Printed in Italy CUPyri8ht by = « - ..... (ltaly) ■■ L *2 I1 < Sac. ALOISIUS MORETTI Pontificiae Academiae Liturgicae Romanae, honoris causa, Academicus CAEREMONIALE IUXTA RITUM ROMANUM SEU DE SACRIS FUNCTIONIBUS EPISCOPO CELEBRANTE - ASSISTENTE - ABSENTE in partes septem digestum Manuale iuxta novissima Decreta S. Rituum Congregationis et Codicem luris Canonici Volumen IV. DE SACRAMENTIS DE SACRAMENTALIBUS et DE EXSEQUII TAURINI (Italia) Officina Libraria MARIETTI anno 1820 condita nunc MARI I E. MARIETTI S. Sedis Apost. et S. RR. Congr. necnon Archiep. Taurinen. Typographi MCMXXXIX Diligentisslma revisione peracta quarti voluminis *De Sacramentis, Sacra- mentalibus et de Exsequiis» Operis « Caeremoniale iuxta ritum Romanum» a clarissimo Sac. Aloisio Moretti concinnati, idem volumen cum Pontifi­ cali ct Rituali Romano, Caeremoniali Episcoporum atque novissimis S. R. C. Decretis adamussim concordare testor. In fid.: Taurini, die 6 Septembris 1938. Sac. Augustinus Grogno, Rev. Archiep. Imprimatur. Taurini, die 25 Octobris 1938. C. IOANN ES DALPOZZO, Prov. Gen. IUS PROPRIETATIS^ VINDICABITUR (I9-IX-38) INDEX GENERALIS PARS QUINTA DE SACRAMENTIS SECTIO PRIMA DE SACRAMENTIS AB EPISCOPO ADMINISTRANDIS Pag. Caput I. De solenmi Baptismo infantibus ab Episcopo administrando . . 1 Art. i. De iis quae praeparanda sunt..................................................... 1 » II. De Episcopo solemne Baptismum infantibus administrante 2 » III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo ministranti solemne Baptismum infantibus.................. 4 » IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in administratione Baptismi solemnis infantibus ab Episcopo pera­ genda ......................................................... 6 Caput II. De solemni Baptismo adultis ab Episcopo administrando ... Art. I. De iis quae praeparanda sunt.................................................. « II. De Episcopo administrante adultis Baptismum solemne . . » III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo administranti solemne Baptismum adultis.................. 15 » IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in administratione Baptismi solemnis adultis ab Episcopo peragenda . 17 Caput III. De ritu solemni pontificali pro Confirmationis sacramento . . Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................. » II. In Functione............................................................................... 18 18 19 Caput IV. De sacra Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali solemniter habenda in Sabbatis Quatuor Tempo­ rum et in sabbato ante Dominicam de Passione................ Art. I. De iis quae praeparanda sunt............................................... » II. De Episcopo Ordinario in s. Ordinatione generali solemniter habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione n III. De Archidiacono ins. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione..................................................... d IV. De Presbytero Assistente in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Do­ minicam de Passione.............................. 9 9 9 22 22 24 VIH Index generalis PaSV. De Diaconis Assistentibus in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Domi­ nicam de Passione ................................. 38 » VI. De sacris Ministris in s. Ordinatione generali solemniter ha­ benda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Domi­ nicam de Passione..................................... 41 d VII. De Ordinandis in s. Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario solemniter habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam dc Passione .................................................... 46 » VH I. De Canonicis deque ceteris Choralibus in s. Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali solemniter habenda in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione... 56 # IX. De Notario in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione............................................................................ » X. Dc Caeremoniariis in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione..................................................... 58 ). XI. De Ministris libri et candelae in s Ordinatione generali solemni­ ter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathe­ drali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione........................... 59 XII. De Ministris mitrae et baculi in s. Ordinatione generali solemni­ ter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Domi­ nicam de Passione......................................... 62 » XIII. De ceteris Ministris inferioribus in s. Ordinatione generali so• lemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Ca­ thedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione.......................................... ^rt. Caput V. De sacra Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbato sancto ... Art. I. De iis quae praeparanda sunt............................................... » 11. In Functione........................................................................... 57 65 69 69 70 Caput VI. De sacra Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario solemniter habenda in Ecclesia Cathedrali diebus dominicis et festis de praecepto...................................... 71 Caput VII. De sacra Ordinatione generali privatim ab Episcopo Ordinario habenda in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione................... 72 Art. I. De iis quae praeparanda sunt............................................... « 11. De Episcopo Ordinario in sacra Ordinatione generali privatim habenda in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione......................................... > 111. De Archidiacono et de duobus Canonicis Assistentibus in sacra Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario privatim habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione f 72 73 76 Index generalis IX Pog. Art. IV. De Caercmoniario deque Ministris inferioribus in sacra Ordi­ natione generali ab Episcopo Ordinario privatim habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 83 Caput VIII. De sacra Ordinatione generali privatim habenda ab Episcopo Ordinario in Sabbato sancto ........ 84 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................. » II. In Functione............................................................................... Caput IX. De sacra Ordinatione particulari............................................... Summarium ritus sacrae Ordinationis generalis solemniter ha­ bendae ........................................................................ 87 Summarium ritus sacrae Ordinationis generalis privatim ha­ bendae ....................................................................... 92 Caput X. De consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 9Ί Art. I. De iis quae.praeparanda sunt............................................... » II. De Episcopo Ordinario consecrante solemniter in Ecclesia Cathedrali Electum in Episcopum........... 101 » III. De duobus Episcopis Assistentibus in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordi­ nario in Ecclesia Cathedrali...................... 105 » IV. De Electo in Episcopum in sua consecratione solemniter pe­ ragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali » V. De Presbytero Assistente deque Diaconis Assistentibus in consecratione Electi in Episcopum solemniter pera­ genda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali . » VI. De Ministris sacris in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...................................................... 117 » VIL De Canonicis deque ceteris Choralibus in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordi­ nario in Ecclesia Cathedrali.......................120 » VIII. De Caeremoniariis in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...................................................... 120 » IX. Dc Ministris libri et candelae in consecratione Electi in Epi­ scopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...................................... 125 » X. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Electi in Epi­ scopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...................................... 126 » XI. De Cappellanis inservientibus Episcopis Assistentibus et Ele­ cto in consecratione Electi in Episcopum solemniter pera­ genda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali . . » XII. De ceteris Ministris inferioribus in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali.................................. 131 Summarium ritus consecrationis Electi in Episcopum solemniter peragendae ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali 84 85 86 97 109 116 128 134 Caput XI. De consecratione Electi in Episcopum privatim peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali........................ 136 Art. I. De iis quae praeparanda sunt.................................................... 136 Index generalis Pag. Art. » » II. De Episcopo Ordinario, de duobus Episcopis Assistentibus deque Electo in Episcopum, in consecratione episcopali • privatim peragenda in Ecclesia Cathedrali ..................... 133 Ili. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario in consecratione Electi in Episcopum privatim peragenda in Ecclesia Cathedrali.................................... 140 IV. De Caeremoniariis deque Ministris inferioribus in consecra­ tione Electi in Episcopum privatim peragenda ab Epi­ scopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...... 144 Summarium ritus consecrationis Electi in Episcopum privatim peragendae ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali 147 Caput ΧΠ. De consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda a Metropolita in Ecclesia Cathedrali eiusdem Electi . . 149 Caput XIII. De consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo extraneo in Ecclesia Cathedrali eiusdem Electi. 153 Caput XIV. De consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo extraneo extra Electi dioecesim.156 Caput XV. De consecratione S. R. E. Cardinalis Electi in Episcopum so­ lemniter peragenda ab altero Cardinali... 156 Caput XVI. De consecratione S. R. E. Cardinalis Electi in Episcopum so­ lemniter peragenda ab Episcopo dignitate cardinalitia non insignito.................................................... 158 Caput XVII. De consecratione plurium Episcoporum................................ 160 Art. I. De iis quae praeparanda sunt........................................... 160 » II. De Episcopo consecrante in plurium Episcoporum consecra­ tione 161 » III. De duobus Episcopis Assistentibus in plurium Episcoporum consecratione................................................................ 164 » IV. De Electis in Episcopum in sua consecratione................. 165 Caput XVIII. De sacramento Matrimonii coram Episcopo Ordinario cele­ brando deque Missa cum benedictione Nuptiarum ... 169 Art. I. De iis quae praeparanda sunt.................................................. 169 d II. De Episcopo Ordinario Matrimonio assistente et Missam celebrante..................................................... 170 HI. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario sa­ cramento Matrimonii assistenti et Missam celebranti . 171 IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in celebra­ tione Matrimonii coram Episcopo Ordinario .... 173 SECTIO SECUNDA DE SACRAMENTIS A SIMPLICI SACERDOTE ADMINISTRANDIS Caput I. De solemni Baptismo infantibus a Parocho vel a Sacerdote ab eodem delegato administrando........................................................ 175 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................. 175 » 11. De Sacerdote solemne Baptismum infantibus administrante 175 Index generalis x< Pag. Art. Ill. De Clerico inserviente Sacerdoti Baptismum solemne infan­ tibus administranti................................... 178 Caput II. De ordine supplendi omissa super infantem baptizatum................ 179 Caput III. De solemni Baptismo adultis a Sacerdote administrando ... 180 Art. I. De iis quae praeparanda sunt...................................................... 180 » II. De Sacerdote administrante adultis solemne Baptismum . . 181 » 111. De duobus Assistentibus Sacerdoti solemne Baptismum adultis administranti............................................................185 » IV. De Caeremoniario deque Clerico inserviente in administratione Baptismi solemnis adultis a Sacerdote peragenda 186 Caput IV. De ordine supplendi omissa super adultum baptizatum .... 187 Caput V. De sacramento Confirmationis a simplici Sacerdote ex Sedis Apostolicae delegatione administrando........ 188 Art. I. De iis quae praeparanda sunt.......................................................188 » II. In Functione.....................................................................................189 Caput VI. De ordine S. Communionem administrandi extra Missam ... 191 Caput VII. De ritu S. Communionis infirmis administrandae................ 195 Caput VIII. De sacramento Extremae Unctionis................................................ 199 Art. I. De administratione Extremae Unctionis.................................... 199 » 11. De administratione Extremae Unctionis immediate post S. Viaticum........................................................................... 201 » 111. De administratione Extremae Unctionis in casu instantis mortis....................................................................................... 202 Caput IX. De sacramento Matrimonii coram Parocho vel eius delegato cele­ brando deque Missa cum benedictione Nuptiarum . . . 202 Λ APPENDIX DE ADMINISTRATIONE SACRAMENTORUM EPISCOPO GRAVI MORBO LABORANTI ORDINARIO Caput I. De administratione S. Viatici Episcopo Ordinario.............................205 Art. I. De iis quae praeparanda sunt..................................................... 205 » II. De Episcopo S. Viaticum suscipiente......................................... 206 » III. De Canonico S. Viaticum administranteEpiscopo Ordi­ nario decumbenti 207 » IV. De duobus Assistentibus in administratione S. Viatici Epi­ scopo Ordinario decumbenti.......................209 » V. De Caeremoniariis in administratione S. Viatici Episcopo Ordinario decumbenti.................................. 210 Caput II. De Professione Fidei ab Episcopo Ordinario emittenda coram suo Clero postquam ipse S. Viaticum acceperit.211 Caput III. De administratione Extremae Unctionis Episcopo Ordinario 211 Index generalis PARS SEXTA DE SACRAMENTALIBUS SECTIO PRIMA DE SACRAMENTALIBUS AB EPISCOPO PERAGENDIS Pag. Caput I. De benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habenlern, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali .................... 213 213 I. De iis quae praeparanda sunt............................... Art. II. De Episcopo Ordinario celebrante in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter 216 peragenda in Ecclesia Cathedrali.................................. III. De duobus Abbatibus Assistentibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali 219 IV. De Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in sua benedictione solemniter peragenda ab Episcopo Ordi­ nario in Ecclesia Cathedrali........................................... 222 V. De Presbytero Assistente deque Diaconis Assistentibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali...................................................... 227 VI. De Ministris sacris in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Epi­ scopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali........................ 228 VII. De Canonicis deque ceteris Choralibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali 230 VIII. De Caeremoniariis in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Epi­ scopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali........................... IX. De Ministris libri et candelae in benedictione Electi in Ab­ batem, usum pontificalium habentem, solemniter pera­ genda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali . 232 X. De Ministris mitrae et baculi in benedictione Electi in Abba­ tem, usum pontificalium habentem, solemniter pera­ genda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali . . 233 XI. De Cappellanis inservientibus Abbatibus Assistentibus et Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in be­ nedictione solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali................................................. XII. De ceteris Ministris inferioribus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathe­ drali ...................... ·.......................................................... 237 Summarium ritus benedictionis Electi in Abbatem, usum ponti­ ficalium habentem, solemniter peragendae ab Episcopo Or­ dinario in Ecclesia Cathedrali....................... 240 C/\PUT 11. De benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium haben­ tem, privatim peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali....................... 242 I. De iis quae praeparanda sunt....................... Art 242 Index generalis XIII Pag. Art. » » II. De Episcopo Ordinario, de duobus Abbatibus Assistentibus deque Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in benedictione privatim peragenda in Ecclesia Ca­ thedrali ....................................................... 244 III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, privatim peragenda in Ecclesia Cathe­ drali .............................................................. 246 IV. De Cacremoniariis deque Ministris inferioribus in benedi­ ctione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, privatim peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali..................................................... 249 Summarium ritus benedictionis Electi in Abbatem, usum ponti­ ficalium habentem, privatim peragendae ab Episcopo Or­ dinario in Ecclesia Cathedrali ........... 251 Caput 111. De benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda in ipsa Ecclesia eiusdem Electi . 254 Caput IV. De benedictione plurium Electorum in Abbatem, usum pontifi­ calium habentem, peragenda ab Episcopo Ordinario in Ec­ clesia Cathedrali ................................... 256 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................... 256 » II. De Episcopo Ordinario celebrante in benedictione plurium Electorum in Abbatem, usum pontificalium habentem, peragenda in Ecclesia Cathedrali.............. 257 » III. De duobus Abbatibus Assistentibus in benedictione plurium Electorum in Abbatem, usum pontificalium habentem, peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali 257 » IV. De Electis in Abbatem, usum pontificalium habentem, in sua benedictione peragenda ab Episcopo Ordinario in Ec­ clesia Cathedrali................................................................... 258 Caput V. De benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedi­ ficanda solemniter ab Episcopo Ordinario peragenda ... 261 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................... 261 » II. De Episcopo Ordinario celebrante solemniter in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda 264 » III. De duobus Assistentibus in benedictione et impositione pri­ marii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter pera• genda ab Episcopo Ordinario............................................... 266 IV. De Caeremoniario in benedictione et impositione primarii lapi­ dis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario................................................ 268 » V. De Ministris libri et candelae in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario.............. 272 » VI. De Ministris mitrae et baculi in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario.............. 273 » VII. De ceteris Ministris inferioribus deque Cantoribus in benedi­ ctione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedi­ ficanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario . 275 Caput VI. De Missae celebratione post benedictionem et impositionem pri­ marii lapidis pro Ecclesia aedificanda ......... 277 xiv Index generalis Png. Caput VI I. De Ecclesiae dedicatione seu consecratione solem niter peragenda 278 Art. I. De expositione sacrarum Reliquiarum pridie vespere, deque Vigiliis.................................................................................... 278 » II. De iis quae praeparanda sunt pro Ecclesiae dedicatione seu consecratione.................................................. 280 * III. De Episcopo consecrante in dedicatione seu Ecclesiae conse­ cratione solemniter peragenda............................................... 287 » IV. De Ministris sacris in dedicatione seu Ecclesiae consecra­ tione solemniter peragenda........................................... 302 » V. De Archidiacono, de quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reli­ quiarum gestaturis, de Presbytero Altare thurificaturo deque Diacono Ecclesiae dedicandae custode in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter pera­ genda .................................................................................... 311 » VI. De Caeremoniario primo in dedicatione seu Ecclesiae conse­ cratione solemniter peragenda................ 313 » VII. De Caeremoniario secundo in dedicatione seu Ecclesiae con­ secratione solemniter peragenda................. 317 • VIII. De Ministris libri et candelae in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda....................................... 320 IX. De Ministris mitrae et baculi in dedicatione seu Ecclesiae con­ secratione solemniter peragenda............................. 323 >· X. De Crucifero deque Ceroferariis in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda................. 329 » XI. De Thuriferario in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda....................................... 331 » XII. De Acolytho in dedicatione seu Ecclesiae consecratione so­ lemniter peragenda....................................... 333 » XIII. De Ministro aquae benedictae in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda................ 336 » XIV. De Clerico primo et secundo deque Clericis intorticia ge­ staturis in dedicatione seu Ecclesiae consecratione so­ lemniter peragenda....................................... 338 » XV. De Clero deque Cantoribus in dedicatione seu Ecclesiae con­ secratione solemniter peragenda.................... 340 Summarium ritus dedicationis seu Ecclesiae consecrationis so­ lemniter peragendae....................................................... 344 Caput VIII. De Altaris fixi seu immobilis consecratione sine Ecclesiae de­ dicatione ................................................... 348 Art. I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere ...... 348 ·· 11. De iis quae praeparanda sunt pro Altaris consecratione . . 348 » 111. De Episcopo Altare fixum seu immobile consecrante sine Ec­ clesiae dedicatione.......... 353 » IV. De Ministris sacris in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione.......................... 363 * V. De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altare thurificaturo in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione . . 369 » VI. De Caeremoniario in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione..........................369 » VII. De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione....... 372 » VU!. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione........... 374 I ] | Index generalis xv Pûg. Art. » » » IX. De Crucifero deque Ceroferariis in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione.379 X. De Thuriferario deque Acolytho in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione...... 380 XI. De Ministro aquae benedictae, de Clerico primo et secundo deque Clericis intorticia gestaturis in consecratione Al­ taris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione .... XII. De Clero deque Cantoribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione...... 385 Summarium ritus consecrationis Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione . i ............. . 382 387 Caput IX. De plurium Altarium fixorum seu immobilium consecratione . 390 Art. I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere.................... 390 » II. De iis quae praeparanda sunt pro plurium Altarium conse­ cratione ......................................................... 391 » III. De Episcopo plura Altaria fixa seu immobilia consecrante . 393 » IV. De Ministris sacris in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium............................................. 404 » V. De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altaria thurificaturo in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium.................... 411 » VI. De Caeremoniario in consecratione plurium Altarium fixo­ rum seu immobilium..................................412 » VII. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi, de Crucifero de­ que Ceroferariis in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium..............................412 » VIII. De Thuriferario in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium............................................. 413 » IX. De Acolytho in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium..................................................... 414 » X. De Ministro aquae benedictae, de Clerico primo et secundo, de Clericis intorticia gestaturis in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium.............. 417 Summarium ritus consecrationis plurium Altarium fixorum seu immobilium ................................................................ 419 Caput X. De consecratione Altaris fixi seu immobilis cuius sepulcrum SS. Re­ liquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis . 422 Art. I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere......................... 422 » II. De iis quae praeparanda sunt pro Altaris consecratione . . . 423 » III. De Episcopo consecrante Altare fixum seu immobile, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis............................................................... 426 η IV. De Ministris sacris in consecratione Altaris fixi seu immo­ bilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio ca­ vitatis seu summitatis stipitis...................... 435 » V. De quatuor Presbyteris Feretrum vel Arcam SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altare thurificaturo in con­ secratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis...................................................................................... 440 VI. De Caeremoniario in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis............................................ 440 XVÎ Index generalis Pag. VII. De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis..................... 441 VIII. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis..................... 443 IX. De ceteris Ministris inferioribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis...................... X. De Clero deque Cantoribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in me­ dio cavitatis seu summitatis stipitis...................... Summarium ritus consecrationis Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu sum­ mitatis stipitis...................... 449 XI. De consecratione Altarium execratorum...................... 452 Caput I. De consecratione Altaris fixi seu immobilis quod amisit con­ Art. secrationem ob separationem, etsi momentaneam, ta­ bulae seu mensae a stipite...................... 452 II. De consecratione Altaris quod amisit consecrationem sive ob enormem fractionem, sive ob SS. Reliquiarum amo­ tionem, sive ob amotionem, vel fractionem, operculi se­ pulcri ................................................................................ 453 Caput XII. De consecratione Altaris portatilis solcmniter peragenda in Ec­ clesia 455 .................. De iis quae praeparanda sunt............................................... 455 Art. * II. De Episcopo solemniter consecrante Altare portatiie in Ec­ 458 clesia .................. n III. De duobus Assistentibus Episcopo solemniter consecranti 464 Altare portatiie in Ecclesia.......................................... IV. De Presbytero Altare thurificaturo in consecratione Altaris 467 portatilis solemniter peragenda in Ecclesia....................... V. De Caeremoniario in consecratione Altaris portatilis solem­ 467 niter peragenda in Ecclesia...................... VI. De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia...................... 469 VII. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris por­ tatilis solemniter peragenda in Ecclesia................ 470 VIII. Dc ceteris Ministris inferioribus in consecratione Altaris por­ tatilis solemniter peragenda in Ecclesia................ 472 IX. De Cantoribus in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia...................... 475 Summarium ritus consecrationis Altaris portatilis solemniter pe­ ragenda in Ecclesia...................... 475 Caput XIII. De consecratione Altaris portatilis privatim peragenda . . . 477 De iis quae praeparanda sunt...................... Art. 477 II. In Functione........................................................................... 478 Caput XIV. De consecratione plurium Altarium portatilium solemniter pe­ ragenda in Ecclesia...................... 480 iis quae praeparanda sunt...................... De Art. 480 η II. De Episcopo plura Altaria portatilia solemniter consecrante in Ecclesia...................... 481 III. Dc quibusdam variationibus circa Assistentes et Ministros inferiores in consecratione plurium Altarium portatilium solemniter peragenda in Ecclesia................................. 488 Art. Index generalis XVH Pag. Caput XV. De benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici ab Episcopo solemniter impertienda........................... 489 Art. I. Dc iis quae praeparanda sunt................................................... 489 » 11. Dc Episcopo in solemni benedict ione novae Ecclesiae seu Ora­ torii publici................................................. 490 » 111. Dc duobus Assistentibus Episcopo solemniter benedicenti novam Ecclesiam seu Oratorium publicum................ 492 IV. Dc Caeremoniario deque Cantoribus in benedictione novae Ec­ clesiae seu Oratorii publici solemniter ab Episcopo imper­ tienda ....................................................................... 493 » V. De Ministris inferioribus in benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici solemniter ab Episcopo impertienda . 493 Caput XVI. De nonnullis instructionibus quae observari possunt antequam Ecclesia ad profanos usus reducatur vel destruatur . . 497 Caput XVII. De benedictione solemni Coemeterii ab Episcopo Ordinario im­ pertienda ...................................................498 Art. 1. Dc iis quae praeparanda sunt..................................................... 498 « II. Dc Episcopo Ordinario in solemni benedictione Coemeterii 499 n 111. Dc Diacono et Subdiacono in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda.......... 501 » IV. De Caeremoniario in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda.............. 503 « V. Dc Ministris libri, candelae, mitrae et baculi in solemni bene­ dictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda 507 » VI. De Crucifero deque Ceroferariis in solemni benedictione Coe­ meterii ab Episcopo Ordinario impertienda.................... 5:0 » VII. De Acolytho deque Thuriferario in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda ... 511 » VIII. De Cantoribus in solemni benedictione Coemeterii ab Epi­ scopo Ordinario impertienda...................... 511 Caput XVIII. De Ecclesiae reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda 512 Art. I. De iis quae praeparanda sunt............................................... 512 » II. De Episcopo celebrante in Ecclesiae reconciliatione solem­ niter peragenda............................................. 513 » III. De Diacono et Subdiacono in Ecclesiae reconciliatione so­ lemniter ab Episcopo peragenda.............. 516 » IV. De Caeremoniario deque Cantoribus in Ecclesiae reconcilia­ tione solemniter ab Episcopo peragenda...518 » V. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi in Ecclesiae re­ conciliatione solemniter ab Episcopo peragenda . . . 519 » VI. Dc ceteris Ministris inferioribus in Ecclesiae reconciliatione so­ lemniter ab Episcopo peragenda.............. 522 Caput XIX. De Coemeterii reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda 524 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................... 524 » II. De Episcopo in Coemeterii reconciliatione solemniter cele­ brante ............................................................. 525 » III. De Diacono et Subdiacono in Coemeterii reconciliatione so­ lemniter ab Episcopo peragenda............... 526 ) IV. De Caeremoniario deque Cantoribus in Coemeterii reconcilia­ tione solemniter ab Episcopo peragenda... 526 η V. De Ministris inferioribus in Coemeterii reconciliatione so­ lemniter ab Episcopo peragenda . . .'...527 Caput XX. De Ecclesiae et Coemeterii reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda................................................... 529 Pag. 530 Caput XXI. De benedictione Campanae sotemniter ab Episcopoperagenda Art. I. De iis quae praeparanda sunt.......................................... 530 » 11. De Episcopo in solemni benedictione Campanae............ 533 » III. De Diacono et Subdiacono in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda....................................... 537 » IV. De Caeremoniario deque Cantoribus in benedictione Cam­ panae solemniter ab Episcopo peragenda. 539 » V. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda .... 541 » VI. De ceteris Ministris inferioribus in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda............. 543 Caput XXII. De benedictione plurium Campanarum solemniter ab Episcopo peragenda.................................................... 545 Caput XXIII. De breviori ritu pro benedictione Campanae quae ad usum Ec­ clesiae non consecratae vel Oratorii inserviat solemniter ab Episcopo peragenda ................ 547 Art. I. De iis quae praeparanda sunt...........................................547 i II. In Functione....................................................................... 547 Caput XXIV. De coronatione Imaginis B. Mariae V. solemniter ab Episcopo peragenda........................................... 550 Art. I. De iis quae praeparanda sunt...........................................550 » 11. De Episcopo celebrante in coronatione Imaginis B. Μ. V. solemniter peragenda................................................. 551 » III. De Presbytero Assistente, de DiaconisAssistentibus, deque Ministris sacris in coronatione Imaginis B. Μ. V. solemni­ ter ab Episcopo peragenda...................................................553 » IV. De Caeremoniario primo, de Ministris inferioribus deque Can­ toribus in coronatione Imaginis B. Μ. V. solemniter ab Episcopo peragenda.......................................555 SECTIO SECUNDA DE SACRAMENTALIBUS DEQUE NONNULLIS BENEDICTIONIBUS A SACERDOTE PERAGENDIS Pag. Caput I. De benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedi­ ficanda solemniter a Sacerdote peragenda.557 Art. I. De iis quae praeparanda sunt................................................... 557 » II. In Functione................................................................................ 558 Caput 11. De benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici solemniter a Sacerdote peragenda ................ 560 Art. 1. De iis quae praeparanda sunt....................................................560 * II. In Functione................................................................................ 561 Caput III. De consecratione Altarium exeeratorum a Sacerdote peragenda . 564 Art. I. De consecratione Altaris fixi seu immobilis quod amisit con­ secrationem ob separationem, etsi momentaneam, ta­ bulae seu mensae a stipite................... 564 > II. De consecratione Altaris quod amisit consecrationem sive ob enormem fractionem, sive ob SS. Reliquiarum amotio­ nem, sive ob amotionem, vel fractionem, operculi sepulcri 564 Index generalis XIX Pag. Caput IV. De benedictione Coemeterii solemniter a Sacerdote impertienda . 567 Art. i. De iis quae praeparanda sunt..................................................... 567 > II. In Functione.................................................................................. 567 Caput V. De reconciliatione Ecclesiae tantum benedictae solemniter a Sacer­ dote peragenda........................................571 Art. I. De iis quae praeparandasunt...................................................... 571 > II. In Functione.................................................................................. 572 Caput VI. De Ecclesiae consecratae reconciliatione solemniter a Sacerdote peragenda................................................... 574 Art. I. De iis quae praeparandasunt...................................................... 574 II. De Sacerdote celebrante in Ecclesiae consecratae reconcilia­ tione solemniter peragenda................................................... 575 III. De duobus Assistentibus Celebranti in reconciliatione Eccle­ siae consecratae solemniter peragenda................ 577 ». IV. De Caeremoniario, de Cantoribus deque Ministris inferioribus in reconciliatione Ecclesiae consecratae solemniter a Sacerdote peragenda......................................578 Caput Vil. De Coemeterii reconciliatione solemniter a Sacerdote peragenda 579 Art. I. De iis quae praeparanda sunt..................................................... 579 » II. In Functione................................................................................... 579 Caput VIII. De Ecclesiae et Coemeteriireconciliatione solemniter a Sacerdote peragenda.................................................................................. 581 Caput IX. De benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata solemniter a Sacerdote peragenda ................ 581 Art. 1. De iis quae praeparanda sunt................................................... 581 » II. De Sacerdote celebrante in solemni benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata.............................. 583 » III. De Diacono et Subdiacono in solemni benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata a Sacerdote peragenda .... 586 » IV. De Caeremoniario. de Cantoribus, de Ministris lotionis Campanae deque Ministris inferioribus in solemni be­ nedictione Campanae pro Ecclesia consecrata a Sacer­ dote peragenda...................................................................... 588 Caput X. De breviori ritu pro benedictione Campanae quae ad usum Eccle­ siae non consecratae vel Oratorii inserviat solemniter a Sa­ cerdote peragenda ................. 590 Art. I. De iis quae praeparanda sunt..................................................... 590 » II. In Functione................................................................................... 591 Caput XI. De benedictione Campanae quae ad usum Ecclesiae vel Oratorii non inserviat........................................... 592 Caput XII. De coronatione Imaginis B. Mariae V. solemniter a Sacerdote peragenda...................................................593 Art. I. De iis quae praeparandasunt.................................................... 593 » II. In Functione................................................................................... 593 Caput XIII. De benedictione mulieris post parium.............................................. 595 Caput XIV. De benedictione domorum............................................................. 596 Caput XV. De nonnullis regulis pro benedictionibus quae relationem cum Missa non habent nec peculiarem ritum habent .... 597 Index generalis xx PARS SEPTIMA DE EXSEQUIIS Caput I. De quibusdam generalibus animadversionibus Caput II. De Exsequiarum ordine.............................. I. De associatione cadaverum................... Art. II. De Missa exsequiali deque Absolutione Caput III. De Exsequiis parvulorum....................... Rug. 599 600 600 603 604 APPENDIX DE OBITU DEQUE EXSEQUIIS EPISCOPI ORDINARII Caput Art. De obitu Episcopi Ordinarii 607 obitu Episcopi.................... 607 I. De Vigiliis celebrandis 608 .............. II De III. De Missis celebrandis durante expositione Cadaveris Epi­ 610 scopi .................. Caput II. De Exsequiis Episcopi Ordinarii in Ecclesia Cathedrali persolvendis 611 611 I. De quibusdam generalibus animadversionibus.................... Art. 612 II. De iis quae praeparanda sunt.................... 613 111. In Functione.................... Caput III. ’De Anniversario Episcopi Ordinarii proxime defuncti deque An­ niversario omnium Episconorum omniumque Ecclesiae 619 Cathedralis Canonicorum.................... 621 alphabeticus.................... Index Decreta S. R. Congregationis in volumine Canones Codicis Iuris Canonici in allata volumine^allati 636 638 PARS QUINTA DE SACRAMENTIS SECTIO PRIMA DE SACRAMENTIS AB EPISCOPO ADMINISTRANDIS 4 CAPUT I. DE SOLEMNI BAPTISMO INFANTIBUS AB EPISCOPO ADMINISTRANDO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2526. — I. - In Sacristia. — Super aliquam mensam praepa­ rantur: duae vimpae pro Ministris mitrae et baculi; superpellicea; vasculum aquae benedictae. II. - Ad Altare maius. — Altare pallio albi coloris instruitur, cui superimponitur alterum violacei coloris; super eius gradus ster­ nitur tapetum. Sex candelabra Altari superimponuntur et in medio eorum Crux cum Imagine Crucifixi; inter candelabra statui possunt vel San­ ctorum Reliquiae, vel vascula cum floribus (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur Episcopi paramenta, scilicet: pluviale et stola violacei coloris, cingulum, alba, amictus; formale simplex in lance; mitra auriphrygiata, in cornu Evangelii; paramenta cooperiuntur violaceo velo. III. - Apud Altare. — Baculus pastoralis. IV. - Super infimum Altaris gradum. — In medio ponitur pulvinus violacei coloris. 1 — Moretti, De i. Functionibus - IV, 2 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis V. - In cornu Epistolae. — Collocatur Faldistorium, parum distans ab infimo Altaris gradu (v. n. 674, V), cum tegumento et pulvinis violacei coloris; congruo in loco aderunt tegumentum et pulvini albi coloris. *Λ; VI. - Super abacum. — Urceus, pelvis et duo manutergia in lance; duo candelabra; Pontificale Romanum, vel Rituale Romanum; palmatoria cum candela; pelvicula cum sale benedicendo; schedula in qua scripta sint nomina Baptizandi. ’ Si Baptismus ad Altare conferatur, tunc addenda sunt ea quae dicemus collocanda super abacum in Fontis Sacello, praeterea: pelvis maior ad recipiendam aquam baptismalem defluentem de capite Baptizati; gremiale lineum. VII. - Apud abacum. — Crux processionalis. ] VIII. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis violacei coloris. Super Altare accen­ duntur sex cerei. IX. - Ad ianuam Ecclesiae. — Tapetum. 1 X. - In Fontis Sacello. — Super abacum praeparantur: pluviale et stola albi coloris; mitra pretiosa; formale pretiosum in lance; vascula s. Chrismatis et Olei Catechumenorum in lance cum aliquantulo gossypio; vasculum seu cochleare ex argento ad aquam infundendam; candela; vestis candida imponenda Baptizato; manutergium ad caput eiusdem abstergendum; urceus, pelvis et duo manutergia in lance. XI. - Ante Fontem. — Sternitur tapetum. I Articulus II. De Episcopo solemne Baptismum infantibus administrante. 2527. — Episcopus, mozzetta indutus, inore solito, ad Eccle­ siam accedit; brevi oratione facta in pulvino, super infimum gradum Altaris maioris collocato, accedit ad Faldistorium, ubi dimittit Crucem pectoralem ac mozzettam, lavat manus et assumit paramenta, necnon mitram. Baculo accepto, procedit ad ianuam Ecclesiae ibique sedet in Faldistorio et dicit: N.t quid petis ab Ecclesia Dei? Si plura Bapti­ zando imponuntur nomina, satis est si omnia pronuntientur prima vice, in ipso Baptismi momento et in fine quum Baptizatus dimittitur; aliis vicibus primum tantum nomen pronuntiare sufficit. Caput I. - De Baptismo infantibus administrando 3 Responso: Fidem, per Patrinum, vel Matrinam, Episcopus subi un git: Fides, quid tibi praestat? Et responso: Vitam aeternam, Episcopus ait: Si igitur... sicut teipsum, deinde surgit et ter exsufflat leniter in faciem infantis dicens: Exi ab eo, etc., postea pollice facit signum Crucis in fronte et in pectore infantis dicens: Accipe... possis. Deinde, dimissa mitra, surgit et dicit: Oremus. Preces nostras etc.: qua Oratione absoluta, imponit manum super caput infantis ac postea manum extensam tenens dicit: Oremus. Omnipotens sem­ piterne Deus etc. Oratione completa, mitram accipit et stans dicit: Exorcizo te etc. ; prolatis verbis: ad effugandum inimicum, mitram dimittit. Responso: Arnen, Episcopus sedet, mitram accipit, deinde immittit modicum salis benedicti in os infantis dicens: .V., accipe sal etc.; abstergit digitos manutergio et dicit: Pax tecum, deinde mitram dimittit, surgit ac dicit: Oremus. Deus patrum nostro­ rum etc. Oratione absoluta, mitram accipit, adhuc stans dicit: Exorcizo te etc.; dicens: Et hoc signum sanctae Cru cis, pollice in fronte signat infantem. Prolatis verbis: Per eumdem Christum Do­ minum nostrum, mitram dimittit, mox imponit manum super caput infantis, postea manum extensam tenens dicit: Oremus. Aeternam ac iuslissimam etc.; qua Oratione completa, accipit mitram, deinde imponit extremam partem stolae pendentem a suo humero sini­ stro super infantem, et introducit eum in Ecclesiam dicens: N., Ingredere etc. 2528. — Cum Episcopus ingressus fuerit in Ecclesiam, mitram di­ mittit, baculum accipit et recitans cum Patrino, vel Matrina: Credo in Deum etc., Pater noster etc., accedit ad Fontis Sacellum, vel ad Altare maius. Cum pervenerit ad cancellos, antequam ingrediatur, renibus ad Fontem, vel ad Altare, versis, Ministro tradit baculum, mitram accipit et recitat: Exorcizo te etc. Exorcismo completo, sedet in Faldistorio, postea pollice accipit de saliva oris sui et tangens aurem dexteram ac sinistram infantis dicit: Ephpheta, quod est, adaperire, deinde tangit nares dicens: In odorem etc., et pollicem suum manutergio extergit ac postea ibidem sedens cum mitra interrogat Baptizandum: Abrenuntias Satanae? etc., deinde intingit pollicem in Oleo Catechumenorum, infantem ungit in pectore ac inter sca­ pulas in modum Crucis, dicens semel: Ego te linio etc. Subinde pollicem abstergit bombaceo, vel re simili. Mitra auriphrygiata di­ missa, deponit formale simplex, pluviale et stolam violacei coloris; 4 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis accipit stolam ac pluviale albi coloris, formale pretiosum et mitram pariter pretiosam. 2529. — Accepto baculo pastorali, Episcopus surgit, ingreditur Sacellum Fontis, vel Presbyterium, accedit apud Fontem vel sup­ pedaneum Altaris maioris conscendit, sedet in Faldistorio et inter­ rogat, expresso nomine, Baptizandum: N., credis in Deum etc. Post interrogationem: Vis baptizari? surgit, ad Fontem appro­ pinquat, vasculum seu urceolum aquae baptismalis accipit eamque ter fundit super caput infantis in modum Crucis et simul verba proferens, semel tantum distincte et attente dicit, omnia nomina pro­ nuntians: N., ego te baptizo in nomine Pa φ tris, fundit primo, et Fi φ Hi, fundit secundo, et Spiritus φ Sancti, fundit tertio. Deinde Episcopus sedens ac retinens mitram, intingit pollicem in sacro Chrismate dicens: Deus omnipotens etc., et ungit infantem in summitate capitis in modum Crucis proferens verba: ipse te liniat φ Chrismate salutis in eodem etc., atque abstergit pollicem suum. Dicto: Pax tibi, pariter sedens cum mitra, imponit capiti infantis linteolum candidum dicens: Accipe vestem etc. Postea, pariter sedens, accipit candelam eamque Patrino porrigit dicens: Accipe lampadem etc. Postremo, omnia nomina pronuntians, dicit: N., vade in pace et Dominus sit tecum. Si vero Baptismus ministratur ad Altare, Episcopus post inter­ rogationem: Vis baptizari? non surgit. 2530. — Episcopus, lotis et abstersis manibus, surgit, baculum accipit et procedit ad Altare maius, si in Sacello, alias descendit in planum et, reverentia Cruci facta, accedit ad Faldistorium ubi, Ministro baculo tradito, mitram et sacra paramenta dimittit. Reassumptis mozzetta et Cruce pectorali, ab Ecclesia discedit. Articulus 111. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo ministranti solemne Baptismum infantibus. 2531. — Statuta hora, duo Canonici, iam designati, conveniunt in Sacristiam capitularem, ubi indumenta canonicalia assumunt et, ad Caeremoniarii nutum, procedunt ad ianuam Ecclesiae; dignior Episcopo aspersorium porrigit cum osculis (D. 2049 ad 13 et 14; C. 1. C. 397, n. 2) et ad aspersionem ambo consistunt; aspersione Caput I. - De Baptismo infantibus administrando 5 peracta, sequuntur Episcopum, si uti Cruce potest, alias praecedunt cum ad Altare SS. Sacramenti. Quum ad Altare maius pervenerint, genuflectunt ad Episcopi latera, super infimum Altaris gradum; brevi oratione facta, cum eodem Episcopo ad Faldistorium accedunt. Assistens primus aufert Episcopo Crucem pectoralem, alter mozzettam tollit, dein dignior biretum cum osculis porrigit et extendit mantile super eius genua ac ministrat mantile. Assistentes cum aliquam rem Episcopo porrigunt, deosculari debent prius rem deinde manum, seu annulum, Episcopi; si vero aliquam rem ab eo accipiunt, prius eius manum, seu annulum, dein rem acceptam deo­ sculari debent. Dignior a Caeremoniario paramenta accipit eaque, adiuvante secundo Assistente, induit Episcopum. Accepto baculo ab Episcopo, ambo sustinentes pluvialis fimbrias procedunt ad Ecclesiae fores. Dignior mitram Episcopo imponit: I Alter mitram aufert Episcopo: ante Orationem : tras etc.; Preces nos­ post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus etc.; si sal benedicendus, prolatis Exorcismi verbis: ad effugan­ dum inimicum; alias dicto: Pax tecum; si sal benedicendus, post eius be­ nedictionem; alias, completa Oratione: Deus patrum etc.; ante Orationem: Aeternam iustissimam etc.; ac cum Episcopus Ecclesiam c*gressus fuerit, in­ post Orationem: Aeternam etc.; recitato: Pater noster etc. 2532. — Postquam Episcopus unxerit infantem, ambo adiuvant Episcopum in deponendis paramentis violacei coloris et in assu­ mendis stola ac pluviali albi coloris. Postquam Episcopus dixerit: Vis baptizari?, Assistens primus a Caeremoniario accipit aquae baptismalis vasculum quod Episcopo porrigit. 6 Pars V. - Sectio I. - Dc Sacram, ab Episcopo administrandis Dicto ab Episcopo: Pax tibi, dignior porrigit ei linteolum; quo recepto, tradit candelam. Prolatis ab Episcopo verbis: N., vade in pace etc., dignior extendit super eius genua mantile et ministrat manutergium. Abstersis ab Episcopo manibus, ambo sustinentes eius pluvialis fimbrias, si in Sacello, procedunt ad Altare maius et accedunt ad Faldistorium ac Episcopum adiuvant in exuendis paramentis. Accepta ab Episcopo Cruce pectorali, dignior porrigit biretum, deinde ambo accedunt cum eo ante infimum Altaris gradum, ubi genuflectunt; facta brevi oratione, Episcopum ad Ecclesiae ianuam comitantur. 2533. — Si Baptismus ad Altare administratur, assumptis ab Episcopo paramentis albi coloris, ascendunt cum eo suppedaneum, et super genua Episcopi sedentis in Faldistorio extendunt gremiale lineum, quod auferunt post Baptismi administrationem. Articulus IV. De Caerenwniario deque Ministris inferioribus in adrninistratione Baptismi solemnis infantibus ab Episcopo peragenda. 2534. — Statuta hora, Clerici decem, iam designati, accedunt ad Sacristiam maiorem, ubi induunt superpellicea. Omnibus rite dispo­ sitis, Caeremoniarius signum procedendi ad ianuam Ecclesiae dat. Primus Clericus sumit vasculum aquae benedictae et ad Ecclesiae fores sistit ad dexteram Canonici dignioris. Ad aspersionem aquae omnes genuflectunt, ac statim surgunt et ad Altare SS. Sacramenti procedunt sequenti ordine: 1. Familiares Episcopi; 2. Clerici; 3. Canonici; 4. Episcopus. Si vero Episcopus uti Cruce potest, tunc hic sequetur ordo: 1. Familiares Episcopi; 2. Crucifer, semper Crucem deferens cum Imagine Crucifixi da Episcopum conversa; 3. Episcopus; 4. Canonici; 5. Clerici. Adoratione SS. Sacramento facta, procedunt omnes ad Altare maius, ubi genuflectunt in plano. Quum Episcopus accedit ad Fal­ distorium. Clericus sumit ex abaco pelviculam et ad dexteram di­ Caput I. - De Baptismo infantibus administrando 7 gnioris Assistentis se confert; Ministri mitrae et baculi se ad Sacristiam maiorem conferunt, ubi vimpam assumunt, deinde rever­ tuntur ad Altare et consistunt ante cius infimum gradum; sex Clerici pariter se conferunt ante infimum Altaris gradum pro paramentis (v. n. 635). 2535. — Episcopo parato, Caeremoniarius signum procedendi ad ianuam Ecclesiae dat sequenti ordine: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios; 2. Clerici; 3. Episcopus, medius inter Canonicos Assistentes; 4. Ministri libri et candelae; 5. Ministri mitrae et baculi. Dum proceditur ad ianuam Ecclesiae, duo Clerici transferunt Faldistorium ad eamdem ianuam et illud collocant super tapetum. Interim Sacrista tollit de Altari pallium violaceum. 2536. — Dispositio ad Ecclesiae fores. _ P Inf. Me. MI ΑΠ.ΓεΊ AI. Mb. Mm. 2537. — Quum Episcopus sedet in Faldistorio, Minister baculi ab eo baculum recipit; Ministri libri et candelae ante Episcopum se conferunt. Caeremoniarius praemoneat Patrinum, vel Matrinam, circa quae debet facere et dicere singulis vicibus; cum opus sit, porrigat primo Assistenti manutergium. 8 Pars V. - Sectio i. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Minister mitrae semper primo Assistenti mitram porrigit et a secundo eam recipit (v. n. 2531). Clericus deferens vasculum cum sale, recitata ab Episcopo Ora­ tione: Omnipotens etc., se coram eo confert; immisso sale in os infantis, Clericus defert in Sacristiam vasculum. Quum Episcopus ingressus Ecclesiam fuerit, Minister baculi illum Episcopo porrigit et ab eo recipit extra cancellos Baptisterii, vel Presbyterii, recitato: Pater noster etc. Duo Clerici transferunt Faldistorium ad cancellos Baptisterii, vel Presbyterii. Dum Episcopus interrogat Baptizandum, Clericus sumit ex abaco vasculum Olei Catechumenorum, in pelvicula, et sistit ad dexteram secundi Assistentis. Postquam Episcopus infantem unxerit in pectore et inter scapulas, Caeremoniarius inuncta loca bombaceo, vel re simili, abstergit. Interim Clericus alter sumit ex abaco pluviale et stolam albi coloris. Clericus, postquam super abacum reposuerit vasculum Olei Catechumenorum, accipit formale pretiosum. Minister mitrae acceptam mitram auriphrygiatam super abacum deponit et sumit mitram pretiosam, quam primo Assistenti porrigit. Dum Episcopus infantem iterum interrogat, Caeremoniarius va­ sculo accipit aquam baptismalem quod primo Assistenti porrigit, prolatis verbis: N., vis baptizari? «Sed si aqua conglaciata sit, cu­ retur ut liquefiat: sin autem ex parte congelata sit, aut nimium frigida, poterit parum aquae naturalis non benedictae calefacere, et admiscere aquae baptismal! in vasculo ad id parato, et ea tepe­ facta ad baptizandum uti, ne noceat infantulo» (Rit. R. Tit. II, cap. I, n. 7). Dum Episcopus infantem baptizat, ex Clericis alter sumit ex abaco vasculum sacri Chrismatis et vestem candidam, alter accendit candelam. Postquam Episcopus infantem in summitate capitis unxerit, Caeremoniarius bombaceo, vel re simili, inunctum locum abstergit. 2538. — Si Baptismus administratur ad Altare maius, post­ quam Episcopus induerit paramenta albi coloris, duo Clerici collo­ cant Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris in medio suppedaneo Altaris, dein sumunt ex abaco gremiale lineum ac pelvim maiorem et ad Episcopum se conferunt, tradunt Assistentibus gre­ miale ac postea super Episcopi genua sustinent pelvim usque ad Baptismi administrationem inclusive, tandem et pelvim et gremiale reponunt super abacum. 2539. — Lotis et abstersis ab Episcopo manibus, omnes, ordine quo venerant, ad Altare maius revertuntur. Quo cum pervenerint, Caput II. - De Baptismo adultis administrando 9 Crucifer statuit Crucem in basi, Ceroferarii vero candelabra super abacum collocant, item Ministri libri et candelae Pontificale Ro­ manum et palmatoriam super abacum deponunt. Clericus sumit ex abaco pelviculam pro Cruce pectorali et cum aliis Clericis pro­ cedit ad Faldistorium. CAPUT II. DE SOLEMNI BAPTISMO ADULTIS AB EPISCOPO ADMINISTRANDO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2540. — Omnia quae diximus in Art. I praecedentis Capitis, sed: I. - Si color Officii non sit albus, tunc pallio albi coloris suppo­ nitur pallium coloris Officii. II. - Congruo in loco collocatur tegumentum cum pulvinis pro Faldistorio coloris Officio congruentis, nisi eiusdem Officii color sit albus. III. - Super abacum, si Episcopus Missam celebret, adduntur: Calix, velo et bursa coopertus coloris Officii; ampullae aquae et vini; pelvicula pro pileolo; Missale cum legili; Canon Pontificalis; planeta, stola et manipulus coloris Officii. Extra Presbyterium paratur genuflexorium distinctum, alba tobalea tectum, pro Baptizato et Patrino. Articulus II. De Episcopo administrante adultis Baptismum solemne. 2541. — Episcopus se gerit ut sub n. 2527 diximus, sed, accepto baculo, se confert ad Faldistorium ante Altare collocatum, ubi, tradito Ministro baculo et dimissa mitra, gcnuflectit ac «pias mente ad Deum preces effundit ut tantum Sacramentum digne valeat ministrare» (Ex Pont, et Rit. Rom.), deinde surgens se signat et dicit: Deus, in adiutorium etc., Gloria Patri etc.; responso: in saecula saeculorum. Amen, incipit Antiphonam: Effundam etc.; incepto Psalmo 8: Do­ mine, Dominus noster etc., sedet in Faldistorio, mitram accipit, recitat alternatim cum Clero Psalmos. Repetita Antiphona, Epi- 10 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis scopus mitram deponit, surgit et stans versus Altare dicit: Kyrie eleison etc., Versiculos et Orationes: Omnipotens etc., Adesto etc., pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. 2542. — Orationibus completis, sedet in Faldistorio, accipit mitram et baculum, surgit, procedit ad Ecclesiae fores, sedet in Faldistorio; tradito Ministro baculo, interrogat Catechumenum. Si plura Baptizando imponuntur nomina, Episcopus omnia nomina profert prima vice, in Baptismi collatione et in fine quando Baptizatus dimittitur; aliis vicibus primum tantum nomen pronuntiat. Post interrogationem: Credis et in Spiritum Sanctum etc., surgit cum mitra, exsufflat ter in faciem eius et dicit semel: Exi ab eo etc. Deinde in modum Crucis halat in faciem ipsius ac dicit: N., accipe..... bene φ dictionem, efficiens, versus eumdem, signum Crucis. Dicto: Pax tibi, Episcopus sedet, facit Crucem cum pollice in fronte et in pectore Catechumeni dicens: N., accipe signum Crucis etc. Si Catechumenus venerit de gentilitatis errore, seu de ethnicis et idololatris, Episcopus dicit: Horresce idola, respue simulacra. Si ex Hebraeis: Horresce Judaicam perfidiam, respue Hebraicam superstitionem. Si ex Mahumetanis: Horresce Mahumeticam perfidiam, respue pravam sectam infi­ delitatis. 9 Si ex Haereticis et in eius Baptismo debita forma servata non sit: Horresce haereticam pravitatem, respue nefarias sectas impiorum N. exprimens proprio nomine sectam de qua venit. Prolatis verbis: Cole Deum... per ignem, si Catechumeni plures fuerint Episcopus singulos interrogat repetendo: Quo nomine vo­ caris? et, ut supra, cetera perficiendo. 2543. — Absolutis Exorcismis super omnes, Episcopus dimittit mitram, surgit et dicit: Oremus. Te deprecor etc. Caput II De Baptismo adultis administrando pro uno vel una: in singulari numero. II pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. Oratione absoluta, sedet, deinde cum pollice signat Electum (singulos Electos) in fronte, in auribus, in oculis, in naribus, in ore, in pectore, in scapulis dicens (singulariter singulis) verba notata in Rituali ac postea in toto corpore, illud non tangens, manu pro­ ducit signum Crucis et dicit: Signo te etc. Episcopus, dimissa mitra, surgit et dicit: Oremus. Preces nostras etc. pro uno vel una: in singulari numero, pro pluribus: in numero pluralj et in genere masculino, nisi omnes sint feminae, et: Oremus. Deus, qui humani generis etc., tunc imponit manum super caput Electi (vel singulorum Electorum) et postea manum extensam tenens dicit: Oremus. Omnipotens etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. Episcopus mitram accipit et stans dicit: Exorcizo te etc.; pro­ latis verbis: ad effugandum inimicum, mitram dimittit. Si Catechumenus fuerit gentilis, seu ex idololatris venerit ad fidem, benedicto sale, Episcopus addit: Oremus. Domine sancte etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. 2544. — Responso: Arnen, Episcopus sedet in Faldistorio, mi­ tram accipit, deinde immittit modicum salis benedicti in os Cate­ chumeni dicens: N., accipe etc., abstergit digitos manutergio et 12 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis dicit: Pax tibi, dein mitram dimittit et stans dicit: Oremus. Deus patrum etc. pro imo: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Oratione: Deus patrum etc. completa, Episcopus sedet, mitram accipit, interim si inter Electos adsint feminae, ipsae in partem re­ cedunt, tunc Episcopus dicit Catechumeno: Ora, Electe etc. Dicto a Catechumeno: Sed libera nos a mato, Episcopus dicit: Leva etc., ac postea dicit Patrino: Signa eum, dein dicit Electo: Accede, et post Patrinum signum Crucis in fronte illius, pollice dextero, facit dicens: In nomine Patris etc. Si Catechumeni plures sint, Episcopus dicit plurali numero: Orate etc.; postea Patrinis: Signate etc., deinde ipse eos signat unum post alium. Episcopus, dimissa mitra, surgit, imponit manum super Cate­ chumenum (vel super singulos Catechumenos, si plures) et postea manum extensam tenens dicit: Oremus. Deus Abraham etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Oratione completa, mitram accipit et stans dicit: Ergo male­ dicte etc. pro uno: in singulari numero, pro pluribus: in numero plurali, et cum dicit: signum sanctae Cru © cis, signat singulos. Exorcismo absoluto, Episcopus sedet, iterum Electo dicit: Ora etc., ut supra, sed tenens manum extensam dicit: Oremus. Deus, im­ mortale etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: Γη numero plurali. Qua Oratione absoluta, Episcopus mitram accipit et, adhuc stans, dicit: Audi, maledicte etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Caput II. - De Baptismo adultis administrando 13 Exorcismo absoluto, Episcopus sedet, mitram accipit et tertium Electo dicit: Ora etc., ut supra, sed tenens manum extensam dicit: Exorcizo te etc. pro uno: in singulari numero, et cum dicit: signum sanctae Cru pro pluribus: in numero plurali, cis, signat singulos. Responso: Amen, si adsint feminae, mares recedunt et Episcopus ritum super feminas repetit mutatis mutandis ut in Pontificali, vel Rituali. 2545. — Postmodum masculi iterum accedunt. Tunc Episcopus dimittit mitram, surgit, imponit manum super Electum (vel super singulos, si plures) et stans dicit: Oremus. Aeternam ac iustissimam etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram accipit iterumque surgit, sinistra manu apprehendit dexteram Electi, vel porrigit Electo extremam partem stolae ex humero sinistro pendentem, introducit eum (vel eos) in Ecclesiam dicens: N., ingredere etc., vel: N. et N., ingredimini etc. Dum Electus post adorationem surgit, Episcopus mitram di­ mittit ac postea super caput ipsius (vel singulorum, si plures) manum imponit; accepto baculo, cum eo simul recitat: Credo etc., Pater noster etc., interim accedit ad Faldistorium extra cancellos Bap­ tisterii, vel Presbyterii; ibique baculum Ministro tradit, accipit mitram et, versis renibus ostio cancellorum Baptisterii, vel Altaris maioris, manum super Electi caput (vel singulorum, si plures) im­ ponit ac postea, manum extensam tenens, dicit Exorcismum: Nec te latet etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Quo completo, pollice accipit de saliva oris sui et tangit aures et nares Electi (vel singulorum, si plures); tangendo vero aurem dexteram et sinistram dicit: Ephpheta etc., deinde tangendo nares dicit: In odorem etc., ac postea sedet, interrogat Electum (vel sin­ gulos, si plures): Quis vocaris? Responso tertio: Abrenuntio, Episcopus intingit pollicem dexterae manus in Oleo sancto Catechumenorum et inungit Electum (vel singulos, si plures) primum in pectore, deinde inter scapulas in modum Crucis, dicens (singulariter singulis, si 14 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis plures): Ego te linio etc., mox bombacio tergit pollicem et subiungit dicens (singulis, si plures): Exi, immunde etc. Quibus prolatis verbis, Episcopus deponit mitram, pluviale et stolam violacei coloris, deinde accipit stolam et pluviale albi coloris, formale pretiosum ac mitram pretiosam; tunc ingreditur in Baptisterium, vel Presbyterium, suppedaneum conscendit, sedet in Faldistorio et interrogat Electum (singulos, si plures): Quis vo­ caris? etc. Interrogationibus completis, Episcopus surgit, accedit ad Fontem et, accepto vasculo cum aqua baptismali, sub trina supra caput in modum Crucis infusione baptizat Electum; proferens omnia no­ mina sic dicit: N., ego te baptizo etc. Si plures Electi, singillatim singulos Episcopus interrogat et baptizat, ut supra. Episcopus postquam Baptismum administraverit, si in Bapti­ sterio, accedit ad Faldistorium et in eo sedet ac postea intingit pollicem dexterum in sacro Chrismate dicens: Deus omnipotens etc., et perungit verticem Electi (vel singulorum, si plures) in modum Crucis ad verba: ipse te liniat etc. Tunc bombacio Episcopus tergit pollicem et imponit capiti Electi chrismale seu candidum linteolum et dat illi vestem candidam dicens (singulis, si plures): Accipe vestem etc. Postquam Electus vestem candidam induerit, Episcopus cande­ lam accensam in manu dextera ei dat dicens (singulis, si plures): Accipe lampadem etc.; tandem Episcopus proferens omnia nomina Baptizato imposita, dicit: N., vade in pace etc., vel si plures: N. et N., ite in pace etc. Si Episcopus sit in Fontis Sacello, procedit ad Altare maius ubi administrat Sacramentum Confirmationis, ritu descripto in sequenti Capite. 2546. — Monitione facta, Episcopus pergit ad Faldistorium collocatum ante infimum Altaris gradum, in cornu Epistolae, ba­ culum Ministro tradit, sedet et legit Psalmos Missae praepara­ tionis; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Kyrie eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit et, si color Missae albus non sit, dimittit etiam stolam, ac postea sumit stolam et planetam, procedit ad Altare, absque mitra iunctisque manibus, et Missam incipit ut sub n. 1076 notavimus. 15 Caput il. - De Baptismo adultis administrando Articulus III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo administranti solemne Baptismum adultis. 2547. — Duo Canonici se gerunt ut sub n. 2531, sed. accepto ab Episcopo baculo, accedunt cum eodem Episcopo ad Faldistorium, ante Altare collocatum, ibique secundus Assistens mitram ei aufert, deinde ambo genuflectunt ad latera Faldistorii. Surgente Episcopo et ipsi surgunt, Episcopo sedenti dignior mitram imponit et ambo recitant alternatim cum eo sequentes Psalmos: 8: Domine, Dominus noster etc.; 28: Afferte Domino etc.; 41: Quemadmodum etc. Repetita Antiphona: Effundam etc., secundus Assistens Episcopo aufert mi­ tram, quam alter imponit post Orationem: Da, quaesumus etc., deinde ambo procedunt cum Episcopo ad Ecclesiae fores sustinentes pluvialis eius fimbrias. Dignior mitram Episcopo im­ ponit: Alter mitram aufert: ante Orationem: Te deprecor etc.; postquam Episcopus signaverit Catechumenum; dicto ab Episcopo: Signo te totum etc., postquam Catechu­ menum signaverit; completa Oratione: Deus, qui humani etc.; si sal benedicendus, prolatis Exorcismi verbis: ad effugan­ dum inimicum; vel dicto: Pax libi; si sal benedicendus, post eius benedictionem, vel post Ora­ tionem: Domine sancte etc., si Catechumenus fuerit Gen­ tilis; vel absoluta Oratione: Deus patrum etc.; ante Orationem: ham etc.; post Orationem: ham etc.; Deus Abra­ Deus Abra­ 16 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis ante Orationem : Deus, immor­ tale etc.; completa Oratione: Deus, immor­ tale etc.; ante Orationem: Aeternam iustissimam etc.; ac si adsint feminae, ante Oratio­ nem: Deus coeli etc.; si adsint feminae, post Oratio­ nem: Deus coeli etc.; ante Orationem: ham etc.; Deus Abra­ completa Oratione: Deus Abra­ ham etc.; , ____________________________________________________________________ ante Orationem: Aeternam ac iustissimam etc.; completa Oratione: Aeternam ac iustissimam etc.; antequam Episcopus recitet: Credo etc.; et: Paler noster etc. recitato: Pater noster etc. 2548. — Prolatis ab Episcopo verbis: Exi, immunde spiritus... Paraclito, ambo adiuvant Episcopum in deponendis paramentis vio­ laceis et in assumendis paramentis albi coloris. Postquam Episcopus dixerit: Vis baptizari?, Assistens primus a Caeremoniario accipit aquae baptismalis vasculum, quod Episcopo porrigit. Dicto ab Episcopo: Pax tecurn, dignior tradit Episcopo linteolum et vestem candidam; recepto linteolo, ei tradit candelam accensam. Prolatis ab eodem Episcopo verbis: N., vade in pace etc., ambo se gerunt ut in Articulo III praecedentis Capitis, sed cum ad Altare maius perve­ nerint, assistunt Episcopo ministranti Sacramentum Confirmationis (v. n. 2553, II). Assistentes si Baptismus ad Altare administratur, sumptis ab Epi­ scopo paramentis albi coloris, ascendunt cum eo suppedaneum et super genua eiusdem Episcopi sedentis in Faldistorio extendunt gre­ miale lineum, quod auferunt post Baptismi administrationem. 2549. — Si Episcopus Missam celebret, Assistentes, cum ad Faldistorium pervenerint, consistunt ad Episcopi latera eique respondent, scilicet alternatim cum eo recitant Psalmos et Ver- Caput II. - De Baptismo adultis administrando 17 siculos in Missae praeparatione. Ad manuum lotionem, Assistens primus mantile ministrat; lotis et abstersis ab Episcopo manibus, Assistens secundus aufert ei mitram, dein ambo illum exuunt pluviali et etiam stola, nisi Missae color sit albus, ac postea stolam, si dimiserit, ac planctam ei induunt. Ad Caeremoniarii nutum, procedunt ad Altare et se gerunt in Missae assistentia ut sub n. 1077 notavimus. Articulus IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in administratione Baptismi solemnis adultis ab Episcopo peragenda. 2550. — Omnes se gerunt ut sub n. 2534 sed, Episcopo parato, Ministri libri et candelae accedunt ad Faldistorium, ante Altare collo­ catum. Quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, Minister baculi accipit ab eo baculum et Minister mitrae a secundo Assistente mitram, quam digniori Assistenti porrigit, recitata ab Episcopo Oratione: Da, quaesumus etc., et Minister baculi porrigit baculum. Omnes procedunt ad Ecclesiae fores ordine sub n. 2534 descripto. Quum Episcopus sedet in Faldistorio, Minister baculi ab eo baculum recipit ac Ministri libri et candelae ante Episcopum se conferunt. Minister mitrae semper Assistenti primo mitram porrigit et a secundo recipit; perlegat hic Minister Articulum praecedentem. Caeremoniarius praemoneat et Catechumenum et Patrinum circa ea quae debent facere et dicere singulis vicibus. Curet Caeremoniarius, si inter Electos adsint feminae, ut ipsae, post Orationem: Deus patrum etc., recedant in partem quoadusque dictus fuerit Exorcismus pro masculis, scilicet: Ergo, maledicte... per ignem, ante Orationem: Aeternam ac iustissimam etc. Recitata ab Episcopo Oratione: Omnipotens sempiterne etc., Clericus deferens vasculum salis accedit ad Episcopum; immisso sale in os Catechumeni, Clericus in Sacristiam defert vasculum. Quum Episcopus Ecclesiam ingressus fuerit, Minister baculi porrigit ei baculum, interea duo Clerici transferunt Faldistorium et collocant illud extra Baptisterii vel Presbyterii cancellos. Quum Episcopus sedet in Faldistorio, Minister baculi ab eo reci­ pit baculum. Completo Exorcismo: Nec te latet etc., dum Episcopus Catechumenum interrogat, Clericus sumit ex abaco vasculum Olei 2—Moretti, De s. Funcltonibut -4V. 18 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Catechumenorum et omnes se gerunt ut in Art. IV Capitis praecedentis. Quum omnes ad Altare reversi fuerint, se gerunt ut in sequenti Capite pro administratione Sacramenti Confirmationis; deinde ut sub n. 1078 pro Missae celebratione, sed Episcopus legit Psalmos et Preces praeparationis sedens in Faldistorio, collocato ante infimum Altaris gradum in cornu Epistolae. 2551. — Si Baptismus administratur ad Altare maius, postquam Episcopus induerit paramenta albi coloris, duo Clerici collocant Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris in medio sup­ pedaneo Altaris, dein sumunt ex abaco gremiale lineum, pelvim maiorem et ad Episcopum accedunt; tradunt Assistentibus gremiale ac postea super Episcopi genua sustinent pelvim usque ad Baptismi administrationem inclusive, tandem et pelvim et gremiale super abacum reponunt. CAPUT III. DE RITU SOLEMNI PONTIFICALI PRO CONFIRMATIONIS SACRAMENTO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2552. — I. - In Sacristia capitulari. — Insignia choralia pro duobus Canonicis Episcopo Assistentibus. II. - In Sacristia maiori. — Praeparantur: superpellicea pro Clericis; vimpae pro Ministris mitrae et baculi; vasculum aquae benedictae cum aspersorio. III. - Ad Altare maius. — Altare pallio albi coloris instruitur; super eius gradus tapetum sternitur. Sex candelabra Altari superimponuntur et in medio eorum Crux cum Imagine Crucifixi collocatur; inter candelabra statui possunt Reliquiae, vel Sanctorum Imagines, vel vascula cum floribus (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur paramenta episcopalia, sci­ licet: pluviale et stola albi coloris atque amictus; formale in lance, si Ordinarius; in latere Evangelii, mitra pretiosa. Prope Altare: baculus pastoralis. Caput III. - De ritu pro Confirmationis sacramento 19 Super infimum gradum ponitur in medio pulvinus albi coloris. IV. - In cornu Epistolae. — Collocatur Faldistorium parum distans ab infimo gradu (v. n. 674, V) cum tegumento et pulvinis albi coloris. V. - Super abacum. — Ponitur urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; medulla panis et mali medici, pariter in lance; ali­ quantulum gossypii soluti; Pontificale Romanum (Pars I); scotula cum candela; vasculum s. Chrismatis in lance. VI. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis violacei vel viridis coloris, pro diversitate tem­ poris; si vero Episcopus sit Cardinalis, loco viridis coloris strata et pulvini sint rubei coloris. Articulus II. In Functione. 2553. — I. - De Episcopo. — Episcopus, more solito, accedit ad Ecclesiam (v. n. 2527); brevi oratione facta in pulvino, super infimum gradum Altaris collocato, accedit ad Faldistorium; ibique Crucem pectoralem et mozzettam dimittit; tecto capite, lavat manus, ac postea, adiuvantibus Assistentibus, sumit amictum, Crucem pe­ ctoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius. Acceptis mitra et baculo, surgit; medius inter Assistentes accedit ante infimum Altaris gradum, ubi, reverentia facta, ascendit ad Altare et in Fal­ distorio sedet; ibi, retinens mitram et baculum, habet sermonem ut notatur in Pontificali Romano; quo absoluto, baculum ac mitram dimittit, surgit et, iunctis ante pectus manibus, dicit: Spiritus San­ ctus etc., postea, signans se manu dextera a fronte ad pectus signo Crucis, dicit, vel canit: Adiutorium nostrum etc., deinde, expansis inanibus, versus Confirmandos dicit, vel canit, tono feriali, Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc.; qua completa, sedet, mitram et baculum accipit, intingit pollicem dexterae manus in sacro Chri­ smate et, manu dextera imposita super caput Confirmandi, pro­ ducit signum Crucis in eius frontem dicens: 7V., signo te signo Cm © cis etc.; dum dicit: In nomine Patris etc., triplex signum Crucis facit, deinde leviter in maxilla sinistra percutit dicens: Pax tecum. Episcopus Confirmationem confert singulis Confirmandis genuflexis, qui successive accedunt ad Altare. Si numerus Confirman­ 20 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis dorum magnus sit, Episcopus, accepto baculo, de Altari descendit et Confirmationem administrat successive singulis, suis locis. Omnibus S. Confirmatione administrata, Episcopus redit ad Altare et in Faldistorio sedet; dimisso baculo pastorali, manus lavat; quibus abstersis, mitram deponit, surgit et ad Altare con­ versus, tono feriali, canit Versiculos et Orationem: Deus, qui Apostolis etc., ut in Pontificali; qua completa, subiungit: Ecce sic benedicetur omnis homo, qui timet Dominum, tum conversus ad Confirmatos accipit baculum pastoralem et benedicit eos dicens: Bene φ dicat vos Dominus etc. Episcopus, expedita Confirmatione, sedet, mitram accipit, ad­ monet Patrinos et Matrinas, ut in Pontificali, dein cum ipsis recitat: Credo in Deum etc., Pater noster etc., Ave Maria etc. (D. 3582 ad 3). Tandem surgit, descendit in planum et accedit ad Faldistorium, ubi paramenta dimittit; reassumpta Cruce pectorali, ali­ quantulum in pulvino, super infimum Altaris gradum collocato, orat, dein de Ecclesia discedit. Si Missam celebret, Episcopus se gerit ut sub n. 2546 diximus. II. - De duobus Canonicis Episcopo Assistentibus. — Statuta hora, duo Canonici, iam designati, accedunt ad Sacristiam capitularem et se gerunt ut sub n. 2531. Episcopo parato, accedunt cum eo ante infimum Altaris gradum; reverentia Cruci peracta, suppedaneum conscendunt et ad Episcopi latera consistunt. Admonitione ab Episcopo facta, Assistens secundus mitram ei aufert, ac postea ambo sustinent pluvialis eius fimbrias. Oratione completa, dignior Episcopo sedenti mitram imponit. Omnibus sacramento Confirmationis administrato, dignior extendit super genua Episcopi mantile et ministrat ei manutergium pro manuum abstersione. Repetita Antiphona: Confirma etc., Assistens secundus mitram Episcopo aufert et ambo sustinent eius pluvialis fimbrias. Prolatis verbis: Benedicat vos Dominus etc., dignior Episcopo sedenti mitram imponit. Recitatis: Credo etc., Pater etc., Ave etc., Assistentes cum Episcopo descendunt, ad Faldistorium accedunt et se gerunt ut sub n. 2532 diximus; si vero Episcopus Missam celebret se gerunt ut sub n. 2549. 111. - De Caeremoniario. — Caeremoniarius, Clericis adjuvan­ tibus, disponat Confirmandos in duas alas, extra cancellos Presbyterii, mares ad dexteram, feminas ad sinistram. 9 Caput III. - De rilu pro Confirmationis sacramento 21 Si exiguus eorum numerus sit, tunc singuli accedere possunt ad Faldistorium et ibi genuflexi confirmari; alias consistant suis in locis. Antequam inchoatur Functio necesse est ut claudantur omnes Ecclesiae fores, quae aperientur, expedita Confirmatione. Caeremoniarius moneat Patrinos ut, dum Episcopus confirmat singulos Confirmandos, ipsi manum dexteram ponant super hu­ merum dcxterum Confirmandi, moneat quoque Confirmandos us schedulam apertam in manu teneant. Hora praestituta et omnibus rite dispositis, Caeremoniariut invitat Canonicos et Clericos ad associandum Episcopum et se gerit more solito. IV. - De Ministris inferioribus. — Omnes se gerunt ut sub n. 2534; Episcopo parato, duo Clerici transferunt Faldistorium in medium suppedaneum. Monitione ab Episcopo facta, Minister baculi ab eo baculum recipit et Minister mitrae a secundo Assistente mitram accipit, deinde Ministri libri et candelae accedunt ad Episcopum et ab eo recedunt, Oratione absoluta; tunc Minister mitrae primo Assistenti mitram tradit et Minister baculi Episcopo baculum porrigit. Ex Clericis alter sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis et se ad dexteram Episcopi confert; alter consistit ad Episcopi sinistram et recipit schedulam a singulis Confirmandis ac intelligibili voce nomen cuiuscumque nuntiat. In plano sistit Clericus qui singulis Confirmatis frontem gossypio abstergit. Si Episcopus Confirmationem singulis, suis in locis, conferat, tunc praecedit Clericus schedulam recepturus, dein Episcopus medius inter Assistentes; vasculum s. Chrismatis defertur a Clerico stante ad dexteram Episcopi, sed aliquantulum retro, vel a primo Assistente; ad sinistram secundi Assistentis, incedit Clericus qui singulis Confirmatis frontem gossypio abstergit. Omnibus Confirmatione administrata, Minister baculi ab Epi­ scopo baculum recipit, et, postquam Episcopus laverit manus easquc absterserit, Ministri libri et candelae ad eum accedunt; Minister mitrae a secundo Assistente mitram accipit. Prolatis verbis: Benedicat vos Dominus etc., Ministri libri et candelae recedunt; super abacum deponunt Pontificale et scotulam; Minister mitrae primo Assistenti mitram tradit. Recitatis: Credo, Pater noster et Ave Maria, si Episcopus Missam celebret omnes se gerunt ut sub n. 1078 diximus, sed Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Episcopus legit Psalmos et Preces praeparationis sedens in Faldistorio, collocato ante infimum Altaris gradum, in cornu Epistolae. 2554. — Sacramentum Confirmationis iuxta Rubricam Ponti­ ficalis Romani (Tit. « De Confirmandis ») ex causa ad arbitrium Episcopi potest conferri minus solemniter; tunc Episcopus induit stolam super rocchettum et uti potest mitra dum sacro Chrismate ungit in fronte Confirmandos. CAPUT IV. DE SACRA ORDINATIONE GENERALI AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI SOLEMNITER HABENDA IN SABBATIS QUATUOR TEMPORUM ET IN SABBATO ANTE DOMINICAM DE PASSIONE Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit violaceus, sed in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes erit ruber). 2555. — I. - In Sacristia maiori. — Praeparantur quatuor plu­ vialia et duae vimpae pro Ministris mitrae, baculi, libri et candelae. Super aliam mensam: vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thuribulum cum navicula; funalia pro elevatione. Praeparantur etiam mensae super quas disponuntur paramenta pro Ordinandis, scilicet: ad ordinem Presbyteratus: planetae, a parte posteriori super humeros complicatae ita tamen ut facile solvi possint, stolae, manipuli, cingula, albae, amictus, missalia, albus panniculus lineus; ad Diaconatum: dalmaticae, manipuli, stolae, cingula, albae, amictus; ad Subdiaconatum: tunicellae, manipuli, cingula, albae, amictus; ad Minores ordines et ad primam tonsuram: superpellicea; pro omnibus: candelae. Color paramentorum pro Ordinandis in sacris esse debet coloris paramentorum ipsius Episcopi celebrantis, nisi aliud postulet ne­ cessitas (D. 3832 ad 6). Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedral) II. - In Sacristia capitulari. — Disponuntur paramenta pro Canonicis, scilicet: si praebendae sint distinctae: pluvialia pro Dignitatibus, planctae pro Canonicis Presbyteris, planetae plicatae pro Canonicis Diaconis et Subdiaconis; pro omnibus: amictus. Si color paramentorum erit ruber, tunc pro Canonicis Diaconis dalmaticae, pro Canonicis Subdiaconis tunicellae. Si praebendae non sint distinctae, tunc parantur pluvialia pro Dignitatibus, planetae pro ceteris Canonicis; pro omnibus: amictus. Super aliam mensam: pro Diacono Missae: stola, cingulum, alba, amictus; pro Subdiacono: cingulum, alba, amictus. Si vero color paramentorum erit ruber, tunc praeparantur etiam dalmatica et tunicella. III. - Ad Altare maius. — Altare pallio instruitur et super eius gradus tapetum sternitur; sternitur quoque amplum tapetum super totum Presbyterii pavimentum. , Altari superimponuntur septem 'candelabra et ante altius collo­ catur Crux; Sabbato Q. T. Pentecostes inter candelabra collocari possunt vascula cum floribus, vel Reliquiae, aut Imagines San­ ctorum. Super Altaris mensam disponuntur episcopalia paramenta, scilicet: plancta, dalmajtica, tunicella, stola, cingulum, alba, amictus; cliirothccae instance; £. Pallium, si Episcopus eo uti possit ; in latere Evangelii, mitra auriphrygiata; in Sabbato Q. T. Pentecostes mitra pre­ tiosa in latere Evangelii, mitra auriphrygiata in latere Epistolae. Paramenta conteguntur velo coloris eorumdem paramentorum. IV. - Apud Altare in cornu Evangelii. — Baculus pastoralis. ’ V. - Ante Altare. — Faldistorium cum tegumento et pul­ vinis. VI. - In cornu Evangelii. — Tlironus (v. n. 398). VII. - In cornu Epistolae. — Scamna pro Ministris sacris. VIII. - Super abacum. — Calix pro Missae celebratione cum suis ornamentis, scilicet: purificatorio, patena, palla, velo, bursa cum corporali;(super Patenam ponuntur duae hostiae;' Pyxis cum particulis in numero respondenti Ordinandis; ampullae vini et aquae; Missale cum legile; Evangeliarium cum manipulo Episcopi, Epi­ stolarium, Canon Pontificalis, Pontificale Romanum; caligae cum sandaliis in lance, velo coloris paramentorum coopertae; palmatoria cum candela; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; lanx pro Cruce pectorali; gremiale coloris paramentorum; gremiale li­ neum cum teniis; Formula Indulgentiae; manipuli pro Ministris sacris, planetae plicatae ac stola latior, si paramenta erunt violacea; 24 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis velum humerale; Breviarium; duo candelabra cum cereis albis; Calix cum vino et aliquot aquae guttis, super Calicem ponitur Patena cum hostia; Missale; Calix vacuus cum Patena; ampullae aquae et vini in pelvicula et mappula posita in eadem pelvicula; parvum candelabrum cum candela extincta; ampulla· vacua; claves in lance; forfices in lance; tobalea sustinenda ante Commu­ nicandos; campanula; Calices cum purificatoriis; vasa vitrea cum vino et aqua; patera pro praegustatione. In Presbyterio statuuntur scamna panno cooperta pro Ordi­ nandis; praesto adsint scabella pro neo-presbyteris Missam cum Episcopo concelebraturis. IX. - In Sacristia Altari maiori contigua vel, si possibile est, super abacum a tergo eiusdem Altaris, praeparantur: pluviale pro Presbytero Assistente; planetae plicatae, vel dalmaticae, si color paramentorum erit ruber, pro Diaconis Assistentibus. Super alias mensas praeparantur urcei cum pelvibus et manutergiis et aliquantula medulla panis ac mali medici in numero sufficienti pro novis Presbyteris. X. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis violacei coloris; in Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes color strati erit viridis, vel ruber, si Epi­ scopus sit Cardinalis. Sex cerei accenduntur super Altare. Articulus II. De Episcopo Ordinario in s. Ordinatione generali solemniter habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sab­ bato ante Dominicam de Passione. 2556. — Episcopus, more solito, procedit ad Ecclesiam Cathcdralem et se gerit ut in aliis Missis pontificalibus, sed loco Horae Tertiae canitur Hora Nona, et durante eius cantu accipit tantum caligas et sandalia. Si Officium sit de Sabbato, dum canitur Versiculus post Respon­ sorium, Episcopus de Throno descendit, procedit ad Faldistorium in quo genuflectit. Decantato: Domine, exaudi orationem meam, surgit et cantat: Dominus vobiscum et Orationem; qua absoluta, dicit: Dominus vobiscum, iterumque genuflectit. Post: Benedicamus Domino, surgit, ad Thronum revertitur, ubi, Cruce pectorali nec non cappa dimissis, lavat manus, paramenta missalia assumit et F « Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 25 se gerit, more solito, usque ad: Kyrie etc., inclusive, in Sabbato vero ante Dominicam Passionis usque ad Introitum, pariter inclusive. Missa semper dicitur de Sabbato; circa Commemorationes consule n. 5 Tit. I Addit et Variat, in Rubr. Missalis. 2557. — De promotione ad primam tonsuram. — Dum a Choro canitur ultimum Kyrie etc. (in Sabbato ante Dominicam Passionis, circa finem cantus Introitus), Episcopus procedit ad Altare et sedet in Faldistorio, in suppedaneo collocato. 2558. — Genuflexis ante Altare promovendis ad primam cleri­ calem tonsuram, Episcopus surgit cum mitra et dicit: Sit nomen Domini etc., Oremus, fratres carissimi etc., qua invitatione abso­ luta, sedet. Si tam facile non sit tondere capillos cum chirothecis, Episcopus potest eas dimittere, dein reassumit annulum. Incepto Psalmo, Episcopus cum forficibus tondit unicuique capillos in quinque locis, scilicet: in fronte, in occipitio, in auribus, in medio capitis: capillos tonsos in lance deponit; dum capillos condit, iuxta morem, dicit: Dominus pars etc. (D. 2682 ad 3). Omnibus tonsis, Episcopus si chirothecas dimiserit, lavat manus, dein reassumit chirothecas et annulum, ac postea, mitra dimissa, surgit et dicit: Oremus. Praesta, quaesumus etc.; qua Oratione completa, sedet et mitram accipit. 2559. — Repetita Antiphona: Hi accipient etc., post Psalmum 23: Domini est terra etc., mitram dimittit, surgit, ad Altare se convertit et cantat: Oremus; tum, pronuntiato a Diacono : Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, se ad Tonsuratos vertit et, extensis manibus, cantat: Adesto, Domine etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram accipit, deinde superpelliceum accipit et singulis Tonsuratis imponit dicens: Induat te Dominus etc. Verba: Flectamus genua, pronuntianda sunt ante singulas Ora­ tiones supra Ordinatos, etiam in Sabbato Quatuor Temporum Pente­ costes, aliisque diebus Dominicis aut festis de praecepto (D. 4164). 2560. — Omnibus Tonsuratis superpelliceo indutis, Episcopus mitram dimittit, surgit et cantat: Oremus. Omnipotens etc.; qua completa Oratione, sedet, mitram accipit, admonet Tonsuratos verbis: Filii carissimi etc., ut in Pontificali. Profectis Tonsuratis, Episcopus baculum accipit, surgit et ad Thronum accedit, sedet, baculum dimittit ac mitram, surgit et cantat: Oremus, tum pronuntiato a Diacono primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo Diacono: Levate, cantat 26 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Orationem primam, quam, in Quatuor Temporibus Pentecostes, addit immediate post: Oremus. In Sabbato ante Dominicam de Passione quum Episcopus ad Thronum pervenerit, dimissa mitra, recitat cum Assistentibus: Kyrie, eleison etc. Oratione absoluta, Episcopus sedet, mitram et gremiale accipit ac primam Lectionem legit. 2561. — De Ordinatione ad Officium Ostiariorum. — Postquam Cantor eamdem Lectionem legerit, Episcopus praebet ei manum deosculandam, dein baculum accipit, ad Altare revertitur, sedet in Faldistorio et dimittit baculum. In Sabbato ante Dominicam de Passione Episcopus procedit ad Altare dum canitur ultimum Kyrie etc. Omnibus Ordinandis ad Officium Ostiariorum genuflexis, Epi­ scopus eos admonet verbis Pontificalis: Suscepturi etc., quibus prolatis verbis, porrigit illis claves, saltem duas (D. 4035 ad 5), quas tenet ad extremitates cum ambabus manibus recitans for­ mulam: Sic agite etc. Postquam Ordinati reversi fuerint ad Altare et genuflexerint in plano, Episcopus surgit et versus eosdem dicit: Deum Patrem omnipotentem etc.; qua invitatione absoluta, sedet, mitram dimit­ tit, iterum surgit, ad Altare se convertit et se ut in praecedenti numero gerens dicit: Oremus; post: Levate, cantat: Domine sancte etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit, surgit et ad Thronum procedit. In Sabbato ante Dominicam de Passione, accepta mitra, remanet ad Altare et ordinationem prosequitur ut infra. 2562.— Quum Episcopus ad Thronum pervenerit, sedet, baculum dimittit, gremiale accipit, legit ex Missali Graduale; completo eiusdem cantu, gremiale et mitram dimittit, surgit et cantat: Oremus; tum, pronuntiato a Diacono primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo Diacono: Levate, cantat Orationem secundam, quam in Quatuor Temporibus Pentecostes addit immediate post: Oremus. ' ■ Caput IV. - De s. Ordinatione in Lcclesia cathcdrali Oratione absoluta, Episcopus sedet, mitram et gremiale accipit ac secundam Lectionem legit. Deosculata a Cantore manu, Episcopus ad Altare revertitur, sedet in Faldistorio et baculum dimittit. 2563. — De Ordinatione ad Officium Lectorum. — Ordinandos ad Officium Lectorum genuflexos Episcopus admonet dicens: Electi, filii carissimi etc.; quibus prolatis verbis, tradit Missale, quod tenet supra genua clausum cum apertura Ordinandis versa, omnibus proferens formulam: Accipite et estote etc. Omnibus Ordinatis ante Altare genuflexis, Episcopus surgit cum mitra et cantat: Oremus, fratres carissimi etc.; invitatione absoluta, se gerit ut supra. In Sabbato ante Dominicam de Passione, Episcopus, accepta mitra, remanet ad Altare et ordinationem prosequitur ut infra. Quum Episcopus ad Thronum pervenerit, se gerit ut sub n. 2559; deosculata manu a Cantore tertiae Lectionis, ad Altare revertitur, ut supra. 2564. — De Ordinatione ad Officium Exorcistarum. — Omnes Ordinandos ad Officium Exorcistarum genuflexos Episcopus ad­ monet dicens: Ordinandi, filii carissimi etc.; quibus prolatis verbis, tradit eis Missale, quod ut supra tenet, proferens for­ mulam: Accipite et commendate etc. Omnibus Ordinatis ante Altare genuflexis, Episcopus surgit cum mitra et cantat: Deum Patrem etc.; qua invitatione absoluta, se ut supra gerit. In Sabbato ante Dominicam de Passione, Episcopus, accepta mitra, remanet ad Altare et ordinationem prosequitur ut infra. Quum Episcopus ad Thronum pervenerit, se gerit ut sub n. 2559; deosculata manu a Cantore quartae Lectionis, Episcopus revertitur ad Altare, ut supra. 2565. — De Ordinatione ad Officium Acolythorum. — Omnes Ordinandos ad Officium Acolythorum genuflexos Episcopus ad­ monet dicens: Suscepturi, filii carissimi etc.; quibus prolatis verbis, porrigit eis parvum candelabrum cum candela, non vero bugiam, seu palmatoriam (D. 2194 ad 4), proferens formulam: Accipite ceroferarium etc. Tactis ab omnibus candelabro et cereo, tradit eis urceolum proferens formulam: Accipite urceolum etc. »5 ' Pars V. - Sectio I. - De Sacram. ab Episcopo administrandis Omnibus Ordinatis ante Altare genuflexis, Episcopus surgit cum mitra et cantat: Deum Patrem etc.; invitatione absoluta, se ut supra gerit, sed post Orationem: Domine sancte etc., duas addit Orationes. Quum ad Thronum pervenerit, se gerit ut sub n. 2559. In Sabbato Quatuor Temporum ÿ. Veni, sancte etc. Pentecostes genuflectit ad In Sabbato ante Dominicam de Passione Episcopus cantat: Dominus vobiscum et Orationem Missae, scilicet: Fiat, Domine etc., ac Collectam pro Ordinandis, nempe: Exaudi, quaesumus etc., sub unica conclusione cum Oratione Missae, deinde reliquas Orationes iuxta Rubricas. Deosculata manu a Cantore quintae Lectionis, Episcopus ut alias procedit ad Altare. In Sabbato ante Dominicam de Passione procedit ad Altare post Orationes. 2566. — De Ordinatione Subdiaconorum. — Omnes Ordinandos ad Subdiaconatum stantes ante Altare Episcopus admonet verbis Pontificalis Romani: Filii dilectissimi, ad sacrum etc. Admonitio haec, si omnes Ordinandi sint Religiosi professi vo­ torum sive solemnium, sive simplicium perpetuorum, omittitur. Quando etiam qui Ordinandi Diaconi et Presbyteri genuflexi sunt, Episcopus surgit et conversus ad Altare genuflectit in pulvino, collocato ante Faldistorium. 2567. — Cantato a Cantoribus Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, baculum accipit, ad Ordinandos se convertit et cantat: Ut hos electos etc., tribus vicibus, eosque benedicit ut in Pontificali, dein baculum dimittit, iterumque genuflectit. 2568. — Litaniis absolutis, Episcopus surgit, sedet in Faldistorio et, postquam recesserint qui ordinandi sunt Diaconi et Presbyteri, admonet Subdiaconos verbis: Adepturi etc. Admonitione completa, Episcopus omnibus tradit Calicem dicens: Videte cuius ministerium etc. A ! | Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedral! Ordinandis omnibus genuflexis in plano, Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus Deum ac Dominum etc.; invitatione absoluta, sedet, mitram dimittit, iterum surgit, ad Altare se convertit et cantat: Dominus vobiscum, tum dicto a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, extensis manibus cantat Orationem: Domine sancte etc.; qua absoluta, sedet, accipit amictum, qui circa Ordinandi humeros iacet, et ipsius capiti imponit dicens: Accipe amictum etc.; dein manipulum accipit eiusque sini­ stro brachio inducit dicens: Accipe manipulum etc.; ac postea tunicellam accipit eamque induit Ordinando dicens: Tunica iucunditatis etc. Omnibus Ordinandis indutis, Missale, quod tenet supra genua clausum cum apertura Ordinandis versa, tradit dicens: Accipite librum Epistolarum etc. Ordinatis reversis ad sua loca, Episcopus surgit, baculum accipit et ad Thronum revertitur, sedet, baculum Ministro tradit et legit Canticum: Benedictus es, Domine etc. In Sabbato ante Dominicam de Passione legit Epistolam. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, Episcopus, dimissa mitra, surgit et cantat: Gloria in excelsis etc., ut in aliis Missis pontificalibus (v. n. 860), nec non: Pax vobis. Decantato a Cantoribus Cantico: Benedictus es etc., Episcopus mitram dimittit, surgit et versus populum cantat: Dominus vobiscum. Episcopus Orationi Missae addit, sub unica conclusione, Colle­ ctam: Exaudi etc., ac postea reliquas Orationes iuxta Rubricas. Orationibus completis, sedet, et legit Epistolam tantum, dein praebet Subdiacono manum osculandam ac postea, accepto baculo, ad Altare revertitur, sedet in Faldistorio et Ministro tradit baculum. 2569. — De Ordinatione Diaconorum. — Postquam Archidiaconus dixerit: Reverendissime Pater... ordinetis, Episcopus dicit: Sc/s illos dignos esse? Et responso: Quantum... onus officii, ait: Deo gralias; ac postea: Auxiliante Domino etc. Facta aliqua mora post verba: conditionis suae, Episcopus Ordinandos monet verbis: Provehendi, filii dilectissimi etc. Monitione absoluta, legit alteram invitationem: Commune votum etc.; qua completa, surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc., usque ad verba: et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus; quibus prolatis verbis, mitram dimittit, et extensis manibus ante pectus, tono feriali, cantat Praefationem. i il i H I i 0 I I I 11 III 11 30 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Decantatis verbis: quae sunt agenda, concedere, Episcopus, ma­ num dexteram extendens, sinistra pectori suo applicata, imponit super caput cuilibet Ordinando dicens: Accipe Spiritum Sanctum etc., et, postquam omnibus manum imposuerit, sustinens dexteram versus eosdem Ordinandos extensam, prosequitur cantum: Emitte in eos etc., usque ad verba: mereantur, deinde, innetis manibus ac submissa voce dicit: Per eutndem etc. Responso a Choro: Arnen, Episcopus sedet, mitram accipit, syigulis Ordinandis porrigit osculandam stolam, quam eorum sinistro humero imponit dicens: Accipe stolam etc., et super quemlibet Ordinandum producit signum Crucis; deinde accipit dalmaticam et unicuique Ordinando induit eam dicens: fnduat te Dominus etc. Omnibus Ordinandis indutis Episcopus tradit Missale, quod tenet supra genua clausum cum apertura Ordinandis versa, dicens: Accipite potestatem etc. iuxta editionem Pontificalis Romani a R.ma Camera Apostolica anno 1848 curatam (iterumque nuper vulgatam) et etiam iuxta Urbis praxim, licet aliquae editiones formam traditionis libri Evangeliorum in singulari proponant. Quo facto, surgit, se ad Altare convertit et dicit: Oremus; tum pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, ad Ordinandos se convertit et dicit: Exaudi, Domine etc. Qua Ora­ tione absoluta, dicit: Oremus. Domine sancte etc., dein sedet, mitram ac baculum accipit et ad Thronum revertitur. Quo cum pervenerit, baculum Ministro tradit, legit Tractum usque ad ultimum Versi­ culum exclusive. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, lecto Tractu, legit Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive. Completo a Cantoribus cantu partis Tractus, sive partis Sequentiae, Episcopus baculum accipit et ad Altare procedit, ibique sedet in Faldistorio, ac Ministro tradit baculum. 2570. — De Ordinatione Presbyterorum. — Omnibus Ordinan­ dis ante Altare genuflexis, Episcopus postquam Archidiaconus dixerit: Reverendissime Pater... ordinetis, dicit: Scis illos dignos esse? Et responso: Quantum... onus officii, ait: Deo gratias, ac postea: Quoniam, fratres carissimi etc., usque ad verba: conditionis suae, dein facit aliquam moram, ac postea Ordinandos monet verbis: Consecrandi, filii dilectissimi etc. Monitione completa, Episcopus surgit cum mitra et, nihil dicens, imponit simul utramque manum in caput cuiuslibet Ordinandi. Quo facto, Episcopus tenet Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedral! manum dexteram extensam super illos usque ad Orationem: Ore­ mus, fratres carissimi etc. inclusive, quam elicit postquam Ordinandi reversi fuerint ante Altare. Invitatione ad Orationem absoluta, Episcopus sedet, mitram deponit, iterum surgit, ad Altare se convertit et cantat: Oremus; tum pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, ad Ordinandos se convertit et cantat: Exaudi nos etc., usque ad verba: Spiritus Sancti Deus etc.; quibus prolatis verbis, manus extendit ante pectus et prosequitur in cantu Praefationis: Per omnia etc. Post verba: praemia consequantur, submissa voce, ita tamen quod a circumstantibus audiri possit: Per eumdem Dominum etc., ac postea sedet, mitram accipit. 2571. — Episcopus accipit illam partem stolae quam unusquis­ que Ordinandus retinet super scapulis, eam ducit circum collum et complicat super illius pectus dicens: Accipe iugum etc., postea accipit planetam involutam in parte posteriori eamque Ordinando induit dicens: Accipe vestem etc. Omnibus Ordinandis indutis et suo loco genuflexis, Episcopus mi­ tram dimittit, surgit et ad Ordinandos conversus dicit: Deus sancti­ ficationum etc.; Oratione completa ad Altare se convertit, genuflectit in pulvino ante Faldistorium collocato, et, dimisso pileolo, intonat Hymnum: Veni, Creator etc. 2572. — Decantata prima stropha, Episcopus reassumit pi­ leolum, surgit, sedet in Faldistorio, mitram accipit, deinde dimittit annulum et chirothecas ac postea annulum reassumit. Episcopus intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum et inungit unicuique ambas manus, simul iunctas, in modum Crucis, efficiendo duas lineas, scilicet a pollice dexterae manus usque ad indicem sinistrae et a pollice sinistrae usque ad indicem dexterae, ungendo mox totaliter palmas, dicens dum quemlibet inungit: Consecrare etc., et dum dicit: nostram bene φ dictionem, producit, manu dextera, signum Crucis super manus eius et prosequitur: Ut quaecumque benedixerint etc.; tum Episcopus claudit manus Ordi­ nando. Postquam Episcopus omnibus Ordinandis unctionem peregerit, abstergit pollicem gossypio ac postea accipit Calicem cum vino et aqua ac Patenam cum hostia, tenens sinistra Calicem ad nodum, dexteraque Patenam et hostiam Calici superpositam, tradit cuilibet dicens: Accipe potestatem etc. His peractis, Episcopus dimittit annulum, manus lavat et abstergit, reassumit chirothecas et -9 j . J | I 32 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis annulum; dimisso gremiali, baculum accipit et ad Thronum procedit ibique sedet; tradito Ministro baculo, legit ultimum Versiculum Tractus, vel Sequentiae, dicit: Munda cor meum etc., et se gerit ut in Missa pontificali (v. n. 863). 2573. — Episcopus, lecto Offertorio, sedet, mitram et gremiale accipit, deinde a singulis Ordinatis accipit candelam quam primo Diacono Assistenti tradit. Oblatione candelarum ab omnibus Ordinatis facta, Episcopus annulum et chirothecas dimittit ac se gerit ut in aliis Missis pontificalibus, sed recitat elata voce, simul cum novis Presbyteris ordinatis, omnia secreta, excepta Oratione: Per interces­ sionem beati Michaelis etc., ac reliquas: Incensum istud etc., Dirigatur, Domine etc., Accendat in nobisetc., quas more solito recitat. 2574. — Episcopus dat pacem etiam primo Presbytero, primo Diacono et primo Subdiacono ex novis ordinatis. Pretioso Sanguine sumpto, Episcopus genuflexionem peragit, se ad Presbyteros vertit eosque communicat signum Crucis sacra Particula efficiens et non dicens: Corpus Domini nostri etc. (DD. 2089 ad 4; 3105 ad 2; 3274 ad 2; 3721 ad 1). Omnibus novis Presbyteris ordinatis communicatis, Episcopus ad Altare se convertit, genuflexionem peragit et se gerit ut in administratione SS. Eucharistiae (v. n. 1707, VI), sed Ordinatos etiam in minoribus communicat proferens formulam: Corpus Domini nostri lesu Christi custodiat te in vitam aeternam (DD. 2682 ad 16; 3012 ad 3; 3186), ceteros proferens consuetam formulam. 2575. — Episcopus, lotis manibus, mitram dimittit et stans ad Altare conversus in cornu Epistolae intonat Responsorium: lam non dicam etc., ac postea accedit ad Faldistorium in medio suppe­ daneo collocatum, ibique sedet, mitram accipit, iterumque surgit et consistit cônversus ad novos Presbyteros. Recitato: Credo etc., ab iisdem novis Presbyteris, Episcopus sedet, imponit manus super caput singulorum ante se genuflectentium dicens cuilibet: Accipe Spiritum Sanctum etc., dein, explicans planctam, induit illos, singulis dicens: Stola innocentiae induat etc., ac postea tenens inter suas, manus Ordinati, dicit: Promittis mihi etc. Responso ab Ordinato: Promitto, Episcopus eum deosculans in gena dextera (D. 2682 ad 17) dicit: Pax Domini sil semper tecum. Si vero Ordinatus suus non sit, Episcopus dicit: Promittis Ordi­ nario tuo etc.; si Ordinatus sit Religiosus habens Praelatum pro­ prium, tunc dicit: Promittis Praelato Ordinario tuo pro tempore existenti etc. Caput IV De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali Omnes Ordinatos genuflexos Episcopus, accepto baculo, admonet dicens: Quia res etc. Monitione completa, surgit et benedictionem dat novis Presbyteris dicens: Benedictio etc., dein deponit mitram et baculum, accedit ad Missale, legit Antiphonam «Communio» dictam et se gerit ut in aliis Missis pontificalibus. Benedictione in fine Missae impertita, Episcopus sedet in Faldi­ storio, mitram, si eam non habet, accipit; publicata Indulgentia, omnes Ordinatos admonet verbis Pontificalis: Filii dilectissimi etc.; admonitione absoluta, dimittit baculum, mitram et Pallium, si eo utitur, ac se gerit ut in aliis Missis pontificalibus. Articulus 111. De Arcliidiacono in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2576. — Archidiaconus, nisi sit Presbyter Assistens, in ceteris omnibus quae hic non notantur, se aliis Canonicis conformat. Quando Episcopus procedit ad Altare, dum a Choro canitur ultimum: Kyrie, eleison etc., vel circa finem cantus Introitus, in Sabbato ante Dominicam de Passione, Archidiaconus (quo habitu erit indutus) et ipse ad Altare procedit et consistit ad Diaconi dexteram; ad nutum Caeremoniarii, invitat Ordinandos dicens: Accedant omnes qui ordinandi sunt. 2577. — Archidiaconus, conversus ad omnes Ordinandos a No­ tario vocatos, legit mandatum nomine Episcopi: Reverendissimus in Christo Pater etc.; si Episcopus sit Cardinalis dicit: Eminentissimus et Reverendissimus in Christo Pater et Domiihti-ft. tituli sancti N. Sanctae Romanae Ecclesiae Presbyter Cardinalis N. Dei et Apostolicae Sedis gratia Episcopus N., etc. Si Ordinatio peragitur ab Episcopo extraneo, etiamsi Cardinalis vel Metropolita, semper mandatum legitur nomine Episcopi Ordinarii. Quando vero Ordinatio peragitur ex commissione Vicarii Gene­ ralis Capitularis ad normam canonis 1. C. 958 § 1, n. 3, tunc dicit: Reverendissimus Dominus N. N., huius Dioeceseos, Sede vacante, Vica­ rius Capitularis deputatus, sub excommunicationis poena praecipit etc. (D. 3593 ad 1). Lecto mandato, Archidiaconus dicit: Accedant qui promovendi sunt ad primam clericalem tonsuram. Omnibus Ordinandis appellatis, Archidiaconus se confert ad suum locum in Choro et ad Altare 3 — Moretti, De s, Functionibus IV. 34 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis revertitur, dum Episcopus tonsuratos admonet dicens: Filii caris­ simi etc. Absoluta monitione, Archidiaconus, elata voce, dicit: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Clerici (D. 2682 ad 4). Si Ordinatus unus sit, Archidiaconus dicit: Ad locum tuum, vel: Recedat qui ordinatus est Clericus. Quibus prolatis verbis, Archi­ diaconus ad suum locum in Choro se confert. 2578. — Deosculatus Cantor primae Lectionis manum Episcopi, in Sabbato vero ante Dominicam de Passione, dum canitur ultimum Kyrie etc., Archidiaconus de suo loco discedit et accedit ad Altare, ut prius, et, postquam Episcopus sederit in Faldistorio, dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad officium Ostiariorum. Clavibus ab omnibus Ordinatis tactis, Archidiaconus ipse (D. 1583 ad 4) ducit eos ad portam primariam, vel aliam, Ecclesiae et facit illos claudere et aperire, sed, « non est stricte necessarium » (D. 2682 ad 5) ut clave utatur, dein ducit eos ad turrim Campanarum, si coniuncta est cum ipsa Ecclesia, vel ad ostium Sacristiae et sin­ gulis tradit funem campanulae; si vero nulla adsit campana, suffi­ cit etiam tintinnabulum (D. 3315 ad 3 et 4), deinde reducit Ordinatos ad Altare. Oratione: Domine sancte, Pater etc., absoluta, Archidiaconus dicit: Recedant qui ordinati sunt Ostiarii, vel: Ad loca vestra, ac postea Archidiaconus revertitur ad suum locum in Choro. In Sabbato ante Dominicam de Passione, dimissis Ostiariis, Archidiaconus dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad officium Le­ ctorum. Vocatis a Notario Ordinandis, Archidiaconus revertitur ad Chorum et iterum ad Altare se confert dum Episcopus dicit Ora­ tionem: Domine sancte etc.; qua completa, dimittit Ordinatos dicens: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Lectores, ac postea dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad officium Exorcistarum, dein vocatis a Notario Ordinandis, se ad suum recipit locum. Dum Episcopus dicit Orationem: Domine sancte, Pater etc., iterum ad Altare procedit et, completa Oratione, dicit: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Exorcistae, dein dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad officium Acolythorum. Ordinandis a Notario vocatis, Archidiaconus ad Chorum revertitur. Dum Episcopus legit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc., ad Altare rursus revertitur et, absoluta Oratione, dimittit Ordinatos dicens: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Acolythi. Quibus prolatis verbis, se ad Chorum confert. Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 2579. — Archidiaconus revertitur ad Altare post II, III et IV Lectionem et respective dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad offi­ cium Lectorum... Exorcistarum... Acolythorum; dein Ordinandis a No­ tario vocatis, se ad Chorum recipit et ad Altare revertitur dum Epi­ scopus dicit Orationem: Domine sancte etc., ordinatis Lectoribus et Exorcistis, et dum legit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc., post ordinationem Acolythorum. Oratione completa, Archidiaconus Ordinatos dimittit dicens: Ad loca vestra, vel respective: Recedant qui ordinati sunt Lectores... Exorcistae... Acolythi; ac postea ad suum stallum pergit. 2580. — Deosculatus manum Episcopi Lector quintae Lectionis, in Sabbato vero ante Dominicam de Passione post Orationes a Rubricis praescriptas, Archidiaconus ad Altare se confert et dicit: Accedant qui ordinandi sunt Subdiaconi. Appellatis Ordinandis'et admonitione ab Episcopo completa, si facienda, Archidiaconus dicit: Accedant qui ordinandi sunt Diaconi et Presbyteri, ac postea ad Chorum procedit. 2581. — Completis Litaniis, Archidiaconus ad Altare accedit et dicit: Recedant qui ordinandi sunt Diaconi et Presbyteri, deinde ad Altare perstat et, postquam Ordinandi tetigerint Calicem cum Patena, stans in latere Evangelii eis praesentat ampullas vini et aquae plenas, cum manutergio in pelvicula. Qua actione peracta, Archidiaconus pergit ad suum stallum et ad Altare revertitur, dum Episcopus Ordinatis Missale tradit. Omnibus expeditis, Archidia­ conus dicit: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Subdiaconi. ac postea ad suum revertitur locum. 2582. — Quando Episcopus ad Altare revertitur post Epistolam, Archidiaconus et ipse ad Altare se confert; postquam Episcopus sederit in Faldistorio, dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad Diaco­ natum. Omnibus Ordinandis ante Altare genuflexis, dicit: Reverendis­ sime Pater (vel: Eminentissime ac Reverendissime Pater) postulat sancta mater Ecclesia catholica, ut hos praesentes Subdiaconos ad onus Diaconii ordinetis. Ad Episcopi interrogationem respondet: Quantum humana fra­ gilitas nosse sinit, et scio, et testificor ipsos dignos esse ad huius onus officii. Post verba Episcopi: Auxiliante Domino Deo... sit con­ ditionis suae, Archidiaconus ad suum locum pergit et ad Altare revertitur rursus dum Episcopus dicit Orationem: Domine sancte etc.; qua absoluta, Ordinatos dimittit dicens: Ad loca vestra, vel: 36 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Recedant qui ordinati sunt Diaconi, dein ad locum suum in Choro se confert. 2583. — Dum a Cantoribus canitur paenultimus Versus Tractus, in Sabbato post Pentecosten dum canitur paenultimus Versus Sequentiae, Archidiaconus ad Altare procedit; postquam Episcopus in Faldistorio sederit, dicit: Accedant qui ordinandi sunt ad ordinem Presbyteratus. Omnibus Ordinandis ante Altare genuflexis, Archi­ diaconus dicit: Reverendissime Pater (vel: Eminentissime ac Reveren­ dissime Pater) postulat sancta mater Ecclesia catholica, ut hos prae­ sentes Diaconos ad onus Presbyterii ordinetis. Ad interrogationem Episcopi respondet ut supra, nempe: Quantum humana etc., deinde consistit in cornu Evangelii pro manuum impositione; qua completa, pergit ad suum stallum et in reliquis se aliis Canonicis conformat. Articulus IV. De Presbytero Assistente in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2584. — Presbyter Assistens se gerit nt in aliis Missis solemnibus pontificalibus (v. P. HI, Cap. I, Art. Ill), sed loco Horae Tertiae, canitur Hora Nona; qua absoluta, ministrat mantile, dein procedit ad Sacristiani Altari maiori contiguam et pluviale assumit. 2585. — Si Officium fit de Sabbato, dum canitur Versiculus post Responsorium, praecedit Episcopum ad Faldistorium, ac genuflectit ad sinistram secundi Diaconi Assistentis; surgente Episcopo, et ipse surgit, se ante eumdem Episcopum confert, sustinet librum ad Orationem; qua absoluta, librum Ministro tradit; ad: Benedicamus Domino, genuflectit, ut prius, dein surgit et Episcopum ad Thronum praecedit. 2586. — Dum canitur ultimum Kyrie etc., in Sabbato ante Dominicam de Passione, circa finem cantus Introitus, ad nutum Caeremoniarii, surgit cum ceteris et praecedit Episcopum ad Altare, sed cum pervenerit ante infimum Altaris gradum, reverentia Cruci facta, pergit ad suum stallum in Choro, nisi sit Archidiaconus, vel pro eodem suppleat; quo in casu, Altare ascendit et se gerit ut supra diximus de Archidiacono. Profectis Tonsuratis, de suo loco discedit et ante infimum Altaris gradum se confert, dein praecedit Episcopum ad Thronum. Caput IV. De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 37 2587. — Antequam Episcopus cantet: Oremus, Missale accipit et apertum ante illum sustinet; ad: Flectamus genua, non genu­ flectit; Oratione absoluta, Missale Ministro tradit et Episcopo le­ genti Lectionem assistit; qua ab Episcopo lecta, sedere potest, donec Lector ad Thronum accedat. Accepto baculo ab Episcopo, ad Altare Episcopum praecedit, dein, nisi sit Archidiaconus, vel pro eodem suppleat, accedit ad suum locum in Choro. 2588. — Ostiariis ordinatis, Presbyter Assistens discedit de suo loco, se ante infimum Altaris gradum confert et inde praecedit Episcopum ad Thronum, ubi se ut supra gerit; et ita se gerit in colla­ tione aliorum Ordinum minorum. In Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes, quum redit ad Thronum post ordinationem Acolythorum, decantato a Choro: Alleluia, genuflectit suo in loco usque ad finem Versus: Veni, sancte Spiritus, dein surgit, Missale accipit et se ut supra gerit. In Sabbato autem ante Dominicam de Passione, se confert ante infimum Altaris gradum post ordinationem Acolythorum et inde Episcopum praecedit ad Thronum. 2589. — Decantato ab Episcopo: Dominus vobiscum, se gerit ut in aliis Missis pontificalibus. Orationibus absolutis, iterum prae­ cedit Episcopum ad Altare, sicut eum praecedit post quintam Le­ ctionem in Sabbatis Quatuor Temporum. Quum ante infimum Altaris gradum pervenerit, Cruci reverentia facta, pergit ad suum locum in Choro. 2590. — Subdiaconis ordinatis, iterum Presbyter Assistens se confert ante infimum Altaris gradum et inde ad Thronum Episcopum praecedit; quo cum pervenerit, sistit, dum Episcopus legit Canti­ cum, dein sedet. Absoluto Cantico a Cantoribus, surgit et se gerit ut in aliis Missis pontificalibus ad Orationum cantum. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, cum ad Thronum pervenerit, Missale accipit et sustinet illud apertum ante Episco­ pum dum intonat: Gloria in excelsis Deo, et se gerit more solito (v. n. 887), usque ad cantum Orationum inclusive, dein sistit dum Episcopus Epistolam legit. In Sabbato ante Dominicam de Passione, cum ad Thronum per­ venerit, assistit Episcopo Epistolam legenti. Deosculatus Subdiaconus Episcopi manum, iterum praecedit Episcopum ad Altare et cum ante infimum eiusdem Altaris gradum pervenerit, reverentiam Cruci peragit ac postea accedit ad suum stallum in Choro. 38 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis 2591. — Ordinatis Diaconis, Presbyter Assistens ad Altare re­ vertitur, inde ad Thronum praecedit Episcopum; quo cum perve­ nerit, assistit Episcopo dum legit Tractum usque ad ultimum Ver­ sum exclusive, et in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes usque ad ultimum Sequentiae Versum, pariter exclusive, dein iterum Epi­ scopum ad Altare praecedit et se ut alias gerit. 2592. — Dum Episcopus tradit Calicem cum Patena ultimo Presbytero ordinato, Presbyter Assistens accedit ad Altare, suppe­ daneum conscendit et mantile ministrat Episcopo manus lavanti; dein de Altari descendit et Episcopum ad Thronum praecedit. Quo cum pervenerit, assistit ei legenti ultimum Versum, vel Tractus, vel Sequentiae, et se gerit ut in aliis Missis pontificalibus, sed annulum Episcopo aufert post cereorum oblationem. Secreta pro Ordinatis legitur sub unica conclusione cum Oratione Missae. Collocata Pyxide ante Calicem, postquam Episcopus pretiosum Sanguinem sumpserit, Presbyter Assistens de Altari descendit et sistit in cornu Evangelii vel, si numerosi sunt Communicandi, accedere potest ad suum stallum in Choro. 2593. — Distributa S. Communione, ascendit ad Episcopi sini­ stram, tradit Ministro libri Canonem Pontificalem et ab eo recipit Pontificale Romanum quod super legile ponit et transfert ad cornu Epistolae, ubi illud aperit ad Responsorium: Iain non dicam etc., circa finem Tituli « De Ordinatione Presbyteri »; dein, more solito, mantile Episcopo ministrat ac postea eidem indicat Responsorium; quo ab Episcopo lecto, se confert ad locum suum in Choro. Postquam Episcopus benedictionem novis Presbyteris dederit, Presbyter Assistens ad Missale accedit et se more solito gerit. Presbyter Assistens, publicata Indulgentia, de Altari descendit et sistit ante infimum Altaris gradum; quando Episcopus de Altari descendit, praecedit eum ad Thronum. Articulus V. De Diaconis Assistentibus in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2594. — Diaconi Assistentes se gerunt ut in aliis Missis ponti­ ficalibus (v. P. HI, Cap. I, Art. IV), sed loco Horae Tertiae canitur / Caput IV. - Dc s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 39 Hora Nona; qua absoluta, assistunt ad lotionem manuum, dein, cum Presbytero Assistente, procedunt ad Sacristiam Altari maiori contiguam et paramenta assumunt. 2595. — Si Officium fit de Sabbato, dum canitur Versiculus post Responsorium, accedunt cum Episcopo ad Faldistorium et ad eius latera genuflectunt; post: Benedicamus Domino, ad Thronum revertuntur. 2596. — Dum canitur ultimum Kyrie etc., in Sabbato ante Dominicam de Passione circa finem cantus Introitus, ad nutum Caercmoniarii primi, surgunt et comitantur Episcopum usque ad in­ fimum Altaris gradum; quo cum pervenerint, recedunt et se confe­ runt ad locum suum in Choro. 2597. — Profectis Tonsuratis, de suo loco discedunt, ante infimum Altaris gradum se conferunt et ad Episcopi latera procedunt ad Thronum; quo cum pervenerint, Diaconus secundus Episcopo sedenti mitram aufert. Diaconus primus, decantato ab Episcopo: Oremus, cantat genuflectens: Flectamus genua; alter, surgens, cantat: Levate. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes omittitur: Flectamus genua. Decantata Oratione, Diaconus primus mitram Episcopo imponit et super eius genua extendit gremiale; ambo sistunt dum Episcopus Lectionem legit; qua lecta, sedent donec Lector ad Thronum accedat. Deosculatus Lector manum Episcopi, Diaconus secundus aufert gremiale Episcopo, dein cum eo ambo ad Altare procedunt et se ut supra gerunt. 2598. — Ostiariis ordinatis, ambo de loco suo discedunt et se conferunt ante infimum Altaris gradum et inde cum Episcopo ad Thronum procedunt, ubi se gerunt ut supra. Et ita se gerunt in collatione aliorum Ordinum minorum. hi Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes, quum redeunt ad Thronum post Acolythorum ordinationem, decantato a Choro: Alleluia, genuflectunt suo in loco usque ad finem Versus: Veni, sancte Spiritus, dein surgunt, secundus Diaconus mitram Episcopo aufert et ambo ut supra se gerunt. In Sabbato autem ante Dominicam de Passione se conferunt ante infimum Altaris gradum post ordinationem Acolythorum et inde ad Thronum procedunt, ubi Episcopo sedenti Diaconus secundus 40 Pars V. - Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis mitram aufert et ambo se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus, sed, Orationibus absolutis, primus Diaconus mitram Episcopo im­ ponit ac postea ambo cum Episcopo ad Altare procedunt, sicut etiam cum eodem procedunt post Lectionem quintam in Sabbatis Quatuor Temporum. Quum ante infimum Altaris gradum pervenerint, recedunt et se conferunt ad suum stallum in Choro. 2599. — Subdiaconis ordinatis, ambo iterum se conferunt ante infimum Altaris gradum et inde cum Episcopo ad Thronum proce­ dunt; quo cum pervenerint, sistunt dum Episcopus legit Canticum, deinde sedent. Cantico absoluto a Cantoribus, surgunt et se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus ad Orationum cantum. Collecta pro Ordinandis dicitur sub unica conclusione cum Oratione Missae. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes cum ad Thronum pervenerint, Diaconus secundus Episcopo sedenti mitram aufert et ambo se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus ad cantum Hymni Angelici et ad cantum Orationum inclusive, dein assistunt Episcopo Epistolam legenti. Deosculatus Subdiaconus Episcopi manum, ambo cum Episcopo ad Altare procedunt; cum ante infimum gradum pervenerint, recedunt et ad locum suum in Choro se recipiunt. 2600. — Ordinatis Diaconis, ad Altare revertuntur et ut alias ad Thronum cum Episcopo procedunt; quo cum pervenerint, assi­ stunt Episcopo legenti Epistolam et reliqua usque ad ultimum Versum exclusive, in Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes usque ad ultimum Versum Sequentiae, pariter exclusive; deinde iterum cum Episcopo ad Altare revertuntur ut supra. 2601. — Dum Episcopus, ordinatis Presbyteris, manus lavat, ambo ad Altare accedunt, dein Episcopum ad Thronum comitantur; quo cum pervenerint, assistunt Episcopo legenti ultimum Versum Tractus et in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes ultimum Versum Sequentiae ac se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus, sed, lecto ab Episcopo Offertorio, Diaconus primus imponit Episcopo mitram, extendit gremiale, ac postea ab eodem Episcopo accipit candelas et tradit eas Clericis. Postquam Episcopus pretiosum Sanguinem sumpserit, Diaconi Assistentes pergunt ad suum locum in Choro et ad Altare revertuntur, donata novis Presbyteris benedictione, ac postea se more solito gerunt. Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 41 Articulus VI. De sacris Ministris in Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2602. — Ministri sacri se gerunt ut in Missis pontificalibus ad Thronum, tempore Adventus (v. n. 1561), sed dum ultimum Kyrie cantatur et in Sabbato ante Dominicam de Passione circa finem cantus Introitus, surgente Episcopo, et ipsi surgunt, ante infimum Altaris gradum se conferunt et cum Episcopo suppedaneum Altaris conscendunt; Diaconus consistit ad dexteram Episcopi sedentis in Faldistorio, Subdiaconus vero ad sinistram. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes Diaconus aufert Episcopo mitram pretiosam eique imponit auriphrygiatam. Incepto Psalmo 15: Conserva me, Domine etc., si Episcopus chirothecas dimittit, Diaconus aufert ei, cum osculo, annulum et cliirothecam dexteram, Subdiaconus sinistram, ac postea Diaconus annulum reponit. Accepto ab Episcopo gremiali, Diaconus ei forfices porrigit, dein ambo sustinent pelvini super eius genua. Omnibus tonsis, Diaconus tradit pelvim et forfices Clerico, mantile Episcopo manus lavanti ministrat; si Episcopus chirothecas dimiserit, annulum aufert eidem, dexteram cliirothecam reponit, dum Subdiaconus sinistram reponit, dein annulum in digitum inducit. v Repetita a Cantoribus Antiphona: Tu es, Domine etc., Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Praesta, quaesumus etc. Repetita a Choro Antiphona: Hi accipient etc., Diaconus iterum mitram Episcopo aufert, ad Altare cum eodem Episcopo se convertit et ad cius dexteram transit, dum Subdiaconus ad sinistram se confert. Decantato ab Episcopo: Oremus, Diaconus cantat, genuflectens: Flectamus genua; Subdiaconus, surgens, cantat: Levate, ante singulas Orationes super Ordinatos, etiam in Sabbato QuatuorTemporum Pen­ tecostes (D. 4164); postea in simili casu ita se gerunt, quod brevi­ tatis causa nuntiabimus verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Quum Episcopus se convertit ad Tonsuratos, et Ministri se convertunt: Diaconus transit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram Episcopi. Oratione: Adesto, Domine etc., absoluta, Diaconus imponit mitram Episcopo sedenti. 42 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Omnibus Tonsuratis superpelliceo indutis, Diaconus mitram Epi­ scopo aufert, eique reponit, absoluta Oratione: Omnipotens sempi­ terne Deus etc. 2603. — Accepto ab Episcopo baculo post monitionem Tonsu­ ratis, ambo cum Episcopo de Altari descendunt; facta Cruci reve­ rentia, recedunt ad scamnum suum, prope Epistolae latus, ibique sistunt. Quum Episcopus cantat: Oremus, se ad Altare convertunt, ad: Flectamus, genuflectunt et ad: Levate, surgunt. Oratione completa, se ad populum rursus convertunt et sedent donec Episcopus surgat, decantata prima Lectione. In Sabbato ante Dominicam de Passione, stantes, facie ad po­ pulum conversa, recitant: Kyrie etc.; quo recitato, accedunt ante infimum Altaris gradum, sicut accedunt in Sabbatis Quatuor Tem­ porum, decantata prima Lectione. Cum Episcopo suppedaneum conscendunt et consistunt ad eius latera sedentis in Faldistorio; Diaconus extendit gremiale super eius genua. Monitione completa, Diaconus claves Episcopo porrigit et postquam omnes Ordinandi claves tetigerint, eas ab Episcopo recipit et Caeremoniario secundo tradit. Reversis et genuflexis ante Altare Ordinatis, Diaconus gremiale Episcopo tollit; Invitatione ad Orationem completa, Episcopo sedenti mitram aufert, ad Altare se convertit, transit ad Episcopi dexteram, dum Subdiaconus transit ad sinistram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Domine sancte etc., completa, Diaconus mitram Episcopo imponit, dein ambo cum eodem Episcopo de Altari descendunt et, facta Cruci Altaris reverentia, ad suum scamnum se conferunt ibique se gerunt, in Sabbatis Quatuor Temporum, ut supra. In Sabbato ante Dominicam de Passione ad Altare perstant pro collatione aliorum Ordinum minorum. 2604. — Surgente Episcopo post cantum secundae Lectionis et ipsi surgunt ac se gerunt ut supra post cantum primae Lectionis. Post monitionem Ordinandis ad Officium Lectorum, Diaconus por­ rigit Episcopo Missale, quod recipit, postquam ab omnibus Ordinatis tactum fuerit, ac postea ambo se gerunt ut in ordinatione Ostiariorum ad invitationem ad Orationem et ad reliqua. Et ita se gerunt in ordi­ natione Exorcistarum et Acolythorum, sed, monitione peracta Ordi­ nandis ad officium Acolythorum, Diaconus porrigit Episcopo parvum candelabrum cum cereo; postquam omnes Ordinandi candelabrum tetigerint, illud recipit et Episcopo porrigit ampullam. Caput IV. - Dc s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 43 Recepta a Diacono ampulla, ambo se gerunt ut in aliisordinationibus, seel advertant quod loco unius Orationis, Episcopus tres Orationes recitat. Quum Ministri sacri ad scamnum redierint, se more solito gerunt, sed in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes genufle­ ctunt ante scamnum ad ÿ.: Veni, sancte Spiritus etc. In Sabbato ante Dominicam de Passione se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus ad cantum Orationum. 2605. — Deosculatus manum Episcopi Cantor quartae Lectionis, vel in Sabbato ante Dominicam de Passione, post Orationes, Ministri sacri accedunt ante infimum Altaris gradum ut alias. Quando etiam Ordinandi Diaconi et Presbyteri genuflexi sunt ante Altare, Diaconus gremiale Episcopo aufert, dein transit ad dexteram eiusdem Episcopi, dum Subdiaconus ad sinistram se con­ fert; ambo genuflectunt. Cantato a Cantoribus Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Ministri cum Episcopo surgunt et, facie ad Ordi­ nandos versa, Diaconus sistit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram Episcopi. Dimisso ab Episcopo baculo, ambo iterum genuflectunt donec Litaniae compleantur, dein Diaconus transit ad dexteram, dum Subdiaconus ad Episcopi sinistram transit. Diaconus extendit gremiale super Episcopi genua, quod tollit post admonitionem, eique porrigit Calicem vacuum cum Patena. Diaconus receptum Calicem tradit Caeremoniario et post in­ vitationem ad Orationem: Oremus Deum ac Dominum etc., mitram Episcopo sedenti aufert, dein transit ad Episcopi dexteram, dum Subdiaconus transit ad sinistram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, Diaconus mitram Episcopo imponit et, omnibus Ordinandis indutis, Missale ei porrigit. Postquam Ordinati Missale tetigerint, ab Episcopo illud recipit et Caeremoniario tradit. Quum ad scamnum Ministri sacri reversi fuerint, in Sabbatis Quatuor Temporum sedent, in Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus post cantum Hymni Angelici. In Sabbato ante Dominicam de Passione dum Episcopus legit Epistolam et unus ex novis Subdiaconis eam cantat (DD. 2179 ad 3; 3368 ad 5), Ministri sacri sedent sicut etiam se gerunt in Sabbatis Quatuor Temporum. 2606. — Quum Episcopus ad Altare revertitur post Epistolae cantum, Ministri sacri surgunt et cum eo suppedaneum conscen­ dunt; Diaconus, ut alias, extendit super eius genua gremiale quod 44 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ah Episcopo administrandis tollit lecta ab Episcopo Invitatione: Commune votum etc.; mitram quoque ei aufert ante Praefationis cantum; quo absoluto, Diaconus Episcopo sedenti in Faldistorio mitram imponit et, omnibus dalmatica indutis, eidem Missale porrigit, quod ab eo recipit et Caeremoniario tradit, postquam Ordinati illud tetigerint; dein mitram Episcopo au­ fert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, Diaconus mi­ tram Episcopo imponit, ac postea ambo cum eodem de Altari descen­ dunt; facta Cruci reverentia, ad suum scamnum pergunt, ibique sedent. 2607. — Surgente Episcopo, et ipsi surgunt et ante infimum Altaris gradum se conferunt ac ut alias se gerunt. Admonitione Ordinandis completa, Diaconus gremiale Episcopo tollit lectaque ab Episcopo Oratione: Oremus, fratres carissimi etc., Diaconus ei mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Praefa­ tione completa, Diaconus Episcopo sedenti in Faldistorio reponit mitram, quam aufert, indutis Ordinandis omnibus planeta. Completa Oratione: Deus sanctificationum etc., Diaconus ad dexteram transit Episcopi, dum Subdiaconus se ad sinistram recipit; Diaconus aufert pileolum Episcopi et ambo genuflectunt. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., ambo surgunt, Diaconus transit ad Episcopi dexteram, pileolum et mitram ei imponit, Subdiaconus transit ad sinistram; dum Diaconus annulum et chirothecam dexteram Episcopo tollit, Subdiaconus sinistram aufert, dein Diaconus inducit annulum in Episcopi digitum ac postea extendit gremiale lineum super eius genua et una cum Subdiacono alligat nodis Faldistorii. Unctione omnibus Ordinandis peracta, Diaconus porrigit Episcopo gossypium ad pollicem abstergendum; quo recepto, accipit Calicem cum vino et Patenam cum Hostia eaque Episcopo porrigit. Peracta omnium Presbyterorum Ordinatione, Diaconus recipit Calicem cum Patena eaque Caeremoniario tradit. Postquam Episcopus : absterserit manus, Diaconus educit annulum, dein reponit chiro­ thecam dexteram, dum Subdiaconus sinistram reponit, ac postea Diaconus inducit in Episcopi digitum annulum; quo facto, ambo cum eodem Episcopo de Altari descendunt; Cruci reverentia facta, ad suum procedunt scamnum, ibique sedent et ad Evangelii 1 cantum surgunt. I 2608.—Dum Ordinati accedunt ad Thronum pro candelarum obla­ tione, Ministri sacri se conferunt ad abacum, ubi Diaconus dimittit planetam plicatam et assumit stolam latiorem, non vero in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, dein ambo se gerunt more solito. Caput IV. - be s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 45 Postquam Episcopus pretiosum Sanguinem sumpserit, Diaconus, vel Subdiaconus (nisi Presbyter Assistens ad Altare redierit) palla Calicem cooperit, ac postea ambo genuflectunt cum Episcopo. Dia­ conus Pyxidem dextera accipit, sinistra super pectus posita, Sub­ diaconus vero dextera Patenam accipit, sinistra pariter super pectus posita. Ambo se ad novos Presbyteros ordinatos convertunt; Diaconus consistit ad Episcopi dexteram,-et Pyxidem tenet usque ad finem distributionis SS. Eucharistiae et Pyxidem ita protendit ut Episcopus commode sacras Particulas accipiat et cum iisdem signum Crucis super Pyxidem efformare possit; Subdiaconus consistit ad sinistram Episcopi cum Patena, eamque supponit cum Episcopus sacram Particulam extra Pyxidem fert super linguam Communicandi. Si Episcopus Pyxidem teneat, tunc ambo cum Episcopo genuflexionem peragunt, Diaconus dextera Patenam accipit, sinistra super pectus posita, uterque se ad populum convertit. Diaconus consistit ad Episcopi dexteram, Subdiaconus ad sinistram et ambo assistunt inter Communionis administrationem, Diaconus sub mento Communicantium Patenam tenens, Subdiaconus stans, iunctis manibus. Omnibus novis Presbyteris communicatis, ambo se cum Episcopo ad Altare convertunt, Diaconus deponit Pyxidem, Subdiaconus Patenam, ambo genuflexionem peragunt, ac postea cum Episcopo se ad Ordinatos convertunt, Diaconus sistit ad Episcopi dexteram, Subdiaconus vero se retrahit versus cornu Epistolae ne SS. Sacra­ mento terga vertat. Postquam Episcopus dixerit: Misereatur ve­ stri etc., Indulgentiam etc., ambo cum eo ad Altare se convertunt, genuflexionem peragunt et se gerunt ut ad Communionem novorum Presbyterorum, dein ut in aliis Missis pontificalibus, sed Diaconus postquam Episcopo mitram abstulerit ante Responsorium: Non dicam vos etc., ad abacum se confert, deponit stolam latiorem et planetam plicatam reassumit. Lecto ab Episcopo Responsorio, Ministri sacri cum eodem Episcopo accedunt ad Faldistorium, in medio suppedaneo collocatum, et Diaconus Episcopo sedenti mi­ tram imponit, quam aufert postquam novis Presbyteris ordinatis benedictio donata fuerit, dein ambo ut in aliis Missis pontificalibus se gerunt. Benedictione in fine Missae impertita, Diaconus, si Episcopus in Faldistorio sedens mitram non habeat, eam imponit; ambo ad latera Faldistorii sistunt, et, lecta ab Episcopo admonitione, se ge­ runt ut in aliis Missis pontificalibus. 46 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Articulus VII. De Ordinandis in s. generali Ordinatione ab Episcopo Ordinario solem­ niter habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Tempo­ rum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2609. — Statuta hora, Ordinandi omnes accedunt ad Sacristiam maiorem; Ordinandi ad Presbyteratum in Missalibus inquirant et signaculis accurate signent: I. - Ordinem Missae; II. - Missam diei cum Collecta « in collatione sacrorum Ordi­ num », dicenda sub unica conclusione cum Oratione diei, aliasque Commemorationes, si faciendae; III. - Praefationem; IV. - Canonem. 2610. — Ad nutum Caeremoniarii secundi, Ordinandi: Ad Presbyteratum, assumunt amictum, albam, cingulum, ma­ nipulum, stolam diaconalem, dein super brachium sinistrum acci­ piunt planetam et linteolum; Ad Diaconatum, induunt amictum, albam, cingulum et mani­ pulum; super brachium sinistrum accipiunt dahnaticam et stolam diaconalem; Ad Subdiaconatum, induunt amictum, albam, cingulum: ad­ vertant tamen ut amictum habeant extra collum; super brachium sinistrum accipiunt tunicellam et manipulum; Ad minores Ordines, induunt superpelliceum; Ad primam clericalem Tonsuram, accipiunt super sinistrum bra­ chium superpelliceum complicatum. 2611. — Ordinandi omnes, dextera manu candelam sustinentes, procedunt bini et bini ad Altare et ad locum designatum se confe­ runt. In omnibus se conformant Choralibus, exceptis his de quibus infra. Quum Archidiaconus dicit: Accedant omnes qui ordinandi sunt, omnes de suis locis ordinatim discedunt, primo Tonsurandi, dein Ordinandi Ostiarii, etc., se ante Altare conferunt et genua flectunt in semicirculum, Tonsurandis stantibus propius Altari, in plures ordines, si numerosi. Si Presbyterium capax non sit, genuflectere possunt, postquam vocati fuerunt, suis in locis. 2612. — De Tonsur,\ndis. — Lecto ab Archidiacono mandato, Ordinandi omnes surgunt et ad suum locum revertuntur, exceptis 1 Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedralt Tonsurandis, qui, nomine vocati a Notario singuli resj Adsum, surgunt et accedunt ante infimum Altaris gradum. Quum omnes vocati fuerunt, genuflectunt in semicirculum. Incepto Psalmo 15: Conserva me, Domine etc., primus Tonsu­ randus, invitante Caeremoniario, accedit ante infimum Altaris gradum, in medio, tradit Clerico candelam, genuflexionem peragit, ascendit suppedaneum super quod genuflectit et dum Episcopus capillos incidit cum eodem dicit (D. 2682 ad 3): Dominus pars haereditatis meae et calicis mei: tu es, qui restitues haereditatem meam mihi; dein descendit, iterat genuflexionem et genuflectit, ut prius. Dum primus Tonsuratus de Altari descendit, alter Tonsurandus accedit ante infimum Altaris gradum et una cum primo genuflexioncm facit, ascendit, se ut primus gerit et sic deinceps ceteri. Dicta ab Episcopo Oratione: Adesto, Domine etc., primus Ton­ suratus surgit et se ut supra gerit; superpelliceo induto, descendit, se pariter ut supra gerit, sicut se gerit secundus Tonsuratus et deinceps ceteri. Postquam Archidiaconus dixerit: Ad loca vestra, vel: Recedant qui ordinati sunt Clerici, omnes surgunt; genuflexione peracta, ad suum scamnum revertuntur. Ad oblationem candelarum se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). 2613. — De Ordinandis ad officium Ostiariorum. — Postquam Archidiaconus dixerit: Accedant qui ordinandi sunt ad officium Ostiariorum et Notarius nomine singulos vocaverit, primus Ordi­ nandus surgit, de loco suo discedit et ante Altare se confert atque consistit donec ultimus vocatus veniat; deinde omnes in semicir­ culum genuflectunt. Admonitione ab Episcopo peracta, duo vel tres Ordinandi surgunt, se conferunt ante infimum gradum, genuflexionem pera­ gunt, suppedaneum conscendunt, super quod genuflectunt; singuli imponunt dexteram manum super claves quam ita tenent donec Episcopus totam formulam: Sic agite etc., recitaverit, dein de­ scendunt, genuflexionem faciunt et ut prius in plano Presbyterii genuflectunt. Dum Ordinati de Altari descendunt, duo vel tres Ordinandi surgunt et ut primi se gerunt. Quum ultimi Ordinati de Altari descendunt, ceteri surgunt, omnes simul genuflexionem peragunt et sequuntur Archidiaconum ad portam primariam, vel aliam, Ecclesiae; singuli Ordinati claudunt et aperiunt portam sed « non est stricte necessarium n (D. 2682 ad 5) 48 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis ut clave utantur, dein accedunt vel ad turrim campanarum, ve! ad Sacristiae ostium, ubi singuli, accepta fune, campanam pulsant; si nulla campana adsit tintinnabulum pulsare possunt. Ad Altare reversi, genuflectunt ut prius, praemissa genuflexione. Omnes, invitante Archidiacono, surgunt, genuflexionem pera­ gunt et ad suum scamnum revertuntur. Ad oblationem candelarum se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). 2614. — De Ordinandis ad ceteros minores Ordines. — Ordinandi ad invitationem Archidiaconi se gerunt ut diximus de Ostiariis. Peracta monitione ab Episcopo, pariter se ut ordinandi Ostiarii gerunt, sed: Ordinandi Lectores et Exorcistae, singuli manum dexteram cum digitis extensis super tegumen pollice vero ad oram Missali imponunt, nec eam removent priusquam Episcopus dixerit integram formulam: Accipite et estote etc., vel: Accipite et commendate etc.; Ordinandi Acolythi singuli manus dexterae pollice parvum can­ delabrum tangunt et simul indice eiusdem manus candelam dum Episcopus integram formulam recitat: Accipite ceroferarium etc.; qua completa, singuli respondent: Amen (D. 2682 ad 6); deinde descendunt et, postquam ultimi tetigerint candelabrum ac descen­ derint, rursus primi ascendunt et ampullae imponunt pollicem et indicem neque hos removent, nisi Episcopus recitaverit integram formulam: Accipite urceolum etc.; qua completa, singuli ut prius respondent: Arnen. Ad oblationem candelarum se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). 2615. — De Ordinandis ad Subdiaconatum. — Ordinandi, no­ mine a Notario vocati, surgunt et respondent: Adsum, dein ante Altare se conferunt, sed aliquantulum longe. Lecta ab Episcopo monitione: Filii dilectissimi... in nomine Domini huc accedite, Ordi­ nandi ex Clero saeculari et Religiosi qui nondum vota sive sollemnia, sive simplicia perpetua emiserunt, se ad Altare approximant; deinde cum Archidiaconus dicit: Accedant qui ordinandi sunt Diaconi et Presbyteri, Ordinandi ad Subdiaconatum se retrahunt versus Evan­ gelii cornu, genuflectunt et se prosternunt (D. 1665 ad 4). Litaniis completis et Ordinandis Diaconis et Presbyteris ad eorum locum reversis, Ordinandi Subdiaconi genuflectunt in semi­ circulum ante Altare et, postquam Episcopus admonitionem fe­ cerit, duo vel tres surgunt et se gerunt ut diximus de Ordinandis ad Ordines minores, sed singuli, dexteram manum vel saltem in­ dicem ac medium eiusdem manus ponunt super Patenam et pol- Caput IV. - De s. Ordinatione i licem cuppae Calicis apponunt, dum Episcopus recitat totam formu­ lam: Videte cuius ministerium etc., dein versus Evangelii latus se conferunt ubi adest Archidiaconus, et digitis dexterae urceolos ac manu tergi uni, pollice vero pelviculam tangunt ac postea descendunt; genuflexione facta in plano Presbyterii, genuflectunt ut prius. Postquam Episcopus, recitata Oratione: Domine sancte etc., in Faldistorio sederit, primus Ordinatus surgit, se ante infimum Altaris gradum confert, genuflexionem peragit, conscendit suppedaneum super quod genuflectit. Recitatis ab Episcopo singulis formulis pro amictu, manipulo et tunicella, Ordinatus respondet: Arnen; tunicella accepta, Ordinatus descendit et genuflectit ut prius. Postquam ultimus indutus fuerit, duo vel tres accedunt ad Episcopum et dexteram manum Missali imponunt, ut de Lectoribus diximus, neque eam removent, nisi ab Episcopo recitata fuerit integra formida: Accipite potestatem etc.; qua absoluta, singuli respondent: Arnen, ac postea descendunt. Ordinati, invitante Archidiacono, revertuntur ad suum locum. Ad oblationem candelarum se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). 2616. — Unus ex novis Ordinatis, scilicet primus, invitante Cae­ remoniario, accedit ad abacum; ab eodem Caeremoniario accipit Epistolarium et illud tenens ante pectus, ita ut eius apertura ad suam sinistram sit, facta Altari et Episcopo genuflexione, accedit ad locum ubi Epistola cantari solet, ibique ipsemet librum susti­ nens cantat Epistolam. Si pro cantu Epistolae adhibeatur legile, Subdiaconus librum super illud ponit, et dum cantat Epistolam manus extensas tenet in extremitate inferiori eiusdem libri. Absoluta Epistola, Subdiaconus librum clausum deferens, ut supra, ad Thronum, debitis cum genuflexionibus, procedit, illum conscendit et genuflexus porrigit Episcopo super eius genua; manum illius dexteram super eumdem librum positam reverenter deo­ sculatur. Benedictione accepta, surgit, de Throno descendit, genu­ flexionem Episcopo peragit, Caeremoniario librum tradit et ad suum locum revertitur. 2617. — Quando primus Diaconus ordinatus, invitante Caere­ moniario, ad Altare accedit, et ipse accedit, debitis cum genuflexio­ nibus, ac sistit ante infimum gradum, versus cornu Evangelii. Ad nutum Caeremoniarii secundi, facta cum aliis genuflexione Altari, ad Thronum, post Caeroferarios et ante Diaconum, procedit, ibique genu4 — Moretti, De s. /'unctionibus · IV 50 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis flectit a sinistris, paulo post Diaconum, pariter genuflexum, et genuflexus manet donec Diaconus benedictionem acceperit. Tum surgit, genuflexionem cum ceteris Episcopo facit et, eodem ordine quo ad Thronum accesserat, pergit ad locum ubi Evangelium canendum sit, ibique stans accipit a Diacono, ambabus manibus, ad partem infe­ riorem librum apertum et sic ante pectus elevatum tenet ut facies oculique eius a libro tegantur, iugiter consistens usque ad finem cantus, quin se signet, inclinet aut genuflectat (Caer. Episc. L. I, cap. X, n. 3). Si ad Evangelium canendum legile adhibeatur, Subdiaconus consistit post legile et ad extremitates superiores libri manus appo­ nit, iugiter consistens usque ad finem cantus, ut supra notavimus, cum repraesentet legile immobile (/. c.). Si vero Evangelium canendum sit in ambone, tum Subdiaconus consistit a latere dextero Diaconi, porrigit ei thuribulum et folia vertit, si opus sit (/. c.). Evangelii cantu absoluto, Subdiaconus, nulla prorsus facta reverentia, vel genuflexione, defert librum apertum ad Episcopum et ei ad deosculandum offert, dein librum claudit, profundam re­ verentiam Episcopo peragit, de Throno descendit, librum Caeremoniario tradit, genuflexionem Episcopo facit ac postea ad suum locum se confert. Primus Ordinatus, recitata Oratione: Domine lesu Christe etc., se gerit ut infra dicemus (v. n. 2627). 2618. — Pro Nocturno talis diei quem Subdiaconis et Dia­ conis ex Pontificali Romano Episcopus Ordinans solet imponere « intelligendus est Nocturnus ferialis, vel primus Festi, aut Domi­ nicae in Psalterio, prout Ordinatio in feria, Festo aut Dominica habita sit » (D. 4042 ad 1). Quando Ordinati hunc recitant Noctur­ num sufficit ut dicant Psalmos, cum respectivis Antiphon is, neque addendi sunt Psalmus: Venite exultemus etc., Hymnus et Lectiones (D. 4117). 2619. — De Ordinandis ad Diaconatum. — Ordinandi, invi­ tante Archidiacono, ante Altare se conferunt et genuflectunt in latere Epistolae ac se prosternunt. Litaniis completis, surgunt et revertuntur ad suum locum. Quando vero Notarius Ordinandos nomine vocat, postquam Archidiaconus dixerit: Accedant qui ordinandi sunt ad Diaconatum, singuli surgunt et respondent: Adsum, dein procedunt ante Altare; quo cum ultimus vocatus pervenerit, omnes in semicirculum genuflectunt. Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 51 Decantatis ab Episcopo verbis Praefationis: quae sunt agenda concedere, primus Ordinandus surgit, ante infimum Altaris gradum se confert, genuflexionem facit, suppedaneum conscendit super quod genuflectit. Postquam Episcopus dexteram imposuerit, Ordinandus surgit, descendit, genuflexionem peragit et in plano Presbyterii ut prius genuflectit. Dum primus Ordinandus de Altari descendit, secundus Ordi­ nandus surgit, se confert ante infimum Altaris gradum et una cum primo Ordinando genuflexionem peragit ac postea se gerit ut primus et ita se, deinceps, ceteri Ordinandi gerunt. Praefatione completa, primus Ordinandus accedit, ut prius, ad Episcopum, stolam deosculatur et, prolatis ab Episcopo verbis: Accipe stolam candidam etc., dicit: Arnen; deinde accipit dalmaticam dum Episcopus dicit: induat te etc., qua pariter formula completa, respondet: Arnen. Postquam ultimus indutus fuerit, primus Ordinatus accedit ad Episcopum et dexteram manum Missali imponit, ut diximus de Lectoribus sub n. 2614, neque eam removet, nisi postquam ab Episcopo recitata fuerit integra formula: Accipite potestatem etc.; qua formula absoluta, respondet: Arnen, ac postea descendit. Dum primus Ordinatus de Altari descendit secundus accedit ante infimum Altaris gradum et una cum primo Ordinato genufle­ xionem peragit ac postea se gerit ut primus et ita se, deinceps, ceteri Ordinati gerunt. Ordinati, invitante Archidiacono, revertuntur ad suum locum. Ad oblationem candelarum se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). 2620. — Unus de Diaconis novis Ordinatis, nempe primus, Caeremoniario secundo invitante, dum Episcopus legit Evangelium, in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, circa finem cantus Sequentiae se confert ad abacum, ab eodem Caeremoniario accipit Evangeliarium, quod ante pectus elevatum tenet, utraque manu, ad inferiores angulos cum apertura ad suam sinistram conversa; ad Altare procedit et ante infimum gradum Cruci genuflexionem peragit, ascendit et in medio Altaris librum clausum deponit (D. 4077 ad 3) cum apertura cornu Evangelii versa, dein per gradus laterales ad Thronum pergit, ibique consistit ante infimum gradum; Episcopo genuflexionem peragit, ascendit ad Thronum et genuflexus deoscu­ latur Episcopi manum 'dexteram, tum descendit, genuflexionem iterat et revertitur per planum ad medium Altaris, ubi genuflexus super infimum eius gradum, capite inclinato iunctisque manibus, 52 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis secreto dicit: Munda cor meum, ac labia mea, omnipotens Deus, qui labia Isaiae Prophetae calculo mundasti ignito: ita me tua grata miseratione dignare mundare, ut sanctum Evangelium tuum digne valeam nuntiare. Per Christum Dominum nostrum. Arnen. Quibus prolatis verbis, ascendit Altare, accipit Evangeliarium, uti supra, descendit et apud infimum gradum versus cornu Epistolae, expectat ad dexteram Subdiaconi donec sit tempus eundi. Ad nutum Caeremoniarii secundi, cum aliis genuflexionem peragit Cruci, et procedit ad Thronum, solus incedens post Subdiaconum; quo cum pervenerit, ante Episcopum genuflexus benedictionem petit dicens: lube, domne, benedicere et genuflexus manet donec benedictionem acceperit. Tum Diaconus surgit, genuflexionem Episcopo facit, ac procedit ad Evangelium canendum, eodem ordine quo ad Thronum accesserat. Quum venerit ad locum in quo Evangelium cantari solet, Diaconus aperit librum et ponit in manibus Subdiaconi, vel illum in legili ponit, dein aperit, et, iunctis manibus, cantat: Dominus vobiscum, postea disiungens manus ponit sinistram super Missale (D. 2572 ad 11) ac pollice dextero, quem dimovet a reliquis digitis extensis iunctisque invicem, signat principium textus Evangelii interim cantans: Sequentia, dein seipsum signat, sinistra infra pectus posita, in fronte ad verba: sancti Evangelii; in ore nihil dicens; in pectore ad verba: secundum. Dum a Choro canitur: Gloria tibi Domine, thuribulo a secundo Caeremoniario accepto, Evangeliarium thurificat, praemissa reverentia, in medio, a dextris et a sinistris ipsius libri, reverentiam iterat, thuribulum Caeremoniario tradit et, iunctis manibus, Evangelium canere incipit. Ad nomen lesu, Mariae et Sancti cuius fit specialis Commemoratio, erga librum flectit caput, nisi vero nomen occurrat in titulo (D. 3767 ad 25). Completo Evangelii cantu, indicat Subdiacono principium Evange­ lii; si vero Evangeliarium collocatum fuit in legili, tunc de eo sumit et apertum tradit Subdiacono, eique initium sacri textus monstrat, deinde pergit ad suum locum. Primus Ordinatus, recitata Oratione: Domine lesu Christe etc., se gerit ut infra dicemus (v. n. 2627). Pro Nocturno talis diei, etc., vide quod notavimus sub n. 2618. 2621. — De Ordinandis ad Presbyteratum. — Ordinandi, Archidiacono invitante, se ante Altare conferunt et genuflectunt in medio Presbyterio ac se prosternunt. Completis Litaniis, surgunt et, suggerente Archidiacono, revertuntur ad suum locum. Quando vero Notarius Ordinandos nomine vocat, postquam Archidiaconus dixerit: Accedant qui ordinandi Sunt ad ordinem I Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 53 Presbyteratus, singuli surgunt et respondent: Adsum, dein procedunt ante Altare; quo cum ultimus vocatus pervenerit, omnes in semi­ circulum genuflectunt. 2622. — Completa monitione, primus Ordinandus surgit, ante in­ fimum Altaris gradum se confert, genuflexionem peragit, conscendit suppedaneum, super quod genuflectit, pro impositione Episcopi manuum; quibus impositis, surgit, genuflexionem peragit et se confert ante primum Canonicum stantem ad Diaconi dexteram, genuflectit et, impositis ab eo manibus, surgit et transit ante se­ cundum Canonicum et sic deinceps, dein se recipit ad suum locum et genuflectit ut prius. Dum primus Ordinandus Altare ascendit, secundus Ordinandus surgit et ante infimum gradum se confert, genuflexionem peragit, dum primus post manuum impositionem facit eam in gradu ante suppedaneum, Altare ascendit; ut primus se gerit et ita se gerunt ceteri Ordinandi. Completa Praefatione, Ordinandus primus accedit ad Episcopum, ut prius, ab eo accipit stolam et post formulam: Accipe iugum Do­ mini etc., nihil respondet; pronuntiata ab Episcopo formula: Accipe vestem sacerdotalem etc., respondet: Deo gratias, dein de Altari descendit et ad suum locum se recipit. Dum primus Ordinandus planctam recipit, secundus Ordinandus surgit et se gerit ut primus. Accepto ab Episcopo gremiali postquam decantata fuerit prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Ordinandus primus, more solito, accedit ad Episcopum, ante ipsum sustinet apertas manus iunctas cum digitis ac pollicibus iunctis. Postquam Episcopus dixerit: Ut quaecumque etc., Ordinandus respondet: Arnen, dein manus clausas praebet Caeremoniario qui ei ligat, ac postea descendit. Dum Caercmoniarius manus primo Ordinando ligat, Ordinandus secundus surgit more solito, ad Episcopum accedit et se gerit ut primus. Postquam Episcopus manus ultimi Ordinandi unxerit, primus Ordinandus iterum surgit et, ut alias, ad Episcopum accedit; ante eum genuflexus, manibus adhuc involutis, tangit digitis mediis cuppam Calicis, indicibus tangit Patenam et hostiam dum Episcopus profert integram formulam: Accipe potestatem etc.; qua completa, Ordinatus respondet: Arnen, ac postea descendit in planum, genu­ flexionem peragit, se confert ad Sacristiam Altari maiori conti­ guam, vel ad abacum, ubi manus lavat et abstergit. 54 Pars V. - Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Dum primus Ordinandus tangit Calicem et Patenam secundus Ordinandus surgit; se ut primus gerit et sic deinceps ceteri Ordinandi. Lotis et abstersis manibus, Ordinandi accedunt ad suum scamnum. Ad candelarum oblationem se gerunt ut infra dicemus (v. n. 2626). Quum Episcopus, abstersis manibus post candelarum oblationem, accedit ad Altare, Ordinati de suo loco discedunt, in terra genuflectunt apud Altare ante scamnum et cum Episcopo recitant voce unisona, innetis manibus: Suscipe, sancte Pater etc., et omnia alia de Missa, nullum signum Crucis facientes aut aliam caeremoniam. Non recitant Orationem: Per intercessionem etc., et reliquas ad oblatorum et Altaris thurificationem. Quae Episcopus cantat Ordi­ nati recitant. Advertant Ordinati quod praesertim verba consecrationis pausatim et iunctim cum Episcopo dicant. Recitata Oratione: Domine lesu Christe etc., primus Ordinatus se gerit ut infra dicemus (v. n. 2627). 2623. — Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, duo primi Ordinati surgunt, se ante Altare conferunt, genuflexionem peragunt, ascendunt, genuflectunt in suppedaneo; deosculatus Episcopi annulum, sacram Communionem recipiunt; interim alii duo Ordinati se con­ ferunt ante Altare, genuflexionem peragunt et, duobus prioribus communicatis, ascendunt; duo vero priores incedentes hinc et inde oblique descendunt ad latera tertii paris Ordinatorum et, facta cum eo genuflexione in plano, accedunt ad cornu Epistolae pro purifica­ tione, deinde iterata genuflexione in plano, ad suum scamnum re­ deunt. Communicatis aliis duobus Ordinatis, ascendit tertium par; descendentibus illis ad latera quarti paris, ut supra, et sic deinceps. 2624. —Circa finem cantus Responsorii: lam non dicam etc., Or­ dinati surgunt, procedunt ante Altaris gradum et in semicirculum con­ sistunt; cantu absoluto, Ordinati simul recitant: Credo in Deum etc., dein unus post alium, ut alias, accedunt ad Episcopum et ante eum genuflectunt. Postquam Episcopus expediens planetam dixerit: Stola innocentiae etc., Ordinatus ponit manus suas iunctas inter Episcopi manus et interrogationi: Promittis mihi etc., respondet: Promitto; dicto ab Episcopo: Pax Domini etc., respondet: Arnen, dein revertitur ad suum locum ante Altare. Postquam Episcopus benedictionem donaverit, omnes surgunt, genuflexionem peragunt et se ante scamnum recipiunt ubi una cum Episcopo legunt Antiphonam « Communio » dictam et reliqua, Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 55 sed non proferunt verba benedictionis, scilicet: Sit nomen Domini etc. Ordinati post admonitionem recitant Evangelium S. loannis. 2625. — Tres Missae, una de Spiritu Sancto, altera de Beata Maria Virgine, tertia pro defunctis quae ab Episcopo ordinante praecipiuntur, sequuntur regulas Missarum votivarum et dici debent diebus quibus permittuntur Missae votivae, sive privatae sive solemnes (v. n. 1510, 1516) prout vel recitantur vel canuntur (D. 2802 ad 4); Missa pro defunctis erit quotidiana cum tribus Orationibus. Sola Missae qualitas non vero applicatio praecipitur. 2626. — De candelarum oblatione. — Lecto ab Episcopo Offer­ torio, Ordinati de suis locis discedunt et, genuflexione Cruci peracta, accedunt unus post alium ad Thronum. Praecedunt Presbyteri, dein Diaconi, Subdiaconi, etc., omnes candelas accensas sustinentes; cum ante infimum gradum unusquisque Ordinatus pervenerit, genuflexionem Episcopo peragit, Thronum ascendit, genuflectit super gradum Cathedrae et candelam offert Episcopo cuius manum dum accipit candelam deosculatur, surgit, in planum Solii descendit e latere transiens ante secundum Diaconum Assistentem; genuflexionem Cruci facit et ad suum locum revertitur. Si Ordinatorum numerus magnus sit, toleratur usus ut una tan­ tum candela accendatur quae a singulis Ordinatis Episcopo offeratur (D. 2682 ad 7), quinimo et iuxta praxim Sacrosanctae Basilicae Lateranensis et Decretum sub n. 2883 ad 4, sufficit ut unus in quo­ libet Ordine accensum offerat cereum. 2627. — De pacis osculo. — Recitata Oratione: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., primus Presbyter ordinatus, primus Diaconus et primus Subdiaconus surgunt et ante infimum Altaris gradum se conferunt ac genuflexionem peragunt; dum Subdiaconus Missae pa­ cem accipit, primus Presbyter ordinatus, absque genuflexione, Al­ tare conscendit et post eumdem Subdiaconum, ne eum descendentem impediat, innetis manibus, unico genu peragit genuflexionem, Altare non osculatur et pacem ab Episcopo accipit appropinquans sinistram genam sinistrae eius et complectitur Episcopum utraque manu infra brachia, seu brachia sua supponit brachiis Episcopi (D. 2915 ad 7) respondens: Et cum spiritu tuo. Tum statim genuflexionem peragit, descendit in planum et se confert ad suum locum et pacem dat secundo Presbytero ordinato. Dum primus Presbyter ordinatus pacem accipit, primus Diaconus ordinatus ascendit Altare et se gerit ut primus Presbyter et ita primus Subdiaconus ordinatus dum primus Diaconus pacem accipit. 56 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Ultimus Subdiaconus ordinatus, pacem acceptam dat primo Acolytho ordinato, ultimus Acolythus primo Exorcistae, ultimus Exorcista primo Lectori, ultimus Lector primo Ostiario, ultimus Ostiarius primo Clerico, hic secundo Clerico, etc. 2628. — De Communione Ordinatorum. — Postquam Presbyteri novi ordinati sacram Communionem acceperint, ceteri ordinati de suis locis discedunt et se in medium Presbyterium conferunt ibique genua flectunt; quum Diaconus Missae canit: Confiteor Deo etc., Diaconi et Subdiaconi illud submissa voce recitant. Recitato ab Episcopo: Indulgentiam etc., duo primi Diaconi ordinati se gerunt ut supra diximus de novis Presbyteris (v. n. 2623). Recitata ab Episcopo formula: Corpus Domini nostri lesu Christi etc., unusquisque Ordinatus manum Episcopi deosculatur et respondet: Arnen. Articulus VIII. De Canonicis deque ceteris Choralibus in s. Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali solemniter habenda in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2629. — Canonici, habitu chorali induti, more solito, associant Episcopum (v. n. 519). Quum Episcopus ad Altare maius pervenerit, facta brevi ora­ tione, surgunt, et ad suum stallum procedunt; loco Horae Tertiae, canitur Hora Nona; qua completa, ad nutum Caeremoniarii secundi, pergunt vel ad Sacristiam Altari maiori contiguam, vel ad Sacristiam Capitularem, ubi paramenta assumunt. Quum ad Altare reversi fuerint, facta brevi oratione, consistunt et se gerunt more solito. 2630. — Tempore Ordinationis Chorales omnes, dum Episcopus sedet, sedere possunt, sed post cantum primae strophae Hymni: Veni, Creator etc., consistunt. 2631. — Circa finem admonitionis Ordinandis ad Presbyteratum, Dignitates et Canonici Presbyteri invitante Caeremoniario, de suis locis discedunt; debitis cum reverentiis, se conferunt ad cornu Evangelii et iuxta ordinem praecedentiae se collocant ad dexteram Dia­ coni Missae atque imponunt ambas manus capiti cuiuscumque Ordinandi ad Presbyteratum, dein sinistra manu pectori posita, Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali extendunt manum dexteram versus eosdem Ordinandos, donec Episcopus compleat invitationem ad Orationem: Oremus, fratres carissimi etc. 2632. — Cantores postquam Episcopus in Faldistorio in medio suppedaneo collocato genuflexerit, et Ordinandi super pavimentum se prostraverint, incipiunt Litanias Sanctorum, quibus adstantes respondent; decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., desi­ nunt cantum, quem reassurnunt ad Versiculum: Ut nos exaudire etc., postquam Episcopus genuflexerit, decantato tertio: Ut hos electos etc. Cantores canunt Tractum usque ad ultimum Versum exclu­ sive; in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, post Tractum canunt Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive. Chorus cantat: Sanctus etc., Agnus Dei etc., postquam Epi­ scopus cum novis Ordinatis ea recitaverit. Intonatum ab Episcopo Responsorium: lam non dicam etc. Can­ tores prosequuntur. Antiphona « Communio » dicta a Cantoribus canitur postquam ab Episcopo et a novis Presbyteris lecta fuerit. Articulus IX. De Notario in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2633. — Notarius, statuta hora, habitu talari indutus, deferens elenchum Ordinandorum accedit ad locum designatum, in cornu Epistolae, et se Choralibus conformat in sedendo, stando et genuflectendo. Postquam Archidiaconus dixerit: Accedant qui promovendi sunt ad primam clericalem tonsuram, Notarius surgit et, elata voce, singulos appellat nomine et cognomine, absque ullo titulo. Notarius, postquam primum Ordinandum appellaverit, expectat donec respondeat: Adsum. Et ita se gerit quando vocat ceteros Ordi­ nandos, sed quando vocat Ordinandos ad Subdiaconatum nomini et cognomini adiungit titulum quo ordinantur, nempe: ad titulum beneficii; vel: patrimonii Ecclesiae N.; vel: patrimonii sui. Si Ordi­ nandus sit regularis dicit: Frater N. N., professus Ordinis S. N., ad titulum paupertatis; vel: mensae communis, iuxta privilegia religiosae familiae. Quando appellat Ordinandos ad Diaconatum et ad Presby­ teratum omittere potest titulum Ordinationis. . 58 ■ i > > Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Articulus X. De Caeremoniariis in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2634. — De Caeremoniario primo. — Recitata in Choro Hora Sexta et omnibus rite dispositis, Caeremoniarius primus signum associandi Episcopum dat, et more solito se gerit, sed Episcopum post adorationem SS. Sacramenti ad Altare maius ducit. Si Officium sit de Sabbato, praemoneat Episcopum ut dum can­ tatur Versiculus, post Responsorium, accedat ad Faldistorium. Dum Episcopus confert Ordines, sistit apud Diaconum Missae, cui porrigit instrumenta Ordinandis tradenda. Postquam Episcopus unxerit manus Ordinandis ad Presbyteratum, Caeremoniarius ligat eis manus linteolo. 2635. — De Caeremoniario secundo. — Dum Canonici pergunt ad Episcopum associandum, Caeremoniarius ducit Ordinandos ad designata loca in Presbyterio. In reliquis, se gerit more solito. Quando Ordinandi a Notario vocati accedunt ante Altare, eis indi­ cat locum ubi genuflectere debent. 2636. — Dispositio Ordinandorum ante Altare. 0 O o o 0 2637. — Quando Ordinandi ad Episcopum accedere debent, eos invitat. Ordinatis Ostiariis, Caeremoniarius ducit Archidiaconum et Ostiarios ad Ecclesiae portam, dein ad turrim vel ad Sacristiae ostium. Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 59 2638. — Dispositio Ordinandorum ad Litaniarum cantum. 2639. — Curet Caeremoniariusjut lotio et abstersio manuum Presbyterorum ordinatim et celeriter fiat. Dum Episcopus Offertorium legit, invitat Ordinatos ad cande­ larum oblationem. Decantato ab Episcopo: Pater noster etc., prae­ moneat primos Ordinatos ad Presbyteratum, Diaconatum et Subdiaconatum ut pacem ab Episcopo accipiant post Subdiaconum Missae. Ut rite et expedite Ritus sacrae Ordinationis persolvatur, Caeremoniarii prae oculis habeant Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2684, vel sub n. 2685 pro re. Articulus XI. Dc Ministris libri et candelae in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sab­ batis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2640. — Ministri libri et candelae, de quorum Officio generatim diximus sub n. 554 et 555, pçoeedunt cum aliis ad associandum Episcopum et se gerunt ut in Art. X Cap. 1 Partis ili, sed pergunt ad Sacristiam, ad pluvialia induenda, Hora Nona completa. 60 Pars V. - Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Si vero Officium de Sabbato fit, dum canitur Versiculus post Responsorium, accedunt ad Faldistorium et ante Episcopum genuflectunt dum preces recitat; decantatis ab Episcopo verbis: Domine, exaudi etc., surgunt et Minister libri Breviarium Presbytero Assistenti tradit. Lecto ab Episcopo: Kyrie, et in Sabbato ante Dominicam de Pas­ sione Introitu, Ministri ad abacum procedunt. Dum Notarius Ton­ surandos vocat, Minister libri sumit ex abaco Pontificale Romanum et, postquam ultimus Tonsurandus responderit: Adsum, accedit ad Episcopum una cum Ministro de candela et coram eo ambo sistunt, sed Minister libri aliquantulum versus sinistram, Minister candelae versus dexteram. Monitione Tonsurandis ab Episcopo facta, ambo de Altari descendunt et ad abacum pergunt. Minister libri, deposito Pontificali, sumit Missale; uterque ad Thronum procedit. Lecta ab Episcopo prima Lectione, in Sabbato vero ante Domi­ nicam de Passione lecto: Kyrie, eleison etc., Ministri ad abacum revertuntur. Postquam ultimus Ordinandus ad officium Ostiariorum responderit: Adsum, ambo ad Episcopum revertuntur. Traditis clavibus Ordinatis, Ministri de Altari descendunt et consistunt ante infimum eius gradum. Quum vero Ordinati ad Altare reversi fuerint, iterum Ministri ad Episcopum accedunt. Oratione: Do­ mine sancte Pater etc. absoluta, de Altari descendunt et procedunt ad abacum, ubi Minister libri, deposito Pontificali, sumit Missale; ambo ad Thronum procedunt; lecta ab Episcopo secunda Lectione, ad abacum revertuntur et, postquam ultimus Ordinandus ad Officium Lectorum responderit: Adsum, accedunt ad Episcopum et ita se gerunt in collatione aliorum Ordinum minorum. In Sabbato ante Dominicam de Passione, ordinatis Ostiariis, de Altari descendunt et sistunt ante infimum gradum, donec ultimus Ordinandus ad officium Lectorum responderit: Adsum, et ita se gerunt in collatione aliorum Ordinum minorum. 2641. — Acolythis ordinatis, Ministri accedunt ad abacum, ubi Minister libri, deposito Pontificali, sumit Missale, dein ambo ad Thronum procedunt. Lecta ab Episcopo quinta Lectione, in Sabbato vero post Dominicam de Passione post cantum Orationum, ad aba­ cum revertuntur. 2642. — Vocato a Notario ultimo Ordinando ad Subdiaconatum, Ministri accedunt ad Altare; post monitionem, ad abacum iterum se conferunt. Decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fide­ libus etc., Ministri accedunt ad Episcopum et coram eo consistunt. Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 61 Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut hos electos etc., ad abacum procedunt. Completis Litaniis, rursus ad Episcopum accedunt; tradito libro Epistolarum Ordinatis, Ministri ad abacum se conferunt, ubi Minister libri, deposito Pontificali, sumit Missale; in Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes sumit Canonem Pontificalem, dein uterque ad Thronum procedit. In Sabbatis Quatuor Temporum, lecto ab Episcopo Cantico, Mi­ nistri de Throno descendunt, iterumque ad Episcopum accedunt postquam Canticum a Cantoribus absolutum fuerit, pro lectione Epistolae; qua completa, ad abacum revertuntur, ubi Minister libri Missale deponit et sumit Pontificale Romanum. Et ita se gerunt in Sabbato ante Dominicam de Passione, sed non legitur Canticum ab Episcopo. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes se gerunt ut ad cantum Hymni Angelici in Missis pontificalibus et post Epistolam ut supra. 2643. — Postquam ultimus Ordinandus ad Diaconatum respon­ derit: Adsum, accedunt ad Episcopum. Tradito ab Episcopo Evangeliario omnibus Ordinatis, Ministri de Altari descendunt, ad aba­ cum procedunt, ubi Minister libri, deposito Pontificali, sumit Missale, dein ambo ad Thronum accedunt; lecto ab Episcopo Tractu usque ad ultimum Versum exclusive, in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes lecta Sequentia pariter usque ad ultimum Versum exclusive, de Throno descendunt et ad abacum procedunt, ubi Minister libri deponit Missale et sumit Pontificale Romanum. 2644. — Postquam ultimus Ordinandus ad Presbyteratum respon­ derit: Adsum, accedunt ambo ut alias ad Episcopum. Absoluta Ora­ tione: Deus sanctificationum etc., Minister libri genuflectit ad sini­ stram Diaconi, sustinens librum versus Episcopum; Minister candelae genuflectit ad dexteram Subdiaconi. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., ambo surgunt et, postquam Episcopus acceperit gremiale, iterum genuflectunt coram eo. Tradito Calice cum Patena Ordinandis, Ministri descendunt, ad abacum pergunt, ubi Minister libri deponit Pontificale Romanum, Missale sumit ac postea ambo ad Thronum procedunt et more solito se gerunt. 2645. — Quum Presbyter Assistens transfert Missale ad cornu Epistolae, Minister libri sumit ex abaco Pontificale et in legili, in • ·Κ 62 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis cornu Epistolae collocato, illud ponit apertum ad Responsorium: Jam non dicam etc.; quo ab Episcopo lecto, e legili tollit Pontifi­ cale et collocat Missale apertum ad Antiphonam «Communion dictam. Recitato a novis Presbyteris ordinatis: Credo in Deum etc., Ministri accedunt ut alias ad Episcopum; benedictione iisdem Pre­ sbyteris impertita, ad abacum revertuntur, et ad Episcopum re­ deunt, publicata Indulgentia a Presbytero Assistente. Post moni­ tionem, ad abacum se conferunt et se more solito gerunt. Articulus XII. De Ministris mitrae et baculi in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sab­ batis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2646. — Ministri mitrae et baculi, de quorum officio iam generatim diximus sub n. 556 et 557, procedunt cum aliis ad associandum Episcopum et se gerunt ut in Art. XI Cap. I Partis III, sed pergunt ad Sacristiam, ad pluvialia sumenda, Hora Nona completa, et ani­ madvertant sequentes variationes. - De Ministro mitr/Xe. — Minister mitrae mitram tradit: I Diae. Ass.: Diacono Missae: mitram recipit: a II Diae. Ass.: a Diae. Missae: in Sabbato ante Dominicam de Passione, lecto ab Episcopo In­ troitu; I in Sabb. Quat. Temp, post: Ky­ rie, eleison etc.; post Orationem Prae sia, quaesu mus etc.; post Orationem: Adesto, Domine etc.; omnibus tonsis; repetita Antiphona: Hic accipiet etc.; Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali [mitram tradit:] 1 Diae. Ass.: Diacono Missae: 63 [mitram recipit:] a II Diae. Ass a Diae. Missae: ante Orationem: Omnipotens sem­ piterne etc.; completa Oratio­ ne: Omnipotens sempiterne etc.; cum Episcopus ad Thronum perve­ nerit; completa Oratio­ ne, vel post: Ky­ rie, eleison etc., in S a b b. ante Dominicain de Pass. ; post invitationem ad Orationem: Deum Patrem omni potentem etc., et ita se ge­ rit in collatione aliorum Ordi­ num minorum; post Orationem: Domine sancte Pater etc. Et ita se gerit in colla­ tione aliorum Ordinum mino­ rum; i n S a b b. Q u a t. Temp, cum Epi­ scopus pervene­ rit ad Thronum, lecto Versiculo. Et ita se gerit in collatione aliorum Ordinum m i η o ru m; e t etiam in Sabbato ante Dom. de Passione cum Episcopus per­ venerit ad Thro­ num, ordinatis Acolythis; in S a b b. Q u a t. Temp, post Ora­ ti ο n e m ante quintam Lectio­ nem; in Sabb.ante Dom. de Passione,ante Orationem: Do­ mine sancte etc.; 64 Pars IV. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis [mitram recipit:] [mitram tradit:] I Diae. Ass.: Diacono Missae: a II Diae. Ass.: a Diae. Missae: in Sabb.ante Dom. de Passione, completis Ora­ tionibus; post invitationem ad Orationem: Oremus Deum ac Dominum no­ strum etc.; completa Oratio ne: Domine san cte etc.; cum pervenerit ad Thronum, ante Orationes. In Sabb. Quat. Temp. Penteco­ stes, ante: Gloria in excelsis etc.; in Sabb. Quat. Temp, completis Orationibus; in Sabb. Quat. Temp. Penteco­ stes, recitato Hymno Ange­ lico; in Sabb. Quat. Temp. Penteco­ stes decantato a Choro Hymno Angelico; in S a b b. Q u a t. Temp. Penteco­ stes, decantatis Orationibus. completa tione; Praefa- post Orationem: Domine sancte etc.; completa tione; Praefa- ante Praefationem; omnibus Ordinatis libro Evangeliorum tradi to; post Orationem: Oremus, fratres carissimi etc.; Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali [mitram tradit:] I Diae. Ass.: Diacono Missae: 65 [mitram recipit:] a II Diae. Ass.: a Diae. Missae: ante Orationem: Deus sanctifica­ tionum etc.; post primam stro­ pham Hymni: Veni,Creatoretc ; anteEvangelii can­ tum. lecto Responsorio: lam non dicam etc.; ante Antiphonam «Communio» dictam; post benedictio­ nem, nisi iam mitram habeat. admonitione Ordi­ natis habita. In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, antequam Episcopus procedat a Throno ad Altare, recipit a secundo Diacono Assistente mitram auriphrygiatam eique pretiosam tradit. II. - De Ministro baculi. — Quoties Episcopus procedit de Throno ad Altare, vel de Altari ad Thronum, Minister semper Epi­ scopo porrigit baculum et ab eo recipit cum vel ad Altare, vel ad Thronum, pervenerit. Praeterea baculum Episcopo porrigit, dicto Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., et ab eo recipit, postquam tertio dixerit: Ut hos electos etc. Episcopo etiam bacu­ lum porrigit, postquam novis Presbyteris ordinatis dixerit: Quia res... ad celebrandum Missam accedatis, et ab eo recipit ante Antiphonani « Communio» dictam. Articulus XIII. De ceteris Ministris inferioribus in s. Ordinatione generali solemniter habenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2647. — I. - De Acolytho. — Acolythus se ut in aliis Missis pon­ tificalibus gerit (v. n. 966, VI), sed ad Thronum procedit, lancem deferens, absoluta Hora Nona. 5 — Moreti i, De s. Functionibus - IV. 66 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis In Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes Acolythus: sumitexabaco mitram pretiosarr, eamque Ministro mitrae de­ fert: a Ministro mitrae accipit mi­ tram pretiosam et eam super abacum deponit: dum Episcopus Introitum legit; cum Episcopus ad Altare perve­ nerit pro conferenda prima tonsura; dum Episcopus legit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc.; cum Episcopus pervenerit ad Altare pro Ostiariorum ordi­ natione; dum Episcopus legit invitatio­ nem ad Orationem: Deum Patrem omnipotentem etc., et ita se gerit post collationem aliorum Ordinum minorum; quum Episcopus pervenerit ad Thronum, et ita se gerit in col­ latione aliorum Ordinum mi­ norum; dum Lector accedit ad Thronum ad Episcopi manum deoscu­ landam, et ita se gerit ad alias Lectiones; quum Episcopus pervenerit ad Altare; dum Episcopus ultimo Ordinato ad Subdiaconatum librum Epistolarum tradit; ante: Gloria in excelsis etc.; circa finem lectionis Epistolae; cum Episcopus pervenerit ad Altare; tradito libro Evangeliorum Or­ dinatis ad Diaconatum; * t cum Episcopus ad Thronum per­ venerit; Caput IV. - De s. Ordinatione in Ecclesia cathedrali 67 dum canitur ultimus Versus Sequentiae; cum Episcopus ad Altare perve­ nerit. tradito Calice cum Patena ultimo Presbytero ordinato. 1 Acolythus, si Episcopus chirothecas dimittit in tondendis capillis, dum incipitur a Choro Antiphona: Tu es, Domine etc., sumit ex abaco lancem et accedit ad Episcopum; acceptas chirothecas in lance deponit super abacum; omnibus tonsis, lancem reassumit et ad Episcopum accedit. Similiter, decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., sumit iterum lancem et accedit ad Episcopum; acceptas chirothecas super abacum deponit; lancem reassumit dum Episcopus manus lavat, postquam omnibus Ordinatis ad Pre­ sbyteratum Calicem cum Patena tradiderit. 11. - De Ministro de gremiali. — Minister de gremiali se gerit ut in aliis Missis pontificalibus (v. n. 966, III), praeterea gremiale tradit primo Diacono Assistenti, accepta ab Episcopo mitra ante singulas Lectiones, et a secundo Diacono recipit postquam Lector Episcopi manum deosculatus fuerit. Tradit vero gremiale Diacono Missae, quando Episcopus perve­ nerit ad Faldistorium ante collationem primae tonsurae et singulorum Ordinum et ab eo recipit, admonitione Ordinandis peracta. In Sabbato vero ante Dominicam de Passione, quando Episcopus ad Altare pervenerit, ante ordinationem Ostiariorum, gremiale Diacono tradit et ab eo recipit post monitionem; iterum tradit cum Episcopus post Orationem: Domine sancte etc. mitram accipit et ita se gerit in aliorum Ordinum minorum collatione, sed post ordinationem Acolythorum gremiale non tradit. Quando Episcopus ad Faldistorium pervenerit pro Ordinum maiorum collatione, similiter gremiale tradit Diacono, sed in ordi­ natione Subdiaconorum gremiale recipit ante Litanias; quibus abso­ lutis, iterum Diacono gremiale porrigit et ab eo recipit post admo­ nitionem: Adepturi etc. In Ordinatione Diaconorum et Presbyterorum recipit gremiale ante Orationem: Fratres carissimi etc. HI. - De Ceroferariis. — Ceroferarii se gerunt ut in aliis Mis­ sis pontificalibus (v. n. 966, V), praeterea si Officium fit de Sabbato non tollunt de medio Presbyterio Faldistorium; dum canitur Versi­ culus post Responsorium, una cum Ministris de libro et candela 68 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis accedunt ad Faldistoriuni et consistunt a lateribus, facie ad invicem conversa. Depositis candelabris super abacum, amovent Faldistoriuni et congruo in loco illud collocant. Dum canitur: Kyrie, eleison, in Sabbato ante Dominicam de Passione vero dum canitur Introitus, collocant Faldistoriuni in medio suppedaneo quod amovent, ordinatis Presbyteris. Dum Chorus incipit Antiphonam: Tu es, Domine etc., Ceroferarius primus sumit ex abaco gremiale lineum, alter vero forfices et pelvini; omnia tradunt Diacono: si Episcopus chirothecas dimittat, Ceroferarius primus sumit etiam lancem. Omnibus tonsis, Ceroferarius primus recipit gremiale lineum, quod reponit super abacum; alter forfices et pelvim quas in Sacristiam defert. Monitione ab Episcopo facta Ostiariis, sumit ex abaco claves; Lectoribus et Exorcistis, Missale; Acolythis, ceroferarium parvum et urceolum, quae omnia, singulis vicibus, tradit Diacono atque ab eo recipit. Monitione ab Episcopo facta Subdiaconis post Litanias, Cero­ ferarius primus sumit ex abaco Calicem vacuum cum Patena et Diacono tradit, alter ampullas aquae et vini cum manutergio in lance et porrigit Archidiacono; quibus super abacum depositis, Ceroferarius primus sumit librum Epistolarum, quem, omnibus Ordinandis tunicella indutis, Diacono tradit; ita se gerit in ordina­ tione Diaconorum. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Cerofe­ rarius primus sumit ex abaco gremiale lineum et tradit Diacono; alter sumit vasculum Olei Catechumenorum ac sistit apud dexteram Episcopi; unctione peracta, deponit vasculum super abacum, ex quo sumit Calicem cum vino et aqua et una cum Patena Diacono porrigit. Lecto ab Episcopo Offertorio, Ceroferarii accedunt ad Thro­ num et consistunt ad dexteram Diaconi primi Assistentis a quo can­ delas recipiunt. Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, se gerunt ut in Feria Quinta in Coena Domini ad Cleri Communionem (v. n. 1750, V). Recitato a Presbyteris novis ordinatis: Credo in Deum etc., Ceroferarii collocant Faldistoriuni in medio suppedaneo, quod tol­ lunt postquam Episcopus iisdem Presbyteris benedictionem dona­ verit, et iterum illud collocant, benedictione in fine Missae impertita; monitione ab Episcopo Ordinatis absoluta, Faldistoriuni tollunt. IV. De Thuriferario. — Thuriferarius se gerit ut in aliis Missis pontificalibus (v. n. 966, IV). Caput V. - De s. Ordinatione in sabbato sancto 69 CAPUT V. DE SACRA ORDINATIONE GENERALI SOLEMNITER HABENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI IN SABBATO SANCTO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2648. — Omnia praeparantur ut notavimus in Capitis XXV, Partis IV, praeterea: Articulo I I. - Super abacum collocantur: lanx cum forficibus; claves in lance; Missale; parvum candelabrum cum candela; urceolus vacuus; Calix cum Patena; ampullae plenae aquae et vini in pelvi­ cula cum manutergio; Calix cum vino et paucis guttis aquae et Patena cum hostia; vasculum cum Oleo Catechumenorum in pelvi­ cula et aliquantulum gossypii; gremiale lineum cum tends; vasa vitrea cum vino et purificatoria; medulla panis et mali medici in lance; Pyxis cum particulis in numero respondenti Ordinandis; tobalea sustinenda ante Communicandos; Pontificale Romanum. II. - In Sacristia Altari maiori contigua, vel, si possibile, λ tergo Altaris praeparatur mensa, alba tobalea contecta, super quam collocantur plures urcei cum pelvibus et manutergiis cum aliquantula medulla panis et mali medici in numero sufficienti pro novis Presbyteris. III. - In Presbyterio statuuntur scamna, panno cooperta, pro Ordinandis; praesto sint scabella pro novis Presbyteris Missam concelebraturis cum Episcopo. IV. - In Sacristia maiori praeparantur mensae super quas disponuntur paramenta albi coloris pro Ordinandis (v. n. 2555, I). 70 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Articulus II. In Functione. '2649. — Omnes se gerunt ut in Sabbato Sancto usque ad Li­ tanias exclusive, et etiam Ordinandi se aliis Choralibus conformant, sed cum Processio, post Fontis benedictionem, pervenerit ad Altare maius, Ordinandi ad maiores ordines consistunt ad latera Presby­ terii; postquam Episcopus transierit, genuflectunt et se proster­ nunt ut sub n. 2615, 2619, 2621 respective diximus. Episcopus, decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., se gerit ut sub n. 2567 notavimus. 2650. — Omnes pariter ad Missam se gerunt ut in Sabbato Sancto, sed advertant variationes respicientes ad sacram Ordinationem, scilicet: I. - Episcopus, decantato a Cantoribus: Kyrie, eleison etc., ordinat ad primam clericalem tonsuram; post Angelicum Hymnum, confert quatuor Ordines minores; post Orationem, cui additur alia pro Ordinandis, sub unica conclusione, ordinat ad Subdiaconatum; post cantum Epistolae ordinat Diaconos. II. - Subdiaconus Missae, Diaconis ordinatis et Episcopo in Throno sedente, accedit, comite Caeremoniario secundo, ad Thronum et dicit: Reverendissime Pater etc., ut sub n. 1894, I notavimus. III. - Episcopus procedit ad Altare pro ordinatione Presby­ terorum, decantato a Choro primo Versu Tractus, scilicet: Laudate Dominum etc. IV. - Pax non datur. V. - Episcopus, lotis et abstersis manibus, post sumptionem ablutionis digitorum, accedit ad Missale et legit Responsorium: lam non dicam etc., et se gerit ut in praecedenti Capite sub n. 2575 diximus. VI. - Quum novi Presbyteri, accepta benedictione, ad suum redierint locum. Episcopus ad Thronum procedit ut sub n. 1877, VII notavimus. Caput VI. - De s. Ordinatione in domin. et festis de praecepto 71 CAPUT VI. DE SACRA ORDINATIONE GENERALI AB EPISCOPO ORDINARIO SOLEMNITER HABENDA IN ECCLESIA CATHEDRALI DIEBUS DOMINICIS ET FESTIS DE PRAECEPTO 2651. — Si gravi causa Episcopus habeat Ordinationem die Dominica aut Festo de praecepto, omnia praeparantur ut in Missis pontificalibus (v. n. 851, B) quibus addenda sunt omnia quae notavi­ mus sub n. 2555; color paramentorum etiam pro Ordinandis erit Officii color. 2652. — Omnes pariter se gerunt ut in Missis pontificalibus, sed animadvertant ad variationes respicientes sacram Ordinationem, scilicet: I. - Episcopus, si dicatur: Gloria in excelsis etc., ordinat ad primam clericalem tonsuram post: Kyrie, eleison etc., ad Ordines minores, post Hymnum Angelicum; ad Subdiaconatum, post Ora­ tiones; ad Diaconatum, decantata Epistola; ad Presbyteratum: a) si inter Pascha et Pentecosten, ante ultimum Versum Tractus; b) si inter Pentecosten et Septuagesimam, ante Versum: Alleluia, nempe ante Versum qui praecedit ultimum Alleluia; c) si inter Septuagesimam et Pascha, ante ultimum Versum Tractus. In omnibus casibus, si in Missa legatur Sequentia, ante ulti­ mum Versum Scquentiae. II. - Si non dicatur: Gloria in excelsis etc., Episcopus ordinat ad primam clericalem tonsuram post Introitum, ad Ordines minores post: Kyrie, eleison etc., ad reliquos Ordines, ut supra. Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis CAPUT VII. DESACRA ORDINATIONE GENERALI PRIVATIM AB EPISCOPO ORDINARIO HABENDA IN SABBATIS QUATUOR TEMPORUM ET IN SABBATO ANTE DOMINICAM DE PASSIONE Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit violaceus; in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes erit ruber). 2653. — I. - Ad Altare maius. — Altare pallio violacei, vel rubri coloris instruitur; super eius gradus sternitur tapetum; ster­ nitur quoque amplum tapetum super totum pavimentum Presbyterii. Super Altare ponuntur septem candelabra et ante altius collo­ catur Crux; inter candelabra in Sabbato Quatuor Temporum Pen­ tecostes collocari possunt SS. Reliquiae, vel vascula cum floribus. Super Altaris mensam disponuntur paramenta episcopalia, sci­ licet: planeta, dalmatica, tunicella, stola, cingulum, alba, amictus; chirothecae in lance; s. Pallium, si Episcopus eo uti possit; in latere Evangelii, mitra auriphrygiata; in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes, mitra pretiosa in latere Evangelii, auriphrygiata in latere Epistolae, pariter in latere Epistolae collocatur Missale cum legili. Paramenta conteguntur velo coloris eorundem paramentorum. II. - Apud Altare in cornu Evangelii. — Baculus pastoralis. ili. - Super infimum Altaris gradum in medio. — Pulvinus violacei vel rubri coloris. IV. - In latere Epistolae ante infimum Altaris gradum. — Faldistorium. V. - Super abacum. — Calix pro Missae celebratione cum suis ornamentis, scilicet: purificatorio, Patena cum hostia, palla, velo, bursa cum corporali; Pyxis cum particulis in numero respondenti Or­ dinandis: ampullae vini et aquae; Evangeliarium cum manipulo Epi­ scopi; Epistolarium; Canon Pontificalis; Pontificale Romanum;caligae cum sandaliis in lance, velo coloris paramentorum coopertae; palmatoria cum candela; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; lanx pro Cruce pectorali; gremiale coloris paramentorum; gremiale lineum cum tends; Formula Indulgentiae; Calix cum vino et aliquot Caput VII. - De s. Ordin. in sabb. Qn. Temp, et ante Dom. de Passione 73 aquae guttis, super Calicem ponitur Patena cum Hostia; Missale; Calix vacuus cum Patena; ampullae aquae et vini in pelvicula et mappula posita in eadem pelvicula; parvum candelabrum cum candela extincta; ampulla vacua; claves in lance; forfices in lance; tobalea sustinenda ante Communicandos; campanula; vasa vitrea cum vino et aqua; purificatoria pro purificatione. VI. - In Sacristia Altari maiori contigua, vel, si possibile, a tergo eiusdem Altaris, super mensas praeparantur urcei cum pelvibus et manutergiis cum aliquantula medulla panis ac mali medici in numero sufficienti pro Ordinatis ad Presbyteratum. VII. - In Sacristia maiori. — Vasculum aquae benedictae cum aspersorio. Praeparantur etiam mensae super quas disponuntur paramenta pro Ordinandis, scilicet: ad Ordinem Presbyteratus: planetae, a parte posteriori super humeros complicatae ita ut facile solvi possint, stolae, manipuli, cingula, albae, amictus, Missalia, albus panniculus lineus; ad Diaconatum: dalmaticae, stolae, manipuli, cingula, albae, amictus; ad Subdiaconatum: tunicellae, manipuli, cingula,albae, amictus; ad Ordines minores et ad primam clericalem tonsuram: superpellicea; pro omnibus: candelae. Color paramentorum pro Ordinandis in sacris esse debet coloris paramentorum ipsius Episcopi celebrantis, nisi aliud postulet ne­ cessitas (D. 3832 ad 6). VIII. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis violacei coloris; in Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes color strati erit viridis; ruber, si Episcopus sit Cardinalis. Sex cerei accenduntur super Altare. Articulus II. De Episcopo Ordinario in sacra Ordinatione generali privatim habenda in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2654. — Statuta hora, Episcopus, indutus mozzetta super rocchettum, accedit ad Ecclesiam Catliedralem; adoratione SS. Sacramento facta, accedit ad Altare maius, genuflectit in pulvino super infimum 74 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Altaris gradum collocato et aliquantulum orat, dein accedit ad Faldistorium et recitat Psalmos et Preces in Missae praeparatione, dum accipit caligas et sandalia. Repetita Antiphona: Ne remini­ scaris etc., biretum sibi ipse exuit, surgit, se convertit ad Altare; stans recitat Preces et Orationes; quibus absolutis, sedet, recitat Preces ad paramenta; deinde sibi detrahit de capite biretum; di­ missis Cruce pectorali et mozzetta, caput bireto tegit, manus lavat ac postea, tradito bireto Assistenti primo, paramenta pon­ tificalia assumit. 2655. — Accepto baculo, Episcopus surgit, procedit ante Altare, ubi, tradito Ministro baculo, mitram dimittit et, more solito, Missam incipit. Missa dicenda est de Sabbato etiamsi sine cantu celebretur (D. 2473); circa Commemorationes consule n. 5 Tit. I Addit, et Variat, in Rubric. Missalis. Episcopus deosculatur Altare, deinde initium textus Evangelii, ac postea accedit ad Missale et Introitum legit; quo lecto, in Sabbato ante Dominicam de Passione accedit ad Faldistorium, in medio suppedaneo collocatum, ubi mitram accipit et se gerit ut dixi­ mus sub n. 2558, sed omnia recitat sicut et in conferendis sacris Ordinibus. In Sabbatis Quatuor Temporum, lecto Introitu, recitat etiam: Kyrie, eleison etc., dein se ut supra gerit. 2656. — Dimissis ab Archidiacono Tonsuratis, in Sabbato ante Dominicam de Passione, Episcopus surgit, ad Altare se convertit et recitat: Kyrie, eleison etc., deinde sedet in Faldistorio; in Sabbatis Quatuor Temporum accedit ad Missale et recitat: Oremus etc.; prima Lectione completa, accedit iterum ad Faldistorium et se gerit ut sub n. 2561 pro Ordinatione Ostiariorum; quibus ordinatis in Sab­ bato ante Dominicam de Passione confert etiam alios Ordines minores; in Sabbatis vero Quatuor Temporum accedit ad Missale, legit Versiculum et Lectionem, dein iterum ad Faldistorium accedit et se gerit ut sub n. 2563 pro Ordinatione Lectorum et ita deinceps se gerit in collatione aliorum Ordinum minorum (v. n. 2564 et 2565). 2657. — Dimissis Acolythis novis ordinatis, Episcopus accedit ad Missale, legit Versiculum post quartam Lectionem, dein legit quintam Lectionem ac postea revertitur ad Faldistorium. In Sabbato vero ante Dominicam de Passione, amoto Faldistorio, Episcopus deosculatur Altare et se ad populum convertit; dicit: Dominus vobiscum, dein accedit ad Missale et legit Orationes a Rubricis Caput Vil. - De s. Ordin. in sabb. Qu. Temp, et ante Dom. de Passione 75 praescriptas; quibus absolutis, revertitur ad Faldistorium et se gerit ut in Ordinatione ad Subdiaconatum (v. n. 2566), sed ipse recitat Litanias, adstantibus respondentibus. 2658. — Dimissis ordinatis ad Subdiaconatum, Episcopus accedit ad Missale, ubi in Sabbatis Quatuor Temporum legit Canticum: Benedictus es, Domine etc., dein revertitur in medium Altaris, quod deosculatur, et ad populum conversus dicit: Dominus vobiscum, dein ad Missale se confert, ubi legit Orationes iuxta Rubricas, et Epistolam. In Sabbato vero Quatuor Temporum Pentecostes legit: Alleluia et Canticum: Benedictus es, Domine etc., deinde in medio Altaris recitat: Gloria in excelsis etc., tum ad populum se convertit et dicit: Pax vobis, et ad Missale legit Orationes et Epistolam; qua lecta, se recipit ad Faldistorium et se gerit ut diximus sub n. 2569 in Ordinatione Diaconorum. 2659. — Ordinatis Diaconis, Episcopus accedit ad Missale et legit Tractum usque ad ultimum Versiculum exclusive, et in Sabbato Quatuor Temporum Pentecostes legit etiam Sequentiam, pariter usque ad ultimum Versum exclusive, dein ad Faldistorium re­ vertitur et se gerit ut diximus sub n. 2570 et seqq. de Ordinatione Presbyterorum. 2660. — Presbyteris ordinatis, Episcopus iterum accedit ad Missale, ubi legit ultimum Versiculum Tractus, vel Sequentiae, dein in medio Altaris recitat: Munda cor meum etc., et se gerit ut in Missis privatis, sed, lecto Offertorio, sedet in Faldistorio et mitram accipit. Post candelarum oblationem deponit annulum, nec non chirothecas, et lavat manus; quibus abstersis, annulum reassumit, mitram di­ mittit, surgit, ad Altare se convertit et, accepta Patena cum Hostia, recitat, elata voce, totam Missam cum novis Presbyteris. Ad manuum lotionem Episcopus utitur mitra. Post Orationem: Domine lesu Christe etc., Episcopus pacem donat primo Presbytero ordinato, primo Diacono et primo Subdiacono. Sumpto pretioso Sanguine, Episcopus se gerit ut sub n. 2574 notavimus. Postquam Episcopus ablutionem digitorum assumpserit, mitram accipit ac manus lavat; quibus abstersis, mitram dimittit et ad Missale legit Responsorium: lam non dicam etc.; quo lecto, se ad Faldistorium confert, mitram accipit; iterum surgit et se gerit ut notavimus sub n. 2575 et sequentibus,sed dum recitat Evangelium S. loannis, procedit ad Faldistorium. 76 Pars V. - Sectio I. - De Sacram. ab Episcopo administrandis Articulus III. De Archidiacono et de duobus Canonicis Assistentibus in sacra Ordi­ natione generali ab Episcopo privatim habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2661. — Archidiaconus et duo Canonici Assistentes Epi­ scopo sacras peragenti Ordinationes, cum Missa lecta, superpelliceum induere debent super rocchettum (DD. 3203 ad 2; 3700 ad 2; 3804 ad 1). 2662. — De Arch i diacono. — Dum Episcopus recitat: Kyrie eleison etc., vel, dum recitat Introitum, in Sabbato ante Dominicam de Passione, Archidiaconus ad Altare procedit, consistit ad dex­ teram primi Assistentis et se gerit ut notavimus sub n. 2576 et 2577. Lecta ab Episcopo prima Lectione, in Sabbato vero ante Domi­ nicam de Passione post Orationes a Rubricis praescriptas, Archi­ diaconus se gerit ut sub n. 2578 et seqq. diximus; lecta ab Episcopo Epistola, se gerit ut sub n. 2582, sed postquam Ordinatos ad Diaconatum dimiserit, descendit in planum et consistit in cornu Evangelii donec Episcopus ad Faldistorium revertatur, ac postea suppedaneum conscendit et se gerit ut sub n. 2583 notavimus. 2663. — De duobus Canonicis Assistentibus. — Statuta hora, duo Canonici, superpelliceo supra rocchettum induti (DD. 3203 ad 2; 3700 ad 2; 3804 ad 1), ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Eccle­ siae ianuam et dignior porrigit Episcopo aspersorium, dcin ambo sequuntur cum ad Altare SS. Sacramenti, ac postea procedunt ad Altare maius et genuflectunt ad Episcopi latera, super infimum Altaris gradum. Surgente Episcopo et ipsi surgunt; cum Episcopo ad Faldistorium pergunt, eique respondent, scilicet alternatim recitant cum eo Psalmos et Versiculos in Missae praeparatione. Quum Episcopus, repetita Anti­ phona: Ne reminiscaris etc., surgit, Assistens primus accipit biretum eiusdem Episcopi et illud Caeremoniario tradit, dein transit ad dexteram Episcopi, dum Assistens secundus transit ad sinistram ipsius Episcopi. Cum Episcopus ad populum se convertit, Assistens primus pariter transit ad eius dexteram, dum Assistens secundus se ad sini­ stram confert; Assistens primus Episcopo biretum porrigit a quo recipit, recitatis precibus ad paramenta. Postquam Episcopus inoz- Caput VII. - De s. Ordin. in sabb. Qu. Temp, et ante Doni, de Passione 77 zettain dimiserit, iterum ci biretum tradit, quod recipit, lotis et abstersis manibus ab eodem Episcopo. 2664. — Mozzetta ab Episcopo dimissa, Assistens primus mantile accipit et extendit in gremio Episcopi; ab eodem accipit annulum, quem super lancem a Clerico sustentam deponit, dein alterum mantile accipit illudque cum osculis eidem porrigit ad tergendas manus; depositis mantilibus in lance, accipit ab Episcopo biretum, quod eiusdem Cappcllano tradit ac postea singula paramenta a Caeremoniario accipit: amictum circa extremitates et chordulas accipit, eum iuxta parvam Crucem osculatur et Episcopo illuni in medio, ubi Crux adest, deosculandum offert; albam super Episcopi caput im­ mittit, deinde circa collum et brachia aptat; cingulo albam constrin­ git, eamque ita aptat ut circumcirca aequaliter defluat; deosculatur in parte Crucem pectoralem et Episcopo osculandam offert, eamque collo imponit ita ut ante pectus pendeat; acceptam stolam etiam iuxta Crucem osculatur tum Episcopo deosculandam offert in Cruce, eamque super eius humeros ita applicat ne collum tegat, nec trans­ versa sit in modum Crucis; tunicellam una cum secundo Assistente accipit et super caput Episcopi imponit, tum chordulas super dexterum humerum constringit, dein dalmaticam accipit et eodem modo imponit. Tum accipit dexteram chirothecam et in dextera manu imponit, prius manum et mox chirothecam osculans; tum planetam accipit et Episcopo imponit. 2665. — Si Episcopus s. Pallio uti potest, tunc Assistens primus Pallium ex lance sumit et offert Episcopo sedenti deosculandum in Cruce posteriori, scilicet quae in medio Pallii a parte posteriori est; advertat Assistens, dum illud capit, ut partem duplicem Pallii capiat dextera manu, simplicem vero sinistra et dum illud imponit, secundus Assistens manu dextera elevat partem quae a tergo pen­ dere debet, ambo illud aptant ut humeros Episcopi aequaliter am­ biat, et pars duplex Pallii ponatur super sinistrum humerum Episcopi. Quo facto, Assistens primus capit unam ex tribus spinulis, videlicet pulchriorem, eamque infigit Cruci anteriori Pallii, ante pectus exi­ stent!, et istam firmat tribus ocellis sericeis nigri coloris, qui sunt in ipsa Cruce, ac tali modo ut spinulae extremitas sit versus dexteram Episcopi et gemma ad sinistram; spinulam aliam in Cruce sinistri humeri ita infigit ut gemma adsit versus humerum Episcopi, extremitas versus pectus; tertiam secundus Assistens infigit. «Spinulae taliter infigendae sunt ut... Crucem pertranseant, non autem perforent Pallium, neque planetam tangant. Non enim 78 Pars V. - Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis figuntur ad retinendum Pallium, sed ad mysterium Passionis signi­ ficandum » (Sacr. Caer. S. R. Eccl. L. 3, cap. XV). Tum Assistens primus a Ministro accipit mitram et Episcopo imponit, deinde cum consuetis osculis annulum inserit eius digito annulari dextero. 2666. — Secundus Assistens adiuvat primum Assistentem dum sacris paramentis Episcopum induit, scilicet chordulas amictus post tergum ducens, manicam sinistram albae elevans, imponens tunicellam ac dalmaticam et constringit earum chordulas super humerum sinistrum positas. Tum sedentis Episcopi, imponit chirothecam in sinistra manu, prius manum dein chirothecam deosculans, dum Assistens primus alteram in dextera impopit. Deinde adiuvat primum Assistentem dum ille Episcopo planetam imponit atque s. Pallium, si Episcopus eo utatur, elevans manu dextera partem quae a tergo pendere debet; infigit tertiam spinulam Cruci posteriori ita ut extremitas spectet humerum sinistrum, gemma vero dexterum humerum. Dum Episcopus mitram accipit, elevat a tergo eius vittas. 2667. — Accepto ab Episcopo baculo pastorali, ambo cum eodem Episcopo procedunt ad Altare; quum ante infimum eius gradum pervenerint, Assistens secundus aufert Episcopo mitram, dein ambo genuflectunt (D. 3804 ad 1) super infimum gradum et cum Episcopo Confessionem recitant. Dicto ab Episcopo: Indul­ gentiam etc., secundus Assistens surgit, accipit a Caeremoniario manipulum et illum imponit sinistro brachio Episcopi (v. n. 1077, III). Postquam Episcopus deosculatus fuerit Altare, secundus Assistens praesentat ei Missale deosculandum, dein ambo cum Episcopo acce­ dunt ad Missale, in latere Epistolae, eique indicant quod legendum. 2668. — Lecto ab Episcopo Introitu et, in Sabbatis Quatuor Temporum, recitato etiam: Kyrie, eleison etc., primus Assistens Episcopo, sedenti in Faldistorio, mitram imponit et consistit ad eius dexteram, alter ad sinistram. Quum Episcopus sedet, absoluta Oratione: Oremus, fratres ca­ rissimi etc., Assistentes extendunt mantile super eius genua, dein si Episcopus chirothecas dimittit, Assistens primus aufert ei cum osculis annulum et chirothecam dexteram, dum alter sinistram tollit, ac postea primus Assistens annulum reponit Episcopo eique porrigit forfices; ambo sustinent pelvim super eius genua. Omnibus tonsis, Assistens primus tradit pelvim et forfices Clerico, dein mantile Episcopo manus lavanti ministrat, ac postea aufert Caput VII. - De s. Ordin. in sabb. Qu. Temp, et ante Dorn, de Passione 79 annulum eidem, dexteram chirothecam reponit, dum alter sinistram reponit, deinde annulum in digitum inducit. Secundus Assistens aufert Episcopo mitram, quam primus im­ ponit, recitata Oratione: Praesta, quaesumus etc., ambo recitant cum Episcopo Antiphonam: Hic accipiet etc., et alternatim cum ceteris Psalmum 23: Domini est terra etc. Repetita Antiphona, secundus Assistens mitram Episcopo tollit; ad Altare ambo se con­ vertunt, primus Assistens transiens ad Episcopi dexteram, dum alter ad sinistram transit. Dicto ab Episcopo: Oremus, primus subiungit: Flectamus genua, genuflectens, alter surgens dicit: Levate; et ita se gerunt in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Verba: Flectamus genua, et: Levate ante singulas Orationes super Ordinandos semper dicenda sunt, etiam in Sabbato Quatuor Tempo­ rum Pentecostes, aliisque diebus dominicis et festis de praecepto (D. 4164). Quum Episcopus se convertit ad Tonsuratos et ipsi Assistentes se convertunt, primus transit ad dexteram, alter ad Episcopi sini­ stram. Absoluta Oratione: Adesto, Domine etc., Assistens primus Episcopo sedenti mitram imponit. Omnibus Tonsuratis superpelliceo indutis, secundus Assistens Episcopo aufert mitram, quam primus reponit post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc. Monitione Tonsuratis facta, secundus Assistens mitram Episcopo tollit; ambo cum eodem Episcopo accedunt ad Missale, in Sabbato vero ante Dominicam de Passione consistunt ad Episcopi latera in medio suppedaneo, et alternatim cum eo recitant: Kyrie, elei­ son etc.; Oremus. Flectamus genua. Levate. 2669. — Lecta ab Episcopo Lectione, vel recitato: Kyrie, elei­ son etc., in Sabbato ante Dominicam de Passione, Assistens pri­ mus imponit mitram Episcopo sedenti in Faldistorio. Monitione Ordinandis ad Officium Ostiariorum ab Episcopo facta, Assistens primus claves Episcopo porrigit; postquam omnes Ordi­ nati claves tetigerint, eas recipit et Caeremoniario tradit. Reversis et genuflexis Ordinatis ante Altare, nec non Invitatione ad Ora­ tionem ab Episcopo facta, secundus Assistens mitram ei aufert, ad Altare se convertit, transit ad Episcopi sinistram, dum Assistens primus ad dexteram eiusdem Episcopi transit. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Domine sancte etc., completa, in Sabbatis Quatuor Temporum cum Episcopo ad Missale 80 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis accedunt et se gerunt ut post Ordinationem ad primam clericalem Tonsuram. 2670. — Lecta ab Episcopo secunda Lectione, ambo cum Epi­ scopo ad Faldistorium revertuntur et Assistens primus Episcopo sedenti mitram imponit. Post monitionem Ordinandis ad officium Lectorum, Assistens primus porrigit Episcopo Missalc, quod recipit postquam ab omnibus Ordinatis tactum fuerit; ac postea ambo se gerunt ut in Ordinatione ad Officium Ostiariorum, ad invitationem, ad Orationem et ad reliqua. Et ita se gerunt in Ordinatione Exorcistarum et etiam Acolythorum, in qua, monitione peracta, Assistens primus Episcopo porrigit candelabrum cum cereo; postquam omnes Ordinati can­ delabrum tetigerint, illud recipit et Episcopo ampullam porrigit; qua recepta, ambo se gerunt ut in aliis Ordinationibus, sed adver­ tant quod loco unius Orationis Episcopus tres recitat Orationes. 2671. — Acolythis ordinatis, Assistentes accedunt ad Missale cum Episcopo; in Sabbato ante Dominicam de Passione accedunt ad Missale dicto ab Episcopo: Dominus vobiscum. Primus Assistens praemoneat Episcopum ut recitet Orationem Missae et Collectam pro Ordinandis sub unica conclusione. Lecta ab Episcopo quarta Lectione, in Sabbato vero ante Do­ minicam de Passione, recitatis Orationibus a Rubricis praescriptis, ambo cum Episcopo ad Faldistorium revertuntur et Assistens primus Episcopo sedenti mitram imponit. Quando etiam Ordinandi Presbyteri et Diaconi genuflexi sunt ante Altare, Assistens primus transit ad Episcopi dexteram, dum alter ad sinistram eiusdem Episcopi, genuflexi in Faldistorio, se confert; ambo eidem recitanti Litanias respondent; quibus absolutis, cum Episcopo surgunt et ad eius latera consistunt ut prius. Admonitione Ordinandis ad Subdiaconatum ab Episcopo facta, Assistens primus porrigit Episcopo Calicem vacuum cum Patena; quem ab Episcopo receptum tradit Caeremoniario; Assistens secundus post invitationem ad Orationem: Oremus Dominum ac Deum etc., Epi­ scopo sedenti mitram aufert ac transit ad eius sinistram, dum primus ad dexteram eiusdem Episcopi se confert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, primus Assistens mitram Episcopo im­ ponit et, omnibus Ordinandis tunicella indutis, Episcopo Missale porrigit a quo recipit postquam illud omnes Ordinati tetigerint. Secundus Assistens, Ordinatis ab Archidiacono dimissis, Episcopo mitram tollit; uterque cum Episcopo ad Missale accedit. Caput Vil. - De s. Ordin. in sabb. Qu. Temp, et ante Dom. de Passione 81 2672. — Lecta ab Episcopo Epistola, ambo cum eodem Episcopo ad Faldistorium revertuntur et primus Assistens mitram ei imponit, quam alter aufert ante Praefationem; qua absoluta, iterum Assistens primus mitram Episcopo imponit. Omnibus dalmaticis indutis, Assistens primus Missale Episcopo porrigit et ab eodem recipit postquam Ordinati illud tetigerint, deinde secundus Assistens mitram Episcopo aufert et ad eius sinistram transit dum primus ad eiusdem Episcopi dexteram se recipit. Oremus. Flectamus genua. Levate. Dicta Oratione: Domine sancte etc., uterque cum Episcopo ad Missale accedit. 2673. — Lecto ab Episcopo Tractu, vel Sequentia, usque ad ultimum Versum exclusive, Assistentes cum Episcopo ad Faldisto­ rium revertuntur, eique sedenti primus mitram imponit, quam alter aufert postquam Episcopus dixerit: Oremus, fratres caris­ simi etc.; Oremus. Flectamus genua. Levate. Praefatione completa, primus Assistens mitram Episcopo imponit, quam secundus aufert, omnibus Ordinandis planeta indutis. Post Orationem: Deus sancti­ ficationum etc., primus Assistens ad Episcopi dexteram transit, alter ad sinistram eiusdem Episcopi se confert eique pileolum aufert et ambo genuflectunt. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., ambo surgunt, primus Assistens transit ad Episcopi dexteram, dum alter ad sinistram eiusdem Episcopi se recipit. Episcopo in Faldistorio sedenti Assistens primus pileolum ac mitram imponit, dein annulum tollit et chirothecam dexteram, dum alter sinistram aufert, ac postea primus inducit in Episcopi digitum annulum, tandem gremiale lineum super genua extendit et una cum altero nodis Faldistorii alligat. Unctione omnibus Ordinatis peracta, Assistens primus porrigit Episcopo gossypium ad pollicem abstergendum; quo recepto, ac­ cipit Calicem cum vino et Patenam cum Hostia eaque Episcopo porrigit. Peracta omnium Presbyterorum Ordinatione, recipit ab Episcopo Calicem et Patenam atque ea. Caeremoniario tradit. Dum Episcopus manus lavat, Assistens primus mantile ministrat ac postea educit annulum, reponit dexteram chirothecam et annulum, dum alter reponit sinistram, dein Episcopo mitram aufert. Ambo cum Episcopo ad Missale accedunt et se gerunt ut in assistentia Missae privatae. 2674. — Lecto ab Episcopo Offertorio, Assistens primus Episcopo sedenti in Faldistorio mitram imponit; ambo sistunt ad eius latera, 6 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 82 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis dum Ordinati candelas offerunt, quas Assistens primus ab eodem Episcopo accipit et Clerico tradit. Completa candelarum oblatione, Assistens primus tollit Episcopo annulum et dexteram cliirothecam, dum alter sinistram aufert, dein ministrat mantile et annulum in digitum reponit; secundus mitram Episcopo tollit, dein ambo se gerunt ut in assistentia Missae privatae, sed ante manuum lotionem Assistens primus mitram Episcopo im­ ponit, quam alter aufert antequam Episcopus dicat Versum: Gloria Patri etc. 2675. — Recitata ab Episcopo Oratione: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., Assistens primus se aliquantulum retrahit et locum dat Ordinatis ut pacem ab Episcopo recipiant. Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, Assistens secundus palla operit Calicem, dein ambo cum eodem Episcopo genuflexionem peragunt et ad Ordinatos se convertunt. Primus Assistens supponit Patenam cum Episcopus extra Pyxidem fert sacram Particulam donec super linguam Com­ municandi deposita fuerit. Omnibus novis Presbyteris communi­ catis, ambo ad Altare se convertunt; deposita Pyxide super Corporale, genuflexionem faciunt et se gerunt ut in Missa privata ad S. Com­ munionis administrationem. Sumpta ab Episcopo digitorum ablutione, primus Assistens imponit ei mitram, quam alter aufert, manibus ab Episcopo abster­ sis; dein ambo sistunt ad latera Episcopi legentis Responsorium: lam non dicam etc., eidem respondentes; quo absoluto, accedunt ad Faldistorium et Episcopo sedenti primus Assistens mitram im­ ponit, quam alter aufert postquam Episcopus novis Presbyteris bene­ dictionem donaverit, dein ambo cum eodem Episcopo ad Missale accedunt et se gerunt more solito ut in assistentia Missae privatae, sed ad benedictionem, si Episcopus Cruce non utatur, Assistens pri­ mus imponit ei mitram; si vero Episcopus Cruce utatur tunc mitram ei imponit, benedictione donata, ac postea publicat Indulgentiam. Monitione Ordinatis ab Episcopo facta, secundus Assistens mi­ tram ei aufert et si utatur s. Pallio, Assistens primus eum exuit s. Pallio, quod super Altare deponit. Postquam Episcopus Altare signaverit, primus Assistens iterum mitram ei imponit, dein ambo cum eodem Episcopo ad Faldistorium accedunt. Quum Episcopus baculum Ministro tradiderit, Assistens secundus mitram ei aufert, primus tollit et osculandum porrigit manipulum, ac postea, secundo Assistente adiuvante, Episcopum exuit sacris paramentis. 9 Caput VII. - De s. Ordin. in sabb. Qu. Temp, et ante Dom. de Passione 83 Accepta ab Episcopo Cruce pectorali, Assistens primus tradit ei biretum, dein ambo eidem Episcopo respondent, scilicet al­ ternatim Canticum cum Psalmo et Versiculis in gratiarum actione post Missam recitant. Precibus absolutis, cum Episcopo accedunt ante Altare et super infimum gradum genuflectunt. Brevi oratione facta, se gerunt ut in recessu Episcopi ab Ecclesia (v. n. 533). Articulus IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in sacra Ordinatione generali ab Episcopo Ordinario privatim habenda in Ecclesia Cathedrali in Sabbatis Quatuor Temporum et in Sabbato ante Dominicam de Passione. 2676. - I. — De Caeremoniario. — Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius signum Canonicis Assistentibus et Ministris inferio­ ribus dat ad associandum Episcopum et se gerit ut in assistentia Missae privatae ab Episcopo celebrandae et ut in collatione sacrorum Ordinum. Curet Caeremoniarius ut unus ex novis Subdiaconis ordinatis legat Epistolam dum Episcopus eam legit (DD. 2682 ad 9; 3368 ad 5); lectione absoluta, Episcopi manum non deosculatur. Et ita unus ex Diaconis novis ordinatis Evangelium legat dum Episcopus illud legit, sed neque benedictionem Episcopo petit, neque eius manus deosculatur; ipse librum sustinet cumque, absoluta lectione, Clerico tradit. Ut rite et expedite Ritus sacrae Ordinationis persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2686 vel 2687 pro re. IL - De Ministro mitrae. — Minister mitrae porrigit semper mitram primo Assistenti et a secundo recipit; se gerit ut sub n. 2646,1, in iis quae ad collationem sacrorum Ordinum pertinent; quoad Missam vero tradit mitram: 1° Antequam Episcopus lavet manus post Orationem: Veni, sanctificator etc.; 2° Sumpta digitorum ablutione; 3° Ad benedictionem in fine Missae, nisi Episcopus uti Cruce possit. III. - De Ministro baculi. — Minister Episcopo baculum porrigit: 1° Postquam annulum acceperit, et ab eo recipit ante infi­ mum Altaris gradum in Missae initio; Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Caput VIII. - Dc s. Ordinatione gen. in sabbato sancto 2° Recitato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., et ab eo recipit postquam Episcopus tertio dixerit: Ut hos ele­ ctos etc.; 3° Ad benedictionem novis Presbyteris; 4° Ad benedictionem in fine Missae, ut in Missa pontificali solemni. VII. - Super abacum omnia quae notavimus sub n. 2653, V, sed caligae et sandalia sint albi coloris, quae violaceo velo operiuntur; praeterea parantur paramenta pontificalia albi coloris pro Missae celebratione, et si Episcopus uti potest s. Pallio illud ponitur in lance albo velo contectum. 84 IV. - De Ministris libri et candelae. — Hi ministri acce­ dunt ad Episcopum pro Missae praeparatione; cum Episcopus ad Altare se vertit, ipsi post Faldistorium se conferunt cum tergo versus Altare. In reliquis se gerunt ut in assistentia Missae privatae (v. Cap. XVI Art. II Partis IV) et in collatione sacrorum Ordinum (v. n. 2640 et seqq.), sed Minister candelae eam ex Altari sumit et super Altare deponit. CAPUT VIII. DE SACRA ORDINATIONE GENERALI PRIVATIM HABENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN SABBATO SANCTO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2677. — 1. - Ad Altare. — Altare pallio instruitur albo cui vio­ laceum superimponitur et super eius gradum sternitur tapetum; sternitur quoque sufficiens tapetum pro prostratione Ordinandorum ante Altare. Praecipua Altaris Imago erit tecta; super Altare ponuntur septeni candelabra et ante altius collocatur Crux detecta. II. - Super Altaris mensam disponuntur paramenta violacei coloris pro Episcopo ut notavimus sub n. 2653, I, sed non collocatur s. Pallium; in latere Epistolae collocatur Missale. III. - Apud Altare in cornu Evangelii: baculus pastoralis. IV. - Super infimum Altaris gradum in medio: pulvinus violacei coloris. V. - In latere Epistolae ante infimum Altaris gradum: Faldistorium cum tegumento et pulvinis violacei coloris. VI. - Congruo in loco parantur tegumentum et pulvini albi coloris pro Faldistorio. 85 VIII. - In cubiculo attiguo Sacello, omnia quae sub n. 2653, VII diximus, praeterea praeparantur mensae super quas disponuntur urcei cum pelvibus et manutergiis cum aliquantula medulla panis ac mali medici in numero sufficienti pro novis Presbyteris ordinandis. Articulus II. | In Functione. I 2678. — Episcopus se gerit ut sub n. 2654 et 2655, sed, mitra dimissa, ascendit Altare, quod in medio deosculatur, dein se ad Missale confert et legit Prophetias. Ad: Flectamus genua, non genuflectit. Completa Oratione post ultimam Prophetiam, reverentiam Cruci peragit, mitram et baculum accipit atque ad Faldistorium procedit, ubi, dimissis baculo et mitra, deponit manipulum et planetam, dein iterum mitram accipit, ascendit suppedaneum et genuflectit in Faldistorio. Episcopus recitat Litanias Sanctorum ut notantur in Missali sub hac die et ab Adstantibus iidem Versiculi repetuntur. Repetito ab Adstantibus Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit et se gerit ut sub n. 2567. Completis Litaniis, Episcopus descendit ad Faldistorium in latere Epistolae collocatum, ubi dimittit annulum, mitram, chirothecas, dahnaticam, timicellam et stolam violaceam, deinde assumit paramenta pontificalia albi coloris et s. Pallium, si eo uti possit, accipit quoque mitram, annulum et baculum pastoralem, dein ad Altare procedit ubi, ante eius infimum gradum, baculum et mitram dimittit, reverentiam Cruci facit et recitat Confessionem ut in aliis Missis. Deosculatur prius Altare, dein Evangelii textum et statim recitat: Kyrie, eleison etc., ac postea sedet in Faldistorio in medio suppedanco collocato et ordinat Clericos; quibus ordinatis surgit et recitat: Gloria in excelsis etc., quo recitato, iterum sedet in Faldistorio et confert Ordines minores. Acolythis ordinatis surgit, Altare deosculatur et, dicto: Pax vobis, ad Missale se confert ubi legit Orationem Missae et Collectam ,| I II II ] !| II II 11 I ! | ■ II I II || ' II I IJ H Jjl HI I ' 86 Pars V. - Sectio 1. - Dc Sacrani, ab Episcopo administrandis pro Ordinandis, sub unica conclusione, ac postea ad Faldistorium revertitur et ordinat Subdiaconos, omissis Litaniis. Post Ordi­ nationem ad Subdiaconatum iterum Episcopus ad Missale se re­ cipit et Epistolam legit; qua absoluta procedit ad Ordinationem Diaconorum. Diaconis ordinatis, ad Missale revertitur ubi Alleluia tribus vicibus legit, vocem aliquantulum elevans; ab Adstantibus responso tertia vice: Alleluia, legit Tractum usque ad ultimum Versiculum exclusive ac postea iterum ad Faldistorium se recipit et Presbyteros ordinat; quibus ordinatis, rursus ad Missale se confert et legit ul­ timum Versum Tractus. Dicto: Munda cor meum etc., legit Evan­ gelium; non dicit: Credo in unum Deum etc., dicit vero Dominus vobiscum, et: Oremus, ac statim sedet in Faldistorio pro candelarum oblatione, dein se gerit ut notavimus sub n. 2660, sed non recitat: Agnus Dei etc., nec pacem dat novis Ordinatis. Antiphonae: Trium puerorum etc., addit: Alleluia. CAPUT IX. DE SACRA ORDINATIONE PARTICULARI 2679. — Quando habetur Ordinatio particularis, sive solem­ niter, sive privatim, omnia parantur ut suis in locis respective dixi­ mus, omissis quae ad Ordines non conferendos pertinent. 2680. — In Ordinatione particulari Mandatum ab Archidiacono legitur antequam Episcopus conferat primum Ordinem. 2681. — Si Subdiaconi ordinandi non sint, Litaniae dicuntur pro Ordinatione Diaconorum post Episcopi monitionem: Prove­ hendi, filii dilectissimi etc.; si vero tantum Presbyteri ordinandi sunt, tunc Litaniae dicuntur absoluta monitione: Consecrandi, filii dilectissimi etc. 2682. — «Advertat quoque Pontifex, quod si unus tantum sit per eum ad quemcumque Ordinem promovendus, illum admoneat, et alloquatur, non in plurali, ut textus dicit, sed in singulari » (Ex Rubr. Pont. Rom.). 2683. — Quando Episcopus extra Missam confert primam Ton­ suram et Ordines minores, induit stola super rocchettum et uti potest mitra. Caput IX. - Summarium ritus solcmnis s. Ordinationis 87 Si immediate ante vel post Missam Episcopus primam Ton­ suram et Ordines minores conferat, tunc non assumit manipulum, vel eum deponit; plancta exutus, vel pariter ea retenta, accipit mitram et accedit ad Faldistorium in medio suppedaneo collocatum. Summarium Ritus sacrae SOLEMNITER Ordinationis generalis HABENDAE. 2684. — De sacra Ordinatione generali solemniter habenda in Sabbatis Quatuor Temporum. — Dum Canonici associant Episco­ pum, Ordinandi accedunt ad sua loca. — Dum canitur Hora Nona, Episcopus accipit caligas et sandalia tantum. — Completa Hora Nona, si Officium fit de Sabbato, Episcopus se confert ad Faldi­ storium. — Episcopus sumit paranienta ad Thronum, more solito. I. - De promotione ad primam Tonsuram clericalem. — Dum canitur ultimum: Kyrie etc., Episcopus procedit ad Altare. — Archi­ diaconus se confert ad dexteram Diaconi et invitat Ordinandos. — Notarius nomine vocat Ordinandos. — Archidiaconus legit Manda­ tum, dein dicit: Accedant qui promovendi etc. — Notarius singulos appellat. — Promovendi, responso: Adsum, accedunt ante infimum Altaris gradum et genuflectunt in semicirculum. — Episcopus sur­ git cum mitra et dicit: Sit nomen etc. — Incepto Psalmo, Episcopus sedens cum, vel sine, chirothecis, tondit capillos forficibus, dicens: Dominus pars etc. — Episcopus, si dimiserit chirothecas, manus lavat, dein chirothecas réassurait. — Episcopus, dimissa mitra, surgit. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Tempo­ ribus Pentecostes). — Oratione absoluta, Episcopus sedet, mitram accipit et superpelliceum imponit singulis Tonsuratis. — Episcopus, dimissa mitra, surgit et cantat: Oremus. Omnipotens etc., dein sedet, mitram accipit et Tonsuratos admonet. — Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad loca sua. — Episcopus ad Thronum rever­ titur. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Epi­ scopus, Oratione absoluta, sedet, mitram et gremiale accipit ac legit primam Lectionem. II. - De Ordinatione ad Officium Ostiariorum. — Postquam Can­ tor primae Lectionis Episcopi manum deosculatus fuerit, Episcopus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat. — Admonitio. — Traditio clavium. — Archidiaconus ducit Ordinatos ad Ecclesiae ostium. — Postquam 88 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Ordinati reversi fuerint, Episcopus surgit cum mitra et dicit: Deum Patrem etc. — Episcopus mitram dimittit. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Post Orationem, Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus se ad Thronum confert, sedet, gremiale accipit, legit Graduale. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Tempo­ ribus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Oratione absoluta, Episcopus mitram et gremiale accipit ac legit secundam Lectionem. III. - De Ordinatione ad Officium Lectorum. — Postquam Cantor secundae Lectionis Episcopi manum deosculatus fuerit, Epi­ scopus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — No­ tarius singulos nominatim vocat. — Admonitio. —Traditio Missalis. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Post Orationem, Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus se ad Thronum confert, sedet, gremiale accipit, legit Graduale. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Oratione absoluta, Episcopus mitram et gremiale accipit et legit tertiam Lectionem. IV. - De Ordinatione ad Officium Exorcistarum. — Postquam Cantor tertiae Lectionis Episcopi manum deosculatus fuerit, Episco­ pus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Nota­ rius singulos nominatim vocat. — Admonitio. — Traditio Missalis. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta Oratione, Ordinati, suggerente Archi­ diacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus se ad Thronum confert, sedet, gremiale accipit, legit Graduale. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Fle­ ctamus genua. Levate). — Episcopus mitram et gremiale accipit ac legit quartam Lectionem. V. - De Ordinatione ad Officium Acolythorum. — Postquam Cantor quartae Lectionis Episcopi manum deosculatus fuerit, Episco­ pus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — No­ tarius singulos nominatim vocat. — Admonitio. — Traditio cande­ labri, dein urceoli. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta tertia Oratione, Caput IX. - Summarium ritus solemnis s. Ordinationis 89 scilicet: Omnipotens sempiterne etc., Ordinati, suggerente Archi­ diacono, redeunt ad loca sua. — Episcopus se ad Thronum confert, sedet, gremiale accipit, legit Graduale. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Fle­ ctamus genua. Levate). — Oratione absoluta, Episcopus sedet, mi­ tram et gremiale accipit ac legit quintam Lectionem. VI. - De Ordinatione Subdiaconorum. — Postquam Cantor quintae Lectionis Episcopi manum deosculatus fuerit, Episcopus ac­ cedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat, adiungens nomini et cognomini titulum Ordinationis. — Admonitio (si Ordinandi omnes sint Religiosi sive votorum solemnium, sive simplicium perpetuorum, omittitur). — Archidiaconus vocat Ordinandos ad Diaconatum et ad Presby­ teratum. — Litaniae Sanctorum. — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, accipit baculum, ad Ordinandos se convertit. — Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut hos etc., baculum dimittit, iterum genuflectit. — Completis Litaniis, Epi­ scopus sedet in Faldistorio. — Archidiaconus dicit: Recedant etc. — Admonitio. — Traditio Calicis cum Patena. — Archidiaconus tradit Ordinandis urceolos cum vino et aqua, ac bacile cum manutergio. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus Deum etc., dein mitram dimittit. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta Oratione, Episcopus sedet, mitram accipit, imponit singulis Ordinandis amictum, manipulum, tunicellam. — Traditio libri Epistolarum. — Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus ad Thronum re­ vertitur, legit Canticum: Benedictus es etc. (In Quatuor Temporibus Pentecostes, dimissa mitra, cantat: Gloria in excelsis etc.). — Post­ quam Cantores decantaverint Canticum, Episcopus, dimissa mitra, canit: Dominus vobiscum. (In Quatuor Temporibus Pentecostes, abso­ luto cantu Hymni, canit: Pax vobis). — Orationi Missae additur Col­ lecta: Exaudi etc. — Dum Episcopus legit Epistolam, unus ex novis Ordinatis eam legit se gerens ut Subdiaconus in Missa pontificali. VII. - De Ordinatione Diaconorum. — Postquam Subdiaconus manum Episcopi deosculatus fuerit, Episcopus se confert ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat; omittere potest Titulum Ordinationis. — Archidiaconus dicit: Reverendissime Pater etc. — Episcopus: Sc/s illos etc. — Archi­ diaconus: Quantum etc. — Admonitio. — Post admonitionem Epi­ scopus dicit: Commune etc., dein surgit cum mitra et dicit: Oremus, 90 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis fratres carissimi etc. — Deposita mitra, Episcopus Praefationem canit. — Post verba: quae sunt agenda concedere, imponit manus super caput cuilibet Ordinando dicens: Accipe etc., dein prosequitur tono Praefationis extensam tenens manum usque ad verba: me­ reantur, inclusive. — Episcopus, sedens cum mitra, imponit stolam et dalmaticam Ordinandis. — Traditio libri Evangcliorum. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta Oratione, Archidiacono suggerente, Ordinati redeunt ad sua loca. — Episcopus ad Thronum revertitur, legit Tractum usque ad ultimum Versum exclusive. (In Quatuor Temporibus Pentecostes post Tractum legit Sequentiam pariter usque ad ul­ timum Versum exclusive). VIII. - De Ordinatione Presbyterorum. — Completo a Cantoribus cantu partis Tractus (in Quatuor Temporibus Pentecostes canitur etiam Sequentia usque ad ultimum Versum exclusive), Episcopus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat; omittere potest Ordinationis Titulum. — Archidiaconus dicit: Reverendissime Pater etc. — Episcopus: Scis illos etc. — Archidiaconus: Quantum etc. — Episcopus Clero et populo dicit: Quoniam, fratres etc. — Admonitio. — Impositio manuum. — Episcopus cum mitra dicit: Oremus, fratres etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Praefatio. — Episcopus, sedeus cum mitra, imponit stolam et planetam Ordinandis. — Dimissa mitra, Episcopus surgit et dicit: Deus sanctificationum etc. — Veni, Creator etc. — Unctio manuum. — Traditio Calicis cum vino et aqua et Patenae cum hostia. — Lotio manuum. — Episcopus revertitur ad Thronum, et legit ultimum Versum Tractus (in Quatuor Temporibus Pentecostes ultimum Versum Sequentiae), dicit: Munda cor meum etc., ut in aliis Missis pontificalibus. — Unus ex novis Diaconis ordinatis canit Evangelium se gerens ut Diaconus Missae pontificalis. — Lecto Offertorio, oblatio candelarum. — Lotio manuum etc., more solito, sed Episcopus recitat, elata voce, omnia secreta cum Presbyteris, excepta Oratione: Per intercessionem etc.; Dirigatur etc.; Accendat etc. — Episcopus dat pacem, post Missae Subdiaconum, primo Presby­ tero, dein primo Diacono ac postea primo Subdiacono ex novis ordinatis. — Primus Presbyter pacem dat secundo Presbytero, Diaconus primus secundo; primus Subdiaconus secundo, ultimus Subdiaconus primo Acolytho, ultimus Acolythus primo Exor­ cistae, etc. — Sumpto pretioso Sanguine, Episcopus communicat Caput IX. - Summarium ritus solemnis s. Ordinationis 91 novos Presbyteros absque formula: Corpus Domini etc. — Confi­ teor etc. — Episcopus communicat ceteros Ordinatos proferens formulam: Corpus... custodiat te. — Ordinati respondent: Arnen. — Episcopus post manuum lotionem legit, in cornu Epistolae, Respon­ sorium: lam non dicam etc. — Dum Ordinati stantes recitant: Credo etc., Episcopus sedet cum mitra. — Imponit manus dicens: Accipe etc. — Explicans planetam Episcopus dicit: Stola innocen­ tiae etc.; postea dicit: Promittis etc. — Episcopus dat osculum in gena dextera Ordinati. — Accepto baculo, Episcopus monet Ordinatos dicens: Quia res... Missam accedatis, dein surgit et dicit: Benedictio etc. — Benedictione impertita in fine Missae, Episcopus sedet; si mitram non habet, eam accipit; publicata Indulgentia, admonet omnes Ordinatos verbis Pontificalis. 2685. — De sacra Ordinatione generali solemniter habenda in Sabbato ante Dominicam de Passione. — Omnia ut in praecedenti numero peraguntur, sed animadverte sequentes variationes: I. - De promotione ad primam Tonsuram clericalem. — Circa finem cantus Introitus Episcopus procedit ad Altare. — Quando Episcopus revertitur ad Thronum recitat: Kyrie, eleison etc. II. - De Ordinatione ad Officium Ostiariorum. — Dum canitur ultimum Kyrie etc., Episcopus accedit ad Altare. — Archidiaconus vocat Ordinandos. III. - De Ordinatione ad Officium Lectorum. — Ostiariis or­ dinatis, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. — Archi­ diaconus vocat Ordinandos. IV. - De Ordinatione ad Officium Exorcistarum. — Lectoribus ordinatis, Episcopus sedet in Faldistorio, et mitram accipit. — Archi­ diaconus vocat Ordinandos. V. - De Ordinatione ad Officium Acolythorum. — Exorcistis ordinatis, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. — Archi­ diaconus vocat Ordinandos. —Absoluta Oratione: Omnipotens sem­ piterne Deus etc., Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus revertitur ad Thronum, cantat: Dominus vobiscum et Orationem Missae et Collectam pro Ordinandis, sub unica conclusione, ac reliquas Orationes iuxta Rubricas. VI. - De Ordinatione Subdiaconorum. — Completis Oratio­ nibus, Episcopus procedit ad Altare. — Quando Episcopus ad Thro­ num revertitur, legit Epistolam, dum ea canitur. VII. - De Ordinatione Diaconorum. — Postquam Subdiaconus Episcopi manum deosculatus fuerit, Episcopus accedit ad Altare. — 92 Pars V. - Sectio I. - Dc Sacram, ab Episcopo administrandis Quando Episcopus ad Thronum revertitur legit Tractum usque ad ultimum Versum exclusive. VIII. - De Ordinatione Presbyterorum. — Completo a Canto­ ribus cantu partis Tractus, Episcopus accedit ad Altare. — Quando ad Thronum revertitur Episcopus legit ultimum Versum Tractus etc. Summarium Ritus sacrae Ordinationis generalis PRIVATIM HABENDAE. 2686. — De sacra Ordinatione privatim habenda in Sabbatis Quatuor Temporum. — Episcopus accedit ad Ecclesiam mozzetta indutus. — Quum ad Altare maius pervenerit, genuflectit in pulvino, super infimum Altaris gradum, dein ad Faldistorium accedit. — Dum recitat Psalmos in Missae praeparatione, Episcopus accipit caligas et sandalia. — Paramenta assumit ad Faldistorium. — Missa dicenda est de Sabbato. — Deosculatur Altare, deinde initium textus Evangelii. I. - De promotione ad primam Tonsuram clericalem. — Reci­ tato: Kyrie, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. — Archidiaconus se confert ad dexteram primi Assistentis et invitat Ordinandos. — Notarius nomine vocat Ordinandos. — Archidia­ conus legit Mandatum, dein dicit: Accedant etc. — Notarius singulos appellat. — Promovendi respondent: Adsum, dein accedunt ante infimum Altaris gradum et genuflectunt in semicirculum. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Sit nomen etc. — Incepto Psalmo, Epi­ scopus sedens cum, vel sine, chirothecis, tondit capillos forficibus, dicens: Dominus pars etc. — Episcopus si dimiserit chirothecas, manus lavat et chirothecas reassumit. — Episcopus, dimissa mitra, surgit. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Tem­ poribus Pentecostes). — Episcopus, Oratione absoluta, sedet, mitram accipit et superpelliceum singulis Ordinandis imponit. — Dimissa mitra, surgit et dicit: Oremus. Omnipotens etc., dein sedet et Tonsuratos admonet. — Ordinati, suggerente Archidiacono, re­ deunt ad loca sua. — Episcopus accedit ad Missale, recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). Oratione absoluta, Episcopus legit primam Lectionem. Caput IX. - Summarium ritus privati s. Ordinationis 93 II. - De Ordinatione ad Officium Ostiariorum. — Lecta prima Lectione, Episcopus se ad Faldistorium confert. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat. — Ad­ monitio. — Traditio clavium. — Archidiaconus ducit Ordinatos ad Ecclesiae ostium. — Postquam Ordinati reversi fuerint, Episcopus surgit cum mitra et dicit: Deum Patrem etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Post Orationem Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus accedit ad Missale, legit Graduale. — Oremus. Flecta­ mus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Oratione absoluta, Episcopus legit secundani Lectionem. o III. - De Ordinatione ad Officium Lectorum.— Lecta secunda Lectione, Episcopus se confert ad Faldistorium. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat. — Ad­ monitio. — Traditio Missalis. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Post Ora­ tionem, Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus accedit ad Missale, legit Graduale. — Oremus. Flectamus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omittuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Oratione absoluta, Episcopus legit quartam Lectionem. IV. - De Ordinatione ad Officium Acolythorum. — Lecta quarta Lectione, Episcopus se confert ad Faldistorium. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat. — Ad­ monitio. — Traditio candelabri, dein urceoli. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Oremus. Flecta­ mus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta tertia Oratione, scilicet: Omnipotens sempiterne Deus etc., Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus accedit ad Missale, legit Graduale. — Oremus. Flecta­ mus genua. Levate. (In Quatuor Temporibus Pentecostes omit­ tuntur verba: Flectamus genua. Levate). — Oratione absoluta. Episcopus legit quintani Lectionem. V. - De Ordinatione Subdiaconorum. — Lecta quinta Lectione, Episcopus se ad Faldistoriuni confert. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat, adiungens no­ mini et cognomini Titulum Ordinationis. — Admonitio (si Ordinandi omnes sint Religiosi sive votorum solemnium, sive simplicium per- 94 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis petuorum, omittitur). — Archidiaconus vocat Ordinandos ad Dia­ conatum et ad Presbyteratum. — Episcopus recitat Litanias, Adstantibus respondentibus. — Post Versiculum: Ut omnibus etc., Episcopus surgit, accipit baculum, ad Ordinandos se convertit. — Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut hos etc., baculum dimittit iterumque genuflectit. — Completis Litaniis, Episcopus sedet in Faldistorio. — Archidiaconus dicit: Recedant etc. — Admonitio. — Traditio Calicis cum Patena. — Archidiaconus tradit Ordinandis urceolos cum vino et aqua, ac bacile cum manutcrgio. — Episcopus surgit cum mitra et dicit: Oremus Deum etc., dein mitram dimittit. — — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta Oratione, Episcopus sedet, mitram accipit, imponit singulis Ordinandis amictum, manipulum, tunicellam. — Traditio libri Epistolarum. — Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus accedit ad Missale, legit Can­ ticum: Benedictus es etc. (In Quatuor Temporibus Pentecostes legit: Alleluia et Canticum), dein accedit ad medium Altare et dicit: Do­ minus vobiscum. (In Quatuor Temporibus Pentecostes recitat: Glo­ ria in excelsis, ac postea dicit: Pax vobis). — Orationi Missae additur Collecta: Exaudi etc. — Dum Episcopus legit Epistolam, unus ex novis Ordinatis eam legit; qua lecta, tradit Epistolarium Caeremoniario et ad suum revertitur locum. VI. - De Ordinatione Diaconorum. — Lecta Epistola, Epi­ scopus accedit ad Faldistorium. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos nominatim vocat; omittere potest Titulum Ordinationis. — Archidiaconus dicit: Reverendissime Pater etc. — Episcopus: Scis illos etc. — Archidiaconus: Quantum etc. — Ad­ monitio. — Post admonitionem Episcopus dicit: Commune etc., dein surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Deposita mitra, Episcopus Praefationem legit. — Post verba: quae sunt agenda concedere, imponit manum super caput cuilibet Ordinando dicens: Accipe etc., dein prosequitur extensam tenens manum usque ad verba: mereantur, inclusive. — Episcopus, sedens cum mitra, imponit stolam et dahnaticam Ordinandis. — Traditio libri Evangeliorum. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Absoluta Oratione, Archi­ diacono suggerente, Ordinati redeunt ad sua loca. — Episcopus accedit ad Missale, legit Tractum usque ad ultimum Versum exclu­ sive. (In Quatuor Temporibus Pentecostes post Tractum legit Sequentiam pariter usque ad ultimum Versum exclusive). Caput IX - Summarium ritus privati s. Ordinationis 95 VII. - De Ordinatione Presbyterorum. — Lecta parte Tractus (in Quatuor Temporibus Pentecostes lecta parte Sequentiae), Epi­ scopus accedit ad Faldistorium. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Notarius singulos vocat nominatim; omittere potest Titulum Ordinationis. — Archidiaconus dicit: Reverendissime Pater etc. — Episcopus: Scis illos etc. — Archidiaconus: Quantum etc. — Epi­ scopus Clero et populo dicit: Quoniam, fratres etc. — Admonitio. — Impositio manuum. — Episcopus cum mitra dicit: Oremus, fratres etc. — Oremus. Flectamus genua. Levate (etiam in Quatuor Temporibus Pentecostes). — Praefatio. — Episcopus, sedens cum mitra, imponit stolam et planctam Ordinandis. — Dimissa mitra, Episcopus sur­ git et dicit: Deus sanctificationum etc. — Veni, Creator etc. — Unctio manuum. — Traditio Calicis cum vino et aqua et Patenae cum hostia. — Lotio manuum. — Episcopus se confert ad Missale et legit ultimum Versum Tractus. (In Quatuor Temporibus Pentecostes legit etiam Sequentiam). — Dum Episcopus legit Evangelium, unus ex novis Diaconis legit pariter Evangelium; quo lecto, tradit Caeremoniario Evangeliarium et ad suum revertitur locum. — Lecto Offertorio, Episcopus sedet in Faldi­ storio pro oblatione candelarum. — Lotio manuum. — Episcopus recitat, elata voce, omnia secreta cum Presbyteris novis. — Episco­ pus dat pacem primo Presbytero, primo Diacono et primo Sub­ diacono ex novis ordinatis. — Primus Presbyter dat pacem secundo Presbytero, Diaconus primus Diacono secundo, primus Subdiaconus secundo ultimus Subdiaconus primo Acolytho, ultimus Acolythus primo Exorcistae, etc. — Sumpto pretioso Sanguine, Episcopus communicat novos Presbyteros absque formula: Corpus Domini etc. — Confiteor etc. — Episcopus communicat ceteros Ordinatos profe­ rens formulam: Corpus... custodiat te. — Ordinati respondent: Amen. — Episcopus post manuum lotionem legit, in cornu Epistolae, Responsorium: lam non dicam etc. — Dum Ordinati recitant: Credo etc., Episcopus sedet cum mitra. — Imponit manus dicens: Accipe etc. — Explicans planctam, Episcopus dicit: Stola innocen­ tiae etc.; postea dicit: Promittis etc. — Episcopus in dextera gena Ordinati osculum dat. — Accepto baculo, Episcopus monet Ordi­ natos dicens: Quia res... Missam accedatis, dein surgit et dicit: Benedictio etc. — Benedictione impertita in fine Missae, Episcopus sedet; si mitram non habet, eam accipit; publicata Indulgentia, admonet Ordinatos omnes verbis Pontificalis. 96 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis 2687. — De sacra Ordinatione generali privatim habenda in Sabbato ante Dominicam de Passione. — Omnia ut in praecedenti numero peraguntur, sed animadverte sequentes variationes: I. - De promotione ad primam Tonsuram Clericalem. — Lecto Introitu, Episcopus se confert ad Faldistorium. — Dum Tonsurati revertuntur ad sua loca, Episcopus surgit, se ad Altare convertit et recitatt'Kyrie etc. II. - De Ordinatione ad Officium Ostiariorum. — Recitato: Kyrie etc., Episcopus iterum sedet in Faldistorio. — Archidiaconus vocat Ordinandos. III. - De Ordinatione ad Officium Lectorum. — Ostiariis ordinatis, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. — Archidiaconus vocat Ordinandos. IV. - De Ordinatione ad Officium Exorcistarum. — Lectoribus ordinatis, Episcopus sedet in Faldistorio et accipit mitram. — Archi­ diaconus vocat Ordinandos. V. - De Ordinatione ad Officium Acolythorum. — Exorcistis ordinatis, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. — Archidiaconus vocat Ordinandos. — Absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus etc., Ordinati, suggerente Archidiacono, redeunt ad sua loca. — Episcopus surgit, Altare deosculatur, se ad populum convertit et dicit: Dominus vobiscum, se ad Missale recipit, recitat Orationem Missae et Collectam pro Ordinandis sub unica conclusione, ac reliquas Orationes iuxta Rubricas. VI. - De Ordinatione Subdiaconorum. — Completis Orationibus, Episcopus ad Faldistorium accedit. — Dum Episcopus legit Epi­ stolam ad Missale, unus ex Subdiaconis ordinatis eam legit. — Lecta Epistola, Subdiaconus Missale Caeremoniario tradit et ad suum revertitur locum. VII. - De Ordinatione Diaconorum. — Lecta Epistola, Epi­ scopus se ad Faldistorium confert. — Quando Episcopus ad Missale revertitur, legit Tractum usque ad ultimum Versum exclusive. VIII. - De Ordinatione Presbyterorum. — Episcopus, lecto Tractu usque ad ultimum Versum exclusive, revertitur ad Faldi­ storium. — Quando iterum ad Missale accedit, legit ultimum Versum Tractus. .Γ ‘jeSwftC Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum CAPUT X. DE CONSECRATIONE ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit color Officii, sed paramenta erunt albi coloris). Electi 2688. — I. - In Sacristia capitulari. — Disponuntur paraincnta pro Dignitatibus et Canonicis, scilicet: si praebendae sunt distinctae: pluvialia pro Dignitatibus; planetae pro Canonicis Pre­ sbyteris; dalniaticae pro Canonicis Diaconis; tunicellae pro Cano­ nicis Subdiaconis. Si praebendae distinctae non sunt: pro Dignitatibus: pluvialia; pro ceteris Canonicis: planetae. II. - In Sacristia maiori. — Super aliquam mensam dispo­ nuntur quatuor pluvialia pro Ministris libri, candelae, mitrae et baculi; duae vimpae. Super aliam mensam: vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thuribulum cum navicula; superpellicea, bireta pro Clero et Ministris inferioribus. III. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii in­ struitur et super eius gradus sternitur tapetum; sternitur quoque amplum tapetum per totum Presbyterii pavimentum. Super Altare ponuntur septeni candelabra et ante altius collo­ catur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur paramenta pro Consecrante, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, pluviale, stola, cingulum, alba, amictus; cliirothecae in lance; formale pariter in lance; mitra pretiosa in cornu Evangelii; auriphrygiata in cornu Epistolae; si color paramentorum erit violaceus, tunc collocatur mitra auri­ phrygiata in cornu Evangelii tantum, exceptis Dominica tertia Ad7 — Moretti, Dt s. Functionibus - IV, 98 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis ventus et quarta Quadragesimae in quibus adhibetur etiam mitra pretiosa; paramenta teguntur velo eiusdem coloris paramentorum. Si Episcopus consecrans uti potest s. Pallio, tunc ponitur in lance s. Pallium cum tribus spinulis, velo coloris paramentorum coopertum, IV. - Apud Altare basi baculus pastoralis. in cornu Evangelii. — Collocatur in V. - Ante Altare. — Faldistorium cum tegumento et pul­ vinis; in eadem linea Faldistorii, versus Evangelii latus, collo­ cantur duo pulvini, tertius pulvinus ponitur versus Epistolae latus. Si Consecrans sit Cardinalis, pulvini eodem ordine dispo­ nuntur retro post Faldistorium. VI. - In cornu Evangelii. — Thronus (v. n. 398). VII. - E regione Throni. — Erigitur parvum Altare cum sup­ pedaneo contecto tapete; Altare instruitur pallio coloris Officii et super illud collocantur quatuor candelabra, quorum in medio po­ nitur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus. Super Altaris mensam disponuntur paramenta albi coloris pro Electo, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, Crux pectoralis, plu­ viale, stola, cingulum, alba, amictus; in latere Epistolae collocatur Missale cum legili. VIII. - Ante parvum Altare.— Statuuntur tria scabella nuda. IX. - Super consuetum abacum. — Collocantur: duo can­ delabra cum cereis; Calix pro Missae celebratione cum suis ornamentis, quibus aliud purificatorium additur; cochleare parvum cum altera Patena; ampullae vini et aquae in pelvicula; phiala vino plena ad infundendum vinum in ampullam, si opus sit; campanula; vasculum s. Chrismatis in lance; medulla panis et mali medici in lance; ca­ ligae cum sandaliis in lance; lanx pro Cruce pectorali; Missale cum legili; Evangeliarium cum manipulo Consecrantis; Epistolarium; Pontificale Romanum; Canon Pontificalis; scotula cum candela; duo manipuli; velum humerale; patera pro praegustatione; for­ mula Indulgentiae. X. -In altero abaco prope Altare Electi. — Collocantur: mi­ tra auriphrygiata; chirothecae albi coloris; caligae cum sandaliis albi coloris; annulus gemmatus in lance; duae vittae ex tela; mantile; urceus cum pelvi et manutergium in lance; medulla panis et mali medici in lance; Calix cum vino ac purificatorium; Canon Pontifi­ calis; pluvialia cum stolis coloris Officii, amictus et mitrae simplices pro duobus Episcopis Assistentibus; duo doliola vini plena alterum Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 99 auro pictum, alterum argento cum utroque stemmate Consecrantis et Electi; duo panes, alter deauratus, alter argentatus, pariter uterque cum stemmate Consecrantis et Electi; si Ordinarius sit Cardinalis, doliolis et panibus apponitur tantum eius stemma; duo intorticia. XI. - Apud abacum prope Altare Electi. — Collocatur ba­ culus pastoralis Electi. XII. - In cornu Epistolae. — Duo scabella nuda pro Ministris sacris. XIII. - In Sacristia Altari maiori contigua, vel, si possibile, a tergo eiusdem Altaris. — Super abacum collocantur: pluviale pro Presbytero Assistente; daimaticae pro Diaconis Assistentibus; tres amictus. Super aliquam mensam: paramenta pro Ministris sacris, scilicet: dalmatica, stola diaconalis, tunicella, duae albae, totidem cingula et amictus. XIV. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro Episcopo Ordinario, pro Epi­ scopis Assistentibus et Electo. Si Ordinarius sit Cardinalis, paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro eodem; ad sinistram genuflexorii, sed non in eadem linea, collocantur duo pulvini, tertius pulvinus ponitur ad dexte­ ram eiusdem genuflexorii, sed non in eadem linea. Super Altare ardebunt sex cerei. r Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Dispositio ad Altare maius in consecratione electi in Episco­ pum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in sua Ecclesia Cathedral!. o t o rr o o P.E.O. - paramenta Episcopi Ordinarii. — P.E = paramenta Electi. — m.p. mitra pretiosa — m.a. = mitra auriphrygiata. — F. Faldistorium. — A. abacus consuetus. abacus prope Altare Electi. — a. = abacus pro paramentis Presbyteri et Dia­ conorum Assistentium. — b. = baculus pastoralis------ F - Crux archiepiscopalis. Pulvini pro: digniore Episcopo Assistente, I; altero Episcopo Assistente, II; Electo, III. Scamna pro: digniore Episcopo Assistente, l ; altero Episcopo Assistente, 2; Electo, 3; Presbytero Assistente, 4; Primo Diacono Assistente, 5; Secundo Diacono Assistente, 6; Diacono, 7; Subdiacono, 8; Ministro mitrae, 9; Ministro baculi, 10; Ministro candelae, 11 Ministro libri, 12; Caeremoniario primo, 13; Caeremoniario secundo, 14. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum ΙΟΙ Articulus Π. De Episcopo Ordinario consecrante solemniter in Ecclesia Cathedrali Electum in Episcopum. 2689. — Episcopus Ordinarius in accessu ad Ecclesiam se gerit more solito, sed ad aspersionem aquae benedictae, iuxta Caeremoniale Episcoporum (L. 1, Cap. XV, n. 4), aspergit etiam Episcopos; iuxta vero plurium Ecclesiarum consuetudinem et iuxta illud eiusdem Caeremonialis (L. Ill, Cap. Ill, η. 2), porrigere potest Episcopis aquam benedictam per contactum aspersorii (v. n. 530), iuxta ordinem praecedentiae. Ad adorationem SS. Sacramenti genuflectit vel in Faldistorio, vel in genuflexorio, et in casu semper in digniori loco. Si vero Episcopus Ordinarius sit Cardinalis, genuflectit vel in Faldistorio, vel in genuflexorio solus. Facta brevi oratione ante Altare maius, Ordinarius se gerit more solito ad cantum Horae Tertiae (v. n. 853). 2690. — Episcopus consecrans, assumptis paramentis pontifi­ calibus, ad Altare procedit salutans Episcopos et Electum. Ante infimum Altaris gradum Cruci reverentiam facit, suppedaneum ascendit, sedet in Faldistorio et baculum Ministro tradit; dimissa mitra pretiosa, accipit mitram auriphrygiatam et gremiale. Postquam Episcopus Assistens dignior dixerit: Reverendissime Pater... ad onus Episcopatus sublevetis, Consecrans dicit: Habetis mandatum Apostolicum? Responso: Habemus, dicit: Legatur. Lecto per Notarium Mandato, Episcopus consecrans dicit: Deo gratias. Si Electus iusiurandum non praestiterit, tunc praestat; lecta formula, Consecrator sustinet in gremio suo Missale apertum, am­ babus manibus. Tacto ab Electo textu Evangelii et prolatis verbis: Sic me Deus etc., Consecrator dicit: Deo gratias; Assistentibus et Electo sedentibus, legit ex Pontificali: Antiqua sanctorum Pa­ trum etc. Consecrator, dictis verbis: Haec tibi fides augeatur etc., et ab omnibus responso: Arnen, manum dexteram praebet deoscu­ landam Electo, dein dimittit gremiale, baculum accipit, de Altari descendit, Ministro baculum tradit et mitram dimittit; reverentia Cruci peracta, Confessionem facit habens ad suam sinistram Electum. Dicto: Oremus, Episcopus consecrans et Electus sibi invicem reverentiam faciunt et Consecrator, more solito, prosequitur Missam 102 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis pontificalem usque ad ultimum Versum Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten, usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, sed, thurificatione Altaris peracta, cum ad Thronum procedit non salutat Electum eo quod is recitat Psalmos in Missae praeparatione. Collecta pro Electo dicenda est sub unica conclusione cum Oratione Missae. 2691. — Lecto Graduali, vel Tractu etc., ut supra notavimus, Episcopus consecrans dimittit mitram auriphrygiatam et assumit pretiosam; accepto baculo, pergit ad Altare salutans Episcopos Assi­ stentes et Electum; cum ante infimum gradum pervenerit, Cruci reverentiam peragit, ascendit suppedaneum, ibique in Faldistorio sedet, tradit Ministro baculum, dimittit mitram pretiosam et assumit auriphrygiatam, dein versus Electum legit ex Pontificali: Episcopum oportet etc., ac postea surgit et dicit: Oremus, fratres carissimi etc.; responso a circumstantibus: Arnen, ante Faldistorium procumbit. 2692. — Decantato a Cantoribus Versiculo: Ut omnibus fide­ libus etc., Episcopus consecrans surgit; accepto baculo, ad Electum se convertit, canit tribus vicibus: Ut hunc praesentem Electum etc., et super eum producit signum Crucis ut in Pontificali, dein baculum dimittit et iterum genuflectit. Litaniis absolutis, Episcopus conse­ crans surgit et se ad Electum convertit, a Diacono accipit Missale, quod sustinens apertum, adiuvantibus Episcopis Assistentibus, im­ ponit super caput et scapulas Electi ita ut pars interior libri respon­ dens primae lineae ac numero paginae insistat super scapulas, pars inferior insistat capiti Electi, deinde cum duobus Assistentibus utras­ que manus iunctim imponit capiti Electi, et eodem tempore clara et aequali voce dicit: Accipe Spiritum Sanctum, dein, deposita mitra, Consecrans cantat tono feriali: Propitiare, Domine etc.; prolatis verbis: in unitate Spiritus Sancti Deus, manibus ante pectus expansis, prosequitur Praefationem. Decantatis verbis: coelestis unguenti rore sanctifica, Episcopus consecrans se ad Altare convertit et in Faldistorio genuflexus, dimisso pileolo, intonat Hymnum: Veni, Creator etc. Postquam prima stropha decantata fuerit, Episcopus reassumit pileolum, sedet in Faldistorio, mitram accipit, dimittit annulum nec non chirothecas, reassumit annulum et gremiale lineum accipit. Episcopus consecrans, intincto pollice dextero in sacro Chrismate, inungit prius tonsuram in formam Crucis, postea totam tonsuram recitans formulam: Ungatur et consecretur etc., et producens, manu dextera, tertio signum Crucis super caput Electi dicit: In nomine Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 103 Pa kp Iris etc., ac postea cum medulla panis pollicem abstergit ac gremiale dimittit. Completo Hymni cantu, mitram dimittit, surgit et prosequitur in cantu secundam partem Praefationis, scilicet: Hoc, Domine etc., usque ad: possit esse devotus, inclusive, deinde dicit legendo: Per Dominum etc.; quibus prolatis verbis, incipit in cantu Antiphoiiam: Unguentum etc., ac postea sedet, mitram ac gremiale lineum accipit. Episcopus consecrans intingit pollicem dexterum in sacro Chri­ smate et inungit Electi ambas manus, simul iunctas, in modum Crucis efficiens duas lineas, scilicet a pollice dexterae manus usque ad indicem sinistrae et a pollice sinistrae usque ad indicem dexterae ungendo mox totaliter palmam dicens: Ungantur etc. Et producens manu dextera ter signum Crucis super Electi manus, dicit: In no­ mine Dei Pa φ tris etc., ac postea subiungit: Deus et Pater etc., denique medulla panis pollicem abstergit. 2693. — Si baculus pastoralis benedictus non sit, Episcopus consecrans mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Sustentator etc.; qua Oratione absoluta, baculum aspergit ac postea sedet et mitram accipit. Acceptum baculum a Diacono, Consecrato tradit dicens: Accipe baculum etc. 2694. — Si annulus benedictus non sit, Episcopus consecrans mitram deponit, surgit et dicit: Creator et Conservator etc.; qua completa Oratione, illum aspergit, sedet, mitram accipit. Annulum a Diacono acceptum, inserit digito annulari dextcro Consecrati dicens: Accipe annulum etc., deinde, adiuvantibus Episcopis Assi­ stentibus, Episcopus consecrans sumit de scapulis Consecrati Missale quod sustinens, una cum Episcopis Assistentibus, super genua sua Consecrato tradit clausum dicens: Accipe Evangelium etc.; quibus prolatis verbis et tradito Missali Diacono, recipit Consecratum ad osculum pacis, dicens: Pax tibi. 2695. — Profectis de Altari Episcopis Assistentibus et Conse­ crato, Episcopus consecrans deponit annulum, manus lavat et abstergit, chirothecas annulumque reassumit, baculum accipit, ad Thronum procedit et, postquam Consecratus laverit et absterserit manus, legit ultimum Versiculum Gradualis, vel Tractus, aut Sequentiae et prosequitur Missam, more solito, sed, lecto Offertorio, accipit oblationes a Consecrato, dimittit annulum et chirothecas et se more solito gerit, sed, elata voce, recitat omnes Secretas simul 104 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis cum Consecrato, cui primum donat pacem, dein Presbytero Assi­ stenti et reliquis ut alias. 2696. — Postquam Episcopus consecrans se cum sacra Hostia signaverit, deponit super Corporale illam partem cui non deest Particula in Calicem immersa et se communicat altera parte; more solito, colligit fragmenta et pretiosum Sanguinem sumit advertens ut Calicem convertat ex illa parte ubi adest Particula ut eam sumat iunctim, et Specierum consecratarum dimidiam partem consummabit. Si vero post sumptionem Sanguinis Particula in Calice maneret, Episcopus consecrans contrahit cum cochleari eamque assumit, ac abstergit diligenter cochlear. Pretioso Sanguine sumpto, sumit ex Corporali dimidiam Hostiam quam super Patenam deponit et conversus ad Consecratum, ad suam dexteram stantem, illum communicat nihil dicens nec ullum Crucis signum efficiens, deinde accipit Calicem iliumque Consecrato tradit. Calice recepto, Episcopus consecrans iterum colligit fragmenta, et Patenam super Calicem abstergit; accipit deinde purificationem, more solito, advertens ut purificet cochlear, si eo usus sit. 2697. — Episcopus consecrans, donata benedictione in fine Missae, sedet in Faldistorio et accipit mitram, si uti Cruce potest. Publicata Indulgentia a Presbytero Assistente, Episcopus conse­ crans, si mitra benedicta non sit, dimittit mitram, surgit et dicit: Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione completa, mitram aspergit, dein sedet, mitram accipit; a Diacono mitram Consecrati accipit, eam capiti eiusdem, adiuvantibus Episcopis Assistentibus, imponit dicens: Imponimus etc., ac postea si chirothecae non sint bene­ dictae, mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Omnipotens Crea- Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 105 intonat Antiphonam: Firmetur etc.; qua a Cantoribus repetita, dicit: Domine, exaudi etc.; Dominus vobiscum; Oremus. Deus, om­ nium etc.; qua Oratione completa, perstat eodem loco et, benedi­ ctione a Consecrato impertita, mitram accipit. Decantatis tertia vice a Consecrato verbis: Ad multos annos, Episcopus consecrans recipit eum ad osculum pacis; postquam Consecratus, una cum Episcopis Assistentibus, discesserit, s. Pallium, si eo usus sit, dimittit et, more solito, incipit Evangelium S. loannis, vel aliud, si legendum, se gerens ut in aliis Missis pontificalibus. Articulus 111. De duobus Episcopis Assistentibus in consecratione Electi in Epi­ scopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2698. — Duo Episcopi Assistentes, habitu praelatitio induti cum rocchetto et mantelletto, conveniunt, statuta hora, in domum Episcopi Ordinarii et cum eo et Electo accedunt ad Ecclesiam Cathedralem, iuxta ordinem praecedentiae. Ad Ecclesiae ianuam accipiunt aspersionem aquae benedictae ut ceteri, vel per contactum aspersorii, dein procedunt ad Altare SS. Sacramenti. Facta brevi oratione ad Altare maius, Episcopi Assistentes consistunt ad latera Electi, reverentiam Cruci Altaris et Episcopo consecranti peragunt ac postea ad Altare Electi procedunt et ante scabella consistunt. Ad cantum Horae Tertiae, Choralibus se conformant. 2699. — Dum Episcopus consecrans, absoluta Hora Tertia, paramenta assumit pro Missae celebratione, Episcopi Assistentes, adiuvantibus Cappellanis, dimittunt Crucem pectoralem, mantellettum, accipiunt amictum, reassumunt Crucem pectoralem, in­ duunt stolam ac pluviale; cum Consecranti mitra a Diacono im­ ponitur, ipsi a suis Cappellanis manu accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt et ita se gerunt durante Functione ac pariter eam exuentes, cum opus sit. 2700. — Quum Episcopus consecrans de Throno surgit, et ipsi surgunt; cum mitra Consecrantis salutationi respondent, dein ad Altare se convertunt, reverentiam Cruci peragunt ac postea procedunt ad Altare maius, incedentes ad Electi latera, reverentiam 106 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis faciunt simul Altaris Cruci et Consecranti, turn sedent; ad nutum Caeremoniarii, mitram dimittunt, surgunt; primus Episcopus Assi­ stens legit ex Pontificali: Reverendissime Pater etc. Si Consecrans sit Cardinalis, dicit: Eminentissime et Reverendissime Pater etc. Dicto ab Episcopo Consecrante: Habetis mandatum Apostolicum? primus Assistens, accepto mandato a Familiari Electi, respondet: Habemus, ac postea porrigit mandatum Notario Consecrantis; deinde ambo sedent et caput mitra operiunt. Lecto Mandato, vel, lecta ab Electo formula juramenti, si legenda, Episcopi Assistentes legunt, submissa voce: Antiqua sanctorum Patrum, et cetera semper legere debent quae Consecrator legit relate ad consecrationem. Expleto examine, Episcopi Assistentes surgunt et Electum ad Consecrantem ducunt ac sistunt ambo ante infimum Altaris gradum; cum Electus de Altari descendit, se conferunt aliquanto longe ab Altari, ibique consistunt; dimissa mitra, cum suis Cappellanis Con­ fessionem faciunt, cum tempus sit. 2701. — Dicto: Oremus a Consecrante, Episcopi Assistentes accedunt ad Electum et cum eo ante parvum Altare procedunt, ibique reverentiam Cruci peragunt et sedent in scabello, versis humeris ad ipsum Altare, ac mitra caput operiunt. Postquam Electus paramenta missalia assumpserit, Assistentes mi­ tram dimittunt, surgunt, ad Altare se convertunt, Cruci reverentiam peragunt et ad latera Electi, Missam legentis, consistunt in suppe­ daneo ipsius Altaris; cum eodem Electo recitant: Gloria in excelsis etc., si recitandum. Recitatione Hymni completa, si nondum a Choro cantus eiusdem Hymni expletus fuerit, sedent in scabello et se Choralihus conformant. Si vero cantus vel locum non habeat, vel iam expletus fuerit, tum perstant donec Electus perveniat ad locum quo Missa solemnis processerit. Postquam Electus legerit Graduate, vel Tractum, vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum v. exclusive, descendunt cum eo de Altari, consistunt ante scabellum, versis humeris ad Altare ipsum, et caput mitra operiunt; cum Episcopus consecrans de Throno descendit, salutationi eiusdem respondent. 2702. — Sedente Episcopo consecrante in Faldistorio, Assistentes cum Electo ante Altare maius se conferunt; quo cum venerint, Cruci et Consecranti simul reverentiam peragunt ac sedent in scabellis et postquam Consecrator dixerit: Episcopum oportet etc., surgunt cum mitra. Absoluta invitatione ad orationem: Oremus, fratres carissimi etc., Assistentes genuftectunt in pulvino ante scabellum Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 107 collocato. Dum Episcopus consecrans cantat: Ut hunc praesentem Electum etc., et benedicit Electum, Episcopi Assistentes, genuflexi recitant etimdem Versiculum ac super Electum producunt signum Crucis. Absolutis Litaniis, Episcopi Assistentes surgunt, ascendunt sup­ pedaneum; dignior consistens ad Consecrantis dexteram, alter ad sinistram, una cum eodem Consecrante imponunt Missale super scapulas et capiti Electi, dein pariter cum Consecrante iunctim utrasque manus imponunt capiti eiusdem Electi, ac postea, clara et aequali voce, dicunt: Accipe Spiritum Sanctum; his prolatis verbis, redeunt ad scabella sua, ubi mitram deponunt, iunctisque manibus legunt Orationem: Propitiare, Domine etc., et sequentem Praefa­ tionem usque ad verba: coelestis unguenti rore sanctifica, deinde genuflectunt in scabellum et pileolum dimittunt. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Episcopi Assistentes reassumunt pileolum, surgunt, sedent in scabellis et mitra caput operiunt. Expleto Hymni cantu, mitram deponunt, surgunt, iunctisque manibus, alteram Praefationis partem legunt; qua completa, sedent et mitra caput operiunt. 2703. — Si baculus benedicendus sit, Episcopi Assistentes mitram dimittunt et surgunt, sed Orationem: Sustentator imbecillitatis etc. non recitant; baculo benedicto, sedent ac mitram sibi imponunt, sed non recitant formulam traditionis baculi. Ita se gerunt in bene­ dictione et traditione annuli. Postquam Episcopi Assistentes formulam traditionis annuli recitaverint, surgunt et ad Consecrantis latera accedunt, sumunt una cum Consecrante de scapulis Consecrati Missale, quod clausum sustinent super genua Consecrantis recitantes formulam: Accipe Evangelium etc. Tradito Evangeliorum libro Consecrato, Episcopi Assistentes postquam Consecrans ad osculum pacis Consecratum receperit, et ipsi pacem Consecrato dant dicentes: Pax tibi, ac postea cum eodem Consecrato de Altari descendunt, Cruci et Episcopo conse­ cranti simul reverentiam peragunt et se conferunt ad parvum Altare, ubi, facta Cruci reverentia, sedent ut prius. 2704. — Lotis et abstersis a Consecrato manibus, Assistentes mitram dimittunt, surgunt et cum Consecrato Altare ascendunt, eique legenti ultimum Versiculum Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae ac reliqua assistunt. Lecto Evangelio, de Altari descendunt, sedent et mitram sibi imponunt. Λ 108 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Quum Episcopus consecrans mitram dimittit pro Evangelii cantu, Episcopi Assistentes et ipsi sibi mitram exuunt, surgunt et consistunt ad Diaconum Evangelium canentem conversi. 2705. — Intonato a Consecrante: Credo in unum Deum, Assistentes cum Consecrato ad Altare se convertunt, ascendunt et cum eo re­ citant Symbolum; quo recitato, ad scabella redeunt, sedent ac mitra caput operiunt. 2706. — Absoluto Symboli cantu, Episcopi Assistentes mitram dimittunt, surgunt et ad Altare revertuntur. Lecto a Consecrato Offertorio, de Altari cum eo descendunt, mitram accipiunt et Con­ secratum ad Thronum deducunt, reverentia Cruci Altaris maioris peracta; quo cum pervenerint, reverentiam Episcopo consecranti faciunt et perstant ante infimum gradum donec Consecratus, obla­ tionibus praesentatis, descendat, dein ad Altare maius procedunt, ante cuius infimum gradum Cruci reverentiam peragunt, mitram dimittunt, ascendunt et consistunt post Consecratum in latere posteriori cornu Epistolae, ibique thurificationem accipiunt cum mitra, quam, tliurificatione accepta, statim dimittunt. Quum Consecrans et Consecratus proferunt verba: Qui pri­ die etc., Assistentes genuflectimt et genuflexi manent donec Conse­ crans a genuflexione surgat post Calicis elevationem. Ambo pacem accipiunt a Consecrato. Postquam Consecrans et Consecratus recitaverint: Corpus tuum, Domine etc., Assistentes cum eodem Consecrato transeunt in alte­ rum posterius latus Altaris; benedictionem accipiunt profunde in­ clinati. 2707. — Publicata Indulgentia, ambo mitram sibi imponunt et deducunt Consecratum ante Episcopum consecrantem; si mitra benedicta sit, consistunt ad latera Consecrantis, alias de Altari descendunt et, dimissa mitra, consistunt ante infimum Altaris gradum; non recitant Orationem: Domine Deus etc.; mitra a Conse­ crante aspersa, sibi mitram imponunt, suppedaneum conscendunt; consistentes ad Consecrantis latera, vittas mitrae Consecrati acci­ piunt et recitantes formulam: Imponimus, Domine etc., una cum Consecrante imponunt mitram capiti Consecrati; deinde, si chirothecae benedictae non sint, se gerunt ut supra in benedictione mitrae, alias perstant et Assistens primus adiuvat Consecrantem imponentem cliirothecam dexteram Consecrati dexterae, alter adiuvat pariter Consecrantem imponentem chirothecam sinistram Consecrati sinistrae. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 109 2708. — Surgente de Faldistorio Episcopo consecrante, Assistens primus se confert ad sinistram Consecrati, interim alter se recipit ad cornu Evangelii et consistit in secundo gradu. Dum Consecrans accipit Consecratum per dexteram manum, Assistens primus illum accipit per sinistram, dein Episcopus consecrans et Assistens dignior deducunt Consecratum ad Faldistorium super quod sedere faciunt, dein primus Assistens accedit ad sinistram alterius Episcopi Assistentis. Quum Episcopus consecrans mitram dimittit, ambo mitram dimittunt, quam sibi imponunt, intonato a Consecrante Hymno: Te Deum etc., ac postea se conferunt ante infimum gradum; cum Consecratus de Altari descendit, cum eo reverentiam peragunt eumque per Ecclesiam deducunt. Si Assistentes ad Altare redierint ante Versiculum: Te ergo, quaesumus etc., consistunt ante infimum Altaris gradum ad latera Consecrati et mitram dimittunt; ad Versiculum praedictum genuflectunt in pulvino super gradum collocato; surgunt, completo Versiculi cantu, dein se conferunt apud Episcopum consecrantem et sistunt ut ad intonationem Hymni. Repetita a Cantoribus Anti­ phona: Firmetur etc., Assistentes recitant: Domine, exaudi etc., Dominus vobiscum, et Orationem: Deus, omnium etc. 2709. — Impertita benedictione a Consecrato, Assistentes mi­ tram sibi imponunt et amplexum dant Consecrato, dein cum eodem de Altari descendunt, Cruci et Episcopo consecranti reverentiam faciunt, ac postea ad parvum Altare procedunt, Crucem salutant, ascendunt et Consecrato, legenti Evangelium, assistunt; quo abso­ luto, descendunt, Cruci reverentiam peragunt; ante scabella, hu­ meris ad Altare versis, dimittunt paramenta, reassumunt mantellettum et Crucem pectoralem. Quum Episcopus consecrans de Throno descendit, Episcopi Assi­ stentes surgunt et se cum Consecrato ad medium Presbyterium confe­ runt, ubi in pulvino genuflectunt ac postea de Presbyterio discedunt, ordine quo venerant. Articulus IV. De Electo in Episcopum in sua consecratione solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2710. — Episcopus Electus, habitu praelatitio indutus cum mantelletto deferens pileolum (D. 4284, decl. Ill), accedit, statuta hora, ad domum Episcopi Ordinarii et cum eo, necnon cum Epi­ 110 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis scopis Assistentibus, procedit ad Ecclesiam Cathedralem, iuxta or­ dinem praecedentiae. Ad Ecclesiae ianuam accipit aspersionem aquae benedictae ut ceteri, vel per aspersorii contactum, dein accedit ad Altare SS. Sa­ cramenti; facta brevi oratione, procedit ad Altare maius; peracta reverentia Cruci et Consecranti, medius inter Episcopos Assistentes se confert ad parvum Altare, e regione Throni, et ante scabellum suum consistit. Ad cantum Horae Tertiae, se Choralibus conformat. 2711. — Dum Episcopus consecrans, absoluta Hora Tertia, assumit paramenta missalia, Electus dimittit mantellettum; se­ dens, tecto capite, lavat manus, dein, adjuvantibus suis Cappellanis, accipit amictum, albam, cingulum, stolam et pluviale. Quum Consecrans accipit mitram, Electus dimittit pileolum et caput bireto cooperit. 2712. — Surgente Episcopo consecrante, Electus ipse surgit, detecto capite, respondet Consecrantis salutationi et dum ille Altare ascendit, ipse cum Episcopis Assistentibus se ad Altare suum con­ vertit, reverentiam Cruci peragit; tecto capite, medius inter Assi­ stentes, procedit ad medium Presbyterium ubi, detecto capite, re­ verentiam Cruci, nec non Episcopo consecranti, facit, sedet in suo scabello et caput tegit. Ad nutum Caeremoniarii, Electus surgit, detecto capite. Dicto a digniore Assistente: Habemus, iterum sedet et caput operit. Si iuramentum praestare debet, tunc, lecto Mandato, caput detegit, biretum Cappellano suo tradit, procedit ante Altare, genuflectit in pulvino, ante scabellum, et formulam juramenti legit; qua lecta, surgit, ascendit suppedaneum, ibique genuflectit, manus super Missale imponit et dicit: Sic me Deus adiuvet etc. Responso a Consecrante: Deo gratias, Electus surgit, descendit de Altari; reverentia Cruci et Consecranti facta, revertitur ad scabellum, ibique sedet et caput tegit. Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respondet ut in Pontificali. Expleto examine, caput detegit, surgit et, medius inter Assistentes, procedit ante infimum Altaris gradum; reverentia Cruci et Consecranti simul peracta, ascendit et genuflexus super pulvinum, deosculatur Consecrantis manum, dein de­ scendit ac sistit ante infimum gradum, aliquantulum versus Evangelii latus. 2713. — Quum Consecrans descendit, Electus se confert ad eius sinistram; Cruci reverentia facta una cum ipso Consecrante, eidem Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum ill ad Missam respondet. Dicto: Amen, post: Indulgentiam etc., Electus aliquantulum recedit ut Subdiaconus Consecranti manipulum impo­ nat; quo facto, iterum ad Consecrantis sinistram se confert. Consecrans et Electus post: Oremus, sibi ad invicem reverentiam peragunt ac postea Electus, medius inter Assistentes, procedit ad suum Altare, ubi, reverentia Cruci facta, sedet in scabello, humeris ad ipsum Altare versis, cx Canone legit, tecto capite, Psalmos et Preces in Missae praeparatione, interim per suum Cubicularium dimittit cal­ ceos usuales, accipit caligas cum sandaliis albi coloris. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., biretum non dimittit nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus sit recitat: Kyrie, eleison etc., cum Precibus et Orationibus; quibus absolutis, pluviale ac stolam dimittit, accipit Crucem pectoralem, reassumit stolam quam relin­ quit pendentem et cingulo firmat, accipit tunicellam, dalmaticam, planctam ac manipulum, dein ad Altare se convertit, reverentiam peragit, ascendit, dicit Orationem: Aufer a nobis etc., Altare deosculatur et in medio suppedaneo legit ex Missali Missam usque ad locum quo Consecrans pervenerit; Kyrie, eleison etc., recitat alternatim cum Assistentibus; si Gloria in excelsis etc. dicendum sit, pariter cum Assistentibus recitat. Angelico Hymno recitato, de Altari descendit, reverentiam peragit Consecranti, sedet in scabello, tegit caput, quod detegit et inclinat dum cantantur verba: Adoramus te; Gratias agimus tibi ; lesu Christe; Suscipe deprecationem nostram; et iterum ad: lesu Christe. 2714. — Absoluto a Choro Hymno, Electus caput detegit, surgit, reverentiam Consecranti peragit, ad Altare suum se convertit, cum Assistentibus suppedaneum conscendit, in medio deosculatur Al­ tare et dicit, ad Missale conversus: Dominus vobiscum, ac legit Orationem Missae, sub unica conclusione cum Oratione: Adesto, Domine etc., ut in eodem Missali habetur « In Consecratione Epi­ scopi ». Orationibus absolutis, descendit ad scabellum, more solito, et sedet. Decantata a Subdiacono Epistola, Electus surgit, cum consuetis reverentiis, ad Altare revertitur, ubi Epistolam, Graduate, vel Tractum, vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum pariter exclusive, legit, dein de Altari descendit et ante scabellum suum con­ sistit, detecto capite. Quum Episcopus consecrans de Throno descen­ dit, salutationi eius respondet, dein caput tegit, cum Assistentibus accedit ante Altare, reverentiam, detecto capite, peragit Cruci et Consecranti simul, ac postea in scabello sedet atque caput tegit. 112 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Prolatis a Consecrante verbis: Episcopum oportet etc., Electus caput detegit, Cappellano biretum tradit, surgit; post Orationem: Oremus, fratres carissimi etc., accedit ante infimum Alatris gra­ dum, versus Evangelii latus, ubi procumbit ad sinistram Consecrantis in Faldistorio genuflexi. 2715. — Litaniis completis, Electus surgit de prostratione, ascendit suppedaneum et genuflectit ante Consecrantem, caput inclinat ad Missale accipiendum super cervicem. Prolatis verbis: Accipe Spiritum Sanctum, Electus de Altari descendit et genuflectit in infimo gradu; circa finem primae partis Praefationis accipit per Caeremoniarium vittam circa caput. Quum Episcopus consecrans dimittit chirothecas, decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Electus surgit, ascendit Altare, ante Consecrantem genuflectit; expleta unctione, de Altari descendit iterumque in infimo gradu genuflectit. Post Praefationis cantum, Electus per Caeremoniarium accipit vittam quae pendere debet ante pectus; postquam Episcopus conse­ crans intonaverit Antiphonam: Unguentum in capite etc., Altare ascendit, genuflectit, ante Consecrantem sustinet apertas manus cum digitis et pollicibus iunctis. Unctione accepta ac prolatis verbis: Deus et Pater etc., Consecratus iungit ambas manus, dexteram super sinistram tenet easque imponit vittae a collo pendenti; baculum pastoralem accipit inter digitos medios et indices, non aperiens manus; annulum accipit in digito annulari dextero, imponit manus, non disiungens eas, Missali, dum Consecrans et Assistentes recitant formulam: Accipe Evangelium etc., qua formula recitata, genuflexus accipit a Consecrante amplexum, eique respondet: Et cum spiritu tuo, sed manus non aperit ac postea surgit, accipit pacem ab Episcopis Assistentibus eisque respondet: Et cum spiritu tuo, deinde descendit, reverentiam Cruci et Consecranti simul peragit, accedit ad scabellum suum in quo sedet; per suum Cappellanum dimittit vittas et caput purificatorio abstergit, dein annulum di­ mittit, manus lavat et abstergit ac postea annulum réassurait. 2716. — Quibus peractis, Consecratus surgit, ad suum Altare se convertit, Cruci reverentiam facit, Altare ascendit, legit ultimum Versum Gradualis, vel Tractus, etc., dicit: Munda cor meum etc., ac Evangelium, quod tamen non deosculatur, nec profert verba: Per Evangelica etc., de Altari descendit, reverentiam Consecranti peragit, in scabello sedet et caput tegit. Ad Evangelii cantum sistit, capite detecto iunctisque manibus, ad Diaconum conversus. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 113 Quando Episcopus consecrans intonat: Credo in unum Deum, Consecratus se ad Altare convertit, Cruci reverentiam peragit, Symbolum recitat cum Episcopis Assistentibus, postea cum consuetis reverentiis sedet in suo scabello, caput tegit, quod detegit et inclinat ad: lesum Christum; Et incarnatus est etc.; Simul adoratur. 2717. — Decantato a Choro Symbolo, surgit, detecto capite, ut alias, ascendit Altare suum, quod deosculatur, et dicit: Dominus vobiscum ad Missale conversus, ac legit Offertorium, deinde de Altari descendit et, medius inter Episcopos Assistentes, procedit ad Thronum, facta reverentia Cruci Altaris sui et Altaris maioris. Quum ad Thronum pervenerit, reverentiam Consecranti peragit, ascendit, genuflectit in pulvino ante ipsum Consecrantem cui prae­ sentat intorticia et dum illa Consecrans accipit, Consecratus manum deosculatur, dein offert panes et doliola eodem modo ac postea de Throno descendit, reverentiam Consecranti facit, ad Altare maius procedit et consistit in latere posteriori, in cornu Epistolae, habens ante se Missale; numquam se movet de loco suo, nec se ad populum vertit. Circa coniunctionem, extensionem, seu elevationem manuum, ac Crucis efformationem super oblata, idem servat quod Consecrans. Non recitat preces in benedictione incensi, nec pro thurificatione oblatarum et Altaris. Thurificationem accipit post Consecrantem. Ad: Lavabo etc., manus non lavat; ad: Orate, fratres etc., Altare deosculatur. Legit Secretam propriam ut in Missali « In Consecra­ tione Episcopi » sub unica conclusione cum Secreta Missae. Recitat, elata voce, sequens cantum, Praefationem, Pater noster etc., ac: Pax Domini etc. Oratio: Hanc igitur etc., est propria ut in Missali « In Consecratione Episcopi ». Ad: Qui pridie etc., non abstergit digitos et recitat verba consecrationis paullulum inclinatus, iunctisque manibus; ac postea genua flectit usque dum Episcopus conse­ crans reponit S. Hostiam supra Corporale, dein surgit et ita se gerit in consecratione Calicis. Post consecrationem, manus iunctas, vel apertas habet, iuxta Rubricas, sed pollicem iunctum indici non sustinet. Recitat: Per ipsum etc., innetis manibus, sicut: Libera nos etc. Recitata Oratione: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., accedit ad dexteram Consecrantis et deosculatur Altare una cum eodem, accipit ab eo pacem ac respondet: Et cum spiritu tuo, deinde se confert ad pristinum locum, pacem donat primo Assistenti ac postea secundo Assistenti, quibus dicit: Pax tibi. 2718. — Quum Episcopus conseçrans S. Hostia se signat dicens: Corpus Domini etc., Consecratus eamdem recitat formulam, sed non 8 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 114 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis se signat, et ita se gerit ad verba: Sanguis Domini etc.; quibus pro­ latis verbis, accedit ad Consecrantis dexteram et, innetis manibus, a Consecrante recipit reverenter dimidiam sacram Hostiam, dein, accepto Calice de manibus eiusdem Consecrantis, nihil dicens, nec ullum Crucis signum efficiens, sumit pretiosum Sanguinem ac postea Calicem Consecranti reddit, ad suum revertitur locum et purifica­ tionem accipit, non ex Calice Consecrantis, sed iuxta Urbis praxim, ex alio, dein os purificatorio abstergit. Recitata Oratione: Corpus tuum, Domine etc., Consecratus, medius inter Assistentes, se confert ad alterum posterius Altaris latus, ubi una cum Consecrante legit Antiphonam « Communio » dictam ac postea dicit: Dominus vobiscum et Orationem Missae sub unica conclusione cum Collecta: Plenum quaesumus etc., ut in Missali « In Consecratione Episcopi ». Benedictionem accipit profunde inclinatus. 2719. — Publicata Indulgentia, Consecratus, medius inter Assi­ stentes, descendit de Altari, se confert ante infimum gradum, ubi, reverentia Cruci et Consecranti simul peracta, si mitra benedicta non sit, consistit, alias') suppedaneum ascendit, ante Consecrantem genuflectit, accipit mitram, chirothecas et annulum. Quum Episcopus consecrans eum per manum dexteram accipit et Episcopus Assistens dignior per sinistram, surgit et in Faldistorio sedet, dein a Conse­ crante baculum pastoralem accipit in sinistra manu. Intonato Hymno: Te Deum etc. a Consecrante, Consecratus surgit de Faldistorio, descendit in planum, reverentiam Cruci et . Consecranti facit, dein, medius inter Assistentes, procedit per Eccle­ siam benedicens populum. Si ad Altare redierit ante Versiculum: Te ergo etc., consistit ante infimum Altaris gradum; completo Versiculo: Index crederis etc., per suum Cappellanum mitram di­ mittit et in pulvino super gradum collocato genuflectit; Versiculo: Te ergo etc. a Choro decantato, surgit, mitram accipit, ascendit suppedaneum et in Faldistorio iterum sedet. 2720. — Post Orationem: Deus, omnium etc., Consecratus ba­ culum dimittit, surgit, per suam dexteram se convertit ad Altare, quod in medio deosculatur; ponit super illud sinistram et cantat: Sii nomen Domini benedictum, interim formans dextero pollice sibi in pectore Crucis signum; eoque formato, etiam dexteram manum super Altare ponit. Responso a Choro: ex hoc nunc et usque in sae­ culum, cantat: Adiutorium nostrum in nomine Domini. Dum haec profert verba, dextera manu signat se Crucis signo a fronte ad pectus; et a sinistro humero ad dexterum, tangens se in unoquoque verbo, Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 115 videlicet, dum dicit: Adiutorium, in fronte; nostrum, infra pectus: in nomine, in sinistro humero; Domini, in dextero, deinde ante pectus iungit manus donec a Choro respondeatur: Qui fecit coelum et terram. Cum dicit: Benedicat vos omnipotens Deus, elevat oculos, manus expandit, sublevat ac ante faciem iungit et, accipiens sinistra manu baculum pastoralem, dum dicit: Pater, vertit se ad latus Epistolae et ibi signat populum; dicens: Et Filius, vertit se directe ad populum, in medio Ecclesiae existentem, signans iterum; dicens vero: Et Spiritus Sanctus, vertit se ad latus Evangelii et ibi tertio signat perficiendo circulum. Si Consecrans sit Cardinalis, Consecratus postquam sinistra acceperit baculum pastoralem, ad Consecrantem convertitur, se ei inclinat, ac postea vertit se ad latus Epistolae, ut supra notavimus. Benedictione impertita, Cruci reverentiam peragit, accedit ad cornu Epistolae Altaris; ibidem cum mitra et baculo genuflexus in ora suppedanei versus Consecrantem cantat: Ad multos annos; surgit, accedit ad medium Altaris ubi iterum, ut prius genuflexus, altius cantat: Ad multos annos; postea surgit et genuflexus ante Consecrantem ac rursus cantat altius: Ad multos annos, tum surgit, baculum Cappellano suo tradit et excipitur ad amplexum a Consecrante, dein a digniore Episcopo Assistente ac postea ab altero Assistente. 2721. — Recepto baculo, Consecratus, medius inter Episcopos Assistentes, de Altari descendit, Cruci et Consecranti reverentiam peragit et ad suum Altare procedit, ubi, Cappellano suo baculo tradito, mitram dimittit, reverentiam Cruci peragit, suppedaneum ascendit et legit ultimum Evangelium; quo recitato, mitram et baculum accipit, de Altari descendit, Cruci reverentiam peragit et sedet in suo scabello, baculum Cappellano tradit, dein dimittit annulum, chirothecas, mitram, planetam etc. ac postea reassumit mantellettmn, Crucem et annulum. Dum legit preces in gratiarum actione post Missam, dimittit per Cubicularium sandalia et caligas atque reassumit calceos usuales. Quum Consecrans de Throno descendit, Consecratus, detecto capite, surgit, ante Altare maius se confert ubi in pulvino genuflectit ac postea de Presbyterio discedit, ordine quo venerat. 116 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Articulus V. De Presbytero Assistente deque Diaconis Assistentibus in consecra­ tione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2722. — Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes se more solito gerunt ut in Missa pontificali, sed, absoluta Hora Tertia, ad Altare pergunt, Presbyter Assistens incedens ad Consecrantis sinistram, Diaconi Assistentes Consecrantem sequentes; cum ante Altare pervenerint, Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes re­ cedunt in Chorum ad sua loca. Absoluto examine, Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes discedunt de suis locis et se conferunt ante Altare. Presbyter Assi­ stens consistit ad dexteram Episcopi consecrantis, sed aliquantulum retro, Diaconi Assistentes a tergo Episcopi consecrantis. Dicto: In­ dulgentiam etc., se gerunt more solito, ut in aliis Missis pontificalibus. Quum Consecrans, ante lectionem ultimi Versus Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae, accedit ad Altare, Presbyter Assistens prae­ cedit eum, Diaconi Assistentes incedunt ad eius latera et cum perve­ nerint ante infimum Altaris gradum se conferunt ad sua loca, in Choro. Presbyter Assistens, dum Consecrans tradit Consecrato Evan­ gelium, de suo loco discedit, accedit ad Altare, Consecranti mantile ministrat, aufert annulum iliumque in digitum inducit postquam chirothecas acceperit, dein descendit in planum et consistit ante infimum Altaris gradum. Diaconi Assistentes ad Altare redeunt postquam Consecratus cum Episcopis Assistentibus ad suum Altare redierit. Quum Consecrans de Altari descendit, Presbyter Assistens prae­ cedit eum ad Thronum, Diaconi Assistentes incedunt ad eius latera, dein se gerunt more solito, sed, lecto a Consecrante Offertorio, Diaconus Assistens primus imponit ei mitram, extendit gremiale super eius genua, dein ab Episcopo consecrato accipit oblationes quas Clerico tradit. Quum Consecratus de Throno descendit, Dia­ conus secundus Assistens tollit Consecranti gremiale; Presbyter As­ sistens vero aufert ei annulum ac postea omnes se gerunt more solito. Advertat Presbyter Assistens quod Secreta propria Consecrantis legitur sub una conclusione cum Secreta Missae, pariter quod Oratio: Hanc igitur etc., propria est ut in Missali « In Consecratione Episcopi». Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 117 Presbyter Assistens pacem accipit post Episcopum consecratum et more solito Choro distribuit; Diaconi Assistentes pacem accipiunt post Presbyterum Assistentem. Publicata Indulgentia, Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes se conferunt ad loca sua in Choro; ad Altare revertuntur postquam Consecratus tertio decantaverit: Ad multos annos, et se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus. Articulus VI. De Ministris sacris in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2723.— Ministri sacri se gerunt more solito, ·sed, assumptis missalibus paramentis ab Episcopo consecrante, post Horam Ter­ tiam, non assumunt manipulum et ad Altare cum eodem accedunt, Diaconus ad sinistram Consecrantis, Subdiaconus ad sinistram Diaconi. Quum ad Altare pervenerint, Diaconus transit ad Consecrantis dexteram, Subdiaconus ad sinistram, reverentiam Cruci peragunt et suppedaneum ascendunt; Diaconus sistit ad dexteram Episcopi se­ dentis in Faldistorio, eique mitram pretiosam aufert ac imponit auriphrygiatam et extendit super eius genua gremiale; Subdiaconus ad sinistram consistit. Postquam Electus, expleto examine, manum Consecrantis deo­ sculatus fuerit, Diaconus tollit gremiale ac postea una cum Sub­ diacono de Altari descendit; facta Cruci et Consecranti reverentia, ambo ad abacum pergunt; ibique manipulum sumunt et ad Conse­ crantem cum consuetis reverentiis revertuntur, cum eo descendunt in planum; Diaconus mitram Consecranti aufert, deinde ad sinistram Electi se confert, sed aliquantulum retro; Subdiaconus sistit ad sinistram Diaconi. Dum Episcopus consecrans profert: Indulgentiam etc.,Subdiaconus accipit manipulum ex libro Evangcliorum, accedit ad Consecrantem, ante Diaconum, sed post Electum, et se more solito gerit. Quum Consecrans, lecta parte Gradualis, vel Tractus, vel Se­ quendae, a Rubrica praescripta, accedit ad Altare, Ministri sacri sur­ gunt, accedunt ante infimum Altaris gradum et ad latera Consecrantis ascendunt suppedaneum; Diaconus ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram illius sedentis in Faldistorio consistunt. Quum Episcopus 118 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis consecrans genuflectit in Faldistorio, Diaconus transit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram ipsius Consecrantis. Decantato a Choro Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Ministri cum Consecrante surgunt, Diaconus sistit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram eiusdem Episcopi. Dimisso a Consecrante baculo, ambo iterum genuflectunt, ut prius,et, completis Litaniis,surgunt; Diaconus transit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram Consecrantis. Quum Episcopi Assistentes ascendunt ad latera Consecrantis, Ministri sacri aliquantulum recedunt, dein Diaconus Missale Consecranti porrigit. Postquam Consecrans et Assistentes dixerint: Accipe Spi­ ritum Sanctum, Ministri sacri redeunt ad Consecrantis latera et Diaconus aufert ei mitram. Decantatis a Consecrante verbis: un­ guenti rore sanctifica, Ministri sacri una cum Episcopo consecrante se convertunt ad Altare, Diaconus transit ad Consecrantis dexteram, dum Subdiaconus ad sinistram eiusdem Consecrantis se confert, ibique ambo genuflectunt; postquam decantata fuerit prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., surgunt, loca permutant, et Diaconus Consecranti sedenti mitram imponit, dein aufert annulum et chirothecam dexteram, dum Subdiaconus sinistram exuit, ac postea Diaconus annulum reponit, dein, adiuvante Subdiacono, extendit super genua Consecrantis gremiale lineum; uterque firmat illud tends ad nodos Faldistorii; peracta capitis Electi unctione, Diaconus, adiuvante Subdiacono, gremiale tollit. Expleto Hymni cantu, Dia­ conus Consecranti mitram aufert, quam ei iterum imponit post Praefationis cantum. Intonata Antiphona: Unguentum in capite etc., Ministri sacri iterum extendunt super genua Consecrantis gremiale lineum illudque firmant ad Faldistorii nodos. Antiphona repetita, Diaconus, nisi baculus sit benedictus, aufert Consecranti mitram et post Oratio­ nem: Sustentator etc., cum osculis porrigit aspersorium; quo recepto, mitram Consecranti imponit, dein baculum pastoralem Consecrati eidem Consecranti porrigit. Diaconus, recepto baculo Consecrati, nisi annulus benedictus sit, Consecranti aufert mitram et post Orationem: Creator etc., asper­ sorium eidem tradit; quo recepto, mitram Consecranti imponit ac porrigit annulum. Quum Episcopi Assistentes ascendunt ad latera Consecrantis, Ministri sacri aliquantulum recedunt. Postquam Epi­ scopus consecrans Missale Consecrato tradiderit, Diaconus illud recipit et Clerico tradit. Postquam Episcopi Assistentes Consecratum ad osculum pacis receperint, Ministri sacri ad Consecrantis latera redeunt; lotis abstersisque a Consecrante manibus, Diaconus imponit Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 119 chirothecani dexteram, dum Subdiaconus sinistram imponit, postea ambo gremiale tollunt et de Altari descendunt; facta Cruci ac Conse­ cranti reverentia, ad scamnum revertuntur et more solito se gerunt, sed Diaconus, postquam thurificaverit Consecrantem, incensat Epi­ scopum Consecratum, dein duos Episcopos Assistentes ac postea Presbyterum Assistentem ceterosque ut in aliis Missis pontificalibus. Sumpto a Consecrante pretioso Sanguine, Diaconus se aliquan­ tulum retrahit ut Consecratus accedere possit ad dexteram Conse­ crantis; sumpto pretioso Sanguine a Consecrato, Diaconus ad dex­ teram Consecrantis iterum accedit. Benedictione impertita, Diaconus, si Episcopus consecrans uti Cruce possit, mitram ei, sedenti in Faldistorio, imponit et ad eius dexteram sistit dum Subdiaconus se ad sinistram confert. Publicata Indulgentia, si mitra Consecrati benedicta non sit, Diaconus aufert Consecranti mitram; completa Oratione: Domine Deus etc., aspersorium porrigit; quo recepto, mitram eidem imponit ac postea mitram Consecrati tradit, deinde ambo locum cedunt Episcopis Assistentibus. Mitra Consecrato imposita, ambo ad Conse­ crantis latera accedunt, dumne chirothecae benedicendae sint, quo in casu Diaconus mitram Consecranti aufert; absoluta Oratione: Omnipotens Creator etc., aspersorium porrigit; quo recepto, mitram Consecranti imponit; ambo locum cedunt Episcopis Assistentibus, dein Diaconus tradit Consecranti chirothecani dexteram; qua Consecrato imposita, chirothecani sinistram, ac postea annulum porrigit. Surgente Episcopo consecrante de Faldistorio, Subdiaconus tran­ sit in latus Evangelii ad sinistram Diaconi, qui interim Consecranti baculum pastoralem Consecrati porrigit. Quum Episcopus consecrans in latus Evangelii se confert, Dia­ conus ei mitram aufert ac postea ambo consistunt a tergo Consecrantis. Benedictione a Consecrato impertita, Diaconus mitram Consecranti imponit. Post amplexum, si Consecrans uti potest s. Pallio, Diaconus aufert ei mitram, dein Pallium, quod super Altare deponit. Si Evan­ gelium S. loannis dicendum sit, Diaconus, postquam Consecrans Altare signaverit, imponit ei mitram, alias post Evangelii lectionem et ambo more solito se gerunt. 120 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Articulus VII. De Canonicis deque ceteris Choralibus in consecratione Electi in Epi­ scopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2724. — Canonici, habitu chorali induti, more solito se gerunt ut ad Missam pontificalem ad Thronum (v. n. 938). Dum Episcopus consecrans sedet in Faldistorio, in suppedaneo collocato, et ipsi sedere possunt;dum canitur prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., genuflectunt, ad reliquas strophas consistunt. 2725. — Cantores canunt Graduate vel Tractum vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive. Quum Episcopus consecrans, dicta Oratione: Fratres carissimi etc., genuflectit in Faldistorio, incipiunt Litanias quibus Chorales respondent; decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., desinunt cantum, quem reassumunt ad Versiculum: Ut nos exaudire etc., postquam Consecrans genuflexcrit, decantato tertio: Ut hunc praesentem etc. Intonatum a Consecrante Hymnum: Veni, Creator etc. Cantores prosequuntur et pariter prosequuntur Antiphonam: Unguentum in capite etc., postquam ab eodem Consecrante intonata fuerit, dein canunt Psalmum 132: Ecce quam bonum etc.; quo absoluto, Anti­ phonam in cantu repetunt. Sanctus etc., Agnus Dei etc., Cantores canunt postquam illa a Consecrante et Consecrato recitata fuerint, et etiam Antiphonam « Communio » dictam canunt postquam illam Consecrans et Conse­ cratus legerint. Postquam Consecrans intonaverit Hymnum: Te Deum etc., Cantores illum prosequuntur et etiam prosequuntur Antiphonam: Firrnchir manus etc., postquam ab eodem Consecrante intonata fuerit. Articulus VIII. De Caeremoniariis in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2726.— De Caeremoniario primo.—Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius primus signum associandi Episcopum Ordinarium dat. Episcopus Ordinarius incedit solus et eum sequuntur Episcopi Assistentes et Electus in medio eorum. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum cap. ι. cap. t. E 11 2728. — Dispositio ad Confessionem. Eet SD Econ PA D AU DAL Mb. M e cap. EAII cap M L Mm capE Α.Γ cap 121 122 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis 2729. — Dispositio ad litaniarum cantum. Π.Α. i.A. 2730. - Dispositio ab Offertorio usque ad Communionem. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 2731. — Dispositio ad cantum Hymni: Te Deum. C-O-O-O -0-0-0 2732. — Dispositio ad cantum: Ad multos annos. I, II, III — locus In quo Consecratus gcnuflcxus canit: Ad multos annos. 124 Pars V. - Sectio I. - Dc Sacram, ab Episcopo administrandis 2733. — De Caeremoniario secundo. — Caeremoniarius se­ cundus in hac Functione sollicitus sit praecipue circa personam Electi in Episcopum et duos Episcopos Assistentes, propterea at­ tente perlegat quae notavimus in Articulis III et IV huius Capitis. Post primam partem Praefationis, Caeremoniarius ligat caput Electi cum una ex longioribus mappulis; absoluta vero Praefatione, imponit ad eiusdem collum aliam ex mappulis longioribus. Quum Consecratus redit ad suum scamnum, ante parvum Altare, Caeremoniarius aufert ei vittas et abstergit caput. Sumpta purifica­ tione, praemoneat Consecratum ut ad Evangelii latus transeat. Postquam Presbyter Assistens Indulgentiam publicaverit, Caeremoniarius imponit Consecrato pileolum. Intonato a Consecrante Hymno: Te Deum etc., invitat Consecratum et Assistentes ad procedendum per Ecclesiam et Consecratum ac Assistentes prae­ cedit. Si ad Altare redierint ante Versiculum: Te ergo, quaesumus etc., omnes consistunt ante infimum gradum et ante cantum eiusdem Versiculi Caeremoniarius aufert Consecrato mitram quam reponit, decantato Versiculo; dein eum deducit iterum ad Faldistorium, in medio suppedaneo collocatum. Quum Consecratus ad suum Altare revertitur, Caeremoniarius aufert ei mitram. 2734. — De Caeremoniario tertio. — Caeremoniarius tertius se gerit ut secundus Caeremoniarius in Missa solemni pontificali ad Thronum, sed Cantoribus signum dat canendi Sanctus etc., Agnus Dei etc., Antiphonam « Communio » dictam, postquam recitata fuerint ab Episcopo consecrante et a Consecrato. Ut rite et expedite Ritus consecrationis Electi in Episcopum persolvatur, Caeremoniarii prae oculis habeant Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub. n. 2739. I Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 125 Articulus IX. De Ministris libri et candelae in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. a 2735. — Ministri libri et candelae se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus ad Thronum, sed cum Episcopus consecrans ad Altare procedit, Hora Tertia absoluta, Minister libri sumit ex abaco Ponti­ ficale Romanum et cum Ministro candelae accedit ad Consecrantem; postquam Consecrator dixerit: Haec tibi fides augeatur etc., ambo de Altari descendunt et super abacum reponunt Pontificale et can­ delam. Lecto ab Episcopo consecrante Graduali, vel Tractu, vel Sequentia usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pente­ costen usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, de Throno descendunt, Minister libri tradit Acolytho Missale et ab eo recipit Pontificale Romanum, dein ambo sequuntur Consecrantem ad Altare. Completa invitatione ad orationem: Oremus, fratres carissimi etc., de Altari descendunt et postquam decantatus fuerit Versiculus Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., ad Consecrantem revertuntur. Dicto ab eodem Consecrante tertio: Ut hunc praesentem etc., de Altari de­ scendunt et ad Consecrantem iterum revertuntur postquam Lita­ niarum cantus absolutus fuerit. Decantata prima Praefationis parte, Minister libri genuflectit ad sinistram Diaconi sustinens librum versus Consecrantem, Minister candelae genuflectit ad dexteram Subdiaconi. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., ambo surgunt et postquam Consecrans gremiale lineum acceperit rursus coram eo genuflectunt. Tradito Evangeliario Consecrato, de Altari descendunt. Impertita a Consecrante benedictione, Minister libri sumit Pon­ tificale Romanum et una cum Ministro de candela accedit ad Con­ secrantem. Impositis Consecrato chirothecis, ambo surgunt et re­ cedunt in latus Evangelii; cum Consecrans consistit in eodem Evangelii laterc, ante eum se conferunt pro intonatione Hymni: Te Deum etc., dein descendunt in planum in cornu Evangelii, ibique consistunt, facie cornu Epistolae versa. Postquam absolutus fuerit cantus Hymni: Te Deum etc., iterum se conferunt ante Consecrantem stantem in suppedaneo ut prius et, absoluta Oratione: Deus, omnium etc., descendunt; Minister libri deponit Pontificale Romanum super abacum ac postea ambo more solito se gerunt. 126 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Articulus X. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2736. - De Ministro mitrae. — Minister mitrae ad Horam Tertiani more solito se gerit, deinde ut in aliis Missis pontifica­ libus, sed: mitram tradit: mitram recipit: 1 Diae. Ass.: Diacono Missae: a II Diae. Ass a Diae. Missae: pretiosam, cum Consecrans sedet in Faldistorio; auriphrygiatam, accepta pretiosa; postquam Conse­ crans descende­ rit, expleto exa­ mine; thurificato Altari cum Consecrans ad Thronum perve­ nerit; recitato: Kyrie, eleison etc.; postquam decan­ tatum fuerit ul­ timum: Kyrie, eleison·, recitato: Gloria in excelsis etc.; decantatoAngelico Hymno; completis Oratio­ nibus; pretiosam post­ quam Episcopus legerit Gradu ale, vel Tractum, vei Sequentiam us­ que ad ultimum Versum; auriphrygiatam, accepta pretiosa cum Episcopus I sedet in Faldi­ storio; auriphrygiatam, tradita pretiosa Diacono I; Caput X. De sol. consecratione Electi in Episcopum [mitram tradit.J I Diae. Ass.: [mitram recipit:] Diacono Missae: I a II Diae. Ass.: a Diae. Missae: postquam Conse­ crans et Assi­ stentes dixerint: Accipe Spiritum Sanctum; decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc.; * completa tione; 127 Praefa­ postquam Conse­ crans dimiserit gremiale lineum; ante benedictio­ nem baculi, si benedicendus; asperso baculo; ante benedictio­ nem annuli, si benedicendus; annulo asperso; auriphrygiata/n, postquam Con­ secrans Conse­ crato osculum pacis dederit; aurip hrygiatam, cum ad Thro­ num pervenerit. pretiosam, accepta auriphrygiata; pretiosam, tradita Diacono I auri­ phrygiata. impertita benedi­ ctione, si Conse­ crans uti Cruce possit; mitra aspersa; aspersis chirothecis; impertita a Conse­ crato benedi­ ctione. ante benedictio­ nem mitrae, si benedicenda; ante benedictio­ nem chirotecharuin, si benedi­ cendae; ante intonationem Hymni: Te Deum etc. 128 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis II. - De Ministro baculi. — Hic Minister se more solito gerit ut in Missa pontificali, sed baculum ab Episcopo consecrante recipit cum ille, absoluta Hora Tertia, sedet in Faldistorio, in medio suppe­ daneo Altaris collocato; eique porrigit postquam Electus, absoluto examine, manum eiusdem Consecrantis deosculatus fuerit, et statim recipit postquam Consecrans descenderit in planum. Baculum porrigit etiam Consecranti cum ille, lecto Graduali, vel Tractu, vel Sequentia usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, de Throno descendit et ab eo recipit cum in Faldistorio, ut supra, sedet. Porrigit quoque baculum, decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., et ab eo recipit postquam tertio dixerit: Ut hunc praesentem etc. Publicata Indulgentia, recipit ba­ culum a Consecrante. Iterum baculum porrigit postquam Conse­ crator receperit Consecratum ad osculum pacis in fine Missae, et ab eo recipit cum ad Thronum pervenerit. Articulus XI. De Cappellanis inservientibus Episcopis Assistentibus et Electo in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Epi­ scopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2737. — I. - De Cappellanis inservientibus Episcopis As­ sistentibus. — Singulis Episcopis Assistentibus duo Cappellani superpelliceo induti inserviant, alter de mitra, alter de libro. Statuta hora, ambo cum ceteris procedunt ad associandum Epi­ scopum Ordinarium. Quum ad Altare maius pervenerint, se confe­ runt apud Altare Electi; absoluta Hora Tertia, adiuvant Episcopos Assistentes in deponendis Cruce et mantelletto, nec non in assumendis amictu, Cruce pectorali, stola et pluviali, dein porrigunt eis mitram. Cappellani de libro sumunt ex abaco Pontificale Romanum et sequuntur Episcopos Assistentes, alter sistit ad dexteram primi Assistentis, alter ad sinistram secundi; cum Episcopi Assistentes sedent, genuflectunt sustinentes librum apertum versus eosdem; expleto examine, deponunt Pontificale super abacum, deinde acce­ dunt ad sinistram Episcoporum Assistentium, dum Cappellani de mitra se conferunt ad dexteram eorundem; omnes genuflectunt et Episcopis Assistentibus respondent ad Confessionem; qua absoluta, Cappellani de mitra tradunt eis mitram, dein procedunt ad Altare Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 129 Electi, ibique ad eius latera sistunt; cum opus sit, ab Episcopis Assistentibus mitram accipiunt eamque eis porrigunt. Quum Episcopi Assistentes et Electus accedunt ante Altaris maio­ ris gradum, lecto Graduali, vel Tractu, vel Sequentia usque ad ulti­ mum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum pariter exclusive, Cappellani de libro sumunt ex abaco Pontificale Romanum et se gerunt ut supra ad examen; recitata invitatione ad orationem: Oremus, fratres carissimi etc., deponunt super abacum Pontificale Romanum, quod reassumunt dum canitur Litaniarum Versiculus: Ut omnibus fidelibus etc., et ad Episcopos Assistentes accedunt. Postquam Consecrans tertio decantaverit: Ut hunc praesentem etc., reponunt super abacum Pontificale Romanum. Iterum accedunt ad Episcopos Assistentes, ante Orationem: Propi­ tiare, Domine etc.; tradito annulo Consecrato, rursus super abacum Pontificale Romanum deponunt. Quum Episcopus consecratus procedit cum Episcopis Assisten­ tibus per Ecclesiam, intonato Hymno: Te Deum etc., Cappellani bini bini sequuntur Episcopos. II. - De Cappellanis Electi. —Duo Cappellani, superpelliceo induti, Episcopo electo inserviant. Cappellani, statuta hora, cum ce­ teris procedunt ad associandum Episcopum Ordinarium et cum ad Altare maius pervenerint se conferunt apud Altare Electi. Absoluta Hora Tertia, Cappellani adjuvant Electum in depo­ nendo mantelletto, Cappellanus primus porrigit ei biretum ac mantile ministrat, deinde ambo eum induunt amictu, alba, cingulo, stola et pluviali. Quum Episcopus consecrans mitram accipit, Cappellanus primus aufert pileolum Electo eique porrigit biretum a quo recipit, si praestare debeat iuramentum, post lectionem Mandati Apostolici, eique reddit cum, praestito iuramento, de Altari descendit; alias biretum recipit, expleto examine, iterumque ei porrigit cum ad parvum Altare pervenerit et sedet ad legendas preces in Missae praeparatione. Cappellanus secundus, si Electus praestare iuramentum non debet, sumit ex abaco Pontificale Romanum, sequitur Electum et genuflectit ad eius dexteram sustinens librum apertum ante illum; alias sumit Formulam iuramenti et, cum Electus genuflectit in pulvino ante scamnum, ponit Formulam super scamnum ipsum; iuramento praestito, recipit Formulam quam super abacum deponit, sumit Pontificale Romanum et se ut supra gerit. Quum Electus, post Confessionem, procedit ad suum Altare, Cappellanus secundus sumit ex abaco Canonem Pontificalem et 9 — Mürctti, De s. Functionibus - IV. J 30 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis sustinet apertum ante Electum sedentem in scamno. Absolutis ab eodem Electo precibus in Missae praeparatione, Cappellani adiuvant Electum in deponendis pluviali ac stola et in assumendis Cruce pecto­ rali, stola, tunicella, dalmatica, planeta ac manipulo, deinde Cappellanus secundus sumit ex abaco legile cum Missali et illud ponit ante Crucem, super mensam Altaris Electi. Postquam Episcopus consecrans, adiuvantibus Episcopis Assi­ stentibus, Missale apertum imposuerit super scapulas et caput Electi, Cappellanus secundus accedit ad Electum et adstans a tergo eius sustinet Missale continue usque ad traditionem annuli inclusive, deinde recedit. Dum Consecratus manus lavat, Cappellanus primus mantile ei ministrat. Lecto Offertorio, Cappellanus secundus transfert Missale cum legili Consecrati ad Altare maius et illud collocat in latere Epistolae. Cappellanus primus, sumpto a Consecrato pretioso Sanguine, por­ rigit ei Calicem pro purificatione, deinde alter transfert Missale Consecrati ad Evangelii latus. Publicata Indulgentia, Cappellanus primus sumit ex abaco mitram Consecrati et se confert ante Consecrantem, si benedicenda sit, alias eam Diacono porrigit; alter, dum Consecrans mitram im­ ponit Consecrato, sumit ex abaco chirothecas et, imposita mitra Consecrato, se confert coram Consecrante, si chirothecae benedi­ cendae, alias eas Diacono tradit. Dum Episcopus consecrans imponit manibus Consecrati chirothecas, Cappellanus primus sumit baculum pastoralem Consecrati et Diacono illuni tradit. Quum Episcopus consecratus procedit per Ecclesiam, duo Cappeliani eum praecedunt; si ad Altare redierint ante cantum Versiculi: Te ergo etc., Cappellani sistunt retro post Consecratum et primus, decantato Versiculo: Index crederis etc., accipit a Caeremoniario mitram, quam eidem porrigit post Versum: Te ergo etc. Decantata Oratione: Deus, omnium etc., Cappellanus secundus accipit a Consecrato baculum pastoralem, quem reddit antequam ille dicat: Pater. Postquam Consecratus tertio decantaverit: Ad multos annos, Cappellanus secundus recipit baculum, quem iterum ei porrigit post amplexum et ab eo rursus recipit cum Consecratus pervenerit ad parvum Altare; alter accipit a Caeremoniario mitram. Ambo Con­ secratum adiuvant in deponendis paramentis nec non in reassumendis mantelletto et Cruce pectorali ac postea Cappellanus secundus accipit Canoncm Pontificalem et apertum sustinet ante Consecratum. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 131 Articulus XII. De ceteris Ministris inferioribus in consecratione Electi in Episcopum solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2738. — I. - De Acolytho. — Acolythus se gerit ut in aliis Missis pontificalibus. Quando Consecrans uti potest mitra pretiosa Aco­ lythus sumit ex abaco mitram pretiosam et Ministro tradit: a Ministro eam accipit et deponit super abacum: absoluta Hora Tertia; cum Consecrans sedet in Faldi­ storio, in medio suppedaneo collocato; cum Consecrans incipit Confes­ sionem; quum Consecrans ad Thronum pervenerit; dum Episcopus consecrans legit Graduate vel Sequentiam; dum Consecrans tradit Missale Consecrato; postquam Consecrans sederit in Faldistorio; deinde se gerit more solito. Si Electus praestare debet iuramentum, circa finem Formulae sumit ex abaco Missale et Diacono tradit. Decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., sumit ex abaco lancem et accedit ad Consecrantem; acceptas chirothecas super abacum deponit, sumit lancem cum vasculo s. Chrismatis et Diacono defert; expleta unctione capitis Electi, accipit in lance vasculum, descendit in planum ad latus Evangelii, ibique consistit. Iterum ad dexteram Diaconi accedit intonata Antiphona: Un­ guentum in capite etc.; expleta unctione manuum Electi, defert vasculum s. Chrismatis ad abacum ex quo sumit lancem cum chirothecis Consecrantis et postquam Consecrans laverit ac absterserit manus ad eum accedit. Assumptis a Consecrante chirothecis, Acolythus defert ad abacum lancem et si baculus 132 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Consecrati benedicendus, sumit vasculum aquae benedictae ac se confert ad Diaconi dexteram; asperso annulo, Acolythus defert ad abacum vasculum aquae benedictae, dein se ad Diaconum iterum confert a quo Missale recipit et illud super abacum deponit. Publicata Indulgentia, si mitra benedicenda, sumit ex abaco vasculum aquae benedictae et ad Diaconi dexteram se confert; asper­ sis chirothecis, deponit vasculum super abacum. II. - De Ministro de gremiali. — Minister de gremiali se ut in aliis Missis pontificalibus gerit, praeterea gremiale porrigit Dia­ cono Missae cum, absoluta Hora Tertia, Consecrans sedet in Faldi­ storio in medio suppedaneo Altaris collocato et ab eo recipit, expleto examine. Minister eidem Diacono tradit gremiale lineum, decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., et illud ab eo recipit, expleta capitis unctione; iterum gremiale lineum Diacono tradit, intonata Antiphona: Unguentum in capite etc., et illud recipit postquam Consecrans laverit et absterserit manus. III. - De CerofeR/XRiis. — Ceroferarii se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus, sed, absoluta Hora Tertia, depositis candelabris super abacum, collocant Faldistorium in medio suppedaneo et, cum Con­ secrans de Altari descendit, expleto examine, amovent Faldisto­ rium, dein Ministris sacris manipulum imponunt. Decantata Epistola, iterum Faldistorium in medio suppedaneo statuunt. Reassumptis chirothecis a Consecrante, post unctionem manuum Consecrati, Ceroferarius primus sumit ex abaco baculum pastoralem Consecrati et, si benedicendus, sustinet illum ante Con­ secrantem, alias porrigit baculum Diacono a quo recipit post tra­ ditionem Consecrato; interim Ceroferarius secundus sumit annulum in lance et, si benedicendus, sustinet lancem coram Consecrante, alias Diacono annulum porrigit. Quum Episcopus consecrans de Altari descendit, ambo Faldisto­ rium amovent, quod rursus in medio suppedaneo statuunt, imper­ tita a Consecrante benedictione in fine Missae. Publicata Indulgentia, Ceroferarius primus sumit ex abaco mitram Consecrati et, si bene­ dicenda, sustinet eam ante Consecrantem, alias porrigit eam Diacono; interim alter sumit ex abaco lancem cum chirothecis et si bene­ dictae non sint, se confert ante Consecrantem, alias tradit eas Diacono. Ambo quum Episcopus consecratus, decantata a Consecrante Oratione: Deus, omnium etc., surgit de Faldistorio, statim illud amovent. Caput X. - De sol. consecratione Electi in Episcopum 133 IV. - De Thuriferario. — Thuriferarius se gerit ut in aliis Missis pontificalibus (v. n. 966, IV). V. - De Clericis inservientibus. — Hi Clerici pro paranientis se ut in aliis Missis pontificalibus gerunt; tres ex illis transfe­ runt scamna Episcoporum Assistentium et Electi, cum opus sit; scilicet Clericus primus scamnum primi Assistentis; secundus scam­ num secundi Assistentis; tertius scamnum Electi. Quum Episcopi Assistentes et Electus surgunt de oratione ante Altare maius, tres Clerici tollunt pulvinos et congruo in loco reponunt. Quum Consecrans de Throno surgit et ad Altare procedit, tres Clerici scamna collocant, ut apparet ex dispositione sub n. 2727; absoluto examine, reponunt scamna in pristino loco. Si Electus praestare debet iuramentum, lecto Mandato Apostolico, Clericus tertius collocat scamnum Electi apud infimum Altaris gradum et ante scamnum ponit pulvinum, alium pulvinum collocat in suppedaneo ante Consecrantem, circa finem lectionis Formulae. Si vero Electus praestare iuramentum non debet, collocat pulvinum in ora suppedanei, prolatis a Consecrante verbis: Haec tibi fides etc. Quum Episcopi Assistentes et Electus, lecto Graduali, vel Tractu, vel Sequentia usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum v. pariter exclusive, de Altari parvo descendunt, iterum statuuntur scamna ante Altare, ut prius, sed in linea recta. Dum Episcopus consecrans dicit: Oremus, fratres carissimi etc., tertius Clericus collocat duos pulvinos super gradus Altaris versus latus Evangelii, interim Clericus primus et secundus sumunt pulvinos quos ante Episcoporum Assistentium scamna collocant. Absolutis Litaniis, tertius Clericus collocat ante Consecrantem pulvinum, dein amovet pulvinos super gradus positos, transfert scamnum Electi ante parvum Altare, interim Clericus primus et secundus tollunt pulvinos collocatos ante scamna Episcoporum Assistentium. Quum Consecratus, post traditionem Evangeliarii, de Altari descendit, Clericus tertius tollit pulvinum de suppedaneo; Clericus secundus et primus transferunt ad parvum Altare scamna Episco­ porum Assistentium. Dum Consecratus legit Offertorium, Clericus primus sumit ex abaco intorticia eaque accendit, secundus Clericus sumit panes, tertius barilia ac postea accedunt, debitis cum genuflexionibus, ad Thronum et consistunt ante infimum gradum ad dexteram Cathe­ 134 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis drae. Quum Consecratus Thronum ascendit, Clericus primus et ipse ascendit, Consecrato intorticia tradit ac postea ascendit Cle­ ricus secundus qui porrigit panes, denique tertius qui barilia tradit. Publicata Indulgentia, Clericus tertius collocat pulvinum in sup­ pedaneo ante Consecratum, quem tollit cum Consecratus ipse surgit. Summarium Ritus Consecrationis Electi niter PERAGENDAE AB EPISCOPO in Episcopum ORDINARIO IN solem­ ECCLESIA Cathedrali. 2739. — Consecrans accedit ad Ecclesiam cum Episcopis Assi­ stentibus et cum Electo. — Consecrans aspergit etiam Episcopos, vel eis aspersorium porrigit. — Adorato SS. Sacramento, procedunt ad Altare maius. — Consecrans ad Tertiam se gerit more solito. — Episcopi Assistentes et Electus se Choralibus conformant. — Dum Ordinarius paramenta missalia sumit, Episcopi Assistentes assu­ munt amictum, Crucem pectoralem, stolam et pluviale; Electus ma­ nus lavat, dein sumit amictum, albam, cingulum, stolam et plu­ viale. — Quum Consecrans accipit mitram, Assistentes a suis Cappellanis manu accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt et ita durante Functione se gerunt ac pariter exuentes eam, cum opus sit; Electus dimittit pileolum et caput bireto operit. — Consecrans accedit ad Altare, sedet in Faldistorio, mitram pretiosam dimittit et accipit auriphrygiatam. — Assistentes cum Electo accedunt ante Altare et in scamnis sedent; innuente Caeremoniario, surgunt, de­ tecto capite. — Assistens dignior dicit: Reverendissime Pater etc. — Consecrans: Habetis mandatum? — Assistens: Habemus. — Conse­ crans: Legatur. — Notarius mandatum legit. — Si Electus iusiurandum non praestiterit, tunc praestat. — Examen. — Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respon­ det. — Expleto examine, Electus deosculatur manum dexteram Consecrantis. — Consecrator Confessionem facit ad dexteram Electi. — Dicto: Oremus, Consecrans et Electus sibi invicem reverentiam faciunt. — Consecrans prosequitur Missam, more solito, usque ad ultimum Versum Gradualis, vel Tractus etc. — Electus, medius inter Assistentes, procedit ad suum Altare. — Dum legit Psalmos in Missae praeparatione, Electus accipit caligas et sandalia. — Completa Missae praeparatione, dimittit pluviale et stolam; sumit Crucem pectoralem, stolam, tunicellam, dalmaticam, planetam et manipulum, dein Altare conscendit recitans: Aufer etc., deosculatur Altare et Missam legit usque ad locum quo Consecrans pervenerit. — Lecto, Caput X. - Summarium ritus sol. consccr. Electi 135 usque ad ultimum Versum exclusive, Graduali vel Tractu etc Consecrator procedit ad Altare; Electus cum Assistentibus se con­ fert ante Altare. — Consecrans mutat mitram et postquam dixerit: Episcopum oportet etc., surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Litaniae Sanctorum. — Electus procumbit ad sinistram Consecrantis. — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Consecrans surgit, ad Electum se convertit. — Postquam Conse­ crans tertio dixerit: Ut hunc praesentem etc., baculum dimittit, iterumque genuflectit. — Completis Litaniis, Consecrans, adiuvantibus Assistentibus, Missale imponit super cervicem et scapulas Electi. — Consecrans et Assistentes utrasque manus capiti Electi imponunt dicentes: Accipe etc. — Consecrator, absque mitra canit: Propitiare etc. — Praefatio. — Veni, Creator etc. — Caeremoniarius caput Electi ligat. — Unctio capitis Electi. — Consecrans prosequitur Praefationem. — Cum mitra intonat Antiphonam: Unguentum etc. — Caeremoniarius imponit ad Electi collum mappulam. — Conse­ crator inungit manus Electi. — Lotio manuum Consecrantis. — Benedictio baculi (si non benedictus). — Traditio baculi. — Bene­ dictio annuli (si non benedictus). — Consecrans annulum immittit in digitum Consecrati. — Consecrans sumit cum Episcopis Assistentibus de Consecrati scapulis Missale eique illud tradit. — Consecrator et sin­ guli Episcopi Assistentes accipiunt Consecratum ad osculum pacis, singuli dicentes: Pax tibi; Consecratus respondet: Et cum spiritu tuo, dein procedit ad suum scabellum. — Consecrator manus lavat, dein reassumit chirothecas et annulum ac postea ad Thronum revertitur. — Abstergitur caput Consecrati qui postea manus lavat. — Missam uterque prosequitur, more solito, sed Consecratus textum Evangelii non deosculatur, nec dicit: Per evangelica etc. — Lecto Offertorio, oblationes. — Etiam Consecratus accedit ad Altare maius, sed se recipit ad latus posterius in cornu Epistolae, ante Missale. — Con­ secrator, elata voce, recitat omnia secreta simul cum Consecrato. — Consecratus non recitat preces in benedictione incensi nec pro Altaris thurificatione. — Diaconus thurificat Consecratum immediate post Consecrantem, dein Episcopos Assistentes, ac postea Presby­ terum Assistentem ceterosque de more. — Hanc igitur etc., propria. — Consecrans pacem donat Consecrato, dein Presbytero Assistenti. — Consecratus dat pacem Episcopis Assistentibus. — Consecrator se communicat cum dimidia Hostia. — Pretioso Sanguine sumpto, ponit super Patenam alteram partem Hostiae; communicat, nihil dicens, Consecratum stantem, deinde tradit ei Calicem. — Conse­ cratus, nihil dicens, nec ullum Crucis signum efficiens, sumit pre­ 136 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis tiosum Sanguinem, ac postea ex alio Calice purificationem sumit. — Post Orationem: Corpus tuum, Domine etc., Consecratus cum Assistentibus se confert ad alterum posterius Altaris latus. — Con­ secratus et Assistentes ad benedictionem consistunt profunde in­ clinati. — Consecrator, benedictione impertita, sedet in Faldistorio. — Publicata Indulgentia, Consecratus se confert ante infimum Altaris gradum. — Benedictio mitrae (si non benedicta). — Assistentes cum mitra accedunt ad latera Consecrantis. — Impositio mitrae Consecrato; Consecrator recitat cum Assistentibus: Imponimus etc. — Benedictio chirothecarum (si non benedictae). — Consecrans im­ ponit cliirothecas Consecrato, adjuvantibus Episcopis Assistentibus. — Intlironizatio. — Te Deum etc. — Consecratus cum Assistentibus procedit benedicens per Ecclesiam. — Consecrans, absque mitra intonat Antiphonam: Firmetur etc. — Repetita Antiphona, Con­ secrator canit Versiculos et Orationem: Deus, omnium etc. — Con­ secratus impertit benedictionem. — Ad multos annos. — Consecrans primo, Episcopi Assistentes dein, accipiunt Consecratum ad osculum pacis. — Consecrator, si s. Pallio usus est, illud dimittit et se gerit more solito, ut in aliis Missis pontificalibus. — Consecratus procedit ad suum Altare, ibique legit ultimum Evangelium; quo recitato, accedit ad suum scamnum, paramenta dimittit et recitat preces in gratiarum actione post Missam. — Consecrator ab Ecclesia, modo quo advenerat, discedit. CAPUT XI. DE CONSECRATIONE ELECTI IN EPISCOPUM PRIVATIM PERAGENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit color Officii, sed paramenta Electi erunt albi coloris). 2740. — I. - In Sacristia maiori super aliquam mensam dispo­ nuntur superpellicea et bireta pro Clero; vasculum aquae bene­ dictae cum aspersorio. II. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii instruitur et super eius gradus sternitur tapetum; sternitur quoque amplum tapetum per totum Presbyterii pavimentum. Caput XL - De privata consecr. Electi in Episcopum 137 Super Altare ponuntur septeni candelabra et ante altius collo­ catur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur paramenta Consecrantis, sci­ licet: planeta, dalmatica, tunicella, pluviale, stola, cingulum, alba, amictus, chirothecae in lance, mitra pretiosa in cornu Evangelii; auriplirygiata in cornu Epistolae; si color paramentorum erit violaceus tunc collocatur mitra auriplirygiata in cornu Evangelii tantum, exceptis Dominica Tertia Adventus et Quarta Quadragesimae, in quibus adhibetur etiam mitra pretiosa; paramenta teguntur velo eiusdem coloris paramentorum. Si Episcopus consecrans uti potest s. Pallio, tunc ponitur in lance s. Pallium cum tribus spinulis, velo coloris paramentorum coopertum. III. - Apud Altare in cornu Evangelii. — Collocatur baculus pastoralis. IV. - Super infimum Altaris gradum collocantur quatuor pulvini. Si Consecrans sit Cardinalis, super infimum gradum, in medio, collocatur unus pulvinus; in plano Presbyterii collocantur ceteri pulvini, scilicet duo versus Evangelii latus, tertius versus Epi­ stolae latus. V. - In latere Epistolae ante infimum Altaris gradum statuitur Faldistorium (v. n. 674, V). VI. - E regione throni erigitur parvum Altare cum suppe­ daneo contecto tapeto; Altare instruitur pallio coloris Officii et super illud collocantur quatuor candelabra, quorum in medio ponitur Crux; inter candelabra collocari possunt vascula cum floribus. Super Altaris mensam disponuntur paramenta albi coloris pro Electo, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, Crux pectoralis, pluviale, stola, cingulum, alba, amictus; in latere Epistolae collocatur Missale cum legili. VII. - Ante parvum Altare statuuntur tria scabella nuda. VIII. - Super consuetum abacum collocantur: Calix pro Missae celebratione cum suis ornamentis, quibus aliud purificatorium addi­ tur; cochlear parvum cum altera Patena; ampullae vini et aquae in pelvicula; phiala vino plena ad infundendum vinum in ampullam, si opus sit; campanula; vasculum s. Chrismatis in lance; medulla panis et mali medici in lance; caligae cum sandaliis in lance; lanx pro Cruce pectorali; Missale cum legili; Evangeliarium cum manipulo Consecrantis; Pontificale Romanum; Canon Pontificalis; scotula cum 138 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis candela; duae vimpae pro Ministris mitrae et baculi; formula In­ dulgentiae. IX. - In altero abaco prope Altare Electi collocantur: mitra auriphrygiata; chirothecae albi coloris; caligae cum sandaliis albi coloris, annulus gemmatus in lance; duae vittae ex tela; mantile; urceus cum pelvi et manutergium in lance; medulla panis et mali me­ dici in lance; Calix cum vino ac purificatorio: Canon Pontificalis; plu­ vialia cum stolis coloris Officii, amictus et mitrae simplices pro duobus Episcopis Assistentibus; duo doliola vini plena,, alterum auro pictum, alterum argento cum stemmatibus Consecrantis et Electi; duo panes, alter deauratus, alter argentatus, pariter uterque cum stemmate Consecrantis et Electi; si Ordinarius sit Cardinalis, do­ liolis et panibus apponitur tantum stemma Consecrantis; duo intorticia. X. - Apud abacum prope Altare Electi collocatur ba­ culus pastoralis Electi. XI. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro Episcopo Ordinario, pro Episcopis Assi­ stentibus et Electo. Si Ordinarius Cardinalis sit, paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro eodem; ad genuflexorii sinistram, sed non in eadem linea, collocantur duo pulvini; tertius pulvinus ponitur ad dexteram eiusdem genuflexorii, sed non in eadem linea. Super Altare ardebunt sex cerei. Articulus II. De Episcopo Ordinario, de duobus Episcopis Assistentibus deque Electo in Episcopum, in consecratione episcopali privatim peragenda in Ecclesia Cathedrali. 2741. — De Episcopo consecrante. — Statuta hora, Episcopus Ordinarius, mozzetta super rocchettum indutus, accedit ad Ecclesiam Cathedralem una cum Episcopis Assistentibus et Electo ac se gerit ut sub n. 2689, sed cum ad Altare maius pervenerit, genuflectit in pulvino super infimum Altaris gradum collocato, dein accedit ad Faldistorium, recitat Psalmos ac preces in Missae praeparatione, dum accipit caligas et sandalia. Repetita Antiphona: Ne remini­ scaris etc., biretum sibi ipse exuit, surgit, convertit se ad Altare et stans recitat preces ac Orationes; quibus absolutis, sedet, recitat preces ad paramenta; dimissis Cruce pectorali et mozzetta, caput r : •.•tKJisrStS'i ■ Caput XI. - Üe privata consccr. Electi in Episcopum 139 bireto tegit, manus lavat ac paramenta pontificalia sumit. Accepto baculo, procedit ad Altare ante cuius infimum gradum Cruci reve­ rentiam peragit et se gerit ut sub n. 2690, sed dicta Oratione: Oramus te, Domine etc., sedet in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, accipit mitram et gremiale. 2742. — Quum Electus, sumptis paramentis missalibus, surgit ct ad Altare suum se convertit, surgit et ipse Consecrans, ad Missale se confert et simul cum Electo legit Introitum et reliqua usque ad ul­ timum Versiculum Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum v. pariter exclu­ sive, ac postea ad Faldistorium accedit et se gerit ut sub n. 2691, sed, si Functio peragitur privatissime, Consecrans ipse una cum Episcopis Assistentibus recitat Litanias, adstantibus respondenti­ bus, recitat etiam Praefationem et reliqua quae in Pontificali Romano in musicis notis signantur. Consecrans, recepto annulo et mitra dimissa, postquam conse­ crationem Electi peregerit, accedit ad Missale, Missam prosequitur, se gerens ut in privata, una cum Consecrato. 2743. — Lecto Offertorio, Consecrans sedet in Faldistorio et mitram accipit. Post oblationes, deponit annulum ac chirothecas et lavat manus; quibus abstersis, annulum reassumit, mitram dimittit, surgit; accepta Patena cum Hostia, recitat, elata voce, totam Missam cum Consecrato et se gerit ut sub n. 2695 et seqq., sed Altare non incensatur. Ad manuum lotionem utitur mitra; post Orationem: Domine lesu Christe etc., donat pacem Consecrato. 2744. — De duobus Episcopis Assistentibus. — Duo Episcopi Assistentes se gerunt ut in Articulo III praecedentis Capitis, sed paramenta assumunt postquam Electus legerit Psalmos et preces in Missae praeparatione, ante examen. Assumptis ab Electo paramentis Missae, surgunt, cum eo suppe­ daneum ascendunt, et ei assistunt dum Missam prosequitur usque ad ultimum Versiculum Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum pariter exclusive. Si Functio privatissime peragatur, una cum Consecrante recitant Litanias, adstantibus respondentibus. 2745. — De Electo in Episcopum. — Electus se gerit ut in Art. IV Capitis praecedentis, sed cum pervenerit ad scabellum suum, ante parvum Altare, sedet, legit Psalmos et preces in Missae praepa­ ratione, dum per suum Cubicularium, dimissis calceis usualibus, acci- I 140 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis pit caligas ct sandalia albi coloris. Repetita Antiphona: Ne remini­ scaris etc., caput detegit, surgit; stans in eodem loco recitat: Kyrie, eleison etc., cum precibus et Orationibus; quibus absolutis, dimittit mantellettum; sedens, tecto capite, lavat manus, deinde adjuvan­ tibus Cappellanis suis, accipit amictum, albam, cingulum, stolam, et pluviale. Quum Episcopus consecrans accipit mitram, ipse dimittit pileolum, bireto caput tegit et se gerit ut sub n. 2712 ct 2713. Responso: Arnen, post: Indulgentiam etc., Electus redit ad suum Altare, sedet in scamno; dimissis pluviali ac stola, sumit Crucem pectoralem, stolam, tunicellam, dalmaticam, planctam et manipu­ lum; postea surgit, convertit se ad suum Altare ac dicens Orationem: Aufer a nobis etc., suppedaneum conscendit, Altare deosculatur in medio; una cum Consecrante, intelligibili voce, legit Introitum et reliqua usque ad ultimum Versum exclusive Gradual is, vel Tractus, vel Sequentiae, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum v. pariter exclusive, dein de Altari descendit, reverentiam Cruci peragit, caput tegit, cum Assistentibus ad Altare procedit et se gerit ut sub n. 2714 et 2715. Postquam Consecrans laverit et absterserit manus ac annulum reassumpserit, Consecratus ascendit Altare, legit ultimum Versum Gradualis, vel Tractus, etc., et recitat: Munda cor meum etc., atque post Evangelium deosculatur Missale, dicens: Per evangelica etc. Lecto Offertorio, Consecratus accedit ante infimum Altaris gra­ dum, reverentiam Cruci et Consecranti simul facit, ascendit pro oblationibus ac postea descendit, Cruci et Consecranti reverentiam iterat ac medius inter Episcopos Assistentes, se confert ad postre­ mum latus Epistolae in gradum superiorem, infra suppedaneum, et se gerit ut sub n. 2717 et seqq. Articulus III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario in consecratione Electi in Episcopum privatim peragenda in Ecclesia Cathedrali. 2746. — Statuta hora, duo Canonici, superpelliceo supra rocchettum induti, cum ceteris Assistentibus procedunt ad Ecclesiae ianuanv, dignior porrigit Episcopo Ordinario aspersorium; quo re­ cepto, ambo sequuntur Electum et Episcopos Assistentes ad Altare SS. Sacramenti, ac postea procedunt ad Altare maius et genufle­ ctunt in plano a tergo Episcopi Ordinarii. Surgentibus Episcopis, et ipsi surgunt ac cum Ordinario ad Faldistorium pergunt eique re­ Caput XI. - De privata consecr. Electi in Episcopum 141 spondent, scilicet alternatim recitant cum eo Psalmos et Versiculos in Missae praeparatione. Quum Consecrans, repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., surgit, Assistens primus accipit biretum et ambo se gerunt ut no­ tavimus sub n. 2663-2666. Accepto a Consecrante baculo pastorali, Assistentes procedunt cum eo ante infimum Altaris gradum, Cruci reverentiam faciunt, sup­ pedaneum conscendunt, Assistens secundus se confert ad sini­ stram Consecrantis, sedentis in Faldistorio, eique mitram aufert, si pretiosa utatur; Assistens primus se recipit ad Consecrantis dex­ teram eique mitram auriphrygiatam imponit, si mitram pretiosam dimiserit, et extendit super eius genua gremiale. Postquam Electus, expleto examine, manum Consecrantis deo­ sculatus fuerit, Assistens secundus tollit gremiale ac postea uterque cum Consecrante descendit in planum, ubi, Cruci reverentia facta, Assistens secundus aufert mitram Consecranti, deinde ambo se conferunt a tergo eiusdem Consecrantis ibique genua submittunt (D. 3804 ad 1). Dicto a Consecrante: Indulgentiam etc., secundus Assistens surgit, accipit a Caeremoniario manipulum et illum imponit brachio sinistro eiusdem Consecrantis ac postea iterum suo in loco genuflectit (v. n. 1077, III). Postquam Consecrans dixerit: Oremus, Assistentes surgunt et ad latera eiusdem accedunt ac cum eo Altare ascendunt: postquam Consecrans Altare deosculatus fuerit, secundus Assistens praesentat eidem Missale deosculandum, deinde ambo, cum eodem Consecrante, se ad populum convertunt et sistunt ad eius latera sedentis in Faldistorio; Assistens primus imponit mitram auriphrygiatam et super eius genua extendit gremiale. Assumptis ab Electo paramentis missalibus, Assistens secundus aufert Consecranti gremiale et mitram; ambo cum eo accedunt ad Missale, in latere Epistolae, eique indicant quod legendum. Collecta pro Electo dicenda est sub unica conclusione cum Oratione Missae. Postquam Consecrans legerit Graduale, vel Tractum, vel Sequential!! usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Penteco­ sten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, ambo accedunt cum eodem Consecrante ad Faldistorium, in medio suppedaneo collocatum, et Assistens primus eidem mitram imponit. Quum Consecrans, recitata invitatione ad orationem: Oremus, fratres carissimi etc., genuflectit in Faldistorio, primus Assistens transit ad dexteram, alter ad sini­ stram ipsius Consecrantis. 142 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis Decantato a Choro, vel recitato a Consecrante et ab Episcopis Assistentibus Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Assistentes surgunt et primus sistit ad dexteram, alter ad sinistram eiusdem Consecrantis. Dimisso a Consecrante baculo, Assistentes iterum ge­ nuflectunt, ut prius. Quum Episcopi Assistentes accedunt ad latera Consecrantis, duo Canonici Assistentes aliquantulum recedunt, dein primus porri­ git Consecranti Missale. Postquam Consecrans et Episcopi Assistentes dixerint: Accipe Spiritum Sanctum, Canonici Assistentes redeunt ad Consecrantis latera et secundus aufert ei mitram. Prolatis a Consecrante verbis: unguentum rore sanctifica, Assistentes, una cum Episcopo conse­ crante, se convertunt ad Altare, primus transit ad Consecrantis dexteram, dum alter ad sinistram eiusdem Consecrantis se confert, ibique genuflectunt; postquam decantata, vel recitata fuerit prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., surgunt, loca permutant; primus Consecranti sedenti mitram imponit, dein aufert annulum et chirothecam dexteram, dum alter sinistram exuit, ac postea primus annulum reponit, dein, altero adiuvante, extendit super genua Conse­ crantis gremiale lineum; uterque firmat illum teniis ad nodos Faldistorii; peracta capitis Electi unctione, primus, adiuvante altero, gremiale tollit. Expleto Hymno, secundus Assistens Consecranti mitram aufert, quam ei iterum imponit absoluta Praefatione. Intonata Antiphona: Unguentum in capite etc., Assistentes rursum extendunt super genua Consecrantis gremiale lineum, quod, ut prius, firmant; Antiphona repetita, secundus Assistens, si ba­ culus non sit benedictus, aufert Consecranti mitram; dignior post Orationem: Sustentator etc., cum osculis porrigit aspersorium; quo recepto, mitram Consecranti imponit, dein baculum pastoralem Consecrati eidem Consecranti porrigit. Recepto baculo, Assistens secundus, si annulus benedictus non sit, Consecranti aufert mitram; dignior post Orationem: Creator etc., aspersorium eidem porrigit; quo recepto, mitram Consecranti im­ ponit ac porrigit annulum. Quum Episcopi Assistentes ascendunt ad Consecrantis latera, Canonici Assistentes aliquantulum recedunt. Postquam Episcopus consecrans Missale Consecrato tradiderit, Assi­ stens primus illud recipit et Clerico tradit. Postquam Episcopi Assistentes Consecratum ad osculum pacis receperint, Canonici Assistentes ad Consecrantis latera redeunt. Lotis et abstersis manibus a Consecrante, post traditionem Evangeliarii Consecrato, Assistens primus imponit chirothecam dexteram, dum alter sini- 1 Mli Caput XL - De privata consecr. Electi in Episcopum 143 *4 III 1 strain imponit, ac postea prior annulum reponit, dein ambo gre­ miale tollunt; Assistens secundus aufert Consecranti mitram postquam Consecratus laverit et absterserit manus, dein ambo cum Consecrante accedunt ad Missale et se gerunt ut in assistentia Missae privatae. Lecto a Consecrante Offertorio, Assistens primus mitram eidem Consecranti in Faldistorio sedenti imponit. Ambo sistunt ad eius latera, dum Consecratus oblationes offert, quas Assistens primus ab eodem Consecrante recipit et Clericis tradit, dein tollit Consecranti annulum et dexteram chirothecam, dum alter sinistram aufert, ac postea ministrat mantile et annulum in digito reponit. Abstersis a Consecrante manibus, Assistens secundus mitram aufert; ambo ad Altare se convertunt cum eodem Consecrante eique assistunt ut in Missa privata, sed ante manuum lotionem Assistens primus mitram Consecranti imponit, quam alter aufert antequam Consecrans dicat: Gloria Patri etc. Recitata a Consecrante Oratione: Domine lesu Christe etc., Assistens primus se aliquantulum retrahit et locum dat Consecrato ut ille pacem a Consecrante accipiat. Sumpto a Consecrante pretioso Sanguine, Assistens primus re­ cedit aliquantulum ut Consecratus accedere possit ad dexteram Consecrantis; sumpto pretioso Sanguine a Consecrato, Assistens ad dexteram Consecrantis iterum accedit. Postquam Episcopus consecrans sumpserit digitorum ablutionem, Assistens primus imponit ei mitram quam alter aufert, abstersis a Consecrante manibus, dein ambo se gerunt ut in assistentia Missae privatae, sed ad benedictionem, si Consecrans Cruce non utatur, Assistens primus imponit ei mitram, alias, benedictione donata, ac postea indulgentiam publicat. indulgentia publicata, si mitra Consecrati benedicta non sit, Assi­ stens secundus mitram Consecranti aufert et, completa Oratione: Domine Deus etc., prior aspersorium porrigit; quo recepto, mitram eidem imponit ac postea mitram Consecrati porrigit, dein ambo locum cedunt Episcopis Assistentibus. Mitra Consecrato imposita, ambo ad Consecrantis latera accedunt, si chirothecae benedictae non sint, quo in casu Assistens secundus mitram Consecranti aufert et, absoluta Oratione: Omnipotens Creator etc., Assistens primus aspersorium porrigit; quo recepto, mitram ei imponit; uterque cedit locum Epi­ scopis Assistentibus, dein Assistens primus tradit Consecranti chirothecam dexteram; qua Consecrato imposita, chirothecam sini­ stram ac postea annulum porrigit. Surgente Episcopo consecrante de Faldistorio, Assistens secundus 144 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis se confert in latus Evangelii ad sinistram Assistentis primi, qui in­ terim baculum pastoralem Consecrati porrigit Consecranti. Quum Consecrans in latus Evangelii se recipit, Assistens secundus mitram ei aufert, ac postea ambo consistunt a tergo eiusdem Conse­ crantis. Benedictione a Consecrato impertita, Assistens primus mitram Consecranti imponit. Post amplexum, si Consecrans uti potest s. Pallio, Assistens secundus aufert ei mitram, dein primus tollit Pallium, quod super Altare deponit. Si Evangelium S. loannis dicendum sit, Assistens primus, postquam Consecrans Altare signa­ verit, imponit ei mitram, alias post Evangelii lectionem, et ambo cum Consecrante procedunt ad Faldistorium. Quum Episcopus consecrans baculum Ministro tradiderit, Assi­ stens secundus mitram ei aufert et primus tollit manipulum, quem osculandum porrigit, ac postea, secundo Assistente adiuvante, Con­ secrantem exuit sacris paramentis. Rcassumpta ab Episcopo consecrante Cruce pectorali, Assistens primus tradit ei biretum, dein ambo, eidem Consecranti respondent, scilicet altcrnatim Canticum cum Psalmo et Versiculis in gratiarum actione post Missam recitant. Precibus absolutis, cum Consecrante ante Altare se conferunt et genuflectunt a tergo eiusdem, in plano. Brevi oratione facta, se gerunt ut in recessu Episcopi Ordinarii ab Ecclesia (v. n. 533). Articulus IV. De Caeremoniariis deque Ministris inferioribus in consecratione Electi in Episcopum privatim peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2747. — De Caeremoniario primo. — Caeremoniarius primus se gerit ut in Missa privata celebranda ab Episcopo Ordinario et ut in Consecratione Electi in Episcopum, advertat tamen ut Episcopus consecrans: I. - Legat Psalmos et Preces in Missae praeparatione ad Faldistorium, in cornu Epistolae, ibique paramenta sumat; II. - Recitata Oratione: Oramus te, Domine etc., sedeat in Fal­ distorio donec Electus, sumptis paramentis missalibus, parvum Altare ascendat; III. - Lecto Offertorio, oblationes accipiat in Faldistorio in medio suppedaneo. Un rite et expedite Ritus persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2757. Caput XI. - De privata consecr. Electi in Episcopum 2748. — De Caeremoniario Electi. — Caeremoniarius Electi se gerit ut in Articulo VIII Capitis praecedentis, sed advertat ut Electus: I. - Legat Psalmos et preces in Missae praeparatione quum, facta brevi oratione ad Altare maius, ad suum scabellum perve­ nerit. II. - Legat Introitum et reliquas partes Missae, una cum Episcopo consecrante. III. - Pro oblationibus accedat ad Consecrantem sedentem in Faldistorio collocato in medio suppedaneo. Ut rite et expedite Ritus persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2757. 2749. — De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri accedunt ad Consecrantem pro Missae praeparatione cum Consecrans ipse ad Faldistorium pervenerit; cum vero Consecrans ad Altare se vertit, Ministri post Faldistorium se conferunt cum tergo ad Altare verso. In reliquis se gerunt ut in assistentia Missae privatae (v. Cap. XVI Art. IV Partis III) et in Consecratione Electi in Episcopum (v. Art. IX praec. Cap.), sed Minister candelae eam sumit ex Altari et super Altare deponit. 2750. — De Ministro mitrae. — Minister mitrae semper porrigit mitram primo Assistenti et a secundo recipit; se gerit ut sub n. 2736,1 quod ad Consecrationem Electi in Episcopum pertinet; quod vero ad Missam tradit mitram: I. - Antequam Consecrans lavet manus post Orationem: Veni, sanctificator etc. II. - Sumpta digitorum ablutione. III. - Ad benedictionem in fine Missae, nisi Consecrans uti Cruce possit. 2751. — De Ministro baculi. — Minister Consecranti baculum porrigit: I. - Postquam annulum acceperit; ab eodem recipit postquam sederit in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, ante examen. II. - Expleto examine, et recipit postquam Consecrans de Altari descenderit ante Missae initium. III. - Recitato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc.; ab eo recipit postquam tertio dixerit: Ut hunc praesentem etc. IV. - Ad benedictionem in fine Missae; ab eo recipit, publicata Indulgentia. 10 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 146 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis V. - Postquam Consecrans Altare signaverit, si Evangelium S. loannis legendum, alias post Evangelii lectionem, et ab eo recipit cum ad Faldistorium pervenerit. 2752. — De Cappellanis inservientibus Episcopis Assistenti­ bus.— Hi Cappellani se gerunt ut in Articulo XI praecedentis Capitis, sed adiuvant Episcopos in deponendis Cruce ac mantelletto nec non in assumendis amictu, Cruce pectorali, stola ac pluviali post­ quam Electus legerit Psalmos et preces in Missae praeparatione, ante initium sacrae Functionis. Si haec Functio privatissime persolvatur, Cappellani de libro sustinent Pontificale Romanum coram Episcopis Assistentibus ad recitationem Litaniarum. 2753. —De Cappellanis inservientibus Electo.—Hi Cappellani se gerunt ut in Articulo XI praecedentis Capitis, sed cum Electus, facta brevi oratione ante Altare maius, pervenerit ad scamnum ante suum Altare, Cappellanus secundus sumit ex abaco Canonem Ponti­ ficalem et sustinet ante illum in scamno sedentem. 2754. — De Acolytho. — Acolythus se gerit ut in Articulo XII praecedentis Capitis, sed quando Episcopus consecrans uti potest mitra pretiosa, tradit Ministro mitram auriphrygiatam cum Conse­ crans sedet in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, in Fun­ ctionis initio et ab eodem Ministro recipit mitram pretiosam, quam iterum tradit, lecto a Consecrante Offertorio, et recipit auriphrygiatam. 2755. — De Ministro de gremiali. — Minister de gremiali porrigit gremiale primo Assistenti cum Consecrans sedet in Faldi­ storio, in medio suppedaneo collocato, in Functionis initio et ab eo recipit expleto examine. Eidem primo Assistenti gremiale lineum porrigit, decantata vel recitata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., et illud recipit, expleta capitis unctione; iterum gremiale lineum tradit, intonata Antiphona: Unguentum in capite etc., et illud recipit postquam Consecrans laverit atque absterserit manus. 2756. — De Clericis inservientibus. — Lectis ab Episcopo consecrante precibus in Missae praeparatione, dum Caeremoniarius suppedaneum ascendit, Clerici octo se ante infimum Altaris gradum conferunt et se gerunt ut sub n. 635 notavimus, sed Clericus primus defert amictum, secundus albam, tertius cingulum, quartus stolam, quintus tunicellam, sextus dalmaticam, septimus chirothecas, octa­ vus planetam. Tres Clerici ex eis transferunt etiam scamna pro Episcopis Assistentibus et Electo, ut notavimus sub n. 2738, V. Caput XI. - Summ. de privata consecr. Electi in Episcopum 147 Duo ex eis transferunt Faldistorium cum opus sit, scilicet: Quum Episcopus consecrans, accepto baculo, surgit, collocant Faldistorium in medio suppedaneo et cum Consecrans ipse de Altari descendit, absoluto examine, illud amovent. Iterum Faldistorium in medio suppedaneo collocant, dum Consecrans Epistolam legit; illud amovent quando Consecrans surgit, lotis et abstersis manibus ab Episcopo consecrato. Lecto a Consecrante Offertorio, in medio suppedaneo Faldistorium statuunt et illud amovent, quando Consecrans surgit. Impertita a Consecrante benedictione in fine Missae, rursus in medio suppedaneo Faldistorium collocant et illud amovent postquam Consecrans cantaverit Orationem: Deus, omnium etc. Summarium Ritus Consecrationis Electi VATIM PERAGENDAE AB EPISCOPO in Episcopum ORDINARIO IN pri- ECCLESIA Cathedrali. 2757. — Consecrans accedit ad Ecclesiam cum Episcopis Assi­ stentibus et Electo. — Consecrans aspergit etiam Episcopos, vel eis aspersorium porrigit. — Adorato SS. Sacramento, procedunt ad Altare maius. — Consecrans legit Psalmos in Missae praeparatione ad Faldistorium; Electus ad scabellum et ambo accipiunt caligas et sandalia. — Precibus absolutis, uterque manus lavat. — Conse­ crator sumit paramenta pontificalia missalia; Electus sumit ami­ ctum, albam, cingulum, stolam et pluviale. — Episcopi Assistentes assumunt amictum, Crucem pectoralem, stolam et pluviale. — Cum Consecrans accipit mitram, Assistentes a suis Cappellanis manu accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt et ita durante Functione se gerunt, ac pariter exuentes eam, cum opus sit; Electus dimittit pileolum et caput bireto operit. — Consecrans accedit ad Altare, sedet in Faldistorio, mitram pretiosam dimittit et auriphrygiatam accipit. — Episcopi Assistentes et Electus accedunt ante Altare et in scamnis sedent; innuente Caeremoniario, surgunt, detecto capite. — Assistens dignior dicit: Reverendissime Pater etc. — Consecrans: Ha­ betis etc. — Assistens: Habemus. — Consecrans: Legatur. — Notarius mandatum legit. — Si Electus iusiurandum non praestiterit, tunc praestat. — Examen. — Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respondet. — Expleto examine, Electus deosculatur dexteram Consecrantis. — Consecrator Confessionem facit ad dexteram Electi. — Dicto: Oremus, Consecrans et Electus sibi invicem reverentiam faciunt. — Consecrans, recitata Oratione: Oramus te, Domine etc., sedet in Faldistorio. — Electus cum ad suum 148 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Altare redit, dimittit pluviale ac stolam et sumit Crucem pectoralem, stolam, tunicellam, dalmaticam etc.; dein suppedaneum conscendit dicens: Aufer etc., deosculatur Altare et ad Missale se confert. — Consecrans surgit et pariter ad Missale se confert. — Uterque legit Introitum et reliqua usque ad ultimum Versum exclusive Gradualis, vel Tractus etc. — Consecrans accedit ad Faldistorium, sedet, mi­ tram accipit. — Electus, medius inter Episcopos Assistentes, se ante Altare confert. — Consecrator postquam dixerit: Episcopum opor­ tet etc., surgit cum mitra et dicit: Oremus, fratres carissimi etc. — Litaniae Sanctorum (si Functio privatissime peragitur, Consecrans ipse una cum Episcopis Assistentibus recitat Litanias, Adstantibus respondentibus). — Electus procumbit ad sinistram Celebrantis. — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Consecrator surgit, ad Electum se convertit. — Postquam Consecrans tertio dixerit: Ut hunc praesentem etc., baculum dimittit, iterumque genuflectit. — Completis Litaniis, Consecrans, adiuvantibus Episcopis Assistentibus, Missale imponit super cervicem et scapulas Electi. — Consecrans et Episcopi Assistentes utrasque manus capiti Electi im­ ponunt dicentes: Accipe etc. — Consecrator, absque mitra dicit: Pro­ pitiare etc. — Praefatio (si Functio privatissime peragitur, recitatur). —Veni, Creator etc. (pariter si Functio privatissime peragitur, recitatur). — Caeremoniarius caput ligat Electi. — Unctio capitis Electi. — Consecrans prosequitur Praefationem. — Cum mitra incipit (sine cantu si Functio privatissime peragitur) Antiphonam: Unguentum etc. — Caeremoniarius imponit ad Electi collum mappulam. — Consecrator inungit Electi manus. — Lotio manuum Consecrantis. — Benedictio baculi (si benedictus non sit).—Traditio baculi. — Benedictio annuli (si benedictus non sit). — Consecrator annulum inserit in digitum Con­ secrati.—Consecrans sumit una cum Episcopis Assistentibus de Con­ secrati scapulis Missale eique illud tradit. — Consecrator et singuli Episcopi Assistentes accipiunt Consecratum ad osculum pacis, singuli dicentes: Pax tibi', Consecratus respondet: Et cum spiritu tuo, ac postea procedit ad scabellum suum. — Con­ secrator manus lavat, dein reassumit chirothecas et annulum. — Ab­ stergitur caput Consecrati, qui postea manus lavat. — Missam uter­ que prosequitur more solito; etiam Consecratus deosculatur textum Evangelii dicens: Per evangelica etc. — Lecto Offertorio, Consecrator sedet in Faldistorio. — Oblationes. — Quando Consecrans de Fal­ distorio surgit, Consecratus accedit ad Altare maius, sed se recipit ad latus posterius in cornu Epistolae, ante Missale. — Consecrator, elata voce, recitat omnia secreta simul cum Consecrato.—Ad lotionem Caput XII. - Dc sol. consccr. Electi in Episcopum 149 manuum, Consecrator accipit mitram pretiosam. — Hanc igitur etc., propria. — Consecrans dat pacem Consecrato, qui eam donat Epi­ scopis Assistentibus. — Consecrator se communicat cum dimidia Hostia. — Pretioso Sanguine sumpto, ponit super Patenam alteram partem Hostiae; communicat, nihil dicens, Consecratum stantem, deinde tradit ei Calicem. — Consecratus nihil dicens, nec ullum si­ gnum Crucis efficiens, sumit pretiosum Sanguinem, ac postea ex alio Calice purificationem sumit. — Post Orationem: Corpus tuum, Do­ mine etc., Consecratus cum Episcopis Assistentibus se confert ad alterum posterius Altaris latus. — Consecratus et Episcopi Assisten­ tes ad benedictionem consistunt profunde inclinati. — Consecrator, benedictione impertita, sedet in Faldistorio.— Publicata Indulgentia, Consecratus se confert ante infimum Altaris gradum. — Benedictio mitrae (si benedicta non sit). — Assistentes cum mitra ascendunt ad latera Consecrantis. — Impositio mitrae Consecrato, Consecrator recitans cum Episcopis Assistentibus: Imponimus etc. — Benedictio chirothecarum (si benedictae non sint). — Consecrans imponit chi­ rothecas Consecrato, adiuvantibus Episcopis Assistentibus. — Inthronizatio.— TeDeumetc.— Consecratus cum Episcopis Assistentibus procedit per Ecclesiam benedicens. — Consecrator incipit (sine cantu si Functio privatissime peragitur) absque mitra, Antiphonam: Fir­ metur etc. — Repetita Antiphona, Consecrator canit vel recitat Ver­ siculos et Orationem: Deus, omnium etc. — Consecratus impertit benedictionem. — Ad multos annos. — Consecrans primo, dein Episcopi Assistentes accipiunt Consecratum ad osculum pacis. — Consecrator, si s. Pallio usus est, illud dimittit et se gerit more solito ut in aliis Missis pontificalibus. — Consecratus procedit ad suum Altare, ibique legit ultimum Evangelium; quo recitato, accedit ad suum scamnum, paramenta dimittit et recitat preces in gratiarum actione post Missam. — Consecrator ab Ecclesia, modo quo adve­ nerat, discedit. CAPUT XII. DE CONSECRATIONE ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA A METROPOLITA IN ECCLESIA CATHEDRALI EIUSDEM ELECTI 2758. — Omnia praeparantur et sacra Functio peragitur ut in Capite X, sed animadverte sequentes variationes: I. - Non collocatur septimum candelabrum; super Altaris mensam ponitur s. Pallium in lance. 150 ! · Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis II. - In plano Throni, albi coloris exornati, non collocantur scabella. III. - Thronus pro Metropolita, exornatus coloris Officii, eri­ gitur e regione Sedis Episcopi Ordinarii. IV. - Ad Altare SS. Sacramenti praeparatur, si possibile, genuflexorium unicum cum pulvinis pro Metropolita, Electo et Assistentibus, vel genuflexorium pro Metropolita et Electo; hinc inde huius genuflexorii statuuntur alia genuflexoria pro Episcopis Assistentibus. V. - In medio Presbyterio Altaris maioris statuuntur in eadem linea duo Faldistoria et hinc inde collocantur duo pulvini. VI. - Altare Electi collocatur in cornu Evangelii et illi superim­ ponuntur sex candelabra; ante Altare, loco scabelli nudi pro Electo, statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. VII. - Non praeparantur paramenta pro Canonicis, nec dalmaticae pro Diaconis Assistentibus. VIII. - Metropolita incedit ad dexteram Episcopi Electi qui, licet cappam induat, tamen reverentiae causa eam explicare nequit, sed debet caudam involvere et positam sustinere super sinistrum brachium (D. 4355, II, 2). IX. - Dignior Capituli, iubente Ordinario, aspersorium cum consuetis osculis porrigit Metropolitae (Caer. Episc. L. I, cap. XV, n. 3 et 4; D. 2049 ad 13 et 14) qui se gerit ut Episcopus Ordinarius accedens ad suam Cathedralem, sed iuxta plurium Ecclesiarum con­ suetudinem, nec Ordinarium nec Episcopos Assistentes aspergit, sed eis aquam benedictam per aspersorii contactum porrigit. X. - Metropolita, quando Electus procedit ad Altare, surgit, eiusdem salutationi respondet; similiter se gerit quotiescumque Electus accedit ad Altare, vel ab eo discedit. XI. - In examine et in altera monitione, ante Litanias, Electus sedet in Faldistorio et quum responsurus erit, non surgit, sed tantum caput aperit et respondet; post examen, non deosculatur manum Metropolitae. XII. - Pro Litaniarum cantu, loco duorum pulvinorum super Altaris gradus collocatur in suppedaneo, versus Evangelii latus, Faldistorium vel scabellum cum duobus pulvinis, quorum unus ad brachia, alter ad genua in quibus Electus procumbit. XIII. - Consecratus oblationes praesentat stans, nec Metropo­ litae manum deosculatur. Caput XII. - De sol. consecr. Electi in Episcopum 151 XIV. - Imposito annulo Consecrato, Metropolita surgit, accipit Consecratum per manum dexteram, dum primus Assistens per manum sinistram pariter accipit, et ducunt eum ad Thronum, in quo inthronizant; deinde Metropolita tradit ei baculum pastoralem ac postea se recipit ad dexteram Cathedrae ubi, dimissa mitra, conversus aliquantulum versus Altare intonat Hymnum: Te Deum etc. XV. - Assistens primus, inthronizato Consecrato, se confert ad dexteram Cathedrae et consistit in primo gradu Throni, ad dexte­ ram Metropolitae; secundus Assistens se confert ad dexteram primi Assistentis et consistit in secundo gradu Throni. Quum Metropolita mitram dimittit, Assistentes ipsi mitram de­ ponunt, quam sibi imponunt, intonato Hymno: Te Deum etc., ac postea se conferunt ante infimum Throni gradum; cum Consecratus de eodem Throno descendit, eum per Ecclesiam deducunt. Si Consecratus cum canitur Versiculus: Te ergo etc., iam ad suam Sedem redierit, surgit et genuflectit in pulvino, ad Altare aliquan­ tulum conversus. Item Metropolita et Assistentes, suis in locis, super pulvinum genuflectunt. XVI. - Completa Oratione: Deus, omnium etc., Metropolita et Episcopi Assistentes mitram accipiunt, Consecratus surgit et inter Assistentes accedit ad Altare maius, dum Metropolita, medius inter Diaconum et Subdiaconum, se confert ad suam Sedem, in cornu Epistolae collocatam, ubi dimittit baculum et mitram. XVII. - Consecratus benedictionem impertit, ac postea se recipit ad cornu Epistolae Altaris, interim Metropolita, acceptis mitra et baculo, ad Altare se confert, ubi baculum dimittit et in cornu Evangelii consistit. Quum Metropolita ad cornu Evangelii pervenerit, Consecratus inclinatus cantat:.Ad multos annos. XVIII. - Absoluta Missa, Consecratus accedit ad suam Sedem, medius inter Episcopos Assistentes, qui, cum ante infimum Throni gradum pervenerint, Consecrato reverentiam peragunt, dein se con­ ferunt ad sua scamna ante parvum Altare. XIX. - Consecratus in sua Sede paramenta dimittit, adjuvan­ tibus Cappellanis, non vero Canonicis, dein reassumptis cappa et Cruce pectorali, legit preces in gratiarum actione post Missam. XX. - Metropolita, Presbyter Assistens et Ministri sacri circa ea quae Missae Ritum et caeremonias respiciunt se gerunt respe­ ctive ut in Art. Il et HI Capitis X Partis III. 152 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis Dispositio ad Altare maius pro consecratione Electi in Episcopum peragenda a Metropolita in Ecclesia Cathedrali eiusdem Electi. 0 F. I. — Faldistorium pro Metropolita. — F. II. =» Faldistorium pro Electo. — P. I. =■■ Pulvinus pro Episcopo Assistente Digniore. — P. 11. = Pulvinus pro altero Episcopo Assistente. — + - Crux Metropolitae. — A. — abacus consuetus. — a. = abacus prope Altare Electi. Scabellum pro: Episcopo Assistente Digniore, 1; altero Episcopo Assistente, 2; Presbytero Assistente, 3; Diacono, 4; Subdiacono, 5; Ministro libri, 6; Ministro candelae, 7; Mi­ nistro mitrae, 8; Ministro baculi, 9; Caeremoniario Metropolitae, 10; Caeremoniario Electi, 11; Caeremoniario tertio, 12. > Caput XIII. - De sol. consecr. Electi in Episcopum 153 CAPUT XIII. DE CONSECRATIONE ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA AB EPISCOPO EXTRANEO IN ECCLESIA CATHEDRALI EIUSDEM ELECTI 2759. — Omnia praeparantur et sacra Functio peragitur ut in Capite X, sed animadverte sequentes variationes: I. - Non collocatur septimum candelabrum, super abacum non ponuntur palmatoria, nec patera pro praegustatione, neque formula Indulgentiae. II. - In plano Throni, exornati albi coloris, pro Episcopo Ordinario non collocantur scabella. III. - In latere Epistolae ante infimum Altaris gradum statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis coloris Officii; non longe a Faldistorio, a sinistris, collocantur scamnum pro Caeremoniario, scamnum pro Presbytero Assistente et pro Ministris sacris. IV. - Super infimum Altaris gradum disponuntur quatuor pulvini. V. - Loco scabelli nudi pro Electo, statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis coloris albi. VI. - Super abacum, prope Altare Electi, collocatur etiam scotula cum candela. VII. - Non praeparantur paramenta pro Canonicis, nec dalmaticae pro Diaconis Assistentibus. VIII. - Ad Altare SS. Sacramenti praeparatur, si possibile, unicum genuflexorium cum pulvinis pro Electo, pro Episcopo consecrante et pro Episcopis Assistentibus. IX. - Electus, cappa indutus, incedit ad dexteram Episcopi consecrantis et ad ianuam Ecclesiae se gerit more solito ad asper­ sionem aquae benedictae, sed non aspergit nec Episcopum conse­ crantem nec Assistentes, eisque, iuxta plurium Ecclesiarum con­ suetudinem, aquam benedictam per aspersorii contactum porrigit. X. - In examine et in altera monitione, ante Litanias, Electus sedet in Faldistorio; cum responsurus erit, non surgit, sed tantum caput aperit ac respondet; post examen, non deosculatur manum Episcopi consecrantis. XI. - In Litaniis collocatur in suppedaneo, versus Evangelii latus, Faldistorium, vel scabellum cum duobus pulvinis, quorum unus ad brachia, alter ad genua, in quibus Electus procumbit. 154 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis XII. - Consecratus, lecto Offertorio, accedit ante infimum Altaris maioris gradum, reverentiam Cruci et Consecranti simul peragit, ascendit et stans oblationes praesentat; descendit, reveren­ tiam Cruci et Consecranti simul iterat, dein, medius inter Episcopos Assistentes, se confert ad postremum latus Epistolae in gradum superiorem, infra suppedaneum. XIII. - Imposito annuto Consecrato, Episcopus consecrans surgit, accipit Consecratum per manum dexteram, dum primus Assistens per sinistram pariter accipit, et ducunt eum ad Thro­ num in quo inthronizant; dein Consecrans tradit ei baculum pa­ storalem ac postea se recipit ad dexteram Cathedrae ubi, dimissa mitra, conversus aliquantulum versus Altare, intonat Hymnum: Te Deum etc. XIV. - Assistens primus, inthronizato Consecrato, se confert ad dexteram Cathedrae et consistit in primo gradu Throni, ad dexteram Consecrantis, Assistens secundus se confert ad dexteram primi Assistentis et consistit in secundo gradu Throni. Quum Con­ secrans mitram dimittit, Assistentes ipsi mitram deponunt, quam sibi imponunt, intonato Hymno: Te Deum etc., ac postea se conferunt ante infimum Throni gradum; cum Consecratus de eodem Throno descendit, eum per Ecclesiam deducunt. Si Consecratus cum canitur Versiculus: Te ergo etc., iam ad suam Sedem redierit, surgit et genuflectit in pulvino ad Altare aliquantulum conversus, item Consecrans et Episcopi Assistentes, suis in locis, super pulvinum genuflectunt. XV. - Completa Oratione: Deus, omnium etc., Consecrans et Episcopi Assistentes mitram accipiunt, Consecratus surgit et inter Episcopos Assistentes accedit ad Altare maius, dum Consecrans inter Ministros sacros sequitur Consecratum; ante infimum Altaris gradum per Diaconum mitram dimittit, Ministro baculum tradit, suppedaneum conscendit et se recipit in cornu Evangelii, ibique consistit, facie ad cornu Epistolae versa. XVI. - Quum Consecrans ad cornu Evangelii pervenerit, Consecratus benedictionem impertit. XVII. - Absoluta Missa, Consecratus accedit ad suam Sedem, medius inter Episcopos Assistentes, qui, cum ante infimum Throni gradum pervenerint, Consecrato reverentiam peragunt, dein se conferunt ad sua scamna ante parvum Altare. XVIII. - Consecratus in sua Sede paramenta dimittit, adju­ vantibus Cappellanis, non vero Canonicis, dein, reassumptis cappa et Cruce pectorali, legit preces in gratiarum actione post Missam. Caput XIII. - De sol. consccr. Electi in Episcopum 155 XIX. - Episcopus consecrans, Presbyter Assistens et Ministri sacri circa ea quae Missae ritum et caeremonias respiciunt se gerunt ut diximus in Art. II Capitis XIV Partis III. 2760. — Dispositio ad Altare maius pro consecratione Electi in Episcopum peragenda ab Episcopo extraneo in Ecclesia Cathedrali ipsius Electi. J 5 i à F. C. Faldistorium pro Consecrante. — F. E. Faldistorium pro Electo. — P. — Pulvini ΡΓ0\ iw°’ ’ Consecrante, II; Episcopo Assistente Digniore, III; altero Episcopo Assi­ stente, iv. Scamnum pro: Episcopo Assistente Digniore, I; altero Episcopo Assistente, 2; Presbyero Assistente et Ministris sacris, 3; Caeremoniario Episcopi Consecrantis, 4; Caeremo­ niario Electi, 5. — A. - abacus consuetus. — a. - abacus prope Altare Electi. 156 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis % CAPUT XIV. DE CONSECRATIONE ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA AB EPISCOPO EXTRANEO EXTRA ELECTI DIOECESIM 2761. — Omnia praeparantur et sacra Functio peragitur ut in Capite X, sed animadverte sequentes variationes: I. - Non collocatur septimum candelabrum, nec Thronum erigitur. Super abacum non collocatur: patera pro praegustatione; formula Indulgentiae. II. - Super infimum Altaris maioris gradum collocantur quatuor pulvini. III. - In latere Epistolae, ante infimum Altaris gradum, sta­ tuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis coloris Officii; non longe a Faldistorio, a sinistris, collocantur scamnum pro Caeremoniario Consecrantis, scamnum pro Presbytero Assistente et pro Mi­ nistris sacris. IV. - Non praeparantur paramenta pro Canonicis, nec dalmaticae pro Diaconis Assistentibus. V. - Ad Altare SS. Sacramenti praeparatur, si possibile, unicum genuflexorium cum pulvinis pro Consecrante, Electo et Assisten­ tibus, vel genuflexorium pro Consecrante et Electo; hinc inde huius genuflexorii statuuntur alia genuflexoria pro Episcopis Assistentibus. VI. - Episcopus consecrans, Presbyter Assistens et Ministri sacri se gerunt, circa ea quae .Missae ritum et caeremonias respi­ ciunt, ut diximus in Capite XIV Partis 111. I CAPUT XV. DE CONSECRATIONE S. R. E. CARDINALIS ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA AB ALTERO CARDINALI 2762. — Omnia praeparantur et sacra Functio peragitur ut in Capite X, sed animadverte sequentes variationes: 1. - Si Cardinalis consecrans non est Ordinarius loci in quo consecratio peragitur, non collocatur septimum candelabrum; si Caput XV. - De sol. consccr. Cardinalis Electi in Episcopum 157 vero sit Metropolita, et in sua Provincia, ponitur super Altaris mensam s. Pallium in lance. II. - Cardinalis consecrans non utitur Throno pro respectu Electi, sedet vero in Faldistorio in latere Epistolae, ante infimum Altaris gradum, etiam si Ordinarius loci. Non longe a Faldistorio, a sinistris, collocatur scamnum pro Caeremoniario, scamnum pro Presbytero Assistente et pro Ministris sacris. III. - In medio Presbyterio collocantur in eadem linea duo Faldistoria pro Eminentissimis Cardinalibus et hinc inde, sed ali­ quantulum retro, duo pulvini pro Episcopis Assistentibus. IV. - Altari Electi superimponuntur sex candelabra; super eius mensam non collocatur Crux pectoralis; ante Altare collocantur duo scabella nuda pro Episcopis Assistentibus; loco scabelli nudi pro Electo statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. V. - Super abacum, prope Altare Electi, collocatur etiam scotula cum candela. VI. - Ad Altare SS. Sacramenti praeparantur genuflexorium et pulvini ut sub n. 111 notavimus. VII. - Duo Eminentisshni Cardinales, cappa induti, incedunt iunctim, iuxta ordinem praecedentiae, quae deducenda est a die electionis ad dignitatem cardinalitiam; Episcopi Assistentes sequuntur Cardinales. VIII. - Si Cardinalis consecrans uti possit Cruce, ea non de­ fertur, sed collocatur in basi ad sinistram Faldistorii. IX. - Dignior Capituli, vel Ecclesiae Rector, porrigit aspersorium Cardinali digniori qui offert illud tangendum alteri Cardi­ nali, dein seipsum signat, ac postea Episcopis Assistentibus aquam benedictam per contactum aspersorii porrigit, tandem adstantes aspergit. i X. - Consecrans, quando Electus procedit ad Altare, surgit et eius salutationi respondet; quod etiam facit quotiescumque Electus accedit ad Altare, vel ab eo recedit. XI. - Electus ante manuum lotionem, dimittit annulum eumque reassumit in Functione quum ei datur a Consecrante; ante stolam sumit Crucem pectoralem; postquam pluviale assumpserit, dimittit pileolum et caput bireto rubro tegit. XII. - Electus in examine et in altera monitione, ante Litanias, sedet in Faldistorio; cum responsurus erit non surgit, sed tantum 158 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis caput detegit et respondet; post examen, manum Consecrantis non deosculatur. · XIII. - In Litaniis collocatur Faldistorium vel scabellum in suppedaneo, versus Evangelii latus, cum duobus pulvinis, quorum unus ad brachia, alter ad genua, in quibus Electus procumbit. XIV. - Consecratus oblationes praesentat ad Altare stans, nec manum Consecrantis deosculatur. XV. - Etiamsi Functio peragatur in Ecclesia Consecrati, Cardinalis consecrans inthronizat eum in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato. XVI. - Consecratus inclinatus cantat: Ad multos annos. XVII. - Episcopus primus Assistens in postulatione dicit: Emi­ nent issi me ac Reverendissime Pater, postulat sancta Ad ater Ecclesia Catholica ut hunc praesentem Presbyterum Eminentissimuni ac Riwrendissimum sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Diaconum (vel Presbyterum, vel Episcopum) ad onus episcopatus sublevetis. XVIII. - Presbyter Assistens et Ministri sacri circa ea quae Missae ritum et caeremonias respiciunt se gerunt ut diximus in Capite XVII Partis III, omissis quae respiciunt praesentiam Em.ffll Cardinalis Missae Assistentis. CAPUT XVI. DE CONSECRATIONE S. R. E. CARDINALIS ELECTI IN EPISCOPUM SOLEMNITER PERAGENDA AB EPISCOPO DIGNITATE CARDINALITY NON INSIGNITO 2763. — Omnia peraguntur et sacra Functio peragitur ut in Capite X, sed animadverte sequentes variationes: I. - Si Episcopus consecrans non sit Ordinarius loci, non collocatur septimum candelabrum; nec patera pro praegustatione neque formula Indulgentiae ponuntur super abacum; si vero sit Metropolita, et in sua Provincia, ponitur super Altaris mensam s. Pallium in lance. Super abacum non collocatur palmatoria cum candela. <9 II. - Consecrans non utitur Throno, etiamsi Ordinarius loci, sed sedet in Faldistorio in latere Epistolae, ante infimum Altaris gradum collocato. Caput XVI. - De sol. consecr. Cardinalis Electi in Episcopum 159 III. - Non longe a Faldistorio, a sinistris collocatur scamnum pro Caeremoniario, scamnum pro Presbytero Assistente et pro Mini­ stris sacris. IV. - In medio Presbyterio collocatur vel Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris, vel genuflexorium pro Eminentissimo Cardinali. Si collocatur Faldistorium, et Episcopus consecrans sit Ordinarius loci, tunc ad sinistram Faldistorii ponitur pulvinus et aliquantulum retro duo pulvini pro Episcopis Assistentibus. Si vero statuitur genuflexorium, alterum genuflexorium collocari potest ad eius sinistram, si Consecrans sit Ordinarius loci, alias parantur tres pulvini, duo ad sinistram alter ad dexteram, sed aliquantulum retro vel Faldistorii, vel genuflexorii. V. - Altari Electi superimponuntur sex candelabra; super eius mensam non collocatur Crux pectoralis; ante Altare, loco scabelli nudi pro Electo, statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. VI. - In abaco, prope Altare Electi, collocatur etiam scotula cum candela. VII. - Ad Altare SS. Sacramenti collocatur vel Faldistorium, vel genuflexorium, ut supra (η. IV) notavimus. VIIL - Si Episcopus consecrans sit Ordinarius loci, Electus accedit ad Ecclesiam ad eius dexteram; Ordinarius licet cappam induat, tamen, reverentiae causa, eam explicare nequit; debet vero caudam involvere et positam sustinere super sinistrum brachium (D. 4355, II, 2). Si vero Consecrans non sit Ordinarius loci, tunc Electus solus incedit et Episcopus consecrans, indutus mantelletto super rocchettum, sequitur Electum, medius inter Episcopos Assi­ stentes. IX. - Si Consecrans sit Metropolita, et in sua Provincia, non utitur Cruce, sed ea collocatur in basi, ad sinistram Faldistorii. X. - Dignior Capituli, vel Ecclesiae Rector, porrigit aspersorium Electo qui seipsum signat, deinde illud tangendum Conse­ cranti et Episcopis Assistentibus porrigit. XI. - Consecrans, quando Electus procedit ad Altare, surgit et eius salutationi respondet; quod etiam facit quotiescumque Electus accedit ad Altare, vel ab eo recedit. XII. - Electus ante manuum lotionem, dimittit annulum eumque reassumit in Functione quum ei datur a Consecrante; ante stolam, sumit Crucem pectoralem; postquam pluviale assum­ pserit, dimittit pileolum et caput rubro bireto tegit. 160 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis XIII. - In examine et in altera admonitione, ante Litanias, Electus sedet in Faldistorio; quum responsurus erit, non surgit, sed tantum caput detegit et respondet; post examen, manum Consecrantis non deosculatur. XIV. - In Litaniis collocatur Faldistorium vel scabellum in suppedaneo, versus Evangeiii latus, cum duobus pulvinis, quorum unus ad brachia, alter ad genua, in quibus Electus procumbit. XV. - Consecratus oblationes praesentat ad Altare stans, nec Consecrantis manum deosculatur. XVI. - Consecratus inclinatus cantat: Ad multos annos. XVII. - Episcopus Assistens primus in postulatione dicit: Reverendissime Pater, postulat sancta Mater Ecclesia ut hunc prae­ sentem Eminentissimum ac Reverendissimum sanctae Romanae Eccle­ siae Cardinalem Diaconum (vel Presbyterum, vel Episcopum) ad onus episcopatus sublevetis. XVIII. - Presbyter Assistens et Ministri sacri circa ea quae Missae ritum et caeremonias respiciunt se gerunt ut diximus in Capite XVII Partis III, omissis quae respiciunt praesentiam Em.mi Cardinalis Missae Assistentis. CAPUT XVII. DE CONSECRATIONE PLURIUM EPISCOPORUM Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2764. — Omnia praeparantur ut in Articulo I Capitis X, vel ut in Articulo I Capitis XI, sed: I. - Curandum est ut gradus et mensa Altaris maioris in lon­ gitudinem augeantur ut Episcopi consecrati commode manere pos­ sint apud ipsum tum in concelebratione tum in inthronizatione. II. - Ad latera Faldistorii, in medio Presbyterio collocati, ponuntur pulvini in numero sufficienti pro Episcopis Electis et pro Assistentibus. III. - Altare pro Electis sit longum prout opus fuerit et ei superimponuntur Crux et quatuor candelabra tantum, quorum in medio collocari possunt vascula cum floribus. 1 Ι’ί/υί -7 ~l\· -i L- Caput XVII. - De consecr. plurium Episcoporum 161 Super eius mensam praeparantur paramenta pro singulis Electis; ante idem Altare collocantur tot scabella quot Electi et duo pro Epi­ scopis Assistentibus. IV. - Super consuetum abacum praeparatur Calix pro Missae celebratione, maioris formae quam consuetae sicut et hostia; pariter ampulla vini sit formae maioris quam consuetae, vel plures praepa­ rantur ampullae; parantur etiam tot Missalia, seu libri Evangeliorum, quot Electi. V. - In altero abaco, prope Altare Electorum, pro singulis Electis praeparantur omnia quae diximus pro uno, sed si numerus urceorum et pelvium respondens haberi non possit, urceus unus adhiberi poterit pro duobus vel tribus. Curandum est ut ojnnia sint signata vel ita disposita ut quisquis possit uti illis quae sunt ei propria. VI. - Adsint pulvini sufficientes pro Electorum prostratione. VII. - Parantur tot Faldistoria, pro inthronizatione, quot Electi. VIII. - Ante Altare SS. Sacramenti parantur genuflexoria sufficientia pro omnibus. Ut sacra Functio expedite peragatur, baculi, mitrae, annuli, chirothecae oportet iam benedicta sint. Articulus II. De Episcopo consecrante in plurium Episcoporum consecratione. 2765. — Episcopus consecrans se gerit ut in Articulo II Ca­ pitis X, vel ut in Articulo II Capitis XI, sed: I. - Accedit ad Ecclesiam medius inter Episcopos Assistentes. II. - Legit examen: Antiqua sanctorum Patrum etc., singulari numero, et in plurali numero dicit tantum: Haec omnia et caetera bona tribuat vobis Dominus, et custodiat vos, atque corroboret in omni bonitate. In fine examinis dicit: Haec vobis fides augeatur a Domino, ad veram et aeternam beatitudinem, dilectissimi fratres in Christo. III. - Invitationem ad orationem ante Litanias recitat plurali numero: Oremus, fratres carissimi, ut his Electis utilitati Ecclesiae etc., et pariter plurali numero legit Litaniarum Versum: Ut hos praesentes electos etc. II — Moretti, De s. Functionibus - IV. 162 Pars V. - Sectio I. - De Sacrani, ab Episcopo administrandis IV. - Imponit librum Evangelii super scapulas et etiam manus imponit super caput cuiusque Electi successive singulis. V. - Praefationem cantat plurali numero. VI. - Ungit caput cuiusque Electi successive; secundam Prae­ fationis partem plurali numero canit, deinde dum canitur Psalmus 132: Ecce quam bonum etc., ungit manus primi Electi, tum secundi ac postea reliquorum. VII. - Repetita Antiphona: Unguentum etc., tradit baculum, annulum et Evangelii librum primo Consecrato et ad amplexum eum admittit, ac postea secundo Consecrato tradit annulum etc., et sic deinceps reliquis. VIII. - Pacem dat unicuique Consecrato. IX. - Dividit integram dimidiam partem sacrae Hostiae in tot aequales particulas quot Consecrati sunt; unicuique ministrat prius Hostiam, deinde Calicem. X. - Imponit mitram, chirothecas et annulum primo Conse­ crato, dein secundo ac postea reliquis. XI. - Omnibus Consecratis mitra, chirothecis et annulo im­ positis, Consecrans recedit in Evangelii latus et cum primus Conse­ cratus Altare ascendit accipit eius dexteram manum, ducit eum sessum ad Faldistorium, eique tradit baculum pastoralem. XII. - Si Consecrati duo sint: primus sedet in Faldistorio versus cornu Evangelii, alter a sinistris primi, scilicet in Faldistorio versus Epistolae latus. Si Consecrati tres sint: primus sedet in medio, secundus a dextris primi, tertius a sinistris primi. Si Consecrati quatuor sint: primus sedet in secundo Faldistorio versus latus Evangelii; secundus sedet in Faldistorio tertio versus Epistolae cornu; tertius in Faldistorio primo versus Evangelii cornu; quartus in Faldistorio quarto, scilicet in Faldistorio versus cornu Epistolae. XI11. - Cantat plurali numero Orationem: Deus, omnium fi­ delium etc. 2766. — Dispositio ad inthronizationem, si duo Consecrati sint. Pars V. _ Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis 2768. — Dispositio ad inthronizationem, si quatuor Consecrati sint. Articulus III. De duobus Episcopis Assistentibus in plurium Episcoporum consecratione. 2769. — Episcopi Assistentes se gerunt ut in Articulo III Ca­ pitis X, vel ut in Articulo 111 Capitis XI, sed: I. - Accedunt ad Ecclesiam ad latera Episcopi consecrantis. II. - In examine sedent more solito, facie aliquantulum ad invicem conversa. Primus Assistens in postulatione dicit: Reveren­ dissime Pater, postulat sancta Mater Ecclesia ut hos praesentes Pre­ sbyteros ad onus Episcopatus sublevetis. III. - Assumptis ab Electis paramentis pro Missae celebratione, Assistentes accedunt ad Altare et ab eo recedunt modo descripto in sequenti numero respective ad V et ad VI. IV. - Quum Consecrati accedunt ad Thronum, vel ad Altare pro oblationibus, Assistentes incedunt ad latera primi Consecrati. V. - Accipiunt pacem ab unoquoque Consecrato. I Caput XVII. - De consecr. plurium Episcoporum 165 VI. - Intonato Hymno: Te Deum etc., si Consecrati duo tan­ tum sint, Assistens primus incedit ad dexteram primi Consecrati, alter ad sinistram secundi; si plures et numerus sit dispar, tunc Assistentes incedunt ad latera primi Consecrati. Articulus IV. De Electis in Episcopum in sua consecratione. 2770. — Electi se gerunt ut in Articulo IV Capitis X, vel ut in Articulo IV Capitis XI, sed: I. - Si duo sint, accedentes ad Ecclesiam incedunt post Conse­ crantem, Electus primus ad dexteram alterius; si tres: primus ince­ dit medius inter ceteros, secundus ad dexteram primi, tertius ad sinistram primi (v. n. 2771). Si plures, incedunt bini bini et si numerus sit dispar, primo loco terni, et servabunt ordinem praecedentiae etiam in sacra Fun­ ctione. II. - In examine sedent ad unam eamdemque lineam e regione Consecrantis. I III. - Si praestare debent iuramentum, tunc, lecto Mandato Apostolico, caput detegunt, surgunt, ante Altare genuflectunt in pulvino et dignior Electorum, elata voce, legit Formulam; qua com­ pleta, accedit ad Episcopum consecrantem, manus extensas im­ ponit super Missale et dicit: Sic me Deus adiuvct etc., dein surgit, se Consecranti inclinat, de Altari, per Evangelii latus, descendit et ad suum scabellum accedit. Secundus Electus, dum primus dicit: Sic me Deus adiuvct etc., surgit, se ante infimum gradum Altaris confert; primo Electo descendente, Altare ascendit, coram Consecrante genuflectit et dicit: Et Ego N., electus Ecclesiae N., iuro in omnibus et per omnia ut supra, in formula iuramenti iam lecta, facere et observare pro Ecclesia N. mihi commissa. Tum imponit manus super Missale ac dicit: Sic me Deus adiuvct etc., deinde surgit; reverentia Consecranti peracta, descendit per latus Evangelii. Et ita se gerunt singuli Electi. Si inter Electos adsit quidam promotus ad Ecclesiam Titularem, legit formulam iuramenti propriam in qua, scilicet, omittuntur quae respiciunt obligationes Episcoporum residentialium. 166 Pars V. - Sectio 1. - De Sacram, ab Episcopo administrandis IV. - Expleto examine, Electi, unus post alium, deosculantur Consecrantis manum, dein recedunt versus Evangelii latus et con­ sistunt ante infimum Altaris gradum, ita ut dignior pro Confessione consistat a sinistris Consecrantis, secundus ad sinistram primi Electi, tertius ad sinistram secundi, etc. V. - Postquam Electi assumpserint paramenta missalia, sur­ gunt, ad Altare se convertunt, deinde Assistens primus, transiens retro post Electos et Assistentem secundum, se confert ad cornu Epistolae Altaris; Electus secundus qui sistit ad dexteram primi As­ sistentis eum sequitur et in suppedaneo consistit ad eius sinistram ante Missale. Electus primus ascendit suppedaneum et consistit ante Missale ad sinistram Electi secundi. Electus tertius ascendit ad sini­ stram Electi primi, tandem Assistens secundus ascendit ad sinistram Electi tertii (v. n. 2772). VI. - Quando vero Electi et Assistentes descendere debent in planum ante Altare, tunc Assistens primus, transiens retro post Electum secundum, se confert ante suum scamnum, dein Electus secundus sequitur Assistentem primum, inde Electus primus descendit ac postea Electus tertius, transiens retro post secundum Assistentem, se recipit ad suum scamnum, tandem Assistens secundus sequitur Electum tertium (v. n. 2773). VII. - Ad monitionem: Episcopum oportet etc., Electi se dis­ ponunt ut ad examen. VIII. - Ad Litanias Electus primus procumbit a sinistris Con­ secrantis, secundus Electus ad sinistram primi Electi et Electus tertius ad sinistram secundi Electi. IX. - Ad oblationes praesentandas, incedit primus Consecratus, medius inter Episcopos Assistentes, sequitur secundus Consecratus etc. X. - Post Offertorium, primus Consecratus apud Altare consistit propius Consecrantis dexteram, secundus Consecratus ad dexteram primi Consecrati, tertius ad dexteram secundi. XI. - Quisquis Consecratus pacem dat singulis Episcopis Assi­ stentibus. I XII. - Quando Episcopi Consecrati transeunt in alterum Al­ taris latus, primus Consecratus consistit propius sinistram Conse­ crantis, secundus Consecratus ad sinistram primi, tertius ad sini­ stram secundi. I Caput XVII. - Dc consecr. plurium Episcoporum 167 XIΠ. - Primus Episcopus Consecratus, accepto annulo, descen­ dit perlatus Evangelii, transit in latus Epistolae et consistit ante infimum Altaris gradum. Dum primus descendit, ascendit secundus et ita se gerunt reliqui deinceps. XIV. - Collocatis in suppedaneo Faldistoriis, primus Consecratus ascendit Altare pro inthronizatione, dein secundus et deinceps reliqui. XV. - Intonato Hymno: Te Deum etc., Episcopi Consecrati una simul surgunt, dc Altari descendunt ordine quo sederant, ad Altare se convertunt; reverentia Cruci et Consecranti facta, ad populum se vertunt et, si duo tantum sint, ad lineam procedunt, medius inter Episcopos Assistentes; si vero plures numero pari, incedun t bini bini, iuxta ordinem praecedentiae; si numerus sit dispar, tunc primus Consecratus incedit inter Assistentes, ceteri eum sequuntur bini et bini. XVI. - Decantata a Consecrante Oratione: Deus, omnium etc., Consecrati surgunt, reverentiam Episcopo consecranti peragunt, descendunt in planum, per latus Epistolae, ibique se disponunt ita ut primus Consecratus sit propius Altare, secundus ad sinistram primi, tertius ad sinistram secundi, etc. XVII. - Amotis a suppedaneo Faldistoriis, primus Consecratus Altare ascendit, benedictionem impertit, dein acclamationes Con­ secranti facit et postquam amplexum acceperit ab eodem Conse­ crante, nec non ab Assistentibus, descendit in planum cornu Evangelii ac consistit, facie cornu Epistolae versa, et mitram dimittit. XVIII. - Quum primus Consecratus benedictionem impertit, ceteri Consecrati per suos Cappellanos mitram dimittunt. XIX. - Dum primus Consecratus accipit amplexum a secundo Episcopo Assistente, secundus Consecratus mitram accipit, Altare ascendit et se ut primus gerit, et ita se gerunt reliqui. XX. - Quum ultimus Consecratus amplexum a secundo Episcopo Assistente acceperit, ceteri Consecrati mitram accipiunt et ordine consueto accedunt ad sua scamna. 168 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis] 2772. — Modus ascendendi Altare. ΕΙΙΓ^Π Caput XVIII. - De sacr. Matrimonii coram Ep. Ordinario 169 « 2773. — Dispositio in suppedaneo Altaris et modus descendendi in planum. CAPUT XVIII. DE SACRAMENTO MATRIMONII CORAM EPISCOPO ORDINARIO CELEBRANDO DEQUE MISSA CUM BENEDICTIONE NUPTIARUM Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2774. — I. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii instruitur cui, nisi sit albi coloris, superimponitur pallium albi co­ loris; super eius gradus sternitur tapetum. Sex candelabra Altari superimponuntur, quorum in medio sta­ tuitur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur Episcopi paramenta, scilicet: planeta et manipulus albi coloris, vel, si Missa votiva pro Sponsis eo die prohibeatur: planeta, stola et manipulus coloris Officii; pa­ rantur quoque: pluviale et stola albi coloris; cingulum, alba, amictus, formale pretiosum in lance; mitra pretiosa, in cornu Evangelii; auriphrygiata in cornu Epistolae. II. - Apud Altare. — Baculus pastoralis. 170 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis III. - In medio Presbyterio'Statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. IV. - Super abacum. — Collocantur: Rituale Romanum, vel Pontificale Romanum; scotula cum candela; annulus Sponsae in lance; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; Instrumentum Pacis; schedula in qua scripta sint nomina et cognomina Sponsi et Sponsae; mappa linea; Calix cum purificatorio, Patena cum hostia et duabus particulis pro Sponsis, palla, velum, bursa et intra eam Corporale; ampullae aquae et vini in pelvicula; urceus cum pelvi et mantilia in lance; Canon Pontificalis; Missale cum legili. V. - Extra Presbyterium paratur pro Sponsis genuflexorium cum strato et pulvinis tantum ad genua. VI. - Ad Altare SS. Sacramenti paratur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis coloris, vel rubri coloris si Episcopus sit Cardinalis. Super Altare ardebunt sex cerei. Articulus II. De Episcopo Ordinario Matrimonio assistente et Missam celebrante. 2775. — Episcopus Ordinarius, mozzetta indutus, more solito accedit ad Ecclesiam; brevi oratione facta ante Altare maius, recitat cum Assistentibus Psalmos et preces in Missae praeparatione, ex Canone Pontificali, ac postea se confert ante infimum Altaris gradum ubi, dimissis mozzetta et Cruce pectorali, accipit biretum, manus lavat et abstergit, dein primo Assistenti biretum tradit; sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, plu­ viale albi coloris ac formale; mitram et baculum accipit, suppe­ daneum conscendit atque in Faldistorio sedet. Tradito Ministro ba­ culo, vulgari eloquio, Sponsum interrogat dicens: N., vis accipere N. hic praesentem in tuam legitimam uxorem iuxta ritum sanctae matris Ecclesiae? Recepto viri consensu, Sponsam interrogat, pariter dicens vulgari sermone: N., vis accipere N. hic praesentem in tuum legitimum maritum iuxta ritum sanctae matris Ecclesiae? Recepto mulieris consensu, Episcopus iubet eos invicem iungere dexteras et dicit: Ego contango vos in matrimonium. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, tria Crucis signa super eos efficiens, dein aspergit eos aqua benedicta ac postea mitram dimittit, surgit, ad Altare se convertit, benedicit et aspergit annulum ac postea sedet in Caput XVIII. - De sacr. Matrimonii coram Ep. Ordinario 171 Faldistorio, mitram accipit, atque annulum benedictum Sponso tradit. Dum Sponsus inducit annulum benedictum digito Sponsae, Episcopus tria Crucis signa efficiens dicit: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, deinde se convertit ad Altare; recitata Antiphona: Confirma hoc, Deus etc., mitram dimittit, reci­ tat: Gloria Patri etc., ac reliqua ut in Pontificali, vel in Rituali. Oratione: Respice, quaesumus etc., absoluta, Episcopus accipit mitram et baculum, postea descendit in planum; ad Altare con­ versus dimittit baculum, mitram, formale, pluviale; dimittit quoque stolam, nisi sit colori Missae conveniens, assumit paramenta missalia et more solito inchoat Missam. Dicto secreto: Arnen, post: Pater noster etc., Episcopus genu­ flectit, paulum ad cornu Epistolae se retrahit, ne terga SS. Sa­ cramento vertat, ubi ad Sponsos conversus, iunctis manibus, super eos Orationes dicit: Oremus. Propitiare etc., et: Oremus. Deus, qui potestate virtutis tuae etc.; quibus absolutis, ad Altare se convertit, genuflectit, more solito, Patenam abstergit et dicit: Libera nos etc. Recitata Oratione: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., si con­ suetudo vigeat, pax Sponsis instrumento datur. Postquam pretiosum Sanguinem sumpserit, Sponsos commu­ nicat. Dicto: Benedicamus Domino, Episcopus iterum ad Sponsos conversus, super eos, iunctis manibus, dicit Orationem: Deus Abra­ ham etc., postea, si placet, sedet in Faldistorio, vel stans, brevi, sed gravi sermone, eosdem moneat ut sibi invicem servent fidem, et vir uxorem atque uxor virum diligat et in timore Dei permaneant. Brevi sermone absoluto, Episcopus a primo Assistente aspersorium accipit, Sponsos aqua benedicta ad modum Crucis aspergit, dein ad Altare conversus, more solito dicit: Placeat etc. Lecto Evangelio, de Altari descendit, paramenta dimittit; reassuniptis mozzetta et Cruce pectorali, pergit ad Faldistorium, ubi genuflexus, legit alternatim cum Assistentibus Psalmos ac preces in gratiarum actione post Missam. Articulus Ill. Dc duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario Sacramento Matrimonii assistenti et Missam celebranti. 2776. — Statuta hora, duo Canonici, iani designati, conveniunt in Sacristiani capitularem, ubi indumenta canonicalia assumunt '4 172 Pars V. - Sectio I. - De Sacram, ab Episcopo administrandis et ad Caeremoniarii nutum procedunt ad Ecclesiae ianuam. Dignior Episcopo aspersorium cum osculis porrigit (D. 2049 ad 13 et 14; C. I. C. 397, n. 2), et ad aspersionem ambo consistunt; qua peracta, sequuntur Episcopum si ille Cruce uti potest, alias illum praece­ dunt ad Altare SS. Sacramenti. Quum ad Altare maius pervenerint, genuflectunt ad latera Faldistorii; brevi oratione facta, surgunt, sistunt ad Episcopi latera, folia, si opus sit, vertunt eique respondent, scilicet alternatim reci­ tant cum eo Psalmos et Versiculos praeparationis ad Missam, dein se gerunt ut sub n. 2663 diximus, sed postquam Episcopus acceperit stolam induunt eum pluviali et primus Assistens imponit ei mitram. 2777. — Reverentia Cruci facta, Assistentes cum Episcopo sup­ pedaneum conscendunt et ad eius latera sedentis in Faldistorio consistunt. Prolatis ab Episcopo verbis: Ego coniungo etc., Assistens primus tradit Episcopo aspersorium quod recipit, Sponsis aspersis, tunc Assistens secundus Episcopo aufert mitram; ambo cum Episcopo ad Altare se convertunt; post Orationem: Benedic etc., Assistens primus porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, mitram ei sedenti in Faldistorio imponit eique porrigit annulum Sponsae. Repetita Antiphona: Confirma hoc, Deus etc., secundus Assistens mitram Episcopo aufert, quam primus iterum imponit, absoluta Oratione: Respice etc., deinde ambo cum Episcopo de Altari descendunt, Assistens secundus mitram Episcopo aufert, ambo exuunt eum pluviali et stola, nisi sit eiusdem coloris Missae, ac postea induunt eum planeta et se gerunt more solito ut in assistentia Missae privatae (v. n. 1077), sed, recitato ab Episcopo: Pater noster etc., genuflexionem peragunt et Assistens primus se retrahit paulum ad cornu Epistolae, secundus vero ad cornu Evangelii. Absoluta Oratione: Deus, qui potestate etc., Assistentes se convertunt ad Altare cum Episcopo, genuflexionem peragunt. Postquam Epi­ scopus recitaverit Orationem: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., Assistens primus, si consuetudo vigeat, pacis Instrumentum ei deosculandum offert. Dicto: Benedicamus Domino, Assistentes ad Sponsos cum Episcopo se vertunt et permutant loca; recitata ab Episcopo Oratione: Deus Abraham etc., Assistens primus, si Epi­ scopus sermonem habeat, mitram ei imponit, alias porrigit illi aspersorium ac postea more solito se gerunt. » Caput XVIII. - De sacr. Matrimonii coram Ep. Ordinario 173 Articulus IV. De Caeremoniario deque Ministris inferioribus in celebratione Matrimonii coram Episcopo Ordinario. 2778. — Statuta hora, Clerici sex, iam designati, accedunt ad Sacristiam maiorem, ubi superpellicea induunt. Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius signum dat procedendi ad ianuam Ecclesiae; Clericus primus sumit vasculum aquae bene­ dictae et ad fores Ecclesiae sistit ad dexteram Canonici dignioris. Ad aspersionem aquae benedictae, omnes genuflectunt, ac statim surgunt et ad Altare SS. Sacramenti procedunt ordine descripto sub n. 2534 et Clericus primus pergit ad abacum ac super illum deponit vasculum aquae benedictae. Quum Episcopus genuflectit in Faldistorio, ante Altare maius, Minister de libro sumit ex abaco Canonem Pontificalem, quem deponit apertum ad Missae praeparationem, super Faldistorium; Minister de candela sumit ex abaco.scotulam et genuflectit ad Episcopi dexteram. Recitatis ab Episcopo precibus in Missae praeparatione, Minister libri sumit Canonem Pontificalem et apertum ad: Aufer a nobis etc., collocat illuni ad pedes Crucis, Minister candelae super abacum scotulam deponit. Clericus primus sumit ex abaco pelviculam pro Cruce pectorali, Episcopi familiares ad abacum accedunt, acci­ piunt urceum, pelvim et lancem cum manutergio ac postea se ad Episcopum conferunt pro manuum lotione. Dum Episcopus paramenta sumit, duo Clerici collocant Faldi­ storium in suppedaneo, interim Ministri libri et candelae sumunt ex abaco Rituale Romanum, vel Pontificale, et scotulam; Ministri mitrae et baculi induunt vimpam, accipiunt mitram et baculum. Episcopo parato, Minister mitrae tradit eam primo Assistenti, alter porrigit Episcopo baculum. Quum Episcopus sedet in Faldistorio, Minister baculi ab eo ba­ culum recipit; Ministri de libro et candelae ad Episcopum accedunt; interim Caeremoniarius, accepta schedula cum Sponsorum nominibus, invitat Sponsos et Testes ad Altare; Clericus primus sumit ex abaco vasculum aquae benedictae, alter sumit annulum Sponsae in lance, uterque ascendit suppedaneum et in latere Episcopi consistit. Quum Episcopus se ad Altare convertit, Ministri libri et candelae permutant loca ac sistunt coram Episcopo, Clericus deferens annulum in pelvicula se ad Episcopum appropinquat. Recitata ab Episcopo Oratione: Respice etc., omnes de Altari 174 Pars V. - Sectio I. - Dc Sacrani, ab Episcopo administrandis descendunt, Minister libri, deposito Pontificali, vel Rituali, super aba­ cum, sumit ex eo Missale cum legili et super Altaris mensam in cornu Epistolae collocat, interim Minister de candela scotulam apud Missale ponit; duo Clerici amovent Faldistorium et congruo in loco collocant. Omnes se gerunt ut in assistentia Missae privatae ab Episcopo celebrandae (v. n. 1078), sed Minister libri dum Episcopus recitat: Pater noster etc., sumit ex abaco librum continentem Benedictiones nuptiales, suppedaneum conscendit cum Ministro candelae, qui sumit ex Altaris mensa scotulam; ambo coram Episcopo sistunt. Recitata Oratione: Deus, qui potestate etc., Minister candelae iterum super mensam scotulam deponit ac postea descendit cum Ministro libri, qui super abacum librum collocat. Lectis ab Episcopo Orationibus « Postcomrnunio » dictis, Minister de libro sumit ex abaco librum Benedictiones nuptiales continentem, Minister candelae sumit ex mensa scotulam et ambo se ante Episco­ pum conferunt; interim Clericus primus, sumptis vasculo aquae benedictae et aspersorio, accedit ad dexteram primi Assistentis. Aspersione aquae benedictae ab Episcopo peracta, Minister de candela deponit scotulam apud Canonem Pontificalem, Minister libri super abacum librum deponit; interim si Episcopus sermonem habeat sedens, duo Clerici in medio suppedaneo statuunt Faldi­ storium, quod removent absoluto sermone, et illud in medio Pre­ sbyterio collocant. 2779. — Dispositio durante Matrimonii celebratione. 1 11. ■ L- Caput - De Bapt. infantibus a Parocho administrando SECTIO SECUNDA DE SACRAMENTIS A SIMPLICI SACERDOTE ADMINISTRANDIS CAPUT I. DE SOLEMNI BAPTISMO INFANTIBUS A PAROCHO VEL A SACERDOTE AB EODEM DELEGATO ADMINISTRANDO Articulus I. 11 De iis quae praeparanda sunt. 2780. — 1. - In Sacristia. — Praeparantur superpelliceum et stola violacei coloris; Rituale Romanum; schedula in qua scripta sint nomina Baptizandi; pelvicula cum sale benedicto, vel benedi­ cendo; mantile. Paratur quoque superpelliceum pro Clerico Assistente. 11. - In Fontis Sacello. — Super abacum praeparantur: stola albi coloris; vascula s. Chrismatis et Olei Catechumenorum, in lance, cum aliquantulo gossypio; vasculum seu cochleare ex ar­ gento ad aquam infundendam; candela; vestis candida imponenda Baptizato; manutergium ad caput eiusdem abstergendum; urceus cum pelvi; manutergium. Si plures Baptizandi, ne oriatur aequivocatio in interrogatio­ nibus, nominibus cuiusque Baptizandi praeponatur numerus iuxta ordinem quo dispositi erunt, scilicet mares a sinistris ingressus Ec­ clesiae, feminae a dextera, ita ut illi a dextera, istae a sinistra Sacerdotis Baptismum administraturi consistant. Articulus II. De Sacerdote solemne Baptismum infantibus administrante. 2781. — Sacerdos, superpelliceo et stola violacei coloris indutus ac secumferens Rituale, procedit ad ianuam Ecclesiae et dicit: N., quid petis ab Ecclesia Dei? Si plura Baptizando imponuntur nomina, satis est si omnia pronuntientur prima vice, in Baptismi collatione et in fine quum Baptizatus dimittitur; aliis vicibus, primum tantum nomen pronuntiare sufficit. 176 Pars V. - Sectio Π. - De Sacram, a Sacerdote administrandis Responso: Fidem, per Patrinum, vel Matrinam, Sacerdos sub­ jungit: Fides, quid tibi praestat? Et responso: Vitam aeternam, Sacerdos ait: Si igitur... sicut teipsum, ter exsufflat leniter in faciem infantis dicens: Exi ab eo etc., postea pollice facit signum Crucis in fronte et in pectore dicens: Accipe... possis. Si plures sint Baptizandi, Sacerdos se confert ante primum Bapti­ zandum et se ut supra gerit, dein ante secundum et ita deinceps. Deinde dicit Orationem: Preces nostras etc., singulari, vel plurali numero; qua absoluta, imponit manum super caput infantis. Si plures: Manum imponit super caput singulorum infantium. Et postea manum extensam tenens dicit: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus etc., singulari, vel plurali numero, dein benedicit sal, si benedicendum, dicens: Exorcizo te etc.; quo benedicto, immittit modicum salis in os infantis dicens: N., accipe sal... Pax tecum. Si plures: Immisso sale in os primi Baptizandi et dicto: Pax te­ cum, se confert ante secundum, et idipsum facit et ita deinceps. Quibus peractis, Sacerdos digitos mantili abstergit et dicit: Oremus. Deus patrum nostrorum etc., singulari, vel plurali numero, ac postea Exorcismum; dicens: Et hoc signum sanctae Cru © cis, pollice in fronte signat Baptizandum. Si plures: Signat omnes Baptizandos dicens singulariter singulis: Et hoc signum sanctae Cru © cis, quod nos fronti eius damus... Do­ minum nostrum. Absoluto Exorcismo, imponit dexteram manum super caput infantis. Si plures: Sacerdos capiti cuiusque Baptizandi imponit dexteram, quam postea extensam tenens versus ipsum (vel ipsos) recitat singulari, vel plurali numero: Oremus. Aeternam etc. Oratione completa, imponit extremam partem stolae pendentem a suo humero sinistro super infantem et introducit eum in Ec­ clesiam dicens: N., ingredere etc. Si plures: Oratione: Aeternam etc. completa, Sacerdos imponit extremam partem stolae pendentem a suo humero sinistro super pri­ mum Baptizandum et introducit eum, quem ceteri sequuntur, in Ecclesiam dicens: N. et N., ingredimini in templum Dei, ut habeatis partem cum Christo in vitam aeternam. Responso a Clerico: Arnen, Sacerdos recitat cum Patrino vel Matrina: Credo in Deum etc., Pater noster etc., et accedit ad Fontis Sacellum; quo cum pervenerit, renibus ad Fontem versis, dicit: Caput I. - De Bapt. infantibus a Parocho administrando 177 Exorcizo te etc., singulari, vel plurali numero: quo completo, pollice accipit de saliva oris sui et, tangendo aurem dexteram ac sinistram infantis, dicit: Ephpheta, quod est, adaperire, dein tangit naresdicens: In odorem suavitatis etc., atque pollicem suum manutergio abs­ tergit. Si plures: Expleto Exorcismo, postquam tetigerit nares primi Baptizandi, se confert ad secundum eique tangit aurem dexteram, etc. ut supra, ac postea idipsum facit tertio et reliquis. Deinde Sacerdos interrogat Baptizandum nominatim dicens: N., abrenuntias satanae? etc., ut in Rituali. Expletis interrogationibus, intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum et infantem ungit; proferens formulam: Ego te linio © ungit infantem in pectore in modum Crucis, dein inter scapulas pariter in modum Crucis et dicit: oleo salutis etc.; absoluta formula, abstergit gossypio inuncta loca. . ·- -"·§ Si plures: Postquam Sacerdos omnium Baptizandorum aures et nares tetigerit, se confert ante primum eumque nominatim interrogat et se gerit ut diximus supra pro uno baptizando, ac postea idipsum facit secundo, tertio et reliquis. Sacerdos, stans extra cancellos, deponit stolam violaceam et sumit stolam albi coloris, tunc accedit ad Fontem baptismalem et interrogat, expresso nomine, Baptizandum: N., credis in Deum etc., ut in Rituali. Post interrogationem: Vis baptizari? vasculo, seu ur­ ceolo, accipit aquam baptismalem eamque ter fundit super caput infan­ tis in modum Crucis, et simul verba proferens, semel tantum distincte et attente dicit, omnia nomina pronuntians: N,. ego te baptizo in nomine Pa © tris, fundit primo, et Fi © lii, fundit secundo, et Spiritus % Sancti, fundit tertio. Deinde Sacerdos intingit pollicem dexterum in s. Chrismate dicens: Deus omnipotens etc., et inungit infantem in summitate capitis in modum Crucis proferens verba: ipse te liniat © Chrismate salutis etc., atque abstergit pollicem suum. Dicto: Pax tibi, imponit capiti infantis linteolum candidum dicens: Accipe vestem etc., postea dat Patrino candelam accensam dicens: Accipe lampadem etc. Postremo dicit, omnia nomina pronuntians: N., vade in pace etc. Si plures: Post unctionem ultimi Baptizandi, Sacerdos dimittit stolam violaceam et assumit stolam albi coloris, tunc accedit ad Fontem baptismalem et interrogat, expresso nomine, primum Ba­ ptizandum: N., credis in Deum etc., et se gerit ut supra diximus pro uno Baptizando. 12 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 178 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis Tradita candela primo Baptizato, interrogat secundum Bapti­ zandum et se ut supra gerit, deinde, tradita candela secundo Bapti­ zato, interrogat tertium et ita reliquos. Tradita candela ultimo Baptizato, dicit: N. et N., ite in paced Dominus sit vobiscum. Dimisso Baptizato, Sacerdos se confert ad abacum, stolam deponit, manus lavat et abstergit. « Ritus superius descriptus servandus est etiam a Diacono Bap­ tismum solemnem ministrante, qui tamen sale et aqua utetur a Sacerdote ad hunc usum rite prius benedictis» (Rit. Rom. Titul. II, cap. II, n. 27). Articulus III. De Clerico inserviente Sacerdoti Baptismum solemne infantibus administranti. 2782. — Clericus, superpelliceo indutus, sumit pelviculam cum sale ac mantile et praecedit Sacerdotem ad Ecclesiae ianuam. Cle­ ricus praemoneat Patrinos circa ea quae debent facere singulis vicibus et dicere, scilicet, ut: I. - Ad interrogationem: N., quid petis ab Ecclesia Dei? Patrinus respondeat: Fidem; ad: Fides quid tibi praestat? respondeat: Vitam aeternam. II. - Cum infans in Ecclesiam introductus fuit, recitet cum Sacerdote: Credo in Deum etc., Pater noster etc. HI. - Ad interrogationem: N., abrenuntias satanae? et ad re­ liquas respondeat: Abrenuntio; dein aperiat vestem infantis in pectore et in humeris. IV. - Ad interrogationem: Credis in Deum etc., et ad reliquas respondeat: Credo, et ad: N., vis baptizari? respondeat: Volo, deinde accedat ad Fontem super quem sustinebit infantem inclinatum et nudato capite. V. - Infante baptizato, diligenter extergat eius caput. VI. - Accipiat candelam a Sacerdote dicente: Accipe lanipadem etc., eamque teneat usque ad finem formulae traditionis. 2783. — Clericus cum opus sit, respondeat: Arnen; si sal bene­ dicendum, sustinet pelviculam ante Sacerdotem et postquam Sa­ cerdos immiserit sal in os infantis porrigit mantile eidem Sacerdoti. Caput II. - Omissa supplenda super infantem baptizatum Ad: Pax tecum, respondeat: Et cum spiritu tuo. Quum ad Fontis Sacellum pervenerit, Clericus deponit super abacum pelviculam salis et ex eo sumit vasculum Olei Catechume­ norum in lance cum gossypio. Si Clericus sit in sacris potest extergere unctiones ac postea defert ad abacum vasculum Olei Catechume­ norum et sumit ex eo stolam albi coloris. Clericus accipit a Sacerdote stolam violaceam eique porrigit stolam albi coloris. 2784. — Responso a Patrino: Volo, Clericus accipit aquam baptismalem vasculo, quod Sacerdoti porrigit. «Sed si aqua conglaciata sit, curetur ut liquefiat: sin autem ex parte congelata sit, aut nimium frigida, poterit parum aquae naturalis non benedictae calefacere, et admiscere aquae baptismal! in vasculo ad id parato, et ea tepefacta ad baptizandum uti, ne noceat infantulo » (Rit. Rom. Tit. 11, Cap. 1, n. 7). Tradito Sacerdoti vasculo aquae baptismalis, Clericus porrigit mantile Patrino a quo recipit, exterso infantis capite, dein sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis cum aliquantulo gossypio in lance, vestem candidam et candelam. Postquam Sacerdos unctiones fecerit in modum Crucis super verticem capitis Baptizati, Clericus, si in sacro Ordine constitutus, unctionem extergit. Dicto a Sacerdote: Pax tibi, Clericus respondet: Et cum spiritu tuo, tradit ei vestem candidam, dein accendit candelam eamque Sacerdoti porrigit, amota a capite Baptizati veste candida. Recepta candela, Clericus ministrat aquam Sacerdoti manus lavanti. CAPUT II. DE ORDINE SUPPLENDI OMISSA SUPER INFANTEM BAPTIZATUM 2785. — « Cum, urgente mortis periculo, vel alia cogente necessi­ tate, parvulus, sacris precibus ac caeremoniis praetermissis, fuerit baptizatus, ubi convaluerit, vel cessaverit periculum, et ad Ecclesiam delatus fuerit, omissa omnia suppleantur» (Rit. Rom. Tit. 11. cap. V, n. 1). 2786. — Omnia parantur ut in praecedenti Capite (non vero vasculum, seu cochleare, ex argento ad aquam infundendam) et idem servatur ritus excepto quod: j H |IS M . j j MI f*| Ml ΙΟΙ BQI BH ■H 180 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis I. - in secunda Oratione, scilicet: Omnipotens sempiterne Deus etc., additur verbum: dudum, ante: ad rudimenta fidei etc., et post: proficiat de die in diem, additur: ut idoneus sit frui gratia Baptismi fui, quem suscepit, salis percepta medicina etc. II. - In tertia Oratione, scilicet: Deus patrum nostrorum etc., ante verba: pabulum salis gustantem, omittitur: primum, et loco verborum: Perduc eum... regenerationis lavacrum, dicitur: Et quem ad novae regenerationis lavacrum perduxisti, quaesumus, Domine etc. III. - In quarta Oratione, scilicet: Aeternam ac iustissimam etc., post verba: scientiam veram, dicitur: Ut dignus sit frui gratia Ba­ ptismi tui quem suscepit; teneat firmam spem, consilium rectum, do­ ctrinam sanctam ut aptus sit ad retinendam gratiam Baptismi tui. IV. - In Exorcismo post dominicam Orationem, loco: ut fiat templum etc., dicitur: ut fieret templum etc. V. - Post interrogationem: Credis in Spiritum Sanctum etc., Sacerdos intingit pollicem in s. Chrismate et se gerit ut in prae­ cedenti Capite etiam in reliquis. In Editione typica Ritualis Romani approbata 10 lunii 1925 Ordo supplendi omissa super Infantem baptizatum per extensum relatus est. CAPUT III. DE SOLEMNI BAPTISMO ADULTIS A SACERDOTE ADMINISTRANDO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2787. — I. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam prae­ parantur: pluviale et stola violacei coloris, superpelliceum pro Sa­ cerdote Baptismum administraturo; pro eiusdem Assistentibus: superpellicea. II. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii instruitur, cui superimponitur alterum violacei coloris; super eius gradus sternitur tapetum. Caput III. - De Bapt. adultis a Sacerdote administrando 181 Sex candelabra Altari superimponuntur et in medio eorum Crux cum Imagine Crucifixi collocatur; inter candelabra statui possunt vel Sanctorum Reliquiae vel vascula cum floribus (v. η. 562, IV). III. - Super abacum: Rituale Romanum; pelvicula cum sale benedicto, vel benedicendo; schedula in quo scripta sint nomina Baptizandi. IV. - In Fontis Sacello. — Super abacum praeparantur: pluviale et stola albi coloris; vascula s. Chrismatis et Olei Catechu­ menorum, in lance, cum aliquantulo gossypio; vasculum seu co­ chleare ex argento ad aquam infundendam; vestis candida impo­ nenda Baptizato; manutergium ad eiusdem caput abstergendum; urceus cum pelvi; manutergium. Articulus II. De Sacerdote administrante adultis solemne Baptismum. 2788. — Sacerdos, statuta hora, ad Sacristiam accedit, manus lavat et abstergit; sibi induit superpelliceum, stolam atque pluviale; tecto capite, medius inter Assistentes, procedit ad Altare maius; quo cum pervenerit, caput detegit, reverentiam peragit, vel si in Altari custodiatur SS. Sacramentum genuflexionem facit, dein in infimo gradu genua flectit et « pias mente ad Deum preces effundit ut tantum Sacramentum digne valeat ministrare » (Rit. Rom. Tit. II, cap. IV, n. l),ac postea surgit, se signat ac dicit: Deus, inadiutoriurn etc., Gloria Patri etc.; responso: saeculorum. Arnen, incipit Antiphonam: Effundam etc., prosequentibus Clericis, recitat alternatini cum Clero Psalmos ut in Rituali et, repetita Antiphona, pariter stans, dicit: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes: Omnipotens etc., Adesto etc., Da, quaesumus etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes fe­ minae sint. Orationibus completis, genuflexionem, vel reverentiam, peragit, caput tegit et procedit ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerit, caput detegit et Catechumenum interrogat. Si plura Baptizando imponuntur nomina, Sacerdos omnia nomina profert prima vice, in Baptismi collatione et in fine quando Baptizatus dimittitur; aliis vicibus primum tantum nomen pronuntiat. 182 Pars V. - Sectio II. - De Sacrani, a Sacerdote administrandis Post interrogationem: Credis et in Spiritum Sanctum etc., exsuf­ flat ter in faciem eius et dicit semel: Exi ab eo etc., deinde in modum Crucis halat in faciem ipsius ac dicit: N., accipe... bene % dictionem, efficiens, versus eumdem, signum Crucis; responso: Et cum spiritu tuo, post: Pax tibi, facit Crucem cum pollice in fronte et in pectore Catechumeni dicens: N., accipe signum Crucis etc. Si Catechumenus venerit de gentilitatis errore, seu de ethnicis et idololatris, Sacerdos dicit: Horresce idola, respue simulacra. Si ex Hebraeis: Horresce Judaicam perfidiam, respue Hebraicam superstitionem. Si ex Mahumetanis: Horresce Mahumeticam perfidiam, respue pravam sectam infidelitatis. Si ex Haereticis et in eius Baptismo debita forma servata non sit: Horresce haereticam pravitatem, respue nefarias sectas impiorum N., exprimens proprio nomine sectam de qua venit. Prolatis verbis: Cole Deum ... per ignem, si Catechumeni plures fuerint, Sacerdos singulos interrogat repetendo: Quo nomine vocaris? et, ut supra, cetera perficiendo. Absolutis Exorcismis super omnes, Sacerdos dicit: Oremus. Te deprecor etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. Oratione absoluta, cum pollice signat Electum in fronte, m auribus, in oculis, in naribus, in ore, in pectore, in scapulis, dicens verba notata in Rituali, ac postea in toto corpore, illud non tangens, manu producit signum Crucis et dicit: Signo te etc., deinde dicit: Oremus. Preces nostras etc. pro uno vel una: in singulari numero, pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae, et: Oremus. Deus, qui humani generis etc.; tunc imponit super caput Electi manum (vel singulorum Electorum) quam extensam tenens dicit: Oremus. Omnipotens etc. » Caput Ili. - De Bapt. adultis a Sacerdote administrando pro uno vel una: in singulari numero, 183 pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae, dein dicit Exorcismum. Si Catechumenus fuerit Gentilis, seu ex idololatria venerit ad fidem, benedicto sale, Sacerdos addit: Oremus. Domine sancte etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes sint feminae. Responso: Arnen, Sacerdos immittit modicum salis benedicti in os Catechumeni dicens: N., accipe etc., abstergit digitos manutergio et dicit: Pax tibi, dein: Oremus. Deus patrum etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali et in genere masculino, nisi omnes fe­ minae sint. Oratione completa, si inter electos adsint feminae, ipsae in partem recedunt ac statim Sacerdos dicit Catechumeno: Ora, Electe etc., et, dicto a Catechumeno: Sed libera nos a malo, dicit: Leva etc., ac postea dicit Patrino: Signa eum, dein Electo: Accede, et post Patrinum signum Crucis in fronte illius pollice dextero facit dicens: In nomine Patris etc. Si Catechumeni plurcs sint, dicit plurali numero: Orate etc., ac postea Patrinis: Signate etc., deinde ipse eos signat unum post alium. Sacerdos imponit manum super Catechumenum (vel super singulos Catechumenos, si plures) et manum extensam tenens dicit: Oremus. Deus Abraham etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Oratione completa, dicit: Ergo, maledicte etc. pro uno: in singulari numero, pro pluribus: in numero plurali, et cum dicit: signum sanctae Cru φ cis, signat singulos. 184 Pars V. - Sectio 11. - De Sacram, a Sacerdote administrandis Exorcismo absoluto, Sacerdos iterum Electo dicit: Ora etc., omnia ut supra, sed tenens manum extensam dicit: Oremus. Deus, immortale etc., et Exorcismum: Audi, maledicte etc. pro uno: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Absoluto Exorcismo, Electo dicit tertio: Ora etc., omnia ut supra, sed tenens manum extensam dicit: Exorcizo te etc. pro uno: in singulari numero, pro pluribus: in numero plurali, et cum dicit: signum sanctae Cru æ cis, signat singulos. Responso: Arnen, si adsint feminae, mares recedunt et Sacerdos ritum super feminas repetit, mutatis mutandis ut in Rituali. Postmodum masculi iterum accedunt, tunc Sacerdos imponit manum super Electum (vel super singulos, si plures) et dicit: Oremus. Aeternam ac iustissimam etc.; qua Oratione absoluta, sinistra manu apprehendit dexteram Electi, vel porrigit Electo extremam partem stolae ex humero sinistro pendentem, introducit eum (vel eos) in Ecclesiam dicens: N., ingredere etc., vel: N. et N., ingredimini etc. Dum Electus post adorationem surgit, Sacerdos super caput ipsius (vel singulorum, si plures) manum imponit et cum eo simul recitat: Credo etc., Pater noster etc., interim accedit ad cancellos Baptisterii ibique, renibus versis ostio cancellorum Fontis Sacelli, super Electi caput (vel singulorum, si plures) imponit manum ac postea, eam extensam tenens, dicit Exorcismum: Nec te latet etc. pro uno vel una: in singulari numero. pro pluribus: in numero plurali. Quo completo, pollice accipit de saliva oris sui et tangit aures et nares Electi (vel singulorum, si plures) tangendo vero aurem dexteram et sinistram dicit: Ephpheta etc., deinde, tangendo nares, dicit: In odorem etc., ac postea interrogat Electum (vel singulos, si plures): Quis vocaris? Responso tertio: Abrenuntio, Sacerdos in­ tingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum et inungit Electum (vel singulos, si plures) primum in pectore, deinde inter scapulas in modum Crucis dicens (singulariter singulis, si plures): Ego te linio etc., mox bombacio tergit pollicem et loca inuncta ac Caput III. - De Bapt. adultis a Sacerdote administrando 185 subiiingit, diccns (singulis, si plures): Exi, immunde etc. Quibus prolatis verbis, Sacerdos deponit pluviale et stolam violacei coloris, dein assumit stolam ac pluviale albi coloris; tunc ingreditur Sacellum et interrogat Electum (singulos, si plures): Quis vocaris? etc. Interrogationibus completis, Sacerdos accedit ad Fontem et, ac­ cepto vasculo cum aqua baptismali, sub trina, supra caput in modum Crucis, infusione, baptizat Electum; proferens omnia nomina sic dicit: N., ego te baptizo etc. Si plures Electi, singillatim singulos Sacerdos interrogat et bap­ tizat, ut supra. Baptismo administrato, Sacerdos intingit pollicem dexterum in s. Chrismate dicens: Deus omnipotens etc., et perungit verticem Electi (vel singulorum, si plures) in modum Crucis ad verba: ipse te liniat etc. Tunc bombacio Sacerdos tergit pollicem et imponit capiti Electi chrismate seu candidum linteolum et dat ei vestem candidam dicens (singulis, si plures): Accipe vestem etc. Postquam Electus vestem candidam induerit, Sacerdos cande­ lam accensam in manu dextera ei dat, dicens (singulis, si plures): Accipe lampadem etc.; tandem Sacerdos, proferens omnia nomina Baptizato imposita, dicit: N., vade in pace etc., vel si plures: N. et N., ite in pace etc., deinde accedit ad abacum, manus lavat et abstergit, ac postea ad Sacristiam procedit, ubi paramenta dimittit. Articulus III. De duobus Assistentibus Sacerdoti solemne Baptismum adultis administranti. 2789. — Duo Assistentes, superpelliceo induti, accedunt cum Sacerdote Baptismum administraturo ad Altare maius, sustinentes eius pluvialis fimbrias. Quum ante infimum gradum pervenerint, pri­ mus Assistens accipit biretum Sacerdotis et illud Clerico tradit; dum Sacerdos reverentiam, vel genuflexionem peragit, ambo genuflexio­ nem faciunt, ac postea super infimum gradum genua submittunt. Surgente Sacerdote, et ipsi surgunt, primus Assistens porrigit Rituale Sacerdoti, ambo se signant ad: Deus, in adiutorium etc., et Antiphonam: Effundam etc., a Sacerdote inceptam cum eo pro­ sequuntur, dein alternatim cum eodem recitant sequentes Psalmos: 8: Domine, Dominus noster etc.; 28: Afferte Domino etc.; 41: Quemadmodum desiderat etc. Repetita Antiphona: Effundam etc., Assistens primus recipit a Sacerdote Rituale eique biretum porrigit; 186 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis ambo, genuflexione peracta, procedunt cum Sacerdote ad Ecclesiae fores, sustinentes eius pluvialis fimbrias; quo cum pervenerint, Assistens primus biretum a Sacerdote accipit eique Rituale porrigit. Immisso sale in os Catechumeni, Assistens primus porrigit Sa­ cerdoti mantile. Post Orationem: Aeternam ac iustissimam etc., secundus Assi­ stens recedit aliquantulum ut Catechumenus accipere possit extre­ mam partem stolae ex humero sinistro Sacerdotis pendentem. Catechu­ meno in Ecclesiam ingresso, Assistens accedit ad Sacerdotem ut prius. Prolatis a Sacerdote verbis: Exi, immunde spiritus... Paraclito, ambo adiuvant Sacerdotem in deponendis paramentis violaceis et in assumendis paramentis albi coloris. Dicto a Sacerdote: Pax tecum, primus Assistens tradit Sacerdoti linteolum et vestem candidam; recepto linteolo, ei tradit candelam accensam. Prolatis ab eodem Sacerdote verbis: N., vade in pace etc., ambo procedunt cum Sacerdote ad abacum et, dum ille manus lavat, sustinent elatum pluviale, ac postea cum eo in Sacristiam se conferunt. Articulus IV. De Caeremoniario deque Clerico inserviente in administratione Baptismi solemnis adultis a Sacerdote peragenda. 2790. — De Caeremoniario. — Caeremoniarius, si plures sint Catechumeni, mares et feminae, disponit eos ita ut mares ad dexte­ ram Sacerdotis et feminae ad sinistram eiusdem statuantur. Omnibus rite dispositis, signum dat Sacerdoti Baptismum ad­ ministraturo eiusque Ministris ad Altare maius procedendi. Cae­ remoniarius praemoneat, singulis vicibus, et Catechumenum et Patrinum circa ea quae debent facere et dicere. Curet Caeremoniarius, si inter Electos adsint feminae, ut ipsae post Orationem: Deus patrum etc., recedant in partem quoadusque dictus fuerit Exorcismus pro masculis, scilicet: Ergo, maledicte.... per ignem, ante Orationem: Aeternam ac iustissimam etc. Responso a Catechumeno: Volo, immediate ante administrationem Baptismi, Caeremoniarius accipit aquam baptismalem vasculo quod primo Assistenti porrigit. «Sed si aqua conglaciata sit, cu­ retur ut liquefiat; sin autem ex parte congelata sit, aut nimium fri­ gida, poterit parum aquae naturalis non benedictae calefacere, et admiscere aquae baptismati in vasculo ad id parato, et ea tepefacta ad baptizandum uti... » (Rit. Rom. Tit. 11, Cap. I, n. 7). ■ 4U - Caput IV. - Omissa supplenda super adultum baptizatum 187 2791. — De Clerico inserviente. — Clericus, superpelliceo indutus, cum ceteris procedit ad Altare maius; quo cum perve­ nerit, sumit ex abaco Rituale Romanum et illud primo Assistenti porrigit. Rituale ab eodem primo Assistente recipit, absoluta Ora­ tione: Da, quaesiimus etc., ac postea sumit ex abaco schedulam in qua scripta sunt nomina Baptizando imponenda, sumit etiam va­ sculum salis et manutergium, deinde cum ceteris procedit ad Eccle­ siae ianuam; quo cum pervenerit, tradit primo Assistenti Rituale et consistit ad dexteram eiusdem Assistentis. Si sal benedicendus, Clericus, absoluta Oratione: Omnipotens, sempiterne Deus, Pater Domini nostri etc., se confert coram Sacerdote Baptismum admi­ nistraturo et recedit, immisso sale in os Catechumeni, ac postea primo Assistenti porrigit mantile. Quum ad Fontis Sacellum pervenerit, Clericus deponit super abacum vasculum salis et ex eo sumit vasculum Olei Catechume­ norum, in lance, cum gossypio; unctionibus a Sacerdote peractis et abstersis, defert ad abacum vasculum. Responso a Catechumeno: Volo, immediate ante administrationem Baptismi, Clericus porrigit Patrino mantile a quo recipit, exterso Baptizati capite; deposito super abacum mantili, sumit vasculum s. Chrismatis cum aliquantulo gossypio, in lance, et vestem candidam. Postquam Sacerdos unctiones fecerit super verticem Baptizati et eas absterserit, tradit primo Assistenti lin­ teolum et vestem candidam; reposito in abaco vasculo s. Chri­ smatis, accendit candelam eamque primo Assistenti porrigit. Quum Sacerdos procedit ad abacum, Clericus ei ministrat aquam pro ma­ nuum lotione. CAPUT IV. DE ORDINE SUPPLENDI OMISSA SUPER ADULTUM BAPTIZATUM 2792. — Cum, urgente mortis periculo vel alia cogente necessitate, sacris precibus et caeremoniis praetermissis, adultus fuerit baptizatus, ubi convaluerit vel cessaverit periculum et Catechizandus ad Ecclesiam accesserit, omissa omnia suppleantur. 2793. — Omnia parantur ut in praecedenti Capite, sed non pa­ ratur cochleare ex argento ad aquam infundendam, et idem servatur Ritus excepto quod: 188 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis I. - Ad fores Ecclesiae in quarta Oratione, scilicet: Omnipotent sempiterne Deus etc., additur verbum: dudum, ante: ad rudimenti fidei, et post: proficiat de die in diem, additur: ut idoneus sit /rui gratia Baptismi tui, quem suscepit, salis percepta medicina. II. - In sexta Oratione, scilicet: Deus patrum nostrorum etc., ante verba: pabulum salis gustantem, omittitur: primum, et loco verborum: Perduc eum... regenerationis lavacrum, dicitur: Et quem ad novae regenerationis lavacrum perduxisti, quaesumus, Domine etc. HI. - In ultima Oratione, scilicet: Aeternam ac iustissimam etc., quae recitatur antequam Catechizandus Ecclesiam ingrediatur, post verba: scientiam veram, dicitur: ut dignus sit frui gratia Baptismi tui quem suscepit; teneat firmam spem, consilium rectum, doctrinam sanctam, ut aptus sit ad retinendam gratiam Baptismi tui. IV. - In Exorcismo: Audi, maledicte satana etc., qui recitatur post Orationem: Deus, immortale praesidium etc., loco verborum: habitaculum perficiat, dicitur: habitaculum perfecit. V. - In Exorcismo: Nec te latet etc., quem Sacerdos recitat cum pervenerit ad Baptisterii cancellos, loco verborum: ut fiat eius templum, dicitur: ut fieret eius templum. VI. - Post interrogationem: Credis in Spiritum Sanctum etc., Sacerdos intingit pollicem in s. Chrismate et se gerit ut in praece­ denti Capite, etiam in reliquis. In Editione typica Ritualis Romani approbata 10 lunii 1925 Ordo supplendi omissa super Adultum baptizatum per extensum relatus est. CAPOT V. DE SACRAMENTO CONFIRMATIONIS A SIMPLICI SACERDOTE EX SEDIS APOSTOLICAE DELEGATIONE ADMINISTRANDO Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2794. — 1. - Ad Altare maius. — Altare pallio albi coloris instruitur; super eius gradus tapetum sternitur. Caput V. - Dc Confirmatione a Sacerdote administranda 189 Sex candelabra Altari superimponuntur et in medio eorum Crux cum Imagine Crucifixi; inter candelabra statui possunt Reliquiae vel Sanctorum Imagines vel vascula cum floribus (v. n. 562, IV). Si Sacerdos sit Praelatus, super infimum Altaris gradum po­ nitur, in medio, pulvinus albi coloris. II. - Super abacum. — Ponuntur: Rituale Romanum; urceus cum pelvi et manutergium; medulla panis et mali medici in lance; aliquantulum gossypii soluti, in lance; vasculum s. Chrismatis pariter in lance. III. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam: pluviale cum stola albi coloris, superpelliceum, rocchettum, si eo uti possit Sacerdos Confirmationem administraturus; superpellicea pro Assi­ stentibus. Articulus II. 1 n Functione. 2795. — I. - De Sacerdote Confirmationem administraturo. — Sacerdos Confirmationem administraturus, statuta hora, procedit ad Sacristiam, ubi lavat et abstergit manus, sumit rocchettum, si eo uti potest, superpelliceum, stolam ac pluviale; tecto capite, innuente Caeremoniario, procedit ad Altare maius; quo cum pervenerit, caput detegit, biretum primo Assistenti porrigit, et, reverentia, vel genuflexione, si in Altari SS. Sacramentum custodiatur, peracta, breviter orat super infimum Altaris gradum genuflexus, dein surgit et se ad populum vertit. Sacerdos stans « ...circumstantes admoneat, quod nullus alius, nisi Episcopus, Confirmationis ordinarius Minister est, se vero collatu rum esse illam hire per S. Sedem delegato» (Ex App. Ritualis Rom. « Dc Confirmatione »). Lecto ab aliquo Clerico Decreto, si legendum, Sacerdos sermo­ nem habet ut in Rituali Romano notatur; quo absoluto, innetis ante pectus manibus, dicit: Spiritus Sanctus etc., postea signans manu dextera a fronte ad pectus signo Crucis, dicit: Adiutorium nostrum etc., deinde, expansis manibus, versus Confirmandos dicit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc.; qua completa, in­ tingit pollicem dexterum in s. Chrismate et, manu dextera imposita super caput Confirmandi, producit signum Crucis in eius fronte dicens: N., signo te signo Cru φ cis etc.; dum dicit: In nomine 190 Pars V. - Sectio 11. - De Sacrani, a Sacerdote administrandis Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti triplex signum Crucis facit, dein leviter in maxilla sinistra percutit dicens: Pax tecum. Sacerdos Confirmationem administrat singulis Confirmandis genuflexis, qui successive ante Altare se conferunt. Si numerus Con­ firmandorum magnus sit, Sacerdos Confirmationem administrat successive singulis, suis in locis. Omnibus S. Confirmatione administrata, Sacerdos procedit ad abacum, ibique manus lavat et abstergit, dein revertitur ante infimum Altaris gradum et, ad Altare ipsum conversus, dicit Versiculos et Orationem: Deus, qui Apostolis etc., ut in Rituali; qua completa, subiungit: Ecce sic benedicetur omnis homo, qui timet Dominum; tum, conversus ad Confirmatos, benedicit eos dicens: Bene Q dicat vos Dominus etc. Sacerdos, expedita Confirmatione, admonet Patrinos et Matrinas ut in Rituali Romano, dein cum ipsis recitare potest: Credo in Deum etc., Pater noster etc., Ave Maria etc. (D. 3582 ad 3); quibus completis, ad Altare se convertit, reverentiam, vel genuflexionem, peragit, caput tegit et ad Sacristiam procedit, ubi paramenta deponit. II. - De duobus Assistentibus Sacerdoti Confirmationem administranti. — Duo Assistentes, superpelliceo induti et detecto capite, procedunt cum Sacerdote Confirmationem administraturo ad Altare maius; quo cum pervenerint, genuflexione peracta, Assistens primus biretum a Sacerdote accipit et Clerico tradit, dein ambo genuflectunt super infimum gradum et breviter orant. SurgenU Sacerdote, et ipsi surgunt, cum Sacerdote se ad populum vertunt; primus transit ad eius dexteram, dum alter se ad sinistram eiusdem Sacerdotis confert. Sermone absoluto, ambo sustinent pluvialis fimbrias usque ad Ritus finem; dum Sacerdos vero manus lavat, sustinent pluviale elatum. Ill. - De Caeremoniario. — Caeremoniarius disponat Con­ firmandos in duas alas, extra cancellos Presbyterii, mares ad dex­ teram, feminas ad sinistram. Si exiguus eorum numerus sit, tunc singuli accedere possunt ante Sacerdotem et ibi genuflexi confirmari; alias consistant suis in locis. Antequam inchoatur Functio, necesse est ut claudantur omnes Ecclesiae fores, quae aperiantur, expedita Confirmatione. Caeremoniarius moneat Patrinos ut dum Sacerdos confirmat singulos Confirmandos, ipsi manum dexteram ponant super hu­ merum dexterum Confirmandi, moneat quoque Confirmandos ut schedulam apertam in manu teneant. Caput VI. - De s. Communione administranda extra Missam 191 Hora praestituta et omnibus rite dispositis, Caeremoniarius si­ gnum dat Sacerdoti Confirmationem administraturo et Assistentibus procedendi ad Altare maius. IV. - De Clericis inservientibus. — Sermone absoluto, Mi­ nister libri sumit ex abaco Rituale Romanum, se confert ad Sacerdo­ tem et sustinet librum coram eo; Oratione: Omnipotens sempiterne Deus etc. absoluta, recedit, Rituale deponit super abacum ac postea se confert ad sinistram Sacerdotis et recipit schedulam a singulis Confirmandis, ac, intelligibili voce, nomen cuiuscumque nuntiat. Alter Clericus sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis et se ad dexteram Sacerdotis confert. Clericus tertius singulis Confirmatis frontem gossypio abstergit. Si Sacerdos Confirmationem singulis, suis in locis, conferat, tunc praecedit Clericus qui schedulam recepturus sit, dein Sacerdos, me­ dius inter Assistentes; vasculum s. Chrismatis defertur a Clerico stante ad dexteram Sacerdotis, sed aliquantulum retro, vel a primo Assistente; ad sinistram secundi Assistentis incedit Clericus qui singulis Confirmatis frontem gossypio abstergit. Omnibus Confirmatione administrata, omnes ad abacum pro­ cedunt; duo Clerici ministrant aquam et manutergium Sacerdoti pro manuum lotione et abstersione; deinde Minister libri sumit ex abaco Rituale Romanum et ad Sacerdotem, ante infimum Altaris gradum stantem, accedit; prolatis verbis: Benedicat vos Dominiis etc., Minister libri super abacum deponit Rituale Romanum. CAPUT VI. DE ORDINE S. COMMUNIONEM ADMINISTRANDI EXTRA MISSAM 2796. — Sacerdos, lotis manibus, et superpelliceo indutus, ac desuper stola coloris semper albi vel Officio illius diei congruentis, mutato tamen colore nigro in violaceum die Commemorationis Omnium Fidelium Defunctorum (Rit. R. Tit. IV, cap. II, n. 1), praecedente Clerico seu alio Ministro, procedit, tecto capite iunctisque manibus, nisi bursam deferat, ad Altare SS. Sacramenti super quod erunt accensae duae candelae. 2797. — « In diribenda fidelibus sacra Communione, praeter, ante communicantes extensum, lineum albi coloris, iuxta rubricas 192 Pars V. - Sectio IL - De Sacrani, a Sacerdote administrandis Missalis, Ritualis, et Caeremonialis Episcoporum, patina erit adhi­ benda, argento aut metallo inaurato confecta, nullimode tamen ar­ tificiosa arte intus exculpta quae ab ipsis fidelibus subter eorum mentum erit apponenda...» (Ex Instr. S. C. Sacr.diei 26 Martii 1929) 2798. — Cum ante infimum Altaris gradum pervenerit, caput detegit et Ministro biretum tradit; genuflexione in plano peracta, ascendit ad Altare, ibique, manu sinistra bursam tenente, dextera corporale extrahit, deinde ad cornu Evangelii bursam, cum apertura ad Altaris medium versa, collocat et ambabus manibus corporale in medio Altaris explicat. Dum Minister Confiteor etc. recitat, Sacerdos Tabernaculum aperit ac genuflectit; tum Pyxidem educit, super corporale eam ponit et discooperit (Rit. Rom. Tit. IV, cap. II, n. 1). Sacerdos, educta Pyxide, ostiolum claudit. Facta deinceps a Ministro Confessione, iterum genuflectit, ac manibus ante pectus iunctis et oculis demissis, per suam dexteram vertit se ad populum aliquantisper ad cornu Evangelii, ne terga obiiciantur SS. Sacramento. Ibi stans, elata voce, semper plurali numero, profert: Misereatur vestri omnipotens Deus, et, dimissis peccatis vestris, per­ ducat vos ad vitam aeternam. Responso a Ministro Arnen, subiungit: Indulgentiam, absolutionem, φ et remissionem peccatorum vestrorum tribuat vobis omnipotens et misericors Dominus, sinistra infra pectus posita, dextera signum Crucis producit versus Communicandos. Responso iterum a Ministro Arnen, per eamdem viam ad Altaris medium conversus cum genuflexione, sinistra Pyxidem ad nodum capit, ac pollice et indice dextero unam apprehendit Particulam, quam tenens aliquantulum super Pyxidem elevatam, rursum se convertit ad populum, in medio Altaris; sic stans ac tenens Pyxidem ante pectus, oculis in SS. Sacramentum defixis, elata voce, dicit: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi, deinde statim ter repetit: Domine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum; sed tantum dic verbo, et sanabitur anima mea; quae verba, sine ulla prorsus variatione, iugiter proferenda sunt latine (D. 2725 ad 5). 2799. — Quibus tertio repetitis, descendens e gradibus anterio­ ribus (et numquam per laterales), accedit ad Communicandos a parte Epistolae, ac tribus inferioribus dexterae digitis inflexis, unicuique porrigit Sacramentum, faciens cum eo Crucis signum super Pyxidem (quin huius limites excedat), ac simul proferens: Corpus φ Domini nostri lesu Christi custodiat animam tuam in vitam aeternam. Arnen; ita tamen ut haec formula finiatur cum impositione sacrae Particulae super linguam suscipientis. Caput VI. - De s. Communione administranda extra Missam 193 Sacerdos caveat ne labia aut aliquam partem vultus sumen­ tium digitis aut ipsa S. Particula tangat; sed leviter linguam extre­ mitate S. Particulae tangat ut illi inhaereat et statim manum re­ ducat. 2800. — Sacerdos porrigit Communicandis Eucharistiam inci­ piens a Ministro si velit communicare (Rit. Rom. Tit. IV, cap. II, n. 12), postea, accepta patina infra medium et indicem dexterae, accedit ad balaustrium incipiens, tradita primo Communicando patina, ab iis qui sunt ad partem Epistolae. Completo circulo usque ad Evangelii latus, accipit ab ultimo Communicato patinam et ad latus regreditur Epistolae, ac ita porro. In casu quo sacrae Parti­ culae non sufficiant, si adsit necessitas, Sacerdos eas dividere potest (D. 2704 ad 1). Non potest ipse Sacerdos Communionem distribuens tenere patinam inter digitos manus sinistrae, quae sacram Pyxidem gestat ut eam sic mento Communicantium supponat (S. R. C. 12 Aug. 1854 in Lucionen. ad XXL — Cf. Eph. Liturg. anni 1915, pag. 263 et 390 atque anni 1930, pag. 73). 2801. — Omnibus communicatis, ipse Sacerdos, non vero Minister, accipit patinam et ad Altare per anteriores paritergradus revertitur, nihil dicens; deponit Pyxidem et patinam super Cor­ porale; si in patina fragmenta exstant, diligentissime ea in Pyxidem immittit, tum pollicem dexterae et indicem super Pyxi­ dem perfricat, ne quid fragmenti eis forte adhaeserit; genuflexione peracta, Pyxidem claudit, ac digitos, in praeparato vase, abluit atque purificatorio abstergit, interea (Rit. Rom. Tit. IV, cap. II, n. 8) dicens: O sacrum convivium, in quo Christus sumitur, recolitur me­ moria passionis eius, mens impletur gratia, et futurae gloriae nobis pignus datur (Tempore Paschali et per Octavam Corporis Christi additur: Alleluia)·, tum subdit: Panem de caelo praestitisti eis (Tem­ pore Paschali et per Octavani Corporis Christi additur: Alleluia), L Domine, exaudi etc., et: Dominus vobiscum ac demum: Oremus. Deus, qui nobis, sub Sacramento mirabili, passionis tuae memoriam reliquisti: tribue, quaesumus; ita nos Corporis et Sanguinis tui sacra mysteria venerari, ut redemptionis tuae fructum in nobis iugiter sen­ tiamus: Qui vivis et regnas cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Tempore vero Paschali dicitur Oratio: Spiritum nobis, Domine, tuae caritatis infunde: ut, quos Sacramentis paschalibus satiasti, tua facias pietate concordes. Per Dominum nostrum lesum Christum 13 — Moretti, Dc s. Functionibus - IV. 194 Pars V. - Sectio IL - De Sacram, a Sacerdote administrandis Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unitate eiusdem Spiritus Sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Completa Oratione, Pyxidem in Tabernaculo reponit, genuflectit (loc. cit.) ac Tabernaculum occludit; deinde, elevatis oculis, exten­ dens, elevans, iungens manus caputque Cruci inclinans, dicit: Binidictio Dei omnipotentis, ac postea se per dexterum latus ad populum convertit, mox sinistram infra pectus ponit, et dextera benedicit iis, qui communicarunt, dicens: Patris, φ et Filii, et Spiritus Sancti; tum manus iungens, ut antea, absolvit: Descendat super vos et inaniat semper. 2802. — Benedictione impertita, Sacerdos babus manibus, dein bursam sinistra tenet, corporale immittit, absque capitis inclinatione in planum ubi, genuflexione peracta, caput Sacristiam revertitur. corporale plicat, am­ dextera vero in eam ad Crucem, descendit bireto operit et ad 2803. — In defectu idonei Ministri, Sacerdos ipse antequam Altare conscendat Confiteor etc. recitat stans profunde inclinatus ante infimum Altaris gradum omittens verba: et tibi pater, et te pater. 2804. — Si Communio distribuenda sit monialibus quae chorum habent retro post Altare, vel in parte laterali Presbyterii, vel ab Altari distantem, Celebrans ita se gerere debet. Recitato a Ministro Confiteor Deo etc., statim Sacerdos cum Pyxide accedit ad chori fenestellam, ibique super corporali, vel Palla posita ac aperta, omnes preces sive antecedentes, sive subséquentes, recitat genuflectens quoties praescribitur a Rubricis et Decretis. Precibus praescriptis recitatis, Sacerdos stans ad fenestellam, more solito, idest dextera manu non Pyxide, non obstante contraria consuetudine quae abolenda est, monialibus benedicit (DD. 2543; 2725 ad 1). Si fenestella sit extra Presbyterium collocata, et nimis ab Altari distans, dum illuc SS. Eucharistia defertur non desit umbella honoris tegumen (Callev. tom. IV, cap. IV, dec. 9) praecedentibus duobus Clericis, vel saltem uno cum cereis accensis. Si alii praeter moniales communicandi sunt, omnia dicenda ad Altare’versus populum (D. 3800). 2805. — Si intra sacrae Eucharistiae distributionem Particula aliqua (vel fragmentum) super terram decidat, reverenter eam Sacerdos accipiat, et locus, in quem ceciderit, obsignetur, atque huic linteum quodpiam superimponatur, donec, opportuno tempore, r Caput Vil. - De s. Communione infirmis administranda 195 abradatur: abrasio vero in Sacrarium proiicienda erit. Si ceciderit super mappam aut velum, eiusmodi mappa aut velum signetur, et postmodum diligenter abluatur, et lotio ipsa in Sacrarii piscinam effundatur. Si tandem super vestes communicantium ceciderit, lo­ cus signetur ac postea lavetur; at si quam forte feminam tetigerit, vel in eius pectus dilapsa fuerit, ipsa non vero Sacerdos Parti­ culam aut fragmentum apprehendat, et in Pyxidem immittat; vestem porro, aut locum, vel digitos abluat, et lotio, ut supra, in Sacrarium proiiciatur. luxta novas rubricas Ritualis Romani anno 1925 approbati (Tit. IV, cap. Il, η. 10), a Diacono, sacram Communionem admi­ nistrante, servandus est ritus supra descriptus quoad Sacerdotem, adhibita tamen stola transversa, non excepta benedictione danda fidelibus per formulam: Benedictio Dei etc. (ex Resp. Pont. Comm. ad Cod. can. authentice interp. 13 iul. 1930, II). CAPUT VII. DE RITU S. COMMUNIONIS INFIRMIS ADMINISTRANDAE » 2806. — Quum sacra Eucharistia ad aliquem infirmum defe­ renda est, illius cubiculum prius mundabitur, et efficietur ut bene oleat. In eo mensa parabitur, linteo mundo contecta, in qua SS. Sa­ cramentum decenter deponatur. Super eam disponantur duo saltem candelabra cum cereis; item bina vascula vitrea, alterum cum aqua benedicta et aspersorio, alterum cum aqua simplici pro digitorum Sacerdotis ablutione, infirmique purificatione. Praesto etiam sit mappula, seu mundum linteum ante pectus communicandi extendendum (Rit. Rom. Tit. IV, cap. IV, n. 10 et 11). Si infirmus sit Sacerdos vel Diaconus, et commode fieri possit, se induere debet superpelliceo et stola alba. 2807. — In Sacristia super consuetam mensam praeparabitur pluviale et stola albi coloris et superpelliceum; aderunt quoque superpellicea pro Clericis, duo intorticia, lanterna, Rituale Romanum; bursa albi coloris cum corporali et purificatorio, campanula. Super abacum, ad Altare SS. Sacramenti, aderit velum humerale albi coloris et parvum umbraculum. 196 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis 2808. — Sacerdos indutus supra superpelliceum stola ac pluviali, ad Altare, ceteris praeeuntibus, capite cooperto, procedit, medius inter duos Assistentes, superpelliceo amictos, qui ei pluvialis limbos elevabunt. 2809. — Ubi illuc accesserit, unicum in plano genu flectit, aperto capite, et, aliis genuflexis perstantibus, Altaris gradus conscendit, ac Pyxidem e Tabernaculo, debitis cum genuflexionibus, extrahit, atque ex ea, super corporale posita, nonnullas praeconsecratas Par­ ticulas in alteram Pyxidem immittit. Illam rursus in Tabernaculo claudit, hanc vero proprio itidem operculo cum parvo velo coo­ pertam defert ad infirmum, accepto prius super humeros velo oblongo albo, quo ipsam Pyxidem manusque cooperit. 2810. — Praecedit semper Acolythus, vel alius Minister, deferens lanternam, sequuntur duo Clerici, vel qui eorum vice suppleant, quorum, alter defert bursam cum corporali et purificatorio, alter Rituale et iugiter campanulam pulsat, dein deferentes intorticia, postremo Sacerdos, medius inter Assistentes pluvialis fimbrias extollentes sub umbella, alternatim cum ipsis recitans Psalmum 50: Miserere etc., et alios Psalmos et Cantica. Mulieres si velint deferre lumina, sequantur Sacramentum et non licet eis umbellam et intorticia ferre neque campanulam pulsare (D. 4127). 2811. — Ingrediens vero locum ubi iacet infirmus, Sacerdos primum dicit: ÿ. Pax huic domui, Et omnibus habitantibus in ea. Interim Clericus extendit super mensam corporale, tum Pyxidem Sacerdos super illud deponit, dein genuflectit; dimisso velo humerali, se tantillum retrahens ad dexterum mensae latus, aqua benedicta infirmum aspergit et cubiculum, dicens, etiam tempore Paschali (D. 2089 ad 7), Antiphonam: Asperges me etc., et primum versum Psalmi 50: Miserere etc., cum Gloria Patri etc. Aspersione peracta, Sacerdos se convertit ad SS. Sacramentum, genuflectit et Antipho­ nam repetit, postea dicit ÿ. Adiutorium etc., cum Oratione: Exaudi etc., ut in Rituali. 2812. — His dictis, Sacerdos genuflectit, accedit ad infirmum, ut cognoscat, num sit bene dispositus ad suscipiendum sacrum Viaticum et utrum velit aliquid de sua conscientia sibi manife­ stare. Quod si ille annuat, aliis locum dantibus, audiatur. 2813. — Deinde Sacerdos, ad mensam reversus, genuflectit et ad infirmum convertitur. Postea, dicto Confiteor etc., sive ab in- Caput VII. - De s. Communione infirmis administranda 197 firmo, sive eius nomine ab alio, Sacerdos dicit in singulari: Mise­ reatur tui etc., et Indiligentiam... tuorum tribuat tibi etc. Deinde, facta genuflexione, accipit SS. Sacramentum de vasculo atque illud elevans ostendit infirmo, dicens: Ecce Agnus Dei etc., et, more solito, ter dicit: Domine, non sum dignus etc. (quod dicit etiam infirmus, saltem semel, submissa voce). Tum Sacerdos dans infirmo Eucharistiam, dicit: Accipe, frater (soror), Viaticum Corporis Domini nostri lesu Christi, qui te custodiat ab hoste maligno, et per­ ducat in vitam aeternam. Arnen. Infirmo communicato, Pyxidem super corporale deponit, flectit genu ac digitos abluit in vase et abstergit purificatorio, nihil dicens; aqua vero ablutionis, suo tempore, mittitur in sacrarium, vel in ignem. Tum, dicto Dominus vobiscum et Oratione: Domine sancte etc., genuflectit, velum humerale resumit, ac se erigens Pyxidem prehendit, veloque cooperit et vertens se ad infirmum, ipsa signum Crucis super eum efformat, nihil dicens: moxque, ordine quo venit, ad Ecclesiam redit, recitans Psalmum 148: Laudate Dominum de caelis etc., et alios Psalmos et Hymnos, prout tempus feret. 2814. — Si pluribus infirmis in eodem cubiculo, vel loco, Sacra­ mentum administretur, Sacerdos dicat in plurali: Misereatur ve­ stri etc., Indulgentiam... vestrorum tribuat vobis etc.; pariter in plurali dicat Orationem: Domine sancte, ... ut accipientibus fra­ tribus (sororibus) nostris etc. 2815. — Quum ad Ecclesiam pervenerit, SS. Sacramentum in medio Altaris super corporale reponit, et, facta genuflexione, de­ scendit (retento velo) in secundum gradum; ubi, genuflexus, profert ÿ. Panem de caelo etc. (Tempore Paschali et per Octavam Corporis Christi additur: alleluia); dein stans dicit: ÿ. Dominus vobiscum et Orationem: Deus, qui nobis etc., cum brevi conclusione. Oratione completa, Sacerdos genuflectit et paulum versus po­ pulum annuntiat Indulgentias a Summis Pontificibus concessas, scilicet septem annorum et totidem quadragenarum pro illis qui cum lumine comitati sunt; quinque annorum et totidem quadra­ genarum pro aliis qui sine lumine comitati sunt. Postea genuflectit, suppedaneum iterum ascendit ad populum Pyxide benedicendum (v. n. 2842), ac postea illam in Tabernacu­ lum reponit. 2816. — « Quando sacra Communio distribuitur pluribus in­ firmis, qui in eadem domo, vel in eodem hospitali, sed in distinctis 198 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis cubiculis degant, Sacerdos vel Diaconus ministrans, in primo tan­ tum cubiculo recitet plurali numero omnes preces ante infirmorum Communionem dicendas iuxta Rituale Romanum, Tit. IV, cap. 4; in aliis autem cubiculis dicat tantummodo preces: Misereatur tui... Indulgentiam... Ecce Agnus Dei..., semel: Domine, non sum dignus... Accipe frater (soror)... vel: Corpus Domini nostri lesu Christi...·, et in ultimo cubiculo addat versum: Dominus vobiscum, cum suo responsorio et cum sequente Oratione plurali numero dicenda: Domine sancte..., ibique, si qua Particula consecrata superfuerit, benedictionem eucharisticam impertiatur, ac tandem reliquas preces praescriptas in Ecclesia de more persolvat » (Instruet. S. R. Congre­ gationis « De Communione plurium infirmorum» diei 9 lanuarii 1929). 2817. — In deferendo SS. Sacramento a Missa Conventual! Feriae V in Coena Domini usque ad Missam Sabbati Sancti pro mi­ nistrando infirmo Viaticum notanda sunt: 1. Psalmi in accessu et reditu privatim et submissa, quinimo submississima voce, recitandi sunt et in eorum fine dici potest: Gloria Patri etc., quia in tali circumstantia actio talis nihil habet rationis cum functionibus Ecclesiae huius diei. 2. Stola et velum humerale albi coloris sunt adhibenda. 3. Populus absque benedictione dimittendus est (D. 2383). 4. Loco campanulae, crotalum adhiberi potest. 2818. — Si, ob difficultatem aut longitudinem itineris, vel quia, ea qua decet veneratione, Sacramentum ad Ecclesiam commode reportari non posset, sumpta fuerit una tantum Particula conse­ crata, tunc, ea infirmo administrata, Sacerdos, praedictis precibus recitatis, eum manu benedicit, more solito, dicens: Benedictio Dei omnipotentis... descendat super te (vel super vos, si plures infirmos communicaverit) etc., et una cum aliis, privato habitu, exstinctis luminibus, umbella demissa, latente Pyxide, ad Ecclesiam, vel domum quisque suam revertitur (Rit. Rom. 1. cit, n. 27). 2819. — Quando, ex iusta et rationabili causa, privatim sacra Communio ad infirmos defertur, Sacerdos saltem stolam semper habeat propriis coopertam vestibus; in sacculo seu bursa Pyxidem recondat, quam per funiculos collo appensam in sinu reponat; et numquam solus procedat, sed uno saltem fideli, in defectu Clerici, associetur. Cum autem ad infirmi cubiculum pervenerit, Sacerdos superpelliceum quoque induat cum stola, si illud antea non induerit, et omnia peragat ut supra (Rit. Rom. I. cit., n. 29). 9 Caput VIII. - De Extrema Unctione Ritus superius descriptus servandus est etiam a Diacono sacram Communionem ministrante infirmis, adhibita tamen stola transversa, non excepta aspersione aquae benedictae, et benedictione cum SS. Sacramento danda tum infirmo in eius cubiculo, tum populo in Ecclesia (Rit. R. Tit. IV, cap. IV, n. 28; C. I. C. 845, § 2). CAPUT VIII. DE SACRAMENTO EXTREMAE UNCTIONIS Articulus I. De administrations Extremae Unctionis. 2820. — De iis quae praeparanda sunt. — In cubiculo infirmi, quatenus fieri poterit, paratur mensa, mundo linteo tecta, super quam collocatur parva Crux cum Imagine Crucifixi; in medio mensae ponitur lanx et in ea sex globuli bombacii; collocantur etiam: Rituale; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; vas ad manus lavandas, manutergium; pclvicula cum bombaceo et mica panis. Congruo in loco parantur: superpelliceum et stola violacei coloris; cereus. 2821. — De Ritu administrations. — Sacerdos ipse vas sacri Olei sacculo serico violacei coloris inclusum caute deferat ne effundi possit. Cum perventus fuerit ad locum, ubi iacet infirmus, Sacerdos intrans in cubiculum dicit: Pax huic domui, adstantibus respon­ dentibus: Et omnibus habitantibus in ea; deposito Olei vasculo in lance, induit superpelliceum et stolam, dein accipit parvam Crucem eamque infirmo pie deosculandam porrigit; mox, accepto asperso­ rio, in modum Crucis infirmum et cubiculum, necnon circumstantes, aspergit recitans Antiphonam: Asperges me etc. «Quod si aegrotans velit confiteri audiat illum et absolvat. Deinde piis verbis illum consoletur, et de huius Sacramenti vi, atque efficacia, si tempus ferat, breviter admoneat; et quatenus opus sit, eius animam confirmet et in spem erigat vitae aeternae» (Rit. Rom. Tit. V, cap. II, n. 4). 200 Pars V. - Sectio IL - De Sacram, a Sacerdote administrandis Postea Sacerdos dicit: Adiutorium nostrum etc. ut in Rituali. Absoluta Oratione: Exaudi nos etc., infirmus, vel Clericus, vel unus ex adstantibus, nomine infirmi recitat: Confiteor etc., latino vel vulgari sermone, dein Sacerdos in singulari numero dicit: Afisereatur tui etc., Indulgentiam... tuorum tribuat tibi etc. Antequam Sacerdos incipiat ungere infirmum, moneat adstantes ut pro illo orent; interim Clericus accendit cereum, dein sumit lancem cum vasculo Olei et globulis bombacii, et ad Sacerdotis dexteram accedit. 2822. — Mox Sacerdos, extensa manu dextera super caput infirmi dicit: In nomine PaiRtris, et Fi^lii, et Spir itus & Sancti etc., producens triplex signum Crucis super infirmum. Oratione completa, intingit pollicem dexterae manus in Oleo sancto et ungit infirmum in modum Crucis, primam lineam deducendo a parte superiori organi et alteram a sinistra ad dexteram proferens simul formulam ut in Rituali. Circa Unctiones animadvertendum est: Ad oculos; ut commode inungantur oculi debent claudi et Unctio fieri supef ambas palpebras. Ad aures; Unctio fit in lobulo, vel ima auricula. Ad nares; unica Unctio fit super extremitatem nasi. Ad os; una esse debet Unctio, cum qua utraque labia tanguntur; quod si commode fieri nequit, sufficit alterutrum labrum inungere. Ad manus; Unctio fit in media palma interiori; Presbyteris exterius ungantur. Ad pedes; ungatur ea pars quae commode magis prostat, sed Unctio ista ex qualibet rationabili causa omitti potest. Si quis autem sit aliquo membro mutilatus, pars loco illi proxima inungatur eadem verborum forma. Eodem modo inun­ gantur caeci a nativitate, surdi, muti. In membris geminis Sacerdos incipit a dextero; caveat ne al­ terum ipsorum inungendo, Sacramenti formam prius absolvat quam ambo huiusmodi paria membra perunxerit. Unctiones autem, extra casum gravis necessitatis, ipsa Sacer­ dotis manu nulloque adhibito instrumento fiant. Sacerdos post quamlibet Unctionem tergat loca inuncta novo globulo bombacii eumque in lance reponat. 2823. — Omnibus Unctionibus peractis, Sacerdos pollicem medulla panis perfricat, manus lavat linteoque abstergit, dein dicit: Kyrie, eleison etc., ut in Rituali. Caput VIII. - De Extrema Unctione 201 Orationibus absolutis, si tempus ferat et status infirmi permittat, piis verbis illum consoletur et hortetur ad gratiarum actionem, ad patientiam, ad resignationem cum Christo. «Denique aquam benedictam, et Crucem, nisi aliam habeat, coram eo relinquat ut illam frequenter aspiciat, et pro sua de­ votione osculetur et amplectatur. «Admoneat etiam domesticos et ministros infirmi, ut, si morbus ingravescat, vel infirmus incipiat agonizare, statim ipsum Parochum accersant ut morientem adiuvet, eiusque animam Deo commendet: sed si mors immineat, priusquam discedat, Sacerdos animam Deo rite commendabit» (Rit. Rom. Tit. V, cap. II, n. 14 et 15). Articulus II. De administrations Extremae Unctionis immediate post S. Viaticum. 2824. — Si ob gravitatem status infirmi s. Viaticum et s. Oleum deferantur et alius Presbyter vel Diaconus haberi nequit qui vas Olei Infirmorum deferat, tunc Sacerdos qui SS. Sacramentum defert, vasculum Olei in bursa violacei coloris inclusum ad collum appendit sub superpelliceo ita ut exterius non appareat. In casu quo SS. Eucharistia etiam in bursa foret deferenda, tunc duplex bursa omnino deferri debet, una alba cum SS. Sacramento, violacea altera cum Oleo Infirmorum. Sacerdos se gerit more solito ut in administratione SS. Eucha­ ristiae infirmis (v. n. 2808 et seqq.), sed, dimisso velo humerali in cubiculo infirmi, deponit super mensam bursam cum vasculo Olei. Absoluta Oratione: Domine sancte etc., deponit stolam albi coloris et assumit stolam violaceam; genuflectit, sumit e mensa Crucem eamque infirmo pie deosculandam porrigit; reposita Cruce super mensam, genuflexionem peragit et ad infirmum conversus dicit: Adiutorium nostrum etc. et tres Orationes. Oratio: Exaudi nos, quae­ sumus etc. quamvis dicta fuerit ante SS. Eucharistiae administrationem iterum recitanda est cum reliquis; itemque Confiteor etc. (S. C. Indulg. 5 Febr. 1841, n. 286, 6). Absoluta Oratione: Domine sancte etc., Sacerdos dimittit stolam violaceam, reponit in bursa vasculum Olei et ad collum sub super­ pelliceo appendit ac postea sumit stolam albi coloris nec non velum humerale et se gerit ut sub n. 2813. Μ» ·,«<· 202 Λ Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis Articulus III. De administratione Extremae Unctionis in casu instantis mortis. 2825. — Si infirmus in extremis laboret et periculum immineat, Sacerdos, omnibus Orationibus omissis,cito ungit eum, ut in Rituali, aptando proprio loco verba formae; deinde, si adhuc supervivat, dicat Orationes praetermissas. Si vero dum ungitur infirmus decedat, Sacerdos ultra non procedat et praedictas Orationes omittat. Quod si dubitet an vivat adhuc, Unctionem prosequatur sub conditione pronuntiando formam, dicens: Si vivis, per istam sanctam Unctionem etc. In casu autem necessitatis sufficit unica Unctio in uno sensu, seu rectius in fronte, cum hac forma breviori: Per istam sanctam Unctionem indulgent tibi Dominus quidquid deliquisti. Arnen. 2826. — Quando pluribus simul infirmis hoc Sacramentum ministratur, Sacerdos singulis aegrotis Crucem pie deosculandam porrigat, omnes preces, quae Unctiones praecedunt, plurali numero semel recitet, Unctiones cum respectivis formis super singulos aegrotos efficiat, omnes vero preces, quae Unctiones subsequuntur, plurali numero semel dicat. CAPUT IX. DE SACRAMENTO MATRIMONII CORAM PAROCHO VEL EIUS DELEGATO CELEBRANDO DEQUE MISSA CUM BENEDI­ CTIONE NUPTIARUM 2827. — De iis quae praeparanda sunt. — I. - Super abacum collocantur: vasculum aquae benedictae cum aspersorio; Rituale Romanum; schedula in qua scripta sint nomina et cognomina Sponsi et Sponsae; annulus Sponsae in lance; Instrumentum Pacis; mappa linea; ampullae aquae et vini. Si Sacerdos ipse qui Matrimonio assistet et ipselMissam celebret, tunc super Altaris mensam collocatur Calix cum suis ornamentis Caput IX. De Matrimonio deque Missa cum bened. nuptiarum 203 et super Patenam ponuntur duae Particulae pro Sponsis; Missale cum legili; super abacum: manipulus. II. - Extra Presbyterium paratur genuflexorium pro Sponsis cum strato et pulvinis tantum ad genua. III. - In Sacristia: supra praecipuam mensam, si Sacerdos Matrimonio assistens Missam celebret, disponuntur paramenta missalia, excepto manipulo, nam «si immediate sequitur Missam, Sa­ cerdos praeter albam et stolam induere debet etiam planetam » (D. 3158 ad 3). Si vero Missa ab alio celebratur, tunc praeparantur omnia Missae paramenta; Calix cum suis ornamentis; super Patenam collocantur duae Particulae pro Sponsis; Missale; praeterea: superpelliceum et stola albi coloris pro Sacerdote Matrimonio assistente. Si eo die permittatur legere Missam pro Sponsis, tunc paramento­ rum color erit albus, alias color Officii. 2828. — De Matrimonii celebratione. — Parochus, vel eius Delegatus, assumit in Sacristia paramenta Missae, excepto manipulo (D. 3158 ad 3), vel si Missam non celebret assumit superpelliceum et stolam albi coloris; tecto capite iunctisque manibus, procedit ad Altare; quo cum pervenerit, detecto capite, reverentiam Cruci, vel genuflexionem, facit, si in Altari SS. Sacramentum asservetur, dein vel suppedaneum conscendit et ad populum se convertit; vel, iuxta laudabilem usum, accedit ad Sponsorum genuflexorium. Acceptis Rituali et schedula, Parochus Sponsum interrogat dicens: /V., vis accipere etc., ut in Rituali. Recepto viri consensu, Sponsam interrogat dicens: N., vis accipere etc., pariter ut in Rituali. Mutuo autem contrahentium consensu recepto, Parochus iubet eos iungere dexteras et dicit: Ego contango vos in matrimonium. In nomine Patris, et Filii, φ et Spiritus Sancti, signum Crucis super eos efficiens, dein aspergit eos aqua benedicta ac postea se ad Altare convertit, benedicit et aspergit annulum; conversus ad Sponsos, annulum benedictum Sponso tradit. Dum Sponsus inducit annulum digito Sponsae, Parochus dicit: In nomine Patris, et Filii, φ et Spi­ ritus Sancti. Arnen, dein se ad Altare convertit et recitat Versiculos et Orationem ut in Rituali. Oratione: Respice, quaesumus etc., absoluta, Parochus, si Missam celebret, pergit ad abacum, manipulum sumit, se ad Altare confert et se gerit more solito, ut in Missa privata, alias ad Sacristiam procedit. 2829. — «Quando plures simul copulantur, accepto primum singulorum consensu, et rite celebratis singulis Matrimoniis, dictoque 204 Pars V. - Sectio II. - De Sacram, a Sacerdote administrandis pro singulis a Parocho: Ego coniungo vos in matrimonium etc., be­ nedictiones annulorum et reliquae benedictiones plurali numero semel fiunt» (Rit. Rom. Tit. VII, cap. II, n. 5). 2830. — De celebratione Missae cum benedictionibus nuptialibus. — Celebrans se more solito gerit; si eo die Missa pro Sponsis pro­ hibeatur, recitat Orationes pro iisdem Sponsis sub unica conclusione cum Oratione Missae. Dicto secreto: Amen, post Pater noster, Celebrans genuflectit, paulum ad cornu Epistolae se retrahit, ne terga SS. Sacramento vertat; ubi ad Sponsos conversus, iunctis manibus, super eos dicit Orationem: Oremus. Propitiare etc., et: Oremus. Deus, qui potestati virtutis etc.; quibus absolutis, ad Altare se convertit, genuflectit, more solito, Patenam abstergit et dicit: Libera nos etc. Si consuetudo vigeat, pax Sponsis instrumento datur. Dicto: Benedicamus Domino, Celebrans iterum ad Sponsos con­ versus, super eos, iunctis manibus, dicit Orationem: Deus Abra­ ham etc., postea, gravi sermone, eosdem moneat ut sibi invicem servent fidem, vir uxorem atque uxor virum diligat et in timore Dei permaneant. Brevi sermone absoluto, Celebrans aspersorium a Ministro accipit, Sponsos ad modum Crucis aspergit, dein ad Altare conversus, more solito, dicit: Placeat etc. Lecto Evangelio, de Altari descendit et, omissis precibus post Missam (D. 4305), procedit ad Sacristiam. 2831. — Si plures eodem tempore benedicendae sunt nuptiae, Oratio: Deus, qui potestate etc. dicitur plurali numero (Rit. Rom. Tit. VII, cap. Il, η. 5) ut infra. Oremus. Deus, qui potestate... super has famulas tuas quae maritali iungendae consortio, tua se expetunt protectione muniri ; sint in eis iugum dilectionis, et pacis; fideles et castae nubant in Christo, imitatricesque sanctarum permaneant feminarum: sint amabiles viro suo ut Rachel; sa­ pientes ut Rebecca; longevae et fideles ut Sara; nihil in eis ex actibus suis ille auctor praevaricationis usurpet; nexae fidei mandatisque permaneant; uni thoro iunctae, contactus illicitos fugiant; muniant infirmitatem suam robore disciplinae; sint verecundia graves, pudore venerabiles, doctrinis coelestibus eruditae; sint foecundae in sobole, sint probatae et innocentes: et ad beatorum requiem, atque ad coelestia regna perveniant: et videant omnes... Per eumdem Dominum etc. 9 Caput I. - Dc adrninistr. S. Viatici Episcopo Ordinario 205 APPENDIX. DE ADMINISTRATIONE SACRAMENTORUM EPISCOPO ORDINARIO GRAVI MORBO LABORANTI CAPUT I. DE ADMINISTRATIONE S. VIATICI EPISCOPO ORDINARIO 2832. — Nisi aliud in statutis capitularibus caveatur, Dignita­ tibus et Canonicis secundum ordinem praecedentiae Episcopo de­ cumbenti ministrare sacramenta ius et officium est (C. I. C. 397, § 3). 2833. — Quum Episcopus graviter aegrotare coepit, Vicarius Generalis praescribat publicas supplicationes in omnibus Dioecesis Ecclesiis et indicet Collectam pro infirmo, quae est Oratio ut in Missa votiva pro infirmis, in singulari numero dicenda; quum in extremo vitae est constitutus, alteram Collectam pro infirmo qui proximus est morti, quae Oratio invenitur in Missali post Missam votivam pro infirmis, praescribat. Si possibile, Vicarius Generalis Clericis civitatis episcopalis nunciet horam designatam pro administratione S. Viatici Episcopo, ut in Ecclesiam Cathedralem convenire possint ad SS. Sacramentum comitandum, superpelliceo induti. Articulus I. Dc iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit albus). 2834. — A) In Ecclesia Cathedrali I. - In Sacristia capitulari. — Pro prima Dignitate: pluviale, stola, rocchettum et superpelliceum vel amictus. II. - In Sacristia maiori. — Pro Beneficiariis hastas Baldachini gestaturis: pluvialia et superpellicea. Praesto quoque erunt: duo candelabra pro Ceroferariis; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; intorticia; candelae pro Cano­ nicis et ceteris de Clero; lanternae. III. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Super parvum abacum: velum humerale et stola; Pyxis, nisi duae in Tabernaculo adsint. Pars V. - Sectio IL - Appendix B) In cubiculo Episcopi Paratur mensa, linteo mundo contecta, ac super eam extenditur Corporale; duo ponuntur candelabra cum cereis, vasculum cum aqua, manutergium pro ablutione et abstersione digitorum. Ponitur etiam altera mensa; pariter mundo linteo contecta, super quam collocantur: rocchettum et stola albi coloris; vasculum cum aqua pro Episcopi purificatione; liber continens formulam professionis Fidei; parvum Missale; mappula extendenda ante Episcopi pectus. Articulus II. 2835. — «...Etsi semper mortis periculum mortalibus immineat, propinquiores tamen morti sumus, dum aegrotamus. Curet igitur Episcopus, ut quanto magis dignitate ceteris praeest, eo maiori studio ultimum huius vitae actum, quo solo coronari electi solent, cum laude perficiat... Nam Episcopum decet, non solum verbo, sed etiam opere, et exemplo usque ad extremum vitae spiritum alios docere, et ad viam salutis dirigere... Episcopus... sua sponte cum extremum diem suum appropinquare cognoverit, primo peccata sua Confessario diligentissime confiteatur, deinde tempore congruo sa­ crum petat Viaticum» (Caer. Episc., L. II, Cap. XXXVIII, η. 1, 2 et 3). 2836. — Antequam Canonicus deferens SS. Eucharistiam cubi­ culum ingrediatur, Episcopus, si commode id facere possit, adiuvante suo Cappellano, assumit rocchettum et stolam albi coloris, alias tantum stolam. 2837. — Dicta a Canonico Oratione: Exaudi etc., Episcopus, nisi laboriosum, recitat Confiteor etc., et postquam Canonicus tertio dixerit: Domine, non sum dignus etc., « profiteatur Catholicam fidem, ex formula ab Apostolica Sede praescripta, quam affirmet se semper inconcusse et firmiter tenuisse et credidisse, seque in ea velle vivere, et mori, cum Deo placuerit » (/. c., n. 3). Quum autem fidei professio quae concluditur: Hanc veram catho­ licam fidem..., quantum in me erit, curaturum, etiam futurum respiciat, et contra Episcopus catholicam fidem hic profiteri debeat quoad praeteritum, et affirmare, se eamdem semper inconcusse et firmiter tenuisse, seque in ea velle vivere et mori, cumque Caercmoniale hoc loco unam tantum eamdemque professionem praescribat; videtur di­ Caput I. - De adtninistr. S. Viatici Episcopo Ordinario 207 cendum fidei professionem ab Episcopo aegrotante concludendam esse in hunc modum: Hanc veram... retinere et confiteri affirmo, me semper inconcusse et firmiter tenuisse et credidisse meque in ea velle vivere et mori cum Deo placuerit. Ego idem, etc. (De Herdt, Praxis Pont., Tom. III, n. 264). Si Episcopus legere nequeat integram formulam, Cappellanus eam legat et ipsemet Episcopus, si potest, conclusionem legat: Hanc veram etc., vel saltem: Ego idem N. spondeo etc., tangens Missale apertum. Fidei professione emissa, Episcopus « maiori, qua poterit, de­ votione, et humilitate, sacrum sumat Viaticum » (Caer. Episc., L. II, Cap. XXXVIII, n. 4). Benedictione accepta, Episcopus moneat Canonicum « ut, cum tempus erit, extremae Unctionis Sacramentum sibi administret, et animae commendationem faciat » (/. c.). Egresso de cubiculo Canonico, Episcopus dimittit stolam et rocchettum. 1 Articulus III. · De Canonico S. Viaticum administrante Episcopo Ordinario decumbenti. w 2838. — Canonicus qui, vel ex iure, vel ex consuetudine, admini­ strare debet Episcopo decumbenti S. Viaticum, adiuvantibus Assi­ stentibus, induit rocchetto, superpelliceo, vel amictu, stola ac pluviali, deinde medius inter Ministros sacros procedit ad Altare SS. Sa­ cramenti, ante cuius infimum gradum, aperto capite, genuflexionem peragit, deinde genuflectit. 2839. — Aperto tabernaculi ostiolo, Canonicus velum humerale accipit et Altare conscendit. Accepta S. Pyxide, se ad populum vertit. Intonato a Cantoribus Psalmo 50: Miserere etc., Canonicus, innuente Caeremoniario, de Altari descendit, medius inter Assistentes, et sub baldachino procedit recitans alternatim cum iisdem praefatum Psalmum et, si tempus supersit, alios Psalmos et Cantica. 1 1 i 2840. — Ingrediens vero cubiculum ubi iacet Episcopus, Canonicus primum dicit: Pax huic domui, tum supra mensam ponit S. Pyxidem, dein genuflexionem peragit et velum humerale dimittit. Accepto aspersorio, Episcopum et cubiculum aspergit dicens, etiam tempore Paschali (D. 2089 ad 7), Antiphonam: Asperges me etc., primum Versum Psalmi 50: Miserere etc., cum Gloria Patri etc. Aspersione Pars V. - Sectio Π. - Appendix peracta, se convertit ad SS. Sacramentum, genuflexionem facit, Antiphonam repetit, postea dicit: Adiutorium etc., cum Oratione: Exaudi etc., ut in Rituali Romano. Dicto: Confiteor etc., sive ab Episcopo, sive eius nomine a Cappellano Familiari, Canonicus dicit in singulari: Misereatur tui etc., Indulgentiam etc. Deinde, facta genuflexione, accipit SS. Sacra­ mentum de Pyxide, atque illud ostendit Episcopo dicens: Ecce Agnus Dei etc., et, more solito, dicit: Domine, non sum dignus etc. Qui­ bus tertio prolatis verbis, eodem loco consistit donec Episcopus emittat professionem Fidei, dein ad eum accedit et dans Euchari­ stiam dicit: Accipe, Pater, viaticum Corporis Domini nostri lesu Christi, qui te custodiat ab hoste maligno, et perducat in vitam aeternam. Amen. 2841. — Episcopo communicato, Canonicus Pyxidem super Cor­ porale deponit, flectit genu, ac digitos abluit in vasculo et abstergit purificatorio. Tum, dictis: Dominus vobiscum, et Oratione: Domine sancte etc., genuflectit, velum humerale reassumit, ac se erigens Pyxidem prehendit, veloque cooperit et vertens se ad Episcopum, cum ipsa signum Crucis super eum efformat, nihil dicens; moxque, ordine quo venerat, discedit e cubiculo recitans Psalmum 148: Laudate Dominum de coelis etc., aliosque Psalmos et Hymnos. 2842. — Quum ad Ecclesiam reversus fuerit, procedit ad Altare SS. Sacramenti, S. Pyxidem in Tabernaculo ponit, sed ostium non claudit, genuflexionem peragit, de Altari descendit, in infimo gradu genuflectit et velum humerale dimittit. Decantato a Cantoribus Versiculo: Panem de coelo etc., Canonicus surgit et, recto tono cantat, iunctis manibus: Dominus vobiscum, Ora­ tionem: Deus, qui nobis etc. cum brevi conclusione. Responso: Amen, se retrahens versus cornu Evangelii, ad populum se vertit, annuntiat Indulgentias a Summis Pontificibus concessas, scilicet septem an­ norum et totidem quadragenarum pro iis qui cum lumine comitati sunt; quinque annorum et totidem quadragenarum pro aliis qui sine lumine comitati sunt, tandem exhortât Clerum et populum ut Deo preces effundant pro Episcopo gravi morbo laboranti, ac super infimum gradum genuflectit, velum humerale accipit, suppedaneum ascendit, ubi, peracta de more genuflexione, Pyxidem, sinistra velata, ad nodum capit et alia veli extremitate totam cooperit (DD. 2786 ad 1 ; 3582 ad 1; 3780 ad 1; 3888 ad 3); mox, eam sustinens ante pectus, per dexteram suam vertit se ad populum erga quem, stans, illam elevat usque ad oculos et continuo intra pectus demittit, mox iterum attollit usque ad superiorem pectoris partem et exinde ad sinistrum hume- Caput 1. - De administr. S. Viatici Episcopo Ordinario 209 nim ducit, quin pedes dimoveat, ac reducit ad dexterum; quo facto, per cornu Evangelii convertit se ad Altare, Pyxidem in Ta­ bernaculo ponit; genuflexione facta, ostium claudit, descendit in ' planum, genuflectit super infimum gradum ac velum humerale dimittit. Articulus IV. De duobus Assistentibus in administratione S. Viatici Episcopo Ordinario decumbenti. 2843. — Assistentes, ad nutum Caeremoniarii secundi, superpelliceuni sumunt, adiuvant Canonicum S. Viaticum administraturum dum stola et pluviali induit, dein, sustinentes fimbrias eiusdem Cano­ nici pluvialis, procedunt ad Altare SS. Sacramenti, ante cuius infi1 muni gradum, detecto capite, genuflexionem peragunt ac postea in infimo gradu genuflectunt. Assistens primus, imposita sibi stola, Altaris gradus conscendit ac Pyxidem e Tabernaculo, debitis cum genuflexion ibus, extrahit, atque ex ea super Corporale posita, nisi altera in Tabernaculo adsit, nonnullas praeconsecratas Particulas in aliam Pyxidem im­ mittit et illam in Tabernaculo rursus claudit, dein descendit et sto­ lam dimittit. Rursus cum altero Assistente suppedaneum conscendit. Postquam Canonicus Pyxidem acceperit, Assistens primus tegit extremitatibus veli humeralis eam, mox genuflectens SS. Sacra­ mentum adorat, ac postea se ad populum vertit, cum altero locum permutat ita ut in Processione adsit ad dexteram Canonici, et secundus ad sinistram. Ad nutum Caeremoniarii, cum Canonico ambo de Altari descendunt, sub baldachino procedunt sustinentes fim­ brias pluvialis Canonici et cum eo alternatim recitant Psalmum 50: Miserere etc., ac reliquos Psalmos Poenitentiales. 2844. — In cubiculo Episcopi ambo sistunt ad latera Canonici eique primus Assistens sine osculis porrigit aspersorium, dein cum altero Assistente genuflectit. Postquam Canonicus, recitata Oratione: Domine sancte etc., S. Pyxidem acceperit, Assistens primus eam contegit extremitatibus veli humeralis, dein genuflectit. Benedictione impertita, ambo surgunt et sustinentes fimbriam pluvialis, ordine quo venerant, disce­ dunt e cubiculo recitantes cum Canonico alternatim Psalmum 148: Laudate Dominum de coelis etc., aliosque Psalmos et Hymnos qui interim a Cantoribus canuntur. 14 — Moretti, De s. Functionibus - IV. - 210 Pars V. - Sectio II. - Appendix 2845. — Quum ad Altare SS. Sacramenti pervenerint, ambo genuflectunt in infimo gradu. Decantato Versiculo: Panem de coelo etc., ambo sustinent librum apertum ante Canonicum, et Oratione: Deus, qui nobis etc., abso­ luta, secundus Assistens alligat ante pectus Canonici velum humerale. Postquam recitatae fuerint laudes: Dio sia benedetto etc., si recitandae, ordine quo venerant ad Sacristiam procedunt. Articulus V. De Caeremoniariis in administrations S. Viatici Episcopo Ordinario decumbenti. 2846. — De Caeremoniario primo. — Caeremoniarius, omnibus rite dispositis, procedit ad domum episcopalem, induit se superpel- , liceo et una cum Cappellano Episcopi induit Episcopum, si possi­ bile, rocchetto et stola, alias stola tantum. Dicto tertio a Canonico: Domine, non sum dignus, sustinet apertum ante Episcopum librum cum formula professionis Fidei et circa finem innuit Cappellano ut ex mensa sumat Missale et apertum ante Epi­ scopum sustineat. Quum Canonicus et Assistentes egressi de cubiculo fuerint, exuit Episcopum stola et rocchetto. 2847. — De Caeremoniario secundo. .— Omnibus rite dispo­ sitis, Caeremoniarius signum dat e Sacristia exeundi sequenti ordine: 1. Clerici intorticia et lanternas deferentes; 2. Crucifer, medius inter Ceroferarios; 3. Cantores; 4. Clerus; 5. Beneficiarii habitu chorali induti; 6. Beneficiarii pluviali induti; 7. Canonici; 8. Canonicus S. Viaticum ministraturus, medius inter As­ sistentes. 2848. — Accepta a Canonico Pyxide, Caeremoniarius innuit Cantoribus ut incipiant canere Psalmum 50: Miserere etc. Ordo Processionis: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Beneficiarii; Caput III. - De administr. Extremae Unet. Episcopo Ordin. 211 5. Canonici; \ ■ 6. Canonicus deferens S. Viaticum medius inter Assistentes, sub baldachino; 7. Apud baldachinum: Clerici intorticia et lanternas deferentes. Quum Processio pervenerit ad domum episcopalem, si aditus capax, omnes ingredi possunt, alias digniores. Canonici et duo Clerici intorticia deferentes comitantur SS. Sa­ cramentum; si cubiculum sit capax, Canonici ingrediuntur, alias digniores tantum; ceteri remanent in aula contigua et, submissa voce, orant pro Episcopo infirmo sicut etiam orant qui in aditu sunt. CAPUT II. DE PROFESSIONE FIDEI AB EPISCOPO ORDINARIO EMITTENDA CORAM SUO CLERO POSTQUAM IPSE S. VIATICUM ACCEPERIT 2849. — Postquam Episcopus Ordinarius S. Viaticum acceperit, legitur in Caeremoniali Episcoporum: « Convocet deinde Canonicos, Parochos, et Curatos omnes, dum adhuc sensus corporis integri sunt, et coram eis profiteatur iterum catholicam fidem ex praedicta for­ mula, petat veniam de negligentiis, et imperfectionibus suis, et si quemquam uinquam in sua administratione offenderit, roget, ut orent Deum omnipotentem pro anima sua; commendet illis Eccle­ siam, pauperes, viduas, orphanos et loca pia; memoret eis, ut donec de Successore provideatur, continuas preces ad Deum fundant, ut eis bonum Pastorem concedere dignetur, qui eos uberius, quam ipse fecit, pascere noverit» (L. II, Cap. XXXVIII, n. 5). CAPUT III. DE ADMINISTRATIONE EXTREMAE UNCTIONIS EPISCOPO ORDINARIO 2850. — « Cum vero hora mortis appropinquat, (Episcopus) petat ut sibi administretur Extremae Unctionis Sacramentum, et animae commendatio fiat prout in Rituali Romano » (Caer. Episc., L. II, Cap. XXXVIII, n. 7). 2851. — In cubiculo Episcopi paratur mensa, mundo linteo tecta, super quam collocatur parva Crux cum Imagine Crucifixi; in medio mensae ponitur vasculum Olei Infirmorum in lance argen- 212 Pars V. - Sectio II. - Appendix tea, in pelvicula ponuntur sex globuli bombacii; vasculum aquae benedictae, Rituale Romanum, libri continentes Psalmos Poenitentiales, vas ad manus lavandas, cum linteo, pelvicula cum bombaceo et mica panis. In aula cubiculo contigua paratur mensa, alba tobalea tecta, super quam collocantur: stola violacea, superpelliceum et rocchettum pro Canonico Extremam Unctionem ministraturo, indumenta choralia pro Canonicis qui Sacramenti administration! assistunt; superpellicea pro Caeremoniariis et pro Episcopi Cappellanis. 2852. — Statuta hora, Canonicus Extremam Unctionem admini­ straturus cum ceteris Canonicis et Caeremoniariis accedit ad aulam cubiculo Episcopi contiguam. Choralibus indumentis ab omnibus assumptis, invitante Caeremoniario primo, omnes se conferunt in cubiculum Episcopi et Canonicus Sacramentum administraturus ingrediens dicit: Pax huic domui, ceteris respondentibus: Et omnibus habitantibus in ea, deinde, acceptam parvam Crucem a Caeremoniario secundo, Episcopo pie deosculandam porrigit; mox ab eodem Caere­ moniario accepto aspersorio, in modum Crucis Episcopum et cubicu­ lum, necnon circumstantes aspergit recitans Antiphonam: Asperges me etc., ac postea dicit: Adiutorium nostrum etc., ut in Rituali. Absoluta Oratione: Exaudi nos etc., Episcopus, vel unus ex Cappellanis Familiaribus, eius nomine, recitat: Confiteor etc., dein Canonicus, extensa manu dextera super Episcopi caput, dicit: In nomine Pa æ tris etc. et se gerit ut sub η. 2822. Dum Canonicus ungit Episcopum, adstantes alternatim, sub­ missa voce, recitant Psalmos Poenitentiales; Caeremoniarius se­ cundus sustinet pelviculam cum vasculo Olei Infirmorum et Caere­ moniarius primus tergit loca inuncta. Omnibus partibus unctis, Canonicus accedit ad mensam, pollicem fricat cum panis mica et, adiuvante Caeremoniario secundo, manus lavat linteoque abstergit, deinde dicit: Kyrie, eleison etc. et Ora­ tionem: Domine sancte etc.; qua absoluta, omnes ordinatim de cubiculo discedunt. 2853. — « Viri pii, et religiosi continue assistant Episcopo animam agenti, cui Crucem inspiciendam, osculandamque crebro offerant; redigantque ei ad memoriam Passionem Domini Nostri lesu Christi. Nec desint Religiosi et Sacerdotes, qui continue, dum adhuc exspirat, Psalmos, Passionem Christi Domini, et alias devotas orationes legant » (/. c.). 9 I h PARS SEXTA DE SACRAMENTALIBUS II SECTIO PRIMA DE SACRAMENTALIBUS AB EPISCOPO PERAGENDIS CAPUT I. DE BENEDICTIONE ELECTI IN ABBATEM, USUM PONTIFICA­ LIUM HABENTEM, SOLEMNITER PERAGENDA AB EPI­ SCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI 2854. — Quum Abbatialis Benedictio, prouti legitur in Pontificali Romano, nonnullis in partibus existimetur minus congrua Praelatis Saecularibus, ad S. Rituum Congregationem sequens dubium, pro opportuna declaratione, propositum fuit: rNum et quomodo in supradicta Benedictione Praelatis Saecu­ laribus impertienda, iuxta Ritum Pontificalis Romani, aliquae variationes fieri possint?» Et ipsa S. Congregatio, omnibus mature perpensis, rescribendum censuit: «Nihil innovetur in Pontificali, sed eadem Sacrorum Rituum Congregatio in singulis casibus respondeat, formulam accommodando casibus ipsis, demptis quae praefatis Saecularibus minime convenire noscuntur» (D. 3905). Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit color Officii, sed paramenta Electi erunt albi coloris). 2855. — I. - In Sacristia capitulari. — Disponuntur para­ menia pro Dignitatibus et Canonicis, scilicet: si praebendae sint 214 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibiis ab Episcopo peragendis distinctae: pluvialia pro Dignitatibus; planetae pro Canonicis Presbyteris; dalmaticae pro Canonicis Diaconis; tunicellae pro Canonicis Subdiaconis. I Si praebendae distinctae non sunt, tunc: pro Dignitatibus: plu­ vialia; pro ceteris Canonicis: planetae. Super aliam mensam disponuntur paramenta pro Ministris sa­ cris, scilicet: dalmatica et stola diaconalis, tunicella, duae albae, totidem cingula et amictus. II. - In Sacristia maiori. — Super aliquam mensam dispo­ nuntur quatuor pluvialia pro Ministris libri, candelae, mitrae et | baculi; duae vimpae. Super aliam mensam: vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thuribulum cum navicula; superpellicea et bireta pro Clero et pro Ministris inferioribus. III. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii instruitur et super eius gradus sternitur tapetum; sternitur quoque amplum tapetum per totum Presbyterii pavimentum. Super Altare ponuntur septem candelabra et ante altius collo­ catur Crux; inter candelabra collocari posssunt vascula cum flo­ ribus, vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur paramenta pro Episcopo benedicente, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, pluviale, stola, cingulum, alba, amictus; chirothecae in lance; formale, pariter in lance; mitra pretiosa in cornu Evangelii; auriphrygiata in cornu Epistolae. Si color paramentorum erit violaceus, tunc collocatur mitra auriphrygiata in cornu Evangelii tantum, exceptis Dominica Tertia Adventus et Quarta Quadragesimae in quibus adhibetur etiam mitra pretiosa; paramenta teguntur velo eiusdem coloris paramen­ torum. Si Episcopus uti potest s. Pallio, tunc ponitur in lance s. Pal­ lium cum tribus spinulis, velo coloris paramentorum coopertum. IV. - Apud Altare in basi baculus pastoralis. cornu Evangelii. — Collocatur in V. - Ante Altare. — Faldistorium cum tegumento et pul­ vinis; retro post Faldistorium collocantur tres pulvini in eadem linea, si Electus et Abbates Assistentes accedunt ad Ecclesiam cum Episcopo Ordinario, alias pulvini collocantur super infimum Altaris gradum. VI. - In > cornu Evangelii. — Thronus (v. n. 398). Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 215 VII. - E regione Throni. — Erigitur parvum Altare cum sup­ pedaneo, contecto tapeto; Altare instruitur pallio coloris Officii et super illud collocantur quatuor candelabra, quorum in medio po­ nitur Crux; inter candelabra collocari possunt vascula cum floribus. Super Altaris mensam disponuntur paramenta albi coloris pro Electo, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, pluviale, stola, cin­ gulum, alba, amictus; in latere Epistolae collocatur Missale cum legili. VIII. - Ante parvum Altare. — Statuuntur tria scabella nuda. IX. - Super consuetum abacum. — Collocantur: duo candelabra cum cereis; Calix pro Missae celebratione cum suis ornamentis; super Patenam collocatur Particula pro Electo; am­ pullae vini et aquae in pelvicula; campanula; caligae cum sandaliis in lance; lanx pro Cruce pectorali; Missale cum legili; Evangeliarium cum manipulo Episcopi; Epistolarium; Pontificale Romanum; Canon Pontificalis; scotula cum candela; duo manipuli; patera pro praegustatione; formula Indugentiae. I X. - In altero abaco prope Altare Electi. — Collocantur: mitra auriphrygiata; chirothecae albi coloris; caligae cum sandaliis albi coloris; annulus cum unica gemma in lance; urceus cum pelvi et manutergium in lance; Calix cum vino ac purificatorium; Canon Pon­ tificalis; pluvialia cum stolis coloris Officii, amictus et mitrae sim­ plices pro duobus Abbatibus Assistentibus; duo doliola vini plena, alterum aureo pictum, alterum argento cum utroque stemmate Episcopi benedicentis et Monasterii Electi; duo panes, alter deauratus, alter deargentatus, pariter uterque cum stemmate Episcopi benedicentis et Monasterii Electi; si Ordinarius sit Cardinalis, doliolis et panibus apponitur tantum eius stemma; duo intorticia. I XI. - Apud abacum baculus pastoralis. I XII. - In cornu Epistolae. — Duo scabella nuda pro sacris Ministris. ; prope Altare Electi. — Collocatur XIII. - In Sacristia Altari maiori contigua, vel si possi­ bile a tergo eiusdem Altaris. — Super^abacum collocantur: plu­ viale pro Presbytero Assistente; dalmaticae pro Diaconis Assisten­ tibus; tres amictus. ! XIV. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro Episcopo Ordinario; retro post genufle- 216 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis xorium statuitur aliud genuflexorium pariter cum strato et pulvinis pro Electo et Abbatibus Assistentibus. Super Altare ardebunt sex cerei. Dispositio pro Functione hac est eadem quae sub n. 2688 invenitur. Articulus II. De Episcopo Ordinario celebrante in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda in Ecclesia ' Cathedrali. 2856. — Episcopus in accessu ad Ecclesiam et in Functione usque ad Horam Tertiam inclusive se gerit more solito, ut in Missa ponti­ ficali ad Thronum (v. n. 853 et seqq.). Assumptis paramentis pro Missa pontificali, salutans Abbates Assistentes et Electum, procedit ad Altare; cum ante eius infimum gradum pervenerit, Cruci reverentiam peragit, suppedaneum con­ scendit, sedet in Faldistorio, Ministro baculum tradit ac postea, dimissa mitra pretiosa, auriphrygiatam accipit et gremiale. Postquam Abbas primus Assistens dixerit: Adest...dignemini ordi- 1 nare, Episcopus dicit: Habetis Mandatum Apostolicum? Et responso: Habemus, dicit: Legatur. Lecto per Notarium Mandato, Episcopus dicit: Deo gratias. Si Electus iuramentum non praestiterit, tunc praestat; lecta Formula, Episcopus sustinet in gremio suo Missale apertum, am­ babus manibus; tacto ab Electo textu Evangelii et prolatis verbis: i Sic me Deus etc., Episcopus dicit: Deo gratias", Assistentibus et Electo sedentibus, legit ex Pontificali: Antiqua sanctorum Pa­ trum etc. i Episcopus prolatis verbis: Haec omnia et cetera bona etc., et ab omnibus responso: Arnen, manum dexteram praebet Electo deo­ sculandam, deinde dimittit gremiale, baculum accipit, de Altari descendit, Ministro baculum tradit et mitram dimittit; reverentia Cruci peracta, Confessionem facit habens ad suam sinistram Electum. Dicto: Oremus, Episcopus et Electus sibi invicem reverentiam faciunt, dein Episcopus more solito prosequitur Missam pontifica­ lem usque ad ultimum Versum Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum pariter exclusive, sed, thurificatione Altaris peracta, cum ad Thro- Â Caput I. - De bcned. Electi in Abbatem solemn, peragenda 217 num procedit non salutat Electum, eo quod is recitat Psalmos in Missae praeparatione. Collecta pro Electo dicenda est sub unica conclusione cum Ora­ tione Missae. Lecto Gradual!, vel Tractu, ut supra notavimus, Episcopus di­ mittit mitram auriphrygiatam et assumit pretiosam; accepto baculo, pergit ad Altare salutans Abbates Assistentes et Electum; cum ante infimum gradum pervenerit, Cruci reverentiam peragit, ascendit sup­ pedaneum, ibiquc in Faldistorio sedet, Ministro baculum tradit, di­ mittit mitram pretiosam et assumit auriphrygiatam. 2857. — Ad nutum Caeremoniarii, surgit, ad Altare se convertit, ante Faldistorium procumbit et genuflexus manet dum canuntur Psalmi et Litaniae Sanctorum, ut in Pontificali. Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit; accepto baculo, ad Ele­ ctum se convertit et canit: Ut hunc praesentem Electum bene % dicere digneris, producens super Electum, manu dextera, signum Crucis. Responso a Choro: Te rogamus, audi nos, canit: Ut hunc praesentem Electum benefRdicere et sanctificare digneris, producens singulis vicibus super Electum, manu dextera, signum Crucis; responso a Choro: Te rogamus, audi nos, Episcopus baculum dimittit, iterumque genuflectit Absolutis Litaniis, Episcopus mitram dimittit, surgit, ad Electum se convertit et cantat: Pater noster, et Versiculos ut in Pontificali, nec non Orationes: Concede, quaesumus etc., et: Cunctorum bo­ norum etc., atque Praefationem. Ad verba: Ut qui per nostrae manus etc., imponit utramque manum capiti Electi usque ad verba: separetur indignus; deinde manibus ante pectus expansis, cantat ultimam Praefationis partem ac recitat eiusdem conclusionem: Praestante Domino etc. Completa Praefatione, recitat, elata voce, tres Orationes: Deus, cui omnis potestas etc.; Omnium, Domine etc.; Exaudi, Domine etc.; qua ultima Oratione absoluta, Episcopus sedet, mitram accipit et Abbati tradit librum Regulae dicens: Accipe regulam etc., deinde si baculus pastoralis benedictus non sit, Episcopus mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Sustentator imbecillitatis etc.; qua Oratione completa, baculum aspergit ac postea sedet, et accipit mitram. Episcopus, baculum a Diacono acceptum Abbati tradit, dicens: Accipe baculum etc. Si annulus benedictus non sit, Episcopus mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Creator et Conservator etc.; post Orationem, annu- 218 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Ium aspergit, sedet et mitram accipit. Annulum a Diacono acce­ ptum Episcopus digito annulari dcxtcro Abbatis inserit dicens: Accipe annulum etc. Tunc, deposita mitra, Episcopus surgit et conversus ad Abbatem dicit: Oremus. Te, omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram accipit et Abbati osculum pacis dat, ac postea, cum Abbas et Assistentes ab Altari discesserint, baculum accipit, surgit et ad Thronum procedit ubi legit ultimum Versiculum Gradualis, vel Tractus etc., ac prosequitur Missam, more solito, sed, lecto Offertorio, accipit oblationes ab Abbate, deinde dimittit annulum et chirothecas, se more solito gerens. I 2858. — Accepta Patena cum hostia, recitat omnes Secretas, elata voce, una cum Abbate, cui primum donat pacem, dein Presbytero Assistenti et reliquis, ut alias. Episcopus, postquam totum pretiosum Sanguinem sumpserit, Calicem palla cooperit, genuflectit, ponit sacram Particulam in Patena, iterum genuflexionem peragit, manu dextera s. Particulam accipit, se ad Abbatem con­ vertit eumque communicat, signum Crucis sacra Particula efficiens et dicens: Corpus Domini nostri etc., dein rursus ad Altare se con­ vertit et Missam prosequitur, ut alias, usque ad benedictionem inclusive; qua impertita, sedet in Faldistorio, accipit mitram, si Cruce uti potest. Publicata Indulgentia a Presbytero Assistente, Episcopus, si mitra Abbatis benedicta non sit, mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, mitram aspergit, dein sedet et mitram accipit. Acceptam a Diacono mitram Abbatis, Episcopus capiti eiusdem imponit, dicens: Im­ ponimus etc., ac postea si chirothecae benedictae non sint, mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus. Omnipotens Creator etc.; qua Oratione completa, eas aspergit, dein sedet et mitram accipit. Chirothecani dexteram a Diacono acceptam, Episcopus Abbatis dexterae imponit, dein ab eodem Diacono accipit alteram chirothecam eamque Abbatis sinistrae imponit, dicens: Circumda, Do­ mine etc.; quibus prolatis verbis, imponit annulum Abbati, surgit, accipit Abbatem per manum dexteram et inthronizat eum, po­ nens ipsum ad sedendum in Faldistorio de quo ipse surrexit, ac postea baculum pastoralem ei tradit, dicens: Sta in iustitia etc. Episcopus, dimissa mitra, stans versus Altare intonat Hymnum: Te Deum etc., et ad Versiculum: Te ergo etc., genuflectit in pulvino. Completo Hymno, ibidem stans, sine mitra, dicit: Confirma hoc, Deus etc., ac reliquos Versiculos et Orationem ut in Pontificali Romano; qua Oratione completa, perstat eodem loco et, benedictione ab Abbate impertita, mitram accipit. Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 219 Decantatis ab Abbate verbis: Ad multos annos, Episcopus recipit eum ad osculum pacis et, postquam Abbas nuper benedictus una cum Abbatibus Assistentibus discesserit, s. Pallium, si eo usus est, dimittit; more solito, incipit Evangelium S. loannis, vel aliud, si legendum, se gerens ut in aliis Missis pontificalibus. Articulus HI. De duobus Abbatibus Assistentibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. I i i ! ' 2859. — Duo Abbates Assistentes, habitu praelatitio induti, si saeculares, cum rocchctto et mantelletto, alias induti superpelliceo super habitum monasticum ac mantelletto et mozzetta, statuta hora, conveniunt vel in domum episcopalem et cum Ordinario et Electo procedunt ad Ecclesiam Cathedralem sequentes Capitulum eiusdem Ecclesiae, vel in Sacristiam capitularem conveniunt et cum Canonici aliique procedunt ad Episcopum associandum, ipsi cum Electo ad Altare maius se conferunt, ubi, brevi oratione facta super infimum Altaris gradum, pergunt ad scamna ante Altare Electi ibique sedent et caput operiunt. Quum Episcopus Presbyterium ingreditur, surgunt et se inclinant. Ad cantum Horae Tertiae se Choralibus conformant. Dum Episcopus assumit paramenta missalia, Assistentes, adiuvantibus Cappellanis, dimittunt Crucem pectoralem, si Regulares, mozzettam et mantellettum, accipiunt amictum, reassumunt Crucem pectoralem, induunt stola ac pluviali; cum Episcopo Ordinario mitra a Diacono imponitur, ipsi a suis Cappellanis, manu, accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt et ita se gerunt durante Functione ac pariter eam exuent cum opus sit. Quum Episcopus de Throno surgit, et ipsi surgunt, cum mitra eius salutationi respondent, dein ad Altare se convertunt, reverentiam Cruci peragunt, ac postea procedunt ad Altare maius, incedentes ad Electi latera, reverentiam faciunt simul Cruci et Episcopo, tum sedent; ad Caeremoniarii nutum, mitram dimittunt, surgunt et Abbas primus Assistens legit ex Pontificali: Adest, Reverendissime Pater etc. Si Episcopus sit Car­ dinalis, dicit: Adest, Eminentissime ac Reverendissime Pater etc. Dicto ab Episcopo: Habetis etc., Abbas respondet: Habemus; acceptum Mandatum a Cancellario Monasterii Electi porrigit Notario Epi­ scopi; deinde ambo sedent et caput mitra operiunt. Expleto examine, 220 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Abbates Assistentes mitram dimittunt, surgunt, perstant apud sca­ bella; cum Episcopus incipit Confessionem, et ipsi cum suisCappellanis Confessionem faciunt. Dicto: Oremus ab Episcopo, Abbates Assistentes accedunt ad Electum et cum eo ante parvum Altare procedunt, ibique reveren­ tiam Cruci peragunt ac sedent in scabello, versis humeris ad ipsum Altare, atque mitra caput operiunt. Postquam Electus paramenta missalia assumpserit, Assistentes mitram dimittunt, surgunt, ad Altare se convertunt, Cruci reveren­ tiam peragunt et ad latera Electi Missam legentis consistunt in suppedaneo ipsius Altaris; cum eodem Electo recitant: Gloria in i excelsis etc., si recitandum. Recitatione Hymni completa, si non­ dum cantus eiusdem Hymni expletus fuerit, sedent in scabello et se Choralibus conformant. Si vero cantus, vel locum non habeat, vel iam expletus fuerit, tum perstant donec Electus perveniat ad locum quo Missa solemnis processerit. Postquam Electus legerit Graduate, vel Tractum, vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum t pariter exclusive, Abbates Assistentes descendunt cum eo de Altari, j consistunt ante scabellum, versis humeris ad Altare ipsum, et caput mitra operiunt; cum Episcopus de Throno descendit, salutationi eius respondent. I Sedente Episcopo in Faldistorio, Assistentes cum Electo ante Altare maius se conferunt; quo cum venerint, Cruci et Episcopo simul reverentiam faciunt, dein ante scabella procumbunt. Abbates Assistentes non recitant Litaniarum Versiculum: Ut hunc praesentem Electum etc., nec benedictionem donant. Absolutis Litaniis, ambo mitram dimittunt atque surgunt. Tradito annulo Electo et recitata ab Episcopo Oratione: Te, omnipotens et piissime Domine etc., Abbates Assistentes mitram sibi imponunt et ascendunt suppedaneum; Assistens primus consistit ad Episcopi dexteram, alter ad sinistram. Postquam Episcopus Abbati amplexum dederit, Abbas Assistens primus pariter ample’ xum dat, deinceps Abbas Assistens secundus, ac postea ambo cum eodem Abbate de Altari descendunt, Cruci et Episcopo simul reve­ rentiam faciunt ac se conferunt ad parvum Altare ubi, facta Cruci re­ verentia, consistunt ante scabella, humeris ad Altare ipsum versis; Epi­ scopo ad Thronum pergenti reverentiam peragunt, dein ad Altare se convertunt, mitram dimittunt, suppedaneum conscendunt et Abbati tegenti ultimum Versiculum Gradualis, vel Tractus, etc. assistunt. Lecto Evangelio, de Altari descendunt, sedent et mitram sibi imponunt. 9 Caput I. - De bencd. Electi in Abbatem solemn, peragenda 221 Quum Episcopus mitram dimittit pro Evangelii cantu, Abbates Assistentes et ipsi sibi mitram exuunt, surgunt et conversi ad Dia­ conum Evangelium canentem consistunt. Intonato a Celebrante: Credo in unum Deum, Assistentes cum Abbate ad Altare se conver­ tunt, ascendunt, cum eo recitant Symbolum; quo recitato, ad scabella redeunt, sedent et mitra caput operiunt. Absoluto Symboli cantu, Assistentes mitram dimittunt, surgunt et ad Altare revertuntur. Lecto ab Abbate Offertorio, de Altari cum eo descendunt, mitram accipiunt et Abbatem ad Thronum deducunt, Cruci Altaris maioris reverentia peracta; quo cum per­ venerint, reverentiam Episcopo faciunt et perstant ante infimum gradum donec Abbas descendat, dein ad parvum Altare, debitis cum reverentiis, revertuntur et consistunt ante scabella, humeris ad Altare ipsum conversis, dum Episcopus manus lavat. Abbates Assistentes, statim ac Episcopus ad Altare pervenerit, procedunt cum Abbate ante Altare maius, sed aliquantulum longe ab infimo gradu, et consistunt, absque mitra, prope eundem Abbatem; ibique thurificationem accipiunt cum mitra. Ad verba: Qui pridie etc., genuflectunt et genuflexi manent donec Episcopus surgat a genuflexione post Calicis elevationem. Pacem accipiunt ab Abbate. Postquam Abbas Communionem acceperit, Abbates Assistentes se­ dent et mitram sibi imponunt; lecta Antiphona«Communio» dicta, mi­ tram dimittunt et surgunt. Benedictionem accipiunt profunde inclinati. Publicata Indulgentia, Assistentes perstant ante scabella et postquam Episcopus intonaverit Hymnum: Te Deum etc., mitram sibi imponunt, Cruci reverentiam una cum Abbate peragunt eumque per Ecclesiam deducunt. Si Assistentes ad Altare redierint ante Versiculum: Te ergo, quaesumus etc., consistunt ante infimum Altaris gradum ad latera Abbatis et mitram dimittunt; ad praedictum Versiculum genuflectunt in pulvino, super gradum collocato, et surgunt, completo Versiculi cantu, tunc primus Assistens accedit ad Episcopi dexteram, alter ad dexteram primi Assistentis. Impertita benedictione ab Abbate, Assistentes mitram sibi im­ ponunt et amplexum dant Abbati, dein cum eodem de Altari de­ scendunt, Cruci et Episcopo reverentiam faciunt ac postea ad par­ vum Altare procedunt, Crucem salutant, suppedaneum conscendunt et Abbati legenti Evangelium assistunt; quo absoluto, descendunt, Cruci reverentiam peragunt et ante scabella, humeris ad Altare versis, dimittunt paramenta ac reassumunt mantellettum et mozzettam, si Regulares, necnon Crucem pectoralem 222 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Quum Episcopus de Throno descendit, Assistentes surgunt et se cum Abbate ad medium Presbyterium conferunt, ibique in pulvino genuflectunt ac postea vel Episcopo reverentiam faciunt et ad Sacristiam capitularem pergunt, vel Capitulum Cathédrale sequuntur et ad domum episcopalem procedunt. Articulus IV. De Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in sua bene­ dictione solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2860. — Statuta hora Electus, habitu praelatitio indutus, si saecularis, cum rocchetto et mantelletto, alias indutus superpelliceo supra habitum monasticum, ac mantelletto et mozzetta, accedit ve! ad domum Ordinarii, vel ad Sacristiam capitularem. Si Electus sit Abbas vel Praelatus nullius, defert etiam pileolum violaceum. Si accedat ad domum episcopalem, procedit ad Ecclesiam medius inter Abbates Assistentes, sequens Capitulum Cathédrale; si vero accedat ad Sacristiam capitularem, quum Canonici ceterique procedunt ad associandum Episcopum, ipse, pariter medius inter Abbates Assi­ stentes, se ad Altare maius confert, brevem orationem facit in pulvino super infimum gradum collocato, dein pergit ad scamnum ante Altare parvum ibique sedet et caput operit. Quum Episcopus Pre­ sbyterium ingreditur, surgit eique se inclinat. Ad cantum Horae Tertiae aliis Choralibus se conformat. Dum Episcopus, Hora Tertia absoluta, assumit paramenta mis· salia, Electus dimittit mozzettam, si Regularis, et mantellettum, dein, adiuvantibus suis Cappellanis, accipit amictum, albam, cingulum, stolam et pluviale. Quum Episcopus mitram accipit, Electus si pileolum defert, illum dimittit et bireto caput operit. Surgente Episcopo, Electus et ipse surgit, detecto capite, ac respondet Episcopi salutationi. Dum ille Altare conscendit, ipse cum Abbatibus Assistentibus se ad Altare suum convertit, reve­ rentiam Cruci peragit; tecto capite, medius inter Assistentes procedit ad medium Presbyterium ubi, detecto capite, reverentiam Cruci et Episcopo facit, ac postea sedet in suo scabello et caput tegit. Ad nutum Caeremoniarii, Electus surgit, detecto capite. Dicto a digniore Assistente: Habemus, iterum sedet et caput operit. Si iuramentum praestare debet, tunc, lecto Mandato, tradit Cappellano suo biretum, procedit ante Altare, genuflectit in pulvino ante sca­ Caput 1. - De boned. Electi in Abbatem solemn, peragenda 223 bellum et formulam iuramenti legit; qua lecta, surgit, ascendit suppedaneum ibique genuflectit, manus super Missale imponit et dicit: Sic me Deus adiuvet etc. Responso ab Episcopo: Deo gratias, Electus surgit, descendit de Altari; reverentia Cruci et Episcopo facta, revertitur ad scabellum, ubi sedet et caput tegit. Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respondet ut in Pontificali. Expleto examine, caput detegit, surgit et, medius inter Assistentes, procedit ante infimum Altaris gradum; reverentia Cruci et Episcopo simul peracta, ascendit ac genuflexus super pulvinum deosculatur Episcopi manum, dein de­ scendit, sistit ante infimum gradum, aliquantulum versus Evangelii latus, et cum Episcopus descendit, Electus se confert ad eius si­ nistram; Cruci reverentia facta, una cum Episcopo, ei ad Missam respondet; post: Indulgentiam etc., Electus aliquantulum recedit ut Subdiaconus Episcopo manipulum imponat; quo facto, iterum ad Episcopi sinistram se confert. Episcopus et Electus post: Oremus, sibi invicem reverentiam peragunt, ac postea Electus, medius inter Assistentes, procedit ad suum Altare ubi, reverentia Cruci facta, sedet in scabello, humeris ad ipsum Altare conversis; ex Canone legit, tecto capite, Psalmos ac preces in Missae praeparatione, in­ terim per suum Cappellanum, vel Cubicularium, dimittit calceos usuales et accipit caligas cum sandaliis albi coloris. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., biretum non dimittit nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus sit, recitat: Kyrie, eleison etc., cum precibus et Orationibus; quibus absolutis, pluviale ac stolam dimittit, sumit Crucem pectoralem, stolam, tunicellam, dalmaticam, planetam ac manipulum, dein ad Altare se convertit, reverentiam peragit, ascendit, dicit Orationem: Aufer a nobis etc., Altare deosculatur et in medio suppedaneo legit ex Missali, in media mensa collocato, Missam usque ad locum quo Ce­ lebrans pervenerit. Kyrie etc., recitat alternatim cum Assistenti­ bus; quo recitato, de Altari descendit, reverentiam peragit Episcopo, sedet in scabello, tegit caput quod detegit et inclinat dum cantantur verba: Adoramus te; Gratias agimus tibi; lesu Christe; Suscipe de­ precationem nostram; et iterum ad: lesu Christe. Decantato a Choro Hymno, Electus caput detegit, surgit, reverentiam Episcopo facit, se ad Altare suum convertit, suppedaneum conscendit, Altare in medio deosculatur et dicit ad Missale conversus: Dominus vo­ biscum, ac legit Orationem Missae sub unica conclusione cum Ora­ tione: Concede, quaesumus, Domine etc., ut in Pontificali Romano, vel in Appendice Missalis. 224 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibiis ah Episcopo peragendis Completis Orationibus, descendit ad scabellum more solito et sedet. Decantata Epistola, Electus surgit, cum consuetis reverentiis ad Altare revertitur, ubi Epistolam, Graduale vel Tractum vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, legit, deinde Altari descendit et ante suum Altare consistit, detecto capite. Quum Episcopus de Throno descendit, salutationi eius respondet, | dein caput tegit et una cum Assistentibus accedit ante Altare, caput nudat, reverentiam Cruci facit, dein procumbit in pulvinis super gradus Altaris collocatis, ad sinistram Episcopi. Prolatis ab Episcopo verbis: Quod ipse praestare digneris, qui vivis et regnas Deus etc., in fine Orationis: Cunctorum bonorum etc., Electus de prostratione surgit et se confert ante Episcopum, ibique genuflectit. Completa Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., ambas ma­ nus imponit libro Regulae dum Episcopus dicit: Accipe Regulam etc. Baculum benedictum Abbas utraque manu accipit dum Episcopus recitat formulam: Accipe baculum etc.; pariter annulum benedictum accipit in digito annulari dextero, dum Episcopus dicit: Accipi annulum etc. Recitata ab Episcopo Oratione: Te, omnipotens et piissime Do­ mine etc., Abbas accipit amplexum ab Episcopo, dein a primo Assi­ stente ac postea ab altero, tandem, medius inter Abbates Assisten­ tes, de Altari descendit, reverentiam Cruci et Episcopo simul peragit, procedit ad suum Altare, Cruci reverentiam facit et consistit, hu­ meris ad Altare ipsum conversis; cum Episcopus pergit ad Thronum, salutationi respondet et ad suum Altare se convertit, Cruci re­ verentiam peragit, suppedaneum conscendit, legit ultimum Versum Gradualis, vel Tractus vel Sequentiae, si vero inter Pascha et Pen­ tecosten ultimum y., dicit: Munda cor meum etc., legit Evangelium quod tamen non deosculatur nec profert verba: Per evangelical., dein de Altari descendit, reverentiam Episcopo peragit, in scabello sedet et caput tegit. Ad Evangelii cantum sistit, capite detecto, iunctisque manibus, ad Diaconum conversus. Quando Episcopus intonat: Credo in unum Deum, Abbas se ad Altare convertit, Cruci reverentiam peragit et Symbolum recitat cum Abbatibus Assistentibus, postea cum consuetis reverentiis sedet in suo scabello, caput tegit, quod detegit et inclinat ad: lesum Chri­ stum; Et incarnatus est etc.; Simul adoratur. Decantato a Choro Symbolo, Abbas surgit, detecto capite, et ut alias ascendit Altare suum quod deosculatur ac dicit: Dominus Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 225 vobiscum, ad Missale conversus, legit Offertorium, dein de Altari descendit et, medius inter Abbates Assistentes, procedit ad Thronum, facta reverentia Cruci Altaris sui et Altaris maioris. Quum ad Thronum pervenerit, reverentiam Episcopo facit, ascendit, in pulvino ante ipsum Episcopum genuflectit, cui prae­ sentat intorticia, et, dum illa Episcopus accipit, eius manum deoscu­ latur, dein offert panes et doliola, eodem modo; ac postea de Throno descendit, debitis cum reverentiis, ad Altare suum revertitur et consistit ante scabellum, humeris ad Altare ipsum conversis, dum Episcopus manus lavat. Abbas statim ac Episcopus ante Altare pervenerit, procedit ante Altare, sed aliquantulum longe ab infimo gradu, ibique genu­ flectit in pulvino et ex Missali, posito in scabello ante se, legit Missam elata voce, simul cum Episcopo, sed nullum Crucis signum, nec aliud signum facit, sed semper genuflexus permanet, iunctis manibus. Dum Diaconus thurificat secundum Diaconum Assistentem, Abbas surgit et in eodem loco thurificationem accipit, statimque genua submittit. Abbas legit Secretam propriam ut in Pontificali Romano, vel ut in Appendice Missalis, sub unica conclusione cum Secreta Missae. Abbas in Canone non dicit: Et me indigno servo tuo, sed nominat Episcopum Ordinarium; non profert verba consecrationis. Recitata Oratione: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., surgit, accedit ad Altare, genuflexionem peragit, suppedaneum conscendit, deosculatur Altare iunctim cum Episcopo et ab ipso pacem accipit; tunc, genuflexione SS. Sacramento facta, descendit de Altari et pacem donat primo Abbati Assistenti, dein alteri ac postea genu­ flectit ante suum scabellum et genuflexus permanet usque ad sum­ ptionem Calicis inclusive. Sumpto pretioso Sanguine ab Episcopo, Abbas surgit, ante infimum Altaris gradum genuflexionem peragit, suppedaneum con­ scendit, genua flectit in eius extremitate et sacram Communionem accipit, dein surgit, de Altari descendit, purificationem accipit, se confert ante suum scabellum, ibique genuflectit et prosequitur legere Missam; recitat Orationem «Postcommunion dictam, sub unica conclusione cum Oratione: Haec nos communio etc., ut in Ponti­ ficali Romano, vel in Appendice Missalis. Recitata Oratione: Placeat etc., non profert verba: Sit nomen Domini etc., et benedictionem accipit’ genuflexus. Publicata Indulgentia, Abbas accipit pileolum, suppedaneum ascendit et genuflectit ante Episcopum, accipit mitram, chi­ rothecas et annulum. Quum Episcopus eum per manum dexte15 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 226 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ram accipit, surgit et in Faldistorio sedet, dein ab eodem Episcopo baculum pastoralem in sinistram accipit. Intonato Hymno: Te Deum etc. ab Episcopo, Abbas surgit de Faldistorio, descendit in planum, reverentiam Cruci et Episcopo facit, dein, medius inter Assistentes, procedit per Ecclesiam bene­ dicens populo. Si ad Altare redierit ante Versiculum: Te ergo etc., consistit ante infimum Altaris gradum, et, completo Versiculo: ludex crederis etc., per suum Cappellanum mitram dimittit ac in pulvino super gradum collocato genuflectit. Versiculo a Choro decantato, surgit, mitram accipit, ascendit suppedaneum et in Fal­ distorio iterum sedet. Completa Oratione: Exaudi, Domine etc., Abbas baculum dimittit, surgit, per suam dexteram se convertit ad Altare quod in medio deosculatur; ponit super illud sinistram et cantat: Sit nomen Domini benedictum, interim formans dextero pollice sibi in pectore Crucis signum, eoque formato, etiam dexteram manum super Altare ponit. Responso a Choro: Ex hoc nunc et usque in saeculum, cantat: Adiutorium nostrum in nomine Domini. Dum haec profert verba, dextera manu signat se signo Crucis a fronte ad pectus et a sinistro humero ad dexterum, tangens se in uno­ quoque verbo, videlicet dum dicit: Adiutorium, in fronte; nostrum, infra pectus; in nomine, in sinistro humero; Domini, in dextero, deinde ante pectus iungit manus, donec a Choro respondeatur: Qui fecit coelum et terram. Cum dicit: Benedicat vos omnipotens Deus, elevat oculos, manus expandit, sublevat ac ante faciem iungit, et accipiens sinistra manu baculum pastoralem ad Episcopum convertitur, se ei inclinat ac postea se vertit ad Epistolae latus, dum dicit: Pater, et ibi signat populum; dicens: Et Filius, vertit se directe ad populum in medio Ecclesiae existentem, signat iterum; dicens verba: Et Spiritus Sanctus, se vertit ad latus Evangelii et ibi tertio signat perficiendo circulum, dein, Cruci reverentia facta, accedit ad cornu Epistolae Altaris; ibidem cum mitra et baculo genuflexus in ora suppedanei, versus Episcopum cantat: Ad multos annor, surgit, accedit ad Episcopum, baculum Cappellano suo tradit et excipitur ad amplexum ab Episcopo, dein a digniore Abbate Assistente, ac postea ab altero Abbate, de Altari descendit, Cruci ac Episcopo reverentiam facit et ad suum Altare procedit, ubi, Cappellano suo baculo tradito, mitram dimittit, reverentiam Cruci peragit, suppedaneum conscendit et legit ultimum Evangelium; qua lectione completa, mitram et baculum accipit, de Altari descendit, Cruci reverentiam peragit, sedet in suo scabello, baculum ac mitram dimittit, sacra paramenta deponit ac postea rcassu- Caput 1. - De bcned. Elccti in Abbatem solemn, peragenda 227 mit mantellettum, si Regularis etiam mozzettam, Crucem pecto­ ralem et annulum. Dum legit preces in gratiarum actione post Missam, per Cubicularium, vel per Cappellanum, sandalia et caligas dimittit atque réassurait calceos usuales. Quum Episcopus de Throno descendit, Abbas, detecto capite, surgit, ante Altare maius se confert ubi in pulvino genuflectit, ac postea vel sequitur Capitulum Cathé­ drale et ad domum episcopalem pergit, vel, facta Episcopo reve­ rentia, medius inter Abbates Assistentes, procedit ad Sacristiam capitularem. Articulus V. De Presbytero Assistente deque Diaconis Assistentibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter pera­ genda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2861. — Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes se more solito gerunt ut in Missa pontificali, sed, absoluta Hora Tertia, Presbyter Assistens ad Altare accedit, incedens ad Episcopi sini­ stram, Diaconi Assistentes Episcopum sequuntur; cum ante Altare Episcopus pervenerit, Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes recedunt in Choro ad sua loca. Absoluto examine, Presbyter As­ sistens et Diaconi Assistentes discedunt de suis locis, et se conferunt ante Altare. Presbyter Assistens consistit ad dexteram Episcopi, sed aliquantulum retro, Diaconi Assistentes a tergo ipsius Episcopi. Dicto: Indulgentiam etc., omnes se gerunt more solito ut in aliis Missis pontificalibus. Quum Episcopus, lecto Graduali, vel Tractu, vel Sequentia usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, accedit ad Altare, Presbyter Assistens praecedit eum, Diaconi Assistentes incedunt ad eius latera; cum pervenerint ante infimum gradum, se conferunt ad sua loca in Choro et ad Altare redeunt, recitata ab Episcopo Oratione: Te, omnipotens et piissime Domine etc. Quum Episcopus de Altari descendit, Presbyter Assistens prae­ cedit eum ad Thronum, Diaconi Assistentes incedunt ad eius latera, dein se gerunt more solito, sed, lecto ab Episcopo Offertorio, Dia­ conus Assistens primus imponit ei mitram, extendit gremiale super eius genua, dein ab eodem Episcopo accipit oblationes, quas Clerico tradit. Quum Abbas de Throno descendit, Diaconus secundus Assi­ stens tollit Episcopo gremiale et Presbyter Assistens aufert ei annu­ lum ac postea omnes se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus. 228 Pars VI. - Sectio I. - De Sacraiiientalibiis ab Episcopo peragendis Advertat Presbyter Assistens quod Secreta propria in benedictione Abbatis, quae invenitur vel in Pontificali Romano, vel in Appen­ dice Missalis, legitur sub unica conclusione cum Secreta Missae. Presbyter Assistens pacem accipit more solito et eam distribuit Choro, non vero Abbati nuper benedicto, nec Abbatibus Assisten­ tibus. Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, Presbyter Assistens se retrahit aliquantulum versus Evangelii cornu. Publicata Indulgentia, Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes se conferunt ad loca sua in Choro et ad Altare revertuntur postquam Abbas decantaverit: Ad multos annos, et se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus. Articulus VI. De Ministris sacris in benedictione Electi in Abbatem, usum pontifi­ calium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2862. — Ministri sacri se gerunt more solito, sed, assumptis ab Episcopo paramentis missalibus, non assumunt manipulum et ad Altare cum eodem Episcopo accedunt, Diaconus ad eius sinistram, Subdiaconus ad Diaconi sinistram. Quum ambo ad Altare pervenerint, Diaconus transit ad Episcopi dexteram, Subdiaconus ad sinistram, reverentiam Cruci peragunt et suppedaneum conscendunt; Diaconus sistit ad dexteram Episcopi sedentis in Faldistorio, eique mitram pretiosam aufert et auriphry­ giatam imponit ac extendit super eius genua gremiale; Subdiaconus consistit ad Episcopi sinistram. Postquam Electus, expleto examine, manum Episcopi deoscu­ latus fuerit, Diaconus tollit gremiale ac postea una cum Subdiacono de Altari descendit et, facta Cruci et Episcopo reverentia, ad abacum pergit; ibique manipulum ambo sumunt et ad Episcopum, cum con­ suetis reverentiis, revertuntur ac cum eo descendunt in planum; Diaconus mitram Episcopo aufert, dein ad sinistram Electi, sed aliquantulum retro, se confert; Subdiaconussistit ad sinistram Diaconi. Quum Episcopus profert: Indulgentiam etc., Subdiaconus accipit manipulum ex libro Evangeliorum, accedit ad Episcopum ante Diaconum, sed post Electum, et se more solito gerit. Quum Episcopus, lecta illa parte Gradualis vel Tractus, vel Sequentiae a rubrica praescripta, accedit ad Altare, Ministri sacri surgunt, accedunt ante infimum Altaris gradum, ad latera Episcopi ascendunt suppedaneum et Diaconus ad dexteram, Subdiaconus ad Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 229 sinistram illius sedentis in Faldistorio consistunt. Diaconus aufert mitram pretiosam eique auriphrygiatam imponit. Quum Episcopus genuflectit in Faldistorio, Diaconus transit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram ipsius Episcopi. Decantato a Choro Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Ministri cum Episcopo surgunt, Diaconus sistit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram eiusdem Episcopi. Dimisso ab Episcopo baculo, ambo iterum genuflectunt ut prius et completis Litaniis surgunt, Diaconus transit ad dexteram, Subdiaconus ad sinistram Episcopi; Diaconus aufert ei mitram, quam reponit, recitata Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., et extendit gremiale super eius genua ac postea porrigit ei Librum Regulae a quo recipit et illum Clerico tradit, prolatis verbis formulae traditionis. Si baculus pastoralis benedi­ cendus, Diaconus aufert Episcopo mitram, quam reponit postquam baculum asperserit. Item si annulus benedicendus, mitram aufert quam reponit postquam annulus aspersus fuerit. Tradito Abbati annulo, Diaconus Episcopo mitram aufert et, recitata Oratione: Te, omnipotens et piissime Domine etc., imponit Episcopo sedenti mitram pretiosam; ambo cum Episcopo de Altari descendunt; facta Cruci et Episcopo reverentia, ad scamnum rever­ tuntur ac more solito se gerunt. Diaconus thurificat Abbatem post secundum Diaconum Assi­ stentem, dein incensat Abbates Assistentes et ceteros de more. Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, Diaconus palla Calicem tegit, genuflexionem peragit et dum Episcopus, accepta sacra Parti­ cula, se ad Abbatem convertit, Diaconus transit ad eius dexteram et Subdiaconus se confert ad Episcopi sinistram. Sumpta ab Abbate S. Communione, ambo cum Episcopo ad Altare se convertunt: Diaconus ad Episcopi dexteram transit, Subdiaconus ad sinistram eiusdem Episcopi se confert, uterque more solito se gerit. Benedictione ab Episcopo impertita, Diaconus, si Episcopus uti Cruce possit, mitram ei sedenti in Faldistorio imponit et ad eius dexteram sistit, dum Subdiaconus ad eius sinistram se confert. Publicata Indulgentia, si mitra Abbatis benedicta non sit, Diaconus aufert Episcopo mitram, et, completa Oratione: Domine Deus etc., aspersorium porrigit; quo recepto, mitram eidem imponit ac postea mitram Abbatis tradit; qua Abbati imposita, si chirothecae bene­ dictae non sint, mitram Episcopo aufert; absoluta Oratione: Omni­ potens Creator etc., aspersorium porrigit; quo recepto, mitram eidem Episcopo imponit, ac postea porrigit chirothecam dexteram; qua Abbati imposita, chirothecam sinistram, dein annulum tradit. 230 Pars VI. - Sectio I. - De Sacratnentalibiis ab Episcopo peragendis Surgente Episcopo de Faldistorio, Subdiaconus transit in latus Evangelii ad sinistram Diaconi qui interim Episcopo baculum pa­ storalem Abbatis porrigit. Quum Episcopus in latus Evangelii se confert, Diaconus ei mi­ tram aufert, ac postea Diaconus et Subdiaconus consistunt a tergo eiusdem Episcopi. Benedictione ab Abbate impertita, Diaconus mi­ tram Episcopo imponit. Post amplexum, si eo die Episcopus uti potest s. Pallio, Diaconus aufert ei mitram, dein Pallium, quod super Altare deponit. Si Evangelium S. ioannis dicendum sit, Diaconus postquam Episcopus Altare signaverit, imponit ei mitram, alias post Evangelii lectionem et ambo more solito se gerunt. Articulus VII. De Canonicis deque ceteris Choralibus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Or­ dinario in Ecclesia Cathedrali. 2863. — Canonici, habitu chorali induti, more solito associant Episcopum Ordinarium (v. n. 519) et ita se gerunt ad Horam Ter­ tiam et ad Missam pontificalem. Dum Episcopus sedet in Faldi- ; storio, in suppedaneo collocato, et ipsi sedere possunt. Cantores canunt Graduate, vel Tractum vel Sequentiam usque ad ultimum Versum exclusive, si inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive. Quum Episcopus, tecto Graduali vel Tractu se prosternit in | Faldistorio super suppedaneum collocato, incipiunt, Choro respon­ dente, Antiphonam: Ne reminiscaris etc., dein alternatim a Choro canuntur Psalmi ut in Pontificali; quibus absolutis, repetitur a Cantoribus Antiphona: Ne reminiscaris etc.; qua repetita, statimab iisdem Cantoribus canuntur Litaniae Sanctorum, pariter ut in Ponti­ ficali Romano, quibus Chorales respondent; decantato Versiculo: Ul omnibus fidelibus etc., Cantores desinunt cantum, quem réassumant postquam Episcopus genuflexerit, decantato Versiculo: Ut hunc praesentem etc. Quum Episcopus ad Thronum redit et incipit ex Missali legere ultimum Versum Gradualis, vel Tractus etc., et Cantores ipsi inci­ piunt canere eumdem Versum. Sanctus etc., Agnus Dei etc., Cantores canunt postquam illa ab Episcopo et ab Abbate recitata fuerint et etiam Antiphonam « Communio » dictam postquam illam Episcopus et Abbas legerint. Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 231 Postquam Episcopus intonavcrit Hymnum: Te Deum etc., Cantores illum prosequuntur. Articulus VIII. De Caeremoniariis in benedictione Electi in Abbatem, usum pontifi­ calium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2864. — I. - De Caeremoniario primo. — Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius signum associandi Episcopum dat. Episcopus Ordinarius incedit solus et illum sequuntur Capitulum Cathédrale, dein Electus medius inter Abbates Assistentes. Ad Confessionem, mutatis mutandis eadem dispositio servetur ut sub n. 2727; pariter ad examen, ad Litaniarum cantum et ad cantum Hymni: Te Deum etc., servetur dispositio respective ut sub n. 2728, 2729 et 2731. II. - De Caeremoniario secundo. — Caeremoniarius secundus in hac Functione sollicitus sit praecipue circa Personam Electi in Abbatem et duos Abbates Assistentes, propterea attente perlegat quae notavimus in Articulis III et IV huius Capitis. Si Electus et Abbates Assistentes ante Functionem conveniunt in Sacristiam capitularem, tunc Caeremoniarius secundus, cum Ca­ nonici procedunt ad associandum Episcopum, ducit Electum et Assistentes ad Altare maius; facta brevi Oratione ante infimum gradum, innuit eis ut accedant ad scabellum ante parvum Altare. Publicata a Presbytero Assistente Indulgentia, Caeremoniarius imponit Abbati pileolum; intonato ab Episcopo Hymno: Te Deum etc., invitat Abbatem et Assistentes ad procedendum per Ecclesiam eosque praecedit. Si ad Altare redierint ante Versiculum: Te ergo, quaesumus etc., omnes consistunt ante infimum gradum et ante eumdem Versiculum Caeremoniarius aufert Abbati mitram quam reponit, decantato Ver­ siculo, dein eum deducit iterum ad Faldistorium in medio suppe­ daneo collocatum. Quum Abbas ad suum Altare revertitur, Caeremoniarius aufert ei mitram. III. - De Caeremoniario tertio. — Caeremoniarius tertius se gerit ut secundus Caeremoniarius in Missa solemni pontificali ad Thronum, sed Cantoribus signum dat canendi ultimum Versum Gradualis, vel Tractus, etc., cum Episcopus incipit eumdem Versum 232 Pars VL - Sectio I. - De Sacramcntalibiis ab Episcopo peragendis legere; pariter signum dat canendi: Sanctus etc., Agnus Dei etc., Antiphonam: « Communio » dictam, postquam recitata fuerint ab Episcopo et ab Abbate. Ut rite et expedite Ritus Benedictionis Electi in Abbatem usum pontificalium habentem persolvatur, Caeremoniarii prae oculis habeant Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2869. Articulus IX. De Ministris libri et candelae in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia-Cathedrali. 2865. — Ministri libri et candelae se gerunt ut in aliis Missis pontificalibus ad Thronum, sed cum Episcopus ad Altare procedit, Hora Tertia absoluta, Minister libri sumit ex abaco Pontificale Romanum et cum Ministro candelae accedit ad eumdem Episcopum. Postquam Episcopus dixerit: Haec omnia et cetera bona etc., ambo de Altari descendunt et super abacum reponunt Pontificale et can­ delam. Decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Ministri accedunt ad Episcopum et postquam ipse secundo dixerit: Ut hunc praesentem Electum etc., de Altari descendunt. Litaniis absolutis, iterum ad Episcopum accedunt et de Altari descendunt postquam Episcopus, tradito Abbati annulo, recitaverit Orationem: Te, om­ nipotens et piissime Domine etc. Impertita ab Episcopo benedictione, Minister libri sumit Pon­ tificale Romanum et una cum Ministro candelae accedit ad Episco­ pum. Impositis Abbati chirothecis, ambo surgunt et recedunt in latus Evangelii. Cum Episcopus consistit in eodem Evangelii latere, ante eum se conferunt pro intonatione Hymni: Te Deum etc., dein descendunt in planum cornu Evangelii, ibique consistunt, facie cornu Epistolae versa. Postquam absolutus fuerit cantus Hymni: Te Deum etc., iterum Ministri se conferunt ante Episcopum, stantem in suppedaneo ut prius, et, absoluta Oratione: Concede etc., descendunt; Minister libri deponit Pontificale Romanum super abacum ac postea, more solito ambo se gerunt. 9 Caput 1. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda Articulus X. De Ministris mitrae et baculi in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2866. — 1. - De Ministro mitrae. — Minister ad Horam Tertiam se gerit more solito, deinde ut in aliis Missis pontificalibus, sed: mitram tradit: 1 Diae. Ass.: ' Diacono Missae: mitram recipit: a II Diae. Ass.: pretiosam cum Episcopus sedet in Faldistorio; auriphrygiatam, accepta pretiosa; thurificato Altari; a Diae. Missae: postquam Episco­ pus descenderit, expleto examine; cum Episcopus ad Thronum per­ venerit; recitato: Kyrieetc.; postquam decan­ tatum fuerit ul­ timum Kyrie; recitato: Gloria in excelsis etc.; decantato Ange­ lico Hymno; completis Oratio­ nibus; pretiosam, postqu­ am Episcopus le­ gerit Graduate velTractumetc.; auriphrygiatam, tradita pretiosa Diacono primo; accepta pretiosa, auriphrygiatam; recitata Oratione: Exaudi, Domine etc.; cum Episcopus se­ det in Faldisto­ rio, completis Litaniis; 234 Pars VJ. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis postquam Episco­ pus librum Regu­ lae Abbati tradi­ derit, si baculus benedicendus; [mitram tradit:] I Diae. Ass.: I Diae. Missae: •- [mitram recipit:] a II Diae. Ass.: a Diae. Missae: baculo asperso; post baculi tradi­ tionem, si annu­ lus benedicendus; annulo asperso; post annuli tradi­ tionem; recitata Oratione: Te, omnipotens ct piissime Domi­ ne etc., pretio­ sam; auriphrygiatam cum ad Thro­ num pervenerit. pretiosam, tradita Diae, primo auriphrygiata. impertita benedi­ ctione, si Epi­ scopus uti Cruce possit; mitra aspersa; aspersis chirothecis; ante benedictio­ nem mitrae, si benedicenda; si chirothecae be­ nedicendae; ante intonationem Hymni: Te Deum etc. impertita ab Abb. benedictione. II. - De Ministro baculi. — Hic Minister se more solito gerit ut in Missa pontificali ad Thronum, sed baculum ab Episcopo re­ cipit cum ille, absoluta Hora Tertia, sedet in Faldistorio in medio suppedaneo Altaris collocato; eique porrigit postquam Electus, ab­ soluto examine, manum eiusdem Episcopi deosculatus fuerit et statim recipit cum Episcopus in planum descendit. Baculum porrigit etiam Episcopo cum ille, lecto Graduali, vel Tractu etc., de Throno descendit et ab eo recipit cum in Faldistorio, Caput I. - be bencd. Electi in Abbatem solemn, peragenda 235 ut supra, sedet. Porrigit quoque baculum, decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., et ab eo recipit postquam se­ cundo dixerit: Ut hunc praesentem Electum etc. Quum Episcopus, absoluta Oratione: Te, omnipotens et piissime etc., accipit mitram, ei tradit baculum. Publicata Indulgentia, recipit ab Episcopo baculum eique ite­ rum porrigit postquam receperit Abbatem ad osculum pacis, in fine Missae, et ab eo recipit cum ad Thronum pervenerit. Articulus XI. De Cappellanis inservientibus Abbatibus Assistentibus et Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in benedictione solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2867. — I. - De Cappellanis inservientibus Abbatibus As­ sistentibus. — Singulis Abbatibus Assistentibus unus tantum Cappellanus, superpelliceo indutus, inserviat. Hi Cappellani cum ceteris procedunt ad associandum Episcopum et cum ad Altare pervenerint se conferunt apud Altare Electi. Absoluta Hora Tertia, Cappellani adiuvant Abbates Assistentes in deponendis Cruce, mozzetta, si eam deferant, ac mantelletto et in assumendis amictu, Cruce pectorali, stola et pluviali, dein por­ rigunt eis mitram. Suo tempore, accedunt cum Abbatibus Assi­ stentibus ante Altare et alter sistit ad dexteram primi Abbatis Assistentis, alter a sinistris secundi; cum opus sit, Cappellani ab Abbatibus mitram accipiunt eamque tradunt. Ad Confessionem respondent genuflexi. Quum Abbas cum Assistentibus, intonato Hymno: Te Deum etc., procedit per Ecclesiam, Cappellani sequuntur Abbates. II. - De Cappellanis Electi. — Duo Cappellani superpelliceo induti, Electo in Abbatem inserviant, qui, statuta hora, cum ce­ teris procedunt ad associandum Episcopum; cum ad Altare maius pervenerint, se conferunt apud Altare Electi. Absoluta Hora Tertia, Cappellani adiuvant Electum in deponendis mozzetta, si eam deferat, et mantelletto, dein ambo induunt eum amictu, alba, cingulo, stola ac pluviali. Quum Episcopus mitram accipit, Cappellanus primus aufert pileolum Electo, si eo utatur, eidem biretum porrigit, a quo recipit si praestare debeat jura­ mentum, post lectionem Mandati Apostolici, eique reddit cum, prae­ 236 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis stito iuramento, de Altari descendit, alias biretum recipit, expleto examine; iterum ei porrigit cum ad parvum Altare pervenerit et sedet ad legendas preces in Missae praeparatione. Cappellanus secundus, si Electus praestare iuramentum non debet, sumit ex abaco Pontificale Romanum, sequitur Electum, genuflectit ad eius dexteram sustinens librum apertum ante illum; alias sumit Formulam iuramenti et cum Electus genuflectit in pulvino, ante scamnum, ponit Formulam super scamnum ipsum; iuramento praestito, recipit Formulam, quam super abacum reponit, sumit Pontificale Romanum et se ut supra gerit. Quum Electus, post Confessionem, procedit ad suum Altare, Cappellanus secundus sumit ex abaco Canonem Pontificalem et sustinet apertum ante Electum sedentem in scamno. Absolutis ab eodem Electo precibus in Missae praeparatione, Cappellanl adiuvant eum in deponendis pluviali et stola, dein in assumendis Cruce pe­ ctorali, stola, tunicella, dalmatica, planeta ac manipulo, deinde Cappellanus secundus sumit ex abaco legile cum Missali et illud ponit ante Crucem super mensam Altaris Electi. Lecto Offertorio, Cappellanus secundus tollit ex Altari Electi legile cum Missali et collocat super abacum; cum vero Episcopus, acceptis oblationibus, accedit ad Altare, sumit ex abaco Missale et illud ponit super scabellum Electi. Cappellanus primus, sumpta ab Abbate S. Communione, porrigit ei Calicem pro purificatione. Publicata Indulgentia, Cappellanus primus sumit ex abaco mi­ tram Abbatis et se confert ante Episcopum, si benedicenda sit, alias eam Diacono porrigit; alter dum Episcopus mitram Abbati imponit, sumit ex abaco chirothecas et, imposita mitra Abbati, se confert coram Episcopo, si chirothecae benedicendae, alias eas Diacono tradit. Dum Episcopus imponit manibus Abbatis chiro­ thecas, Cappellanus primus sumit baculum pastoralem Abbatis il­ iumque Diacono tradit. Quum Abbas procedit per Ecclesiam, duo Cappellanl eum prae­ cedunt; si ad Altare redierint ante cantum Versiculi: Te ergo etc., Cappellani consistunt retro post Abbatem et primus, decantato Versiculo: Index crederis etc., accipit a Caeremoniario mitram, quam eidem porrigit post Versiculum: Te ergo etc. Decantata Oratione: Concede etc., Cappellanus secundus accipit ab Abbate baculum pastoralem, quem reddit antequam ille dicat: Pater. Postquam Abbas decantaverit: Ad multos annos, Cappellanus Caput I. - De bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 237 secundus recipit baculum, quem iterum porrigit post amplexum et ab eo rursus recipit cum Abbas pervenerit ad parvum Altare et Cappellanus primus accipit a Caeremoniario mitram. Ambo Abbatem adjuvant in deponendis paramentis atque in reassumendis mozzetta, si Regularis, et mantelletto, Cruce pectorali ac postea Cappellanus secundus accipit Canonem Pontificalem et apertum sustinet ante Abbatem. Articulus XII. De ceteris Ministris inferioribus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2868. — I. - De Acolytho. — Acolythus se gerit ut in aliis Missis pontificalibus. Quando Episcopus uti potest mitra pretiosa, sumit eam ex abaco et Ministro tradit: absoluta Hora Tertia; accipit eam a Ministro et deponit super abacum: cum Episcopus sedet in Faldi­ storio, in medio suppedaneo collocato; cum Episcopus incipit Confessionem; cum Episcopus ad Thronum per­ venerit; dum Episcopus legit Graduate, vel Tractum, etc.; postquam Episcopus sederit Faldistorio; in dum Episcopus tegit Orationem: Te, omnipotens et piissime Do­ mine etc.; dein ut in aliis Missis pontificalibus se gerit. Si Electus praestare debet iuramentum, Acolythus, circa finem lectionis Formulae, sumit ex abaco Missale et illud tradit Diacono, a quo recipit postquam Electus dixerit: Sic me Deus adiuvet etc. Dum Episcopus recitat Orationem: Exaudi, Domine etc., sumit ex abaco Librum Regulae illumque tradit Diacono, Oratione abso­ luta, et ab eo recipit postquam Episcopus recitaverit formulam tra­ ditionis ac reponit illum super abacum ex quo sumit vasculum aquae 238 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis benedictae, si baculus benedicendus, et se apud Diaconum confert; asperso annulo, Acolythus ad abacum defert vasculum aquae bene­ dictae. Publicata Indulgentia, si mitra benedicenda, sumit ex abaco vasculum aquae benedictae et ad Diaconi dexteram se confert; aspersis chirotliecis, deponit vasculum super abacum. II. - De Ministro de gremiali. — Minister de gremiali se ut in aliis Missis pontificalibus gerit, praeterea Diacono gremiale por­ rigit cum Episcopus, absoluta Hora Tertia, sedet in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, et ab eo recipit, expleto examine. Absoluta Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., gremiale porrigit Diacono a quo recipit post traditionem Abbati Libri Re­ gulae. III. - De Ceroferariis. — Ceroferarii se gerunt ut in aliis Mis­ sis pontificalibus, sed, depositis candelabris super abacum, post Horam Tertiani, collocant Faldistorium in medio suppedaneo. Ex­ pleto examine, manipulum Ministris sacris imponunt, deinde Fal­ distorium de medio suppedaneo tollunt et congruo in loco collocant. Decantata Epistola, iterum Faldistorium in medio suppedaneo sta­ tuunt. Dum Episcopus Abbati Regulae librum tradit, Ceroferarius primus sumit ex abaco baculum pastoralem Abbatis et, si benedictus non est, sustinet illum ante Episcopum, alias porrigit baculum Dia­ cono, a quo recipit post traditionem Abbati; interim Ceroferarius secundus sumit annulum in lance et, si benedictus non sit, sustinet in lance coram Episcopo, alias Diacono porrigit. Quum Episcopus de Altari descendit, ambo Faldistorium amovent, quod rursum in medio suppedaneo statuunt, benedictione impertita ab Episcopo in fine Missae; publicata Indulgentia, Ceroferarius primus sumit ex abaco mitram Abbatis et, si benedicta non sit, sustinet eam ante Episcopum, alias porrigit eam Diacono; interim alter sumit ex abaco lancem cum chirothecis et, si benedictae non sint, se confert ante Episcopum, alias tradit eas Diacono. Ambo, cum Abbas, decantata ab Episcopo Oratione: Concede etc., surgit de Faldistorio, statim illud amovent. IV. - De Thuriferario. — Thuriferarius se gerit ut in aliis Missis pontificalibus (v. n. 966, IV). V. - De Clericis inservientibus. — Hi Clerici pro para­ mentis se ut in aliis Missis pontificalibus gerunt; tres ex illis, cum Caput I. - De bcned. Electi in Abbatem solemn, peragenda 239 opus sit, transferunt scamna Abbatum Assistentium et Electi, scilicet: Clericus primus scamnum primi Assistentis; secundus, scamnum secundi Assistentis; tertius, scamnum Electi. Quum Assistentes et Electus surgunt de oratione, ante Altare maius, tres Clerici tollunt pulvinos et in congruo loco reponunt. Quum Episcopus de Throno surgit et procedit ad Altare, tres Clerici transferunt scamna et ea statuunt ut apparet ex dispositione sub n. 2727; absoluto examine, collocant scamna in pristino loco. Si Electus praestare debet iuramentum, lecto Mandato Apostolico, Clericus tertius collocat scamnum Electi apud infimum Altaris gradum et ante scamnum ponit pulvinum, alium pulvinum collocat in suppedaneo ante Episcopum, circa finem lectionis Formulae. Si vero Electus praestare non debet iuramentum, collocat pulvinum in ora suppedanei, prolatis ab Episcopo verbis: Haec omnia et ce­ tera bona etc. Quum Assistentes et Electus, lecto Graduali, vel Tractu etc., de Altari parvo descendunt, iterum statuunt scamna ante Altare, ut prius, sed in linea recta, dein Clericus tertius, postquam Epi­ scopus pervenerit ad Faldistorium, collocat duos pulvinos super gradus Altaris, versus latus Evangelii, interim Clericus primus et secundus sumunt pulvinos quos ante Assistentium scamna collocant. Absolutis Litaniis, tertius Clericus collocat ante Episcopum pulvinum, dein amovet pulvinos super gradus positos et transfert scamnum Electi ante parvum Altare; interim Clericus primus et secundus tollunt pulvinos collocatos ante scamna Assistentium. Quum Abbas post Orationem: Te, omnipotens et piissime Do­ mine etc., de Altare descendit, Clericus tertius tollit pulvinum de suppedaneo, Clericus primus et secundus transferunt ad parvum Altare scamna Assistentium. Dum Abbas legit Offertorium, Clericus primus sumit ex abaco intorticia, secundus panes, tertius barilia ac postea accedunt, debitis cum genuflexionibus, ad Thronum et consistunt ante infimum gradum ad dexteram Cathedrae. Quum Abbas Thronum ascendit, Clericus primus et ipse ascendit, Abbati intorticia tradit, ac postea ascendit Clericus secundus qui porrigit panes, denique tertius qui barilia tradit. Postquam Episcopus accesserit ad Altare, acceptis oblationibus, tres Clerici collocant scamna in linea recta ante Altare maius, sed aliquantulum longe ab infimo gradu. Publicata Indulgentia, Clericus tertius collocat pulvinum in sup­ pedaneo ante Abbatem, quem tollit cum Abbas ipse surgit. 240 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Summarium Ritus Benedictionis Electi in Abbatem, ficalium HABENTEM, SOLEMNITER PERAGENDAE Ordinario in Ecclesia Cathedrali. usum ponti­ AB EPISCOPO 2869. — Ordinarius accedit ad Ecclesiam, more solito. — Abbates Assistentes et Electus incedunt post Capitulum Cathédrale, vel ante Episcopi adventum se ad Altare maius conferunt. — Adorato SS. Sacramento, omnes procedunt ad Altare maius. — Episcopus ad Horam Tertiam se gerit more solito. — Abbates Assistentes et Electus se conformant aliis Choralibus. — Dum Episcopus para­ menta missalia assumit, Abbates Assistentes assumunt amictum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale. — Quum Episcopus accipit mitram, Assistentes a suis Cappellanis, manu, accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt et ita, durante Functione, se gerunt, ac pariter eam exuentes, cum opus sit. — Electus assumit amictum, albam, cingulum, stolam ac pluviale; dimittit pileolum, si illum defert, et caput bireto operit. — Episcopus accedit ad Altare, sedet in Faldistorio, mitram pretiosam dimittit et accipit auriphrygiatam. — Interim Electus, medius inter Abbates Assistentes, se confert ante Altare et in scamnis omnes sedent. — Innuente Caeremoniario, surgunt. — Primus Assistens dicit: Adest etc. — Episcopus: Habe­ tis etc. — Primus Assistens: Habemus. — Episcopus: Legatur. — Notarius legit Mandatum. — Si Electus iusiurandum non praesti­ terit, tunc praestat. — Examen. — Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respondet. — Expleto examine, Electus deosculatur dexteram Episcopi. — Episcopus Confessio­ nem facit ad dexteram Electi. — Dicto: Oremus, Episcopus et Ele­ ctus sibi invicem reverentiam faciunt. — Episcopus prosequitur Missam, more solito, usque ad ultimum Versum Gradualis, vel Tractus etc. — Electus, medius inter Assistentes, procedit ad suum Altare. — Dum legit Psalmos in Missae praeparatione, Ele­ ctus accipit caligas et sandalia. — Completa Missae praeparatione, Electus dimittit pluviale et stolam, assumit Crucem pectoralem, stolam, tunicellam, dalmaticam, planetam et manipulum; Altare conscendit, recitat Orationem: Aujer etc., deosculatur Altare et Missam legit usque ad locum quo Episcopus pervenerit. — Lecto Graduali vel Tractu etc. usque ad ultimum Versum exclusive, Episcopus procedit ad Altare, Electus, medius inter Assistentes, se confert ante Altare. — Episcopus mutat mitram, dein, innuente Caeremoniario, surgit cum mitra et genuflectit Caput I. - Suium. bened. Electi in Abbatem solemn, peragenda 241 in Faldistorio. — Electus procumbit ad sinistram Episcopi. — Psalmi Poenitentiales et Litaniae Sanctorum. — Post Versicu­ lum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, ad Electum se convertit. — Postquam secundo dixerit: Ut hunc praesentem etc., baculum dimittit, iterumque genuflectit. — Completis Litaniis, Epi­ scopus surgit et, conversus ad Electum prostratum, dicit, absque mitra: Pater noster etc. — Completa Oratione: Cunctorum bono­ rum etc., Electus surgit, se confert ante Episcopum, ibique genu­ flectit. — Praefatio. — Post verba: propitius infunde, impositio manuum super caput Electi usque ad verba: separetur indignus. — Tres Orationes. — Episcopus sedet in Faldistorio. — Traditio Regulae. — Benedictio baculi (si non benedictus), eiusque traditio. — Benedictio annuli (si non benedictus). — Episcopus immittit annu­ lum in digitum Abbatis. — Episcopus surgit et dicit: Oremus. Te omnipotens etc. — Episcopus sedet cum mitra et ipse et singuli Abbates Assistentes accipiunt Abbatem nuper benedictum ad oscu­ lum pacis. — Episcopus revertitur ad Thronum, Abbas, medius inter Assistentes, ad suum Altare. — Missam uterque prosequitur, more solito, sed Abbas non deosculatur textum Evangelii, nec dicit: Per evangelica etc. — Lecto Offertorio, oblationes. — Quum Episcopus ante Altare pervenerit, Abbas procedit ante infimum Altaris gradum, genuflectit in pulvino et ex Missali, posito in sca­ bello, legit Missam. — Episcopus recitat, elata voce, omnes secretas simul cum Abbate. — Abbas non recitat preces in benedictione in­ censi, nec pro thurificatione. — Diaconus thurificat Abbatem post secundum Diaconum Assistentem, dein incensat Abbates Assisten­ tes ceterosque de more. — Abbas non profert verba consecrationis. — Episcopus donat pacem primum Abbati, dein Presbytero Assi­ stenti. — Abbas dat pacem Abbatibus Assistentibus. — Sumpto pretioso Sanguine, Episcopus communicat Abbatem, dicens: Cor­ pus Domini etc. — Abbas postquam de Altari descenderit, accipit purificationem, dein prosequitur Missam. — Recitata Oratione: Placeat etc., Abbas non dicit: Sit nomen etc.; benedictionem accipit genuflexus. — Abbates Assistentes ad benedictionem con­ sistunt profunde inclinati. — Publicata Indulgentia, Abbas se con­ fert ante infimum Altaris gradum; Abbates perstant apud scabella. — Benedictio mitrae (si non benedicta). — Impositio mitrae. — Benedictio chirothecanim (si non benedictae). — Episcopus imponit Abbati chirothecas, dein annulum. — Inthronizatio. — Te Deum. — Abbas, medius inter Abbates Assistentes, procedit per Eccle­ siam benedicens. — Absoluto Hymno, Episcopus canit Versiculos 16 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 242 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis et Orationem. — Abbas impertit benedictionem. — Ad multos annos. — Episcopus prius, dein Abbates Assistentes accipiunt Ab­ batem ad osculum pacis. — Episcopus si s. Pallio usus est, illud di­ mittit et se gerit more solito, ut in aliis Missis pontificalibus. — Abbas procedit ad suum Altare, ibique legit ultimum Evangelium; quo recitato, accedit ad scamnum, paramenta dimittit et legit preces in gratiarum actione post Missam. CAPUT II. DE BENEDICTIONE ELECTI IN ABBATEM, USUM PONTIFICA­ LIUM HABENTEM, PRIVATIM PERAGENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI Circa benedictionem Abbatis Saecularis, vide quod diximus sub n. 2854. Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. (Color paramentorum erit color Officii, sed paramenta Electi erunt albi coloris). - In Sacristia maiori. — Super aliquam mensam dispo2870. nuntur superpellicea et bireta pro Clero et Ministris inferioribus. Super aliam mensam: vasculum aquae benedictae cum aspersorio. II. - Ad Altare maius. — Altare pallio coloris Officii instruitur et super eius gradus sternitur tapetum; sternitur quoque amplum tapetum per totum Presbyterii pavimentum. Super Altare ponuntur septem candelabra et ante altius collocatur Crux; inter candelabra collocari possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur paramenta Episcopi cele­ brantis, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, pluviale, stola, cin­ gulum, alba, amictus; chirothecae in lance; formale pariter in lance; mitra pretiosa in cornu Evangelii; auriphrygiata in cornu Epistolae. Si color paramentorum erit violaceus, tunc mitra auriphrygiata tantum collocatur in cornu Evangelii, exceptis Dominica Tertia Adventus et Quarta Quadragesimae in quibus adhibetur etiam mitra pretiosa; paramenta teguntur velo eiusdem coloris paramentorum. Caput II. - De bencd. Electi in Abbatem privatim peragenda 243 Si Episcopus uti potest s. Pallio, tunc ponitur in lance s. Pallium cum tribus spinulis, velo coloris paramentorum coopertum. III. - Apud Altare in cornu Evangelii. — Collocatur in basi baculus pastoralis. IV. - Super infimum Altaris gradum. — Collocatur pul­ vinus; in plano collocantur tres pulvini. V. - In latere Epistolae ante infimum Altaris gradum. — Faldistoriuni. VI. - E regioneThroni. — Erigitur parvum Altare cum suppe­ daneo contecto tapeto; Altare instruitur pallio coloris Officii et super illud collocantur quatuor candelabra, quorum in medio po­ nitur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus. Super Altaris mensam disponuntur paramenta albi coloris pro Electo, scilicet: planeta, dalmatica, tunicella, Crux pectoralis, plu­ viale, stola, cingulum, alba, amictus; in latere Epistolae collocatur Missale cum legili. VII. - Ante parvum Altare. — Statuuntur tria scabella nuda. VIII. - Super consuetum abacum. — Calix pro Missae cele­ bratione cum suis ornamentis; super Patenam collocatur Particula pro Electo; ampullae vini et aquae in pelvicula; campanula; caligae cum sandaliis in lance; lanx pro Cruce pectorali; Missale cum legili; Evangeliarium cum manipulo Episcopi; Pontificale Romanum, Canon Pontificalis, scotula cum candela; duae vimpae pro Mi­ nistris mitrae et baculi; formula indulgentiae. IX. - In altero abaco prope Altare Electi. — Collo­ cantur: mitra auriphrygiata; chirothecae, caligae cum sandaliis, albi coloris; annulus cum unica gemma in lance; Calix cum vino ac purificatorio; Canon Pontificalis; pluvialia cum stolis coloris Officii, ami­ ctus et mitrae simplices pro duobus Abbatibus Assistentibus; duo doliola vini plena, alterum auro pictum, alterum argento cum stemmatibus Episcopi benedicentis et Monasterii Electi, vel ipsius Electi; duo panes, alter deauratus, alter deargentatus, pariter uterque cum stemmate Episcopi benedicentis et Monasterii Electi, vel ipsius Electi; si Ordinarius sit Cardinalis, doliolis et panibus apponitur tantum eius stemma; duo intorticia. X. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis pro Episcopo Ordinario; retro post genufle­ xorium, statuitur aliud genuflexorium pariter cum strato et pulvinis pro Electo et Abbatibus Assistentibus. 244 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Super Altare ardebiint sex cerei. Dispositio pro functione hac est eadem quae sub n. 2688 in­ venitur. Articulus II. De Episcopo Ordinario, de duobus Abbatibus Assistentibus deque Electo in Abbatem, usum pontificalium habentem, in benedictione privatim peragenda in Ecclesia Cat hedral i. 2871. — I.-De Episcopo celebrante.—Statuta hora, Episcopus mozzetta super rocchettum indutus, accedit ad Ecclesiam Cathedralem et se gerit ut in Articulo II praecedentis Capitis, sed cum ad Altare maius pervenerit, genuflectit in pulvino super infimum gra­ dum collocato, dein accedit ad Faldistorium et recitat Psalmos et preces in Missae praeparatione, dum accipit caligas et sandalia. Re­ petita Antiphona: Ne reminiscaris etc., biretum sibi ipse exuit, surgit et convertit se ad Altare; stans recitat preces et Orationes, quibus absolutis, sedet ac recitat preces ad paramenta; dimissis Cruce pectorali et mozzetta, caput bireto tegit, manus lavat et paramenta pontificalia sumit. Accepto baculo, procedit ad Altare, ante cuius infimum gradum Cruci reverentiam peragit, et se gerit ut sub n. 2856, sed, dicta Oratione: Oramus te, Domine etc., sedet in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, accipit mitram et gremiale. Quum Electus, sumptis missalibus paramentis, surgit et ad Altare suum se convertit, surgit et ipse, ad Missale se confert ac simul cum Electo legit Introitum et reliqua usque ad ultimum Ver­ siculum exclusive Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum v. pariter exclusive, ac po­ stea ad Faldistorium accedit, mitram accipit, dein genuflectit ante Faldistorium et se gerit ut sub n. 2857, sed si benedictio peragitur privatissime, Episcopus incipit Antiphonam: Ne reminiscaris etc., quam adstantes prosequuntur; Psalmi ab Episcopo et ab eius As­ sistentibus leguntur, adstantibus respondentibus. Repetita Anti­ phona, Episcopus ipse recitat Litanias, pariter adstantibus respon­ dentibus, et recitat Praefationem quae in Pontificali Romano notatur in musicis notis. Recitata Oratione: Te, omnipotens et piissime Domine etc., Episcopus accedit ad Missale et prosequitur Missam, se gerens ut in privata, una cum Abbate. Lecto Offertorio, Episcopus sedet in Faldistorio et mitram accipit. Post oblationes deponit annulum ac chirothecas atque lavat manus; Caput Π. - De bened. Electi in Abbatem privatim peragenda 245 quibus abstersis, annulum reassumit, mitram dimittit, surgit; accepta Patena cum hostia recitat, elata voce, totam Missam cum Abbate et se gerit ut sub n. 2858, sed Altare non incensatur. Ad manuum lotionem utitur mitra; post Orationem: Domine lesu Christe, qui dixisti etc., donat pacem Abbati. II. - De duobus Abbatibus Assistentibus. — Abbates Assi­ stentes se gerunt ut in Articulo III praecedentis Capitis, sed, brevi oratione facta ante Altare maius, paramenta assumunt postquam Electus legerit Psalmos et preces in Missae praeparatione, ante examen. Assumptis ab Electo paramentis Missae, surgunt, cum eo suppe­ daneum ascendunt et ei assistunt dum Missam prosequitur usque ad ultimum Versiculum exclusive Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum >\ pariter exclusive. III. -De Electo in Abbatem. — Electus se gerit ut in Arti­ culo IV Capitis praecedentis, sed brevem orationemfacit super infimum Altaris gradum et cum pervenerit ad scabellum suum, ante parvum Altare, sedet, legit Psalmos ac preces in Missae praeparatione dum per suum Cappellanum, vel per Cubicularium, dimissis calceis usua­ libus, accipit caligas et sandalia albi coloris. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., caput detegit, surgit et stans in eodem loco recitat: Kyrie, eleison etc., cum precibus ac Orationibus; quibus absolutis, dimittit mozzettam, si Regularis, et mantellettum, deinde accipit amictum, albam, cingulum, stolam et pluviale. Quum Epi­ scopus accipit mitram, ipse bireto caput tegit. Responso: Amen, post: Indulgentiam etc., Electus redit ad suum Altare, sedet in scamno; dimisso pluviali, sumit tunicellam, dalmaticam, planctam et manipulum ac postea surgit, convertit se ad suum Altare et dicens Orationem: Aufer a nobis etc., suppeda­ neum conscendit, Altare deosculatur in medio et una cum Epi­ scopo, intelligibili voce, legit Introitum ac reliqua usque ad ultimum Versum exclusive Gradualis, vel Tractus, vel Sequentiae, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter inclusive, dein de Altari descendit, reverentiam Cruci peragit, caput tegit, cum Assistentibus accedit ante Altare, caput nudat, reverentiam Cruci facit ac postea procumbit in pulvinis super Altaris gradus collocatis et se gerit ut in allato Articulo IV praecedentis Capitis. Accepto osculo pacis, post Orationem: Te, omnipotens et piis­ sime Domine etc., Abbas revertitur ad suum Altare, Missam prose- 246 Pars VI. — Sectio I. — De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis quitur ab ultimo Versu Gradualis, vel Tractus etc., ut supra nota­ vimus, usque ad totum Versiculum Offertorii; quo lecto, accedit ante infimum Altaris gradum, reverentiam Cruci et Episcopo simul facit, ascendit pro oblationibus ac postea descendit, Cruci et Episcopo reverentiam iterat, deinde accedit ad suum scamnum ante Altare maius collocatum. Articulus III. De duobus Canonicis Assistentibus Episcopo Ordinario in benedictioni Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, privatim pe­ ragenda in Ecclesia Cathedrali. 2872. — Statuta hora, duo Canonici, superpelliceo supra rocchettum induti, cum ceteris assistentibus, procedunt ad Ecclesiae ianuam et dignior porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, ambo sequuntur Episcopum ad Altare SS. Sacramenti, ac postea proce­ dunt ad Altare maius et genuflectunt in plano a tergo eiusdem Episcopi. Surgente Episcopo et ipsi surgunt, cum Episcopo ad Faldistorium pergunt eique respondent, scilicet alternatim recitant cum eo Psalmos atque Versiculos in Missae praeparatione. Quum Episcopus, re­ petita Antiphona: Ne reminiscaris etc., surgit, Assistens primus accipit biretum et ambo se gerunt ut notavimus sub n. 2663-2666. Accepto ab Episcopo baculo pastorali, Assistentes procedunt cum eo ante infimum Altaris gradum, reverentiam faciunt Cruci, suppe­ daneum conscendunt, Assistens secundus se confert ad sinistram Epi­ scopi sedentis in Faldistorio eique mitram aufert, si pretiosa utatur. Assistens primus se recipit ad Consecrantis dexteram eique mitram auriphrygiatam imponit, si mitram pretiosam dimiserit, et extendit super eius genua gremiale. Postquam Electus, expleto examine, manum Episcopi deoscu­ latus fuerit, Assistens secundus tollit gremiale ac postea uterque cum Episcopo descendit in planum, ubi, Cruci reverentia facta, Assistens secundus aufert Episcopo mitram, deinde ambo se conferunt a tergo Episcopi ibique genua submittunt. Dicto ab Episcopo: Indulgentiam etc., secundus Assistens surgit, accipit a Caeremoniario manipulum illumque inducit in brachio sinistro Episcopi, ac postea iterum suo in loco genuflectit. Dicto ab Episcopo: Oremus, Assistentes surgunt et ad latera eiusdem accedunt ac cum eo suppedaneum conscendunt; postquam Epi­ scopus Altare deosculatus fuerit, secundus Assistens praesentat eidem I I | j Caput II. - De bened. Electi in Abbatem privatim peragenda 247 Missale deosculandum, dein ambo cum eodem Episcopo se ad po­ pulum convertunt et sistunt ad eius latera sedentis in Faldistorio; Assistens primus imponit ei mitram auriphrygiatam ac super eius genua extendit gremiale. Assumptis ab Electo paramentis missalibus, Assistens secundus aufert Episcopo gremiale et mitram; ambo accedunt cum eo ad Missale, in latere Epistolae, eique indicant quod legendum. Collecta pro Electo dicenda est sub unica conclusione cum Oratione Missae. Postquam Episcopus legerit Graduale, vel Tractum, vel Sequen­ dam usque ad ultimum Versum exclusive, si vero inter Pascha et Pentecosten usque ad ultimum ÿ. pariter exclusive, ambo acce­ dunt cum eodem Episcopo ad Faldistorium in medio suppedaneo collocatum; Assistens primus ei mitram imponit, dein, dum Epi­ scopus genuflectit in Faldistorio se confert ad eius dexteram et alter ad sinistram ibique ambo genuflectunt. Decantato a Choro, vel recitato ab Episcopo Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Assistentes surgunt et primus sistit ad dex­ teram, alter ad sinistram eiusdem Episcopi. Baculo ab Episcopo dimisso, Assistentes iterum genuflectunt, ut prius. Completis Litaniis, Assistens secundus aufert Episcopo mitram, dein transit ad eius sinistram, dum primus ad dexteram se confert eiusdem Episcopi. Absoluta Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., Assi­ stens primus Episcopo sedenti mitram imponit atque extendit super eius genua gremiale ac postea porrigit ei Librum Regulae, a quo recipit iliumque Clerico tradit, prolatis verbis formulae traditionis. Si baculus pastoralis benedicendus, Assistens secundus Episcopo mi­ tram aufert, quam primus reponit postquam ille baculum asperserit. Item si annulus benedicendus, secundus mitram aufert, quam primus reponit postquam annulus aspersus fuerit. Tradito Abbati annulo, Assistens primus mitram aufert; recitata Oratione: Te, omnipotens et piissime Domine etc., ambo accedunt cum Episcopo ad Missale ac se gerunt ut in assistentia Missae pri­ vatae. Lecto ab Episcopo Offertorio, Assistens primus Episcopo sedenti in Faldistorio mitram imponit; ambo sistunt ad eius latera dum Abbas oblationes praesentat, quas Assistens primus ab eodem Epi­ scopo accipit et Clerico tradit; dein tollit Episcopo annulum ac dexteram chirothecam, dum alter sinistram aufert, dein ministrat mantile, et annulum in digitum reponit; secundus mitram Episcopo tollit, dein ambo se gerunt ut in assistentia Missae privatae, sed 248 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ante manuum lotionem Assistens primus mitram Episcopo imponit, quam alter aufert antequam Episcopus dicat Versum: Gloni Patri etc. Assistens primus post Orationem: Domine lesu Christi | etc. locum Abbati dat ut ille pacem ab Episcopo accipiat. Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, Assistens primus palla Calicem tegit, ambo genuflexionem peragunt et dum Episcopus, I accepta sacra Particula, ad Abbatem se convertit, Assistens primus transit ad eius dexteram, dum alter se ad sinistram confert. Sumpta ab Abbate S. Communione, ambo cum Episcopo ad Altare se con­ vertunt, Assistens primus ad Episcopi dexteram transit, alter ad eiusdem Episcopi sinistram se confert et uterque se more solito gerit. Ad benedictionem, si Episcopus Cruce non utatur, Assistens primus imponit ei mitram; alias mitram ei imponit benedictione donata, ac postea Indulgentiam publicat, dein si mitra Abbatis benedicta nonsit, Assistens secundus aufert Episcopo mitram; completa Oratione: Do­ mine Deus etc., Assistens primus aspersorium porrigit; quo recepto, mitram eidem imponit, ac postea mitram Abbatis tradit; qua impo­ sita Abbati, si chirothecae benedictae non sint, Assistens secundus mitram Episcopo aufert; absoluta Oratione: Omnipotens creator etc., primus Assistens porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto mitram Episcopo imponit, dein porrigit chirothecam dexteram; qua Abbati imposita, tradit sinistram, ac postea annulum Abbatis. Surgente Episcopo de Faldistorio, Assistens secundus transit in latus Evangelii ad sinistram primi Assistentis qui interim Episcopo baculum pastoralem Abbatis porrigit. Quum Episcopus in latus Evangelii se confert, Assistens secundus mitram ei aufert, ac postea ambo consistunt a tergo eiusdem Episcopi. Benedictione ab Abbate impertita, Assistens primus mitram Epi­ scopo imponit. Post amplexum, si eo die Episcopus uti potest s. Pallio, Assistens secundus aufert ei mitram, dein primus tollit s. Pal­ lium, quod super Altare deponit. Si Evangelium S. loannis dicen­ dum sit, Assistens primus postquam Episcopus Altare signaverit imponit ei mitram, alias post Evangelii lectionem; ambo cum eodem Episcopo ad Faldistorium accedunt. Quum Episcopus baculum Ministro tradit, Assistens secundus mitram ei aufert, primus tollit manipulum et deosculandum porrigit, ac postea, secundo Assistente adiuvante, Episcopum exuit sacris ' paramentis. Accepta ab Episcopo Cruce pectorali, Assistens primus porrigit i ei biretum, dein ambo eidem Episcopo respondent, scilicet alternatim cum eo Canticum, Psalmum et Versiculos in gratiarum ac- Caput II. - De bencd. Electi in Abbatem privatim peragenda 249 tione post Missam recitant. Precibus absolutis, cum Episcopo acce­ dunt ante Altare et a tergo eiusdem Episcopi in plano genuflectunt. Brevi oratione facta, se gerunt ut in recessu Episcopi ab Ecclesia (v. n. 533). Articulus IV. De Caeremoniariis deque Ministris inferioribus in benedictione Electi in Abbatem, usum pontificalium habentem, privatim peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2873. — De Caeremoniario primo. — Caeremoniarius primus se gerit ut in Missa privata celebranda ab Episcopo Ordinario et ut in benedictione Electi in Abbatem usum pontificalium habentem, advertat tamen ut Episcopus: I. - Legat Psalmos et preces in Missae praeparatione ad Faldistorium, in cornu Epistolae, ibique paramenta sumat. II. - Dicta Oratione: Oramus te, Domine etc., sedeat in Faldi­ storio donec Electus, sumptis missalibus paramentis, ascendat parvum Altare. III. - Lecto Offertorio, oblationes accipiat in Faldistorio, collo­ cato in medio suppedaneo. Ut rite et expedite Ritus persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 2883. 2874. — De Caeremoniario Electi. — Caeremoniarius Electi se gerit ut in Articulo VIII Capitis praecedentis, sed advertat ut Electus: I. - Legat Psalmos et preces in Missae praeparatione quum, facta brevi oratione ad Altare maius, ad suum scabellum perve­ nerit. II. - Legat Introitum et reliquas partes Missae una cum Episcopo celebrante. III. - Pro oblationibus accedat ad Episcopum sedentem in Faldistorio collocato in medio suppedaneo. Ut rite et expedite Ritus persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma re­ dactum sub n. 2883. 2875. — De Ministro mitrae. — Minister mitrae porrigit semper mitram primo Assistenti et a secundo recipit; se gerit ut sub n. 2866,1 quoad benedictionem Electi in Abbatem pertinet; quoad vero Missam, tradit mitram: 250 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis I. - Antequam Episcopus lavet manus, post Orationem: Veni, sanctificator etc. II. - Sumpta digitorum ablutione. HI. - Ad benedictionem in fine Missae, nisi Episcopus uti Cruce possit. 2876. — De Ministro baculi. — Minister Episcopo baculum porrigit: I. - Postquam annulum acceperit, et ab eo recipit postquam sederit in Faldistorio, ante examen. II. - Expleto examine, et recipit postquam Episcopus de Altari descenderit, ante Missae initium. III. - Recitato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., et ab eo recipit postquam Episcopus secundo dixerit: Ut hunc prae­ sentem etc. IV. - Ad benedictionem in fine Missae, et ab eo recipit, publicata Indulgentia. V. - Postquam Episcopus Altare signaverit, si Evangelium S. loannis legendum, alias post Evangelii lectionem et ab eo recipit cum ad Faldistorium pervenerit. 2877. — De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri acce­ dunt ad Episcopum pro Missae praeparatione; cum Episcopus ad Altare se vertit, ipsi post Faldistorium se conferunt cum tergo verso ad Altare. In reliquis se gerunt ut in assistentia Missae privatae (v. Cap. XVI Art. IV Partis III) et in benedictione Electi in Abba­ tem usum pontificalium habentem (v. Art. IX praec. Cap.), sed Minister candelae eam sumit ex Altari et super Altare deponit. 2878. — De Cappellanis inservientibus Abbatibus Assisten­ tibus. — Hi Cappellani se gerunt ut sub n. 2867, I, sed adiuvant Ab­ bates in deponendis Cruce, mozzetta et mantelletto ac in assumendis amictu, Cruce, stola et pluviali postquam Electus legerit Psalmos et preces in Missae praeparatione, ante initium Functionis. 2879. — De Cappellanis inservientibus Electo. — Hi Cap­ pellani se gerunt ut sub n. 2867, II, sed cum Electus, facta brevi oratione ante Altare maius, pervenerit ad scamnum ante suum Altare, Cappellanus secundus sumit ex abaco Canonem Pontificalem et sustinet ante illum in scamno sedentem. 2880. — De Acolytho. — Acolythus se gerit ut sub n. 2868, I, sed quando Episcopus uti potest mitra pretiosa, tradit Ministro Caput IL - Summ. de bened. Electi in Abbatem privatim perag. 251 mitram auriphrygiatam cum Episcopus sedet in Faldistorio, in medio suppedaneo collocato, in Functionis initio et ab eodem Ministro recipit mitram pretiosam, quam iterum tradit, lecto a Celebrante Offertorio, ac recipit auriphrygiatam. 2881. — De Ministro de gremiali. — Minister de gremiali por­ rigit gremiale primo Assistenti cum Episcopus sedet in Faldisto­ rio in medio suppedaneo collocato in Functionis initio et ab eo re­ cipit expleto examine. 2882. — De Clericis inservientibus. — Lectis ab Episcopo precibus in Missae praeparatione, dum Caeremoniarius suppedaneum ascendit, Clerici octo se ante infimum Altaris gradum conferunt et se gerunt ut sub n. 635 notavimus, sed Clericus primus defert amictum, secundus albam, tertius cingulum, quartus stolam, quintus tunicellam, sextus dalmaticam, septimus chirothecas, oc­ tavus planetam. Tres Clerici ex eis transferunt etiam scamna pro Abbatibus As­ sistentibus et Electo ut sub n. 2868, IV diximus. Duo ex eis transferunt Faldistorium cum opus sit, scilicet: cum Episcopus, accepto baculo, surgit, collocant Faldistorium in me­ dio suppedaneo; cum Episcopus ipse de Altari descendit, absoluto examine, amovent Faldistorium; iterum illud in medio suppedaneo statuunt, dum Episcopus Epistolam legit et illud amovent quando Episcopus ad Missale se confert, absoluta Oratione: Te, omnipotens d piissime Domine etc. Lecto ab Episcopo Offertorio, rursus in medio suppedaneo Faldistorium collocant et illud amovent quando Abbas nuper benedictus surgit. Impertita ab Episcopo benedictione in fine Missae, iterum in medio suppedaneo Faldistorium statuunt et illud amovent postquam Episcopus decantaverit Orationem: Exaudi etc. Summarium Ritus Benedictionis Electi in Abbatem, usum PONTIFICALIUM HABENTEM, PRIVATIM PERAGENDAE AB EPISCOPO Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2883. — Episcopus accedit ad Ecclesiam, more solito. — Ele­ ctus et Abbates Assistentes accedunt ad Ecclesiam cum Episcopo, vel ante eius adventum se conferunt ad Altare maius. — Adorato SS. Sacramento, omnes procedunt ad Altare maius. — Episcopus legit Psalmos in Missae praeparatione ad Faldistorium; Abbas ad scabellum; ambo accipiunt caligas et sandalia. — Precibus abso­ lutis, Episcopus manus lavat et paramenta missalia sumit. — Ele­ 252 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ctus sumit amictum, albam, cingulum, stolam ac pluviale. — Abba­ tes Assistentes assumunt amictum, Crucem pectoralem, stolam ac I pluviale. — Quum Episcopus accipit mitram, Assistentes a suis Cap- I pellanis, manu, accipiunt mitram, quam sibi ipsi imponunt, ct ita, durante Functione, se gerunt, ac pariter exuentes, cum opus sit. — Electus dimittit pileolum, si illum defert, et caput bireto operit. , — Episcopus accedit ad Altare, sedet in Faldistorio, mitram pre­ tiosam dimittit et accipit auriphrygiatam. — Interim Electus, medius inter Abbates Assistentes, se ante Altare confert et omnes in scamnis sedent. — Innuente Caeremoniario, surgunt. — Primus Assistens dicit: Adest etc. — Episcopus: Habetis etc. — Primus Assistens: Habemus. — Episcopus: Legatur. — Notarius legit Man­ datum. — Si Electus iusiurandum non praestiterit, tunc praestat — Examen. — Electus in fine cuiuscumque interrogationis caput detegit, surgit et respondet. — Expleto examine, Electus deoscu­ latur dexteram Episcopi. — Episcopus Confessionem facit ad dex­ teram Electi. — Dicto: Oremus, Episcopus et Electus sibi invicem reverentiam faciunt. — Episcopus, recitata Oratione: Oramus te,Do­ mine etc., sedet in Faldistorio. — Electus redit ad suum Altare,di­ mittit pluviale ac stolam, sumit Crucem pectoralem, stolam, tuiticellam, dalmaticam, planetam atque manipulum, suppedaneum con­ scendit dicens: Aufer etc., deosculatur Altare. — Episcopus surgit, accedit ad Missale, dum pariter Electus ad Missale se confert. Uterque legit Introitum et reliqua usque ad ultimum Versum Oradualis, vel Tractus etc. — Episcopus accedit ad Faldistorium, sedet, mitram accipit. — Electus, medius inter Assistentes, ante Altare se recipit. — Innuente Caeremoniario, Episcopus surgit cum mitra et genuflectit in Faldistorio. — Electus procumbit ad Episcopi si­ nistram. — Psalmi Poenitentiales et Litaniae Sanctorum (Si Functio peragitur privatissime, Episcopus incipit Antiphonam: Ne remi­ niscaris etc., quam Adstantes prosequuntur; Episcopus ipse Li­ tanias recitat, Adstantibus respondentibus). — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, ad Electum se convertit. — Postquam secundo dixerit: Ut hunc praesentem etc., baculum dimittit, iterum genuflectit. — Completis Litaniis, Episcopus surgit et, conversus ad Electum prostratum, dicit, absque mitra: Pater noster etc. — Completa Oratione: Cunctorum etc., Electus surgit, se confert ante Episcopum, ibique genuflectit. — Praefatio (si Functio peragitur privatissime, recitatur). — Post verba: pro­ pitius infunde, impositio manuum super caput Electi usque ad verba: separetur indignus. — Tres Orationes. — Episcopus sedet in Caput Π. - Sumin, de bcned. Electi in Abbatem privatim perag. 253 Faldistorio. — Traditio Regulae. — Benedictio baculi (si non benedictus), eiusque traditio. — Benedictio annuli (si non bene­ dictus). — Episcopus immittit annulum in digitum Abbatis. — Episcopus surgit et dicit: Oremus. Te, omnipotens etc. — Episcopus sedet cum mitra et ipse et singuli Abbates Assistentes accipiunt Abbatem, nuper benedictum, ad osculum pacis. — Episcopus ac­ cedit ad Missale, Abbas, medius inter Assistentes, ad suum Altare. — Missam uterque prosequitur more solito. — Abbas deosculatur textum Evangelii, dicens: Per evangelica etc. — Lecto Offertorio, oblationes. — Quum Episcopus surgit de Faldistorio, Abbas genuflectit in pulvino et ex Missali, posito in scabello, legit Missam. — Episcopus legit simul cum Abbate, elata voce, omnes secretas. — Ad manuum lotionem Episcopus mitram accipit. — Abbas non profert verba consecrationis. — Episcopus dat pacem Abbati, qui eam Abbatibus Assistentibus donat. — Sumpto pretioso Sanguine, Episcopus communicat Abbatem dicens: Corpus Domini etc. — Abbas, postquam de Altari descenderit, sumit purificationem, dein prosequitur Missam. — Recitata Oratione: Placeat etc., Abbas non dicit: Sit nomen etc.; benedictionem accipit genuflexus. — Abbates Assistentes ad benedictionem consistunt profunde inclinati. — Publicata Indulgentia, Abbas se confert ante infimum Altaris gra­ dum; Abbates perstant apud scabella. — Benedictio mitrae (si non benedicta). — Impositio mitrae. — Benedictio chirothecarum (si non benedictae). — Episcopus imponit Abbati chirothecas, dein annulum. — Inthronizatio. — Te Deum. — Si Functio pera­ gitur privatissime, Hymnus, Versiculi et Oratio recitantur.— Abbas, inter Abbates Assistentes, procedit per Ecclesiam benedicens. — Absoluto Hymno, Episcopus canit, vel recitat Versiculos et Oratio­ nem. — Abbas impertit benedictionem. — Ad multos annos. — Episcopus prius, dein Abbates Assistentes accipiunt Abbatem ad osculum pacis. — Episcopus, si s. Pallio usus est. illud dimittit et se gerit more solito, ut in aliis Missis pontificalibus. — Abbas pro­ cedit ad suum Altare, ibique legit ultimum Evangelium; quo reci­ tato, accedit ad scamnum, paramenta dimittit et legit preces in gratiarum actione post Missam. 254 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus «ab Episcopo peragendis CAPUT III. DE BENEDICTIONE ELECTI IN ABBATEM, USUM PONTIFICA LIUM HABENTEM, SOLEMNITER PERAGENDA IN IPSA ECCLESIA EIUSDEM ELECTI 2884. — Circa benedictionem Abbatis Saecularis vide quod diximus sub n. 2854. Omnia praeparantur et sacra Functio peragitur ut in Capite I, sed animadverte sequentes variationes: I. - Non collocatur septimum candelabrum, nisi Episcopus celebrans sit Ordinarius loci. II. - E regione Throni Episcopi celebrantis erigitur Thronus exornatus albi coloris cum duobus tantum gradibus tapeto contectis. III. - Altare Electi collocatur in latere Epistolae inter Thronum minorem et cancellos Presbyterii. IV. - Abacus pro Electo instruitur inter Altare Electi et can­ cellos Presbyterii. V. - Electus, si e Clero saeculari, habitu praelatitio indutus cum cappa, quam reverentiae causa explicare nequit, si vero Regu­ laris indutus superpelliceo supra habitum monasticum ac mantel­ letto et mozzetta, statuta hora accedit cum Clero Ecclesiae Abbatialis, vel Praelatitiae, aut cum Monachis ad limen Ecclesiae Episcopum excepturus eique aspersorium porrigit. VI. - Episcopus impositis chirothecis et annulo Abbati, surgit, accipit Abbatem per manum dexteram et ducit eum ad Thronum in quo inthronizat, deinde tradit ei baculum pastoralem, dicens: Accipi plenam et liberam potestatem etc. VII. - Postquam Abbas benedictionem donaverit per Ecclesiam ac sederit in sua Sede, Monachi unus post alium accedunt ad Thro­ num, ibique reverentiam ei et Episcopo peragunt, Thronum con­ scendunt, deosculantur eius manum et vultum, dein descendunt; iterata Abbati et Episcopo reverentia, se ad sua loca conferunt. VIII. - Completa Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., Episcopus et Abbates Assistentes mitram accipiunt, Abbas surgit et, medius inter Abbates Assistentes, accedit ad Altare maius dum Epi­ scopus, medius inter Diaconum et Subdiaconum, se confert ad suam Sedem in cornu Evangelii collocatam, ubi dimittit baculum et mitram. IX. - Abbas benedictionem impertit, ac postea se recipit ad 255 Caput III. - Dejwncd. Electi in Abbatem solemn, peragenda cornu Epistolae Altaris, interim Episcopus, acceptis mitra et baculo, ad Altare se confert, ubi baculum dimittit et in cornu Evangelii consistit. -2885. Dispositio pro Benedictione Electi in Abbatem, usum pontifi­ calium habentem, solemniter peragenda in ipsa Ecclesia eiusdem Electi. a F. ~ Faldistorium pro Episcopo; pulvini pro: Abbate digniore, I; altero Abbate, II; Electo, III; A. — abacus consuetus; a abacus pro Electo; scabella pro: Abbate di­ gniore, 1; altero Abbate, 2; Electo, 3; Presbytero Assistente, 4; priino Diacono Assi­ stente. 5; secundo Diacono Assistente, 6; Subdiacono, 7; Diacono, 8; Ministro mitrae, 9; Ministro baculi, 10; Ministro libri, 11; Ministro candelae, 12; Cacremoniario Episcopi, 13; Caeremoniario tertio, 14; + - Crux archiepiscopalis. 256 Pars VI. Sectio I. — De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis CAPUT IV. DE BENEDICTIONE PLURIUM ELECTORUM IN ABBATEM, USUM PONTIFICALIUM HABENTEM, PERAGENDA AB EPISCOPO ORDINARIO IN ECCLESIA CATHEDRALI Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2886. — Omnia parantur ut in Articulo I Capitis I, sed: I. - Curandum est ut suppedaneum Altaris maioris in longitu­ dine augeatur ut Abbates commode inthronizari possint. II. - Super infimum Altaris gradum, vel ad latera Faldistorii in medio Presbyterii collocati, ponuntur pulvini in numero suf­ ficienti pro Electis et Assistentibus. III. - Altare pro Electis sit longum prout opus fuerit, eique su­ perimponuntur Crux et quatuor candelabra tantum, quorum in medio collocari possunt vascula cum floribus. Super eius mensam praeparantur paramenta pro singulis Electis; ante idem Altare collocantur tot scabella quot Electi et duo pro Abbatibus Assisten­ tibus. IV. - Super consuetum abacum ponitur parva Pyxis, continens particulas in numero sufficienti pro Abbatibus benedicendis; super Patenam collocatur tantum hostia. V. - In altero abaco, prope Altare Electorum, pro singulis Electis praeparantur omnia quae diximus pro uno; curandum est ut omnia sint signata, vel ita disposita ut quisquis possit uti illis quae sunt ei propria. VI. - Adsint pulvini sufficientes pro Electorum prostratione. VII. - Praeparantur pro inthronizatione tot Faldistoria quot Electi. VIII. - Ante Altare SS. Sacramenti disponuntur genuflexoria pro omnibus sufficientia. Ut Functio expedite peragatur oportet ut baculi, annuli, mitrae et chirothecae iam benedicta sint. Caput IV. - De boned, plurium Electorum in Abbatem 257 Articulus II. De Episcopo Ordinario celebrante in benedictione plurium Electorum in Abbatem, usum pontificalium habentem, peragenda in Ecclesia Cathedrali. 2887. — Episcopus Ordinarius se gerit ut in Articulo II Ca­ pitis I, vel ut in Articulo II Capitis II, sed: I. - Legit examen: Antiqua sanctorum Patrum etc., singulari numero, et in plurali numero dicit tantum: Haec omnia et cetera bona tribuat vobis Dominus et custodiat vos atque corroboret in omni bonitate. II. - Collecta pro Electis dicitur ab Episcopo plurali numero sicut etiam Secreta et Oratio « Postcommunio » dicta. III. - Pariter legit plurali numero Litaniarum Versum: Ut hos praesentes Electos etc., Orationes et Praefationem usque ad verba: propitius infunde; deinde imponit ambas manus extensas, digitis non disiunctis, super caput cuiusque Electi et eas sic tenet dicens ut in Pontificali: Ut qui per manus nostras... separetur indignus. Alteram partem Praefationis prosequitur plurali numero sicut etiam tres sequentes Orationes. IV. - Tradit Librum Regulae, baculum et annulum singulariter unicuique, dein plurali numero recitat Orationem: Te, omnipotens et piissime Domine etc.; qua absoluta, accipit ad osculum pacis primum Abbatem nuper benedictum ac postea secundum, etc. V. - Episcopus pacem dat unicuique Abbati nuper benedicto. VI. - Episcopus imponit mitram, chirothecas et annulum primo Abbati benedicto, dein secundo ac postea reliquis. VII. - Inthronizatis Abbatibus, Episcopus dicit formulam: State in iustitia et sanctitate et tenete locum a Deo vobis delegatum: potens enim Deus, ut augeat vobis gratiam suam. VIII. - Episcopus, absoluto Hymno: Te Deum etc., cantat plurali numero Versiculos et sequentem Orationem. Articulus III. De duobus Abbatibus Assistentibus in benedictione plurium Electorum in Abbatem, usum pontificalium habentem, peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2888. — Abbates Assistentes se gerunt ut in Articulo III Ca­ pitis 1, vel ut sub n. 2871, II, sed: 17 - Moretti, De s, Functionibus - IV. 258 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramciitalibus ab Episcopo peragendis I. - In examine sedent more solito, facie ad invicem aliquan­ tulum conversa. Primus Assistens in postulatione dicit: Adsunt, Reverendissime Pater, Electus Monasterii N., Ordinis sancti N., dioe­ cesis N.; Electus, etc., quos ad vestram reverendissimam Paternitatem ex parte conventus eorumdem Monasteriorum, duximus praesentandos, humiliter postulantes a Vobis ut ipsos in Abbates dictorum Monaste­ riorum, Auctoritate apostolica Vobis commissa, dignemini ordinare. II. - Assumptis ab Electis paramentis pro Missae celebratione, Abbates Assistentes accedunt ad Altare et ab eo recedunt modo descripto sub sequenti numero respective ad III et IV. III. - Quum Abbates nuper benedicti accedunt ad Altare vel ad Thronum pro oblationibus, Assistentes incedunt ad latera primi Abbatis benedicti. IV. - Pacem accipiunt ab unoquoque Abbate nuper benedicto. V. - Intonato Hymno: Te Deum etc., si Abbates nuper bene­ dicti duo sint tantum, Assistens primus incedit ad dexteram primi Abbatis, alter ad sinistram secundi; si plures, et numerus sit dispar, tunc Assistentes incedunt ad latera primi Abbatis. Articulus IV. De Electis in Abbatem, usum pontificalium habentem, in sua benedictione peragenda ab Episcopo Ordinario in Ecclesia Cathedrali. 2889. — Electi se gerunt ut in Articulo IV Capitis I, vel ut sub n. 2871, III, sed: I. - Electi si duo, accedentes ad Ecclesiam procedunt post Abbates Assistentes, primus Electus ad dexteram alterius, si tres: primus incedit medius inter ceteros; secundus ad dexteram primi; tertius ad sinistram primi. Si plures, incedunt bini bini, et, si numerus sit dispar, primo loco terni ac servabunt ordinem praecedentiae etiam in sacra Functione. II. - In examine sedent ad unam eamdemque lineam e regione Episcopi celebrantis (v. n. 2771). Si praestare debent iuramentum, tunc, lecto Mandato Apostolico, caput detegunt, surgunt, ante Altare genuflectunt in pulvino et dignior Electorum, elata voce, legit Formulam; qua completa, accedit ad Episcopum, manus extensas imponit super Missale et dicit: Sic me Deus adiuvet etc., surgit, se Episcopo inclinat, de Altari per Evangelii latus descendit ac se ad suum scabellum confert. Secundus Electus dum primus dicit: Sic me Deus etc., surgit, se 9 Caput IV. - De bened. plurium Electorum in Abbatem 259 ante infimum gradum Altaris confert et, primo Electo descendente, Altare ascendit, coram Episcopo genuflectit ac dicit: Et Ego N., Electus Monasterii N., Ordinis sancti N., dioecesis N., iuro in omnibus et per omnia ut supra, in formula i ur ament i i ani lecta, facere et observare pro Monasterio mihi commisso. Tum imponit manus superMissale et dicit: Sic me Deus adiuvetctc., deinde surgit; reverentia Episcopo peracta, descendit per Evangelii latus. Et ita se gerunt singuli Electi. Expleto examine, Electi unus post alium deosculantur Cele­ brantis manum, dein recedunt versus Evangelii latus et consistunt ante infimum Altaris gradum ita ut dignior pro Confessione con­ sistat ad Episcopi sinistram, secundus ad sinistram primi Electi, tertius ad sinistram secundi, etc. III. -Postquam Electi assumpserint paramentamissalia,surgunt, ad Altare se convertunt, deinde Assistens primus, transiens retro post Electos et Assistentem secundum, se confert ad cornu Epistolae Altaris, Electus secundus qui sistit ad dexteram primi Assistentis eum sequitur et in suppedaneo consistit ad eius sinistram ante Mis­ sale. Electus primus ascendit suppedaneum et consistit ante Missale ad sinistram Electi secundi. Electus tertius ascendit ad sinistram Electi primi, tandem Assistens secundus ascendit ad sinistram Electi tertii (v. n. 2772). IV. - Quando vero Electi et Assistentes descendere debent in planum ante Altare, tunc Assistens primus, transiens retro post Electum secundum, se confert ante suum scamnum, dein Electus secundus sequitur Assistentem primum, inde Electus primus de­ scendit ac postea Electus tertius, transiens retro post secundum Assistentem, se recipit ad suum scamnum, tandem Assistens se­ cundus sequitur Electum tertium (v. n. 2773). V. - Electi ad Psalmos et Litanias procumbunt sequenti or­ dine: Electus primus a sinistris Episcopi celebrantis, secundus Ele­ ctus ad sinistram primi et Electus tertius ad sinistram secundi Electi. VI. - Decantatis verbis Praefationis: propitius infunde, Electus primus surgit, suppedaneum conscendit, ibique genuflectit ante Episcopum. Prolatis a Celebrante verbis: separetur indignus, surgit, Episcopo se inclinat, de Altari per Evangelii latus descendit et se ad pristinum locum confert. Secundus Electus dum primus surgit post verba: separetur indignus, et ipse surgit, ascendit Altare, genuflectit coram Episcopo ac se gerit ut primus. Et ita se gerunt singuli Electi. VII. - Ad oblationes praesentandas incedit primus Abbas, medius inter Abbates Assistentes, sequitur secundus, etc. 260 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis VIII. - Quisquis Abbas pacem dat singulis Abbatibus Assisten­ tibus. IX. - Sumpto ab Episcopo pretioso Sanguine, Abbates surgunt, ante infimum Altaris gradum genuflexionem peragunt, suppedaneum conscendunt omnesque genuflectunt in eius extremitate, primus versus latus Epistolae, secundus ad sinistram primi, tertius ad si­ nistram secundi, etc. X. - Primus Abbas, accepto annulo, descendit per latus Evangelii, transit in latus Epistolae et consistit ante infimum Altaris gradum. Dum primus descendit, ascendit secundus et ita se gerunt reliqui deinceps. XI. - Collocatis in suppedaneo Faldistoriis, primus Abbas ascendit Altare pro inthronizatione, deinde secundus et deinceps reliqui (v. n. 2766-2768). XII. - Intonato Hymno: Te Deum etc.. Abbates una simul surgunt, de Altari descendunt ordine quo sederant, ad Altare se convertunt; reverentia Cruci facta et Episcopo, ad populum se vertunt, et si duo tantum sint, ad lineam procedunt, medius inter Abbates Assistentes; si vero numero pari, incedunt bini bini, iuxta ordinem praecedentiae; si numerus sit dispar, tunc, Abbas primus incedit inter Abbates Assistentes, ceteri eum sequuntur bini et bini. XIII. - Decantata ab Episcopo Oratione: Exaudi, Domine, preces nostras etc., Abbates surgunt, reverentiam Episcopo faciunt et descendunt in planum, per Epistolae latus, ibique se disponunt ita ut Abbas primus sit propius Altare, secundus ad sinistram primi, tertius ad sinistram secundi, etc. XIV. - Amotis a suppedaneo Faldistoriis, primus Abbas Altare ascendit, benedictionem impertit, dein acclamationes Episcopo facit et, postquam amplexum acceperit ab eodem Episcopo nec non ab Abbatibus Assistentibus, descendit in planum cornu Evangelii ac consistit, facie cornu Epistolae versa, et mitram dimittit. XV. - Quum primus Abbas benedictionem impertit, ceteri Abbates per suos Cappellanos mitram dimittunt. XVI. - Dum Abbas primus accipit amplexum a secundo Abbate Assistente, secundus Abbas mitram accipit, Altare ascendit ac se ut primus gerit et ita se gerunt ceteri. XVII. - Quum ultimus Abbas amplexum accipit a secundo Abbate Assistente, ceteri Abbates mitram accipiunt et cum Abbas ultimus in planum descendit, omnes ordine consueto ad sua scamna accedunt. Caput V. - De bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 261 CAPUT V. DE BENEDICTIONE ET IMPOSITIONE PRIMARII LAPIDIS PRO ECCLESIA AEDIFICANDA SOLEMNITER AB EPISCOPO OR­ DINARIO PERAGENDA 2890. — Pridie quam primario lapidi benedicatur, Ordinarius loci ipse in quo Ecclesia aedificanda est, vel eius Delegatus (C. I. C. 1163; 1156), privatim figat ligneam Crucem, maioris formae, in loco ubi esse debet Altare maius. Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 2891. — A) Non longe λ loco in quo aedificanda est Ecclesia. hi aliquo Oratorio, vel si Oratorium desit in aliquo decenti loco: I. - Super Altaris mensam, vel super aliquam mensam, mundo linteo contectam, disponuntur paramenta Episcopi, scilicet: amictus, alba, cingulum et pluviale albi coloris, formale in lance; mitra auriphrygiata. II. - Ante Altare super tapetum. vel mensam collocatur sedes cameralis III. - Super aliam mensam, pariter mundo linteo contectam, collocantur insignia choralia pro duobus Canonicis Assistentibus, vel superpellicea tantum, si Assistentes Canonici non sint; stiperpellicea in numero sufficienti pro Ministris inferioribus; vimpae pro Ministris mitrae et baculi; Pontificale Romanum (Pars III); scotula cum candela. IV. - Congruo in loco: Crux processionalis et duo intorticia. B) In loco in quo aedificanda est Ecclesia. I. - E regione Crucis. - Collocatur suppedaneum, tapeto coo­ pertum in longitudine et latitudine sufficiens ut Episcopus eiusque Assistentes commode consistere et gennflectere possint. 262 Pars VL - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis II. - In medio suppedaneo statuitur Faldistorium cum te­ gumento et pulvinis albi coloris. III. - Ad dexteram Faldistorii collocatur mensa, albo mundo linteo tecta, super quam ponuntur: vas amplum cum mundissima aqua; aliquantulum salis in lance; vasculum ad hauriendam aquam benedictam; aspersorium ex hyssopo; culter vel aliud ferrum acu­ minatum cum manubrio ex convenienti materia; trulla; pergamena; tubus plumbeus; atramentum cum calamo; Canon Pontificalis; tabella cum formula Indulgentiae. IV. - Ad sinistram suppedanei statuitur legile pro Canto­ ribus. V. - Lapis collocatur apud locum fundationis in quo ponendus est, scilicet in loco respondente angulo dextero absidis, videlicet lateri Evangelii Altaris maioris. 2892.— Lapis «debet esse quadratus et angularis» (Pont. Rom.), nempe habens sex latera aequalia et unumquodque latus quatuor angulos rectos; in medio cuiusque faciei Crux incidi potest; in facie vero superiori, sub Crucem, lapis effodi potest ut tubus plum­ beus cum pergamena scripta, memoriae causa, includi possit. 2893. — Primarii Lapidis exemplar. Caput V. - Be betted. et impos, lapidis pro Ecclesia 263 2894. — Dispositio ad locum in quo aedificanda est Ecclesia. F. ’ Faldistorium. - a. = Abacus.—L. - Legilc.- + Lapis ct locus In quo collocandus. 264 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Articulus II. De Episcopo Ordinario celebrante solemniter in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda. 2895. — Episcopus, statuta hora, accedit ad locum in quo para­ menia sumere debet, ibique, dimissis Cruce pectorali et mozzetta, assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale ac mitram auriphrygiatam. Ad nutum Caeremoniarii, Episcopus accipit baculum pastoralem et, medius inter Assi­ stentes, procedit ad locum in quo aedificanda est Ecclesia; quo cum pervenerit, Cruci se inclinat et in Faldistorio sedet. Ad nutum Caeremoniarii, Episcopus surgit et salem exorcizat, dicens: Adiutorium nostrum etc. Exorcizo te, creatura salis etc. Exorcismo absoluto, sedet in Faldistorio, baculum et mitram di­ mittit, iterum surgit ac, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc., Dominus vobiscum. Oremus. Immensam clementiam tuam etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit, surgit ac postea super aquam absolute dicit: Exorcizo te, creatura aquae etc.; completo Exorcismo, sedet, baculum ac mitram dimittit, rursus surgit; iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc., Dominus vo­ biscum. Oremus. Deus, qui ad salutem etc., qua Oratione absoluta, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio etc., dimittit illum in aquam in modum Crucis, dum profert verba: In nomine Patris etc., ac postea manutergio abstergit manum et immediate dicit: Domi­ nus vobiscum. Oremus. Deus, invictae virtutis etc. Oratione completa, sedet, accipit mitram ac baculum, surgit et procedit versus locum ubi pridie collocata fuit lignea Crux; quo cum pervenerit, incepta a Cantoribus Antifona: Signum salutis pone etc., baculum Ministro tradit, aspersorium accipit et aspergit locum in quo Altare primarium erigetur, scilicet locum ubi Crux posita est. Absoluto cantu Psalmi 83: Quam dilecta etc., Episcopus mitram dimittit et tono feriali cantat: Oremus. Domine Deus, etc. Ad litte­ ram N profert nomen Sancti in cuius honorem nova Ecclesia conditur. Si vero Ecclesia non dedicatur in honorem alicuius Sancti, omittitur: et beati N. (D. 3241 ad 3). Oratione absoluta, Episcopus accipit mitram ac baculum et se confert ante lapidem benedicendum. Tradito Ministro baculo, Epi­ scopus mitram dimittit et dicit: Adiutorium nostrum etc., reliquos Versiculos ac duas Orationes. In Oratione: Domine sancte, Pater etc., Caput V. - De bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 265 si Ecclesia dedicanda non est in honorem alicuius Sancti, sed in honorem alicuius Mysterii, post verbum: honorem, exprimatur My­ sterium (/. c.). Completa Oratione, Episcopus accipit aspersorium et lapidem aspergit, dein reddit primo Assistenti aspersorium atque ab eo accipit cultrum et in singulis lapidis faciebus, idest sex vicibus, triplicem Crucem, unam post aliam imprimens in loco eodem, signat, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Tradito primo Assistenti cultro, dicit: Oremus. Benedic, Domine etc.: qua Oratione absoluta, mitram ac baculum accipit et se confert ad Faldistorium; quo cum pervenerit, baculum dimittit et in pulvino, ante Faldistorium, genuflectit, facie versa ad Crucem ligneam. Absolutis Litaniis, Episcopus surgit, baculum accipit et se confert ad locum ubi ponendus est primarius lapis. Mitra et baculo dimissis, stans versus eunidem lapidem dicit: Oremus. Actiones nostras etc. Post Orationem, Episcopus mitram accipit et inchoat. Cantoribus prosequentibus, Antiphonam: Mane surgens lacob etc.; qua intonata, mitram accipit. Absoluto Psalmo 126: Nisi Dominus aedificaverit domum etc., iuxta communem praxim, legitur pergamena a Notario ecclesiastico, dein Episcopus ac postea Magistratus et ceteri, iam designati, eam subsignant. Quibus peractis, Notarius includit pergamenam in tubo plumbeo cum numismatibus, ac postea collocat tubum in fossura lapidis. Tunc Episcopus collocat operculum, dein accipit trullam cum coemento et illud ponit circa operculum, ac postea dexteram imponit super lapidem, dicens: In fide lesu Christi collocamus lapidem istum primarium in hoc fundamento, et illum benedicit, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, ut vigeat etc. Collocato lapide in fundamento, Episcopus accipit aspersorium quo eumdem lapidem aspergit, dicens: Asperges me, Domine, hyssopo d mundabor: lavabis me et super nivem dealbabor, dein recitat alternatim cum Assistentibus Psalmum 50: Miserere mei, Deus etc., cum Gloria Patri etc., in fine. Tunc Episcopus accipit baculum pasto­ ralem et procedit ante Crucem ligneam; quo cum pervenerit, baculum Ministro tradit et inchoat Antiphonam: 0 quam metuendus est etc. Incepto Psalmo 86: Fundamenta eius in montibus sanctis etc., Episcopus accipit a primo Assistente aspersorium et procedens a dextris Crucis aspergit fundamenta usque ad illorum tertiam partem; ibique consistit, tradit aspersorium primo Assistenti et, completo Psalmo, mitram dimittit et cantat: Oremus: tum, pronuntiato a primo 266 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranieiitalibus ab Episcopo peragendis Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo Assistente: Levate, cantat, tono feriali: Omnipotens et misericors Deus etc. Qua Oratione absoluta, intonat Antiphonam: Pax ae­ terna etc., mitram accipit et, accepto a primo Assistente aspersorio, procedit aspergens usque ad aliam tertiam partem fundamento­ rum; ibique subsistit ac retinens mitram, absoluta a Cantoribus Antiphona, dicit: Omnipotentem Deum etc., ac postea intonat Anti­ phonam: Bene fundata est etc. Incepto a Cantoribus Psalmo 121: Laetatus sum etc., Episcopus accipit aspersorium a primo Assistente ac procedit aspergens tertiam partem fundamentorum, deinde, tra­ dito primo Assistenti aspersorio, accipit baculum pastoralem et se confert ante Crucem ligneam. Repetita Antiphona: Bene fundata etc., Episcopus, renibus Cruci versis, mitram dimittit et cantat: Oremus, tum, pronuntiato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et responso a secundo Assistente: Levate, tono feriali cantat Orationem: Deus, qui ex omnium etc.; qua absoluta, mitram et baculum accipit ac procedit ad Faldistorium; facie ad Crucem ligneam versa, tradit Ministro baculum, genuflectit in pulvino ante Faldistorium, mi­ tram atque pileolum dimittit ac intonat Hymnum: Veni, Creator etc.; absoluta prima stropha, pileolum accipit et surgit. Hymno absoluto, Episcopus immediate dicit: Descendat, quaesumus etc., et, responso a Cantoribus: Arnen, subiungit: Oremus. Deus, qui in omni loco etc.; qua Oratione completa, accipit mitram et baculum pastoralem; si placet habet sermonem ad populum, deinde benedictionem ponti­ ficalem impertit. Si Cruce uti potest, ante benedictionem mitram dimittit. Publicata Indulgentia, Episcopus, medius inter Assistentes, re­ vertitur ad locum in quo paramenta sumpserat, ibique ea dimittit. Articulus III. De duobus Assistentibus in benedictione et impositione primarii la­ pidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario. 2896. — Statuta hora, duo Assistentes conveniunt in locum ubi insignia choralia, vel superpellicea assumere debent. Ad Episcopum accedentem ad sedem cameralem, Assistentes se conferunt et pri­ mus aufert ei Crucem pectoralem, alter mozzettam tollit, dein f Caput V. - De bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 267 primus Assistens accipit a Caeremoniario paramenta, iisque, adju­ vante secundo Assistente, Episcopum induit. Accepto ab Episcopo baculo, ambo, sustinentes pluvialis fim­ brias, procedunt ad locum in quo aedificanda est Ecclesia. Post salis exorcismum, secundus Assistens aufert mitram, quam primus reponit, absoluta Oratione: Immensam clementiam etc. Completo aquae exorcismo, secundus Assistens Episcopo aufert mitram. Post Orationem: Deus, qui ad salutem etc., Assistens primus tradit Episcopo lancem cum sale et, ab eo recepta, porrigit eidem mantile ad abster­ gendam manum; postquam Episcopus recitaverit Orationem: Deus, invictae virtutis etc., imponit ei mitram ac porrigit aspersorium. Loco in quo Crux posita est asperso, Assistens primus recipit aspersorium. Psalmo 83: Quam dilecta etc. completo, Assistentes accedunt cum Episcopo ad locum in quo lapis collocandus est, ibique secundus Assistens aufert ei mitram. Primus Assistens, recitata Oratione: Do­ mine sancte, Pater etc., porrigit aspersorium Episcopo; eo recepto, eidem tradit cultrum, quem recipit, signatis ab Episcopo Crucibus; post Orationem: Benedic, Domine etc., Assistens primus imponit Episcopo mitram; ambo, sustinentes fimbrias pluvialis Episcopi, cum eo procedunt ad Faldistorium et ad eius latera genuflectunt. Completis Litaniis, Assistentes surgunt et cum Episcopo rever­ tuntur ad locum in quo lapis collocandus est, ibique secundus Assi­ stens aufert Episcopo mitram, quam primus reponit post Orationem: Actiones nostras etc. luxta communem praxim, absoluto Psalmo 126: Msz Dominusetc., et, lecta a Notario ecclesiastico pergamena, Assistens primus porrigit Episcopo calamum atramento intinctum a quo recipit post subscrip­ tionem; incluso tubo plumbeo cum pergamena, porrigit Episcopo operculum, dein trullam cum coemento. Collocato lapide in funda­ mento, Assistens primus porrigit Episcopo aspersorium quod reci­ pit, lapide asperso. Ambo recitant alternatim cum eodem Episcopo Psalmum 50: Miserere mei, Deus etc., ac postea, sublevantes pluvialis fimbrias, procedunt ante ligneam Crucem. Intonata ab Episcopo Antiphona: 0 quam metuendus etc., primus Assistens porrigit Episcopo aspersorium, ambo procedunt cum eo aspergente fundamenta usque ad eorum tertiam partem; quo cum pervenerint, consistunt et, repetita Antiphona a Cantoribus, Assistens secundus aufert Episcopo mitram. Decantato ab Episcopo: Oremus, Assistens primus cantat genuflectens: Flectamus genua, et secundus surgens cantat: Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Pars VI. - Sectio 1. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Pax aeterna, Assistens primus mitram Episcopo imponit dein eidem aspersorium porrigit; ambo procedunt cum Episcopo aspergente fundamenta usque ad aliam tertiam partem; quo cum pervenerim, consistunt. Intonata Antiphona: Bene fundata est etc., Assistens primus porrigit Episcopo aspersorium; ambo procedunt cum eodem Episcopo aspergente ultimam fundamentorum partem; quo cum pervenerint, Assistens primus recipit aspersorium ab Episcopo, dein ambo cum eo se conferunt ante ligneam Crucem. Repetita a Cantoribus Antiphona: Bene fundata etc., post Psalmum 121 : Laetatus sum etc., Assistentes renes ad ligneam Crucem vertunt et loca permutant, dein Assistens secundus mitram Episcopo aufert. Decantato ab Episcopo: Oremus, Assistens primus genuflectens cantat: Flectamus genua, et alter surgens cantat: Levate. Oratione: Deus, qui ex om­ nium etc., absoluta, primus Assistens mitram Episcopo imponit, dein ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Faldistorium et Assistens secundus Episcopo, in pulvino genuflexo, mitram et pileolum aufert. Absoluta stropha prima Hymni: Veni, Creator etc., ambo surgunt cum Episcopo; completa Oratione: Deus, qui in omni toco etc., Assistens primus Episcopo sedenti pileolum et mitram imponit. Post sermonem, si habendus, Assistens secundus, si Episcopus uti Cruce potest, aufert mitram. Benedictione impertita, Assistens primus publicat Indulgentiam; qua publicata, ambo, sustinentes pluvialis Episcopo fimbrias, rever­ tuntur ad locum in quo Episcopus paramenta sumpserat et eum adiuvant in paramentis deponendis. Articulos IV. De Caeremoniario in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario. 2897. — Ordo Processionis ad locum in quo collocandus est pri­ marius lapis: 1. Crucifer, medius inter Clericos intorticia deferentes; 2. Cantores; 3. Clerici; 4. Episcopus, medius inter Assistentes; 5. Ministri libri et candelae; 6. Ministri mitrae et baculi; 7. Familiares Episcopi. Caput V. - Dc bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 2898. — Dispositio ad aquae Benedictionem. Cer II Cer. I o cf. M.C M.l AII E M.L. E _ AI Mm. 2899. — Dispositio ad aspersionem loci in quo Crux lignea posita est. All M.b. Mc. E AI Cf. cum vase Mf. M.m 269 270 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis 2900.— luxta communem praxim, absoluto Psalmo 126: Nisi Dominus etc., a Notario ecclesiastico legitur pergamena includenda in tubo plumbeo una cum numismatibus; interim Caeremoniarius innuit ut duo Clerici deferant ante Episcopum parvam mensam super quam collocantur: atramentum cum calamo, plumbeus tubus et numismata. Lecta pergamena, Episcopus primum, dein Magistratus, ac postea ceteri, iam designati, actum subsignant. Notarius ponit perga­ menam in tubo plumbeo una cum numismatibus, dein operculo claudit et includit eum in fossura primarii lapidis; quo incluso, Episcopus operculo fossuram claudit, ac postea circa idem operculum ponit coementum; quo facto, tangit primarium lapidem, dicens: In fide etc., quibus prolatis verbis, lapis vel a Clerico, vel a Lapidario, artificiose collocatur in fundamento ac postea Lapidarius locat ipsum lapidem coemento et Episcopus lapidem aspergit, dicens: Asperges me etc. Caput V. - De bencd. et impos, lapidis pro Ecclesia 271 2901. — Modus sequendus in fundamentorum aspersione. ’.*7. Fundamenta 1,11, ili indicat locum a quo incipienda est aspersio primae, secundae et tertiae partis fundamentorum. 272 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis Articulus V. De Ministris libri et candelae in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario. 2902. — Ministri libri et candelae, assumptis ab Episcopo para· mentis, sumunt ex abaco Pontificale Romanum et scotulam atque Episcopum sequuntur. Quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, sistunt ante eum usque ad Orationem: Deus, invictae virtutis etc., inclusive, dein sequuntur Episcopum. Absoluto Psalmo 83: Quam dilecta etc., iterum ad Episcopum accedunt et sistunt coram eo usque ad Orationem: Benedic, Domine etc., inclusive, dein deponunt super abacum Pontificale et scotulam. Absolutis Litaniis, sumunt ex abaco Pontificale et scotulam ac se conferunt ante Episcopum; absoluto Psalmo 50: Miserere mei, Deus etc., recedunt. Quum Episcopus pervenerit ad Crucem ligneam, iterum ad eum accedunt pro intonatione Antiphonae: O quam metuendus est etc., dein recedunt et sequuntur Episcopum aspergentem fundamenta. Repetita Anti­ phona: O quam metuendus etc., post aspersionem primae partis fundamentorum, Ministri ad Episcopum se conferunt; ad: Flectamus genua non genuflectunt. Post intonationem Antiphonae: Pax. ac terna etc., recedunt et Episcopum aspergentem secundam partem fundamentorum sequuntur. Repetita Antiphona: Pax aeterna etc., Ministri rursus ad Episcopum accedunt pro intonatione Antiphonae: Bene /undata est etc., et se ut supra gerunt; Antiphona repetita post Psalmum 121: Laetatus sum etc., ad Episcopum accedunt; ad: Flectamus genua, non genuflectunt. Oratione: Deus, qui ex om­ nium etc., absoluta, recedunt. Ad intonationem Hymni: Veni, Creator etc., Ministri genuflectunt coram Episcopo, et, absoluta prima stropha Hymni, surgunt. Ad benedictionem se gerunt more solito. » Caput V. - De bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 273 Articulus VI. De Ministris mitrae et baculi in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Epi­ scopo Ordinario. 2903. — I. - De Ministro mitrae. — Minister mitram a secundo Assistente recipit: primo Assistenti porrigit: assumpto ab Episcopo pluviale cum formali; absoluto salis Exorcismo; post Orationem: Immensam cle­ mentiam tuam etc.; post Exorcismum aquae; absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc.; Psalmo 83: Quam dilecta etc., absoluto; postquam Episcopus genuflexerit in Faldistorio pro Litaniarum cantu; I I absolutis Litaniis; post Orationem: Actiones nostras etc.; repetita Antiphona: O quam me­ tuendus etc., post Psalmum 86: Fundamenta etc.; intonata Antiphona: Pax aeterna etc.; repetita Antiphona: Bene fun­ data est etc.; post Orationem: Deus, qui ex om­ nium etc.; postquam Episcopus genuflexerit in Faldistorio. absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc. 18 — Moretti, De s, Functionibus - IV. 274 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibiis ab Episcopo peragendis II. - De Ministro baculi. — Minister baculum Episcopo porrigit: ab Episcopo recipit: ad nutum Caeremoniarii, post­ quam Episcopus paramenta sumpserit; absoluto salis Exorcismo; post Orationem: Immensam cle­ mentiam etc.; post aquae Exorcismum; absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc.; post Orationem : Domine Deus etc.; incepta a Cantoribus Antiphona; Signum salutis etc.; quum Episcopus pervenerit ad locum in quo lapis collocan­ dus est; post Orationem: Benedic, Do­ mine etc.; quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; absolutis Litaniis; quum Episcopus pervenerit ad locum in quo lapis collo­ candus est; post intonationem Psalmi 50: Miserere etc.; quum Episcopus pervenerit ante Crucem ligneam; absoluta Oratione: Deus, qui ex omnium etc.; post Orationem: Deus, qui in omni loco etc.; quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; post sermonem, si habendus; prolatis ab Episcopo verbis: Benedicat vos omnipotens Deus. cum Episcopus pervenerit ad locum in quo depositurus est paramenta. Caput V. - De bened. et impos, lapidis pro Ecclesia 275 Articulus VII. De ceteris Ministris inferioribus deque Cantoribus in benedictione et impositione primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, solemniter peragenda ab Episcopo Ordinario. 2904. — I. - De Crucifero deque Cerofer/Xriis. - Crucifer, Epi­ scopo parato, sumit Crucem et Ceroferarii intorticia accipiunt; ad Caeremoniarii nutum, procedunt ad locum in quo primarius lapis collo­ candus est ac consistunt ante Faldistorium, renibus ad Crucem ligneam conversis. Aqua benedicta, procedunt ad Crucem ligneam et sistunt ad eius sinistram. Oratione: Domine Deus etc., absoluta, procedunt ad locum in quo lapis est collocandus et consistunt e regione Episcopi. Absoluta Oratione: Benedic, Domine etc., Crucifer et Ceroferarii procedunt ad abacum, ibique consistunt, renibus ad eumdem abacum versis. Litaniis absolutis, revertuntur ad locum in quo collocandus sit lapis et consistunt ut prius; post Psalmum 50: Miserere etc., procedunt ad ligneam Crucem atque ad eius sinistram consistunt. Intonata Antiphona: 0 quam metuendus etc., procedunt a dex­ tris Crucis ligneae usque ad tertiam partem fundamentorum, ibique consistunt et se convertunt ad Episcopum; ad: Flectamus genua, non genuflectunt. Intonata Antiphona: Pax aeterna etc., procedunt usque ad aliam tertiam partem fundamentorum, ibique consistunt ac se ad Episcopum convertunt; intonata Antiphona: Bene fundata est etc., procedunt usque ad ultimam fundamentorum partem, dein se conferunt ad abacum, ibique consistunt, renibus ad eumdem abacum versis. Ad primam stropham Hymni: Veni, Creator etc., non genuflectunt. Benedictione ab Episcopo impertita, procedunt ad locum in quo Episcopus depositurus est paramenta. II. - De tribus Clericis. —Tres Clerici cum ceteris Ministris inferioribus, statuta hora, conveniunt in locum in quo Episcopus sumere debet paramenta et se induunt superpelliceo. Quum Epi­ scopus advenerit, Clericus primus sumit ex mensa lancem ac se confert ad Episcopum, dum Clericus secundus et tertius a Caeremoniario paramenta episcopalia accipiunt; quibus acceptis, pariter Clerici ad Episcopum accedunt. Episcopo parato, tres Clerici pro­ cedunt post Cantores ad locum in quo primarius lapis collocan­ dus est. -■ 276 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Clericus secundus et tertius transferunt parvam mensam ante Episcopum, dein sumunt concham cum aqua eamque collocant super eamdeni mensam; Clericus primus, aqua benedicta, sumit ex abaco mantile in lance, dein Clericus secundus et tertius reportant concham super abacum atque mensam amovent. Clericus primus extrahit ex concha vasculum unum aquae benedictae, sumit aspersorium ex hyssopo et se confert ad dexteram primi Assistentis. Post aspersionem lapidis Clericus reportat super abacum vasculum cum aspersorio. Dum canitur Psalmus 126: Nisi Dominus aedificaverit etc., Clericus secundus et tertius collocant parvam mensam ante Epi­ scopum et super eam ponunt atramentum cum calamo, dein Cle­ ricus secundus sumit ex abaco tubum plumbeum ac pergamenam, alter lancem cum numismatibus, et trullam. Absoluto Psalmo, Clericus secundus porrigit Notario perga­ menam; qua lecta, pariter Notario tradit tubum plumbeum; Cle­ ricus tertius porrigit numismata in lance. Interim Clericus primus sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad dexteram primi Assistentis; asperso lapide, Clericus, si opus est, extrahit ex concha aliud vasculum aquae plenum et ad dexteram eiusdem primi Assistentis revertitur, pariter ad eius dexte­ ram incedit in aspersione fundamentorum. 111. - De Cantoribus.—Quum Episcopus, aqua benedicta, pervenerit ante Crucem ligneam, Cantores canunt Antiphonam: Signum salutis etc., dein Psalmum 83: Quam dilecta etc. Quum Episcopus genuflexerit, absoluta Oratione: Benedic, Do­ mine, etc., duo Cantores incipiunt Litanias. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Mane surgens etc. Cantores prosequuntur, dein canunt Psalmum 126: Nisi Dominus etc. Item, intonatam Antiphonam: 0 quam metuendus etc. prosequuntur, dein canunt Psalmum 86: Fundamenta eius etc.; quo absoluto, Antiphonam repetunt. Intonatam Antiphonam: Pax aeterna etc. prosequuntur; pa­ riter, intonatam Antiphonam: Bene fundata etc. prosequuntur et canunt Psalmum 121: Laetatus sum etc.; quo completo, Anti­ phonam repetunt. Postquam Episcopus intonaverit Hymnum: Veni, Creator etc., Cantores illum prosequuntur. r Caput VL - De Missae cclebr., de bcned. et impos, lapidis pro Ecclesia 277 CAPUT VI. DE MISSAE CELEBRATIONE POST BENEDICTIONEM ET IMPOSITIONEM PRIMARII LAPIDIS PRO ECCLESIA AEDIFICANDA 2905. — Missae celebratio, post impositionem primarii lapidis pro Ecclesia aedificanda, non praescribitur a Pontificali Romano; si Episcopus, vel Presbyter (D. 3605, I, 3), Missam celebret, tunc, iuxta Rubricam Missalis (Addit, et Variat. Tit. II, n. 9), Missa dicitur de Mysterio, vel de Sancto in cuius honorem Ecclesia fun­ datur, dummodo non occurrat dies Missas votivas pro re gravi excludens; quo in casu in Missa diei additur Commemoratio Titu­ laris sub unica conclusione cum Oratione diei (v. n. 1515). 2906. — De iis quae praeparanda sunt. — In medio solo bene­ dicendo praeparatur Altare tobaleis, Cruce, candelabris, pallio instructum; super eius suppedaneum et gradus sternitur tapetum. Circa Altare erigitur tentorium quod possit Altare ipsum tegere ac defendere a vento et a solis radiis. Apud Altare adsit parvus abacus, alba tobalea tectus. I. - Si Episcopus Missam celebret, tunc super Altaris mensam, in medio, collocatur planeta, in cornu Evangelii manipulus; si color Missae non sit albus, ponitur etiam stola; in cornu Epistolae: Mis­ sale apertum initio Missae. Super abacum collocatur: Calix velo et bursa coopertus; am­ pullae aquae et vini in pelvicula; urceus cum pelvi et manutergium in lance; campanula. II. - Si Missa a Presbytero celebratur, super Altaris mensam collocantur tres tabellae; in cornu Epistolae: legile. Super abacum: ampullae aquae et vini in pelvicula; mantitergium; campanula. Nisi adsit decens locus, tunc super abacum collocantur etiam paramenta missalia; Calix velo et bursa coopertus; Missale. III. - Si Episcopus Missae assistat, tunc ante Altare paratur Faldistorium cum pulvinis Missae coloris, vel genuflexorium cum strato et pulvinis viridis vel violacei coloris pro diversitate tem­ porum; si Episcopus sit Cardinalis, loco viridis coloris, utendum est colore rubro (Cacr. Episc. L. I, cap. XII, n. 8). Super abacum collocatur pacis Instrumentum. 278 Pars Vi. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis 2907. — De Missae celebratione. — I. - Si Episcopus Missam celebret, publicata Indulgentia, pergit ad Faldistorium, collocatum ante infimum gradum Altaris in cornu Epistolae, ba­ culum Ministro tradit, sedet et legit Psalmos in Missae praepara­ tione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non di­ mittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit et si color Missae albus non sit, dimittit etiam stolam, assumit paramenta missalia et procedit ad Altare, absque mitra iunctisque inanibus, et Missam incipit ut sub n. 1076 notavimus. II. - Si Presbyter Missam celebret, tunc dum canitur Hymnus: Veni, Creator etc., vel, si sermo habendus est, circa finem sermonis, assumit paramenta missalia ac tempestive ad Altare procedit. III. - Si Episcopus Missae assistat, tunc, publicata Indulgentia, pariter ad Faldistorium pergit, ibique paramenta dimittit et, reassumptis mozzetta et Cruce pectorali, procedit ad genuflexorium. Sacerdos se gerit ut sub n. 1484 et seqq., Minister ut sub n. 1489 notavimus. CAPUT VII. DE ECCLESIAE DEDICATIONE SEU CONSECRATIONE SOLEMNITER PERAGENDA Articulus I. De expositione sacrarum Reliquiarum pridie vespere, deque Vigiliis. 1. — De iis quae praeparanda sunt. % 2908. — I. - Si Oratorium non longe ab Ecclesia consecranda adsit, decenter illud ornatur. Super Altare collocatur Urna, pannis sericeis rubri coloris ornata. Super abacum collocantur: in lance Reliquiae saltem duorum Sanctorum Martyrum clausae singulae in singulis chartis distinctis, no­ mine Sancti descripto super ipsam chartam (v. n. 371,111); pergamena scripta ut in Pontificali; tria grana incensi; scotula cum candela, vitta serica rubri coloris; forfices; cera signatoria; annulus signato­ rius Episcopi ad quem consecratio pertinet; capsula formae quadrae ex lamina plumbea, vel argentea, intus et extra perpolita; Breviaria. Caput Vil. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 279 Super aliam mensam collocatur Thalamus, seu Feretrum, ad re­ ponendas sacras Reliquias. Ante Altare. — Faldistorium cum tegumento et pulvinis rubri coloris. 11. - Si Oratorium absit, ornatur aliquis decens locus et in eius capite collocatur mensa tegumento rubri coloris cooperta et alba tobalea; super mensam collocantur duo candelabra, et in media mensa statuitur Urna. Cetera disponuntur ut supra notavimus. 2. — In Functione. 2909. — Statuta hora, sub solis occasu, Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Sacellum in quo exponendae sunt sacrae Reliquiae et more solito excipitur a Clero. Facta brevi oratione in Faldistorio, surgit, accedit ad abacum, ponit reverenter intra Capsulam Reliquias Sanctorum, dein tria incensi grana et pergamenam, ac postea operculo claudit Capsulam, quae ab ipso, vel ab altero Ecclesiastico ex eius mandato, firmatur tenia rubri coloris, ad instar fasciae, decussata super Capsulam ipsam, cuius in media parte, ubi conveniunt utrumque caput fasciae impri­ matur sigillum super cera signatoria ita ut sigillum sit evidenter im­ pressum. Quibus peractis, Episcopus utraque manu accipit Capsulam et eam reponit in Urna super Altare collocata; de Altari descendit, aliquantulum orat ante sacras Reliquias, ac postea de Sacello discedit. Postquam Episcopus de Sacello discesserit, incipiunt celebrari Vigiliae. Iuxta Pontificale Romanum ante Sanctorum Martyrum Re­ liquias Vigiliae persolvuntur cum Matutino trium Nocturnorum et Laudibus de Communi plurimorum Martyrum, sub ritu duplici, cum Oratione de tertio loco,scilicet: Deus, qui nos etc., omisso verbo: annua et reticitis nominibus (DD. 2868; 2886; 4306). Officium hoc non dis­ pensat a recitatione Officii diei currentis et consuetudo contraria non est sequenda (D. 3532 ad 2 et 3). 2910. — Si repositio sacrarum Reliquiarum in Capsula, earumque expositio peragatur ab aliquo ecclesiastico viro ab Episcopo delegato, hic, superpelliceo indutus, se gerit ut supra diximus de Episcopo. 280 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Articulus 11. De iis quae praeparanda sunt pro Ecclesiae dedicatione seu consecratione. 2911. - I. — In Sacello in quo expositae sunt sacrae Reliquiae. I. - In cornu Epistolae. — Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris; ad latera Faldistorii: duo scabella. II. - Super abacum. — Paramenta albi coloris pro Episcopo, scilicet: pluviale, stola, alba, cingulum, amictus; formale in lance; mitra auriphrygiata; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; Pontificale Romanum; scotula cum candela. III. - Apud abacum. — Baculus pastoralis. IV. - Super infimum Altaris gradum, in medio. — Pul­ vinus albi coloris. V. - In Sacristia. — Super mensam: stola diaconalis albi coloris; duae albae, totidem cingula et amictus (D. 3729 ad 3); quatuor planetae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et ami­ ctibus; vimpae pro Ministris mitrae et baculi. VI. - Congruo in loco. — Sex intorticia; thuribulum cum navicula. 2. — In Ecclesia dedicanda. 1. - Altaria omnia nuda esse debent et vascula aquae bene­ dictae vacua esse debent. « Depingantur in parietibus Ecclesiae intrinsecus per circuitum . duodecim Cruces, circa decem palmos super terram, videlicet tres per quolibet ex quatuor parietibus. Et ad caput cuiuslibet Crucis figatur unus clavus, cui affigatur una candela unius unciae» (Ex Pont. Rom. — De Ecclesiae dedicatione seu consecratione). luxta Responsum S. R. Congregationis (die 31 Aug. 1867 - D. 3157 ad IV) depingi Cruces possunt sex in pariete dextera, sex aliae in sinistra « ita tamen ut duae sint prope Altare maius et duae prope Ecclesiae ianuam ». ÎI luxta communem praxim non ad caput cuiuslibet Crucis figitur clavus ad sustinendam candelam, ut allata Rubrica praescribit, sed ante singulas Cruces collocatur cornucopia muro infixa, ad sustinendam candelam. Caput VII. - Dc Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 281 Cruces istae possunt esse etiam ex marmore, vel ex metallo, et nequeunt evelli expleta consecratione, sed perpetuis futuris tem­ poribus remanere debent in testimonium Consecrationis eiusdem Ecclesiae (D. 1939). II. - Nisi adhibeantur lignea fragmenta cum funiculis, ut infra, super Ecclesiae pavimentum describuntur, gypso vel carbone, duae lineae in modum Crucis, viginti et quinque centimetrorum latitudinis, et longitudine pertingentes ab angulo Ecclesiae ad sini­ stram intrantis ad angulum transversum illius, id est ad caput Ecclesiae in latere Epistolae et ab angulo Ecclesiae ad dexteram intrantis ad caput Ecclesiae a latere Evangelii. III. - In media Ecclesia.— Super parvum tapetum statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. 3. — Ad Altare dedicandum. I. - In cornu Evangelii, si Presbyterium sit capax, vel prope Sacellum. — Collocatur mensa, alba tobalea contecta, et super illam statuuntur quatuor candelabra cum cereis. II. - In cornu Epistolae. — Collocantur duo abaci, pariter alba tobalea contecti. HI. - Super abacum versus Altare. — Disponuntur quae be­ nedicenda sunt, scilicet: vas amplum, seu concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris pariter in lance; ampulla, vel exigua phiala, plena vini in pelvicula; in lance viginti quinque incensi grana aequalia et levigata ut superimponi possit Crux e gossypio cerato; aliquantulum gypsi triti, in lance cretacea; chrismate et tobaleae Altaris; disponuntur etiam vel supra abacum, vel prope illum: Crux, candelabra aliaque Altaris ornamenta. IV. - Super alterum abacum. — Collocantur: Vascula Olei Catechumenorum et s. Chrismatis in lance; ampullae argenteae plenae praedictis sacris Oleis, pariter in lance; gossypium solutum; operculum sepulcri Reliquiarum; quinque Cruces e gossypio ce­ rato in lance: oportet quatuor Crucium capita iam arsa sint ut faciliter accendi possint; aliquantulum gossypii cerati; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance, medulla panis et mali medici in lance; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; duae spatulae ligneae; duae spongiae; quatuor manutergia ex tela rudi; vasculum vacuum ad hauriendam aquam pro aspersionibus Ecclesiae et Altaris; parvum vasculum vacuum ad hauriendam aquam pro quin- 282 Pars \ l. Sectio I. Dc Sacranicntalibus ab Episcopo peragendis que aspersionibus tantum supra Altaris mensam; nisi super Ecclesiae pavimentum lineae in modum Crucis descriptae sint: duo lignea frag­ menta quorum longitudo sit viginti et quinque centimetrorum: ad fragmentorum extremitates firmantur funiculi, quorum longitudo eiusdem mensurae sit ac linea transversa ab uno angulo ad alterum Ecclesiae; copia sufficiens cineris satis cribrati, spargendi super pavi­ mentum, qui ponitur intra vas; batillum, cribrum; parva patera; trulla; tabellae cum litteris alphabeti graeci et latini; tabulae cum formulis, ut infra signatae n. 8 etc.; Formula Indulgentiae. V. - Apud abacum. — Hasta cum gossypio cerato; concha in qua reponentur ea quae purificanda, vel in Sacrarium iniicienda sunt. VI. - In Sacristia. — Thuribulum cum naviculis. Si Episcopus celebret Missam lectam, post dedicationem, super praecipuam mensam praeparantur: Calix cum purificatorio; Patena; hostia; palla; corporale in bursa albi coloris; ampullae vini et aquae in pelvicula; campanula; Missale cum legili; Canon Pontificalis. Haec omnia transferuntur super abacum, quando ea quae ad Ritum consecrationis adhibita fuerunt deferri possunt in Sacristiam. Praeterea parantur planeta et manipulum, albi coloris, quae, super mensam collocantur postquam Altare ornatum fuerit. Si Missa de Communi Dedicationis Ecclesiae prohibeatur (v. n. 2953), tunc missalia paramenta erunt coloris Officii. VII. - Extra Ecclesiae portam. — Ad sinistram portae: abacus, alba tobalea contectus, et super illuni collocantur quatuor candelabra cum cereis; statuitur etiam mensa, pariter alba tobalea contecta, super quam ponitur: decens vas plenum aquae benedicendae; aliquantulum salis in lance; vasculum vacuum ad hauriendam aquam; manutergium in lance; aspergillum ex hyssopo (D. 3364 ad 4); tabulae signatae n. 1, 2, 3 et 7; collocatur quoque parva mensa, alba tobalea contecta. 2912. — Quoniam quibusdam caeremoniis huius Ritus incom­ modum affert uti « Pontificali », praeparantur Tabulae decem et octo ut infra. Ne tamen confusio oriatur in earum usu, apponatur numerus in capite cuiusque Tabulae, iuxta ordinem quo illae adhibentur. — Musicae notae desumptae fuerunt ex libello « Ritus Consecrationis Ecclesiae... cum cantu gregoriano ex editione Vati­ cana et libris Solesmensibus excerpto» edito typis Soc. S. Joannis Ev. - Desclée et Soc. Caput Vil. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda N. I, 9. A-sper- ges me N. 2, 4, 6, 32. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. N. 3, 5. EPISCOPUS. — Attollite portas, principes, vestras, et ele­ vamini portae aeternales, et introibit Rex gloriae. DIACONUS. — Quis est iste Rex gloriae? EPISCOPUS. — Dominus fortis, et potens: Dominus potens in proelio. N. 7. EPISCOPUS. — Attollite portas, principes, vestras, et ele­ vamini portae aeternales, et introibit Rex gloriae. DIACONUS. — Quis est iste Rex gloriae? EPISCOPUS et CLERUS. — Dominus virtutum ipse est Rex gloriae. Aperite. Aperite. Aperite. EPISCOPUS. — Ecce Cru φ cis signum, fugiant phan­ tasmata cuncta. Pax huic domui. N. 8. Intro- i- bo Sancti φ ficetur hoc Altare, in honorem Dei omnipotentis, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, et ad nomen ac memoriam sancti N. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. 284 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranieiitalibus ab Episcopo peragendis N. 10. Vi- dit Ja-cob sea- lain N. 11. Consederetur, et sancti d ficetur hoc sepulcrum. In nomine Pa d tris, et Fi d Hi, et Spiritus d Sancti. Pax huic domui. Sub al-ta- re De- i N. 12. Conse d cretur, et sancti d ficetur haec tabula (vel: hic lapis) per istam unctionem et Dei benedictionem. In nomine Pa d tris, et Fi d Hi, et Spiritus d Sancti. Pax tibi. Sub al-ta- re De- i N. 13. Signe d tur et sancti d ficetur hoc Altare. In nomine Pa d tris, et Fi d Hi, et Spiritus d Sancti. Pax tibi. N. 14, 16, 17, 21, 24, 27. Ab illo benedicaris, in cuius honore cremaberis. In nomine Pa d tris, et Fi d Hi, et Spiritus d Sancti. ,·Λ Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda N. 15. Ste- N. 18, 22, 25, 28. Di- ri- ga-tur N. 19. E- re- xit Ja- cob N. 20, 23, 26. Sancti φ ficetur, et conse φ cretur lapis iste. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, in honorem Dei, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, ad nomen et memoriam Sancti N. Pax tibi. N. 29. Ecce o- dor N. 30. Sancti φ ficetur, et conse φ crctur hoc templum. In no­ mine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, in honorem Dei, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, ad nomen et memoriam Sancti /V. Pax tibi. I 286 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 2913. — Formula Indulgentiae. — I. - Reverendissimus in Christo Pater et Dominus, Dominus N., Dei et Apostolicae Sedis gratia Episcopus N., dat et concedit omnibus Ecclesiam hanc et Altare hoc visitantibus hodie annum unum, et in die anniversaria consecra­ tionis huiusmodi quinquaginta dies de vera Indulgentia in forma Ecclesiae consueta. Rogate Deum pro felici statu sanctissimi Domini nostri N., divina providentia Papae N., Dominationis suae Reveren­ dissimae et sanctae Matris Ecclesiae. II. - Si Consecrans sit Cardinalis ex Ordine Episcoporum nempe Suburbicarius adhibeatur Formula: Eminentissimus et Reverendissimus in Christo Pater et Dominus, Dominus N., miseratione divina huius sanctae Ecclesiae Episcopus, sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis N., dat et concedit... ducentos dies de vera... Dominationis suae Eminentissimae et sanctae Matris Ecclesiae. III. - Si Consecrans sit Cardinalis ex Ordine Presbyte­ rorum et in propria Ecclesia Titulari: Eminentissimus ... Dominus N., huius Tituli Sancti N., sanctae Romanae Ecclesiae Presbyter Cardinalis N., dat et concedit... ducentos dies de vera etc. Extra propriam Ecclesiam omittitur: huius. IV. - Si Consecrans sit Cardinalis ex Ordine Presbyte­ rorum et Patriarcha, vel Archiepiscopus, vel Episcopus ali­ cuius loci: Eminentissimus... tituli Sancti N., sanctae Romanae Ecclesiae Presbyter Cardinalis N., Dei et Apostolicae Sedis gratia huius sanctae Ecclesiae N. Patriarcha (vel: Archiepiscopus, vel: Episcopus), dat etc. V. - Si Consecrans sit Cardinalis Diaconus: I I Eminentissimus... huius Ecclesiae (vel: Basilicae) sancti N., Dia­ conus sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalis N., etc. 9 Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 287 Articulus III. De Episcopo consecrante in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2914. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Ec­ clesiam dedicandam; nec aspersorium accipit, nec adstantes asper­ git, sed procedit ad Faldistoriuni in media Ecclesia collocatum, ibique sedet, facie ad portam versa, et iubet accendere cereos ante duodecim Cruces collocatos; quibus accensis, surgit ac procedit ad locum in quo sacrae Reliquiae expositae sunt, ibique super in­ fimum Altaris gradum genuflectit, aliquantulum orat, dein accedit ad Faldistorium, in cornu Epistolae, et sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit, detecto capite, ad Altare se convertit et incipit recitare Antiphonam: Ne reminiscaris etc. Incepto Psalmo 6: Domine, ne in furore etc., se ad populum convertit, in Faldistorio sedet, Crucem pectoralem, cappam, vel mozzettam, vel mantellettum dimittit, bireto caput tegit manusque lavat. Dimisso bireto, sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius; accipit etiam mitram et baculum, dein legit Psalmos Poenitentiales prosequeris in recitatione cum Choro. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., Episcopus surgit et, medius inter Diaconum et Subdiaconum, procedit ad praecipuam portam Ecclesiae dedicandae; quo cum pervenerit, baculum et mitram dimittit ac in­ tonat Antiphonam: Adesto, Deus unus omnipotens etc.; absoluto a Cantoribus Antiphonae cantu, tono feriali, cantat: Oremus, et Ora­ tionem: Actiones nostras etc.; qua absoluta, mitram accipit et genuflectit in Faldistorio. 2915. — Decantato a Cantoribus: Propitius esto, et responso: Exaudi nos, Domine, Episcopus surgit; accepto baculo, dicit: Adiutorium nostrum etc., Exorcizo te, creatura salis etc.; Exorcismo absoluto, sedet in Faldistorio, baculum et mitram dimittit, iterum surgit; iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscuin. Oremus. Immensam clementiam etc. ; qua Oratione abso­ luta, sedet, mitram et baculum accipit, surgit ac postea super aquam absolute dicit: Exorcizo te, creatura aquae etc.; completo Exorcismo, sedet, baculum ac mitram dimittit, rursus surgit et, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui Qd salutem etc.; qua Oratione absoluta, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio etc., dimittit illum in aquam in modum Crucis, 288 Pars \ I. — Sectio 1. De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis dum profert verba: In nomine Patris etc., ac postea manutergio abstergit manum et immediate dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Deus, invictae virtutis etc. Oratione completa, sedet, accipit mitram, baculum, surgit ac procedit ad portam Ecclesiae, baculum et mitram dimittit, aspersorium accipit, intonat, facie ad portam versa, Antiphonam: Asperges me, et aspergit seipsum, Ministros, Clerum, adstantes, dein mitram accipit. Incepto a Cantoribus Responsorio: Fundata est etc., Episcopus incipit circumire procedens a dextris suis et, ambulans, muros semper aspergit versus summitatem in modum Crucis dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti (v. n. 2946). 2916. — « Si nihilominus ob aliquod loci impedimentum eiusmodi circuitio fieri nequeat, Episcopus se gerat meliori modo quo possit; nihil tamen de reliquis caeremoniis et ritibus praescriptis omittens» (D. 3852). Igitur cum ad impedimentum pervenerit, Episcopus ab­ rumpit aspersionem, ad sinistram transit et ex eo loco ubi aspersio resumi possit, prosequitur circuitionem a dextris suis ad sinistram usque ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerit, tradit Diacono aspersorium et, conversus ad eamdem portam, mitram dimittit et cantat: Oremus, tum, pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, cantat: Omnipotens sempiterne Deus, qui in omni etc. Et ita se gerit deinceps in simi­ libus casibus, sed brevitatis causa notabimus: Oremus. Flectamus genua. Levate etc. Oratione absoluta, Episcopus mitram et baculum accipit, se portae appropinquat et sustinens manu dextera bacu­ lum, cum extremitate eiusdem percutit portam dicens, intelligibili voce: Attollite portas etc. Dicto a Diacono Ecclesiae custode: Quis est etc., Episcopus respondet: Dominus fortis etc.; quibus prolatis verbis, Ministro baculum tradit, aspersorium accipit et, intonato a Cantoribus Responsorio: Benedic, Domine etc., Episcopus incipit circuire et se ut supra gerit, sed muros Ecclesiae aspergit versus fundamenta (v. n. 2946). Expleto circuitu, Episcopus tradit Diacono aspersorium et pa­ riter se ut supra gerit. Intonato a Cantoribus Responsorio: Tu, Domine etc., Episcopus incipit circuire, procedens a sinistris suis, se ut supra gerens, sed aspergit muros circa altitudinem faciei suae (ibi). Expleto circuitu, Episcopus Diacono tradit aspersorium et se ut supra gerit, sed prolatis verbis: Dominus virtutum ipse est Rex gloriae, adiicit cum adstantibus: Aperite, aperite, aperite. Caput Vil. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 289 Episcopus Crucis signum efficit extremitate baculi pastoralis super liminare in ostio, dicens: Ecce Crucis signum etc. (ibi), dein in­ greditur primus in Ecclesiam dicens: Pax huic domui, ac postea recedit a sinistris suis ut in Ecclesiam Clerus ingrediatur; quibus ingressis, procedit ad Faldistorium, ibique consistit, facie ad Altare maius conversa. 2917. — Absoluto cantu Antiphonae: Zachaee, festinans etc., Episcopus baculum et mitram dimittit, genuflectit in Faldistorio, dimittit etiam pileolum et inchoat Hymnum: Veni, Creator etc.; completa prima stropha Hymni, reassumit pileolum, surgit et post­ quam Hymnus decantatus fuerit, mitram accipit, atque genuflectit iterum in Faldistorio. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, baculum accipit et, eodem loco, cantat Versiculos ut in Pon­ tificali producens, ad signum φ, Crucem super Ecclesiam et Altare consecrandum. Si Altare consecrandum non habet Titulum Ecclesiae, tunc Episcopus dicit: Ut Ecclesiam hanc ad honorem tuum ac nomen sancti N., et Altare hoc ad honorem tuum et nomen sancti N. consecranda etc. Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut Ecclesiam etc., baculum dimittit, iterumque in Faldistorio genuflectit usque ad Litaniarum finem, dein surgit, mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Praeveniat etc. absoluta, et responso: Amen, cantat: Oremus. Magnificare etc.; qua Oratione completa, accipit mitram ac baculum, procedit versus latus sinistrum portae et tenens baculum in dextera manu, dum incipitur a Cantoribus Antiphona: 0 quam metuendus est etc., extremitate baculi scribit super cineres Alphabetum graecum ita distinctis litteris ut totum spatium occupent, procedens versus latus Epistolae Altaris maioris. Signato Alphabeto graeco, Episcopus se confert ad latus dexterum portae et super cineres scribit Alphabetum latinum ita distinctis litteris ut totum spatium occupent procedens versus latus Evangelii Altaris maioris ut in sequenti schemate: 19 — MoRtrrf, De s. Functionibus - IV. 290 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis ALTARE MAIUS PORTA ECCLESIAE 2918. — Episcopus, signato utroque Alphabeto, procedit ad Altare maius, si dedicandum, vel ad Altare dedicandum et distans ab eo spatio congruenti, dimittit mitram ac baculum, dein genua flectit in pulvino et cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Re­ sponso a Cantoribus: Domine, ad adiuvandum me festina, Episcopus surgit et cantat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso a Cantoribus: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et secundo cantat, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso a Cantoribus: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et tertio cantat, elevans hemitonio vocem: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso tertio a Cantoribus: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram ac baculum, accedit ad abacum, ibique baculum dimittit et absolute dicit: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, mitram dimittit ac dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit et exorcizat aquam dicens: Exordio te etc.; Exorcismo absoluto, mitram deponit ac dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater etc.; qua Oratione absoluta, benedicit cineres dicens: Domine, Caput Vil. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 291 exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; Oratione completa, Episcopus dextera pu­ gillum salis accipit et imponit super cinerem tribus vicibus, in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; qup facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus, in modum Crucis dicens: Commixtio salis, cineris, et aquae etc., dein mantile abstergit manum ac statim dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione absoluta, accipit ampullam vel phialam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; qua Oratione completa, mitram accipit et absolute super aquam dicit: Sancti ficare per verbum etc.; pro­ latis verbis: stabilitas parietum, Episcopus accipit baculum pasto­ ralem et procedit ad Ecclesiae portam, ibique, dextera manu tenens baculum pastoralem, eius extremitate signat super ipsam portam duas Cruces, quarum una in parte superiori, altera in parte infe­ riori intrinsecus ut in sequenti figura: Baculo tradito Ministro, Episcopus prosequitur: Sit positis Crux invicta liminibus etc. 2919. — Oratione completa, accipit baculum, revertitur ad Altare maius, si consecrandum, vel ad Altare consecrandum, ante illud baculum dimittit ac dicit: Deum Patrem omnipotentem etc. Responso 292 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis r· ab Adstantibus: Arnen, Episcopus ascendit suppedaneum, ibique intonat Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc., dein intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sacratae et signat Crucem in medio mensae Altaris, dicens: Sancti φ ficetur hoc Altare etc.; ad verba: In nomine Pa φ /ns, Fi © Hi, Spiritus φ Sancti, triplex signum efficit super Crucem signatam; postea aliam Crucem, se ut supra gerens, signat in angulo posteriori cornu Evangelii, tertiam in angulo anteriori cornu Epistolae, quartam in angulo anteriori cornu Evangelii, quintani in angulo posteriori cornu Epi­ stolae ut in sequenti figura: 2 Episcopus, quinta Cruce signata, abstergit pollicem, dein se confert in medium suppedanei, ibique, repetita a Cantoribus Antiphona post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Tono feriali, cantat Orationem: Singulare illud etc.; qua expleta, Epi­ scopus intonat Antiphonam: Asperges me etc.; dein accipit mitram. Aspersorio a Diacono accepto, circuit Altare procedens a dextris suis, illius mensam et stipitem una simul aspergit et redit ad locum, ante medium Altaris, unde discesserat. Completo tertio Versu Psalmi 50: Miserere etc., scilicet: Amplius lava me etc., Episcopus iterum in­ tonat Antiphonam: Asperges me etc., retinens mitram, et se ut supra gerit. Intonat quoque Antiphonam: Asperges me etc., post Versiculos: Ecce enim in iniquitatibus etc.', Auditui meo etc.; Ne proiicias me etc.; Libera me etc.; Sacrificium Deo etc.; Antiphona intonata, circuit Altare et illud, ut supra, aspergit. 2920. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonata Antiphona: Asperges me etc., incipit a medio aspergere stipitem in latere Epistolae, deinde latus stipitis, et prosequitur aspergere totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, tum latus Caput VIL - Dc Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 293 stipitis in latere Evangelii, deinde, aspergens partem anteriorem stipitis in eodem latere, revertitur in medium. 2921. — Septeni Altaris aspersionibus absolutis et decantato a Cantoribus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Episcopus baculum accipit, se confert ad parietem retro Altaris maioris, ibique dimittit baculum et accipit aspersorium. Dum Cantores incipiunt Antiphonam: Haec est domus Domini etc., Episcopus aspergit parietem versus pavimentum, procedens a sinistris suis, nihil dicit, nec signum Crucis cum aspersorio facit (v. n. 2948). Quum pervenerit ad locum in quo aspersio initium habuit, subsistit et dum Cantores incipiunt Antiphonam: Exurgat Deus etc., Episcopus incipit asper­ gere parietem circa medietatem faciei suae procedens pariter a sinistris suis ut supra. Quum pervenerit ad locum in quo aspersio initium habuit, subsistit et dum Cantores incipiunt Antiphonam: Qui habitat etc., Episcopus incipit aspergere parietem versum summitatem, procedens versus dexteram suam (ibi); qua aspersione peracta, se confert ante Altare maius. Intonato a Cantoribus Responsorio: Domus mea etc., se ad portam Ecclesiae convertit et aspergit pavimentum usque ad eamdem portam, dein se confert ad parietem versus latus Epistolae, circa mediam Ecclesiam, et per transversum procedit aspergendo pavi­ mentum ad alium parietem (v. n. 2949); quo facto, accedit ad mediani Ecclesiam et stans cum mitra ad Altare conversus intonat Antiphonam: Vidit lacob etc., ac postea aspergit super pavimentum Ecclesiae versus idem Altare maius, se convertit versus Ecclesiae portam et aspergit super pavimentum versus eamdem portam, se convertit super dexteram suam versus parietem et aspergit pavi­ mentum versus eumdem parietem, se vertit supra dexteram suam versus oppositum parietem et aspergit super pavimentum versus parietem, scilicet ut in sequenti schemate: ALTARE MAIUS 3 4 PORTA ECCLESIAE 2922. — Si vero Ecclesia non sit orientata, tunc Episcopus aspergit pavimentum Ecclesiae versus: 1. Orientem; 2. Occidentem; 294 Pars VL - Sectio 1. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 3. Aquilonem; 4. Austrum, dein mitram dimittit et, absoluta a Can­ toribus Antiphona: Vidit lacob etc., Oremus. Flectamus genua. Levait, ac absoluta Oratione: Deus, qui loca etc., et responso: Arnen, iterum cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Deus sanctificationum etc., canit Praefationem, expansis manibus; qua completa, mitram et baculum accipit, procedit ante Altare maius, vel ante Altare dedicandum, se confert ad abacum, baculum dimittit ibique admiscet sabulum calci et mixturae aquam sacratam super­ fundit, facit maltam, seu coementum, ac postea, dimissa mitra, illud benedicit dicens: Dominus vobiscum. Oremus. Sunune Deus etc. 2923. — Si loco calcis et sabuli, quae a Pontificali indicantur, adhibeatur gypsum, coementum, vel quid simile (D. 4165 ad 1), Episcopus non ei superfundit aquam sacratam, nam ab actione hac ad tempus in quo adhibendum est coementum non brevis interponitur mora, interea gypsum obdurescit tamquam lapis. Propterea Episcopus benedicit gypsum non infusum in aquam sacratam et in casu Oratio pro benedictione immutanda est (l. c.). 2924. — Coemento benedicto, Episcopus accipit mitram et ba­ culum, procedit ad locum in quo Sanctorum Reliquiae expositae sunt; quo cum pervenerit, priusquam ingrediatur, depositis baculo ac mitra, cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Aufer a nobis etc., accipit mitram ac baculum, Sacellum ingreditur, baculum Ministro tradit et ante sacras Reliquias consistit. Absoluto a Cantoribus Psalmo 94: Venite, exultemus etc., absque: Gloria Patri etc., vel cantu Antiphonae congruentis, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Ora­ tione: Fac nos, quaesumus Domine etc., mitram accipit, imponit et benedicit incensum, more solito, ac postea intonat Antiphonam: Cum iucimditate exibitis etc., baculum accipit et, ad Caercmoniarii nutum, inter sacros Ministros incedit. Quum Processio ante Ecclesiae portam reversa fuerit, Episcopus sedet in Faldistorio et alloquitur populum verbis Pontificalis: Quanta, fratres carissimi etc.; quibus expletis et lectis per Archidiaconum Decretis sacrosancti Concilii Tridentini, ut in Pontifi­ cali, ad Ecclesiae Fundatorem dicit: Scias, frater etc. 2925. — Iuxta communem praxim Episcopus non legit sermonem Pontificalis: Quanta etc., et lectio Decretorum sacrosancti Concilii Tridentini omittitur, sicut etiam Episcopus omittit allocutionem eiusdem Pontificalis: Scias, frater carissime etc., ad Ecclesiae Fun- Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 295 datorem; sed cum Processio reversa fuerit ad Ecclesiae portam, Episcopus sedet in Faldistorio et, si placet, sermonem circumstan­ tiae congruentem ad populum habet. 2926. — Completo cantu Responsorii: Erit mihi Dominus etc. (D. 3729 ad 8), Episcopus baculum ac mitram dimittit, surgit et conversus ad portam cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Domum tuam etc., mitram accipit, accedit ad stipitem dexterum eiusdem portae, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et cum eo ter in modum Crucis signat Crucem, ibi incisam, dicens: hi nomine Pa φ tris, et Fi φ Spiritus φ- Sancti, ac postea transit ad stipitem sinistrum et pariter sacro Chrismate signat Crucem dicens, ut supra: In nomine etc. (D. 3364 ad VI). Absterso pollice gossypio, Episcopus accipit baculum, se confert ante portam et intonat Antiphonam: Ingredimini, Sancti Dei etc.; medius inter Diaconum et Subdiaconum procedit post Clerum ad Altare maius, vel ad Altare dedicandum; quo cum pervenerit, deposito Feretro super abacum, Episcopus baculum dimittit et ante Altare intonat Antiphonam: Exaltabunt etc. 2927. — Dum a Cantoribus repetitur Antiphona, Episcopus suppedaneum conscendit; absoluto eiusdem Antiphonae cantu, mitram dimittit et cantat: Oremus. Deus, qui in omni loco etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, intingit pollicem dexterum in sacro Chrismate et facit in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse φ crelur, alteram ad verbum: Sancti φ ficetur, et, producens manu dextera triplex signum Crucis, dicit: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti; deinde mitram deponit, se ad po­ pulum vertit, reverenter, utraque manu, accipit capsulam cum San­ ctorum Reliquiis, se ad Altare convertit, intonat Responsorium: Sub Altare Dei etc., capsulam in parvo sepulcro reponit ac po­ stea, more solito, imponit et benedicit incensum; cum profunda reverentia, ante et post, triplici ductu, thurificat sacras Reliquias. Tradito Diacono thuribulo, Episcopus mitram accipit, intingit dex­ terum pollicem in sacro Chrismate et inungit partem lapidis, seu operculi parvi sepulcri, quae spectat internum eiusdem sepulcri, proferens formulam: Consecretur etc., faciens duplicem unctionem in modum Crucis ad verbum: Conse φ crelur, et: Sancti φ ficetur, ac postea manu dextera triplex Crucis signum producit dicens: In nomine Pa φ tris etc., dein abstergit gossypio pollicem, trullam cum coemento accipit et illud ponit super sepulcri postem, cavens 296 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ne super Reliquiarum capsulam coementum defluat. Accepto sepulcri operculo, intonat Antiphonam: Sub Altare Dei etc., sepulcrum claudit et firmat operculum coemento. Absoluta a Cantoribus Antiphona: Corpora Sanctorum etc., Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, rursus intingit pollicem in sacro Chrismate et facit duplicem unctionem super Altaris mensam et parvum sepulcrum comprehendens utrumque ut in figura sequenti: dicens ad primam unctionem: Signe φ lur, ad secundam: Sancti- φ ficetur etc.; dicens vero: In nomine Pa φ tris etc., producit dextera manu triplex Crucis signum, ac postea gossypio pollicem abstergit, dein imponit et benedicit incensum, dicens: Ab illo benedicaris... In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, producens tria Crucis signa, qua formula semper utetur deinceps. Deposita mitra, Episcopus intonat Antiphonam: Stetit Ange­ lus etc., mitram iterum accipit et donec durat Antiphonae cantus thurificat Altare undique ad dexterum et sinistrum latus, ante et desuper. Cantu absoluto, Diacono thuribulum tradit, mitram dimittit et stans in medio suppedaneo cantat: Oremus. Dirigatur oratio etc.; qua completa, mitram ac baculum accipit, de Altari descendit et procedit ad Thronum, si Ordinarius et Thronus sit erectus, vel ad Faldistorium in cornu Epistolae collocatum, baculum dimittit, ibique imponit et benedicit incensum, ad nutum Caeremoniarii, ac postea baculum accipit, surgit, ad Altare procedit, ante cuius infimum gradum baculum dimittit, suppedaneum ascendit, thuribulum accipit et, nihil dicens, thurificat in modum Crucis super mensam semel tantum in medio et in quatuor angulis ordine in sequenti figura signato: Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 297 ac postea thuribulum Diacono tradit et iterum imponit et benedicit incensum; ad Altare conversus intonat Responsorium: Dirigatur etc.', accepto thuribulo, Altare ter circuit procedens ad suam dexteram continue thurificans stipitem et mensam una simul. 2928. — Si Altari circumiri non possit, tunc Episcopus, intonato Responsorio: Dirigatur etc., incipit a medio thurificare stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, prosequitur thurificare totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, deinde thurificans partem anteriorem stipitis in eodem latere, revertitur in medium; hoc tribus vicibus peragit. 2929. — Altari thurificato, tradit thuribulum Presbytero, qui thurificationem prosequi debet et, stans in medio suppedaneo, in­ tonat Antiphonam: Erexit lacob etc., ac postea intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum, et facit quinque duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti ficetur, alteram ad verbum: Conse φ cretur, super mensam, scilicet in medio et in quatuor angulis ordine in sequenti figura descripto: 298 Pars VI. - Sectio i. - De Sacramentalibus ah Episcopo peragendis et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem dicens: In nomine Pci φ tris etc. Quinque unctionibus peractis, Episcopus pollicem abstergit et, dum a Cantoribus repetitur Antiphona, imponit et benedicit incen­ sum. Absoluto cantu Antiphonae, intonat Responsorium: Dirigatur etc., thuribulum accipit, Altare circuit semel tantum procedens ad suam dexteram continue thurificans stipitem et mensam una simul. Si Altare circumiri non possit se gerit ut in praecedenti numero notavimus. 2930. — Tradito thuribulo Presbytero et absoluto Responsorii cantu, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Adsit, Domine etc., intonat Antiphonam: Mane surgens etc., mitram accipit et modo supranotato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechumenorum facit; quibus peractis, incensum imponit ac benedicit, intonat Responsorium: Diriga­ tur etc., et Altare pariter, ut supra, thurificat ac postea Presbytero thuribulum tradit. Completo Responsorii cantu, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Ade­ sto, Domine etc., et responso: Amen, immediatejsubiungit: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, Altare hoc quod etc. Oratione completa, intonat Antiphonam: Unxit te etc., mitram accipit, alias quinque unctiones sacro Chrismate efficit, modo supra notato; quibus peractis, pariter ut supra imponit ac benedicit incensum, nec non intonat Responsorium: Dirigatur etc., thurificat Altare, sed procedens ad suam sinistram. Tradito Presbytero thuribulo et completo Responsorii cantu, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Descendat, quaesumus etc., intonat Anti­ phonam: Sanctificavit etc., mitram accipit, dein dextera ampullam sacri Chrismatis, sinistra ampullam Olei Catechumenorum accipit, effundit Olea iunctim super medium mensae in longitudinem, nul­ lam proferens formulam; traditis Diacono ampullis, palma dexterae manus expandit et illinit Olea sacra super totam mensam diffundens ea prius versus partem posteriorem dein versus anteriorem, ita ut sacris Oleis tota mensa illita sit; quo facto, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque recipit, postea intonat Antiphonam: Ecce odor etc. Decantato ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut laetantium etc., Episcopus immediate recitat: Lapidem hunc, fratres carissimi etc., dein intonat Antiphonam: Lapides pre- Caput VU. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 299 tiosi etc.; qua intonata, baculum accipit, de Altari descendit et accedit ad scalam ante primam Crucem inungendam; quo cum per­ venerit, baculum dimittit, ascendit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismate, unam unctionem super Crucem efficit in longitudi­ nem et in latitudinem ad verbum: Sancti ^ficetur, et ad alterum verbum: Conse φ cretur, proferens verba: In nomine Pa φ tris etc., triplex Crucis signum super eam producit, ac postea pollicem gos­ sypio abstergit, descendit et, conversus ad Crucem, imponit ac be­ nedicit incensum. Dimissa mitra, reverentiam Cruci peragit, ac, triplici ductu, eam thurificat, iterum Cruci reverentiam facit, Diacono thuribulum tradit, mitram ac baculum accipit, se confert ad se­ cundam Crucem perungendam, ibique se ut supra gerit et sicut ad reliquas, sed imponit ac benedicit incensum cum opus sit. 2931. — Thurificata ultima Cruce, Episcopus accipit mitram et baculum, procedit ad Altare maius, vel ad Altare dedicandum, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppedaneum conscendit, imponit ac benedicit incensum et, intonata Antiphona: Aedificavit Moyses etc., thurificat Altare super mensam tantum, nempe in medio a dextris et sinistris suis, ac postea thuribulum Presbytero reddit; completo Antiphonae cantu, immediate recitat: Dei Patris omnipotentis etc.; qua invitatione completa, mitram dimittit et, facie cornu Epistolae conversa, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, aspergit incensi grana, dein mitram accipit et quinque granis incensi format Crucem super mediam mensam in ipso unctionis loco et ipsis superimponit Crucem ex gossypio cerato. Idem facit in quatuor angulis in ipsis unctionum locis, servans eumdem ordinem unctionum. 2932. — Si grana incensi non sint levigata, ita ut Crucem ce­ ratam sustinere possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat incensi grana; haec est communis praxis plurium locorum: ratio haec commodior et expeditior est atque contraria non est Rubricae Pontificalis Romani. 2933. — Dum Clericus Cruces accendit, Episcopus, accepto baculo, procedit ad Faldistorium, in medio Presbyterio collocatum, ibique Ministro tradit baculum; omnibus Crucibus accensis, mitram et pileolum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat Versicu­ lum: Alleluia. Veni, sancte Spiritus etc., omittens Alleluia a Sep­ tuagesima ad Pascha. 300 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Absoluto Versiculi cantu, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit dum a Cantoribus canuntur Antiphonae: Ascendit fumus ttev, Stetit Angelus etc.; qua ultima Antiphona absoluta, immediate cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Responso: Arnen, post Ora­ tionem: Domine sancte, Pater etc., immediate iterum cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, pro­ sequitur in tono Praefationis; qua completa, mitram accipit, suppe­ daneum ascendit, intonat Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc., intingit pollicem dexterum in sacro Chrismate et stans Crucem signat in media parte anterioris stipitis, dein pollicem abstergit. Si Crux posita super stipitem sit metallica, Episcopus unctionem facit in modum Crucis extra praedictam Crucem, scilicet supeream, vel sub ea, in ipso stipite. Decantato Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum Gloria Patri etc., Episcopus mitram dimittit et dicit: Oremus. Maiestatem tuam etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit, intingit dexterum pollicem in sacro Chrismate et inungit conjun­ ctiones mensae stipiti, in quatuor angulis, faciens ternas Cruces in singulis angulis dicens tantum: In nomine Pa^tris, et Fifftlii, et Spiritus © Sancti. Inungit primum coniunctionem in angulo posteriori cornu Evangelii, dein in anteriori eiusdem cornu ac postea in angulo posteriori cornu Epistolae, tandem in angulo anteriori eiusdem cornu; quibus unctionibus peractis, Episcopus abstergit pollicem gossypio, de Altari descendit, mitram dimittit et ante eiusdem Altaris gradum dicit: Oremus. Supplices te deprecamur etc. Oratione completa, Episcopus mitram et baculum accipit; si Ordi­ narius, et Thronus erectus sit, ad Thronum procedit, ibique baculum Ministro tradit manusque lavat et abstergit; si vero Ordinarius non sit, tunc procedit ad Faldistorium in cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum collocatum. 2934. — Ad nutum Caercmoniarii, Episcopus accipit baculum et procedit ad abacum; baculo Ministro tradito et mitra dimissa, dicit: Adiutorium nostrum etc., ut in Pontificali Romano. Absoluta Ora­ tione: Omnipotens, et misericors Deus etc., aspergit Altaris orna­ menta, deinde mitram et baculum accipit, revertitur ad Thronum, vel ad Faldistorium, sedet et baculum Ministro tradit. Innuente Caeremoniario, surgit et, ad Altare conversus, intonat Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. Altaribus ornatis, Episcopus sedet vel in Throno, vel in Fal­ distorio, imponit et benedicit incensum, surgit; accepto baculo, pro­ cedit ante infimum Altaris gradum, Ministro baculum tradit, di- Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda i 301 missa mitra et reverentia Cruci facta, suppedaneum conscendit, intonat Antiphonam: Omnis terra etc., dein, accepto thuribulo, Crucem super mensam efficit; tum iterum intonat Antiphonam: Omnis terra etc., rursus thurificat in modum Crucis super mensam: itemque tertia vice Antiphonam intonat et thurificat eodem modo mensam, ac postea Diacono thuribulum tradit; quo facto, cantat: Oremus. Descendat etc., dein Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, Altare hoc nomini etc.; qua Oratione completa, cantat: Dominus vobiscum, et: Benedicamus Domino. 2935. — Responso: Deo gratias, I. - Si Episcopus Ordinarius sit et: a) Missam non celebret, nec Missae solemni assistat, mi­ tram accipit, si uti Cruce nequit, Altare ascendit et benedictionem solemnem, consueto ritu, impertit atque Indulgentiam ut in Ponti­ ficali Romano concedit (v. n. 2913); dein procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium, paramenta dimittit, reassumit capparn, vel mozzettam ac Crucem pectoralem et Missae assistit vel in Faldistorio vel in genuflexorio. b) Missam sine cantu celebret, mitram et baculum accipit, se ad Faldistorium in cornu Epistolae, ante infimum Altaris gradum collocatum, confert, baculum Ministro tradit, sedet et legit Psalmos praeparationis Missae; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus sit, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit, assumit planctam tantum, non vero omnia paramenta pontificalia (D. 3437 ad 1), et procedit ad Altare, medius inter Assistentes. In fine Missae impertit benedictionem pontificalem (D. 3729 ad 9), scilicet cum mitra, si uti Cruce nequit, et baculo, quamvis in Missae celebratione eis non usus fuerit, dein publicatur Indulgentia a primo Assistente. c) Missam pontificalem celebret, mitram et baculum accipit, ad Thronum procedit, Ministro baculum tradit, sedet; dum accipti caligas et sandalia, legit Psalmos in Missae praeparatione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., se ut supra gerit, sed ante ma­ nuum lotionem dimittit annulum; lotis et abstersis manibus, mi­ tram et pluviale dimittit, dein se gerit ut in aliis Missis pontificalibus post cantum Horae Tertiae (v. Part. HI, Cap. I, Art. II); si uti potest s. Pallio, illud assumit. 302 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis d) Missae solemni assistat, tunc in eodem loco consistens incipit Confessionem et se gerit ut in Art. II Cap. Ill Part. 111. II. - Si Ordinarius non sit et: a) Missam sine cantu celebret, se gerit ut supra diximus de Episcopo Ordinario. b) Missam pontificalem celebret, accipit mitram et baculum et procedit ad Faldistorium in cornu Epistolae, ante infimum Al­ taris gradum collocatum, ibique Ministro baculum pastoralem tradit, sedet; dum caligas et sandalia accipit, legit Psalmos in Missae prae­ paratione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus sit, recitat: Kyrie, eleison etc.,Versiculos et Orationes; quibus completis, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, dimittit mitram ac pluviale, assumit tunicellam, dalmaticam, planctam et mitram atque annulum ac­ cipit. Ad nutum Caeremoniarii, baculum pastoralem etiam accipit, et procedit ad Altare se gerens ut diximus de Episcopo Ordinario in Art. Ill Cap. Vil Part. Ill (omissis quae respiciunt praesentiam Emi. Cardinalis), nam utitur baculo pastorali et in fine Missae concedit Indulgentiam ut in Pontificali Romano. c) Missae solemni, vel lectae assistat, procedit ad Faldisto­ rium, ubi paramenta dimittit, reassumit mantellettum et Crucem pectoralem ac postea se confert ad genuflexorium. Articulus IV. De Ministris sacris in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2936. — Dum Episcopus accedit ad Ecclesiam dedicandam, Ministri sacri se conferunt ad Sacellum in quo Sanctorum Reli­ quiae expositae sunt, et in Sacristia, vel decenti cubiculo assumunt amictum, albam, cingulum, Diaconus accipit etiam stolam albi colo­ ris, dein procedunt ad Sacellum et apud Faldistorium sedent in scam­ nis, tecto capite. Quum Episcopus pervenerit, surgunt, detecto capite, et se ei inclinant, vel genuflectunt. Postquam Episcopus in Faldistorio se­ derit, Diaconus aufert ei Crucem pectoralem, Subdiaconus mozzettam, vel mantellettum, dein Diaconus accipit a Caeremoniario para­ menta eisque, adiuvante Subdiacono, Episcopum induit; accepto ab Caput Vil. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 303 Episcopo baculo, ambo legunt cum eodem Episcopo Psalmos Poenitentiales prosequentes in recitatione cum Clero. 2937. — Repetita a solo Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., ambo surgunt et, sustinentes pluvialis fimbrias Episcopi, procedunt ad praecipuam portam Ecclesiae dedicandae; quo cum pervenerint, tradito ab Episcopo baculo Ministro, Diaconus ei mitram aufert, quam reponit post Orationem: Actiones nostras etc., dein ambo genuflectunt ad Faldistorii latera. Decantato a Cantoribus Versiculo: Propitius esto, et responso: Exaudi nos, Domine, ambo surgunt cum Episcopo, et sustinent eius pluvialis fimbrias. Post salis Exorcismum, Diaconus aufert Episcopo mitram, quam reponit, absoluta Oratione: Immensam clementiam etc. Completo aquae Exorcismo, iterum Diaconus mitram Episcopo aufert; post Orationem: Deus, qui ad salutem etc., tradit Episcopo lancem cum sale et, ab eo recepta, porrigit eidem mantile ad abstergendam manum. Postquam Episcopus recitaverit Orationem: Deus, invictae virtutis etc., Diaconus imponit ei mitram, dein ambo procedunt cum Episcopo ad portam Ecclesiae, ibique Diaconus, dimisso ab Episcopo baculo, aufert ei mitram eidemque porrigit aspersorium, Subdiaconus ab Acolytho accipit tabellam eamque ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Asperges me etc., deinde Acolytho tabellam tradit. Ambo stantes inclinati aspersionem accipiunt. Omnibus aspersis, Episcopo Diaconus mitram imponit et, in­ cepto Responsorio: Fundata est, aspersorium Episcopo porrigit, Subdiaconus accipit tabulam; ambo comitantur Episcopum in asper­ sione, sustinentes eius pluvialis fimbrias. Quum reversi fuerint ante Ecclesiae portam, Subdiaconus tradit Acolytho tabellam, Diaconus recipit ab Episcopo aspersorium, eique mitram aufert. Decantato ab Episcopo: Oremus, Diaconus genuflectens cantat: Flectamus genua et Subdiaconus surgens cantat: Levate, et se gerunt postea in simili casu quod brevitatis causa nuntiabimus tantum verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui in omni etc., Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum Episcopo procedunt ad Ecclesiae portam, Subdiaconus accipit tabellam quam reddit Acolytho prolatis ab Episcopo verbis: Dominus... in proelio et statim aliam tabulam accipit. Incepto a Cantoribus Responsorio: Benedic, Domine etc., Diaconus porrigit Episcopo aspersorium; ambo comi­ tantur, ut supra, Episcopum in aspersione. Completo circuitu, 304 Pars VI. — Sectio I. — De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Diaconus recipit ab Episcopo aspersorium et aufert ei mitram, Subdiaconus tabellam Acolytho tradit. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui per Filium etc. absoluta, Diaconus imponit Episcopo mitram; ambo cum Episcopo procedunt ad Ecclesiae portam; Subdiaconus accipit tabulam et se ut supra gerit. Incepto a Cantoribus Responsorio: Tu Domine etc., Diaconus porrigit aspersorium Episcopo; ambo in aspersione eum comitantur. Expleto circuitu, Diaconus ab Episcopo aspersorium recipit eique mitram aufert, Subdiaconus tabellam tradit Acolytho. Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Omnipotens et misericors Deus etc., Diaconus imponit Episcopo mitram; ambo cum Episcopo procedunt ad Ecclesiae portam, Subdiaconus accipit ab Acolytho tabulam. 2938. — Postquam Episcopus tertio Ecclesiae ostium percusserit et Diaconus custos dixerit: Quis est iste Rex gloriae?, ambo cum Episcopo respondent: Dominus virtutum ipse est Rex gloriae, et immediate subiungunt: Aperite. Aperite. Aperite. Facto ab Episcopo Crucis signo baculo pastorali in limine Ecclesiae, cum eo ingre­ diuntur et consistunt in latere correspondente Evangelii cornu; Subdiaconus tradit Acolytho tabulam. Omnibus Clericis ingressis, procedunt cum Episcopo ad Faldistorium, ibique sistunt facie ad Altare versa. Absoluto cantu Antiphonae: Zachaee, festinans etc., Diaconus Epi­ scopo mitram aufert, dein ambo genuflectunt ad Faldistorii latera; Diaconus aufert Episcopo pileolum, quem ei imponit absoluta prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., dein ambo surgunt. Postquam Hymnus decantatus fuerit, Diaconus imponit Episcopo mitram, dein ambo iterum genuflectunt ad latera Faldistorii. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., ambo cum Episcopo surgunt et sustinent eius pluvialis fimbrias; iterum genuflectunt postquam Episcopus tertio dixerit: Ut Ecclesiam etc. 2939. — Completis Litaniis, ambo cum Episcopo surgunt et Dia­ conus mitram ei aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Magnificare, Domine etc., Diaconus mitram Episcopo , imponit, dein ambo, sustinentes eius pluvialis fimbrias, procedunt I versus latus sinistrum portae. Signato ab Episcopo Alphabeto graeco et latino, procedunt cum eodem Episcopo versus Altare maius, ibique Diaconus mitram ei aufert. Ambo genuflectunt et assurgunt quando Episcopus genuflectit et assurgit. Responso a Cantoribus I tertio: Sicut erat etc., Diaconus Episcopo mitram imponit, quam Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 305 aufert post salis Exorcismum. Absoluta Oratione: Domine Deus etc., Diaconus mitram Episcopo imponit, eique aufert post aquae Exor­ cismum. Post Orationem: Domine lesu Christe, qui in Cana etc., Diaconus porrigit Episcopo ampullam vini; qua recepta et absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., mitram Episcopo imponit. Prolatis verbis: stabilitas parietum, ambo procedunt cum Episcopo ad Ecclesiae portam. Secunda parte Orationis: Sancti­ ficare etc. completa, ad Altare revertuntur cum Episcopo; absoluta Oratione: Deum Patrem omnipotentem etc., cum eodem Episcopo suppedaneum conscendunt. Subdiaconus accipit ab Acolytho ta­ bulam quam ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc. et dum aspersiones peragit. Intonata ab Episcopo Antiphona: Introibo ad Altare Dei etc., Diaconus accipit vasculum aquae sacratae. Quinque aspersionibus completis, Diaconus tradit Clerico va­ sculum et Subdiaconus Acolytho tradit tabulam. Absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc., Diaconus Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Singulare illud etc. Sub­ diaconus tabellam accipit quam Acolytho reddit, intonata Anti­ phona: Asperges me etc. Quum Episcopus in medium Altare rever­ titur recipit tabulam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit Antiphonam: Asperges me etc. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., mitram ei Diaconus imponit, deinde ei aspersorium porrigit; ambo sustinent eius pluvialis fimbrias et Episcopum in septem Altaris aspersionibus comitantur; quibus absolutis et decantato a Cantoribus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., cum Episcopo procedunt ad parietem retro Altare maius. Diaconus Episcopo aspersorium porrigit; ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, comitantur eum in parietum et pavi­ menti aspersionibus. Asperso pavimento in modum Crucis, rever­ tuntur cum Episcopo in mediam Ecclesiam, ibique Subdiaconus accipit tabellam quam sustinet ante Episcopum dum intonat Anti­ phonam: Vidit lacob etc., ac postea tabulam Acolytho tradit. Asper­ sione completa, Diaconus recipit aspersorium et Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Deus, qui loca etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Praefationis can­ tum, Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum Episcopo pro­ cedunt ad Altare, et se conferunt ad abacum; quo cum pervenerint, Diaconus statim mitram Episcopo aufert vel, postquam Episcopus admiscuerit sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfuderit, si id faciendum, Diaconus mitram Episcopo reponit, coemento benedicto. 20 — MORETTf, Dc s. Functionibus - IV. 306 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 2940. — Ministri sacri, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Sacellum in quo Reliquiae Sanctorum expositae sunt; quo cum pervenerint, Diaconus priusquam Episcopus ingrediatur, aufert ei mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Ora­ tione: Aufer a nobis etc., Diaconus Episcopo mitram imponit, quam aufert post Psalmum 94: Venite, exultemus etc., vel post cantum Antiphonae congruentis. Oremus. Flectamus genua. Levait, Oratione: Fac nos, quaesumus Domine etc. absoluta, Diaconus Episcopo mitram imponit et ministrat incensum, more solito. Innuente Caeremoniario, ambo incedunt ad Episcopi latera, susti­ nentes eius pluvialis fimbrias. Quum Processio ante Ecclesiae por­ tam reversa fuerit, consistunt ad Episcopi latera; si Archidiaconus desit et legenda sint Decreta sacrosancti Concilii Tridentini, post Episcopi sermonem, si habendus, Diaconus, elata voce, Decreta legit luxta communem praxim haec lectio omittitur. Completo cantu Responsorii: Erit mihi Dominus etc., ante Ecclesiae portam, Dia­ conus Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Domum tuam etc., Diaconus Episcopo mitram imponit.* Postquam Episcopus signaverit sacro Chrismate in modum Crucis stipites, Diaconus et Subdiaconus cum Episcopo Ecclesiam ingrediuntur et procedunt ad Altare; dum a Cantoribus repetitur Antiphona: Exultabunt etc., suppedaneum conscendunt. Repetita Antiphona, Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., ac postea accipit vasculum sacri Chrismatis, Subdiaconus vero accipit tabulam cum Formula unctionis, quam ante Episcopum sustinet; unctionibus peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum et Subdiaconus tabellam, dein Diaconus mitram Episcopo aufert; ambo cum Episcopo versus populum se convertunt et Diaconus aperit Urnam in quo exstant sacrae Reliquiae; quibus ab Episcopo acceptis, ambo se ad Altare convertunt. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabellam eamque ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., ac postea tabulam Acolytho porrigit. Postquam Episcopus in sepulcrum sacras Reliquias reposuerit, Diaconus ministrat ei incensum, ac postea thuribulum. Sacris Re­ liquiis thurificatis, Diaconus imponit Episcopo mitram, accipit vasculum sacri Chrismatis et sustinet lapidem parvi sepulcri; Sub­ diaconus accipit tabulam cum formula unctionis et sustinet eam ante Episcopum et postquam ille intonaverit Antiphonam; Sub Altare Dei audivi etc. Acolytho tabulam tradit. 9 Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 307 Deposito super Altare lapide et tradito Clerico vasculo, Diaconus accipit trullam cum coemento et porrigit eam Episcopo, dein eidem sepulcri operculum tradit. Tradita Clerico trulla et absoluta a Can­ toribus Antiphona: Corpora Sanctorum etc., Diaconus Episcopo mi­ tram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., et accipit vasculum sacri Chrismatis et Subdiaconus accipit tabellam. Unctionibus ab Episcopo peractis, Subdiaconus tradit Acolytho tabellam et ab eodem accipit tabellam aliam quam reddit, thure benedicto; statim aliam tabellam accipit eamque eidem Acolytho tradit postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Stetit An­ ulus etc.; Diaconus tradit Clerico vasculum sacri Chrismatis, mi­ nistrat incensum, ac postea Episcopo aufert mitram quam reponit, intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., dein ministrat thuribulum et, post Altaris mensae thurificationem, aufert Episcopo mitram, quam reponit post Orationem: Dirigatur etc., dein ambo cum Epi­ scopo procedunt ad Faldistorium, vel ad Thronum. Ad nutum Caercmoniarii, Diaconus ministrat incensum, dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet, dein cum Episcopo ambo ad Altare revertuntur et suppedaneum conscendunt; Dia­ conus Episcopo thuribulum porrigit. 2941. — Thurificato Altari, iterum Diaconus incensum mini­ strat, dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet; thure benedicto, tabellam Acolytho tradit et ab eodem tabellam accipit, et, postquam Episcopus intonaverit Responsorium: Dirigatur etc., Diaconus thuribulum eidem porrigit, Subdiaconus tabellam Aco­ lytho tradit. Altari thurificato, Diaconus non recipit ab Episcopo thuribulum, «sed aliquantulum recedit ut Episcopus Sacerdoti, qui thurificationem, prosequi debet, thuribulum tradat; tunc Diaconus accipit vasculum Olei Catechumenorum, Subdiaconus vero tabellam accipit quam reddit Acolytho, intonata Antiphona: Erexit etc., dein accipit tabellam cum formula unctionis et ambo se gerunt ut alias. Quinque unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad in­ censi impositionem et benedictionem, ad intonationem Responsorii: Dirigatur etc., nec non ad Altaris thurificationem se ut supra gerunt. Absoluto cantu Responsorii: Dirigatur etc., Diaconus aufert Episcopo mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Alane surgens etc., Diaconus imponit ei mitram, accipit vasculum Olei Catechumenorum, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. 308 Pars VI. Sectio I. De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Peractis unctionibus, Diaconus et Subdiaconus ad incensi impo­ sitionem et benedictionem et ad reliqua se gerunt ut supra diximus. Diaconus, postquam decantatum fuerit Responsorium: Dirigatur etc., Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Unxit te etc., Diaconus mitram Episcopo imponit et accipit vasculum sacri Chrismatis, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad impositionem et benedictionem incensi, et ad reliqua se gerunt ut supra nota­ vimus. Completo cantu Responsorii: Dirigatur etc., Diaconus mitram Episcopo aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Postquam Epi­ scopus intonaverit Antiphonam: Sanctificavit etc., Diaconus mitram ei imponit, dein eidem porrigit ampullam sacri Chrismatis et am­ pullam Olei Catechumenorum; receptas ampullas, Diaconus Clerico tradit. Cum Episcopus illinit sacra Olea super totam mensam, ambo sustinent elatum eius pluviale. Post mensae unctionem, Dia­ conus educit annulum Episcopo, dein mantile ministrat ac postea annulum inducit. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabellam quam eidem reddit postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Ecu odor etc. 2942. — Intonata Antiphona: Lapides pretiosi etc., ambo pro­ cedunt cum Episcopo ad scalam ante primam Crucem inungen­ dam. Si planum superius scalae sit amplum, Ministri cum Episcopo conscendunt, Diaconus sustinet vasculum sacri Chrismatis et Sub­ diaconus sustinet tabellam cum formula unctionis. Diaconus ab­ stergit unctionem super parietem, si tamen Oleum per murum defluat (D. 3729 ad 4). Si vero planum superius scalae amplum non sit, Ministri con­ sistunt ad latera eiusdem scalae. Postquam Episcopus descenderit, Diaconus ministrat incensum, mitram ei aufert ac porrigit thuribulum; Cruce thurificata, mitram Episcopo imponit ac postea ambo procedunt cum eodem Episcopo ad secundam Crucem et se ut supra gerunt et ita deinceps, sed Diaconus incensum ministrat, cum opus sit. Ultima Cruce thurificata, Diaconus imponit Episcopo mitram; ambo procedunt cum Episcopo ad Altare, suppedaneum conscen­ dunt, Diaconus ministrat incensum. Post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Diaconus Episcopo mitram aufert; completa Oratione: Domine Deus omnipotens etc., porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, im- Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 309 ponit mitram, dein eidem porrigit Cruces e gossypio cerato, ac postea ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium in medio Presbyterio collocatum. Omnibus Crucibus accensis, Diaconus aufert Episcopo mitram ac pileolum; ambo genuflectunt ad Faldistorii la­ tera et, absoluto cantu Versiculi: Veni, sancte Spiritus etc., Dia­ conus pileolum Episcopo reponit, dein ambo surgunt. Completa Antiphona: Stetit Angelus etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Domine sancte, Pater etc., iterum: Oremus. Fle­ ctamus genua. Levate. Post Praefationis cantum Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum Episcopo suppedaneum conscendunt et intonata ab eodem Episcopo Antiphona: Confirma etc., Diaconus accipit vasculum sacri Chrismatis quod Ministro reddit postquam Episcopus Crucem signaverit; Episcopo mitram aufert, decan­ tato Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum Gloria etc., quam iterum imponit post Orationem: Maiestatem tuam etc., et accipit vasculum sacri Chrismatis, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Unctionibus absolutis, Diaconus tradit Clerico vasculum, Sub­ diaconus porrigit Acolytho tabellam, dein ambo cum Episcopo de Altari descendunt et Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Supplices te deprecamur etc., ambo cum Episcopo procedunt ad Thronum vel ad Faldistorium; Diaconus, ad nutum Caeremoniarii, Episcopo mitram aufert et post Orationem: Omni­ potens et misericors Deus etc., porrigit ei aspersorium; quo recepto, Episcopo sedenti mitram imponit. Altaribus ornatis, Diaconus ministrat incensum; ambo cum Epi­ scopo ad Altare procedunt, ante cuius infimum gradum, Diaconus Episcopo mitram aufert; ambo, reverentia vel genuflexione Cruci facta, suppedaneum conscendunt, Subdiaconus accipit tabellam eamque ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; tertia vice intonata Antiphona ab Episcopo, Subdiaconus porrigit tabellam Acolytho. Postquam Episcopus intonaverit Anti­ phonam: Omnis terra etc., Diaconus porrigit ei thuribulum, quod recipit postquam Episcopus, tertia vice intonata Antiphona: Omnis terra etc., Altare thurificaverit super mensam in modum Crucis. 2943. — Responso a Choro: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, I. - Si Episcopus Ordinarius sit, et: a) Missam non celebret nec Missae solemni assistat, mitram ei Diaconus imponit, si uti Cruce nequit; benedictione impertita, 310 Pars VI. Sectio I. - Dc Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis Diaconus Indulgentiam publicat (v. n. 2913), dein mitram ei imponit si uti Cruce potest, ac postea ambo procedunt ad Thronum, vel ad Faldistorium; quo cum pervenerint, Diaconus Episcopo sedenti mitram aufert et, adiuvante Subdiacono, illum paramentis exuit, Reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, ambo se ei inclinant, vel genuflectunt, et in Sacristiam se conferunt. b) Missam sine cantu celebret, mitram ei Diaconus imponit ac postea ambo cum eo ad Faldistorium procedunt; quo cum per­ venerint, se ei inclinant, vel genuflectunt, et ad Sacristiam se conferunt. t) Missam pontificalem celebret, mitram ei Diaconus imponit; ambo ad Thronum procedunt; quo cum pervenerint, Episcopo se inclinant, vel genuflectunt, et ad Sacristiam procedunt, ubi Diaconus assumit dalmaticarn et Subdiaconus tunicellam; statimque ad Al­ tare revertuntur, Subdiaconus sumit ex abaco caligas ac sandalia, ad Thronum pergit et se gerit ut in Missa pontificali ad cantum Horae Tertiae (v. Part. Ili, Cap. I, Art. VI). In reliquis ambo se gerunt respective ut in Art. V et VI Cap. I Partis III. d) Missae solemni assistat, se Episcopo ambo inclinant vel genuflectunt et ad Sacristiam pergunt. II. - Si Ordinarius non sit, et: a) Missam sine cantu celebret, ut supra ambo se gerunt, sed Episcopo se inclinant tantum. b) Missam pontificalem celebret, ei mitram Diaconus impo­ nit; ambo cum eo procedunt ad Faldistorium; quo cum pervene­ rint, se ei inclinant, ad Sacristiam pergunt, ubi Diaconus assumit dalmaticarn et Subdiaconus tunicellam; statimque ad Altare re­ vertuntur, Subdiaconus sumit ex abaco caligas ac sandalia, ad Fal­ distorium pergit et se gerit ut sub n. 1028. In reliquis ambo se gerunt respective ut in Art. V et VI Cap. VI1 Partis III, omissis quae respiciunt praesentiam Emi. Cardinalis. c) Missae solemni, vel lectae, assistat, mitram ei Diaconus imponit; ambo procedunt ad Faldistorium et se ut supra gerunt. Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 311 Articulus V. Dc Archidiacono, de quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis, de Presbytero Altare thurificaturo deque Diacono Eccle­ siae dedicandae custode in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2944. — I. - De Archidiacono. — Archidiaconus aliis de Clero se conformat. Si legenda sunt Decreta. sacrosancti Concilii Tridentini, Ο r ut in Pontificali Romano, postquam Episcopus sermonem habuerit ad Ecclesiae ianuam, Archidiaconus, consistens ad Diaconi dexte­ ram, ea, elata voce, legit. II. - De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gesta­ turis. — Absoluta Oratione: Deus sanctificationum etc., quatuor Presbyteri, iam designati, Acolytho invitante, procedunt ad Sa­ cellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt, et ad Sacristiam se conferunt ubi assumunt amictum, albam, cingulum ac planetam. Quum Episcopus ad Sacellum pervenerit, procedunt ad Altare; sistunt duo in cornu Evangelii, duo in cornu Epistolae. Intonata ab Episcopo Antiphona: Cum iucunditate etc., sumunt Feretrum et ad Ecclesiam dedicandam procedunt, cuius circuitu completo, deponunt Feretrum super mensam, ad sinistram portae, ac sistunt in lateribus. Postquam Episcopus .unxerit in modum Crucis super stipites, Presbyteri, ad nutum Caeremoniarii, elevant Feretrum; intonata Antiphona: Ingredimini etc., procedunt. Quum ad Altare dedicandum pervenerint, Feretrum deponunt super mensam, in cornu Evangelii, et in lateribus consistunt donec Episcopus inunxerit quatuor angulos parvi sepulcri; tunc Feretrum elevant et suppedaneum conscendunt. Accepta ab Episcopo Capsula cum SS. Reliquiis, Presbyteri tradunt Feretrum duobus Clericis, de Altari descendunt, se ad Sa­ cristiam conferunt, ubi sacra deponunt paramenta. III. - De Presbytero Altare thurificaturo.— Presbyter superpelliceo indutus, dum Episcopus, intonato Responsorio: Dirigatur etc., Altare circuit thurificans, accedit ad ipsum Altare; quo thurificato, suppedaneum conscendit, ab ipso Episcopo thuribulum accipit, deoscularis eius manum, dein in planum descendit; procedens per dexteram suam Altare circuit et illud incensat eodem modo quo Chorus incensatur in transeundo. ,1 312 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Si Altare circumiri non possit, Presbyter, accepto thuribulo, de­ scendit, incipit thurificare a medio et procedit versus latus Epi­ stolae, dein a latere Epistolae versus Evangelii latus, ac postea revertitur versus Epistolae latus et sic deinceps. Dum a Cantoribus repetitur Antiphona: Erexit etc., accipit a Thuriferario naviculam, suppedaneum conscendit, praesentat Epi­ scopo thuribulum pro impositione et benedictione incensi. Receptam a Diacono naviculam Thuriferario tradit et, postquam Episcopus intonaverit Responsorium: Dirigatur etc., porrigit eidem thuri­ bulum, deosculans eius manum, quod recipit postquam Altare, ut supra, thurificatum fuerit. Peractis ab Episcopo unctionibus, dum canitur Psalmus 91: > Bonum est etc., Presbyter accipit a Thuriferario naviculam, iterum ascendit Altare pro incensi administratione et se ut supra gerit. Rursus suppedaneum conscendit et pariter se ut supra gerit, pe­ ractis ab Episcopo unctionibus, dum canitur Psalmus 44: Eru­ ctavit etc. Quum Episcopus Altare conscendit, peractis unctionibus super duodecim Cruces, Presbyter accipit naviculam a Thuriferario, sup­ pedaneum conscendit, Episcopo thuribulum praesentat pro impo­ sitione et benedictione incensi; receptam naviculam a Diacono, Thuriferario tradit. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonanr. Aedificavit etc., porrigit eidem thuribulum ut supra; recepto ab Episcopo thuribulo, post mensae thurificationem, descendit in planum et prosequitur Altare thurificare. Dum Episcopus procedit ad Faldistorium, Crucibus e gossypio cerato accensis, Presbyter tradit thuribulum Thuriferario. IV. - De Diacono Ecclesiae dedicandae custode. — Diaconus Ecclesiae custos, statuta hora, accedit ad Sacristiam Ecclesiae de­ dicandae, ubi sumit amictum, albam, cingulum et stolam albi co­ loris ac postea cum Clero procedit ad excipiendum Episcopum ad Ecclesiae limen. Egresso Episcopo de Ecclesia, clauditur porta et Diaconus adest ad ipsius portae custodiam. Quum Episcopus, decantata Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui in omni etc., postquam a Cantoribus absolutum fuerit Responsorium: Fundata est etc., dicit: Attollite... Rex gloriae, Dia­ conus elata voce dicit: Quis est iste Rex gloriae? Et ita se gerit post Orationem: Omnipotens et misericors Deus, qui Sacerdotibus etc., et etiam tertia vice post Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc. Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 313 Responso a Clero: Aperite. Aperite. Aperite, Diaconus aperit portam et Episcopo dicenti: Pax huic domui, respondet: In introitu vestro, ac postea, genuflexione, vel reverentia, Episcopo peracta, recedit in Sacristiam, ubi sacras vestes deponit. Articulus VI. De Caeremoniario primo in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2945. — Caeremoniarius primus, omnibus rite dispositis, cum annunciatur Episcopi adventus signum dat ad eum associandum in Ecclesiae dedicandae limine. Non fit aspersio aquae benedictae. Ad nutum Episcopi, innuit Clerico ut candelas ante Crucem collo­ catas accendat; quibus accensis, signum dat procedendi ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt. 2946. — Modus procedendi (I, II, III) in aspersione parietum extrinsecus et peragendi (1, 2, 3) aspersiones ipsas. IllllinillllJIllilllllllllllllUIIII < III locus in quo Episcopus super liminare in ostio Crucem signat. 314 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 2947. Si ob aliquod loci impedimentum circumiri Ecclesia nequit, aspersiones hae peragendae sunt meliori modo, de reliquis caeremoniis et ritibus praescriptis nil omittendum est (D. 3852). Quando vero nec preces, nec aspersiones extra Ecclesiam fieri pos­ sunt recurrendum est ad Sanctam Sedem (D. 3687 ad 1). 2948. — Modus procedendi (I, II, III) in aspersione parietum interius et peragendi (1, 2, 3) ipsas aspersiones. : I m-> Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 315 2949. — Modus procedendi in pavimenti aspersione. 2950. — Clauso et firmato lapide parvi sepulcri, curet Caeremo­ niarius ut ab Altari removeantur quae ad sepulcrum claudendum opus fuerant. Dum Episcopus dicit Orationem: Dirigatur oratio nostra etc., praemoneat duos Clericos ut colligant spongiis aquam sacratam quae in Altari supererit, ipsumque Altare abstergant et mantilibus e tela rudi exsiccent. Curet etiam Caeremoniarius ut gossypium quo Episcopus absterserit unctiones et pollicem in concha ponatur. Absterso Altari, Caeremoniarius innuit Episcopo ut imponat et benedicat incensum atque ad Altare redeat. 316 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibiis ab Episcopo peragendis Decantata ab Episcopo Oratione: Descendat, quaesumus etc., Caeremoniarius praemoneat Ministros sacros ut elatum sustineant pluviale Episcopi dum ille expandit et illinit Olea sacra super mensam. Crucium in parietibus unctio incipere debet a parte Evangelii (D. 3729 ad 5). 2951. — Dispositio dum Episcopus Cruces parietum inungit. Th. M.b. M.C. ML 2952. — Si cum Episcopo locus non esset Ministris sacris ascen­ dendi scalam, Caeremoniarius saltem ascendat, et ab eo, hoc in casu, Cruces abstergantur quatenus Oleum sanctum per murum defluat (D. 3729 ad 4). Si Ecclesiae dedicatio fiat inter Dominicam Septuagesimae et Festum Paschae omittitur: Alleluia ante Versiculum: Veni, sancte Spiritus etc. Post Orationem: Domine sancte, Pater omnipotens etc., statim Episcopus subiungit: Oremus, et, responso a Subdiacono: Levate, dicit Orationem: Deus omnipotens etc., et Praefationem. 2953. — Missa celebratur de Communi Dedicationis Ecclesiae ad modum votivae solemnis pro re gravi et in ea sub unica conclu­ sione cum prima Oratione, additur Commemoratio Mysterii, vel Sancti in cuius honorem Ecclesia dedicatur. 9 I Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 317 Haec tamen Missa prohibetur: I. - In Duplicibus primae classis Domini primariis universalis Ecclesiae, scilicet: in Nativitate Domini; in Epiphania; in Dominica Resurrectionis et in duobus sequentibus diebus; in Ascensione Do­ mini; in Festo Pentecostes et in duobus sequentibus diebus; in Festo SS. Trinitatis; in Festo Ssmi Corporis Christi; in Festo Sacra­ tissimi Cordis lesu et in Festo D. N. I. C. Regis. II. - In Dominica Palmarum. Quibus diebus Commemoratio tantum Dedicationis et Titularis additur in Missa diei sub unica conclusione. Ut rite et expedite Ritus Ecclesiae dedicationis persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis, schematica forma redactum, sub n. 2970. Articulus VII. ■ · De Caeremoniario secundo in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2954. — Caeremoniarius secundus, statuta hora, accedit ad Sacristiam Sacelli in quo expositae sunt SS. Reliquiae; omnibus rite dispositis, invitat Diaconum et Subdiaconum ad sumendas sacras vestes, dein ducit eos ad Sacellum. Quum Episcopus pervenerit, Caeremoniarius distribuit Clericis paramenta episcopalia. 2955. — Ordo Processionis ad Ecclesiam dedicandam: 1. Crucifer, medius inter Clericos intorticia deferentes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Episcopus, medius inter Diaconum et Subdiaconum; 5. Ministri mitrae et baculi; 6. Ministri libri et candelae. 318 Pars VI. Sectio 1. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 2956. — Dispositio ad Ecclesiae portam in initio Functionis. 2957. — Dum Litaniae Sanctorum canuntur, Caeremoniarius innuit Clericis ut spargant cineres super pavimentum describentes duas lineas, quae se intersecant, a quatuor angulis Ecclesiae. In Processione ad Sacellum in quo Sanctorum Reliquiae expo­ sitae sunt servetur idem ordo ut supra. £ * b» ·♦. E 5. Ministri mitrae et baculi; θ· Ministri libri et candelae; N ί > U ’ E ‘ i 2958. — Ordo Processionis SS. Reliquiarum ad Ecclesiam de­ dicandam: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia deferentes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Episcopus, medius inter Diaconum et Subdiaconum; ‘ 7. Thuriferarius; 8. Sacerdotes deferentes Feretrum Sacrarum Reliquiarum; 9. Clerici deferentes intorticia, circa Feretrum. 2959. — Quum Processio pervenerit ad portam praecipuam Ecclesiae, Cantores, duobus exceptis, subsistunt prope eamdem portam et Processio circumit Ecclesiam initium faciens a dextris eiusdem portae. Si ob aliquod impedimentum circuitio fieri nequit, Caeremoniarius, de Episcopi consensu, se gerit meliori modo quo possit. 1 319 Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 2960. — Dispositio ad Ecclesiae portam in reversione Proces­ sionis cum sacris Reliquiis. F. S. R. Feretrum Sacr. Reliquiarum. — F. = Faldistorium. legile. 2961. — Dum Episcopus inungit sacro Chrismate quatuor parvi sepulcri angulos, Caeremoniarius innuit Sacerdotibus qui Fe­ retrum SS. Reliquiarum detulerunt ut illud ex abaco sumant et ad Altare deferant; praemoneat Lapidarium ut aquam in coementum infundat et ad Altare accedat. Reliquiis in parvo sepulcro occlusis, Caeremoniarius innuit Clericis intorticia deferentibus ut ad Sacristiam pergant et Clerico ut exstinguat Cereos collocatos super abacum in quo depositum fuerit Feretrum SS. Reliquiarum. Dum Episcopus imponit et benedicit incensum, absterso Altari, Caeremoniarius invitat Sacerdotem, cuius officium est Altare adolere, ut accedat ad ipsum Altare. Dum Episcopus effundit et spargit super Altaris mensam de Oleo Catechumenorum et de sacro Chrismate, Caeremoniarius praemoneat Clericum ut ante primam Crucem un­ gendam collocet scalam. Curet Caeremoniarius ut, post Orationem: Supplices (e depre­ camur etc., duo Clerici in sacro ordine constituti diligenter spongiis colligant Olea sacra super Altare, in stipite et in angulis diffusa et illud mantilibus abstergant. Curet etiam ut omnia rite disponantur pro benedictione tobalearum aliorumque Altaris orna­ mentorum. Ut rite et expedite Ritus Ecclesiae dedicationis persolvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis, schematica forma redactum, sub n. 2970. 320 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Articulus VIII. De Ministris libri et candelae in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. I 2962. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: ab eodem recedunt: cum ille ad Faldistorium perve­ nerit in Sacello in quo expo­ sitae sunt SS. Reliquiae, et sistunt retro post Faldistorium, facie ad populum versa; intonata ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc.; postquam ille acceperit mitram et baculum; repetita Antiphona: Ne remini­ scaris etc.; quum pervenerit ad Ecclesiam dedicandam; absoluta Oratione: Actiones no­ stras etc.; singulis vicibus postquam Epi­ scopus compleverit tres cir­ cuitus; absolutis respectivis Orationibus post Ecclesiae circuitus; genuflexum in Faldistorio in medio Ecclesiae collocato, pro intonatione Hymni: Veni, Creator etc.; Hymno Veni, Creator etc. de­ cantato; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus defun­ ctis etc.; postquam ille tertio dixerit: Ut ecclesiam, et altare hoc etc.; Litaniis absolutis; post Orationem: Magnificare, Do­ mine etc.; Caput VIL - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 321 quum ille pervenerit, signato utroque Alphabeto, ad Altare consecrandum; tertio decantato: Gloria Patri etc. ; pro benedictione salis, etc.; aquae, prolatis ab Episcopo verbis:... stabilitas parietum; signata ab Episcopo Cruce in parte superiori et inferiori portae Ecclesiae; post Orationem: Sit positis etc.; quum Episcopus ad Altare per­ venerit; completa Oratione: Deum Patrem omnipotentem etc.; absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc.; absoluta Oratione: Singulare il­ lud etc.; aspersionibus super pavimentum peractis; post Praefationem; quum Episcopus ad Altare per­ venerit; absoluta Oratione: Summe Deus etc.; priusquam Episcopus ingrediatur Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae; v absoluta Oratione: Aufer a nobis etc.; post ultimum Versum Psalmi 94: Venite, exaltemus etc., scilicet: Ipsi vero non cognoverunt etc.; completa Oratione: Fac nos, quae­ sumus etc.; imposito et benedicto thure; post intonationem Antiphonae: Cum iucunditate etc.; 21 — Moretti, De s. Functionibus · IV. 322 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis absoluto cantu Responsorii: Erit mihi Dominus etc.; % intonata Antiphona: Ingredimini, Sancti etc.; quum Episcopus ad Altare per­ venerit; postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Exultabunt etc.; repetita a Cantoribus Antiphona: Exultabunt etc.; post Orationem: Deus, qui in omni etc.; absoluto Antiphonae cantu: Cor­ pora Sanctorum etc.; completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc.; post cantum: Stetit Angelus etc.; absoluta Oratione: oratio nostra etc.; Dirigatur postquam Cantores secundo, ter­ tio et quarto decantaverint Re­ sponsorium: Dirigatur etc.; post intonationem respective An­ tiphonarum: Mane surgens ctcc, Unxit etc.; Sanctiftcavit etc.; absoluto Psalmo 86: Fundamenta etc.; intonata Antiphona: prctiôsi etc.; Lapides completo Antiphonae cantu: Ae­ dificavit etc.; postquam Episco­ pus Altare thurificaverit; benedicto thure cremando; super Altare accensis omnibus Crucibus e gos­ sypio cerato; post intonationem Antiphonae: Confirma hoc, Deus etc.; absoluto Psalmo Deus etc.; 67: Exurgat MM· ί Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda post Orationem: Maiestatem etc.; inunctis conjunctionibus mensae; completa Oratione: Supplices te deprecamur etc.; lotis et abstersis ab Episcopo manibus, ad Caeremoniarii nutum; intonata Antiphona: Circumdate, Levitae etc.; thurificato ab Episcopo Altari. responso a Choro: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, si Episcopus benedictionem im­ pertiat. Articulus IX. De Ministris mitrae et baculi in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2963. — Quum Episcopus pervenerit ad Sacellum, in quo San­ ctorum Reliquiae expositae sunt, Ministri ad Sacristiam eiusdem Sacelli pergunt, ubi vimpam assumunt, postea ad abacum accedunt et a Caeremoniario secundo accipiunt mitram ac baculum. I. - De Ministro mitrae. — Minister mitram Diacono porrigit: ab eo recipit: sumpto ab Episcopo pluviali; cum Episcopus pervenerit ad ianuam Ecclesiae dedicandae; absoluta Oratione: Actiones no­ stras etc.; post salis Exorcismum; completa Oratione: clementiam etc.; Immensam aqua exorcizata; post Orationem: Deus, invictae virtutis etc.; ante Ecclesiae portam; 324 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibiis ab Episcopo peragendis post Cleri et adstantiuin asper­ sionem; cum Episcopus pervenerit ad Ecclesiae portam, post prj. mam parietum aspersionem; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui in omni loco etc.; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui per Fi­ lium etc.; cum Episcopus pervenerit ad Ecclesiae portam, post secun­ dam aspersionem parietum; cum Episcopus pervenerit ad Ecclesiae portam, post tertiani aspersionem parietum; completo Hymno: Veni, Creator etc.; absolutis Litaniis; post Orationem: Magnificare etc.; cum Episcopus pervenerit ante Altare consecrandum, signato utroque Alphabeto; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Deus, in adiutorium etc., Gloria Patri etc.; absoluto Exorcismo salis; post Orationem: Domine Deus, Pater omnipotens etc.; aqua exorcizata; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; intonata Antiphona: me etc.; postquam Episcopus fecerit aqua sacrata quinque Cruces super Altaris mensam; Asperges decantata Antiphona: Vidit lacob etc., postquam Episcopus asperserit pavimentum versus Orientem, Occidentem, Aqui­ lonem et Austrum; Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 325 post Praefationem; cum Episcopus ad Altare conse­ crandum pervenerit, postquam maltam fecerit; coemento benedicto; ad portam Sacelli in quo SS. Reliquiae expositae sunt; post Orationem : Aufer a nobis etc. ; absoluto Psalmo 94: Venite, exal­ temus etc.; completa Oratione: Fac nos, quae­ sumus Domine etc.; absoluto Responsorio: Erit mihi Dominus etc.; post Orationem: Domum tuam etc.; ■ completo Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc.; absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc.; postquam signaverit sepulcrum Altaris in quatuor angulis; thurificatis sacris Reliquiis; absoluta a Cantoribus Antiphona: Corpora Sanctorum etc.; post Orationem: Deus, qui ex omnium etc.; imposito ac benedicto incenso; intonata Antiphona: Stetit Ange­ lus etc.; decantata Antiphona: Stetit An­ gelus etc.; post Orationem: Dirigatur oratiu nostra etc.; intonata Antiphona: Mane surgens etc. ; intonata Antiphona: Deus etc.; Unxit te decantato a Cantoribus Respon­ sorio: Dirigatur etc., secundo; decantato a Cantoribus Respon­ sorio: Dirigatur etc., tertio; 326 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis decantato a Cantoribus Respon­ sorio: Dirigatur etc., quarto; intonata Antiphona: Sanctificavit etc.; imposito ac benedicto thure, post­ quam Episcopus s. Chrismate primam Crucem parietum un­ xerit, et ita se gerit deinceps; thurificata prima Cruce parietum, et ita se gerit post thurificationem singularum Crucium; ad Altare post invitationem: Dei Patris omnipotentis etc.; aspersis granis thuris; cum ad Faldistorium pervenerit; intonata Antiphona: hoc, Deus etc.; Confirma completo Psalmo 67: Exurgat etc.; post Orationem : tuam etc.; Maiestatcm postquam Episcopus inunxerit in modum Crucis coniunctiones Altaris mensae; .4 absoluta Oratione: Supplices te deprecamur etc.; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; aspersis Altaris ornamentis; cum Episcopus pervenerit ante infimum Altaris gradum; responso a Choro: Deo gratias, post: Benedicamus Domino; si vero Episcopus uti Cruce pos­ sit et benedictionem impertiat, benedictione impertita. r > Caput VIL - Dc Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda II. - De Ministro baculi. Minister baculum ab eo recipit: porrigit Episcopo: assumptis ab Episcopo mentis et mitra; 327 para­ cum pervenerit ad ianuam Eccle­ siae dedicandae; absolutis Litaniis; post salis Exorcismum; post Orationem: Immensam de­ mentiam etc.; aqua exorcizata; absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc.; ante Ecclesiae portam; accepta ab Episcopo mitra post Orationem: Omnipotens sempi­ terne Deus, qui in omni loco etc.; accepta ab Episcopo mitra post Orationem: Omnipotens sempi­ terne Deus, qui per Filium etc.; postquam Episcopus dixerit: Do­ minus fortis etc.; postquam Episcopus dixerit: Do­ minus fortis etc.; accepta ab Episcopo mitra post Orationem: Omnipotens et mi­ sericors Deus etc.; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc.; in dexteram manum, post Ora­ tionem: Magnificare etc.; cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; postquam Episcopus tertio di­ xerit: Ut ecclesiam et altare hoc etc.; cum Episcopus pervenerit ante Altare dedicandum, signato utroque Alphabeto; responso a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., post: Deus, in adiutorium etc.; cum ad abacum pervenerit; 328 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranicntalibiis ab Episcopo peragendis absoluta Oratione: etc. ; Sanctificare postquam Episcopus signaverit Crucem in parte superiori et inferiori portae; post Orationem: Sit positis etc.; cum Episcopus pervenerit ad Altare consecrandum; decantato ultimo Versu Psalmi 50: Miserere etc.; cum ad parietem retro Altaris maioris pervenerit; septem Altaris absolutis; aspersionibus cum ad parietem retro Altaris maioris pervenerit; post Praefationem; cum ad Altare dedicandum per­ venerit; coemento benedicto; ad portam Sacelli in quo expo­ sitae sunt SS. Reliquiae; post Orationem :Auferanobisetc. ; cum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; intonata Antiphona: Cum iucunditate etc.; absoluto Responsorio: Erit mihi | Dominus etc., ante portam Ecclesiae; I postquam Episcopus signaverit s. Chrismate Cruces incisas in stipitibus; cum ad Altare pervenerit; consecrandum post Orationem: Dirigatur oratio nostra etc.; cum ad Faldistorium, vel ad Thronum pervenerit; imposito ac benedicto thure; ante infimum Altaris gradum; Caput Vil. - Dc FZcclesiae dedicatione solemn, peragenda intonata Antiphona: pretiosi etc.; 329 Lapides cum pervenerit ad scalam ante primam Crucem parietum; thurificata Cruce; cum pervenerit ad scalam ante secundam Crucem, et ita dein­ ceps; thurificata secunda Cruce, et ita deinceps; dum accenduntur Cruces e gos­ sypio cerato; thurificata ultima Cruce, cum pervenerit ante infimum Alta­ ris gradum; ) cum ad Faldistorium pervenerit; absoluta Oratione: Supplices te deprecamur etc.; cum ad abacum pervenerit; aspersis Altaris ornamentis; cum ad Thronum, vel ad Faldi­ storium pervenerit; imposito ac benedicto thure; responso a Choro: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, si Episcopus benedictionem non impertiat; alias se gerit ut ad benedictionem. cum ante infimum Altaris gra­ dum pervenerit. Non semper, aliquot de causis, haberi possunt tot Ministri infe­ riores quot munera huius Ritus, propterea uni Ministro plura assi­ gnamus munera et Ministros vocabimus: Cruciferum, Ceroferarios, Acolythum, Thuriferarium, Ministrum aquae benedictae, Clericum primum et Clericum secundum. Articulus X. De Crucijero deque Ceroferari is in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2964. — Circa finem Psalmi 142: Domine, exaudi orationem etc., Crucifer sumit Crucem processionalem et Ceroferarii intorticia acci- 330 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis piunt; repetita ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Ecclesiam dedicandam; quo cum pervenerint, subsistunt ad sinistram partem portae et, completo circuitu, consistunt ut prius. Ad: Flectamus genua, non genuflectunt. Dum Cantores incipiunt Responsorium: Benedic, Domine etc., se ut supra gerunt et ita cum intonant Responsorium: Tu, Domine etc., sed procedunt versus dexterum portae latus; completo circuitu, sistunt ut antea (v. n. 2946). Ecclesiam ingrediuntur postquam Episcopus ingressus fuerit; consistunt apud Faldistorium ad dexteram Episcopi, facie ad eumdem versa. Ad primam stropham Hymni: Veni, Creator etc., non ge­ nuflectunt. Absoluta Oratione: Magnificare etc., procedunt versus latus sinistrum portae et, dum Episcopus Alphabetum graecum et latinum signat, consistunt e regione eius. Signato utroque Alphabeto, procedunt ad Altare dedicandum et sistunt versus Epistolae latus, facie Episcopo versa. Ad benedictionem aquae, cinerum etc., con­ sistunt, si possibile, e regione Episcopi, alias versus latus eius dex­ terum. Lecta ab Episcopo Oratione: Sanctificare etc., usque ad verba: stabilitas parietum, procedunt ad Ecclesiae portam, ibique consi­ stunt versus latus sinistrum intrantis; absoluta alia Orationis parte, redeunt ad Altare, ibique consistunt versus latus Epistolae ita ut Episcopus videre possit Crucem. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., si commode Altare circumiri possit praecedunt Episcopum, alias in eodem loco consistunt. Asperso septies Altari, Crucifer et Ceroferarii se con­ ferunt ad latus Evangelii Altaris maioris et praecedunt Episcopum aspergentem parietes; cum pervenerint ad locum in quo aspersio initium habuit, subsistunt. Dum Cantores incipiunt Antiphonam: Exurgat Deus etc., procedunt et se ut supra gerunt. Dum Cantores incipiunt Antiphonam: Qui habitat etc., Crucifer et Ceroferarii procedunt versus latus Epistolae; completo circuitu, consistunt apud cancellos Altaris maioris, et, intonato a Cantoribus Responsorio: Domus mea etc., se convertunt ad portam ac procedunt usque ad eamdem, dein se conferunt ad parietem versus Epistolae latus, circa mediam Ecclesiam, et per transversum procedunt ad alium parietem; dein accedunt ad mediam Ecclesiam ibique consistunt, renibus Altari versis (v. n. 2949). Completa Praefatione, procedunt ad Altare dedicandum et con­ sistunt, si possibile, e regione Episcopi, alias versus eius dexterum latus. Coemento benedicto, accedunt ad locum in quo Sanctorum Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 331 • Reliquiae expositae sunt; c|uo cum pervenerint, ante portam subsistunt, renibus portae versis; absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., Sacellum ingrediuntur et consistunt apud Altaris cancellos. Intonata Antiphona: Cum iucunditate etc., ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Ecclesiam dedicandam. Quum ante praecipuam portam pervenerint, procedunt versus sinistrum eiusdem latus et circumeunt exterius Ecclesiam; cum pervenerint ad praecipuam portam, subsistunt ad eius sinistram, facie Episcopo versa. Intonata Antiphona: Ingredimini etc., Crucifer et Ceroferarii Ecclesiam ingrediuntur, accedunt ad Altare consecrandum et consistunt versus Epistolae latus. Intonato ab Episcopo Responsorio: Dirigatur etc., si possibile, praecedunt Episcopum Altare thurificantem et circumeuntem ter, alias eodem consistunt loco et ita se gerunt postquam Episcopus intonaverit Responsorium: Dirigatur etc., secundo et tertio, sed, hac vice, unum tantum circuitum perficiunt. Intonato Responsorio: Dirigatur etc. quarto, incipiunt circuire a latere Evangelii. Intonata ab Episcopo Antiphona: Lapides pretiosi etc., Cru­ cifer et Ceroferarii procedunt ad primam Crucem, quae adest prope Altare maius in latere Evangelii, et consistunt a dextris scalae (v. n. 2951). Thurificata Cruce, procedunt ad alteram et sic deinceps. Ultima Cruce thurificata, procedunt ad Altare, cuius consecratio perficienda est, et consistunt versus Epistolae latus. Lotis et abstersis ab Episcopo manibus, Crucifer et Ceroferarii se conferunt ante Episcopum, ibique consistunt dum benedicit tobaleas et alia Altarium ornamenta; quibus benedictis, procedunt ad abacum ibique consistunt usque ad: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, vel usque ad publicationem Indulgentiae inclusive, si Episcopus, completo dedicationis Ritu, benedictionem impertiat. Articulus XI. De Thuriferario in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2965. — Absoluta prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Thuriferarius, nisi super Ecclesiae pavimentum lineae in modum Crucis iam descriptae sint, sumit ex abaco lignea fragmenta ac funiculos et una cum Ministro aquae benedictae procedit ad angulum Ecclesiae versus portam ad sinistram intrantis; quo cum pervenerit, porrigit Ministro fragmentum ligneum. Cum Minister ad oppositum pervenerit angulum, Thuriferarius firmat super pa- I■ Is B 13 H IJ r fl 11 } I M 'I ’ $ II rw jJ B || || Ίί II B II |l II — 332 Pars VL - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis vimentum ligneum fragmentum, dein transit ad angulum versus portam, ad dexteram intrantis, et se ut supra gerit. Sparsis cineribus super pavimentum, inter funiculos, Thuriferarius sumit e pavimento lignea fragmenta et defert ad Sacristiam. Intonato Psalmo 94: Venite, exaltemus etc., Thuriferarius accedit ad Sacristiam Sacelli in quo expositae sunt SS. Reliquiae, thuribulum ac naviculam accipit et ad Sacellum se confert. Absoluta Oratione: Fac nos, quaesumus etc., thuribulum Episcopo praesentat. In Pro­ cessione praecedit immediate SS. Reliquias. Ad Ecclesiae portam consistit apud sacras Reliquias, ad sinistram Ceroferarii secundi; ad Altare vero consistit pariter apud SS. Reliquias, versus idem Altare. * Postquam Episcopus SS. Reliquias in sepulcro reposuerit, Thuriferarius ascendit suppedaneum et Episcopo praesentat thuribulum; recepta a Diacono navicula, ei tradit thuribulum, quod recipit postquam Episcopus SS. Reliquias thurificaverit et se confert apud abacum. Dum Episcopus sacro Chrismate conficit unctionem super men­ sam et parvum sepulcrum, suppedaneum conscendit pro imposi­ tione et benedictione incensi; intonata ab Episcopo Antiphona: Stetit Angelus etc., thuribulum Diacono tradit a quo recipit, Altari thurificato. Absterso Altari, ad nutum Caeremoniarii, accedit ad Thronum, vel ad Faldistorium pro incensi impositione et benedictione, dein se confert ad cornu Epistolae; dum Episcopus conscendit suppe­ daneum, et ipse ascendit atque Diacono thuribulum tradit, a quo recipit postquam Episcopus thurificaverit in modum Crucis in medio et in quatuor angulis mensae statimque thuribulum praesentat Episcopo pro impositione et benedictione incensi. Recepta a Diacono l navicula, eidem porrigit thuribulum, quod, thurificato Altari, non j recipit. Dum repetitur a Cantoribus Antiphona: Erexit etc., Thurife­ rarius porrigit Sacerdoti, cuius thurificare est, naviculam, a quo recipit postquam Episcopus imposuerit et benedixerit incensum. ■ Peractis ab Episcopo unctionibus, dum canitur Psalmus 91: Bonum est etc., Thuriferarius iterum porrigit Sacerdoti naviculam eamque ab eo recipit postquam Episcopus imposuerit et benedi- I xerit incensum; et ita se gerit, peractis ab Episcopo unctionibus, dum canitur Psalmus 44: Eructavit etc. Dum canitur Psalmus 86: Fundamenta etc., Thuriferarius per­ git ad Sacristiam, sumit aliud thuribulum aliamque naviculam ■ Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 333 et ad Altare revertitur. Intonata Antiphona: Lapides pretiosi etc., procedit ad scalam ante primam Crucem, quae adest prope Altare maius in latere Evangelii, et consistit ad dexteram eiusdem scalae. Postquam Episcopus descenderit, praesentat ei thuribulum pro impositione et benedictione incensi; recepta navicula, Diacono thuribulum tradit a quo recipit, Cruce thurificata, ac postea procedit cum ceteris ad secundam Crucem et se gerit ut supra; sed necesse non est ut post singulas unctiones imponatur et benedicatur incensum. Thurificata ultima Cruce, defert thuribulum in Sacri­ stiam, ac postea ad Altare in quo perficienda est consecratio procedit et porrigit Presbytero Altare thurificanti naviculam, a quo recipit postquam Episcopus imposuerit et benedixerit incensum. Omnibus Crucibus e gossypio cerato accensis, Thuriferarius accipit a Sacerdote thuribulum et, Altaribus ornatis, illud Episcopo in Faldistorio sedenti praesentat pro impositione et benedictione incensi. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Omnis terra etc., Diacono thuribulum porrigit et ab eo recipit post Altaris thurificationem, deinde thuribulum et naviculam ad Sacristiam defert. * Articulus XII. De Acolytho in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2966. — Quum Episcopus sedet in Faldistorio, in media Ecclesia dedicanda, Acolythus, ad nutum Caeremoniarii primi, accendit can­ delas, ante duodecim Cruces collocatas, dein cum ceteris procedit ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum pervenerit, sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali. Absolutis Litaniis Sanctorum, Acolythus sumit ex abaco lancem cum sale et se confert ad dexteram Diaconi; immisso sale in aquam, reportat lancem super abacum et sumit tabellam signatam n. 1 et n. 2; Subdiacono tradit tabellam signatam n. 1 a quo recipit postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Asperges me etc., dein eidem Subdiacono porrigit tabellam n. 2 signatam. Completo Ecclesiae circuitu, a Subdiacono recipit tabellam eique tradit illam n. 3 signatam, quam recipit prolatis ab Episcopo verbis: Dominus... in proelio et tradit illi tabellam signatam n. 4 (quae est eadem n. 2 signata), quam recipit post secundum Ecclesiae circuitum, eique porrigit tabellam signatam n. 5 (quae est eadem signata n. 3) 334 Pars VI. — Sectio I. — De Sacrarncntalibus ab Episcopo peragendis et eam recipit, prolatis ab Episcopo verbis: Dominus... in proelio. Tradit quoque Subdiacono tabellam signatam n. 6 (quae est eadem signata n. 2 et 4) et quando eam recipit porrigit tabellam n. 7 si­ gnatam. Prolatis ab Episcopo verbis: Pax huic domui, postquam Ecclesiam ingressus fuerit, tabellam recipit. Circa finem Hymni: Veni, Creator etc., Acolythus sumit ex abaco tabellas in quibus signatae sunt litterae Alphabeti graeci et latini; Hymno absoluto, se confert ad angulum Ecclesiae versus sinistram portae principalis e regione Episcopi, sustinet tabellam cum littera respondente, quando ipse litteram signaturus sit. Delineato Alphabeto graeco, tradit tabellas Clerico a quo accipit tabellas Alphabeti latini et se ut supra gerit. Absoluta ab Episcopo Oratione: Deum Patrem omnipotentem, fratres carissimi etc., sumit ex abaco tabellam signatam n. 8 et se confert in cornu Evangelii, suppedaneum conscendit ac tabellam Subdiacono tradit a quo recipit et ad abacum defert, aspersionibus ab Episcopo super mensam peractis, dein ex abaco sumit tabellam signatam n. 9 (quae est eadem signata n. 1), iterumque ad sinistram se confert Subdiaconi cui tabellam tradit et ab eo recipit, intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc. Quum Episcopus redit in medium Altaris, aspersione peracta, rursus Subdiacono porrigit tabellam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit Antiphonam: Asperges me etc. Asperso Ecclesiae pavimento in modum Crucis, Acolythus por­ rigit Subdiacono tabellam n. 10 signatam a quo recipit post intonationem Antiphonae: Vidit lacob etc. Absoluta Oratione: Deus san­ ctificationum etc., invitat quatuor Presbyteros, iam designatos, ad Sacristiam Sacelli ut assumant paramenta; invitat quoque Clericos qui intorticia deferre debent eosque praemoneat ut adiuvent Pre­ sbyteros in paramentis sumendis. | Dum Episcopus ante Altare dedicandum recitat Orationem: Deus, qui in omni loco etc., sumit ex abaco tabellas signatasn.il, 12, 13 et 14. Oratione completa, Subdiacono tradit tabellam n. 11 a quo recipit, unctionibus peractis; eamdem tabulam Subdiacono porrigit, postquam Episcopus conversus fuerit ad Altare cum SS. Re­ liquiis eamque recipit intonata Antiphona: Sub Altare Dei sedes etc. Postquam Episcopus thurificaverit SS. Reliquias in sepulcro occlusas, ; porrigit Subdiacono tabellam n. 12 a quo recipit postquam Epi- 1 scopus intonaverit Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc. Completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc., tradit Subdiacono tabulam n. 13, a quo recipit, postquam Episcopus signaverit sacro Chrismate super Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 335 tabulam et sepulcrum in modum Crucis et statim porrigit tabellam n. 14 a quo recipit, imposito ac benedicto incenso; dein tradit tabellam n. 15 eamque recipit postquam Episcopus cantaverit: Stetit An­ gelus etc. Sedente Episcopo in Throno, vel in Faldistorio, Acolythus porri­ git Subdiacono tabellam n. 16 (quae est eadem signata n. 14) eamque recipit post impositionem et benedictionem incensi, deinde se con­ fert ad cornu Evangelii et, postquam Episcopus thurificaverit men­ sam in medio et in quatuor angulis, tradit Subdiacono tabellam signatam n. 17 (quae est eadem signata n. 14 et 16); qua recepta, porrigit illam signatam n. 18, et, intonato Responsorio: Dirigatur etc., eam recipit. Altari thurificato, Subdiacono tradit tabellam n. 19, eam­ que recipit, intonata Antiphona: Erexit lacob etc., statimque tradit tabellam n. 20. Peractis unctionibus, Acolythus recipit tabellam n. 20 et porrigit eidem tabellam n. 21 (quae eadem est n. 14 etc.); qua recepta, tradit tabellam n. 22 (quae est eadem signata n. 18) quam recipit, postquam Episcopus intonaverit Responsorium: Diriga­ tur etc. Intonata Antiphona: Mane surgens etc., Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 23 (eadem est n. 20) eamque recipit, unctio­ nibus peractis, et tradit tabellam n. 24 (eadem est n. 14 etc.); qua recepta, statim porrigit tabellam n. 25 (eadem est n. 18 etc.), et eam recipit, intonato Responsorio: Dirigatur etc. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Unxit te Deus etc., Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 26 (eadem est n. 20), quam recipit, unctionibus peractis, deinde porrigit tabellam n. 27 (eadem est n. 14); qua recepta, porrigit tabellam n. 28 (eadem est n. 18); intonato Responsorio: Dirigatur etc., tabellam recipit. Peruncta tota mensa Oleo Catechumenorum et sacro Chrismate, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 29, eamque recipit post intonationem Antiphonae: Ecce odor etc. Intonata Antiphona: Lapides pretiosi etc., Acolythus sumit ex abaco tabellam n. 30 et procedit cum ceteris ad primam Crucem; quo cum pervenerit, ta­ bellam tradit Subdiacono, vel Caeremoniario, eamque recipit, unctione Crucis peracta. Quum pervenerit ad secundam Crucem iterum tradit tabellam Subdiacono, vel Caeremoniario, ut supra, et ita dein­ ceps se gerit. Imposito ac benedicto incenso, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 31, a quo recipit post intonationem Antiphonae: Aedi­ ficavit etc. Dum Episcopus format Cruces granis incensi, Acolythus sumit 336 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibiis ab Episcopo peragendis ex abaco gossypium ceratum et expedite accendit Cruces e gossypio cerato granis superimpositas. Post Orationem: Maiestatem tuam etc. porrigit Subdiacono tabellam n. 32 (eadem est n. 2) eamque recipit postquam Episcopus inunxerit coniunctiones mensae. Acolythus una cum Ministro aquae benedictae extendit super Altare chrismate et tobaleas; collocatis candelabris cum cereis, can­ delas accendit. Quum Episcopus Altare ascendit, decantato Psalmo 62: Deus, Deus meus etc., Acolythus et ipse Altare ascendit, Subdiacono tradit tabellam n. 33, a quo recipit postquam Episcopus tertio in­ tonaverit Antiphonam: Omnis terra etc. Articulus XIII. De Ministro aquae benedictae in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2967. — Minister, aqua ab Episcopo benedicta, extrahit ex concha vasculum unum eiusdem aquae, sumit aspersorium ex hyssopo et accedit ad dexteram Diaconi. Dum Episcopus muros Ecclesiae aspergit, incedit ad dexteram eiusdem Diaconi. Cum opus sit, Mini­ ster extrahit ex concha aquam benedictam. Completo tertio cir­ cuitu, vasculum cum aspersorio deponit super abacum. Completa prima stropha Hymni: Veni, Creator etc., Minister, nisi super Ecclesiae pavimentum lineae in modum Crucis iam de­ scriptae sint, procedit cum Thuriferario ad angulum Ecclesiae versus portam ad sinistram intrantis; quo cum pervenerit, accipit ab eo li­ gneum fragmentum et se confert ad angulum oppositum Ecclesiae, versus latus Epistolae Altaris maioris, et super pavimentum firmat fra­ gmentum ligneum; deinde se confert ad angulum Ecclesiae versus portam, ad dexteram intrantis, a Thuriferario aliud fragmentum accipit et procedit ad oppositum angulum Ecclesiae, versus latus Evangelii Altaris maioris, et se ut supra gerit. Sparsis cineribus super pavimentum, inter funiculos, sumit e pa­ vimento lignea fragmenta et ea ad Sacristiam defert. Postquam Episcopus dixerit Orationem: Deum Patrem omnipoieil· tem, fratres carissimi etc., Minister extrahit parvum vasculum aquae sacratae et illud defert ad Altare et consistit ad Diaconi dexteram; aspersionibus ab Episcopo super mensam peractis, effundit in va- Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 337 sculo aquam sacratam, deinde vasculum ipsum et aspersorium sumit, ad Altare revertitur et consistit ad dexteram Diaconi et ad eiusdem dexteram etiam incedit, dum Episcopus aspergit Altare, Ecclesiae parietes atque pavimentum. Aspersionibus peractis, Minister defert ad abacum vasculum cum aspersorio et, postquam Episcopus benedixerit coementum, residuum aquae sacratae effundit ad basim stipitis Altaris. Si vero multa aquae copia supersit, tunc effundit exiguam quantitatem; residuum, completa Functione, in Sacrarium effundit. Aqua effusa ad basim stipitis Altaris, Minister sumit ex abaco vasculum sacri Chrismatis in lance cum aliquantulo gossypio et procedit cum ceteris ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Re­ liquiae. Absoluta Oratione: Domum tuam etc., ante portam Ecclesiae dedicandae, Minister se confert ad dexteram Diaconi eique porrigit vasculum cum sacro Chrismate, a quo recipit postquam Episcopus unxerit stipites in modum Crucis. Quum Processio ad Altare dedicandum pervenerit, Minister consistit in cornu Epistolae et, absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc., ascendit suppedaneum, tradit vasculum Diacono a quo recipit, postquam Episcopus inunxerit sepulcrum in qua­ tuor angulis, dein descendit in planum; iterumque Altare ascendit, thurificatis SS. Reliquiis, et Diacono vasculum tradit; illud re­ cipit, signato ab Episcopo lapide sepulcri, et in planum descendit. Recitata Oratione: Deus, qui ex omnium etc., rursus suppe­ daneum conscendit et Diacono vasculum porrigit, a quo recipit postquam Episcopus signaverit mensam ac sepulcrum et illud ad abacum defert. Intonata ab Episcopo Antiphona: Erexit etc., Minister sumit ex abaco vasculum Olei Catechumenorum in lance cum aliquantulo gossypio, accedit ad dexteram Diaconi cui porrigit vasculum, quod ab eodem recipit, postquam Episcopus signaverit quinque Cruces super mensam; iterum vasculum Diacono tradit, intonata ab Epi­ scopo Antiphona: Mane surgens etc. Signatis ab Episcopo aliis quinque Crucibus super mensam, recipit a Diacono vasculum, quod super abacum deponit. Post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc quod etc., sumit ex abaco vasculum sacri Chrismatis et illud tradit Diacono, a quo recipit postquam Episcopus signaverit quinque Cruces super men­ sam, deinde deponit vasculum super abacum ex quo sumit ampullam Olei Catechumenorum et ampullam sacri Chrismatis. Antiphona:Ecce 22 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 338 Pars VI. — Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis odor etc., ab Episcopo intonata, porrigit ampullas Diacono ac illas recipit postquam Episcopus sacra Olea super mensam effu­ derit. Dum Episcopus recitat invitationem ad orationem: Lapidem hunc etc., sumit ex abaco vasculum sacri Chrismatis et cum ceteris, intonata Antiphona: Lapides pretiosi etc., procedit ante primam Crucem parietum, ibique vel Diacono, vel Caeremoniario, tradit va­ sculum a quo recipit, postquam Episcopus Crucem unxerit; iterumque tradit vasculum Diacono, vel Caeremoniario, cum pervenerit ante secundam Crucem, et ita se gerit deinceps. Quum ad Altare perve­ nerit, deponit vasculum super abacum et ex eo sumit vasculum aquae benedictae, dum Episcopus recitat Orationem: Dei Patris omnipotentis etc. Aspersis incensi granis, super abacum deponit vasculum. Intonata ab Episcopo, post Praefationem, Antiphona: Con­ firma hoc, Deus etc., Minister sumit ex abaco vasculum cum sacro Chrismate et se ad dexteram Diaconi confert. Peractis unctionibus ad coniunctiones mensae, deponit vasculum super abacum ex quo sumit vasculum aquae benedictae et se ad dexteram Diaconi con­ fert, lotis et abstersis ab Episcopo manibus. Postquam Episcopus asperserit tobaleas et alia Altarium ornamenta, defert vasculum ad abacum, dein cum Acolytho extendit super Altare chrismale et tobaleas ac postea collocat Crucem. Articulus XIV. 1>· De Clerico primo et secundo deque Clericis intorticia gestaturis in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. i It De Clerico primo et secundo. — Hi Clerici, statuta 2968. hora, accedunt ad Sacristiam Sacelli in quo SS. Reliquiae expositae sunt et adiuvant Ministros sacros in sumendis sacris vestibus; ad nutum Caeremoniarii, procedunt cum iisdem Ministris ad Sacellum et apud abacum consistunt. Quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, Clerici a Caeremoniario paramenta accipiunt et se ante Episcopum conferunt. Quum vero Episcopus, repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc, surgit, Clerici transferunt Faldistorium ad portam Ecclesiae dedi­ candae et illud statuunt, convenienti distantia e regione eiusdem portae. Litaniis absolutis, transferunt parvam mensam ante Episcopum, j dein sumunt concham cum aqua, eamque super mensam collocant. i i Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda iBlli / i ' 339 Aqua benedicta, reportant concham super mensam maiorem et parvani mensam amovent. Decantata primam stropha Hymni: Veni, Creator etc., Clericus primus sumit ex abaco vas cum cinere, alter cribrum et se conferunt ad angulum Ecclesiae ad sinistram intrantis; ibi Clericus secundus accipit cinerem, batillum et in cribrum imponit eum et efficit ut decidat in terram, vel inter lineas signatas, vel inter funiculos; ambo procedunt usque ad angulum Ecclesiae oppositum; deinde se conferunt ad angulum Ecclesiae ad dexteram intrantis et se ut supra gerunt. Ambo, completa Oratione: Magnificare etc., amovent Faldistorium de media Ecclesia et illud statuunt congruo in loco apud Altare dedicandum, dein Clericus primus collocat super pavimentum pulvinum longe ab Altari quinque aut sex passus, ac postea ambo cinerem colligunt et in vase illum reponunt. Postquam Episcopus tertio decantaverit: Deus, in adiutorium etc., Clericus primus tollit e pavimento pulvinum ac reponit pristino in loco. Dum Episcopus Praefationem cantat, Clericus primus et seeundus, nisi adsint Clerici intorticia gestaturi, procedunt ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae, ad Sacristiam se conferunt, ibique adiuvant Presbyteros in sumendis sacris paramentis. In Processione, nisi intorticia deferant, incedunt post Cantores. Postquam Episcopus sumpserit Capsulam cum SS. Reliquiis, Clerici accipiunt Feretrum de manibus quatuor Presbyterorum illudque in Sacristiam deferunt, ac postea, nisi adsint Clerici qui intorticia detulerunt, adiuvant Presbyteros in deponendis sacris paramentis, deinde ad Altare revertuntur. Dum Episcopus recitat Orationem: Dirigatur oratio etc., nisi Episcopus uti possit Throno et Thronus sit erectus, collocant Faldistorium ante infimum Altaris gradum, versus Epistolae latus, dein sumunt concham et accedunt ad Altare. Positis a Clericis in sacro ordine constitutis spongiis et mantilibus in concha, hanc deferunt apud abacum. Quum Episcopus ad Altare procedit, Clerici amovent Faldistorium. Dum canitur Psalmus 86: Fundamenta etc., Clerici scalam collocant ante Crucem quae adest in pariete post, vel prope, Altare maius, aut in Presbyterio in latere Evangelii. Postquam Episcopus Crucem inunxerit et de scala descenderit, eam transferunt ad secundam Crucem, et ita deinceps. Omnibus Crucibus inunctis, collocant scalam congruo loco. Dum Episcopus recitat invitationem ad Orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Clericus primus sumit ex abaco lancem cum granis ·<■■■'· 11 T,1Ii . ΗΗ H ’i ' ·) ! "· * I H jl I B II (’■' > ·ί?Γ ! i qf! S . Jil B ' ·ρΓ ' 1 . J ' I' | -Mr 1 Id < jk|m I -i' 8,1.1 , 5*· r i p. ! ■ j I | IHJ il B I ·< irf, ‘ vir ί ·1ί Ί I ; ! i j j Γ BlT I { j ··’ ' | Γ I i .1 340 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis incensi et accedit ad Episcopum; aspersis granis, se confert ad Altare et consistit ad dexteram Diaconi; interim Clericus secundus sumit ex abaco lancem cum Crucibus e gossypio cerato, accedit ad Altare ac consistit ad dexteram Clerici primi. Postquam Clerici deposuerint lances super abacum, statuunt Faldistorium in medio Presbyterio et ante illud Clericus primus pulvinum collocat. Combustis candelis et thure, Clericus primus defert ad Altare lancem, alter ligneas spatulas; ambo spatulis colligunt cineres, eradunt ceram ac in lance utrumque ponunt, dein Clericus pri­ mus infundit in concham. Ambo, extensis super Altare tobaleis, collocant candelabra cum cereis. II. - De Clericis intorticia gestaturis. — Clerici quatuor vel sex post Orationem: Deus sanctificationum etc., Acolytho invitante, procedunt ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae et ad Sacristiam se conferunt, ubi adiuvant Presbyteros in sumendis paramentis sacris, dein intorticia accipiunt, procedunt ad Altare. In Processione incedunt ad latera Feretri et ita se disponunt ad Ecclesiae portam atque cum pervenerint ad Altare dedicandum. Repositis SS. Reliquiis in sepulcro, procedunt ad Sacristiam et Presbyteros adiuvant in deponendis -sacris paramentis. In defectu Clericorum intorticia deferant pii viri cappa aliave decenti veste chorali induti. Articulus XV. De Clero deque Cantoribus in dedicatione seu Ecclesiae consecratione solemniter peragenda. 2969. — Statuta hora, Clerus et Cantores accedunt ad Sacristiam Ecclesiae dedicandae ibique induunt superpelliceum. Ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad portam Ecclesiae. Quum Episcopus per­ venerit, si Ordinarius loci, omnes, exceptis Praelatis et Canonicis Ecclesiae Cathedralis, genuflexionem ei faciunt, alias ei se inclinant. Quum Episcopus in Faldistorio sedet, omnes ad latera eiusdem Faldistorii subsistunt. Accensis candelis, ad nutum Caeremoniarii, omnes procedunt ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum perve­ nerint, facta brevi oratione, surgente Episcopo, omnes surgunt et Caput VIL - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 341 se disponunt pro loci capacitate. Recitata ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., omnes prosequuntur recitare, absque cantu et pausatim, Psalmos Poenitentiales; quorum recitatione completa, Episcopus tantum repetit Antiphonam: Ne reminiscaris etc. In Processione Cantores incedunt immediate post Crucem, dein Clerus bini et ultimo loco, si numerus sit dispar, terni. Absoluta Oratione: Actiones nostras etc., omnes genuflectunt et duo Cantores, innuente Caeremoniario, incipiunt canere Litanias Sanctorum, quibus adstantes respondent, sed non duplicantur et eas prosequuntur usque ad Versiculum: Propitius esto, inclusive, dein omnes surgunt. Completo cantu Antiphonae: Asperges me etc., Cantores imme­ diate canunt Responsorium: Fundata est etc. Ad: Flectamus genua omnes genuflectunt et ad: Levate surgunt, et ita semper se gerunt in casu simili. Responso ab Episcopo: Dominus foriis, et potens: Dominus potens in proelio, Cantores statim incipiunt Responsorium: Benedic, Domine etc. Completo secundo circuitu Ecclesiae et responso ab Episcopo ut supra: Dominus etc., Cantores canunt Responsorium: Tu, Domine etc. Postquam Diaconus intus dixerit: Quis est iste Rex gloriae? omnes cum Episcopo respondent: Dominus virtutum ipse est Rex gloriae. Aperite. Aperite. Aperite. Clerus et Cantores sequuntur Episcopum Ecclesiam ingredientem et postquam Diaconus Ecclesiae custos dixerit: In introitu vestro, omnes respondent: Arnen; tum Cantores cantant Antiphonam: Pax aeterna etc., et aliam: Zachaee etc. Cantores accedunt ad legile, Clerus consistit ad Faldistorii latera. Completo cantu Antiphonae: Zachaee etc., omnes genuflectunt, et surgunt, decantata prima stropha Hymni: Veni, Creator etc.; iterum genuflectunt, absoluto Hymno, et duo Cantores incipiunt canere Litanias Sanctorum. Si nomina Sanctorum Martyrum, quorum Reliquiae in Altari clauduntur, et nomen Sancti, in cuius honorem Ecclesia et Altare dedicantur, adsint in Litaniis, repetuntur; si vero eorum nomina in Litaniis non inveniuntur, tunc invocantur bis, iuxta ordinem hierarchicum, ante Versiculum omnibus communem, v. g.: Omnes Sancti Martyres, Omnes Sancti Pontifices et Confessores etc. Si Ecclesia aut Altare dedicatur Beatae Mariae Virgini sub quovis titulo, repetitur Versiculus: Sancta Maria; si cuidam Mysterio de vita aut de Passione Christi, repetitur Versiculus: Fili Redemptor mundi Deus; si Spiritui Sancto, repetitur Versiculus: Spiritus Sancte Deus; si Deo uni ac trino, repetitur Versiculus: Sancta Tri­ nitas unus Deus. 342 Pars VL - Sectio 1. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Cantores abrum­ punt cantum, quem resumunt postquam Episcopus in Faldistorio genuflexerit. Completis Litaniis, omnes surgunt et Cantores immediate post Orationem: Magnificare etc., canunt Antiphonam: 0 quam me­ tuendus est etc.; qua decantata, subiungunt pariter in cantu pri­ mum Versiculum Cantici Zachariae: Benedictus Dominus etc., dein repetunt Antiphonam in cantu, ac postea subiungunt secundum Versiculum Cantici, et sic deinceps. Decantato: Gloria Patri etc., Cantores Antiphonam repetunt, dein canunt: Sicut erat etc., iterumque Antiphonam repetunt. Curent Cantores ut Gloria Patri etc. decan­ tetur postquam Episcopus signaverit Alphabetum graecum et latinum. Decantatis ab Episcopo verbis: Deus, in adiutorium etc., Can­ tores respondent: Domine, ad adiuvandum etc., et pariter respon­ dent: Sicut erat etc.; ad: Gloria Patri etc. Id faciunt secundo et tertio efferentes vocem hemitonio singulis vicibus; omnes genuflectunt et surgunt, quando Episcopus genuflectit et surgit. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc., Cantores eam prosequuntur, dein intonant Psalmum 42: ludica me, Deus etc. In fine Psalmi non dicitur: Gloria Patri etc. sed repetitur Antiphona. Intonatam ab Episcopo, post Orationem: Singulare illud etc., Antiphonam: Asperges me etc. Cantores prosequuntur cum tribus primis Versiculis Psalmi 50: Miserere etc.; iterum ab Episcopo intonatam Antiphonam: Asperges me etc. prosequuntur cum tribus sequentibus Versiculis Psalmi et ita se gerunt in reliquis aspersionibus, sed post sextam aspersionem, decantata Antiphona: Asperges me etc., subiungunt duos ultimos Versiculos Psalmi et non addunt: Gloria Patri etc. Completo ab Episcopo septimo circuitu et absoluto ultimo Versiculo Psalmi, Cantores canunt Antiphonam: Haec est domus Domini etc., et Psalmum 121: Laetatus sum etc., absque: Gloria Patri etc.; in fine non repetitur Antiphona. Reverso Episcopo quo loco incepit primam aspersionem parietum et Psalmo absoluto, Cantores canunt Antiphonam: Exurgat etc., et Psalmum 67: In Ecclesiis benedicite etc., absque Gloria Patri etc.; in fine non repetitur Antiphona. Absoluto Psalmo et Episcopo reverso quo loco incepit asper­ sionem, Cantores canunt Antiphonam: Qui habitat etc.; et Psal­ mum 90: Dicet Domino etc., absque Gloria Patri etc.; in fine non repetitur Antiphona. *U—Λ* Caput VII. - De Ecclesiae dedicatione solemn, peragenda 343 Peracta tertia parietum aspersione, Cantores, ad nutum Caeremo­ niarii, canunt tres Antiphonas: Domus mea etc.; Domine, dilexi etc.; Non est hic etc. cum suis Versiculis. Intonatam ab Episcopo Antiplionam: Vidit lacob etc. prosequuntur. Ad Praefationem respon­ dent more solito. Benedicto coemento, omnes procedunt, ad nutum Caeremoniarii, post Crucem ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; extra Sacellum subsistunt et se distribuunt in duas alas, facie ad invicem conversa. Absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., Sacellum ingrediuntur. Cantores canunt Antiphonas: 0 quam gloriosum etc.; Movete vos etc.; Ecce populus etc.; Via Sanctorum etc. cum Psalmo 94: Venite exultemus etc., absque Gloria etc., vel, omissis omnibus allatis Antiphonis cum Psalmo, cecinunt propriam sive ex Laudibus sive ex Vesperis de Sanctis quorum sunt ipsae Reliquiae, dummodo non contineat verba quae cum die Festi nexum habeant, quo in casu aliam Antiphonam e Festo vel e Communi plurimorum Martyrum canunt. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Cum iucunditate etc., Cantores eam prosequuntur, dein in Processione canunt alias Antiphonas, ut in Pontificali Romano. Quum Processio pervenerit ante Ecclesiae portam praecipuam, Cantores, duobus exceptis, subsistunt prope ipsam portam et pro­ sequuntur cantare Antiphonas. Duo Cantores in Processione, aequali tono, canunt: Kyrie, eleison, Clericis omnibus et Fidelibus respon­ dentibus. Reversa Processione ante Ecclesiae portam, Clerus subsistit prope Episcopum. Ad nutum Caeremoniarii, Cantores canunt Responsorium: Erit mihi Dominus etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Ingre­ dimini etc. Cantores prosequuntur, dein canunt aliam Antiphonam: Gaudent in coelis etc. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Exultabunt etc., Cantores eam prosequuntur, dein canunt Psalmum 149: Cantate Domino etc., et 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., absque: Gloria Patri etc. Post Psalmos repetunt Antiphonam: Exultabunt etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc. Cantores prosequuntur, pariterque prosequuntur Antipho­ nam: Sub Altare Dei audivi, postquam ab Episcopo incepta fuerit; qua completa, canunt etiam Antiphonam: Corpora Sanctorum etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Stetit Angelus etc. Can­ lores prosequuntur et ita prosequuntur Responsorium: Dirigatur etc., 344 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrarnen talibus ab Episcopo peragendis postquam ab Episcopo intonatum fuerit. Post intonationem Anti· phonae: Erexit lacob etc., Cantores eam prosequuntur cum Psalmo 83: Quam dilecta etc., cuius in fine repetitur Antiphona loco: Gloria Patri etc., et postquam Episcopus iterum intonaverit Responso­ rium: Dirigatur etc., Cantores illud prosequuntur. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Mane surgens etc., Cantores eam prosequuntur, dein canunt Psalmum 91: Bonum esi confiteri etc., absque Gloria. Intonatum ab Episcopo Responso­ rium: Dirigatur etc. pariter prosequuntur, itemque prosequuntur Antiphonam: Unxit te Deus etc., dein canunt Psalmum 44: Eru­ ctavit etc., pariter absque Gloria etc. Intonatum ab Episcopo Respon­ sorium: Dirigatur etc. prosequuntur et similiter prosequuntur Antiphonam: Sanctificavit etc., ac postea canunt Psalmum 45: Deus noster etc., absque Gloria Patri etc. Post vero cantum Antiphonae: Ecce odor etc., canunt Psalmum 86: Fundamenta etc., absque Gloria Patri etc., et post cantum Antiphonae: Lapides pre­ tiosi etc., canunt Psalmum 147: Lauda, Jerusalem etc., in cuius fine dicitur: Gloria Patri etc. Dum Episcopus inungit Cruces parietum, Cantores prosequuntur canere Responsoria ut in Pontificali. Crucibus e gossypio cerato accensis, prosequuntur intonatum Versum: Alleluia. Veni, sancit Spiritus etc. A Dominica Septuagesimae ad Pascha omittitur: Alleluia ante Versum. Postquam decantaverint: Veni, sancte Spi­ ritus etc., canunt Antiphonas: Ascendit etc.; Stetit Angelus etc. Ad Praefationem respondent more solito. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc. Cantores prosequuntur, dein canunt Psalmum 67: Exurgat Deus etc., in cuius fine dicitur: Gloria Patri etc., sed Antiphona non repetitur. Postquam Episcopus in­ tonaverit Antiphonam: Circumdate, Levitae etc., eam prosequuntur cum reliquis Responsoriis, ut in Pontificali, dein canunt Psal­ mum 62: Deus, Deus meus etc. Quo absoluto, prosequuntur into­ natam Antiphonam: Omnis terra etc. Summarium Ritus dedicationis seu Ecclesiae consecrationis SOLEMNITER PERAGENDAE. 2970. — Adventus Episcopi ad Ecclesiam dedicandam. — Non fit aspersio aquae benedictae. — Accensio candelarum ante Cruces.Accessio ad Sacellum SS. Reliquiarum. — Episcopus, facie Altari versa, intonat Antiphonam: Ne reminiscaris etc. — Lotio Episcopi Caput Vil. - Sumni. de Ecclesiae dedic. solemn, peragenda 345 manuum. — Episcopus assumit paramenta. — Episcopus tantum repetit integram Antiphonam: Ne reminiscaris etc. — Processio ad portam Ecclesiae dedicandae. — Episcopus intonat Antiphonam: Adesto etc., et dicit Orationem: Actiones nostras etc. — Canuntur Litaniae Sanctorum usque ad: Ab omni malo etc., exclusive. — Benedictio aquae. — Episcopus intonat Antiphonam: Asperges etc. — Aspergit se et circumstantes. — Incepto Responsorio: Fundata est etc., aspergit parietes extrinsecus, versus summitatem, incipiens a dextris suis. — Oremus. Flectamus genua. Levate (infra, brevitatis causa, notabimus: O. F. L.). — Post Orationem, Episcopus extre­ mitate baculi percutit portam. — Intonato Responsorio: Bene­ dic etc., Episcopus parietes aspergit, versus fundamenta, procedens a dextris suis. — O. F. L. — Post Orationem, Episcopus, ut supra, percutit portam. — Intonato Responsorio: Tu Domine etc., Episco­ pus aspergit parietes, circa altitudinem faciei suae, procedens a sinistris suis. — O. F. L. — Post percussionem portae, Episcopus extremitate baculi facit signum Crucis super liminare in ostio. — Ingressus in Ecclesiam. — Veni, Creator etc. — Litaniae Sanctorum. — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc. Episcopus surgit. — Postquam tertio dixerit: Ut ecclesiam etc. baculum dimittit, ite­ rum genuflectit. — Clerici spargunt cinerem per pavimentum. — Completis Litaniis, omnes surgunt. — O. F. L. — Post duas Ora­ tiones, canitur Antiphona: 0 quam metuendus etc. — Alphabetum graecum et latinum. — Deus, in adiutorium etc., ter canit Episco­ pus, voce semper altius elevata. — Benedictio aquae, cinerum, vini. — Episcopus procedit ad Ecclesiae portam et facit signum Crucis in parte superiori et inferiori intrinsecus. — Ante Altare consecrandum Episcopus, cum mitra, dicit: Deum Patrem etc. — In suppedaneo Episcopus intonat Antiphonam: Introibo etc. — Episcopus quinque Cruces facit super mensam, aqua sacrata. — Post Orationem: Singulare etc., Episcopus intonat Antiphonam: Asperges me etc. — Episcopus septies aspergit mensam. — Ter aspergit intrinsecus parietes. — Aspersio pavimenti ab Altari ad portam; a pariete ad parietem. — Episcopus, in medio Ecclesiae, intonat Antiphonam: Vidit lacob etc. — Aspersio pavimenti versus Orientem, Occidentem, Aquilonem et Austrum. — O. F. L. — Epi­ scopus, conversus ad portam, cantat Orationem et Praefationem. — Be­ nedictio coementi.— Processio ad Sacellum SS. Reliquiarum. — Ante Sacelli ingressum: O. F. L. — Completis Antiphonis cum Psalmo, vel Antiphona de Sanctis quorum sunt ipsae Reliquiae, O. F. L. — Post Orationem: Fac nos, quaesumus etc., impositio et benedictio 346 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis incensi. — Episcopus intonat Antiphonam: Cum iucuaditate. — Processio ad Ecclesiam dedicandam. — Processio circuit Eccle­ siam. — Episcopus, si placet, sermonem habet. — Lectio Decre­ torum Sacr. Concilii Tridentini. — Responsorium: Erit mihi. — O. F. L. — Post Orationem: Domum tuam etc., Episcopus, sacro Chrismate ter signat in modum Crucis in stipite dextero et sinistro. — Episcopus intonat Antiphonam: Ingredimini et procedit ad Altare dedicandum. — Ante Altare Episcopus intonat Antipho­ nam: Exultabunt etc. — Post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., Episcopus s. Chrismate in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem facit. — Episcopus, mitra dimissa, accipit capsulam SS. Reliquiarum; intonat Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc. — Repositio Capsulae in sepulcro. — Impositio et bene­ dictio incensi. — Episcopus triplici ductu SS. Reliquias thurificat. — Episcopus inungit sepulcri operculum, in modum Crucis. — Episcopus ponit coementum super sepulcri postem et, accepto oper­ culo, intonat Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc. — Episcopus claudit sepulcrum et firmat operculum coemento. — Post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Episcopus s. Chrismate facit duplicem unctionem super Altaris mensam et sepulcrum com­ prehendens utrumque. — Impositio et benedictio incensi cum for­ mula: Ab illo... In nomine Patris etc. — Episcopus intonat Anti­ phonam: Stetit Angelus etc.; thurificat Altare undique. — Post Orationem: Dirigatur etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Clerici duo colligunt spongiis aquam sacratam, et Altare mantilibus abstergunt. — Thure benedicto, Episcopus rever­ titur ad Altare; thurificat super mensam, in modum Crucis, in medio ed in quatuor angulis. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus intonat Responsorium: Dirigatur etc.; Altare ter circuit continue thurificans, dein tradit thuribulum Sacerdoti. — Intonata Antiphona: Erexit lacob etc., Episcopus Oleo Catechumenorum facit quinque du­ plices unctiones in medio mensae et in quatuor angulis. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus intonat Responsorium: Diri­ gatur etc.; Altare semel circuit thurificans, dein tradit Presbytero thuribulum. — O. F. L. — Absoluta Oratione: Adsit, Domine etc., Episcopus intonat Antiphonam: Mane surgens etc., dein facit ite­ rum quinque Cruces, ut supra, Oleo Catechumenorum. — Impo­ sitio et benedictio incensi. — Episcopus intonat Responsorium: Dirigatur etc.; Altare thurificat; tradit thuribulum Presbytero. — O. F. L. — Post Orationes: Adesto, Domine etc., et: Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc quod etc., Episcopus intonat Antiphonam: * Caput VIL - Summ. de Ecclesiae dedic. solemn, peragenda 347 Unxit te etc., s. Chrismate alias quinque Cruces, ut supra, facit. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus intonat Responsorium: Dirigatur etc.; Altare thurificat, procedens ad suam sinistram; Pre­ sbytero thuribulum tradit. — O. F. L. — Post Orationem: Descendat, quaesumus etc., intonat Antiphonam: Sanctificavit etc. — Episcopus effundit super Altaris mensam s. Chrisma et Oleum Catechumenorum coniunctim. — Lotio manuum. — Episcopus intonat Antiphonam: Ecce odor etc. — Absoluto Psalmo 86: Fundamenta etc., absque Gloria etc., Episcopus dicit: Lapidem etc. — Intonata Antiphona: Lapides pretiosi etc., Episcopus procedit ad inungendas Cruces parie­ tum s. Chrismate. — Inuncta prima Cruce, impositio et benedictio incensi. — Episcopus Crucem, absque mitra, thurificat. — Impositio et benedictio incensi, cum opus sit. — Ultima Cruce thurificata, Episcopus procedit ad Altare, suppedaneum conscendit. — Impo­ sitio et benedictio incensi. — Episcopus thurificat Altare super mensam; tradit Presbytero thuribulum. — Post Orationem: Dei Patris Omnipotentis, Episcopus benedicit thuris grana. — Episcopus format quinque Cruces, incensi granis, super mediam mensam et in quatuor angulis; Crucibus superimponit Cruces e gossypio cerato. — Dum Episcopus procedit ad Faldistorium, Clericus ac­ cendit Cruces e gossypio cerato. — Crucibus accensis, Episcopus genuflectit in Faldistorio. — Dimisso pileolo, intonat Antiphonam: Alleluia: Veni, sancte etc. — A Dominica Septuagesimae ad Pascha omittitur: Alleluia. — Post Orationem: Domine sancte, Pater etc. immediate: O. F. L. Deus omnipotens etc.; cantus Praefationis. — Episcopus, Praefatione absoluta, ascendit suppedaneum; intonat Antiphonam : Confirma hoc, Deus etc. — Episcopus stans, s. Chrismate Crucem signat in media parte anteriori stipitis. — Absoluta Oratione: Adaiestatem tuam etc., Episcopus s. Chrismate inungit conjunctiones mensae stipiti in quatuor angulis. — Post Orationem: Supplices te etc., Episcopus procedit ab Thronum vel ad Faldistorium et lavat manus. — Clerici, in sacro ordine constituti, abstergunt Altare. — Benedictio tobalearum aliorumque Altaris ornamentorum. — Episcopus, ad Altare conversus, intonat Antiphonam: Circumdate, Levitae. — Altaribus ornatis, Episcopus in Throno, vel in Faldistorio, imponit et benedicit incensum. — Episcopus ad Altare procedit; suppedaneum ascendit; intonat Antiphonam: Omnis terra; thurificat super mensam, in mo­ dum Crucis. — Iterum intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; thurificat ut supra. — Tertia vice, intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; thurificat ut supra; Diacono tradit thuribulum. — Post 348 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Orationes: Descendat etc., et: Omnipotens etc., Episcopus cantat: Dominus vobiscum; Benedicamus Domino. CAPUT VIII. DE ALTARIS FIXI SEU IMMOBILIS CONSECRATIONE SINE ECCLESIAE DEDICATIONE Articulus I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere. 2971. — Pro expositione SS. Reliquiarum praeparatur Sacellum in ipsa Ecclesia in qua consecrandum sit Altare, vel etiam expositio haec fieri potest in Sacristia, vel in aliquo decenti loco ipsi Ecclesiae proximo. Omnia praeparantur ut sub n. 2908, sed loco Urnae ad repo­ nendas Sacras Reliquias parari potest lanx argentea, cooperta parvo velo rubri coloris. Functio peragitur ut sub n. 2909. Articulus II. De iis quae praeparanda sunt pro Altaris consecratione. 2972. — 1. — In Sacello in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Super infimum Altaris gradum collocatur in medio pulvinus albi coloris. Si Sacellum sit extra Ecclesiam, tunc parantur in decenti loco: thuribulum cum navicula, quatuor intorticia; si vero SS. Reli­ quiae deferantur a Sacerdotibus, tunc parantur etiam quatuor planetae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et amictibus. 2. — Ad Altare dedicandum. I. - In cornu Evangelii. — Si Presbyterium sit capax, alias prope Sacellum praeparatur abacus, alba tobalea contectus, et super illum statuuntur quatuor candelabra cum cereis. Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 349 II. - In cornu Epistolae.— Collocantur duo abaci, pariter alba tobalea contecti. III. - Super abacum versus Altare. — Disponuntur quae benedicenda sunt, scilicet: vas amplum, seu concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris pariter in lance; ampulla, vel exigua phiala, plena vini in pelvicula; in lance viginti quinque incensi grana aequalia et levigata ut superimponi possit Crux e gossypio cerato; aliquantulum gypsi triti, in lance cretacea; chri­ smale et tobaleae Altaris; disponuntur etiam, vel supra abacum, vel prope illum: Crux, candelabra, aliaque Altaris ornamenta. IV. - Super alterum abacum. — Collocantur: paramenta albi coloris pro Episcopo, scilicet: pluviale, stola, cingulum, alba, amictus, formale in lance, mitra auriphrygiata; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; medulla panis et mali medici in lance; Pontificale Romanum; scotula cum candela; vascula Olei Catechu­ menorum et s. Chrismatis in lance; ampullae argenteae plenae prae­ dictis s. Oleis, pariter in lance; gossypium solutum; operculum se­ pulcri Reliquiarum; quinque Cruces e gossypio cerato in lance: oportet quatuor Crucium capita iam arsa sint ut faciliter accendi possint; aliquantulum gossypii cerati; duae spatulae ligneae; duae spongiae; quatuor manutergia ex tela rudi; vasculum ad hauriendam aquam pro aspersionibus Altaris; parvum vasculum ad hauriendam aquam pro quinque aspersionibus tantum supra Altaris mensam; aspersorium ex hyssopo; parva patera; trulla; tabellae cum formulis, ut infra; Formula Indulgentiae. V. - Apud abacum. — Baculus pastoralis; hasta cum gossypio cerato; concha, in qua reponentur quae purificanda vel in Sacra­ rium iniicienda. VI. - Ante infimum Altaris gradum versus Epistolae latus. — Faldistorium cum pulvinis et tegumento albi coloris; ad Faldistorii latera: duo scabella nuda. 3. — Ad Altare SS. Sacramenti. Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis vel violacei coloris, iuxta temporum diversitatem. 350 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntaiibus ab Episcopo peragendis 4. — In Sacristia. Super mensam: stola diaconalis albi coloris; duo amictus ac totidem albae et cingula; vimpae pro Ministris mitrae et baculi. Si pro translatione SS. Reliquiarum utatur Feretro, tunc pa­ rantur: quatuor planetae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et amictibus. Congruo in loco: thuribulum cum navicula; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; Crux processionalis et duo intorticia; parantur etiam quatuor intorticia, praesertim si translatio SS. Reli­ quiarum fiat super Feretrum. Si Episcopus Missam lectam celebret, post Altaris dedicationem, super praecipuam mensam praeparantur: Calix cum purificatorio, Patena, hostia, palla, corporale in bursa albi coloris; ampullae vini et aquae in pelvicula; campanula, Missale cum legili, Canon Ponti­ ficalis. Haec omnia transferuntur super abacum, quando ea quae ad Ritum consecrationis adhibita fuerunt deferri possunt in Sacristiam. Praeterea parantur planeta et manipulum, albi coloris, quae super Altaris mensam collocantur postquam Altare ornatum fuerit. Si Missa de Communi Ecclesiae Dedicationis prohibeatur (v. n. 2991) tunc paramenta missalia erunt coloris Officii. Si Missa celebratur a Sacerdote, tunc parantur omnia necessaria pro Missae celebratione. 2973. — Quoniam quibusdam caeremoniis huius Ritus incom­ modum affert uti Pontificali, praeparantur Tabulae tredecim, ut jnfra. Ne tamen confusio oriatur in earum usu, apponatur numerus .n capite cuiusque Tabulae, iuxta ordinem quo illae adhibentur. N. 1. J------------ 4·" Intro- i- bo Sancti φ ficetur hoc Altare, in honorem Dei omnipotentis, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, et ad nomen ac memoriam sancti N. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. 352 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacranicntalibus ab Episcopo’peragendis tit Ste- N. 10, 14, 17,20. Di- ri-ga-tur N. 11. E- re- xit Ja- cob N. 12, 15, 18. Sancti φ ficetur, et conse φ cretur lapis iste. In nomine Pa φ tris, et ΕίφΙΗ, et Spiritus φ Sancti, in honorem Dei, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, ad nomen et memoriam Sancti N. Pax tibi. N. 22. In nomine Pa © tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Omnis tcr-ra Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 353 2974. — Dispositio ad Altare dedicandum. A o 0 X It 0 o A u F - Faldistorium. — Scamna pro: Diacono, 1; Subdiacono, 2. — AI. Abacus in quo disponuntur res benedicendae. — A II. — Abacus consuetus. — M = Mensa pro SS. Reliquiis. Articulus III. De Episcopo Altare fixum seu immobile consecrante sine Ecclesiae dedicatione. 2975. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Eccle­ siam et se gerit more solito in aspersione aquae benedictae, ac postea se confert ad Altare SS. Sacramenti, tandem ad Altare dedicandum et in Faldistorio sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit, detecto capite, ad Altare se convertit et incipit recitare Antiphonam: Ne reminiscaris etc. Incepto Psalmo 6: Domine, ne in furore etc., se ad populum convertit, in Faldistorio sedet, Crucem pectoralem, cappam, vel mozzettam, vel mantellettum dimittit, bireto caput tegit inanusque lavat. Dimisso bireto, sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordi­ narius; accipit etiam mitram et baculum, dein legit Psalmos Poenitentiales prosequens in recitatione cum Choro. Repetita Anti­ phona: Ne reminiscaris etc., Episcopus surgit et, medius inter Diaconum et Subdiaconum, procedit ante Altare subsistens ab ipso convenienti distantia, ibique baculum ac mitram dimittit et in­ tonat, vel inchoat, Antiphonam: Adesto Deus, unus omnipotens etc.; 23 — Mohetti, De s. Funcltonibus - IV. 354 Pars VL - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis absoluto a Cantoribus Antiphonae cantu, tono feriali cantat, vel dicit: Oremus et Orationem: Actiones nostras etc.; qua absoluta, mitram accipit et genuflectit in Faldistorio. Si Functio peragatur absque cantu, Episcopus ipse recitat Li­ tanias Sanctorum, respondentibus adstantibus. Si nomina Sanctorum Martyrum, quorum Reliquiae in Sepulcro clauduntur, adsint in Litaniis, repetuntur; si vero eorum nomina in Litaniis non inveniuntur, tum invocantur bis, iuxta ordinem hierarchicum, ante Versiculum omnibus communem v. g.: Omnes Sancti Martyres; Omnes Sancti Pontifices et Confessores etc. Si Altare dedicatur Beatae Mariae Virgini sub quovis Titulo, repetitur Versiculus: Sancta Maria- si cuidam Mysterio de vita aut de Passione Christi repetitur Versiculus: Fili Redemptor mundi Deus; si Spiritui Sancto, repetitur Versiculus: Spiritus Sancte Deus; si Deo uni ac trino, repetitur Versiculus: Sancta Trinitas unus Deus. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Epi­ scopus surgit, accipit baculum et, eodem tono, dicit vel cantat ut in Pontificali: Ut Altare hoc etc., producens signum Crucis versus Altare, et postquam tertio decantaverit: Ut Altare hoc etc., baculum dimittit, iterumque in Faldistorio genuflectit usque ad Litaniarum finem, dein surgit, accedit ad Altare, et ab illo distans congruenti spatio, mitram dimittit, genu flectit in pulvino et recitat, vel cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso a Cantoribus, vel ab Adstantibus: Domine, ad adiuvandum me festina, Episcopus surgit et cantat, vel recitat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et secundo can­ tat, vel dicit, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et tertio cantat, vel dicit, elevans hemitonio vocem: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram et baculum, accedit ad aba­ cum, ibique baculum dimittit et absolute dicit: Exorcizo te etc. In Exorcismo omittit verba: Ecclesiae et; quae verba omittuntur etiam in Exorcismo aquae (nam benedictio aquae huius in plu­ ribus editionibus Pontificalis Romani revocari solet ad Ritum Dedicationis Ecclesiae). Exorcismo absoluto, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit et exorcizat aquam dicens: Exor­ cizo te etc.; Exorcismo absoluto, mitram deponit et dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, benedicit cineres ■ - I 'l Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 355 dicens: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Ore­ mus. Omnipotens sempiterne Deus, parce poenitentibus etc.; qua Oratione completa, Episcopus dextera pugillum salis accipit et impo­ nit super cinerem tribus vicibus, in modum Crucis, dicens: Commixtio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam tribus vi­ cibus, in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili abstergit manum ac statim dicit: Domine, exaudi ora­ tionem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione absoluta, accipit ampullam, vel phialam, vini benedicti et illud, in modum Crucis, in aquam mittit dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator et conservator etc., sed omittit verba: Ecclesiae et, ut supra dixi­ mus; qua Oratione completa, mitram accipit ac baculum et procedit ad Altare, ante cuius infimum gradum baculum dimittit, suppeda­ neum ascendit, ibique Antiphonam inchoat, vel intonat: Introibo ad Altare Dei etc., dein intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sa­ cratae et signat Crucem in medio mensae Altaris, dicens: Sancti φ ficetur hoc Altare etc.; ad verba: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, triplex signum efficit super Crucem signatam; ac postea aliam Crucem, se ut supra gerens, signat in angulo poste­ riori cornu Evangelii, tertiam in angulo anteriori cornu Epistolae, quartam in angulo anteriori cornu Evangelii, quintam in angulo posteriori cornu Epistolae ut in sequenti figura: Episcopus, quinta Cruce signata, abstergit pollicem, dein se confert in medium suppedanei, ibique, repetita a Cantoribus vel ab Adstantibus Antiphona post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., mitram dimittit et cantat, vel dicit: Oremus; tum, ■ 356 Pars VI. - Sectio i. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, cantat, vel recitat, Orationem: Singulare illud etc.; et ita se gerit in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione completa, Epi­ scopus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Asperges me etc.; qua intonata, accipit mitram. Aspersorio a Diacono accepto, circuit Altare procedens a dextris suis, illius mensam et stipitem una simul aspergit et redit ad locum ante medium Altaris unde di­ scesserat. Completo tertio Versu Psalmi 50: Miserere etc., scilicet: Amplius lava me etc., Episcopus iterum intonat, vel inchoat, An­ tiphonam: Asperges me etc., retinens mitram, et se gerit ut supra. Intonat, vel incipit quoque Antiphonam: Asperges me etc., post Versiculos: Ecce enim in iniquitatibus etc.; Auditui meo etc.; Ne proiicias me etc.; Libera me etc.; Sacrificium Deo etc. Antiphona intonata, circuit Altare et illud ut supra aspergit. 2976. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonata Antiphona: Asperges me etc., incipit a medio aspergere stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis prosequitur aspergere totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, tum latus stipitis in latere Evangelii, dein, aspergens partem anteriorem sti­ pitis in eodem latere, revertitur in medium. 2977. — Septem Altaris aspersionibus absolutis et decantato a Cantoribus vel recitato ab Adstantibus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Episcopus mitram dimittit et ante medium Altaris cantat, vel dicit: Domine, exaudi etc.; Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui es visibilium etc.; qua Oratione absoluta, si maltha facienda sit, mitram accipit, procedit ad abacum, ibique admiscet sabulum calci ac mixturae aquam sacratam superfundit et facit maltham seu coementum ac postea, dimissa mitra, illud benedicit. 2978. — Si loco calcis et sabuli, quae a Pontificali Romano indi­ cantur, adhibeatur gypsum, coementum, vel quid simile (D. 4165 ad 1), Episcopus, absoluta Oratione: Deus, qui es visibilium etc., ibique stans benedicit gypsum vel coementum non infusum in aquam sacratam et in casu Oratio pro benedictione immutanda est (/. c.). Coemento benedicto, Episcopus accipit mitram ac baculum, pro­ cedit ad locum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum per­ venerit, et priusquam ingrediatur, deponit baculum et mitram atque dicit, vel cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Aufer a nobis etc. absoluta, accipit mitram ac baculum et Sacellum ingreditur; baculum Ministro tradit et ante SS. Reliquias consistit. Dimissa mitra, f Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 357 Episcopus cantat, vel recitat: Oremus. Fac nos, quaesumus, Domine etc.; qua Oratione completa, absque mitra, imponit et benedicit incensum, more solito, dein suppedaneum conscendit, reverenter accipit Ur­ nam, vel Lancem in qua reposita est Capsula SS. Reliquiarum, se ad populum convertit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Cum iucunditate etc., et procedit. Si vero SS. Reliquiae deferantur a quatuor Sacerdotibus, tunc Episcopus, absoluta Oratione: Fac nos, quaesumus, Domine etc., mi­ tram accipit, imponit ac benedicit incensum, dein intonat, vel in­ choat, Antiphonam: Cum iucunditate etc., baculum accipit et procedit. Quum Processio ad Altare dedicandum pervenerit, Episcopus, si SS. Reliquias deferat, eas super mensam in cornu Evangelii deponit; reverentia facta, se ante Altare confert ac consistit in medio ante gradus. Si vero SS. Reliquiae a Sacerdotibus deferantur, tunc Epi­ scopus cum ad Altare pervenerit, baculum Ministro tradit, con­ sistit in medio ante gradus. Completis Antiphonis: Cum iucunditate etc.; Surgite, Sancti Dei etc., Episcopus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Exaltabunt etc., et, dum repetitur ea, Altare conscendit; repetita Antiphona, mi­ tram dimittit, et cantat: Oremus. Deus, qui in omni loco etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et facit in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem, in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse φ crctur, alteram ad verbum: Sancti φ ficetur, et producens manu dextera triplex signum Crucis dicit: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui; deinde mitram deponit. Si Episcopus ipse SS. Reliquias detulerit, de Altari descendit et se confert ad mensam; quo cum pervenerit, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, sumit ex Urna, vel ex lance, Capsulam eamque reverenter defert ad Altare; intonata, vel inchoata, Antiphona: Sub Altare Dei sedes etc., statim ponit Capsulam in parvo sepulcro. 2979. — Si vero SS. Reliquiae delatae fuerunt a quatuor Sacer­ dotibus, tunc Episcopus, unctionibus peractis, mitram dimittit, se ad populum convertit, reverenter utraque manu Capsulam SS. Re­ liquiarum accipit, se ad Altare convertit et intonans, vel inchoans, Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., Capsulam in parvum sepul­ crum reponit, deinde, more solito, imponit ac benedicit incensum; cum profunda reverentia ante et post, triplici ductu, thurificat SS, Reliquias. 358 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis 2980. — Tradito Diacono thuribulo, Episcopus mitram accipit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit partem lapidis seu operculi parvi sepulcri, quae spectat internum eiusdem sepulcri, proferens formulam: Consecretur etc., faciens duplicem unctionem in modum Crucis ad verba: Conse φ cretur, et: Sancti φ ficetur, ac postea manu dextera triplex Crucis signum producit dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi, deinde abstergit gossypio pollicem, trullam cum cocmento accipit, illud ponit super sepulcri postem, cavens ne super Reliquiarum Capsulam coementum defluat. Accepto sepulcri operculo, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., sepulcrum claudit et firmat operculum coemento. Absoluta Antiphona: Corpora Sanctorum etc., Episcopus mitram dimittit et cantat vel dicit: Ore­ mus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, rursus intingit pollicem in s. Chrismate et facit duplicem unctionem super Altaris mensam et parvum sepulcrum compre­ hendens utrumque ut in figura sequenti: dicens ad primam unctionem: Signe φ tur, ad secundam unctionem: Sancti φ ficetur etc.; dicens vero: In nomine Pa φ tris etc., producit dextera manu triplex Crucis signum, ac postea gossypio pollicem abstergit, dein imponit et benedicit incensum, dicens: Ab illo bene­ dicaris... In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, producens tria Crucis signa, qua formula semper utetur deinceps. Deposita mitra, Episcopus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Stetit Angelus etc., mitram iterum accipit et donec durat Anti­ phonae cantus, vel recitatio, thurificat Altare undique ad dexterum et sinistrum latus ante et desuper. Antiphona absoluta, Diacono thuribulum tradit, mitram dimittit et, stans in medio suppedaneo, Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 359 cantat, vel dicit: Oremus. Dirigatur etc.; qua completa, mitram et baculum accipit, de Altari descendit, procedit ad Thronum, si Ordinarius et Thronus sit erectus, vel ad Faldistorium in cornu Epistolae collocatum; ibique baculum dimittit, imponit et bene­ dicit incensum, ad nutum Caeremoniarii, ac postea baculum accipit, surgit, ad Altare procedit, ante cuius infimum gradum baculum dimittit, suppedaneum conscendit, thuribulum accipit et, nihil dicens, thurificat in modum Crucis super mensam semel tantum in medio et in quatuor angulis ordine in sequenti figura signato: ac postea thuribulum Diacono tradit; iterum imponit et benedicit in­ censum; ad Altare conversus intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc.; accepto thuribulo, Altare ter circuit procedens ad suam dexteram, continue thurificans stipitem et mensam una simul. 2981. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonato vel inchoato Responsorio: Dirigatur etc., incipit a medio thurificare stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, prosequitur thurificare totam mensam, procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, postea thurificans partem anteriorem stipitis in eodem latere revertitur in medium; hoc tribus vicibus peragitur. 2982. — Altari thurificato, tradit thuribulum Presbytero qui thurificationem prosequi debet; stans in medio suppedaneo intonat vel inchoat Antiphonam: Erexit etc., ac postea intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum et cum eo facit quinque duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti φ /icetur, alteram ad verbum: Conse φ cretur, super mensam, scilicet in medio et in quatuor angulis, ordine descripto in sequenti figura: 360 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem, dicens: In nomine Pa φ tris etc. Quinque unctionibus peractis, Episcopus pollicem abstergit, et, dum repetitur Antiphona, imponit ac benedicit incensum. Absoluta Antiphona, intonat vel inchoat Responsorium: Dirigatur etc., thuribulum accipit, Altare circuit, semel tantum, procedens ad suam dexteram continue thurificans stipitem et mensam una simul. Si Al­ tare circumiri non possit, se gerit ut in praecedenti numero nota­ vimus. 2983. — Tradito thuribulo Presbytero et absoluto Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Adsit, Domine etc. absoluta, intonat vel inchoat Antiphonam: Mane surgens etc., mitram accipit et, modo supra notato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechumenorum facit; quibus peractis, incensum imponit ac benedicit, intonat, vel inchoat Responsorium: Dirigatur etc., et Altare pariter, ut supra, thurificat, ac postea Presbytero thuribulum tradit. Completo Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Adesto, Domine etc., et responso: Arnen, immediate subiungit: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus etc. Oratione completa, intonat, vel in­ choat Antiphonam: Unxit te etc., mitram accipit, alias quinque un­ ctiones s. Chrismate efficit, modo supra notato; quibus peractis, pariter ut supra, imponit et benedicit incensum nec non intonat, vel inchoat Responsorium: Dirigatur etc., thurificat Altare, sed proce­ dens ad suam sinistram. Tradito Presbytero thuribulo et completo Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. f s Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 361 Levate. Completa Oratione: Descendat, quaesumus etc., intonat, vel inchoat Antiphonam: Sanctificavit etc., mitram accipit, dein dextera ampullam s. Chrismatis, sinistra ampullam Olei Catechumenorum accipit, effundit Olea iunctim super medium mensae in longitudinem, nullam proferens formulam; traditis Diacono ampullis, palma dexte­ rae manus expandit et illinit Olea sacra super totam mensam diffun­ dens ea prius versus posteriorem, dein versus anteriorem partem ita ut sacris Oleis tota mensa illita sit; quo facto, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque recipit ac postea, repetita Antiphona: Sanctificavit etc., post Psahnum 45: Deus noster refu­ gium etc., intonat, vel inchoat Antiphonam: Ecce odor etc. Decan­ tato, vel recitato ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut laetantium etc., Episcopus immediate recitat: Lapidem hunc, fratres carissimi etc., ac postea intonat, vel inchoat Antiphonam: Aedificavit Moyses etc.; qua absoluta, recitat alteram invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc.; qua completa, mitram dimittit et, facie cornu Epistolae conversa, dicit: Domine, exaudi orationem etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus omnipo­ tens etc., qua Oratione completa, aspergit incensi grana, dein mi­ tram accipit et quinque granis incensi format Crucem super me­ diam mensam in ipso unctionis loco et ipsis superimponit Crucem e gossypio cerato. Idem facit in quatuor angulis in ipsis unctionum locis, servans eumdem ordinem unctionum. Si grana incensi non sint levigata, ut Crucem ceratam sustinere possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat incensi grana; haec est communis praxis plurium locorum; ratio haec commodior et expe­ ditior, contraria non est Rubricae Pontificalis Romani. 2984. — Dum Clericus Cruces accendit, Episcopus, accepto baculo, procedit ad Faldistorium in medio Presbyterio collocatum, ibique Ministro tradit baculum; omnibus Crucibus accensis, mitram ac pileolum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat, vel inchoat, Versiculum: Alleluia. Veni, sancte Spiritus etc., omittens: Alleluia a Septuagesima ad Pascha. Absoluto Versiculo, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit dum canuntur, vel recitantur Antiphonae: Ascendit fumus etc.; Stetit Angelus etc.; qua ultima Antiphona absoluta, immediate cantat, vel recitat: Oremus. Fle­ ctamus genua. Levate. Responso: Arnen post Orationem: Domine sancte, Pater etc., immediate cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, prosequitur in tono Praefationis, si Orationem cantaverit. Praefatione completa, 362 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibtis ab Episcopo peragendis mitram accipit, suppedaneum ascendit, intonat, vel inchoat Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc., intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et stans Crucem signat in media parte anterioris stipitis, dein pollicem abstergit. Si Crux posita super stipitem sit metallica, Episcopus unctionem facit in modum Crucis extra praedictam Crucem, scilicet super eam, vel sub ea, in ipso stipite. Decantato vel recitato Psalmo 67: Extirpai Deus etc., cum: Gloria Patri etc., Episcopus mitram dimittit et can­ tat, vel dicit: Oremus. Maiestatem tuam etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismateet inungit conjunctiones mensae stipiti in quatuor angulis, dicens tantum: /n nomine Pa φ tris, et FifR lii, et Spiritus φ Sancti. Inungit primum conjunctionem in angulo posteriori cornu Evangelii, dein in anteriori eiusdem cornu ac postea in angulo posteriori cornu Epistolae, tandem in angulo anteriori eiusdem cornu; quibus unctionibus peractis, Epi­ scopus abstergit pollicem gossypio, de Altari descendit, mitram dimit­ tit et ante eiusdem Altaris gradum cantat, vel dicit: Oremus. Sup­ plices te deprecamur etc. Oratione completa, Episcopus mitram accipit ac baculum et si Ordinarius et Thronus erectus sit, ad Thro­ num procedit, ibique baculum Ministro tradit, manus lavat et abster­ git; si vero Ordinarius non sit, tunc procedit ad Faldistorium in cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum collocatum. Ad nutum Caeremoniarii, Episcopus accipit baculum et procedit ad abacum; baculo Ministro tradito ac mitra dimissa, dicit: Adiutorium nostrum etc., ut in Pontificali Romano. Absoluta Oratione: Omnipotens et misericors Deus etc., aspergit Altaris ornamenta, deinde, mitra ac baculo acceptis, revertitur ad Thronum, vel ad Faldistorium, et sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit et ad Altare conversus intonat vel inchoat Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. Altari ornato, Episcopus sedet vel in Throno, vel in Faldistorio, imponit ac benedicit incensum, surgit et, accepto baculo, procedit ante infimum Altaris gradum, Ministro baculum tradit; dimissa mitra et Cruci reverentia facta, suppedaneum conscendit, intonat vel inchoat Antiphonam: Omnis terra etc., dein, accepto thuribulo, Cru­ cem super mensam efficit; tunc iterum intonat vel inchoat Antipho­ nam: Omnis terra etc., et rursus thurificat in modum Crucis super mensam; itemque tertia vice Antiphonam inchoat vel intonat et thu­ rificat eodem modo mensam ac postea Diacono thuribuluin tradit; quo facto, cantat vel recitat: Oremus. Descendat etc., dein: Oremus, Omnipotens sempiterne Deus, altare etc.; qua Oratione completa, cantat vel recitat: Dominus vobiscum. Benedicamus Domino. f i ■ , , . I i Caput VIII. - De Altans hxi consecratione 363 2985.— Responso: Deo gratias, I. - Si Episcopus Ordinarius sit et: a) Missam non celebret, nec Missae solemni assistat, mitram accipit, si uti Cruce nequit, Altare ascendit et benedictionem cum cantu, vel sine cantu, consueto ritu impertit atque indulgentia ut in Pontificali Romano publicatur (v. n. 2913); dein procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium, paramenta dimittit, reassumit cappam vel mozzettam ac Crucem pectoralem et Missae assistit vel in Faldistorio vel in genuflexorio. b) Missam sine cantu celebret, mitram et baculum accipit, se ad Faldistorium, in cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum collocatum, confert, baculum Alinistro tradit, sedet et legit Psalmos in Missae praeparatione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit, assumit planetam tantum, non vero omnia paramenta pontificalia (D. 3437 ad 1), et procedit ad Altare, medius inter Assistentes. In fine Missae im­ pertit benedictionem pontificalem (D. 3729 ad 9), scilicet cum mitra, si uti Cruce nequit, et baculo, quamvis in Missae celebratione iis usus non fuerit. II. - Si Ordinarius non sit et: a) Missam sine cantu celebret, se gerit ut supra diximus de Episcopo Ordinario. V) Missae solemni, vel lectae assistat, procedit ad Faldi­ storium ubi paramenta dimittit, reassumit mantellettum et Crucem pectoralem ac postea se confert ad genuflexorium. Articulus IV. De Ministris sacris in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2986. — Statuta hora, Ministri sacri se conferunt ad Sacristiam Ecclesiae in qua Altare consecrandum et assumunt amictum, al­ bam, cingulum, Diaconus accipit etiam stolam albi coloris, dein procedunt ad Altare dedicandum et apud Faldistorium sedent in scamno, tecto capite. Quum Episcopus pervenerit, surgunt, detecto capite, et se ei inclinant vel genuflectunt. Postquam Episcopus in Faldistorio sederit, Diaconus aufert ei Crucem pectoralem, Subdia- 364 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis conus mozzettam vel mantellettum, dein Diaconus accipit paramenta a Caerenioniario et, adiuvante Subdiacono, cis Episcopum induit; accepto ab Episcopo baculo, ambo legunt cum eodem Epi­ scopo Psalmos Poenitentiales prosequentes in recitatione cum Clero. Repetita a solo Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., ambo surgunt et, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Altare subsistentes ab illo convenienti distantia, ibique Dia­ conus mitram Episcopo aufert eamque reponit post Orationem: Actiones nostras etc., dein ambo genuflectunt ad latera Faldistorii. Decantato a Cantoribus, vel dicto ab Episcopo Versiculo: Ul omnibus fidelibus etc., ambo cum Episcopo surgunt et, sustinentes eius pluvialis fimbrias, iterum genuflectunt postquam Episcopus tertio dixerit, vel decantaverit: Ut Altare hoc etc. Completis Litaniis, surgunt, accedunt cum Episcopo ad Altare, Diaconus mitram ei aufert. Ambo genuflectunt et assurgunt, quando Episcopus genu­ flectit et assurgit. Responso a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., Diaconus Episcopo mitram imponit, eique aufert post salis Exorci­ smum. Absoluta Oratione: Domine Deus etc., rursus mitram Episcopo imponit eique aufert post aquae Exorcismum. Post Orationem: Domine lesu Christe, qui in Cana etc., Diaconus por­ rigit Episcopo ampullam vini; qua recepta et absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., mitram Episcopo imponit, dein ambo ad Altare procedunt, suppedaneum conscendunt. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabulam quam ante Episcopum sustinet dum intonat, vel inchoat, Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc.,et dum aspersiones peragit. Intonata vel incepta ab Episcopo Anti­ phona: Introibo ad Altare Dei etc., Diaconus accipit vasculum aquae sacratae. ' "'"/'V Quinque aspersionibus completis, Diaconus tradit Clerico va­ sculum et Subdiaconus Acolytho tradit tabellam. Absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc., Diaconus Episcopo mitram aufert. Decantato, vel dicto, ab Episcopo: Oremus, Diaconus genuflectens, cantat vel dicit: Flectamus genua, et Subdiaconus surgens cantat, vel dicit: Levate, ac postea ita se gerunt in simili casu quod, bre­ vitatis causa, nuntiabimus tantum verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Singulare illud etc., Subdiaconus tabellam accipit quam Acolytho reddit, intonata Antiphona: Asperges mi etc. Quum Episcopus in medium Altare revertitur recipit tabulam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit vel inceperit Antiphonam: Asperges me etc. v*"· Intonata, vel incepta, ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., Λ fi' · Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione I ί i I 365 mitram ei Diaconus imponit, deinde aspersorium porrigit; ambo sustinent eius pluvialis fimbrias et Episcopum in septem Altaris aspersionibus comitantur; quibus absolutis et decantato vel recitato ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., dein ambo procedunt ad abacum; postquam Episcopus admiscuerit sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfuderit, si id faciendum, Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit, coemento benedicto, dein, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, ambo procedunt ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum pervenerint, Diaconus, priusquam Episcopus ingrediatur, aufert ei mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Aufer a nobis etc., Diaconus Episcopo mitram imponit et ambo cum eodem Episcopo ad Altare procedunt; quo cum pervenerint, Diaconus Epi­ scopo mitram aufert et post Orationem: Fac nos, quaesumus Do­ mine etc., incensum ministrat. Intonata, vel incepta ab Episcopo Antiphona: Cum iucunditale etc., Diaconus mitram ei imponit. Si vero SS. Reliquiae transferantur a quatuor Sacerdotibus, tunc Diaconus postquam Episcopus dixerit, vel decantaverit, Orationem: Fac nos, quaesumus Domine etc., mitram ei imponit, dein incensum ministrat. Quum Processio pervenerit ad Altare dedicandum, si Episcopus SS. Reliquias deferat, ambo cum eo procedunt ad mensam in cornu Evangelii; depositis SS. Reliquiis, cum Episcopo, reverentia peracta, ante Altaris gradus se conferunt. Dum repetitur Antiphona: Exultabunt etc., Altare conscendunt et, repetita Antiphona, Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., ac postea accipit vasculum s. Chrismatis, Subdia­ conus vero accipit tabellam cum formula unctionis, quam ante Episcopum sustinet. Unctionibus peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum et Subdiaconus tabellam, dein si Episcopus SS. Reliquias detulerit, ambo de Altari descendunt et se conferunt ad mensam cum Episcopo; quo cum pervenerint, Diaconus ei mitram aufert, dein accedit ad mensam, Urnam aperit vel amovet parvum velum, ac postea, sumpta ab Episcopo Capsula cum SS. Reliquiis, ambo re­ vertuntur cum eodem ad Altare. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabellam eamque ante Episcopum sustinet dum intonat, vel in­ cipit, Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., ac postea tabulam Acolytho tradit. Si autem SS. Reliquiae delatae fuerunt a quatuor Sacerdotibus, tunc, unctionibus peractis, Diaconus mitram Episcopo aufert, ambo 366 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis cum Episcopo versus populum se convertunt et Diaconus aperit Urnam in qua exstant SS. Reliquiae; quibus ab Episcopo acceptis, ambo se ad Altare cum eodem Episcopo convertunt. Postquam Episcopus SS. Reliquias in sepulcro reposuerit, Diaconus ministrat ei incensum ac postea thuribulum. SS. Reliquiis thurificatis, Diaconus imponit Episcopo mitram, accipit vasculum s. Chrismatis et sustinet lapidem parvi sepulcri, Subdiaconus acci­ pit tabellam cum formula unctionis et sustinet eam ante Episcopum et postquam ille intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., Acolytho tabulam porrigit. Deposito super Altare lapide et tradito Clerico vasculo, Diaconus accipit trullam cum coemento eamque porrigit Episcopo, dein eidem sepulcri operculum porrigit. Tradita Clerico trulla et absoluta Anti­ phona: Corpora Sanctorum etc., Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., accipit vasculum s. Chrismatis Subdiaconus tabellam. Unctionibus peractis. Subdiaconus tradit Acolytho tabellam ct ab eodem accipit tabellam aliam quam reddit, thure benedicto; statim aliam tabellam accipit eamque eidem Acolytho tradit postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Stetit Angelus etc.; Diaconus tradit Clerico vasculum sacri Chrismatis, ministrat incensum, ac postea Episcopo mitram aufert quam reponit, intonata, vel incepta, Antiphona: Stetit Angelus etc., dein thuribulum ministrat et post Altaris men­ sae thurificationem aufert Episcopo mitram, quam reponit post Orationem: Dirigatur etc., dein ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium, vel ad Thronum. Ad nutum Caeremoniarii, Diaconus ministrat incensum, dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet, dein cum Episcopo ambo ad Altare revertuntur et suppedaneum conscendunt; Dia­ conus Episcopo thuribulum porrigit. Thurificato Altari, iterum Diaconus ministrat incensum dum Subdiaconus tabellam ante Epi­ scopum sustinet; thure imposito, tabellam Acolytho tradit et ab eodem aliam tabellam accipit et postquam Episcopus intonaverit vel inceperit Responsorium: Dirigatur etc., Diaconus thuribulum eidem porrigit. Subdiaconus tabellam Acolytho tradit. Altari thurificato, Diaconus non recipit ab Episcopo thuribulum, sed aliquan­ tulum recedit ut Episcopus Sacerdoti, qui thurificationem prosequi debet, thuribulum tradat; tunc Diaconus accipit vasculum Olei Catechumenorum, Subdiaconus vero tabellam accipit quam reddit Acolytho, intonata, vel incepta, Antiphona: Erexit etc., dein ac­ cipit tabellam cum formula unctionis et ambo se gerunt ut alias. Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 367 Quinque unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad incensi impositionem et benedictionem, ad intonationem Responsorii: Dirigatur etc., nec non ad Altaris thurificationem se ut supra gerunt. Absoluto Responsorio: Dirigatur etc., Diaconus aufert Episcopo mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Mane surgens etc., Diaconus imponit ei mi­ tram, accipit vasculum Olei Catechumenorum, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Peractis unctionibus, Diaconus et Subdiaconus ad incensi impo­ sitionem et benedictionem et ad reliqua se gerunt ut supra diximus. Diaconus postquam absolutum fuerit Responsorium: Dirigatur etc., Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata, vel incepta Antiphona: Unxit te etc., Diaconus mitram Episcopo imponit et accipit vasculum s. Chrismatis dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad impositionem et benedictionem incensi et ad reliqua se gerunt ut supra notavimus. Completo Responsorio: Dirigatur etc., Diaconus mitram Episcopo aufert. Oremus. Flecta­ mus genua. Levate. Postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Sanctificavit etc., Diaconus mitram ei imponit, dein eidem porrigit ampullam s. Chrismatis et ampullam Olei Catechu­ menorum; receptas ampullas Diaconus Clerico tradit. Dum Episcopus illinit sacra Olea super totam mensam, ambo sustinent elatum eius pluviale. Post mensae unctionem, Diaconus educit annulum Epi­ scopo, dein mantile ministrat ac postea annulum inducit. Subdia­ conus accipit ab Acolytho tabellam quam ante Episcopum sustinet dum intonat, vel incipit, Antiphonam: Ecce odor etc., ac postea eidem Acolytho tradit eam. Post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Diaconus Episcopo mitram aufert; completa Oratione: Domine Deus omnipotens etc., porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto im­ ponit mitram, dein eidem porrigit Cruces e gossypio cerato, ac postea ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium in medio Presbyterio collocatum. Omnibus Crucibus accensis, Diaconus aufert Episcopo mitram ac pileolum; ambo genuflectunt ad Faldistorii la­ tera, et, absoluto Versiculo: Alleluia. Veni, sancte etc., Diaconus pileolum Episcopo reponit, dein ambo surgunt. Completa Antiphona: Stetit Angelus etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Praefationem, Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum Epi­ scopo suppedaneum conscendunt et, intonata vel incepta ab Epi­ scopo Antiphona: Confirma etc., Diaconus accipit vasculum s. Chri- 368 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis sinatis; Episcopo mitram aufert, absoluto Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum Gloria etc., quam iterum imponit post Orationem: Maiestatem tuam etc., et accipit vasculum s. Chrismatis, dum Sub­ diaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Peractis unctionibus. Diaconus tradit Clerico vasculum, Subdia­ conus tabellam, ambo cum Episcopo de Altari descendunt et Dia­ conus mitram Episcopo aufert quam reponit post Orationem: Supplices te deprecamur etc. Ambo cum Episcopo procedunt ad Thro­ num, vel ad Faldistorium. Abstersis ab Episcopo manibus, ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad abacum, ibique Diaconus Episcopo mi­ tram aufert et post Orationem: Omnipotens, et misericors Deus etc., porrigit ei aspersorium; quo recepto, Episcopo mitram imponit et ambo cum Episcopo revertuntur ad Thronum, vel ad Faldistorium. Altari ornato, Diaconus ministrat incensum, ambo cum Epi­ scopo ad Altare procedunt, ante cuius infimum gradum, Diaconus Episcopo mitram aufert; ambo, Cruci reverentia vel genuflexione facta, suppedaneum conscendunt. Subdiaconus accipit tabellam et ante Episcopum sustinet dum intonat, vel inchoat, Antiphonam: Omnis terra etc.; tabulam Acolytho reddit, intonata vel incepta Antiphona tertia vice. Postquam Episcopus intonaverit vel inceperit Antiphonam: Omnis terra etc., Diaconus porrigit ei thuribulum, quod recipit postquam Episcopus tertia vice, intonata vel incepta Antiphona: Omnis terra etc., Altare thurificaverit super mensam in modum Crucis. 2987. — Responso a Choro v?l ab Adstantibus: Deo gratias post: Benedicamus Domino, I. - Si Episcopus Ordinarius sit et: a) Missam non celebret, nec Missae solemni assistat, mitram ei Diaconus imponit, si uti Cruce nequit; benedictione impertita, Diaconus Indulgentiam publicat (v. n. 2913), sed in formulae lectione omittit verba: Ecclesiam hanc et; publicata Indulgentia, mitram Epi­ scopo imponit, si uti Cruce potest, dein ambo procedunt ad Thronum, vel ad Faldistorium; quo cum pervenerint, Diaconus Episcopo sedenti mitram aufert, ac postea, adiuvante Subdiacono, illum paramentis exuit. Reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, ambo se ei incli­ nant vel genuflectunt et in Sacristiam se conferunt. b) Missam sine cantu celebret, mitram ei Diaconus imponit ac postea ambo cum eo ad Faldistorium procedunt; quo cum per­ venerint, se ei inclinant vel genuflectunt et ad Sacristiam se conferunt. Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 369 II. - Si Ordinarius non sit et: a) Missam sine cantu celebret, ambo se gerunt ut supra. b) Missae solemn! vel lectae assistat, mitram ei Diaconus imponit; ambo procedunt ad Faldistorium et se gerunt ut supra. Articulus V. De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altare thurificaturo in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2988. — I. - De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis. — Presbyteri, dum Episcopus incipit aspergere Altare, procedunt ad Sacristiam et assumunt paramenta, deinde se conferunt ad Sacellum, in quo expositae sunt SS. Reliquiae, et sistunt duo in cornu Evangelii, duo in cornu Epistolae. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona:Cum facunditate etc., sumunt Feretrum et procedunt ad Altare consecrandum; quo cum pervenerint, deponunt Feretrum super mensam, in cornu Evangelii, et in lateribus consistunt, donec Episcopus inunxerit quatuor an­ gulos parvi sepulcri; tunc Feretrum elevant et suppedaneum con­ scendunt. Accepta ab Episcopo Capsula cum SS. Reliquiis, Presbyteri tradunt Feretrum duobus Clericis, de Altari descendunt, se ad Sacristiam conferunt, ubi sacra deponunt paramenta. II. - De Presbytero Altare thurificaturo. — Presbyter se gerit ut sub n. 2944, III, sed repetita Antiphona: Unxit te etc., post Psalmum 44: Eructavit etc., Altare conscendit et Episcopo thuribulum praesentat pro impositione et benedictione incensi; re­ ceptam naviculam a Diacono Thuriferario tradit et, intonata ab Episcopo Antiphona: Aedificavit etc., pariter se gerit ut sub eodem numero. Articulus VI. De Caeremoniario in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2989. — Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius, cum annun­ tiatur Episcopi adventus, signum dat eum associandi. Fit more solito aspersio aquae benedictae. Facta brevi oratione ad Altare SS. Sacra­ menti, omnes procedunt ad Altare dedicandum. 24 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 370 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramen talibus ab Episcopo peragendis Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris, Caeremoniarius distribuit Clericis paramenta Episcopi. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Introibo ad Al­ tare etc., si Functio peragitur sine cantu, tunc post primum Versi­ culum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., repetitur tota praedicta Antiphona et ita post unumquemque Versiculum ne Ritus prose­ quatur absque Psalmi recitatione. Eamdem monitionem faciat cum sint recitandi sequentes Psalmi: 83: Quam dilecta etc.; 91: Bonum est confiteri etc.; 44: Eructavit cor etc.; 45: Deus noster etc. Deficientibus Cantoribus, Caeremoniarius praemoneat Clericos ut inceptam ab Episcopo Antiphonam: Asperges etc., prosequantur et subiungant tres primos Versiculos Psalmi 50: Miserere etc.; prima aspersione peracta, postquam Episcopus inceperit iterum Antiphonam: Asperges etc., pariter eam prosequantur et subiun­ gant tres Versiculos Psalmi 50: Miserere etc., et ita se gerant in reliquis aspersionibus, sed post sextam aspersionem, recitata Anti­ phona: Asperges etc., subiungant duos ultimos Versiculos Psalmi 50: Miserere etc., nec addant: Gloria Patri etc. In Processione ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae idem servatur ordo sub n. 2955 descriptus. In Processione vero ad Altare dedicandum, si SS. Reliquiae deferantur a quatuor Sacer­ dotibus, servetur ordo descriptus sub n. 2958. b» r· I ΙΣ * 2990. — Si vero Urna SS. Reliquiarum ab ipso Episcopo defe­ ratur, tunc servetur sequens ordo: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia deferentes; 2. Cantores; Clerus; Minister baculi; 5. Thuriferarius; 6. Episcopus, medius inter Diaconum et Subdiaconum; Minister mitrae; 8. Ministri libri et candelae; 9. Clerici deferentes intorticia incedunt ad latera sacrorum Ministrorum. 2991. — SS. Reliquiis in parvum sepulcrum occlusis, Caeremoniarius innuit Clericis intorticia deferentibus ut ad Sacristiam pergant et Clerico ut cereos collocatos super abacum, in quo depositum fuerit Feretrum, exstinguat; curet etiam ut ab Altari amoveantur quae ad sepulcrum claudendum opus fuerunt. Caput VIH. - De Altaris fixi consecratione 371 Dum Episcopus dicit Orationem: Dirigatur oratio nostra etc., praemoneat duos Clericos ut colligant spongiis aquam sacratam quae in Altari supererit, ipsumque Altare abstergant et mantilibus e tela rudi exsiccent. Curet etiam Caeremoniarius ut gossypium, quo Episcopus absterserit unctiones et pollicem, in concha ponatur. Absterso Altari, Caeremoniarius innuit Episcopo ut imponat et benedicat incensum atque ad Altare redeat; innuit quoque Sacerdoti designato ad prosequendam thurificationem Altaris ut accedat ad ipsum Altare. Decantata ab Episcopo Oratione: Descendat, quaesumus etc., Cae­ remoniarius praemoneat Ministros sacros ut elatum sustineant plu­ viale Episcopi cum ille expandit et illinit Olea sacra super mensam. Si Altaris consecratio fiat inter Dominicam Septuagesimae et Festum Paschae omittitur: Alleluia ante Versiculum: Veni, sancte Spiritus etc. Post Orationem: Domine sancte, Pater omnipotens etc., statini Episcopus subiungit: Oremus, et, responso a Subdiacono: Levate, Orationem: Deus omnipotens etc., et Praefationem. Curet Caeremoniarius ut, post Orationem: Supplices te depreca­ mur etc., duo Clerici in sacro Ordine constituti diligenter spon­ giis colligant Olea sacra super Altare, in stipite ac in angulis diffusa et illud mantilibus abstergant. Curet etiam ut omnia rite dispo­ nantur pro benedictione tobalearum aliorumque Altaris ornamen­ torum. in die dedicationis Altaris dicitur Missa ut in Dedicatione Eccle­ siae cum Orationibus, quae post eamdem Missam in Missali inve­ niuntur, quibus additur sub unica conclusione Oratio Mysterii, vel Sancti, in cuius honorem Altare dedicatur, sed si occurrat Officium Missas votivas pro re gravi excludens (v. n. 1515) dicitur Missa diei cum Commemoratione, sub unica conclusione, Dedicationis Al­ taris et Mysterii, vel Sancti, in cuius honorem Altare dedicatur. Ut rite et expedite Ritus Altaris consecrationis persolvatur, Caeremoniarius prae oculis summarium huius Functionis habeat schematica forma redactum sub n. 2998. 372 Pars VL - Sectio I. - De Sacraincntaiibus ab Episcopo peragendis Articulus VII. De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione 2992. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: cum ille ad faldistorium perve­ nerit; postquam ille acceperit mitram et baculum; ab eodem recedunt: incepta ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc.; repetita Antiphona: Ne remini­ scaris etc.; cum Episcopus ante Altare per­ venerit et absoluta Oratione: Actiones nostras etc.; si Fun­ ctio peragatur sine cantu ge­ nuflectunt ante eum; , recitato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., sur­ gunt et postquam Episcopus tertio dixerit: Ut Altare hoc etc., iterum genuflectunt; com­ pletis Litaniis surgunt; absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc.; post septimam Altaris aspersio­ nem; absoluta Oratione: Actiones no­ stras etc., si Functio peragatur cum cantu; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Ut Altare hoc etc., si Fun­ ctio peragatur cum cantu, alias, absoluta Oratione: Om­ nipotens sempiterne Deus, crea­ tor etc., postquam Episcopus vinum in aquam miserit; completa Oratione: Singulare il­ lud etc.; benedicto coemento; Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 373 priusquam Episcopus ingredia­ tur Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae; post Orationem: bis etc.; Aufer a no­ quum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; absoluta Oratione: Fac nos, quae­ sumus etc.; quum Episcopus ad Altare per­ venerit, depositis super aba­ cum SS. Reliquiis; si Functio peragatur cum cantu, intonata Antiphona: Exultabunt; alias postquam Episco­ pus recitaverit Orationem: Deus, qui in omni loco etc.; si Functio peragatur cum cantu, repetita Antiphona: Exalta­ bunt etc.; post Orationem: Deus, qui in om­ ni loco etc.; repetita Antiphona: Sanctorum etc.; Corpora completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc.; post cantum vel recitationem Antiphonae: Stetit Angelus etc.; absoluta Oratione: Dirigatur ora­ tio etc.; postquam secundo, tertio, et quarto recitatum fuerit Re­ sponsorium: Dirigatur etc.; postquam Episcopus inceperit respective Antiphonas: .Mane surgens; Unxit; Sanctifieavit; absoluto Psalmo 86: Fundamen­ ta etc.; benedicto thure cremando super Altare; 374 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis accensis omnibus Crucibus e gos­ sypio cerato; incepta Antiphona: Confirmahoc, Deus etc.; absoluto Psalmo 67: Exsurgat Deus etc.; post Orationem: Maiestatem tuam etc.; inunctis coniunctionibus mensae; post Orationem: Supplices te deprecamur etc.; lotis et abstersis ab Episcopo manibus, ad Caeremoniarii nutum; incepta Antiphona: Circumdate, Levitae etc.; thurificato ab Episcopo Altari. responso a Choro vel ab Adstantibus: Deo gratias, post: Bene­ dicamus Domino, si Episcopus benedictionem impertiat. Articulus VIII. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2993. — Quum Episcopus pervenerit ad Altare consecrandum, Ministri pergunt ad Sacristiam, ubi assumunt vimpam, ac postea ad Altare revertuntur et a Caeremoniario accipiunt mitram et ba­ culum. I. - De Ministro mitrae. — Minister mitrae mitram Diacono porrigit: ab eodem recipit: sumpto ab Episcopo pluviali; cum Episcopus coram Altari per­ venerit; post Orationem: stras etc.; Actiones no­ completis Litaniis; Caput Vili. - De Altaris fixi consecratione 375 postquam Episcopus tertio di­ xerit: Deus, in adiutorium etc., Gloria Patri etc.; absoluto salis Exorcismo; completa Oratione: Domine Deus, Pater omnipotens etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc.; incepta Antiphona: me etc.; postquam Episcopus fecerit quinque Cruces aqua sacrata super mensam Altaris; Asperges septima aspersione absoluta, vel postquam Episcopus maltham fecerit; coemento benedicto; antequam Episcopus ingrediatur Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae; post Orationem: Au/er a nobis etc.; cum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; si Episcopus ipse deferat SS. Reliquias, incepta Antiphona: Cum iucunditate etc., alias post Orationem: Fac nos, quaesumus Domine etc.; absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc.; SS. Reliquiis thurificatis; completo Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc.; postquam Episcopus signaverit sepulcrum Altaris in quatuor angulis, si SS. Reliquiae dela­ tae fuerint a Sacerdotibus,alias cum Episcopus pervenerit co­ ram SS. Reliquiis; recitata Antiphona: Corpora Sanctorum etc.; 11 376 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis post Orationem: Deus, qui ex omnium etc.; imposito ac benedicto incenso; incepta Antiphona: Stetit Ange­ lus etc.; repetita Antiphona: Stetit Ange­ lus etc.; post Orationem: Dirigatur ora­ tio etc.; absoluto Responsorio: Diriga­ tur etc., secundo; incepta Antiphona: Mane sur­ gens etc.; absoluto Responsorio: Dirigatur etc., tertio; incepta Antiphona: Deus etc.; Unxit te absoluto Responsorio: Dirigatur etc., quarto; incepta Antiphona: Sancti ficavit etc.; post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc.; aspersis granis thuris; cum Episcopus pervenerit ad Faldistorium; incepta Antiphona: Confirma hoc, Deus etc.; completo Psalmo 67: gat etc.; post Orationem: tuam etc.; Exsur­ Maiestatem absoluta Oratione: Supplices te deprecamur etc.; postquam Episcopus inunxerit in modum Crucis conjunctio­ nes mensae Altaris; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; aspersis Altaris ornamentis; cum Episcopus pervenerit ante infimum Altaris gradum. Caput VIII. - Dc Altaris fixi consecratione 377 responso a Choro, vel ab Adstantibus: Deo gratias, post: Bene­ dicamus Domino. Si vero Episcopus uti Cruce pos­ sit et benedictionem imme­ diate impertiat, tunc, benedi­ ctione donata. II. - De Ministro baculi. — Minister baculi porrigit Episcopo baculum: ab eodem recipit: assumptis ab Episcopo paramentis et mitra; cum pervenerit coram Altari; post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc.; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Ut Altare hoc etc.; responso tertio: Sicut erat etc., post: Deus, in adiutorium etc.; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc.; cum Episcopus pervenerit ante infimum Altaris gradum; post Orationem: Deus, qui es vi­ sibilium etc., si maltha fa­ cienda, alias, benedicto coemento; antequam Episcopus ingrediatur Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; post Orationem: bis etc.; Aufer a no­ cum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; incepta Antiphona: Cum iucunditate etc., si SS. Reliquiae de­ ferantur a Sacerdotibus, alias 378 Pars Vi. Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis postquam Episcopus super mensam SS. Reliquias depo­ suerit; cum ad Altare dedicandum per. venerit; si Episcopus ipse SS. Reliquias detulerit, postquam duplicem unctionem in quatuor angulis parvi sepulcri fecerit; cum ad mensam Episcopus per­ venerit; completa Oratione: oratio etc.; Dirigatur cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; imposito ac benedicto incenso; ante infimum Altaris gradum; dum accenduntur Cruces e gos­ sypio cerato; cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; ■ •17 absoluta Oratione: Supplices te deprecamur etc.; cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; ad nutum Caeremoniarii; cum ad abacum pervenerit; aspersis Altaris ornamentis; cum ad Faldistorium pervenerit; « imposito ac benedicto incenso. cum Episcopus ante infimum Al­ taris gradum pervenerit. i * 1 Ί Responso a Choro, vel ab Adstantibus: Deo gratias, post: Benedi­ camus Domino, Ministri, si Episcopus benedictionem solemnem impertiat, se gerunt more solito; alias Minister baculi porrigit ei baculum. Non semper aliquot de causis haberi possunt tot Ministri infe­ riores quot huius Ritus munera, propterea uni Ministro plura assi­ gnamus munera et Ministri vocabuntur: Crucifer, Ceroferarii, Aco­ lythus, Minister aquae benedictae, Thuriferarius, Clericus primus, Clericus secundus. Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 379 Articulus IX. De Crucifero deque Ceroferariis in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2994. — Assumptis ab Episcopo paramentis sacris, Crucifer et Ceroferarii procedunt ad Sacristiam ubi sumunt Crucem et intor­ ticia, dein ad Altare revertuntur et apud abacum consistunt. Quum Episcopus, repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., surgit, Crucifer et Ceroferarii se conferunt in cornu Epistolae, ibique consistunt ita ut Episcopus Crucem aspicere possit. Quando Episcopus accedit ad abacum aquam consecraturus, et ipsi ad abacum accedunt ac consistunt e regione Episcopi, si possibile, vel versus eiusdem dexteram. Aqua consecrata, Crucifer et Ceroferarii praecedunt Episcopum ad Altare et consistunt in cornu Epistolae. Intonata, vel incepta, ab Episcopo Antiphona: Asperges etc., si Altare commode circumiri possit, praecedunt Episcopum, alias in eodem loco consistunt. Coemento benedicto, accedunt ad locum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum pervenerint, ante por­ tam vel cancellos subsistunt, renibus vel portae vel Sacello versis; absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., Sacellum ingrediuntur et consistunt apud Altaris cancellos. Intonata, vel incepta, Antiphona: Cum iucunditate etc., ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Altare consecrandum et con­ sistunt ut prius. Intonato vel incepto ab Episcopo Responsorio: Dirigatur etc., si possibile, praecedunt Episcopum Altare thurificantem et cir­ cumeunt illud ter, alias eodem consistunt loco et ita se gerunt post­ quam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Responsorium: Diri­ gatur etc. secundo et tertio, sed, hac vice, unum tantum circuitum perficiunt. Intonato vel incepto Responsorio: Dirigatur etc. quarto, incipiunt circumire a latere Evangelii. Lotis et abstersis ab Episcopo manibus, Crucifer et Ceroferarii se conferunt ante Episcopum, ibique consistunt dum benedicit tobaleas aliaque Altarium orna­ menta; quibus benedictis, procedunt ad abacum, ibique consistunt usque ad: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, vel usque ad publicationem Indulgentiae inclusive, si Episcopus, completo Ritu, benedictionem impertiat. 380 Pars VI. - Sectio 1. De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Articulus X De Thuriferario deque Acolytho in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. 2995. — I. - De Thuriferario. — Dum Episcopus benedicit coementum, Thuriferarius accedit ad Sacristiam, sumit thuribulum cum navicula et se confert ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reli­ quiae. Absoluta Oratione: Fac nos, quaesumus etc., thuribulum Episcopo praesentat. In Processione praecedit immediate SS. Re­ liquias, et cum ad Altare pervenerit consistit apud SS. Reliquias, versus Altare. Postquam Episcopus SS. Reliquias in sepulcro re­ posuerit, Thuriferarius se gerit ut sub n. 2965, sed dum dicitur Psalmus 86: Fundamenta etc., suo loco consistit et, omnibus Crucibus e gossypio cerato accensis, thuribulum a Sacerdote recipit, ac postea se gerit ut sub eodem numero. II. - De Acolytho. — Intonata vel incepta ab Episcopo Anti­ phona: Ne reminiscaris etc., Acolythus sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali, ad Faldistorium pergit; postquam Diaconus Crucem e lance sumpserit, defert eamdem lancem ad abacum. Litaniis Sanctorum absolutis, Acolythus sumit ex abaco lancem cum sale et se confert ad dexteram Diaconi; immisso sali in aquam, reponit super abacum lancem ac sumit tabellam n. 1 signatam; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., se confert in cornu Evangelii, suppedaneum conscendit, tabulamque porrigit Subdiacono a quo recipit, aspersionibus ab Episcopo super mensam peractis, et defert ad abacum ex quo sumit tabellam si­ gnatam n. 2; iterum ad sinistram se confert Subdiaconi, cui tabellam tradit et ab eo recipit, intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc. Quum Episcopus redit in medium Altaris, asper­ sione peracta, rursus Subdiacono porrigit tabellam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit vel inceperit Antiphonam: Asperges me etc., dein ad abacum defert tabellam. Dum Episcopus ante Altare dedicandum recitat Orationem: Deus, qui in omni loco etc., sumit ex abaco tabellas signatas n. 3, 4, 5 et 6; Oratione completa, Subdiacono tradit tabellam n. 3 a quo recipit, unctionibus peractis; eamdem tabulam porrigit Subdia­ cono postquam Episcopus conversus fuerit ad Altare cum SS. Reli­ quiis, eamque recipit, intonata vel incepta Antiphona: Sub Altare Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 381 Dei sedes etc. Postquam Episcopus thurificaverit SS. Reliquias in sepulcro occlusas, porrigit Subdiacono tabellam n. 4, a quo recipit postquam Episcopus inceperit Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc. Completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc., tradit Subdiacono tabellam n. 5, a quo recipit postquam Episcopus signaverit s. Chri­ smate super tabulam et sepulcrum in modum Crucis et statim porrigit tabellam n. 6, a quo recipit, imposito ac benedicto incenso; dein tradit tabellam n. 7, eamque recipit postquam Episcopus can­ taverit, vel dixerit: Stetit Angelus etc. Sedente Episcopo in Throno vel in Faldistorio, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 8 (quae est eadem n. 6 signata), eamque recipit post impositionem et benedictionem incensi, deinde se con­ fert ad cornu Evangelii; postquam Episcopus thurificaverit mensam in medio et in quatuor angulis, tradit Subdiacono tabellam signa­ tam n. 9 (quae est eadem signata n. 6 etc.); qua recepta, porrigit illam signatam n. 10, et, intonato, vel incepto Responsorio: Diri­ gatur etc., eam recipit. Altari thurificato, Subdiacono tradit tabellam π. II eamque recipit, intonata Antiphona: Erexit lacob etc., statimque tradit tabellam n. 12. Peractis unctionibus, Acolythus recipit tabellam n. 12 et eidem porrigit tabellam n. 13 (quae eadem est signata n. 6 etc.); qua recepta, tradit tabellam n. 14 (quae eadem est signata n. 10 etc.) quam recipit postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Responsorium: Dirigatur etc. Intonata Antiphona: Mane surgens etc., Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 15 (eadem est n. 12 etc.) eamque recipit, unctionibus peractis, et tradit tabellam n. 16 (eadem est n. 6 etc.); qua recepta, statim porrigit tabellam n. 17 (eadem est n. 10 etc.), et eam recipit, intonato Responsorio: Dirigatur etc. Postquam Episcopus intonaverit vel inceperit Antiphonam: Unxit te Deus etc., Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 18 (eadem est n. 12 etc.), quam recipit, unctionibus peractis, et porrigit tabellam n. 19 (eadem est n. 6 etc.); qua recepta, porrigit tabellam n. 20 (eadem est n. 10 etc.) quam recipit intonato vel incepto Responsorio: Dirigatur etc. Peruncta tota mensa Oleis sacris, Acolythus porrigit Subdia­ cono tabellam n. 21, eamque recipit post intonationem Antiphonae: Ecce odor etc. Dum Episcopus format Cruces granis incensi, Acolythus sumit ex abaco gossypium ceratum et expedite accendit Cruces e gossypio cerato granis superimpositas. 382 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Post Orationem: Maiestatem tuam etc., porrigit Subdiacono tabellam n. 22, eamque recipit postquam Episcopus inunxerit co­ njunctiones mensae. Acolythus una cum Ministro aquae benedictae extendit super Altare chrismate et tobaleas; collocat candelabra cum cereis, candelas accendit. Quum Episcopus ad Altare accedit, absoluto Psalmo 62: Deus, Deus meus etc., Acolythus et ipse ad Altare accedit et Subdiacono tradit tabellam n. 23, a quo recipit postquam Episcopus tertio intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Omnis terra etc. > I Articulus XI. De Ministro aquae benedictae, de Clerico primo et secundo deque Cle­ ricis intorticia gestaturis in consecratione Altaris fixi seu immo­ bilis sine Ecclesiae dedicatione. 2996. — I. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, ad nu­ tum Caeremoniarii, sumit vasculum cum aspersorio et procedit cum ceteris ad Episcopum associandum; aspersione peracta, defert va­ sculum ad abacum prope Altare dedicandum. Postquam Episcopus dixerit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Minister extrahit parvum vasculum aquae sacratae, illud defert ad Altare et consistit ad Diaconi dexteram; asper­ sionibus super mensam ab Episcopo peractis, effundit in vasculum aquam sacratam, dein vasculum ipsum et aspersorium sumit, ad Altare revertitur et consistit ad dexteram Diaconi, dum Episcopus Altare aspergit. Aspersionibus peractis, Minister defert ad abacum vasculum cum aspersorio, et, postquam Episcopus benedixerit coementum, resi­ duum aquae sacratae effundit ad basim stipitis Altaris. Si vero multa aquae copia supersit, tunc effundit exiguam quantitatem; residuum, completa Functione, in Sacrarium effundit. Effusa aqua ad basim stipitis Altaris, Minister procedit cum ceteris ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Minister, dum Episcopus dicit Orationem: Deus, qui in omni etc., sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis; completa Oratione, suppe­ daneum conscendit, Diacono vasculum porrigit, a quo recipit post­ quam Episcopus inunxerit sepulcrum in quatuor angulis, dein descendit et consistit in cornu Epistolae. Thurificatis SS. Reliquiis, Minister iterum suppedaneum conscendit, Diacono tradit vasculuni f | Caput VIII. - De Altaris fixi consecratione 383 quod recipit, inuncto sepulcri operculo, ac postea de Altari descendit et in cornu Epistolae consistit. Absoluta Oratione: Deus, qui ex omnium etc., rursus Altare ascendit, Diacono porrigit vasculum s. Chrismatis, a quo recipit, postquam Episcopus signaverit mensam ac sepulcrum, dein vasculum ad abacum defert. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Erexit etc., Minister sumit ex abaco vasculum Olei Catechumenorum in lance cum aliquantulo gossypio et accedit ad dexteram Diaconi, cui porrigit vasculum et ab eodem recipit postquam Episcopus signaverit quinque Cruces super mensam; iterum vasculum Diacono tradit, intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Mane surgens etc. Signatis ab Episcopo aliis quinque Crucibus super mensam, recipit a Diacono vasculum, quod super abacum deponit. Post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc, quod etc., Minister sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis et illud tradit Dia­ cono, a quo recipit postquam Episcopus signaverit quinque Cruces super mensam, deinde deponit vasculum super abacum, ex quo sumit ampullam Olei Catechumenorum et ampullam s. Chrismatis. Anti­ phona: Sanctificavit etc. ab Episcopo intonata, vel incepta, porrigit ampullas Diacono; ampullas recipit postquam Episcopus sacra Olea super mensam effuderit. Dum Episcopus recitat Orationem: Dei Patris omnipotentis etc., sumit ex abaco vasculum aquae benedictae; granis thuris aspersis, deponit vasculum super abacum ex quo, intonata, vel incepta Antiphona: Confirma etc., sumit vasculum s. Chrismatis et se ad dexteram Diaconi confert. Peractis unctionibus ad coniunctiones mensae, deponit vasculum super abacum, ex quo sumit vasculum aquae benedictae et se ad dexteram Diaconi confert, lotis et abstersis ab Episcopo manibus. Postquam Episcopus asperserit tobaleas et alia Altaris ornamenta, Minister defert vasculum ad abacum, dein una cum Acolytho ex­ tendit super Altare chrismate et tobaleas ac postea collocat Crucem. II. - De Clerico primo et secundo. — Hi Clerici, statuta hora, accedunt ad Sacristiam et adiuvant Ministros sacros in sumendis sacris vestibus; ad nutum Caeremoniarii, procedunt cum iisdem Ministris ad Altare dedicandum et apud abacum consistunt. Quum Episcopus pervenerit ad Faldistorium, Clerici a Caere­ moniario paramenta accipiunt et ante Episcopum se conferunt. Quum vero Episcopus, repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., surgit, transferunt Faldistorium in medium Presbyterium, quod 384 Pars Vi. - Sectio I. - De Sacrarnentalibus ab Episcopo peragendis amovent, absolutis Litaniis Sanctorum, deinde Clericus primus col­ locat super pavimentum pulvinum longe ab Altari quinque aut sex passus, et postquam Episcopus tertio decantaverit, vel recita­ verit: Deus, in adiutorium etc., e pavimento pulvinum tollit et reponit pristino in loco. Dum Episcopus incipit Altare aspergere, Clericus primus et secundus, nisi adsint Clerici intorticia gestaturi, ad Sacristiam se conferunt, ibique adiuvant Presbyteros in sumendis sacris paramentis. in Processione, nisi intorticia deferant, incedunt post Cantores, si adsint, alias post Cruciferum et Ceroferarios. Postquam Episcopus sumpserit Capsulam cum SS. Reliquiis, Cle­ rici accipiunt Feretrum de manibus quatuor Presbyterorum illudque in Sacristiam deferunt, ac postea, nisi adsint Clerici qui intorticia detulerunt, adiuvant Presbyteros in deponendis sacris paramentis, et ad Altare revertuntur. Dum recitatur Oratio: Dirigatur oratio etc., nisi Episcopus uti possit Throno et Thronus sit erectus, collocant Faldistorium ante infimum Altaris gradum, versus Epistolae latus, dein sumunt con­ cham et accedunt ad Altare. Positis a Clericis in sacro ordine consti­ tutis spongiis ac mantilibus in concha, deferunt concham apud abacum. Quum Episcopus ad Altare procedit, Clerici Faldistorium amovent. Dum Episcopus recitat invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Clericus primus sumit ex abaco lancem cum granis thuris et accedit ad Episcopum; aspersis granis thuris, se confert ad Altare et consistit ad dexteram Diaconi; interim Clericus secundus sumit ex abaco lancem cum Crucibus e gossypio cerato, accedit ad Altare et consistit ad dexteram Clerici primi. Postquam Clerici deposuerint lances super abacum, statuunt Faldistorium in medio Presbyterio et ante illud Clericus primus pulvinum collocat. Combustis candelis et thure, Clericus primus defert ad Altare lancem, alter ligneas spatulas; ambo spatulis colligunt cineres et eradunt ceram ac in lance utrumque ponunt, dein Clericus primus infundit in concham. Ambo, extensis super Altare tobaleis, collocant candelabra cum cereis. r é » •K fi 111. - De Clericis intorticia gestaturis. — Clerici quatuor se gerunt ut sub n. 2968, II notavimus, sed ad Sacristiam procedunt, dum Episcopus incipit Altare aspergere. 9 Caput VIII. - Dc Altaris fixi consecratione 385 Articulus XII. De Clero deque Cantoribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis sine Ecclesiae dedicatione. , 2997. — Statuta hora, Clerus et Cantores accedunt ad Sacristiam, ibique induunt superpelliceum. Innuente Caeremoniario, procedunt ad Episcopum associandum; cum ille pervenerit, si Ordinarius loci, omnes, exceptis Canonicis Ecclesiae Cathedralis, genuflexionem fa­ ciunt, alias se ei inclinant. Quum Episcopus in Faldistorio sedet, omnes ad latera eiusdem Faldistorii subsistunt. Incepta ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., omnes prosequuntur recitare, absque cantu et pausatim, Psalmos Poenitentiales, quorum recitatione completa, Episcopus tantum repetit Antiphonam: Ne reminiscaris etc. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Adesto etc., Can­ tores eam prosequuntur et, absoluta Oratione: Actiones nostras etc., omnes genuflectunt; duo Cantores, innuente Caeremoniario, inci­ piunt canere Litanias Sanctorum, quibus adstantes respondent. Si nomina Sanctorum quorum Reliquiae in Altari clauduntur et nomen Sancti in cuius honorem Altare dedicatur adsint in Litaniis, repetuntur; si vero eorum nomina in Litaniis non inveniuntur, tunc invocantur bis, iuxta ordinem hierarchicum, ante Versiculum om­ nibus communem v. g.: Omnes Sancti Martyres; Omnes Sancti Pon­ tifices et Confessores etc. Si Altare dedicatur Beatae Mariae Virgini, sub quovis titulo, repetitur Versiculus: Sancta Maria; si cuidam Mysterio de vita aut de Passione Christi, repetitur Versiculus: Fili Redemptor mundi Deus; si Spiritui Sancto: Spiritus Sancte Deus; si Deo uni ac trino: Sancta Trinitas unus Deus. Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Cantores abrumpunt cantum, quem reassumunt postquam Episcopus in Faldistorio iterum genuflexerit. Completis Litaniis, omnes surgunt et, decantatis ab Episcopo verbis: Deus, in adiutorium etc., Cantores respondent: Domine, ad adiuvandum etc., et pariter respondent: Sicut erat etc., ad: Gloria Patri etc. Id faciunt secundo ac tertio efferentes vocem hemitonio singulis vicibus. Omnes genuflectunt et surgunt quando Episcopus genuflectit ac surgit. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Introibo ad Altare etc. Cantores prosequuntur, dein intonant Psalmum 42: 25 - Moretti, De s. Functionibus - IV. 386 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis ludica me, Deus etc. In fine Psalmi non dicitur: Gloria Patri etc., sed Antiphona repetitur. Postquam Episcopus Antiphonam: Asperges me etc., post Ora­ tionem: Singulare illud etc. intonaverit, Cantores eam prosequuntur cum tribus primis Versiculis Psalmi 50: Miserere etc.; iterum ab Epi­ scopo intonatam Antiphonam: Asperges me etc. prosequuntur cum tribus sequentibus Versiculis Psalmi, et ita se gerunt in reliquis aspersionibus, sed post sextam aspersionem, decantata Antiphona: Asperges me etc., subiungunt duos ultimos Versiculos Psalmi et non addunt: Gloria Patri etc. Benedicto coemento, omnes procedunt, innuente Caeremoniario, post Crucem ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; extra Sacellum subsistunt et se distribuunt in duas alas, facie ad invicem conversa. Absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., Sacellum ingrediuntur. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Cum iucunditate etc. Can­ tores prosequuntur; in Processione canunt reliquas Antiphonas ut in Pontificali Romano. Quum Processio pervenerit ad Altare dedicandum, omnes dispo­ nuntur in semicirculum circa Altare, Dignioribus prope Episcopum stantibus; postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Exultabunt etc., Cantores eam prosequuntur, dein canunt Psalmum 149: Cantate Domino etc., et 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., absque: Gloria Patri etc. Post Psalmos repetunt Antiphonam: Exaltabunt etc. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., Cantores eam prosequuntur; pariter prosequun­ tur Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., postquam ab Episcopo intonata fuerit; canunt etiam Antiphonam: Corpora Sanctorum etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Stetit Angelus etc. Cantores prosequuntur et ita prosequuntur Responsorium: Dirigatur etc., postquam intonatum fuerit ab Episcopo. Post intonationem Antiphonae: Erexit lacob etc., Cantores eam prosequuntur cum Psalmo 83: Quam dilecta etc., cuius in fine repetitur Antiphona loco: Gloria Patri etc., et postquam Episcopus iterum intonaverit Responsorium: Dirigatur etc., Cantores illud prosequuntur. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Mane surgens etc. Cantores eam prosequuntur, dein canunt Psalmum 91: Bonum est confiteri etc., absque Gloria etc. Intonatum ab Episcopo denuo Re­ sponsorium: Dirigatur etc. prosequuntur, itemque prosequuntur Antiphonam: Unxit te Deus etc., dein canunt Psalmum 44: Eructa­ vit etc., pariter absque Gloria etc. Postquam Episcopus intonaverit * Caput VIII. - Sumin, de Altaris fixi consecratione 387 Responsorium: Dirigatur etc., illud prosequuntur et similiter pro­ sequuntur Antiphonam: Sanctificavit etc., ac postea canunt Psal­ mum 45: Deus noster etc., absque Gloria etc. Post vero cantum Antiphonae: Ecce odor etc., canunt Psalmum 86: Fundamenta etc., absque Gloria etc. Crucibus e gossypio cerato accensis, Cantores prosequuntur into­ natum Versum: Alleluia. Veni, sancte Spiritus etc.; a Dominica Septuagesimae ad Pascha omittitur: Alleluia ante Versum. Postquam decantaverint: Veni, sancte Spiritus etc., canunt Antiphonas: Ascendit etc.; Stetit Angelus etc. Ad Praefationem Cantores respondent more solito. Intonatam ab Episcopo Antipho­ nam: Confirma hoc Deus etc. prosequuntur, deinde canunt Psal­ mum 67: Exurgat Deus etc., in cuius fine dicitur: Gloria Patri etc., sed Antiphona non repetitur. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. eam prosequuntur cum re­ liquis Responsoriis ut in Pontificali, dein canunt Psalmum 62: Deus, Deus meus etc. Quo absoluto, prosequuntur intonatam Antiphonam: Omnis terra etc. Si Functio peragatur sine cantu, omnes de Ciero recitant omnia quae Cantores canere debent, sed Litanias Sanctorum Episcopus ipse recitat, omnibus adstantibus respondentibus. Inceptam ab Episcopo Antiphonam: Introibo ad Altare etc. omnes prosequuntur; deinde recitant Psalmum 42: ludica me, Deus etc., et si necesse fuerit, ne Ritus peragatur absque Psalmi recitatione, post primum Versiculum repetitur tota praedicta Anti­ phona et ita post unumquemque Versiculum. In fine Psalmi non dicitur: Gloria Patri etc., sed Antiphona repetitur. Pariter se gerunt cum recitandi sint sequentes Psalmi: 83: Quam dilecta etc.; 91: Bo­ num est etc.; 44: Eructavit cor etc.; 45: Deus noster etc. Summarium Ritus consecrationis sine Ecclesiae Altaris fixi seu immobilis dedicatione 2998. — Adventus Episcopi ad Ecclesiam. — Aspersio aquae benedictae. — Episcopus, adorato SS. Sacramento, procedit ad Altare dedicandum. — Episcopus, facie ad Altare versa, incipit Antiphonam: Ne reminiscaris etc. — Lotio Episcopi manuum. — Episcopus assumit paramenta. — Episcopus tantum repetit An- 388 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis tiphonam: Ne reminiscaris etc. — Episcopus procedit ante Altare et consistit convenienti distantia. — Antiphona: Adesto; Oratio: Actiones nostras etc. — Si Functio peragatur sine cantu, Episcopus ipse Litanias Sanctorum recitat, adstantibus respondentibus. — Post Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit. — Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut Altare hoc etc., baculum di­ mittit, iterum genuflectit. — Deus, in adiutorium etc. Episcopus ter canit, vocem elevans secunda et tertia vice.— Benedictio aquae, cinerum et vini. — In suppedaneo Altaris Episcopus incipit Anti­ phonam: Introibo etc., quinque Cruces facit super mensam, aqua sacrata. — Oremus. Flectamus genua. Levate (infra, brevitatis causa, notabimus: O. F. L.). — Post Orationem: Singulare illud etc., incipit Antiphonam: Asperges me etc., et septies mensam aspergit. — Post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., Episcopus benedicit coementum. — Processio ad Sacellum SS. Reliquiarum. — Ante Sa­ celli ingressum: O. F. L. — Post Orationem: Fac nos, quaesumus etc., impositio et benedictio incensi, absque mitra si Episcopus ipse SS. Reliquias deferat, alias cum mitra. — Episcopus accipit mi­ tram, incepta Antiphona: Cum iucunditate etc. — Si SS. Reli­ quiae deferantur a quatuor Presbyteris, tunc Episcopus, absoluta Oratione: Fac nos etc., mitram accipit, imponit et benedicit incen­ sum, dein incipit Antiphonam: Cum iucunditate etc.; accepto baculo, procedit. — Processio ad Altare dedicandum. — Depositis SS. Re­ liquiis super mensam et completis Antiphonis, Episcopus inchoat Antiphonam: Exultabunt etc. — Post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., Episcopus s. Chrismate in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem facit. — Si Episcopus ipse SS. Reli­ quias detulerit, se confert ad mensam; dimissa mitra, sumit ex lance Capsulam et ad Altare revertitur. — Si SS. Reliquiae a Presbyteris delatae fuerint, tunc, unctionibus peractis et dimissa mitra, ex Urna SS. Reliquias sumit, incipit Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., et Capsulam in sepulcro reponit.— Impositio et benedictio in­ censi. — Episcopus, triplici ductu, SS. Reliquias thurificat. — Epi­ scopus inungit sepulcri operculum in modum Crucis. — Episcopus ponit coementum super sepulcri postem; accepto operculo, intonat Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., claudit sepulcrum et fir­ mat operculum coemento. — Post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Episcopus s. Chrismate facit duplicem unctionem super Altaris mensam et sepulcrum comprehendens utrumque. — Impositio et benedictio incensi cum formula·. Ab illo... In nomine Patris etc. — Intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., Episcopus j i 9 Caput VIII. - Suinni. de Altaris fixi consecratione 389 thurificat Altare undique. — Post Orationem: Dirigatur oratio etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Clerici duo colligunt spongiis aquam sacratam et Altare mantilibus abster­ gunt. — Thure benedicto, Episcopus ad Altare revertitur; super eius mensam, in medio et in quatuor angulis, thurificat, nihil dicens, in modum Crucis. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Re­ sponsorio: Dirigatur etc., Episcopus ter circuit Altare continue thurificans, dein tradit thuribulum Presbytero. — Episcopus intonat Antiphonam: Erexit etc.; quinque duplices unctiones in modum Crucis facit Oleo Catechumenorum super mensam, in medio et in quatuor angulis. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., Altare semel circuit thurificans, dein Presbytero tradit thuribulum. — O. F. L. — Completa Oratione: Adsit, Domine etc., Episcopus intonat Antiphonam: Mane sur­ gens etc., ac postea facit quinque Cruces, ut supra, Oleo Catechu­ menorum. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus, intonato Responsorio: Dirigatur etc., Altare thurificat, dein thuribulum tradit Presbytero. — O. F. L. — Post Orationes: Adesto, Domine etc., et: Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc, quod etc., Episcopus incipit Antiphonam: Unxit te Deus etc., dein s. Chrismate alias quinque unctiones, ut supra, facit. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., Episcopus thurificat Altare procedens ad suam sinistram, dein thuribulum Presbytero tradit. — 0. F. L. — Post Orationem: Descendat, quaesumus etc., Episco­ pus incipit Antiphonam: Sanctificavit etc., dein effundit super mensam s. Chrisma et Oleum Catechumenorum coniunctim. — Lotio Episcopi manuum. — Episcopus incipit Antiphonam: Ecce odor etc. — Absoluto Psalmo 86: Fundamenta etc., absque: Glo­ ria etc., Episcopus dicit: Lapidem hunc etc., ac postea incipit An­ tiphonam: Aedificavit Moyses etc. — Episcopus recitat: Dei Patris omnipotentis etc., mitram dimittit et benedicit thus super Altare cremandum. — Episcopus format quinque Cruces granis thuris, scilicet in medio mensae et in quatuor angulis, dein granis Cruces e gossypio cerato superimponit. — Clericus, dum Episcopus ad Faldistorium procedit, accendit Cruces e gossypio cerato. — Omni­ bus Crucibus accensis, Episcopus, genuflexus in Faldistorio, absque pileolo, incipit Antiphonam: Alleluia (non vero a Septuagesima ad Pascha) Veni, sancte etc. — Absoluto Versiculo, Episcopus reassumit pileolum, surgit. — Immediate post Orationem: Domine sancte, Pater etc., O. F. L. — Oratio: Deus omnipotens etc. — Praefatio. — Absoluta Praefatione, Episcopus ascendit suppe- 390 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis daneumet incipit Antiphonam: Confirma etc. — Stans Episcopus s. Chrismate Crucem signat in media parte anteriori stipitis. — Ab­ soluta Oratione: Maiestatem tuam etc., Episcopus s. Chrismate inungit conjunctiones mensae stipiti in quatuor angulis. — Post Orationem: Supplices te deprecamur etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium, ibique lavat manus. — Clerici in s. Ordine constituti abstergunt Altare. — Benedictio tobalearum alio­ rumque Altaris ornamentorum. — Episcopus ad Altare conversus incipit Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. — Altari ornato, Epi­ scopus imponit et benedicit incensum. — Episcopus in suppedaneo incipit Antiphonam: Omnis terra etc., thurificat super Altaris men­ sam in modum Crucis; iterum incipit praedictam Antiphonam; Altare ut prius thurificat.— Episcopus, incepta praedicta Antiphona tertia vice, thurificat, ut supra, ac postea Diacono thuribulum tradit. — Episcopus post Orationes: Descendat etc., et: Omnipotens etc., dicit: Dominus vobiscum, et: Benedicamus Domino. 0 CAPUT IX. DE PLURIUM ALTARIUM FIXORUM SEU IMMOBILIUM CONSECRATIONE Articulus I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere. 2999. — Pro expositione SS. Reliquiarum praeparatur Sacellum in ipsa Ecclesia in qua consecranda sunt Altaria, vel etiam expositio haec fieri potest in Sacristia, vel in aliquo decenti loco ipsi Ecclesiae proximo. Omnia parantur ut sub n. 2908, sed incensi granorum numerus correspondeat triplici numero Capsularum. Ne confusio oriatur, opus est distinguere aliquo signo tum oper­ cula sepulcrorum, tum Capsulas ad reponendas Reliquias in singulis Altaribus, tum chartulas continentes SS. Reliquias, tum nersamenas. Functio peragitur ut sub n. 2909. f ! ' Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 391 Articulus II. De iis quae praeparanda sunt pro plurium Altarium consecratione. 3000. — 1. — In Sacello in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Super infimum Altaris gradum collocatur in medio pulvinus albi coloris. Si Sacellum sit extra Ecclesiam et SS. Reliquiae deferantur a Sacerdotibus, tunc in loco convenienti parantur: quatuor planetae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et amictibus; thuribulum cum navicula; quatuor intorticia. 2. — In media Ecclesia. A) — Si Altaria RESPONDENTI cornu CORNU consecranda EVANGELII QUAM exstant tam in latere IN LATERE RESPONDENTI Epistolae. I. - Faldistorium ita collocatur ut Episcopus sedens, renes ad Ecclesiae portam vertat; ad latera Faldistorii statuuntur duo sca­ bella nuda. Ad sinistram Faldistorii, scilicet ad latus respondens cornu Evangelii Altaris maioris, praeparatur mensa, alba tobalea contecta, et super illam collocantur quatuor candelabra cum cereis. Ad dexteram Faldistorii, scilicet ad latus respondens cornu Epistolae, parantur duo abaci, alba tobalea contecti. II. - Super abacum versus Altare maius. — Collocantur: paramenta albi coloris pro Episcopo, scilicet: pluviale, stola, cin­ gulum, alba, amictus, formale in lance; mitra auriphrygiata; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; medulla panis et mali medici in lance; Pontificale Romanum; scotula cum candela; vascula Olei Catechumenorum et s. Chrismatis in lance; ampullae argenteae plenae praedictis s. Oleis, copia sufficienti cunctis Altaribus, pariter in lance; gossypium solutum; opercula sepulcrorum SS. Reliquiarum; quinque Cruces e gossypio cerato pro unoquoque Altari consecrando, pariter in lance: oportet quatuor capita Crucium iam arsa sint ut faci­ liter accendi possint; aliquantulum gossypium ceratum; spatulae ligneae, spongiae, manutergia e tela rudi sufficienti numero pro omnibus Altaribus consecrandis; vasculum ad hauriendam aquam pro aspersionibus Altarium; parvum vasculum ad hauriendam aquam pro quinque aspersionibus tantum super Altarium mensas; 392 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis aspersorium ex hyssopo; parva patera; trulla; tabellae cum formulis ut sub n. 2973 notavimus; formula Indulgentiae, III. - Apud abacum. — Baculus pastoralis; hasta cum gossy­ pio cerato; concha in qua reponentur quae purificanda vel in Sacrarium iniicienda. IV. - Super alterum abacum. — Disponuntur quae bene­ dicenda sunt, scilicet: vas amplum seu concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris, pariter in lance; ampulla, vel exigua phiala, plena vini in pelvicula; pro unoquoque Altari, viginti quinque thuris grana aequalia et levigata ut super­ imponi possit Crux e gossypio cerato; copia sufficiens gypsi triti in lance cretacea; chrismale et tobaleae pro omnibus Altaribus consecrandis; disponuntur etiam vel supra abacum, vel prope illum: Crux, candelabra aliaque Altarium ornamenta. B) — Si inter Altaria consecranda exstat etiam Altare maius, tunc servari potest dispositio ut sub n. 2974 vel etiam ut sub sequenti numero. C) — Si omnia Altaria consecranda extant in eadem linea, tunc Faldistorium collocatur ut supra in media Ecclesia, sed ita ut Episcopus sedens convertat faciem ad Altaria consecranda; ad sinistram Faldistorii collocatur mensa in quo deponendum est Feretrum; ad dexteram duo abaci ut supra. 3. — Ad Altare SS. Sacramenti. Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis vel vio­ lacei coloris, iuxta temporum diversitatem. 4. — In Sacristia. Super mensam: stola diaconalis albi coloris; duo amictus ac totidem albae et cingula; vimpae pro Ministris mitrae et baculi. Si pro translatione SS. Reliquiarum utatur Feretro, tunc pa­ rantur: quatuor planetae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et amictibus. Congruo in loco, thuribuhdn cum navicula; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; Crux processionalis et duo intorticia; parantur etiam quatuor intorticia, praesertim si translatio SS. Re­ liquiarum fiat super Feretrum. Si Episcopus Missam celebret, post Altarium dedicationem, super praecipuam mensam praeparantur: Calix cum purificatorio; Patena, Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 393 hostia, palla, corporale in bursa albi coloris; ampullae vini et aquae in pelvicula; campanula; Missale cum legili; Canon Pontificalis. Haec omnia transferuntur super abacum apud Altare praeci­ puum nuper consecratum, praeterea super mensam eiusdem Altaris, postquam ornatum fuerit parantur planeta et manipulus albi coloris. Si Missa de Communi Dedicationis Ecclesiae prohibeatur (v. n. 2991), tunc paramenta missalia erunt coloris Officii. Si Missa celebratur a Sacerdote, tunc omnia necessaria pro Missae celebratione parantur. 3001. — Dispositio in media Ecclesia si Altaria consecranda non exstant in eadem linea. w PORTA ECCLESIAE F » Faldistorium. — Scamna [pro: Diacono, 1; pro Subdiacono, 2. — Λ I - abacus in quo disponuntur res benedicendae. — AII abacus consuetus. — M mensa pro SS. Reliquiis. Articulus III. De Episcopo plura Altaria fixa seu immobilia consecrante. 3002. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Eccle­ siam et se gerit more solito in aspersione aquae benedictae, ac postea se confert ad Altare SS. Sacramenti, tandem procedit ad Faldisto­ rium vel in media Ecclesia collocatum, vel in Presbyterio, ibique 394 Pars VI. - Sectio I. - De Sacratnentalibus ab Episcopo peragendis sedet; si in Presbyterio, humeris ad Altare conversis, si in media Ecclesia et consecrandum sit etiam Altare maius, humeris ad Eccle­ siae portam versis, vel si omnia Altaria in eadem exstant linea, facie ad ipsa Altaria conversa. Ad nutum Caeremoniarii, surgit, detecto capite, et, si in Pre­ sbyterio, ad Altare se convertit ac incipit recitare Antiphonam: Ne reminiscaris etc. Incepto Psalmo 6: Domine, ne in furore etc., si in Presbyterio, ad populum se convertit, et in Faldistorio sedet, alias sedet in Faldistorio, Crucem pectoralem dimittit, dein cappam, vel mozzettam, vel mantellettum; bireto caput tegit et manus lavat. Dimisso bireto, surgit, sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordi­ narius; accipit etiam mitram et baculum, dein legit Psalmos Poenitentiales prosequens in recitatione cum Choro. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., Episcopus surgit et si in media Ecclesia con­ sistit in eodem loco, secus, medius inter Diaconum et Subdiaconum, procedit ante Altare subsistens ab ipso convenienti distantia, ibique baculum ac mitram dimittit et intonat Antiphonam: Adesto, Deus unus omnipotens etc.; absoluto a Cantoribus Antiphonae cantu, tono feriali, cantat: Oremus et Orationem: Actiones nostras etc.; qua abso­ luta, mitram accipit et genuflectit in Faldistorio. Si Functio peragatur absque cantu, Episcopus ipse recitat Litanias, respondentibus Adstantibus, observans, circa nomina Sanctorum invocanda, quod diximus sub n. 2975. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, accipit baculum et eodem tono dicit, vel cantat: Ut Altaria haec etc., producens signum Crucis versus Altaria ipsa; postquam tertio decantaverit: Ut Altaria haec etc., baculum dimittit iterumque in Faldistorio genuflectit usque ad Litaniarum finem, dein surgit et, si adsit in media Ecclesia, appropinquat se ad Altare primarium consecrandum, mitram dimittit, genuflectit in pulvino ac recitat, vel cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso: Domine etc., Episcopus surgit et cantat, vel recitat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et secundo cantat, vel recitat, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, tertio cantat, vel recitat, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiuto­ rium etc., et se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Epi­ scopus accipit mitram ac baculum, accedit ad abacum ibique baculum dimittit et absolute dicit: Exorcizo te etc. In Exorcismo et in sequen­ tibus Orationibus, si desumuntur e Ritu consecrationis Ecclesiae omittit Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 395 verba: Ecclesiae et; sed dicit: horum Altarium. Exorcismo absoluto, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit, exorcizat aquam, dicens: Exorcizo te etc.; Exorcismo absoluto, mitram deponit et dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, benedicit cineres, dicens: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione com­ pleta, Episcopus dextera pugillum salis accipit et imponit super cineres tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili manum abstergit ac statim dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione absoluta, accipit ampullam, vel phialam, vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Om­ nipotens sempiterne Deus, creator etc., qua Oratione completa, mitram accipit ac baculum et accedit ad Altare primarium dedicandum, ante cuius infimum gradum, baculum Ministro tradit, ascendit suppedaneum, ibique incipit Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc., dein intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sacratae et signat Crucem in medio mensae, dicens: Sancti φ ficetur hoc Altare etc.; ad verba: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, tri­ plex signum efficit super Crucem signatam; ac postea aliam Cru­ cem, se ut supra gerens, signat in angulo posteriori cornu Evangelii, tertiam in angulo anteriori cornu Epistolae, quartam in angulo anteriori cornu Evangelii, quintam in angulo posteriori cornu Epi­ stolae ut in sequenti figura: 396 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Episcopus, quinta Cruce signata, abstergit pollicem, dein se confert in medium suppedanei, descendit de Altari, baculum accipit et accedit ad secundum Altare in quo peragit easdem aspersiones ut in primo; quibus peractis, se confert ad tertium Altare et sic deinceps. Aspersionibus super omnia Altaria peractis, Episcopus baculum accipit, procedit vel in inediam Ecclesiam, vel in Presbyterium,si ipsum Altare maius sit consecrandum, ibique consistit et, repetita a Cantoribus vel ab Adstantibus Antiphona post ultimum Versicu­ lum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., baculum Ministro tradit, mi­ tram dimittit, cantat, vel dicit: Oremus; pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, cantat, vel recitat pluraliter Orationem: Singulare illud etc., et ita se gerit in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Fle­ ctamus genua. Levate. Oratione completa, Episcopus accipit mitram et accedit ad Altare primum, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Asperges me etc., qua intonata et aspersorio a Diacono accepto, circuit Altare procedens a dextris suis, illius mensam et stipitem una simul aspergit et redit ad locum ante medium Altaris unde discesserat. 3003. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, incepta Antiphona: Asperges me etc., incipit a medio aspergere stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, et prosequitur aspergere totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, tum latus stipitis in latere Evangelii, dein aspergens partem anteriorem sti­ pitis in eodem latere revertitur in medium. 3004. — Aspersione completa, Episcopus tradit Diacono asper­ sorium, accipit baculum et procedit ad secundum Altare ante cuius infimum gradum Ministro tradit baculum, suppedaneum conscendit, aspersorium accipit et Altare ut supra aspergit. Ultimo Altari asperso, Episcopus tradit Diacono asperso­ rium, a Ministro accipit baculum et revertitur ad primum Altare, ante cuius infimum gradum tradit Ministro baculum, suppedaneum conscendit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Asperges me etc., retinens mitram, et se ut supra gerit. Hoc fit aliis quinque vicibus. Septima aspersione super ultimum Altare peracta, Episcopus tradit Diacono aspersorium; accepto baculo, procedit vel ad me­ diam Ecclesiam, vel ad Altare maius, ibique tradit Ministro baculum, mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Deus qui es visibilium etc. pluraliter; qua Ora­ tione absoluta, si maltha facienda sit, mitram accipit, procedit ad abacum, ibique admiscet sabulum calci ac mixturae aquam sacratam Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 397 superfundit et facit maltham seu coementum, dein, dimissa mitra, illud benedicit. Si locum calcis et sabuli, quae a Pontificali Romano indicantur, adhibeatur gypsum, coementum vel quid simile (D. 4165 ad 1), Episcopus, absoluta Oratione: Deus, qui es visibilium etc., stans benedicit gypsum vel coementum non infusum in aquam sacratam et in casu Oratio pro benedictione immutanda est (/. c.). Coemento benedicto, Episcopus accipit mitram et baculum, procedit ad locum in quo expositae sunt SS. Reliquiae; quo cum pervenerit, et prius­ quam ingrediatur, deponit baculum et mitram atque cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate, cantat, vel recitat: Aufer a nobis etc.; qua Oratione absoluta, accipit mitram ac baculum, Sacellum ingreditur, ante SS. Reliquias consistit, et tradit Ministro baculum; dimissa mitra, cantat vel recitat: Oremus. Fac nos, quae­ sumus etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit, imponit et be­ nedicit incensum, more solito, ac postea incipit Antiphonam: Cum iucunditateelc., baculum accipit et, ad Caeremoniarii nutum, procedit. Quum Processio pervenerit ad mediam Ecclesiam, vel in Pre­ sbyterium, Episcopus consistit; completis Antiphonis: Cum iucunditate etc., Surgite, Sancti Dei etc., intonat, vel inchoat Antiphonam: Exultabunt etc.; dum ea repetitur, procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum baculum dimittit, suppedaneum con­ scendit; repetita Antiphona, mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Deus, qui in omni loco etc., qua Oratione completa, mitram accipit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et facit in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse φ cretur, alteram ad verbum: Sancti φ [icetur et, producens manu dextera triplex signum Crucis, dicit: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, dein mitram deponit, se ad populum convertit, reverenter, utraque manu, Capsulam SS. Reliquiarum accipit, se ad Altare convertit et into­ nans, vel inchoans, Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., Cap­ sulam in parvum sepulcrum reponit. SS. Reliquiis in parvo sepulcro repositis, more solito, imponit et benedicit incensum; cum profunda reverentia ante et post, tri­ plici ductu, thurificat SS. Reliquias. Tradito Diacono thuribulo, Episcopus mitram accipit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit partem lapidis seu operculi parvi sepulcri quae spectat internum eiusdem sepulcri, proferens formulam: Consecretur etc., faciens duplicem unctionem in modum Crucis ad verba: Con­ sederetur, et: Sancti φ [icetur, ac postea, manu dextera, triplex Crucis signum producit dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ Hi, 398 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis et Spiritus φ Sancti, deinde abstergit gossypio pollicem; trullam cum coeinento accipit, illud ponit super sepulcri postem, cavens ne super Reliquiarum Capsulam coementum defluat. Accepto sepulcri operculo, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., se­ pulcrum claudit et firmat operculum coeinento. Absoluta Anti­ phona: Corpora Sanctorum etc., Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, rursus intingit pollicem in s. Chrismate et facit du­ plicem unctionem super Altaris mensam et parvum sepulcrum comprehendens utrumque ut in figura sequenti: dicens ad primani unctionem : Signe φ tur, ad secundam: Sancti-% ficetur; dicens vero: In nomine Pa φ tris etc., producit, dextera manu, triplex signum Crucis, ac postea gossypio pollicem abstergit, de Altari descendit, baculum accipit et, medius inter Diaconum et Subdiaconum, procedit ad secundum Altare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppedaneum conscendit, mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Deus, qui in omni loco etc., ac postea omnes supra notatas actiones iterat, et ita in ceteris Altaribus, deinde revertitur ad primum Altare, ante cuius infimum gradum Ministro baculum porrigit, suppedaneum ascendit, imponit et benedicit incensum, dicens: Ab illo benedicaris... In nomine Pa-^ tris, et Fi φ Hi, et Spiritus φ Sancti, producens tria Crucis signa, qua formula semper utetur deinceps. Deposita mitra, Episcopus intonat, vel inchoat Antiphonam: Stetit Angelus etc., mitram iterum accipit, thurificat Altare undique ad dexterum et sinistrum latus, ante et desuper, deinde Episcopus, retinens thuribulum, de Altari descendit, procedit ad secundum Altare, quod eodem modo ac primum thurificat et ita porro de reliquis. Thurificato ultimo Altari, Episcopus tradit thuribulum Diacono, de Altari descendit et, accepto baculo, procedit ad mediam Eccle- | i j l Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 399 siam, vel in Presbyterium, ubi, depositis baculo et mitra, cantat, vel recitat: Oremus. Dirigatur oratio nostra etc., plurali numero; qua completa, mitram ac baculum accipit et procedit ad Thronum, si Ordinarius et Thronus sit erectus, vel ad Faldistorium in cornu Epistolae, vel in media Ecclesia, collocatum, ibique baculum dimittit, imponit et benedicit incensum, ad nutum Caeremoniarii, ac postea baculum accipit, surgit, ad Altare procedit, ante cuius infimum gradum Ministro baculum tradit, suppedaneum ascendit, thuribulum accipit et, nihil dicens, thurificat in modum Crucis semel tantum super mensam in medio et in quatuor angulis ordine in sequenti figura descripto: ac postea, retinens thuribulum, de Altari descendit, procedit ad secundum Altare, quod thurificat eodem modo ac primum et ita porro de reliquis. Ultimo Altari thurificato, Episcopus tradit Diacono thuribulum, dein baculum accipit, procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum Ministro tradit baculum, suppedaneum conscendit, imponit et benedicit incensum; ad Altare conversus intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., et, accepto thuribulo, Altare ter circuit procedens ad suam dexteram continue thurificans sti­ pitem et mensam una simul. 3005. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonato vel incepto Responsorio: Dirigatur etc., incipit a medio thurifi­ care stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, prosequitur thurificare totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, deinde thurificans partem anteriorem stipitis in eodem latere revertitur in medium; hoc tribus vicibus peragitur. 3006. — Altari thurificato, retinens thuribulum, Episcopus proce­ dit ad secundum Altare, quod ut primum thurificat, dein procedit ad 400 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis tertium Altare, etc. Thurificato ultimo Altari, Episcopus tradit thuribulum Presbytero cuius officium est Altaria thurificare, et, accepto baculo, procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppedaneum conscendit, ibique in medio stans intonat, vel inchoat, Antiphonam: Erexit etc., ac postea intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum et eo facit quinque duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti φ ficetur, alteram ad verbum: Conse-% cretur, super mensam, scilicet in medio et in quatuor angulis, ordine descripto in sequenti figura: et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem, dicens: In nomine Pa φ tris etc. Quinque unctionibus peractis, Episcopus pollicem abstergit, de Altari descendit et procedit ad secundum Altare in quo perficit unctiones ut in primo, atque ita porro. Unctionibus super omnia Altaria peractis, Episcopus pollicem abstergit, baculum accipit et procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum Ministro tradit baculum, suppedaneum conscendit, imponit et benedicit in­ censum; intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., thuri­ bulum accipit, Altare circuit semel tantum, procedens ad suam dexte­ ram continue thurificans stipitem et mensam una simul. Si Altare circumiri non possit, Episcopus se gerit ut sub n. 3005 notavimus. Thurificato primo Altari, Episcopus, retinens thuribulum, proceditad secundum Altare, quod ut primum thurificat et ita reliqua Altaria. Ultimo Altari thurificato, tradit Presbytero thuribulum, ac,accepto baculo, postea procedit vel ad mediam Ecclesiam, vel in Presbyte­ rium, ibique completo Responsorio, baculum Ministro tradit, mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Ora­ tione; Adsit, Domine etc. plurali numero absoluta, intonat, vel in- Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 401 choat, Antiphonam: Mane surgens etc., mitram accipit et, modo supra notato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechumenorum facit; quibus peractis, procedit ad secundum Altare et super ipsum perficit unctiones ut in primo, ac deinceps in reliquis Altaribus. Completis super omnia Altaria unctionibus, Episcopus, se ut supra gerens, revertitur ad primum Altare, suppedaneum conscendit et, dum Antiphona repetitur, imponit ac benedicit incensum, intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., Altare pariter thurificat, ac postea, thuribulum retinens, procedit ad secundum Altare, quod ut primum incensat et sic de reliquis. Thurificato ultimo Altari, Episcopus tradit Presbytero thuribulum, dein, accepto baculo, pergit ad mediam Ecclesiam, vel in Presbyterium; quo cum perve­ nerit, et completo Responsorio, Episcopus baculum Ministro tradit, mitram dimittit, cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Le­ vate. Absoluta Oratione: Adesto, Domine etc., plurali numero, et re­ sponso: Arnen, immediate subiungit: Oremus. Omnipotens sempi­ terne Deus, altaria haec quae etc., pariter plurali numero. Oratione completa, ascendit suppedaneum primi Altaris et intonat, vel in­ choat, Antiphonam: Unxit te etc., mitram accipit, alias quinque unctiones s. Chrismate efficit, modo supra notato; quibus completis, abstergit pollicem gossypio, baculum accipit, de Altari descendit et procedit ad secundum Altare, ubi peragit unctiones ut supra, idemque exsequitur in reliquis Altaribus, dein revertitur ad primum Altare, suppedaneum ascendit, imponit et benedicit incensum, necnon into­ nat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., thurificat Altare, sed procedens ad suam sinistram. Altari thurificato, Episcopus, retinens thuribulum, procedit ad secundum Altare, quod incensat ut primum et deinceps id peragit in ceteris Altaribus. Ultimo Altari thurificato, Presbytero thuribulum tradit, mitram ac baculum accipit et rever­ titur in mediam Ecclesiam, vel in Presbyterium, ibique, completo Responsorio, dimittit baculum et mitram, cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Descendat etc., plu­ rali numero, accipit mitram ac baculum et procedit ad primum Al­ tare, baculum Ministro tradit, suppedaneum conscendit; dimissa mitra, intonat vel incipit Antiphonam: Sanctificavit etc., mitram accipit, dein, dextera manu ampullam s. Chrismatis, sinistra ampul­ lam Olei Catechumenorum accipit, effundit Olea sacra iunctim super mediani mensam in longitudinem, nullam proferens formulam; tradit Diacono ampullas, palma dexterae manus expandit et illinit sacra Olea super totam mensam diffundens ea prius versus partem poste­ riorem, dein versus anteriorem, ita ut s. Oleis tota mensa illita sit; 26 — Moretti, De s. Functionibus · IV. 402 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis quo facto, abstergit manus gossypio, accipit baculum et procedit ad secundum Altare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, ascendit et super mensam s. Olea, ut supra, expandit; idem· que facit in ceteris Altaribus; abstersis manibus post unctionem mensae ultimi Altaris, Episcopus accipit baculum et procedit in mediam Ecclesiam, vel in Presbyterium, sedet in Throno, si Ordina­ rius et Thronus erectus sit, vel in Faldistorio, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque reassumit, dein surgit; si in Throno, procedit in medium Presbyterium et ita se gerit si in Faldistorio in latere Epistolae collocato; si vero in Faldistorio in media Ecclesia, ibi stans intonat, vel inchoat, Antiphonam: Ecce odor etc. Decantato, vel recitato, ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut laetantium etc., Episcopus immediate pluraliter recitat: Lapides hos etc., ac postea intonat, vel inchoat, Antiphonam: Aedificavit Moyses etc.; qua absoluta, recitat plurali numero alteram invitationem ad orationem: Dei Patris omnipoten­ tis etc., qua completa, mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus omni­ potens etc.; qua Oratione absoluta, aspergit thuris grana, dein mitram ac baculum accipit; si in media Ecclesia, procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppedaneum conscendit et quinque granis incensi format Crucem super mediam mensam in ipso unctionis loco et ipsis superimponit Crucem e gossypio cerato. Idem facit in quatuor angulis in ipsis unctionum locis servans eundem ordinem unctionum. Si thuris grana non sint levigata, ita ut Crucem ceratam sustinere non possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat thuris grana; haec est communis praxis plurium locorum; ratio haec commodior et expeditior est atque contraria non est Rubricae Pontificalis Romani. Impositis Crucibus ceratis thuris granis, Episcopus, accepto baculo, procedit ad secundum Altare, ante cuius infimum gradum Ministro baculum tradit, suppedaneum conscendit, et se ut in primo Altari gerit, et ita deinceps; quo in omnibus Altaribus pe­ racto, procedit vel in mediani Ecclesiam, vel in Presbyterium: omnibus Crucibus accensis, Ministro tradit baculum, mitram ac pileo­ lum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat, vel inchoat, Versi­ culum: Alleluia. Veni, sancte etc., omittens: Alleluia a Septuage­ sima ad Pascha. Absoluto Versiculo, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit dum cantantur, vel recitantur, Antiphonae: Ascen­ dit fumus etc.; Stetit Angelus etc.; qua ultima absoluta, immediate Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 403 cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Responso: Amen, post Orationem: Domine sancte, Paler etc., plurali numero, immediate cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Recitat, vel cantat, Orationem: Deus omnipotens etc., plurali numero. Prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, prosequitur, plurali numero, in tono Praefationis, si Orationem cantaverit. Praefatione completa, mitram accipit et, si in media Ecclesia, etiam baculum accipit ac procedit ad primum Altare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppedaneum ascendit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc., intingit pollicem dexterum in s. Chrismate, stans Crucem signat in media parte anteriori stipitis, dein pollicem abstergit et, accepto baculo, immediate procedit ad secundum Altare in quo, tradito Ministro baculo, efficit unctionem ut in primo, dein idem exsequitur in ceteris Altaribus. Si Crux posita super stipitem sit metallica, Episcopus unctionem facit in modum Crucis extra praedictam Crucem, scilicet super eam vel sub ea in ipso stipite. Unctionibus in omnibus Altaribus peractis, Episcopus, accepto baculo, revertitur vel in mediam Ecclesiam, vel in Presbyterium; decantato, vel recitato Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum Gloria Patri etc., baculum et mitram dimittit et dicit pluraliter: Oremus. Maiestatcm tuam etc.; qua Oratione completa, mitram accipit et etiam baculum, si in media Ecclesia, dein procedit ad primum Al­ tare, ante cuius infimum gradum baculum Ministro tradit, suppe­ daneum ascendit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit conjunctiones mensae stipiti in quatuor angulis, dicens tantum: In nomine PafRtris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Inungit primum conjunctionem in angulo posteriori cornu Evan­ gelii, dein in anteriori eiusdem cornu, ac postea in angulo posteriori cornu Epistolae, tandem in angulo anteriori eiusdem cornu; quibus unctionibus peractis, Episcopus abstergit pollicem gossypio, de Al­ tari descendit, accipit baculum et ad secundum Altare procedit, ante cuius infimum gradum Ministro baculum tradit, suppedaneum ascendit et easdem unctiones efficit ut in primo, atque ita de reliquis. Unctionibus in ultimo Altari peractis, Episcopus pollicem abster­ git, baculum accipit et procedit ad mediam Ecclesiam, vel ad Pre­ sbyterium, ibique baculum ac mitram dimittit et dicit: Oremus. Supplices te deprecamur etc., plurali numero. Oratione completa, Episcopus mitram accipit ac baculum et, si Ordinarius et Thronus erectus sit, ad Thronum procedit, vel ad Faldistorium, ibique Mi­ nistro baculum tradit, manus lavat et abstergit. 404 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Ad Caeremoniarii nutum, Episcopus accipit baculum et procedit ad abacum; baculo Ministro tradito ac mitra dimissa, dicit: Adiuforium nostrum etc., ut in Pontificali Romano. Absoluta pluraliter Oratione: Omnipotens et misericors Deus etc., aspergit Altarium orna­ menta, dein revertitur ad Thronum, vel ad Faldistorium, Ministro baculum tradit ac sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit, et si in Throno, vel in Faldistorio in latere Epistolae collocato, Episcopus ad ’ Altare se convertit; intonat, vel inchoat, Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. Omnibus Altaribus exornatis, Episcopus sedet vel in Throno vel in Faldistorio, imponit ac benedicit incensum, surgit et, accepto baculo, procedit ad primum Altare ante cuius infimum gradum ba­ culum Ministro porrigit; dimissa mitra, reverentiam Cruci facit, suppedaneum conscendit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Omnis terra etc., dein, accepto thuribulo, Crucem super mensam efficit, deinde, retinens thuribulum, procedit ad secundum Altare; quo cum pervenerit, reverentia Cruci facta, suppedaneum conscendit, thurificat super mensam semel in modum Crucis, et ita dein peragit in ceteris Altaribus. Ultimo Altari thurificato, Episcopus, retinens thuribulum, re­ vertitur ad primum Altare, Cruci reverentiam peragit, ascendit, tum iterum intonat, vel inchoat, Antiphonam: Omnis terra etc., et rursus thurificat in modum Crucis super mensam; et ita se gerit ut supra. Quum Episcopus reversus fuerit ad primum Altare, tertia vice Anti­ phonam intonat, vel inchoat, et se ut supra gerit. Ultimo Altari thurificato, Episcopus tradit thuribulum Diacono, mitram et ba­ culum accipit atque procedit in mediam Ecclesiam, vel in Presbyte­ rium, ibique Ministro tradit baculum; dimissa mitra, cantat, vel recitat pluraliter: Oremus. Descendat etc., dein: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, altaria haec nomini etc., qua Oratione completa, cantat, vel recitat: Dominus vobiscum. Benedicamus Domino. Responso: Deo gratias, Episcopus se gerit ut diximus sub n. 2985. Articulus IV. De Ministris sacris in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3007. — Statuta hora, Ministri sacri se conferunt ad Sacristiam Ecclesiae in qua Altaria consecranda sunt et assumunt amictum, albam, cingulum, Diaconus accipit etiam stolam albi coloris, dein procedunt vel ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ibique ; Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 405 sedent in scamno apud Faldistorium. Quum Episcopus pervenerit, ambo surgunt et, detecto capite, se ei inclinant, vel genuflectunt. Postquam Episcopus in Faldistorio sederit, Diaconus aufert ei Cru­ cem pectoralem, Subdiaconus mozzettam, vel mantellettum, dein Diaconus accipit a Caeremoniario paramenta iisque, adiuvante Sub­ diacono, Episcopum induit; accepto ab Episcopo baculo, ambo cum eodem Episcopo Psalmos Poenitentiales prosequuntur in recitatione cum Clero. Repetita a solo Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., Ministri cum Episcopo surgunt et, si in media Ecclesia, Diaconus aufert Episcopo mitram, alias ambo sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias procedunt ad Altare subsistentes ab illo convenienti distantia, ibique Diaconus Episcopo mitram aufert eamque reponit post Orationem: Actiones nostras etc., deinde ambo genuflectunt ad latera Faldistorii. Decantato a Cantoribus, vel dicto ab Episcopo, Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., ambo cum Episcopo surgunt et, sustinentes eius fimbrias pluvialis, iterum genuflectunt, postquam Episcopus tertio dixerit, vel decantaverit: Ut Altaria haec etc. Completis Litaniis, Ministri surgunt; si adsint in media Ecclesia, se cum Episcopo ad primarium Altare appropinquant et Diaconus mitram Episcopo aufert. Ambo genuflectunt et assurgunt, quando Episcopus genuflectit et surgit. Responso a Cantoribus: Sicut erat etc., Diaconus Episcopo mitram imponit, quam aufert post salis Exorci­ smum. Absoluta Oratione: Domine Deus etc., rursus mitram Epi­ scopo imponit eique aufert post aquae Exorcismum. Post Orationem: Domine lesu Christe, qui in Cana etc., Diaconus por­ rigit Episcopo ampullam vini; qua recepta et absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., mitram Episcopo imponit, dein ambo ad Altare procedunt, et suppedaneum conscen­ dunt. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabulam quam ante Episco­ pum sustinet dum intonat Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc. et dum aspersiones peragit. Incepta Antiphona: Introibo ad Altare Dei etc., Diaconus accipit vasculum aquae sacratae. Quinque aspersionibus completis, Diaconus tradit Clerico va­ sculum et Subdiaconus tradit Acolytho tabellam, dein de Altari ambo descendunt et sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, pro­ cedunt ad secundum Altare, suppedaneum conscendunt et se gerunt ut in aspersionibus primi Altaris, dein procedunt ad tertium Al­ tare et ita deinceps. Aspersionibus super omnia Altaria peractis, procedunt cum Epi­ scopo ad mediani Ecclesiam, vel ad Presbyterium; absoluto Psalmo 42: —* 406 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ludicame, Deus etc., Diaconus Episcopo mitram aufert. Decantato,vel dicto, ab Episcopo: Oremus, Diaconus genuflectens cantat vel dicit: Flectamus genua, et Subdiaconus surgens cantat vel dicit: Levate et ita postea se gerunt in simili casu quod, brevitatis causa, nota­ bimus tantum verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, Diaconus imponit ei mitram, ambo cum Epi­ scopo, suppedaneum conscendunt, Subdiaconus tabellam ab Acolytho accipit quam eidem reddit postquam Episcopus intonaverit Antipho­ nam: Asperges me etc., Diaconus Episcopo aspersorium porrigit; ambo, sustinentes fimbrias pluvialis Episcopi, eum comitantur in asper­ sione Altaris. Diaconus, receptum aspersorium tradit Ministro aquae benedictae, dein ambo cum Episcopo procedunt ad secundum Altare et ita de reliquis. Ultimo Altari asperso, revertuntur cum Episcopo ad primum Altare et se gerunt ut in prima aspersione eiusdem Altaris. Hoc fit aliis quinque vicibus. Septima aspersione super ultimum Altare peracta, procedunt cum Episcopo, vel ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., dein ambo procedunt ad abacum; postquam Episcopus admiscuerit sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfuderit, si id faciendum, Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit, coemento benedicto, dein ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Sacellum in quo SS. Reli­ quiae expositae sunt; quo cum pervenerint, Diaconus, priusquam Episcopus ingrediatur, aufert ei mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Aufer a nobis etc., Diaconus Episcopo mitram imponit et ambo cum eodem Episcopo ad Altare procedunt; quo cum pervenerint, Diaconus Episcopo mitram aufert et post Orationem: Fac nos, quaesumus etc., mitram Episcopo imponit eique incensum ministrat. Quum Processio pervenerit vel ad mediani Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ambo consistunt; dum repetitur Antiphona: Exal­ tabunt etc., procedunt cum Episcopo ad primarium Altare, suppe­ daneum conscendunt et, repetita Antiphona, Diaconus Episcopo mi­ tram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., ac postea accipit vasculum s. Chrismatis, Subdiaconus vero accipit tabellam cum formula unctionis quam ante Episcopum sustinet. Unctionibus peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum et Subdia­ conus tabellam; Diaconus Episcopo mitram aufert, ambo cum Epi­ scopo ad populum se convertunt, Diaconus aperit Urnam, in qua Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 407 SS. Reliquiae exstant; quibus ab Episcopo acceptis, ambo ad Altare se convertunt. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabellam eamque ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., ac postea tabulam Acolytho tradit. SS. Reliquiis in sepulcro repositis, Diaconus ministrat Episcopo incensum, ac postea thuribulum; post thurificationem, Diaconus im­ ponit Episcopo mitram, accipit vasculum s. Chrismatis et sustinet lapidem parvi sepulcri, Subdiaconus vero accipit tabellam cum for­ mula unctionis, eamque ante Episcopum sustinet et postquam ille intonaverit Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., Acolytho ta­ bellam porrigit. Deposito super Altare lapide et tradito Clerico vasculo, Diaconus accipit trullam cum coemento, eamque Episcopo porrigit, dein se­ pulcri operculum porrigit. Tradita Clerico trulla et absoluta Anti­ phona: Corpora Sanctorum etc., Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., accipit vasculum s. Chrismatis, Subdiaconus tabellam. Unctionibus peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum, Subdia­ conus tabellam, deinde de Altari cum Episcopo descendunt et pro­ cedunt ad secundum Altare, suppedaneum conscendunt, Diaconus mitram Episcopo aufert et ambo se gerunt ut supra diximus de primo Altari post Orationem: Deus, qui in omni loco etc. Omnibus actio­ nibus ut in primo Altari peractis in secundo Altari, procedunt ad tertium et ita de reliquis, deinde revertuntur ad primum Altare, suppedaneum conscendunt, Subdiaconus accipit tabellam quam Aco­ lytho reddit, thure imposito, statim aliam tabellam accipit eamque eidem Acolytho tradit postquam Episcopus intonaverit Antipho­ nam: Stetit Angelus etc.; Diaconus incensum ministrat, Episcopo mi­ tram aufert quam reponit, intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., dein thuribulum Episcopo porrigit. Post Altaris incensationem, Diaconus thuribulum non recipit, sed ambo cum Episcopo de Altari descendunt et procedunt ad secundum Altare. Thurificato ultimo Altari, Diaconus thuribulum recipit, dein ambo procedunt vel ad mediam Ecclesiam vel ad Presbyterium, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Dirigatur oratio nostra etc., dein ambo cum Episcopo procedunt vel ad Thronum vel ad Faldistorium, in media Ecclesia vel in Epistolae latere collocatum, pro re. Ad nutum Caeremoniarii, Diaconus ministrat in­ censum, dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet, dein cum Episcopo ambo procedunt ad Altare primum, suppedaneum conscendunt, Diaconus Episcopo thuribulum porrigit, quod, thu- 408 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis rificato Altari, non recipit, sed ambo procedunt cum Episcopo ad secundum Altare et ita porro de reliquis. Ultimo Altari thurificato, Diaconus thuribulum recipit, ambo cum Episcopo revertuntur ad primum Altare, suppedaneum con­ scendunt, Diaconus incensum ministrat dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet; thure imposito, tabellam Acolytho tradit et ab eodem aliam tabulam accipit. Postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Responsorium: Dirigatur etc., Diaconus eidem porrigit thuribulum, Subdiaconus tabellam Acolytho tradit. Altari thurificato, Diaconus non recipit thuribulum, sed ambo cum Episcopo procedunt ad secundum Altare, dein ad tertium etc. Ultimo Altari thurificato, Diaconus aliquantulum recedit ut Episcopus Presbytero, qui thurificationem prosequi debet, thuribulum tradat, tunc ambo cum Epi­ scopo procedunt ad primum Altare, ibique Diaconus accipit vasculum Olei Catechumenorum, Subdiaconus vero tabellam quam reddit Acolytho intonata Antiphona: Erexit etc., dein accipit tabellam cum formula unctionis et ambo se gerunt ut alias. Unctionibus super omnia Altaria peractis, Ministri cum Episcopo revertuntur ad primum Altare, suppedaneum conscendunt, Diaconus incensum ministrat et ambo ut supra se gerunt. Ultimo Altari thu­ rificato, procedunt ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ibique, absoluto Responsorio: Dirigatur etc., Diaconus aufert Episcopo mi­ tram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Mane surgens etc., Diaconus imponit ei mitram, ambo procedunt cum Episcopo ad Altare primum, suppedaneum conscendunt, Diaconus vasculum Olei Catechumenorum accipit, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis, et ambo se gerunt ut alias. Unctionibus peractis, ambo procedunt ad secun­ dum Altare in quo Episcopus perficit unctiones ut in primo, atque ita porro. Unctionibus super omnia Altaria peractis, revertuntur cum Episcopo ad primum Altare, suppedaneum conscendunt, Diaconus ministrat incensum et ambo ut supra se gerunt, sed cum ad Altare revertuntur, intonata Antiphona: Unxit te etc., Diaconus accipit vasculum s. Chrismatis. Ultimo Altari thurificato, Ministri cum Episcopo procedunt ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ibique, completo Respon­ sorio: Dirigatur etc., Diaconus Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Descendat etc., si in media Ecclesia, Diaconus Episcopo mitram imponit, ambo procedunt ad primum Altare, suppedaneum ascendunt, Diaconus mitram Epi­ scopo aufert, quam imponit, intonata Antiphona: Sanctificavit etc., Captit IX. - De Altarium fixorum consecratione 409 dein eidem porrigit ampullam s. Chrismatis et ampullam Olei Cate­ chumenorum; receptas ampullas Diaconus Clerico tradit. Dum Epi­ scopus illinit s. Olea super totam mensam, ambo sustinent elatum eius pluviale. Post mensae unctionem, ambo cum Episcopo procedunt ad se­ cundum Altare, suppedaneum conscendunt et Diaconus Episcopo, ut prius, ampullas sacrorum Oleorum porrigit, dein ambo pariter ut supra se gerunt. Inuncta mensa ultimi Altaris, Ministri cum Episcopo procedunt vel ad Thronum, vel ad Faldistorium, Diaconus annulum Episcopo educit, dein mantile ministrat, ac postea annulum inducit. Subdia­ conus accipit ab Acolytho tabellam quam ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Ecce odor etc., ac postea eidem Acolytho tabulam tradit. Innuente Caeremoniario, ambo cum Episcopo ad medium Pre­ sbyterium, si Episcopus sederit in Throno, vel in Faldistorio in latere Epistolae collocato, pergunt, alias consistunt in media Ecclesia. Post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Diaconus mitram Episcopo aufert; absoluta Oratione: Domine Deus omnipo­ tens etc., porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, mitram imponit; ambo cum Episcopo suppedaneum conscendunt, vel procedunt ad primum Altare, Diaconus Episcopo porrigit Cru­ cem e gossypio cerato; impositis Crucibus granis thuris, de Altari ambo descendunt, cum Episcopo procedunt ad secundum Altare, et ita deinceps; quo in omnibus Altaribus peracto, procedunt cum Episcopo ad Faldistorium, vel in media Ecclesia, vel in medio Pre­ sbyterio collocatum. Omnibus Crucibus accensis, Diaconus aufert Epi­ scopo mitram ac pileolum; ambo genuflectunt ad Faldistorii latera et, absoluto Versiculo: Alleluia. Veni, sancte etc., Diaconus pileolum Epi­ scopo reponit, dein ambo surgunt. Completa Antiphona: Stetit Angelus etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Praefationem, Diaconus mi­ tram Episcopo imponit; ambo cum Episcopo procedunt ad primum Altare, suppedaneum conscendunt et intonata, vel incepta Anti­ phona: Confirma hoc, Deus etc., Diaconus accipit vasculum s. Chris­ matis; signata Cruce in media parte anteriori stipitis, immediate ambo procedunt cum Episcopo ad secundum Altare, dein ad reliqua Altaria. Unctionibus ab Episcopo in omnibus Altaribus peractis, ambo revertuntur cum Episcopo vel ad mediam Ecclesiam, vel ad Pre­ sbyterium, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert, absoluto Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum: Gloria etc., quam iterum im­ 410 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ponit post Orationem: Maiestatem tuam etc., et ambo cum Episcopo procedunt ad primum Altare, suppedaneum conscendunt, Diaconus accipit vasculum s. Chrismatis, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Unctonibus peractis, Diaconus tradit Cle­ rico vasculum, Subdiaconus tabellam, ambo de Altari descendunt et cum Episcopo ad secundum Altare procedunt et ita de reliquis. Unctionibus in ultimo Altari peractis, procedunt cum Episcopo ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Supplices te de­ precamur etc., dein ambo cum Episcopo procedunt ad Thronum vel ad Faldistorium. Abstersis ab Episcopo manibus, ad nutum Caeremoniarii, proce­ dunt cum Episcopo ad abacum, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert et post Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., porrigit ei aspersorium; quo recepto, Episcopo mitram imponit; ambo cum eodem Episcopo revertuntur vel ad Thronum, vel ad Faldistorium. Exornatis Altaribus, Diaconus ministrat incensum, ambo cum Episcopo ad Altare primum procedunt, ante cuius infimum gradum Diaconus mitram aufert; ambo, Cruci reverentia vel genuflexione facta, suppedaneum conscendunt, Subdiaconus accipit tabellam et eam ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Omnis terra etc. ac postea tabulam Acolytho tradit. Postquam Episcopus intona­ verit vel inceperit Antiphonam: Omnis terra etc., Diaconus porrigit ei thuribulum quod, thurificato Altari super mensam in modum Crucis, non recipit, sed ambo cum Episcopo procedunt ad secundum Altare, ante cuius infimum gradum genuflexionem, vel reverentiam, pera­ gunt, dein suppedaneum conscendunt et ita ad reliqua Altaria se gerunt. Pariter ultimo Altari thurificato, Diaconus non recipit ab Epi­ scopo thuribulum, sed ambo cum eodem Episcopo revertuntur ad primum Altare, Subdiaconus tabellam accipit et se ut supra gerit, dein ambo procedunt cum Episcopo ad reliqua Altaria se ut supra gerentes, et ita se tertia vice gerunt. Ultimo Altari thurificato, Dia­ conus thuribulum recipit, deinde ambo cum Episcopo procedunt ad mediam Ecclesiam vel ad Presbyterium. Responso: Deo gratias, post: Benedicamus Domino, ambo se ge­ runt ut sub n. 2987, sed Diaconus in formula Indulgentiae loco ver­ borum: Ecclesiam hanc et Altare hoc, dicit: haec Altaria. Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 411 Articulus V. De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altaria thurificaturo in consecratione plurium Alta­ rium fixorum seu immobilium. 3008. — I. - De quatuor Presbyteris Feretrum SS. Reliquiarum gestaturis. — Presbyteri, post quartam aspersionem Altarium, pro­ cedunt ad Sacristiam et se gerunt ut sub n. 2988, 1 notavimus, sed, accepta ab Episcopo Capsula in primo Altari reponenda, repor­ tant Feretrum supra abacum, ibique ut prius consistunt. Postquam Episcopus duplicem unctionem fecerit super Altaris mensam et sepulcrum, comprehendens .utrumque, Presbyteri Fe­ retrum elevant et, innuente Caeremoniario, procedunt ad secundum Altare, ibique ut in primo se gerunt, et ita in ceteris. Accepta ab Episcopo ultima Capsula in ultimo Altari reponenda, tradunt Clericis Feretrum et ad Sacristiam pergunt, ubi paramenta dimittunt. II. - De Presbytero Altaria thurificaturo. — Presbyter Altaria thurificaturus se gerit ut sub n. 2988, II sed, accepto ab Episcopo thuribulo, procedit ad Altare primum statimque illud thurificare incipit et prosequitur incensare toto unctionum tempore. Quum Episcopus ad secundum Altare pergit et ipse pergit, pariterque Altare thurificat tempore unctionum, atque ita in reliquis. Peractis super omnia Altaria unctionibus, Presbyter procedit cum ceteris ad primum Altare; dum repetitur Antiphona post Psalmum, suppedaneum conscendit pro incensi ministratione et more solito se gerit sed, Altari thurificato, non recipit ab Episcopo thuribulum, sed procedit cum ceteris ad reliqua Altaria et thuri­ bulum recipit post ultimi Altaris thurificationem, dein procedit ad primum Altare et illud continue thurificat dum Episcopus unctio­ nes peragit, postea cum ceteris ad secundum procedit Altare, et ita deinceps; unctionibus super ultimum Altare peractis, Presbyter cum ceteris ad primum revertitur Altare et dum repetitur Antiphona post Psalmum, suppedaneum conscendit pro incensi ministratione et se ut supra gerit; ultimo Altari thurificato, Presbyter pergit ad primum Altare; quando Episcopus procedit ad secundum Altare et ipse procedit, sicut etiam ad cetera pergit Altaria. Dum repetitur Antiphona: Unxit etc., post Psalmum 44: Eructavit etc., Presbyter suppedaneum conscendit pro incensi ministratione, et ut supra se gerit. Ultimo Altari ab Episcopo thurificato, Presbyter thuribulum 412 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis accipit, procedit ad primum Altare et illud ac reliqua prosequitur continue adolere successive, donec incensum erit accensum super omnia Altaria, dein ad Sacristiam pergit. Articulus VI. De Caeremoniario in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3009. — Caeremoniarius se gerit ut in Articulo VI praecedentis Capitis, sed advertat quod Feretrum SS. Reliquiarum deferatur a quatuor Presbyteris. Postquam Episcopus Capsulam SS. Reliquiarum acceperit, innuit duobus Clericis intorticia deferentibus ut apud Altare consistant, donec Episcopus ipsam Capsulam in sepulcro claudat, dein se ad abacum in quo adest Feretrum pergant, et ipsos praemoneat ut item se gerant in reliquis Altaribus. Caeremoniarius semper praemoneat Episcopum cum quaedam cantare vel recitare debet plurali numero. Nihil obligat ut Missa celebretur, completo consecrationis Ritu, super singula Altaria, sed satis est celebrare unam tantum Missam super aliquod ex Altaribus consecratis; decet ut Missa in primario Altari celebretur. Circa Missae qualitatem vide quod diximus sub n. 2991. Ut rite et expedite Ritus plurium Altarium consecrationis per­ solvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Functionis schematica forma redactum sub n. 3014. Articulus VII. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi, de Crucifero deque Ceroferariis in consecratione plurium Altarium fixorum seu im­ mobilium. 3010. — 1. - De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri se ge­ runt ut sub n. 2992, sed advertant quod ubi scriptum est: post sep­ timam aspersionem Altaris, legant: post septimam ultimi Altaris aspersionem, et verbis: inunctis conjunctionibus mensae, addant: ultimi Altaris. Caput IX. - Dc Altarium fixorum consecratione 413 II. - De Ministro mitrae. — Hic Minister se gerit ut sub n. 2993, I diximus, sed quando Episcopus transit ab uno ad alterum Altare et mitram non habet, tunc mitram Diacono porrigit et ab eo recipit quando pervenerit ante infimum Altaris gradum, excepto quando Episcopus incedit retinens thuribulum. III. - De Ministro baculi. — Minister se gerit ut sub n. 2993, II notavimus, sed quando Episcopus transit ab uno ad alterum Altare tradit ei baculum quem recipit quum pervenerit ante infimum Al­ taris gradum, praeterea quando, si Faldistorium in media Ecclesia, procedit ad Altare primarium, vel ab ultimo Altari ad Faldistorium, vel ad Thronum procedit. IV. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Hi Ministri se gerunt ut diximus sub n. 2994, praeterea semper praecedunt Episcopum ad Altaria euntem et ab eius redeuntem; apud Altaria consistunt ut in primo Altari. Articulus VIII. De Thuriferario in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3011. — Dum Episcopus benedicit coementum, Thuriferarius accedit ad Sacristiam, sumit thuribulum cum navicula et se confert ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Absoluta Oratione: Fac nos, quaesumus etc., thuribulum Episcopo praesentat. In Pro­ cessione praecedit immediate SS. Reliquias et, cum vel ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium pervenerit, consistit apud SS. Reli­ quias, versus Altare. Postquam Episcopus SS. Reliquias in sepulcro primi Altaris reposuerit, Thuriferarius suppedaneum ascendit et Episcopo prae­ sentat thuribulum; recepta navicula, Diacono tradit thuribulum, quod recipit postquam Episcopus SS. Reliquias thurificaverit et se confert apud abacum in quo collocatum est Feretrum. Et ita se gerit, singulis vicibus, postquam Episcopus SS. Reliquias in se­ pulcra ceterorum Altarium reposuerit. Thurificatis SS. Reliquiis in sepulcro ultimi Altaris repositis, Thuriferarius consistit apud Altare, et, cum tempus sit, pergit cum ceteris, incedens ante Crucem, ad Altare primarium, ibique consi­ stit in cornu Epistolae. Dum Episcopus s. Chrismate conficit unctiones super mensam et parvum sepulcrum, suppedaneum conscendit pro impositione 414 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ac benedictione incensi; intonata ab Episcopo Antiphona: Stetit Angelus etc., thuribulum Diacono tradit; Altari thurificato, procedit cum aliis ad reliqua Altaria et thuribulum recipit postquam ultimum Altare thurificatum fuerit. Abstersis Altaribus, Thuriferarius, innuente Caeremoniario, accedit ad Thronum, vel ad Faldistorium pro incensi impositione et bene­ dictione, dein se confert ad cornu Epistolae primi Altaris; dum Episcopus conscendit suppedaneum, et ipse ascendit atque Diacono thuribulum tradit; cum ceteris procedit ad reliqua Altaria et, post­ quam ultimum Altare thurificatum fuerit, thuribulum a Diacono re­ cipit, procedit ad primum Altare, incedens ante Crucem; quo cum pervenerit, e latere Epistolae suppedaneum conscendit, iterumque thuribulum Episcopo praesentat pro impositione et benedictione incensi; intonato ab Episcopo Responsorio: Dirigatur etc., tradit Diacono thuribulum; cum ceteris procedit ad reliqua Altaria. Dum repetitur Antiphona: Erexit etc., Thuriferarius porrigit Sacerdoti, cui munus est thurificare, naviculam a quo recipit postquam Episcopus imposuerit et benedixerit incensum. Peractis ab Episcopo unctionibus super omnia Altaria, dum canitur Psalmus 91: Bonum est etc., Thuriferarius iterum porrigit Sacerdoti naviculam eamque ab eo recipit, imposito et benedicto incenso; et ita se gerit, peractis ab Episcopo unctionibus super omnia Altaria, dum canitur Psalmus 44: Eructavit etc. Omnibus Crucibus e gossypio cerato accensis, Thuriferarius accipit a Sacerdote thuribulum et, omnibus Altaribus exornatis, illud Episcopo, in Faldistorio sedenti, praesentat pro impositione et benedictione incensi. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Omnis terra etc., Diacono thuribulum porrigit et ab eo recipit post­ quam Episcopus tertia vice thurificaverit ultimum Altare, deinde thuribulum et naviculam ad Sacristiam defert. Articulus IX. De Acolytho in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3012.— Acolythus se gerit ut sub n. 2995, II notavimus; receptam tabellam n. 1 signatam ad abacum non defert, sed cum ceteris pro­ cedit ad secundum Altare, suppedaneum conscendit e latere Evan­ gelii, tabellam Subdiacono tradit a quo recipit, Crucibus aqua sacrata signatis, et ita se gerit in reliquis Altaribus, dein tabellam ad Caput IX. - De Altarium fixorum consecratione 415 abacum defert ex quo sumit tabellam signatam n. 2 et iterum se confert ad sinistram Subdiaconi, in suppedaneo primi Altaris, cui ta­ bellam tradit quam recipit, intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc. Cum Episcopus, aspersis ceteris Altaribus, revertitur ad primum Altare, Acolythus suppedaneum conscendit, Subdiacono tabellam ut prius tradit; et ita se gerit, donec Episcopus septies intonaverit vel inceperit Antiphonam: Asperges me etc., ac postea ad abacum defert tabellam. Dum Episcopus, ante primum Altare dedicandum, recitat Ora­ tionem: Deus, qui in omni loco etc., sumit ex abaco tabellas n. 3, 4 et 5; Oratione completa, Subdiacono tradit tabellam n. 3, quam recipit, unctionibus peractis; eandem tabellam porrigit Subdiacono postquam Episcopus conversus fuerit ad Altare cum SS. Reliquiis, et eam recipit intonata vel incepta Antiphona: Sub Altare Dei sedes etc. Postquam Episcopus thurificaverit SS. Reliquias in sepulcro occlusas, porrigit Subdiacono tabellam n. 4, quam recipit postquam Episcopus inceperit Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc. Completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc., tradit Subdiacono tabellam n. 5, quam recipit postquam Episcopus signaverit s. Chrismate super tabu­ lam et sepulcrum in modum Crucis, dein cum ceteris procedit ad secundum Altare et se ut in primo gerit, et ita in reliquis, ac postea ad abacum defert tabellas, ex quo sumit tabellas n. 6 et 7, dein se confert ad sinistram Subdiaconi, in suppedaneo primi Altaris? et statim porrigit tabellam n. 6 quam recipit, imposito ac benedicto incenso, dein tradit tabellam n. 7 eamque recipit postquam Epi­ scopus cantaverit, vel dixerit: Stetit Angelus etc. Sedente Episcopo in Throno vel in Faldistorio, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 8 (eadem est n. 6 etc.) eamque recipit post impositionem et benedictionem incensi. Thurificato ab Episcopo ultimo Altari, Acolythus accedit ad primarium Altare, se confert ad sinistram Subdiaconi, in suppedaneo, eique tradit tabellam n. 9 (quae est eadem signata n. 6 etc.) eamque recipit post impositionem et benedictionem incensi. Postquam Episcopus thurificaverit men­ sam in medio et in quatuor angulis, tradit Subdiacono tabellam signatam n. 10 eamque recipit intonato Responsorio: Dirigatur etc. Quum Episcopus reversus fuerit ad primum Altare, Acolythus Subdiacono tradit tabellam n. 11, eamque recipit, intonata Antipliona: Erexit etc., statimque tradit tabellam n. 12, quam recipit, unctionibus super Altare peractis, et cum ceteris se confert ad secundum Altare; quo cum pervenerit, eandem tabellam Subdiacono porrigit et ita deinceps se gerit in reliquis Altaribus. Λ · - · /Sfr- - 416 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis Quinn Episcopus pervenerit ad primum Altare, Acolythus Sub· diacono porrigit tabellam n. 13 (eadem est n. 6 etc.); qua recepta, tradit tabellam n. 14 (eadem est n. 10 etc.), quam recipit postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Responsorium: Dirigatur etc. Intonata Antiphona: Mane surgens etc., Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 15 (eadem est n. 12 etc.) eamque recipit, unctionibus peractis, et cum ceteris procedit ad secundum Altare, ibique tradit Subdiacono eandem tabellam et ita deinceps se gerit in reliquis Altaribus. Quum Episcopus reversus fuerit ad primum Altare, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 16 (eadem est n. 6 etc.); qua recepta, statim porrigit tabellam n. 17 (eadem est n. 10 etc.) et eam recipit, intonato Responsorio: Dirigatur etc. Postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Unxit te Deus etc., Acolythus porrigit tabellam n. 18 (eadem est n. 12 etc.), quam recipit unctionibus peractis, dein pergit cum ceteris ad secundum Altare; quo cum pervenerit, eandem tabellam Subdiacono tradit et ita se gerit in reliquis Altaribus. Quum Episcopus redierit ad primum Altare, Acolythus tradit Subdiacono tabellam n. 19 (eadem est n. 6 etc.); qua recepta, por­ rigit tabellam n. 20 (eadem est n. 10 etc.) eamque recipit, intonato vel incepto Responsorio: Dirigatur etc. Quum Episcopus, peruncta tota mensa ultimi Altaris, pervenerit ad mediam Eccle­ siam, vel ad Presbyterium, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 21, quam recipit post intonationem Antiphonae: Ecce odor etc. Dum Episcopus format Cruces granis incensi in ultimo Altari, Acolythus sumit ex abaco gossypium ceratum et expedite accendit Cruces e gossypio cerato granis superimpositas et hoc peragit dum ceteri Clerici eandem actionem in reliquis Altaribus perficiunt. Post Orationem: Maiestatem etc., porrigit tabellam n. 22 eam­ que recipit postquam Episcopus inunxerit coniunctiones mensae et cum ceteris procedit ad secundum Altare; quo cum pervenerit, tradit Subdiacono eandem tabellam et ita se gerit in reliquis Al­ taribus. Acolythus una cum Ministro aquae benedictae extendit super mensam Altaris primi chrismale, et tobaleas, collocat candelabra cum cereis, atque candelas accendit. Quum Episcopus ad Altare accedit, absoluto Psalmo 62: Deus, Deus meus etc., Acolythus et ipse ad Altare accedit, Subdiacono tradit tabellam n. 23, quam recipit postquam Episcopus intonaverit Anti­ phonam: Omnis terra etc.; iterum tradit Subdiacono eandem tabel- Caput IX. De Altarium fixorum consecratione 417 lam cum Episcopus reversus fuerit ad Altare; et ita se gerit tertio cum Episcopus redierit ad Altare. Tabellam a Subdiacono receptam ad abacum defert. Articulus X. De Ministro aquae benedictae, de Clerico primo et secundo, de Clericis intorticia gestaturis in consecratione plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3013. — I. - De Ministro aquae benedictae. — Minister se gerit ut sub n. 2996, 1, sed postquam Episcopus, aqua sacrata, Cruces signaverit super mensam primi Altaris, procedit cum ceteris ad reliqua Altaria et se ut in primo gerit; Crucibus super mensam ultimi Altaris signatis, effundit in vasculum aquam sacratam, dein vasculum ipsum et aspersorium accipit, ad Altare revertitur et consistit ad dexteram Diaconi, dum Episcopus Altare aspergit; quo asperso, cum ceteris ad reliqua Altaria procedit et se gerit ut in primo. Septem aspersionibus super omnia Altaria peractis, Minister de­ fert ad abacum vasculum cum aspersorio, et postquam Episcopus benedixerit coementum, residuum aquae sacratae effundit ad basim stipitis uniuscuiusque Altaris, deinde procedit cum ceteris ad Sa­ cellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Dum Episcopus dicit Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Minister sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis; completa Oratione, suppedaneum conscendit et Diacono vasculum porrigit, a quo recipit postquam Episcopus signaverit mensam et sepulcrum, ac postea procedit ad secundum Altare, ibique ut in primo se gerit, et ita se gerit in reliquis Altaribus, tandem vasculum ad abacum defert. Intonata vel incepta ab Episcopo Antiphona: Erexit etc., Minister sumit ex abaco vasculum Olei Catechumenorum in lance cum aliquantulo gossypio, accedit ad dexteram Diaconi, cui porrigit vasculum et ab eodem recipit postquam Episcopus quinque Cruces signaverit super mensam, ac postea cum ceteris procedit ad secundum Altare; quo cum pervenerit, tradit Diacono vasculum et se ut in primo Altari gerit et ita in reliquis, deinde ad abacum defert vasculum. Iterum vasculum Diacono tradit, intonata vel incepta Antiphona: Mane surgens etc., et se ut supra gerit, pariter se ut supra gerit post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, altare etc., sed ex abaco sumit vasculum s. Chrismatis. 27 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 418 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis < κ L u Dum Episcopus recitat, vel cantat, Orationem: Descendat etc., Minister sumit ex abaco ampullam Olei Catechumenorum et ani· pullam s. Chrismatis. Antiphona: Sanctificavit etc. ab Episcopo into­ nata, vel incepta, porrigit ampullas Diacono quas recipit post­ quam Episcopus sacra Olea super mensam effuderit, deinde cum ceteris procedit ad secundum Altare; quo cum pervenerit, ampullas Diacono porrigit et ita se gerit in reliquis, dein ampullas ad abacum defert. Dum Episcopus recitat Orationem: Dei Patris omnipotentis etc., se gerit ut sub n. 2996, I, sed, peractis unctionibus ad coniunctiones mensae primi Altaris, procedit cum ceteris ad secundum Altare; quo cum pervenerit, Diacono vasculum tradit, et ita se in reliquis gerit. II. - De Clerico primo et secundo. — Hi Clerici se gerunt ut sub n. 2996, II notavimus, sed: 1 1° Transferunt Faldistorium in medium Presbyterium, quando illud collocatum est ante infimum Altaris gradum in latere Epistolae. 2° Procedunt ad Sacristiam, nisi adsint Clerici intorticia deferentes, post quartani aspersionem omnium Altarium. 3° Accipiunt Feretrum de manibus Presbyteri et ad Sa­ cristiam deferunt, postquam Episcopus acceperit Capsulam SS. Re­ liquiarum deponendam in sepulcro ultimi Altaris. 4° Sequuntur, deferentes concham, Clericos in sacro ordine constitutos quorum munus est Altaria abstergere. I 5° Clericus secundus, Crucibus e gossypio cerato granis thuris impositis in primo Altari, procedit cum ceteris ad reliqua Altaria. 6° Collectis cineribus et erasa cera in primo Altari, ambo se conferunt ad secundum, dein ad cetera Altaria. 7° Collocant super omnia Altaria candelabra cum cereis. III. - De Clericis intorticia gestaturis. — Clerici quatuor se gerunt ut sub n. 2968, II diximus, sed ad Sacristiam procedunt post quartam aspersionem omnium Altarium. Si Feretrum collocatum sit super abacum, in media Ecclesia, quando Presbyteri illud ad primum Altare deferunt, Clerici ad latera incedunt et postquam Episcopus acceperit Capsulam reponendam in sepulcro, pariter ad Feretri latera ad abacum revertuntur, sed duo Clerici consistunt ad Altaris latera donec Episcopus clauserit sepulcrum, dein ad abacum pergunt. Et ita omnes Clerici intorticia deferentes se gerunt in repositione SS. Reliquiarum in ceteris Alta­ ribus etiam si Feretrum collocatum sit super abacum in Presbyterio. Caput IX. - Sumin, dc Altarium fixorum consecratione 419 Clerus et Cantores se gerunt ut in Articulo XII praecedentis Capitis, sed intonatam vel inceptam ab Episcopo Antiphonam: Introibo ad Altare etc. prosequuntur, deinde canunt vel recitant Psalmum 42: Indica me, Deus etc., et post unumquemque Versi­ culum repetitur tota praedicta Antiphona atque in fine Psalmi non dicitur: Gloria Patri etc. Pariter se gerunt cum canendi vel recitandi sint sequentes Psalmi: 83: Quam dilecta etc.; 91: Bonum est etc.; 44: Eructavit cor etc.; 45: Deus noster etc., ne Ritus peragatur absque cantu vel recitatione Psalmorum. Summarium Ritus consecrationis plurium Altarium fixorum seu immobilium. 3014. — Adventus Episcopi ad Ecclesiam. — Aspersio aquae benedictae. — Adorato SS. Sacramento, Episcopus procedit ad Faldistorium, vel in media Ecclesia, vel in Presbyterio. — Episcopus incipit Antiphonam: Ne reminiscaris etc. — Lotio Episcopi manuum. — Episcopus assumit paramenta. — Antiphona: Ne reminiscaris etc. repetitur tantum ab Episcopo. — Episcopus procedit ante Altare (si in media Ecclesia consistit in eodem loco) et consistit conve­ nienti distantia. — Antiphona: Adesto etc.; Oratio: Actiones no­ stras etc. — Si Functio peragatur sine cantu. Episcopus ipse Li­ tanias Sanctorum recitat, adstantibus respondentibus. — Post Ver­ siculum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit. — Postquam Episcopus tertio dixerit: Ut Altaria haec etc., baculum dimittit, iterum genuflectit. — Completis Litaniis, Episcopus, si in media Ecclesia, se appropinquat ad Altare. — Deus, in adiutorium etc., Episcopus ter canit, vocem elevans secunda et tertia vice. — Bene­ dictio aquae, cineris et vini. — Si Episcopus in media Ecclesia revertitur ad Altare primum et in suppedaneo incipit Antiphonam: Introibo etc., quinque Cruces, aqua sacrata, super mensam facit. — Procedit ad secundum Altare itemque se gerit, dein se ad reliqua Altaria confert. — Procedit ad mediani Ecclesiam, vel ad Presby­ terium. — Oremus. Flectamus genua. Levate (infra, brevitatis causa, notabimus: O. F. L·.). — Post Orationem: Singulare illud etc., (si in media Ecclesia procedit ad Altare primum) incipit Antiphonam: Asperges me etc., et mensam aspergit. — Aspersis omnibus Altaribus, Episcopus revertitur ad primum, quod secundo aspergit, dein cetera aspergit. — Hoc fit aliis quinque vicibus. — Septima aspersione peracta super ultimum Altare, Episcopus revertitur ad mediam Ec­ 420 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrament,ilibus ab Episcopo peragendis clesiam, vel ad Presbyterium. — Post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., Episcopus benedicit coementum. — Processio ad Sacellum SS. Reliquiarum. — Ante Sacelli ingressum: 0. F. L. — Episcopus post Orationem: Fac nos, quaesumus etc., mitram accipit, imponit et benedicit incensum, dein incipit Antiphonam: Cum iucunditate etc. — Processio ad inediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — Depositis SS. Reliquiis super abacum et completis Antiphonis, Episcopus inchoat Antiphonam: Exultabunt etc. — Ab­ soluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc., Episcopus s. Chri­ smate in singulis quatuor angulis parvi sepulcri duplicem unctionem facit. — Dimissa mitra, Episcopus ex Urna SS. Reliquias sumit, incipit Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., et Capsulam in sepulcro reponit.— Impositio et benedictio incensi. — Episcopus, triplici ductu, SS. Reliquias thurificat. — Episcopus inungit sepulcri operculum in modum Crucis. — Episcopus ponit coementum super sepulcri postem. — Accepto operculo, Episcopus intonat Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc., claudit sepulcrum et firmat operculum coemento. — Post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Episcopus s. Chrismate facit duplicem unctionem super Altaris mensam et sepulcrum comprehendens utrumque. — Episcopus procedit ad secundum Altare. — In suppedaneo cantat, vel recitat: Oremus. Deus, qui in omni loco etc. — Omnes actiones, ut in primo Altari, iterat et ita in reliquis Altaribus, dein ad Altare primum revertitur. — Impositio et benedictio incensi cum formula: Ab illo... In nomine Patrisetc. — Intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., Episcopus thuri­ ficat Altare undique, dein, retinens thuribulum, procedit ad reliqua Altaria. — Ultimo Altari thurificato, tradit Diacono thuribulum, procedit ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — Post Ora­ tionem: Dirigatur etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Clerici colligunt spongiis aquam sacratam et Altaria mantilibus abstergunt. — Thure benedicto, ad Altare revertitur, thurificat super eius mensam, in medio et in quatuor angulis, in modum Crucis. — Episcopus, retinens thuribulum, procedit ad cetera Altaria. — Ultimo Altari thurificato, tradit Diacono thuribulum et ad pri­ marium revertitur. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., ter circuit continue thurificans Altare, dein procedit ad reliqua Altaria, retinens thuribulum. — Ultimo Altari thurificato, tradit thuri­ bulum Presbytero et revertitur ad primum Altare. — Intonata Antiphona: Erexit etc., Episcopus Oleo Catechumenorum facit quinque duplices unctiones super mensam in medio et in quatuor angulis, dein procedit ad reliqua Altaria et ita se gerit, ac postea ad R I . I | ; Caput IX. Siinnn. de Altarium fixorum consecratione 421 primum Altare revertitur. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., Episcopus Altare semel circuit thurificans, dein ut supra se gerit. — Ultimo Altari thurificato, proce­ dit ad inediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — O. F. L. — Post Orationem: Adsit, Domine etc. (si in media Ecclesia, procedit ad Al­ tare primum) ascendit suppedaneum. — Intonata Antiphona: Mane surgens etc., se gerit ut post intonationem Antiphonae: Erexit etc. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigaturetc., se ut supra gerit. — Ultimo Altari thurificato, revertitur ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — O. F. L. — Post Orationem: Adesto, Domine etc., et: Omnipotens sempiterne Deus etc. (si in media Ecclesia procedit ad Altare primum) suppedaneum conscendit. — Intonata Antiphona: Unxit te etc., Episcopus s. Chrismate facit quinque Cruces, se ut supra gerens, et ita ad reliqua Altaria, dein ad primum Altare revertitur. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., se ut supra gerit, sed in thurificatione procedit ad suam sinistram. — Ultimo Altari thu­ rificato, procedit ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — 0. F. L. — Post Orationem: Descendat etc. (si in media Ecclesia procedit ad Altare primum) suppedaneum conscendit. — Incepta Antiphona: Sanctificavit etc., effundit super mensam s. Chrisma et Oleum Catechumenorum coniunctim, dein procedit ad reliqua Al­ taria et ut in primo se gerit, ac postea procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Lotio Episcopi manuum. — Si Episcopus sit in Throno, vel in Faldistorio in latere Epistolae collocato, procedit ad medium Presbyterium (alias in eodem loco), intonat Antiphonam: Eccc odor etc. — Absoluto Psalmo 86: Fundamenta etc., absque Gloria etc., Episcopus dicit: Lapides hos etc., ac postea incipit Antiphonam: Aedificavit etc. — Episcopus recitat: Dei Patris omnipotentis etc., mi­ tram-dimittit et benedicit thus super Altaria cremandum. — Epi­ scopus format quinque Cruces granis thuris, scilicet in medio et in quatuor angulis mensae, dein granis Cruces e gossypio cerato superimponit. — Procedit ad reliqua Altaria et super eorum men­ sas idem peragit. — Quibus super omnia Altaria peractis, Clericus Cruces e gossypio cerato accendit. — Omnibus Crucibus accensis. Episcopus genuflexus in Faldistorio, absque pileolo, incipit: Alleluia. Veni, sancte etc. — A Septuagesima ad Pascha omittitur: Alleluia. — Absoluto Versiculo, Episcopus reassumit pileolum, surgit. — Immediate post Orationem: Domine sancte etc., O. F. L. — Oratio: Deus omnipotens etc. — Praefatio. — Absoluta Praefatione, Epi­ scopus (si in media Ecclesia procedit ad Altare primum) ascendit 422 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis suppedaneum et incipit Antiphonam: Confirma hoc etc. — Stans Episcopus s. Chrismate Crucem signat in media parte anteriori stipitis, dein ad reliqua Altaria procedit et se gerit ut in primo. — Episcopus revertitur ad mediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — Post Orationem: Maiestatem tuam etc. (si in media Ecclesia pro­ cedit ad Altare primum) suppedaneum conscendit, inungit coniunctiones mensae stipiti in quatuor angulis, dein ad reliqua Altaria procedit et se ut in primo gerit. — Episcopus revertitur ad inediam Ecclesiam, vel ad Presbyterium. — Post Orationem: Supplices te deprecamur etc., procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Epi­ scopus lavat manus. — Clerici in s. Ordine constituti abstergunt Altaria. — Benedictio tobalearum aliorumque ornamentorum Al­ tarium. — Episcopus, ad Altare conversus, incipit Antiphonam: Cir­ cumdate, Levitae etc. — Altaribus exornatis, impositio et benedictio incensi. — Episcopus in suppedaneo primi Altaris incipit Anti­ phonam: Omnis terra etc., thurificat super mensam in modum Crucis. — Retinens thuribulum, Episcopus procedit ad reliqua Altaria eorumque mensas thurificat in modum Crucis. — Pariter, retinens thuribulum, Episcopus revertitur ad primum Altare ibique secundo intonat Antiphonam: Omnis terra etc., et se ut supra gerit; idem tertio peragit. — Ultimo Altari thurificato tradit Diacono thuri­ bulum. — Episcopus procedit ad mediam Ecclesiam, vel ad Pre­ sbyterium. — Episcopus post Orationes: Descendat etc., et: Omni­ potens etc., cantat, vel recitat: Dominus vobiscum. Benedicamus Domino. CAPUT X. DE CONSECRATIONE ALTARIS FIXI SEU IMMOBILIS CUIUS SEPULCRUM SS. RELIQUIARUM EST IN MEDIO CAVITATIS SEU SUMMITATIS STIPITIS Articulus I. De expositione SS. Reliquiarum pridie vespere. 3015. — Pro expositione SS. Reliquiarum praeparatur Sacellum in ipsa Ecclesia in qua consecrandum sit Altare, vel etiam expositio haec fieri potest in Sacristia, vel in aliquo decenti loco, ipsi Ecclesiae proximo. Omnia praeparantur ut sub n. 2908. Caput X. - De consecratione Altaris fixi 423 Si SS. Reliquiae in Altari reponendae sint exigua ossium fra­ gmenta, tunc paratur Capsula, ut dictum est sub allato numero. Si vero Corpora aut integrorum ossium Reliquiae sint, tunc pa­ ratur Arca plumbea cum operculo in quo nomina Sanctorum incisa sint; Arca collocatur super abacum, alba tobalea contectum, septua­ ginta et quinque centimetrorum altitudinis ut commode repositio fiat. Sanctorum Reliquiae advolvuntur et consuuntur separatim in sericeis velis, rubri coloris, quibus apponitur schedula cum nomine Sancti. SS. Reliquiae collocantur super Urnam aut plures argenteas pelves, si haberi possint, alias super sericea vela rubri coloris et teguntur velo serico pariter rubri coloris. 3016. — Functio peragitur ut notavimus sub n. 2909, sed si SS. Reliquiae includantur in Arca plumbea, Episcopus postquam SS. Reliquias in Arca reposuerit et incluserit grana thuris ac per­ gamenam, procedit ad Faldistorium ibique sedet. Conveniens est ut ab aliquo Clerico superimponatur SS. Reliquiis sericeum velum rubri coloris; quo facto, Artifex plumbarius imponit operculum, quod stamno circum obducit, et super stamnum ipsum in pluribus locis Clericus imprimit Episcopi sigillum. Quibus expletis, Arca tegitur velo rubri coloris, tunc Episcopus surgit et Arca ipsa a Sacerdotibus collocatur super Altaris mensam, si capax, alias super abacum in cornu Evangelii. Articulus II. De iis quae praeparanda sunt pro Altaris consecratione. 3017. — 1. — In Sacello in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Super infimum Altaris gradum collocatur in medio pulvinus albi coloris. Si Sacellum extra Ecclesiam sit, tunc parantur in aliquo decenti loco: quatuor planctae rubri coloris cum totidem cingulis, albis et amictibus; thuribulum cum navicula; quatuor intorticia. 2. — Ad Altare dedicanduai. Parantur omnia quae diximus sub n. 2972, 2, sed non collocatur super alterum abacum operculum sepulcri SS. Reliquiarum; mensa vero Altaris, quae fungitur vice dicti operculi, collocatur congruo 424 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis in loco intra Presbyterium, si capax, alias extra ipsum, sed proxime; mensa Altaris ita collocatur supra duos canterios, aliquo panno contectos, altitudinis unius metri, ut pars quae respicere debet internum Altaris inungi possit; apud dictam mensam collocantur apta instrumenta ad eam super Altare transferendam. Ad Altare SS. Sacramenti et in Sacristia omnia quae sub n. 2972, 3 et 4 notavimus. 3018. — Quoniam quibusdam caeremoniis huius Ritus incom­ modum affert uti Pontificali, praeparantur tabulae quatuordecim ut infra.· Ne tamen confusio oriatur in earum usu, apponatur numerus in capite cuiusque tabulae, iuxta ordinem quo illae adhibentur. N. 1. Conse feretur, et sancti φ ficetur hoc sepulcrum. In nomi­ ne Ρ3φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui. ■_________________________________________ 8 _ * Sub al-ta- re De- i N. 2. Conse φ cretur, et sancti φ ficetur haec tabula per istam unctionem, et Dei benedictionem. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. N. 3. Sub al-ta- re De- N. 4. Signe φ tur, et sancti φ ficetur hoc Altare. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. Caput X. - De consecratione Altaris fixi 425 N. 5) 9, 10, 14, 17, 20. Ab illo benedicaris, in cuius honore cremaberis. In no­ mine Pa Φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. N. 7. Intro- i- bo Sancti φ ficetur hoc Altare, in honorem Dei omnipoten­ tis, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, et ad nomen ac memoriam sancti N. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. N. 8. A-sper- ges me 426 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacranientalibiis ab Episcopo peragendis N. 13, 16, 19. Sancti φ ficetur, et conse φ cretur lapis iste. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, in honorem Dei, et gloriosae Virginis Mariae, atque omnium Sanctorum, ad nomen et memoriam Sancti N. Pax tibi. N. 22. Ecce o- dor N. 23. in nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. N. 24. ■________________ , V ___ __ _ Omnis ter-ra Articulus III. De Episcopo consecrante Altare fixum seu immobile, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis. 3019. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Eccle­ siam et se gerit inore solito in aspersione aquae benedictae, ac postea se confert ad Altare SS. Sacramenti, tandem ad Altare dedicandum et in Faldistorio sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit, detecto capite, ad Altare se convertit et incipit recitare Antiphonam: Ne reminiscaris etc. Incepto Psalmo 6: Domine, ne in furore etc., se ad populum convertit, in Faldistorio sedet, Crucem pectoralem, cappam, vel mozzettam, vel mantellettum dimittit, bireto caput tegit manusque lavat. Dimisso bireto, sumit amictum, albam, cin­ gulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordi­ narius; accipit etiam mitram et baculum, dein legit Psalmos Poenitentiales prosequens in recitatione cum Choro. Repetita Anti· Caput X. - De consecratione Altaris fixi 427 phona: Ne reminiscaris etc., Episcopus surgit et, medius inter Dia­ conum et Subdiaconum, procedit ante Altare subsistens ab ipso convenienti distantia, ibique baculum ac mitram dimittit et intonat, vel inchoat, Antiphonam: Adesto, Deus unus omnipotens etc.; absoluto a Cantoribus Antiphonae cantu, tono feriali cantat, vel dicit: Oremus et Orationem: Actiones nostras etc.; qua absoluta, mitram accipit et genuflectit in Faldistorio. Si Functio peragatur absque cantu, Episcopus ipse recitat Li­ tanias Sanctorum, respondentibus Adstantibus. Si nomina Sanctorum Martyrum, quorum Reliquiae in sepulcro clauduntur, adsint in Litaniis, repetuntur; si vero eorum nomina in Litaniis non inveniuntur, tunc invocantur bis, iuxta ordinem hierarchicum, ante Versiculum omnibus communem, v. g.: Omnes Sancti Martyres; Omnes Sancti Pontifices et Confessores etc. Si Altare dedicatur Beatae Mariae Virgini sub quovis Titulo, repetitur Versiculus: Sancta Maria; si cuidam Mysterio de vita aut de Passione Christi, repetitur Versiculus: Fili Redemptor mundi Deus; si Spiritui Sancto, repetitur Versiculus: Spiritus Sancte Deus; si Deo uni ac trino, repetitur Versiculus: Sancta Trinitas unus Deus. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc., Epi­ scopus surgit, accipit baculum et eodem tono dicit, vel cantat, ut in Pontificali: Ut Altare hoc etc., producens signum Crucis versus Altare, et postquam tertio decantaverit: Ut Altare hoc etc., baculum dimittit iterumque in Faldistorio genuflectit usque ad Litaniarum finem, dein surgit, se appropinquat ad Altare, mitram dimittit, genu­ flectit in pulvino et recitat, vel cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso a Cantoribus, vel ab Adstantibus: Domine, ad adiuvandum me festina, Episcopus surgit et cantat, vel recitat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, secundo cantat, vel dicit, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, tertio cantat, vel dicit, elevans hemitonio vocem: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram ac baculum, ac­ cedit ad abacum, ibique baculum dimittit et absolute dicit: Exor­ dio te etc. In Exorcismo omittit verba: Ecclesiae et; quae verba omittuntur etiam in Exorcismo aquae (nam benedictio aquae huius in pluribus editionibus Pontificalis Romani revocari solet ad Ritum Dedicationis Ecclesiae). Exorcismo absoluto, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater etc., qua Oratione absoluta, mitram accipit et exorcizat aquam dicens: 428 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Caput X. - De consecratione Altaris fixi 429 Exorcizo te etc.; Exorcismo absoluto, mitram deponit et dicit: Do­ Processio ad Altare dedicandum pervenerit, Episcopus baculum mine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Do­ Ministro tradit et consistit in medio ante gradus. mine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, benedicit Completis Antiphonis: Cum iucunditate etc. ; Surgite, Sancti Dei etc., cineres, dicens: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Episcopus inchoat, vel intonat, Antiphonam: Exaltabunt etc., et, dum Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce poenitentibus etc.; qua ea repetitur, Altare conscendit; qua Antiphona repetita, mitram dimit­ Oratione completa, Episcopus dextera pugillum salis accipit et impo­ tit et cantat, vel dicit: Oremus. Deus, qui in omni loco etc.; Oratione nit super cinerem tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixti absoluta, mitram accipit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo et facit in singulis quatuor angulis internis stipitis Altaris duplicem facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam tribus vi­ unctionem in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse feretur, cibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, cineris, et aquae etc., alteram ad verbum: Sancti ficctur, et producens manu dextera tri­ dein mantili abstergit manum ac statim dicit: Domine, exaudi ora­ plex signum Crucis dicit: Innomine Pa % tris, et Fi © lii, et Spiri­ tionem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; tism Sancti etc., deinde mitram deponit, se ad populum convertit, qua Oratione absoluta, accipit ampullam, vel phialam, vini benedicti reverenter, utraque manu, Arcam SS. Reliquiarum, adjuvantibus et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vim. sacris Ministris, accipit, se ad Altare convertit et intonans, vel inci­ salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi orationem meam piens, Antiphonam: Sub Altare Dei sedes etc., Arcam in Altari reponit, Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator d | deinde, more solito, imponit ac benedicit incensum; cum profunda re­ conservator etc., sed omittit verba: Ecclesiae et (vide quae supra verentia ante et post, triplici ductu, thurificat SS. Reliquias. Tradito diximus); qua Oratione completa, si maltha facienda sit, accipit mi- I Diacono thuribulo, Episcopus mitram et baculum accipit ac se tram, admiscet sabulum calci et mixturae aquam sacratam super­ confert ad locum in quo Altaris mensa collocata est, ibique Ministro fundit et facit maltham seu coementum ac postea, dimissa mitra i tradit baculum, intingit pollicem in s. Chrismate et inungit partem illud benedicit dicens: Dominus vobiscum. Oremus. Summe Deus etc ( lapidis quae spectat internum Altaris, proferens formulam: Conse­ Si loco calcis et sabuli, quae a Pontificali indicantur, adhibeatur 1 cretur etc., faciens duplicem unctionem in modum Crucis ad verba: gypsum, coementum, vel quid simile (D. 4165 ad 1), Episcopus non Conse φ cretur, et: Sancti φ ficetur, ac postea, manu dextera, tri­ ei superfundit aquam sacratam, nam ab actione hac ad tempus plex Crucis signum producit, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fiin quo utendum est coemento non brevis interponitur mora, % Hi, et Spiritus Sancti etc., deinde abstergit gossypio pollicem; interea gypsum obdurescit tamquam lapis. Propterea Episcopus accepto baculo, pergit ad Altare, ante cuius infimum gradum, Mi­ benedicit gypsum non infusum in aquam sacratam, et in casu Oratio nistro baculum porrigit, suppedaneum conscendit, trullam cum coe­ pro benedictione immutanda est (/. c.). I rcento accipit et ponit exiguam coementi quantitatem super stipitis Coemento benedicto, Episcopus accipit mitram et baculum, pro­ labrum in quo mensa collocanda est; quo facto, baculum accipit et cedit ad locum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum per­ procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. venerit, priusquam ingrediatur, deponit baculum ac mitram et Episcopus, ad nutum Caeremoniarii, accepto baculo, ad Altare cantat, vel dicit: Oremus, tum pronuntiato a Diacono: Flectamus revertitur, baculum dimittit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, cantat, Sub Altare Dei audivi etc. Absoluta Antiphona: Corpora Sau­ vel recitat, Orationem: Aufer a nobis etc., et ita se gerit in simili ciorum etc., Episcopus mitram dimittit et dicit, vel cantat: casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, Levate. Oratione absoluta, accipit mitram ac baculum et Sacellum mitram accipit, rursus intingit pollicem dexterum in s. Chisingreditur; baculum Ministro tradit et ante SS. Reliquias consistit. mate ct facit duplicem mictionem in medio mensae, dicens ad Dimissa mitra, Episcopus dicit, vel cantat: Oremus. Fac nos. primam unctionem: Signe φ tur, ad secundam: Sancti φ /ice­ quaesumus Domine etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, tur etc., dicens vero: In nomine Poetris, et Fi φ Hi etc., pro­ imponit et benedicit incensum, dein intonat, vel inchoat, Antiphoducit, dextera manu, triplex Crucis signum ac postea gossypio nam: Cum iucunditate etc., baculum accipit et procedit. Quum abstergit pollicem, dein imponit et benedicit incensum, dicens: Ab 430 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibiis ab Episcopo peragendis illo benedicaris... In nomine Partir is, et Fi φ lii, et Spiritus % Saucii, producens tria Crucis signa, qua formula semper deinceps utetur. Deposita mitra, Episcopus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Stetit Angélus etc., mitram iterum accipit et, donec durat Anti· phonae cantus, thurificat Altare undique ad dexterum et sinistrum latus ante et desuper. Antiphona absoluta, tradit Diacono thuri­ bulum, mitram dimittit et, stans in medio suppedaneo, cantat vel recitat: Oremus. Dirigatur oratio nostra etc., qua completa, mitram accipit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Introibo oJ Altare Dei etc., deinde intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sacratae et signat Crucem in medio mensae Altaris, dicens: Sancti φ ficetur hoc Altare etc.; ad verba: In nomine Paviris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti, triplex signum efficit super Cru­ cem signatam; ac postea aliam Crucem, se ut supra gerens, signat in angulo posteriori cornu Evangelii, tertiam in angulo anteriori cornu Epistolae, quartam in angulo anteriori cornu Evangelii, quin­ tam in angulo posteriori cornu Epistolae ut in sequenti figura: Episcopus, quinta Cruce signata, abstergit pollicem, dein se confert in medium suppedanei, ibique, repetita a Cantoribus, vel ab Adstantibus, Antiphona post ultimum Versum Psalmi 42: ludico me, Deus etc., mitram dimittit et cantat vel dicit: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Singulare illud etc. completa, Episcopus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Asperges me etc.; qua into­ nata, accipit mitram. Aspersorio a Diacono accepto, circuit Al­ tare procedens a dextris suis, illius mensam et stipitem una simul aspergit et redit ad locum, ante medium Altaris, unde discesserat. Completo tertio Versu Psalmi 50: Miserere etc., scilicet: Amplius lava me etc., Episcopus iterum intonat, vel inchoat, Antiphonam: Asperges me etc., retinens mitram se gerit ut supra. Intonat, vel inchoat, quoque Antiphonam: Asperges me etc.; post Ver- Caput - De consecratione Altaris fixi 431 siculos: Ecce enim in iniquitatibus etc.; Auditui meo etc.; Ne proiicias me etc.; Libera me etc.; Sacrificium Deo etc. Antiphona incepta vel intonata, circuit Altare et illud ut supra aspergit. 3020. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonata Antiphona: Asperges me etc., incipit a medio aspergere stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, et prosequitur aspergere totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, tum latus stipitis in latere Evangelii, dein aspergens partem anteriorem sti­ pitis in eodem latere revertitur in medium. 3021. — Septem Altaris aspersionibus absolutis et decantato a Cantoribus vel recitato ab Adstantibus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Episcopus mitram dimittit et ante medium Altaris cantat, vel dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui es visibilium etc.; qua Oratione absoluta, mitram et baculum accipit, de Altari descendit et procedit ad Thronum, si Ordinarius et Thronus sit erectus, vel ad Faldistorium, in cornu Epistolae collocatum, ibique baculum dimittit, imponit et benedicit incensum, ad nutum Caeremoniarii; ac postea baculum accipit, surgit, ad Altare procedit, ante cuius infimum gradum baculum dimittit, suppedaneum conscendit, thuribulum accipit et, nihil dicens, thurificat in modum Crucis super mensam, semel tantum, in medio et in quatuor angulis ordine in sequenti figura signato: ac postea thuribulum Diacono tradit; iterum imponit et benedicit incensum; ad Altare conversus intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc.; accepto thuribulo, Altare ter circuit procedens ad suam dexteram continue thurificans stipitem et mensam una simul. 3022. — Si Altare circumiri non possit, tunc Episcopus, intonato, vel inchoato, Responsorio: Dirigatur etc., incipit a medio thurificare stipitem in latere Epistolae, dein latus stipitis, et prosequitur 432 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis thurificare totam mensam procedens a latere Epistolae ad latus Evangelii, deinde thurificans partem anteriorem stipitis in eodem latere revertitur in medium; hoc tribus vicibus peragitur. 3023. — Altari thurificato, tradit thuribulum Presbytero qui thurificationem prosequi debet; stans in medio suppedaneo intonat, vel inchoat, Antiphonam: Erexit etc., ac postea intingit pollicem dexterum in Oleo Catechumenorum, facit quinque duplices unctio­ nes in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti-% ficetur, alteram ad verbum: Conse φ cretur, super mensam, scilicet in medio et in quatuor angulis, ordine descripto in sequenti figura: 2 et producit, dextera manu, triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem dicens: In nomine Pci φ tris etc. Quinque unctionibus peractis, Episcopus pollicem abstergit et, dum repetitur Antiphona, imponit ac benedicit incensum. Absoluta Antiphona, intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., thu­ ribulum accipit, Altare circuit, semel tantum, procedens ad suam dexteram continue thurificans stipitem et mensam una simul. Si Al­ tare circumiri non possit, se gerit ut sub n. 3022 notavimus. 3024. — Tradito thuribulo Presbytero et absoluto Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Adsit, Domine etc. absoluta, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Mane surgens etc., mitram accipit et, modo supra notato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechume­ norum facit; quibus peractis, incensum imponit ac benedicit, in­ tonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., Altare pariter, ut supra, thurificat, ac postea Presbytero thuribulum tradit. Completo Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Adesto, Caput X. - De consecratione Altaris fixi 433 Domine etc., et responso: Anien, immediate subiungit: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc, quod etc. Oratione completa, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Unxit te etc., mitram accipit, alias quinque unctiones s. Chrismate efficit, modo supra notato; quibus peractis, pariter ut supra, imponit et benedicit incensum nec non intonat, vel inchoat, Responsorium: Dirigatur etc., thurificat Altare, sed procedens ad suam sinistram. Tradito Presbytero thuribulo et completo Responsorio, Episcopus mitram dimittit et cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Descendat, quaesumus etc., intonat, vel inchoat, Antiphonam: Sanctificavit etc., mitram accipit, dein dextera ampullam s. Chrismatis, sinistra ampullam Olei Catechumenorum accipit, effundit Olea iunctim super medium mensae in longitudinem nullam proferens formulam; traditis Diacono ampullis, palma dexte­ rae manus expandit et illinit sacra Olea super totam mensam dif­ fundens ea prius versus partem posteriorem, dein versus anteriorem ita ut sacris Oleis tota mensa illita sit; quo facto, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque recipit ac postea, repetita An­ tiphona: Sanctificavit etc. post Psalmum 45: Deus noster refugium etc. intonat, vel inchoat, Antiphonam: Ecce odor etc. Decantato, vel recitato ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut lae­ tantium etc., Episcopus immediate recitat: Lapidem hunc, fratres carissimi etc., ac postea intonat, vel inchoat, Antiphonam: Aedificavit Moyses etc.; qua absoluta, recitat alteram invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc.; qua completa, mitram dimittit et, facie cornu Epistolae conversa, dicit: Domine, exaudi orationem etc. Domi­ nus vobiscum. Oremus. Domine Deus omnipotens etc., qua Oratione completa, aspergit incensi grana, dein mitram accipit et quinque granis incensi format Crucem super mediam mensam in ipso unctionis loco et ipsis superimponit Crucem e gossypio cerato; idem facit in quatuor angulis, in ipsis unctionum locis, servans eumdem ordinem unctio­ num. Si grana incensi non sint ita levigata, ut Crucem ceratam sustinere possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat incensi grana; haec est communis praxis plurium locorum; ratio haec commodior et expeditior est, nec contraria est Rubricae Pontificalis Romani. 3025. — Dum Clericus Cruces accendit, Episcopus, accepto baculo, procedit ad Faldistorium, in medio Presbyterio collocatum, ibique Ministro tradit baculum; omnibus Crucibus accensis, mitram et pileolum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat Versiculum: 28 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 434 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Alleluia. Veni, sancte Spiritus etc., omittens: Alleluia a Septua­ gesima ad Pascha. Absoluto Versiculo, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit dum canuntur, vel recitantur Antiphonae: Ascendit fumus etc.; Stetit Angelus etc.; qua ultima Antiphona absoluta, immediate cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levait. Responso: Arnen, post Orationem: Domine sancte, Pater etc., imme­ diate cantat, vel recitat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, prosequitur in tono Praefationis, si Orationem cantaverit. Praefatione completa, mitram accipit, sup­ pedaneum ascendit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc., intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et stans Cru­ cem signat in media parte anterioris stipitis, dein pollicem abstergit. Si Crux posita super stipitem sit metallica, Episcopus unctionem facit in modum Crucis extra praedictam Crucem, scilicet supeream, vel sub ea, in ipso stipite. Decantato vel recitato Psalmo 67: Exurgai Deus etc., cum: Gloria Patri etc., Episcopus mitram dimittit et dicit: Oremus. Maiestatem tuam etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit, intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit con­ junctiones mensae stipiti in quatuor angulis, dicens tantum: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Inungit pri­ mum conjunctionem in angulo posteriori cornu Evangelii, dein in anteriori eiusdem cornu, ac postea in angulo posteriori cornu Epi­ stolae, tandem in angulo anteriori eiusdem cornu; quibus unctio­ nibus peractis, Episcopus abstergit pollicem gossypio, de Altari descendit, mitram dimittit et, ante eiusdem Altaris gradum, dicit: Oremus. Supplices te deprecamur etc. Oratione completa, Episcopus mitram accipit ac baculum et, si Ordinarius et Thronus erectus sit, ad Thronum procedit, ibique baculum Ministro tradit, manusque lavat et abstergit; si vero Ordinarius non sit, tunc procedit ad Fal­ distorium in cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum collo­ catum. Ad nutum Caeremoniarii, Episcopus accipit baculum et procedit ad abacum; baculo Ministro tradito ac mitra dimissa, dicit: Adiutorium nostrum etc., ut in Pontificali Romano. Absoluta Oratione: Omnipotens et misericors Deus etc., aspergit Altaris ornamenta, deinde, mitra ac baculo acceptis, revertitur ad Thronum, vel ad Faldistorium, et sedet. Ad nutum Caeremoniarii, surgit et ad Altare conversus intonat, vel inchoat, Antiphonam: Circumdate, Levitaetic. Altari ornato, Episcopus sedet vel in Throno vel in Faldistorio, imponit ac benedicit incensum, surgit et, accepto baculo, procedit ante infimum Altaris gradum, Ministro baculum tradit; dimissa Caput X. - Dc consecratione Altaris fixi 435 mitra et Cruci reverentia facta, suppedaneum conscendit, intonat, vel inchoat, Antiphonam: Omnis terra etc., dein, accepto thuribulo, Crucem super mensam efficit; tunc iterum intonat, vel inchoat, Antiphonam: Omnis terra etc., et rursus thurificat in modum Crucis supermensam; itemque tertia vice Antiphonam inchoat, vel intonat, et thurificat eodem modo mensam ac postea Diacono thuribulum tradit; quo facto, cantat vel recitat: Oremus. Descendat etc., dein: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, altare hoc nomini etc.; qua Oratione completa, cantat vel recitat: Dominus vobiscum. Benedi­ cemus Domino. Responso: Deo gratias, Episcopus se gerit ut sub n. 2985 no­ tavimus. Articulus IV. De Ministris sacris in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summi­ tatis stipitis. 3026. — Statuta hora, Ministri sacri se conferunt ad Sacristiam Ecclesiae in qua Altare consecrandum et assumunt amictum, al­ bam, cingulum, Diaconus accipit etiam stolam albi coloris, dein ambo procedunt ad Altare dedicandum et apud Faldistorium sedent in scamno, tecto capite. Quum Episcopus pervenerit, surgunt, detecto capite, se ei inclinant, vel genuflectunt. Postquam Episcopus in Faldistorio sederit, Diaconus aufert ei Crucem pectoralem, Subdia­ conus mozzettam vel mantellettum, dein Diaconus accipit a Caeremoniario paramenta eisque, adiuvante Subdiacono, Episcopum in­ duit; accepto ab Episcopo baculo, ambo legunt cum eodem Episcopo Psalmos Poenitentiales prosequentes in recitatione cum Clero. Repetita a solo Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc., ambo surgunt et, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Altare subsistentes ab illo convenienti distantia, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert eamque reponit post Orationem: Actiones nostras etc., dein ambo genuflectunt ad latera Faldistorii. Decantato a Cantoribus, vel dicto ab Episcopo Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., ambo cum Episcopo surgunt, et sustinentes eius pluvialis fimbrias, iterum genuflectunt postquam Episcopus tertio dixerit vel decantaverit: Ut Altare hoc etc. Completis Litaniis surgunt, se appropinquant cum Episcopo ad Altare, Diaconus mitram ei aufert. Ambo genuflectunt et assurgunt quando Episcopus genu­ flectit et assurgit. Responso a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., 436 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis Diaconus Episcopo mitram imponit, eique aufert post salis Exorci­ smum. Absoluta Oratione: Domine Deus etc., Diaconus mitram Episcopo imponit eique aufert post aquae Exorcismum. Post Orationem: Domine lesu Christe, qui in Cana etc., Diaconus porrigit Episcopo ampullam vini; qua recepta et absoluta Ora­ tione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., si maltha fa­ cienda est, Diaconus imponit Episcopo mitram eamque aufert postquam Episcopus admiscuerit sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfuderit, si id faciendum. Coemento benedicto, Dia­ conus mitram Episcopo imponit, dein ambo sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias procedunt ad Sacellum in quo SS. Reliquiae expositae sunt; quo cum pervenerint, Diaconus, priusquam Episcopus ingrediatur, aufert ei mitram. Decantato, vel dicto, ab Episcopo: Oremus, Diaconus, genuflectens cantat, vel dicit: Flectamus genua, et Subdiaconus surgens cantat, vel dicit: Levate, ac postea ita se gerunt in simili casu, quod brevitatis causa nuntiabimus tantum verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Aufer a nobis etc., Diaconus Episcopo mitram imponit et ambo cum eodem Episcopo ad Altare procedunt; quo cum pervenerint, Diaconus Episcopo mitram aufert quam post Orationem: Fac nos, quaesumus Domine etc., ei imponit et incensum ministrat. Quum Processio ad Altare dedicandum pervenerit, ambo consi­ stunt ad Episcopi latera, ante infimum gradum; dum repetitur Antiphona: Exaltabunt etc., Altare conscendunt et, repetita Antiphona, Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Ora­ tionem: Deus, qui in omni loco etc., ac postea accipit vasculum s. Chri­ smatis, Subdiaconus vero accipit tabellam cum formula unctionis, quam ante Episcopum sustinet. Unctionibus peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum et Subdia­ conus tabellam, dein Diaconus mitram Episcopo aufert, ambo cum eodem Episcopo versus populum se convertunt, Diaconus amovet ab Arca plumbea velum sericeum, dein ambo adiuvant Episcopum Arcam accipientem; cum eo ad Altare se convertunt et pariter eum adiuvant dum Arcani intra Altare reponit, interim Subdiaco­ nus accipit ab Acolytho tabulam quam eidem reddit, intonato Responsorio: Sub Altare Dei etc.; Arca reposita, Diaconus ministrat ei incensum ac postea thuribulum. SS. Reliquiis thurificatis, Diaconus imponit Episcopo mitram et ambo procedunt cum eodem ad locum quo Altaris mensa collocata est, ibique Diaconus accipit vasculum s. Chrismatis, Subdiaconus vero tabellam cum for­ mula unctionis quam sustinet ante Episcopum. Unctionibus Caput X. - De consecratione Altaris fixi 437 peractis, Diaconus tradit Clerico vasculum, Subdiaconus tabellam et ambo cum Episcopo ad Altare revertuntur. Diaconus accipit trullam cum coemento, eamque Episcopo porrigit. Postquam Epi­ scopus coenrentum super stipitis labrum posuerit, Diaconus recipit trullam ac postea ambo cum Episcopo procedunt ad Thronum, vel ad Faldistorium, ibique sedent ad Episcopi latera. Innuente Caeremoniario, ambo cum Episcopo ad Altare rever­ tuntur, ibique Diaconus mitram ei aufert, Subdiaconus accipit ta­ bellam, quam ante Episcopum sustinet; Antiphona intonata ab Episcopo, tradit tabellam Acolytho. Absoluta Antiphona: Corpora Sanctorum etc., Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., accipit vasculum s. Chri­ smatis, Subdiaconus tabellam; unctionibus peractis, Subdiaconus tradit Acolytho tabellam et ab eodem aliam tabulam accipit, Dia­ conus porrigit Clerico vasculum dein Diaconus ministrat incensum, dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet quam reddit Acolytho, imposito ac benedicto incenso. Diaconus receptam navi­ culam Thuriferario tradit, ac postea mitram Episcopo aufert quam reponit intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., dein Episcopo ministrat thuribulum et post Altaris mensae thurificationem aufert Episcopo mitram, quam reponit post Orationem: Dirigatur etc. Intonata ab Episcopo Antiphona: Introibo ad Altare etc., Diaconus accipit vasculum aquae sacratae, et Subdiaconus tabellam cum for­ mula aspersionis quam ante Episcopum sustinet. Quinque aspersionibus completis, Diaconus tradit Clerico va­ sculum et Subdiaconus Acolytho porrigit tabellam. Absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc., Diaconus Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Singulare illud etc., Subdiaconus tabellam accipit quam Acolytho reddit intonata Antiphona: Asperges me etc. Quum Episcopus in medium Altare rever­ titur recipit tabulam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit vel inceperit Antiphonam: Asperges me etc. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., mitram ei Diaconus imponit, deinde aspersorium porrigit; ambo sustinent eius pluvialis fimbrias et Episcopum in septem Altaris aspersionibus comitantur; quibus absolutis et decantato a Cantoribus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Deus, qui es visibilium etc.; ambo procedunt cum eo ad Thronum vel ad Faldistorium. Innuente Caeremoniario, Diaconus ministrat incensum, dum Sub­ diaconus tabellam ante Episcopum sustinet, dein cum Episcopo ambo 438 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis , ■ * ' ? f * i S J p*· >■ J. ?yf.- ad Altare revertuntur et suppedaneum conscendunt; Diaconus Epi­ scopo thuribulum porrigit; thurificato Altari, iterum Diaconus mi­ nistrat incensum dum Subdiaconus tabellam ante Episcopum sustinet; thure imposito tabulam Acolytho tradit et ab eodem aliam tabellam accipit et postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Respon­ sorium: Dirigatur etc., Diaconus thuribulum eidem porrigit. Subdia­ conus tabellam Acolytho tradit Altari thurificato, Diaconus non recipit ab Episcopo thuribulum, sed aliquantulum recedit ut Episcopus Sacerdoti, qui thurificationem prosequi debet, thuribu­ lum tradat; tunc Diaconus accipit vasculum Olei Catechumenorum, Subdiaconus vero tabellam accipit quam reddit Acolytho intonata Antiphona: Erexit etc., dein accipit tabellam cum formula unctionis et ambo se gerunt ut alias. Quinque unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad incensi impositionem et benedictionem, ad intonationem Responsorii: Diri­ gatur etc., nec non ad Altaris thurificationem se ut supra gerunt. Absoluto Responsorio: Dirigatur etc., Diaconus aufert Episcopo mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata, vel incepta ab Episcopo Antiphona: Mane surgens etc., Diaconus imponit ei mitram, accipit vasculum Olei Catechumenorum, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Peractis unctionibus, Diaconus et Subdiaconus ad incensi impo­ sitionem et benedictionem et ad reliqua se ut supra diximus gerunt. Diaconus postquam absolutum fuerit Responsorium: Dirigatur etc., Episcopo mitram aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata, vel incepta Antiphona: Unxit te etc., Diaconus mitram Episcopo imponit et accipit vasculum s. Chrismatis, dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Unctionibus peractis, Diaconus et Subdiaconus ad impositionem et benedictionem incensi ed ad reliqua se gerunt ut supra notavimus. Completo Responsorio: Diri­ gatur etc., Diaconus mitram Episcopo aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Sanctificavit etc., Diaconus mitram ei imponit, dein eidem porrigit ampullam s. Chrismatis et ampullam Olei Catechu· menorum; receptas ampullas Diaconus Clerico tradit. Dum Episcopus illinit sacra Olea super totam mensam, ambo sustinent elatum eius pluviale. Post mensae unctionem, Diaconus educit annulum Episcopo, dein mantile ministrat ac postea annulum inducit. Subdiaconus accipit ab Acolytho tabellam quam ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Ecce odor etc., ac postea eidem Acolytho tradit eam. 'i . . -» ι· · » ' ( ' ‘V·* ‘ ‘ • ■’i» Caput X. - De consecratione Altaris fixi 439 Post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Diaconus Episcopo mitram aufert; completa Oratione: Domine Deus omnipotens etc., porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, im­ ponit mitram, dein eidem porrigit Crucem e gossypio cerato ac postea ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium in medio Presbyterio collocatum. Omnibus Crucibus accensis, Diaconus aufert Episcopo mitram ac pileolum; ambo genuflectunt ad Faldistorii latera, et, absoluto Versiculo: Alleluia. Veni, sancte etc., Diaconus pileolum Episcopo reponit, dein ambo surgunt. Completa Antiphona: Stetit Angelus etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Praefa­ tionem, Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum Episcopo suppedaneum conscendunt et, intonata, vel incepta, ab Episcopo Antiphona: Confirma etc., Diaconus accipit vasculum s. Chrismatis; unctione peracta, tradit Clerico vasculum; Episcopo mitram aufert absoluto Psalmo 67: Exurgat Deus etc., cum Gloria etc., quam iterum imponit post Orationem: Maiestatem tuam etc., et accipit iterum vasculum s. Chrismatis dum Subdiaconus accipit tabellam cum formula unctionis. Peractis unctionibus, Diaconus tradit Clerico vasculum, Sub­ diaconus tabellam, ambo cum Episcopo de Altari descendunt, et Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Supplices te deprecamur etc. Ambo cum Episcopo procedunt ad Thronum, vel ad Faldistorium. Abstersis ab Episcopo manibus, innuente Caeremoniario, procedunt ad abacum, ibique Diaconus Episcopo mitram aufert et post Orationem: Omnipotens et miseri­ cors Deus etc., porrigit ei aspersorium; quo recepto, Episcopo mi­ tram imponit et ambo cum Episcopo revertuntur ad Thronum, vel ad Faldistorium. Altari ornato, Diaconus ministrat incensum, ambo cum Episcopo ad Altare procedunt, ante cuius infimum gradum, Diaconus Epi­ scopo mitram aufert; ambo, Cruci reverentia vel genuflexione facta, suppedaneum conscendunt. Subdiaconus accipit tabellam quam ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; tabulam Acolytho tradit intonata vel incepta Antiphona tertia vice. Postquam Episcopus intonaverit, vel inceperit, Antiphonam: Omnis terra etc., Diaconus porrigit ei thuribulum, quod recipit postquam Episcopus, tertia vice, intonata, vel incepta Antiphona: Omnis terra etc., Altare thurificaverit super mensam in modum Crucis. Responso a Choro vel ab Adstantibus: Deo gratias, post: Bene­ dicamus Domino, se gerunt ut sub n. 2987 notavimus. 440 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis Articulus V. De quatuor Presbyteris Feretrum vel Arcani SS. Reliquiarum gestaturis deque Presbytero Altare thurificaturo in consecrationi Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis. 3027. — I. - De quatuor Presbyteris Feretrum vel Arcam ge­ staturis. — Presbyteri designati, completis Litaniis procedunt ad Sacristiam, assumunt paramenta, deinde se conferunt ad Sacellum, in quo expositae sunt SS. Reliquiae, ibique sistunt duo in cornu Evan­ gelii, duo in cornu Epistolae. Intonata ab Episcopo Antiphona: Cum iucunditate etc., sumunt Feretrum, vel Arcam, et procedunt ad Altare dedicandum; quo cum pervenerint, deponunt Feretrum, vel Arcam, super abacum in cornu Evangelii et ad eius latera consistunt, donec Episcopus inunxerit angulos internos stipitis Altaris; tunc Feretrum, vel Arcam, elevant, suppedaneum conscendunt, et, accepta ab Episcopo Urna, vel Arca, tradunt Feretrum duobus Clericis, ac postea de Altari descen­ dunt et pergunt ad locum quo collocata est Altaris mensa, ibique consistunt. Quum Episcopus, posito coeinento supra labrum stipitis, proce­ dit ad Thronum, vel ad Faldistorium, quatuor Presbyteri, dum Coementarii vel Lapidarii attollunt mensam, apponunt manum ad quatuor angulos eiusdem mensae, et manum amovent quando mensa composita est super stipitem, ac postea se ad Sacristiam conferunt, ubi sacra paramenta deponunt. II. - De Presbytero Altare thurificaturo. — Presbyter se gerit ut diximus sub n. 2988, II. Articulus VI. De Caeremoniario in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summi­ tatis stipitis. 3028. — Caeremoniarius se gerit ut in Articulo VI Capitis VIII huius Sectionis, sed advertat: 1. - Episcopus post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., facit maltham, si facienda, et benedicit coementum, dein procedit ad Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Caput X. - De consecratione Altaris fixi II. - In Processione ad Altare dedicandum servetur ordo Rescriptus sub n. 2958. III. - SS. Reliquiis in Altari repositis et thurificatis, Episcopus procedit ad locum in quo collocata est Altaris mensa, et postquam eam inunxerit pergit ad Thronum, vel ad Faldistorium. IV. - Composita mensa super stipitem, Caeremoniarius innuit Episcopo ut ad Altare se conferat. V. - Duplicibus unctionibus in media mensa peractis, Episcopus intonat Antiphonam: Stetit Angelus etc.; thurificato Altari, Episcopus intonat Antiphonam: Introibo ad Altare Dei etc., dein quinque Cruces aqua sacrata super mensam efficit. VI. - Post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. i VII. - Absterso Altari, Caeremoniarius innuit Episcopo ut imponat et benedicat incensum. Ut rite et expedite Ritus Altaris consecrationis persolvatur. Cae­ remoniarius prae oculis habeat huius Functionis summarium schematica forma redactum sub n. 3033. Articulus VII. • \ De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris fixi seu immo­ bilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis. 3029. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: ab eodem recedunt: cum ille ad Faldistorium perve­ nerit; incepta ab Episcopo Antiphona: Ne reminiscaris etc.; postquam ille acceperit mitram et baculum; repetita Antiphona: Ne remini­ scaris efc.; i?; ft? X 442 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis cum Episcopus ante Altare per- i venerit et, absoluta Oratione: Actiones nostras etc., si Functio | Corpora completa Oratione: Deus, qui ex omnium etc.; absoluta Oratione: Actiones no­ stras etc., si Functio peragatur cum cantu; recitato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., sur­ gunt et postquam Episco­ pus tertio dixerit: Ut Altare hoc etc., iterum genuflectunt; completis Litaniis, surgunt; post cantum Antiphonae: Stetit Angelus etc. ; absoluta Oratione: oratio etc.; Dirigatur absoluto Psalmo 42: Indica me, Deus etc. ; completa Oratione: Singulare il­ lud etc.; post septimani Altaris aspersio­ nem: postquam Episcopus tertio di­ xerit: Ut Altare hoc etc., si Functio peragatur cum cantu, alias, absoluta Oratione: Sum­ me Deus etc., post benedi­ ctionem coementi; absoluta Oratione: Deus, qui es visibilium etc. postquam, secundo, tertio et quarto recitatum fuerit Re­ sponsorium: Dirigatur etc. Deinde se gerunt ut diximus circa finem n. 2992. priusquam Episcopus ingredia­ tur Sacellum, in quo exposi­ tae sunt SS. Reliquiae; post Orationem: Aufer a no­ bis etc.; quum Episcopus pervenerit ante Reliquias; absoluta Oratione: Fac nos, quae­ sumus etc.; quum Episcopus ad Altare pervenerit, depositis super aba­ cum SS. Reliquiis; si Functio peragatur sine cantu, postquam Episcopus recitave­ rit Orationem: Deus, qui in omni loco etc.; 9 Caput X. - Dc consecratione Altaris fixi repetita Antiphona: Sanctorum etc.; peragatur sine cantu, genu­ flectunt ante eum; f ïr. si Functio peragatur cum cantu, repetita Antiphona: Exalta­ bunt etc.; Articulus VIII. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris fixi seu immo­ bilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis. 3030. — Quum Episcopus pervenerit ad Altare dedicandum, Ministri pergunt ad Sacristiam, ubi assumunt vmpam ac postea ad Altare revertuntur et a Caeremoniario accipiunt mitram ac baculum. 1. - De Ministro mitrae, mitram Diacono porrigit: Minister ab eodem recipit: sumpto ab Episcopo pluviali; cum Episcopus coram Altari per­ venerit; repetita Antiphona: Exultabunl etc.; post Orationem: stras etc.; Actiones no­ completis Litaniis; 444 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Caput X. - De cor xratione Altaris fixi I I postquam Episcopus tertio di­ xerit: Deus, in adiutorium etc., Gloria Patri etc.; septima aspersione absoluta; completa Oratione: Deus, qui es visibilium etc.; absoluto Responsorio: Diriga­ tur etc., secundo. absoluto salis Exorcismo; completa Oratione: Domine Deus, Pater omnipotens etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc., si maltha facienda, alias post Orationem: Summe Deus etc.; incepta Antiphona: Mane sur­ gens etc. II. - De Ministro baculi. porrigit Episcopo baculum: assumptis ab Episcopo mentis et mitra; cum Episcopus pervenerit co­ ram Altari; postquam Episcopus tertio di­ xerit: Ut Altare hoc etc.; responso tertio: Sicut erat etc., post: Deus, in adiutorium etc.; post Orationem: Fac nos, quaesu­ mus Domine etc.; completo Psalmo 150: Laudati Dominum in sanctis eius etc,: absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc.; postquam Episcopus signaverit stipitem Altaris in quatuor angulis; T* SS. Reliquijs thurificatis; recitata Antiphona: CorporaSonctorum etc.; post Orationem: Deus, qui ex om­ nium etc.; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; coemento benedicto; antequam Episcopus ingrediatur Sacellum, in quo SS. Reliquiae expositae sunt; post Orationem: bis etc.; Aufer a no­ cum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; incepta Antiphona: Cum iucunditate etc.; imposito et benedicto incenso; SS. Reliquiis thurificatis; incepta Antiphona: Stetit Ange­ lus etc.; repetita Antiphona: Stetit An­ gelus etc.; incepta Antiphona: Asperges me etc.; 9 ab eodem recipit: para- cum Episcopus pervenerit ante SS. Reliquias; il * if ” - Minister post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc. ; post Orationem: Aufer a no­ bis etc.; Γ· Λ Deinde se gerit ut diximus cir a finem n. 2993, I. postquam Episcopus maltham fecerit, si facienda, alias ante­ quam Episcopus ingrediatur Sacellum in quo expositae sunt SS. Reliquiae; •I 445 inuncta Altaris mensa; cum ad Altare dedicandum per­ venerit; cum pervenerit ad locum, in quo Altaris mensa collocata est; cum pervenerit ante infimum Al­ taris gradum; 446 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis postquam coementum posuerit super labrum stipitis; cum pervenerit ad Thronum, vel ad Faldistorium; ad nutum Caeremoniarii, collo­ cata super stipitem mensa; cum Episcopus ad Altare per­ venerit; completa Oratione: Deus, es visibilium etc.; qui cum Episcopus ad Thronum, vd ad Faldistorium pervenerit; thure imposito ac benedicto, ad Caeremoniarii nutum. ante infimum Altaris gradum. Deinde se gerit ut diximus circa finem n. 2993, II. Articulus IX. De ceteris Ministris inferioribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavi­ tatis seu summitatis stipitis. > 3031. — 1. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Crucifer et Ceroferarii se gerunt ut diximus sub n. 2994, sed Altaris aspersiones ab Episcopo perficiuntur postquam SS. Reliquiae iam in Altari re­ positae fuerunt. II. - De Thuriferario. — Thuriferarius se gerit ut sub n. 2995, I notavimus. III. - De Acolytho. — Acolythus se gerit ut sub n. 2995,11 diximus, sed, reposita super abacum lance in qua sal erat, non sumit tabellam et se aliis Clericis conformat. Dum Episcopus canit Orationem: Deus, qui in omni loco etc., Acolythus sumit ex abaco tabellas n. 1,2 et se confert in cornu Evangelii, suppedaneum conscendit, tabellam n. 1 Subdiacono porri­ git quam recipit, inunctis angulis stipitis. Postquam Episcopus et Ministri conversi fuerint ad Altare, Acolythus porrigit Subdiacono eamdem tabellam quam recipit, intonata Antiphona: Sub Alton Dei sedes etc. Quum Episcopus pervenerit ad locum, in quo collocata Caput X. - De consecratione Altaris fixi 447 est Altaris mensa, tradit Subdiacono tabellam n. 2 quam recipit, inuncta mensa, dein deponit tabellas super abacum ex quo sumit tabellas n. 3,4 et 5; cum Episcopus, collocata super stipitem mensa, ad Altare revertitur, se confert in cornu Evangelii, suppedaneum con­ scendit et tradit Subdiacono tabulam n. 3, quam recipit postquam Episcopus intonaverit Antiphonam: Sub Altare Dei audivi etc. Absoluta Oratione: Deus, qui ex omnium etc., porrigit Subdiacono ta­ bellam n. 4, quam recipit postquam signaverit in modum Crucis Altaris mensam in medio, et statim porrigit tabellam n. 5 quam reci­ pit, imposito ac benedicto incenso; dein tradit tabellam n. 6 eamque recipit postquam Episcopus cantaverit: Stetit Angelus etc., dein ta­ bellas super abacum reponit. Dum Episcopus cantat Orationem: Di­ rigatur oratio nostra etc., Acolythus sumit ex abaco tabellam n. 7, se confert in cornu Evangelii, suppedaneum conscendit tabulamque porrigit Subdiacono quam recipit, aspersionibus ab Episcopo super mensam peractis, et defert ad abacum ex quo sumit tabulam si­ gnatam n. 8; iterum ad sinistram se confert Subdiaconi cui tabellam tradit eamque recipit, intonata Antiphona: Asperges me etc. Quum Episcopus redit in medio Altaris, aspersione peracta, rursus Sub­ diacono porrigit tabellam et ita deinceps se gerit donec Episcopus septies intonaverit Antiphonam: Asperges me etc., dein defert ad abacum tabellam. Sedente Episcopo in Throno vel in Faldistorio, Acolythus porrigit Subdiacono tabellam n. 9 (quae est eadem signata n. 5 etc.) et se gerit usque ad finem Ritus ut sub n. 2995, II notavimus, mutatis mutandis circa numeros tabellarum. IV. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, ad nutum Caeremoniarii, sumit vasculum cum aspersorio et procedit cum ceteris ad Episcopum associandum; aspersione peracta, defert va­ sculum ad abacum, prope Altare dedicandum. Postquam Episcopus dixerit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Minister extrahit parvum vasculum aquae sacratae et illud super abacum deponit. Benedicto coemento, cum ceteris procedit ad Sacellum, in quo expositae sunt SS. Reliquiae. Dum Episcopus dicit Orationem: Deus, qui in omni etc., sumit ex abaco vasculum s. Chrismatis; completa Oratione, suppedaneum conscendit, Diacono vasculum porrigit quod recipit postquam Episcopus inunxerit stipitem in quatuor angulis. Thurificatis SS. Re­ liquiis, procedit ad locum in quo collocata est Altaris mensa, ibique consistit ad dexteram Diaconi eique vasculums. Chrismatis porrigit et 448 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ab eo recipit postquam Episcopus mensam inunxerit in medio, dein defert vasculum ad abacum ex quo iterum illud sumit dum Episcopus dicit Orationem: Deus, qui ex omnium etc.; qua absoluta, Altare ascendit, Diacono porrigit vasculum quod recipit postquam Episcopus signaverit mensam in medio ac postea illud ad abacum defert. Absoluta Oratione: Dirigatur oratio nostra etc., Minister sumit ex abaco parvum vasculum aquae sacratae, suppedaneum conscendit et consistit ad Diaconi dexteram; aspersionibus super mensam ab Episcopo peractis, effundit in vasculum aquam sacratam, dein vasculum ipsum et aspersorium sumit, ad Altare revertitur et con­ sistit ad dexteram Diaconi, dum Episcopus Altare aspergit. Aspersionibus peractis, Minister defert ad abacum vasculum cum aspersorio. Intonata ab Episcopo Antiphona: Erexit etc., Minister se gerit ut sub n. 2996, I usque ad Ritus finem. V. - De Clerico primo et secundo. — Hi Clerici se gerunt ut diximus sub n. 2996, 11, sed ad Sacristiam se conferunt, si absint Clerici intorticia gestaturi, completis Litaniis Sanctorum. Si adhibeatur Feretrum, postquam illud in Sacristiam detu­ lerunt, ad Altare revertuntur et, nisi Thronus sit erectus, collocant Faldistorium in cornu Epistolae, sed longe ab Altari. Dum Episcopus recitat Orationem: Deus, qui es visibilium etc., nisi ille Throno uti possit se gerunt ut sub n. 2996, II, postquam Episcopus recitaverit Orationem: Dirigatur oratio nostra etc., et ita se gerunt usque ad finem Ritus. VI. - De Clericis intorticia gestaturis. — Clerici quatuor se gerunt ut sub n. 2968, II notavimus, sed ad Sacristiam procedunt, completis Litaniis Sanctorum. Articulus X. De Clero deque Cantoribus in consecratione Altaris fixi seu immobilis, cuius sepulcrum SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis. 3032. — I. - Cantores et Clerus se gerunt ut sub n. 2997 nota­ vimus, sed Cantores postquam decantaverunt tertio: Gloria Patri etc., et coementum benedictum fuerit, cum Clero et ceteris procedunt ad Sacellum, in quo expositae sunt SS. Reliquiae. 9 Caput X. - Sumin, de consecratione Altaris Γιχί 449 11. - Postquam Cantores decantaverunt Antiphonam: Sub ' Altare Dei sedes etc., dum elevatur mensa Altaris, canunt Responi sorium: Vos Sacerdotes et Levitae etc. III. - Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Sub Altare Dei I audivi etc. prosequuntur; qua absoluta, canunt etiam Antiphonam: Corpora Sanctorum etc. IV. - Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Stetit Angelus etc. Cantores pariter prosequuntur et etiam prosequuntur Antiphonam: Introibo al Altare Dei etc. V. - Postquam Episcopus Responsorium: Dirigatur etc. intonaverit, Cantores illud prosequuntur et se gerunt ut sub n. 2997. Summarium Ritus consecrationis Altaris fixi SEU IMMOBILIS, CUIUS SEPULCRUM SS. Reliquiarum est in medio cavitatis seu summitatis stipitis 3033. — Adventus Episcopi ad Ecclesiam. — Aspersio aquae benedictae.—Adorato SS. Sacramento, Episcopus procedit ad Altare dedicandum. — Episcopus, facie ad Altare versa, incipit Antiplionam: Ne reminiscaris etc. — Lotio Episcopi manuum. — Epi­ scopus assumit paramenta. — Episcopus tantum repetit Antiphonam: Ne reminiscaris etc. — Episcopus procedit ad Altare et consistit convenienti distantia. — Antiphona: Adesto; Oratio: Actiones no­ stras etc. — Si Functio peragatur sine cantu, Episcopus ipse Litanias Sanctorum recitat, adstantibus respondentibus. — Post Versicu­ lum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit. — Postquam tertio dixerit: Ut Altare hoc etc., baculum dimittit, iterumque genuflectit. — Deus, in adiutorium etc., Episcopus ter canit, vocem elevans secunda et tertia vice. — Benedictio aquae, cineris et vini. — Post Ora­ tionem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Episcopus benedicit coementum. — Processio ad Sacellum SS. Reliquiarum. — Oremus. Flectamus genua. Levate (infra brevitatis causa notabimus: O.F.L.). -Post Orationem: Fac nos etc., Episcopus mitram accipit, imponit et benedicit incensum, dein incipit Antiphonam: Cum iucunditate etc. - Processio ad Altare dedicandum. — Depositis Reliquiis super abacum et completis Antiphonis, Episcopus incipit Antiphonam: Exultabunt etc. — Post Orationem: Deus, qui in omni loco etc., unctio s. Chrismate in quatuor angulis stipitis. — Repositio Arcae 29 — Moretti. De s. Functionibus - IV. 450 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis in Altari. — Thurificatio SS. Reliquiarum, triplici ductu. — Episcopus se confert ad locum in quo collocata est Altaris mensa. — Unctio s. Chrismate in medio partis Mensae quae spectat internum Altaris. — Episcopus ad Altare revertitur et super stipitis labrum ponit exiguam coementi quantitatem. — Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Dum Mensa ad Altare transfertur, quatuor Sacerdotes ponunt manum ad eiusdem mensae angulos. — Mensa super stipitem collocata, Episcopus ad Altare revertitur; dimissa mitra, intonat Antiphonam: Sub Allan Dei sedes etc. — Absoluta Antiphona: Corpora Sanctorum etc., Epi­ scopus mitram dimittit eamque recipit post Orationem: Deus, qui ex omnium etc. — Unctio s. Chrismate in media mensa. — Impositio et benedictio incensi cum formula: Ab illo benedicaris... In nomini Patris etc. — Intonata Antiphona: Stetit Angelus etc., Episcopus thurificat Altare undique.— Post Orationem: Dirigatur oratio etc., Episcopus mitram accipit, intonat Antiphonam: Introibo ad Allan Dei etc. — Episcopus facit quinque Cruces aqua sacrata. — 0. F. L. — Post Orationem: Singulare illud etc., Episcopus intonat Anti- , phonam: Asperges me etc.; septies mensam aspergit. — Absoluta Oratione: Deus, qui es visibilium etc., procedit ad Thronum, vel I ad Faldistorium. — Clerici duo colligunt spongiis aquam sacratam et Altare abstergunt mantilibus.— Thure benedicto, Episcopus revertitur ' ad Altare; super mensam, in medio et in quatuor angulis, thurificat in modum Crucis, nihil dicens.— Impositio et benedictio incensi. —Into­ nato Responsorio: Dirigatur etc., Episcopus ter circuit Altare, continue thurificans, dein tradit thuribulum Presbytero. — Episcopus in­ tonat Antiphonam: Erexit etc.; quinque duplices unctiones in mo­ dum Crucis facit Oleo Catechumenorum super mensam in medio et in quatuor angulis. — Impositio et benedictio incensi. — Intonato Responsorio: Dirigatur etc., Altare semel circuit thurificans, ut prius, dein Presbytero tradit thuribulum. — 0. F. L. —Completa Oratione: Adsit, Domine etc., Episcopus intonat Antiphonam: Mane surgens etc., ac postea facit quinque Cruces ut supra Oleo Cate­ chumenorum. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus, in­ tonato Respohsorio: Dirigatur etc., Altare thurificat ac postea thu­ ribulum tradit Presbytero. — O. F. L. — Post Orationes: Adesto, Domine etc., et: Omnipotens sempiterne etc., Episcopus incipit Anti­ phonam: Unxit te Deus etc., dein s. Chrismate alias quinque unctiones, ut supra, facit. — Impositio et benedictio incensi. — In- | tonato Responsorio: Dirigatur etc., Episcopus thurificat Altare pro- ' cedens ad suam sinistram, dein thuribulum Presbytero tradit. - f Caput X. - Suinrn. de consecratione Altaris fixi 451 0. F. L. — Post Orationem: Descendat, quaesumus etc., Episcopus incipit Antiphonam: Sanctificavit etc., dein effundit super mensam s. Chrisma et Oleum Catechumenorum coniunctim. — Lotio Epi­ scopi manuum. — Episcopus incipit Antiphonam: Ecce odor etc. — Absoluto Psalmo 86: Fundamenta etc., absque: Gloria etc., Episcopus dicit: Lapidem hunc etc., ac postea incipit Antiphonam: Aedificavit Moyses etc. — Episcopus recitat: Dei Patris omnipotentis etc., mi­ tram dimittit et benedicit thus super Altare cremandum. — Epi­ scopus format quinque Cruces granis thuris, scilicet in medio mensae et in quatuor angulis, dein granis Cruces e gossypio cerato superimponit. — Clericus, dum Episcopus ad Faldistorium procedit, accendit Cruces e gossypio cerato. — Omnibus Crucibus accensis, Episcopus, genuflexus in Faldistorio, absque pileolo, incipit Antiphonam: Alleluia (non vero a Septuagesima ad Pascha) Veni, sancte etc. — Absoluto Versiculo, Episcopus reassumit pileolum, surgit. — Immediate post Orationem: Domine sancte, Pater etc., O. F. L. — Oratio: Deus omnipotens etc. — Praefatio. — Absoluta Praefatione, Episcopus ascendit suppedaneum et incipit Antiphonam: Confirma etc. — Stans Episcopus s. Chrismate Crucem signat in media parte anteriori stipitis. — Absoluta Oratione: Maiestatem tuam etc., Episcopus s. Chrismate inungit coniunctiones mensae stipiti in quatuor angulis. — Post Orationem: Supplices te depecamur etc., Episcopus procedit ad Thronum, vel ad Faldistorium. — Lotio ma­ nuum. — Clerici in s. ordine constituti abstergunt Altare. — Bene­ dictio tobalearum aliorumque Altaris ornamentorum. — Episcopus, ad Altare conversus, incipit Antiphonam: Circumdate, Levitae etc. — Altari ornato, Episcopus imponit et benedicit incensum. — Epi­ scopus in suppedaneo incipit Antiphonam: Omnis terra etc., thuri­ ficat super Altaris mensam in modum Crucis; iterum incipit prae­ dictam Antiphonam; Altare ut prius thurificat. — Episcopus, in­ cepta praedicta Antiphona tertia vice, thurificat ut supra ac postea Diacono thuribulum tradit. — Episcopus post Orationes: Descen­ dat etc., et: Omnipotens etc., dicit: Dominus vobiscum, et: Benedi­ camus Domino. 452 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis CAPUT XI. DE CONSECRATIONE ALTARIUM EXECRATORUM Articulus I. De consecratione Altaris fixi seu immobilis quod amisit consecrationem ob separationem, etsi momentaneam, tabulae seu mensae a stipite. 1. — De iis quae praeparanda sunt. 3034. — I. - Ad Altare consecrandum. — Super abacum: stola albi coloris; vasculum s. Chrismatis in lance et aliquantulum gos­ sypii soluti; liber continens formulam consecrationis; scotula; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance. II. - In cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum. — Faldistorium cum pulvinis et tegumento albi coloris. III. - In Sacristia. — Super mensam: superpellicea pro Assistentibus; vasculum aquae benedictae cum aspersorio. IV. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genunexorium cum strato et pulvinis viridis, vel violacei, coloris, iuxta temporum diversitatem. 2. — In Functione. 3035. — Episcopus, statuta hora, accedit ad Ecclesiam et se gerit more solito in aspersione aquae benedictae, dein procedit ad Altare SS. Sacramenti, ac postea ad Altare consecrandum; quo cum pervenerit, accedit ad Faldistorium ubi Crucem pectoralem, mozzettam, vel mantellettum dimittit, manus lavat, reassumit Crucem pectoralem et accipit stolam, dein procedit ad Altare, suppedaneum conscendit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et inungit in modum Crucis coniunctiones mensae cum stipite, in quatuor angulis, quasi illos coniungens, ad singulas Cruces dicens: In nomine Pa φ tris etc. Quibus peractis et absterso pollice, dicit: Oremus. Maiestatem etc., producens signum Crucis versus Altare ad verba: bene φ dicere, et: sancti φ ficare. Oratione absoluta et responso: Anien, dicit: Oremus. Supplices te deprecamur etc., producens pariter signum Crucis ad verbum: bene φ dictione; qua Oratione completa, ad Faldistorium revertitur, Caput XI. - De consecratione Altarium execratorum 453 stolam et Crucem pectoralem dimittit, manus lavat et abstergit, reassumit mozzettam, vel mantellettum, et Crucem pectoralem, atque ab Ecclesia discedit. Articulus II. De consecratione Altaris quod amisit consecrationem sive ob enormem fractionem, sive ob SS. Deliquiarum amotionem, sive ob amotionem, vel fractionem, operculi sepulcri. 1. — De iis quae praeparanda sunt. 3036. — I. - In cornu Evangelii Altaris consecrandi prae­ paratur parvus abacus, alba tobalea contectus, et super illum sta­ tuuntur duo candelabra cum cereis quorum in medio, in lance ar­ gentea, collocatur Capsula cum SS. Reliquiis et aliis in ea inclusis; Capsula tegitur serico velo rubri coloris. II. - In cornu Epistolae praeparatur alter abacus, pariter alba tobalea contectus, et super illum disponuntur: stola albi coloris; vas seu concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquan­ tulum cineris pariter in lance; ampulla plena vini in pelvicula; ali­ quantulum gypsi triti in lance cretacea; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; liber continens formulam consecrationis; scotula cum candela; vasculum s. Chrismatis in lance; gossypium solutum; operculum sepulcri SS. Reliquiarum; trulla. III. - Ante infimum Altaris gradum versus Epistolae latus. — Faldistorium cum pulvinis et tegumento albi coloris. IV. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis, vel violacei, coloris, iuxta temporum diversitatem. V. - In Sacristia. — Super consuetam mensam: superpellicea pro Assistentibus; vasculum aquae benedictae cum aspersorio. 2. — In Functione. 3037. — Statuta hora, Episcopus accedit ad Ecclesiam et se more solito gerit. Facta brevi oratione super infimum Altaris gradum, acce­ dit ad Faldistorium ubi, dimissis Cruce pectorali et mozzetta, vel mantelletto, manus lavat et abstergit, dein reassumit Crucem pectoralem, accipit stolam ac postea se confert ad abacum et absolute dicit: Exor­ cizo te etc. Exorcismo absoluto, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua com- 454 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis pleta, exorcizat aquam dicens: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, benedicit cineres dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione completa, Episcopus dextera pugillum salis accipit et imponit super cineres in modum Crucis, tribus vicibus, dicens: Commixtio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem ac cinerem; quo facto, accipit pugilium huius mixturae et iniicit in aquam tribus vicibus dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili abstergit manum ac statim dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua absoluta Oratione, accipit ampullam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; qua Oratione completa, admiscet sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfundit, facit maltham seu coementum, ac postea illud benedicit. Si loco calcis et sabuli adhibeatur gypsum, coementum vel quid simile (D. 4165 ad 1), Oratio pro benedictione immutanda est (/. c.). Benedicto coemento, Episcopus accedit ad Altare, suppedaneum conscendit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et facit in singulis angulis parvi sepulcri duplicem unctionem in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse φ cretur, alteram ad verbum: Sancti φ flcetur et producens, manu dextera, triplex signum Crucis dicit: In nomine Paviris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui; deinde reverenter, utraque manu, accipit Capsulam SS. Reliquiarum, quam in parvo Sepulcro reponit ac postea intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit partem mediam tabulae parvi sepulcri, quae spectat internum eiusdem se­ pulcri, proferens formulam: Consecretur etc., faciens duplicem un­ ctionem in modum Crucis ad verba: Conse φ cretur, et: Sancti flcetur, ac postea, manu dextera, triplex Crucis signum producit, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi, deinde abstergit gossypio pollicem, trullam cum coemento accipit, illud ponit super sepulcri postem, cavens ne supra Reli­ quias coementum defluat; sepulcrum claudit et firmat operculum coemento, deinde dicit: Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, rursus intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et facit duplicem unctionem in modum Crucis super Altaris mensam et parvum sepulcrum, comprehendens utrumque, ut in sequenti figura: I Caput XU. - De soleiniii consecratione Altaris portatilis 455 dicens ad primam unctionem: Signe φ fur etc., ad secundam: Sau­ di φ ficetur etc., dicens vero: in nomine Pa φ tris etc., producit dextera manu triplex Crucis signum, ac postea revertitur ad Faldi­ storium, ubi stolam nec non Crucem pectoralem dimittit, lavat et abstergit manus, reassumit mozzettam, vel mantellettum, et Crucem pectoralem, atque de Ecclesia discedit. CAPUT XII. DE CONSECRATIONE ALTARIS PORTATILIS SOLEMNITER PERAGENDA IN ECCLESIA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3038. — I. - Ad Altare maius. — Altare instruitur pallio albi coloris et super eius gradus sternitur tapetum. Super Altaris mensam collocatur tabula lignea instar eiusdem mensae, in cuius medio foramen adsit ut Altare portatile poni queat; et ita aptatur ut Petra sacra collocanda aliquantulum emineat. Tabula tegitur tobaleis praescriptis a Rubricis. Super Altare ponuntur sex candelabra quorum in medio collocatur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel SS. Reliquiae. Super Altaris mensam disponuntur paramenta pro Episcopo, scilicet: pluviale et stola albi coloris, cingulum, alba, amictus; formale in lance; in cornu Epistolae: mitra auriphrygiata. II. - Apud Altare in cornu Evangelii. — Baculus pastoralis. III. - Super infimum Altaris gradum, in medio. — Collo­ catur pulvinus albi coloris. 456 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis -IV. In cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum.Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. V. - In medio Presbyterio. — Statuitur mensa, tela rudi pluries conduplicata tecta, et super telam hanc sternitur alba to­ balea. Super mensam collocatur Altare portatile, seu Petra sacra. VI. - In cornu Evangelii. — Praeparatur parva mensa, alba tobalea contecta. Super mensam hanc statuuntur duo candelabra cum cereis, quorum in medio ponitur lanx argentea continens in chartulis di­ stinctis SS. Reliquias; in lance collocantur etiam tria thuris grana, et lanx tegitur velo serico rubri coloris. VII. - Super consuetum abacum. — Collocantur: vas seu concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris pariter in lance; ampulla plena vini in pelvicula; in lance, viginti quinque incensi grana aequalia et levigata ut superimponi possint Cruces e gossypio cerato; aliquantulum gypsi in lance cre­ tacea; trulla pro coemento; quinque Cruces exiguae e subtili gos­ sypio cerato; lanx pro Cruce pectorali; spatulae ad eradendum incensum et ceram; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; medulla panis et mali medici in lance; Pontificale Romanum; scotula cum candela; vasculum Olei Catechumenorum et s. Chrismatis in lance; ampullae argenteae plenae praedictis s. Oleis, pariter in lance; gossypium solutum; operculum sepulcri SS. Reliquiarum; aspersorium ex hyssopo; vasculum ad hauriendam aquam pro aspersionibus Altaris portatilis; parvum vasculum ad hauriendam aquam pro quinque aspersionibus tantum supra Petram sacram; tabellae cum formulis ut infra. VIII. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam, si Epi­ scopus celebret Missam post consecrationem Altaris, praeparantur: Calix cum purificatorio, patena, hostia, palla, corporale in bursa albi coloris; ampullae vini et aquae in pelvicula; campanula, Missale cum legili; Canon Pontificalis. Haec omnia transferuntur super abacum quando ea, quae ad Ritum consecrationis adhibita fuerunt, deferri possunt in Sacristiam. Praeterea parantur planeta et manipulum, albi coloris, quae super Altaris mensam transferuntur postquam collocata fuerit Petra sacra. Si Missa de Communi Ecclesiae Dedicationis prohibeatur (v. n. 2991), tunc paramenta missalia erunt coloris Officii. 4 Caput XII. - De solemn! consecratione Altaris portatilis 457 Si Missa vero celebretur a Sacerdote, tunc parantur omnia necessaria pro Missae celebratione. Super alias mensas disponuntur superpellicea pro Assistentibus; vinipae duae. Congruo in loco: vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thuribulum cum navicula. IX. - Ad Altare SS. Sacramenti. — Paratur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis, vel violacei coloris, iuxta temporum diversitatem. 3039. — Quoniam quibusdam caeremoniis huius Ritus incom­ modum affert uti Pontificali, praeparantur Tabulae quinque ut infra. Ne tamen confusio oriatur in earum usu, apponatur numerus in capite cuiusque Tabulae iuxta ordinem quo illae adhibentur. N. 1, 5, 7, 9. Sancti φ ficetur, et conse φ cretur haec tabula. In nomine Pa © tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. N. 2. A-sper- ges me N. 3, 6, 8, 10. Di- ri-ga-tur N. 4. ;------- s— i—·t ■ E- re- xit Ja- cob N. 11. Conse φ cretur, et sancti φ ficetur hoc sepulcrum. In no­ mine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui. 458 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranicntalibus ab Episcopo peragendis 3040. — Dispositio ad Altare maius. ο ni A - abacus. — F ■= Faldistorium. — M =■ mensa in qua collocatur Altare portatiie. — m — mensa in qua ponitur lanx continens SS. Reliquias. Articulus 11. De Episcopo solemniter consecrante Altare portatiie in Ecclesia. 3041. — Statuta hora, Episcopus accedit ad Ecclesiam et se gerit more solito; brevi oratione facta super infimum Altaris gra­ dum, procedit ad Faldistorium ibique dimittit Crucem pectoralem, mozzettam, vel mantellettum, lavat et abstergit manus, dein as­ sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, plu­ viale, formale, si Ordinarius, ac postea accipit mitram. Ad nutum Caeremoniarii Episcopus accipit baculum pastoralem et se confert ante mensam in medio Presbyterio collocatam; tradito Ministro baculo, retinens mitram, absolute dicit: Deum omnipotentem etc. Responso: Arnen, mitram dimittit, genuflectit in pulvino et cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso a Canto­ ribus, vel ab Assistentibus: Domine, ad adiuvandum me festina, Epi­ Caput XII. be solemni consecratione Altaris portatilis 459 scopus surgit et cantat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, secundo cantat, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, tertio cantat, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., ac se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram et baculum, accedit ad abacum, ibique baculum Ministro tradit ac dicit: Exorcizo te etc. In Exorcismo et in sequen­ tibus Orationibus, si desumuntur e Ritu consecrationis Ecclesiae, omittit verba: Ecclesiae et, sed dicit: huius Altaris. Exorcismo absoluto, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit et exor­ cizat aquam, dicens: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, mitram deponit et dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, bene­ dicit cineres dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione absoluta, Episco­ pus dextera pugillum salis accipit et imponit super cinerem, tribus vicibus, in modum Crucis dicens: Commixtio salis, et cineris etc., dum eadem manu miscet salem ac cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus, in modum Crucis dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili abstergit manus ac statim dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine iesu Christe etc.; qua Oratione completa, accipit ampullam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; qua Oratione absoluta, mitram ac baculum accipit, pro­ cedit ad mensam in qua collocatum est Altare portatiie, ibique Ministro tradit baculum, dein intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sacratae et signat duplicem Crucem in medio Altaris, dicens: Sancti φ fleet ur etc. et Conse φ cretur etc.; ad verba: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti Episcopus triplex signum efficit super Crucem signatam; ac postea aliam Crucem, se ut supra gerens, signat in angulo posteriori respon­ dente sinistrae suae, tertiam in angulo anteriori respondente dex­ terae suae, quartam in angulo anteriori respondente sinistrae suae, quintam in angulo posteriori respondente dexterae suae, ut in se­ quenti figura: Caput XII. - De solemni consecratione Altaris portatilis 461 460 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis Episcopus, quinta Cruce signata, abstergit pollicem, dein intonat Antiphonam: Asperges me etc.; qua intonata, accipit aspersorium a primo Assistente, circuit mensam tribus vicibus procedens a dextris suis et aspergit Altare; interim prosequitur cum suis Assistentibus Antiphonam, dein recitat Psalmum 50: Miserere etc., absque: Gloria Patri etc.; tertia aspersione peracta, et repetita Antiphona: Asperges me etc., post Psalmum 50: Miserere etc., absque: Gloria etc., mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Ore­ mus. Deus, qui es visibilium etc.; qua Oratione completa, si maltha fa­ cienda sit, mitram et baculum accipit, procedit ad abacum, ibique tra­ dito Ministro baculo, admiscet sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfundit et facit maltham seu coementum ac postea, dimissa mitra, illud benedicit ritu praescripto pro consecratione Altaris fixi (D. 3726 ad 1), scilicet dicens: Dominus vobiscum. Oremus. Summe Deus etc. Si loco calcis et sabuli adhibeatur gypsum, coementum vel quid simile (D.4165 ad 1), Episcopus benedicit gypsum vel coementum non infusum in aquam sacratam et in casu Oratio pro benedictione immutanda est (/. c.). Coemento benedicto, Episcopus mitram ac baculum accipit, se ante mensam confert, baculum ac mitram dimittit, imponit et benedicit incensum, mitram accipit; thuribulo a primo Assistente accepto, incipit Antiphonam: Dirigatur etc.; dum Cantores eam prosequuntur ter adolet Altare per circuitum, incipiens a dextris suis et sequens methodum quae servatur in oblatorum thurificatione ad Missam, scilicet ut in sequenti figura: Quamvis in figura circuli circa Altare portatile sint inter se distantes, id ex necessitate factum est, tamen fieri debent in eadem linea et loco. Episcopus, thurificato Altari, tradit thuribulum Presbytero qui Purificationem prosequi debet, dein incipit Antiphonam: Erexit lacob etc., ac postea intingit pollicem dexterum in Oleo Catechu­ menorum et facit quinque duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti φ ficetur, alteram ad verbum: Conse φ cretur, super Altare scilicet in medio et in quatuor angulis, ordine descripto in sequenti figura: et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem, dicens: in nomine Pa φ tris etc. 462 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis Quinque unctionibus peractis, Episcopus pollicem abstergit; dum repetitur Antiphona: Erexit etc. imponit et benedicit incensum; qua repetita, intonat Antiphonam: Dirigatur etc., thuribulum acci­ pit, Altare semel tantum per circuitum thurificat. Tradito thuribulo Presbytero et absoluta Antiphona, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus; tum, pronuntiato a primo As­ sistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo Assistente: Levate, cantat Orationem: Adsit, Domine etc.; et ita se gerit in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, intonat Antiphonam: Mane surgens etc., mitram accipit, et, modo supra notato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechumenorum facit; quibus peractis, incensum imponit ac benedicit, intonat Anti­ phonam: Dirigatur etc., et Altare pariter semel thurificat, ut supra, ac postea thuribulum Presbytero tradit. Completa Antiphona, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Adesto, Domine etc., Episcopus intonat Antiphonam: Unxit etc., mitram accipit, alias quinque unctiones s. Chrismate efficit, modo supra notato; quibus peractis, pariter ut supra imponit ac benedicit in­ censum, necnon intonat Antiphonam: Dirigatur etc., et thurificat Altare. Tradito thuribulo necnon completa Antiphona, Episcopus mi­ tram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Exaudi nos etc., mitram accipit, deinde intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et inungit intra sepulcrum in modum Cru­ cis ad verba: Conse fleretur, et: Sancti ficetur; dum vero dicit: In nomine Pa φ fris etc., producit triplex signum Crucis; dicto: Pax hui: domui, abstergit pollicem, mitram dimittit, reverenter accipit SS. Reliquias easque in sepulcro reponit, addit tria incensi grana; dein trullam cum coemento accipit, illinit super labrum se­ pulcri Altaris, cavens ne super SS. Reliquias coementum de­ fluat, et firmat operculum coemento, ac postea dicit: Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, intonat Antiphonam: Ecce odor etc., mitram accipit, dein dextera manu ampullam s. Chri­ smatis, sinistra ampullam Olei Catechumenorum accipit,effundit par­ vam copiam eorum iunctim super medium lapidem, nullam proferens formulam; traditis primo Assistenti ampullis, palma dexterae manus expandit et illinit Olea sacra super totum lapidem; quo facto, annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque reassumit, ac postea retinens mitram, decantato, vel recitato, ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut laetantium etc., Episcopus imnie- Caput XII. - De solemni consecratione Altaris portatilis 463 diate recitat: Lapidem hunc, fratres carissimi etc., dein intonat Antiphonam: Aedificavit Moyses etc.; qua absoluta, recitat alteram invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc.; qua com­ pleta, mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus omnipotens etc.; qua Oratione com­ pleta, aspergit incensi grana, dein mitram accipit et quinque granis incensi format Crucem super medium lapidem, in ipso unctionis loco, et ipsis superimponit Crucem e gossypio cerato. Idem facit in quatuor angulis, in ipsis unctionum locis, servans eundem ordinem unctionum. Si grana incensi non sint ita levigata, ut Crucem ceratam sustinere possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat incensi grana; haec est praxis plurium locorum; ratio haec commodior et expeditior est, nec contraria est Rubricae Pontificalis Romani. Dum Clericus Cruces accendit, Episcopus, accepto baculo, proce­ dit ad Faldistorium, ante mensam collocatum, ibique Ministro tradit baculum; omnibus Crucibus accensis, mitram et pileolum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat Versiculum: Alleluia. Veni, sancte Spiritus etc., omittens: Alleluia a Septuagesima ad Pascha. Absoluto Versiculo, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit dum canuntur, vel recitantur, Antiphonae: Ascendit fumus etc., Stetit Angelus etc.; qua ultima Antiphona absoluta, statim cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Responso: Arnen post Orationem: Huius Altaris etc., immediate cantat: Oremus. Supplices etc., et prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, prosequitur in tono Prae­ fationis; completa, intonat Antiphonam: Confirma hoc, Deus etc., mitram accipit, quam dimittit, completo Antiphonae cantu, et dicit: Oremus. Quaesumus, omnipotens Deus etc., deinde imponit ac bene­ dicit incensum, mitram accipit, intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; accepto thuribulo, Crucem super Altare efficit, ac postea primo Assi­ stenti thuribulum tradit; quo facto, mitram dimittit, cantat: Oremus. Descendat etc. Qua Oratione completa, mitram et baculum accipit atque procedit ad Faldistorium. 3042. — Si Episcopus Missam celebret, tradit Ministro baculum, sedet in Faldistorio, legit Psalmos et preces in Missae praeparatione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit, assumit planetam tantum, non vero omnia paramenta pontificalia (D. 3437 ad 1), procedit ad Altare, 464 Pars VI. - Sectio 1. - De Sacranicntalibus ab Episcopo peragendis medius inter Assistentes, et se gerit more solito ut in Missae cele­ bratione. Articulus III. De duobus Assistentibus Episcopo solemniter consecranti Altare portatile in Ecclesia. 3043. — Duo Assistentes, statuta hora, se conferunt ad Sacristiam Ecclesiae in qua peragenda est consecratio, assumunt superpelliceum et, si Canonici, assumunt prius rocchettum. Innuente Caeremoniario, procedunt ad Ecclesiae fores et ad aspersionem aquae bene­ dictae, si Canonici non genuflectunt; aspersione peracta, sequuntur Episcopum si uti Cruce potest, alias eum praecedunt ad Altare SS. Sacramenti. Quum ad Altare maius pervenerint, genuflectunt ad Episcopi latera super infimum Altaris gradum; brevi oratione facta, cum eodem Episcopo ad Faldistorium procedunt, Assistens primus aufert Episcopo Crucem pectoralem, alter mozzettam, vel mantellettum tollit, dein primus biretum cum osculis porrigit et extendit mantile super eius genua ac ministrat manutergium. Assistentes cum ali­ quam rem Episcopo porrigunt, deosculari debent prius rem dein manum seu annulum Episcopi; si vero ab eo aliquam rem accipiunt, prius eius manum seu annulum, deinde rem acceptam deosculari debent. Dignior a Caeremoniario paramenta accipit eisque, altero Assistente adiuvante, induit Episcopum; ad Caeremoniarii nutum, ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, cum eo se conferunt ante mensam in qua collocatum est Altare portatile. Absoluta invitatione ad orationem: Deum omnipotentem etc., Assistens secundus aufert mitram Episcopo, ambo genuflectunt et assurgunt, quando Episcopus genuflectit et surgit. Responso a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., dignior mitram Episcopo imponit, quam alter aufert post salis Exorcismum. Absoluta Oratione: Do­ mine Deus etc., dignior mitram Episcopo imponit quam alter aufert post aquae Exorcismum. Post Orationem: Domine lesu Christe etc., primus Assistens porrigit Episcopo ampullam vini; absoluta Ora­ tione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., mitram Episcopo im­ ponit, deinde ambo ad mensam revertuntur cum Episcopo; primus Assistens accipit vasculum aquae sacratae, alter vero sumit ex mensa tabellam signatam n. 1, quam ante Episcopum sustinet. Quinque aspersionibus super Altare completis, dignior tradit Clerico vasculum, alter deponit super mensam tabellam et sumit • Caput XII. - De solcmni consecratione Altaris portatilis 465 tabellam signatam n. 2 quam reponit intonata Antiphona: Asperges nie etc. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., mi­ tram primus Assistens ei imponit, deinde aspersorium porrigit; ambo sustinent pluvialis fimbrias Episcopi cumque in tribus Altaris aspersionibus comitantur; quibus absolutis et decantato a Canto­ ribus ultimo Versiculo Psalmi 50: Miserere etc., Assistens secundus mitram Episcopo aufert, quam dignior reponit post Orationem: Deus, qui es visibilium etc.; deinde ambo cum Episcopo ad aba­ cum procedunt; ibique Assistens secundus antequam Episcopus dicat: Dominus vobiscum etc. ei aufert mitram. Coemento benedicto, Assistens primus mitram Episcopo imponit; ambo cum eodem Episcopo ante mensam se conferunt, ibique Assistens secundus mitram Episcopo aufert et dignior incensum ministrat, mitram Episcopo imponit eique thuribulum porrigit quod, thurificato Altari non recipit, sed aliquantulum recedit ut Episcopus Presbytero, qui thurificationem prosequi debet, thuribulum tradat; accepto ab Epi­ scopo thuribulo, Assistens secundus sumit tabellam signatam n. 3 eamque ante Episcopum sustinet dum intonat Antiphonam: Dirigatur etc. Dignior thurificato Altari accipit vasculum Olei Catechu­ menorum, alter vero tabellam signatam n. 4 quam reponit intonata Antiphona: Erexit etc. ac postea sumit tabellam signatam n. 5 (eadem est n. 1 etc.) et se ambo ut alias gerunt. Quinque unctionibus peractis, Assistens primus, deposito va­ sculo, incensum ministrat et ambo ad intonationem Antiphonae nec non ad Altaris thurificationem se ut supra gerunt; absoluta Antiphona: Dirigatur etc., secundus Assistens mitram Episcopo aufert. Decantato ab Episcopo: Oremus, primus Assistens genuflectens can­ tat: Flectamus genua et alter surgens cantat: Levate, et ita se gerunt in simili casu, quod brevitatis causa nuntiabimus tantum verbis: Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Mane surgens etc., Assistens primus imponit ei mitram, accipit vasculum Olei Catechumenorum, dum alter accipit tabellam cum formula unctionis, signata n. 7 (eadem est n. 1 etc.). Peractis unctionibus, ad incensi ministrationem et ad reliqua ambo se gerunt ut supra notavimus. Postquam absoluta fuerit Antiphona: Dirigatur etc., secundus Assistens mitram aufert. Oremus. Flecta­ mus genua. Levate. Intonata Antiphona: Unxit te etc., Assistens primus mitram Episcopo imponit, accipit vasculum s. Chrismatis, dum alter accipit tabellam cum formula unctionis signata n. 9 (eadem est n. 1 etc.). Peractis unctionibus, ambo se gerunt ut 30 — Moretti, Dt s. Functionibus - IV. 466 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis supra diximus. Completa Antiphona: Dirigatur etc., Assistens secundus mitram Episcopo aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate Completa Oratione: Exaudi nos etc., Assistens primus mitram Epi­ scopo imponit, dein accipit vasculum s. Chrismatis, alter vero tabellam signatam n. 11 cum formula unctionis et se gerunt ambo utaliasac postea secundus Assistens mitram Episcopo aufert. Interim dignior,nisi adsit Sacerdos, se confert ad abacum in cornu Evangelii, reverenter utraque manu accipit lancem cum SS. Reliquiis, quam ad mensam defert, super eandem deponit, et amovet sericum velum; acceptis ab Episcopo tribus thuris granis, lancem tradit Clerico a quo accipii trullam cum coemento eamque Episcopo porrigit. Intonata ab Epi­ scopo Antiphona: Ecce odor etc., mitram eidem imponit, dein porrigit ampullam s. Chrismatis et ampullam Olei Catechumenorum; receptas ab Episcopo ampullas, Assistens primus Clerico tradit. Dum Episco­ pus illinit sacra Olea super totum Altare, ambo sustinent elatum eius pluviale. Post Altaris unctionem, Assistens primus educit annulum Episcopo, dein mantile ministrat ac postea annulum inducit. Post invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., secundus Assistens mitram Episcopo aufert; completa Orationi Domine Deus omnipotens etc., porrigit Episcopo aspersorium; quo recepto, imponit mitram, dein porrigit Crucem e gossypio cerato, ac postea ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium ante eandem mensam collocatum. Omnibus Crucibus accensis, secundus Assistens Episcopo mitram et pileolum aufert; ambo genuflectunt ad Faldistorii latera et, absoluto Versiculo: Alleluia. Veni, sancte etc., Assistens primus pileolum Episcopo reponit, dein ambo surgunt. Completa Antiphona: Stetit Angelus etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Praefationem, Assistens primus mitram Episcopo imponit, quam alter aufert, completa Antiphona: Confirma etc. etc Post Orationem: Quaesumus, omnipotens Deus etc., dignior incensum Episcopo mi­ nistrat, ei mitram imponit, dein thuribulum porrigit; thurificato Altari, secundus Assistens mitram Episcopo aufert, quam dignior reponit post Orationem: Descendat, quaesumus etc., ac postea ambo cum eodem Episcopo procedunt ad Faldistorium. 3044. — Si Episcopus Missam celebrat, tunc ambo ad eius latera consistunt ct cum eo alternatim recitant Psalmos in Missae praepa­ ratione. Ad manuum lotionem dignior extendit super genua Episcopi mantile ac postea manutergium ministrat. Lotis et abstersis ab Episcopo manibus, secundus Assistens Caput XII. - De solemn! consecratione Altaris portatilis 467 mitram ei aufert, dein ambo adiuvant eum in deponendo pluviali et in assumenda planeta, ac postea se gerunt ut in assistentia Missae privatae ( v. n. 1077). Si vero Episcopus non celebret, sed Missae assistat, tunc cum ille advenerit ad Faldistorium, Assistens secundus ei mitram aufert, ambo eum adiuvant in deponendis paramentis sacris et in reassumendis mozzetta, vel mantelletto, et Cruce pectorali, dein eum comitantur ad Faldistorium, in medio Presbyterio collocatum, ac postea se conferunt ad sua loca in Choro. Missa absoluta, Episcopum comitantur ad Ecclesiae fores sicut etiam comitantur, dimissis para­ mentis, si Missae non assistat. Articulus IV. De Presbytero Altare thuri ficaturo in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia. 3045.— Presbyter, superpelliceo indutus, thurificato prima vice ab Episcopo Altari, ad nutum Caeremoniarii, accedit ad eundem Episcopum, thuribulum recipit, deosculans prius manum dein thuribulum, ac postea se confert ad latus mensae respondens cornu Epistolae Altaris et prosequitur adolere Altare eodem modo quo Chorus incensatur in transeundo, sed non abscedens de loco suo. Dum repetitur Antiphona: Erexit lacob etc., Presbyter ac­ cipit a Thuriferario naviculam, accedit ad Episcopum; receptam a primo Assistente naviculam Presbyter Thuriferario tradit ac po­ stea thuribulum Episcopo porrigit, prius deosculans thuribulum dein eiusdem Episcopi manum. Recepto ab Episcopo thuribulo, se ut supra gerit. Accedit iterum ad Episcopum pro impositione et bene­ dictione incensi, dum repetitur Antiphona: Mane surgens etc., post Psalmum 91: Bonum est etc., et Antiphona: Unxit te etc., post Psalmum 44: Eructavit etc., et se ut supra gerit singulis vicibus. Dum Episcopus procedit ad Faldistorium, Crucibus e gossypio cerato accensis, Presbyter tradit thuribulum Thuriferario. Articulus V. De Caeremoniario in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia. 3046. — Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius cum nunciatur Episcopi adventus, signum dat eum associandi, et fit more solito aspersio aquae benedictae. Facta brevi oratione ad Altare SS. Sa­ cramenti, omnes procedunt ad Altare maius. 468 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis i IH Dum Episcopus dicit Orationem: Deus, qui es visibilium etc., Caeremoniarius praemoneat duos Clericos ut colligant spongiis aquam sacratam quae in Altare supererit, ipsumque Altare abster­ gant et mantilibus e tela rudi exsiccent. Curet etiam ut gossypium quo Episcopus absterget unctiones et pollicem in concha ponatur. Quamvis in Pontificali Romano sub Titulo « De Altaris portatilis consecratione» nusquam mentio fiat de coementi benedictione, tamen ex Responso S. R. C. diei 10 Maii 1890 (D. 3726, ad 1) coementum benedicendum est ritu pro Altaris fixi consecratione praescripto. Caeremoniarius, coeinento benedicto, Episcopo innuit ut impo­ nat et benedicat incensum; innuit quoque Presbytero designato ad prosequendam thurificationem Altaris ut ad mensam accedat Decantata ab Episcopo Oratione: Deus, qui ex omnium etc., Caeremoniarius praemoneat duos Assistentes ut elatum sustineant pluviale Episcopi cum ille expandit et illinit Olea sacra super Altare. Completa Oratione: Exaudi nos, Deus noster etc., Caeremoniarius praemoneat Ministrum aquae benedictae ut effundat aliquantulum aquae super gypsum et illud trulla misceat; deinde invitat Sacer­ dotem, si adsit, vel Assistentem primum ut transferat SS. Reliquias ex parva mensa ad mensam in quo collocatum est Altare porta­ ble. Caeremoniarius innuit Acolytho ut duos cereos super parvam mensam in cornu Evangelii collocatos exstinguat. Ante Versiculum: Alleluia. Veni, sancte etc., si Altaris con­ secratio fiat inter Dominicam Septuagesimae et Festum Paschatis, omittitur: Alleluia. Curet etiam Caeremoniarius ut post Orationem: Descendat, quae­ sumus etc., duo Clerici, in sacro ordine constituti, diligenter spongiis colligant sacra Olea super Petram sacram diffusa eamque mantilibus abstergant, ac postea Acolythus et Minister aquae bene­ dictae illam transferant super Altaris maioris mensam et eam in tabulae ligneae foramine aptent. 3047. — In die dedicationis Altaris dicitur Missa ut in Ecclesiae dedicatione cum Orationibus quae post eamdem Missam inveniun­ tur in Missali; sed, si Officium occurrat Missas votivas pro re gravi excludens (v. n. 1515), tunc dicitur Missa diei, cum commemora­ tione sub unica conclusione, dedicationis Altaris. Ut rite et expedite Ritus Altaris portatilis consecrationis per­ solvatur, Caeremoniarius prae oculis habeat Summarium huius Fun­ ctionis schematica forma redactum sub n. 3052. 9 Caput XII. - De solemni consecratione Altaris portatilis 4€9 Articulus VI. De Ministris libri et candelae in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia. 3048. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: ab eo recedunt: cum ille pervenerit ad mensam, in qua collocatum est Altare portatile; postquam tertio dixerit: Gloria Patri etc.; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; repetita Antiphona: Asperges me etc., post Psalmum 50: Miserere etc.; completa Oratione: Summe Deus etc.; postquam secundo et tertio de­ cantata fuerit Antiphona: Di­ rigatur etc.; intonatis respective ab Episcopo Antiphonis: Mane surgens etc. et: Unxit te etc.; postquam, quarta vice, decanta­ ta fuerit Antiphona: Diriga­ tur etc.; absoluta Oratione: Exaudi nos etc.; firmato Sepulcri operculo; intonata Antiphona: Ecce odor etc.; lotis et abstersis ab Episcopo ma­ nibus; thuris granis benedictis; 470 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramenta I i bus ab Episcopo peragendis accensis omnibus Crucibus c gos­ sypio cerato; absoluta Oratione: Quaesumus, omnipotens Deus etc.; imposito et benedicto incenso; intonata Antiphona: Omnis ter­ ra etc.; dimissa ab Episcopo mitra, post Altaris thurificationem. completa Oratione: Descendat etc. Articulus VII. De Ministris mitrae et baculi in consecratione Altaris portatilis solemniter peragenda in Ecclesia. 3049. — Quum Episcopus pervenerit ad Altare maius, lii Ministri pergunt ad Sacristiam, ubi assumunt vimpam, dein ad Altare revertuntur; a Caeremoniario mitram et baculum accipiunt. I. - De Ministro mitrae. — Minister primo Assistenti mitram porrigit: I a secundo Assistente recipit: sumpto ab Episcopo pluviali; absoluta invitatione ad oratio­ nem: Deum omnipotentem etc.; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Deus, in adiutorium etc., Gloria Patri etc.; absoluto salis Exorcismo; completa Oratione: Domine Deus, Pater omnipotens, qui etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc.; repetita Antiphona : Asperges me etc., post Psalmum 50: Mi serere etc.; post Orationem: Deus, qui es visibilium etc.; I ante benedictionem coementi; Caput XII. - De solemni consecratione Altaris portatilis coercento benedicto; 471 çu m Episcopus ante mensam pervenerit; imposito ac benedicto incenso; intonatis respective Antiphonis: Mane surgens etc.; Unxit te etc., et completa Oratione: Exaudi nos etc.; intonata Antiphona: Ecce odor etc.; absoluto secunda, tertia et quar­ ta vice cantu Antiphonae: Di­ rigatur etc.; post unctionem intra sepulcrum; completa invitatione ad oratio­ nem: Dei Patris omnipoten­ tis etc.; aspersis thuris granis; omnibus Crucibus e gossypio ce­ rato accensis; intonata Antiphona: hoc etc.; Confirma completo cantu Antiphonae: Confirma hoc etc.; imposito ac benedicto incenso; thurificato Altari; absoluta Oratione: Descendat etc. cum pervenerit ad Faldistorium, nisi Missam celebret; quo in casu, lotis et abstersis manibus. II. - De Ministro baculi. — Minister baculum Episcopo porrigit: assumptis ab Episcopo paramentis et mitra; postquam Episcopus dixerit ter­ tio: Deus, in adiutorium etc.; Gloria Patri etc.; ab eo recipit: cum pervenerit coram mensa; cum Episcopus ad abacum per­ venerit; 472 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis dost Orationem: Omnipotens sem­ piterne Dens, creator etc.; cum Episcopus ad mensam per­ venerit; completa Oratione: Deus, qui es visibilium etc.; cum ad abacum pervenerit; benedicto coemento; cum ad mensam pervenerit; absoluta Oratione: Descendat etc. cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit. Articulus VIII. De ceteris Ministris inferioribus in consecratione Altaris portalilis solemniter peragenda in Ecclesia. 3050. — L - De Thuriferario. — Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., Tliuriferarius accedit ad Sacristiam, thuribulum ac naviculam accipit et revertitur ad Altare maius. Absoluta Ora­ tione: Deus, qui es visibilium etc., accedit ad Episcopum pro impo­ sitione et benedictione incensi, dein tradit thuribulum Assistenti primo, sed, thurificato Altari, thuribulum non recipit. Dum repetuntur respective Antiphonae: Erexit lacob etc., Mane surgens etc., et: Unxit te etc., Tliuriferarius naviculam porrigit Presbytero cuius munus thurificare est, a quo recipit, imposito ac benedicto incenso. Omnibus Crucibus c gossypio cerato accensis, accipit a Presbytero thuribulum. Post Orationem: Quaesumus, omnipotens Deus etc., Thuriferarius accedit ad Episcopum pro impositione et benedictione incensi, dein tradit Assistenti primo thuribulum a quo recipit, Altare thuri­ ficato, postea ad Sacristiam procedit. II. - De Acolytho. — Quum Episcopus pervenerit ad Faldi­ storium, Acolythus sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali et se confert ad sinistram primi Assistentis; reassumpta ab Episcopo Cruce, lancem ad abacum defert. Postquam Episcopus dixerit Orationem: Omnipotens sempiterne Caput XII. - De solemn! consecratione Altaris portatilis 473 Deus, creator etc., Acolythus sumit ex abaco omnes tabulas cum formulis easque defert ad mensam, super quam reponit in latere respondente cornu Evangelii. Dum Episcopus Altare thurificat, post Orationem :Deus, qui es visi­ bilium etc., Acolythus defert ad mensam pelviculam cum vasculis SS. Oleorum, eamque reponit in latere respondente cornu Epistolae. Postquam Episcopus inunxerit intra sepulcrum, defert pelviculam cum vasculis SS. Oleorum ad mensam, dein pariter defert tabulas cum formulis ad abacum, ex quo sumit operculum sepulcri et illud ponit super mensam jn latere respondente cornu Epistolae. Translatis SS. Reliquiis ad mensam, Acolythus extinguit cereos super abacum in cornu Evangelii collocatos, dein ex mensa sumit lancem argenteam et sericum velum rubri coloris, ea ad abacum portat, ac postea ex eodem abaco sumit pelviculam cum ampullis SS. Oleorum, quam ad mensam defert atque reponit in latere respon­ dente Epistolae cornu, dein una cum Ministro aquae benedictae statuit Faldistorium coram mensa. Dum Episcopus recitat invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc., Acolythus sumit ex abaco lancem cum thuris granis et ad Episcopum accedit; granis aspersis, consistit ad sini­ stram primi Assistentis et postquam Episcopus iisdem granis formaverit Cruces super Altare, lancem ad abacum defert, ac postea expedite accendit Cruces e gossypio cerato. Quum Episcopus de Faldistorio surgit, Acolythus una cum Mini­ stro aquae benedictae collocat Faldistorium in cornu Epistolae, ante infimum Altaris gradum. Postquam abstersa fuerit Petra sacra, pariter cum Ministro aquae benedictae eam ad Altare transfert et collocat in foramine ligneae mensae. Quum Episcopus accedit ad Faldistorium, completo Ritu, Aco­ lythus sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali et accedit ad dex­ teram primi Assistentis; reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, lancem ad abacum defert. Si vero Episcopus Missam celebret, Acolythus ad Sacristiam procedit et transfert ad Altare et ad abacum omnia necessaria pro Missae celebratione. Ill. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, ad Caere­ moniarii nutum, sumit vasculum aquae benedictae et cum ceteris procedit ad associandum Episcopum; aspersione peracta, vasculum ad abacum defert. Quum Episcopus procedit ad Faldistorium, Minister tollit e 474 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis gradu Altaris pulvinum et congruo in loco reponit, dein accipit a Caeremoniario paramenta et ad Episcopum accedit. Absoluta invitatione ad orationem: Deum omnipotentem etc., Mini­ ster collocat ante Episcopum pulvinum, quem amovet postquam Epi­ scopus tertio dixerit: Gloria Patri etc.; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Minister extrahit parvum vasculum aquae sacratae, illud defert ad mensam et consistit ad primi Assistentis dexteram; aspersionibus super Altare ab Episcopo peractis, effundit in vasculum aquam sacratam, dein vasculum ipsum et aspersorium sumit, ad mensam revertitur et consistit ad dexteram primi Assi­ stentis; aspersionibus peractis, Minister defert ad abacum vasculum cum aspersorio. Dum Episcopus dicit Orationem : Exaudi nos etc., Minister effundit aliquantulum aquae sacratae super gypsum et illud trulla admiscet ac postea trullam cum coemento defert ad mensam et primo Assistenti tradit, eamque recipit postquam clausum fuerit sepul­ crum SS. Reliquiarum et ad abacum defert. Dum Episcopus recitat Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Minister una cum Acolytho statuit Faldistorium coram mensa, ante Faldistorium collocat pulvinum. Absoluta Oratione: Dei Pa­ tris omnipotentis etc., Minister sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad dexteram Acolythi; aspersis thuris granis, defert vasculum ad abacum, ex quo sumit lancem cum Crucibus e gossypio cerato et revertitur ad dexteram Acolythi; Crucibus impositis granis thuris, lancem ad abacum defert. Quum Episcopus e Faldistorio surgit, Minister e pavimento tollit pulvinum, dein una cum Acolytho collocat Faldistorium in cornu Epistolae, ante infimum Altaris gradum. Combustis Crucibus et thure, Minister ligneis spatulis colligit cinerem et eradit ceram, utrumque in lance ponit ac postea in concham effundit. Postquam Petra sacra abstersa fuerit, Minister, una cum Aco­ lytho, eam transfert ad Altare et aptat in foramine ligneae mensae. Quum Episcopus, absoluto Ritu, procedit ad Faldistorium, Mi­ nister et ipse accedit atque paramenta a Caeremoniario accipit. Si vero Episcopus Missam celebret, tunc Minister ex abaco tollit ea quae pro Ritu necessaria fuerunt; cum Episcopus pluviale dimittit illud a Caeremoniario accipit et ad Sacristiam defert. Caput /XII. - Sunim. de solemni consecratione Altaris portatilis 475 Articulus IX. De Cantoribus in consecratione Altaris portatilis so leni ni ter peragenda in Ecclesia. 3051. — Cantores, decantatis ab Episcopo verbis: Deus, in adiutoriumetc., respondent: Domine,ad adiuvandum etc.,et pariter respon­ dent: Sicut erat etc., post: Gloria Patri etc. Id faciunt secundo et tertio efferentes vocem hemitonio singulis vicibus. Omnes surgunt et genuflectunt cum Episcopus genuflectit et surgit. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Asperges me etc. prose­ quuntur cum Psalmo 50: Miserere etc., sed in fine non dicitur: Gloria Patri etc., repetitur vero Antiphona: Asperges me etc. Postquam incepta fuerit ab Episcopo Antiphona: Dirigatur etc., eam prosequuntur idemque faciunt secundo, tertio et quarto. Pariter Cantores prosequuntur Antiphonas: Erexit etc.; Mane surgens etc.; Unxit te etc.; et: Ecce odor etc.; quibus absolutis, respective canunt sequentes Psalmos: 83: Quam dilecta etc.; 91: Bonum est etc.; 45: Deus noster refugium etc.; 86: Fundamenta etc., in quorum fine non dicitur: Gloria Patri etc., sed repetitur con­ gruens Antiphona. Intonatum ab Episcopo Versum: Alleluia. Veni, sancte etc. Can­ tores prosequuntur; a Dominica in Septuagesima ad Pascha omit­ titur: Alleluia. Cantores canunt quoque Antiphonas: Ascendit fumus etc.; Stetit Angelus etc. Inceptam ab Episcopo, post Praefationem, Antiphonam: Confirma hoc etc. Cantores prosequuntur, dein canunt: Gloria Patri etc., ac postea Antiphonam repetunt. Et pariter prosequuntur Anti­ phonam: Omnis terra etc., post Orationem: Quaesumus, omnipotens Deus. Summarium Ritus consecrationis Altaris portatilis SOLEMNITER PERAGENDA IN ECCLESIA 3052. — Adventus Episcopi ad Ecclesiam. — Aspersio aquae benedictae. — Adorato SS. Sacramento, Episcopus procedit ad Altare maius. — Lotio Episcopi manuum. — Episcopus assumit paramenta. - Ante mensam Episcopus, retinens mitram, absolute dicit: Deum omnipotentem etc. — Deus, in adiutorium etc. ter dicit elevans 476 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis vocem secunda et tertia vice. — Benedictio aquae, cineris et vini.— Episcopus facit quinque Cruces aqua sacrata super Altare. Intonata Antiphona: Asperges me etc., Episcopus Altare ter aspergit. — Abstersio Altaris. — Post Orationem: Deus, qui es visibilium etc., benedictio coementi. — Impositio et benedictio incensi. — Episcopus incipit Antiphonam : Dirigatur etc., et ter Altare adolet, inci­ piens a dextris suis. — Episcopus incipit Antiphonam: Erexit etc., dein facit quinque Cruces Oleo Catechumenorum. — Impositio et benedictio incensi. — Incepta Antiphona: Dirigatur etc., Episco­ pus thurificat Altare semel tantum per circuitum. — Oremus. Fle­ ctamus genua. Levate (infra, brevitatis causa, notabimus: O.F. L.). — Incepta Antiphona: Mane surgens etc., Episcopus facit alias quinque Cruces Oleo Catechumenorum. — Impositio et bene­ dictio incensi. — Episcopus, intonata Antiphona: Dirigatur etc., thurificat Altare semel per circuitum. — O. F. L. — Incepta Anti­ phona: Unxit te etc., Episcopus facit quinque Cruces s. Chrismate. — Impositio et benedictio incensi. — Incepta Antiphona: Diriga­ tur etc., Episcopus incensat Altare per circuitum. — 0. F. L. Episcopus unctionem perficit intra sepulcrum. — Repositis SS. Re­ liquiis cum tribus thuris granis, Episcopus sepulcrum claudit. Post Orationem: Deus, qui ex omnium etc., Episcopus incipit Antiphonam:Ecce odor etc.,dein effundit super Altare s. Chrisma et Oleum Catechumenorum coniunctim. — Abstersis manibus gossypio, Epi­ scopus recitat: Lapidem hunc etc., dein incipit Antiphonam: Aedi­ ficavit etc., et recitat: Dei Patris etc. — Benedictio incensi super Altare cremandi. — Episcopus format quinque Cruces thuris granis, quibus superimponit Cruces e gossypio cerato. — Omnibus Crucibus accensis, Episcopus genuflectit in Faldistorio, absque pileolo, incipit Antiphonam: Alleluia. Veni, sancte etc. —A Septuagesima ad Pascha omittitur: Alleluia. — Absoluto Versiculo, Episcopus reassumit pileolum, surgit. — Completis Antiphonis: Ascendit fumus etc., et: Stetit Angelus etc., O. F. L. — Post Orationem: Huius Altaris etc., per Ministrum abraduntur cineres. — Oremus. Supplices etc.— Praefatio. — Antiphona: Confirma hoc etc.—Oremus. Quaesumus, omnipotens etc. — Impositio et benedictio incensi. — Incepta Anti­ phona: Omnis terra etc., Episcopus thurificat Altare in modum Cru­ cis.— Dimissa mitra, Episcopus subiungit Orationem: Descendat etc. — Ad Faldistorium Episcopus manus lavat et paramenta dimittit. Caput XIII. - De privata consecratione Altaris portatilis 477 CAPUT XIII. DE CONSECRATIONE ALTARIS PORTATILIS PRIVATIM PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3053. — Omnia praeparantur ut in Art. I praecedentis Capitis, sed: I. - Super Altaris mensam non disponuntur paramenta episco­ palia; ponitur vero lanx argentea continens SS. Reliquias et tria incensi grana; lanx tegitur serico velo rubri coloris. II. - Apud abacum non collocatur baculus pastoralis, nec in cornu Evangelii statuitur parva mensa. III. - Super consuetum abacum ponitur etiam stola albi co­ loris et mitra auriphrygiata. IV. - In Sacristia non ponitur vimpa pro Ministro baculi. 3054. — Quoniam quibusdam caeremoniis huius Ritus incom­ modum affert uti Pontificali, praeparantur Tabulae quatuor ut infra. Ne tamen confusio oriatur in earum usu, apponatur numerus in capite cuiusque Tabulae iuxta ordinem quo illae adhibentur. Sancti φ ficetur, et couse φ cretnr haec tabula. In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi. N. 2, 4, 6, 8. Dirigatur oratio mea, sicut incensum in conspectu tuo, Domine. N. 9. Conse φ cretur, et sancti φ ficetur hoc sepulcrum. In no­ mine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui. 478 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis N. 10. Omnis terra adoret te, Deus, et psallat tibi: psalmum dicat nomini tuo, Domine. Articulus 11. In Functione. 3055. — De Episcopo. — Episcopus se gerit ut in Art. 11 prae­ cedentis Capitis, sed: I. - Lotis et abstersis manibus, sumit tantum stolam albi coloris et mitram auriphrygiatam; non utitur baculo pastorali. II. - Nisi adsit numerus sufficiens Clericorum qui recitare valeant vel Antiphonas vel Psalmos dum ipse aliquid peragit, tunc: a) Ter adolet Altare per circuitum, incipiens a dextris suis dicens, prima vice: Dirigatur oratio mea; item adolet secunda vice, dicens: sicut incensum in conspectu tuo; tertia vero vice adolet Altare incipiens a sinistris suis dicens: Domine. Quamvis in tabula circuli circa Altare sint inter se distantes, id ex necessitate factum est quia in eadem linea incidi nequeunt verba in quolibet circulo proferenda; ceterum circuli supradicti fieri debent in eadem linea et loco. Caput XIII. - De privata consecratione Altaris portatilis 479 In ceteris th urificat ionibus pariter recitat Antiphonam, dum Altare adolet: b) Postquam inceperit Antiphonam: Erexit lacob etc., Epi­ scopus prosequitur eam recitare cum Assistentibus et pariter cum iisdem recitat alternatim Psalmum; quo absoluto, repetit Antipho­ nam, dein facit unctiones. Et ita se gerit, inceptis Antiphonis: Mane surgens etc.; Unxit te etc.; Ecce odor etc.; c) Post invitationem ad orationem: Lapidem hunc etc., recitat cum Assistentibus Antiphonam: Aedificavit etc.; d) Recitat pariter cum Assistentibus Antiphonam: Alleluia. Veni, sancte etc., ac utramque Antiphonam: Ascendit fumus etc.; Stetit Angelus etc.; e) Post Praefationem, incipit Antiphonam: Confirma hoc etc., quam cum Assistentibus prosequitur; /) Altare adolet, dum recitat Antiphonam: Omnis terra etc.; g) Absoluta Oratione: Descendat, quaesumus etc., mitram ac­ cipit, procedit ad Faldistorium ubi, dimissis mitra, stola et Cruce pectorali, reassumit mozzettam, vel mantellettum ac Crucem pecto­ ralem, dein de Ecclesia discedit. 3056. — De Cappellanis Episcopo Assistentibus. — Duo Cap­ pellani superpelliceo induti, Episcopo assistunt et si unus tantum adsit, tunc Caeremoniarius fungitur munere primi Cappellani. Cappellani se gerunt ut diximus de Assistentibus in Art. Ill praecedentis Capitis, sed si numerus sufficiens Clericorum qui reci­ tare valeant vel Antiphonas vel Psalmos cum aliquid ab Episcopo peragitur non adsit, tunc: I. - Cappellanus secundus, accepto ab Episcopo thuribulo, sumit ex mensa tabellam, quam ante Episcopum Altare thurificantem sustinet. II. - Inceptam ab Episcopo Antiphonam: Erexit lacob etc. Cappellani prosequuntur et cum Episcopo alternatim recitant Psalmum; quo absoluto, Antiphonam repetunt, dein Cappellanus primus accipit vasculum Olei, alter tabulam cum formula unctionis. Et ita ambo se gerunt, inceptis Antiphonis: Mane surgens etc.; Unxit te etc. (Cappellanus primus sumit vasculum s. Chrismatis); Ecce odor etc., (pariter sumit vasculum s. Chrismatis). III. - Cappellani recitant quoque cum Episcopo: a) post ‘invitationem ad orationem: Lapidem hunc etc., Antiphonam: Aedificavit etc.; b) Antiphonas: Alleluia. Veni, sancte etc.; Ascendit fumus etc.; Stetit Angelus etc.; Confirma hoc etc. 480 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 3057. — Si Consecratio peragitur vel in Sacristia, vel in aliqua aula, et in eodem loco, Ritu absoluto, Missa celebretur, oportet ut locus iste iam ad hunc usum destinatus sit. Cubiculum, loco Functionis attiguum, ad Sacristiam aptatur. In capite loci paratur, nisi adsit, Altare. Omnia vero parantur ut notavimus in Articulo I huius Capitis. CAPUT XIV. DE CONSECRATIONE PLURIUM ALTARIUM PORTATILIUM SOLEMNITER PERAGENDA IN ECCLESIA Caput XIV. - De solemn! consccr. Altarium portatilium 481 Mensa contegitur tela rudi pluries complicata et super telam hanc sternitur alba tobalea. Altaria disponuntur super mensam, ita ut alterum stet a latere alterius; prope unumquodque Altare ponitur operculum respectivi sepulcri. II. - In lance argentea ponuntur tot chartulae continentes SS. Reliquias quot Altaria et terna thuris grana pro singulis sepulcris. III. - Super abacum collocantur quinque et viginti thuris grana cum quinque Crucibus e gossypio cerato pro singulis Altaribus. Articulus II. Di Episcopo plura Altaria portatilia solemniter consecrante in Ecclesia. Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3058. — Omnia ut diximus in Art. I Capitis XIII, sed: I. - In medio Presbyterio, vel in media Ecclesia, statuitur mensa longa et angusta, vel plures statuuntur mensae quae comungi possunt ut in sequenti figura: Figura [5] “ Altare portatilc. — Figura □ operculum sepulcri. 3059. — Statuta hora, Episcopus accedit ad Ecclesiam et se gerit more solito; brevi oratione facta super infimum Altaris gra­ dum, procedit ad Faldistorium, ibique dimittit Crucem pectora­ lem, mozzettam, vel mantellettum, lavat et abstergit manus, assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius, dein accipit mitram. Ad nutum Caeremoniarii, accipit baculum pastoralem et se confert ante men­ sam in medio Presbyterio collocatam, vel in media Ecclesia; tra­ dito Ministro baculo, Episcopus, retinens mitram, absolute dicit: Deum omnipotentem etc., pluraliter. Responso: Arnen, mitram di­ mittit et genuflectit in pulvino, recitat, vel cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso: Domine, ad adiuvandum me /est i na, Episcopus surgit et cantat: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, secundo cantat, vel dicit, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit, et tertio cantat, vel dicit, elevans vocem hemitonio: Deus, in adiutoriumete., et pariter se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram ac baculum, accedit ad abacum, ibique baculum Ministro tradit et dicit: Exorcizo te etc. In Exorcismo et in sequentibus Orationibus, si desumantur e Ritu Consecrationis Ecclesiae omittit verba: Ecclesiae et, sed dicit: Horum Altarium. Exorcismo absoluto, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, mitram accipit et exorcizat aquam dicens: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, mitram deponit et dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens, statutor etc.; qua Oratione absoluta, 31 _ Moretti, Dc s. Functionibus - IV. 482 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrameiitalibiis ab Episcopo peragendis benedicit cineres dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Ore­ mus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione absoluta, Episcopus dextera pugillum salis accipit et imponit super cinerem tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus, in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, cineris, et aquae etc., dein mantili abstergit manum ac statim dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione completa, accipit ampullam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; qua Oratione completa, mitram et baculum accipit, procedit ad mensam, in qua Altaria portatilia collocata sunt, et se confert ante primum Altare, versus sinistram suam; ibique Ministro tradit baculum, dein intingit pollicem dexterum in vasculo aquae sacratae et signat Crucem in medio Altari, dicens: Sanctifice­ tur... haec tabula; ad verba: In nomine Pafftris, et Fiflii, et Spiritus fi Sancti, triplex signum Crucis efficit super Crucem signatam, ac postea aliam Crucem, se ut supra gerens, signat in angulo poste­ riori respondente sinistrae suae, tertiam in angulo anteriori dexterae suae respondente, quartani in angulo anteriori respondente sinistrae suae, quintani in angulo posteriori, respondente dexterae suae, ut in sequenti figura: Deinde Episcopus se confert ante secundum Altare et easdem aspersiones super illud efficit, et ita deinceps super singula reliqua Altaria. Episcopus, quinta Cruce signata super ultimum Altare, abstergit pollicem, dein se confert in medium ante mensam, intonat Anti- Captif XIV. - De solemni consecr. Altarium portatilium 4*3 phonam: Asperges me etc., se confert ante primum Altare et ter illud aspergit per circuitum, nempe incipiens in medio versus pectus suum et pergens a dextris suis, dein redit ad medium Altaris per sinistram suam ut in sequenti figura: Quae aspersio tribus vicibus super singula Altaria facienda est, et non sufficit ut Episcopus aspergat tribus vicibus tantum in cir­ cuitu omnium Altarium simul consecrandorum tanquam simul iunctorum in unum (D. 4031 ad 1). Asperso primo Altari, Episcopus se ante secundum Altare con­ fert et easdem aspersiones super illud facit et ita deinceps super reliqua Altaria. Dum Episcopus Altaria aspergit, prosequitur cum suis Assi­ stentibus Antiphonam, dein alternatim cum iisdem recitat Psal­ mum 50: Miserere etc., absque Gloria etc., ita pausatim ut asper­ sio persolvatur cum recitatione Psalmi. Repetita Antiphona, Epi­ scopus se confert ad medium ante mensam, mitram dimittit et dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui es visibilium etc., plu­ raliter; qua Oratione completa, si maltha facienda sit, mitram accipit, procedit ad abacum, ibique admiscet sabulum calci et mixturae aquam sacratam superfundit et facit maltham seu coementum, ac postea, dimissa mitra, illud benedicit ritu praescripto pro consecra­ tione Altaris fixi (D. 3726 ad 1), scilicet dicens: Dominus vobiscum. Oremus. Summe Deus etc. Si loco calcis et sabuli quae a Pontificali Romano indicantur, adhibeatur gypsum, coementum, vel quid simile (D. 4165 ad 1), Episcopus benedicit gypsum, vel coementum non infusum in aquam sacratam et in casu Oratio pro benedictione im­ mutanda est (/. c.). 484 Pars VJ. - Sectio I. - De Sacram en talibus ab Episcopo peragendis Coemento benedicto, Episcopus imponit et benedicit incensum, mitram accipit, se confert ad primum Altare, quod super mensam col­ locatum est in angulo respondente Evangelii cornu; quo cum perve­ nerit, thuribulum a primo Assistente accipit, statim incipit Antiphonam: Dirigatur etc., et dum Cantores.eam prosequuntur, ter adolet Altare per circuitum incipiens a dextris suis et sequens methodum quae servatur in Oblatorum thurificatione ad Missam solemnem, scilicet ut in sequenti figura: Quamvis circuli circa Altare portatile sint inter se distantes, id ex necessitate factum est, tamen fieri debent in eadem linea et loco. 3060. — Thurificato Altari, Episcopus procedit ante secundum Altare idemque facit et ita in reliquis Altaribus. Episcopus potest thurificare tribus vicibus tantum in circuitu omnium Altarium tanquam simul junctorum in unum (D. 4031 ad I) et in casu, mitra accepta, post impositionem et benedictionem in­ censi, se confert ad mediam mensam; si numerus Altarium dispar sit, consistit ante Altare quod in medio collocatum est, alias ante Altare quod extat versus dexteram suam, ibique, accepto thuribulo a primo Assistente, inchoat Antiphonam: Dirigatur etc., et dum Cantores eam prosequuntur circuit mensam bis procedens per suam dexteram continue thurificans Altaria. Quum secunda vice per­ Caput XIV. - De solcmni consecr. Altarium portatilium 485 venerit ante Altare a quo thurificationem inceperit, iterum mensam circuit thurificans, sed procedit per sinistram suam, ut m sequenti figura: -· Thurificato ultimo Altari, vel, completo tertio mensae circuitu. Episcopus tradit thuribulum Presbytero et incipit Antiphonam: Erexit etc., ac postea se confert ante primum Altare, intingit pol­ licem dexterum in Oleo Catechumenorum et facit quinque duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus unam ad verbum: Sancti fleet ur, alteram ad verbum: Conse φ oretur, super Altare, sci­ licet in medio et in quatuor angulis, ordine descripto in sequenti figura: et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulas duplices unctiones dicens: In nomine Pa ^tris etc. 486 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Unctionibus peractis super primum Altare, Episcopus se confert ante secundum et easdem perficit unctiones et ita se gerit in reliquis Altaribus. Unctionibus super ultimum Altare completis, Episcopus abstergit pollicem et se confert ante mediam mensam, imponit et benedicit incensum. Absoluta Antiphona: Erexit etc., intonat Antiphonam: Dirigatur etc., et se gerit ut notavimus pro prima thurificatione, sed Altare semel tantum per circuitum thurificat, vel circuit una vice tantum mensam procedens per suam dexteram. Tradito thuribulo Presbytero et absoluta Antiphona, Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus, tum pronuntiato a primo Assi­ stente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo: Levate, cantat, plurali numero, Orationem: Adsit etc., et ita se gerit in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione completa, Episcopus intonat Antipho­ nam: Mane surgens etc., mitram accipit, et, modo supra notato, quinque alias duplices unctiones Oleo Catechumenorum facit su­ per omnia Altaria, se ut supra gerens; quibus peractis, incensum imponit et benedicit, inchoat Antiphonam: Dirigatur etc., et Altaria pariter thurificat ut supra, ac postea Presbytero thuribulum tradit. Completa Antiphona, Episcopus mitram dimittit et cantat: Ore­ mus. Flectamus genua. Levate. Absoluta plurali numero Oratione: Adesto, Domine etc., Episcopus intonat Antiphonam: Unxit etc., mitram accipit, alias quinque unctiones s. Chrismate efficit, modo supra notato; quibus peractis, pariter ut supra imponit ac benedicit incensum, intonat Antiphonam: Dirigatur etc., Altaria thurificat. Tradito thuribulo et completa Antiphona, Episcopus mitram dimittit, dicit: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Exaudi nos etc., pluraliter, Episcopus mitram accipit, deinde intingit pol­ licem dexterum in s. Chrismate et inungit intra sepulcrum singu­ lorum Altarium in modum Crucis ad verba: Conse φ crctur, et: Sancti ^[icetur; dum vero dicit: In nomine Paviris etc., producit triplex signum Crucis. Omnibus unctionibus peractis, Episcopus abstergit pollicem, mitram dimittit, reverenter accipit SS. Reliquias easque in sepulcro primi Altaris reponit, addit tria incensi grana, dein trullam cum cocmento accipit et illud illinit super labium sepulcri primi Altaris cavens ne super SS. Reliquias coementum defluat et firmat operculum coeinento, dein se confert ante secundum Altare et idem perficit, sed « satis est ut Episcopus liniat coemento labium sepulcri unius Arae, et dum ipse prosequitur in sacrarum Reliquiarum Caput XIV. - De solemni consecr. Altarium portatilium 487 repositione, assistentes Sacerdotes lituram et cuiusque sepulcri clau­ suram peragant » (D. 3726 ad 2). Omnibus sepulcris clausis, Episcopus dicit: Oremus. Deus, qui a omnium etc.; qua Oratione completa, intonat Antiphonam: Ecce odor etc., mitram accipit, dein se confert ante primum Altare ibique a digniore Assistente accipit dextera ampullam s. Chrismatis et sinistra ampullam Olei Catechumenorum, effundit parvam copiam eorum iunctim super medium lapidem primi Altaris, nullam proferens formulam, deinde se confert ante secundum Altare, idemque perfi­ cit et ita in reliquis Altaribus. Effusis sacris Oleis super omnia Al­ taria, Episcopus tradit ampullas primo Assistenti, dein revertitur ad primum Altare et palma dexterae manus extendit et illinit Olea sacra super totum Altare; idemque successive in reliquis peragit, ac postea annulum dimittit, manus lavat et abstergit, annulumque reassumit. Retinens mitram, Episcopus, decantato vel recitato ultimo Versu Psalmi 86: Fundamenta etc., scilicet: Sicut laetantium etc., immediate recitat: Lapides hos, fratres carissimi etc., dein intonat Antiphonam: Aedificavit Moyses etc.; qua absoluta, recitat pluraliter alteram invitationem ad orationem: Dei Patris omnipotentis etc.; ac postea mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus omnipotens etc.; qua Oratione completa, aspergit incensi grana, mitram accipit, se confert ante primum Altare et quinque granis incensi format Crucem super medium Altare in ipso unctionis loco et ipsis superimponit Crucem e gossy­ pio cerato. Idem facit in quatuor angulis in ipsis unctionum locis, servans eundem ordinem unctionum, dein se confert ante secundum Altare et idem facit ac postea in reliquis. Episcopus, in his Crucibus efformandis et in Crucibus e gossypio cerato thuris granis superimponendis, potest adiuvari a Sacerdo­ tibus (D. 4244 ad 4). Si grana incensi non sint ita levigata, ut Crucem ceratam susti­ nere possint, tunc Episcopus primum ponit Crucem, dein infra ipsam collocat incensi grana; haec est praxis plurium locorum: ratio haec commodior et expeditior est, nec contraria est Rubricae Pontifi­ calis Romani. Dum Clericus Cruces accendit, Episcopus, accepto baculo, pro­ cedit ad Faldistorium, ante mensam collocatum, ibique Ministro tradit baculum; omnibus Crucibus accensis, mitram et pileolum dimittit, genuflectit in Faldistorio et intonat Versiculum: Alleluia. Veni, sancte etc., omittens Alleluia a Septuagesima ad Pascha, Absoluto Versiculo, Episcopus pileolum accipit, surgit et consistit HIL 48S Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis dum canuntur Antiphonae: Ascendit fumus etc., Stetit Angelus etc.; qua ultima Antiphona completa, immediate cantat: Oremus. Flecta­ mus genua. Levate. Responso: Arnen, post Orationem: Horum Alta­ rium etc., statim cantat numero plurali: Oremus. Supplices etc., et, prolatis verbis: Spiritus Sancti Deus, prosequitur pluraliter in tono Praefationis; qua completa, intonat Antiphonam: Confirma hoc etc., mitram accipit, quam dimittit, completo Antiphonae cantu, et dicit: Oremus. Quaesumus, omnipotens Deus etc., ac postea imponit et benedicit incensum, mitram accipit, intonat Antiphonam: Omnis terra etc.; accepto thuribulo, Crucem super singula Altaria efficit, incipiens ab Altari primo; thurificato ultimo Altari, Episcopus thuribultim primo Assistenti tradit, se ante mediam mensam confert, mitram dimittit et pluraliter cantat: Oremus. Descendat etc., qua Oratione completa, mitram ac baculum accipit et ad Faldistorium procedit. / 3061. — Si Episcopus Missam celebret, tradito Ministro baculo, sedet in Faldistorio et legit Psalmos et Preces in Missae praeparatione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Orationes; quibus completis, manus lavat et abs­ tergit, mitram ac pluviale dimittit, assumit planctam tantum, non vero omnia paramenta pontificalia (D. 3437 ad 1), procedit ad Altare, medius inter Assistentes, et se more solito gerit ut in Missae celebratione. Articulus III. De quibusdam variationibus circa Assistentes ct Ministros inferiores in consecratione plurium Altarium portatilium solemniter peragenda in Ecclesia. 3062. — Quoniam Ritus consecrationis plurium Altarium porta­ tilium parum differt a Ritu consecrationis unius Altaris portatilis, praesertim circa ea quae respiciunt et Assistentes et Ministros infe­ riores, hic referimus tantum variationes: I. - Presbyter Altaria thurificaturus, procedens per suam dex­ teram Altaria thurificat eodem modo quo incensatur Chorus in transeundo. II. - Sacerdotes, iam designati, postquam Episcopus reposuerit SS. Reliquias cum tribus thuris granis in singulis sepulcris, excepto Caput XV. - De solemni benedictione novae Ecclesiae 4Λ9 primo, lituram et cuiusque sepulcri clausuram peragere possunt (D. 3726 ad 2). III. - Sacerdotes etiam adiuvare Episcopum possunt in efformandis Crucibus ex thuris granis et in superponendis iisdem granis Crucibus e gossypio cerato (D. 4244 ad 4). IV. - Caeremoniarius praemoneat praesertim Ministros libri, candelae, mitrae et baculi circa paucas variationes quae occurrunt in Ritu persolvendo. 3063. — Si Ritus privatim persolvatur, servantur omnia quae in Capite hoc tradidimus, exceptç quod Episcopus assumit tantum sto­ lam albi coloris et mitram, sed baculo non utitur. Ne Ritus nimis protrahatur, oportet adsint Clerici qui recitare valeant Psalmos et Antiphonas, dum Episcopus aliquid peragit. CAPUT XV. DE BENEDICTIONE NOVAE ECCLESIAE SEU ORATORII PUBLICI AB EPISCOPO SOLEMNITER IMPERTIENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3064. — 1. - Ecclesia expoliata sit quocumque ornamento, itemque omnia Altaria. Prope unumquodque Altare praeparantur: Crux, candelabra cum cereis, tobaleae. II. - Ad Altare maius. — In medio Presbyterio, super parvum tapetum statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. Congruo in loco: Crux, candelabra cum cereis, vascula cum floribus vel Reliquiae Sanctorum, nisi prohibeantur (v. n. 562, IV), pallium coloris Officii, tapetum. Ili. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta episcopalia, scilicet: pluviale et stola albi coloris, cingu­ lum, alba, amictus, formale in lance, mitra auriphrygiata, baculus pastoralis. 490 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrarnentalibtis ab Episcopo peragendis Super alias mensas: supcrpellicea pro Assistentibus; duae vimpae; vasculum aquae benedictae cum aspersorio ex hyssopo; Rituale Romanum; scotula cum candela; lanx pro Cruce pectorali. Si Episcopus Missam celebret, parantur planeta ac manipulus, et etiam stola, nisi Missae color sit albus; Canon Pontificalis; Mis­ sale; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance. Haec omnia, Ritu benedictionis absoluto, transferenda sunt ad Altare maius et ad abacum. Si Missa sive solemnis, sive privata, a Sacerdote celebratur, pa­ rantur omnia necessaria pro re. Corani praecipua mensa, super tapetum, collocatur vel Faldi­ storium cum tegumento et pulvinis albi coloris, vel sedes cameralis. Congruo in loco: Crux processionalis et duo intorticia. Articulus II. De Episcopo in solernni benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici. 3065. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, procedit ad Sacristiam novae Ecclesiae benedicendae et se confert ad Faldistorium, ibique dimittit Crucem pectoralem, mozzettani, vel mantellettum, assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius, et mitram. Ad nutum Caeremoniarii, accipit baculum pastoralem et procedit, medius inter Assistentes, ad Ecclesiae ianuam; quo cum pervenerit, Ministro tradit baculum, mitram dimittit et absolute incipit Orationem: Actiones nostras etc.; qua absoluta et responso: Arnen, inchoat Antiphonam: Asperges me etc., mitram accipit, dein a primo Assistente aspersorium ac­ cipit, circuit Ecclesiam, procedens a dextris suis, et ambulans muros aspergit versus summitatem et versus fundamenta, dicens: Asperges me, Domine, hyssopo et mundabor: lavabis me, et super nivem dealbabor. 3066. — Si nihilominus ob aliquod loci impedimentum eiusmodi circuitio fieri nequit, Episcopus se gerat meliori modo quo possit (D. 3852). Igitur cum ad impedimentum pervenerit, Episcopus abrumpit aspersiones, ad sinistram transit et ex eo loco ubi asper­ sio resumi possit, prosequitur circuitionem a dextris suis ad sini­ stram usque ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerit, tradit primo Assistenti aspersorium. Caput XV. - De solemni benedictione novae Ecclesiae 491 3067. — Repetita Antiphona: A :sperges me etc., Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus; pronuntiato a primo Assistente: Fle­ amus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo Assistente: levate, cantat Orationem: Domine Deus, qui licet etc. Et ita se gerit m simili casu quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus yiua. Levate. Si vero Ecclesia non benedicatur in honorem alicuius Sancti, tunc in Oratione omittitur: Et beati. Completa Oratione, Episcopus accipit mitram et baculum ; inceptis a Cantoribus Litaniis Sanctorum, medius inter Assistentes, Ecclesiam ingreditur et procedit ad Altare maius; quo cum perve­ nerit, Ministro tradit baculum ac genuflectit in Faldistorio. Decan­ tato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit, baculum accipit et, stans versus Altare, benedicit Ecclesiam, dicens: Ut hanc Ecclesiam etc., ut in Rituali Romano, dein baculum dimittit, iterumque genuflectit. Absolutis Litaniis, Episcopus surgit, mitram dimittit. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione : Praeveniat nos etc. absoluta, Episcopus genuflectit in pulvino et, se signans, cantat: Deus, in adiulorium meum intende; responso a Cantoribus: Domine, ad adiuvaniuni me festina, ipse stans canit: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancio, pariter responso a Cantoribus: Sicut erat etc., stans dicit: Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., Episcopus incipit Antiphonam: Benedic, Do­ mine etc., dein mitram ac baculum accipit, se confert ad parietem retro Altaris maioris, ibique dimittit baculum, aspersorium accipit, aspergit parietes in parte superiori et inferiori, inchoans aspersionem a sinistris suis, dicens: Asperges me etc., ut supra. Peracta parietum aspersione, Episcopus tradit aspersorium primo Assistenti, baculum accipit, ante Altare revertitur, ibique Ministro baculum tradit. Com­ pleto Psalmi cantu et repetita Antiphona, Episcopus mitram dimittit et dicit: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione completa, mitram et baculum accipit atque procedit ad Faldistorium. 3068. — Si Episcopus Missam celebret, tradito Ministro baculo, legit Psalmos et Preces in Missae praeparatione; repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris parainentis indutus, recitat: Kyrie, eleison etc., Versiculos et Ora­ tiones; quibus completis, manus lavat et abstergit, mitram ac pluviale dimittit, assumit planetam, dein procedit ad Altare, medius inter Assistentes, et se more solito gerit ut in Missae celebratione. 492 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Articulus III. De duobus Assistentibus Episcopo solemniter benedicenti novam Ecclesiam seu Oratorium publicum. < 3069. — Duo Assistentes, statuta hora se conferunt ad Sacri­ stiam Ecclesiae benedicendae et assumunt superpelliceum, si Ca­ nonici assumunt prius rocchettum. Quum Episcopus advenerit, se ei inclinant, vel genuflectunt, et se conferunt ad Faldistorii latera. Assistentes se gerunt ut diximus sub n. 2531, sed, ad Caeremoniarii nutum, procedunt ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerint, Assi­ stens secundus mitram Episcopo aufert, quam primus reponit, into­ nata Antiphona: Asperges me etc., dein tradit Episcopo asperso­ rium; ambo sustinent pluvialis fimbrias Episcopi et eundem comi­ tantur in parietum aspersione. Quum reversi fuerint ante Ecclesiae portam, Assistens primus recipit aspersorium; repetita a Canto­ ribus Antiphona: Asperges me etc., alter Episcopo mitram aufert. Decantato ab Episcopo: Oremus, Assistens primus, genuflectens cantat: Flectamus genua, et secundus, surgens: Levate, et ita se gerunt in simili casu quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Fle­ ctamus genua. Levate. Completa Oratione: Domine Deus, qui licet etc., Assistens pri­ mus imponit Episcopo mitram et ambo, sustinentes pluvialis eiusdem Episcopi fimbrias, Ecclesiam ingrediuntur, ad Altare maius pro­ cedunt et genuflectunt ad Faldistorii latera. Completo Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., ambo cum Episcopo surgunt et postquam ab eodem Episcopo decantatus fuerit Versiculus: Ut hanc Ecclesiam etc., iterum genuflectunt ut prius; rursus surgunt, completis Litaniis, et Assistens secundus mi­ tram Episcopo aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Benedic, Domine etc., Assi­ stens primus mitram ei imponit; ambo, sustinentes eius pluvialis fimbrias, se conferunt ad parietem retro Altaris maioris, ibique Assi­ stens primus porrigit Episcopo aspersorium. dein ambo eum comi­ tantur in aspersione parietum; qua peracta, Assistens primus asper­ sorium recipit, ac postea ambo cum Episcopo se conferunt ante Altare maius. Repetita a Cantoribus Antiphona: Benedic etc., Assistens se­ cundus aufert Episcopo mitram. Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Deus, qui loca etc., Assistens primus mitram Epi­ scopo imponit, ac postea ambo cum eodem Episcopo ad Faldistorium procedunt et se gerunt ut tradidimus sub n. 2549. Caput XV. - De solemni benedictione novae Ecclesiae 493 Articulus IV. Οί Caeremoniario deque Cautoribus in benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici solemniter ab Episcopo impertienda. 3070. — De Caeremoniario. — Assumptis ab Episcopo paramentis et accepto baculo, Caeremoniarius signum dat procedendi □d Ecclesiae ianuam, si possibile, per externum, sequenti ordine: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia sustinentes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Episcopus, medius inter Assistentes; 5. Ministri mitrae et baculi; 6. Ministri libri et candelae; 7. Familiares Episcopi. 3071. — Missa celebretur, more votivo solemni, de Sancto, vel de Mysterio in cuius honorem Ecclesia benedicta fuit, dummodo non occurrat dies Missas votivas pro re gravi excludens (v. n. 1515), quo in casu in Missa diei additur Commemoratio Titularis sub unica conclusione cum Oratione Missae exceptis diebus enumeratis sub n. 1515 (Addit, et Variat, in Rubr. Missal. Tit. Ill, η. 9). 3072. — De Cantoribus. — Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Asperges me etc. Cantores prosequuntur, dein canunt Psalmum 50: Miserere etc., cum Gloria Patri etc., postea repetunt Antiphonam. Duo Cantores, absoluta Oratione: Domine Deus, qui licet etc., incipiunt Litanias Sanctorum et cum ad Altare maius pervenerint omnes genuflectunt. Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., Cantores abrumpunt cantum, quem réassumant postquam Episcopus inFaldistorio genuflexerit, decantato Versiculo: Ut hanc Ecclesiam etc. Litaniis absolutis omnes surgunt et postquam Episcopus decan­ taverit: Deus, in adiutorium etc., respondent: Domine, ad adiuvanium etc., et post: Gloria Patri etc., respondent: Sicut erat etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Benedic, Domine etc. proquuntur, dein canunt sequentes Psalmos: 119: Ad Dominum cum 'dbularer etc., 120: Levavi oculos meos etc., 121: Laetatus sum etc., in quorum fine dicunt: Gloria Patri etc. Articulus V. De Ministris inferioribus in benedictione novae Ecclesiae seu Oratorii publici solemniter ab Episcopo impertienda. 3073. — I. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Crucifer et Ceroferarii, ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Ecclesiae portam 494 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis et consistunt in limine, humeris ad Altare versis et Crucifixi imagine ad Episcopum versa. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., Crucifer et Ceroferarii praecedunt Episcopum in aspersione, procedentes per latus dexterum portae, et cum ad eamdem portam reversi fuerint, consistunt ut prius. Inceptis a Cantoribus Litaniis Sanctorum, Ecclesiam ingrediuntur et ad Altare maius procedunt; quo cum pervenerint, consistunt in Evangelii cornu. Incepta ab Episcopo Antiphona: Benedic etc., se conferunt ad parietem retro Altaris maioris et praecedunt Epi­ scopum in parietum aspersione, procedentes per cornu Evangelii; cum reversi fuerint ad locum a quo Episcopus aspergere inceperit, se conferunt ad Evangelii cornu et consistunt ut prius. Completa Oratione: Deus, qui loca etc., ad Sacristiam pergunt; depositis Cruce et intorticiis, si Episcopus Missam celebret transferunt omnia ne­ cessaria ad Altare et ad abacum. II. - De Ministris libri et candelae. — Hi ministri accedunt ad Episcopum: ab eo recedunt: quando ad Ecclesiae portam per­ venerint; intonata Antiphona: Asperges me etc.; repetita Antiphona : Asperges me etc., post Psalmum 50: Miserere etc.; post Orationem: Domine Deus, qui licet etc.; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc.; postquam Episcopus decantave­ rit Versiculum: Ut hanc Eccle­ siam etc.; absolutis Litaniis; completa Oratione: Deus, qui loca etc. cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, si Missam celebret. Caput XV. - De solemni benedictione novae Ecclesiae III. - De Ministro mitrae, primo Assistenti mitram porrigit: 495 Hic Minister a secundo recipit: assumpto ab Episcopo pluviali; cum pervenerit ad Ecclesiae por­ tam; intonata Antiphona: Asperges me etc.; repetita Antiphona : Asperges me etc., post Psalmum 50: Miserere etc.; completa Oratione: Domine Deus, qui licet etc.; absolutis Litaniis; incepta Antiphona: Benedic, Do­ mine etc. ; repetita a Cantoribus Antiphona: Benedic, Domine etc., post Psalmum 121 : Laetatus sum etc. post Orationem: Deus, qui loca etc. IV. - De Ministro baculi. — Minister Episcopo baculum porrigit: ab eo recipit: accepta mitra; V cum ad Ecclesiae portam per­ venerit; absoluta Oratione: Domine Deus, qui licet etc.; cum ad Faldistorium pervenerit; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc.; postquam Episcopus decantave­ rit Versiculum: Ut hanc Ec­ clesiam etc.; intonata Antiphona: Benedic, Do­ mine etc.; cum Episcopus pervenerit ad parietem retro Altaris maioris; completa aspersione parietum; cum pervenerit ante Altare maius; post Orationem : Deus, qui locaetc. cum ad Faldistorium pervenerit. 496 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis V. - De Acolytho. — Acolythus cum Episcopus advenerit in Sacristiam, sumit ex mensa lancem pro Cruce pectorali et se confert ad dexteram primi Assistentis; reassumpta ab Episcopo Cruce, defert lancem ad abacum, prope Altare maius, dein ad Sacristiam revertitur; cum Episcopus procedit ad Ecclesiae portam, ipse una cum Ministro de aqua benedicta transfert Faldistorium ad Altare maius et illud statuit super tapetum, in medio Presbyterio. Completis Litaniis Sanctorum, pariter cum Ministro aquae bene­ dictae transfert Faldistorium ad cornu Epistolae et illud collocat ante infimum Altaris gradum. Absoluta Oratione: Praeveniat nos etc., Acolythus collocat ante Episcopum pulvinum, quem tollit cum Episcopus surgit, decantatis verbis: Deus, in adiutorium etc. Si Episcopus Missam celebret, Acolythus, dum Episcopus ipse parietes intra Ecclesiam aspergit, procedit ad Sacristiam, sumit Canonem Pontificalem et defert illum ad abacum. Absoluta Oratione: Deus, qui loca etc., si Episcopus Missam non celebret sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali, procedit ad Faldistorium ibique consistit ad dexteram primi Assistentis; reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, lancem ad abacum defert et, postquam Altare orna­ tum fuerit, accendit cereos. Si Episcopus Missam celebret, tunc Acolythus adiuvat Sacri­ stain in ornando Altari, dein cereos accendit. VI. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, cum Epi­ scopus ad Sacristiam pervenerit, accedit ad mensam praecipuam, a Caeremoniario paramenta Episcopi accipit et se ante eundem Episcopum confert. Dum Episcopus ad Ecclesiae portam procedit, Minister una cum Acolytho transfert ad Altare maius Faldisto­ rium et illud statuit in medio Presbyterio super tapetum, dein ad Sacristiam revertitur, sumit vasculum aquae benedictae -cum asper­ sorio et se confert ad Ecclesiae portam, ibique consistit ad dexteram primi Assistentis et etiam ad eiusdem dexteram incedit dum Epi­ scopus parietes aspergit. Quum ad Altare maius pervenerit, deponit vasculum super abacum. Litaniis Sanctorum absolutis, Minister una cum Acolytho trans­ fert Faldistorium ad Epistolae cornu et illud statuit ante infimum Altaris gradum. Dum Episcopus cantat Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., sumit ex abaco vasculum aquae benedictae, accedit ad dexteram primi Assistentis et pariter ad eiusdem dexteram in­ cedit, dum Episcopus parietes intra Ecclesiam aspergit. Caput XVI. - De reductione Ecclesiae ad profanos usus 497 Peracta aspersione, Minister vasculum cum aspersorio ad Satfisfiam defert, deinde ad Altare revertitur et, absoluta Oratione: Dius, qui loca etc., adiuvat Sacristain in ornando Altari. CAPUT XVI. DE NONNULLIS INSTRUCTIONIBUS QUAE OBSERVARI POSSUNT ANTEQUAM ECCLESIA AD PROFANOS USUS REDUCATUR VEL DESTRUATUR 3074. — Quando Ecclesia ad profanos usus reducenda est, vel destruenda, sequentia iuxta instructiones quae habentur in Actis Ecclesiae Mediolanensis (P. I, pg. 135) et consilia a probatis Aucto­ ribus data, observari possunt: I. - Si in Ecclesia habeantur Sanctorum Corpora, vel Reli­ quiae, aliquot diebus ante profanationem, diligenter ab eorum loculis amoveri debent a Sacerdote, superpelliceo et stola rubri coloris induto, recitatis antea (vel si adest Clerus, decantatis) Antiphona et Oratione pro unoquoque Sancto cuius habetur Corpus, vel insignis Reliquia; et, instituta processione, ad locum aptum deferantur, cum Hymnis et Canticis, ut in Rituali Romano praescribitur. Eo in loco diligenter recognoscenda sunt Corpora ipsa, vel Reli­ quiae, utrum sigilla sint intacta, etc. Si autem nihil obstat, in no­ vam Ecclesiam, solemni Processione, sunt deferenda. II. - Deinde unus vel plures Sacerdotes, si multa extant Altaria, ad eorum profanationem procedant, hoc modo: a) superpelliceo et stola violacei coloris indutus Sacerdos, comitante Clerico qui ei inserviat, ad gradus Altaris profanandi ;enuflexus tacitus oret et Antiphonam cum Oratione in honorem Sancti cui dicatum est Altare devote recitet; b) Altare ipsum denudet, complicatis tobaleis et remotis mnibus ornamentis; tunc, adhibitis operariis, mensam Altaris amo­ veat et amotam suis manibus lavet et abstergat, aquam in sacrario postea effundat; c) sepulcrum mensae caute aperiat, et Reliquias contentas extrahat, atque obsignatas in loco apto custodiat. Si vero Altare non sit consecratum sed tantummodo lapidem sa­ crum, hunc caute evellat, lavet et intactum in Sacristiam deferat. ill. - Tunc, si Ecclesia sit consecrata, duodecim Cruces in parietibus Sacerdos amoveat, adhibito opere fabri murarii, si opus 32 — Moretti, Dt s. Functionibus · IV. 498 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibus ab Episcopo peragendis fuerit; unamquamque Crucem lavet, et postea aquam in Sacrarium effundat; Crucesque in loco apto reponat. IV. - Si quae sint ossa fidelium inhumata, ea exhumari curet, prius recitato Ps. De profundis etc., cum Precibus et Oratione, et in loco sacro denuo sepelienda disponat, comitante Clero et populo, si commode fieri potest. V. - Itaque ab Ecclesia sic profanata, postea amoveantur Imagines sacrae et omnia ornamenta: et licet in usum profanum converti debeat Ecclesia, nihilominus ex Concilii Tridentini san­ ctione (Sess. XXI de ref., c. 7) signum Crucis aliquo loco figatur, quod facile amoveri nequeat (Ex Ephem. Liturg., Ann. 1913, pag. 676 et 677). CAPUT XVII. DE BENEDICTIONE SOLEMNI COEMETERII AB EPISCOPO ORDINARIO IMPERTIENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3075. — I. - In Coemeterio. — In solo Coemeterii, pridie quam fiat benedictio, defigantur quinque Cruces ligneae ad altitudinem ordinariam hominis aut paullo altiores, videlicet una altior in medio, alia in extremitate Coemeterii ante Crucem mediani, alia in extremitate Coemeterii retro Crucem mediam, tertia in tertia extre­ mitate a dextris et quarta in quarta extremitate Coemeterii a sinistris Crucis mediae. In culmine cuiusque Crucis et in brachiorum earum extremi­ tatibus infigitur ferrea cuspis. Ante singulas Cruces figitur in terra paxillus ligneus cum tribus foraminibus, in quibus ponuntur candelae. Mane benedictionis in medio Coemeterio, scilicet ante Crucem maiorem collocatur super tapetum Faldistoriuni cum pulvinis et tegumento albi coloris; ad latera Faldistorii: duo scamna. Ad sinistram Crucis praeparatur abacus, alba tobalea contectus, et super eum ponuntur: vas amplum plenum aquae mundae; vasculum ad hauriendam aquam; aspergillum ex hyssopo; aliquantulum salis in lance; quindecim candelae; Pontificale Romanum; scotula; manutergium in lance; Formula Indulgentiae. II. - In Sacello Coemeterii. — Super Altaris mensam collo­ cantur paramenta Episcopi, nempe: amictus, alba, cingulum, stola Caput XVII. - De benedictione solemn» Coemeterii 499 cum pluviali albi coloris, formale in lance; in latere Evangelii: mitra auriphrygiata. Apud Altare: baculus pastoralis. Super abacum: lanx pro Cruce pectorali. In cornu Epistolae collocatur, parum distans ab infimo Altaris gradu, Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. Super infimum Altaris gradum, in medio, collocatur pulvinus albi coloris. III. - In Sacristia Sacelli. — Super praecipuam mensam collocantur: duo amictus, totidem albae et cingula, stola diaconalis albi coloris. Super aliam mensam: superpellicea; duae vimpae pro Ministris mitrae et baculi; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thu­ ribulum cum navicula. Congruo in loco praeparantur Crux processionalis et duo intorticia. IV. - Si Episcopus ipse Missam celebret, tunc super Altaris mensam, praeter paramenta supra notata, collocantur: planeta, stola, manipulum, coloris Officii. Super abacum: Calix cum purificatorio; Patena cum hostia; palla, velum, bursa et intra eam corporale; ampullae aquae et vini in pelvicula; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance; Canon Pontificalis; Missale cum legili. V. - Si Missa celebretur ab aliquo Sacerdote, tunc omnia pro re parantur. VI. - Si in Coemeterio Sacellum absit, tunc omnia parantur in Ecclesia non longe ab eodem Coemeterio, alias, exceptis necessariis ad Missae celebrationem, parantur in aliquo convenienti loco. Articulus II. De Episcopo Ordinario in solemni benedictione Coemeterii. 3076. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, statuta hora, accedit vel ad Sacellum Coemeterii, vel ad Ecclesiam eidem Coeme­ terio propinquiorem, vel ad alium locum designatum. Si accedat ad Sacellum, vel ad Ecclesiam, se gerit more solito ut alias; facta brevi oratione ante Altare, se confert ad Faldistorium in latere Epistolae collocatum, ubi, depositis Cruce pectorali et mozzetta, assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, plu­ viale, formale et mitram. Ad nutum Caeremoniarii, accepto baculo, surgit et medius inter Ministros sacros procedit ad Coemeterium. Quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, in eo sedet, versis humeris ad Crucem maiorem, et facit ad populum brevem sermonem 500 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis de sanctitate et libertate Coemeterii (Ex Rubr. Pontifie. Roman. « De benedict. Coem. etc. »). Impositis candelis iisdemque accensis paxillis ligneis ante sin­ gulas Cruces praeparatis, Episcopus baculum Ministro tradit, mi­ tram dimittit, surgit, ad Crucem ligneam se convertit ac dicit: Oremus. Omnipotens Deus etc.; qua Oratione completa, mitram accipit et ante ipsam Crucem accumbit in Faldistorio. Decantato a Cantoribus Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., Episcopus surgit; accepto baculo, producit signum Crucis super Coemeterium, dicens ut in Pontificali tribus vicibus: Ut hoc Coemeterium etc., dein baculum Ministro tradit iterumque genuflectit. Absolutis Litaniis, Episcopus surgit, accipit baculum et exorcizat salem, dicens: Adiutorium etc. Exorcizo te etc. Absoluto Exorcismo, sedet, baculum et mitram dimittit, surgit ac, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Immensam clementiam etc.; Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit, surgit ac postea super aquam absolute dicit: Exorcizo te etc.; completo Exorcismo, sedet, baculum ac mitram dimittit, rursus surgit et, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui ad salutem etc.; Oratione absoluta, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio etc., dimittit illuni in aquam in modum Crucis dum profert verba: In nomine Patris etc., ac postea abstergit manum et immediate dicit: Domi­ nus vobiscum. Oremus. Deus, invictae virtutis etc. Oratione completa, intonat Antiphonam: Asperges me etc., dein accipit baculum et procedit ad Crucem quae sita est ante Crucem mediam, ibique accepto aspergillo, incipit a sinistris suis aspergere aquam benedi­ ctam super Coemeterium circumiens ipsum et, radens totum murum ambitus, redit ante praedictam Crucem, scilicet quae sita est ante Crucem praecipuam; ibique Diacono tradit aspergillum. Repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., Episcopus tradit Ministro baculum, mitram dimittit et recitat Orationem: Deus, qui es totius etc.; qua Oratione completa, imponit et benedicit incensum, dein Cruci reverentiam peragit, eamque triplici ductu thurificat; reverentia peracta et tradito Diacono thuribulo, ab eodem Diacono accipit unam ex tribus candelis et imponit eam in Crucis summitate, alte­ ram imponit in summitate dexteri brachii, tertiam vero in summitate sinistri brachii Crucis, dein mitram et baculum accipit. Incepta recitatione Psalmi 6: Domine, ne in furore etc., Epi­ scopus accipit aspergillum, procedit ad Crucem quae post mediam sita est. recitans cum Ministris Psalmum 6: Domine, ne in furore etc., Caput XVII. - De benedictione solemni Coemeterii 501 et Psalmum 31 : Beati, quorum etc., et aspergens Coemeterii solum quo transit. Quum ad dictam Crucem pervenerit, Diacono aspergillum tradit; Psalmorum recitatione completa, baculum Ministro porrigit, mitram dimittit et recitat: Oremus. Domine sancte etc., qua completa Oratione, imponit et benedicit incensum, Crucem thurificat eique candelas imponit, ut supra notavimus, dein mitram et baculum accipit. Incepto Psalmo 37: Domine, ne in furore etc., Episcopus accipit aspergillum et prosequens aspergere solum Coemeterii, recitans Psalmum 37, procedit ad Crucem collocatam ad dexteram Crucis principalis. Quo cum pervenerit, aspergillum Diacono tradit et, Psalmi recitatione absoluta, se gerit ut supra, sed recitat: Oremus. Domine Deus, pastor etc. Incepta recitatione Psalmi 101 : Domine, exaudi orationem etc., Epi­ scopus, se ut supra gerens, procedit ad Crucem collocatam ad sini­ stram Crucis principalis, sed recitat Orationem : Domine lesu Christe etc. Incepta recitatione Psalmi 129: De profundis etc., Episcopus, pariter se ut supra gerens, et recitans etiam Psalmum 142: Domine, exaudi etc., accedit ad Crucem principalem; absoluta Psalmorum recitatione, dicit Orationem: Adesto, quaesumus etc.; qua absoluta, extensis manibus ante pectus, cantat Praefationem, ac postea imponit ac benedicit incensum et Crucem thurificat, eique candelas imponit, tum dicit: Oremus; responso a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, subiungit Ora­ tionem: Domine sancte etc.; qua completa, impertit benedictionem, more solito, dicens: Sit nomen Domini etc., ac postea procedit vel ad Sacellum Coemeterii, vel ad Ecclesiam Coemeterio propinquam, vel ad locum ubi paramenta assumpserat. Articulus III. De Diacono et Subdiacono in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda. 3077. — Diaconus et Subdiaconus, statuta hora, se conferunt ad Sacristiam vel Sacelli Coemeterii, vel Ecclesiae eidem Coemeterio propinquioris, vel accedunt ad alium designatum locum et assumunt amictum, albam, cingulum, Diaconus accipit etiam stolam albi coloris, dein procedunt ad locum in quo Episcopus assumere debet paramenta sacra. Quum Episcopus pervenerit, ei se inclinant, vel genuflexionem peragunt et postquam Episcopus pervenerit ad Faldistorium, vel ad sedem cameralem, ad cum accedunt. Diaconus aufert ei Crucem 502 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibiis ab Episcopo peragendis pectoralem, Subdiaconus mozzettam, dein Diaconus accipit a Caere­ moniario paramenta, eisque, adiuvante Subdiacono, Episcopum induit. Accepto ab Episcopo baculo, ambo sustinentes pluvialis eius fimbrias procedunt ad Coemeterium, ibique sedent ad latera Faldi­ storii, dum Episcopus sermonem facit. Accensis candelis ante sin­ gulas Cruces, ambo surgunt, Diaconus aufert Episcopo mitram, uterque cum Episcopo ad Crucem ligneam se convertit; Diaconus transit ad Episcopi dexteram, dum Subdiaconus transit ad sinistram eiusdem Episcopi. Absoluta Oratione: Omnipotens Deus etc., Diaconus mitram Episcopo imponit, dein ambo genuflectunt ad latera Faldistorii; decantato Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fide­ libus etc., surgente Episcopo, et ipsi surgunt et postquam Episcopus, tribus vicibus, dixerit: Ut hoc Coemeterium etc., iterum genuflectunt. Completis Litaniis, ambo cum Episcopo surgunt et ad eius latera consistunt. Absoluto salis Exorcismo, Diaconus Episcopo in Faldi­ storio sedenti aufert mitram, quam reponit absoluta Oratione: Immensam clementiam etc. Completo Exorcismo aquae, Diaconus aufert iterum Episcopo mitram et post Orationem: Deus, qui ad salu­ tem etc., tradit Episcopo lancem cum sale; qua recepta, porrigit mantile ad abstergendam manum. Absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc., et intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges etc., Diaconus Episcopo mitram imponit, dein ambo, sustinentes plu­ vialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Crucem quae sita est ante Crucem praecipuam, ibique Diaconus porrigit Episcopo aspergillum, dein ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, eum comitantur. Quum reversi fuerint ante eandem Crucem, Diaconus recipit ab Episcopo aspergillum et, repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., Episcopo mitram aufert. Absoluta Oratione: Deus, qui es totius etc., more solito Diaconus ministrat incensum; quo imposito et benedicto, thuribulum Epi­ scopo porrigit. Diaconus, recepto thuribulo, mitram eidem imponit, dein accipit a Clerico unam ex tribus candelis in paxillo positis, eamque Episcopo porrigit. Collocata candela in summitate Crucis, alteram porrigit, ac postea tertiam, deinde Episcopo mitram impo­ nit eique aspergillum porrigit; ambo cum Episcopo procedunt reci­ tantes alternatim cum eodem Psalmum 6: Domine, ne in furore etc. et Psalmum 31: Beati, quorum etc. Quum ad Crucem, quae post mediam sita est, pervenerint, Diaconus recipit ab Episcopo aspergillum et, Psalmorum recitatione absoluta, aufert Episcopo mitram; post Orationem: Domine sancte etc., incensum ministrat et se gerit ut supra ante aliam Crucem. Caput XVII. - De benedictione solemni Coemeterii 503 Incepto Psalmo 37: Domine, ne in furore etc., Diaconus porrigit Episcopo aspergillum; ambo cum Episcopo procedunt, recitantes cum eodem alternatim dictum Psalmum, ad Crucem collocatam ad dexteram Crucis primariae; quo cum pervenerint, Diaconus ab Episcopo aspergillum recipit et se ut supra gerit, sed incensum ministrat post Orationem: Domine Deus, pastor etc. Incepto Psalmo 101: Domine, exaudi orationem etc., ambo se ut supra gerunt; Diaconus incensum ministrat post Orationem: Domine lesu Christe etc., et ita se gerunt, incepta recitatione Psalmi 129: De profundis etc., sed recitant quoque Psalmum 142: Domine, exaudi orationem etc., et Diaconus incensum ministrat post Praefationem. Impositis Cruci candelis et dicto ab Episcopo: Oremus, Diaconus ienuflectens subiungit: Flectamus genua, Subdiaconus surgens dicit: Me. Absoluta Oratione: Domine sancte, Pater etc., Diaconus, si Epi­ scopus uti Cruce nequit, mitram ei imponit, alias mitram imponit benedictione impertita: deinde ambo procedunt cum Episcopo vel ad Sacellum Coemeterii, vel ad Ecclesiam Coemeterio propinquiorem, vel ad locum ubi Episcopus paramenta assumpserat, ibique adju­ vant eum in paramentis deponendis, si Missam non celebret. Si Missae solemni assistat, et color Officii non sit albus, tunc adju­ vant eum in deponendis paramentis albi coloris et in assumendis paramentis coloris Officii, dein pergunt ad paramenta deponenda. Articulus IV. De Caeremoniario in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda. 3078. — Caeremoniarius, omnibus rite dispositis, cum annun­ tiatur Episcopi adventus, signum dat ad eum associandum ad limen loci in quo Episcopus ipse paramenta assumere debet. Accepto ab Episcopo baculo, Caeremoniarius signum procedendi dat sequenti ordine: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia deferentes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Episcopus, medius inter Diaconum et Subdiaconum; 5. Ministri mitrae et baculi; I 6. Ministri libri et candelae; 7. Familiares Episcopi. 504 Pars VI. Sectio _ De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis 3079. — Dispositio ad sermonem Episcopi. Mm. Ml Mc Mb ΞI £J B Ad aquae benedictionem eadem servatur dispositio quae sub n. 2898. 3080. —" Modus sequendus in prima aspersione super Coemeterium. Caput XVII. - De benedictione solenini Coemeterii 3081. — Ordo imponendi candelas in summitate et in brachiis Crucis. 3082. — Modus sequendus in secunda aspersione super Coemeterium. 506 Pars Vf. - Sectio I. - De Sacramenfalibus ab Episcopo peraEendfs 3083. - Modus sequendus in tertia aspersione super Coemeterium. 3084. Modus sequendus in quarta aspersione super Coemeterium. Caput XVII. De benedictione solemni Coemeterii 507 3085. — Modus sequendus in quinta aspersione super Coemeterium. 3086. — Si Episcopus Missae solemni assistat, Indulgentia puMicatur benedictione impertita in fine Alissae. In benedictione Coemeterii Missa dicitur de Officio diei, sed, sub unica conclusione cum prima Oratione Missae, adduntur Ora­ tiones ut in Pontificali Romano, vel etiam ut in Appendice Missalis. Articulus V. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda. 3087. — I. - De Ministris libri et candelae. — Assumptis ab Epi­ scopo paramentis, hi Ministri sumunt ex abaco Pontificale Ro­ manum et scotulam atque Episcopum sequuntur. Accensis can­ delis ante Cruces, accedunt ad Episcopum conversum ad Crucem maiorem; absoluta Oratione: Omnipotens Deus etc., recedunt. De­ cantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., iterum ad Episcopum accedunt, et postquam tertio dixeiit: Ut hoc Coemete­ rium etc., recedunt. Completis Litaniis, Ministri iterum accedunt ad Episcopum ac recedunt post intonationem Antiphonae: Asperges me etc., et in 508 Pîirs VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis aspersione sequuntur Episcopum. Repetita Antiphona: Asperges me etc., ad Episcopum accedunt; completa Oratione: Deus, qui es totius etc., recedunt et se ut supra gerunt et ita deinceps post reliquas aspersiones, sed post Orationem: Adesto, quaesumus, Do­ mine etc., post quintam aspersionem Ministri non recedunt, recedunt vero post cantum Praefationis; ad Episcopum revertuntur post impo­ sitionem candelarum. Completa Oratione: Domine sancte, Pater etc., se gerunt ut in benedictione solemniter ab Episcopo impertienda. Caput XVII. - De benedictione solemni Coemeterii expleto Psalmo 142: Domine, exaudi orationem meam, au­ ribus etc.; post Orationem: Domine sancte, Pater etc., si Cruce uti nequit pro benedictione impertienda, alias benedictione impertita. cum Episcopus pervenerit ad « I locum ubi paramenta assum­ pserat. II. - De Ministro mitrae. — Hic Minister porrigit Diacono mitram: ab eodem recipit: 111. - De Ministro baculi. - porrigit Episcopo baculum: assumpto ab Episcopo pluviali cum formali; postquam accensae fuerunt can­ delae ante Cruces; absoluta Oratione: Omnipotens Deus, qui es custos etc.; Immensam 4 Asperges r postquam accensae fuerint can­ delae ante Cruces; postquam Episcopus tertio di­ xerit: Ut hoc Coemeterium etc.; absolutis Litaniis; repetita Antiphona: me etc.; Asperges post impositionem candelarum Cruci; post salis Exorcismum; post Orationem: Immensam cle­ mentiam etc.; aqua exorcizata; expleto Psalmo 31 : Beati, quorum remissae sunt etc.; intonata Antiphona: me etc.; Asperges repetita Antiphona: me etc.; impositis Cruci candelis; absoluto Psalmo 37: Domine, ne in jurore tuo arguas etc.; post impositionem candelarum Cruci; completo Psalmo 101: Domine, exaudi orationem meam: et cla­ mor etc.; postquam Episcopus Cruci can­ delas imposuerit; ab eodem recipit: id nutum Caeremoniarii, post­ quam Episcopus paramenta et mitram assumpserit; post aquae Exorcismum; intonata Antiphona: me etc.; Hic Minister decantato a Cantoribus Litania­ rum Versiculo: Ut omnibus fide­ libus etc.; post salis Exorcismum; completa Oratione: clementiam etc.; 509 Asperges post impositionem candelarum Cruci; absoluto Psalmo 31: Beati quo­ rum etc.; impositis Cruci candelis; absoluto Psalmo 37: Domine, ne in furore tuo arguas etc.; post impositionem candelarum Cruci; 510 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis recitato Psalmo 101: Domine, exaudi orationem meam et cla­ mor etc.; impositis candelis Cruci; absoluto Psalmo 142: Domine, exaudi orationem meam, au­ ribus etc.; ad benedictionem pontificalem. cum Episcopus pervenerit ad locum ubi paramenta assum­ pserat. Articulus VI. De Crucifero deque Cerofer ari is in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertiende. 3088. — Episcopo parato, Crucifer sumit Crucem processionalem et Ceroferarii intorticia accipiunt; ad Caeremoniarii nutum, omnes procedunt ad Coemeterium et consistunt ad dexteram Crucis maioris in conspectu Episcopi. Post sermonem, Crucifer et Ceroferarii transeunt ad sinistram Crucis maioris et consistunt pariter in conspectu Episcopi. Intonata Antiphona: Asperges me etc., procedunt ad Crucem quae sita est ante Crucem maiorem, ibique, accepto ab Episcopo aspergillo, procedunt versus latus dexterum eiusdem Crucis, circumeuntes Coe­ meterium et, radentes totum murum ambitus, redeunt ante prae­ dictam Crucem et ad eius sinistram consistunt. Incepta recitatione Psalmi 6: Domine, ne in furore tuo etc., procedunt ad Crucem quae sita est post mediam; quo cum pervenerint, consistunt ad eiusdem sinistram. Incepto Psalmo 37: Domine, ne in furore etc., procedunt ad Crucem collocatam ad dexteram Crucis principalis et pariter consistunt ad sinistram dictae Crucis. Incepto Psalmo 101: Domine, exaudi orationem meam etc., procedunt ad Crucem collocatam ad sinistram Crucis praecipuae, ibique ad eius sinistram consistunt. Incepto Psalmo 129: De profundis etc., procedunt ad Crucem principalem et ad eiusdem sinistram consistunt. Impertita ab Epi­ scopo benedictione et publicata Indulgentia, ad nutum Caeremo­ niarii, procedunt ad locum in quo Episcopus depositurus est para­ menta, vel ad Sacellum Coemeterii, vel ad Ecclesiam Coemeterio propinquiorem, et in casu se ad Sacristiam conferunt ibique Crucem et intorticia deponunt. Caput XVII - De benedictione solemni Coemeterii 511 Articulus VII. De Acolytho deque Thuriferario in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda. 3089. — I. - De Acolytho. — Acolythus, absoluto sermone, sumit ex abaco candelas earumque ternas imponit singulis Crucibus in paxillo ligneo easque accendit. Aqua benedicta, extrahit ex concha vasculum unum eiusdem aquae, sumit aspersorium ex hyssopo, se confert ad dexteram Diaconi et, cum opus sit, extrahit ex concha aquam benedictam. Completa quinta aspersione, scilicet cum Epi­ scopus pervenerit ante Crucem principalem, se ad abacum confert et super eum vasculum deponit. 11. - De Thuriferario. — Completis Litaniis, Thuriferarius procedit ad locum in quo est thuribulum, illud ac naviculam accipit ac postea se confert ad Crucem ante mediam collocatam. Abso­ luta Oratione: Deus, qui es totius etc., accedit ad Episcopum pro incensi impositione; quo benedicto, porrigit Diacono thuribulum. In aspersionibus sequentibus Thuriferarius incedit ante Crucifemm, et cum ad Crucem pervenerit consistit ad dexteram Acoly­ thi deferentis vasculum aquae benedictae. Post singulas Oratio­ nes accedit ad Episcopum pro impositione et benedictione incensi, sed post quintam aspersionem accedit ad Episcopum pro incensi impositione postquam ille Praefationem decantaverit; ultima Cruce thurificata, defert thuribulum ad suum locum. Articulus VIII. De Cantoribus in solemni benedictione Coemeterii ab Episcopo Ordinario impertienda. 3090. — Postquam Episcopus genuflexerit in Faldistorio, ab­ soluta Oratione: Omnipotens Deus etc., duo Cantores incipiunt Litanias Sanctorum; decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., cantum abrumpunt, quem reassumunt, tertio ab Episcopo prolatis verbis: Ut hoc Coemeterium etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Asperges me etc. Can­ tores prosequuntur, dein canunt Psalmum 50: Miserere etc., cum: Gloria Patri etc. Impositis candelis Cruci, Cantores statim inci­ piunt Psalmum 6: Domine, ne in furore tuo etc., dein Psalmum 31: Beati, quorum etc., absque Gloria etc. Impositis candelis secundae 512 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainen talibus ab Episcopo peragendis Cruci, canunt Psalmum 37: Domine, ne in furore etc., pariter absque Gloria etc.; et post impositionem candelarum tertiae Cruci, canunt Psalmum 101: Domine, exaudi orationem etc., in cuius finem non dicitur: Gloria Patri etc. Postquam Episcopus candelas quartae Cruci imposuerit, Cantores canunt Psalmum 129: De profundis etc., et Psalmum 142: Domine, exaudi orationem meam etc., absque Gloria Patri etc.; ad Praefationem respondent more solito. CAPUT XVIII. DE ECCLESIAE RECONCILIATIONE SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA Articulus I. Caput XVIII. - De solemni reconciliatione Ecclesiae 513 Missale cum legili; Canon Pontificalis; ampullae aquae et vini; Calix cum suis ornamentis; Pyxis cum particulis; urceus cum pelvi et duo manutergia in lance. Si Missa a Sacerdote celebretur, tunc omnia pro Missae celebra­ tione parantur, praeterea Pyxis cum particulis. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. Corani praecipua mensa collocatur sedes cameralis, super ta­ petum. VII. - Extra Ecclesiae praecipuam portam. — Ante por­ tam, quae aperta esse debet, collocatur super parvum tapetum Faldistorium cuin tegumento et pulvinis albi coloris. Ad sinistram portae, scilicet ad dexteram intrantis, collocatur parva mensa, alba tobalea tecta, et super illam ponitur vas cum aqua benedicenda, vasculum ad hauriendam aquam benedictam, asper­ sorium ex hyssopo; aliquantulum salis in lance; manutergium in lance. De iis quae praeparanda sunt. Articulus 3091. — I. - Ecclesia expoliata sit quocumque ornamento. Prope unumquodque Altare praeparantur: Crux, candelabra cum cereis, tobaleae et reliqua omnia ad illud ornandum necessaria. II. - Ad Altare maius. — In medio Presbyterio: parvum tapetum. III. - Super abacum. — Collocantur: concha cum aqua bene­ dicenda; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris pariter in lance; phiala, vel ampulla, plena vini; vasculum ad extrahendam aquam sacratam; aspersorium ex hyssopo; mantile in lance; to­ baleae Altaris. IV. - Apud abacum. — Crux, candelabra cum cereis et cetera omnia quae ad ornandum Altare necessaria sunt. V. - Congruo in loco. — Pallium coloris Officii; tapetum. VI. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta Episcopi, scilicet: amictus, alba, cingulum, stola et plu­ viale albi coloris; formale, si Episcopus Ordinarius sit, mitra auriphrygiata, baculus pastoralis. Super alias mensas: duo amictus, totidem albae et cingula, stola diaconalis albi coloris; duae vimpae; superpellicea; Pontifi­ cale Romanum; scotula cum candela; lanx pro Cruce pectorali. Si Episcopus Missam celebret parantur: planeta, manipulus si albus color Officii, alias: planeta, manipulus et stola coloris Officii; II. De Episcopo celebrante in Ecclesiae reconciliatione solemniter peragenda. 3092. — Statuta hora, Episcopus se confert ad Sacristiam Ec­ clesiae reconciliandae et accedit ad sedem cameralem, ibique di­ mittit Crucem pectoralem, mozzettam, vel mantellettum, et assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius, et mitram. Ad nutum Caeremoniarii, accipit baculum pastoralem et procedit, inter sacros Ministros, ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerit, sedet in Faldistorio. Caeremoniario innuente, Episcopus surgit et absolute dicit: Adiutorium nostrum etc. Exorcizo te etc. Exorcismo salis absoluto, sedet in Faldistorio, ba­ culum Ministro tradit ac mitram dimittit, iterum surgit et, iunctis manibus, dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Immensam clementiam etc. ; qua Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit iterumque surgit; absolute super aquam dicit: Exorcizo te etc. Completo Exor­ cismo, sedet, Ministro baculum tradit ac mitram dimittit, rursus surgit et, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus Wbiscum. Oremus. Deus, qui ad salutem etc.; qua Oratione absoluta, accipit pugillum salis et, dicens: Commixtio etc., dimittit illum in aquam in modum Crucis dum profert verba: In nomine Pa æ tris etc., ac postea manum abstergit et immediate dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Deus, invictae virtutis etc. Oratione completa, sedet, mi33 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 514 Pars VI. - Sectio I. - De Sàcranientalibus ab Episcopo peragendis tram ac baculum accipit, surgit, procedit ad Ecclesiae portam, ibique baculum et mitram dimittit. Episcopus intonat, facie ad Altare versa, Antiphonam: Asperges me etc.; qua intonata, mitram accipit, et de manu Diaconi accipit aspersorium, dein procedens per suam dexteram circuit Ecclesiam aspergens externe eius parietes. 3093. — Si nihilominus ob aliquod loci impedimentum eiusmodi circuitio fieri nequit, Episcopus se gerit meliori modo quo possit (D. 3852). Igitur cum ad impedimentum pervenerit, abrumpit asper­ siones, ad sinistram transit et ex eo loco ubi aspersio resumi pos­ sit, prosequitur circuitionem a dextris suis ad sinistram usque ad Ecclesiae portam; quo cum pervenerit, tradit Diacono aspersorium. 3094. — Repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., Episcopus mitram dimittit et cantat: Oremus. Omnipotens et mi­ sericors Deus etc.; qua Oratione completa et responso: Arnen, ite­ rum dicit: Oremus; pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, dicit: Aufer a nobis etc., et ita se gerit in simili casu quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, Episcopus mitram ac baculum accipit et Ecclesiam ingreditur; cum ad Faldistorium pervenerit, Ministro baculum tradit et in Faldistorio genuflectit. Decantato Litania­ rum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., surgit, baculum accipit et cantat: Ut hanc Ecclesiam, et Altare hoc, purgare et recon φ ci­ liare digneris. Responso a Cantoribus: Te rogamus etc., cantat: Ut hanc Ecclesiam, et Altare hoc, purgare, recon φ ciliare et sancti φ fican digneris. Responso pariter a Cantoribus: Te rogamus etc., cantat: Ut hanc Ecclesiam, et Altare hoc, purgare, recon φ ciliare, sancti % ficon et conse φ crare digneris. Responso tertio a Cantoribus: Te rogamus etc., Episcopus baculum Ministro tradit iterumque genuflectit. Absolutis Litaniis, Episcopus surgit, mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Deus, qui peccati etc., genuflectit in pulvino et cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso a Cantoribus: Domine, ad adiuvandum etc., Episcopus surgit et cantat: Gloria Patri, et Filio, ct Spiritui Sancto. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et secundo elevans vocem hemitonio cantat: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Episcopus genuflectit et tertio cantat elevans hemitonio vocem:Deus, in adiutorium etc. et se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., Episcopus accipit mitram ac baculum, accedit ad abacum et dicit: Exorcizo te etc. Si formula Caput XVIII. - De solemni reconciliatione Ecclesiae 51.') benedictionis desumitur e Ritu consecrationis Ecclesiae, advertat Episcopus ut verbum consecrationem mutet in reconciliationem. Exorcismo absoluto, Episcopus tradit Ministro baculum, mitram dimittit ac dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc. ; qua Oratione absoluta, mitram ac baculum accipit et dicit: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, baculum Ministro tradit, mitram dimittit et dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; deinde benedicit ci­ neres, dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omni­ potens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione completa, Episcopus dextera pugillum salis accipit et imponit super cinerem, tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus in modum Crucis, di­ cens: Commixtio salis, cineris, et aquae etc., dein mantili abstergit manum statimque dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Icsu Christe etc.; qua Oratione absoluta, accipit ampullam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Omni­ potens sempiterne Deus, creator etc.; Oratione completa, mitram ac baculum accipit et procedit ante Altare; quo cum pervenerit, Mi­ nistro tradit baculum, mitram dimittit ac intonat Antiphonam: Exurgat Deus etc., ac postea mitram ac baculum accipit et se confert ad parietem retro Altaris maioris; tradito Ministro baculo, aspersorium accipit et, incipiens a cornu Evangelii procedens per sinistram suam, circuit Ecclesiam, aspergens parietes in superiori parte. Quum rever­ sus fuerit ad locum a quo aspersionem inceperat, iterum, procedens per suam sinistram, circuit Ecclesiam, aspergens parietes in eorum inferiori parte et tertio idem facit, sed aspergit Ecclesiae pavimentum; aspergit etiam specialiter loca contaminata, quando Ecclesia prin­ cipaliter est polluta vel violata » (Ex Rubr. Pont. Rom.). Tertio circuitu peracto. Episcopus, tradito Diacono aspersorio, baculum accipit et se confert ante Altare; postquam repetita fuerit Antiphona: Exurgat Deus etc., post ultimum Versum Psalmi 67: In Ecclesiis etc., scilicet: Mirabilis Deus etc., tradit Ministro baculum et, retinens mitram, canit invitationem ad orationem: Deum indultorem etc.; prolatis verbis: Qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit, ct regnat Deus, mitram dimittit ct, manibus expansis, prosequitur Praefationem usque ad: Per Dominum etc., exclusive; quod, submissa sed intelligibili voce, recitat, dein mitram accipit, 516 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis suppedaneum conscendit, ibique intonat Antiphonam: Introibo etc.; qua repetita post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., scilicet: Spera in Deo, quoniam etc., mitram dimittit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc., Episcopus, stans ibidem, intonat Antiphonam: Confir­ ma hoc etc., dein mitram accipit quam dimittit, repetita Antiphona post Psalmum 67: Exurgat Deus etc., dein cantat: Oremus. Deus, qui Ecclesiam tuam etc.; qua Oratione completa, Episcopus, nisi Cruce uti possit, accipit mitram et, more solito, benedictionem solemnem impertit; qua donata, procedit ad Faldistorium et si Missam celebret, tradito Ministro baculo, legit Psalmos et Preces in Missae praeparatione. Repetita Antiphona: Ne reminiscaris etc., mitram non dimittit, nec surgit, siquidem sacris paramentis indutus, recitat: Pater noster etc., et Versiculos et Orationes; quibus absolutis, manus lavat et abstergit, dein mitram, formale ac pluviale dimittit, dimittit quoque stolam, nisi albus fuerit color Officii, ac postea as­ sumit planctam et procedit, medius inter Assistentes, ad Altare atque Missam more solito inchoat. Articulus III. De Diacono et Subdiacono in Ecclesiae reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. 3095. — Ministri sacri, statuta hora se conferunt ad Sacristiam Ecclesiae reconciliandae et assumunt amictum, albam, cingulum, Diaconus etiam stolam albi coloris, dein cum nuntiatur Episcopi adventus accedunt ad sedem cameralem et cum ille advenerit se ei inclinant, vel genuflectunt. Postquam Episcopus sederit, Diaconus aufert ei Crucem pectoralem, Subdiaconus mozzettam, vel mantel· lettum, dein Diaconus accipit a Caeremoniario paramenta eisque, adiuvante Subdiacono, Episcopum induit; ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Ecclesiae ianuam. Diaconus, post salis Exorcismum, Episcopo mitram aufert quam reponit absoluta Oratione: Immensam clementiam etc. Completo aquae Exorcismo, iterum Diaconus mitram aufert et post Orationem: Deus, qui ad salutem etc., tradit Episcopo lancem cum sale: qua re­ cepta, porrigit eidem mantile ad abstergendam manum. Postquam Episcopus recitaverit Orationem: Deus, invictae virtutis etc., imponit ei mitram, ac postea ambo procedunt cum Episcopo ad Ecclesiae portam, ibique Diaconus aufert ei mitram. Intonata Antiphona: Asperges me etc., Diaconus mitram Episcopo imponit eidemque Caput XVIII. - De solemni reconciliatione Ecclesiae 517 aspersorium porrigit. Ambo comitantur Episcopum in parietum aspersione. Quum reversi fuerint ante Ecclesiae ianuam, Diaconus recipit ab Episcopo aspersorium et, repetita Antiphona: Asperges me etc., ei mitram aufert. Post Orationem : Omnipotens et misericors Deus etc., decantato ab Episcopo: Oremus, Diaconus genuflectens cantat: Flectamus genua, et Subdiaconus surgens cantat: Levate et ita se gerunt postea in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., Diaconus mitram Episcopo imponit; ambo cum eodem Episcopo Ecclesiam ingrediuntur et ad Altare maius procedunt, ibique ad Faldistorii latera genuflectunt. Post Litaniarum Versiculum: Ut omnibus fidelibus etc. ambo cum Epi­ scopo surgunt et sustinent eiusdem pluvialis fimbrias; iterum genufle­ ctunt postquam Episcopus tertio decantaverit: Ut hanc Ecclesiam etc. Absolutis Litaniis, Ministri sacri surgunt; Diaconus mitram Epi­ scopo aufert. Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Deus, qui peccati etc., quando Episcopus genuflectit et ipsi genufle­ ctunt, quando vero surgit et ipsi surgunt. Responso tertio a Canto­ ribus: Sicut erat etc., Diaconus mitram Episcopo imponit et ambo cum eodem Episcopo ad abacum accedunt. Post salis Exorcismum, Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit, absoluta Oratione: Domine Deus etc. Iterum Diaconus mitram Episcopo aufert post aquae Exorcismum. Postquam Episcopus dimiserit in aquam salis et cineris mix­ turam, Diaconus ei mantile porrigit ad abstergendam manum. Post Orationem: Domine lesu Christe etc., porrigit Episcopo am­ pullam vini, et, absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, crea­ tor etc., mitram eidem imponit; ambo cum eo procedunt ante Altare. Intonata ab Episcopo Antiphona: Exurgat Deus etc., Diaconus imponit ei mitram; ambo, sustinentes pluvialis fimbrias, procedunt ad parietem retro Altaris maioris, ibique Diaconus Episcopo aspersorium porrigit; ambo comitantur Episcopum in parietum aspersionibus; quibus completis, Diaconus recipit aspersorium, et ambo cum Episcopo se conferunt ante Altare. Prolatis ab Episcopo verbis invitationis ad orationem: Qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit, et regnat Deus, Diaconus mitram Episcopo aufert quam reponit, absoluta Praefatione, et ambo cum Episcopo suppedaneum conscendunt. Post ultimum Versum Psalmi 42: ludica me, Deus etc., scilicet: Spera in Deo etc., Diaconus mitram Episcopo aufert. Oremus. Flectamus ffliua. Levate. Intonata ab Episcopo Antiphona: Confirma hoc, 518 Pars VI. Sectio I. ♦ Deus etc., Diaconus ei mitram imponit eamque aufert, repetita Antiphona post Psalmum 67: Exurgat Deus etc. Absoluta Oratione: Deus, qui Ecclesiam luam etc., Diaconus, si Episcopus uti Cruce nequit, mitram ei imponit, alias mitram imponit benedictione inipertita, dein cum Episcopo ambo ad Paldistorium se conferunt. tS P· K! 3096. — Si Episcopus Missam non celebret, nec Missae assistat, Diaconus Episcopo sedenti mitram aufert ac postea, adiuvante Subdiacono, kmm paramentis exuit. Reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, ambo se ei inclinant, vel genuflectunt, et ad Sacristiam se conferunt. Si vero Episcopus Missam celebret, Ministri sacri cum ad Faldistorium pervenerint, Episcopo se inclinant, vel genuflectunt, ac postea ad Sacristiam pergunt. Articulus IV. . ■ ’ Caput XVIll De Sacrarnentalibus ab Episcopo peragendis De Caeremoniario deque Canioribus in Ecclesiae reconciliatione solemniler ab Episcopo peragenda. 3097. — De Caeremoniario. Assumptis ab Episcopo paramentis et accepto baculo, Caeremoniarius signum dat procedendi ad Eccle­ siae ianuam ordine sub n. 3070 descripto. Ecclesiae porta aperta sit. Dispositio ad aquae benedictionem eadem est ut sub n. 2898 notavimus. 3098. - Quoniam in Pontificali Romano Ritus reconciliationis Ecclesiae coniunctus est cum Ritu reconciliationis Coemeterii, Caere­ moniarius praemoneat tempestive Episcopum ut: I. - Post Orationem: Aufer etc., non dicat: Oremus et omittat Orationem: Domine pie etc. II. - Ad Litaniarum Versiculum: Ut hanc Ecclesiam etc., omittat verbum: Coemeterium. III. - In secunda aquae benedictione mutet verbum: consecra­ tionem in: reconciliationem, si formula benedictionis desumenda sit e Ritu consecrationis Ecclesiae. 3099. — Missa dicitur de Officio diei, sed sub unica conclusione cum prima Oratione adduntur Orationes ut in Pontificali Romano vel etiam ut in Appendice Missalls. 3100. — Dc Cantoribus. - Cantores intonatam ab Episcopo Antiphonam: Asperges me etc. prosequuntur, dein canunt Psal­ Dc sok-mni reconciliatione Ecclesiae 519 mum 50: Miserere etc., in cuius finem dicunt: Gloria Patri etc., ac postea Antiphonam repetunt. Absoluta Oratione: Aufer a nobis etc., duo Cantores incipiunt Li­ tanias Sanctorum et cum ad Altare maius pervenerint, omnes genu­ flect mit. Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., abrumpunt cantum, quem reassumunt postquam Episcopus, decantato Versi­ culo: Ut hanc Ecclesiam etc., genuflexerit. Litaniis absolutis, omnes surgunt et, completa Oratione: Deus, quipeccati etc., postquam Episcopus decantaverit: Deus, in adiuImuinetc., Cantores respondent: Domine, ad adiuvandum etc., et pariter respondent: Sicut erat etc., ad: Gloria Patri etc. Id faciunt secundo et tertio efferentes vocem hemitonio singulis vicibus. Omnes genuflectunt et surgunt quando Episcopus genuflectit et surgit. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Exurgat Deus etc. proseqtiiintur, dein intonant Psalmum 67: In Ecclesiis etc., et post primum Versum repetunt Antiphonam, si neccsse fuerit, scilicet si Ecclesia sil tam ampla ne aspersiones sine cantu absolvantur; post secundum Versum repetunt pariter Antiphonam et ita dein­ ceps. In fine Psalmi non dicitur: Gloria Patri etc., sed Antiphona repetitur. Articulus V. De Ministris libri, candelae, mitrae et baculi in Ecclesiae reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. 3101. I. - De Ministris libri et candelae. accedunt ad Episcopum: — Ili Ministri ab eo recedunt: cum ad Ecclesiae ianuam perve­ nerint, collocata mensa ante eumdeni Episcopum; intonata Antiphona: me etc.; repetita Antiphona: me etc.; Asperges Asperges absoluta Oratione: Aufer a no bis etc.; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus etc.; postquam Episcopus tertio di­ xerit: Ut hanc Ecclesiam etc.; 520 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis absoluto Litaniarum cantu; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; quum Episcopus pervenerit ante Altare; post intonationem Antiphonae: Exurgat Deus etc.; repetita Antiphona: Exurgat Deus etc., post ultimum Ver­ sum Psalmi 67: In Ecclesiis etc., scilicet: Mirabilis Deus etc.; absoluta Praefatione; postquam Episcopus suppeda­ neum conscenderit; intonata Antiphona: Introibo ad Altare Dei etc.; repetita Antiphona: Introibo ad Altare Dei etc., post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc.; intonata Antiphona: Confirma hoc, Deus etc.; post repetitionem Antiphonae: Confirma hoc, Deus etc.; benedictione impertita. si Episcopus Missam celebret, cum ille ad Faldistorium per­ venerit. II. - De Ministro mitrae. — Hic Minister mitram Diacono porrigit: ab eo recipit: assumpto ab Episcopo pluviali; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: clementiam etc.; Immensam aqua exorcizata; recitata Oratione: Deus invictae etc.; cum ad portam Ecclesiae per venerit; 9 Caput XVIII. - De solemni reconciliatione Ecclesiae intonata Antiphona: me etc.; 521 Asperges repetita Antiphona: Asperges me etc., post Psalmum 50: Miserere etc.; completa Oratione: Aufer a no­ bis etc.; post Litaniarum cantum; decantato a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., post: Deus, in adiutorium etc.; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: Domine Deus, Pater omnipotens etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc.; cum pervenerit ante Altare; intonata Antiphona: Exurgat Deus etc.; completa invitatione ad ora­ tionem: Deum indultorem etc.; post Praefationem; repetita Antiphona: Introibo ad Altare Dei etc., post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., scilicet: Spera in Deo etc.; intonata Antiphona: hoc, Deus etc.; Confirma i repetita Antiphona: Confirma hoc, Deus etc.; post Psalmum 67: Exurgat Deus etc.; absoluta Oratione: Deus, qui Ec­ clesiam tuam etc., si Episcopus uti Cruce nequit; alias, imper­ tita benedictione. cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, nisi Missam cele­ bret; alias post manuum lo­ tionem. 522 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramentalibiis ab Episcopo peragendis III. - De Ministro baculi. — Hic Minister Episcopo baculum porrigit: ab eo recipit: accepta mitra; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: Immensam clementiam tuam etc.; aqua exorcizata; recitata Oratione: Deus invictae etc.; cum ad portam Ecclesiae per­ venerit; post Orationem: Aufer a nobis etc.; cum ad Faldistorium pervenerit; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus etc.; decantato a Cantoribus tertio: Gloria Patri etc., post: Deus, in adiutorium etc.; postquam Episcopus tertio de­ cantaverit: Ut hanc Eccle­ siam etc.; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: Domine Deus, Pater omnipotens etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus etc.; intonata Antiphona: Deus etc.; cum pervenerit ante Altare; Exurgat cum pervenerit ad parietem retro Altaris maioris; aspersionibus peractis; cum ante Altare pervenerit; ad benedictionem, more solito. cum ad Faldistorium pervenerit. Articulus VI. De ceteris Ministris inferioribus in Ecclesiae reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. 3102. — 1. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Hi Ministri se gerunt ut sub numero 3073, I, sed procedunt ad parietem retro Altaris 1 Caput XVIII. - Dc solcinni reconciliatione Ecclesiae maioris, intonata Antiphona: Exurgat Deus etc. et Ecclesiam circumeunt. Ad Sacristiam pergunt, impertita benedictione. 523 ter IL - De Acolytho. — Acolythus, cum Episcopus in Sacristiam advenerit, sumit ex mensa lancem pro Cruce pectorali et se con­ fert ad dexteram Diaconi; reassumpta ab Episcopo Cruce, defert lancem ad abacum, prope Altare maius, dein in Sacristiam revertitur et cum ceteris procedit ad Ecclesiae ianuam; quo cum pervenerit, una cum Ministro aquae benedictae transfert parvam mensam coram Episcopo, quam amovet, absoluta Oratione: Deus, invictae virtu­ tis etc. Inceptis a Cantoribus Litaniis, pariter cum Ministro aquae bene­ dictae transfert Faldistorium ad Altare maius et illud super tapetum, in medio Presbyterio, statuit. Litaniis absolutis, transfert Faldi­ storium ad cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum, dein collo­ cat pulvinum ante Episcopum, quem tollit postquam Episcopus tertio decantaverit: Deus, in adiutorium etc. Si Episcopus Missam celebret, dum ille canit Orationem: Deus, qui Ecclesiam tuam etc., procedit ad Sacristiam et se gerit ut sub n. 3073, V notavimus. 111. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, cum Episcopus ad Sacristiam pervenerit, accedit ad mensam praecipuam, a Caerenioniario accipit paramenta et se confert coram Episcopo; cum ceteris procedit ad Ecclesiae ianuam; quo cum pervenerit, una cum Acolytho transfert coram Episcopo parvam mensam quam amovet, absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc., dein ex­ trahit e vase vasculum aquae benedictae, sumit aspersorium ac se confert ad dexteram Diaconi et incedit ad eiusdem dexteram, dum Episcopus aspergit parietes. Peracta aspersione, Minister vasculum defert in Sacristiam et aspersorium ad abacum, prope Altare maius. Inceptis a Cantoribus Litaniis, Minister una cum Acolytho transfert Faldistorium ad Altare maius et illud statuit super tape­ tum in medio Presbyterio. Absolutis Litaniis, transfert Faldisto­ rium ad cornu Epistolae et illud collocat ante infimum Altaris gra­ dum. Post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Minister extrahit e concha vasculum aquae sacratae, accedit ad dexteram Diaconi et pariter ad eiusdem dexteram incedit, dum Episcopus parietes aspergit; aspersione peracta, vasculum super abacum deponit. Benedictione ab Episcopo impertita, Minister adiuvat Sacri­ stain in exornando Altari. 524 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis CAPUT XIX. DE COEMETERII RECONCILIATIONE SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3103. — I. - In Coemeterio. — In medio Coemeterio sternitur tapetum et super illud collocatur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. Ad dexteram Faldistorii paratur parva mensa, alba tobalea contecta, et super eam collocantur: concha cum aqua benedicenda; aliquantulum salis in lance; vasculum ad extrahendam aquam; aspergillum ex hyssopo; mantile in lance. II. - In Sacello Coemeterii. — Super Altaris mensam collo­ cantur paramenta Episcopi, scilicet: amictus, alba, cingulum, stola cum pluviali albi coloris; in latere Evangelii mitra auriphrygiata; formale in lance si Episcopus sit Ordinarius loci. Apud Altare: baculus pastoralis. Super abacum: lanx pro Cruce pectorali. In cornu Epistolae collocatur, parum distans ab infimo Altaris gradu, Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. Super infimum Altaris gradum, in medio, collocatur pulvinus albi coloris. III. - In Sacristia Sacelli. — Super praecipuam mensam collocantur: duo amictus, totidem albae et cingula, stola diaconalis albi coloris. Super aliam mensam: superpellicea; duae vimpae pro Ministris mitrae et baculi; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thu­ ribulum cum navicula. Congruo in loco praeparantur Crux processionalis et duo intor­ ticia. IV. - Si Missa pro re parantur. celebretur ab aliquo Sacerdote, tunc omnia V. - Si in Coemeterio Sacellum absit, tunc omnia parantur in Ecclesia non longe a Coemeterio, alias in aliquo convenienti loco. dfôfe kt Caput XIX. De solemni reconciliatione Coemeterii 525 Articulus IL De Episcopo in Coemeterii reconciliatione solemniter celebrante. 3104. — Episcopus, habitu praelatitio indutus, statuta hora, accedit ad Sacellum Coemeterii, vel ad Ecclesiam eidem Coemeterio propinquiorem vel ad alium designatum locum. Si accedat ad Sacellum, vel ad Ecclesiam, se gerit more solito ut alias: facta brevi oratione ante Altare, se confert ad FaldistoI rium in cornu Epistolae, ubi depositis Cruce pectorali et mozzetta, vel mantelletto, assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pe­ ctoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius, et mitram. Ad nutum Caeremoniarii, accepto baculo, inter sacros Ministros, pro­ cedit ad Coemeterium. Quum Episcopus pervenerit ad Faldistorium, Ministro baculum tradit et genuflectit. Decantato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., surgit, baculum accipit et cantat: Ut hoc Coemeterium reconci φ liare digneris; responso: Te rogamus etc., secundo cantat: Ut hoc Coemeterium reconci © liare et sancti φ fltare digneris; pariter responso: Te rogamus etc., tertio cantat: Ut hoc Coemeterium reconci φ liare, sancti φ flcare et conse φ crare digneris, deinde Ministro tradit baculum et iterum genuflectit. Litaniis absolutis, Episcopus surgit et sedet in Faldistorio. Ad nutum Caeremoniarii, accipit baculum, surgit et dicit: Adiutorium nostrum etç. Exorcismo salis absoluto, sedet in Faldistorio, iMinistro baculum tradit, mitram dimittit, iterum surgit, iunctisque manibus dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Immensam dementiam etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit, iterum surgit et absolute super aquam dicit: Exorcizo te etc. Completo Exorcismo, sedet, Ministro baculum tradit, mitram dimittit, rursus surgit et, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui ad salutem etc.; qua Oratione absoluta, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio etc., dimittit illum in aquam in modum Crucis, dum profert verba: in nomine Pa © tris etc., ac postea manum abstergit et immediate dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Deus, invictae virtutis etc. Oratione com­ pleta, intonat Antiphonam: Asperges me etc., dein sedet, mitram accipit, surgit, aspergillum accipit, circuit Coemeterium incipiens a latere dextero ipsius, aspergit «et potissimum in loco ubi pol­ lutio vel violatio commissa est » (E Rubr. Pont. Rom.). Aspersione 526 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis peracta, tradit Diacono aspergillum, baculum accipit et procedit ad Faldistorium; quo cum pervenerit, sedet, Ministro baculum tradit, mitram dimittit, surgit et dicit: Oremus; pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, canit: Domine pie etc.; qua Oratione completa, impertit benedi­ ctionem solemnem, more solito. Articulus III. De Diacono et Subdiacono in Coemeterii reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. - RI n i 3105. — Diaconus et Subdiaconus se gerunt ut sub n. 3077 no­ tavimus, sed cum pervenerint ad Faldistorium, genuflectunt ad eius latera; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., pariter se gerunt ut sub eodem numero diximus. Intonata ab Episcopo Antiphona: Asperges me etc., Diaconus imponit Episcopo mitram, dein aspersorium porrigit ei, ambo eun­ dem Episcopum comitantur in Coemeterii aspersione; qua completa, Diaconus aspergillum recipit. Quum Episcopus ad Faldistorium pervenerit, Diaconus ei se­ denti mitram aufert. Decantato ab Episcopo: Oremus, Diaconus genuflectens cantat: Flectamus genua, Subdiaconus vero surgens dicit: Levate. Impertita ab Episcopo benedictione, Diaconus mitram ei im­ ponit et ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, se conferunt ad locum in quo paramenta assumpserant et se gerunt ut sub n. 3077 notavimus. Articulus IV. De Caeremoniario deque Cantoribus in Coemeterii reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. 3106. - De Caeremoniario. — Assumptis ab Episcopo paramentis et accepto baculo, Caeremoniarius signum ad Coemeterium procedendi dat, ordine sub n. 3078 descripto. Quum omnes genuflexi sint, Caeremoniarius innuit duobus Can­ toribus ut Litanias incipiant; quibus absolutis, innuit Acolytho et Ministro aquae benedictae ut transferant parvam Mensam cum concha coram Episcopo. Aqua benedicta, eosdem praemoneat ut mensam in pristino loco reponant. 11. - De Cantoribus. — Quum ad medium Coemeterium Can­ tores pervenerint, genuflectunt; duo Cantores, innuente Caeremo- r Caput XIX. - De solemni reconciliatione Coemeterii 527 niario, incipiunt Litanias canere. Post Versiculum: Ut omnibus fide­ libus etc., cantum abrumpunt, quem reassumunt postquam Episcopus tertio dixerit: Ut hoc Coemeterium etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Asperges me etc. Cantores prosequuntur, dein intonant Psalmum 50: Miserere etc., in cuius finem non addunt: Gloria Patri etc., sed Antiphonam repetunt. Articulus V. De Ministris inferioribus in Coemeterii reconciliatione solemniter ab Episcopo peragenda. 3107. — 1. - De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: ab eo recedunt: decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc.; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Ut hoc Coemeterium etc.; absolutis Litaniis; intonata Antiphona: Asper­ ges etc.; repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges etc., post Psalmum 50: Miserere etc. impertita benedictione. 11. - De Ministro mitrae. - Diacono mitram porrigit: Hic Minister ab eo recipit: assumpto ab Episcopo pluviali; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: clementiam etc.; Immensam aqua exorcizata; intonata Antiphona: me etc. ; Asperges ! repetita Antiphona: Asperges me etc., post Psalmum 50: Mi­ serere etc. benedictione impertita. 528 Pars VI. - Sectio I. - Dc Sacramentalibus ab Episcopo peragendis III. - De Ministro baculi. — Hic Minister Episcopo baculum porrigit: ab eo recipit: accepta mitra; cum ad Faldistorium pervenerit; decantato a Cantoribus Litania­ rum Versiculo: Ut omnibus fi­ delibus etc.; postquam Episcopus tertio dixe­ rit: Ut hoc Coemeterium etc.; absolutis Litaniis; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: Immensam clementiam tuam etc.; aqua exorciza ta; ad benedictionem more solito. cum pervenerit ab locum in quo paramenta assumpserat. IV. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Crucifer et Ceroferarii, ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad Coemeterium et consi­ stunt e regione Faldistorii. Intonata Antiphona: Asperges me, prae­ cedunt Episcopum in aspersione Coemeterii, dein consistunt ut prius. Impertita ab Episcopo benedictione, revertuntur ad locum in quo Episcopus paramenta assumpserat. V. - De Acolytho. — Acolythus, cum Episcopus advenerit vel ad Sacellum, vel ad Ecclesiam, vel etiam ad locum in quo pa­ ramenta assumere debet, ex abaco vel ex mensa sumit lancem pro Cruce pectorali et se confert ad dexteram Diaconi, ibique consi­ stit, donec Episcopus reassumpserit Crucem pectoralem, ac postea lancem vel super mensam, vel super abacum, deponit. Cum ceteris Acolythus procedit ad Coemeterium; absolutis Litaniis, una cum Ministro de aqua benedicta transfert parvam mensam cum concha aquae benedicendae coram Episcopo, eamque in pristino reponit loco, aqua benedicta. Functione completa, revertitur cum ceteris ad locum in quo Episcopus paramenta assumpserat et sumit vel ex abaco, vel ex mensa lancem pro Cruce pectorali et ad dexteram Diaconi se confert; reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, lan­ cem reponit super mensam, vel super abacum. Caput XX. - De Ecclesiae et Coemeterii reconciliatione 529 VI. - De Ministro aquae benedictae. — Minister, si Episcopus accedat ad Coemeterii Sacellum, vel ad Ecclesiam Coemeterio pro­ pinquam, cum nunciatur eius adventus, sumit vasculum aquae benedictae et cum ceteris procedit ad Ecclesiae, vel Sacelli, portam et se gerit ut alias ad aspersionem aquae benedictae; deposito va­ sculo super abacum, accedit ante infimum Altaris gradum, a Caeremoniario paramenta accipit et se coram Episcopo confert. Si vero Episcopus accedit ad locum designatum ad paramenta assu­ menda, tunc, cum Episcopus advenerit, accedit coram mensa prae­ cipua, a Caeremoniario paramenta accipit et se ut supra gerit. Minister cum ceteris ad Coemeterium procedit; Litaniis abso­ lutis, una cum Acolytho transfert parvam mensam cum concha aquae benedicendae coram Episcopo, quam in pristino reponit loco postquam Episcopus aquam benedixerit, deinde extrahit e concha vasculum aquae benedictae, aspersorium sumit et se confert ad dexteram Diaconi et pariter ad eius dexteram incedit dum Epi­ scopus Coemeterium aspergit; aspersione peracta, vasculum super mensam deponit atque, benedictione impertita, revertitur cum ce­ teris ad locum in quo Episcopus paramenta assumpserat ac coram Episcopo se confert ad paramenta accipienda. CAPUT XX. DE ECCLESIAE ET COEMETERII RECONCILIATIONE SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA 3108. — Omnia praeparantur et Functio peragitur ut in Ca­ pite XVII, sed: I. - Intonata Antiphona: Asperges me etc., Episcopus circuit Coemeterium interne, incipiens a sinistris suis, dein circuit Eccle­ siam externe incipiens a dextris suis, aspergendo « specialiter loca contaminata » (E Rubric. Pont. Rom.). II. - Post Orationem: Aufer a nobis etc., Episcopus dicit: Oremus; pronuntiato a Diacono: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a Subdiacono: Levate, dicit: Domine pie etc. III. - In Litaniis Episcopus dicit: Ut hanc Ecclesiam, et Altare hoc, ac Coemeterium etc. 34 _ Moretti, dc s. Functionibus · IV. 530 Pars VI. - Sectio I. - De Sacrainentalibtis ab Episcopo peragendis CAPUT XXL DE BENEDICTIONE CAMPANAE SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA 3109. — Haec Functio persolvi potest quacumque die et hora vel in Ecclesia, vel in Sacristia, vel in quadam aula, vel etiam in platea. Campana benedicenda ita secure trabibus suspendatur « ut com­ mode possit intus et extra tangi, tractari et circuiri » (E Rubr. Pont. Rom.). Conveniens est ut trabes convestiantur pannis rubri coloris et exornari possunt floribus ac frondibus. Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. \ » 3110. — A) Si Functio peragatur in Ecclesia ET QUIDEM IN PRESBYTERIO. I. - Ad Altare maius. — Altare pallio albi coloris instrui­ tur et super eius gradus tapetum sternitur. Altari superimponuntur sex candelabra, quorum in medio collo­ catur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). Super Altaris mensam disponuntur Episcopi paramenta, scilicet: pluviale et stola albi coloris, cingulum, alba, amictus; formale in lance, si Episcopus sit Ordinarius; in cornu Evangelii: mitra auriphrygiata. II. - Apud Altare. — Baculus pastoralis in basi. III. - Super infimum Altaris gradum collocatur in medio pulvinus albi coloris. IV. - In medio Presbyterio suspenditur Campana. V. - Convenienti distantia a Campana statuitur Faldisto­ rium cum tegumento et pulvinis albi coloris, super suppedaneum tapeto tectum; ad latera Faldistorii, sed extra suppedaneum, col­ locantur scamna pro Diacono et Subdiacono. VI. - Super abacum, alba tobalea contectum, collocantur: candelabra duo, cum cereis; urceus cum pelvi et duo manutergia in Caput XXL De solemni benedictione Campanae lance; spongiae et mantilia e tela rudi in numero sufficienti; Evangeliarium cum signaculo ad Festum Assumptionis B. Mariae Virginis; Pontificale Romanum; scotula cum candela; duo manipuli albi coloris; vascula cum s. Chrismate et Oleo Infirmorum in lance; aliquantulum gossypii soluti; aspergillum ex hyssopo; lamilla gypsi; fasciola char­ tacea mensurae septimae partis labii externi Campanae; tabula cum formula unctionis ut infra; medulla panis et mali medici in lance; thymiama in lance cum cochleari. VII. - Apud abacum collocatur parvum scabellum et super illud ponitur vas cum igne; si vero Campana parva sit, tunc loco vasis, sufficit thuribulum. VIII. - E regione abaci collocatur parva mensa, alba tobalea cooperta, et super illam ponuntur concha cum aqua; aliquantulum salis in lance; manutergium pariter in lance. IX. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam dispo­ nuntur paramenta pro sacris Ministris, scilicet: duo amictus, totidem albae et cingula, dalmatica et stola diaconalis, tunicella albi coloris. Super alias mensas: superpcllicea; duae vimpae; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; thuribulum cum navicula. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. Si SS. Sacramentum custodiatur in Altari maiori, conveniens est ut ad aliud Altare transferatur; et in casu ante hoc Altare collo­ catur genuflexorium cum strato et pulvinis viridis, vel violacei coloris, iuxta temporum diversitatem. Super Altare accenduntur sex cerei. Tabul/X cum Formula unctionis. Sancti φficetur, et consederetur, Domine, signum istud. In nomine Pa ©tris, et Fi dlii, et Spiritus dSancti. In hono­ rem sancti N. Pax tibi. B) Si Functio Ecclesia sed extra Presbyterium. 1. - Ad Altare maius. — Altare maius exornatur ut supra diximus, et pariter super eius mensam disponuntur Episcopi para­ menia. Si SS. Sacramentum in Altari custodiatur, manere potest. peragatur in 532 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis II. - Super coloris. infimum Altaris gradum collocatur pulvinus albi III. - In cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum statuitur Faldistorium cum tegumento et pulvinis albi coloris. IV. - In media Ecclesia, vel versus Altare maius, pro re, su­ spenditur trabibus Campana; convenienti distantia ab ea sta­ tuuntur Faldistorium et scamna pro Diacono et Subdiacono, ut supra notavimus. V. - A sinistra Faldistorii, sed convenienti distantia, col­ locatur abacus et super eum omnia disponuntur, ut supra. VI. - Apud abacum ponitur scabellum, ac super illud collo­ catur vas cum igne. VH. - E regione abaci statuitur parva mensa et supeream collocatur concha cum aqua, aliquantulum salis in lance, manutergium pariter in lance. C) Si Functio peragatur in aliqua aula vel in platea. I. - In capite loci statuitur Faldistorium collocatum super suppedaneum et ad eius latera, sed extra suppedaneum, duo scamna pro Diacono et Subdiacono: reliqua disponuntur ut sub B) notavi­ mus. II. - Si prope locum, in quo Functio peragenda est, adsit vel Ecclesia, vel Sacellum, tunc ad Altare maius et in Sacristia omnia praeparantur ut sub B) diximus. III. - Si vero Ecclesia vel Sacellum longe sit, tunc in aliquo decenti loco disponuntur mensae albis tobaleis contectae. Super praecipuam mensam collocantur paramenta Episcopi, mi­ tra et baculus pastoralis; super alias mensas ponuntur paramenta pro Diacono et Subdiacono, superpellicea etc., ut supra. Coram praecipua mensa statuitur super tapetum Faldistorium, vel sedes cameraiis. F Caput XXI. - De solemni benedictione Campanae 533 3111. — Dispositio pro Campanae benedictione. F- Faldistorium. — A abacus. — M - parva mensa. — C - campana. — Scamna pro: Diacono, I; pro Subdiacono, 2. Articulus II. De Episcopo in solemni benedictione Campanae. 3112. — Statuta hora, Episcopus, habitu praelatitio indutus, accedit ad Ecclesiam in qua benedicenda est Campana, vel ad locum in quo paramenta assumere debet. Si Episcopus accedat ad Ecclesiam, tunc se gerit more solito ad aspersionem aquae benedictae; facta brevi oratione super in­ fimum Altaris gradum, se confert ad Faldistorium, vel in medio Pre­ sbyterio, vel in cornu Epistolae ante infimum Altaris gradum, pro re. Si vero procedit ad aliquem locum designatum pro assumendis paramentis, cum illuc pervenerit, se confert vel ad Faldistorium vel ad sedem camcralem. Episcopus, dimissis Cruce pectorali et mozzetta vel mantelletto, caput tegit et manus lavat, dein assumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale, formale, si Ordinarius, et mitram accipit; si in Faldistorio in cornu Epistolae, vel in loco aliquo, tunc, ad nutum Caeremoniarii, accipit baculum pastoralem et, medius inter Ministros sacros, procedit ad Faldistorium collocatum e re­ gione Campanae; quo cum pervenerit, sedet et Ministro baculum tradit. 3113. — Episcopus, innuente Caeremoniario, incipit recitare, tono chorali, Psalmum 50: Miserere, etc.; absoluto Psalmo 129: De profundis etc., cum Gloria Patri etc., accipit baculum, surgit et dicit: Adiutorium nostrum etc. Exorcizo te etc. Exorcismo salis 534 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramcntalibus ab Episcopo peragendis absoluto, sedet in Faldistorio, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, iterum surgit et, iunctis manibus, dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Immensam clementiam etc.; qua Oratione absoluta, sedet, mitram et baculum accipit, iterumque surgit; absolute super aquam dicit: Exorcizo te etc. Completo Exorcismo, sedet, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, rursus surgit et, iunctis manibus, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, qui ad sa­ lutem etc.; qua Oratione absoluta, dicit: Dene æ dic etc.; deinde Episcopus accipit pugillum salis et dicens: Commixtio etc., dimit­ tit illum in aquam in modum Crucis, dum profert verba: In no· niine Pa φ tris etc., ac postea manum abstergit et immediate dicit: Oremus. Deus, invictae virtutis etc.; qua Oratione completa,se­ det, mitram et baculum accipit,dein accedit ad Campanam, ibique ac­ cipit a Diacono aspergillum, quod Episcopus ipse immergit in aquam benedictam et Campanam lavare incipit, madefaciens aspergillo ipso primum externum labium, dein internum, ac postea aspergillum Diacono tradit, [ad Faldistorium revertitur, ibique sedet, Ministro tradit baculum et incipit recitare Psalmum 145: Lauda, anima mea etc. Absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis etc., cum Gloria Patri etc., Episcopus, accepto baculo, surgit et ad Campanam accedit, intingit pollicem dexterum in Oleo Infirmorum et signat, nihil dicens, Crucem versus mediam Campanam ut in sequenti figura: Caput XXL - De solemni benedictione Campanae 535 u 3114. — Unctione peracta, Episcopus Ministro tradit baculum, abstergit pollicem gossypio, mitram dimittit et canit tono feriali: Oremus. Deus, qui per beatum Moyseu etc.; qua Oratione completa, mitram accipit, dein accipit a Diacono mantile et ipse unctionem quam super Campanam fecerat abstergit, dein intonat Antiphonam: Vox Domini etc.; intincto pollice in Oleo Infirmorum, Episco­ pus, dicens formulam: Sancti φ ficetur etc., facit septem duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: Sancti © ficetur, alteram ad verbum: Conse © cretur, super Cam­ panam, scilicet in circuitu externo versus labium; duplicem unctionem primam peragit infra illam in qua unctionem fecit et abstersit atque prosequitur a dexteris suis ut in figura sequenti: /+ et producit dextera manu triplex Crucis signum super singulam duplicem unctionem dicens: In nomine Pa æ tris etc. 3115. — Peractis septem externis unctionibus, Episcopus ab­ stergit pollicem gossypio, intingit pollicem in s. Chrismate et peragit eodem modo, ac proferens eandem formulam, quatuor duplices un­ ctiones internas pariter versus labium ut in sequenti figura: * 536 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis Unctionibus peractis, abstergit pollicem, mitram dimittit et cantat: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, qui ante arcam etc.; qua completa, accipit mitram et baculum, procedit ad Faldistorium ibique sedet, Ministro baculum tradit, lavat et abstergit manus ac postea imponit in vase thymiama, absque benedictione. 3116. — Absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum Gloria Patri etc., Episcopus mitram dimittit, surgit et cantat: Oremus. Omnipotens dominator etc.; qua Oratione completa, sedet et mitram accipit. Episcopus, ad Caeremoniarii nutum, imponit et benedicit incensum; dum Diaconus, ante Evangelii cantum, benedictionem petit, respondet: Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis: ut digne et competenter annun­ ties Evangelium suum. In nomine Pa tris, et Fi φ Hi, et Spiritus Sancti. Arnen; proferens verba: In nomine Patris etc., sinistra pe­ ctori admota, dextera signum Crucis versus Diaconum efformat ac postea ei manum suam osculandam praebet. Quum Diaconus canit: Dominus vobiscum, Episcopus surgit, deposita mitra, vertit se ad Diaconum; accepto baculo pastorali, signat se in fronte, ore et pectore; tum ipse Episcopus retinet baculum inter manus iunctas, stans versus Diaconum canentem. Completo Evangelii cantu, tradit baculum Ministro et thurificationem accipit. ' 3117. — Episcopus, cum reversi fuerint Ministri sacri ad sua la­ tera, manu dextera signum Crucis producit versus Campanam, nihil dicens, ac postea: Caput XXI. - L>e soiemni oencaictionc Campanae 537 I. - si in Presbyterio, sedet, dimittit paramenta, reassumit mozzettain, vel mantellettum, et Crucem pectoralem; brevi oratione facta super infimum Altaris gradum, ab Ecclesia more solito di­ scedit; II. - si adsit in media Ecclesia, sedet, mitram ac baculum acci­ pit et, medius inter Ministros sacros, procedit ad Altare maius, se confert ad Faldistorium ibique sedet, tradit Ministro baculum, mitram dimittit et se ut supra gerit; III. - si in alio adsit loco, sedet pariter in Faldistorio, mitram et baculum accipit et procedit ad locum in quo paramenta assum­ pserat. Articulus III. De Diacono et Subdiacono in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda. 3118. — Ministri sacri, statuta hora, se conferunt sive ad Sa­ cristiam Ecclesiae in qua benedicenda est Campana, sive ad lo­ cum in quo paramenta assumere debent; quibus assumptis, cum nunciatur Episcopi adventus, procedunt vel ad Altare maius, vel se recipiunt ad latera sedis cameralis et cum ille advenerit se ei in­ clinant, vel genuflectunt. Postquam Episcopus sederit, Diaconus aufert ei Crucem pectoralem, Subdiaconus mozzettam, vel mantellettum, dein Diaconus accipit a Caeremoniario paramenta eisque, adiuvante Subdiacono, Episcopum induit; ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt vel ad Faldistorium in media Ecclesia collocatum, vel ad locum in quo peragenda est Functio; ibique ad Faldistorium pariter accedunt et ad latera eiusdem sedent. Abso­ luto Psalmo 129: De profundis etc., cum Gloria Patri etc., ambo surgunt et sustinent pluvialis Episcopi fimbrias. 3119.— Post salis Exorcismum, Diaconus aufert Episcopo mitram, eamque reponit, absoluta Oratione: Immensam clementiam etc. Completo aquae Exorcismo, iterum Diaconus mitram aufert et post Orationem: Benedic, Domine etc., tradit Episcopo lancem cum sale; lance recepta, porrigit mantile ad abstergendam manum atque, postquam Episcopus recitaverit Orationem: Deus, invictae virtu­ tis etc., imponit ei mitram; postea ambo procedunt cum Episcopo ad Campanam, Diaconus porrigit ei aspergillum, quod recipit post­ quam Episcopus labium internum Campanae laverit, dein ambo cum eodem Episcopo ad Faldistorium revertuntur. 538 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis Intonato Psalmo 145: Lauda, anima mea etc., ambo sedent ad late­ ra Faldistorii et, completo Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., cum Gloria Patri etc., surgunt et, sustinentes fimbrias pluvialis Episcopi, procedunt ad Campanam; quo cum pervenerint, Diaconus accipit vasculum Olei Infirmorum, quod Acolytho reddit postquam Episcopus Crucem super Campanam signaverit, dein mi­ tram Episcopo aufert, quam imponit, absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moysen etc., ac postea eidem Episcopo porrigit mantile. Intonata Antiphona: Vox Domini etc., Diaconus accipit vascu­ lum Olei Infirmorum, Subdiaconus vero tabulam cum formula un­ ctionis, quam sustinet ante Episcopum. Septem unctionibus externis peractis, Diaconus tradit Acolytho vasculum et ab eodem accipit vasculum s. Chrismatis, quod reddit postquam Episcopus peregerit quatuor unctiones internas; item Sub­ diaconus tradit Âlinistro aquae benedictae tabulam, dein Diaconus Episcopo mitram aufert, quam reponit post Orationem: Omni­ potens sempiterne Deus etc., dein ambo cum Episcopo procedunt ad Faldistorium, ibique Diaconus extendit mantile super Episcopi genua, ac postea eidem manutergium ministrat; lotis et abstersis ab Episcopo manibus, mantile tollit, porrigit Episcopo cochlear et sustinet lancem cum thymiamate; postquam Episcopus iniecerit thymiama super ignem, recipit cochlear et cum lance Acolytho tradit, ac postea ambo sedent ad Episcopi latera. 3120. — Absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum Gloria Patri etc., ambo surgunt, Diaconus mitram Episcopo aufert, quam reponit post Orationem: Omnipotens dominator etc., dein ambo reverentiam, vel genuflexionem, faciunt Episcopo, se ad abacum con­ ferunt, manipulum accipiunt; postea Diaconus ad Episcopum re­ vertitur, eique incensum ministrat, more solito; quo facto, inclina­ tionem, vel reverentiam, peragit, se ad abacum recipit, ex quosumit Evangeliarium; innuente Caeremoniario, ad Faldistorium solus post Subdiaconum se confert; quo cum ambo pervenerint, se inclinant, vel genuflectunt. Diaconus profunde inclinatus, vel genuflexus, be­ nedictionem petit, dicens: lube, domne, benedicere et inclinatus, vel genuflexus, manet donec benedictionem acceperit et Episcopi manum deosculatus fuerit. Tunc ambo profundam reverentiam, vel genufle­ xionem, Episcopo iterant ac procedunt ad locum ubi canendum est Evangelium, scilicet ad Faldistorii dexteram, atque ambo se gerunt ut ad Evangelii cantum; quo absoluto, Subdiaconus praebet Episcopo librum deosculandum, dein Caeremoniario Evangeliarium tradit. Caput XXI. - De solemni benedictione Campanae 539 Diaconus Episcopum thurificat, ac postea ambo se conferunt ad aba­ cum, ibique manipulum deponunt, dein ad Episcopum revertuntur. 3121. — Postquam Episcopus signum Crucis super Campanam produxerit: I. - si adsint in Presbyterio ambo Episcopum adjuvant in paramentis dimittendis, ac postea se ei inclinant, vel genuflectunt, et ad Sacristiam se conferunt; II. - si in media extant Ecclesia, Diaconus Episcopo sedenti mitram imponit, dein ambo, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias, procedunt ad Faldistorium, collocatum in Presbyterio ante infimum Altaris gradum in cornu Epistolae, ibique Diaconus mitram Episcopo aufert et ambo se ut supra gerunt. III. - si in alio loco adsint, ambo se gerunt ut sub η. II nota­ vimus, sed se conferunt ad locum in quo Episcopus paramenta assumpserat. Articulus IV. e De Caeremoniario deque Cantoribus in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda. 3122. — De Caeremoniario. — Si Functio peragitur extra Eccle­ siam, Caeremoniarius signum dat procedendi eodem ordine sub n. 3078 descripto. 3123. — Dispositio in initio Functionis. 540 Pars VI. - Sectio I. - De Sacranientalibus ab Episcopo peragendis Caput XXI. - De solemni benedictione Campanae 541 mate, Cantores incipiunt Antiphonam: Deus in sancto etc., ac 3124. — Lota et abstersa Campana, Caeremoniarius sumit ex postea intonant Psalmum 76: Viderunt te etc., in cuius fine canunt abaco lamillam gypsi et fasciolam chartaceam, accedit ad Campanam et signat, versus eiusdem medium, gypso unam Crucem, deinde se­ I Gloria Patri etc., sed Antiphonam non repetunt. ptem alteras Cruces in circuitu externo, versus labium externum, et quatuor in labio interno pro aequali distantia ut in sequenti figura: Articulus V. De Ministris Libri, candelae, mitrae et baculi in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda. 3127. — I. - De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri accedunt ad Episcopum: ab eo recedunt: si Functio peragatur in Presby­ terio: accepta ab Episcopo mitra; alias: cum ad Faldistorium pervenerit; absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc.; cum Episcopus reversus fuerit ad Faldistorium, postquam aspergillo Campanam laverit; absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc.; signata Cruce super Campanam; intonata Antiphona: mini etc.; 3125. — Advertat Caeremoniarius ut ante singulas unctiones deleat gypsum mantili ex tela rudi, quo Crux signata fuerit. Accepta ab Episcopo mitra post Orationem: Omnipotens do­ minator etc., Caeremoniarius invitat Ministros sacros ad abacum ut manipulum assumant. unctionibus peractis et repetita a Cantoribus Antiphona: Vox Domini etc.; 3126. — De Cantoribus. — Cantores, postquam Episcopus Psal­ mum 50: Miserere etc. inceperit, alternatim eundem Psalmum reci­ tant et pariter reliquos, ut in Pontificali Romano, in quorum fine addunt: Gloria Patri etc. Pariter inceptum ab Episcopo Psalmum 145: Lauda, anima mea etc. prosequuntur et in fine dicunt: Gloria Patri etc. Intonatam ab Episcopo Antiphonam: Vox Domini etc. pro­ sequuntur, dein intonat Psalmum 28: A fler te Domino etc., in cuius fine canunt: Gloria Patri etc., et Antiphonam repetunt in cantu. Dum Acolythus collocat subter Campanam vas cum thymia- absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum: Gloria Patri etc.; Vox Do- post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, qui ante arcam etc.; completa Oratione: Omnipotens dominator etc., Minister libri deponit super abacum Ponti­ ficale et sumit Canonem; imposito ac benedicto incenso, ante Evangelii cantum. impertita benedictione Diacono, ante Evangelii cantum. 542 Pars VI. - Sectio L - De Sacramentalibiis ab Episcopo peragendis II. - De Ministro mitrae. — Hic Minister mitram Diacono porrigit: ab eodem recipit: assumpto ab Episcopo pluviali; post salis Exorcismum; absoluta Oratione: Immensam clementiam tuam etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Deus, invictae virtutis etc.; postquam Episcopus signaverit unam Crucem super Campa­ nam; absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moysen etc. ; 543 : absoluta Oratione: Immensam i clementiam tuam etc.; aqua exorcizata; post Orationem: Deus, invictae virtutis etc.; antequam Epi­ scopus accedat ad Campanam; quum Episcopus reversus fuerit ad Faldistorium, lota Campana; absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc.; signata Cruce super Campanam; completa Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, qui ante ar­ cam etc. ; cum pervenerit ad Faldistorium; peractis unctionibus internis ac externis Campanae; post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, qui ante ar­ cam etc.; ad Evangelii cantum; absoluto Evangelii cantu; si Functio peracta fuerit extra Presbyterium: postquam Epi­ scopus mitram acceperit. absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum: Gloria Patri etc.; completa Oratione: Omnipotens dominator etc.; ante Evangelii cantum, a Caeremoniario. facto signo Crucis versus Cam­ panam. cum pervenerit vel ad Faldisto­ rium in cornu Epistolae collo­ catum, vel ad locum in quo paramenta sumpserat. Articulus VI. III. - De Ministro baculi. — Hic Minister Episcopo baculum porrigit: Caput XXL - De solemni benedictione Campanae ab eodem recipit: si Functio peragatur in Presby­ terio: absoluto Psalmo 129: De profundis etc.; alias post­ quam Episcopus acceperit mi­ tram; si Functio in Presbyterio non peragatur: cum Episcopus ad Faldistorium pervenerit; alias post salis Exorcismum; De ceteris Ministris inferioribus in benedictione Campanae solemniter ab Episcopo peragenda. 3128. — I. - De Ministris lotionis Campanae. — Duo Sacerdotes, iam designati, vel saltem duo Clerici in sacris constituti, dum Epi­ scopus cum aspergillo lavat Campanam, accedunt ad abacum ex quo spongiam sumunt et se ad Campanam conferunt. Dum a Can­ toribus canitur Psalmum 145: Lauda, anima mea etc., spongiis, aqua benedicta perfusis, lavant totam Campanam intus et foris, ac postea mantilibus abstergunt. II. - De Crucifero deque duobus Clericis intorticia deferentibus. — Crucifer et duo Clerici intorticia deferentes, ad nutum Caeremoniarii, procedunt ad locum in quo benedicenda est Campana et consistunt ad dexteram Faldistorii, sed convenienti distantia 544 Pars VI. - Sectio I. - De Sacra mentalibus ab Episcopo peragendis ita ut Episcopus commode conspicere Crucem possit. Functione peracta, revertuntur ad locum ex quo Crucem et intorticia accepe­ rant. III. - De duobus Acolythis. — Si Functio peragatur in Ec­ clesia, Acolythus primus sumit vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se gerit more solito ut in aspersione aquae benedictae ad Ecclesiae ianuam. Quum Episcopus pervenerit vel ad Faldistorium, vel ad sedem camcralem in loco in quo paramenta sumere debet, Acolythus pri­ mus sumit vel ex abaco, vel ex mensa lancem pro Cruce pectorali et se confert ad Diaconi dexteram; reassumpta ab Episcopo Cruce pectorali, Acolythus defert lancem vel ad abacum, vel ad mensam. Interim Acolythus secundus accedit vel ante infimum Altaris gradum, vel ad mensam, et a Caeremoniario paramenta episcopalia accipit ac se confert ante Episcopum. Dum recitatur Psalmum 129: De profundis etc., Acolythi trans­ ferunt parvam mensam cum concha aquae coram Episcopo, illamque amovent, absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc., dein accipiunt concham et se conferunt ad dexteram Diaconi. Lota ab Episcopo Campana, deponunt concham subter eamdem Campanam. Postquam Campana abstersa fuerit, concham in pristino loco reponunt. Absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., Acolythus primus sumit ex abaco vasculum Olei Infirmorum ac vasculum s. Chrismatis in lance cum aliquantulo gossypio et se confert ad dexteram Diaconi; alter vero sumit ex abaco linteolum et accedit ad dexteram primi Acolythi; postquam Episcopus ab­ sterserit Crucem, defert linteolum ad abacum, ex quo sumit tabulam cum formula unctionis et se recipit ad sinistram Subdiaconi cui tabulam porrigit. Unctionibus peractis, Acolythus primus defert ad abacum lancem cum vasculis SS. Oleorum, alter tabulam cum for­ mula unctionis, dein primus Acolythus sumit ex abaco lancem con­ tinentem thymiama et se ad dexteram Diaconi confert; secundus Acolythus, dum Thuriferarius sumit vas cum igne, accipit scabellum et subter Campanam collocat. I Quando Ministri sacri, absoluta Oratione: Omnipotens domi­ nator etc., accedunt ad abacum, Acolythi imponunt eis manipulos deinde candelabra sumunt et accedunt cum ceteris ad Faldisto­ rium, genuflectunt, ac postea, benedictione a Diacono accepta, surgunt, accedunt ad locum in quo Evangelium cantari debet et se gerunt ut in Missa pontificali ad Faldistorium ad Evangelii cantum. Caput XXII. - De solernni benedictione plurium Campanarum 545 Repositis super abacum candelabris, Acolythi adiuvant Minisiros sacros in manipulis deponendis, dein si Functio peracta fuit in Presbyterio, primus Acolythus sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali et accedit ad dexteram Diaconi, alter se confert coram Episcopo et a Caeremoniario paramenta accipit. Si Functio peracta fuerit vel extra Presbyterium, vel etiam extra Ecclesiam, tunc ambo cum ceteris procedunt vel ad Altare maius vel ad locum in quo Episcopus paramenta sumpserat et se ut supra gerunt. IV. - De Thuriferario. — Absoluta Oratione: Omnipotens simpiterne Deus, qui ante arcam etc., Thuriferarius sumit vas cum igne et ad Episcopum accedit; post impositionem thymiamatis, col­ locat vas subter Campanam, dein ad Sacristiam procedit, vel ad locum in quo Episcopus paramenta sumpserat, et sumit thuribulum cum navicula, ac postea ad abacum revertitur. Completa Oratione: Omnipotens dominator etc., Thuriferarius accedit ad Episcopum pro impositione et benedictione incensi, dein ad abacum revertitur; cum ceteris ad Faldistorium procedit et se gerit ut ad Evangelii cantum in Missa solernni pontificali ad Faldistorium. CAPUT XXII. DE BENEDICTIONE PLURIUM CAMPANARUM SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA 3129. — Omnia parantur et Functio peragitur ut in praecedenti Capite, sed: I. - Campanae ita appenduntur ut ab una ad alteram suffi­ ciens adsit spatium, quo ab Episcopo commode circumiri possint. II. - Campanae ita suspendantur ut maior sit prima benedi­ cenda et reliquae iuxta ordinem magnitudinis. III. - Spongiae, mantilia, thymiamata, aqua, sint sufficienti copia pro Campanarum numero. IV. - Fasciola chartacea pro mensura distincta, vel pro singulis Campanis et, ne confusio oriatur, signanda est numero iuxta Cam­ panarum ordinem. V. - Vasa cum igne, tot sint quot Campanae. 35 — Moretti, De s. Functionibus - IV. 546 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis VI. - Oratio: Benedic, Domine etc., recitanda est plurali nu­ mero. VII. - Episcopus incipit lavare Campanam maiorem, scilicet eam quae adest prima ad sinistram suam, dein secundam et reli­ quas. VIII. - Episcopus, signata Cruce Oleo Infirmorum supra maiorem Campanam, se confert ante secundani idemque peragit et ita dein­ ceps; signata Cruce supra ultimam Campanam, abstergit pollicem et canit Orationem: Deus, qui per beatum Moysen etc., pluraliter, ac postea abstergit unctiones eodem ordine quo eas peregerit. IX. - Episcopus septem unctiones externas successive super singulas Campanas facit, dein, absterso pollice, alias quatuor un­ ctiones internas successive eodemque ordine peragit. X. - Oratio: Omnipotens sempiterne Deus, qui ante arcam etc., dicenda est plurali numero. XI. - Episcopus imponit thymiama in singulis vasibus. XII. - Oratio: Omnipotens dominator etc., pluraliter dicenda est. Caput XXIII. - De ritu breviori pro bened. Campanae 547 CAPUT XXIII. DE BREVIORI RITU PRO BENEDICTIONE CAMPANAE QUAE AD USUM ECCLESIAE NON CONSECRATAE VEL ORATORII INSERVIAT SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3131. — Omnia parantur ut in Articulo I Capitis XXI, sed: I. - Campana collocari potest super aliquod scabellum. II. - Super abacum collocantur tantum: Rituale, vel Pontificale Romanum, continens Ritum benedictionis; scotula cum candela. III. - Non collocatur parvum scabellum, neque vas cum igne apud abacum, nec e regione abaci ponitur mensa cum concha. IV. - Non disponuntur super praecipuam mensam Sacristiae parainenta pro Ministris sacris, sed tantum superpellicea. Articulus II. In Functione. 3130. — Dispositio pro benedictione plurium Campanarum. 3132. — I. - De Episcopo. — Episcopus, cum ad Faldistorium e regione Campanae pervenerit, sedet, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, surgit et dicit: Adiutorium nostrum etc.; responso: Qui fecit etc., sedet, mitram accipit et incipit recitare tono chorali Psalmum 50: Miserere etc. Absoluto Psalmo 129: De profundis etc., Episcopus mitram di­ mittit, surgit et canit: Kyrie, eleison etc., Pater noster etc., Versiculos et Orationem: Deus, qui per beatum Moysen etc.; qua completa, se­ det, mitram accipit, imponit et benedicit incensum; accepto baculo, surgit, accedit ad Campanam; quo cum pervenerit, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, aspersorium accipit, Campanam aspergit ipsam circumiens per suam dexteram. Quum pervenerit unde asper­ sionem inceperat, tradit Diacono aspersorium et ab eodem thuribulum accipit, Campanam thurificat pariter illam circumiens per suam dexteram; tradito thuribulo Diacono, mitram et baculum accipit, dein ad Faldistorium revertitur; quo cum pervenerit, sedet, Ministro baculum tradit, mitram dimittit, surgit et cantat: Oremus. Omnipotens dominator etc. Responso: Arnen, Episcopus dicit: In honorem Sancti N., dein versus Campanam producit signum Crucis, nihil dicens. 548 Pars VI. - Sectio I. - De Sacratnentalibus ab Episcopo peragendis Ii. - De duobus Assistentibus Episcopo. — Duo Assistentes se gerunt ut sub n. 3118 diximus de Ministris sacris. Cum Episco­ pus in Faldistorio e regione Campanae sederit, Assistens primus mi­ tram ei aufert, quam alter reponit cum sedet, responso: Qui fecit etc. Absoluto Psalmo 129: De profundis etc., ambo surgunt, se­ cundus Assistens aufert Episcopo mitram, quam primus reponit post Orationem: Deus, qui per beatum Moyseu etc., dein incensum ministrat ac postea ambo, sustinentes pluvialis fimbrias, accedunt ad Campanam; quo cum pervenerint, secundus Assistens Episcopo mitram aufert, primus Assistens eidem aspersorium porrigit; ambo comitantur Episcopum in Campanae aspersione et cum reversi fue­ rint unde Episcopus aspersionem inceperat, primus Assistens asper­ sorium accipit et thuribulum eidem Episcopo porrigit, a quo recipit, thurificata Campana, dem Episcopo mitram imponit, quam alter aufert cum Episcopus in Faldistorio sederit. Postquam Episcopus versus Campanam signum Crucis produxerit, Assistens primus mitram ei imponit, dein ambo se gerunt ut sub n. 3121. III. - De Cantoribus. — Cantores circa Psalmorum recitatio­ nem se gerunt ut sub n. 3126. Dum Episcopus Campanam aspergit canunt Antiphonam: Asperges me etc., et dum illam thurificat canunt: Dirigatur, Domine etc. IV. - De Ministris libri et candelae. — Hi Ministri ad Episcopum accedunt: ab eo recedunt: cum ille pervenerit ad Faldisto­ rium e regione Campanae; absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moysen etc.; cum ille reversus fuerit ad Faldi­ storium, thurificata Campana. postquam Episcopus dixerit: In honorem Sancti N. V. - De Ministro mitrae, mitram primo Assistenti porrigit: Hic Minister a secundo Assistente recipit: accepto ab Episcopo pluviali; cum ad Faldistorium e regione Campanae pervenerit; SJ Caput XXIII. - De ritu breviori pro bened. Campanae 549 responso: Qui fecit coelurn etc.; absoluto Psalmo 129: De pro­ fundis etc.; post Orationem: Deus, qui per beatum Moysen etc.; cum Episcopus ad Campanam pervenerit; thurificata Campana; cum Episcopus ad Faldistorium reversus fuerit; postquam Episcopus produxerit signum Crucis versus Campa­ nam. cum pervenerit ad Faldistoriuni in cornu Epistolae collocatum, vel cum pervenerit ad locum in quo paramenta dimittere debet. VI. - De Ministro baculi, baculum Episcopo porrigit: Hic Minister ab eo recipit: accepta ab Episcopo mitra; cum ad Faldistorium e regione Campanae pervenerit; absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moysen etc.; cum ad Campanam pervenerit; thurificata Campana; cum ad Faldistoriuni reversus fuerit; dicto: In honorem Sancti N. cum pervenerit ad Faldistorium in cornu Epistolae collocatum, vel ad locum in quo paramenta dimittere debet. VII. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Omnes se gerunt ut sub n. 3128, II. VIII. - De Thuriferario. — Quum Episcopus pervenerit ad Faldistorium, in cornu Epistolae collocatum, vel ad locum in quo 550 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis paramenta assumere debet, Thuriferarius sumit lancem pro Cruce pectorali et se gerit ut sub n. 3128, III diximus de Acolytho primo. Psalmis absolutis, Thuriferarius ad Sacristiam pergit, sumit thu­ ribulum ac naviculam et ad Faldistorium revertitur; absoluta Ora­ tione: Deus, qui per beatum Moysen etc., accedit ad Episcopum pro impositione et benedictione incensi, ac postea se confert ad Cam­ panam et, post eiusdem aspersionem, tradit Diacono thuribulum. Recepto thuribulo, ad Sacristiam pergit, dein ad Altare se con­ fert, sumit ex abaco lancem pro Cruce pectorali et se gerit ut sub n. 3128, III diximus de Acolytho primo. IX. - De Ministro aquae benedictae. — Minister se gerit more solito ut in aspersione aquae benedictae ad Ecclesiae januam, dein defert vasculum cum aspersorio ad abacum prope Campanam, ac postea ante infimum Altaris gradum se confert, a Caeremoniario paramenta accipit et ad Episcopum accedit. Dum Episcopus imponit et benedicit incensum, sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad Diaconi dexteram; aspersa Campana, defert vasculum ad abacum. Quum Episcopus pervenerit ad Faldistorium in cornu Epistolae collocatum, accedit ad eum et a Caeremoniario paramenta recipit atque in Sacristiam defert. CAPUT XXIV. DE CORONATIONE IMAGINIS B. MARIAE VIRGINIS SOLEMNITER AB EPISCOPO PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. Caput XXIV. - De solemni coronatione Imaginis B. Μ. V. 551 III. - Quoniam in actu coronationis incommodum afferet uti libro, praeparatur tabula ut infra. Sicuti per manus nostras coronaris in terris, ita et per Te a lesu Christo Filio tuo gloria atque honore coronari mereamur in coelis. Si vero una cum Imagine B. Mariae V. coronanda est Imago di­ vini Infantis, tunc paratur alia tabula ut infra. Sicuti per manus nostras coronaris in terris, ita et a Te gloria atque honore coronari mereamur in coelis. IV. - Si Imago de suo Altari removeri possit, transferatur ad Altare maius et collocetur, si possibile, in loco principe, alias super podium in cornu Evangelii, vel etiam si necessitas postulet in media Ecclesia. V. - Congruo in loco ponatur scala, vel scabellum, pro re; si vero Imago collocata sit in loco principe Altaris maioris, tunc pa­ ratur etiam decens tabula lignea tobaleis imponenda. 3134. — Si Functio peragenda est ab Episcopo celebrante ad Faldistorium, tunc: Apud Altare in latere Epistolae statuitur parvus abacus, alba tobalea contectus, in quo collocatur super pulvinum corona vel coronae. Super Altaris mensam in cornu Epistolae collocatur legile cum libro continente Ritum coronationis. 3133. — I. - Omnia praeparantur ut in Missa solemni ponti­ ficali vel ad Thronum vel ad Faldistorium, praeterea super abacum collocantur: liber, continens Ritum incoronationis; corona, vel coronae, super pulvinum. De Episcopo celebrante in coronatione Imaginis B. Mariae V. solemniter peragenda. II. - Si color Missae albus non sit, tunc parantur super mensam Altaris maioris, vel Sacelli, pluviale et stola albi coloris, sed in casuloco paramentorum coloris Missae, nisi color sit violaceus, adhi, beri possunt paramenta ex auro contexta (DD. 3145; 3191, ad 4; 3646, ad 2). 3135. — Episcopus more solito accedit ad Ecclesiam; si Functio peragitur in Ecclesia in qua obligatio choralis adsit, tunc, absoluta Hora Tertia, vel Nona, Episcopus si indutus pluviali quod non sit albi coloris, illud dimittit et assumit stolam ac pluviale albi coloris, dein, si in Sacello, procedit ad Altare maius et se ad Thronum Articulus II. 552 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis confert, ibique Ministro tradit baculum, mitram dimittit, surgit et intonat Antiphonam: Sub tuum praesidium etc.; qua absoluta, reci­ tat: Adiutorium nostrum etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omni­ potens sempiterne Deus, cuius clementissima dispensatione eunda creata sunt ex nihilo, Maiestatem tuam supplices deprecamur: ut has coronas pro ornatu Sacrae Imaginis Unigeniti Filii tui Domini nostri lesu Christi, et eiusdem Genitricis Beatissimae Virginis Mariae fabricatas bene φ dicere, et sancti φ ficare digneris. Per eumdem Christum Dominum nostrum. 3136. — Si una tantum corona benedicenda sit, loco praedictae Orationis dicitur sequens: Omnipotens sempiterne Deus,......: ut hanc coronam pro ornatu Sacrae Imaginis Beatissimae Virginis Alariae fabricatam bene φ di­ cere et sancti φ ficare digneris. Per Christum Dominum nostrum. 3137 — Responso: Arnen, Episcopus sedet, mitram accipit, im­ ponit et benedicit incensum, mitram dimittit, iterum surgit et, accepto aspersorio, coronam, vel coronas, aspergit ac postea thurificat; quo facto, sedet, mitram et baculum accipit; innuente Caeremoniario, procedit vel ad Altare, vefad locum in quo exstat Imago B. Mariae V.; quo cum pervenerit, baculum Ministro tradit, mitram dimittit, genuflectit vel in pulvino super infimum Altaris gradum, vel in Faldistorio, et intonat Antiphonam: Regina coeli etc., ac postea surgit, ad Ima­ ginem accedit, eiusque capiti coronam imponit, dicens: Sicut per manus etc. 3138. — Si una cum Imagine B. Mariae V. coronanda sit Imago divini Infantis, tunc Episcopus primum coronam imponit capiti divini Infantis, dein capiti B. Mariae V. Corona vel coronis impositis, Episcopus descendit, imponit et benedicit incensum, ac postea, triplici ductu, stans thurificat Ima­ ginem. Absoluta a Cantoribus Antiphona, Episcopus canit Versi­ culos: Corona aurea super caput eius; et: Coronasti eam, Domine; deinde: Oremus. Praesta, misericors Pater, per invocationem Genitricis Unigeniti Filii Tui Domini Nostri lesu Christi, quem pro salute generis humani, integritate Virginis Mariae servata, carnem sumere voluisti, quatenus precibus eiusdem Sacratissimae Virginis, quicumque eamdem misericordiae Reginam, et gratissimam Dominam no­ stram coram hac Imagine suppliciter honorare studuerint: et de in­ stantibus periculis eruantur, et in conspectu divinae Maiestatis tuae de commissis, et omissis veniam impetrent, ac mereantur in praesenti Caput XXIV. - De solemni coronatione Imaginis B. Μ. V. 553 patiam quam desiderant adipisci, et in futuro perpetua salvatione cum dedis tuis valeant gratulari. Per eundem Christum Dominum nostrum. Qua Oratione absoluta, mitram ac baculum accipit et ad Thro­ num revertitur, ibique se gerit ut in Missa pontificali, post cantum Horae Tertiae. 3139. — Si Functio persolvatur ad Faldistorium, tunc Epi­ scopus, indutus pluviali albi coloris, accedit ad Altare, ante cuius infimum gradum mitram dimittit, gradus conscendit et in medio Altare deosculatur. Tum ad cornu Epistolae se recipit, ibique coronam, vel coronas, benedicit. Thurificata corona, Episcopus de Altari descendit et se gerit ut supra. 3140. — In Missa pontificali se gerit more solito, sed si canendus est Hymnus: Te Deum etc., dicta Oratione: Placeat etc., de Altari descendit et ante infimum gradum intonat Hymnum: Te Deum etc.; absoluta Oratione: Deus, cuius misericordiae etc.f suppedaneum conscendit et benedicit more solito fidelibus adstantibus. Articulus III. De Presbytero Assistente, de Diaconis Assistentibus, deque Mini­ stris sacris in coronatione Imaginis B. Mariae V. solemniter ab Episcopo peragenda. 3141. — De Presbytero Assistente deque Diaconis Assistentibus. — Omnes se gerunt ut in Missa pontificali, sed, absoluta Tertia, vel Nona, si Functio peragatur in Ecclesia in qua obligatio choralis adsit, perstant in Throno. Presbyter Assistens non sustinet librum ad benedictionem; absoluta Oratione, incensum ministrat, dein Episcopo porrigit aspersorium; quo recepto, thuribulum porrigit, dein Episcopum ad Altare praecedit; quo cum pervenerit, recedit in Choro ad suum locum. 3142. — Diaconi Assistentes ad Altare procedunt, sustinentes pluvialis Episcopi fimbrias; cum ante infimum Altaris gradum per­ venerint, cedunt locum Ministris sacris, dein se conferunt ad sua loca in Choro. Circa finem Orationis: Praesta, misericors Pater etc., Presbyter Assistens et Diaconi Assistentes accedunt ad Altare. 3143. — Si vero Imago collocata sit vel in cornu Evangelii, vel in media Ecclesia, tunc Diaconi Assistentes Episcopo assistunt in 554 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis actu coronationis et in casu cum pervenerint ad locum in quo exstat Imago B. Mariae V., Diaconus secundus mitram Episcopo aufert et ambo genuflectunt ad Episcopi latera; intonata ab Episcopo Anti­ phona: Regina coeli etc., surgunt et, si possibile, ad Imaginem acce­ dunt. Diaconus primus porrigit Episcopo coronam, alter sustinet tabulam cum formula coronationis. Si vero planum superius scalae amplum non sit, Diaconi Assi­ stentes consistunt ad latera eiusdem scalae. Postquam Episcopus descenderit, Presbyter Assistens incensum ministrat, dein Episcopo thuribulum porrigit. Absoluta Oratione: Praesta, misericors Pater etc., Diaconus primus Episcopo mitram imponit, dein ambo, sustinentes pluvialis fimbrias Episcopi, ad Thronum procedunt. 3144. — De Ministris sacris. — Si Imago coronanda collocata sit in loco principe Altaris, quando Episcopus pervenerit ante infi­ mum gradum, Ministri ad eius latera accedunt et se gerunt ut supra diximus de Diaconis Assistentibus, sed Diaconus mitram aufert et imponit Episcopo, cum opus sit, eique incensum ministrat. 3145. — Si vero Functio ad Faldistorium peragatur, tunc Mi­ nistri sacri, Episcopo parato, procedunt ad Altare, sustinentes plu­ vialis Episcopi fimbrias; cum ante infimum gradum pervenerint, Diaconus ei mitram aufert, dein ambo Altare ascendunt, elevantes a suo quisque latere anteriores vestis Episcopi fimbrias. Quum Episcopus Altare deosculatur, Ministri sacri non genu­ flectunt, sed cum eo se ad cornu Epistolae conferunt, atque ad eius latera consistunt, sed aliquantulum retro, nec pluvialis fimbrias sustinent. Diaconus vero, quum Episcopus super coronam signum Crucis producit, parumper elevat pluvialis fimbrias. Absoluta Ora­ tione: Omnipotens sempiterne Deus etc., Diaconus, more solito, in­ censum ministrat. Subdiaconus ad extremum suppedaneum, prope Episcopi dexteram, pluvialis fimbriam dexteram attollit. Thure imposito et benedicto, Diaconus aspersorium Episcopo tradit et parum elevat dexteram pluvialis fimbriam; receptum ab Episcopo aspersorium Acolytho reddit, dein thuribulum accipit et Episcopo porrigit ac dexteram pluvialis fimbriam, ut supra, at­ tollit. Receptum thuribulum Thuriferario tradit, deinde ambo cum Episcopo de Altari descendunt et se gerunt ut diximus de Diaconis Assistentibus, sed, absoluta Antiphona: Regina coeli etc., Diaconus ministrat incensum. Caput XXIV. - De solemni coronatione Imaginis B. Μ. V. 555 Articulus IV. Di Caeremoniario primo, de Ministris inferioribus deque Cantoribus in coronatione Imaginis B. Mariae V. solemniter ab Episcopo pe­ ragenda. 3146. — De Caeremoniario primo. — Caeremoniarius si cum Epi­ scopo locus non esset Diaconis Assistentibus, vel Ministris sacris, ascendendi scalam, ipse ascendat et Episcopo coronam vel coronas porrigat atque sustineat tabulam cum formula incoronationis. 3147. — Si horis vespertinis Processio fiat, ut persaepe advenit, vel alio modo solemnitas concludatur, Hymnus: Te Deum canitur post Processionem, vel in Functione vespertina, et etiam si per triduum, vel octiduum, solemnitas protrahatur, ultima tantum Functionum die Hymnus: Te Deum cantatur. 3148. — De Ministris libri et candelae. — Postquam Episcopus ad Thronum, in Presbyterio Altaris Maioris, pervenerit, Ministri ad eum accedunt pro intonatione Antiphonae: Sub tuum praesi­ dium etc., dein de Throno descendunt et apud illum consistunt; Antiphona a Choro decantata, iterum ad Episcopum se conferunt. Absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus, cuius etc., de Throno descendunt, Episcopum sequuntur vel ad Altare maius, vel ad locum in quo exstat Imago B. Alariae V.; quo cum pervenerit, ad eum se .conferunt pro intonatione Antiphonae: Regina coeli etc., dein recedunt et ad Episcopum revertuntur, Imagine thurificata et a Cantoribus Antiphona repetita. Si Functio ad Faldistorium peragatur, Ministri, postquam Epi­ scopus coronam vel coronas thurificaverit, sumunt ex Altari librum et palmatoriam et se ut supra gerunt. 3149. — De Acolytho. — Acolythus se gerit more solito ad asper­ sionem aquae benedictae, sed, aspersione peracta, defert vasculum cum aspersorio ad abacum. Dum Episcopus imponit et benedicit incensum, se confert ad dexteram Presbyteri Assistentis; aspersa corona, vasculum cum aspersorio ad Sacristiam defert. 3150. — De Thuriferario. — Dum Episcopus sacra paramenta assumit, Thuriferarius procedit ad Sacristiam, thuribulum sumit, re­ vertitur ad Altare et se confert vel ad Thronum, vel ad cornu Epi­ stolae; absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus etc., accedit 556 Pars VI. - Sectio I. - De Sacramentalibus ab Episcopo peragendis ad Episcopum pro impositione et benedictione incensi; aspersa corona, porrigit Presbytero Assistenti thuribulum a quo recipit, thurificata corona. Corona imposita, iterum ad Episcopum accedit pro impositione et benedictione incensi. Recepto thuribulo, post Imaginis thurificationem, se ad abacum confert et se gerit ut ad Missam solemnem pontificalem. 3151. — De Cantoribus. — Cantores postquam Episcopus into­ naverit Antiphonam: Sub tuum praesidium etc., eam prosequuntur et etiam Antiphonam: Regina coeli etc. prosequuntur, postquam ab Episcopo intonata fuerit. Versiculo: Corona aurea etc., respondent: Expressa signo sancti­ tatis, gloria honoris, et opus fortitudinis. Et Versiculo: Coronasti eam etc., respondent: Et constituisti eam super opera manuum tuarum. Caput I. - De solemni benedictione primarii lapidis SECTIO SECUNDA DE SACRAMENTALIBUS DEQUE NONNULLIS BENEDICTIONIBUS A SACERDOTE PERAGENDIS CAPUT I. DE BENEDICTIONE ET IMPOSITIONE PRIMARII LAPIDIS PRO ECCLESIA AEDIFICANDA PERAGENDA SOLEMNITER A SACERDOTE Pridie quam primario lapidi benedicatur, ipse Ordinarius loci in quo Ecclesia aedificanda est, vel eius Delegatus (C. I. C. 1163; 1156), privatim figat ligneam Crucem, maioris formae, in loco ubi esse debet Altare maius. Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. t 3152. — A) Non clesia. longe a loco in quo aedificanda est Ec­ I. - In aliquo Oratorio, vel, si Oratorium desit, in aliquo decenti loco: II. - Super praecipuam mensam, mundo linteo contectam, disponuntur paramenta Celebrantis, scilicet: amictus, alba, cingulum, stola et pluviale albi coloris. III. - Super aliam mensam collocantur superpellicea in nu­ mero sufficienti pro Sacerdotibus et Clericis. IV. - Congruo in loco: Crux processionalis et duo intorticia. B) In loco in quo aedificanda est Ecclesia. I. - E regione Crucis sternitur tapetum super solum. II. - Ad dexteram tapeti statuitur mensa, albo mundo linteo tecta, super quam ponuntur: concha cum aqua benedicta; vasculum ad eandem aquam hauriendam; aspersorium ex hyssopo; cultrum, vel aliud ferrum acuminatum cum manubrio ex convenienti materia; trulla; pergamena; tubus plumbeus; atramentum cum calamo; Rituale Romanum. 558 Pars VI. - Sectio II. - De Sacrainentalibus a Sacerdote peragendis statuitur legile pro Cantoribus. Lapis primarius collocatur apud locum fundationis in quo po­ nendus est (v. n. 2891, IV; 2892). 111. - Ad sinistram tapeti Articulus II. In Functione. 3153. — I. - De Celebrante. — Celebrans, assumptis paramentis, procedit medius inter Assistentes, tecto capite, ad locum in quo aedificanda est Ecclesia et consistit ante Crucem ligneam, ibique tradit primo Assistenti biretum. Incepta a Cantoribus Antiphona: Signum salutis etc., accipit aspersorium et aspergit locum in quo Altare primarium erigetur, scilicet locum ubi Crux lignea posita est. Absoluto Psalmo 83: Quam dilecta etc., Celebrans, tono feriali, cantat: Oremus. Domine 'Deus etc. Ad litteram N profert nomen Sancti in cuius honorem nova Ecclesia conditur. Si vero Ecclesia non dedicatur in honorem alicuius Sancti, omittur: et beati N. (D. 3241 ad 3). Oratione absoluta, Celebrans tegit caput et se confert ante primarium lapidem. Tradito primo Assistenti bireto, dicit: Adiu­ torium etc., reliquos Versiculos et Orationem: Domine lesu Chri­ ste etc.; qua absoluta, aspergit lapidem, tradit primo Assistenti aspersorium, ab eodem accipit cultrum et in singulis lapidis faciebus idest sex vicibus signum Crucis in medio signat, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Tradito primo Assistenti cultro, dicit: Oremus. Benedic, Do­ mine etc.; qua Oratione absoluta, procedit ad tapetum et ante scamnum genuflectit, facie versa aci Crucem ligneam. Absolutis Litaniis, Celebrans surgit et se confert ad locum in quo ponendus est primarius lapis; stans versus eundem lapidem inchoat Anti­ phonam: Mane surgens lacob etc. Absoluto Psalmo 126: Nisi Dominus etc., iuxta communem praxim, postquam Notarius eccle­ siasticus pergamenam legerit, Celebrans eam subsignat. Collocato tubo in fossura lapidis, Celebrans collocat operculum, dein accipit trullam cum coemento et illud ponit circa operculum, deinde dexte­ ram imponit super lapidem, dicens: In fide etc., et illud benedicit, dicens: In nomine Pa tris, et Fi Hi, cl Spiritus φ Sancti, ut vigeat etc., deinde, collocato lapide in fundamento, accipit aspersorium, lapidem aspergit, dicens: Asperges me, Domine, hyssopo, et mundabor, lavabis me et super nivem dealbabor, dein recitat alternatim cum Assistentibus Psalmum 50: Miserere etc., cum Gloria Caput I. - De solemni benedictione primarii lapidis I '· I 1 559 Patri etc., in fine. Tunc Celebrans procedit ante Crucem ligneam; quo cum pervenerit, inchoat Antiphonam: 0 quam metuendus etc. Incepto Psalmo 86: Fundamenta eius etc., accipit a primo Assistente aspersorium et, procedens a dextris Crucis ligneae, aspergit funda­ menta circumiens usque ad locum a quo aspergere incepit, dein se confert ante Crucem ligneam; absoluto Psalmo et repetita Antiphona: 0 quam metuendus etc., dicit: Oremus; tum, pronuntiato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et responso a secundo: Levate, cantat, tono feriali: Omnipotens et misericors Dais etc. Responso a Cantoribus: Arnen, immediate subiungit: Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione absoluta, caput tegit et procedit ad locum in quo paramenta assumpserat, ibique ea dimittit. IL - De duobus Assistentibus Celebranti. — Duo Assistentes iiiperpelliceo se induunt, dein adiuvant Celebrantem in assumendis paramentis; innuente Caeremoniario, superpelliceo induti, susti­ nentes fimbrias pluvialis Celebrantis, procedunt cum eo ad locum in quo aedificanda est Ecclesia. Quum opus sit, Assistens primus accipit a Celebrante biretum et illud ei porrigit; item aspersorium, cultrum, trullam porrigit et ab eo recipit. Ad Litanias ambo genuflectunt ad latera Celebrantis. Collocato in fundamento lapide et eo asperso, ambo recitant cum Celebrante alternatim Psalmum 50: Miserere etc. Decantato a Celebrante: Oremus, postquam repetita fuerit Antiphona: 0 quam metuendus est etc., Assistens primus cantat genuflectens: Flecta­ mus genua, et alter surgens cantat: Levate. Absoluta Oratione: Deus, qui ex omnium etc., Assistentes revertuntur ad locum in quo idem Celebrans depositurus est paramenta. 111. - De Ministris inferioribus. — Crucifer et Ceroferarii se gerunt ut sub n. 2904, I, sed: q) In initio functionis procedunt ad Crucem ligneam et ad eius sinistram consistunt. b) In aspersione fundamentorum semper procedunt usque ad locum in quo aspersio initium habuit. c) Aspersis fundamentis, procedunt ad sinistram Crucis li­ gneae ibique consistunt. Minister libri post Psalmum 83: Quam dilecta etc., se confert ante Celebrantem et sustinet librum apertum ante eum. Absoluta Oratione: Benedic etc., deponit librum super abacum, ex quo iterum sumit illum, absolutis Litaniis. Post intonationem Antiphonae: 560 Pars VI. - Sectio II. - De Sacranientalibus a Sacerdote peragendis 0 quam metuendus etc., recedit et rursus ad Celebrantem rever­ titur, repetita eadem Antiphona. Clericus primus sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad dexteram primi Assistentis; asperso lapide, reponit super abacum vasculum cum aspersorio, dein accipit scamnum et illud in medio tapete collocat; Litaniis absolutis, scam­ num removet. Clericus primus et secundus transferunt parvani mensam ante Celebrantem, dum canitur Psalmus 126: Nisi Dominus etc., et super mensam ponunt atramentum cum calamo, dein Clericus primus sumit ex abaco tubum plumbeum et pergamenam, alter lancem cum numismatibus et trullam. Absoluto Psalmo, Clericus primus porrigit Notario pergamenam; qua lecta, pariter Notario tradit plumbeum tubum et Clericus secundus porrigit numismata in lance. Interim Clericus primus sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad dexteram primi Assistentis; asperso lapide, Clericus, si opus est, extrahit ex concha aliud vasculum aquae plenum et ad dexteram eiusdem primi Assistentis revertitur, eumque sequitur in aspersione fundamentorum. IV. - De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 2904, III usque ad repetitionem Antiphonae post Psalmum 86: Funda­ menta etc. CAPUT II. DE BENEDICTIONE NOVAE ECCLESIAE SEU ORATORII PUBLICI SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. t 3154. — I. - Ecclesia * *4 , , expoliata sit quocumque ornamento itemque omnia Altaria. Prope unumquodque Altare praeparantur: Crux, candelabra cum cereis, tobaleae; prope Altare maius parantur etiam vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV), pallium coloris Officii, tapetum. JJJ fc E II. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta Celebrantis, scilicet: pluviale et stola albi coloris, cingu­ lum, alba, amictus. *· ' v ! Λ t Caput 11. - De benedict, novae Ecclesiae seu Oratorii publici 561 Super alias mensas: superpellicea pro Assistentibus; vasculum aquae benedictae cum aspersorio ex hyssopo; Rituale Romanum. Parantur etiam omnia necessaria pro Missa, sive privata, sive solemni. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. Articulus II. 1n Functione. 3155. — De Celebrante. — Celebrans assumit amictum, albam, angulum, stolam et pluviale. Ad nutum Caeremoniarii, medius inter Assistentes, procedit ad primariam Ecclesiae ianuam; quo cum pervenerit, tradit biretum primo Assistenti et absolute incipit Orationem: Actiones nostras etc.; qua completa et responso: Arnen, inchoat Antiphonam: Asperges me etc., dein aspersorium accipit, circuit Ecclesiam, procedens a dextris suis, et ambulans, muros aspergit versus summitatem et versus fundamenta dicens: Asperges me, Domine, hyssopo, et mundabor: lavabis me, et super nivem deal­ babor. Si vero ob aliquod loci impedimentum eiusmodi circuitio fieri nequit, vide quod sub n. 3066 notavimus. Repetita Antiphona: Asperges me etc., Celebrans cantat: Oremus; pronuntiato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo: Levate, cantat Orationem: Domine Deus, qui licet etc. Et ita se gerit in simili casu quod, brevitatis causa, dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Si vero Ecclesia benedicatur in honorem alicuius Mysterii, tunc omittitur: et beati N. Completa Oratione, Celebrans caput bireto tegit et, medius inter Assistentes, inceptis a Cantoribus Litaniis procedit ad Altare maius; quo cum pervenerit, tradit biretum primo Assistenti et super infi­ mum Altaris gradum genuflectit. Decantato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fi­ delibus etc., Celebrans surgit et stans versus Altare dicit: Ut hanc Ecclesiam etc., ut in Rituali, et cum dicit: bene φ dicere, manu dextera benedicit Ecclesiam et Altare, dein, absoluto Versiculo, genuflectit ut prius. Absolutis Litaniis, Celebrans surgit. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Praeveniat nos etc. absoluta, Celebrans recedit aliquantulum et distans ab Altari, congruenti spatio, genuflectit 36 — Moretti, De s. Functionibus - IV ■ 562 Pars VI. - Sectio 11. - De Sacranieiitalibus a Sacerdote peragendis in pulvino, ac, se signans, cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Responso a Cantoribus: Domine, ad adiuvandum me festina, ipse stans dicit: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto; pariter responso a Cantoribus: Sicut erat etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Post Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., Celebrans incipit Antiphonam: Benedic, Domine etc., et se confert ad parietem retro Altaris maioris, ibique aspersorium accipit et aspergit parietes in parte superiori et inferiori inchoans aspersionem a sinistris suis dicens: Asperges me etc., ut supra. Peracta aspersione, Celebrans tradit primo Assistenti aspersorium et ante Altare revertitur. Completo Psalmi cantu ac repetita Antiphona, Celebrans dicit: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Deus, qui loca etc. completa, pergit ad Sacristiam, dimissis pluviali et stola, sumit paramenta missalia. 3156. — De duobus Assistentibus Celebranti. — Assistentes superpelliceo se induunt, dein adiuvant Celebrantem in assumendis paramentis; ad nutum Caeremoniarii, procedunt cum Celebrante ad ianuam Ecclesiae, sustinentes eius pluvialis fimbrias; quo cum per­ venerint, Assistens primus accipit Celebrantis biretum et Clerico tradit. Intonata a Celebrante Antiphona: Asperges me, Assistens primus porrigit Celebranti aspersorium; ambo comitantur Cele­ brantem in aspersione; qua peracta, Assistens primus recipit asper­ sorium, quod Ministro aquae benedictae tradit. 3157. — Decantato a Celebrante: Oremus, Assistens primus genuflectens cantat: Flectamus genua, alter surgens cantat: Levate, et ita se gerunt in simili casu quod, brevitatis causa, dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. 3158. — Completa Oratione: Domine Deus, qui licet etc., Assistens primus porrigit Celebranti biretum, dein ambo, sustinentes pluvialis Celebrantis fimbrias, ad Altare maius procedunt; quo cum pervenerint, genuflectunt ad latera Celebrantis, super infimum Altaris gradum. Quum Celebrans, decantato a Cantoribus Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., surgit, Assistentes genuflexi manent. 3159. — Litaniis absolutis, ambo surgunt. Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Praeveniat nos etc. completa, Assistentes cum Celebrante aliquantulum recedunt et quando Celebrans genu­ flectit et ipsi genuflectunt, cum vero surgit et ipsi surgunt; postquam a Cantoribus decantatum fuerit: Sicut erat etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Caput Π. - De benedict, novae Ecclesiae seu Oratorii publici 563 Intonata a Celebrante Antiphona: Benedic etc., ambo cum eodem Celebrante pergunt ad parietem retro Altaris, ibique Assistens primus Celebranti porrigit aspersorium; ambo comitantur Celebrantem in aspersione, sustinentes eius pluvialis fimbrias. Aspersione peracta, primus Assistens a Celebrante recipit aspersorium, quod Ministro aquae benedictae tradit, ac postea cum Celebrante ante Altare ambo revertuntur. Completo Psalmi cantu et repetita Antiphona, Oremus. Manius genua. Levate. Absoluta Oratione: Deus, qui loca etc., Assistens primus porrigit Celebranti biretum, dein ambo cum eodem Celebrante ad Sacristiam pergunt; ibique, si Missa solemnis cele­ bratur, Assistentes paramenta assumunt et se gerunt more solito. 3160. — De Caeremoniario. — Assumptis a Celebrante paranientis, Caeremoniarius signum dat procedendi ad Ecclesiae ianuam, ii possibile per externum, sequenti ordine: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia gestantes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Celebrans, medius inter Assistentes. Circa Missae celebrationem vide quod diximus sub n. 3071. 3161. — De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 3072 notavimus. 3162. — De Crucifero deque Ceroferariis. — Crucifer et Ceroferarii se gerunt ut sub n. 3073, I diximus. 3163. — De Ministro libri. — Minister libri se gerit ut sub n. 3073, II diximus, sed, absoluta Oratione: Deus, qui loca etc., cum ceteris ad Sacristiam pergit. 3164. — De Ministro aquae benedictae. — Innuente Caeremo­ niario, Minister procedit ad Ecclesiae ianuam; quo cum pervenerit, consistit ad dexteram primi Assistentis et etiam ad eiusdem dexteram incedit, dum Celebrans parietes aspergit. Quum ad Altare maius pervenerit, deponit vasculum super abacum. Dum Celebrans cantat Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum asper­ sorio et accedit ad dexteram primi Assistentis; pariter ad eiusdem dexteram incedit, dum Celebrans parietes intra Ecclesiam aspergit. Aspersione peracta, Minister defert vasculum ad Sacristiam. 564 Pars VL - Sectio IL - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis CAPUT III. DE CONSECRATIONE ALTARIUM EXECRATORUM A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De consecratione Altaris fixi seu immobilis quod amisit consecra­ tionem ob separationem, etsi momentaneam, tabulae seu mensae a stipite. i. — De iis quae praeparanda sunt. 3165. — Ad Altare consecrandum. — Super abacum collo­ cantur: vasculum s. Chrismatis in lance et aliquantulum gossypii soluti; liber continens formulam consecrationis. In Sacristia. — Super mensam praecipuam: stola albi coloris et superpelliceum; superpellicea pro Assistentibus. 2. — In Functione. 3166. — Sacerdos in Sacristia induit superpelliceo et stola, ac postea procedit ad Altare consecrandum, suppedaneum conscendit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et inungit in modum Crucis conjunctiones mensae cum stipite in quatuor angulis, quasi illos coniungens, ad singulas Cruces dicens: In nomine Pa φ tris etc. Quibus peractis et absterso pollice, dicit: Oremus. Maiestatem etc., producens signum Crucis, versus Altare, ad verba: bene φ (licere, et: sancti φ ficare. Oratione completa et responso: Amen, dicit: Oremus. Supplices te deprecamur etc., producens pariter signum Crucis ad verbum: bene φ dictione; qua Oratione completa, revertitur ad Sacristiam, deponit stolam et superpelliceum, ac postea manus lavat. Articulus II. De consecratione Altaris quod amisit consecrationem sive ob enormem /ractionem, sive ob SS. Reliquiarum amotionem, sive ob amotio­ nem, vel /ractionem, operculi sepulcri. 1. — De iis quae praeparanda sunt. 3167. — I. - In cornu Evangelii Altaris consecrandi prae­ paratur parvus abacus, alba tobalea contectus, et super illum sta- Caput III. - De consecratione Altarium execratorum 565 tuuntur duo candelabra cum cereis et in eorurn medio collocatur Capsula cum SS. Reliquiis et aliis in ea inclusis, in lance argentea; Capsula tegitur serico velo rubri coloris. II. - In cornu Epistolae praeparatur alter abacus, pariter alba tobalea contectus, et super illum disponuntur: concha decens cum aqua; aliquantulum salis in lance; aliquantulum cineris pariter in lance; ampulla plena vini in pelvicula; aliquantulum gypsi triti in lance cretacea; mantile; liber continens Formulam consecrationis; vasculum s. Chrismatis in lance; gossypium solutum; operculum sepulcri SS. Reliquiarum; trulla. III. - In Sacristia. — Superpelliceum et stola albi coloris pro Celebrante; superpellicea pro Assistentibus. 2. — In Functione. 3168. — Sacerdos, more solito, in Sacristia sumit superpelli­ ceum ac stolam, postea ad Altare procedit et se ad abacum confert, ubi absolute dicit: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, dicit: Do­ mine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione completa, exorcizat aquam dicens: Exorcizo te etc. Exorcismo absoluto, dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; qua Oratione absoluta, benedicit cineres, dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc.; qua Oratione completa, Sacerdos dextera pugillum salis accipit et im­ ponit super cineres in modum Crucis, tribus vicibus, dicens: Commix­ tio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus, dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili manum abstergit ac statim dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione absoluta, accipit ampullam vini benedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sem­ piterne Deus, creator etc.; qua Oratione completa, admiscet sabulum calci, et mixturae aquam sacratam superfundit et facit maltham seu coementum, ac postea illud benedicit. Si loco calcis et sabuli adhi­ beatur gypsum, coementum, vel quid simile (D. 4165 ad 1), Oratio pro benedictione immutanda est (/. c.). Benedicto coemento, Sacerdos accedit ad Altare, suppedaneum conscendit, intingit pollicem dexterum in s. Chrismate et facit in I ’ MI9 ΐ |■ 4 566 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis singulis angulis parvi sepulcri duplicem unctionem in modum Crucis, scilicet unam ad verbum: Conse φ cretur, alteram ad verbum: Sancti­ on/icetur, et producens manu dextera triplex signum Crucis dicit: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax huic domui. Deinde reverenter accipit Capsulam SS. Reliquiarum, quam in parvo sepulcro reponit, ac postea intingit dexterum pollicem in s. Chrismate et inungit partem mediam tabulae parvi sepulcri, quae spectat internum eiusdem sepulcri, proferens formulam: Con­ secretur etc., faciens duplicem unctionem in modum Crucis ad verba: Conse φ cretur, et: Sancti φ /icetur, ac postea manu dextera triplex Crucis signum producit, dicens: In nomine Pa φ tris, et Fi φ lii, et Spiritus φ Sancti. Pax tibi; deinde abstergit gossypio pollicem, trullam cum coemento accipit, illud ponit super sepulcri postem, cavens ne supra Reliquias coementum defluat; sepulcrum claudit et firmat operculum coemento, dein dicit: Oremus. Deus, qui ex omnium etc.; qua Oratione completa, rursus intingit pollicem dex­ terum in s. Chrismate et facit duplicem unctionem in modum Crucis super Altaris mensam et parvum sepulcrum, comprehendens utrumque, ut in sequenti figura: Caput IV. - Dc solemni benedictione Coemeterii CAPUT IV. DE BENEDICTIONE COEMETERII SOLEMNITER A SACERDOTE IMPERTIENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3169. — I. - In Coemeterio.— In solo Coemeterii, pridie quam fiat benedictio, erigitur Crux lignea ad altitudinem ordinariam ho­ minis, aut paullo altior, in cuius culmine et in brachiorum extremita­ tibus infigitur ferrea cuspis; ante Crucem figitur in terra paxillus ligneus cum tribus foraminibus in quibus candelae ponuntur. Mane benedictionis in medio Coemeterio, scilicet ante Crucem, sternitur tapetum. Ad sinistram Crucis paratur parvus abacus, alba tobalea con­ tectus, super quem collocantur vasculum aquae benedictae cum aspersorio ex hyssopo; Rituale Romanum; tres candelae. II. - In Sacristia Sacelli. — Super praecipuam mensam parantur: pluviale cum stola albi coloris, cingulum, alba, amictus; duo superpellicea pro Assistentibus. Super alias mensas: omnia necessaria pro Missae celebratione; superpellicea; thuribulum cum navicula. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. III. - Si Sacellum absit, omnia parantur in Sacristia Ecclesiae Coemeterio propinquioris; alias, exceptis necessariis ad Missae cele­ brationem, parantur in aliquo convenienti loco apud Coemeterium. Articulus II. In Functione. dicens ad primam unctionem: Signe φ tur, ad secundam: Sanctiφ ficetur etc., dicens vero: in nomine Pa φ tris etc., producit dextera manu triplex Crucis signum, ac postea de Altari descendit, ad Sacristiam"revertitur, ibique stolam et superpelliceum deponit, lavat atque abstergit manus. 3170. — De Celebrante. — Celebrans, statuta hora, se confert ad locum in quo paramenta sumere debet; invitante Caeremo­ niario, accipit amictum, albam, cingulum, stolam ac pluviale; ad nutum Caeremoniarii, procedit, tecto capite, medius inter As­ sistentes, ad Coemeterium et cum pervenerit apud Crucem, si­ stit, caput detegit, reverentiam Cruci peragit; postquam in paxillo impositae et accensae fuerint candelae, dicit: Oremus. Omnipotens Deus etc.; qua Oratione completa, ante Crucem genuflectit. 568 Pars VI. - Sectio II. - De Sacranientalibus a Sacerdote peragendis Decantato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fi­ delibus etc., surgit et, producens signum Crucis super Coemeterium, dicit: Ut hoc Coemeterium purgare, et bene φ dicere digneris. Responso: Te rogamus etc., iterum genuflectit. Absolutis Litaniis, aspersorium accipit et intonat Antiphonam: Asperges me etc., statimque Crucem aspergit, dein, humeris ad Crucem versis, procedit in linea recta versus Coemeterii ingressum; cum ad murum pervenerit, procedit a dexteris suis, aspergens solum circuit Coemeterium et ad Crucem revertitur; quo cum pervenerit, aspergillum primo Assistenti tradit et, repetita a Cantoribus Anti­ phona: Asperges me etc., dicit: Oremus. Deus, qui es totius orbis etc.; dum profert verba: pur φ gare, bene φ dicere, et sancti φ ficare, producit singulis vicibus Crucis signum super Coemeterium. Oratione absoluta, imponit et benedicit incensum, more solito, dein accipit a primo Assistente unam ex tribus candelis eamque in summitate Crucis imponit, alteram imponit in extremitate dexteri brachii, tertiam vero in extremitate sinistri brachii, ac postea, accepto thuribulo, Crucem triplici ductu thurificat, facta prius ac post reverentia. Tradito primo Assistenti thuribulo, ab eodem recipit aspergil­ lum, iterum Crucem aspergit et, eidem Cruci reverentia peracta, procedit ad locum in quo paramenta sumpserat aspergens Coemete­ rium usque ad portam Sacelli, vel ad Cancellos Coemeterii; quo cum pervenerit, tradit primo Assistenti aspergillum, biretum accipit et caput tegit. 3171. — De duobus Assistentibus Celebranti. — Duo Assistentes superpelliceo induti, adiuvant Celebrantem in sumendis para­ mentis; ad nutum Caeremoniarii, cum eodem Celebrante, susti­ nentes pluvialis fimbrias, procedunt ad Coemeterium. Quum ad Crucem pervenerint, Assistens primus accipit a Celebrante biretum, dein ambo reverentiam Cruci peragunt. Completa Oratione: Omni­ potens Deus, qui es custos etc., ambo genuflectunt ad Celebrantis latera. Quum Celebrans, decantato a Cantoribus Versiculo: Ut omnibus etc., surgit, Assistentes genuflexi permanent; surgunt vero, Litaniis absolutis, ac statim primus Assistens Celebranti aspergillum porrigit; ambo Celebrantem comitantur in aspersione Coemeterii et quum ad Crucem revertuntur, Assistens primus aspersorium recipit. Absoluta Oratione: Deus, qui es totius orbis etc., Assistens primus incensum, more solito, ministrat, dein ab Acolytho accipit unam ex tribus candelis in paxillo collocatis, eamque Celebranti porrigit; collocata candela in Crucis summitate, porrigit alteram Caput IV. - De solemni benedictione Coemeterii 569 candelam, dein tertiam, ac postea thuribulum ministrat; quo re­ cepto, porrigit eidem Celebranti aspergillum. Ambo, sustinentes pluvialis Celebrantis fimbrias, procedunt ad locum in quo paramenta deponenda sunt, sed Assistens primus vel ad portam Sacelli, vel ad Coemeterii cancellos, recipit a Celebrante aspergillum eique biretum porrigit 3172. — De Caeremoniario. — Omnibus rite dispositis, Caeremoniarius signum procedendi, sequenti ordine, dat: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Celebrans, medius inter Assistentes. 3173. — Modus sequendus in Coemeterii aspersione. 3174. — Ordo imponendi candelas in summitate et in brachiorum Crucis extremitatibus idem est ut sub n. 3081. 3175. — In benedictione Coemeterii Missa dicitur de Officio diei, sed sub unica conclusione cum prima Oratione Missae adduntur Orationes ut in Pontificali Romano vel etiam ut in Appendice Missalis. 3176. — De Cantoribus. — Postquam Celebrans ante Crucem genuflexerit, duo Cantores, ad nutum Caeremoniarii, incipiunt Lita- - i 570 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis Caput V. - De solemni reconciliatione Ecclesiae benedictae nias Sanctorum; decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., cantum abrumpunt, quem reassumunt postquam Celebrans dixerit: Ut hoc Coemeterium etc. Intonatam a Celebrante Antiphonam: Asperges me etc. Caniores prosequuntur, dein canunt Psalmum 50: Miserere etc., in cuius fine dicunt: Gloria Patri etc., ac postea Antiphonam repetunt. pariter ad eiusdem dexteram incedit in aspersione Coemeterii; qua completa, reponit vasculum et aspersorium super abacum. Post Orationem: Deus, qui es totius orbis etc., sumit ex paxillo unam candelam et primo Assistenti porrigit, dein alteram sumit ac postea tertiani. Dum Celebrans Crucem ihurificat, sumit iterum ex abaco va­ sculum aquae benedictae cum aspersorio, se ad dexteram primi Assistentis recipit, pariterque ad eiusdem dexteram incedit usque ad portam Sacelli, vel ad Coemeterii cancellos. 3177. — De Crucifero deque Ceroferariis. — Ad Caeremoniarii nutum, Crucifer sumit Crucem processionalem et Ceroferarii in­ torticia accipiunt ac procedunt ad Coemeterium. Quum ad Cru­ cem pervenerint, sistunt ad eius sinistram, in conspectu Celebran­ tis. Intonata Antiphona: Asperges me etc., praecedunt Celebran­ tem in aspersione Coemeterii (v. n. 3173); qua peracta, consistunt ut prius. Completa Oratione: Deus, qui es totius orbis etc., revertuntur ad locum in quo Crucem et intorticia sumpserant. 3178, — De Ministro libri. — Hic Minister accedit ad Celebrantem: ab eo recedit: 571 3180. — De Thuriferario. — Thuriferarius cum pervenerit ante Crucem, a primo Assistente accipit Celebrantis biretum quod super abacum deponit. Dum Celebrans Coemeterium aspergit, procedit ad locum in quo est thuribulum et ad Crucem revertitur. Absoluta Oratione: Deus, qui est totius orbis etc., accedit ad Celebrantem pro incensi ministratione et, postquam impositae fuerint Cruci candelae, tradit primo Assistenti thuribulum ac sumit ex abaco Celebrantis biretum, quod primo Assistenti tradit quando thuribulum recipit. Dum Pro­ cessio revertitur ad locum, in quo paramenta dimittenda sunt, Thuri­ ferarius incedit ante Crucem processionalem. cum ante Crucem pervenerit; absoluta Oratione: Omnipotens Deus etc.; decantato Litaniarum Versiculo: Ut omnibus etc.; CAPUT V. postquam Celebrans dixerit: Ut hoc Coemeterium etc.; DE RECONCILIATIONE ECCLESIAE TANTUM BENEDICTAE SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA intonata Antiphona: Asper­ ges me etc.; Articulus I. absolutis Litaniis; repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc. De iis quae praeparanda sunt. completa Oratione: Deus, qui es totius etc. 3179. — De Acolytho. — Acolythus cum ante Crucem perve­ nerit, sumit ex abaco tres candelas, in paxillo ligneo eas collocat et accendit. Litaniis absolutis, ex abaco sumit vasculum aquae benedictae cum aspergillo, se ad dexteram primi Assistentis confert, et 3181. — I. - Ecclesia expoliata sit quocumque ornamento. Prope unumquodque Altare praeparantur: Crux, candelabra cum cereis, tobaleae et reliqua omnia ad illud ornandum necessaria; apud Altare maius praeparantur etiam: pallium coloris Officii; tapetum. II. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta Celebrantis, scilicet: pluviale cum stola albi coloris, cingulum, amictum, alba; parantur etiam superpellicea pro duobus Assistentibus. 1 572 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis Super alias mensas: omnia necessaria pro Missae celebratione, praeterea Pyxis cum particulis; superpellicea; vasculum aquae be­ nedictae cum aspersorio ex hyssopo; Rituale Romanum. Congruo in loco: Crux processionalis et duo intorticia. Articulus II. /n Functione. 3182. — I. - De Celebrante. — Statuta hora, Celebrans accedit ad Sacristiam Ecclesiae reconciliandae et sibi induit amictum, albam, cingulum, stolam ac pluviale; ad nutum Caeremoniarii, medius inter Assistentes procedit ad ianuam, ibique consistit, facie ad portam versa, tradit Assistenti primo biretum et intonat Antiphonam: Asperges me etc.; qua intonata, accipit aspersorium, dein procedit per suam dexteram, circuit Ecclesiam aspergens externas eius pa­ rietes. Si nihilominus ob aliquod loci impedimentum eiusmodi circuitio fieri nequit, Celebrans se gerit ut sub n. 3066 notavimus. Repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., Celebrans canit: Oremus. Omnipotens et misericors etc.; qua Oratione absoluta, caput bireto tegit et Ecclesiam ingreditur. Quum ad Altare maius pervenerit, detecto capite, genuflectit super infimum Altaris gra­ dum. Decantato a Cantoribus Versiculo Litaniarum: Ut omnibus fidelibus etc., Celebrans surgit et canit: Ut hanc Ecclesiam et Altari hoc purgare et reconci φ liare digneris, manu dextera benedicit Ecclesiam et Altare; quibus prolatis verbis, iterum genuflectit; absolutis Litaniis, surgit, canit: Oremus; pronuntiato a primo As­ sistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo: Levate, cantat: Praeveniat nos etc.; qua Oratione completa, recedit aliquantulum et distans ab Altari, convenienti spatio, genuflectit et se signans cantat: Deus, in adiutorium meum intende. Re­ sponso a Cantoribus: Domine, ad adiuvandum etc., ipse stans dicit: Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto; pariter responso a Canto­ ribus: Sicut erat etc., intonat Antiphonam: Exurgat Deus etc., se confert ad parietem retro Altaris maioris, ibique aspersorium accipit et incipiens a cornu Evangelii procedens per sinistram suam circuit Ecclesiam aspergens eam intrinsecus; «aspergit etiam specialiter loca contaminata » (Ex Ruhr. Rit. Rom.). Peracta aspersione, Celebrans tradit primo Assistenti asperso­ rium et ante Altare revertitur. Repetita Antiphona post ultimum Caput V. - De solemni reconciliatione Ecclesiae benedictae 573 Versum Psalmi 67: In Ecclesiis etc., absolute canit: Deus, qui in tmni loco etc.; qua Oratione absoluta, caput tegit et ad Sacristiam pergit, ibique dimissis pluviali et stola, sumit paramenta missalia. II. - De duobus Assistentibus Celebranti. — Assistentes se ge­ runt ut sub n. 3156. Completa Oratione: Omnipotens et miseri­ cors etc., pariter se gerunt ut sub n. 3158. Absolutis Litaniis, Assistentes surgunt et postquam Celebrans decantaverit: Oremus, Assistens primus genuflectens canit: Flecta­ mus genua, et alter surgens: Levate. Completa Oratione: Praeveniat nos etc., Assistentes cum Cele­ brante aliquantulum recedunt; intonata Antiphona: Exurgat Deus etc., ambo cum eodem Celebrante pergunt ad parietem retro Altaris ibique Assistens primus Celebranti porrigit aspersorium; ambo comitantur Celebrantem in aspersione, sustinentes eius pluvialis fimbrias. Aspersione peracta, primus Assistens a Celebrante recipit aspersoriuin, ac postea ambo cum eodem Celebrante ante Altare rever­ tuntur. Absoluta Oratione: Deus, qui in omni loco etc., ad Sacri­ stiam pergunt, sustinentes pluvialis Celebrantis fimbrias. 111. - De Cantoribus.— Cantores, intonatam a Celebrante Anti­ phonam: Asperges me etc. prosequuntur, dein canunt Psalmum 50: Miserere etc., in cuius fine dicunt: Gloria Patri etc., ac postea Anti­ phonam repetunt. Absoluta Oratione: Omnipotens et misericors Deus etc., duo Cantores incipiunt Litanias Sanctorum et cum ad Altare maius per­ venerint, omnes genuflectunt. Decantato Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., cantum abrumpunt et illum reassumunt postquam Celebrans decantaverit: Ut hanc Ecclesiam etc. Litaniis absolutis, omnes surgunt; completa Oratione: Prae­ veniat nos etc., postquam Celebrans decantaverit: Deus, in adiu­ torium etc., Cantores respondent: Domine, ad adiuvandum etc., et pariter respondent: Sicut erat etc., post: Gloria Patri etc. Omnes genuflectunt et surgunt quando Celebrans genuflectit et surgit. Intonata a Celebrante Antiphona: Exurgat Deus etc., se gerunt ut sub n. 3100. IV. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Hi Ministri se gerunt ut sub n. 3073, I, sed ad parietem a tergo Altaris maioris procedunt, intonata a Celebrante Antiphona: Exurgat Deus etc. V. - De Ministro libri. — Hic Minister se gerit ut sub n. 3101, I, sed, completa Oratione: Deus, qui in omni loco etc., post repeti­ tionem Antiphonae: Exurgat Deus etc. revertitur ad Sacristiam. 574 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis VI. - De Acolytho. — Acolythus, ad nutum Caeremoniarii, sumit ex mensa vasculum aquae benedictae cum aspersorio; cum ceteris procedit ad Ecclesiae portam praecipuam; quo cum perve­ nerit, sistit ad dexteram primi Assistentis; pariter ad eiusdem dexteram incedit in aspersione parietum. Quum Processio ad Altare maius pervenerit, deponit vasculum cum aspersorio super abacum, ex quo illud sumit dum Celebrans into­ nat Antiphonam: Exurgat Deus etc., se confert ad parietem a tergo Altaris, ibique consistit ad dexteram Assistentis primi; pariter ad eiusdem dexteram incedit in parietum aspersione; qua completa, defert vasculum et aspersorium in Sacristiam. CAPUT VI. DE ECCLESIAE CONSECRATAE RECONCILIATIONE SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3183. — 1. - Omnia parantur quae sub η. tavimus. I, III, IV, V no­ II. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta Celebrantis, scilicet: amictus, alba, cingulum, stola et pluviale albi coloris; superpellicea pro duobus Assistentibus. Super aliam mensam parantur: planeta, manipulus, si color Officii sit albus; alias manipulus, planeta et stola coloris Officii; Calix cum suis ornamentis; Pyxis cum particulis; Missale cum legili; ampullae aquae et vini in lance; manutergium; Pontificale Romanum. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. III. - Extra Ecclesiae praecipuam portam. — Ad sinistram portae, scilicet ad dexteram intrantis, collocatur parva mensa, alba tobalea tecta, super quam ponitur vasculum cum aqua benedicenda, vasculum ad hauriendam aquam benedictam, aspersorium ex hyssopo; aliquantulum salis in lance; manutergium. f Caput VI. - De solernni reconciliatione Ecclesiae consecratae 575 Articulus II. De Sacerdote celebrante in Ecclesiae consecratae reconciliatione solemniter peragenda. 3184. — Statuta hora, Celebrans pergit ad Sacristiam Ecclesiae reconciliandae, ibique sibi induit amictum, albam, cingulum, stolam ac pluviale; ad nutum Caeremoniarii, medius inter Assistentes, tecto capite procedit ad Ecclesiae portam praecipuam, et extra consistit atque se confert ad abacum; ibi, tradito primo Assistenti bireto, absolute dicit: Adiutorium nostrum etc. Exorcizo te etc.; quo jbsoluto, iunctis manibus, dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Imwnsain clementiam etc.; qua Oratione completa, absolute super aquam dicit: Exorcizo te etc.; completo Exorcismo, dicit, iunctis manibus: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Deus, fui ad salutem etc.; qua Oratione completa, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio salis etc., dimittit illum in aquam, in modum Crucis, dum profert verba: In nomine Pa φ tris etc., ac postea abstergit manum et immediate dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Deus invictae virtutis etc.; qua Oratione absoluta, procedit ad ianuam Ecclesiae, aspersorium accipit, intonat, facie ad Altare versa, An­ tiphonam: Asperges me etc.; qua intonata, procedit per suam dexte­ ram et circuit Ecclesiam, aspergens eius parietes. Si nihilominus ob aliquod impedimentum circuitio fieri nequit, Celebrans se gerit ut diximus sub n. 3093. Repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., Celebrans cantat: Oremus. Omnipotens et misericors Deus etc.; qua Oratione completa et responso: Arnen, iterum dicit: Oremus·, pronuntiato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo: Levate, dicit: Aufer a nobis etc., et ita se gerit in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione absoluta, Celebrans caput tegit et, medius inter Assi­ stentes, Ecclesiam ingreditur; quum ad Altare maius pervenerit, primo Assistenti biretum tradit et super infimum gradum genuilectit. Decantato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fi­ delibus etc., Celebrans surgit et dicit: Ut hanc Ecclesiam et Altare hoc purgare et recon φ ciliare digneris. Responso: Te rogamus etc., cantat: Ut hanc Ecclesiam et Altare hoc purgare, recon φ ciliare et sancti φ ficare digneris. Responso pariter: Te rogamus etc., cantat: Ut hanc Ecclesiam et Altare hoc purgare, recon φ ciliare, sancti- φ 576 Pars VI. - Sectio 11. - De Sacrainentalibus a Sacerdote peragendis ficare et conse φ crare digneris. Responso tertio a Cantoribus: Te rogamus etc., Celebrans genuflectit. Absolutis Litaniis, Celebrans surgit et cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Deus, qui peccati etc., aliquan­ tulum recedit, genuflectit et cantat: Deus, in adiutorium etc.; re­ sponso a Cantoribus: Domine, ad adiuvandum etc., surgit et cantat: Gloria Patri etc.; responso: Sicut erat etc., genuflectit et secundo, elevans vocem hemitonio, cantat: Deus, in adiutorium etc., et se ut supra gerit. Responso: Sicut erat etc., Celebrans genuflectit et tertio cantat elevans hemitonio vocem: Deus, in adiutorium etc. et se ut supra gerit. Responso tertio: Sicut erat etc., surgit, accedit ad abacum et dicit absolute: Exorcizo te etc. Si formula benedictionis desumitur a Ritu consecrationis Ecclesiae, advertat Celebrans ut verbum: consecrationem mutet in: reconciliationem. Exorcismo absoluto, iunctis manibus, dicit: Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus etc.; qua Oratione absoluta, dicit: Exorcizo te etc.; completo Exorcismo, Celebrans, iunctis manibus, dicit: Do­ mine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine Deus, Pater omnipotens etc.; deinde benedicit cineres, dicens: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, parce etc., qua Oratione completa, dextera pugillum salis accipit et imponit super cinerem tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis et cineris etc., eadem manu miscet salem et cinerem; quo facto, accipit pugillum huius mixturae et iniicit in aquam, tribus vicibus in modum Crucis, dicens: Commixtio salis, cineris et aquae etc., dein mantili manum abstergit, statimque dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Domine lesu Christe etc.; qua Oratione completa, accipit ampullam vini be­ nedicti et illud in modum Crucis in aquam mittit, dicens: Commixtio vini, salis etc.; quo facto, iterum dicit: Domine, exaudi etc. Dominus vobiscum. Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, creator etc.; qua Oratione completa, accedit ante Altare et intonat Antiphonam: Exurgat Deus etc., ac postea se confert ad parietem retro Altaris maioris, ibique aspersorium accipit et incipiens a cornu Evangelii, procedens per sinistram suam, circuit Ecclesiam aspergens parietes in parte superiori. Reversus ad locum a quo aspersionem incepe­ rat, iterum, procedens per suam sinistram, circuit Ecclesiam, asper­ gens parietes, in eorum inferiori parte, et tertio idem facit, sed aspergit Ecclesiae pavimentum; «aspergit etiam specialiter loca contaminata, quando Ecclesia principaliter est polluta, vel violata» (Ex Ruhr. Pont. Rom.). Tertio circuitu peracto, Celebrans tradit primo Assistenti φ Caput VI. - De solemni reconciliatione Ecclesiae consecratae 577 aspersorium et se confert ante Altare; postquam repetita fuerit a Cantoribus Antiphona: Exurgat Deus etc., post ultimum Versum Psalmi 67: In Ecclesiis etc., scilicet: Mirabilis Deus etc., canit invitationem ad orationem: Deum indultorem etc.; prolatis verbis: Qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit, et regnat Deus, prosequitur manibus expansis Praefationem usque ad: Per Dominum etc., exclu­ sive; quod submissa, sed intelligibili, voce recitat, dein suppedaneum conscendit, ibique intonat Antiphonam: Introibo etc.; qua repetita post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., scilicet: Spera in Deo etc., cantat: Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Ora­ tione: Deus, qui in omni loco etc., Celebrans ibidem intonat Antipho­ nam: Confirma hoc, Deus etc.; repetita a Cantoribus Antiphona, post Psalmum 67: Exurgat Deus etc., cantat: Oremus. Deus, qui Ecclesiam tuam etc.; qua Oratione completa, Celebrans impertit benedictionem dicens: Benedictio Dei omnipotentis etc., ac postea procedit ad Sacristiam; dimissis pluviali et stola, assumit paramenta missalia. Articulus III. De duobus Assistentibus Celebranti in reconciliatione Ecclesiae consecratae solemniter peragenda. 3185. — Duo Assistentes, statuta hora, accedunt ad Sacristiam Ecclesiae reconciliandae et assumunt superpelliceum; dein adiuvant Celebrantem in assumendis sacris paramentis. Caeremoniario innuente, procedunt cum Celebrante, sustinentes eius pluvialis fim­ brias, ad Ecclesiae ianuam et se conferunt ad abacum; Assistens primus accipit biretum Celebrantis et Caeremoniario tradit; postquam Celebrans salem in aquam dimiserit, porrigit eidem mantile ad manum abstergendam. Completa Oratione: Deus, invictae virtutis etc., ambo procedunt cum Celebrante ad Ecclesiae portam, ibique Assistens primus por­ rigit aspersorium Celebranti et ab eodem recipit, peracta parietum aspersione. Post Orationem: Omnipotens et misericors Deus etc., Assistens primus, decantato a Celebrante: Oremus, genuflectens cantat: Flecta­ mus genua, et alter surgens: Levate, et ita se gerunt in simili casu, quod brevitatis causa dicemus: Oremus. Flectamus genua. Levate. Oratione: Aufer a nobis etc. absoluta, Assistens primus porrigit Celebranti biretum, dein ambo incedentes ad latera Celebrantis, sustinentes eiusdem pluvialis fimbrias, Ecclesiam ingrediuntur. Quum 37 _ Moretti, Dc s. Functionibus - IV. 578 Pars VI. - Sectio Π. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis ad Altare maius pervenerint, Assistens primus accipit a Celebrante biretum, dein ambo genuflectunt ad latera Celebrantis super infimum Altaris gradum et gcnuflexi manent usque ad Litaniarum finem. Absolutis Litaniis, Oremus. Flectamus genua. Levate. Completa Oratione: Deus, qui peccati etc., aliquantulum cum Celebrante rece­ dunt et quando Celebrans genuflectit et ipsi genuflectunt, quando vero surgit et ipsi surgunt. Responso a Cantoribus tertio: Sicut erat etc., cum Celebrante accedunt ad abacum; postquam Celebrans dimiserit in aquam salis et cineris mixturam, Assistens primus porrigit mantile Celebranti ad manum abstergendam. Completa Oratione: Omnipo­ tens sempiterne Deus, creator etc., se conferunt cum Celebrante ante Altare, et postquam Celebrans intonaverit Antiphonam: Exurgat Deus etc., cum eodem Celebrante se conferunt retro Altaris maioris, ibique Assistens primus porrigit Celebranti aspersorium a quo recipit, peracta aspersione parietum. Post Praefationem ambo suppedaneum cum Celebrante con­ scendunt. Repetita a Cantoribus Antiphona: Introibo ad Altaret., post ultimum Versum Psalmi 42: Indica me, Deus etc., scilicet: Spera in Deo etc., Oremus. Flectamus genua. Levate. Impertita a Celebrante benedictione, de Altari ambo descendunt, primus Assistens porrigit Celebranti biretum; uterque cum eodem ad Sacristiam procedit. Articulus IV. 4 De Caeremoniario, de Cantoribus deque Ministris inferioribus in recon­ ciliatione Ecclesiae consecratae solemniter a Sacerdote peragendo. 3186. — I. - De Caeremoniario. — Quoniam Ritus reconciliationis Ecclesiae coniunctus est cum Ritu reconciliationis Coemeterii, Caeremoniarius advertat quod diximus sub n. 3098. II. - De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 3100, I. III. - De Ministro libri. — Hic Minister se gerit ut sub n. 3101,1. IV. - De Ministro aquae benedictae. — Absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc., Minister extrahit de vase vasculum aquae benedictae, sumit aspersorium, se confert ad dexteram primi Assistentis et ad eiusdem dexteram incedit, dum Celebrans aspergit parietes. Aspersione peracta, defert ad Sacristiam vasculum aquae benedictae, aspersorium vero ad abacum prope Altare maius. Caput VII. - De solemni reconciliatione Coemeterii 579 Post Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, creator etc., Mi­ nister extrahit de concha vasculum aquae sacratae, aspersorium sumit, se confert ad dexteram primi Assistentis et ad eiusdem dexteram incedit, dum Celebrans parietes aspergit; aspersione pe­ racta, vasculum et aspersorium ad Sacristiam defert. CAPUT VII. DE COEMETERII RECONCILIATIONE SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3187. — 1. - In Coemeterio. — In medio Coemeterio sternitur tapetum. II. - In Sacristia Sacelli. — Super praecipuam mensam collocantur paramenta pro Celebrante, scilicet: amictus, alba, cin­ gulum, stola et pluviale albi coloris. Super aliam mensam: superpellicea; vasculum aquae benedictae cum aspergillo ex hyssopo; Rituale Romanum. Congruo in loco praeparantur Crux processionalis et duo intorticia. III. - Si Sacellum absit, tunc omnia parantur in Sacristia Ecclesiae non longe a Coemeterio vel in aliquo convenienti loco apud Coemeterium. Articulus 11. I n Functione. 3188. — I. - De Celebrante. — Statuta hora, Celebrans procedit ad locum in quo paramenta sumere debet; ad Caeremoniarii nutum, sibi induit amictum, albam, cingulum, stolam et pluviale; Caeremoniario invitante, procedit ad Coemeterium, medius inter duos Assi­ stentes, et cum ad tapetum pervenerit, genuflectit super illud. De­ cantato a Cantoribus Litaniarum Versiculo: Ut omnibus fidelibus etc., surgit et dicit: Ut hoc Coemeterium recon φ ciliare et sancti φ ficare 580 Pars VI. - Sectio II. - De Sacraineiitalibus a Sacerdote peragendis digperis, producens dextera manu signum Crucis ad verba: recon­ ciliare, et: sanctificare, dein iterum genuflectit. Absolutis Litaniis, surgit, aspersorium accipit et intonat Antiphonam: Asperges me etc.; qua intonata,circuit totum Coemeterium, incipiens ad suam sinistram, aspergens ubique aqua benedicta, « praesertim in loco ubi violatio commissa est » (Ex Rubr. Ritualis Rom.). Aspersione peracta, Celebrans revertitur ad pristinum locum; repetita a Cantoribus Antiphona: Asperges me etc., cantat: Oremus. Decantato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genu­ flectit et a secundo: Levate, cantat: Domine pie etc.; qua Oratione absoluta, procedit ad locum in quo paramenta sumpserat. II. - De duobus Assistentibus Celebranti. — Duo Assistentes, statuta hora, accedunt ad locum in quo Celebrans paramenta su­ mere debet, ibique superpelliceum assumunt, dein Celebrantem adiuvant in paramentis sumendis. Ad nutum Caeremoniarii, su­ stinentes pluvialis Celebrantis fimbrias, procedunt ad Coemeterium; quum ad tapetum pervenerint, super illud genuflectunt, ad latera Celebrantis, et genuflexi manent usque ad Litaniarum finem. Assi­ stens primus, absolutis Litaniis, aspersorium Celebranti porrigit; ambo Celebrantem comitantur in Coemeterii aspersione; qua peracta, Assistens primus recipit aspersorium. Decantato a Celebrante: Ore­ mus, Assistens primus genuflectens cantat: Flectamus genua, alter vero surgens: Levate. Absoluta Oratione: Domine pie etc., cum Celebrante revertuntur ad locum in quo sacrae vestes deponendae sunt. III. - De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 3106, II notavimus. IV. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Hi Ministri se gerunt ut sub n. 3107, IV. V. - De Ministro libri. — Hic Minister se gerit ut sub n. 3107,1. VI. - De Ministro aquae benedictae. — Minister sumit vascu­ lum aquae benedictae et aspersorium ac cum ceteris ad Coeme­ terium procedit. Absolutis Litaniis, Minister se confert ad dexteram primi Assistentis et ad eiusdem dexteram incedit, dum Celebrans Coemeterium aspergit. ■ Caput IX. - Dc bened. Campanae pro Ecclesia consecrata 581 CAPUT VIII. DE ECCLESIAE ET COEMETERII RECONCILIATIONE SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA 3189. — Omnia praeparantur et Functio peragitur ut in Cap. V, vel VI, huius Sectionis, pro re, sed: I. - Intonata Antiphona: Asperges me etc., Celebrans circuit Coemeterium interne, incipiens a sinistris suis, dein circuit Ecclesiam externe incipiens a dextris suis, aspergens « specialiter loca conta­ minata» (Ex Rubr. Pont. Rom.). II. - Post Orationem: Aufer a nobis etc., si agatur de Ecclesia consecrata, Celebrans dicit: Oremus; pronuntiato a primo Assistente: Flectamus genua, ad quod non genuflectit, et a secundo: Levate, dicit: Domine pie etc. III. - In Litaniis Celebrans dicit: Ut hanc Ecclesiam, et Altare hoc, ac Coemeterium. CAPUT IX. DE BENEDICTIONE CAMPANAE PRO ECCLESIA CONSECRATA SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3190. A) Si Functio peragatur in Ecclesia ET QUIDEM IN PRESBYTERIO. I. - Ad Altare maius. — Altare pallio albi coloris instruitur et super eius gradus tapetum sternitur. Altari superimponuntur sex candelabra, quorum in medio collo­ catur Crux; inter candelabra statui possunt vascula cum floribus vel Sanctorum Reliquiae (v. n. 562, IV). II. - In medio Presbyterio suspenditur Campana ita secure trabibus « ut commode possit intus et extra tangi, tractari et circuiri » (Ex Rubr. Pont. Rom.). Conveniens est ut trabes convestiantur pannis rubri coloris et exornari possunt floribus ac frondibus. III. - Convenienti distantia a Campana statuitur scamnum pro Celebrante et Ministris sacris. 582 Pars VI. - Sectio II. - De Sacranientalibus a Sacerdote peragendis f IV. - Super abacum, alba tobalea contectum, collocantur: duo candelabra cum cereis; spongiae et mantilia e tela rudi in nu­ mero sufficienti; Evangeliarium cum signaculo ad Festum Assum­ ptionis B. Mariae Virginis; Pontificale Romanum; duo manipuli albi coloris; vasculum cum s. Chrismate et vasculum cum Oleo Infirmorum in lance; aliquantulum gossypii soluti; aspergillum ex hyssopo; lamilla gypsi; fasciola chartacea mensurae septimae partis labii externi Campanae; tabula cum Formula unctionis quae ea­ dem est ut sub n. 3110, A post VIII; medulla panis et mali medici in lance; thymiama in lance cum cochleari. V. - Apud abacum collocatur parvum scabellum et super illud ponitur vas cum igne; si vero Campana parva sit, tunc loco vasis, sufficit thuribulum. VI. - E regione abaci collocatur parva mensa, alba tobalea contecta, et super illam ponuntur concha cum aqua; aliquantulum salis in lance; manutergium. VII. - In Sacristia. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta albi coloris, scilicet pro Celebrante: amictus, alba, cin­ gulum, stola et pluviale; pro sacris Ministris: duo amictus, totidem albae, cingula; pro Diacono: dalmatica et stola diaconalis; pro Sub­ diacono: tunicella. Super alias mensas: superpellicea; thuribulum cum navicula. Congruo in loco: Crux processionalis; duo intorticia. Si SS. Sacramentum custodiatur in Altari maiori, conveniens est ut ad aliud Altare transferatur. B) Si Functio Ecclesia sed extra Presbyterium. I. - Ad Altare maius. — Altare maius exornatur ut supra diximus; si SS. Sacramentum in illo custodiatur, manere potest. II. - In media Ecclesia, vel versus Altare maius, pro re, suspendatur Campana et convenienti distantia ab ea statuitur scam­ num pro Celebrante et Ministris sacris, ut supra notavimus. III. - Ad sinistram scamni, sed convenienti distantia, collo­ catur abacus et super illum omnia disponuntur ut supra. IV. - Apud abacum, pariter ponitur scabellum et super illud collocatur vas cum igne. V. - E regione abaci statuitur parva mensa, et super illam col­ locantur concha cum aqua, aliquantulum salis in lance, manutergium. peragatur in Caput IX. - Dc bened. Campanae pro Ecclesia consecrata C) Si Functio 583 peragatur in aliqua aula vel in platea. I. - In capite loci collocatur scamnum; reliqua disponuntur ut sub β) notavimus. II. - Si prope locum, in quo Functio peragenda est, adsit vel Ecclesia, vel Sacellum, tunc in Sacristia omnia parantur ut sub A) diximus. III. - Si vero Ecclesia, vel Sacellum, longe sit, tunc in aliquo decenti loco disponuntur mensae, albis tobaleis contectae, et super eas collocantur omnia ut sub A), VII. 3191. — Dispositio pro Campanae benedictione. SCAM NUM A abacus. — C - Campana. — M = parva mensa. Articulus II. De Sacerdote celebrante in solemni benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata. 3192. — Statuta hora, Celebrans accedit ad Sacristiam, et, adiuvantibus Ministris sacris, se induit amictu, alba, cingulo, stola ac pluviali; innuente Caeremoniario, procedit ad locum in quo benedicenda est Campana, tecto capite, medius inter Assistentes; quo cum pervenerit, accedit ad scamnum et ad nutum.Caeremoniarii, tono chorali, Psalmum 50: Miserere etc. incipit recitare; absoluto Psalmo 129: De profundis etc., cum Gloria Patri etc., Celebrans sur­ git et dicit: Adiutorium nostrum etc., ut in Pontificali Romano; abso­ luta Oratione: Deus, qui ad salutem etc., dicit: Bene φ dic etc.; qua 584 Pars VI. - Sectio II. - De Sacranicntalibus a Sacerdote peragendis completa, accipit pugillum salis et dicens: Commixtio salis etc., dimittit illum in aquam in modum Crucis, dum profert verba: In nomine Pa φ tris etc., ac postea manum abstergit et immediate dicit: Oremus. Deus, invictae virtutis etc.; qua Oratione completa, accedit ad Campanam, ibique a Diacono accipit aspergillum quod, ipse Celebrans, immergit in aquam benedictam et Campanam lavare incipit, madefaciens aspergillo ipso primum externum labium, dein internum, ac postea aspergillum Diacono tradit, ad scamnum re­ vertitur, ibique sedet, bireto caput tegit et incipit recitare Psal­ mum 145: Lauda, anima mea etc. Absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis etc., cum Gloria Patri etc., caput detegit, surgit, ad Campanam accedit, ibi­ que intingit pollicem dexterum in Oleo Infirmorum et signat, nihil dicens, Crucem versus mediam Campanam ut in sequenti figura: K A O ( 3193. — Unctione peracta, abstergit pollicem gossypio, dein canit: Oremus. Deus, qui per beatum Moysen etc.; qua Oratione completa, a Diacono mantile accipit et ipse unctionem quam super Campanam fecerat abstergit, ac postea intonat Antiphonam: Vox Domini etc.; intincto dextero pollice in Oleo Infirmorum, Cele­ brans, dicens formulam: Sancti φ ficetur etc., facit septem duplices unctiones in modum Crucis, singulis vicibus, unam ad verbum: San­ cti φ ficetur, alteram ad verbum: Conse φ cretur, super Campanam, Caput IX. - De bencd. Campanae pro Ecclesia consecrata 585 scilicet in circuitu externo versus labium; duplicem unctionem pri­ mani peragit infra illam in qua unctionem fecit et abstersit et pro­ sequitur a dextris suis ut in sequenti figura: et producit dextera manu signum Crucis super singulam duplicem unctionem, dicens: In nomine Patris etc. Peractis septem externis unctionibus, Celebrans abstergit polli­ cem gossypio, intingit eundem pollicem in s. Chrismate et peragit eodem modo et proferens eamdem formulam quatuor duplices unctiones internas pariter versus labium ut in sequenti figura: φ 586 Pars VI. - Sectio IL - De Sacrarnentalibtis a Sacerdote peragendis 3194. — Unctionibus peractis, Celebrans abstergit pollicem et cantat: Oremus. Omnipotens sempiterne Deus, (pii ante arcam etc., deinde imponit in vase thymiama, absque benedictione, ac postea procedit ad scamnum, ibique sedet. Absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum Gloria Patri etc., surgit, detecto capite, et cantat: Oremus. Omnipotens dominator etc.; qua Oratione completa, imponit et benedicit incensum, more solito; dum Diaconus benedictionem petit, ante Evangelii cantum, stans respondet: Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis: ut digne et com­ petenter annunties Evangelium suum. In nomine Patris, et Filii, ct Spiritus Sancti. Arnen; proferens verba: In nomine Patris etc., dextera producit signum Crucis versus Diaconum. Ad Evangelii cantum se gerit ut in Missa solemni et, completo cantu, thurificationem accipit. Celebrans, cum reversi fuerint Ministri sacri ad sua latera, dex­ tera manu signum Crucis efformat versus Campanam, nihil dicens, ac postea, medius inter Assistentes, tecto capite, pergit ad locum in quo deponenda sunt paramenta. Articulus III. De Diacono et Subdiacono in solemni benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata a Sacerdote peragenda. 3195. — Ministri sacri, statuta hora, se conferunt sive ad Sacristiam Ecclesiae in qua benedicenda est Campana, sive ad locum in quo paramenta assumere debent; quibus assumptis, adiuvant Cele­ brantem in assumendis pariter paramentis. Ad nutum Caeremoniarii, procedunt cum Celebrante, sustinentes eius fimbrias pluvialis, ad locum in quo benedicenda est Campana; quo cum pervenerint, accedunt ad scamnum et ad latera eiusdem Celebrantis sedent. Absoluto Psalmo 129: De profundis etc., cum Gloria Patri etc., ambo surgunt et sustinent pluvialis Celebrantis fimbrias. Completa Oratione: Benedic etc., Diaconus porrigit Celebranti lancem cum sale; qua ab eo recepta, porrigit mantile ad manum abstergendam atque postquam Celebrans recitaverit Orationem: Deus, invictae virtutis etc., ambo cum eo procedunt ad Campanam; Dia­ conus porrigit ei aspergillum, quod recipit postquam Celebrans labium internum Campanae laverit, dein ambo cum Celebrante ad scamnum revertuntur. Intonato Psalmo 145: Lauda, anima mea etc., sedent et, completo Caput IX. - De bened. Campanae pro Ecclesia consecrata 587 Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., cum Gloria Patri etc., surgunt ac, sustinentes fimbrias pluvialis Celebrantis, procedunt ad Campanam; quo cum pervenerint, Diaconus accipit vasculum Olei Infirmorum, quod Acolytho tradit postquam Cele­ brans Crucem super Campanam signaverit. Absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moyseu etc., Diaconus mantile Celebranti porrigit. Intonata Antiphona: Vox Domini etc., Diaconus accipit vascu­ lum Olei Infirmorum, Subdiaconus vero tabulam cum formula unctionis, quam sustinet ante Celebrantem. Septem unctionibus externis peractis, Diaconus tradit Acolytho vasculum et ab eodem accipit vasculum s. Chrismatis, quod reddit postquam Celebrans peregerit quatuor unctiones internas; item Sub­ diaconus tradit Ministro aquae benedictae tabulam. Completa Ora­ tione -.Omnipotens sempiterne Deus etc., Diaconus porrigit Celebranti cochlear et sustinet lancem cum thymiamate; postquam Celebrans iniecerit thymiama super ignem, recipit cochlear et cum lance Acolytho tradit, ac postea ambo cum Celebrante procedunt ad scamnum, ibique sedent. Absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum Gloria Patri etc., ambo surgunt, et, completa Oratione: Omnipotens dominator etc., reverentiam Celebranti peragunt et ad abacum pergunt, ibique manipulum accipiunt, ac postea Diaconus ad Celebrantem rever­ titur eique incensum ministrat, more solito; quo facto, reverentiam Celebranti peragit, se ad abacum recipit ex quo sumit Evangeliarium; ad nutum Caeremoniarii, Diaconus solus post Subdiaconum procedit ad scamnum; quo cum pervenerint, ambo genuflectunt. Diaconus benedictionem petit dicens: lube, domne, benedicere, et genuflexus manet, donec benedictionem acceperit. Tunc ambo reverentiam Celebranti faciunt, procedunt ad locum ubi Evange­ lium canendum est, scilicet ad scamni dexteram, et ambo se gerunt ut ad Evangelii cantum; quo absoluto, Subdiaconus praebet Cele­ branti librum deosculandum, dein Caeremoniario Evangeliarium tra­ dit. Diaconus Celebrantem thurificat, ac postea ambo se conferunt ad abacum, ibique manipulum dimittunt, dein ad Celebrantem re­ vertuntur et postquam ille signum Crucis super Campanam pro­ duxerit, Diaconus eidem biretum porrigit; ambo sustinentes fimbrias pluvialis Celebrantis, procedunt cum eo ad locum in quo paramenta deponenda sunt. 588 Pars VI. - Sectio Π. - Dc Sacramenta!ibus a Sacerdote peragendis Articulus IV. De Caeremoniario, de Cantoribus, de Ministris lotionis Campanae deque Ministris inferioribus in solernni benedictione Campanae pro Ecclesia consecrata a Sacerdote peragenda. 3196. — De Caeremoniario. — Caeremoniarius, omnibus rite dispositis et assumptis paramentis a Ministris sacris nec non a Cele­ brante, signum dat procedendi ad locum ubi adest Campana, sequenti ordine: 1. Crucifer, medius inter Ceroferarios intorticia gestantes; 2. Cantores; 3. Clerus; 4. Celebrans, medius inter Ministros sacros. Lota et abstersa Campana, Caeremoniarius se gerit ut sub n. 3124. Caput IX. - De bened. Campanae pro Ecclesia consecrata 589 3200. — De Crucifero deque Clericis intorticia gestaturis. — Hi Clerici se gerunt ut sub n. 3128, II. 3201. — De Ministro libri. — Hic Minister accedit ad Celebrantem: ab eodem recedit: cum Celebrans ad scamnum per­ venerit; absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc.; cum Celebrans reversus fuerit ad scamnum, postquam aspergillo Campanam laverit; absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc.; signata Cruce super Campanam; intonata Antiphona: mini etc.; 3197. — Dispositio in initio Functionis. Vox Do­ unctionibus peractis et repetita Antiphona: Vox Domini etc.; post Orationem: Omnipotens sem­ piterne Deus, qui ante arcam etc. ; absoluto Psalmo 76: Viderunt te etc., cum Gloria Patri etc. completa Oratione: Omnipotens dominator etc. 3198. — De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 3126. 3199. — De Ministris lotionis Campanae. — Hi Ministri se gerunt ut sub n. 3128, I. , r 3202. — De duobus Acolythis. — Duo Acolythi adiuvant Mi­ nistros sacros in sumendis paramentis; ad nutum Caeremoniarii, iunctis manibus, procedunt cum ceteris ad locum in quo benedicenda est Campana. Dum recitatur Psalmus 129: De profundis etc., transferunt parvam mensam cum concha aquae coram Celebrante, illamque amo­ vent, absoluta Oratione: Deus, invictae virtutis etc., dein accipiunt con­ cham et se conferunt ad dexteram Diaconi. Lota a Celebrante Campana, deponunt concham subter Campanam, et postquam Campana a Mi­ nistris lotionis abstersa fuerit, reponunt concham in pristino loco. Absoluto Psalmo 150: Laudate Dominum in sanctis eius etc., Acolythus primus sumit ex abaco vasculum Olei Infirmorum et vasculum s. Chrismatis in lance et aliquantulum gossypii soluti ac se confert ad dexteram Diaconi; alter vero sumit ex abaco linteolum et accedit ad dexteram primi Acolythi; postquam Celebrans abster- 590 Pars VI. - Sectio IL - De Sacrainentalibus a Sacerdote peragendis serit Crucem, defert linteolum ad abacum, ex quo sumit tabulam cum formula unctionis ac se recipit ad sinistram Subdiaconi cui tabulam porrigit. Unctionibus peractis, Acolythus primus defert ad abacum lancem cum vasculis SS. Oleorum, alter tabulam cum formula unctionis, dein primus Acolythus sumit ex abaco lancem continentem thymiama et se ad dexteram Diaconi confert; secundus Acolythus, dum Thuriferarius sumit vas cum igne, accipit scabellum et subter Campanam collocat. Quando Ministri sacri accedunt ad abacum, absoluta Oratione: Omnipotens dominator etc., Acolythi eis manipulos imponunt ac postea candelabra sumunt, accedunt cum ceteris ad Celebrantem, genuflectunt, deinde, benedictione a Diacono accepta, surgunt et accedunt ad locum in quo Evangelium cani debet, atque se gerunt more solito ut in Missa solemni ad Evangelii cantum. Repositis super abacum candelabris, Acolythi adiuvant Mini­ stros sacros in deponendis manipulis; facto a Celebrante Crucis signo versus Campanam, cum ceteris procedunt ad locum in quo paramenta dimittenda sunt, ibique Ministros sacros adiuvant in depo­ nendis paramentis. 3203. — De Thuriferario. — Thuriferarius se gerit ut sub n. 3128, IV. Pro benedictione plurium Campanarum servantur omnia quae notavimus sub n. 3129. CAPUT X. DE BREVIORI RITU PRO BENEDICTIONE CAMPANAE QUAE AD USUM ECCLESIAE NON CONSECRATAE VEL ORATORII INSERVIAT SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3204. — Omnia parantur ut in Articulo I praecedentis Capitis, sed: I. - Campana collocari potest super aliquod scabellum. II. - Super abacum ponitur tantum Rituale Romanum. ■■■ Caput X. - De ritu breviori pro benedictione Campanae 591 III. - Non collocatur apud abacum parvum scabellum neque vas cum igne; e regione abaci non statuitur parva mensa. IV. - Super praecipuam mensam Sacristiae non disponuntur paramenta pro Diacono et Subdiacono, sed duo tantum super­ pellicea pro duobus Celebranti Assistentibus. Articulus II. 3205. — I. - De Celebrante. — Celebrans, statuta hora, accedit ad Ecclesiam in qua Campana benedicenda est; assumptis sacris paramentis, ad nutum Caeremoniarii, medius inter Assistentes pro­ cedit ad locum in quo collocata est Campana; quo cum pervenerit, se ad scamnum recipit; stans, facie ad Campanam versa et de­ tecto capite, dicit: Adiutorium nostrum etc.; responso: Qui je­ cit etc., sedet, caput bireto tegit et incipit recitare, tono chorali, Psalmum 50: Miserere etc. Absoluto Psalmo 129: De profundis etc., Celebrans surgit, detecto capite, canit: Kyrie, eleison etc., Pater noster etc., Versiculos et Ora­ tionem: Deus, qui per beatum Moysen etc.; qua completa, imponit et benedicit incensum, dein ad Campanam accedit; quo cum perve­ nerit, accipit a primo Assistente aspersorium, Campanam aspergit, ipsam circumiens per suam dexteram. Quum pervenerit unde asper­ sionem inceperat, tradit Assistenti aspersorium, ab eodem thuribu­ lum accipit, Campanam thurificat pariter illam circumiens per suam dexteram; Celebrans, tradito thuribulo primo Assistenti, cantat: Oremus. Omnipotens dominator etc. Responso: Arnen, dicit: In ho­ norem Sancti N., dein versus Campanam producit signum Crucis, nihil dicens. II. - De duobus Assistentibus Celebranti. — Duo Assistentes statuta hora, se conferunt sive ad Sacristiam Ecclesiae in qua benedi­ cenda est Campana, sive ad locum in quo superpellicea assumere debent; quibus assumptis, adiuvant Celebrantem in assumendis paramentis. Innuente Caeremoniario, procedunt cum Celebrante, sustinentes eius pluvialis fimbrias, ad locum in quo benedicenda est Campana; quo cum pervenerint, accedunt ad scamnum et ad latera eiusdem Celebrantis sedent. Absolutis Psalmis, Assistentes cum Celebrante surgunt; post Ora­ tionem: Deus, qui per beatum Moysen etc., Assistens primus ministrat more solito incensum, dein ambo cum eodem Celebrante ad Campanam .Caput XII. - De solemni coronatione Imaginis B. Μ. V. 593 592 Pars VI. - Sectio Π. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis accedunt, ibique Assistens primus porrigit Celebranti aspersorium; ambo comitantur Celebrantem in aspersione Campanae; qua aspersa, primus Assistens aspersorium a Celebrante recipit et eidem thuribulum porrigit; pariter ambo comitantur Celebrantem in thurificatione. Thurificata Campana, Assistens primus recipit thuribulum. Producto a Celebrante signo Crucis versus Campanam, Assistentes cum Celebrante ad Sacristiam revertuntur. III. - De Cantoribus. — Cantores se gerunt ut sub n. 3132, IU. IV. - De Ministro libri. — Hic Minister accedit ad Celebrantem cum ad scamnum pervenerit et ab eodem recedit, absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moyseu etc.; iterum accedit post Campanae thurificationem et recedit postquam ipse Celebrans dixerit: In ho­ norem Sancti N. V. - De Crucifero deque Ceroferariis. — Hi Ministri se gerunt ut sub n. 3128, II. VI. - De Thuriferario. — Thuriferarius, absolutis Psalmis, per­ git ad Sacristiam, sumit thuribulum et naviculam, ac postea rever­ titur ad locum in quo collocata est Campana. Absoluta Oratione: Deus, qui per beatum Moysen etc., accedit ad Celebrantem pro impositione et benedictione incensi. Post aspersionem Campanae, tradit thuribulum primo Assistenti a quo recipit, thurificata Campana, et illud ad Sacristiam defert. VII. - De Ministro aquae benedictae. — Dum Celebrans impo­ nit et benedicit incensum, Minister sumit ex abaco vasculum aquae benedictae cum aspersorio et se confert ad dexteram primi Assi­ stentis; aspersa Campana, reponit vasculum cum aspersorio super abacum. CAPUT XI. DE BENEDICTIONE CAMPANAE QUAE AD USUM ECCLESIAE VEL ORATORII NON INSERVIAT 3206. — Omnia parantur ut in Articulo I praecedentis Capitis et pariter Celebrans et ceteri se gerunt ut in Articulo II praecedentis Capitis, sed loco Orationis: Deus, qui per beatum Moysen etc. Cele­ brans canit Orationem: Omnipotens sempiterne Deus, qui rerum om­ nium etc. Post Campanae thurificationem, omissa Oratione: Omni­ potens Dominator etc., producit signum Crucis versus eandem Cam­ panam, nihil dicens, ac postea ad Sacristiam revertitur. CAPUT XII. DE CORONATIONE IMAGINIS B. MARIAE VIRGINIS SOLEMNITER A SACERDOTE PERAGENDA Articulus I. De iis quae praeparanda sunt. 3207. — I. - Omnia parantur ut in Missa solemni, praeterea: a) super abacum collocantur: planeta pro Celebrante; tres manipuli; vasculum aquae benedictae cum aspersorio; tabulae cum formulis coronationis (v. n. 3133, III); b) apud Altare in latere Epistolae statuitur parvus abacus, alba tobalea contectus, in quo collocatur corona super pulvinum; c) super Altaris mensam ponitur, in cornu Epistolae, legile cum libro continente Ritum coronationis. II. - Si color Missae albus non sit, tunc pro Celebrante parantur pluviale et stola albi coloris, sed in casu, loco paramentorum coloris Missae, nisi color sit violaceus, adhiberi possunt paramenta auro contexta (DD. 3145; 3191, ad 4; 3646, ad 2). Si Imago de suo Altari removeri possit, serventur quae notavimus sub n. 3133, IV. III. - Congruo in loco ponatur scala, vel scabellum, pro re; si vero Imago collocata sit in loco principe Altaris maioris, tunc paratur etiam decens tabula lignea tobaleis imponenda. Articulus II. 1 n Functione. 3208. — I. - De Celebrante. — Celebrans indutus amictu, alba, cingulo, stola et pluviali albi coloris, procedit, medius inter sacros Ministros, ad Altare maius, vel ad Altare in quo adsit Imago coro­ nanda; quo cum pervenerit, reverentiam, vel genuflexionem, peragit, Altare conscendit, illud in medio deosculatur et se ad legile confert, ibique intonat Antiphonam: Sub tuum praesidium etc.; qua ab­ soluta, recitat Versiculos et Orationem ut sub n. 3135; deinde im­ ponit ac benedicit incensum, aspersorium a Diacono accipit, coronam vel coronas aspergit; reddito aspersorio, thuribulum accipit et eam, vel eas, thurificat; quo facto, de Altari descendit, et si Imago adsit 38 _ Moretti. De s. Functionibus - IV. 594 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis in loco principe Altaris genuflectit super infimum Altaris gradum, alias procedit ad locum in quo Imago exstat, pariter ante illam genuflectit et intonat Antiphonam: Regina coeli etc., ac postea surgit, ad Imaginem accedit eiusque capiti coronam imponit dicens: Sicut per manus etc. Si una cum Imagine B. Mariae V., coronanda sit Imago divini Infantis, tunc Celebrans primum coronam imponit capiti Divini Infantis, dein capiti B. Mariae V. Corona vel coronis impositis, Celebrans descendit, imponit et benedicit incensum ac postea, triplici ductu, stans, thurificat Ima­ ginem. Absoluta a Cantoribus Antiphona, Celebrans canit Versi­ culos et Orationem ut sub n. 3138. Oratione absoluta, si Dominica, aspersionem aquae benedictae facit, alias procedit ad scamnum, pluviale dimittit, assumit manipulum et planctam, et more solito inchoat Missam. Absoluta Oratione: Placeat etc., de Altari descendit, genuflectit super infimum gradum et intonat Hymnum: Te Deum etc.; completa Oratione: Deus, cuius misericordiae etc., suppedaneum conscendit, more solito benedicit fidelibus adstantibus. II. - De Ministris sacris. — Ministri sacri, paramentis suis induti absque manipulis, sustinentes pluvialis Celebrantis fim­ brias, cum eo procedunt ad Altare maius, vel ad Altare in quo adsit Imago coronanda; quo cum pervenerint, genuflexionem peragunt, suppedaneum conscendunt et, dum Celebrans Altare deosculatur, genuflexionem peragunt ac postea cum eodem Celebrante accedunt ad legile, sustinentes pariter eiusdem Celebrantis pluvialis fimbrias. Absoluta Oratione: Omnipotens sempiterne Deus etc., Diaconus, more solito, incensum ministrat, dein porrigit Celebranti aspersorium; quo recepto, thuribulum eidem tradit. Thurificata corona, thuribulum recipit; deinde ambo cum Ce­ lebrante de Altari descendunt et genuflectunt ad latera Celebrantis super infimum Altaris gradum; si vero Imago in Altari non exstat, tunc cum eodem Celebrante accedunt ad locum in quo est imago et genuflectunt ante illam. Intonata a Celebrante Antiphona: Regina coeli etc., accedunt ad Imaginem, Diaconus porrigit coronam, vel coronas, Celebranti, Subdiaconus sustinet tabulam cum formula coronationis. Si vero planum superius scalae amplum non sit, Ministri sacri consistunt ad latera eiusdem scalae. Postquam Celebrans descenderit, Diaconus incensum ministrat; ambo sustinent pluvialis fimbrias, dum Celebrans Imaginem thurificat. f Caput XIII. - De benedictione mulieris post partum 595 Absoluta Antiphona: Regina coeli etc., Ministri sacri sustinent librum ante Celebrantem; completa Oratione: Praesta, miseri cors etc., si Dominica, se gerunt ut in aspersione aquae benedictae, alias cum Celebrante procedunt ad scamnum, manipulos assumunt et se gerunt more solito ut in Missa solemni, sed post Orationem: Placeat etc. cum Celebrante de Altari descendunt pro cantu Hymni: Te Deum etc. Oratione: Deus, cuius misericordiae etc. absoluta, suppedaneum con­ scendunt et se gerunt more solito. III. - De Caeremoniario. — Caeremoniarius perlegat quae dixi­ mus sub n. 3146 et 3147. IV. - De Thuriferario. — Thuriferarius procedit cum ceteris ad Altare; quo cum pervenerit, se confert ad abacum et se gerit ut diximus sub n. 3150. V. - De Ministro aquae benedictae. — Dum Celebrans im­ ponit et benedicit incensum, Minister se confert ad Diaconi dexte­ ram; aspersa corona, si aspersio aquae benedictae facienda non est defert vasculum cum aspersorio ad Sacristiam, alias ad abacum. CAPUT XIII. DE BENEDICTIONE MULIERIS POST PARTUM 3209. — Benedictio haec non praescribitur, sed consuetudo eam accipiendi laudatur. Ad illam tantum « ius habent mulieres quae ex legitimo matrimonio pepererunt» (S.C. Cone. 18 lun. 1859). Benedictio neganda non est mulieri cuius proles mortua est, licet etiam absque Baptismo, et servandum quidem Rituale Romanum quoad formulam (DD. 3059 ad 17; 3904). 3210. — Mulier, genuflexa deferens candelam accensam, expectat ad Ecclesiae fores, vel intra Ecclesiam ad ostium; si vero habeatur atrium, ibidem expectare debet. 3211. — Sacerdos, superpelliceo et stola albi coloris indutus, tecto capite iunctisque manibus, una cum Ministro deferente Rituale et vasculum aquae benedictae cum aspersorio ad Ecclesiae fores pro­ cedit; quo cum pervenerit, caput detegit, mulierem aqua benedicta aspergit in medio, a dextris et a sinistris eius, nullum proferens ver­ bum, ac postea, accepto Rituali, dicit: Adiutorium nostrum etc., An­ tiphonam: Haec accipiet etc. et Psalmum 23: Domini est terra etc., in cuius fine dicit: Gloria Patri etc. Absoluta Antiphona, Sacerdos ad 596 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis manum mulieris porrigit extremam partem stolae ex humero sinistro pendentem, eamque in Ecclesiam introducit dicens: Ingredere etc. et incedit ad mulieris dexteram ducens eam ad Altare. Quoniam a Rituali Romano Altare non designatur, Sacerdos du­ cere potest mulierem ad Altare SS. Sacramenti, iuxta Orationis verba: Adora Filium Beatae Mariae Virginis. Attamen verba ista stricte non sunt intelligenda ut prohibeatur ne ad aliud Altare eam ducat, v. g. ad Altare B. Mariae V. Mulier genuflectit extra Presbyterium, Sacerdos vero sistit in plano vel suppedaneum conscendit, iuxta consuetudinem, et in casu sistit versus cornu Evangelii vel Epistolae, non in medio. Ad mu­ lierem conversus recitat: Kyrie, eleison etc., ut in Rituali, et, absoluta Oratione, tradit librum Ministro a quo accipit aspersorium, dein, aqua benedicta, mulierem in modum Crucis aspergit, dicens: Pax et benedictio Dei omnipotentis Patris, et Filii, φ et Spiritus Sancti, descendat super te et maneat semper. CAPUT XIV. DE BENEDICTIONE DOMORUM 3212. - De Benedictione Tempore Paschali. — Parochus, seu alius Sacerdos de Parochi licentia, superpelliceo et stola albi coloris indu­ tus, cum Ministro deferente vas aquae benedictae in Fonte bapti­ smal!, ante infusionem Olei et Chrismatis acceptae, procedit ad domorum benedictionem. Ingrediens domum, detecto capite, dicit: Pax huic domui·, re­ sponso: Et omnibus habitantibus in ea, aspersorium accipit et aspergens loca praecipua domus dicit Antiphonam: Vidi aquam etc., primum Versum Psalmi 117: Confitemini Domino etc. Si vero domus plura loca habeat, recitat alios Versiculos praedicti Psalmi, ut in Rituali (Titul. V, cap. VII), et in fine sistens in praecipuo loco dicit: Gloria Patri etc.; repetita Antiphona, dicit: Ostende nobis, Domine, mise­ ricordiam tuam, alleluia etc., ut in Rituali. Domine, exaudi etc. Do­ minus vobiscum. Oremus. Exaudi nos, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus, et sicut domos etc. 3213. — Domorum benedictione expleta, Vice Parochus secundam facere nequit, neque quoad parochianos illam requirentes (D. 2270). Diaconus, etiam de consensu Parochi, domos benedicere in Sab­ bato Sancto nequit (D. 2729). rfH ‘-wie-4 Caput XV. - De nonnullis regulis pro benedictionibus 3214. - De Benedictione extra Tempus Paschale. — Parochus, seu alius Sacerdos, volens aliquam particularem domum, vel generaliter domos fidelium aspergere aqua benedicta, extra Tempus Paschale, se ut supra gerit, sed: utitur stola coloris Officii; loco Antiphonae: Vidi aquam etc., dicit Antiphonam: Asperges me etc., et loco primi Versiculi Psalmi 117: Confitemini Domino etc., recitat primum Versi­ culum Psalmi 50: Miserere mei, Deus etc. Recitata Antiphona, dicit: Domine, exaudi orationem meam. Dominus vobiscum. Oremus. Exaudi nos, Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: et mittere digneris etc. CAPUT XV. DE NONNULLIS REGULIS PRO BENEDICTIONIBUS QUAE RELA­ TIONEM CUM MISSA NON HABENT NEC PECULIAREM RITUM HABENT 3215. — « In omni benedictione extra Missam, Sacerdos saltem superpelliceo et stola coloris tempori convenientis utatur, nisi aliter notetur» (Rit. Rom. Tit. VIII, cap. I, n. 6). Semper ergo, etiam extra Ecclesiam, Sacerdos esse debet indutus saltem superpelliceo et stola; ne privatim quidem licitum est in benedictionibus Ritualis Romani uti stola absque superpelliceo (D. 3697 ad 15). Dicitur saltem, nam si benedictio datur quadam cum solemnitate Sacerdos uti potest etiam pluviali. 3216. — Quoad stolae colorem, nisi in liturgicis Libris designe­ tur, regulariter respondere debet colori Officii; dicitur regulariter nam in benedictione in qua Exorcismi habentur, color violaceus adhibendus est, et cum natura rei benedicendae satis colorem deter­ minat, color ille adhibeatur, v. g. in benedicenda Imagine Sancti Martyris vel Sancti Confessoris, recte color rubeus vel albus respective adhibeatur ex analogia Pontificalis Romani quod pro benedictione Imaginis B. Mariae V. album colorem iubet. 3217. — Pro huiusmodi benedictionibus lumina non praescri­ buntur, sed ad maiorem solemnitatem eis conferendam aliqua lu­ mina super Altare accendi possunt. 3218. — Sacerdos «caveat, ne benedictionis causa, ponat ali­ quid indecens super Altare, voluti esculenta, sed quod eiusmodi est, ponatur super mensam, commodo loco paratam » (Rituale Rom. 598 Pars VI. - Sectio II. - De Sacramentalibus a Sacerdote peragendis Tit. VIII, cap. I, n. 9). Super Altaris mensam, in cornu Epistolae, poni possunt corporalia, pallae, tobaleae Altaris, sacerdotalia indu­ menta etc. 3219. — Materia benedicenda debet esse praesens; patet ex si­ gnis et aspersionibus quae nonnisi super praesentem materiam fieri possunt. Si agatur de populi multitudine, quae unum corpus efficit, vel de agrorum extensione etc., dummodo pars aliqua praesens sit, valida benedictio est quamvis res vel personae plures notabilius distent. 3220. — Sacerdos « stando semper benedicat, et aperto capite. In principio cuiusque benedictionis, nisi aliter notetur, dicit: Adiutorium nostrum in nomine Domini. Qui fecit coelum et terram. Dominus vobiscum. Et cum spiritu tuo. Deinde dicat Orationem propriam, unam vel plures prout suo loco notatum fuerit. Postea rem aspergat aqua benedicta, et, ubi notatum fuerit, pariter incenset, nihil di­ cendo » (1. c. n. 7). Dum Sacerdos rem benedicit, dextera signum Crucis versus rem benedicendam facit, sinistram, si ad Altare, super mensam ponit, secus super pectus. Rem aspergit vel incensat in medio, a sinistris et a dextris suis. 3221. — In benedictionibus Sacerdotes utantur tantum illis for­ mulis quae inveniuntur in Missali vel Rituali, non autem in aliis libris licet approbatis a locorum Ordinariis, nisi Missali et Rituali Romano conformes sint (D. 2689 ad 4); nec aliae formulae adhi­ bendae sunt dummodo non constet eas a Sacra Rituum Congre­ gatione approbatas fuisse (D. 2725 ad 9). Pro unaquaque benedictione requiritur illa forma et non alia quam Ecclesia praescribit. Pro omnibus rebus, quarum specialis benedictio non habetur, adhiberi potest formula Ritualis Romani: Benedictio ad omnia. f PARS SEPTI MA DE EXSEQUIIS CAPUT I. DE QUIBUSDAM GENERALIBUS ANIMADVERSIONIBUS 3222. — « Sacras caeremonias ac ritus, quibus ex antiquissima traditione et Summorum Pontificum institutis sancta mater Ec­ clesia catholica in filiorum suorum exsequiis uti solet, tamquam vera religionis mysteria christianaeque pietatis signa, et fidelium mor­ tuorum saluberrima suffragia, Parochi summo studio servare debent atque usu retinere» (Rit. R. Tit. VI, cap. I, n. 1). 3223. — Postquam aliquis spiritum Creatori reddiderit, eo ipso campanae sono, pro locorum consuetudine, manifestabitur, nisi transitus Defuncti nocte acciderit, tum quippe mane signum dabi­ tur. Diebus vero solemnioribus quibus prohibita est Missa exse­ quialis (v. n. 1554) signum campana non dabitur (D. 3570 ad 1). 3224. — «Sacerdos, aut cuiusvis ordinis Clericus defunctus, vesti­ bus suis communibus, usque ad talarem vestem inclusive, tum de­ super sacro vestitu sacerdotali, vel clericali, quem ordinis sui ratio deposcit, quantum fieri potest, induatur; unusquisque autem cum tonsura et bireto » (Rit. Rom. I. c., n. 12). 3225. — Laici communibus vestibus, vel alicuius pii Sodalitii cui adscript! erant, induantur; tum Clericis tum laicis laudabiliter super pectus Crux inter manus ponatur. 3226. — « Nisi gravis causa obstet, cadavera fidelium, antequam tumulentur, transferenda sunt e loco in quo reperiuntur, in eccle­ siam, ubi funus, idest totus ordo exsequiarum quae in probatis liturgicis libris describuntur, persolvatur» (C.l.C. 1215; Rit. R. 1. c., n. 4). 600 Pars VIL - De Exsequiis 3227. — « Pauperes vero, quibus mortuis nihil, aut tam parum superest, ut consuetis impensis humari non possint, gratis omnino ac decenter funerentur et sepeliantur, cum exsequiis, secundum liturgicas leges et dioecesana statuta, praescriptis; ac debita lumina suis impensis, si opus sit, adhibeant Sacerdotes, ad quos defuncti cura pertinet, vel aliqua pia confra tern itas, si sit, iuxta loci consue­ tudinem » (Rit. Rom. I. c., n. 11). 3228. — Exsequiae pro Defuncto cum effertur corpus non possunt expleri in Ecclesia in iis Festis in quibus Missa praesente cadavere prohibetur (v. n. 1555); et huiusmodi funera transferenda sunt ad sequentem diem, vel saltem ad horas pomeridianas post diei Festi Vesperas, et sacris functionibus non impeditis; abstinendo tamen, non obstante consuetudine, ab emortuali aeris campani sonitu. Neque aliqua exceptio, pro rerum adiunctis, ab hac regula dari potest, neque in iis casibus, ubi necessitas moralis funera ecclesiastica cum aliqua solemnitate peragendi se proderet; et R.mus Ordinarius pro sua prudentia provideat ut praescripta Ritualis Romani et Decreta S. R. C. observentur (DD. 3570 ad 1; 3946; 4130). CAPUT II. DE EXSEQUIARUM ORDINE «I Articulus I. De associatione cadaverum. 3229. — Constituto tempore quo corpus ad Ecclesiam deferen­ dum est, convocetur Clerus, aliique qui funeri interesse debent, et in paroecialem vel in aliam Ecclesiam, iuxta loci consuetudinem, or­ dine conveniant; ac, datis certis campanae signis, eo modo et ritu quo in eo loco fieri solet, Parochus, indutus superpelliceo et stola nigra, vel etiam pluviali eiusdem coloris, una cum aliis Clericis su­ perpelliceo indutis ad domum Defuncti procedit (Rit. Rom. 1. c., cap. Ill, η. 1) hoc ordine: 1. Piae uniones; 2. Piae uniones primariae; 3. Confraternitates; 4. Archiconfraternitates; 5. Tertii Ordines — Cappellani superpelliceo et stola induti incedunt cum proprio sodalitio, digniori loco (D. 2635); Caput II. - De Exsequiarum Ordine 601 6. Clericus cum vasculo aquae benedictae et aspersorio; 7. Clericus Crucem deferens; 8. Clerus Regularis et Saecularis; 9. Parochus. Si vero interfuerit Capitulum Ecclesiae Cathedralis, incedet post ipsum Parochum et in casu Dignior Capituli incedat cum stola vel etiam cum pluviali quod tamen Parochus non ferat (D. 3854 ad 3; C. I. C. 408, § 1). Si Musicus Concentus interfuerit, incedere debet ante omnes vel saltem ante Cleri Crucem. 3230. — S. R. Congregatio declarat « Cadavera defunctorum asso­ cianda esse cum unica tantum Cruce, quae debet esse illius Eccle­ siae ad quam corpus defuncti defertur: dummodo non interveniat Capitulum Ecclesiae Cathedralis, sub qua omnes incedere debent funus associantes » (D. 3854 ad I). In itinere ab Ecclesia ad domum Defuncti ullius precis recitatio praescripta non est, sed omnes modestia et gravitate incedant. 3231. — Cum Parochus ad cubiculum Defuncti pervenerit, con­ sistit ad pedes cadaveris et, nudato capite, aspergit cadaver in medio, a sinistris et a dextris suis, nihil dicens; mox dicit sine cantu (Rit. Rom. 1. c., cap. Ill, η. 2; D. 4095 ad 1) Antiphonam: Si iniquitates, et Psalmum 129: De pro/undis etc. alternatim cum adstantibus, in cuius fine dicit: Requiem aeternam * dona ei, Domine etc. Deinde repetit Antiphonam totam: Sf iniquitates observaveris, Domine: Domine, quis sustinebit? 3232. — Interea distribuantur cerei accensi et accenduntur intor­ ticia. Tum cadaver effertur et Parochus de domo procedens, statim gravi voce intonat Antiphonam: Exaltabunt Domino cum Psalmo 50: Miserere mei, Deus etc., quem alternatim cum Clero prosequitur. Si longitudo itineris postulaverit, dicantur Psalmi Graduates vel alii Psalmi ex Officio Defunctorum et in fine cuiuslibet Psalmi dicitur: Requiem aeternam dona ei, Domine etc.; qui Psalmi devote, distincte, gravique voce recitari debent usque ad Ecclesiam. 3233. — Pannus emortualis quo feretrum cooperiendum est, nigri sit coloris, ornamenta autem sobria esse oportet (DD. 3035 ad 11; 3263; 4165 ad 5). Supra feretrum non licet imaginem Defuncti exponere (D. 3898), sed apponi possunt stemmata gentilitia et alia insignia Defuncto convenientia et non prohibita ab Ecclesia. 602 P«3rs VII. - De Exsequiis 3234. — « Quamvis flores super cadavera ex more Christiano sobrie spargi liceat, mos tamen qui succrescit in dies congerendi super adultorum feretra flores, florumque serta, laudari nequit. Fideles ergo a vanis hisce ostentationibus prudenter arceantur eisque po­ tius suadeatur ut sua, loco florum, in piis largitionibus, suffragiis aliisque beneficentiae operibus impendant» (Ex Decr. Concil. Venet. Prov. Secundi, n. 307). 3235. — Laicorum cadavera, quolibet generis aut dignitatis titulo praediti illi fuerint, Clerici ne deferant, sed laici (Rit. Rom. 1. c., cap. I, n. 17; D. 1676; C. 1. C. 1233, § 4), qui incedere debent immediate post Parochum. Ecclesiasticis et praesertim Canonicis paratis in associatione defuncti Sacerdotis, non licet deferre feretrum, nec fimbrias panni mortuarii (D. 3110 ad 15). 3236. — In associatione cadaverum Societates Catholicae in habitu laicali cum vexillis benedictis nequeunt praecedere Clerum cum Cruce, sed debent sequi feretrum (D. 4109). Societates vero quae catholicae religioni non sunt manifeste contrariae et earum statuta non sunt reprobata, tum in associatione cadaverum tum in Ecclesiis admitti possunt cum insigniis et vexillis, dummodo ne ipsa vexilla et insignia aliquod emblema de se vetitum ac reprobatum praeseferant (D. 4390). 3237. — « Numquam admittantur societates vel insignia reli­ gioni catholicae manifeste hostilia» (C. I. C. 1233, § 2). Aliud est admittere quod significat ius conferre aut saltem licentiam concedere, aliud est passive se habere, cum Parochus vel qui funeri adsociationi praeest ad gravia mala toleranda vexilli alicuius societatis religioni catholicae manifeste hostilis delationem prohibere vel impedire nequit, sed ita passive se habet ut populus intelligat Parochum ita se gerere tantum aegro animo ad perturbationum periculum removendum (Cocchi, Comm, in C. /. C., Vol. V, pag. 128). Si vero haec vexilla praeseferant emblemata manifeste impia, Clerus recedere debet; si per vim in ecclesiam deferantur, tunc: Si Missa nondum inchoata sit, Clerus item recedere debet; si iam inchoata sit, ea absoluta auctoritas ecclesiastica solemnem protestationem emittat de violata templi et sacrarum functionum sanctitate (S. Congr. S. Off. 4 April. 1887; 24 Nov. 1897; D. 4390). 3238. — Insignia et vexilla nationalia exercitus si sint benedicta admitti possunt tum in associatione tum in ecclesia, si non sint benedicta tolerari possunt ex circumstantiis quatenus absit omnino Caput li. - De Exsequiarum Ordine 603 quilibet Ecclesiae vel S. Liturgiae contemptus (S. Poenit. 4 April. 1887; S. Offic. 22 Mart. 1911). 3239. — Iter percurrendum, a domo ad Ecclesiam, brevius esse debet, servata proportione longitudinis Processionis ob numerum associationum. 3240. — Ad ingressum Ecclesiae repetitur tota Antiphona: Exal­ tabunt Domino, ossa humiliata. Deinde Ecclesiam ingressi canitur Responsorium: Subvenite, Sancti Dei etc., Cantore incipiente et Clero alternatim respondente. 3241. — Deposito feretro in medio Ecclesiae, ita ut Defuncti pedes, nisi fuerit Sacerdos, sint versus Altare maius, si vero fuerit Sacerdos, caput sit versus ipsum Altare, et cereis accensis circa corpus, statim, nisi quid impediat, dicatur Officium Defunctorum (v. n. 739 et seqq.), in cuius fine, repetita Antiphona Cantici: Beneiictus etc., vel absoluto tertio vel nono Responsorio, si Laudes omittantur, omnes genua flectunt et Parochus, in suo stallo item genuflexus, dicit: Pater noster etc., ut in Rituali Romano, Tit. VI, cap. Ill, η. 5. 3242. — Si vero, delato ad Ecclesiam cadavere, statim persolvi non debeant Officium et Missa, quae serius vel die sequenti habeantur, tunc, cantato Responsorio: Subvenite etc., dicetur: Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison. Pater noster etc. cum Versiculis et Oratione ut post Officium, sed ad Orationem addatur conclusio brevis: Per Christum Dominum nostrum. Arnen. Deinde v. Requiem aeternam dona ei, Domine, fc. Et lux perpetua luceat ei. y. Requiescat in pace. Amen (Rit. Rom. Tit. VI, cap. Ill, η. 4; D. 4081 ad 4). 'W Articulus 11. De Missa exsequiali deque Absolutione. 3243. — Dum Laudes dicuntur, vel dum Lectiones recitantur, si Laudes omittantur, Celebrans cum Ministris paratur ad cele­ brandam Missam solemnem pro Defuncto ut in die depositionis in Missali Romano (v. n. 1314 et seqq.). Si Episcopus Ordinarius Missae assistat se gerunt ut sub n. 1152. 3244. — Si sermo habendus erit in laudem Defuncti, servandae erunt ad verbum praescriptiones constitutionum synodalium; tunc 604 Pars VII. - De Exsequiis sermocinaturus, Missa finita et ante absolutionem, in habitu suo ordinario, absque cotta et stola, ascendet ad pulpitum, panno nigro coopertum, ubi, signans se Crucis signo, sermonem facit (Caer. Episc. 1. II, cap. 11, n. IO; D. 2888). Si ipse Celebrans sermonem dicat, tunc, assumpto pluviali post Missae celebrationem, accedit solus ad Presbyterii cancellos, ibique sermonem habet. 3245. — Ad Absolutiones omnes se gerunt ut in Capite XXXVI Partis III. Si Episcopus Ordinarius Absolutionem impertiat, vide quod dixi­ mus in Capite XXIII eiusdem Partis. Si Diaconus, de Ordinarii loci vel Parochi licentia, gravi de causa concedenda, quae in casu necessitatis legitime praesumitur, exse­ quias peragat tam Clericis quam laicis, in associatione cadaveris et in Absolutione supra Defunctum se gerit ut Sacerdos (Rit. Rom., Tit. VI, cap. Ill, n. 19). CAPUT III. DE EXSEQUIIS PARVULORUM 3246. — « In primis curent Parochi, ut, iuxta vetustam et lauda­ bilem ecclesiarum consuetudinem, parvulorum corpuscula non se­ peliantur in communibus et promiscuis coemeteriorum sepulturis; sed ut pro illis in paroecialibus coemeteriis, quatenus commode fieri potest, speciales et separatos ab aliis loculos et sepulturas habeant, in quibus non sepeliantur nisi infantes vel pueri, qui ante usum ra­ tionis obierint et baptizati fuerint » (Rit. Rom. Tit. VI, cap. VI, n. 1). 3247. — « Cum infans vel puer baptizatus defunctus fuerit ante usum rationis, induitur iuxta aetatem et imponitur ei corona de floribus seu de herbis aromaticis et odoriferis in signum integritatis carnis et virginitatis » (1. c., Tit. VI, cap. VII, n. 1). 3248. — Hora praestituta qua corpus ad Ecclesiam deferendum est, convocentur omnes qui funeri intéressé debent et serventur regulae traditae sub n. 3229 et seqq., sed Parochus indutus sit superpelliceo et stola albi coloris; Crux sine hasta defertur et Cam­ panae, si pulsari solent, more festivo pulsantur. » Caput III. - De Exsequiis Parvulorum 605 3249. — Cum Parochus ad cubiculum Defuncti pervenerit, con­ sistit ad pedes cadaveris et, nudato capite, aspergit corpus in medio, a sinistris et a dextris suis, nihil dicens; mox dicit Antiphonam: Sit nomen Domini, et Psalmum 112: Laudate, pueri etc. alternatim cum adstantibus. In fine dicitur: Gloria Patri etc. Deinde repetit totam Antiphonam: Sit nomen Domini benedictum, ex hoc nunc et usque in saeculum. 3250. — Qua absoluta, cadaver effertur et Parochus de domo procedens intonat Psalmum 118: Beati immaculati etc. quem al­ ternatim cum Clero prosequitur. Si tempus superest, dici potest Ps. 148: Laudate Dominum de caelis etc., in fine autem Psalmorum dicitur: Gloria Patri etc. 3251. — Deposito feretro cum cadavere in media Ecclesia, Pa­ rochus vel unus ex Cantoribus intonat Antiphonam: Hic (vel Haec) accipiet et Clerus alternatim cantat Psalmum 23: Domini est terra etc. cum Gloria Patri etc., in fine. Dein a Cantoribus tota Antiphona: Hic (vel Haec) accipiet etc. canitur, deinde Parochus dicit: Kyrie, eleison, et Clerus prosequitur: Christe, eleison. Kyrie, eleison; quibus absolutis, Parochus canit: Pater noster et omnes prosequuntur hanc orationem secreto. Parochus accepto a Clerico aspersorio, aspergit cadaver in medio, a sinistris et a dextris suis quin circumeat fere­ trum. Reddito autem aspersorio eidem Clerico, cantat, tono feriali, Versiculos: Et ne nos inducas in tertiationem etc. et Orationem: Omni­ potens et mitissime Deus etc. 3252. — Dum cadaver portatur ad tumulum, vel in eodem loco, si tunc non portatur, Parochus aut unus e Cantoribus intonat Anti­ phonam: luvenes etc., et canitur Psalmus 148: Laudate Dominum de coelis etc. cum Gloria Patri etc., in fine; deinde canitur integra Anti­ phona: luvenes et virgines etc., interim Parochus incensum in thu­ ribulum imponit, more solito, cum benedictione, dein canit: Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison. Pater noster cum reliquis in Rituali notatis Versiculis et Oratione: Omnipotens sempiterne Deus etc.; qua absoluta, corpus ut supra aspergit et thurificat, simi­ liter et tumulum. 3253. — Dum Clerus redit e Coemeterio ad Ecclesiam vel a medio Ecclesiae ad Altare maius procedit, Parochus vel unus e Cantoribus intonat Antiphonam: Benedicite Dominum et alternatim canitur Can­ ticum trium Puerorum: Benedicite, omnia opera etc.; quo completo, dicitur Antiphona integra: Benedicite Dominum etc. 606 Pars VII. - De Exsequiis φ Post Antiphonam, Parochus ante Altare stans, tono feriali, canit: Dominus vobiscum, et Orationem: Deus, qui miro ordine etc. Ritu expleto, omnes ordinatim in Sacristiam redeunt. 3254. — « Ritus superius descriptus servandus cono eamdem functionem peragente de Ordinarii licentia, gravi de causa concedenda, quae in casu time praesumitur» (Rit. Rom. Tit. VI, cap. VII, n. est etiam a Dia­ loci vel Parochi necessitatis legi­ 5). 3255. — Nihil obstat quominus legatur vel in cantu celebretur Missa in puerorum funeribus, quae esse potest vel diei currentis, vel Missa votiva de Angelis, diebus tantum quibus permittitur Missa votiva privata (D. 3481 ad 2). APPENDIX DE OBITU DEQUE EXSEQUIIS EPISCOPI ORDINARII CAPUT I. DE OBITU EPISCOPI ORDINARII Articulus I. De obitu Episcopi. 3256. — « Postquam Episcopus spiritum Creatori reddiderit, Ca­ nonici qui aderunt, singuli super eum Versiculum: A porta inferi etc., cum Oratione: Deus, qui inter Apostolicos Sacerdotes etc., recitabunt » (Caer. Episc., L. II, cap. XXXVIII, n. 8). Capitulum quamprimum de morte Episcopi certiorem faciat Apostolicam Sedem (C. I. C. 432, § 4). Prima Dignitas Capituli mandat ut, iuxta locorum consuetu­ dinem, dato signo cum campanis Ecclesiae Cathedralis, omnes Ecclesiae civitatis annuntient obitum Episcopi, et reliquae Dioecesis Ecclesiae cum nuntium pervenerit statim signum cum campanis dent. Per aliam epistolam sive prima Dignitas, sive Vicarius Gene­ ralis Capitularis, si electus, tradat Clero Dioecesis dispositiones pro Episcopi exsequiis. 3257. — Interim Cubicularii et Familiares ipsius Episcopi de­ functi corpus lavant et mundant. Curandum est ut cadaver conser­ vari possit usque ad asportationem in Ecclesiam Cathedralem. Loto et terso cadavere, Clerici Familiares, seu alii ecclesiastici viri, cum Caeremoniariis induant illud habitu praelatitio nigri coloris, si illo in functionibus pocnitentialibus et pro defunctis uteretur, alias violacei coloris, usque ad rocchettum inclusive, et capiti impo­ nant pileolum violacei coloris. Si Episcopus fuerit S. R. E. Cardi- 608 Pars VH. - Appendix nalis, tunc cadaver induunt habitu praelatitio violaceo et capiti imponunt pileolum rubri coloris. Deinde illud induunt sacris vestibus quibus vivens induebatur dum pontificaliter erat celebraturus, scilicet: caligis et sandaliis violacei coloris, amictu, alba, cingulo, Cruce pectorali ex aurichalco inaurato absque sacris Reliquiis, appensa chordulae sericae viridis co­ loris, stola, tunicella, dahnatica, chirothecis, planeta, manipulo violacei coloris et imponunt capiti mitram simplicem; imponunt etiam s. Pallium, si uteretur; inserunt quoque annulum et manus compo­ nunt in pectore, quas simul iungunt, et super eius pectus ponunt Crucem cum Imagine Crucifixi quam manibus teneat (Caer. Episc., L. II, cap. XXXVIII, n. 10). Si Episcopus altero Pallio in altera Ecclesia honoratus fuerit, supponatur illud eius capiti. « Corpus sic indutum donec praeparetur lectus in aula maiori, ut infra, ponatur super aliqua mensa, seu ‘in terra super tapete, cum cereis ardentibus ad caput et pedes» (/. c., n. 11). Interim aula magna domus episcopalis omni expoliatur orna­ mento et in eius medio praeparatur lectus panno serico nigro vel saltem laneo coopertus. Ad lecti pedes collocatur parva mensa, mundo linteo tecta, et super eam ponuntur duo candelabra cum candelis, vasculum aquae benedictae cum aspersorio, thuribulum cum navicula, pluviale et stola nigri coloris; tria superpellicea. In eadem aula unum vel plura Altaria erigantur ut Missae in suffragium Episcopi celebrari valeant, iuxta Rubricas Missalis (DD. 3822; 4096 ad 6). Circumcirca per totam aulam disponantur sedilia pro Clero et fidelibus. Quibus omnibus sic paratis, corpus Episcopi defuncti in dictam aulam transfertur et super lectum ponitur; ad eius pedes collocatur pileus pontificalis, floccis sericis viridibus ornatus, et hinc inde a lateribus ponuntur candelabra cum cereis, quorum numerus erit iuxta consuetudinem loci. Articulus II. De Vigiliis celebrandis. 3258. — Vigiliae, hoc est Vesperae et Matutinum cum Invita­ torio et tribus Nocturnis cum Laudibus Defunctorum, celebrandae sunt a Religiosis quatuor Ordinum Mendicantium, si in Civitate adsint, qui invitari debent, vel ab aliis Religiosis, iuxta ordinem praecedentiae, ita ut ultimus locus dignioribus Religiosis reservetur. Caput I. - De obitu Episcopi Ordinarii 609 Si numerus Familiarum Religiosarum satis non est, ab una Fa­ milia cantari possunt duae Vigiliae, sed in cuiusque fine Absolutio fit; si vero plures Familiae Religiosae adsint, in unius Vigiliae celebra­ tione et in fine Absolutio impertitur a digniore Familiae dignioris. 3259. — Statuta hora, Religiosi inchoant primam Vigiliam, sci­ licet Vesperas pro Defunctis (v. n. 781 et seqq.). Ad Canticum: Magnificat etc., omnes surgunt et dignior una cum duobus Religiosis se confert ad mensam, ad pedes lecti; dignior sumit superpelliceum, stolam et pluviale, adjuvantibus duobus Re­ ligiosis qui iam superpelliceum assumpserint. Etiam duo Clerici accedunt ad mensam et sibi induunt superpelliceum; unus accipit vasculum aquae benedictae et Rituale; alter pergit ad cubiculum aulae contiguum et sumit thuribulum cum navicula. Dum Cantici Antiphona repetitur, primus Assistens ministrat, absque osculis, incensum digniori qui, more solito, cum benedictione imponit illud in thuribulum. Repetita a Cantoribus Antiphona, dignior, iunctis manibus, dicit: Pater noster, dein accipit ab Assistente aspersorium et inci­ piens a parte sua dextera aspergit lectum ter in singulis lateribus tantum, ac postea, eodem modo, lectum thurificat. Si ob loci angustiam commode non possit circumiri, tunc Celebrans aspergit et thurificat cadaver in medio, a sinistris et a dextris suis. Reddito Assistenti thuribulo, stans ante mensam legit ex Rituali Versiculos et Orationem: Deus, qui inter Apostolicos etc.; qua abso­ luta, subiungit Versiculum: Requiem aeternam etc. Demum duo Cantores canunt: Requiescat in pace et omnes respondent: Arnen. 3260. — Celebrans dimittit pluviale, stolam, superpelliceum et cum ceteris Religiosis discedit, interim alii Religiosi succedunt pro secunda Vigilia in qua canitur Invitatorium cum tribus Psalmis primi Nocturni et lectionibus (v. n. 807 et seqq.). Dum canitur tertium Responsorium, dignior accedit ad mensam et se ut supra gerit. Responsorio absoluto, a Cantoribus canuntur: Kyrie, eleison etc., dein Celebrans, iunctis manibus, dicit : Pater noster et se ut supra gerit. 3261. — Secunda Vigilia completa, Religiosi discedunt et vocan­ tur alii Religiosi qui canunt secundum Nocturnum; eo absoluto, alii qui tertium Nocturnum, eodem modo et forma prout de primo dictum est, cantant. Demum ultimi et digniores Religiosi cantant Laudes, eadem forma prout decantatae fuerunt Vesperae. 39 _ Morctti, Dt s. Functionibus - IV. 610 Pars VII. - Appendix Caput II. - De Exsequiis Episcopi Articulus III. CAPUT II. De Missis celebrandis durante expositione Cadaveris Episcopi. DE EXSEQUIIS EPISCOPI ORDINARII IN ECCLESIA CATHEDRALI PERSOLVENDIS 3262. — Dum corpus Episcopi Ordinarii defuncti, sacris indutum vestibus, in propria Aedis aula publice et solemniter iacet expositum, Missae in suffragium animae eius celebrantur, sed de Requie prohibentur: I. - In Dominicis et Festis de praecepto licet suppressis. II. - In Duplicibus I vel II classis etiam translatis. III. - In Vigiliis privilegiatis Nativitatis Domini, Epiphaniae et Pentecostes. IV. - In Feria Quarta Cinerum et in Feriis Π, III et IV Maioris Hebdomadae. V. - Infra quascumque Octavas privilegiatas etiam tertii ordinis. In Commemoratione Omnium Fidelium Defunctorum Missa dicenda est ut in Missali sub hac die. 3263. — Privilegium celebrandi Missas dum corpus Episcopi Dioecesani defuncti sacris indutum vestibus publice et solemniter expositum iacet « ad Vicarios Apostolicos in suis Vicariatibus, necnon ad Abbates ceterosque Praelatos Nullius Dioeceseos, jurisdictione in plebem ordinaria quum vita cesserunt fruentes, in proprio tamen territorio, pari intelligatur ratione extensum. De speciali tandem gratia Sacra Rituum Congregatio indulget, ut eodem quoque pri­ vilegio frui valeant Episcopi Titulares defuncti; dummodo eorum cadavera in aula convenienti exponantur et ornamentis pontifica­ libus (absque tamen baculo pastorali), si extra Urbem induta fuerint; si vero in Urbe, habitu tantum praelatitio » (D. 3822). Articulus I. De quibusdam generalibus animadversionibus. 3264. — Exsequiae pro defuncto Episcopo in Ecclesia Cathedrali expleri non possunt: I. - In Festis Nativitatis Domini, Epiphaniae, Paschae, Ascen­ sionis, Pentecostes, SS. Trinitatis, Corporis Christi, Sacratissimi Cordis lesu, D. N. lesu Christi Regis, Conceptionis Immaculatae, Annunciationis et Assumptionis B. Μ. V., Dedicationis S. Michaelis Archangeli, Nativitatis S. loannis Baptistae, S. Joseph (19 Martii), Feria IV infra hebdomadam secundam post Pascha, in qua eiusdem S. Joseph Ecclesiae Universalis Patroni solemnitas agitur, Ss. Petri et Pauli, Omnium Sanctorum et ultimo triduo Maioris Hebdomadae. II. - In Festis Dedicationis et Tituli Ecclesiae, necnon Patroni principalis loci et, si Ecclesia pertineat ad Religiosam domum, ut saepe evenit in Abbatiis Nullius Dioeceseos vel in Vicariatibus Apostolicis, funus prohibetur etiam in Festis Tituli aut S. Fundatoris Ordinis, seu Congregationis. Quando vero solemnitas alicuius Festi transfertur in Dominicam sequentem, funus nequit persolvi tantum in Dominica in qua agitur solemnitas externa. 3265. — Etsi prima Dignitas Capituli ius et officium habeat defuncto Episcopo insta funebria persolvendi, nisi aliud in statutis capitularibus caveatur (C. I. C. 397), tamen in non paucis Dioece­ sibus invitantur ad Episcopi exsequias Episcopi ecclesiasticae Pro­ vinciae et dignior eorum Officium exsequiale facit, atque vel ipse, vel alter Episcopus, sermonem habet de defuncto Episcopo. Si vero agatur de funere Metropolitae, maxime decet et convenit ut Episcopi suffraganei ei intersint. 3266. — Nos igitur funus describemus ut si Episcopi ecclesia­ sticae Provinciae assistant et ab eorum digniore officium exsequiale 612 Pars VH. - Appendix persolvatur ac vel ab eodem, vel ab altero Episcopo, sermo de de­ functo Episcopo habeatur atque, servata praecedentia, a quatuor dignioribus et ab Episcopo Celebrante quinque Absolutiones pera­ gantur. 3267. — Antequam conveniant omnes qui funeri intéressé debent, ne mora patiatur functio iam longa, Episcopi cadaver deponatur in feretro, praesente Capitulo cathedrali, et priusquam claudatur prima Dignitas absolutionem impertiat. 3268. — Cooperitur feretrum panno emortuali cuius color esse debet niger; ornamenta eius sobria esse oportet (DD. 3035 ad 11; 3263; 4165 ad 5). Articulus II. De iis quae praeparanda sunt. 3269. — I. - In Sacristia maiori, vel in Sacristia capitulari. — Super praecipuam mensam disponuntur paramenta, scilicet pro Presbytero Assistente: pluviale et amictus; pro Diacono: dalmatica, stola, cingulum, alba, amictus; pro Subdiacono: tunicella, cingulum, alba, amictus. Congruo in loco: thuribulum cum navicula; funalia pro ele­ vatione. II. - Ad Altare maius et super eius mensam omnia quae diximus sub n. 1094, III, sed non collocantur amictus, alba, cingulum, stola et mitra. III. - Super abacum omnia quae sub n. 1904, IV notavimus. IV. - In cornu Epistolae omnia ut sub n. 1005, V. E regione Throni collocantur scamna cum postergali panno ex lana nigri coloris contecta, cum suppedali duorum graduum cooperto tapete violacei coloris. V. - In media Ecclesia praeparatur lectus funebris absque baldachino; si vero adsit consuetudo collocandi baldachinum, uti abusus est eliminanda (D. 3500 ad 1). Circa lectum collocantur candelabra cum intorticiis, quorum numerus erit iuxta loci con­ suetudinem. In quatuor angulis ponuntur quatuor scabella nuda, etc., ut sub n. 1118, III diximus. Caput II. - De exsequiis Episcopi 613 VI. - In Oratorio privato domus episcopalis, si non longe ab Aula in quo expositum Episcopi Cadaver, vel in decenti Cubi­ culo aulae magnae contiguo praeparantur, vel super Altaris men­ sam si in Oratorio, vel super mensam praecipuam, si in cubiculo, paramenta pro Episcopo Officiante, scilicet: pluviale et stola nigri coloris, alba, cingulum, amictus; mitra simplex in cornu Epistolae. Super mensas disponuntur pluvialia, amictus et mitrae simplices pro Episcopis; pro quatuor dignioribus praeparantur etiam stolae. Super aliam mensam: Rituale Romanum, Palmatoria cum can­ dela, vimpa, vasculum aquae benedictae. Si mos est ut unusquisque deferat candelam, congruo in loco parantur candelae pro Episcopis. Articulus III. In functione. 3270. — De Episcopo celebrante. — Episcopus celebrans, statuta hora, habitu praelatitio indutus, accedit ad domum episco­ palem et se confert vel ad Oratorium privatum, vel ad cubiculum Aulae magnae attiguum, ubi, adiuvantibus duobus Assistentibus, deponit mantellettum, Crucem pectoralem, sumit amictum, albam, cingulum, Crucem pectoralem, stolam, pluviale et mitram. Invitante Caeremoniario, Episcopus celebrans, medius inter duos Assistentes, procedit ad Aulam magnam et consistit ad pedes Cadaveris; deposita mitra, aspergit Cadaver in medio, a sinistris et a dextris suis, nihil dicens; mox dicit sine cantu (Rit. Rom., Tit. VI, Cap. Ill, η. 2; D. 4095 ad 1) Antiphonam: Si iniquitates, et Psal­ mum 129: De profundis etc., alternatim cum adstantibus, in cuius fine dicit: Requiem aeternam dona ei, Domine etc. Deinde repetit Antiphonam totam: S/ iniquitates observaveris, Domine: Domine, quis sustinebit?, ac postea accipit mitram et, si mos est, candelam. Ad nutum Caeremoniarii, Episcopus celebrans, gravi voce, intonat Antiphonam: Exultabunt Domino. Deposito Feretro in media Ecclesia, Episcopus officians consistit ad eius pedes et dum repetitur: Offerentes eam in conspectu Altissimi, in fine Responsorii: Subvenite etc., imponit ac benedicit incen­ sum, dein mitram deponit et cantat Versiculos cum Oratione: Deus, çui inter Apostolicos etc.; qua completa, mitram accipit, pergit ad Altare maius, reverentiam Cruci peragit et ad Faldistorium se con­ fert. Lotis et abstersis manibus, mitram et pluviale deponit, as- I 614 Pars Vil. - Appendix sumit tunicellam, dahnaticam etc., et se gerit ut sub n. 1097 di­ ximus circa ea quae ad Missam pontificalem de Requie pertinent, sub n. 1016 pro Caeremoniis spectantibus ad Missam pontificalem ad Faldistorium, omissis quae respiciunt praesentiam Em.mi Car­ dinalis, et in Absolutione ut in Art. II Cap. XXII Partis III. 3271. — De ceteris Episcopis. — Episcopi, habitu praelatitio induti, hora statuta, se conferunt ad domum episcopalem et acce­ dunt vel ad Oratorium privatum, vel ad cubiculum Aulae magnae contiguum, ubi, dimissis Cruce pectorali et inantelletto, assumunt amictum, Crucem pectoralem (quatuor digniores assumunt etiam stolam) et pluviale necnon mitram simplicem. Invitante Caeremoniario, bini et bini procedunt ad Aulam ma­ gnam et se disponunt ad latera lecti funebris, ita ut digniores consi­ stant versus pedes Cadaveris. Quum Episcopo Officianti mitra tollitur, et ipsi mitram dimit­ tunt eamque reassumunt postquam repetita fuerit Antiphona: Si iniquitates etc. Deposito Feretro in media Ecclesia, consistunt ad eius latera, ut prius. Cum vero Episcopo Officianti mitra tollitur et ipsi mitram dimittunt, quam reassumunt postquam recitata fuerit Oratio: Deus, qui inter Apostolicos etc., deinde accedunt ad scamna e regione Throni. 3272. — Accedente Episcopo celebrante ad Altare, Episcopi mitram dimittunt, surgunt et se gerunt ut diximus sub n. 938 etseqq., sed genuflectunt ad Orationem ante Epistolam, ad Orationem <(Postcommunion dictam, necnon a: Sanctus etc., usque ad: Pax Domini etc., inclusive. Ad Sequentiam caput inclinant cum mitra, dum a Choro canitur Versus: Recordare, lesu pie, ad verbum: lesu, et dum canitur Versus: Pie lesu Domine, iterum ad verbum: lesu. 3273. — Si distribuendae sunt candelae, Episcopi candelam dextera tenent dum Evangelium canitur; quo absoluto, eam Cappel­ lano tradunt; iterum, recitato: Sanctus etc., candelam accipiunt et dextera tenent, donec Episcopus celebrans pretiosissimum San­ guinem sumpserit. 3274. — Si sermo habendus est ab uno ex eis, tunc Episcopus sermocinaturus, invitante Caeremoniario, postquam Celebrans pre­ tiosissimum Sanguinem sumpserit, accedit ad Sacristiam capitularem, mitram, pluviale atque stolam, si ea utatur, dimittit, de­ ponit etiam Crucem pectoralem et amictum, réassurait mantellettum ac Crucem pectoralem; cum tempus sit, pergit ad ambonem. Post- Caput II. - De exsequiis Episcopi 615 quam Episcopus celebrans acceperit pluviale et mitram, Episcopus sermocinaturus, non praemittens Salutationem Angelicam, sed tantum signo Crucis se muniens, sermonem incipit; quo absoluto, ad Sacristiam capitularem revertitur, ubi, dimissis Cruce pectorali et mantelletto, sumit amictum, Crucem pectoralem, stolam, si absolutionem impertiat, pluviale ac mitram simplicem et se confert ad suum locum inter ceteros Episcopos. ' ' ; i 3275. — Ad Absolutiones Episcopi Absolventes se gerunt ut in Art. Ill Cap. XXII Partis III. Ceteri Episcopi accedunt et ipsi ad lectum funebrem et se disponunt in circuitu ita ut digniores Epi­ scopo celebranti sint viciniores. Quum Episcopo celebranti mitra aufertur, Episcopi, tradita Cappellano candela, mitram sibi ipsi detrahunt eamque Ministro tradunt. Oratione: Non intres etc. completa, sèdent et mitram sibi imponunt. Absolutionibus completis, ad Altare maius revertuntur, ubi mitram et paramenta dimittunt. \ 3 3276. — Si variis de causis Episcopi Cadaver in Ecclesia Cathedrali non sepeliatur, non convenit ut Episcopus celebrans ceterique Episcopi comitentur Cadaver ad Coemeterium, ut in pluribus locis evenit; tunc, finita Missa et Absolutionibus completis, ad Sacristiam capitularem procedunt. j; 3277. — De Presbytero Assistente. — Presbyter Assistens se aliis Canonicis conformat, sed cum ad Ecclesiam pervenerit, se confert ad Sacristiam capitularem, ubi, depositis indumentis choralibus, sumit amictum et pluviale, deinde ad Altare maius rever­ titur et se gerit ut in aliis Missis pontificalibus de Requie ad Faldistorium (v. post n. 1162). Missa finita, procedit ad lectum funebrem ad Episcopi dexteram et dum Episcopus celebrans aspergit et thu­ rificat Cadaver, perstat suo in loco. |l 3278. — De duobus Assistentibus Episcopo officianti in associa­ tione Cadaveris. — Duo Assistentes, statuta hora, accedunt addomum episcopalem et se conferunt vel ad Oratorium privatum, vel ad cu­ biculum Aulae magnae contiguum ubi superpeliicea induunt, dein Episcopum officiantem adiuvant in paramentis sumendis. Innuente Caeremoniario, pergunt ad Aulam magnam, sustinen­ tes pluvialis fimbrias Episcopi officiantis, et cum ad pedes Cada­ veris pervenerint, Assistens secundus mitram Episcopo aufert, dein Assistens primus aspersorium ei ministrat; repetita Antiphona: Si iniquitates etc., Episcopo mitram imponit. | I I I i 616 1 4 r Pars VIL - Appendix Deposito Feretro in media Ecclesia, ambo cum Episcopo cele­ brante consistunt ad pedes Cadaveris, et dum repetitur: Offerentes eam etc., in fine Responsorii: Subvenite etc., Assistens primus in­ censum Episcopo ministrat, dein alter Episcopo mitram aufert, atque decantatis verbis: Pater noster, Assistens primus aspersorium et thuribulum ministrat. Absoluta Oratione: Deus, qui inter Apostolicos etc., mitram Episcopo imponit, ac postea ambo sustinentes, ut prius, fimbrias pluvialis Episcopi, procedunt ad Altare maius, ubi, Cruci reverentia peracta, ad Faldistorium se conferunt; reve­ rentia Episcopo peracta, accedunt ad sua loca in Choro. 3279. — De Ministris sacris. — Ministri sacri, paramentis induti, absque manipulo, dum Episcopus officians, recitata Oratione: Deus, qui inter Apostolicos etc., • > accedit ad Altare maius, se conferunt ad Faldistorium et ad eius latera consistunt. Lotis et abstersis manibus ab Episcopo, Diaconus mitram ei aufert, dein, adiuvante Subdiacono, pluviale ei aufert, ac postea induit eum tunicella etc., ac se gerunt ut ad Missam pontificalem de Requie ad Faldistorium (v. post n. 1162). Ad Absolutionem Subdiaconus defert Crucem processionalem; Diaconus incedit ad Episcopi sinistram et cum pervenerit ad le­ ctum funebrem, Episcopo sedenti mitram aufert, quam imponit postquam Episcopus recitaverit Orationem: Non intres etc. Dum a Choro canitur Versiculus: Requiem aeternam etc. Respon­ sorii: Subvenite, Sancti Dei etc., Diaconus, invitante Caeremoniario secundo, se gerit ut sub n. 1119, IV. Dum repetitur Responsorium: Libera me, Domine etc., ante quintam Absolutionem, Diaconus accedit ad Episcopum celebran­ tem pro incensi ministratione et se gerit ut in aliis Absolutionibus. 3280. — De Caeremoniario primo. — Curet Caeremoniarius primus ut depositio Cadaveris in Feretro, tempestive, reverenter et expedite procedat ac, statuta hora, omnibus rite dispositis, Epi­ scopus officians ceterique Episcopi paramenta assumant. Quum vero Capitulum Cathédrale accedit ad Aulam magnam domus episcopalis, invitat Episcopos et Officiantem ad eamdem aulam. 3281. — Quum Processio ad Ecclesiam Cathedralem pervenerit, Caeremoniarius innuit Episcopo officianti et Assistentibus ut con­ sistant in media Ecclesia, versus Evangelii latus, et, postquam Fe­ retrum collocatum fuerit super lectum funebrem, se ad eius pedes Caput Π. - De exsequiis Episcopi 617 collocent ac Episcopus dicat: Pater noster etc. In fine Responsorii: Subvenite etc., innuit Thuriferario ut ad Episcopum accedat pro incensi ministratione. 3282. — Absoluta Oratione: Deus, qui inter Apostolicos etc., ducit Episcopum et Assistentes ad Faldistorium et se gerit ut di­ ximus in Art. VII Cap. XX Partis III circa ea quae spectant ad .Missam pontificalem de Requie et sub n. 1037, I pro caeremoniis respicientibus Missam pontificalem ad Faldistorium, omissis quae attinent ad praesentiam Em.mi Cardinalis. Ad quinque Absolutiones se gerit ut sub n. 1131, sed repetito unoquoque Responsorio ad quamlibet Absolutionem, Caeremonia­ rius mitram Episcopo aufert quam iterum imponit decantata ab Episcopo absolvente Oratione convenienti. 3283. — De Caeremoniario secundo. — Constituto tempore quo corpus Episcopi defuncti ad Ecclesiam Cathedralem deferendum est, curet Caeremoniarius secundus ut signum cum campanis detur, iuxta loci consuetudinem. Omnibus rite dispositis, signum ad associandum Cadaver sequenti ordine dat: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Piae Uniones; Piae Uniones Primariae; Confraternitates; Archiconfraternitates; Tertii Ordines; Crux Ecclesiae Cathedralis; Sodales Religionum laicalium; Mendicantes; Monachi; Canonici Regulares; Ceteri Regulares; Sodales Congregationum iuris pontificii; Sodales Congregationum iuris dioecesani; Clerici Seminarii; Sacerdotes; Collegium Parochorum; Capitula Collegialia non insignia; Capitula Collegialia insignia; Clerus et Beneficiarii Ecclesiae Cathedralis; Capitulum Cathédrale. 618 Pars Vil. - Appendix 3284. — Sacra Rituum Congregatio declaravit « Cadavera de­ functorum associanda esse cum unica tantum Cruce, quae debet esse illius Ecclesiae ad quam corpus defuncti defertur, dummodo non interveniat Capitulum Ecclesiae Cathedralis, sub qua omnes incedere debent funus associantes » (D. 3854 ad 1). In itinere ab Ecclesia ad domum defuncti ullius precis recitatio praescripta non est, sed omnes modestia et gravitate incedant. 3285. — Ordo a domo episcopali ad Ecclesiam Cathedralem idem est ut sub n. 3283, praeterea: 21. Episcopi; 22. Episcopus officians, medius inter Assistentes; 23. Minister de mitra; 24. Ministri libri et candelae; 25. Familiares Episcopi officiantis; 26. Feretrum delatum a quatuor Presbyteris superpelliceis tantum indutis, non vero sub baldachino (D. 568); 27. Familiares Episcopi defuncti, quorum unus defert pileum pontificalem; 28. Magistratus et Officiales Civitatis; 29. Laici; viri a feminis separatim incedant. 3286. — Societates vero quae catholicae religioni non sunt manifeste contrariae et earum statuta non sunt reprobata, tum in associatione cadaverum, tum in Ecclesiis admitti possunt cum insigniis et vexillis, dummodo ne ipsa vexilla et insignia aliquod em­ blema de se vetitum ac reprobatum praeseferant (D. 4390). 3287. — Insignia et vexilla nationalia exercitus, si sint benedicta admitti possunt tum in associatione tum in Ecclesia; si non sunt benedicta tolerari possunt ex circumstantiis, quatenus absit omnino quilibet Ecclesiae vel S. Liturgiae contemptus (S. Poenitent. 4 Aprilis 1887; S. Off. 22 Mart. 1911). 3288. — Iter percurrendum, a domo ad Ecclesiam, brevius esse debet, servata proportione longitudinis Processionis, ob numerum Collegiorum participantium. Caput 111. - De anniv. Episcopi Ordin. proxime defuncti 610 ut in Art. VI1 Cap. XX Partis III circa ea quae spectant ad Missam pontificalem de Requie et sub n. 1037, II pro caeremoniis respi­ cientibus Missam pontificalem ad Faldistorium, omissis quae at­ tinent ad Em.mi Cardinalis praesentiam. Ad Absolutiones se gerit ut sub n. 1132 et seqq. 3291. — De Ministris inferioribus. — In Oratorio privato domus episcopalis, vel in cubiculo aulae magnae contiguo, Minister mitrae sumit vimpam, Minister libri accipit Rituale, Minister candelae palmatoriam, Acolythus vasculum aquae benedictae et, cum tempus sit, procedunt cum ceteris ad aulam magnam. Acolythus consistit ad dexteram primi Assistentis; Minister mitrae accipit a secundo Assistente mitram quam porrigit primo, repetita Antiphona: Si iniquitates etc. Ministri libri et candelae accedunt ad Episcopum, asperso Cadavere, et ab eo recedunt postquam repetita fuerit Anti­ phona: Si iniquitates etc. 3292. — Quum Processio ad Ecclesiam Cathedralem perve­ nerit, Tliuriferarius procedit ad Sacristiam, accipit thuribulum cum navicula et se confert apud lectum funebrem; dum repetitur: Offerentes earn in conspectu Altissimi, in fine Responsorii: Subve­ nite etc., accedit ad Episcopum pro incensi ministratione. Completo Responsorii cantu, Minister mitrae a secundo Assistente mitram accipit; thurificato Cadavere, Ministri libri et candelae ad Episcopum accedunt et ab eo recedunt, absoluta Oratione: Deus, qui inter Apostolicos etc., tunc Minister mitrae primo Assistenti eam porrigit. 3293. — Omnes Ministri inferiores, circa ea quae spectant ad Missam pontificalem de Requie, se gerunt ut diximus respective suis in locis in Art. VIII Cap. XX Partis III et pro caeremoniis respicientibus Missam pontificalem ad Faldistorium ut in Art. X Cap. VII eiusdem Partis, omissis quae ad Em.mi Cardinalis praesen­ tiam attinent. CAPUT III. 3289. — Quum Processio ad Ecclesiam Cathedralem pervenerit, Caeremoniarius innuit Canonicis Ecclesiae Cathedralis et Episcopis, ut consistant in media Ecclesia. DE ANNIVERSARIO EPISCOPI ORDINARII PROXIME DEFUNCTI DEQUE ANNIVERSARIO OMNIUM EPISCOPORUM OMNIUMQUE ECCLESIAE CATHEDRALIS CANONICORUM 3290. — Dum Episcopus manus lavat, Caeremoniarius suppe­ daneum conscendit et Clericis paramenta tradit, deinde se gerit 3294. — Singulis annis celebrandum est ab Episcopo Anniver­ sarium pro anima Praedecessoris sui qui decessit Cathedram tenens 620 Pars VII. - Appendix (Caer. Episc. L. Π, cap. XXXVI, n. 1; D. 2682 ad 18) et Ecclesiae Cathedralis Canonici huic assistere tenentur absque ulla retributione (D. 2151). Episcopus Missae solernni de Requie assistit cappa indutus (v. n. 1148 et seqq.). Post Missam sermo habendus non erit; Episco­ pus vero Absolutionem impertit (Caer. Episc. /. e,, n. 3) (v. n. 1141 vel 1142). INDICES 3295. — Aliquo die non impedito, infra octavani Omnium Fidelium Defunctorum, arbitrio Episcopi, celebrandum est Anni­ versarium pro animabus omnium Episcoporum et Ecclesiae Catliedralis Canonicorum defunctorum. Episcopus assistit cappa indutus et in fine Absolutionem impertit (Caer. Episc. L. II, cap. XXXVII, π. I). 1. INDEX ALPHABETICUS Numeri indicant textus numeros marginales A Abbas - usum pontifical, habens - de cius benedict, peragenda - in Eccl. Cath. - privatim 2870-2882. ---------------- solemniter 2855-2868. ----------- in Eccl. Electi 2884, 2885. Abbates - de plurium eorum benedictione 2886.2889. Abbates Assistentes - in benedict. Abbatis persolvenda - in Eccl. Cath. - priva­ tim 2871, II. ----------- solemniter 2859. ------ in Eccl. Electi 2884. — in benedict, plur. Abbatum 2888. Abbates Nullius defuncti - privilegium ce­ lebrandi Miss, dum eorum cadavera exposita iacent 3263. Abbatlalis benedictio in ea Praelatis saecu­ laribus Impertienda nihil innovetur ut in Pontificali, sed singulis vicibus ad S. R. C. recurrendum est 2854. Acolythi - quomodo se gerere debent in sua ordinatione 2609-2611; 2614; 26262628. — loco parvi candelabri cum candela in Ordinatione non est cis porrigenda bugla 2565. Acolythus - in benedict. Abbatis ha­ benda - privatim 2880. ------------- solemniter 2868, I. -------- Campanae peragenda - ab Episc. 3128, III. ------------- a Sacerd. 3202. -------- plur. Camp. 3129. -------- Coemeterii peragenda - ab Episc. 3089. I. ------------- a Sac. 3179. -------- Ecclesiae 3073, V. — in consecrat. - Altaris fixi 2995, II. -------------cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3031, III. -------- plur. Alt. fix. 3012. --------Altaris portatilis 3050, II. -------- Ecclesiae 2966. -------- Episcopi peragenda - privatim 2754. -------------solemniter 2738, I. — in coronat. Imag. B. Μ. V. 3149. — in exequils Episc. Ordin. 3291-3293. — in eius ordinat. Episc. ipsi tradere debet candelabrum cum candela, non bngia seu palmatoria 2565. — in s. ordinat, gen. - in Dom. et Fest. de praecep. 2652. --------In Sabb. - ante Dom. Pass. 2647, I. -------------Quat. Temp. 2647, I. ------------ Sancto 2649, 2650. — in s. ordinat, partie. 2679-2 •si — in reconcil. Coemet. - ab Episc. pera­ genda 3107, V. 622 Index alphabeticus Index alphabeticus et Eccl. peragenda - ab Episc. 3108. — a Sacerd. 3189. in reconcil. Eccl. - peragenda ab Episc. 3102, Π. --------benedictae 3182, VI. Adulti - de Baptismo eis administrando - ab Episc. 2540-2551. -------- a Sacerd. 2787-2791. Alphabetum graecum et latinum - eius schema pro Eccl. consecrat. 2917. Altare exeeratum - ob amotionem - oper­ culi sepulcri - de eius consecrat, pera­ genda - ab Episc. 3036. 3037. -------------a Sacerd. 3167, 3168. — Reliquiarum - de eius consecrat, peragenda - ab Episc. 3036, 3037. ------------- a Sacerd. 3167, 3168. — ob fractionem - enormem - de eius consecrat, peragenda - ab Episc. 3036, 3037. — — — — a Sacerd. 3167, 3168. --------operculi sepulcri - de eius consecrat, peragenda - ab Episc. 3036, 3037. ----------------- a Sacerd. 3167, 3168. — ob separationem mensae a stipite - de eius consecrat, peragenda - ab Episc. 3034, 3035. -------------a Sacerd. 3165, 3166. Altare fixum - de eius consecrat. 29712998. — cuius sepulcr. est in medio summit, sti­ pitis - de eius consecrat. 3015-3033. — de plur. Alt. fixor. consecrat. 2999-3014. Altare portatiie - de cius consecrat, pera­ genda - privatim 3053-3057. -------- solemniter 3038-3052. — de plur. Alt. port, consecratione pera­ genda - privatim 3063. -------- solemniter 3058-3062. Anniversarium - Episc. proxime defuncti singulis annis celebrandum est ab Episc. 3294. -------- ei assistere Canonici tenentur absque ulla retributione, ibi. — omnium Episc. et Eccl. Cath. Canonicor. defunct, celebrandum est infra Oct. Omn. Fidel. Defunct. 3295. Aqua benedicta - de eius Ministro - in bened. - Campanae quae pro Eccl. con­ secrata non inserviat 3204, VII. -------------Ecclesiae peragenda - ab Episc. 3132, IX. ----------------- a Sacerd. 3164. ------------ lapidis primar. pro Eccl. aedi­ ficanda, a Sac. peragenda 3153, III. ------- in consecrat. - Alt. fixi 2996, 1. ------------------ culus sepulcr. est In medio summit, stipitis 3031, IV. ------------- Alt. portatilis 3050, III. ------------- plur. Alt. fixor. 3013, 1. ------------- Ecclesiae 2967. -------- in coronat. Jmag. B. Μ. V. 3208, V. -------- in reconcil. - Coemet. - peragenda ab Episc. 3107, VI. ----------------------- a Sac. 3188, VI. ------------- et Eccl. - peragenda - ab Episc. 3108. ----------------------- a Sacerd. 3189. ------------- Eccl. - ab Episc. peragenda 3102, III. ------------------ consecratae 3186, IV. Archidiaconus - in Eccl. consecratione 2944, I. — in s. Ordinatione - cum Missa lecta superpelliceo induere debet 2661. -------- ipse ducit Ostiarios ad Eccl. portam et ad turrim Campanar. 2578. -------- generali - in Domin. et Festis de praecep. 2652. ------------- in Sabb. - ante Dom. Pass. habenda - privatim 2661, 2662. ----------------------- solemniter 2576-2583. ------------------ Quat. Temp, habenda - pri­ vatim 2661, 2662. ----------------------- solemniter 2576-2583. privatim ------------------ Sancto habenda 2678. ----------------------- solemniter 2649, 2650. -------- particulari 2679-2683. Aspersio - in Eccles, consecrat. - modus procedendi in aspers. parietum - extrin­ secus 2946. ------------- interius 2948. -------- modus procedendi in aspers. pa­ vimenti 2949. Assistentes Canonico administranti S. Via­ ticum Episc. decumbenti 2843-2845. Assistentes Episcopo - Baptismum admi­ nistranti - adultis 2547-2549. -------- infantibus 2531-2533. — in bened. - Abbatis privatim persol­ venda 2872. -------- Campanae quae pro Eccl. non con­ secrata vel Oratorio inserviat 3132, II. -------- Ecclesiae 3069. -------- lapidis primar. pro Eccl. aedific. 2896. — Confirmationem administranti 2553, II. — in consecrat. - Alt. portatil. peragenda - privatim 3056. -------- solemniter 3043-3044. ------ plur. Alt. portatil. peragenda - pri­ vatim 3063. ----------- solemniter 3062. — Episcopi peragenda privatim 2746. — in Matrimonii celebratione 2776-2777. — in s. Ordinat, generali - in Sabbato ante Dom. Pass. 2663-2675. ---------------- Quat. Temp. 2663-2675. ----------- Sancto 2678. — in s. Ordinat, particulari 2679-2683. — Officlantl in exequiis Episc. Ordin. 3278. Assistentes Sacerdoti - Baptismum admi­ nistranti adultis 2789. — in bened. - Campanae - pro Eccl. non consecrata 3205, II. ----------- non ad usum Eccl. 3206. -------Coemeterii 3171. -------Ecclesiae 3156-3159. ------- lapidis prirnar. pro Eccl. aedifi­ canda 3153, II. — Confirmationem administranti 2795, II. — in reconcil. - Coemeterii 3188, II. ------- Ecclesiae - benedictae 3182, II. ------------consecratae 3185. ------------et Coemeterii 3189. Associatio Cadaverum - 3229-3242. B Baculus pastoralis - Episc. eo utitur ad bened. in fine Missae lectae post Eccl. consecrat. 2935, 1, b. — de eius Ministro - in Baptismi admini­ stratione - adultis 2550-2551. ------------ infantibus 2534-2539. ------- in bened. - Abbatis peragenda privatim 2876. ----------------- solemniter 2866, II. ------------ Campanae pro Eccl. - conse­ crata 3127, III. ----------------- non consecrata 3132, VI. ------------ Coemeterii 3087, III. ------------ Ecclesiae 3073, IV. ------------ lapidis primar. pro Eccl. aedi­ ficanda 2903, II. ------- in Confirmationis administratione 2553, IV. ------- in consecrat. - Altaris fixi 2993, II. ----------------- cuius sepulcr. est in medio summitatis stipitis 3030, II. ------------ plur. Alt. fixorum 3010, III. ------------ Altaris portatilissolemn. 3049, II. ------------ Ecclesiae 2963, II. ------------ Episcopi peragenda - privatim 2751. — solemniter 2736, II. in coronat. Imag. B. Μ. V. 3148. 623 -------- fn Matrimonii assistentia 2778. -------- in S. Ordinat. - in Dom. et Festis de praecep. 2652. — — — in Sabb. ante Dom. Pass. habenda - privatim 2676, III. ----------------------- solemniter 2646, Π. ------------------ Quat. Temp, habenda - pri­ vatim 2676, III. ----------------------- solemniter 2646, II. ------------------ Sancto habenda - privatim 2678. ----------------------- solemniter 2649, 2650. -------- in reconcil. - Coemeterii 3107, III. ------------- Ecclesiae 3101, III. ------------------ et Coemeterii 3108. Baptismum solemne - adultis administran­ dum - ab Episc. 2540-2551. -------- a Sacerd. 2787-2791. — infantibus administrandum - a Dia­ cono; post n. 2781. -------- ab Episc. 2526-2539. -------- a Sacerd. 2780-2784. — ordo supplendi caeremonias super adultum 2792-2793. -------- infantem 2785-2786. Benedictio - in ea impertienda - Sacerdos utatur tantum formulis quae in Miss, et in Rituali inveniuntur 3221. -------- lumina non praescribuntur 3217. -------- materia benedicenda praesens esse debet 3219. -------- stolae color 3215, 3216. -------- superpelliceo semper Sacerdos uta­ tur 3215. Benedictio Abbatis - in ea Praelatis saecu­ laribus impertienda nihil innovetur ut in Pontif., sed singulis casibus ad S. R. C. recurrendum est 2854. — peragenda - privatim 2870-2883. -------- solemniter 2855-2868. -------- in Ecclesia Electi 2884, 2885. — plur Abbat. impertienda 2886-2889. Benedictio Campanae - solemniter pera­ genda - ab Episc. 3109-3128. -------- a Sacerd. 3190-3203. — breviori Ritu peragenda - ab Episc. 3131, 3132. --------a Sacerd. 3204, 3205. — quae ad usum Eccl. non inserviat 3206. — plur. Camp, impertienda 3129, 3130. Benedictio Coemeterii peragenda ab Episc. 3075-3090. — a Sacerd. 3169-3180. Benedictio coementi - pro firmando lapide sepulcri Altaris portatilis eadem est pro consecrat. Alt. fixi 3046. Index alphabeticus 624 Benedictio Domorum - temp, pasch. 3212, 3213. — extra tcmp. pasch. 3214. Benedictio novae Ecclesiae - impertienda - ab Episc. 3064-3073 - a Sacerd. 3154-3164. Benedictio lapidis primarii pro Eccl. aedif. Impertienda - ab Episc. 2891-2904. — a Sacerd. 3152, 3153. Benedictio Mulieris post partum 3210, 3211. — ad illam ius tantum quae ex legit. Matrim. pepererunt 3209. Benedictiones Nuptiales 2830-2832. Bugia - loco parvi candelabri cum candela non est tradenda Ordinandis ad Offi­ cium Acolythorum 2565. C Cadaver - de eius associatione 3229-3242. Caeremoniae - ordo eas supplendi super Baptizatum - adultum 2792, 2793. --------infantem 2785, 2786. Caeremoniarius - in Baptismo admini­ strando - ab Episc. - adultis 2550, 2551. -------------infantibus 2534-2539. -------- a Sacerd. adultis 2790. — in bened. - Campanae - peragenda - ab Episc. 3122-3125. ----------------- a Sacerd. 3196-3197. -------------pro Eccl. non consecrata pera­ genda - ab Episc. 3131, 3132. ------------------a Sacerd. 3204, 3205. -------------quae ad Eccl. usum non in­ serviat 3206. -------- plur. Camp. 3129, 3130. -------- Coemeterii impertienda - ab Episc. 3078-3086. ------------- a Sacerd. 3172-3175. -------- Ecclesiae impertienda - ab Episc. 3070 3071. ------------- a Sacerd. 3160. -------- lapidis primar. pro Eccl. aedif. impertienda - ab Episc. 2897-2901. -------------a Sacerd. 3152, 3153. — in Confirmationis administratione 2553, 111. -------- celebrante Sacerd. 2795, 111. — in consecrat. - Altaris - execrati pe­ ragenda - ab Episc. 3034-3037. ------------------ a Sacerd. 3165-3168. -------------fixi 2989. ----------------- cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis, 3028. -------- plur. Alt. fixor. 3009. -------- Altaris portatil. peragenda - pri­ vatim 3053-3057. ------------- solemniter 3046-3047. -------- plur. Alt. portatil. peragenda - pri­ vatim 3063. ------------- solemniter 3058-3062. — in coronat. Imag. B. Μ. V. a Saceîd. peragenda 3208, III. — in Matrimonio coram Episc. 2778. — in s. Ordinat, generali privatim ha­ benda in Sabbato - ante Dorn. Pass. 2676, I. -------- Quat. Temp. 2676, 1. -------- Sancto 2678. — in reconcil. - Coemeterii peragenda ab Episc. 3106, I. ------------- a Sacerd. 3187, 3188. -------- Coemet, et Eccl. peragenda - ab Episc. 3108. ------------- a Sacerd. 3189. -------- Ecclesiae - peragenda ab Episc. 3097-3099. ------------- benedictae peragenda a Sacerd. 3181, 3182. ------------- consecratae peragenda a Sa­ cerd. 3186, I. Caeremoniarius primus - in bened. - Ab­ batis peragenda - privatim 2873. ------------- solemniter 2864, I. ------------- in Eccl. Electi 2884. -------- plur. Abbat. 2887. — in consecrat. - Ecclesiae 2945-2953. -------- Episcopi peragenda - ab Episc. extraneo - in Eccl. Electi 2759. ------------------ extra Eccl. Elect. 2761. ------------- ab Episc. Ordin. - privatim 2747. ------------------ solemniter 2726-2732. ------------- a Mctropolita in Eccl. Electi 2758. -------- Episcopi dignitate cardinal, insi­ gniti 2763. ------------- peragenda a Cardinali 2762. -------- plur. Episc. 2765-2773. — in coronat. Imag. B. Μ. V. 3146-3147 — in excquiis Episc. Ordin. In Eccl. Cath. 3280-3282. — in Extremae Unet, administratione Episcopo 2852. — in S. Viatici administratione Episcopo 2846. — in s. Ordinat, generali solemniter ha­ benda - in Dom. et Fest. de praecep. 2652. -------- in Sabb. - ante Dom. Pass. 2634. ------------- Quat. Temp. 2634. Index alphabeticus ---------- Sancto 2649-2650. — In s. Ordinat particulari 2679-2683. — Sacerdotis - Ecclesiasticis paratis illud deferre non licet, ibi. Citretnonlarius secundus - in bened. Abbatis solemniter peragenda 2864, II. ---------- in Eccl. Electi 2884. — - plur. Abbat. 2888. — in consecrat. - Ecclesiae 2954-2961. ------Episcopi peragenda - ab Episc extraneo - in Eccl. Electi 2759. --------------- extra Eccl. Electi 2761. ---------- ab Episc. Ordin. solemniter 2733. ---------- a Mctropolita in Eccl. Electi 2758. ------dignitate cardinality insigniti 2763. ---------- peragenda a Cardinali 2762. ------plur. Episc. 2765-2773. — In excquiis Episc. Ordin. in Eccl. Cath. 3283-3290. — in Extremae Unet, administratione Episcopo 2852. — in S. Viatici administratione Episcopo 2847, 2848. — in s. Ordinat, generali solemniter ha­ benda - in Dom. et Festis de praeccpt. 2652. ------in Sabb. - ante Dom. Pass. 26352639. ---------- Quat. Temp. 2635-2639. ---------- Sancto 2649, 2650. — in s. Ordinat, particulari 2679-2683. Caeremoniarius tertius seu Electi - In Abbatem - in benedict, eiusdem pera­ genda - privatim 2874. ---------- solemniter 2864, III. --------------- in Eccl. ipsius Electi 2884. ------ in bened. plurium Abbat. 2889. — In Episcopum - in consecrat, eiusdem peragenda - ab Episc. extraneo - in Eccl. Electi 2759. ----------------extra Eccl. Electi 2761. ----------- ab Episc. Ordin. - privatim 2748. ---------------- solemniter 2734. ----------- a Mctropolita in Eccl. Electi 2758. ------ dignitate cardinallt. insigniti, in consecrat, eiusdem 2763. ----------- peragenda a Cardinali 2762. Campana - de eius bened. - solemniter peragenda - ab Episc. 3109-3128. — — — a Sacerd. 3190-3203. -------- breviori Ritu peragenda - ab Episc. 3131, 3132. ------------- a Sacerd. 3204, 3205. — quae ad Eccl. usum non inserviat; de eius bened. 3206. -------- plur. Camp. 3129, 3130. — si nulla adsit campana pro Ordinatione ad Officium Ostiariorum sufficit etiam tintinnabulum 2578. — eius sono Defunctorum transitus ma­ nifestabitur diebus exceptis solemnioribus 3223. Cadaver - associatio Cadaverum 32293242. ; — Episcopi Ordin. - curandum est ut illud conservari possit usque ad asportat, in Eccl. Cath. 3257. I------ illud Clerici Familiares paramentis pontlf. violaceis induant, ibi. — laid - Clerici ne deferant 3235. 40 — Moretti, Dc s. Functionibus - IV. > 625 Candela - sufficit ut unus ex Ordinatis eam accensam Episcopo offerat 2626. — de eius Ministro - in Baptismi admi­ nistratione - adultis 2550, 2551. ------------- infantibus 2534-2539. -------- in benedict. - Abbatis peragenda privatim 2877. ------------------ solemniter 2865. ------------- Campanae pro Eccl. - conse­ crata 3127, I. ------------------- non consecrata 3132, IV. ------------- Coemeterii 3087, I. -------------Ecclesiae 3073, II. -------------lapidis primar. pro Eccl. aedif. 2902. -------- in Confirmationis administratione 2553, IV. --------in consecrat. - Altaris fixi 2992. ----------------- cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3029. -------------plur. Ait. fixorum 3010, I. -------------Altaris portat, solemniter pe­ ragenda 3048. — -------- Ecclesiae 2962. ------------- Episcopi peragenda - privatim 2749. ----------------- solemniter 2735. -------- in coronatione Imag. B. Μ. V. 3148. -------- in excquiis Episcopi Ordin. 32913293. -------- in Matrimonii celebratione 2778. --------in s. Ordinat. - In Dom. et Fest. de pracc. 2652. ------------ in Sabb. - ante Dom. Pass, ha­ benda - privatim 2676, IV. ---------------------- solemniter 2640-2645. ----------------- Quat. Tcmp. habenda - pri­ vatim 2676, IV. ---------------------- solemniter 2640-2645. 626 Index alphabeticus ----------------- Sancto habenda - privatim 2678. ---------------------- solemniter 2649, 2650. ------- in reconcil. - Coemeterii 3107, I. -------------Ecclesiae 3101, I. ----------------- et Coemeterii 3108. Canonici - annivers. pro anima Episc. ult. defuncti assistere tenentur absque re­ tributione 3294. — in benedict. Abbatis 2863. — in consecrat. Episcopi 2724. — in s. Ordinatione 2629-2631. Canonici Assistentes Episcopo - Baptismum administranti - adultis 2547-2549. -------- infantibus 2531-2533. — in benedict. Abbat. privatim persol­ venda 2872. — Confirmationem administranti 2553, II. — in consecrat. Episcopi privatim pera­ genda 2746. — in Matrimonii celebratione 2776, 2777. — in s. Ordinat, cum Missa lecta-super­ pelliceum induere debent 2661. -------- in Sabb. ante Dorn. Pass. 26632675. ------------ Quat. Temp. 2663-2675. ------------ Sancto 2675. Vide etiam: Assistentes Episcopo. Canonici defuncti - eorum Anniv. cele­ brandum est infra Oct. Omn. Fidel. De­ funct. 3295. Canonicus administrans - Episcopo de­ cumbenti - Extremam Unctionem 2852. — S. Viaticum 2838-2842. Cantores - in benedict. - Abbatis 2863. -------- Campanae 3126. ------------- ad usum Eccl. non consecratae 3132, 111. -------- Coemeterii peragenda - ab Episc. 3090. — — — a Sacerd. 3176. -------- Ecclesiae 3072. -------- primar. lapidis pro Eccl. aedific. peragenda - ab Episc. 2904, III. ------------ a Saced. 3153, IV. — in consecrat. - Altaris - fixi 2997. ------------------ cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3032. -------- plur. Alt. fix. post n. 3013. ------------- portatilis 3051. -------- Ecclesiae 2969. -------- Episcopi 2725. — in coronatione Imag. B. Μ. V. 3151. — in s. Ordinatione 2632. — in reconcil. - Coemeterii 3106, II. » -------- Ecclesiae 3100. ------------- et Coemeterii 3108. -------- Ecclesiae benedictae a Sacerd. pe­ ragenda 3182, III. Cappellanl inservientes - Abbatibus Assi­ stentibus - in bened. Abbatis peragenda - privatim 2878. ------------- solemniter 2867, I. — Electo - in Abbatem - in eius bened. peragenda - privatim 2879. ------------------ solemniter 2867, II. -------- in Episcopum - in eius consecrat, peragenda - privatim 2753. ------------------ solemniter 2737, II. — Episcopis Assistentibus - in consecrat. Episc. peragenda - privatim 2752. ------------- solemniter 2737,1. Cardinalis electus in Episcopum - de eius consecrat, peragenda - ab altero Car­ dinali 2762. -------- ab Episc. dignitate cardinalit. non insignito 2763. Celebrans (Sacerdos) - administrans Baptis­ mum - adultis 2788. -------- infantibus 2781. — in benedict. - Campanae 3192-3194. ------------- pro Eccl. non consecratae 3205,1. ------------- non ad Eccl. usum 3206. -------- Coemeterii 3170. -------- Domorum - extra temp, pasch. 3214. ------------- temp, pasch. 3212. -------- Ecclesiae 3155. -------- Lapidis primar. pro Eccl. aedif. 3153, I. — in coronat. Imag. B. Μ. V. 3208, II. — Matrimonium assistens 2828. — in Missa cum benedict, nuptialibus 2830. -------- Mulieris post partum 3211. — in benedictionibus extra Missam utatur superpelliceo et stola, nisi aliter notetur 3215. -------- formula utatur quae in Missali et Rituali Rom. invenitur 3221. -------- semper stat aperto capite 3220. — in caeremoniis supplendis super Baptizatum - adultum 2793. -------- infantem 2786. — in Confirmationis administratione 2795, 1. — in consecrat. Altaris exeerati 3166; 3Igg. — in coronatione Imag. B. Μ. V. 3208, I. — in exequils 3229-3242. -------- parvulorum 3248-3253. — in reconciliatione - Coemeterii 3188, I. Index alphabeticus ------Ecclcsiac - benedictae 3182, I. ---------- consecratae 3184. ---------- et Coemeterii 3189. CeroTerarii - in benedict. - Abbatis 2868, 111. ------ Campanae peragenda - ab Episc. • pro Eccl. consecrata 3128, II. --------------- pro Eccl. non consecrata 3132, VII. -----------a Sacerd. 3200. --------------- pro Eccl. non consecrata 3205, V. ------ plur. Campanarum 3129. ------ Coemeterii peragenda - ab Episc. 3088. ---------- a Sacerd. 3177. ------ Ecclesiae peragenda - ab Episc. 3073, I. -----------a Sacerd. 3162. ------ Lapidis primar. pro Eccl. aedif. peragenda - ab Episc. 2904, I. -----------a Sacerd. 3153, III. — in consecrat. - Altaris fixi 2994. ---------- cuius sepuicr. est in medio sum­ mitatis stipitis 3031, I. ------ plur. Altarium fixorum 3110, IV. ------ Ecclesiae 2964. ------ Episcopi 2738, III. — In exequiis Episc. Ordin. 3293. — In s. Ordinat, generali - in Domin. et Fest. de praecepto 2652. · ------ In Sabbato - ante Dorn. Pass. 2647, III. ----------- Quat. Temp. 2647, III. ----------- Sancto 2649. — in s. Ordinat, particul. 2679-2683. — in reconciliatione - Coemeterii - pera­ genda - ab Episc. 3107, IV. ---------------- a Sacerd. 3188, IV. ----------- et Eccl. peragenda - ab Episc. 3108. ---------------- a Sacerd. 3189. ------ Ecclesiae - ab Episc. peragenda 3102, I. ----------- benedictae peragenda a Sacerd. 3182, IV. Clavis - saltem duae porrigendae sunt Or­ dinandis ad Offic. Ostiariorum 2561. — non est stricte necessarium ut Ordinati ad Officium Ostiariorum ea utantur ad claudendam et aperiendam portam 2613. Clerici inservientes - in administrat. Baptismi solemn, peragenda - ab Episc. -adultis 2550, 2551. ------------ infantibus 2534-2539. 627 — in benedict. Abb. peragenda - pri­ vatim 2882. -------- solemniter 2868, V. — In Confirmationis administrat solemni­ ter peragenda - ab Episc. 2553, IV. -------- a Sacerd. 2795, IV. — in benedict, primar. lapidis pro Eccl. aedif. peragenda - ab Episc. 2904, II. -------- a Sacerd. 3153, III. — in consecrat. - Altaris fixi 2996, II, III. ------------- cuius sepuicr. est in medio summit, stipitis 3031, V, VI. -------- plur. Alt. fixorum 3013, II, III. -------- Ecclesiae 2968. -------- Episcopi peragenda-privatim 2756. ------------- solemniter 2738, V. — in Matrimonii celebratione coram Epi­ scopo 2778. · ■ Clericus inserviens - in Baptismi admlnistr. solemniter peragenda a Sacerd. adultis 2791. — infantibus 2782-2784. Coementum - pro firmando lapide sepulcri Altaris portatilis, benedicendum est ritu praescripto pro consecrat. Altaris fixi 3046. Coemeterium - de eius benedict, peragenda - ab Episc. 3075-3090. -------- a Sacerd. 3169-3180. — de eius reconciliatione peragenda - ab Episc. 3103-3107. -------- a Sacerd. 3187, 3188. -------- una cum Ecclesia - ab Episc. 3108. -------------a Sacerd. 3189. Communio (s.) - administratio - eius ordo extra Miss. 2796-2803. -------- ad Chori fenestellam 2804. -------- infirmis 2806-2816. -------- Diaconus se gerit ut Sacerdos, adhi­ bita tamen stola transversa; post n. 2805. -------- de usu parvae patinae 2797. — Episc. eam administrans - omnibus Ordinatis, exceptis Presbyteris, profert peculiarem formulam 2574. -------- Presbyteris novis efficit Crucem cum s. Particula, sed nullam profert formulam, ibi. Confirmatio - eius Ritus - solemnls 2552, 2553. --------minus solemnls, 2554. --------quando a Sacerd. ministratur 2794, 2795. Consecratio Altaris - exeerati peragenda ab Episc. 3034; 3037. ------- a Sacerd. 3165-3168. — fixi 2971-2998. | I ■ I I 1 628 Index alphabeticus -------- cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3015-3033. — plur. AIL fixorum 2999-3014. — portatilis peragenda - privatim 30533057. -------- solemniter 3038-3052. — plur. Alt. portatilium peragenda - pri­ vatim 3063. -------- solemniter 3058-3062. ------------- culus sepulcr. est in medio sum­ mit. stipitis 3031, I. -------- plur. Altarium fixorum 3110, IV. -------- Ecclesiae 2964. — in reconciliatione - Coemeterii - pera­ genda - ab Episc. 3107, IV. \ ------------------ a Sacerd. 3188, IV. ------------- et Ecclesiae peragenda - ab Episc. 3108. — — — — a Sacerd. 3189. -------- Ecclesiae - ab Episc. peragenda 3102, I. ------------- benedictae peragenda a Sacerd. 3182, IV. Consecratio Cardinalis Electi in Episco­ pum peragenda - ab altero Cardinali 2762. — ab Episc. dignitate cardinalitia non insignito 2763. Consecratio Ecclesiae 2908-2970. D Consecratio Episcopi peragenda - privatim 2740-2756. — solemniter 2688-2738. — ab Episc. extraneo - in Eccl. Electi 2759. -------- extra Eccl. Electi 2761. — a Metropolita in Eccl. Electi 2758. — plurium Episcoporum 2764-2773. Coronatio Imaginis B. Μ. V. - peragenda ab Episc. 3133-3151. — a Sacerd. 3207, 3208. Cruces - pro Ecclesiae consecratione - de earum materia et dispositione 2911, 2, 1. -------- nequeunt evelli, expleta consecrat., ibi. -------- earum unctio incipere debet a parte Evang. 2950. — quinque incensi granis - in eis formandis et Crucibus e gossypio cerato imponendis in consecrat, plur. Alt. portatil. Episc. adiuvari potest a Sacerdotibus 3062, III. Crucifer - in benedict. - Campanae pera­ genda - ab Episc. pro Eccl. consecrata 3128, II. ------------- pro Eccl. non consecrata 3132, VII. —— — — a Sacerd. 3200. ------------------ non pro usu Ecclesiae 3205, V. -------- plurium Campanarum 3129. -------- Coemeterii peragenda - ab Episc. 3088. — — — a Sacerd. 3177. -------- Ecclesiae peragenda - ab Episc. 3073, I. ------------- a Sacerd. 3162. -------- lapidis prlmar. pro Eccl. aedif. peragenda - ab Episc. 2904, I. ------------- a Sacerd. 3153, III. — in consecrat. - Altaris fixi 2994. , Defunctus - sermo in eius laudem 3244. — transitus eius campanae sono mani­ festabitur, diebus exceptis solemnloribus 3223. — Episcopus; vide: Episcopus defunctus. Diaconi - color paramentorum pro Ordi­ natione 2555, I. — quomodo se gerere debent in sua Ordi­ natione 2609-2611 ; 2619-2620; 2626-2 Diaconi Assistentes - in benedict. - Ab­ batis usum pontifie, habentis peragenda - in Eccl. Cath. 2861. ------------- in Eccl. Electi 2884. — in consecrat. Episcopi 2722. — in coronat. Imag. B. Μ. V. 3141-3143. — in s. Ordinat, generali - in Domin. et Fest. de praecepto 2652. -------- in Sabb. - ante Dorn. Pass. 25942601. ------------- Quat. Temp. 2594-2601. ------------- Sancto 2649-2650. — In s. Ordinat, particulari 2679-2683. Diaconus - vide: Ministri sacri. — administrans - Baptismum infantibus; post 2781. -------- s. Communionem se gerit ut Sa­ cerdos, adhibita tamen stola transversa; post n. 2805. — — SS. Viaticum se gerit ut Sacerdos adhibita tamen stola transversa; post n. 2819. — benedicere domus nequit etiam de Pa­ rochi consensu 3213. — in exequlis defunctorum, post n 3245. — in exequiis parvulorum 3254. — custos Ecclesiae - de eius officio in Eccl. consecrat. 2944, IV. — ex novis ordinatis Evangelium legit in s. Ordinat, privatim habenda dum Episc. illud legit 2620. Index alphabeticus Dispositio - in Baptismi administrations Episc. cclebr., ad Ecclesiae fores 2536. — In benedict. - Abbatis in Eccl. Electi 2885. ------- Campanae peragenda - ab Episc. 3111. ------------ a Sacerd. 3191. ------------ in Functionis initio, celebrante Episc. 3123. ----------------- Sacerd. 3197. ------- plurium Campanarum 3130. ------- Coemeterii - celebrante Episc. - ad quinque aspersiones 3080; 3082-3085. ---------------- ordo imponendi candelas Cru­ cibus 3081. ---------------- ad sermonem 3079. ----------- celebrante Sacerd., ad aspersio­ nem 3173. -------lapidis primar. pro Eccl. aedif. - ad aquae benedict. 2898. ------------ad aspers. - fundament. 2901. ---------------- loci in quo Crux est 2899. ----------- ad locum in quo aedificanda est Eccl. 2894. — ad Matrimonii celebrationem, Episc. assistente 2779. — in consecrat. Altaris portatilis 3040. ------ plurium Altarium - fixorum 3001. ------ portatilium 3060. — in consecrat. Ecclesiae - ad aspers. parietum - extrinsecus 2946. ----------- interius 2948. ------ pavimenti 2949. — ad Eccl. portam - in Funct. initio 2956. ------ In reversione Processionis 2960. — ad inunctionem Crucium parietum 2951. — In consecrat. Episcopi - ad Confessio­ nem 2728. ------ ad examen 2727. ------ ad Litanias 2729. ------- ad multos annos 2732. ------ ab Offert, ad Commun. 2730. -------ad Te Deum 2731. ■------ peragenda in Eccl. Electi - ab Episc. extraneo 2760. ----------- a Metropollta; post n. 2758. ------ ab Ordinario peragenda; post n. 2688. — In consecrat, plurium Episc. - quomodo Altare ascendere debent 2772. ------ in Altaris suppedaneo 2773. ------- ad examen 2771. -------ad inthronizationem - duorum 2766. ------------trium 2767. ------------ quatuor 2768. — Ordinandorum - ante Altare 2636. ------ ad Litaniarum cantum 2638. 629 Domus - de eius benedict. - temp, pasch. 3212-3213. -------- extra temp, pasch, 3214. E Ecclesia - de eius benedicL impertienda ab Episc. 3064-3073. -------- a Sacerd. 3154-3164. — de eius consecrat. 2908-2969. — de eius reconciliatione peragenda - ab Episc. 3091-3102. -------- a Sacerd. 3183-3186. -------- una cum Coemeterio - ab Episc. 3108. ------------- a Sacerd. 3189. — benedicta - de eius reconciliatione pera­ genda a Sacerd. 3181, 3182. — instructiones quae observari possunt ante eius reductionem ad usus profanos vel ante eius destructionem 3074. ' Electi In Abbatem - in sua benedictione 2889. Electi in Episcopum - in sua consecratione 2770. Electus In Abbatem - in sua benedict. pe­ ragenda - in Eccl. Cath. - privatim 2871, III. ------------- solemniter 2860. -------- in sua Eccl. 2884. Electus In Episcopum - in sua consecrat, peragenda - in Eccl. Consecrantis privatim 2745. ------------- solemniter 2710-2721. -------- in sua Eccl. 2759. ------------- a Metropollta 2758. -------- extra suam Eccl. et extra Eccl. Consecrantis 2761. — dignitate cardinalitia insignitus - in sua consecrat. 2763. ------------- peragenda a Cardinali 2762. Episcopi Absolventes - in exequiis Episc. Ordinarii 3275, 3276. Episcopi Assistentes - in consecrat. Epi­ scopi - peragenda - ab Episc. extraneo in Eccl. Electi 2759. ------------------ extra Eccl. Electi 2761. ------------------ab Episc. Ordin. - privatim 27-14. -----------------------solemniter 2698-2709. ------------- a Metropollta In Eccl. Electi 2758. -------- dignitate cardinalitia insigniti 2763. ------------- peragenda a Cardinali 2762. — in consecrat, plurium Episc. 2769. — exequiis Episc. Ordinarii 3271; 3276 630 Index alphabeticus — Titulares detundi - privilegium cele­ brandi Miss, dum eorum cadavera expo­ sita iacent 3263. Episcopus - Baptismum ministrans adultis 2541-2546. -------- infantibus 2527-2530. — in benedict. - Abbatis peragenda - prlvatim 2871, I. ------------- solemniter 2856-2858. ------------- in Eccl. Electi 2884. -------- plurium Abbatum 2887. -------- Campanae 3112-3117. ------------- pro Eccl. non consecrata 3132, I. -------- plurium Campanarum 3129, 3130. -------- Coemeterii 3076. -------- Ecclesiae 3065-3068. -------- lapidis primar. pro Eccl. aedific. 2895. — in Confirmationis administratione 2553, 1. — in consecrat. - Altaris - execrati 3035; 3037. -------------fixi 2975-2985. ----------------- cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3019-3025. -------------portatilis peragenda - privatim 3055. ------------------solemniter 3041. -------- plurium Altarium - fixorum 30023006. ------------- portatilium 3059. -------- Ecclesiae 2914-2935. -------- Episcopi peragenda - privatim 2741 2743. ------------- solemniter 2689-2697. ------------ in Eccl. Electi 2759. ----------- dignitate cardinalitia insigniti 2763 -------- plurium Episcoporum 2765. — in coronat. Imag. B. Μ. V. 3135-3140. — in expositione SS. Reliq. vespere praeced. consecrat. Ecclesiae 2909. — Matrimonio assistens 2775. — in s. Ordinatione generali - Domin. et Fest. de praecepto 2652. -------- in Sabb. - ante Dorn. Pass, habenda — privatim 2654-2660. ------------------ solemniter 2556-2575. ------------- Quat. Temp, habenda - priva­ tim 2654-2660. ------------------ solemniter 2556-2575. ------------- Sancto habenda - privatim 2678. ------------------ solemniter 2649, 2650. — in s. Ordinatione particulari 26792683. — in reconciliatione - Coemeterii 3104. ------------- et Ecclesiae 3108. --------Ecclesiae 3092-3094. Episcopus aegrotans - quomodo se ad mortem parare debeat 2835. — emittens Fidei professionem 2849. — suscipiens SS. Viaticum 2836, 2837. — cum hora mortis appropinquat Sa­ crament. Extremae Unctionis petat 285(1 Episcopus defunctus - anniversarium eius­ dem proxime defuncti - celebrandum est singulis annis ab Episcopo 3294. -------- ei assistere Canonici tenenturabsque ulla retributione, ibidem. I — curandum est ut eius cadaver conservari possit usque ad asportationem in Eccl. Cath. 3257. I — eius cadaver Clerici Familiares induant paramentis pontifie, violacei coloris 3257. — de eius excquiis celebrandis in Eccl. Cath. 3264-3293. — de Missis 3262. — de Vigiliis 3258-3261. Episcopus extraneus - in consecrat. Episcopi extra Eccl. Electi 2761. — celebrans in exequiis Episcopi Ordi­ narii 3270. Excquiae - de associatione cadaverum 32293242. — de Missa 3243. — notanda 3222-3228. — parvulorum 3246-3255. -------- nihil obstat quominus in eis legatur vel in cantu celebretur Missa 3255. — pauperum 3227. — quando prohibentur 3228. — sermo in laudem Defuncti 3244. Exercitus - eius vexilla si benedicta admitti possunt in associatione Cadaverum, alias tolerari 3238. Exorcistae - quomodo se gerere debent in sua Ordinatione 2609-2611; 2614; 26262628. Extrema Unctio - eius administratio 28202823. -------- in casu instantis mortis 2825. -------- immediate post SS. Viaticum 2824. -------- Episcopo Ordinario 2850-2852. -------- pluribus infirmis 2826. I F Flectamus genua - haec verba pronun­ tianda sunt ante singulas Orationes supra Ordinatos quocumque tempore 2559. Flores - mos congerendi flores super adul torum feretrum laudari nequit 3234. Formula - Indulgentiae publicandae post Eccl. consecrationem 2913. Index alphabeticus Formulae In benedictionibus - Sacerdos tantum utatur illis quae in Miss, et Rituali inveniuntur 3221. Funebris Oratio 3244. G Gremiale - de eius Ministro - in benedict. Abbatis habenda - privatim 2881. ------------ solemniter 2868, II. ------- in consecrat. Episcopi habenda privatim 2755. ------------ solemniter 2738, II. ------- in s. Ordinat, generali - in Domin. et Fest. de praecepto 2652. ------------ in Sabbato - ante Dorn. Pass. 2647, II. ----------------- Quat. Temp. 2647, II. ----------------- Sancto 2649, 2650. ------- in s. Ordinat, particulari 2679-2683. I Imago B. M.V. - eius coronatio - pera­ genda- ab Episc. 3133-3151. ----------- a Sacerd. 3207-3208. Indulgentia - de cius formula publicanda post Eccl. consecrationem 2913. Infantes - de Baptismo eis administrando - ab Episc. 2526-2539. ------- a Sacerd. 2780-2782. Infirmi - vide: Extrema Unctio, Viati­ cum (SS.). Insignia - religioni catholicae manifeste hostilia non admittantur in associatione Cadaverum 3237. — nationalia et exercitus - si benedicta admitti possunt in associat. Cadav., alias tolerari 3238. Instructiones quae observari possunt ante­ quam Ecclesia ad profanos usus redu­ catur vel destruatur 3074. L Lapis primarius pro Eccl. acdific. - quo­ modo esse debet 2892. — eius benedict, impertienda - ab Episc. 2891-2904. ------- a Sacerd. 3152, 3153. — cius exemplar 2893. — Missae celebratio non praescribitur post eius bened. et imposit. 2905. Lectores - quomodo se gerere debent in sua Ordinatione 2609-2611; 2614; 2626-2628. Liber - de eius Ministro - in Baptismi admi­ nistrat. - adultis 2550-2551. ------------- infantibus 2534-2539. 631 -------- in benedict. Abbatis peragenda privatim 2877. '------------------ solemniter 2865. ------------- Campanae pro Eccl. - conse­ crata 3127, I. -------------------- non consecrata 3132, IV ------------- Coemeterii 3087, I. ------------- Ecclesiae 3073, II. ------------- Lapidis primarii 2902. -------- in Confirmationis administratione 2553, IV. -------- in consecrat. - Altaris fixi 2992. ------------- cuius sepulcr. est in medio sum­ mit. stipitis 3029. ------------- plurium Altarium fixorum 3010, I. -------------Altaris portatilis solemniter 3048. ------------- Ecclesiae 2962. ------------- Episcopi peragenda - privatim 2749. ------------------ solemniter 2735. -------- in coronat. Imag. B. Μ. V. 3148. ------- in exequiis Episcopi Ordin. 32913293. -------- in Matrimonii assistentia 2778. -------- in s. Ordinat. - in Dom. et Festis de praecepto 2652. ------------- in Sabb. - ante Dom. Pass, ha­ benda - privatim 2676, IV. ---------------------- solemniter 2640-2645. ----------------- Quat. Temp, habenda - privatim 2676, IV. -----------------------solemniter 2640-2645. ------------------Sancto habenda - privatim 2678. ---------------------- solemniter 2649, 2650. -------- in reconciliatione - Coemeterii 3107, I. ------------- Ecclesiae 3101, I. ------------------ et Coemeterii 3108. —------------- Coemeterii 3178. -------- Sacerdotis celebrantis - in admini­ strat. Confirmationis 2795, IV. ------------- in benedict. - Campanae 3201. ----------------------- pro Eccl. non consecrata 3205, IV. ------------------ Ecclesiae 3163. ------------------ Lapidis primarii 3153, III. ------------- In reconciliatione - Coemeterii 3188, V. ------------------ Ecclesiae - benedictae 3182, V. ----------------- consecratae 3186, III. Lotio - de cius Ministris in benedict. Cam­ panae impertienda - ab Episc. 3128, I. -------- a Sacerd. 3199. 632 Index alphabeticiis Lumina - pro nonnullis benedict, non praescribuntur; sed accendi possunt32l7. Μ Materia benedicenda - praesens esse debet 3219. Matrimonium - Ritus celebrandi - coram Episc. 2774-2779. -------- coram Parocho 2827-2829. Matutinum et Laudes - quae recitantur in Vigiliis ante Eccl. consecrationem non dispensant a recitatione Matut. et Laud, diei currentis 2909. Metropolita - in consecrat. Episcopi pera­ genda in Eccl. Electi 2758. Minister aquae benedictae - vide: Aqua benedicta. Minister baculi - vide: Baculus pastoralis. Minister candelae - vide: Candela. Minister de gremiali - vide: Gremiale. Minister libri - vide: Liber. Minister lotionis - vide: Lotio. Minister mitrae - vide Mitra. Ministri sacri - in benedict. - Abbatis usum pontif. habent, peragenda - in Eccl. Cath. 2862. ------------- in Eccl. Electi 2884. -------- Campanae pro Eccl. consecrata pe­ ragenda-ab Episc. 3118-3121. ------------- a Sacerd. 3195. -------- Coemeterii 3077. — in consecrat. - Altaris fixi 2986, 2987. ------------- cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3026. -------- plur. Altarium fixorum 3007. -------- Ecclesiae 2936-2943. -------- Episcopi - peragenda - ab Episc. extraneo - in Eccl. Electi 2759. — -------- extra Eccl. Electi 2761. ------------------ ab Episc. Ordinario 2723. ------------------ a Metropolita 2758. ------------- dignitate cardinalitia insigniti 2762. ------------------peragenda a Cardinali 2763. — in coronat. Imag. B. Μ. V. peragenda ab Episc. 3144-3145. -------- a Sacerd. 3208, II. — in exequiis Episc. Ordin. 3279. — in s. Ordinat, generali - in Dom. et Fest. de praecepto 2652. -------- in Sabbato - ante Dom. Pass. 26022608. -------------Quat. Temp. 2602-2608. -------------Sancto 2649-2650. -------- in s. Ordinat, particulari 2679-2683. — in reconciliatione - Ecclesiae 3095,3096. et Coemeterii 3108. -------- Coemeterii 3105. Missa - cum bened. nuptialibus 2830. — post benedict, primarii lapidis pro Eccl. aedif. 2905-2907. -------- sed non praescribitur 2905. — post consecrat. - Altaris - fixi 2991. ------------- portatilis 3047. — sine cantu post Eccl. consecrationem Episc. non utitur paramentis pontifie, quamvis in fine impertiat benedict, cum mitra et baculo 2935,1, b. — cxcquialis 3243. — in collatione sacr. Ordin. diebus a iure statutis semper dicenda est de Tem­ pore 2556. -------- etiam sine cantu celebretur 2655. — post reconciliationem Eccl. 3099. Missae - durante exposit. Cadav. Episc. Ordin. 3262. Missae tres - quae ab Episc. ordinante praecipiuntur sequuntur regulas Mis­ sarum votiv. 2625. Mitra - Episc. ea uti potest - ad benedict, in fine Miss, lectae post Eccl. consecra­ tionem 2935, I, b. -------- in Confirmationis administratione etiam non solemniter 2554. — de eius Ministro - in Baptismi admini­ strat. - adultis 2550, 2551. ------------- infantibus 2534-2539. -------- in benedict. - Abbatis peragenda privatim 2875. ------------------ solemniter 2866, I. ------------- Campanae pro Eccl. - conse­ crata 3127, II. ------------------ non consecrata 3132, V. ------------- Coemeterii 3087, II. ------------- Ecclesiae 3073, III. ------------- lapidis primarii 2903, I. ------- in Confirmationis administrat. 2553, ' IV. -------- in consecrat. - Altaris fixi 2993, I. ------------------ cuius sepulcr. est in medio summit, stipitis 3030, I. ------------- plur. Alt. fixorum 3010, II. ------------- Altaris portatilis peragenda so­ lemniter 3049, I. ------------- Ecclesiae 2963, I. ------------- Episcopi peragenda - privatim 2750. ------------------ solemniter 2736, I. -------- in coronat. Imag. B. Μ. V. 3148. ------- in exequiis Episc.Ordinarii329l-3293. -------- in Matrimonii assistentia 2778. Index alphabeticus ------- in s. Ordinat. - in Dom. et Fcst. de praecepto 2652. ----------- in Sabbato - ante Dom. Pass, habenda - privatim 2676, II. --------------------- solemniter 2646, I. ---------------- Quat. Temp, habenda privatim 2676, II. --------------------- solemniter 2646, I. ---------------- Sancto habenda - privatim 2678. --------------------- solemniter 2649, 2650. ------- in reconciliatione - Coemeterii 3107, II. ----------- Ecclesiae 3101, II. ----------- et Coemeterii 3108. Mulier - de cius benedict, post partum 3210, 3211. N Nationalla vexilla, si benedicta admitti possunt in associat. Cadav. et in Eccl.; si benedicta non sint, tolerari 3238. Nocturnus talis diei - quid intelligendum pro illo quem Episc. Diaconis et Subd. im­ ponere solet 2618. Notarius in s. Ordinatione 2633. Nuptiales benedictiones 2830, 2831. 0 Oratio funebris 3244. Oratorium - de eius benedict, impertienda - ab Episc. 3064-3073. ------- a Sacerd. 3154-3164. Ordinandi - color paramentorum pro eis 2555, I. — quomodo se gerere debent in sua Ordi­ natione - ad Offic. - Acolythorum 26092611; 2614; 2626-2628. ------------ Exorcistarum 2609-2611; 2614; 2626-2628. ------------ Lectorum 2609-2611 ; 2614; 26262628. ------------ Ostiariorum 2609-2611; 2613; 2626-2628. ------- ad Diaconatum 2609-2611; 2619, 2620; 2626-2628. ------- ad Presbyteratum 2609-2611; 26212624; 2626-2628. ------- ad Subdiaconatum 2609-2611; 26152617; 2626-2628. Ordinati - Episc. omnes communicat pro­ ferens peculiarem formulam 2574. — sufficit ut unus ex eis candelam accen­ sam offerat 2626. 633 Ordinatio sacra - generalis habenda - privatim - in Sabb. ant. Dom. Pass, et in Sabb. Quat. Temp. 2653-2676. ------------------ summarium Ritus 2686; 2687. ------------- in Sabb. Sancto 2677, 2678. -------- solemniter in Sabb. Quat. Temp, et in Sabb. ante Dom. Pass. 2555-2647. ------------- summarium Ritus 2684; 2685. ------------- diebus Dom. et Fest. de prae­ cepto 2651, 2652. ------------- in Sabb. Sancto 2648-2650. — particularis 2679-2683. Ordines sacri - in eorum collatione diebus a iure statutis semper dicenda est Missa de Tempore 2556. -------- etiam sine cantu celebretur 2655. Osculum pacis - in s. Ordinatione 2627. Ostiarii - saltem duae claves porrigendae sunt iis qui ad Ostiariorum officium ordi­ nandi sunt 2561. — non est stricte necessarium ut ordinati clave utantur ad claudendam et aperien­ dam portam 2613. — quomodo se gerere debent In sua ordi­ natione 2609-2611; 2613; 2626-2628. P * > 2150 2151 2179 2194 2270 2383 2473 2543 2572 2635 2682 2689 2704 2725 2729 2786 2802 2868 ad Num. 3285 2578 2615 3235 2911, 2, I 2531 2758, IX 2776 2531 2758, IX 2776 2574 2811 2840 3234 3294 2605 2565 3213 2817 2655 2804 2620 3229 2612 2558 2577 2578 2613 2614 2626 2676 2574 2575 3294 3221 2800 2804 2798 3221 3213 2842 2625 2909 Decr. ad Num. 2626 2909 3244 2621 2574 3208 3233 3268 3209 3162 2574 3235 3133, II 3207, II 2911, 2, I 2827, Il 2828 2574 3133, II 3207, II 2661 2663 2895 3153 3233 3268 2574 2578 2911, 3, Vil 2926 2605 2676 2935, I, b 2985, i, b 3042 3061 3255 3269 2209 3223 3228 2842 Decreta Sacrae Rituum Congregationis in volumine allata Decr. 3582 ad 3 3593 3605 3646 1 » 3687 3697 3700 » 3721 3726 B » »Ί B Ί 3729 D 1 15 2 B 1 » B B 2 B 3 4 » » » 5 8 9 » » » 3767 3780 3800 3804 » > 25 1 1 > » » 3822 3832 3852 * 6 » 3854 1 b B 3 Num. 2553, I 2795, I 2577 2905 3133, II 3207 2947 3215 2661 2663 2574 3041 3046 3059 3060 3062, II 2911, 1, V 2942 2952 2950 2926 < 2935, I, b 2985, I, b 2620 2842 2804 2661 2663 2667 2746 3257 3263 2553 2916 2947 3066 3093 3230 3284 3229 Decr. 3888 3898 3904 3905 3946 4031 ad 1 * 5 1 3 4 1 4035 4042 4077 4081 4095 6 4096 4109 4117 4127 4130 4164 B 4165 1 B B B B B B B B B » » » » » » » 5 » 4244 B 4284, decl. III 4305 4306 4355 II, 2 4390 Num. 2842 3233 3209 2854 3228 3059 3060 2561 2618 2620 3242 3231 3270 3257 3236 2618 2810 3228 2559 2602 20β8 2923 2978 3004 3019 3037 3041 3059 3168 3233 3268 3060 3062, III 2710 2830 2909 2758, VIII 3236 3237 3286 637 Canones Codicis luris Canonici in volumine allati III. CANONES CODICIS JURIS CANONICI IN VOLUMINE ALLATI Can. 397 Par. N. 2 2 1 3o Num. 2531 2776 2832 3265 3229 3256 post. 2819 2577 Can. 1156 Par. N. D 1163 • 9 1215 1233 9 2 4 Num. ante 2891 » 3152 » 2891 9 3152 3226 3237 3235