Adversus haereses (liber 5) 1 Τώ δέ μόνω βεβαίω καί άληθεί διδασκάλω επόμενος τώ Λόγω Θεού Ίησοΰ Χριστώ τώ Κυρίω ημών, τώ διά την ύπερβάλλουσαν αύτου αγάπην γεγονότι τούτο δπερ έσμέν, ϊνα ημάς είναι καταρτίση εκείνο δπερ έστίν αύτός. Ού γάρ άλλως ήμετς μαθεΐν έδυνάμεθα τα του Θεοΰ, εί μη ό διδάσκαλος ημών, Λόγος ών, άνθρωπος έγένετο. Ουδέ γάρ άλλος υιός τις ήν έξηγήσασθαι τά του Πατρός, εί μή ό άΐδιος αύτοΰ Λόγος. 2 Τώ ίδίω ούν αϊματι λυτρωσαμένου ημάς του Κυρίου καί δόντος την ψυχήν αύτοΰ άντί τής ήμετέρας ψυχής καί τήν σάρκα τήν έαυτοΰ άντί τών ήμετέρων σαρκών. 3 Ού γάρ δοκήσει ταύτα, άλλ1 έν ύποστάσει άληθείας έγίνετο. Εί δέ μή ών άνθρωπος έφαίνετο άνθρωπος, ούτε δ ήν επ' άληθείας έμεινε, Πνεύμα Θεού, έπεί άόρατον τδ Πνεύμα, ούτε άλήθειά τις ήν έν αύτώ, ού γάρ εκείνο ήν δπερ έφαίνετο. Προείπομεν δέ δτι ’Αβραάμ καί οί λοιποί προφήται προφητικώς αύτδν έβλεπον, τό μέλλον έσεσθαι δι' δψεως προφητεύοντες. Εί ούν καί νυν τοιοΰτος έφάνη, μή ών δπερ έφαίνετο, προφητική τις οπτασία γέγονε τοίς άνθρώποις, καί δει άλλην έκδέχεσθαι παρουσίαν αύτου, έν ή τοιουτος έσται οίος νυν όράται προφητικώς. Άπεδείξαμεν δέ δτι τδ αύτό έστι δοκήσει λέγειν πεφηνέναι καί μηδέν εκ τής Μαρίας είληφέναι. Ούδέ γάρ ήν άληθώς σάρκα καί αίμα έσχηκώς, δι' ών ήμάς έξηγοράσατο, εί μή τήν άρχαίαν πλάσιν του Άδάμ εις έαυτδν άνεκεφαλαιώσατο. Μάταιοι ούν οί άπό Ούαλεντίνου, τούτο δογματίζοντες, ϊνα έκβάλωσι τήν ζωήν τής σαρκός. 4 ’Επειδή μέλη αύτου έσμεν καί διά τής κτίσεως τρεφόμεθα, τήν δέ κτίσιν αύτός ήμίν παρέχει, τον ήλιον αύτου άνατέλλων καί βρέχων καθώς βούλεται, τό άπό τής κτίσεως ποτήριον ϊδιον αίμα ώμολόγησεν, έξ ού δεύσει τό ήμέτερον αίμα, καί τον άπό τής κτίσεως άρτον ’ίδιον σώμα διεβεβαιώσατο, άφ' ού τά ήμέτερα αύξει σώματα. 'Οπότε ούν καί τό κεκραμένον ποτήριον καί ό γεγονώς άρτος επιδέχεται τόν λόγον του Θεού καί γίνεται εύχαριστία καί σώμα Χρίστου, έκ τούτων τε αύξει καί συνέστηκεν ή τής σαρκός ήμών ύπόστασις, πώς δεκτικήν μή είναι τήν σάρκα λέγουσι τής δωρεάς τού Θεού, ήτις έστί ζωή αιώνιος, τήν άπό του σώματος καί αίματος του Κυρίου τρεφομένην καί μέλος αύτου ύπάρχουσαν; Καθώς ό μακάριος ’Απόστολός φησιν έν τή προς Έφεσίους επιστολή δτι «Μέλη έσμέν του σώματος αύτου, έκ τής σαρκός αύτου καί έκ τών όστέων αύτου», ού περί πνευματικού τίνος καί άοράτου άνθρώπου λέγων ταΰτα, «τό γάρ πνεύμα ούτε όστέα ούτε σάρκας έχει», άλλα περί τής κατά τόν άληθινόν άνθρωπον οικονομίας, τής έκ σαρκών καί νεύρων καί όστέων συνεστώσης, ήτις καί έκ του ποτηριού δ έστιν αίμα αύτου τρέφεται καί έκ του άρτου δ έστι σώμα αύτου αύξεται. Καί δνπερ τρόπον τό ξύλον τής άμπέλου κλιθέν εις τήν γήν τώ ίδίω καιρώ έκαρποφόρησε, καί «ό κόκκος του σίτου πεσών εις τήν γήν» καί διαλυθείς πολλοστός ήγέρθη διά του Πνεύματος του Θεού του συνέχοντας τά πάντα, έπειτα δέ διά τής σοφίας του Θεού εις χρήσιν έλθόντα άνθρώπων καί προσλαμβανόμενα τόν λόγον του Θεού εύχαριστία γίνεται, δπερ έστι σώμα καί αίμα του Χρίστου, ούτως καί τά ήμέτερα σώματα εξ αύτής τρεφόμενα καί τεθέντα εις τήν γήν καί διαλυθέντα έν αύτή άναστήσεται έν τώ ίδίω καιρώ, του Λόγου τού Θεού τήν έγερσιν αύτοίς χαριζομένου εις δόξαν Θεού καί Πατρός, δς δντως τώ θνητώ τήν άθανασίαν περιποιέϊ καί τώ φθαρτώ τήν άφθαρσίαν προσχαρίζεται, δτι ή δύναμις του Θεού έν άσθενεία τελειοΰται, ϊνα μή ώς έξ ήμών αύτών έχοντες τήν ζωήν φυσιωθώμεν καί έπαρθώμέν ποτέ κατά του Θεού άχάριστον έννοιαν άναλαβόντες, πείρα δέ μαθόντες δτι έκ τής έκείνου ύπεροχής άλλ' ούκ έκ τής ήμετέρας φύσεως τήν εις άεί παραμονήν έχομεν, μήτε τής περί τόν Θεόν δόξης ώς έστιν άστοχήσωμεν, μήτε τήν ήμετέραν φύσιν άγνοήσωμεν, άλλ' είδώμεν τί ό Θεός δύναται καί τί άνθρωπος εύεργετείται, καί μή σφαλώμέν ποτέ τής 1 IÍ^ÉjrEG I * Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά επην πηγή προέλευσής του. αληθούς περί των δντων ώς έστι καταλήψεως, τουτέστι Θεού τε καί ανθρώπων. Καί μήτι γε, καθώς προείπαμεν, καί διά τούτο ήνέσχετο ό Θεός τήν εις τήν γην ήμών άνάλυσιν, δπως παντοίως παιδευθέντες έν πασιν εις τδ μέλλον ώμεν ακριβείς, μήτε Θεόν μήτε εαυτούς άγνοούντες; Σαφέστατα δέ Παύλος έπέδειξεν δτι παρεδόθη τή εαυτού άσθενεία ό άνθρωπος ίνα μή έπαρθείς ποτέ άστοχήση τής αλήθειας, είπών «'Ήδιστα ούν μάλλον καυχήσομαι έν ταίς άσθενείαις, ίνα έπισκηνώση επ' εμέ ή δύναμις τού Χριστού.» 5 El γάρ τδ θνητόν ού ζωοποιεί καί τό φθαρτόν μή ανάγει εις αφθαρσίαν, ούκ έστι δυνατός ό Θεός. Άλλ' δτι δυνατός έστιν έν τοίς τοιούτοις πασιν, έκ τής αρχής ήμών συννοείν όφείλομεν, δτι λαβών ό Θεός χουν από τής γης, έποίησε τδν άνθρωπον, καίπερ πολλώ δυσκολώτερον καί άπιστότερον ήν έκ μή δντων όστέων τε καί νεύρων καί τής λοιπής τής κατά τδν άνθρωπον οικονομίας ποιήσαι είς τδ είναι καί έμψυχον καί λογικόν άπεργάσασθαι ζώον, ή τδ γεγονός, έπειτα άναλυθέν είς τήν γήν, αύθις άποκαταστήσαι είς εκείνα χωρήσαν δθεν τήν αρχήν μηδέπω γεγονώς έγενήθη ό άνθρωπος· ό γάρ τήν αρχήν ούκ δντα ποιήσας οπότε ήθέλησε πολλώ μάλλον τούς ήδη γεγονότας αύθις άποκαταστήσει θελήσας είς τήν ύπ' αύτού διδομένην ζωήν. Εύρεθήσεται δέ καί δεκτική άμα καί χωρητική ή σαρξ τής τού Θεού δυνάμεως· εί γάρ τήν αρχήν άπεδέξατο τήν τέχνην του Θεού, καί τό μέν τι έγένετο οφθαλμός του όράν, τό δέ ούς, καί άλλο άλλο. Τί γάρ; Ούκ έστιν αριθμόν είπείν πάσης τής κατά τον άνθρωπον μελοποιΐας, ήτις ούκ άνευ σοφίας πολλής έγένετο. Τά δέ τέχνης καί σοφίας μετέχοντα Θεού μετέχει καί τής δυνάμεως αύτού. Ούκ άρα ούν άμοιρος ή σαρξ τεχνικής σοφίας καί δυνάμεως Θεού, άλλ' ή δύναμις αύτού, ήτις έστί ζωής παρεκτική, έν άσθενεία τελείται, τουτέστιν έν σαρκί. Είπάτωσαν ήμίν οί λέγοντες μή είναι δεκτικήν τήν σάρκα τής παρά τού Θεού διδομένης ζωής, πότερον ζώντες νυν καί μετέχοντες τής ζωής λέγουσι ταύτα, ή τό καθόλου ζωής μετέχοντες μηδέν, νεκρούς δέ έαυτούς τώ παρόντι όμολογούσιν; Άλλ' εί μέν είσι νεκροί, πώς καί κινούνται καί λαλούσι καί τά λοιπά ποιούσιν, άπερ ούχί νεκρών άλλά ζώντων έργα; Εί δέ ζώσι νύν καί δλον αύτών μετέχει τό σώμα τής ζωής, πώς τολμώσι λέγειν μή είναι τήν σάρκα μετοχικήν τής ζωής, όμολογοΰντες έχειν ζωήν έν τώ παρόντι; Όμοιον εί τις σπογγιάν ΰδατος πλήρη κρατών ή λαμπάδα φωτός μή δύνασθαι λέγει μετέχειν τού ΰδατος έπί τής σπογγιάς μηδέ τήν λαμπάδα τού πυρός· τδν αύτόν τρόπον καί ούτοι ζήν λέγοντες καί βαστάζειν τήν ζωήν έν τοίς ίδίοις αύχοΰντες μέλεσιν, έπειτα έαυτοίς έναντιούμενοι, τά μέλη αύτών έπιδεκτικά μή λέγουσι τής ζωής. Εί δέ τό πρόσκαιρον τού ζήν πολλώ άσθενέστερον έκείνης τής αίωνίας ζωής δμως τοσούτον δύναται ώστε ζωοποιεΐν ήμών τά θνητά μέλη, ή τούτου δραστικωτέρα καί αιώνιος ζωή τί δτι ού ζωοποιεί τήν σάρκα τήν ήδη μεμελετηκυΐαν καί είθισμένην βαστάζειν τήν ζωήν; Ότι γάρ έπιδεκτική ζωής έστιν ή σάρξ, έκ τού ζήν δείκνυτατ ζή δέ έφ' δσον αύτήν ό Θεός θέλει ζήν. Ότι δέ καί ό Θεός δυνατός παρέχειν αύτή τήν ζωήν, δήλον έκείνου γάρ παρέχοντος ήμίν τήν ζωήν, ζώμεν. Καί τού Θεού ούν δυνατού δντος ζωοποιέϊν τό πλάσμα τό έαυτού καί τής σαρκός δυναμένης ζωοποιεΐσθαι, τί λοιπόν τό κωλύον αύτήν μετέχειν τής άφθαρσίας, ήτις έστί μακαρία καί άτελεύτητος ύπό Θεού διδομένη ζωή; 6 Τί δέ καί περί έκείνων λέγομεν, δπου γε καί Ένώχ εύαρεστήσας τώ Θεώ έν σώματι μετετέθη, τήν μετάθεσιν τών δικαίων προμηνύων, καί Ήλίας ώς ήν έν τή τού πλάσματος ύποστάσει άνελήφθη, τήν άνάληψιν τών πνευματικών προφητεύων; Καί ούδέν ένεπόδισεν αύτοΐς τό σώμα πρός τήν μετάθεσιν καί άνάληψιν δι' ών γάρ χειρών έπλάσθησαν τήν άρχήν, διά τούτων τήν άνάληψιν καί μετάθεσιν έλάμβανον. Είθισμέναι γάρ ήσαν έν τώ Άδάμ αί χείρες τού Θεού ρυθμίζειν καί κρατείν καί βαστάζειν τδ ίδιον πλάσμα καί φέρειν καί τιθέναι δπου αύταί βούλονται. Που ούν έτέθη ό πρώτος άνθρωπος; Έν τώ παραδείσω δηλονότι, καθώς γέγραπται. Καί 2 l^ÉPREG I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. έκεϊθεν έξεβλήθη εις τόνδε τον κόσμον παρακούσας. Διό και λέγουσιν οι πρεσβύτεροι, των αποστόλων μαθηταί, τούς μετατεθέντας έκεισε μετατεθήναιδικαίοις γάρ άνθρώποις καί πνευματοφόροις ήτοιμάσθη ό παράδεισος, εν ώ καί Παύλος ό απόστολος είσκομισθείς ήκουσε ρήματα άρρητα ώς προς ημάς έν τω παρόντι-κάκεί μένειν τούς μετατεθέντας έως συντέλειας, προοιμιαζομένους την αφθαρσίαν. Εί δέ τις αδύνατον ύπολάβοι χρόνοις τοσούτοις ύπομένειν τούς ανθρώπους, καί τον Ήλίαν μη ένσαρκον άνειλήφθαι, δεδαπανήσθαι δέ τήν σάρκα αύτού έν τω πυρίνω άρματι, έννοησάτω μεν ότι ’Ιωνάς έν τω βυθώ ριφετς, σώος πάλιν έξεπτύσθη τή γη κελεύσει Θεού, Άνανίας τε καί Άζαρίας καί Μισαήλ είςκάμινον έμβληθέντες πυρός έπταπλασίως έκκαιομένην ούτε έβλάβησάν τι ούτε όσμή πυρός εύρέθη έν αύτοίς. 'Η ούν αύτοίς συμπαρούσα χειρ τού Θεού καί παράδοξα καί άδύνατα τή φύσει τών άνθρώπων εις αύτούς έπιτελέσασα, τί θαυμαστόν εί καί έν τοΐς μετατεθεϊσιν άπείργασται παράδοξον ύπουργούσα τώ θελήματι τού Πατρός; Ούτε ούν φύσις τίνος τών γεγονότων ούτε μην άσθένεια σαρκός ύπερισχύσει τής βουλής τού Θεού. Ού γάρ ό Θεός τοΐς γεγονόσιν άλλα τά γεγονότα ύποτέτακται τώ Θεώ, καί τά πάντα έξυπηρετεί τώ βουλήματι αύτού. 7 Καθώς καί πολλών άκούομεν άδελφών έν τή εκκλησία προφητικά χαρίσματα έχόντων καί παντοδαπαίς λαλούντων διά τού Πνεύματος γλώσσαις καί τά κρύφια τών άνθρώπων είς φανερόν άγόντων έπί τω συμφέροντι καί τά μυστήρια τού Θεού έκδιηγουμένων. 8 Τούς δε άχαλιναγωγήτους, φησί, καί καταφερομένους είς τάς εαυτών επιθυμίας, μηδεμίαν έχοντας έπιθυμίαν θείου Πνεύματος, δικαίως ό ’Απόστολος σαρκικούς καλεί. 9 Έπεί άνευ Πνεύματος Θεού σωθήναι ού δυνάμεθα, προτρεπόμενος ήμάς ό ’Απόστολος διά τής πίστεως καί τής αγνής άναστροφής συντηρείν τό Πνεύμα τού Θεού, ϊνα μή άμοιροι τού θείου Πνεύματος γενόμενοι άποτύχωμεν τής βασιλείας τών ούρανών, έβόησε μή δύνασθαι τήν σάρκα καθ' έαυτήν έν τω αϊματι βασιλείαν κληρονομήσαι Θεού. Εί γάρ δει τάληθές είπεΐν, ού κληρονομεί άλλα κληρονομείται ή σάρξ. 'Ως ούν ή νύμφη γαμήσαι μεν ού δύναται, γαμηθήναι δέ δύναται, όταν έλθη καί παραλήψεται αύτήν ό νυμφίος, ούτως καί ή σαρξ καθ' έαυτήν βασιλείαν Θεού κληρονομήσαι ού δύναται, κληρονομηθήναι δέ είς τήν βασιλείαν τού Θεού δύναται. Κληρονομεί γάρ ό ζών τά τού τετελευτηκότος, καί έτερον μέν έστι τό κληρονομείν, έτερον δέ τό κληρονομείσθατ ό μέν γάρ κυριεύει καί άφηγείται καί διατίθησι τά κληρονομούμενα ή αν αύτός βουληθή, τά δέ ύποτέτακται καί ύπακούει καί κυριεύεται ύπό τού κληρονομούντος. Τί ούν έστι τό ζών; Τό Πνεύμα τού Θεού. Τίνα δέ τά ύπάρχοντα τού τετελευτηκότος; Τά μέλη τού άνθρώπου τά καί φθειρόμενα έν τή γή ταύτη. Ταύτα δέ κληρονομείται ύπό τού Πνεύματος μεταφερόμενα είς τήν βασιλείαν τών ούρανών. 10 'Ως γάρ φθοράς έπιδεκτική ή σάρξ, ούτως καί άφθαρσίας, καί ώς θανάτου, ούτως καί ζωής. Καί άμφότερα ού μένει κατά τό αύτό, άλλ' έξωθείται τό έτερον ύπό τού έτέρου, καί παρόντος τού έτέρου άναιρείται τό έτερον. Εί ούν ό θάνατος έπικρατήσας τού άνθρώπου έξωσεν αύτού τήν ζωήν καί νεκρόν άπέδειξε, πολλώ μάλλον ή ζωή έπικρατήσασα τού άνθρώπου άπωθείται τον θάνατον καί ζώντα τον άνθρωπον άποκαταστήσει τώ Θεώ. Εί γάρ ό θάνατος ένεκροποίησε τον άνθρωπον, καθώς Ήσάίας ό προφήτης φησίν «Κατέπιεν ό θάνατος ίσχύσας», καί πάλιν «Άφείλεν ό Θεός παν δάκρυον άπό παντός προσώπου». 11 'Έτερόν έστι πνοή ζωής ή καί ψυχικόν άπεργαζομένη τον άνθρωπον, καί έτερον Πνεύμα ζωοποιούν τό καί πνευματικόν αύτόν άποτελούν. Καί διά τούτο Ήσαΐας φησίν «Ούτω λέγει Κύριος ό ποιήσας τον ούρανόν καί στερεώσας αύτόν, ό πήξας τήν γήν καί τά έν αύτή, καί διδούς πνοήν τώ λαώ τω έπ* αύτής καί Πνεύμα τοΐς πατούσιν αύτήν», τήν μέν πνοήν κοινώς παντί τώ επί τής γής λαώ φήσας δεδόσθαι, τό δέ Πνεύμα ιδίως τοΐς καταπατούσι τάς γεώδεις επιθυμίας. Διό καί πάλιν ό αύτός Ήσάίας διαστέλλων τά 3 irâÉjÿfG i Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. ■·§ · Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. ’ Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά επην πηγή προέλευσής του. προειρημένα φησίν «Πνεύμα γάρ παρ' εμού έξελεύσεται, καί πνοήν πάσαν εγώ έποίησα», το μέν Πνεύμα ιδίως επί του Θεού τάξας του επ' εσχάτων των καιρών έκχέοντος αύτό διά τής υιοθεσίας επί τήν ανθρωπότητα, τήν δέ πνοήν κοινώς έπί τής κτίσεως, καί ποίημα άναγορεύσας αύτήν. "Έτερον δέ έστι το ποιηθέν του ποιήσαντος. Ή ούν πνοή πρόσκαιρος, τό δε Πνεύμα άένναον. Καί ή μέν πνοή άκμάσασα προς βραχύ καί καιρω τινι παραμείνασα μετά τούτο πορεύεται, άπνουν έγκαταλιπούσα εκείνο περί δ ήν τό πρότερον τύ δέ Πνεύμα περιλαβόν ένδοθεν καί έξωθεν τόν άνθρωπον, άτε αεί παραμένον, ούδέποτε έκλείψει αύτόν. 12 'Ως ούν ό είς ψυχήν ζώσαν γεγονώς ρέψας επί τό χείρον άπώλεσε τήν ζωήν, ούτως πάλιν ό αύτός εκείνος επί τό βέλτιον έπανελθών καί προσλαβόμενος τό ζωοποιούν Πνεύμα εύρήσει τήν ζωήν. Ού γάρ άλλο τό άποθνήσκον καί άλλο τό ζωοποιούμενον, ώς ούδέ άλλο τό άπολωλός καί άλλο τό άνευρισκόμενον, άλλ' εκείνο τό άπολωλός πρόβατον ήλθεν ό Κύριος άναζητών. Τί ούν ήν τό άποθνήσκον; Πάντως ή τής σαρκός ύπόστασις, ή καί άποβαλούσα τήν πνοήν τής ζωής καί άπνους καί νεκρά γενομένη. Ταύτην ούν ό Κύριος ήλθε ζωοποιών, ϊνα, ώς έν τώ Άδάμ πάντες άποθνήσκομεν δτι ψυχικοί, έν τώ Χριστώ ζήσωμεν δτι πνευματικοί, άποθέμενοι ού τό πλάσμα τού Θεού, άλλά τάς επιθυμίας τής σαρκός, καί προσλαβόντες τό Πνεύμα τό άγιον. 13 Μάταιοι ούν όντως και άθλιοι, οί τά ούτως έκδηλα καί φανερά μή θέλοντες συνοράν άλλά φεύγοντες τό φώς τής άληθείας, οί κατά τόν τραγικόν Οίδίποδα εαυτούς τυφλώττοντες. Καί ώσπερ άπάλαιστροι προσφιλονεικούντες έτέροις, έν τι μέρος τού σώματος άπρίξ κρατήσαντες, δι' εκείνου ού κρατούσι πίπτουσι, καί πίπτοντες οϊονται νικάν διά τό φιλεριστικώς έχεσθαι εκείνου ού τήν άρχήν έδράξαντο μέλους, προς δε τώ πεπτωκέναι καταγέλαστοι γίνονται· ούτω δε καί οί αιρετικοί τό «σάρξ καί αίμα βασιλείαν Θεού κληρονομήσαι ού δύνανται», δύο λέξεις άραντες άπό Παύλου, ούτε τού ’Αποστόλου κατείδον ούτε τήν δύναμιν τών λεγομένων προερευνήσαντες, ψιλώς δε αύτώ μόνον τάς λέξεις κρατούντες περί αύτάς άποθνήσκουσι, τήν πάσαν οικονομίαν τό όσον έφ' έαυτοίς άνατρέποντες τού Θεού. 14 «Μετασχηματίσει, φησί, τό σώμα τής ταπεινώσεως ήμών είς τό γενέσθαι αύτό σύμμορφον τώ σώματι τής δόξης αύτού.» Φανερόν ότι τό σώμα, δπερ έστίν ή σάρξ, ήτις καί ταπεινούται πίπτουσα είς τήν γήν. Μετασχηματισμός δέ αύτής, δτι θνητή καί φθαρτή ούσα άθάνατος καί άφθαρτος γίνεται, ούκ έξ ίδιας ύποστάσεως, άλλά «κατά τήν» τού Κυρίου «ενέργειαν, τό δύνασθαι αύτόν» τώ θνητώ τήν άθανασίαν καί τώ φθαρτώ περιποιήσασθαι τήν άφθαρσίαν. Καί διά τούτο φησιν «"Ινα καταποθή τό θνητόν ύπό τής ζωής· ό δέ κατεργασάμενος ήμας είς αύτό τούτο Θεός, ό δούς ήμίν τόν άρραβώνα τού Πνεύματος», φανερώτατα περί τού Πνεύματος λέγων τούτο· ούτε γάρ ή ψυχή θνητόν, ούτε τό Πνεύμα. Καταπίνεται γάρ τό θνητόν ύπό τής ζωής, ότι μηκέτι σάρξ νεκρά άλλά ζώσα καί άφθαρτος άναμένει, ύμνούσα τόν είς αύτό τούτο κατεργασάμενον ήμας Θεόν. 15 Έν τοίς πρόσθεν χρόνοις έλέγομεν κατ' εικόνα Θεού γεγονέναι τόν άνθρωπον, ούκ έδείκνυτο δέ· έτι γάρ άόρατος ήν ό Λόγος, ού κατ' εικόνα ό άνθρωπος έγεγόνευ διά τούτο δή καί τήν όμοίωσιν ραδίως άπέβαλεν. 'Οπότε δε σάρξ έγένετο ό Λόγος τού Θεού, τά άμφότερα έπεκύρωσε· καί γάρ καί τήν εικόνα έδειξεν άληθώς, αύτός τούτο γενόμενος δπερ ήν ή είκών αύτού, καί τήν όμοίωσιν βεβαίως κατέστησε συνεξομοιώσας τόν άνθρωπον τώ άοράτω Πατρί διά τού βλεπομένου Λόγου. Καί ού μόνον γε διά τών προειρημένων τόν Πατέρα τε καί εαυτόν έμήνυσεν ό Κύριος, άλλά δι' αύτού τού πάθους. Έκλύων γάρ τήν άπ' άρχής έν τώ ξύλω γενομένην τού άνθρώπου παρακοήν, «ύπήκοος έγένετο μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυρού», τήν έν τώ ξύλω παρακοήν διά τής ύπακοής ίώμενος. Ούκ αν δέ διά τών αύτών έληλύθει έκλύων τήν προς τόν πεπλακότα ήμας παρακοήν, εί άλλον κατήγγελλε Πατέρα. ’Επειδή δέ δι' ών παρηκούσαμεν Θεού καί 4 Η Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. ήπειθήσαμεν αύτοΰ τώ λόγω, διά των αύτών τήν ύπακοήν είσηγήσατο καί τήν προς τόν λόγον αύτοΰ πεισμονήν, φανερότατα αυτόν δεικνύς Θεόν έν μέν γάρ τω πρώτω Άδάμ προσεκόψαμεν μή ποιήσαντες αύτοΰ τήν εντολήν, έν δέ τω δευτέρω ’Αδάμ άποκατηλλάγημεν ύπήκοοι μέχρι θανάτου γενόμενοτ ούδέ γάρ άλλω τινίή μεν οφείλεται, άλλ' έκείνω ού καί τήν έντολήν παρέβημεν απ' άρχής. ’Έστι δέ ούτος ό Δημιουργός, ό κατά μέν τήν αγάπην Πατήρ, κατά δέ τήν δύναμιν Κύριος, κατά δέ τήν σοφίαν Ποιητής καί Πλάστης ήμών, ού καί τήν έντολήν παραβάντες έχθροποιήθημεν προς αύτόν. Καί καιρώ εις φιλίαν άποκατέστησεν ήμάς ό Κύριος διά τής ιδίας σαρκώσεως, «μεσίτης Θεού τε καί άνθρώπων» γενόμενος. 16 Ώδε δι' έργου έδειξεν ό προφήτης ότι τόν στερεόν Λόγον του Θεού, δν άμελώς άποβαλόντες ούχ ηύρίσκομεν, άποληψόμεθα πάλιν διά τής του ξύλου οικονομίας. Ότι δέ άξίνη έοικεν ό Λόγος τού Θεοΰ, ’Ιωάννης ό Βαπτιστής φησι περί αύτοΰ· «’Ήδη δέ ή άξίνη προς τήν ρίζαν των δένδρων κεϊται.» Καί ’Ιερεμίας δέ ομοίως φησίν «Ό Λόγος Κυρίου ώς πέλεκυς κόπτων πέτραν.» Τοΰτον ούν κεκρυμμένον άφ' ήμών ή τοΰ ξύλου έφανέρωσεν, ώς προέφαμεν, οικονομία. Έπεί γάρ διά ξύλου άπεβάλομεν αύτόν, διά ξύλου πάλιν φανερός τοϊς πάσιν έγένετο, έπιδεικνύων τό ύψος καί μήκος καί πλάτος καί βάθος έν έαυτώ καί, ώς έφη τις τών προβεβηκότων, διά τής θείας έκτάσεως τών χειρών τούς δύο λαούς είς ένα Θεόν συνάγων δύο μέν γάρ αί χεϊρες, ότι καί δύο λαοί διεσπαρμένοι είς τά πέρατα τής γής, μία δέ μέση κεφαλή, ότι «είς Θεός ό έπί πάντων καί διά πάντων και έν πάσιν ήμίν». 17 Διά τούτο γάρ καί αύτοί οί άρχοντες, φησίν, έν αύλίσματι δικαιοσύνης τούς νόμους έχοντες, όσα μέν δικαίως καί νομίμως ποιήσουσιν, ού περί τούτων έτασθήσονται, όσα δέ κατά παρατροπήν τοΰ δικαίου άδίκως καί άνόμως καί τυραννικώς έπιτελέσουσιν, έν τούτοις καί άπολοΰνται, τής τοΰ Θεοΰ δικαιοκρισίας άπαντας ομοίως έξικνουμένης. Έπί συμφέροντι ούν τών έθνών έπίγειος άρχή έτέθη ύπό τοΰ Θεοΰ, άλλ' ούχί ύπό τοΰ διαβόλου, ώς τινές φασιν, ϊνα φοβούμενοι αύτήν οί άνθρωποι άλλήλους δίκην ιχθύων μή καταπίνωσιν, άλλά διά τής τών νόμων θέσεως άνακρούωσι τήν πολλήν τών άνθρώπων άδικίαν. Καί κατά τοΰτο καί «αί ούσαι έξουσίαι ύπό τοΰ Θεοΰ τεταγμέναι είσί λειτουργοί Θεοΰ», καθώς Παύλος φησι. Φανερόν ούν ότι ψευδόμενος ό διάβολος έλεγεν «ότι έμοί παραδέδοται, καί ώ έάν θέλω δίδωμι αύτάς»· ού γάρ τή τούτου κελεύσει βασιλείς καθίστανται. Οί μέν γάρ αύτών είς έπανόρθωσιν καί ώφέλειαν τών ύποτεταγμένων δίδονται καί συντήρησιν δικαιοσύνης, οί δέ είς φόβον καί τιμωρίαν καί έπίπληξιν, οί δέ καί είς χλευασμόν υβριν τε καί ύπερηφανίαν, καθώς καί άξιοι είσι τής τοΰ Θεοΰ δικαιοκρισίας, ώς προέφημεν. 18 Καί καλώς ό ’Ιουστίνος είπεν ότι πρό μέν τής τοΰ Κυρίου παρουσίας ούδέποτε έτόλμησεν ό Σατανάς βλασφημήσαι τόν Θεόν, άτε μηδέπω είδώς τήν έαυτοΰ κατάκρισιν, διά τό έν παραβολαϊς καί άλληγορίαις κεϊσθαι, μετά δέ τήν παρουσίαν τοΰ Κυρίου έκ τών λόγων αύτοΰ καί τών άποστόλων μαθών άναφανδόν ότι πΰρ αιώνιον αύτώ ήτοίμασται κατ' ίδιαν γνώμην άποστάντι τοΰ Θεοΰ καί πάσι τοϊς άμετανοήτως παραμείνασιν έν τή άποστασία, διά τών τοιούτων άνθρώπων βλασφημεί τόν τήν κρίσιν έπάγοντα Κύριον, ώς ήδη κατακεκριμένος, καί τήν άμαρτίαν τής ίδιας άποστασίας τω έκτικότι αύτόν άποκαλεϊ, άλλ' ού τή ίδια αύθαιρέτω γνώμη, ώς καί οί παραβαίνοντες τούς νόμους, έπειτα δίκας διδόντες, αίτιώνται τούς νομοθέτας, άλλ' ούχ έαυτούς. 19 Όσα τήν προς Θεόν τηρεί φιλίαν, τούτοις τήν ιδίαν παρέχει κοινωνίαν κοινωνία δέ Θεοΰ ζωή καί φώς καί άπόλαυσις τών παρ' αύτοΰ άγαθών. 20 Όσα άφίστανται κατά τήν γνώμην αύτών τοΰ Θεοΰ, τούτοις τόν άπ' αύτοΰ χωρισμόν έπάγεκ χωρισμός δέ Θεοΰ θάνατος, καί χωρισμός φωτός σκότος, καί χωρισμός Θεοΰ άποβολή πάντων τών παρ' αύτοΰ άγαθών. Οί ούν διά τής άποστασίας άποβαλόντες τά προειρημένα, άτε έστερημένοι πάντων τών άγαθών, έν πάση κολάσει καταγίνονται, τοΰ Θεοΰ μέν 5 I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. “ Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. προηγητικώς μή κολάζοντας, έπακολουθούσης δέ έκείνοις τής κολάσεως διά το έστερήσθαι πάντων των άγαθών. 21 Αιώνια δέ καί άτελεύτητα τά παρά του Θεού άγαθά, και διά τούτο και ή στέρησις αυτών αιώνιος καί άτελεύτητος, ώς, διηνεκούς δντος του φωτός, οί τυφλώσαντες εαυτούς ή καί ύπό άλλων τυφλωθέντες διηνεκώς άπεστέρηνται τής τού φωτός άπολαύσεως, ου τού φωτός έπιφέροντος αύτοϊς τήν έν τή τυφλώσει τιμωρίαν, άλλ' αύτής τής τυφλώσεως έπαγούσης τήν μοχθηρίαν. Έπεί ούν έν τώ αιώνι τούτω οί μέν προστρέχουσι τώ φωτί καί διά τής πίστεως ένουσιν εαυτούς τώ Θεώ, οί δέ άφίστανται τού φωτός καί άφορίζουσιν έαυτούς του Θεού, έκδέχεται ό Λόγος τού Θεού τοίς πάσιν τήν άρμόζουσαν οϊκησιν έπάγων, τοϊς μέν έν τώ φωτί προς τό άπολαύειν αύτούς των έν αύτώ άγαθών, τοϊς δέ έν τώ σκότει πρός τό μετέχειν αύτούς τής έν αύτώ μοχθηρίας. Διά τουτό φησι τούς μέν έκ δεξιών άνακαλέσασθαι είς τήν τού Πατρός βασιλείαν, τούς δέ έξ άριστερών είς τό αιώνιον πύρ πέμψειν έαυτούς γάρ πάντων έστέρησαν των άγαθών. 22 'Ο ’Απόστολός φησιν «Άνθ1 ών τήν άγάπηντου Θεού ούκ έδέξαντο είς τό σωθήναι αύτούς, διά τούτο πέμπει αύτοϊς ό Θεός ένέργειαν πλάνης είς τό πιστευσαι αύτούς τώ ψεύδει», του μέν γάρ έρχομένου ιδία γνώμη τήν άπιστίαν άνακεφαλαιουμένου πρός έαυτόν καί αύτεξουσίου πράξαντος όσα καί πράξει καί είς τόν ναόν του Θεού καθίσαντος, ϊνα ώς Χριστόν αύτόν προσκυνήσουσιν οί πλανώμενοι ύπ' αύτου, διό καί δικαίως είς τήν κάμινον βληθήσονται του πυρός, του Θεού δέ κατά τήν ίδιαν πρόγνωσιν προειδότος τά πάντα καί άρμόζοντι καιρώ τόν τοιουτον μέλλοντα έσεσθαι έπάγοντος «είς τό πιστευσαι αύτούς τώ ψεύδει», ού τήν παρουσίαν ’Ιωάννης ένταυθα ούτως έμήνυσεν. 23 Περί του ύπασπιστου, δν καί ψευδοπροφήτην καλεϊ, «έλάλει», φησίν, «ώς δράκων». 22 Ίνα ούν μή τις αύτόν θεϊκή δυνάμει δόξει ποιεϊν τά σημεία, άλλά μαγική ένεργεία, έφη· «Καί πλανά τούς κατοικοΰντας έπί τής γής.» Καί ούδέν γε καί θαυμαστόν, εί των δαιμόνιων καί άποστατικών πνευμάτων ύπουργούντων αύτώ δι' αύτών ποιεϊ σημεϊα, έν οίς πλανήσει τούς κατοικοΰντας έπί τής γής. Καί «τόν άριθμόν δέ του ονόματος αύτού» φησιν καί άλλα τινά «καί είναι τόν άριθμόν χξϋ'», δ έστιν έκατοντάδες εξ καί δεκάδες εξ καί μονάδες εξ είς άνακεφαλαίωσιν πάσης τής έν τοϊς έξακισχιλίοις έτεσιν γεγονυίας άποστασίας. Όσαις γάρ ήμέραις έγένετο ό κόσμος, τοσαύταις χιλιονταέτεσι συντελεϊταν καί διά τουτό φησιν ή γραφή· «Καί συνετελέσθησαν ό ούρανός καί ή γή καί πάς ό κόσμος αύτών. Καί συνετέλεσεν ό Θεός τή ήμέρα τή έκτη τά έργα αύτου ά έποίησε καί κατέπαυσεν ό Θεός έν τή ήμέρα τή έβδομη άπό πάντων των έργων αύτου.» Τούτο δ' έστι καί τών προγεγονότων διήγησις, ώς έγένετο, καί τών έσομένων προφητεία. Εί γάρ «ήμέρα Κυρίου ώς χίλια έτη», έν δέ εξ ήμέραις συνετελέσθη τά γεγονότα, φανερόν δτι ή συντέλεια αύτών τό έξακισχιλιοστόν έτος έστίν. Καί διά τούτο έν παντί τούτω τώ χρόνω πλασθείς έν άρχή ό άνθρωπος διά τών χειρών του Θεού, τουτέστιν Υίου καί Πνεύματος, γίνεται κατ' εικόνα καί όμοίωσιν Θεού, του μέν άχύρου άποσκευαζομένου, δπερ έστίν ή άποστασία, του δέ σίτου είς άποθήκην άναλαμβανομένου, δπερ έστίν οί τήν πρός Θεόν πίστιν καρποφορουντες. Καί διά τούτο καί ή θλϊψις άναγκαία τοϊς σωζομένοις, ϊνα, τρόπον τινά λεπτυνθέντες καί συμφυραθέντες διά τής ύπομονής τώ Λόγω τού Θεού καί πυρωθέντες, έπιτήδειοι έσονται είς τήν του Βασιλέως εύωχίαν, ώς είπέ τις τών ήμετέρων διά τήν πρός τόν Θεόν μαρτυρίαν κατακριθείς πρός θηρία, δτι «σϊτός είμι του Θεού καί διά όδόντων θηρίων άλήθομαι, ϊνα καθαρός Θεού άρτος εύρεθώ». Τάς δέ αίτιας άπεδώκαμεν έν ταϊς προ ταύτης βίβλοις, δι' ας άνέσχετο ό Θεός τούτο ούτως γενέσθαι, καί άπεδείξαμεν δτι πάντα τά τοιαύτα ύπέρ τού σωζομένου άνθρώπου γέγονεν, τό αύτεξούσιον αύτου πεπαίνοντα πρός τήν άθανασίαν καί έπιτηδειότερον αύτόν πρός τήν είς άεί ύποταγήν του Θεού καταρτίζοντα. 24 Καί διά τούτο, έν τώ τέλει άθρόως έντευθεν τής έκκλησίας άναλαμβανομένης, «έσται», 6 I Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). C Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. φησίν, «θλίψις, οία ούκ έγένετο απ' άρχής ούδ' ού μή γένηται». ’Έσχατος γάρ αγών οότος των δικαίων, ον νικήσαντες στεφανούνται την αφθαρσίαν. Καί διά τούτο είς τό θηρίον τό ερχόμενον άνακεφαλαίωσις γίνεται πόσης αδικίας καί παντός δόλου, ϊνα έν αύτω συρρεύσασα καί συγκλυδωνισθείσα πάσα δύναμις άποστατική είς την κάμινον βληθή του πυρός. Καταλλήλως ούν καί τό όνομα αύτού έξει τον αριθμόν χξϋ', άνακεφαλαιούμενον έν έαυτω την προ του κατακλυσμού πάσαν τής κακίας έπίδειξιν εξ αγγελικής αποστασίας γεγενημένης- Νώε γάρ ήν ετών έξακοσίων καί ό κατακλυσμός έπήλθε τή γή, έξαλείφων τό ανάστημα τής γης διά τήν επί του Άδάμ κίβδηλον γενεάν-, άνακεφαλαιούμενος δέ καί τήν άπό του κατακλυσμού πάσαν είδωλολατρείαν, μέχρις ού ή του Ναβουχοδονόσορ άνασταθείσα είκών, ήτις ύψος μεν είχε πηχών εξήκοντα, εύρος δέ πηχών έξ· όλη γάρ ή είκών εκείνη προτύπωσις ήν τής τού αντίχριστου παρουσίας. Τά ούν χ' έτη του Νώε έφ' ού έγένετο ό κατακλυσμός διά τήν άποστασίαν καί ό πηχισμός τής είκόνος τόν άριθμόν, ώς εϊρηται, σημαίνουσι τού ονόματος, είς δν συγκεφαλαιούται τών έξακισχιλίων έτών πάσα άποστασία καί άδικία καί πονηριά. Τούτων δέ ούτως έχόντων, καί έν πάσι τοίς σπουδαίοις καί άρχαίοις άντιγράφοις του άριθμου τούτου κειμένου, καί μαρτυρούντων αύτών έκείνων τών κατ' δψιν τόν Ίωάννην έωρακότων, καί τού λόγου διδάσκοντος ήμάς ότι ό άριθμός τού ονόματος τού θηρίου κατά τήν τών Ελλήνων ψήφον διά τών έν αύτω γραμμάτων, ούκ οίδα πώς έσφάλησάν τινες έπακολουθήσαντες ίδιωτισμώ καί τόν μέσον ήθέτησαν άριθμόν τού ονόματος, ν' ψήφους ύφελόντες καί άντί τών εξ δεκάδων μίαν δεκάδα βουλόμενοι είναι. ’Άλλοι δέ άνεξετάστως τούτο λαβόντες, οί μέν απλώς καί άκαίρως έπετήδευσαν, οί δέ κατά άπειροκαλίαν έτόλμησαν καί ονόματα άναζητείν έχοντα τόν έσφαλμένον καί διημαρτημένον άριθμόν. ’Αλλά τοίς μέν άπλώς καί άκάκως τούτο ποιήσασιν είκός καί συγγνώμην έσεσθαι παρά Θεού· όσοι δέ κατά κενοδοξίαν όρίσουσιν ονόματα έμπεριεκτικά τού διημαρτημένου άριθμού καί τό ύπ' αύτών έπινοηθέν όνομα όρίσονται, ούκ άζήμιοι οί τοιούτοι έξελεύσονται, έτι καί έαυτούς καί τούς έμπιστεύσαντας αύτοίς έξαπατήσαντες. Καί πρώτον μέν ζημία έν τώ άποτυχείν τής άληθείας καί τό μή δν ώς ον ύπολαβείν έπειτα δέ τού προσθέντος ή άφελόντος τι τής γραφής έπιτιμίαν ού τήν τυχούσαν έχοντος, είς αύτήν έμπεσείν άνάγκη τόν τοιούτον. ’Επακολουθήσει δέ καί έτερος ούχ ό τυχών κίνδυνος τοίς ψευδώς προειληφόσιν είδέναι τό του άντιχρίστου όνομα· εί γάρ άλλο μέν ούτοι δοκούσιν, άλλο δέ έκείνος έχων έλεύσεται, ραδίως έξαπατηθήσονται παρ' αύτου, ώς μηδέπω παρόντος έκείνου δν φυλάσσεσθαι προσήκει. 25 Άσφαλέστερον ούν καί άκινδυνότερον τό περιμένειν τήν έκβασιν τής προφητείας ή τό καταστοχάζεσθαι καί ύπομαντεύεσθαι ονόματα τά τυχόντα, πολλών ονομάτων εύρεθήναι δυναμένων έχόντων τόν προειρημένον άριθμόν, καί ούδέν ήττον μενεΐ αΰτη ή ζήτησις· εί γάρ πολλά έστι τά εύρισκόμενα ονόματα έχοντα τόν άριθμόν, ποιον έξ αύτών φορέσει ό έρχόμενος ζητηθήσεται. 'Ότι δέ ού δι' άπορίαν ονομάτων 26 Ημείς γ' ούν ούκ άποκινδυνεύομεν περί του ονόματος του άντιχρίστου άποφαινόμενοι βεβαιωτικώς· εί γάρ έδει άναφανδόν έν τώ νυν καιρώ κηρύττεσθαι τούνομα αύτου, δι' έκείνου άν έρρέθη του καί τήν άποκάλυψιν έωρακότος. Ούδέ γάρ προ πολλου χρόνου έωράθη, άλλα σχεδόν έπί τής ήμετέρας γενεάς, προς τώ τέλει τής Δομετιανου άρχής. 27 Αί ψυχαί άπέρχονται είς τόν τόπον τόν ώρισμένον αύταίς άπό του Θεού κάκεΐ μέχρι τής άναστάσεως φοιτώσι περιμένουσαι τήν άνάστασιν έπειτα άπολαβούσαι τά σώματα καί όλοκλήρως άναστάσαι, τουτέστι σωματικώς, καθώς καί ό Κύριος άνέστη, ούτως έλεύσονται είς τήν δψιν τού Θεού. 28 Ταύτα δέ καί Παπίας ό Ίωάννου μέν άκουστής, Πολυκάρπου δέ έταίρος γεγονώς, άρχαίος άνήρ, έγγράφως έπιμαρτυρεΐ έν τή τετάρτη τών έαυτού βιβλίων έστι γάρ αύτω πέντε βιβλία συντεταγμένα. 29 Ού γάρ ή 7 irâoftEG II Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. ■S * Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). <: ■ Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά στην πηγή προέλευσής του. ύπόστασις ουδέ ή ουσία τής κτίσεως έξαφανίζεται-άληθής γάρ καί βέβαιος ό συστησάμενος αυτήν-, άλλα «το σχήμα παράγει του κόσμου τούτου», τουτέστιν έν οίς ή παράβασις γέγονεν, δτι έπαλαιώθη ό άνθρωπος έν αύτοϊς. Καί διά τούτο τό σχήμα τούτο πρόσκαιρον έγένετο, προειδότος τά πάντα του Θεού. Παρελθόντος δέ του σχήματος τούτου καί άνανεωθέντος του άνθρώπου καί άκμάσαντος προς τήν άφθαρσίαν ώστε μηκέτι δύνασθαι πέρα παλαιωθήναι, «έσται ό ούρανός καινός καί ή γή καινή»· έν τοϊς καινοϊς παραμένει ό άνθρωπος άεί καινός προσομιλών τώ Θεώ. 30 Καί ό Ήσάίας φησίν «"Ον τρόπον γάρ ό ούρανός καινός καί ή γή καινή, ά εγώ ποιώ, μένει ενώπιον μου, λέγει Κύριος, ούτω στήσεται τό σπέρμα ύμών καί τό όνομα ύμών.» Καθώς οί πρεσβύτεροι λέγουσι, τότε οί μέν καταξιωθέντες τής έν ούρανώ διατριβής έκεϊσε χωρήσουσιν, οί δέ τής τού παραδείσου τρυφής άπολαύσουσιν, οί δέ τήν καλλονήν καί τήν λαμπρότητα τής πόλεως καθέξουσιν, σύν πάσι τοϊς περί αύτήν άγαθοίς έπιχορηγουμένοις ύπό τού Θεού, πανταχοΰ δέ ό Σωτήρ όραθήσεται, καθώς άξιοι έσονται οί όρώντες αύτόν. Είναι δέ τήν διαστολήν ταύτην τής οίκήσεως τών τά έκατόν καρποφορούντων καί τών τά έξήκοντα καί τών τά τριάκοντα, ών οί μέν είς τούς ούρανούς άναληφθήσονται, οί δέ έν τω παραδείσω διατρίψουσιν, οί δέ τήν πόλιν κατοικήσουσιν καί διά τούτο είρηκέναι τόν Κύριον έν τοϊς τού Πατρός μονός είναι πολλάς. Τά πάντα γάρ τού Θεού, δς τοϊς πάσι τήν άρμόζουσαν οϊκησιν παρέχει. 8 irôij&EG I y Ερευνητικό έργο: ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ - ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηματοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ΕΤΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). ξ Εργαστήριο Διαχείρισης Πολιτισμικής Κληρονομιάς, www.aeqean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπισιήμιο Αιγαίου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006. Επιτρέπεται η ελεύθερη χρήση του υλικού με αναφορά ωην πηγή προέλευσής του.