus in quibusdam Paroe­ ciis a Mediolanensi Dioecesi avulsis et Novariae adscitis, ulrinque alTeruntur, haec, mihi notatu digniora visa sunt, quae feren­ dae sententiae viam quodammodo sterne­ rent. Animadverto in primis ex tribus ac viginli Paroeciis, quae Dioecesi Novariae adieclae sunt, septem dumtaxat, aut ad sum­ mum octo (ut apparet ex prospectu Emi Card. Arc.hiepiscopi Novarien.) Ambrosiano ritui tenacius inhaerere; ex reliquis novem tamquam necessitate compulsas ad Roma­ num transiisse; alias, si minus sponte, sal­ tem pacifice mutationem admisisse. Ilis po­ sitis dico : Primo. Paroecias illas, quae vi neces­ sitatis ani auctoritatis adactae in Roma­ num Ritum migrai uni, in eo perseverare debere nec posse ad pristinos suos ritus redire, iuxla Decretum S. R. C. die <3 Mar­ tii an. 1608 in Trullen. seu Nullius, quod sic se habet: « Usus Missalis el Breviarii Ro­ mam semel introductus in Ecclesia aliqua, quae habebat particulare Missale et Brevia­ rium, confirmandus est, nec licet redire ad usum antiqui Missalis el Breviarii ». Secundo. Paroecias illas, quae libellum supplicem obtulerunt, ul sibi liceat in an­ tiqua suorum rituum possessione permanere, etiamsi id eis aliquatenus el pro tempore permitteretur, non ewe lamen in tali pos­ sessione, Decreto nilo a S. R. C. confirman­ das ; hoc enim el invidiam lurbasque ciere posset in aliis Paroeciis, praesertim illis quae non Iam sponte, quam necessitate com­ pulsae Romanum Hilum adoptarunt, et Emi Praesulis auctoritati nonnihil officere vide­ retur. Tertio. Easdem lamen Paroecias, quae adhuc nutant et obnituntur, nullo Decreto S. R C. ad veteres suos ritus abigendos esse cogendas, idque mullis de causis. 1. Ne praeiudicium fieri videatur illis Ecclesiis, quae (ul Parochi in suo libello supplici notant) licel a Mediolanensi ad Bergomensetn Djoecesim translatae, lamen per­ missae sunt 'suos ritus pacifice retinere. 2. Ne Parochis S. Pontificis clementiam pro relinendis suis ritibus obnixe implo­ rantibus maior a Romano ritu abhorrendi praebeatur occasio, si videant se non modo, quod supplices rogabant non obtinuisse, sed ad id quod detrectant, peremptorie com­ pulsos. 3. Videtur id moris fuisse in Ecclesia, ut huiusmodi negotiis sensim el pedelenlim potius, quam decretorie ageret, cum M. Bonhomius Episcopus Vercellensis, au­ ctoritate Apostolica a Gregorio XIII accepta, visitaret Ecclesiam Comensem, hortatus qui­ dem esi. ul dimisso riiu, quem dicunt Patriarchino, Romanum amplecteretur, non lamen coegit. Ipse etiam Episcopus Comen­ sis loannes Antonius Volpi, qui Gregorio XIII, cuius fuerat Nuncius, maxime addictus erat, cum vellet obsequi Visitatoris placito, obnilenlibus lamen Canonicis, nihil obtinuit, et ne acrius ageret, illum cultum immu­ tatum reliquit. Nihil etiam immutavit eius successor, qui mortuus est anno 1K98. Nec immerito id facium. Ut enim ait Tertullianus: « Non possumus respuere consuetudinem, quam damnare non possumus, ulpole non extraneam, quia non extraneorum, cum qui bus communicamus ius pacis et nomen fra­ ternitatis ». Huic Nicolaus | ad Pholii que­ relas respondens, < de consuetudinibus (aie­ bat), quas nos opponere visi estis, scribentes per diversas Ecclesias, diversas esse con­ suetudines, si illis canonica non obsistit au­ ctoritas, pio qua obviare debeamus, nihil indicamus vel eis resistimus ». 4. Ipsa S. R. C. cum ad instantiam Archiepiscopi Firmani el Card. CaralTae duo dedisset Decreta ad absolvendam quamdam Coeleslinorum consuetudinem, postea eadem revocavit die 30 lunii 1629, Urbano VIII ap14 — 210 — probante in una Constitutione, quae incipit Exponi uohis etc. Quarto. Quandoquidem ex luculentis ra­ tionibus quas Emus Card. Archiepiscopus Novariensis affert in suo pro-.Memoria, satis perspicue apparet futurum, ut serius ocius Paroeciae illae ad Romanum ritum migrare cogantur, idcirco convenions videtur facul­ tatem facere Card. Archiepiscopo, ut pro prudentia sua agat, prout tempus et res postulare animadvertit, concessis etiam aliis dilationibus, si opus erit, ad tollendas aut praecavendas dissensiones. « Ipsa quippe mutatio consuetudinis (ut ait D. Aug. Ep. ad lan. 54, al. 118' etiam quae adiuvat utilitate, novitate perturbat ». Quinto. Quod ad media attinet ad opta­ tum linem assequendum aptiora, auctoritate motus Anselmi Cintuariensis, qui, loquens de huiusmodi ritibus: «Qui non in fide discordant, neque in unam colligi possunt consuetudinem, existimo (ait) eos polius in pace concorditer tolerandos, qüim discorde cum scandalo damnandos ». Auctoritate, in­ quam, lanii viri motus putarem suasu po­ tius el duclu, quam vi el imperio agen­ dum, etiamsi optata mutatio aliquantulum esset protrahenda. Sexio. Inierim, ne quid inconveniens circa promiscuum uiriusque rilus usum con­ tingat, quod aul scandalum creet, aut Sa­ cri Cultus dignitati el decori adversari vi­ deatur, obligari possunt illi, qui suis con­ suetudinibus pervicaciter inhaerentes, non­ nisi aegerrime ab iis se divelli patiuntur, ul adamussim rilus suos sequantur ; el si ex defectu ministrorum, librorum aut simi­ lium id praestare nequeam, Romanum rilum admittat, lia factum fuisse apparel in Ecclesia Comensi circa abolitionem rilus Aquileieusis, seu Patriarchini. Ex Statutis enim Synodalibus Comensibus annor. lîSGfi et 1579 arguitur, quod rilus Romanus non­ nisi insensibililer introducitis fuit. El sane Synodus anni 1579 : « Recitent (ait) Sa­ cerdotes Horas Canonicas quotidie . ... se­ cundum ritum el usum Ecclesiae Comensis, qui rilus in Missis celebrandis pariter ob­ servetur. Hi vero, quibus librorum Comen­ sium copia non fuerit, Missali et Breviario Romano novissimo ulanlur, donec refor­ mandi Comensis ratio inealur ». El vero rilus isle m Comensi Ecclesia Aquileieusis tuftraganea usque ad ann. 1598 perseve­ ravit, quamqu.nn eadem Ecclesia sub Du­ catu Mediolanensi comprehenderetur. Septimo. Ul mutatio islbaec cum ma­ t iore plebium et Ecclesiarum, Ambrosiano ritui firmiter inhaerentium, satisfactione liai, posset fortasse ad tempus permitti, ut, qua­ tenus pro dignitate fieri possit, slalis quibus­ dam diebus,aut locis, aul circumstantiis, anti­ quo ritu ulanlur, aul in Sacrificiis, aul in pre­ cibus etc., ul rilus tam celebris, succe­ dente Romano, quemadmodum Synagoga vetus, succedente Ecclesia, non sine honore contumulatus videatur. Ita nimirum factum fuisse legimus quoad ritum Mozarabum (apud Card. Bona) in Hispania; qui rilus in sex Ecclesiis etiam post mutatos alibi ritus diu­ tius perseveravit, vel inter hostes, nec non­ nisi deficientibus quibusdam familiis defecit, et Romanus ibidem introduci coepit, ita ta­ men, ul statis diebus, pristino ritu sacrifi­ caretur. Ita etiam factum est in Ecclesia Comensi, in quam ubi Clemens VIII indu­ xit, abrogato Patriarchino, ritum Romanum, excepit Officium B. Μ. V. quod quibusdam diebus secundum ritum Patriotchinum reci­ tari adhuc diutius consuevit. Octavo. Caelerum, quoniam delectus me­ diorum, quae magis expediunt ad migra­ tionem hanc rilus pacifice el sine animo­ rum offensione ineundam, potissimum pen dei ex notitia personarum, locorum pecu­ liarii! mque circumstantiarum ; idcirco mihi videtur lotum id negotii Emo Episcopo com­ mittendum, quippe qui rem ob oculos ha­ bet, el acu, ul dicitur, tangit. Nono. Denique habenda mihi videntur prae oculis verba illa Cl. Mabillonii Com­ mem. in Ord. Rom. § 21 : < Laudanda in huiusmodi ritibus constantia, modo caetera adsint, Ecclesiae pax el concordia, atque christana charilas, cui omnes rilus cedere el suffragari necesse esl ». Et paullo ante: < Ubi regnant antiqui ritus, hi constanter relinendi : ubi novi prae antiquis praeva­ luerunt, antiquos laudare decet, novos non reiicere. Vix enim unquam accidit, ul quod semel usu receptum est, absque perturba­ tione muleiur. El quidem ul rituum varie­ tatem induxit locorum varietas, ita etiam eorum iisdem in locis mutationem aliquando persuasit temporum diversitas ». ADNOTATIO SUPER DECRETO -(»15. SULMONEN. (4582) In Ecclesiis Cathedrahbns et Collegiatis ritus omnes servandi soni, nedum quoad substantiam, verum eliam quoad modum, formam el ordinem, quo praescripti legun. tor in Caeremoniali Episcoporum. Quamob. — 211 rem in node Natalis Domini, prima Missa absoluta, Laudes etiam cantari solcmniter debenl; nec salis esl allcrnalim dumtaxat easdem recitare. Non diffiteor oe ollum quidem verbum occurrere in antiquis prae­ fati Caeremonialis editionibus de canius solemnilale: verumlamen in nova, quae, Pon­ tifice Benedicto XIII, adornata, emendata et aucta e Romanis Typis anno 1729 pro­ diit, capiti 14 libri 2 additum fuit, quod sequitur; videlicet : « In Laudibus tandem, quae post Missam soleinniter cantari debenl, servenlur omnia, quae in superiori capite 7 huiusmel libri praescripta reperiunlur ». Unde palet salis non esse allernatim in Choro Laudes recitare, sed omnino cum cantu ad praescriptae regulae formam esse persolvendas. Verba emm illa solemuiter cantari debent, non in facultate rem po­ nunt, sed absolutum praeceptum important,· veluli pluries a S. R. C. declaratum fuit, el novissime in Civilalen. 20 Maii 4820. Etenim attendendae sum diversae dictiones, quibus utuntur Caeremonialis, Ritualis, Mis­ salis, Breviarii Rubricae, pro rite persol­ vendis Horis Canonicis, aliisque Ecclesiasti­ cis functionibus agendis. Dictio debet, quae saepe occurrit in praefatis Ritualibus libris, praeceptive semper est, secumque fert po­ sitivam obligationem : facultalivae vero sunt dictiones aliae, congruit, potest, c nrenit, decet, el his similes. Idcirco S. C. directe respondens quaesito, regulae conformare se debuit, quin admitteret consuetudinem, quae obtinuisse in Cathedral) Sulmonen. fereba­ tur, legendi Laudes sine cantu. Sed quo­ niam ex Ecclesiasticis aul Civilibus legi­ bus nulla ferme est, cuius observantia, pe­ culiaribus attentis circumstantiis, nequeat a potestatem habente quandoque moderari ; el Apostolica Sedes in iis, quae circa mo­ dum potius versantur, quam circa rem prae­ ceptam, nonnunquam in casibus particula­ ribus, aut dispensationem, aul moderatio­ nem indulgere consuevit ; ideo eadem S. C., postquam ad legis formatu responderat, si­ mul addidit : « Sed m casu consulendum SSnio pro Apostolica dispensatione ». Ur­ gebant quippe rationes plurimae ab Epi­ scopo enumeratae, quae indulgentiae viam aperiebant. Tales sunt nimia Calhedralis a Civitate distantia, localilas, cum eadem in montanis sil posita, aôris et frigoris incle­ mentia, quae mullum affert incommodi bru­ mali tempore et concubia nocte, onus tan­ dem, quo tenentur Canonici el reliqui de Clero, prima luce a propriis longe dissilis habitationibus ad Ecclesiam redire pro aliis Horis persolvendis, secunda ei tertia Missa solemni ritu celebrandis. Hisce attentis cir­ cumstantiis, opportunum visum est, m hoc speciali casu, aliquid relaxari posse de le­ gis rigore : quemadmodum Sanctitas Sua, licet in casu diverso, sed iisdem fere de causis, relaxavit favore Capituli Calhedralis Boven., eidem indulgens, ut hyemali tem­ pore Canonici et Clerici eiusdem servitio addicti, nimirum post Festum omnium San­ ctorum, usque ad Maiorem Hebdomadam exclusive, possent semel in die ad Eccle­ siam accedere, ibique tam Matutinas, quam Vespertinas Horas, nernon Convenlualem Missam sine interruptione persol­ vere, ita tamen, ut Completorio post me­ ridiem linis impon itur. Nam, licet iure Ec­ clesiastico statutum sil, ul debilis distributis horis in Calhedralibu-. et Collegiatis Eccle­ siis diversae Officii paries peiagantur ; ni­ hilominus, expositis circumstantiis attentis, aliquid Apostolica Auctoritate remittendum, aliquid visum esl indulgendum. Cum autem praefato responso ad pri­ mum ex propositis dubiis Episcopi preci­ bus satisfactum fuerit, non erat immoran­ dum in secundo. Etenim hac in petitione supponit Episcopus aliquibus Religionibus el Ecclesiis concessum fuisse node Nativi­ tatis Domini inter Missarum solemnia Lau­ des sine cantu alternari, el eo modo Sa­ crum compleri, quo lil in Vesperis decan­ tandis post Communionem in Sabbato San­ cto. At ego non iniuna pulo perperam ab ipso adhibitum verbum loncessum, el quod revera in aliquibus locis ex more lil, ex Apostolica dispensatione fieri credidisse. Id esl, quod specialim indultum aliquando fuisse probari nunquam poterit. Forte enim digi­ tum intendere voluit in consuetudinem, quam ea node viguisse narrat Marlène de Anliqu. Eccl. Ril. torn. 3, cap. 12, num. 26 in Remensi, Parisiens'), Turonensi, aliisque bene mullis Galliarom Ecclesiis, in quibus cantabantur Landes ante Orationem, quae in Missa dicitur Poslcommunio, ne populus, expleta Missa, slalim ab Ecclesia discederet, non adhuc conlatis Laudibus, quae cum Ma­ tutino coniungunlur, eique dant comple­ mentum : eiusdemque rilus meminit Duran­ dus in Rationale etc. lib. 6, cap. 13. Aliis tamen m Ecclesiis, ul feri Micrologie cap. 34, Missae linem non dabat versus : Ite, Missa esl: bene vero aller: lienedicamus Domino, ne populo quasi licentiam abeundi infra maiulinales Laudes dedisse videamur, quas Q|Q I Uatim post Missam ilerum, concrepantibus signis incipere solemus. Forte etiam ratio­ nem habere intendit moris, qui adhuc ob­ tinet apud Religiosos aliquos, ac praesertim C.mnelil.is antiquae observantiae et S. Do­ minici Institutum proluentes. Sed haec, ac id genus aliae consuetudines alienae sunt a moribus Ecclesiae Romanae. Usus, qui adhuc vigent in aliquibus regionibus el Coenobitarum Ecclesiis, longe priusquam Caeremoniale Episcoporum ederetur in­ ducti, tolerantur potius, quam rite pro­ bentur. Servari utique permittuntur, quia ritus substantiam non laedunt sed transferri nequeunt ad Ecclesias, quae Ritum Roma­ num sequuntur, sacrasque actiones iuxta Caeremoniale Episcoporum perficere de­ bent. Confundi ergo videtur in dubio ta­ cita tolerantia cum expressa concessione. Si quis plura scire velit de rituum va­ rietate, qui m nonnullis Ecclesiis nocte Na­ tivitatis Domini quoad Laudes antiquitus obtinuerunt, el modo (nisi forte aliquod in una allerave vestigium supersit obli­ térait sunt ; adire potent laudatum Marlène loc. supra cit. num. XXX, el Calalanum in commentariis ad Caeremoniale Episcopo­ rum lib. 2, cap. 14, § 12, num. 2. Mei quippe instituti ratio non patitur, ul in iis recensendis diutius immorer. SUFFRAGIA SUPER DECRETO RESOLUTIONIS DUBIORUM. (4583) Ad Dubium I. Non levis esi apud re­ rum lilurgicai urn Scriplores controversia, utrum, necnon olim licuerit, et modo etiam liceat a Sacerdotibus Feria V in Coena Do­ mini Sacrificium privatim offerri. Singuli •■mm in diversas abeunt sententias, de qua­ rum varietate non est hic disserendi locus. Verumtamen unum est, quod firmum manel, videlicet hauc Feriam mm adnumerari diebus aliturgicis, qui Missa omnino ca­ rent, quales sunt Feria VI, el Sabbatum Sanctum, ex cap. Sabbato distinet. 3 de Consecrat. : imo ob sublimia, quae reco­ luntur Mysteria, haec Fena Sacrificium iure postulat. Ideo iuxta veterem tuorem 1res celebrabantur Missae: Prima ad reconcilian­ dos poenilenles; altera ad Sacra conficienda Olea ; tertia demum ad recolendam Sacrae Eucharistiae institutionis memoriam. Prae­ sens vero disciplina unam lanium Missam solemnem admittit in Ecclesiis Calhedrali- bus, Collegiatis, Parochialibus, Convenlualibus; privatas omnino vetat. Quod si Inc in Feria Festum incidat de praecepto ser­ vandum, non omnibus Sacerdotibus cele­ brandi Iit potestas, sed aliquot Missae le­ ctae in qualibet Ecclesia permittuntur, ut queant fideles obligationi satisfacere ; nec reliqui de Clero desint, qui inter Missarum Solemnia ad Apostolorum imitationem Sa­ cram sumant Eucharistiam. Si ratio quae­ ratur, curnam hac die privatae Missae pro­ hibentur eadem non a qualitate diei pe­ tenda est. quae revera Sacrificium admittit, sed a reverentia debita sublimissimo Sacra­ menti institutionis Mysterio. Decet namque, ut Sacerdotes a sacrificando abstineant, Sacramque dapem laicornm more ab Episcopi, Praesidis, Parochi celebrantis manibus acci­ piant. Memoria namque recolitur D.N.I.C., qui pridie quam pateretur, tantum Sacra­ mentum instituens, verum suum Corpus el Sanguinem sub speciebus panis el vini ad manducandum el bibendum accumbentibus Apostolis tradidit, nobisque perenne sui amoris pignus in saecula saeculorum reli­ quit. Audiendus aeternae memoriae Pontifex Benedictus XIV, qui Institui. 38, num.fi, ail: «Si quis huius Instituti causam scire velit, siaiim ipsam explicabimus. Eadem Feria V Sacrae Eucharistiae solemne Festum celebratur, quam postrema Coena Christus Dominus instituit : quo tempore, iuxta Con­ cilii Tndentini sententiam, Sacerdotium quo­ que Apostolis contulit. Quare sicut Divinus Salvator sibi primum, ac deinde Apostolis Sacrosancta Mysteria tradidit, ita consenta­ neum fuit, ut Sacerdos Feria V maioris Heb­ domadae, suscepta Divina Eucharistia, ipsam postea universo Clero distribueret, qui Ec­ clesiae adscribilur, ubi Sacrum peragitur ». Nedum vero decet, ut Sacerdotes in hac Feria el reliqui de Clero e inanibus Cele­ brantis Sacram Hostiam sumant, sed etiam congruit, ul fideles caoleri idipsum prae­ stent; imo ius habent, ut Sacramentum sibi ministretur a Parocho, cuius regimini sub­ jiciuntur. Nam iuxta veterem Ecclesiae mo­ rem ad hoc non solum pietate, verum eliam praecepto fideles omnes ducebantur ; quem­ admodum testimonio antiqui Canonis In Cor­ na Domini de Consecrat, aperte compro­ batur. Equidem praesens disciplina laxative ad hanc Feriam hoc non secnm feri positivum praeceptum ; exigil tamen religio el reco­ lendi Mysiem sanctitas, ut in unaquaque Ecclesia Cathedral), Collegial», Parochiali, Convenluali, unica celebretur solemnis Missa in qua tam omnes Sacerdotes el Clerici, quam eliam, si qui accedunt, fideles laie,i, sacram sumant Communionem. El quoniam aequum est, ut in Ecclesiis omnibus quae subditam habent plebem, Sacrum solemne liat, nec omnes aeque Clericis, supelleclilibus atque opibus abundant, ul pro di­ gnitate, tam in hac, quam in Feria VI et Sabbato Sancto sacrae actiones celebrari va­ leant, huic incommodo consulere volens s. m. Benedicius XIII, praevia consultatione particularis Congregationis a se indictae, parvum Rituale praelo tradi, publicique in­ iis fieri iussit, pauperibus el ruralibus Pa­ roeciis accommodatum. Adeundus P. Me­ ratus ad Gavanium pari. 4, lit. 7, num. 31, de Ritibus servandis in minoribus Ecclesiis. Parvo huiusmodi Rituali salis provisum est illis Paroeciis, in quibus induo Passio­ nis nequeunt expleri praescriptae functio­ nes cum solemnitate, cantu el Ministris paratis: quomodo id fieri posset, si unus tantum, aut alter esi Sacerdos? Necesse ta­ men est, ul aliquot saltem adsint Clerici, qui 1res ad minus numero esse debent. Verumlamen adhuc pauperiores, ac prae­ sertim rurales Paroeciae supersunt, in qui­ bus vel unus dumtaxat, vel nullus est Cle­ ricus, qui Colla indutus Celebranti mini­ stret. Bene est, ul in his omittantur fun­ ctiones, cum modus desit quo, si non solemniler, debita saltem cum decentia peragantur: congruere tamen plurimum vi­ detur, ul ad satisfaciendum subtectae ple­ bis pietati, praesertim, siqui velint (ad quod ius habent) sacram sumere Communionem el Paschali praecepto satisfacere, Parochus privatam celebiel Missam. Hanc autem te­ nuisse sententiam videtur laudatus Ponti­ fex, cum Bononiensem Ecclesiam Archiepiscopus regeret ; nam loc. super cil. mbens, ne ullus Sacerdos ea Fena Sacrum privalim faceret, Parochos excepit : « Si vero, inquit, praeter Paiochum in sua Pa­ rochia, Sacerdos aliquis cuiuscumque con­ ditionis aut dignitatis Missam privalim Feria quinta, sexta ac Sabbato maioris Hebdoma­ dae celebrare ausus fuerit, ipsum graviter pu­ niemus et a Divinis eliam interdicemus etc. ». Magni lien debet tanti Pontificis auctoritas; nec dubium est, quod ibi non agat de Missa privalim a Parocho celebranda. Non enim ibi loquitur de Missa solemni, verum de leda, quam ea diti Saceidotibus omnibus celebrare esi interdictum. Si Parochos a generali excipit lege, rationem habuisse censendus est illarum Paroeciarum suae Archidioecesis, in quihus ob inopiam et Cle­ ricorum defectum, Hebdomadae maioris sa­ crae functiones nec solemniler, nec decen­ ter, iuxta laudatum parvum Rituale Bene­ dicit XIII, peragi possent. El revera rogati Patres sacris tuendis ritibus Praepositi : < An in Feria V Coenae Domini celebrati possit in Ecclesia (non in privato Valetudinarii Sacello, sed publica in Ecclesia) una Missa privata propter in­ fumos, excepia solemni ? » sub die 27 Mar­ tii 1773 responderunt : < Arbitrio Episcopi ». Praeterea non desunt Ecclesiae, in quibus pro populi commoditate Parochus privalim celebrat, subiectaeque sibi plebi Commu­ nionem ministrat, priusquam Missae Con­ ventual) initium detur: ita in Patriarchal) Lateranensi et in quibusdam aliis Urbis Collegiatis Ecclesiis, quamvis m iisdem Solemnia omnia fiant el possit commode po­ pulus Sacro intéresse. Si ita est, polion iure congruet e videtur, ut id fiat in pau­ pere rurali Paroecia, favore illorum, qui eidem subiiciuniur, ut queant Missam au­ dire a proprio Parocho celebratam, in ea­ dem sacraro snmereCommunionem, Paschali praecepto satisfacere el memoriam reco­ lere institutionis Sacramenti. Quod si ma­ xime decet favore plebis, mullo eliam ma­ gis convenue videtur quoad ipsum Paro­ chum ; nam si teneretur, ul revera Parochi tenentur, Poenitentiae el Eucharistiae Sa­ cramenta ministrare populo sibi subiecto, quin tamen ei liceret Sacrum facere, nec forte posset per manum alterius (alto de­ ficiente Sacerdote) sacram sumere dapem; ac propleiea, dum alios reficit, ipse ieiunus cogeretur abire el privaretur spirituali gaudio illius diei, quo, cum Celebrantes, tum du Sacrificio participantes, tanti Sa­ cramenti institutionis memoriam recolentes, perfunduntur. Validis hisce rationibus mature perpen­ sis, S. C. proposito dubio : Affirmative re­ spondit ; rem tamen noluit in Parochorum ruralium arbitrio relinquere, sed demanda­ vit, ut iidem quotannis el peterent el ab Episcopo celebrandi veniam oblinerent. Si­ quidem animadvertit occurrere quandoque casus rationabiliter eam denegandi. Talis profecto erit, si rurales Parochi in Calhedralem convenire deberent, ad coinplen dum numerum Presbyterorum, Diaconorum el Subdiaconornm, quot necessarii sunt in Oleorum Sacrorum confectione, qnm utrum­ que munii' ob loci distantiam vel ob aliam causam componi possit. Dum vero consu­ luit pauperioribus et ruralibus Paroeciis,, excitare etiam voluit Episcoporum solicitndinem et vigilantiam, ul iubeanl sacras functiones peragi Feria V et VI, necoon Sabbato maioris Hebdomidae in aliis Parochialibtis Ecclesiis, in quibus saltem 1res qnatuorve Clerici haberi possunt, servata forma parvi Ritualis s. m. Benedicti XIII iussu editi; et proplerea, quoniam exem­ plaria defecerunt, novam eiusdem editio­ nem prope diem evulgari curabimus. Ad Dubium 11. Duas habet paries hoc Du­ bium. Prima ad Episcopum allinet, qui Sab­ bato Sancio in domestico Sacello Sacrum facit ratione Ordinationis : altera Presbyte­ ros respicit, siqui privilegio donantur of­ ferendi ea die Sacrificium. Breviter de utroque. Ordinationes generales, pro quibus certa praefinita sunt tempora, publice in Cathe­ ti rali peragendae sunt ; ita in Pontificali Ro­ mano tit. de Ordinibus conferendis : « Or­ dinationes sacrorum Ordinum, statutis a iure temporibus, ac in Calhedrali Ecclesia, vo­ calis praesenlibusque ad id Ecclesiae Ca­ nonicis publice celebrentur ». Ideo S. R. C. rogata ab Episcopo Mazarien. : < An Epi­ scopus volens die Sabbati Sancti Ordines conferre, licite praestare hoc valeat, Sa­ crum pnvalim peragendo in proprii Pala­ tii Sacello?» sub dic 18 Martii 1702 re­ spondit : < Negative ». Nec secus respon­ dendum erat Dubio generaliter nimis ex­ presso. Nulla siquidem suberat ratio (si excipias placitum Episcopi expressum per verbum tolens) qua S. C. licere censeret. Nam si generali quaesito respondisset: Af­ firmative: huiusmodi responso quisque pro lubilu potuisset abuti, a Pontificali prae­ scripto declinare el Ordinationes etiam ge­ nerales pnvalim peragendo domestico Sa­ cello, propriae commoditati inservire. Verumtamen non raro accidit, ul, vel ob mo­ dicum ordinandorum numerum, velob aliam rationabilem causam, licite queat sacra haec actio ab Episcopo in privato Sacello perfici. Id saepe accidit in Urbe, ubi licet statis temporibus in Lateranensi Patriarchal) Basili i generalis Ordinatio solemniler fiat ab Emo Domino Cardinali Vicario vel ab Rmo Vicesgerente, venia nihilominus datur uni allenve Episcopo aliquibus cum sacros, tum minores Ordines privatim conferendi. Si id accidat in Sabbatis quatuor temporum, oc­ currit dubitandi ratio", quia vel Ordinatio -it publica vel privata, ordo tamen eam peragendi ne hilum quidem differt, si unam excipias solemniLitem. Verum non ita esi, si Episcopus in Sabbato Sancio Missam in suo Sacello ad Ordines conferendos privalim celebret. Cum enim nec Cerei Paschalis benedictio fiai, Ordinatio vero inxia diversos gradus distribuatur, non inter unam aller.imque lectionem, quippe harum recitatio, secus ac in aliis Sabbatis, Missum praecedit, quaeri potest ubi inchoanda sil Missa? Con­ troversiam dirimit positiva Pontificalis Ru­ brica : « Si vero Sabbato Sancio Ordinatio­ nes fiant, Officium incipitur a prima pro­ phetia el continuatur, prout in Ordinario usque ad Litanias inclusive etc. ». Neque dicas rem ibi esse de Ordinatione gene­ rali et solemni, non autem de privata. Pri­ mum enim, ubi lex non distinguit, nec nos distinguere debemus ; neque ulla occurrit diversa ratio, quae discrimen ponat inter Ordinationem solemnem el privatam : inio ex Ecclesiae instituto Lectiones ob mysti­ cas significationes ad Ordinationem, quae fit statis temporibus, proprie perlinent. Quam­ quam vero duodecim, quae leguntur Sab­ bato Sancio, praecedant benedictionem Fon­ tis el collationem Baptismi, quapropter in­ structioni Catechumenorum inserviunt, ni­ hilominus aeque ad successivam Ordinatio­ nem referuntur·. < Post Cerei benedictionem, inquit Meratus ad Gavant, pari. 4, iit. 10, num. 29, dicuntur lectiones, quae olim ad Catechumenorum instructionem recitaban­ tur .... Lectiones istae in Missali Romano duodecim numerantur, quae postquam no­ ctu non baptizatur amplius, el Baptismo sa­ crorum Ordinum collatio substituta est, quum Ordinationis diebus duodecim habe­ bantur lectiones Sabbato Sancio assignatae sunt quae, ul dixi, iuxta primam institu­ tionem ad instructionem Catechumenorum et ad Baptismum referuntur ». Tandem, si quid adhuc Dubii superesl, istud solvit S. R. C., quae rogata ab Episcopo Bergomen.: * Utrum in Sabbato Sancto pro col­ latione sacrorum Ordinum Episcopus in suo domestico Oratorio teneatur Missam cum pro­ phetiis, ul in Missali, celebrare?» sub die 21 Martii 1744 respondit: « Affirmative; idesl pro collatione sacrorum Ordinum in Sabbato Sancio Missa incipienda est a pro- . pheliis ». Quum itaque prophetiae in Sab­ bato Sancio de rigore ad Missam non per­ tineant, ad Ordinationem tamen relationem habeant el haberi debeant tamquam aclus praeparatorii ad eamdem, licet etiam ad in­ structionem Catechumenorum iuxta vetus — 2)5 — Ecclesiae institutum et disciplinam referan­ tur: ideo omittendae nunquam sunt ab Epi­ scopo privatim et seiunclim ab aliis sacris actionibus, quae praemitti ea die debent, Ordinationem peragente. Non ita dicendum de Sacerdotibus, si qui sunt privilegio ditati offerendi ea die Sa­ crificium. Nam, ut paullo ante dictum est, prophetiae ad Missam non pertinent, bene vero Baptismum et Ordinationem. Leguntur quidem in Missa eonvenluali, ubi nec be­ nedicitur Fons, nec sequitur Ordinatio : ve­ rum ita Iit cum ad recolenda sublimia il­ lius diei mysteria, tum ad veterum Ecclesiae morum servandam memoriam. Cessat ratio, quae prophetiarum lectionem exigit, si Pre­ sbyter ex induito privatim celebret. Etenim tam Sabbato Sancto, quam allero ante Fe­ stum Pentecosten, prophetiae non leguntur m Missa, quae fit in Sabbatis quatuor Tem­ porum ; ideo ul pars inlegralis Missae ha bendae non sunt : secus in Pentecosten, ut, privilegio, earumdem lectio praemittitur Missae eonvenluali propter Baptismum ad virluaiiler servandam veterem Ecclesiae di­ sciplinam, ita etiam privatis Sacrificiis adiungentla foret. Quod autem prophetiae a Missa seiunclae omnino sint, ex eo etiam colligimus, quia saeculo Ecclesiae IX paschali praeconio praemittebantur. Ha Cl. Marlène de antiquis Ecclesiae Bilibus torn. 3, co­ lumn. 415, in fin. et seq.: « Cerei Paschalis benedictionem sequuntur lectiones, quae iam antiquitus praecessisse videntur. Id sane clare innuit Ordo Romanus ad usum Corbeiensis Monasterii ante annos 800 accommo­ datus (verba Ordinis Romam sunt, quae se­ quuntur); el interrogavimus nihilominus Do­ minum Aposlolicum Adrianum (huius no­ minis II vel III) secundum vestra mandata, si in Paschali Sabbato debent flecti genua ad Lectiones; et ipse respondit hoc deberi omnimodis fieri; cui cum diceremus: El quomodo Sacerdotes et Ministri, seu Clerus cum Stolis et Planetis possunt in terrarn prosterni? ille adiecil : non debere Sacer­ dotes vel Ministros seu Cleiuin stolis prius planelisque vestiri, nisi tunc demum, cum lumen novum introducitur, ul Cereus be­ nedicatur ». Quamobrem concludit Cl. Au­ ctor: « Ex his palet Lectiones olim pronunciaias fuisse ante Cerei benedictionem, pro qua Sacerdotes et Ministri, seu Clerus, stolis el planetis vestiebantur ». Quis au­ tem putabit ad Missam pertinuisse prophe­ tias, si nedum actiones intercipiebat Prae­ conium, verum etiam deposito lucius squal lore, assumebantur indumenta laetitiae cum ad Cereum benedicendum, tum ad Sacri­ ficium offei endura? Ex alio Ordine Romano, qui scriptus censefur aevo Caroli Magni, colligimus actiones hasce, ubi non eral Fons sacrandus, dividi consuevisse. Nam, expleta lectione prophetiarum, sistebat Officium, eundi in secretarium revertebantur, ibi ex­ pectantes ad inchoandam Mistam, ul prima stella in coelo apparens ingruentis nodis signum daret: « Ubi autem Baptismum non (it .... postea, ul ordo est, sicut mani­ festatur in Sacramentorum codice, sic can­ tent : et ut finierint, absque ullo cantu ieverlantur m sacrarium : postea ingrediuntur ad vesperum, postea modico intervallo, ul fuerit prima stella in coelo visa, sonant signa et incipiunt canere Litaniam ad In­ troitum, el statim cum magno decore, cum septem candelabris el cereis, cum incenso et thuribuli' procedit Sacerdos, canentibus inierim Clericis Litaniam. Postquam finierint, dicit Sacerdos Gloria in Excelsis Deo etc. ». Quoniam vero, immutata paullatim Eccle­ siae disciplina, sacrae illae actiones, quae prope mediam noctem habebant comple­ mentum, anticipari coeperunt: non defuere qui, his expletis, licitum sibi ducerent Mis­ sam privatim celebrare: neque lauien hia prophetiis incipiebant, vetum a Litaniis. Micrologus scriptor illius aevi audiendus, qui de ecclesiastic, observat. Cap. 53, sae­ culi XI morem nos edocens : < Post Baptis­ mum, inquit, Presbyteri demum possunt Missam, si necesse fuerit, privatim cele­ brare, qui iam renali sunt, de quibus spe­ cialtier m Missa agere debemus : nec postea a lectionibus, quas iam audivimus, sed a Litania incipere solemus ». Si recentiora quis cupiat, ea non de­ sunt. Paulus Mucanlius egregius Aposlolicarum caeremoniarum Magister et Sac. Rit. Congregationis a Secretis ordinem praescri­ bens servandum in triduo maioris Hebdo­ madae in conclavi, in quo electus fuit Pon­ tifex Leo XI, de huiusmodi Missa haec ha­ bet*. «Sabbato Sancto posset etiam aliquis Cardinalis .... celebrare, et omissis caere­ moniis de lumine Christi, praeconio Exui· tet et prophetiis, inchoare Officium a Li­ taniis .... linitis Litaniis, Celebrans, ac­ cepta Plauet.i, Missam currentem celebra­ bit »: apud Gallicum, Acta select, caeremon. tom. I, pag. 347, column- 1. Quid plura? Nonne S. R. C. declaravit actiones divi­ sibiles esse benedictionem Fontis, quam prophetiae praecedunt et Missam, quae se- — 216 — qiiilur? Ila in Carpen, die 14 lunii 1608: < Eadem S. R. C. censuil esse divisibiles, et posse ab uno fieri benedictionem Fontis, ab alio Missam cantari : el ideo consuetu­ dinem dictae Ecclesiae in hoc servandam esse censuil, ita ul Archipresbjter benedi­ ctionem Fontis faciat, el postea, si noluerit vel non potuerit Missam celebrare, Missa cantetur ab Archidiacono vel ab alio Cano­ nico prout hactenus consuetum fuit >. Porro si ad Missam perlinerent prophetiae, haud li.ie separari possent, el Sacrificium offerre deberet ille iuem, qui Fontem sacravit. Quid clarius ? Neque obiicias aliud eiusdem S. R. C. Decretum in Lucana 12 Aprilis 1755, quo declaratum fuit congruere, ul ignis el ce­ rei benedictio praecedat Missam, prophetias vero non esse omittendas. Abolenda si­ quidem erat prava consuetudo Parochorum Lucanae Dioecesis, qui in suis Ecclesiis cum cantu vel sine cantu Missam celebrabant, praetermissis benedictionibus ignis, cerei, prophetiis, aliisque ritibus ipsa die prae­ scriptis. Quamobrem Archiepiscopus, num id liceret, postulavit. Et S. R. G., cum ani­ madvertisset rem esse de Ecclesiis Parochialibus, in quibus, etsi solemniler cum cantu et Ministris paratis peragi nequeant, explendae nihilominus sunl sacrae functio­ nes maioris Hebdomadae, servata forma parvi Ritualis editi iussu s. m. Benedicti XIII. solicita ne omitterentur, apte distinxit id quod congruit, ab eo quod fieri necessario debet ; sed simul Archiepiscopo iniunxil, ul, poena indicia, Parochos cogeret etiam ad id, quod congruit. En verba Decreti : « Congruit, ul Missae in Sabbato Sancio ce­ lebrandae, ignis el cerei benedictio prae­ cedant; ante quam Missam prophetiae omilli non debent : el Archiepiscopus Parochos ad ignis el cerei benedictionem faciendam ali­ qua poena pecuniaria adigere poterit ». Quid aulem hujusmodi Decreium commune ha­ bet cum Missa privata, Aposlolici indulli vi­ gore celebrata ? Ex iis, quae allata sunl, plane consequi­ tur prophetias haberi haud posse in Sab­ bato Sancio tamquam pariem inlegralem Missae, proin deque a Sacerdotibus, qui pri­ vilegio gaiidenl faciendi privalim Sacrum, easdem non esse, legendas, sed Missam in­ choandam more solito. Quod insuper ma­ xime decet : elennn posilo privilegio, haud eo uli licel, nisi postquam nuntiatum fuerii, per festivum campanarum sonitum, Eccle­ siam, deposilo lin lu, pei laetitiae signa Fe siis Paschalibus initium dedisse. ImoS.R.C. dum, allenla immemorabili consuetudine, induisit, ut in Ecclesia Ordinis S. Dominici Villae Malrili 1res Missae lectae celebrari possent, id fieri vetuit, nisi post absolutam Missam solemnem; quae conditio fuit eliam alteri privilegio adiecla concessionis unius Missae privatae in Sacello B. Μ. V. de los remedies eiusdem Villae Malrili. Heic autem loci quaeri possel: Num huic Missae praemittendae sint Litaniae? Praesens Decreium id non iubel, imo cum velit eam­ dem incipit mote solito, sed sine Introitu; praeviam Litaniarum lectionem praecipere noluisse videtur. Atque haec eliam est CI. (la­ vanti sententia, qui in hypolhesi, quod pri­ vata aliqua Missa celebrari queat, eamdem a Confessione incipiendam scribit Rubric. Missal, part. 4, lit. 10, num. 44. Quo casu forte snfficil incipere a Confessione, qua fi­ nita, dicat Sacerdos Kyrie eleison de more el reliqua cum Vesperis usque ad finem Missae. Nam Gemma lib. 3, cap. 118, ait, Officium huius Missae per Kyrie Eleison in­ choari. nisi pro Kyrie Eleison intelligai cum Micrologo Litaniam. Si quis igitur Litanias praemitteret, contra Decretum non faceret ; sed melius fortasse, si a Confessione Mis­ sam incipiat. Ad Dubium 111. Quamquam vero, ex prae­ senti Ecclesiae disciplina, solemnibus cele­ bratis Officiis aciisque functionibus, quae Missam praecellunt, tantum diei spatium su­ persit, quo possit a Sacerdotibus privalim Sacrum fieri, el exempla non desini Aposlolicae concessionis : attamen, si quaera­ mus, quid luris? salis implexa quaestio eno­ danda se offert. Scriplores tam theologi, quam lilurgici non in unam eamdemque sententiam conveniunt; imo plerique ex illis, qui Sacerdotibus facultatem tribuunt privalim celebrandi Feiia V in Coena Do­ mini, putant eliam fieri idipsum posse se­ quenti Sabbato : sed hi non animadvertunt magnum, quod unam inter alteramqiie diem discrimen est. Siquidem Foria V die­ bus alilurgicis non adniimeralur ; imo, ut notatum est supra ad dub. 1, prae caeleris Sacrificium iure postulat ; Sabbatum vero, nl Feria VI in Parasceve, alilurgicum est, quia Ecclesia, per integrum saltem eiusdem diei civilem cursum, in solitudine el moe­ rore versari deberet ob mortem el sepul­ turam D. N. I. C., veluli habetur in Epi­ stola liniocenlii I ad Decentium relal. in cap. Sabbato dist. 3, de consecratione. An­ tiqua monumenta test mini sacras functiones inchoari consuevisse, ingruentibus iam tene­ bris; et < um essent mullo longiores praeser­ tim ob illorum copiam, qui sacro Fonte erant abluendi, Missam, quae post Litanias celebra balur, mediae nocti fuisse conterminam. Equidem paullatim immutatus est mos per anticipationem ; religiose tamen retentus el servatus lilurgicus ordo. Quamobrem, elsi noctu Sacrificium non offeratur, sed circa meridiem, nihilominus infra actionem prae­ cipit Rubrica, ut ad Communicantes lega­ tur Sa era tissi mum noctem. Id sufficit, quin immorer in Paschali praeconio praemittendo nedum prophetiis, verum etiam Fontis be­ nedictioni, in quo non secus ac si nocte con­ cubia adhuc legeretur, pluries repetitur : Haec nox est. Sacrificium, quod noctis erat, utique modo offertur ante vel circa meri­ diem, el quod diei superesl, ob annunciatam Dominicam Resurrectionem, laetitiae si­ gnificationibus decoratur; nihilominus quan­ tum fieri potest, ne prorsus oblilerelur an­ tiquorum temporum disciplina, aequum est ul per anticipationem Solemnia liant, non item privatae Missae celebrentur. Hinc est, ut si aliquod Festum ex praecepto servan­ dum incidat in Feriam V, aliquot Missae privatae ad fidelium commoditatem permit­ tuntur ; non autem, si tale Festum occurrat in Sabbato Sancio, ut ex Decretis in hac Col­ lectione relatis. Tametsi vero repudianda sit Scriptorum sententia, qui ponunt in Sacer­ dotum facultate, si velint, privalim lectam Missam celebrare ; polesl tamen Apostolica Sedes, peculiaribus attentis circumstantiis, in aliquo casu generalis legis temperare ri­ gorem, ac privilegium elargiri id agendi, quod pro lubilu fieri nullo modo polesl. Sed hac indulgentia Apostolica Sedes parce ulilur, ne ex privilegiorum copia inducan­ tur abusus, ideo in eorumdem usu modum praescribit, ac debitum ordinem. Exemplo sil indultum, de quo supra favore Ecclesiae tituli S. Mariae de Antiochia, ac alterius S. Mariae de los retnedios Toletanae Dioe­ cesis. Datis precibus ab Hispaniamm apud Sanciam Sedem Oratore ad s. m. Innocen­ tium XII, easdem Ipse S. R. C. pro volo remisit ; el haec, maturo praemisso examine circumstantiarum, quae alicui indulgentiae locum dabant, ita annuendum censuil, ut certus Missarum numerus esset praefinien­ dus, privilegium nequiret in exemplum adduci, el generali Decreto anni 1(190, quod firmum manet, in peculiari casu derogan­ dum foret. SSnius vero votum S. C. admisit, conlirmavitque, sed />ro hac. sinyulai i y talia l Heras in forma Brevis expediri iussit. Quia tamen temporis successu percrebnerunt abu­ sus, el aliqui vel forte plurimi, aut Scri­ ptorum placita sequentes, aut privilegia iaclantes, eaque pro lubilu exlendentes et interpretantes, privatam Missae celebratio­ nem liciiarn arbitrabantur: ideo S. C., ne uliro progrediatur el invalescat corruptela, proposito dubio respondit : Iuxla colum, videlicet confirmanda el ad observantiam 1 evocanda esse Decreta vetantia Missas le­ das, praeter unicam solemnem in Sabbato Sancio ; ei consulendum SSmo pro revoca­ tione cuiuscumque indulli (scilicet persona­ lis), firmis tamen privilegiis concessis ali­ quibus Ecclesiis unam alleramve Missam le­ ctam celebrandi, dummodo tamen id non fiai ante Calhedralis ν··| Matricis festivum cam­ panarum sonitum, ut in responsione ad 2 partem praecedentis dubii. Atque heic loci adnolatum volo Scriptores illos, qm pnvalam Missae celebrationem licitam exi­ stimarunt, lloruisse aulequam prodiret ge­ nerale Decreium anui <69(i, quod non li­ mitatur ad Urbem eiusque Districtum, sed generalem legem omnibus imponit. Hinc fit, ul sola Apostolica Sedes eam queat re­ laxare, quin idipsum ab locorum Ordinariis fieri possit. Clara sunl verba Decreti : « Ce­ lebrationem quoque Missarum dicta die Sab­ bati Sam ii omnino prohibendam m quibus­ cumque Ecclesiis el Oratoriis privatis el uni­ cam Missam Convenlualem una cum Officio eiusdem Sabbati Sancti celebrandam fore praecepit ». Quum autem hoc Decretum Sum­ mus Pontifex sua auctoritate firmaverit el op· typorum evulgari iu sierit, vim habet legis universalis, quae relaxari nequit, nisi ab eo, a «pio lata est. Ad DrmvM IV. In Pontificali Romano distinctae sunt Rubricae, quae methodum praescribunt in Ordinibus conferendis omnino servandam; el licet non differant quoad substantialia , pro temporum tamen ratione a generali regula tantillum diver­ tunt, et accidentalem aliquam variationem ponunt, sic exigentibus sacris actionibus, quae simul eadem die concurrunt, el suc­ cessive peraguntur. Ideo in Sabbatis qua­ tuor Temporum, quia Prophetiae ad Mis­ sam el Ordinationem stride perlinent, ini­ tiantur Tonsurandi post Kyrie eleison, et Minores Ordines inter unam alleramqae ex primis quatuor prophetiis conferuntur. Antequam Pontifex ultro procedat, sistentes ante se promovendos ad Subdiaconaluin gra­ vibus verbis admonet, ul seno cogitent Μ·······»· — 218 — quid aduri sunt, priusquam libertatem amit­ tant transeundi ad vota saecularia : mox Arrhidiaconus iubel, ut accedant, qui ordi­ nandi sunt Diaconi el Presbyteri; incipiuntque Litaniae etc. Verumlamen, si Ordinatio liat Sabbato Sancto, quum prophetiae, quae simul ad Baptismum el Ordinationem perli­ nent, Missae prat mittantur, el sine mora (nisi Fons benedicendus sil) Cantores mtonent Litanias; rubrica diversam dat dispositio­ nem : < Si vero Sabbato Sancio Ordinatio­ nes fiant, Officium incipitur a prima pro­ phetia, el continuatur, prout in ordinario usque ad Litanias inclusive, in quibus dicto 11 omnibus fidelibus etc. surgit ab accubitu Pontifex, el conversus ad Ordinandos, eos benedicit, prout post Litanias infra poni­ tur..... deinde dicit Orationem ordinariam cum alii pro Ordinandis, quibus dictis, or­ dinal ad Subdiaconainm >. Hactenus Ru­ brica ; qua posita successivae actiones sunt nisi intercipiantur benedictione Fontis, el adminislralione Baptismi) Prophetiae et Li­ taniae : nec locus est admonitioni faciendae promovendis ad Subdiaconainm, quae fieri debet, dum Pontifex post Orationem et Collectam ad eorum Ordinationem procedit, quin repetendae sint Litaniae, quia super promovendis ad Sacros Ordines pronunciatae iam sunt formulae benedictionis, san­ ctificationis el consecrationis. Hic autem forte aliquis interpellat, inquiens, benedi­ cendi ne, sanctificandi et consecrandi sunt promovendi, priusquam moneantur, an ve­ lint, constantes in proposito, saecularibus volis lenunciare? Brevi me possem expe­ dire responso, quod ubi lex non excipii, non limitat, nec nos excipere vel limitare debemus. Non enim agitur de casu non praeviso, cum quo generalis regula nequeat componi. Rubrica rationem habuit Ordina­ tionis peragendae Sabbato Sancio, diversainquc dedit dispositionem quoad tempus Ordinibus conferendis destinatum, lubet namque, ul vidimus, m Litaniis, quae Mis­ sae praemittuntur, ad sacros Ordines pro­ movendos esse benedicendos ; mox incho­ andam Missam, initialisque ac promotis ad minores gradus Clericis, leclaque Oralione, ad Ordinationem Subdiacono·uin devenien­ dum ; nec lamen ullum occurrit verbum de anticipanda monitione. El iure quidem; niiu formulae benedictionis etc. depreca­ toriae sunt, el Ordinationi nullatenus es­ sentiales, nec ingiim imponunt ; quamobrem promovendi ad Subdiaconainm, si prolatis super iisdem praefatis formulis, a proposito velint resilire, liberum adhuc illis est. Ita­ que, cum certum sil admonitionem, collatis iam minoribus Ordinibus, faciendam esse promovendis ad Subdiaconainm, nihil im­ mutandum est, nec ab hac generali dispo­ sitione recedendum. Quod si admonitio fieri deberet hac die ante Litanias, ul in Ordi­ nationibus, quae habentur aliis statutis ab Ecclesia temporibus, procul dubio indica­ retur in rubrica speciali de Sabbato San­ cto, quemadmodum eadem iubel benedici Ordinandos in Litaniis, quae hac die Missam immediate praecedunt. Admonitio igitur fa­ cienda erit immediate, antequam Subdiaconatus Ordo conferatur, servandaque Ru­ brica specialis posita in Pontificali pro Or­ dinatione peragenda in Sabbato Sancio, prout Sacra Congregatio servandam esse respondit. Ad Dubium V. Sive Ordinatio in Sabbato Sancio publica el generalis sit, sive parti­ cularis el privata ; unus tantummodo vel plures tum ad minores, tum ad sacros Or­ dines sint promovendi; eadem regula sem­ per tenenda est, el sacra incipienda actio a prophetiis, veluti praescriptum vidimus in Romano Pontificali, el declaratum fuit in Bergoinen. a S. R. C. 21 Martii 1744. Quamobrem si unus dumtaxat Subdiaconus sit ordinandus in domestico Episcopi Sa­ cello, ul in proposito dubio ; praescripta­ rum precum el actionum ratio nec tur­ banda, nec invertenda est, imo apprime servandus ordo a Rubrica dispositus. Porro Pontificalis rubrica iubel, ut, absoluta pro­ phetiarum lectione, stalim dicantur Lita­ niae, el Missa sequatur, qua inchoata, el non prius, facienda est Ordinatio, servatis regula et tempore singulis Ordinibus assi­ gnatis. Ideo cum nemo sil tonsura initian­ dus, nemo ad minores gradus promoven­ dus, incipere Ordinatio debet post Oratio­ nem, el exordiendum ab admonitione, ul Ordinandus de statu amplectendo, a quo postea resilire non poterit, queat determi­ nare. Neque interest quod supra eumdem prolatae iam fuerint formulae benedictio­ num : nam huiusmodi formulae depreca­ toriae sunt, el haberi debent tamquam disposilivae ad Ordinem conferendum et su­ scipiendum ; ideo, ul iam supra notatum est, ad essentiam Ordinationis trahi ne­ queunt, libertatem non adimunt, iugum non imponunt, el promovendus adhuc li­ ber est, donec forma non fuerit super eum ab Episcopo prolata, simulque adhi­ bita el tradita Ordinationis materia. Scito — 219 — igitur S. C. proposito dubio respondit : < Iuxla voluin »; videlicet : < In privata etiam Ordinatione, quae fit Sabbato San­ cto unius tantum Subdiaconi, monitionem faciendam esse, servata Pontificalis rubrica, non secus ac in Ordinatione generali ». Ad Dubium VI. Si expendendas mihi proponerem diversas sententias, in quas abeunl auctores gravissimi de materia el forma Ordinationis Presbyteratus disseren­ tes, nimis ab instituto aberrarem, nec pin­ sem brevitati consulere. Quid enim prodest de re diatribam texere, de qua in dubio non quaeritur, quaeque ab Ec< lesia non est ullo canone definita ? Vel enim materia sil instrumentorum traditio, cui forma re­ spondet : accipe potestatem etc., vel sola manuum impositio, vel utiumque simul, id ad praesentis dubii solutionem non per­ linet. Data quippe hypolhesi, quod sola physica el subsequens moralis manuum impositio conferat potestatem, nulla subesi quaestio de necessitate talis impositionis, sed una est controversia super inielligeniia Rubricae Pontificalis, quae iubel: «Ponti­ fex stans ad Faldislorium suum.... imponit simul utramque manum supei capul cuius­ libet Ordinandi......... idernque faciunt post eum omnes Sacerdotes....... quo facto tam Pontifex, quam Sacerdotes lenem manus dexteras extensas super illos ». Dubitandi rationem praebet illud, omnes qui adsunt, num scilicet ita inlelligi debeal, ul physice el numeraliler quotquot adsunt, manus im­ ponant, vel potius moraliler, ita ut nihil officiat, si quis ex praesentibus id omittat. Si materialiter verba accipienda essent, di­ ctio illa omnes physice intelligenda foret, ita ul post Episcopum numeraliler quot­ quot adsunt Presbyteri super Ordinandos imponere manus debeant, el post physicum contactum, in morali dexterae extensione perseverare, dum Pontifex Orationem legit. Verumlamen eadem dictio accipi etiam mu­ nditer potest, ita ul sensus sil: « Episco­ pus manibus physice tangat capita Ordinan­ dorum, el successive post eum idipsum praestabunt 1res aul plures ex adslantibus Presbyteris ». Non enim dictio illa omnes singulos, qui adsunt, comprehendit ; sed multi pro omnibus indigitanlur. Sub hu­ iusmodi significatione plerumque in Scri­ pturis haec dictio occurrit. Sic 1er. cap. G, η. 8. « Omnes avaritiae student. Omnem avaritiam sequuntur ». Sic in Exodo habe­ tur dixisse Deum Moysi in Sina : « Omnem populum ad vitulum aureum adorandum conversum esse ». Sic in Tobia cap. I, vers. 5, legitur : « Quo i omnes ad vitulos aureo-ι currerent, quos ieceral leruboam »; el iterum vers. 12: < Quod omnes de cibis velitis vescerentur ». Attamen in locis ci­ tatis, el aliis afferendis, si opus esset, dictio illa omnes nonnisi ad multitudinem signifi­ candam accipitur. Quamquam st integer contextus Rubricae Pontificalis spectetur, el diversae dictiones simul conferantur, im­ positionem physicam a morali distinxisse videtur. Postquam enim insseral: * Ponti­ fex stans .... imponit simul utra nique ma­ num super caput cuiuslibet Ordinandi . . . idernque faciunt post eum omnes Sacerdo­ tes, qui adsunt »; immediate subdit : < quo­ rum 1res aut plures Planetis vel saltem cum Stolis pardi, si commode fieii potest, esse deberent ». Concludit Rubrica: « Qnu facto tam Pontifex, quam Sacerdotes le­ nem manus dexteras extensas super illos ». Si conciliari velint hae 1res orationis par­ tes, forte a velitate non aberraret qui cre­ deret ita inlelligendam Rubricam, ut sensus sil, quod 1res aut plures ex adslantibus Pre­ sbyteris sacris amicti, physice unus post alium super capul cuiuslibet Ordinandi ma­ nus imponant, alii veio e Chori subselliis moraliler; el tam isti, quam illi in exten­ sione manus dexterae perseverent, quous­ que a Pontifice Oratio lecta uou fuerit. Si una vel altera Rubricae interpretatio non adhiberetur, el per verbum omnes intelbgendi essent physice ei numeraliler quot­ quot sunt, magna etiam oriretur confusio in Calhedialibus, quae abundant adstantiuni Presbyterorum copia. Hinc est, quod in Pa­ triarchal· Lateianensi, quando generales ha­ bemur Ordinationes, duodecim dumtaxat sunt, qui, Stola e collo pendente, physice post Episcopum manus super Ordinandis imponant, licet mullo plures praesentes sint ; quamvis ratio dumtaxat haberi velil eorum, qui gaudent praebenda presbylerali, praetermisso Iunge maiore numero illorum, qui, etsi Presbyteri sint, ratione lamen prae­ bendae, Diaconos aul Subdiacouos reprae­ sentant. Praxis igitur servata in Patriarchal· Ecclesia, quae caput dicitur omnium Eccle­ siarum Urbis el Orbis, plane demunstial il­ lud omnes non physice et numeraliler, sed moraliler esse accipiendum. Eoque magis ita esse inlelligendam ru­ bricam puto, quia, ul adnolal Calalanus in Commentar, ad Pontifical. Roman. § G, de Ordinatione Presbyteri num. 1, doctrinae adhaerens S. Bonavenlurae, sola manus nu- — 220 — de simplici; necnon in Officio suffragia San­ ctorum, preces etc. Nulla proinde ratio est, ob quam in iisdem legi nequeat Col­ lecta a Praesidibus imperata. Dubitare quis forte posset de Dominica Passionis, de allera Palmarum, de IV Ad­ ventus, dum haec incidit in Vigilia Nativi­ tatis Domini. Prima namque duas tantum Orationes admittit ; el, quatenus simplex oc­ currat, de hoc fit commemoratio loco illius, quae dicenda foret secundo loco: Dominica Palmarum , praeter unicam Missae pro­ priam, aliam non habet Orationem ; el Vi­ gilia Nativitatis Domini id peculiare habet, ut de ea fiat etiam in occursu cum Domi­ nica IV Adventus, de qua tantum (il com­ memoratio ; el quum illa respuat etiam commemorationem de simplici, ista vero Vigiliae cedens, retineat lanium comme­ morationem, quae nnmquam perit (nisi va­ cet, aut ad aliam diem infra hebdomadam transferatur, ut nonnumquam arcidil in Octava eiusdem Nativitatis, el allera Epi­ phaniae); in neutra legenda eril Oralio im­ perata. Et quoniam S. R. C. in Aquen. sub die 3 Martii 1674, ad 5, declaravit: «In Missa Vigiliae Nativitatis debent omitti Ora­ tiones a Superiore praeceptae etc. » ; ob paritatem rationis, idipsum declaratum cen­ sendum est quoad Dominicam Palmarum. De duabus ergo hisce Dominicis composita Iis est. Non de Dominica Passionis. Nam non desunt, qui existimant in hac etiam omit­ tendam esse Orationem imperatam, quia in Missa huius Dominicae duas lanium Oratio­ nes a Rubrica assignantur, el S. R. C. ex­ ADNOTATIONES SUPER DECRETO plicando Rubricam forte non salis claram, 2<>1S. COTHONEN. (4680) sancivit dicendam non esse Orationem se­ cundo loco assignatam, si occurrat com­ Ad Dubium II. Quaestio huiusmodi facil­ memoratio de simplici in Missis fecialibus a limae solutionis est. Ne vetustiora quaera­ Dominica Passionis usque ad Feriam V in mus, S. H. C. in Assisien. sub die 25 Coena Domini, el infra Octavas Paschalis el Pentecosten, lia in una Rubricarum 22 No­ Maii 1849 declaravit Collectam imperitam omittendam esse in duplicibus 1 class., vembris 1659, m Caesarauguslana 22 Se­ posse td libitum Sacerdotis legi vel omitti ptembris 1692 et in altera Rubricarum <5 in Missis privatis, occurrente duplici 2 cl., Septembris 1836. Antequam prodiret postremum Decre­ m Coiiv.niuali el solemni omittendam. Haec tegula tenenda est in Festis dupli­ tum, in quo S. R. C. ad dubium *. « An in Missis furialibus a Dominica Passionis usque cibus I vel 2 class., non nutem in Domi­ nicis Adventus el Quadragesimae, quae, ad Feriam V in Coena Domini, occurrente licet h>bc,mt qualitatem dup. 1 vel 2 class., Festo simplici, adhuc dicenda sil tertia ho< lamen privilegio gaudent ad tinum dum­ Oralio Ecclesiae vel pro Papa: et an ea­ taxat > (Tertum lenciendi in occursu Festa dem tertia Oralio recitanda quoque sil in­ talis ritus; sed vere non sunt, nisi ritu fra Octavas Paschalis el Pentecostes? » sub dii 15 Septembris 1736 respondit : « nihil semidupl cis. Ideo in concursu cedunt cui cumque Festo ril. dupl., plures Orationes esse innovandum, nempe mm esse dicen­ in Mi"i admittunt el commemorationem dam tertiam Orationem ». Magna urat quae- positio ab Episcopo facta essentialis est, cum ipse solus sil Ordinationis minister : adslantes aulem alii Sacerdotes ideo simul manus imponant, non ul Ordinem confe­ rant , sed ul eo ritu gratia communionis significetur, quae in Ordine Sacerdotali confertur, et per Sacerdotem administrari debet. Haec ergo manus impositio, quam alii Presbyteri faciunt, solemnitatis, mm ne­ cessitatis est. Quo posito, quis non videt dictionem illam om/icr, quae in Pontificali occurrit, m sensu ngoroso non esse acci­ piendam? Ideo Sacra Congregatio, re ma­ ture discussa, respondit : < Ea verba Ponti­ ficalis . . omnes Sacerdotes, qui adsunt, inh lligi posse moraliler, iuxla lamen loco­ rum consuetudinem, servata Rubrica quoad paramenia et Stolas ». Scite in hoc responso verbis facultalivis usa est, ne videretur le­ gem dicere voluisse ubique locorum, nullo facto discrimine, servandam ; sed quum nosceiel variam esse Ecclesiarum consue­ tudinem. per verbum illud posse declara­ vit non esse contra Rubricam illarum Caihedr.dinm morem, in quibus, non quot­ quot adsunt Sacerdotes, sed aliqui tantum manus imponunt, dummodo lamen ea in parte m suo robore maneant, ubi praeci­ pitur quod saltem 1res aut pluies, sacris amicti, post Episcopum superordinandorum capitibus physice manus imponant : sed si­ mul sariam teciamqiie voluit praxim illa­ rum Ecclesiarum, in quibus consuetudo est, ut non aliqui dumtaxat, sed omnes adslantes Presbyteri physice id praestent. stio inter Scriplores super inielligenlia Ru­ bricae, el particulis: lanium, nixi: el plu­ rimi opinabantur ita inlelligendas esse par­ ticulas, ut, duabus assignatis Orationibus, tertia addenda esset in occursu simplicis ; el quamvis contrarium teneret cum alus Gavanlus, eiusdem lamen commentator Me­ ratus suspenso haerebat animo, el tantum­ modo dubium deposuit, postquam evulga­ tum fuit Decretum, de quo supra. Sed quid hoc nostra interest? Numerus laxative Ora­ tionum, quae sunt in praecepto in Dominica Passionis, impedimento non est, quin altera addatur a Superiore imperata ; secus haec dicenda nec esset in feriis, quae occurrunt a Dominica Passionis usque ad feriam V in Coena Domini, neque in postremis feriis, el Sabbato Octavarum Paschalis, el Penteco­ stes, quia tam in istis, quam in illis Missae feriali et de Octava duae tantum Orationes assignantur ; nihilominus nemo est, qui im­ peratam neget esse dicendam ; pari igitur modo legenda eril in Dominica Passionis. In hac namque et sequentibus Octavis Pa­ schalis el Pentecostes duae lautum assi­ gnantur Orationes, quia, sicnli in Officio omittuntur Suffragia Sanctorum, ita omit­ titur in Missa Oratio A Cunelis, quae suf­ fragiis respondet, neque substituenda esi alia, ad implorandum B. M. Virginis auxi­ lium, ul fit in Adventu, post Epiphaniam usque ad Purificationem, et lempore Pa­ schali. Quod si latio quaeratur, facile est eamdem adinvenire. Ideo namque lempore Passionis omittuntur suffragia in Officio, et in Missa Orationes vel .4 Cunelis, vel Con­ cede, ul nostra intentio feratur in Christum solum, noslraque spes in unicum eius sin­ gulare refugium, nique uni Christo Cruci­ fixo fidenter vacemu«. Videri potest Gavan­ lus, qui ad Bub. Miss. par. 1, lit. 9, num. 8, agens de Octavis Paschae el Pentecostes : « Valet, inquit, ea ratio, quam affert Du­ rand η* m Dominica Passionis, m qua ces­ sant commemorationes Sanctorum in Offi­ cio ; ut scilicet nostra intentio feratur in Christum solum, spes nostra elevetur ad unicum eius singulare refugium. Addimus igitur in lempore Passionis, Paschalis el Pentecostes aliam Orationem tantum pro Ecclesia vel pro Papa, pro quibus prae­ ii pue orandum, nullo alio mediante Advo­ cato, neque Beata Virgine, quia Christus el Spiritus Paraclilus sunt tunc temporis su­ premi et unici Advocati ». Videri etiam possunt Meratus ibidem, et part. 4, til. 7, num. t, Telamus Diar. Ecclesiastic. Civil. tract. 2, lib. 4, pari. 2, cap. 6, art. 2, Cavalieri lom. 3, cap. 8, Decret. 1, num. 1G, alnqne. Addam ego, el dicam fidenter, nul­ lum esae tempus rnagis idoneum, ul pro ingruentibus necessitatibus Deum exore­ mus, quam illud, in quo recolimus memo­ riam Passionis D. N. I. Christi, qui Sanguine suo Ecclesiam (undavit, nos libera vit a morte el m nostris necessitatibus factus est propitiatio nostra, el mediator apud Patrem, lure igitur S. C. proposito Dubio respondens, a tegula generali,quae in omni­ bus Dominicis Adventus el Quadragesimae Orationem impel alam admittit, excepit dum­ taxat Dominicam Palmarum el quaiiam Ad­ ventus, dum occurrit com Vigilia Nativi­ tatis. ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2(519. DERTHONEN. (4387) Ad Dubium I. Elsi Ecclesiis, vel sole­ mniler ab Episcopo consecratis, servata forma Pontificalis Romani, vel minori ce­ lebritate dumtaxat benedictis, unus detur in actu Consecrationis, vel Benedictionis Sanctus Titularis; aliquae non ita infrequenler a pluribus Sanctis denominantur, vel quia plures dati in die Dedicationis, vel quia illi, cuius nomine erecta est Ecclesia, alter temporis successu additus; quo fit, ul plures eodem honore iisdemque privi­ legiis decorati reputentur. Sed revera non ita est. Quippe non omnibus eadem aeque competunt privilegia, quae Tilularibus tri­ buuntur. Hisce fruilui Sanctus ille, sub cu­ nis titulo Ecclesia dedicata est, el nequii iisdem spoliari, nisi destruatur, vel non accidentaliler (ut saepenumero accidit in barbarorum et hostilibus incursionibus), sed perpetuo, loci sacri qualitate amissa, in pro­ fanum usum convertatur. Non ita est de aliis, qui accedunt. Hos namque, ul pluri­ mum, pietas populorum, vel ob aliquod in­ signe prodigium, vel ob aliam causam spe­ cialibus veneratur obsequiis, in neressitali­ bus lain publicis, quam privatis invocat, eoiiimdein Eesla solemni exlrinseco apparatu celebrat, loique argumentis cullusquo si­ gnificationibus distinguit, ul veri antiqui tituli fere sil aut videatur oblilerala me­ moria. Hi lamen vero Titulares non sunt, licet ex accessione novam Ecclesiae tri­ buam denominationem; nec proplerea ius habent ad eas praerogativas, quae veris com­ petunt Titulanbus, el vix iis privilegiis gau­ dere possunt (dummodo caetera concur- mnth ijn.it· Patronis secundi ordinis com­ petunt. Quod si indelebili titulo, quo in Dedicatione Ecclesia imi nuncupata, alter adiunrlus fuerit aut per Literas in forma Brevis, aut per Rescriptam, huic etiam pan modo praerogativae conveniunt, quae primo illi : el quum aequalis sit gradus, unum dumtaxat ponit in praelatione discri­ men, maior videlicet dignitas prae minori. Videri possunt de re liturgies Scriptores, ac praesertim Gavanlus ad Rubric. Breviar. sed. 3, cap. 12, num. ϋ, eius commentator Meratus sect. 8, cap. 5, num. 4, Cavalieri tom. 1, cap. 2, Decret. Guyelus cap. 4, quaesi. 3. El quamquam non omnes simul conveniant quoad aequalitatem ritus, quo singulorum recolenda memoria est ; lis ta­ men facile componi posse videtur, adhibita distinctione inter titulum additum Aposto­ lic* auctoritate, et titulum seu potius no­ vam denominationem privata populi pietate inductam. Omnis autem controversia cessat m t «sii, de quo in Dubio. Certum quippe est sub titulo S. Laurentii Levitae et Mari. Eccle­ siam Calhedralem Derthonensem dedicatam fuisse; certam item est in Aposlolicis Literis novae eiusdem erectionis in Calhedralem, Ü. Μ V. in Coelum Assumptae nova denomi­ natione insuper addita fuisse decoratam. No­ vus igitur titulus Aposiolica auctoritate ac­ ci "il antiquo, qui ul datus in prima erectio­ ne, alterius accessione nec perit, nec prae­ rogativam ullam amittit, si excipias, quod cedere debet maiori dignitati : quamobrern el in occursu cum Octava, et in suffragiis danda est praelatio Octavae el commemo­ rationi de Beata Maria Virgine. Quum ergo uterque titulus sit retinendus, et aeque principalis sil, ntrique pariter idem com­ petii ritus, eademque solemnitas : el quo­ niam de Tilulanbus Ecclesiae Cathedialis res est, ulriusque dies Festus nola Pontificali notandus venii, illis videlicet adnumerandus, qui recensentur in Caeremoniali Epi­ scoporum hb. 2, cap. i, num. 2, ibi: « Dies Nativitatis Domini etc. Sancti Titu­ lans Ecclesiae el Patroni Civitatis ». In m namque Episcopus, nisi sil legitime im­ peditu*, pro diversitate Festorum, vel oinorno debet ponlificaliter celebrare, vel decet ut celebret. Ad Dieux V. Binis Decretis Generali­ bus Sariar huius Congregationis certae da­ tae sunt legulae, quoad Missam celebran­ dam pro 'ponso el sponsa. In primo, vel declaratum, vel indultum sancilumque est: « In celebratione nuptiarum, quae fit extra diem Dominicum, vol alium diem Festum de praecepto, seu in quo occurrat duplex 1 vel 2 class., etiamsi fiat Officium el Missa de Festo duplici per annum, sive maiori, sive minori, dicendam esse Missam pro sponso et sponsa in line Missalis post alias Missas votivas specialiter assignatam; in die­ bus vero Dominicis, aliisque diebus Festis de praecepto, ac duplicibus 1 et 2 class., dicendam esse Missam de Festo, cum com­ memoratione Missae pro sponso el sponsa ». Ha die 20 Decembris 1783; in allero veru diei 3 Martii 1818 declaratum fuit: «Mis­ sam pro sponso et sponsa (dum servala forma primi Decreti celebrari licet) esse votivam privatam, proindeque semper le­ gendam sine hymno angelico el Symbolo, cum iribus Orationibus, 1 videlicet eiusdem Missae votivae propriae, ul habetur in fine Missalis, 2 el 3 diei currentis, ul in Ru­ brica lit. 7, num. 3, de commemorat., Be­ nedicamus Domino in fine, el ultimo Evangelio S. loannis ». Hisce Decretis compositae quaestiones omnes videbantur : secus tamen accidit ; nam nova excitata sunt dubia. Quippe nonnulli sunt, qui opinantur Mis­ sam hanc dici posse etiam diebus, qui ex­ cludunt duplicia per annum, praesertim vero infra Octavam Epiphaniae, in vigilia Pentecostes el infra Octavam privilegialam SSihi Corporis Christi. In hac autem opi­ nione versantur, quia in primo illo Decrelo dies isti expressim et nominatim non ex­ cipiuntur. Asi hi errant quammaxime. Non enim declaratione indigebat id, quod sub generali prohibitione, ulpote a Rubricis ïam vetitum, continebatur. Iubet Decretum, ne Missa nuptiarum celebretur in duplicibus 1 vel 2 class., sed vult, ul in huiusmodi uccursu solam obtineat commemorationem : ergo includit in regula etiam dies, m qui­ bus per easdem Rubricas fieri nequii Fe­ stum duplex 2 class., vel occurrens, vel translatum. Si in Octava Epiphaniae dupli­ cia islhaec non admittuntur; poliori iure nec Missa votiva privata, non obstante In­ duito, admitti poterit, ut pole quae in oc­ cursu huiusmodi duplicium celebranda non esi. Octavae namque eo modo privilegialae, etsi quoad ritum, semiduplicem tantum ob­ tineant; quoad exclusionem tamen occurren­ tium quorumcumque duplicium (si excipia­ tur occurrens 1 class, in Octava Epipha­ niae), qualitatem nihilominus habent ae­ qualis vel superioris ritus. Quamobrern Indultum celebrandi Missam privatam nu­ ptiarum in duplicibus mai. aut mm. per annum non Eeslivis extendi nullo modo potest ad infra Octavam Epiphaniae, el Vi­ giliam Pentecosten. Quoad Octavam vero privilegialam SSihi Corporis Chi isti, discri­ mine est opus. Vel enim indultum est, ul haec Octava, ad instar illius Epiphaniae, omnia reiicial Eesla duplicia, praeter illa 1 class, occurrentia, el in hoc casu · b pa­ rdalem rationis respuere eliam debel voti­ vam nuptiarum, quae ex indulgentia per­ mittitur in solis duplicibus, quae festiva non sint, vel dup. 1 vel 2 classis. Quod si privilegium sistit in exclusione dumtaxat duplicium, quae non sint I vel 2 class, occurrent vel translal.; neque hoc in casu inpedi mentum ponit, quominus Missa Nu­ ptiarum queat celebiari. Eoque magis pole­ ril, si Octava Corporis Christi nullo ex duobus hisce modis privilégiais sil. Nam etsi vigore Decreti Sacr. Ril. Congregationis, Pontificis auctoritate roborati, infra Octavam Sanctissimi Corporis Christi Missae votivae quaecumque, vel pro defunctis celebrandae non sint, (vide Decretum generale diei 24 lunii 1670); excipienda tamen est illa Nu­ ptiarum, vigore specialis Indulli, quo sicuti permissum est, ul celebrari possit in du­ plicibus per annum non festivis eliam ril. mai-, in quibus ex Rubricis prohibentur Missae votivae privatae, ita eliam poleril in diebus infra Octavam Corporis Christi, qui admittunt quaecumque duplicia occur­ rentia. Sed quaelibet cessat dubitandi ratio, postquam Sacr. Ril. Congregatio proposito dubio respondit ; < Negative quoad Octavam Epiphaniae, Vigiliam Pentecostes el Octavam privilegialam SSihi Corporis Chri­ sti, quatenus privilegium concessum sil in­ slar Octavae Epiphaniae ». Ad Dubium VIII. Dubium hoc declara­ tione non indiget. Si commemoratio Missae de Dominica, in qua Festum occunil dupl. 1 vel 2 class., non coniungilur cum Ora­ tione Festi, sed legitur sepamtim secundo loco, quaenam erit polior ratio, ut sub unica conclusione legi illa debeat pro sponso et sponsa simplex commemoratio? Si Missi Nuptiarum privati est, nullamque habet solemnilalem, haud dici polest in diebus velitis locum cedere Missae diei, ul est de Missa solemn! pro Oratione Quadra­ ginta Horarum, quae dicenda foret de SSiho Sacramento, quaeque Pontificis inssn Missae diei coniungilur, dum ob occursum solemnioruin duplicium nequit celebrari. Imo, si Occurrant plures commemorationes, uti accidit potissimum, dum celebranda est Missa de Dominica, illa Nuptiarum primum dumtaxat locum oblinere poterii post alia, a rubrica praeceptas, et sic supra reliquas praestare, siquae sini a Superiore imperatae. ADNOTATIO SUPER DECRETO 26 30. DUBIORUM. (4588) Ad Dubium II. Abusus minime ferendus est, quod sacra Vasa ad Altaris mysteria de­ stinata, dum redduntur ad usum inepta, vel decentius expoliri inlusque inaurari de­ bent, non prius tradantur artifici, quam ab aliquo, vel Episcopo, vel Sacerdote ictu manus aut instrumenti de.spicianiur, ul hoc modo tamquam execrata haberi pos­ sim. Huic erron, ul occurreret Sacra Rh. Congregatio, simulque abusum eliminaret, propositis dubiis respondit : < huiusmodi execraiionein non rite, sed ex errore fieri ». Vel enim sacra Vasa consecrationem ser­ vent, vel non: nihilominus dedecet, quae peculiaribus precibus el sacra Unctione fueranl linila, et ad Altai is conficienda mysteria adhibita, eo contemni modo, ne amplius Sacrificio inserviant. Non esi id faciendum, quod debitae reverentiae repu­ gnat. Et quamvis eo animo fiat, ne res sa­ cra, quae adhuc constitutivam inhaerenleinqne benedictionem perperam servare creditur, a laicis, dum adhuc sacra esi, contrectetur; modus tamen contumeliam sapii, ac ulpole religioni oppositus, repro­ bandus videtur. Quid igitur faciendum ? Discrimine est opus, el pro casuum diver­ sitate, diversa ratio tenenda est. Etenim Cilices cum Patenis vel ex necessitate ex­ poliendi, instaurandi, ac inaurandi sunt, quia ex longo usu ad sacrum ministerium non amplius censentur idonei, vel, licet adhiheri tuto possint, nihilominus, ut pal­ lescere incipit vividus auri intus fulgentis color, ad consulendum maiori decentiae, traduntur aurifici, qui novum aurum su­ perinducat. In primo casu, simul ac calix vel fractus est, vel internam perdidit inaurationem, aut quoquo modo nequeat in sa­ cris conficiendis mysteriis adhiberi, formam amittit, qua precibus, signis el unctionibus sacer evaserat. Nam < durat consecratio, do­ nec frangatur, vel intus de novo auro li­ matur ». Ita GavantUSad Rub. Missal, part.2, tit. 1. lilt. Π. Quamobrern, si eiusdem usus est interdictus, quia nec sacer, nec ad Al­ taris mysteria aptus haberi potest; curnam exerrandus? Atque en ratio, quapropter ne­ que in Pontificali Romano, neque in aliis II ritu ilibus Codicibus ulla occurrit huius exe­ rra nonis formula. Vanum quippe esset prorsusque inutile, illud ictu vel verbis execrnre velle, quod lani exeeratum est. Quam­ quam data etiam hypolhesi ; quod aliquo modo exeeran a<· profanari deberet, foret omnino indignum id spretu el contumelia peragere. Uno dilemmate rem conficio ; vel calix fractus ad ministerium ineptus, adhuc consecrationem servat, vel non. Si primum velis ; quum benedictio el conse­ cratio constitutiva sii ac materiae inhae­ reat, haud potest auferri, nisi destruatur materia formamque amittat; ideo neque per ictum, neque per spretum el contu­ meliam consecratio perire potest : el actio materialis subtectum consecratum, usque dum formam retinet, haud valet immutare, mhaereulemque consecrationem ab eo au­ ferre. Si vero dicas non amplius consecra­ tionem servare, fateberis etiam prorsus ine­ ptum esse spretu vel ictu tolli id velle, quod non est. Itaque in utroque casu actus ille per abusum inductus contumeliosus est vel inutilis. Quatenus vero Calix, non ex necessitate, sed ex maiori decentia expoliri, el intus inaurari velit, licet adhuc formam servet, et in sacris agendis mysteriis sine religionis detrimento adhiberi luto possit, consecra­ tionem certe non perdidit ; quamobrem mullo minus despiciendus est contumelioso ictu manus vel instrumenti. Quid igitur agendum, priusquam tradatur artifici? Ul mihi videtur, facilis el expeditus est modus. \deundus Episcopus, vel quicumque sil Praelatus loci Ordinarius, qui calicis, etsi adhuc apti ad Sacrificium, permittat tradi­ tionem addici ad hoc, ul is iterato vela­ mine intus linire, et decentius eumdein v deal instaurare. Huiusmodi permissio, per modum dispensationis, loco execralionis ha­ beri polerit. Neque abnuerem, imo oppor­ tunum putarem, quod locorum Ordinarii ad hoc opus subdelegare possint tam suos Vicarios Generales el Foraneos, quam Ec­ clesiarum Rectores el Superiores locales. Nam st fere universalis invaluit opinio, usu vel potius abusu confirmata, quod quilibet Sicerdos possit ρ,τ ictum manus vel in­ strumenti calices et patenas exeerare : cur non id ipsum fieri multo decentius, sine pretii et spretu el contumelia poterii a praefatis * · ·à Vicariis, Recloribu» el Superioribus localil'H-, Hire subdelegalo, per modum veniae el dispensationis, dum sacra Vasa in>lallnuda arlifict tradenda siiul ? hno neque hac venia et dispensatione opus esse crederem, si calix diversis par­ tibus constet, et pes dumtaxat expoliendus et instaurandus sit, et seiungi a cuppa, quae inauralione non indiget, sine fractura pos­ sit. Hac quippe in specie, non est opib Iradere artifici integrum calicem ; sufficit dumtaxat pedem a cuppa seiunclum. Id saepenumero accidit, quia calices ut pluri­ mum conllali ita sunl ul inferior pars per cochleam cuppae coniuncta, dum haec novo auro linienda non est, facile possit ab ea separari. Non enim, ut aiebam, perit con­ secratio, quae inest auratae cuppae, ul plu­ ribus probat Fabius de Albertis, de sacris utensilibus cap. XX, num 13, ad num. 20, explosa eorum sententia, qui contrarium tenent. Secus est de Calicibus, quorum pars inferior a superiori disiungi nequeat, quia ita fixa est in cuppa, ul ab ea sine fractura separari haud possit. Et quum hoc in casu, nonnisi integri artifici tra­ dendi sint, quamvis exlrinseca lanium in­ digeant reparatione, el nequeant ut execrali haberi, quia auro intrinsecus liniendi non sunt, crederem licentiam ab Ordinario, vel ab Vicario generali aut foraneo, sive Ecclesiae Rectore, vel Superiore locali pe­ tendam, el per modum dispensationis obli­ nendam. Quid autem si Calices, qui adhuc ad Sacrificium sunl apii, venundari velint aul liquefieri? Optandum, ul idem servetur mo­ dus, et Ordinarii provideant, vel per Syno­ dales constitutiones, vel per edicta, quod nemini liceat calices el sacra vasa vendere vel destruere, nisi petila el impetrata li­ centia ipsius loci Ordinarii, eiusve Vicarii generalis: nam si m libertate relinquatur, non levia possunt oriri mala in rei sacrae ac religionis spretum el contumeliam. Erit forte nonnemo, qui in opinione sil, quod non liceat materiam ex calicibus el patenis igne fusis converti in usus profanos *. nam, si cautum iurv esi, quod sacrae supelle­ ctilis nsu attritae atque ita consumptae, ul nequeant impiius ad Sacrum adhiberi, igni tradantur ex cap. [liaris de Consecrat, distinet 1 ; si velitum esi trabes el ligna dirutae Ecclesiae iu prophanum usum adhi­ beri, sed potius sunl comburenda ex cap. Li­ gnea, eodem lit.; multo magis id faciendum forte videtur de calicibus el patenis, vasis scilicet, quae nedum sacra evaserunt pre­ cibus el unctionibus ad Ecclesia in libro Pontificali praescriptis, verum etiam, quod magis est, immediate contactu Corporis el Sangttinis H. N. I. C. Verumlamen rigida nimis huiusmodi esset opinio; neque, si vellet, aeque posset ad praxim adduci. Numquid enim materia pretio fi valore aestimabilis disperdenda erit cum possi­ dentis damno? Non hoc meum est consi­ lium ; quippe fateor longe decentius fore ex eadem conflari novos Calices, Patenas, Pyxides, Vasa pro sacris oleis, sacras Ima­ gines, coronas, candelabra atque id genus alia in Dei Cultum, Sanctorum honorem el Ecclesiarum decus et ornamentum ; nihi­ lominus absit, ul censeam illicitum, si ve­ lint eadem converti in usus profanos. Nam simul ac aurum, argentum, aes fusum est, primam formam amittit, el ul profanum habetur, ac proinde fas erit artifici, prout mavult, ad quodlibel opus informem illam materiam adhibere. Diversa ratio est de supelleclilibus vel lineis, vel sericis, quae, nisi flammis tradantur, possunt quidem aliam induere formam quoad usum diver­ sum, sed nequeunt illam perdere, quae iisdem data fuit a textore. Idem dicen­ dum de lignis, quae ex dirutis Ecclesiis supersunt. ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2621. DUBIORUM. (4590) Ad Dubium 1. Dubium hoc illustratione non indiget. Quis enim est, qui nesciat pa­ storalis suliciliidinis esse sedulo invigilare, ul adamussim Ecclesiasticae leges, quae circa ritus sacrasque caeremonias versantur, rite recteque serventur; et si qui inoleverunt abusus, radicitus exlirpenlur? Id lubeul Apostolicae Constitutiones praemissae tam Breviario el Missali Romano, quam aliis ri­ tualibus libris : id paritet S. R. C. iterata Decreta. Nam « quaccumque ad Dei cul­ tum spectant ab Ordinario diligenter cu­ rari, atque iis, ubi oportet, provideri ae­ quum est ». Ita Tridenlina Synodus Sess. 21, cap. 8, de Reformat. Iure igitur ad Episcopos perlinet in suis respective Dioecesibus cu­ rare el inhere, ul a sibi subdito Cleio sacri ritus el caeremoniae ad praescripta Rubrica­ rum el Decretorum componantur. Sed quo­ niam Episcopus aliis sui ministerii curis dis­ tractus, nec ubique adesse, nec omnia no­ scere per se potest ; Magistris caeremonia­ rum onus incumbit, (quin ad hoc liberi censeantur Ecclesiarum Rectores), si quid viderint in Ecclesiis sacrisqne actionibus fieri a scriptis legibus deci elisque alienum, quod ipsi nequeant suasu consiliisque vel abrumpere vel ad Ecclesiastici iuris formam revocare, illud deferre ad Episcopum, qm sua auctoritate, prout stricte tenetur, lubeal quid faciendum, quid vitandum est. Quod si implexa res, involulaeque quaestiones sint, palet recursus ad S. R. C., quae facultatem habet declarandi, quod obscurum est, le­ gemque interpretandi, ubi non est salis clara. Ad Dt’Bii μ III. Hac super re tam clara est Caeremonialis libri dispositio, ut vix cre­ dam diversam alicubi inductam fuisse con­ suetudinem. Quod si revera in aliqua Ca­ thedral! invaluerit, ne morosos sit Episcopos, sed mediis a iure datis id corrigat, quod de­ vium a iure est. Simplex scabellum parari de­ bet pro assistente Presbytero vel a dextris vel a sinistris, prout patitur loci situs, ante fa­ ciem Episcopi in Cathedra sedentis. Ila lib. 1, cap. 7, num. i: < Sedebit in aliquo scabello prope Episcopum » : el num. 4: «Sedente vero Episcopo el ipse sedet super scabel­ lum »: et infra : « Si vero forte Episcopus • celebrans, non in sede propria, sed in Faldistorio sederet, tunc ipse Presbyter assi­ stens sedebit in aliquo scamno prope Al­ tare » : el paulo post : « Si sermo habebi­ tur per Episcopum .... in propria Sede: sedebit (Presbyter assistens) in scabello suae assislenliae » : el num. (5 in fin.: « Habebit locum idem Presbyter assistens prope se­ dem Episcopi in scabello ». Igitur si Cae­ rimoniale disponit et toties repetit, quod Presbyter sedeat in scabello, quisnam sibi arrogare poterit arbitrium adhibendi sedem, quam cameralem dicimus pro scabello! Haud enim licet Dign talibus et Canonicis in Choro coram Episcopo aliter sedere, nisi in scamnis vel scabellis, ul pluries S. R. C. sancivit, praesertim vero in una Burgi S. Sepulchri 4 Aprilis 1699 el in Terulen. 20 Augu­ sti 1729, mullo minus licere debet assi­ stentibus Episcopo in Throno, in quo pro iisdem nonnisi scabella adhibenda esse iubel liber Caeremonialis: quin valeat con­ suetudo, aut privilegium. Id tam verum est. ut S. C. in Oriolen. 24 Augusti 1630. non obstante consuetudine introducta a tem­ pore Pu IV sedendi, non in nudo scamno, sed in scabellis serico villoso coopertis, san­ civit * non licere in casu proposito Cano­ nicis Cathedralis, quando assislenliam fa­ ciunt Episcopo, sedere in scamnis coopertis, sed sedete debere super scabellis nudis iuxlu praescriptum Caeremonialis Episcopo­ rum cap. 8, lib. I, non obstante allegata consuetudine, quae fuit sublata per fel. re- 226 — cord. Clementem VIII, in sna Bulla, in prin­ cipio Caeremonialis relata ». Si id satis non est, ne sit qui secum reputet tueri posse abusum specioso consuetudinis nOmine ; nani praeter laudatam Clementis VIII Constitu­ tionem, Pontifices Summi Benedicius XIII, el alter eiusdem nominis XIV. qui novas editiones emandali Caeremonialis curarunt, districte iusserunt eiusdem observantiam, < non obstantibus quarumvis Ecclesiarum, etiam iuramento, confirmatione Apostolira vel alia quavis firmitate roboratis statutis el consuetudinibus, privilegiis quoque in­ duitis cl Literis Apostolicis etc. », quibus specialiter et expresse derogatum esse de­ clarant. Iure igitur ad duo haec dubia ne­ gativum datum a S. C. responsum. Ad Dubium IV. Caeremonialis dispositio circa ornatum Ambonis, in quo sermo el concio habenda est, aut Epistolae el Evangelia decantanda solemniter sunt el illum scamni parandi pro Canonico Officia solemniter peracturo, apertum ponit discrimen. Nam lib. !, cap. 12, η. 18 legitur: « Ambones ubi Epistolae et Evangelia decantai i so­ lent, siqui erunt, necnonet pulpitum,ubi ser­ mo vel concio haberi solet, consentaneum est pannis sericis eiusdem coloris, cuius sunt ce­ tera paramenia, exornari »: secus vero iubet lib. Ï, cap. 3, num. 4, de ornatu scamni pro Celebrante, quem esse vult « panno coopertum in cornu Epistolae»: quod si « occupare debeat slallum, seu prunam se­ dem Chori ab ea parte, quae eidem illa heb­ domada obtigerit, in ea sede ponetur pul­ vinum el alterum cum tapete super alio scamno, 'eu genullexorio ante se posito, super quo etiam ponitur liber serici colo­ ns ceterorum piramentoriim lectus ; el ubi non adest tale scamnum, in aliquo legili, quod ponitur ante Celebrantem el remo­ vetur, prout opus est ; quo casu tapete sternitur ante ipsum Celebrantem ». Ubi autem Caeietnoniale vult oi natum sericum, exprimit; quando vero utitur uno vocabulo ραηηηπι sine adiunclo, laneum significare voluisse videtur. Serica sint oportet el co­ loris convenientis Officio diei, quae ad or­ natum Ambonii, el ad librum cooperien­ dum adhibenda sunt : non autem quae ad ornatum sedis, seu scamni pro Celebrante: haud enim pro eodem determinatus est co­ lor; el cum stragulum Celebranti apponen­ dum Iapete vocabulo designetur, non ex alia materia quam lanea textum esse de­ bet. Verum etiamsi quis vellet super in­ terpretatione verborum immorari, ul inde concluderet vocabulum geneticum pannum sericum non excludere, fateri tamen debe­ bit latum esse discrimen inter ornatum Ambonis, el aherum pro sede Celebrantis, de quo dumtaxat indubio quaeritur. Compoposita igitur tes erit, si Caeremonialis di­ stinctio adamussim servetur. Ad Dubium V. Dubium hoc cum ante­ cedenti coniungi potest, eademque Caere­ monialis dispositione utrumque dissolvitur. Ul in illo datur regula circa ornatum se­ dis seu scamni Celebrantis, ita in isto Ce­ lebranti pulvinum conceditur apponendum in sede, alterumque in scamno seu genullexorio, super quo ponetur liber. Quaestio igitur dumtaxat versatur circa pulvini qua­ litatem, de ipia silet Caeremoniale : verum ex S. C. decretis id facile colligi potest; nam hac super re propositis dubiis, eadem S. C. aperte reprobavit damnavitque abusum adhibendi pulvinum sub genubus vel ad pe­ des Dignitatum el Canonicoium,ul in una Panormitaua 22 Aprilis 1 (184, et in altera Burgi S. Sepulchri 4 Aprilis 1(>99 ; quoad veio pulvinum apponendum supra sedem seu scamnum Celebrantis, negando sericum, co­ rium tantummodo induisit, uti in Tuderlina 24 Martii 1612 et in Panormitana 17 Se­ ptembris 1670: parum tamen interest, si non conum, sed laneum sii, dummodo non se­ ricum, quemadmodum S. C., huic dubio respondendo, sancivil. Ad Dubium VII. Si ratio prae oculis ha­ beatur, piopter (piam Rubrica lit. de Prae­ paratione Altai is, praecepit, ut Crux col­ locetur inter Candelabra, facile inlelligilur nobiliorem locum ab eadem occupai! de­ bere, ac talem esse eius magnitudinem, ul subito in conspectum veniat cum Celebran­ tis, tum Populi ; si vero linis ab Ecclesia intentus consideretur, qui est, ut « ab aspe­ ctu Crucis Sacerdoti Celebranti Passio Chri­ sti in memoriam revocetur, cuius Passionis viva imago el realis repraesentatio hoc Sa­ crificium est », veluli habet Card. Bona rer. lilurg. lib. i, cap. 25, num. 8, con­ sequitur vix ac ne vix quidem huiusmodi finem parvis illis Crucibus obtineri posse, quae, neglecta positiva lege Rubricae, su­ perimponuntur vel Tabernaculo, vel parvis tabulis alicubi, non ita infrequenler, in me­ dio Altanum collocatis, lam S. R. C. de­ claraverat in Rossanen. 16 lunii 1663 « par­ vam Crucem sufficientem non esse, sed poni debete aliam Crucem m medio candelabro­ rum » ; nihilominus temporis successu, ul coeperunt multiplicatae minores tabulae in singulis (ere Altaribus collocari, ita crevit abusum, ut (el. record. Benedictus XIV il­ lum deprehendent « in aliquibus Ecclesiis huius nostrae Romanae Urbis et aliis pari­ ter, quae Episcopis Suburbicariis subiiciunlur ». Quamobrem nedum huiusmodi abusum reprobavit, verum etiam Encyclicam dedit suo die 16 lunii 1746 ad Archiepiscopos, aliosque Ordinarios Ditionis Ecclesiasticae : De relinenda Crucifixi Salvatoris Imagine palam el visibiliter exposita super Altari­ bus. < Illud, inquit, permittere nullatenus possumus, quod Missae Sacrificium in his Altaribus celebretur, quae careant Imagine Crucifixi, vel ipsa incommode statuatur ante Presbyterum celebrantem, vel ita tenuis el exigua sil, ul ipsius Sacerdotis el populi assistentis oculos pene effugiat : id enim alienum est a legibus el institutis Ecclesiae, quae in Rubricis aliisque ecclesiasticis San clionibus continentur .... ita ni certissi­ mum sil violari leges Ecclesiae, si exigua solum Imago Crucifixi praeligatur minoii ta­ bulae vel Statuae Sancti, qui superadditur, ul illum Fideles venerentur »; el post plura eruditissime disputata, concludit : « Si iuxta Rubricas Missalis Crux inter candelabra sta­ tuenda est ... . si iuxta sensum S. R. C. non satis esse indicatur exiguus Crucifixus Tabernaculo infixus .... nemo est, qui non videat praxim, de qua agitur, recenter in­ ductam, proprioque marte a privatis per­ sonis usurpatam .... esse omnino impro­ batam; eoque magis, quia ex exiguo Cru­ cifixo, qui praefigitur tabulae eius Sancti qui Altari superadditur, ea profecto utilitas non consequitur, quam proponit Ecclesia, dum Crucem inter candelabra collocandam decernit». Hanc Encyclicam interessel plu­ rimum, ul Episcopi ahique locorum Ordi­ narii sedulo perlustrarent el tempore Sa­ crae Visitationis ubique ad praescriptum Ru­ bricae Crucis collocationem exigerent et inobedientes poenis plecterent a iure in­ dictis. Ad Dubium IX. Quum ex fel. record. Cle­ mentis VIII Institutione perpetua esse de­ beat Oratio Quadraginta Horarum per Urbis Ecclesias certo online distributa el dum­ taxat intercipiatur post Missam Feriae V in Coemi Domini ad solemnem usque Missam Sabbati Sancti ; nccesse esi, ul in una alterave Ecclesia incipiat vel desinat etiam in Dominica, quae dat initium Maiori Heb­ domadae. Hinc orta dubitatio num el quo­ modo Benedicito Palmarum in iisdem Ec­ clesiis fieri debeat vel possit. Nemini du- btum, quod lierai in Ecclesia assignala pro expositione : in illa namque Oratio non in­ cipit, nisi post Missam, quae celebratur, expleta Palmarum Benedictione : non ita de altera, in qua terminum habere debet Ora­ tio. Ibi adhuc venerationi Fidelium expo­ situm est Sacramentum, neque reponitur, nisi post Missam diei, quae est de Domi­ nica cum Oratione Sacramenti sub unica conclusione. Eritne igitur omittenda Bene­ dictio Palmarum, an potius Missae praemit­ tenda? Si Romae oblineret instructio, quam dedit S. Carolus Borromaeus pro Ecclesia Mediolanensi, in qua Oratio Quadraginta Ho­ rarum habuit initia, minime esset pro omis­ sione haesitandum. Etenim S. Antistes, cnm tempore Orationis populum vellet unice adorationi Sacramenti intentum, iussit, ne tempore expositionis ullae celebrarentm Missae, aut alia persolverentur Officia ; sed quoniam longe diversus est Ecclesiae Ro­ manae Ritus, diversa etiam ratio tenenda est. Ubi fieri debet vel decet ul fiat Be­ nedictio Palmarum in die repositionis, com­ ponenda ita res est, ul sacra haec actio po­ pulum non turbet nimisque distrahat ab Oratione: quamobrem consulendum, ul cae­ remoniis ab Ecclesia praescriptis fiat huiusmodi Benedictio in aliquo ex lateralibus Aris, quo magis potest, ab Alt ire Exposi­ tionis distante; expediret etiam, ul fieret sine cantu. Verumlamen, vel cum vel sine cantu liat, omittenda omnino est Processio. Si fieret cantus versiculorum, egressus ab Ecclesia, illius iorum occlusio et aperitio, pulsatio ah extra cum Cnicis hasta, transitus ante Sacramentum, perturbationem gigne­ rent el consequenter indirectam darent, etsi involuntariam, causam irreverentiae. Addam praeterea, quomodo, apertis innuis, cani posset t$. Ingredient* Domino etc., dum revera Dominus, nempe Christus adorandus realiter et solemniter expositus est? Quod si Ecclesia sit nimis angusta, expedit po­ tius, ut benedictio Palmarum omittatur; quii, si fieret, vix posset absque periculo scandali el irreverentiae. Responsum autem S. C. ad praesens dubium dat regulam ser­ vandam, si occurrat SSmi Sacramenti repo­ sitio in die Festo Purificationis B. Μ. V. el Feria quarta in capite leiunii, in quibus ante solemnem Missam fit benedictio can­ delarum el cinerum. Ad Dvbivm X. Inter diversas hominum classes debitus est ordo servandus el quod uni conceditur vel permittitur, non omni­ bus aeque concessum el permissum ceiisen- — 228 — dnm est; ideo ratione natalium, conditio­ nis, dignitatis, gradus, munerum, extrinsecis etiam honorificis decorationibus qui­ dam distingui debent, nedum in civilis societatis officiis, verum etiam in religio­ nis actionibus. Tale est honorificum illud ornamentum genuflexorii, de quo in dubio. Nuda siquidem sint oportet gennllexoria, siqua in Ecclesiis ante Aras collocantur, praecipue in magnis solemnitalihus vel dum palel venerationi expositum augustissimum Sacramentum ; neque stragulis el pulvinari­ bus instrui debent, nisi pro S. R. E. Car­ dinalibus, ac Regalibus personis, ul decla­ ratum fuit indiciis poenis contra inohedienles, m S. Congregatione Caeremonialis die 30 Maii 1701 el eliam expressius die 11 Augusti 1705 : el huiusmodi Decretum fel. record. Clemens XI « probavit, confirmavilque, necnon promulgari atque exequulioni tradi et in omnibus Ecclesiarum Urbis Sacrariis affigi mandavit, die 23 eius­ dem mensis el anni ». Ad Dubium XI. Tam clara esi dispositio Caeremonialis lib. 1, cap. 7, de Presbytero assistente, dum Episcopus Vesperas et .Mis­ sas solemmler célébrai, ul nihil sii, quod elucidationem requirat. Tenetur namque Assistens librum supra caput sustinere dum Episcopus anliphonam intonaturus est ; vel m Missa, dum cantu dat initium hymno angelico, symbolo etc. Legem Caeremo­ nialis pluries confirmavit S. R. ('.., praeser­ tim vero Pharen. 31 Maii 1670; Asculana m Apulia 3 Martii 1774; Spolelana 18 Mar­ tii 1702; Lunen. Sarzanen. 27 Febr. 1712. Qninimo nec prodesse declaravit quamlibet consuetudinem in contrarium, Alexandrina 8 Aprilis 1702. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2622. RAVENNATEN. (4591) lure merito querebantur Calhedralis Ravennalensis Canonici de Parochis, qui nu­ per dilati privilegio commutandi sub Moz­ zeila el Siola Rocheltum loco Superpellicei, quo prius ulebanlur in Supplicationibus aliisque Functionibus publicis, sive intra, sive extra eorum curae commissas Eccle­ sias, arbitrarie ampliantes Indultum, illud perperam extenderunt eliam ad Sacramen­ torum admmislralionem. Non enim ipsis in­ vident honorifici indumenti decus; sed si­ lentio legere nequeunt abusum privilegii praelexlu inductum, famigeratis Ecclesiae bgibus repugnantem. Ritualis Romani Rn- brica expresse iubel praeceptivis verbis « ul Sacerdos in omni Sacramentorum ad· minislralione Snperpelliceo sii indutus el Siola eius coloris, quem Sacramenti rilus exposc.il » : latamque legem limitat dum­ taxat : « nisi in Sacramento Poenitentiae mi­ nistrando occasio vel consuetudo vel locus aliter suadeat ». Ita etiam plores Provin­ ciales Synodi, praesertim vero S. Carolus Borromaeus, qui agens in Concilio Provin­ ciali I de iis, quae ad Sacramentorum adminislrationem generat i m pertinent, prae­ cepit ut Sacerdotes « in Sacramentorum adminislralione semper Superpelliceum et Sto­ lam adhibeant » : et in Instructionibus de Sacramentorum administralione, Parochis praesertim datis: < m omni Sacramentorum administralione, semper Superpelliceum de­ cens el Stolam adhibebit ». Hinc S. R. C. nec Canonicis Cathedralium indulgendum esse duxit administrare Sacramenta cum Cappa el Mozzeila, seu solo Hochello, sed ubique semper Superpelliceum adhibendum fore sancivil. Ita in una Dubiorum Urbis 12 lulii 1628 ; in Siracusana 2 Augusti 1709; m Pisauren. 3 Decembris 1780, ac laudem in una Urbis S Mariae in Cosrnedin 19 lunii 1773. Parochi igitur Ravennates exuere Rocheltum, Mozzeltam dimittere debent, soloque uli Superpelliceo cum Stola, dum administraturi sunt Sacramenta, veluli S.R.C. proposito Dubio respondit. Indultum quippe ipsis esi, ul sub Mozzeila vice Superpellicei deferant Rocheltum ; haud vero concessum, ul eo utantur in Sacramentis administran­ dis ; aul Hochello Collam superimponam. Permissum id est Canonicis dumtaxat, qui habent usum Cappae Magnae; nam haec commutatur cum Colla tempore aestivo, in publicis Supplicationibus etc. : quamobrem lidem in propria Ecclesia, quum ex prae­ scripto Ritualis el Decretorum nequeanl cum Cappa vel cum solo Hochello Sacramenta ad­ ministrare, licite possunt, imo debent Col­ lam assumere ; quin Rocheltum dimittant. ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2623. TR1DENT1NA. (4892) Ad Dubium 1. Etiamsi omnes, qui ad fu­ nus vocantur, regulariter convenire debeant in Ecclesiam, cui praeeat Parochus domi­ cilii, vel defunctus afferendus, lumulandiisque sil in eadem vel potius in allera Regularium aul Sodalitatum etc.: nihilo­ minus haec, regula non est lanio cum ri­ gore accipienda, ul ubique semper et in- — 229 — discriminalim servanda sit: imo suas habet Ad Dubium III. Dubinin hoc très partes limitationes, el vim habet diversa locorum habet. Scile autem responsum fuit *. < ad consuetudo, si alicubi in more sit positum pr iinarn el tertiam pariem iam provisum in collectam fieri in alia Ecclesia, ad quam antecedenti » : quia semel ac decisum fuit: eliam Parochus domicilii cum suo Clero ac­ « m casu etc. servandam esse consuetudi­ cedere debeat. Quamobi em si aliqua hac su­ nem »: declaratum simul esi Chorum Ca­ per re quaestio excitetur, decidendi ratio lhedralis nec teneri accedere ad Ecclesiam non ab fere universali modo et praxi, ve­ Parochialem defuncti ; el cum in suo iure rum a peculiari loci consuetudine petenda permaneat exportandi Parochum domicilii est. Quae quidem consuetudo non illis ad- m eadem Cathedrali, nequit ab eo comi­ numeratur, quae a legis praescripto rece­ tando abstinere, quia cessat renueniiae ra­ dunt, quum ab ipsa lege praeservetur. Clara tio. Secunda pars Dubii eral declaranda, est Ritualis Rubrica lit. De ordine exequia· quum certum exploralnmque sil, ac cen­ mm num. 1: «Constituto tempore, quo ties decisum, quod nunquam, nullo in casu corpus ad Ecclesiam deferendum est, con­ el nullibi liceat expectare in via, aut con­ vocetur Clerus el alii, qui funeri intéresse venire ad domum defuncti. Praeter Decreta debent ; et in Parochialem vel in aliam Ec­ superius relata, alia eliam habentur, in qui­ clesiam iuxta loci consuetudinem ordine bus hoc est magis expressum : ita in Fosconveniant ». Videri possunt Commentaria sanen. 21 Iulii 1045: « Tam Saeculares, ad hunc Ritualis locum tam Baruffaldi, quam quam Régulaie> eliam exemptos ad funera Catalani ; sed frustra ad Scriptorum auctori­ mortuorum vocatos, in Ecclesiam .... ad tatem confugiendum, dum regula, quam po­ quam funus defertur, convenire debere et nit Rituale, nulla indiget interpretatione. In­ nullo modo permittendum, quod expeclent numera fere sunt Decreta S. R. C., quae re­ per vias vel adeant domum defuncti, consue­ gulam confirmant, praesertim vero in.Trotudine etiam immemorabili non obstante » : pien. 20 Martii 1631 el 19 Februarii 1656 ; el in Nicien. 9 Augusti 1070: «Regulares Theatina 8 Augusti 1031 ; Firmana 24 iu­ vocatos ad associandum, nullo modo expe­ lii 1038 el 20 Novembris 1602 ; Imolen. ctare debere per vias, aut in domo de­ 14 Maii 1644; Senen. 11 Februarii 1645; functi etc. ». Aesina 31 Iulii 1665 ; Thelesina 24 Novem­ Ad Dubium V. Quum Tridenti mo> sil, bris 1696. quod cadavera Canonicorum, etsi eorum do­ Ad Dubium II. Quum a regula, quae fere micilium sil sub aliena Paroecia, deferantur universaliter oblinet, recedendum sit in lo­ pio exequiis persolvendis ad Catbedralem : cis, ubi mos est conveniendi in aliam Ec­ huius Parochus ille est, qui funus levare clesiam, Parochiali posthabita, dum defuncti debet; el quum dignior sil, uipole qui Ca­ corpus levandum est ; iam patet morem pitulum, m quo residet habitualis cura, re­ hunc, ubi viget, non esse immutandum. praesentet : decet, ut funebris Processio e Atqui ea Tridentini constans fuit consue­ Cathedrali egrediatur, proptereaque ad hanc tudo, ul invitato ad funus secundi ordinis omnes conveniant. Nam si ex consuetudine Clero Calhedralis, in hanc fieret collecta, Parochus domicilii cum suo Clero ad Cavel Parochus domicilii independens essel thedralem accedere debet, ibique excipere ac liber, vel potius amovibilis et a CalheChorum, etiamsi defunctus ad aliam Paroe­ drali dependens; nec est, cur modo huius­ ciam pertineat et alibi sil tumulandus, ul modi consuetudo sit intercipienda sub inani declaratum est supra in secundo ; mullo praetextu, quod, nova facta plebium divi­ magis idem ordo servandus erit, dum Ca­ sione, alleraque ex quatuor Paroeciis, quae nonicus defunctus efferendus est ad Cathescilicet independens eral, suppressa, Paro­ dralem, quae, attenta qualitate personae ibi chis nova dala sit institutio, qui proplerea exponendae el tumulandae, potius eius Pa­ perpetui evaserunt et a veteri snbieclione roecia censenda est, quam altera domicilii. liberi. Nova siquidem conditio novum iis­ dem decus affert, sed non aeque ipsos exi­ ADNOTATIONES SUPER DECRETO mit ab eo onere, quod non a conditione pendet, verum a consuetudine, quae con­ MELPHITANA. (4595) formis est regulae a Romano Rituali tradi­ tae ac pluribus confirmatae Decretis. Ideo Ad Dubii m 1. En praesentis disputatio­ Sacra Congregatio sancivil « in casu de quo nis occasio. Ul certa aliqua, neque nnpoagitur, servandam esse consuetudinem ». sterum varianda methodus servaretur in Ec­ clesiis Regni Neapolitani citra Pharum ad«cnptiliu nuncupatis, quia iisdem, piaeler Canonicos, alii inferiores adimebantur Sacri Ministri, sine ulla tamen canonica institu­ tione, qui nulla fruebanlur Praebenda, sed pro ratione servitii praestiti quasdam de Mensa distributiones obtinebant : « Sanctis­ simus Dominus Noster Pins VII Pont. Max., petitionibus annuens Serenissimi ulriusque Siciliae Regis Ferdinandi per lileras in forma Brevis expeditas sub die 13 Augusti 1819 decrevit et mandavit, ul in posterum ad portiones suscipiendas in Ecclesiis receptiliis illi tantum admitterentur Sacerdotes el Clerici, qui a Venerabilibus Fratribus Archiepiscopis et Episcopi' aut Ordinariis Lo­ corum pietate el doctrina commendatiores essent inventi »: nissil praeterea, nt de ipsis < examen instituatur coram Ordinariis ipsis, vel eorum Vicariis Generalibus et tri­ bus saltem ex synodalibus Examinatori­ bus ». Altera ex his colleclitiix seu receptiliis Ecclesiis erat Cathedralis Melphilensis, in qua, praeter sex Dignitates el octo supra de­ cem Canonicos, alii triginta sex inferioris giaJus Participantes, ad Canonicorum pla­ citum adsciti, suum Ecclesiae praestabant servilium. Hi tamen, abolita antiqua ele­ ctionis forma, iuxta superius latam a Su­ premo Pasiore legem modo eliguntur et instituuntur. El quamquam omnium aequa­ lis sil conditio, non aeque singnloi um pa­ ria sunt officia, cum duo Parochi sint, qualuoi Canlores, el ex reliquis octodecim se­ niores, duodecim iuniores dicantur. Non ita mullo posl indu! tam novam electionis el institutionis formam, Episcopo efflagitante, Melphilenses Portionarii honorifica obtinue­ runt Insignia el praeler ea quae omnibus el singulis communia sunt, ut aliis nobi­ lioribus Parochi, Canlores, Seniores distin­ guet enlur, iisdem Aposlolicis Literis indul­ tum fuit. Factum hinc est, ul praefati Portionarii suae conditionis obliti, sese ambi­ tiose elevantes, ac si Canonici essent, ea obsequia el servilia exhibere et praestare renueient, ad quae fuerant aut sum ex more el institutione assumpti. Haec causa dissidii inler ipsos el Canonicos. Ne ullerius gli­ scerent mala el quae inde exorlae quae­ stiones m i.ompom reniui, sex proposita iuerunl S. R. C. Dubia , quibus, posl ex­ quisitum examen, respondens ad singula saocivil ·. Porlionarios Melphilenses, etsi au­ ctos nubilioribus Insigniis, adhuc tamen ad obsequia, officia el servilia leneri quae se­ cundi ordinis Cathedralinm Clericis conve­ niunt, iuxta dispositionem Caeremonialis Episcoporum el eiusdem S. C. Decreta. Etenim extrinsecae decorationis Insignia non ipsos donant nova nobiliori qualitate, sed in eodem gradu relinquunt, in quo reperiebanlur, priusquam illa obtinerent. Quam­ obrem vel Rortionarii vel Bénéficiai! vel Mansionarii dicantur, aut quacumque alia distinguantur appellatione ; nullo tamen pa­ cto Canonicis poterunt assimilari el in Li­ teris Aposlolicis non ullum occurrit ver­ bum, quo ad sublimiorem gradum evecti, gratia Pontificis, censeri possint, sed in eo­ dem, quem prius tenebant, adhuc consi­ stunt. El revera tam certum esi, quod Rocheltum, Mozz.etlain, Cappam gestandi pri­ vilegium nullam dénotai superiorilalem el praeeminentium ; ul huiusmodi, el, si etiam vis, nobiliora alia ornamenta alicui Gollegialae concessa, non illi potestatem faciunt incedendi el sedendi in Synodo supra alias Collegialas Civitatis et Dioecesis antiquiores, sed iisdem destitutas Insigniis vel longe in­ ferioribus donatas, veluli docel el probat Benedictus XIV de Synodo Dioecesana lib 3, cap. 10, num. 7; ubi decisum inquit: < Eiusmodi honoris Insignia nullam denotare prae­ eminendam, neque alterius juribus praeiudicium ullum inferre»: quamobrem ad Ursaiam se referi, qui pari. 1 , discepl. 7, in fin. asserit procul dubio definitum fuisse: < praecedendam competere Collegialae (non Insigniis nobilioribus dilatae, sed) quae es­ set antiquior ». Ex his plane inlelligilur Portionarios Melphilenses, qui cerle nec Canonici sunt neque ulla ratione Canonicis aequiparandi, leneri ad praestanda ea obsequia, quae ab omnibus de Clero transeuntibus ante Altare, aut ante Episcopum praestari debent, ex­ ceptis dumtaxat Canonicis Cathedralis, qui caput lanium el humeros profunde incli­ nant, veluli iubel Caeremoniale Episcopo­ rum lib. I, cap. 18, num. 3, ibi: «Quolies ipsi Canonici transeunt anle Altare vel anle Episcopum, capul et humeros profunde inclinant; Bénéficiait autem el caeleri de Clero genufltclere debent transeundo tam ante Allare, quam anle Episcopum ». Idem dicito de genuilexione ad Confessionem cum Psalmo in Missa Solemni ex Rubricae Missalis praescripto pari. 1, lit. 17, num tj. Innumera afferre possem S. C. Decrela, quae idipsum districte lubcnl. Aliqua indicare sal evil. In Tornacen. die 7 Decembris 1830 de­ claratum fuit : « Praeler Dignilales el Ca- i — 231 — nonicos Cathedralis, reliquos omnes leneri ad benedictionem Episcopi genulleclere » *, in una Arichipae 13 Martii 1700*. < Digni­ tates et Canonici slenl el caeteri genufieclanl ». In Segunlina 28 Aprilis 1703: « Te­ neri genufleclere Porlionarios cum osculo manus in recipiendo candelas el cineres ». In Aston. 15 Maii 1745 : * Beneficiatos, eliam pluvialibus indutos aliisque sacris paramenlis, leneri genulleclere iuxta formam prae­ scriptam in CaeremonialiEpiscoporum ». No­ vissime vero in Neapolitana sub die 22 De­ cembris 1763 S. C. edixit : « Beneficiatos hebdomadarios nuncupatos teneri servare omnia el singula, quae praescribimini Benelicialis a Caeremoniali Episcoporum : id­ circo teneri recipere candelas, palmas el cineres genuflexos ». Instaurato indicio sub die 7 Septembris 1754 nedum stetit in de­ cisis, verbum eliam addidit : < Ad Emum Archiepiscopum, qui incumbat exequutioni Decretorum S. C. utendo iuris el facti re­ mediis ». Si qui autem sunt Bénéficiait alios omnes longe praestantes, certe illi sunt, qui Patriarchalibus Urbis adscribunlur, el secundi ordinis ac subsellii Clerum constituunt : tantae nobilitatis eoruindem Collegia cen­ sentur, ul Abbatibus el Canonicis Cathedra­ lium aequiparenlur : nihilominus, etsi Cappa Magna insigniti, obsequium genuflexionis praestare tenentur, si excipias illos Basi­ licae Vaticanae in unico dumtaxat casu, quo parati simul eodem ordine et gradu cum Canonico parato incedunt et ministrant : praeler hunc casum tam paraît, quam non parati, sempei transeuntes ante Altare genuileclere debent. Cum autem Liberianae Basilicae Bénéficiait a genuflexionis obse­ quio se eximere vellent, aul exemptos pu tarent; delata quaestione ad S. R. C., haec sub die 2 Decembris 1684 declaravit : « Te­ neri Beneficiatos ad genu flectendum, cele­ brante Episcopo vel Canonico, tam paratos, quam non paratos ». Idipsum sei validum esse in altera Lateranensi, el eliam clarius, fuit expressum in Congregatione diei 18 lu­ nii 1689. En vei ba Decreti : « Praefatos Bé­ néficiâtes, Cappellanos Clericosque Bénéfi­ ciâtes non solum in praenarratis supra ca­ sibus, verum eliam in quibuscumque Mis­ sis solemnibus ad Confessionem cnm suo Psalmo leneri ad genulleclemium . . . qua cumque consuetudine eliam immemorabili, quae allegari possit, non obstante, quam abusum et corruptelam S. C. declarat ; cum consuetudines contra Rubricas Missalis sint sublatae per Decretum eiusdem S. C. a (el. record. Urbano VIII confirmatum et in prin­ cipio Missalis Romani appositum». Numquid Porlionarii Melphilenses sublimioris sunt gra­ dus, ut possint el debeant caput et hume­ ros tantum inclinare ad instar Canonicorum Cathedralium ? Atque heic loci alia se offert quaestio, num necne Collegialarum insignium Cano­ nici, aeque ac illi Cathedralium, ab genuflexionis obsequio sint exempli? Dixi supra el iure dixi, solos Canonicos Cathedralis non leneri ad genufiexionem transeuntes inte Allare vel ante Episcopum ; nam de his unice loquitur Caeremoniale Episcoporum. Quoad Canonicos Collegialarum, pacifica res non est*, quamquam, si attendi velint simulque conferantur S. C. Responsa, plane apparebit ipsam pro negatua stetisse el non obscure demonstrasse a consuetudine po­ tius, quam a iure, rationem decidendi esse petendam. Utique in Fundana sub die 16 lumi 1674 respondit : « Canonicos Collegiatae debere se tantum profunde inclinare ». No­ vissime vero in causa verlenie inter Epi­ scopum el Canonicos Ecclesiae Collegiatae S. Pauli Civitatis Valletta? in Milevil.ina rogata: Num praefati Canonici, quoties trans­ ierint ante Episcopum, debeant eidem Epi­ scopo genufleclere vel tantum humeros et caput profunde inclinare? sub die 21 la­ tinant 1741 respondit : « Affirmative ad pri­ mam pariem, Negative ad secundam ». El pluries instaurato experimento, stent in de­ cisis, ut p.ilet ex Decretis. Ita eliam decre­ tum fuit in una Montis Alti sub die 26 Mar­ tii 1667 ; el in Papien. ad quaesitum : < An Praepositi Curati, qui simul sunt Dignitates et Capita Collegialarum, tenerentur genu­ fleclere Episcopo, an capul dumtaxat in­ clinare? » sub die 23 Februarii 1804 S. C. respondit : «Secundum ea, quae proponun­ tur in casu, leneri genulleclere ». Et reproposila causa die 24 Martii, stetit in decisis. Numquid autem m adversa abiisse S. C. cen­ senda est? II ludqu aquam. Eadem namque modum ministrat componendi Decreta, quae specie tenus pugnantia videntur. Etenim in Nerilonen. ad Dubium : « An Canonici Co|legialae teneantur genufleclere Episcopo, ad distinctionem Canonicorum Cathedralis, qui sola inclinatione illuni regulariter salutant?» sub die 11 lunii 1793 re>pondit : « Canonici Collegiatae, seclusa consuetudine in con­ trarium, ul personae gradualae et in quasi dignitate, non genuileclunl, sed caput et humeros peofunde inclinant Episcopo el Al- tari ». Cur autem afliimativo responso li­ mitationem aut conditionem adiecit : « se­ clusa consuetudine in contrarium »? Quia a possessione turbandi illi non erant, quibus consuetudo favebat, sed non aeque ad illos trahenda ea honoris distinctio, qui genuflectere consueverant, vel ad Canonicos Coljegiatae de novo erectae, quae certe con­ suetudinem afferre nequibat. Id plane con­ sequitur ex supra relatis Decretis in Mile vilana; quippe Capitii Ium Collegialae S. Pauli Vallellae recenlissimae erat erectionis. Verbo dicam, ex Congregationis responsis, quae pu­ gnantia videntur, sed pugnantia non sunl, qualis sit eiusdem mens el sensus plane col­ ligitur; videlicet, quod soli Canonici Calhedralium a genullexionis obsequio iure sunt exempli : non item Collegial.irum, nisi ex consuetudine vel privilegio. Potiori igilur iure concludendum, quod Porlionarii Melphitensis Ecclesiae teneantur ad genulleclendum Altari el Episcopo, item ad Con­ fessionem cum Psalmo el ad Benedictionem m fine Missae convenlualis, vel Sacrum liat pODlificaliter ab Episcopo vel a Canonico vel ab allero ex iisdem Participantibus Missa convenlualis celebretur. Ad Dubium IV. Si Porlionarii longe in­ ferioris sunl ordinis, nec ullo modo cum Canonicis confundendi, debent omnino Cae­ remonialis Episcoporum legibus, quae dis­ crimen ponunl, obtemperare. Clara autem est eiusdem dispositio relate ad benedictio­ nem el distributionem candelarum, cinerum, palmarum; ita cap. 17, num. 3: « Benefi­ cial! vero seu Mansionarii el Clerici, el ce­ leri omnes similiter bini accedant el genullexi candelas accipiant, illas ac eliam manus Celebrantis deosculantes »; cap. 18, num. 13: « Praelati el Canonici parati ca­ piunt cineres inclinati, reliqui vero tam Cle­ rici, quam laici genullexi >; et cap. 21, num. 6: «tunc incipit palmas distribuere Canonicis, el aliis eodem ordine, prout de candelis dictum fuit ». Cur autem, dum clara res est, Melphitenses Porlionarii re­ nuebant genullectere in recipiendo cande­ las, cineres el palmas, ac Celebrantis ma­ nus osculari? Longe nobiliores censendi sunl Hebdomadarii Metropolitanae Neapolis, ulpole qui piiusquam a S. Pio V eiusdem Clero unirentur, in propriis Ecclesiis S. SalvatorisSlephaniae ei S. Restitutae sacra pera­ gentes Officia, .nil Canonici nuncupati fue­ rant, aul Canonicorum iura sibi tribuerant. Nihilominus exortis Dubiis: * An dicti Heb­ domadarii in die Purilicalionis el in Domi­ nica Palmarum tenerentur candidas el pal­ mas respective a Canonico Celebrante acci­ pere genullexi, atque ipsius manus deosculanles, sive polius stantes el inclinati tantum sine manus deoscnlatione? et an in die cine­ rum tenerentur recipere cineres genullexi, seu polius stantes et inclinati ?» S. Congr. sub die 22 Decembris 1753 respondit : « Al­ lii mali ve ad primam pariem, Negative ad secundam »; el reproposila causa die 7 Se­ ptembris 1754, nedum stetit iu decisis, re­ rum eliam addidit: « ad Eihiim Archiepiscopum, qui incumbat cxequulioni Decreto­ rum Sacr. Congregationis, utendo iuris el facti remediis ». Sed in re tam clara non est ulterius immorandum. Ad Dubium V. Cum ex supra nolalis plane sequatur, per extrinseca honoris In­ signia Portionariorum qualitatem non fuisse immutatam, neque eosdem ab iis solutos oneribus, quibus tenebantur, priusquam iis­ dem Insigniis decorarentur; iam palet ad­ huc Acolythorum ipsos debere fungi officiis, ceteraque tam in Missa, quam in aliis ehoralibus functionibus, praestare munia, quae Beneficialis, Mansionariis, Porlionariis aut alio quocumque nomine nuncupatis, se­ cundi subsellii Clericis incumbunt. Praeter Caeremonialis dispositionem, ad rem facit S. C. Responsum in quaestione acta inter Canonicos Metropolitanae Neapolis, el Heb­ domadarios; nam inter alia Dubia primum erat : « An asserti Bénéficiai! sive Hebdo­ madarii nuncupati Ecclesiae Metropolitanae Neapolis in functionibus Ecclesiasticis te­ neantur ad omnia el singula, quae praescri­ buntur Beneficialis Ecclesiarum Calhedralium a Caeremoniali Episcoporum, aliisque Constitutionibus el Ordinationibus Apostolicis? » S. Congreg. respondit : « Affirma­ tive ». Neque omittendum hic est, quod praefali Hebdomadarii indultu gaudent ge­ standi Rochettum cum manicis ad inslarCanonicorum, ul colligitur ex S. C. Decreto in Neapolitana Delationis Cottae die 21 Mar­ tii 1705. Numquid autem Porlionarii Mel­ phitenses novis decorati Insigniis praestant Hebdomadarios Metropolitanae Neapolis? Utique adimplere debent Acolythorum of­ ficia, ei dum his incumbunt, superpelliceum dumlaxal assumere et deponere Rochellum, Cappam vel Mozzeilam , vel uti S. C. sancivil. Responsiones autem, quae hisce Dubiis dalae sunl, haberi perinde de­ bent ac si essent generalia Decrela in si­ milibus casibus, qui forle in aliis Regni Neapolitani Cleris citra Pharum occurrere : I ■ I I I I I I I I I I ! ! I ■■■β· possunt, omnino servanda, utpole quae con­ formia sunl iuris dispositioni. Ad Dubium VI. Consuetudinibus, quae vere sint laudabiles el rationabiles, dero­ gatum non fuisse per Caeremoniale Epi­ scoporum S. ft. C. decimavit pluribus De­ cretis, praesertim vero illis, quae in nostra Collectione leguntur. Ideo, etsi lib. 2, cap. 33 eiusdem Caeremonialis regula tradalur, quae iubel, ul in solemni Proces­ sione SSmi Corporis Christi Canonici parati incedant sacris indumentis albis, el servata Ordinum distinctione, quemadmodum so­ lent parari, Episcopo solemniler celebrante: non est tamen haec lex ex illis quae prae­ scriptionem non admittunt el quamlibet respuunt consuetudinem eliam immemora­ bilem. Non enim Dignitatibus atque Cano­ nicis ita sacra Indumenta conveniunt, ut nequeant alicubi vel ex consuetudine, vel ex peculiari statuto, vel ex privilegio, ab aliis inferioris gradus, sed Ecclesiae ser­ vitio addictis, assumi. Ideo consuetudo, quae obtinuit in Ecclesia Calhedrali Melphilensi, ul in eadem Processione parati incedant eliam Porlionarii, relinenda est; utpole quae non minuit, sed auget Divinum Cultum, sacrae illi actioni decus addit et ornamentum. Veru miam en debitus servan­ dus est modus tam quoad ordinem ince­ dendi, quam quoad exlrinsecam decoralionem. Siquidem Porlionarii confundi non debent cum Canonicis, nec ab antiquo more recedere, etsi modo eorumdem coelus no­ biliora Insignia Apostolica auctoritate obti­ nuerit. Quae supra notata sunl plane evin­ cunt per eadem nobiliora Insignia eorum­ dem qualitatem non fuisse immutatam, sed adhuc secundi ordinis Clerum eosdem con­ stituere, idemque Ecclesiae praestare de­ bere servitium ac eadem obsequia, quae consueverant, antequam nobilioribus decorarenlur Insigniis. Atqui cum usque adhuc in illa solemni Supplicatione Casulam gestarunt supra Albam, quam Camicem dicunt; haud licei nunc antiquum deserere morem, el Albae substituere ftochelium : quod indumenti genus ex novo privilegio deferendum ab ipsis dumtaxat est sub Gappa seu Mozzetla. Porlionarii quippe distinguendi sunl a Canonicis, quibus datum est sacra Indumenta vel in Processione SSmi Corporis Christi, vel in assistendis Episcopo pontilicaliler celebranti, Rochello superimponere. Iure igilur a S. C. responsum fuit : Negative; videlicet, quod , licet Porlionarii m solemni Processione SSfhi Corporis Christi servare possint consuetudinem incedendi cum Ca­ sula ; debent tamen subtus Albam adhibere, non autem Rochettum, ul .1 Canonicis di­ stinguantur. ADNOTATIO SUPER DECRETO ‘2«2C>. NOLANA. (459G) En alter ex illis casibus a Sacra Con­ gregatione praevisis, quibus aptari nequit regula generali- de transferendis Pestis Patronorum principalium ad proximam Do­ minicam, in Civitatibus, Oppidis, Locis ulriusque Siciliae Regni, quibus per Aposlolicas Lileras in forma Brevis expeditas sub die 10 Aprilis 1848 indnlla fuit redu­ ctio Festorum: quamobrem eadem S. C. in Neapolitana <8 Octob. eiusdem anni, datae responsioni ad Dubium 6 addidit : « Si Du­ bia occurrant, habebitur ratio in casibus particularibus >. Cum igitur S. Franciscus Xaverius novissime dalus sit in principem Patronum Oppidi a S. Anastasia nuncupati in Dioecesi Nolana, iuxta foirnam praefatae regulae reponendum foret eiusdem Festum, tamquam si esset sedes propria, in proxi­ mam Dominicam ; sed fieri hoc nequit : nam vel dies 3 Decemb. in quo praefati Sancti memoria recolitur, occurrit in Do­ minica prima Adventus, et haec omnia ex­ cludit duplicia cuiuscumque classis; vel infra hebdomadam primam Adventus, nec potent reponi m ullam ex sequentibus, quia omnes sunl impeditae usque ad anni linent. El quamquam Dominicae II, 111, et IV Adventus sint ritus duplicis secun­ dae classis, ac proinde locum cedant Fe­ stis prunae classis accidenlaliter occurren­ tibus ; nequeunt tamen ullum ex his du­ plicibus admittere tamquam in sedem pro­ priam, veluti accideret, si Festum S. Fran­ cisa Xaverii, ubi est principalis Patronus, perpetuo celebrandum foret in Dominica secunda Adventus. Quomodo igitur provi­ dendum? Per anlii ipalionem recolenda erit S. Francisci Xaverii memoria, cum OQicio el Missa in ultima Dominica post Penteco­ sten, ul S. C. sancivit. Neque novum id est; nam in casibus parum a praesenti di­ versis, simili modo a s. m. Pio VI et a S. ft. Congregatione provisum fuit pro locis di­ tioni potentissime Borussiae Regi sublectis, quorum favore indulla fuit fere omnium Festorum translatio in proximam sequen­ tem Dominicam. (Videri possunt, quae adnotavimus ad praefatum Dubium (i). Quo- — 234 — mam vero per alterum Breve datum 16 0clobris eiusdem anni potestas facia fuit lo­ corum Ordinariis sob quibusdam conditio­ nibus, ut indnlgeanl, ne Festum Patroni principalis a propria sede amoveatur; ideo Sacra Congregatio sub Rescripto addidit exceptionem, videlicet, nisi Ordinarius per­ mutat ut Festum S. Francisci Xaverii pro­ priam sedem retineat, Quid autem facien­ dum, si m hoc casu dies 3 eidem assignata incidat in Dominicam primam Adventus? Facilis est solutio. Cum enim huiusmodi occursus accidentalis sil, et non perpetuus, servari poterit in eadem Dominica exlrinseci solemnilas; Officium vero cum Missa transferri in diem primam non impeditam iuxla Rubricas, lia responsum fuit in Gnesnen, quoad Festum S. Calharinae, quod transferri nequibat in proximam Domini­ cam, dum occurrebat prima Advenius. Nam, cum huiusmodi occursus non per­ petuus, sed accidentalis esset, S. C. ad­ haesit Volo Magistri Caeremoniarum, qui insinuaverat non omittendam exirinsecam solemnilalem in Dominica privilegiala, trans­ lato Officio iuxla Rubricas. (Vide adnolaliom-m nostram supra laudatam). Atque ita inlelhgenda est postrema pars Rescripti Sa­ crae Congregationis. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2Gj7. RAVENNATEN. (4597) De oi dine servando in associatione Epi­ scopi ad Ecclesiam profecturi, ul Sacra so· lemnilcr peragat, vel iisdem assistat, agens Caeremoniale Episcoporum lib. t, cap. Ib, num. i, praeire iubet familiares Episcopi, Magistratum ac Viros illustres ; Canonicos vero suae Calhedralis Eum sequi. Haec esl regula generalis, quae tamen magis urget, si agatur de Archiepiscopo ; nam, ul Cae­ remoniale loco citato prosequitur : < Si fuerit Archiopiscopus, aut alius utens Cru­ ce, ipsa Crux immediate ante Archiepiscopum per aliquem Cappellanum deferatur, Imagine Crucifixi ad Archiepiscopum con­ vena, inter quam el Archiepiscopum nul­ lus omnino incedat ; est enim insigne ipsius ». Ergo familiares Episcopi, Magi­ stratus, illustres Yiii ante Crucem incedere debebunt : Canonicos vero anteire non li­ ci t. El quamquam quis crederet tolerari id posse, si Episcopus sil associandus’, at­ tamen nequit, si Ecclesia Metropolitana sit et Archiepiscopatus honore gaudeat, vel Praesul deferendi ante se Crucem Ap«>su»- lico privilegio fruatur, quia nedum habenda ratio est regulae generalis, verum etiam, et mullo magis, peculiaris, quia Crux im­ mediate ante Archiepiscopum vel Episco­ pum eodem privilegio decoratum, nemine intercedente, deferenda est. Ab hac autem Caeremonialis dispositione fas non esl re­ cedere, etiamsi contraria invaluisset con­ suetudo. Si haec alicubi obtinuerit, impro­ banda est, ulpole contraria Pontificii imis dispositioni: ideoque tradita regula Caere­ monialis ad observantiam revocanda. Nam illae dumtaxat reservantur consuetudines, quae vere laudabiles et rationabiles sunt, nec aperte repugnant regulis in eodem Caeremoniali praeceptive praescriptis. Talis non erat, quae Ravennae vigebat, ubi Ca­ nonici non sequebantur Archiepiscopum, sed incedere consueverant ante ipsum post Crucem, contra expressam Caeremonialis legem, quae omnino vult, ne inter Cnicem et Archiepiscopum ullus intersit. Quae regula limitationem solummodo patitur, dum Archiepiscopns Sacris amicius ince­ dit; tunc enim Canonici parati ad modum processionis immediate antecedunt. En dis­ positio Caeremonialis lib. 2, cap. 8, num. 27: < Si vero celebrans fuerit Archiepiscopns, aut Archiepiscopo maior, aul habens privi­ legium, ul Crux ante se deferatur Archiepiscopalis, per Subdiaconum paratum de­ fertur ani·· Canonicos paratos lanium, non autem ante alios de clero ». Spartam hanc praeclare illustravit in suo elucubratissimo volo cl. vir loannes Canonicus Fornici Con­ gregationis Caeremonialis a Secretis ; nec mei instituti ratio patitur, ut plura hic ad­ dam. Haec adnotasse sufficiat, el quisque inlelligat iure Sacr. Congreg. respondisse proposito Dubio: « Servandum omnino esse Caeremoniale Episcoporum ». SUFFRAGIA SUPER DECRETO 2630. CARPEN. (4601) VOTUM PRIUS Ad propositum dubium respondendum censeo : Negative. Ratio responsionis esl, quia bis eadem die Sacrificium Missae of­ ferre non licet, nisi m quibusdam casibus exceptis, quorum in proposito dubio nulla prorsus Iit mentio: id palet ex Innocentii III. Decretali cap. Consuluisti 3 et cap. Te re­ ferente 12, de Celebrat. Missar., et ex Be- * nedicto XIV de Synodo üioeiesana I. G, c. 8, n. 2, el ex eiusdem Constitui Declarasti 16 Martii 1716. Iam qui coeptum ab alio r — 235 — Sacrificium continual, illud ita perficere censetur, lamquam a se inchoatum fuisset. Cum enim sumptio consecratorum in Sa­ crificio ex natura Sacrificii ad ipsius inte­ gritatem pertineat, ita simul coalescere cen­ selur, a duobus etiam diversis in eodem Sacrificio posita, ul et qui inchoavit el qui perfecit, unum agens morale, seu unus tamquam moraliler sacrificans existimetur ; el simul una fecisse el Sacrificium perfe­ cisse creduntur el ex communi Doctorum sententia dicuntur. Hoc confirmatur etiam ex eo, quod, siquis prae debilitate conti­ nuare ac perficere Sacrum non possit, de­ bet tamen simul cum alio continuante Sa­ crificium sumere ex consecratis a se, si id fieri possit; el hoc proplerea, quia duo in eodem perficiendo Sacro moraliter unus sacrificans censentur. Esl communis Moralislarum. Praeterea hoc ex eo etiam patet, quod si deficienle illo, qui coepit Sacrificium, continuari illud ab alio non possit, nisi post longam moram, v. g. post duas horas, consecrata iubenlur reponi in ciborio, con­ sumenda postridie, aul a proxime faciente. Proplerea aulem tum continuari nequit, quia ob longam inteiruptionem, nec Sacri­ ficium unum, nec ab uno moraliter perfe­ ctum censeri poterit. Ita Tournely de Sa­ crii. Missae cum aliis. Ex huiusmodi praemissis colligi posse videtur, quod sicut non liceret illi iterum eodem die Sacrum facere, qui post conse­ crationem defecit viribus, el dum alter Sa­ cerdos perfecit pro illo, ipse ad vires re­ diit ; ita nec illi putandum sit licitum Mis­ sam dicere, qui ab alio inchoatum Sacrifificium perficiendo, consecrata consumpserat. Accedit eodem, quod qui consecrata ab alio Sacerdote consumit, ul Sacrificium ab­ solvat, si postea alia a se consecrata in al­ tero Sacro consumat, bis communicat el particeps lil duorum Sacrificiorum ab se invicem distinctorum. Id vero non licere nisi in quibusdam casibus, quorum nullus in praesenti Dubio occurrit, palet etiam ex ipsa praxi. Quapropter ad quaesitum censeo respon­ dendum esse; Negative, salvo tamen meliori sapienlioris Consultoris indicio, cui meam hanc qualemcumque sententiam aul confirmandum, aut, si visum fuerit, refor­ mandam, permitto etc. Michael Dominicus Zecchinelli S. 1. Sac. Hit. Congreg. Consultor. VOTUM ALTERUM Cum super proposito Dubio numeris sit omnibus absoluta sapienlissimi Patris Con­ sultoris Zecchinelli negativa responsio, ni­ hil, quod illi addam superesi mihi, eiqne firmiter adhaereo. Possem heic consistere; quod quidem ad impositum miht onus foret certe satis. Asl videri nolo, a meditatione el labore abstinens, nullum consuluisse de hisce re­ bus Scriptorem, fustis enim caris non pe­ perci, el Angelicum Doclorem perlegi, et Benedictum XIV, nedum de Sacrificio Mis­ sae, sed el in Constitutione Declarasti, el in allera Quod expensis, et Franciscain Silvium et Vasquesium, et Bibliothecam Ferraris, el Natalem Alexandrum, el Berli, et Tournely, et Habert, el loannem Bapti­ stam Scortia de Sacrificio Missae, et luvenin in Commentario historico de Sacra­ mentis. Quae inierim in eorumdem lectione re peri, duo sunt. Primum scilicet, quod nul­ lus ex ipsis casum effingit directe el ex­ presse eumdera cum isto, qui hodie Sacro­ rum Rituum Congregationi exponitur; el quidem etiam dum materiae connexio illum videtur prorsus efflagitare. Alterum esl, quod in omnibus laudatis Auctoribus, el consequenter in aliis pluribus, quos ipsimet Auctores citant, analoga rept-ri constanter fundamenta, ex quibus certa surgit ad ho­ diernum propositum ca^um negativa re­ sponsio. Ex recensito aulem circa hunc praecise casum Scriptorum silentio, quid erit ar­ guendum? Non equidem (nisi caecutiam) concludendum videtur talem esse illum, ut a nullo meruerit proponi el ad discus­ sionem revocari, cum solida el nola sint principia, ex quibus expedita surgit ne­ gatio. Unde une illustrissimus ei Reveren­ dissimus Sacr. Rit. Congregationis Secreto­ rius scribit: < Essen do proposlo nella ul­ tima Congregatione Ordinaria de’ Sacri Hili il Dubio descritlo nell’inserto foglio, piacque agli Eminenlissimi Signori Cardinali ordina­ le, che, quantunque |a cosa fosse abbastauza ehiara (nempe pro responsione negativa), pure per una maggior cautela, si esplorasse il volo di due Consultori Teologi ». U tinam nobis fuissent aliquo saltem modo indicatae rationes, quae hinc inde a duobus illis inter se dissentientibus Sacerdotibus ad­ ducebantur, ul sic innotesceret, quaenam — 236 — sibi favorabilis visa sii Cappellano, qui, post­ quam Sacrificium complevit inchoatum el ultra specieruin consecrationem productum ab alio Sacerdote per mortem impedito, ne ipsemet perficeret, putavit se exinde ea­ dem die posse legitime celebrare Missam, servato, ul fecit, ieiunio. Asl quia forsan m huiusmodi dubiorum propositione non habetur in praxi rationum indicatio, quid divinandum lentabimus? Certissimum est nulli Sacerdoti licere duas celebrare eadem die Missas, praeter quam in die Nativitatis D. N. I. C. (vel in aha aliqua die iuxla expressa privilegia). Videantur Constitutiones Benedicti XIV Declaiasti el Quoad expensis, ubi etiam discu­ titur quonam m casu extraoidinario secun­ dam liceat celebrate Missam. Certissimum similiter est nulli licere ad duas accedere in eadem die Ecclesiasticas Communiones. Cur autem haec responsio de vetito duplici in una die Sacrificio pioduciiiir Cap­ pellano (quae quidem etiam idiotissimis nola est) lentandum est ul inveniamus. Neque enim supponendum est Cappellanum ignorare quod vetita sint in eadem die re­ gulariter et communiter loquendo, duo Sa­ crificia. Investigandum igitur quid, his non obstantibus, cogitaverit ipse, ul suam lueretui sententiam. Forsan dicet me in falso esse supposito duaium Missarum; cum actio illa antecedens, in qua defuncti Sacerdotis vices supplevit, dicenda non sil appellandaque Missa, cuius ipse fuerit celebrans, ita ul exinde a Sacrificio eadem die sil arcendus. Si hoc Cappellanus dicat, utique errat. Non heic ego ad assumpti probationem sententia utar Bonacinae, aliorumque pau­ corum (vide Bibliothecam Ferraris in vocabulo Sacrificium) asserentium, quod par­ tes essentiales Sacrificii Missae sint conse­ ri alio, oblatio et sumptio; dabo Sacrificii Missae essentiam consistere in Consecra­ tione ; atque hanc esse fatebor communio rem et veriorem Doctorum sententiam. Al certum quoque communissime el universa­ liter est consecratarum specierum sumptio­ nem ad integiHalem Sacrificii pertinere ; atque habitu huius integritatis ratione, ali­ quo modo ad Sacrificii perlinere essentiam : « necesse est quod Sacerdos comedat » ait Angelica* Doctor 2-2, quaesi. 48, ari. 3, ad 3 obiecl. Consulatur idem Angelicn> terna pail.; quaesi. 93, art. t>, ad primam obiecl., cui condonant commumlei Theo­ logi. Hinc scribit Natalis Alexander Theol. Dogm. el Moral, lib. 2, cap. 6 ; < pars al­ tera propositionis (idesl sumptionem perli­ nere, etsi non ad essentiam, ad integrita­ tem Sacrificii) ex eo probatur, quod Christi Corpus el Sanguis per consecrationem ex­ hibeantur et sistantur sub specie cibi et polus; ideoque ad manducationem et bibilionem ordinantur. Quamobrem Communio Sacerdotis sub ulraque specie pertinet ad perfectionem el integritatem Sacrificii iure Divino ». Ilabeit in tractat, de Eucharistia allegat praeceptum Divinum el Ecclesiae traditionem. Illud autem, quod exinde ad rem prae­ sentem concludo, hoc est : Sacerdos, de quo in casu, dum consecratas species sumendo caeteraque explendo supplet vices alterius post consecrationem demortui, ex hoc ipso perlinet ad illud idem sacrificium, ad quod pertinuit defunctus Sacerdos, qui conse­ craverat. Videatur Angelicus tertia pari., quaesi. 83, ari. 6, ad primum, ubi aurea citantur verba Concilii Toletani decret. 7, quaesi. 1, cap. Nihil, ad rem identice no­ stram : « Cum enim omnes simus unum in Christo, nihil contrarium diversitas perso­ narum format, ubi efficaciam prosperitatis unitas Fidei repraesentat etc. ». Actio enim Sacrificii Missae una est, atque ex praecepto tam Divino, quam Ecclesiastico debet esse integi a. Ecclesia, quae naturale ieinniuni strictissime piaecipil pro exlrinseca dispo­ sitione ad S. Communionem, ad hoc deve­ nit, ul praeciperet, quod nisi alius, qui sil ieiunus, adsit, a Sacerdote etiam non ieiuno (in casu) perficiatur Sacrificium. Adeo ipsi cordi est, ut Sacrificium integre com­ pleatur. Hoc concinunt univetsaliter Theo­ logi. Opportune autem notetur cum ipsis, non adeo in providendo supplemento cun­ ctandum esse, ut rationabiliter censeatur abruptam fuisse unius illius Sacrificii con­ tinuationem. Integra autem non est nisi consecratae in ea species a Sacerdote su­ mantur. Sacerdos ergo supplens in casu praesenti Sacrificium per integritatem per­ ficit ; unam illam Sacrificii actionem ex­ plet; el proprio sibi modo, unus fit cum eo Sacerdote, qui post consecrationem mor­ tuus est. Ast quomodo (dicet) quomodo Iit unus? Bespondeo, unitate nempe morali. En pro explicatione analogum exemplum: « Sacer­ dotes, ait Angelicus teri. pari., quaesi. 82, artu·. 2, in corp., cum de novo ordinantur, concelebrant Episcopo Ordinanti ... Sacer­ dos cum ordinatur, constituitur in gradu eo­ i inn, qui a Domino acceperunt potestatem consecrandi in Coena, nec propter hoc ite­ ratur consecratio super ramdem Hostiam ; quia sicut Innocentius 111 dicil (lib. De Mysi. Missae cap. 25 in medio) omnium in­ tentio debet ferri ad idem instans conse­ crationis ». En igitur analogum moralis uni­ tatis exemplum clarissimum, cuius quidem ad praesentem casum applicatio clarissima pariter est ex didis. Ita duo illi (in casu) Sacerdotes, quorum unus ex necessitate cessat, et alter actionem perficit, feruntur el diriguntur ad unitatem Sacrificii inte­ gre explendi, ul sil perfectum Sacrificium; et sic, relaie ad huiusmodi unitatem actio­ nis eiusque integritatem, de duobus fit unus. Huiusmodi unitatis de causa fil ul no­ velli Sacerdotes cum Episcopo tunc conce­ lebrantes debeant ibidem Sacram Commu­ nionem recipere cum materia in eo Sacri­ ficio consecrata, et non aliter ; quia siculi omnes ii fuerunt cum Episcopi concele­ brantes, eiusdemque materiae in illo Sacri­ ficio consecratores in unum, ita de eodem Eucharistico cibo el potu debent omnes participare, ut sic ipsi m unum perficiant Sacrificium quod unum est. Observanda inierim sunl extrema Sancti Thomae illa ibidem verba : < oportet ritum Ecclesiae servare ». Quid dicendum igitur, dum non solum ex ritu, el praecepto Ecclesiae, sed ex praecepto insuper el Institutione Divina integrum debet esse Sacrificium? Nonne tunc duo illi Sacerdotes dicendi erunt «ιο­ ί aliter unus? Opportune heic addam quae habentur in cap. Itelatum est, Disl. 2, de Consecrat, quod ex Concilii Toletani duodecimi can. fi, desumptum est : « Relatum est nobis quos­ dam de Sacerdotibus non tot vicibus Com­ munionis sanctae gratiam sumere, quot Sa­ crificia in uno die videntur offerre; (tunc temporis lata non fuerat lex singulis Sacer­ dotibus de una tantum Missa m singulis diebus) sed si in uno die plui ima per se offeram Sacrificia, in omnibus se oblationi­ bus a Communione suspendunt, el in sola tantum extrema Sacrificii oblatione Com­ munionis sanctae gratiam sumunt: quasi non sit toties illi vero et singulari Sacri­ ficio participandum, quoties Corporis el Sanguinis D. N. I. C. immolatio facta con­ stiterit. Nam ecce Apostolus dicit : Nonne qui edunt Hostias, participes sunl Altaris? Certum est quod hi qui sacrificantes (id est in Missa illa, quam actu celebrant) non edunt, rei ’sunl Dominici Sacramenti. Qnirumqne ergo Sacerdotum deincep' Divino Altari Sacrificium oblaturus accesserit , el se a Communione suspenderit, ab ipsa, qua se indecenter privavit, gratia communionis, anno uno repulsum se noverit ». Po>t haec verba Natalis Alexander, a quo ea sumpsi, concludit ad rem suam: < Ergo molis omnibus esi tenendum, ul, quotiescumque Sacrificans Corpus el Sanguinem D. N. I. C. in Altari immolat, toties perceptionis Cor­ poris et Sanguinis Christi participem se praebeat ». Ergo ^concludam ego ad rem meam) Sacrificii Missae perfectio integratis quae habetur per consecratae materiae sum­ ptionem, clara undique resultat. Clara pa­ riter resultat unitas sacrosanctae actionis in seipsa inspectae ; el unitas proinde moralis duorum (nt in casii) Sacerdotum, quorum unus consecrat, et alter eadem consecrata sumit : el sic integrum perfeclumque fit Sacrificium quod unum est. Cappellanus igitur noster, qui vices formaliler sup­ plendo, sumpsit consecrata ab alio Sacer­ dote post illam consecrationem mortuo, caeleraque usque ad finem Missae complevit, vere el proprie illi participavit eidem Sa­ crificio, cui perfectionem dedit el integri­ tatem, quae nedum de Ecclesiastico iure est, sed el insuper de Divino ; el per hoc ecclesiasticae snmecius fidus est legi, quae Sacerdoti plura in eadem die Missae Sacri­ ficia velat. Adeo verum esi Sacerdotem (ul in casu) supplentem consociari alque uniri illi eidem Sacrificio, ul sumere debeal el sumat uiramque speciem, quam mortuus Sacerdos sumpsisset, el quam quilibet su­ mit Sacrificans, qui per se perficit Sacrifi­ cium. Insuper adeo hoc verum est, ut sup­ plens Sacerdos vestibus sacris more Sacri­ ficantium indutus suum debeal supplemen­ tum praecise inchoare ab eo prorsus Mis­ sae loco (seu Oratione etc.), ubi alter Sa­ cerdos cessavit per mortem. Notum tandem est supplentem Sacerdotem, si unam ibi speciem reperent consecratam, statim con­ secrare debere el alleram, praecise inci­ piendo a ritu consecrationis Sanguinis. Quod si Cappellanus interroget sic; ergo ne Sacerdos, qui post celebratam a se Mis­ sam debet (ut in meo casu) alterius vices supplere, duplici participabit Sacrificio? El si affirmative respondeatur, cur non licebit el mihi? Respondeo : Utique ex dictis se­ quitur duplici illum Sacrificio participare. Ex vera enim necessitate, quae oritur ex — 238 — Divina institutione el Ecclesiae praecepto, ille (quamvis non amplius ieiumis), d^bel, post celebratam a se Missam, supplere vi­ ces alienus post peractam consecrationem deficientis, ut Sacrificium sit integrum libi autem e converso non licet, quia nulla pro te pugnat necessitas, licet ieiunium ser­ vasti. Oliservalio illa, qua dicitur vetitam esse duplicem in eadem die Eucharislicam Com­ munionem, verissima quidem est atque fun­ datissima, eaque firmiter contra Cappellanum nostrum militat, qui postquam supple­ vit etc., Missam exinde praesumit celebrare el consequenter bis sumere. Al islhaec ob­ servatio nodum illius non solvit, dubium­ que non avertit Ipse siquidem nec ignorat, nec ignorare polesl Ecclesiasticam prohibi­ tionem (generaliter) super duplici Eucha­ ristica Communione in eadem die, sicuti non ignorat vetitum singulariter esse du­ plex in eadem die Sacrificium. Attamen his non obstantibus in ea est sententia, ul putet licere sibi Sacrificium inchoare el perficere usque ad finem rilu consueto, quamvis antea sumpserit species ab alio Sacerdote consecratas. Ego vero inierim (optime, ni fallor, iuie) aibilror secundam Eucharislicam sumptionem non intendi ac praesumi a Cappellanu seorsim (ilalice iso lataniente) prout sumptio est, sed prout necessario sequitur Sacrificium, iliique adneclilur, ul more rituque solito peilicialur; vult enim celebrare Missam. Unde per consequens, si bene illi vertat, praesumpta Missae celebratio inevitabilis el licita de­ scendat iterata Eucharistiae Communio. Ad hanc itaque praesumptam Missae celebra­ tionem tola reducitur difficultas, quae ta­ men ex superius dictis salis superqne mihi videlur confutata. Unum tamen remanet, non praetereun­ dum, effugium. Posset siquidem Cappellanus vires resumere, sic dicendo : Duplex Sacrificium, ideoque duplex eliam Com­ munio vetita, quidem esi regulariter el ordinarie loquendo ; at regula excipii ex­ traordinarios aliquos casus, in quibus du­ plex permiltitui Missae Sacrificium, ideoque duplex Eucharistica eliam Communio*, atqui in necessaria el extraordinaria ego versor circumstantia, in qua debui vices mortui po>l peractam consecrationem Sacerdotis, supplere easque consecratas species su­ mere *. Ergo etc. Respondeo: Vanissimum est hoc effu­ gium. Primo namque plures a variis Then logis referuntur casus, in quibus ipsi opi­ nantur licitum m eadem die esse secun­ dum Sacrificium. At nullus (quod huc us­ que sciam) ex consultis a me Scriptoribus meminit huius, qui hodie proponitur casus. Unde, hoc posito, arbitraria el elTraems fo­ ret Cappellani nostri pro se opinio, quae in sola eius mente fundamentum haberet. Secundo, inter plures, qui a variis Theo­ logis proponuntur casus, in quibus licere putant iteratam in uno die Missam, refe­ runtur ad summum duo vel eliam unus tantummodo, in quo affirmativa tenenda sil sententia (ita cordatiores Theologi, sed praesertim legantur Constitutiones Bene­ dicti XIV Declarasti el Quod expensis)', ne­ que inierim locum habel casus praesens. Heic vero notandum est Doclores el prae­ cipue laudatum Benedictum XIV ea, qua pollebant sagacitate et praxi, quoscumque investigasse casus, ul formiler doceretur, qua praecise in circumstantia secundum li­ ceret Sacrum facere; el tamen de hoc casu non loquuntur, qui celeroquin fuisset obviissimus. Tertio, omnes omnino de hisce rebus Scriptores, irnmo Ecclesia hac super materia de illa loquitur necessitate, quae post primam supervenit Missam, el respicii idcirco secundam, ul (servatis servandis) va­ leat celebrari. At in praesenti themate hoc non velificatur, cum necessitas adfuerit in prima actione, idesl in supplenda mortui Sacrificantis vice ; el per consequens, cum illius ratione supplementi (sicut demonstra­ tum est) ad prius Sacrificium ipse pertineat tamquam verus el proprius eius Sacerdos, iterum celebrare non polesl, nisi aliqua adsit vera el probata necessitas Sacrum iterandi : quemadmodum cuicumque Sacerdoti, qui Missam antecedentur celebraverit, concedit Ecclesia. Cumque in praesenti casu nulla memoretur huius generis necessitas, ab iterando Sacrificio Gappellanus noster ar­ cendus est. Ilo censeo. Salis autem superque ad rem hanc erat aureum Rmi Patris Consul­ toris Zecchinelli indicium. Ita sentio. meamque inierim (qualiscumqiie sit) hanc ορο­ ί am etc. Finis P1‘. emendandam si luheat, delendamque subiicio. Fr. Ηοιμϊιι.ί /onni Ord. Eremit. S. August. Sac. Bit. Congreg. Consultor. Adeo dira sunl ea lationum momenta m dissertissimis duorum Theologorum consultutionibus allato, quibus plene est demon­ stratum non licuisse Sacerdoti Sacrificium —-- offerre, postquam sacras sumpserat species, porfecilque Missam ab altero usque ad Ca­ nonis pariem post consecrationem produ­ ctam, coque repentina murie sublato, in­ lerceplam , nt quid illis superaddendum quaerere ad inutile, vanum, superfluum opus referri posse videatur. Detur tamen milii venia, si quid ego eliam proferam quod, etiamsi ad quaestionem propositam stridam dircctamque relationem habere non videatur, nonnihil tamen offert analo­ giae, magisque confirmat polior» argumenta, quae ad scindendum nodum prolata sunl. Ex Ecclesiae instituto cuilibet Sacerdoti datum est in die Dominicae Nativitatis 1er Sacrum fa­ cere : Theologi et sacrae Lilurgiae cultores quaerunt: An liceat Sacerdoti communicare extra Sacrificium, sive per seipsnm, sive omnino, more laico, per manus alterius Sa­ cerdotis ; el iia semel vel bis,ante vel postea, celebrare Missam? El omnes unisona voce concludunt, non licere: quia non ad sim­ pliciter communicandum 1er in Natali Do­ mini facultas a iure el consuetudine con­ ceditur; sed solum conceditur hac die 1er celebrare, ac per consequens 1er intra Sa­ crificium ad illud videlicet consummandum, el nullo modo extra illud, communicare, si celebraverit, vel celebrare voluerit. ItaQuinlanadvenas in Singul. loin. I, tract. 4, de Euch., singul. 9; Cardinalis de Lugo, de Euchar. disp. 20, sec. 1, n. 43; Erane. de Lugo, de Sacram, lib. 4, de Euch. c. 9. qu. 8, n. 46 ; Diana, edit, coord, lorn, tr. 1. K. 96, § 3, el lorn. 3, Had. 1 Reg. 54, § 11; Vasquez, qu. 80, ari. 11, disp. 214, c. 3, in line; Mural, tom. 1, pari. 4, lit. 3, num. 15; Gobai apud La Croix, lib. 6, part. 1, de Sacrif. Miss., qu. 32, § 8, n. 242. Videri eliam polesl Suarez, 3, in lerlia part., disp. 69, sect. 4, § Dices saltem. Ideo Cardinalis in officio Diaconi ministrans Pontifici celebranti com­ municat in Missa ; at si Sacerdos sit, neque ante, neque post, alias duas vel unam Mis­ sam celebrare debet. Idem dicendum de aliis Cardinalibus, qui licet Sacerdotes sint, quia tamen in Diaconorum Ordine sunt, e manu Pontificis Sacram sumunt Synaxim ; necnon de Canonicis Vaticanae Basilicae, qui ministrantes in oflicio Diaconi vel Subdiaconi onus habent communicandi in Missa Conventual! et de similibus Sacerdotibus, qui inservientes Episcopo, de eius manu communicant. Cur autem ita? Quia statim ac Sacerdos more laico communicavit, non amplius uti potest privilegio concesso ra- J / c lione Sacrificii, non raiione Communionis. At noster diversus est casus, quum non agatur de Communione more laicorum, sed de perfectione Sacrificii, cuius pars integralis est saciaium specierum sumptio. Non intercedo ; nego lamcn, quod unns ad alleram magnam non habeat affinitatem: el quoniam interdictum est Sacerdoti alias celebrare Missas in Nativitate Domini , si more laico communicavit ; ita vetitum rei­ terare Sacrificium (excepto casu necessi­ tatis, et die Nativitatis Domini, ut infra videbimus) Sacerdoti, qui sumptione sacra­ rum speciernm Missam absolvit ab allero inchoatam, el usque ad partem Canonis post Consecrationem productam ; quia, ul plane demonstratum est, qui consecravit el qui sumpsil unus idemque moralitei cen­ sendus est ; el licet sumptio sil pars inlegralis Missae, nihilominus nostro in casu qui sumit ad Sacrificii complementum ma­ gnam paitem in eodem Sacrificio habet. Oblatio, Consecratio, Sumptio ab unius Sa­ crificii unitate scindi non debent ; quamobrem Cappellanus sacras species ab allero oblatas el consecratas, ne unum idemque Sacrificium imperfectum relinquatur, su­ mens, habendus proinde est ac si mora. liter Sacrificium confecisset, quia pei sum­ ptionem illud perfecit. Ex allalo exemplo Sacerdotis, qui in Oflicio Diaconi die Nati­ vitatis Doni ini communicavit in Missa Pon­ tificali vel Conventual), sic argumentatio­ nem instituo. Si Sacerdoti ministranti m officio Diaconi die Nativitatis Domini non licet duas alias celebrare Missas, quia de Sacrificio particeps quidem fuit, sed illud nec confecit, nec perfecit; mulio minus licebit illud reiterari a Cappt llano , qui (init lligendum de diebus, in quibus semel dumtaxat celebrare licet) sumendo species ab alio consecratas, nedum Corpore el San­ guine lesu Christi se refecit, verum etiam Sacrificantis demortui vices supplendo, vere el realiter Sacrificio complementum dedit. Etsi vero ex iis, quae huc usque dicta sunl, sequatur in proposito casu non licuisse Sacerdoti Sacrificium iterare, et haec re­ gula sit in similibus omnino servanda, unus tamen est casus, praeter alios ab Ecclesia permissos, qui excipiendus videtur. Polesl tale infortunium contingere in die Nativi­ tatis D. N. I. C., in quo permissum est ter Sacrificium offerre. Potenlne qui ad perfi­ ciendum Sacrificium sumpsit species ab alio consecratas, iterum ad Aram accedere et unam vel duas Missas vigore privilegii Ee- ο — - stivitali adnexi celebrare? Utique posse videtur, ea potissimum ratione, quia, ceu probatum est supra, antecedens Communio nequit haberi tamquam laica, sed ul pars integratis Sacrificii, cuius a loco, in quo primus repentino morbo coi reptus desiit, vere minister censendus es Sacerdos, qui Missam perfecit : pari iure, ni fallor, quo, ut docent La Croix lue. cil. el Diana loin. 4, tract. 8, regul. 94, § I aliique, posset Epi­ scopus communicare in Missa, in qua hac die ordinatur el poslea legere alias duas Missas ; quia in Missa, in qua ordinatur, esl simul sacrificans. Neque opponat aliquis ca­ sum esse diversum, quia sacrificans vere dici nequii Sacerdos, qui species ab allero consecratas sumens, Missam perficit. Nam, ut a doctis Consultoribus demonstratum est, ad unitatem Sacrificii servandam, qui con­ secravit el qui sumpsit, in casu, ul unus moraliler censentur. Rem paucis absolvo. Non licuit in casu proposito Cappellano Mis­ sam celebrare, quia ex praesenti Ecclesiae disciplina (nisi necessitas urgeal) semel tan­ tum in die fas esl Sacrum facere, ei mora­ liler fecisse Cappellanus censetur Missam perficiendo sacrarum specierum sumptione: licuisset in Natali Domini unam vel duas dumtaxat (non autem 1res) celebrare Mis­ sas, quia 1er ea in Soletnnilale Sacrificium iterare permissum est, quin obstet sacra­ rum specierum sumptio, quae vere ad com­ plementum Sacrificii pertinet, nec cum Com­ munione laica confundi debet, el ideo tertiae Missae dnmiaxal ponil impedimentum. y ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2631. · ■ ' ,14 I • , i TIBURTINA. (4603) Ad Dubium I. Ne a quaestione deflectar, quae Sacr. Hit. Congregationi discutienda ac definienda proposita fuit, non quaeram num Pontifex Thelesphorus primus fuerit, qui induisit, ul in die Nativitati Domini sa­ cra 1res Missae possent celebrari, veluu non­ nulli argui debere existimant, ex Cap. Nocte Sonda 48, distinct. 1, de Consecratione, quod perperam eidem tribuitur el supposititiis adnumerandum esse emunclae naris Scriplores volunt, ac ad Isidori Mercatoris merces amandant. Nec video quomodo talis permissio aut institutio ex eo canone (quatenus ul genuinus haberi velit) evinci queat, cum ne verbum quidem in eo occurrat, quo huiusmodi opimo fulciri possit : constitutum quippe dumtaxat in eo est, ul Missas ce­ lebrari non liceat ante horam tertiam, prae- 10 — 1er quam nocte sancta Nativitatis Domini. Certum lamen est morem celebrandi 1res Missas ea die mullo ante aevum S. Uregorii Magni in Ecclesia saltem Romana ob­ tinuisse , ul in Homil. 8 in Evang. Neque mihi dabo scrutari et expendere mysticas significationes, quas in harum Missarum partibus, et relate ad horas, in quibus eas­ dem celebrari statutum est, inveniunt Ama­ bilius lih. 3, de Eccles, ollie, cap. 41 ; Rabanus Maurus lib. 2, cap. 31, Instil. Cleric.; Micrologus de Eccles, observat, cap. 4; Ruperlus de Divin. Offic. cap. 16, 20, 21 el 22; ac tandem, ul plurimos alios praete­ ream, I’ougelus Institut, catholic, tom. I, pag. 814, el Bened. XIV de Fest. D. N. 1. C. cap. 17, num. 67. Slriclim potius pauca quaedam adnoiabo, quae simul demonstrant Sacr. Congregat., non secus ac fecit, pro­ posito dubio respondere debuisse, et San­ ctissimum D. N. Leonem XII plene in omni­ bus eiusdem Congregationis voto adhaesisse, licet temperavit legis rigorem, et, attentis circumstantiis, specialique gratia, intactam relinquens rubricae regulam, de suae pote­ statis plenitudine aliquid circa modum in­ duisent. Rubrica Missalis Romani agens tit. 15 de hora celebrandi Missam conventualeiu apte distinguit Festa in quibus recolitur me­ moria Sanctorum , Ferias atque Vigilias, el diversas designat horas pro Sacro faciendo iuxla diversitatem dierum el ritus : excipii lamen a regula generali diem Nativitatis Do­ mini, ibi num. 4: * Excipiantur ab hoc or­ dine dicendi Missam convenlualem Missae in Nativitate Domini, quarum prima dicitur post mediam noctem, finito Te Deum lau­ damus in Matutino ; secunda in aurora, di­ ctis Laudibus el Prima; tertia vero in die, post Tertiam ; vel ubi aliter ex dispositione Apostolica disponatur ». Conformis pariter est rubrica Breviarii, quae haec habet: < In die Nativitatis Domini etc., quo finito (Te Deum), el dicio Benedicamus Domino, cele­ bratur prima Missa post mediam noctem..... summo mane dicilur Prima, qua finita ce­ lebratur secunda Missa in aurora...... Tertia dicilur hora sua, qua finita celebratur ter­ tia Missa de die Nativitatis » : ita eliam glossa ad praefatum cap. Nocte sancta. Ex­ ceptio lamen huiusmodi non respicit Mis­ sas privatas, quae celebrari possunt qua­ cumque hora ab aurora ad meridiem, nec singuli Sacerdotes ad trinam celebrationem tenemur ; sed, prout libet, potest quilibet semel, aul 1er Sacrificium offerre ; nam Ec- Μ J — 241 — clesia non iubel, sed ea in solemnilale per­ mittit iterare Sacrum, quod aliis diebus ve­ titum est. Verum ralionem habet Missarum Conventual!um, ad quas Ecclesiae praeser­ tim Cathédrales tenentur, veluti praecipit Honorius III in Cap. Cum creatura, de ce­ lebratione Missarum : recta hinc descendit Calhedralis Tiburtinae Canonicos ex rubricali praescripto teneri, statis horis, ad solemnem trium Missarum celebrationem. Cen­ ties namque a S. Rît. Congregatione decla­ ratum delinitumque fuit in Calhedralibus et Collegiatis, in quibus quotidianum est Chori servilium, tot Missas esse celebran­ das cum cantu, quot rubricae celebrari iubent. Ha in Burgen. 26 Maii 1626; in altera ad tollendos abusus die 16 lan. 1620; in Nu­ cerina 16 Februarii 1630 ; in Aquileien. 9 Aprilis 1633 ; in Policastren. 16 Novem­ bris 1649; in Urbevetana 3 Aug. 1737, aliis­ que quamplurimis brevitatis gratia omitten­ dis. Speciali notatu dignum est responsum Sacr. Congregationis in decr. Policastren., quia mullam habet ad casum nostrum affi­ nitatem. Illius Calhedralis Canonici se exem­ ptos esse putabant ab aliis praescriptis Mis­ sis praeler unam convenlualem * propter praebendarum tenuitatem el consuetudinem immemorabilem »; sed S. C. absolute re­ spondit: « Omnino praedictos Canonicos te­ neri ad celebrandam utramque Missam iu­ xla Rubricas Missalis Romani in praedictis temporibus, quacumque exceptione et con­ suetudine adducta non obstante ». Haud prodesse poterat Tiburtino Capitulo contra­ ria immemorabilis consuetudo , argumen­ tum deducium ex Caeremonialis disposi­ tione, interpretatio rubricae Missalis atque id genus alia, quibus se tuebatur, ne co­ geretur ad onus canendi secundam Missam m aurora. Consuetudo, etsi immemorabilis, cui accesserit Ordinariorum tolerantia et adquiescenlia, nequit sustineri el reprobandi abusus induit naturam ; quia, quum lauda­ bilis el rationabilis non sit, pugnat cum lege Ecclesiae universalis, veluti pluribus possem demonstrare, nisi de re ageretur salis clara el explorata, ac praecise in casu a nostro non absimili, iam definita a Sacra Congregatione in anledict. Policastren. . . . Salis haec essent ad propositi Dubii solu­ tionem : verum id magis patebit, si expen­ dantur rationum momenta, quibus se sus­ tinere posse arbitrabantur Canonici Tibur­ tini. Utique Caeremoniale Episcoporum de hac secunda Missa non loquitur, et bene quidem. Nam discrimen ponendum est in- 1er Mimât Pontificales el simpliciter conventuales, inter solemmssimas et minuiwlemnes. Prima aulem et tertia solemnissimae sunt, secunda vero minus solemnis: omnes sont convenluales, quia cuncti Chori servitio addicti ad eas convenire debent : sed prima Pontificalis est ad libitum ; ter­ tia in praecepto, seseqne ab ea dispensare nequii Episcopus, nisi legitimo impedimento delineatur ; cum Caeremoniale iubeat, et praeceptiva dictione utatur : « omnino can­ tabit (tertiam Missam) Episcopus in die » lib. 2, cap. 14, num. H; secunda vero Capitulo importat onus, sed non Episcopo, qui eamdem privatim celebrat : el Caere­ moniale ralionem habet Missarum, quae hac die pontificalibus adnumerantur, idcirco il lam praeterit, quae simplex conventualis esi, et cuius celebrationi per Missalis Ru­ bricas salis provisum est, quin ad eam ce­ lebrandam vel ab alio celebratae assisten­ dum teneatur Episcopus. Cur autem de hac aliquid disponere Caeremoniale debe­ bat? Quid vero dicam de argumento allero, quod petebant Canonici ex distinctione ru­ bricarum inter praeceptivas et direct icas, ut inde concluderent ad secundam Missam in aurora non teneri, quia rubrica praece­ ptiva non est, ut ipsi perperam arbitran­ tur? Nollem talia audire a Sanctuarii Mini­ stris, quasi pro lubitu liceat a sanctissimis illis regulis declinare, quae, licet positivum praeceptum non importent, sapienti lamen consilio datae sunt pro Choralium functio­ num directione, observantia et implemento. Praeterea dictio illa rubricae dicitur, quae arbitrarie, contorto sensu, ul directive ob­ truditur, praeceptiva revera est; vel. si pla­ cet, dabo eamdem partim praeceptivam esse, parlim direclivam. Praeceptum dat quoad obligationem trium Missarum conventualmm certo ordine ea die distributarum ; dire­ ctionem vero praebet quoad designationem temporis quo singulae absolvendae sunt : quamobrem vi praefatae rubricae oa in solemnilale omnino 1res conventuales Missae cum cantu sunt celebrandae : ad tempus vero designalamque horam, qua singulae canendae sunt, eadem rubrica directiva est, quia locum relinquit pro circumstantiarum diversitate alicui moderationi ab Aposlolica Sede obtinendae. Explicit namque limita­ tionem ponens: < vel ubi aliter ex dispen­ satione Aposlolica disponatur» : quae verba relationem habent ad horas, non aulem ad onus celebrationis. Ha Gavanlus : < ex dis­ pensatione Aposlolica : mlellige de con­ te ' MIK» cessa post Concilium Tridenlinum, quod prohibet, ne aliis horis quam debilis Mis­ sae celebrentur ». Neque alius rubricae sensus esse potest, si attendatur particula rei, quae disiunctiva est el necessario ad cele­ brandi horam referri debet, quae potest ex dispensatione variari, non ad ipsam cele­ brationem, quae nequit omitti. Sed de hoc sermo infra redibit : salis modo est po­ suisse discrimen inter illud, quod in sensu rubricae cadit sub praecepto, el aliud, quod aliquam moderationem ab Apostolica Sede impetrandam admittere potest. Cetera, quae a Tiburtinis Canonicis afferebantur tam le­ via sunt, ne dicam inepta, ul potius prae­ tereunda silentioque legenda sunt, quam diluenda el refutanda. Nam coeli incle­ mentia, anni tempestas, viarum asperitas quae aliquando stratae sunt nive, aedium a Cathedrali distantia, tuendae valetudinis cura, deficientia temporis ad 1res Missas privalim celebrandas et his similia, si at­ tendenda essent, omnes fere Cathédrales ab onere secundae Missae in aurora forent ab­ solvendae. Cum enim solemnis Nativitatis Dominicae memoria in media incidat hie­ me, praefala incommoda et ubique occur­ runt, el omnibus communia sunt. Porro huiusmodi circumstantiae aliquam possunt indulgentiam invenire quoad horam, non aulem quoad Missae onus adimplendum. Hac indulgentia favore Cleri Tiburtini usum fuisse SSmum D. Nostrum, firma la­ men rubrica, mox videbimus. Verum, quod allinet ad Sacr. Congregationis Responsum, cum quaereretur: An liceret vigore consue­ tudinis secundam Missam in aurora omit­ tere? optimo iure eadem declaravit, non licere; tum quia id erat conira apertum rubricae praescriptum ; tum quia in Eccle­ siis Calhedralibus el Collegiatis, quae ha­ bent onus quotidiani servitii, tot conventuales celebrandae sunt Missae, quot eae­ dem rubricae canendas iubenl, veluli supra notatum est. Enimvero Sanctissimus, rela­ tione audita, adprobando confirmandoque in omnibus praefatum Sacr. Congregationis Re­ sponsum, sartam leclamque voluit rubri­ cam ea in parte, qua, iuxla allatam distin­ ctionem, praeceptiva est: verumtamen, at­ tentis peculiaribus circumstantiis animum suum moventibus, moderando eamdem ru­ bricam alia in parte, qua est directiva, in­ duisit, ut secunda Missa, quae in aurora dicenda esset, protrahi posset ad unam alteramve horam post Solis ortum, dummodo lamen Missa cum cantu celebretur, omnes- que intersint, qui ad Chori servitium te­ netur. Per huiusmodi aulem Pontificium rescri­ ptum magis magisque confirmatur rubricae sensus quoad postrema illa verba: vel ubi aliter ex dispensatione Apostolica dispona­ tur, quae referuntur ad horam ex Aposto­ lica dispensatione in aliam commutandam, non autem ad onus secundam hanc cele­ brandi Missam. Et revera, si quod est ex hisce iribus Sacris, prae aliis, stata hora persolvendum, illud profecto est, quod post mediam noctem, iuxla rubricae praescri­ ptum, peragi debet, ad recolendam tem­ poris memoriam, quo Redemptor noster in Rethleem ludae natus est : nihilominus non ubique idem servatur, sed nonnullis in Ec­ clesiis ex privilegio, antequam dies civilis initium habeat, ea celebratur Missa, non obstante Constitutione Sanctissimus etc. a S. Pio V evulgata die 29 Martii 1566, qua omnia privilegia sublata sunt, antea quibus­ dam Ecclesiis concessa, illam celebrandi ante mediam noctem. Praeter Pontificium Sacel­ lum, in quo, una saltem hora ante civilis diei initium, peractum est Sacrum; Venetiis non una est, sed pinres sunt Ecclesiae, in quibus idipsum fit ; quod nonnisi vigore po­ sterioris privilegii derogatorii Pianae Consti­ tutionis fieri posset. Videsis Benedictum XIV de Synodo Dioecesana lib. 6, cap. 8, num. 9 ; Lucium Ferraris verb. Missa, art. δ, num. Bl; Tetamum Tract. 1, lib. 3, part. 2, ad 25 De­ cembris num. 45 et seq. Praeterea in Patriarchalibus el Collegiatis Urbis, necnon aliis in Ecclesiis haec Missa protrahitur ad plures horas post mediam noctem, ita ul celebretur, illucescente iam die. Rem dico omnibus manifestam. Itaque, si in aliqui­ bus Ecclesiis prima Missa in nocte cele­ branda vel anticipatur vel protrahitur Aposlolici vigore indulli ; multo magis, attentis peculiaribus circumstantiis, aliquo privilegio gaudere potest secunda Missa in aurora, quae longe minorem solemnitatem habet, quam illa post mediam noctem celebranda, etiamsi ratio haberi nolit sublimissimi my­ sterii, quod in hac prima Missa prae aliis recolimus. Nec praetereundum, quod non desunt, qui volunt secundam hanc Missam in aurora non ubique antiquitus obtinuisse, sed < Romae extra ordinem ob id tantum­ modo celebratam esse, quod in Urbe ha­ beretur Ecclesia S. Anaslasiae, cuius Fe­ stum in eumdem diem Natalis incidit etc. », prout latius apud Meratum ad Gavanlum pari. 4, lit. 3, num. V. Ad Dubium II. Eruditissimus Meratus hac de re agens part. 4, lit. 10, de Sabbato Saucio, rubric. 4, num. XI, notat quod « Diaconus debet esse ille idem, qui in Missa el Officio inservire debet, et non alius ad hanc solam functionem et ad cantandum tantummodo Praeconium Exultet etc., ul male mulli faciunt : hoc enim repugnat omnino rubricae Missalis, neque in ullo ha­ betur Caeremoniali, cum sit quiddam ad­ dere, quod est contra Bullam Pii V, el ma­ xime notandum cum Corse Ito cap. 8, num. 3, et Hyppolito a Portu rubric. 4, in adnotat., num. 7 ». Haec profecto est generalis re­ gula in rubricae praescripto fundata ; quae lamen tanto cum rigore accipienda non est, ut et praeceptivis adnumeranda sit, el nullus detur casus, qui aliquam in qui­ busdam circumstantiis exigat moderatio­ nem. Quamobrem Sacra Congregatio regu­ lae insistens, primum proposito dubio re­ spondit : negative; verumlamen omnia con­ siderans, quae in casu concurrunt, et in­ dulgentiae dant locum, rem supremo Pa­ stori definiendam remisit, addens rescripto: < consulendum SSmo iuxla Votum », quod erai « pro induito servandae consuetudinis, attentis peculiaribus circumstantiis in casu, de quo agitur ». El Sanctitas Sua adprobando el confirmando eiusdem S. Congre­ gationis Votum, benigne annuit. Quum enim ad Praeconium canendum Diaconus seligendus sil, qui bene polleat cantu Gregoriano, ne asperitate vocis el dissonantia notarum adstanlibus offensioni el scandalo sil, mullosque ad risum potius commoveat, quam ad devotionem allicial: cumque ali­ cubi ad officium Diaconi pro sacris actio­ nibus et Missa, specialiter aliquis teneatur, qui lamen ad modulandum vocemque notis aptandam habilis non sit ; satius esse vide­ tur alium substituere ad canendum Prae­ conium, quod mullum requirit idoneitatis. Hinc novum non est, quod in permultis Ecclesiis mos invaluerit ad unum Praeco­ nium canendum alium seligere Diaconum ab eo diversum, qui Celebranti assistere debet. Huiusmodi aulem mos, qui Praosidum vigilantiam ul fugiat, haud credi potest, nihilominus tacite toleratur; sed toleran­ tia locum non haberet, si rubrica aliquam quandoque moderationem, aut dispensatio­ nem, aut benignam interpretationem non admitteret. In nostra facti specie rationa­ bilis causa dispensationis non deerat ; si­ quidem Episcopus ipse fatebatur in Tibur­ tino Clero perpaucos esso ad huiusmodi officium aptos, praesertim quia ea in Cathedralt Diaconus, qui Celebranti lenelnr assistere, unus esi ex duobus, qui ex fun­ datione Card. Marescoili praebenda fruuntur cum onere inserviendi m officio Diaconi el Subdiaconi Canonicis celebrantibus. Plerum­ que idcirco fit, ut ex bis nullus sil aplus ad canium Praeconii : en necessitas allerunt ad hoc munus sufficiendi. Aderal igitur in casu proposito congruus ac rationabilis ti­ tulus, quo Tiburtinae Calhedralis Capilulum servandae consuetudinis indultum obtineret. Ad Dubium 111. Duplex esi casus, diversa igitur decidendi ratio. Primus esi de Subdiacono praeintonante anliphonas in Vesperis Episcopo in crastinum Missam celebraturo : debetne idem sedere in dislmclo paralo sca­ mno, el non potius in suo chorali stallo ? Omnem dirimit controversiam Caeremonia­ lis dispositio lib. 2, cap. 1, num 7, ubi lo­ quitur: « Caeremoniarius dncil Subdiaconum, vel alium ad quem special de Ec­ clesiae consuetudine, intonare antiphonam in habitu, in quo reperilur ante Episco­ pum .... el donec per Episcopum non fuerit praeintonalio repetita.......... Ea au­ lem repetita, ad loca sua redeuni ». Quid clarius? si tam Caeremoniarius, quam Subdiaconus redire debent ad loca sua, palam fit, quod Subdiaconus, qui tunicella paratus esse debet, non m scamno, quo in cornu Epistolae solent Sacri Ministri Altaris uti, sedere debet, sed ad suum chorale stallum redire. Et quoniam aln Canonici sacris amicti sunt indumentis, haud decet, ut inferior, qualis est Subdiaconus, habeat distinctum honorificum locum, et sedeal supra alios ordine digniores pluviali, vel casula, vel dalmalica indutos. Diversa est species allera de Sacris Mini­ stris inservientibus Episcopo in Missa Ponliticali, quibus Caeremoniale assignat sca­ mnum paratum. Agens namque lib. 1, cap. 9. num. 4, de officio Diaconi, haec habet: « Sedente postea Episcopo (post Ky­ rie eleison), el ipsi sedent in scamno ali­ quo parato in cornu Epistolae Altaris » : omnis quaestio igitur versatur circa intelligenliam el sensum dictionis: in scamno aliquo parato. Caeremoniale nec formam praescribit, nec ornatum, quae duo acci­ dentalia sunt el varia esse possum iuxla diversas Ecclesiarum consuetudines ; dum­ modo certos intra lines coerceantur. Scamni nomen genericum est, el aeque potest inlelligi tam de scabello oblongo, quam de lignea pariter oblonga sede cum suo poster- — 211 — gali ; excludit vero sedes camerales. Qui tamen sit Caeremonialis sensus, num velit scamnum cum vel sine poslergali, incer­ tum est. Qui morem reprobat Tiburtinae Cathedralis adhibendi scamnum cum postergali serico damascene rubro cooperto, co­ ronide deaurata a parte superiore appa­ rente, ab uno gradu a terra elevato, pro se habere putat Sacrae Congregationis De­ cretum in Turritana 19 Maii IGli auctori­ tate CI. Catalani, et declarationem, quae le­ gitur in Memoriali Rituum maioris hebdo­ madae. Sed haec quod obscurum est et in du­ plici diversa significatione intelligi potest, non elucidant. Quid, quaeso, prodest De­ cretum in Turritana? Numquid per idem declaratur, quod in Caeremoniali non est salis expressum? Imo tale Decretum quae­ stionem intactam relinquit, dum simpliciter iubet servari formam libri Caeremonialis. Nec adhaerendum videtur Catalano, qui ad praefatum Caeremonialis locum pro scamno parato inlelligendum vult scabellum nudum, sed lamen pictum, el ad lib. I, cap. 8, num. 23, sedem nudam ibidem positam. Non enim ulla ratio subesi, qua talem esse Caeremonialis sensura admittamus. Ac tandem illud sedeant in scamno, seu sca­ bellis in cornu Epistolae, prout habetur in praefato Memoriali etc. lib. 2, cap. 27, de Episcopo celebrante, num. 13, salis non est, ul inde consequatur scamnum esse oportere sine poslergali. Neque insistendum in disiuncliva vel scabellis; nam Caeremo­ niale apte distinguit scamnum pro sacris Altaris Ministris a scabellis parandis pro Diaconis Episcopo assistentibus. Quum igi­ tur res in ancipili sil posita; ideo S.Congre­ gatio noluit positivo responso definire quid per scamnum paratum intelligenduin sil, >>ed tolerari posse morem Cathedralis Ti­ burtinae decrevit. Ad Dubium IV. Est certe mirandum, quod in Cathedrali Tiburtina numquam celebrari consuevit Anniversarium pro ultimo Epi­ scopo defuncto, secus ac nibenl Caeremo­ niale Episcoporum el Concilium provinciale Romanum Illud namque districte id prae< ipit lib. 2, cap. 2G : «Episcopus vivens Praedecessoris sui proxime ante ipsum de­ functi memoriam habere debet, et pro eius mima singulis annis in die obitus celebrare sel sallem Missae ab aliqua Dignitate vel Canonico celebratae assistere, el in fine ab­ solvere ». Praeceptiva panier sunt duo An­ niversaria, quae in praefato Concilio Ul. 15, cap. 5, praescribuntur pio defunctis Epi­ scopis : « Ex ipsius Caeremonialis Episcopo­ rum mandato in universis cuiuscumque Ci­ vitatis el Dioecesis Cathedralibus et Colle­ giatis, aliisque convenlualibus seu receptitiis Ecclesiis, praeter solemne Anniversarium pro ultimi defuncti Episcopi anima in eius die obitus celebrandum; alterum eliam per singulos annos agendum decernimus in per­ petuum pro omnibus propriis Dioecesis Epi­ scopis infra praedictam fidelium omnium defunctorum Octavam ». Sed quod magi·; admirationem excitat, est audire quod num­ quam hoc Anniversarium celebratum sit contra expressum praeceptum, quod legi­ tur in Synodo Tiburtina lit. 11, de Sacri­ ficiis Missarum 7 : « Praeter solemne Anni­ versarium pro Anima ultimi Episcopi de­ functi, in eius die obitus celebrandum, al­ terum eliam per singulos annos agendum decernimus pro omnibus huius Dioecesis Episcopis etc.; ad quae Anniversaria omnes omnino Canonici et Beneficial! convenire sub poena punctatorae teneantur ». Meum non est tantae oscilanliae originem el causas scrutari ; nemini forte ex illis qui modo Ca­ pitulum Clerumque Cathedralis componunt, id culpae vertendum est, imo potius com­ mendandi omnes sunt, si ad Sacram Con­ gregationem una cum Episcopo confuge­ runt, ut docerentur quid ab ipsis in po­ sterum agendum sil. Modo igitur composita res est, postquam proposito Dubio respon­ sum fuit « Affirmative ». SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2632. RESOLUTIONIS DUBIORUM. (4604) Anno 1823 Festum S. Philippi Nerii pro Urbe elevatum ad ritum secundae classis incidit in Feriam 11 post Dominicam Trinita­ tis, quae prima est post Pentecosten. Orta hinc quaestio : Num in secundis Vesperis praefati Festi SSmae Trinitatis, praeler il­ lam de sequenti, hoc est de S. Philippo, fieri etiam deberet commemoratio Domini­ cae? Distractae fuere sententiae; ideo in Ca­ lendario Pairiarchalis Lateranensis el in al­ tero Romano addita fuit : in Vaticano, ac Liberiano omissa. Ubinam bene? Id quae­ rendum. Ut huiusmodi enodetur quaestio, staluendum est quam in classem ponenda sit Dominica prima post Pentecosten simplici­ ter considerata, ac si adnexum non haberet Fesium SSmae Trinitatis. Scriptores de re­ luis lilurgicis hanc praetereunt controver­ siam ; el vix unus est Gavanlus, qui in ni- hilo differre docet hanc Dominicam, seorsim ab adnexa Festivitate consideratam, ab aliis quae sequuntur usque ad Adventum « Haec Dominica, inquit, prima post Pentecosten, ul sic (videlicet ul Dominica) est eiusdem rationis cum Dominicis sequentibus, non enim de ea intelligitur Rubrica sub titulo Dominicarum primae classis, quae numquam omittuntur, nempe Dominica Trinitatis, ul paid, quia de illis Iit lotum Officium, de hac vero commemoratio lanium, et ipsa commemoratio omittitur in iis Vesperis, si Feria II celebretur Officium secundae classis, vel primae » : et occurrens obieclo, quod forte alicui magni ponderis videri poterat, ex eo deducto, quod huiusmodi Dominica notatur in Tabella Breviariis prae­ missa inter Dominicas, quae numquam omit­ tuntur ; ita prosequitur : < Neque mireris, quod Festum Trinitatis nunc dicatur Festum, nunc Dominica ; nam utrumque verum est, el ratione Dominicae, in qua semper occur­ rit, habet hoc quod nunquam omittitur Officium de Trinitate, licet eo die occurrat alicubi primae classis Festum ; ratione vero Festi, habet ea tantum, quae sunt propria Festorum secundae classis ». Ad Rubricas Breviarii sect. 6, cap. 19. num. 2. Igitur iuxla Gavanlum Dominica prima post Pentecosten in ralione Dominicae mi­ nime differt ab aliis post Pentecosten et post Epiphaniam. El hoc bene est ; nam haec Dominica aliam habere nequit qualitatem, praeter illam quae communis est supraindicatis, neque ullo pacto confundi debet cum aliis, quae qualitatem habent primae vel secundae classis, quoad privilegium exclusivum, licel ritus sint semidupl. Non ti­ tulus, non ratio occurrit, ob quam privilegiatis queat adnumerari. Praecedens Sab­ batum dat complementum celebrationi Offi­ ciorum de Divinis Mysteriis relate ad Pas­ sionem el Resurrectionem Christi Domini el Adventus Spiritus Paraclili ; ideo eo in Sab­ bato, celebrata Missa, finem habet tempus Paschale. Igitur Dominica, quae immediate sequitur, neque est, neque haberi potest, ul Octava Pentecosten ; nam si talis esset reputanda, comparanda quodammodo foret Dominicae in Albis, quae gaudet ritu du­ plici ; contra vero haec Dominica, quae im­ mediate sequitur, iam absoluta Pentecostes hebdomada, non habet, nisi ritum scmiduplicem. El revera Missa, quae legenda es­ sel in hac Dominica, nisi Officium occur­ reret SSmae Trinitatis, nullam habet rela­ tionem ad Octavam Pentecostes : el ideo non omittitur in Missarum Codice, quia le­ gebatur, priusquam Festum SSffiae Trinitatis ad universam Ecclesiam praeceptive exten­ deretur. Quod vero sit ril. semidupl. palet, quia habet secundam Orationem A cunctis, tertiam ad libitum: contra vero si haberet qualitatem Octavae Pentecosten, haberet eliam ritum duplicem et unicam Orationem, ul illa est Dominicae in Albis. Neque obiicias Dominicas Adventus et Quadragesimae qualitatem hahere dupl. i vel 2 class, quoad privilegium exclusivum, el nihilominus non esse, nisi ril. semidupl. veluti illa est, quae primum post Penteco­ sten occurril: nam ex hoc non consequitur hanc eodem privilegio gaudere. Hoc illae decorantur, quia ex Ecclesiae institutione peculiaria includunt Mysteria el populum Christianum spirituali quodam apparatu dis­ ponunt ad celebrandas solemniores Festivi­ tates, in quibus memoria recolitur Nativi­ tatis, Manifestationis, Passionis, Mortis el Re­ surrectionis D. N. I.C. Quae vero sequuntur Dominicae post Epiphaniam et Pentecosten nihil habent, quod non omnibus el singulis aeque conveniant ; neque ulla est, quae aliqua distinguatur praerogaliva. Ad harum classem referenda certe est prima post Pen­ tecosten ; ideoque, si privilegio gaudet quodlibet excludendi Officium cuiuscum­ que ritus, eo gaudet, non ralione Domini­ cae, sed ob adnexam Festivitatem SSmae Trinitatis, quae licet sil 2 class., numquam omittitur, etiamsi occurrat Festum primae classis, quod Rubrica transferendum iubet. Uniuntur quidem Festum Trinitatis el Do­ minica prima posl Pentecosten, sed non confunduntur: unicuique tribuendum est, quod illi convenit : Festum Trinitatis pri­ vilegio donatur eliminandi quodcumque du­ plex ; Dominica vero, ul Dominica, cum sil ritus semidupl., id dumtaxat habet, quod exigit qualitas ritus. Quod si aliquis velit hanc Dominicam ralione sui el separatim ab adnexo Festo SSmae Trinitatis, illis revera adnumerandam esse, quae uumquam omittuntur, onus in se suscipit aliquam promendi ex iis ra­ tionibus, quae ab intrinseco dicuntur. Equi­ dem ego diu cogitationes intendi, ut hanc adinvenirem, irrito tamen conatu. Si quae excogitari possunt, extraneae sunt, el ad id conficiendum, quod probandum est, nulla­ tenus prosunt. Nemo est, qui neget hanc Dominicam legi in Tabella illarum, quae numquam omittuntur. Quid lamen inde? Non ul Dominica illis adnumeralur, verum uo- - 246 — Latur ratione adnexae Festivitatis, quae licet sit secundae classis, nihilominus primae qua­ litatem habet, idcirco non dicitur Dominica prima post Pentecosten, vel Dominica in Octava Pentecosten, ul dicitur prima Ad­ ventus, prima Quadragesimae: verum enunciatur Dominica Trinitatis, Dominicis quae numquam omittuntur, adnumerantur Pascha et Pentecosten ; at nemo est, qui sibi fingat Dominicam, ul Dominica, eo privilegio gau­ dere, quod adnexum est solemnioribus illis Festivitatibus, ex Ecclesiae instituto, in Do­ minica perpetuo celebrandis. Ita etiam fe­ stiva solemnilas SSmae Trinitatis Dominicae perpetuo affixa, notatur in Tabella dupli­ cium secundae classis, sed iterum notanda erat inter Dominicas, quae numquam omit­ tuntur, ratione privilegii e.xclusivi. Secus dicendum esset in eo stare privilegium SS. Trinitatis, quod ei cedit Dominica, quae numquam omittitur. Id autem, ulpote con­ tradictionem involvens, absurdum est. Patet igitur privilegio decorari Festum non Domi­ nicam, eodem ferme modo, quo solemnitates Paschae et Pentecosten alia omnia respuunt Festa ralione sui, non relate ad Dominicas, in quibus perpetuo huiusmodi solemnitates sunl affixae. Forte non deerit qui existimet Domi­ nicam primam post Pentecosten eodem frui privilegio, quo gaudet Dominica in Albis, quae est rit. dupl. mai., et nihilominus Fe­ sto altioris ritus locum non cedit. Asl ve­ hementer erral, qui in hac opinione versa­ tur. Magnum quippe unam inter el alleram discrimen est. Dominica in Albis, quamquam de rigore non sil Ocia va Paschae, quae de­ sinit ad nonam Sabbati praecedentis, habet nihilominus qualitatem Octavae singulari pri­ vilegio ditatae, quo ab aliis omnibus distin­ guitur, ideo in Rubrica legitur: Dominica in Albis in Octava Paschae: Breviarium Mozarabum el Oralionale Gothicum habei Dominica »n Octava Paschae, ita etiam in Sacramenlario Gelasiano apud B. Thomasium ei Gregoriano apud Menardum. Non quaeram modo cumam in Albis dicatur : num, quia nuper baplizali albas deposuerant in praecedenti Sabbato, unde in Missali Ambrosiano appellabatur in albis depositis, el in anliquo Ordine Romano, Dominica post albas ; an potius quia, depositis vestibus albis susceptis in Haptismo, alias vestes similiter albas recipiebant in Confirmatione in hac Dominica, in qua hoc alterum Sa­ cramentum (scilicet Confirmationis) ipsis ab Episcopo conferebatur, prout latius videri polesl apud Telamum Diar. Ecclesiastic, el Civil, pari. 3, lib. β, cap. 1, art. 1, sect. 2. Attendenda potius est qualitas Missae eius­ dem diei propria : Deo in hac reddimus gratiarum actiones, tum pro noviter Sacro lavacro regeneratis, tum pro Paschalibus festis peractis. Introitus quippe el Epistola ad collatum Neophytis Baptismum relatio­ nem habent, reliqua ad Resurrectionem. Hisce de causis haec Dominica semper in Ecclesia solemnissima fuit, ulpote quae su­ blimia includit Mysteria. Hinc etiam apud Graecos Dominica nova seu novella fuit appellata, quia, ul vult Raynaldus torn. 10, tract, de Agno cereo, cap. 7, num. 6, erat addicta recolendae novae generationi el no­ vitati vitae per Baptismum receptae. Prae­ tereo alia mulla, ne nimius videar, diuque immorer in re satis omnibus clara. Enimvero Dominica prima post Pente­ costen nihil prorsus habet, unde aequari possit Dominicae in Albis; imo si adnexum non haberet Festum Trinitatis et de ea fieri deberet, nullatenus differret a Domi­ nicis, quae sequuntur. Nam, ut legitur in Ordine Romano XIII , sive Caeremoniali edito iussu Gregorii X, num. 27, apud Mabillon Mus. Italic, torn. 2, pag. 241 : « In Dominica prima post Festum Pentecosten, quae caret Octava, die Sabbati in Vigilia ipsius Dominicae usque ad Dominicam pri­ mam de Adventu Domini fit Officium de die el nocte, ul continetur in Ordinario, el utitur Ecclesia colore viridi ». El quam­ quam assenliri nolim Grancolasio de Bre­ viario Romano lib. 2, cap. 81, et Cavalerio lom. 2, cap. 17, num. C, qui volunt ideo hanc Dominicam assignatam fuisse Festo Sanctissimae Trinitatis, quia, absoluta iam in Sabbato Oclava Pentecostes, non habebat Officium proprium el vacantibus adnumerabatur, quippe vacans non est si dat initium Dominicis post Pentecosten, el quae pro­ xime succedit, in ordine secunda est ; cer­ tum tamen est, quod in Cappella Pontificia Missa Trinitatis unicam Orationem habebat, quin de Dominica fieret Commemoratio. Ha in Caeremoniali S. R. C. lib. 2, torn. 2, cap. 13 : « In vigilia SSmae Trinitatis fiunt Vesperae etc. In die Iit Missa solemnis etc. dicitur lanium una Oratio » ; ad quem Cae­ remonialis locum notat Calalanus : « Hic est ritus, cuius passim meminit Burchardus in suo MS. Diario, ubi etiam referi, quod, cum, linita Missa, Cardinalis S. Marci ei di­ xisset quod de Dominica debuit fieri com­ memoratio in Vesperis el in Missa : ipse — 247 — eidem respondit illam de expresso man ritum dupl. mai. cum privilegio exclusive. dato I). N. Papae (nempe Innocenlii VIII) Contra vero iam demonstravimus aevo Beati fuisse omissam ». Idipsum confirmatur ex Gregorii X, qui per dimidium fere saeculum Rubrica 27 Codicis Vaticani 4737, quae iupraecessit loannem XXII, a quo Festum Tri­ bet : « liem in Festo Trinitatis, quae est nitatis additum fuit, eamdem Dominicam in Octavis Pentecosten, utitur paramenlis nulla speciali praerogativa fuisse decora­ albis .... nec in Missa dicti Festi fit com­ tam, el ab Ecclesia adhibitum colorem rimemoratio de Dominica, quamvis in Matu­ ridem, qui proprie convenit Dominicis setinis el Vesperis de ipsa Dominica fit com­ miduplicibus post Epiphaniam et Penteco­ memoratio»; apud Gallicum, Acta selecta sten. Iure igitur postulo, ul qui privileCaeremonialia, tom. 1, pag. 4b, column. 2. gialam volunt Dominicam primam post Verumtamen, etsi alia deesenl argu­ Pentecosten, ita ul frui commemoratione menta, illud unum sufficeret ad finem quae­ debeat in secundis Vesperis concurrentibus stioni imponendum, quod haec Dominica nec cum Festo dupl. 2 class., proferant unam decoratur Statione, qua gaudent omnes aliae ex Dominicis, in quibus color viridis adhi­ Dominicae, quae ob privilegium exclusivum, betur, quae ritus semidupl. non sit, el ali­ etsi ritu gaudeant semiduplici, Festa tamen qua praerogativa frualur. occurrentia ritus primae vel secundae clas­ Neque allerum iuval, quod petitur ex sis non admittunt; quod expresse notatum pervetusta consuetudine Basilicae Latera­ video a Panvinio de Basii. Lateranen. lib. 2, nensis adnolandi in Directorio Officii : Do­ cap. 8, ex MS. asservato in Archivio eius­ minica prima post Pentecosten dupl. 1 class., dem Basilicae: « asl Stationes S. Gregorius Festum SSmae Trinitatis dupl. 2 class. Er­ PP......... limitavit............ statuens videlicet rorem, in quo primus Directorii extensor quatuor Dominicis Adventus etc., a vigilia inconsiderate lapsus est, oscitanter nimis Pentecostes usque ad Dominicam SSmae sequnti sunt caeteri, qui ei in munere suc­ Trinitatis EXCLUSIVE ». Ex his iure con­ cesserunt. Arbitraria enim est inversio Ru­ cludam : si revera Dominica prima post bricae. Nam notandum erat non Dominica Pentecosten Dominicis adnumeranda esset, prima post Pentecosten, verum Dominica quae privilegio exclusive gaudent, nec co­ Trinitatis, ul in labella legitur, quae licet lor viridis adhibendus foret (quatenus de ralione Festi sit secundae classis, induit ea fieri deberet Officium) sed potius ru­ tamen qualitatem primae ; el quoniam Do­ beus, ul albus adhibetur in Dominica in minicae affixa est, bene stat quod Domi­ Albis; neque omittenda eiusdem comme­ nicis adnumeretur, quae numquam omit­ moratio in solemni Missa de Trinitate, quae tuntur. Nam si pnmae classis esset quoad cantatur in Sacello Pontificio ; neque care­ privilegium exclusivum Dominica in ra­ ret Statione, qua nulla ex Dominicis privi- tione Dominicae duo sequerentur absurda: legialis fraudatur. Haec tene, et dic modo videlicet, vel quod Dominica, quae num­ Dominicam hanc, ratione Dominicae, el non quam omittitur, omittenda esset ; vel quod privilegio exclusive potiretur Dominica el adnexae festivitatis, illis adnumerandam, Festum Trinitatis eo gauderet non ralione quae numquam omittuntur. Quae cum ita sint, plane consequitur Festi, sed ralione Dominicae : quae certe nihil fieri debere el omnino corruere, quae contradictionem involvunt, nulloque pacto in contrarium aiTerri, imo potius obtrudi el componi queunt. Omnia conciliantur, si ad lingi possent argumenta. El revera omni Festum Trinitatis referatur illud Dominica Trinitatis, ita ut sensus sil : Festum Trini­ prorsus fundamento caret opinio, seu sim­ plex suppositio, quod haec Dominica quali­ tatis, quod adnexum est Dominicae primae tate primae classis gauderet, priusquam loan- post Pentecosten, licet sit rit. 2 class., ad nes XXII eamdem assignaret Festo SSmae instar Dominicarum quae numquam omit­ Trinitatis. Fallax esse huiusmodi argumen­ tunt u r. Quae autem huc usque dicta sunt, plane tum plane evincit ritus Missae; quae adhuc in Missarum Codice habetur , ne eiusdem evincunt praefatam Dominicam ralione sui, obliterelur memoria. Cum enim praeter privilegiatis non adnumerari, omnique fun­ Orationem propriam, habeat secundam .4 damento destitui quae in contrarium af­ cunctis, tertiam ad libitum, ritus semidupl. ferri aut fingi possent: nam revera haec fuisse el esse certo consequitur. Quod si Dominica gaudet ritu dumtaxat semiduplici, in eadem ratione habita fuisse ac illa est, minimeque differt ab aliis, quae sequuntur; quam in «Ibu dicimus, eumdem obtinuisset el privilegio exclusive Officii cuiuscumque 248 — ritus decoratur Festum SSuiae Trinitatis, non Dominica : quamobrem recta descendit responsio ad propositum Dubium: Negative, el Commemorationem Dominicae esse omit­ tendam; velati Sacra Congregatio sua au­ ctoritate definivit, ut Calendarislae in si­ mili concursu sciant quid in Directorio Officii notare debeant. Ad Dubii μ II. Casus est novus; el primum accidit (saltem Romae) hoc anno 4824, cum recens sit institutio Festi Sacri Cordis lesu, cui celebrando assignata est Feria VI post Octavam SSmi Corporis Christi : unde oritur apud nonnullos quaestio : An, et cui com­ memoratio in secundis Vesperis tribuenda sil? De utroque non licet, cum duplex commemoratio, vel Officium simul el com­ memoratio de eodem subieclo ex Rubrica­ rum praescripto fieri nequeant. Omnis con­ troversia cessaret, si obtinuisset illorum opinio, qui censebant nihil obstare, quo­ minus in secundis Vesperis Octavae SSmi Corporis Christi de uno fieri posset Offi­ cium, de allero simplex commemoratio : (vide Telamum Diar. Ecclesiastic, tract. I, lib. G, part. 2, cap. 2, art. 4, sect. 1). Sed quoniam praevalere debet contraria sententia, quae stride adhaeret regulae ge­ nerali iubenli, ne in eadem parte Officii si­ mul de eodem Officium et commemoratio fiat, ac proplerea in Romano Directorio, quod aliis certam dat normam amovetque arbitrium aliter statuendi, signatur: Vespe­ rae de eadem Octava sine ulla commemo­ ratione; ideo decidendi ratio a congruentia petenda est. Etenim ex una parte videtur quod illud, de quo inchoandum in Vesperis Officium est, locum obtinere debeat prae allero, quod per accidens simplilicalum fuit : contra vero si Octava ob occursum Festi solemnioris ritus huic cedit, el licel duplex sil gaudeatque privilegio exclu­ sive cuiuscumque Fesli, quod dupl. primae classis non sil, in huius duplicis concursu simplicem habet commemorationem ; non ideo tamen ea praerogativa privatur, quae compatibilis est cum qualitate simplicis per accidens. Haec autem ratio tanti est, quae unica valet, ul praelatio concedatur com­ memorationi Octavae, nullatenus vero con­ currenti Festo, quod nec habere potuisset commemorationem, si de eadem Octava Ve­ sperae persolvi debuissent. Neque prosunt exempla, quae in contra­ rium afferuntur ab illis, qui commemora­ tionem Sacri Cordis lesu fieri debere arbi­ trantur, altera omissa de die octava. Non illud Fesli Patrocinii B. Μ. V. concurrentis (dum transferri contingit in diem 17 vel 19 Decembris) cum allero Expectation!» parius, quippe ad quaesitum : « Quomodo m iis casibus disponendae sunt Vesperae ». Sacr. Congr. sub die 27 Martii 1779 respon­ dit: « Totum de praecedenti in utroque casu, nihil de sequenti », videlicet de Pa­ trocinio translato in die 17: de Expecta­ tion parius, si illud in die 19 reponendum sil. Ulrumque eiusdem est ritus el digni­ tatis ; neutrum ullo peculiari privilegio do­ natur. Bene igitur stat, ut de illo Vesperae persolvantur, de quo factum est Officium, et nihil de sequenti. Imo retorqueri posset argumentum, si in concursu duorum Festo­ rum B. Μ. V. aequalis ritus Vesperae fiunt, de quo Officium facium est, ita etiam de Octava SSmi Corporis Christi simplificata fieri debet in secundis Vesperis comme­ moratio, quae venit loco Officii, el nihil de SSnio Corde lesu, quod relate ad eas Ve­ speras, nec ius habet ad Officium, nec ad commemorationem. Quod si Dominica IV Adventus incidat in diem 18 Decembris assignata Officio Ex· peclalionis partus, cui reponendo non sil locus, el ad diem 19 transferatur illud Pa­ trocinii, necesse omnino est, ul de hoc Ve­ sperae liant, quia nequii habere secundas Vesperas Officium per accidens simplifica­ tion : pari modo, quo in Feria 111 Quadra­ gesimae nequit habere primas Vesperas dies octava quae incidit in Feriam IV Cinerum, ul sancivit S. R. C. in una Hispaniarum die 17 Mail 1G92 ; quia in hac Feria nec Offi­ cium, nec commemoratio Octavae fieri potest, Ast ex hoc non valet illatio ad commemo­ rationem, quam non perdii Officium per ac­ cidens simplificalum ; praesertim in con­ cursu cum altero Festo, quod, si non oc­ currisset impedimentum, nec ad commemo­ rationem ius habuisset. Mullo minus ad rem facit aller hypo­ theticus casus, quem sibi fingit contrariae opinionis assertor; occursus videlicet Octa­ vae SSnii Corporis Christi cum Dominica privilegiata, sed ritus semidupl. Si huius­ modi occursus dari posset, utique fieri de­ berent secundae Vesperae de sequenti du­ plici, non autem de Octava, quae non ha­ buit Officium ; sed quid ad nos? Hypothe­ ticus casus nullam habet relationem ad spe­ ciem, in qua non de Vesperis quaestio est, sed de simplici commemoratione, ad quam ius habet Octava, cuius Vesperae, remoto impedimento, peragendae inissent ; nulla- Λ r — 249 — tenus vero Festum subsequens, quod Ve­ speris caret, nec habet commemorationem, verum tamen ultro progredior et quoniam hypotheses placent! lingo casum, quod Feit, ubi Cappellani Sodalitatum sine ulla lum, seu signum in deferendis cadaveribus ; contradictione Stolam deferunt, et pacifica permissum tandem quod Cappellani Conframodo res est, nedum vigore induciae con­ ternitatum incedant cum Stola immediate suetudinis, verum eliam Tribunalis Vica- post ipsam Confraternitatem. Ex quo inriatus Decreto el Sententia. Nam, lite ex­ lelligimus, antea inolevisse abusum ince­ citata inter Sodalitatem Mortis et Parochos dendi cum Stola seorsim a Confraternilaie, Urbis, quinque Dubia Sacr. Ril. Congregationi vel etiam in eadem linea ad sinistram Pa­ proposita pro decisione fuerunt; quae inter rochi, cum decisum videam sub die 20 De­ hoc tertium : < An Rectores sive Sacrislae cembris 1698 : < Cappellanis Confraternialiive Cappellani earumdem Confralernilalatum in associatione cadaverum tumulan­ lum, quando non incedunt cum suis Confra- dorum, eliam ad Ecclesias seu Oraloria lernitatibus, sed seorsim ab illis, possint in ipsarum Coniraiernilatum, non licere ince­ funeribus ducendis Stolam deferre?» cui dere in fine Processionis funebris ad sini­ responsum fuit sub dio 27 lanuarii 1680, stram Parochi, sed tantummodo incedere ad 3. « Negative ». Dubium autem supponit debere post ipsam Confraternitatem funus potius, quod Stolam deferri liceret, vel sal­ associantem ». Quae Decreta confirmata po­ lem in more id esset, dum Cappellani in­ stea fuerunt a Cardinali Guadagni Urbis Vi­ cedebant cum suis Confraternilatibus : non cario sub fel. record. Clemente XII. Ita in enim de hoc quaestio erat, quae unum praefato Cleri Urbis Statuto a pag. 61 ad respiciebat casum Cappellanorum seorsim pag. 63. Sed hic de Stola adhibenda, vel non, dum Cappellani seiuncti non sunl a a suis Confraternilatibus incedentium. Non acquieverunt dissidentes paries, iterumque suis Confraternilatibus, ne verbum quidem causa, beneficio novae audentiae, Sacrae occurrit ; vetitus vero est Stolae usus in Ec­ Congregationi delata fuit, cui rem matu­ clesia tumulante, m qua possunt preces devote recitari, ut prosequitur laudatum riori examini subjiciendam fore visum est; quamobrem sub die 21 Aug. eiusdem anni Cardinalis de Carpineo Decretum, sed sine ampliatum indicium fuit, quin tamen appa­ cantu, sine thure, sine Stola et sine asper­ reat iterum Sacram Congregationem roga­ sione aquae benedictae, luminibus tamen tam pro Dubii decisione fuisse. Verumta- accensis. Verum prohibitio isthaec non ex­ inen scimus ex Decreto Cardinalis de Car­ tenditur ad funebrem Processionem exlra Ecclesiam. Ex his consequitur delationis pineo Urbis Vicarii super hisce contro­ versiis anno 1698, plures habitos fuisse Stolae prohibitionem, quae venit ex De­ particulares Conventus; ac tandem, qua­ creto anni 1703, vel ex permissione et tuor resoluta Dubia a Patribus Sacrae Con­ privilegio, vel ex longaeva consuetudine gregationi Concilii praepositis, negatumque coercendam esse quoad Ecclesias, non quoad Sodalitatum Cappellani» Cotta et Stola in­ Processione*. El revera haec est consuetudo, dutis tantummodo recitare preces, et lu­ quae Romae viget, ubi in omnibus Proces­ strali aqua cadavera aspergere in Ecclesiis sionibus, quae fiunt, vel in funerum asso· — 256 — ciatione, vel devotionis gratia, vel de Praesidnm mandato, cum vel sine pompa, Cappellani agmen Confralernilatum claudentes Stolam deferunt coloris, quem exigit actio­ nis qualitas, eamdemque in Ecclesiarum in­ gressu dimittunt, in egressu reassumunl. Quod si ratio quaeratur, cur id, ubi consue­ tudo esl, permittatur? facile est invenire : decet namque, ut hisce Processionibus Sa­ cerdotes Stolam deferant, quae characteris distinclivum est, ne cum simplicibus cle­ ricis confundantur. Neque est cur Parochi id eis invideant, lurbasque moveant : non enim per delationem Stolae ipsorum iura, privilegia, praerogativae laeduntur : siqui­ dem probatum fuit in adnotalionibus legen­ dis ad Decretum in Tiburlin. diei 25 Au­ gusti 1818 Stolam distinclivum quidem esse, non aulem signum jurisdictionis, ul perperam Parochi arbitrabantur. Neque ipsis fit iniuria, si Cappellani incedentes cum suis Confraternilatibus, Stolam deferant, prae­ sertim in ducendis funeribus; quippe Pa­ rochi digniori prosequuntur loco in line processionis, neque cum iisdem Cappellanis confundi possunt. Ideo per praefatum Car­ dinalis Carpinei Decretum dumtaxat prae­ cipitur, ne Cappellani eamdem tenentes lineam, ad eorum sinistram cum Stola in­ cedant: quo tantum in casu ab iisdem mi­ nime distinguerentur, el aliquod ius vide­ rentur habere in corpus defuncti, ul ha­ bent Parochi ; iure igitur velitum id esl. Enimvero haud repugnabant Parochi Velitrenses, imo annuebant, ut praefatus Cappellanus Stola, tamquam Sacerdotalis cha­ racteris insigni, uti possent, dummodo eam deferret super brachio plicatam instar Alinultae, non autem e collo pendentem. Quid ineptius ad componendam litem? Numquid novi rilus ad litigantium placitum com­ modumque sunt inducendi? Stola ex Rubri­ carum praescripto, non alio deferenda est modo a simplicibus Sacerdotibus supra Cot­ tam, quam circa collum aplaia et pendens aule pectus, praeterquamquod in Sacrificio Missae in quo componenda est in forma Crucis: neque est chorale indumentum, ut ad instar Almuliae deferenda sil. Licet dum­ taxat brachio plicatam superimponere, dum aliqua actio Stolam requirat dimittendam, actione absoluta reassumendam, quando iterum Sacerdos sacrae actioni operam suam praestare debet. Erit forle nonnemo, qui hucusque re­ lata haud trahi posse secum putet ad ca­ sum, de quo agilur; nam S. C. Concilii re­ sponsa, Cardinalis do Carpineo Decretum, Cardinalis Marefusci sententia prodierunt in causa Parochorum el Confralernilatum Ur­ bis, nec quidquid commune habent cum con troversia inter Parochos el Confralernilalem a Stigmatibus nuncupatam Civitatis Velilrensis. Huic exceptioni facile satisfit. Equidem non diffiteor de Cappellanis tantummodo Sodalitatum Urbis actum fuisse : verum a Cardinali Marefusco pronunciala sententia et consuetudo deferendi Stolam per prae­ fatos Cappellanos evincunt in casibus parti­ cularibus, aul consuetudinem sustineri, aut privilegio alias etiam Confraternitales posse decorari. Nam a firmata regula, prohibenti· Confralernilatum Cappellanis Stolae delatio­ nem extra proprias Ecclesias, recedendum est, si favore earumdem Societatum earumque Cappellanorum pugnaret longaeva ob servantia, quae in subiecla materia totum facit ac, unice servanda esl, veluti firmavit Rota in Colonien. Praeeminendarum 22 lunii 1701, § Verum, coram Dell’Olmo, el in Neapolitana, Primiceriatus 11 Decemb. 1722. § Sed el clarius, coram Lancella. Videsis Fa­ bium de Albertis de sacris utensilibus cap. 9, num. 80. Cum vero in eodem sacro Tribu­ nali non semel disputatum fuerit utrum ius deferendi Stolam competeret Cappellanis Societatum aggregatarum, vi huiusmodi aggregationis, tam in Processionibus, quam in aliis functionibus; favore Sodalitatum de­ cisum fuit, ul in Savonen., Aggregationis 27 lunii 1698 el 15 lunii 1699, coram Pio, 9 el 15 lunii 1670 coram Dell’Olmo et 13 lunii 1701 coram Molines, quae est in­ ter eius impressas 727. Velilrensi aulem Sodalitati nedum favebat consuetudo, ve­ rum etiam communicatio privilegiorum, quibus gaudet Archiconfralernitas Urbis, cui est aggregata; ideo S. C., habita utriusque ratione, in casu particulari, eiusdem So­ dalitatis favore pronunciavil. Cur tamen dixi in casu particulari? immo polius ul generale haberi posse Decretum videtur, quo moderatur et declaratur antiquum illud anni 1703 ; quippe quia non una fuit deci­ dendi ratio ex immemorabili usu Confralernilalis, de quo erat quaestio, atque ex consueiudine Romae alibique vigente, sed etiam allera, quae communis est omnibus Confralernilatibus, dura eadem S. C. simul animadvertit : « Decere el conveniens esse, ul Confralernilatum Cappellanus a simpli­ cibus Clericis distinguatur >. Generalem igilui Decretum istud dat regulam ; eoque magis, quia Apostolica auclonlale SSmuj — 257 — Doni. Nosier Leo XII Pont. Max. S. C. Responsionem approbavit et confirmavit. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO RESOLUTIONIS 2636. DUBIORUM. (4G09) Ad Dibium I. Casus, Miperquo, duobus propositis Dubiis, S. R. C. rogata fuit pro decisione, vere est singularis. Similis forte numquam per plurium saeculorum fugam contigerat ; accidit lamen anno proxime praeterito 1824 in altera ex Ecclesiis Sta­ ins Veneti. Qua ratione pro novitate rei consultam fuerit, omnino ignoraiur: nec cerle poterat m temporis angustia a Mis­ salis Rubricis vel a liturgicarum rerum Scriptoribus lumen aliquod peti, cuius ope, quid facto opus esset, agnosceretur. Si quod lune fuit male gestum (quod ignoro) emen­ dari nequii: plurimum lamen interest, immo S. R. C. visum est omnino necessarium ma­ turo examini subiicere proposita Dubia, ne­ dum, ut cognoscatur quo modo agendum 'il, si idem casus in posterum contingat ; verum etiam, ul palam fiat qualitas el na­ tura Missae, quam Feria VI in Parasceve, vero Sacrificio destituta, Praesanclificalorum appellatione distinguimus. Exquisitum pro­ inde fuit Votum duorum Theologorum; sed quoniam hi non fuerant m una eademque sententia concordes, demandatum mihi fuit, ul iisdem expensis, meum sensum aperirem. Parui mandatis, et pro ingenii tenuitate ra­ tiones, quae in unam potius quam in alte­ ram sententiam inclinabant, ingenuo calamo exposui. Votum autem praelo cusum, quod fuit Eminentissimis PP. Sacrae Congrega­ tioni praepositis distributum, et ab iisdem probatum, esl ut sequitur : « Quanlunque Ia soluzione de’ proposli Dubbii nulla giovi rapporlo al fallo giâ consumalo, ed al quale non sappiamo se bene o male fosse allora provveduto; si è nondimeno npiitato espediente di averli in considerazione si per islabilire Ia regola da tenersi in allri simili casi, se mai accadessero, si per conoscere qual sia propriamente Ia qualila della Messa, che dicesi de’ Presanlilicali. Perciô all'istanza fu rescritlo : Proponatur in prima, exquisito Volo duorum Consultorum Theologorum. Dieder questi i loro voti in iscritlo, che dal degnissimo Monsignor Segretario furono a me, corae Assessore della S. ConI'C <1ZIOIW, comunicati, aflinchè li ridu- cesai in compendio, e suli’affare aprissi il mio senlimenlo. » In esecuzione dell’onorevole incarico, ho preso in considerazione ambednei Voti, i quali ho trovali nella parte sostanziale fra loro discordi ; e non poco ho esitato prima dt determinarim piultoslo all’uno, che al1’allro parere ; giaccht’·, per non porre il piede in fallo, e senza prevenzione per 1’uno o per 1’altro, seriamente ho voluto ponderare le ragioni recale hinc inde. » Convengono essi in due punti, ciofe nel primo, che se per mancanza di soggello abile a proseguir Ia funzione, dovesse questa nmaner iulerrolta, non deve trovarsi ostaeolo nelTammirazione, che ciô potrebbe cagtonare nel popolo, avvegnachë iu simili o poco differenti casi 1’ammir.v zione si toghe con avverlire il popolo dei molivi, pei quali non puô proseguir-i Ia sagra funzione. > Il seconda poi, sui quale parimenl»· convengono, si è nello stabilire che non possa il Diacono in virlii dell’Ordine, che es e rei la nel ministerio, proseguir Ia funzione, e dare a questa compimento colla Messa, che dicesi de’ Presanlilicali. E ciô con lutta ragione·. imperciocchè, qualunqm sia in questo giorno Ia natura di lal fun­ zione e Messa ; certo è perô che per istiluto n disciplina della Chiesa, questa è cosi propria dell’Ordine presbiterale, che da allri d’inferior grado non si puô eseguire ptt qualunque evenio, urgenza e circostanza. In questo dunque cessa ogni questione, e I'affare è composto. » Ma non sono cost d’accordo nel punio soslanziale, cioè, se non essendovi che un solo Sacerdote non digiuno, possa questi n prendere Ia funzione dal luogo, ove fu inlerrotta per Papoplessia, da cui venne improvvisamenle colpilo il Celebrante, oppure nol possa, ed m consegueuza abbia a nporsi Ia Sagra Ostia nel Tabernaculo da consumarsi nel di seguenle dal Celebrante, dopo Ia sunzione dei Calice. » L’uuo crede che debba coulinuacM 1’interrolta azione dal Sacerdote non digiuno. Egli si appoggia alfopinione proba­ bile di quoi Teologi, che lengono essere Ia Messa de' Presanlilicali il compimento dei Sacrificio offerto nell’antecedente Giovedi : ed alieso che in materia de’ Sacramenti fa d’uopo attenerd alla piii sicura senlenza, essendo baslevole qualunque dubbio, pur< hè sia fondalo e ragionevole, per deleiminare il giudizio ; perciô egli opina per — 258 — la continuazione. Cosi esso argomenta. L'opimone probabile che la Messa de’ Presantificati sia compimenlo dei precedente Sa­ crificio rimane tuttavia indecisa, non essendo stata finora dalla Chiesa o espressamente ammessa, o assolutamente ripiovata: dunque la cosa è dubbia, e nella dubbiezza sembra debba prevaler Pobbligo di dar compimenlo al Sacrificio, e non altender 1’altro dei digiuno naturale, non potendosi in questo caso osservare ambedue i precelti. Se un lal argomento possa convenire al caso nostro vedremo in appresso. Ogni qual volta si averse ad ammetlere una tale opinione, si dovrebbe rispondere ai pro­ posé quesiti : Ad 1. cioè : Se in tal caso la funzione di quella maitina debba proseguirsi sino al compimenlo f Resp. In casu de quo agitur Affirmative. Ad 2. cioè : Se possa proseguirla il Dia­ cono Digiuno, oveero continuarla un Sa­ cerdote non digiuno f Resp. Negative ad primam partem, Af­ firmative ad secundam. > Diametralmenle è opposto il Volo del1’allro Teologo ; e siccome questi è d’opinione, che non possa conlinuarsi 1’interrolta azione nè dal Diacono digiuno, nè dal Sacerdote non digiuno, cosi ei si de­ termina per la negativa, tanto al primo quanto al secondo quesilo, e conchiude, che debba cessare Ia sacra funzione e convenga riporre il Sacramento nel Tabernacolo. Le ragioni, che egli adduce, (senza far conto di quelle che si recano più ad ornatum, che ad opportunitatem) specialmenle si riducono a questa, cioè, che nel caso proposto non si traita di dar cornpimento ad un Sacrificio incoato, che debba necessariamente perfezionarsi, ma bensi di consumare Ia Sacra Ostia riservata nella Messa dei precedente giorno, ciofe della Feria V, affine che nella seguente Feria VI in Parasceve dal Sacerdote, che eseguir deve le funzioni dei giorno, possa consu­ mant. Dunque non v’mierviene quella va­ lidissima ragione, per la quale non sola­ mento è lecito al Sacerdote non digiuno di compiere Ia Messa da allro Sacerdote, dopo Ia consegrazione di una o di ambedue le specie, interrolla, per improvviso sopravvenuto accidente ; ma assolutamente Io deve, ?>oichè l'obbbgo di perfezionare il Sacriicio prevale al precetto Ecclesiastico dei natural digiuno. Conforma il suo senlimento coll autonti e dottrina di Benedetto XIV, il quale seguendo la sentenza di allri doiti Scriltori, lieue, che nel caso del Parroco, che ha celebrato e riposlo il Sacramento nel Sepolcro in due Parrocchie nel Giovedi Santo, non possa poi nella Feria VI iterare la funzione e célébrai· la Messa de* Presan­ lificali in ambedue : giacchè, avendo ciô interainenle eseguilo nella prima Parrocchia, con adempire il rilo della Chiesa, che non deve essere per verun modo al­ terato, ha dovulo necessariamente franger la legge del natural digiuno, con sorbire la Particola della Sacra Ostia in un col vino non consacralo. Questo è un caso cost analogo al nostro, che non puô desiderarsi di più. » Am messo dunque il Voto di questo secondo Teologo, si dovrebbe rispondere Negative ad utrumque. » In questa diversilà di opinioni, quale dovrà abbracciarsi? Non sono io da tanto, che possa simii questione decidere, ed aspello il giudizio, che sarà per pronunciare Ia Sacra Congregazione in cosa di non lieve momento, quale è la présente. Nondimeno siami lecito di esporre e soggettare al savio intendimenlo degli Eminentissimi Porporati, che la compongono, quelle ragioni, che, dopo aver maluramente esaminali gli argomenli recati hinc inde, mi fanno propendere a favore dei senlimento dei secondo Teologo. » Senza andar per le lunghe, e cercar da lontano argomenli, che di molio raziocinio abbisognino, Ia soluzione sembra a me semplicissima, come quella, che unicamenle dipende dal conoscere, se Ia Messa de* Presantificati debba aversi per vero Sacrificio o per compimenlo dei Sacrificio antece­ dente, oppure non sia ne Puno, nè 1’allro. Sciolta questa questione, il dubbio è risoluio. Imperocchè, se avrô dimoslralo non esser Ia Messa de’ Presanlificali vero Sacri­ ficio, ne compimenlo di Sacrificio, sarà dimoslrata allresi la qualité e natura della medesima, che dicesi Messa in lato signi­ ficato, perchfc il Celebrante usa i sacerdo­ tali indumenti, con misteriosi rili, e rilenendo alcune preci appartenenti alia Messa, ma non sostanzialmente al Sacrificio, colla solennità propria del giorno, consuma la Sacra Ostia, a lal fine nel precedente giorno riseivata, spezza l’Oslia e ne im­ merge una particella nel Calice ecc. Da tali promesse chiara discende la conseguenza, che non è lecito al Sacerdote non digiuno di dare nel caso proposto compimento alla Messa de’ Presanlificali » Certa cosa ella fe, che a mio credere non puô dirai Ia Messa de’ Presanlificali vero Sacrificio: cosi Ia comune de'Teologi. E benchè ira questi alcuni pochi vi siano, che soslengono il contrario, o almeno hanno Ia Messa de’ Presanlificali per com­ pimenlo del precedente Sacrificio ; non è da farsi verun conio della loro opinione, Iroppo essendo labili, e fuor di proposito le regioni da essi addotlc, come mi accingo a dimoslrare. » Non vale quella dedolla dal ripelersi più voile nella sacra azione il termine Sa­ crificio, e dal recitarsi pria di partire dal1'AIlare 1’orazione Placeat. Imperciocchè Ia parola Sacrificium non sempre ha il signi­ ficato di Messa, ma bensi vel late sumitur pro quocumque ministerio sacro: vel (che è il caso noslro) significatur ipsa Hostia consecrata : eo modo, quo victima Sacri­ ficii solet interdum Sacrificium appellari. Telamo, Diar. Ecclesiast. tract. 2, lib. 4, pari. 2, cap. 8, num. 234 et 266 ; Suarez, tom. 3, in 3 part., disp. 73, seel. A, in fine. Si possono vedere i significati della parola sacrificium nel Lessico del Macri, e nel Glossario del Ducange. Non sussisle poi, che si chiuda la sacra funzione colI'orazione Placeat ; giacchè dellosi dal Sa­ cerdote Quod ore sumpsimus etc. nota la Rubrica: non dicitur Corpus tuum Domine, nec Post Communio, nec Placeat tibi, nec datur benedictio, sed, facta reverentia Al­ tari, Sacerdos cum Ministris discedit. Ma dato ancora, che una volta si conchiudesse Ia Sacra azione coll’Orazione Placeat, come si prelende (non so con qual fondamenlo) da chi sostiene 1'opinione suddetta ; l’essersi poi questa posteriormente omessa porge un validissimo argomento per istabilire che Ia Messa de’ Presanlificali non è Sacrificio: poichè 1’anzidella Orazione Pla­ ceat in tali termini Ô concepila, che nella medesima Ia parola Sacrificium ha più slrelto e proprio significato, di quello abbia nell’Orate fratres, e nell’/u spiritu humilitatis. Afline dunque di logliere ogni molivo di equivocare sull'intelligenza delI’espressione usata in delta Orazione, che polrebbe far credere esser vero Sacrificio quello che tale non è, avvedulamente Ia Rubrica vuole che nel Yenerdl Santo si taccia non solo il Post Communio, ma an­ cora 1’Orazione Placeat. Perciô il Gavanlo ad Rnlr. Missal, part. 4, lit. 9, num. 20, lilt. Z, meritamente avverte, che si iralascia iOra;Îone Placeat: «non ob eam ra­ / tionem, quia Sacrificium in ea nominatur, quod non fit hodie: nam supra nominatum est m Oratione Orate fratres ; sed quia hic expresse diceret Sacerdos se obtulisse Sa­ crificium, quod non est verum; est autem verum in Sacramento Christi esse Sacrifi­ cium Sacerdotis el populi seu victimam Sacrificii, late sumpto vocabulo Sacrificii, ul in hoc casu docet Suarez part. 3, disp. 75, sect. 4, in fin., quod in Orate fratres dicitur. Et hoc idem voluit Duran­ dus etc. ». Che più dunque vi vuole per conchiudere, che il termine Sacrificium quale in questo giorno s’incontra nell’Orate fiatres, e nell’/n spiritu humilitatis, non deve esser preso nello slrelto e pro prio significato di vero e real Sacrificio, ma bensi largamente pro quocumque mi­ nisterio sacro, et pro ipsa hostia conse­ crata. » Non mi fermo nell’ altra ancor più debole ragione desunla dal supposto, che I’assistenza alia funzione di questo giorno si abbia per adempimento del precetlo d’udir la Messa, se in esso coincide la Festa dell’Annunciazione di Maria SS. Ar­ gomen to pianlato sui falso ; giacchè ces­ sando in lai giomo l’Ostia e il Sacrificio, cessa ancor I’obbligo di udir la Messa ; e la Chiesa ha provveduto al caso, col trasferire insieme la Festa col precello alia Feria 11 dopo la Domenica in Albis ; a differenza di quanto accade nella Feria V, in cui, per esser giorno liturgico, a comodo del popolo si permellono più Messe, oltre la solenne Conventuale. » Fmalmente non so intendere, come si voglia irarre al significato di vero Sa­ crificio una espressione usata dal Dottor Angelico che sicuramente nol porta. AlI’obbiezione, che ei si propone : Perche mai, facendosi la commemorazione della Passione di Gesù Cristo nella Feria VI in Parasceve, venga intermesso il Sacrificio ? risponde : « Quod veniente veritate, cessat figura. Hoc aulem Sacramentum est figura quaedam et exemplum Dominicae Passio­ nis ; et ideo in die. quo ipsa Passio Do­ mini recolitur, proui realiler gesta est, non celebratur Consecratio huius Sacra­ menti ». (Lo slesso è che dire, cessat Sa­ crificium): Indi prosiegue : « ne tamen Ec­ clesia ea etiam die sil sine fructu Passionis, per hoc Sacramentum nobis exhibito, Corpus Christi consecratum de praecedenti reser­ vatur sumendum in illo die, 3 part., qu. 23, ari. 2, ad 2 ». Qui il Santo Doltore paria — 260 — del frnlto del Sacramento riservalo per questo giorno, in cui, veniente veri idle, cessat figura ; ma non mai signilicar vuole, che la sunzione delt’Oslia preconsecrata sia vero Sacrificio o compimento dell'aniecedente, pienamente già periezionato. Che se volesse i'espressione usaia da S. Tommaso prendersi nel significato di Sacrificio o compimento di Sacrificio, ne deriverebbono due gravissimi assurdi. Il primo, che manca qualche cosa alla periezione del Sa­ crificio celebrato nel di antecedente: Io che i* aperlamenle falso. (I secondo, che vi sarebbe il Sacrificio nel giorno, in cui per istiluto della Chiesa cessar deve il Sacri­ ficio, e dovrebbe dirsi giorno Liturgico quello che diccsi ed è Aliturgico, perché senza Sacrificio. Patentissime conlradizioni I Ne risulla perciô, che non pué trarsi verun argomenlo dalPespressione di S. Tom­ maso a sostener Popinione di chi prelende esser Ia Messa de’ Presanlilicaii vero Sacri­ ficio o compimento delPanlecedenle. » Ed in falli Francesco de Lugo, il quale lib. 4, de Missa, c. 2, qu. fi, num. 4, si dimoslrô propenso alPopinione, che sostiene doversi intendere I'espressione dell'Ange­ lico, se non di vero Sacrificio, almeno di compimento del Sacrificio antecedente; si nlrailô poscia per Ia forte ragione, che il Sacrificio antecedente ha di già avuto il pieno suo compimento, né resta cosa, di che perfezionarlo; perché una Consecratio nonnisi per unam sumptionem compleri de­ bet in ratione Sacrificii, e Puna e Paîtra azione comprendono morale unita di tempo in ratione Sacrificii. Ciô tanto è vero, che, tiallandosi di vero Sacrificio, dato il caso che questo sia inlerrollo dopo Ia Consecrazione, nè si abbia pronto un Sacerdote i he prosiegua e compisca Ia Messa, ed ini inio passino più ore ; vuole Ia comune de’ Teologi, che si npongano le specie consecrate nel Tabernacolo, da consumarsi dopo Ia sunzione dei Calice in allra Messa nel di seguenle, ma non esser più lecilo il perfezionare Ia Messa inierrolia nel giorno antecedente, poichè una lunga inlerruzione toglie Puniti morale necessaria al Sacrifi­ cio. Si veda Telamo, loco citato, quaesi. 4, num. 2U7, il quale aggiunge : « Quod SA verbo Missa, num. 38 docuerat, eliam se­ quenti die esse ab alio peragendum, ubi priot desierat et sic coni plendum Sacrifi« mm hoc. correxit Magister Sacri Palatii, recte volens sequenti die sumi in alia Missa tpiod superesiel ; quia peracta est actio lota hesternae Missae, nec censeretur esse idem Sacrificium ». Fralla niagislralmenle questa questione il Quarti ad Ruhr. Missal, til. 10, num. 2, sect. 1, dub. 5, ed otlinie ragiom adduce, che pienamente convincono esser una lunga inlerruzione, che loglie l’unilà morale, d’impedimento a complete il veto inlerrollo Sacrificio. Che dir duuque dovremo del caso in questione, in cui, ollie la lunga inlerruzione, vi è più forte il mo­ tive desunto dalla qualité della Messa dei Presanlilicaii, che né é, nè in slrelto sen>u dir si puô Sacrificio? » Sembla perciô baslanlemente comprovato, che la Messa de? Presanlilicaii non è Sacrificio, ma nvppur puô dirsi compimento del Sacrificio antecedente, che ebbe la sua piena ed intiera periezione. Mi si diré : Per­ ché dunque nella Messa della Feria V furono consecrate due Ostie? Perché la se­ conda con tanta solennité custodita? Perche nel seguenle giorno, secondo il prescrillo rilo, dal celebrante Sacerdote all* Allare consumala? E non polranno cunsiderarsi la celebrazione della Messa, la riposizione nel Sepolcro, li prescrilti rili del di se­ guenle e la Messa de’ Presanlificali per una continuazione di alti fra loro si stretlamente connessi e legali, perché formino moralmenle l’unilà dell’azione? Se ciô non prova che la Messa de’ Presanlificali abbia ad aversi per un vero Sacrificio, almeno condu rrà ad averla per compimento del Sa­ crificio antecedente. A tale obbiello rispondo che le promesse non conducono alla conseguenza, che se ne vuol irarre. > Imperciocchè è vero, che nella Fe­ ria V si consacrano due Ostie; ma allreltanto è vero, che una solamente è neces­ saria, e dee servire alla periezione del Sa­ crificio ; l'allia si dee conservare ad un line lolalmenle diverso, cioè per consumarsi in un giorno, che privo è di Sacrificio, per­ ché, secondo la dotlrina dell’Angelico : lie Ecclesia eliam hodte sil sine fructu Pas­ sionis etc. Allo slesso modo, benché a dif­ ferente oggello e line, si consacrano le parlicole da riporsi nel Tabernacolo per la comuuione de’ Fedeli ; si consacrano due Ostie, affine di riserbarne una da esporsi alla pubblica venerazione. Ognun vede quai conseguenza debbasi da ciô dedurre. Sono poi piene di sublimi misleri le azioni po­ steriori alla Messa della Feria V cioè la ri­ posizione nel Sepolcro, i rili da osservarsi m l seguenle giorno, le lezioni, le preci, i mesli canli e la Messa de’ Presanlificali ; — 261 — luilo diretlo a lener viva nel cuor de’ Fe- che, per modo di regola, senza nn legittleli la memoria della Passione e Morte del limo impedimento Ia (unzione della Fe­ Hedeniore. Si abbian pur questi per atti na VI venisse eseguiia da quello slesso, continuati, che formino l’unilà dell azione; che ha celebrato nel giorno antecedente. ivrassi bensi una conlinuazione successiva Dunque quai conseguenza se ne dovrà dedi rili e ceremonie riguardanli il medesimo durre? Non allra cerlamente, se non che uggelto, ma non già una conlinuazione ed Ia Messa de’ Presanlificali non è vero Sa­ unità idenlica, onde la sunzione dell’Oslia crificio, nè compimento di Sacrificio. liservata abbia necessariarnenle ad aversi Nè punio mi muove 1’argomenlo, che per conlinuazione e compimento dell'anie* si fa dall'aulore del primo Volo. Oltrechè cedente Sacrificio. Che se vorrà dirsi che la 1’opinione probabile, alia quale egit si apMessa de' Presanlificali per li speciali rili poggia, (cioè che Ia Messa de’ Presanlificali proprii di quel giorno, nel suo eslrtnseco è compimento dell’ antecedente Sacrificio) ha una lal quale apparenza di Sacrificio, il si è dimoslrato essere d'ogm ragione concederô ; purchè mi si dia che nel senso sformta ; si dee rifleliere, che qui non si strello e proprio non è Sacrificio, nè com- traita de Sacramento conjiciendo; oppure de validitate Sacramenti ; rapporte a’ quali, pimenlo di vero Sacrificio. A maggior conforma di quanto linora qualunque dubbto, che sia fondalo e ra si è dello giova ancora il rifleliere, che gionevole, basla, perché si abbracci il par­ nè vi è obbligo, nè la Rubrica prescrive, tito, che metla la cosa in sicnro : ma h che il Sacerdote, il quale ha celebrato nel questione si riduce a vedere, se la sun­ Giovedi, e nella Messa ha consecrate due zione dell’Oslia consecrata debba aversi per Oslie, abbia poi ad eseguire le sacre fun- cosi connessa col Sacrificio del precedente giorno, che si abbia a tenere per parle in­ zioni della Feria VI, e conchinderle colla tégrale del medesimo. Qui la validità del Messa de’ Presanlificali. Anzi universale è l'iiso contrario; e nelle Patriarcal!, Calle- Sacramento è in sicuro, e non consumaitdrali, Collegiale e Chiese Conventual! per dosi, secondo il prescrillo rilo, per qua­ lunque inaspellalo accidente, l'Ostia preil solito celebra le sacre funzioni quello, che è di lurno, benchè diverso dall’allro, consecrata, il Sacrificio del precedente che ha celebrato nell'anlecedenle Giovedi; giorno nulla perde della sua periezione anzi cosi si pralica nella Cappella Pontifi­ ed integrilà, nè puô acquistare maggior cia, ove nella Feria V in Coena Domini periezione : perciô credo non polersi amcanta Messa un Cardinal Vescovo, nella Fe­ mellere il senlimento esposlo dall’ aulore ria VI il maggior Penilenzicre. Dirô di più, det pruno Volo, il quale, allenendosi al pa­ che la Sagra Congregazione de' Rili ha cre­ rere, corne egli crede, probabile di pochi dulo universale la diversilà de' Celebranti Teologi di sopra già confutati, giudica ciô essere sufficiente, perché possa e debba in questi giorni, poichè nelle questioni spesso proposte : Se ed a chi debbasi con- il Sacerdote non digiuno continuare l’mlerrolla fuuzione e consutnare l’Ostia rtsegnare la chiave dell’Urna, che racchiude la sacra e riservata Ostia? coslanlemenle servata. Da quanto si è dello fin qui sembla ha nsposlo : Canonico vel Dignitati, gui in crastinum Feria 17 in Parasceve erit ce­ al corlo mio inlendimenlo essere a suflilebraturus: Sacerdoti in crastinum cele­ ctenza provalo, che la Messa de' Presanli­ braturo. Lo slesso è che dire : AI Sacer­ ficali non è Sacrificio, nè compimento di dote cui tocca per turno. Cosi nella Pa- Sacrificio. Che se ciô non basiasse, assai cen. 30 lanuarii 4610 et Hispalen. 9 lanua- di forza aver deve l'esempio del Parroco, che in due distinte Parrocchie ha celebrato rii 1633 et 22 Novembris 1636, Gr.maleu. 16 lanuarii 1664 , Carlhagenen. 16 Mar­ nel Giovedi Sanlo, e si nell'una, corne neltii 1732, Tiburtina 7 Decembris 1737. Si l'allra ha riservalo l’Ostia per consumarsi tralasciano per bievilà allri simili Decreti. nel seguenle Venerdi. Se in questo giorno Ma se Ia Messa de’ Presanlificali fosse una compte la iuuzione nella prima Parrocchia, conlinuazione e compimento del precedente non puô itérai! i nella seconda, perché mm Sacrificio ; se le funzioni di ambedue le Forie più digiuno, avendo sorbilo la parlicola in­ si dovessero avere come componenti una fusa nel vmo non consecrato. Cosi Bene­ sola idenlica azione, cosicchè non consuman- detto XIV nel Trallalo de Sacrificio Mis­ dosi l’Ostia preservala, restasse imperfello sae lib. 3, cap. 5, num. δ, aderendo al il Sacrificio della Fena V, ragion vorrebbe senlimento del Silvio e del Suarez : cosi — 262 — il Telamo loc. cil. cap. 8, num. 170. Ma quel che è più, ciô che aveva insegnalo il suddelto dotto Ponlefice da Doltore pri­ vato, confermollo poscia nella Cosliluzione : Declarasti nobis, délit 10 Marzo 1745 su­ per celebratione duarum Missarum eodem die per unum Sacerdotem BuIlar. tom. 2, Conslitut. 3, pag. 14 el seq. Mi sia lecilo di qui riporlar per intero I’arlicolo della della Cosliluzione su tale oggello: « In nonnul* lis regionibus mos inoleverat, quod Pa« rochi duarum Parochiarum Feria VI ma« ioris hebdomadae Officium faciebant, pri< mum in una ex Parochiis, el deinde il« lud iterabant in altera. Ieiunii praecepium < in sumptione Eucharistiae non est iuris < Divini, sed Ecclesiastici, teste Cardinali « Bona, Rerum liturgicarum lib. 1, cap. 21, « num. 2, ubi referi initio non omnibus < in locis universos praedicta lege obsiri< clos fuisse : cumque, hoc minime ob« stante, animadversum fuisset Parochum < celebrantem Officium in secunda Parochia, « non ieiunum sumere Eucharistiam sub « specie panis, sumpserat enim in Officio, < quod celebravit in prima Parochia, par« liculam Hostiae consecratae die praece< denti, una cura vino non consecrato, el sic < ieiunium fregeral naturale; reprobata fuil « consuetudo, elsi, uti afferebatur, pietati < el devotioni innixa. Hoc exemplo per« culsi alii Parochi duarum Parochiarum, « aliam induxerunt consuetudinem, ut ulra< que Parochia Officium Feriae VI maioris « hebdomadae celebrare possent; praeler< mittendi scilicet haustum vini in primo « Officio, quod in prima Parochia celebra« bant, sumentes tantummodo speciem pa« nis, ut ieiuni in secunda Parochia Offi< cium facerent, Missamque, quae dicitur * Praesanclificalorum, celebrarent. Al haec « quoque consuetudo fuit reprobata, ul< pole contraria ritui Ecclesiastico, quem et < Ordo Romanus el Sacrament irium S.Gre« gorii praescribunt et adhibet universalis < Ecclesia. Franciscus Sylvius magni noint« nis Theologus, torn. 5 suorum operum « editionis Anluerpiensis Oral. 1, quae esi * unica de Officio Parasceve, rem graphice « exponit, nec Parochorum consuetudini < censet esse ullo modo deferendum. De < hac eadem re plura habentur apud Sua< rez in 3 pari. Divi Thomae tom. 3, quaesi. « ari. 2, dispul.80, secl. 3, el uos ipsi haec < oinnu exposuimus in nostro tractatu de < Sacrificio Missae ; el in alio tractatu de « Festis Diraini Noslri lesu Christi pari, i, lypis Patavinis edito, § 30fi οι seq. con­ futavimus errorem Graecorum schismati­ « corum, qui volunt in Missa Praesanclificatorum, per immersionem particulae in Calicem ex Sacratissima Hostia detractae, transubstantialionem fieri vini in Sangui­ nem Christi, et diximus Sacerdotem, in Officio Feriae VI maioris hebdomadae, su­ mere Christi Corpus et Sanguinem, cum ulrumque revera sil sub specie panis praecedenti licet die consecrati ». Mi se al Parroco di due Chiese non è lecilo I'iterare Ia funzione dei Venerdi Sanlo nella seconda Chiesa, dopo averla eseguila nella prima, perché non è più digiuno, avendolo dovulo frangere per necessità in osservanza dei rilo prescritto dalla Chiesa ; mol to meno potrà esser le­ cilo il farlo al Sacerdote, che, non già per 1’osservanza dei prescritto Ecclesiastico rilo, ma per natural necessilà, o per qualunque altra siasi volontaria o accidental cagioue trovasi di averlo violato. La Rubrica lit. 9, num. 4 contempla il solo caso, in cui si abbia a compiere I'inlerrollo Sacrificio, per­ ché non debba rimanere imperfelto : < Missa per alium Sacerdotem expleatur ab eo loco, ubi ille desiit el in casu necessitatis, eliam per non ieiunum ». Ma siccome Ia Messa de’ Presantificati, alteso quanto si é dello, non è Sacrificio, né compimento di Sacri­ ficio, cessa il motivo di dar compimento a ciô che è perfeltamenle compito e perfezionalo; ed in cohseguenza, tolta di mezzo la condizione assoluta della positiva neces­ silà, non potrà il Sacerdote non digiuno consumar l’Oslia preservala, ma dovrà quesla esser riposta nei Tabernacolo. Faccio qui fine, tralasciando quel di più, che dir polrei in conforma di quanto ho cercalo di comprovare e non facendo d’uopo d’ulleriori argumenti a dimostrare l’insussislenza dell’opinione contraria. Resta ora che la Sigra Congregazione in vista delle addolle regtoni décida, non già per rimediare ad un fallo che non puô disfarsi, perché consummato, ma per prender motivo dai medesimo, affine di provvedere all’avvenire, dandosi un simii caso : e la risoluztono potrà servire per vieppiù confermare quel che già fe cerlo cioè che la Messa de’ Presantificati non é Sacrificio, nfe compimento di Sacrificio. Crederet perciô, che potrebbe essere il Rescrilto, corne siegue. Ad 1. Proiu'jum in secundo. Kd i. Si ministrans ul Diaconus est Sacerdos et ieiunus, ipse assumpta casula dicatio patriae, sed adiicitur ad recolendam singulare donum iisdem concessum, quod ad Dei donantis gloriam reierlur el ad fi­ delium aedificationem. Praefatus Cavalerius ibidem decrelo 1, num. 5, postquam a re­ gula excipiendas esse docuerat < Mariam Magdalenam, Mariam Aegyptiacam, aliasque Sancias, quae Manae nomen habeni, ul distinguantur a Maria Christi Matre, quam siculi dignitas a caeleris mulieribus admo­ ADNOTATIO dum distare facil, ita congruit eadem se­ cernatur, ita ul Mariae nomen absolute et SUPER simpliciter pronuntiatum Matri Christi dum­ 2637. GENERALI DECRETO. (4610) taxat adaptetur»: prosequitur ad decr. 2, num. 4: < ab hac regula (vetante additio­ Dubitatum saepe fuit, num in Orationi­ nem cognominis el patriae) exciperemus bus recitandis in Officio el Missa S. bannis Conslanlinopolilani Antistitis et S. Petri Epi­ agnomina illa, ut Chrvsoslomi el Chrysologi etc., quae tituli honoris sunl et prae­ scopi Ravennae addi possent agnomina Chrysostomi et Chrysologi, an potius omitti, vi­ sertim, quia novissime cum hoc titulo in Breviarium S. Petrus Chrysologus invectus gore Decreti ab hic S. Gongreg. editi in fuerit > : videri eliam potest Guyelus in Einsilden. 23 lunii 1736, quod iubet ul Hortologia lib. 3, cap. 2, quaesi. 5. expungantur omnino in Orationibus tan­ El revera, si in Orationibus id expri­ tum cognomina et pat’ iae Sanctorum, lure mendum est, in quo magis emicuit San­ autem super hoc rogata S. R. C. definivit ctus, de quo celebretur memoriam ad fide­ stricte accipiendum esse praefatum Decre­ lium aedificationem et exemplum : curnam tum, nec extendi a I agnomina vel prono­ mina specialis praerogativae, qua Sancti de­ tacendum erit pronomen, quod donum Dei includit el pandit, velati sunl Chrysos tomus corantur. Ratio autem discriminis est, quia el Chrysologus! Nonne haec duo pronomina familiae cognomina el patriae designatio distinguunt personam ab aliis, quibus idem miram exhibent in dicendo facundiam el m suadendo efficaciam, qua hannes el Pe­ nomen est, el cumOratio dirig itur ad Deum, non est opus, ut Sanctus, cuius memoria lius fuerant insigniter a Deo dilati, ut do­ recolitur, cognomine aut patria .ib aliis eius­ cerent, instituerent, corriperent, animarum dem nominis secernatur. Etenim, ut notat spirituali saluti consulerent ac devios in vias Domini revocarent? Num ne grande Cavalerius torn. 2, cap. 38, decr. 1, num. 4: hoc Dei donum, quod nedum honorificum « In Orationibus .... Deum alloquimur, qui haud eget instrui cuiusnam Sancti in­ est illis, quibus datum est, verum etiam tercessionem postulemus; quare ab Oratio­ in elargituris Domini gloriam convertitur, cui soli debetur laus, honor el gratiarum nibus aliisque, quae ad Divinum perlinent Officium, merito ad distinctionem patria actio, in Orationibus tacendum erit? Num ne huinsinodi pronomina confundenda sunt apponi vetatur »: el ibidem decr.2, num.2: < Ubi in praecedenti decrelo ab Orationi­ cum familiae cognomine et designatione patriae, de quibus, dumtaxat loquitur De­ bus patria expungi dumtaxat praescribitur: modo el patria el cognomina expungenda cretum anni 1736? Res tamen clara ulte­ dicuntur. Siculi namque in praecedenti de­ riori illustratione non indiget; el cessat modo creto ponderabamus, Deum, quem m Ora­ quaelibet controversia, postquam S. C., re mature discussa, pronomina illa relinenda tionibus alloquimur, ut inlelligal cuius San­ cti praesidium imploramus, cognomine ali­ esse declaravit, ul palet ex relato Decrelo. quo nefas est indigum reputare ». Firmum igitur stat, quod por Decreium Non ita dicendum de pronomine, quod anni 1736 delenda ex Orationibus sunt fami­ includit atque designat specialem quamdam liae cognomina, patriae designatio el aliae qualitatem seu praerogativam, qua Deus de­ quaelibet additiones, quae ideo invectae coravit Sanctum, de quo recitatur Officium, sunt, ul Sanctus ab aliis eodem nomine nun­ uti sunl loannes Chrysostomus et Petrus cupatis distinguatur ; non autem pronomina, Chrysologus. Non enim pronomen adiicitur, quae honoris sunl, el ad significandam San­ ne confundantur cum aliis Sanctis eiusdem cti, de quo fit Officium, singularem a Deo nominis, uti sunl familiae cognomen el in­ ipsi datam qualitatem apponuntur. prosequatur Officium, el Missam praesanclificatorum absolvat, alterque non ieiunus Sacerdos ei succedat in munere Diaconi ; quatenus vero ille sit dumtaxat in Diacona­ tus Ordine constitutus, el nemo alius adsit Sacerdos ieiunus, cesset Officium el sacra Hostia reponatur in Tabernaculo, die se­ quenti post sumptionem Calicis a celebrante sumenda. — 264 — ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2638. BRICTINORIEN. (4611) Ad Dibium II. Facti species haec erat. Bridinoriensi Dioecesi novissimis tempori­ bus plures accesserunt Parochiae cum suis plebibus. Siquidem ex conterminis Abbatiis S. Ellen de Galeata et S. Mariae in Cos· medin suppressis, s. me. Pius VI anno 1784 duodecim Paroecias, quae temporali Ponti­ ficio Dominio subjiciebantur, Bridinoriensi Ecclesiae adiunxil : anno 1806 s. in. Pius VII aldidil septem alias, quae prius ad Abba­ tiam Nullius Foro Pompilii perlinebant. Quo­ niam autem ab eo usque tempore, quo Bri< linoriensis Civitas ad Sedem Episcopalem evecta fuit, quod accidisse fertur saeculo XIV Virginem el .Martyrem Catharinam, quae iam erat Titularis maioris Ecclesiae, Ca­ lhedralis honore postea decoratae, Civita­ tis el Dioecesis incolae, ul principem Pa­ tronam habuerunt, ei tribuentes emnia ve­ nerationis obsequia, quae Patronis deben­ tur; opinio invaluit, quod adieclae supramemoratae Paroeciae, ut caetera Dioecesis loca, S. Catharinam in Patronam assumere deberent. Hinc orta dissidia, cum aliquae plebes, quos antea coluerant, nollenl cum diverso Patrono commutare. Composita res fuit quoad Paroecias primae accessionis; nam (si unus excipiatur populus Terrae Civitellae, qui, arbitratus sibi Patronum adesse S. Philippum Nerium, haud se induci si­ vit, ul S. Catharinam ei in Patronatu suffi­ ceret) aliae omnes undecim minime du­ bitarunt illam in Patronam habere, quae hoc honore in Dioecesi Bridinoriensi deco­ rabatur. At non ita accidit de aliis Parochiis avulsis ab Abbatia el Territorio Foro Pom­ pilii : singulae quippe Patronos, quos prius coluerant, relinere voluerunt. Huiusmodi dissidia el in Patronis colendis varietates, excitarunt solicitudinem vigilantissimi Epi­ scopi, qui, ut cuncta componeret el ad formam legis exigeret, S. R. C. supplex rogavit, ul quid facto opus esset, sua au­ ctoritate definiret. Implexa res videbalur, 1 um de lot diversis Patronis ageretur : ni­ hilominus S. C. brevi responso ad duo prima Dubia singuli- plebibus, quae peculiares Pa­ tronos venerabantur, sua prudentia consu­ luit. Generalem regulam dedit ubique in similibus seivandam, qua, ul saepe alias declaratum fuer.il, sancivil ab omnibus co­ lendum esse Civitatis Patronum, dummodo in locis Dioecesis nullus repenalur Patro­ nus principalis. Hisce adnumei ari nequibat populus Terrae Civilellae, qui perperam putat sibi adesse Patronum S. Philippum Nerium, minime servata forma Decretorum Urbani VIII, arbitrario assumptum. Id cla­ rissime evincitur, tum quia idem Sanctus in illa Terra ritu dup. mai. gaudet; lum eliam quia usque ad annum 1784 in ea­ dem cultum principalis obtinuerat S. El­ brus Ecclesiae, cui tunc subiiciebalur, Pa (conus. Nequii igitur praefatus populus feriatum habere diem festum S. Philippi (nisi ex simplici devotione fiat), sed iuxla prae­ fatum S. C. responsum, S. Catharinam, m praecipuam Patronam colere debebit. Quid vero dicendum de Paroeciis el plebibus, quae sub jurisdictione fuerant Abbatiae Nul­ lius Foro Pompilii, el modo adieclae sum Dioecesi Bridinoriensi, si retinere cupiam Patronos, quos, ul principales Territorii, in quo versabantur, coluerant? Turbandi ne erunt a legitima possessione, el cogendi ut alium Patronum assumant? Si meum fas est expromere sensum, in libedale iisdem id esse relinquendum videtur. Difficile enim est, ul antiquum Patronum, quem tam ma­ iores, quam ipsi specialibus venerationis si­ gnificationibus coluerant usque adhuc, modo velint deserere, ul alterum prosequantur. Vere quippe ipsorum Patronus, quia talis erat Ecclesiae, cui subiiciebaulur. Sed li­ cet haec mea sii opinio ; attamen magis congruere credo, si fieri sine turbis el of­ fensione poiest, ul hortationibus inducan­ tur harum Parochiarum et Pagorum inco­ lae ad debito honore colendam Patronam Dioecesis, ad quam modo pertinent. Plura disserere non est opus ; consulto lamen haec adnotavi, quia non raro accidunt huiusmodi dismembraliones el adiecliones, ac oppor­ tunum visum est, cohaerenter ad S. R. C. responsum, regulam tradere, quae hisce m casibus quoad principales Patronos servanda sil. Ad rem hanc illustrandam nonnihil pro­ dest aliti 1 recentius Decretum eiusdem S. C. in Cullen 27 Martii anni mox praeteriti 1824 cum subieclis adnolationibus. Ad Dubium 111. lure quaesitum fuit: «An possil Episcopus tolerare, quod in Calen­ dario dicatur Patrona Civitatis el Dioecesis lam B. V. Maria de Lacu nuncupata, quam S. Catharina V. et M. ». Unus namque, ut de­ creta iubent, Paironi Civitatis nomine et praerogativis gaudere potest : quamobrem cum S. C iiharma V. el M , ab immemorabili tempore talis sii, perperam in Calendario principalis Patronae qualitate B. V. Maria de Lacu donata esi. Habet quidem Officium — 265 — ex concessione S. R· C. duplex 1 class, cum Octava; sed sola elevatio ritus non valet ad patronatum, quum alii mulli sint tituli, qui S. C. indicunt ad illud indulgeudum. Ad patronatum inducendum aliae vi mullo plures sunt conditiones, quae requi­ runtur, el in casu el in specie nostra omnino desunt. Specialissimus cultus, singularia ve­ nerationis obsequia debentur B. Μ. V. quae prae omnibus Sanctis omnium Chrislifidelium Patrona est : verum non inde conse­ quitur, quod non generali dumtaxat, sed eliam peculiari alicuius Civitatis vel loci patronatu gaudeat, cum adnexis praeroga­ tivis el privilegiis, nisi praecesserit forma­ lis electio el subsequens confirmatio, iuxla Urbani decreta. Ideo S. C. proposito Du­ bio respondit : « Negative, etiamsi Officium Beatissimae Virginis celebretur sub ril. dupl. I class, cura Octava ». Ad Dubium IV. Altera se offerebat quae­ stio de abstinentia el ieiunio seivando in pervigilio Festi S. Calharinae principalis Patronae. Vanae erani sententiae. Notabat extensor Calendarii Dioecesani : l'iyilia cum ieiunio. Rogatus, quo iure? ignorare fas­ sus est : neque ex caeleris inventus est ullus, qui id sciat. Certum lamen esi alios esse, qui tenent ex praecepto omnino ser­ vandum, alii putant iu arbitrio id relin­ quendum, el quatenus servari velit, nonnisi ex devotione faciendum : hinc scandala el peccandi pericula. Qui ieiunium non servant scandalo sunl iis, qui abstinentiam el ie­ iunium in praecepto esse arbitrantur ; el ex diverso opinandi modo oriri potest pe­ riculum quoad populum operandi cum er­ ronea conscientia. Empte magis id timen­ dum, quia non una est, sed varia Confessariorum praxis. Ul rem componeret, solertissimus Episcopus onus sibi dedit scru­ tandi ; num ex volo, num ex consuetudine, an alia quacumque ex causa huiusmodi ie­ iunium inductum fuei ii : nilnique invenisse fatetur, unde saltem coniici posset Vigiliam hanc cum ieiunio de praecepto servandam. Ad hanc igitur S. C. recursum habuit pro solutione Dubii. Quid ergo iuris? Decidendi latio a regula generali petenda est, qua docemur huiusmodi ieiunium non esse in praecepto ; repetendam vero eiusdem ori­ ginem, vel a Maiorum volo, vel a consue­ tudine ac voluntaria populi devotione. Nulla lex est, quae iube.il principalium Patrono­ rum Festa praevenienda esse in pervigilio, el illa dumtaxat sub praecepto cadunt, quae in Rubricis, Breviario el Missali Romano suis apte locis η o ta η i α r, vel cum Officio et Missa atque ieiunio servanda, vel cum al­ terutro tantum, iuxla qualitatem Festorum el temporum, in quibus cadunt. In hypothesi vero, quod ieiunio originem dedent votum a Maioribus nuncupatum, hoc non obligat successores, qui non voverunt, ut pluries declaravit S. R. C., praesertim veto sub die 18 Aprilis 1643; < Unanimi con­ sensu declaratum fuit, ex dispositione Consti­ tutionis praedictae Uni rena per Orhem Uibani PP. VIII pro observatione Festorum dat. Idibus Septembris 1642, personas voventes tantum teneri ». Huiusmodi autem respon­ sum idem Urbanus Pontifex laudavit el ap­ probavit, dixitque < intentionem suam fuisse per eam Constitutionem tollere Festa de voto quoad vim praecepti el reducere illa ad in­ star Festorum de devotione, praeservala obligatione ratione personalis contractus ex vi voti provenientis ipsismel personis tan­ tum, quae voverunt ». Ita etiam sancitum fuit in Hipporegien. die 19 Novemb, 1680, in Marianen. die 16 Martii 1658 et 15 Fe­ bruarii 1659, in Bircinonen. 20 Decem­ bris 1659 et in Panormitana die 1 Februa­ rii 1744. Ad consuetudinem quod allinet, haec laudabilis est, strictam lamen obliga­ tionem non inducit. Guielus in Horlologia lib. 1, cap. 17, quaesi. 2 de hac re agens: « Mullorum pia, inquit, ac laudabilis con­ suetudo tam Saecularium, quam Regula rium, ut in pervigiliis suorum Patronorum, sive ex devotione, sive ex statuto el or­ dinatione aliqua particulari, ieiunium ser­ vent » : mox quaestio 3 quaerit : « Num legitimus sil huiusmodi Vigiliarum usus? » el respondit ut sequitur : < cum Ecclesiae illae, in quibus receptus est, insignes sint, ac titulares, quae suo item gaudent Bre­ viario proprio, non lanium legitimus est eiusmodi usus, sed eliam venerandus ac laudabilis; adeoque iure relinendus. Quoad vero alias Ecclesias, quae Romano Brevia­ rio mancipatae sunt, si talis eliam usus apud illos inductus esi ex legitima item consuetudine , quae numquam interrupta fuerii, non video quid necesse sii eum abrogare, maxime cum id palilur ratio temporis, nec aliud occurrit impedimen­ tum Nam velim id sil praeter Rubricas quidem, at non contra .... ubi vero taliusus incognitus fuit hactenus, haudquaquani eum legitime induci posse crediderim, cum nihil simile in Rubricis permittatur Qubi agit de more illarum Ecclesiarum, quae proprio gaudent Breviario, lungendi ieiu- nio Vigiliae Officium), cuius proinde silen­ tium hac in parte pro negatione haberi debet. Esto ergo ieinnetur in mensa, si Iubet (idem est ac si ex devotione fiat) haud tamen propterea Officium diei immu­ tare, aut aliquid addere fas est ». Equi­ dem commendatissimus Auctor inductam laudabilem et legitimam consuetudinem vult esse servandam, quae tamen, ut prosequitur, nusquam interrupta fuerit. Inspecte autem nostra, num consuetudo ieiunandi in pervi­ gilio S. Catharinae legitima sit, et num­ quam interrupta fuerit, dubium est ; et du­ bitandi rationem affert opinionum dissensio, et confessanorum praxis, unde fit ut ali­ qui de populo abstinentiam el ieiunium Festo praemittant principalis Patronae, alii non item ad id teneri arbitrentur. Itaque S. C. regulae adhaerens proposito Dubio respondit : < Negative ad primam pariem, Affirmative ad secundam ». Sed quoniam providendum erat quieti animarum, cum el Confessarii in diversa abirent, scandalis­ que parandum erat remedium, addiderunt Patres : < Consulendum SSmo pro absolu­ tione quoad praeteritum et exemptione quoad futurum, quatenus opus sil ». SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2639. URBIS. (4613) Cupientes Magistri Caeremoniarum Patriarchaiis Lateranensis Basilicae novis pri­ vilegiis, praeter ea quibus gaudeni, lo­ cupletari, preces dederunt Sanctissimo Do­ mino Nostro Leoni XII Pont. Max. eas flagitantes honorificentias et praerogativas, quae Sacri Palatii Aposlolici caeremoniarum Magistris concessae sunt. Precibus autem ad S. R. C. remissis, haec re mature di­ scussa, respondendum censuil: < In decisis sub die 17 Septembris 1822 in responsione ad 14, videlicet : El quoad caeremoniarum Magistros Ecclesiarum Palriarchalium Urbis servandam esse stricte formam privilegii ». Aequum visum fuit huiusmodi responsum Sanctissimo Domino Nostro, ac proinde ne­ dum Sanctitas Sua eidem Aposiolicae au­ ctoritatis addidit pondus, verum eliam 'tus­ sit, ne preces amplius recipiantur. Decet namque illos, qui immediate servitio Domni Kpostolici specialiter sunt destinati, nedum exlrinsecis honorificentiis, sed el privilegiis plunmis distingui ab aliis, qui eodem (un­ guntur oflicto, sed quosdam mira limites contineri debeni, ulpole ad unius Ecclesiae servilium destinati. Hi namque uti possunt induitis privilegiis, non ubique, sed in Ec­ clesia lanium, cuius servitio sunt addicti. Secus si fieret, magna oriretur confusio, el ex communicatione privilegiorum non levis daretur dissidiorum occasio. Siquidem, ul non infrequenler accidil in similibus, ex privilegiorum eliam limitata communica­ tione, possent, qui hanc obtinuerunt, fim­ brias extendere, iuraque turbando, indebita ac incompetentia sibi munia usurpare in praeiudiciuin illorum, quibus privative con­ veniunt ; cavendum propterea, ne id fiat. Neque illud omittendum, quod magnum discrimen ponil inter Pontificios caeremo­ niarum Magistros el alios qui Patriarchalibus Basilicis inserviunt. Quippe primi nobile quoddam Collegium eiïormanl, atque con­ stituunt. Horum in munere senior Praefecti nomine decoratur; el idem, vel ex eodem Collegio alter assumptus, a Summo Ponti­ fice d putatur in Secretarium Congrega­ tionis Caeremonialis, cui semper praeesi Eminenlissimus Dominus Sacri Collegii Car­ dinalis Decanus. Et quoniam numquam de­ fuerunt in eodem Collegio, qui nedum in agendo peritia el rerum lilurgicarnm co­ gnitione, verum etiam in scientificis aliis facultatibus mullum praestabant ; ideo am­ plioribus honoribus digni habili sunl. El ne vetusliora exempla quaeramus, recenlissima non desuni : nam saeculo proxime praele rilo sacris infulis Gambaruccius et Realius fuerunt insigniti : Dinins vero Praelatis do­ mesticis adnumeralus : et modo alter, qui in eodem Collegio fuerat, ob eximia sua merita el doctrinam, uno ex iis muneribus decoratur et fungitur, quibus maiora suc­ cedunt. Qui igilur ad huiusmodi Collegium perlinent, confundendi non sunl cum iliis, qui in respeclivis Patriarchalibus Latera nensi, Valtcana el Liberiana idem munus exercent. Hi sua habent privilegia, snasque etiam extrinsecas honorificentias, quibus ab aliis inservientibus minoribus Ecclesiis distinguuntur ; iisdem contenti sint, nec poliora quaerant. Ί1 SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2640. NERITONEN. (4614) Dum S. R. C. a fel. record. Pio VII de­ putata in peculiari Conventu die 27 Augusii 1822 providis legibus modum impo­ suit Capitulis el Canonicis quibus Insignium Pontificalium usus, vel exercitium, aul utrumque indultum est, ne sibi indebitos usurparent honores, utque ab usurpatis in posterum desisterent ; simul addidit per statutas leges Aposlolica auctoritate firma­ tas, ope Constitutionis Decet Romanos Pon­ tifices etc. IV editae Nonas Inlias 1823, nul­ lum inferri praeiudicium Capitulis, si quae sunt amplioribus privilegiis decorata. Sed quoniam evenire facile poterat, ut aliqui, perperam interpretando hanc exceptionem et praeservationem, eadem abuterentur cen­ sentes sibi licere morem sequi, el honori­ ficentias in Decrelo el Constitutione non ex­ pressas adhibere, ac si essent speciali In­ duito vel immemorabili consuetudine quae iustum supponit titulum, roboratae; ideo cautum consulto fuit, ul si quae sunt aul esse putantur huiusmodi privilegia, in Sacra Congr. perpendenda deducantur, ad effe­ ctum opportune decernendi quod e Cano­ nicarum Sanctionum praescripto visum fue­ rit. Latae legi obtemperans Nerilonensis An­ tistes el Aposlolicae Constitutioni § Quo circa, praecipienti locorum Ordinariis, « ut praesentes nostras Literas, el singula in eis statuta faciant auctoritate nostra debitae exequulioni demandari, iliaque inviolabiliter ob­ servari »: interdixit quasdam honorificentias el praerogativas, quas agnovit nec expressas, nec permissas in praefatis Decretis el sub­ sequent! Aposlolica Constitutione Archipresbylero primae Dignitati insignis Collegi itae Castri Gupertini, qui, licet nec iniuria, nec perperam, iisdem uteretur, reverenter ta­ men mandatis paruit. Verum cum bonum ius habere crederet, ne sibi suisque suc­ cessoribus detrimentum silentio afferret; e re sua esse duxit S. C. rogare, ul digna­ retur declarare privilegia, quibus huc us­ que usus fuit, legitime fuisse inducta, ac propterea in possessione ipsum esse manulenendum. Eminenlissimi autem Patres Sa­ cris luendis Ritibus praepositi, inhaerentes dispositioni § Si quae vero etc. anledicli Decreti, abnuerunt ab iis, quae documentis destituebantur, veluli erat mos sumendi ex Allan’ paramenia, adhibendi assistentem ministrum supra numerum, sedendi in mo­ bili sede coriacea, et coercendas praeroga­ tivas declaravit dumtaxat ad duo, videlicet, quoad trinam benedictionem, el quoad anu­ lum. Ita habetur in supra relato Decrelo; de his namque plene constabat, praesertim ex actis visitationis peractae anno 1686, in qua Episcopus cognovit : < Che il Reve­ rendo Arciprete di Copertino aveva il pri­ vilegio ab immemorabili di benedire il popolo coi Sanlissimo Sagramento con ire Croci, come snole benedire il Vescovo; ed anco liene il privilegio di celebrare Ia Messa, o solenne o privata con Io anello al dito ». Propterea huiusmodi praerogativas appro­ bavit, confirmavilque. In Instrumento vero possessionis datae proviso a felic. recorda­ tionis Clemente XI de Arcbipresbyleralu, legitur eumdem admissum in possessione fuisse : « Apponendo in uno ex eius digitis anulum gemmatum, quem continuo gestare debet el in Missis tam solemnibus, quam privatis el ubique locorum; ac pariter in triplici benedictione populi cum Venerabili Sacramento ad instar Episcopi, ul ex privi­ legio etc. », Facti seriem exponere opportunum duxi, immo id consulto feci, ul, qui in casibus huic affinibus versantur ; intelliganl quae fuerit mens Sacr. Congr., dum Decreto ge­ nerali adiecil clausulam praesercatiram, quae simul suspension est. Qm enim in di­ gnitate aliqua constituti Pontificalibus fruuntur insignibus, vel eliam exercere Pontifi­ calia habent in more, ne credani sibi licere usum honorificum alicuius praerogativae, quam sibi debitam, praeter expressas in Decrelo el Aposlolica Conslitulione, arbi­ trantur vel ex privilegio, vel ex consuetu­ dine, priusquam iura ad Sacr. Ril. Congr. deducant, el huius decisionem obtineant. Nam non datum est ipsis de legitima pos­ sessione decidere, sed examen el ludicium eadem Sacra Cong. sibi reservavit, et semper est parata, iuxla canonicas sanctio­ nes, ad confirmandum privilegia, siqua le­ gitima reperent, vel immemorabilem con­ suetudinem, si plene probatam cognoverit. Sciant quoque Episcopi, aiiique locorum Ordinarii, onus sibi miunctum exequendi praefatum generale Decretum, quod, ulpole Aposlolica auctoritate firmatum, vim legis universalis obtinet: proindeque, si in respeclivis Dioecesibus aul separatis Territo­ riis quid inductum invenerint vel praeter, vel contra in Decreto mdulta et specialiter expressa, iubere debent, ul adamussim ser­ vetur idem Decretum; el interea, specialis praerogativae usu suspenso, ad Sacr. Ril. Congr. deducantur documenta, ut eadem, iuxla casuum diversitatem ei documento­ rum pondus, providere possit, et, quid in posterum servandum sit, praecipere, ve­ luli in praefato casu Archipresbyteri Collegialae Castri Cuperlint Dioecesis Neritonen. factum est. — 268 — ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2641. APUANA. (4618) Ad Dubium I. Quamquam Caeremoniale Episcoporum, dum ordinem servandum in solemni Processione Sanctissimi Corporis Christi apte disponit lib. 2, cap. 33, num. 4, tain Parochis, quam Collegiatis sub Cruce Cleri Ecclesiae Calhedralis incedentibus, de­ bitum locum assignet: haec tamen regula non omni ex parte, et praeceptiva tenenda est; sed potius, ne oriaulur inter diversos Cleri coetus dissidia et dissensiones de praece­ dentia et loco, ut direcliva habenda est: dum sub unica tantum Cruce, unicum quo­ dammodo morale Corpus efficiunt, licet di­ versi Ordines sint. Ideo varias locorum con­ suetudines non eliminat, veluti notat cl. Ca­ talans ad hunc Caeremonialis locum num. 1 et 2. Eadem dispositio oblinet dumtaxat in casu, quo diversi Ordines simul conveniunt, non autem si in more sil positum, ut seiunclima Clero Cathedralis, vel Parochi, vel Collegialae sub propria Cruce incedant, lioc adeo verum est, ul nemo ignoret universali fere usu id esse receptum. Itaque Apuaui Parochi cum a saeculo el ultra consuevelinl alterna vice propriae Parochiae C'ucem erigere, sub qua primum Clerici, mox Pre­ sbyteri, demum ipsi Parochi Superpelliceo Stolaque induti incedebant, digniorem locum relinquentes Collegialae (poslmodum in vim subrogationis ad Cathedralis decus evectae) .i legitima possessione acquisita per cen­ tenariam consuetudinem, quae vix praeler, non conira legem est, turbandi non sunt. Neque deneganda eis est stolae delatio. Praelerquamquod enim de centenaria huiusmodi delationis consuetudine non dubi­ tatur; decet ul Parochi collegialiter, non uti singuli, incedentes, a celeris Presbyteris distinguantur. Stola quippe sacerdotale in­ dumentum est, non signum iurisdiclionis i'i excipias parochiale exercitium in fune­ ribus), ul quidam perperam opinantur. iVuL lam autem importare iurisdiclionem, si sim­ pliciter deferatur sine ullo illius actuali exercitio, docet Pignalellus torn. 3, con­ sultat. 48, num. 40, expresse dicens, quod Stola sine suo exercitio non est signum praecipuum iurisdiclionis, sed vestis sacer­ dotalis. Can. Ecclesiastica 9, distinet. 23 ; < l ut tradit S. Thomas lom. 3, pari. 9, sup­ plement. arlic. 7, in corp. Est habitus proprios Sacerdotis, el est veluti forma lo­ rus ornatus Sacerdotalis; el deducitur ex Concilio Bracharen. 111 et Tolelan. IV, cap. 39, apud Gratian, cap. 398, η. 61 ; Panimoll. part. 3, decis. 270, num. H; Rota in Savonen. Aggregationis 18 lu· nii 1699, § Non obstat, coram Pio, ibi : « Non obstat quod Stola sit signum iuris­ diclionis, ideoque non concedenda simplici Sacerdoti etc. Quapropter aliud Stola si­ gnificat in Episcopo, aliud in simplici Sa­ cerdote etc. El proplerea esse signum aequivocum, nec importare iurisdiclionem, nisi illam deferens expleat Parentalia ». El in Bisinianen. Praeeminendarum 27 lanuarii 1726 § final, coram Calcagmno, ubi: < quod delatio Stolae in actibus non fune­ ralibus non est signum iurisdictionale, sed dumtaxat disiinclivum Parochorum a celeri* Presbyteris»; el sic etiam alibi saepe sae­ pius, ul referi probando Scarfanlonius ad Ceccoperium pari. 3, addit. 36, sub n. 80. El expresse declaravit Benedicius XIII, Conslit. incip. Pretiosus § et ad tollendam, ibi. « declarantes el quatenus opus eril, decetnentes, ac matura deliberatione mandantes Crucis erectionem, Stolae delationem el in­ gressus in Ecclesias m omnibus el singulis enumeratis ac celeris quibuscumque simi­ libus casibus, nullam penitus iurisdiclionem importare etc. ». Ita apud Lucium Ferra­ rium verb. Stola, num. 2. Ad Dubium II. Non eadem militat ratio quoad praelensionem Parochorum, qui ar­ bitrantur Clericos Seminarii nuperrime ere­ cti anteire debere immediate post ipsorum Crucem, non autem sub illa Cathedralis. Ob­ stat clare Caeremonialis dispositio, obstant S. R. C. Decreta; sed nec ulla afferri potest consuetudo, quae, etiamsi adesset, repu­ dianda foret ul irrationabilis. Caeremoniale loc. sup. cit. disponit, quod post Magi­ stratum Clerus succedat sequenti ordine : « Primo minister portans Crucem Ecclesiae Cathedralis medius inter duos Clericos poi lanies duo Candelabra cum candelis accen­ sis; deinde, si aderunt, Clerici Sémillant, et post eos Curati Ecclesiarum Parochialium cum Collis ; tum Ecclesiae Collegialae, ei ultimo loco Clerus Ecclesiae Cathedralis ». « Utique Seminarium non esse membrum Ecclesiae Cathedralis el proplerea debere in publicis Processionibus generalibus an­ teire, el cedere locum digniorem Curatis, Canonicis el Clero Ecclesiarum Parochialium et Collcgialarum, iuxta formam dicti Libri caeremonialis » declaravit S. R. C. m Capuana die 1 Septembris 1607; addictum tamen esi Ecclesiae Cathedralis servitio, el statis diebus intéresse debet Choro, Proces- sionibus, aliisque functionibus saltem solemnioribus ; ideo a Clero Ecclesiae, cui in­ servit, seiungendum non est et eo lanium m casu digniorem locum cedit Parochis el Collegiatis, si omnis Clerus sub unica Cathedralis. Cruce incedat. Vide hac de re eiusdem S. C. Decreta in Rodigien. Andren. Dioecesis die 21 Martii 1620, Pennen. die I Mari. 1636, Capuana 14 lanuarii 1640, Placentina 13 lanuarii 1661, Nucerina Pa­ ganorum die 19 lanuarii 1704 et 26 Aprilis eiusdem anni. Nec afferri potest consuetudo, quia agitur de Seminario erecto anno 1803, m quo admissi fuerunt Clerici mense No­ vembris anno 1806, qui proinde advenien­ tibus Litaniis Maioribus die Festo Sancti Marci 1806 intéresse coeperunt Processioni sub Cruce Capituli Cathedralis. Cum itaque contrariam Parochi habeant dispositionem iuris, nec consuetudine (quia revera con-ueludo neque habuit initium, nisi Clerici simplices respeclivis Parochiis subiecli el inservientes confundantur cum Seminani alumnis) tueri se possint . consilium di­ mittant exigendi, quod Seminarium ipso­ rum Crucem sequatur. A Clero quippe Cathedralis separandum non est. Quod si ipsi nolint supplicationibus intéresse ante Cle­ rum el Canonicos Cathedralis, el post Cle­ ricos Seminarii simplicesque Presbyteros, servata forma Caeremonialis Episcoporum ; velintque antiquum morem sequi el seorsiin a Calhedrali, publicis, ut debent, supplica­ tionibus intéresse, sub propria Cruce ele­ vanda ab illa Parochia, ad quam per lurnum perlinet, cum propriis singularum Cleris, id eis licet, veluti declaravit S. C. ad I. Dubium. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2642. EMER1TEN. (4616) Iure merito S. R. C. ampliavit indicium, quousque accederent aliorum Episcoporum iuslanliae, una cum documentis originali­ bus assertam Imaginis B. Μ. V. manifesta­ tionem comprobantibus. Unus enim erat Emeritensis Episcopus, qui postulationem faciebat pro universa Sanctae Fidei Piovincia. Utique in Emeritensi Dioecesi situs est Pagus nuncupatus Chtnquinquiia,sacra Ima­ gine dilatus B. Μ. V. titulo Rosarii popu­ lorum devotione et frequentia ac miracu­ lorum fama apud Indos celebratissima, quae ex traditione maiorum mirabiliter ad finem vergente saeculo decimo sexto feilnr ma­ nifestata : sed non inde sequitur, quod Dioecesanus Antistes ius habeat usurpandi nomen universae Provinciae, pro qua petiit in Patronam dari B. Μ. V. sub praefato ti­ tulo cum Ofiicio proprio in Festo secundario celebrando in die designanda ab Ordinario, ad recolendam eiusdem imaginis manifest.ilionem, quam accidisse dicunt die 26 De­ cembris perpetuo impedita. Neque ad coho­ nestandam Emeritensis Antistitis petitio­ nem, ratio valet, quod tam Archiépisco­ pal^, quam fere omnes Episcopales Pi<»vinciae sedes modo vacent : nam non de re agitur, cui aut prompto aliquo remedio aut Induito consulendum sit: immo nul­ lum detrimentum religioni, iliisque populis venit, si cunctando S. C. differatur respon­ sum, quousque novi Pastores vacantibus Se­ dibus dentur. El quoniam ratio extendendi Officium sub convenienti riln ab allera de­ pendebat, scilicet a confirmatione Patrona­ tus ; el petitio altera concessionis Officii cum lectionibus propriis secundi Nocturni ab authenticis legilimisque documentis, quae deerani, quum ea, quae afferebantur ad rem conficiendam, essent prorsu* ine­ pta ; ideo, ne pes labereiur in lubrico, ne­ dum opportuna, verum etiam necessaria visa est praefata dilatio. Verumtamen, no­ vis datis precibus Sanctissimo Domirn* Nostro Leoni XII, eadem Sanctitas Sua, cunctis perpensis facti circumstantiis, habil i ratione tituli Ecclesiae B. Μ. V. de Rosario a nomine Pagi de C/iiiiquinquira nuncu­ patae, petitam gratiam induisit, eam coer­ cendo ad unam dumtaxat titularem Eccle­ siam sub ntu Titulari bus convenienti. Sed quia, m supra notatum est, apud ludos tra­ ditio viget, quod dictae Imaginis mira ac­ cidisset manifestatio, pluribus signis atque miraculis comprobata die sacro Protomarlyri Stephano ; ideo, ne pietas Indorum tepesceret, quae potius excitanda fovendaque videtur, induisit insuper, ut eiusdem manifestationis quotannis memoria fieret m numquam immutanda die ab Ordinario fixe designanda, sed cum Officio el Missa de SSnio llusario pro universali Ecclesia ap­ probatis. Sed nihil decrevit de manifesta­ tionis modo, cuius examen instituendum reliquit S. C., postquam allata fuerint, siqua revera habentur, documenta eiusdem veritatem et circumstantias comprobantia ; quapropter nihil detractum voluit eiusdem S. G. responso, quod immo lirmum manere declaravit. Haec adnolanda duxi, ne quis credat Pontificio rescripto reformatum fuisse S. R. C. responsum, aut eidem derogatum, — 270 — quin imo simul ambo mire concordant, unumque tantum intercedit discrimen vix attendendum, quod SSmus id benigne con­ cessit, quod nullum praebebat obstaculum ; et S. C., ampliato indicio, hoc etiam, quod seorsim petitum indulsisset, decidendum reservaverat in alio Ordinario Conventu, ut sub uno eodemque Decreto aliis ad rem eamdem perlinentibus petitionibus respon­ dendo, cuncta simul comprehenderet.' Ec­ clesiae namque sub titulo B. Μ. V. de Ro­ sario iure convenit ritus dupl. 1 class, cum Octava : el constans apud Indos traditio de mira eiusdem Sacrae Imaginis manifesta­ tione salis erat pro Induito celebrandi Fe­ stum secundarium in einsdem memoriam. Verum Sanctitas Sua S. R. Congregationi reservavit examen documentorum, si quae sunt, de modo, quo huiusmodi manifestatio facta est, ad effectum declarandi an pro memorato secundario Officio historicae le­ ctiones secundi Nocturni admittendae sint, vel reprobandae. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2644. VICEN. (4618) Duo sunl, quae notanda occurrunt ad huius Decreti illustrationem. Primum ver­ satur circa abusum celebrandi Missam Convenlualem, simul ac in Choro aliqua ex Horis Canonicis cum cantu persolvitur. Id fieri solet in Cathedrali Ecclesia Vicensi, in qua, ul in facti expositione legilur, sin­ gulis tertiis Dominicis cuiuslibet mensis us­ que ab anno 11584, Missam votivam solemnem de SSiho Sacramento celebrari con­ suevit post Missam conventualem celebra­ tam, durante cantu Horarum canonicarum Tertiae et Sextae. Alterum vero, quod in proposita instantia quaerebatur, erat circa tempus canendi Missam solemnem de Sa­ cramento, cui Processio succedit. Ad primum quod allinet, abusum dixi, et merilo quidem, morem illum Vicensis Ecclesiae celebrandi Conventualem Missam, dum persolvuntur Horae canonicae. Actio­ nes enim sunl, quae successivae esse de­ bent, nec licet easdem ita simul componere, ut quae diversae sunl et certo quodam or­ dine peragi debent, quodammodo compenelreniur. Ad alterum ul progrediar, cum Missa soleinnis votiva de SSmo Sacramento nul­ lam habeat relationem ad Officium el Mis­ sam de Dominica aut de Festo occurrente, nonnisi post Nonam canenda est. Ha dhpo- ml Rubrica pari. 1, til. de hora celebrandi Missam, num. B, ubi legitur : « Missae volivae, quia non correspondent Officio, si $olemniler celebrentur pro re gravi vel pu­ blica Ecclesiae causa cum populi frequentia, dicantur posl Nonam ». Ibi Gavantus: < Du­ plicem habes causam; discordanliain ab Officio el frequentiam populi; qui dum tar­ diori Missae interest, quasi suo ieiunio Ora­ tioni publicae vires addidit ». Perperam igitur anno 1804 vel 4806, antiquus mos (nescio quorum consilio) perturbatus fuit, el ordo confusus: nam Missa votiva solemnis de SSmo Sacramento cantari coepit, dum simul in Choro persolvebatur canius horarum Tertiae el Sextae : deinde vero succedebat Conventualis de Dominica aut Festo occurrente cum Processione.Oh quot in hisce innovationibus reprobandi damnandique abusus 1 Praescriptus ordo perverti­ tur ; incongruus locus datur Missae votivae solemni ; eodem tempore simul persolvun­ tur Horae canonicae, quae praemitti debent Missae Conventual! postmodum canendae de Dominica aut Festo occurrente, quae pro­ inde celebratur non post Tertiam, ul Ru­ brica iubel, sed post Sextam. Erat igitur debitus revocandus ordo; quamobrem Sacra Rit. Cong. nedum antiquum laudabilem mo­ rem arbitrarie inversum restituit ; veroni eliam praefatos abusus removit, mandans ul post Tertiam celebretur Missa conventualis de die ; absolutis vero reliquis horis Sexta et Nona, altera solemnis cantetur vo­ tiva de SSmo Sacramento. Cum vero ritus diei sil primae classis, qui impedii Missae votivae celebrationem, quae Expositionem el Processionem cum SSmo Sacramento non impedii, eadem conventualis Missa celebrari posse post Nonam videtur, ul Processio Mis­ sam immediate sequatur. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2645. ALBANEN. (4019) Facti species haec erat. In Cathedrali Ecclesia Civitatis Albani duo sunl Cano­ nicorum classes. Ad primam perlinent qui antiquitus fuere instituti : in altera ponun­ tur illi, qui postea ex piis fundationibus accesserunt, el secundae erectionis nuncu­ pantur. Hi autem, licet ultima teneant sub­ sellia, nihilominus ex indulgentia Canonico­ rum primae erectionis, in vacationibus su­ perius permittuntur ascendere iuxla ordi­ nem anlianitatis. Hinc fit ut, etiamsi quoad A — 271 — praebendas el massam communem et vo­ rem in Capitulo ab iisdem Canonicis primae erectionis omnino discriminentur, quoad stallum in Choro, aliis, qui postea de Canonicalu provisi sunl, praecedant. Id acci­ dit Canonico Silvesironi, qui licet praebendalus esset secundae erectionis, huiusmodi ascensum a Capitularibus obtinuerat, el gradalim eo inde pervenit, ul post se duos haberet Canonicos primae erectionis, quibus onus incumbit inserviendi Canonicis in of­ ficio Diaconi el Subdiaconi. Quoniam vero non ita multo post praefatus Silvesironi primae erectionis Canonicatum obtinuit, et; ne, ul de novo provisus inferius descendere cogeretur, indultum petiit retinendi locum, in quo reperiebatur, quod concessum Aposlolica auctoritate ei fuit sub hac expres­ sione : SSmus Oratoris precibus induisit quoad stallum dumtaxat ; erat hinc quae­ stio super dictione illa restrictiva dumtaxat, el iumores duo Canonici sese ei contradi­ ctores praebuerunt, arbitrali materialem tantummodo sedem in Choro ei fuisse supra ipsos indullam ; neuliquam vero concessum, ul iis frui posset officiis, quibus seniores gaudent, el ab iis esset oneribus exemptus, quibus duo iuniores gravanlur. Ul autem componerentur dissidia, conventum inter paries fuit ul res omnis definienda propo­ neretur Sacr. Ril. Congregationi. Quinque igitur Dubiis, quae data fuerunt, Emi Paires eidem Congregationi praepositi responderunt, ut in supra relato Decreto ; declarantes Silveslronio de novo Canoni­ cam proviso cum retentione stalli praeemi­ nendas el munera in omnibus Ecclesiasticis functionibus fuisse praeservata, quae eidem, priusquam novum Canonicatum conseque­ retur, vel ex iure, vel ex indulgentia com­ petebant, quin obstet dictio illa dumtaxat, quia retentio stalli alia omnia includit, quae in eo sedenti conveniunt. Duo tamen ex­ cipienda visa sunl, videlicet sedes in Capi­ tulo et delatio Stolae in funeribus. Etenim sedes in Capitulo confundi ne­ quit cum stallo in Choro. Per stallum quippe locus designatur a Praebendatis occupandus ad persolvendas Horas canonicas, aliaque agenda, quae ad Divinum Cultum perlinent, nihilque ibi licet peragere quod temporale et profanum sil. Contra veto eorumdem conventus in Capitulo de rigore actio sacra non est, vel talis improprie, latoqne modo appellanda. Non enim fit ad Primam com­ plendam, ut antiquitus praesertim apud Mo­ nachos erat in more positum, qui, dicta Oratione, e Choro pergebant ad Capilnlnmvidelicel in unum conveniebant omnes ad Marlyrologii, Necrologii, Sacraeque regulae lectionem, Culparum emendationem, ac labotis iunclionem etc. (Videri possunt Mar­ lène lib. 1, cap. 6, de Monachorum ritibus, ac alii, quos recenset Meratas ad Gavanlum sect. 5, cap. 24, num. 4). At luxla ho­ diernam disciplinam Capitulum nihil com­ mune habet cum Horis Canonicis, a quibus omnino seiiingilur. Si quid vero superest antiqui moris vestigium, non ad Capitulum, sed ad Chorum pertinet, ubi Horae Primae Oratione absoluta, preces leguntur, quae antiquitus legebantur in Capitulo. Sed ne­ dum Capitulum a Choro distinguitur, verum etiam in eo plerumque temporalia tantum tractantur: agitur de bonorum adminislratione ; dati et accepti rationes a ministris redditae expunguntur; designantur perso­ nae, quibus diversa distribuuntur officia, et id genus, alia fieri solent, quae, ul quisque videt planeque intelhgil, latum ponunt dis­ crimen inter stallum in Choro el sedem in Capitulo, seu, ul rectius dicam, inter choralia officia et capitularia negotia. Iure igitur per dictionem illa praeser ratitam simul el restrictivam: quoad stallum dum­ taxat reservata fuisse Silveslronio declara­ tum fuit munera, praeemineniias, honorifi­ centias ac alia, quae stallo Chori adnexa sunl : neuliquam vero praecedentiam in Ca­ pitulo, tum quia antequam ipse Canonicus fieret primae erectionis, vocem in Capitulo non habuerat, tum etiam quia aequum non videbatur, quod ei essent postponendi voto et subscriptione, qui usque dum in posses­ sione reperiebantur tam volandi, quam sub­ scribendi. Ius autem deferendi Stolam, quod Sil­ veslronio non competebat ralione praece­ dentiae in stallo, priusquam Canonicis pri­ mae erectionis adnttmerarelur, neque com­ petere modo potest supra illos, qui licet sint inferiores in sedendo, sunl tamen antianilate potiores. Enimvero cum huiusmodi ius in funeribus lucrum aliquod secum ferat, ralio illud exercendi non est petenda a iure praecedendi in stallo, sed, cum praebendae omnes sint aeque presbyicrales, anlerioritas possessionis unice spectanda est ; ideo de­ trimentum inferendum non est illis, quos Silvestronius, priusquam novo Canonicalu poliretur, ex indulgentia praeierat, neque eo privilegio uti potuerat, etsi gauderet aliis honorificentiis stallo adnexis, veluti sunt officium hebdomadarii, Missa conven, lualis per lurnum, praeinlonalio Anliphonariim el his similia. Brevilerul omnia complectar, Sacr. Con­ gregationis responsa redigi ad unum possunl, quo declaralur ita inielligendam esse dictionem illam quoad slallum dumtaxat, ul per eam praeservala Silveslronio fuerint mra omnia, beneficentiae, munera quibus huc usque politus fuerat : non autem alia, ad quae ius non habuerat, uti sunt vox in Capitulo et delatio Slolae in funeribus, quae duo de novo ei conveniunt, ulpole de Ca­ nonical primae erectionis proviso : idcirco in horum exercitio ordo servandus est non stall», sed provisionis el possessionis. ADNOTATIONES SUPER DECRETUM 2G46. ALEXANDRINA. (4620) Ad Dubium I. Non inficior aliqua, (sed >ane pauca) in Episcoporum Caeremoniali occurrere, quae forte non salis clara videri possunt; talia lamen non sunt, dummodo non superficiali intuitu, vel sola, separaiim a contextu, specietur expressio, vel ratio haberi velit omissionis alicuius dictionis non necessario exprimendae, ul sibi fingunt qui novitates amant, easque inducere stu­ dent ; sed attendenda sunl, simulque con­ ferenda adiuncla el circumstantiae sacrae functionis, ul qui fuerit extensoris sensus, et quid in casu faciendum sit, inlelligalur. In hoc tamen immorari non est opus, quum in proposito casu, de quo est quaestio, nihil implexum sil, nil obscurum, nil non salis declaratum, ul propterea interpretatio sil postulanda. Lege cap. 16, lib. 2, Caeremomalis de Processione Candelarum in die Pu­ rificationis B. Μ. V., praesente Episcopo. Ibi num. 15 praecipitur: Processionem esse in­ choandam, praeeunie thu riferario, quem se­ quuntur < duo Acolythi . . . . el inter eos Subdiaconus paratus Planela ante peclus plicata super Albam sine manipulu, portans Crucem ». Igitur non a Clerico Cotta in­ duto Crux esi deferenda, sed ex Caeremomalis lege a Subdiacono Planela ante pedut plicatu. Quod vero is diversus esse debeal a Subdiacono Missae ministrante, clarissime patet, quia, dum fit Processio, « Canonicus aul alius Missam celebraturus cum Diacono el Subdiacono capiuui paramenu convenientia ». Ibi § 16. Nec div rsus esi ordo servandus in Dominica Pal­ marum, elenim ul in cap. 21, § 8 habelur: < ordinalur per Caeremonianum Processio per Ecclesiam eodem ordine, quo ibi (sci­ licet in die Purificationis) dictum fuit . . . inierim Canonicus Missam celebraturus cum Diacono el Subdiacono debent esse parati ». Quod vero allinet ad Feriam V in Coena Domini, iubet Caeremoniale cap.23, n. 10: « inierim alter Subdiaconus accipil Crucem velatam velo violaceo ». El agens cap. 25, de Feria VI iu Parasceve : « inierim ordi­ natur Processio . . . praecedit Subdiaconus paratus cum Cruce denudata inter duos Ceroferarios ». Qui Subdiaconus alius sil opoilel a Subdiacono Missae, qui ministrare ne­ cessario debet Celebranti in reliquo Ofiicio el Missa, quae dicitur Praesanctificatorum. Ubinam igitur obscurum occurrit, quod in­ terpretatione indigeat? imo potius clara sunl omnia, el ad cuiuscumque inlelligentiara expressa. Aliqua forie posset exoriri dubietas de Crucifero adhibendo apud Castrum doloris, dum assistens Episcopus, vel e throno, vel e faldislorio in die omnium Fidelium de­ functorum et in Anniversariis, absolutionem facit. Siquidem Caeremoniale lib. 2, cap. 12, num. 6, apertis non id declarat verbis: al si te non pigeat implicitum scrutari sensum, fatearis oportet salis hoc esse declaratum. En Caeremonialis verba : « Si Episcopus voluerit ipse absolvere, deposita cappa apud sedem, capiet amictum supra Rocheilum, sive supra collam, si sil Regu­ laris, crucem pectoralem el Stolam, el de­ mum pluviale nigrum, el mitram simpli­ cem; et omnia fient, quae superius in prae­ cedenti capite dicta sunl ». Atqui ibi legi­ tur praecedunt duo Acolythi. .... in quo­ rum medio erit Subdiaconus, qui in Missa cantavit Epistolam, deferens Crucem etc., cap. H, num. 14. Idipsum igitur facien­ dum est si Episcopus dumtaxat assistat el Missa ab alio celebiaia fuerit. Atque haec esi omnium Ecclesiarum Calhedralium pra­ xis, quae arbitrarie invertenda non est, imo conslanier servanda, cum nulla ratio occur­ rat, qua vel Subdiaconus diversus a Mini­ strante, vel non Tunicella nigri coloris, sed simplici indutus Colla, Crucem deferat. Ad Dubium II. Nihil esi quoad hoc Quaesilum indigens declaratione. Sacra enim Riluuin Congregatio, dum servandum iubet Caeremoniale Episcoporum, haud intendit adprobare, vel reprobare peculiares Eccle­ siarum consuetudines, sed sibi réservai earuindem examen m casibus particularibus ul cognoscere possil num rationabiles ei laudabiles sini, vel polius habendae ul corruplelae el abusus, ac laies propierea sini î — 273 — ul reprobari el eliminari omnino debeant. Equidem in dubio de consuetudinibus res esso videtur, quae nulli Ecclesiae Statuto opponuntur: sed id privatorum indicio non esi relinquendum. Mullae quippe consue­ tudines, quae laudabiles privato aliquorum iudicio videri possunt, tales revera non sunt : idcirco vel ad debitam formam ab locorum Ordinariis reducendae sunt, vel in dubio Sacr. Congregationi exponendae, ul eadem definiat utrum necne queant re­ tineri. Si ila est, poteiunlne consuetudines omnes, ut in dubio, ac veluti in unum col­ lectae, quaeque ignorantur, probari vel reiici unica responsione negativa, vel affir­ mativa? Quis non videt quot quanlaque in­ commoda, quotquot in piobatoium rituum perniciem induci aut invalescere possent conuplelae ex nimis generico illimiialo re­ sponso ; prudens ideo el omnino necessaria esi illius regulae obsei vanlia, quam i onsianler servat Sacra Congregatio, dum geuerica haec dubia proponuntur, respondens, prout in casu, recurrendum in casibus par­ ticularibus. Ad Dubium III. Nec video nec inlelligo quo argumenti genere queant se tueri, qui dubium proponunt, voluntque assistenti un a Dignitatibus non deberi Episcopo Sacra­ mentum deferenti ad piratum Sacellum Feria V in Coena Domini, hoc officium reiicienles in Diaconum et Sulidiaconum, qui Missae inservierant. Qui novitatem hanc ni­ tuntur indut i re, oculos tantisper intendant in Caeremoniale Episcoporum lib. 2, cap 23, m quo agitur de Eeria V in Goena Domini, num. 12, ubi legitur : « quo facto, Episco­ pus ledit ad Alt ile . . . . el Diaconus assisiens (ul distinguatur a Diacono, qui mini­ stravit in Missa) et non alius, cum debitis reverentiis capit Sacramentum de Altari, el illud stans oilei t Episcopo » et paulopost: * Ministri assistentes (non Diaconus et Sub­ diaconus Missae) hinc indi elevant fimbrias interiores Pluvialis ». Quod si adhuc dubi­ tas, lege Memoriale Rituum, in quo prae scripta in Caeremoniali daie el ordinale enumerantur. Dum ilii agitur de Proces­ sione cum SSiho Saci amento ad sacellum, S IX, num. 1, legitur : < Episcopo parato a< ■ edit Presbyter assistens .... recedenti­ bus Diacono et Subdiacono in Secretarium pio deponendis Albis, el sumendis para­ menlis super Hocheltuin siculi et raeleri t.iiionieotuni, etc. ... In suppedaneo gebnllexus Sacramentum incensal, adiuran· tibiis Presbytero el Diacont * assi< tenIibus (non Diacono el Subdiacono Missae, qui iam recesserant, et amicti paramenlis Ordini convenientibus, se aliis Canonicis adiunxerunt) ». Nonnisi igiinr qui Caeremoniale ignorat, opinari potest, quod in solemni hac, SSmi Sacramenti di latione ab Episcopo facienda, non ei ie eantur debitum obse­ quium ac servitium praestare assistentes, a quibus id exigit qu.ditas functionis pontifi­ calis. Ad Dubium IV. Haud concipere mente possum, quod aliquis inveniatur, qui arbi­ tretur pro diversitate personarum inverten­ das esse cum Caeremonialis tum Missalis Rubricas circa ea, quae communia qne exponere ac enumerare, ob quas in diebus moesliliae ei luctus, ac illis praesertim, qui nos ad lecoli-nda praecipua Incarnationis el 11« demptionis mysteria disp. iiiiul, Dalmatica et Funicelli tn Planetas plicatas commit lanllir : ostendisse sal est relate ad Du­ bium, quod in alterutrius usu attendi omnino debent Rubi narum praescii pium el sacrae actionis qualitas, nullatenus vero miiiKlrautium in ofiicio Diacom el Subdiaconi diver­ sus subsellii gradus, maioi minorque hono­ rifica personalis dignitas. Tanto autem cum rigore accipienda ac servanda est rubrica praescriben« usum planetarum complicata­ rum m designatis diebus el functionibus, quin In eat earumdein loco Dalmaticam et 18 — 271 — Tumccllam adhibere, ut in minoribus Ec­ clesiis ad quas Caeremonialis dispositio non extenditur, Diacono* et Subdiaconus haud possint cum Dalmatica el Tunicella, sed in Albis tantum debeant ministrare. Ita re­ spondit S. R. C. in Angelopolitana die 13 luiiii 1671. Si quis plura velit, consulat Meratum ad Gavantum in adnolationibus ad Rubricas Missalis pari. 4, tit. I, num. IV, ad § 4. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2Ô48. RAVENNATEN. (4621) Paucis esi opus, ut quisque videat pla­ neque inlelligat per Aposlolicas Lileras De­ cet Homanos Pontifices fel. retord. Pii VII, derogatum nullatenus fuisse iuribusac privi­ legiis, quibus aliqua Capitula decorabantur, praeter expressa in eadem Constitutione ; eaque proinde firma consistere, quibus di­ lata Ravennalensis Metropolitana Ecclesia eminet, atque inter celebriores cum vetu­ state tum dignitate distinguitur. Ignorare nl nequii qui in ecclesiastica historia hospes non sit et peregrinus. Usque ab Ecclesiae primordiis suam habuit institutionem el nacla est Antistitem S. Apollinarem a Petro Aposlolorum Principe Romae consecratum, illucqiie missum, ul eam regeret el guber­ naret. Inierim optimus Pastor per Aemiliam discurrens ab nefario Idolorum cultu plu­ rimis revocatis et ad humilem Christi se­ quelam adductis, Ravennam tandem rever­ sus glorioso martyrio cursum consummavit, lia m Marlyrologio Romano ad diem 24 Iulii. Successores habuil nonnullos mulla sancti­ tate praestantes, quos inter speciali men­ tione dignus est Sanctus ille Petrus coelitus datus, qui ob auream eloquentiae vim Chrysologi pronomine meruit nuncupari. Merito igitur Innocentius 111 Ravennatensem Ecclesiam appellavit quasi primogenitam Aposlolicae Sedis, aliique plores ex Ro­ manis Pontificibus verbis amplissimis com­ mendarunt. Sed ne antiquiora quaeramus i xempla, quod longum nimis ac laborio­ sum foret, salis esse puto recenlissima felic. lecordal. Benedicti XIII ac Pii Vll elogia referre. Siquidem ille, datis Literis m forma Brevis die 19 Angusti 1727, eam appellavit .Metropolitanam istam tot con­ spicuis meritu vetustae recentisque memo­ riae illustrem ecclesiam etc. Altet vero ih similibus Literis datis sub die 22 lunii 1819 eam appellat tetustissimam itavennalensium Ecclesiam, quam a piimis Christianae i >- dei temporibus celebratam multis praeclarisque nominibus etc. Non autern hic est animus singula per­ censere privilegia, honorificentias ac prae­ rogativas, quibus omni aevo fuit cumula­ tum el gaudet Ravennalensis Metropoli­ tanae Capitulum ; neque, ut hoc praestem, mei fert instituti ratio. Salis est animad­ vertere eiusdem Metropolitanae Dignitates nique Canonicos honoribus plurimis, usu Pontificalium atque Insignibus fuisse deco­ ratos, vel beneficentia et auctoritate Roma­ norum Pontificum, vel longaeva consuetu­ dine, cuius origo inter tenebras antiquitatis omnino latet, et frustra adlaborarel qui eam quaereret invenire. Verum etsi tam nobilis insignisque Ecclesiae Capitulum, dum pro­ diit praefata Constitutio Decet /lomanos Pon­ tifices de amplioribus, praeter illa quae in eadem adniimeranlur el declarantur per­ missa Pontificalium usum habentibus, de sibi collatis pnvilegis el praerogativis, quae illustria sunt el non pauca, minime dubi­ taret ; nihilominus paruit Archiepiscopo praecipienti, ul latae legis in obsequium ab eorumdein usu cessaret, ac interea sua iura expendenda in S. R. C. deduceret, simiilque ostenderet non esse comprehensum sub regula generali, bene vero ad eorum classem perlinere, quae sub clausula praeservaliva, si quae cero Capitula veniunt, el excipiuntur. Praestitum hoc fuit in ordi­ nario Conventu habito pridie nonas Maii 1826. In hoc autem visum est Patribus Emis am­ pliare indicium, non quod ancipiies essent de bono postulantium ime, sed quia tunc temporis Ravennalensis Ecclesia suo erat viduata Pastore, ideoque esse cunctandum duxerunt, quousque novus eidem daretur Antistes, qui el audiri posset, el Sacrae Congregationis decreta exequi, quaecum­ que demum ea forent. Ideo slalim ac Ar­ chiépiscopal) illi Sedi SSmus Dominus No­ sier Leo XII Pont. Max. novum dedit Archiepiscopum, instaurata fuit instantia ; el, ne m longum nimis protraheretur decisio, omnem solicited imm posuit novus Antistes, ul antequam ad sibi commissam Ecclesiam accederet, definitivum hac super re indi­ ctum postularet. Quamobrem Sanctitas Sua precibus annueii', eiusdem Causae cognitio­ nem Congregationi particulari commisit , quae sub die 28 Septembris anno 1826 detinivil llav· nnalense Capitulum a generali lege esse excipiendum, ulpole comprehen­ sum sub praefata clausula praeservaliva, ac proplerea inanuteiiendum esse m posses- ; i I siune el usu piivilegiorum, quae privative eidem concessa oplüimque iure acquisita communia non Mini aliis Capitulis, Dignilalibus, Canonicis, Rec.luribus aul alio quo­ cumque nomme nuncupatis Pontificalium usum habentibus. Ne tamen ex generali simpbcique responsione ulla posset oriri dubietas aul controversia, opportunum du\il specifice duo declarare, videlicet : « li­ cere usum Palinatoriae m Civitate universaque Dioecesi, m omnibus ecclesiasticis iiiiiciionibus », apposita tamen exceptione el limilalione ■ « dummodo aliquis non as­ sistai ex Cardinalibus vel Archiepiscupus ». liem sam ivii : « licere adhibere Mitram non simplicem hoc est lineam, sed serico-dam··scenam », addita declaratione, « dummodo dissimilis sil in textura ab illa Eminentissimorum Caidin.dium »; ac prae erea mssil quoad Processionem Corporis Christi, utservenlui sincinii decreta in Anicien. el Urbimilen., quae nibenl « ne in hac proces­ sione caput Mitra legatur ». In reliquis sancivit : < ut servetur decretum Archiepiscopi Farselti die 24 Decemb. 1727 ei 2 lamiarii 1728 ». Non erani necessario expri­ menda, quae in praefatis Decretis enumelabantur privilegia Metropolitanae Capitulo speciaiim concessa, aul immemorabili legi­ tim iqiie inducta consuetudine comprobata. Ac praeterea in iisdem il a clare disliocleque enumerantur tam quae in saciis actio­ nibus licite relinenda el servanda sunt, quam modus in exercitio adhibendus, el circumstantiae, quibus occurrentibus unius alieriusve praerogativae usus coercendus ; ul nihil superessel aul mudviaiidum, aul declarandum, aul abolendum. Anlediclae autem particularis Congregationis Rescri­ ptu m approbavit contirmaviique SSihus Dominus Noster Leu XII die 'i Ociobr. eius­ dem anni 1826. Quae huc usque dicta sunt, polies quam ad utriusque decreti dihicidationem servire possunt el debent ad docendum Capitula, Dignitates, Canonicos, Reclines Ole., qui ampliora privilegia, praeivi enumerata in generali decrelo el subsequent! Apostolica Constilulione, vel habenl vel habere arbi liantur, ne ad placitim, sacra Congrega­ tione inconsulta, in eoiumdeiu usu coniinuare praesumant, sibique usurpare declaraloniim indicium, quod apertis veibis ei­ dem Sacrae Congregationi reservatum eM Mib ea clausula : < si quae vero Capitula amplioribus ac praeter huiusce decreti in­ stituta pi i vi I egi i ■> se aucta fuisse arbiu eiilui, peculiaria haec iura in Sacram Congreg.itio­ nem perpendenda deducant, ut, quod ex canonicarum sanctionum praescripto visum fuerii, opportune decernatur ». Exemplo sint ipsis Cipibila Ecclesiarum Ravenna­ lensis el Imolensis, qu»»· hcel illustria, clara nui lique exrepiiuQi obn >xia habe­ rent monumenta, quilius bonum ius tueri possunt, ac Udi a ul ignon m num aliquid sil, non dicam amplioribus sed saltem ae­ qualibus dilaltim, nihilominus praeceplo ob­ sequentes ab specialium indultorum usu el exercitio cessarunt eaque subieceruni Sa­ crae Congregationis examini. Si quae sunt igitur Capitula, Dgmlales, Canonici, Re­ ctores etc. maioribus praerogativis ac h- norilicentiis gaudentes, sciant non ipsis liceie in eorumdem exercitio continuare, nisi id fieri posse Sacra Congregatio de­ claret el iubeal pusi insiiiuiutu eorumdem privilegiorum examen. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2646. I MOLEN. (4622) luval hic recidere ea, quae adn<>lita ino­ rum ad Decretum Sae. Congregationis in Causa Nenlonen. die 8 Marii i 1825 legen­ dum in hac Collectione, ubi declaratum fuil quomodo intelligenda sil clausula praeservaliva apposita Decretis eiusdem Sacrae Congr. dabs sub die 27 Augusti 1822 ei m Constilulione Aposlolica Decet Roinanos Pont ifit-et IV Nonas Iulii anni 1823 a fel. record. Pii VII adprobalis el confir­ matis ad elk-clum eliminandi corruptelas el abusus, qui inoleverant in quibusdam Caihediahbus, Collegialis aliisque Eccle­ siis ei Persoms arbitrarie, .: « nullum inferri praeiu licium Capitulis, si quae suut amplioribus privi­ legiis decorata ». >ed quoniam eveuire fa­ cile poterii, ui nonnulli perperam mleiprelando hau· exiepuomiu el praeservalioliem, eadem abuierenlui censentes sibi Lcere morem sequi el honorificentias in Decretis el Coibliluiiono minime expres­ sas, (pervertendo sensum vel aucupando verba, eaqne ad placuuiu studiose Ua- 270 — hendo) sibi usurpare ac si essent speciali induito vel immemorabili consuetudine ro­ borata,' ideo, ne id accideret, provide consultum fuit, adiectaque conditio ; ut, si quae sunl aut esse putantur huiusmodi peculiaria privilegia in Sacr. Rit. Congre­ gationem deducantur, ad effectum oppor­ tune decernendi, quod ex Canonicarum San­ ctionum praescripto visum fuerit. Quuin autem praefata clausula praeservativa modo supra relato tenenda servandaqtte sil; ideo Imolensis Cathedralis Ecclesiae, multis no­ minibus, nobilioribus adnumerandae Digni­ tates el Canonici, anos per Literas in forma Brevis expeditas die 11 Mati 181(5 fel. re­ cord. Pu VII, qui eamdem Ecclesiam gu­ bernavit Antistes, el eliam post Summum adeptum Pontificatum universaeque Ec­ clesiae regimen ad plures annos reti nere voluit, privilegiis amplissimis deco­ lavit et auxit : licet de iisdem, utpole ex­ presse induitis et singillatim enumeratis, deque eorundem firmitate dubitandum mi­ nime foret, nihilominus latae legi reve­ renter obtemperantes, religioni sibi duxe­ runt suppliciter i Sacra Congregatione de­ clarationem postulare, qua licite possent honorifica adhibere insignia el Pontificalia diebus modisque (a quibus post latam Con­ stitutionem cessaverant) exercere. Quoniam igitur in praefatis Aposlolicis Litteris Pii VII omnes enumerantur honorificentiae el pri­ vilegia, quibus dilati sunl Imolensis Calhedralis Ecclesiae Canonici et Dignitates, itemque modus el tempora, quibus permissum est iisdem ali ; idea Sacrae Congregationi haesitandum non fuit, el ad aequam po­ stulationem respondit: < Iuxta votum Ma­ gistri Caeremoniarum, ad formam privilegii licere Capitulo Imolensi uti Pontificalibus in omnibus ad formam Lilerarum in forma Brevis expeditarum ». Unum tamen est, de quo dubitari ad­ huc posse videtur ; num scilicet fuerit con­ cessum, utpole in praefatis Literis specifice non expressum, privilegium Presbyteri as­ solentis praeter alios Ministros m Missa pon­ tificali Siquidem nonnemo putabit dubiam rem esse, el in ulramque partem disputari posse. Si hleraliler et stride accipienda sunl, quae in Aposlolicis Literis enumeran­ tur, certe videtur Presbyter assistens nul­ latenus comprehensus in induito, cum nulla fiat eiusdem mentio in tain specifica pr vilegtornm enumeration·.·, proptervaque censendum non illud concessum, quod expressum non est. Et revera ipsi Cano- nici et Dignitates Imolensis Ecclesiae post editam siepe dictam Constitutionem Decet Romanos Pontifices etc. de huiusmodi pri­ vilegio, utpole non expresso, merito dubi­ tarunt : nam, nl referi Vicarius Generalis in sua inform itione : « Canonici in execuiione Lilerarum Aposlolicarum Pii VII,an­ nuente etiam tunc temporis Cardinali Epi­ scopo Bttsconi, usi quidem sunl Pontifica­ lium privilegio in singulos annos el statis diebus usque in praesens, omnia ad con­ cessionis literam intra statutos fines perfe­ cerunt, neque >ibi aliquid vel usurpare vel ampliare ausi sunl : (Quae sequuntur at­ tende) si unus excipiatur Presbyter assi­ stens, qui Canonico celebranti, praesente eliam Episcopo, ad Altare cum Pluviali in Missi semper adhibitus est, quamvis de eo nullum faciant verbum Lilerae Aposiolicae supra memoratae : rati forsan hoc esse ipso Pontificalium privilegio generaliter inclu­ sum». Quimobrem idem Vicarius, postquam suam aperuit sententiam et Votum, vide­ licet : «Capitulum et Canonicos penitus manulenendos m privilegio, quo legitime ho­ nestati sunl » ; tamen concludit, suas adiungeudo preces, ut el eliam : « Si fieri poterit, quoad Presbyterum assistentem, am­ plietur indultum ». Ex his claro palet Ca­ pitulum el Canonicos, imo el ipsum Vi­ carium generalem informantem Votumque suum iperienlem, incertos sallem fuisse, num revera Presbyter assistens, si non ex­ presse, tacite sallem iuxta mentem roncedenlts haberi possit indultus : secus pro declaratione, non autem pro nova conces­ sione postulassent. Contra vero quum in praefatis Aposlo­ licis Litteris, inter alia, quae Dignitati aul Canonico ponlificaliter celebranti cum in­ duito adhibendi Faldisiorinm conceduntur, expressum habeatur quod el Ministrum de caudela seu palmat oria habere libere et licite possit et valeat, non abs ic erit putare quod per Ministrum de candela inlelligi debeat Presbyter assistens, quia reipsa is ille est, qui in Pontificalibus (non in Throno, sed in Faldistorio etiam cele­ brandis) pilinaioriam sustinet, el ad opus ministrat. Praeterea quis credere posset id • mforme non esse menu concedentis? Qui enim induisit indumenta pontificalia sacris actionibus respective convenientia, videlicet Mitram, Crucem pectoralem, \nuluin, San­ dalia, Caligas, Cliu olhecas, Tunicellns, Dai mail· aut, Paldislorium, censeri potest con­ cessisse quoque sub nomine Ministri dc Candela Presbyterum assistentem : eoque magis, quia idem Presbyter assistens (per usum vel abusum, de quo non est hic disputandi locus) alicubi in celebrioribus festivitatibus a celebrante, eliam si simplex sil Sacerdos, in solemni Missa solet adhi­ beri. Quinimmo ipsa Sacra Congregatio in una Nullius Allamiirae ad quaesitum : < An liiginl itibus Ecclesiae S. Nicolai Missam soleinniler celebrantibus Presbyter assistens debeatur cum Pluviali?» sub die 23 Sepiembris (713 respondit: < Affirmative ». Alia fuisset responsio longeque diversa, si huiusmodi assistentia uni dumtaxat de­ licietur Episcopo. Nonne autem polior mi­ lii it i.ilio m casu nostro, in quo agitur de Dignitatibus el Canonicis Cathedralis Ec­ clesiae, pluribus honorificentiis, praeroga­ tivis ac privilegiis decoratis el auctis? De Cummeis inquam ei Dignitatibus, non ul celeri Sacerdoles celebrantibus, sed poniifi■ aliter Sacrum peragentibus? Ac tandem, ut praeteream celera, quae afferri possent, addam hic argumentum negativum ex iis­ dem Aposlolicis Literis desumptum. In his expresse recensentur quae indulla non sunl et omnino interdicuntur Dignitatibus el Ca­ nonicis pontificalia exercentibus. En verba: « Praecipiendo mandamus ne Dignitas vel Canonicus celebrans ullo modo praesumat pontificalibus indumentis ad Altare aut in Choro indui, vel trina benedictione popu­ lum benedicere, seu cum forma episcopali Pax vobis : salutare, vel pastorali baculo nli .... in processionibus Corporis Christi Mitram in capite gestare .... aut Mitra in aliis praeter quam in supradiclis Collegialibus functionibus uti valeat ». Sed hisce exceptionibus, limitationibus, declarationi­ bus non adnumeralur Presbyter assistens; qtiamobrem per negativum hoc argumen­ tum confirmari posse videtur quod supra diximus, videlicet per Ministrum de can­ dela ex concedentis mente inlelligi posse Presbyterum assistentem. Haec sunl, quae tam pro affirmativa, quam pro negativa sententia afferri possent. Negativam autem sequulus egregius caeremoniarum Magisler pro Volo requisitus in sensu est, quod in­ duitis privilegiis illud adnumerandnm non sil Presbyteri assistentis. Ait enim : « Quod vero spectat ad Presbyterum assistentem, quo in Pontificalibus huc usque usi sunl, praesente etiam Episcopo, quoniam nec in Aposlolicis Literis conceditur, nec per ali­ quam consuetudinem, confirmationem, quae omnino deest, adprobatnr, putarem revocandam, ne eam confirmando, dum Con· siitulionem ip^ain pro viribus prolu· mnr, eam infirmare aliquo modo videamur » ; et id quidem merito, nl infra sum osten­ suros. Quoniam autem Sacra Congregatio, licet pro ampliatione indulti requisita, quatenus illud in Literis Aposlolicis comprehensum non censeret, simpliciter respondit : Licere Capitulo Im olen s i uti in omnibus ad /ortnam Lilerarum in forma Brevis expeditarum, quin verbum addiderit relate ad Presby­ terum assistentem ; nonnemn (orte erit qm in quaestione verti posse existimet : Num el quae sit vera inldligenlia generalis Re­ scripti, ei dubitandum lore arbitretur num Sacra Congregatio negiveril ampliationem et extensionem Indulti ad Presbyterum as­ sistentem, an polius voluerit rem in Apo­ slolicis Lueris non expressam el torte ob­ scuram, in suspenso relinquere. Quid igi­ tur in hac ambiguitate sentiendum? Ego quidem, si quid promere licet, in sensu sum, quod verba Rescripti : licere Capitulo uti Pontificalibus in omnibus ad formam Literarum Aposlolicarum, stricte accipienda sint, quodque Sacra Congregatio Volo ad­ haeserit Caeremoniarum Magistri, qui in­ sinuaverat admittendam non fore petitio nem pro Presbytero assistente ; ideoque nihil addere voluerit (per declarationem, aut interpretationem, aut concessionem) pri­ vilegiis enumeratis in Literis Aposlolicis Pontificis Pu VII: eoque mjgis quia finis et obieclum petitionis erat non ampliatio indulti, sed simpliciter declaratio dubii : num privilegia Catbedrali hnolensi con­ cessa sustinenda forent, utpole contemplata in clausula piaeseivaliv.i Aposiolicae Con­ stitutionis Decet Romanos Pontifices, addita generali Decreto supei moderatione indul­ torum. Neque argumenta supra relata, quae in oppositum afferri possent, tanti sunl pon­ deris, ul in sensum contrarium meum ani­ mum inflectere valeant. Etenim Presbyter assistens uni debetur Episcopo, nec con­ fundi debet cum Ministro de candela ; duae quippe sunl diversae personae, duo di­ versa officia. Qtiamobrem si in Aposlolico induito expresse nominatur Minister de candela, sed non aeque Presbyter assistens; nemo erit, qui non intelligat unum fuisse concessum, non item alterum. Eoque ma­ gis, quia mullo honorificentior est Presby­ teri assistentis praesentia, quam Minister de candela: eideitmue munia miilt.i sunl propria, quae simplici Ministro fle candela non conveniunt. Id verum adeo est, ul dubit.itum quandoque inerit num celebranti Suffraganeo coram suo Meliopolilano com peteret Presbyter assistens. Ha in Aquileivn. proposito dubio: « An Stiffraganeus ce­ lebrans in Ecclesia Aquileiae (ubi interve­ niunt Patriarcha et Canonici Aquileiae) debeat, nitra Diaconum et Subdiaconum Canonicos, habere alium Canonicum pio assistente ? > Sacra Congregatio sub die 7 Augusti <627 respondit : « Debere ». Locum non habuisset quaesitum, nisi de licito aut illicito dubitatum fuisset. Abba­ tibus quidem statis diebus pontifical iter celebrantibus in Throno convenit Presbyter assistens, quia in Decreto generali fel. re­ cord. Alexandri VII huiusmodi privilegium concessum legitur : aliis vero Presbyteris quacumque dignitate fulgentibus Pontifica­ lium usu dilatis haud debetur, nisi ex­ presse declaratum sit. Haud prodest De­ cretum Sacrae Congreg. in causa supra re­ lata Collegiatae Nullius Allamurae : forte enim illi favebat, aut speciale privilegium, aut antiquissima consuetudo, cuius latebat origo. Quod si alicubi m solemnioribns fe­ stivitatibus, praeter Diaconum et Subdiaco­ num, Presbyter pluviali indutus assistit, id fit per abusum, nullo praetextu cohone­ standum, imo prorsus reprobandum et abo­ lendum. Quis vero non videt in lubrico versari, el fallax esse argumentum alterum desumptum ex polioribus honorificentiis, quibus Pontifici plaiuil decorare Capitulum? Duo quippe notanda sunt. Primum : Prin­ cipi liberum esse, qua vult in pute iuris relaxare rigorem. Secundum : Privilegia minime posse pro lubito extendi ad non expressa. Tandem nullatenus prodest argumen­ tum alterum, quod negativum est; quippe quia in parte postrema Aposlolici Brevis necessario ea erant enumeranda, quae forte per abusum pedetenlim facile poteianl vel falsa interpretatione el arbitraria exten­ sione introduci : al non aeque opus erat specialim intei excepta recensere praeser­ tim Presbyteri assislenlis; nam si expresse in induito nominatur Minister de candela, mm item Presbyter assiliens (ut eo in loco fieri debuisset, si concedens el hunc etiam mdulgere voluisset), facile quisque inlelligil eumd' in minime m privilegio fuisse con­ tentum. Quae cum ita sint in ea me sententia confutuo, qimd per Sarrae Congregationis Rescriptum minime censeri potest amplia­ tum privilegium ad non ι-xpressa in Lite­ ris Aposlulicis, ac. propterea Dignitatibus el Canonicis Imolensibiis Pontificalia cele­ brantibus non licere habere, praeter Dia­ conum et Subdiaconum, etiam assistentem Presbyterum ; ideoque sin·· eiusdem prae­ sentia posse, imo debere pontificalem Mis­ sam celebrari, nisi benigna Pontificis lar gilione novum huiusmodi privilegium iam induitis accedat. SUFFRAGIA ET ADNOTATIONES SUPER DECRETO 265(1. GANDAVEN. ('»623) Ad Dtiuii M I. Quaestionis primae, Con­ suetudines liudabiles et rationabiles ser­ vari licite possunt, quamvis plane non con­ veniant cum regnhs contentis in Caerimo­ niali Episcoporum, Rituali Romano aliis­ que lilurgicis Codicibus. Quod si iilraque destituantur qualitate, omnino tollendae el eliminandae sunt, ac ad formam legum S. R. C. exigendae. Id profecto accidit relate ad dubia, quae Sacrorum Rituum Congregationi pro decisione delatae fue­ runt a Parochis Gandavensis Dioecesis. 0mnia fere, elsi ab iisdem legibus difformes ritus exhibeant, non alio innituntur funda­ mento, si illud excipias, quod originem caiisamque ab una dumtaxat consuetudine trahit. Sed isliusmodi consuetudo lanium abest, ul dici possit rationabilis el lauda­ bilis, quin imo potius ul detestabilis cor­ ruptela habenda sil, ac proinde omnino re­ probanda el damnanda, etiamsi longissimi temporis observantiam ostentaret. Iure igi­ tur Enti Patres sacris tuendis ritibus prae­ positi, pro delatis dubiis, id omne reforman­ dum esse decreverunt, quod perperam, el contra legem Ecclesiaeque disciplinam, sub consuetudinis praetextu, huc usque gestum est. El revera ad praesens dubium quod allinet, nemo esi, qui non sciat pro qui­ busdam conficiendis aut conferendis Sa­ cramentis picandam ac adhibendam esse materiam designatis ritibus, precibus ac caeremoniis, a quibus velitum est declinare', praeterquam in Sacramento Baptismatis, pro quo conferendo, si necessitas urget ac imminentis mortis periculum, non opus esi adhibere aquam solemni ritu sacratam, sed sufficit simplex el dementaris. Sic fe­ na V m Coena Domini sacra ab Episcopo, cnm magno ministrorum et caeremoniarum I ι. ipparalti, conficiuntur olea, quae in poste­ rum per integrum sequentem annum ad­ hiberi debent, nec amplius uti fas est veleiibus, quae comburenda sunt. Quin imo si quis, delicientibus recenter sacralis, an­ tiquis utatur (puta in Extrema Unctione) actus eril illicitus, non tamen invalidus. De hoc tamen opportunior redibit disse­ rendi occasio in sequentibus enodandis du­ bii*. Interest modo cohibere sermonem ad illud quod praesens dubium requirit; el referlur ad materiam Sacrificii, praecipue vero pro eo conficiendo el in particulis asservando ad Communionem Fidelibus ad­ ministrandam. Quilibet panis vel fermenlmis sit vel azymus corruptioni obnoxius est, si diuturno Lempore reservetur. prae­ sertim vero si in arca vel alia custodia obseratus retineatur. Et quamvis fermen­ tatus magis ac citius, quam azymus ad cor­ ruptionem pergat , nihilominus azymus etiam alteralionem patitur. Nolo hic immo­ rari in quaestione : Num facilius sil, quod citius in aestivo, quam in hyernali lempore corruptio eveniat vel e contra ", mihi suffi­ cit quod sine ullo discrimine el distin­ ctione inter varias anni tempestates, non liceat ad Communionem Fidelium adhibere puticulas vel a sex vel a iribus mensibus reservatas, quia uno vel allero temporis inlerieclo spatio, facile possunt sacrae spe­ cies corrumpi, quod omnino vitandum est. Idcirco sacrae, quibus utimur, leges iubent frequenter renovandum esse Sacramentum ad evitandum corruptionis periculum. Et quamvis, m supra notatum esi, citius fer­ mentatum corruptioni obnoxium sit ; diffi­ cilius' lamen in azymo coepta corruptio ex visus sensu cognosci potest ; quapropter, ne servatae particulae caepia iam, sed non visu cognita corruptione adhibeantur, easdem frequenter rénovai i necesse est. Quo enim difficilius corruptio solo intuitu cognosci potest, eo maior adhibenda cautela est, ne id contingat. Nostrum Romanum Rituale ideo praecipit: « SSriiae Eucharistiae parti­ culas frequenter (Parochus) renovabit . Ho­ stiae vero seu particulae consecrandae sint recentes ; et ubi eas consecravit, veteres piius distribuat vel sumat » lii. de SSrito Eucharistiae Sacramento § S Sinus etc. Clara e*l lex, sed quoniam Rubrica tempus, mlia quod particulae renovandae sunt, non declarat ; aliquis forte putabit, quemque suo pro lubilo facere id posse, dummodo de corruptionis periculo certe non constet. Equidem perperam ; prunum enim, non ex pedandum est quod certe de periculo constet, sed periculum pra evenire oportet: dem vero advertendum, quod si particu­ larum renovatio relinqueretur in privato­ rum arbitrio, ut el interpretatio dictionis frequenter, illud perquamfacile accidere malum posset, quod, ne fiat, diligentissi­ me curandum esU Praeterea quod generice innuit Rubrica, nec salis clare prae­ cipit, .aliis ex fontibus singulariter nec ob­ scure desumitur. De renovanda enim Sacra Eucharistia habetur Decretum Concilii Tnronensis apud Regionem lib. f, de eccle­ siasticis disciplmi*, cap. 70. Ibi legitur: < ul de tertio in terlnim diem semp*-r mutetur, illa a Presbytero sumatur, el alia, quae eo­ dem die consecrata est, in locum subro­ getur, ne forte diutius asservata mucida, quod absit, fiat ». Rigida forte nimis hu­ iusmodi sanctio videbitur. Non intercedo; neque in expendenda ea sanctione, quae particularem Ecclesiam respicit, est animus me velle imnorari. Quae fuerit el modo sil universalis Latinae Ecclesiae disciplina quaerendum esi ; nec ab ea declinandum. Audiendus Baruffaldus ad supra notatum Ritualis locum: « Praecipit Rubric i nostra, ul frequenter renoventur particulae, ne m Pyxide el in Tabernaculo clausae corrum­ pantur, et sic Sacramentum amplius non adsit, quia, corruptis panis speciebus, ces­ sat esse Corpus Christi. Ista frequentia 1). Carolus act. 4 decrevit, ul octavo quo­ que die ad summum esset intelligenda ». Marlenius de antiquis Ecclesiae ritibus lib. 1, cap. 5, num. 3, infinita propemodum affert testimonia, quibus comprobat constantem esse disciplinam Ecclesiarum renovandi par­ ticulas semel in hebdomada vel saltem ad summum de quindecim in quindecim dies. In Concilio Mediolanensi IV Provinciali: et capite, cui titulus : (Juae ad SSmum Eu­ charistiae Sacramentum pertinent, a S. Carolo Borromaeo statutum est : < ul octavo quoque die renovetur Eucharistia et qui­ dem ex Hostiis non ante viginli dies ad summum confectis ». Idem saepe alibi con­ firmat et praesertim in Instructionibus de ipso Eucharistiae Sacramento. Sic enim in­ quit : « eas (Eucharistiae particulas) octavo quoque die ad summum renovabit .... Hostiae autem adhibeantur recentes, et a viginli diebus ad summum confectae ». Quid autem non ultra octavum diem par­ ticulae pro Communione Fidelium reser­ ventur, expresse mandant passim non re­ centes modo Synodi, verum etiam anli. — 2S<) — quiores, praesertim Roioniagensis anni 1072, Canone 6, el Londinensis anni 12H7, Canone 2, etc. Hauil ignoro apud Graecos Eucharistiam in Coen.i Domini consecratam usque ad an­ num resci vari consuevisse quia apud eos invaluit opinio, quod Eucharistia in Coena Domini consecrati maioris foret efficaciae. Verum Innocentius IV in Literis Apostolicis ad h gaium m Regno Cypri super riti­ bus Graecorum hunc errorem proscripsit, el reseivationis licentiam ad quindecim dies cohibuit. Quamvis vero etiam Cle­ mens VIII Constitue SSmu-v 31 Aug. 1591 Eucharistiae reservolionem non ad octo co­ hibuerit, sed ad quindecim usque dies pro­ trahi posse declaraverit; notandum primo esl eam Constitutionem latam fuisse super ritibus Halo-Giac< orum : secundo constan­ tem disciplinam omnium Ecclesiaium esse, ut mm ultra hebdomadam huiusmodi liat renovatio. Habemus etiam Sacr. Hit. Con­ gregationis Decretum in Conchen. 3 Septemb. 1662, quo idipsum praecipitur: « In renovatione, quae quolibet octavo die fieri debet de Augustissimo Eucharistiae Sacra­ mento, consumi debet tum Hostia, tum etiam particulae, quae < xisinnl in Taber­ naculo, post sumptionem Sanguinis ante pu­ rificationem etc. ». Quod si ad quindecim dies protrahatur renovatio, non id repro­ bandum, culpaeque vertendum; quia hoc intra breve tempus haud formido, quod sacrae specus corrumpantur. Secus nec Clemens VIII tempus hoc pro Italo-Grae­ cis delerminasset. Ex his, quae hactenus sunt disputata, redo consequitur quod si non licet reno­ vationem Sacramenti ultra octo vel ad sum­ mum ultra quindecim dies diilerre, mullo minus fas erit permissos transgredi termi­ nus el Fidelibus distribuere particulas a sex vel tribus mensibus consecratas. Si Concilium Turonense supra laudatum vo­ luit, ul de tertio in lenium diem Hostiae renovatio lierei, ne diutius asservata mueida evaderet; quomodo ferendum erit, ul particulae reconditae maneant ad longissi­ mum lempus trium vel etiam sex men­ sium, intra quod non solum timenda, sed forte eliam iam inducta i ensenda erit specierum alleialio el conuplio? Omnino igtlui proscribenda ei damnanda erat con­ suetudo, de qua in dubio el iubendum Parochis Civitatis el Dioecesis Gandavensis, ul, eliunnala corruptela, ad Ritualis Ro­ mani Rubioas se·* e omnino conforment; voluti Sac. Hit. Congregatio omnino fa­ ciendum praeceptive decrevit. Ad Dubium II. Quaestionis primae. Si illicitum esi Parochis el Rectoribus Eccle­ siarum Dioecesis Gandavensis reservare par lictilas pro Communione Fidelium ad 1res usque, Vel etiam, quod magis esl, ad sex menses ob gravissimam illam rationem, quod infra lain longum lempus potuerint corrumpi, licet, non alterato coloro et ex­ terna superfii ie, integrae videantur, quod nonnisi fallaci sensu visus percipitur, cui proinde fi lendum non est ; quum inducta corruptio sit, quin oculis pateat, haud po lerunl Sacerdoti s, qui hoc. non ignorantes (ul praesens dubium supponit) easdem sa­ cra Communione refici petentibus distri biure. Eadem quippe militat pro utrisque ratio. Nam, si, ul in praecedenti re­ sponso declaratum fuit, damnanda est con­ suetudo ad longum el ultra praelinitum lempus reservare particulas, nemini consequeniei fas erit easdem Hostias ac par­ ticulas lamdiu reservatas ad Fidelium Com­ munionem adhibere. Igilur vel Parochus vel Rector ille sil, qui communicat, vel extraneus Sacerdos, qui ad Ecclesiam ce­ lebraturus accedit, haud potest id facere, quod > x intrinseca causa damnatum esl, el substantialiter praeceptivis, ac omnino ser­ vandis Rubricis, Apostolicis Constitutioni­ bus Decrelisque S. R. C. opponitur; qui­ bus districte praecipitur, ne ultra octo, aul ad summum quindecim dies renovatio Sacramenti protrahatur, ne periculum im­ mineat vel sil distribuendi particulas iam corruptas. Neque vero in re tam gravi li­ citum vel illicitum ullo modo pendere po­ test ab approbatione vel improbatione, con sensu aul dissensu Rectorum el Parochomm. Non enim agitur de re, quae uno all ero ve modo fieri possit, sed de Euchari stiae distributione, quae non amplius adest, sed adesse cessat sub speciebus, quae cor­ ruptionem subierint. Ac proplerea non expeclanda certa inceptae corruptionis si­ gna, sed ad avertendum malum salis est iiericulum ; ideo determinatum est lempus aciendae renovationis. Igilur responsio data ad praecedens dubium afficit aeque Redo­ res el Parochos, ac etiam Sacerdotes, qui non ignorant pravam et Rubricis contra­ il un consuetudinem, quae viget in Dioe­ cesis Gandavensis Ecclesiis. Si Sacr. Con­ gregationis mandatis (quod absit ul futu­ rum credam) aliquis sil ex iisdem Recloliblis «i Ι'.ιι o< Ius vel Sacerdotibus, qui — 281 — adhuc in retinenda reprobata ac damnata consuetudine persistere velit, sciat gravi reatu fieri obnoxium. Quod enim est in­ trinsece illicitum, nullo modo, nullo sub praetextu, nullo colorato motivo licitum evadere potest. Ad Dubium I. Quaestionis seci ndae. Si omnia, quae Ritualis Romani Rubricae ser­ vanda iubenl, adainussiin tenenda sunt, inulto magis ab iisdem non esl recedentium, quae respiciunt Sacramentorum a l ininislralionern. Altera aulem ex generalibus regulis, quae sub titulo de iis, quae in Sacramentorum administratione generaliter serranda sunt, haec est, quae sequitur : « In omni Sa­ cramentorum administratione Superpelliceo sil indutus (Parochus aul Sacerdos quili­ bet, qui administrat) el desuper Sbda eitis coloris, quem Sacramenti rilus exposc.il ». Quae regula exceptionem dumtaxat patitur in Sacramento Poenitentiae ministrando, quia facile contingere potest, ul, aut pro re nata lempus non suppetat sumendi Supei pelliceum et Sudam ; vel alia interce­ dat rationabilis accidentalis causa dispensa­ tionis el excusationis. Sed de hac gene­ ralis regulae exceptione quaerendum modo non esi, quum quaestio omnis in eo sil : An retineri possit praxis, ubi invaluit, de­ ferendi ad infirmos, eisque administrandi Sanctissimum Sacramentum cum Stola su­ pra Vestem communem sine Superpelliceo. Ad hunc, reprobandum abusum salis esset i egula generalis, cuius supra mentio facta esl: veriimlamen alia Rubrica specialis de Communione ministranda infirmis, in qua sic legum : « Deferri aulem debet hoc san­ ctum Saciamentum ab Ecclesia ad priva­ tas aegrotantium domos, decenti habitu su­ perposito, mundo velamine, manifeste at­ que honori lice etc. ». Decentia aulem haec quoad habitum, non ad Vestis cuiuscumque usualis el communis minorem vel maio­ rem pulchritudinem, elegantiam, decus re­ ferri debet, sed ad illam, quae ecclesia­ sticorum indumentorum propria est, quae­ que Sacramentorum adminislrationem de­ cet, eique ex praefata generali regula con­ venit, neenon sacro Ministro Sacramentum deferenti. Nova non esl huiusmodi Vestium differentia; imo antiquissima nec repudianda illorum sententia esi, qui censent in ipsis Ecclesiae primordiis Aposlolicisque tem­ poribus duplicem fuisse Vestem, aliam sci­ licet .id communem usum, aliam ad mini­ sterium et officium. Sed modo, non inleiest de Ime disputare. Vel Vestium distin­ ctio fere ab Ecclesiae exordio repetenda sit, ve.l aliquando post fuerit inducta, cer­ ium lamen est eamdem esse mulla anti­ quitate praestantem. Sed qualis etse de­ beal decens hic habitus infra a Rubrica declaratur : < Ubi vero convenerint qui Eucharistiam comitaturi sunt, Sacerdos in­ dutus Superpelliceo el Stola, el, si haberi potest, Pluviali albi colorit, Acolythis seu Clericis aut etiam Presbyteris (si locus fe­ rat) Superpelliceo pariter indutis comita­ tus etc. ». Snperpellireum igilur el Stola in praecepto sunt, Pluviale vero m arbi­ trio el more. Neque sil quispiam, qui au­ cupando verba et eorumiem pervertendi· sensum, interposita illi dictione ji locus ferat abutatur el ad Sacerdotem Sacramen­ tum deferentem referat id quod respicit dumtaxat Pluviale, Acolythos, Clericos aul etiam Presbyteros comitantes, quos Rubrica exoptaret (insinuando, non praeripiendo) Superpelliceo indutos incedere. Quod si ecclesiastico hoc indumento optat Rubri·.i indutos esse Sacerdotes aut Clericos co­ mitantes, suspicari ne possumus fas es$e consuetudinis praetextu non adhiberi Superpellicenm a Sacerdote Saciamentum de­ ferente, quamvis praeceptiva sit prima Ru bncae pars, quae euindem respicit ; direcliva vero, el facultative pars altera, quae ad Sacerdotes el Cleiicos comitantes re­ fertur? Praeterea, erit forte nonnemo, qui reponat, non haec omnia semper et ne­ cessario esse in praecepto, el excipiendum esse casum, m quo locus fiet alicui indul­ gentiae non sumendi Superpelliceum, si nempe longius aul difficilius iter obeun­ dum sil, ut in dubio proponitur. Errat qujmmaxime qui ita opinatur ; quippe ca­ sum hunc Rubrica non praeterit, imo mo dum in eo servandum praescribit. En verba: < Quod si longius aul difficilius iter ob eundum sil el fortasse etiam equitandum, necesse erit vas, in quo Sacranienlum de­ fertur, bursa includere*, et ita ad pectus alligare atque obstringere, ul neque deci­ dere, neque Pyxide exculi Sacranienlum queat » . ex quibus Rubricae verbis colli­ gitur modum dumtaxat praesci ibi, quo Sa­ cramentum decenter deferatur, ne vel de­ cidat, vel Pyxis excutiatur; quoad Superpellicenm et Stolam nulla fit limitatio aul exceptio. Quod si, quando longius esl iter et difficilius, dispensandum Parochum vo­ luisset Rubrica a delatione Supei pellicei el Stolae, hic eral locus apposite id adnotandi. Hoc notatum non video; igilur __ QkO __ in hoc contemplato casn pei islam Rubri­ cae declarationem nihil detrartuin est al­ ien supra relatae, quae iubel Supei pelli­ ceum el Stolam assumendam a Parocho vd quoque Sacerdote Viaticum deferente • t ministrante. Si mei ita ferret Instituti ratio, longe plura addere hic possem, sed brevitati consulturus, quae dixi salis esse arb tror, ul evincam S. C., proposito du­ bio respondendo : « Negative, el eliminata c»n$uetudine servetur Ritualis Romani prae­ scriptum », eidem Rubricae adhaesisse, eiusdemque sensum declarasse. Ad Dubium 11. Qt aestionis secundae. Ea­ dem responsio convenit alteri huic dubio. Rubrica namque ordinem ritiimque prae­ scribens in adminislralione Extremae Un­ ctionis servandum, vult omnino decenter ministrari; ideo vestes, quae a Parocho vel Sacerdote ministrante adhibendae sunt, ta­ les sint oportet, ul ad debitam reveren­ tiam reclamque tractationem conducam , piaeserlim vero omittendae non sunl, dum eas signanter Rubrica designat el adhiberi iubel. Haec autem nedum principio ex­ presse praecipit, datque regulam genera­ lem de Superpelltceo et Suda coloris con­ venientis adhibendis in omnium Sacramen­ torum adminislralione, ut supra n»lalum esi, verum eliam specialim agens de Sa­ cramento Extremae Unctionis : < Deinde, ait, posito oleo supra Mensam, Superpelliceo Slolaque violacei coloris indutus, aegroto Crucem pie deosculandam porri­ git, mox etc. ». En praescriptum praeter Stolam eliam Superpelliceum. Cur autem servanda el non potius damnanda consue­ tudo, seu poiius corruptela Extremam Un­ ctionem administrandi sine. Superpelliceo ? Excipio cusum positivae necessitatis. Dura quippe videlui sententia Layman, tract. 8, tap. 8, num. I relat. a Barbosa, qui dicit « non licere, eliam in casu necessitatis, admmisiiaie hoc Sacramentum, non adhibitis Vestibus ab Ecclesia praescriptis ». Cel le casus m c.'ssilalis a multis excusat, vetuli referi et monet Barruffiddus ad Ritual. Ro­ mm. tu. 27, num. 44. Al casus necessi­ tatis dari polesl, quin lempus suppetat su­ mendi vestes pio hoc Sacramento admini­ strando praescriptis. Quid autem, si lon­ gum ac difficilius ineundum sii ner? Eriine • ausa sufficiens, quae ah usu praescripta­ rum Vestium excuset? Minime gentium. Rubrica casum praevidit, eidemqiu· con­ suluit; et, dum modum servandum quoad mi utii-l.iiiii.im iliitens imlixil, nullam ali.nu limitationem posuit aut moderationem quoad i eliqua. En Rubrica : « Quod si longum est iter peragendum, aut etiam equitandum sil .... vas cum oleo sacculo aul bursa inclusum . . . ad collum appendat, ut com­ modius el securius perforai ». Quae qui­ dem ad circumstantiam itineris dumtaxat sunl referenda, non ad celera quae circa Sa­ cramenti administraiionem versantur. Ru­ brica igitur, quae sine ulla exceptione, li­ mitatione aut moderatione adhiberi iubel Superpelliceum ei Stolam, servanda omnino est, el ab ea nullo sub expiscato praetextu declinandum. Ideo usus contrarius sive pu­ tius abusus, ubi viget, est eliminandus. Ad Dubium Quaestionis tehtiae. Accidit saepenu inero, ut Ecclesiastici eliam viri, quin servent praescriptas leges consulanlque decentiae quoad Sacramentalia resque sacras, propriae potius commoditati inser­ viant. Id profecto accidit in Gandavensi Dioecesi (el ulinam ibi dumtaxat), ul Pa­ rochi, ne aliquid incommodi sentiant el accedere cogantur ad Ecclesiam, ubi Sa­ crum infirmorum Oleum servandum est, apud s»j in propriis domibus illud reti­ neant. Equidem fateor Ritualis Romani Ru­ bricam rigorose locum non adsignare pro sacris custodiendis oleis, sed quod expresse non iubel, tacite tamen designatum intelhgiiur, et ex contextu aliisque Rubricae locis declaratum videtur esse Ecclesiam. Vult enim ut « haec vascula (sacra olea continentia) in loco proprio, honesto el mundo sub clave el luta custodia asserven­ tur etc. ». Quis autem decentem, honestum et mundum locum extra Ecclesiam a Ru­ brica consideratum fuisse putabit ? Praeter­ ea quod lex aperte non dicit, universalis omnium Ecclesiarum constans disciplina de­ clarat. Nam ubique Ecclesia locus est, in quo Sacra Olea asservantur ; al varius est locus pro iisdem custodiendis. Ideo non­ nullis m Ecclesiis consueverunt reponi m custodia prope Altare maius, sed seorsim ab illo; in aliis servabantur in custodia sa­ crarum rerum, quam Sacrisliam sive Sa­ cranum el Secretarium vocant ; m aliis tandem intra ipsum, vel saltem prope Eun­ tem baplism.ili-m, nl m promptu sini Chrisma el Oleum Calhecumenorum, dum infantes baptizandi deferuntur. Quovis autem in loco ex memoratis Sacia Olea custodiantur, sem­ per ac solemne cuique full sum ma cum reverentia eadem servare el custodire in Er. h sia. Ei quoniam longe decentius esset adhibitis luminibus assidue ardentibus ea- dem asservari ; proplerea, ul plures mo­ nent hac de re Scriploies, communieque est Ecclesiarum praxis, praestat, post vel prope Altare, in quo lecondilnr Sanctissi­ mum Sacramentum Custodiam collocare ; illae quippe, quae ratione SSiîu Sacramenti ardent lampades, custodiendis etiam reve­ rentor sacris oleis possunt inservire In hoc lniifii non insisto, quia, licet deceat lampadem ardere, ubi sacra olea asservantur, decentia tamen minime secum fert obliga­ tionem et praeceptum. Haud praetereunda sunl quae S. Carolus Borromaeus, ecclesia­ sticae disciplinae post Tridenlinum Conci­ lium Restaurator et Assertor eximius, quoad rem hanc sapienter constituit pro sua Me­ diolanensi Ecclesia. In III Provinciali Con­ cilio, el praecise in capite de iis quae ad sacramental ia el Sacramenta pertinent sta­ tutum lego « ul sancti Chrismatis el sancti Calhecumenorum Olei (idem mtelligendum de allero infirmorum) vascula non alibi, sed in Ecclesia religiose adserventur in Ci­ borio ahovc eiusdem Ecclesiae certo con siiliito loco, quem Episcopus comprobave­ rit ». Hic autem Ciborium, ne forte acci­ pias pro Tabernaculo, in quo SSfimm Sa­ cramentum adservalur; sed intelbgi debet pro Custodia separata, clave claudenda. Clare id palet ex alio eiusdem Provincialis Concilii loco, ex capite scilicet de iis quae ad SSmum Eucharistiae Sacramentum per­ tinent, in quo statuitur ul Tabernaculum pio sacra Eucharistia asservanda vacuum sil. En verba : « Omnino Sacra Eucharistia cum suo vase in eo dumtaxat servetur, aliud praeterea nihil ». Synodus eliam Ferrariensis expressius locum designat, in quo oleum infirmorum decenter el caute sit custodiendum : « Fenestellam propriam, atque ad hoc unice praeparatam habere debsi Saucium Oleum infirmorum, quam non­ nulli vocant Armarium. Propria ista debet esse haec fenestella in parte Ecclesiae ad cornu Evangelii, seu in quo adsit Taber­ naculum cum SSma Eucharistia ». Atque id est universaliter receptum ; el bene stat, quia frequenter accidit, ul, dum Viaticum infirmo defeiendum est, Oleum eliam in­ firmorum pro sacra unctione deferendum sil; quemadmodum expedii, ul prope baplismalem Fontem costodiantnr cum Chri­ sma tum Oleum Cathecumenoruin, quia adhiberi debent in sacro ministrando ba­ ptismate. Quod si in Pontificali Romana praeci­ pitur, ut iuxla Sanorum Canonum dispo­ sitionem sacra olea custodiantur, uique Epi­ scopus diligenter curet, ne Presbyteri m iis caute custodiendis négligentes sml : si Custodiae locus designatur, vel m Eccle­ sia , vel in Sacrario : co nitido el decenter ornato, ad quae verba notat Baruffaldus: «hoc oleum suum habere debet repositorium separatum a quocumque alio loco, nam neque m Fonte Baptismati, uequo in Tabernaculo, neque m Reliquiarum Sacrario, custodia reponi debet ». Unius­ modi locum m Ecclesia ponit, apleque dis­ tinguit aiens: «debet esse..... m pariete Ecclesiae ad cornu Evangelii Altans maio­ ris, seu in quo adsit Tabernaculum cum SSma Eucharistia.... eius ahiiudo a terra sil quanta sufficiat ad commode eam (fe­ nestellam, quae custodiam claudit) ape­ riendam, sine ope vel scalae, vel suppe­ danei.... ostiolum habeat ex ligno, quod bene claudat cum sera et clave.... et sub­ tus literis maiusculis haec verba legantur: SANCTUM OLEUM INFIRMORUM ». Enlne igitur vel nunquam, vel ali­ quando licitum sacrum oleum domi reli­ nere? Passerinus cap. 9, n. 102, quem sequitur Barbosa, non bene agore putat Parochum dubitantem de nocte se fore pro infirmo periclitante vocandum, si Vespere fer.il oleum ad suum cubiculum, ul voca­ tus expeditior procedat ; vel st de nocte reversus ab adminislralione Saciamenli, oleum non reponat in consueta fenestella seu repositorio Ecclesiae, sed retineat in cubiculo usque mane : verumlamen gravis eum piaculi minime damnandum putat, dummodo non adsit scandalum vel peri­ culum irreverentiae. Mei Instituti ratio non fert, ul in hac sententia discutienda immo­ ror. Dato autem quod in casu proposito infirmi perit litantis liceal Parocho per unam noctem vel partem noctis Sacrum Oleum domi relinere, ut promptius accurrat ad illud morituro ministrandum, ex hac generalis regulae limitatione recta consequi­ tur, ab regulae observantia sine urgentissima necessitate recedendum non esse, promdeque illicitum foro unica tantum commoditatis ralione Sacrum Oleum domi relinere. Quoniam vero m casu proposito agitur de consuetudine Parochorum, qui pro sua commoditate retinent Sanctum Oleum ; se­ cus respondendum non erat quam negati­ ve, hoc est consuetudinem esse reproban­ dam, damnandam el eliminandam. Scite lamen S. G unam posuit limitationem, excepilque casum necessitatis magnae distan­ tiae ab Ecclesia ; sed simul consultum vo­ luit honestae decentiae lulaeqiie custodiae, quemadmodum exigil Rubricae dispositio. Ad UtiBlUM Quaestionis qvartae. Sacro­ rum Oleoium dispensatio nequit differri us­ que ad Dominicam in Albis, nisi prius fieri neqinal ob locorum distantiam, viarum difficultatem el asperitatem, nec non ob aeris lemporumque vicissitudines el intem­ periem ; nec dilationis causa peli potest ah inducta consuetudine, quae potius appel­ lari debet abusus, datnnandaque corruptela. Rubricae generales cum Pontificalis, tum Ritualis, certam ponunt regulam, ut anle Paschalem solemnitatem Sacra Olea per Pa­ rochias distribuantur, nisi intercedat altura ex causis superius allatis. Non mihi est animus hic quaerendi num Sacrorum Oleo­ rum benedictio el consecratio, ceu non­ nulli Auctores volunt, a S. Fabiano Ponti­ fice fuerit instituta, quod probatum non est ; sed quoniam de ea mentio fit in magni Gregorii Sacramenlario el in veteri Ordine Romano ; ideo sub finem saeculi sexti vel saltem septimi mitium, de re liturgica Scri­ plores volunt invaluisse morem benedicendi i l conficiendi Sacra eadem Olea Feria V m Coena Domini. Quidquid autem de hoc sit, sali- nobis sunt Rituales et a Sede Aposlolica probati Codices, quibus in Sacramentis el Sacrameniahbus uti debemus. Porro Ponlificale Romanum titulo de officio in Feria V m Coena Domini notat el praecipit : « hac die singulis annis benedicitur Oleum Cathecumenorum et infirmorum, el conficilur Chrisma»; iubet vero Rituale Romanum de ns agens, quae ad sancta perlinent Olea : « Sanctum Chrisma et Sam ium Oleum, quod el Calhecnmenorum dicitur, quorum usu* «Ί in baptismo, eodem anno sini -be- nedicla ab Episcopo de more Feria V in Coena Domini ». Huic Rubricae allera suc­ cedit, videlicet : « Curet Parochus, ut m suo tempore quamprimum habeat, el tum vetera in Ecclesia comburat ». Quale autem tempus sit, ad quod referri debeat illud curet quamprimum, clare palet ex alia Rubriou· dispositione. Cum singulis annis Sabbato Sancio baptismatis Fons sil benedicendus, el in eo nova Olea Feria V in Goena Do­ mini sacrata debeant infundi, ul Rubric praescribit el habetur in cap. Si quis de consecratione, distinet. 4; consequitur cu­ randum esse, ul quamprimum, scilicet Sab balo Sancto, eadem Olea ad Paroecias de­ lata sini. Hoc ex Rubricarum inter se colli­ tis dispositionibus clare deducitur, ner non hanc esse obviam et legitimam, non arbitra­ riam interpretationem a Sacris Synodis pas sim confirmatam, quae mandant, ut Parochi anle Paschalis Solemnitatem Sacra Olea pe­ tant et recipiant. Sic Synodus Carthagi­ niensis IV, Canone 36, praecipit : < Presby­ teri, qui per Dioeceses Ecclesias regunt.... a suis (Episcopis) ante Paschalis solemnilatem Chrisma petanl ». Idem mandatum legitur in Synodo Vasensi Canone 3 : < ut per singula Territoria Presbyteri vel Mi­ nistri ab Episcopis.... per annos singulos Chrisma petant appropinquante Solemnitale Paschalis ». Adeundus aeternae memo­ riae Pontifex Benedictus XIV qui sparlam ham., Instil, ecclesiastic. 81. solita sua eru­ ditione doctissime illustravit. Quod si ex iis, quae huc usque allata sunt, clare palet Parochos teneri Olea Sa­ cra petere el accipere ante Paschalem Solemnilalem, nisi rationabilis causa interce­ dat, qua cohonestari queat dilatio ; eruntne sine censura dimittendi Decani foranei, qui Sacra Olea iam confecta ex una dumtaxat improbanda loci consuetudine ad Parochos mittere usque ad Dominicam, quae m Albis dicitur, differunt? Ex hac autem arbitraria consuetudine, quae legitimam causam non habet, illud consequitur grave incommo­ dum, ul, si interea contingat baptizari in fantem, vel infirmum extrema unctione mumri, cogatur Parochus veteribus oleis uti, quod nefas est, dum haberi possunt recenter consecrata. Si verum est a peccaio excusari non posse Parochum seu Sa­ cerdotem, qui stia culpa negligal aul sub reprobandae consuetudinis praetextu Olea recentia recipere, quibus utatur in admi­ nistration» baptismatis el extremae nnelionis, et une a reatu immunis habendus De- — 285 — camis foranetis, qui sine causa ant ulla ne­ cessitate, differat traditionem Oleorum ad l'sroecias, usque ad Dominicam in Albis î Audiendus Baruffaldus, qui litui, de Sacris Oleis haec habet : « Haec Olea debent esse eo ipso anno benedicta.... si Sacerdos ole­ retur veteri oleo, peccaret graviter, el quo­ que puniri deberet etc. »; el agens de Sa­ cramento extremae unctionis inquit: « de­ bet esse hoc Oleum illo anno benedictum ab Episcopo in Feria V in Coena Domini, quia, quamvis Doclores allegati per Cleiical. decis. (15, num. 1(1, concludant valide posse administrari Sacramentum extremae unctionis cum Oleo veleri benedicto. .. ni­ hilominus illicite semper Iit, quia est con­ tra praeceptum de singulis annis combu­ rendo veteri Oleo, el novo consecrando. Attamen in casu necessitatis, deliciente no­ vo, poterit adhiberi Oleum benedictum ve­ tus iuxla responsum Sacr. Congregationis Episcopor. 20 Mail 1590, apud Gavant, in Manuale Episcoporum verbo extrema un­ ctio num. 10 etc. Sed non omnis neces­ sitas excusat a culpa, verum illa lanium, quae non oriatur ex negligenlia el socor­ dia Sacramentum ministrantis, ideo, ut Baruffaldus prosequitur : < Si necessitate non urgeatur Parochus adhibens vetus Oleum, non videtur a peccato excusatus...... quia debet Oleum esse benedictum eo anno, ut praecipitur in cap. literis de consecrat., distinet. 3. Si vero Parochus careat Oleo noviler benedicto ob aliquem fortuitum casum, adeo ul ista delicientia absque sua culpa sil, poterit veteie Oleo moi ituros ungere, usque dum novum ipsi ab Epi­ scopo transmissum fuerit, etc. ». In casu autem proposito ob paritatem rationis haud poterunt excusari Decani foranei, qui cum differant ex una tantum loci consuetudine delationem Oleorum usque ad Dominicam m Albis, Parochis dant causam ul , si in­ terea temporis sit Baptismum administran­ dum , vel moribundus extrema unctione iiiiinieii Ius, veteribus Oleis .itantur. Ad Dubium I. Quaestionis quintae. Ad prunum hoc dubium quaesiti V recolenda Veniunt, quae supra diximus iu .nlnot.il. ad dubium unicum quaesiti III. Unum dumtaxat addere nivat. Cum sacra Olea iuxla Rubricarum dispositionem, traditas m Synodis regulas el doctrinam de re lilurgica Scriptorum, nequeant asservari, nisi in Ecclesia, ibique in custodiis respective adsignalis ; semper lamen decenti in loco, honesto ac luto , cuius fenestella clave sit clausa, ne aperiri queat, nisi a Rectore, vel Parocho, ad quem perlinet, ne exce­ pto quidem Oleo infirmorum, licet ad Sa­ cramentum extremae unctionis ministran­ dum urgeat quandoque ex inopinato im­ proviso casu verae necessitatis, (nisi casos praevisos sit, ut supra nolaturn esi) ; quis non videt locurn eo magis sibi vindi­ care Rubricam quoad Sanctum Chrisma el Oleum Cathecumenorum, pro quorum usu inopinatus dari nequii urgens casus ? Clare igitur paiel fas non es,e Parocho vel Re­ ctori Sacra Olea sibi ira lita relinere domi usque ad Dominicam subsequenlem, sed omnino teneri eadem deponere in decenti lutoque loco initis Ecclesiam ad id desti­ nato. Ad Dubium II. Quaestionis quintae. Quod vero allinet ad alterum hoc dubium, quod respicit solemnitatem deferendi sa­ cra Olea ad Ecclesiam, pravam hanc con­ suetudinem inductam fuisse non ex alia, nisi ex crassa ac supina ignorantia, lure existimo. Debelurne Sarramenlalibus ille extrinsecus honor, qui uni convenit SSmo Eucharistiae Sacramento ? Nonne Rubrica modum praescribit servandum in deferen­ dis Sacris Oleis? Iubet namque deferri de­ bere per ecclesiasticum Ministrum, ul de­ center el reverenter tractentur : « Paro­ chus, quantum fieri potest, curet ne per laicos, sed per se, vel per aliquem Sacer­ dotem, vel saltem Ecclesiae Ministrum haec Olea deferantur ». Ubi notandum est qnod non absolute praefata Rubrica excludit lai­ cos ab eorumdem delatione, sed monet tantummodo, ne Parochus l.iico huiusmodi delationem demandet ; quia quandoque contingere potest, praesertim iu parvis Op­ pidis ac Paroeciis ruralibus pro admini­ strando Sacramento Extremae Unctionis, ul alius non sit, nisi laicus, qui bursam cum Oleo infirmorum ad aedes infirmi deferat, impedito Parocho, necessitate urgente, spi­ ritualia Ecclesiae subsidia in agone posito infirmo ministrante Quum igitur Parochus per se nequeat, aliumque non habeat, nisi l.iicum ministrum Clerici vices fungentem, huic com mi'tere cogitur ul hoc praestet officium. Id lamen, quantum lien potest, vitandum est. Praeterea tam verum < si, quod m delatione Sacri Olei nulla adhibenda esi solemnilas, ul nec locum oblineat m actu administralionis : ideo Ritualis Rubrica monet, quod unica lanium paranda sil candela, quae deinde accensa ipsi iaiunijenti lamen praebeat, ad quae Rubricae verba Baruiïaldus notat: «Candela simili­ ter m promptu sil: nam etiamsi de die ministretur li«»c Sacramentum, neccsse est ut adhibeatur lumen non solum ad digni­ tatem Saciamenti.... adhibet hoc lumen Sa­ cerdos ad bene discernendas partes inun­ ctas el ad illas tergendas : ut innuit ipsa Rubrica relatis supra verbis : ipsiinungenti lumen praeheal ». Hem in Sacrorum Oleorum confectione Pontificale Romanum, Rubrica de Officio in Feria F in Coentt Domini, cum ea bene­ dicuntur el conficiuntur, mensam Mappa ornatam parari praecipit, nullum vero ver­ bum de luminibus in Mensa ponendis fa­ ni, el duo lanium lumina assignat hinc inde a lateribus Crucis deferenda, dum e Sacrario pergitur processionaliler a 1 Cho! iim pro conficiendo Chrismate atque Oleo Calheiumeiiorum, el dum posl illorum con­ fectionem ad Sacrarium deferuntur. Aliud revera est ipsa Oleorum benedictio el con­ secratio quae solemniler I’ll, pro quorum confectione Missa·· Sacrificium, inter cuius Solemnia conficiuntur, abrumpitur; aliud veru simplex illorum delatio, vel ad Ec­ clesiam, vel ad Fontem. El si pro illorum coDsecralione praescribuntur lumina, quae quidem non in Mensa, sed a Crucis lateri­ bus deferuntur, quaeque praescripta dici possunt pro actu processionis, el Cruci as­ signata videntur; haud quidem sequitur maiorem Solemnilalem in simplici praedi­ cta illorum delatione servandam esse. Mullo autem minus fas est eadem deferre sub baldachino ad Ecclesiam, ubi exponuuiur in aliquo Allan cum hymnis el eadem solemnilale portantur ad Fontem baptismalem, vique infunduntur; ceu Iit a mullis Pa­ storibus Gandavensis Dioecesis, ut in Quae­ sito. Quis autem ignorat non alilei ritus esse servandos, sed eo inoilo dumtaxat, quem Ecclesia praescribit? Modus aillent qui servatur ab aliquibus Gandavi, nedum perperam inductus est praeter et contra Rubricae dispositionem ; sed, quod gravius esi, damnandum in errorem rudem popu­ lum potest inducere, qui cum videat Sa­ cra (Jlea lania soleinnitale deferri et sub baldachino, ac in Allan exponi, in falsam opinionem venial, quod Sacris Oleis non reverentia dumtaxat, sed el cultus de­ beatur, qui, nm SSfuae Eucharistiae S>i ramento debetur. Aliud esi quod sa­ crum est ei Sacramentalibus adnunmratur revereri; aliud vero colere, hoc esi ado­ rare, el exlrinsecas illas solemnitales adhi­ bere, quae uni conveniunt Augustissimo Eucharistiae Sacramento. Neque reverentia confundi hoc sensu cum cultu debet, ul urium pro allero accipiatur : quae distinctio in distinctis eliam actibus externoque ap paratu, quae indicia sunt interioris animi sensus, omnino conservanda est. Iam vero cultus sive adoratio non Sacramentorum materiae, non Sacra mentali luis genericii, sed Sacra men lorum Auctori debetur. Quod si non veneratio solum, sed el cultus qui­ dem Lalriae Eucharistiae Sacra mento prae­ cipitur, Christo ipsi praestatur, qui sub panis speciebus occulle quidem, sed rés­ ilier in hoc Sacramento adesi. Ex hoc ipso non omnia Sacramenta aequalia sunt, quem­ admodum sacra Tridenlina Synodus defi­ nivit Canone 12, Sess. 6, de Sacramentis, quo anathema dixil contra eos, qui pari inter se dignitate omnia Sacramenta esse dicerent: « Si quis dixeril haec sepbm Sacramenta ita esse inter se paria, ut nulla ratione aliud sil alio dignius, anathema sil ». In Sacramento enim Eucharistiae prae 1er gratiam, quae a Sacramento confertur, Auctor ipse gratiae et adoratur, el recipi­ tur, in quo differentia el maior prae aliis Sacramentis dignitas esi posila. Puto autem a vero non aberrare si quis arbitraretur hanc ob ipsam ralionem, ne scilicet in errorem populus inducatur, neve falso fideles existiment Sacro Oleo deberi cultum el adorationem, quae uni convenit Eucharistiae, sine luminibus accensis, sine Campane sonitu vas Olei infirmorum de­ ferri debere sacculo coloris violacei inclu­ sum. Nonne enim hanc ralionem innuit Rubrica districte praecipiens occultam esso debere eiusdem olei delationem ? Agens quippe de casu, quo infirmus ad exitum vitae properet el Sanctum Oleum una cum Viatico deferri debeal: < Si lamen, iuquii, alius Presbyter vel Diaconus, qui Oleum Sanctum déférai, haberi possit, per ipsum deferatur, qui Superpelliceo indutus cum Oleo Sacro ocenlle delato sequatur Sacer­ dotem Viaticum portantem ». Ad quae verba notat Baruff ddiis : < Verum est, quod si celeri el diversi alii ecclesiastici Ministri adessent, omnes, quotquot essent, deberent simililei Superpelliceo indui, unde non distingueretur inter illos qtiisnam de· ferret Sacramentum Sancti Olei, eo magis quia, Ul praescribit Rubrica, debet occulte deferri ». N un si dios inter distingueretur Sacerdos vel Di.i> onus Oleum Sanctum de­ ferens, rudis populus facile posset reve- rendant cullumque confundere, eamdemlis 1747, impertienda sil pueris, qui de­ fectu aetatis primam Communionem nec­ qiie venerationem exhibere cum Sacramtnlo, mm Sancio Oleo. Neque praeter­ dum instituerunt », potius pertinet ad fa­ cultatem theologicam, quam ad lilnrgicam. eundum esi S. R, C. responsum, quo prae­ cipitur in delation·1 Olei Sancti ad infirmos Sed quoniam Sacra Congregatio d·· hoc nullam exlrinsecam solemnilatem esse adhi­ etiam ralionem habuit, e idem que definien­ bendam. Quum enim delatum inisset Sa­ do respondit ; el ego quoque in eodem cerdotes Ecclesiae S. Nicolai ad infirmos elucidando tantisper immorabor. Praemitto deferre solitos Mannam solemniler Super- de illis rem hic esse, qui possint per ae­ pelliceo indutos cum luminibus el lanter­ tatem, malitiam et conditionem peccare, nis, ac si Sacramentum extremae Unctionis ideoque Indulgentias lunandi idonei pu­ ad infirmos deferrent ; Sacra Hit. Congre­ tentur et sint, licet nondum censeantur gatio expresse reprobavit huiusmodi mo capaces ad Sacram Communionem perci­ rem, nedum quoad Mannam, verum eliam piendam. Nam quum Indiligentiae idea quoad Oleum infirmorum : « Non modo aliam praoupponal peccati, quod remis­ Mannam S. Nicolai, sed neque extremae sum sit quoad reatum culpae, sed supersit Unctionis Oleum solemniler cum Superpel­ remittendum quoad reatum temporali-* poe­ liceo el lanternis ad infirmos deferendum nae; et quum Indulgentia, sive partialis -it, sive totalis seu plenaria, aliud non sil, nisi esse ». Ita die 28 lanuarii 1600. Sed de hac re iam salis. remissio temporalis poenae pro peccatis Ad Dubium 111 Quaestionis quintae. actualibus quoad reatum culpae iam remis­ sis; hinc si quis per aetatem peccatum pa­ Ab hoc tertio dubio me paucis expedio. Nam repetenda Jiic forent quae dicta iam trare nequit, nec culpae ignoscendae capax sunt. Nulla enim ratio occurrit ; qua po­ esse potest, promleque nec poenae tem­ sita, queat adprobari solemnilas quoad in­ poralis, ac consequenter neque e:us remis­ fusionem Sacrorum Oleorum in Fontem ba- sionis sive Indulgentiae, quia deesl actuale plismalem ; si eadem haberi nequiverunt sublectum. Hoc ad redam rei, de qua agi­ Sabbato Sancio, dum sacra actio benedi­ tur, intelhgenliam , el ad omnes ambigui­ ctionis aquae peracta fuit. Auctores litur­ tatem aequivocalioneit-que vitandam bre­ gici agentes de hac Oleorum infusione di­ viter praemisso ; ad proposilnm dubium venio. Quum Indulgentia in sensu, quo lata ad aliam diem, nullam soleinnilalem accipienda est, non culpam respiciat, sed memorant adhibendam ; miilloque minus poenam, quia eius sublectum est poena locum sibi vindicare potest illa, de qua m dubio proposito. Sed quid opus est hlur- remittenda quoad illos, qui a reatu culpae fuerunt absoluti, ea con edi omnibus pote­ gicos Scriptores consulere, si expressam rit, qui adhuc poenae temporali pio qua­ habemus S. R. C. declarationem in Lucana, litate dimissae culpae sunt obnoxii; seu, ad dub. 3, hisce verbis conceptam : « An quod idem est, peccatores, quacumque in fas sit Parochis uti in collatione Sacramenti Baptismatis aqua in Ecclesia Matrice aut aetate sint cousiituii, omnes temporalis poenae remissionis generic* capaces sunt, Plebanali benedicta, cui privalim et separalim, el non in ipso actu benedictionis el Indulgentiam obtinere possunt, dum­ baptismatis Fontis fuerint infusa Olea Sa­ modo sint rite dispositi. Enim vero ad cra?» En responsum : < Parochi ex Ma­ acquirendum Indulgentiae bonum, iniuncla tricis Fonte aquam, cui Sacra Olea iam fue­ opera implenda sunt, inter quae si de ple­ naria res sil , ul plurimum adnumeraiur rint commixta, suscipere debent, quam adhibeant in Baptismi collatione. Qui vero Sacrae Eucharistiae sumptio. Non est mihi ante Fontis benedictionem Sacra Olei reci­ animus hic enumerare casus, in quibus pere non potuerunt, illa subinde privatitu forte plenariae Indulgentiae fructus acquiri possit, etiamsi praemissa non fuerit sacraac sfiparalim m aquam mittere poterunt ». Ita sub die 12 Aprilis 178B. Si privalim ineni.ilis Communio. Inquiri dumtaxat de­ bet num pueri doh capaces, sed nondum ex praefato responso Sacra Olea infundenda sunt, minue eliminanda est quaelibet ex­ ad Communionem sumendam per aetatem idonei, ad plenariam Indulgentiam lucran­ ii inseca solemnilas? Ad Dubium posthbmum. Dubium hoc po­ dam in vitae exitu admitti possint, etiamsi stremum, in quo quaeritur: «An benedi­ sacra Dape non fuerint refecti. Omnis (olli ctio cum Indulgentia plenaria, iuxla Con­ videtur dubitandi ratio ex Ccnstilulione stitutionem Benedicti XIV Pia Matera Apri­ -upralaudala Benedicti XIV ; legitur quippe in eiusdem exordio : « Pia .Maier Catholica dulgentia plenaria nuncupatur, cuiusque Ecclesia de aeterna filiorum suorum salute impertiendae ius in Apostolica Sede unira m prunis solicita, quum hanc inlelligat ab residet.... nec ullus in Orbe Terrarum an­ extremo ipsorum morlis articulo potissimum gulus esset, ubi Catholicae Religionis propendere, nunquam praetermisit omnibus fossoribus huiusmodi adiumenli copia deeseos subsidiis, pro huiusmodi temporis ne­ set pro extremo illo momento, quo ipso­ cessitate, opportunis iuvare atque instruere, rum salutis causa in discrimen adducitur ». lain iis nimii um, quibus opus esset ad ae­ Ex relatis Lilerarum Apostolicarum verbis, terna praecavenda supplicia , quam quae rite inter se collalis, erui posse videtur apia el salubria forem ad evitandas poe­ Ecclesiae curam fuisse el esse, quemad­ nas temporibus praefinitas, quas m alien modum ab omnibus quibuscumque culpis viia humanis plerumque spiritibus, eliam quemque peccatorem in mortis articulo ab­ dimisso mortalis culpae aelernaeque poe­ solvere, quacumque reservatione cessante ; ita el Indulgentiae thesaurum eodem morlis nae reatu, in purgatorio igne luendas, manere non ignorat ». Clare hic dicitur articulo omnibus aeque concedere. Atqui quod absolute genenca universalis Eccle­ quoad culpas e.irumque absolutionem milia ponitur exceplio ; ergo nulla eliam exceptio siae cura sii tie aelerna filiorum suorum Iit aui esse debet quoad impertiendam oblisalute, ei remissione temporalis poenae, nulla facia inter filios exceptione. Omnes tiendamqiie Plenariam Indulgentiam. Verum exceplio esset in casu , si illi , qui Indul­ igitur ex generali verborum expressione omnes Ecclesiae filii, qui peccaverunt qui­ gentiam oblinendi capaces forent, ulpule poenae temporalis rei, per sacrae Commu­ que temporali poenae subsum post dimissum mortalis culpae reatum, lucrandi Indulgen­ nionis defectum ob immaturam aetatem tiam capaces censeri debent, iis minime exce­ ab ea lucranda excluderentur. Ne igitur ptis, qui ob aetatis dumiax.il defectum non­ exceplio, ubi non est expressa, ponatur; dum sacram Synaxim receperunt. Ili nam­ dicendum erit etiam pueros, de quibus iu que , ul adulti , tiln sum piae matris Ec­ dubio, per verba illa omnibus etc. mori­ bundo* Fideles etc. Catholicae Religionis clesiae, iidemque in morus irliculo con siituli esse possunt, proindeque obnoxii professoribus etc. comprehendi. Secus si temporali poenae luendae ub aliquam cul­ diceretur, dici posset eos tamquam filios pam , foiie malina piaevenienle aetatem et Catholicae Religionis professores, qui­ bus adiuvandis Ecclesia magnopere studet, (uiinam m>n raro accideret) admissam, sed iam debita poenitentia expiatam. Ul autem quoad huiusmodi effectum, haud esse con clarius pateat generaliter omnes, qui pec­ siderandos. Quod contra Ecclesiae spiri­ tum forel, quae in omnes large diffundit caverunt, nulla facta aetatis distinctione, in praefatis Bene licii XIV Literis compre­ quae spirituali saluti proliciunt, el alienum hendi fideles, lia ni nemo temporali poenae esset ab ea charilate, qua omnes indistin­ sublectus posl culpae i emissionem ab In­ cte ac peramanter filios complectitur. dulgentia oblinenda excludatur, alia profe­ Plura eliam alia leguntur in Literis Aporam, quae m iisdem Lileris habemur. Post­ slolicis, ex quibus nullam in subieclis ad quam enim sapivniissiuiU' Pontifex gravio­ Indiligentiam hanc acquirendam idoneis ex­ rum recenserai quorumdam cuminum ab­ ceptionem faciendam palet ; salis siiperque solutionem reservatam vel uni dumtaxat lanium hic referre erat , quum eadem llomano Pontifici quoad universum Orbem, prorsus de his ac de illis ratiocinatio pos­ vel Episcopis in propriis Dioecesibus, sub­ sit institui ; et quum aeque generalia sint dit legulae generalis limitationem, casum­ verba, el n liscnminatim omnium Fidelium que excipit, si proximae mortis immaneat morlis articulum, el thesaurum Indulgen­ peiitulum. En verba : « Attamen adve­ tiae in tanta communi aeque omnium ne­ nient·· unicuique Fidelium supremo mi­ cessitate impertiendum respicianl. Ita ex. grationis die, omnes huiusmodi absolutio­ gi. quae sequuntur : « A fel. rec. Praede­ num reservationes cessare etc. Praeterea cessore Nostro Alexandro PP. VII.... in­ cum in Ecclesia immensus el inaestima­ dultum fuit, m Christifidelibus in morlis bilis existai thesaurus spiritualis. hoc articulo constitutis benedictionem cum In­ -■ mpvr summo studui curarunt Praedeces- dulgentia plenaria impertiri valeant ». Quid ->res noslri Romani Pontifices, ut illius di- plura? Clariora eliam sunt, nullamque adviln* m moribundus Fideles diffunderent, milium exceptionem, quae post pauca sub­ et maxima omnium amplitudine, quau In­ dit : « Ul enim multa- praetereamus con- — 289 — cessiones Indulgentiae plenariae monenti­ dederint signa contritionis etc. Iam vero bus Fidelibus indistincte applicandae » : si necessaria omnino esset sacra Commu­ quid ad rem nostram aptius? Si indistincte nio, neque Indulgentiam oblinendo idonei monentibus Indulgentiae plenariae conces­ essent illi, qui subitaneo morbo correpti siones sunt applicandae ; nullus ergo exci­ aut deglutiendi facultate privati, aut e vo­ piendas videtur, qui concessionis eiusdem mitionibus obnoxii, sacra refici nequeunt capax esse possit. Sed illi, qui sacram Com­ Eucharistia. Atqui ii capaces censentur, lan­ munionem nondum receperunt, idonei esse ioque beneficio nullatenus privantur, si repossunt, eo quod, dimissa culpa, superest risi mili 1er petiissent, dum sana mente et adhuc poena temporalis ab iisdem pio qua­ integris sensibus erant. Ex allata proplerlitate culpae luenda ; ergo haud ab gene­ ea universaliter admissa praxi consequi­ rali Indultu excipi debent, ac proinde ap­ tur Communionem tamquam conditionem plicari iis quoque poterii in mortis articulo omnino necessariam in recensitis casibus non benedictio cum adnexa Indulgentia. requiri: curnam tanto bono privandi eiunl Demum sapientissiinus Pontifex Episco­ pueri qui, ad percipiendam Eucharistiam, porum excitat solicitudinem, ne sinant mo­ etsi nondum idonei censentur, doli tamen ribundos lanLo beneficio privari; imo el eos capaces cum sint, aliqua culpa suam foe­ monet, ut etiam personaliter ad aegrotos darunt conscientiam, qua per Poenitentiae accedant. Postquam enim Episcopis aliis­ Sacramentum remissa, adhuc sunt tempo­ que Praelatis inferioribus, sed jurisdictio­ rali poenae luendae in hac vel altera vita nem in suis Territoriis habentibus, faculta­ obnoxii? Erilne deterior habenda horum tem fecerat alios subdelegandi, declarat : conditio, ita ut sint incapaces ea Indulgen­ « Non id propositum nobis fuisse, ut eos tia, quam pia mater Ecclesia cunctis fide­ prorsus eximeremus ab hoc paternae chalibus, sine ulla exceptione vel limitatione, ritatis officio per se ipsos adeundi miseros benigne elargitur? Imo potius beneficium aegrotos plenariae absolutionis in extremo extendi ad istos quoque putandum est, articulo adipiscendae cupidos ; sed ut co­ quo omnes adulti (dummodo aliud uon ob­ nnu pietatem opportune iuvaremus, ne, stet) capaces sunt, etsi ex allatis impedi­ dum ipsi aliis pastoralibus curis delinen­ mentis nequeant Communionem praemit­ tur, dulere debeant commissos sibi fideles tere. Quid insuper? Ideo ad lucrandas In­ hoc tanto spirituali beneficio destitutos ex dulgentias plenarias praemitti Communio hac vita migrare ». Quod si neminem ex debet, quia habetur ut opus iniunctum a hac vita discedere curandum est Episcopis, concedente, qui potest illud, si velit, non quin imio Ecclesiae thesauro gaudeat ; ne­ apponere; ergo absolute ei simpliciter ne­ que illi eo privandi sunt, de quibus in cessarium non est, el aliquo in casu potest proposito dubio ratio habenda est. Prae­ omitti, el omissio impedimento non est lucrandae Indulgentiae, ad differentiam al­ terea in praevia instructione ad formulam ienus conditionis, qua, expiata conscientia adhibendam ad impertiendam benedictionem in articulo morlis nulla fit mentio Com­ quoad reatum culpae, remittendus dumta­ xat supersit reatus temporalis poenae, quum munionis, sed dumtaxat Confessionis : < Si aegrotus voluerit confiteri.... si Confessio­ ad id consequendum fructumque Indul­ nem non petat, excitet illum ad elicien­ gentiae percipiendum indispensabdiler nedum actum contritionis; de binus benedi­ cesse sit status gratiae. Idipsum colligi posse ctionis efficacia ac virtute, si tempus fe- videtur ex praefatis Aposlolicis Literis Be­ lal, breviter admoneat, tum instruat atque nedicti XIV; quippe a sapientissimo Ponti­ hortetur, ut morbi incommoda ac dolores fice monitos video Sacerdotes, qui in ex­ in anleactae vitae expiationem libentei per­ tremo agone laborantibus spiritualia prae­ bent Ecclesiae auxilia : « Ul omni ratione ferat etc. ». His omnibus addenda est communis, studeant moribundos fideles ad novos de quae servatur, praxis impertiendi benedi­ admissis peccatis doloris actus eliciendos, ctionem, cui plenaria Indulgentia est ad­ concipiendosque fervenlissimae in Deum nexa, eliam illis, qui repentino morbo cor­ chantalis affectus, praesertim vero ipsam repti, sacram Synaxim in extrema illa pemortem aeque ac libenti animo suscipien­ nodo recipiendi capaces non sunt, si illam dam ». Quibus in verbis nulla Iit distin­ pelici ini, scilicet benedictionem et indul- ctio inter infirmum el infirmum, sed omnes ijentiam, dum sana mente et integris sen­ veniunt sub generali dictione moribundi sibus erant, seu ver isimiliter petiissent, tel fideles: de Communione vero ne verbum 19 — 290 — quidem, licel casas (nec infrequenler) dari possit, ul m mortis discrimine positus, et plenaria Indulgentia ditandus fuerit pluri­ bus retro diebus Viatico roboratus, el ad­ huc capax sil iterum sacra Dape se refi­ ciendi. Addere hic iuval aliud argumentum, quod, licel directe casum non respicial, tantam nihilominus ad illum relationem ha­ bet, ut nonnihil prosit ad ea, quae huc usque dicta sunt, confirmanda. Idem Pon­ tifex Benedicius XIV Apostolicis Literis ad Poenilentiarios directis, quibus enumeran­ tur facultates per integrum lubilaei annum Confessants concessas, alteram has inter ponit, scilicet in aliud pium opus, Indul­ gentiam lubilaei lucrandam, commutandi pueris, qui nondum ad Communionem per­ cipiendam videntur idonei. Ibi enim § 48, sic legitur : « Quamvis iniuncta pro hoc Iu· bilaeo Communio sil ; pueri tamen, qui non­ dum per aetatem ad propriam Communio­ nem admissi fuissent, neque intra hunc annum 'anctum Parochi proprii vel Confessarii iudicio admittendi videantur, cen­ seri possunt ab isto iniunclo opere legi­ time impediti, iisdemque Communionem in aliud pium opus arbitrio Confessarii prae­ scribendum commutari permittimus ». lam vero si pro lucranda lubilaei Indulgentia pueris Communio in aliud commutatur opus, el ideo commutatur, quia censeri debent ab altero iniunclo, Communione scilicet, legitime impediti ; cur non idem de iisdem censendum erit, qui in mortis articulo repenunlur? Imo pro hisce polior videtur ratio, propter quam tanto beneficio pri­ vandi non sint. Quod si ullum est tempus, quo iniunctum Communionis opus, vel in aliud commutetur, vel etiam nec absolute, ut in c su nostro, nec necessario requira­ tur: illud profecto est, cum maior pro ob­ linenda luendarum poenarum remissione urget necessitas, el maioribus ac oppor­ tunioribus subsidiis pia Mater Ecclesia Fi­ delibus omnibus in agone positis succurrere nititur. Aliquis fortasse erit, qui casum a casu distinguat, haereatque in eo quod pro lu­ bilaei In lulgentia oblinenda singularis fa­ cultas el dispensatio quaedam concedatur ; quamobrem videtur iniuncli operis commul itionem habitam fuisse a legislatore Pon­ tifice, ul necessariam conditionem, quae tamen desideratur pro pueris doli capaci­ bus positis in articulo mortis. At primum a Ivertendum est ea in Constitutioni (quae unico versabatur circa facultates Confessants concessas favore poenitentiam, ad offectum dumtaxat consequendi magnam lubilaei In­ dulgentiam) locum non habuisse casuin.il· terum, de quo in praesens est disputatio. Deinde alia attendenda ratio est, quae ponit differentiam. Benediclina Constitutio con­ sulit pueris, qui sani sunl et capaces id opus, in quod iniuncta Communionis con­ ditio commutatur: verum, qui in agone po­ siti reperiunlur, plerumque aliud adim­ plendi opus sunl incapaces ; non erit igitur et his succurrendum? Id repugnaret curae el soliciludini, quam habet pia Mater Ec­ clesia omnium filiorum, el fidei catholicae professorum, quaque omnes complectitur, el opportunis iuvare vult subsidiis in gra­ vissima illa necessitate. Hinc nil mirum si nulla singularis dispensatio, nulla singularis facultas concedatur, nulla commutatio fa­ cienda praecipiatur quoad positos in mortis articulo, licet necessaria sil pueris capaci­ bus el valentibus implere opus, in quod commutata est Communio ad lubilaei Indul­ gentiam consequendam. Sive igitur ratio habeatur linis, quem habet pia Mater Ecclesia in hac impertien­ da benedictione el indulgentia, sive eius­ dem Indulgentiae subiecli, sive communis cum aliis fidelibus oblinendi Indulgentiam necessitatis ad dimittendas temporales poe­ nas debitas pro peccatis iam poenitentia remissis, sive generalium Aposlolicarnm Lilerarum locutionum, sive praxis quae uni­ versaliter obtinet*, concludendum videtur pueros, de quibus m dubio, quatenus illam oblinendi capaces sint, per peccata patrata el iam quoad reatum culpae remissa, ali hoc singulari beneficio non esse ρχύιιΰβηdos ; quemadmodum Sacra C·. ngregalio m responsione ad propositum dubium decla­ ravit. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2«54. NEAPOLITANA. (4fi27) Quum inter Primicerium el Canonicos Collegiatae S. loannis Maioris Civitatis Nea­ polis nonnullae exortae essent controver­ siae ; hinc ad effectum imponendi iisdem finem, componendi dissensiones lurbatamqut· pai em restaurandi, aliquot dubia dis­ cutienda definie nd a qui delata fuerunt ad Sacror. Hit Congregationem; quae sub die­ bus 22 lunii et 25 Octobris 1697 el 5 lanuarii 1098 re diligenter matureque dis- — 291 — citssa, habilaque ralione iurium ulrique parti competentium, singulis opportunum dedii responsum. Ea inter in postrema pro­ positione illud quartum tenebat locum, quo quaerebatur : « An Primicerio solemntler celebranti Canonici pro Diacono et Subdiacono inservire teneantur?» Cui Quaesito, novis adhibitis curis, rcquisiloque alterius ex Magistris Caeremoniarum Voto, respon­ sum fuit : « Affirmative », decretoque ad­ dita fuit clausula : « Nec amplius in omni­ bus Causam praedictam pioponi decrevit ». Post longam fugam centum el triginta fe­ re annorum, credi merito poterat compo­ sitam rem fuisse, nec amplius litem fore instaurandam. Secus tamen accidit. Etsi enim quoad alia dubia, quae in praefatis Congregationibus discussa ac definita fue­ rant, nullo modo moveatur quaestio; non ita tamen evenit de illo, quod versatur circa assistentia») Primicaerio solemniter celebranti a Canonicis praestandam. Verum in novo hoc disponendo examine ab con­ sueto ludiciali ordine declinandum fuit. Nam cum ageretur de quaestione, quae a sacro Patrum Ritibus tuendis praepositorum Coetu discussa ac definita est, dubium pro­ ponendum erat sub altera ex sequentibus formulis: « An sil standum vel receden­ dum a decisis? » sive < An Decretum 25 Lumarii 1(598, sil confirmandum vel infir­ mandum? » Verum a solito declinantes Ca­ nonici, ac si de noviler exorta controver­ sia agendum esset, nec petita facultate de ledeundo, non obstante clausula amplius apposita postremo Decreto anni 109«, sim­ pliciter postularunt : < An Primicerio solemniler celebranti Canonici pro Diacono el Subdiacono inservire teneantur? » Ideo Sacra Congregatio non directe proposito Dubio respondit, el satius esse duxit praxi iudicialique ordini conforme antiquum con­ firmaro Decretum sub ea Rescripti formula : « Servetur omnino Decretum diei 5 la­ nuarii 1(598 ; el amplius ». Breviter haec adnolanda duxi ad uberiorem facti declanitionem. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2655. ROMANA (11128) BASILICAE COLLEGIATAE S. MARIAE TRANSTIBERIM. Hoc Decretum nulla indiget declara­ tione aut illustratione. Postquam SSihus I).Hinnus Noster Leo Papa XII, quem Deus ii. M. diu sospitem incoliimeinque servet pro universae Catholicae Ecclesiae bono, declaravit Sacra Congregat, responsa con­ formia esse Menti Suae, nulla superesl am­ biguitas circa intelligentiam Constitutionis Super unitersam datae apud S. Petrum anno Incarnationis Dominicae 1821, IV Kalendas Novembris, de nova Paroeciarum Almae Urbis oidinatione. Quod praeser­ tim respicit dispositionem expressam in § Id nos maxime contendentes. Etenim Sa­ cratissimus Princeps datis regulis mediis­ que comparatis, quibus Parochi simul pos­ sent cum muneris dignitatem tueri, tum diligentius, expeditius, commodius Anima­ rum curae incumbere, speciali quodam modo distinxit, novoque auxit honore il­ los, qui lanquam Vicarii Curati erant con­ stituendi in Palriarchalibus, Basilicis minoribus ac Collegiatis. Hos namque praeter Parochialis muneris, quod commune cum aliis Parochis, exercitium habent, novo au­ xit decore el ornamento, decernendo ul lidem ac eorum successores nunc el m perpetuum Palnarchalium Ecclesiarum Be­ neficiariis Ordinis Presbyleralis accenserenlur, ubi primum Beneficiaria Praebenda va­ casse l, similique modo Vicarii perpetui aliarum Basilicarum minorum el Collegiatarum Canonicatum de Massa primo vaca­ turum oblinerent. Sed hoc non salis lussil insuper, donec vacaret aliqua ex prae­ fatis Praebendis, eosdem illico stallo aliis­ que praerogativis, praeemmenliis ac insi­ gnibus poliri el gaudere, ul celeri vel Beneficiarii, vel Canonici ex Collegio, re­ spective poliuntur el gaudent. Ex his cla­ rissime palet, quod si Parochus, vel Bene­ ficiarius, vel Canonicus, qui usque dum honorarius fuit, stallum inter Beneficiarios vel Canonicos Ordinis Presbyleralis supra ceteros inferioris Ordinis in sua institutio­ ne occupavit, licet nondum Praebendam adeptus, postquam hanc consequulus est, factusque verus Canonicus, verusve Beueficialus, a sede, quam tenuerat, nullo mo­ do, nullo sub praetextu aut quaesito co­ lore est exturbandus, vel iure ascendendi privatus ; quia cuiuscumque Ordinis sil Prae­ benda vacans, quam ipse obtinuit, vigore tamen praefatae Constitutionis Presbyleralis evasit, ei uti talis in perpetuum habenda erit. Ideo m hoc peculiari casu ex mente el voluntate salis expressa Pontificis Le­ gislatoris, qui primus erat in Ordine Diar.onali, nequibat ad Presbyteralem ascen­ dere, eo quod huiusmodi ascensus uni competebat Vicario Curato, et alia quaeli bet dispositionis Aposlolicae interpretatio erronea erat, ac proplerea irriti et ina­ nes artus omnes, qui ex falsa interpreta­ tione sequuli sunt. Sed in re tam clara non interest immorari diutius, postquam Legislator ipse Pontifex Summus hunc sen­ sum esse voluntati suae conformem decla­ ravit. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2057. (4631) ALEXANDRINA. Ex Decreto colligimus Cathedralem Ec­ clesiam Alexandrinam anno 1803 suppres­ sam fuisse, dein vero in Collegialam com­ mutatam, in quo statu qualilaleqiie per­ severavit usque ad annum 1817, quo tan­ dem a sa. me. Pio VII Aposlolicis Litteris datis die 2 Augusti in Cathedralem fuit re­ stituta, aut noviter erecta, dato in nova Dioecesium circumscriptione eidem Eccle­ siae Episcopo. Scire nullatenus interest num intermedio tempore, quod a suppres­ sione ad reintegrationem vel novam ere­ ctionem computatur, legitime fuerit in veram Collegialam conversa : illud potius attendi debet, quod Capitulum usquequo existent! Cathedral· inservivit, slelitqiie Episcopalis Sedes, consuevit Horis Canoni­ cis addere Officium parvum B. Μ. V., illud defunctorum, Psalmos Graduates ac Poemtentiales diebus fetialibus vel recurren­ te Officio ritus simplicis, iuxta formam prae­ scriptam in Rubricis Breviarii a Sancto Pon­ tifice Pio V reformati. Ab hoc onere ad­ implendo, extincto Capitulo, cessatum fuit prout cessarunt iura aliaque onera omni­ bus Cathedralibus communia, vel peculia­ ria vigore Instituti et Constitutionum Ale­ xandrini Capituli. Eo tamen reinlegralo, vel per restitutionem, vel per novam ere­ ctionem, reassumenda erat etiam vi prae­ fatae Pianae Constitutionis antiqua consue­ tudo recitandi Ufficium parvum B. M. Vir­ ginis etc.; nec poterant Dignitates el Ca­ nonici, ut perperam nonnulli opinabantur, se ab eodem onere ita solutos credere, ul ad interruptam consuetudinem redire non tenet enlur, eo sub praetextu quod m Luens Aposlolicis reintegi ationis aut novae erectionis de eadem consuetudine re ^sumenda nulla mentio occurreret. Id opus non erat, el sicuti restituebantur an­ tiqua mra, Ha etiam el onera, vel ex lege, vel ex consuetudine, stilem quoad ca, quae respiciunt Divinam Psalmodiam in Choro persolvendam. R ilionv- autem subii- p lesque argumentationes ab aliquibus pro­ ductae, ut sese Capiluliimque eximerent a praefato onere, pillantes per réintégrationem vel novam erectionem , restitu­ tam praefatam consuetudinem non esse ha­ bendam. Merito igitur re delata ad S. R. C., Eminentissimi Patres eidem praepositi ni­ hili habendas esse allatas rationes et sub­ tiliter deductas argumentationes declara­ runt; proplerea restitutum Capitulum te­ neri ad recitationem Officii parvi B. M. Vir­ ginis etc., iuxta consuetudinem, quae ob­ tinuerat usque dum Cathedralis Capitulum steterat. Haud prodesse poterat interrupta consuetudo ad sustinendam opinionem con­ trariam : nam eadem S. C. in quaestioni­ bus hac super re quandoque exortis nihil pendendum morem censuit ab laudabili consuetudine alienum, quacumque ex cau­ sa idem fuerit inductus, semperque respon­ dit parendum esse Constitutioni S. Pii V. et Rubricis Breviarii reformati, primaevamque consuetudinem esse restituendam. Ita sub die 28 lanuarii 1606 in una Suessae el in Pacen. cum petiissent Canonici el Capitulum declarari : « An tenerentur re­ citare Officium B. Μ. V., illud defuncto­ rum etc. prout assignantur in Breviario re­ formato etc., quae recitari consueverunt ante acceptationem dicti Breviarii reforma­ ti, sed non in omnibus diebus in Rubricis postea praescriptis iu memorato Breviario reformato, sed m quibusdam lanium die­ bus: quae consuetudo in desuetudinem post­ ea abiit », sub inani praetextu quod Con­ stitutio S. Pii V non obligat sub poena pec­ cati mortali ; responsum fuit : * Teneri in Choro recitare Officium parvum B. M. V. etc. m diebus, in quibus assignatur m Breviario reformato etc. ; extra Chorum excusari, si.... non celebrent ». Ita sub die 10 lanuarii 1609. Vide etiam aliud Decretum in Segnnlina die 10 Martii 1657 ; ei laudem in Nolana lanio cum rigore id esse i nie 11 igendu in ab eadem S. C. decla­ ratum foil sub die 20 Martii 1660, ul mos semel inductus nequeat aboleri per conti mam consuetudinem posi Bullam Pii V introductam , el hanc esse abusum imp)aesci i/ilibtleui. Si abusus impraescriplifeilis esi, quanam talione, colore ac prae­ texui poterunt Cathedralis Alexandrinae Dignitates el Canonici ab onere se censere solutos, cui sese obligaverunt Breviarium reformatum acceptantes ? Nt- quis opponat Dei return in Nucerina die il lunii 1620, quo declaratum fuit ab ■fc. — 293 — Episcopo cogi non posse Nucerinae Cathedralis Canonicos ad recitandum in Choro Psalmos Graduates etc. Nam ea in Ecclesia similis consuetudo non aderat, el numquam adfuerat ; nec proplerea novum onus erat imponendum, quo eiusdem Capitulum se gravare nolebat. Igitur Decretum hoc, el siquae sunt alia huiusmodi, contradictionem mm involvunt, sed inter casus el casus ponunt differentiam, ut clarius explicatum video ab eadem S. C. in Pernambncen. die 't Septembris 1775; nam ad dubium hisce conceptum verbis : « An Capitulum possit in bona conscientia omittere recitationem Officii parvi B. Μ. V. in diebus simplici­ bus et fecialibus, eo quod tenues sint di­ ctae Praebendae, et nulla adsit consuetudo praedictum Officium parvum recitandi ? » respondit : « Officium parvum B. Μ. V. in diebus simplicibus et fecialibus, non abro­ gata tamen consuetudine quae in contra­ rium fortasse vigeret, tuto posse omitti ». Ex hoc responso facile quisque inlelhgit quid sil servandum ; nam luto omitti posse praefatam recitationem respondit, quia ex­ positum fuerat nullam adfuisse consuetu­ dinem, sed simul Decreto additam voluit clausulam conditionemque praeservalivam: Non abrogata tamen consuetudine, quae in contrarium fortasse rigeret : quod idem est ac si responsum fuisset : Consuetudi­ nem omnino servandam recitandi praefa­ tum Officium, si aliquando ea in Calhedrali obtinuisset. Haec adnolanda duxi, non quia Decre­ tum latum pro Ecclesia Calhedrali Alexan­ drina illustratione indigeret, verum ul os­ tenderem quae constans sil Sacr. huius Congregationis mens el sententia, videli­ cet, quod nullo sub colore, nullo sub praetextu, nulla ex causa recedendum sil a recitatione Officii B. Μ. V. in Choro, etiam si quacumque ex causa constet mo­ rem a Rubrica praescriptum fuisse inter­ ruptum. Ab hoc onere dumtaxat libera esse Capitula, quae nullo unquam tempore illud sibi imposuerunt. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2G59. BUGELLEN. (4633) Quoad assislenliam praestandam Epi­ scopo ponlificaliler celebranti, vel in Pon­ tificalibus sacris assistenti Mysteriis, clara est Caeremonialis Episcoporum dispositio, nec mihi datum est mlelligere unde orta sil peliiaque dubitandi ratio, propter quam / duo dubia discutienda definiendaque Sacr. Bit. Congregationi proposita fuerunt. Porro de Presbytero assistente, de quo dumtaxat quaestio est, praefatum Caeremoniale lib. 1, cap. 7, num. 1, ita disponit, et generalem dat regulam : < Inter omnes Episcopi mi­ nistros, qui ei in Divinis el assistunt, et serviunt, primus et dignior est Presbyter assistens, qui idcirco debet esse dignior ex Presbyteris tam Canonicis, quam Dignita­ tibus, qui in Choro cum aliis sedere so­ lent, nec refert quo nomine nuncupetur, an Archidiaconns, an Archipresbyler, ut digne el decenter officium suum exercere valeat, el opportune Episcopo rem divinam agenti ministrare possit ». Quid clarius, quid evidentius decerni poterat ad desi­ gnandam certam personam, quae Episcopo celebraturo praebeat assislenliam? Atqui quum dignior ex omnibus, qui in Calhedrali Bngellen. sedent in Choro, est prima Digni­ tas, quocumque nomine ab aliis, si quae in­ super sunt, distinguatur, palam fit, rectaque consequitur ad ipsam peilinere officium Presbyteri assistentis. Id tam verum est, ul in eadem Caeremonialis dispositione ad­ hibeatur dictio debet, quae praeceptum importat : ideo ab hoc exercitio nequit se eximere prima Dignitas, et alieri qui se­ quitur locum cedere, nisi legitime sit im­ peditus. Verumlamen Episcopi non semper Mis­ sam in Pontificalibus celebrant el Vespe­ ras decantant, imo frequentius Divinis cum Cappa intersunt Officiis. Cuiusnam ergo eril hoc in casu munus assistentiae ? Provisum id video in eodem Caeremoniali. Ibidem num. 7 : < Episcopo vero non celebrante, « sed Vesperis aut Missae solernni per al« lertim cantatae praesente, tunc Presbyter < Canonicus dignior post Dignitates assistat, « prout el duo Canonici Diaconi in habitu « canonical) sine paramentis ». Ex hisce Caeremonialis verbis duo deducuntur, vi­ delicet ad Dignitatem spectare assistentiam Episcopo Sacra ponlificaliler peragenti ; di­ gniori ex Canonicis quando Episcopus suam tantummodo praestat assistentiam : quo in casu tam ipse Canonicus, quam duo assi­ stentes Diaconi m habitu canonical! sine pa­ ramentis respectivis officiis funguntur. Praefatis Caeremonialis dispositionibus apprime consona sunt S. R. C. Decreta. Cum enim Dignitates Cathedralis Monopolilanae quaesivissent declarari quis inser­ vire debeat Episcopo solemniter celebranti pro Presbytero assistente, el quis quando — 2Ô4 — Episcopus non celebrat, sed lanium Divi­ nis praesens esi? sub die lf» Decem br. 1632 respondit : < Aut Praebendae sunl dislin< ctae in Presbyterales et Diaconales ; el « tunc Episcopo solemniler celebranti as< sistere debere pro Presbytero assistente < digniorem de Capitulo, quocumque no« mine nuncupetur, dummodo sit in Sa< cerdolio constitutus ; Episcopo vero non < celebranti, sed lanium praesenti, pro < Presbytero assistente inservire debere di< gniorem Canonicum post Dignitates. Aut < Praebendae non sunl distinctae ; el lunc < Episcopo sive solemniler celebret, sive < Divinis lanium praesens sil, pro Pre< sbytero assistente inservire denere di« gniorem de Capitulo iuxla dispositionem < Caeremonialis lib. 1, c. 7, el 8 ». Id ipsum confinmlum fuit in Beneventana sub die 21 Martii 1671. Omitto alia De­ creta, quibus idipsum confirmatur. Atque ita constanter servatum fuit in Ecclesia Ca­ thedral· Bugellensi. Al nunquam desunt turbidi ingenii homines, qui dissidias quae­ runt, alienaque iura usurpare conantur. Hoc novissime accidit in ea Cathedral·, in qua unus adest vel alter ex Canonicis, qui Di­ gnitati assislenliam in solemnioribus dum­ taxat competere contendit, el hoc munus digniori Canonico tribuit, si solemnia agit Episcopus in Festis secundae classis, el in benedictione Candelarum, Palmarum el Ci­ nerum. Iure igitur Dignitates ad sacram hanc Congregationem confugerunt ad iura ser­ vanda, quae ex Caeremonialis dispositione ipsis conveniunt, nequaquam Canonicis, nisi in earumdem defectu. Equidem non ignoro eruditissimum Calalanum in eam abiisse sententiam, ul cre­ deret Episcopo celebrante in Festis mino­ ribus aul Fenis, assislenliam competere non Dignitati, sed Canonico, praeserlim ubi Or­ dines non sunl distincti. Verumlamen tanti viri opinio omni destituitur fundamento. Ideo enim eam sequitur, quia talis esi pra­ xis Pontificiae Cappellae, quae lamen trahi nequii ad Ecclesias Cathédrales. Pontificia enim Cappella suos habet peculiares riius ei caeremonias, nunquam pro alus Ecclesiis io exemplum afferendas, in quibus non Caeremoniale peculiare Augustini Palrilii pro eadem Cappella dispositum, sed aliud quod Episcoporum dicimus servandum omnmo est. Iam ergo si Episcopis licel in quibus­ cumque Festis, ac etiam diebus Ferialibus, Vesperas et Missam ponlificabler celebi ire; imo si ad aedificationem Fidelium quam· maxime decet, ul Solemnia ipsi agant in nonnullis Fustis secundae classi.., pionl sunt Festa Annuncialionis, Conceptionis, Nativitatis B. Μ. V., Aposloloi uni ac etiam alia, quae peculiaria sunl ob populi vene­ rationem ac pietatem, el in quibus, si Iubet, solemniler Episcopus celebrat ; ser­ vanda omnino sunl quae in Caeremoniali praescribuntur, praesertim cap. 7. Quoniam autem cap. 34, num. 2, libri 2, post enu­ merata Festa, in quibus decet ut Episco­ pus Pontificalia solemniler peragat, additur: vel etiam arbitrio suo in aliis Festivitati­ bus per annum, quandocumqne ei placuerit; palam fil quod nihil immutandum sil quoad Presbyterum assistentem, celebrante Epi­ scopo in Festis etiam minoribus diebusque ferialibus. Idem pariter dicendum est, quando ipsemei Episcopus candelas, cineres et palmas benedicit. Dignitates quippe el Canonici in his quoque benedictionibus sa­ cra induunt paramenia. Atqui, ul supra vidimus ex eodem Caeremoniali, dignior Canonicorum quando munere fungitur Pre­ sbyteri assistentis, hoc praestare debel of­ ficium in habitu canonical·, el sine para­ menlis; unde facile consequitur non ad ipsum pertinere assislenliam in supra rela­ tis sacris functionibus, verum id perlinere ad primam dignitatem : nempe pluviali as­ sumpto, ad sedem episcopalem accedere, ministrare naviculam, porrigere aspersorium, deindeque thuribulum. Verbo cuncta perstringam. Primae Dignitatis est, vel ea impedita, alterius, quae succedit, praestare assislenliam Episcopo, dum sacra a Dignita­ tibus el Canonicis sumi debeni indumen­ ta, vel Celebrante Episcopo, vel supra me­ moratas functiones peragente : Canonico ve­ ro digniori, dum assistentia debetur sine sacris paramenlis, sed in habitu chorali. Atque ita ad proposita dubia respondens, S C. declaravit iululligendam esse Cae­ remonialis Episcoporum dispositionem. ADNOTATIO SUPER DECRETO 2660. VERONEN. (4634) Praeslal heic loci maiori clarilalis gra­ tia subiicore facti expositionem una cum Voto a me confecto, quod Sacra Congre­ gatio, re malare discussa, dignata est adprobare. Fin dalVanno 172S, sollo il giorno 6 Mag- — 295 gio, viene asserito che il P. Ignazio Reli- Tabernacolo col Sagramento; e nella sera gioso dell’Ordine dei Carmelilani Scalzi si rinnuova la funzione collo stesso rito e con publico IslromenlO (è dono di una Te- ceremonie pralicale nella matlina. Cost ca, enlro la quale si conservatio le tre se- viene asserito essersi fallo sino agli ultimi guenti reliquie, cioè: Ligni SSmae Crucis tempi, senza che i Vescovi in occasione di I). X /. C., Veli cuiusdam albi, cl alterius Sagra Visita abbiano (alto verun Decreto Veli rubri intincti seu aspersi Sanguine contrario; anzi si pretende, che i Vescovi pretioso Plagarum Christi Domini Nostri, medesimi abbiano talvolta praticalo alcuni coll’aulenlica di Fra C risos tomo Calvi del- de’ suddelli alii di special Culto. Inolire vien soggiunto, che la cosa finn 1'Oriline de’ Predicalori, Vescovo di Cefalonia e di Xante, alia Chiesa Parrocchiale agli ultimi tempi a noi prossimi, è stata pacifica, ed il rito sopraccennalo non ha di S. Ambrogio di Valpolicella, Diocesi di Verona. sofferlo verun cambiamento, nè ha inconTali reliquie furono accetlale dalla Co- tralo verun coniradillore. Provvcdula perô munità del Luogo e dal Parroco della ultimamenle la Chiesa del nuovo Arctprelt* Chiesa con i segin-nli patii : cioè che sieno nella persona del Negrini, questo, come custodite in un Tabernacolo a due spurtelli più esperto, più zelante per l’osservanza e a due Chiavi, una delle quali abbia a dei sacri riti, variô il consueto sislema, ed appoggiato al prescrilto delle Rubnche e restare presso la Comunilà del Luogo, c l’allia presso il Parroco della Chiesa; che al Decrelo di colesta Sacra Congregazione debbano esporsi con certo determinato nu­ dell’anno 1736 in una Brixien. dei 15 Selmero di luini e colla maggior solennità tembre riformô la funzione ed il rito, innella lerza Festa di Pasqua, in cui havvi censando in piedi il Reliquiario conleiienle in quella Chiesa 1’indulgenza Plenaria ; le suddette Reliquie, e non riponendolo come ancora in caso di gravissima nécessita. nel Tabernacolo col Sacramento, Sopra il Tabernacolo, in cui custodite sono Una lal variazione non è da dire quale le suddette Reliquie, o a meglio dire so­ e quanto rumore e disturbo cagionasse nel pra 1’Allare, o allro luogo apparlato e Popolo, che proruppe in appresso in scondecente, ove forse resta collocato l’anzi- vencvoli questioni ed espressioni di dubdetto Tabernacolo, leggesi Ia seguente Iscri- biezze e dillidenze loccanti la Religione e zione: Guttas pretiosissimi Sanguinis D. N. la Fede. L C., Velum U. Μ. P. eodem aspersum, In queslo sialo di rose, essendo l’alTare parram Crucem de Cruce Salvatoris : le­ assai serio e delicato, prudentenienie il nite Adoremus. suddelto Arciprele si recô a suo dovere di In adempimenlo dei palti convenuli consUllarne Monsig. Vescovo di Verona, dal nello slabihlo giorno, cioè nella lerza Fe­ quale ebbe in risposta l’approvazione del sta di PJ3qua, si ia Ia funzione, che viene di Ini operato ; ed allesochè non solo il Popolo era rimasto oITeso per la succennata msiderala Ia maggiore della Chiesa e dei Paese con grande solennità e maggiori riforma di rito, ma allresi alcuni, se non sfarzi di sacra pompa : e cosi fors'anche si tutti i Preli ed Ecclesiastici di quella Parpralica nelle straordinarie esposizioni del­ rocchia; perciô conchiude il Vescovo: < Legle anzidelle Reliquie, che fassi in caso di ga questa lellera ai suoi Preti, e li faccia gravissime nécessité. Si soggiunge, che da capaci. Ad essi poi loccherà di far capace il Popolo in buone maniéré: il che otlepochi anni fa venue erella una magnifica Cappella in riconoscenza di parlicolai gra- nuto dal Dio della Pace, dell’Umiltà e delrobbedienza, si passeri per gradi a fare zia riporlata in occasione di militari sac la diminuzione di Culto eccessivo e privo cheggiamonli. II culto, che in tale solennità si presta di ragionovole fond amento ». alie anzidetle Reliquie, è il seguente. Nella Non si poleva rispondere e provvedere maltina vien trasferita la Teca, che le con­ con maggior maturité e saviezza : ma convene, all’Altare, in cui si conserva il San- vien dire, che non perciô sia riuscilo di lissimo Sagramento, si espone sill Trono, ridurre al dovere tutti gli Ecclesiastici e si canta la Messa, il Celebrante le venera Popolazione. Quindi si credette indispensacon doppia gennflessione, ed in fine bene­ bil dovere dal zelante Parroco Negrini di dice il Popolo al modo st esso, che pre- avanzare ricorso a codesla Sacra Congre­ scrillo viene e si fa col Sagramento. Qnindi gazione, ad effello di avere una decisiva viene collocato il Reliquiario nello stesso risoluzione, con précisait· ciô che è toile- rabile e ciô che non si deve assolulamente permettere. Taie è la serie e l’esposizione del fallo, sui quale debbon solloporsi ad esame due punli. Il primo riguarda l'idenlilà delle snpposle Reliquie e specialmenle di quelin, che dicesi del preziosissimo Sarigue : il se­ conde poi è relativo alii disiinlivi di spe­ cial culio, che per uso, o a meglio dire per abuso, finora si sono pralicati e son ripulaii adesso degni di riforma. Riguardo al primo, relativo all'idenlilà delle supposle Reliquit·, mi sia pur lecilo di francamenle esporre il mio sentimento ; il quale <· sembrarmi di avere «uflicieuLi molivi da doverne dubilnre. II dono si fece da un Carmelilano Scalzo, dai quale venne supposlo di averlo ricevulo da allro Religioso Domenicano Ve­ scovo di Xante e Cefalonia. Ardilo non sembrerô, se poca fede a me sembra di poter preslare alla aulenlicilà ed identilà delle Reliquie, venule da quelle Isole, delle quali gli abilanti, o siano Greci, o siano La­ tini, per lo pili non sono di gran cultura, nè fomiti di quella sana e giusta crilica, c he in ragion di Reliquie è necessaria per discernere le vere dalle false, ovvero dubbie. Non voglio qui disputare sulla Reliquia della Croce, nè sull’allra del Velo di .Ma­ na SSriia : Ia mia grave dubbiezza cade su quella, che si vuole essere dei preziosiss,mo Sangue di Nostro Signor Gesù Cristo. Si dice nell’Aulenlica : Alterius Veli rubri intincti seu aspersi Sanguine pretioso Pla­ garum Christi Domini Nostri. Se il Velo è rosso, come potrà dislinguersi che di sangue è asperso? Nella custodia delle sacre Reliquie presso Monsign. Sacrista è certo, che niuna ve ne ha di lai sorb ; vi è bensj del Velo di Maria SSma con porzione della fimbria, che si dice volgarmenie cimosa, la quale é di lili rossi lessula. Or dunque non polrebbe la decantata Reliquia essere una porzione degli accennali fill? Per lo meno evvi un a valida ragione da dubilarne. Checchè perô sia di ciô. cerlo è per allro che sospelle e dubbie sono le Reliquie tulle, che si vogliono dare a credere e-sere del preziosissimo Sangue di Nosiro Signor Gesù Crislo. Nê occorre qui recar le ragiom, per le quali debbono aversi per incerte e sospelle quelle che per tali vengono supposle e decanlale. Li più accré­ ditai! Scrillori lengono per fermo esser piultoslo per Reliquie del prodigioso S>n- gut! emanalo in Berilo da una prodigio*^ Imuiagine oltraggiaia dagli Ebrei. Fra gl* allri posson vedersi Benedetto XI\,deCanonizalione Sanctorum lib. 4, part. 2, cap. 10, num. 8, 9, 10, ed Onoraio tji S. Maria, Ani­ mati vers. de regulis el usu Crilices, loin. 3, disseri, β, arlic. 1, el sequen. Questo fe in quanlo all'idenlilà ed au­ lenlicilà della supposla Reliquia. Si polrebbt qui aggiungere, elle qualunque ne sia la provenienza, la celebrilà ed allre simili circostanze sono per lo meno d’incerta qualili. La più cerla è quella che si conserva in Manlova; ma la Sacra Congregazione dei Rili nell’accordarne ed approvarne l'Uflizio si per Manlova, come per allri hioghi, si aslenne affallo dai dir parola che polesse aversi per decisione de qualitate sanguinis: come ce lo attesta lo stesso Benedetto XIV loc. cil. num. 10, in line. Vengo ora al secondo punlo relalivo ai disiinlivi di special Guild finora preslali alia supposla Reliquia, che da alcuni vorrebbonsi soslenere. Mi sia qui permesso di richiamare a memoria quel che è accadulo in Roma parecchi anni addielro , menlre era degnissimo e zelantissimo Vicario Sua Eminenza Riîia il Sig. Cardinale della So­ maglia, ora Decano del Sacro Collegio e Se­ cretario di Sialo. Conservasi nella Chiesa Coilegiaia di S. Nicola in Carcere una Reliquia asserila e ripuiala essere dei Sangue dei Nosiro Signor Gesù Crislo, Ia quale fu da qualche secolo indieiro donata alla medesima da uno de’ Principi della nobile ed anlica Casa Savelli; ed e sialo solilo di esporla con . qualche solennilà, specialmenle nei Venerdi Sanio. Coll’andare dei lempo, cioè dodici o quindici anni addielro, si procurô di esienderne il Culto con allre estrinseche dimoslrazioni, cioè di portare la suddella Re­ liquia in pubblica solenne Processione. L'esempio venne imitato da allri, e per due anni si fece una simile Processione dalla Chiesa della Madonna de' Monti, Ia quale possedeva o aveva di recenle oltenula una piccolissima Teca, con una quasi impercellibile macchietla rossa in mezzo ad un te­ nue frammenlo di lela, asserendosi essere : Particula Sanguinis D. Pi. 1. C. La novilà di lali Processioni non potô non cagionare, corne addivenir suole, diversilà di opiniôni . e la più sana parle era di senlimenio, che pei Ptnceriezza di lali Reli­ quie non couve.. ero simili dimosirazioni eslrinsech··, cinfe |;t solennilà della Proces- — 297 — sione e I'uso del Baldacchino. Non mancarooo i Superiori Ecclesiastici di sotioporre l'affare a diligente esame, e si convenue in line che nulla «’innovasse circa I’esposixione solita farsi nella Collegiala di San Nicola in Carcere alia ricorrenza del Venerdi Santo ; ma in quanto alit* Processioni, queste vennero assolulamente inibile. Di più per rappoi to alia Reliquia, che conservavasi nella Chiesa di S. Maria de’ Monti, dopo di essere stata esaminata, fu credulo espedienle di ordinare che venisse riposta e custodita Ira le altre Reliquie, ma nulla più si facesse in venerazione della medesima. Da ciô, che si è dello fin qui, ognnno (omprende quale e quanta cautela deliba usarsi, aflinchè a simili Reliquie non si presti un indoveroso eslrinseco cullo, ed il Populo non venga indolto in errore. C.iô lanlo è vero, che trallandosi del vivifico Legno della Santa Croce, come altresi delle Reliquie delle sacre Spine inlessule nella Corona posta sul Capo del Divin Redcntore, la Sacra Congregazione de’ Riti permise bensi che porlar si potessero in Processione, ma il dislinlivo del Baldacchino fu accordato sollanlo ubi adest consuetudo immemorabi­ lis; come dai Decreti dolia stessa Sacra Con­ gregazione delli 12 Luglio 1704 ed in una Gadicen. dei 26 Agosto 1762. Poslo ciô per venire al caso noslro sul pnnto dell’identila delle supposte Reliquie, mi sembra di far uso di quella moderazione e cautela, che suol pralicare la Sa­ cra Congregazione de’ Riti, quando si traita di concedere qualche Uflizio e Messa, a molivo della devozione e venerazione, che preslasi alia Reliquia medesima, poichè nella concessione vi appone la clausola : « cilia lamen adprobaiionem Reliquiae » ; giacchè questo ô un incarico, che si apparliene alia cura e vigilanzade’ rispellivi Vescovi, i quali, prima di permettere il cullo e la venera­ zione aile Reliquie, debbono esannnare quali siano, da quai luogo eslralle, da chi aulenticale, unitamenle ad altre circostanze, che rendano una moral certezza della verilà, identilà ed aulenlicilà delle medesime. Anti, benchè nella prima Isliluzione della Con­ gregazione dei Riti, nelle questioni, che su ciô possono insorgere, alla medesima ne apparlenesse l’esame : ora perô privativamente spolia all’allra in appresso istiluita super Indulgentiis et sacris Reliquiis. Ma quanliinquo snl punto dell'idenlità ed aulenticilà ora mm s’ingerisca la suddella Congregazione de’ Riti, se non in certi casi parlicolari, conviene per allro alla mede­ sima per Islilulo e dirilto il conoscere e d ichia rare quali disiinlivi di culto e di ve­ nerazione debbano preslarsi aile sacre Reliqnie, secondo la varielà delle medesime, e quali debbano essere vietati, come abu­ sivi ed indoverosi. Perciô, qnantunqne spé­ cial cullo si debba agli Islromenli della Pas­ sione del Noslro Divin Redentore, corne sono la Croce, le Spine ecc.; nondimeno debbono essere dislinli da quelli, onde adoriamo la sacra Eucaristia, si riposta nei Tabernacolo, corne patente alla pubblica venera­ zione. Da quanto ho riferilo, detlo e riflellulo sin qui, mi sembra, che nei présenté esposio caso, senza enlrare in questioni e dispute, che porlerebbero troppo m lungo e mollo tempo e studio ricercherebbero (il che non so di quale vanlaggio fosse per essere) mi sembra, dissi, potersi strella* mente rispondere, che titra adprohationem assertarum Reliquiarum, si abbia a scrivere lellera a Monsig. Vescovo di Verona, m cui si dica, che la Sacra Congregazione dei Riti è restata ben soddisfalla della di lui saviezza per le dispositioni prese, insinuate e prescritte all’Arciprele della Chiesa di S. Ambrogio; ed atiesochè nello siesso Reliquiario, in eut si conserva la supposia Re­ liquia del Sangue, havvi ancor quella della Santa Croce, non permelia allro cullo ed altri disiinlivi di venerazione, se non quelli che convengono al sacro Legno, con vielare la doppia genullessione, l’incensazione del celebrante genuilesso, la benedizione ad instar Sacramenti e la riposizione nei Tabernacolo col Sacramenlo, ed altre simili circostanze, se mai vi fossero, indoverosamenie introdotle. Faccia poi uso della sua prudenza per illuminare il Popolo, e spe­ cialmenle gli Ecclesiastici, se alcuni di que­ sti tutiora persistessero nella mal concepita opinione, con far loro conoscere la ragionevolezza di qnanto a nome della Sacra Con­ gregazione ha dovulo ordinare. Né puô dubilarsi della di lui esallezza nell’esecuzione, avendone dato un saggio sicuro colla lel­ lera responsive all’Arciprele di S. Ambro­ gio, dal quale era slalo consultato in que­ sto affare. Polrebbe perciô farsi il seguenle breve Reseri lio : Cilia adprobaiionem Reliquiarum, scri­ batur Rmo Episcopo, iuxta mentem Sacr. Congregationis. — 298 — Mens esl, nt permittat tantummodo illas venerationis el cultus significationes, qu.ie conveniunt Reliquiis de Cruce D.N.I.G.; prudenter vero suavilerque per se vel per alios discretos Sacerdotes curet Populum docere et erudire, ne scandalum patiatur ex praescripla indebiti cultus reforma­ tione. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2661. PATAVINA. (4636) Antiqua est nonnullorum querela, qui arbitrantur el praedicant plura reperiri De­ creta a Sacrorum Rituum Congregatione lata, quae sustinent sese inter adversa fronte pu­ gnare. Hi aulem errant quammaxime, quia plerumque non distinguunt casum a casu ; ignorant quandoque habendam esse ratio­ nem consuetudinis, vel immemorabilis, vel legitime inductae et difficillime sine of­ fensione el scandalo abrumpendae; neque considerant in aliqualibus speciebus, atten­ tis diversis faclorum circumstantiis, a iuris ligore consulto posse vel debere recedi quoad ea, quae circa disciplinam versan­ tur, quin ulla generali regulae noxa infe­ ratur. Quapropter si qui forle inveniatur el sil, qui huiusmodi querelam instauret in praesenti casu; cum Sacra Congregatio Pa­ tavinae Ecclesiae illud negaverit, quod sub die 21 Aprilis 1668 Augustanae Ecclesiae, el sub die 26 Novembris 1696 Beneven­ tanae indulseral : iste certe haud discrimen attendens, quod casum inter el casum in­ tercedit, falsa sua opinione deceptus a vero longissime aberrat. Sacra etenim Congr. in Patavina Oratoris precibus abnuens generali regulae Pontificalis standum esso iure sancivil, legesque lilurgicas, quae hac in re vetustissima el gravissima semper viguelunl, quasque setvandas voluit, neque vel nulla vel levissima admodum intercedente i alloue, infirmandas est passa; quum ex insliluio ritus omnes et caeremonias in ri­ tualibus Libris praescriptas (nisi rationabilis gravisque causa adducatur) eadem S. C. de­ beat potueri. Neque sibi adversatur conliadicitque si in Beneventana Emi Archiepiscopi, qui postea in Petri Cathedra se­ dit Benedicius Xlll appellatus, postulatio­ nibus mnuens, rationabilibus de causis con­ cedi po. Hinc huiusmodi Vesperae separalim non persolvuntur in Choro, sed celebrantur in Missa, quae, ul aliae diei functiones, (per anticipationem) peragitur; ideo dumtaxat ad pnvatim eas recitandas tenentur, qui Missae non adstiterunl intra quam fueram absolutae. Quapropter locus non esl, eas ponlilicaliter persolvendi, nisi intra Missam, prout fieri debet ab Episcopis, qui gene­ ralem Ordinationem promovendorum cnm ad Minores, tum ad Sacros Ordines pera­ gunt, vel etiam possunt, si velint, etiamsi non adsint ad Ordines promovendi ; quia Episcopis numquam interdictum est agere Pontificalia. Quod autem iure proprio, el ex dispositione Caeremonialis Libri, possunt Episcopi, haud aliis permissum est, qui ex privilegio gaudent limitato usu Pontifica­ lium, el stricte tenentur ad id quod in privilegio expressum est. Idcirco Archipresbyter Collegialae Bilneocaballi, ut Vespe­ ras Paschalis pontificali 1er celebraret in Sab­ bato Sancio, deberet etiam in Pontificali­ bus alias functiones, el praesertim Missam, a qua Vesperae separari nequeunt, persol­ vere. Atqui pontificalem Missam non ei esl in Sabbato Sancto celebrare permis­ sum; ideo etiam nec Vesperas, quia privi­ legium Missam solummodo designat pro solemni die Paschalis, non autem pro Sab­ bato Sancio. Eius autem intentioni obesi polius, quam prosit resolutio Sacrae Congregationis Con­ cilii diei 1) litlti 1785, qua declaratum fuisse assentur, quod Paschalis solemnilas exorditur a Missa Sabbati Sancti. Esto qui lem ita sil ; sed quoniam inter designa lis m Privilegio Missas, illa Sabbati San­ cti non occurrit, sed ea lanium exprimi­ tur solemnilatis Paschalis, quid ultra quae­ rendum esl, ul Archtpresbyter Orator va­ nam suam petitionem agnoscat? Casus vero Sacrae Congregationi Concilii propositus, quo se tueri posse confidit, a specie no­ stra quatnmaxime distat, nec ullam habere Γ — 307 — potest relationem ad eamdem. In illo quip­ pe agebilut de Canonico, qui ex fundatio­ ne tenebatur dumtaxat·, d' intervenire (in Choro) nolle solennilà del SSiho Natale,
  • . Rubrica autem generalis Til. XXX. de hymno Te Deum, num. 4: «Similiter quando dicitur Te Deum eo hymno dicto, slalim inchoantur Laudes, praeterquam in nocte Nativitatis Domini, quia tunc dicitur Oratio, postea celebratur Missa ». Habemus ilaque clarissime praescriptum ordinem, el unionem Missae cum Matutino, el Laudum cum Missa. Dixi ordinem hunc a Rubrica pro Choro praescribi ; in privata enim re­ citatione nulla est obligatio seiungendi Lau­ des a Matutino, ul omnes ferunt Auctores. Item Caeremoniale Episcoporum euindem omnino ordinem indigilal lib. 2, cap. 24, § 9. Super allatis Rubricae verbis seu prae­ scripto inquit Telamus: « Post Matutinum dicitur Missa in Choro »; el Gavantus in Ru­ brica Breviarii Sect. 6, cap. 5, num. H : « Laudes sequuntur Missam primam de ae­ terna Generatione ». El num. β ubi Francolini sententiam negativam profert de can­ tanda Missa ante Canonicam horam Primae, secundo loco haec habet : « Neque dicas sufficere Laudes ante Missam secundam, tum quia non debent dividi a Nocturnis, nisi quantum Missa prima occupat tempo­ ris quod intercedit, cum sint unica hora». Sive ilaque sequamur Rubricam particula­ rem Breviarii, sive Episcoporum Caeremo­ niale inspiciamus, is ordo ab omnibus Ru­ bricis praescribitur, ul novum omnino sil, el contra Rubricas, el contra vetustissimam Ecclesiae consuetudinem ei universalem disciplinam, Missam primam a Nocturnis dividere, el Laudes ante Missam canere, cui uniri semper debent, el eo ordine, qui a Rubrica praecipitur, sive media nocte, sive summo mane, aliqua accedente iusta causa, Officium Nativitatis peragatur. luval hic aliquid animadvertere, el ge­ neralem proferre regulam, quoad Matutini el Laudum recitationem (loquor de Officio in Choro persolvendo) ul inde rationem investigemus peculiaris huius diei Rubricae. Certum est Laudes a Nocturnis ex generali regula dividi non debere, et quum Laudes ab Amalario Malulinale Officium appellan­ tur, ideo sic vocari, quia soni pars Officii Matutini, ei idcirco hoc etiam non termi­ natur separatim a Laudibus. Ex hoc ipso, quod iuxta Romanum Ritum Matutinae Lau­ des recitantur coniunclae cum Nocturnis, factum est ut Matutini nomen aequivocum quandoque fuerii, el quid diversum iuxta Auctores varios non semel hac voce inlelligatur. Aliquando acceptum est pro solis Nocturnis separatis a Laudibus, aliquando pro aggregato ex Nocturnis cum Laudibus usurpatum esi, quatenus una eademque sil Olficii pars, el diversas non constituant partes; aliquando denique pro solis Laudi­ bus. Benedictus XIV Institut. XXIV, n. 9, Amalarium sequens, unionem Matutini cum Laudibus indicat : « Nobis salis est tempus indicare, quo iuxta Canonum sanctiones Matutinum una cum Laudibus persolvantur; quae sane coniunguniiir, cum Amalarius tradat se a .Magistris Romanis responsum habuisse nullum inter Matutinum el Laudes tempus intercedere ». Ex hac doctrina el au­ ctoritate, el ex Rubrica palet certissimum Laudes a Nocturnis numquam seiungi. Seiun­ gi tamen debent, ul vidimus, in Officio Nati­ vitatis Domini. Quaenam, quaeso, particula­ ris huius Rubricae erit ratio? Si Benedi­ ctum XIV audiamus, memorata Institutione hanc rationem affert : « In pervigilio Nati­ vitatis Domini Matutinum a Laudibus seiungitur, ante quas Sacrum peragitur. Cum enim circa mediam noctem Missae Sacrifi­ cium celebrari debeat, nimis absone Lau­ des eo tempore canerenlur». Quodnam est illud tempus? Illud nempe, quod paullo ante eadem Institutione eodemque numero Amalario adhaerens indicaverat, scilicet ab initio crepusculi ad ortum solis. Est ergo haec ratio ab hora desumpta simul el ab unione Laudum cum Missa ; cui cum Lau­ des coniungi debeant, Missae vero Sacrifi­ cium circa mediam noctem debeat cele­ brari, ul utrumque servetur, et unio scili­ cet Laudum cum Missa, el tempus minus Laudibus inconveniens, hae post Missam potius, eas a Nocturnis dividendo, recitan­ tur, quam immediate post Nocturnos, ul ge­ neralis regula exposceret. Haec est ratio a Ben. XIV adducta. Iam quis tam sapienti, tam erudito Pontifici audeat contradicere, quin temeritatis nolam apud omnes incurrat? Ratio quidem haec est, sed non sola. Haec enim ex convenientia potius horae qua Lau­ des, iuxta morem, recitari debent, el ex praecepto simul eas a Missa non dividendi, quam ab intrinseco desumpta est. Alia ta­ men est ratio, si quid video, ex ipso in­ trinseco mysterio, quod recolitur, deprom­ pta, el Officii huius diei propria, quam af. — 315 — feri Durandus in suo Rationali Divini Offi­ cii lib. (·, cap. 13, num. 10; quam et hic afferre haud dubitem : < Generatio Divini­ tatis, scribit ipse, praecessit generationem humanitatis, el quia illarum notitia fuit no­ bis lamiis maiei ia, ideo Laudes sequuntur. Missa praecedit, quia prius fuit aeterna generatio, de qua Missa ista loquitur, quam aliqua creatura fuerit, quae Deum laudare potuerit. In Laudibus quasi choream duci­ mus: Quem vidistis Pastores? El ipsi re­ sponderunt : Natum vidimus elc. » Haec Du­ randus. Iam lolum Officium Divinum nihil aliud per sese est, nisi quoddam Divinarum Lau­ dum genus, quae sive psalmis, sive hy­ mnis, sive canticis, sive aliis huiusmodi ab Ecclesia statutis, in Dei laudem et hono­ rem canuntur. Tamen haec Officii pars, quae Laudes specialiter nominatur, ideo hoc do­ natur nomine, quia speciali 'quodam modo laudes Deo concinuntur. In his enim ad jubilandum Deo, ad Ei benedicendum, ad Eum laudandum Fideles excitantur. Hoc posito, si ex Durando Missa huius nodis est nobis laudis materia, quia sane in pri­ ma Missa Nativitas Christi ad salutem el redemptionem humani generis speciali mo­ do Fidelibus per Evangelium annuncialur, quae iam per Angelos vigilantibus super gregem suum Pastoribus annunciata fuit, el gaudium magnum nuncialum pariter fuit, quod omni Populo erat futurum ob Salva­ toris nativitatem ; quid aequius, quid ra­ tionabilius quam el in recolendo quotannis hoc mysterio speciale hoc Deum laudandi genus, sive Laudes, post Missam reserve­ tur, el Missae immediate coniungalur ? Cum specialis hac nocte ratio reperiatur eas a Noctuinis dividendi, et Missae immediate coninngendi ? Unum postremo hic addere non alie­ num a proposito erit, quo confirmatur el seiunclio Laudum a Matutino, Missa inter­ posita, el Laudum cum Missa immediata coniunclio. Antiquitus non modo separatae erant Laudes huius Officii a Nocturnis, sed Missa prima, quae media nocte celebrari solebat, complebatur cum Benedicamus Do­ mino, non autem cum Ite Missa est, quae verba iuxta communiorem Lilurgicorum sententiam nihil aliud nisi dimissio Populi sunt. Testatur hoc Micrologus, qui h.inc ad­ ducit veleris huius ritus rationem his ver­ bis : < Ne populo quasi licentiam abeundi infra Malulinales Laudes dedisse videamur, quas slalim post Missam iterum concrepan­ tibus signis incipere solemus ». Iam si an­ tiquitus, ut Populus post Missam Laudibus adesset, omittebantur hac nocte verba, quae illius dimissionem sive ab Ecclesia disces­ sum indicabant ; quo maiori argumento nleiiiur ad probandum ex antiquitate ipsa hanc Laudum cum Missa coniunciionem, quae adhuc ab Ecclesia servatur, suam habere originem, ac proinde malo prorsus se ges­ sisse, qui contrarium servavit? Demum ali­ quibus in Ecclesiis alius hac nocte serva­ batur peculiaris ritus, el ideo servabatur ut Populus in Ecclesia relineretur. Ritus autem eral, ul inciperentur Laudes stalim post Communionem, et complebantur post Orationem, quae dicitur in fine Missae, eo sane modo, quo Vesperae una cum Missa in Sabbato Sancto decantari solent, in qui­ bus una eademque oratio el Missae est, et Vesperarum. Iam si antiquitus, ul Populus post Missam Laudibus adesset, verba appo­ site omittebantur, quibus illius dimissio sive ab Ecclesia discessus indicebatur, ne Populus discederet, Laudes post Commu­ nionem inchoabantur, el complebantur cum Missa. Quonam maiori argumento ulemur ad demonstrandam Laudum cum Missa in hac nocte coniunctionem, quae servatur ab Ecclesia, non solum iure adhuc ser­ vari, sed ex ipsa antiquitate suam habuisse originem, ac proinde male sese penitus ges­ sisse, qui ul ex Dubio palet, a speciali hoc Ecclesiae ritu discessit ? Aliud quoque hoc breviter investigan­ dum occurril, quod non inutile fortasse erit. Quidam sunl, sed pauci sane, qui autumant Matutinum huius noctis, dicto post Orationem Benedicamus Domino, conclu­ dendum esse cum versiculo : Fidelium ani­ mae etc. Innituntur fortasse hi Decreto S. R. Congregationis in Thelesina sub die 24 Aprilis 1742 dato, quod sic enuncialum est: < Non esi omittendus in fine cu­ iusvis Horae Fidelium animae, quando post eam immediate dicitur Missa, sed servan­ dus adamussim textus Rubricae XXX Bre­ viarii Romani » ; Versiculum hunc adden­ dum statuit Ecclesia, cuius pietas erga de­ functos ea est, ut peraclo Divino Officio, aut illius partibus ad utilitatem vivorum, suffragetur slalim el Defunctis, qui degunt in Purgatorio. Hic est finis Ecclesiae, quae etiam praecipit per Rubricas, ul quibusvis Horis Canonicis addalur. Iam videamus, si locum habeat hac node in fine Matutini. Ex decreto et intentione Ecclesiae dicen­ dus est hic versiculus in fine Horae cuius- — 314 — in hoc servari debet quidquid praescribi­ tur, et ordo prorsus non est invertendus, nec pro libito prima Missa a Matutino, el a Missa Laudes dividi debent. En verba Rubricae particularis : < Et dicto Bcnedicamiu Domino celebralur, prima Missa post mediam noctem, qua finita, dicuntur Lau­ des». Rubrica autem generalis Til. XXX. de hymno Te Deum, nnm. 4: « Similiter quando dicitur Te Deum eo hymno dicto, statim inchoantur Laudes, praeterquam in nocte Nativitatis Domini, quia tunc dicitur Oratio, postea celebralur Missa ». Habemus itaque clarissime praescriptum ordinem, el unionem Missae cum Matutino, et Laudum cum Missa. Dixi ordinem hunc a Rubrica pro Choro praescribi ; in privata enim re­ citatione nulla est obligatio seiungendi Lau­ des a Matutino, ut omnes ferunt Auctores. Item Caeremoniale Episcoporum eumdem omnino ordinem indigi tat lib. %, cap. 24, § 9. Super allatis Rubricae verbis seu prae­ scripto inquit Tutamus: « Post Matutinum dicitur Missa in Choro »; el Gavanlus in Ru­ brica Breviarii Sect. 0, cap. 5, num. 5: < Laudes sequuntur Missam primam de ae­ terna Generatione ». Et num. (I ubi Fran* colini sententiam negativam profert de can­ tanda Missa ante Canonicam horam Primae, secundo loco haec habet: «Neque dicas sufficere Laudes ante Missam secundam, tum quia non debent dividi a Nocturnis, nisi quantum Missa prima occupat tempo­ ris quod intercedit, cum sint unica hora». Sive itaque sequamur Rubricam particula­ rem Breviarii, sive Episcoporum Caeremo­ niale inspiciamus, is ordo ab omnibus Ru­ bricis praescribitur, ut novum omnino sil, el contra Rubricas, el contra vetustissimam Ecclesiae consuetudinem et universalem disciplinam, Missam primam a Nocturnis divideie, et Laudes ante Missam canere, cui uniri semper debent, et eo ordiue, qui a Rubrica praecipitur, sive media nocte, sive summo mane, aliqua accedente insta causa, Officium Nativitatis peragatur. luvat hic aliquid animadvertere, el ge­ neralem proferre regulam, quoad Matutini el Laudum recitationem (loquor de Officio in Choro persolvendo) ul inde rationem investigemus peculiaris huius diei Rubricae. Certum est Laudes a Nocturnis ex generali regula dividi non debere, el quum Laudes ab Anulario Matulinale Officium appellan­ tur, ideo sic vocari, quia sunt pars Officii Matutini, el idcirco hoc etiam non termi­ natur separalim a Laudibus. Ex hoc ipso, quod iuxta Romanum Ritum Matutinae Lau­ des recitantur coniunclae cum Nocturnis, facium est ut Matutini nomen aequivocum quandoque fuerit, el quid diversum iuxta Auctores varios non semel hac voce intelligalur. Aliquando acceptum est pro solis Nocturnis separatis a Laudibus, aliquando pro aggregato ex Nocturnis cum Laudibus usurpatum est, quatenus una eademque sit Officii pars, el diversas non constituant partes; aliquando denique pro solis Laudi­ bus. Benedicius XIV Institui. XXIV, n. 9, Amalarinm sequens, unionem Matutini cum Laudibus indicat : « Nobis satis est tempus indicare, quo iuxta Canonum sanctiones Matutinum una cum Laudibus persolvantur; quae sane coniungiintur, cum Amalarins tradat se a Magistris Romanis responsum habuisse nullum inter Matutinum el Laudes tempus intercedere ». Ex hac doctrina el au­ ctoritate, el ex Rubrica patet certissimum Laudes a Nocturnis numquam seiungi. Seiun­ gi tamen debent, ul vidimus, in Officio Nati­ vitatis Domini. Quaenam, quaeso, particula­ ris huius Rubricae eril ratio? Si Benedi­ ctum XIV audiamus, memorata Institutione hanc rationem affert : « In pervigilio Nati­ vitatis Domini Matutinum a Laudibus seiungilur, ante quas Sacrum peragitur. Cum enim circa mediam noctem Missae Sacrifi­ cium celebrari debeat, nimis absone Lau­ des eo tempore canerentur ». Quodnam est illud tempus? Illud nempe, quod paullo ante eadem Institutione eodemque numero Amalario adhaerens indicaverat, scilicet ab initio crepusculi ad ortum solis. Est ergo haec ratio ab hora desumpta simul et ab unione Laudum cum Missa ; cui cum Lau­ des coniungi debeant, Missae vero Sacrifi­ cium circa mediam nodem debeat cele­ brari, ul ulrumque servetur, et unio scili­ cet Laudum cum Missa, el tempus minus Laudibus inconveniens, hae post Missam potius, eas a Nocturnis dividendo, recitan­ tur, quam immediate post Nocturnos, ut ge­ neralis regula exposceret. Haec est ratio a Ben. XIV adducta, lam quis tam sapienti, tam erudito Pontifici audeat contradicere, quin temeritatis nolam apud omnes incurrat? Ralio quidem haec est, sed non sola. Haec enim ex convenientia potius horae qua Lau­ des, iuxta morem, recitari debent, et ex praecepto simul eas a Missa non dividendi, quam ab intrinseco desumpta est. Alia ta­ men est ralio, si quid video, ex ipso in­ trinseco mysterio, quod recolitur, deprom­ pta, el Officii huius diei propria, quam af. — 315 — fell Durandus in suo Rationali Divini Offi­ cii lib. 0, « ap. 13, num. 16; quam el hie afferre hand dubitem : < Generatio Divinitalis, scribit ipse, praecessit generationem humanitatis, el quia illarum notitia fuit no­ bis laudis materia, ideo Laudes sequuntur. Missa praecedit, quia prius fuit aeterna genei.rtio, de qua Missa ista loquitur, quam aliqua creatura fuerit, quae Deum laudare potuerit. In Laudibus quasi choream duci­ mus: Quem vidistis Pastores? El ipsi re­ sponderunt : Natum vidimus etc. » Haec Du­ randus. lam lotum Officium Divinum nihil aliud per sese est, nisi quoddam Divinarum Lau­ dum genus, quae sive psalmis, sive hy­ mnis, sive canticis, sive aliis huiusmodi ab Ecclesia statutis, in Dei laudem et hono­ rem canuntur. Tamen haec Officii pars, quae Laudes specialiter nominatur, ideo hoc do­ natur nomine, quia speciali ’quodam modo laudes Deo concinuntur. In his enim ad iubilandum Deo, ad Ei benedicendum, ad Eum laudandum Fideles excitantur. Hoc posito, si ex Durando Missa huius nodis esi nobis laudis mater ia, quia sane in pri­ ma Missa Nativitas Christi ad salutem el redemptionem humani generis speciali mo­ do Fidelibus per Evangelium annunciatur, quae ïam per Angelos vigilantibus super gregem suum Pastoribus annunciala fuit, el gaudium magnum nuncialum pariter fuit, quod omni Populo erat futurum ob Salva­ toris nativitatem ; quid aequius, quid ra­ tionabilius quam el in recolendo quotannis hoc mysterio speciale hoc Deum laudandi genus, sive Laudes, post Missam reserve­ tur, et Missae immediate coniungalur ? Cum specialis hac node ratio reperialur eas a Noctuinis dividendi, el Missae immediate coniungendi ? Unuin postremo hic addere non alie­ num a proposito eril, quo confirmatur el seiunclio Laudum a Matutino, Missa inter­ posita, el Laudum cum Missa immediata coniunclio. Antiquitus non modo separatae erant Laudes huius Officii a Nocturnis, sed Missa prima, quae media nocte celebrari solebit, complebatur cum Benedicamus Do­ mino, non autem cum Ite Missa est, quae verba iuxta communiorem Liturgicorum sententiam nihil aliud nisi dimissio Populi sunt. Testatur hoc Micrologie, qui hanc ad­ ducit veleris huius ritus rationem his ver­ bis ; < Ne populo quasi licentiam abeundi infra Malulinales Laudes dedisse videamur, quas stalim post Missam iterum concrepanfl tibiis signis incipere solemus ». lam si an­ tiquitus, ul Populus post Missam Laudibus adesset, omittebantur hac node verba, quae illius dimissionem sive ab Ecclesia disces­ sum indicabant ; quo maiori argumento ntemur ad probandum ex antiquitate ipsa hanc Laudum cum Missa coniunclionem, quae adhuc ab Ecclesia servatur, suam habere originem, ac proinde male prorsus se ges­ sisse, qui contrarium servavit? Demum ali­ quibus in Ecclesiis alius hac node serva­ batur peculiaris ritus, et ideo servabatur ul Populus in Ecclesia relineretur. Ritus autem erat, ul inciperentur Laudes stalim post Communionem, et complebantur post Orationem, quae dicitur iu fine Missae, eo sane modo, quo Vesperae una cum Missa in Sabbato Sancio decantari solent, in qui­ bus una eademque oratio et Missae est, el Vesperarum, lam si antiquitus, ul Populus post Missam Laudibus adesset, verba appo­ site omittebantur, quibus illius dimissio sive ab Ecclesia discessus indicebatur, ne Populus discederet, Laudes post Commu­ nionem inchoabantur, el complebantur cum Missa. Quonam maiori argumento ntemur ad demonstrandam Laudum cum Missa in hac node coniunclionem, quae servatur ab Ecclesia, non solum iure adhuc ser­ vari, sed ex ipsa antiquitate suam habuisse originem, ac proinde male sese penitus ges­ sisse, qui ul ex Dubio palet, a speciali hoc Ecclesiae ritu discessit? Aliud quoque hoc breviter investigan­ dum occurrit, quod non inutile fortasse eril. Quidam sunt, sed pauci sane, qui autumant Matutinum huius noctis, dicto post Orationem Benedicamus Domino, conclu­ dendum esse cum versiculo : Fidelium ani­ mae etc. Innituntur fortasse hi Decreto S. R. Congregationis in Thelesina sub die 24 Apulis 1742 dato, quod sic enunciatuin est: < Non est omittendus in fine cu­ iusvis Horae Fidelium animae, quando post eam immediate dicitur Missa, sed servan­ dus adamussim textus Rubricae XXX Bre­ viarii Romani » ; Versiculum hunc adden­ dum statuit Ecclesia, cuius pietas erga de­ functos ea est, ul peracto Divino Officio, aut illius partibus ad utilitatem vivorum, suffragetur stalim et Defunctis, qui degunt in Purgatorio. Hic est finis Ecclesiae, quae etiam praecipit per Rubricas, ul quibusvis Horis Canonicis addatur, lam videamus, si locum habeat hac node in fine Matutini. Ex decreto et intentione Ecclesiae dicen­ dus est hic versiculus in fine Horae cuius- — 316 — vis, Si itaque Horn non terminatur, versi­ culus Inc non est addendus, ac proinde fal­ litur qui ilhim in casu omittentes erroris et culpae arguit. Laudes nu inquam a No­ ctuinis separantur, el unam eamdemque horam simul iunclae constituunt ; hinc si hac node ex specialis Rubricae Statuto No­ cturni a Laudibus dividuntur, non sequi­ tur diversas, per hanc peculiarem huius nodis Rubricae dispositionem, et a se se­ paratas Horas ex Nocturnis el Laudibus constitui, proindeque, absoluto Matutino, Hora revera non terminatur : hinc profe­ cto est, quod m nullo liiurgico Sacro Co­ dice, sive m Missali, sive in Breviario, si­ ve in Caeremoniali Episcoporum, huius ver­ siculi mentio invenitur; et laxative ab hi< tempus determinatur, quo Missa post No­ cturnos debeat inchoari, sive qua prece, quo versiculo absoluto. Quod spectat ad particularem Breviarii Rubricam huius diei legitur : « Et dicto Benedicamus Domino, celebratur prima Missa post mediam no­ dem »; quud vero perlinet ad Rubricam generalem eiusdem Breviarii, sic in ea le­ gitur Tit. XXXI, de Hymno Te Deum n. 11: < Similiter quando dicitur Te Deum, eo hy­ mno dicto, stalim inchoantur Laudes, prae­ terquam in node Nativitatis Domini, quia tunc dicitur Oralio, postea celebratur Mis­ sa ». Demum Caeremoniale Episcoporum lib. 2, cap. 14, § 9. « Iterum responso Dominus vobiscum, dum Chorus cum Or­ gano prosequitur lente Benedicamus Do­ mino, el Deo gratias, ipse (Episcopus) de­ posito Pluviali .... demum accedil ad in­ fimum gradum Altaris pro Missa inchoan­ da ». Ubinam, quaeso, mentio Iit de hoc versiculo Fidelium animae etc. quo termi­ nari debeat Matutinum? aut potius ubi, ta­ cite saltem, non excluditur? Excluditur quidem, stalim ac laxative dicitur ; dicto Benedicamus Domino, celebratur prima Mis­ sa : Piosequitur lente Benedicamus Domi­ no, et Deo gratias .... accedit . . . . pro Missa inchoanda. Cur autem excluditur? Quia nempe, absolutis Nocturnis, non ter­ minatur llora, et hinc Decretum, quo hu­ ius versiculi recitationis Defensores (si qui >unl, paucissimi aulem sunt, et fortasse unus vel alter) innituntur, Officio huius nodis nequit apiati, quod peculiarem el propriam sibi vindicat Rubricam, quae clara salis est ad excludendum hunc versiculum. Hinc est, quod Telamus cap. 2β, ad diem 25 Decembris, Sect. Ill, senbit : < Ubi posl Milutiiium dicitur Missa tn Choro, dicio Be­ n edicamus Domino, non addalur versus Fidelium Animae: hinc quod Gavanlus scribit Section. V, cap. XXII, num. 4: < Qui ver­ sus non dicitur ante Pretiosa ad Primam, quia adhuc non terminatur Officium . . . ne­ que dicitur posl aliam Horam, si aliud sequotin', ul vel Missa, sicuti fit in node Na livilalis Domini ». Quid plura? Omittitur quandoque hic versus, quando etiam quae­ dam Officii Hora est absoluta. Hinc appo­ site idem Gavanlus eodem num. 4 addit : < neque ad Completorium habet in fine locum congruum. Non enim ante Antiphonam B. Virginis, quae ad Officium vivorum allinet, neque post eam , quam sequitur Oralio Dominica cum Salutatione Angelica». Sic aulem explicit : vel Officium parvum B. Mariae, septem Psalmi, Litaniae, in quarum fine dicitur Fidelium etc. Quod hic dicit Gavanlus Rubricae generali ap­ prime consonat, cuius sequens esi dispo­ sitio Til. XXX, de Oratione, num. 3 : « Postea dicitur (nempe posl Orationem) Benedica­ mus Domino, deinde dicitur versus : Fide­ lium animae etc. qui versus non dicitur post Benedicamus Domino ad Primam . . . nec quando post aliquam Horam immediate sequitur Officium parvum B. Mariae, vel Officium Defunctorum, aut septem Psalmi Poenileuliales, vel solae Litaniae etc. » Iam st omittendus est hic versus, quando quae­ dam Divini Officii Hora penitus est abso­ luta, el sequitur Officium ab illo quod ce­ lebratur diversum, quaecumque sil huius omissionis ratio, quae quidem a Gavanlo adducitur, (tametsi prodest potius, quam officiat in casu nostro); cur eril dicendus in node Nativitatis cum absoluto Matutino absoluta nequii credi Hora, cum integram horam Matutinum cum Laudibus consti­ tuat, cum Missa sequi debeat immediate Nocturnos ob intrinsecam rationem nodis et diei, el Festivitatis propriam, quae pe­ culiarem ritum exposcit nulli alteri Fe slivilali communem? Quod si quis repo­ neret peculiarem esse talionem omissionis in casibus a Rubrica notatis ; peculiarem aeque rationem agnoscat in Officio Nativi­ tatis, quae peculiarem Rubricam habet, qua­ lis ea est, perquam interposita prima Missa Laudes a Nocturnis dividuntur ; el sicuti hoc Officium ritum a generali regula di­ versum habet ex ipsa Rubricae dispositione et praecepto ; sic et in fine Nocturnorum hu­ ius nodis excludi debet memoratus versi­ culus, nec sub adducto Decreto debet com­ prehendi. — 317 — ADNOTATIO SUPER DECRETO JGHO. AESINA. (4664) Responsio S. Congregationis responsio­ nibus est conformis alias datis tum die 12 Inlii lli28, turn die 19 lunii 1773, cum simile huic Dubium fuit propositum, nec diverso potuisset modo respondere. Cum enim accuratae Rituum el Rubricarum ob­ servationi Sacra Congregatio sil praeposita, quidquid abusum vel novitatem redolet, debet reprobare, atque eliminare debet ex ipso suae Institutionis fine. Abusum au­ lem el novitatem praeseferl, consuetudo, quae in medium profertur, quaeque Sa­ crae Congregationi perpendenda proposita esi, administrandi scilicet Sacramenta Ba plismi el Eucharistiae a Canonicis cum Roccheilo el Stola, el domus benedicendi in Sabbato Sancio cum Rocchetlo, Manlelletlo ei Stola ab Archipresbytero : praeter quam enim solum Rocchetlum non possil haberi tamquam vestis Ecclesiastica, nec in Choro quis cum hoc tantum adesse possil, el Roc­ chetlum cum Mozzetta sil habitus choralis lanium ; minis clara esi Ritualis Rubrica : De iis, quae in Sacramentorum administra· tione generaliter servanda sunt, quae prae­ cipit, ut Sacramenta administrentur cum Su­ perpelliceo et Stola ; « In omni Sacramen­ torum adminislralione Superpelliceo sil in­ dutus el desuper Stola ». Tenentur igitur Sacerdotes Stolam el Collam induere dum Sacramenta administram, et id ab hac Ru­ brica praecipitur (demptis casibus ab ipsa Rubrica notatis, qui locum in nostro casu nullum habent); quod etiam monitum fuit a S. Congregatione Episcoporum die 8 No­ vembris 1688. Si qui sunt, qui ex conces­ sione usu gaudent Rocchetli et Mozzettae, his uti nequeunt in administrandis Sacra­ mentis, pro quorum adminislralione laxa­ tive vestis praescribitur a Rubrica, ul vi­ dimus; sed illis lanium uti possunl m Choro, ni Processionibus el Functionibus omnibus, m quibus habitum choralem induunt. Hinc enunciatio Bullae, quae illimitata dicitur, suos ulique habet limites, nempe Functio­ nes publicas et privatas respicit, quae collegialiler sive in Ecclesia, sive exlra pera­ gimini*, el hic habitus toti Collegio, non singulis est concessus, exclusa tamen sem­ per Sacramentorum adminislralione, in qua unusquisque eam debet vestem induere, quae pro hac esi a Rubrica praescripta. Non igitur illimitata esi concessio, sed ilIimitata potius et nimis libera, el contra 7 Rubricae praescriptum illius interpretatio; ex qua abusus est exortus, quem Sacra Congregatio dato Decreto, et confirmatis aliis iam super hac re exislenlibus, elimi­ nandum esse censuil. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2082. MARSORUM. (46(19) Ad Dubium LIV. Nulla positiva Lege, nullo Rubricae praecepto, sed e praxi tan­ tum removetur a Vasis prope Ecclesiarum (ores Aqua Benedicta ultimo maioris Heb­ domadae triduo. Hinc haec consuetudo suos habet adversarios, tum quia ab Alexandro I sancitum fuit: < ut Aqua Benedicta sale ad­ mixta perpeluo in Ecclesia asservetur»; tum quia Ritualis Romam Rubrica praescri­ bit, ut aspergantur Aqua Benedicta in­ firmi, quibus SSmum Viaticum, extremae Unctionis Sacramentum hoc triduo admini­ strari contigerit, el Aqua pariter Benedicta aspergi debeant Defunctorum cadavera, quae iribus his diebus efferuntur : quibus sup­ poni debet Aquam Benedictam in Ecclesiis reperiri. Aliam quoque addunt animadver­ sionem, quam ex Rubricis Missalis in die Sabbati Sancli desumunt, quae agens de benedictione ignis el incensi praescribit Aquam Benedictam adhiberi : < Dicta Nona Sacerdos adslanlibus Ministris, cum Cruce el Aqua Benedicta.... et deinde praedicta grana incensi el ignem 1er aspergit Aqua Benedicta ». Inferant hinc Aquam Benedi­ ctam in Ecclesiae Vasis existera debere ; ac proinde etiam inferunt hi, quos inter prae­ sertim Cavalerius torn. 4, dub. 9, num. H, hanc consuetudinem esse contra morem, qui est ul habeatur in vasis prope Ecclesiae fores et contra Statuta, quia in Breviario ad diem 3 Mai i Alexander decrevisse di­ citur, ul Aqua Benedicta sale admixta per­ petuo servetur in Ecclesia; demum contra finem, quia apponitur ul Fideles Ecclesiam ingredienles, stalim aspergi valeant, et a levioribus noxis mundari. Haec proferunt, qui slant pro aquae reservalione in vasis prope fores Ecclesiae hoc triduo. Verum lunii non sunt ponderis hae rationes, ul proscribenda stl consuetudo aquam ab Ec­ clesiae vasis removendi, ut Cavalerius vel­ let. El sane quod spectat ad perpetuam in Ecclesia Aquae Benedictae asservalionem, quae decreta dicitur ab Alexandro I, haec perpetuitas non tollitur per triduanam lanium illius remotionem ; quemadmodum non tollitur aliquid faciendi consuetudo, si — 318 — semel iterum que et tertio faciendum omit­ titur. quod fieri ex consuetudine solet. Quod pertinet ad incensi et ignis benedictionem, possunt haec benedici, quemadmodum re­ vera benedicuntur cum aqua alio in loco, praeterquam in Ecclesiae vasis asservata. Alexander enim I non praecipit perpetuam iqnam haud tolli vidimus) asservationem in vasis, ita ut perpetuitas cesset, si in vasis desit, sed in Ecclesia. Hac ipsa aqua, nempe m alio reservata loco, infirmi el Defuncto­ rum cadavera possunt aspergi. Quod spe­ ctat ad intentionem seu finem Ecclesiae, qui est ul Fideles Ecclesiam ingredientes stalim aspergi possint, et sic a levioribus noxis mundari, neque haec ratio ab hoc fine desumpta officit consuetudini aquam hoc triduo a vasis amovendi, quin immo probari aliquo modo potest remotionem aquae, quae hoc triduo ex consuetudine viget, Ecclesiae institutioni non adversari, et religiosum saltem quemdam el pecu­ liarem ritum mysterio certe non vacuum continere : quod non admittit Cavalerius, qui etiam consuetudinem hanc proscriben­ dam putat, quod nullum mysterium exhi­ bet. Mysterium quidem fateor nullum in se continet haec aquae remotio ; sed quia haec aquae remotio conformis aliquo modo est mysteriis, quae Ecclesia his diebus in Fidelium mentes revocat, idcirco mysterium inesl in hac remotione, quia ad mysteria recolenda nos vocat; adeoque hic usus non improbandus, cum el Fidelibus peculiarem ritum mysteriis, quae celebrantur, conso­ num offerat, neque damnandus ul novus, aut sine auctoritate retentus, cum el ab immemorabili retineatur consuetudine, el scienle inspicienleque Supremo Ecclesiae Capile ac Rectore peragatur. Nemo, quod sciam, ex Auctoribus, qui hanc aquae re­ motionem defendunt, animadverlii quod mox mihi animadvertendum esse puto, sed levibus rationum momentis usi sunl. Iam libeat haec mihi animadvertere ex ipsa, ul innui, Ecclesiae institutione, ex quibus con>equens eril indicatum superius locum ab Ecclesia diversum pro asservanda aqua ad vanas iguis, iucensi, Infirmorum benedi­ ctiones admittendum esse, aut saltem non improbandum. Aquae benedictio non uua, sed multi­ plex esi in Ecclesia ; siculi el multiplex esi diversis exorcismis, diversis precibus, diversis invocationibus vel rerum diversa­ rum infusionibus, Aquae Benedictae usus, ad finem aeque diversum, quam Ecclesia intendit el statuit. Inter has vetustissima illa est, quae singulis Dominicis diebus ab Ecclesia peragitur, qua Fideles aliaque asperguntur, quamque ipsi in mundis va­ sculis domum etiam asportare ad Religio­ sos usus a veteribus temporibus consueve­ runt. Habuerunt et Ethnici aquam suam lustralem et piacularem, ut constat ex ipsis prophanis Auctoribus, qui referunt adeun­ tes Templa aqua aspergi consuevisse, ul ab anteaclis culpis purgarentur, et mundos sese Diis suis licet falsis praesentarent. Hanc Ethnici ab Hebraeis usurparunt ; el sicut illi ab his acceperunt, depiavanies lamen quod habetur in lib. Numeror, cap. 19 de aqua lustrationis et expiationis, iia el nos Christiani aquam adhibemus sanclificalam per Verbum Dei el Orationes, et sic sanciam reddimus. Quod Ethnici perverse el super­ stitiose usurparunt ob finem diversum ab eo, ad quem nos dirigimus. « Quaedam san­ ctificamus, ul ait Augustinus contra Fau­ stum, quae communia quodammodo cum illis videmus, quorum quaedam Satan, ut noverit Tertullianus, lib. de Praescriptio­ nibus adversus Haereticos, tamquam Dei symius, pleraque divina instituta aemulatus invenit >. Christiani itaque Aqua sanctificat» utimur. Primis Ecclesiae saeculis fideles aqua baptismali utebantur, eamque prius­ quam in ea Chrisma infunderetur, domum deferebant, ul domus, vineas, campos, se­ getes aspergerent, eademque ante Chrisma­ tis infusionem in Ecclesia ipsa Fideles asper­ gebantur. Haec Fidelium aspersio in Eccle­ sia nostris etiam diebus servatur. Nam in Missali Sabbato Sancio Rubrica de Fontis benedictione, antequam Sacerdos infundat Oleum Catechumenorum, praescribit, ul Sa­ cerdotes adstanles aspergant. « Deinde per assistentes Sacerdotes spargitur de ipsa Aqua Benedicta super populum » : quod m Ecclesiis, in quibus benedictio fontis ba­ ptismatis peragitur, servatur; el m Vaticana Basilica solemni quadam pompa haec fit su­ per Populum aspersio. Insuper de hac aqua ex Rubrica accipitur ad eam spargendam in domibus Fidelium et aliis locis : « Et inierim unus ex Ministris Ecclesiae accipit in vase aliquo de eadem aqua ad asper­ gendum in domibus el aliis locis » : quae aqua in vasis etiam prope Ecclesiae fores exislenlibus infunditur. Licet hic mos apud nos servetur, et a Rubrica praescribatur, interdictum aliquando fuit ul Fideles hac baptismati aqua aspergerentur ; quia per er­ rorem putabant nonnulli se iterum a pec- — 319 — catis omnibus mundari, quemadmodum el alia quaedam ob aliquem irreptum errorem fuerunt interdicta, inter quae lolio capitum Calix curaenorum antequam Baptisma susci­ perent Sabbato Sancio : quae lolio perage­ batur ad munditiam capitis ob Baptismi re­ verentiam in Dominica Palmarum, quae ab bar caeremonia Dominica in Capitilavio fuit quoque nuncupata. Abrogata fuit haec cae­ remonia, quia mulli putantes hanc capilis lotionem ipsum esse baptisma, baptizari poslmodum negligebanl. Nil itaque mirum si haec quoque aspersio, de qua hic sermo est, fuerit olim interdicta. Sed Ecclesia uti sapienter omnia instituit, ita el sapienter quaedam diversis temporibus prohibuit ; quae in bonum Fidelium initio statuta, Fi­ deles ipsi vel ad proprium damnum, vel ad alium linem convertebant ab eo, ad quem pia Mater Ecclesia constituerat. Praeterea quia eo usque huius aquae, nempe fontis baplismalis ante Sacrorum Oleo­ rum infusionem sacer usus devenit, ul tan­ tae Fidelium multitudini el ad diversos pios ac religiosos fines adhibita non suffi­ ceret, alia aquae benedictio instituta fuit; et ea est, quae singulis Dominicis diebus est peragenda, ul Fidelium pietati satisfieret. Sed hac etiam nova aquae instituta benedi­ ctione, duo excepta fuerunt pro hac tem­ pora ; ea nempe, quibus fons baplismalis ex antiquissima Ecclesiae disciplina consecra­ tur, el id statutum fuit ad indicandum for­ tasse hanc benedictionem ex illa aquae ba­ plismalis originem habere, et huic illam fuisse suffectam, vel etiam, ut adnolat Ruperlus Abbas, in memoriam lavacri rege­ nerantis; quod el Durandus, morem ho­ diernum aeque ac veterem respiciens asper­ gendi Fideles, ul Rubrica innuit, nonnul­ lorum velerum errorem advertit his ver­ bis ; « Non ni rebaptizemur, sed ut gratiam Divini Nominis cum memoria Baptismatis invocemus ». At;ua haec Bene licta, quae in Ecclesia­ rum foribus pro Fidelium usu prompta est, lotionibus etiam successit, quibus olim Chri­ stiani utebantur, antequam ad Ecclesiam ac­ cederent. Ad hunc morem respiciens S-Joan­ nes Chrysoslomus sic scribit, Homil. 32 in Matthaeum : « In nonnullis Ecclesiis hunc morem corroboratum videmus, ul diligenlei mulli studeant quomodo lotis manibus, mundis induti vestibus in Ecclesiam in­ grediantur ; quomodo autem animam suam puram offerant Deo, nullam prorsus curam habeant ». Pro his lotionibus apposita lavacra con­ struebantur. Haec lavacra de antiqua Ec­ clesiarum forma ad disserendum me voca­ rent; sed non est hic longius, quam par est, aut instituti ratio postulat, in hac re Sertraclanda immorandum. Salis erit aliquid elibasse, quod ad rem nostram opportu­ num, aut saltem non prorsus alienum vi­ detur. Inter Ecclesiae partes, in quibus exteriora quaecumque apud veteres Chri­ stianos adnumerabantur, ul atria, limites, perfugii loca ac peristilia , et ceu partes Ecclesiae haberi consueverant, illa erat, quae Narthex appellabatur, el duplex erat, una interior, exterior altera. In exteriori hac Narthece, sive exteriori Ecclesiae ambitu, exteriora itidem atria includente, splendi­ dum erat vestibulum, primus Introitus nuncupatum, quod prior eius pars erat, quae Porticibus persaepe circumsepta erat, el co­ lumnis undique extollebatur. In huius areae medio fons erat, sive per alios, cisterna, in qua Populus abluebatur priusquam Ec­ clesiam ingrederetur. De hac mentionem faciunt Auctores, quos inter Eusebius, qui lib. 10, cap. 4, sic scribit : « Hic Sacrarum expiationum signa posuit (loquitur de Tem­ plo Paulini) sive fontes ex adverso Eccle­ siae extruclos, qui interius Sacrarium in­ gressuris copiosos latices ad abluendum mi­ nistrem ». Paulinus Nolanus Episcopus quin­ que hos memorat, quos canthari nomine appellat. Iam fontes hi aquam simpliciter continebant nullo ritu, nulla benedictione initio consecratam, qua Fideles materialiter abluebantur exterius, el hae lotiones ante Templi ingressum significativae tantum erant interioris munditiae, quae esse deberet iu Fidelibus Ecclesiam ingressuris, el sacris adfuluris actionibus. Nostra vero aqua, quae prope Ecclesiae fores reperilur, nudum non est interioris munditiae signum, sed Eccle­ siae exorcismis ac precibus benedicta et con­ secrata, unum est ex Sacramentalibus, el ad omnem immundi Spiritus infestationem abi­ gendam instiiula, lerroremque venenosi Serpentis procul pellendum, ad omnes la­ tentis inimici insidias praecavendas eliminandasque, el praecipue ad Fideles a le­ vioribus noxis liberandos, el ad delendas in illis veniales culpas, positis requisitis dis­ positionibus, aliisque quae requiruntur. Haec itaque Aqua fontibus el cantharis ad sim­ plicem manuum lotionem, quae in Nar­ thece erat, lotionibus ipsis suffecta fuit ; el lauta poliori ratione suffecta, quanto excel­ lentiori fine adhibita, quanto venialium cui- — 320 — Missae Hanc Sacratissimam Noctem, el in­ parum delatio simplici et materiali lotioni in­ fra actionem : Et Noctem Sacratissimam ce­ ternae tantum munditiae significativae prae­ lebrantes: adeoque nil mirum, si mane Astat. Ecclesia autem hanc in Templorum (oribus aquam relinendam voluit ad Fide­ qua Benedicta in Ecclesiae foribus non as­ lium Templa ingrediendum religiosum li­ servatur. Sed hoc omisso, quod quidem sant, ut puriores ingrederentur, el dignius remotioni non officit, licet haec aqua non incruento Sacrificio adstarent, mundiores- sil in vasis prope Ecclesiae fores dum Fi­ qne Divinae Maiestali sese offerrent, el suas deles Ecclesiam ingrediuntur, non deesi ad Deum preces mundiore funderem corde. tamen aspersio Fidelium antequam Sacrum peragatur. Nam iuxta Rubricam, nl vidi­ Iam duo post haec animadvertenda sunt. mus, baptismal·' aqua aspergendi sunt Fi­ Primum, cum praeceptum inerit singulis Dominicis fieri aquae benedictionem, ex­ deles, antequam Catechumenorum Oleum cepta duo lempora fuisse ob Fontis bapti- infundatur. Non deesi aqua paullo post in smalis consecrationem. Cum autem inter gredientibus Ecclesiam, cum ex ipsa hac haec adnumerelur Sabbatum Sanctum, et aqua ante Olei Catechumenorum infusionem hac die Rubrica praecipiat aspergi Fideles soleant Ecclesiae vasa impleri, uli de hac ex ipsa aqua, antequam m ea Catechume­ ipsa aqua Rubrica innuit : « In mundo ali norum Oleum infundatur ; ex ipsa exce­ quo vase per unum ex Ministris Ecclesiae ptione renovandi aquam sequitur supponi esse accipiendam ad aspergendum in do­ non immerito debere hac saltem die in mibus el aliis locis ». El ita haec inlerVasis prope Ecclesiae fores Aquam Bene­ prelando Rubricae verba, Ecclesiae vasa ab dictam usque dum Fontis baplismalis be­ Aedituis aliisque implentur : vel privatim nedictio peragatur, non asservari. Prae­ quoque solita aquae benedictio in Ecclesiis terea huius aquae institutionis multiplex baptismal· fonte carentibus peragi solei, el est finis. Iam cum inter diversos fines is hac ea impleri, cum Paschalis solemnilas adnumerelur, ul Fideles puriori corde Sa­ iam per Cerei benedictionem, vel certe cro peragendo adsistant, patet ex hoc altera ab Ecclesiae Ministris Praeconii cantu est ratio, ob quam in foribus Ecclesiae hoc tri­ annunciala, el mox Resui rectionis Myste­ duo, licet non integro, non servetur haec rium per anticipationem Fidelibus reprae­ aqua. Cum enim Feria VI Sacrificium non sentatur. Consuetudo itaque Aquam Bene­ celebretur, el ideo sit dies penitus alilurgi- dictam ab Ecclesiae vasis amovendi non est ciis, hinc nil mirum si hac Feria VI Aqua Be­ contra Rubricam, cum nulla Rubrica id nedicta memoratis in vasis non asservatur. prohibeat ; licet huic ritui nulla, ul inquit At reponet aliquis; Quid de Feria V, quid de Cavalerius, adslipuletur Rubrica. Non va­ Sabbato Sancto dicendum, si Sacrificii ces­ cat mysterio aliquo; nam si per se nullum satio altera est ratio , ob quam ex consue­ mysterium, continet, ad ea saltem nos ex­ tudine Aqua Benedicta removetur? In utro­ citat, quae Ecclesia hoc triduo nobis consi­ que enim die unicum quidem sed tamen deranda offert: hac demum deficiente Aqua Sacrum solemne peragitur, cui Fideles ad­ Benedicta, et in locis ab Ecclesiae vasis di­ sunt. Nihil omnino aquae remotioni haec versis asservata, benedici possunt, ac re­ animadversio oflicil. Nam quoad Feriam vera benedicuntur et novus ignis et Cereus quintam in Agno Domini, hac die, quae el infirmi, quibus ministratur Viaticum el dici certe nequii alilurgica, removetur aqua Extrema Unctio, el Defunctorum cadavera absoluto Sacrificio, dum Vesperae dicuntur, asperguntur. Secus dici deberet, quoties dum Altaria denudantur, uno verbo, dum hae peragantur benedictiones el aspersio­ tempus vere aliturgicum incipit el lucius nes, Aquam Benedictam ad hos fines adhi­ ob Christi mortem. Non deesi igitur aqua bendam necessario ex vasis Ecclesiae hau­ antequam eo die Sacrificium inchoetur, el riri debere, el Ecclesiam ad hoc suos Mi­ ea uti possunt Fideles Ecclesiam ingrediennistros cogere, si his in casibus Aquam Be­ tes Sacrificio adfuluri. Quod vero perlinet nedictam ex alio loco aut vase, quam ex ad Sabbatum Sanctum, haec dies esset pa­ illis quae prope Ecclesiae fores sunt, hau­ riter stricte alilurgica non secus ac ante­ rire contra Ecclesiae morem, statuta el fi­ cedens Fena VI, et Sacrum hoc mane per an­ nem essel ; ul putat Cavalerius ipse, qui ticipationem peragitur; celebrari enim de­ sane haud poterat inficiari morem, statuta beret nocte subsequent!, quemadmodum el finem Ecclesiae illum esse, nl Fideles autiqintus celebrabatur ; el ul ostendunt in Ecclesia ingredienles ea sese aspeiganl verba, quibus utitur Ecclesia in Oratione ac signet. Z- * — 321 — Sed habemus ipsum Cavalerium quo­ dammodo sed involuntarie confilenlem, el praxim, quam citato paragraphe reprobat, .idprobantcm. Cap. XXI de Sabbato Sancio § 12 haec habet : « Sa crista itidem vel alius Minister infundit in aliud vas de aqua fontis (antequam Oleum Catechumenorum infundatur) .... et ex eadem aqua reno­ vati consultius quoque eril vasa Ecclesiae >: inquit icnot ai i : non inficior dici posse ienovari, etiamsi paullo ante illa removeatur, qu ie eral in vasis praedictis. An removenda saltem et it, antequam Officium incipiatur? En igitur Fideles ingredienles sine aqua, qua >e signent. Sed cum agit Cavaleries de ordine procedendi ad ignem benedicendum haec habet : « Praecedentes 1res Acolythi, quorum medius incedit deferens Vas Aquae Benedictae ». Quaeso undenam hausta est haec aqua? non certe ex vasis Ecclesiae, quae .supponuntur iam vacua, el illa quae piius nempe paullo ante in illiserat? Haud equidem possum admittere. Cum enim im­ munditiam el foeditatem ul plurimum ha­ bet ob Populi frequentiam; ob pulverem desuper cadentem, ob aliam eliam quamcumque rationem, indecens sane esset ea uti, el alia potius mundior ac purior ad­ hibenda est : haec autem in casu alia esse non potest, nisi antea benedicta, et alio in loco a vasis Ecclesiae diverso asservata. Al nullam habeat vim postrema haec animad­ versio, haud sibi contradicat Cavalerius; semper tamen ex supra adnolatis el ex alus rationum momentis nec improbanda eril haec ultimo maioris Hebdomadae In­ duo quae viget, remotio, neque proscri­ benda, ut vellet Cavalerius. Caeremonialis formam el praescriptum te­ neri ». Item Innocentius X Bulla : El si alias, ipsum Caeremoniale adprobando el confirmando, eadem statuit ac praecipit. El haec quidem Benedictus XIII, in Bulla cuius initium est: Licet alias, pariter habet; ad­ ditum autem in ea est, ul in virtute san­ ctae obedienliae nihil detrahatur, nihil ad­ datur, immutetur nihil ; quemadmodum el iu Bullis Praedecessorum suorum legitur. Summi itaque Pontifices loti iu eo sunt, ut quae in Caeremoniali (idem dicatur de Pontificali, Missali et Rituali) sunt consti­ tuta accuratissime serventur, ul Sacri Ritus et Caeremoniae iuxta Ecclesiae disciplinam el statuta peragantur, nec aul quadam ali­ quorum libertate, aul aliorum negligentia, aul ahquorum non recta interpretatione, ex propria cuiusque commoditate non semel oila, novitatibus inductis Ritus ipsi el cae­ remoniae Ecclesiae corrumpantur, el per mutationes ipsas el novitates, externus cul­ tus sancio studio, sancta sollicitudine, tam diligenti cura el labore ad Religionis ipsius maieslaiem statutus, peni lus cum ipsius Religionis detrimento vilescat. His positis quidquid diverso modo, quo statutum est peragitur, contra Caeremoniale peragitur et nulla uuiquam consuetudo, (si eas ex­ cipias quae ul legitime, et conditionibus necessariis inductae ab Ecclesia ipsa sunt ad probatae) contra illius legem potest piaescrihere, nullam potest constituere ex­ ceptionem, nullam nonnam aul regulam efficere, nec approbari umquam poterit, quin inuno non summopere reprehendi. Aul enim consuetudo, quae profertur in medium, quamque nescio quis velit in ca­ su prolueri, est ante Caeremonialis corre­ ctionem, confirmationem el adprobalionem ADNOTATIONES ET SUFFRAGIA Summorum Pontificum, qui illud correxe­ SUPER DECRETO runt, confirmarunt, adprobarunt ; aul post­ ea. Si ante, iam consuetudines istae, si pe­ PISANA (4672) culiari modo non sint adprobatae (nequo enim adprobari potest quod directe Caere­ Ad DrniUM I. Caeremoniale Episcopo­ monialis praescriptis adversatur) per generum m universali Ecclesia ab omnibus et ricani abrogationem, abrogatae censendae singulis personis, ad quas spectat, observan­ sunt : si postea inductae sunt, iam eo ipso dum esse praecipitur a fel. rec. Clemente conti a Caeremonialis statuta eiusqne leges Papa VIII in Litteris Aposlolicis sub plum­ sunt inductae, el mobedientiam Ecclesiae bo quae incipiunt Cum novissime; in qui­ legibus redolent, el novitatis nolam me­ bus statuitur : « Caeremoniale huiusmodi rentur, propriaeque commoditatis amorem praescierunt, ideoque reprobandae sunt ac sic emendatum et reformatum nullo uroquam tempore in toto vel in parte mutari reficiendae, utpote Caeremoniali adversae, vel ei aliquid addi, nui omnino detrahi quemadmodum haec est consuetudo in no­ posse, ac qiiascumque personas praedictas... cte Nativitatis Domini Nostri lesu Christi ad ea peragenda el praestanda iuxta huius Laudes legendi : nimis enim haec consue­ at — 322 — (udo contraria est Caeremonialis praescri­ pto ; nam salis superque clare Caeremo­ niale praescribit ut Laudes cantentur. < In Laudibus (legitur lib. 2, cap. 14, § 12) tandem, quae post hanc Missam solemni1er cantari debent » ; quae verba, ut quis­ que facili negotio videt, praeceptum im­ portant ; adeoque consuetudinem omnem contrariam excludunt. Quod si praeceptum iuxla Rubricam non est, ubinam, quaeso, Rubrica praeceptum exhibebit, aul quando Rubricae servari poterunt? Idem dicas de omnibus consuetudinibus, quae si sint huinsmodi, neque umquam poterunt praescri­ bere, ac nullo umquam tempore erunt ad­ mittendae. Ad Dubium V. Consuetudinem hanc Sa­ cra Ril. Congregatio non ferendam decrevit, ulpole contrariam Rubricae legibus, novam prorsus, et idcirco improbandam. Si qui­ dem omnes sive canonici, sive Beneficial! aliive huius generis Ecclesiastici, qui Chorali gaudent munere, tenentur omnibus Canonicis Horis praesentes adesse non so­ lum, sed et in Choro ad psallendum insti­ tuto, hymnis el canticis Dei nomen reve­ renter, distincte devoteque laudare, ul Concilium Lateranense Torn, 2, pari. 4, Sess. 2, § 59 et seq. silentium nonnullorum psallendi tempore improbans, el Concilium Tridentinum Sess. 24, c. 12, de Reforma­ tione, loquuntur, lam si teneantur omnibus Horis Canonicis adesse, el adesse ad psal­ lendum, nec sola praesentia sufficit ul hoc adimpleant munus, eo eliam debent modo atque ordine psallere, qui ab Ecclesia sta­ tutus est ; et sicut qui adest sola praesen­ tia quin psallat, quique comparari potest inulis simulacris, ut inquit Benedicius XIV in sua 107 Institutione, et fructus non percipit ; ita, ut sponte fluit, tenentur omnes et singulas Horas cantare vel reci­ tare, prout cuiusque Ecclesiae Constitutio­ nes, tempora, dies, solemnitales vel prae­ cipiunt, vel exposcunt : atque hinc patet nullam ab illis omitti Horam canonicam posse, nec anteverti, nec confundi ; secus dici deberet aul duabus obligationibus, quae ex lege successivae sunt in Choro, uno eodemque tempore posse satisfieri : si dum ab aliis Nona lectio et hymnus Te Deum decantantur, ab aliis Laudes submissa voce dicuntur ; aul Canonicos satisfacere obliga­ tioni recitandi Laudes, si dum ab ipsis cantatur praedictus hymnus, solisCappellanis harum recitatione ab illis penitus remissa, hae Laudes, praedicto tempore, a paucis tantummodo, ut in dubio recitarentur. At falsum ulriimque est, el neutrum probatione ibi indiget, ut quisque facili negotio intelligil. Quisque enim, sive privalim, sive pu­ blice, tenetur et per se tenetur divinum recitare Officium, el leges servare, quae recitationem sive publicam sive privatam respiciunt, nec obligationi potest satisfa­ cere, si quid omittat ; vera autem omis­ sio est ea de qua in dubio est sermo. Cap­ pellani enim in casu nostro pro Canonicis el Beneficialis Laudes recitarent, quas ipsi omittunt: hoc autem admitti nequit; ex Concilii enim Tridentini verbis supra alla­ tis consequitur Canonicum sive alium quem­ que muneri suo deesse, si quosdam alios solum psallere permittat, is autem omittat, aul pro se eum supplere sinat, qui pariter tenetur psallere, quique idcirco supplere nequii. Quid vero dicendum nostro in ca­ su, si integra omittatur Hora a Canonicis, aliis pro se supplentibus alterius Horae ca­ nonicae tempore? Onus autem singulo­ rum est singulas Officii paries, el eo or­ dine, quo sunt dispositae, recitare. Quid autem Officii nomine intelligaliir, ad cuius recitationem singulis diebus tenentur qui sacris Ordinibus initiali sunt vel clerici Beneficio praediti, satis percipitur ex cap. Presbyter de celebratione Missarum, ubi haec habentur : < Si Matutini (id Laudes eliam complectitur), Primae, Tertiae, Se­ xtae, Nonae, Vesperae, Completorii tem­ pore , nostrae servitutis officia persolva­ mus ». Totum itaque Officium his diversis Ho­ ris constituitur. Canonici, ul el alii omnes, idem facere tenentur : hoc solum interpo­ sito discrimine, quod alii Clerici, quocum­ que in loco persolvere Divinum Officium possint, Canonici vero ceterique omnes, qui alicui addicti sunt Ecclesiae, ad eam convenire, el ibi idem Officium recitare aul canere omnino debeant. Dubitandum autem non est, quin haec lex Cethedrales et Collegiatos Ecclesias com­ prehendat ; el colligitur ex Clementina Pri­ ma, de celebratione Missarum, in qua haec sunt : « In Cathedralibus aut Collegiatis Ec­ clesiis ». fl| Dixi singulas Horas recitari vel cani, prout tempus exposcit, m Choro debere el ita ut una ab alia distincta sil, quem­ admodum Ecclesia illas distinctas voluit; el ita etiam, ul earum non invertatur or­ do, nec nn i cum altera confundatur, nec pariter una eo tempore recitetur, quod al- teri est praescriptum. Confunditur autem si unius Horae recitationis tempore, altera, ul in casu, recitatur : quod intentioni, fini et statutis Ecclesiae adversatur. Ecclesia autem, ul Horas, sic el tempus eas reci­ tandi assignavit, a quo, ul videlur, el no­ men unaquaeque Officii pars desumpsit suum. Quid si primae Ecclesiae Fidelium morem inspiciamus? < Olim Christiani, scri­ bit Cardinalis Bona, tribus primis vigiliis 1res Nocturnos divisim, quarta vigilia Lau­ des recitabant. Tantus erat ardor charilalis ut quater in node surgerenl ad orationem, prima vigilia ad primum Nocturnum, se­ cunda ad secundum, tertia ad tertium, quarta ad Laudis persolvendas, vel omnes simul, vel divisi in cohortes». Haec disci­ plina, sive vetus mos, generice obsolevit, luet quaedam Monasticae familiae el Reli­ giosae aliquod de hac veteri consuetudine retineant vestigium. Nunc in piaesenti di­ sciplina, loquor de Clero saeculari praeser­ tim, statutae sunt quidem Horae pro reci­ tandis divinis laudibus seu psalmodia ; sed quamvis diversa ab antiquioribus sint assi­ gnata tempora, lamen tempus unicuique Herae debetur, licet hoc non accuratissime, ut Horarum nuinen indicat, sed iuxla prae­ sentem disciplinam utcumque servatur. Ecclesia insuper, per Rubricarum dispo­ sitiones et statuta, tempus ad Sacrum celebrandum constituit, modo post Tertiam, modo post Sextam vel Nonam, ralione ha­ bita vel ad tempus, vel ad mysteria, quae aul recolit, aut ad quae nos praeparat et vocat, vel ad moesliliam aul gaudium, vel ad Missae qualitatem, quae omnia ex Ru­ bricis ipsis desumuntur; quae quidem pro­ bant ita eam voluisse Horas Officii Divini etiam tempore distinctas, ul ad servandam hanc distinctionem el veterem recitandi morem, Sacrum Divinum esse peragendum inter unam alleramque Horam nisserit. His omnibus positis, quid dicendum foret de hac in dubio asserta aliataque consuetudine, el a S. R. Congregatione improbata, si ea cum veteri Ecclesiae disciplina aut praesenti etiam conferatur? Nihil profecto aliud, nisi quod directe intentioni, lini el statutis Ecclesiae adversetur. Tandem, quod hic decretum est a S. Congregatione cum alio Decrelo concordat, quod edidit in Casalen. die 3 Aprilis 1731. In hoc enim Decreto, proposito dubio respondit : « Canonicos non satisfacere obligationi Chori recitando modo praedicto Completorium, tempore, quo a Musicis Vesperae decantantur ». Mo­ dus autem hic erai, ul ex immemorabili assecla consuetudine Canonici Ecclesiae Caihedralis, diebus Dominius aliisque Festis infra Annum occurrentibus, quando a Mu­ sicis Vesperae decantabantur, consueve­ rant eo tempore bini el bini Completorium persolvere. Modus hic a S. H. C. repro­ batus nihil omnino differt a modo, de quo esi sermo in praesenti dubio, nempe reci­ tandi Laudes tempore hymni Te Deum ; quinimmo aliquid magis contrarium prae­ bet ’. nam in dubio Casalen. omnes reci­ tabant Completorium ; in hoc autem a Ca­ nonicis Laudes prorsus omittebantur, quod certe maiorem defectum consideranti offert. Ac propterea haec S. Congregatio Ritibus omnibus sua in integritate ac puritate ser­ vandis protuendisque instituta, consuetudi­ nem hanc suo Decrelo non ferendam de­ claravit. Illa enim aeque ac ista asserta con­ suetudo statutam singularem Horarum di­ visionem ac distinctionem tollit, earumque permixtionem el confusionem inducit, quae, iterum dicam, intentioni, lini, statutis Ec­ clesiae quam maxime adversatur, ac pro­ inde abusus debet appellari, omni pror­ sus ralione eliminandus, quemadmodum hoc suo Decrelo S. R. Congregatio iure meriloque sancivil. Ad Dubium Vili. Quoad hanc secundam huius dubii pariem, cui S. R. C. negative respondit, plurima iam sunt adnolala, eaque videri possunt in Tiburtina d. 30 Mar­ tii 1824. Ibi in subiecta a nobis adnolatione, eruditissimi Merati affertur auctoritas praxim improbantis quarumdam Ecclesiarum, in quibus diversus est Diaconus, qui Paschale Praeconium cantat, ab illo, qui in Missa mox celebranda ministrat. Praxis haec rever.i contraria est Rubricae Missalis, iuxla quam unus idemque debel esse Diaconus, ut advertit Meratus el Corsellus in ea adnolalione adducti. Merati verba in ea adnolalione leguntur. Corsellus autem, Cap. 8, num. 3, haec habet illis simillima verba : « Tum Diaconus, qui debel esse ille, qui in Missae Officio inservire debet, et non alius ad hanc solam functionem, el ad can­ tandum tantummodo Praeconium (hoc enim repugnat Rubricae Missalis, neque in ullo habetur Caeremoniali cum sil quiddam ad­ dere, quod est contra Bullam Pii V, el ma­ xime notandum) ». Quam opportune haec a Corsello postrema verba addita sint, quis­ que per se videt : nam post reformationem, adprobalionem el evulgalionem Missalis, Pontificalis, Caeremonialis, Ritualis, Brevia- rii, nihil addi, nihil delrahi, nihil immu­ tari potest ; el in Litteris Apostolicis Patriar­ chae, Archiepiscopi, Episcopi monentur ut accuratae illorum observationi advigilent, quae statuta in illis sunt : hinc si quis quid addat, quid detrahat, quid immutet, iam eo ipso et novitatem inducit, el iure inobedienliae nolam inaurit. Iam diversum Diaconum cantare Praeconium, diversum m Missa ministrare est contra Rubricae Missalis praescriptum. Si enim haec inspicie­ tur el illius dispositio, palel manifestissi­ me unum eumdemque esse debere in uiroque memorato Officio Diaconum, idque ox toto contextu eruitur, initio sumpto ab ignis benedictione ad licentiam usque, quae po­ pulo datur discedendi ab Ecclesia. Mitto hic actiones, quae ad Diaconum spectant, quasque non memorat Rubrica, ulpote il­ lius muneris proprias, ac ab Arundine in­ cipiam. « Tum, inquit Rubrica, Diaconus indutus Dalmatica albi coloris etc... Diaco­ nus elevans Arundinem...... Diaconus dat Arundinem uni Acolytho»; deinde: «Com­ pleta benedictione Ceri, Diaconus depositis albis, sumit violacea paramenia, et vadit ad Celebrantem, qui exuitur Pluviali etc. ». Qui, quaeso, Diaconus, nisi qui cantavit Praeconium? et hic non ad Sacrarium ve­ stem depositurus, sed ad Celebrantem ac­ cedit, depositis albis el sumptis violaceis paramenlis. Demum inquit Rubrica : « Cum autem perventum fuerii ad y Peccatores, Te rogamus, Sacerdos el Ministri surgunt, et accedentes ad Sacrisliam induuntur paramentis albis pro Missa solemniler cele­ branda ». lidem igitur debent esse el Ce­ lebrans et Diaconus, el Subdiaconus, siiidem Ministri ; ergo ex Rubricis is qui cantavit Praeconium, si loquamur de Diacono, is qui detulit Crucem, si loquamur de Subdtacono, de utroque dicitur quod debeat ministrare in Missa ; ac si nullum dubiuin de Subdiacono, cur de Diacono dubiun excitari potest? Sed quid dico dubium exci­ tatur? Cur diversus adhibetur Diaconus? dicere debuissem; el tamen ex praxi quadam per abusum inducta in nonnullis Ecclesiis, diversus est Diaconus Missae a Diacono Prae­ conii. Praxis haec adversatur penitus Mis­ calls Rubricae; ex qua, dispositione et or­ dine inspectis, infertur unum eumdemque esse debere Diaconum et Praeconii el Mis­ sae ; quod quidem ex legitima illatione con­ cluditur. Ratio autem huius illationis patet ex Officio ipso : nam qui Functionem in­ cepit, idem el perficere debet. Huius diei Officium unum idemque est, sive Praeco­ nium respiciamus sive Missam ; omnia simul sumpta Officium diei proprium con­ stituunt; el licet diversa Ecclesia recolat, tamen Functionem unicam statuit peragen­ dam. Si ilaque Diaconus eam incepit, eam panier et debet perficere ; nisi peculiaris aliter agendi sit ratio, aut Rubrica ipsa ali­ ter faciendum non indigilet. Sed ratio non adesi aliter peragendi, el Rubrica aliter per­ agendum non innuit : idem igitur Diaconus debet esse el Praeconii el Missae. Quod spe­ ctat ad Rubricam, si haec disponit diversum esse debere in aliqua functione Ministrum, non omittit sane vel indicare, vel etiam praecipere; ul even'll, cum Feria V in Coena Domini alium Subdiaconum innuit esse debere a Subdiacono Missae, pro de­ ferenda Cruce in Processione : « El Iit Pro­ cessio more solito, alio tamen Subdiacono parato Crucem ferente ». Haec Ministri di­ versitas non indigilalura Rubrica quoad Dia­ conum in Sabbalo Sancio, sed unus idemque innuitur ; a Rubricae igitur dispositione non est recedendum. Recie proinde statuunt Anciores unum eumdemque esse debere pro utroque Ofiicio Diaconum, et tamquam Rubricae violalores diversimode agentes considerant, cum audeanl sic a Rubricae praescripto declinare. Si omnia secundum ordinem fieri debent, eo magis cum de Ritibus agitur, quorum usus in Ecclesia­ sticis functionibus legitimus el accuratus est omnino retinendus ac religiose servan­ dus. Haec fuit summi Poni. Sixti V Con­ stitui. LXXIV. maxima cura in S. R. Con­ gregatione statuenda, ul Sacri Ritus ubivis locorum, in omnibus Urbis Orbisque Eccle­ siis, a quibusvis personis diligenter obser­ varentur; ul caeremoniae, si exoleverint, restaurarentur ; si depravatae fuerint, re­ formarentur ; si immutatae, ad ordinem re­ vocarentur. Quae olim fuit Summorum Pon­ tificum cura, ea ipsa adhuc, est el Summi Pontificis quem sospitem Deus servet ; ea ipsa adhuc est Sacr. Rituum Congregationis quae ritus omnes ut reviviscant, restauren­ tur, ad ordinem revocentur, accuratissime serventur, e.x proprio munere adnililur, ul sic et splendor Divinae maiestalis magis ef­ fulgeat el Fideles ad Divinarum rerum contemplationem sustollantur: ul inquiunt Tridcnltni Concilii Patres, el Supremae Apostolicae Sedis, a qua dimanat, legislative au­ ctoritas observetur. Habitualis autem ri­ tuum ei caeremoniarum inobservantia ta­ citum, ul plurimum, potest inferre con- templum ; el leviorum etiam Rubricarum omissio, vel mutatio, el libera illarum in­ terpretatio confusionem in Ecclesia parere possunt, el ad Dei opus negligenler pera­ gendum inducere. Non me latet, bac ipsa m le, de qua loquimur, in eadem Tibur­ tina, ut videri potest, S. Congregationem consulendo Sanctissimo respondisse; sed quid hoc probat? nisi S. Congregationem, cuius munus esi vigilare Rubiicarum obser­ vationi, allatam in conirarium consuetudi­ nem noluisse admittere, sed attentis pecu­ liaribus circumstantiis inclinasse forsan ad illam non penitus saltem excludendam, sed eodem tempore noluisse eam propria au­ ctoritate aut adprobare aut confirmare, ul­ pote Rubricae dispositioni non apprime confoimem, el, si qua Indulgentia hac in re posset concedi, a Supremo Pastore concederetur, quemadmodum revera fa­ cium est. Sed peculiaris haec Tiburti­ nae Ecclesiae Cathedrali, ob peculiares rationes, concessa Indulgentia generalem non consiiiuil dispensationem; adeo ul li­ berum cuique sit ea uti. Si enim eadem non adsint rerum adiuncla, fortasse nec alteri Ecclesiae concedetur, eoque minus poterit aliqua Ecclesiae per se hanc sequi praxim: persaepe enim evenit ut Diaconus Praeconii diversus sit a Diacono Missae, non ex necessitate, non ex vocis defectu, vel ex voce aut nimis aspera, aut ad modula­ tionem inepta; sed ex quadam vocis ipsius ostentationis specie alius seligatur Diaconus qui adstantium concinna nimis vocis modu­ latione alliciendo aures, plausus captare velit ac laudes. Nisi igitur necessitas ad­ sit, unus idemque esse debet Diaconus Praeconii el qui in Missa ministrat ; sine enim necessitate aut rationabili caussa Ru­ brica accuratissime servanda est, nec ab ea declinandum, et omnis illius interpretatio, si (pia in tam clara illius dispositione esse potest, excludenda est. Ad Dubium IX. Improbanda sane in usu, de quo est sermo, Rubricae infractio repe­ ntur el novitas in Ritibus pro hoc Officio praescriptis proprio labitu inducta, quae nullo prorsus modo erat ferenda: atque ex hoc ipso nihil, ul quisque videt adverten­ dum occurrit, nec ratio ulla est adducen­ da ad usum praedictum eliminandum. Res enim ipsa per so apparet manifestissi­ me, ac proplerea nonnisi simplici negativa responsione poterat a S. C. dubio huic sa­ tisfieri. Quin igitur infractionem Rubrica­ rum ac novitatem demonstrando iminore- mur, aliquid quoad Cereum advertamus. Ecclesia bac die ad resurgentem Christum recipiendum se praeparat, et mox ipsum resurrecturum Fidelibus pariter annuntiat. A consecratione ilaque Luminis Paschalis solemnilatis annuntiationem inchoat, quae verae lucis claritatem humano generi con­ tulit. Quod ad Cereum spectat, Paschalis hic Cereus benedicitur in Sabbato Sancto; quia ex simplici sua natura absque bene­ dictione non potest mysteria significare, quae per illum Ecclesia repraesentare in­ tendit. Est haec benedictio non de consti­ tutivis, per quae immutato naturali rei ali­ cuius statu sacrum quid efficitur; sed de simpliciter invocativis, quibus Dei benigni­ tas invocatur, ut personis vel rebus aliquid boni tribuat : el licet per has benedictio­ nes res statum suum naturalem non im­ mutent, nec sacrum quid efficiantur, ali­ quid tamen religiosum in se continent, nec amplius prophanae possunt haberi. Con­ stans autem ac perpetua fuit Ecclesia di­ sciplina, ul nulla re ad religiosum quem­ dam ritum publice uteretur, quin prius eam benedixerit; ut ex Thoma Massimo, Benedict. XIV aliisque Auctoribus constat. Iuxta Lilurgicos Cereus hic columnam nu­ bis et ignis, quae Hebraeos in deserto am­ bulantes praecedebat, significat, el hinc illa Praeconii verba, sed iam columnae huius praeconia nooimus; vel Christum significat corporaliter prius extinclum, el postea re­ surgentem, sicut tunc Diaconus Cereum be­ nedicens significat Evangelii praedicatorem qui Christum, passione corporaliter extinctnm, debet Laudum benedictionibus prae­ dicando, Resurrectionis luminosa gratia red­ dere illustratum. Item Cereus Paschalis ex Ecclesiasticis Scriptoribus, quos referi Theo­ philus Raynaldus, institutus primo fuit ul symbolice esset imago Baptismi, ac propterea singulis qui baptizabantur parvus dabatur Cereus, et ideo dabatur ut illum asservarent, et suscepti Baptismatis memo­ riam identidem in se suscitarent. Instituti deinde fuerunt Cerei, Agnus Dei ob Agni figuram quae in illis inspicitur nuncupati, ul essent pariter suscepti ba­ ptismi symbolum, el singulis recenter ba­ ptizatis, depositis in Sabbato post Pascha vestibus albis, dabatur Cereus hic Agnus Dei, quia commodius hunc prae parvo etiam cereo gestare poterant. Ili autem cerei ,-ipnus Det illorum collo appendebantur, ne susce­ pti baptismatis memoriam una cum albis vestibus baplismalihns, quas deponebant, — 326 — amitterem, sed hos prae oculis semper ha­ bentes, el unium beneficium per baptisma­ les aquas receptum recolerent, el gratias Deo redderent, el receptam gratiam fide­ liter custodirent. Olim dispertiebantur populo particulae Cerei Paschalis ad suffumigandum una cum thure pio ac religioso animo, ad avertenda mala bonaque postulanda. Est ea secun­ daria Cerei Paschalis institutionis caussa. Quemadmodum vero substituti fuerunt ce­ rei Agnus Dei ad excitandam retmendamque baptismi memoriam in recenter bapti­ zatis, et pro Cereo Paschali sive huius par­ ticula parvi Cerei ipsis dabaniur; ita el cerei Agnus Dei postmodum pro Cerei magni particula et pro parvis cereis po­ pulo distribui caeperunt; el praecipuo lini qui fuit in illorum institutione, ul Deus ab illis utentibus mala averteret el bona con­ ferret, secundarius successit, ut reliquis etiam fidelibus, praeter recenter baptizalos, distribuerentur in octava Paschae, quem­ admodum Cerei Paschalis particulae distri­ buebantur: ut liquet ex Ordin. Romano lit. De benedictione Cerei, ubi sic legitur: « In octava vero Paschae dantur ipsi Agni (Cerei infra Civitatem Romanam) ab ipso Archidiacono in ipsa Ecclesia post Missam el Communionem, el ex eis faciunt incen­ sum accendi ad suffumigandum in domibus suis, pro quacumque tribulatione eis eve­ nerit necessitas. Similiter el in Forensibus civitatibus de Cereo Paschali faciunt ». Mulla addi possent de cereis Agnus Dei, si res de qua hic praecipue agitur, postu­ laret; sed haec sint obiter adnolata licet non inopportune, res enim ipsa haec pauca innuere deposcebat. Ne itaque finem nobis propositum praetergrediamur, ad Pascha­ lem Cereum redeamus. Cereus itaque nu­ bis ignisque columnam significat, qui He­ braeos in deserto itinérantes per diem noclemque praecedebat, el Christum a morte ad vitam gloriose resurgeniem, ut Ruper4us el cum eo Auctores Lilurgici pene omnes; el ideo Cereus ipse prius exlinclus apparet, el dum adhuc exlinclus est, in eo quinque incensi grana infiguntur, quae quin­ que Christi plagas repraesentant: deinde accenditur post verba Praeconii Rutilans ignis accendit. Hem Cereus in significatione columnae ignis el uubis Hebraeos praece­ dentis, illorum demonstrat defensionem a solis ae*tu, el illuminationem nocturno tem­ pore : in significatione vero Christi, nubis columna potest repraesentare Christum fi­ deles a vitiorum aestu defendentem. Ignis vero Christum ipsum, qui fideles in huius saeculi node, ac in ignorantia el peccato­ rum tenebris sedentes illuminat. Ne quis autem putet, cum dicitur Ce­ reum Paschalem nubis et ignis columnam significare, ita haec esse accipienda, ul Ec­ clesia id absolute recolat, quod Hebraico populo olim evenit; sed id tantum, quod illis quidem evenit, tamquam tamen in figu­ ra nostri: omnia, quae illis eveniebant, figu­ ra el umbra futurorum erani; omnia enim figura facta sunt nostri, omnia in figura contingebant illis, ut scribit Apostolus Pau­ lus ad Corinth, ep. 1, v. 10, el alibi: < Ve­ tera namque transierunt, facta sunt omnia nova ». Hinc Ecclesia suos non instituit ri­ tus ad ritus hebraeorum ac, gesta recolenda, sed in suis quibusdam mysteriis recolendis veterum hebraici populi rituum quandoque meminit, quae figura olim fuerunt eorum, quae postmodum adveniente temporum plenitudine erant eventura, et reapse eve­ nerunt: et sic ostendit quomodo umbris et figuris lux et veritas respondeat. Ecclesia eadem, quae ritus et caeremonias instituit, non inepte, non inconsulto, non sine ali­ quo sapientissimo fine eos instituit (ut vel­ let Sacrorum Rituum perpetuus irrisor Ver­ ius, qui cum Religione ritus etiam voluis­ set evertere); sed sapientissime eos instituit, et ut Sancto est Spiritu edocta el directa, in illis mysteria quaedam includit, aut ad illa non revocat, el quidquid in suis divi­ nis Officiis recolit, quidquid celebrat, quid­ quid Fidelibus celebrandum offert ac pro­ ponit, ad spirituales intelligenlias eos vo­ cat, el per mysticam ipsas figuras ad my­ sterium aliquod contemplandum filios suos excitai; et quandoque in mysterio myste­ rium latet, ut observat S. Pelius Damiani, el ipsae res sensibiles tamquam humanae infirmitatis adiumenla ad spiritualia el coe­ lestia cogitanda conlemplandaque inducunt, ul ipsum Concilium Tridenlinum loquitur Sess. 22, de Sacrificio Missae, cap. K: « Cum natura hominum ea sil, ul non facile queat sine adminiculis exterioribus ad rerum di­ vinarum meditationem sustolli, proplerea pia Maler Ecclesia ritus quosdam, ul scili­ cet quaedam submissa voce, quaedam al­ tiori pronunciarentur, instituit. Caeremo­ nias item adhibuit, ul mysticas benedi­ ctiones, lumina, ihymiam il.i, vestes ali.ique id genus plnra ex Aposlolica traditione re­ cepta, quo el maieslas sacrificii commen­ daretur, el fidelium mentes per haec vi- - 327 sibilia Religionis el pietatis signa ad rerum al tissi marum, quae in hoc Sacrificio latent, contemplationem excitarentur ». Quod sensibilia signa quoad Sacrificium, quod mysticae (igiirae, quod aenigmata prae­ stant, idem et in aliis Ecclesiasticis Officiis obtinent. Hinc nihil de illis, quae Eccle­ sia statuit, despiciendum est, nihil negligendom, licet parva, licet minima videan­ tur, quae ipsa fidelibus repraesentat. Nam m scribit citatus Petrus Damiani in lib. Do­ minus vobiscum inscripto: «Nonnulla in Ecclesiasticis observationibus fiunt, quae in superficie quidem frivola videntur el levia, considerata vero subtilius magnae virtutis videntur veritate subnixa ». In confirmatio­ ne huius sententiae plurima deinde affert exempla. Huic consonat Alcuinus, cuius haec sunt verba in ep. ad Carolum Magnum: < Nihil sine caussa in Ecclesiasticis consuetu­ dinibus a Docloribus constitutum percipi­ mus »; caussam vero, ob quam Ecclesia symbola filiis suis proponit, reddit S. Ivo Carnolensis his verbis, quae habet in Ser­ mone de Purificatione Sanctae Mariae Vir­ ginis: «Consuetudo Ecclesiastica mullas ex rebus gestis retinet consuetudines, qui­ bus et rerum gestarum repraesentat verita­ tem el simplicium corda excitat ad pieta­ tem, ut per ea, quae foris venerantur, ad internorum amorem rapiantur. Hinc est quod ad recordationem Dominicae passionis in Ecclesia Cruces erigimus; quod tempore Ascensionis vexilla triumphum Christi si­ gnificantia in eminentiori loco Ecclesiae tamquam in arcu triumphali sublimamus. Post haec quis unquam audeat Aucto­ res reprehendere cum Paschalem Cereum significare dicunt columnam ignis el nubis? quis Ecclesiae ipsi contradicere, quae my­ sticae huius columnae ul figurae quae olim de futuris praecessit, meminit in Praeco­ nio? Solus Vertus, el qui cum eo aeque impie sentiunt, hoc auderent, et tantae es­ sent capaces temeritatis, mysticas pariter liguris el aenigmata reficiendo. In Cerei demum benedictione non se­ mel sed saepius mentio fit nodis, licet de die haec benedictio peragatur. Id autem, ul nemo non ignorat, evenit, quia per an­ ticipationem hoc Officium ab Ecclesia pera­ gendum statutum est. Olim enim, quem­ admodum plura alia Officia, noctu hoc quoque peragebatur, ut Ecclesia tempori se accommodaret quo Dominus resurrexit, in nocte scilicet, seu prope auroram. El licet de die iam a multis saeculis hoc Ec­ clesia peragat Officium, noctis tamen’men­ tionem facit in Praeconio, ul tum tempus indicet, quod verum horae Resurrectionis Dornini respondeat, tum ut veleris disci­ plinae vestigium aliquod eo, quo potest, modo retineat, el eiusdem disciplinae prae­ beat in ipso Officio testimonium. Ad Dubium XI. Responsio ad Dubium nulla prorsus indigeret adnotatione; claris­ sima enim per se res est. Ipsa enim Mis­ salis Rubrica el Caeremonialis Episcopo­ rum praescriptio regulam suppeditant, quae servari debet in aspersione Cleri facienda diebus Dominicis; sed quoniam usus in me­ dium adducitur, qui viget in Metropolita­ na Ecclesia Pisana, ut nempe oon a Cele­ brante, sed a Cappellano Chori Pluviali in­ duto aspersio cum Aqua benedicta pera­ gatur, haud quidem inopportunum eril quaedam subiicere, ul abusus hac in re appareat, parilerque de medio servatus huc usque usus tollatur, ac Rubrica Missalis et Caeremonialis Episcoporum, ul in respon­ sione sancitum est, servetur. Missalis si­ quidem Rubrica in ordine ad faciendam Aquam benedictam haec habet: « Finita be­ nedictione (aquae) Sacerdos celebraturus, indutus Pluviali coloris Officio convenien­ tis, accedit ad Altare, el ibi ad gradus cum Ministris genullexus, accipit a Diacono Aspersorium. . . Inierim Celebrans aspergit Cle­ rum, deinde Populum ». His similia habel Caeremoniale Episcoporum cap. 15, § 14: « Dominicis vero diebus... quia Clerus, el Populus ante Missam Aqua benedicta per Ce­ lebrantem est aspergendus, oporlel illum incedere Pluviali indutum inter Diaconum a dextris et Subdiaconum a sinistris de more paratos, qui postea facta Aquae benedictae aspersione, el dicta Oratione, el deposito Pluviali accipiet Manipulum, et Planctam, el incipiet Missam ». Cuinam dubium po­ terit oriri, sil ne ipse Celebrans, qui Clerum Aqua benedicta aspergere debeat? aut quis potius contrariam praxim abusum redolere non existimet, Rubricae Missalis, el Caeremonialis adversantem praescripto? Nihil huic tam clarae praescriptioni addere oporteret ; nihilominus aliquid adnotalur quod ipsa verba Rubricae Missalis el Cae­ remonialis offerunt aduotandum ad clarius rem ipsam ostendendam, el extra omnem dubitationem aut ambiguitatem adducen­ dam. Quod ipse Celebrans debeat Clerum aspergere, non modo ex his verbis Rubri­ cae: «Inierim Celebrans aspergit Clerum, deinde Populum»; vel aliis Caeremonialis : — 328 — « Qin* Clerus el Populus ante Missam Aqua benedicta per Celebrantem est aspergen­ dus »; verum eliam ex tolo contextu erui­ tur, ni quisque per se videt, et percipit ex aliis, quae post ilia, verbis sequuntur. Num in Caeremoniali Episcoporum haec leguntur: «Oportet illum (Celebrantem) incedere Pluviali indutum inter Diaconum a dextris et Subdiaconum a sinistris de more paralos ; qui postea ... accipiet Ma­ nipulum, el Planctam, el incipiet Mis­ sam ». Nulla hic interponitur mora inter aspersionem el Missae initium, nullus alius a Celebrante diversus Sacerdos nominatur, qui aspergat, el nullus alius ab eo, qui aspersit, ad incipiendam Missam parandus indigilatur ; sed unus idernque, nempe qui aspersit, dicitur celebraturus; unus igitur* idernque debet esse et qui celebrat, el qui aspergit. Idem omnino iterum legitur in eodem Caeremoniali lib. 2, cap. 30: «Ab­ sente Episcopo in Ecclesiis Cathedralibus el Collegiatis, aliquis Canonicus seu Di­ gnitas, vel is, ad quem de consuetudine spectat hac die celebrare in absentia Epi­ scopi, paretur in Sacrislia more solito cum Pluviali albo, el accedat ad Altare medius inter Diaconum el Subdiaconum paratos omnibus paramentis ipsis convenientibus... accepto de manu Diaconi Aspersorio cum Aqua benedicta.... asperget primo Altare, deinde seipsum, mox Diaconum el Sub­ diaconum.... quo facto, deposito Pluviali capiet Plauelam, el.... inchoabit Missam ». Quod si haec postrema verba non leguntur in Missali, non ex eo sequitur Sacerdotem, qui aspersit, non debere celebrare Missam, quod manifeste praescribitur a Caeremo­ niali; sed dicendum Missalis Rubricam omi­ sisse, quia in eo solum est, ul indicet Hi­ lum, quo debel Clerus el Populus asper­ gi, et salis esso existimat ab initio in­ nuisse eum debere Missam celebrare qui aspersit, per ea lanium verba, quibus Ru­ brica incipit, nempe « Sacerdos celebratu­ rus indutus Pluviali..., aspergit Clerum ». Quid plura? Observat apposite ad rem no­ stram Merati*. Sacerdotem Missam solemni­ ler celebraturum ita paratum egredi cum suis Ministris a Choro ad Altare ad facien­ dam Aquae aspersionem ; quod sane probat unum eumdemque esse debere, qui asper­ git et qui célébrai ; quod si alius a Ce­ lebrante esset, hoc utique indicasset. Hanc aliquorum quoad hunc ritum servandum renuenliam ïamdiu cavil Sacrorum Rituum Congregatio, quae clarissimis innixa Rn bricae verbis alias decrevit ab ipso Cele­ brante fieri debere aspersionem cum Aqua benedicta diebus Dominicis; Anno scilicet 1632 sub die 27 Novembris in Perusina. Quum enim Eminentissimus Cardinalis de Torres tunc Episcopus Perusinus mandavi* ril ul Dominicis diebus per ipsum cele­ brantem fieret aspersio iuxla Missalis prae­ scriptum, el Archipresbyler Perusinae eius­ dem Calhedralis Dignitas id aegre fenei, et peragere recusaret, asserens numquam a Dignitatibus factam fuisse hanc aspersio­ nem ; Sacra Congregatio, supplicante dicto Archipresbylero de non innovatione, re­ spondit: «Aquae benedictae aspersionem in diebus Dominicis fieri debere per ipsum Celebrantem »; et nulla facta distinctione inter Dignitatem el simplicem Canonicum vel Presbyterum, ul ostenderet hoc mu­ nus esse cuiusque celebrantis, adinnxil: < etiam quod sil prima vel alia Dignitas »: nihil faciens, immo excludens contrariam consuetudinem, addidit : «non obstante con­ traria consuetudine, (immo improbans con­ clusit) quae potius corruptela quam con suetudo dici potest, quum sit contra Ru­ bricam Missalis el Caeremonialis ». El haec verba, quibus includitur eliam Dignitas, si ad eam celebrare spectat, consonant cum aliis, quae superius allata sunt ex lib. 2, cap. 30, Caeremonialis Episcoporum de­ sumpta. Neque quis dicat posse quemcumque Sacerdotem a Celebrante diversum hanc actionem peragere, quemadmodum el qui­ cumque Sacerdos, qui non sit celebratu­ rus, potest Aquam eo die benedicere. Ex hoc sane illud non sequitur; nam prae­ terquam quod, ut vidimus ex Rubrica Mis­ salis et ex Caeremoniali, Sacerdos cele­ braturus Clerum el Populum debel asper­ gere, ipsa Rubrica innuit Aquam, qua asper­ sio lit, a quocumque Sacerdote a Celebrante distincto posse benedici: quod de eo, qui aspergil non innuit, neque innuere potuit semel ac statuerit ab ipso Celebrante fa­ ciendam esse aspersionem. Siquidem haec de facienda tantummodo aqua benedicia habel : « Die Dominica in Sacrislia praepa­ rato Sale el Aqua benedicenda Sacerdos celebraturus Missam vel alius ad id depu­ tatus »: quae verba, quum agitur de asper­ gendo cum hac Aqua Clero el Populo, non habel. Liberum itaque non esi quemadmo­ dum in benedicenda Aqua, sic el ad Cle­ rum ei Populum aspergendum alium a Celebranb dislincllim Sacerdotem deputare, sed Celebrantis, quicumque ipse sil, pro­ prium est munus. Qui aliter vel sentit, vel .igil, contra Rubricam agit. Hinc nisi quis velit inobedientis notam consulto incurrere, Missalis el Caeremonialis praescripto debel conformari, et a contraria, si qua alicubi est, consuetudine recedere: quae a Sacra Rituum Congregatione corruptela declarata iamdiu fuit, el novitatem in Sacris Ritibus induceret. Unum hic addendum non abs re erit, ut huius ritus antiquitas innotescat. Haec Aquae cum Sale mixtae benedictio, el Po­ puli Christiani cum ea aspersio iuxla Au­ ctores qon paucos ab ipso Apostolorum tempore erat in usu ; praecepta autem fuit Ecclesiae Saeculo secundo vix inito ab Ale­ xandro Primo, ul constat ex Libro Ponti­ ficali, et ex multis Auctoribus de Eccle­ siae Ritibus pertractantibus, Rhabano Mauro, ^alfrido Strabone, Micrologo : hinc Rubrica Missalis hanc praecipiendo aspersionem, ve­ tustissimum, immo priscum ritum servan­ dum praecipit, et de hoc ritu exlal anti­ quus Canon Concilii Nannelensis, apud Burchardum Wormaciensem lib. II, cap. XII, in quo legitur: «Omnibus diebus Domini­ cis unusquisque Presbyter in sua Ecclesia ante Missarum solemnia aquam benedictam facial in vase nitido lanto mysterio conve­ nienti, de qua Populus intrans Ecclesiam aspergatur». De antiquitate huius ritus sem­ per ab Ecclesia retenti, ut nempe Presby­ ter ipse die quolibet Dominico per Eccle­ siam procederet el Populum Aqua bene­ dicta aspergeret, edocent vetusta Caroli Ma­ gni Capitularia, ubi lib. V, cap. 220 praeci­ pitur: « Ul omnis Presbyter die Dominico cum psallentia circumeat Ecclesiam suam cum Populo, el Aquam benedictam ferat». Nonnulla hic examinanda superessenl de Piesbytero el de Ecclesia sua, quibus probari posset quemque Parochum olim ad hoc implendum munus fuisse adslrictinn, sed extra rem essent : idcirco omittenda putavimus ne a proposito aliena pertractare videamur. Ad Dubium XIV. Non alia dari poterat ad hoc dubium responsio, quam ea, quae data esi, quaque ad servandam caeremo­ nialis dispositionem quisque tenetur : tam enim clara, lam absoluta est haec disposi­ tio, ut nullum prorsus dubium super ea possil excitari. Hinc mirum est quomodo hoc dubium Sacrorum Rituum Congrega­ tioni proponi potuerit. Quod fuerit semper omissum, omissioni non favet ; neque id­ circo in posterum omittendum, quia huc usque fuit omissum : aliter per omissiones, leges omnes inutiles essent, el brevi de­ perirent, quod absurdum omnino est. Omitti autem in posterum non posse, satis osten­ dunt verba Caeremonialis, quae leguntur lib. 2, cap. 36, et quisque, si attente con­ sideret, id sibi facile persuadebit. Quod autem in dubio additur, ad hanc aliquo modo proluendam omissionem, quod nem­ pe sic facium omni tempore fuerit, el a quibusdam putetur congruos census ad hoc Anniversarium celebrandum ab Episcopis relinqui oportere, si hoc posi mortem vel­ lent Anniveisanum celebrari, eo quod illorum aliqui dictos census reliquerunt, haud sane omissioni potest suffragari. Si loquamur de Anniversario perpetuo, facile concedimus ; quia Caeremoniale non de omnibus Episcopis disponit, el tunc si celebranda sint perpetuo Anniversaria, census pro perpetua celebratione sunl re­ linquendi. Ast hic non est de his sermo, seu de Anniversario ultimi Episcopi de­ functi. Quando de hoc agitur, Caeremo­ niale Episcoporum nihil de censu relin­ quendo innuit, sed absolute celebrandum Anniversarium edicit ; quod quidem prae­ ceptum importat, el ab omnibus ubique et semper servari debel, el revera servatur. Plura hic addere supervacaneum est: el legi poterunt, quae m Tiburtina apposite ad rem adnolala sunl. Ad Dubium XXII. Haec praxis, quae in Primaliali Ecclesia Pisana in administrando Fidelibus Sacram Eucharistiam servatur, contraria esi Rubricae Ritualis Romani, quae Superpelliceum el Stolam in adminislralione Sacramentorum adhibendam praecipit, quod panier singulari modo praescribit dum Sa­ cra Eucharistia esi administranda : sic enim praecipit in ordine administrandi Sacram Communionem : « Sacerdos lotis prius ma­ nibus, el Superpelliceo indutus, el desuper Stola coloris Officio illius diei convenien­ tis ». Iam omnia ordine fieri debent, quem­ admodum monet Apostolus, el in Litte­ ris Aposlolicis sub plumbo Paulus V fel. rec. repetit, confirmalque immortalis me­ moriae Benedicius XIV. el ea praecipue quae perlinent ad Ecclesiae Dei Sacramen­ torum adimnislralionem. Insuper, qui in Rituali Romano comprehenduntur ritus, monet ul inviolate ab omnibus tamquam Ecclesiae liliis serventur, quia eiusdem Ec­ clesiae Matris el Magistrae auctoritate conslituli sunl. Qui, quaeso, ordo esset in ad­ I i i —’ 330 — ministranda Sacra Eucharistia, quomodo in­ violabiliter servaremur quod de habitu, quo hoc Sacramentum debet administrari, prae­ scribitur, si Superpelliceiim, quod prae­ cipitur, non adhiberetur? Sane hoc contra Rubricae praescriptum esset, ideoque im­ probandum foret. Esse abusum non dene­ gatur in dubio, sed affirmatur aeque diffi­ cile esse illum evellere. Profiteri abusum sufficiens est ratio ad illum tollendum : evelli autem facili potest negotio, si res ad ordinem redigatur, si religiose et invio­ labiliter, ut par est, quae praescripta sunl observentur, ul revera ab omnibus servari absque ullo dubio debent. Neque Rubricae servandae sunl aul negligendae pro unius­ cuiusque commoditate, quia in promptu ex. gr. non est Superpelliceiim super Roccheitum imponendum. Non agitui sane hic de administranda Sacra Eucharistia per mo­ dum Viatici infirmo proxime morituro, sed bene valentibus; adeoque nihil officii, aut potesi officere communicandis, si parumper expecienl: expecleni utique donec Sacer­ dos habitu praescripto induatur et, ul de­ bet, hoc Sacramentum administret. Quod vero ad Ecclesiam sancti Slephani Papae el Martyris spectat, quae ab Ordi­ narii iurisdiclione non pendet, pro qua lamquam exempla difficilis el pene impos­ sibilis asseritur animadversio in consuetudi­ nem non adhibendi Superpelhceum, velim dicerent num Ritualis Rubricae hos illosve respiciunt, hanc ab illa Ecclesiam secernunt, hanc vel illam eximunt? An non polius omnes aeque Sacerdoles Sacra­ mentorum Ministros respiciunt et obligant? Quid exemptio Ecclesiae ab Ordinarii iu­ risdiclione cum exemptione ab observandis Rubricis? Magnum quidem est inter utrumque discrimen. Aposiolicae autem Litterae Summorum Pontificum neminem ab obser­ vandis Ritibus el eo, quo praecipiuntur modo, excipiunt, nullam Ecclesiam, quae­ cumque ea sil, eximunt. < Quapropter, sic habetur in Aposlolicis Litteris Uened. XIV, qui aliorum Pontificum mandata refert, horiamur m Domino Venerabiles Fratres Patriarchas, Archiepiscopos el Episcopos, el dilectos Filios eorum Vicarios, nec non Abbate», Parochos universos ubique loco­ rum exislente^ el alios, ad quos spectat, ut m posterum lamquam Ecclesiae Roma­ na· filii... inviolabiliter observent >. Sane quae exemptio in his verbis apparet ? quae exceptio? Quis inter Ecclesiae Filios per inobedienliam adnumerari recusaverit ? Aul hoc nomine per inobservantiam Rituum, quos servare debet, noluerit gloriari? Ne­ mo sane, ul arbitramur, reperielur, qui tantam gloriam negligat. Atque hinc quis­ que inlelligel rationem ab exemptione Ec­ clesiae desumptam nihili omnino esse fa­ ciendum, ul pariter a servandis Ecclesiae Ritibus exemptus quis putetur, el Rubri­ carum praeceptis renuat obtemperare. Haec autem responsio haud recens est, nec unica, ita ut quid novi sil modo de­ cretum. Conferantur quae alias ipsa Sacra Rituum Congregatio edixit, el eadem sem­ per decrevisse apparebil ; quippe quae ad luendos servandosque legitimos el anti­ quos Ecclesiae Ritus fuil instituta. Sic in una Dubiorum Urbis sub die 12 lulii 1628, sic in Syracusana die 2 Augusti 1698, in Pisaurensi die 12 Decembris 1760 el in una Urbis Sanclae Mariae in Cosmedin 19 lulii 1753; in quibus omnibus Decretis, ul alia mulla el similia omittantur, praescri­ ptum semper fini Superpelliceiim cum Sto­ la in administraiione Sacrae Eucharistiae, additumque semper aeque fuit iuxta Ri­ tuale Romanum. Nulla itaque est ratio cui aliter responderi possel, adeoque servari debel, quod Rituale Romanum praescribit; conira quod nulla admittenda esi contra­ ria consuetudo, nulla vel Personarum, vel Ecclesiarum exemplio, nihil habendae sunl in contrarium sentientium querimoniae. Omnes enim Ecclesiae praescriptis obtem­ perare tenentur, eaque inviolate ac reli­ giose servare. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2G8G. TARENTINA. (4676) Multa hic aeque praeclara tum de an­ tiquitate, tum de praestantia benedictionis et consecrationis Virginum adnolanda se offerunt ; sed ne videamur in medium pro­ ferre, quae inutilia quis possel reputare, quaedam lanium adducemus, celera videri poterunt in Tertulliani Libro de velandis Virginibus. Quoad antiquitatem, si audiatur Baronins ad Annum Christi LVH, is qui­ busdam nixus testimoniis Sanctorum Pa­ trum Igualii Martyris, Clementis Romani Pont, et Hieronymi libro 1 adversus lovinianum, in quatuor Filialibus Philippi Dia­ coni agnoscit primas, quae inter Mulieres post Christi mortem Virginitatem Deo sin­ gulari modo voverunt ; hinc Apostolorum aevo Virginum consecratio adscnbinda vi­ detur, el idcirco ab Ivone Caruotensi in — — 331 — Epistola 41 ad Golfredum Viudocioensis Monasterii Abbatem scriptum reperilor: < Consecratio Virginum ex Aposlolica au­ ctoritate Episcoporum privilegio reserva­ tur». Si alios Ecclesiae Patres, Ambrosiam praesertim et Augustinum audiamus, altius est repetenda haec de Virginitate devotio; uterque enim a Beatissima Virgine eam re­ ceptam volunt. Ille enim de institutione Virginis disserens cap. 5: < Egregia, inquit, Mana, quae signum Sacrae Virginitatis extu­ lerat, el intemeratae integritatis pium Chri­ sto vexillum levavit ». Hic vero in Libro de Sacra Virginitate cap. 4 id probans ex Mariae responsione ad Archangelum Gabrielem in haec scribit verba : « Ipsa quoque Virginitas eius (Mariae) ideo gratior et acceptior, quia non eam conceptus Christus viro violaturo, quam conservaret, ipse prae­ ripuit ; sed priusquam conciperetur, iam Deo dicatam, de qua nasceretur elegii. Quomo­ do, inquit, fiet istud, quoniam Virum non cognosco? quod profecto non diceret, nisi Deo Virginem se ante vovisset ». Legantur Baronins, Christianus Lupus, Tertullianus, Sandinus, si plura quoad hoc desiderantur. Omissis hic omnibus quae a nonnullis re­ late ad Virgines, quae Deo se voverunt, producuntur, quaeque novitatem sapiunt, el ab eruditis doctisque Viris suis in ope­ ribus refutantur, atque ab Aposlolica Sede semel el iterum proscripta sunl, his in­ quam omissis, adnolandum putamus dupli­ cem Ordinem Sacrarum Dei Virginum dis­ tingui. Aliae enim quae paterna in domo manebant, aliae, quae commune habentes domicilium monasticum, quoddam quasi institutum amplectebantur. Inter has ab aliquibus adnumeranlur plusquam ducentae Virgines illae, quae se se Eugeniae Regis Elhiopum Filiae adiunxorunt, quibusque praefecta Ipsa fuit, quum Sanctus Matthaeus eam ad Virginitatem profitendam servandamque induxit, el quibus ipse sacrum ve­ lamen dedit, el super quas sacram fudit Orationem, quae adhuc in quibusdam manuscriplis Pontificalibus legitur. Quemad­ modum duplex eiat Virginum ordo, ut di­ ctum est, ita duplex erat earum consecra­ tio, sive vovendi modus. Harum altera in una habitus immutatione sita erat, simulque in virginitatis proposito Deo sponte promisso: altera in manuum velique impositione Pon­ tificali, et solemni benedictione aeque ac cum Virginitatis servandae proposito. Haec consecratio ex vetustissimis usque temporibus maximi semper ponderis fuit ; el vehementer sunl reprehensi qui contra hanc, vel quoad minimum, lentare quan­ doque praesumpserunt. Tanti aulem sem­ per habita fuil ea consecratio, ul quidam eliam inter haereticos, puta Donatislae, suas quoque Virgines habuisse osientarinl, eaeque solemniler quoque ab ipsorum pseudoEpiscopis mitra cooperiendo velarentur. Mitra quippe haec apud Afros sacri veluti veli species eral, quod solemnibus quibus­ dam precibus adiunclis solebat ab Episco­ pis imponi, el per illius impositionem ipsa Virginis consecratio reputabatur. Adeo hoc verum est, ul Sanclus Hieronymus ad De­ metriadem scribens: «Scio, inquicbat, quod ad imprecationem Pontificis, flammeum vir­ ginale sanctum operuit caput »; ulque hinc Sanclus Ambrosius in exhortatione ad Vir­ gines ita scribat : « Venit Paschae dies, in loto Oibe Baptismi Sacramenta celebrantur, velantur Sacrae Virgines ». Vetusta adeo est haec sacri Veli solemnis impositio el Virginum consecratio, el adeo praeclara ut raque caeremonia semper habita fuit, ul Tertullianus inter Scriplores vetustissimus sacrilegos vocet, qui velum hoc detraxe­ rint: < Oh sacrilegae, nquil libro de celan­ dis Virginibus, manus, quae dicatum Deo habitum detrahere potuerunt! » Sacer hic non minus, quam vetustus Virgines consecrandi ritus summo studio olim servatus est; el iuxta Auctores usque ad saeculum XV fuit pene universaliter retentus : poslmodum vero vel penitus omis­ sus, vel a perpaucis servatus. Quocirca inquit Barbosa lib. 1 hiris Ecclesiastici, cap. 64, num. 21 : « el advertas quod con­ suetudo benedicendi Virgines non amplius est in usu ». Si de hac desuetudine ratio­ nem quis quaerat, vel ideo desuevisse hunc ritum responderi potest, quia fortasse Epi­ scopi minus de consecrandis Moniahbus sese faciles exhibuerunt, vel quia Sanctimonia­ lium numerus mirum in modum miseran­ tis Dei beneficio succrevit, vel quia salis tum Professione, tum Clausura obstrictae el protectae Virgines minus novo consecra­ tionis ritu, quasi novo quodam munimento, opus haberent, vel quia immutata veteri disciplina illi solemni pompae, quae uti solemnia vota tunc habebatur, per novum ius novumque aeque legitimum validumque ritum ipsa solemnia Vola successerunt, quae a Monialibus emittuntur in Religione, cui nomen dederunt ; quae quidem vola salis superque ad Virginitatem vinculo servan­ dam esse putantur. At licet ritus hic'desuetus universaliter sil, manet tamen aliquo modo in Ecclesia inxla praesentem eliam disciplinam, quum el ipse describatur in Pontificali Romano, et ab aliquibus Monialium Ordinibus serve­ tur. Servatum fuisse eliam ritum hunc tem­ pore Sancti Caroli Borromaei, ex ipsa eius Synodo Mediolanensi IV apparet, quum ipse de loco illum peragendi sic praecipiendo loquitur: « Ul ubi religiosus ipse el vetus Moniales solemniler velandi mos his tem­ poribus antiquatus est, ad pristinum usum ex veteri instituto et ritu revocetur ; dum­ modo intra Monasterium id liat ». Ex qui­ bus verbis duo eruuntur: primo fortasse aliis eliam in locis extilisse hunc ritum ; secundo non esse proscriptum, ut falso qui­ dam putant Auctores, sed ad pristinam for­ mam, quae fortasse immutata erat, esse re­ vocatum. Ut autem ad propositum iterum venia­ mus, omissis aliis quam plurimis, quae hic afferri possent, quaeque ea respiciunt (piae ab aliquibus Auctoribus de desuetudine non solum, sed de abolitione huius ritus, du­ biis saltem, si non falsis auctoritatibus in­ nixis, in medio proferuntur, advertere prae­ stat neminem sibi facile persuadere posse quod Sacra Congregatio negociis Episcopo­ rum el Regularium praeposita, nulla ha­ bita ratione ad ritus huius antiquitatem el soleninitatem, neque ad Conciliorum el Sanctorum Patrum sanctiones, hunc ipsum ritum, ut a quibusdam asseritur, voluisset proscriptum ; facta enim huiusmodi asser­ tionibus non respondent. Nam, ul referi Calalanus in suis ad Pontificale Romanum Commentariis, quum non multis a sua ae­ tate annis (anno scilicet 1778) quidam Epi­ scopus, cuius reticet nomen, ab eadem Sa­ cra Congregatione petiisset dari sibi facul­ tatem consecrandi Virgines suae Dioecesis, Sacra Congregatio sapienter respondit, ul suo uteretur iure. Per Sacram itaque Con­ gregationem hic consecrandarum Virginum mus inter Episcopalia munia adnumeralur; nec aliter dici hoc eliam tempore potest, quum rilus iste in Romano Pontificali ap­ pareat insertus in apposito titulo : De bentdictwuf el consei ratione Virginum. Nam neque ritum insertum, neque titulum ap­ positum videremus, si Ritus ipse fuisset proscriptus, innuo uterque fuisset delen­ dus ; inseritur autem el apponitur, quia revera alicubi adhuc extal, ul ex ipso Du­ bio liquet, el non mullis ali hinc annis peractus est. Sane iure suo usus fuit, el per­ vetustum ritum servavit, ut alios omittam, sa. rue. Benedictus XIII; qui quum esset Episcopus, non semel Virgines solemni ritu consecravit ; quod el peregit etiam dum es­ set Summus Pontifex, complures Moniales Benedictines in Asceterio Sancti Ambrosii Romae benedicendo. Ul autem singulari modo de Dubio et de data responsione agatur, quum quaestio quodammodo excitata videatur, an solae Moniales Ordinis Sancti Benedicti hunc li­ tum servent, sive an solum super his ex­ clusive Monialibus servari hic rilus debeat, pauca advertenda occurrunt, eaque non de­ spicienda. Non obscure Benedicius XIV felicis recordationis in sua oclogesimaquinta Institutione videtur indigilare alias eliam Moniales, quae Ordini Sancti Benedicti no­ men non dederunt, consecrationis Ritum, ul in Pontificali Romano reperilur el prae­ scribitur, servare posse ; siquidem in illa Institutione haec habet § 11: «Siaiim ac Nos suscepimus huius Ecclesiae [Bononiensis] adminislrationem, cogitare coepimus, an re­ liquas quoque Moniales rilus huiusmodi par­ ticipes facere teneremur, si necessariis con­ ditionibus praeditae essent, ul velum Con­ secrationis reciperent. Id vero Institutum celeri.·, Monialibus convenire duximus ob sacram ipsius vetustatem, el ob consilium Sancti Caroli Borromaei, qui in quarta Me­ diolanensi Synodo sic decrevit : « Ubi re­ ligiosus iste et velus Moniales solemniler velandi mos his temporibus antiquatus est, ad pristinum usum ex veteri instituto et ritu revocetur ; dummodo intra Monaste­ rium fiat ». Aliquam fortasse difficultatem promo­ vere quis posset ex illis verbis Bened.XIV au reliquas quoque Moniales, utrum scili­ cet haec verba accipi ita debeant, ul sub illis mlelligalur Moniales Ordinis Sancti Be­ nedicti, quae nondum consecratae fuerunt, adeoque illae, conditionibus requisitis non delicientibus, ab Eo consecrari deberent ; an vero de aliis quibuscumque Monialibus, quae diversam a Sancti Benedicti regulam sequuntur. Asl obvius verborum sensus suadet de his verba accipi debere, nec ratio apparet cur de solis Monialibus Benedictims intelligi debeant ; nam neque Benedictus XIV, neque Sanctus Carolus la­ xative el exclusive de Monialibus Ordinis Sancti Benedicti mentionem faciunt, sed simpliciter Moniales dicunt. Idem constat ex us, quao in praecedenti paragrapho ipsius Institutionis habemur; in quo, ul quisque - 333 — videt, non agitur nisi de modo servando, de quo Cardinalis Boncompagni Sacram Ri­ tuum Congr. bis consuluit, ann. scilicet 1698 el 1699. Insuper § VIII inquit Benedicius XIV; « El quamvis consecratio huiusmodi supe­ riori lempore fere in desuetudinem abie­ rit, rilus tamen ipsius retentus est, prae­ sertim ab iis Monialibus, quae Sancti Be­ nedicti disciplinam sequuntur ». Iam quis­ que videt per vocem praesertim clare in­ nui ab aliis eliam diversi Ordinis Moniali­ bus servatum fuisse hunc ritum, licet ab initio forsan fuerit proprius Monialium San­ cti Benedicti, el pro iis adprobalus el in­ stitutus primario fuerit. Si secus diceretur, inutile prorsus videretur hanc vocem prae­ sertim additam fuisse, quae quidem vox non est exclusiva aliarum diversi Ordinis Mo­ nialium, sed potius el istarum comprehen­ siva. Quapropter ea verba his aequtvalere videntur enunciationibus : « El quamvis con­ secratio einsmodi superiori lempore fere in desuetudinem abierit quoad reliquas Mo­ niales, quae Sancti Benedicti Regulam non sequuntur, rilus tamen hic retentus est, praesci lim, hoc est principaliter el prae aliis, ab iis Monialibus, quae Sancti Bene­ dicti disciplinam sequuntur ». Demum hic rilus in Romano Pontificali praescribitur, et apposito singulari titulo legitur, ut supra notatum est; De Benedi­ ctione et Consecratione Virginum. Iam Pon­ tificale Romanum ea continet, quae universim servantur, et servari debent vel possunt ; el si sunt singularia, sunt propria, el privativa aut iurisdictionis, aul Ordinis: el tunc vel in Codicibus Liturgicis quibus­ cumque tamquam propria ac singularia in­ dicantur, vel totidem separalim vel exa­ rantur, vel typis mandantur Libri, quot proprii sunt exclusive rilus. Iam Titulus hic generalis est pro Monialibus, non pro quibusdam Monialium Ordinibus, laxative confectus el appositus; non hanc vel illam Monialium Regulam comprehendit, hanc vel illam excludit. Moniales igitur omnes, l uiuscumque instituti hae sint, in eo generico Titulo comprehensae censeri debent, omnesque pariter ritum hunc , necessariis ul loquitur BenediclusXI Vconditionibus existentibus, ubi adhuc viget, sequi possunt. Vigebat siquidem in Civitate Tarentina mos, m Moniales Asceterii Clarissarum , ex­ pleto vigesimo quinto aetatis anno, solemni emissa Professione, velum benedictio­ nis ab Archiepiscopo reciperent, el rilus iuxta Pontificale Romanum servabatur. Re­ verendissimus modernus Archiepiscopu* ra­ tus hunc ritum solis Sanctimonialibus Or­ dinis Sancti Benedicti competere, pro iis­ que lanium vel institutum, vel servatum fuisse, de privilegio Clarissarnm Monialium suae Civitatis moneri voluit, antequam ri­ tum ipsum perageret. El optime quidem ; quum enim de privilegio agitor, constare de hoc debet, ne universali Legi el lari communi sine ratione derogetur per exer­ citium privilegii suppositi, el non obtenti. Moniales, ut ex facto apparel, de hoc ab ipsis constantissime servato Episcopum do­ cuerunt, illumque ritum pariter vel ab ipsa Asceterii illius origine ex constanti tradi­ tione acceperunt, retentum hucusque fuisse affirmarunt, et ah aliis praedecessoribus Archiepiscopis perfectum observarunt. Sa­ cra Rituum Congregatio, omnibus per­ pensis, satis constare putavit de asserta tra­ ditione, et de vetustissima hunc ritum ser­ vandi consuetudine el privilegio, quo Mo­ niales Clarissae Tarentinae Civitatis fruebantur; nihil tamen certi decernere volens, et difficuItalibus ex parte Reverendissimi Archiepiscopi allatis fortasse permota, quam­ vis pro gratia confirmationis asserti privi­ legii pronunciaverit, ad Dominum Secre­ tarium cum Sanctissimo rescripsit, qui pro sua sapientia, per eundem Secretarium Sa­ crorum Rituum Congregationis, pro privi­ legii confirmatione benigne annuit, el Ve­ lum benedictionis, emissa solemni Profes­ sione post annum vigesimum quintum, iu­ xta Pontificale Romanum Monialibus prae­ dictis Clarissis Tarentinae Civitatis conces­ sit. Quae sane concessio, si ea perpendan­ tur, quae superius sunt adnolala (non enim solis Monialibus Benediclinis iste rilus ex­ clusive est reservatus), quaeque a Monia­ libus pro conservando vetustissimo privile­ gio allata sunt, non novum quid stricte loquendo tribuit, sed potius obtenti iamdiu privilegii et vetustissimae revera ser­ vatae consuetudinis confirmatio habenda est. Ad quod confirmandum salis superque esse poterunt, quae praemissa fuerunt. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2688. ORDINIS (W80) EXCALCEATORU M II EEORMATÜRUM SANCTISSIMAE TRINITATIS REGNI HISPANIARUM. Indultum, quod concessum fuit Ordini Reformatorum Excalceatorum Sanctissimae — 334 — Trinitatis Regni Hispaniarum peragendi Fe­ stum Sanctissimae Trinitatis eiusdem Ordi­ nis Titularis cnm Octava privilegiala con­ cessum utique fuit intuitu praecellentis Ti­ tuli, quo dictus Ordo insignitor, et a quo nomen sumit. Quia tamen non est per se eiusmodi, ut omnia alia Festa excludat, quemadmodum sunl quaedam Octavae, quae vel omnia alia excludunt Festa, vel solum ex Rubricis admittunt Festum de Patro­ no vel Titulari Ecclesiae et de propriae Ecclesiae Dedicatione; idcirco in memo­ rato induito velatur fieri de Octava, oc­ currente allero Festo ritus duplicis pri­ mae Classis, eoque eliam translato. In con­ cessione enim Indulti S. R. C. sartam teclamque quodammodo Rubricarum disposi­ tionem el qtiorundam Festorum dignitatem voluit haberi. Privilegium alterum , de quo in supplici Libello Anno 1802 porrecto pro obtinenda Octava privilegiala Sanctissimae Trinitatis, de quo supra mentio facta fuit, opponebatur primo; quia Octava Sanctissimi Corporis Christi na privilegiala ipsi Ordini Excalceatorum Sanctissimae Trinitatis erat, ut Festa tantummodo Sancli loannis Bapti­ stae el Sanctorum Apostolorum Petri el Pauli omnibus aliis exclusis admitteret; hinc de Octava Sanctissimae Trinitatis fieri non poteral vi maioris indulti; hoc enim aliud destruebat, quod posterius fuit concessum indultum. Quapropter supplicatum fuit, nl retineri posset et peragi Octava privile­ giata Sanctissimae Trinitatis, uti enuncialum est, dummodo non occurreret Festum secundae Classis, aui eliam translatum quod ritu primae Classis gauderet. Sacra Con­ gregatio, perpensis rationibus el tam ve­ teri attento privilegio celebrandi Octavam Tituli ipsius Ordinis cum huius Oclava, re­ scripsit ul supra in Decreto; ita tamen ul de Festo primae aut secundae Classis vel oc­ currente, vel translato, fieret: quemadmo­ dum eliam de aliquo die octavo, de quo faciendum esset Officium. Ut aliquid in re adnolelur, Indui ta quae de Oclavis concessa huc usque sunl ab Eccle­ sia, quaeque nunc conceduntur, si res per se consideretur, eo sunl plurie-. habenda, quo minores antiquitus erant Octavae, ei quo magis quam ante sunl privilegiaiae, el privilegialarum Octavarum numerus, novis ac­ cedentibus concessionibus, succrevit; hinc qui eas oblinet, gloriari iure potest, et a praesenti Ecclesiae disciplina gratum ac(cplumque referre. Siquidem si veteres receniioresque auctores audiamus, et di­ versa consulamus Sacramenlaria vel Gela­ sianum, vel Gregorianum, una vel altera Oclava celebrabatur; nam iuxla Grancohsium Octavae celebrabantur Paschalis, Pen­ tecostes et Nativitatis Domini. Sanctis autem nullae per aliquot saecula tributae fuerunt Octavae; el octavo tantum saeculo Sauciis Octavae fuerunt assignatae : ita tamen ul in veteribus Codicibus non reperianlur, nisi Oclavae Sanctorum Apostolorum Petri el Pauli ac Sancli Laurentii Martyris. Insuper in Octavarum celebratione, die­ bus, quae Festum inler el diem oclavam intercedebant, de octava nec recitabatur Of­ ficium, nec commemoratio ulla fiebat. Ve­ teris huius moris quoddam vestigium reperilur in Festo Sanctae Agnetis, in cuius Oclava Breviarium Romanum sic indicat : Sanctae tgnetis secundo. Temporis pro­ gressu diebus eliam inter Festum el octa­ vum ab eo diem, de Sancio cuius Oclava cele­ brabatur fieri Officium coepit. Adeo verum hoc esi, ul referente Micrologo, si exci­ piantur hebdomadae Pascbatis el Penteco­ stes, Psalmi de Feria recitabantur in omni­ bus eliam Domini Nostri Oclavis, licet In­ vitatoria el Responsoria essent de Festo. Alia possent hic notari, quae praetermit­ tenda putantur, quaeque apud Grancolasium, Micrologum, Bedam, ac inler recenliores Auctores apud Gavanlum, praesertim in sua ad Octavarium Romanum praefatio­ ne, et apud Meratum in suis ad Gavanlum observationibus reperiunlur. Nunc Octavae omnes, in quibus, die­ bus non impeditis ab alio Festo, de iis fit Officium, considerari possunt tamquam pro­ rogatio solemnis Festorum per dies octo iuxla Rodulphum. Ikec solemnilas dierum octo eliam in Levilico praecepta reperilur cap. 23, v. 3δ el 30 : < Dies primus voca­ bitur celeberrimus......... et septem diebus offeretis holocausta Domino : dies quoque octavus erit celeberrimus atque sanctissi­ mus, el offeretis holocaustum Domino : est enim coelus atque collectae ». El in Libro Paralipomenon : « Fecit ergo Salomon solemnilalem in tempore illo septem diebus, et omnis Israel cum eo....... Fecilque die octavo collectam eo quod dedicasset Altare septem diebus, et solemnitatem celcbrassel diebus septem ». Psalmista in mullis Psalmis limium apposuit pio Oclava, quod iuxla Rabbmorum expositionem musicum in­ strumentum octo chordarum erat , ut Genebrardus lesiaiur; sive Psalmus, qui octo nolis canitur, ul alii uiiumani. Sed lanse- ♦ — 335 — nias ait quod illis Psalmis, in quibus prae­ fatus titulus habetur, semper de universali indicio fit mentio, post quod sequi debet mystica oclava, id est aeterna Beatorum quies, et illorum in anima et corpore bealificatio; quo sensu facile verba Sancli Am­ brosii lib 1, in cap. 6 Lucae inlelligunlur. Haec itaque vox octava, sive obvio el litterali sensu accipiatur, sive mystico, gau­ dium el solemnitatem importat. Unum hic quaeri polesl; unde nam suam sumpserint originem Oclavae generice sumptae, quae ab Ecclesia nunc cele­ brantur? Non esi hic sermo de origine eo sensu accepta, nl requiratur ad cuius ex­ emplum hae fuerint in Ecclesia induciae : volunt enim has a ludaeorum exemplo tra­ here originem, quemadmodum el solemnitas in Ecclesiarum Dedicatione celebranda a dedicatione Templi per Salomonem per­ acta ab auctoribus putatur desumpta, veluti et alia huiusmodi ab aliis ludaeorum caeremoniis desumpta existimantur. Neque hoc in casu mirari quis vel ad minimum de­ bet : quum enim inler ritus, el caeremo­ nias hebraeorum quaedam essent, quae li­ cet a Deo ipsis praeceptae, ul habetur in Levitico el Deuteronomio, tamen utpole figurae lanium, futurorum temporum ple­ nitudine et Chrislo adveniente abrogandae erant, el abrogatae revera fuerunt, quia utpole figurae non amplius servandae erant post veritatis manifestationem el Christi adventum, cuius umbrae erant et figurae, et ad eum tantummodo significandum et praenunciandum praescriptae; novae pro­ inde, veteribus illis abrogatis, institutae sunl Caeremoniae tempori conformes, ve­ ritati iam manifestatae respondentes, ad eam gratiam significandam, quae conferri hominibus deberet in Sacramentis, et prae­ sertim m Sacrosancto Missae Sacrificio , ad quod significandum praenunciandumque vê­ lera illa, el inter se diversa Sacrificia erant instituta, quae in hoc uno in sua plena si­ gnificatione continentur. Aliae autem erant Caeremoniae, quas neque Christus, neque Apostoli abrogarunt, utpole non eiusmodi erant quae novae adversarentur Legi, aut Religioni opponerentur, aut superstitionem redolerent, aut ab Evangelicis praeceptis essent alienae. Nil ergo mirum si Apostoli ex iis quasdam, praesertim nascente Eccle­ sia, retinuerint, vel ab illarum imitationem, quasdam eliam de novo instituerint, quas Ecclesia adhuc retinet. De hac, inquam, origine sic accepta quoad Octavas, non est hic sermo ; sed lan­ ium de origine eo sensu accepta, ul solemmlalis ideam excitet ac importet, et plu­ res dies ad eam indicandam et celebrandam aliquibus Festis addicantur. Hoc, si quid video, duobus ex capitibus ortum est. Pri­ mo ut solemniora Festa maiori non solum solemnitate celebrarentur, sed ad indican­ dam ipsorum prae caeteris excellentiam, praeier solemmorem ritum, maior dierum numerus statueretur; ui Religionis nostrae praecipua Mysteria, quorum memoria re­ colitur, altius iu Fidelium mentibus fige­ rentur; ul quo sunt maiora beneficia ac­ cepta, eo magis illa sentiamus, et maiores de iis gratias ad nostram ipsam animae sa­ lutem agamus, per longius tempus ea con­ siderantes, mente volventes et corde reti­ nentes; ut dona et charismata aliquibus Sanctis prae aliis a Deo collata memoria repetentes, el Divinam Bonitatem et pe­ culiarem Dei in illis amorem agnoscentes, Deum ipsum intensius laudemus, qui illis magna et mirabilia fecit, el admirabilem se m illis ostendit : ul nosira excitarentur cor­ da ad illorum auxilium diutius imploran­ dum , e*, ipsi nostrum apud Deum pa­ trocinium suscipiant; ul Sanctorum virtu­ tes ad imitationem nos provocent atque delectent. Haec et similia fortasse sunl, quae prae oculis Mater Ecclesia habuit dum pro aliquibus Mysteriis, Festivitatibus et Sanctis Octavas instituit celebrandas. Diversa sive prae aliis solemnior fit aliquorum Sanctorum memoria, seu solemnium eorum Festa celebrantur, quia ma­ iori, ut creditur, in coelis fruuntur gloria, siculi adversa fuerunt in illis merita. Ait enim Apostolus ad imparem luslorum glo: « Alia claritas solis, alia nam iu claritas lunae el alia claritas stellarum: stella enim a stella differt in claritate >; el hinc sane onlur multimoda Officiorum in Ecclesia ratio, et diversitas rituum in Sanctorum Festis celebrandis, quam idcirco coelesti Hierarchiae ex Sancti Dionysii do­ ctrina comparat Durandus m suo Rationali lib. 7, cap. i, n. 33, sic scribens: « Quum ergo secundum Beatum Dionysium Eccle­ siastica Hiérarchie repraesentet aequaliter in suis actionibus seu ordinationibus Coe* leslem Hierarchiam, in qua Sancit secun­ dum diversitatem meritorum suorum dis­ ponuntur; ideo ad hoc repraesentandum, varietas Officiorum m nostra Ecclesia reperitur ». Immo ex Augustino Epist. 86: « Hic decor est, qui Reginam a dextris — 336 — sponsi adslanlem quamplurimum exornat, ul si in fimbriis suis aureis circumdata varietatibus ». Hanc porro varietatem ge­ neraliter adhibet Ecclesia in Sanctis omni­ bus celebrandis, seu eorum Festivitatibus instituendis, eam dimetiendo quodammodo, eo quo regitur Spiritu, ex cuiusque me­ ritis, quantum haec vel per vitae actus nola sunt, vel per beneficia eorum vel la­ boribus, vel intercessione loti Ecclesiae im­ pensa. Haec, quae Festa nunc dicuntur et ce­ lebrantur, adductis nuper rationibus for­ tasse Sanctorum memoriae olim dicta sunt, quae vox variis accipitur sensibus: modo enim suscipitor pro sepulchral· monumento, ut ab Augustino accipitur : Deo cura pro moi luis gerenda : modo pro Oratoriis, in quibus Sanctorum Corpora vel Reliquiae reconduntur, quemadmodum hanc vocem accipit ipse Augustinus contra Faustum Mamchaeum cap. 2. Hic autem accipitur haec vox de mortuis, sed ita ul mentio de vivis fiat, revocando scilicet in memo­ riam acta el passiones Sanctorum; vel ut Eusebius habet lib. 4, cap. 5: < In me­ moriam eorum, qui glorioso certamine per­ fundi sunt, el ad posteros eorum exem­ plo erudiendos el confirmandos ». Antiqui­ tus Martyrum memoria in Ecclesia obser­ vabatur, quando eorum nomina inter so­ lemnes preces ante Eucharistiae sumptio­ nem recitabantur ex Dypticis. Quaecumque tamen fuerit huius rei origo, hoc certe spectavit, ul Christiani Deum in Sanctis ho­ norarent, quod revera ipsi semper agere crediderunt. Altera Octavarum institutionis ratio, ni fallor, haec fuit. Neminem latet milio tot non fuisse numero ritus, seu horum di­ versos gradus, sub quibus nunc Ecclesia va­ ria celebrat Festa; proinde hunc maiorem rituum numerum maiora numero Festa, quae celebrantur, augendi occasionem de­ derunt: el etiam ex hoc originem habere potuit haec Octavarum pro aliquibus Festis praesertim Sanctorum institutio. Pei plura saecula non nisi Martyrum Festa celebrata Ont, aul eorum saltem qui Martyrium passi putabantur; et quamvis unius vel alterius Martyris memoria celebrata fuerit prinus Ecclesiae Saeculis in Ecclesia universa, la­ men, ul notat Sanclus Hieronymus, non omnium indiscriminatim Martyrum seu San­ ctorum aeque iu Ecclesia universa et ubi­ que memoriae celebres erant, scilicet non aequali solemnilale celebratae fuerunt ·, sed pro diversitate Ecclesiarum, vel horum, vel istorum Sanctorum dies fuerunt sacri, idque constat ex diversis Martyrologiis, si haec inter se conferantur. Nihilominus prae­ cipue el universaliter Sanctorum Apostolo­ rum Petri el Pauli memoria celebrata esl, qui ut sunt omnium celeberrimi, ita el in­ ter omnes diem sibi sacrum potissimum habuerunt; et hinc esl quod in Missae Ca­ none primi nominali sunt, quem morem Ecclesia in omnibus semper retinuit el re­ linet. Martyrum Festis alia etiam posterio­ ribus temporibus Festa addita sunt, et tem­ poris maiori progressu his etiam alia; at­ que ita facium est, ut nullus fere dies de­ inceps fuerit, in quo alicuius Sancti Festum non celebraretur. Haud quidem esl hic locus omnia, ul vellem, persequendi, omnia numerandi ac in medium proferendi, quae hanc re­ spiciunt materiam: quare ea consulto omit­ tam, el quod sequitur tantum ad proposi­ tum adnotabo. Ecclesia ul varietate circum­ dala videretur, quemadmodum supra ex Dionysio el Augustino didicimus, el illum repraesentaret in terris hierarchiao ordinem, qui in Coelesti secundum meritorum di­ versitatem observatur, in qua stellarum cla­ ritas a claritate differt, Officiorum diversi­ tatem instituit, ul per hanc vel minus vel magis celebris Sanctorum memoria recole­ retur. Aucto Festorum numero, auctus quo­ que fuit numerus rituum, seu modus cele­ brandi Festa, sive designatus solemnilatis di­ versae gradus, quo diversa Sanctorum Festa celebrari deberent: hinc ul disparilas inter eos ex ipso ritu appareret, illorum Festa alia sub uno ritu, alia sub allero celebranda statu­ tum esl. Dum quibusdam fuit adsignalus hic vel ille rilus pro Festo celebrando, atque etiam ul de solemnioribus eorum Festis, quae vel antiquiora erant vel maiori cum solemnilatc celebrari consueverant, cele­ britas quaedam prae aliis postea adiunctis maneret, auctus fuit numerus dierum, qui­ bus eorum memoria fieret; et sic, si in solemnilale, sive m gradu solemnions ritus paria illa forent, celebriora prae aliis es­ sent quoad dierum numerum, quibus cele­ britas erat perduratura peragendo de iis Officia. En itaque altera Octavarum origo, illasque instituendi altera causa ; quae, re­ tenta pro aliquibus iamdiii instituta solemnitale, ex diversis i ituum gradibus, qui aucti fuerunt, necessario repetenda videtur. Haec, quae adducta sunt, quispiam forlasse tamquam a proposito aliena putabit, — 337 — el ut inutiliter allata reprehendet; sed nec Fontis baptismalis concham rohlatur. Re­ aliena, nec inutilia haec aliaque in adno- sponsio itaque pennissiva de servanda hac lalionibus reperiel : non aliena, quia de consuetudine ideo data fuit, quia hoc etiam Octavis agunt, ad quas dubium ipsum vo­ modo Rubrica servatur. Unum lamen ad­ cavit : non inutilia, quia non mulli repe- notabo, quod quidem attentionem aliquam riuntur, quibus cura sil omnia cognoscen­ exposcit, quodque in responsione Sacra di, quae ad Sacram Lilnrgiam perlinent, Congregatio negligendum putavit, pro certo quamvis ex ministerio ad hoc teneantur. habens materialem quemdam errorem in Hinc si non omnibus, aliquibus tamen quibus dubio proponendo irrepsisse, quod ex du­ vel desunt libri, vel lempus eos adeundi, bii ipsius non satis accurata enunciatione certe erunt utilitati ; el hoc satis, ul quam- deducitur. Siquidem quaeritur in secunda cumque molestam aul minus urbanam no­ dubii parte.... < An potius standum sil con­ tam effugiam, in quam possem apud aliquos suetudini, nimirum prius Aquam in aliquo incurrere. vase separato benedicere, et antequam in­ fundatur Chrisma, ex illo Aquam ipsam ex­ trahere el miltere in Fontem? » Collata ADNOTATIO SUPER DECRETO responsione cum dubii verbis ita forte ac­ 2690. MASSAE (4688) cipi posset, ut Sacra Congregatio permise­ ET rit extrahi posse Aquam post infusionem Olei Catechumenorum ; dubium enim silet POPULONIAE de huius Olei infusione, el Chrisma solum Ex rescripto ipso Sacrae [Congregatio­ nominat. At hoc neque esse potuit, neque nis erui facile potest stride servandam intellexit concedere Sacra Congregatio, quae fuisse Missalis el Ritualis Romani disposi­ ne suspicari quidem poterat hanc revera tionem in utroque, quod in dubiis propo­ fuisse consuetudinem, quae servanda in pre­ nitur : ex speciali aulem gratia, ut dicitur, cibus postulabatur, eoque minus pro ea ser­ servari potest consuetudo ; esl itaque per­ vanda etiam ex speciali gratia Eam rescri­ missa responsio, quae regulam universalem psisse putandum est; sed uti revera esl, sen­ el praescriptionem non destruit aul infir­ sit errorem in enuncialione irrepsisse, el Sa­ mat. Ideo aulem data est haec responsio, crum Chrisma nominatum fuisse pro Sacri» quia unum idemque esse Sacra Congre­ Oleis in genere, quae infundi debenl, et id in gatio putavit prius Aquam in Fontis bene­ responsione haud adnotjndum censuil. Qua­ dictione, quae Sabbalo Sancto peragitur, propter stando Rubricae dispositioni, et mi­ in aliquo vase separato benedici, eamque nus accurata enuncialione sublata, quemad­ postea ex hoc extractam in fontem mitti ; modum Aqua pro adstante populo asper­ aul eam in Fonte ipso iam paratam bene­ gendo extrahenda est ante Olei Catechume­ dici : benedictio enim non a loco, sed a norum infusionem, ila antequam hoc ipsum precibus pendet. Mittitur in Fontem, ut in Oleum in aqua infundatur, eadem aqua, quae dubio, postquam omnes preces pro bene­ est benedicta in vase separato, de quo esl dictione perficienda assignatae, prolatae sermo in dubio, mitti debet io Fontem. Haec sunt, et antequam Oleum et Chrisma infun­ adnolata sunt ad omnem, si quae oriri pos­ dantur : salva itaque esl Ruhrica, nec ulla set, aequivocationem el ambtguilaiem vi­ in hoc substantialis mutatio dignoscitur, tandam, et Sacrae Congregationis mentem quae ritum pro fontis benedictione prae­ explicandam ; quae certe nunquam foil ut scriptum immutet. Siculi enim in Rubrica permitteret post infusionem Sacri Chiasma­ Missalis legitur de hac aquae benedictione tis tantum, Aquam, quae Sabbato Sancto in « prius quam Sacra Olea in eam infundan­ Fontis baptismalis solemni benedictione in tur, per Sacerdotes assistentes spargitur su­ separato vase benedicitur, in Fontem mitti. per Populum, el interim unus ex Ministris SUFFRAGIUM SUPER DECRETO Ecclesiae accipit in vaso aliquo de eadem aqua ad aspergendum in domibus, et in 2712. BOSANEN. (4720) aliis locis»; ila non officit praescripti ri­ lus substantiae, quod quae remanet Aqua Effti el Rfili Patres. in vase, recitatis iam pro partiali benedi­ Ab ipsis Ecclesiae incunabulis sanctis­ ctione precibus assignatis, antequam Sacra sime cautum est, ne par eset omnibus vel Olea infundantur el tota Fontis benedictio locis vel personis honor, sed pro vario peragenda perficiatur, in Fontem sive in uniuscuiusque munere ac dignitate diver- Λ I/ sa quoque insignia el honores singulis ha­ berentur. Quae sane agendi ratio fovendae fidelium pietati, peculiari Templi alicuius sanctitati verendae, externi denique cultus, concinna quadam ipsius varietate, pulchri­ tudini amplificandae mirifice consulit. Dolendum vero esi sapienlissimum hocce Ec­ clesiae consilium saepius frustrari homines qui de suo potius, quam de Religionis ho­ nore solliciti, statutum invertunt ordinem, aliena sibi vindicant iura, usurpant privi­ legia ; ex quo dissensiones ac iurgia in­ ter Sacros Ecclesiae Ministros miserrime oriri quotidiana experientia docemur. Iluiusce rei exemplo sil, quod in sua Dioecesi contigisse scribit Bosanensis Epi­ scopus, a Vobis, Emmenlissimi Patres, ex­ postulans, ut quaestio per se non adeo ex­ tricatu difficilis irrefragabili huius Sacrae Congregationis iudicio penitus dirimatur. Est in Sardiniae Regno, Bosanensis Dioeceseos pars exigua, oppidum vulgo Cuglieri, Ecclesia Parochiali el Collegiata re­ cens insignitum. Illuc scilicet anno 1810 s. r. Pius VII Bosae Episcopum misit, ul Aposlolici Delegati munere honestatus Ec­ clesiam ipsammet Parochialem in Collegiatam erigeret. Ibi cum forte Episcopus Sacris daret operam, factum est ul a Ca­ pitulo sedes illi Pontificalis et Solium de more attolleretur. Rebu-> ad exitum dedu­ ctis Bosam remeavit, quin ob eius discessum Cathedram Episcopalem ab Ecclesia Collegiala Capitulum amoveret. In cuius rei no­ titiam ubi post aliquot annos ventum est, nunquam destitit Episcopus Canonicos Col­ legiales hortan, imo etiam iussu cogere, ne diutius sinerent sedem Episcopalem el Solium in illorum Ecclesia conspici; at frustra. Imperanti siquidem Episcopo acriter restitere, dictitantes paucoium annorum consuetudinem sibi liquido suffragari. Quare cum nulla iam spes Episcopo superessel futurum ut aliquando reluctantes suae pa­ rerent auctoritati, Regni Vice-Regem in opem imploravit, qui invitos Canonicos ad obediendum adegit. Inierim Episcopus in­ dicium Vestrum expeclat, ul quid sibi in posterum agendum sil innotescat. Quoniam vero R. P. 1). huius S. C. Sé­ crétai ius mihi munus commisit hac supei re nonnulla disserere, dicam breviter quid sentio; neque enim pertractatio islhaec, si quid modo video, eius naturae est, ul pos­ sit in longum seimonem me revocare. Tuta siquidem quaestio in eo sila videtur, uuum: Dibivm I. Num Cathedram el Solium ob Episcopi adventum in Ecclesia Collegiala suae dioecesis erectum, illo quoque absente, el in suam residenliam reverso, in eadem Collegiata Ecclesia relinere li­ ceat ? Dibiuh 11, Num in adductis rerum cir­ cumstantiis lex generalis alicui exceptioni subiiciatur? Non est autem cur in prioris dubii so­ lutione diutius immoremur. Si quis enim paullisper vel ad Cathedrae Episcopalis in­ stitutionem, vel ad praxim m Ecclesia nullo i on unquam tempore servatam, mentem advertat, facere quidem non poterii, quin deprehendat memoratos nuper Canonicos longo in errore versari. Quid enim, quae­ so, causae est, quamobrein Sedes Episco­ palis vel ab ipsis Ecclesiae primordiis Ca­ thedra nuncuparetur, nisi quod illam ascen­ dat Episcopus, ut populum doceat, oves sibi concreditas ex eminentiori loco despe­ ctet, el rursus ab iisdem suspicialur? Nec certe aliter sibi voluit Antiquitas, dum Se­ dem Episcopalem mullis gradibus elevan­ dam iussit ; ita quidem ut modo illam sublimem thronum appellet S. Gregorius Nazianzemis, modo in allissimo loco posita describatur ab Eusebio Hist. Eccl. Lib. VII; quibus apprime concinit Prudentius Hymno, quem in Sancli Hippolyti Martyris laudes conscripsit, ubi Cathedrae eminentiam ex eo repelil, quod inde Episcopus populum alloquatur: . , « Fronte sub adversa gradibus sublime Tribunal » Tollitur, Antistes praedicat unde Deum ». Atqui nemo unus inficias iverit haec omnia praesentem supponere Episcopum. Quomodo enim absens Populum alloquatur, Deumque praedicet? Cum igitur hisce de causis Cathedra Episcopalis invecta fuerit, cumque haec necessario Pastoris praesen­ tiam efflagitent, ratio ipsa vult, ubi desit Episcopus, ml prorsus esse, quamobrem in qualibet demum Ecclesia, Caihedrali se­ clusa, fixa ac permanens illi Sedes collo­ cetur. Al enim : in Parochiali Collegiata Ec­ clesia elata olim Sedes Pontificalis fuit. Quid eigo? num inde ius Capitulum acquisivil eamdem perpetuo relinendi? Adve­ niente nimirum Episcopo, merito extructa est ; ast eodem aho abeunle, inique reti­ netur. Omnes enim norunt reliquis Episco­ porum privilegiis illud quoque adeenseri, quod lu omni Dioeceseos parte, praesertim — 330 — vero in Collegiatis Ecclesiis, dum solemni­ ler vel Sacra peragunt, vel Sacris inter­ sunt, iure suo queunt sub sJio Pontificali sedere, Huc lamen privilegium ita Episco­ po personaliter adhaeret, ul simul ac alio se conférai, nefas omnino sil Cathedram in Ecclesia, licet Collegiata, fixam immolainque persistere. Ulnusque rei indubia proferam documenta. In Authentica Colle­ ctione Decretorum S. R. C. legere est Episcopum Grosselanum consuevisse certis anni temporibus, ul aeris beneficio frueretur, in Oppido suae Dioeceseos commo­ rari, unde a Plebano illius Ecclesiae prae­ ter alia obsequia, hoc insuper sibi ab eo praestandum S. H. C. supplicaverit: eri­ gendi in eadem Ecclesia Sedem Pontifica­ lem cum Baldacchino. El S. C. die 10 Maii 1042 respondit : Episcopo competere. Epi­ scopo, inquam : privilegium siquidem est, quod illum indivisim, ul ita dicam, comita­ tur, quin unquam in Ecclesiam dimanet, in quam fortuito vel eliam integrae Dioece­ seos visitandae ergo, semel advenerit. Hinc inlelligiliir cur Matrix Civitatis Ec­ clesia, ubi residei Episcopus, Calhedralis dicatur. Id enim obtinuit ob singulare pri­ vilegium, quo ab reliquis lotius Dioeceseos Ecclesiis discriminatur. Cum enim in istis Sedes Episcopalis tamdiu perduret, quamdiu apud eas Episcopus degit, illa ex ad­ verso perpetuo Cathedrae Pontificali honore cumulatur. Hinc apud vetustissimos Eccle­ siae Scriptores nullibi fixa Sedes occurrit, nisi ubi Episcopus resideret. Pro omnibus sufficiat Eusebius Hist. Eccles, hb. Vil, qui referi Thronum seu Cathedram S. lacobi Apostoli, primi Hierosolymorum Episcopi, adhuc suis temporibus Hierosolymis extasse — quam Episcopi, qui illic ordine suc­ cesserunt, permagno aestimant. — Quoniam vero Sedes numquam auferebatur, hinc in hemicyclo absidis Templi eral parieti affi­ xa, lapidea, gradibus elata ; quemadmodum cum in aliis, tum praesertim in Basilica S. Clementis in praesentiarum quoque vi­ dere est, quae Summorum Pontificum ve­ nerationem et curas sibi perpetuo vindi­ cavit. Illic enim ex Cathedra, quae con­ spicitur, bis Homiliam habuisse dicitur S. Gregorius Magnus, el memoriae prodi­ tum esi frequentissime illuc Romanos Pon­ tifices ad sacra peragenda convenisse ; ul ex pluribus constat Anliquilalum monumen­ tis, quae penes Mabillonium aliosque in unum congesta reperiunlur. Aliquid simile de minoribus Dioecesium Ecclesiis afferri nequaquam poleril. Scio hoc monumentum negativum esse ; at cum in alienae senten­ tiae patrocinium positiva desini argumenta, ad rem demonstrandam non parum inservii. Neque ullum profecto negotium faces­ sit aequum Episcopo ius esse, sive in Cathedrali, sive in Collegiata Ecclesia Solio Pontificali uti. Perperam enim inde con­ cluderetur eidem, Sacris non inleressenli, in Ecclesia Collegiata fixam sedem Episco­ palem collocandam fore. Cum enim istud Antistitum privilegium non in Collegiatas modo, sed et in reliquas totius Dioeceseos minores Ecclesias extendatur, unaquaeque pro lubito posset Cathedram Pontificalem attollere, eamque perpetuo apud se reli­ nere ; quod nemo sanus dixerit. Quid vero si huiusce Sacrae Congrega­ tionis Decreta in hisce negotiis alias edita in memoriam revocemus ? Legatur, quaeso, Ugentina die 23 lulii 1861. Ex ea constat, defunctum Episcopum, Lanfrancum nomi­ ne, in Collegiata Ecclesia Terrae vulgo Specchie, in qua residebat, Sedem Episco­ palem erexisse ; Capitulum insuper et Ca­ nonicos, ubi Episcopus e vivis discessit, a S. R. C. petiisse Cathedram a Canonicis eiusdem Collegialae removeri, ne duae Ca­ thedrae m una lanium Dioecesi erectae te­ peri retjtur. El S. Congregatio Vicario iniungi mandavit, ut praedictam Sedem amo­ veri el in loco abdito servari praeciperet. Quod si S. R. C., deficiente Episcopo, Collegiatam Specchie Ecclesiam Cathedrae pri­ vilegio spoliatam declaravit, quamvis Ter­ ram illam Episcopus in suam Residenliam elegisset ; quanto magis id pronuntiasset de Ecclesia Collegiata ijosanensis Dioeceseos, ad quam Episcopus Pii VII iussu convola­ vit, cum mente ex ea discedendi, simul ac missionis scopum adimplevisset I Neque minus id evincit quod in eadem Collectione occurrit. Quaesitum enim fuit: an Episcopus Naulen. posset in qualibet suae Dioecesis Ecclesia Cathedram Episco­ palem erigere cum Baldacchino, etiam Lem­ pore, quo Episcopus non residet, et fun­ ctiones Episcopales in dicta Ecclesia non exercet, maxime si parum distet, nempe per milliarium circiter ab Ecclesia Cathe­ dral). Et S. R. C. censuil respondendum iuxla votum, nempe negative, el ita de­ claravit, el decrevit die 11 lulii 1711. Quae sane eiusmodi sunt, ul rem omnino conficiant, viamque sternant ad prions du­ bii responsionem. Cum enim Cathedrae in­ stitutio unicam in universa Dioecesi Episcu- — 340 — palem Sedem admittat; cum singulari hoc privilegio tantummodo Cailedrales Ecclesiae poliantur; cum Sacra haec eadem Congrega­ tio minoribus Ecclesiis idem sibi ius postu­ lantibus se adversam ostenderit, priori du­ bio reponendum videtur : Negative. In allero, quod expendendum mihiinetipsi proposui, brevius quoque me expe­ diam. Canonici siquidem Oppidi vulgo Cuglieri consuetudinem quamdam obtrudunt. Al quamnam, rogo? Quae scilicet paucorum annorum ambitu continetur. Utcumque ta­ men hoc sit, ut nunc non in magno ponam discrimine, illud certum exploratumque est nullam prorsus consuetudinem , licel diuturnam, privilegii vim habere , el ius inducere, nisi quae sil rationabilis. Atqui consuetudo, qua memorati saepius Canoni­ ci innituntur, praecipua hac dote destitui­ tur. Et vero, quomodo rationabilis habenda erit consuetudo illa, ex qua plura, eademque maximi momenti in Ecclesiarum pri­ vilegia, in Episcopi auctoritatem, in Eccle­ siae praxiin damna atque incommoda profici­ scuntur? Ut enim praetermittam istam Ca­ nonicos Collegiales, Ecclesiae cui inserviurfl decori plus nimio consulentes, iniuria in­ vexisse, haec Calbedralibus Ecclesiis pecu­ liare ius adimit; hinc exortae reliquorum querimoniae, hinc lubenlis Episcopi auctori­ tas spreta, neglecti denique ritus el Ec­ clesiae Ministri vi saecularis brachii ad ob­ sequendum coacti. Nemo lamen unus, in­ quiet fortasse quispiam, per longum tem­ poris spatium reclamavit. Al quomodo , quaeso, poterat, cum huiusce ausus igno­ ratione premeretur? Caelerum ex illis, quae postmodum contigere , facile unusquisque valet coniectura assequi Episcopum et Ca­ nonicos Ecclesiae Caihedralis id aequo animo passuros non fuisse, si rem ab mi­ lio compertam habuissent. Quare videtur posse rescribi : legem ge­ neralem in casu nulli subiici exceptioni. Paucis sententiam meam, Emmenlissimi PP., aperui, quae indicio Vestro libens sublicio, apud animum mihi proponens ea, qua par esi, veneratione prosequi quidquid a sapientia Vestra declarari decernique conligenl. ADNOTATIONES SUPER DECRETO 2719. TARVIS1NA. (4735) Ad Dibium I. Dies ipse, quisquis is sil, quo Ecclesia quaevis consecratur, verus est el proprius dedicationis dies, el ipse dies, qui ab illius dedicatione primitus peracta singulis quibusque annis recurrit, proprius est el verus pariter dies anniversarius eius­ dem dedicationis, eodem plane modo, quo dies Sancti alicuius natalis ille dicitur, qui ab illius ex hac vita in Coelum transitu iu Calendario censetur : unde sicut dies na­ talis Sancti alicuius ordinarie non mutatur, ita dedicationis Ecclesiae proprius el verus recurrens dies in alium mulari nequii, nisi ab ipso Consecrante, iusta de causa, sed aclu ipsius consecrationis ; (verum hoc, vere lo­ quendo, non esset vera el stricta el quo­ modo in dubio exponitur, mutatio, sed po­ tius assignatio diei ab illo, quo Ecclesia con­ secratur, diversi). Itaque, extra ipsam consecrationem, mu­ lari dies dictus non potest, inconsulta Se­ de Aposlolica ; quae quidem difficillime el nonnisi gravissimis mola rationibus ad id concedendum inducitur, de quo unum vel alterum re periri poterit exemplum. Si De­ cretorum S. R. C. seriem pervolvamus, in­ veniemus S. hanc Congregationem hanc mutationem pene semper improbasse ; et si quandoque concesserit ob peculiares ratio­ nes, semper etiam aliam mutationem prohi­ buisse, omnemqne praecavisse, quae dari fortasse posset, Episcoporum nimiam liber­ tatem, speciali apposita clausula. Ul res exemplis pateat, Sacra Rit. Congregatio facultatem quidem fecit Episcopo Recanalensi assignandi certum diem pro an­ niversario consecrationis Ecclesiae Caihe­ dralis ; at iu casu particulari, a quo non infringitur universalis regula. Hanc enim ei facultatem dedit, quia constabat quidem de Consecratione peracta, sed dies m ipsa consecratione assignatus pro illius anniver­ sario ignorabatur: hac tamen apposita lege, quod certus dies electus amplius mulari nequiret. Sic respondit sub die 21 Augusti anni 1ϋ40. In una pariter Recanatensi si­ mili ferme in casu supplicantibus PP. So­ cietatis lesu pro assignatione alterius diei ad celebrandum Consecrationis propriae Ec­ clesiae anniversarium, per aliquot annos ce­ lebratum in die Pentecostes el postmodum intermissum, S. R. C. respondit (die 11 Novembr. 1641) diem certum per Episcopum statuendum esse, sed addidit, qui semel electus amplius non possit mulari. Hic au­ tem est advertendum quod pro concessio­ ne, de qua hic agitur, peculiaris etiam occuirebal i ilio. Nam per aliquot retroactos annos consecrationis anniversarium in die Pentecostes celebratum fuerat, qui dies ex — 341 — iis est, quibus ex Rubricis interdicitur omnis celebratio alterius Festi, atque adeo etiam celebratio anniversarii dedicationis Ecclesiarum ; el per hoc ipsum est, quod hic aliique huiusmodi dies pro Ecclesia­ rum consecratione minime sunt eligen­ di. Item in Bilunlina reperilur Sacram Ri­ tuum Congregationem similiter respondisse; nam cum Capitulum exposuerit quod an­ tiquitus ab immemorabili celebratum (ueril Officium Consecrationis Ecclesiae sub die 4 mensis Maii, et anno postmodum (circiler 1679) Episcopus ad alterum diem, conse­ crato Altari maiore eiusdem Ecclesiae, prae­ fatum dedicationis Officium transtulerit, nempe ad diem primam Septembris contra Decreta S. R. C.; el supplicant (Capitulum) declarari an dicta translatio deberet susti­ neri vel potius remitti in praedictam diem 4 Maii; S. R. C. die 1 Oct. 1707 respon­ dit : « Negative ad primam pariem, affirma­ tive ad secundam ». Ex quibus omnibus responsionibus, ut cetera omittantur quae adduci adhuc possent, eruitur diem semel assignatam pro anniversario dedicationis Ec­ clesiarum celebrando mulari non posse, nec m facultate Episcoporum esse, inconsulta S. Sede, hanc mutationem inducere ; ac proinde Sacram Congregationem, data ut supra responsione, leges el ritus sapienter siaiutos, el cerlis validisque principiis el regulis innixos voluisse tectos sarlosque manere, pro quibus luendis ipsa esi con­ stituta. Ad Dubium II. Dari quidem possunt plu­ ies Titulares unius Ecclesiae, licel ul plu­ rimum unus esse soleat, sub cuius nomire primitus aedificatur et dedicatur Ecclesia. Hi autem si plures sint, vel sunl simul, nempe si sub eorum simul nomine dedicatur Ecclesia, vel successive dati. Communis lamen usus is est omnium fere Ecclesia­ rum ul unicum habeant Titularem, el si plures sint, nonnisi sub unius ratione agno­ scantur, exceptis quibusdam, iisque raris exemplis, quae semper eas respiciunt Ec­ clesias, quae pluribus simul Sanctis fuerunt milio ab ipsa consecratione peculiari modo dicatae. Cum vero Ecclesiae dedicatio non­ nisi vel in unius Sancti honorem, vel plu­ rium sub ratione unius tieri consueverit, unaquaeque Ecclesia suam propriam appel­ lationem ab ipsa sui dedicatione desumit. Plures dictum est supra dari posse Titu­ lares successive ; ita ul Ecclesiae uni San­ cto dicatae el ab illius nomine appellatae alter Titularis addatur, a quo ipsa aliud nomen, sive relicto sive etiam retento priore, accipiat. Id lamen non ita frequen­ ter, immo rarissime occurrit, et ob hanc causam solet evenire, quod nempe anti­ quiores illae primariae locorum Ecclesiae, iam inde a priscis temporibus opera et studio primorum cuiusque sedis Antistitum erectae, iuxla veterem Ecclesiae morem ab ipsis Apostolis eorumque discipulis tradi­ tum , Sancio cuidam dicalae fuerunt ; al postmodum contigit, ut ii ipsi Antistites, qui eas rexerunt, e vivis excessi in iisdem Ecclesiis quiescentes sanctitatis fama et mi­ raculorum gloria floruerint ; el ita facium est ut populi, eorum ope implorata, sub­ sidium in suis vel spiritualibus vel tempo­ ralibus necessitatibus experli, frequenlissimo concursu eos sint venerati, eosque per hoc ipsum in 1’alronos etiam agnoverint talesque communi omnium consensu revéra evaserint. Quandoque etiam factum est ul ipsae Ecclesiae, obliterate apud ignarum saltem vulgum priori titulo, communi dein­ ceps nomine ab his sint appellatae. Plura adduci de hoc exempla possunt, quae qui desiderat, adire auclores poterit, qui fuse de hac materia perlraclani. Al quocumque modo sini Ecclesiarum Titulares, vel ab ipsa Ecclesiarum dedica­ tione selecti el constituti, vel successive ut supra adseiti, ac ul tales ab immemo­ rabili tempore el universali populorum con­ sensu el veneratione recepti, haud quidem licel, nisi accedat novae Ecclesiae dedica­ tio, Titularem mulare, el alium illi subro­ gare. Nam, ul supra nolatum est, unaquae­ que Ecclesia ab illius Sancti nomine, cui dedicata fail, suam accipil appellationem ; el siculi nova Ecclesiae dedicatio, stante integra priore Consecratione, inanis omnino est, quia inaniter consecratur quod exeeratum non evasil, ita inanis Titularis muta­ tio esset, relictis vel unico vel pluribus quovis modo constitutis, el alio illis sub­ rogato : simul autem iniuriosa nimis esset haec Titularis mutalio cum nulla sil ratio alium prae illo inducere. Hinc est, quod si eveniat Ecclesiam aliquam dirulam ite­ rum aedilicari ilerumque consecrari, non alio quam priori Ululo dedicatur; aequum emm quam maxime esi ul eodem nomine deinceps nuncupetur, quo alias ab ipsa prima sui erectione insignita fuit, illudque in nova consecratione iure retineat. Hisce positis quisque per se videt non aliter S. R. C. huic dubio nisi negative respon­ dere potuisse; haec enim responsio prin- — 342 — cipiis, praxi el exemplis est maxime con­ formis, a quibus noluit declinare : nam vel in ipsa consecratione Ecclesia non unum sed duos vel plures habuit Titulares, vel eliam successive iuxla modum expositum habuit; quocumque eos habuerit modo, is vel ii sunt vere el proprie Titulares, et iure relinendi sunt : ac proinde Episcopo non est facultas vel uno retento, alium sub­ rogandi, vel ex duobus unum exclu leιι Ii; scilicet iure ordinario nequi', prohibere ne Ecclesia duos habeat Titulares, et dup ici etiam appelletur titulo vel in solemni il­ lius consecratione usurpato, vel etiam suc­ cessive addito : hoc enim essel limites au­ ctoritatis praetergredi et iniuriam Smclo in Titularem recepto inferre, quod nefas essel. Si autem quaestiones el iurgia exci­ tantur, Episcopi est ea tollere, animos com­ ponere et fideles de Ecclesiae legibus in­ struendo in officio relinere. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2721. AQUAEPENDEN. (4738) Licet Titulus el Patronus inter se dif­ ferant, non semel tamen unus cum alio confunditur; ex quo fit ut ex Rubricarum verborum vel nimis libera vel parum ac­ curata interpretatione errores enascantur ; quare breviter aliqua advertuntur ul inde pateat datae responsionis fundamentum. A tuendo Titulus suam ducit originem iuxla Varronem, el ad aliquid indicandum acci­ pitur eo sensu, quo rem qiiamcumque cui inscribitur indicet quodammodo et tueatur. Vox haec plura significat, sive ad plura significanda usurpatur. Titulus ex. gr. in Steris Scripturis monumentum quodeumque significat ad perpetuam rei alicuius memoriam servandam erectum ; quemad­ modum Genesis cap. 28. dicitur de lacob, qui ad perennem memoriam, ubi celeber­ rimam habuit visionem, servandam, mane surgens lapidem tulit, quem capiti suo sup­ posuerat, el infuso desuper oleo illum in titulum erexit. In iure accipitur pro causa, quo quis sibi rem aliquam vindicat, el iura sua contra quemcumque illa impugnantem defendit, unde dicitur titulus causae. Item hoc sensu, nempe causae, accipitur in Evan­ gelic loan. cap. 19. titulus quem Pilatus scriptum affigi tussit Christi Domini Cruci, quem titulum Matthaeus cap. 19. causam adpellal ; el Marcus, utramque simul vocem usurpans, scribit erat titulus causae eius inscriptus,causae nempe ob quam lesus Chri­ stus supplicio damnatus fuit. In ipso Iure pariter pro tabulis quibusdam accipi solet vox titulus, quae praediis affigi consueve rant, descripto in eis palam possessoris no­ mine, ni sic ab aliena invasione ea lueren­ tur; eo plane modo, quo nostra eliam ae­ tate gentilitia insignia vel picta vel inscul­ pta ponuntur ad proprias cuiusque ditio­ nes luendas, qua super re scribit Augusti­ nus, Exposit. 2 in Psalm. 21 : « Ne domus ipsius invadat aliquis, Potens ponit ibi titu­ los polentis, titulos mendaces: ipse vult esse possessor, el frontem domus suae de titulo alieno muniri , ul cum titulus fuerit lectus, conterritus quis potentia nominis abstineat ab invasione > : nonnulla alia hac voce comprehenduntur, quae omittenda cen­ sentur. Quoad praesens dubium et Liturgico sensu , olim Ecclesiae Tituli nomine ap­ pellari consueverant ; quapropter Titulus et Ecclesia pro eodem sumebantur : sic de San­ cto Evaristo legitur Ecclesiarum titulos Ur­ bis Presbyteris divisisse, et de S. Marcello pariter, qui viginliquinque Titulos divisit super sepulturas martyrum. Haec denomi­ natio ex eo orta est, quod cum Christiani domum aliquam divino cultui consecrarent Crucis vexillum in ea ponebant ; unde a Titulo Crucis Dominicae, titulus nuncupa­ batur; alquo hinc Theodosius Imperator piaecepil, ut Gentilium delubra in Chiislianae Religionis cultum immutarentur, col­ locata in eis, inquit, venerandae Christia­ nae Religionis signo. Ecclesiae item Tituli dicti sunt a no­ mine illius Sancti, in cuius honorem erige­ bantur, ul essent tamquam sanctitatis illius monumenta. Saepe eliam Ecclesiae Tituli dictae fuerunt, desumpta denominatione a titulo seu fundo illis attributo, quemadmo­ dum quoque a titulo non semel et nomine fundatoris appellatae sunt ; unde veteres Christiani domos suas in Ecclesiam conse­ crantes eas postmodern a suo nomine nun­ cupabant. Ut reliqua omittantur huius rei exempli, unum adducitur omnibus notissi­ mum, quod duas simul comprehendit su­ per expositas rationes huius appellationis, el Fundatoris et Sancti, cui Ecclesia dicata est : illud nempe quod in recitatione divini Officii legitur in Breviario die prima Au­ gusti m lectione quinta : « Tantus houor sacris illis vinculis haberi coepit, ul pro­ pterea hoc nomine S. Petri ad vincula Ec­ clesia titulo Eudoxiae dedicata sii in Ex- 1 — 343 — quiliis ». His, nt alia omittantur quae in seu potius, iuxta Guieli et Gavanti opinio­ nem, pro mullis cleris et populis in uno medium proiern possent, do Titulo adnotalis, prout dicitur de Ecclesia, adverten­ eodemque loco constitutis. Aliis etiam ra­ tionibus loci Patronus a Palrono Ecclesiae dum est hanc vocem tripliciter accipi posse. differt, quas hic afferre, otpoie a propo­ Vel enim late sumitur, el tunc facile est Titulum cum Patrono confundere; vel stri­ sito alienas, supervacaneum putatur. Diversi dantur Locorum Patroni ; scilicet cte, et tunc de eo lanium Sancto seu my­ sterio dicitur, a quo nomen ei imponitur; datnr Patronus Regni, Provinciae, Dioece­ vel deinum nec adeo stricte nec adeo late sis, Civitatis. Daiur eliam Palronus Oppidi ; accipitur, ul accipi eo sensu debeat, qui siculi daiur in Oppido vulgo di Farnese in­ tra Dioecesis Aquipendiensis limites, ut in hic expositus est, sed propriissime lamen, quantum ad Rubricas earuraque intelligen- Dubio, isque est S. Isidorus Agricola, lam liam attinet, et dicitur de Mysterio seu loci alicuius Palronns Sanctus vere el pro­ re quacumque sacra, a qua suam nuncupa­ prie ille talis est, qui sive perpetuo usu ac maiontm traditione, sive legitima ele­ tionem aliqua Ecclesia desumit. In hoc autem maxime differt Titulus a ctione ac legibus in hac electione servatis, uti peculiaris apud Deum intercessor proPalrono, quod hic cum illo confundi queat, priusque suffragator ab universo loci illius et dici titulus idem qui est Patronus, at non item ille, Ex titulo enim nequii in- clero el populo colitur et observatur ; quae ferri eumdem esse eliam el Patronum iu­ Paironi definitio ab omnibus communiter xla doctrinam lum Guieli, lum Gavanli. admittitur Liturgicis auctoribus; aliquid si Differt revera Patronus a Titulo. Vox excipiatur, quod illius substantiae non of­ haec Patronus (quidquid sil de illius ety­ ficit. S. Isidorus Agricola memorati oppidi, mologia) a profano seu civili sensu ad res iuxta leges statutas et iuxla Decretum Ur­ Ecclesiasticas translata dupliciter accipitur : bani VIII super electione Sanctorum in Pa­ primo iis aptatur, qui ob fundatam seu ae­ tronos editum, peculiaris Palronus electus dificatam Ecclesiam propriis sumptibus ius est, et ab Aposlolica Sede confirmatus. sibi Patronatus reservant, de quo agit Ti­ Cum talis sil, illius Festum ab oppidanis tulus 37 lib. 3 Decretalium, el idcirco qui celebrari debel; convenit enim ipsi uti hoc iure potiuntur Patroni appellantur; se­ praecipuo Patrono illius Festi celebratio prae festo Sanctissimi Salvatoris, sub cuius cundo, hoc nomen convenit Sanctis, qui titulo erecta est Ecclesia Matrix; lum quia in coelo regnant, suisque nos apud Deum plus habendus est loci quam Ecclesiae Pa­ precibus iuvanl iuxla germanam catholicae Ecclesiae fidem, innumeris sanctorum Pa­ tronus, plus enim hahendus est totus loci trum testimoniis confirmatam ; quos inter alicuius Clerus et Populus, quam peculia­ ris Ecclesia ; lum quia Feslom Paironi loci seligitur S. loannes Damascenus, qui lib. 4, Orthodoxae fidei, ita scribil : < Quid non ex praecipuis est el primariis loci eiusdem laboris suscipias ul Patronum quemdam Festivitatibus, adeoque illius Festum reti­ nanciscaris, qui le mortali Regi olTeral, ac nendum est, et cum ea praecedentia el luo nomine ad eum verba facial? Annon maiori solemnilate quae ei debetur. Hoc quidem consonum est Decrelo alias dato igitur ii honorandi sunt, qui totius humani generis patronos se profitentur, ac Deo no­ in Calaguritana diei 28 Septembris an. <658, stri causa supplicant? » Quemadmodum dif­ in quo dicitur Festum Patroni principalis Civitatis... at ubi colitur festum peculiaris fert Patronus a Patrono, quoad vocis vim el significationem nuper allatam, ita inter Patroni, nihil de Palrono Civitatis, ex quo se differunt Patronus Ecclesiae et Patronus eruitur, nihil eliam de Patrono Ecclesiae loci : siquidem praeter singulares Ecclesiae Matricis. Certis itaque innixa rationibus S. Patronum seu titulum (quem cura Palrono R. C. per negativam responsionem ad pri­ aliquoties, ut dictum est, confunditur) da­ mum dubium ab obligatione solvit oppida­ tur eliam loci alicuius Patronus communis nos vulgo di Farnese celebrandi sub prae­ el generalis. cepto Festum Dedicationis Sanctissimi Sal­ In hoc autem differunt Loci et Ecclesiae vatoris, quod occurrit die nona Novemb is. Patroni, quod hic circumscribitur quodam­ His accedit, quod, ut ex responsione ad modo el ad unam lantum Ecclesiam pro­ secundum patet, (per quam etiam ipsum prie perlinet, ille magis extenditur, ad secundum dubium solutum manet) Festum plures enim Ecclesias allinet ; locus enim Titularis memoratae Ecclesiae Matricis haud accipitur pro multitudine Cleri et populi, quidem illud est verum et proprium quod / praedicta die 9 Novembris celebratur, sci­ licet Dedicationis Ecclesiae Sanctissimi Sal­ vatoris (cum hac die, prima peracta fuerit Ecclesiae consecratio, el haec ipsa in nova illius consecratione pro illius anniversario assignata); sed illud quo celebratur die 6 Au­ gusti, Transfigurationis nempe D. N. 1. C. ; quemadmodum decretum fuit in una Varmien. die 29 Novembris 175fi. Hoc idem declaratum confirmaiumque fuit per De­ cretum Urbis datum «lie 6 Augusti 183i, quo dicitur quod Festum Transfigurationis D. N. I. C. in Archibasilica Lateranensi oc­ currens octavo Idus Augusti ceu Titularis fuerit hactenus celebratum ; quo quidem die idcirco sa. me. Gregorius Papa XVI idem Festum Transfigurationis celebrandum aliis eliam in locis concessit, et eo ritu qui Tilularibus convenit, el iuxta Consti­ tutionem sa. me. Urbani VIII super ob­ servantia Festorum. Sive igitur attendatur ius praecipui loci Palroni, sive verus Eccle­ siae matricis titulus, non tenentur oppidani vulgo di Farnese festivum sub praecepto celebrare diem nonam Novembris, seu Fe­ stum Dedicationis Sanctissimi Salvatoris; adeoque servandum est Decretum S. R. C. SUFFRAGIA SUPER DECRETO 2743. REDONEN. (4780) Ad Dubium 1. Varii semper in Ecclesia Christi iuerunt ritus, sive riluum varietas semper in Ecclesia viguit; el si illius in­ spicimus exordium, tanta in ritibus fuit diversitas, ut, si ea excipiamus quae ad Fi­ dei substantiam spectabant, si ea demamus quae vel divinam habebant institutionem, vel quae constitutiva rerum efformabant, ut in Sacramentis, vel divinum habebant praeceptum, vel Apostolicae institutionis aut vetustissimae traditionis nolam piaeseferebaut (in quibus omnes conveniebant Ecclesiae, quaeque ab omnibus aeque Ec­ clesiis servabantur); si haec, inquam, exci­ piamus, tot erant in accidentalibus ritus el Lüurgiae , quot Ecclesiae diversae erani, qum unitas fidei tolleretur, aul religio ali­ quid palerelur detrimenti. Ecclesia autem hanc ulique, primis praesertim saeculis, li­ bertatem reliquit, unde ipsa riluum varie­ tas exorta esi. Haec una ex praecipuis fuii causis; alias hic meminisse supervacaneum foret. Haec aulem quae olim fuit in una­ quaque Ecclesia riluum ac caeremoniarum varietas (de accidentalibus semper inlelligo), haec, quae fuit Lilurgiarum diversitas, ad­ mirabilis habenda est, el necessaria agno­ scenda: admirabilis quidem, dum haec ipsa ex mullis nationibus, gentibus, populis el linguis Christi Ecclesiam conflatam esse de­ monstrat : necessaria (saltem initio), quia cum diversae indolis, diversi ingenii essent genies, quae Christi fidem amplectabantur, ea ipsas relinere el Apostoli el Apostolo­ rum successores passi sunt, quae substan­ tialia non attingebant ; idque sapientissime ab ipsis facium est consilio, ne scilicet, si omnia slaliiu improbari ac reiici vidissent, quae usque ad illud tempus retinuerant, quaeque nec Fidei suhsianiiam, neque uni­ tatem respicerent, a nova el vera Christi fide ac religione amplectenda deterreren­ tur. Sapientibus loquor, qui haud certe mirari possuni vel suspicari me novum aliquid m medium proferre. Salis est de veteri Ecclesiae disciplina pertractantes au­ ctores perlegere, ac diversa Ritualia invi­ sere in quibus varii describuntur ritus, va­ riae caeremoniae observantur, quibus di­ versae per orbem Ecclesiae, sive in Occi­ dente, sive m Oriente, usae sunt, et adhuc utuntur. Ilis praemissis videamus si forte aliquid sil, quod diversimode possit a quibusdam agi, quam alii in rilibus elcaeremoniis aganl, vel ipsum Riluale praescribat ; praesertim si hoc in quibusdam, aul diversimode agi permittat, aul quaedam non ita clare aul praeceptive praescribat. Sane Rituale Ro­ manum ita appellatur, quia ritus continet, quibus Ecclesia Romana seu universalis uti­ tur, quique Romae servantur tamquam Ec­ clesiae Apostolicae proprii, in qua, ul in­ quit Augustinus Epistola 157, semper vi­ get Apostolicae Cathedrae Principatus: el ul longe ante ipsum docuit s. Irenaeus Libro 3 Capite 8: ad hanc Ecclesiam (nem­ pe Romanam) propter principalitatem ne· cesse est omnem convenire Ecclesiam. Pe­ riculosum itaque esset a rilibus Romanae Ecclesiae omnium matri el Magistrae prae­ scriptis recedere, alque hinc omnia ul prae­ scribuntur, servanda sunt. Ecclesia enim Sancio directa Spirilu nihil sine ratione, nihil fruslraneum praescripsit, el ad finem aliquem religiosum, ad divini cultus tnaieslalem, ad spirituale filiorum bonum omnia pia Miler instituit, idcirco scribit s. ioannes Cbrysostoinus, Romilia prima in Mat­ thaeum : « Magistri nostri (hoc est Apo­ stoli) Ecclesiarum. institutores usque ad homilia et minuta praecepta deduxerunt - — 315 — diligentiam disciplinae ». Ordo igitur ab maieslalem et solemnitalem Sacramentorum omnibus servandus est, et de hoc ordine sunt instituta ; el ea sunt, de quibus San­ ab omnibus servando in rilibus el caere­ ctus Thomas pari. 3, quaesi. 64, ari. 4, moniis, cum Chrysoslomo el alii Patres in- ad primum, scribit : < Non sunt de neces­ telligunt ea verba, quae Paulus Apostolus sitate Sacramenti, sed perlinent ad quam­ habet prima ad Corinthios; omnia honeste dam solemnitalem, quae adhibetur m Sa­ el secundum ordinem fiat in vobis. Hinc cramentis ad excitandam devotionem et re­ verentiam in ii.) qui suscipiunt »; et est fi­ est quod prisci fideles sedulo caeremoniis studuerunt, et ul omnia ordine el accu­ nis quem habet Ecclesia iuxta Concilium rate fierenl, eligere quemdam consueve­ Trideolinum. Idem concilium Sess. 24, de runt sacris ritibus praefectum qui Monitor reformatione, Capite 1, haec habet: « Si appellabatur, ul observat s. Isidorus Abbas, quae provinciae, (quoad matrimonii Sacra­ mentum^ aliis ultra praedictas laudabilibus et ut probat exemplo Sacerdotis Nepotiani, quem laudat s. Hieronymus in sua ad eum consuetudinibus el caeremoniis hac in re utuntur, eas omnino retineri Sancta Sjonepistola his verbis : quod cernitur eius in omnes caeremonias sollicitudo. Quamvis dus vehementer optat ». Similia habet Ri­ haec in dubium nequeant revocari, nihilo­ tuale Romanum Titulo 7, Cap. 3, § Caeterum : < Si quae provinciae aliis ultra minus ex ipso Rituali Romano quaedam esse praedictas laudabilibus consuetudinibus et possunt quae aliquantulum diversae in ipsa Sacramentorum administralione peragi pos­ caeremoniis in celebrando matrimonii Sa­ sunt, quin illicito aul administrentur, aut cramento utuntur, eas Sancta Tndentina suscipiantur. Patet ex ipsis Ritualis verbis : Synodus optat retineri ». Quod dictum est generice de diversis Ecclesiae rilibus el Hoc enim, postquam titulo De iis quae in Sacramentorum administralione generaliter caeremoniis, quae per diversa Ecclesiae servanda sunt, haec dixerit : < Ul ea quae tempora servatae sunt, quaeque approbante ex antiquis Catholicae Ecclesiae institutis ipsa Ecclesia, viguerunt et vigent adhuc, el Sacrorum Canonum Summorumque Pon­ id ipsum de extremae unctionis Sacramen­ tificum Decretis, de Sacramentorum rilibus to, quoad modum el locum ungendi in­ firmos dici pote->l. Rituale Romanum de el caeremoniis hoc libro praescribuntur, qua par est diligentia ac religione custo­ ungendis infirmis haec habet: < Quinque vero corporis partes praecipue ungi debent, diantur et ubique fideliter serventur, illud quas veluli sensuum instrumenta homini ante omnia scire el observare convenit, quod Sacrosancta Trideniiua Synodus Sess. 7, natura tribuit, nempe oculi, aures el na­ Can. 13, de iis ritibus decrevit in haec ver­ res, os et manus. Attamen pedes eliam el renes ungendi sunt : sed renum unctio in ba: Si quis dixerit receptos et approbatos mulieribus, honestatis gratia, semper omit­ Ecclesiae Catholicae ritus in solemni Sa­ cramentorum administralione adhiberi con­ titur ; atque etiam in viris quando infir­ mus commode moveri non potest. Sed sive suetos, aut contemni, aut sine peccato a Ministris pro libito omitti, aut in. nonos in mulieribus sive in viris alia corporis alios per quemcumque Ecclesiarum Pasto­ pars pro renibus ungi non debet ». At rem mutari posse: anathema sit»: post­ aliquibus in Ecclesiis diversimode per di­ quam, inquam, haec dixerit, el retulerit versa saecula infirmorum unctio peracta Tridentini Concilii auctoritatem, haec ha­ est. Cum divus lacobus Apostolus solum bei verba, titulo de Sacramento Baptismi unctionem memoret, el nihil de partibus rite administrando ; « Dum autem ad hoc ungendis innuat dicens : Infirmatur quis in Sacramentum conferendum alia sint de iure vobis? inducat presbyteros Ecclesiae... orent divino absolute necessaria, ut materia, for­ super eum ungentes oleo; facium est ut non parum differrent Ecclesiae in hoc ritu, et ma, minister, alia ad illius solemnitalem pertineant, ul ritus el caeremoniae, quas diversimode in unctione conficienda sese ex Aposlolica, el antiquissima traditione gesserint. Graeci, si Arcadium audiamus acceptas et approbatas, nisi necessitatis libro 6, capite 7, unctionem adhibent ad frontem, mentum, ambas genas, ul fieri causa omittere non licet ». lain si, in casu quidem necessitatis,omit­ videatur unctio a capito admodum Crucis, tere quaedam licet, non omnia quae prae­ deinde ad pectus, tum ad manus idque iu scribuntur, quamvis extra hunc casum sint ulraque parte, postremo ad pedes. Ecclesia servanda, eiusdem aeque sunt generis, ea latina non eodem modo per diversa tem­ ratione, quia non sunt substantialia, sed ad pora sese pariter gessit, el varia quoad parles inungendas fuit eius consuetudo; ut Oculi, aures, nares, os et manus praeci­ apul Martenium de antiquis Ecclesiae ri­ pue debent inungi ; de pedibus el reni­ tibus ostendit Sambovius. Id ex variis ri­ bus vero dicitur, quod in quibusdam sem­ tualibus diversarum Ecclesiarum desumitur, per omittitur unctio, nempe in mulieri­ quae ab eodem Marlenio proferuniur, quae­ bus, el omittitur honestatis gratia: m vi­ que brevitatis gratia omittenda censeo. Ex ris autem non semper, sed tunc solum his nonnulli existimant usum varias inun­ quando infirmus commode moveri non potest. gendi corporis paries invaluisse post s. GreOculi itaque, aures, tiares, os el manui gorii aetatem ; sed pariter sentiunt non sunt inungendae praecipue ; el has cor­ easdem, omnibus aeque in Ecclesiis, cor­ poris paries nominat, el ideo praecipue eas poris parles fuisse inunctas, imo in ali­ praescribit inungendas, quia veluti sensuum quibus quasdam debuisse paries inungi, instrumenta considerat. Omissis hic qui­ quas inungere in aliis quibusdam vetitum busdam quaestionibus, quae ad Theologos erat. Saeculo Christi sexto apud quas­ speciunt, quaeque rei, de qua agimus, ni­ dam Ecclesias una lanium corporis pars hil prorsus vel officere possunt, vel pro­ inungebatur, et haec pectus erai. Habetur desse, unum breviter adnoto: fuisse,nempe, hic ritus in vita s. Augendi sive Eugendi, olim a Theologis investigatum disceplaiuinex qua discimus eum in pectore lanium que an quinque sensuum unctio sil de sub­ fuisse inunctum. < Cum ultra sexagenariam stantia Sacramenti, lam in hac disquisitione aetatem sex fere mensibus praedictus pa­ non de omnibus laxative unctionibus age­ ler inaequalitate corporea laboraret, vocato batur, sed de illis quinque, quibus sensus uno ad se de fratribus, cui cum libertate liniuntur ; sed cum de quinque his sensi­ peculiari olim etiam perungendi infirmos bus loquuntur, pedes el renes omittendo, opus iniunxeral, secretissime quoque sibi renum ac pedum unctionem omitti posse pectusculum petiit, ul moris est, inungi >. eos putasse non est credendum ; ex quo Ubi advertenda sunt ea verba ut inoris est. coniicere quis posset parvi apud eos mo­ Non noviter ergo, non contra ritum tunc menti fuisse renum ac pedum unctionem, vigentem, sed iuxta consuetudinem pectus adeoque omitti omnino posse vel debere, solummodo inungebatur. Idem observat Ma- eos existimasse. Sed male admodum quis billonius ad saeculum primum Benedicli- ex ea quaestione id colligeret : clare enim num. In Ritualibus libris autem, quos re­ nimis Ritualis rubrica praecipit, ul renes fert Mariemus, de quibus supra, iuxta quos el pedes ungantur ; nempe ex eo quod Ru­ plures corporis parles inungebantur, pene brica prius quinque tantum humani cor­ m omnibus praescribebatur, ul ea pars cor­ poris partes memorat (eas aliquomodo a poris inungeretur, ubi dolor plus immine­ renibus el pedibus seiungendo) quas so­ bat. Quae praescriptio, qui usus verbis for­ lum, quemadmodum el Concilii Tridenlini tasse Apostoli lacobi nitebatur, nimirum Calechismus, sensuum instrumenta in ho­ Et alleviabit eum Dominus : qui tamen mme vocat ei a natura tribula, non ex hoc, usus desiit omnino el vetitus postmodum inquam, et pedum et renum unctionem vel fuil, ne videretur unctio Sacri Olei ad me­ excludit, vel omnimodam libertatem eos dicinam potius corporis, quam ad animae ungendi huius Sacramenti Ministro relin­ spirituale remedium adhiberi. quit ; sed ideo Rubrica, quin sibi contra­ En varia quoad unctiones in extremae dicat (ut videri primo intuitu posset) quin­ Unctionis Sacramento administrando praxis, que paries prius inungendas assignando, quae vel ad veterem Ecclesiae disciplinam septem postea enumerando, abstrahit quo­ spectat, vel diversos respicit sive Orientis dammodo pedes el renes ab oculis, auribus, sive Occidentis Ecclesiae mores. Quod vero naribus, ore, manibus : nonquia sensum ab perlinet ad hodiernam praxim el praescri­ illis, qui in quinque assignatis prius parti­ ptum Ritualis Romani sive universalis Ec- bus, diversum aliae duae paries elTorinenl, t lesiie, omnibus palet : in huc enim sta­ sed quia hae, quas poste i adiicil paries, tuitur quomodo fieri debeat unctio, el relationem habent ad aliquem illorum sen­ quae sint paries inungendae, quaeque ex suum, quos iam in quinque aliis partibus his debeant praecipue inungi, el quae in­ memoravit. Non per oculos, nares, aures, ungi qumdoque non debeant. Superius a os el manus inlelliguntur sensus visus, me iam sunt allata Ritualis verba, quibus odoratu·, auditus, gustus el tactus ; cum consonat Concilii Tridenlini Calechismus quibus poiest homo delinquere et pecca­ piri, i, De extremae Unctionis Sacramento. tum perpetrare. Cum autem relationem ad aliquem ex his quinque sensibus aliae duae ungendi sunt. Ilie Rubrica non innuit an in postmodum adieclae paries habeant, hinc inferiori parte seu planta, vel in superiori pes sit ungendus, sed solum praescribit per has, nempe per renet el pedet non de novis, aul diversis sensibus inlelligil loqui, pedum unctionem. Fateor quidem, si pe­ sed de duobus ex quinque iam memoratis dum unlionem cum unctione mannum con­ sensibus. Pedes enim sub sensu tactus, re­ feramus, colligi quodammodo posse inferio­ nes anlem sub sensu delectationis possiinl rem pedum pariem sive plantam esse li­ comprehendi ; pes namque gressu, polesl niendam. Nam cum de unctione manuum delinquere, el renes per lumborum dele­ Rubrica loquitur, clare innuit manus inte­ ctationem : atque idcirco in forma unctio­ rius esse tingendas exceptis Presbyteris, de nis pedum dicitur: Quidquid per gressum quibus ait : Manus cero, quae reliquis in­ deliquisti; el in alera renum, quidquid firmis interius ungi debent, Presbyteris ex­ pei lumborum delectationem deliquisti. Pia terius ungantur. Idem dici deberei de hinc Mater Ecclesia instituit ul septem hae pedibus, licet Rubrica non innuat, sicut de singulae paries inungerentur, ul medela manibus ; nam Ium Til. ΧΧΧΠ ile Sacra­ cuique sensui plene completeque aptare­ mento exlremae Unctionis, tum XXVIII de tur. Quin pie igitur, si Anciores audiamus, ordine ministrandi Sacramentum exlremae el ex loto Rubricae contextu eruitur, es­ Unctionis, pedes simpliciter nominat. In illo legitur : attamen pedes etiam .... ungendi sentiales esse unctiones in hoc Sacramento dici polesl, et duas intégrales, pedum nempe sunt; in hoc legitur: ad pedes. Nihilomi­ nus facta comparatione unctionis pedum el renum, quarum postrema plerumque m cum alia manuum, colligi posse dixi etiam viris omittitur, semper vero in foeminis: quaecumque sil omissionis ralio, sive im­ pedes inferius esse inungendos, quemad­ modum el m-mus interius, quia in hac parle, possibilitas in viris, sive honestus in foe­ minis; quod non diceretur a Rubrica (quae sicut in manibus, laclus praecipue silus est. quidem m foeminis renum unctionem omit­ Ad sensum aulem laclus vidimus pedes tendam praecipit) si harum partium unclio perlinere, et unclio tactum respicit, per quam oral Minister Dominum, ul infirmo aeque essentialis esset ac aliarum quinque. indulgeat quidquid per lactum deliquit ; Confirmatur hoc ex alus quae immediate habet Rubrica verbis : sed sive in mulieri­ quia licet gressus (cuius culpis Minister bus, sive in viris, alia corporis pars pro Deum precatur ut remittal infirmo) totius pedis sil actus, lamen inferiori parli prae­ renibus ungi non debet ; ex quo fluit inlecipue tribuitur, in qua tactum dici potest gralem lautum esse hanc unctionem: quod quidem de aliis quinque sensibus non di­ praecipue el sensibilius inesse, et qua ter­ citur, imo si unctio fieri in aliqua ex aliis rain immediate premit. Haec, non inficior, quinque partibus nequii, aliquo suppleri sponte fluere videntur ; hoc ex instituta modo debere ipsa innuit Rubrica per haec comparatione cernitur. Advertendum tamen verba : « Si quis aulem sil aliquo membro est nihil a Rubrica quoad pedes dici, quem­ mutilatus, pars loco illi proxima inungatur admodum de manibus, an in inferiori vel eadem vei borum forma»; reda igitur di­ in superiori parte pedes inungendi sint. stinctio haec inter integralem et substan­ Ex hoc facium fortasse est, ul diversi di­ tialem paient dignoscitur, el in ipso Ri­ verso in loco pedes inungant, quidam nempe iuxta diversam praxim ad plantam, quidam tualis Rubricae contextu fundata. Omnibus hisce positis, sive quae ad ve­ ad larsum, sive pariem superiorem, qui­ dam ad metatarsum, ad eam scilicet pedis terem perlinent disciplinam, sive quae di versam respiciunt praxim, sive quae ipsa pariem, quae vulgo collo dei piede dicitur : ul ex Baruffaldo colligitur, qui etiam haec habet Rubrica quoad partium liniendarum distinctionem, differentia legitime infertur habet : « Si vero infirmus non valeat mo­ unctionem inter el unctionem, inter par­ veri prae lassitudine ex morbo prove­ tem el partem inungendam, el hinc quoad niente, ungatur ea pars, quae commode alicuius etiam partis locum diversum inun­ magis prostat ». gendum, quin haec diversitas (loquor de Hoc admisso, silente Rubrica quoad duabus partibus integralibus, quas distin­ pedis locum in pedum unctione, praxis guendo memoravit) aul Sacramenti validi­ varietate inspecta, necessitate ob infirmi tati aliquid detrahat, aut ipsi licitudim of­ ex morbo lassitudinem admissa, pedes un­ ficiat , quod habet relate ad pedum unctio­ gendi in ea parte quae magis commode nem Rubrica : attamen pedes etiam et renes prostat (quod aequivalet alteri unctioni — 348 — faciendae in mutilatis in loco proximiori parti quae deest) unum accedit quod de­ spiciendum non foret: nempe quod sicut pes ex inferiori parte el superiori constat, el pedes ideo haec omnia comprehendit, quaecumque ex his partibus ungatur, ve­ rum semper erit pedem inungi ; el nihil fortasse referet an inferior vel superior illius pars ungatur. Neque dici stricte pot­ erit contra Rubricam agere, qui superiorem potius quam inferiorem pariem inunxerit, vel vicissim, aut ab uno potius quam ab al­ tero ministro Rubricae praeceptum servari vel violari. Quisque enim se Rubricam ser­ vasse dicet, slalim ac pedem, quacumque m parte inunxeiii; el quisque pro se Ru­ bricam proferet, quae pedes ac pedem sim­ pliciter nominat. Quae hucusque dixi, quae­ que ex diversa praxi desumpsi, ex aucto­ ribus deprompsi, et ex generica Rubricae locutione protuli, unctionem hanc, de qua sermo est, liberam fortasse possent relin­ quere quoad locum; cum praxis contra praxim, usus contra usum posset afferri ; non vero clarum el laxativum Rubricae prae­ scriptum, nisi genericum de pedibus un­ gendis. Hinc nec Ecclesia unum fortasse prae allero reprehenderet, cum omnes ae­ que unctionis praeceptum servasse, ac ne­ minem aut Sacramenti validitati detraxisse, aut contra licitam adminislrationem pere­ gisse, posset aliquo modo contendi. Quot, quaeso, sunl, quae in disciplinari oecono­ mia Ecclesia diversimode peragi permittit? Quot in praxi de aliquibus discrepantiae, in accidentalibus quidem, admissae, quae non prohibentur? Quot rituum varietates, quas Ecclesia ipsa conservat? Quot consue­ tudines, quae dummodo rerum substantiam non attingant, retinentur, observantur, ut scandalum vitetur, ul dissidia removeantur, ul contentiones el iurgia praecaveantur? Hoc semper servavit Ecclesia ; hoc Patres sese ad prudentiam componentes sequuli sunl. Narrat apposite ad rem nostram Au­ gustinus Divum Ambrosium sibi de variis ritibus dubitanti el sciscitanti, ita respon­ dendo scripsisse : « Ad quam forte Eccle­ siam veneris, eius mores serva, si cuiquam non vis esse scandalo aul quemquam libi ». Id autem cum agebatur de non substantia­ libus, aut de iis quae fidem non respicie­ bant. Hmc ipse Augustinus scribit (Epi­ stola 86) i « In his rebus, de quibus nihil certe statuit Scriptura, mos populi Dei v«l instituta uuuorum tenenda sunl ; de qui­ bus. si disputare voluerimus, el ex alio­ rum consuetudine alios improbare, orietur interminata luctatio ». Addam his quod ap. posite pariter habet Tertullianus initio li­ bri De virginibus : «Regula fidei una omnino est, sola, immobilis, irreformabilis: caeterae iam disciplinae conversationis admit­ tunt novitatem ». Omnibus his positis, quae quidem non parvi momenti facienda videntur, quid de Parochis Rhedonensis Dioecesis erit dicen­ dum? Quid de diversa, quae inter eos ser­ vatur, praxi decernendum? Sane exponit Illustrissimus Episcopus diversimode in sua Dioecesi sese Parochos gerere in adminislralione Sacramenti extremae Unctionis, el ab aliis pedum plantam, ab aliis, supe­ riorem pariem inungi ; sed haec duo aeque fatetur: nempe, el ulrosque usui inhaerere, el ideo inhaerere, tum quia de hac re si­ leat Rituale Romanum, tum quia diversa praescribunt Ritualia, quae pro quibusdam Galliarum Dioecesibus edita fuere. En ila­ que rationes diversitatis quae inter prae­ fatos Parochos advertitur in extrema Un­ ctione administranda ; quae diversitas apud eos in usum transiit, et in consuetudinem, cui unusquisque, ipso falenle Episcopo, ad­ haeret. Quod verbum adhaeret demonstrat quodammodo ita eorum quemque suum in hac re usum moremque relinere velle, ul fieri fortasse posset neminem ab hoc, quem hucusque servavit, esse recessurum; prae­ sertim cum unusquisque, nulla disciplinari universali existente lege, silente Rituale Romano, diversimode praescribentibus va­ riis Galliarum Ritualibus, respondere ali­ ter praecipientibus fortasse posset sese, sive in inferiori sive in superiori parte pe­ dem ungat, pedem revera inungere. Ri­ tualium suorum praescripta servare, nec inobedienliat* notam ullo pacto mereri. Hac supposita, paulisper proprio usui huc usque retento adhaesione, hac ad novam prae­ scriptionem responsione admissa, nonne scandalum aliquod posset onri?Nonne irreve­ rentiae in Episcopum locus darelur?Quod quidemscandalum vitandum est mulloque magis non est excitandum, iuxta Ambrosii verba super relata : « morem eius serva, si cui­ quam non vis esse scandalo nec quemquam tibi?»; praesertim cum de re agatur quae accidentalia respicit, in quibus iuxta Tertulllianum varietas esse potest sive discre­ pantia : < Caeterae iam disciplinae . . . . admittunt novitatem » ; non vero tides et lidei substantia , quia sola [idei regula per eumdem TerluUunnm una omnino est immobilis, irreformabilis. Quid insuper si quisque pro suo usu stare vellet? Si suum quisque morem defendere? Si sitam quisque consuetudinem diversis Ritualium praescri­ ptionibus innixam tueri? « Orietur intermi­ nata luctatio » , ul inquit S. Augustinus ; quam luctationem vitare debemus, quae­ que ex aliorum consuetudinum improba­ tione excitatur. Quare, ul scandalum vitetur, ul oppo­ sitio, ut luctatio islhaec praecaveatur in hoc accidentali ritu, cum varia fuerit ex riti­ bus Ecclesiae disciplina, cum varia haec fuerit diversarum Ecclesiarum praxis quoad numerum partium inungendarum, el ista­ rum aeque partium locum inungendum mos el praescriptio, cum nihil Rituale saltem praeceptive innuat, cum varia Galliarum Ri­ tualia diversimode praescribant, cum deni­ que vere ab ulrisque dici possel aeque pe­ dem inungi, quacumque in parte inunga­ tur ; ad scandalum vitandum quod forte pos­ sel oriri, ad luclaliones praecavendas quae possent excitari, S. Congregatio sapienter aeque ac apposite respondendum putavit : « Scribendum Episcopo esse, ul pendentia adhibita hac in re nihil innovet ». Ad Dubium II. Datur sponsae annulus in signum mutuae dilectionis eam inter el sponsum, et est tamquam pignus iunctionis cordis ulriusque ; idque ex ipsa eruitur Oratione, quam in dicti annuli benedictione adhibendam praescribit Ecclesia ; in hac enim, et de fidelitate integra, et de mu­ tua charitale fit mentio, in qua vivere nlerque semper debet. Hinc S. Isidorus, de Eccl. Off., scribit capite 19: «Illud vero quod in primis annulus a sponso sponsae datur, fit nimirum, -rei propier fidei signum, vel propter id magis ut eodem pignore eorum corda jungantur ». Ideoque non sa­ cerdos huius Sacramenti minister, non alius quisque, sed ipse sponsus sponsae digitum annulo ornat. Benedicitur vero annulus, ul omnis fascinatio a connubio amoveatur; el idcirco, cum signum Crucis, benedictio Sa­ cerdotalis el aqua benedicta valeant (quem­ admodum innuitur in ordine ad faciendam aquam benedictam) ad « effugandos dae­ mones, et ul effugiat (legitur in exorcismo salis) omnis phantasia et nequitia vel ver­ sutia diabolicae fraudis...... Ut fias aqua exorcizala (legitur in exorcismo aquae) ad effugandam omnem potestatem inimici, el ipsum inimicum eradicare el explantare va­ leas cum Angelis suis apostalicis » ; el in oratione sequenti ... « elemento huic (a­ quae) virtutem tuae benedictionis infunde, ut creatura tua mysteriis tuis serviens ad abigendos daemones .... divinae gratiae sumat effectum » : cum, inquam, signum Crucis, benedictio Sacerdotalis et aqua be­ nedicta ad effugandos daemones valeant, optime sapienterque statuit Ecclesia, Sancto edocta Spiritu, ad pacem in connubtis ser­ vandam hanc annuli benedictionem (quae inter Sacramentalia recensetur) instituere et praescribere, el peculiarem orationem assignare, per quam annulus ab omni dia­ bolica fraude, nequitia, versutia; maligni­ tate purificetur. Iam, quaeso, cur haec an­ nuli benedictio erit m secundis nuptiis omittenda? Nnmquid, qui secundo nubunt, pacem non tenentur inter sese conservare? Numquid non amari invicem debent, ul hoc mutui amoris signo debeant carere? Numquid mutuae fidei debito liberantur, (ad quam servandam aeque per secundum comugium adslringunlur, ac si ulerque primo nuberet) ita ut huius fidei inter sc servandae symbolico pignore non indigea-.it? Numquid diversa sunl sui status officia, aut matrimonii Sacramentum, quod secundo nu­ bendo suscipiunt, ab aliorum malrimonti Sa­ cramento differt, qui primo illud suscipiunt? Haec quisnam dixerit unquam, aut quantnam inter primas el secundas ntiplias differen­ tiam quis unquam poterii afferre, ut banc annuli benedictionem, quae ad allatos et ab Ecclesia intentos fines instituta est et peragitur, ab Ecclesiae ritibus excludat, aut omitti debere contendat, tamquam sine fine, sine significatione, sine ad aliquid relatione adhibeatur? Arbitrarie ergo nimis, hanc omitlens benedictionem, Rubricae verba in­ terpretatur, ab Ecclesia intentione recedit, et linem non agnoscit, quem Ipsa, hanc in­ stituendo praescribendoque benedictionem, habuit. Allata ilaque verba Rubricae : sed viduae nuptias non benedicat : quae non recte interpretando, quidam Parochi, de quibus agilur, prohibitioni benedictionis an­ nuli aptant, alio respiciunt. Siquidem non de omittenda quacumque benedictione in nuptiis illic sermo est, sed de secundis nuptiis non benedicendis, sive de vidua quae secundum contrahit matrimonium : nimis clara per se sunl ea verba, el ne­ scio quomodo aliter possit quis ea inter­ pretari. Hae quidem nuptiae benedicendae non sunl ; quae prohibitio nova Ln Christi Ec­ clesia non est. Nimis fortasse longus in scribendo essem, si illius originem vellem investigare, si rationes, quibus Ecclesia ad hoc statuendum permota fuit, perscrutari, si praxis huius, quae nostra adhuc aetate servatur, fundamentum inspicere. Omnibus omissis quae tandem supervacanea ad rem nostram forent el quae apud Marlenium aliosque velerum rituum scriptores inveniuntur, quaedam indicabo, ex quibus non reda Ru­ bricae verbis data interpretatio patebit ; cum ea ex dicendis appareat differentia, quae inter annuli et nuptiarum benedictionem intercedit, per quam istam, non vero illam omittendam indigilalur et praescribitur. Ul res clarior reddalur el origo benedicendi secundas nuptias appareat : apud Paganos, ut testatur Valerius Maximus lib. 2, cap. 1, secundae nuptiae intemperantiae argumen­ tum el indicium habebantur, el quasi ne­ fastae considerabantur. Hinc Plutarchus in problematibus (problem. 99) ait : « Felices ei faustae sunl primae nuptiae, secundae vero instes el detestandae ». Martialis alii­ que alia el his maiora addunt. At in Chri­ stiana Ecclesia alteras nuptias Patres num­ quam damnaverunt, el Ecclesia ipsa semI er lamquam vera el indubia Sacramenta retinuit el recepit ; matrimonii enim Sa­ cramentum inter liberas personas non pro­ hibuit, el licet ob significatum, ul infra vi­ debimus, virginem cum virgine nubere oplassel, non, inquam, secundas nuplias pro­ hibuit ; ul euntia Montanum el Novatum hac m re definivit Concilium Nicaenum I can. 8. Hinc esi quod secundas nuptias iuxta tunc vigentem disciplinam dumtaxat passa est Ecclesia ; cuius mentem explicans Hitronjmus contra eumdem Novatum sctipsit ep. ad Marcell.*. < Nos secundas nu­ ptias uun tam appetimus, quam concedi­ mus ». Quod clarius alibi explicat ep. nempe ad Gerontiam ita scribens: < Aliud est, quod vult Apostolus, aliud quod cogilur velle. Ul concedat secunda matrimonia, meae est incontinentiae non illius voluntatis........... Duae sunt Apostoli voluntates, una quae praecipit, et altera quae indulgel .... vult nos permanere post nuptias sicut seipsum .... sin autem nos viderit nolle quod ip·1 e vult ; incontinentiae nostrae tri­ buit indulgentiam ». Quare ipsamel Eccle­ sia viduas, quae ad secundas non transie­ runt nuptus, maximi fecit, easque vehit Cleri partem habuit, ut loquitur Tertullia­ nus hb. I de Uxore; quem, el cum eo alios, quus praclcieo, adire quis commode poterit. Hinc iuxta veterem disciplinam, certis ali­ quibus legibus secundae nuptiae inter Chri­ stianos, medio praesertim aevo, intra cer­ tos limites arctatae erani el nemini fas erat viduis nubere absque suorum Sacerdotum, idesl Parochorum consensu, et connirentia populi, ul decretum esi in Capitularibus Regum Francorum. Insuper nonnisi iniegro anno a marili obitu relictae nubere permis­ sum erat quod praesertim legimus in co­ dice Theodosiano lib. 3, lit. 8, de secund. Nupt.: < Si quae ex foeminis perdito ma­ rito, intra anni spatium alteri festinavit in­ nubere .... probrosis inusta nolis, hone­ stioris nobilisque personae el decore el iure privetur, atque omnia quae de prioris marili bonis, vel iure sponsalium, vel iudicio defundi coniugis consequuta fuerat, amittat. El sciat nec de nostro beneficio vel adnotalione sperandum sibi esse sub­ sidium ». Hanc antiquam legem confirmavit Decretalium iure de foeminis Innocentius III Decretal, lib. 4, lit. 21, capite ultimo. Uli autem imperiali edicto viduis subsidia de­ negata erant, ita eamdem tenuit discipli­ nam Ecclesia quae ab eleemosyna eas ex­ cludebat, « sed el ab eleemosyna Ecclesiae; dum indigna putabatur stipe, quae ad se­ cunda coniugia devoluta erat ». Tandem Ecclesia, elsi secundas pateretur nuplias, secundo nubentibus poenitentiam canoni­ cam imponebat ; quam dum illi exsolve­ bant, sacra carebant communione. Ea fuit antiquitus Ecclesiae disciplina, ul docent ve­ tustiora Concilia Ancyranum, Laodicenum el Neocaesareen.se. Tempus autem huius poenitentiae, Saeculo 4, quandoque ad an­ num, quandoque etiam ad biennium piolendebalur. Cum autem secundo nupti huic adiicerentur poenitentiae, neque Presbytero licitum erat intéressé eorum convivio. Ad liturgica eliam officia quod attinet, aliqua adnotanda sunt: et primo quidem, etsi sponsus viduae, cui spondebat, annulum tra­ deret, tamen (medio potissimum aevo) vidua manum chirolheca quadam tectam habebat, ut Marlenius referi : secundo, nulla aderat sacerdotalis benedictio. « Homini enim, ait Hilarius comment, in Cap. 4, episl. 1, ad Timolh., unam uxorem decrevit Deus, ne­ que enim secunda benedicitur ». Quare S. Caesarius sic Christianos sui aevi horta­ batur sermone 289 : « Qui uxorem optat accipere, sicul illa virginem invenire de­ siderat, ita ipse usque ad nuplias virgo sit; quia si non fueril, benedictionem accipere cum sponsa non merebitur ». Similia bis habentur in Constitutionibus Summorum Pontificum relatis Titulo XXI Decretalium: — 351 Vir autem. Urbanus Papa III, Vigiliensi Epi­ scopo rescribens, rationem affert cur se­ cundae coningum nuptiae non benedicanlui : « Quia inquit, alia vice benedicti sint, eorum benedictio iterari non debet ». Au­ diendus hac in re eliam Durandus in Ra­ tionali, lib. 1, cap. 9 : «Nuptiae benedi­ cendae sunt a Sacerdote cum precibus el oblationibus; verumlamen vir et mulier ad bigainiam transiens matrimonium contra­ hendo non debet a Presbyteris benedici ; quia cum alia vice benedicti sint, eorum be­ nedictio non debet iterari .... Non ergo debent nuptiae benedici, nisi ubi virgo cura virgine contrahit ». Aliam de hac non impertienda m secundis nuptiis benedictione rationem affert S. Thomas in VI Sententia­ rum, Disl. 42, quaesi. 3, ari. 2, ad 2, nempe: .« quamvis secundum matrimonium in se con­ sideratum, sit perfectum Sacramentum; ta­ men in ordine ad primum consideratum, ha­ bet aliquid de defectu Sacramenti, eo quod non habet plenam significationem, cum non sil una unius, sicut est in matrimonio Christi et Ecclesiae; iuxta Paulum Apostolum dicen­ tem : Sacramentum hoc magnum est, ego autem dico Christi el Ecclesiae ». Hinc ra­ tione huius defectus (plenae significationis) benedictio in secundis nuptiis non datur. At idem S. Doctor hoc vult esse inlelligendum, si secundae nuptiae tales sint ex parle viri et ex parte mulieris vel ex parte mulieris tantum ; si enim virgo cum illo nubat, qui aliam habuit uxorem, nuptiae nihilominus benedicuntur; quod habeteliam Durandus citato superius loco. Tali enim in casu sarta quodammodo leclaqiie signi­ ficatio in ordine etiam ad primas nuplias manet, ut idem S. Thomas fusius clariusque explicat; cuius doctrina conformis est et favet quamplurimum his quae habentur in Rituali § Caveat etiam; io quo haec le­ guntur : « Ubi ea viget consuetudo, ul si mulier nemini unquam nupserit, etiamsi vir aliam uxorem habuerit, benedicantur, servanda est ». Quam quidem consuetudi­ nem sua aetate aliquibus in locis extilisse Durandus testatur: < Secundum quorumdam locorum consuetudinem, siquis contrahat cum secunda virgine, benedictio iteratur, et hoc si Dominus Papa sciat et toleret ». Priusquam concludam, aliquid addam quoad lituigiam in secundis nuptiis. Bigami Missae dumtaxat sacro aderant, neque ve­ lamine, iuxta Isidoium de div. Off. lib. 2, cap. 19, seu flammeo ornabantur ; ad cu­ ius finem neque coronis (quemadmodum apud Graecos olim) ul cum univiris fiebat, a Presbytero donabantur : qui sane mos apud Graecos servatus est usque ad Copronymi Imperatoris aetatem. Cum enim hic Eudoxiam in tertiam uxorem sibi adsciveril, eique corona fuerit elargita, iam tum et bi­ gami coronari coeperunt, quod in Conslantmopolitana Ecclesia, el paucis aliis Orien­ tis locis peragebatur. Allalius enim nos docet de Consen. Orien. lib. 3, cap. 13, in reliqua Graecia ad suum usque tempus, secundum exactam disciplinam et antiquam consuetudinem, bigamos non coronari. Ubi autem coronabantur, aliquod etiam erat discrimen in corona ferenda. Qui enim virgo esset, in capite ; vidua vel viduus in hu­ mero coronabatur: atque illa in capite, al­ ter in humero coronam ferebat ut ,docet Theodorus Studila epist. ad Maucrat. En in tpsa liturgia differentia inter nuplias vidua­ rum, el nuplias quas virgines contrahe­ bant. His omnibus de omissione benedictionis, de qua m dubio agitur, expositis, el ex disciplina Ecclesiae et sua origine desum­ ptis, differentia apparet, quae benedictio­ nem inter et benedictionem repentur. Be­ nedictio in viduae nuptiis omittitur, quia iuxta veterem disciplinam omittebatur, quia Ecclesia, licet inter personas liberas inita Ma­ trimonia lamquam vera matrimonia ac lam­ quam vera Sacramenta habuerit, tamen vir­ ginem cum virgine nubere oplassel ; neque per hoc secundas nuplias damnavit, aul damnat, quin imo conira Monlanislas el Novatianos, qui iure damnati sunl, docet se­ cundas nuplias, el ulteriores quoque, vere esse nuplias, ac per se licitas atque hone­ stas, el in Montanistarum incideret erro­ rem, si quis forte secundas el ulteriores nuplias illicitas, aul damnandas esse puta­ ret. Omittitur item benedictio haec, quia in secundis nuptiis, iuxta D. Thomam, non plena habetur significatio matrimonii cum Christo el Ecclesia. Omittitur denique, quia olim Ecclesia, quae secundas non impro­ bando nuptias, eas nonnisi certis legibus et conditionibus permisit, iis omnibus iuxta praesentem disciplinam sublatis, hoc so­ lum statuit, ut nempe viduarum nuptiae non benedicantur. Iam quaenam comparatio nuptiarum benedictionis, cum benedictione annuli, ul ex omissione illarum, huius eliam benedictionis omissio debeat inferri ? ulquod Ecclesia de nuptiis dicit, de annuli eliam benedictione id dixisse putandum sil? immo reapse debeat omitti, sicut el illa omillj- —*352 — tur? Quae sit caussa benedictionis annuli, quid ipsa significet, quid in nubentium me­ moriam revocet, ad quae illa amoris, pa­ cis, fidelitatis obeunda munera nubentes provocet, iam vidimus; quae loto coelo ab ns distant, quae de nuptial um secundarum benedictione omittenda retulimus. Quare cnm benedictiones istae inter se compara­ tae, summopere, quoad omnia etiam dif­ ferant; cum rationes quas habuit et habel Ecclesia in omittenda viduarum benedi­ ctione, annuli benedictioni aptari prorsus nequeant ; cum denique huius benedictio peculiares habeat ad coniugum respective spirituale bonum procurandum rationes el finem, numquam sive in primis, sive in secundis, sive in ulterioribus eliam nuptiis omittenda erit. Ad, Dubivm III. Duo haec sunl Dubia, quibus iisdem fere rationum momentis po­ tuit occurri, ac simul consideratis unica responsione satisfieri. Duo sunt in Rituali Romano Tituli, in quibus agitur de Bapti­ smo : Titulus septimus, qui agit de Bapti­ smo parvulorum ; Titulus duodecimus, qui de Baptismo adultis conferendo pertractat. Duo pariter sunl Baptismi Ordines, qui di­ versas respective caeremonias, exorcismos, fireces praescribunt, et Baptismo, vel inantibus, vel adultis conferendo respondent. Titulus denique decimus quarius modum praescribit ea supplendi, quae in Baptismi collatione sunt omissa, cum hoc Sacramen­ tum, ob imminentis mortis periculum vel alia urgente necessitate collatum est, el in­ scribitur : Ordo supplendi omissa super baptizalum. Novum non est quod cap. V statuit Ri­ tuale de caeremoniis m Baptismo omissis, postea supplendis. Consuevit Ecclesia vel a primis saeculis aliqua,quae in conferendo Ba­ ptismo omissa erant, supplere. Nam ii, qui ia lecto decumbentes (clinici idcirco vo­ cati) baptizabantur; si convaluissent, Episco­ pum adire tenebantur, ul ea omnia supple­ rentur, quae, urgente necessitate, omissa fuerunt in Baptismo. Id constat, ex anti­ quis ac probatissimis monumentis; ita ut vetus Ecclesiae disciplina super hoc in du­ bium nequeat revocari. Omnia hic perse­ qui longa nimis res esset: quaedam affe­ ram. Liqntl ex lib. IV historiae Ecclesia­ sticae Eusebn, Cornelmm Papam in Episl. ad Fabium Antiochum, Novalem redarguisse, quod postquam liberatus a morbo est, re­ liqua non perceperit, quae iuxla Ecclesia­ stica· regulam percipi debent, neque ab Episcopo consignatus sit. Ex his eruitur Cornelium Papam docere male se gessisse Novalem, quod suscepto in lecto baptismati addi deinde non curaverit ritus alios, quos Ecclesia in conferendo baptismate adhibe­ bat, sive qui praecedebant, sive qui sub­ sequebantur: quorum quidam diversam calechesim continebant, quidam varias abrenuntiationes et Fidei professionem, quae omnia non inutiliter, sed ad linum aliquem ab Ecclesia statuta erant. Item Auctor de Rebaptismo inter Cypriani opera haec ge­ neration habel coi. 637 : < Siquidem per nos Baptisma tradetur integre el solemniter, et per omnia, quae scripla sunl assi­ gnetur, atque sine ullius rei separatione tradetur : aut si a .Minore Clero per neces­ sitatem traditum fuerit, eventum expectemus, ut, aul suppleatur a nobis, aut a Do­ mino supplendum reservetur ». Censet ita­ que hic scriptor sane antiquissimus el Cy­ priano coaevus suppleri posse post Bapti­ smum ritum aliquem, qui antea omissus fuisset. In Concilio Laodiceno, can. 47, legitur : « Quod oportet eos, qui in morbo Baptismum accipiunt, el deinde resurgunt, fidem ediscere el nosse quo Divino mu­ nere digni habiti sunl ». Ex his patet, praeter confirmationem, quae olim per Episcopum simul tradi consueverat, etiam calechesim adiungi consuevisse, el alia quae defuerant. Omnia, quae ad rem hanc ap­ posite faciunt, persequi, nec tempus sinit, nec res ipsa stricte postulare videtur, el haec sufficiunt pro instituto suscepto. Quae­ nam autem Ecclesiae super hoc fuerit disci­ plina omnibus compertum est; atque hinc plura referre praetermitto, quae apud D. Au­ gustinum , Zenonem, Cyrillum Hierosoly­ mitanum, Ambrosium reperiiiniur, quos re­ fert Marlenius lib. f, cap. 4, ari. 15, n. 2, de antiquis Ecclesiae Ritibus. Fuerunt qui putarunt, post collationem Baptismi, quosdam ritus non convenire, ut illos, per quos indicatur catechumenum ad­ huc sub Daemonis esse potestate nempe < Exorcizo te, spiritus immunde ... ut discedas ab hoc plasmate Dei, quod Domi­ nus noster ad Templum sanctum suum vo­ care digualus est, ul fiat Templum Dei vivi »: ab eo enim qui baplizalus iam est, expulsus est Daemon, atque Dei vivi tem­ plum factus ipse est. At male ; nam ad omnem inconvenientiae ideam tollendam, sapienter Ecclesia statuit mutationes ali­ quas faciendas in hoc exorcismo, in quo pro fiat fieret poni constituit, quae mula- — 353 — tio respicit statum catechumeni baptizali ante Baptismi -iis· eplionem, non vero post susceptum Baptisma m necessitate colla­ tum. Idem dicendum de calechismo ad Fi­ dei instructionem, quam exclusam vellent, quia in Palrini Fide firmi sunt, qui spo­ ponderunt, atque ita ea suppleri tantum vellent, quae Baptisma sequuntur", sed male dem, quia Ecclesia quidquid omissum est, suppleri statuit : quod salis superque esset, ne quis diverse sentiret, sed el haec est supplendi ratio, nec inutiliter peraguntur, iuxla Theologos, quae supplentur. Audiatm prae omnibus S. Thomas parte 111 de Sacramentis quaesi. 71, ari. 3, ad 3, qui haec tradit : « Non lamen sunt praetermit­ tenda ea. quae aguntur in exorcismo, nisi in necessitatis articulo, el tunc cessante periculo, debent suppleri, ul servetur uni­ formitas in Baptismo: nec frustra supplen­ tur post Baptismum, quia sicut impeditur effectus antequam percipiatur, ita potest impediri postquam fuerit susceptus ». Haec quae supplenda dicuntur, scilicet ritus el caeremoniae, quae praecedunt vel stib-cqiiuiitur, licet non sint ad Sacramenti substantiam necessaria, nihilominus cum sint Sai ramvntalia quae Ecclesia instituit et quae aliquam habent significationem, habent fi­ nem aliquem, el effectum aliquem produ­ cunt, et idcirco omitti non debent ; el con­ sequenter supplenda sunl in iis, qui vel urgente necessitate, vel apud haereticos, aul quocumque errore sine ipsis sacro sunl regenerati Ia vacui. Hinc fuit el est vetus el recens Ecclesiae mos, qui pwutsab Eslio nuncupatur, quam variis rationibus confir­ mat in IV Seni. disl. (>, § 5 easque ibi adducit; quarum prima est, ne Sacramen­ tum careal solemnilale, tunc enim caere­ moniae referuntur ad Baptismum praece­ dentem, atque idcirco non est absurdum eliam illas adhibere, quae solent Baptismo praemitti, veluti catéchisions: secunda ex­ orcismus, eliam posl Baptismum, aliquid agit atque per hoc utilis esi, ut patet ex nuper allatis I). Thomae verbi : < Quia si­ cui impeditur effectus Baptismi antequam percipiatur, ila potest impediri postquam fuerit perceptu-»; quemadmodum el Cy­ prianus monel lib. IV, ep. 7 : « Sicut Diai.diis in Baptismo fidi' credentis excludi­ tur, ita potest, lide postmodern deficiente, regredi » : tertia, ul servetur Baptismi uni­ formitas iuxla I). Thom.nn, sicut enim unum est Baptisma, ita easdem caeremonias ser­ vari convenit : quarta ul publico hoc ritu Ecclesia Baptismum a quocumque collatum, ratum se habere declaret : quinta ul baplizalus publice habeat susceptorem sive Patriniim, cui sit cura illum chrisliane el ca tholice instituere : sexta demum, ul bapti­ zat us, expressa per susceptorem sponsione, obligationem suam agnoscat, quidque Deo quidque Ecclesiae debeal, intelligat. His omnibus positis, quid Rituale dicit Titulo qui inscribitur Ordo supplendi omissa super baplizalum? Postquam § 1 dixerit « omnia suppleantur etc. » sic sequitur : « Idernque ordo ac riius servetur, qui in Baptismo parvulorum (si fuerit parvulus) seu adultorum (si fuerit adultus) praescri­ ptus servetur ». Ex his verbis videri ali­ quibus fortasse posset, superadultum quem­ libet, nulla facta distinctione, eumdem omnnio in supplendis omissis caeremoniis ordinem esse servandum, qui pro adultis generice praescriptus est. At distinguen­ dum, hoc in casu, adultum inter et adul­ tum·. adultus in catholica Religione ortus ab adulto qui in infidelitate vel haeresi ortus fuit el vixit, est distinguendus; atque hinc non omnibus indiscnminatim adultis eumdem ordinem servandum esse patebit. Si­ quidem adultus, de quo sermo est in pri­ mo Dubio, super quem omissae caeremo­ niae servandae sunl, calide bapli3atus di­ cilur post nativitati m, et catholicus eodem tempore dicitur: cum itaque duo sint or­ dines Baptismi, infantium nempe et adul­ torum, el ritus el caeremoniae in ordine Baptismi adultorum diversi sint ab illis pro Infantium Baptismo praescriptis, non omni­ bus aeque adultis (inspecta ordinis diver­ sitate) idem ordo pro adultis adsignalus servandus est. Ordo enim unus supponit adultum non in Fide natum, sed ab /n/fdelitate ad Fidem venientem, vel ah hae­ resi etc.; alter autem in Catholica Fide et ex Catholicis natum Parentibus supponit. Ille instructionem in Fide praescribit quem­ admodum de Eunucho Candacis Reginae di­ citur, qui postquam in Fide de Messiae Ad­ ventu, Morte, Resurrectione a Philippo in­ structus fuit, ab eo baplizalus est; ille in super continet ritus, exorcismos, preces, quae aptari nequeunt illis, qui in Catho­ lica Religione orti sunt, ul omnibus palet: hic nihil de his habel. Hinc sicut ordo pro Adultis praescriptus servari non debet pro Infantibus ex catholicis parentibus natis, ita nec ordo idem supplendi omissa pro dictis infantibus aeque pro adultis debet adhiberi. Siquidem si in infante Catholico omissae 23 — 351 — caeremoniae fuissent, quaenam, quaeso, fuis­ sent servatae si post dies aliquos tantum debuissent suppleri? Non aliae sane, nisi quae omissae fuerunt; sed quae fuerunt omissae, illae fuerunt, quae pro infantibus praescriptae sunt, non pro adultis; igilur caeremoniae non adultorum sed infantium suppletae fuissent. Iam in adulto, de quo in primo Dubio sermo occurrit, cum is ex catholicis parentibus orlus sit, ac post na­ tivitatem sit baptizatus, non aliae sunt omis­ sae caeremoniae, nisi illae quae fuissent tunc post nativitatem servatae, quaeque una cum Baptismo fuissent adhibitae, sed hae fuis­ sent quae pro infantibus praescribuntur: igitur quae pro infantibus praescribuntur, fuissent suppletae ; sed in supplendis caere­ moniis illae servari debent quae omissae sunt. Infantium ergo caeremoniae in adulto nostro, qui Catholicus natus esl, suppleri ei servari debenl : secus ritus, caeremoniae, fireces servarentur, quae illius statui ac Roigiom non respondent, nec Ecclesiae in­ tentioni el fini conformes sunt : quibus ra­ tionibus attentis S. Congregatio ad hoc du­ bium respondendum censuit: < Caeremo­ niae et preces serventur, quae in Rituali adsignanlur pro Baptismo Infantium ». Ad Dubium IV. Quod attinet ad dubium alterum, diversa adultorum qui ab haeresi veniunt, et adultorum qui in Catholica Re­ ligione sunt orti, conditio esl. Illorum prae­ cipue conditionem respicit ordo Baptismi, qui pro adultis inscribitur; quia aulem ca­ tholicus natus esl, nihil habet quod instru­ ctione in fide indigeat, nihil quod errorum detestationem exposcat, nihil quod contra Fidem senserit ac debeal revocare. Qui vero ex infidelitate vel ab haeresi ad Fidem ve­ niunt, aliqua habent peculiaria, quae pecu­ liariter deleslenlur, revocent, profiteantur. Hinc Rituale Romanum apposite sub Titulo De Baptismo adultorum § 16, haec habet : < Ubi vero debita forma el materia servata esl, omissa lanium suppleantur, nisi ratio­ nabili de causa aliter Episcopo videatur ». Iam quod spectat ad catechismum el exorcismos, diversi sunt hi in adultis ab il­ iis, qui in parvulis adhibentur, et licet caeremoniae sint eaedem, verba lamen ea­ dem non sunt; quia in adultis respectum habent vel ad Idololatriam vel falsam Re­ ligionem vel superstitionem vel perfidiam in erroribus (ut in Hebraeis Messiae ad­ ventum denegantibus) vel haeresun; ac proplerea baeresim, cui adhaeserunt, necesse est ul agnoscat Minister dum vel in Fide illum instruit vel exorcizat, ut apta verba el in catechesi et in exorcismis adhibeat : et quemadmodum infideles debent de pec­ catis suis poenitentiam agere, ita et haeretici de suis erroribus, quos detestari singulari­ ter tenentur. Potest enim fieri ut quis, di­ cente Augustino lib. de Babtismo, integrum habeat Saci amentum, sed perversam Fidem. Hinc haec fuit vetus Ecclesiae disciplina ut haereticis haereticam pravitatem horrescere indixerit, antequam aqua sahitari ablueret. Quin immo grassante aliqua haeresi, Fidei articulos pravis illius haeresis erroribus op­ positos olim peculiari modo haereticis ba­ ptizandis, vel etiam aliis, credendos profilendosque proponebat, quibus illos singu­ lariter detestarentur. Locum proferam ex epistola Nicetii ad liislinianum Imperatorem, desumptum apud Chesnium Som. I Historiae Francorum, ex quo id patet. < Dulcis, le gilur ibi, el dulcis Noster Justiniane, me­ morare quae promisisti cum baptizalus es, quid per singula te credere dixisti, cum unum Filium manentem in duabus sub­ stantiis cum Paire et Spiritu Sancio, non duos Christos testatus es » : quae quidem Fidei professio impio Nestorii opponebatur errori, qui duas in Christo personas asse­ rebat, duosque docebat esse Christos, unum Filium Dei, alterum Filium hominis, ac proinde Mariam Matrem non Dei, sed ho­ minis esse, el Chrislotocon, non Theotocon esse appellandam. Haec quidem esl vetus Ecclesiae disci­ plina, ul baplizati apud haereticos, cum dubium non leve, sed prudens de Baptismi validitate oritur, rite el sub conditione ba­ ptizentur. Rubrica Ritualis Romani in or­ dine supplendi omissa super baplizalum § I, inquit : < omissa omnia suppleantur ». Iam (redit hic eadem ratiocinatio, qua in superiori usus sum dubio) ea supplenda sunt, quae fuerunt omissa, sed in casu omissa sunt, quae respiciunt haereticum, nempe peculiaris catechesis, peculiares exor­ cismi, peculiares abiuraliones errorum el sectae cui adhaesit; haec igilur omnia sup­ plenda essent in haeretico nostro adulto, qui ab haereticis baptizalus, quia de illius Baptismi validitate dubitatur, sub conditione baptizandus esse dicitur. Rubrica absolute inquit, omnia suppleantur ; sed supplenda sunt, quae sunt omissa, haec aulem sunt quae haereticum respiciunt ; omnia ergo, quae illum respiciunt suppleri debent. Nec inutiliter hoc Rubrica praecipit : in adultis enim huiusmodi palet etiam utilitas — 355 — horum Sacramenlaliiim, <|tiae omissa sup­ plenda dicnutur, quia undequaque infirmi­ tatibus sunt circumdati, el valido ad eas repellendas scuto indigent; atque hinc esl, quod lUbrica omissiones supplendas prae­ scribit. Al eadem Rubrica (aliquid adnolandnm censeo) Ritualis Til. De Baptismo adultorum, quem supia attuli,§XVI haec habet: «Omissa tantum suppleantur, nisi rationabili de causa aliter Episcopo videatur ». Haec non inu­ tiliter habet Rubrica. Postrema haec verba cum aliis in ordine supplendi omissa rela­ tis conferenda sunt, in quibus absolute di­ citur omissa omnia suppleantur : ex illis liquet non ila stricte servandam esse hanc Rubricam, ul quae supplenda essent, omitti numquam possint. Datur enim casus quod Episcopi (slalim ac ipsi illorum prudenliae res committatur) possint dispensare a sup­ plendo omissas caeremonias, si quae sunt rationabiles causae, quae illos ad haec ipsa omittenda moveant ; ne forte innumerae orianiur dissensiones de Baptismo ipso, de necessitate eai nmdem caeremoniarum, prae­ cipue in civitatibus, in quibus magnus Hae­ reticorum numerus reperilur ; cum prae­ sertim validum sil Baptisma sine his cae­ remoniis collatum. Addam postremo quod habet Trombellius Dissel. XVIII, in cuius secunda parle agit de caeremoniis in Bapti­ smo piivatim administrato omissis, el postea suppletis. Mullos ipse auclores refert, qui de Riluali agunt, el ipsa Ritualia diversa depromit: Ambrosianum a Marlenio inte­ grum relatum; Rituale Cardinalis Sanctae Severinae, seu, ut alii volunt, Gregorii XIII ac Clementis VIII, quod Riluale maxime commendat Paulus V, in praefatione Rituali Romano praeposita, affirmans fuisse a Viro singularis pietatis et doctrinae b. m. Iulio Antonio S. R. E. Cardinali S. Severinae nuncupato longo studio, mullaque industria et labore plenissimum, compositum; Riluale ipsum Romanum Pauli V iussu editum; el hoc Riluali, quod reliquis omnibus est usi­ tatius, usus praesertim fuit praeslantissimus ioseph de Armslal Episcopus Augustanus. Hoc idem Riluale sive nostrum Romanum consuluit panier praeclarissimus Cardinalis Annandus Rohan Episcopus Argenlinensis, dum in Riluale Argcntinensi edidit ordi­ nem supplendi caeremonias tam super in­ fantes qui sine ullis caeremoniis sunt baplizali, quam super adultos pag. (»0, 01. Multa quidem adiecil ad utilitatem dignilalemque Baptismi, el caeremoniarum quae in eo adhibentur copiosius explicandam, ex quibus conslal ila Ecclesiam preces et ri­ tus in Baptismo administrando praescriptos accommodasse, ut iis rectissime utatur, dum ab Ecclesiastico Ministro in sacro templo el in publico fidelium coetu suppleri iubel quod in privata Baptismi collatione omissum fuerit. Multa inquam adiecil; sed sic ordinem praediclum supplendi caere­ monias Baptismi super adultos concludit: « Haeretici ad Ecclesiam Catholicam venien­ tes, in quorum Baptismo debita materia debilaque forma servata fuit, moneri qui­ dem possunt post factam a se haeresis abiuralionem ad suscipiendas hasce Baptismi caeremonias ; sed cogi non debet. Iis so­ lum conferantur, sive infantibus sive adul­ tis, qui vel quorum parentes ea ex pia devotione expetierim ». Haec conformia maxime sunt iis quae Riluale Romanum habet, quaeque supra retuli; nempe « omissa tantum suppleantur, nisi rationabili de causa aliter Episcopo videatur » : et for­ tasse hanc omissionem vel prudentiam in omissione exposcit, vel contentionum vita­ tio, vel iurgiorum occasio aliqua, vel aliqua alia non improbanda ratio. Quibus omnibus animadversis, el cum his quae superius sunt adnolata collutis, ad propositum dubium re­ scriptum esl: «Quatenus supplendae sint, el supplendae esse credantur caeremoniae, ut in dubio, illae supplendae sunt quae pro adultorum Baptismo sunt praescriptae ». Ad Dubivm V. Exponit Ulmus ac Rrnus Episcopus Rbedonensis Praedecessorem suum Barreau de Girac anno 1788, cum novam Missalis editionem in usum Rhedonensis Dioecesis typis mandavit, hanc de Missis Votivis defunctorum pnvatim celebratis ap­ posuisse clausulam: « In diebus, quibus Missa repetenda foret de Dominica, infra hebdomadam, Missa votiva aul pro Defun­ dis dici potest; quod lamen passim non liat, nec sine rationabili caussa, quae gra­ vior esse debet aliis diebus, in quibus ha­ betur Missa de Festo etiam simplici, aut propria de Foria el in Feriis Adventus : lunc enim rectius dicitur Missa occurrens, nisi aliter exigat fundationis alicuius tenor expressus ». Haec itaque clausula superiori Dubio facilis admodum solutionis occasio­ nem praebuit ; quod proplerea paucis so­ lutum videtur. Praetermitto hic super praedicta clau­ sula aliquid adnotare, quod adnolari certe posset. Dici enim posset communibus In­ dultorum de Altaribus sive localiter sive — 356 — personaliter pnvilegialis legibus et condi­ plex, eo magis excludunt Missas Votivas tionibus adversari: per se enim hoc pate­ et de Requie. bit, quin aliquid singulariter adnolem; mitto Itaque Missae Altaris privilégiât! debent eliam rationes in clausula ipsa adductas ad esse de Requie, nisi hae nequeant celebrari evamen vocare, cum in ea dicatur gravio­ vel ratione Festi duplicis, vel quia vetan­ rem rationem requiri celebrandi Missas el tur. Ex his omnibus inferendum est Mis­ volivas etprodeiunctisdiebusquibusoccuiTil sas ad lucrandam Indulgentiam pro Defun­ Missa de Dominica repetenda, quam diebus, dis in Aliari privilegialo sive locali sive m quibus habetur Missa de Festo simplici, personali non solum posse, sed etiam de­ aul propria de Feria in Feriis Adventus : bere esse de Requie, nec ullam caussam haec ratio sponte omnino corruit. Al elsi requiri ul celebrentur in diebus non veli­ adducta valeat ratio, in oppositum valet; tunc tis, sive occurrat de Sancio simplici, sive enim maior est Missae cum Oflicio concorda­ de Feriis Adventus. Dixi debere, el de hire; tio, quod quidem attendendum est quodque nam eo ipso, quo quis diebus istis non ce­ in allero casu ut plurimum non occurrit. lebret de Requie, privilegio vel locali vel Mitto haec omnia, el directius respon­ personali facto renunciat ; cum ex lege, ex deo. Missae in Altari privilegialo celebran­ conditionibus memoratis, hisce diebus, ul dae, ex ipsis conditioni bus appositis m con­ privilegio gaudeat, Missam de Requie cele­ cessione, debent esse de Requie, nisi cum braro tenetur. Quare clare evincitur die­ aliud Festum duplex, vel Dominicus dies bus in Dubio memoratis, el a clausula Epi­ occurrat ; tunc enim acquiritur indulgen­ scopi Rhedonensis, hodierni Episcopi prae­ tia, etiamsi Missa de Festo celebretur. Per­ decessoris, exclusis, non modo posse, sed inde est autem sive altare illud privile­ et debere Missam de Requie celebrari, ne gium habeat perpetuum, sive ad septen­ fruslraneum Altaris privilegium reddatur. nium, sive certis tantummodo infra heb­ Quid plura? (el hoc ad omnem remo­ domadam diebus, sive privilegium sil per­ vendam praecavendamque dubitationem alus sonale... Si igitur Testator, vel eleemosynam adductis adiungam) Episcopus Rhedonensis, pro aliari privilegialo Fidelis praebens, ius- rationem inquirens clausulae a suo Prae­ seril celebrari Missas certis stalutisque heb­ decessore, Missali adiectae pro celebratione domadae diebus ad altare privilegialum, et Missarum (quod quidem nescio qui fieri in dies istos incidat aliquod Festum etiam posset) advertit, ideo fortasse fuisse adieduplex, satisfiet Testatoris et Fidelis elee­ clam, quia dari poterat Sacerdotes raro de mosynam offerentis voluntati Missam de feria aut de Sancio celebrare, quia in Dioe­ Festo celebrando. Idem dicendum de die­ cesi Rhedonensi mullo plures dicuntur Mis­ bus, in quibus duplex non occurrit, sed sae pro Defunctis, quam pro quacumque Missae pro Defunctis dici nequeunt, ul in alia causa; ita ut ex centum stipendiis no­ Octiduis Epiphaniae, Paschalis el Penteco­ naginta, ad minus, dentur in gratiam de­ stes. Licet autem in Octiduis Corporis Chri­ functorum. Si ita est, iam ratio celebrandi sti ac Natalis Domini de Festo duplici ce­ memoratis diebus etiam iis, quos clausula lebritas agatur; Sacra tamen Rituum Con­ praedicta exclusos vellet, maiorem vim ac­ gregatio annis 1670 el 1700 vetuit ne so- cipit. Est igitur ratio polior cur defuncto­ lemnia pro defunctis eo tempore indice­ rum animae suffragio peculiari non priven­ rentur. Idem omnino praecipitur cum Sa­ tur, el est potior el gravior ratio, ub quam, cum possit, debeat in altari privilegialo crosancta Mysteria palam exposita adorantur. Haec omnia ex Decretis variorum Summo­ vel personali vel locali celebrari Missa de rum Pontificum liquet ; quorum postremus Requie. Et si lex generalis Rubricarum, est Innocentius XI, qui Decretum super hac quas Gallia recepit (recepit autem, el eas servandas ostendit, nam et Ponlili'um el rr edidit : quod el confirmavit Clemens XI; el haec apud Benedictum XIV indicata re- S. R. C. super Rubricis edita appellat) ; si, periuntur Institutionum XXXIV, § 26, 27, inquam, lex generalis talis est, ut memo­ m quorum primo ait Pontifex : < Iuxla Mis­ ratis diebMs, in quos vel Festum de sim­ silis Rubricas Missae privatae pro de­ plici, vel feriate Officium, vel Adventus ca­ fundis quocumque die dici possunt, prae­ dit, non solum permittit celebrationem Mis­ sae de Requie, sed el ad eam obligat, slaterquam in Festis duplicibus et Dominicis diebus, item quibus diebus de Festo du­ lim ac nullus privilegio gaudet nisi huius­ modi Missas celebret iis diebus; cum insuper plici nullum officium institui potest»: el iore, nam si dies excludunt Officium du­ particularis emus lain Episcopi dispositio huic - 357 universali praescriptioni opponatur, non illi sed huic standum est; atque idcirco his die­ bus Missa de Requie dicenda est, ul el lex servetur, el ne purgantium animae pecu­ liari piaculo priventur, neve ex hac parti­ culari Episcopi Rhedonensis dispositione et clausula patiantur detrimentum. Si haec non sufficiant, addam el alia, ul hodierno Ulmo Episcopo satisfiat, illiusqne animus acquiescat. Ecclesia animarum suf­ fragio consuluit, et fidelium viventium vo­ luntati. Ne enim illae suffragiis privarentur, reluit, quod si ex benefactorum praescripto Missae de Requie celebrandae incidant in Fe­ stum duplex, tunc minime transferantur in aliam diem non impeditam, ne dilatio ani­ malius suffragia expectantibus detrimento sit, sed dicantur de Festo currenti cum ap­ plicatione Sacrificii iuxla mentem eorumdem benefactorum. Palet id ex Decrelo ge­ nerali sub die ,'i Augusti 1662 in authen­ tica Collectione Decretorum. Idem confir­ mavit S. R. C. in Elboren., in quo servandum esse hoc generale Decreium statutum fuit. Idem sancitum reperilur sub Alexandro VII die 20 lulii 1(569. Idem denique in Tirasonen. die 15 Septembris 1714. Quare non video cur de hoc possit dubitari. Sive igi­ tur dies inspiciamus, de quibus in dubio, cum hi dies sint females, vel eos in quos incidit Festum de simplici, talos sunt ut m his non solum possit sed debeat celebrari Missa de Requie, sive S. C. R. decreta inve­ stigemus, quae permittunt, ul in duplicibus eliam de Festo occurrente Missa celebretur cum applicatione Sacrificii, iuxla benefacto­ rum mentem, et in utroque casu provisum sit animarum suffragiis; in primo, servando regulas statutas quoad privilegium Altaris vel locale vel personale, el celebrando Mis­ sam de Requie,- in secundo autem permit­ tendo Missam de feslo cum applicatione Sa­ crificii ; si impiam, haec omnia considere­ mus, clausula praedicta nihil officii. Quare palel : < Non comprehendi incilato Decreto diei lf> Septembris 1714, dies vel feriales, vel de Feslo simplici, ilemque opus non osse nova concessione pro applicatione aliis diebus ; et dari posse Decreium generale iam datum, quod nuper relatum est ». SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2711. LUCERINA. (4781) Ad IhmiUM I. Quibus honoribus, qui­ bus privilegiis quibusve praerogativis ho­ nestatae sml Basilicae sive maiores sive mi­ nores incertum sane est ; el quod sciam, et quod legerim apud Lilurgicos nullus fortasse inter scriptores reperilur, qui de hoc fuse saltem apposileque pertractet. Scriplores enim qui de Basilicis agunl, loti in eo plerumque sunt ut vel vocis etymo­ logiam inquirant, vel ex profano sacrum illarum usum memorent, vel internam exlernaroque illarum formam, structuram, ornatum, magnificentiam, splendorem de­ scribant ; atque hinc nihil ab illis decerpi aut sumi potest, quod nostro huic proposito possit accommodari. Dixi initio incertum omnino esse qui­ bus privilegiis, gratiis etc. Basilicae gau­ deant ; nam, ut plurimum, non gaudent privilegiis el praerogativis quae intrinsece et absolute iis debeantur, sed iis, quae ipsis per varia tempora concessa fuerunt, ac pro­ inde non omnia omnibus communia sunt ; unde reipsa videmus qnasdam privilegiis et honorificentiae insignibus gaudere, qui­ bus aliae prorsus carent. Id autem ex eo evenit, vel quia Ecclesiis quibusdam ob earum antiquitatem el celebritatem aliquid prae aliis concessum fuit, vel quia Summi Pontifices alias prae aliis honestatas volue­ runt ob aliquod singulare ei praeclarum in Christi Ecclesiam facinus, vel in ipsos Romanos Pontifices benefacta, vel qnia Cle­ rus ipse optime de Ecclesia et Pontifici­ bus meritus decorari singulariter dignus habitus fuit. Hinc est quod ipsae Episco­ pales Ecclesiae nunnullae hoc illove privi­ legio gaudeant, el Episcopi ipsi, dum Sa­ crum soleinniter agunt, aliquo in Aliari ipso insigni utuntur, quo anteacli temporis, vel civitatis vel Episcopi praeclare gesta in memoriam revocentur. In tanta rerum obscuritate, in tanto au­ ctorum silentio, si quid statui hac in re poterii, id lotum vel ex praecellentia Ba­ silicarum super aliis Ecclesiis, vel ex alia­ rum minorum Basilicarum exemplo poterit desumi, el quae concedenda sunl Eccle­ siae Lucerinae ad aliarum minorum Basili­ carum exemplum componi ; nl quod ipsi non debetur intrinsece el absolute quoad honorificentiae insignia, ex iis, quae aliis concessa sunt, el ipsi concedatur, ne Li­ terarum Aposlolicarum verba inutilia ipsi reddantur, et specie tantum data concessio habeatur: quod suspicari nefas esset. Ul de excellentia Basilicarum prae aliis Ecclesiis aliquid dicam, Basilica, si eius per­ quiremus et vino logia m, regiam sive regis domum significat. Apud gentiles ad publica — 35Ô — peragenda negotia quasi diversorium erat; de quo Seneca lib. 3, de ira, Cap. 33 : < Fremitu iudiciornm Basilicae resonant ». Erat locus ad ius dicendam ; sic apud Pli­ nium accipitur lib. 6, episl. 33 : « Sede­ bant indices centum et octoginta .... in­ gens ulrinque advocatorum et numerosa subsellia, adslanlium corona latissimum in­ dicium multiplici circulo ambibat. Ad hoc stipatum tribunal, atque etiam ex supe­ riore Basilicae parte, qua foeminae, qua viri, el audiendi, quod erat difficile, el vi­ sendi studio imminebat ». Has posimodum Christiani Basilicas in Ecclesias el ex profano ad sacrum usum, el in locum ad Divina peragenda Officia converterunt. Unde apposite scribit Isido­ res lib. 5 Originum : < Basilicae prius vo­ cabantur regum habitacula ; unde el no­ men habent. Nunc aulem ideo Basilicae divina templa nominantur, quia ibi regi omnium Deo cultus el Sacrificia offerun­ tur ». Hinc Anlonius in gratiarum aclione pro suo Consulalu *. « Basilicae olim, in­ quit, negotiis plenae, nunc volis pro tua salute susceptis ». Dicitur eliam Basilica, quae templum eliam gentilium prius erai et sic vocata, el poslea Deo vero conse­ crata. Hinc Ennodius in consecratione Ba­ silicae Apostolorum, ubi templum fuit ido­ lorum, scribit: < Veni ergo, piissime Do­ mine, et ad consecrationem operis lui ple­ nus illabere vice humani : per baptisma pe­ ctoris purgentur haec templa turpi hactenus dedicata patrocinio»; et Sanctus Augusti­ nus, De civitate Dei, templum Vaticanum Basilicam amplissimam appellavit. Diffe­ rentia erat inter templa et Basilicas ; in templis enim columnae, quibus illa orna­ bantur, in externa parte, in Basilicis vero in interna positae erant. Basilicae apud Christianos, initio, quoad religiosum cul­ tum aliqua ratione a Templis differebant. Nam illae plerumque, singulariter ad San­ ctos, praesertim Martyres colendos statutae erant ; Templa vero ad sacra celebranda mysteria erant destinata. Ex quo aulem Ecclesiarum numerus crevit, tunc Tem­ pla sive Basilicae indiscriminalim Ecclesiae sunt appellatae, et tam Sanctorum cultus m ulrisque agebatur, quam divina myste­ ria, nulla facta inter utrumque distinctione, in ulrisque pariler sunt celebrata. Basilicae nomen non aliae Ecclesiae retinuerunt, sive non aliis Ecclesiis hoc nomen Basilicae da­ tum fuit, quasi anlonomastice, nisi iis Ec­ clesiis quae per totum orbem magis essent insignes, vel ob antiquitatem, vel ob ma* gnitudinem, aul celebritatem quae ipsis in' erat, quaeque per hoc ipsum maiori vene­ ratione, ut ita dicam, dignae habebantur. Haec fuit temporis progressu celebrioribus Ecclesiis data denominatio. Asl cum ob ali­ quam peculiarem rationem Basilicae nomen a Summis Pontificibus aliis eliam Ecclesiis concessum fuit, quae iis per se non gau­ debant antiquitatis aul celebritatis, aul, si diei potest, maioris cultus nolis ; tunc, facta inter vetustiores el novas Basilicas distin­ ctione, illae Maiores hae Minores Basilicae nuncupari coeperunt, quemadmodum Basili­ cae minoris nomen Lucerinae Ecclesiae no­ strae concessum nuper est. Et haec maioris vel minoris appellatio alteri aeqnivalel primi aut secundi ordinis. Qualum lanium pri­ mariae Ecclesiae Hornae Basilicae maiores di­ cuntur, seu Patriarchales Ecclesiae, in me­ moriam primarum quatuor Patriarchaliiim Cathedralium : Lateranensis, Vaticana, Sancti Pauli via Ostiensi et Liberiana; quarum pri­ ma, iuxta Macrium aliosque, Sedem Romanam, in qua novus Pontifex instituitur, praesignat; secunda Conslanlinopolitanam re­ praesentat ; tertia Alexandrinam designat, quarta Antiochenam Sedem exhibet. Differentia patet inter Basilicas Maiores et Minores; quae vero sint ulrarumque pri­ vilegia, honore' et caetera quae ipsis tri­ bui debeant, silentibus Auctoribus ignorare penitus faleri cogor; nec me pudet, cum deficientibus monumentis, nullis exlanlibus super hoc legibus, cerii aliquid statui a nemine possit, el ipsis Basilicis Maioribus diversa a Summis Pontificibus, nec omni­ bus aeque communia, tributa el concessa sint. Quid igitur ? Hem imperfectam relin­ quam? Haud quidem decet; el ab ipsis Apostolicis Litteris, ab aliarum Basilicarum exemplo desumenda responsio erit. Iam dubitari nequit Ecclesiae Lucerinae Minoris Basilicae titulo decoratae aliquid concedi voluisse; el ea sane, quibus Basi­ licae Minores gaudent et utuntur. Legitur enim in Litteris Aposlolicis : « Regale el Cathédrale Templum Luceriae Neapolitani Regni in Basilicam Minorem cum omnibus el singulis privilegiis .... quibus Basilicae Minores utuntur, vel uti et frui possunt el poterunt, erigimus et constituimus ». Ne igitur fruslranea sit concessio, cum aliquid debeat concedi, el ea concedenda dicantur quibus Basilicae Minores utuntur, videndum quae sint ea, quibus utuntur Basilicae me­ moratae. Sequetur enim haec esse, de quibus — 359 — Apostolicae Litterae loquuntur. Siquidem, cesi, unam ex duabus in Calalhaieronenti quaedam, ul Romae videmus, sunt omni­ Civitate exigentibus Collegiatis, nempe Ec­ bus communia, quaedam vero aliquibus clesiam S. luliani ad Calhedralilatis hono­ concessa. Communia sunt Conopaei (sive rem tamquam alia aptiorem S. C. erigi vo­ italice Padiglione) usus, et usus Tintinna­ luit, erectaque reapse fuit. Altera vero Colbuli, quod illud praecedit in sua cuiusque legiata, nempe S. lacobi ob eius insignitaEcclesia, el in supplicationibus loti Clero lem Basilicae Minoris titulo fuit condeco­ communibus: in vestibus vero Choralibus rata. Supplicantibus huius Ecclesiae Cano­ Cappa Magna pellibus armellinis ornata in nicis, Conopoeum et Tintinnabulum gestandi anteriori parte per hyemem, el Cotta su­ facultas facta fuit. Vemmlamen (ne quid per Roccbelliim, cum Cappa deponitur, per me reticuisse incuser) quidam appositi sunt aestivum tempus. Quae vero aliquibus con­ quoad horum usum limites, nempe: « in cessa sunt singulariter, pauca sunt, quod iis tantum solitis el consuetis Functionibus sciam, el fortasse sola Palmaloria, el haec Ecclesiasticis, in quibus non concurrit cum quidem, aliquibus in Missis lanium sole- altero Cathedralis Ecclesiae Capitulo; idque mnibus, aliquibus in Missis eliam leclis, in Ecclesiae ambitu, vel inter limites tan­ sed infra Ecclesiae suae taxalive limites; tum eiusdem Paroeciae : excepta dumtaxat ul non mullis ab hinc annis Basilicis S. Lau­ ab hac limitatione solemni Supplicatione, rentii in Damaso concessum non ignora­ ab eadem Collegiata fieri quotannis solita mus, el S. Mariae m Translyberina Regione. per vias Civitatis in die S. lacobi eiusdem Haec suili, quae si non intrinsece el ab­ Titularis ». Hic, ut liquet, agebatur de Ec­ solute Minoribus Basilicis conveniunt, reapse clesia Collegiata ad Basilicae Minoris gra­ tamen concessa ipsis sunt, el his ipsae utun­ dum evecta, et in concursu cum Ecclesia tur, vel ex communi usu, vel ex singulari con­ Cathedrali, el idcirco iure merito prucessione. Iam cum Litterae Apostolicae con­ denterque limites concessae facultati fue­ cedant Ecclesiae Lucerinae ea, quibus Mino­ runt praescripli. Hoc evenire nequit in res Basilicae uti el frui possunt, non quae Ecclesia Lucerina, quae simul est Calheintrinsece el absolute conveniunt; licet Co­ dralis, atque idcirco nullam fortasse me­ nopoeum el Tintinnabulum non memorent, retur exceptionem ; cum aliquid semper ut hoc tamen privilegium, hoc honorificen­ Ecclesia Cathedralis in se honorificentius tiae saltem signum concedere eas voluisse prae aliis omnibus Ecclesiis habeat. Unum dicendum est ; quemadmodum el Capparn tamen quoad Conopaeum adverterem, illius supradiclam in hyeme, el collam supra nempe materiam talem esse debere, a qua Roccheltum aestivo lempore, nisi forte iam auri argentive texturam aul ornatum pror­ ante postrema haec, quod nescio, peculia­ sus excluderem. His omnibus positis, attenta dignitate riter sint concessa. Generalia quidem sunt Litterarum Aposlolicarum verba, attamen Cathedralis Ecclesiae, attentis litteris Apo­ eiusmodi ul de concessione nequeat du­ slolicis, quae eidem Cathedrali Ecclesiae bitari. Minoris titulo honestatae privilegia, praeTota diflicultas quoad Palmatoriae usum emmentias concedunt, quibus aliae Basilicae poterii moveri, cum haec non omnibus ae­ Minores gaudent, attentis aliarum Minorum que minoribus Basilicis, sed aliquibus lan­ Basilicarum exemplis, ne concessio frustraium. Romae, concessa sil. Dubitari hinc de nea el specie tantum data videatur, re­ hac potest, cum non communis sil aliis omni­ spondendum putarem: « per privilegia,prae­ bus; quod enim universaliter omnibus esi eminendas,gratias intelligi Conopaeum omni commune, id solum dicendum esi voluisse tamen auri el argenti ornatu excluso, et concedi. At cum eodem tempore Ecclesia Tintinnabulum, usum Cappae, ut supra di­ Lucerina sil eliam Ecclesia Cathedralis, pos­ ctum est »: quibus, Eminentissimi Patres, set aliquo modo dici id eliam voluisse con­ si ad exemplum nonnullarum Minorum Ba­ cedi, quod habent aliquae Basilicae Mino­ silicarum Urbis Pahnatoriam propria tan­ tum in Ecclesia addere velitis, haud qui­ res, quae Cathédrales non sunt. Quod spectat ad Conopaei el Tintinna­ dem repugnarem cum aliquo modo Apobuli usum el horum concessionem exem­ stolicas Litteras favorabiliter interpretando plum non deesl, et reperitur m una Ca- posset includi, et ad Λ. I). Secretarium lalhaieronensi Syracusanae Dioecesis sub die cum Sanctissimo. 22 Martii 1817.' Distractis enim quindecim Aliae Exemptionum, Indultorum etc. vo­ Terris ab extensa nimis Syracusana Dioe- ces verba sunt generalia, quae quidem cum — 360 — nihil honorificentiae, ut videtur, singulare includant, nihil etiam huitt' generis conce­ dunt, ac nullam dari ab hac S. Congrega­ tione declarationem exposcunt; quaenam sil nimirum illorum vis, quid significent, quove modo Cathedrali Lucerinae debeant aptari: atque proinde non erat huius S. Congre­ gationis haec omnia inquirere. SUFFRAGIUM SUPER DECRETO 2745. VERONEN. (4782) Ad Dubium IV. Peropportunum valde vi­ detur nonnulla hoc in loco in medium pro­ ferre tam de benedictionibus Ecclesiasticis in genere, earumqne origine et antiquitate, quam de benedictione, quae datur in line Missae; priusquam de ea benedictione aga­ tur, de qua sermo est in dubio, quae for­ tasse zd illarum similitudinem dari coepit. Itaque Benedictio Ecclesiastica est precatio quaedam, qua aliqua sanctitas confertur, el illa proprie dicitur quae fit nomine Eccle­ siae, et ex auctoritate a Deo ei concessa, quando nempe quis ralioue sui muneris, quo fungitur, petit a Deo ul vel personis vel rebus bona convenientia tribuat. Deus enim posuit Sacerdotes el Ministros Eccle­ siasticos dispensatores benedictionum sua­ rum. uti docet eruditissimus lacobus Eveillon Canonicus Andegavensis Ecclesiae in lib. De processionibus Ecclesiasticis, el pro­ bat ex cap. G Numerorum ; ubi per Moisen loculus esi Aaron el filiis eius: « Sic benedicetis filiis Israel, et dicetis eis : be­ nedicat tibi Dominus, el custodial el osten­ dat Dominus faciem suam libi, ei miserea­ tur lui: convertat Dominus vultum suum ad te, el det libi pacem. Invocabunlque nomen meum propter filios Israel, el ego benedicam eis ». Hinc ipsum Numerorum locum inter alios inleipeltatus est S. Do­ ctor Petrus Damiam ad cives Florentinos scribens his verbis: « Dominus in lib. Nu­ merorum de Sacerdotibus ait : invocabunl­ que nomen meum super filios Israel. Ego benedicam ei<. Sacerdos quippe Dominum super hominem verbis invocat, sed ipse su­ per eum Dominus benedictionem efficaciter format. Effectus itaque benedictionis non • x merito Sacerdotis constat, sed hanc in­ vocatio divini Nominis adminislr.il, ul quod ex ore sotial hominis, intus impleat Creator, el per indigni . Perspecta hac differentia inter Loci Ex facti expositione el dubiis ipsis ap­ Patronum et Ecclesiae Titularem, omissis parel quaedam esse patrata conira leges, omnibus iis, quae hac in re adduci possent, conila statuta, contra ipsam praxim; quae­ quaeque reperiunlur apud Baronium, Ana­ dam fuisse impetrata, ea reticendo quaema- stasium, Holslenium, Blanchimum aliosque nifeslaii debebant; quaedam vero non eo non paucos, qui fuse de hac re pertracta­ accepta fuisse sensu quo accipi debuissent; runt, ea tantum in medium proferuntur, atque idcirco exorta fuit confusio Titula­ quae praesentem rem singulariter el laxa­ rem pro Patrono, Patronum pro Titulari tive afficiunt. accipiendo, quasi ulerque unus idemque es­ Iuxta doctrinam a Guveto el Gavanlo set: ipiae omnia paullulum rem conside­ traditam Titulus, sub cuius nomine Ecclesia ranti facile patebunt. Sane Titularis Eccle­ esi aedificata el primitus dedicata, quem­ siae communiter ille est sub cuius numine admodum plerumque unicus esi, ita etiam seu titulo Ecciesja fundata esi, et a quo exclusive proprius Ecclesiae Titulus est, appellatur. Haec definitio sive descriptio el ab hoc suam Ecclesia illa accipit deno­ praxi respondet, el Rubricae consona esi. minationem. lam Ecclesiae Titulus mulari EcdOsiae Patronus nomen Ecclesiae cuius per se nequii, ita ul primo penitus relido, est Patronus imponit ; ac ab eius nomine nulla interveniente legitima causa vel nova el plurimum appellatur ei dicitur Ecclesia Ecclesiae aedificationeel consecratione, alius Sancti N.: unde ab eius inlilulalione Titu­ illi substituatur. Esset id contra ius, quod lus quoque Ecclesiae dici potest, neque ta­ sine sufficienti ratione laedi nequii, sed po­ men confundendus est cum Patrono loci. tius veris accedentibus iisque legitimis causis Loci enim Patronus loco ipsi nomen non dat, novus veteri adiici solet; et tunc fit, utsiqua sicul Pali onus,'ive melius Titularis Eccle­ Ecclesia diruta iterum aedificetur iterumsiae nomen tribuit: nunquam enim a Patro­ que consecretur, aequum maxime sil ul nova no locus, ex. gr. Civitas aut Dioecesis solet uon sub alio quam sub prion Titulo quo denominari, adeoque nec Titulus pariter loci prius, deinceps etiam appellelur. Iterum diu polesl. Et si quandoque inscriptio re- accessio novi Tituli, si ul supra veleri ad­ peiiim de Titulo loci, ad alium refertur iici vellet, non importai Titularem cui con­ non communem, sed singularem sensum : secrata esi Ecclesia, el a quo haec nomen nine « mm ad ea refertur loca, ad eas re­ accipit, quique vetustissimus fuit huius Ti­ tulus, abrogari vel abrogatum esse censen­ gion· -, quae recenter Fidem amplexae suul m m ludiis, in quibus a mysterio aliquo, dum ; nisi in nova Ecclesiae aedificatione 21 — 370 — el consecratione per litteras Aposlolicas constet veterem esse abrogatum, el non esse cum novo relinendum. Evenit quan­ doque ut neque per novam aedificationem et consecrationem, neque per aliam quamcumque ex praecipuis accedentem causam, alio sub nomine seu Titulo Ecclesia aliqua nuncupetur, sed ex unanimi Populi in San­ ctum aliquem devotione, novum quasi illi nomen el appellatio tribuatur. Sed quid hoc efficit? Si paullalim percrescente in alium Sanctum populi devotione novus Ec­ clesiae Titulus accedit, si de primo nulla aeque paullalim fit mentio, hoc accidenlaliier, non substantialiter ac realiler sumen­ dum est: id enim evenit non quia abrogatus putandus sii velus Titularis, sed quia ferventiori Populus devotione in aliquem Sau­ cium, ul non raro solet, inflammatus, illius opem sive in publicis sive in privatis ne­ cessitatibus non inutiliter imploratam ex­ pertus sit, faciumque ita esi ul sensim ve­ leris illius apud ignarum vulgum obliieraia sii memoria, el a novo, communiter quidem el accidentali 1er sed conira regu­ lam, nomine appelletur. Quis unquam di­ cet, hoc in casu, el vetustissimum el le­ gitimum Titularem esse abrogatum, aut Po­ puli fervenliorem in Sanclurn aliquem de­ votionem alterius Sancti iura laedere po­ tuisse? Quod de Tilularibus, id ipsum de particularibus locorum Patronis, si adsint, dicendum est: aequale enim in his, quem­ admodum in illis, ius est agnoscendum. Iam omnibus his ex Doctorum doctrina, ex lilurgicis principiis, ex praxi desumptis, quanam ralione Titulus S. Andreae Apo­ stoli, quem ab immemorabili Ecclesia Collegiata Carrariensis retinuit, abrogatus cen­ seri debet, et S. Franciscus Assisiensis illi suffectus esi censendus? Quia nempe illius temporis, quo substitutio haec facta fuit, Episcopus (qui ul videbitur, Sanctum hum­ in Dioecesis Patronum petiit el obtinuit) re­ ticuit titulum Ecclesiae, quae ab hoc San­ cto appellabatur*, quia insuper Calendarii uniformitas ab eo requirebatur in lota Dioe­ cesi, et exceptio omnis exclusa. Al ratio­ nes istae ad velerem excludendum Titula­ rem, suoque iure privandum, nullius pror­ sus habendae sunl momenti. Si hae vale­ rent raliones, unaquaeque Ecclesia, novo accedente ad Dioecesim Episcopo, novum quoque, veteri relicto, Tilularem recipere deberet iuxta Episcopi singularem devotio­ nem ; el hoc in casu loi essent successive Titulares quot Episcopi Episcopis succede­ rem, et tot abrogati Titulares quot prius erant ante novi Titularis substitutionem. Quae effraenala libertae! quae confusioI quae imis laesio I quae sanctissimarum le­ gum eversio! Si ratio valeret ex Kalendarii uniformitate desumpta, tunc Dioecesis Pa­ troni universales necessario essent Eccle­ siarum Titulares ; voluit enim Episcopus S. Franciscum Assisiensem Tilularem Ec­ clesiae Collegiatae Carrariensis, quia eum in totius Dioecesis Patronum obtinuit. Aclum igitur esset, hoc in casu, do singu­ laribus el propriis Ecclesiarum Tilularibus, actum de immemorabili Patronorum iure, actum de legitima eorum electione, actum de singularibus locorum Patronis, de (lu­ bricarum dispositione et regulis, de Sum­ morum Pontificum statutis, de S. R. Con­ gregationis Decretis, de praxi: quae omnia unum ab alio distinguunt. At quis unquam hoc evenire patietur? Sed reponet fortasse aliquis 1. Episco­ pum pro hac novi Titularis el Patroni con­ cessione fel. rec. Pontifici Leoni XII pie­ ces porrexisse ab eoque Sanclurn Franci­ scum fuisse concessum. 2. Episcopum ob­ tinuisse a S. R. Congregatione Decretum, quo concessio haec foil adprobata. Quid petiit Episcopus? quid a Pontifice conces­ sum fuit? Mox videbitur. Inierim (quod de concessione el Decreto dicendum) si Episcopus nimia usus libertate S. Franci­ scum, sublalo veteri Titulari, sublato par­ ticulari civitatis Patrono, ulriusque loco suifecit: nutaret concessio, nutaret el Decre­ tum quia obreptionis vitio penitus labora­ ret; laboraret autem, quia relicuil in sup­ plici libello S. Andream fuisse el esse Tilularem memoratae Ecclesiae Collegiatae, el Sanctum Ceccardiim peculiarem Civita­ tis Patronum. Fuisse Sanctum Andream il­ lius Ecclesiae Tilularem constat ex ipsa eiusdem Episcopi prohibitioni, qua S. Fran­ ciscum substituendo vetuit ne in posterum ob uniformitatem Kalendarii Clerus S. An­ dreae Apostoli Officium ei Ociavam celebra­ ret eittsdem Titularis. Fuisse autem S. Ceccardum Civitatis Carrariensis Patronum par­ ticularem, eruitur ex edicto ile Reductione 1'estorum ib Episcopo Lomellino praede­ cessore Episcopo tunc Dioecesis Sarzanen. cui Dioecesis Carrariensis erat unita) die 27 Octobris anni 1787 evulgato. In hoc enun §4 haec leguntur: Rimari anno Fo­ rte d’inltio piet et to, coll’astinenza cioè dalle opere servili e coll'obbligo di ascolt n e Ia S. Messa, tulle le Domeniche del- tu — 371 — l'.iDiiu, ed il giorno susseguenle allo Do- siarum convenit, sed sine festo de praece praece-­ pto : 2. ul servetur festum S. Francisci Asmenu In· di Pasqua, della Pentecoste.... e ne Ha Cillà e Principalo di Carrara per sisiensis Patroni Dioecesis universae princi­ gratis speciale di Nostro S. la Festa ezian- palis, et S. Ccccardi Patroni Civitatis sub tlio di S. Ceccardo l'miettore della siesta utroque praecepto. Responsio quidem accu­ Cilla Si ilaque Ecclesia Collegiala Titu­ ratissima, el iuxta statutas leges el sanctio­ lari non carebat, si non carebat suo par­ nes; quae simul ostendunt libellum a clero ticulari Patrono Civitas Carrariensis; quo­ Carrariensi porrectum haud caruisse funda­ modo Episcopus nlriusque Festum abro­ mento, ul in sua ad S. Congregationem gando S. Franciscum illis suffecit? et cur epistola Episcopus asserebat. ut S. Franciscum illis subrogaret ulriusAliquid est etiam notandum quoad ri­ que ius reticuit? Fortasse, ut hanc sub­ tum, de quo sermo est in secundo dubio, stitutionem, quam vehementer exoptabat, cui unica responsione in duas partes divisa facilius oblineret: at haec reticentia dolosa S. Congregatio satisfecit, lamvero Festum forsan nimis omnibus videri poterat, el nul­ tum Sancti qui est Ecclesiae Titularis, lum lam facultatem, quam expetebat, ei futuram aliorum qui sunl vel Dioecesis vel Civitatis pertimescebat. Sed neque ex Decreta ulla Patroni, inter solemniora festa adnumeralur. Id ex omnibus Lilurgicis constat, id a facta fuit facultas veterem abrogandi Tilu­ larem: non alia enim ipsi facultas facta fuit Rubricis statuitur. In Rubrica enim Brevia­ nisi ea quam postulabat. Atqui haec non rii Til. VII, de Octavis, num. I, legitur: respiciebat nisi Patronum Dioecesis; quid­ « Item... in Festo principalis Patroni el Ti­ quid igitur hanc praetergreditur facultatem, tularis Loci vel Ecclesiae ». quidquid ultra hanc egit Episcopus nimiae Iam supra observatum est genetice qui est adscribendnm libertati. Sane Decretum sini Titulares, qui sint Patroni. Notatum non loquitur nisi de Patrono Dioecesis; nulla specialiter est qui sil Titularis Ecclesiae alia ilaque Episcopo facta fuit facultas nisi Collegiatae Carrariensis, qui particularis eligendi, el quidem iuxta regulas in hu- eiusdem Civitatis Patronus, qui denique Pa­ iusmodi electionibus servandas, S. Franci­ tronus universalis Dioecesis Carrariensis. scum Assist ensem in Patronum Civitatis Cal­ Cum hi principaliores sint in suo cuiusque cariensis : nihil pariter ex memorato Decreto genere, tales omnino sunl, ul eorum festa eruitur nisi approbatio electionis. Cum ita­ celebrari debeant cum Octava ; el cum hoc pei se et primano non conveniat nisi festis que de solo Dioecesis Patrono in eo sermo sit, cum iam ex concessione el vi Decreti habentibus ritum duplicis primae classis, el praeexistentes et Ecclesiae Titularis el par­ hic ritus per se non aptetur nisi iis festis ticularis Civitatis Patronus ibi non abrogen­ quae inter solemniora recensentur, spon­ tur, nec S. Franciscus uni, vel alteri, aut te sequitur el S. Andreae Apostolo veteri ulrique subrogetur, cum neuter ex allata Collegiatae Carrariensis Titulari, et S. Fran­ superius doctrina per se abrogatus censeri cisco Assisiensi universali nunc Dioecesis possit; sequitur nullum ex his fuisse subla­ Carrariensis Patrono, et S. Ceccardo adhuc tum nullumque illis fuisse suffectum, adeo- particulari eiusdem Civitatis Patrono ritum que S. Andreas Apostolus Titularis est, ut duplicis primae classis cum Octava deberi. prius, Collegiatae Carrariensis, el talis est Nullam putandum est ex ipsa Rubrica mo­ habendus. Quare ne hac in re Episcopi liber­ veri quaestionem posse; quod enim ait Ru­ brica m Festo, singularem numerum adhi­ tas attenderetur, qui late nimis facultatem sibi concessam et Decretum interpretando bendo, Loci vel Ecclesiae sub disiunclione Tilularem assignavit Sanctum Franciscum, nihil officii. Nam per hoc non innuitur unius eo quod hunc ut Dioecesis Patronum obti­ tantum vel alterius faciendam esse Octavam, nuit; ne Cleri el Populi eodemque tempore ul si do una liat, de allero fieri nequeat: pneiudicata et falsa opinio adprobarelur, sed illorum qui principales sunl sive Pa­ qua Tilularem cum Patrono, et vicissim troni, sive Titulares, scilicet, uti quisque hunc cum illo confundendo, unum eum­ eorum in suo respective est genere, Oclava demque eos hucusque habuisse visum est : liat: adeo ut lum Patrono sive Titulari Eccle­ S. Congregatio opportune consuit rescriben­ siae sua tribuatur Oclava, lum Patrono prin­ dum, nimirum, ut clerus Civitatis Carrarien­ cipali Loci sive Dioecesis, sive Civitalis sua sis teneretur I. celebrare Officium Sancti quoque Oclava debeatur: ulpote qui eorum Andreae Apostoli sub ritu duplicis prunae unusquisque esi in suo genere principalis. clissis cum O-tiva, sicut Tilularibus Eccle- Quod si, ul nunquam fere evenit, idem sit el Ecclesiae Titularis et Loci Patronus, enica tunc erit celebranda Octava : idcirco fortasse in Rubrica apposita est disiunclio illa Loci vel Ecclesiae. Si agatur de S. Francisco Assisiensi, pa­ tet etiam ex Decreto; hoc enim Ei, uti to­ tius Dioecesis Patrono, omnes attribuit prae­ rogativas, quae locorum Patronis debentur. S. Francisco Assisiensi, in eo legitur, sic in praecipuum Patronum Dioecesis Massen. electo, praerogativas omnes attribuit loco­ rum Patronis convenientes : excludit au­ tem ieiunii obligationem in praecedente vi­ gilia, quod tamen pietati et arbitrio fide­ lium relinquit : quod, sequitur Decretum, arbitrio el fidelium pietati relinquendum edixit. Quod spectat ad S. And ream Apo­ stolum: ex Decreto (quod certe nec re­ gulas evertit, nec Rubricae generalis dis­ positiones invertit aut tollit) per illa verba, quae alia nuper relata immediate subse­ quuntur, nempe dummodo tero haec ipsa solemnilas non serretur in [esto S. Andreae Apostoli sicut in Reformatione Kalendarii. Ei non adimitur qualitas Titularis saepius memoratae Ecclesiae Collegiatae, nec ritus eidem conveniens, cura iam a mullis sae­ culis talis sit, nec ratio exlilerit illum abro­ gandi, alium subrogando Sanctum ; sed quo­ dammodo hic qualitas admittitur in suo ge­ nere, et solum ab ea excluditur solemni­ las quae talis sil ex omni parle, el ea solemnitas seu praerogativae S. Francisco uti Patrono universalis Dioecesis attributae et lo­ corum Patronis praecipuis convenientes ; ita ut eas cum S. Francisco communes non ha­ beat. El fortasse haec fuit apposita clausula, quia Titularem Ecclesiae cum Patrono loci confundendo, ul apparel, S. Andreae prae­ rogativae huc usque tribuebantur, quae solis locorum Patronis praecipuis conveniunt. Ce­ lerum exclusis quae praecipue universalis totius Dioecesis Patroni sunl propria, nec ritus duplicis primae classis neque Octava S. Andreae adhuc, ut ostensum esi, Eccle­ siae Titulari potest denegari : nisi dicere quis vellet S. Franciscum quia Patronus est Dioecesis, necessario esse Ecclesiae Ti­ tularem. aul abrogatum esse S. Andream, aul abrogatum censeri debere veterem Ec­ clesiae Titularem per concessionem Patroni universalis lotius Dioecesis : quae quidem admitti nequeunt ex Doctorum allatis sen­ tentiis, Lilurgicorum auctoritatibus, Rubri­ cae dispositionibus, quaeque et praxi ol facto ipsi adversantur. Nihil itaque est, per quod S. Andreas uti Titularis Ecclesiae pos­ sit excludi, sed nihil aliud ipsi debetur nisi quod stricte Titularibus convenit; in quo huc usque Clerus limites est praeter­ gressus. Quod spectat ad S. Ceccardmn eadem ferine dici possunt : cum enim ipse vere Civitatis Carrariensis Patronus sil particula­ ris, cum per concessionem principalis Pa­ troni Dioecesis non sit abrogatus, nulla est ratio per quam debeat expungi; et hinc pariter Ei sunt tribuenda quae Civitatis Pa­ tronis principalibus conveniunt. Amota tali modo per auctorum doctrinam, per Lilurgicas regulas, per Concessionis el Decreti investigationem reclamque nlriusque interpretationem omni aequivocalione, omni, quae huc usque facta est, Patronum inter el Titularem conlusione sublata, uni­ cuique quod convenit tribuendo ; liquet quam prudenter sapienlerque S. Congrega­ tio propositis dubiis responderit atque, de­ creverit. Mirabitur fortasse aliquis haec dis­ serendo statutos brevitatis limites qui adiiolalionibus preset ibi solent, haud esse ser­ vatos; sed cum de materia ageretur, quae non raro usui esse potest, ideo rem latius exponere non supervacaneum visum fuit. ----- -ίφ»-------- ELENCHUS DECRE' quae in superioribus Suffragiis sive Adnotationibus adlegata, a nova tamen authentica Collectione variis de caussis exsularunt. l’.ig. 159-CALARITANA 3 Decembris 1701 ad Dub. 2. EREMITARUM CAMALDULENS1UM 16 lanuarii 1743 - 1M0LEN. 6 Augusti 1735 et 7 lulii 1759 - VICENTINA 11 lulii 1699 (neque in veteri Collectione re peritur). IGl-Decr. 9 Decembris 1638 (Vide Deer. num. 2578 ad 9, novae Collectionis). 164 - DUBIORUM URBIS 12 lulii 1628-S. M. IN COSMEDIN URBIS 19 lunii 1773 SYRACUSANA 2 Augusti 1698 - PISAUREN. 12 Decembris 1750 - DU­ BIUM 10 Septembris 1650 - CAPUANA <5 lulii 1651. HIG-DECR. GENERALE 20 Decembris 1783 - ORD. CLERICOR. MINOR. VILLAE MATRITEN. 13 Martii 1804. 178- ORDINIS SANCTI BENEDICTI ad dub. 3 quaesi. 3, die 10 lunii 1690 -ORD. CLERICOR. MINOR. VILLAE MATRITEN. 13 Martii 1804. 179- ORD. MIN. DE OBSERVANTIA S. FRANC. PROVING. MAIORIS POLONIAE 11 Maii 1754 - EINSIEDLEN. 5 Maii 1736 ad dub. I! (ALIA DUBIA)ORDINIS CAPUCCINORUM 15 Februarii (lege 14 Febr.) 1710 - AQUEN. 2 Septembris 1741 ad dub. 4. 180- ORDINIS S. BENEDICTI 28 Augusti 1782 (lege 1762). 182-ALEXANEN. 7 Septembris 1658 - DECR. GENERALE 7 Septembris 1816. 188 - CORDUBEN. 12 Novembris 1806. 189- URBIS, DUBIORUM 7 Augusti 1627. 190- PARMEN. 24 Novembris 1685. 193 - WILNEN. 21 Aprilis (lege 22 Apr.) 1741 ad 7. - MAZARIEN. 11 Martii 1820 ad dub. V, nunc omissum. 194- BURGEN. 23 lunii 1736 ad 2 - TERGESTINA 22 lulii (lege 28 lui.) 1742FR1SINGEN. 22 Augusti 1744 - HISPALEN. 26 Novembris 1735. 195- URBIS ET ORBIS Novum Missale 13 Martii 1804 ORDINISCLERICOR. MINOR. VILLAE MATRITEN. 13 Martii 1804 Aquen. 3 Martii 1761 ad dub. 2. 196 ORDINIS BARNAB1TARUM 13 Septembris 1710 - URBIS 18 lulii 1671. 198-MEDIOLANEN. 14 Novembris 1654 - LAUDEN. 4 Martii 1662. 201 - ARGENTINA 30 Martii 1697. 21 I -C1VITATEN. 20 Maii (lege 11 Martii ad dub. 8.) 1820. 213-ORD. GARMELITAR. EXCALCEAT. PROV. POLONIAE 27 Martii 1773 ad 9. 216-CARPEN. 14 lunii 1608 - LUCANA 12 Aprilis 1755 ad dub. 4 emendatum (sublata fuit vox coti gruit). 220 - RUBRICARUM 22 Novembris 1659. 222 - URBIS ET ORBIS 20 Decembris 1783. 226 PANORMITANA 17 Septembris (lege BENEVENTANA 13 Sept, ad 1) 1670. 228 - SPOLETANA 18 Martii 1702 - LUNEN. SARZANEN. 27 Februarii 1712 -DU­ BIORUM URBIS 12 lulii 1628 - SYRACUSANA 2 Augusti 1709 (lege 1698) PISAUREN. 2 Decembris 1750 - URBIS S. MARIAE IN COSMEDIN 19 lunii 1773. 229-TROPIEN. 20 Martii (lege 8 Mari.) 1631 el 19 Februarii 1656 - THEAT1NA 2 Augusti 1631 - FIRMANA 24 lulii 1638 el 20 Novembris 1062 - I MO­ LEN. 14 Maii 1644 - SENEN. 11 Februarii 1645-AESINA 31 lulii 1665 TIIELESINA 24 Novembris 1696 - FOSSANEN. 21 lulii 1645. 231 -NERITONEN. H lunii 1793. 241-AD TOLLENDOS ABUSUS 16 lan. 1620 (lege: ABUSUS DUO REFORMANDI 16 lanuarii 1627). 250-NARNIEN. 6 Aprilis 1658 - CAVEN. 23 Maii 1739 (lege 23 Maii 1639). 160 » » » » » » » M 11 pag. 251-URBIS 22 lunii 1630 - PISTORIEN. 27 Martii 1628- BAREN. 28 Martii (lege 1 lunii) 1647- NEAPOLITANA 19 Aprilis 1687 - PANORMITANA 10 (lege 16) Septembris 1741. , 261 -PACEN. 30 lanuarii 1610 - HISPALEN. 9 IANUARII (lege 9 lulii) 1633 - GRANATEN. 16 lanuar. (lege 26 lanuar.) 1664- CARTHAGIN1EN. 16 Marlii 1732. , 266 MARIANEN. 16 Marlii 1668 et 16 Februarii 1669 - BARCINONEN. 20 De­ cembris 1659 -PANORMITANA 1 Februarii 1744. » 268-CAPUANA 1 Septembris 1607. » 2694’-PENNEN. 1 Martii 1636 - CAPUANA 14 lanuarii 1640 - NUCERINA PAGA­ NORUM 26 Aprilis 1704. » 274 -ANGELOPOLITANA 13 lunii 1671 ad 3. » 277-NULLIUS ALTAMURAE 23 Septembris 1713. > 280-CONCHEN. 3 Seplemb. 1762. (lege 1672). » 290 - NEAPOLITANA 25 (lege 5) Octobris 1697. » 292-SUESSAE 28 lanuarii 1606-PACEN. 10 lanuarii 1609. > 297-URBIS ET ORBIS DUBIORUM 12 lulii 1704 - GADICEN. 26 Augusti 1752. » 317-DUBIORUM URBIS 12 lulii 1628-URBISS. M. IN COSMEDIN 19 lunii 1773. » 330 -DUBIORUM URBIS 12 lulii 1628 SYRACUSANA 2 Augusti 1698 - PISAUREN. 12 Decembris 1750 - URBIS SANCTAE MARIAE IN COSMEDIN 19 lulii 1753 (lege 19 lunii 1773). > 340 - RECINETEN. 21 Augusti 1640 et 11 Novembris 1641. » 344 -URBIS 6 Augusti 1831 (neque in veteri Collectione reperilur). » 357-ELBOREN. 14 lunii 1692 - TIRASONEN. 15 Septembris 1714. > 364-1LLERDEN. 28 Aprilis 1607. » 367-FIRMANA 3 Aprilis 1677. VARIANDA circa titulos ant dies Decretorum qute Suffragiis et Adnotationibus veteris Collectionis inserta exhibentur. |·>8· 161- die 23 Aprilis 1690. » -sub die 27 Septembris 1669. 162- in METROPOLITANA 17 lulii 1734. 181 - ex DECRETO 7 Marlii 1779. 191 - in AQUEN. 3 Marlii 1661. 196 - PROVINCIAE TREVIREN. 6 Aprilis 1646. 209-15 Marlii an. 1608 in TRULLEN. seu NULLIUS. 220-in ASSISIEN. die 25 Mail 1849. » - in CAESAR AUGUSTANA 22 No­ vembris 1692. - el in altera RUBRICARUM 15 Septembris 1836. 223 - Vide DECRETUM GENERALE diei 24 lunii 1670. 228-in ASCULANA IN APULIA 3 Marlii 1774. 231 - in una MONTIS ALTI sub die 26 Marlii 1657. » - in PAPIEN.... sub die 23 Fe­ bruarii 1804. 241 - in BURGEN. 26 Maii 1626. » - in POLICASTREN. 16 Novembris 1649. 250 - in CALAGUR1TANA 28 Septembris 1558. 265 - in I1IPPOREG1EN. 19 Novem· bris 1650. 270 - in VICEN. 2644. 290 et 291 - in NEAPOLITANA decr. 5 lanuarii 1698. 293-in PEHNAMBUCEN. 4 Septem­ bris 1775. 339-in UGENTINA 23 lulii 1861. lege: die 22 Aprilis 1690. sub die 27 Septembris 1659. in MONOPOLITANA die 17 lulii 1734. ex DECRETO27 Martii 1779, nunc ad 2. in AQUEN. 3 Martii 1761, nunc ad 3. PROVINCIAE TREV1REN. 6 Apri­ lis 1647. 10 Maii 1608 in MONTIS SERRATI, NULLIUS PROVINCIAE T.ARRACONEN. in ASSISIEN. die 15 Mati 1819. in CAESAR AUGUSTANA 13 Septem­ bris 1692. et m altera RUBRICARUM, 15 Se­ ptembris 1736. Vide DECRETUM GENERALE diei 21 lunii 1670. in ASCULANA IN APULIA 3 Mar­ lii 1674. in una MONTIS ALTI sub die 26 Mar­ tii 1757. in PAPIEN.... sub die 23 Februarii 1704. in BURGEN. 1G Maii 1626. in BELLICASTREN. 16 Nov. 1649. CALAGUR1TANA 28 Septembris 1658. in EPOREDIEN. 19 Novembr. 1650. m in VICEN. 2643. in NEAPOLITANA, decr. 25 lanuarii 1698 ad 4. in PERNAMBUCEN. 4 Septembris 1745. in UGENTINA 23 lulii 1661. ad praecipua quaedam recenliora decreta Sacrorum Rituum Congregationis. SUFFRAGIUM SUPER 3808. DECRETO GENERALI de Festis primariis vel secundariis. II celebre P. Carlo Guyelo nel Capo III del Libro II De constituendo die Festis se­ cundariis, seu mitius principalibus San( torum, domanda nella Quest. IV: « An Festa eiusmodi addici possint certae Domi­ nicae, aul Feriae more Festorum mobi­ lium » ; e risponde, che in quelle Ghiese nolle quali < usus ille pridem receptus inva­ luit, retineatur vi consuetudinis ; ad ipsum vero de novo inducendum, ne tu meum expertes suffragium » (lleorlologia seu de Festis Propriis loc. cit.). — Prevedeva certo il grand’iiomo gl’imbarazzi e le controversie che sarebbero sorte pel necessario spostamento delle Feste già fisse in quei dati giorm. Ciô appunlo avvenne sulla prima mela dei secolo decorso, ed il P. Gaetano Merati nelle sue IVuove Osserrazioni ed Iddizioui al Gavanlo se ne dovelie occu­ pait* ex professo. Egli ne avverle, che a suo tempo Ia questione fu trallala da no­ mini doltissimi in fatlo di sacra liturgie, i quali presero a base dei loro studii Γαιιreo Compendio (cosi egli Io chiama) Cae­ remoniarum di Giovanni lacobs Canonico della Chiesa Cattedrale di Bruges nel 1(121. < Muli.· ex his, quae hoc loco adnolavimus, desumpta sunt ex allegato Opusculo loannis lacobs ; omnia vero diligenter discussa el approbata fuerunt a viris in hac scientia Ru­ brical uni perilissimis ; unde crederem posse ab omnibus ad praxim deduci ». (Thesau­ rus etc. Tom. II, Sect. Ill, Cap. X, N. XIII vets. fin.). II Merati non fa menzione che del solo Mons. G. B. Gambarucci Arciv. Amaseno, e Prefeilo delle Gerimonie Ponti­ ficie (ivi Cap. VIII, N. Ill) : ma è certo che vi ebbe gran parte il Card. Lainberlini, poi Benedetto XIV, il quale spinse e persuase Io slesso P. Merati a pubblicare la nuova edizione del Gavanlo colie Nuove Osserva­ zioni ed Addizioni, che poi lesse ed ap- provô pienamenle. Quindi nel Breve dei 20 Marzo 174.1, dopo Ioda la Ia sanlil.4 e dotlrina lilurgica dei Cardinale Giuseppe M. Tomasi, soggiunge : « Aller vero CaieLmus Merati non ila pridem eiusdem ve­ stigia attingere alacriter studuit, et egregia suae eruditionis specimina, quae omnium indicio probantur el manibus teruntur, scri­ ptis eliam mandavit ». E nel Traltaio ile Sacrificio Missae, Ioda 1’lndice dei Decreti fallo dal Merati : « Indice molio esatto e composlo sui registri della S. C. dei Biti ». E fu appunlo sollo il Pontifical·) di Be­ nedetto XIV che per Ia prima voila si pro­ pose linalmenle nella Sacra Congregation? de’ Rili Ia questione di precedenza di una di queste Feste Mobili, occurrente con allia propria dei giorno, ed ambedue di rilo eguale. Con decreto dei 20 Gennaio 1741 eia stata concessa Ia celebrazione della Fesia del Patrocinio di S. Giuseppe con rilo di seconda classe, alla qual Festa era gi.4 assegnata come sede propria laleiza Domenica dopo Pasqua. 11 Padre Sisto da S. Ci­ priano, Procuratore dei Padri Carmelilani Scalzi della Provincia di Wilna propose a questa S. Congregazione, fra gli allii, an­ che i seguenli dubbii : Come dovesse regolarsi l’Officio, e a chi dare Ia preferenza, quando occorra nel giorno predello Ia Fe­ sta di S. Adalberlo o di S. Stanislao Mar­ tin celebri nella Polonia, e di seconda classe con otlava, ovvero di S. Marco Evangelista, o dei Sanli Apostoli Filippo e Giacomo ; cioè se la preferenza si dovesse a questi ultimi, o al Patrocinio di S. Giuseppe, « non obstantibus in contrarium Rubricis, el de­ creto S. R. C emanato 20 Martii 1(183 ». E la S. Congregazione il giorno 22 Aprile, a Relazione dei denissimo Cardinal Gotti, e coi volo di un Ceremoniere Aposlolico, dichiarô, che Ia precedenza nel caso apparleneva ai Santi Marliri, a S. Marco ed ai SS. Apostoli (Wilnen. 22 Aprilis 1741 ad dubium 1 el 2) , 1). Si ebbe bensi una risposla contraria nel 1743, ma fu revocata poco dopo, ciofc il 4 Luglio 174f> « praevio re­ cessu a decisis », e rosi pure si confermô nel 1779. A partire da questo punio Ia (1) Orness i i Dubbi i u 2. Vedi Decrcio General· n. 3808. S. Congregazione < iere constanter docuit con ciô solo présenta un tilolo alla prece­ in occursu el concursu in paritate Rilus, denza suile altre nei casi di occorrema, seu Classis, tam Festa Apostolorum..., (piam di concorrensa o di Iraslazione. Festa aliorum Sanctorum... Patrocinio S. loE primieramente* trallando della in­ seph esse praeferenda, quamvis etiam alia trinseca dignilà delle Feste, non puô nedecreta existant, quae in concursu cum Fe­ garsi, che prime di tulle per la loro di­ stis Apostolorum Patrocinio S Joseph prae­ gnité sieno quelle fin da principio isiituile ferentiam praebent ». nella Chiesa. Di queste Feste primitivaDa questo sum plico accenno bene si com- menle introduite nella Chiesa Romana, abprende la somma gravilà ed imporlanza della biamo due anlichissimi documenti, e perciô questione, e quindi male si apporrebbe chi preziosissimi. Quest» sono il Catalogo Filo­ volesse atlnbnire a leggerezza, ed a spi­ caliano, ed il Marlirologio dello Geroniritu di novità una opinione soslenula da miano. Il primo chiamalo Filocaliano per­ tanti nomini dolii, e consecrata pure da ché ('ultima edizione, dirô cosi, fu falls da tanti decreti e decisioni emanate da questo Furio Dionisio Filocalo il celebre calligrafo Augusto Consesso. di Papa Dainaso, è del secolo quarto (354) ; E ben vero che un Decreto Generale, perô i catalog!)» ed i calendarii in esso conil quale regoli la Precedenza delle Fesie lenilli sono di qualche anno più antichi Primarie e Secondarie non fe stato ancora (336 circa). Questo documento, che il De­ emanato, e che Ia S. Congregazione gi;i da Rossi giustamenle chiama I'unifco feriale circa venti anni si è aslenuta da ulteriori della Chiesa Romana, coniiene, ollre alire particulari dichiarazioni, aspellando sempre cose che non ci riguardano, la depositio Ia compilazione di un Voto d’Uflicio, per Episcoporum, che va dal 254 in gin, e la venire ad nn assello definitivo. Ma questo depositio martyrum, dove sono notate le Volo, affidalo successivamenle a diversi, feste solenni non mobili, che sollo il Papa Milziade erano celebrate in Roma e nelle qualunque ne sia stata Ia causa, non era venulo mai a luce. Finalinente un Voto ejc principali Sedi suburbicarie Ostia, Porlo ed Officio venne redatto in proposito, e poi un Albano. Il secondo documenlo cioè maraltro, contrarii ambedue alia precedenza tirologio Geronimiano. che fu in gran voga delle Feste Primarie suile Secondarie, che ira il seilimo ed il nono secolo, si riliene sieno di egual rilo, ma di maggior dignilà. come una miscela di anlichi marlirologii di Ne fu presenlalo un terzo quantunque non varie Chiese, perô in esso è cerlamenle il richiesto dalla S. Congregazione, nel quale più vetusto marlirologio della Chiesa Ro­ si propugna Ia opposta sentenza. Prima mana trascrillo da due codici, con mani­ perô di portare Ia cosa in piena Congre- festi indizii di annotazioni contemporanee gaziono Ordinaria, fummi ingiunlo di slen- a Bonifacio I, a Milziade e perlino ad Anlerolo (236). dere un altro Volo, nel quale si tenesse Ora i giorni delle feste degli Apostoli conto delle ragioni recale pro e contra, e si esponessero pure le altre che sernbras- e dei Matliri più insigni, celebrate nei sesero poter dare un qualche lume in pro­ coli posteriori, sono gli slessi ricordali in posito: e, senz’allro, mi accingo al lavoro. questi documenti anlichissimi. Ad esempio nella depositio Episcoporum I. Le Feste del Signore, della B. Vergine e dei Sami possono considerarsi sollo due del Filocaliano si legge, per indicarne alaspelli : o Cl.oô in sè stesse, o nci loro mu­ cune : prid. kal. lannar. Silvestri in Priscillae. tui rapport! o complicationi» Nel primo caso, come scrive il citato Guyelo (Heorlologia lib. IV in Prologo), se ne considera 1’in- non. Oclob. Marci in Balbmae. E nella depositio martyrum del docu­ dole, la dignilà intrinseca, il rito e l'oflicio che merilano; nel seconde Ia prefe­ mento islesso: renza dell'una sull'allra quando occortano XIII. Kal. Feb. Fabiani in Calisli et Se­ nel giorno slesso, o concorrano in due mi­ bastian) m Catacumbas. med lalamenle successivi, o debbano trasfeXII. Kal. Feb. Agnelis in Nomentana. rirsi ad altro giorno libero. Le due que­ VIII. Kal. Marl, natale Petri de cathe­ stioni sono bensi tra loro distinte, perô dra. ... dalla soluzione della prima dipendo in gran III. Kal. lui. Petri in Catacumbas et Pauli parle quella dell’ailra : poichô quella Fe­ Ostiense, Tusco el Basso cons. sta che per sô stessa apparisca maggiore, — 378 — III. id Aug. Laurenti in Tiburtina. e cosi di seguilo. Nel Marlirologio poi Geronimiano, si trova nei Codice di Berna recentemenle pubblicato dai Bollandisli, codice mono an­ tico degli allri perché del secolo VIII ο IX, perd più prezioso per le indicazioni topografiche, si legge : Incipiunt festivitates omnium (?) Apo­ stolorum. III. Kai. lui. natale Apostolorum Petri et Pauli. Romae. Pridie Kl. Deceb. natale Andreae Apo­ sloli, in civitate Patras provinciae Acaiae. Kl. Mai. depositio Philippi Apostoli in civitate Hierapoli provincia Asia. XII. Kal. lan. natale Thomae apostole (sic), qui passus est in India. VI. Kal. lanuar. ordinatio episcopatus sancli lacobi Aposloli fratris Domini, qui ab apostolis primus ex ludaeis Hierosolimis est episcopus ordinatus, et adsumplio sancli Iohannis evangelistae apud Efesum civitate, cuius corpus translatum est apud Efesum civitate. VIII. Kl. Ags. natale Aposloli lacobi fra­ tris Iohannis evangelistae. VIII. (o Vlllj ) Kl. Septembr. natale Bartholomaei Aposloli, qui decollatus est in In­ dia interiore pro Christo. VIII. Kl. lan. In Bethlem nativitas Sal­ vatoris Domini nostri lesu Christi secundum carnem. . . . VII. Kl. lanuar. in oppido Hierosolimilano villa Cafargamala passio sancli Slephani primi martyris diaconus (sic) el apo­ stoli, qui lapidatus est a ludaeis................. VI. Kl. lanuar. Adsumplio sancli Iohan­ nis evangelistae apud Efesum..................... V. Kl. lanuar. Bethlem natale sancto­ rum infantium el lactantium, qui sub He­ rode pro Christo passi sunt......................... Pridie Kl. lan. Carlagine Donati. . . . el Rom.............. depositio sancti Silvestri episcopi. Dj questi due Calalogbi apparisce non solo l’anlichilà delle Feste quivi regislrale, ma altresi Ia loro stabiliti ed inamovihilila, poichê giammai per volgere di secoli furono rimosse dai giorni loro primieramente assegnali. E questa loro inamovihilità è pure compresa nell’isiesso concetto di Solennitâ, aiIribuila alie medesirae, a partire dalla Fe­ sta di Pasqua della tin dai primi secoli « Solemintas Solemnitatum ». ^Durando Ratio­ nale divini officii lib. VII, Cap. I, n. 25). E Io stesso aulore al luogo citato n. 17 da il concetto dei giorni, 0 Feste Solenni. Giovanni Belelb nei suo celeberrimo init­ iate Divinorum officiorum ac eorumdem ra­ tionum brevis explicatio, scrillo verso Ia meti dei secolo XII, cioè circa cont'anni prima dei Durando, al Capo III scrive : « Dies Festi porro sunt dies solemnes, qui ut soli servarentur quasi praescripto, el quodam instituto recepti sunt. A solo enim vel so­ lito soleinne dictum est. Unde solemnia Festa vocat Ecclesia, quae certa sunl ob­ servatione constituta. Atque hinc eliam ve­ nit solemnitas, quae quadripartita esse pol­ esl, Festivitatum, Stationum, Litaniarum, el leinniorum ». Brevemenle il Gavanlo: «Fe­ sta Sanctorum natatilia dicuntur... solemnitales, quia fieri solent in anno. Beleth. c. 37 ». Ma più erudi I am ente e diffusamenle il Guyeto traita la slessa cosa nell’Heorlologia Lib. 1, C. XIII, q. 3. Dalle aulorilâ qui cilale, apparisce primieramenle, che qualità essenziale delle solennitâ è l’essere immobili nei giorni loro assegnali; anzi la tessera della maggiore ο minore solennitâ intrinseca essor la mag­ giore 0 minore inamovihilila. Inollre è pur manifesto, che questa maggiore solennitâ è stala il fondamenlo sul quale si è stabilita la diversilà delle Classi di egual rilo. Vale a dire, che la intrinseca solennitâ riconosciuta maggiore 0 minore delerminô la Chiesa ad atttibuire aile medesime un maggiore 0 minor Rilo, ossia Classe che voglia dirai. Sarebbe quindi un errore il sostenere che viceversa il rilo stesso sia stalo la causa della maggiore 0 minore solennitâ. Ciô <·. lanlo veto, che già si Irallava dai Belelh della maggiore 0 minore solennitâ delle Feste, quando ancora nella Rubrica non si era inserila la disllnzione delle Classi. Que­ ste appaiono bensi circa un secolo dopo il Beleth, nell'Opera citala dei Durando, ma, a dir vero, con una gradazione mollo semplice : cioè si distinguono « Festa in lotum duplicia, quaedam simpliciter duplicia, quae­ dam semiduplicia » (loc. cil. n. 31). Maiora duplicia Festa sono in tuito 46, cioê il Na­ tale di N. S., Ia Circoncisionc, 1’Epifania, la Pasqua di R., l’Ascensione, la Penteco­ ste, le quallro Feste della B. V., Ia Purificazione, Annunziazione, Assunzione e Nativilà, e quelle dei SS. Giovanni Ballista ed Evangelista, Pietro e Paolo, Stefano, Lo­ renzo, e la Dedicatio liasilicae. Minora duplicia non sono che la Fena I e H di Pasqua e di Pentecoste, Commem, di San Ι',ιοΙο, Ollava dei SS. Aposl. Pietro e Paolo, S. Petri ad Vincula, uiramque ipsius Ca­ edrdl’Asstinzione. be nitre fesle (comprese thedram, tam Antiochenam quam Roma­ quelle degli Aposloli) sono tulle di rilo se- nam, licet hanc a Paulo IV restitutam mul­ midoppiofl. c. n. 32. 33). Perô Bonifacio VIII lae adhuc nostrates Ecclesiae omittant : Con­ colla sua memorabile Cosliluzione Gloriosus versionem S. Pauli et S. loaonis ante Por­ Deui, inserila tn Sexto Dea. I. Ill, t. XXII, tam latinam. innalzô a rilo doppio le Fesle degli Apo­ < Secundo ob Evangelii aliusve Libri stoli ed Evangelist·, e dei quallro doliori Canonici c> mmendationem, insignes fuere principali della Chiesa latina, SS. Girolamo, semper ei annua solemnilale per omnem Agoslino, Ambrogio e Gregorio : come fcce Ecclesiam donati S. Io. Baptista Christi Do­ poi S. Pio V con S. Tommaso d’Aquino e mini Praecursor uiroque Festo, el Nativi­ coi quallro doliori della Chiesa greca San tatis, (quod singulare esi unique ipsi con­ Gio. Crisoslomo, S. Alanasio, S. Gregorio cessum) el Decollaiionis ; SS. Innocentes in­ Nazianzeno e S. Basilio ; e quindi Sisto V fantes... S. Maria Magdalena. Bisque non du­ con S. Bonavenlura, e cosi dicasi di allri bitem annumerare castissimum B. V. Spon­ doliori da allri Ponlefici. Nella correzione sum S. losephum.... poi della Rubrica faila da Clemente VIII le « Tertio denique ob illustris Martyrii, Fesle degli Aposloli furono innalzalea Rilo aut singularis gratiae excellentiam festum di seconda Classe. Aggiuuge il Gavanlo (I. c. generale habeni inter Martyres S. Lauren­ n. 3): « Dividit ibidem Durandus in duplex tius, S. Sebastianus, S. Vincenlius : inter in loium el in duplex simpliciter: illud Confessores S. Martinos et S. Nicolaus, item maius el hoc minus ibidem appellat; quod quatuor Ecclesiae Doctores S. Gregorios, nos hodie dicimus duplex Primae el Se­ S. Ambrosius, S. Augustinus el S. Hiero cundae Classis ex una parle, et duplex per nymus. Hem S. Silvester, S. Antonius, annum de altera parte. Sed in recognitione S. Franciscos: inter Virgines denique S. Ca­ Clementina Breviarii, ad maiorem distin­ tharina : cui addenda S. Anna novo Gregoctionem, instituta sunl quatuor genera du­ rii XIII decrelo iam ubique recepto... plicium Festorum: primum quod dicitur < In lerliam classem refero Sanctos re­ primae Classis, alterum secundae Classis, ter­ liquos Calendarii Rumam alibi prope com­ tium quod appellatur maius per annum, quar­ muniter receptos.,.. Cum illi omnes relali tum minus per annum >. haclenus ad quascumque Ecclesias communi Una più esatta ed esiesa classificazione aeque iure atque ad romauam spectare vi­ di queste Fesle ne ha fallo poi il Guyelo, deantur; qui supersunt reliqui censentur ed è opportuno il qui riferirla. Scrive egli magis ab Romanae Ecclesiae proprio ac adunque al Lib. I, c. I : « De natura Fe­ speciali instituto, el, ul loquitur Radulphus, storum propriorum - Quaesi. 12 - Quae ex Romana auctoritate ad alias deinceps sint festa omnibus locis et Ecclesiis commu­ imitatione seu pia aemulatione dimanasse nia? Ecclesias ». Stabilite cosi le varie Classi delle Fe­ < Sicut non sunl omnia paris inler se dignitatis, nec vero etiam antiquitatis, ita ste, principalmente si è presa la norma nec pari sunl ordine recensenda. Quare in per determinarne la dignità. È frequentis­ 1res classes commode distribui posse visa sime nelle Rubnche la menzione di dignità, sunt. e vieue sempre altribuila alie Feste, ossia « Prima classis est festorum Christi Do­ ai loro Oilicii : di guisa che alia parola di­ mini, el Beatissimae Virginis Matris ipsius... gnum o dignius nella Rubrica corrisponde « Secunda classis est Apostolorum, el sempre 1'altra di Festum aut Officium. Perd aliorum quorumdam eximiorum Sanctorum, il Gavanlo nei suo Commentario alia Ru­ quorum memoria in praecipua veneratione brica Cap. VII De Octavis {Sect. Ill, Cap. VIII, universae fuit Ecclesiae.... η. ΰ) scrive : « Ai undenam maior Octavae « Primo duodecim Apostoli, additis Paulo dignitas attendi debet, praesertim si duae Petri Coapostolo el Barnaba, duobus item occurrant simul celabrandae? Certe penes Evangelislis, qui Aposloli non fuerunt, Luca Classem Festorum : nam prima Classis di­ el Marco ; quorum omnium nalalitia tam La­ gnior est secunda ; in eadem vero classe tina quam Graeca Ecclesia anniversaria fe­ attende Personas hoc Ordine; Christum, stivitate recolit, licet non omnium iisdem B. Virginem, Angelos, S. Io. Baptistam. Apo­ diebus. Recolit item Latina Ecclesia secun­ stolos, el alios iuxla ordinem Litaniarum et daria aliquot eoiumdem festa, videlicet Rubricam de Concurrentia Oilicii n. 2 etc. » — 380 — Dunque la dignità dclle feste è doppia, se­ cundo il Gavanto, cioê dipende primieramente dal rito più elevalo, poi dall’intrinseco pregio dclle persone di cui si celebra la lesta, sempre a norma della Rubrica de Translatione Festorum η. 2. Il Guyeto è della medesima opinione (Op. cil. lib. IV, Cap. VI, Quaesi. 6), e cosi pure il Merati neile noie al Gavanlo. Ma rimane pur vero che nella Rubrica al dignum corrisponde sempre il Festum, Officium o Ritum, e ptr esso s'inlende un lilolo che sia alto a far preferire una fesla ad un’allra. Il P. Gavalieri, commenlando il decreio in Ariminen. 16 Oclobr. 1604 (I): < Si in Ecclesia dedicalio accidal in Festo Malernilalis B. Μ. V., Officium fieri debel de dedicatione ; infra oclavam vero fiat de digniori », scrive al C. I, Deer. XV < difficilius profecto esi sta­ bilire quaenam ex praedictis Octavis cen­ senda sit dignior. Si dignitas ritus atten­ datur, nullum discrimen intervenit.... ; si dignitas personae, dignior videtur Octava B. Mariae ; si vero dignitas Festi, cuius 0clavae non sunl nisi prorogationes, m di­ gnitate Oclavam dedicationis, cuius festum prima·· classis est, dicebamus praestare ». Che piu?Sccondo Io stesso Cavalieri, «in Rubricis dignius stat eliam pro solemniori, et e contra ». (Op. cit. Cap. XXVI de Rep. I est.). II che ne deve render ben cauli a non attribuire un valore IroppO assolulo a questi termini, se non quando le circostanze in particolare ed il mutuo rapporto che abbiano nel conleslo ne delerminino esallamente il significato. Abbiamo testi· udilo dal Guyeto, che la veneranda anlichità, ollre le Fesle prima­ rie dei Sanli, ne ha isliluile pure delle secondarie, e fa menzione da quella di San Pie­ tro in Vincoli, delle sue due Galtedre, della Conversione di S. Paolo e di S. Giovanni ad portam lalinam. Ma egli torna sulFargomenlo più voile, e ne traita ex professo. « Praeter primarium Patronorum Feslum, (cosi egli , quod quidem in Marly i ibus dies natalis censelur, quo videlicet die Martyrii vila el gloriae fides (ul ail Eusebius Emessenus, seu polius Eucherius Lugdunensis, Hom. 50 in Gen.), dum eos ingerii morti, guiuit aelernilali, el perpetua iis gaudia brevi dolore parturiti, in Confessoribus vero Transitus aul Depositio..., contingit non laro alta item Festa de iisdem Sanctis sub di­ versis Ululis ac nominibus celebrari..., quae­ stiones de festis illis secundariis ac minus ll) Espuuki principalibus moveri possunt ». (Heortol. Lib. I, C. VIII. Do festis secundariis Patro­ norum). Qui il Guyeto, oltre alia esislenza delle Feste Secondarie, indica pure ad evidenza in che consista Ia differenza fra esse e le Primarie. Secondo il Guyeto, una <■ pei Sanli Ia Festa Primaria, ma moite possono essere le Secondarie : la prima si ce­ lebra con un rilo più elevato, le allre con un rito più modesto. Donde si pare che non il rito più modesto rende una Fesla secondaria; ma perché, meno importante nel suo oggelto, le si addice un rilo minore della primaria. Scrive I'aulore dei primo voto che gli anlichi coi Gavanto inlesero per fesla secondalia una fesla dei medesimo soggello, che, seppure in si· racchiuda un mislero, sia di rito inferiore. Ma questa opinione dell’erudilo scrittore non i; quella dei Ga­ vanlo, il quale invece trallando dei Rilo semidoppio, ed a quali fesle si debba ap­ plicare, scrive : « de Sanctis locorum con­ suevit Sancta Sedes Aposlolica, in iis locis ubi neque reliquiae insignes extant, con­ cedere officium semiduplex » ; e poi aggiunge : « Inventiones, Translationes hac eadem lege colendae forent, ad differen­ tiam Festorum principalium; quod obser­ vat Ecclesia in inventione S. Stephani Protomartyris » (loc. cil. C. III, n. 4). Dun­ que dalla secondarietà egli deduce il rilo che compete alia Festa, e non viceversa. Cosi pure al G. VIII, n. 23, scrive : « Optas­ sem et ego cum aliis diem Octavam Festi B. Virginis habentis Octavam esse duplex maius, siculi sunl eiusdem minora festa per annum ; at eadem fere ratio militaret m Angelis et Apostolis, ul patet.... urgetque rursus exemplum diei Octavae omnium Sanctorum, quod est praecipue B. V. ex marlyrologio, et non habel integras Vespe­ ras ». Inollre alla Sezione VII, C. VIII sollo il giorno 30 Giugno, della Gommemorazione di S. Paolo scrive: « non esi duplex minus, quia Apostoli Feslum est secundat ium ». Ed ivi pure a) Cap. X sollo il giorno 29 Ago­ sto < decollalionis S. loannis (allora doppio minore); Optarunt aliqui hoc Feslum fieri duplex maius, siculi sunt alia minora Fe­ sta Ipostolorum : sed neque dies haec mar­ tyrii illius est..., neque demeretur Sanctus Augustinus ul amittere debeal secundas Ve­ speras, quas dividit cum S. loanne ; qui­ bus etiam de causis longe maius est Fe­ — 381 sium Nativitatis, quam decollationis S. loan-- nomenclatura liturgici Ie Feste primarie e secondarie, ammesse da tuiti gli autori di nis ». Finahnenle al 17 Settembre circa il rilo) sagra lilurgia, e consagrale pure dall'nso daatlribuirsialla Pesta delle Stimmale di Sani della S. Congregazione dei Biti. Francosco, scrive, che per lutta Ia Chiesaa Si oppone che nella Rubrica non vi è fu concesso il rilo semidoppio, < el ratioj cenno di qtiesia disiinzione di Feste Pri(avet: quia in Breviario secundaria San-­ marie e Secondarie, sebbene all’epoca della ctorum l'esta longe sunl inferiora prima­- sua ultima correzione, cioè del Gavanto, riis; ul videre esi in duplicibus maioribuss già csistessero sollo il nome di Festa ma­ per annum : non ergo debet esse Feslumil iora et minoro. Ma non era nato ancora Slygmalum aequale Feslo primai io S. Fran-­ il con/litto di queste Fesle, come Io chiaroa cisci, quod est duplex minus. Congruit au-­ il Guyeto, e quindi niuna nécessité di una tem esse duplex in Ordine Minorum, ubi>i particolare menzione. Istiluile perô, e mol­ Festum Primarium S. Francisci est duplexli liplicaie quelle Fesle minori o secondarie, Primae Classis ». ed assegnale ad instar delle Fesle Mobili Un pariare cosi esplicilo per parte deiI a certe Domeniche o Ferie, si vide la neGavanto <· molio da rilevarsi per le cosee cessi là di stabilire, o meglio riconoscere da dirsi in seguito. Bimane dunque pro-f quella disiinzione, la quale già di falto esivato che il concello da lui espresso suiles sleva. II concello poi di Festa solemniore Feste Secondarie è il medesimo del Guyeto,, a preferenza di Fesla meno solenne è ge­ cioè di Feste minori, perché tli minore im- netico, racchiudendo in sè stesso diverse portanza delle rispetlive loro principali, ej ragioni di questa maggiore o minore solenperciô da celebrarsi pure con rilo minore.. ni là. Ora una di queste ragioni è cerlamenle Duo cose intanlo si rilevano da queste* la qualitâ di primaria o secondario, poichè au tori là suile Feste secondarie : Ia primai Io stesso concetto di Festa Primaria include si è che Ia loro istituzione è anlichissima: in sè l’idea di una solennilà maggiore delle la seconda che il loro concello ne è beni sue Fesle secondarie, e non esclude quella chiaro e determinato. Aggiunge poi il Gu- di preferenza pure sulle secondarie, seb­ yelo avvenire talvolta che una festa secon- bene di maggior dignità personale. II, — Promesse queste osservazioni sulla daria divenga primaria, e ne reca diverse cause (Lib. I, c. VIII, quaesi. 10), e spe­ assoluta dignità, solennilà e grado delle cial mente se una Chiesa sia slata dedicata Fesle, ci è dato con tuita sicurezza passollo questi liioli, come S. Pietro in lïn- sare all’altra parte, che forma d precipuo oggetto di questa disquisisione, cioè ai di­ coli, o S. Giovanni ad Portam Latinam. l’erô conchiude : « servari semper debel versi incontri, <* varii conflilli ai quali sono dici Natali seu Transitus suum ius, suaque queste Feste soggette. Questi pos>ono espraerogativa, ut nimirum pro praecipuo ha­ sere di duc specie, cioè per concorrenza beatur, quantumcumque perinde celebres nei primi o secondi Vesperi, e per occorrecolantur Inventionis, Translationis, aliiqne renza nel giorno medesimo. Le » oncorrense, come è chiaro, non si polovano evitare, similes dies ». II Guyeto nel luogo citato dichiara se­ essundo impossibile Io stabilire Ie Fesle in condai ie alcune fesle già citate. Ma molle giorni alternalivi, tanto da avere liberi i di più ne enumera I’aulore dei secondo primi e i secondi Vesperi per ciascuna, volo. < Quod originem Festorum primario­ senza verun incontro. Le occorrenze poi rum et secundariorum altinel (scrive egli), ebbero origine da due cause, una neces­ dicendum est haec Fesla eamdem aetatem saria, 1'altra libera. La causa necessaria è Io spostamento che ogni anno porta nel Ca­ habere ac Breviarium ipsum ». Cita poi a lendario il variare del Ciclo Pasquale, spoquesto proposito il Calendario Romano (dal 714 al 741) pubblicato da Frontone, dove slamenlo die dura pet cinque mesi. Lo sono indicate molle fesle secondarie. Cita stesso dicasi dei periodo relalivamenle più breve dello Domeniche di Avvenlo. L'alpure Giovanni Belelh, che nella sua Opera I causa libera sono le Fesle, che, ad imiserilia «certe ante annum 1168» notera tra l delle Mobili, sono state assegnale più fesle secondarie. E conclude : « Ex di- lazione t dis palet omni tempore fuisse in Kalen- ad a una Domcmca o Feria determinata, sia dario Romano aliisque singularum Ecclesia- nel r Calendario della Gbiesa Universale, sia rum Festa secundaria ». Sarebbe perciô r nel Particolare di qualche Diocesi, o Chiesa opera assurda il volere oggi eliminare dalla co Religiosa Famigha. — 382 — Veramente nei tempi anlichi, e lino al Gavanlo non era molio sensibile lo sposlamcnto recato dal variare del Ciclo Pasquale; poicbè, allora non si conoscevano che le Fe»te mobili am mess e dalle Rubriche, e come osservava lo stesso Gavanlo : < Sunl Festa in Ecclesia Universali N. 18 primae Classis du­ plicia. Secundae Classis..,. Fesla N. 22.... Duplicia Maiora N. 16 - Duplicia minora N. 98 - Semiduplicia cum Dominicis exce­ dunt n. 130 ». In tuito circa 284, lasciando libere 81 sedi. Si iggiunga che in Quaresima, cosi il Guyelo : < Concilii Laodicensis Decreto, nulla olim Natalilia Martyrum celebrarentur; quem ritum Ecclesia Ambrosiano eliamnum stri­ ctissime observat : Romana vero aliaeque omnes nonnulla quidem Festa, sed pauca admittant eo tempore... Tempore item Ad ventus, quod Reductionis tempus est, ra­ riora sunl indicia Festa, quo bene affectus erga proximum Redemptorem animum mi­ nus interrumpatur» (Op. cil. lib. 1, c. 1, Quaesi. 19). E siccome Ia Fesla di S. An­ drea Apostolo puô occorrere colla Prima Domeniij di Avvenlo, d Durando avverliva doversi in lal caso Irasferire Ia Fesla suddella alla prossima Feria II, come in sede propria (Op. et I. c. n. 35). Circa 1'allra specie di Feste Mobili vi è appena Iraccia nel Gavanlo, essendo siale o introduite od eslese in tempo posteriore ; se si eccettui, olite i Dolori della B. V., Ia Fesla dei Ssmo Rosaiio, quale Gregorio XIII dal giorno 7 di Ollobre, nel quale celebravasi già in alcuni luoghi parlicolari, trasferi alla prima Domenica del dello mese (Gavanlo Sect. VII, C. XII . Deve inollre osservarsi, che, a seconda d*dla primitiva islituzione, queste Feste Mo­ bili non impedivano la celebrazione di quelle fisse. Poichè, siccome scnve Benedetto XIV De Beat, et Canomz. Lib. IV, p. Il, c. II): < quando fit concessio celebrandi Festum certa die, si aliud non explicetur, concessio • Ί inlelligenda iuxla communes rubricas, ut t ili die celebretur, nisi adsit impedimen­ tum, et si adsit, ul ad aliam diem transfe­ ratur ». E ne arreca uno splendido esempio nel Decreto fallo dal Concilio Univer'•de di Colonia dei 1413, « in quo Concil'o id llusstiarum haereticorum comprimen­ dam audacum, qui S*. D. N. lesu Christi, el B. Virginis dolore confossae imagines sacri­ lego furore foedabant, constitutum esi, ut b-.tum commemorationis praefatae Angustiae et Doloris B. M. Virginis deinceps -ingulis annis Foria Sexta post Dominicam - lubilate -, nisi aliquod Festum eadem dio in­ tervenerit, el ex tunc prima feria sexta pro· xirna subsequent!... solemniler celebretur ». Ma quesla non poteva essore Ia norma coslante, per coordinate Ia celebrazione di tali Feste, massime allorchè crebbero molio di numero. Le precipue sono Ia Festa dei Ssnio Nome di Gesii ; gli Officii degli Islrumenli della Passione in quaresima ; il Pa­ trocinio di S. Giuseppe nella III Domenica dopo Pasqua ; i Dolori della B. V. nella III Do­ menica di Seltembre, il Ssmo Nome di Ma ria, il Rosario, la Malernità, Purilà, Patro­ cinio della slessa B. V. ollre le altre molle, stabilite nelle varie Diocesi parlicolari, o Religiose Famiglie. Fu pertanlo in seguito della islituzione di tali Feste assegnaie a giorni mobili, che si suscilô Ia questione sulla precedenza da darsi alie medesimo in parità di Rito e di Classe con allre già fisse. La occasione di traitante si presentô al Merati, quando il nome di S. Giuseppe fu da Benedetto XIII inserito nelle Litanie dopo di quello di S. G. Ballista, e perciô venne preferilo agli Apostoli nella dignilà. Am messa, cioè, la preferenza che compete alie Feste del Si­ gnore su quelle della B. V., e di queste su quelle degli Apostoli, circa le Feste di S. Giov. Ballista e di S. Giuseppe, stabili­ sée la massima : « Eorum Festa primaria, si sint aequalis ritus, in quocumque casu concurreniiae, vel etiam occurrenliae, sem­ per praeferenda sunl Festis Apostolorum. Si vero sermo sil de eorum festis secun­ dariis concurrentibus vel occurrentibus cum Festis primariis Apostolorum eiusdem ritus, tunc non sunl praeferenda, nisi celebren­ tur cum maiori solemnitale el apparatu, quam Fesla Apostolorum » (Part. 1, c. IX, n. III). Ed aggiunge : * Haec omnia tuto assero, accedente etiam maturo consilio et approbatione peritissimi ac illustrissimi Do­ mini lo. Bapl. Gambarucci Amaseni Archiepiscopi, el Apostolicarnm Caeremoniarum Praefecti ». Se ciô avesse meglio considerato il Cavalieri, come pure Ia dichiarazione dei Me­ rati stesso, circa le approvazioni date da nomini dotlissimi alia sua senlenza, ira i quali certo deve annoverarsi Benedetto XIV, saiebbe stato, io credo, più moderato nel riprendere il Merati stesso, quasichè egli abbia nella Sacra Lilurgia inlrodotlo una riprovevole novità. Si è detto e sentio, che il Cavalieri abbia mnienlalo Ia nliova teoria; ma basia leggere il testo del CavaMi sembla che Ia vera inlerprelazione lieii, per assicurarsi che Ia cosa fc andata della Rubrica sia quesl’ullima, e che le expressioni dignior, seu solemnior mdichino ben allri menti. Di queslo per allro verra più innanzi la due distinte, sebbene equivalent! ragioni ορροί limita di pariare. È ora tempo di esa- di preferenza, cioe o dignilà o solennità ininare più da vicino la proposla questione. di Feste, in parité di rito e di Classe. Quelli che non ammeltono la preferenza Ciô primieramenle dimo.sira Ia ragione delle Fesle primarie suile secundarie di filologica e grammaticale: poichè Ia parmaggior dignilà in parité di Classe, soslen- licella seu non è stata giammai adoprata dai gono che una laie preferenza è primiera- laltni per significare sinonimia o idcntila inenle contraria aile Rubriche circa la oc- di due lermini uniti da quella particella, lorrenza delle Fesle, e loro concorrenza ; ma bensi in senso disgiuntiro, per signi­ poichè, siccome essi dicono, le Rubriche ficare la differenza di due termini, sebbene preilelie non ammeltono nelle occorrenze cquivalenti nel caso. 11 seu vuole signifi­ delle Fesle, che due sole preeminenze ; care ossii, oppure; infalli come senve il cioè o superiorüà di rito, o superiorità di Tursellino < seu ex sire contractum est ». peffona. Dicono di più che è contraria que- Ed il Forcellini < seu, comunctio disuinsta preferenza aile leggi dichiaralive della cliva, qua iungimus ea quorum alterum, S. Congregazione dei Riti, nonchè alla Ru­ non uirumque affirmamus ». Cosi Cicerone brica della Traslazione delle Fesle e della pro Quini, c. 8. < Quemadmodum solent Concorrenza degli Officii. Riprendono di homines nobiles, seu recte seu perperam novilà quelli che soslengono la contraria facere ceperint, m utraque excellunt ». E opinione ; deplorano inline i grandi in­ Plauto Stich. A. 3, sc. 1 < Sive ego laceam, convenienti, ai quali darebbe luogo la con­ seu loquar, scio scii e (e ». Paolo leg. 8 IT. forma di quella massima, che asseriscono Quoad metus causa, < si dederit (actionem) contraria pure alla ragione naturale. È vir, seu mulier, hoc edictum locum ha­ dunque mestieri esaminare parlilamente bet ». Cesare Lib. f> de Bello Gall., c. 30 questi argumenti, e rilevarne il valore. « Facilem esse rem, seu maneant, seu pro­ ficiscantur ». Orazio I. I, Od. 3 « tollere III. — Incominciamo dalle Rubriche. Il luogo classico a cui ricorrono tutti quelli, seu ponere vult freta » Tac. Ann. 15, c. 45. che riprovano la predelta opinione, è il « Proditione liberti, seu propria formidine ». n. G del c. X De Translatione Festorum, Niuno dira al certo essere sinonimi re­ vale a dire : « Si duo vel plura Fesla No­ cte e perperam, taceam e loquar, vir e vem Lectionum simul eadem die veniant, mulier, manere e pro/ictsci, tollere e po­ liat Officium de Maiori, idesl de duplici, nere, e cosi gh allri. Per non multiplicare el semiduplicia transferantur, Al si omnia le citazioni, mi basti aggiungere l’atilorilà fuerint duplicia, vel semiduplicia, liai de di un esimio latinista, o ben cognito nui digniori, seu solemniori, el quae minoris nostro Foro, il ch. Avv. Alibrandi, il quale da me apposilamente interpellato, mi ha solemnilaiis sunl, transferantur ». Avendo solt’occhi i ire voti, con sor- risposlo come segne : « Relativamenle alia pi esa veggo checiasciino interpreta in modo domanda che Elia mi fece, se io credo diverso queslo testo. Nel primo si sosliene che Ia particella latina seu possa lenersi che lo citate parole della Rubrica fiat de come équivalente a scilicet, posse dirle che dignioti, seu solemniori espfimono due par­ non è a mia nolizia essere stata quella voce ticular! nonne di preferenza: cioè rnaggio- usala in questo senso da scriltori lalini. Che I niiza di rito, (ma come, se dice : si omnia se qualche greco di larda et:i, o italiano fuerint duplicia, rei semiduplicial), e mag- dei secoli vicini a noi, Pin lalvolla usala giorauza di dignilà personale. Nel secondo come parlicola esplicativa, ciô non puô far invece -’inlerprelano quelle slesse parole difiicolt.i. Perché, dovendosi interpretare « quasi unum idemque signent, el utrum- qualche testo autorevole, conviene usait· il nui lerbum dignitas et sulemnitas sit quasi Canone di ermemulica legale, che insegna si/nonimon ». Finalmenle I’auloro dei terzo doversi rilenere, finchê non vi sono gravi scrive : « Nos duabus illis locutionibus- fiai prove in contrario, che l’aulore dello scrillo de digniori, seu solemniori -duasdistinctas abbia inleso le parole che usa nel loro pro­ (.•siorum qualitates intelligere voluisse pu­ prio e vero significato. Cosi i nostri dottamus (nempe rubricas) ad fundamentum tori in'endono il dolio di Celso iu ambigua praeferentiae super illas ponendum ». voce legis, ea potius accipienda est signi- — 384 — ficatio, quae vitio caret - L. 19. if· do legibus ». Jl quale Canone di ermeneulica lanio più a ragionc deve rilenersi nel caso no­ stro, in quanto che nello slesso lingnaggio liturgico il seu l· preso appunio nel senso suddello disginntivo, di equivalenza, e non mai di identilà. Nella Rubrica dei Brevia­ rio si legge < in die obitus, seu depositio­ ni·. defundi»; « Commemorationes Com­ munes, seu suffragia de Sanctis » ; < nisi illud fuerit primae vel secundae classis, seu Patronus, vel Titulus, aut Dedicatio Ec­ clesiae ». Nelle Orazioni della Messa si dice: < Pontificali seu Sacerdotali fecisti dignitate vigere Pontificum seu Sacerdotum ». E cosi polrebbero molliplicarsi le cilazioni. Certo che il dies obitus non è Io slesso che quello di depositionis ; il Pontifex non ύ sinonimo di Sacerdos; le Commemorazioni communi comprendono pure quelle della Croce, che non è un Santo ; il daplea primae tel secundae classis, non è lo slesso che il Patrono. Puô pure la cosa confermarsi coll'uso della slessa Congregazione nelle sue formule, ove occoria il seu. Cosi, a laceie di aim esempi, nel decorso anno circa i VV. Martiri Domenicani e Gesuiti si propose il Dubbio, <- an constet de miraculis seu signis » ; e la S. C. rispose solo : « Constare de signis », supprimendo miraculis. Deve perciô concludersi, che I i Rubrica al N. 6 ha voluto indicare due, e non un solo tilolo alla preferenza in pa­ rili di rito, cioè la dignità, o la solennitù dclle Peste. Ma ollre alla interprelazione dedolta dalla filologia e liturgia, vi è l’altra ben più aulorevole di sommi Rubrrcisti, e della S. Congregazione. Tra i Rubricisli, primo di tutti il Guyeto nel libro IV, cap. IX. Quaesl. 5, fa questa domanda: « Duplici proprio occurrente eadem die cum altero pans Ordinis (nempe Classis) in Calendario descripto, utrum relinendum, translato al­ lero? » Ê questo precisamente il nostro q esito. Quindi se l’Autore fosse delTopinione, che in panià di rilo e di Classe dovesse prevalere sempre la dignità della Per-οιη, sarebbe ora il caso di dichiararlo. Invece il Guyeto risponde : < Tria sunt ra­ tionum capita, ex quibus peti debet quae­ stioni* huius resolutio. Primum est maior alterutrius celebritas, puta si unum est de pueeepto quoad Forum, non 'ero alterum, aul fut cum maiori apparatu Chori, frequetitiorive populi concursu. Esi enim eius- modi solemnitas, ob quam alterum alteri praeferendum edicit Rub. X de Transla­ tione Festorum, n. 6 etc. » ; cioè la imslia Rubrica. Dunque in parità di classe pri­ ma ragione di preferenza è la Solennité della Festa, e ciô secondo la Rubrica che sliamo esaminando. E la seconda? Pros e gu e il Guyeto: < Secundum, ma ior personae dignitas, puta si alterum illo­ rum est Christi Domini, aul B. Mariae, aul Angeli, aul Apostoli, aut Patroni minus principalis, aut secundarium Patroni Prin­ cipalis, erit haud dubie praeferendum ex eadem Rubrica, interprete Gavanto Sect.3, c. 10, n. 5. Sic indicavi iam natalilia Apo­ stolorum aliis eiusdem Ordinis esse prae­ ferenda etc. < Tertium est antiquitas. Qui enim prior est lempore polior est iure ex Re­ gni. iuris 34, num. 6. Antiquitatem vero inlellige non temporis, quo Sanctus unus prae alio exlitit, sed Festi; prout videlicet festum unum institutum fuit ac receptum ante festum alterius ». Ma di questo lerzo tilolo non dobbiamo qui occuparci. Dopo questa aulonlà cosi insigne, ne arrecherô iin’altra non meno riguardevole in sè stessa, anzi più grave per Ia sua anlichità, e perché riconosciiita ed approval.! da Rubricisli di sommo valore. Questa aulorità è contemporanea alla Riforma della Rubrica falli da Clemente VIII, ed è di quel Giovanni lacobs Canonico di Bruges già menzionato, nel suo lureo Opuscolo mlitolalo « Compendium Caeremoniarum etc.» slampalo in Anversa nel 1621. In line del dello Opuscolo questi aggiunse otto considerazioni per celebrare le Feste; considerazioni che il Merati fece poi sue, ed in­ seri nelle Osservazioni e Note al Gavanto; e lo confessô egli slesso (Seel. III. cap. X, η. XIII) con quelle parole : < Mulla ex his quae hoc loco adnoiavimus, desumpta Mint ex allegato Opusculo loannis lacobs. Omnia vero diligenter discussa el approbata fue­ runt a viris in hac scientia Rubricarum pe ritissiniis ; unde crederem posse ab omni­ bus ad praxim deduci ». Donde si rileva doversi tenere in gran conto l’aulorilà di questo Rubricisla, non meno di quella dei Durando, dei Beleth e dello slesso Guyeto, allesa 1’approvazione ricevula da nomini competenti in tali materie. Ora il piedetlo sci iliore nell i sua quarta Considerazione enuntia generalmente : « In praeferentia Fe­ storum m primis habenda ratio solemnilalis : dignitatis aulem nonnisi in aequalitate — 385 — solemnilalis ». E nella Otlava Considera­ Iro senso dell’allra, e non ne è che una au« zione : « El duplex per annum maius ibi­ lentica mlerprelazione, nel modo testé in­ dem (cioè nolle Riibriche) sic extendendum dicato; molto più avendovi aggiunto le Te­ ei accommodandum, ul sub eo comprehen­ ste semidoppie, le quali, a confessione dello datur lam maius dignitate, quam maius so- slesso Cava h eri, non rendono le Feste solemnilate, idest lam dignius, quam sole- lenni, e perciô in esse non deve ailendersi miiius. Licet enim inter Festa eiusdem Or­ la dignità personale. dinis seu generis, in concurrentia el occur­ A in ni essa perhnto non la identilà, ma rentia, dignius absolute dicitur praeferen­ la equiralenza delle due espressioni di­ dum, quia videlicet eiusmodi per se sunt gniori seu solemnioii nelle Feste di rilo aequalis solemnilalis, ut indicatur m Ru­ eguale, ben si comprende perché la stessa brica de concurrentia Officii num. 2 ; ubi Rubrica nella sua seconda parte ha credulo tamen ex consuetudine unum eorum sole­ superfluo il ripelere la parola dignitatis, conmnius celebratur, quam alterum, ibidem lenlandosi di dire: < el quae minons sunt in concurrentia et occurrentia potius ha­ solemnilalis transferantur », comprendendo benda est ratio maioris solemnilalis, quam sotlo la dizione solemnilalis anche qnella dignitatis, prout supra explicatum est ». di dignitatis. Nondimeno il comma cosi Polrebbe forse su questo punio alle- concepilo serve a conformare la priorila che garsi come contraria l’aulorilà del Lavanto, dcvesi alla Fesla solenniore, sopra la di­ il quale applica al caso di oecorrcnza e gniore in quanto aile persoue ; nssia, corne non di traslazione, Ia delta Rubrica : «Oc­ scrive il Merati, « in praeferentia Festo­ currentibus pluribus Festis novem Lectio­ rum. in primis habenda est ratio maioris num transferatur illud quod est minus no­ solemnilalis ; dignitatis aulem maioris so­ bile vel ratione ritus, puta quia semidu- lum est habenda ratio in aequalitate sole­ plex, vel ratione Personae, quae sil infe­ mnilalis ». Perciô lo slesso Merati consiglia rioris Ordinis, si in ritu sint aequales. Hic Ia seguenle regola, che risponde alie apest sensus Rubricae n. 6 ». Ma dobbiamo prensioni dell’Aulore del secondo voto: < Aosservare che Ia nostra inlerprelazione è nimadverlendum ex dictis : illud, quod di­ conforme a quella data sulla Rubrica de citur in Regula Tabulae Generalis pro oc­ Translatione Feslor. n. 6 dal Guyeto, dal cursu Festorum eiusdem Ordinis, seu ad Numerum 8. - Officium de digniori, Trans­ lacobs, dal Merati e da allri, II senso dunque della Rubrica X, n. G, latio de minus digno-, accipiendum esse si ί·, che in parità di rito, deve preferirsi accommodate ad Rubricam sub N. G el ad primieramente Ia Fesla pni solenne, e Ia supra dicta a Nobis, videlicet hoc modo : dignità personale deve preferirsi, quando - Officium faciendum de digniori, seu sole Feste sieno egualmenle soleum. Il che lemniori, et quod minoris solemnilalis trl viene confermalo dalla primitiva Rubrica dignitatis transferendum -, Et similiterquod compilata sollo S. Pio V, che in questo dicitur in Regula Tabulae de Concurrentia punio era assai più breve e semplice, vale n. 6, nimirum - lotum de digniori. Com­ a dire « si duo festa novem lectionum si­ memoratio de minus digno-, accipiendum mul eodem die veniant, fiat officium de di­ est accommodate ad Rubricam de Concur­ gniori, seu de maiori, ol quod minus est rentia Officii n. 2, et ad dicta a Nobis su­ transferatur». Non puô ainmeltersi, che in pra, videlicet hoc modo : Totum Officium questo passo Ia parola digniori possa rife- faciendum de digniori, vel solemniori, cum lirsi a dignità personale; poichè il tratto Commemoratione eius, quod est minus di­ dolia Rubrica XI de Concurrentia Officii, gnum, vel minus solemne. Et duplex per n. 2 « Inter fesla », nel quale si dà Ia pre- annum maius, sic extendendum el accom­ leienza alie Feste del Signore su quelle modandum sit, ul sub eo comprehendatur tam maius dignitate, quam maius solemni della B. V. etc., fu aggiiinla da Clemente VIII. Perciô il dignioi équivalu al maior, ed in­ late, idest tam dignius, quam solemnius. dica in genere qualunque titolo di prefe­ Licet enim inter Fesla eiusdem Ordinis, seu renza, venga questo da maggioro solennité generis v. g. primae Classis vel secundae intrinseca o estrinseca, da dignità perso­ Classis, in Concurrentia el Occurrentia di­ nale, o da qualunque altro tilolo che renda gnius absolute dicitur praeferendum, (quia Ia fesla degna di maggior considerazione. scilicet eiusmodi perse suntaequalissolemni­ La Rubrica adunque X, n. G, sebbene am­ lalis ut indicatur in Rubrica de Com urreutia pliata da Clemente VIII, non puô avere alOfficii n. 2); ubi tamen ex consuetudine I'll — 386 — unum eorum solemnius celebratur quam alterum, ibi in Concurrentia el Occurrentia potius habenda est ratio maioris solemnilatis, quam maioris dignitatis ut supra expli­ catum est » (ibid.). Da questo saggio e temperatissimo parere ben si vede che le Hubriche tanto della Occorrenza, quanto della Concorrenza degit Officii, se bene in­ terpretate, anzichê contrarie, sono favorevoh non ad un solo lilolo di preferenza, cioè alla dignità personale come si sosliene nel secondo volo, ma allresî a quello di solennità intrinseca ; non potendo essore questo il Itito, conte vorrebbe l’Aulore del primo volo, coniro le parole esplicile della Rubrica < .-It si omnia (Festa) fuerint du­ plicia, rei semiduplicia ». IV. — Rimane a dire qualche cosa della Reposizione delle Feste Translate, salia quale cosi scnve il Guyeto: < Tria hic occurrunt dubia. Primum : an m transferendis festis aequalibus, hahenda sil ratio dignitatis per­ sonarum, ut videlicet quae sunt Domini transferamur ante omnia alia ; quae Beatae Mariae, ante Festa Sanctorum ; quae Ange­ lorum et Apostolorum, ante cetera alia, iu­ xla ordinem praescriptum in Ruhr, de Con­ currentia Officii n. 2? » Respondeo, videri id mihi quidem valde consonum, quia et Gavanlus Sect. Ill, c. X, n. 5, asserit hunc esse sensum Rubricae citatae. Vix tamen apparet ; imo contrarium aeque facile est colligere. Valeat nihilominus tanti viri authoritas, cum ratione congruenti coniuncla » (Lib. IV, c. VU, q. III). Perô deve notarsi che Ia Rubrica non è su tal punio molio esplicila, anzi Ia slessa Rubrica prescrive al num. 7, Til. X < quod est magis solemne semper prius transfera­ tur, el prius celebretur ». E il P. Cava­ lieri, nel Tom. Il, c. XXVI, n. 2 scrive: < Equidem nulla est Rubrica, quae huic exceptioni diserte suffragetur; communiter tamen producuntur ea verba eiusdem Ru­ bricae de transi, n. 7 - inter plura du­ plicia, quod est magis solemne semper prius transferatur et prius celebretur -, m qui­ bus το magis solemne creditur stare pro magis dignum, vel per illud etiam magis di­ gnum venire. Equidem Tabella concurr. n. 6 notati - Totum de digniori, commemoratio de mtniu digno-, ei certum est per το digntoit venire etiam - solemniori alias diminuta foret, nec concordaret cum Ru­ brica de Transi, n. 2, quae quidem prius praeferentiae privilegio donat Festa dignior i, scilicet Christi, B. Mariae etc., sed idipsum postea praestat etiam erga festa solemniora: -et festa illorum Sanctorum, qui in pro­ priis locis vel Ecclesiis solemniler celebran­ tur, aliis }Kalendario descriptis -... Palen* est itaque, quod in Rubricis - dignius - stat etiam pro - solemniori et e conira, ac consequenter, quod Rubrica de Transi, n. 7, dum - magis solemne priori repositione donat, est etiam favorabilis magis digno quin imo huic magis, ulpolo quod a Ru­ brica - Inter Eesta - praefertur solemni». Il Cavalieri, a sciogliere la difficoltà nel senso suo, ricorre al Decreto dei 13 Giugno 1682, il quale perô ha bisogno esso stesso di spiogazione nolle parole < nisi attendenda sil maior dignitas» (1); le quali dopo quello che abbiamo riferilo dallo stesso Cavalieri, non si sa se indichino maggiore dignità di persona, o solennità di Eesta. Del resto Io stesso Cavalieri, pur non volendo, ne somminislra un’altra solutione molio bella di questa difficoltà, riconoscendo, che nellestesse Feste privilegiale, nonsem­ pre si lia riguardo alla dignità personale. La cosa è ben degna di osservazione, ed è opportuno recare le sue slesse parole. Egli al Lib. I, Cap. I, Deer. XVI, η. XVII, § 4, si propone questa difficoltà : « Festum decollationis S. Io. Baptistae suas primas di­ midiat Vesperas curn secundis S. Augustini; ergo S. Io. Baptista non est celeris prae­ ferendus, nec ex implicite comprehensis in adducta Rubrica inter Eesta ». Convien dire che cosi fosse al suo tempo, poichè da tale obiezione si libera con tale risposla, N. XXII: < Ad 4 respondet Gavanlus Sect. VII, cap. X, ad 29 Augusti, quatuor afferendo causas, ob quas decollalio S. loannis Baptistae duplex maius effecta non est, eiqite concessae non fuerunt integrae Vesperae. Videlicet quia neque dies Martyrii illius est, neque Mar­ tyrium pro fide Christi el Evangelio ; ne­ que stalim in caelum ivit ; neque demere­ tur S. Augustinus, ut amittere debeat se­ cundas Vesperas, quas dividit cum S. loanne. Nulla ex his causis Guyeto satisfacit (e bene .i ragione), qui proplerea Lib. IV, c. XIII, quaesi. 6 probabiliora suggerit, nimirum singularia S. loannis dona in Festo Nativi­ tatis ipsius eoque singulari prae Sanctis omni­ bus ab Ecclesia praecipue recoli, quod ideo inter duplicia primae classis annumeratur, aeque ac festum Apostolorum Petri el Pauli : in festo vero decollationis, uti Officio, sic nonnisi Matyris cultu ipsum coli : adeoque it) Qwsto decreto e riportalo dal Merati m Serie decretorum Torn. 11 num. 127. i — 387 — Ora ciô i- appunto quello che dicono in concurrentia aequalem tantummodo cum quocumque alio ad instar cuiuslibet Mari­ i soslenilori delle Feste Primarie circa la lyns haberi. Haec., quam aiferl Guyeliis, est loro preferenza suile Secondant; cioè la vera ratio divisionis vesperae, ul alibi a no­ dignità esser bensi in causa allorchô si traita delle Feste primarie, come nel caso bis dicetur ». Ma dunque il Guyeto ed il Cavalieri sono della Nalivilà di S. Giovanni Ballista; non di perfello accorde col Merali, in questo già, almeno direttamenle, allorché si tsatla che nelle Feste Seconda rie non si attende delle Feste secondant. Polrebbe poi do (almeno sempre) la dignità della persona, mandarsi dove il Guyeto ed il Cavalieri alio scopo di preferirle ad alire, ma bensi nella Rubrica abbiano trovato questa distinil lilolo speciale per cui furono isliluite, zione da loro propugnata ; si dirà averla contio il senlire dell’Autore del primo volo. dedotta con relia interpretatione dalla meDomina che il P. Cavalieri riproduce ed desima. Bene; ma allora perché negare al amplia in molli allri luoghi delhi sua Opera, Merati e agli altri suoi seguaci di fare Io e parlicolarmenle al Lib. H, c. XXVII de stesso circa Ia dislinzione di preferenza nelle Re posit. Festorum Decret. IV Capitis in Feste primarie e secondant f Le Rubriche adunque citate di sopra Ord. 228, η. II. « De iis Sanclis quaestio succedit (an serent Vesperas in paritate ri­ non sono opposte alia opinione dei Merali: tus) qui cum habeant plura Festa de se in­ anzi quella del Cap. X n. 6 de Transla­ stituta, in natalilio el primario coluntur Of­ tione Festorum, giusia la inierpretazione ficio eorumdem dignitati conveniente, non lilologica, lilurgica ed auloritaliva, le è in secundariis, cuiusmodi est ulraque Ca­ del luito favorevole. Che se da qualcuno thedra S. Petri, in qua cilicium agitur de si sarebbe desiderato, che Ia Rubrica fosse Communi Confessoris Pontificis; decollalio stata m questo punto più esplicila, questi S. loannis Baptistae, in qua de eodem Iit deve pure rilleilere che Ia odierna Rubri­ tamquam .Martyre, el festa Ordinationis ali­ ca ê ancor quella correlta da Clemente VIII quorum Sanctorum Episcoporum, in qui­ al tempo del Gavanto ; quando cioè di bus de iisdem Iit Officium Confessoris Pon­ quelle Feste mobili non vi era quasi tractificis... el quaeritur: Num etiam haec festa se­ cia nei Calendarii, e quindi niuna néces­ cundaria gaudeant praeferentia, quae eorum sita di dare un più minuto assello alia dignitati respective debetur, et in festo slessa Rubrica. Quando perô questo bisogno primario adhibetur?» E risponde N. Ill: realmenle si seorse, Ia S. Congregazione « Negative, el decollalio S. Io. Baptistae, non mancô di regulare il luito colle sue qui m dignitate par est, vel Apostolis prae­ autenlicbe dichiarazioni, a partire dall’anstat, rem exlra dubium collocat, dum, quia iio 1741 22 Aprile in Wilnen. (i); alie quali in ea uti martyr inspicitur el colitur Officio dichiarazioni perilissimi Rubricisli cooperamartyris, cum praecedenti festo S. Augu­ rono colla loro autorilà e coi loro sentti, stini et sequenti S. Rosae in Breviario Vespe­ donde nsullô Ia massima, che puô dirai ras dividit ; non cadit siquidem (si noli bene) ormai riconosciula, circa Ia precedenza, in in considerationem dignitas praecipua San­ parili di nlo, delle Feste primarie suile cti, dum sub particulari ratione alia festum secondant di maggior dignità personale. V. Ê cerlo cosa degna di speciale osinstituitur. Idem dicito de aliis ». E poco prima al Decreto 228, η. VI : « Festa quae servazione, che nella Wilnen. siasi falta in concursu praeferentiam habent, illam menzione della Rubrica e dei decreto dei habent etiam in repositione. In ducr. 16, 1(583 (2) come fnvorevoli alia precedenza c. 1 diximus in eadem Rubrica subintelligi delle Feste dei Sanli, su quella dei Patro­ S. loannem Baptistam, et de S. Joseph tra­ cinio di S. Giuseppe. Ed in vero il primo detur alibi. Ex Festis tamen S. Io. Bapti­ dubbio fu cosi proposlo : < Quando Dominica stae et SS. Apostolorum non gaudent prae­ tertia post Pascha, cui est affixum Festum ferentia, nisi ea in quibus exprimitur eo­ Patrocinii S. Joseph secundae classis, oc­ rum dignitas, non in quibus colitur ratio currit Festum allions ritus, ul in Regno altera, ul est decollalio, in qua celebratur Poloniae S. Adalbert! Martyris el S. Slamartyrium S. loannis, et Cathedra S. Pe­ nislai Martyris, ulrumque ad populum ce­ tri, in qua inspicitur eiusdem Pontificium, lebre secundae classis cum octava, vel ma­ ut non semel ponderavimus ». ioris dignitatis, ul Festum Inventionis S. Cru(I) Vedi pag. 376 in nota (I). (2l Omesso. Vedi decreto generale n. 3808. — 388 — cis; debeanlne praedicta Festa altioris rites vel maioris dignitatis cedere Patrocinio S. fosepb, non obstantibus in contrarium Rubricis, et decreto S. R. C. emanato 20 Martii 1683; an potius in tali occurrentia Patrocinium dictum, iuxta praefatum de­ cretum, debeat omitti, vel, ex novo indui­ to benignissime concedendo, transferri (quod magis optatur) in Dominicam sequentem, vel ubi fuerit impedita, in aliam Dominicam, vel aliam diem non impeditam?» La risposla fu ad 1. < Faciendum est Officium de S. Adalberlo Martyre, vel de S. Stanislao pariter Martyre in Regno Poloniae aliquando occurrens m Dominicam tertiam post Pascha, cum facultate trans­ ferendi Festum Patrocinii S. loseph in pri­ mam diem non impeditam, quae tamen non sil Dominica ». Sarebbe stato utilissimo potere avere il volo dei Ceremoniere, a seconda del quale fu dal Card. Gotti riferito questo dubbio, e risolulo nella S. C. Ma per quante dili­ gence abbia faite, non mi è stato dato il nnlracciarlo ; dalla risoluzione perô falta in piena Congregazione Ordinaria si rileva, che fu invocata in favore di S. Adalberlo e di S. Stanislao Ia Rubrica, cioè quella da noi sopra riferila de Translatione Fest. N. 6. II che apparisce dal tenore dei de­ crelo Ord. Minorum 20 Marzo 1(583 pure citato- ad 4: < Praeferendum Officium quod cum maiori solemnitale el Populi concursu celebratur, ad formam Rubricae de Transla­ tione Festorum n. (5 ». È qui a nolarsi.che il quesilo quarto sembrava non corrispondente al caso proposio nella XVilnen., cioè*. < Si vero (Festa seu Officia Regni, Provin­ ciarum, Ditionum etc.) sini eiusdem ritus et dignitatis (cum propriis nostri Calendarii), an praeferendum Officium loci Officio in pro­ prio Religionis Calendario descripto? » Gonviene perciô ritenere, che Ia parola dignita­ tis non sia stata interpretata nel 1741 per dignilà personale, puichè in lal caso Ia precedenza si sarebbe dovula a S. Giuseppe, ma bensi per dignilà di Festa o Solennità, sollo il quale aspello 1'Officio di S. Adal­ berlo e di S. Stanislao era preferibile a quello dei Patrocinio di S. Giuseppe ; della fnvenzione della Croce poi non si fece nella risposta neppur menzione, perch<· di rilo inferiore. di (11 (5) (4) II secondo quesilo proposio nella me' desima Wilnen. è il segiiente : < Quando eadem Dominica tertia occurrit Festum S. Marci Evangelistae, vel SS. Aposlolorum Philippi el lacobi, debeatne S. loseph cen­ seri dignior praedictis, ex quo positus est in Litaniis ante omnes Apostolos post S. Ioannem Baptistam, el decretum exlal S. R. C. 22 Augusti 1711 (1), quod dignitas perso­ nae eliam attendi debeat iuxla Ordinem Li­ taniarum, ita ul praedictum patrocinium non cedat praefatis Festis, vel debeat cedere, vel omitti hoc anno, vel transferri sallem, ul supra dictum est? Si rispose ad 2: « Negative quoad pri­ mam pariem propositae difficultatis; pro gralia vero quoad secundam partem etc. ». Cioè si stabili che S. Giuseppe (nel suo patrocinio) non debeat censeri dignior, sebbene prcposlo agli Apostoli nelle Litanie, e quindi doversi la precedenza all’Officio di S. Marco, o dei SS. Filippo e Giacomo. Non deve tacersi, che due anni dopo, nel 1743, in Senen. (2) proposto il dubio: « An de Patrocinio S. losephi, quod Senis et pluribus in locis celebratur Dominica tertia posl Pascha sub ritu duplici secun­ dae classis, possit recitari Officium, quando in dicta Dominica occurrunt Festa divi Mar­ ci Evangelistae, aut SS. Philippi el laco­ bi ». La S. C. coi volo di un Ceremo­ niere il di 11 Maggio rescrisse ad primum: « Allenta dignitate personae, licet aequalis sit ritus inter Festa S. Marci el Sanctorum Aposlolorum Philippi el lacobi, Officium de Patrocinio S. losephi esi recitandum, si cum praedictis solemnilalibus occurrit »; e Io stesso stabili circa Ia concorrenza dei primi o secondi Vesperi coi medesimi Sanli. Ibid, ad secundum. Perô sembla che Ia cosa non fosse discussa in piena Congre­ gazione, non facendosi nel decreto alcuna menzione della relazione del Card. Ponen­ te. Ma inolire il 4 Luglio 17415 (3) Ia slessa S. C. « re mature discussa, el praevio re­ cessu a decisis, declaravit praelationem esse dandam SS. Apostolis el Evangelistis ». Questa massima si confermô poco appresso, cioè il 18 Decembre 1779, in una Ord. Min. S. Francisci ad 11 (4), quando, a relazione del Card. Boschi Ponente, proposio il dubbio : « An Vesperae Patrocinii S. loseph lam in occursu, quam in concursu, dimidian­ Otnet maximis lotius Christiani Orbis gaudiis, in­ geniisque laetitiae significationibus inerit ce­ lebratus. Petrum enim el Paulum in me­ moriam revocantes nonne debebam primitivi Fideles eum S. loanne Cbrisostomo obstu­ pescere; cl contemplâmes afflictiones comm, quot tormenta sustinuerunt, quot maledicta tolerarunt, quomodo praedicatione Eccle­ siam sanclilicaruni, nonne, inquam, debe­ bant obsequio et exullatione peifundi, piis lacrymis opprimi, summoqne erga illos re­ ligionis ardore inflammari? Si in omnem lerram exivit sonus eorum, et verba eorum in fines orbis terrarum ; si Petrus est Apo­ stolus ille, cui tradidit Deu* claves Regni Caelorum, quemque m Principem praefe­ cit et Pastorem Ecclesiae suae, quam non vincunt superbae inferorum portae ; si Coaposlolus eius Paulus vas fuit electionis, praedicator veritatis in universo mundo, per quem omnes gentes cognoverunt gra­ tiam Dei ; nonne praefati Apostoli, Princi­ pes super omnem terram constituti iure meriloque ab incunabulis Ecclesiae prome­ ruerunt reverentiam, festivitatem in eorum Natalis die pro toto terrarum Orbe? Haec duo ergo Festa, Nativitatis nempe S. loannis Baptistae, el Sanctorum Aposto­ lorum Petri el Pauli; haec duo Festa a pri­ mis Ecclesiae saeculis tanta devotione cele­ brata; haec duo Festa inier solemniora per totum Christianum Orbem enumerata; haec duo Festa, quae m diebus quoque pnvilegialis, in quibus transferri debent Festa occur­ rentia^ Rubrica non excluduntur; haec duo Festa, quae a memorato huius Congrega­ tionis Decreto excludunt omnia alia Festa in illis occurrentia, excepta solemnilate Cor­ poris Christi, transferendae erunt, occur­ rente eadem die Feslo SSfti Cordis lesu, ubi gaudet Ritu prunae Classis el Octava? Festum recentissime institutum, ad univer­ salem Ecclesiam non extensum, in aliqui­ bus locis praeceptive, facultati· e tantum el ex induito m aliis celebratum, ex spe­ ciali gratia ad Hilum elevatum primae Classis cum Octava, e propria sede depel lel festa haec duo solemniora universali praecepto el sub gravi obligatione a pri­ mis Christi fidelibus maxima solemnilate celebrata ? Video, EE. PP. ex quo oritur propo­ situm dubium, el ex quo forsan potissi­ mum exurgii dubitandi ratio. Ex Rubrica nempe XI, num. 2, inter Festa aequalis solemnilalis Festa Domini omnibus alus prae. — 394 — feruntur. Festum SS. Cordis lesu est fe­ stum Domini. E i go in paritate Hilus omni­ bus aliis praeferri debet. Verum haud noviler hoc argumentum proponitur, el ad trutinam revocatur. Etenim ex quo Dedi­ catio Ecclesiae sii Festum Domini, permulti pro certo tenebant eidem Domini Eeslo ex Rubricae praescripto dandam esse praefe­ rentiam tun in occurrentia, quam in con­ currentia super Eesla alia quaecumque ae­ qualis Hilus, sed minoris dignitatis. El quam­ vis ex ipsa Rubrica eruatur Festa quaecum­ que alicuius loci quocumque solemni Ritu celebrata, si occurrunt in diebus privilegialis, et in Festis, quae in Tabella ex Ru­ bricis generalibus excerpta tamquam sole­ mniora ab universali Ecclesia considerantur, el proprio ordine recensentur; quamvis Sa­ cra haec Congregatio Rubricarum interpres, el generalibus regulis inhaerens decreverit Festum Nativitatis S. loannis Baptistae praefein debere Festo Dedicationis Ecclesiae; et infra Octavas dictorum Festorum facien­ dum esse Officium de Octava S. loannis Ba­ ptistae cum Commemorationi’ Dedicationis, 21 Angusti 1(588, Aquileien. (1) el Sabmen. fi Martii i69b N. 1922; nihilominus ex eo­ dem argumento praeferentiae Festis Domini debitae super alia Festa quaecumque aequa­ lis Hilus, paulalim de die m diem propone­ bantur quaestiones el dubia, quae totum evertebant, quod Rubricae ali Ecclesia Roiinna tanto studio, maturitate et sapientia statutae generaliter edocebant. Hinc.id sarta leclnque servanda haec Rubricarum gene­ ralia praecepta, el Decreta alias publicata vindicanda, die 13 Martii 1804 (2) in una Ordinis Clericorum Minorum Toletanae Dioecesis ad tertium dubium, nempe : < Cum iam declaratum sit a S. C. R. Dedicationem Ecclesiae esse Festum Domini, quaeritur : \n Oclava Dedicationis propriae Ecclesiae dignioi -it Oclava Conceptionis B. Μ. V. in Hispa­ nia,ubi i < lebratur ritu duplicis PrimaeClassis; < l quatenus Affirmative, an pariter dignior sit Octavis Assumptionis eiusdem B. Μ. V. ei omnium Sanctorum»; respondit: «Ad 3 ' t 'i Negative ». Ex quibus evidentissime palet dei laralum fuisse: etiam in occurrentia ■liquoiitm Festorum Domini, quae in aliquibii' loci' peculiariter incidunt, semper '•rvindiim esse ordinem Festorum soleminorum. prout recensentur in Tabella ex Rubricis Generalibus excerpta, et praece­ dentiam dmdam esse Festis, quae praece­ lli tîi Oméui. »3) Vedi pag 388 m nola (i). plive sub obligatione gravi ab omnibus to­ tius Christiani Orbis Ecclesiis diebus pro­ priis celebrari debent. Ex alio quoque fonte desumitur argu­ mentum pro resolutione propositi dubii, nempe a distinctione ab hac Sacra Congre­ gatione admissa inlet Festa primaria et se­ cundaria, et a resolutionibus, quae exinde prodierunt pro statuenda praecedentia in­ ter Festa maioris dignitatis, sed secunda­ ria, el Festa alia primaria occurrentia cum illis in aequalitate Ritus. Postquam in Kalendarium Romanum a Sixlo IV, teste Pla­ tina in illitis vita, Festum S. losephi inve­ ctum fuit, el a Clemente X, 29 Novem­ bris 1670, ad duplicem Secundae Classis evectum, adeo erga S. Patriarcham vene­ ratio percrevil, ul Christi fideles uon sa­ tisfacti Eum in singulis annis colere, spe­ ciali el iterato cultu etiam prosequi vo­ lentes, eius memoriam iterum singulis annis peragere conarentur; Patrocinium eius hoc. pacto comparantes, sub cuius nomenclatura quotannis secundum Festum S. losephi ce­ lebrant, prout ex Induitis particularibus pro aliquibus Locis, Civitatibus, Regnis el Do­ miniis concessis constat. Pro huius autem Officii celebratione saepe saepius exortae sunt quaestiones de praecedentia super Apo­ stolos tam in occurrentia, quam in concur­ rentia. El re quidem vera, si quae in lau­ dem S. losephi ab ipso Evangelii fonte hau­ riuntur, si gratiae spirituales, ac spaciales illius praerogativae, quae adeo magnae, ex­ celsae, propriae sunt, nec alteri Sancio com­ municatae, prae oculis habeantur, unusquis­ que facile credet praelationem super Apo­ stolos dandam esse S. losepho. Rem hanc extra dubium positam censebant Meratus Sed. 3, cap. 9, n. 3, ad Gavanlum Torn. 2; Pillonus decis. pro sacris ritibus n. 1401, altique permulti, praesertim postquam Be­ nedictus XIII nomen S. losephi in Litaniis inseruit ante Apostolos, ex quo Litaniarum ordine Octavarum praeferentiam desumunt Lilurgici cum Gavanlos Torn. 2, Sect.3, cap. 8, n. fi ; el quod validius est, etiam huic Sacrae Congregationi in duabus sen­ tentiis sub die il Maii 1743 (3) in Senen. non aliter visum fuit. Nam consulta : « An de Patrocinio S. losephi quod Senis el plu­ ribus m locis celebratur Dominica tertia post Pascha sub ritu duplici secundae clas­ sis possit recitari Officium, quando in dicta Dominica occurrunt Festa Divi Marci Evan- ■ —■ — 395 gelislae, aut Sanctorum Apostolorum Phi­ integrae persolvendae de Festis Apostolo­ lippi et lacobi? Et 2. An Patrocinio S. lo­ rum ? » recedens a derisis, etiam quoad consephi concurrente cum dictis Festis sint de currenliam die 18 Decembris 1779 i.3) re­ eo integrae recitandae Vesperae, vel dimi­ scripsit : « Vesperae integrae debentur Apo­ diandae? » S. R. C. rescribendum censuit: stolis el Evangelislis ». « Attenta dignitate Personae, licet aequali­ fSed quodnam fuit potissimum argumen­ tas sit ritus in Festo S. Marci el Sancto­ tum, a quo, posthabitis aliis omnibus in rum Apostolorum Philippi et lacobi , Bili­ prioribus decisionibus propositis, Sacra Con­ cium de Patrocinio S. losephi est recitan­ gregatio perstricta (nil a decisis recedere, dum, si cum praedictis solemnitalibus oc­ el in oppositam sententiam venire? Audia­ currat. Et ad 2. Non esse dimidiandas, sed mus Cl. Virum in rebus Lilurgicis praeser­ integras persolvendas Vesperas dc Patroci­ tim perilissimum Doclorem el Magistrum nio, attenta ralione superius allata ». R. D. Aloisium Gardellini huius Sacrae Con­ Attamen, cum denuo quaestiones super gregationis Assessorem. In Indice generali hac praecedentia fuerint propositae, et de­ suae Collectionis Decreta reterens, quibus ntio discussae, recedendum esse a decisis, et Sacra Congregatio a decisis recedens Bili­ pi aelationem Apostolis et Evangelislis in cium Patrocinii Festis Apostolorum non esse occurrentia dandam esse sancivit. Etenim praeferendum sancivit, potissimam nobis ra­ ex parte Fratrum Ordinis Minorum S. Fran- tionem exhibet, nempe in occurrentia el cisci strictioris Observantiae Recollectorum concurrentia Patrocinii S. loseph cum Festis Provinciae fiermano-Belgicae inter alia du­ Apostolorum non attendendam esse maiorem bia supplicatum fuit declarari : 2. < An, si dignitatem, sed differentiam, quae inter­ Dominica tertia post Pascha incidat Festum cedit inter Festa primaria et secundaria. Sanctorum Apostolorum Philippi el lacobi, « Vernmtamen, sic legitur Tom. V, pig. 97, vel S. Marci Evangelislae, una cum Festo postea re mature explorata censnil in pari­ Patrocinii S. losephi, debeat Apostolis el tate ritus tam in occurrentia, quam in con­ Evangelislis praeferri Officium S. losephi? currentia, maiorem dignitatem non esse Et 3. An vesperae de Patrocinio S. losephi attendendam, sed Festum Primarium San­ debeant esse integrae in casu , quod haec ctorum Apostolorum praeferendum esse se­ festivitas concurrat cum Festo S. Marci Evan­ cundario Patrocinii S. loseph ». Festa ergo secundaria in paritate ritus gelislae vel Sanctorum Apostolorum Philippi et lacobi, atque illis praeferatur?» S. C. iuxta Decretum huius Sacrae Congregatio­ declaravit : « Ad 2 Negative ; ad 3 Affirma­ nis non sunl praeferenda Festis primariis. tive, deletis iis verbis atque illis praefera­ Inficiabilur profecto nemo Festum Ssihi tur ». Die 4 Septembris 1773 (1). El m una Cordis lesu, quod Feria VI, immediate post Ordinis Carmelitarum Excalceatorum Con­ completam Octavam solemnilalis Corporis gregationis Hispaniae in ditb. 18. Supplicata Christi celebratur, esse Festum Domini se­ pro gratia, ul praeferatur Festum Patrocinii cundarium. Etenim Festo S-mi Cordis lesu Festis Apostolorum el Evangelista rum, at­ nil aliud agitur, quam symbolice renocari tenta solemnilale maxima, quam sortitur in­ memoriam illius divini Amoris, quo Uni­ ter Carmelilas discalceatos, et maxime at­ genitus Dei Filius humanam suscepit natu­ tenta dignitate Personae S. losephi supra ram, et factus obediens usque ad mortem Apostolos, S.R.C. die Februarii 1781 (2) praebere se dixit exemplum hominibus, rescripsit : « Ad 18 Negative ». Ulterius, quod esset mitis el humilis corde. Licet quamvis in memorato Decreto 4 Sept. 1773, ergo gaudeat Festum Cordis lesu m aliqui­ in occurrentia tantum praelationem dederit bus locis ritu primae Classis el Oclava, Festis Apostolorum supra Festum Patrocinii cedere debet ex hactenus dictis primani' Festi' Nativitatis S. loannis Baptistae el S. losephi, non autem in concurrentia ; postea m Una Ordinis Minorum S. Francisci SS. Apostolorum Petri el Pauli. Responden­ Provinciae Conceptionis B. Μ. V. in re­ dum proptorea censerem ad propositum du­ gno Porlugallico Herum in dubio 11 con­ bium : « Primaria Festa Nativitatis S. loan­ sulta : « An in concurrentia Festi Patrocinii nis Baptistae el Sanctorum Apostolorum S. losephi cum Festis Apostolorum el Evan Petii el Pauli esse in casu facienda, el Ofgelislarum Vesperae dimidiandae sint, vel licium Ssiln Cordis lesu, ulpote de Festo (1) Ad 2. Otneseo; ad 3 espunto. Vedi decr. gen. 3808. (2) Omesso. (3) Vedi pag. 388 in nota (4). — 396 — Domini secundario trans ferendum ». Fin qui il Fornici insigne Scriltore di Lilurgia. Ecco dnnque le ragioni, le «piali hanno determinato la decisione della S. Congregazione in favore delle Feste Pi imai ic soprn le Seconda ne, sebbene inferiori in digniià personale. Nel volo citato si vede per la prima voila nel 1743 adollalo dalia S. C. la parola di Festa Primaria per San Gio. Ballista ed i SS. Apostoli Pietro e Paolo. Viene in questo volo ben dichiarala la dignilà delle Feste di S. Gio. Ballista e dei SS. Apostoli Pietro e Paolo, che in proporzione è da applicant a quelle di tutti gli Apostoli ed Evangelisli, pel generale prin­ cipio qui addoito < praecedentiam dandam esse Festis, quae praeceptive sub obliga­ tione gravi ab omnibus lotius Christiani Or­ bis Ecclesiis diebus propriis celebrari de­ bent ». Si ripelono in questo voto molle cose già dette circa Ia prelazione delle Fe­ ste degli Apostoli ed Evangelisli sopra il Patrocinio di S. Giuseppe ; si allega in pro­ posito l’aulorità del Gardellini ; e si reca la précipita ragione di preferenza, cioè che Ia S. Congregatione ha rilenuto < maiorem dignitatem non esse attendendam, sed Fe­ stum Primarium Sanctorum Apostolorum praeferendum esse secundario Patrocinii S. loseph ». E questa massima il Geremoniere applicô pure alia Fesla dei Ssmo Cuore di Gesù, per essere < Festum Domini secun­ darium. - Etenim.... nil aliud agitur, quam symbolice renovari memoriam illius divini Amoris, quo Unigenitus Dei Filius huma­ nam suscepit naturam, et factus obadiens usque ad mortem, praebere se dixit exem­ plum hominibus, quod esset mitis el hu­ milis Cordi·». E Ia S. Congregaziottc adeii pienamenle a queste ragioni rescrivendo in tuito, come già si disse : « In voto Caeremoniarii ». Si è credulo opportuno il riferire ampiamenle in questo luogo le ragioni dei Ceremnniere, adollate dalla Sacra Congreg izmne, per dtmoslrare quanto bene a proposito l'Autore del secondo volo, quanlunque non avesse sotl’occhio questi voti, pure suppose che le ragioni a decidere dovt-ano essere state molio gravi, scrivendo: < Qul· enun rationes Congregationis insi­ gni-, quae summa sapientia et prudentia omnia discernit, cognoscere, quis inquirere polesl quibus de causis auctoritas suprema, quae nemini ullo modo rationem reddat oportet, distinctionem inter Fesla primaria el secundaria in decisionibus suis obtinue­ rit? » Questo modo di scrivere é veramenle dignitoso e saggio ; non polendost ammellere che tanti nomini dotti e probi abbiano lenulo Ia senlcnza menzionala, solo spinli da leggerezza e da spirito di novità. Molio piit che queste inedesimo ragioni ispirarono il Decreto Generale emanato dal Regnante Sommo PonlcGce nel 1889, N.37I2; quando estes© a lutta Ia Chiesa Ia Festa dei Sstho Cuordi Gesù con rito doppio di prima Classe. Che se dei resto amore di novità si volesse riconoscere su questo proposito, a lull’allri dovrebbe atlribuirsi, che non al Merati ed ai suoi aderenli. Lo slesso scriltore del primo volo osserva, che « una Fesla anche di rito semidoppto nel suo giorno cosliluisce per legge di Rubrica impedimento a ricevere una Fesla traslata anche di rito di prima classe ». Or bene, da molli secoli aveano preso posto nel Calendario molle Feste, conte det SS. Apostoli, Evangelisli, Doltori della Chiesa Universale, Fondalori di Or­ dini illustri, Marliri insigni e Patroni se­ cundani di varie Cilla od ordini Religiosi. La piela dei fedeli ha chiesto che fossero isliluile alcune Feste Mobili e di devozione di N. S., della B. V. e di S. Giuseppe oltre le loro Feste principali, e Ia* Chiesa ha sanzionalo colla sua autorita questi pii voti. Perô, se in seguilo di questa istituzione sono sorte non poche diflicollà relative allo spostamento, che necessariam ente dovea eseguire di quelle Feste secolari, come farne un addebilo a quelli che procurano con­ servare aile medesime un diritto acquisito da secoli ? Se, come scrive il Giiyelo, la dislinzione delle Classi fu introdotta per dare un ordine alla maggiore o minore solennitâ delle Feste, sembra giusto e doveroso l’indagare se la Chiesa colla istituzione di queste nuove Feste, senza assegnar loro un rito più alto, abbîa inleso di sposlarc quelle che, oltre il godere di egual rito, aveano il diritto del prior possideo. In line, confessando Io slesso Antore del secondo volo, che ormai si è stabilito dalla S. C. una prassi più che secolare circa la pre­ ferenza delle Feste primarie sulle sccondarie di rito eguale, non dovrebbe piiilloslo riprendersi chi di nuovo tentasse riporlarci aile antiche perplessità ed incerlezze? chi vorrebbe logliere perfino la di­ slinzione di Feste primarie o accouda rie aminessa da Ltillt i Riibricisli nel senso ovvio, ed adollalo da essi tutti, compreso lo slesso Gavanlo? — 397 — Vil. Ma si dirà, vi sono pure i Decreti Generale (he sembra una vera eccczione in contrario, emanati dalla stessa S. Con- alia regola, quello dell’ll Setlembre 1887. gregazione. Si risponde che questi decreti, N. 3(>81, nel quale s’innalza a Fesla di specialmenle nguardo al Patrocinio di San seconda Classe per lutta la Chiesa quelle Giuseppe, sono i più antichi, cio/· prima che del SSmo Rosario < ita ut non possil trans­ si stabilisse la nniformità praevio recessu a ferri in alium diem, nisi occurrente officio decisis ; sono tutti parlicolari, ed ammelnotioris ritus ». Qui il Legislatore quod vo­ lono spiegazioni lutte proprie, come si ô luit expressit, nè vi è nulla a ridire. vedulo poco fa dei due Sanlanderien. e VIII. Ma é tempo di esarninare la dilDCarthaginien. Spesso poi la narola dignius collà, che è come l’Achille dei soslcnllon si 6 voluta applicare alla dignilà perso­ della opposta sentenza, cioè la dignità pernale, quando deve, o puô almeno inlen- sonate, che, secondo essi, è dalla Rubrica dersi della Fesla od Oflicio. Allie voile si sempre e senza eccezione preferita nelle è scambiata la solenuità estr inseca (la quale occorrenze e concorrenze nelle l’este di specialmenle nella Reposizione non si at­ egual rito. L’Autore del secondo volo in­ tende), colla solennità da noi intesa, che siste su questo punio, poichè secondo il è il vero fondamenlo della prelazione delle suo parere nella contraria opinione: « Ordo Feste. Prova ne sia la cilazione (alla dal- cultus Deo el Sanctis debili invertitur, el l’Aulore del primo volo del Decreto 22 A- Sanctis privilegium tribuitur quod -upra goslo 1711 (1) in Perusina, colla dichiara- Dominum et B. Μ. V. exlollil, et sacra li­ zione di un Ceremoniere, cioè del già men- lurgia huc usque eis non concessit. Nani zionato Mons. Gambarucci; il quale assicurô dignitas personae fundatur aul in natura, invece il Merati che la sua opinione dovea aul in gratia, aul demum in ntraque ». Perô in pratica rilenersi, corne si vide di sopra. questo argomento proverebbe troppo : poiIl più nolevole si è, che siansi spesso ci­ chi·, se questa fosse Ia regola universale, tati a difesa della propria opinione dei de­ Ia Chiesa non avrebbe potuto, nè dovulo creti, i quali nel loro conlesto sono invece giammai assegnare alie Feste dei Sanu un favorevoli alla senlenza contraria. Prova ne rito più elevato di quelle del Signore e sia il decrelo del IG Aprile 4853 (2) Ord. della B. Vergine, ciô che è conlro il fallo. Min. S. Franc, de Obs. Duh. II ad 1: < An Ora ecco le parole della Rubrica che viene Fesla Domini el Deiparae, etiam secundaria, opposta, Tit. XI, De Concurrentia n. 2 : « In­ Festis Sanctorum etiam minus dignis praefe­ ter Festa aequalis solemnitalis servetur hic renda? »Resp. « Negative, iuxta decreta in Ordo, ut Festa Domini praeferantur omni­ Piscien.... Mechlinien.... Senen. etc. ». Di- bus aliis, et habeant utrasque Vesperas in­ casi Io slesso dell’altro del 20 Marzo 4683 3), tegras; sicuti Fesla Bealae Mariae Festis Sau­ che invece è citato dallo slesso Merati per ciorum ; item Fesla Angelorum etc. ». Qui la sua lesi, od è pure il fondamento della si paria di comorrensa, non di occorrenza, Wilnen., come pure si vide di sopra. Ac- e si suppone che sieno Feste aequalis sociocché poi non prendasi argomento con­ lemnitatis: torna dnnque Ia questione già tio I’opinione dei Merali dal fallo della fatla, che cosa s’inlenda colla espressione S. C., Ia quale già da circa 20 anni ai dub- solemnilas; s’inlende solamente il Rito più bii che si proposera sulla precedenza di o meno elevato, ovvero ancora Ia maggioFeste primarie suile secondarie rispose con nlà che nasce dall’essere una Festa prima­ un dilata; avendo io in questi 20 anni fallo ria, di istituzione umversale, primitiva e parte dei Congressi, posso dichiarare per di procello? La Rubrica nol dice, e noi la verità, che ciô avvenne, non quasichè quindi siamo aulorizzali dall’altra del C. X, Ia siessa S. C. in certo modo sconfessasse n. 6, ad intenderla in allro modo. Del resto esistono già Faste ed Oflirii, le sue decisioni o decreti, ma perché area nei quali certamente, a ritu eguale, la pre dato ordine che si décidasse linalmente Ia massima con nn decrelo Generale, incari- cedenza si deve all’Ofïicio di minor dignilà. cando successivamenle varii Rubricisti ad E pninierainenle tuiti sanno che le Feste emellere in proposito un volo, che si è fallo Soleum dei primo Ordine o Classe, hanno attendere fino al présente. Del resto que­ Ia precedenza assolula su tulle le .dire, sti sono decreti parlicolari che potrebbero sebbene sieno di egual rito, e di maggior dei lutto omeltersi. V’è perô un Decreto dignilà personale. Un csempio di questo ce I) Espunlo. ·) i3) Omesso. Vedi deer. gen. u 3808. Io somminislra Io siesso Gavanlo, il quale all.» Seel. VII. c. XII, propone la seguente domanda: < Quando in prima Dominica Octobris occurrit Festum Patroni loci, seu Titularis Ecclesiae in qua Allare adest Rosarii ; de quo fiel Officium, de Feslo aul de Rosa­ rio?»; e risponde «Bononiae anno <637 recitatum esi Officium de Festo Sancli Petronii, el in Dora. 2 Octobris transla­ tum esi Officium Rosarii, vel potius Festum; nam chorus eo die recitavit Officium de Oclava S. Petronii. At S. Ril. Congregatio die G Febr. 1638 (i) decrevit in hoc casu nihil lien de Feslo Rosarii, neque trans­ ferri debere ». E questo fu il motive (per tacere di altri esempii), per il quale la Festa di S. Gio. Ballista e degli Aposloli Pietro e Paolo venue preferita a quella dei Ss. Cuore di Gesii, sebbene elevata a doppio di prima Classe, come si è dello più sopra. Il Cavalien a questo Ordine somnio accoppia 1’Ordine infimo, poichè sostiene che Degli Officii Seniidoppi, non si attende Ia dignità personale. « Ritus semiduplex est ritus depressus el humilis; quare festa non facit soleninia, el sic nec digna in quibus eoiumdem exprimatur dignitas» (Lib. 11. C. XXVI, η. VII). Lo siesso dice del Rilo doppio minore. Il giorno dell’Ottava di qualche Festa gode di due privilegii : il primo di non ainmettere traslazione, il secondo di non cedere neppure alie Feste digniori di egual rilo occonenli in quel giorno. sieno pure doppn niaggiori, come il Nome di Maria. Nell’Ollava della Ssma Trinité occurrente nei due ultimi giorni con quella dei Cor­ pus Domini, relultante il Gavaulo, Ia S. C. diede la precedenza a quesl’ullinia, non certo di maggiore dignité dell’allra. Egli aveva tedallo I’Officio dell’Ottava della Ssma Trinité anche per quei giorni, e scrisse pure t he Ia piecedanza si doveva a quella Ollava; perché « iuxla Octavarium Romanum sil dignior quam Oclava Corporis Christi » (Gavanlo Sect. Ill, C. XIX, n. 3, e Merati ibid, a Sect, ill, C. VIII, η. VII). Ma non l’inioe tosi Ia S. Congregazione dei Riti, Ia quale interrogata : < An diebus sexta el Septima Octavae Ssmae Trinitatis, ubi est Titulus Ecclesiae, cum de ea fiat Officium, quia est dignior Oclava Corporis Christi, debeat eliam dici Nona Lectio de simplici illis diebus occurrente, an omilli ratione Octavae Corporis Christi?» Ad 3. rispose ·. « Diebus sexta et septima infra Oclavam Festi Ssmae Trinitatis, ubi est Titularis, fa­ ciendum esse Officium do die secunda el ter­ tia infra Oclavam Corporis Christi, cum com­ memoratione Ssmae Trinitatis»: in una Bracharen. die 7 [unii 1709, N. 2191. II Mo­ rali dice che questa fu ponderatissima re­ solutio, cioé perché la solennitâ b maggiore nella Festa del Corpus Domini, quaniunque non potrebbe dirsi essere maggiore la di­ gnità. Inollre Dell’ Ollava di Tulli i Sanli i Vesperi sono dimidiati colla Festa seguente, sebbene si tralti di Ollava di una Festa di primo Online, in cui la prima ad esser ce­ lebrata è la B. Vergine. Eppure il Cavalieri è coslrello a convenire che in lal caso la dignité non si attende. Se dunque gié nella Classe somma, send ritosemidoppioe doppio minore non ha luogo la preferenza della dignité personale, per­ ché tanta difiicollé di assimilare ad esse le Classi e riti intermedii, nei caso siesso? Aggiungasi a queste ragioni l’allra che ne somminislrano il Guyeto ed il Cavalieri. Essi ritengono che le Fesle Secondarie di S. Giovanni Ballista, della doppia Calledra di S. Pietro ecc; debbono essere posposle ad altre primarie dei Santi, perché in esse non viene in considerazione la dignité per­ sonale, ma un altro lilolo, cioé il marlirio, o la potestà pontificia concessa a S. Pie­ tro ecc. Ma questa seconda ragione milita ben più a favore delle Fesle secondarie da noi menzionate. Ghi dira in falli che negli Officii della Passione di N. S. venga, almeno direllamente, in considerazione la dignité personale, e non piulloslo il cullo agli Islrumenli della Passione slessa ? Enel Pa­ trocinio della B. V., o di S. Giuseppe, non sono i beneficii otlenuli, o che si aspeltano dalla loro intercessione, quelli che hanno dato occasione ai rispellivi Officii? Dicasi ciô molio più delle Fesle secondarie della B. V., come del suo Sacratissimo Cuore, de Providentia, de Gratia, di Appanzioni, di Recezioni d’lmmagini ecc.; le quali tulle, sebbene si riferiscano al soggello principale, è peré sempre per modo indiretlo, né più né meno del Marlirio di S. Gio. Battista, del Pontificio di S. Pietro, o della Conversione di S. Paolo. IX. Sembrami per tanto che git aulori del primo e secondo volo siansi allontanati dal veto 1. nei disconoscere nella Rubrica X ) Non si irova nell'Antica Collez, e quindi neppure nelVAulenl. e Nuova. η. Η una qualité di preferenza nella joquali alcune celebrate pure nella Chiesa lennità delle Feslo di cgual Classe o rilo, greca: allre di precelio, owero, (1). Fu poi costume generale delle chiese lesti velri per mera convenzione, e per la sola ragione che Ia massima parte di essi conservare i rilralli dei loro pastori (2) ; il si rinvennero nelle calacombe, ossia nei ce- che fece San Massimiano nella chiesa di meleri degli anlichi crisliani. Quivi si sono S. Stefano < ubi ipse cum suis antecesso­ trovati (e alcuno se ne trova ancora) va- ribus depictus est > (3). Roma slessa ci da selli, tazze, ampolle e simili arnesi di ve­ esempio di queste coslumanza nella serie in) affissi nella calce ai margini dei loculi, dei Papi da S. Pieiro in poi effigiati nella lalvolta pure nelle pareti dei cubicoli a basilica di S. Paolo. Abbiamo poi molli esempi di dipinlure maniera di patere più o meno grandi; gli uni e gli allri con graffiti in oro rappre- grandiose, in cui si ricordano falli di sto­ senlanii noslro Signore, Ia Beata Vergine, ria ecclesiastica. Basti citarne alcuno. Galla Sanii dell’anlico e nuovo Testamento, scene Placidia (an. 427) falta edificare una basi­ lica votiva in ouore di S. Giovanni Evan­ di matrimonio o di famiglie crisliane, di arti e meslieri, di edilizi, di animali e di gelista, la voile ornata di musaici che rapallri soggeiti indifferenti ed anche profani : presenlassero vivamenle il pericolo di mare, e Io scopo di collocarli cosi era d’ordina- dal qualo era slala scampata per I'inlerrio Pavere in essi un segno mnemonico da cessione del Santo Apostolo. L’esecuzione riconoscere il luogo della sepolliira dei cari fu tale die non solo lutte quasi le pareli eslinli, o per infondervi oli i e balsami odo- ma il pavimento slesso rappresentarono le rosi affin di purgare Paria di quei solter- scene di quel terribile frangente: « Videris ranei. Nel resto Puso comune di tali vetri in pavimentum (sic) ondosum (sic) undique era unio domestico, e servivano di tazze inare... Frons aulem ecclesiae... paries sum­ e di patere nei convili e nelle agapi. La mus... et cancellum incipit operoso magiste­ presenza per altro di tali vetri, anche se rio Augustae periculum liberationemque fi­ ornati di figuro cerlo non sacre o crisliane, gurare etc... » (4). Giuliana figliuola di Olibrio e di Placi­ non offendeva punio Ia visla o Ia coscienza, dia fece dipingere nell’arco maggiore della (piando nelle criple, che possono considé­ basilica di S. Polieucto mariire in Coslanrais! come cappelle geniilizie o pubblici oratorii, si celebravano i divini misled. Non- linopoli il batlesimo del gran Costantino. Vero ft die presso gh Orientali Costantino dim eno a dir vero tali velri poco o nulla lianno a fare colla questione dei vetri co­ era già forse nel novero dei Sanii : ma Roma die non Io registra nel suo marlilorati e dipinti nelle linestre delle Chiese rologio ha più lardi permesso e lascia tut­ moderne. Piulloslo pare opportuno richiamare alia iora che le gesta dei grande imperatore mente Puso non infrequente di dipingere siano effigiate nel baltisiero dei Laterano. nelle antiche chiese per loro ornamento e Molio singolare ft una pittura ricordata ρ.·ι· cdilicazione de' fedeli scene di perso­ da Ennodio Vescovo di Pavia (an. 504-521) li) Garruccl - Storia ilell'artc crittiana, Vol. I, pag. 556. (2) Gf. Garruccl pag. 525, loc. cil. Vita Maje. cap. 3. (4) (If. Moratori, Rrriim italic, tcrip. tom. i, pars II, pag. 568, 570 et 571 102 — Ia quale fu fatla porre nel ballislero soprannominato Agello nelle Gallie da un Ar­ menio che a sue spese avea fabbricato detlo ballislero. < Queslo Armenio ebbe un liglio che, avendo fatla penilenza, piacquc lanio al padre che il fece rappresenlare in atlo di essere offerto dagli angeli a Cristo ». Cosi nel tilolo dell’epigramma di Ennodio (epigr. XXXIV): < Versus scripti Agello ubi filium Armenii Angeli Christo offerunt, qui poenitentiam egit > ed Ennodio : Suscipit oblatam veniam cui contulit lesus, Post culpas animae sunl holocausta Dei. Perge, puer, teneros superans bene conscius annos : Victores iuvit candida vita pios (1). Qui abbiamo un quadro (possiam dire slorico) di carallere meramenie privato, menlre nei precedent) tratlavasi di pubblici personaggi: ma le rappresentazioni degli uni e degli allri miravano ali’ornamento delle chiese e all'edificazione dei fedeli : aggiungiamo anche alla loro istruzione, giacchè a questo pure mirano Ie pitturo nel luogo sanlo, secondochè S. Gregorio Magno scrive a Sereno Vescovo di Marsiglia: < Idcirco enim pictura in ecclesiis ad­ hibetur ut hi qui litteras nesciunt saltem in parietibus videndo leganl quae legere in codicibus non valent » (Ep. ad Serenum episc. Massil.). Dagli antichi esempi passando ai recenti mi restringerô a pochi, i quali nondimeno possono valere per molti. La storia delle apparizioni di Nostra Signora in queslo secolo esige che Ia Bernardella per es. sia dipinta quale ella trovossi nella grotla di Lourdes ora estalica, ora china al suolo per iscayare Ia fonte delle aeque salutari, ecc. Cost vedemmo effigiati Massimino e Melania come a colloquio colla SStha Vergine suile rocce della Salelte, bench*1 ora, riformata Ia statua della Madonna della Salelte per decreto di Leone XIII, ciô non sia più permesso. Cosi Suor Caterina Labouré Figlia della Carilà si dipinge nell’allo che Maria Immacolala le si d:i a vedere lutta raggiante di luce : donde l’origine della Mednglia miracolosa. Ora simili quadri furono posii in molle chiese di Roma, d’Italia e fuori. Finalmenle, a tacere di tuiti gli altri, insi­ gne esempio ci porge la cripta che circonda la tomba di Pio IX, la eut immagine grandeggia nel simbolico quadro della delini(i) Gamicci loc. cit., paif, 526 zione dell’lmmacolala. Ora supponiamo che dell'immortale l’onlefice Pio IX e della Ber­ nardella dovesse inlrodursi la causa di canonizzazione, chi vedrebbe mai un ostacolo a laie causa perché furono già collocate in chiesa a quel modo le loro immagini? ed anche al présente chi è che si offenda di vedervele, e non ne resti anzi ediücato e ainmaesiralo ? Le ricordate pillure, e molle allre che per brevilà iralascio, non sono nelle chiese per ragion di culto che si debba o possa rendere a quelle persone che non ebbero gli onori dell’allare (e nondimeno stanno ivt dipinle) ; ma per ragione di ornamenlo, di edilicazione, di ammaeslramenlo. Il perché mi sombra che possa rispondersi al proposlo Dubbio : Affirmative. SUFFRAGIA SUPER 3837. DECLARATIONE DECRETI de Festis primariis vel secundariis, quoad Festa duplioia minora et semiduplicia. Distinctio inter festa primaria el secun­ daria, hactenus ab omnibus fere Lilurgicis admissa, respexil lanium duplicia I et II classis ac ritus maioris. Talis enim distin­ ctio pluribus innitebatur Decretis, licet par­ ticularibus, S. R. Congregationis. Rihus Curien. Antistes Dubium propo­ suit S. R. Congregationi : < Utrum labella Concurreniiae de digniori incipiat tantum a ritu duplicis maioris (uti hucusque Rubricistae docebanl) an eliam extendatur ad duplicia minora, ita ul in horum Concur­ rentia Vesperae integrae dicendae sint de festo primario?» Hoc fortasse, eiusmodi limitibus com­ prehensum, proposuil Dubium, quod quaedam specialis Rubrica Breviarii, etiam duobus concurrentibus festis duplicis minoris ritus, quorum primarium alterum, alterum vero se­ cundarium, docet Vesperas esse dividendas. Quidquid sil, vulgato nunc Decreto Gen. super primariis el secundariis festis, oppor­ tunum visum esi ampliare Dubium , adeo ul non lautum Duplicia minora comprehen­ dere valeat, sed et semiduplicia, nec solum difficultates quae exoriri possunt quod concurrentiam spectat, sed eliam quod perli­ net ad concurrentiam alque repositionem. Hi namque ampliato Dubio, facile intellectu 103 — est, vix post resolutionem nova Dubia super cretum Generale dicat festa primaria, nlprimariis el secundariis festis habere posse pole solemniora, aliis serundanis esse prae­ ferenda. Verum quomodo dubitari potest, locum. 1. Quaestionis discussio circa duplicia eamdem solemnitaiem in duplici quoque et semiduplicia. Basis praesentis quaestionis minori consideratam, maiorem esse in festo resolvendae nequit constitui in Decretis, eslo primai io, quam in secundario? Sicut itaque authenticis, quae ante ultimum Decretum Ge­ certum est, festum duplex maius, si pri­ nerale a S. It. Congregatione evulgata fuere. marium, solemnius esse alio duplici maiori, Be illis enim solemniler pronuntiatum est sed secundario; ita admittendum renseo, esse penitus abroganda, si huic ultimo oppo­ festum duplex minus primarium allero du­ nantur, cum scriptum sit: < Sanctitas Sua... plici minori secundario esse solemnius. i assit... iia et non aliter Rubricarum prae­ d) Quarto denique, Rubrica Generali ocscripta hac in re esse interpretanda, Re­ currentiae apprime perpensa, id mihi tam­ scripta, seu Decreta, tum generalia tum quam res indubia omnino videtur admitten­ particularia, in contrarium facientia, supre­ dum. Namque Rubrica docet, duplici oc­ ma auctoritate sua penitus abrogando(Decr. currente cum alio duplici, de digniori fa­ Gen. sup. cit.) ». Ergo universis anteriori­ ciendum esse seu solemniori. Cum autem bus Decretis sepositis, hoc ultimum, cer­ ratio primarii festum duplex minus magis tam legem constituens, perpendendum est, 'olemne seu magis dignum efficiat altero quippe quod unicam efformans basim pro­ duplici minori secundario; mihi videiurpa­ lam sequi, duobus duplicibus minoribus oc­ positae quaestionis resolvendae. «) Videndum nihilominus primo est currentibus, quorum alterum sil primarium, utrum duplicia minora, per se patiantur alterum vero secundarium, de illo agendum distinctionem in primaria el secundaria. esse prae isto. Hoc autem, quod Rubrica Gui quaesito censeo respondendum esse de occurrentia praedicat (Til. X, n. 6) circa affirmative. Namque primo feslum duplex duplicia, affirmat quoque Rubrica sequens minus esse revera potest tam primarium (n. 7) de repositione, nec non alia de con­ quam secundarium. Primaria sunl qnarn- currentia in subsequent! Titulo (n. 2). Ergo plura festa nalalilia vel quasi-natalilia San­ etiam vi Rubricae Generalis, distinctio festo­ ctorum, et secundaria sunl etiam alia eo­ rum in primaria et secundaria videiur ap­ rundem Sanctorum festa, uti ex. gr. Im­ plicanda pariter ad duplicia minora; quia pressio Stigmatum S. Francisci in corpore citati textus inter duplicia maiora el minora Breviarii Romani, Commemoratio Omnium non distinguunt, ul nec nobis detur distin­ Ss. Summorum Pontificum in Appendice guendi facultas. e) Circa semiduplicia. Considerandum eiusdem Breviarii, quae festa sunl ritus duplicis minoris. Alia quoque plura certo modo, utrum eadem distinctio m primaria certius dantur, sive primaria sive secunda­ et secundaria fesla applicari quoque per se ria, festa in calendariis particularibus Eccle­ possit ad semiduplicia : cui dubio, quantum siarum, quae eiusdem duplicis minoris ri­ video, respondendum etiam videiur affir­ tus sunl. Si ergo per se huiusmodi duplicia mative, iisdem fere de rationibus iam su­ minora festa, vel primaria sunl vel se­ perius expositis pro duplici minori. Nam, cundaria, optime ad ea quoque applicari pruno, feslum semiduplex esse, uti duplex, potest el primarium el secundarium, siculi potest distinctio, de qua loquimur. b) Secundo, duplex minus ad duplex unicuique patet. Secundo, ritus semiduplex maius proximius accedit; ratio enim discri­ differt a duplici, quatenus hic anliphonas minis nullo pacto afljcil ipsum ritum, sed duplicat, non autem ille. Nihilominus, sicut tantum maiorem vel minorem praestantiam, duplex, ita el semiduplex ad primas et se­ vi cuius duplex maius in occursu, concursu cundas Vesperas Ius habel, el ad officium el repositione duplici minori praefertur: novem lectionum, per quae ad duplicem ul ratione ritus alterum ab allero non dif­ ritum similitudinem dicit. Tertio, ratio soferat. Si proinde duplicia maiora praefatam lemnilalis, sicut comprobatur in duplici distinctionem admittunt, non apparet ratio, minori, ita el comprobatur in semiduplici; ob quam non possil eamdem admittere fe­ quia par esi in utroque ratio primarii el slum duplex minus. secundarii, ex qua oritur solemnilas. Quarto, c) Tertio, ratio primarii mducil in festo ipsamel Rubrica de occurrentia docet, duo­ duplici maiori prae alio eiusdem ritus sed bus semiduplicibus simul occurrentibus, fa­ secundario, maiorem solemnitaiem : ul De- ciendum de digniori seu solemniori (Tit. X, — 10 ί — n. 6). Rubrica quidem nihil dicit de trans­ latione semiduplicium ; sed breviter hic ani­ madvertendum, hac super re emendationem ultimam Rubricarum non fuisse ex omni parle perfectam. Namque de translatione duplicium dicunt, si transferri r a leant : de translatione autem semiduplu ium altum si­ lentium servant. Porro translatio, vel per accidens esse potest vel perpetua. Transla­ tio per accidens equidem sublata fuit per Decretum Nullo unquam, sed translatio per­ petua remansit ; et nihilominus Rubricae emendatae de hac plane silent. Itaque id quod comprobari amplius non potest impraesenli de duplicibus minoribus (Docloribus Ecclesiae exceptis) ac de semiduplicibus ad translationem quod allinet acci­ dentalem, optime adhuc comprobatur quod spectat translationem perpetuam. Quae per­ petua translatio afficit, tam festa duplicia minora, quam semiduplicia; el hoc suflicit ut distinctio nostra, seu ad duplicia mino­ ra seu ad semiduplicia applicari valeat, quod ad translationem attinet. 2. Nonnullae difficultates, a) Festum semiduplex non est solemne: ait enim Ca­ valerius: < Rilus semiduplex est ritus de­ pressus el humilis: quare festa non facit solemnia, et sic nec digna, in quibus eorum expiimalur dignitas » (Tom. II, cap. XXVII, η. VII). Reponimus, ibi Cavalerium non loquit de occurrentia, sed de repositione ; et docet, in semiduplici reponendo non esse attendendam solemnitalem seu dignita­ tem, quia haec attendenda esi lanium in fe­ stis, quae Rubrica recenset in Til. X, n. 7, vel XI, n. 2. Nihilominus idem auctor solemnilatem ac dignitatem in scmiduplicibus indubie admittit et ipse m occursu ; hanc enim sibi difficultatem obiicil, quam resol­ vit: « In occurrentia attenditur dignitas (ergo el solemnitas) eorumdem festorum , licet semiduplicium»: quidni igitur in... repo­ sitione? (loc. cil. η. VIII). Iam nunc oc­ currentia respicit poliorem officii pariem ; quomodo ergo hac de causa festa semiduRlicia non facerent ritum solemnem? Mii videtur, ita auctorem praefatum esse intelligendum, ul dicere voluerit, semiduplicem ntum non esse ita solemnem, uti alios proprios festorum, quae sopercitatis Titulis Rubrica enumerat. Quod profecto admittendum est; ritus enim semiduplex comparatus non solum cum praedictis festis solemmonbu*, sed eliam cum aliis rilus du­ plicis, sire maioris sive minoris, infimus est. At in casu nostro non huiusmodi compara- tio facienda est, sed festum semiduplex com­ parandus est cum alio semiduplici festo; el tunc, sicut supponimus alterum esse pri­ marium, alterum secundarium, habebimus in illo maiorem solemnitalem quam in isto, uti patet. b) Praeterea obiici potest cum eodem Cavalerio solemnitalem non dari de semi­ duplici in concurrentia; concur rentibus enim duobus scmiduplicibus, semper dividendas Vesperas Rubricae praedicant : palet ex Ti­ tulo XI, n. 4 el 6. Ergo praefata distinctio ad semiduplicia applicari non potest nec debet. Respondemus, in praefatis numeris non dari legem generalem, sed quosdam lanium enumerari casus, in quibus Vespe­ rae sunt dividendae, quando duo semiduplicia concurrunt. En Rubrica: « Semiduplici festo concurrente cum sequenti alio semiduplici, cum Dominica, vel cum die infra octavam, a capitulo fit de sequenti » (Tit. XI, n. 4). Alia eiusdem Tituli (n. 0) ait : « Die infra octavam concurrente cum sequenti Dominica, vel semiduplici, a ca­ pitulo fit de sequenti ». Ubi videre facile est, semiduplex praecedens concurrere cum sequenti Dominica; quid ergo fieri in casu debet, aul potest, nisi a Capitulo de eadem Dominica? Namque Dominica primarum psal­ mos Vesperarum non habet, adeo ut neces­ sitas exigat, usque ad Capitulum fieri de praecedenti, quod possidet. Quod si ibi agi­ tur eliam de semiduplici concurrente cum alio semiduplici, et Vesperarum divisio prae­ scribitur, parere admirationem non debet ; supponitur enim, uti generaliter evenit, non intercedere inter ulrumque discrimen. Idem dicendum de die infra octavam con­ currente cum semiduplici sequenti. Al si intercedat inter ulrumque semiduplex ali­ quod discrimen, putas ne esse idem agen­ dum? Videtur negandum. Namque impri­ mis notandum est, Rubricam supercilalam (Tit. XI, n. 4), postquam dixit, in Iribus casibus concurrenliae Vesperas esse divi­ dendas, addit eliam, nisi aliter signetur. Supponit ergo dicta Rubrica, casus alios dari, in quibus Vesperae dividendae non sunt. Secundo, si nl probetur Vesperas esse sem­ per dividendas in concurrentia semiduplicium, citantur a Cavalerio numeri 4 el (i Tituli XI, quare citatio omittitur num. ;j Tituli eiusdem? Hic enim contrarium Ru­ brica praedicat dicens : « Dominica concur­ rente cum sequenti festo semiduplici, et cum die infra octavam... omnia de Do­ minica cum commemoratione sequentis ». - 405 Quare? Profecto quia inter semiduplex San­ Celerum, etsi praefata discussio super ctorum, semiduplex de infra octavam el Rubricarum interpretatione omni non essel semiduplex Dominicale, hoc dignius est evidentia ei certitudine praedita; animad­ seu solemnius. Tertio, quid putas agen­ vertendum est, Rubricarum praescripta ad dum, si dies infra octavam cum die in­ normam Decreti Gen. super primariis el fra aliam octavam concurreret? Num ve­ sucundariis festis interpretanda esse, uti su­ sperae dividendae? Equidem affirmative re­ perius vidimus. Porro Decretum istud lo­ spondendum, si ulerque dies pari dignitate quitur de praelatione primarii cuiuscumque gauderet. Al pone diem infra octavam Imm. festi super alio secundario , tam in occur­ Deiparae concurrere cum die infra octavam rentia, quam in concurrentia: sed de hoc S. Ambrosii, uti Mediolani accidit, nonne postea. Vesperas integras semiduplex de infra octa­ Cavalerius autem eidem suo semper prin­ vam Deiparae vindicaret sibi, et sola alterius cipio innixus, videlicet defectui solemnilacommemoratio fieret? Audi Meratum: «In... lis in semiduplici cum alio semiduplici con­ labella Conçu rrenliae ad diem infra octavam, currente, uti videre esi in Tom. II, capi­ concurrentem cum die infra aliam octavam, tulo XVIII, Deer. XI, VI, 3, et XIII, co­ non assignatur numerus 6, ubi habetur lo­ natur ostendere panier, m casu semper tum de digniori, comm. de minus digno, sed esse dividendas Vesperas. Ratio est, inquit, littera O: non quia huiusmodi concursus quia Rubrica Inter festa loquitur lanium nunquam evenire possit, nam de facio di­ de duplici, haud vero de semiduplici. Al versae oclavae possunt eadem die occurre­ sodés, de quonam duplici, saltem impraere; sed cum hoc principaliter pertineat ad senti, in suo sensu, Rubrica loquitur? Non tabellam occurrentiae, ubi num. 7 statui­ profecto de duplici minori, sed de aliis tur officium de digniori, com. de minus duplicibus polioribus, nempe maiori, II el digno, ideoque in tali concursu Vesperae I classis. Etenim duplex minus Sanctis iu regulandae sunt ad instar occursus » (apud eiusmodi Rubrica recensitis non competit, Gavant, sect. Ill, cap. IX). Cura itaque in sed ad minus dnp. maius. Ergo aul falsum occursu duorum semiduplicium, seu Rubrica est quod ipse asserit de solemnitale quae seu labella Conçurrenliae nos doceant, fa­ inesl duplici minori, de quo hic Rubrica ne­ ciendum esse de digniori, cum sola de mi­ quit inlelligi : aut falsa est, quam praebet, nus digno commemoratione, idem palet agen­ Rubricae huius interpretatio. Dicendum po­ dum esse quando duo semiduplicia de in­ tius, Rubricas generalem exhibere legem, fra octavam inter se concurrunt. Haec ni­ cura agitur de duplici maiori, II aul I clas­ hilominus dicta sint, ut salvum principium sis: de duplici quoquo minori eamdem tra­ maneat, uti Meratus docel, cura celero duo dere generalem legem in num. 2. Tituli XI dies de infra octavam inter se concurrere in initio ; de semiduplici vero contentam vix inlelligatur. Datur ergo eliam iu semi- esse Rubricam assignare lanium particula­ duplicibiis aliqua dignitas, consequenter et res casus, ntpole frequenti ores, in quibus solemnitas contra Cavalerium, non solum lamen eadem servanda lex, sicut in dupli­ in occursu sed el in concursu eorumdem : cibus polioribus atque eliam minoribus. Nam­ quae non permittit, cum in iis comproba­ que Rubricae scmiduplicibus solemnitalem tur, ul Vesperae dividantur, sed exigit ut non denegant, uti in occursu, ita in conintegrae sint de digniori seu solemniori, el cursu; adeo ut si in quibusdam casibus con­ cursus, Vesperas dividendas praedicent, in sola fiat de minus digno commemoratio, id quoque implicite docel cl. De Herdidicens: quibusdam aliis casibus easdem uni semi­ « In paritate rilus et dignitatis, a capitulo duplici prae altero tribuant. Iam nunc, regulariter fit de sequenti emu coinme- si in primis semiduplicia concurrentia eius­ moraiione praecedentis. Hoc certum est, dem supponuntur solemnilalis, fas esi con­ si ulrumque officium sit semiduplex, vel cludere in alteris eadem diversae solemni­ lalis supponi. duplex minus etc. > (Pars 4, η. 305, Reg. 3). Gaelerum antiquius legitur Breviarium, Ergo ex adverso, si rilus sil idem, sed di­ gnitas sil diversa, aliter agendum esi, vi­ docens: « Festa dividuntur in simplicia et delicet, integrae agendae erunt Vesperae solemnia: solemnia sunt semiduplex, du­ de digniori seu solemniori, et com. de mi­ plex elc. ». Insuper iuxta praesentes Rubri­ nus digno. Consequenter falsum est, in con­ cas, semiduplicia non desunt, quae consue­ cursu duorum semiduplicium semper esso verunt in locis soleinniter celebrari (Til. II, Vesperas dividendas. 1η. I). Verba denique alterius Rubricae, - 106 uti alibi dictum est (n. 2, lilt, e), semi- cundaria festa non fuit applicata. Respon­ duplicis solemnitatem salis superqtie demon­ deri primo potest, id mirum non esse, quia strant: ut non intelligatur quare semidu- ex una parte distinctio huiusmodi salis ca­ plicia esse valeant solemniora in occursu, lendariorum ordinatoribus arridebat, ut festa talia esse desinant in concursu. eorum propria facilius celebrari possent: ex c) Opponi praeterea potest tabella concur­ altera vero parle in ea distinctione, in pro­ rendae, quae duobus seu duplicibus, seu prium commodum (ob devotionem quidem semiduplicibus concurrentibus, ponit Vespe­ in propria festa excusandum) facienda, salis ras dividendas, et non de digniori facien­ insistentes erant, quod aliqui auctores illi ad­ das. Ai reponendum, verum id esse, nil versabantur, et certa lex ex Sacro Rituum tamen ex eo sequi contra duplicis et semi- Tribunali iisdem favere non poterat. Hinc duplicis solemnitatem: ul, illa haud obstante, timentes ne lotum perderent, satius in­ Vesperae sint faciendae de digniori. Nam­ dicarunt festa recolere potiora, el de du­ que cum agitur de duplicibus maioribus, plicibus minoribus ac semiduplicibus apud et II aul I classis, quid docet labella? Vespe­ S. R. Congregationem nullam movere quae­ ras de digniori celebrandas. Ast pone duo stionem. Secundo, Decretum, nihil hisce festa eiusmodi inter se concurrentia eiusdem obstantibus, duplicibus saltem minoribus fa­ esse dignitatis, quid foret agendum? Responvens, ad dictam quod perlinet distinctio­ del Cavalerius: . . . . « Rubrica (idem de nem, alibi civilavimus; adeo ul, sallem pro tabella concurrenliae intelligas, concordat duplici minori res omnino nova dici non va­ enim cum Rubrica) designat nobis, quod leat. Tertio, fatendum nobis hanc distinctio­ etsi festa digniora ex recensitis a Rubrica nem non ita fuisse desideratam a calenda­ hiler fena, nunquam postponantur minus di­ riorum ordinatoribus, quatenus ad duplicia gnis, licet solemnioribus, secus vero si sint minora el semiduplicia applicatam; quia ma­ aequalis dignitatis, puta duo festa Apostolo­ ioris gravitatis festa, iamdiu evecta fuerunt sallem ad duplicis maioris ritum. Quarto de­ rum » (Tom. II, cap. XXVIII Decret. I). Namque duo festa aequalis dignitatis Vespe­ nique reponi potest, non esse attendendum ras dividunt, ul idem auctor loco praefato quod hucusque factum est, sed potius id concludit. Ergo labella in casu indicat, non quod fieri nunc debel post novissimum quod semper, sed quod ul plurimum agen­ Generale Decretum, de cuius iam inlellidum est. genlia nobis disserendum est. A pari : labella concurrenliae de du­ 3. Expenditur Decr. Gen. de primariis plicibus minoribus et semiduplicibus con­ el secundariis festis, a) Decretum istud sic currentibus inter se, non dat normam, quae se exprimit: « An festa secundaria Domini, semper, sed quae ut plurimum sequenda Beatae Mariae Virg., Angelorum, Ss. Apo­ est. At pone, ex duobus duplicibus mi­ slolorum, aliorumque Sanctorum, praefe­ noribus, vel ex duobus semiduplicibus in­ renda sint festis primariis eiusdem ritus el ter se concurrentibus, alterum esse altero classis, sed minoris personalis dignitatis, solemnius, nempe alterum primarium, al­ tam in occursu quam in concursu, el in eoterum secundarium, quid pariter erit agen­ ruindem repositione? » Responsio vero est : dum? Totum fiet de digniori el commemo­ « In volo R. 1’. D. Promoloris fidei, nimi­ ratio de minus digno: hoc est, ilerum dici­ rum: Festa primaria, nLpole solemniora, aliis, mus cum Merato, in tali concursu Vesperae secundariis m casu praeferenda esse etc. ». I>) Responsum, uti palet, affirmativum regulandae sunt ad instar occursus. Profe­ perfecte cohaeret petitioni, licet propositio cto, si tabella concurrenliae recte procedit in concursu plurium duplicium maiorum , in responsione inversa fuerit. Ergo conclu­ Il et I classis, quamvis Vesperae dividen­ dendum est, festa secundaria Domini, Dei­ dae quandoque sint, cum dicat nihilomi­ parae, Angelorum, Apostolorum, aliorum­ nus eas esse faciendas de digniori ; non in- que Sanctorum esse postponenda festis pri­ manis eiusdem ritus el classis etc. telligilur quare optime eadem non proce­ dat, si iu concursu duorum duplicium mi­ c) lam quaeritur : Ad quam personam norum aul seinidupliciiim liant Vesperae debeat perlinere festum aliquod, ul si secun­ de digniori, quamvis ea nolet easdem Ve­ darium fuerit, debeat primario cedere, quam­ vis illud ralione dignitatis personalis sil isto speras esse dividendas. d) Denique opponi quoque posset anti­ praestantius? Respondeo : Ad qnamcumque qua praxis, iuxta quam ad duplicia el sepersonam perlinere potest, seu ad quem­ luiduplicia distinctio inter primaria el se­ cumque Sanctum, sive sil Christus Sanctus Sanctorum, sive Deipara, sive Angelus, sive deo : Semper, quoties habeatur vel occur­ Apostolus, sive alius quicumque, cuius in­ sus, vel concursus, vel repositio. Namque stitutum fuerit festum lilurgicum. Halio pa­ Decretum explicite docet, primaria secun­ let ; quia ibi nominantur praecipui ex San­ dariis debere praeferri, tam in occursu ctis, el ultimo dicitur, aliorumque Sancto- quam in concursu cl in eorumdem reposi­ iuin(l); ergo nullus Sanctus excluditur, tione. Non admittitur ergo limes ullus in et ad quemcumque ex iis festum pertineat, lege, proindeque neque ab iis admittendus ius Sanctus habet, ul, si festo primario non est, qui legem exequuntur. Cumque in so­ lanium sed eliam secundario gaudeat, pri­ lis iribus casibus relatis praelatio inter plu­ marium secundario praeferatur. ra festa liiurgica locum habere valeat, pa­ Hic animadvertendum puto , Decretum lam sequitur, semper primaria festa, in pa­ de duobus festis, ex quibus unum prima­ ritate utique ritus el classis, esse praefe­ rium, aliud secundarium, seu eiusdem Do­ renda secundariis. mini, seu eiusdem Sancti, verba non facere. 4. Uni obiectioni satisfit. Quaestio, quae Sed nihil plane interest ; sive quia in eius- universos Lilurgicos et calendariorum ma­ modi casu nullus dubitavit unquam, festum xime ordinatores a duobus fere saeculis agi­ primarium secundario praevalere, sive quia tabat, respiciebat tantum festa duplicia I et Decretum, absque ulla distinctione quaecum­ II classis, ac maiora, non vero duplicia mi­ que festa primaria quibuscumque secunda­ nora ac semiduplicia, multo minus simpli­ riis opponit , statuens universaliter, illa cia. Summus Pontifex Leo Papa XIII, hanc esse semper istis superiora, ac praeferenda, volens resolutam controversiam, Votum ex in paritate quidem ritus el classis, quod oflicio commisit R. P. D. Augustino Caprara semper inlelligi debet. S. Fidei Promolori. Qui, elucubrato Voto, d) Quaeritur ulterius: Cuiusnam ritus Entis Patribus, aliisque S. R. Congregatio­ esse debeant festa, ut in primaria el secun­ nis Officialibus tradito, tandem aliquando daria distingui possint, el illa super istis quaestionem, approbante et confirmante praelationem habeant ? Respondeo : Cuius­ Summo Pontifice, iuxta Votum diremptam cumque ritus esse possunt, seu nempe du­ vidit : Votum autem eauidem praefatam quae­ plex 1 aul II classis, seu duplex maius aut stionem, uti per se patet, pto obiecto ha­ minus, seu semiduplex, seu simplex, de buit. Votum sequula est lex, quae per De­ quo lamen ultimo breviter sub fine dicemus cretum Generale promulgata fuit. Itaque aliquid. Ratio est, quia sicuti Decretum festa inter controversiam antiquam el Decretum inter el festa non distinguit, ita nec distin­ praesens maxima est relalio, sicut el inter guit inter ritum el ritum, sed festa prima­ Decretum el Votum, ex quo idem Decre­ ria quaecumque festis secundariis quibus­ tum derivavit. Atqui obiectum controversiae cumque eiusdetn ritus et classis opponit. fuere lanium duplicia I et II classis ac du­ Nunc autem duplex 1 classis est ritus, du­ plicia maiora; ergo el lex Decreti ad ista plex II classis est ritus, duplex maius est tantum festa extenditur, non vero ad reliqua ritus, duplex minus est ritus, uti ritus est ritus inferioris. Resp. Votum, ex quo lex Decreti deri­ eliam semiduplex, imo el simplex. Ergo cuiuscunique ritus sit festum, si de eo ha­ vavit, ni fallor, considerandum est voluti beantur duo festa, alterum primarium, se­ subsidium, quod legi efformandae inserviit. cundarium alterum, ius habet ut illud isti Resolutio antiquae controversiae mihi vide­ praeferatur. Ubi enim lex non distinguit, tur esse quasi obiectuin finale, seu finis le­ nec nos distinguere debemus; elverba eius­ gis. At censeo, neque subsidium, neque fi­ dem ritus et classis festa, cum generalis­ nem legis cadere sub eadem lege posse. sima sini, nullum ritum per se excludunt, Auctores enim lilurgici, calendariorum ordi­ natores, Lilurgiae professores, possunt qui­ sed omnes ei singulos complectuntur. e) Quaeritur denique : Quando, seu in dem, sed non tenentur agnoscere, vel le­ quibiisn.un rerum adiunctis dicta festa pri­ gis subsidia, vel fiuem legis. Quae cetenim maria praeferri debeant secundariis? Respon­ licet agnoscant, agere iuxta illa nequeunt, (t) Ti> aliorumque Smrtotvin milii videtur non posse significare alios tantum Sanctos, in Rubrica Inter festa designatos. Halio esi, quia decretum explicite nominat festa Domini, Beatae Mariae Virg-, Siujelorum, SS. iposloloriiDi, inde subiungii: aliorumque Sanctorum. tam vero praetor recensitas per­ sonas, Rubricas alias lanium duas nominal, videlicet S. losephum el S. loannom Baptistam ; ul proinde dictio aliorumque Sanctorum magis pateat, quam nominatio duorum tantum Sanctorum exigat. Sequitur ergo per dictionem aliorumque Sanctorum non esse intelligent!»* tantum S loseph et S. loantvm Ba­ ptistam, sed alios quoscumque Sanctos. - 108 — sed tenentur operari simpliciter iuxla le­ gem. Nihil enim in legibus observandum imponitur, nisi eadem lex. Legislator autem qui in lege subditis imponenda exigeret, ut hi in illa adimplenda, et ad subsidia intenderent, per quae iussa fuit, et ad linem quem habuit in illa promulganda, nimis rigidus esset, el nonnisi inobedientes inve­ niret. Hinc universi moralis scientiae periti docent, legem observandam esse prouti iacet, et ad nihil aliud quemque teneri. His positis, in lege Decreti non potest considerari Votum, perexcellens licet, Rmi Promotoris Fidei ; eoque magis, quia Emi Patres nos docent in lege Decreti, quaenam sit eiusdem Voti summa. Aiunt enim : « In Volo R. P. D. Promotoris Fidei, nimirum: Festa primaria, ulpole solemniora, aliis se­ cundariis in casu praeferenda esse tam in occursu etc. etc. ». At quaenam sint festa secundaria in casu, iam vidimus (V. num. 4 totum), videlicet festa secundaria quaecum­ que, el cuiuscumque ritus, quae in occursu, concursu, el repositione primariis eiusdem ritus, el classis postponi debent, quamvis haec sint minoris dignitatis. Sed neque potest considerari finis legis, seu antiquae controversiae resolutio. Nam, primo, ecquis scire valet, an Legislator con­ troversiam resolvens voluerit eam restrin­ gere vel ampliare, an libertatem agentium coarctare, vel relaxare? Secundo, vera et aequa controversiae resolutio in lege Decreti debet contineri, per hanc enim illa resol­ vitur. Adeo ul quivis esse certus possil, lunc se finem legis implere, cum ipsam le­ gem perfecte observat; quia ila se gerens, non potest quin iuxla mentem Legislatoris operetur. Consequenter ad Decretum sem­ per redeundum, quod legem constituit, haec autem lex uti iacel accipienda. Equidem si voluisset lex excludere festa, duplici maiori ritu inferiora, post verba « festa secundaria » addere facillime potuis­ set < si lamen duplicia saltem maiora sint » : quod cum non fecerit, sed dictionem ge­ neralissimam adhibuerit, dicendum est, nul­ lum voluisse ritum excludere. Vel melius, si festa duplicia minora el semiduplicia pri­ maria el secundaria, in ordine ad praela­ tionem, lex noluisset, loco dicendi < alio­ rumque Sanctorum * perfacile potuisset addere alios duos Sanctos, quos Rubric a recenset Til. XI, n. 2 ; tunc enim ritus duplex minus, semiduplex el simplex ex­ clusi mansissent, quia festa personarum, quas Rubrica recenset, ad minus duplicis maiora sunt, Sed non ita se lex expressit, imo de quibuscumque Sanctis verba fecit ; ergo, cum ex festis Sanctorum plu­ ra sint etiam duplicia minora el semidu­ plicia, concludendum est, nullum ex iis a lege fuisse exclusum ; expressit enim lex id quod voluit. Ex quibus omnibus mihi videtur infe­ rendum, legem Decreti ulterius progredi voluisse, quam antiquior controversia exi­ gebat ; ac proinde, si duplicia minora et se­ miduplicia impraesenti non amplius com­ prehensa in lege indicantur; non tantum explicare oportet ipsam Decreti legem, sed necesse est eam restringi el mulari, adeo ut id dicat, quod revera non dicit. Hoc autem nescio utrum conveniens sit: ceterum ipsum Sacrum Tribunal indicium feret. β. Aliquid manet dicendum de festis simplicibus, quae in primaria et secundaria distingui quidem possunt, sed in ordine ad praelationem prorsus est inutile, uti palet per se. Praeterea festa simplicia, ad lotum quod allinet officium vix obligant, cum illo­ rum die officium votivum fieri possil : duas Vesperas non habent, sed unum tantum, el generaliter persolam commemorationem re­ coluntur in solis primis Vesperis et Laudi­ bus, vel penitus omittuntur, ul frequenter accidit. Insuper festa propria locorum, uti Guyeliis ait, de simplicibus non extant (Lib. I, cap. XII, quaesi. H) ; et si aliqua darentur, de iure esi, ut fiant sallem semiduplicia, sicut idem auctor advertit. Horum ergo fe­ storum distinctio in primaria et secundaria, non solum inutilis, sed et superllua esset. SUFFRAGIUM 3S«L. SUPER DECRETO GENERAL! Anniversarii Dedicationis Ecclesiae. Quaestio perquirenda : « An Dedicatio Ecclesiae haberi debeat tamquam festum Do­ minii » tam gravis quam difficilis est ; nam Rubricae maiorem vel minorem dignitatem Festi Dedicationis Ecclesiae silentio praete­ reunt, el veteres Auctores eiusdem digni­ tatem perquam breviter perstringunt. « Ecclesiae Dedicatio inter festa propria primo loco recensetur, inquit Guyelus (Heorlologia Lib. I sect. 2 cap. 3), quia est vellit Natalis dies cuiuslibet Ecclesiae , ul ait S. Leo fScn». de Ifrzc/uib.J, adeoqueomnium festorum, quae ipsius Ecclesiae propria sunt, radix el origo primaria ». Dedicatio aulem — 409 Ecclesiae esi ipsamel Consecratio facta ab Episcopo solemni ritu , qui in Pontificali Romano praescribitur. Duplex itaque est Dedicationis Ecclesiae festum., unum quod semel tantum (it, eo scilicet die, quo ipsa Ecclesia dedicatur, et est proprius dies De­ dicationis; alterum vero, quod singulis qui­ busque deinceps annis recurrit, el hic dies dicitur Anniversarius Dedicationis, eodem plane modo, quo dies alicuius Sancti natalis ille dicitur, qui ab illius ex hac vita in coelum transitu censetur in Calendario. Usus templa divino cultui consecrandi festumque anni­ versarium celebrandi semper in Ecclesia exlilil el ab ipsa Synagoga derivat (Machab. Lib. I, cap. 4; Lib. II, cap. 44, v. 6-8; Evang. S. Ioann, cap. 40, v. 22). Iam ab Apostolorum lempore loca fuisse Deo de­ dicata, legimus in Breviario Romano die 9 Nov., quod etiam testatur S. Clemens Papa, Ep. 2 ad lacobum, fratrem Domini, elsi illa solemni ritu non consecrata erant, quem ritum S. Silvester Papa, reddita pace Ec­ clesiae, primus instituit. Marlene (tom. V. Anecdot.) profert vetustum Calendarium, quod exaratum pulal saeculo quarto, in quo ad diem 43 Maii adnolalur festum annuum: Dedicationis S. Mariae ad Martyres. In Sacramentario Leonino invenitur duplex An­ niversarium Dedicationis: prius post festum Paschae, scii. Basilicae cuiusdam in hono­ rem S. Petri, alterum ultima die Septem­ bris : Pridie Kalendas Octobris Natale Ba­ silicae S. Angeli in Salaria (ap. Morato­ rium tom. I Liturg. pag. 407). In Sacramonlario Gregoriano (apud eumdem Muta­ torium tom. II, ad 29 Sept. pag. 42S) adnotalur : Dedicatio Uasilicae S. Angeli Mi­ chaelis. S. Augustinus habet saltem quin­ que sermones : de Ecclesiae Dedicatione ; etiam apud S. Ioann. Chrysostomum inveni­ tur oralio in Encaeniis, Tempore Gregorii I Magni in Occidente ubique celebrabantur annui Natales Ecclesiarum dies, ul palet ex Epistola 74 ad Mellitum Episcopum (ap. Maurin. ed. tom. Il, lib. II, Ep. 70). Dies de­ nique anniversarius Dedicationis postea ex­ presse praescriptus est Canone Solemnitate 4 7 de Consecr. dist. 4. Hisce breviter suppositis quaestionem : .In Dedicatio Ecclesiae haberi debeat tanquam festum Domini f perscrutari liceat. In elaboranda hac quaestione tria consideranda sunt : a) qualilas b) linis el c) peculiare mysterium festi Dedicationis : quare istam claritatis causa in 1res paries subdividimus, scii. I. Estne habendum festum Dedicationis lanquam feslum Domini ratione qualitatis festi ? II. Poteslne considerari idem uti festum Domini ratione finis primarii? III. Quodnam esi peculiare mysterium festi Dedicationis? I. Quaestio. Estne habendum feslum Dedicationis lanquam festum Domini ratione qualitatis festi? 4. Ratione qualitatis fesla sunt diversa, iuxla dignitatem personarum el mysterio­ rum, quae celebrantur; unum est, in quo ipsemet Deus, seu ipsius attributa ex pro­ fesso laudantur, aut Christi Domini myste­ ria seu eius dicta factaque recoluntur; aliud est, in quo B. Μ. V. eiusque mysteria re­ coluntur, ac eius specialis intercessio apud Deum imploratur ; aliud e«t feslum de San­ ctis, in quo eorum laudes et gratiae a Deo ipsis datae praedicantur el ipsi Sancli in­ vocantur. (Confer Guyet. lib. I cap. 1 qu. 49). Quare triplex est genus festorum, quae Ecclesia celebrat, scii, festa a) Do­ mini δ) B. Mariae V. c) Angelorum ac San­ ctorum omnium et singulorum. Quod feslum Dedicationis allinet, certum est, neque esse feslum B. Mariae V. neque festum Sanctorum, ul modo dicetur, sed esse festum Domini. Nam cultus in Dedicatione directe dirigitur ad Deum, ul ad obieclum, quod colitur propter se ipsum i. e. propier excellentiam propriam, quam in se habet, non mediate, ul lit in festis Sancto­ rum. Deo ergo, absolute secundum sub­ stantiam et naturam considerato, omnes Ec­ clesiae dedicantur: cum enim Ecclesiarum exlructio ad cultum latriae pertineat, cul­ tus autem huiusmodi nonnisi Deo soli tri­ buatur, nulla est prorsus Ecclesia, quae Deo quoque non sit consecrata. «Non enim, inquit S. Augustinus lib. 8, de Civit. Dei cap. 27, Martyribus templa, sacerdotia, sa­ cra el sacrificia constituimus, quoniam non ipsi, sed Deus eorum est Deus >. Item in festo Anniversarii Dedicationis omnis cultus ad Deum extollitur; Ecclesia quidem con­ secrata non est capax honoris propter se ipsam, quia res inanimis est : si aulem ce­ lebratione festi Dedicationis Ecclesiae cul­ tus exhibetur, lotus fit propter Deum, qui in illa speciali modo habitare censetur, el cuius cultui specialiter illa deputata est. - no — atque ita omnis honor Ecclesiae datus per celebrationem festi Dedicationis, ipsi Deo semper ac principaliter dari videtur. Quod vero Ecclesiae Martyrum aliorum­ que Sanctorum nomine dedicantur, id eo sensu fieri intelligendum est, uti ait fiuyetns lib. I cap. 6 qu. 3, ul non Sanctis ipsis primario, sed Deo in memoriam ipso­ rum i. e. in gratiarum actionem pro gloria el beneficiis a Deo ipsis collalis, ul ibi Deus oreiur per eorum intercessionem, conse­ crentur. < Secundo honorat, scribit Suarez De Incarnat, p. I disp. B2 sect. 3, San­ ctos Ecclesia templis Deo dicatis; quam­ quam enim haec primario ad Deum refe­ rantur, cui in illis sacrificium offertur, et ul sic templa ac altaria dicantur ; secunda­ rio vero in memoriam aliquorum Sancto­ rum, vel ad eorum reliquias honorifice ser­ vandas instituta sunt, et ul sic vocari so­ ient Basilirae seu Memoriae Martyrum Cum autem tam m consecratione Ecclesiae quam in Anniversario Dedicationis eiusdem omnia directe el primario ad Deum refe­ ramur, ad Sanclos vero lanium mediale el secundario, cullus in feslo Dedicationis est lalreulicus, qui soli Deo competit, ideoque eliam festum Dedicationis festis Domini an­ numerandum est. 2. Ex Rubricis Breviarii solida argu­ menta pro feslo Dedicationis lamquam fe­ sto Domini erui nequeunt. Rubricae de qualitate huius festi omnino silent, el loci, in quibus de Dedicatione Ecclesiae sermo esi, inter se valde differunt. In Til. I n. 1 el Til. VII n. 1 festum Dedicationis im­ mediate post festa Domini affertur, el Pa­ trono vel Titulo Ecclesiae praefertur; e con­ tra in Til. IV n. 1, TH. VII n. 3, Tit. IX n. 3 el 4, ac in adnotalionibus ad tabellam Occurrenliae feslum Dedicationis Patrono vel Tilulari Ecclesiae poslponilur, dum in ordine Duplicium primae classis ante ta­ bellam Occurrenliae posito el m Catalogo novissimo festorum primariorum el secun­ dariorum feslum Dedicationis iterum Palrono vel Tilulari Ecclesiae praeponitur, ideoque ex Rubricis maior vel minor dignilas festi Dedicationis deduci nequii, eoque minus, idem esse feslum Domini. 3. Quamvis ex Rubricis ad qualitatem fesli Dedicationis colligi non possil, Summa Auctoritas in rebus lilurgicis, Sacra Rituum Congregatio decisionibus suis rem fecit cer­ tam. Ex his decretis comprobari potesi, eamdem S. Congregationem festum Dedi­ îHik dub 5 omissum cationis utpole feslum Domini semper con­ siderasse. Festum Dedicationis Ecclesiae propriae festis primariis omnino adnumerandum est, ul patet ex Catalogo novissimo festorum primariorum el secundariorum a S. R. C. die 22 Augusti 1893 num. 3810 publi­ cato; non perlinet quidem ad ordinem fe­ storum, quae ab universali Ecclesia solemnissime celebrantur et nunquem per se omittuntur, sed ad ordinem inferiorem, habet tamen praeferentiam super omnia alia festa non privilégiais, uti ex his deci­ sionibus S. R. C. elucet. Die 12 Septembris 1840 in Brugen. ad 5 (1) haec quaestio proposita est : « Iuxta decretum Emi D. Cardinalis Caprara die 21 lunii 1804 praescribitur, ut Anniversa­ rium Dedication, omnium Eccles, consecrata­ rum celebretur Dominica, quae subsequi­ tur diem oclavam festi Omnium Sanctorum: interdum ista die Dominica occurrit festum S. Martini vel S. Patroni el Titularis Eccle­ siae aul Patroni loci... petitur ergo, de quo­ nam in casu faciendum sil Officium? et si differendum sil Officium Dedicationis, utrum possil reponi in Dominicam sequentem?» Et S. R. C. respondit: « Ad B. Faciendum de Dedicatione in casu, el feslum Patroni trans­ ferendum iuxta Rubricas ». El die 7 Dec. 1844 in Mechlinien. II Dub. n. 2872 quaesitum est : ■■ Vi indulti pro re­ ductione festorum diei 9 Apr. 1802 Anniv. Dedicationis omnium Ecclesiarum celebra­ tur m Belgio in Dominica, quae Oclavam festivitatis omnium Sanctorum proxime se­ quitur, el quidem ritu duplici primae clas­ sis cum Octava iuxta Rubricas. Quaeritur, quomodo ordinari debeant Vesperae, quando festum Patroni principalis Ecclesiae vel loci ex. gr. S. Martini Episcopi, occurrit pridie vel postridie Anniversarii praedicti? an sci­ licet integrae persolvendae sint de feslo Dedicationis cum sola Commemoratione Pa­ troni, vel sint dimidiandae iuxta Decreta Sacr. Rituum Congregationis?» El eadem SacraCongregalio respondit: < Ad Dubium IL Integras esse persolvendas de Dedicatione iuxta alias decreta ». Ex praefatis decretis apparet, Dedica­ tionem Ecclesiae propriae esse feslum pri­ marium el praecedentiam habere super omnia festa non privilegiata ; el quamvis ex hisce decretis non directe probari pos­ 'd, it sium Dedicationis lamquam feslum Domini esse considerandum, sallem sequi- — 411 — lur, Dedicationem Ecclesiae in occurrentia gregationis constituunt, etiam Auctores re­ et in concurrentia festo Patroni praecede­ centiores in rebus lilurgicis versali docent ; re: ergo quasi ad festa Domini pertinere apud Auctores antiquos utique de festo De­ iuxla ordinem Rubricarum generalium Til. dicationis Ecclesiae lamquam festo Domini nihil invenitur, quia dignitatem eiusdem XI n. 2. Inter Festa. Habemus tamen inter novissimas deci­ non ex decretis S. Rituum Congregationis, siones S. Rit. Congregationis direcluin ar­ sed ex fine huius festi ducunt. Quare hoc gumentum, quod feslum Dedicationis Ec­ loco plures Auclores recentiores afferre clesiae tamquam feslum Domini consideran­ placeat. Bomstte Instil, liturg. tom. V dum sil : quod argumentum pluris aesti­ η. 5539 ex decretis S. R. C. directe derival, mari debet, quia in Decreto generali, a feslum Dedicationis Ecclesiae esse festum Summo Pontifice confirmato, expressis ver­ Domini. De Herdt tom. II n. 267 Regula 4 bis dicitur feslum Dedicationis Ecclesiae scribit : < S. R. C. declaravit, festa Nativi­ esse habendum tanquain feslum Domini. Si tatis S. loannis Baptistae, Ss. Apostolorum enim in S. Rituum Congregatione omnes Petri el Pauli, Assumptionis Β. Μ. V. el speciales decisiones cum summa prudentia Omniurn Sanctorum praeferenda esse feslo ac sapientia, permulta opera el delibera­ Dedicationis Ecclesiae iuxla ordinem tabel­ tione a viris doctrina exquisita el experien­ lae duplicium 1 classis, quia Dedicatio est tia maxima praeditis elaborantur; quod stu­ festum Domini lanium secundarium »; et dium, quae industria atque diligentia con­ Regula 8: < Si festa Dedicationis, Titularis sumitur in componendo decreto generali, Ecclesiae el Patroni loci occurrant, prae­ ne minimum quidem in dubium vocari pos­ fertur feslum Dedicationis.... quia Dedica­ sit. Hoc Decretum invenitur n. 3511 et tio est feslum Domini ». Aloisius de Carpo, est huius tenoris: « Ex minus recta inter­ postquam plura décréta S. R. C. attulerit, pretatione Decretorum S. Rituum Congre­ quae de Dedicatione Ecclesiae ulpote festo gationis, quibus declaratum fuerat dici posse Domini disserunt, in Kalendario perpetuo Missam de Requie, praesente Cadavere, die­ cap. II n. 10 concludit: < Quum festum bus ritus duplicis primae classis, licet non Dedicationis Ecclesiae ex superius dictis in­ festivis de praecepto, excepto feslo Titularis; ter festa Domini recenseatur! eius quoque facium esi, ul nonnullis in Ecclesiis usus Octava, quae non est nisi eiusdem Festi ex­ invaluerit eiusmodi Missas canendi in so- tensio, ad classem eamdetn spectat ». Idem lemnitale Anniversarii propriae Dedicationis, docet Auctor modo laudatus in Bibliotheca lilurgica p. 1 n. 300 el 301. Hanc senten­ quod utpote festum Domini, ac prae Tilulari maiori dignitatis honore pollens, vi de­ tiam etiam Patrono Lezioni di Sacra lilur­ cretorum nunquam ipsi postponendum est. gica loin. I n. 148 et Wapelhorst Compen­ Quocirca eadem Sacra Rituum Congregatio dium Sacrae Lilurgiae § 246 n. 3, tenent, ad omnem ambiguitatem tollendam, op­ dicentes festum Dedicationis Ecclesiae esse portunum e re esse duxit declarare, quem­ feslum Domini. Ephemerides liturgicae exi­ admodum per praesens Decretum declarat mie redactae scribunt in vol. V pag. 202. el praescribit : Nullibi licere in Anniversa­ < Feslum Dedicationis omnibus festis primi rio Dedicationis Ecclesiae propriae Missam ordinis cedit, reliquis seu secundi seu tertii de Requie, ne praesenti quidem Cadavere ordinis praevalet. Primis cedit, quia sole­ decantare, quemadmodum in 1’alriarchali mniora sunl aique in universa Ecclesia ce­ Basilica Lateranensi aliisque praeslanlion- lebrantur: reliquis praevalet, quia polioris bus Urbis Ecclesiis semper cautum fuit. est dignitati , utpole ad Dominum pertinens. Exceptio nihilominus exlal pro festo Atque ita declaravit ac servari mandavit. Die 11 Martii 1882. Facta autem per in- Ss. Cordis lesu, cui solum praeferenda De­ frascriplum Secretarium Ssiho Dno N. Leo­ dicatio est, si cum feriatione haec celebre­ ni XH1 relatione, Sanctitas Sua Decretum tur »; el in vol. II pag. 879 eaedem ES. Congregationis approbavit el confirmavit phemerides dicunt: Dedicatio feslum Do­ mini est; in ea enim cultus directe ad die 10 eodem mense el anno ». Ex hisce ergo decretis S. Rituum Con­ Deum extollitur, non mediale, ut accidit gregationis certissime concludi debet, eam- in festis Sanctorum. dem S. Congregationem feslum Dedicatio­ Recentiores ergo Rubricislae fere com­ nis Ecclesiae tamquam feslum Domini sem­ muniter autumant, feslum Dedicationis Ec­ per considerasse. clesiae esse considerandum tanquain feslum 4. Quod autem decreta S. Rituum Con- Domini. — 412 — S. Multa argumenta eliam libri lilurgici pro praefata quaestione, an Dedicatio­ nis Ecclesiae festum sil habendum tanquam festum Domini, afferunt. Si Missae teno­ rem in Dedicatione vel Anniversario eius­ dem in Miisali consideremus, lotam Mis■>am ad Deum dirigi, Sanctorum vero omnino non fieri mentionem, videmus, lam Introi­ tus loquitur de Domo Dei, cui debetur omnis reverentia : « Terribilis est locus iste: hic domus Dei est et porta coeli: el vocabitur aula Dei ». Quare templum dici­ tur locus terribilis? quare aula Dei? Quia, ut in Graduait respondetur < locus iste a Deo factus est, inaestimabile sacramentum, irreprehensibilis est », quia ibi Rex coelorum, « cui adstal Angelorum chorus » (Graduate) tabernaculum suum constituit, el < templum potentia suae inhabitationis illustrat » (Orat, in ipsa Dedic.), quia est < Dominus m cir­ cuitu populi sui, ex hoc nunc et usque in saeculum » (Tract.), el hic locus Deo dedi­ catus est: < quem nomini luo indigni dedi­ cavimus» (Poslcomm. in ipsa Dedic.); ideoque ipse Dominus de templo dicit: « Do­ mus mea, domus orationis vocabitur » (Com­ munio). Similiter in Breviario totum Officium ad Dominum spectat. Sic in Antiphona ad Magnificat in I Vesperis dicitur: < Sanclificavil Dominus tabernaculum suum : quia haec est domus Dei, in qua invocabitur no­ men eius, de quo scriptum est: El erit no­ men meum ibi, dicit Dominus ». Et in ea­ dem Antiphona in (I Vesperis legimus: «O quam metuendus est locus iste : vere non esi hic aliud nisi domus Dei el porta coeli ». Ei ilerum in 2 Antiphona 111 Nocturni di­ citur : « Templum Domini sanctum est, Dei structura est, Dei aedificatio est ». Omnia Responsoria, Anliphonae, Versus el Hymni ac Oratio aul ad Deum diriguntur aut de Domino iraclant, et quamvis praefati loci proxime terminentur ad domum Dei, ut ad obieclum, quod esi velui materia, circa quam versatur celebratio fesli Dedicationis Ecclesiae, aliingunl tamen Deum, ul ratio­ nem colendi templum ipsum. hem si iuxta Pontificale Romanum loi sacras Caeremonias atque preces, orationes, ablutiones el unctiones, quae in Dedicatione Ecclesiae adhibentur, reputemus, inveni­ mus omina directe ad Deum spectare, el si de Sanctis sermo est, semper secundario modo fieri. Quod elucet, quando in Litaniis omnium Sanctorum Episcopus ecclesiam el altare consecrat verbis: < Ul ecclesiam el T altare hoc ad honorem tuum el nomen Sancti N. consecranda benedicere, sanctifi­ care el consecrare digneris ». Si itaque in Missali el Breviario omnes preces et orationes in Anniversario Dedica­ tionis Ecclesiae dicendae omnino et directe ad Deum referuntur, Sanctorum vero nulla mentio (il, el si in ipsa Dedicatione Eccle­ siae lotus cultus iuxta Pontificale ad Deum extollitur et quidem primario, Sancti aulem recolantur lanium secundario; quis dubi­ tare poterit, festum Dedicationis Ecclesiae esse festum Domini ? Quoad qualitatem argumentis rationis, decretorum S. Rituum Congregationis, Au­ ctorum el librorum liturgicorum compro­ bavimus, festum Dedicationis Ecclesiae esse festum Domini; quaerendum tamen est, an etiam ratione finis primarii praefatum fe­ stum tanquam festum Domini consideran­ dum sil. II. Quaestio. Poteslne considerari festum Dedicationis Ecclesiae tanquam festum Domini ratione finis primarii? « Festorum finis primarius est, scribit Bellarminus (De cultu Sanctorum lib. Ill cap. 10), agnoscere Dei beneficia, propter quae festa singula instituta sunt ». Quoad hunc finem primarium antiquiores Aucto­ res plerumque considerant festum Dedica­ tionis Ecclesiae, auctoritatem Divi Thomae in loannem cap. 10 Led. 5 proferentes; ex qua ratione festum Dedicationis praefe­ runt festo Patroni loci, sed non festo As­ sumptionis B. Μ. V. el Omnium Sanclorum. Sic scribit Gavanlus tom. 11 secl. 3 cap. 8 n. 7 ; ubi de Oclava Dedicationis tractat: « Oclava Dedicationis Ecclesiae erit dignior, quam Oclava Patroni loci, et ea­ dem ralione dignior erit Oclava Asssumplionis B. Μ. V. quam Oclava Dedicationis, quia maiora beneficia conlulii Dens uni Deipa­ rae in eius Assumptione quam contulerit toti militanti Ecclesiae, cum praesertim Theologi doceant collective in Deipara Virgine esse gratiae el gloriae dona, quae Angelis el hominibus singillalim distributa fuerunt. Confirmatur ex Rubricis Breviarii de duplicibus n. 1, ubi prius recensetur Dedicabo propriae Ecclesiae quam Patro­ nus loci, el III. de Oct., ubi prius nomina­ tur Dedicationis Octava, quam principalis — 413 — Palroni, veluli dignior cl nobilior celeris duplici 1 classis recolantur. Idem observan­ paribus ». Conf. I. c. seel. 8 cap. 5 n. 2. dum est, si Patroni feslum sit dignius ex eo Idem ilocel Cavalieri torn. I cap, 4. decr. quod soleat celebrari pompa solemniori : 22 n. 12 el 13, el decr. n. 13, 19 ar decr. 16, tunc enim Oclava eiusdem erit dignior. Porro n. 29. Gnyelus Heorlol. lib. IV cap. 6 Oclava est accessorium festi, et accessorium qu. 5 autem scribit < nullam pariter Octa­ sequitur naturam sui principalis ». Vid. Ca­ vam eliam Dedicationis esse praeferendam valieri tom. I m decr. 16, num. 28, 29 et 37; Octavae Omnium Sanctorum, quia Sancti el Meratum tom. II sect. 3, cap. 8, η. 12 omnes simul sumpti et praestant singulis seor- el 13. Tetamus hoc loco immerito repre­ sim el sunt ipsi mei iota Ecclesia non iam hendit Gavantum, quia ex eiusdem senten­ militans sed triumphans >, el addit ad confir­ tia sequeretur, nullius alterius festi B. Ma­ mandam hanc sententiam hoc argumentum: riae V. Octavam esse digniorem quam De­ < Illius festi Octavam cuicumque alteri prae­ dicationis Ecclesiae. Gavantus, utique ex ferendam esse, cuius festum alteri cuicum­ fine primario rationem affert, quod feslum que fesio praefertur; cum aulem feslum Assumptionis B. Μ. V. dignius sit quam Dedi­ Omnium Sanctorum praeferatur fesio cuius­ cationis Ecclesiae ; quoad alia festa Beatae libet Patroni el Dedicationis, hinc sequitur M. Virginis autem considerat festum Dedica­ eliam eius Octavam praeferri debere; nam tionis uti feslum dignius, ergo uti festum Do­ accessorium sequitur nataram principalis. mini, quod reapse verum est. Cum enim S. Praeterea in praedicto fesio Omnium San­ R. C. festum Dedicationis festis Domini annu­ ctorum praecipuum locum oblinet ipsamel meret, el Octava nil aliud sil nisi prorogatio B. Dei Genitrix Maria, ul palel ex Marly ro- festi, Octava ad eumdem ordinem el clas­ logio, in quo annuntiatur hoc feslum: « Fe­ sem perlinet; proplerea Octava Dedicationis stivitas Omnium Sanctorum, quam in ho­ Ecclesiae propriae uti festi Domini in oc­ norem B. Dei Genitricis Mariae et Ss. Marty­ cursu praefertur Octavis B. Μ. V. et San­ rum Bonifacius IV dedicato templo Pan­ ctorum, et cedit tantum Octavis primariis theon celebrem et generalem instituit agi Domini. El si Tetamus insuper dicit, Octa­ quotannis in Urbe Roma ». Sed Tetamus vam Dedicationis non esse praeferendam (Appendix ad Diar. lilurg.-lheol. cap. IV, Octavis Nativitatis S. loannis Bapl., Ss. Ap. do Dedic. Eccl. num. 38) cum Gavanlo non Petri el Pauli el Omnium Sanctorum, idem consentit quoad praefatam exemptionem non provenit ex eo, quod haec fesla sint festi Assumptionis, si illius Octava occurrat ohiectice digniora quam feslum Dedicatio­ in Oclava Dedicationis Ecclesiae, quia ma­ nis, sed lautum ex Rubricarum lege et pri­ iora beneficia contulit Deus uni Deiparae in vilegio. Sed audiamus ipsum Divum Thomam, cius Assumptione, quam contulerit toti mi­ litanti Ecclesiae. < Verum, scribit Auctor quem Auctores allegant. Sanctus Doctor in supralaudalus, ex hac ratione sequi videtur, Ioann, cap. 10 Led. 5 scribil: « Quando nullius alterius festi eiusdem B. Μ. V. Octa­ de novo aliquam Ecclesiam divino cultui vam esse digniorem prae Oclava Dedicatio­ dedicavimus, agitur festum consecrationis enis Ecclesiae. Item si Oclava Dedicationis iusdem, el eadem die singulis annis in me­ esset dignior quam Oclava Patroni loci vel moriam ipsius. Ad sciendam aulem ratio­ Tituli Ecclesiae ex eo, quod in ea reco­ nem festi consecrationis el causam, notan­ lantur beneficia a Deo collala Ecclesiae suae dum est, quod omnia fesla celebrantur in universae, quae superant beneficia cuivis Ecclesia in commemorationem divinorum beneficiorum....... Recolimus aulem divina Sancto donata, sequeretur nullius Sancti octavam esse digniorem prae Dedicationis beneficii nobis exhibita tripliciter. Quan­ doque quidem ut exhibita nobis in capite Octava. Sed contra est: dantur enim et aliae Sanctorum Octavae digniores iuxta ru­ nostro Domino lesu Christo. El sic cele­ bricarum sensum et legem atque decreta bramus festum Nativitatis el Resurrectionis S. 11. C., digniores, inquam, prae Dedica­ el huiusmodi. Quandoque ul exhibita no­ tione Ecclesiae in occursu. El quidem in bis in membris nostris scilicet in Sanctis, Ecclesia universali sunt Octavae Nativitatis qui sunt membra Ecclesiae El sic celeS. loannis Baptistae, festi principalis Ss. Apo­ liramus fesla Ss. Petri el Pauli el aliorum stolorum Petri el Pauli ac festivitatis Omnium Sanctorum. Quandoque autem prout sunt Sanctorum·in ecclesiis autem particularibus exhibita toti Ecclesiae, puta in ministerio Octavae festorum Domini, B. Mariae V., sacramentorum el in aliis communiter Ec­ Ss. Angelorum el Apostolorum, ubi sub ritu clesiae collatis. Et quia domus materialis — 414 — est quasi signum collectionis Ecclesiae fi­ delium, ideo in memoriam ipsorum bene­ ficiorum festum Dedicationis Ecclesiae ce­ lebramus. Quod quidem festum maius est, quam festum alicuius Sancti: sicut el beneficia toti Ecclesiae collala, quorum memoriam agimus, excedunt beneficium collatum ali­ cui Sancto, quod in eius festo recolitur». Bene notandum est, hoc loco Doctorem Angelicum solum finem primarium festo­ rum in genero respicere, nec facere men­ tionem festorum B. Mariae Virginis, quae gratiae el meritorum dignitate omnes An­ gelicos choros Sanctosque supereminet, el ab Ecclesia cultu hyperduliae honoratur ; ideoque eiusdem B. Μ. V. festa ad pecu­ liarem el alliorem ordinem perlinent quam festa Sanctorum. Iuxta S. Thomam ergo festum Dedicationis, si finem primarium spe­ ctes, maius est, quam festum alicuius San­ cti, quia beneficia toli Ecclesiae collala ex­ cedunt beneficium alicui Sancto collatum, et ideo perlinent ad ordinem superiorem quam festa Sanctorum. Sed inquirendum est, annon etiam hac ratione primarii finis festum Dedicationis Ecclesiae tamquam fe­ stum Domini habendum sit. Apostolus (I. Corinth. 12, 27) comparat Ecclesiam cum corpore; corpus autem cogitari nequii sine capite ; sed caput Ecclesiae est Christus (Ephes. 8, 23): « Ipse est, dicit idem Apo­ stolus (Coloss. 1, 18), caput corporis Ec­ clesiae, qui est principium, primogenitus ex mortuis; ul sil in omnibus primatum te­ nens ». Hem Ecclesia tanquam corpus est complementum Christi tanquam capitis; ca­ put enim corpore completur el perficitur; licet enim Christus in se plenissimus sil el perfectissimus, tamen mancum se el quasi membris mutilum caput esse putat, nisi habeat Ecclesiam instar corporis sibi adiunctam ; hinc Christus aliquando vocatur lota Ecclesia I. Corinth. 12, 12. Si igitur S. Thomas quoad festum De­ dicationi* Ecclesiae de beneficiis loti Ec­ clesiae collalis loquitur, utrumque respicere debemus, Christum el Ecclesiam. Cum au­ tem de capite scii, de Christo, qui unctus fuit Spiritu Sancio prae consortibus suis (Ps. 44) el in quo ipso abscondita est vita el gloria Sanctorum (Coloss. 3), omnia be­ neficia ad singula membra defluant, el cum m festo Dedicationis memoriam beneficiorum toti Ecclesiae collatorum recolamus, ante omnia beneficiorum Christo tributorum et a Christo acceptorum memores esse debemus. Festum ergo Dedicationis est secundum fi­ nem primarium festum tam capitis quam membrorum ; el cum caput praecipuum corporis membrum sit, imo corpus sine ca­ pite vivere non possit, etiam caput, scili­ cet Christum, in celebrando Dedicationis Ecclesiae magis quam membra recolimus. Ideo festum Dedicationis Ecclesiae etiam quoad finem primarium tanquam festum Domini considerandum est. 111. Quaestio. Quodnam est peculiare mysterium festi Dedicationis? Ex supradiclis festum Dedicationis Eccle­ siae absque dubia festis Domini adnumerandum est; sed quodcumque festum Domini habet peculiare mysterium, cuius ralione institutum est, v. gr. feslura Nativitatis, Re­ surrectionis, Ascensionis, S. Crucis, Pretio­ sissimi Sanguinis, Sacr. Cordis lesu etc. In­ quirendum ilaque est, utrum festum Dedica­ tionis tantum generalem relationem ad Deum habeat, an etiam pro boc festo peculiare mysterium inveniri possit, cuius causa insti­ tutum sit. Gardellini in hoc festo peculiare mysterium non agnoscit, scribens in qua­ dam adnolalione suae Decretorum collectio­ nis: < Festum Dedicationis, non ullum respicit peculiare mysterium, sed generalem re­ lationem habet ad Deum, cui dedicatur ad divina mysteria celebranda; sed huiusmodi ratio communis est etiam festis Sanctorum, quae licet instituta sint ad caelicolas hono­ randos, principaliter tamen ad Deum diri­ guntur ». Non est negandum, hoc festum, si summatim el quasi obiter consideratur, tantum generalem relationem ad Deum ha­ bere; si vero istud accuratius perscrutemur, invenimus Ecclesiae Dedicationem, lota quanta sil, quanlumqiie sonel eius oflicium, expressionem el quasi quandam delineatio­ nem futurae glorificationis Ecclesiae esse; el quidem hoc feslo Dedicationis nobis demon­ stratur mystica desponsatio coelestis Sponsi cum Sponsa. Christi cum Ecclesia. Quod peculiare mysterium significatur tam in Officio et Missa, quam in ritu Dedicationis ipsius Ecclesiae. Si Oflicium Dedicationis perlustremus, iam in Capitulo ad Vesperas Sponsa nobis apparet, quomodo omni or­ natu virtutum spiritualium parata de coe­ lis dcscendal ad nuptiarum solemnia cele­ branda. * Vidi civitatem sanctam Jerusalem novam descendentem de coelo a Deo, pa­ ratam sicut sponsam ornatam viru suo ». Ista — 415 civitas sancta est ipsa Ecclesia, quae, uti interpretes S. Scripturarum dicunt, proprie vocatur sponsa el uxor Christi (Apoc. 21,9), ei de cuius pulchritudine Sponsus Christus m Canticis Canticorum (cap. 3) loquitur: < Quam pulchra es amica mea, quam pul­ chra es ». Sponsa ipsa autem in coelo tam ornata el Sponso coniuncla esi, uti in Hyinno immediate sequenii A'esperarum canlalur : Coelestis Urbs lerusalem Beata pacis visio, Quae celsa de viventibus Saxis ad astra tolleris, Sponsaeque ritu cingeris Mille Angelorum millibus ». 0 sorte nupta prospera Dotata Patris gloria, Respersa sponsi gratia Regina formosissima, Christo iugata Principi Coeli corusca civitas ». item haec mystica desponsatio Christi cum Ecclesia significatur in Invitatorio : « Domum Dei decet sanctitudo : Sponsum eius Christum adoremus in ea ». Sponsus autem celebrat festum despon­ sationis Sponsae suae maxima solemnitaie el laetitia; quare ad istud coelum el ter­ ram invitat : « Tollite portas principes ve­ stras, et elevamini portae aeternales », di­ citur in Antiphona prima Nocturni primi ; el in Hymno Laudum canimus : Allo ex Olympi vertice Summi Parentis Filius, Ceu monte desectus lapis Terras in imas decidens, Domus supernae et infimae Uirumqne iunxit angulum ». Sed illa sedes coelitum Semper resultat laudibus, Deumqne Trinum el Unicum lugi canore praedicat, Illi canentes iungimur .Almae Sionis aemuli ». Hanc imysticam desponsationem Missa in festo Dedicationis videtur significare ; nam in Epistola invenimus sponsam paratam, in Evangelio Sponsum Christum, qui loquitur: « Hodie in domo tua oportet me manere», < hodie salus domui huic facta est». Haec cogitatio etiam in Dedicatione ipsa Ecclesiae nobis occurrit, quando sequens antiphona cantatur : « Haec est lerusalem, civitas illa magna, ornata tamquam Sponsa Agni, Alleluia ». Ad hoc peculiare mysterium etiam S. Ber­ nardus in Sermone V de Dedicatione Ec­ clesiae videtur alludere, si dicit: < Eliam hodie fiatres solemnilalem agimus et prae­ claram. Atque id quidem facile dixerim : sed si pergitis quaerere, cuius Sancti, illud forte iam non ita. Quoties enim Apostoli seu Martyris vel Confessoris alicuius me­ moria celebralur, haud difficile est dicere cuius, utputa S. Petri, aut Stephani glorio­ si, aut S. P. N, Benedicti vel alicuius cete­ rorum magnorum principum magnae curiae coeli. Nunc vero nullius eorum solemnitas agitur: agitur tamen nonnulla solemnitas. Nec modo nounulla, sed non parva. Et si iam vultis audire, festivitas est domus Do­ mini , templi Dei, civitatis regis aeterni, sponsae Christi ». Desponsatio ilaque mystica Christi cum Ecclesia videtur esse peculiare mysterium festi Dedicationis Ecclesiae. Nam Ecclesia materialis designat Ecclesiam spiritualem, quam Christus sibi desponsavit, suo pre­ tioso sanguine purificavit el virtutibus ex­ ornavit; altare vero significat Christum, uti in Breviario Homano in festo Dedicationis Basilicae SS. Salvatoris (die 9 Nov.) legi­ mus : « Altare chrismate delibutum Domini nostri lesu Christi, qui altare, hostia et sa­ cerdos noster est, figuram exprimit », el ulrinnque, Ecclesia scii, el altare, in De­ dicatione Ecclesiae benedicitur, sanctifica­ tur et consecratur ac quasi in unum hoc modo coniungitur. Sed hoc peculiare mysterium non so­ lum ad universam Ecclesiam, quae est omnium congregatio fidelium, sed etiam ad cuiuslibet iusti animam referri potest, quae est templum Dei vivi et habitatio Spiritus Sancti ex Apostolo I Corinth. 3, 6 ; el in ex­ trema et plenissima Dedicatione Christo coniungitur, ul Durandus in National· divin. Oflic. lib. 7 cap. 48 n. 3 indicat: < Haec festivitas (scii. Dedicationis Ecclesiae) spe­ cialiter significat aeternam dedicationem, in qua Ecclesia illa, seu anima sancta ita Deo dedicabitur i. e. copulabitur, ut non possit ad alios usus transferri, quod erit in oclava resurrectionis ». Ad eamdem sententiam etiam S. Thomas se inclinat, p. 3 qu. 89 ari. 3 ad 4 scribens: < Quia consecratio Al­ taris repraesentat sanctitatem Christi, con- — 116 — secralio vero domus sanctitatem totius Écclesiae, ideo convenientius recolitur cum san­ ctitate et solemnilale consecratio Ecclesiae vel Altaris quam aliorum, quae consecran­ tur. Propier quod etiam octo diebus solemnitas Dedicationis agitur ad significandam beatam resurrectionem Christi el membro­ rum Ecclesiae ». Quare Christus Sponsam suam i. e. animam iusti in hac vita multi­ formi sua gratia decorat; Sponsa e contra debet animam suam disponere el aptare, ul m extrema Dedicatione digna sil despon­ sationis aeternae. Ideoque S. Augustinus serm. 252 de Temp, monet omnes Sponsas Christi, ul in festo Dedicationis secum in animo considerent, quod templum mate­ riale significet in eis templum Dei vivi, el ipsi ita vivant, ul ab aeterno illo el coe­ lesti convivio nuptiali excommunicari ti­ mere non debeant: < Quotiescumque, fra­ tres carissimi, altaris vel templi festivita­ tem colimus, si fideliter ac diligenter at­ tendimus, elsancte ac iusle vivimus, quidquid in templis manufaclis agitur, totum in nobis spiritali aedificatione completur. Non enim mentitus est ille, qui dixit : Tempium enim Dei sanctum est, quod estis vos; el iterum : Nescitis, quia corpora vestra templum sunl Spiritus Sancti, qui in vobis esi? El ideo, fratres carissimi, quia nullis praecedentibus meritis per gratiam Dei meruimus fieri tem­ plum Dei, quantum possumus cum ipsius adiutono laboremus, ne Dominus noster in templo suo, huc est, in nobis ipsis inveniat quod oculus suae maiestalis offendat. Sed habitaculum cordis nostri evacuetur vitiis, el virtutibus repleatur : claudatur diabolo, el aperiatur Christo: el ita laboremus, ut nobis bonorum operum clavibus ianuam re­ gni coelestis aperire possimus ». El in serm. 256 de Temp, dicil : < Quod hic factum corporaliter videmus in parietibus, spirita­ liter fiat in mentibus: el quod hic perfe­ ctum cernimus m lapidibus el lignis, hoc aedificante gratia Dei perficiatur m corpo­ ribus vestris ». Eandem cogitationem tra­ ctat S Bernardus in Serm. I de Dedic. el ex ritibus consecrationis materialis templi deducit, quid tam Deus iu anima iusti ope­ rari, quam anima ipsa facere debeal, ul di­ gna sil sponsa Christi. Ex dictis concludere liceat, festum De­ dicationi' non solum generalem relationem ad Deum habere, sed etiam peculiare my­ sterium sed. mysticam desponsationem Cht tsu cum Ecclesia sive cum animi iusti. Ad quae, < non solum in regnis Hispaniae el Porln- vel < iuxla piam el laudabilem consuetu­ « galliae, sed etiam in quibuscumqne aliis dinem », vel « pro consuetudine ecclesia­ « regnis el locis per lotum Christianum rum » etc. Paulus V. utique m fine ; < in quo reconpencras functiones et in eorum fine, necnon dum sit SS. Sacramentum » ; « ubi est re­ cum pyxide post ministratam synaxim. positum Sacramentum»; qnando aulem Consuetudines supradictae iu Hispania SS. Sacramentum tantum repositum est in sunt antiquissimae, non solum immemora­ tabernaculo, imagines omnino removeri non biles, el apud fideles extraordinariam de­ debent ; praeterea Caeremoniale Episcopo­ votionem excitant ; uti ex Rescriptis ad rum hanc repositionem minime considerat Eminenlissimum Praefectum S. R. C. patet. uti sol omnissimam expositionem, quia ad Iam Urbanus II, leste Roderico (lib. VI, de altare repositionis tantum sex candelabra et reb. llispan. cap. 26), istas consuetudines totidem cereos praescribit. Sed si Romae abolere voluit, sed non potuit ob seditio­ hac die SS. Sacramentum in tabernaculo nem, quam populus excitavit (ap. Ephem. reconditum cum multis luminibus ad fide­ lilurg. vol. 1, pag. 233). Novissimum vero lium adorationem repraesentatur, haec con­ decretum S. R. C., supra allatum, finem ab suetudo ex repositione non facit expositio­ eadem S. Congregatione propositum in Hi­ nem; el illae ecclesiae cathédrales certissime spania non esse assecutum, ex Rescriptis non sunt vituperandae, quae hac die iuxla ad eamdem S. Congregationem palet, in qui­ Caeremonialis praescriptum ad altare re­ bus petitur, ut hic antiquus usus conti­ positionis tantum sex cereos accendunt , nuare possit. Episcopi nesciunt quomodo uti fere communiter in Germania fit. So­ se expediant ex hoc praescripto; nam par- lummodo ex Memoriali Rituum, quod la­ tim obedienliam S. Sedi Apostohcae debi­ men pro ecclesiis solum minoribus parotam praestare volunt, partira bene sciunt, chia Ii bus praescriptum esl, in quibus Caese antiquissimam el immemorabilem con­ remoniae maioris Hebdomadae solemniler suetudinem eliminare non posse absque gra­ fieri non possum, erui potest banc repovi incommodo, rumore el scandalo populi; sitionem esse aequiparandam expositioni quare eiusmodi decreta in suis Dioecesibus SS. Sacramenti, quia istud reliquias el ima­ non evulgant, ut graviora damna a populo gines m cappella SS. Sacramenti prohibet; avertant. Quanam ratione alias fieri potuit, sed etiam hic liber non loquitur de vera ul tam multae Dioeceses hanc consuetudi­ expositione. nem in praesenti adhuc sequerentur? Cum autem Memoriale Rituum imagi­ Sed inquiramus, an haec consuetudo re­ nes, statuas in dicta repositionis cappella vera contra Missale el Caeremoniale Epi­ apponi non concedat, quaeri debet, anne scoporum sil, ila ul omnino eliminari de­ extra cappellani in aliis partibus ecclesiae beat. Has statuas, imagines, picturas, sym­ eaedem statui possint? Quid impediat, quo­ bola Passionis, milites Romanos neque Mis­ minus sepulchrum el imagines separentur H — 426 — ab altari et sacello repositionis, quae tan­ tam devotionem apud fideles excitant, et in alio altari ponantur? S. R. C. die 21 Mm 1744 in Bergomen. ad 4, n. 2375 declaravit permitti posse, ul statua B. Μ. V. velo nigro circumdata in nocte feriae V in Coena Domini cum fesu Filio mortuo in gremium deposito in ecclesia exponatur, ut sequenti feria VI mane processionaliter cum pluvialibus nigris deferatur. Si ergo S.R.C. ipsa concessit, ul statua B. Μ. V. do­ lorosae exponatur, quare aliae statuae, quae ad passionem se referunt vel eam reprae­ sentant, prohibendae sunt? Utique Missale praescribit, ul cruces el imagines ante Vesperas Dominicae Passio­ nis velentur: sed haec prohibitio praecipue ad imagines altarium referenda est iuxta declarationem S. It. C. diei 22 Iulii 1848 in Florentin, ad 2, n. 29(55. Porro S. it. G. die 18.Iulii 1885 in una Marianopolil. n. 3(538 ad secund, quaestionem : pralicala nel popolo cal- chro, in antiquis Sacerdotalibus, ex quibus « lolico una devozione speciale pel SSmo praesens Rituale Romanum magna ex parte « Sigramento, che nolle varie occasioni si originem ducit ; qua ex causa Episcopi Ger­ « cerca di onorare in tutti i modi; e quemanorum eamdem uti pariem Ritualis con­ < sto forse ô avvenulo per affermare sem- siderabant el Ritualibus Dioecesanis insere­ < pre più Ia fede nella presenza reale di bant. Praeter Ritualis Romani Rubricas, uti « < < < « « < — 438 — iam supra dictum est, aliae consuetudines in aliqua Provincia exsistere possunt, po­ tissimum si sint immemorabiles et lauda­ biles. Etiamsi expositio SS. Sacramenti die Parasceves el Sabbato Sancto excusari ne­ quit, quamvis in Germania el Austria osien­ sorium densiore velo cooperiatur, ita ut sa­ cra Hostia videri nequeat, ideoque exposi­ tio minus solemnis nec omnino publica sil, eaqne quasi irrationabilis quoad libros lilurgicos considerari debet ; nova lamen ratio antea a legislatore, scii, a S. Sede Apostolica, ignorata supervenit quod scii, visitatio hu­ ius expositionis est signum quasi confessio­ nis fidei, el si tollatur, exurget scandalum populi el Principum, periculum fidei la­ befactandae, diminuito magnae devotionis erga hoc Ssmnm Sacramentum per praesens exislentis etc.: quae causa absque dubio, iuxta principia generalia luris canonici tol­ lit irrationabilitatem reprobalae consuetudi­ nis, quia ratio legis est anima legis ; ideoque censetur eliam tolli ipsa lex hanc con­ suetudinem reprobans, saltem pro Germa­ nia el Austria, propter speciales ibique existenles circumstantias. Ilevera hoc casu sequenda est sententia GardeHini, qui in Commentario ad Inst.-uclionem Clementinam § 12, n. 6 scribit : « In iis, quae ad discipli­ nam pertinent, multam vim habet locorum consuetudo, et salins quandoque esi aliquid tolerare, quod ab aliarum ecclesiarum con­ suetudine dissentire videtur, quam ciere turbas quae non sine magno religionis de­ trimento quandoque etiam ex bona causa excitantur ». Argumentum quoque dogmaticum con­ tra Ss. Sepulchra non loquitur. Absque du­ bio dogma est, quod Christus in Euchari­ stia in statu impassibili el glorioso praesens est. Sed item certum est, speciem panis proxime corpus, speciem vini proxime san­ guinem, distinctionem utriusque speciei di­ stinctionem carnis el sanguinis, ideoqne sa­ crificium mortis Christi in cruce visibiliter repraesentare. Distinctione autem utriusque speciei in Missae sacrificio visibiliter reprae­ sentatur sacrificium crucis. Si vero san­ ctum corpus Domini sub specie panis abs­ conditum ad Sepulchrum defertur, ibique deponitur, fides erga Ss. Redemptorem in SS. Sacramento praesentem ne minime qui­ dem diminuitur, sed potius ipsa hac occa­ sione el ipso Aoe die nobis conceditur, ul animum in id intendamus, quod species panis proxime repraesentat, scii, corpus Domim in morte pro nobis datura, el in se- pulchro repositum. « Hoc esi corpus meum, quod pro vobis tradetur 't, seu frangitur (uti textus graecus sonat). Nemo autem ex­ positionem Ssmi Sacramenti in Sepulchre ita percipit, ul SS. Sacramentum reprae­ sentet Christum mortuum ; sed fideles vi­ vam memoriam mortis Domini relinentes procedunt ad SS. Sacramentum, in quo «re­ colitur memoria passionis » el mortis Do­ mini, et ex quo loquitur ad eos: « Fui mortuus, el ecce sum vivens in saecula sae­ culorum ». (Apoc. 1, 18). Quod Decreta Sacr. Rituum Congrega­ tionis supra allata attinet, eadem non sunl omnino contraria Ss. Sepulchris, si ritus eorumdem ordinationibus el regulis liturgicis, in quantum fieri potest, accommo­ detur. Nam Decreta allata loquuntur de pro­ cessione, in qua SS. Sacramentum aut dis­ coopertum in oslensorio n. 222, aut in capsula in modum tumuli formata, n. 58(5, aut in arca inclusum n. 2081) ad I, aut de sero seu de nocte n. 222, n. 586, n. 2740 ad 4, aut a quatuor sacerdotibus super humeros n. 2089 ad 1 defertur, quae quidem circumstantiae in Germania el Austria non inveniuntur; directe ilaque Se­ pulchra in Germania usitata nondum a S.R. C. prohibita sunl. Imo S. Congr. Episcoporum el Regularium die 3 lan. 1582 declaravit el deinde die 29 Mart. 1596 confirmavit, quod si consuetudo deferendi processionaliler SS. Sacramentum feria VI Parasceves non potest absque graviori incommodo ex­ stirpari, esi toleranda. Iuxla Cavalieri IV, cap. 20, disi. 44, leste Pitone de Sacr. Rit. n. 84, praedicta consuetudo viguit Veneliis; «et, quatenus, ul ipse ait, privi­ legio reperialur innixa (quemadmodum as­ seritur esse ibi, ul tradit Meratus tom. I, p. 4, iit. 9, n. 79) absque dubio retineri pot­ est, sicut el ubi absque graviori incommodo non potest tolli, uti eamdem tolerat lauda­ tum decretum ». Quamvis ergo Ss. Sepulchra Rubricis non sint consentanea, eadem a S. R. C. directe nondum sunt prohibita ; itaque haec imme­ morabilis consuetudo perdurat non conira expressam voluntatem legislatoris ; quare plenam legis vim habet. Denique S. R. C. novissimis temporibus pluribus Dioecesibus v. gr. Viennensi, Lincienst, Ralisbonensi, Friburgensi etc. con­ cessit, ul nonnullae consuetudines in dictis Dioecesibus usitatae, sed Rituali Romano minus conformes, retineri possent. Inter quas invenitur etiam ritus Ss. Sepulchri — 439 — feria VI in Parasccve el Ordinis Ss. Sacra­ mentum e Sepulchro elevandi; ex quo facto enii potest eamdem Sacram Congregatio­ nem etiam in aliis Dioecesibus nihil contra dictos ritus decernere velle. Ad III quaestionem ergo respondendum censetur: Ss. Sepulchra, quamvis Rubricis Missalis el Caeremonialis non sint consen­ tanea, propter peculiares in Germania el tota Austria exsistentes circumstantias a S. Sede saltem tolerari posse; num α) haec consuetudo est immemorabilis el perdurat sine interruptione per tria >aecula. b) populus Christianus summo amore huic devotioni erga SS. Sacramentum adhae­ ret, el ista consuetudo sine rumore el scan­ dalo removeri nequii. c) haec consueiudo non esi conlra fi­ dem, sed fovet fidem el in aliquibus regio­ nibus quasi confessio fidei consideranda est. d) ista non est contra, sed praeter Ru­ bricas Missalis, Caeremonialis ac Ritualis. e) ista possidet immemorabili duratione quasi vim legis. /") isti nullum argumentum dogmaticum contradicit. g) decreta S. R. C. nondum directe eamdem prohibuerunt. h) eadem S. R. C. istam consuetudinem in quibusdam Dioecesibus iam toleravit. Quaestio IV. Quid dicendum sil de Ordine elevandi SS. Sa­ cramentum e Ss. Sepulchro Sabbato San­ cio in Germania el Austria exsistente? Sabbato Sancio in Germania et Austria SS. Sacramentum mane, sive ante functio­ nes liturgicas, sive post Missam sulemnem vel cantatam, in custodia sub silentio ad sacellum seu altare Ss. Sepulchri defertur, ibique in oslensoiio velato collocatur, iterumque fidelium adorationi exponitur per lotam diem usque ad vesperam horae sex­ tae vel septimae. Tum incipit solemnilas Resurrectionis, ul vulgo dicitur, sive Ordo elevandi SS. .Sacramentum e Sepulchro. Ritus peculiaris huius functionis iuxla Ri­ tuale Saliburgense supra laudalum anni 1686 est sequens : Node sancta Paschae, hora congrua, Sa­ cerdos indutus alba, stola el pluviali albi coloris et Ministri sacri cum debilis para­ menlis, pi.iecedentibus thuriferariis cum in­ censo et thuribulis fumigantibus, sequenti­ bus iuxla crucem duobus ceroferanis cum candelis accensis, choro el clero, singulis cum suis candelis, veniunt ordine ad Sepulchrum, pro deferendo processional i 1er SS. Sacramento, ubi facia genullexione ulroque genu aliquantisper orant. Sacerdos surgens el stans imponit incensum in ihunbulum asque benedictione. Tum genuQexus Ihurifical venerabile Sacramentum triplici ductu ; Diaconus deinde illud e throno de­ promptum ponit super altare, corporali stratum, el velum ab oslensorio removet. Sacerdus velo albo oblongo circumdatas, accipil Sanctissimum reverenter el proces­ sional! ritu, praecedentibus clericis cum lu­ minibus el ministris conlinuo ihurificanlibus, cymbalisque personantibus illud de­ portat ex Sepulchro per totam ecclesiam (vel etiam extra ecclesiam circa loca vici­ na, uti in Austria mos est) el luuc ad al­ tare maius, inierim choro inchoante, el in tono festivo, (inlerposilo etiam, ubi fieri pot­ est, organo) canianle hymnum: .Aurora coelum purpurat, etc. Itaque Sacerdos, cum pervenerit ad altare maius et posuerit ibidem venerabile Sacra­ mentum, jfacit profundam genullexionem, slansque iterum imponit incensum absque be­ nedictione, et Sanctissimum triplici ductu genullexus incensal. Postea canitur a Mini­ stris vel ipso Saceidole, ipsis deficientibus: v Surrexit Dominus de sepulchro. Alleluia. it Qui pro nobis pependit in ligno. Alleluia. Oremus. Deus, qui hanc sacratissimam no­ ctem etc. (ex Missa Sabb. S.). Tunc geuullecluni Celebrans et Ministri in infimo altaris gradu et a choro canta­ tur Hymnus Tantum ergo el Genitori. In­ ierim imponitur thus et incensalur Sanctis­ simum ; lum cantantur versiculus el Ora­ tio de SS. Sacramento. El facia venerabili Sacramento profunda reverentia, Sacerdos acceplo super humeros velo oblongo albo, quo in processione usus fuit, ad aliare ascen­ dit, SS. Sacramentum reverenter accipil, el stans, cum eodem, populo in modum crucis benedicit, nihil dicens, illudque in taber­ naculo, absque ulteriore incensalione, recondil el cum suis ad sacrisliam vel cho­ rum redii. - In maioribus ecclesiis inchoa­ tur Matutinum, in cuius fine Hymnus Te Deum soleinnissime cantatur ; in minoribus cantari poterii caulio paschalis : Surrexit Christus hodie aut alia conveniens. Hic ritus solemnilalis Resurrectionis cius dem antiquitatis esi ac Ss. Sepulchra; nam utraque functio arctissime inter se cohaeret, se complet et ab invicem dependel. Quae functio prioribus temporibus non celebraba- tnr vespere Sabbati, ulpote in praesenti fit, sed in prima vigilia noctis Paschae ante Matutinum cantandum, lain in vita S. Udalrici supra allata in quaestione 111 vidimus, eumdem Sanctum die Paschae expleto Mis­ sae sacrificio in ecclesia S. Ambrosii SS. Sa­ cramentum e Sepulchro elevasse et ad ec­ clesiam S. loannis Baptistae detulisse. Martene de anliqn. eccl. discipl. lib. IV, cap. 25 pag. 181 antiquum ritum Ecclesiae Argentinae ex Ms. a. 1364 eiusdem ecclesiae affert : « Priusquam detur signum ad Malu< tinum, conveniant in cappellam S. Andreae < canonici, sacerdotes el alii; el sacerdos in< dutus superpelliceo el desuper cappa, < adiunclis lateribus suis duobus sacerdo< libus cappalis, praecedente hebdomadario < cappato, cum incenso el magnis candelis < contortis, et lotis manibus introeant sepul< chrum. Quo ingresso, faciant confessio< nem dicendo Confiteor Deo. Misereatur « vestri. Deinde dicatur Ps. Domine, quid « multiplicati sunt cum Anliphona Ego dor< mivi sub silentio pronuntiata. Tunc sacer< dos accipiat Corpus Christi de pyxide et < levans in altum ostendat illud populo co* ram sepulchro; post ostensionem et ado« ralionem populi reponat in pyxidem ; et < sic tollentes inde Corpus Domini, rece< dunl cum Anliphona Cum rex gloriae « sub silentio pronuntiata. Sed inierim in « choro canitur praedicta Anliphona canora < voce a clero, dimissoque ibi sudario usque « post matutinas. Cum autem pervenerint < in chorum cum Corpore Domini, sacer< dos stet in altari el ostendat clero el po« pulo Corpus Christi, levando ipsum sicut < solet levari in Missa ; deinde reponai in « pyxidem Corpus Christi el portel ad al< lare S. Laurentii et ibidem similiter osten< dat, dimissoque ibi Sacramento reverta< tur in chorum, lotis ibi prius quatuor « summitatibus digitorum suorum in calice, « statimque compulsentur omnia signa ». Alium ritum ecclesiae Baiocensis ex sae­ culo decimo quarto enarrat Marlene lib. IV cap. 25 n. 7 et n. 9. Eliam ipud Cerberi (monurn. liturg. Al­ leman. loin. Il pag. 236) m Ordine sae­ culi decimi quarti legimus: < Abbas etc... « eant ad Sepulchrum (scii, ante Matutinum « Paschae) ac illud incensenl exieritis, de« inde levato legumento iucensent interius. < Postea sumens Corpus Dommi super altare 4 ponil cantans; Surrexit pastor. Inierim le4 cel Corpus Dominicum ». Quibus ex didis elucet, elevationem SS. Corporis Domini e Sepulchro, in quo feria VI in Parasceve depositum erat, iam saeculo decimo quarto in illis locis cele bratam esse, in quibus Ss. Sepulchra erant in usu. Sed quum in quibusdam ecclesiis, uti supra vidimus, una cum SS. Sacramento crux in Sepulchro deposita fuisset, eliam elevatio crucis ex Sepulchro facta est. In illis vero ecclesiis, in quibus solus crucifi­ xus in feria VI depositus erat, in nocte S. Paschae, crux sola elevata est. Hic ritus cruccm ex Sepulchro elevandi modo dramalico repraesentatus est ; el Obsequiale anni 1491 pro Ecclesia Ralisbonensi eum­ dem nobis ita describit. < Episcopus aul praepositus aul decanus « sive senior canonicus, indutus stola, ante 4 pulsum matutinarum, congregato choro, « cum processione el duobus luminibus, fo« ris ecclesiae clausis, secretius tollat Sa< cramenlum seu crucifixum ; et antequam « tollat, dicantur psalmi flexis genibus el 4 sine Gloria Patri, videlicet : Domine quid 4 multiplicati sunt (Ps. 3), Miserere mei 4 Deus (Ps.56), Domine probasti me (Ps.138). 4 Sequitur : Kyrie eleison, Christe eleison, 4 Kyrie eleison, Pater noster, ÿ. Et ne nos. « ÿ. Exsurge Domine, adiuva etc. ÿ. Fo« derunt manus meas etc. ÿ. Domine 4 exaudi etc. Oratio: Da nobis Domine auxi4 Hum de tribulatione, qui dedisti pro no« bis pretium magnum, et quos mors Filii « tui D. N. I. C. redemit, eorum vita le di4 gne glorificet. Per eumdem. elc. - Finila « collecta aspergatur el thurificetur crux el « portetur ad locum suum, cum 1ξ. Cum « transisset Sabbatum etc. media voce can« lalur. El antequam crux in suum locum 4 reponatur, tangatur porta ecclesiae cum 4 cruce el dicatur : ÿ. Quis est iste rexglo« riael 1$. Dominus foriis et potens. Domi« nus potens in praelio. Finito Responsio « episcopus vel sacerdos dicat submissa voce: 4 >. In resurrectione tua Christe, allel. 4 n. Coelum el terra lacientur, allel. Oratio 4 Deus qui hodierna die etc. (ex Oflic. 4 l)om. Resurr.) Sequitur: ÿ. Surrexil Do« minus iere, allel. 1ζ. Gaudeamus omnes, < allel. - Finitis his incipiatur pulsus Maluti4 narum, el finito lerlio Responsorio reinci4 piatur idem Responsorium : Cum transis­ ti set etc. Et liet processio cum loto choro 4 ad Sepulchrum, tbique perficietur Respon4 sorium. Quo finito duo presbyteri stantes 4 ante Sepulchrum, acceplis (sic I)obumbrati « loco sudarii exlendentcsque illud cantent < alta voce lolam Anliphonam Surrexil Do- Ill minus de Sepulchro, qui pro nobis pependit in ligno, alleluia. El cantata Anliphona, episcopus, praepositus vel decanus aut semor canonicus incipiat canticum laetitiae Te Deum, cum quo redilur ad chorum el completur Matutinum ibidem ». Hic ritus repraesentatur modo magis dramalico in Ordine saeculi decimi quarti apud Gerberl (monum. lilurg. Allem. lom.II. pag. 237) el in Sacerdotali Romano an. 1523. Quum autem mos introductus fuisset, in Se­ pulchre non crucifixum deponendi, sed SS. Sacramentum sive in calice sive in oslensorio velato exponendi, ritus supradictus solemnilatis Resurrectionis immutari debuit, et ex saeculo decimo septimo usque in prae­ sens omnia Agenda sive Ritualia supra ci­ tata maxima ex parte continent eumdem ritum, qui ex Rituali Salishurgensi an. 1686 supra desumptus est, quamvis in nonnullis rebus minoris momenti aliquantulum ab eodern discrepent. Haec functio solemnilatis Resurrectionis Vespere Sabbati Sancti praesenti tempore in omnibus ecclesiis tam civitatum quam pagorum Germaniae instituitur quanta ma­ xima fieri potest solemnitale ; in ecclesiis calhedralibus episcopi ipsi eamdem semper peragunt ; Monachii in Bavaria tum rex, nunc Princeps regens, cum omni apparatu aulico, tum principes regii, candelas in ma­ nibus tenentes, eamdem comitantur, el mil­ lia el millia hominum cuiusque generis, ae­ tatis, gradus ei dignitatis confluunt ad singu­ las ecclesias, in quibus SS. Sacramentum e Sepulchro elevatur, el processio cum San­ ctissimo instituitur, quae sumina omnium ani­ mi alacritate el paschali spiritus gaudio ab­ solvitur. Idernque dicendum est de diver­ sis Nationibus, quae in Imperio Auslriaco inveniuntur. < Quod autem Vindobonam at­ tinet », dicilur in quodam Rescripto ad Excellmum el Rmum Nuntium Aposlolicum Viennensem fuse. 1, « serio attendendum « videiur, ad Ss. Sepulchrum in Ecclesia « Aulica personas primores de familia Im< peratoris ordine quotannis nuntiato sibi « succedere in adorando Sanctissimo, ipsum« que Augustissimum Imperatorem cum « omni apparatu processionem Resurreclio« nis SS. Sacramenti comitari; porro Vmdo« bonae, praeter festum Corporis Christi, « Sabbatum Sanctum unicum diem esse, quo « sacrosanctae Religioni catholicae e sacro< rum parietum angustiis egredi et in plateis < urbis cum apparatu suo se ostendere li « cet ; perfidis autem ludaeis, qui nihil non « « « « < « Λ < tentant, «il omne religionis catholicae ve< stigium e vita publica deleant, nondum * contigisse, ut Sabbato Sancio Vindobona « catholica non appareat ». In retinenda hac consuetudine solemnilatis Resurrectionis Do­ mini populus non minus tenacissimus est, quam in reservandis Ss. Sepulchri*; el haec consuetudo absque magna concitatione, mul­ to rumore el gravi scandalo tam mullarum Nationum similiter aboleri nequii. Celerum expositio SS. Sacramenti in ostensorio velato, si post Missam Sabbati Sancti fit, non contradicit Rubricis ; nam iuxla decisionem S. Rituum Congregationis diei 12 Martii 1061 in Urbis n. 111)0 Ora­ tio quadraginta horarum post Missam solemnem Sabbati Sancti iterum inchoare potest. Hem ritus solemnilatis Resurrectionis non est contra Rubricas, in qua servantur omnia, quae ex Rubricis servanda sunl in eiusdem processionibus SS. Sacramenti ; quia neque Rubricae Missalis aul Caeremonialis Epi­ scoporum, neque decreta S. R. C. talem consuetudinem processionis cum SS. Sacra­ mento prohibent vespere Sabbati Sancti. Tam Ss. Sepulchra feria Vi in Parasce­ ve erigenda, quam solemnilas Resurrectio­ nis Sabbato Sancio instituenda non sunt functiones lilurgiae publicae ordinariae, sed lilurgiae privatae; cui Germani et Austriaci loto ex corde adhaerent, el ex qua mulli fructus spirituales pro animabus procedunt. Vera benedictio Dei super has devotiones quiescit; nam multi, praesertim proceres, visitatione Ss. Sepulchrorum el solemnitalis Resurrectionis in conscientia impelluntur, ul annuae confessionis el communionis of­ ficio iterum satisfaciant, uti experientia con­ fessorios docet. Ad IV quaestionem ergo : An consue­ tudo quoad Ordinem elevandi SS. Sacra­ mentum c S. Sepulchro Sabbato Sancto in Germania el Austria exsistens a Sacra Ri­ tuum Congregatione tolerari possit, respon­ dendum censetur: Affirmative. Quare, ul quaestiones praepositae brevi­ ter in unum colligantur, concludi debet : « Allare, in quo feria V et VI Maioris Hebdomadae SS. Sacramentum publicae ado­ rationi exponitur, repraesentat non solum institutionem SS. Sacramenti, sed eliam sepulturam Christi, el consuetudines anti­ quae quoad exornandum hoc Altare statuis et picturis tolerari possunt, uti etiam aliae consuetudines antiquissimae quoad S. SeJulchrum ob peculiares circumstantias in iversis regionibus exsistentes », Commentaria, Suffragia et Ad notationes supra relatae sic repoliuntur in Regestis Secretariae Sacrorum Rituum Congregationis. In fidem etc. Loco Sigilli Diomedes Panici S. Λ. C. Secretarius