Adversus haereses (liber 3) 1 'Ο μεν δή Ματθαίος έν τοίς Έβραίοις τη ιδία αυτών διαλέκτω καί γραφήν έξήνεγκεν εύαγγελίου, του Πέτρου καί του Παύλου έν 'Ρώμη εύαγγελιζομένων καί θεμελιούντων την εκκλησίαν. Μετά δε την τούτων έξοδον, Μάρκος, ό μαθητής καί ερμηνευτής Πέτρου, καί αύτός τα ύπό Πέτρου κηρυσσόμενα έγγράφως ήμίν παραδέδωκεν. Καί Λουκάς δέ, ό ακόλουθος Παύλου, το ύπ1 εκείνου κηρυσσόμενον εύαγγέλιον έν βίβλω κατέθετο. ’Έπειτα ’Ιωάννης, ό μαθητής τού Κυρίου, ό καί επί τό στήθος αύτού άναπεσών, καί αύτός έξέδωκεν τό εύαγγέλιον, έν Έφέσω τής ’Ασίας διατριβών. 2 Ούκ εύχερές υπό πλάνης κατεχομένην μεταπεϊσαι ψυχήν. 3 Θεμελιώσαντες ούν καί οίκοδομήσαντες οί μακάριοι άπόστολοι τήν έκκλησίαν, Λίνω τήν τής έπισκοπής λειτουργίαν ένεχείρισαν τούτου τού Λίνου Παύλος έν ταΐς προς Τιμόθεον έπιστολαϊς μέμνηται. Διαδέχεται δέ αύτόν ’Ανέγκλητος. Μετά τούτον δέ τρίτω τόπω άπό των άποστόλων τήν έπισκοπήν κληροΰται Κλήμης, ό καί έωρακώς τούς μακαρίους άποστόλους καί συμβεβληκώς αύτοϊς, καί έτι έναυλον τό κήρυγμα των άποστόλων καί τήν παράδοσιν πρό οφθαλμών έχων, ού μόνος· έτι γάρ πολλοί ύπελείποντο τότε ύπό τών άποστόλων δεδιδαγμένοι. ’Επί τούτου ούν του Κλήμεντος στάσεως ούκ ολίγης τοίς έν Κορίνθω γενομένης άδελφοίς, έπέστειλεν ή έν 'Ρώμη έκκλησία ίκανωτάτην γραφήν τοίς Κορινθίοις, είς ειρήνην συμβιβάζουσα αύτούς καί άνανεούσα τήν πίστιν αύτών καί ήν νεωστί άπό τών άποστόλων παράδοσιν είλήφει. 4 Τον δέ Κλήμεντα τούτον διαδέχεται Εύάρεστος, καί τον Εύάρεστον ’Αλέξανδρος, είθ1 ούτως έκτος άπό τών άποστόλων καθίσταται Ξύστος, μετά δέ τούτον Τελεσφόρος, δς καί ένδόξως έμαρτύρησεν έπειτα Ύγίνος, είτα Πίος, μεθ' δν ’Ανίκητος· διαδεξαμένου τον Άνίκητον Σωτήρος, νυν δωδεκάτω τόπω τον τής έπισκοπής άπό τών άποστόλων κατέχει κλήρον ’Ελεύθερος. Τή αύτή τάξει καί τή αύτή διδαχή ή τε άπό τών άποστόλων έν τή έκκλησία παράδοσις καί τό τής άληθείας κήρυγμα κατήντηκεν είς ήμάς. 5 Καί Πολύκαρπος δέ ού μόνον ύπό άποστόλων μαθητευθείς καί συναναστραφείς πολλοΐς τοίς τόν Κύριον έωρακόσιν, άλλά καί ύπό άποστόλων κατασταθείς είς τήν ’Ασίαν έν τή έν Σμύρνη έκκλησία έπίσκοπος, δν καί ήμεΐς έωράκαμεν έν τή πρώτη ήμών ήλικία-έπί πολύ γάρ παρέμεινεν καί πάνυ γηραλέος ένδόξως καί έπιφανέστατα μαρτυρήσας έξήλθεν τού βίου-, ταύτα διδάξας άεί ά καί παρά τών άποστόλων έμαθεν, α καί ή έκκλησία παραδίδωσιν, ά καί μόνα έστίν άληθή. Μαρτυρουσι τούτοις αί κατά τήν ’Ασίαν έκκλησίαι πάσαι καί οί μέχρι νυν διαδεδεγμένοι τόν Πολύκαρπον, πολλώ άξιοπιστότερον καί βεβαιότερον άληθείας μάρτυρα όντα Ούαλεντίνου καί Μαρκίωνος καί τών λοιπών κακογνωμόνων. "Ος καί έπί Άνικήτου έπιδημήσας τή 'Ρώμη, πολλούςάπό τών προειρημένων αιρετικών έπέστρεψεν είς τήν έκκλησίαν τού Θεού, μίαν καί μόνην ταύτην άλήθειαν κηρύξας ύπό τών άποστόλων παρειληφέναι τήν ύπό τής έκκλησίας παραδιδομένην. Καί είσίν οί άκηκοότες αύτού ότι ’Ιωάννης ό τού Κυρίου μαθητής έν τή Έφέσω πορευθείς λούσασθαι καί ίδών έσω Κήρινθον έξήλατο τού βαλανείου μή λουσάμενος, άλλ1 έπειπών «Φύγωμεν, μή καί τό βαλανείον συμπέση, ένδον δντος Κηρίνθου του τής άληθείας έχθρού.» Καί αύτός δέ ό Πολύκαρπος Μαρκίωνί ποτέ είς δψιν αύτώ έλθόντι καί φήσανττ «Έπιγίνωσκε ήμάς», άπεκρίθη· «Έπιγινώσκω, έπιγινώσκω τόν πρωτότοκον τού Σατανά.» Τοσαύτην οί άπόστολοι καί οί μαθηταί αύτών έσχον εύλάβειαν προς τό μηδέ μέχρι λόγου κοινωνεϊν τινι τών παραχαρασσόντων τήν άλήθειαν, ώς καί Παύλος έφησεν «Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν καί δευτέραν νουθεσίαν παραιτου, είδώς ότι έξέστραπται ό τοιούτος καί άμαρτάνει ών αύτοκατάκριτος.» ’Έστιν δέ καί έπιστολή Πολυκάρπου προς Φιλιππησίους γεγραμμένη ίκανωτάτη, έξ ής καί τόν χαρακτήρα τής πίστεως αύτού 1 itfEKÎÉG I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Ε·* Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. καί τό κήρυγμα τής αλήθειας οι βουλόμενοι και φροντίζοντες τής εαυτών σωτηρίας δύνανται μαθεϊν. 6 Άλλα καί ή έν Έφέσω εκκλησία ύπό Παύλου μέν τεθεμελιωμένη, Ίωάννου δέ παραμείναντος αύτοϊς μέχρι των Τραϊανού χρόνων, μάρτυς αληθής έστιν τής των αποστόλων παραδόσεως. 7 Ούαλεντϊνος μέν γάρ ήλθεν είς 'Ρώμην επί Ύγίνου· ήκμασε δέ επί Πίου καί παρέμεινεν έως Άνικήτου. Κερδών δέ ό προ Μαρκίωνος, καί αύτός έπί Ύγίνου, δς ήν ένατος έπίσκοπος, είς τήν εκκλησίαν έλθών καί εξομολογούμενος ούτως διετέλεσε, ποτέ μέν λαθροδιδασκαλών, ποτέ δέ πάλιν εξομολογούμενος, ποτέ δέ έλεγχόμενος έφ1 οίς έδίδασκε κακώς καί άφιστάμενος τής τών αδελφών συνοδίας. 8 "Ον ό Κύριος άνελεϊ τώ πνεύματι τού στόματος αύτού καί καταργήσει τή έπιφανεία τής παρουσίας αύτού, ού έστιν ή παρουσία κατ' ενέργειαν του Σατανά. Ού γάρ τήν παρουσίαν του Χριστού λέγει κατ' ένέργειαν του Σατανά γίνεσθαι, άλλα τήν παρουσίαν του ανόμου, δν Άντίχριστον λέγομεν. 9 ’Έτι φησίν έπί του βαπτίσματος ό Ματθαίος· «Άνεωχθησαν αύτώ οί ούρανοί, καί είδε Πνεύμα Θεού καταβαϊνον ώσεί περιστεράν καί έρχόμενον είς αύτόν. Καί ιδού φωνή έξ ούρανού λέγουσα· Σύ εί ό Υιός μου ό αγαπητός έν ώ εύδόκησα.» Ού γάρ τότε κατήλθεν ό Χριστός είς τόν Ίησοΰν, ούδέ άλλος μέν ό Χριστός άλλος δέ ό ’Ιησούς, άλλ' ό Λόγος τού Θεού ό Σωτήρ πάντων καί κυριεύων ούρανού καί γής, ούτός έστιν ’Ιησούς, καθώς προεδιδάξαμεν, προσλαβόμενος σάρκα καί χρισθείς ύπό του Πατρός τώ Πνεύματι, Χριστός ’Ιησούς έγίνετο, καθώς Ήσάΐας φησίν. 10 Είς τί δέ καί τό «έν πόλει Δαυίδ» προσέθηκαν, εί μή ϊνα τήν ύπό Θεού γεγενημένην τώ Δαυίδ ύπόσχεσιν, δτι εκ καρπού τής κοιλίας αύτού αιώνιος έσται Βασιλεύς, πεπληρωμένην εύαγγελίσωνται; "Ην ό Δημιουργός τουδε τού παντός πεποίητο έπαγγελίαν. 11 Τί δήποτε ούτε πλείονα ούτε έλάττονα τόν άριθμόν είσι τά εύαγγέλια; Έπεϊ γάρ τέσσαρα κλίματα του κόσμου έν ώ έσμέν καί τέσσαρα καθολικά πνεύματα, κατέσπαρται δέ ή έκκλησία έπί πάσης τής γής, στύλος δέ καί στήριγμα εκκλησίας τό εύαγγέλιον καί Πνεύμα ζωής, εικότως τέσσαρας έχειν αύτήν στύλους πανταχόθεν πνέοντας τήν άφθαρσίαν καί άναζωπυρουντας τούς άνθρώπους. Έξ ών φανερόν ότι ό τών απάντων Τεχνίτης Λόγος, ό καθήμενος επί τών Χερουβίμ καί συνέχων τά πάντα, φανερωθείς τοϊς άνθρώποις έδωκεν ήμϊν τετράμορφον τό εύαγγέλιον, ένί δέ Πνεύματι συνεχόμενον. Καθώς ό Δαυίδ αίτούμενος αύτού τήν παρουσίαν φησίν «Ό καθήμενος έπί τών Χερουβίμ, έμφάνηθι.» Καί γάρ τά Χερουβίμ τετραπρόσωπα καί τά πρόσωπα αύτών εικόνες τής πραγματείας του Υιού του Θεού. «Τό μέν γάρ πρώτον ζώον», φησίν, «δμοιον λέοντι», τό έμπρακτον αύτού καί ήγεμονικόν καί βασιλικόν χαρακτηρίζον «τό δέ δεύτερον δμοιον μόσχω», τήν ίερουρ γικήν καί ιερατικήν τάξιν έμφαϊνον «τό δέ τρίτον έχον πρόσωπον άνθρώπου», τήν κατά άνθρωπον αύτού παρουσίαν φανερώτατα διαγράφον «τό δέ τέταρτον δμοιον άετώ πετωμένω», τήν τού Πνεύματος έπί τήν εκκλησίαν έφιπταμένου δόσιν σαφηνίζον. Καί τά εύαγγέλια ούν τούτοις σύμφωνα, έν οίς έγκαθέζεται Χριστός. Τό μέν γάρ κατά Ίωάννην τήν άπό του Πατρός ήγεμονικήν αύτού καί ένδοξον γενεάν έκδιηγεϊται, λέγων «Έν άρχή ήν ό Λόγος, καί ό Λόγος ήν πρός τόν Θεόν, καί Θεός ήν ό Λόγος.» Τό δέ κατά Λουκάν, άτε ιερατικού χαρακτήρος ύπάρχων, άπό Ζαχαρίου του ίερέως θυμιώντος τώ Θεώ ήρξατο- ήδη γάρ ό σιτευτός ήτοιμάζετο μόσχος, ύπέρ τής άνευρέσεως του νεωτέρου παιδός μέλλων θύεσθαι. Τό δέ κατά Ματθαίον τήν κατά άνθρωπον αύτού γέννησιν κηρύττει, λέγων «Βίβλος γενέσεως ’Ιησού Χριστού, υιού Δαυίδ, υιού ’Αβραάμ.» Τό δέ κατά Μάρκον άπό τού προφητικού Πνεύματος, τού έξ υψους έπιόντος τοϊς άνθρώποις, τήν άρχήν έποιήσατο λέγων «’Αρχή τού εύαγγελίου, ώς γέγραπται έν Ήσάία τώ προφήτη.» Καί αύτός δέ ό Λόγος τού Θεού τοϊς μέν προ Μωϋσέως πατριάρχαις κατά τό θεϊκόν καί ένδοξον ώμίλει, τοϊς δέ έν τώ νόμω ιερατικήν τάξιν άπένειμεν μετά δέ ταύτα άνθρωπος γενόμενος, τήν 2 i Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ-ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. ■-S * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C- Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. * Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. δωρεάν του άγιου Πνεύματος εις πάσαν έξέπεμψε τήν γην, σκεπάζων ημάς ταίς εαυτού πτέρυξιν. Όποια ούν ή πραγματεία του Υιού τού Θεού, τοιαύτη καί των ζώων ή μορφή· καί όποια ή των ζώων μορφή, τοιούτος καί ό χαρακτήρ τού εύαγγελίου· τετράμορφα γάρ τά ζώα, τετράμορφον καί τό εύαγγέλιον καί ή πραγματεία τού Κυρίου. Καί διά τούτο τέσσαρες έδόθησαν καθολικαί διαθήκαι τή άνθρωπότητι· μία μεν μετά τόν κατακλυσμόν τώ Νώε, επί του τόξου· δεύτερα δε τώ ’Αβραάμ, επί τού σημείου τής περιτομής· τρίτη δε ή τής νομοθεσίας διά Μωϋσέως· τετάρτη δε ή τού εύαγγελίου διά τού Κυρίου ήμών ’Ιησού Χριστού. Τούτων δε ούτως έχόντων, μάταιοι πάντες καί άμαθείς προσέτι δε καί τολμηροί οί άθετούντες τήν ιδέαν του εύαγγελίου καί είτε πλείονα εϊτε έλάττονα τών είρημένων παρεισφέροντες εύαγγελίων πρόσωπα, οί μέν ίνα πλείονα δόξωσι τής άληθείας έξευρηκέναι, οί δε ίνα τάς οικονομίας Χριστού άθετήσωσιν. 12 Τήν άναπλήρωσιν τών άποστόλων έκ τών ύπό Δαυίδ είρημένων ποιούμενος. 13 Ό ούν διά του προφήτου έπαγγειλάμενος Θεός πέμψειν τό Πνεύμα αύτού έπί τήν άνθρωπότητα, ούτος καί έπεμψε, καί Θεός ύπό Πέτρου καταγγέλλεται τήν ιδίαν έπαγγελίαν πεπληρωκώς. 14 Ούκ άλλον Θεόν κατήγγελλον οί άπόστολοι, ούδέ άλλον μέν παθόντα καί έγερθέντα Χριστόν, άλλον δε τόν άναστήσαντα καί άπαθή διαμεμενηκότα, άλλ' ένα καί τόν αύτόν Θεόν σωτήρα καί Χριστόν Ίησούν τόν έκ νεκρών έγερθέντα· καί τήν εις αύτόν πίστιν έκήρυσσον τοΐς μή πιστεύουσιν εις τόν Υιόν τού Θεού, καί έκ τών προφητών συνεβίβαζον αύτούς ό'τι δν έπηγγείλατο ό Θεός πέμψειν Χριστόν έπεμψε τόν Ίησούν, δν αύτοί έσταύρωσαν καί Θεός ήγειρεν. 15 Φανερόν τό κήρυγμα ό Πέτρος σύν ’Ιωάννη έκήρυσσεν αύτοίς, τήν ύπόσχεσιν ήν έποιήσατο ό Θεός τοΐς πατράσι δι' ’Ιησού πεπληρώσθαι εύαγγελιζόμενος, άλλ' ούκ άλλον Θεόν καταγγέλλων, άλλά τόν Υιόν τού Θεού τόν καί άνθρωπον γεγονότα καί παθόντα εις έπίγνωσιν άγων τώ ’Ισραήλ, καί έν ’Ιησού τήν άνάστασιν τών νεκρών κηρύσσων, καί σημαίνων ότι ό'σα οί προφήται κατήγγειλαν περί τού πάθους τού Χριστού ταύτα έπλήρωσεν ό Θεός. 16 Ούτως οί άπόστολοι ού τόν Θεόν ήλλασσον, άλλά τόν Χριστόν κατήγγελλον τώ λαώ είναι τόν Ίησούν τόν έσταυρωμένον, δν ό Θεός ό τούς προφήτας πέμψας, αύτός Θεός ών, ήγειρε καί τήν σωτηρίαν έν αύτώ έδωκε τοΐς άνθρώποις. 17 Αύται 17 φωναί τής έκκλησίας εξ ής πάσα έσχηκεν έκκλησία τήν άρχήν αύται φωναί τής μητροπόλεως τών τής καινής διαθήκης πολιτών αύται φωναί τών άποστόλων, αύται φωναί τών μαθητών του Κυρίου, τών άληθώς τελείων, μετά τήν άνάληψιν τού Κυρίου διά τού Πνεύματος τελειωθέντων, καί έπικαλουμένων τόν Θεόν τόν ποιήσαντα τόν ούρανόν καί τήν γήν καί τήν θάλασσαν, τόν διά τών προφητών κεκηρυγμένον, καί τόν τούτου Παίδα, δν έχρισεν ό Θεός, καί άλλον ούκ είδότων. Ού γάρ ήν τότε Ούαλεντϊνος εκεί, ούδέ Μαρκίων, ούδ' οί λοιποί εαυτών τε καί τών πειθομένων αύτοίς καταστροφείς. Διό καί έπήκουσεν αύτών ό Ποιητής τών άπάντων Θεός· «έσαλεύθη» γάρ, φησίν, «ό τόπος έν ώ ήσαν συνηγμένοι, καί έπλήσθησαν άπαντες τού άγιου Πνεύματος, καί έλάλουν τόν λόγον τού Θεού μετά παρρησίας παντί τώ θέλοντι πιστεύειν.» 18 Τού Πέτρου τήν άποκάλυψιν ίδόντος έν ή ή ούράνιος είπεν αύτώ φωνή· «"A ό Θεός έκαθάρισε, σύ μή κοίνου», τούθ' ότι διά τού νόμου μεταξύ καθαρών καί άκαθάρτων διαστείλας ό Θεός, ούτος κεκαθάρικε τά έθνη διά τού αίματος του Παιδός αύτού, δν καί ό Κορνήλιος έσέβετο. 19 Τρανώς σημαίνων ότι δν πρότερον Θεόν έφοβεΐτο ό Κορνήλιος, δν διά τού νόμου καί τών προφητών κατηχείτο, δι' δν καί τάς έλεημοσύνας έποίει, ούτος έπ' άληθείας έστί Θεός. ’Έλειπε δέ αύτώ ή τού Υιού γνώσις. 20 Τούτον είναι Ίησούν καί πεπληρώσθαι έν αύτώ τήν γραφήν, ώς αύτός ό εύνούχος πεισθείς καί παραυτίκα άξιών βαπτισθήναι έλεγε· «Πιστεύω τόν Υιόν του Θεού είναι Ίησούν.» "Ος καί έπέμφθη εις τά κλίματα τής Αιθιοπίας, κηρύξων τούθ' δπερ αύτός έπίστευσε, Θεόν μέν ένα, τόν διά τών 3 I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. *Γ Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg IIΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). ΕΜ Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. προφητών κεκηρυγμένον, τούτου δέ τόν Υιόν τήν κατά άνθρωπον ήδη πεποιήσθαι παρουσίαν, καί ώς πρόβατον εις σφαγήν ήχθαι, καί τα λοιπά δσα οι προφήται λέγουσι περί αύτού. 21 Παύλος μετά τό έκ τού ούρανού λαλήσαι αύτω τον Κύριον καί έπιδεϊξαι δτι τον ίδιον Δεσπότην έδίωκε διώκων τούς μαθητάς αύτού καί πέμψαι Άνανίαν προς αύτόν καί άναβλέψαι καί βαπτισθήναι, «έν ταϊς συναγωγαις», φησίν, «έν Δαμασκώ έκήρυσσε μετά πάσης παρρησίας τόν Ίησούν, δτι ούτός έστιν ό Υιός τού Θεού ό Χριστός». Τούτ' έστι τό μυστήριον δ λέγει κατά άποκάλυψιν έγνωρίσθαι αύτω, δτι ό παθών επί Ποντίου Πιλάτου, ούτος Κύριος τών πάντων καί Βασιλεύς καί Θεός καί Κριτής έστιν. 22 Διά τών λόγων τούτων σημαίνων δτι ούκ αν έπεπόρευτο προς αύτούς, εί μή κεκέλευστο. Ίσως γάρ ούδέ τό βάπτισμα ούτως εύχερώς έδωκεν αύτοίς, εί μή τού Πνεύματος τού αγίου έπαναπαέντος αύτοϊς προφητεύοντας αύτούς άκηκόει. Καί διά τούτο έλεγε· «Μή τις τό ύδωρ κωλύσαι δύναται τού μή βαπτισθήναι τούτους, οϊτινες τό Πνεύμα τό άγιον έλαβον ώς καί ήμείς;» πείθων άμα τούς συμπαρόντας καί σημαίνων δτι, εί μή τό Πνεύμα τό άγιον επ' αύτούς άναπέπαυτο, ήν ό κωλύσων αύτούς τού βαπτίσματος. 23 Διό πάλιν έν τή επιστολή φησίν «Πας ό πιστεύων δτι ’Ιησούς Χριστός έκ τού Θεού γεγέννηται», ένα καί τόν αύτόν είδώς Ίησούν Χριστόν, ώ ήνοίχθησαν αί πύλαι τού ούρανού διά τήν ένσαρκον άνάληψιν αύτού· δς καί έν τή αύτή σαρκί έν ή καί έπαθεν έλεύσεται τήν δόξαν άποκαλύπτων τού Πατρός. 24 Τού Πνεύματος ούν κατελθόντος διά τήν προωρισμένην οικονομίαν, καί τού Υιού τού Θεού τού Μονογενούς, δς καί Λόγος έστί τού Πατρός, έλθόντος τού πληρώματος τού χρόνου, σαρκωθέντος έν άνθρώπω καί πάσαν τήν κατά άνθρωπον οικονομίαν έκπληρώσαντος, ’Ιησού Χριστού τού Κυρίου ήμών, ένός καί τού αύτού δντος, ώς αύτός ό Κύριος μαρτυρεί καί οί άπόστολοι όμολογοΰσι καί οί προφήται κηρύττουσι, ψευδείς άπεδείχθησαν πάσαι αί διδασκαλίαι τών τάς όγδοάδας καί τετράδας καί δοκήσεις παρεξευρηκότων. 25 Φανερόν ούν δτι Παύλος άλλον Χριστόν ούκ οίδεν, άλλ' ή τούτον τόν καί παθόντα καί ταφέντα καί άναστάντα καί γεννηθέντα, δν καί άνθρωπον λέγει. Είπών γάρ· «Εί δέ Χριστός κηρύσσεται δτι έκ νεκρών έγήγερται», έπιφέρει, τήν αιτίαν άποδιδούς τής σαρκώσεως αύτού· «’Επειδή γάρ δι' άνθρώπου θάνατος, καί δι* άνθρώπου άνάστασις νεκρών.» Καί πανταχού έπί τού πάθους τού Κυρίου ήμών καί τής άνθρωπότητος αύτού καί τής νεκρώσεως τώ τού Χριστού κέχρηται όνόματι, ώς έπί τού· «Μή τώ βρώματί σου έκείνον άπόλλυε, ύπέρ ού Χριστός άπέθανε», καί πάλιν «Νυνί δέ έν Χριστώ ύμεϊς οί ποτέ δντες μακράν έγενήθητε έγγύς τώ αίματι τού Χριστού», καί πάλιν «Χριστός ήμάς έξηγόρασεν έκ τής κατάρας τού νόμου γενόμενος ύπέρ ήμών κατάρα· γέγραπται γάρ· ’Επικατάρατος πάς ό κρεμάμενος έπί ξύλου.» 26 'Ήνωσεν ούν, καθώς προέφαμεν, τόν άνθρωπον τώ Θεώ. Εί γάρ μή άνθρωπος ένίκησεν τόν άντίπαλον τού άνθρώπου, ούκ αν δικαίως ένικήθη ό έχθρός. Πάλιν τε εί μή ό Θεός έδωρήσατο τήν σωτηρίαν, ούκ αν βεβαίως έσχομεν αύτήν. Καί εί μή συνηνώθη ό άνθρωπος τώ Θεώ, ούκ αν ήδυνήθη μετασχεϊν τής άφθαρσίας. ’Έδει γάρ τόν μεσίτην Θεού τε καί άνθρώπων διά τής ιδίας προς έκατέρους οίκειότητος εις φιλίαν καί ομόνοιαν τούς άμφοτέρους συναγαγεϊν, καί Θεώ μέν παραστήσαι τόν άνθρωπον, άνθρώποις δέ γνωρίσαι τόν Θεόν. 27 «Ώσπερ γάρ διά τής παρακοής τού ένός άνθρώπου» τού πρώτως έκ τής γής άνεργάστου πεπλασμένου «αμαρτωλοί κατεστάθησαν οί πολλοί» καί άπέβαλον τήν ζωήν, «ούτως» έδει «καί δι' ύπακοής ένός άνθρώπου» τού πρώτως έκ παρθένου γεγεννημένου δικαιωθήναι πολλούς καί άπολαβεϊν τήν σωτηρίαν. 28 «’Εγώ είπα· Θεοί έστε καί υιοί Ύψίστου πάντες· ύμεϊς δέ ώς άνθρωποι άποθνήσκετε.» Ταύτα λέγει πρός τούς μή δεξαμένους τήν δωρεάν τής υιοθεσίας, άλλ' άτιμάζοντας τήν σάρκωσιν τής καθαράς γεννήσεως τού Λόγου τού Θεού καί άποστερούντας τόν άνθρωπον τής εις τόν Θεόν άνόδου καί άχαριστούντας τώ ύπέρ αύτών σαρκωθέντι 4 lljEKŒG II Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. · Χρηματοδότηση: ΚΠ Ιηίοποή ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). : Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeaeao.gr/culturaltec/chmlab ” Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. Λόγω του Θεού. Εις τούτο γάρ ό Λόγος άνθρωπος καί Υιός ανθρώπου ό Υιός τού Θεού, ίνα ό άνθρωπος χωρήσας τόν Λόγον καί τήν υιοθεσίαν λαβών γένηται υιός τού Θεού. 29 Ώσπερ γάρ ήν άνθρωπος ίνα πειρασθή, ούτω καί Λόγος ίνα δοξασθή, ήσυχάζοντος μεν τού Λόγου έν τώ πειράζεσθαι καί σταυρούσθαι καί άποθνήσκειν, συγγινομένου δέ τού ανθρώπου έν τώ νικάν καί ύπομένειν καί χρηστεύεσθαι καί άνίστασθαι καί άναλαμβάνεσθαι. 30 'Ο Θεός ούν άνθρωπος έγένετο καί αύτός Κύριος έσωσεν ήμάς, δούς τό τής παρθένου σημείον. Άλλ' ούχ ώς ένιοί φασιν τών νύν τολμώντων μεθερμηνεύειν τήν γραφήν «Ιδού ή νεάνις έν γαστρί έξει καί τέξεται υιόν», ώς Θεοδοτίων ήρμήνευσεν ό Έφέσιος καί Άκύλας ό Ποντικός, άμφότεροι ’Ιουδαίοι προσήλυτου οίς κατακολουθήσαντες οί Έβιωναίοι έξ ’Ιωσήφ αύτόν γεγεννήσθαι φάσκουσιν. 31 Προ τού γάρ 'Ρωμαίους κρατύναι τήν αρχήν αύτών, έτι τών Μακεδόνων τήν ’Ασίαν κατεχόντων, Πτολεμαίος ό Λαγού, φιλοτιμούμενος τήν ύπ1 αύτού κατεσκευασμένην βιβλιοθήκην έν ’Αλεξάνδρειά κοσμήσαι τοίς πάντων ανθρώπων συγγράμμασιν δσα γε σπουδαία ύπήρχεν, ήτήσατο παρά τών 'Ιεροσολυμιτών εις τήν 'Ελληνικήν διάλεκτον σχείν αύτών μεταβεβλημένας τάς γραφάς. Οί δέ, ύπήκουον γάρ ετι τοίς Μακεδόσι τότε, τούς παρ' αύτοίς έμπειροτάτους τών γραφών καί άμφοτέρων τών διαλέκτων έβδομήκοντα πρεσβυτέρους έπεμψαν Πτολεμαίο), ποιήσαντος τού Θεού δπερ ήβούλετο. "Ο δέ ιδία πείραν αύτών λαβείν θελήσας εύλαβηθείς τε μήτι άρα συνθέμενοι άποκρύψωσι τήν έν ταίς γραφαίς διά τής έρμηνείας άλήθειαν, χωρίσας αυτούς άπ' άλλήλων έκέλευσε τούς πάντας τήν αύτήν έρμηνείαν γράφειν, καί τούτ' έπί πάντων τών βιβλίων έποίησεν. Συνελθόντων δέ αύτών έπί τό αύτό παρά τώ Πτολεμαίο) καί συναντιβαλόντων έκάστου τήν έαυτού έρμηνείαν, ό μέν Θεός έδοξάσθη, αί δέ γραφαί δντως θεϊαι έγνώσθησαν, τών πάντων τά αύτά ταίς αύταίς λέξεσιν καί τοίς αύτοίς όνόμασιν άναγορευσάντων άπ' άρχής μέχρι τέλους, ώστε καί τά παρόντα έθνη γνώναι δτι κατ' έπίπνοιαν τού Θεού είσιν ήρμηνευμέναι αί γραφαί. Καί ούδέν γε θαυμαστόν τόν Θεόν τούτο ένηργηκέναι, δς γε καί έν τή έπί Ναβουχοδονόσορ αιχμαλωσία τού λαού διαφθαρεισών τών γραφών καί μετά έβδομήκοντα έτη τών ’Ιουδαίων άνελθόντων εις τήν χώραν αύτών, έπειτα έν τοίς χρόνοις Άρταξέρξου τού Περσών βασιλέως ένέπνευσεν ’Έσδρα τώ ίερεί έκ τής φυλής Λευί τούς τών προγεγονότων προφητών πάντας άνατάξασθαι λόγους καί άποκαταστήσαι τώ λαώ τήν διά Μωϋσέως νομοθεσίαν. 32 Καί έν τώ είπείν «’Ακούσατε δη, οίκος Δαυίδ», σημαίνοντος ήν δτι δν έπηγγείλατο τώ Δαυίδ ό Θεός έκ καρπού τής κοιλίας αύτού αιώνιον άναστήσειν Βασιλέα, ούτός έστιν ό έκ τής δαυιτικής παρθένου γεννώμενος. 33 Εί τοίνυν δ πρώτος Άδάμ έσχε πατέρα άνθρωπον καί έκ σπέρματος έγεννήθη, είκός ήν καί τόν δεύτερον Άδάμ λέγειν αύτούς έξ ’Ιωσήφ γεγεννήσθαι. Εί δέ έκείνος έκ γής έλήφθη, Πλάστης δέ αύτού ό Θεός, έδει καί τόν άνακεφαλαιούμενον εις αύτόν τόν ύπό τού Θεού πεπλασμένον άνθρωπον τήν αύτήν έκείνω τής γεννήσεως έχειν ομοιότητα. Εις τί ούν πάλιν ούκ έλαβε χούν ό Θεός, άλλ' έκ Μαρίας ένήργησε τήν πλάσιν γενέσθαι; 'Ίνα μή άλλη πλάσις γένηται μηδέ άλλο τό σωζόμενον ή, άλλ' αύτός έκείνος άνακεφαλαιωθή, τηρουμένης τής όμοιότητος. ’Άγαν ούν πίπτουσιν οί λέγοντες αύτόν μηδέν άνειληφέναι έκ τής παρθένου, ίν' έκβάλωσι τήν τής σαρκός κληρονομιάν καί άποβάλωνται τήν ομοιότητα. 34 Έπεί περισσή καί ή εις τήν Μαρίαν αύτού κάθοδος. Τί γάρ καί εις αύτήν κατήει, εί μηδέν έμελλε λήψεσθαι παρ' αύτής; ’Έτι τε εί μηδέν είλήφει παρά τής Μαρίας, ούκ αν τάς άπό τής γής είλημμένας προσίετο τροφάς, δι' ών τό άπό τής γής ληφθέν τρέφεται σώμα· ούδ' αν εις τεσσαράκοντα ήμέρας ομοίως Μωϋσή καί Ήλία νηστεύσας έπείνησε, τού σώματος αύτού τήν ιδίαν έπιζητούντος τροφήν ούδ' αν ’Ιωάννης ό μαθητής αύτού περί αύτού γράφων είρήκετ «Ό δέ ’Ιησούς κεκοπιακώς έκ τής οδοιπορίας έκαθέζετο»· ούδ' αν ό 5 ' I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. ' Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. Δαυίδ προαναπεφωνήκει εις αύτόν «Καί επί τό άλγος των τραυμάτων μου προσέθηκαν»· ούδ' αν έδάκρυσεν επί του Λαζάρου· ούδ' αν ίδρωσε θρόμβους αίματος· ούδ' αν είρήκει δτι «Περίλυπος έστιν ή ψυχή μου»· ούδ1 αν νυγείσης αύτου τής πλευράς έξήλθεν αίμα καί ύδωρ. Ταυτα γάρ πάντα σύμβολα σαρκός τής άπό τής γης ειλημμένης, ήν είς εαυτόν άνεκεφαλαιώσατο, τό ίδιον πλάσμα σώζων. 3.52 ... συνέχοντα τά μέλη, τό ... 3.53 ... διάφορα, 3.54 το' δε'... 3.55 ... τής 3.56 κατά τον ... 3.58 ... τέχνης καί σοφίας ... 3.59 ... σαρξ τέχνης καί σοφίας ... 3.60 ... παρεκτική, έν άσθενεία 3.61 τελείται... 3.62 ... είναι δεκτικήν 3.63 τήν σάρκα τής παρά ... πότερον ... 3.64 ... μετέχοντες τής ζωής λέγουσι ταυτα, ή τό ... 3.65 ... μηδέν ... 3.66 ... τω παρόντι όμολογοΰσιν; Άλλ1 εί ... 3.67 ... καί κινούνται ... λοιπά ποιούσιν 3.68 άπερ ούχί νεκρών ... ζώντων έ'ργα ... 3.69 ... αύτών τό σώμα μετέχει 3.70 ζωής, πώς ... λέγειν τήν σάρκα ... 3.72 Όμοιογ εί τις σπογγιάν ... 3.73 ... λαμπάδα φωτός ... 3.74 ... φωτός· ομτως ... 3.75 ... καί βαστάζοντες ... 3.76 ... αύχούντες μέλεσιν, έπειτα ... 3.77 ... μή είναι τά μέλη αύτών ... 3.78 έπιδεκτικά ζωής. Εί δέ τό πρόσκαιρον ... 3.79 ... άσθενέστερον έκείνης τής ... 3.80 δμως τοσούτον δύναται ... θνητά μέλη, 3.81 ή τούτου ... αιώνιος ζοή τί δτι ού ... 3.82 ... μεμελετηκυίαν ... βαστάζειν 3.83 τήν ζωήν; ... 3.85 ... ούν έφ1 δσον ό -θ-ς θέλει ... 3.87 ... έκείνου γάρ παρέχο(ν)τος ... 3.88 ... δυνατού δντος ζωποιείν 3.89 ... λοιπόν 3.90 τό κωλύον αύτήν ... 3.91... ύπδ τού -θ-υ διδομένη 6 IÍEK®; I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. ■S®· Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Ε Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. ” Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας,© 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του.