Baluziana editio Capitulariorum regum Francorum a P Chiniac de la Bastide curata fuit serius editione inserta a Mansi ut appendix ad tomos XI ad XVIII Amplissimae meliorque nobis visa est Quare prout tomos XVII b« et XVlll*» gratis edimus. Attamen, cum appendix VII. nemque tractatus De missis dominids, auctore Fr. de Roye, trt Chiniaca editione Capitulariorum deficiat in fine tomi XVII Amplissimae relinquimus. SACRORUM CONCILIORUM NOVA ET AMPLISSIMA COLLECTIO CUJUS JOANNES DOMINICUS MANSI ET POST IPSIUS MORTEM FLORENTINUS ET VENETIANUS EDITORES * AB ANNO 1758 AD ANNUM »798, PRIORES TRIGINTA UNUM TOMOS EDIDERUNT NUNC AUTEM CONTINUATA ET, DEO FAVENTE. ABSOLUTA SUPPLEMENTUM AD TOMUM XVII OVO CAPITULARIORUM REGUM I RAXUORU.M A BALLZIO EDITTM. ΛΌΕΓΜΕΝ I CONTENEUR PARISIIS MIK <1 <11 EXPENSIS HUBERTI WELTER, BIBL1OPOLÆ. <7^. I CAPITIJL AHIA REG UM FR ANC O RU M. Additas font Marculfi Monachi & aliorum Formulae veteres , & Notae doiHflimorum Virorum. s Stephanus B A LU Z IUS, Tutelenfls, in unum collegit, ad vetufiiflimos Codices, mamifcriptos emendavit , .Notis illuflravit, magnam partem primum edidit anno m. dc. lxxku. Nova Editio auélîor ac emendatior ad fidem autographi Bajuxii qui de novo textum purgavit» notafque caftigavit dt adjecit : acceisêre VitxBaluzii partim ab ipfb (cripta, Catalogua Operum hujus Viri clariifimi cum animadverfionibus hiftoricis, dt Index variorum Operum ab illo illuftratorum, quorum plurimorum novas meditabatur Editiones. Curante Petro DE CH1N1AC, Regi à Confiais, Profènefcallo Generali Civili Ufcrchn, l Regia humaniorum Litterarum. Academia Montis·Albam. TOMUS PRIMUS. PARISIIS, Ek Typis Fxancisci-Augustini QLJILLAU, Typography SereniBimi Principis , Conti J, viâ vulgo di&â, du Fouarrc. ........ M. (Eéitto ittreiu *>**0»*·Η» DCQ τ! IL. ·ι-S— L X X X CUM P RIPILEGIO REGIS. EétttiHtf priiuifu tampium uS HiAtn» tUOirr, BlUtefoie. t'ie ΛΟλ Af'ijffr M.D.OCCCX). .ILLUSTRISSIMO 'ac NOBILISSIMO YIRO . D Ο Μ I N O D. ARMANDO-THOMÆ, HUE, EQUITI, MARCHIONI DE MIROMESNIL, REGIÆ SIGNATURE PRÆFECTO. Kegvm nofirorum primœ fecundœque flirpis Capitularia in unum corpus de novo colligere plurimis abhinc annis ea mihi mens fuit} ut ea3 Illustrissime Domine, grata habere velis ac tueri. Antiquijffimas hafce Leges, quibus Gallicum per tot facula jletit imperium, pretiofiffimas ideô dixeris i quod eas ut puros Juris nofiri Civilis & Canonici fontes, ut certa Traditionis inconcujfae vefligia, ut invicta deniquè Libertatum noflrarum argumenta, fomma huc ujquè veneratione fuerint profecuti. Nihil rationi confentaneum magis quàm ut tanti momenti Collectio fob aufoiciis prodeat Ciri, quem pênes font Patrice ac Legum falus amorque. Jure igitur meri­ toque dicanda' tibi venit haec nova Capitula­ rium Editio,Illustrissime Domine; cujus infignata nomine dùm fecura ibit & ab omnibus benigne accipietur, erit aeternum fommi erga te mei obfequii fommaeque reverentiae pignus ac monumentum. Luceû*-Paiùk>tuiii i J KJend. Jmui 177t. DE CHINIAC. PRÆVIA V P R Æ V I A IN NOKAM CAPITULARIUM EDITIONEM ADMONITIO. O VAM hanc Capitularium Regum noftrorum primae ac fecundae Stirpis Editionem meditanti' in mentem primum venerat iis addere fecundum ordinem chronologicum quæ Editioni Baluzianæ deerant : pofteà ‘ vero convenientius utiliufque vifum eft duos Baluzii Tomos, paginam pro pagina , recudendos tvpis mandare, adjeélis tantum poft manufcriptos codices iis correctionibus quae textui.illuftrando maxime neceïïariæ funt, & quales ab ipfo Baluzio exaratae fuerant in exem­ plari Bibliothecae Regiae credito. Eo magis ultimum hoc confilium omnibus arrifit, quo facilius promptiùfque in hac novâ editione reperfcH&ir laudata ex Colle&ione Baluzianâ, quae Operibus huc ufque editis inferviit. Cum numeroCores vel longiores funt variantes lediones plurima: & additiones, quam ut in duobus primis Voluminibus locum habere pof· fint, rejicientur in duo pofteriora Volumina , quibus erit titulus : Supplementa Capitularium Baluzii, feu Novus Codex Legum > Diplo­ matum Chartarumque ad Jus publicum Gallicanum Germanicumque fpeclantium. Juxta ordinem chronologicum ibi revocabuntur Capitularia aliaque monumenta, defcripta in duobus primis Voluminibus, ad quæ Index notabitur. Capitulum vel Capitulare quodlibet fuæ fequentur additiones; & ubi ampliflimæ quorumdam Capitularium erunt variantes lediones, integra iterùm defcribentur ipfa Capitularia ex codicibus recenter deteClis. Indicabitur etiam quibus in libris editis vel codicibus manufcriptis monumentum quodque reperiatur. Quæcumque ad jus publicum fpedantia Diplomata vel Chartr ad tertiam ufque ftirpem detegi potuerint, his in Voluminibus edentur ; unde ea monumenta in unum corpus congefta dici poterunt quali pro­ legomena Colleélionis EdiCtorum Regiorum è Typis Regiis egreiTz. Quo facilius nova hæc editio cum altera anni 1677 comparari queat, ftatimque emendationes & additiones animadverti, fuperiora folia eas continentia hoc figno * defignabuntur. Etiamfi emendationes aut addi­ tiones offerant ambæcoiumnæ, extrinfecæ tantum apponetur afterifcus. Nonnulla nunc dicenda de Capitularium exemplari à Baluzio emen­ dato , & in Bibliotheca Regià aflervato. Editione fuâ in lucem emifla, novos Baluzius manufcriptos codices detexit , plurimaque agnovit menda quæ ipii editiones cum manufcriptis codicibus conferenti, exci­ derant : nova igitur cura Capitularia jam à fe edita ex manufcriptis codi­ cibus tam recenter deteélis quàm à fe jam collatis recognovit. Notis tandem fuis fedulô retraélatis , emendatis pluribus , pluribus etiam additis, editionem altera longé accuratiorem paraverat. Id patebit cuivis folia novæ editionis fursùm afterifco ftgnata cum editionis antiquæ foliis comparanti. Capitularia integra cx melioris notae manufcriptis Tomus I. B F mi —. ...... vj —...... l"!IIÎ"11 1 ■ ■ IWJ1"" 1 {1 PRÆVIA ADMONITip codicibus exfcrwta seperiet, quorum quibufdam nova acceflerunt Capitula; hujuunodi eft Capitulare anni 8^4, Pa8*347~3J° tomi II vulgatum , & ex optimo codice manuicripto Bibliotnecar Colbertime recognitum. Textus, qui in antiqua editione abfurdus, in nova nativus exponitur. Quod tria haec novâ Capitula primum vulgata Baluzium, paginam pro pagina , ut mens erat, recudi prohibuiflent; Praefatio tam Capitularis quàm Refcripti, quod offert pagina fequens, charade* e minutiori imprimitur. Minutiori eodem chara&ere uti, neceffe quan­ doque fuit quo facilius in eandem paginam inferi pollent tum notae , quas, in marginibus.exemplaris anteà laudati, antiquis adjecerat Baluzius ; tum fcholia quae in Caroli Calvi & quorumdam Succeflbrum ejus Capitularia Jacobus Sirmondus addidit. Tales autem Jefuitae hujus eruditifllmi editae funt notae, quales in omnium ejus Operum Collec­ tione è Typis Regiis egrefsâ an. 1696 reperiuntur. Nova igitur haec Editio eadem pianè eft quam libi Baluzius publicare propofuerat Inter uncos proponuntur tituli quidam & alia à Baluzio omifla quae inferenda judicavimus; ubi vero in computandis annis quo­ rumdam Capitularium errare vifus eft Baluzius, ejus computatio relin­ quitur inta&a, fed pota ad marginem appofitâ emendatur. Quae in Conciliis & in diverfis Populi Francici Comitiis, fubprimâ & fecunda Regum noftrorum Stirpe habitis, promulgabantur, Capitula­ rium Hiftoriam in Praefatione fuâ offert Baluzius. Quantâ Leges illae pretiofiflimae tam in rebus ecclefiafticis quàm in civilibus auctoritate pollerent ibidem confirmavit. Caliginem difpulit quâ fummam in ecclefiafticam praefertim difciplinam Regum noftrorum poteftatem obvol­ vere nitebantur. Vetera denique ac veneranda Legum Francicarum ve£ tigia, aliis per alias enucleatis, vel earum exiftentiâ Auélorum aequa­ lium ope comprobata, inter fe tam feliciter conciliavit, ut validis ratio­ num ejus momentis hodie relu&ari fit nefas. Capitularia integra gallicè reddi volebat quidam multarum rerum peritus ; at non attendebat fané non ea elle ut facilè in linguam galli­ cam vertantur, imo timendum elfe ne in noftram linguam transflata vitiarentur, hunc aliunde laborem nullius fané utilitatis futurum elle. Verba ipfa meditandi curam in fe libenter fulcipient qui fruélûs ex eis ferendi ftudio flagrabunt. Inutilis & laboriofi hujus operis vices impleri putavimus, fi Baluzii Praefatio gallicè redderetur, quae poffit indè vel Capitularibus in eâ quâ fcripta funt lingua ftudendi cupiditatem injicere, vel iis fufficere qui his ediéîis per prima quinque Regni Francici fecula promulgatis vacare per alia negotia prohibentur. Poft Praefationem Capitularium venit Fragmentum vita Baluzii, ab ipfb fcriptae, quod inter Auétoris noftri Schedas, poft ejus mortem, Gabriel Martin reperit. In eâ Baluzius quod fibi ab ortu fuo ad oélogefimum annum evenit pauciflimis narrat : caetera ad mortem ejus praecipua Biblio­ pola Martin adjecit, omniaque edidit ad calcem Praefatiunculr quam Bibliotheca Baluÿana praefixit fub hoc titulo : Fragmentum de vita, moribus &,fcriptis viri Cl. Stcphani Baluzii, ex ipfius Autographo editum, Pretiofum hoc Fragmentum ideo novæ Baluzii vitae vifum .eft antepo­ nendum , quod Pofteris tranfmittendum. Quid nova Auéloris hujus vita aliud praeftitiflet, quàm res ab ipfo narratas amplificare, quod magni fané IN NOVAM CAPITULAR. EDITION, vii non cflet momenti! Quamob cauftm Îàtiseflê putavimus, fi iis que i BibUopoU Martin tradita fimt, qucdam adderentur ; undeBaluzii indo­ les innotefceret, laudeique quibus ante dt poft obitum fuit ornatus exicriberentur. At eximiorum Operum que in lucem emifit Catalogus, laus ejus fànè pulcherrima. Ad Catalogum illum pro viribus noftris perfi­ ciendum , CommentariiTque hiftorids illuftrandum, curam omnem no£ tram contulimus; cui fiibjungenda credidimus Opera quorum margines variantibus le&ionibus notifque Baluzius oneraverat ; quorum plurima ex manufcriptttcodicibus recognita, A fcholiis ornata, Typis denud mandare fibi propofuerat CLTv. Stefhani Baluzii Epiftola dedicatoria ad ilhift. V. Joann. Baptiftam Colbert , Regi ab intimi» Confiliis A fecretioribus Mandatis, generalem Ærarii Moderatorem, fummum regiorum Ædificiorum Prefedum » regiorum Ordinum ^Juæftorem, Marchioni de Seignelay, Baroni de Seaux, Ac. I L L U S T V D. D. JOANN. B A P T. COLBE RT, &c. ,^Ι,Ν T1QUAS Regum. FrancorumLtea de jure civili & ecclefiaflico per quadringentos annos latas ab ipfis ferme fundati florentijfimi iflius Impetu primordiis ifjut ad Karoli 1//. tempora » in unum corpus colligere aim ufituijjem» illustrissimi Domink, eamihifimper mens ab initio fufeepti hujus Operis fuit ut quoniam pro* more ubique recepto nomina infigruum virorum proponenda fint lucubrationibus eorum qui jbidia fia in ufimpublicum convertunt, hanc Capitularium, fic enim tum vocabant f Colleoioncm tibi infcriberem ac dedicarem. Nam quid tam aquum» quid tam rationi corfentaneum quam ut ha Leges quibus hoc regnum jper tot fecula ftetit» quas etiamnum hodie intuemur velut finies devint humanique juris» quas ceu ficrofanflas veneramur » fib aufpiciis prodeant viri patria legumque amamtjfuni » dC mri univetfam rem litterariam ita fovet ac protegi ut omnes, quotquot Junt, qui aut veterum Scriptorum Opera emendant & illuftrant, aut fia edunt» plurimum fi illi debere non inviti profiteantur ? Neque verb de noflris tantum hominibus loquor ut prop! pofins» ac fifili Galli tuam m litteras earumque profeffores inclinationem feriptis fuis celebrarent » Vix illusTXissiMl, fed de exteris quoque atque à nobis longo terrarum intervallo fejunAs » quorum libri pleni Junt laudum tuarum » jucundiffimâ gratijjimâque oratione commemorant maxima tua erga rem publicam litterariam merita. Sed nos tamen, qui virtutem tuam oculis ufirpamus» oui rerum qua à te praclarè geruntur tefles fimus » quibus ad colendum te Jamilianiu occqfiones patent» qui fummis tuis beneficiis quotidie ornamur» dim fimus alienigenis hac quidem in parte beatiores » magis etiam grati effe debemus Λ magis intenti ad commemorationem laudum tuarum. Ferum ui facile nobis atque in promptu efi memoriam beneficiorum tuorum fervore SI* · viij EPIST. BALUZII AD COLBERTUM. & teftatam tibi facere, Via illustbissimb, ita difficillimum eft enarrare laudes tuas, tum quia at vetas fcribi quod animi omnium nqftrum /entium, tum quia majora fias quàm ut a nobis explicari poffint cum ea dignitate quam ingemet virtutes tua pqftulare videmur. Ad me quod attinet, praterquhm qubd totum illud honeftijfimum otium quo fruor, a tua benignitate mihi conceditur, praterquam qubd bibliothecam. tuam , thefaurum illum optimorum librorum editorum &G ineditorum, amores & delicias tuas mihi commiffti curandam, unde ampla ftudidnon meorum /eges ac materia oritur, in iftanominatim Capitularium editione procuranda quanto mihi adjumentofuerit propenfus ille tuus in litteras nqftras ftudiaque mea affectus hac res indicio eft quod audloritate tua effecifti ut vetera eorum exemplaria , quorum copiam abfque te habere nunquam potuiffem, huc ad me perferrentur ex longinquis provinciis ac regionibus, Praterea bibliotheca tua magnum incrementum attulit huic meo operi , ut qua mihi fubminiftravit vetutiffimos âG optimos codices manu/criptos in quibus aliquot Imperatorum Regumque noftrorum Capitularia reperta fint qua hactenus latuerant, pracipuè verb celebris illa rrancid regni divifio quam Ludovicus Pius irftituit anno occctcvu , qua tot bellorum ac difcordiarum inter eum filiofque ejus caufa & origo fuit, quam hoRemis homines eruditi deftderaverant , fiuftra quafierant. Habui quoque ex eadem bibliotheca tua vetiftiffunum exemplar Capitularium Karoli Magni Ludovici Pii ab Anfegifo Abbate oG Benedicto Levita collectorum, cujus inprimis ope fupcriorcs editiones emendavi, ordinem Capitulorum ab iis qui primi tlla in lucem emiferunt perturbatum revocavi, qua illi exemerant ac attraxerant reffitui fuis locis, priftinam denique formam reddidi libris Capitularium. Ifaad quin etiam jLingonenfis Epifcopi Canones, quos ille collegit ex tribus poftremis Capitularium libris, âG quos ego ob eam oaufam fubjunxi Capitularibus , contuli cum vetutiffimo eorumdem Canonum exemplari quod extat inter tot veneranda antiquitatis codices manufcriptos qut partem non contemnendam faciunt ejufdem bibliotheca tuar. Denique in iifdem codicibus repeti plurima illuftria veterum temporum ac avi praeipuè Karolini monumenta nondum edita , quibus ufus fum ad illuftrandas res qua in Capitularibus continentur, ad explicandas diffi­ cultates qua in libris âG niftoriis nqfratibus occurrunt, eaque edidi cum ipfis Capitularibus. Jure igitur meritoque dicanda tibi venit hac Collectio, illustrissime Domine, qua fuam tibi debet integritatem, qua fua ornamenta tibi refert accepta, cujus demum favore fidta fecura exibit adversus fyiophanta morfum, âG favorabiliter apud omnes ubique gentes excipietur. Érit autem illa etiam index grati animi mei âG asemum reverentia in te mea monumentum. Luterix Pinfiorum poftrid. Idui Novemb. mdclxxvu STEPH. BALUZIUS; STEPHAN1 STEPHANI BALUZII TUTELENSIS P R Æ F A T I O AD LECTOREM. APITUL ARIA Regum Fr» E Recueil de* Camtuuums des Ro» coram , quibu* inflhma (heroFrançois que j'ofire au public, fera na ram Conciliorum & decreta foe­ monument éternel de mon amour pour ma patrie, 8c retracera aux Nation* vostorum Patram fanxêre reveren­ ___________ I fine* le* fiede* heureux où elle» étosent dam , quibu* etiam Romani Pon­ tifice* obtemperare le velle olim gouvernée* apud Prin­ par ces anciennes Loû , dont l'autorité a conforée par le* définirions de phfieun Concile* , cipe* ooflros feripto profitebantur été , quorum denique poefidio & audoritate bona difci& par lesfafitagesde* fiûno Pores. C'eft l'cuâe obfetvanon desCapttulaire* qui * Sût fleurir neodant long­ ptina diù confervata eft in Ecdefii* Gallica­ ni* , Germanicis , Italicis , in unum corpus temps la laine difripline dans le* Egide* de* Gaules, colligere decrevi , Francis meis oflenfiira* de Germanie 8c ditabe. Les Ponrim Romain* euxmêmes , en écrivant autrefois A no* Souverains , proamorem erga pernam meum , finitimi* ac vi­ cini* gentibus documentum daturus ut ani­ tefloient qu'il» obferveroienr leur» Edits , comme des mos luo* revocent ad memoriam beati illius fujecs fidele». L’empire des Losx Frençoifo émit fi bien tempori* quo eadem Capitularia publicam établi au fiede de Charlemagne, que h Moine de Saintapud illas felicitatem eonflituebant. Karoli Gai rapporte dan* le Livre l de la vie de cet Empe­ namque Magni artate , ut Monachus Sangal- reur , quon s'honorait de porter le nom de Fmançoi» , lenfis tradit m libro primo de vita ejus, pro & d’en obfover les Loa. Bafile-Jean Hétolde afliire magnifico accipiebatur Francum efle & » qu’au rapport des Auteurs les plus grave* , elles Frandd* uti legibus . qua* Bafilnn-Joanne* » avoient acquis un caraâere fi augûfte 8c fi foré dans pnu». û Heroldu» tam tutfiüUj, tamJâcre/iaâat. à ve» l'efprit de no* ancêtre* , qu’il* auraient plutér loutteribu» luMttt ftijft exploraram ft Mfcrt eu >. fert qu'on eût enfreint toute* le* autres Loû divines /rtviffiærum euStnm ttftiuutû», ar tattrt po- » Oc humaines, que de violer ces pcéoeux réglemens de .. la Monarchie Françcife ». liât fur» aawia & draina Cr kamana dtâm»· Rome, autrefois la nMÎnedê des Nation», déchiré* hri alregerrâer, fadm iffiu vioUrt, ptrftrrtm ttbrdiuàs, Roma , olim gentium domina , par des diiFenfions 8c des fédsrions continuelles, abat­ tue par de* divifions inteftine*, regarda le* Capitulaire* malis oppreflà civilibus , & diuturni» ac fre­ quentibus difcordii* ac feditionibos vexata , comme un remede afliué qui devoir faire finir les mal­ dua toc maiorum que pertulerat finem ora­ heurs , 8c fupplu ( Empereur Lanlben par la voix du ret , bac veiut ad Iaeram anchoram confugit Pape Jean IX dans le Concile de Ravenne, de remettre en vigueur les Lois de Charles, de le* fil* & peu»41*, r ^***?· ut à Lamberto Imperatore per Joannem DC ·. u aPontificem peteret in fynodo Ravennatenfi A de corriger, par leur autorité, le* abus qmdéshonouti Capitularium Karoli ac filiorum nepotnm- toient l'Egliie. Le* Allemands , quoique démembrés queejus auâorita* confirmaretur, 8c qur per- de la domination Ftançoife, confoverent encore long/mum I. H 2 fcoslets«ne desOttons, qu'entraînés comme par une fatale deftinée, ils reietterent ce nom,dont lews pures s'étoient tant glorifies, de perdirent l’attachement re­ ligieux qu’ils avoient eu jufqu'alon pour les Capitu­ laire*. La décadence de lews affaires & celle de la Rclsgsoo , qui fuivirent de pris ce mépris, manifefterent La colere du ciel ; l'euinâton de la discipline Ecdéfiaftique ordonnée dans ce* fameux Capitulaires, peut être regardée i jufte ntt· comme une de* caufe* des malheurs qui ont défclé l’Allemagne : c’eft le fenrimenc d’un des plus favans hommes de cette Natson. Hermann Conringius, dans fon Traité de l'origine du Droit Germanique, chapitre xtx, dit, queletnfte état del'Eghfc A l'oubli des Loix Cationiques en Alle­ magne, dont fe plaint Burchard, Evêque de Wormes, venoit de ce qu'on n’y faiioit plus ufage des <' coüeébons d'Anfegtfc & de Benoît Lévite , qui contiennent le*j ™.™™_L conftiturions de Charlemagne & de Louia-le-Débon­ naire , appellées par Jean-Jufte Wmkelmann le trefer précieex de Ventlatite de la verot Germanique. « De » ces plaintes de Burchard que je viens d’expofet, il » eft facile de conclure, dit Conringiw, qu'on n’avoit » alors aucune connoimuxe du Droit canon en Alle» magne. U paroh qu'on ne confuitoit plus les coliec» rions d’Anfegife Bc de Benoît, puifque Burchard » lui-mème n'en a rien inféré dans ms Œuvres, Bc n’en » a pas même fait mention ». Au refte , pour mieux développer le plan que je me fuis propofê, il eft naturel de rechercner d'abord le nom, les caufes 8c la forme dmCapitulaire* ; j’établirai enfuite leur authenticité, louts camAeres de l’autorité dont ils ont joui, quand leur ufâge a été interrompu, Bc quand il a cette : je parcourrai enfin les divenes colleâion* Bc éditions qui icsont perpétués jufqu'd noua. peram afta eflent, légalités, id eft ftcundtan eadem Capitularia, emendarentur. Quin fle Germani ipfi , tamenetfi i Francis diflociati, nomen Francorum legefqne eorum fiimtna religione ferverunt per multum *vi, donec ad Ottones ventum cA. Tum enim » quafi prreipitantibus rem Germanicam W»> no· men Francorum , quod patrum coram me­ moria gioriofum & iituftre apudiBbeerat, ab* jecerunt , Capitularium reverentiam exue­ runt, tam manifefla divini numinis ira, ut deinceps res eorum paularim dflaberentur non fine magno religionis noftr* detrimento ) adeo ut publica regni Illius calamitas, pr*ter ceteras caufas , etiam ex negieftione drlcipiiiue in Capitularibus prclcript* profefta pire videri poffit. Ita fenfifte reocrio virum inter Germanos doâîflîmum Hermannum Conringium in libro de origine juris Germa­ nici, cap. xtx, ubi infelicem Germanic* Eo clefi* datum qui fuit temporibus Burchardi Epifcopi Wormatienfis , quum leges canordc* pro nibilo habebantur, hinc arceflit qubd nullo tum in ufu apud Germanos eflênt cok iediones Anfegtfi & Benedifti Levit» , in quibus Karoli Magni Bc Ludovic! Pii conftitutiones continentur, quas Joannes-Juftns Wim kelmannus vocat pretiofum antiquitatis & la MmM· ra­ Studenti* Germante* theiàuruni. Ear illa 'nrtkarii pauli ami recitata querela liquet, inquit Conringtus , fudas tnifira legum cc«Mucanu· in Germania tam faciet faerit. Sani Capitula Anfigifi &* BtneOSi me anuliàt vi· dentur per illa tempera ullefiùjfe in ufo. Neque enim en tilia quicqtutm in liÎnr font Burdtardut tranjhdit, auinimmè ne verbale quidem tenon meminit. Cæterùm antequam deftinata componam, res polcere vioetur ut primàm nonnulla tficamtu de nomine ipfo. tum qua ratione quove modo Capitula conderentur i Principibus noAris ; deinde de eorum dignitate , auftoritate , & ufu, quandonam intcrœiflùs fit ufits ille, quando reduftus, poftremô de diverfis Capitularium colledionibus & editionibus. II. Capitularium nomen generale eft, & IL La mot Capitulaire, en général, defigne tout Λ il. Ouvrage divifé P. Adrien I, ttrieruM M SwrcmiM itotcefi p^tenan it atedans fon Epine â Charlemagne, par laquelle il réfute nefitrie in muufitriun pneu ets likuerit trm^ mipere. Hadrianus quoque primus in epifteda le Capitulaire de cet Empereur qui interdifoit l'ado­ ration des images , s'exprime de la forte : <> Nous ad Karolum Magnum, qua refellit Capitula­ » avons répondu έ chacun des Capitules qu’il a plu à re de non adorandis imaginibus, itaJoquitur : » votre rovale ddeckion de dreftêr fur cet objet ». Le Unie pre vtftrt ntdlifiut regali iiUSinnt per Livre où l'on avoit ttanfirit le commencement Bc la utuntgueigM Capitulât rtfpenfont reiiiinnin. fin des Leçons & des Evangiles qui étaient autrefois Codex in quo delcripta eram initia & fines chantés dans les Eglifês , porte ce titre dans plufieurs leftiomim Be Evangeliorum qu· in Ecdeexemplaires : le CopitâUure iet EvangUu pour tout fiis olim cantabantur, bunc titulum babes in vetuliis exemplaribus : Capitulare Evangdie· run de circule anni. III. Capitularium Itaque nomen generate e 111. Le nom de Capitnlairct Copitulairct eft donc un terme généi tique, 8c s'entend de toute efpece de conftitunons, fait eft, & ad omne conftitutionum genus porri­ Lccléûaftiques, fort Civiles ou Politique* ; on le* appeL gitur , five ecdcfiaftic* ill* lint, five civiles Ma tau- loir tantôt CopiuLunr, tantôt Capitule*, comme 1 ont ac poüticæ ; qu* Capitularia five Capitula di­ iTJ’i'Jct trèsbienoblêrvéBoëriusEpoAlePereStrmond,parce cebantur, utreâè adnotarunt Boetius Epo & lireieiNota· ** qu’elles étaient conçues Bc rangée* par chapitre* : le Sinnondus, eb qubd capitulatim concept* TtaoM P R Æ FA T I O diftihârque eflcm ; nomenqo* ipfaa Gwk tuiam, ut idemSmnondu» alibi monct, docretum figntficat Captain digeftum atspse diflinâun. Quamquani & aliquando lex que uniœ tancàn capite conflabat , Capitulare dicebatur, ut Decretale precum quorundam Epifeoporam quod anno Chrifli dcclxxix. cooftitutum eft. Hinc faâom u» lege· aliquot Conftantini & Valentiniani Imperatorem, quae extant in Codice TbeodoGano » c* Capmdaribui Cepfianutu iMtratarit fr e* Capi­ tale TbredsjW. & Arcadii fampt» dicantor in vetuttrffimo codice MC tonal Amulfi Metenfi*. Confthutiooa etiam Liutpranrfi, Regi· Longobardorum , qua· ipfe luetodt ufitato Longobardi» vocabulo Edi&i nuncupat, Capitularia frequenter vocantur in veteri chartulario monafterii Gatourienfi», ex quo decerpere placet aliquot exempla. Charta Ad» filii Inch» data anno «xxvt : Et fuia Dshuium Lotiprandat in fao Capitulare fic judicavit ut eualtfcunaua Longobardui derefua, &c. Item charta Uno ni» Presbyteri & Abba­ ti» data anno mxxx. tnenfe Auguflo : Quia Dmwuu Luÿraudtu Rex in fi» Capitulare fit afiixit, ut fetceeyuc de rt fia, fire. Sani lege» Raroli Magni vocata» fnifle Capitularia no­ thi» eft, quam ut neccfte fit ifiud admoneri Eaedem tamen ediSa quoque & decreta inter­ dum dicuntur, ut in titulo Capitulari» anni dcclxxix. A in note fubjunâa priori Capi­ tulari anni dcclxxxx. dc libro primo Capi­ tularium , cap. cxn. Qu» obfervatio confit* Mme»*, matur auâoritate Hineman, Remenfis Ar• ·μ»ο- chicpifcopi , qui loquens de conftitutione quam Karolus M tulit de non dividend» rebu» ecclefiaÆid», ait : De φ» edôElo par­ te» m libre vefiro qui appellatur liber CapiTtt»7>M· ratorun imperaluun feriptutn habetur Capitule Ixtvti.abifiriptamefi.-Oaia juxta fanSoru» Patma traditionem, &*c. Et in codice Capitu­ lorum Karoli Calvi, ubi de eadem LaroliM. tege agitur : Unde & Domnae Karelai Impe­ rator , adhuc ia regie nomuie conftituttu, edi&an ficit, at neque ipfe neque filii ejut nequefuceefferet hajufmodt rem agere adtentarent. ImmoCepitalaria Regum nothorum generaliter ediSa nuncupantur in capite decimo Concilii Valen­ tini tertii, ut intelligeremu» vocabula Capitutarif & Eit&i efle fynonyma. Sic enim legitur in ipfo Concilio : Plaçait at (icat tdiffu Priactpam jujfim efl, none & decima ipfii Etclejut unde fibfiraEla fant, fideliter perfilvantur , refpiciunt enim Epifcopi ifliu* Concilii ad caput ccLxxvt. libri quinti , & ad caput xctr. additionis quart». Ad eadem capita relpicit etiam caput primum Concilii Ravennatenfi», habiti anno dcccciv , in quo jube­ tur ut ii excommunicationi fubjaceant qui gleriofifiimontm Imperatarum , Carali videlicet Magni Imperatorii, & Ludovici atque Lotharii . & filii eiui Ludovici. qua de ecclefiafiieu decimtt in eorum C dpitularibue fiatuta atout fancita font, nen objervaverunt. liti ergo Capitulana vocant lege» quas Patre» Synodi Va­ lentin» appellant Ediàa. J— h y*"*.*4 iJTX' IV. Sanctiones ecclefiaflica», five ili» ge 3 mot même Cqpfatoire, comme en- avertît ailleurs le Pete Sinswod, fignifie one Ordonnance diftinguéepar Chapitrer, quoiqu’on ait quelquefois nommé CapttuUn une Loi rentatnée dan» un find Chapitre j telle eft une Ordonnance de quelque· Evêque» en Γ année dcclxxix , qui ordonnait de taire de· prières pour to Roi St fini Armée. De-U il eft arrivé que dans un très-ancien Manuicrit de Saint Arnould de Mets , il eft dit que quelques Loix des Emperran Conftantin de Valentinien, infirées dans le Code Théodoâen, « ont . été extraites des Capitulaires de TEmpereur Canftao» tin , te du Capitule des Empereur» Valentinien , w Tbéodofe de Arcade ». Les Confticutiom de Lmtpeand , Roi des Lombards, qu’il appelle t'dm , expraéBon ufitée pour dénommer les Loix Lombardes , font fréquemment appellée» Capitulât™ dam un an­ cien caruilaite du Monaftere de Caiaute : il eft bon d’en rapporter quelques exemples. La Charte d'Ada, fils d’Incha, donnée en l’an mxxvi , porte : >· Et parce • que le Roi Luitprand dans fon Capitulain a ordonné » que chaque Lombard pût difoofer de ce qui lui ap» partient... ». De même la enarte d*Urfon , Prêtre te Abbé, donnée an mois d'Août mxxx, porte : « Parce • que le Roi Luitprand, par fon Canutdaire, a permis » à chaque Lombard de difpotot de fisn bien....... Il eft fi connu de tout le monde que la Loix de Char­ lemagne ont étéappeliées Capitutairu , qu'il n'ert pas néceflaired en faire la renutqne. Cependant ces même» Loix ont suffi été appelles Editi te Décrets, comme on le voit au titre du Cajfculaire de l’an dcclx x i x, â la fin du premier Capitulaire de l’an dccixxxix.A au premier livre da Capitulaires,chap. 11 ». Cette obfcrvation eft confirmée par Hincmar, Archevêque de Reims, qui parlant da Conftitutiom que Charlemagne fit pour défendre la divifibilité da biens Ecdétiaftiqua,dit; «Une partie de cet Edit eft copiée dans votre « livre qui eft appelle le Livre de* Capitula impériaux, » au chap, lkxvii, où il eft cent : Pane was avons » comx filoa la Tradition dtt SS. Perte t &c ... Et dans le Recueil da Capitula de Chartos-le-Chauve, qui rappelle cette Loi de Charlemagne, nous liions : * D’où vient que l’Empereur Chares, pendant qu’il m étoit encore Roi, fit un Edit par tetad il s'interdit » i lui-même, À fa enfant te i fies fucceflêurs, la faculté » de pouvoir jamais attenter, tcc. ». Auffi la Caoittleira de nos Rois font - il» généralement appellés Ediu dans le dixième chapitre du ttafieme Concile de Valence, pour nous convaincre que la mots Capi­ tulaire te Edit font fynommes. En effiet, nous liions dans ce Concile de Valence . » 11 eft enjoint, confacmé» ment aux Ediu da Princes, de paya la neaviema » te la dîtna aux Eglifa qui en ont été privées La Evêques de ce Concile avoienr en vue le ch. caxxvs du liv. V, fle le chap, xctx de la quatrième addition Le premia Concile de Ravenne, tenu en l'an dcccciv, arose en vue la mêmes chapitra da Capitulaires, loriqu'il frappe d'ocommonkarion ceux qui n'ob» fervoientpas les réglement promulgués fur la ffima » Eccléâaftiqua per les Capitulaires da très - glorieux » Empereurs Charlemagne, Louis, Lothaire te la au» très fils de Louis ». Les Evêqua du Connie de Ra­ venne appdloient donc CarAtulairej la mêma Loix Îne la Evêqua du Concito de Valence quabfioient Edita. IV. Le premi.u Canon du VIIe Concile de Tolcde rv. cklUthquu >*eni auncfouC*- 1 Cioltin. D<&t*nmlu. r*(gio . inconvulfa ab omnibus obfervencur. Conftitutiones Theodulfi Epifcopi Aurelianenfis, Haitonis Bafileenfis, Herardi Turonenfis, Hincmari Rcmenfis, Walterii Aurelianenfis, Riculfi Sueffionenfis, & Attonis Vercellenfis, Capitula & Capitularia vocantur i fuis auâoribus. V. Ex his quæ diâa haâenus font facilê colligitur Capitularium nomen generale efle, uti dicebamus , & Capitulorum vocabulo le­ ges inteliigi. Sunt tamen quaedam veterum loca ex quibus confici polle videtur diferimen eflTe inter Leges & Capitula, immo Ca­ pitulorum nomine leges inteliigi minimi polle. Nam Ludovicus Pius in prologo Capi­ tularis anni dcccxvi. loquens de conftitutionibus à fe recenter editis de vita Canonico­ rum & Monachorum , fie de legibus munda­ nis & de Capitulis diflcrit, ut aperti dicere videatur leges i Capitulis differre :Quid etiam in legibus mundanis, inquit, quid quoqui in Capitulis inferendum foret adnotavenmus. Et Hincniarus , Archiepifcopus Remenfis , in epiftola xv. ad Epifcopos regni, cap. xv, loquens Judicibus mali agentibus, ait : Quando esum fpcrsmt aliquid lucrari, ad legem fe con­ vertunt. Quando verb per legem non tejiimant acquirere , ad Capitula confugiunt. Sicque 'inter­ dum fit ut nec Capitula pleniter conferventur „ fed pro nihilo habeantur , nec lex. Denique in­ ter Capitula Karoli M. excerpta ex lege Lon­ gobardorum , cap. xLix, ita legitur: Gene­ raliter omnes admonemus ut Capitula qua pruyterito anno legi Salic* cum omnium confenfu ad­ denda effe cenfuimus, jam non ulteriis Capitula, fed tantum Leges dicantur , immb pro lege Salicti teneantur. VI. Mais l'on peur répondre à ces autorités, qu’ri y avoir VI. Verùm advenùs illa reponi poteft ffifeffectivement de la différence entre les Loix & les Capitu­ crimen quidem fuiffe inter leges & Capitula, les,pateeque les Loix comprenoient certain· articles qui quia nonnulla erant in legibus qu« non extane (e ttouvoient point dans les Capitules, & que réci­ bant in Capitulis, quaedam vero in Capitulis proquement les Capitules comprenoient des chofes qui legebantur, quae in legibus non contineban­ ri étoient point dans les Loix ; mais cela n'empêche pas tur , fed iflud non impedire quin Capitula qircks Capitules ne fullent compris fous le nom géné­ comprehenderentur fub generali Legis no­ rale loix. C cft ce que pourvoyons clairement établi mine. Docet iftud apertè Hincman» m epif- couve que les définitions Excléfufliquas , foû généra­ is , foie particulières » étoient autrefois appellees Gyrituics , puisqu’on y lit : « Ainfi il ne faudra jamais s'é» carter des Capitules dernièrement arrêtés , quelqu'or» dre que Ton reçoive des Princes jxxir ne pas s'y » conformer, & quelques menaces quius faifent contre » ceux qui ne leur obéiront pas». Servat, Jon Abbé de Perneres, dans ion Epitrc 41,parle ainiî des définition du Concile de Vernon ; « Je vous ai adrefle ces Canons » ou plutôt ces Capitules, comme vous les appeliez, ·> écrits de ma main ». Le Concile de Cakuth, en Angletenc tenu l'an dcclxxxvh, dit dans fâ Préface :<■ Nous » avons fait des Capitulaires fut chaque muliere , & » nous les avons arrangés dans un ordre facile à rete>> nir ». Rhaban s'expliquant lùr la collection de Martin de Btague, dans fon hpitre 1 Bonofe, dit : « On >· trouve suffi la même définition dans le Capitulaire » des Peres Orientaux, qui a été fait par l'Evêque Mar» nn & les autres Evêques, ai ces termes ; Si une >> femme c'poufe les deux feres , &c ». Le Concile de Troyes, tenu en l'an ncccLxxvni.auchap. ; , ordonne «· d'obierver exadement les Capitules qui avoient été .> fairs l’annce précédente par le Concile de Ravenne ». Les conihturioiis ( Statuts Synodaux de Théodulfe , Evêque d Orléans, de Haiton de Bile , de Herard de Tours, de Hincmar de Reims,de Wahetius * d'Or­ léans, de Riculphe de Soldons & d'Atton de Verceil, font indifféremment appellés par leurs Auteurs Capi­ tules 6c Capitulaires. V. De ce qui a été dit jufqu'ici il eft facile de con­ clure que le nom de Capitulaire eft générique, & que lesLoixont étécomprifes fous cette dénomination. 11 y a cependant quelques expreffions des anciens qui peuvent faire croire qu il y a de la différence entre les Loix 6c les Capitules, & que même les Loix ne doivent pas être entendues fous le nom de Capitules. Car Louis le Pieux , dans la Préface du Capitulaire de l’an vccxxvn touchant la vie des Chanoines de des Moi­ nes , parle des Loix Civiles & des Capitules de façon à perluader qu’il diftinguoit les uns des autres, comme étant différens : « Nous remarquerons auflf ce qu'il .> faudra placer parmi les I <>:xj^ivî7ès, Jk ce qui devra » être mis au nombre des Capitules ». Hincmar, Ar­ chevêque de Reims, dansdejn Epîrre xv. aux Evêques du Royaume, chap. xv. parlant des Juges qui prevatiqutnt, s'exprime ainfi : » Ils s'attachent à la Loi, » quand ils y trouvent du profit ; mais quand la Loi » n'eft pas favorable 1 leur cupidité, ils ont recours aux » Capitules. De IÀ il arrive, que ni les Capitules ni la Loi ne font fcrupuleufement obiervés , qu’ils font » même regardés comme s’ils n’exiftoient pas ». Enfin parmi les Capitules de Charlemagne,rires de la Loi des lombards,ch 49,011 lir ; » Nous avertirions tout le inon» de que les Capitules que nous avons ajoutés l’année » derinere à la Loi Saljque , du confentcment univerfcl » de nos fujets , ne ibient point appellésà l'avenir Ca~ » paules , mais qu’on leur donne le nom deLeix, qu'ils » fixent même obfcrvés comme la Loi Sali que ». E MKS. ■Γ tola xiv. cap. vnr. ubi que prrmb Capitula drxit, ftaûm inter leges rccenfet. Habent ai» t inquit , & Raipublica Mai/lrl loges quibat ia faacaewiK provincia dtgentu regere debent. Habent CqyiruU Chriftianorum dan» laXIV* Epître d’Hincmar, qui, au chapitre I, met au nombre de» Loix ce qu’il a auparavant qualifié de Capitule*. « Le* Roi*, dit-il, & le* Miniftre* de la » République ont de* Loix par lesquelles il* doivent » gouverner chaque Province; il* ont le*Capitule*que Regum as progenitorum fuorum, qua generali n les Roi* chrétien* & leur» ancêtre* ont promulguée oonfitfufidelium fuorum tenere legalittr premul· » du confentement général de leur* Sake ; defquellc* gaveront. Dt quibus beatui Auguftinut dicit t » Loix S. Auguftin dit : Quoique le* homme* exami· Qua licii homtnet dt hit judicent cim cat infti- » nent s’il eft à Ρ*°Ρ°· d’établir ce* Loix avant de Je* tuunt. tamen cùm fuerint inftinua atquefirmata, » publier , cependant dé* quelle* ont été promuluse licebit Judicibus de ipfit judicare , fed fecun­ » guées, il n’en plu* permit aux Juge* de délibérer fur dum ipfiu. Nam & in Capitulis quoque Karoli » leur obfervarion, mai* ils en doivent maintenir l’exiM. excerpti* ex codice legi* Longobardorum, » curion ». Effectivement nous voyons dan* le* Capi­ conftitutione* ejufdem Karoli, que vulgb tule* de Charlemagne, tiré* de la Loi de* Lombards, Capitula vocantur , lege* in aliquot loci* di­ que le* Conftimrioiu de cet Empereur, qui font ordi­ nairement appelléet Capitidet. font appellée* Loix cuntur. In capite quippe xxti. eorundem Ca­ pitulorum jubetur ut Advocati talet eligantur dan* quelque» endroits. Ainfi dans le chapitre xxn. Stale, lar jubet eligere , id eft . quemadmo- des mêmes Capitule*, il eft ordonné « de choifir de» um in libro tertio Capitularium, cap. xi, » Avoués tels que la Loi le preferit », c'eft-à-dire, feriptum eft. Rurfum in capite xxm. eorum- comme il eft ordonné dans le chap. π. du Livre ni. des dem Capitulorum excerptorum ita οιηηίηύ Capitulaire*. Dans le chapitre xxm. des même* Capi­ legitur : Jubemus ut ttftimonia ab invicem fepa- tulaires , ciré* de la Loi des Lombards > il eft encore « ordonné de Séparer les témoins, comme la Loi le nntur, ut lex habet. Refprcit autem hic locus ad conllitutionem ejufdem Karoli quæ extat » porte ». Ce Capitule renvoie â la Conftirurion du in eodem libro tertio Capitularium, cap. x même Empereur qui fe trouve dans les chapitre* x. de & lii. Denique in capite xxxvi. eorumdem in. du livre ni de* Capitulaires. Enfin le chap, xxxvt. capitulorum habetur feriptum : De exterit verb de ces mêmes Capitules porte : ■■ Au Surplus, qu’ils caufit communi lege vivant quam Domnut Ka- » vivent fur tout le refte felon la Loi commune que le rolu, . exctllenttjfimus Rex Francorum atque » tréaexcellent Charles, Roi de* François & de* LomLongobardorum , in tdi&o adjunxit ; id eft, » herd*, a établie par l'Edif qu’il a ajouté â la Loi » , fecundum Capitula quae Karolu* M. anno c’eftd-dire felon les Capitules que Charlemagne ajouta vccct. legi Longobardorum addidit. Poftremb en Dccci. à la Loi des Lombard». Le Pape Jean V111, Joannes VIII. Papa Romanus confirmant in ordonnant dam le Concile de Troyes 1 exécution du Synodo TricalTma capitulare five conftitu- Capitulaire ou de la Conftiturion que le Roi Charles tionem Karoli Regis de cOmpofitione facri- avoir rendue fur la peine du facrilége , ne l’appelle ni legii.à Capitularis five Conftitntionis nomine Capitulaire ni Conftirurion, mais le nomme (imple­ abftinet , legemque fimpliciter vocat. Sed ment une Loi : « Mais nous, moins févéres, nous préne», inquit, leniorem Legem prxeipimut effc » fêtons d'ordonner l’exécution d’une Loi plu* douce, tenendam qua d Karolo cft conftituta, pio Prin­ » qui eft celle qui a été établie par Charles, Prince cipe , de compofitione facrtlegii. Eam ob caufam » pieux, fur la peine due au fâcnlege». Audi Louis le Pieux , dans le chap, xx du Capitulaire de l’an Ludovicus Pius in Capitulari Aquifgranenfi anni dcccxvt, * cap. xx. Conftitutione* dcccxvi , appelle fe* Conftirurion* les Capitula d* la Loi Civile, felon lefquelle* il veut qu'oo juge les fuas vocat Capitula Legit mundana , fecun­ dum qua* judicari jubet caulas puerorum caufc* des enfans à qui on a coupé le* cheveux malgré leur* parens. tonforum invitis parentibus. νπ. Vil. Après avoir parlé du nom de* Capitulaire*, il VII. Poftquam diximus de nomine Capi­ convient d'examiner leur objet & de commencer par tularium , confequent eft ut de re ipfa aga­ flHoto·» expliquer de quelle manier» ils étoient faits, de quelles mus , primùtnque explicemus quonam illa étoient les folemnités néceftàiret dans ce* temps - U modo conderentur , qurve folemnia adhi­ benda efient illis temporibus ut eorum auc­ pour leur imprimer le caraâere de Loi, irréfragable l'Etat.___ Charles le. Chauve le dit en un mot dansiEdk toritas valeret. Karolu* Calvus in edido Pif· de _______ tenir, cap. vr> uno verbo rem conficit dum' de Pttrtt, chap, vi, loriquil attribue la compofition de U Lot au Prince, &. donne au peuple le confentelegi* promulgationem tribuit arbitrio & vo­ ment néceftatre pour lui donner force de Loi. « pt Loi, luntati Principis , confenfum populo. Lex , » dit ce Prince, devient irréfragable par le confenreinquit, cenfenfu populi fit ζχ conftitutione Regi». » ment de la Nation & la conftirurion du Roi ». Il eft Confenfu inquam populi, non quidem homi­ num è trivio , ne quis heic infolenter abuta­ nécelTaire d’expliquer ici ce qu’il faut entendre pat le tur vocabulo pepuli, led fidelium Regis, id consentement du Peuple ou de la Nation, de peur que quelqu’un n’ait la témérité d’abufer de cette exoli, hominum principum, optimatum, pro­ prelîion : ce confentement ne œnfifte point dam la cerum , qui funt capita populi : horum enim délibération de la populace, mai» dan» le Suffrage de* oonfilio Reges utebantur cum de ferendis ac conftituendi» novis legibus agebatur, cùm de premiers de l’Etat, de* Grand* flc des principaux Perionnages qui font les chefs du Peuple. lu étoient efFeéhtranquillitate populo procuranda qtueftio erat. vemcntles Seuls que le* Roi* oonfultaffenrlorfqu’ilétoit Habent, inquit Hincmarus, Capitula Chrifqueftton d’établir de nouvelle* Loix, ou de rétablir la tianorum Regum , qua generali confcnjufidobum tranquillité publique. «Il*ont,dit Hinctnar, lesCapijuoTum tentrt legaliter promulgaverunt. Genera­ lem confenfum dixit, quia iila decernebantur n rules de* Roi* chrétien» qui ont été promulgué* du tai 6 STEPHANI BALUZII confentement général de leurs Féaux, pour être in generali Procerum conventu , in generali » obiervés comme des Loix ». Ce Prélat s’eft fervi de placito Regto, ut aperte docet Karolu» M. hi» l’expreflîon de confentement genital, perce que les verbi» .* Er quando , vita cornue, De» auxiliante . ai generale placitum venerimus . tonCapitules croient dreflés 8c promulgués dan» l'AiIêmblée générale des premiers de l’Etat, dans la Cour plé­ fuhu omnium fidelium noftrorum/criptisfirmare noftris noftrorumque Λ atque futuris temporibus innière du Roi, comme Charlemagne nous l'apprend en refragabiliter manenda firmijjùni , Domino ad­ tes termes : « Et lorfque nous tiendrons none Cour pleniere , fi Dieu nous fait la grace de vivre 8c nous miniculante , cupimus. Modi ta mut generalia .. protege ; de l'avis 8c du confentement de nos font. Er omnibus conveniunt Ordinibus t fiatutre '» Féaux , nous établirons par une Loi expretlé les ac cunSis fanSa Dei Bcclefia noftrifquefidelibus ob Dei omnipotentis amorem Er recordationem » demandes que notre Peuple nous a faites , afin n quelles (oient obfervées même â Iavenir. En vue tradere fibrati fumus, & ad proximum Jpnoda» du Dieu tout-puiffant, nous réglerons tout ce qui lem noftrum conventum ac generale placitum , .. peut intéreffet le bien général ,8c convenir aux dit- ubi plures Epifcopi Er Comites convenerint, ifla .. ferens Ordres de l’Etat, aux Miniftres de l'Eglde & ficut poftulaftts firmabimus. Hinc Ludovicu· ·. à nos fideles Sujets, & dans notre prochaine Cour Piutanno dcccxxiii. deçrevit ut qui Eccle» pleniere & affemblée générale . où aflîfteront un fiarum reilaurationes facere neglexerit, illud volumus omnino ut fubeat quod in noftro Capitu­ » grand nombre d'Evêquc» 8c de Comtes, nous publierons une Loi expreffe pour les maintenir ». Louis le lari de hac re communi confultu fidelium noftro­ rum ordinavimus. Karolu» Calvus in Capitulari Pieux ftatua enncccxxiu que ceux «qui négligeraient pimL PHde réparer les Egides, fubillent la peine infligée anni dccclxxiii. apud Carifiacum : Capitula , dans fon Capitulaire, agréé unanimement par lés avi Er patris noftri t qua Franci pro lege tenenda Féaux «. Charles le Chauve, dans le Capitulaire judicaverunt. &fideles noftri in generali placito fart dans l’aiTemblée générale tenue i Crecy , l'an noftro confcrvanda decreverunt. Sed infigni» eft ucccixxtir, s'exprime ainfi : ·· Nos féaux ont arrêté in eam rem loeu» ex Capitulis Karolt Calvi » dans une affemblée generale de notre (axit*. qu’il datis apud Carifiacum anno ©cccixxvn, ubi . falloir obferver les Capitules de notre aïeul A de idem Princeps ita loquitur ; Capitula qua avus Er pater nofter pro ftatu Er munimine JanSa Dei » notre père , d^-us comme Loix par les François ». Ecclefia Er miniftrorum ejus, Er pro pace ac jufMais il n'y a nen de plus remarquable fut cette matiere que ce paifage du Capitulaire publie dans 1» tilia populi ac quiete reni, conftituerunt. Er qua Cour pleniere que Charles le Chauve tun à Crecy en nos cum fratribus noftris Regibus Er noftrù & eorum fidelibus communiter conftituimus , fed. fir pccclxxviii. « Les Capitules que notre ayeul & notre » peré ont faits pour l'état 8c defénie de la fainte qua nos confilio Er confenfis Epifcoporum, ac » Eglife de Dieu, 8c de fes Miniftres, pour mainte- caterarum Dei ô· noftrorum fidelium, pro fupra» nir la paix 8c la juitice parmi ion peuple, 8c établir fcriptlftaufis in diverfis placitis noftris confer» la tranquillité dans le Royaunie : ceux que nous vandaftatuimus , Er manere inconvulfa decerni­ » avons faits en commun avec ncà itérés Rois, du mus , /militer Er d filio noftro inconvulfa con.> confentement de nos féaux 8c des leurs, 8c ceux que fervari volumus Er mandamus. Adfuifle ergo in » nous avons faits en notre particulier fut le meme his conventibus conflat Epifcopos & caetcros fideles , id eft .Abbate», Duces , Comites, & » fujet, A dont nous avons ordonné la pleine 8c entière cæteros, ut patet ex prxfatione Capitularis ·. exécution, de l'avis 8c du confement des Evêques 8c >. de nos féaux dans différentes affemblées générales, anni dcclxx i x , ex prxfatione fecundi Capi tularis anni dcccxiii , ex prxfatione tituli » nous voulons & enjoignons qu’ils (oient egalement .. refpe&cs A maintenus par notre fils ». 11 eft donc xxxtv. Capitulorum Karoli Calvi, βτ ex mul­ confiant que dans ces affemblées afliftoienr les Evêques tis aliis locis. Quare redè obfervatum eft ab & les autres Féaux du Roi, c’eft-à-dire, les Abbcs, les eruditi (limo viro Francifco Florente adhibi­ ·. In tos per ea tempora in confilium Regum fuiflè Ducs , les Comte» 8c les autres principaux de la Na­ EpUcoposunà cum regni Proceribus in con­ tion , comme il paraît par la Préface du Capitulaire de l’an dcclxxix , par la Préface du fécond Capitulaire ventibus publicis qui a Regibus noftris in­ de 1 an dcccxiii , par la Préface du Titre sxxiv des dicebantur, in quibus Conciliorum lânâiones examinabamur, res adEcclefiaflicampolitiam Capitules <|e Charles le Chauve, <3C par plufieurs au­ fpedantes ordinabantur, & ad omnium utili­ tres autoiites de cette efpece, qu’il eft inutile de rap­ porter. C’eft pourquoi François Florent , homme d’une tatem Capitula feu leges promulgabantur om­ AlfattH. très-grande érudition, a très-bien remarqué que nos nium Ordinum confenfu , quem defideratum GsIUom . p. Rois de la piemiere 8c de la fécondé Race appellotent fu i (Te ut Capitula in legis poteftatem abirent aux Affemblées générales qu'ils indiquoient, les Evê­ feribit Marcus Antonius Dominicy. ques & les principaux Perfonnages de la Nation pour les confulter, que 1.1 on exammoit les Canons des faints Conciles, pour (avoir s’ils dévoient être reçus par l’Etat. On régloit la police qui devoir être obfervée dans l’Eghfe . & on promulguent des Capitules ou des Loix propres à maintenir l’utilité générale,duconfentement de tous lesOrdres de la Nation, confentement ?iui , comme ledit Marc-Antoine Dominicy, étoit néceflâire pour que les Capitules du Souverain euflént orce de Loi irréfragable. VIII. Itaquepoflquam Capitula conflituta Vlll. C'eft pour cela que lorfque les Capitules via »·Μκ»ιίοβ avoient été rédigés par les Rois , on en taifoit auili tôt erant à Principe, legebantur coram populo ; la leélure dans l’Alfcmblée générale de la Nation, afin & poflquam omne» confenferant, novi» illi» Capituli» omnes fubferibebant. Capitulare que chacun donnât fon confentement à leur exécution, leot donner tertium anni necem , cap. xtx : Ut populus Sc après avoir recueilli les fuftrages, chacun de ceux qui , P R Æ F A T I Ο. busrrogMur 4« Capitolii fM in lag· aoviter ad­ dita fiant. Et pefignem mums coafinftriat , fiAfiriptioeei 6r manufirmaiienet fiuu in ipfit Ca­ pital» fitâant. Hinc in retere nota adjeâa fe­ cundo Capitulari ejuldem anni legitur omnes Scabineos, Epifcopos , Abbates, Comites mano proprii hibterfignaflè Capitula eo anno addita ad Legem Saucarn. Prrfatro fecundi Capitularis anni occcxrrr docet illud in palatio Aquifgranenfi conftitutum fuiffe cum confeniu 8t confilio Epifcoporum , Abba­ tum, Comitum, Ducum, caeterorumque fide­ lium i Karolum verb Imperatorem illud manu proprii firmalfe, «r amnesfiddet maim roMrarc Jtuduifiat. Capitula Karoli Calvi fafta anno idcccxliv, in ceuvvRta àaiûa ia vilU qua di­ citur Colonia » fitbfirtptiotu «fafitat Principis & jEp^cMantm ac caterorum fidelium Dei con/ir. maujutre , coafinfu Wartai & aliorum optima- tam. Unde in prefatione eorundem Capitulo­ rum legitur i Qaa de re cemuumiier inito canfilio hoc feriptum fieri propofiumut, ytred etiam manuum omniiun noftrorum fuhfcriptione robo­ randam decrevunut. Quod ea de caufa fiebat, ut opinor, ne lex quam populus acceperat, perrumpi poffet, ut res omnium confenfu laudata, finguloram manibus roborata , nul­ lam in pofterum contradiâionem pateretur, nullis repugnantium querelis obnoxia eflet. Nam Lega qua communi optimatum confiafu (r rogantur Cr feruntur , libentidt populet accipit fiuim fi d Rege filim ederentur. ut docet Mel­ chior Canus, Lib. i de Locis Theologico, cap. ult. fub finem. compofinent l'Aflemblée, attefcientjmr leurs figna­ ture la poblication da ia nouvelle Loi. Cfeft ce que noua apprend le chap, aix du troifieme Capitulaire de l'so noceur : · 11 faut œnfulrer le Peuple iur les Capitule· • qui ont été nouvellement ajoutés i la Loi ; de après » que tous y auront acquiefcé, iis certifieront par leurs » ngnaturns In conlentement qu’ils auront donné À leur » exécution *. Ce qui fait que nous voyons dans une note très-anoanoe, ajoutée au fécond Capitulaire de la même année, * que tous Us Juges ( Scadinà ) Us Evê­ ques , les Abbés, Us Comtes avoient fbuferit, de leurs u propres mains, Us Capitules qui avoient été ajoutée » cette même année i la Loi Saltque ». La Préface du fécond Capitulaire de l’an dcccxiii nous apprend , «qu’il fut fait dans U Palais d’Aix-la-Chapelle, de « I avis 8c du confenrement des Evêques, des Abbés, » des Comtes, des Ducs 8c des autres féaux; 8c que » Charles, Empereur, U fouferivit de fe propre main, u afin que tous fa féaux le rarifiaffent auili par leurs » fignatures «., Les Capitules de Charles-le-Cbauve, établis dans une Alfemolée tenue en dcccxliv dans la ville de Coulene, furent (bleranifés par U fignature du Prince, la foufeription des Evêques & des autres Mi­ nières du Seigneur, 8c du confentetnent de Warm A des autres premiers perfônnages de la Nation. De-li vient qu'on lit dans la Préface de ces Capitules : « C’eft » pourquoi, après avoir pris l'avis unanime de l’Afièm» Mée, nous avons tait cet Edit, que nous avons encore » eu foin de faire ratifier par la foufeription de tous nos » féaux ». Je penfe que cela fe fâifbit ainfi, afin que la Loi avant été acceptée par lè peuple, n'éprouvât aucune altération, & qu’on ne fut jamais tenté ce violer des Regiemens qui avoient reçu l'approbation de tous les Ordre* de l'Etat, 8c à l'exécution defquels chacun •voit donné fon contentement. «Car, comme l’anfei>· gne Melchior Canus Ç liv. 1 de fa lieux Théologiques, chap, dernier fur la fin ) le peuple fe fbuœer » plus volontiers aux Lrux qui fiant portéa de l’avis 8c du contentement da Premiers de la Nation, que » fi elfes étaient faire par le Roi feul ». IX Mais quoiqu'il fmt hors de doute que les Capi­ IX. Sed quamquim certum fit Capitularia condita futile à Regibus noftris in publias tulaires ont etc étaolis par nos Rou dans les Afiêmblées regni conventibus, adâanie frequenti nobi­ générales de la Ration, où aflîftoieot avec pompe les nommes illuftres 8c là Magièrats, il faut pourtant lium virorum & magtftratuum coronâ, faten­ avouer qu’il* n'ont pas tous été faits de la même ma­ dum tamen eft non omnia in ifliufmodi con­ niéré , 8c que plufieur* viennent des Conciles. 8c des ventibus fuiffe conftituta, fed plurima etiam Statuts dioçéfiuns; de forte qu’il eft très-vrai, comme Capitularia fumpta elle ex Conciliis & Syno­ dis epilcopalibus, adeoque veriffimam elle l’a dit le très-célebre & très-lavant Archevêque de Tar­ celeberrimi ac doâiflîmt viri Antonii Au- ragon· , Antonius Auguèinu*, dans fes Dialogua fur la correction de Gratien, que la fource des Capitulaires guftini Tamconenfis Archiepifcopi fententiam , qui in Dialogis de emendatione Gra­ a été la Conciles mémo & la Aifemblécs que l'Em> pereur tenait avec la Evêques & fes autre Confeillen, tiani ait fufpicari fe fontem Capitularium 1. fuiQê ipii Concilia atque Conventus in qui- dans lefquelson traitait tant des affaire de la Religion, ,α· bus Imperator cum Epifcopis & aliis confi- que de la Police civile. Piare de Marca, célébré Ar­ liariis de rebus tam ecclefiaflicis quam pro­ chevêque de Paris, développe cette réflexion avec (bu fanis agebat. Quam obfervattonem pluribus érudition ordinaire dans le hxietne livre de la Concorde du Sacerdoce 8c de (’Empire. La extraits dm Capitula verbis eruditè pro feo more explicat magnus des Conci la ne fe fufoient pas toujours dans la panda ille Parifienfium Archiepifcopus Petrus de AlTcmbléa de la Nation , mais avec la permimon du Marea in libro fexto de Concordia Sacerdotii Roi on la publiât suffi dans da Afièmnléa partiçu1J<‘. «.M. & Imperii. Excerpta tamen illa Capitulorum liere da Evêqua 8c da autre Minière de l'Egiife , Synodalhim non temper fiebant in conven­ tibus aut Synodis publicis > fed cum delega­ qui probablement étaient alôa affembiés.otxnma on le tione Principis in privatis Epifcoporum viro- peut conclure du ticre du ttoifieme Capitulaire de l'an neeexiv , où nous lifbn* : « Capitula atrait* pu le nimque ecdefiafticorum coetibus, qui tum fbrtè in comitatu erant, ut colligi poteè ex » Seigneur Chartes, 8c Louis ion fils, 8c leun trèstitulo Capitularis tertii anni dcccxiv, ubi fic fâges Evêques». En effet,commeCharlu voulait main­ legitur : Capitula d Domno Karolo &· filio tjei tenir la Religion dans toute fa pureté, A régla ta HludettVKO ac fapitntifftmu ipferum Epifiopit nxrun des Chrétiens fur la meilleurs tqodela , il excerpta. Scilicet ea cura Karolo erat ut, cum fônnoit fes Capitula fur le difcipline 1 autorité des Pontifes Romains. Goldaft a vengé cou tju tuoBt rageuiemenr , dans fon Traité de la Puirtance Souver des principe* de notre droit canotsique ; d ulieur», pln> feun homme* célébré* ont défendu U dignité & !» cipum editis doâifiimis commentarii* vindi­ caverint. Sati» erit uno verbo admonuiflê non poifiatsce de* Prince» dans d» très-dbâa* Trustée. U me ce n ef» point du itx,utGretfero vifumefi,«bEpifcoporum num ■ , comme & de la · ac permiflu pependiffe olim poteftatem Regum confenremcnt ----------------------. noftrorum in ferendi* Legibus Ecdefiaftra*, Grwtxer a voulu k perfuader , que dépendent U puhcùm contra confiet connitutione* ecdefiaf ' lance légiftarivede no* Rois fe le* maneres Ecdéfeftsticas Epifcoporum in Confiftorio Principatu Φ*·, puifquau contraite ft eft omftant qu'au feck de examinari folita* aevo Karoli Μ. & eorum Charkmagn· no* Roi* fefeent examiner dans leur confirmatione indiguiflè ut valerent. Sanè Confel k* Cooftsnsrion* Ecdéfeftique* kite* pit le* Rege» noftri tum putabant fe terrae domino* Evêque». &· qu ell** n'avoient fece de Los &; nepoueflê , non verb Epifcoponqn vicedomino·,’ voient être «xecutées, quaprés »voûjêté confirmé»; par villicos,, ac acminiftros, quale*-eo» facere vol'autorité fouveraine de* Princes. Certainement txsa villico* miniftros , qu. ______ ______ ._ ■ luiflè videtur Gretferu*. Telti» Karolus Calvus Rois petifoient dans ce* temp-U qu’il* émeni le» mti­ tre» de 1» terre, le* fcul* d'od dérivoit tm«te Juridic­ in epiftoh fcripu ad Hadrianum II. Papetn --mi,,,j anno rxcccLxxr. in caufa Hincmari Epiicopi tion , & étaient bien éloigné* de £■ regarder cotnn a les Vicaire*, le* Vaflaux ou les Miniftre* de* Evêques, H*». «. Laudunenfi». Reget Francorum ex rtgio genere 1 ** ruti , inquit, non Epifcoporum vicedomini . fed tels qu'il a plu A Gretxer de k» repréfenrer. J'en rap­ porte pour preuve ce que Charles ie Chauve écrivit en terra Domini kailenut fuimut computati ; Er ut occcitxi au Pape Adrien II, dan* k caufe d'HincLeo ac Romana Synodut fcripfit , Reget Êr Imftrtiortt, ψ«β» tcrrit divina potentia pratepü mar, Evêque de Laon. " Apprence que nou» fenmea » Rets de France, ilfus de iang Royal , que nous n'apratjfe, jut difringendorum negotiorum Epif» von» jamais été regardé* comme le* Vidâmes de* copu fanBtt juxta divalia confiituta permiferunt. non auiem Epifcoporum vd'uci extiterunt. Et » Evêques , mais que nou* «von* été appellés jufqu'â fanBut Auguflinut dieu : Per jura Rrgum pof- « ce jour le* Maître* de la terre. Comme Léon & le fdentur pojftflionci .non aurem per epifcopaleim­ » Concile de Rome l'ont écrit, k* Roi» & le» Empea placé* fur le trône perium Reget t illici fiunt aBore/que Epifcoporum. , ■> reurs que, la divine providence . rUniver* pour le k gouverner, le feu font repofés lut fe » de HJniver* » les Evêque* du foin de régler le* affaires ecdéfiaftiques conformément auxConftitution* qu'il*ont faites, c'eft i l'ombre de l'autorité » mais ils ne font pas devenu* le* Miniftres des Evêques. S. Auguftin dit qu* c'.Z riété*, mai* que les Rou » fouveraine des Rois, que chaque citoyen eft pofleikur tranquille de fc* proprii -iftres de* Evcque* ». » ne flcchilTent fou* aucun joug Eptfcopal qui puiftê le* rendre Serviteur* ou Minil XI. Le fyftcme erroné de Gretxer a égaré Baronius : XI. Ex eadem periiialione faéhim eft ut cinn il In ilriflîmus Cardinalis Baronins legeret cer illuftre Cardinal ayant lu dan* k Colleéhon de Baren.·. <·« apud Benedidum Levitam Capitula Regum Benoît Lévite , que le* Capitule» de* Rois de France 1« ■■*>»« utJaman Francorum firmata finfte aufloritaie apofto- avoient été confirmé* par l'autorité Apoftolique, a W<. WaC.^nuL·.lica , primùm de omnibus omnino Capitula­ [nemietement entendu ce paflage de tous le* Capitu- r« te 90· anes en -général, A a penié, contre k texte clair & ao<> ribus in tiniverfum id intellexerit, 8c CapituWto>. i tou précis de Benoît , que k* Capitulaire* de no* Roi* .onContfftt Baroa. <4 laria à Gre^oro IV, Sergro II, Λ Leone IV. *r< »d*.ut. Romanis Pontificibus potiflimùm confirmata avoient été linguherement confirmé* par k* Pontifes Γμ><«»>ι» «·' **7' fi.’iHe putaverit contra manifolia & aperta BeRomains Gregoire IV, Sergius 11, & Léon IV : de ce mata. . ro* Ir a t>m»l nedrâi verba ; ac pofiea hinc collegerit Re­ faux principe d a enfuitc conclu que le* Roi* qui, faion <ün> ban ge» , quos atrea nullum jus in rebus ecdc- lui, ne pouvoient point taire des Lotx Ecclctuftiques, Baao. c'eft i-diré, comme je l'interprète , de* L*nx touchant μ·>«ι*ο iuillicis habere dixerat , non pofle auctoritate les affaire* ccdcfiaftique*, avoient befoin de feliciter γι». «i». fvâ fancire Lege» eccleliafticas , id eft , ut ego interpretor, de rebus ecclefiafticis, indigere le concours de* Evêques & la confirmatson du Ponrife autem eos Epifcoporum cbnfpirante fentenRomain. Mais ceux qui voudront mûremement réfléchit tiâ Λ audorrtace Romani Pontificis. Cæterûin fur les expreftîont de Benoît Lévite, verront que pi» Λ quis attente confideraverit verba Benediâi fieur* des Capitules de nos Rou , & non tous, ontétéi Les irae, deprehendet audoritate quidem apof- vérité confirmés par l'autorité Apoftolique, 9c qu'il n'y toiicâ firmata fuiffe Capitula Regum noflro- a eu que ceux qui avoient été établis dans des Concile* rum , attamen non omnia, fed ea tantùm quae «n préfence de* Légats, » parce que, dit Benoit , le confiituta funt in fynodi* celebratis in ptæ» principal objet de la million de* Légat* «toit l'étafentia Legatorum Sedts apoftolicæ ; quia hu » blitfement de ce* Capitule* ». Baronm* eft d ailleurt fi peu *x>nféquenr fur ccne confinnarion de* Capitu­ 1» 7 c»- œdendit , inquit Benedidu* , maximi apoflof>nht. «f. lica interfuit legatio. Ac fané adeo parum heic laires par l’autorité de* Ponufe Romain*, qu'il •ppü* «?‘· Cbi conflat Baroniiis.ut qux generaliter dixe­ que enfuite ce qu'il avoir dit de* Capitulaire* aux Capi­ rat de Capitularibus Reguin noftrorum auctules, que le même Benoît avoir extraits des Epirre» toritate Romanorum Pontificum confirmatis, fuppoféc* des anciens Pontifies, Epirre* dont, félon ce ». de illis poftea Capitulis explicet quae ex fup- Cardinal, Benoît étoit bien éloigné de garantir ·■ 1 aupofititiis veterum Pontificum epiitoiis ex» totite A. l’autenticité , pusfau'il les donne commis ■ 13___ i__________ a- —i -...j cerpfit idem Benedidus , qui fibi iuni conf- » doureufes, A. jamais il n «cité 1« nom de causé qui cimi auBoritatem illarum Epijblarum kaud adeo » on pou voit les attribuer; tandis que, lorfqaïlaparlé eonfiantem . fed nutare admodum , nunquam ali­ » des autre* Epirre* qu'on avoir conflamment attribuée* quem illarum citavit auSorem , ut fecu m rch- » aux Pape* Linucent. Leon , Gelai· , Symœaquc 8c Tomiis I. IO 1 ΧΠ. Baronins s'eft prodigieufement égaré fur tous les points i". Benoit » a pas tiré eus Capitules dont il ·< a publié l i colleâion, des Epitres vraies ou fuppofees hMl du Pontife» Romains, mus il les a pris dans les Capi­ tulaires de nos Roi» . qui s'etoient approprié ces De­ crets (oininr la Préfacé ! ittefte. l". Il ne du pas qui! e.it foin d · faire confirme; ces Capitules par 1 autorité apoftolique , tomme Bar.mius l'a avance ; mais il a feulement averti que ■< (ut-tout les Capitules des trois .· dernets Livres de la collection des Capitulaires, ■ avoient etc confirmes par l'autorité apoftohque, parce . q,.e le principal objet de la million des Légats dans .< les Conciles où ils alliderent, avoir été de faire établir .· ces Capitules ». t°. Enfin il n’eft pas vrai que Benoît ait diftingué les Epîtres vraies des Pontifes Romains, d'avec celles qui ont ete furpofées ; il eft fxux qu’il air appliqué aux Lettres qui font véritables , les noms de ceux qui en font l*s Auteurs , comme d’innocent, de Gelafe, de Symmaque & de Grégoire , & qu'il ait tû le nom des Auteurs des autres Epines, dont l’autonté & l'autenticité n éant nas certaine. Car, quoique le Lévite ait inféré dans fa colleûfon cinquante Capitu­ les ou environ tirés des Decrets d'innocent , de Boniface , de C-leftin, de Léon .d'Hilaire, de Simplicien , de Felix 11, de Gdafe, d'Anaftafe, de Félix 111, & de Gregoire ill, je puis dire librement qu’il n’en nomme aucun , &: qu’il loue dans un feui endroit l’Epître de S. Léon a Théodore, Evêque de Fréjus. Matsâ l'égard des Capitules, au nombre de quime ou environ, tirés des Epitres fuppofées d’Anaclet, d Evarifte, d’Alexan­ dre , de Calixte, de Fabien, d*Etienne 1, d Eutychien, de .Marcellin , de Jules, de Félix 11, de Féltx IV, &.· de Pelage H , il ne lait aucune mention des Pontifes aux­ quels on les a attribues. ■ XIII rid Blondel. B A LUZII Γ M A IN 1 .> Grégoire , il cire Λ' nomme les Antears ; dr parce qu'il faioi: bien qu'ils n'avoient pat eux mêmes .· aucune aurorae, il a eu foin, comme il 1 a dit lui■ inéim: , de les faire confirmer par l'aurotiré apof- XIII. David Blondel eft tombé dans un erreur con­ traire , en expliquant le même jallage ; car fous pré­ texte qu'il avoir trouvé dans un fragment d’un Auteur ancien , dont l’autorité eft même aJfèz incertaine, que Gregoire IV, Pontife de Rome, avoir fait fon Légat en ôerinante Autganus , Archevêque de Mayence, de que c'eft par l’ordre de ce Prélat que Benoît Lévite paro’r avoir fait fa collevbon, Blondel en a conclu que Benoit avoir dit que les Capitules Royaux avoient été confirmés par l’autorité apoftolique , parce qu’Autgarius , Légat de l’Eglifc Romaine, foutenu des confcil» du Pape Grégoire , Λ; muni de fon autorité, avoitor­ donne de les recueillir, & les avow enfuire approuvés. Mais cette interpretation eft détruite par Benoît leimême, qui dans fa Preface dit clairement que les Capi­ tules qui font dans les trois derniers Livres des Capitu­ laires , avoient été faits dans plufieurs Conciles de dans plufieurs Atremblécs générales , qu’ils étoient aupara­ vant épars çi de U en divers lieux , de dans divers manuferits . A qu’il les avo't tranfcrits tels qu’il les avoit trouvés,fans y rien changer. Si l'on ajoute foi, comme on rie peut s'en empêcher , i ce que Benoit a écrit de Îuelle mamete il avoit fait fa compilation , il eft évient qu'Autgarius ne lui avoit pouit ordonné de rc- uit, çuerum fides confiant ejet. Romanorum '•«ryfcum epiftobs Innocenta, Leomt , Gtlafii, Srmrnjcki, aryne Grtgvru, citant «c Mmtiuiu tarum auQortt i ftiT fr magna cautela, fxâd /ci­ rer c* tit accepta luné «de· kaâeii firmt , cura­ vit. ut ipft in fint ttfiatur , eaiam atA*unte apofioltcd confirmari. X i I. Multifariam multi fque modis lapfoa bric eft eruditiffimus Cardinalis. Nam pnmb Bcnediâus Capi’nla ilia non accepit ex ipfis Pontificum Romanorum epiftolii, five verti live Lifts, fed ex Capitularibus Regum noftrorum , qui decreta illa fua fecerant, ut ipfe docet in praefatione. Deinde non ait fe curafle eadem Capitula confirmari auâoritate apoftolicâ, ut Daronius exiflimavit , fed mo­ nuit tantum maximi trium ultimorum capitula tfiorum librorum apofiolicd tfft cunBa au&oritata roborata, qui» hit cudendit maximi apofidica interfuit legatio. Ppftremb, verum non eft Benediâum pofuiffe diferimen inter veras dc falfas veterum Pontificum Romanorum epif tolas , & earum quidem auâores nominaffè quæ extra controyerfiam font, veluti Innocentii, Leonis, Gelafii, Symmachi, atque Gregorii , à ceterorum nominibus abftinttiffè, quia de epiflolarum que illis tribuuntur auc­ toritate non conflabat. Quamvis enim Capi­ tula excerpta ex decretis Innocentii, Bonife» cii , Celeftirti , Leonis , Hilari , Simplicis, Felicis fecundi , Geiafii, Anaflafii, Felicis tertii, & Gregorii tertii quinquagies aut cir­ citer deferibat in fua colle&one , ab eorum femper, qUod libéré dico , nominibus abftinet , femel tantum laudans eprilobm fandi Leonis ad Theodorum Epifcopum Forojulienfem. Capitula verb ex fuppofititiis Anacleti, Evarifti, Alexandri , Calixti, Fabiani, Stephani primi, Eutycliiani, Marcellini, Ju­ lii . Felicis fecundi, Felicis quarti,& Pelagii fecundi decretis colleâa refert quindecies aut ciiciter, nullà Pontificum mentione fada qui­ bus harc decreta tribuuntur. XIII. Alia via in illius loci explicatione aberravit David Blondellus. Nam quae à Be* nediâo Levita dicuntur de Capitulis regalibus apoftolicâ auâoritate roboratis-, ea fic inter­ pretatus eft, ut quoniam legebat in fragmento vetufti feriptoris , cujus tamen fides non ad­ modum certa eft., Gregorium IV. Romanum Pontificem vices fuas in Germania commififfo Autgario, Archiepifcopo Moguntino, cujua juffu Benedidus videtur coœpofuiftè collec­ tionem foam , firmata ideb apoftolicâ auâo­ ritate dici crediderit Capitula ilia, quia Atitgarius Romanae Sedis Legatus, Gregorii Pape con filiis & auâoritate fretus , eadem confcribi juflit, & poftea probavit. Contrà , Be­ nedictis apertè in pnefatione fua docet fe Capitula illa, quv in tribus poftremis Capitu­ larium libris continentur, in diverfis locis & fcedulis, ficut in diverfis fynodis ac placitis generalibuftedita erant, fparfim inventa fuo operi inferuifle , eaque fic dimififfc quotnodo invenerat, id eft, ninii mutailè. Quod fi fidem Benediâo de fe feribenti adbibere volumus , ut certe adhibenda prorsus eSe videtur, ma- f Lib. «. c BlmUel. fa IMoc. â ATIO. nHeftum erit Autgarium non juffiflè ut Capi­ tula Uh confcribcrcntur, quemadmodàm pla­ cuit BlondeUo , adebque probabili* non efl conjedura quae ad Autgarium refert verba Benedsffi de Capitulis regii» apoflolicâ auc­ toritate firmath. Praetereà Bencdiâu» apoflolicam illam auâoritatem verbt» minimè ambi­ gui» refert ad Legato* apofloliae Sedis qui in­ terfuerunt conventibu» publicis in qbibu» Ca­ pitula illa cqnflituta funt, ad Leonem videli­ cet , Sergium , Georgium , alio». quorum nomina per fmgulos conventu» inferta inve­ nerat. MnJtimi truun ultimor** capitula inte­ ntai Uhrtnan nfoftoUch funt ολΛλ nuB^r'unte rvÀerara , inquit , f«fe hu cuiendti nuurimi ηροβοίκη uutrf*u legouo. Nam ceram nomme peterer tritu», id eft, Leonti. Sergii, & Ctor· gii , hit aea infetnuuiu . licit to perfinguUt to»· vtntiu inferte inveniftmu , vitimtti legentium «reae Jcrihentiw» ftflidin. Itaque quae à ΒΙυιιdeïlo dicuntur de colledione Benedidi ab Autgario probata, ea facile corruunt. Putavit autem Antonms-Auguftioui Leonem, Ser­ gium , & Gregorium (fie enim legebat* ) heîc a Benedido commemorato» fume Romanp» Get «·!.». Pontifice»: •1». XIV. Legatorum nihilominus ifliuGnodi pnelëntiam non fuifle necd&riatn ad adjun­ gendam auéloritatem Conftitutionibus editu MussHb.*. in fynodi» ac conventibu» generalibus impeCaKmé. rii Fraacid, fapienter admonet vir iUuflriflia ' mus Petrus de Marca, Archiepifcopus Parifienfi* : qui preterei obfervat nullot alto» fynodorum Gallicanarum vetuflis temporibus habitarum canones prarfentia Legatorum de induftria miiTorutn nrmatos fuifle prêter Liptinenfes & Francofordienfés ; « fi Legati aliquando inveniuntur interfuifle conventi­ bus publicis, datum id honori eorum qui profiter alias caufa» à Romano Pontifice ad Principes noftros miflî, in'eomitatu confide­ bant eo tempore quo conventu» habebatur. Quare cautè legendum eflè addit Benediétom Levitam feribentetn in prefatione ad librum quinlum'Capitulanum, ut auâoritatem illi» conciliet, ea fuiflTe maxima ex parte flatura in conventibu» quibu» Legati Sedi» apoilolicae rhterfuerunt, ea firmante» apoflolicâ auâoritate, huneque locum intelligendum elle de tribu» poftremi» Capitularium libris, non vero de csteri». Ubi tamen obfervandum efl non omnia quae in tribus illis libris continentur, cenfenda efle confirmata auâoritate apoftolici, fed illa tantum qur in prrfentia Lega­ torum Sedis apoflolioe conflit ma funt, Ca­ pitularia nimirum Kariomanni Principis & Pippi ni Regis , ac fortifie Capitulare anni dcccxxvi. apud Ingilenheim , quod editum fuit in conventu cui Romani Pontificn Le­ gatus intererat. Capitularia enim Xariotnannr Principi», quibu» cudendis interfuit fandae Romanae & apoilolicae Ecclefiae Legatus Bohrfacius, Archiepifcopus Moguntpius , con­ firmata fiiilfe auâoritate apoflolicâ anno DCCxLii. à Papa Zacharia . qui ilia omni­ bus Ecclefiae Dei fidelibus inrefragabiliter ob- ii cueillir ht Capitule» Royaux, 8c par couirquent il faut njetter h conjeâure de Blondel. qui applique i Autgain· ce qu'il dit de la trou » dernier» Livre» de» Capitulaire» ont , du - il , été « principalement confirma pat l'autorité Apuftoliquc, » parce que le principal objet de la million de» Légat» - dam h» Concile» ou il» affifterent, avoit été de Aire » établir ce» Capitule». Nou» n'avon» inféré ici que le* - nom» de trois ; favoir Léon , Scrgut» &. George , m quoique nous ayons trouvé leurs norm parmi le» » fouferiptions de chaque Aflembiée où ils ont afliflé . » mats nous les avons omis pour fauver de lennui » aux teâeun 8c aux copiftes». Ainfi tombe la chi­ mère de Blondel, qui a imaginé que Autgariiu avoit ordonné i Benoît de recueillir les Capitules Royaux, pour les munir enfuite de l'approbation 6c confirma­ tion du Saint-Siege, en vertu du pou.on eue lui donnoü fa qualité de Légat. Antomua-Auguûinu* a cru de ion côte que, dans k partage que nous dila­ tons, Benoît perle dû Papes Léon .Sergu» 8c Grégoire; car il iflott ainfi, 8c non George. XIV. L'illuftre Pierre de Marca, Archevêque de Pans, obferve avec raifbn que la préfence des Légats n'étoit pas néceflure pour appuyer d'aucune autorité les Conftitutions faites dans les Conciles ou dans le» Aflembiée» générales de l'Etnpire François ; il établit même qu'il n'y a eu de canon* de l'Eghfe Gallicane confirmes dans ces derniers temp, que ceux de Leptine* 8c de Francfort; 8c que fi les Légats ont quel­ quefois aflifté à des aflembiée» publiques, iis avoieut «é député» pan les Pontife» Romains ver» nos Rois pour des raifons étrangère* aux déliberatwns qui dé­ voient fit faire 8c qu on leur avoit fait l'honneur de le* admettra dam le» aflemblees publiques, parce qu d» s'étoient trouvés à L Cour dans le temp qu elle* ft tenoient. C’eft pourquoi l'illuflie de Marca ajoute, quil faut lire avec beaucoup de précaution ce que Benoit Lévite ( guidé par le préjugé que les enueprife» des Pape* commençoient à établir de ion temp,) a écrit daus fa Préface du livre V des Capitulaire», quand, pour concilier plus d'autorité aux Capitules qu'il a compilés, il infinie qu'il» furent pour la plupart h fruit de» aflembiée» ou le* Légats aflhierent, 6c qu'il» lès confirmeront par ΓAutorité Apoûobque dont ils étaient revêtus. De Marca dit qu il ne finit entendre le partage de Béooit que des trou derniers livre* des Capitulaire», 8c ne point l'étendre aux autres, encor* ne doit-on pas regarder tous les Capitules de ces trois livres comme ayant été confirmés par 1 Autorité Apoftolique, mais ceux-U feulement qui furent faits en prélence des Légats : Avoir, 1« Capitulaire* du Prince Carloman , du Roi Pepin , 8c peut - être le Ca­ pitulaire fait en dcccxxvi dam le Parlemsnt d'Engilenhem, parce que le Lént du Pontife Romain avoit affidé i cette Aflembiée. Pour ce qui regarde h» Capitulai»» de Carloman, À h confeâion dcfquel» avoit afliflé Boniface, Archevêque de Mayence, Légat de la fainte Eglife Romain» 6c ApoAolsque , Uâac , Evêque de Langns, raconte dans h préface de (n cdhéhon qu’ils eurent, en occxin, h confirmauou apostolique du Pape Zacharie, qui le* propoh h tou» WP» 12 cwAomki nUbim, Φ» Io vaye»r»t XV1. Mwlum St MhWftlO· a*p««»e« ÎBKiUtlMM — *MPo ôlLrnAINl les fidele de l’E^LÎe de Dieu, comme devant lu» crès-reltgicufement observés. XV. De même que les Empereur» Romains adreffixent anciennement leur» relents ou leux» conftituoons aux Préfets du Prétoire pour les Étire comtoise au peuple, dr en maintenir l’exécutioa; de même aafi ■os Rois coofioient la ptosnulgatÎQa & l’axécuàon de fervanda confthuit, tradit Ifaac Etufcoput Ungonenfis in praefatione fuaecoUedionis. XV. Quemadmodum autem Imperatores Romani antiquîtàs refcripu five conflhutiones fuas mittebant ad PrCfedos praetorio, nt coram curi proponerentur populis Λ execu­ tion! mandarentur, ita Principes noflri Capi­ tularium fiiorum promulgationem & execu- provinces de la monarchie. Pour obvier à tous les fiibterfiiges, & que cela s'accomplir comme il étoit i propos, Louis le Pieux ordonna en dcccxxiu que le Chancelier du Palais donnée les Capitulaires aux Ar­ chevêques & auxCotnrcsdu premier rang, que ceux-ci en remittent enfuite des copies aux Comta infe­ rieurs , aux Evêques 8c aux autres Magiftrats, qui les ferment lire & tranferire dam leurs département. Vok-> les paroles de l’édit -. » Nous voulons encore » que les Evêques & les Comtes qui ont le gouveme·. ment des villes, retirent, iaiit par eux mena, fine . par le moyen de leurs envoyés, des mains de notre » Chancelier les Capitula que nous venons de faire, „ ou qui ont été faits par le paflé, de l’avis de nos féaux ; 8c que chacun d’eux les faiTe tranferire par » les Evêques, les Abbés , la Comta 8c not sucra officiers de ion département, 8c qu’ils la firilent „ lire publiquement dans la aflemMées qu’ils rien» drone À cet effet, pour que notre ordonnance 8c ,■ notre volonté ■ fuient connua de tous. Pour que »> cela s'exécute i la lettre, notre Chancelier aura loin » de tenr une lifte exade da Evêques & da Comta » qui i ! >nt pris copie de nos Capitula, 8c nous » en donnera connoifTance». Châtia le Chauve, en pccctin, confirma 8c renouvella cette conftirution en ces termes : ■< Ceux de nos Commiflaires qui n’aü» ront pas la Capitules de notre Ayeul 8c de notre h Perc, rappellés ci-dettes, & qui en auront befoinpour « I’adminiftraiKHi des province» qui leur font connéa, » comme il eft ordonné par cet mêmes Capitula, ils » la copieront fur l’exemplaire qui eft dans notre » armoire, ou fur celui qui eft entre la mains de .< notre Chancelier, pour gouverner routa chofa 8c „ réprimer ce qui fe fait de mal felon la raifon 8c la » loi». Vers le même tctnps ce Prince écrivit fur le meme fujet aux Commitlaira par lut dopants dans les provinca : » Nous vous mandons en oune, que » lî vous n’avez pas tranferit la Capitula de notre » Ayeul 8c de notre Pere, vous envoyiez, felon la » coutume de vos prédécelfeurs, â none Palau un « Delègue ■ ai moire, ann qu'enfuire vous en faflie· diltgem« ment la publication, 8c vous régliez , fuirent ce qui » eft contenu dans ca Capitula, la juftice de Dieu 8c * du peuple que le Seigneur vous a confié». XVI le loin de publier dan» la provinces ce que le Prince avoir fait du confentesnent de fa beaux, ne regardait pas feulement la Evêqisa 8c la Comtes ; il appartenait encore aux Commiffaira que le Roi déléguait dans la provinca, 8c était plus bus ac Miffis dotninici». Atque at id teffite obtinerent , ne ςυΐ» tergfverûuxti iocm eflè pofièt, Ludovico» Pim juffit anno ©cccxxrrc. uti Archiepifcopi & Comité·, majores vide· licet, Capitula acciperent à Cancellario pala­ tii , & ipG coram poflea coptam facerent mi­ noribus Comitibus , Epifcopis, & alih Magiftratibos, iliaque relegi ac tranicribi faeerent in fuis comitatibus ac provinciis. Haec funt verba edidi : FaImuu ttUM ut CupituU particulièrement une da fonctions de ca derniers, parce qu’ils éroient chargés de fuppléer à la négli­ gence des Evêques X des Comta, 8c de réprima leurs attentats aux knx publiques dans la provinces. L'mftrudion que Louis le Débonnaire donna en ncccxxiit aux Commiflaires qu’il envoyoit dans la differenta provmces, eft connue en ca termes: <>Uterv nefirt Architpifctpe fir Cour·» turum it prtpriit cMimAu» «sail «ut per ft tut per fum Miftr tccipuuu, Cr susqteuiftut per fimm dùtcefimunerù Epifctpù. MÛttAut, Com'ttAut Λ & eliû fiieUbui uêfirii eu vafarAi fucUnt, &· sa juù cumuttAui ctrtm tnutihu rdegtmt . ut tunSù ntftrt erdinuüt & vebüuti nott fieri pefiit. Cunceüuriui taun nofter itanfiM Epi/c·purum Cr Cemirmsi fui et ucctptrt curtvtriiu, «*tu , &· tt ti tufirtm iwiiiai ptrfirtt, ut md· lus bec preterntitttre preefitmti. Henc confthu* tionem confirmavit & renovavit Karolus Cal- C^Mafa vus anno dcccliii. apudSUvacum , hoc ratfCaM, tnodo : Ctpitult tutm ad & pttrü tufiri, miss ût prq/crÿris comwtemwa-uRiM fui ut Miffit nojtrù ttt» htbturim, & eu mOfutriiu, as cem» mijt per illt ctrrigere p^ûu t fitM m ùfikm Ctpitnht jubetur. de fcrùt» utfiro vtl i Cuu cellarit nifiro tccipient, ut rttiuuMittr & le» gtiiter cuu3t curigutu & iifpmuuu. De eadem i e eodem tempore iu fcriplit ad Mifiôs , ut IW-Arr reor , dominicos : Manitutut prtutrti^i fi Ctpitttlt Domm tri & genù^is utfiri firipeu non htbtùi , ruùtttù ti ptlttium tufinau, it mure pruieceffonm rtflrtrutu, Mifiuut vefinau & Scriptorem cum pergttutut, & Ai it tufiro trmtrtt ip/t Ctpittdt tuciput utfut cuefiriuut. Et vti demit fecuudèm ipft CtpkuU Dti juf tititm ptpulifue d Dee vtbù ctumiffi itectjtriti prtclumtticnci legtliter emenitre ftltrti vigtUiuii prtcuretù. Kurfum idem Karolus IMMiiH· iflam patris confliturionem renovavit anno Dccctxiv, verbum è verbo deferibetu. XVI. Al non folùm Epifcqpos 8c Comité* bac cura refpiciebat, fed Mmes etiam domi­ nicos , ut vidimus , immô pnecipuè iflos, quia ad eorum officium pertinebat iupplere negiigentiam Epifcoponim & Comitum, eaque emendare que perperam ab ilih aâaeflènt in provind» advenà» lega publica. InftruAiodata M ^s dominicis anno occcxxttt. cap. xxvii, ita loquitut : Vtlumui etitm ut emitiUi nptMm fit fuit ti huc ctufiituti funt, ut et fu» per Cupitult ntfiru generuliter de aui~ bifuMfue ctufit fittuimui. per Mijfti utta fiunt * •r eemifou , & fis eenun precurerirae coMnnt. tu ab omnibus adimpleantur. Et ubi fond aliquo tnli impedimenta , fwd per eu emendari ara . aliquid de hisqust cuafti/mmus ne juSimus rtmaufirü impcrfeBum. tenu relatu neeu «d rraÿar asdiceor, tu per ara cerrqpuur yued per . Nous vouions qu’il Car canna de tout le monde, que nous avons établi ces Cotnmiflâiras pour fait * connoitre à sous nos fiijecs les Capitules que nous avons faits fur soutes fixtes de marieras, & qu’ils ont le pouvoir de les faire oiriêrver pur cour le monde. S’il arrive par hafârd qu’ils ne puiffent pas corriger Ac qu'ils foienc obligés de laiff - imparfaites quelques - unes des cImiim que nous avons ordonnées , fur le rapport qui nous en fêta fait par eux, nous indiquerons un tempe où nous réfonneron» par nous-mêmes ce qu'ils n’auront pas pu réformer·. Une autre Cooftirution e Louis le Débonnaire enjoint « aux Commiftâires Ac aux autres Magiftraci dît faire lire, chacun dans leur dtftriâ, les Capitules en présence du peuple, afin qu’ils foient connus de tous, Ac que perfonne ne puifTe s’exeufer fur ce qu'il les a ignores; il leur défend en même temps d'exiger les amendes de qui que ce foit avant que cette publication ait été faite·. Bénott Lévite a inféré dans fis oollcébon une Conftituàon fut le même fujet de quelqu'un de nos Rois, Ac que je crois être de Charles ou de Louis, dans laquelle on lit : >< Nous ordonnons i nos Com» miffaices, relativement aux mandement que nous μ avons faits par nos Capitulaires il y a oiufieura » années, concernant différantes chofes qu'il fallait • faite, apprendre ou obferver dans tout le royaume, • qu’ils s'informent i préféra avec foin li l’on s’y » conforme; qu'ils s’appliquent i en renouveller l’ob» fetvaôon pour le fervice uc Dieu , Ac notre utilité » Ac celle de tous les chrétiens; Sc qu’autant qu’ils le » peuvent, avec le feœurs du Seigneur, ils conduifent « les cboieS i leur perfeâion. Nous voulora qu'ils • nous faffent connoitre celui qui aura exécuté le plus • fidellemcnt nos Capitulaires, afin qu'il reçoive une » récompenfe non-feulement de Dieu, mais de nùus• mêmes». Pour la même raifon, Charles le Chduve faifant un édit en dccclxi dans le palais de Crecy, ordonna qu’il ferait confervé dans fon palais pat le Chancelier, Ac que les Commillaites prendraient foin de fon exécution. « C'eft pourquoi nous avons cm • néceflàire de faite coucher par écrit nos volontés J • ce fujet, d'en confier, folon Γ triage , la garde au • Chancelier dans notre palais, Ac d'en remettre l'exécution i nos Cominiffaircs, afin que personne ne - s’en écarte, foit par ignorance, foit par malice ·. Cet édit eft terminé de cette maniéréi ·* Ainiî nous • vous mandons de faire lire, connoitre Ac obferver dans notre palais, dans le» villes, dans les affern• blées & dans les marchés la Coullitution que nous venons de faire, fans fouffrir, comme nous l avons • dit dit,, otic que l'on l'on donne donne atteinte atteinte aux aux Ordonnances Ordonnances rendues fur le même fujet par nos prédéceftèun ». • XVII. Auflkôt qu'une loi nouvelle étoit établie, χνπ. XVII. Poil conllituum novam aliquam VfMrJemai legem, folcbant Rege» noftri jubere uti plu­ nos Rois avoient coutume d'ordonner qu'on un fit «■plier I*. frima illius exemplaria fierent, ut ei ratione plulîeun copies, pour en aiTurer la conlervarion Ac confcrvari potient & in publicum emitti. en accélérer la publication. Charlemagne ayant fait en occcxii. un Capitulaire adrefl? aux Commiflïires Karolu» M. Capitulare anni dcccxii. conftituens, quod datum eft Miftî» dominicis ad envoyés dans les provinces pour affembler une armée, KoOU M* ordonne, dans le chap, vin, « de faire quatre copies γ-ί__ i )( exercitum promovendum, ita jubet in capite >. de ce Capitulaire , dont les Cocnmiflaires en auront »· *1. *rc. oâavo : Iftus Capitularii untfh quatuor 1 olumusut fenbantur, Cr unum tebtant Miffi nof- .. une ; le Comte, dans la province duquel on devoir u agir , une autre ; afin que le Commillâirt Ar le tri. nlttrum Comes in cujus mintfttriis hac fa cienda junt, ut ulutr nte faciant neque Mijiu. » Comte s’y conforment également ; la troifierne fera nofttr neque Cuma mji ficut d nobis Capitulis » entre les mains de nos Commillaires à qui nous ordinatum eft. Tertium teienm Miffi neftrt qui • confierons le commandement de l'armée; Ac laquafuper exercitum noftrvm conftitutndi fimt. Quar- » trieme rêftera entre les mains de notre Chancelier · tum habeat CanctlUrtus nofter. ^udovicuj Pius Louis le Pieux, dans l Eoître circulaire fur la fotmule in epiftola generali de formula Inftitutionts de llnftirution canoniale, qu’il envoya dam le» dif­ férentes provinces de (â domination en dccçxvi, canonice milia per provincias anno ucccxvi, jubet ut formule illius exemplar apud arma­ ordonna de renfermer dans l'armoire de fem palais rium palatii detineatur, ul eo proteri pattnier un exemplaire de ceoc formule ; · Afin qu’il forvît 14 STEPHAN I « pour convaincre d'infidélité ceux qui ne U copie» raient pas exaâemcnt, ou ceux qui feraient aifez μ hardis pour l'altérer en quelque partie». Le même Prince, nté plus conlidérable dans les affaires eccléfiaftidues, de forte que les Evêques & les autres Mimftres T» kfcT oe I Eglife, qui avoient pour eux le même tefpeâ *·“*■ < que pout les facrés Canons des Conciles, leur ont acquis une tjès-grande réputation. En effet, les Evê­ ques aifemblés en dccclxxxi dans la chapelle de Sauve Macte, parlent ainfidans la Préface des Canons qu'ds avoient faits dam ce Concile: ·* Nous ordon» nom que les Canons qui vont être rapportés, fbient .» obfervrs par tous ceux qui veulent vivre avec piété »> de avec juftice dans la Communion de l'EgUfe ca» thJique, qui eft le Corps de Jefus-Chrift. Ce ne <· font point des réglemens nouveaux que nous éta» blitfons, mais nous renouvelions ks Décrets que » nos peres ont faits fur le modèle de l’Ecriture fainte, » qui ont été confie rts par les Edits des Empereurs » 6c des Rois chrétiens, & qui fe font maintenus avec » vigueur jufqYanx jours de calamité que nous ref» fentons ; Decrets d'autant plus précieux, qu'ils font ·> comme des rayons de lumière qui diflipent lesténe.« bres dont la mah- e des hommes enveloppe les » enfans de Dieu ·>. 11 ne peut y avoir de preuve plus déciiive de ce qui vient d’etre dit, que le témoignage des Peres du Concile tenu en occccix â Trofli dans le Soriiônnois : ils appellent les Capitulaires les Compagnes des Canons , Pcdifrqua Canonum , expreftion peu latine, mais qui lignifie qu’ils viennent dans TEglife apres les Canons, 6c qu’ils y ont une égale autorité : « Les Rggles canoniques, difenr-ils , ainli » que les Capitulaires des Rois, qui font leurscom» pagnes, comme il eft dit au chap, a 8 du livre i dec » Capitules Impériaux , ordonnent aux Clercs 6c aux >. Mornes qui ont des conteftauons entr eux, de les por» ter devant les Evêques, & non devant les Juges fécu» hers». Hincmar enfeigne que Γ Eglife a approuvé le» Capitulaires des Empereurs comme réguliers, c’eft-àdire, comme conformes aux regies ecclehaftiques & aux Canons qui gouvemoient Γ Eglife; 6c elle a voulu quela discipline publiquefe reglit fur ce qui étoit ordonnépar ces Capitulaires : c'eft pour cela que les Capitules d'nérard, Archevêque de Tours, qui (ont inconteftabiement, un abrégé des livres des Capitulaire;, font dits avoir été extrait} du Corp} du Saints Canons ; 6c , pour la même raifon , les Capitules d’ifaac, Evêque ae Langres .qui ont pareillement étéextraits des troisderniers uvres des Capitulaires, revuciilu par Benoît Lévite, font BALUZII pffit fait eam incuriosi trasffiripfcrit, vcl quîs aliquam tjtu partcm detnenedrit. Idem in pri­ vilegio quod eodem anno concept Hifpan» qui m regnum Francorum perfugerant ut fe Sarracenorum immanitati fubtrahereni, jubet ut illius Conflitutionis varia fiant exemplaria ; quorum wum ht Narbona, alterum ht Carcajbna, tertium in Rofciliona , quartum in Empuriû , quintum in Barchinona . Jextum in Gerunda, feptimum in Biterris haberi praeopi­ mus , £r exempta? eorum in archivo palatii noftri, ut pradiSi Hifpani ab illis feptem exem­ plaria accipere fir habere poffint, & per exem­ plar quod in palatio retinemur, fi rurfiim que­ rela nobis delata fuerit , facilius poffint definiri. XVIII. Verumenimverà quamquam univerfis impolita effet neceflitas fervandarum conftitutionum que in Capitularibus conti­ nentur , quandam tamen eximiam auâoritatem obtinebant in caufis ecclefiafiicis, adeo ut plurimus illis honor habitus fit ab Epifcopis & ab aliis divini muneris miniftris, qui pari eas reverenti! profequebantur ac facrounftos Conciliorum canones. Epifcopi nam­ que apud martyrium fandae Macrae congre­ gati anno dccclxxxi. de ftatutis i fe in hac bynodo conditi· ita loquuntur in praefatione: Ab omnibus qui jufii & pii in communione ca­ tholica Ecclefia, qua Ckriftt eff corpus, vivere volunt, ea quae fequuntur, bomtno mediante, obfervari decernimus. non nova condentes, fed qua à majoribus noflris fecundum tramitem func­ tarum fcrlpturarum fiatuta, &■ d Ckriftianis Ino­ perator ibus acRegibus promulgata, & ufque ad hae pcriculofa noflra infelicitatis tempora faire fervata. quafi lumina ia malignorum hominum tene­ bras , qua excacant diffidentiafilios, devocamus. Sed infigne in primis elfe videtur teftimonium Epifcoporum apud Trofteiutn in pago Sueffionico congregatorum anno dccccix, qui Regum Capitularia vocant canonum pedinèqua, hoc loquendi modo, quamvis non ad­ modum Latino, fignificantes ea fecundum poft canones Jocum habere in Ecclefia, & pari cum canonibus auâoritate vigere. Itemque Er ranonum pracipiunt inftituta, inquiunt, Ceadb fimulque torum pedijequa Regum Capitularia, Τ’»*·*.*· Jicut in libro primo Capitulorum Imperialium continetur , capitulo xxvm , ut Clerici & Mo­ nachi . fi inter fe negotium aliquod habuerint, d fuo Epijcopo judicentur , fr non d fecularibus, Sanè Ecclefia probavit Capitularia imperialia _ tanquam regularia , ut Hincmarus docet, id ry*·, eft, tanquam confentanea regulis ecclefia- Zusfc «. ilicis & canonibus quibus Ecclefia regitur, & fecundùm illa voluit ut publica difciplina conflaret. Eam ob caufam Herardi Archiepifeopi Turonenfis Capitula , quae confiat efl~e accepta & abbreviate ex libris Capitula­ rium , excerpta fuifle dicuntur ex corpore func­ torum canonum ; & Capitula Ifaac Epifcopi Lingonenfis, quae fimiliter excerpta funt ex tribus poftremis Capitularium libris à BenedMoLevita colleâis, Canones Ifaac vocantur P R Æ PATIO. T·. ,. φ. in chronico fanâi Benigni DivionenGs. Com, inquit auâor ejufdem chronici, &* lir**1 kum quidtcitur CANONES ISAAC, ci f«êd ex libris cauoetum utiliora quaque eligendo, Co·'· MtU. in luutm volumen coartaverit. Eanaem ob eauC7<* fam Epifcopi Synodi Meldenfi* petunt à K.arolo Calvo ut Capitula cccltfiafiicadDomno Karolo Magno Imperatore, neenon & d Domno Ludonvico Pio Auguflo promulgata, obnixi objérvari pracipiantur. Et in Synodo Ravennatenfi habita anno occcciv , cni Joanne* Papa IX. & Lambertns Imperator interfuerunt, ante omnia ita llatutum ell de obfervandis corun­ dem Principum Capitularibus : Si quis fanSornm Pairum regulas contempftru , & gloriofijjimorum Imperatorum , Karoli videlicet Magni Imperatorii, Gr Ludovici atque Lotbarit. necnon & filii ejus Ludovici, qua de ecclefiafitcis decimu in eorum Capitularibus fiatuta atque fancita funt non obfervaverit. Gr qui dat ff qui recipit, auSoritate fanRa Sedis apoftolica ΰ fanQiont funSa Synodi , excommunicationi fabjaceat. Quam conilitutionem edido fuo confirmavit & explicavit idem Lambertus, ut invent in veteri codice Ms bibliothecæ Thuanæ, in qi.o ita legitur : Item ex legibus Romanis à Domno Lamberto Imperatore promulgatis, capi­ tal. xi. Si quis fandorum Panum regulas contempferit, Ü gloriofijjimorum Imperatorum Ka- roli & Ludouvici, atque Lotharii & Ludouvici filii ejus, de decimis in eorum Capitularibus Jlatuta Er fancita non obfervaverit. tafque alibi nifi in baptifmalibus Êcclefiis abfque confenfu Epifcopi dare lentaverit vel retinere prajitmpferit. & qui dat & qui recipit, eifdem confiitutis percellatur. Qudd fi neque fic correxerit, au£toritate (y judicio fanSa Sedis apoftoltca modis omnibus fubjaceat. In eodem codice Thuano estât Conflitutio ejufdem Lambert i : Ut omnis decimatto Epijiopo vel ei qui ab eo fubfiitutus eft, prxbeatur ; quam Baronius cum aliquot aliis Capitulis edidit ex codice feripto Antonii· Auguftini,& RavennatenGs Concilii decretis fub|ecit. Binius vero adtexuit Concilio Ro­ mano ejufdem anni, putatque cife canones Concilii anonymi five ignoti. Hunc fecum* « Goldafltis, qui Capitula illa ait flatuta à ni. Berengario Imperatore fuiffe anno occccttr. e**»»· in conventu Ticinenfi. Vetùm Capitula illa ex codice Antonii-Augufiini edita efTeLamberti Imperatoris nullus efl dubitandi locus port teflimoninm codicis Thuani, pixfertim fi quis Synodi Ravennatenfis conflttutionem conferat cum fandione imperiali. Verùm ut ad id unde paulifper digredi fumus noftra redeat oratio , ficut Epifcopi ac reliqui ex ordine ecclefuftico parem reverentiam tri­ buebam Capitularibus & Canonibus, ita Re«es noftrt pari aiidoutete ea pollere voleant, neque infringi aut violari tanquam fuperflua linebant ab bis qui factos camslies Novell. »1. fibi fufficere praedicarent. Nam quamvn Le*οί*^ο· 8e* civilc» non dedrgnentur fequi divinas eiora.wa- regulas, ut Imperator Jttllinianus ait, fcie**· bant tamen Principes noilri Leges quæ cano­ nibus non adverfmtur. inviolatas elfe debere, neque cutqiuiu nccic Legem perrumpere ab ‘ tj appelle* les Canons flfaac, dans une Chronique de l'Eglife de Saint Benigne de Dijon. ·< Il a compofé, a dit 1‘Auteur de cette Chronique, Je livre qui a ροώ­ ν titre zx.s CANONS d’Isaac, icaufe qu’il a ren» fermé dans un feul volume tout ce qui lui a paru » de plus utile dans le Livre des Canons··. C dl en­ core pour la même raifon que les Evêques du Connie de Meaux demandent à Chapes le Chauve» d’ordon- « ner qu’on obfervera très-pon&uelletnent les Capitu» les eccléliaftiques des Empereurs Charlemagne 8e » Louis Je Débonnaire ·». Destùme dans le Concile de Ravenne, tenu en dcccciv , auquel aflifterent le Pape Jean ic l’Empereur Lambert, on ordonna avant tout quon obferveroit les Capitulaires des mêmes Princes : voici les tenues du Decret du Concile : «> Si » quelqu’un mépnfe les Regies des fainrs Peres, Λ nobn ferrepas ce qui a été decide par rapport aux Dimes » ecclcnaftiqucs dans les (ùpitulaircs des trèsjvlo.ienx n Empereurs; favoir, du grand Emneieur Charles, » de Louis , de Loth aire , &t de Louis ton fils; 8c celui n qui donne 8c celui qui reçoit, encourront l'exconv >· manication par l’autcrité duSaint-Siege 8c la défi.» nition du faint Concile·». J’ai trouvé dans un vieux manulcnt de la bibliothèque de de Thou l’Edit que l’Empereur Lambert fit pouf confirmer 8c expliquer le Canon du Concile de Ravenne. On trouve dans ce manuferit : « hem au chapitre X / des Loix Romaines pu» bliées par [’Empereur Lambert , on ht ce qui fuit : »» Si quelqu’un meptife les Regies des Saints Peres, » Λ: n’obïerve pas ce qui a été ordonne par rapport « aux Dîmes «ans les Capitulaires des trcs-glorit ux » Empereurs Charles, Louis, Lothaitc& Louis fils de n ce dernier, fort en les donnant fam le contentement »> de l’Evêque ailleurs que dans les Eglifes baptd» males, foiten les retenant; 8c celui qui donne 8C » celui qui reçoit, fubiront la peine prononcée par ces » Conftttutions. Si cela ne les corrige pas, ils feront ·» fournis en toutes manières à l’autorité > texte qu'ds ont l’autorité des Canons, ne s’avifent point de nepas recevoir Sc de ne pas maintenu l’exé» cution de ces Conftttutions de notre Excellence». XIX. Haec tamen Karoli cura, fi fapienX!X. On croiracepcndantque la précaution de Char­ les etott peut-être fuperftue, fi l’on veut faire quelque tiam Epifcoporum illius ævi paulô attentius attention à la fagetle des Evêques de fon fiecle. Car confiderare volumus, fupervacanea fortaflî» videri poterit. Nam Epifcopi, quod fatis inces Prélats, convaincus que les Capitulaires Royaux contribuèrent beaucoup à conferver la difcipline ecclé- teliigerent Capitularia regalia eiTe utiliQima. fiaftique , avoient, comme nous l'avons vu , une ad confervandam difciplinam ecclefiafticam, grande vénération pour eux, les lifoient Λ: les étu- tir iuprà vidimus, magnum illi» honorem ubique habebant, ea aitiduè legebant & per­ dioient alliduement, s’en fervoient dans toutes les occalioiis: enfin, ce qui met le comble à la louange & à la gloire des Capitulaires, ils tranfcrivoient leur» Decrets dans les Conciles généraux Sc provinciaux, même dans les Synodes diocéfains. 11 eit inutile de faire ici une longue & fcrupulcufe énumération des Capitules Royaux, dont les paroles ou le fens fe trouvent dans les Statuts épifeopaux qui ont été publiés apres les Capitulaires. Pour en être convaincu, il fuffit de lire les Décrets des Conciles & les Statuts des Synodes qui ont été tenus dans ce temps là en France, Germanie &. en Italie, fur-tout le Concile de Meaux, le Concile tenu à Rheims dans l’Egkie de Sainte Mavre , le Concile de Mayence tenu en Dcccixxxviii.le Concile de Cologne, célébré tous l’Empeteur Charles 111, le Concile de Trebur,celui de Troili, les Capitules d’Herard, Archevêque de Fours, &: ceux de Waltetius, Evêque d’Orléans. Les Evêques étaient encore obligés d’apptendre avec loin les Capi­ tulaire·. , parce qu’ils et oient tenus d en rendre compte dans les Aflembiees generales, c’eft-à-dire dans les Cours plenieres Je la nation , comme on peut le concluredela xxvtu épine de 1 rothaire, Evêque de Foui, a Hettus Archevêque de 1 teves. « La tenue du Parv lenient , dit-il, eft proche , & le Roi ne manquera pas de nous taire tendre compte de l'execution ,, ce les mandemens». D ailleurs, comme ces Capitulaiies croient trcs-tavorables aux Eghîcs & aux perfonnes Eccleliaftiques, qui en nroient de grands avantages, il etoit necellaire que les Mmiftres de l’Eglii’e en tullenr inftruirs , pour s'en fervit toutes les fois qu’il faudroit maintenir la difcipline eccléliaftique, ou terminer quelque différend concernant le» Eghles. Audi voyons-nous dans le Recueil des Capindev de Charles le Chauve, que Frodorn, Evêque de Barcelone, avoir défendu les droits de fon Siege con­ tre l yric , Prêtre de Cordoue , pat l'autorité de» Capitulaire» de Charlemagne A de Louis le Débon­ naire. De meme S. Ermangaude, Evêque d’Urgel, recouvra en mxxiv, par l'autorité des memes Capitu­ laires, une certaine Eglife qui avoit été ulurpée par l’Abbe de Sainte-Cécile en Catalogne. Dans le même temps Drogon, Evêque de Beauvais, ayant été confulté par un Evêque qui, à ce que je crois, étoit de la province de Rheims, pour favoir quelle conduite on dévoie tenir envers ceux qui frappent les Clercs, «près avoir loue fou confrere de ce qu'il ks avoit ex- volutabant, his utebantur in omnibus occafionibus ; denique, quod eft omnino magni­ fiant ad laudem & gloriam Capitularium, decreta in illis perfcripta Epifcopi tranfcribebant in Conciliis generalibus ac provin­ cialibus , tum etiam in dioccefanis Prefbyterorurn fuorum Synodis. Neque vero ineunda in hoc loco eft longa & fcrupulofa enumera­ tio Capitulorum regalium, quorum verba vel fenfus reperiuntur in conilitutionibu» epifcopaiibus quæ poll edita Capitularia promul­ guas· finit. Legantur tantum fandiones Con­ ciliorum & Synodorum illius ævi, five quæ in Frabcia noftra perfcriptæ finit, fivç quæ in Germania & in Italia, præcipuè verb Con­ cilium Meldenfe, Remenfe apud fandam Ma­ cram, Moguntinum anno occcLxxxvtit. ha­ bitum , Colonienfe fub Karolo III. Impera­ tore celebratum , Tnburienfe , & Trofleianum, tum etiam Capitula Herardi Archiepificopi Turonenfi» & Walterii Epifcopi Aurelianenfis. Scilicet Epifcopi. multum operæ penchant in difeendis Capitularibus , quia ra­ tionem de his reddere tenebantur in placitis generalibus, hoc eft, in publici» regni con­ ventibus, ut colligi poteft ex epiftola xxvm. FrotLarii Epifcopi Tullenfis ad Hetti Archiepifcopum Trevirenfem. Nunc autem, in­ quit , in proximo eft placitum , quo fine dubio Jcifcttabitur de obtemperatione mandati fui Do­ minât mandati. Prætereà , quoniam eadem Capitularia valdè favorabilia erant Ecclefiis & perfonis ecclefiafticis, quæ hinc multùm juvabantur & attollebantur, neceflè efat illa icire, ut ufiii eflè polient quoties dc- confervanda difciplina ecclefiaftica aut de rebu» Ecclefiannn agi contingeret. Eam ob caufam in codice Capitulorum Karoli Calvi videmus Frodoinum Epifcopum Barcinopenfem jura Sedis fuæ adversùsTyrfumPrefbyterum Cordubenfem tuitum elle aufloritate Capitula­ rium Karoli Magni & Ludovici Pii. Sic Ermengaudus Epilcopus Urgellenfis , qui fanctu» fuit , eorundem Capitularium præfidio recuperavit anno mxxiv. Ecclefiam quandam quam Abbas ûnâæ Cæciliæ Elinlitenfis pervaferat. Capitula Κλ. λ>ρ«Λ*ίχ Capitulât. J P R Æ F A T I Ο. 17 UH.·*.!**, valent. Et eadem tempeflate confuku* ab communié*, il lui adreflà la conftitution fur le même Epifcopo quodam provinciae Remenfis, ut fujet qui eft dan* le vie livre des Capitulaires. 11» reor , Droco Bellovacenfi* Epifcopus quid étoient en effet fi favorable* A fi utiles a lEglife, ce agendum fit de his qui Clericos verberant, qu’on ne fauroit trop répéter, qu’on Lt dan* le teftaannée poflquam laudavit EpifcopuiXmibd illos ex* ment d’une certaine Adelede , qu’en la du régné d’Henri elle, donna, entr’autre* chofes, À communicaflèt , fubjunxit cOhflitutionem l ’ Eglife de Barcelone » un livre de Charles, divifé en qus de ea re extat in libro fexto Capitula­ » trois parties, qui étoit très-utile À la fainte Eglife» ; rium. Capitularia enim, quod fæpe dicen­ dum efl, erant valdè favorabilia Ecclefiæ & c’eft-A-dire, A mon avis, les trois dernier* livres de* utiliflîma , ut legitur etiam in teflamento - Capitulaires de Charlemagne A de Louis le Débon· Adeledi* cujufdam, quæ anno xxv. regni naire, qui, comme nous le dirons plus bas en fon Regi* Henrici dedit inter alia Ecclefiæ Bar- lieu, fâifoient le corps des Capitulaires, quoique fépacinonenfi librum Karoli fanSse Ecclefix utilli- té» de* quatre premier* livres, usam, m tribus cerperikru divifum , id eft , ut ego ego quidem quidem interpretor, interpretor, poftremo* poflremoi tres libros Capitularium Karoli M. & Ludovici Pii , qui corpus Capitularium Capitularium conflituebant etiam divifi i quatuor prioribus, uti dicetur inferius in fuo loco. XX. 11 eft même fi vrai que les Capitulaire* croient XX. Adeo autem rerum efl Capitularia eflè favorabilia Ecclefiæ, ut præterquàm quod eo­ favorables à l’Eglife, que non-feulement les Décrets qu’ils contenoicnt, croient tepetis A décrits dans le* rum decreta repetebantur & deferibebantur in Synodis Epifcoponim, ut obfervatum etiam Confies des Evêques, comme Antonius- Auguftinus l’a efl ab Antonio-Auguflino, praeterea qui cob aufli obfervé ; mais encore que ceux qui dans les fiecles leâiones canonutn adornarunt fequentibus fuivants firent des collections de Canons, tels que GrKiui, feculis, veiutiRegino, Burchardus, Ivo, & Reginon, Burchard, Ives A Gratien, inférèrent pluGratianus, plurima ex Capitularibus tranflu- fieurs Décrets des Capitulaires dans leurs collodions, lerint in Tuas colleâiones, aliquando fuppreflb en taifant quelquefois la Courte où ils les avoient vel fuppofito nomine, quemadmodum reâc puifés, ou en en fuppofant une toute autre que la véritable; ce qui a été très-bien remarqué par Francois Pternd* monuit Francifcus Florens vir litterarum nof· DiAnaja. trarum peritiflîmu». Et Regino quidem, Ivo, Florent, qui croit fort verfé dans notre Lirrérarure. Ke& Gratianus frequenter nominant Capitularia. ginon,lves A Gratien citent fréquemment lesCapirulaiAt Burchardus, cùm Reginonem compilaret, res, mais Burchard, qui a mis à contribution Reginon, a maluit audax eflè & mendax, & quae nine ac· mieux aimé recourir au menfonge A à l'effronterie, que cipiebat Capitula, tribuere Conciliis quibuP d’attribuer À no* Rois ceux de leurs Capitules qu’il dam aut Patribus antiquis» quàm Regibus rapportent, en les prêtant A quelques Conciles ou à noflris , quod Francorum appellatio , qui Îuelques anciens Peres: cela vient de ce que le nom de kançois , dont les Rois de Germanie te glotifioient Reginonis atque Witikindi etiamnum ævo Îloriabantur Reges Germanorum, ufurpan encore au fiecle de Reginon A Witikind, avoir ceflè d ’être pris par ces Princes au fiecle de Burchatd , & efuflet state Burchardi , adeoque exuta à Saxonibus effet omnis Capitularium illorum que dès-lors les Saxons avoient celfé d’avoir du refped pour ces Capitulaires. En effet Burchard ne cire •wcUU. reverentia. Burchardus enim femel tantum expreflb nomine citat Capitula Karoli Magni, qu’une feule fois , fous le nom de leur Auteur , fic ut addat ilia ab Epifcopis collaudata fuifle les Capitules de Charlemagne ; encore ajoute - r - il apud Aquifgranum , alioqui forfitan his non qu’il le feroit bien gardé de les inférer dans fon ufurus. Sed no* eius fraude* alibi fæpè dete­ recueil, fi les Peres du Concile d’Aix - la - Chapelle n’en avoient fait l’éloge. Mais j’ai fouvent dévoilé ail­ ximus, tum ad Reginonem & Gratianum, leurs les fraudes de ce Compilateur, fbit en commen­ tum etiam in Noti* ad Capitularia. tant Reginon A Gratien, foie dans mes Notes fur les XXI. Tamenetfi multa magnifica diéla hac­ tenus fini ad laudem & gloriam Capitularium, nulla tamen res eorum dignitatem, majeilatem , auâoritatem adeô commendat ac obedientia & obtemperatio Pontificum Roma­ norum , quos viri doâi adnotarunt paruifle olim Legibus Regum noftrorum , & earum cbfervationi fefe obligavifle. Hujus porro rei probatio fumitur ex epilloia quadam Leonis quarti ad Lotharium Imperatorem feripta , quam Ivo & Gratianus recitant. Hac funt e ilZsiii' ejus verba : De Capitula vel precept is imperia- *· p‘"n q"; h’Fits veflris veflrorumque predecejforum irre­ tit. M. io, /ragakilirtr cuftodiendis & confervandis , quantum °*· valuimus Er valemus Chriflo propitio . Er nunc Er in sevum nos confervaturos modis omnibus pto· Jùemur. Etβ fortaji quilibet aliter vobis disterit vel diSurus fuerit, feiatts eum pro certo menda­ cem. Hoc argumentum acerbe ac invidiose Tomus 1. Capitulaires. XXL On a vu les magnifiques choies qui ont été dites 1 la louange A à la gloire des Capitulaires; mai* rien n’établit mieux leur dignité, leur majefté A leur autorité , que la foumiflion des Pontifes Romain* A ces loix, A les foins qu’ils prenoient d’en procurer l'exécution. En effet les S», avans ont obfervé qu'autrefois les Pontifes Romains obéifloient aux Loix da nos Rois, A juroient de les obferver. La preuve de ce fait fe tira de l’Epître de Léon IV A l'Empereur Lothaire, qui eft rapportée par Ives A par Gratien, A dont voici les propres termes : *» Quant A l'obferva» tion religieufe de vos Capitules A préceptes impénaux, A de ceux de vos prédéceflcurs, nous » promettons qu’avec l’aide de Dieu « étoirnt 6 favorable* À . φι'οη en a inftré plufcvriduula JLe.ueih da* Soumit ai da Poarfa Romtàuca. ver· la Capoi'urc· ie no» Roi* F*' tiU Mtfat τ8 ΧΧΠ. loibLnr. STEPHANI <«s- i. 4. ·. e. 41. th> f t-tam· r«r. a <|«a Ultodaou·- g, *· ■ ““j ficis nonmfi jufti &- cnnonici fieri diktat. Rlam *** porro Leonis 4*apae pollicitationem de coitfervandis juribus imperialibus explicandam eflè ait Baronius ex epifloia Nicolai primi' ad Michaelem Imperatorem feripta , rr» qua tegitur Pontifices pro cultu tempora­ lium tantummodb rerum imperialibus legi­ bus uti. XXIII. Adversùs hanc Baronti fententiam XXIII. On peut confondre tet argument ou ce fy items Je Baronius par plulieuis rufous deceives qui five fcriptiqnem multa reponi poliunt quse » niques. ··. Or il faut, dit Baronius, interpréter cette promette du Pape Léon , qu'il conferveroit le» droits des Empereur», par l'epine de Nicolas Premier â l’Empereur Michel , où l'on voit que les Pontife* Romains ne reconnoùïoient les loi» des Empereurs que pour l’admnuftration des chofes purement temporelles. KTHt. ■.«tuuoo· da irMme *4 C< CtUlMJ. BALUZII Traité del'origine, du progrès A de fsxcellence du traflat Karolus-Molinæiis in libro de origine, Royaume & de U Monarchie des François, trait· progreffu , & excellentia Regni & Monarchia: rudement A mahcieui'ement ce ferment de Léon IV ; Francorum, perflringen» verbi» afperioribu» 1' y peint avec des expie liions trop dures l'ambition ambitionem A tifurpationem fcquentium Pon­ & l’ufurpatton de* Pontife» Romains qui ont exifté tificum Romanorum , A cavillatione.n A im­ apte* Leon, A.' y releve arec trop de vivacité la poli uras Canoniflanim, qui non finit veriti iubtilité A l'impofture de* Canonises, qui n'ont pu prefatum Leonem arguere ignavis A timi­ craint d’accufet Léo» IV de lâcheté & de timidtêé , ditatis, quafi mem fic firripferit A profeffus comme fi ia ctamte lui eût diftè la lettre qu’il écrivit fit. Atque ut offendat vanam A flolidam eflè à Lothaire, & lui eût arraché les fermen* qu'il fit i eorum interpretationem, addit eundem Leo­ cct Empereur d'exécuter fi-s loix & celles de fes pré- nem quartum , Imperatori videlicet fubjec» décelleurs. Pour prouver combien I’m erprétation de tum , coram Ludovico IL praefati Lotharii ces Canomftes efl vaine A folle, Dumoulin apure que filio caufam dixiflè, ejufque judicio fefe pur­ le meme Léon IV, comme fujet deLothaire, ayant été ga (Te , noxæque ita exemptum eflè, argu­ cm < evant Loins 11 fils de cet Empereur, reconnut que mento capitis, Not fi incompetenter. Dentelm , cc Prince avoir droit de le juger, 8c, après s'être purgé ut notam timiditatis A ignaviae amovet i 1. ; Amcnt, fut abfous de l'accufation qui avoir été in­ fama ejufdem Leonis , affert exemplum Sarracenorum ab eo deviAorum , quorum alii tentée contre lui; il en tire la preuve du chapitre Nas fi incompetenter. Enfin pour détruite la tache de lâcheté flranguiati fuerunt in portu Oiliæ, alii in A de timidité dont ce» Canonifks ont voulu noircir fervitutem abrepti, quorum opera ufus efl ad la mémoire de ce Ponrife Romain, il rapporte la dé­ reltauranda templa A moenia urbis Romae in faite entier· des Sarra uns, que l'on dut i fa valeur praecedentibus Sarracenorutn incurfionibus & au courage qu'il fçut miptret aux Romains. une demolita. Certè fi quis paulo attentiù» legerit partie de ces infideles fut étranglée au port dOihe, qur in Gelli» pontificalibus leguntur de elec­ une autre partie fut réduire i l’efdavage, 8c Léon fe tione ejufdem Leonis, is facite animadvertet fervit d eux pout rétablir les temple* A les mûri de prreipuam illius caufam fuifle metum Roma­ la ville de Rome, qui avoient été démolis dans les norum ex Sarracenis, propter quem illi magia préerdentes incurtions des Sarraxins. Certainement in Leonem quini in quemvis alium inclina­ Quiconque lira avec un peu d'attention ce qui eft écrit runt. ans les Annale* des Pape* au fujet de l'éledion de ce Pontife, fe convaincra que la principale caufe qui porta le Peuple Romain i élire pour fon Evêqu· Lfon plutôt qu'un autre, fut la frayeur que le* Romains avoientdei Sarraain*. _ X XI1. 11 faut en vérité convenir que l'imputation . . . efl illam . XXU. _ Fatendum faite Canoniflafaitepar les Canoniilee â la mémoire de Léon, 8c rum adnotationem quam Molinseus refellit, que Dumoulin a anéantie, n'étoit ni vraie m honora­ neque veram eflè neque honeflam pro Leone ble pour ce Pontife A pour l'Evêque du Siege Apof- A Pontifice Sedis apoflolicx. Sed conGderantolique ; mais il faut oblerver qu elle ne fut imaginé· dum efl deteriore illam tempore in animo· que dans des temps malheureux, où ceux qui s'appli- eorum intraflè , cùm ii qui tum fe fludih lit­ terarum applicabant, nihil fermé difeerepofquoient alors à l’étude ne pouvoient prefque apprendre qu’à ignorer le* vrais principes, les belles-lettre*étant fent n i fi earum ignorantiam, exdufa videlicet alors entièrement enfevelies ou exilées ; de forte penitùs A in exilium aâa bonarum artium ac veteris praefertim hifloriæ cognitione. Itaque qu'on n'avoir aucune connoillance de l’hiftoire an­ Baronius , negleââ ac fpretl iflâ Canonitlacienne. Audi Baronius estivant i Rome lej. Annales de l'Eglile , a meprifé A abandonné céfabfurde A rum opinione, aliam viam iniit expediendi fe à difficultatibus quæ in hoc epiflolac Leo­ puerile fvftème desf anonifies, A s ert frayé une autre tours pour fe debarrafler des difficultés qui nailfotent nis fragmento occurrebant homini Annales Ecclefiaftico* feribenti in urbe Roma. Primùm du fragment que l’on a rapporté de l'Epitre de Leon. Il dit d’abord que la promefie de Léon fut le fruit igitur contendit hanc promiflronem à Leone d’une convention A d'un traité fait entre lui A les Em­ faâam fuifle ex paâo A convento inter eum pereur* Lothaire A Louis fon fils, pariclquels ces Prin­ A Lotharium Ludovicumque filium ejus Im­ ces s’éroient engagé» de laitier libre A canonique l'é- peratores inito ; iflo» liberam A canonicam lediondu futur Pontife Romain; A Léon avoir promis eledionem futuri Romani Pontificis promififle, A Leonem vice versi pollicitum effe de fon côté de conferver In rafts les droits de* Empe­ reur*. Tel* font le* termts de Léon aux Empesçurs : ·< 11 fervaturum fe illibata jura imperialia. Leonis r> a été arrêté par un traité fait entre vous A nous, que porrb verba ad Imperatores hsec funt : Inter • l'éleéhon A la confécranon du futur Pontife Romain no» Cr vos petii ferit fisutututt eft (r confirmsutsm quid tleSio & conftcraiio fiuuri Roment Patui» ne fe feront qu'avec jurt.ee A felon les regies cano- PATIO. MreL Capitularium regiorum atsâorhateœ fatam teâaœqne & dlmatam praeflant. Nam primé maaifeflum efl ex textuWQote Leoni» dela­ tam advente eutn querefem faifle ad Lotharium Imperatorem , tanquùm is Capitularia Regum Francorum contemneret. Ad quam criminationem ille, injuriam foam uituras, »c fui fecuru*, refpondit fe ea yelie irrefragabiliter in evum confervere, magnum & impudens mendacium efiè afieverant quicquid centra didum fuenu Imperatori. Hanc inter­ pretationem , quae alioqui manifefla & cuir» obvia eft , debemus Banbolomreo Brixienfi, cujus haec font verbe : Lechariiu «adtvsra; Cdd Lee Papa nrisfat kgu ftrvtn bnferinhi. ede inttrregnvu de Εκ Papera en tjtt vtnon. Qtun Lee fcribù ü. 6r dtcii ifje vtdt Ugu eiftrven irrtfrefeUliitr , & y» alittr dieu , tuning Deinde Baronius, quamvis paulo ■ fnfri fateatur Leonis verba eflè inrelligenda de libris Capitularium , heic tamen , ubi de vero fenfo agitur iflius epiflolse, quae in illa dicuntur de confervendis Capituli* & per­ ceptis imperialibus , ea transfert ad jura im­ perialia, generalibus verbis minuens auftoritatetn eorum qur de Capitularium obfervstion» dicuntur. Denique jura illa impe­ rialia explicat ex cpiflol» Nicolai primi ad Micbaëlem Imperatorem Coiiflantinopolrtanum , in qua nulla Capitularium mentio ex tat neque extare poteft , & in qua ver­ bis tantum generalibus feriptum eft ChnfI. tianos Imperatore» pro artema vita Pontifi­ cibus indigere, & Pontifices pro curfo tem­ poralium tantummodo rerum imperialibus legibus uti i id eft, fubjacere quidem Ponti­ fice* legibus civilibus ratione rerum tempo­ ralium , non vero ratione perforue : Epilcopos enim efle deos, & deos ab hominibus Klicari non pbfte , ut aiebat Conflamini» perator. Nam qubd Baronius ea Nicolai verba, ut congruere poflTent cum epiflola Leoni» quarti , interpretatus efl de Pontifici­ bus Rotnanii, cùm generaliter de omnibus Epiicopis intelligi debeant, tam alienum eft à fenfo verborum Nicolai, ut nihil alienius eJe pofliu 19 mettent â .couvert l'autorité da Capitulaires de no» Rois. Car premièrement il eft évident, pu le mtr mime de répare de Léon, qu'on avutt porté contre lui da plainca i ΓEmpereur Lothaire, comme s'il ne fit foumectoà pu i l'Mxsoricé da Capuukiru da Rou de France. Pour repoafla cat· injure ôt prouver »i> tiéremenr fi» innocence, le Pontife répondu » qu'il • vodou au contraire en maintenir i perpétuité leeé· » cution de août fi» pouvoir, Cans finiftnr qu’il y fût • donné aneinre, 4c affirma que tout ce qu'on avoû » dit de contraire i l'Empereur, étoit une unpoâure » atroce». Cette interprétauun, qui fe préfimta d'ail­ leurs naturellement i l'idée du ieâeut, eft de Banhélomi de Brefi», dont voici la parola : “ Lahore avait « appris que 1» Pape Léon ne vouloir pas obferver ■ la Loix Impériale*. Il écrit au Pape pour lut de« mander fi ce bruit était fondé <·. Léon lui répond 4c lui dit ** qu’il veut obéir aux Lox Impériala , lane » foufirir quil leur fat donné atteinte, 4c que celui » qui lui prere da fentimens différent, eft un impof» tcur». Enfuir», quoique Baronim avoue un peu pim bu que la parola de Léon doivent s’auessdre da livres da Capitulaires, néanmoins lorfiqu’il eft qudbon de fixa le véritable fient de l'Epitre de ce Pontife 1 Lotfoure, ce qui y eft dit de la confiervatioa d'en maintenir l'exécudca. Enfin ce Cardinal explique la prétendus droits impériaux dont il s'agit, fetoa lui, dam la lettre de Léon , par l’Ephre que Nicolas 1«. écrivit i Michel, Empctvm de Conftandnople, où il n'eft point fait mention da Capimlaires . donc il ne ροανοκ point alors ta» qutftfai dam ceœ Epure, &. où Nicolas dit fadement en trame* générant. que la Empereurs chrétiens oat befian da Poodfes pont da loix da Empereur* qu· dsns la chofa puretuâor temporelle j c eil- à - du», au» la Ponufa étaient fournis *|x loti citila, à nilbn d·» u^sira tempo­ relle , fynt que leur perform· y Ât Jamais aiTujera», fiuvant le mot d« Conftantiu. .< Que la Evêque* ions fions de Nicolas avec lEpîtredcLéon IV, Baronins la a interprétée* da feul* Pontifies Romaine, tandis nu'aUa doivent s'entendre de tous la Evêqua î mais l'inrar- nrétation de Baronius cil h oppofce au fens naturel da paroles de Nicolas , que rien n'eft plus étnagar fujet. sa fon fuiet. XXIV. Rursum Baronhis, ut opinionem foam de paâo faâo inter Leonem quartum & Lotbarium ac Ludovicum Imperatores con­ firmet , ait illum eâ tempeflate petiiflè ab iifdem Imperatoribus uti lex Romana deinceps fuum robur propriumque vigorem obtineret, anqpifie porro poflu lati* Papc Lothurium, cujus decretum de ea re deferibit ex libro fecundo Legi* Longobardorum. Antequim verb iflam Baronii obfervationem excutiamus, monendus eft ledor eam ion efi*e Barotwi, fed Corroâorum Romanorum, qui ad caput ii’i. ' 4' VtftrnM, dift. x. conjeduram fecerunt de re t quam Baronius polles uti certam tradidit. Hare font verba PapK : Ktfiram fltguttiuu fltmenium ut ficui luScniu Remnng Un viguù XXIV. Baronin*, pour fasrenu ion opinion fut la chimérique convention qu'il prétend avoir fubfifté en­ tre Léon IV 4c la Emuâeur* Lothaire 4r Louis , dit qae dans ce tempa-U Léon demanda À cm Empereur» que la Loi Romaine eût à l'avenu une force & une vi­ gueur qui lui fuient propres, que Lothais» cradomt à la demande du Pape, 4c il rapporte un prétendu Edit fait par cm Empereur ï ce fejrâ, qu'il tire du Livre U (Titre 57) de la Loi da Lombards. Avant de diicutef cotre obforvatioti de Baronim. il aft à profo· d’avenir que ce Cardinal n'en eô pas ΓAutour, mais quelle vfarf daCorreâeut» Romains qui Font donnée comme usa conjeâure fur le chap. Firprara de la Diftin&on Xdn Décret, flc que Baronim a enfui» donné» comme un· choie certain». Voici la paroles de Léon IV : · Noas r efpétosss de voue dàtôace que comme la La Ro- 20 STEPHA NI » maine > M en vig'eur malgré las acnbfat, 9c n'a ■> jamais éprouvé *ucu»e altération , vous voudras » bien encore lui h ilTer toute ia force fcviguear ». Iras A Gotten qui nous ont coniecvé ce peflâge, ne font au­ cune mention de Louis ; mais ils perlent de la lettre • de Léon, comme avant été écrite i Lothaire feul. Baro­ nins ieft donc trompé ou a voulu en tmpofer quand il a écrit one li demande de Léon IV avoir été faite 1 Lothaire* A à Louis. En outre le Décret de Lothaire eue les Cor.edeurs Romains, & après eux Baronius, difent avoir été fair à la p«»cre de Leon IV, de qu'ils ont tiré du Recueil de la Loi des Lombards, avoit été Eublie lone-temps avant que Léon fut placé fur la lhatre de £ Riene , car il avoit été fait par Lothaireen rx< cxxiv fouslePontdicatd'Eugencll, comme on le lit dans un ancienManufcntdelaBddiochequededeTbou, &' dm' la Colle&on des Canons du Cardinal Dctiidtd-t , d où Holftentusapris le Capitulaire qui contient le chapitre dont il s'agit. Ainli s'évanouit la fécondé preuve de Baronius pour établir h réalité du Traité qu il fuppofe avoir eré conclu entre le Pape Léon & les Empereurs Lothaire 9c Louis. XXV. Baronius ne dit pas mieux la vérité quand il affirme que Leon IV parvint À établir que I’ekchon B·'»»·" M des Pontifes Romains ne fe feroit plus que fiuvant les U ro»Sn-»· Canons, S: que les mêmes Empereurs avoient remis ufal"xCn I* confirmation de l’éleAion du Pontife Romain qu’ils s ittribuoicnt, ou tout autre droit qu'ils avoient tenté de s'arroger fur l’éleâion ou la consecration du même Pontife. Cat Γι I on veut lire fans prevention les pa­ roles de Léon qui viennent d ette rnpportres ci-delius, d eft bien evident que les Empereurs confcntircnt que l'éleélion ccs l’onntes Romains fc t il avec équité &: fé­ lon les Canom ; mais il ni.it pas moins clair qu’ils ne fe dépouillèrent pas des droits de la Couronne fur l éleîtion des Pontifes , qu’au contraire ils fe les réferverent exptciiement lorfqu’ils ordonnèrent que l’éleCbon fetoit faite felon jiiftice, c'eft-à-dire , félon les anciennes coutumes , A faut le droit imperial ; de manure que le Pontife élu ne pût pas être conûcré, qu'il n eut avant prête le krincm Je fidélité en pre­ _**'’· tence des Commiflaires Je 1 Empereur ·· qui étoient » envoyés à cet etkt p.u I Empereur , felon It Ru ca» nentque 9c la reuiuine , ■■ comme s’exprime le Concile de R.ivenre. ι < 11 eft n vrai, que Leon étant mon , lorfque Benoit 111 eut eré élu pour lui fuccéder, ,> le Clergé & les Principaux de la ville de Rome » drellerent l'ade de l'eleétion qu’ils fignerent, comme » il eft écrit dans les Annales des Pontifes Romains, >. &. députèrent enfuite pour porter cet ade aux nès» uivicmles Empereurs Lothaire & Louis , comme .· 1 ancien ufage fengeoit ». Enfin, le Pontifie élu fous le nom de Benoît. ne t u fa. re que lorfque les CommilTaires Impériaux turent arrivés i Rome, de eurent confirmé fon < ledion. Enfin long-temps après Benoit , les élections des Pontifes Romains eurent befoin d’être confirmées pat les Commillaires quiétoient envoyés i cet eftet par les Empereurs, comme je l'ai autrefois rapporté plus au long dans mes notes fur Agobard. xxvi. XXV1- Mau pout revenir aux Capitulaires de no» Rois, quand meme nous fuppofenons que les PonRotnll,u qul ont *ccu avant 9c ’près Léon IV, au>MtaMM» u’avoieiir point juré d’obferver les Lou qui y font àTmhbZÛ. contenues » d pourtant facile de conclure qu'ils “** eroient tenus de les obferver, de ce qu'ils en ont ' BALUZII abfqut untvcrfli prtctllù , & pre nulliuiperfona hrauxis reminifcuar çgi compta , Ua mme/μμμ rsdur propriumque vigoretn obtineat. Ivo & Gra­ tianus , qui locum iflum nobis confervaverant, nullam heic Ludovic! mentionem fa­ ciunt , fed Lotharii tantùm , tanquhm ad illum folum feriora fit epiflola Leonis. Falfiia eft itaque aut fallere voluit Baronius , cùm pofiulationem iflam ad Lotharium & Ludovicutn fadam eflê fcripfit. Porro decretum Lotharii quod Corredores Romani ac poft eoa Baronius exiftimarunt datum efle ad poftuh· tionem Leonis quarti, quodque illi delcripferunt ex codice legis Longobardorum, did antè promulgatum fuerat qiiim idem Leo Jocaretur in fede beati Petri : conditum enim à Lothario fuit anno dcccxxiv. tempore Engenii fecundi , ut legitur in veteri codice mf. bibliothecae Thuanae,& in colIeAione vHrta.a, canonum Cardi nalis Deusdedit, ex qua Holfle- *. mus Capitulare edidit in quo caput iftud con- *ufcl*‘· linetur. Itaque etiam ex hoc capite corruit openioBaronii depadis initis inter Leonem Papam & Imperatores Lotharium & Ludovicum. XXV. Neque magis verum eft quod ait Baronius eundem Leonem pervicilTe ne elec-' tio Romani Pontificis fieret nifi ex canonum piæfcripto, A eofdern Imperatores remifidè confirmationem, quam fibi venditabant, Ro­ mani Pontificis eledi, vel qualecunqne aliud jus quod libi in ejufdem eledione vel confiecratione arrogare tentaflent. Nam fi verba Leonis, quae paulô antè recitata funt, abfque ullo praejudicio legantur , manifeftum erit confenfiiiè quidem Imperatores uteledio Ro­ mani Pontificis fieret jufli & canonici . fed tamen eofdetn non abjecifie jura imperialia, immb illa exprefsè Gbt retintiiflè cùm decre­ verunt uti ea eledio jufli fieret, id eft , fete, u eundum mores antiquos, ferrato jure impe- fM'1»1· · r· ratorio . ita ut eledus Pontifex non priât confecretur, quim facramentum fidelitatis fa­ ciat coram MilTis Imperatoris , qui CANO^ R! ICO RITU &· confuttudme ab Imperatore diruuntur , ut legi^ir in Concilio RavennatenC. Atque idadeo certum eft, ut etiam mor­ tuo Leone cùm Benedidus III. eledus fuiilet, Citrm &■ cunRi p^octrti , ut legitur in Geftfa* pontificalibus, dtcftium componcnter, pnprih nanibui roboravtrt ; &, ur confuttude pnfl» txpofeit , int>i8i(flmit Lothario ac Ludovico deflinavfrc auguflti. Denique idem Benedidus non antè ordinatus eft quim venientes in Urbem Legati imperatorii, ejns eledioni confenferunt. Cæterùm etiam diù poll illa tem­ pora elediones Romanorum Pontificum in­ diguerunt præfentiâ eorumdem Mi fibrum, quemadmodum pluribus olioi didurn eft ad Agobardum. XXVI. Verùm nt ad Capitularia Regum noftrorum redeamus, quamvis non repeda­ mus Romanos Pontifices qui ante A port Leonem quartum vixere, pollicitos efiè obfervaturos fc Leges in eifdem CapitulariLiu perferiptas , hmc tamen facili· colligere pof- 4 A 1 1 u. ai Γοαηι* fiibjeAo· ΠΚ* fuifle, quôd & tpfi inter­ quelquefois Mcoaunandé l'exécution , 8c de ce au· dum Capitularium obfervationçtn commen­ leur» puriê* 8c leur* affaires ont été jugée* tmt M* daverunt , & eorum caufe ac lite* à Judid- Juges Impériaux. En effet, Jean IX qui affifta aa butimpentortfa judicate funt. Confiât quippe Concile de Rewane , tenu en ncccciv , fuggéra À Joannctn IX. in fynodo Ravennae celebrata l'Empereur Lambert, qui émit aufli prélent au Con­ anno dcccciv, fuggeflifle Lambcrtd Impe­ cile , d’ordonner oee Ton obl’ervit reiigieuÎemcm la* Capaulasrc· de Charlemagne & de fes Succaflîran i ratori, qui ûcro conventui intererat, uti Capitula Xarol i M. facceflbrumque eju» in­ Lambert déféra au Confcil du Pape, 8c tir un Edit A violata efle juberet, & Lambertum edidiflê ce fiijec. U eft également certain que le procès fur le decretam de ea re fecundum fugeeflionem dépendance du Mosuftete dAcuueu ou de Farfa , mâ Pontifici». Conflat pnetetei litem de (objec­ entre Pafcal I, Poncif· Romain, 8c le» Mouse· de en tione Monaflerii Acut’uni five Farfeufi» ia Monaftere , fut jugé en ncccxxrv par le» Juge* Im­ ducatu Spoletano , quae erat inter Pafchalem périaux , fans que Pafchal qui ctoit pvéfant s'y oppo­ sât ; au concrsite, il acquieka au Jugement qui aflum primam Papam Romanum 8c Monacho* ejufdem Monaflerii, judicatam fuifle à Judicious U libellé du Monaftere. Ce Jugement a été publié pet imperatorii» anno bccci tiv, prsfentc & le favant André du Chcfne qui l'a tiré de la chronique non repugnante Pafchali, iliumque acquie- de Farfa. vtffe judicio quo liberta* ejufdem Monaflerii (ancha efl per prreeptum imperiale. Estât illud in excerpti» chronici Farfenfis i clariflimo viro Andréa Duchefnio editi». XXVII./rMai* on ne pout citer d exemplo pia» XXVH. Sed nihil illuflriu» ad aflèrendam éclatant pour établir la dignité & i'suaxué des Jugedignitatem & auâoritatem judiciorum impe­ rialium afferri poteQ, quam id quod de Gre­ mens Impériaux, que ce que ΓAuteur de ccoc <φ”>niquonf^onede Grégoire IV. Vence temp»4i, Æmgorio IV. narrat audor ejuidem chronici. Forté ei tctnpeflate Ludovico* Piu» Impera, , pereur Louis le Débonnaire envoya έ Rome pouf ren­ tor Legato» Romam miiit ad jtiflitia* lacien­ dre la juftice, en qualité de (a Commidâires, Joteph, Evêque, à ce que je crois, «Tlvrée, le Comte Léon, da» Joicphum Epifcopum , ut reor, Eporedienfem , Leonem Comitem, & Adeioran- 8c Adelbrand 8c quelques autres. Loriqu'ils fiégoient dan* le pelai* de Latiin pour juger les conrelütioo* dum , ac fortaflè alio». Cùm illi reliderent in jodkio Romz in palatio Lateranenfi , pro- Îui fe ptéfcnteroient, Ingoald, Abbé du Mu.-uftcre e Farfa, fe plaignit devant eux de ce que quelques dopofit. efl coram en controverfia de quibuidam poffefliombus qua* lugoaldu* Abba» ejufdem marne* de Ion Aubaye avoient été envahit p»r le* PooMonaflerii Farfenfi» aiebat pervafa» fuifle ab rifa Romain* Adrien 8c Leon , 8c de ce qu’ils avoient Hadriano & Leone Pontincibu» Romanis, été injuûement retenu* per leur» Stocefleur* Etienne, injuflè verb retenta» ab eorum fuccefibribu» Pafchal 8c Eugene. Comme il ne fut. pas pollible de Stephano , Paf Iuli & Eugenio. Cum primo juger la conteftation dan* un jour, on la renvoya i die fini» caule imponi non potuiflêt, res une autre féance. Alon le* deux partie ayant été dilata efl in poflenfln. Tum vero auditi* utriuf- ouïes, 8c leur» moyen* réciproque* ayant été bien que pani» rationibus ac mature difcufli* , pro- examiné» , le» CotnmifTairM prononcèrent en faveur du Monaftere. Le P»pe Grégoire ne voulut point ac, nuntiatum efl fecundum Monalierium. Verùm Îuiefcec au Jugement, 8c appella À l’Empetvur du " Gregorius Papa noluit flare judicati*, fed i ugement de fe* CosnmifTaires. Ce trait Gngulser Miflorum imperialium fententia appellavit ad d’hiftoire qui met dan* tout (bn jour la force 8c l’ex­ Imperatorem. In quo tnaximè elucet vi* & am plhudoauâori tatis imperatoria:. Illius me­ cellence de la Piuilance Impériale , a été confervé morabili» ac valde Gngulari* hifloriæ memo­ dan* la chronique de Farf» ; d eft trop important riam debemus eidem chronico Farfenii, cujus pour ne pas le rapponcr ici en entier, malgré fou locum , licèt fit valdè prolixus, heic tamen étendue. integrum deferibere opere pretium efle pu­ tavi. » Pendant que l’Evêque Jofeph 8c le Comte Léon, Ckrw Fir. Dum Jojtph Epifcoput & Leo Comti Miffi » Ccmmiflàires de i Eæpereur Louis , ficgeoieuc à οΖΧτ·*1·* Domini HLudovic i Imperttorii refiderent in judin Rome dans leur Tribunal au palau de Lacran , en f.K.0». cie Rome in pulatio Luternnenfi m prttfentin » ptéfence du Pape Gregoire , de Léon, Evêque.& Domni Gregorii Pnpe . ibique odejjet Leo Eptfeoput fr Bibliothccariui fiutSe Romnnn EccLe- » Bibliothécaire de la Sainte Egide Romaine, de ΓΕfio , Er Theodorus Eptfccpui, Cirinu Primice- » vèque Théodore , de Cirmus, Priœicier, de Théo·> phdapte le Trélixier , de Grégoire , fils de Met* riui . ThtophiUptui NummicuLuor . Gregoriui «· cure, de Piètre, Dur de Ravewse, & de olufieur» filiui Merturii, (r Pttruj Dux de Rnvtnnn. ». autres j le Seigneur Ingoald, Abbé de ce Monaftere Er ulii plurimi, venit Domnui Ingoaldui Abbot ·· ( de Farfa, ; accompagne d Auduiphe ion Avoué, huiut monnfterii cum Audulfo Advoca.it> , Er re­ mit Domni Adriunui & Lto Pontificts per ·· vint à l'audience, & fe plaignit que les Seigneur* fortium invufijfent rei hujus Monnfterii. idtft. » Adrien 8c Léon, Pontifes Romam*, avoient envahi » par force de* potTeftions de ion Monaftere , favoir , curtem Corvnninnum . fx curtem funSi Viti mut » le domaine Corvantanum , le domaine de S. Vite , ia Pnimii. (r curtem fnnSe Menn in Vico novo, 6r curtem in Bnriliano, cum rebui (r fn- » le domaine de faute Marie , 8c un autre domaine ·· dan* Bnriliano , avec les uftenfiles de labour 8c les miliii i undt tempore Stephnni. Pafchnlù , Er » familles qui le» cultivoient , qu’il avoit Ibllicité £ugtnii femper rtclamaverut , 6r juflttinm mi­ » fouvenx Etienne, Pafchal 8c Eugene, de nui rendre nimi invenire poternt. Tunc ipji Miÿi ξχ 'idicei, πvit 22 bit r η λ 1 W ce* po/Teiions, mai* qu’il* avoient rafufé dc déféra J*ib* Domiam lacerarer in urh maUsvrrrt » à la juftice de fa demande. Ahn le» Cocnmiflaire* u i« U facerttu juftitiam , prafiente Domtta » 6c les Juge*, auxquels l’Empereur «voir ordonné de ApoftoUco Mtcrrogaverutu Abtutm ipfiu Apqftolici Matine Gr«fw**uit fued eviade dirérer. m rendre iuftice έ qui elle fetoit dûe fur ccc obier, » demandèrent en préfence du Pape i Grégoire, ΓΑ- Qw dixit pbd ipfia curtes ipfi moaafttrio nihil M roué de ce Pontife, ce qu'il avoir é répliquer { il pertinerent. Deinde Abtcuu Diurni Abbatis » foudnc que le» domaine* réclamés n'appartenaient qftendit mMimiM txifju. & continebatur in eia » point au Monaftere de Farfia. L’Avoué de l'Abbé «Mluer As/Bbrfu Abbatiga fanAi Salvatoru dc .. preduifit la conceffion qui en avoit été faite : il y Brixia eafdam cartes in be WMjftm per ipfia » etoit rapporté de quelle manière Enfilberge, Ab- motumina delegaverat , fg aliud nmssmcu f«*d » beiie de S. Sauveur d» Breire, en avoit gratifié le Teudicu Dux «idem Anfilbargaflût fit» dona­ » Monaftere de Farfa ; il produifit aufli la conceiliou verat . €r praeeptuunDefiderii Régir &■ Dentini Cudi Imperatoris 1 fuib* ipfiu curtes cum osie qui en avoit été faiiepar le Duc Teudicu* 1 Angil» berge fa fille, & les Diplômes du Roi Didier & de bus eju pcrtineÿuus ia bc moiufttrio corfir■ l’Empereur Charles, qui avoient confirmé â ce Mo- mnverasu. TuncKjkdiAi Mijfi &■ Judices cu ■> naftere les conceffion* des domaines dont il s'agir, reguadUrt fecerun^^ideijugoru utriufqufiecnn· „ avec leurs dépendances. Alors les CommilTaues dim fiuam luem portentu . & m «iia du ud idem congédièrent les deux parties, en leur difant de pUcuum redirent ingenuit. Etfic venit Domnu .> produire des cautions chacun fuivant fâ loi, 6c leur Abbas & qus Advocatu uni aun ttftimoniis. » ordonnèrent de eomparoitre i une autre audience, «unon nomina funt Greddfiu. Guaspertus du n Alors iè préienta le Seigneur Abbé, accompagné de Reate. fui fic tcfiificati funt ut relatum eft. Cen­ » ion Avoué, avec la témoins qu'il produiibit, dont tra qua frndi&u Advoceuu Pontificis nihil cos. la noms font Gradolfe, & Guafpen de Réare, qui trnrium dixii nec potuit, fuin bni bminer vifi » arreûerent ce que l’Abbé avoit dit. L’Avoué du fimu ei. Icerim venit Jofitph Cofieldus Reatinus » Pontife ne put rien dire de contraire, parce qu'il cum benit & veracibus bminihur ; €r inierre» les regarda comme da gens de bien, jofeph Caf- gats per faeramentum fuod Domino Imperatori » raldus - Reacinm fe prélenca auffi, accompagné de fecerant . re/fimonitun JitpradiAorum virorum w perfonnes d» probité, 6c digna d’être ctua : ceux- laudaverunt. & quod bad in omnibus recipi pofiA interrogés en vertu du ferment qu’ils avoient fait fini agimuveruu; & feorfim interrogati Jutu g » à l’Empereur, appuyèrent la dépolirions da autres fuorum primus ait.· Ego Icio & benè memo· témoin*, 6c affirmèrent que c’étoit des gens de bien ror quoniam tempore Longobardorum &. » qui méritoient d'ètre crus dans la choies qu’ils déDomini Caroli Imperatori* ipfas curte* ad „ pofioient : enfuire on la interrogea féparémenr.0e partem monaflerii vidi, & recordor ibiPne.. premier dit : Je feu St je me fomiens tris-bicA que pofitos Joannetn & Petrum & Chriflunum, » Au tempt des Lombards & du Seigneur ChaleJ^Emmonacho* ipfiu» monaflerii, ufque dumper » pereur , les domaines dont eft queftion appartenaient fortiam pnediffi Pontifice» exinde tollere » au Monaftere, & je me rappelle que Jean t Pierre Sf fecerunt. Similiter reliqui dùrerant. Deindh m Chrc'tien t Moines de ce même Monaftere , les faivenerunt boni & verotiores hemina duodecim, » fiaient valoir jufiqu'à ce que les fufidiu Pontifes les id eft. Joannes, CUriJfimut, Mettia. Teuto , Caftmiu. Audacias. Alboin Medicus. Gualifi» leur firent enlever par force. La luttes témoins di» rent la même choie : enfuire entrèrent douze autre pertus. ConftaMinns Notariat, Petrus , Fratei» perfonna bien famées 6c da plus véridiqua, fa- lu, Hjdericus Scobium. Hi muus interrogati » voir, Jan, Clariffimus , Meitio, Teuto , Cafti- auid it ipfit caufi furent. fimiliter dixerunt. .. nu*, Audacins , le Médecin Alboin , GuahfperPoft hac Audulfus Advocatus juravit, dicent .* „ tus, le Notaire Conftantinus, Pierre, Frarellus, Per ifla lands quatuor Evangelia, quia ficut . Hydericus Scabinus. Tou* ca témoins requis de iili telle* dixerunt, ita fuit verum. Hocfupra.> s expliqua fur la fais du procès , rendirent le di8i Mijfi Jivi Judicet audientet judicaverunt » meme témoignage que la autres. Enfuite l’Avoué ur Gregoriut, Advocanu Pontificii, retruderet » Audulfe jura , en difant : Je jure par ces quatre ipfiu curtet Audnlfe Advocato ad partem hajut • Saints Evangiles , que ce que tes témoins ont du eft moeuftcrti -, quod f* irai. La Commiffaira 6c les autra Juga, frappés Apoftolicut dixit noftro iuduiofe minimi credoe, » de la multitude da preuve*, jugèrent que Grégoire, ufyuidum inprafcntiaDomini Imperatoriifimul Avoué du Pontife Romain, telhtueroit ladomaiua venirent. ,> à Audulfe, Avoué du Monaftere ÿ ce qu'il ne voulut » pas faire. Le Pontife Romain lui-même dit qu'il ne fe foumettrmt point au Jugement, i moins qu'il » ne fût confirmé par l’Empereur, devam qui il la ajournait.» XXV111. Enfin, pour appuya de plus en plus l’auvvv ................................................... XXVIII. Ad confirmandam deniquè Fran­ rxviiL torité dont jouiflbienr la Rom François, 6c leurs Loix corum Princîpum legumque F rancicarum même dans la auifa où la Evêqua de Rome étoient auâoritatem etiam m caufi* Epifcoporum ur­ perfonnellement intéreiR*, (bit qu'ils fuÆent Deman- bis aeternas, fivè iili afiore» cflent, fivè de> , deurs, foit qu'd* fuiTent Défendeurs, il ne faut pas fenfora, omitti ηοα debet epiflola Leonis 1 oublia de parla de l'Epître du Pape Léon d l'Empe- Pap· ad Ludovicum Imperatorem, cuju» Lou» UDéreur Louis , dont Y va & Gratien nou* ont confervé fragmentum extat apud Ivonem A Gratia­ ko*a«M«, CTft"* un fragment. Mais avant de le rapporta, il eft é pa> num. Sed antequim no* illud referamua, pos d’avertir que cette Epître eft attribuée par Gra- admonendum videtur epiilolam iflam Leoni tien À Léon IV , tandis que Conringius penfe qu’elle quarto tribui à Gratiano, Conringium tamen eft de Léon ΓΠ, fondé principalement fur cette railba putare illam efle Leoni* tertii, eo in primi* quecefatLothaire, & non Louis, qui tint Us rênes de (Empire pendant le Ponnficar de Léon IV. Ce qui confirme le fentiment de Conringius, ceft qu’aedun ancien ne rapporte qu’il y ait eu aucun renoidili·rnenr entre Léon IV & Lochaire ; mais nous voyons dans les annales d’Eginhard , qu’en occcxv Louia-le* Débonnaire (ut oès-imté contre Léon III, parce que ce Pontife ayar.t découvert une confpiraôon fermée contre lui, m fit arrêter A maflâcrer tous les com­ te prices de certe révolte, » c’eft-â-dire, qu’il les con­ damna sous à mon de ton autorité privée, au lieu de demander juftice à l’Empereur, Souverain de Rome. Eginhatd ajoute que Léon eflâya de fe juftifier auprès de Lotus, par le moyen des Légats qu’il envoya À ce Prince. Π eft probable que ce fut alors que Léon écrivit 1 Louis l’Epttre dont il s’agit ici. Yves de Chartres fortifie U conjecture de Conringius, en ch­ iant que la lettre fut écrire per Léon, tans fpétrifier fi c’étmt Léon III ou IV. Il eft encore έ propos de pré­ venir que dans le fiede de Louis-le-Débonnaire il y avoir a Rome des Juges Impériaux qui y réfidoienr afliduemenc pour expédier lu prvcfj, Zk que h Pi*iffance royale fut refpedce 1 Rome Bc dans route l’Ita­ lie juiqu’à la mort de cet Empereur, comme nous l’apprend un ancien Hiftorien qui eft connu feus le nom d’Eunope le Lombard ; c’eft pourquoi toutes les caufes, tant légères que graves, érôient terminées par les Juges Impériaux. Si quelqu’un fe plaignait qu on lui eût fait une injuftice , ·* l’Empereur «nvoyoït un ■ Commiflâire fur les lieux pouy examiner ioigneu» feroeni fi la plainte étoit fondée », comme le du le même Ecrivain. Plufieurs Romains ayant donc été, 1 ce que je crois, maltraités par Léon contre l’ordre de la Loi, ponerent leurs plaintes contre ce Pontife 1 l’Empereur Louis , comme à leur fouverain Sei­ gneur. Louis réprimanda faits doute le Pontife, de ut ego quidem arbitror, malè traftati i Leone lui manda qu’u enverrait des Commiflâires pour fuiflent contra legit ordinem, querelamque examiner (bigpetifement les ebofes. Léon lui répondit proptereà Tuam adversùs eum ad Ludovicum qu’il obéirait έ leur Jugement, Ac qu’il le priait feu­ Imperatorem, vehit ad Tupremum Dominum, lement d’envoyer des perfeanages (âges & craignant Dieu. “ Si nous avons, dit-il, nit quelque choie inretnliflent, ifleque hauddubiè Leonem redatÏuiflet, miflurumque fe eflje Legatos ferip- • compétcmment, fi nous nous femmes écartés du » (entier de la juftice vis-i-vis de ceux qui nous font flèt qui rei veritatem inquirerent, Leo ad » fournis, nous nous fpumettons i réformer le tout eum reicriplit pariturum fe eorum judicio, rogans tamen Principem ut viros Tapientes & - par votre Jugement & celui de voc Commiflâires, » parce que, u nous qui devons coniger les fautes des hcfM,!. Deum timentes mittat. No» fi incompetenter . aliquid eg.mw, inquit, fir in fubditis jufia » autres, nous en commettons de plus grandes, cet­ . j legi» tramitem aea conferva* unut, veftro ac Mtfi te sainement nous ne femmes plus les ouciples de la furum vefirorum cuuSa volumus emendare judi­ » vérité ; mais, ce que nous coofeflbns avec douleur, cio : quoniam fi aor, çei aliena debcrr.ui corrigere » nous ferons devenus par-deflus tous les maîtres de peccata, peiora committimus, certi non veri- » l’erreur. C’eft pourquoi nous fupplions la clémence tadidifcipul» ,fed, quod dolente» dicimus, erimus » de Votre Majefté d’envoyer ici, pour l’examen de prêt cattri» errori» magiftri. Indi magnitudini» » cette affaire, des Commiflâires qui , par - deflus oeftret magnoperi clementiam impioramu» ut tale» » routes chofes, craignent Dieu, St faflent des infes­ ad hac , qua diximus. perquirenda Mtjfot m hi» te mations très - fcrupulcufes, comme fi votre gloire partitu» dirigatis qui Deum per omnia umeant, 6r w impériale éclairait par la préfence leur conduire ; 4c cunSa , qutma.modum fi veftra praiens fitijet » non-feulement nous demandons qu’ils faflênt lee imperiali» gloria, diligenter exquirant. Et non ta» » informations les plus régulières fur le fujet dont lùmhacfola qua fuperius diximus, quarimu» ut « nous avons parlé plus haut,, mais encore fur route oxamujfim exagitent, fed fivi mtnara fivi etiam » notre conduite, foie que les plaintes qu’en fermera n contre nous foient de quelque importance, ou majora illi» ftnt de notu indicata negotia, ita » qu'elles huent de peu de conféquence , & qu’ils torum cunSa legitimo terminentur examine, qua­ tenti» inpofierum nihil fit quod ex ei» indifcufum ■· examinent tour avec un tel foin, qu’il ne refte t **l ind/ffinitum remaneat. « aptès leur départ, rien i examiner ou è décider ». XXIX. La pkipan des Interprètes du Droit Cano­ XXIX. Putant plerique Interpretes Juris canonici & Theologi fcholaflici, prælettim nique , & des Théologiens Scholalhques, fur-tout ceux verb it quibus aut origo aut mens fuit Italica, qui uni la naiflânee Bc le génie Ita' ens, difent qu’il argumento qobd Leone quarto fedentc fiimtna imperii pende Lotharium fuerit, non autem penta Ludovicum. Deindè apud ne* minem reteram fcriptonsm repetitur intercei* file fimultatea aliquas inter Leonem quartum & Lotharium. At verb ea Eginhaldi anna­ libus liquet commotam advento Leonem tertium fuiflè Ludovic·® Pium anno dcccxv, quia cum confpiratiooem adventos fe initem detextftbt, mmcs iUàu /iritatot mAstcj ipfiiu jufu filtrant trucidati, privati videlicet auc­ toritate fui, càm rem deferte debuiflet ad aurea Principia rerum Domini. Addit Eginhardua Leonem purgare fe fiuduiflb apud Ludovicum, mtflis ad eum Legati». Proba­ bile autem eft feripum mHEunqoc eodem tempore à Leone fuifle epiflolam' ad Ludo­ vicum, de qui bete nobis mentio eft. Cete­ rum , Conringti cooje&iram adjuvat Ivo Camotenffa, qhi epiflolam illam à Leone flmplicner (criptam docet, neque Leonis tertii nec quarti numerum expriment. Admonen­ dum pnetereà neceflariô eft fuiffè per ea tempora in urbe Roma Judices imperiales, illic affiduè morantes ad de/iherandas litigiofat contentione», & regiam dignitatem Temper foifle Romar Tuifeue confinis ufque ad finem dierum ajafdem Imperatoris, ut docet vetus Scriptor qui Tub nomine Eutropii Longo­ bardi Colet laudari. Itaque quoties aliquae tum caute fivè leves Tiré graves incidebant, ju­ dicabantur à Judicibus Imperatoriis. Quba ft quis fibi injuriam faftam efle quereretur, mittebatur pro tali negotio Legatu ab Impera­ tore qui diligenter examinaret rei veritatem , ut ait idem atidor. Cùm ergô quidam Romani, nu 24 δΙΕΓΠΑΠΙ ne fisut pas conclure de ia (oumiflion de Léon » que le ilia fpeâari non debere unquam fi Papa fue­ Pape fut fujet i l'autoriré de l’Empereur j mais que ce rit fubjeâus audoritati Imperatoris ; fed quia Pontife, poufle par une humilité trop grande, w fou­ prae nimia humilitate fe fponte fubjicere vo­ rnit volontairement au jugement du Prince *. de forte luit ejus judicio, adeoque opus hoc efle, ut 2u'il fit en cela, felon leur fisçon de parler, une œuvre ipfi loquuntur, fupererogationis, & non de­ e forérogation, 8c non de devoir «parce que le Pape biti : poffe enim Papam ex humilitate & pro peut, par efprit d'humilité 8c bout le bien de la paix , bono pads fubmittere fe judicio alterius, fe fbumettre au jugement a un autre. 1k ont pris litam interpretationem hau fi fle'illos confiat cetre interprétation nans la G lofe fur le chapitre que ex gloffa illius noftri capitis, quam pofieà nous avons rapporté , A laquelle ris ont enfuue ajouté verbis magnificis, ut fermé amat poflerior des expreflions dignes des flatteurs de ces derniers adulatio, muitùtn amplificarunt. Qiuriam, temps. · Quelques Faiticuliers , dit l’Auteur de k inquit Auâor Gloflie, conquerebantur it Leone » la Glofe, s'écoienr plaints â Louis du ton qu'ils pré* Papa apud Ludoricum it injuria tu fa&a. Papa «· rendoient que le Pape Léon leur avoit fait. Le Pape committit ft imperiali jurifii&ioni, & rogat » fe fournit έ la Jurifdtdkion Impériale, & pria l’EmLudoricum Imperatorem ut talat Nuntiet mittat • pereut Louis d'envoyer, pour faire lesjnfbnnations , ai lute inquirenda qui Deum timeant. & qui » des Commifiaites aut enflent la crainte de Dieu, 8c rictat imperialù glori* fic examinent & diffi­ » qui i la place de (’Empereur examinaifenr 8c déci- niant, ut nulla pqffit in pofierum dubitatio rema­ M dallent toutes les accufaüons qui pourraient venir à nere, etiamfi maiora opponantur ei quim ta » leur connoiflance contre lui , de maniéré qu’il ne qua iiSa funt. Et mox addit: Hic Papa fa » reftât plus aucun doute fur fa conduite, quand mc- fubjicit aliorum judicio, quoi facere poteft, ut » me on lui reprocherait par la fuite des cnofes plus ff. dejuria. om.ju. eft receptum. Aiunt conf­ » graves que l’accufation préfente. LeGloflateur ajoute: lans eflê neminem έ minore judicari pofle, » On voit que le Pape fe fournit volontairement au Papam eflè fuperiorem Imperatore & omni* » jugement aes autres, comme il pouvoir le faire , 8c bus Regibus ac Principibus, eum nullius judi­ » comme il eft preferit, ff. de Jurif. om. Ju. ». Les cio pneterquàm divino obnoxium elle, & flatteurs Romains rationnent ainfi fur le texte de la 3* >fuin debere de omnibus judicare. ConfuaGlofe ; · Perfonne n’eft jufticiable de fon inférieur ; or unt videlicet fpirituaiem Romani Pontificis » le Pape eft au-deflus de l'Empereur , des Rois 8c des auAoritatem cum temporali, & caufas erus » Princes : donc il n'eft fubordonné qu’au jugement de civiles non difiinguunt i criminalibus, cum „ Dieu, 8c il a le droit de juger tous les autres ». On tamen maximum inter haec omnia diferimen voit évidemment que ces misérables Commentateurs fit. Etenim ut fatendum efi illum efle patrem confondent l'autorité fpirituelle du Pontife Romain fpirituaiem Regum ac Principum chnfiianoavec h puiflance temporelle, qu'ils ne drftinguent pas rum , & iplius perfonam judicari non poflè à les Caules civiles du Pontife, des Caûfes criminelles, Judicibus lecularibus *, ita certumeft, quem­ quoiqu'il y. ait une grande différence entre la una 8c admodum ex bis quae haâenùs diâa funt la autres. En effet, de même qu'il faut avouer que colligi abundè poteft, & ex pluribus aliis le Pontife Romain eft le Pere fptritud des Rois 8c αα veterum temporum monumentis, Romano­ Princa Chrétiens, 8c que fa perfonne ne peut pas eue rum Pontifjcum caulas civiles ad forum fejugée par la Juges Séculiers, il eft pareillement certain, culare pertinuifle antiquitus, quandnt Romam comme on peut facilement conclure des témoignages in fua poteftate habuerunt Reges & Impera­ multipliés que nous avons rapportés , & de plufieurs tores, hoc eft, ufque ad mortem Ludovid LL autres fairs de ces anciens temps, que la caufes civi­ Imperatoris. Irnmh accufationes adversùs eos les da Pontifes Romains étoient anciennement fou- inftitutas cognitioni Principum aliquandb mifa au jugement da Juga Séculiers , 8c quelles le fubjeâas fuifle oftendere videtur, ni fallor, furent tant que la Rois 8c la Empereurs exercerent exemplum Palchalis primi. Etenim càm lêdidans Rome la puiflance fouveraine , c’eft-â-dtre juf- tio quædam fada eflèt Romæ anno Dcocxxiir, comprehenfique ac capite truncati fuiflênt qu'à la mon de l'Empereur Louis II. Bien plus, l'e­ xemple de Pafchal prouve, fi je ne me trompe, que la Theodorus Romafue Ecdefise Primicerius 8c Princa prenaient quelquefois connoilfance da accu- Léo Nomendator, &* hoc ideà eit contigijfet, fations qui étoient formées contre la perfonne des ut ait Eginhardus, quid fe in omnibut fideluer Pontifes Romains. En effet, s’étant élevé une fédition ergâ portet Lotharü jurenit Imperatoria age­ À Rome en l'année occcxxnt , « Théodore, Primi- rent , dicerentque nonnulli rei juffu rei confi.» cicr de l'Eglifc Romaine, & Léon, Nomenclateur, lio Pafchalit Pontificu rem fitijfe perpetratam. ( 1 ) Id venffimum cil es quo m potciUtcm Papa pars magna Italie rcdaâa eft. Cùm verà Imperatoribus Pooàfex Romanus obediebac , pertona ejus tir ut & ceterorum fidelium a civilis poteftatii judicio pendebat. Et fi quis fbrtd Komanorum Pontificum perduellionis vel cujuflibet alterius facinoris publici, morte multandi, tens Audet, Principis auc­ toritate potuillet ad lupplicium condemnari . boc probare in promptu effet. Sed ut ei de re omnis relinquatur dilccptatio, id unum quo allati pnncipn ventas inconcuffa remaneat attente perpendendum eft ; fi dum Romanus Pontifex Impcraxoribus parebat , ab eorum Jundi&ione k lummi poteftate perfona ejas libeta fuiffet, quot indè fecuta faifiênt abfisrda ! Hinc enim nec perfonam exterorum epifeoponun omnium , quibus, w ait fanâns Cyprianus, ( cum Papfi, Ecclefix capite) uxuj tft , .ufiu à finguiu inf»lidian pari tenetur , quibofcnmque facinoribus contaminaretur , à jnrifdictione principum quibus fubduntut, pendere inferendum effet. Quis verà takm fenrcntiam et adverfo doétrinx Evangelü rethiquc ordini adverfam , hodie defendere audeat 1 Dixit Cariftus , Joan, it ,p. ><, Rrgnum meum non tjl de hoc mundo ; ergo nec regnum vtcariotum c)us : liquidem ait divinus idem legMator , Matth. c. Io. t. 14, Non ef diftipuhu Jup<> mogijtrùm , ne 1 ferviu fuper Dominum fuum. Unde Apoft. adRom. c. tj. s-4 : Omnit anima potrflatikai ful/imioriluu J'ukdita fit... : Non efi tmm pacifiai nifi à Deo : .... Itapu qui refifiit pottfiau , Dei ordinationi rtfifi t.... Nam Phneipei non funt timori toni operit , fed mali . ... fi autem malum fecerit , time : non enim fine confit rluduor. portat .... Ad Leges civiles cuilibet bona fide attendenti veritas eadem fulgebit ; qui fcmcl cognita, cortuic Axe opuuo, ecrjunam Papa ao Imperaioniui judicari ulim non pouujfe. [ Nota Editoris.*] Ludovicus LeoIBi». tatu Karolo Lu do vicu» Piu» Imperator legato», qui de caula ifta cognofcerent, Romam mi fit Ada* fungum, Abbatem monafleriiiànâi Vedafli, & Hunfridum, Comitem Curienfem. Lrgeri Ro­ mam venientet, inquit idem Eginhardu». rei certitudinem aflequi km potulre, quia Pafchalit Pontifex fe ao hujut faSi communione cum ma­ gno Epifioporum numero (id eft, cum xxxiv. Epifcopi», & Presbyteri» & Diaconibus quin­ que , ut Theganu» aadit ) jurejurando purgavit. &■ inttrfeSoret pradiQorum, quia defamilia fan& Petri erant . fammoperl defendent t mor­ tuot velat majeftatit reot condemnabat, jureque cafot pronuntiabat. Cùm itaque fie faiisfaâutn effet Imperatori, & rursùm Pafchali» ad eum excu lationem fuam mififlet per Legatos, aceufatio ultrà progreffa non efi. Ex quibu» omnibus intelligi potefi accufationesquâ: fie* bant per illas tempefiates adversus Pontifice» Romanos, cum de homicidii crimine age­ batur , ad Imperatoré» delatas fuiffe, miffofque ab illi» Legatos qui rei veritatem inquirerent. Nam fi nulla in hujufcemodi rebus erat auc­ toritas Imperatori» , cur Leo III. Legatos ad Ludovicum Pium mifit, qui ei de iit qufe Domino fuo objiciebantur per omnia fiitufeceruntf Cur Pafchali» dua» ad eum legationes mifit ut innocentiam fu am probaret ’ Cur fe jurejurando purgavit coràm Judicibus impe­ ratoriis i Ifia enim omnia neque gratis neque Ipontè fieri confueverunt, præfertimà fummrs Poteftatibus. Sanè Imperatorum domiminatu» & principatu» haud dubiè non tam gratus quàm gravi» erat Epifcopis Romani» illorum temporum, quia monarchia tempo­ ralis Romane Ecdefiae jam turn furgebat, & lacerto» validé movebat. Itaque tandem poil varios conatus, cùm poll mortem Ludovid Π. Imperatoris, Karoius Calvus Francorum Rex evocatus ab iliis ftnffet, objeââ fpe Imperii Romani, venient Romam, inquit Eutropius Longobardu», renovavitpaSumcum Romanis, perdonant illit jura regni if confuctudinet ilhut. Removit etiam ab eit regiae legmonet, afiiduitatetn vd prafentiam-ppofiolica eleSionu. Quid plura f Cunila illit contulit qua voluerunt, quem­ admodum dantur illa qua nec redi acquiruntur, nec pojjejjura fperantur. Ab illo autem die hono­ rificat confuetudinet regia dignitacit nemo Impe­ ratorum , nemo Regum acquifivit. .> furent arretés A eurent la tète tranchée' ; cela leur » arriva, dit Eginhard , parce qu'ils seraient montré» .. trés-affeâionnés au fervice du jeune Empereur Lo .. chaire , & pluiieurs affuroient que ces deux exécu» tiens avoient été faites par l'ordre ou du moins pa« le μ confeil de Pafchal, Pontife Romain ».. Dès que l’Em Esreur Louis fut inftruit de cet attentat, il envoya A ome Adelunge , Abbé du Monaftere de S. Waft, de Hunfride, Comte de la Coire, en qualité de Commiffaires, pour en prendre connoiflance. ·* Les Légats » étant arrivés à Rome , dit Eginhard , ne purent pas » acquérir la certitude du fait, parce que le Pape jura n avec un grand nombre d’Evêques ( c’eft-à-dire, com- vide Stn» me le rapporte Thégan, avec xxxiv Evêques , cinq .. PrctresA cinq Diacres ), qu’il n’y avoit aucune part. p*n.. hs· >· Il fit plus, comme ceux oui evoient fait mourir le w Primicier & le Nomenclateur , éroient de la fa.» mille de Sain: Pierre, il prit hautement leur défenfe; » il inve&iva contre les morts, comme s’ils eulfentété »> coupables de crime de léze-Majefté , Bc il affirma >» qu’on les avoit mis à mort avec juftice ... Le Pape Pafchal ayant ainfi fait fatisfaÆon à l'Empereur, de Iqi ayant envoyé des Légats pour lui portet (bn exeufe , 1 affaire en demeura U, ( parce que la religion timide Vclt/.Hiff. 1 rance , de Louis lui fit appréhender qu’elle ne causât du fean- 4« in-4*. iomj, dale, fi elle étoit plus approfondie }. On peut toujours conclure de ce qui vient d ème rapporté, que dans ces temps-U les accufationsforméescontre les Pontifies Ro­ mains , lorfqu’il croit queftion d'homicide, éroient por­ tées au Tribunal des Empereurs , qui envoyoient des Commiffaires fur les lieux pour en prendre connoiffance. Car fi l’Empereur n’avoir à Cet égard aucune Jurifdtction fur les Pontifies Romains , pourquoi Léon III en­ voya -1 - il à Louis le Débonnaire des Ambaffadeurs | qui donnèrent fatisfaôtion à ce Prince fur tous les cri­ mes dont on accufoit leur Maître ? Pourquoi Pafchal envoya-t-il deux fois des Légats pour prouver fon in­ nocence ? Pourquoi eut-il recours à la religion du fer­ ment devant les Juges Impériaux ? Ces aâes humiliants n'ont jamais été ni volontaires ni gratuits, fur-tout de la part de Souverains. Dans ces temps-là les Evêques de Rome ne plioient qu’à regret fous le joug des Empereurs, A commençoient peu à peu à fe donner une autorité fouveraine , ôc pour y parvenir lailiffoient toutes les circonftances qui fe prefentoient. les entteprifes des Pontife? Romains furent couronnée» du plu» heureux fuccès après la mort de ÎEmpereur Louis 11 , lorfque Charles le Chauve , Roi des François , fut appellé à Rome par le Pape, fous lappas de la Couronne Impériale qu'il lui promettoit. » Châties étant arrivé à Rome, dit Eutrope le Lom »» bard , conclut le Traité qu’il avoit entamé avec le Pontife Romain , en lui cédant les droits Réga» liens & les prérogatives qui y éroient attachées ; il renonça aufli au droit d'envoyer des Commiflaires »> pour allifter à l é led ion de ces Pontifes ou pour la confirmer. Que fit-il de plus? Il abandonna aux .> Pontifes Romains tout ce qu’ils voulurent, comme l’on cède ce qui a été mal acquis , ou ce que 1 on >· eft dans la fetme perfualion qu'on ne pourrait pas confervet. Depuis cette époque, aucun Empereur, « aucun Roi n’a recouvré les auguftes prérogatives de la puillànce fouveraine que Charles-le-Chauve >» avoit cédées ». XXX. Au refte, quand Eginhard dir que “ le f > XXX. Quod autem ait Eginhardus Paf» Pape avoir pris la detenfe des affallins , par.e qu'tii Iti\ chalem Papam ea de caufa defenlionem homicidarum fufcepiiTe, quia de fanulid fenili „ etoient de la jamille de Saint Pierre , A qu’il hJ·|,■ Petri erant, & mortuos, velut Majeflati» „ avoir foutenu que les morts avoient péri avec juf„ rice, comme coupables du crime de léie Maicfté » , reos, jure cæfos dixilfe, aliquam difficulta­ ce récit n'eft pas tout à-fait fans difficulté : car l'accutem habet : nam ariio violatae Majeftatis in eum tantum intendi poteft qui confpiratio- fation de leze -Majerté ne peut tomber que fur celui qui a confpirc contre le Prince ou contre la Répu­ netn faut adversus Principem vel adversu» Rempubhc.im. Ac iili nihil hujufcemodi com- blique. Mais Théodore le Pnmiuer , A Léon le d Ί ιό STEPHANI.BALUZII Nomendateur , navoient ncn laic de fomblable , pui(qu'au contraire il eft dit.: · qu'il* furent mi* â <· mort, parce qu’il* s'ctoient montré* dans toute* le* .< «calions très-hdcie* 6c très-affc&kftiné* au fervice - du jeune Empereur Lochaire ». On ne peut pa* dire non plus que Pafchal prétendît qu'ils étoient coupa­ bles du crime de lèxe-Majefté , pour avoir manqué à S.1 Ma jefté comme Pontife Romain. Car quand même nous accorderions la vérité 6c la lincétité du privilège dont on trouve un fragment daiulescolleébom d’Yves de Chartres &: de Grarien, & qu’on veut avoir été acordv à ΓΕ,’life Romaine par Louis le Débonnaire, il n en ici oit pas moins conlbni que le Souverain régnant delà Ville de Rome étoitl'Empereut, éc non le Pape, & que par confcquent la personne de Pafchal infulrée ne pouvoir pas donner heu à une accufation de cri­ me sle léie Majeftc. En effet, torique Louis donna 2 Pafchal A à fes fuccelleur» jufqu’i la tin de* liecies la ville île Rome avec le* poileflions unmenfes dont ils jouilfent aujourd’hui, il retint le pouvoir fuprême fur les ville» & les contrées dont il gratifioir le Pon­ tife : ·> Sauf toujours , eft-il dit, notre domination „ fur ces même* Duchés en toutes choies, 6c leurfou» million envers nous ». Peut-être doit-on dire que l'cmeute ayant été fufeitée par Théodore & Leon qui .uoient mfulté 6c blelfo plufieur* membres de la famille de S. Pierre , ils avoient commis le crime de lèze-Majcfté , pour avoir ofé porter les main* fur des perfonnes qui étoient fous la proteéhon fpéciale •lu Pontife Romain , Icfquelles vivotent dans ce temps-li à l’ombre des memes privilèges que ceux qui croient finis la fauve-garde fpcciale de l’Empereur , comme on peut le conclure des Capitules que ΓEm­ pereur 1 othaire publia en occcxxiv dan» l’Eglife de Saint Pierre , & où on lit en tête ce qui fuir : « Nous .> avons décerné que ceux qui font fous la protection » fpéciale du Seigneur Apoftolique , on qui feront •but notre fttive garde, jomllent inviolsb’ement de la protection qui l'.ui a etc accordée, 'ü ouelqu un >. ofe la violet , quil lâche que fon attentat fera puni >. de mort >·. XXXI. Jufqu’ici nous avons patlc des Capitulaires f -iCi- de no> Roi», de leur dignité & de leur autorité, & de ΓίΐϊΐίΓ.·4* quelle numide Home A les PonriteS Romains les *«. obkrseic.it Mamtcti.iitt le plan de mon sXivrage exige que je dife en particulier quelque chofe de Charlemagne, Fondateur du très-ftorillanr Empire des 1 r incôis . & des Capitulaires qr.'il a promulgués. L ’Huître Cardinal Baronins a l'ente que cet Empeieui n avoir cire de nouvelles laits qu avec beaucoup •le irlei ve , façon qn on n a de lui qu’un très-petit nombre de Capitulaires , quoiqu’il ait régné long­ temps \ quaraute-lix ans) en qualité de Roi & d’Einpereur. Egmh.ird femblc confirmer l’opinion du Car­ dinal , forfqu’il raconte dans la vie de Charles, que cet Empereur remarquant que les lots de fon Peuple ctotent imparfaites, & qu il y en avoir meme plulieur» de mal conçues, , s'appliqua à les corriger & à y fuppleer ce qu il crut neceilaire ; mats il ne fit autre chofe Slue d'ajouter aux Loix quelques Capitules , encore ort imparfaits. Voici le» termes mêmes d’Eginhatd : miforant ·: imtnô cæfi ptoptereà dicuntur fuèd fe in omnibus fideliter ergà partit Lotharii jtr.enii Imperatorii agerent. Reo* porro Malef­ iatis fuifle dido», quia Majeflatem Pontificis læferant, putari non poteiL TametG enim daremus verum ac fincerutn eflè privilegium quod Romanae Ecclefiae conceflumeflè volunt â Ludovico Pio, cujus fragmenu exunt apud Ivonem & Gratianum, Temper tamen confla­ ret Tupremum Romanae urbi* Dominum fuifle, non Papam , fed Imperatorem, adeôque cri­ men Majeflatis in Pafchalem Papam committi non potuifle. Quippe Ludovicus Pafchali & fucceflbribu» ejus ufque ad finem foculi tri­ buent civitatem Romanam, & tot ampla* ditio­ ne* quibus hodie illius fucceflbres potiuntur, fibi retinuit fupremum dominatum in civita­ te» regtonefque conceflà*: Salvi femperfuper tcfdem ducatui, inquit, noftrd in omnibus da- **“-b i»+minatione, & illorum ad nofiram partem fub/eo· time. Fortaflîs ergo dicendum efl foditionem ereptam fuifle per Jheodorum & Leonem, à quibus familia fandi Petri laceflita fuerit ac læfa, ac proptercà crimen Maieflatis commiflum ab iliis fuifle, quia vim « manus etc vu* wintulerant qui erant in fpeciali defenfione Romani Pontifias, quo* tum rquahbu* pnuk «M vilegii» ornato* fuifle cum illi* qui erant in *£? fpeciali defenfione Imperatori* colligi pofle »M**«*· videtur ex Capitulis quae Lotharius unperai.H , anno dcccxxiv , addidit ad limina bead Petri, in quibus hrc primo loco leguntur: Confittuimui ut omnes qui fub /pecudi defenfione Domni .dpoflobei feu nojlrd fuerint fufiepti, To.».C»fL impeti at.i inviolabiliter utantur defenfione. Quod *·*·*>** fi quit in quocunque violare pratfumpfcrii. fetat fe periculum vite fine incurfurum, XXXI. Haélenù» de Capitularibus Regum nothorum, deque eorum dignitate & audoruate, generaliter egimus, & quomodo iifdem etiam Roma & Romani Pontifices fubjcdi elfcnt. Nunc fufeepti operis ratio poflulat ut deKarolo Magno, fundatore illo & audore fiorentiflimi Francorum Imperii, deque Capitularibus ab eo promulgatis nonnulla feorfim dicainu*. Exiflimavit illuflriflimus Cardinalis Baronius parciflimum illum . fuifle in novi» condendi* legibus, adeo ut, cüm tamdiu vixerit Rex atque Imperator, regnavit enim per annos fox & quadraginta, perpauca tamen legum capita fanxifle dica­ tur. Et Baronii quidem opinionem confir­ mare videtur Eginhardus in vitâ ejufdem Karoli, feribens eum, cùm animadverteret multa legibus populi fui deeflè . multaque in ilii* inveniri repugnantia , cogitaflè quas deerant addere & repugnantia tollere, fed nihil » Hoc a -nr.^at. I lue cimu . «. «.t . fxpc fxpiù* abufi luilt. [ .Vwu Editoril. ] «i P R Æ FA T I O iTtud ab eo fada· efflé quâm φχΜ pauca Capitula,Aea imperieAa , legibus addidit. Hec finit verba Egtnïardi : P·/ fufeepeum im­ periale mutai, aht tdverteret multa legibus populi foi deeji ( uni Franci duos habent Irges pûurimù àt bat valdi dtverfas), cogitavit qua ittrut addere, & dtfcrepantia unire, prava ftoqui oc perperam prolate corrigere. Sed ut iis nihil aliud abeo f«Sum efi, qudm aubd pauco Capitula .&ee imperfiSo. legibus ajdidit. Om­ nium unie* «mtmumr qux fob ejus dominatu erant, jura fuefaripu sa trant defcribcrc oc litttrü mandari fecit. Ifta , inquam , favere-videntur opinioni Baronii. Ego tamen putave­ rim iii intelligent^ efle, ut dicatur Karo lus, poftquim fa1 ne remplir pas Ion projet, a> A ajouré feulement quelques Capitules aux Loix » anciennes ». En effet, cet Empereur ajouta difFérens Capitules à la Loi Salique , â la Loi Ripuaire , A peut êae à d'autres. Mais cela n'empêche point qu’il n’ait fait d'autres Loix générales qui dévoient être obfervccs par toutes les Nations qui lui étoient fourni les XXXII. Jean Aventîn, dans fes Annales des Bavaχχχπ, rots, obfervé que Charlemagne rendoir la juftice très- Λ.,Α°^^ alliduement, quelquefois même le matin pendant qu’il «φΜ. s’habilloit ou qu’il fe chauflbit ; puis il ajoure t » La » nuit, pendant qu’il repofoit dans fon lit, il avoir, » fous fon chevet des tablettes, fur lefquelles il écrivoit » aufli-tôt ce qui lui venoir d'utile i l’efprit, comme il «» arrive fouvenr lorfqu’on eft au lit , de peur que ces » objets ne lui échappaffent de la mémoire. ». 11 fem­ ble qu’Aventinus ait tiré cette anecdote des Ades du Concile tenu enucccixxxi dan. l’Eglife de Saiqte Macte de Reims , où on lit : «< L'Empereur Charle» magne , qui recula fi loin les bornes de l'Empire » François , A le gouverna fi heureufemenr pendant » quarante-fix ans , furpafla tous les Rois de Franee » fes prédécelTeurs, tant par fa fcience dans les faintei » Ecritures, que par fon habileté dans les Loix Ecdé» fiaftiques A Civiles : il ne marchoit jamais fans avoir » I fes côtés trois Confeillers des plus fages A des » plus expérimentés : il en changeoit de tempe en » temps pour ne pas trop les diftraire des emplois » dont ils étoient chargés, il avoir au chevet d· » fon lit des tablettes avec un ftyle pouf écrire tour » ce qui l'occupoit le jour A la nuit d'avantageux b » l’Eglife A à fon Royaume : il en conférait enfuiW » avec fes Confeillers, A dans les aflemblées ^éné» raies de fa Cour il les difeutoit avec tous fes Féaux ; » A s’ils en étoient d’avis , il métrait le fceau i » fon ouvrage ». 11 reflemblott en cela a l Empereur ' Alexandre Sévere qui, au rapport d Æiius Lampri­ dius dans la vie de cet Empereuravoir fait beau­ coup de Loix fur les droits du peuple A du fife , A avoir modéré celles qui exiftoiem avant lui, mais qui n’en avoir publié aucune qu'elle n’eût reuni les fuffraÎ’vs de vingt Jurifconfultes des plus fages A des plus labiles. Quant à ce qui eft rapporté par Aventin , A qui fe trouve aulli dans les Actes du Concile célébré dans l’Eglife de Sainte Macre , que Charlemagne avoir la nuit fous le chevet de fon lit des tablettes pour y écrire tout ce qui lui venoit alors dans l’tfprit , Eginhard confirme cette anecdote , mais il la reftreint à la feule faculté d’écrire, que Charles avoir D a 28 . XXXÏII· Mu: ’f' rei de C u»· kcBJfnc. XXXIV. Irnrmcnt finçub» 3· Joo-Bapiiltc iuxr. STEPH ÀNI BALUZII venerat. Ten tab at Cr feribtre., inquit Eginharentrepris tort tard dacquérir. >. 11 eiTayoir décrire, dns in libro de vitâ ejus, tabulafque & codi­ „ dit Eginhard , & <" cet effet il avoir coutume jje cillo! id hoc μ leBulofub cervicalibui circumferre ï. mettre des tablettes fous fon chevet poor accoutu., mer fa main à tracer des lettres pendant le temps folebat, ut cùm vacuum temput effet, rrurnum effigiundit litterù ajfuefaceret. Sed parùm prof „ qu’il ne dormoit poinC; mai» comme il s’y ctort pris peri fucceffit labor preepoflerur ac ferô inchoatu!, .. un peu tard, il n y ht pas de grands progtt^. » XaXIII. Mais, pour revenir à Baromus , qui, XXXIII. Sed ut ad Baronium redeamus, quem paulô ante diximus in eâ faifle fententiâ comme je l’ai dit plus haut , a prétendu que Charle­ ut exiilimaret Karoluin Magnum fuilTe parmagne ni établi des Loix nouvelles qu’avec beaucoup ciiTimuin in condendis novk legibus, & per­ de referve, & n’a fait que très peu de Capitules pendant pauca legum Capita fanxilTe in tot annorum le cours d’un très-lot» régné ; il cil bon d obferver qu’au fpatio per quos regnavit & imperavit, obcun de nos anciens Rois n a publie autant de Loix que fervandum ell neminem Regum Francorum lui, Ce quil nous relie plus de Loix de cet Empereur, veteris ævi tot leges tiiliOe quoi Karolu» que nous n’eu avons de tous les aunes Rois qui ont promulgavit, & plures folius Karoli lege* regné avant & après jufqu à Hugues Capet , car outre mine fupereftê, quàm cæterorum Regum qui la Loi Sahque & les autres qu i! a confirmées pat fon amè A poll eum vixere/, ufquead Hugo nem a.itotitc , outte les Capitules epars dans les livres des Capitulaires ». c*ft· toutes les qualités d'un fi grand Prince , A rapporter poffefiionibus, ac privilegiis locupletavit, routes fes belles actions. C eil pourquoi je me tais . auxit, ornavit. Bonarum prætereà litterarum «Fül· *· de je reviens encore aux Capitulaires. Ihidia revocavit, Ccholas publicas inftituit, cæteris bonis artibus honorem habuit, earum profelTores præmiis decoravit. Dehceret me tempus Ii eunda* maximi Principis virtute» enarrare, fi lingula iftullria ejus facinora recenfere vellem. nverto. Iraque fuperfedco , & ad Capitularia ine rutlum XXXIV’. Fuit nuper Vir dodus qui exifXXXIV. Un favant moderne a cru que les Capi timavit Karoli Magni Capitula non faille imminiM. culaires de Chailemagne navoient pas été promulgués recepta in epifcopatuTuronico ævo Herardi, «r- ·»· dans le Diocèfc de Tours au temps d Herard , Ar­ Arcniepifcopi Turonenfi»; vel fi recepta fa­ chevêque de Tours ; ou que s’ils y avoient etc pu­ teri ncceife fit, non ità tamen iftud inteiligi blies , le Prélat ne crut pas que pour s’y conformer , il fût obligé de changer l’ordre des Fêtes qui croit en debere , ut eorum gratia morem Ecclefiæ faæ uiage dans fon Diocèfe. Thiers tire la preuve de ion ' de feili? diebus obfervandis immutandum elle auiumarit Turonicus Praefui Herardtis. Fun­ opiruon du chapitre txi des Capitules que l’Evcque dum autem fundamentumque iftius faæ opi­ Herard fit en dccclv in dans le Synode de fon Diocefe, nionis accepit ex capite lxi. Capitulorum où l’on trouve la hile des Fêtes qui devotent être obquæ idem Herardus edidit anno dccclviii. fervées par les Fideles , A où il n’eft pas fait mention in Synodo fuâ dioecefanâ; in quo cùm dies de pluiieurs de celles dont Charlemagne ordonnon la célébration au chap, ci nv , felon l’édition de Pifefti commemorentur qui à fidelibus Chriftianis obfervandi funt, quidam eorum omittun­ thou, Sc felon mon edition, aucha^fc^tvni du hv. I1 tur quos Karolus Magnus coii juftit in capite desXZapitulaires ; telles que la commémoration de la CLxiv. (ut habet editio Pithocana ) five , ut Fête de Pâques , le jour de Dimanche , l’Annoncia­ noftra, capite clviii. libri primi Capitula­ tion Sc la Nativité de la iainte Vierge , les trois jours rium ; veluti Pafchalis fefti commemoratio , des Rogations, & l’oélave de 1 Epiphanie, quanti la dies Dominica, beatæ Mariae Virginis AduunFête de la Pentecôte, il ne ptopofe de la celebrer que liatio & Nativitas, tres Rogationum dies,& pendant un feul joui. Aucune des deux conjectures de P Rjè FAT I O. oélava Epiphaniae; Pehtecofles porro uno tantùm die celebranda proponitur. Ego neu­ tram ex his duabus vin clariiïimi conieâuris veram efle putô. Conluc quippè Cœfarodunum Turonum fuifle turn in medio rqgni . Francorum, eam urbem fuifle numeratam inter metropoles regni Karoli, habitum illic ihip.Mi. Concilium anno dcccxiii. juflu ejufdein Karoli, & Landrannttm.Turonenfetn Archiepifeopum, fuifle conflitutum Miflum domini­ cum in pago Turonenii, anno dcccxxiii ,unà cum Ruotberto Comite , ad imperandam & urgendam Capitulorum regalium exeeutionem. Ad feflos dies quod attinet, quæ de prætermifli* dicuntur ab eodem viro dodo , ea minimum aut nihil habent difficultatis. Etenim quæ Herardus otnifit in capite lxi, ea in aliis locis commemoravit, Pafcnale vide­ licet feflum capite xcvn, Dominicum diem capite fecundo. Pentecolles venerationem in *-apite xcvii. conjungit cum Pafchate, ita ut bodies Pafchæferiari ope^tere dicat,de Pen- tecofle non dicat. Sed illa quæ videtur re­ pugnantia tolli debet per caput xxxv. libri fecundi Capitularium, ex quo caput illud Herardi abbreviatum efl. In capite autem illo libri fecundi fancit Ludovicus Pius Impera­ tor, Magni filius, ut dies Dominicus Pafchæ cum honore & (obrietate colatur, & ut Cmili modo tota illa hebdomada obfervetur. Deiixlc addit : In Penttcoflc fimdutr ut ut Pafcha. Mirum pono non efl eum prætermififle Adnuntiationem & Nativitatem beatx Mariæ Viiginis, cùm nulla horum fell orum tnenuo habeatur in Capitularibus c quibus Herardus excerpfit Conliitutioncs fi'as fynodales. Ac de Nativitate quidem conflat eam diem non fuifle publico cultu celebratam ævo Karoli Magni. Concilii vcu> Rcmenfis ada Tub Sonnatio, quorum audoritate idem vir dodus utitur ut ollendat eatn ubfersari juflam ante tempora Herardi, non funt extra conti ovet fiam, A adeo fubleflæ valdèque du· biæ fidei vifa Sirmundo funt , ut ea indigua putaverit quæ i|jcolledionein veterum Sy­ nodorum Galliæ referrentur. Ad ierat prætereà vir clariflimus Rogationum tres di< » imperari à Karolo Magno in loto paulo ante laudato ex libro primo Capitularium, A de illis tamen filere Herardum. Primo certum efl nullam Rogationum triduanarum mentio­ nem fieri in libro primo Capitularium, fed ■ut'c'CT in quinto tantum, ubi fic legitur: Placuit nobis ut Ittama ma/cr objers anda (it à eundis Chriflianss diebus tribus : quod fumptum efl ex Canone trigefimo tertio Concilii Moguntiaci, extremis Karoli Magni temporibus ce­ lebrati. Deinde, tameneth verum eflet men­ tionem illiufmodi Rogationum fieri m libro priino Capitularium , non æquè verum eflet omiflas illas fuifleab Herardo. Quamvis enim de his non loquatur in capite lxi, diferte tamen de diebus Rogationum agit in capi­ te xcv , Rogationum etiam vocabulo utens, licet non extet in capite laudato libri quinti Capitularium , & in Additione III unde Herardus canut illud fuutn conflavit. De oc­ tavis Epiphanis fateor veram efle obfer- *9 ce Savant ne me paraît fondée. Il eft en effer conflant ?ue la ville de Tours etoit au centre du Royaume de rance; quelle étoit comptée au nombre des Métro­ poles de Charles ; qu’il s'y tint un Concile par ordre de ce Prince en occcxin » & qu’en bcccxxiu Lan-* dran , Archevêque de cette Métropole , fut établi avec le Comte Kuotberth , en qualité de Commiifaire, pour ordonner & pretfer l’exécution des Capi­ tules" royaux dans la province de Tours. Quant aux Fêtes, dont Thiers dit que l'Evcqbe Hérard n'a point fait mention dans fes capitules, il eft aifé de concilier cette prétendue omiffion avec l'autorité des Capitulaires Impériaux. En effet, ce Prélat parle dans d’autres en­ droits des Fêtes dont il ne dit rien au chap. ιχι. Amfi il paile dans le chap. 11 de la fanébhcation du Di manche, A’ dans le chap, xcvn des huit jours de Pi­ ques ; & dans ce dernier chapitre il joint la célébra­ tion de la Pentecôte i l'oâave de Pâques, de manière pourtant qu'il dit qu'il fa.it feter les huit jours de Pâ­ ques , A* n en dit pas autant des huit jours de la Pen­ tecôte. Mais il faut concilier cette contrariété appa­ rente par le chap, xxxv du liv. II des Capitulait^ , dont le chap, xcvn d'Hcrard n'eft qu’un exilait. Or, dans ce chap, xxxv du liv. II des Capitulaires, l’Empereur Louis-le- Débonnaire , fils de Chatlemagne, ordonne ·· de celebrer le Dimanche de Pâques avec .» foiemnitc A avec fagefle, & de célébrer de nume n toute la femaine. » Puis il ajoute : »» Il en fera Je » la Pentecôte comme de la Pâque, « lans ipccifier fi loti fêtera pareillement les autres jours de cette fcmaine. 11 n’eft pas étonnant que l’Archevêque n aît point ordonné de célébrer l'Annonciation & la Nati­ vité de la fainte Vierge, puifqu’il n’en eft fait aucune mention dans les Capitulaires d'où il a rire fes Statuts fynodaux. H eft d’abord conftant que la 1ère de la Nativité de la lâinre Vierge n’étoit pas foiemnifée du temps de Charlemagne : les Ades du Concile pré­ tendu tenu à Reims unis Sonnatius , dont Thiers fe fert pour prouver que cette Fête étoit célébrée avant Hérard, ne font pas hors de critique ; A- le P. Sirmond les a trouvés fi peu dignes de foi, qu'il n’a pas «.ru devoir les placer dans la Collection des anciens Con­ ciles des Gaules. Quant aux trois jours des Rogations» dont, felon le favant Thiers, Charlemagne a ordonné la celebration pat le chap, «.tvm du liv. I des Capi­ tulaires, A defquels Hcrard ne dit rien; i°. il eft certain qu’il n'eft fait aucune mention des trois jours dr·. Rogations dans le premier livre des Capitulaires, mais kukment dans le cinquième livre en ces teimes : >> 11 nous a plu d’enjo'ndre à tous les Chré .· tiens de tcciter pendant trou jours les grandes Li.· tanies » ; ce qui eft pris du ; jc. Canon du Con­ cile de Mayence , célèbre fur les derniers temps du regne de Charlemagne ; a”, quand même il ferait s:ai qu’il ferait fait mention au chap, clviii du livre p.emiet des Capitulaires des trou jours des Rogations , il ne ferait pas vrai pour cela qu’Hérard eût omis de parler de certe folemnité ; car, quoique Ce Prélat n en parle point .an chap, lxi , il en parle difertement ail chap, xcv , dans lequel il fe fert meme du inoi de Rogations , quoiqu'il ne fe trouve point dans le chap, s l du liv. V des Capitulaires, & dans le chap, cxxn de T Addition III, don H era rd apris le chap. x«v de fes Capitules. J’avoue que l’obiervatioivtrc Thiers eft jufte par rapport à I octave de TEpipKanMÎl elle a été entièrement omile dans les Capitules d'Hcrard. Mais il ne faut pas en conclure que l'obièivanon de» Capitulaires de Charlemagne fiât alors negligee dais» 3o ' STEPHA NI le Diocèfe de Tours. L'omilîion peur venir du copifte, qui aura faute l'ocbvr de l’tptphante à caiife du mot Eptphanu qu'il venoit de transcrire un inflant aupa­ ravant . nous voyons louvtut de* tantes tanblables dans les anciens Manulcnts. Xïiv. XXXV’’. L’autorité des Capitulaires de nos Rois c»"uj'.*'»? * flendoit donc egalcmeftt fur tous les pavs de la do• du . u. (u’i mination Frajiçoiie : ds y ctoient autant respectes que J.i i« id? ’ Ies l*>''rs Canons. Or ils turent en ufage pendant pluiicurs lieties , c’eli a due, juiqu au temps de Gratien ; il feinble meme qu ils aient etc en vigueur juiqu’au régné de Philippe IV' , lurnominc le Bel, Roi de France. Lear autorité ne s'etendoit pas feulement fur la France, mais encore lut l Allemagne A lui 1 Italie. Nombre de monumens antiques depolent de leur auι-iuit en Germanie , & fur tout le decret d Octon le Grand, Rot de Germaine, donne à Francfort en p< ci ci n , dans lequel il defend d oppnmei les veuves ou les vierges , A. proicrit le rapt, & prend pour baie de ta Loi ici Cai'.tulaites des Rois fes pndc.efieuis, dont on \ cnj;t de fa.’c .eJ-re. Plufieurs faits prousent qu'ils furent en vigueur plus long-temps cher les Ita­ liens que chez les Germains; on en tire une preuveftappatite de la collection des Canons ou Décrets faits par Gratien , dans laquelle ce Compilateur rapporte trèsfouvent des Conllitutions tirées des Capitulaires de nos Rois , comme il a déjà éré obfervé par des hommes rrè;. - favans. On pourroir cependant objeder 3ue Gtatien u’a pas puile )es Decrets de fa collection ans les livres des Capitulaires , mais dans le decret d Yses, Evêque de Chartres, qu'il paroit avoir com­ pile , de forte qu on ne pourroit pas citer les Decrets uppottes par Gratien , comme une preuve que , du temps de Gratien , les Capitulaires de nos Rois étoient «more honores par les Italiens. Il pourvoit, eu effet, paroître que Gratien a nie d'Yves de Chartres les chapittes de fa collection qui siennent des livres des Capitulaires , ii nous n'avions des preuves certauies q.i il a tappotte pluiieurs cliapitics des livres des Ca­ pitulants qui ne le trous en: point du tout dans Yves Je Charries ; en ehc: , il a rapporte la Conllitution F.i· laquelle ( haï h magne a rcnou ellc la Loi de Empereur ('o iùantm lui le Jugement cpdcopal. Or il n a pas pu tuei «.ette Loi d Yves de Chartres , qui n'en a pas fait mention. U l'a donc prii'e des Capitu­ laires , A >1 l cnlcigrie lui meme en ces termes ; » Si .. q.ielqu un mi que cell une vieille rubrique hors outage . parce que cette Loi n'a pas etc infcrce dois 'e < ode de Jriliinien , qu'il tache que Charles » la icnom tilcv , puifqii il dit, entre aunes choies, >’dans tes Capitulants; A’.aj » ou/otj 0- ordonnons " u-r nos day 's , icc. » Mais Innocent III a tue de Gratien la teneur de ton Epure adreilee en mh.iv aux Arches eques 5c Evêques de France, de inférée dans le fécond livre des Decretales , où 1 on lit, entre autres slioies .> Nous ne devons pas palier fous ti·> lente la Loi que l'Empereur I heodole a faite, «X ·> qui i ct< teno ivellee pat Charles , duquel deicend ·’ le Roi I Philippe Auguite 1 : Qu^onque ayant un ·' pro.es, (Xc. ■· Gregoire IX & Innocent IV ont pa­ reillement pris de Gratien roui ce qu'ils difent de certe loi de Gonl’tantin , confirmee & renouvcllée pai Charlemagne , car dans ce temps là on ne perdui: pas le uinp» a fouiller dans les fources , mais on fiteit to i: Je Grauen , dont on avoit foui de fuppumer le nom. BALUZII -vatiopem , & prætermiflâs omninô eflê in capitulis Berardi. At non indè tamen colligi poted capitula Karoli Magni negleda turn faille in epifeopatu Turonico. Error fortean Librarii fuit, qui, ut faspè videmus in anti­ quis libris, o8ai as Epiphani» omifit propter vicinitatem vocis Epiphania. XXXV. Capitularium itaque regalium magna ubique erat aufloritas , par cumfacris Canonibus reverentia. Dnravit autem ufus eorum per aliquot fecula, nimirum ufque ad Gratiani tempora, immo etiam , ut videtut , ufque ad regnum Philippi IV, cognomento Pulchri, Francorum Regis. Neque in regnq tantum Francorum valebant, fed in Germa­ nia quoque & in Italia. Ac de Germania qui­ dem fidem faciunt plurima veteris ævi mo­ numenta , præcipuè vero Decretum Ottonia Magni, Germani® Regis, datum apud Franconofurt anno occcclii, in quo Capitularium precedent tum Regum tnftitutis cordm pofttis flatutum efl ne oppreflio virginum aut viduarum, vel raptus , ab ullis hominibus fiat. Apud Italos diutius obfervata fuifle quam apud Germanos multa probant, fed in primis col­ legio Canonum ac Decretorum à Gratiano compofrta, in quâ perfæpè referuntur Cons­ titutiones ex Capitularibus Regum noflrorutn deferiptæ ,'uti jam obfervatum efl à viris eruditiflimis. Objici tamen poffet Gratianum fua non accepifle ex libris Capitularium, fed ex Decreto Ivonis Epifcopi Carnotenfis, quem compiiaiTe videtur, adeôque ex Capi­ tulis à Gratiano laudatis argumentum fumi non polle ad probandum Capitularia Regum Francorum cognita fuifTe Italis ævo Gratiani. Sane verum videri portet Gratianum ex Ivone defcrrpfifle capita colledionis fuz qu® refe­ runtur ex Capitularibus, nifi certis indicii* ollendereinus eum quædam ex Capitularibus defcripfiiTe qu® apud Ivonem non extanr. Defcrrpfit enim Karoli Magni Conflitutionem , quâ renovavit Conflamini Imperatoris legem de epifcopali judicio. Banc porrb Kaioli Conllitutionem accipere non potuit ex Ivone , apud quem non habetur. Accepit igitur ex Capitularibus, ut ipfemet docet nis verbis: Hac Ji quis antiquata contendat. quia in Ju/hmani Codice non inveniuntur itd inferta, per Carolum renovata cognofcat . qui in fuis Ca­ pitularibus attenter catera . Kolumus atqueprsecipimus ut omnes, be. At Innocentius III. ex Gratiano manifefle delcripfit in epiflola feripta anno mcciv. ad Archiepifcopos & Epifcopos per Franciam conflitutos, quas extat in libro fecundo Decretalium, in qua inter cae­ tera ità habenir : Nrc fie illusi humillimum omittamus quod Theodofius fisuuit Imperator, & Karo us innovavit . dt cujus genere Rex 'tpfe ( Philippus Auguflus ) nefeitur defoendijfe; Qui- t. »Π)ηκπ c· GraoM. ri. g·,1 *· ,7’ Life. ». ** SL»y»»U.*4 “°*' v 4« Jj<.· cunque videlicet litem habens . &c. Ex Gratiano fi militer acceperunt Gregorius IX. & Inno­ centius IV. quæcunque dicunt de ifla Conf tantmi lege à Karolo Magno confirmata & renovata. Tum enim non recurrebant ad fon- ια, r. no­ tes, fed eunda ex Gratiano, fuppreflb eju» nomine, deferibebanu P R Æ F A T I O. X X XV1. Francos noflro» par erat diutiùi retinere ulmn Capitularium quàin cæteras natione», cùm propter eo» praecipue fuiiïènt condita, & ab eorum Regibus fancita. Itaque non folùm Roberti Regis Kvo, ac deinde Tub Philippo primo, ut notutn eft ex ep’ftolii Λ ex collectionibus canonicis Ivonis, Epifcopi Carnotenfis, eorum auâoritas patlim valuit , fed etiam, uti dicebamus, regnante Phi­ lippo IV. cognomento Pulchro. Vidimus enitn veteres membranas in quibus deferipliiin erat Concilium piOvmuale habitum Avarici Biturigum anno mcclxxxvi, qua» nobiicum humaniffime pro fuo more commuiiaavit vir clariflunus Antonius Vyon Herovallius. In capite autem xxxit. illius Concilii ftatuitur , ut diu Dominia (r ftfla cum omni cura t? diligentia prircipiaiuur ab omni fervili opere obfervari. In fine vero Conllitniiorum infertum repetitur caput tixv. libri pruni Capitularium, fed mutato Itylo, hoc modo: Dies Dominicus ità ohjtri andum tft ut.........nes €r Miffarum JoUempnta. bu qua ad.......... tur, videlicet ut nec opera fers dia in to ag......... as colant, nec campos arent, nec mcjfem........num ficctnt, ntc fepem faciant, ntc /ilvam........ pent, ntc arborts cadant, ntc ortos faciant, ηιβ cibi vel frigoris ntceffitate , jtt r........ molant ullo modo , nec partem quoquant. ntc in petris labo­ rent, nec domus conflruant, net carra men eant nec ad mercata cons tniant. ntc venationes exer­ ceant. Item femina opera extriha non faciant. veflimenta non capulent. nec confiant, nec la­ vent , nec liniant, linum non batant, nec lanam carpere prjtfumant. ntc berbices tondant. ut amnibus modis bonorum requies Aie Dominico fiat. XXXVII. Ifla quamvis certa fint, vera nihilominus eft fententia illuflriffimi viri Petri 'de Mare. Archiepifcopi PariGenfis, qui do­ cet Capitularium ufum interruptum tuiile fub initia tertiae Regum noilrorum familiæ ; quo­ niam mutatio rerum publicarum & regiæ auctoritatis imminutio quae tunc eveni re, neceflàriô port fe traxerunt legum receptarum abrogationem, quæ non alii» fundamentis niti poliunt quàm columnis quibus regia di­ gnitas fuflinetur. Bellorum enim Normannicorum & civilium occafione fuduin ell ut Ducum, Comitum , fle Marchionmn piæfccturæ, qux in arbitrio Regts antea erant, propriæ cujufque fierent & hereditaria·. Hinc introdufla varia jura municipalia , ne quid ex veteri fiipereflet quod novis potfefloribus officere polFet. Ita paulatim recellum ell à cognitione Capitularium, ad eamque eorum ignorantiam ventum quæ regnabat ante ini­ tium peftrcmi fcculi. Sed tandem, cum clariffhntim illud litterarum fydu« aflulfillet Fiancif ens primus,FrancorumRexChrillianilTimus.cui litteræ illis novtlTimi» temporibus non miniis debent quàm olim debuerunt Karolo Magno, excitata funt hominum ingenia ad diverfa* artes diverfaque (ludia, excullæ veteres biblio­ thecae, revocatæque à tenebris funt vete­ rum lucubrationes quæ antea latebant. Tum 3l XXXVI. Il croit jufte que no» François confervai xxxv fent pius long temps que les autres Nations lufage a· , des Capitulai! es, puifquils avoient été peroculiéie- -χΛ*». meut formes pour eux» A qu’ils étoient émanés dé leurs Souverains. Audi l’autorité des Capitulaire» at elle été en vigueur , non - feulement fous les Rois •Robert A Philippe 1 , comme nous l'apprennent des Epîtres & des Collections canoniques d’Yves , Evcque de Chaires, mais encore tous le régné de Philippe IV , dit le bel , .< i>.me nous l avons dit plus haut. En effet , le celebre Antoine Vycm Hciouvalle nous a communique asecbeaucoup ‘1 nounctctc d amicus u: i es qui contenoienr les aétes du Concile provincial tenu à Bourges en mcclxxxvi. Le chapitre |ide Ct l im? cile porte » quon sabtiicndra avec beaucoup de foin » de vaquer à aucune œuvre fervilc les jours de Di » manche A de Fête. .. A la tin de» Conilttnrions «le ce Concile on y trouve intere le chapitre txxv du livre 1 des Capitulaires, dont on a change le ible de cette maniéré : » Le jour de Dimanche doit erre «obferve, de forte que........... <\ l<- Sacrifice de la » Melle A ce que........... c ell a dite , qu on ne fade >· point ce jourla d œuvre Icivilc....-.·, qu un ne terne >· pouir les champs ; qu on ne coupe point les moiifont, ru.; quon ne tonde point les haies, quon ·> ne coupe pouit les bois; quon ne raille point les » arbres; quon ne cultive point les jardins , i moins » que la fiuin A le froid n'v contraignent ; qu'on-.. ·. ne moule d’aucune maniéré ; qu’on ne cuite point ,, de pain ; qu’on ne cave point de pierre , qu on ne ·> bâtiife point ; qu’on ne tienne point de marche ; .. qu'on n'aille point d la châtié. Que de meme les femmes ne fallent point de tapuleue», ne laseiu aucun vêtement, ne coufent point , ne nttrpvein .. point , ne frottent point, ne battent pou» 1« lui, .. n’ouvrent point la laine, & ne tondent point le» »> brebis, ahn dobferver de toute manière le repos » prefent le jour de Dimanche. ·· XXX Vil. Quoique tout ce que fai dit jufqu’ici (bit certain, le iennment du très - illutlre Pierre de Marca, Archevêque de Paris, eft neanmoins très veritable : il du que l ufage des Capitulaires fut in­ terrompu au commencement de la rroifieme Race. Le bouleveriement des affaires publiques , A la dimi­ nution de la Pmifance royale qui arrivèrent alor» , entraînèrent néceilairement | aboldlémcnr de» Loix remues, qui ne peuvent pas avoir d’autre founen que celui de la dignité royale- Les incurfions des Nor­ mands , A les guerres civiles facilitèrent aux Duc», aux Comtes A aux Marquis »les moyens de s appro­ prier A de rendre héréditaires les Gouvernemens dont ils croient en polTeffion , A qu ils dévoient rendre lorfqu'd plarfoit au Roi de les leur retirer. De-là vin­ rent les diftérens droits municipaux qui turent intro­ duits , pour qu'il ne reftàt rien de l'ancienne f onftttution qui put nuire aux ulurpations qui venaient d'être faites- Arnti on s’écarta mfeniibienient des Ca­ pitulaires , A I on tomba dans certc ignorance crallè qui a irgnc jufqu’au commencement du dernier liecle. Mais enfin a cette epoque on vit fe lever I alite des Lettres , François 1 qui étoit alors fur le Trône des François, A d qui les Sciences doivent un hoin mage aulli étendu A aufli lincere que celui qu elles rendirent autrefois d Charlemagne. François 1 encou­ ragea les diverfes parties des Sciences A des Arr» par les récompenfes qu'il donna d ceux qui les profef· fbient ; on fecoua la poullîere qui dcvoroit les Bibào IXXVII. dr de M;i. (ur 11 de i Opii 32 STEPH ANI théqites , A' on arracha aux tenebres les travaux de» anciens qui y étoient enfouis. Alors on fc hâta de fane res ivre les, Loix des Capitulaires ; les Allemands curent la gloire de commencer l'entreprite , nous les nnirâines. xxxvin. XXXVIII. Beatus Rhenanus eft, je crois, 1» preiëi '.i' mier qui en mduxi s’eft appliqué à'rellufcirez les ■> · »11 Conltituriohs ou les Capitulanes de Charlemagne, ''-b1' «« iS.iiis le Livre fécond de fes Annales Germaniques Îeî’Xti‘1 a rapporté pluiieurs textes du Code des Lotx Fran- çvifes, dont il dit qu’on conferve en Allemagne pluiicats anciens exemplaires. Joachim Vadianus, dans-le l ivre 6 de fes Aphorilmes de l Eucharjftie , publié e i WDxxxvi , fait expretlérnenr mention , page 115, de la Collection d’Angefife , Abbe de Lobes. ·> Il n cxiile, dit-il , chez nous à Saint-Gai, un ancien Reo cued d Angetife, Abbe de Lobes : il eft conferve dans la Bibliothèque de la grande Eglife, & on y « lit ces paroles que j’ai déjà citees ; lavoir, que le „ Pierre tienne tenficiurs Γ Euchartftie prête pour les .. uu.a ·’. En ctnxLV , Virus Amerpachius fat impri­ met à Ingoldail le Livre des Conftitutions de Charlemigne , comme je le dirai en fon lieu. Trois ans aptes Jean du Tillet , fucceÆvement Evêque de S. B.ieux Amerpachius librum Confiitutronum fi* syKaroli Magni emifit in lucem Ingolftadii , ut dicemus infrà fuo loco. Triennio poll Joan- n« ne» Tilius, qui Briocenfi» dein & Meldenfis Epifcopu» fuit, aggrefluseft editionem Capi­ tulorum Karoli Magni & Ludovici Pti, non tamen perfecit neque emifit. Tum vero pri­ mum audiri ccepit nomen Capitularium, cum antea dicerentur (impliciter Conftitutiones Karoli Magni, fi ve Leges Francicæ. Sequenti anno , qui fuit nonus & qnadrageliniu* poli miliefimum à Nativitate Chrilli, Cardus Mo* imæu» emittere parans Stylum ParlamentiParifienfis à te emendatum & locupletatum, ait in Praefatione te quaedam infignia capita ad jeciflc ex Conflitutionibu* Karoli Magni & Lu­ dovici Pii, quarum exemplar habeo, inquit. Ea­ dem repetit in notis marginalibus ad Stylum eundem , parte 3 . tit. JO. Exiftimandum ta­ men non eft exemplar illud quo Molinæus utebatur, efle unum ex illis quæ Tilius edi cu­ ravit ; nam praeterquam quôd Molinæus, tum in Additionibus ad Stylum Parlamenti , tum etiam in Traâatu de origine, progreflu , & excellentia Regni & Monarchiæ Francorum, & in Commentario ad Ediâum Henrici II. contra parvas Datas,Capitularia five Conftitutione* Karoli Magni & Ludovici Pii temper laudat fecundum numeros in antiquis exem­ plaribus adnotatos , quos Tilius in editione fua mutavit, docet prætereà Molinæus in eo­ dem Traftatu de excellentia regni Francorum, J. i 1 {·,& in Præfatione Commentarii ad Edic­ tum Henrici II. contra parvas datas, $. 7, fe exemplar illud futim habuiflèex regiftris regiis. Scio hanc Molinæi adnotationern fublatam elfeàTradatu de excellentia regni Francorum in poftremis editionibus Operum Molinæi , initio fado ab ea quæ Parifiis prodiit anno illius feculi duodecimo. Qui enim tum cura­ bant editionem illam, hanc tibi licentiam permiferunt ut quantum vellent, auferrent, mu­ tarent , adderent. Nam , exempli gratia , nu­ meros Capitularium in vetuftis Molinæi edi­ tionibus notatos emendarunt ad Pithœanam Capitularium r A I 1 (Λ Capitularium editionem, quae diùpoft exii ne­ tum Molinarum prodiit. Et cùm ille in paraÎrapho 1 ejufdem Tradatâs de Monarchia 'rancorum ita fcripfiffet t hem . lib. IU. Capttularium, fequentta Capitula quse Anfegifus ponit in libello primo fuss compilationis. videlicet cap. xc modis omnibus & fub msd&a in Capita· lis contenta prohibuerunt-ne pueri fine voluntate parentum tonfurentw vel puelle velentur ; & cap. crj[^ ne puellae infantula suatis velentur ante· qudm eligere fciapt quid velint. Ifti fic pro fixa audacia repofuerunt : Prsetcred lib. IU. Capital, fuorum fequentes articulos confcripferunt , quot Anfigifus , lib. L fua compilationis. adjunxit hit verbis cap. et. [ pofiremee editionis Parifienfts . fisam fumus fequuti ] .· Ne pueri verb fine voluti· tote parentum tonfuremur, vel puellse velentur , modis omnibus inhibitum eft;& qui hoc facere tenraverit, mulSam quse in Capitulis legis mun­ dane d nobis conftitutis continetur perfolvere co­ gatur. Et cap. cras. Ne verb puellse indifereti velemur placuit nobis etiam de facris canonibus qualiter obfervendum fit Me inferre. De tempore velandarum puellarum in Africano Concilio, cap. xn, continetur ut mm ante 2 t annos conferrentur. Debuerant ifti, ut integram Molinæi feriptiohem referrent, addere caput cxv. libri primi Capitularium ex editione Pithœana, quod eft ctx. in noftra, in quo ita legitur: Ut infantu­ le setatis puellse non velentur antequdm illae elige­ re fciant quid velint. Multiplex itaque in hoc loco fuit temeritas eorum qui iftam Operum Molina.-! editionem curarunt. Primùm.quôd verba Molinari non retinuerunt, aliaque pro illis fubftituerunt quse Molinari non funt, ut patet etiam ex Tradant eodem Gallice feripto, in quo idem omnino fenfus & idem verborum ordo, etiam in ipforum editione , repetitur qualis legitur in loco illo Molinæi à nobis relato ex veteri editione. Deinde , quod cùm Molinar us con fulto abllinuerit i referendis integris Capitularium locis que heic com­ memorat, ifti illa contra mentem audoris inferuerint. Tertio, quôd poftremae Capitula­ rium editionis Parifienfis mentionem fecerint in textu Molinæi ; cujus certum eft nullam debuille fieri mentionem , quoniam illa , uti jainobfervavimus, diù poll extindum Molinæurn prodiit. Denique quod illâ , quam fibi fumpferant, emendandi fupplendique Moli­ næi audontate abnfi, poftremam illius para­ graphe partem omiferint. Atque hæc quidem omifiio heri potuit per negligentiam ; at mu­ tatio quæ fada eft in paragraphe 11 f, in quo omifertint verba Molinæi dicentis fe libros Capitularium habui lie ex regillris regiis , ea vero fada confilio ell ab iis qui putarent if­ tam admonitionem non elTe neceflariam poftquam libri Capitularium verfabantur in om­ nium manibus . adeoque necefte deinceps non elle radicare loca ubi reperiri poterant. Nam Molinæus ita illic fcripferat : Et origi­ naliter habetur in Capitulari , cujus i rtgifirts regiis copiam habeo. Hanc claufulam omnino deleverunt Editores Parifienfes , qui tamen eam retinuerunt in eodein Tradatu gallicc /cripto. Unde colligere licet quàm botià fide T’ornas 1. I 33 la mort de Pithou. Au §. 119 de fon Traité de la Monarchie Françoiie, du Moulin avoit dit 1 « Item au » Livre IV des Capitulaires, font les capitules fuivans » qu'Angeùfe a inférés dans le Liv.- I de fa colle&ion, >' par lefquels il eft défendu très-exprelfëmenc, au » chap, xcv, fous la peine portée aux Capitules, de » tondre les entàns, ôc de voiler les filles fans le con» fentetnent de leurs parent& au chap· cix, de don» net le voile aux jeunes filles avant qu'elles aient » acretnr un âge qui leur permette dechoifir en connoif» fa.icede caulc l’état qui leur convient». Les Editeurs, fuivant leur hardiefte ordinaire, ont mis à la place de ce texte ce qui fuit : “ Outre cela au Livre IV de leurs » Capitulaires , les Empereurs ont arrêté les articles » fuivans, qu'AngetiTe a joints au Livre Ide fa Compta » larion , chap, ci (de la derniere édition de Paris » que nous avons fuivie ) en ces termes : Nous defen· » dons cxprejfement de tondre les cnfans , & de donner » le voile aux filles fans le confinement de leurs pan tens ; & quiconque ofera le faire , fera tenu de payer ·« Γamende que nous avons fixee dans nos Capitules de » la Loi civile; & chap, tvn : .4fin quon ne voile pas » indifcretemcnt les filles t il nous a plu de rapporter » ici ce que les Canons prefrivent pour qu'on s’y con» forme. Un Concile ^Afrique, cliap. xvi, en parlant n de Γ âge où Γon peut donner le voile aux filles , défend » de les coniacrer à Dieu avant l’âge de 15 ans. » Les Editeurs auraient au moins dû , pour completrer le paifage de du Moulin , tranfaire le chap, cxv du Livre l de l’édition de Pithou, qui eft le chap, cix de mon édition, & qui eft conçu en ces termes : *< Nous dé» fendons de voiler les jeunes filles avant qu elles aient » atteint un âge qui leur permette de choifir enconnoii» fancedecaufe l'état qui leur convient.» Les Editeurs de du Moulin ont commis plus d’une faute dans l’arran­ gement qu’ils ont fair du texte que nous venons de rapporter ; 1 °, ils pont pas laiiTé fubfifter les propres expreilions de cegrand jurifconfulre, A lui en ont fubftitué qui ne font pas de lui, comme il paraît en lifant le Traité de la Monarchie Françoife écrit en François, où ces mêmes Editeurs ont conferve le lens & les parata de du Moulin, tels que nous les avons rapportés â l’endroitci-deiTus fuivant l’ancienne édition ; a°. du Moulin avoit évité avec foin de copier la difpofition entière des Capitulaires donc il fait mention, & ils la ont inférés contre le vœu de l’Auteur ; j°. ils ont parlé dans le texte de du Moulin de la derniere édition da Capitulaira qui paroiiToit ^|ors , dont ils n’auroient pas dû faire la moindre mention en cet en­ droit , parce que , comme nous l’avons déjà obfetvé , cette édition ne parut que long-temps après la mort de notre Jurifconfulte ; 40. ils ont abufé de la liberté qu’ils s’étoient arrogée de corriger ou de fuppker du Moulin, puisqu’ils ont omis la derniere partie du pa­ ragraphe donc il s’agit 1 cette omiflion peut venir de négligence , mais füremenc ils rettancherent de pro­ pos délibéré au paragraphe 115 ce que du Moulin difoit, qu’il avoit copié la Livres da Capitulaires lur la Manufcrits qui font dans la Archives du Roi j de ils le firent dans l'idée que cette remarque n’étoit plus néceflaire depuis que la Livres des Capitulaires étoient entre la mains de tout le monde t & que par conféquent il devenoit déformais inutile d’indiquer la dépôts où l’on pouvoir la trouver ; 5 °. Du Moulin s’étoit exprimé dans l’endroit dont eft oueftion en ces termes : « Et ceci eft tire d'un Capitulaire dont j’ai » une copie prife fut la Manufcrits du Roi. » La \ . 34 ο 1 rL r de Paris Fdirvut^de Pans ont ont entièrement enticremer retranche cette re·' verfati illi fini in editione Opcnim Mo____ ι , linæi. marque Jiinfconfulte , & !'»'ont cependant laiflê f .i.::.________ " , . . , fubhfter dans... l’édition de ce. thème Traité en François. J______________ ‘ ............................ . ' fqj ’ de ces Editeurs des Œuvres de du Moulin. De tout cela on .peut 'conclure quelle étoit la bonne rxxn. ......... . v -i_.XXXIX. Ante annum ncn xuit. Capi XXXIX. Avant Γannée dcccxxvu,les Capitulaires ( «ilc.trOB de nos Rois n’avoient pas encore été réunis en un feul tularia Regum noflrormn nondum relata lue­ J c , é-U'M .1 Atbe cotps jAirairS chaque Capitulaire cioir éent en particu­ rant in unum volumen , fedfeparatim préferi4« Lobe»1 pta habçbantqr in fcheduli» & membranulis. lier fur.des feuilles de parchemin. Dans ce temps-là Tum veto Anfegtfus Abbas collegit aliquot l Abbc Angelife raflembla .plufieurs* Capitulaires de Charlemagne Sc de Louis-Je-Débonnaire , de peur, Karol i Magni & Ludovici Pii Capitularia, comme il le dit lui-même, qu’ils ne s'égaraient, 8c jl ne oblivioni traderentur, ut ipfeait, eaque les diftribua en quatre Livres. La plupart des Ecri­ in quatuor libros digeilit. Credunt pleriquc Anfegifum hunc Abbatem fuifle Lobienfem, vains ont cru quAngeiife croit Abbé de Lobes, fur le rapport de Sigebert, qui s’exprime ainli fur Lan perfuali auAoritate Sigeberti , qui de eo ita Dcccxxvtit “ Angelife, Abbe de Lobes, diftribua en feribit ad annum dcccxxvii. Anjegifiu Abbat Lobtenfis ediUa Imperatoris Karoli Magni (r deux Livres les Edits de [Empereur Charlemagne, >. A ceux de Lotus fon fils fur la Loi eccleliaftique. Il Ludousici filii ejus ad ecclefiafticam legem per­ tinentia in duobus libellis digeffit. Idem ediSa » diftribua pareillement en deux autres Livres les » Edirs de ces Empereurs fur la Loi civile. « Jean eorundem ad mundanam legem pertinentia in duobur atqui libellis digefit. Hanc opinionem Trnheme a enfuite confirme > Châties A Louis, car comme, au rapport de Siroli tr Ludo*ici Resum Capitula collegit, quogebert, notre Angelife avoit été Abbe de Lobes au rundam hallucinatio. Cùm enim Anfegifum hunc .< ÏXocèfe de Cambrai ; 3c quoiqu'il fût different Lobienfem in Cameracenfium diacefi Abbatem .. d Angelife , Archevêque de Sens , qui avant fon >> epikopat avoir bien e;é Abbé , mais d un autre futfie ex Sigeberto conflet, longique diverfum ab n Monaftere appelle de Saint Michel dans le Droccfe An/egijo Senonum Archtepifcopo, quamquam ü etiam Abbas ante epi/copatum fuerat, fed alte»» de Beauvais, plulieurs ont confondu ces deux Annus in Bellovacis Monaflerii cui d fanSo Mi­ » geiifes , A ont mal a propos attribué a 1 Archevcch acie nomen, non defuerunt tamen qui utrum- que la gloire d'avoir diftrrbué en pluheurs Livres qae Anfegifum confunderent , & digeflorum in » les Capitulaires de nos Rois, u 1:1'01 Capitulorum laudem Archieptfcopo perpe­ ram tribuerent. XL. Ex his quae dida hadentis funt colliX L. De tout ce que nous avons dit fur ce fujet XI. Angeiiie ?;itur ambigi meriti) pofte an vera fit eorum on peut dorter avec ration de la vente de Γοριhoit et·*»· ementia qui Anfegifum noftrum volunt fuifle tuon de ceux qui veulent que notre Angelile ait été icmbUHc n»eut A. b< Abbatem Lobienfem. In chronico FontanelAMv d-. loi'.s. Je trouve dans la chronique de FonJc Fontf lenfi , quod in tomo tertio Spicilegii Dacheten.Iles . queDacheiy anii’erce dans le troilieme tome fieilct. rtani editum efi . reperio Anfegifum Abba­ ,1 h Spuilege , qu il y eut un Angelife nomme à 1 .Ab­ tem Fontanelienfem conftitutum à Ludovico baye de 10'itenelles par Louis-le-Debonnaire, lequel Pio , virum fuifle doduin ac librorum ama­ étoir un peifonnage docte, Λ. fi amateur de livres, torem , quorum magnam copiam reliquit ia qu il en rallcmbla une grande quantité dan» le Mo- tsurtfud Labt«a>n . u !. 4«knr«»· ub.wvVà-i» O». 7 AT I O. Ktar Atta OrJiau S. BcamteH, to. *ρ·4Π· io fràKtfà·. ■riaria. pif. monaflerio Fontanellenfi & in Flaviacenfi, cuju* etiam Abbatem fuiffe docet, atiflor ejufdem chronici,'Exifliinare itaque fortaflis liceret Anfcgifum Abbatem , qui Capitula­ ria Regum collegiis eum effe qui Fontanei* ienfi* Abba* fqit, & obiit anno dcccxxxiv. xiii. Kalend. Augufli, poflquàm eam abba* tiam per anno* decem & amplius rexlflêr. XLI. Colledio Hia Capitularium ao An-· fegiib Abbate confeâa Ibtim audoritatem magnam obtinuit, qyod eam Ludovicos Piu* Imperator fuam fecerit. Etenim ille in Conftitutionibus editi* poil annum occcxxvn. referens verba vel lenium legum à patre fuo Karolo aut à fe antehac editarum, reperiri illa feribit in Capitulari. Quo nomine intelligh colledionem Anfegifi. Veluti in Capitu­ lari Wormatienfi anni dcccxxix. tit. t.cap. V. fta enim continetur in Capitulate bona me­ moria genitoris noftri in libro I. cap. CLVir. Ut qui Ecclefiarum beneficia, (yc. Et paulô poli : Item in Capitulare nojiro in libro II. cap.jixi. do eadem re. Et infra in capite nono ejufdem tituli hujufce Capitularis WormatienGs : QuiCtmque de rebut Ecclcfiarum, quot in beneficium habeat , rtftaurationcs earum facere neglexerint t juxta Copitularem anteriorem, in quo de operi· but ac nonis & decimit confiitutum eft , fie de illit adimpleatur, id eft , in libro IV. Capitulo * xxxvtu. De opere &■ reftaurauone Ecclefiarum fyc. Et in titulo fecundo eiufdem Capitula­ ris, cap. 1. De beneficiis deftruBts hoc obferve­ tur quod in Capitulare priori continetur, id eft, in libro IV. Capitulo xxxvi. Quicunaut benefitUim , (yc. Ibidem, cap. viti. De bonis dena­ riis quos populus recipere non vult volumus ut hoc obfervetur & teneatur quod tn priori Capi­ tulari neftro confiitutum eft , id tft . in hbroIV. Capitulo xxx. Quicunque liber homo , (rc. Et ti­ tulo ut. cap. i. De homicidiis in tcclefiis vel in atriis carum commijjit hoc obfervetur (y te­ neatur quod in Capitulare priori confiitutum eft, id eft , in libro IV. Capitulo x 111. Si quit ex levi caufa , Ere. Item cap. v. De Vicariis (y Centenariis qui magis propter cupiditatem qudm propter juftitiam facundam fapifflmè placita te­ nent & ex indi populum nimis affligunt, itd te­ rtiatur ficut in Capitulare Domni Karoli Impe­ ratoris continetur . id eft , tn libro III. Capi­ tulo xi. Ut nullus ad placitum tyc. Et paulo |K>11 ; Item de epdem re in Capitulare nojiro tn libro IV. Capitulo Lv. De placitis fi quidem (yc. Et in capite odavo ejufdem tituli ; De faidis coercendis hoc obfervetur (y teneatur quod in Ca­ pitulare noftro in libro IV. Capitulo xxv. conti­ netur. Si quis aliqud neccffltase cogente , (yc. 3) naftere de Fontenellas A dans celui de Flavïgny, dont l’Auteur de la chronique nous apprend qu’il fut aufli Abbé. C eft pourquoi on pourrait croire que l’Abbé Angelife, qui a recueilli les Capitulaires de nos Rois, eft te même qui fut Abbé de Fontanelles, A qui mourut en dcccxxxiv le ij des calende» · d’Aoùt, après avoir gouverné cette Abbaye au-delà de dix ° ans. XL1. La Collodion de* Capitulaires publiée par Angelîfe acquit aufli-tôt une grande autorité , parce (k„, que l'Empereur Louis-le-Débonnaire fe lappropria ' “ ' * J,’ par les différentes Conftitutions qu’il publia après 1 'an i/ ’ i> < ■>Dcccxxvti. En effet, rappellant les paroles ou le len* y*/j de* Loix de Charles fon pere, ou de celles qui avoient ή été publiée* auparavant, il dit qu’on les trouve dans le Capitulaire > expreflion qui dciigne la Collection d’Angefifè. Par exemple, dans îe Capitulaire de Worms en dcccxxix , Ut. 1 , chap, v , il s'exprime ainli : « Car cela eft ainfi contenu dans le chap, clvh » du livre I. du Capitulaire de notre pere de bonne ■ mémoire, en ces termes : Que ceux qui tiennent des benefices de TEglife, Ac. j A un peu après il ajoute: » Il eft aufli ordonné par le chap, xxi, du liv. 11. de .< notre Capitulaire fur le même fujer......... » Plus bas au chap. 9 du même titre de ce Capitulaire de Worms, il dit ; «* Quiconque négligera de faire aux m bénéfices qu'il* tiennent de lÆglife les réparations » nécclïaire*, felon le Capitulaire antérieur où I on » a réglé ce qui regarde les ouvrages , les neuvièmes » & les dîme* , c’eft-à-dire , comme il eft porte au ·> chap, xxxvni, du liv. IV . en ces termes : Pour ce » qui concerne la conftruHton & les réparations des » Egltfcs t Ac. u Au chap. 1 du titre x du même Capitulaire, il s’exprime ainli : « On obfervera à le » gard des bénéfices en ruine ce qui eft contenu dans » le précédent Capitulaire, c’eft-à-dire, au chap, xxxvi » du liv IV : Quiconque aura fon benefice , ice. ·> Au chap, vin du même titre: « du fujet des bonnes pieces u de monnoics que le peuple ne veut pas recevoir, n nous voulons qu’on obferve ce qui a été décidé dans » notre précédent Capitulaire, c’eft au chap, xxx du « liv. IV i Tout homme libre t aire, par le chap, xm du liv. IV : Si quelqu’un p<'ur >■ un fujtt legert Ac. » Au chap, y du même titre · >. Pour ce qui regarde les Vicaires A les Centenier» » qui, guides plutôt par un fordide intérêt que par ef>< prit de juftice, tiennent fouvent des aflemblees, A >. enâiite accablent trop le peuple, on fuivra ce qui a » été ordonné par le Capitulaire de notre Seigneur .. l'Empereur Charles , c'eft-à-dire, par le chap, xl v du liv. Ill . Queperfonnc ne fait appelle aux plaids , » Ac. » Et peu après : Il eft encore ordonné lut cela »> par notre Capitulaire , chap. 1 v du liv. IV , des afiemblees qui, Ac. » Enfin, au chap, vin du même tit. il s'exprime ainfi : ·■ Quant i la maniéré d’em. pêcher les injures , on obfervera ne point en point ce que nous avons réglé par notre Capitulaire , » chap, xxv du lis IV' : Si quelqu’un fans une veritable necefftté t ficc. »» XLI1. Kaiolus qnoquè Calvut eandem colXLII. Charles ' 1 Chauve a aufli e le fou vent cité 1le même Recueil comme le Code public des Loix Franledionem faepè laudavit tanqnam publicum çoifes , qui avoit reçu ce caradere de la puiflance Legum Francicaruin codicem , regià audoritate & ufu publico receptum. Referenda font royale A de l’ufage univetfel. Je vais rapporter quel­ ques uns des textes des Capitulaires de ce Monarque loca ex Capitulis ejus quæ id probant quod qui prouvent ce que j’ai dit. Tit. xxx v i, chap, i : .» Nous nos diximus. Titulo xxxvi. cap. < : Comites u voulons que les Comics foutu les fouiiens des Eve bp popis ty muiiftrts Ecclefix m carum minift XLH. Kile futauC ccBhrmcep^ 36 STEPHANI B ALUZII » ques A des Mmilbes de l’Eglile, lorfqu’ils feront trriis .tdjutores in omnibus fiant, ficut in Capitu­ „ les fondions de leur niiniftere, mmne il eft oïdonné lai pradecefiorum ac progenitorum noftrorum «par le l’.apunlaire de nos Pi.decetleurs A de nos c. -'iiiiric'ur, in fecundo libro Capitulo xxtii. br. Ibidem.can. iv. Columns &· exprejft mandamus ,, Petes, auch-ip. xxm du livre 11, Ac. » Au mernttitit ιηαρ.ιν : ·· Nous voulons A ordonnons exprcllcment ,Comttibus noftris ut ficut ιη χχιν. Capitulo fe­ » aux G nues, que , comme il eft ordonné au ch. xxiV cundi libri Capitulorum decefibrum noflrorum coti-< ttrtttur , t?c. Cap. vin. Ùt denarii ex omnibus duhv.ll des Capitulaires de nss» Predécclleurs, Ac. »> ./, ’ne me titre, > hop. v in : ·■ Nous voulons que les diftemonens meri ac benê penfaniei, ficut inCapttu„ rentes éfpeces de monnotes (oient pures A de poids , lari pradtcejforum ac progenitorum nofiroruni - aiifti quecelaa été régie par le Capitulaire de nos PréRegum libro quarto xxxn. Capitulo continetur. .. dccefleurs A de nos Peres au chap, xxxn du liv. IV, Cap. ix. Secundum Legem mundanam ut perju­ .· Ac. » .-/« meme tttre , ehap. ix ; “ Que le parjure rus puniatur ficut in /Capitulari deceftorum ac „ (oit puni comme il eft porté au Capitulaire de nos progenitorum noflrorum continetur m fine Cap· .> Predeceil'curs A de nos Peres à la tin du chap, x du tuli decimi ex tertio libro. Cap. xvnr. Si au­ „ hv. 1U Ac. >> .V- même life , ihap. xvm: .· Si un tem in. immunitatem vel potefiatetn aut proprie­ „ faux monnoyeur , ou celui qui frappe clandetbnetatem ahcujus potentis confugerit , fecundum >· ment de la momioie, ou celui qui négocié de faillie quod m tertio libro Capitularis xxvi. Capitula » monnoie...... fe donne 1 qmlqu’homme paillant , continetur , trc. Cap. xrx. Mercata die domini­ „ eu le rant^e fous ion credit ou Ion immunité , nous co in nullo loco habeantur, ficut in primo libro / „ voulons qu’on obferve ce qui eft prefcrit pat 1e chap. Capitulorum, capitulo cxxxvt. habetur. Cap. xx. ,, xxs t du liv- 111 du Capitulaire , Ac. » -Vu meme Homines etiam qui providentiam habere debe­ . h.ip. six : ·· Nous détendons de tenir nulle part bant ne manca tnenjur* fiant , fi de perjuri» ,, des marches le jour de Dimanche, comme il eft quod juraverunt quia hoc non confcntire debuif,, ordonne au chap, cxxxvi du liv. 1 des Capitulaires. fent, revibli fuerint, fecundum legem puniantur, .<< meme titre ,s.hap. xx : >· Que fl ceux qui doi- ficut in fine Capituli decimi ex libro tertio Ca­ ,. veut veiller à ce qu’ii rfy air pas de fauile mefu- pitulorum haoetur. Cap xxir. Confidcrare vo­ , te, font convaincus d'avoir prêté un faux ferment lumus difcretionem quain deccjfores noflri Reges a> en promettant de n’v jurais conlentir , ils lein quarto libro Capitulorum pofiierunt, capitulo „ ront punis félon la Lot qui eft portée ait chapi- tvii. decernentes. Cap. xxv. Et quoniam in pra» tic x du livre 111 des Capitulaires. » Au même fatis Capitulis continetur m libro tertio, capitulo ,, titre , .har. xxii : ·· Nous voulonsuferdumêmedifJ-Xxv. ut nullus fine permiffu regio brumam, &c. Cap. xxvu. Er qui de talibus hofiem dimifcrtnt, ,, ccrnetnent que les Rois nos prédécefteiir» ont établi „ au chap. ι v π du liv. IV des Capitulaires. >, Au même heribannum juxtd diferetionem qua m progeni­ „ ntre, ehap. xav : “ht comme il eft détendu pat les torum noflrorum tertio libro Capitulorum , capi­ .. prccidens Capitulaires rapportés au chap, ixxv du tulo χιν. continetur,perfolvant. Cap. xxvui. Ad », liv. Ill, à qui que ce lent, (ans la peimifhon du Roi, nojlram regiam partem componant ficut in pro­ » de donner ordre de vendre des cafques ou des armes fato Capitulorum libro tertio, capitulo XV. Lxxxvt. &r in libro xv , capitulo xxxvi. habe­ n a des etrangers, Ac. »· J» n:tme titre , . h.tp. .xxvu . ., Ceux qui parmi ceux-là auront laiiié echappei l’entur. Infra in eodem capite :,ficu: in Capitulis >i nemi , payeront l'amende , telle qu’elle a cte fixée libri primi , Capital, cxxxh. ir cxxxrv. tr 1« libro 11 , capitulo xxxr. &· m libro quarto , ca­ „ par le chap, χιν du hv. Hl des Capitulaires de nos » Peies. - A.. mune titre, chap. χχνιιι : “Qu’ils com- pitulo xix. continetur. Cap. xxxiv. Continetur tamen in tertio Capitulorum libro, capitulo xxtx» , potent pour ce qui nous regarde, de la minière qu il d, homine liberi, frc. Titulo xL. cap. ix: Stcut ,, eft regie par les cliap. x v A i x ·. x v i du liv. Ill, A par in libro primo Capitulorum avi & patris noflri, tr «> le chap, xxavidukv. IV des Capitulaires. >> Pêusbas ficut m Capitulis patris noflri anno xvi. imperii au même chapitre : » Audi qu’il eft porte au chap. . i x x xii A cxxxi v du 1IV. 1, au ch. xxxi du hv. Il, ejus failli, continetur. Titillo xlv. cap. 1 ; Qui talem forbannitum receperit, fecundum quod conf„ A au chap, xix du hv. IV. « Au même titre , chap. mutum ejl m Capitularibus avi & patris noftri xxxiv. “Il eft parlé dans le chap, xxix du hv. m libro tertio, fi francui eft.&c. Ibidem cap. ut : Ill des Capitulaires de 1 homme libre , Ac. .» Au Eiat de illis ficut in Capitulari avi & patris titre XL , ehap. ix . Comme il eft ordonne dans le noflri continetur in libro m, capitulo xlvii.Ec „ liv. I des Capitulaires de notre Aïeul A de notre „ Pere, A dans les Capitules publics par notre Pere fi jam de latrocinio reviStfunt, fiat de illis ficut de revifhs. St autem illis adhuc vita perdonata en la feizieme année de fon empire. - Au titre 4$ , non fuit , ζχ revi&i non funt ,& res fx mancipia chap. 1 : » Quiconque donnera aiyle à un banni de 1 cl mobile habent, fiat de illis ficut m quarto libro «cette efpece , fera ttaitc fuivanr ce qui a été orCapitulorum , capitulo xxrx. dicitur. Citat prae­ »» donné au liv. ΙΠ des Capitulaires de notre Aieul A terea frequenter idem Karohis Capitularia „ de notre Pere : s il eft franc, Ac. Au même titre, Karoli Magni A Ludovici Pii. Sed nos ea tanchap. ni ; “ Qu ils fuient traites comme il eft dit au tinn loca (elegimus in quibus illa laudat ex »> chap.xivn du hv. 111 du Capitulaire de notre Aïeul Colledione Anfegifi , m oftende^inu» illam ,, A de notre Pere. S ils ont déjà etc convaincus de (utile authenticam & regià aitéloritaie fii ma­ »> vol, qu'ils (ubifknc la peine qm leur eft duc ; mais » (i on ne leur a fxsint fait une fins gr..<.e de la vie, A' tam. », qu’ils ne (oient pas convaincus , A s ils ont des v biens, des efclaves A des meubles, qu’ils foient juges fuivant ce qui a été arrêté au chap, xxix du „ liv. IV des Capitulaites ·>. Outre ie qui eft dit dans Ls diftérens paftages que j’ai rapportes , Châties le Chauve cite fouvent lo Capitulaires de Charlemagne A" de Louis le Débonnaire , mais je me luis borné P R Æ F A T I Ο. 37 • i apporter les endroits où ce Prince fair mention des Loix inférées dans la Colleélion d Ange iî le , ahn d'établir l'authenticité de ce Recueil, Ai de prouver quelle a été conbrniée par la puillance royale. xt ni. ’ 'hic ordo XL1U. Or voici l'ordre de cette collection , telle Plin tia ufque ad civ, quæ dcccxvi. La caufe de cette mépnfe vient, comme je fumpta funt ex Capitulis quæ anno dcccxvi. l’ai dit ailleurs, de ce qu’Angeiife ayant appetçu en fancita à Ludovico Pio funt. Caufa autem tère du Capitulaire de 1 an dcccxvi, deux chapitres illius errori» , ut alibi dicitnu* , alia elfe non qui font de Charlemagne, il fe perfuada que tous les Ibia. p*j. poteft quàm quod ciim duo Karoli Magni autres chapitres du meme EditctoientdeCharlcmagne, *·”· Capitula deprehendilfet in fronte Capitularis Angciife reprend enfuite fon plan ; car le chap. < v & les quod anno dcccxvi. à Ludovico Pio condi­ fix autres qui le fuivent, font tirés du premier Capi­ tum eft, putavit extera quoque ejufdetn Edic­ tulaire de l’an ecccv, les quatre chapitres qui vien­ ti Capita Karoli elfe. Redit autem pollea An­ nent enfuite, ont été pris du fécond Capitulaire de la fegifus ad inllitiitmn futim ; nam caput cv. même année , le chap, cxvi &· les dix autres qui le cum fex fequentibus fumpta funt ex primo fuivent, ont été tires du cinquième Capitulaire de Capitulari anni m c>'v. fequentia quatuor ex l'an dcccvi , & les fept autres chapitres fuivanr ont fecundo Capitulari ejufdem anni, caput cxvr. été piis du iixieme Capitulaire de la même année. Les cum decem fequentibus, ex quinto Capitulari cinq chapitres qu’on lit enfuite, ont été tires du fé­ anni dcccvi. fequentia feptein ex fexto Ca­ cond <3c du trodieme Capitulaire de l'an dccchi : le pitulari ejufdem anni. Quinque capita quæ chap, cxxxix a été pris des capitules qui avoient été pofteà leguntur , deferipta funt ex fecundo & publiés en dcccix. Je n'ai pu trouver de quels Capi­ lenio Capitulari anni pccciii. Caput cxxxtx. fumptum eft ex Capitulis quæ anno necetx. edita funt. Originem & fontes eorum quæ pollea fequuntur ufque ad caput < i.ix. reperiienon potui. At quatuor ultima lapita ejuf­ dem libri primi accepta funt ex primo Capitulari anni dcccx. XLIV. Quoniam vero Anfegifus plurima Karoli Magni ac Ludovici Pii Capitula piætermifer.it , abftinueratque præteieà à refe­ rendis Pippini & Karlomanni Conilitutionibus , quarum tamen frequens ufus erat , Benedidus Lev ita MoguntinenG» hanc ir. ie cu­ ram fufeepit circa annum dcccxlv. ut Ca­ pitularia in unum colligeret & in tres libro» r "on. ad dillribueret. Exillinwiv it Baronins , ac poft Î"? *41‘ k eum alii, Colleâionem illam à Benedifto con- < oacii. M«d. c. r», feflam fuilfe ex præccpto Concilii Meldenlis, quoniam idem Concilium , ut fuprà vidimus, Karolo Calvo polhilaverat ut Capitula ecclefiujhca a Domno Karolo Magno Imperatore, nrc- tulaires ont été tirés les autres chapitres qui viennent enfuite jufqu’au chap, ctix, excluhvement j car les quatre premiers chapitres de ce premier livre ont été pris du premier Capitulaire de fan dcccx. XLIV. Comme Angefife avoit oublié d’inférer dan» χιιν. fi Collection plufieurs Capitulaires de Charlemagne Ar πΑθη^'ω· de Louis le Débonnaire , À. qu’outre cela il n’avoit pas rtt(. pu <·· d'ordonner l'obfervarion exacte des Capitules ec» clcüaftiques des Empereurs Charlemagne K Louis 38 STEPHA N I • le Débonnaire. „ Mais Hermann Conringius a trèsbien remarqué qu’il eft faux que cette Collection ait été faire par ordre du Concile de Meaux ; puifqu’eli· l'a été dans le Royaume de Louis , Roi de Germanie, dont la ville de Meaux ne faifoit point patrie. En effet, on ne peut fe perfuader que Benoît, Dia­ cre de Mayence, ait fait ce-r* emreprife par ordre d’Evêques d'un Royaume étranger. D'ailleurs , Be­ noit lui-même dit en termes très-clairs ,-qu’ii travailla à la Collection par ordre d'Otgarius , Evêque de Mayence ; car, après avoir parlé des quatre livres de la Collection d'Angeiife , il ajoute : “ Enfin par ordre du pieux Ornatius , qui étoit pour lors le louïtrain » Pontife de l’Eglife de Mayence, moi Benoit, Lévir> te, ai ajouté ces trois Livres, qui terminent ce Re„ cueil des Loix. „ BAL UZI I non à Detnno Ltubvice Pi» Àugttfie promulgtιλ . thtùxi •iftrvtri prttipinutir. Verùm reâè admonuit Hermannns Conringius falfam eflè eorum fententiam qui coiledionem iflam tuffii Concilii Meldenfis fadam putant. Reâè in- *«·■’. 3uam : etenim cùm ilia faâa Gt in regno Lu* oviciGermanite Regis, extra quod Melden­ fis civitas erat polita , exiflimari nullo modo poteft Benedidum Diaconum Moguntrnum aggrelFum fuilFe opus illud julTti Epilcoporum alterius regni. Præterea idem Benediâus verbi» minime ambiguis docet fe coileâionem Hians adomalFe jullu Otgarii ArchiepifcopiMoguntini ; nam poftquam locutus eft de qitatuo» libris ab Anfegilo colledis , pofteà addit : Autcario demum , quem tunc Mogpuda iununum Pontificem tenuit, ptxupiente pio. Fort Benediâus ego ternos Levita libellos Adnexi, legis qut* recitatur opus. XLV. Ce n’eft pas d'aujourd’hui , nt fans fondemei.i, que de (avans hommes ont accule Benoit d’a, |uc>- voir répandu beaucoup d’obfcuritc dans la Collection, Xu». » to & de l’avoir compofce de différent tentons ou de pieces rappuKi.es. Mais je ne crois pas vraie l'opinion de ceux qui ont écrit qu’il y avoir mis de la mauvaife fui , & que pour favonfet le Siege Romain , il avoir corrompu dans differens endroits & interpolé les Capitulaires qu’il a recueillis j & que dans cette intention il a touillé dans les archives de l’Egliie de Maveiue , où l'on avon fabriqué des Capitulaires, & où lonen a trouve lamine. Pout moi, jemeperfuaderois plus volontiers qu'il raifembla d'abord les Ca­ pitules qui ont etc publiés par nos Rois fans aucu ne contradiction , qu’il ramalFa enfuite , comme nous l’avons déjà dit, tous les capitules qui avoient été tires des livres de 1 Ecriture-Sainte, fott par nos Rois, foit de leur commandement, pat les Evêques ou par des hommes favans , comme d en trouva phiheurseparsA pile mêle <,·* & là dans leurs Capitulaires, pour me i'e’-vii des termes mêmes de Benoit , il y ajouta tousles extraits qui avoient été faits des faints Canons des ( onciles , des Décrers des Pontifes Romains , des E. nts des faints Peres , des Conftitunons fynodales des Evêques des Gaules , du Code Ί heodoticn ou des interpretations d’Auien, des Sentences de Paul , des Novelles du Profelleur Julien , du Code des Lois VFiligmhes , de la Loi Salique, de la Loi des Ri puaires A de la Loi des Bavarois, cai la Collection de Benoît eft un amas de chofcs tirces de toutes ces fources, elle eft três-confufe , on n'y a point obl’erve Tordre des temps , A louvent Ton y a changé fans fcrupule les patoles des chapitres. Mais je ne crois pas pout cela qu’il faille ablblument s en prendre à Benoît , car il avertit qu’il avoit trouvé les Capitules confus A mal confus comme ils le font ; que pluiieut · d’entr'eux n’avoient ni commencement tu fin , que d’autres fînilloient de même , mais n’avoient pas le même commencement ; que les uns contenoient plus d’articles , & les autres moins ; & qù’en confcquence d les avoir publiés comme il les avoit trouvés, c’efti diie. fans y rien changer, ni y rien ajouter, ni y rien diminuer. Loin de penfer que nous devions faire des reproches à Benoit, je pente que nous lui avons deprandes obligations : fans les foins qu’il s’eft donnés A le travail qu'il a fait, nous ferions aujourd'hui privés de la plupaitdes plus fai/ires A des meilleures Conf mutions de nos Rois, qu’on ne neuve point ad le un XIV. XLV. Neque vero recens neque ratione carens eft querela dodorum vironim, qui aiunt hanc Benediâi Coileâionem confufatn elfe, & compofitam ex variis centonibus. At­ tamen veram non puto eorum fententiam qui feribunt illum dolo malo heic ufutn, & Capitula à fe colleâa variis in locis aduiteraiFe & interpoiafle ia gratiam Romanae Sedis, ac proptereà ufum ferinio EccleG» Moguntinx, ubi cula Gnt Capitularia & inveftigatr eorum fodiuæ. Ego faciliùs cre­ diderim illum collegilTe primum Capitula quae citri conttoverliam edita funt i Regibus, tum eaqu» ab ipfis vel eorum julFu, ut Gipri monuimus, ab Epifcopis aut viris doflis excerpta funt ex libris divin» Scripturx, licut ea fparGm in eorum mixta Capitulis reperit, ut ipfa Benedict verba ponamus, & qu» excerpta ab eifdem font ex Canonibus facrorum Conciliorum, ex Decretis Romanorum Pontificum , ex didis fandorum Patnim , ex Conftitutionibus fynodalibus Epifcoporum Gallicanorum, ex Codice Theodofiano fivè Aniani interpretationibus, Pauli Sententiis, Juliani AnteceiForis Novellis, Codice legum WtGgothorum, ex lege Salica, ex lege Ripuariorum , & ex lege Bajuvariorum. Ex his enim omnibus locis conlarciitata eft illa Be* nedidi Colledjo , confuse fané fada, nullo fervato temporum ordine , mutatis etiam faepc verbis capitum qu» illic referuntur. At non propterea cenfeo culpandum elfe Benedidum , cum ipfe nos monuerit fe Capitula nla Gc confufa & indigefla fparlim inveniiFe, & eorum quidem nonnulla habuilFe paria initia & imparein finem , quaedam vero pares fines. fed non paria initia , in quibufdam au­ tem minus, A in quibufdam plus, & idei) fe illa di mi Ii fle fi cut invenerat, id eft, nihil m.Halle, nihil addidifte aut detraxifte. Tan­ tum autem abeft ut ego Benedidum culpari debete ccnfeam , ut Stiam multùm ei nos de­ bere putem, abfque cujus diligentia & la­ bore careremus hodiè plerifque fandifGmis & optimis Principmn noilrorum Conllitutio· nibus quæ alibi non reperiuntur PATIO. XLVI. Prodiit Sb & ufîi publico recepta efl, non lôlùm in regno Germaniæ, fed etiam in Francia noflra, antè annum Glirifti oâingentciimum qumquagefianum oâavum. Nam cùm co anno Herarau* Archiepifcoptn Turonenii» Capitula fua ediderit, magnamqtie eorum partem abbreviaverit ex illis quæ in colleârone Benediâi habentur, manifeflum eft cum ilia ufutn fuifle. Pofleà Ifaac Epifcopus Lingonentis Capitula quoque fua collegit ex iifdetn tribus Benediâi Levitæ libris. Lau­ dantur denique frequenter Capitula ejuftiem colleâionis in Concilio apud fanâam Mactam, in Trofleiano, A ab Hincmaro, Regmone, Fulberto, Λ Ivone. Nam de Burchardo filere tne debere puto, quia tamenetfi multa acceperit ex ilia Benediâi colleâione, ma­ luit elle mendax , ut fiepè monuimus, quàm Capitularia Regum noftrorum laudare. Quo­ nam autem modo intelligenda illa fini quæ Benediâus Le»ita ait de Capitulis regalibus audoritate apoflolicâ roboratis, fusé diâuin efl fupenùs, neque ea heic repeti opus eft. XIAll. Antequàm verb 1 Benediâi col­ leâione recedamus, fupervacaneum non erit admonere illam, cùm faâa eflet diù poft Anfegtfum, non femper unum cum iflius lucu­ bratione corpus conflituiflè, & librum Capi­ tularium qui nobis eft quintus, primum aliÎnando numeratum fuifle apud veteres. 'eflis erit Hincmarus , Arcbiepifcopus Remenfis, in opufculo xLvttt quod inlcriptum efl: De Presbyteris cr.minofis, de quibus appro­ batio non efi. Illic enim referens caput xxxv. libri quinti Capitularium, qui efl primusBe­ nediâi Levitæ, ità ait : Quid de Presbyteris crimtnefii, de quibat approbatte non efl, agendam fit, iit libro primo Capitulorum Domni Karoli imperatorii Augufti, capite tngefimoquarto,fcriptum efl ; Hoc nobis magno cam ftudio retrac­ tandum efl , &i. Et Concilium Trofleianum habitum anno dccccïx , referens caput c< < cxxvn. libri fexti Capitularium, qui eil fect'ndus Benediâi, ait: (Quapropter m libro Capitulariam fecundo, capitulo ccccxxnt . it à fanciturt Omnibus, nat ipfos corrigentes , Îafterifque exemplum dantes, Crc. Prætereà Ifaac mifeopus Lingonenfis collectionem fuam adornavit ex folis tribus libris Capitularium à Benediâo Levita editis. Habuimus autem vetufliflîmum Codicem fanât Arnulphi Me­ tentis, in quo deferipta funt plurima Capi­ tula excerpta ex illis tribus Benediâi libris, & in fronte eorum quæ ex libro fexto ac­ cepta funt, iti feriptum efl : Ex Capitularibus glôriofijfimorum Imperatorum Domni Karoli & Domni Hludouvici, libro fecundo. Et paulo pofl : Item in eodem er lege » eteris Teflamenti. Rursum fnfri, ubi caput CLxxxtr. libri quinti deferibitur, potitum efl in titulo: Item in eifdem ( id efl, in Capitularibus ), ex libro primo : Ut Epifcopi poteflatem habeant, &rc. Denique in Chartulario Écclefiæ Barcinonenfis repe­ timus , uti fuprà adnotatum efl, Adeledim quandam anno xxv. regni Regis Henrici dedifle eidem Ecclefiæ Librum Karoli fanBx Ecdefla utillimum, in tribut corporibus dtvifum. 39 XLVI. Benoît mit au jour fa Colleâioh, A auflitôc elle fut d'un ufege univerfel : elle étoit reque, nonfeulement dans le Royaume de Germanie , mais en­ core dans tout l'Empire François avant l'an dccci vtn ; car il eft evident qu'Hérard , Archevêque de Tours , s’en fervit pour La competition de fes Capitules , qu'il publia en cette année-là , parce qu'une grande partie de ces Capitules n'eft qu’un abrégé de ceux qui font dans La CoUeâion de Benoît. Aptes lui Ifaac, Evêque de Langres, tira auflî fes capitules des trots livres de la Colvdion de Benoît Lévite. Enfin, les ca­ pitules de cette même Collcâion font fréquemment dtés dans les aâes du Concile de Sainte-Macre, dans celui de Trofli, dans Hincmar, Régi non, Fulbert & Yves ; car je ne dois point mettre Burchard au nombre de ceux qui s'en font fervis, parce que, quoi­ qu’il ait fait beaucoup d'ulage de la Collection de Benoît, il a mieux aimé, comme j'en ai averti fouvent, fe montrer fourbe, que de cirer les Capitulaires de nos Rois. J ai difeuté plus haut de quelle maniéré il faut entendre ce que Benoît dit de la confirmation des Capitulaires royaux par l’aurorité apeftolique j il eft inutile de revenir fur cet objet. XLVI1. Avant que de finir de parier de la Col-1 leéhon de Benoit, il n’eft pas inunie d'avenir que, comme elle fut faire long-temps après celle d'Angelife, elles n'ont pas été toujours mifes toutes deux en un feul corps, A que le livre des Capitulaires qui eft aujourd'hui le cinquième , a été quelquefois cité pat les anciens , comme s'il eût été le premier : témoin Hincmar, Archevêque de Rheitns, dans fon Opufcule xtvni, qui a pour titre: “ Des Prêtres accufes » de crimes, mais qui n'en font pas convaincus ;,, car y rapportant le chap, xxxv du livre cinquième des Ca­ pitulaires , qui eft le premier de Benoît Lévite, il dit : «On a preferit datis le liv. 1, ch. xxxiv, des Capitu» les de l'Empereur Charles . de quelle manure il » faut fe comporter vis - à - vis des Prêtres accufés w de eûmes dont ils ne font pas convaincus i nous da» ,» vons traiter cet article avec beaucoup de réfervt, Ac. >· Et le Concile de Trofli, tenu en occccix, rapportant le chap, ccccxxvu du liv. VI des Capitulaires qui eft la fécond de Benoît, dit : „ C'eft pourquoi dans le chap. » ccccxxvu du h*· H des Capitulaires on trouve certi „ Loi : Nous corrigeant nous-mimes t & donnant cet „ exemple d tout le monde, & à ceux qui viendront „ après nous t Hcc. „ Outre cela liâac, Evêque de Langres , a extrait fa collection des trois livres feule ment publiés nar Benoit. Nous avons encore un trèsancien Manulcrit de faint Arnould de Metz , où l'on trouve plulieurs Capitules extraits des trois livres de Benoit, A en tête de ceux qui font tirés J u liv. VI des Capitulaires, il eft dit : « Du livre LE AmiCapi» tulaires des très-glorieux Empereurs le Seigrêut .· Charles A le Seigneur Louis. „ Et un peu aptesî » Item dans le meme livre par la Loi 4e l’ancien .. Teftainent. » Et plus bas encore, où teft rapporté le chapitre cixxxn du livre V des Capitulaires , il y a pour titre : « Item il eft écrit dans les mêmes Capi» tulaires au livre premier : (Que les Evêques aient le » pouvoir, Ac. » Enfin, dans le Cartulaire de l Eglafe de Barcelone , mnis trouvons , comme nous l'avons déjà remarque, qu’une certaine Adelede , en la xxvc. année do Roi Henri, fir préfent à h même Eghfe » d'un Ouvrage de Chartes, très-utile à la famte ». Eglii'e, qui croit divife enttoisparties, » c’eft à-dire, de la collection de Benoit, divdce en trois livres. Si X£VL nir « Μ ■mvoKl. xrvn. LrtCoJJrc■faufAnM6ft & 4e irnoh β'σηι pee rovKMM< éai η>»ί« «u m |»1«· fowl 14 40 όΙϋΓΠΑΓΜΙ le acs-favanc Marianus Viâorius avoir réfléchi fur ce texte , il n'auroit pas attribué à AngcGfe le livre V de> Capitulaires. „ On trouve, dir-d, dans te Recueil de „ l'Abbe Angefite un Synode tenu ibus Charlemagne, „ dam lequel il eft fait mention de ces ibères de „ ptieres, en ces termes : da Pritru n’ait „ ία témérité de jugar autrement gue par Fautorité du „ Canons, les péchas du peuple fu lu a conftjjcs de,, \ ont eux ; ,, ce qui eft le commencement du cha­ pitre exvi du livre V des Capitulaires. Ceux-U ne font pas dans une moindre erreur qui citent tous les livres ua Capitulaires où font contenus les Loix de Karloman , de Pepin, de Charlemagne & de Louis le Débonnaire , comme fi elles étoient l'ouvrage de Charlemagne feul, en ces termes : „ Charlemagne au „ livre IV , &.C. des Capitulaires. „ XLVIIL Après les fepe livres des Capitulaires vient«* A^’nom - sent les Quatre Additions, où l’on trouve beaucoup de chofes qui manquent dans les collections d’Angelife & de Benoît Le P. Strmond a cru qu’elles avoient polaire». aufli été rédigées p-r Benoît ; nuis cc Lévite n’en fait aucune mention dan» te Preface, & quoique dans le Manufcrit de l’Eglife de Beauvais les trois dernieres additions fuivent les livres d’Angelife <5c de Benoît, quoique dans le Manufcrit dedulillet, prefque tous la chapitres des trois dernieres additions fuivent aulli le fepneme livre des Capitulaires , dans les plus an­ ciens Manufcrits de Pierre Pithou &; de Sirmond, qui ne renferment nen de la colle&ion de Benoît, les quatre additions v font inférées après les quatre livres d’Angelife ; il faut encore obferver ici que la premiere addition ne fe trouve ni dans le manufcrit deduTillet, ni dans celui de l’Eglife de Beauvais, ui dans celui de l Eledeur Palatin. Cependant il y a lieu de croire que dans la deux derniers manufcrits la premiere addition y étoit autrefois comme faifant partie du livre Vil, parce que dans ca deux exem­ plaires, après avoir rapporte les titres du livre VII, on y trouve de fuite les titres des chapitres de la premiete addition; de maniéré que les ixxx chapitra de la premiere addition ajoutes aux cccctxxvtncnapittes du livre Vil, il s'y trouve ocvin chapitres. Ancien­ nement on lifoit de même, comme on peut juger par lesmanufcrits de Pithou &: de iurmond,dans lefquels, quoiqu'ils ne renkrment abfolument que les quatre pre­ miers livres des Capitulaira, on ht au commencement de la premiere addition : Chsut λ je cccclx xv 111 ·. Que les Abbes, tse. 011 peut conclure la même chofe d Yves, qui, rapportant le chapitre xvi de la premier addition, un i asoir pris du chapitre ccccxciv du livre VU des Capitulaires, comme on le voit dans les editions ordinaires d'Yva & dans un ancien manuicrit de l'Abbaye de faint Vi&or de Paris. C’eft peut être pour cette ration que les Evêques du Concile de Troth, tenu en dccccix , rapportant le chapitre 1 du Capitulaire de l’an dcccxvii, le citent comme venant des Capitulaires. Au refte , quoique ce qu’on vient Je due toit ttès-certain . il n en eft pas moins vrai que la collection du Levite Benoît finit par le chapitre cccctxxvir., en ces termes: « Les Capitula de ces trois derniers livres fur-tout, tse a. Lâcha[litres 4e te premiere addition ont donc été ajoutés au ivre VH des Capitulaires long temps après Bénoît; parce que ce Compilateur laitïoir dans fa Préface à tout homme ftudieux la liberté d'y ajouter ce qu'il jugeroit à propos. Ceft pourquoi j’ai tejerre du Vil li­ vre les lxxx chapitres de h premiere Addition : d’ail- BALUZII id eft, colleâionem Benediâi in trea libro· divitem. Si iftaobfervau» fuiflent à doâiflïtno viro Mariano Viâorio, non tribuiflèt Ante, gifo libram quintum Capitularium. Extot. inquit, opted Anfitgifitm Abbatem Sjhudu fine· dam fids Carol» Mags» celebrata, in fue de mi». hajufinodi pttubus mentio hit verbis habetur; Ut nemo fiuerdotum populi fibs peccata confiten­ dum fine uuSoritate Canonum judicare prejumati quod eft caput ex vi libri quinti. Neque leviiis aberrant qui libros omnes Capitula­ rium in quibus extant Conftitutione» Karlomanni, Pippini, Karoli Magni, & Ludovici Pii, Gc laudant tanquam Cohus Karoli Magni eflent, pafttm ità teribentes: Korolus M. libro quarto. &c. Capitularium. XLVIII. Poll teptem libros Capitularium fequuntur Additiones quatuor, in quibus benè multa reperiuntur quæ neque apud Antegifnm extant, neque apud Benedidum. Putavit Sirmondus illas fuiite compoGtas à Benedicto Levita. Veium ille nullatn illarum men- cattat-p*. tionem facit in Prcfatione fua ; & quamvi* in Codice BellovacenG» EcdeGe tres pofle» riores additiones legantur pqft libros AnfegiG & Benediâi, a in Tiliano reperiantur etiam poli librum feptimum pleraque Capi­ tula trium ultimarum additionum, in vetuP tiflimis tamen exemplaribus Petri Pithcei Ac Jacobi Strmondi, in quibus nihil eft Benèdidi Levitr, quatuor additiones adjund® reperiuntur poft libros quatuor Aufegifi. Ilkid etiam notandum eft in hoc loco, additionem primam non haberi in Codice Tiliano, ne­ que in BellovacenG, nec in Palatino; in iflis tamen duobus ultimis defcriptam fuifle an­ tiquitus, tanquam panem faceret libri feptimi. Hinc colligitur quod in titulis eidem libro feptimo prætixis in ctfJem duobus codi­ cibus fequuntur confequentibus numeris lem mata capitum primae additioni», hà et ad­ ditis ad cccctxxvnt. capita libri feptiipi capitibus oduaginta primx additionis , confur gat numerus DLvur. Capitulorum. Cc teuc ità antiquitus obtiniiifle in aliquot Ioda colligitur etiam ex iifdem exemplaribus Pitheei & Sirmondt, in quibus tamenetG nulli alii libri Capitularium deferipti Gnt pneter quatuor priore» cum quatuor additionibus, in inhio tamen prime additionis ità feriptum eft : cap. cccctxxrtti. Ut Abbates , Ere. Illud ipfum colligi poteft ex Ivone, qui refe- fro.F»»· 1. rens caput decimum textum prime additio- ** **** □is, accepifTe fe illud ait Capitularium libro VII. cap. cccc xr r 1 r , ut legitur in vulgatis Ivonis editionibus & in vetufliftimo Codice ΜΓ. fanât Viâoris PariGenGs. Quô etiam fortaflis refpicrebant Epifcopi in ConcmoL cilio Trofleiano congregati anno dccccix, Y"*·*·»· quum caput primum Capitularis anni ncccxvtt. referentes, illud laudant ex Capi­ tularibus. Attamen licèt illud Gt certiflimum, eqtiè verum eft colleâionem Benediâi Lêvitæ terminari in capite ccccLxxvtir. in hi» verbis : Maximi trium ultimorum Capitula ifiorum librorum. fyc. Itaque Capitula prime ad­ ditionis inferta funt libro teptimo poll tem­ pora K ■iWSiai P R Æ F A T I ο. pora Benedifti, quia i» cuilibet ftudiofo poteftatem in prefanone fua fecerat inferen­ di quæ vellet. Ob cam caufem no» oâuaginta ilia Capitula concludere noluimus fpatiis fibri feptimi, tum etiam ne turtaremu» or­ dinem receptum inter viro* doâos» Quae enim additio fecunda nunc eft, prima effer , fi veterum Pithœi ac Sirmontfi librorum & Ivonis auâoritatcm fequi voluiflemu*. Carte* rùm nos additionem primam retulimus ad an­ num dcccxvii. inter Capitula Ludo­ vic! Pii. XLIX. Prima Conllitntionum Karoli Ma­ gni editio per Typographos prodiit anno MDXLV, opera & ftudio viri rei antiquariae bonanimquelitterarum ftudiofiftinii Viti Amer· pachii, curante Alexandro Veiflehomo, Typographo Ingolftadicnfi , cum hoc titulo; Prstcipua Conftitutiones Caroli Magni de rebut acdefiafticis & civilibus, d Lothario nepote ex avi Conftitutionum Ubru college, & nuper i caenobio Tegemftenfi prolata, cam annotationibus & prafatione Fiti Amerpackii. Sequatur dein­ de Epiflola dedicatoria ejufdem Amerpachii ad Carolum V. Imperatorem & Ferdinandum Cæfarem , quae tota fermé eft de eorum lau­ dibus. In pagina tamen nona & fequentibus agit de opere à fe fufcepto, his verbis: Ad hanc rem nutem oportuieiffimi fe obtulit mihi CaPonum & Legiret barum compendium, quorum lue ab ipfo Carolo Magno late funt, illi verb approbati aut und cum Epifcopis ab eo conditi. Sunt enim e* magna parte relut floret quidam d diverfis legum hujus Imperatorii voluminibus, & adis habitorum ab eo cum Epifcopu Concilio­ rum (falvd tamen ubique auSoritate Sedit Apoftolica, imb reverenter habiti ) colleSi, ut clari fubfinem optris indicatur. Delituit hadenüs hac vetuftatis gemma in canobto Tegemfeenfi ; ac etfi membranis credita , in plerifque tamen locit non modb non parum detrita fjr corrofa erat <1 tineis &· blattis , fed etiam fedijjimi d Librario deformata, ut paffim annotari ad ipfas Leges & Canones , tametfi non ubicunque d me aliquid eft mutatum , ac facili apparet ex manu fcriptum effe iibrum ab homine & indoSo & négli­ gente. Mihi profeSb plurimum fecit negotii quaLifcunqiu illa concinnatio. Primb enim legendus fuit totus liber ; &· praterqudm qubd in fcriptura infolentta tantum un oportuit me aliquandb repuerafeere , hoc eft, litterarum &■ fyllabarum formulas aut conferendo aut divinando difeere, cogitandum fuit de fenfu, Cr examinandafuerunt multa vocabula non minore ftudio qudm olim in oraculis examinabantur, aut examinari folent in anigmatis. Quamqudm autem in his rebus nec ingeniumfortafsi prorsus mihi deeft, nec ufus, non tamen fine magno fapi labore /altem probabile aliquid invenire in tanta vetuftate morum & fer­ mants Germanici potui : un qubd putem d me nufquam aberratum, fed pro mea in inquirendo pertinacia non potui facere quin darem in om­ nibus locis operam, ac efficerem ut quomodocunque tandem alicubi acquiefcerem. Auxit hanc difficultatem, qubd nec Legumnec/aerarum Conf­ titutionum habeo magnam peritiam. Feci tamen Cr hac in parte quantum vires ac alii laboret perm ferant. Fateor quidem odit iotiem felicius non Tomus I. 41 leurs il étoit à propos de ne pas renverfer l'ordre obfervé par les Savant ; car l’addition qui eft aujour­ d’hui la féconde , feroit la premiere , (i je m’anêmis â l'autorité d’Yves de Chartres, de Pitbou, 6c de Sirmond. Enfin j'ai rapporté la premiere addition i l’an dcccxvii. parmi les Capitulaires de Louis le Débonnaire. XLIX. La premier· édition imprimée des Capitu­ laire* de Charlemagne parut en mdxlv par les loins de Vitus Amerpachius, lavant antiquaire 6c très-ha­ bile littérateur de ce fiede : elle nu imprimée par Alexandre Veiflehorn, Imprimeur d’Ingoldaft , feus ce cirre: » Les principale* Conftirutions de Charte* » magne fur les maneres ecctéfiaftiques 6c civiles, » recueillies par fon petit-fils Lothaire des livres des » Conftitutions de fen Aïeul, 6c tirées récemment de » la bibliothèque du monaftere de Tegernfée, aveè » des obfervations 6c une préface de Vitu* Amerpa••chius». V ient enfuite l’Épître dédicatoire d’Amcr- pachius à l’Empereur CharlesV , & à Ferdinand, Roi des Romains, qui n’cft prefqu’enriérement qu'un tilfu des éloges qu’il donne a ces Princes, Cependant, à la page 9 6c aux fuiyarues , il expofe le plan de fen entreprife en ces termes; » Pour exécuter mon defiein, » j’ai heureufemenr trouvé un recueil des Canons 6c » des Loix, dont les unes viennent de Charlemagne, » 6c les autres ont été approuvés ou faits par lui de » concert avec les Evêques. Semblable έ un bouquet » de Heurs artiftement variées , il préfente le prodi» gieux alTèmblage des Règlement que cet Empereur » a publiés dan* les Conciles des Eveques, faut tout©· » fois l'auronré du Siege Apoftolique, qui y eft même » confervée avec refpcéé dernières exprellians de ce recueil l’aneftent trèsn clairement. Ce monument ineftimable de l’Anrin quité * eft refté caché jufqu’i ce Jour dans le rnonaf■> tere de Tegernfée : quoiqu’il eut été écrit fur du o parchemin, il a éré non feulement très - maltraité ■> 6c rongé par les vers 6c par les teignes , mais il a » encore été très défiguré par le copifte , ainfi que .» je l’ai remarqué dans mes notes. Comme je n’y ai » rien changé *, on voit aifiémenr que le manulcrit » fon des mains d'un homme ignorant de négligent. » Ce recueil, quel qu'il feit, a exigé de moi un grand » travail : car d'abord il m'a fallu lire tout le livre ; 6c u outre que le caractère iîngulier d’écriture m’a quel» quefois oblige d’épeler comme un enfant, & dedevi» ncr les lettres 6c les fyllabes en comparant la ferme des u unes avec celle des autres, j’ai été encore dans la nécef» lîté de m’arrêter au fens, d’examiner certainesexpref» fions avec autant d’application qu’on mettoit autrefois » d l’interprétation des oracles, 6c qu’on emploie au» jourd’hui à l’explication des énigmes. Aulu malgré » l’habitude 6c la capacité que j ai pour ce* fortes » de matières, feuvent l’ai eu peine a trouver même » quelque choie de probable , a caufe du prodigieux » » » » » » « éloignement des mœurs 6c du langage germanique de ce temps-IL Ce n’cft pas que je croie ne m erre jamais trompé, mais la conftance que j’ai oppofée â ce travail m’aura certainement fait rencontrer jufte dans quelques endroits. Mon peu d'intelligence dans les Loix & les Canons a augmenté les difficultés ; mais j’.ii fait de mon mieux, autant que mes forces en * Vora M· Soa. W|>iMWW|R||| I 42 » » » » » » » STEPHANI cette partieA ma autresoccupations ma l’ont permis· J'avouequabeaucoup d'autre»aurotenc pu achever cette édition plut heureufemem que moi, fur - tour pour ce qui regarde le fonds même dec loix 8c des Canons; mais ceux qui Γauraient entreptiic, n'en feraient pas venus à bout fi facilement, parce que ce traveil extgeoit plutôt une certaine habileté dans l'art de ·» déchiffrer qu une grande connoiflance du Droit. Le » Le&eur équitable décidera li un lavant Jurifoonfulte » aurait pu foire mieux que moi encette patrie. Je corn* » pce non feulement fur l'indulgence da plus favans » nomma, mais j'ofe croircqu'us loueront le foin que » j'y ai donné au milieu de ma occupations foholafti» una, dans un temps fur-tout où j'aurais pu entrepren* » are quelque Ouvrage plu*· étendu , 8c peut-être plus u profitable i moi 8c aux miens, relativement au tempe » aduel ; 8c il faut l'avoua ingénuement , nous » foinma fouvent obligés, i défaut de fortune, de I. » tourner nos veilla du côté le plus lucranf ». 0, «'* · [ La Collection d'Amerpachiusrenferme 1 °, le Ca­ rn lento. , , „ rn. , , mé. dm» pirulatredel anDCCLxxix.duungueen xxiv chapitra; 1 ' 'es trols Capitulaires de l’an dcclxxxix , entiers; le Capitulaire de l’an dccxciii fur la affaires du Rovmme d'Italie; 4’. la Capitula donnes â Nunegue en occcvi; 5 °, la Capitula donnés aux Conitmllaires la même année; 6U. la Capitula ex­ traits des Canons, qui dans mon édition font publiés apKs les Capitules de Nimcgue ; 70. le chapitre ixxxix de la loi des Ripuaires, qui fe trouve auiE parmi les Capitule» de Charlemagne extraits de la loi des Lombards; 1°. les Capitulaires deux, trois 8c quatre de l’an dccciii, 8c la trois premiers Capitu­ laires de l'an occcv , avec le quatrième Capitulaire d'une année incertaine, enfin ÎEdit de ('Empereur Châtia fur l'honneur 8c le fecours que la Comta 8c les Juga doivent procura aux Evêques , qui a été publié vers l’an d c c c. V icnncnt enfoite la huit Capitules de Charlemagne ajoutés à la Loi da Lom­ bards , l’Epître de Charlemagne à fon bls Pepin, Roi d'Italie, que j'ai rapportée! l’anocccvii. Sui­ vent enfuite trois Capitula de Charlemagne ajoutés à la Loi da Lombards , dont deux ont été par moi pu­ bliés parmi la Capitula tirés de cette Loi,3c le troiGeme, parce qu'il m'avoir échappé , a été ajouté à la fin du tome 1, après la table & Tarera du Libraire. Après la Capitulaires de Charlemagne , on y rap­ porte ceux que Louis le Débonnaire publia en la xvi* année de fon Empire. Care Colledion eft ter­ minée par un petit nombre de Capitulaires pris cà 8c 11,8c le Capitulaire de Lothairequi confirme la Conftitutions ci-delTus. Jean Bufée, Prêtre de la Société de Jefus , publia une fécondé fois ce Recueil à Mayence en Mtscn , à la fin da Lettres d’Hincmar; Goldaft le publia également dans la Collection daConftitutions Impériales. côûêuioa *ί»·Σ**Γ m«2u. LL Vers le même - temps Jean du Tillet, d’abord Evêque <1* S. Brieux , 8c enfoite de Meaux, Prélat plein de vertus , du jugement le plus lain , & de la littérature la plus vafte, έ qui nous avons obligation d’un grand nombre d’éditions d excellens Ouvraga, s'appliqua â donner une édition da Collections de l’Abbé Angéâfe 8c du Lévite Benoît, 8c la fit impri­ met έ Paris en mdxlviu. Cependant il s’arrêta au chapitre cctxxxtx du livre VI ; on en ignore lé mo­ tif, quoique Piare Pithou qui a vécu dans le même B A L U Z 11 patres «lia mc pttuijje cetfictrt, prtfinim fttd «d time ran «amer ; fid fù veluiffetu, etiam «m> rem fteilè lutiiti fiifftntj & tic latir auqps lutertrium mundum mdufirutm fir pcrûiam péfi· tulu8ut,fudm exfuifitum tUftum Juris ΛβΛτΙ· um. Jm veri «n Jurifimèfitkus difùj me finmduru Mc putuerit ntUortm «peram ««vare yndm rgefitei, ηφΰ UStrit judicium eft·. Qiiare nea raïuàm veiuam darures miti ve/ deffipmas fut· . fed aiam foadantras meant redulttetem Λ quid in medür uccuputieniha fatoltfticù tic etium etutt m me fifeeperim ;praftnim cùm in­ terim elfiuod proprium opus lucuhrure putuerim Cr multi Ungius , & forufii miki te mets fruSnufiut. ut uune fiait ttmport; & tire etium ad quaftum uhquMdi, ut ingenui verum fitter, cot/êrre tegimur. L. Colleâio illa continet primô Capitulare anni dcclxxix. in xxtv. Capitula diftinâum, tum Capitularia tria anni dcclxxxix. integra; teniolocoCapitulareanniDCCxciii.de caufis regni Italie t quanô Capitula data anno Deceri, ad Niumaga; quintô Capitula data Miflîs eodem anno texto , excerpta de Cano­ ne , que in editione noflra edita funt poft Capitula ad Ntumaga ; feptimô caput lxxxix. legis Ripuariorutn, quod extat etiam inter Karoii Magni Capitula excerpta ex lege Lon­ gobardorum ; oftavo Capitulare fecundum v tertium, & quartum anni dccciii, 8c priora tria Capitularia anni dcccv, & Capitulare quartutn incerti anni, tum ediâum Karoii Imperatoris de honore & adjutorio Epifcopis præftando à Comitibus & aliis Judicibus, quod circi annum oâingentefimum editum eft. Sequuntur pollei Karoii Magni Capitula odo addita ad legem Longobardorum , tum epiflola ejufdem ad Pippinum filium Regem Italie, quam nos ad annum dccctii. retu­ limus; poft quam foquuntur Capitula tria Karoii Magni addita ad legem Longobardo­ rum , quorum duo habentur inter Capitula à nobis excerpta ex eadem lege; tentum, quia nobis excidit, addidimus in fine tomi primi, poft finem indicis 8e notationem d< erratis Typographicis. Poft Karoii Magni Ca­ pitula , deferipta habentur Capitula quas Ludovicus Pius edidit anno decimo fexto imperii fui. Poftremo pauca quædam Capi­ tula hinc indi colleâa , & Lotharii Capitu­ lum de confirmatione fuperiorum Conftitutionum. Hunc codicem pofteà Joanna Bnfseus, Presbyter è Societate Jefii, recudit Moguntix anno m d c i i , ad calcem Epiftolarum Hincmari, tum etiam Goldailits in collec­ tione Çonftitutionum Imperialium. LL Eadem tempeftate fummi judicii vir ac litterarum virtutuinque Antilles Joannes Tilius, priocenfis dein ac Meldenfis Epifoopus, cui editionem multorum bonorum libro­ rum debemus omna, cogitavit de edendis libris Capitularium ab Anfegifo Abbate 8c Benediâo Levrta colleftis, ac detnùm eos praelo com mi fit anno Chrifli mdxlviii. in hac civitate Parifienfi. Subftitit tamen in capite cclxxxix. libri fexti; quo cafu nefei- f A T I O. mus, quamvis Petrus Pithoeus, qui propior 43 fad·, ait eflsyé d< le deviner. Cependant quoique cette édition nefùt p*s finie, & fût imparfaite, le Pu­ blic en eut quelques «x«mplaire< dont nous jvuiflôns aujourd’hui : de forte que ceux qui préfiskâent aloa â Rome, dit Pithou, I la tévifan de à la cocreâion de Graàen, tenfervirent, autâ-bien que det reflet pré­ deux d’un exemplaire de Beauvais, « qui leur Fut » fourni fur l’indicacMMi que l'en avoit donnée, ajoure » Pithou, par la libéralité au très-doâe Evêque » , c*eft-i-dire par la libéralité de Jacquet Amyot, Evê­ que d’Auxerre ;l«s Coctedeur? Romains l’avouent eux-mêmes dans la Table des livres qui leur ont été procurés de différent endroits, laquelle fuit la Préface, «· Le livre vu des Capitulaires, difent-ik, & les Ca» pitulaires y ajoutés, nous ont été envoyés par Jac» ques Amyot, Evêque d’Auxerre, qui les avoit tiré· w de la Bibliothèque de l’Eglife de Beauvais ». Anto­ nius Auguftinus, aès-célebre & très-iavant Archevê­ que de Tarragonne, avoit eu aufli un exemplaire do l’édition de du Tillet; parlant des Capitulaires, il dit: » Cette Collodion tronquée rn’eft tombée entre les » mains ; car les fut livres des Capitulaires de l’édition » donnée à Paris en mbxlvhi étaient imparfaits, puif» que le commencement du chapitre ccixxkix faifoii » la fin du livreVI; or lelivreVla j jo titres». Ce Prélat, du-je, le tenoit des très-iâvans hommes Pierre Ciaconius A Ladnus Latinius. C’eft ce que nous apprend la lettre de Latinius écrite à Augumnus en mdlxxvi. «Vous devez, dit-il, en parue À moi, en partie À «Wocre ami Ciaconius le petit livre des Capitulaires t il » eft défeâueux & imparfait, mais tout les exemplai» tes que nom avons reçus jufqu’ici de Paris, font fem• biablet λ celui-U ». Antonius Auguftinus dit aufli qu’il reçut de Rome une copie du livre VU , & des Capitulaires y annexés : car u ajoure t <* U manquoû » plufieurs chapitres auVU* livre des Capitulaires qu’ou n m’envoya de Rome ; le dernier chapitre de ce livre » était leccccLxxiu* , tandis qu’il a olviii. titres de » chapitres. U y avoit enfuie· deux Collections des Capi* » tulaires y annexés ». Ainti outre les feuilles impri­ mées de l’édition de du Tillet, Auguftinus avoit reçu un exemplaire du livre VU & des Capitulaires y an­ nexés, lequel exemplaire avoit été copié fur celui qu’on avoit envoyé i Rome de la Bibliothèque de l’Eghfe de Beauvais. Car tout fe trouve dans le manufent de Beauvais comme Auguftinus le raconte ; & de plus les Correâeun Romains difent que le volume des Capitulaires qui leur fisc envoyé de France, contenoit effectivement les $ 5 8 titres des chapitres du livre VII : » Dans la table du liv. VU desCapitulaires, nomb. 494, » ( car les chapitres mêmes, depuis le 478 jufqu’au » j 5 8 , manquent dans le volume que nous avonc reçu » de France ) , on lit ce qui fuit : Q«d la Moines «« » fi donnent point du comperes & du commerts ». Quarante ans après , Piètre Pithou, l’ornement de 1« France,perfectionna & publia cette édition de duTillet ; mais comme du Tillet & Pithou retranchèrent des li­ vres des Capitulaires plufieurs choies qui leur paru­ rent fuperfiu·· , & bouleverferent fouvent l’ordre obfervé par Angéfife A par Benoît, il eft à propos de remarquer ici ce dont on leur eft redevable, A le» reproches qu’on paroît être en droit de leur faire. Mais avant d’en vanir-là , le plan de mon Ouvrage A l’ordre des temps exigent que je rende compte de l’édition des Capitulaires qui fut imprimée à Bafla. ci fuit, divinare conatus Gu Attamen quam­ vis abfoiuta perfeâaque editio non fuerit, Îjuaedam illius exemplaria in lucem emiffit unt, quibus hodiè fruimur, itè ut qui Romae per ea tempora Gratiani collerfiont, ut idem Pithoeus ah, rccognofcendr recenfendeque praefuerunt, iis ufi fint, fimul & Bellovacentis exemplaris reliquiis, qua rum dem . addit idem Pithceus, doSiflimi beneficio, tnaicto vtrO nofiro tuSifint beneficio Jacobi Amioti Epifcopi Autifliodorenfis, ut mgrnuè agnolcunt Corredlores Romani in indice librorum qui variis ex locis fiint habiti, qui fequitur poll Praefationem : Capitularium liber feptimus, inquiunt ilii, fir Capitularia adjeSa , mijfi d Jacofo Amioto Eptfcopo AtutJJudwtnfi ex bibliotheca Ecclefia Bellovacenjis. Habuerat etiam unum eiufdem editionis exemplar vir celeberrimus & doctilfimus Antonius Auguftinus, Archiepifcopus Tarraconenfis. Ai manus meas, inquit ille loquens de libris Capitularium, pervenit UMM.coUao· hac colleSie mutila ; namque fex libri Parijunjis torib.acmHK editionis anni moxlviu. erant imperfiSic fexti enimfisus eret iniiitun capitis ceLxx xtx, cùm tauli ejjent capitum cccxxx.ftxti libri. Habuerat, inquam , beneficio doâiflîmorum virorum Petri Ciaconii & Latini Latinii. Docet nos illud idem Latinius in Epifloia feripta anno 'Mdlxxvi. ad Auguftinum. Habebis , inquit, parum med, partim Chiaconii tui aperi , libel­ lum Capitularium, meitcum illum quidem fr impcrfeSum ,fid ejus tomen modi cujus quotquot Lutetia huc ad nos adhuc mijfi fisu, amnes ni fuenmt. Septimi quoque libri & Capitu­ larium adjeftorum copiam fe habuiflè ab urbe Roma fcribit Antonius Auguftinus in loco fuprà laudato. Subjungit enim : Septimi veri li­ bri exanplum, quod ab urbe Roma habui, multis capitibus erat deminutum. Ultimum ejus libri caput fiprdfcripfimus cccCLxxvtti. ckm tituli capitum ejjent dlviii. Sequebatur duplex colle Sio adiefiorum Capitularium. Itaque prarter folia Tilianæ Capitularium editionis, milium quoque ad Auguftinum fuit libri feptimi & Capitula­ rium adjedorumexemplar,ex eo deferiptum auod ex bibliotheca Ecclefie BellovacenGs .omam pervenerat. Nam præterquàm quôd in Codice Bellovacenfi ifta extant prout ab Auguflino commemorantur, docent Correc­ tores Romani volumen Capitularium quod ex Gallia habitum eft, habuiflè titulos yjS capitum libri feptimi. In indice libri feptimi HCMNMdU. Capitularium , numero , ( nam capita ipfi a>IL 4. 4c d 478 ufque ad yyfi in volumine quod ex Gal­ coafecr. «F* lia habitum eft . dcfideruntur ) hac lejuntur .Ne fibi compatrei &■ comma tres Monachi fa­ ctant. Hanc Til*i editionem quadraginta poft annis perfecit & cmitit, magnum illud Fran­ cité noftræ ornamentum Petrus, Pithœus. Quoniam vero Tilius & Pithoeus plurima fufi tulerunt ex libris Capitularium que ipfis fuperflua vifa funt, & ordinem Anfegifi 8c Benedidi fæpè turbarunt, operr pretium eft heic adnotare quid ab iliis præflitum fit in bac editione quid veto culpandum efle videatur. Sed antequàm ifta exequar., & confilitun STEPHANI BALUZII / Operis 8c ordo temporum poftulat ut nonnulla dicamus de Bafileenfi Capitularium editione· LU. Cette édition fut achevée en μ DLv u. BafUeJean LH. Prodiit ill® anno mdlvii , uni cum in. Uno· * Hétolde publia les Capitulaires avec les autres Lout aliis antiquis legibus nationum quae olim im­ >Mi)« JeM NtelK anciennes des Nations qui obéùloienc alors aux Mo­ perio parebant Francorum , quas Bafiliusnarques François, & les tirji de très anciens manuferie Joannes Heroldus ex vetufliffimi» bibliothe­ cae Fuldenfis exemplaribus defcripfic. Inter de la Bibliothèque de Fulde. On y trouve les Capi­ has igitur reperiuntur Capitularia Karoli tulaires de Charlemagne 8c de Louis le Débonnaire , Magni & Ludovici Pii ab Anfegifo Abbate recueillis par l’Abbé Angéfife, comme on les trouve coileria, qualia nimirùm reperiuntur in vete­ dans les anciens manuferits, excepté que le livre IV ribus libris, aiifi qudd quartus liber magni eft en grande partie tronqué 8c imparfait ; car il v fui pane mutilus eft & imper ferius > défont manque 11 chapitres, c'elt-i-dire depuis le XIIIe juienim illic viginti tria capita, decimum ter­ qu'au XXXVIe ; il y manque encore le chapitre lxi 8c tium nimirùm & fequentta ufque ad uigc6les autres du quatrième livre. a°. Vient enfuite dans mum fextum. ; deeft etiam fexagefimum pri­ l’édition de Balle la loi de Lothaire concernant les mum & reliqua libri quant. Sequitur detndè dîmes , que nous avons imprimée parmi les Capitu­ in editione Bafileenfi lex Lotharii de deci- pituLu. i les de Lothaire extraits de la Loi des Lombards. mis, quæ à nobis edita eft inter Capitula 3°. Les chapitres excvt, cxcvii, cxcix , ccn & cciv du livre V des Capitulaires. 40. Le fécond & le Lotharii excerpta ex lege Longobardorum. Pofleà capita cxcvr, cxcvu, cxcix, ccit, rroilieme Capitulaire de l’an dcclxxxix. 50. Le Capi­ tulaire de l’an dccxciii , fur les affaires du Royaume cciv libri quinti Capitularium. Tum Capitu­ lare fecundum & tertium anni dcclxxxix, d’Italie. 6°. Plufieurs Capitules des années occcin &: & Capitulare anni dccxciii de caufis regni nci cv i. 70. Le chapitre lxi du livreIV desCapitulaires Itjliæ, Capitula nonnulla anni rcccm &. &. les autres chapitres jufqu’au lxxiv de ce même anni dcccvi. Deindè fequitur caput fexagelivre, fi ce n’eft qu’il y manque le lxxii. 8°. Vien­ fonum primum libri quarti Capitularium & nent enfuite les chapnres lxvh 8c pluiieurs autres, extera ufque ad feptuagefimum quartum, nifi tant du livre III que des autres livres, fans aucun quod feptuagefimum fecundum deeft. Pofleà ordre. 90. Suit la Préface , que l'on a coutume de repetuntur capita lxvii & alia nonnulla libri mettre avant les huit Capitulaires de Charlemagne, tertii & aliorum librorum, abfque ullo or­ qui ont été ajoutés 1 la Loi des Lombards. 1 o". Les deux premiers chapitres du livre IV. 11 °. Le premier dine. Poft qnx fequitur Prxfatio, quæ poni folet ante Capitula orio Karoli Magni addita Capitulaire de l’année dcccxu. i i°. Le chapitre 111 du ad legem Longobardorum, & priora duo quatrième livre , avec les autres chapitres du même livre. i}°. A la fuite on trouve l’Edit de Charlecapita libri quarti, Capitulare primum an­ ni dcccxii, ac pofleà caput tertium libri ma gne , publié vers l’an dccc , concernant l’honneur qui eft du aux Evêques. 140. Les trois Capitules que quarti cum exteris ejufdem libri. His fub» neriitur edirium Karoli Magni de honore i’ai dit ci-delfus avoir été ajourés à la Loi des Lombards, iorfque j'ai rendu compte de l’édition des Capitulaires Epifcopis prxftando.edi tum circi annum oriinSentefimum, & Capitula tria quæ fupri, cùm de Charlemagne par Amerpachius. t $°. Viennent e editione Conftitutionum Karoli Magni ab enfin les trois Appendices du livre IV, A: le Capitulaire de Louis le Débonnaire, "publié en la feizieme année Ainerpachio faria ageremus, addita fuiffe di­ de fon Empire. 16°. Cette Collection eft terminée par ximus ad legem Longobardorum. Poft ifla les Capitulaires & les Conftitutions de Pepin , Roi omnia, leguntur Appendices tres libri quarti, & Capitulare anni xvt imperii Ludovici Pii. d’Italie , & des Empereurs Guy , Othon Premier j Poftremo Capitularia & Conftitutiones PippiHenri 11, Conrad Premier & Charles IV. ni Regis Italis, Guidonis, Ottonis primi, Henrici fecundi, Conradi primi & Karoli IV, Imperatorum. L1IL Triginta poft annis Petrus Pithoeua LUI. Trente ans après , Pierre Pithou donna une 1ΙΠ. Edano· d· novam & ampliorem Capitularium editionem nouvelle édition des Capitulaires, plus ample que les Pxrr< IV procuravit, Tilianam imitatus, quam auxit (irccédentes. Il fui vit l'édition de du Tillet, & y ajouta es Capitules qui y m.inquoient. Tous les deux ont Capitulis quæ deerant in ifla. Uterque verb interpolé la Collection d’Angeiîfe : tous les deux ont interpolavit colleriio.iem Anfegifi; ex colretranché de la Collection de Benoît plufieurs chapi­ leriione vero Benedirii Lev it x plurima Ca­ tres qui étoient répétés en pluiieurs endroits. Benoît pitula omiferunt, quia videbant illa in alii» •voit prévu qu’il te trouveroir un jour des Critiques ejiifdem operis loers reperiri. Prxvidit Benedirius futuros qui non probarent ; itaque hac qui n’approuveroient pas cette répétition ; car il s’en fapienti exculatione apud eos ufus eft in eft ex< uic très-fagement dans fâ Préface de cette ma­ præfatione fua: Monemur ergi Leiforer, ut fi nière ; « Nous averriilôns le Ledeur que s’il trouve » c ans cette Collodion des Capitules répétés deux fois eadem Capitula duplicata vel triplicata repepe» ou meme trois fois , il ne doit pas l'imputer 1 notre rint, non hoc nojlra impéritie reputent. quia , » ignorance : car comme nous l’avons déjà dit, nous les ut, diximus. diverfis ea in fchedulu invenimur. » avons trouvés répétés de la forte dans différent Cùm iilii fmodi legum repetitiones Antonius » exemplaires ». Antoine Contins & plufieurs au­ Contii s & alii quidam deprehendiflènt ira tres Savans ayant trouvé pluiieurs de ces répéti­ nonnullis Jufliniani Novellis ab Haloandr»-^ tions dans quelques-unes des Novelles de juftieditis, putarunt verba in his locis repetita huc perperam fuifle relata, adeoque tolli de­ nien , publiées par Haloandre , crurent que ces partages avoient été mal-à-propos répétés en plufieurs bere. Quorum opinionem temeritatis arguit $ rag. I •A1IO. ». Joannes LeuncUviut, non abfimile vero vi* deri aient ret eafdem nonnunquam duabus aut pluribus in Novell» repeti, & hæc ipla Suae iliic damnantur, reperiri etiam in libri* afilicorum. Idem profeâô accidit in hac Benediâi colleâione ; nain cùm ille defcriberet Capitularia regia prout ea inveniebat in fcheduli* fuit,efficere non potuit quin plurima etiam bit aut ter defcriberet, quia Principe* fcpè renovabant aut fuat aut Tuorum Praede* ceuortun leget, quemadmodum videmus in Capitularibus Regum noftrorum. Nam Karoiut Magnus, exempli gratia, plurimas leges fancivit deferiptas ad veibum ex iis quas Pippinu* pater tulerat, plures vero ex iis quas ipfe promulgaverat, renovavit iifdem omnino verbis quibus ufus anteà fuerat. Itaque nihil detrahendum erat Coliedioni Benedicti, nihil mutandum. Etenim ut omittam quod in Capi> tulis detraüis variæ leâiones font ab iis quæ leguntur in Capitulis à Tilio & Pithceo re­ tentis , nonnulla interdum funt in omiffis quæ in aliis non extant, adeôque his caremus contrà mentem audonnn. Probanda autem resell exemplis. Tilius, & poll eum Pithcetrs, caput ccLxxvi libri quinti Capitularium, quod eft mutilum in antiquis Benediâi Levitæ exemplaribus, retulerunt ità mutilum ut in­ venerant; nili quôd cùm in antiquis illis exemplaribus caput Quiconque decimam refe­ ratur ex capite lvii libri primi Capitularium, ubi non extat, hunc numerum mutaverunt, & pro lvii fuppofuerunt clxiii, putantes fenfiim illius capitis elfe in capite libri primi ab eis laudato. Et tamen certum eft caput illud libri primi, quod eA clvii in editione nollra, diverium omnino fenfum haberes len­ tentia capitis. Quiconque decimam. Itaque ad fupplendum hiatum qui extat in hoc capite , repetendum illud erat, uti nos fecimus, in additione quarta, ubi extat integrum. Verum quoniam Pitlioeu* primam illius partem vide­ bat jàm elle editam in libro quinto, putavit fupervacaneum efle hoc caput repetere in additione, non animadvertens plurima iAhic reperiri quæ in libro quinto défunt, & prætereà difcriinen etiam elfe in prima parte ca­ pitis inter editiones quæ extant in libro quinto & in additione quarta. LIV. Similis error à Pithœo coininiffiis eil occafione capitis cxcviii libri quinti, in quo agitur de nonis & decimis , vel cenfu Ecdeliarum. Ex tab at illud bis in colleâione Ca­ pitularium, femel quidem in libro quinto , & deinde in additione quarta. Quoniam vero maxima illius pars reperiebatur in libro quin­ to, putavit Pithoeus omnia illic efle quæ in additione quarta extant : quod tamen verum non eft; nain in capite cxxxii illius additio­ nis bene multa leguntur quæ neque fuperflua videri pofTtmt, neque rejici debent à nobis. Sunt enim addita autoritate publica, & vim legis habent. LV. Rursum iidem Tilius Λ Pitboeu* ca­ put cviu libii fexti omiferunt, quia jam eodœiu, 8e que par conféquent i! fidloic le» retran­ cher. Jean Lendaye taxe leur opinion de témérité, de dit qu’il ne doit point dutouc parokr* furprenant que les memes choie* fuient répétée* deux ou plufieurstoia dans 1m Novelles, parce que les rcpctiuon* que CM critiques ont blâmées, fe trouvent répétées dans les livres de* Baülique*· La tnêmechofe s’applique â la CoUeâü* de Benoît ; car comme il rapporte» les Camculsfire* royaux tels qu’il les rrouvoit dans les ma­ nuscrit* qui éroient entre fes main* , il n’a pas pu faire autrement que de rapporter deux ou trois fois le* mêmes, puce que nos anciens Rois renouvelloienc fouvent leurs Loix ou celles de leurs Prédéceflèurs , comme nous le voyons dan* les Capitulaires de nos Rois. Pu exemple , Charlemagne ht plulieui» Loix 3u’il tira mot pour mot de celles de Pepin, fon pere; renouvelle aufli dans le* mêmes terme* qireiqnesunes de fes propres Loix. 11 ne falloir donc lien ru­ trancher de laColle&ion de Benoit, ni y rien changer t car , fans trop s’appefandr fur ce que dans les Capi­ tules retranches, il y a différentes levons qui fe trou­ vent dans les Capitules conferves par du Ttllet & pu Pithou , il y a plufieur* chofes dans les Capitule* omis qui ne fe trouvent point parmi ceux qui ont été confervés , Sc pu conféquent ces Savant nous en ont privé contre leur propre intention. Je vais prouver pu des exemples ce que l’ai avancé. Le chapitre cctxx vr, Îui eft tronqué dans les anciens exemplaires de Benoît .évite , a été rapporté par du Tillet , & après lui par Pithou tel qu’il eft, fi ce n’eft que dans les anciens exemplaires le chapitre Quicunque decimam étant rap­ porté comme tiré du chapirre Lvn du premier livre des Capitulaires , où il n’eft pas , ils ont changé le nombre du chapitre, & ont mis clxiu pour lvii, dans l’idée que le fens de ce chapitre croit le même que celui du chapitre du livre premier qu’il* ont te» tenu. Il eft cependant certain que ce chapitre du lîvte premier , qui eft le clvii* de mon édition, a un fens tout différent du chapitre Qtàcuaqiu decimam. Ainfi, pour remplir le vuide qui eft dans c* chapirre , il fal­ loir le répéter en entier, comme je l’ai fait dans 1* quaaieme addition. Mais comme Pithou voyoit que 1· premiere partie de ce chapitre fe trouvott déjà dans I* livre V , il crut qu’il éroit mutile de le répéter dan* l’addition , ne faifiuit pas attention qu’on y trouve plufieurs chofes qui manquent dans le livre V , 8c qu’il y a en outre des différences dans la premiere partie de ce chapitre, entre les termes rapporte* dans le livre V de ceux contenus dans l’addition iv. LIV. Pithou a commis une faut* femblable i l’occaGon du chap, cxcvui du livre V, où il eft queftion des neuvièmes & des dîme* 8c du cens dû aux Eglifes. U étoit répété deux fois dans la.'Colleébon des Capitulaires , il fe trouvent une foi* dans le Li­ vre V, 8c une autre foi* dans l'addition iv. Mais, parceque la majeure partie de ce Chapitre fe trouvoit dans le Livre V, Puhou crac qu’il renferme» en cec endroit tout ce qui étoit contenu dan* 1 addition iv qui lui reflèmbloit j ce qui pourtant n’eftpas véritable; car dans le chapitre cxxxu de cette addition ou lit beaucoup de chofes qui ne fe trouvent pas dans le chapitre du livre V, qui ne paroiflênt point inutiles, & qui par conféquent ne doivent point êwc rejectees. En effet, elles ont été ajoutées par J’autorùé publique, A elles ont force de loi. LV. Du Tillet 8c Pichou ont encore omis le chapi­ tre cvui du Livre VI, parce qu’il avoit déjà été rap- LTV. Vaam LV. InTWlCâH· / 46 STEPHANI deferiptum habebatur irt quinto. Attamen magnum inter utramque editionem diferimen eft ; nam præterquàm quôd in libro Texto legitur, €r ipfe officio fifei fervite cogatur . cùm in quinto Tcriptum fit, & ipfe officio Prafidis fervire cogatur, in Texto additur clauftila magni momenti, quam Tilius & Pithœus non habent > nimirùm hæc : Et in alio monafittrio ipfe non recipiatur fine Abbatis fui & Epifi copi proprii licentia. ChuTula illa omitti non debuit ab Editoribus Capitularium, cùm in illis reperiatur. Conflata autem eft ex ufu monafteriorutn: Monachi enim antiquitus alib transferri non poterant line Abbatis Tui & Epifcopi proprii licentia. uti jàtn obfervatum eft à viris doâis. Et tamen aberratum eft ab Auâore claufulæ in vero TenTu verborum ex quibus illam confecit. Quippi certum eft caput, de quo nunc agimus. efle fumptum ex Novellis Juliani Antecefloris, qu.r diverTum omnino fenfum habent, ut alibi monemus. LVI. Diverfo errore iidem nonnulla addi­ derunt in capite cvt libri Texti, quæ in anti­ quis exemplaribus non habentur. Etenim hæc eft leâio veterum exemplarium : Similiter de infirma ac pernitentibus, ut morientet fine recon­ ciliatione & Viatico non deficiant. Quo etiam modo legitur in Canonibus Ifaaci Epifcopi LingonenTis. Attamen Tilius & Pithoeu» in hoc loco fic ediderunt: Similiter de infirmis ac panitentibus , ut morientet fine facratt olei unSione & Viatico non deficiant. Scio verba heic additareperiri in Capitulari anni dcclxix & in capite cxxxrt libri feptimi Capitula­ rium , adeùque Tilium & Pitnoeum extra cul­ pam efle quoad Tenfum capitis. Illud tamen contendo , verba haec in librum Textum tranf feni non debuifle ex feptimo, cùm fieri faciiè poflit ut quo primùm tempore lata eft hæc lex, quod fortafsls contigit antè Karoli Magni tempora, claufula de Tacrati old unc­ tione non exuret in capite illo, quæ pofteà ce qui arriva peut ■ être avant le temps de Char­ addita fuerit anno dcclxix. à Karoio Magno» lemagne , la claufe de l'admimftration du Sacrement de TÊttrême-Ondion ne iê trouvât pas dans ce cha porté dans le livre V. Cependant il y a une grande différence entre ces deux éditions ; car outre qu’on lit dans le livre VI, & ipfe officio fifei fervire cogatur, tandis que dan* le chapitre ccctxxix du livre V on lit, & ipfe officio prafidisfervire cogatur ,ily a dans lé livre VI cette claufe importante que du Tület & Pi­ thou ont omife : “Et ce Moine ne ferareçu dans aucun » autre Monaftere fans la permiffion de Ton Abbé te » de Ton Evêque ». Les Editeurs des Capituftùres ne dé­ voient pas Tupprimer cette claufe importante qui s’y trouve effeâivement, 8c conftate l'ufage des Monafteres: car, comme les Savans l’ont remarqué avant moi, anciennement les Moines ne pouvoient point être transférés d’un Monaftere dans un autre Ians la permtLison de leur Abbe 8c de l’Evêque Diocéûun. Ce­ pendant I Kuteur de la clauTe s'eft trompé fur le vrai Cens des paroles dont il l’a comporte : cat il eft certain que le chapitre dont il s'agit, a été pris des Novelles de Juftinien , qui ont un Tens tout différent, comme je le dirai dans mes notes, pag. irai. du tome II de cette édition. LVI. Du Tiller 8c Pithou , guidés par une erreur LVI. Inter potstoute oppofée, ont ajouté plut leurs choies au chapine lio»> lanes Γ4α T>U«t evi du livre VI qui ne Te trouvent point dans les an­ hdhra. ciens exemplaires. On lit dans les anciens ManuTcrirs : » 11 en fera de même des infirmes 8c des pénitens; ils n feront réconciliés À l'article de la mort, on leur M donnera le faint Viatique, r> On lit ce paflâge de même dans les Canons d’ifaac, Evêque de Langres. Cependant du Tillet & Pithou ont publié ce chapitre en ces termes “ H en fera de même des infirmes 8c „ des pémrens ; à 1’anicle de la mon on leur admi» niftrera le Sacrement de ΓExtreme- ΟηΆιοΛ , & on » leur donnera le bunt Viatique. » J’avoue que les termes qui ont éçé’ ajoutés dans ce chapitre . fe trou­ vent dans le Capitulaire de l'an dcclxix , 8c dans le chapitre cxxxn du livre VU des Capitulaires, 8c que par conséquent du Tillet 8c Pithou ne font pas cou­ pables quant au fens du chapitre. Mais cela ne m’em­ pêche pas de Lbutenir que cette addition ne devok pas être transpofée du livre VII au livre VI, parce qu’il peut très-bien fe faire que lorfqu’on fit cette Loi, r*No- ICuc.rM. IV. cap. <. InfrS. pitre, & quelle eût été ajoutée dans (a fuite par Char­ Lva Amm in­ terpolation· LV1II. Oaul.ont iutet fit les lemagne en dcclxix. LXV1I. Ces hommes celebres ont fart la même faute en rapportant le chapitre eux du livre VI ; car les anciens Manufcrits portent Amplement : « Les en» fans des affranchis feront admis en témoignage. » Du T illet 8c Pithou ont lu : « Les enfans des affranchis „ feront admis en témoignage d la troifiemc géntran turn. >. Je fais que cette reitriâion fe trouve au cha­ pitre ccclii du meme livre, 8c qu’elle a été transpofée en conféqnence par du Tillet, qui a omis ce chap. «.Cetu dans fon édition. Mais j’aurois mieux aimé les donner toutes deux, que d’interpoler le chapitre clix contre l’eTprit de ('Auteur 8c du Compilateur , car dansleCoaedela loi des Wifigoths, d'où ce chapitre a été tiré, on lit feulement ; « Les enfans des affranchis » feront <|e toutes maniérés admis en témoignage. » On lit de même non-feulement dans les éditions im­ primées de la loi Wiiigothe, mais aufli dans les an­ ciens Manufcrits. LVHI. du Tillet · LXL Outre cis fautes communes 1-du Tillet & 1LXÏ. LXI. Præter errata illa communia inter ΙίΓ------------_____________________________________________ ____ _____ Tilhim & Pithoeum , nonnulla font quæ Pithou , il y en ai queloues-unes qui font prqpres i ce Piihoei tantum funt ; etenim cùm Tilius non dernier j car puifque du Tillet n’a pas terminé fon ΡήΜ·.J) abfolverit editionem Capitularium,neque adédition des Capitulaires, 8c n’a pas public les Addi- ' ' 48 STEPHANI nons ; s'il y a quelques fautes dans les Additions , elles font de Pithou feui. Or ce Savant s’eft trompé quel­ quefois ; car il a omis les chapitres xivi & lxxxh de Γ addition iv,qui ne fe trouvent point ailleurs dans toute la Collection des Capitulaires. Cependant ces chapitres font d’une grande importance .ayantété pris du Concile de Mayence tenu en dcccxiii, & du vi*. Concile de Paris, d’où font tirés prefoue tous les Ca­ pitules que Benoit a inférés dans fa collection, de mê­ me une grande parue de ceux de l’Addition u i xir. LXII. La JufteiTe des reproches que j’ai faits à du Tiller & Pcut «« confirmée par 1 autorité iXid-jT.i- de ce dernier ; car Pithou ayant rapporte au chapitre exuti du livre VI ( qui eft le chapitre extv de mon tirmte par édition ) un canon de l’Egiife d’Afrique au fujet des c,cfrs Hui recourent à l’autonté féculicre, il l'a encore infère dans le livre VU Ac dans Γaddition IV , parce que dans ces deux derme:» endroits ce canon eft lu un peu différemment que dans le livre Pithou a repete au chapitre ccccvi du livre VI le chapitre cxv du même livre, abfolument dans les mêmes termes, excepte que le chapitre cxv eft un peu plus correÜ que le chapitre ccccvi. Si donc la tncthoue de retrancher les chapitres qui fe reifeinbloient, eût étc bonne , il n'autoit pas dû ppblier deux fois le même chapitre dans le même livre. Ce Savant a encore rapporte dans l’addition iv le chapitre cxxxin du livre V, Ac fuivant le meme plan il auroit dû le retrancher de l’addi­ tion IV. ixui. r ib«a. LX1I1. Après les éditions de du Tillet A' de P.rrre * Pithou, eft venue celle dé François Pithou qui fut imprimée en mdciii. Ce dernier a retondu les deux pre­ mieres ,& les a encore interpolées A corrompues, tous prétexté de les corriger. Je vais le prouver par quel­ ques exemples. Dans les anciens Manufcrits & dans 1 edition de Balle,on lit au chapitre xim du livre 111, ç_.'j latro efi 0· infidelis nofter d Fran. orum. Cette leçon eft confirmée par les Capitulaires de Cha:les le (.'native, où on lit de même , quia latro ejl i> infidelis efl n. fier & Fran.anon. Du Fillet A Pietre Pithou avo.ent conferve les mêmes exprellîons, qui latro efi & infidelis efi nefier d Francorum. Y vex avoir encore lu de la même maniéré, ii ce n’eft qu’il avoir omis ces deux mots latro ύ. Mais François Pithou a cru de­ voir corriger cet endroit par le Code de la loi des Lombards, où on lit : quia qui latro efi , mfidcl.s efi in n.fiio regno Francorum. C’eft pourquoi il a mis dans la colleélion d’Angefife , quia lairo Cs mfidehs efi nefi tro regno Francorum. LXtV. mrni t-it Fr*j.Süli h UlOM. LX1V. François Pithou a changé les dernières pa­ roles du chapitre < txvin du livre V , qui eft tiré du Concile de Mayence , et libre par ordre de Charle­ magne. Les anciens Manufcrits des Capitulaires , le Concile de Mayence, tenu durant l’Epifcopat deRhaban, Reginon , Burchard & Yves, ont retenu les pa­ roles du Concile qui font ci-après, A que du Pillet A Pierre Pithou avoient confervées : Nec unquam ampliàs .on; agio copulari } fed fub magna difinchone fieri. Cependant du temps de Reginon il s ctoit glilFé une autre leçon , qu’Ÿves meme A Gratien avoient fuivie en ces termes .· Eos disjungi , & ulterius nunquam .on/ugio copulari pracipimus. François Pithou n’a retenu ni l’une ni l’autre de ces levons , mais il en a B ALUZII ditiones ediderit, fi quid in illis peccatum efi, folius Pithoei culpa fuit, life vero heic quo­ que lapfus eft ; onufit enim capita xlvi A Lxxxn additionis quarts,quæ alibi non extant in univerfa Capitularium collcdione. Sunt tamen ilia magnæ audoritatts, cùnt fufnpta Cnt ex Concilio Moguntino habito annodcccxiii, A ex Concilio Parifienfi fexto , ex quo fumpta funt pleraque Capitula eorum quæ Benediâus retulit in fua collec­ tione , tbny etiam magna pan eorum quæ le­ guntur in fecunda additione. LXII. JuAifiimam porro efle querelam à nobis inflitutam adversus Tilium & Pithceum confirmari poteft illius auâoritate ; nam cùm is in libro fexto , cap. cxliii. ( quod in edi­ tione noftra eft cxlv.) retulilTet Canonem Africanum de Clericis ad Judices feculares confugientibus, rursum illum edidit in feptimo & in additione quarta, quia in his duo­ bus pqflremis locis legitur paulb aliter quàm in editione quæ extat in libro fexto. Idem caput cxv libri fexti iterùm defcripfir in cap. ccccvt ejufdem libri, iifdem omnino vetbis; nifi quod editio prioris capitis paulo emendatior eft quàm fequens. Itaque n me­ thodus detrahendi capita G milia fuit tenenda, haud dubtè caput illud edendum non erat in duobus locis ejufdem libri. Idem caput cxxxm libri quinti rursum edidit in addi­ tione quarta. Debuerat autem omitti fecun­ dum eandem methodum. LXIII. Poft editionem Tilianam & pri­ mam Pithceanam, altera fucceflit Francifci Pithoeianno MDCin defetipta exiliis duabus, fed rurfurn interpolata & corrupta per fpeciem emendationis. Probandum autem illud eft aliquot exemplis. In libro tertio, capite xxiii, legitur in antiquis exemplaribus & in editione Bafileenfi : quia latro eft & infidelis nofter & Francorum : quam leâionem confir­ mant Capitula Karoli Calvi, ubi fic habetur: quia latro eft, & infidelis eft nofter & Franco­ rum. Et Tilius quidem 8c Petrus Pithocus ità repofuerant : quia latro & infidelis eft nofter Cr Fi ancorum. Quo etiam fermé modo legerat Ivo . nifi quod has duas voces latro &· omifit. At Francifcus Pithreus hunc locum putavit e(Te corrigendum ex Codice legis Longo­ bardorum , ubi ità habet: quia qui latro eft , infidelis eft in noftro regno Francorum. Itaque fic ipfe repofuit apud Anfegifum ; quia latro & infidelis eft noftro re^no Francorum. LXIV. Idem mutavit poftrema verba capi­ tis clxviii libri quinti, quod deferiptum eft ex Conciiio Moguntiaco, juffu Karoli Magni celebrato. Veteres autem Capitularium libri, tum etiam Concilium Moguntinum fub Rhabano celebratum, Regino, Burchardus & Ivo, retinuerunt verba Concilii, quæ fic habent: nec unquam amplius conjugio copulari, fed fub ma· ?a diftriclione fieri : quo modo ediderunt ilius & Petrus Pithœu^ Irrepferat tamen State Reginonis alia leâio, quam Ivo quo­ que Λ Gratianus fecutifunt, ifta nimiriim : eos disjungi, €r ulterius nunquam conjugio copu­ lari pracipimus. Neutram vero iftarum leflio„ num Conçu. Mofutu. ML »1>.C. !♦. Concil. P». riCvi.Ub. j. Of. 1. Lib. T· < AdJu. IV. Capitula broll Calvi,». Lib. i. te|. Loagob. ». Conôl. Mo gUM. <■ J ». Itegino.lib. Burchard. lib. 17. c. ». Ivo,par. ». c. 71. Regino. Uh. a. t. a:i· Ivo .pat ». C.S1. 45> P R Æ F A T I O. AUm-III. »»· num retinuit Franci feus Pitbœus; fed aliam repofuit quam alibi reperire non potui, itil· fcribau: Ntc uufuam amplidt conjugio fub HMfiui di/lriSMftt capabiri. leurs, 8c dont voici les termes : JVéc unquam ampisix conjugitf fob magna diftriAumt capiâarî LXV. Addamus adhuc unum exemplum mutationum in Capitularibus faâarum à Fran* cifco Pithœo. Refert BenediAus Levha in libro quinto, cap. ccclxxviii,Cohfiitutionem Novellam Juftrnhmi, quit lxxix efl apud Julianum Anteceflbrem in editione An­ tonii Anguftiiii, lxxiii in editione Francifci Pitboei. Et Benediâus quidem non retulh verba ipfa Juliani, fed fenfum tantùm. In fine verb, ubi poena ftatuitur adversùs eos qui legem non obfervaverint. fcripfit : Si fids kaac Conftitutiorum violaverit in Magiftratu pe> fitus, decem librarum auri pent multabitur. Si exftcutor ejl, in cattail Ecclefiarum recludatur panas Initurus. & officium perdat. Sic etiam legit Auâor Additionis tertie : & fané ità legi­ tur in omnibus antiquis Capitularium exem­ plaribus A in editionibus Tilii& Petri Pithcei. At Francifcus, qui fontem illius Conflitutionis noverat, quia Julianum ediderat, vocem catenis hinc fuflulit, & decanicis repofuit, quia Julianum Anteceflbrem voce illi ufum efle LXV. J’ajouterai encore un autre exemple des changemens que François Pitbou a faits dans les Capitulaires. Benoir Lévite npoorte au chap. ccclxxviii Juliv. V conflabat in epitome Novellarum Jufliniani. LXVL Meliùs nos, ut arbitror, qui Colleâiones Anfegifi & Benediâi Lcvitæ ac Ad­ ditiones quatuor tales repræfentavimus quales ab auâonbus earu.n compofitr fuerunt, & fecundum numeros à Ludovico Pio, Karoio Calvo, Hincmaro, ICsaco, Regrnone, Con­ cilio Trolleiano, Fulberto, & Ivone adnotatos. Itaque deinceps difficile non erit reperire Capitula à vetuflis illis auâonbus re­ citata ex libris Capitularium. Operae autem pretium eft adnotare undè mihi confilium illius operis, quà occatione captum, quibus auxiliis perfedum, quid denique ego pnefliterim pro virium mearum tenuitate. LXVU. Illuftriffimus vir Petrus de Mafca, Arcbiepiicopus Parifienfis, qui in comme­ moratione fludiorum lucubrationumque mea­ rum jure meritoque frequenter occurrere folet, ut erat fummo Dei dono natus ad haec fludia, quae mirifice promovit, exemplum mihi dedit ut ad ea me converterem , ac etiam velut fuprcmx voluntatis tabulis cu­ ram mihi impofuilfe vifus efl emendandi no­ vaque editione donandi Capitularia Regum noftrorum. Nam cùm is olim fummi Magi ti­ trates locum pro Chriftianiffimo Rege noftro Ludovico teneret in Hifpania Tarraconenti, invenifletque in bibliotheca monaflerii Rivipullenfis vetus exemplar Capitularium , mu­ tuo illud accepit, 8c nonnulla ex eo deferibi juffit nondum edita. Cùm autem anno mdcli peflilentia Barcinonem invafiflet, ifque poll îeptennium adininiflrationis fuæ deponere provinciam vellet, codicem illum Barcinone reliquit, & ad monaflerium Rivipullenfere­ portari juffit : quod ità faâum eft ut ille im­ peraverat. Verum cum memoria vetufti illius codicis identidem animo ejus obverfaretur, valdèque cuperet hinc emendare libros Ca­ pitularium , ufus eft vir litterarum amantiffiTemui I. une Novelle de Jurassien , qui eft la Lxxtx* dans le Jurifioonfulre Julien de l’édinon d*Antonius Auguftinus, A la Lxxiii*. de l’édition de François Pithou. U eft vrai que Benoît a rapporté lefims.de non les paroles mêmes de Julien. Or, fur la fin, où eft décernée la peine contre les infraâcurs de h Loi, il s’exprime aînh : » Si quel» qu’un des Magiftrao viole cette Conftitution, il » payera une amende de dix livras d’or. Si c’eft celui » qui exécute les ordres du Magiftrat, il fera mis dans h les priions des Eglifes pour y expier fis faute, A il » perdra ion oflice. » L’Auteur de t Addition ni lit de la même maniera : effectivement c’eft la leçon de tous les anciens Manufcrits, & des éditions de du Tiliet & de Pierre Pitbou. Mais François Pithou, qui connoiflbit la fource où avoir été prife la Conftitution, parce qu’il avoit donné une édirion de Julien, a ôté du paflàge cidefliu le mot coteau, pour y fubftituer celui de deca­ nicis , parce que cette demiere expreflion avoir été employée par Julien dans les l’abrégé des Novelles de Juftinien. LXVI. Pour moi je penfe avoir mieux fait de donnet au Public les Colleâions d'Angefife & de Benoît, & les quatre Additions telles qu'elles font forties des mains de leurs Auteurs, A de conferver les nombres de Louis le Débonnaire, de Charles le Chauve, d'Hincmar, d'ifaac, de Regioon, des Concile de Trofli, de Fu'ben 8c d'Yves. Par ce moyen il ne fera pas doré­ navant difficile de trouver les Capitules que ces an­ ciens Compila- mrs ont tirés du livras des Capitulai­ res. Je dots n aintenanr rendre, compte d'où & i quelle occafion m'eft venue l’idée de recueillir les Ca­ pitulaires , quels font les fecours qui m'ont été foutnis , A ce que j’ai fait, felon ma capacité, pour per­ fectionner cette Collection. LXVÎÏ. Letrès-illuftre Pierre deMarca, Archevêque de Paris, que je me rappelle fouvent, Aà jufte tiue, iorfque je parle de mes études A de mes travaux littérales, avoit les plus heureufes difpofitions pour ce genre d’étude, dans lequel il s eft merveilleufement diftingué. Il m'mfpira par ion exemple le goût des memes études, Si me donna comme un ordre exprès 8c facré de pubber une nouvelle édition des Capitulaires de nos Rois plus correcte que celles qui avoient paru jufqu’alors. En eftet, dans le temps que ce Prélat étoit Commiflaire du Roi en Catalogne , il trouva dans la Bibliothèque du Monaftere de Ripol un ancien exemplaire des Capitulaires qu'on lui prêta, A il en fit tranfenre pluiieurs morceaux qui n'avoient pas encore été imprimés.Mais en mdcli, la pefte ayant ravagé Barcelone, il quitta au bout de fept ans l'adminiftration dont il avoir été chargé dans cetre f>rovince, A fit reftituer le Manufcrit à l'Abbaye qui le ui avoit confié. 11 ne le perdit cependant pas de vue , A comme il fouhaitoit ardemment en faire ufage pour cor­ riger les Capitulaires, il profita de l occahon que lui fournifloitlacommifliondontleRoi l’honora pour fixer les limites de la France A de l’Efpagne, dans cette partie des Monts-Pyrénées quidivife le Diocèfe de Tan agone, de celui de Narbonne. De Marca écrivit le 8 Mats MDcLx au Marquis de Mona-am , Viceroi en Catalo­ gne, des lettres pleines de pobteiTe A d’honnctctc par g Lxv. Lxvi. ίηη’ΛΓ* m piudâuee, axvn.^ ■’* ** blier nouvelle M· uoi 4c· G*Mtuleiree. D« ouverte _ ____ «u ΚψοΙ. mus occaGone delegationis regiae ad învef ligandos Galliae & Hifpanise limites in ea Pyrenaeorum montium pane quae Tatraconenfes à NarbonenGbus dividit. Tum verb ad Mardiionem Mortaram, qui ram Cataloles éditions imprimées, comme il l’avoir enttepeis niam vice Regis Hifpaaiarum tenebar, linen* lorfque la perte l’obligea de quitter Barcelone. Le benevolentiae & humanitatis plenas fcriben* Marquis répondit très-gracieufement qu'il feroit cher­ cher ce Manufcrit, & qu'il le lui adréflêcoit auffi-tbc anno mdclx, die oâavâManii, per clariG· fimum virum Petrum à Potite, Abbatem Ara· qu'on l’autoit découvert. Cependant de Marcs ne le larum, ifti in mandat» dedit ut fuo nomine reçut que le j du mois de Septembre, la veille de lôa Marchioncin rogatet mi fecum communicari embarquement fur la Garonne pour deftendre à Bor­ procuraret Rivipullenfe Capitularium exem­ deaux , A delà fe rendre à Paris. Etant donc montés plar , qubd conferre illud cuperet cum libri* dans la barque la vetlle des Nones ( le 4 Septembre ), editis, uti fafturus erat nifi pellis eum coe* nous commençâmes à conférer le Manufcnt avec l'é­ giflet excedere Barcinone. Ad quae Mortara dition des Capitulaires publiés par Pithou. De Marc* pethiunanè refpondit curaturam fe ut liber kfoit le Manufcrit, 8c j’avois en main l'édiriou de Pi­ ille qqKtaturin monaflerio Rivipullenfi, mif thou fur laquelle j’écrivois les variantes. Les quatre furum porro fe illum flarim ac inventus foret. jours de notre navigation furent employés à cette oc­ Attamen miftiis non efl antè fequentem mencupation. La collation finie , le Manufcrit de Ripol fem Auguilum ; acceptufque à Marea eft fut envoyé à Touloufe , Si delà reporté à Bar­ Tolofte 111. nonas Septembris, pridiè quàm celone , & reftitué à ceux à qui il appartenoit. Ce Garumnae fe committeret, Burdegalam pri­ Manufcrit contient les cino premiers livres des Capi­ mo , indè Lutetiam petiturus. Ergo cymbam tulaires , quelques Capitulaires de Louis le Déboningrefli pridiè nonas, librum Capitularium naire 8c de Charles le Chauve, Ici Capitules de · VFal­ contulimus cum editione Pithoeana, Marea terius , ftrèque d Orléans , quelques Epine* d'Hincmar , Archevêque de Rheims, de enfin l’hiftoire de la vetus exemplar legente, me verb Pithceanam illam editionem tenente & varias lefttonea tranflation des reliques de Saint Etienne. Voici le titre des Capitulaires ; « Commence la Préface d· Seiferibente. Quatriduum illud quo navigavi­ mus abfumptum eft in hoc opere. Tum uber » gneur Abbé Angehfe , qu’il composa pour les Em» pereurs Louis & Lothaire fon fils, deux livres de la Rivipullenfismiflus ToloGun, & hinc delatu* Barcinonem, poiTefToribus fui* reftitutu* eft. „ Loi ecdefuftique, & deux autres livres de la Loi Continet autem hic liber priores quinque » civile. » libros Capitularium, tum aliquot Capitula Ludovici Pii A Karoli Calvi, Capitula Waherii Epifcopi Aurelianenfis , & aliquot Hincmari Archiepifcopi RemenGs epiflolas, poftremo hrfloriam de tranflatione reliquiarum lauAi Stephani. Titulus hic efl Capitularium : Incipit Profano libri Domni Anftgifi Abbatis, quem compofuit nd Domnum Ludovicum &· Lothanum ejui filium , Imptratoret , de ordine EecUfiafiice Librat dito/, Cr Piem du Pont, Abbé d’Arles : il duree* cet Abbé de demander de fa part au Marquis Ί* communica* uon du Manufcrit deRipol qui concenott les Capitu­ laires de nos Rois, parce qu’il défiroit 1« conferee avec G·*·". LTVin. MwuUiir 4< Colbert k fon intfotuoa. LXIX de mundana lege alio/ duos. LXVlll Lorfque je pris foin de la Bibliothèque de Colbert, j’y trouvai un très ancien tules des Rois & des Evêques, A principalement de ·» tousles nobles François. » Mais le telle qu’on lit dans l’édition de du Tillet, ne fe trouve point dans cet an­ cien exemplaire. LX1X. Peu de temps après, la Bibliothèque du Roi acquit les Manufcrits qui avoient appartenu au Car­ dinal Mazarin , paimi lefquels ctoit Γ ancien exem­ plaire dont du Tillet s’étoit fervi pout ion édition ; il étoit corrigé 8c interpole de fa main , afin qu’on dé­ couvrît alternent d ou peut venir ce qu’on trouve en­ tre deux crochets dans fon édition 8c dans celle de Pithou. Or ce Manufcnt contient les fept livres des Capitulaires , mais ils font très - imparfaits, comme l’avoit obfervé Pithou ; ce qu'il ne faut pourtant ap­ pliquer qu’aux trou derniers livres. Ce Manufcrit ren­ ferme encore les trois derniere* Additions , mais elles n'y font pas plus entières. LXVIII. Cùm autem pofleà accefljffem ad curandam bibliothecam Colbertinam, in ea· que inveniflem vetufliflimum λ optimum exemplar Capitularium, in quo priores quin* que libri extant & nonnulla Capitula libri fexti, itemque aliquot libri feptimi, contuli hunc codicem cum editione Capitularium Pithoeana, diligenter notatis variis ledionibus. Titulus porro Capitularium, qui in multis antiquis libris nullus efl, ut etiam obfervavit Petrus Pithoeus, ità habet in codice Colbertino : In Chrifti nomine. Incipiant Cepi· tula Regum & Eptfcoporum. maximique nobi­ lium omnium Francorum. Caetera verb quas heic habentur in editione Tiliana, in iflo veteri exemplari non extant. LXIX. Haud ità multô poll in bibliothe­ cam regiam delati funt libri manuferipti qui fuerunt Eminentiflimi Cardinalis Julii Mua· rini ; inter quos repertus eft is iple vetus codex quo Tilius tifus efl in editione fua Capitularium, ejus manu emendatus & inter* folatus , ut facile appareat undè fluxerint quaecunque inter uncos reperiuntur in edi­ tione eius & in Pithceana. Continet autem ifle codex libros feptem Capitularium, fed vaidè imperfeâos, ut admonuiflè vifus eft Pithœus. Quod tamen intelligendum efl de tribus poflerioribus libris. Habet praetereà tres ultimas additiones, & has etiam non integra». LXX. Ex operi à me nanti in libri» Capitularium ad vetera Hia exemplaria emen­ dandi» faite intellexi non uti no» hodte colleâionibu» Anfegifi & Benediâi Leviue qua­ le» ab illi» compofiue fuerunt, & multa i fui» loci» avuUà fuiflè ut alio transferrentur, multa etiam in ipfis Capitularibus addita, à quibus defcribeoais confuitb abftiouerant ridem Anfegifu» & Beoedidus. Itaque decrevi omninb veterem editionem reducere m ufum, reftituere que à doâiffimh viril detraâa fue­ rant , detrahere que ab illi» addita. Quod nolim ut iti qui» interpretetur, ac fi magno­ rum virorum & de re publica litteraria optimé meritorum judicia damnarem, càm contrà eorum virtutibus afiurgam, eorum memo­ riam fandiAimé venerer ac colam. Verùm quoniam pluribus adhuc exemplaribus opus effit videbatur ad conficiendam optimain edi­ tionem , alia conquifivi, & duo vetufiiffima reperi in bibliotheca Thuana, quorum uno ufum fuiflè Petrum Pithceum conflabat ; quip­ pe ex ejus bibliotheca in Thuanam delatum olim fuerat. In exemplari porro illo defcripti habentur priores libri quatuor Capitularium, duae priores Appendices libri quarti, & qua­ tuor Additiones. In Thuano nihil aliud habe­ tur praeter quatuor Anfegifi libros, cum tribu» appendicibus libri quarti. LXXI. Antonius Sanderus, in libro cui titulum fecit Ifibliotluca Belgica manufcripta, admonuit, pag. jya, extare in bibliotheca Monailerii Camberonenfis in Harmonia vete­ rem librum fic infcriptum: Carali Magni Imperaioru Chrr/fianorum , & Ludovici filii ipfius & Clocarii Ceffaii Statuta. Hunc quoquè co­ dicem nos habuimus beneficio RR. PP. Praedicatorum in vico fanât Honorati Parifiis commorantium, in quorum bibliotheca nunc fervatur. Continet tantùm priores quin­ que libros Capitularium , ut Rivipullenfis. LXXII. Jam antea adnotaveram Joachimim Vadianum & Jacobnm Gretferum men­ tionem facere codicum bibliothecK fandi Galli, in quibus Capitularia continerentur. Nam Vadianus quidem eorum mentionem facit in libro fexto Aphorifmomm de Eucharifiia, pag. 21 y: Extat, inquit, apud nos Sangalli antiquus Anfigifi Lobienfis Codex. Et in libro primo de collegiis moriaflerirfqtre Germaniae veteribus, pag. 12: Extat Sangalli vttufiijfimus Codex ftylo inculto & barbaro fcnptus, qui & Salicam tjr Ripuartam & Altinannicam commet. Extant ibidem Anfegifi libri de legibus Caroh & Ludovici, ii quibus plurima defcripfimus. Gretfcrus vero in apologia pro Cardinale Baronio, cap. 5. pag. jaç, ait habere fe Capitularium apographum ex biblio­ theca S. Galli. Itaque commodum accidit ut eodem fermé tempore quo Codex Camberonenfi» mecum communicatus eft, incideret in manus meas catalogus librorum celeber­ rimi monailerii fandi Galli in Hebetia, in quo adnotatos reperi quofdam codices in quibus Capitularia Regum nollrorum conti­ nebantur. Equidem ut facile erat concipere defiderium videndi hos libros, iti difficile LXX. A mafore que te fafois des recherches pour LXX. corriger far tes anôeas Manufaia le» livres de» Capi a tulaires, je me periuadots de plus en plus que nous ne po&diom pas aujounThui les Colleâaon» d’Ange-. fife & de Benoit Lévite telles qu’elle» étoient fanes de leurs mains, que plufieurs paflâees avoient été cirés de leur place pour «reportes en aautres endroits,fit qu'on j swu «acore ajoute des articles qu’Angefifo & Benoit avotent évite avec fan de rapporter. Je pris donc la téfolutâoa de refondre amèrement l'ancienne édition, de reftituer ce que tes favans Editeurs svoient fupprimé, 8c de retrancher ce qu’ils y avoient ajouté. Je ierois bien fiché qu'on pût croire que j’ai voulu blâmer la conduite de fi grands hommes qui ont rendu des fervices importuns à la République des Lettres, tandis qu’au contraire je me fens encouragé par leur exemple , 8c que fuis plein de refpod 8c de vénération pour leur mémoire. Comme il parotffou que j'avois beloin d’autres exemplaires pour donner une bonne édi­ tion, j’en recherchai d’autres, 8c j'en trouvai deux trèsanciens dans la Bibliothèque de de Thou, il eft conftant que l'un a fervi à Pierre Pitbou ; car il avoit autrefois été transféré de fa Bibliothèque dans celle de deThou. Or , dans cet exemplaire, l’on trouve les quatre pre­ miers livres des Capitulaires, les deux premiers ap­ pendices du livre IV, & les quatre additions. Dans celui de de Thou, il n'y a que les quatre livres d'Angefife & les trois appendices du livre IV. LXXI. Antoine Sanderus, annonça dans fon ouvrage intitulé, Bibliotheca Belgica manufcnpta ,p. j $ x, qu il y avoit dans la Bibliothèque du Monaftcre de Carnberon en Hainaulr, un ancien Livre qui avoit pour titre : « Les Statuts de Charlemagne, Empereur des Chré» tiens, de Louis fou fils 8c du Céur Lothaire. » Je me procurai ce Manuforit par le crédit des Révérends .Peres Jacobins de la rue Saint -Honoré de Pans, dans la Bibliothèque defquels il eft aujourd'hui. 11 contient feulement les cinq premiers livres des Capitulaires, comme le Manuforit de Ripol. LXXII. J'avois déjà remarqué que Joachim Vadia­ nus & Jacques Gretxer faifoient mention d'un Manufont de la Bibliothèque de Sainc-Gal, dans lequel étoient les Capitulaires. Vadianus en foit mention dans le livre VI de fes Apbonûnes fur i'Euchariftie, pag. 11 j : « Nous avons, dit-il, à Saint-Gai un an» cien Manufont d'Angefife de Lobes ».ll en parle auûî dans le livre I des anciens Colleges 8c Monafteres de Germanie, pag. ix , en ces termes : « 11 y a à » Saint Gai, un très-ancien Manuforit , d’un ftyle » antique & barbare, qui contient la Loi Salique, la » Loi des Ripuaires , & la Loi des Allemands î il s'y » neuve auflî les livres d'Angefife concernant les Loix » de Charles 8c de Louis, dont j’ai tiré beaucoup de » chofes. » Grecxer, dans fon Apologie pour le Cardi­ nal Baronius, chap, j , pag- j x j, dit qu’il a en la poffeflion un Manuicnt des Capitulaires qui vient de la Bibliothèque de Saint-Gai. 11 arriva heureufement que dans le temps que le Manuforit du Monaftere de Camberon me fut communiqué, il tomba en ne mes mains un catalogue des livres de la célébré Ab­ baye de Saint-Gai enSuiffe où je trouvai effectivement qu’on faifoit mention de certains Manuforit» qui-renfermoient le» Capitulaires de nos Rois. Autant j’eus d’empreffement d’avoit communication de ces Manufeuts , autant il paroùfoit difficile de l’obtenu , à LXX1. Manulcrt<4« Cunbaroa. LXX1I. MaouCnm d< J*uu Gil, « STE P H A N I caufe de la diftance des lieux. Je crus devoir recount à l'autorité de I illuftreA excelle» homme, Jean-Baptiiie Colbert, le pere des Lettres, 8c des Littérateurs, qui, par l'ennemiic de Melchior Arod de Saint-Ro­ main , alors Ambaffadcur de France pris le Coqs» Helelvctique, obtint que ces Manufcrus me fuflent en­ voyés a Paris. J’eus donc de ces pays pluficunManuf Ctitstrès anciens, deux fur-tout qui contenoienr les livre» des Capitulaires. Mais l’un ne renfermott que le 111* & le 1V1 Ime, avec trois appendices du livre 1V*;& dans l’autre on trouve les cinq premiers livres, les cent pre­ miers chapitres du livre VI, A les trois appendices du livre IV. Il y avoit en outre un ancien exemplaire du Caniculaire d’Aix-la-Chapelle de dcclxxxix, & pluii.urs Capitule» de Louis le Débonnaire qui n’a voient F as encore été imprimes. les Eglqgues d’Amalaire fur O.lice de la Melle, 6. pluiieurs Capitules fur la Vie • Toti! 4rUnc>«v«'!c rd.non , »uVI.« fU Baf- IXXIII. Ma nun tie de I'Ecliiedc L.XX1V. VUnuktit de Philibete de U Maxie, Conic· cr ai, Parlement de D«K>·. IXXX· Manafcrie d* Fraocou PitkM. BALUZII videbatur eo* obtinere i loci» longo inter* vallo remoti». Effecit tamen auâonta» illuftriffimi & excellentifllmi viri Joannh Baptifle Colberti, litterarum hodiàiitteratonimque pa­ renti., ut codices ilii huc ad me perferren­ tur, operam praxiptrè in hoc Tuam confe­ rente viro iiluilrifHino Melchiore Arod à £mâo Romano , qui tum ChriAianiflimi Re­ gi» noflri Legatu» erat apud Helvetios. Hinc itaque habui plurimos codices antiquiffimo», duos autem in primis in quibus libri Capi­ tularium deferipti erant. Sed in uno eorum extabant tantum liber tertius & quartus, & tres appendices libri quarti. In aUo haben­ tur libri quinque priores & centum priora capita libri fexti. tum etiam appendices tres libri quarti. Hinc prtrtereà habui vetus exemplar Capitularis Aquifgranenfi» anni dcclxxxix, & aliquaLudovici Pii,Capitula nondum edita, Eclogas Amalarii de officio Miflæ, tum etiam nonnulla Capitulaad Mo­ nachos pertinentia, que in appendice tomi N onaltique qui ont été imprimés, pag. ij8o& tjS? a tome H de cette edition. 11 me vint en outre des pays Helvétique» untres-ancien Manufcrit des Lettres de Ruric , Evêque de Limoges, & de Didier, Evêque de Cahots, d’où Henri Canilius les tira pour les publier dans le tome V de fes antique LeilionJ· * fecundi edita funt. Denique, praeter caetera , hinc etiam habui vetufliflïmum codicem epiftolarum Rurici Epifcopt Lemovicenn», & Defiderii Eptfcopi Cadurcenli». ex quo eafdem epiflola» edidit Henrietta Canifius in tomo quinto antique ledioiiis. LXXIIL J’eus enfuite communication d’un ancien LXXHI. Poft illa habui veterem & opti­ fie très-bon Manufcrit de lEglife de Beauvais, le meil­ mum librum Ecclefiæ Bellovacenfis, omnium leur de tou» ceux que j avois vus jufqu’alors , parce quo» haâenùs vidi optimum, quia plura ca­ que perfeâa continet quim caeteri, huc ad me qu'il eft plus ample & mieux confervé que les autres. miflum à doâiffimo viro Godofredo Hermant, Il me fut envoyé par le très-favant Gode‘roi Herejufdem Ecclefie Canonico & Dodore Sormant, Chanoine de 1 Eglife de Beauvais , & Docteur de Sorbonne. Outre que ce Manufcrit eft écrit trèsbonico. Nam pratterquàm quôd ille eleproprement , il confient en entier les collerions d’Angantiflîmè feriptus eft, habet CoUedionetn geiil’e «A de Benoît Lévite , même le livre Vil que je Anfegtfi & Benedidi Levit æ integram, etiam n’avois encore vu en entier dan» aucun Manukrir , fi ce librum feptimum, quem nondtun alibi vidi n eft qu’on m’avoir ci rir de Rome que le meme livre fe integrum ; nifi quod in fchedi» ad me Roml trouvoir auflî dans un ancien Manufcrit de la Biblio­ tnifli» legi eundem librum , quali» in codice thèque du Vatican , & qu’il étoit parfaitement fem- Belfovacenft vifitur, extare etiam in veteri blable au Manufcrit de Beauvais, comme je le dirai codice bibliothecae Vaticana:, ut dicam pau­ bientôt. Viennent enfuite dans le Manufcrit de Beau­ lo poll. Sequuntur pofleà inepdem codice vais les Capitules de Charles le Chauve : ils n’y font Bellovacenfi Capitula KarolfValvi, non qui­ dem omnia, fed multô plura quàm habentur pas tous, mais ils s’y trouvent en plus grand nombre in reiiquis exempiaribu». Tamenetli autem que dans les autres exemplaires. Mais quoiqu'il foit le plus complet de tous tes Manufcrits dont j’ai eu liber ille iit omnium quos vidi integerri­ communication, il ne contient cependant pas l’Addrtion premiere comme j’en ai déjà averti. LXXIV. Philibert de la Marre, célébré Confeiller au Parlement de Dijon , me procura enfui­ te un ancien Manufcrit de la Bibliothèque, qui contenoit la Collection d Ange fife & quelques Capitules de Châties le Chauve. Je me fervis aulfi d’un an­ cien Manufcrit de Saint Arnoul de Mera, qui con­ tient plufieurs chapitres des trois derniers livres des Capitulaires , extraits par quelqu'un qui n’avoit iùrement pas connu les quatre» premiers livres. On trouve fréquemment de ces foi tes d’extraits dans les anciens Manufcrits, où , comme je l’obferve ailleurs, ils font dits avoir été tirés des aflemblées de nos Rois, aux­ quelles Boniface , Légat du Siege Apoftobque, avoit adùfé. LXXV. L’ancien exemplaire de François Pithou , qui fe trouve aujourd'hui dans la Bibliothèque de l'Oratoite de Troyes, me fut communiqué par Abel de Sainte - Marthe , Supérieur Général de cette Congregation : voici la dtvihon de ce Manufcrit. On < trouve d'abord la Preface d'Ange file, enfuite la Pré- mus , Additionem primam non babet. ur fuprà monui. LXXIV. Habuimus deindè veterem Anfecifi Codicem ex bibliotheca clariffimi viri Philiberti de la Mare, Senatoris Divionenfi», in quo praeterea extant aliquot Karoli Calvi Capitula. Uft etiam fumus veteri libro fandi Arnulphi Metenlis, in quo deferipta funt plurima Capitula excerpta ex tribus poftremis Capitularium libris, ab eo qui priores qua­ tuor haud dubiè non noverat. Iftiufmodi ex­ cerpta frequenter reperiuntur in veteribus libris, ubi accepta dicuntur ex Conciliis Regum quibus Legatus Apoflolicæ Sedis interfuit Bonifaciu», ut alibi monemus. LXXV. Vêtu» exemplar quod fuit Franciici Pithœi, & nunc extat in bibliotheca Oratorii Trecenfi» , mecum humaniilimè communicavit vir clariflimu» Abel Sammarthanus, Congregationi» Orv_>rii in Gallia Praepofitu» generali». Liber autem ille iti PATIO. conftat, ut primb quidem reperiatùr præfatio Anfegifi, tum prrfatio Karoli Magni, dein præfationes fecundi, tertii, & quant libri. Sequitur pofteà epi ftola Zachariæ Papae , Francis & Galli* rttreda, & Synodus habita fub Kariotnanno Principe. Dcfcribunturdeindè verfus qui præponi folent tribu* poftre«nis libris Capitularium j 8c poft verfus illos aâa Synodi Liptinenfi*, & alia quædam Ca pitula ex libris Capitularium hinc indè rol­ led* abfque ordine. Tandem fequuntur libri Capitularium, fed non integri, ut poti in quibus mauma pars Capitulorum pofita non eft, fed ilia tantùm quæ feriptoris genio aut Audits conducebant. In hac prætereà Collec­ tione fervatu* non eft ordo vulgatus ; nam cùm reliquae omne* Capitularium Collec­ tiones divifae lint in libros feptern, hxc fub una numerorum ferie divifa eft in libros no­ vem , in quibus continentur etiam Capitula excerpta ex tribus poftremis Additionibus. Poftremb poft caput ccccxlvii illius Collec­ tionis adduntur adhuc cxxxix Capitula ex­ cerpta ex libris Capitularium. Undè fortaftîs colligi poteft alias quoquè Additiones poft S3 face de Charlemagne , puis les Préfaces des livres 11, 111 fie IV. Suivent la Lettre écrite aux François 8c aux Gaulois par le Pape Zacharie, 9c h Synode te­ nu fous le Pnnce Carioman. Viennent après les vers qu'on a coutume d’inicrar avant les trois derniers li­ vres des Capitulaires , & après ces vers les Actes du Concile de Leptines, & quelques chapitres pris çè A U dans les livres des Capitulaires » fans obferver aucun ordre. Enfin, on y trouve les livres des Capi­ tulaires , mais ils n'y font point entiers , la plupart des chapitres manquant, 8c on n'y voit que ceux qui inréreftoient le goût Oc les études du copifte. On n’a point non plus obfervé dans cette Collection l’ordre ordinaire ; car les autres Collections des Capitulai­ res font toutes divifées en fept livres, 8c celle - ci eft divifée en neuf livres fous une feule fuite de nom­ bres ; encore y trouve-t-on des Capitulaires pris des trois dernières Additions. Après le chapitre ccccxtvii de cette Colle&ion , on a encore ajouté cxxxis chapi­ tres tirés des livres des Capitulaires. D’où l’on pour­ voit conclure qu’au temps où ce manuferit fut fabri­ qué , l'ufage étoit d’inférer d’autres additions après la quatrième. Au reite, ce Recueil contient en tout dcxxxvi chapitres. quartâm in ufu fuificeo tempore quo liber ifle feriptus eft. Continet autem In univerfum dlxxxvi Capitula LXXVI. La feule Bibliothèque du college de LXXVL Um collegii fivè Parifienfi* Cla- SiratMd. ■ο. ». Co·cil. Q*U. p. romontani Societatis Jefu bibliotheca plû­ tes nobis codices antiquos fubminiftravit, operâ pnefenim & ftudio viri dariflimi Re- , nati Rapini, abfque quo fortaftis ifta Capitu- * larium Colleâio fuiflet imperfeâa ; hic enim effecit ait bibliotheca collegii manuferipta tota integra mihi pateret, ità ut etiain à da­ ri flimo vtto Joanne Garnerio, cui bibliothecæ cura commifla eft , fada mihi poteftas Ct excutiendi fchedas Sirmondi, exferibendique quicquid vellem. Hinc ergo habui tres pneiertim antiquiftimos codice* Capitularium. Primus, qui fuit Jacobi Sirmondi, continet priores quatuor libros & duas priores appen­ dices libri quarti, tum etiam quatuor Addi­ tional. Secundus, qui fuit monafterii fandi Remigii Remenfis, 8c ex bibliotheca Tiliana tranftatus eft in Claromontanam, continet tantùm priores libros quatuor & duas priores appendices. Tertius, qui fuit fandi Vincentri Metenfis, quo ufos quoquè Pitboeos Fratre* & Bignonium habeo compertum, eofdem priore* quatuor libros tantum habet cum ciGdem duabus appendicibus. Sed tamen idem praeterea habet, quæ ad feptern libros Capi­ tularium non pertinent, Capitula Pippini Principis & Regis, Capitula Karoli Magni, inter quæ benè multa font quæ nondum edita fuerant, Capitula aliquot Ludovici Pii & Karoli Calvi, leges Ripuartonnn, Alaman­ norum , & Bajuvariorum, & Legem Salicam. Hic eft celeberrimus Codex Capitularium Karoli Magni, qui unus omnium, ut Sirmondusait, plura cæteris Karoli Augufti Capitu­ laria continet, eademque per Angulos im­ perii ejus annos digefta fui* etiam locis adfignat; nift quod loci nomen in quibufdam non nabet. primumque Capitulare , quod ad Italiam potiùs fpeâet, penitus omittit. Habc- txxvi. Clermont appartenantaux Jéfuires de Paris, m’a finirs*-,.· ni plufieurs anciens Manuferit* qui m’ont été com- £ muniqué* parle célébré René Rappin, fans le fecours du- * \ 3uel ma oolleâion aurait fans Aoure été imparfaite ; car “·* 4‘ m'a fait ouvrir toute la Bibliothèque des Manuferit*, 8c a obtenu du célèbre Jean Garnjer qui en a la garde, 3ue j’euftê la liberté de fouiller dan* les Manuferit* e Jacques Sirmond, & d’y copierrout ce que je vou­ drais. J’y trouvai fur-tout trois Manufcnts très-an­ ciens des Capitulaires. Le premier qui avoit appartenu à Jacques Sirmond, contient les quatre premiers livres, deux appendices du livre IV, & les quatre Additions. Le fécond, qui venoit du Monaftere de Saint Rerni de Rheims, 8c avoir été transféré de la Bibliothèque de du Tillet dans celle du college de Clermont, contient feulement les quatre premiers livres des Capitulaires, 8c les deux premiers appendices. Le troifieme, qui avoit appartenu à l'Eglife de S. Vincent de Mere, 8c dont * etoient fervis les Frères Pithou 8c Bignon , ne ren­ ferme également que les quatre premiers livres de* Capitulaires 8c deux appendices ÿ ipais il a de plu* que le Manuferit de Sirmond , ce qui eft étranger aux fept livres des Capitulaire* , les Capitules de Pepin iorlqu’il n’éroit que Prince , 8c lorfqu’il fur Roi ; des Capitules de Cnarlemagne , parmi lefquels il y en a qui n’avoient pas encore été imprimés ; quelques Capitulaires de Louis le Débonnaire, les Loix des Ripuaires , des Allemands 8c des Bavarrois, 8c la Loi Salique. C’eft le plus célébré Manufcrir des Capitulaires de Charlemagne , qui feul , comme le dit le Pere Sirmond , renferme plu* de Capitulaires de l’Empereur Charles , que tous les aunes enfemble , 8c marque les années du régné de cet Empereur, 8c le* beux où ils ont été faits ; excepte que dans quelques uns on ne trouve point la date du beu , 8c qu’il a entièrement omis le premier Capitulaire , parce qu'il regarde plutôt d'I­ talie. La Bibliothèque Palatine avoit un Manuferit, femblable, qui fe trouve maintenant à Rome dans b 5*4 biL.rtiAni Bibliothèque du Vatican, comme je le dirai un peu plus bas. Le Père Sirmond avoir vu aufli un autre raanufcrit, qui eft, je crois, celui qu’il appelle de (Tend ou de Flandre t dont Heribert de Roiweyde lui avoir procuré l’ufage j car j'ai trouvé dans fes Manufcrits plulieurs choies ajoutées aux Capitulaires de Charle­ magne, qui ne fixu point ailleurs. Cependant elles doivent avoir une autorité certaine de indubitable, comme ayant été trouvées dans les papiers d’un grand homme, écrites de fa propre main. LX XVII. Manufcrit A* Moot* IMkUI. LXXVU. Pappris qu’il y avoit un ancien Exem­ plaire des Capitulaires dans la Bibliothèque du Mo­ naftere du Mont-Sc.-Michel. Dom Laurent Hunauic , Prieur de ce Monaftere, m’en procura volontiers une copie à h prière de Dom d'Achery Sc de Dom Mabiilon , avec qui j’étois lié particulièrement, 8c dont les noms font en bonne recommandation auprès des Gens de lettres. Au commencement de ce Manufcrit on dé­ chiffre ces lignes , dont l’écriture eft fort ancienne : ·< Dam ce volume font contenus quatre peats li>» vres des Capitules de l’Empereur Charles & de » Louis fon fils, recueillis par l’Abbé Angeùfe , & » trois autres petits livres recueillis par le Diacre Be» uuit, dont le dernier manque. » Cela eft exaâ j car le Manufcrit finit au chapitre ccctxni du livre VL Enfuire on lit ces mots " Ce Manufcrit eft du Mont„ St. Michel : c'eft l’Abbé Dom Robert qui l’a fait co«· pier. « Je le crois de Robert, Abbé du Mont, dont nous avons une paraphrafe des Œuvres dé Sigeberr, avec un appendice, & dont Henn. Archidiacre de Huttinden , dans ia lettre i Various, dit « qu’il aimoic i re». cuedlit de à confervet foigneufement les livres qui » traitoient des fciences divines & humaines. » Dom Luc d’Achery femble confirmer ce récit, lorfqu’il dit avoir vu un grand volume des hiftoires de Pline , écrit très-clégamment, qui venoit du Monaftere du Mont, où on lit entr’autres chofes : « Prologue de l’Abbé Roben fur Pline j qui apporta ce livre en Normandie, & >» corrigea les fautes qui y étoient. » Le même dans fes Notes lur les Epîaes de Lanfranc, Archevêque de Cantorbery ,en écrivant la fuite des Abbés du Mont-Sc.Michel , dit de Robert : ■< Ltnftoire manuferite de » S. Michel rapporte qu’il avoit copié cent quarante » volumes qui ont péri fous les ruines d’une tour. » Il n'y a perlonne qui ne voie qu’il s’agit là des livres que Robert avoir fait ttanfetire & depofer dans la Bi­ bliothèque de fon Monaftere. bat tamen bibliotheca Palatina fiœilem co­ dicem, qui nunc Rome extat in Vaticana, ut dicemus infra. Sed ptetereà vident Sirmondus alium quempiam veterem codicem,' illum ipfum, ut auguror, quem Gaadaveofem & Flandricum vocat, cujus ufum habo^ rat ab Heriberto Rofweydo ; nam in fchedb eius nonnulla reperi addita Capitularibus Karoii M. que non alibi leguntur. Certam, tamen & indubitatam audontatem habent, quia reperta funt inter fchedas magni viri, ejus manu deferipta. LXXVIL Significatum deindè mihi eft extare vetus exemplar Capitularium in biblio­ theca tnonafterii (anftr Michaelis in pericula maris. Copiam illius mihi lubenter fecit R. P. Domnus Laurentius Hunaitus, Prior ejuf­ dem tnonafterii, ad quem ea de re fcripferant pro amicitia noftra & humanitate fua viri claridimi Domni Lucas Dacheritis dk Joannes Mabillonius, monachi Benediâini, nomina fatis nota inter bonarum litterarum (ludiofos. Initio Codicis ifla feripta funt anti­ quitus: In hoc velamine continentur qusuuar Ubelli Capitulorum Karoii Imperatoris & Ledaviti filii ejus, colleSi ah Anftgife Abbate, & tres alii colleSi d Beneditfo Diacone , quorusn ultimes deeft. Reftè -, nam Codex ifle definit in capite ccclxiii libri lëxri. Pofteà fequitur: Ifte liber eft fanSi Michaelis de pericsdts maris , farm Domnus Robertas Abbas ficufieri. Quod ego interpretor de Roberto, Abbate Montenu, cujus extant acceffiones & appen­ dix ad Sigebertum, quem verh Henrico* Archidiaconus Huntindonienfis in epiftoia ad Varinum docet faille, tam divinaram qudm Jb· culanum librorum mqutfitorem 6r coacervato- £ rem ftudiofiffimum. Quod verum eflfe probare r«s praeterea videtur quod narrat fupri laudatus Lucas Dacherius, vidiflè fe ingens Plinii his­ toriarum volumen elegantiflîmè feriptum , i coenobio Montenfi tranfinifiTum, ubi haec inter alia leguntur : Prologus Reberti Abbatis in Plinium ·, qui & ipfum librum in Normanniam advtxit, v corruptum correxit. Idem in Noti* ad cpiftolas Lanfranci, Archiepifcopi Cantuarienfis, cùm texeret catalogum Abbatum fanâi Michaelis de Monte Tuinba, haec ait de Roberto : Centum quadraginta volumina edidiffe , atque turris fub ruinis & impluvib computrutjfe rtfert hijioria fanSi Michaelis calamo exarsua. Quem locum nemo non videt intel- LXXVUI. Trait Maaufαια 4e la BtMradbCj. Pa­ latia·. traa»· ftta a Hoax JanaccUc 4u Vidua. ligendum elfe de libris quos Robertus tranferibi juflit , & in bibliotheca monaflerii fui reponi. LXXVUI. Præter vetuftos codices hadeLXXVUI. Outre les anciens Manufcrits dont j'ai nùs commemoratos, ufi etiam fumus tribus parlé jufquici, j ai encore fait ufage de trois autres Manufcrits de la Bibliothèque Palatine transférés dans codicibus Palatinis bibliothecae Vaticanae, celle du Vatican, dont on ma envoyé de Rome le* quorum variantes leâiones ad nos milfîe funt différentes leçons. Mais avant que de rendre compte ab urbe Româ. Sed antequam narrationem de ce qui eft renfermé dans ces Manufcrits, il eft à pro­ eorum aggrediar quæ in libris illis inveniun­ tur, operar pretium eft heic adnotare quo­ pos de dire ici comment j eh ai eu copie. Ayant remar­ qué que le célébré Philippe Labbe dit, pag. 1174 8c nam modo faâum fit ut eorum copiam haberem. Cùm ego aoimadvertiflem virum 1180 du feptieme tome de la derniere Coileéhon des Conciles, qu’Hotfteimu lui avoit mandé qu’il y avoic clariffimum Philippum Labbeum, in tomo dans un ancien Maoufcnr de la Bibliothèque Palatine, leptimo poflremae Conciliorum editionis, confervé dans celle du Vatican , quelques Capitules Bg. 1180, referre monitum fe ab de Charlemagne, donc partie avoit été imprimée, 8c partie ne l'avoir pas encore été t j’écrivis le st Sep- oiftenio faille extare in veteri Codice Pa­ latino bibliothecae Vaticanae Capitula aliqua t»«. T,, t1 Λ 1 1 V* JJ Karoli Magni, partrm edita, partrm nohdùm tembre i fon Eminence le Cardinal Jean Bons, pour «fit·, fcnpfi « Kalendas Oâobri» anni le prier de me rendre le fervire de faire tranferire lea WDcuxiv ad eminenriflimum Cardinalem Joennem Bonam, rogan» eum uti ex codice lio ddcrfbi in mei gratiam faceret Capitula avoient déjà vu Je jour, Ac de me Hire parvenir le roue nondàm edita, editorum verb varias leâiopromptement. Ma lettre arriva dans le temps que cet nea adnoreri juberet, totumque illud ad me excellent homme ésoit retenu au Ht par la maladie quamprimùm mitti. Litter* me* virnm opti­ qui |*enleva aux fciences. Quoiqu’il fut dans un état mum invenerunt in leâo decumbentem ex de fouffrance* qui affââoient toutes les parties de fon morbo qui nobis ilium abftulit. Et tamen, corps, il envoya auflS-eô* έ la Bibliothèque du Vati­ quamquam erat oppreffus totius corporis do­ can ; & ayant découvert qu’il y avoit effectivement loribus» flatim mifit in bibliothecam Vatica­ trois anciens Exemplaires des Capitulaires, il me fit écrire auflrtfit que dès qu'il ferait rétabli, Û porterait nam} & comperto illic extare tria vetufta Capitularium exemplaria, referri ad me juffit tous fes foins vers l’objet de mes defies. Mais, héla* ! il fe, fhtim atque faniutem fuam recuperaflèt» mourut peu de temps après, le al Oâobrc de la même année. A peine la nouvelle défis mort fut répandue dans lubenter miiu fuam in hoc operam commo­ daturum. Sed heu! vir optimus paulb poll Faris, que tou* le* G en* de lettre* le regrettèrent com­ deceflit , V- Kalendas Novembris efufdem an­ me s'ils enffënt perdu leur pere commun : leur* regrets ni. Cùm autem here Luteri* percrebuiflêt étoientpeints fur leurs vi£ages,& ils les témoignotent nuntius de morte eius , tantus fuit eorum ouvertement de vive voix , mais leurs cœurs en qui litteras amant dolor, ut, tamenetfi ilium étaient encore bien plus vivement affeâés. Et en effet, vultu voceque palàm teâarentur » altiùs ta­ qui nauroic pas regretté un faint 8c excellent Vieil­ men animi* maererent , tamquam fi pu­ lard, au faîte des honneurs , qui avait de grande* blicus parens univerfis ereptus effet. Quis connoiffânces dans les Belles-Lettres, & qui *’emenim non dotaret extinflum fenctn optimum ployott de tout fon pouvoir â leur avancement ? 11 n’y & fonftiffimum, in fummo dignitatis gradu eut donc â Pans aucun de ceux qui aiment l’étude 8c pofitum, plurimi bonannn rerum cognitione la connoiflânce de l’antiquité Ecdéfiaftique, qui par inftrudum, quique rem litterariam ornare, la mon de cet üluftra Cardinal, ne fis vit à regret privé de fes confeils , parce qu’il étoit favorable l juvare, promovere & pollet & vellet? Itaque nemo ferè in hac urbe fuit, eorum videlicet chaque homme de Lettres , parce qu’il fe rendoit qui noftra ftudia & ecclefiaftic* antiquitatis utile à chacun d'eux, & les encourageoit tous par ion notitiam amant, qui confilia fua litteraria exemple. Je perdis fur-tout beaucoup 1 la mon de ce mone ejus intercepta non quereretur; quia is grand homme, quim’aimoitdc honorait mes travauxde eundis luum favorem pr*ftabat, lingulis fuam ionfuffrage. Ayant perdu ce protecteur, il me fallut operam commodabat, omnes pulcherrimo & en chercher nn autre qui lui reffemblât, qui encou­ rageât mes études, 4c me procurât les differentes le­ honefiiflîmo commovebat & excitabat exem­ plo. Ego in primis maximam jaâuram in çons de* Manufcrits dont i ai déjà parlé. Je le trouvai morte tanti viri feci, qui & me diligebat, dans la perfonne du Cardinal Céur d’Eftrées, Evê& meos qualefeunque labores humaniffîmo Îpie-Duc de Laon & Pair de France. Je lui écrivis au ujet de mon édition des Capitulaires, 8c jt lui de­ fuo fuffragio comprobavit. Hoc patrono amif fo , qurrendus fuit alius haud aiffimilts, qui mandai fon fecouts t il prit foin de faire conférer le* mea ftudia juvaret, & veterum codicum, de Manufcrits des Capitulaires confervés dans la Biblio­ quibus fupra dixi, variantes leâiones ad me thèque dto Vatican, avec les édition* imprimées, 8c mitti procuraret. Commodum autem Romæ de faite tranferire les Capitulaires qui n’avoient point tum erat eminentilTimus Cardinalis Csfar encore vu le jour. Je reçus donc de Rome quelques Capitulaires de Charlemagne & de Louis le Débon­ cTEftrée*, Epifcopus St Dux Laudunenfis ac Par Franci*; ad quem, cùm de Capitularium naire qui n’avoient pas encore été imprimé*, & des editione fcripfifTem, opemque ejus ppftulaf- Variantes des livres d’Angefife 6c de Benoît Lévite, 6c de* Capitule* de Charles le Chauve. Le premier Ma­ fem, ille anâoritate fua effecit ut codices nuscrit dont je reçus d’abord les différentes leçons, iRi conferrentur cum libris editis, ac prê­ terai ut deferiberentur Capitularia qu* non­ contient les quatre livres d’Angefife avec les deux premiers appendices du livre IV. Le lecond renfer­ dum vulgata fuerant. Hinc ergo accepi ali­ quot Capitula Karoli Magni & Ludovici Pii me , comme celui de Beauvais, le* fept livres des Ca­ pitulaires, 6c les trois detmere* Additions. Dans le qu* nondum prodierant in lucem, tum va­ rias leâiones librorum Anfegifi & Benediâi rroifieme, on trouve le* Capitule* de Chat les le Chauve. Levit*, & Capitulorum Karoli Calvi. Codex Maison n’a point diftingue lequel de* trois fournit les ille cujus variée leâiones ad me primùm Capitulaires non imprimés que l’on a eu la coraplaifance de me tranferire. pervenerunt, continet libros quatuor Anfe­ gifi, cum duabus prioribus appendicibus libri quarti. Alter habet libros feptem Capitularium & tres polleriores Additiones, ut liber Ecclefi* Bellovacenfis. In tertio vero funtCapituia Karoli Calvi. In utro autem horum triumextent Capi­ tula inedita, quorum mihi copia fada eft, adnotatum non eft in fchedis qu* ad me miff* funt. LXXIX. Ufu* denique fum duobus aliis LXXIX. Enfin, j’ai Hit ufage de deux autres anantiquis codicibus, quorum unu* meus eft, riens Manufcrits, dont l‘un eft i moi 8c l’autre apparalterum habui ex bibliotheca regia. Eos au- tient à la Bibliothèque du Roi. Je le* joins ici , parce tem heic conjungo, quia cùm ejufdem am- que , comme il* font tous les deux de la même Lxxrx S6 STEPHA NI B A L U Z11 antiquité , & prefque entièrement femblable*, l’un bo antiquitatis & prorsès fimile* fini, ununique ex alio deferiptum cflè oporteat, inutile doit avoir été copié fur l'autre ; 6c il ferait par confé­ quent inutile de parler de chacun d’eux dam un article fuiflet feorfim de utroque agere. In illi* Uparé. On y trouve, i°. les Canons de* Concile» 6c haque ponuntur primo Canone* Concilio­ les Décrets des Pontifes Romain», felon l'édition de rum & Decreta Romanorum Pontificum ex Denys le Petit ; z°. les froc livres de* Capitulaire*, editione Dionyfii Exigui, tum libri feptem oaefoue* extraits tirés de S. Jerôme, de Saint AuCapituiarimp, excerpta quaedam de Matri­ guftin 6c d’un Concile d’Irlande, lut le Mariage & le* monii ratione & de legitimi* conjugiis ex Hieronymo, Auguftino, & Synodo Hiberalliances licites; j°. un Traité de l’utilité de la Péni­ tence, & de la rémiffion des péchés par la Pénitence, nenfi. Pofteà lêquitur Tradatu* de utilitate divifé en trois livres, que le célébré Dom Luc ^corr«cfuppeditarunt Capitularia quse nondùm edita été publiés. J’ai fouvent remarqué, foit dans mes noces, cm>d detCapicuUirc»· im- foie en tête des Capitulaires, quels font ceux qui paroiffuerant. Ifta lànè adnotata ubique fuis loci» prinu* ou funt in Notis noftris , aut in fronte Capitu­ doo iœpn- fent aujourd’hui pour la premiere fois : je vais pour­ mètiuAyu'κί, tant en faire ici une courte énumération. Pour reéhlarium quæ nunc primùm edita funt : attamen le hmrotfi· heic quoouè ineunda eft brevis eorum enumer»oD ta B>- fier les Capitulaires entiers qui ne font point compris bkothequei dans les livres des Capitulaires, ni dans Additions, ie ratio. Igitur in emendandis Capitularibus in­ 9» iU ipau me fuis donc fervi des Manufcrits de la Bibliothèque au tegris , quæ extrà libros Capitularium & Ad­ Roi. du Vatican, de Colbert, de de Thou ,de Bigot, ditione* vagantur, uG fumu* vetuftifiimis co­ de Mazarin, de du Tillet, de l’Eglife d’Alby, de 1Έdicibus bibliotheca; Regiæ, Vaticanæ, Col­ bert i nae , Thuanae, Bigotianæ, Mazarine, glife de Poitiers , duMonaftere de Corbie, de Moyffac, de S. Lautner, de S. Gal, de S. Vincent de Metz, Tilianæ, Ecclefiæ Albienir* , Ecclefiæ Pictavienlis, Monafterii Corbeienfis , Moyfiade S. Vincent de Laon , de S. Remi de Rheims, des Monafteres d’Aniane & de Ripol , du Manufent cenfis, Corbionenfi* fivè fanât Launomari, de Dijon qui appartient au celebre &. favant Confandi Galli, fandi Vincendi Metenfis, fandi feiller Philibert de h Marre, de celui de Navarre, Vincenti! Laudunenfis , fandi Remigii Rhequi a appartenu au college de Navarre de Paris, de menfis, tum Monafteriorum etiam Anianenfis celui d’Helmftad qui appartient à l’Acadétnie Impé­ & Rivipulienfis ; Divionenfi clariflimi viri Philibert! de Ia Mare, Sedatoris amplifiimi & riale : les célébrés Hermann Comngius & JoachimJean Madere ont extrait les Variantes de ce dernier dodiflîmi;Navarrico, qui fuitcoftegiiNavarrici Manufcrit, & me les ont envoyées. J’ai encore fait Parifienfis; Helmæftadienfi academie Juliæ, ufoge des excellens Manufcnts de la Bibliothèque ex quo variante» leâiones deferipferunt viri clariiïîmi Hermannu* Conringiûs & Joachidn college des Jéfuites de Paris ; les Manufcrits des célébrés Claude du Puy & Pierre Pithou m’ont été mus-Joannes Maderus , & ad me miferunr. d’un grand fecours , aulli-bien que le manufcrit de Ufi fumus prætereà pluribus optimis codi­ Jérôme Bignon , qui avoit appartenu auparavant à cibus collegii Parifienfis Societati* Jefu. MulJean Lefcures, dont les Héritiers l’avoient vendu il tùm etiam nobis profuerunt codice* dariflimoClaude d’Expilly. Jean du Tillet s’en étoit fervi, rum virorum Claudii Puteani & Petri Pithœi, comme il paraît dans plufieurs endroits de ce Ma& Codex ampliflimi viri Hieronymi Bignonii, Manufcrit, où ce Savant a , felon fon ufage, mis qui faerat antea primùm ‘Joannis-Antonii Lefcurri, deindè ab illius heredibus emp­ de fa main au-deffus des lignes les correéhons qu’il a cru devoir faire. Enfin, j’ai publié ou corrigé les pré­ tu* à Claudio Expilio. Eo autem ufum fuifle ceptes de Charlemagne & de Louis le Débonnaire, ac­ Joannem Tilium patet ex varii* locis , ubi cordés aux Efpagneïs, par le moyen d’un Manufcrit emendatione* manu ejus feripte funt fupri confetvé dans les archives de l’Àrchevcque de Nar­ linea* , ut ille folebat. Denique præcepta bonne. Karoli Magni & Ludovici Pii pro Hifpani* edidi aut emendavi ope veteris Codici* qui extat in archivo Archiepifcopi Narboncnfi*. LXXXI. · PRÆFATIO LXXXI. Prrterei fa emendandis Capitu­ lis Karoli Magni, Ludo vid Pii, & alicrutn, que ad Legem pertinent Longobardorum, ▼el ex ilia excfejrta funt, ufus fum duobus antiquis codicibusbibliothecc Regie ; quo­ rum unus eft veteris bibliothecae Regiae, alter in eam delatus eft ex Maaarina, & fait olim Pauli Ramufii Jurifconfulti. Sic enim docet adnoutio manu ejus fcripta in ipfo Codice, hoc modo: CtarigW Jartfcaf^tki Dtmini Alumiri it Agagiù, luhdii Bergamatà,mature, gal milii Paule Raomjia, Jurit Deftsrt.Lu leges LatigalarJanaa dene dedir, dam Bergomi e^m Pïcariat, augsutâco ac prgflantifima Dartre Demina Marina Geargie, Pre· tan aua eiftrvaniiffime. In his porrb duobus Codicibus habentur veteres gloflb, quarum plurima fragmenta edidi inter Notas meas. LXXXL Pour corriger les Capitulaire· qui ont été ajourés έ la Loi des Lombards, ou oui en ont été ex­ traits par Charlemagne, Louis le Débonnaire & leurs Succefleurs, j'ai encore fait ufiure de deux anciens Manuferits de la Bibliothèque du Roi, dont l’un eft de l’ancienne Bibliothèque du Roi, 8c l’autre y aéte porté delà Bibliothèque deMaxarin, 8cavoit anciennement appartenu au Jurifoonfulce Panl Ramufius. C'eû ce que nous apprend une noce qui s'y trouve écrite «le h main même de ce Doâeur, en ces termes : ·* Ce Code de» • Loix Lombardes a été donné en préfet» â moi Paul » Renudius, Doâeur eu Droit, par le celebre Jurif» confute· h Seigneur Alexandre de Agagiis , noble >· de Bergamo, torique j’étois dans cette ville en qua» lité de vicaire du magnifique & excellent Seigneur μ le Doâeur Marin Georges , tnou très honore Pré» rear. » Il y a dans ces deux Manuferits d'anciennes ^lofcs, dont j'ai inféré plufieurs (ragmens dans mes 1XXX1. Awm Ma* aafcrtaA· U Jlaaaé»· LXXXH. Poftquam egimus de vetuflis LXXX1I. Après avoir rendu compte des Manuscrits LXXXÜt kUmfcrit exemplaribus quibus uG fumus in hoc Opere, dont je me fuis fervi, il eft jufte de parier de ceux donc od ad manu fcnpnun codicem Irclcw Trevirtafis actùxi, Teautf Z. tide Prtfatuncm Noi r Cutncn Ltcuj» riranuA. ( Nota tditorù. ). A y8 STE P H A N I BALUZII Vienne , de faire h ’’.ème demande à Lambeetus : il lui répondit pareillement que cela croit impraticable pendant la guerre , &. qu’il fallait attendre U paix. Ainü je n'ai ncu pu obtenir de ce a te là. Legato, ad quetn de eadem re meo rogatu fcripferat vir doritiïimu* Joannes-Chriftophorus Wagenfeilius; refpondit fieri iftud non pole qtiamdiu belknn hoc durabit, & expectandum elfe pacis tempus. Itaque nihil hinc habereAarieniis potui (1 ). LXXXV. Idem Wagenfeiiius plurimum txrxv. J XXXV. Wagenfeilins s'efl donné beaucoup de operx pofuit ut veteres Capitularium codi­ P‘:lne découvrir s'il y avoir en Allemagne d ances invelligaret, fi eflènt in Germania, ac *'Vtfniei· ciens manufcrits; il a écrit à cet eftet. avec mftancc a Kmt» .sue- jj)(a , £ Ausbourg &· à Ratisbonne, ainti au'il nie 1 a prcptercà, ut ipfc ad me fcripfit, follicitavit Ulmenfes, Auguilanos , & Ritilboncnfe* . marqué ;mai» il ny a rien pu trouver. Cependant .pour venim nihil repenre potuit. Attamen , ne que la bonne volonté ne lût pas tout -à fait intrucnihil ageret, ad mc mifit exemplar Notarum rueiife . il m’a envoyé une copie de l’exemplaire des quas Melchior Ilaiminsfeidius Goldaftus ma­ (ùpirulaircs de I edition de Lindembroge, émargé k la main même de Melchior Haitninfel Goldaft , dont nu iua adnotaverat in ora Capitularium ex editione Lindenbrogii , quarum autogra­ I original cil dépofé dans les Archives publiques de Bicme. Il patent par ces note* marginales , ce que je phum extat in Academia publica urbis Bremenfi«. Apparet autem ex his notis margi­ favois auparavant , que Goldaft étoit un homme in­ nalibus , quod anteà quoqué /ciebamus , fatigable, & qui avoit beaucoup lu ; mais elle* ne Goldallum finde virum tntilix mâionis de m'ont pa« été d’un grand fecours , parce qu’elles ne indefciTi laboris; fed nihilominus notae illæ iont qu'-.me efpece de repertoire qui ietvoit à foulager mihi non fuerunt magno ufui . quoniam nihil la mémoire ac ce favart. ' ■ me luis donc abfteuu de aliud funt quim ad ver fana quibus vir dorius les oublier. memoriam fuam /ablevabat. Itaque ab his edendis abflinui. LXXXVI. Poll Capitula Karoli Magni & LnI XXXVI. Après les Capitulaires de Chatlemagne X" ITXXVÏ. M*nuki d dovici Pii fequuntur Capitula Karoli Calvi, de Louis le k>cl»oniiaite, j ai place „ A la garde de Guy, Archidiacre de langres, font ., confiés les livres dont voici les titres : Hilfoire d’O · » rofe depuis la fondation de Rome : Capitulaires de » Charlemagne ou Louis Augufte, ou Lorhaire Cefar. Celui â qui ce manuferit avoir appartenu avant qu’il tombât encre les mains de Strmoüd , lui avoit donné ce titre : Formules des matieret qui étotent d’ujage \che% les anciens dans la pratique du barreau. nuit antequàm in manus Sirmondi venirèr, hunc illi titulum fecerat : Formula eorum qua apud veteret in a&ione forenfi frequentabantur^ LXXXIX. Formularumqu» poilei fequuntur, quas Bignonianat voco, vetus exemplar non vidi. Editae autem funt, ua Bignonius docet, ex veteri Codice qui olim doaiflîmorum virorum Petri Danielisac demum Jacobi JBongarfii fuerat; A tum. cum ill® in vulgus einifîæ funt, pertinebat ad dodilTimum nem virum Carolum Labbcum, cujus habemus Synopfin Bafilicorum.Pofl has fcquuntur For mulæ Lindenbrogii. five altera editio For­ mularum Marculb i Friderico Lindenbrogio in publicum eniifla. Quoniam veto fupervacaneum fuilTet heic repetere Formulas quæ in priore Marculfi editione extabant, earum tantùm initia pofuimtis, reliqua fuppreflimus, ut ordinem à Lindenbrogio conflitutvm fervaremus. Flas vero Formulas edidimus inte­ gras quæ in editione Bignonri non extant. XC. Addidimus nos novam Formularum Colledionem ex multis codicibus manufrriptis veterrimis, fed præcipuc ex Regiis & ex Pithœano , tum etiam aliquas ex libris editis. Adjunximus etiam Formulas promotionum epifcopalium, à Jacobo Sirmondo éditas in Appendice tomi fecundi ConciliorumGalliæ, à nobis emendatas in aliquot locis ope vete­ rum exemplarium, & audas etiam quibufdam Formulis quæ hadenüs edit® non fuetant. Denique fubjunximus Formulas exorcifmorum & excommunicationum, variis ex locis colledas, & magnâ ex parte nunc primum editas. Sunt autem ill® quorjtrè admodum utiles ad explicanda & illuilranda plurima loca Capitularium. XCI. Abfolutâ tandem Capitularium A Formularum editione, reliquum eft ut de Notis à nobis editis, deque cura noflra in eden­ do hoc opere paulifper agamus. Principio itaque retulimus Francifci Pilbœi gloflànum five interpretationem obfcuriorum verborum qu® in lege Salici habentur, Λ gloflarium ad libros Capitularium inulto audius & eincn- LXXXIX. Jenai point vu l’ancien manuferit des Formules qui viennent enfuite, & que j’ai appellees de Bignon ,· mais elles ont été publiées comme nous l’apprend Bignon , fur un ancien manuferit qui étoit autrefois au lavant Pierre Daniel, qui appartint enfuite au célébré Jacques Bongars , Sc qui lorfquelles forent imprimées , appartenoit au {avant Charles Labbe , dont nous avons la Synopfe des Bafdiques Après elles j’ai publié les Formules de I mdenbroge.ou une aurre édition des Formules de Marculpbe que Fi ideric Lindenbroge avoir mis au jour. Mais, comme il croît inutile de répéter dans cet endroit les Formule· qui fe trouvoient dans la premiere édition de Marcul fe , je les ai fupprimées, A je rien ai rapporté que le commencement poor confervet l’ordre établi par l m denbroge; mais j’ai fait imprim eren entier les For mules quatre fe trouvoient point dans l’édition de Bignon. XC. J’ai ajouté une nouvelle Colleéhon de formu­ les tirées de plufieurs très-anciens manufcrits,& princi­ palement de ceux de la Bibliothèque du Roi &' de Pi·· chou ; il y en a même quelques-unes qui viennent des livres imprimés. J'ai encore fait imprimer les Formu­ les des promotions Epifi opales qui avoient été publiées dans Γ Appendice du Tome 11 des Conciles des Gau ­ les , par Jacques Sirmond , mais je lésai corrigées for d'anciens manuferits , & augmentées de quelques Formules qui riavoient pas encore paru. Enfin j’y ai ajouté les Formules des exorcifmcs A des ex communications, recueillies de divers lieux, & en bon ne partie publiées aujourd'hui pour la premiere fois. Ces demieres Formules fonr rrès-utiles pour expliquer & éclaircir pluheurs paHâges des Capitulaires. XC1. Après avoir développé mon plan fur les Ca pitulaires i fur les Formules, il refte a parlet des No tes des Savans que j'ai publiées A du foin que ) ai pus pour la perfedion de cette édition. J’ai mis en tète hGloflaire de François Pithou ,c’eftd-dire fon Inrerpre ration des termes les plus obfcurs de la Loi Salique, Pc un autre Glolfure du même Auteur fur les livres des Capitulaires, plus ample Ac plus toned que l ediuqn A i 15 1XXXIX. lor.ulaa 4e Biancn le 4e L.»4 · i.iirrtri dans ,<·.< tdiuon. 6o STEPH ANI que Γ édition qui en avoir déjà été publiée , dont l'exemplaire, écrit de la main même dePithou, m'a été communiqué par Claude le Pelletier , Ptéfidenc a Mortier du Parlement de Paria ; viennent enfuite les Note» de Jacques Sirmood fur les Capitulaires , 8c les Notes de Jérôme Bignon fur la Uû Sabque & fur les anciennes Formules de Marculfo 8c des autres que l’on y jmnr ordinairement. xcn. XC1L Je dois maintenant rendre compte de tout le Mou U4.*ü. foin j-ÿ i cene édition des Capitulaires 8c des anciennes Formules. re. Je les ai conférés le plus fcrupuleufcment qu’il m’a été poffible avec les anciens manufcrits dont fai défa fait mention, 8c avec leur fecours j'ai Corrigé les anciennes éditions, x*. J’ai indi­ que ù la marge , autant que j'ai pu le découvrir , les fourres d où les Capitulaires ont etc tirés , comme les Conciles, les Décrets des Peres , les Loix des Peu­ ples,*. ks Capitulaires eux-mêmes. j°. J'ai remarqué les paifages pris des Capitulaires qui ont été rappor­ tés par les anciens Ecrivains, tels que Theodulpne , Evêque d’Orléans, Hincmar, Archevêque de Rheims, Herard, Archevêque de Tours ,Ifaac , EvêqucdeLangres, Reginon, Abbé de Prum, Burchard, Evêque de Worms, Fulbert & Yves, Evêques de Chantes, A enfin par Giatien, ce fameux Compilateur de Canons A de Decrets. Mais,comme il étoit difficile de porter tout à fon point de perfedion dans un Γι grand nom­ bre de Capitulaires, il m'en eft échappé beaucoup dont je n'ai pu découvrir la fourre : dans la fuite j’ai trouve l’origine du plus grand nombre, 8c j’en ai fait mention dans les notes ou dans les additions aux no­ te» , ou dans l’errua. Le Lecteur infttuit jugera com­ bien cette Collection a dû me coûter de travail , A combien ce travail a été dur A ingrat. Pour moi je je fuis fort aile que cet» édition foie achevée, A non à commencer. XCW. M<> N.-w». XCUL J’ai éclairci, comme il convenoit, cette Coldes notes , qui contiennent les différentes levons des anciens manufcrits A des éditions impri­ mer» , je ne les ai pas routes rapportées, mais j’ai feu­ lement fait ufage de celles qui m’ont paru de quelqu’importance. Outre cela, j’ai rendu compte dans cet notes des raiforts qui m’avoienr fait préférer les leçons que j’ai inférées dans le texte, A j ai tâché de les confirmer par des exemples A des autorité». A 1 egard des pallages qui croient difficulrueux , ou qui avo.enr été altérés par les faufles interpretation» des Editeurs, je les ai expliqués, fi je ne me trompe, felon l’efprit des Auteurs d’où ils ont été tirés, A j’en ai par ce moyen déterminé le fens véritable. J’ai quel­ quefois inreptété les mots obfcurs A barbares, fouvent je les ai négligés , en ayant été détourné par mes autres occupations , A fur - tout parce que je favois que le célébré A lavant Charles du Frefne penfoit feneufement À publier fon ample Giolfaire fur les Ecri­ vains de la moyenne A de la baffe latinité, attendu de­ puis long-temps par les favans, A qui s’imprime au­ jourd’hui avec foin. Le Lecteur y trouvera facilement 1 explication des terme» les plus difficiles qui font répan­ dus dans ma Collection. XCIV. Enfin , fuivant mon ufage , fai ajouté à ce Recueil un Appendice conlidérable des Actes an' ** ciens, qui coàtrenc quelque» Opufcules concernant les XCiv. BALUZII datîus ex autographo ejufdem Pithœi, quod mecum hirmaniffimc communicavit ampiiffimusPrxfes Parlement! Piritienli», Claudius Pclieterius. Sequuntur deindè Jacobi Sirmondi Noue ad Capitularia, & Notae Hieronymi Bignonii ad Legem Salicam & ad veteres For* mulas Marculfi & iliorum qui cum illo foient conjungi. XCII. Supereft igitur ut explicemus quid έ nobis pneilrtuni fit in hac Capitularium Formularumque veterum colledione & edi­ tione. Primé itaquê & Capitularia & Formu­ las accuratè & eâ diligentia quà major adhi­ beri non potuit, contulimus cum vetufti» codicibus quorum fuperius tabla meulio eft , eorumque ope veteres editione» emendavi­ mus. Deindè conati fumus indicare in mar­ gine fontes Capitularium, veluti funt Con­ cilia, Decreta Patrum, Leges populorum, ipfa Capitularia. Pollea adnotavi etiam loca que ex Capitularibus referuntur à vetuilis feriotoribus Theodulfo, Epifcopo Aurelianenfi, Hincmaro, Archiepifcopo Remenfi , Herardo Archiepifcopo Turonenfi, Ifaaco, Epifcopo Lingonenfi , Reginone, Abbate Prumienfi, Buichardo, Epilcopc Wormatienfi , Fulberto & Ivone, Epifcopi» Carnotenfibus, ac demùm à Gratiano, Cauonum ac Decretorum collec­ tore. Quoniam vero in tanto Capitulorum numero difficile fuit omuia alfequi, & pluri­ ma nobis exciderunt quorum originem Vton adnotavimus, plerorumquc tamen pollea fon­ tes invenimus, quos aut in notis aut in addi­ tionibus cd notas retulimus, aut certe de his admonuimus inter errata. Porro quanti nobis conlliterit totum illud negotium, quàm duri ac malè grati laboris fuerit, tui judicii erit, LeAor erudite. Ego lanè malo faAum nunc efle, quàm infeAum. XCIJI. Totum hoc opus notis meis illufi travi, ut par erat, in quibus refero varias leAiones ex antiquis codicibus mânuferiptis & editionibus, non quidem omnes, fed eas tantum quae vifat funt efle alicujus momenti. LcAionum praeterea in contextu receptarum rationem reddidi, eafque confirmare cona­ tus fum atjAeritate & exemplis. Poflremo ea loca quæ aliquid habebant difficultatis, vel quibus cetortæ aliorum interpretationes vim intulerâqt, explicavi ex mente, ut opi­ nor, auâoninî » quibus accepta funt, indi­ cato vero eorum fenfu. Vocabula barbara A obfcura aliquando interpretatus fum , fepè neglexi, tum quia impeditus fum per alias occupationes meas, fed præcipuè quia vide­ bam clariflimum doAifllmumque virum Carolum Dufrefnium ferio rogitare de edendo lo* cnpletiffimo, & diiiab eruditis expetito, 0iof fario ad Scriptores mediae & infimae Latini­ tatis, quod nunc fub prælo eft, & eleganti(limit charaâeribus excuditur. In hoc opere Ledor facile reperiet explicationem vocabu­ lorum difficiliorum <]uæ in noftra colicAione occurrent. XCIV. Poflremo addidi pro more inflitutoque meo Appendicem Adorum veterum valde illuffrcm ac locupletem. O pu feula nem- P RÆ FAT I Ο. pè aliquot de rebus ad ecclefaflicaa cere­ monia» pertinentibo», quedam Capitula de Inftitutionibu» monaftici», PræccpcaRegum, Eptlcopàrum Decreta A Epiftola, Placita Comitum & Scabinorum, MHTorum Dominicoram, Vaflbrum regalium, & alia multa iftiu» generis, Undè autem fiimpta Hla fine, indicavimus in margine. Illud tamen admo nemus, coram qur ex chartularii» accepta funt magnam partem nobi* fuppedicoam ede à clariflimo viro Antonio Vione Herovailio, cujus frequens occurrit mentio, cùm in libris à nobi» editi», tùm in lucubrariontbu* eorum qui litteris noftri» operam dant. Sunt autem nonnulla in hac Appendice que antei qui­ dem edita fuerant, lêd valdè depravata ac mutila, idebqueno» ilia putavimus effk reçu· Arr»*» denda. Iftiufmodi funt Judicium pro Daniele, Archiepifcopo Narbonenfi, latum anno «i. ». mm. dcclxxxih advenu» Milonem Comitem } **z' Praeceptum Ludovici Pii, quo confirmat auc­ toritatem Archiepifcopi Senonenfis in tnonafteria dfcecefeo» Senonenfis; Charta dotis quam Folradu» conftituit Helegrinz fponfæ fui ; Perceptum Karoli Calvi pro quibufiLun Hifpanis; Epiftola Joanpri VÙ1 ad Adalgarium, Epifcopum Auguftodunenfem, & Libel­ lus dotis Micae tiliae Joannis. Hrc; inquam. £* multi» antei mendi» fcatebant, emen­ ta & fuppleta i nobi» funt ope veterum librorum. Reliqua omnia nunc primùtn edita funt. XCV. Habes, erudite Leâor, rationem confilii inflitutique mei in edendis Capitu­ laribus & Formulis antiquis, & quibus auxi­ liis quibufve laboribus opus illud perduâum fuerit ad finem. Puta autem optimi fide verfatum eflè me in recenfendis, & ad vetera exemplaria caftigandit ii idem Capitularibus & Formulis, nuilumque veterem codicem nominafle me quem non contulerim cum editis, verbumè verbo. Que verb nunc primftm prodeunt, ego ipfe Hla defcripfi mei manu ; & que in pluribus antiquis libris reperta funt, ea cuin lingulis exemplaribus contuli. Ad Notas meas quod attinet & Prae­ fationem , iti velim exillimes me nullius odio aut gratti quicquam icripfifle. Verita­ tem fempet & ubique fequor, quantum mihi licet per tenuitatem ingenii mer. Modçfliain quoquè fervavi, fi quando diflentrre coaftus fum i placitis doriorum virorum; quorum fententia» & opiniones quum refello, id farpè facio cum aliqua prxfatione honoris, fem· per abfque infeflatione. Haec te monere volui, Leâor ; Vale. FINIS <5ι Cérémonies EccléfialHqua, quelques Capitules tou­ chant les InftkutMms Monaftiqua, des Préceptes dtes Rois, da Décrets da Evêqua, da Ordonnances des Comta & da Echevira ( quiésoient la Aftètlêurs A lesConfeillen da Comta, 8c la Juga da Villei ), la Réglemens da Dominai, des Domcftiques du Roi , & plufieurs auzra pieces de ce genre. J'ai in­ diqué en marge la dépbes d'où j’ai rire ca Aûes. Je préviens cependanuque la plupart da pieca tirées da Cartulaire», m’ont été foatnia par le célèbre An­ toine Vsoa Heroval, dont il eft ftxwent fait menuou dans les Ouvraga que j'ai publiés, 8c dans ceux des Savans qui s'appliquent au même genre que moi. Plu­ fieurs da pieca contenua dans ca Appendice avaient déjà été imprimées, mais comme etla avaient été fon corrompua & tronquéa , j’ai cru qu'il était é propos de la réimprimer. De ce nombre font le Ju­ gement rendu enticcLXxxiiicn faveur de Daniel, Archevêque de Narbonne-, contré le Comte Milon ; le précepte par lequel Louis le Débonnaire confirme l'autorité de ΓArchevêque de Sens fur la Monafteres de fon Diocefe ; 1a Charte de la doc que Folradeconfritua i Hêlegrine fa femme, le Ptécepce de Chartes le yduuive accordé â certains Efpagnols ; la Lettte de Jean VIII i Adalgaire, Evêque d*Autun,& le Contrat de la doc de Mkxa, fille.de Jean. Touta ca pieca , qui étoient auparavant pleina de fauta, ont été par moi corrigées 8c complctréa fur la anciens manufcria ; mats la autres Aétes de l’Appendice font pu­ bliés aujourd’hui pour la premiere mis. XCV. J’ai rendu compte au Leâetu da motifs xcv. qui m'ont déterminé 1 entreprendre une nouvelle édinon da Capitulaires Ada Formula anciennes, du plan ***· que j'ai fuivi dans cette édition, da fecoars que j'ai reçus, 8c da peina que m'a doanéa ce travail On doit être bien perfiudé que j'aide bonne foi extrait 8c corri­ gé la Capitulaires & la Formula fur la anciens exemplaires , 8c que je n'ai nommé aucun manufent que je ne l'ave collationné mot i mot avec la éditions imprimées. J’ai moi-même copié la pieca qui paroif fent pour la premiere fois , & j’ai conféré fowneufernent avec chacun da exemplaires imprimés les pie­ ces qui fe trouveient dans d'andenna éditions- L'envie de critiqua ou la complaifimce n'ont eu aucune part 1 ma Nota 8c à ma Préface ; je n’ai recherché en tout que la vérité autant que ma foibles talent l’ont permis. Lorfque je n'ai pu me difpodèr de combattre la opi­ nions des Savans , je l'ai fait avec réferve ; je la ai toujours refutéa (ans fiel , fouvent même en faifant l éloge de ceux qui les ont adoptées. Mon but eft rem­ pli ; adieu , Lecteur. P RÆFATIONIS 02 FRAGMENTUM FRAGMENTUM De Cl. Stephan i Bawzii (i) . ex ipfttis Autographa editum» pita, moribus et scriptis piri uamvis optimè feiam me non effe Anno demum mdcxlvi poftriÆê Kalend. hominem tantorum meritorum ut Poil e· Januarias profedus fum Tolofam , ubi ritarie interfît noffe qujs aut cujas fuerim, ftationem habui per odo annos in Colle­ tamen quia multi viri dodi de me perquàm gio fandi Martialis. Tum R. P. Joanhonoriheè locuti funt in lucubrationibus nem Fcrrerium , qui pofteà Regis Lu­ fuis , fierique projptereà facilè poteft ut dovic! XIV confcientiam rexit, de Phifîcut nos hodiè folerti cura inquirimus lofophia publkè fummâ cum laude diffe­ in vitam eorum qui prxteritis temporibus rentem audivi. Dein animum applicui ad dodrinx fit eruditionis famâ inclaruerunt, ftudium Juris civilis , quia Pater ita vole­ ita qui poft nos futuri funt, cùm in dodif- bat , fed parùm proficiebam. Itaque to­ fimorum hominum libris viderint prxcla- tum memet applicui ftudiis bonarum Lit­ ram nominis mei mentionem , feire for terarum , imprimis vero hiftorix , fed taffîs volent quis ille fuerit de quo tanta prxcipuè peelefîaftiex , & rei canonicx. opinio furrexit inter bonarum Litterarum Ea ratione etiam admodum adolefcens ad Profcfforcs, conftitui breviter enarrare qux famam perveni , notufque tum & carus mihi ab initio contigêrc memoratu digna, eram iis omnibus qui Tolofx eminebant quibus parentibus editus fim , quxve fue­ inter bonarum LitterarumProfeffores, im­ rint ftudiorum meorum incunabula , fub primis vero Petro Cafanovx , Joanni quibus adoleverint, quibus adjumentis ad oamblancato, Petro Poffino , Antonio Dadino Alteferrx & Bernardo Medonio. Adoeam quam dixi famam pervenerim. Igitur natus fum Tutelx Lemovicum lefcentulus eram : fit tamen mihi ab illie in prima Aquitania , anno mdcxxx , antè honor , ut verbis utar Plinii , penè ut xquali habebatur. Etiam vir illuftnftimus diem vnt» Kal. Decembris, ex clara & Karolus deMontchal (?), Archiepifcopus antiqua apud noftrates familia, patrejoanne· Karolo Baluzio, prrftantiffimo Jurifconea tempeftate Tolofanus , me in fuam fulto (a), matre Catharinâ Teyflieriâ, fîn- familiaritatem admittere deftinaverat, cùm gularis profedo exempli feminâ. Id enim Carcaffonam profedus eft anno mdcli , numquam rediturus, jufferatque ut inte­ verè de ea prxdicare liceat extra omnem rim mihi pateret Bibliotheca fua. formulam. Anno lequenti Tolofx edidi libellum , Annus ille infamis fuit fame & pcftilentiâ. Illa cives ex urbibus, qux proptereà cui titulum feci Anti-Frizonius , quia in defertx erant, exire cogebat : eam od cau­ eo oftendebam quofdam errores Petri fam ferè ftatim poft ortum tranflatus in rus Frizonii in Gallia purpurata. Hxc fuit fuburbanum , ciim in nutrice mea ob viri prima lucubrationum mearum. Sed hoc loco reticere non debeo , ex liberorumque fuorum mortem afflida lac fteriluiflet ac refiliilfet, neque facile effet bona quam tum habebam fama profec­ aliam invenire, reliquum infantix miferè tum effe ut mihi paulo poft ab amico magnx tum audoritatis in ea provincia pro-xegi. poficum fit ut me addicerem alicui EpifRudimenta ftudiorum meorum pofui in patria mea , curfum eorum peragens in copo earum regionum , ut eâ ratione fa­ cilius ftudia mea profequi poffem. Aiebat Collegio Tutelenli Patrum Societatis Jefu. Q (i) Baluzium laudavit Abbas de Vittae ia Oratione cui titulus. .· · Eioci or Baluzi , prononcé avant la diftrib» » t»n des Prix du College Roval de Limoges, 1« n Août >777 , par M. l'Abbé deViuac Profeflcur d'Humanités. » A Limoges, chez Martial Bai boa . Imprimeur du Roi, MDCCLXXVII ». Volumen eft «e-l®. conftans if paginis i duata fuit illa Oratio Cl. viro Marco-Joanni-Baptiftr-Nkolao «TAinc , Miilo Duminno ad Partes Lemovicum. (1) Anno ifl*. proavus ejus, Joannes Baluzius , Tutelx Ædiiitatc fungebatur cujus filios , Kouffi , fuit m partir fur Bafilica Procurator Regius. A3 ooftram ufauè rtatem ftirps illa propagati eft. Pettus-Clemens Baluzius. Procurator Si Confiliarius Regis in Tutelenli Eleitorum ad tributa defcribenda Junfdxrtionc , huic hodiè prreft. (j) Huic Antiftiti , litwratorum vitorum prarfidic, .xanen fecerunt fmeulares de Cardinali Rkhelio Commentam , Roteiodamo editi an up 171I. 1 vol. iis-t*. Anunum utilibus intentum habebat hk Archiepifcopus , ut ex Biblioth. Baluzianâ liquet, n*i 41« t quippe cujus manu mums m locis emendator fuillct prunus COHUM CoUcftioai* Conci horum generabunt, tyux Roœx an. i4ct vulgata fuerat, 4 voL conflata V I T Æ B A L U Z I I. ille ChudiumRebeum, Archiepifcopum Narbonenfem, virum optimum & ma­ ximae <&pùacis ôc potenriz , amicum fuum eflc,ficfacilèfeabco impetraturum ut me in familiam fuam cooptare. Con fului amico* tjuidfàâoopue effet. Quidam fuadebant, alu diffuadcbant. T andem confului Poflinum. Is refpondit fibi fas non effe malè (entire vel loqui de Archiepif copo Narbonenft, in cujus diœccfi ipfe natus erat, fic à quo plurima benevolentix Cigna habebat ; non fuadere tamen, quia is Prxfui , tametfi vir effet magna­ rum virtutum, valde fenex erat t neque ftudii* litterarum deditus» expe&arem aliquantulum : Perum de Marea nomi natum effe ArchiepifcopunyTolofanum, illum verb haud dubiè me in fuas xdes evocaturum, cum intelligeret me non me­ diocriter pro eaztate verfatum effe in ftudiis bonarum Litterarum. Vicit fententia Poflini, ita volente Deo , uti poftea pa­ tuit Nam anno mdclvi pridiè Kal. Tunîas, Marea me nondum libi de facie notum Litteris honorificentiffimis & amant i Ulmis Lutetiam evocavit, ut apud eum effem , & ut de fludds noflris inter nos ( quidni enim ejus verba referam? ) communica­ remus, Itaque Tutela , quo redieram anno mdcliv , ut valetudinem meam ex intemperantia ftudiorum valdè debilita­ tam fic afflidam reftituerem , difcedens xvni Kal. Julias , cùm deindè Lutetiam perveniffem , habitare apud eum coepi in Kal. Julias, numquam ferè ab eius la­ tere difcedens \ donec anno mdclxiï nobis ereptus pit. Quo me ille amore profecutus fit, quantùm ei debeant ftudia mea, quod fuerit illius de me judi­ cium , fatis fuperque didum à me eft in Ubro de Vita ejus. ( i ) 6j Eo mortuo, cùm pltires Archiepifcopi fic Epifcopi me contubernio fie fàmilian tat e fui dignari vellent, prxtuli Henricum Motham Hodencurium, Aufciorum Archiepifcopum. Verùm, cum iftius ftudia nihil fere haberent commune cum mei* , quiopè qui plurimum temporis eriviffet in Theologia fcholaftica, memet ei brevi pofteà fubduxi, meique juris fum fadus. (a) Tandem anno mdclxvh vir mcornpa rabilis , omnium bonarum artium fautor, prxcipuè verb Litterarum fic Litterato­ rum, Joannes-BaptiftaColbertus, fummus Ærarii Regii Pracfedus, me ex'fama tan tùm fibi notum in xdes fuas evocavit ut ou ram fufeiperem bibliothecz quam is pul­ cherrimo in loco zdificaverat. Ego vero eam inftruxi multitudine optimorum li brorum , imprimis vero manuferiptorum , quos immenfis fumptibus fic l‘gentiflimâ follicitudine conquilitos in Europa, Africa fic Afia fervant etiam num zdes magni viri ; quibus vero libcralitate ejus ufi funt fic adhuc utuntur li­ béré viri bonarum Litterarum ftudiofi. Extindo viro pqrftantiflimo fic optimo , qui me pro fua ingenita bonitate fir hu­ manitate multùm diligebat, eandem bi­ bliothecam curavi fiib filiis ejus ($). Ve­ rum cùm me viderem vergere in fenium, adeoque neceffe videretur me rurfum fieri juris mei , feceffi, anno mdcc , in pulcherrimam domum extrà muros Parifienfes juxta Collegium Sco­ torum , ad quos ea pertinet. Anno mdccii , menfe MaiO exeunte, afflidus fum maximo fic periculofiffimo morbo , fingultus continuos die noduque paffus per novem dies , adeo ut prOptereà pferique , etiam medici, pu ­ tarent me ex morbo moriturum./Ex eo (i) Apud Marram habitare coepi, ut fu , III Kaicadas Julii ; ac cx illo die afliduus ci comes , ità ut quoad portem anctus latere nunquim dilcederem , five in urbe clTct , live peregrè proficif’cebatur. Didici quantum homo nomini practice, & doctus indofto ; neque enim unquam ad eum accedebam, in tot annorum (patio & tn tam frequen­ tibus interrogandi audiendive occafiotubus, quin abirem doAior. Erat namque tantus ejus amor , ut me nihil celaret Tuarum obiervatkmum : cique me familiaritate apud ipfum uti cdneertit, ut libeic interrogarem G quid inter ftudendu·” occurriflet quod aflequi facile non portem. Jam ea erat in eo bonitas , ut perfarpe anteverteret ouxifioncs meas, mecumque luDcnriflinic communicaret quod ipte recenter adnotaverat. In libris autem componendis , haud dubiè nemine alio (ludiorum foeto at adjutore utebatur , quam me ipfo ; id quod vir optimus non tacuit, St tu omnium optii*1 nofti. An non prrterri exiihmas, Soxitxi, alicujus ede momenti, quod omnem (chedarum ac lucubrationum Tuarum tupclletiilem m>hi uni vivens commiht, ac motions reliquit ? An non pulchtum St decorum eft. qui ubtquè apud amicos, quod Criptis etiam litteris, hoc quidquid in me eft ingenii St bonarum Litterarum laudibus profeqnebatur ; ut omnes iatelligerenc me ab eo non mediocriter amari , &: aliquo apud eum in precio tife ? >ed ne videar bcic Thrafonem agere , fuperfedeo .Aid ferient narrationis me rur.dm converto. De viti Pirej Mencjt. peg 16 , aiinitium Differtationeu* de Concordia Sacerdotii & Imperii, edit. 166 j. (») Si fides fit Abbati de K’tnc, Eloge de Babele , pug. 47 , » in animo verfavit Michael Tellenus , Francis, demde Cancellarius, lilio fuo , Abbati felleno , Remenli pofthac Atchiepifcopo, Baluthim devincire, in queso " plurimis ulus clt largust btrs ; fed cum à coafil» fuo exequendo diverfarum rerum concurfus prohibuit ». De ho., filet Baluxius. ( J ) Dicit Abbas de Pïtrec , Eloge de Bnture, peg. 47 , « BiHiotbecx Colbertin* ad mortem huius Mimftri, id » eft ad annum 1681, Baluzium prxfuille » fed allucinatus eft cum Joanne-Dominko Manfi qui id priais dixerat in fuo Elogte Hifforico Balu^ii Mifcellancis prxfixo ; fiquidem , teftc ipfomet Baluxio, Bibliothecam camdcm fiet tiliis ejue curavprit. Jacobus-Nicolaus Golbertus , Rothomagenlit Atchiepifcopus, ptenofamhanc Bibliothecam . quxfibt bercdiuKC obvenerat, uftameato legavit Ludovico XIV , qui eam Diplomate rcgiftratoiu Parlement·· . accepit. 04 F R A G Μ ramen periculo emergere cœpi die fàntlo Pentecoftes, ôc mox valetudo mea reftituta eft in priftinum flatum. Sed rurfum anno mdcciv , exeunre Aprili, affixus fum morbo graviffimo & longiflimo , primum exagitatus febre ter­ tiani vehementiflimâ , dein tertiani duplice , poftremo continui. Hxc termina duravêre fpatio quatuor mentium ; qui­ bus tranfadis , lucceffit bona valetudo fatis firma, qui etiamnum utor. Is erat ftatus rerum mearum anno MPCCVii, xiii Kai. Maias, cum vir clariflimus, dc plurimi rerum optimarum cognitione inftructus, tum tiunmus ami­ cus meus, JoannesGalleftus, Abba· Co rends, exceffit è vita. Illi Rex multis annis commiferat infpe&ionem Collegii Regii hujus urbis, nimirùm ad conftituendam bonam difciplinam. Eo itaquè extindo , flarim Re.x optimus me ei fuccedere vo­ luit in ea infpedione (i). Sicque fitdum ell ut duo illi viri quos Colbertus è gre­ ge Litteratorum felegerat, quibufeum in ter tot & tanta qu* fuftinebat negotia de rebus litterariis differeret, primi e flent à Rege conffituti Infpeûores illius Collegii. &uc ufque fortuna ufus eram fatis *qua> biti. Anno tandem xtatis mex o&ogefimo expertus eam fum graviorem & inimi­ cam. Quod qua ratione acciderit paucis exponam. Emmanuel Theodofius Cardi­ nalis Bullioiiius , cum quo eft mihi vetus amicitia , omni ope à me contendit ut hifloriam geneaiogicam gentis Arvemic* , cujus Turriana membrum eft , confcriberem. Negare non potui Prirtcipi optimo , & de me benè mei ito. Itaque in eum laborem incubui per aliquot annos cum fumma diligentia, cum fummofnidio veritatis. Abfoluto demum opere, dc typis vulgato anno mdccvjh , illud in pu­ blicum emiii anno fequenti. Ea emiffio nullam contradictionem pafla eft ufquè ad annum mdccx , quo Cardinatis è regno excellit poll toleratum in G allia exilium per decem annos integros. Ejus cxceflus iram Regis in eum concitavit, & ego quoquè ob amicitiam ejus accufatus fum. Ita que Rex adversum mi, arundinem vento agitatam , commotus ob eam editionem , in qua didum ei eft me nonnulla inferuif- E N T U M fe qur falls efle pronuntiata ffierant in cauia ad me non pertinente, quibus ego non fueram ufua, cùm ea nunquam vide­ rim , decreto publico ea damnata eft ver­ bi· atrocibus,dc mukùm injuriotis & genti Bulliones & mihi. Neque hic fubftitit ira regi·. Mitius fum in exilium, fit fortunis meis penè omnibus exutus , inauditu· atque mdefenfus, & ablque cognitione cautis. Scceffi Rothomagum ( a ) , dein Blefas. ( His jUtt Btbquu. Λί & akffu temrritttit fi&~ ciotu dcrrlicit iajtpi , at irtaiftr «4 FH Cl. fuiadam Mùtgtre. ) Bletis petiit Turonis , deinde Aure­ liam , dc ibi commoratus eft ufquè ad fjnem anni 17 ij. Tandem pacata Regis iri ob innocentiam Baluxii cognitam, re­ ditus Parifios ipfi conceditur (3), ubi ex­ ceptus inter amplexus amicorum , dc Magnarum ac Litteratorum omnium plaufus dt addamationes, cito fe bibliothe­ cae ftudiifque fuis reddit. Quae quidem exui non neferuerat, ut patet ex comis fextode feptimo Mifcellaneorum, quorum prior ipfo Turonibus degente prodierat in lucem , dc in utroque apparent monimenta qu< t an quam fpolia litteraria è bi­ bliothecis ab eo perluftratis reporta­ verat. Nec mentem diverterat adverfa for­ tuna a eonfiiio editionis quam meditaba­ tur Operum Sandi Cypriani : imô toti· viribus open fe accingens, codices manuliriptos quàm plurimos contulit cum editionibus hujus pndlantiffimi Scripto­ ris , textum prorius omnino caftigavit , notas contexuit. Quo demum ad apicem perduâo , juffit Sereniffimus Aurelianenfium £>ux, regni Moderator, qui no£ trum Baluzium tanti faciebat ut illum fre­ quenter in familiare colloquium perho­ norifici admitteret , juffit ( inquam ) ut illa nova Cyprianica Colleftio , dc alis Viri Cl. Opera nondum imprefla, typis dc fumptibus regiis ederentur. Obtemperans igitur humaniffimi ac lit­ terarum amantiffimi Principis placito, hif toriam Tutelenfem , quam amore patriae motus confcripferat, praelo commitit : 2ui evulgata anno 1717 , Opera fandi Cypriani typis fubjecit, quorum editioni (1) .. Anno 1*70 Juri» Canomo Proùiior in Collegio Repo dcûgnatus eft SalMtu» , m ». Ludovico XIV. loftuiK» eft h»c Cathedra ». Didion. det Am. EctUj. curiofi ·, cùm in ea multi rariores libri, » qui aliàs non fàcilè reperiantur, ôc quo> rum acquirendorum , occatione dati , » cupidi erunt litterati viri. » Sollicitudine liber obiit, qui fcrupulo liber vixerat. Le Courayer, Europe Savante > tom, 4. Fuit viciflim Reûor Parochiarum Sci. Stephani de laPleau, Dioecefis Lemovicenfis,& Sanétar Annae de Fontanet, Dioe­ cefis Cadurcen fis ; Canonicus Tutelenfis i Reflor Parochiae de Chamboulive, Dioe­ cefis Lemovicenfis ; Canonicus Lemovicenfis Ecclefiæ ; Titularis Prioratuum de Beauvais & de Grandfaigne, Lemovi­ cenfis Dioecefis ; Canonicus tandem Me­ tropolitanae Remenfis Ecclefiæ. Tonfurâ tantùm initiatus fuit. Ab omni Europi Do&â, dum viveret, & poft mortem celebratus fuit Baluzius ; quem maximis laudibus ornarunt ( Du­ pin 9 Bibi, des Auteurs Eccl. part. f ; Fleury , Hifl. Ecclef. liv. j j , n°. 12 ; Bayle , paifim in divertis locis 1 du Bos, Htjl. Crû, des Etabl. Mon. Franc, tom. F Dijc. prél. pag. ; f 5* Cangius , GloJT, lat. praf. n°. 29 ; Baillet, Difc.Jur les Kies des SS. ; Tillemont t Rtfl. de f Eçl. tom. i j,pajfao i ; Abbas le Beuf, Mem. Acad, des B. L. torn. 18 9 p, 3 56 ; Petavius, Ration. temp.zSït. 1703, tom. Tom, 1. 65 « s pag. tad * Germon t de vet. Reg. Franc. Diplom.O.91; Longueval t plu­ ribus in locis Hiftona fuse Ecclefia Galli­ can* j Ruinart, Prnf, Dipt. ; Martenius, MabiUonius , Dionyfius de Sainte Mar­ the* Lucas Acherius , Marrianay , Ri­ vet. innumeris in locis ; Goujec, Mem. Hiflor.fier le College Royal ; Heuman , Gmramzu. de re Dipl. rraf. p. $ î Baf nagius, Anüq.LeS.tom.2. p.^82; Mo* reri , l’Advocat, le nouveau DiSion. Hiftor. t le DiSion. Encyclop. art. Fulle , V oltaire ^ficelé de Louis 2UKt édit, de Neujchdtel , 1773 , tom. 1 , pag. 72. &c , ôte , flcc. ). Omnium ætatis fuse doctiflimorum virorum amicus fuit Baluzius. Arûiifimis ei amicitiae vinculis conjunûi fuêre Dominicus Snellaërt, JoannesMabillonius t Lucas Acherius , Henfchenius , Sorbierus , Menagius. Bofquet, Epifcopus Monfpefiulanus, Jacobus de Soleifel, Dadinus de Alta-Serra f Raimondus, Bernardus delaMonnoye , &c. Singulari eum benevolentii Cardinales Ro7pigli<^î & Corradi complexi funt. Nulla unquam ei fuit fimilitudo cum doâis iftis qui f béni de fe folie ipfis exif timantes, & principatus quem in Reput blicâ Litterarii tenent ftudiofi , totam fciendi gloriam fuam effe vellent f malifque utuntur artibus & ad extenuandas quibus offenduntur dotes, & ad felices Îuibus conftemantur exitus amovendos, atteratis viris, qui eum confuluerunt, libenter fui copiam fecit ; quos fuis juvit confiliis * & in inquirendis abftrufifiimis habiles reddidit & expeditos. Ad id femper paratus fuit ut laboribus omnibus fa­ veret , feliciter inventis plauderet, viros dote quilibet inftru&os foveret & in me­ dium produceret. Cum eo qui tunc Lutetii florebant eruditi certis diebus in Abbatiam San&i Germani àPratis , tam de propriis operibus fuis quàm de iis qux tum in lucem prodibant inter fe ad plures horas afturi , conveniebant. Ex Elegio HifloricoSrtrHANi Baluzii, prafixo nova editioniMifcellaneorum, Operd Joannis Dominici Manfi, inv- prefla Luca, an. 1761 * excerpta funt quafequuntur. Vir fuit eruendis , evolvendifque mff. codicibus natus , quâ in re maxime utilis extitit Ecclefiæ, itidem & reipublicac lit­ terarii ; multa enim ejus beneficio habe­ mus Hiftoriæ Civili & Ecclefiafticr refor­ manda? opportuna ; permulta veteris dif- 66 CATALOGUS ciplinx capita eo opitulante illuftrantur. Illi demum plurimùm debetChronologia, Philologia, touque denique eruditio, ut qui operibus Baluzii nunc caret, necef- &rio ad ftudia auxilio deftitui credatur. Scribebat eleganter , candidè, fie inde, uri plurima ejus opera vulgata vo­ lumina teftantur. CATALOGUS Operum piri clarissimi Stephani Baluzii Tutelensis, qua haclenus edita funt. Qui mille aadores Bainaiu* edidit antu , Par ille aoûorum millibar unus erat. I. A NTi - Fuxonius , hoc eft, adni- madverfiones Hiftoricx in Galliam purÎ>uratam Petri Frizonii , Doûoris Pariienlis , ficc : accefltt ex occatione brevis Diiïertatio de patria Urbani V. fummi Pontif. Opera Stephani Baluzii T utelen­ iis Tolofa, apud Petrum Efey , 16 ç a , in-^. Hirtorum Cardinalium Francorum magnifico (ub hoc titulo , Gallia Purpurata, anno 16 j 8 pu­ blicaverat t in-fol. Pettus Frizonius , Collegii Nuvarrx Pntfedus. Quamdam ea illico famam habuerat, quam deperdidit ttarim ut illius erro­ res in luo Aiui~FH{omo retexit Baluzius , qui tali proludio nomen fibi in Republka Litteraria comMtavit. Hoc opus vulgavit Baluzius , cùm ii annos vixdum attigerat. Rari accidit ut fibiconftet inge­ nium prrcoM. Mens quali pnemaruris fetibus enervata viribus ac robore quandoque deficit j Î|uain ob caufam meteoris illis , vivido quidem, ed rapido lumine Conciliantibus haud abfimilia vulgô videntur illa , quat fubitatn adeo movent admirationem', ingenii. Idem de juniore non di­ cas Baluzio , qui dies in dies majori do&rinarum fupelleâile inftru&us do&is ac indefeiGs la­ boribus titulos obtinuit gloriofiflimos. II. Steph. Baluzii Tutelènfis difquifitio feculi quo vixit Sandus Sacerdos, Epifcopus Lemovicenfis : adjeûa eft ad calcem ejufdem fandi vita , ex veteri codice manuferipto ( Audore Bernardo Guidonis * ). Tutela Lemovicum, ex Officina Dalvyana, i5fj,z/z-8°. Hanc Diflertationem plurimi faciunt 8c eru­ ditione dicunt refertam Cointius , Annal. Eccle£ F rancor, an. 71$, n*. 59, Echardus Script. Otd. FF. Prxdicatorum, tom. 1 , p. 5 80 & Labbeus.Tom. 1, nov. Biblioth. pag. 661. • Rupe-Apis in Lemovicinis ortus erat Bernar­ dus Guidonis ; Lutevanus Epiicopus an. 1 p4 factus, an. 1 ) $ 1 obiit : varia reliquit opera ,qux videre eft inter Manufcripu , in-fol. Balu\iana BtbliothM , pag. 10, xo , 11 & 70. tll. Stpph. Baluzii Tutelcn fis Diflertatio de SS. Claro , Laudo. Ulfardo, Baumado, quorum faerx retiquir fervantur in Çathedrali Ecclefia Tutelenii apud Lemovices : accedunt vitae SS. Clari fic Baumadi, nunc primùm edite ex veteri Breviario Tutelenfi , quod extat manuferiptum in Bibliothecâ Collegii Tutelen fis Societatis Jefu. Tutela Lemovicum , ex Officina Dalvyana , 16 f 6 f in-8°. Dirtertarionem hanc & przcedenrem Turelx publicas fecit Baluzius, dum ibi imitatis recu­ perande caufi commoraretur. IV. Steph. Baluzii Tutelentia Differtatio de Epifcopatu Egarenfi , ad Philip· iium Labbeum è Soc. Jefti, feripta Pari­ lis anno 1663. Abjque nota Editionis , ζλ·8®. , feptem paginis. — Extat quoque hxc Diflertatio in tom. V. Concil. Labbei t p. 1648. In eâ DilTenatione agitur de litu E^ara urbU, ubi celebratum fuit Concilium an. 614 , regnan­ te Sizebut. Gothorum Rege in HifpaniL V. Sanâorum Preibyterorum .Salviani Maililicnfis f fic Vincentii Lirincnfia Opera, ad fidem veterum codicum manuferiptorum emendata, fic notis, Praefa­ tione ac indice illuftrata à Stephano Ba­ luzio. Parifiis , Fr. Muguet , iddj , ζλ·8°. — Eorumdem editio fecunda , de no­ vo collata cum codicibus manuferipeis , fic emendata ab eodem Baluzio. Parfis f Fr. Muguet 9 x 66ÿ , ίΛ-8®. — Eorumdem tertia editio, novis curis ejufdem Baluzii emendatior fic locuple­ tior reddita. Parfis 9Fr. Muguet, 1684^ /λ-8". t — Baluzius quartam meditabatur edi­ tionem. Biblioth. Baluci n*. 6119. OPERUM STEPH. BALUZII. 67 VJ. Sceph/Baluzii,(tunc) Canonici Remenru^piftolaadSamueLSorberium, de viril, rebus geftis, moribus & (crip­ tis iUuft. Petri oe Marea , Archiepifcopi Pariftenfu : accedunt Stan. Sorberii ad Buiuzium allocutio , flcc. Parifiu, Fr. Muguet >1663 ,*λ-8*. —- Extant hara omnia in editionibua Operis de Concordia quat fequuntur. VII. Vita Petri de Marea, Archsepifc. Parii. Scriptore Sceph. Baluzio. Panfiis, damnanda* quinque Jaufenii pnpoûàottet in (enfii ab Aurore intento adhibitam primus eico* gitavit ; Parifienfan Archiepifinpatum tapti ftudii ftudum retain j ftd quo die recepit Bullas, obiit j unde jocofum hoc Epitaphium : w Ο git Meeleieacar M Maaea i « Qu· 1· pie· graad 4m Koi· marqua. » few 4m CW4afai Ikiifct ■ Malt laeqrt ga! Ic teaurgua. • E< qui fait tout avec fiirprUe. w Toe aaB*t4t la démarqua *. Spe duriu* aflequendc porpuae Romane, 166 $, in~B. quibufdamanta obicum fiulm menfibtu , opuf— Extat bate vicain editionibus Operis culum Baluaio diriaverac , cui titulss Trtdrd dr • ComrinfaülibiütédM Pape*. Ufque adeb Curiam Ro­ pofait 111« de Concordia. VIII. lUuftrifl*. Viri Petri de Marea, manam adulatus eft , ut ejus arbitrio retraâanArchiepii Parif Diflertarionum de Con­ dum pecmifitrit opos fuum de Conandi* Sacer­ dotii « Imperii ; unde dirium illud Cardinalis JWUMfaat cordia Sacerdoti & Imperii, feu de Li­ Albboti : PeAeedûut cantavit. Tam wr** r· ··* op-do .» bertatibus Ecclefix GaUicanz , libri oc· _____ Romanam erat animo, ut ab < s . Curiam m to, quorum quatuor primi auâiores pro- fime vulgandi v abftinuerir . fed occultam huic deunt, fit quatuor ultimi nunc primiim perficitiendo curam «i mente , aiunt, impende- % QmSda eduntur ex auûoris autographo, operi & bat, ut typis mandaretur, cùm eaa quas appe- a», u Audio Steph. Baluzii Tutelenfis , bcc. ttbat dignitates allecatus fuiftèt, vel eo potiris Parijiis, Fr. Muguet t 1663 , in-jôl. a animo ut poft eius mortem totum opus ipfiut eruditionem publicaturum prodiret. Duplici re­ Tom. en 1 vol. guli , ad fe ipfum uni, ad libros componendos —«'Forumdem editio fecunda , reco­ alteri, utebatur. Veritati in conficiendis quz^oft gnita , emendata, illuftrata ab eodem Ba­ ü reliriurus erat operibus, in craâandis veto luzio , qui quintum librum ( Ubi de lega­ negotiis fibi foli coafulebat. Iplius erat inter alia tis ) fupplevit, Prrfationem novàm adje­ efiatum, utilitatem propriam veritati anteponen­ dam ; eamque praecipuam fuitfe ejus agendi ra­ cit, &.c. Parijiit 9 Fr. Muguet, 166 tionem videre eft tum in Concordid Sacerdotii (r in-fol. λ tom. in unum vol. — Eorumdem editio tertia , audior, Imperii, lib. |, cap. 11, n". s , & lib. 7, cap. emendatior & elepntior , &c. acceflit i4, n*. t, tum in vied PetrideMeni, num. jo St 3 f ; quod locum dedit huk dido Abbatis dr ejufdem Baluzii DriTertatio de Concilio Loageeme : cùm diet malê de Marea /pretium Teleptenit.Pan/2 Fr. Muguet^jo^infol. tulit vel fperat. — Eorumdem editio in Germania pri­ IX. Beati Servati Lum, Preibyteri Ac ma , cui accefferunt ejufdem Petri de Abbatis Ferrarienfis, Ora. S. Bened. Marea Differtationes Ecclefiafticz va­ Opera. Steph. Baluaius in unum collegit, rii argumenti ( quorum Titulus infrà re- EpSoU,ώ ferCtÙr Π°· - - Francofurti - - - - Boehmeri. ( Lipfiz ), Georg. Frufck, 1708 , in~fol. Quatuor primi hujus Operis libri anno 1^41 editi fuerant ; quorum AuCbor rune in Supremo • Semai Navarrx Senatu * Prxfa erat Regique à SanâioP«lcùfi. nbus Confilii*. Aliquantb poft Sacri* Ordinibus initiatus, ad EpiicopatumConfimuuim promotu* fuit. Ac verb exafperaca ideb Cum Romana, qubd Ecclefix Calhcan* libertates propugnafièt, diù Pontificias ei littera* abnuit ; nec ea* ipfe , nifi enucleari & ad Tranfinontanas opiniones inclinari feetentià impetravit. Tolofie Archiepifeopus fimul & Regni Minifter evafit ambitio­ nis Antilles., Sorte fua partim contentus novas diSjn; rates ambiit quas ut alloqueretur, in Janénii partibus infequendis, Jefuitis ipfispertina­ ciorem fe prxbuit. Janftnij'mum vero , inquit Baluzius , tùm maximi vires fuas colligentem , fic indaftnd £> auSoritate fu^reprejjit, ut ob ho. Ipfum promeritus fit iram hominum ejus fe3a t fui ne mortuo quidem pepercerunt. Formulam ad Tom. 1. emendavit, notis, appendice Adorum veterum, Przfitdone 6c indicibus illuflravit. Panfiie , Fr. Muguet t iddf, tntf*. —Eorumdem editio fecunda , abipfo Baluzio multis in locis au&a atque emen­ data. Antuerpiat ( Lipiiz ), Joan. Fcider. Gleditfch. , 1710·, *Λ-8β. Editio , quaxp dedit Baluxius, an. 1664, pu­ ma eft qux opera integra Ferrarienfis Abbatis offerat : maximis cum phufibus excepta eft : Lu­ cida* do&ffimafque Editoris notas renia par* voluminis complectitur. ( HilLLhx. de là Fr. torn. Î, pag. 170 8c 17 i ; Godeau, Hift. de 1’EgI. f*. ecle, liv. 1, fedt to, liv. a , feri. 1 >7 i Nicéron, Mém. de la Rép. des Lettre*, tom. 1, pag. 1 ). in primx edioouis hujus Prrfisuone pro* nuferat Baluzius opera Hildebetti , Cenomanncniis viaiEm & Turonenfis ineunte 1 a*. fxcu!o, Prxfulis : at aliis impeditus laboribus ha oc P. Beaugendre, Beuediriinc*, provinciam deman­ davit , eique explanavit. ’ 68 C A TA I * XIV.Cettre de M. Baluze à M. l'Evê- . X. S. Agobardi, Archienifcopi Lugduneniis Opera, item Epiftola & Opufcu* la Leidradi fic Amolonis, Archiep. Lugdunenfium : necnon Flori Diaconi liber que de Tulle, touchant les Diflertation» que M. l’Abbé Faget a fait imprimer fous let-8°. — Horum Conciliorum novam medibatur editionem. Biblioth. Balug. λ®. fi849. XII. S. Cxfarii Epifcopi Arelatenfis Homilir XIV , à Steph. Baluzio nunc primum è codicibus manuferiptis edita: , fit notis , Praefatione ac indice illuftratx. Parifiis , Fr. Muguet, 1669, z/i8°. — Baluzius novam meditabatur editio­ nem. Biblioth. Balu^. n\ 6201. ΧΙΠ. Petri de Marea, Archiep. Parifienfis, Diflertationes tres : prima de de­ creto Vigilii Papx pro confirmatione 3uintx Svnodi ; fecunda de Primatu Lugunerifi fic exteris Primatibus ; tertia de tempore quo primum fufeepta eft in GalliisChrifti fides, ad Henr. Valefium,eden­ te Steph. Baluzio qui illas in unum col­ legit fic emendavit, notis, ficc. Parifiis, Fr. Muguet, 1669 , in-8°. —Habetur Diflertatio Petri de Marea de Primatibus in romo XXVI Conci­ liorum typis regiis impreflbrum : fuit etiam edita feorfim cum notis ad Conci­ lium Claromontanum. Parifiis Jt 1644, χλ-8®. In variorum D. de Marca manuferiptorum editione nihil aliud prrftiterat Balusiu , quim quod ei ab illuftri amico monente fuerat pnrfcnotum. « Nec meliorem D. de Marca (ait Bef» Itus, Diû. C?it. Litt. M. ) fequeftrem eligere m potuillet : abhinc enim fans innotuit quan» tùm Bafuzii , non folùm maximo in dehinc »> tum obfequio , fed propriis etiam vitibus tanti » depoliti editio competeret : nullum e* de re dun bium relinquunt Prxtaiiones.notat&addiudnes, n quibus Mecenx fui pofthuma qiur edidit opera n ditavit·». Attamen Abbas Faget, D. de Marca confobrinus , Collectanea Tractatuum quorum­ dam Theologicorum hujus Prxfulis anno 1668, vulgavit, in 4*1. atleveravitque Prcfulem , ante­ quam moreretur , omnia manuferipta fua filio luo Perfidi de Marca tradi Baluzio jufliile. Hinc maxima Baluzium inter Ac Abbatem Faget orta eft contentio. Litteratorum virorum quere­ las intra juftos limites contineri ranlfimum eft , fed ultenùs pervagari frequentiftimum ; quod ipli neque bilem moderari, neque confulté declararo noverint. Conrumeliofis epiftolis Baluzius Ac Abbas Faget in dedecus mutuum fefe mutuo lacellcre. « Baluzium amabili indole pnrdinun » commodifque moribus eô ufque proceftiifè , » ait P. Micron, mirati funt omnes. XV. Reginonis , Abbatis Prumienfis , libri duo de Ecclefiafticis Difciplinis fic Religione Chriftianâ , emendati ad fidem vetuftiffimi codicis, fic editi nunc primùm in Gallia, cum notis fic appen­ dice adorum veterum : accelTêre dux appendices Reginonis ex vetuftis codi­ cibus, fic Rhabani Archiepifc, Moguntini Epiftola adHeribaldum,Epi(copum Autiihodorenfem , ficc. Parifiis , Fr, Mu­ guet , 1671 , Ζλ-8*. DoâiftiinoAcaccuratifiîmo editore dîgnr funt not® ac Prxfatio. ( Gave, p. 478 ; Doujat, Hift. du Droit Canon, p. 71 ; Hift. Litt. de la France, Torn. 5 , pag. 184, & torn. 6, pag. 15)·). XVI. Antonii Auguftini, Archiepifc. Tarraconenfis, Dialogorum libri duo de emendatione Gratiani, emendati fic notis illuftrari à Stephano Baluzio, qui Ac no* vas emendationes ad Gratianum adjecit , infuper fic Prxfationem uberiorem prxfixit , fite. Accedunt Petri de Marca , Arch. Parif. interpretatio capitis Cleri­ cus, 3. q. 4. nunc primùm edita, ficc. Parifiis, Fr. Muguet, \6ηα , in 8°. I OPERUM STEPH. BALUZII. — Novam meditabatur et&toaem Baluzius : multa enim emendaverai fic ad­ diderat. Biblioth. Balu^. num, 69$ 9· 69 tantii Fragmento de extremo Judicio: edente primum ex. codicibus vetuftiflimis manuferiptis Bibliothecx Colbertinr Scdph. Baluzio , cum notis, fie chro­ nologie Diocletianea, necnon D. Hyeronimi fic aliorurn de La&atio teftimoniis operi prefixis. Parifiis*, Fr. Muguet , 1579, in 8*. — Ejufdem nova Editio cum notis va­ riorum, recenfente Paulo Bauldri. Vitra- .■ Editione primigeni, anni 15*7· pulchrior eft & emendatior h*c editio; & notas quibus 3 ita­ tur plurimi faciunt. ( Alexandre , Hift. Eccléf. fieclt premier, Diflert. x 1, art. 1, Mabillon ,· Etudes Monaft. part. 1, ch. j.jObsunteBalnxio, reperta eft nova editio préparera , ubi multa emendaverat & addiderat. Bibhoth. Balu^iana, jt&i, 1692 , in-8°. ptg.7o*,n·. <9*9· — Impreffus eft quoque Liber de perfeeutione cum notia inter Mifceilanca edit.Manfi,torn.I,pag. 1—ia, jj—67. XX, Sceph. Baluzii Mifcellaneorum libri feu tomi feptem , hoc eft Colleâio veterum monumentorum quar haâenùs latuerant in variis codicibus ac bibliothe­ Le trépas, obfeques X enterrement diRoi cis. Parifiis, Fr. Muguet, 1677, 1679, idSo, 168} , 17006* Gabriel. MartinFrançois /. , necnon duas orationes gal­ licas ab illo habitas in funere ejufdem 171 j, 171 f » 7 vol. tn-8°. Principis , ficc. Parifiis , Fr. Muguet , — Baluzius novam meditabatur edi­ 167j, i/j-S*. tionem : multa quidem collegerat, emen­ XVIII. Capitularia Regum Franco­ daverat fic adnotaverat. Biblioth. Balu^. rum : addit» funt Marculphi Monachi & λ®. 5278« aliorum formulae veteres, fic notx dotlif— Eorumdem nova editio, novo or­ fimorum virorum ; Stephaniis Baluzius dine digefta, fic non paucis in editis mo­ Tutelenfis in unum collegit, ac vdtuftif- numentis opportunilque animadverfionifimos codices manuferiptos emendavit , bus au£la, operi At Audio Joan. Domi­ magnam partem primùm edidit , notis nici. Manii. Lucet, 1761 vol. infôl. illuftravit. Parifiis , Fr. Muguet , 1677, Qux colleâio , preter multa pretiofa monu­ XVII. Vita PetriCaftellani, Epîicopi Matifconenfis, magni Franci» Elcmolynarii, auâore Petro Gallandio, regio lit­ terarum Profeflbre, editore verb & an­ notatore Steph. Baluzio,qui fimul addidit libellum ejufdem Caftellani inferipeum: itffol. 2 vol, — Eorumdem altera editio. Kenetiis, 1771, ΙΛ-fol. 2 1 0/. Baluxii nomen foia confecraflst variorum illo,um monumentorum edino , qux ad antiqui­ tates Ecdedaftiras , prifeas regni Gallicani leges, politicatnque Regum noftrorum primx ac fe­ cunde itirpis hiftoriam retegendis neceflaria mé­ rité dixerit. ( Monrefquieu , Efp. des Loia, hv, x8 ; Vel y, Hift. de Fr. torn. 1, pag. 86 , 16 $ , *<7» jo8,497,499, $oj, 504,10m. * ,pag. >6,57, >04.1x0, >-6,108, &c.). XIX. Lucii Caecilii Firmiani Lac­ tantii liber de Perfecutione , five de mor­ tibus perfecutorum, cum ejufdem Lac­ menta quibufdam Ecdefut Francica loci, illuftrandu idonea , plurima etiam Scriptorum ecclefiafticorum compleâitur opufajla. ( Mabillon, Etud. Monaft. x part. chap. 8 & xo; Ruinart, Ptéf. de fon éd. de Grégoire de Tours, n°. 11,, Mém. de Trévoux, an. 1714 , pag. 9 j j. ) Non­ nullas infuper in ea Joannis Papx XXII, repetite eft epiftolas , quibus Michaëli cuidam , Fratri Minori, mandat ut quatuor è fodalibu, fuis litem intendar : has epiftofu inhumani fequitur Inquifitoris Centcnua. Ad fuppheium ignis Ma (ubi fubeundum ided damnati funt infelices illi Religiofi, qubd obftinatè habitui curtos & finGos i communitate ejufdem Ordinit diferepantet induiffent _> quuftum bladi & vini ut paupertati Evange­ lic* contrarium iniprobaflent , Pape undem u> iu non obediendum ege afteruilîent ( 1 ). His diebus ( 1) F.rrorti Fretnm Minorum combufiontm in Mafillin. Primus eft dicere U. afterere pertinaciter qu&d non eft obedicndum alicui Pnrlato prrcipienri quibufdam Profefloribus regula ordini, Beati Francdci quod deponant quofdam habitu, curto, & tlriAo, ditfbrmct ab habitu communitati, aliorum diAa regula Profcflorun.......... MifceUan. EUt Mnnfi, Tom 11 ,pag. 170. co!. 1. Secundo, aggravant & confcntieoi ad primam, eft tjuodOoauau, Papa non habuit nec habet quand am poreftatem , nec auftoinaca, faciendi Conftituooncm quaa, de coaSbo Car­ dinalium fecit,........... in qua Prae latorum didi ordun, judicio coatmilic determinare k atbitraii cuju, longitudinis k latitudini,, fbttnje live figure , & fimilium accidentium debeant efte habitus Profieftbrum diâ* regule , k ctuu, quantarque viinau, veihmcnus indui ipfos Fratre, oporteat, ac infuper determinare , arbitrari k precipere quo catu , «lualiter, ubt, k quando, k quotiens granum . panem , k vinum pro vita Fratrum neceftarit, Frarrc, iph quurere debeant................ L'ôifitprj, pjg. 1-1, coi. >. Tertius. Item quod nec Pap* , nec Pnriacis diâi ordin» obediendtUU eft in hia qu* in pmfata conlhtutionc concinentur. .... Ubi fupru. Propter prxcbftor errore» fuerunt quatuor Fra­ tres ordmis Fratrum Minorum in Maflilia per Fratrem Michaclcm , de ordine Fratrum Mmocum, Inquiutorem he re­ lic* pravitati, auâoritate apoftoltcâ deputatum, cui etiam Dominus Raymundu» Μη&ίκηό, Epifcoput comnnftt vi­ ce, fua, , judicati tanquam hrretici , k reliât curi* k brachio feculan k combufti fob anno Domini 1111, tem­ pore Paichali, quia noluerunt diâo, articulo, feu errore, abjurare, k nonnulli alii epufdem ordinis , qui pradiâns et rores abjura venue , fuerunt ad peraam careen, condemnati..................... Ubi fup/b, coi a. I 70 CATALOGUS tam' lingularia fane Pap* Fracrefque Minorée denfui haberent, nec in crimen ducerent capi­ tale. Inetinte vero 14 ° fitculo, in humanitatis dedecus , maximo cum apparatu exauguraban­ tur, flammis deinde readendi qui in talibus peccaverant. Anno 1 ) 18 & fequentibus duobus quot Fratres Minores fupplicio ignis affcâi, quorum allé triones dementur potius quim pravi­ tatis indices, contemptum'non cenfuram prome­ ruere ! Cotnbuftis profeâà infaniores, qui tam crudelibus pcenu hec deliria multantes, imma­ nia facinora habebant dulcas opiniones focietad nullatenus petmcioias ; quod Coli eas ample&i pollear Fratres Minores, quibus hclleborites veljgj^fcula mentem fanam reftituiflent. Offerunt etiam eadem Baluiii MifceUanra Evilfimum quemdam traâatum i Joanne de na, Inquifitore Carqaflbnenfe, centri Fratres Minores, qui Spirituales dicebantur, compoti­ tum. Tales autem erant horum Spiritualium opiniones de verbo ad verbum excerptae. Sicut rejeQo Judaifmo venit novus Homo Chriftus cum nova lege, vita £> met, fic...rtje3d carnati Ecclefià....renovabitur Chrifti lext & vita , & crux ; p>opter quod....Francifcus m ejus primo initio apponit Chrifti plagis characttrtuuus , Stc. — Regula B. Franafci impugnan­ da J* condemnanda eft nequiter ab Ecclefia carna­ lium & fuperborum , ficut Chrftus condemnatus fuit d Synagoga reproba Judaorum. — Francif­ cus eft angelus in .dpocalypfi pronuntiatus , evangelice vita & regula.... propagantia Sf magnifilanda renovator , 6‘ fuftunuspoft Chriftun & ejus utrem obftrvator. — Sicut Synagoga propa­ gata eft ex duodecim Patriarchis , & Ecclqfia de gentibus ex duodecim Apoftolis. ...Su Francifcus habuit duodecim focios S filios, per quos & in quibus fuit fundatus Ordo Evangelictu , &c. Rogis accenhs tales diluebantur errores, qui ejulmodi non erant ut plurimum graiTarentur. Quamvis Hrreticorum fanguis plerumque Hxrericorum fiemen ede videatur, hoc tamen hxrefeos genus torum inter quofdam vacui cerebri Fratres Minora coaluit, rotumque cum eis evanuit. ' XXI. Opufcula Petri de M arca , Archiep. Pariiienfis , prinnim in lucem edita à Steph. Baluzio, cum indice ÔC Prxfatione quâ fuliùs de lingulis hujus voluminis traâacibus ditierit, Ôc illutiriffimum auâorexn feque ab adverfariorum, przcipuè Gerbatii, criminationibus libe­ rat i m qua etiam ex occatione recenfetur hiftoria ûuiè tingularis Colle&ionis ve­ terum Canonum à Voello & Juftello edi­ ts. Pari/tis, />. Muguet. 1681 , in-tf*. ΧΧΠ. Epiftolarum Innocentii III, Ro­ mani Pontincis, libri Xi : accedunt gefta ejufdem Innocentii , au&ore incognito fed coaetaneo, & prima Collectio Decre­ talium ejufd. Innocentii, ex tribus pri­ mis regeftorum feu epiftolarum horis compotita à Rainerio Diacono & Mona­ cho Poœpofiano; collcâore Steph. Balüzio qui magnam partem nunc primàm edidit l· reliqua emendavit, dec. Parifiis 9 Fr. Muguet, 1683, in-fol. λ vol. Innocentii ΙΠ Epiftolarum Codex in 19 libras annis Ponrihcatûs refpoodentes diftributus erat. Duo primi 1 Cardinali Sirlet an. x 5 4' 3 - vulgari funt; 13, 14, xj & χβ* an. xijj edidit Francifcus Bofquet, Monfpcflulanus Eptfcopus; 10, 11 & 1 1*“ repérerai idem Pmful, i quibus publicandis plurima eum prohibuetant negotia; led moribundus eos tradidit Baluzio, qui quin­ tum param à fe detoâum exteris de quibus fupri junxit, horumque editionem complevit. Nihil in ea detidenndum fuiffet, niti renium & fequentes ad decimum in bibliotheca Vaticana depolitos conftanter renuiiTent Romani. Innocenrii III vira, editioni Baluziame praefixa, accu­ rate in manuferiptis recognita fixit A emendata. » Baluzio plurimum debent erudiri omnes, ait » Cave pag. 60s, qubd banc editionem cura» verit, ftc de ecclefiaftica hiftoria dluRranda » benè meritus fuerit ». In Hiftoria tam civili quim ecclefiaftica notatur prxdpuè Innocentii III Pontificatus. Nec ambitione, nec audacU erat inferior quim Gregorius VU; ipti ad Reges im­ peratorius erat fermo ; A regnorum arbitrio tia> difpenCindorum tibi jus arrogabat. Regnum Francix intenbâo fubjecxt; Jaannem fine terra , Re­ gem Anglix , Comiremque Tolofanum , hunc comitatu, illum regno fpoliavit ; Romam reipii fecit fuam, Confutatum abrogavit ; Prxfeâum Romz in pofTeffionem dignitatis, quam ab Imp·* ratore folo antei receperat, induxit ; pro fumroo Domino plures eum habuêre provtncûe; i mari ad mare tenuit imperium ; non plutea regiones per prima quatuor fecula fubegerat Refpublica Romana, nec tanta ei eis ceperat commoda, quanta ipti percepêre Papr. Abhinc veri Reges evaferunt Epifcow Roms. Viciflitudinem hanc, Suam paraverat Gregorius VII, Innocentius III afolvit. XXIII. Vita B. StephaniObaainentis, feripta ab autlore coaetaneo, ejufdem Monafterii Monacho, ôc B. Stephani Difcipulo : Steph. Baluzius nunc primiufi edi­ dit ex vetuftiflimo codiee manuferipto Monafterii Obazinenfis, &c. Parifiis, Fr. Muguet, i(58 3 , in-ÿ°. — Extat etiam inter monumenta, tomi iv. Mifcellaneorum , editi an. id8j , & torn, i eorumdem Mifcellaneorvm edi­ torum an. 17Î1. XXIV. Nova Colle&o Conciliorum, feu fupplementum ad majorem Philip. Labbei Colleâionem & alias..... vel nunc primum edita ex codicibus manuferiptis vel emendata ôc fupplcta ad fidem vetuftilfimonun exemplarium, Prcfationibus, diflertationibus, variis le&ionibus & notis ad hiftoriam ecclefiailicam perneceflariis OPERUM STEPH. BALUZII. 7t iUuftravk Steph. Baluzius. ftcc. Partfiis, Fr. Muguet, 168 j , MS-foi. Hujus Colle&onis unicus ifte tomns prodiit, feqtente· inter frhodll viri cUriffimi extant inediri. Secando·, cuja· profpeâum auâor exhi­ buit anno ι <81, Concilia Gallia plurima con­ tinet. BMoth. Βλ1μ[. Mg. 14 Tom. 1. Ignoratur ergo quam obcaufun dixerit Abba* de Vitrtc, in Elogio Bnltofiano t png. J4.U tomum fecundum » vulgatum eflè anno 1707 , tuncque novam ’ *·?"·»·* «Mo-mj-oJi®··. Ναηψύα. cxtiut h« edino. Plura fotura erant colledionu Baluzun* volumina : multa in hunc finem auâor congederat manufctipci, tditionefque jam exiftentea recenferat. Quatuor minimum voluminibus in-fol. fola Concilii Bafileenfis a&a confondent, utdiicimusexEcchardo,5cri/ic. Ord. Prod.toni, i.pag. 199.Requidem ipi* exfchedarumauâoris noftri catalogo certum eft eum innu­ mera manufcripca ad Concilium Balîleenfe fpecranria coospanvilTe : quadraginta numerantur in-foi > Bc circum-jacentium populorum , auctore Petro de Marea , Archiep. Parif. Acceffere , i°. Gefta veterum Co­ mitum Barcinonenfium & Regum Arra_ Nicolai *.!· ■ » Speaalia r* T? a*Libri ' j go„enliUIn..... ... ^f> r^riim ς·_ ,ζ ___ odo rerum Sicularum.... 3*. Chronicon Barcinonenfe ab anno 11 j6, ufque ad annum 1310..... ^°. Chronicon Vlianenfe ab anno iiij‘, ad annum 1409..... 5®. Appendix Adorum veterum ab anno 819 ufque ad annum 1317. Omnia pri­ mum edita ex codicibus manùfcriptis per Steph. Baluzium , qui tribus Marcz HifÎiaxucz libris quartum proprio marte conedum adjecit..... ôcc. Parifiis, Fr. Mu­ guet, \6%%y4nfol. XXIX. Vitae Paparum Avenionenfium, hoc eft, Hiftoria Pontificum Ro­ manorum qui in Gallia federunt ab anno Chrifti 130; ufque ad annum 1394·. Ste­ ph. Baluzius magnam partem nunc primùm edidit, reliquam emendavit ad ve­ tera exemplaria , notas & cOllcdionem Adorum veterum...... Subjunxit Balu­ zius Relationem Nicolai, Enifcopi t Borrontinenfis.de itinere Italico Hennci VIT. VIT, Imp. ad Clementem V Papam, nunc primum editam ex codice regio. Parifiis, Fr. Muguet, 1693 , a. vol. in*9. Vitas quorumdam Paparum A venionenfium an. 16 ji ediderat Francifcus Bofyua, Monfpeftulanus Epifcopus. Hoc opus recognitum êc ad tnanufcriptos emendatum complevit Baluzius. Innumerj^f pretiofa Sc eruditione ple­ na , multaque authentica monumenta , hiftorue horum*ce temporum plurimum infervientia, hic Coile&ione continentur (Niceron,torn. 1, pag199 ). Caftigatam pcftcd 8c plurimum auâam editionem alteram tribus conftantem volumini­ bus in-40 pravi' Baluzius ( Bibl.Baluy. pag. 146, n.° j 17 5. ). Penfionem έ Ludovico XIV , hujus operis mercedem, anâoc retulit. XXX. Hiftoria & Synopfis codicis manuferipti Bibliothecae illuft. D. Achil­ lis Harlxi, Principis Senariis Parifienfis, fiis , in-fol. —Extat etiam praefixa tomo 1 novz quo continentur ada authentica eorum SS. Patrum Apoftolicorum editionis Am- Juz gefta funt in celebri conventu quem oannes RexCaftellz habuit anno 1380, ftellodamenfis anni 16j>8. XXVII. Epiftola Scephani Baluzii ad & fequenti apud Medinam dei Campo , Eufebium Renaudotum , de vita & ferip- ad nofcendum quis è duobus inter fe tis Caroli du Frefne , Domini du Cange. tum decertantibus de fummo Pontifica­ tu effet verus ac legitimus B. Petri fucParifiis, 1688 , in-ι2. CATALOGUS ce/Tof. Abjque nota editionis t in-folio guatuor paginis. XXXI. Lettre de M. Baluze , écrite en 1697 , pour fervir de réponfe à divers Ecrits qu’on a femés dans Paris ôc à la Cour, contre quelques anciens titres qui prouvent que Meilleurs de Bouillon d’aujourd’hui defcendent en ligne di­ recte Ôc mafculinc des anciens Ducs de Guienne & Comte· d’Auvergne : avec le procès-verbal contenant l’examen fait en par M. Baluze & par les RR. PP. Dom Jean Mabillon & Dom Thierry Ruynart, Religieux Bénédictins, de deux anciens Circulaires & de lObicuaire de l’Eglife de S. Julien de Brioude en Au­ vergne , 6c de quelques anciens titres, pour faire voir que Geraud de la Tour, premier du nom, defcend en droite ligne d'Acfred, premier du nom, Duc de Guienne 8c Comte d’Auvergne. A Pa­ ris, Théod. Muguet, i6j>8 , z/x-foL XXXIl. Table généalogique de la Maifon d’Auvergne , depuis le temps de Charles le Chauve, Empereur &. Roi de France jufqu’à préfent, dreffée fur plu­ sieurs titres & documens dignes de foi, par M. Baluze. A Paris, Andre Cra- tionem operis icones quorumdam vete­ rum monumentorum ôc alix , xri incifar. Parijiis ex Typographia regia, 1717, in-4*, U fere afui t olim fecunda ci vius apud Lemo­ vices (vide dnual. Ltntovic.). Offenlus Pippiiius in urbem Lemovicas, quam ad caftigandam ejus cum Waifàrio Duce confuetudinem vallaverat , fedem epifcopalem anno 760 Ufercam tranftulic, Senefcallumque inferiori Lemovicenfi pago jura diiturum ibidem fimul inftituitSenefcalkis . ille polled conventus fiscs U lêrcâ & Brivate alternanm habuit, ufque ad finem irculi 15 ; uc noseà de re certiores facit Ediélum Ludovici XI, datum anno i46$,menfe Augufti, in Avalocio loco propè Bonam-Vallem , in Parlemente Burdegalenii regülratuin penultimâ dic Julii, an. J464; quo Editio Rex ille Jilcntium perpetuum imperavit Tutelenfibut, qui in urbe fua Regii Tribunalis Adminiftrosfiitâ ei caufa detinebant, Îiuôd, grajfantibus bellis at éiffiJiis, apud cos efe teceperant: & fanxit idem Rex » diûos » Judicum confelTus, caularumque & litium » expeditiones difti inferioris Lemovicenfis pagi, » aut Tribunalis Ballivii Brivatenrts & Ufer» cenfis perpetub per Senefcailum noftrum, qui n nunc eft & inpofteriim fuerit & eorum Vica» rios commitfbs teneri , tra&ari, deftitui & · » expediri in diftis urbibus Brivate & Ufercâ » &* efle ‘ in iifdem urbibus 1 " ‘locum auditorii, moi(y , 1704, placard en quatrefeuilles. XXXIII. Hiftoire généalogique de la Maifon d’Auvergne, juftifiéepar chartes, titres, hiftoires anciennes & autres preu­ ves authentiques : avec une Préface trèsample & très-curieufe , qui traite de 1a grandeur de cette Maifon, de fes Armoi­ ries ôc marques d’honneur , par M. Ba­ luze : Ouvrage enrichi de figures & vi­ gnettes gravées en raille - douce par les plus habiles Maîtres, le Clerc , Simonneau, Audran & autres, ôc divifé en deux tomes, dont le premier contient l’Hiftoire , après laquelle on trouve la barcngue de M. le Premier Préfixent de Lamoi­ gnon à l’ouverture du Parlement en 167 ;, contenant l’éloge de M. de Turenne, un autre éloge de ce Prince , tiré des <£uvres de M. de Saint-Evremond ; ôc un1 fragment du même Auteur touchant le■ fervice que M. de Turenne rendit à Gien ;> ôc le fécond contient les preuves. A Pa­ ris , de Γ imprimerie de la tare Fr. Mu­ guet , che^ Antoine Decaliter, 1708, a vol. in-M. XXXIV. Hiftorix Tutelenfis libri tres , auAore Steph. Baluzio Tutelenfi , qui Prxfationem , Appendicem aftorum veterum, ( inter quae vetus Hiftoria MonafteriiUfercenlis): accedunt adilluftra- .^Tribunal...... .. Henrici II EdiClutn , datum Parirtis anno 1557, inenfe Februarii, in Parlamento Burdegatenrt regiftratum anno 1 5 $ 8 , decimi die Junii, Lemovicenfis inferioris pagi Tribunal Regium (labile reddidit; &c in una­ quaque uibe on va te & Uferca Senefealliam infuruit. Terna deinde Senefcallia pro toto infe­ riori Lemovicenfi pagoTutelàconftitutaeft. Haec retulimus quart ignota d plerifque. Hiftorix Tutelenrts lib. ;, pag. 25*9 & feq. commemorat Baluzius quemdam parentem fuum, Antonium Baluzium, qui libi 17.“ fxculo no­ men fecit negotiationibus magni momenti, qux ei commiifc profoerè fucceuerunt ; hxc id refert. Antonius Baluzius primum ut nobilis menfr regie famulus Ludovico XUI fiiit addic­ tus. Mariam Gonzaguam Principem Auguftiffimam in Poloniam proficirtrentem Ladiflao IV nupturam comitatus eft. Paulbpoft matrimonium fuum obiit Rex Polonus. Joannes Cartmirus, fucceflor hujus, Baluzium apud fe retinuit, ejufque operam ad plures negotiationes difficiles utiliter convertit. Cùm anno 165$ ad iter per Sueciam faciendum teneretur, ut Regi Cafimiro in Silefum fefe recipere coafto ferviret, comprehenfus Sc quinque diebus in carcere deten­ tus fiiit : tam fapienter fagaciterque ad interro­ gata refpondit, ut cuilodü emifius à Sueco Rege fidem publicam obtinuerit. Regnum fuum an, 16$6 recuperavit Cartmirus. Ei fe commodare in difficilioribus negotiis perrexit Baluzius, qui frpius, ut Regis utrlitati & commodis mferviret, periculum capitis adiit. Illum Rex Cartmirus an. legavit MontctuculU exercituum im­ peracoris OPERUM STEPH. BALUZII. 73 petatoris Duci fuafurum, ut hic urbem Torunium in Pruflia oblideret, qtue revet! paucos inrri dies obfefla fuir captaque. Parifiis, die 11 Septembris, an. 1681, ooii: Anmnius Baluzius; fitium poil fe reliquit Jeannem Cafiminun, Waribviâ narum an. 1648, i iacro-fonte fufceptiun à Polonia Rege, cujus fuit viciiÜin hono­ rarius puer & nobilis cubicularius : hoc munus ei prorogavit Michkcl Koribut., Calimui fucceffor. Patris fui non degener, zqiiam in Polonil glociam confecutus eft. XXXV. Epiftola Steph. Baluzii ad R. P. Luc d’Achery , feripta die 26 Augufti anno 1662 fie inferta in Prxfat. Vol. vi Spicilegii, Mi-4*. XXXVI. Epiftola Steph. Baluzii ad Hermannum Conringium, Germanum, anno 1672, inferta in opere Conringii cui titulus eft : Cenfura Diplomatis quo Ludav. Imp, dCc. 1O4 > impreffane. XXXVII. Epiftola Steph. Baluzii ad Joannem Mabilonium Benedidum, data die 21 Junii 1673, fie impreifa in Aciis ordinis S. Benediîti 4 fee. i part. pag. 26 j, edit, anni 1577. XXXVIII. Epiftola Steph. Baluzii ad Fredericum Benedid. Carpzovium, data die 1 Januarii 1680 *. item Epiftola ejufd. ad Joannem Schilterum, data die 13 De­ cembri· 1684 : infertx autem dux illae Epiftolx in Amoenitatibus Litterariis Scherlon^ tom. 8 , pag. 622. XXXIX. Carmen in laudem Joannis Baptiftx Broflard, Canonici fie Officialis Tutelenfu. Laus es Broflard irotucè feripta eft. Hoc poematium adornavit la Monnaye commtnentario latino & acuriffimo, quod infertum fuir in primam partem 6. volum. operis inferipti Afentoircs da P. des Molcts. XL. Baluzii Carmina & Epiftola. Pari/iis, 1670, z/ï-40. Hujus Cotledionis mentio eft in Catalogo Bibliotheca Biectiant, pag. 156 , quamvis in Bibliotheca ipla viri dodiflimi ne unum quidem repertum fherir exemplar, nec eam commemo­ ret P. Nictron. Ktxxmen ex nota Bibliopolx, Gabrielis Martin » Bibliothecae Bigoriana A udo ris , diligentia credendum non eft ab ipio non exiftens opus indicatum fuitfe. Nonne melius Antonio Baluzio tribuendum elTet ? XLI. Spicilegium, feu collectio vete­ rum aliquot icriptorum qui in Gallia: Bi­ bliothecis maximè Benedidinorum fuperfuot, editum olim à Lucâ d’Achery ( Parifiis, annis 16 5 ; fie feq. 1 3 voL in-^fl.), editio nova priori accuratior , &c. quo- rum varias ledione· Stephanut Baluziui Tutclcnfis & Edmdndus Martene colle- ’ gerunt, ficc. Parifiis 1724, 3 vol. infolio. Spicilegium contulerat Balazi os cum omnibus mapdfcriptis codicibus quos detexerat. Vanis -tetxionibus & innumeris prope locis.reftitutis erat refertum quod prx manibus habebat, illius Colle&ionis exemplar ; quod Ludovico-Francifco-Jofepho de la Banc , ex Inferi ption urn Aca­ demia, qui novam hanc editsongm curavit. maxim* fuit utilitati. XLII. Lettres de Baluce au P, Thurnemine, fur Γedition de S. Cypnen quii prépare. Inferti funt in aûis T revolt ianis Martii 1713, Septembris 1714. XLIII. S. Cxcilii Cypriani, Epifcopi & Martyris, Opera ad fidem codicum manufeript. vetuftiffimomm caftigata, emen­ data , fuppleta , fit illuftrata variis lectio­ nibus , notis , diflertationibus , ficc., per Steph. Baluzium ; abfolvit ac Prxfitionem fic vitam S. Cypriani adornavit unus è Monachi· Congregationi· S. Mauri. Pari/iis , ex Typographic Regia , 17 a>?mI fando Petro eiufque furceffbnbus,, Epifcopu R«m», Jeiiy Chriftus un Cardinali t primo tribuerat. Tam -------------- d* Fhury . tunc legni Mimftro, quàm Jefuitu & omnibus auctort ta te pollehtibits, quos gkxix fanctiç Sedis Roman» ftudio mcenfos credidit, fua Differtatwnic miiit exemplaria. Qualis c Baluzii njanibus, talis in publicum emittenda editio erar, & ad calcem vulganda differtatio qualibet vel profeffôàs Maobaret, vel alterius cujufvis Thtologi, ad errorem Baluzii detegendum, ti tamen error effet. Theologis à Miniftro congregatis diri­ menda propofita eft controyeriia. floe jim perac­ to , vel cùm Româ imperiod in rixam ruendum effet, vel reftituendos erat locus ; quo velut auctonrate adminiftri fubtraclo, Piimatui Romano attentare vifa fuiffet Frabcu. Privato cuilibet legibus, nec opiniones fuas, modb nec regni i tidei dogmatibus, nec bonis 1moribus adverfas, in lucem proferre licet: eafdetn verb, quibufcumqtte rationibus innixas, fi minifterii publici Judicio fiibmittanrur, ab eo tolerari, multb minus confignari , civilis non femper patitut prudentia. Locumreftituendum effe judicavit Theologorum c rtus; tale judicium Cardinalis admiiiiiier An­ imi Ibici adimplendum mandavit : jutât hic Domno Marano ut ea de re cum Abbate Targny l fheologo domini le Tellier, ditti Abbatis de Louiois,} tunc in rebusecdefiafticis partes agen­ tis , colloqueretur ; ope folii denuù impretâ locus reftitutus, notaque Baluzii admodùm con­ tracta eft. Profeffbr Masiarct, qui cam nondùm ;>erleâam vituperaverat, ad fe noiam primige­ niam mitti domnum Maranum rogavit; & miffam , obfervariombus ad marginem appetitis , articulatim fub hoc titulo centvnà virgulà caftigavit : Balu\u in Cypriani locum primatus Petro, ite. primigenia Ohfervatio, cenforid vir. gcld ca,'ligata qu* obfervauones prxlo dignas non judicata: iunt. XLIV. Promiferat Baluzius aliquid fe daturum, ru. dt vita, rebu/ijue illujlnum Lcmavicenfitim } 1°. ΕρίβοΙαιη Ruricit Epijcopi Ltmovicen/ts. Duo hac opcia cum omnibus Baluzii Schedis in Biblio­ theca regü affer vantur. XLV. Bibliotheca Baluziana, Ceu ca­ talogus librorum Bibliothecae V. CI. D. Steph. Baluzii Tutelenfis. Parijhs, Ga­ briel .Martin dC Jean Baudot t 1715), a Huic Catalogo magnat in fe ad librorum no- tionen. utilitatis pretium addidiffet index Auâo· cunvad caketn apportas: ab ipfotnet Baluxio ,, digeftut ftiit, deinde recognitus à Gabriele Marti#, “ — “ Bigotian» —1------ β..ι^ιι: , Bultellian* —- *- &-i;aliarum ---------- n:Bibliothecaiuin auctore, ut teftatur Bibhoth. Belui. Pnrfat. pag. 1 : « Catalogum digeftum & d««cnpcutnab ipfomec Baluzio edimus, eodem » nec qutcquam mutato quo erat difpofitus or» dine;... libros igitur, ficuti pan erat pço not» tro officio , fcrupulosè recognovimus , cum » catalogocontulinnis.·..&>€.». Continet 10799 articulos librorum impreffôrum in-foiio, in-40, in β",dcin-i 1 ; plufquim 1500 manufaiptorum codicum de rebus vanis collectionem : 149 Bullarum Pontificum Romanorum; ad Concilia fpe&antes; 35 de rebus Êccleliafticis ; ' 19 offerentes apochas pro ccommunibus iuftis __ _________ [____________ lium; 54 de Deci­ funebribus Papx & Cardinali mis; 4; de Ordine Ciuniacenfi; ;8 Diploma­ tum Regum Francorum ; 5, de Monetis; S ad Hiftorum Catalaunis , Arragonix Sc BalearisMajoris, 4i ad Hiftoriam Ocutanix; 33 offe­ rente* Membranas veteres demorum de la Jugit, de Puydeval &. de Conros in Lemovicenfi pago; <6 Mifcellaneorum ; 11 convolutas Chartas de diverfis, & Ordine prxfertimTemplariorum; fic innumeros propè de variis rebus manuferiptos Codices fub hoc generali titulo colledos : Cata­ logus CotleManeorum F. C. Steph. Baluzii. Monet Martin in BMioth. Balu\. catalogum tnanufcriptoram codicum ipfiufmet Baluzii opus effe : Catalogus Codicum manujcriptarum , prout fuit a Balofto dijfofaus & defiriptus t integer & intac­ tus prodit. Immenfas opes litterarias hcc Col­ lectio oompleditur. Venalem propofttam poll obitum Baluzii libi Rex vindicavit, dc ei biblio­ thecam locupletavit fuam. In bibli·>th. Baluz. titulos habent ffudioli doâiquc viri , & in biblioch. Regia quorum erunt cupidi participes bent. Libris plunbus impretâs liquet Baluzium cum manufcupti* codicibu* multas contuliffê editiones Conciliorum, Patrum tSc Auctorum de divertis, quotum rtovas ab ipfo parari editiones veriiimile eft. » Le&orem admonemus, ait Ga». briel Martin , libros illos qui indicantur in » catalogo collati, annotati aut emendati, abf» que declarato collatoris & notaturis nomine, » fuiilo illuftratos ipil manu noftri Baluzii, ic :> numero quidem funt plurimi: iis verb quibus » alia manus invigilavit, nomen critici fuit expo»» Citum». BMioth. Balu\. Praf. pag. 4. vol. tn-V,0. INDEX ΓA riorum Operum ipsa manu Baluzii illustratorum, quorumque plurimorum novas Editiones meditabatur. BihuianÎ' NuXTn. t;* 15#. Volumina in-folio. l: Tertulliani Opera , ex editione beari Rbe- oq/uc* g x 5 jo. —Eadem ex editione Pamelli. Ραη/zùj 1 Exdem, ex editione Nicolai Riealni, oum annotationibus diverfotum. Ponfai, 1641. tellata & prM. codiae , ArMtpifevpiLxgtfoifnfa. * ' Omars Imjuweputu dovfimi LitarÜGaftri«&JU'r*a. OPERUM STEPH. BALUZII. 7r Num. t II. Epiftolae S. Hieronymi, cum annotarionibusExalhù. lefduu, i jt£ «. N«n. ‘f*· *’* W omit» collet» atmvekfit codiciriu mf. ΙΠ. Magni Aurelfl Caffiodori Senatoris opera. Augujf» rMtficiorum * i j j j. Da· Num. MJ. ***· IV. S. Gngorii Magai, Paps I, opera. Pa1 J) j.-—Eadem^ Λοζλλ, i jll, 4V0Z.— Eadem, ex editione Petri GulTanvillei. Parfitt, 167 j , j vol. v- Ejufdem EpiBolarum prima editio. Petutiu, 1)04. V. Beati Flacci Albini Alchsvini Abbatis Ope­ ra, ex edit. And. Quercetani. Parfitt, 1617. ' UH f i Typographiu Regia , s 6>7. I7k'Fcrmndue Ahbo Florimefit cfUe- ti cm veteriHu codiciHu of. Num 4’«· VIL Concilia generalia Ecclefis Catholics, G. L. ItesM, riol, 4 vol. UH w&4 collate cm vetugù cod. mf. *·*“· ♦»»· A Num. 4)4. wflyf. cod. mf. XVL Anriqtts colle&iones Decretalium,edi- Num. ts ab Antonio Augufttno, cum ipfius & Jac. Cu- res­ fatii notis. Parfia, 1609. UH multa collet· cum vetrgit cod. mf. «/. am UH Efi/Ui collae rt· Uii amite collude amt VIH. Concilia generalia & provincialia, G. L. ex edit. Philip. Labbei & Gabr. Coflartii. Puri­ fia , 1Î7I, »7 vol. UH mûri» ctlUt cum vetugit cri, mf. IX. Stephani Baluxii nova colledio Conciliorum. Parifia, 168). UH fuedum emendae. Nbm. 4M. X. Colledio Conciliorum Hifpanis .diligeu"♦**· tià Garris Loads elaborata. Atudriti t 15 9 j. X.VII. Capitularia Regum Francorum, cum Nw* sm. noris Stephani Baluzii. Parfia, 077,1 vol. ·*·· ) tlH multe onuotut» & emendate. — Hoc eft exemplar wvm Capitularium £ditionem. ψΜ> uti Cumas ad publicandam XVIII. Codex Legum Wirigothorum, editus Num.·,·» À Petro Pirhoo. Parifitii fitvellua, 1579. Collegia cum duobut etuijmt cod. mf. XIX. Ægidius Bucherius de do&rina tempo- Num. na­ rum ; accedunt Vidorii Arpntani Canon Pafcnalis.....„ & Dionylii exigui Epiftolr de ratione Paichs. Antuerpiu, 1654. UH Kiffor Aquitana 6t Dioayfiut tuigmu collet'· atm Veter, cod. mf. XX. Eufebii Pamphili.— , M. Aar. Caffiodori....... chronica, ex edit. Joan. Sichardi. Bafilet, 15 0. Nm-U*. UH Chrouicon Cafiodari collatum cum c etofttf cod. mf XXL Eufebii Phamphili, D. Hieronvqii & Num. » -— Idem, inter Rerum Germanicarum IV co- ·*· kbriores Chronographos...... .. ex edit. Simonis Schardii. Francojurti t ifid. Colletue atm dtmh. voter- cod mf. XX111. Hiftorix Eodeftaftics Srriptores, Eufebius, Socrates, Theodoritus , Socomenus, & Evagrius, Gtscê. Partfu, Rob. Steph, 1544. Νλ· r*s- Colimi cum voten cod. mf. XXIV. Csfaris Baronii Annales Ecdefiaftici. Num, tm< Num. 4^. 44·. XI- Concilia antiqua Gallis, ex edit. Jacobi Sirmondi. Purifia , 1619, $ vol. Un mnüe coOete cum votufit cod. mf. Num 44*. XXV. Statuta Petri f Aubujffbtt, magni Ma- Num. Vi· giftci Hofpitalis S. Joannis Hierofolyaucani, de aliorum Magiftrorum qui poft eum fuêre Mf. fia t 1666. exempler. r XIII. Decretum Burchard! Epifcopi Vormacienris. Colom»t 15 48. ColUbmt cum dnoriu vet. cod. mf. Num. 4?4. XIV. Decretum Ivonis Epifcopi Canwtenûs. Lovcuuit 101. Un muù» collet» cum vet. cod. mf. Num. 0». I» fubut multo colUt» cum vetv^rif. coda, of, XH. Conciliorum antiquorum Gallis Sup­ plementa , coUcdore Petro de Lalande- Puri­ Ubi qpedern fiuti utmotute. Nom. 4T4. AittMtpiu,i\t^ec feq. it vol. XV. Epiftols Decretales Pontificum Roma­ norum 1 ex edit Antonii de Aquino. Romo, 1591, , ve/. Tom. 1. Collutum cum oriftnull. XXVI. Chronicon Abbatis Urfpergenfu, cum Num- »©*». pataleipomenis rerum memorabilium eidem chro­ nico annexis. Argentorati, 1540· Collutum cum veteri cod. mf. XXVn. Laurentii Bochelli Decreta Eccîeüs N-m. Gallicans. Panfiu , 1609. Ubi fuudum collet» cum vet. cod. mf. XXVIII. Leges Salies, illufaatx à Gottefrido Num. ‘w·· Wendelioo. Anuarpiu, 1649. k s. CATALOGUS ΓΙ.· Nam. t*|u Uex Sali, a collate eum vet. tod. mf. XXIX. Preuves des Libertésde l’EglifeGallh cane. Pâtis, Jt>< « . ζ/4. Num ’*«»· W· Collatus cion vetuj^ifimo cod. mf. XXX. Gallia Chriftiana Sammarthanorum. Pi'fi.s, 1656,4 ^· t.t .ad mj'. , XXXI. Andrex St Franc, du Chefne Colledi» Scriptorum Hiftorix Francorum. Parifiis, 16 }6, du., $ voZ. Vbi multa colleta cum vetuflis cod. mf. Num· us». ΧΧΧΠ. Ejufd. And. du Chefne Scriptore* Hiftorix Normannorum. Parifits , 16 iy. (/i*r F,um >1*». ùv/iala . imvttuftit <ι>α". mjf. ΧΧΧΠΙ Philippi Labbei Bibliotheca nova Mil. Librorum. Parots, 16*57 , i voZ. Us: multi csllutu cumvelufiif. cod. mff. Num. 1|Of. XXXIV. Annojuus Monachus de geftisFrancortnn . accedunt.. ■ ·· liber miraculorum B. Mauti Abbatis, aiiâore Odone Abbate S. Mauri... Par fits , 1601. {.'.··■ Tjcr miraculo·um ,Β. Λίαιαί collutus cum veteri cod. mf. Num. nu. XXXV. Catalogue des Conneftables, Chance­ liers, &c. par Jean le Feion, augmenté & cor­ rigé par Denys Godefroy- Parts ,dc Tlmptimvic Royale, rd 5 S. t’·; Num. 1 );ι XXXVI. Cxûris F.gaiîii Bulxi Hiftoria Uni- U». yffw/h/ tou. γ^/u'jrr su/Zurj Nom. i4ff. 6 vol. mJ, _^XXV1I. Détenfe des Privileges de 1'Eghfe de S. Martin de Tours, contre les patentions de Μ. Γ Archevêque. Pans, 1708. Ubi ijutpufii 4*. Ubi quadam collatu cum vet. cod. m£~. XLVI1I. Epillolx S. Gregorii Papx. Pari(îïut 1508. Nuai »<7· U'ii quadam collatu cum vet. cod. mf. quslam [ant annotata. veilitatis Parnientis. Panfils, 1605 , et. XLII. M. Vitruvio» Pollio de archueéhira cum notis diverforum. AmJUlodami , El\evir , 1Î49. Ann# Al A XI .1X. Hinc mari , Archicp. Remenfis, Num. i»»o, Kpiftolx , cum notis Joann. Bufxi : accedunt..... CÀsnditutiones Karoli M. cum notis Viti Amerpaclui. Mogunti*; 1601. Ubi conjUtutiones Karoli M. colluta cum duobus vet cod. mff. L. Hincmari , Archiepifcopi Remenlis , Num· »*·«. Opufcula & Epiftolx : accedunt Nicolai Papae I A' alior. ejufd. arvi quxdam Epiftolx &: Opufcu­ la , ex edit. Joan. Cordefii. Parifiis , 161 j. Ubi qutdam colluta cum vet. cod. mf. LI. 1 ucr DacheriiSpicilegiumveterumScriptorum. Purifus , 1695 & feq. 1 j vol. Num- «>»»· Ubi multa collatu cum veteribus cod. mffi I.IL Aifta Concilii Pifanicelebrati an. 1409.... accedunt Conciliumdele&orumCardinalium de emendanda Ecclelia confcriptum an. I5$8,& alia ejufd. argumenti, inter qux infignis eft Dia­ logus fub hoc titulo Julius. Parifiis t 16ia. Num. 1818» Cum prafatioxe mf. Stepk. Balufii qud iUum Erufmo udfcribit. XIJ. Marea Hifpanica , five Limes Hifpanicus , auctore Petto de Marea , Archiep. Parif. cum diverhs acceilionibus , edente Srepn. Baluxio. Parifiis, 1688. Ubi multa emendata if umioims. LllI.PcenitentialeTheodori, Archiepifc. cantuarenfis, cum notis Jacobi Petit. Parifiis, iC-j-j, a vol. Ubi nonnulle colleta cum vetuftis cod. mfi. Num, i OPERUM STEPH. BALUZII. ΊΊ LIV. Liber Diurnus Romanor. Poncif. cum nocis Joan. Garnerii. Parfis t 168a. Num. >774- Collatus cum vet. cod. mf. 1660. Ubi multa collata cum vet. cod. mfl EV. Marculfi Monachi, aliorumque ludo­ *h« 1‘hiftoire d'Autun, par Jean Munier. Dijon, rum Formulae veteres , necuon liber Legis Salic.v, cumnotisHyeron. Bignonii. Parfiis, i66y. LXVIU. Hiftoire deToumus, par le P. Chifflet. Dijon , 1664. - m..» ** Ubi quadam colleUa cum vet: cod. mf. Collate cam vetuftis cod. mf. ' LV1. Eufebii Cxfarienii*....., AnielmiGetnblaceiihs, Chronic*· Aniwfta, 1608. Num. jipj , LXIX. Vincendi Barralis Salerni Chronoloeia fact* Iniulx LerinenEs. Lugdqnt, 161 q. Ubi quidam Enchérit collata cum vet. cod. ' *’**’ mf. Ubi Chrcmicon Anfclmi cum auAa’iis collatum cum vet. cod. mf. LVII. Pranciici Harlxi, Archiep. Rothomageniis, Ecclellalbcx hiftoria: liber prunus. Parfiû, Num. 11 it. '6ι9· . LV11I. Papirii MaiToni libri fer de Epifcopis Urbis. Parfiis> Nivcllius, 1 jti. Ubi lûncrarium Gregarii XI. collatum cum vet. cod. Num. htj. Ubi multa annotata. LXXl. Q. Aurelii Symmachi EpilUke, cum Num. ,fi. Ubi annotata fimt yua in conventu habito Panji'.t apud fustium Gcnovejam αΛα funt apod Cardinalrm Rupifutculdium advesus htmc Libellum. Num. j 'ST- LXX. Jacobi Hiltebrandi Genealogia Regum Num. 4*10. Suecix. Stetim , 16 j 1. , LIX. Vij.r Piparuni Avenioneniium , edirx cum notis À Stephano Baluzio. Parfiu , ι i 9 $ , nous Francifci J uteri. Parfits, i6oq_ Collata cum vet. cod. mf.‘ LXX1I. Gerbeni, Joan.Saresbencnfis, ôcSee- Num. n·». phani Fornacenfis Epiftolx. Parfiis t t6ti. rm. Ubi collate fiM cumvctuftu cod. mf. Earuradem Epiitolarum exemplar fub nun. f)it. habebat laluxius. cum varin leâionibus mana Andrex Dacbcfnc . k nous mil. Joan. Icflii. Columina in-o£avo. a vol. Ubi permulta collatu , emendata & addita , yjunj J1W. j vol. LX. Elenchus Cardinalium ab anno 1194 ad an. 1410 : accedit vita Martini V. per Felicem Conteloiiuin icripta. Roma , 1041 6’1659, 1 vol. Ubi quadam annotata funt. Num. >tπ. LX1. Hugonis Falcandi hiftoria Sicilix. ParifiSj 1550. Ubi multa coilata cum veteri cod. mf. Num. 4>o. LX1V. Hiftoire de Γ Abbaye de S. Denys, par Jacques Doublet. Paris , 1615. Ubi multa colluta cum vet. cod. mff. Num. hi·· LXV. Joannis Launoii adertio inquititionis in privilegium Monailerii S. Medardi Sueflionenfis. Par fits , 1661. , Ubi multa collata cum vet. cod. mf. N«n. ««i. LXVI. Jacobi Tavelli vitx Archiep. Senonenfium. Senonis, 1608. Ubi multa annotata. Num. no· LXVU. Recherches <. bus : accedunt Albini Alcuini Epiftola ad Karolum M... Antuerpiat 1 $6o. Ubi initium fragmentorum Karoli M. collatum «Μη ver. cod. mf. LXXIV. Marcellini & Fauftini libellus pre- Num. «·„ cum, editus à Jac. Sirmondo. Parfiis,,1^50. Collatus cum veteri cod. mf. LXXV. Marii Mercatoris Opera, cum nods Num. ins· Stephani Baluzii. Parfiis, 1684. Ubi multa emendata. LXXVI. Praxieftinatus , editus i Jacobo Sir- Num. ou. mondo. Parfiis t 1Î4J. Ubc quodam Junt annotata, ilin calce addita font varia leHionts ex vetafttfimo codice mf. excerpta h Luca Half- tenio LXXVI1. Opufcula dogmatica veterum quin- Num. «14». que Scriptorum, fcilicer,Leporii Presbyteri libel­ lus emendationis ; Capreoli Carthagineniis Epifto­ la ad Vitalem & Tonantium ÿ Breviarium fidei adverfus Arrianos hereticos^ Ifaac ex Judxo liber d dei ; Vidorini Afri liber contrà Manidueos', & de principio diei, & non da provinciarum Sc civita­ tum Atrior j ex editione Jacobi Sirmondi. Parif. l6 fO. Ubi quadam annotata & coltata cum vot. cod. mf. LXXVII1. Joannis Cadiani Eremitae Opera. Num. <11» Roma,161 r. Ubi Libri yII. dt Incenuuiona Domini colluti cum ve­ teri cod. mf. LXX1X. Faufti Epifcopi Reienfis, libri duo de Num. ίι/ι· Gratia Dei & humawe mentis Libero Arbitrio,& ) f ) 78 CATALOGUS FinQini Prtabvteri liber de fide adversu » Arrianoe ad Flaccillani Imperatricem. » i $ st. Uh Fau,hu colletât cam vUa/hfmocod.mf. N** «><*. IXXX. Huarii EpJc. Pktav. ex opera hiftonco Fragmenu. édita à Petto Pithmo, cujus accedit vita À Mia Metcero fcripta. Parfit , i(9«. Uh Num «,τ». yuzWaia collate b emendate. LXXX1I. S. Aviti, Archiep. Vienn. Opera. cum notis Jacobi Sinnondi. Parfitt , 164 J. roller. amvet.cod.mf. l"i Num. <*ei. t Num <>iÿ. LXXX1II. S,. Czfàpi Epifc. Arelar. Homélie XIV , cum notis Steph. Baluxii. Parifiis , 1669. Collate cum »«r. cod mf. LXXX1V. Pafchafii Ratberti Uber de Corpore & Sanguine Domini : accedunt...... , ex «dir. Joan. Vlimmcrii. Lovanii, 1 561. Sit/pitte Juni m fudaai ex mf. Sax-Gcrmancnfi Pafchafio deficient. faa is N* <>m. LXXXV S.Agobardi, Archiep. Lugdun. Opera, «■•i.*..1 edka i Papirio maflbno. Parfiu, j 6ù j. — Ea­ dem., nec non Leidradi & Amulonis Epiftola & Opufcula , cum notis Steph. Balueii. Parifiu , 1666, a vol Collate usa w/. tod. Mü®. SM». LXXXV1. Theodulh, Ernie. Aurel. Open. cum nocis Jacobi Sirmondi.Parfits, 1646. Uh Capitulare collatum c*m *«r. cod. mf. b(rm. «'T*. LXXXV1I. Joannis Mabillonii veterum Analeâorum tomi quatuor. Ραήβ 1675,0· fa. 4 vol Uh fudam emendate b edentate. Num. »»’·■ LXXXVIII. Stephani Baluzii Mifcellaneorum libri VIL Parfiu, 167t. & fa. f. vol. Uh multe rellata, emeudate b eduetete. ** *** numentorum. Romm , LXXXIX. Codex Canonum Ecdefcr Romanx. Parfiu, 1609 Num. «κι- 166t. Uh fusdam codata tumveeupu tod. XCIV. Concilia Gallia Natbonenfis , cum Nr»· XOIL Lac* HoMenii CotteAio Romana bi partita reteram abqaot ΗιΑατίκ Ecdedafticx mo­ ***** Collettu emu veteri cod. mf. XCVL Petri de Marca, Archiep. Parif. Diller· Num. OM. lationes tres, cum nous Stephani BaluxiL Pari­ fiu, 1669. Uh fodem emendata b emutete. XCVIL Appendix codkisTheodofiam, edita Num w. 1 Jacobo Sirmondo. Parfiu , 16 j 1. ***■ Uh medte collate atm veafit cod. mf. XCV111.Capitula Karoli M. & Ludovici Pii, Num. τ··ι. ex edit. Petri Pithtri, cum G loliario. Parfitt, <»»'.* 15«.---- Eadem, Parfiu, 1603.—.Eadem, Λ4’· Parifiis, 1640. ( ol/ate com veterihu tod. mf. Anlciefi , Thnonee , Onurnii Trmefit, BeUevacefi, Dtviouenfifaai Gad. Mttcfi, Cobertina, ΤίΛαηο , Regie ,Jecoh Sirmoadi, Cemhrmtefi, Âymeau Prefi Antae. Aurelian. S. Michaelu iageneab maria , Rhigedlenfi b aliis. XCIX. Capitula Karoli Calvi A fucceflbrum . Num. z»**. cum notis Jacobi Sinnondi. Parfiu, 1613. ^.Collate cam vetfiifimia cod. mf. Tkaanee , Meiefi t Btllevecefi b Tiitane. C. Marcuifi Monachi Formule , cum no- **“■· »*♦*· ris Hieronymi Bigoonii. Parfiu, 161 j. Colluta cum veteri codice mf. CL Breviarium Liberati Archidiaconi, cum J*-*^,r*· noris Joannis Garnerü. Parfiu, 167 5. 7i**. Collatum cam fmraervetfiis cod. mf, CI1 HiAorix Francorum Scriptores Coarta- Num. ?*♦« net XU , editi À Petro Pithtnx Porous, 158S Uh cluvoicoa Frvdeordi rellatam tarn vau^fimo tod. mf. Uaam cirflir ceraadcm ScripcwMi aabebat Baluuui Cub num. 7*47 > m fro malts addita b emendate m.ina Petri Pitkai ; Alteram Cub num. 7,4· , edit, FnanXC. B. Hilarii, Pidav. Epifc. ex operc lui- coptrti i (94 , uh mais corrtSa b ilbfiruta mom Ca­ torko fragmenta , cum Petn Pithei vita. Pa- roli LakSci. Collatus cum vturi cvd. mf. Î *59«· Collate cent vet tri cod. mf. XC1. Synodus Parifienii* de imaginibus, ha­ bita an. « 14. Francofunt, 1 $ 9 € Colleta cum vttufiifimo codice mf. Num. su '. XCIL Gefta collationisCarthagtnenfis inter CatlioboM & Donatiftas ; ex edit. Papirii Maflbni. Parfib, 15S9. Celuta turn vetufiifimo cod. mf. Clll. Flodoardi Hiftoria Ecclefi* Remenfis, Num. uu, edita i Jacobo Sirmondo. Panfils ,1611.—Ea- ·***· dem , ex edit. Georgii côlvenerü, Dead , *««7· Uh fuodam atmmata b collaU atm co&e mf. CIV. M. Antonii. Moreti Juvenilia. Parfiis , Num. a»*». 1551. Cum Scbeûis mamfir^tUs, OPERUM STEPH. BALUZII. 79 - CV. Epifcte Pdbtrti, EpifiMdCatMNm Cfiiycdencs Papirio Mj&mkx Perçut >1 jlf. ■ Ceffare am wwi tadût atf. \ CVL Epiftoh Araulphi t Permit, 1 j I J. \e Nmu mi. Epifc. Lexov. Cetfaa am wta« tadkt taf. CVIL EpiAobe Ac alia Open Fulberti, com nocis Carols de Villion, Permit, 1 $oS. CoOeM am wtm aaditt Uaam exemplar Epifto> larom k Opetaas VMberti habebat bataum IH> aw. po<< . eremum atteri ®«7» oibtw am verari «eZ atf. tHKEatrùiÜftu. Num. μ». CVIII. Eniftoi· 4c Chrotucon de Regibus Francorum, Ivonis Êpifc. Carnot, cum obicmt. ■rone. Jureti. Parfit. ιίιο. VUfudn metata. *<*‘· OX. EpiAolx Amulphi, Epifc Lesov. Λ- u KoluminA în~ti. CXL D. Hilary « opere hiftmeo firagme·- Mm mm. ofenta , ea Bibliotheca Petn Pithœi, cum ciufd. Pithtrj Ata. Penfaa , 1 $ 9I, «*(·. CaOata am aatari tad. atfi CXIL Jon·, Eptfc. Aurdian. Libri III de cultu imaginum. AatMtrpu, ij6^, m-14. CaAati am aaofifata tadkt taj CXIII. Codex Legum antiquatum, edmn i ΝαΛ. w,. Joanne Tilio, in-id. CtSati am attm tedira »f. AUud cxanpUr «ήιΓΑ coJicm bababet (UUrmh fub Me „4J, aeiiatam am tad. af. awm P«/u PMai. CXIV. Opus Karoli M. contra Synoduiu Nu®. Gtecor. de adorandis imaginibus ; & Paulini, Spile. Aqmicienfc Libellus adverfus Felicem Urgellicanum....... ; edita -ab Eli. Phili, id eft Joan. Tilio, 1 {49, ut-16. VU Paa&tat taBataa am vattr. tad. a^f. CaBata am ver. ted. atf. bhim. 9Φ4. CX. EpiBUat SNphani , Epifc. Totnac. ***** cum noti» Claudii du Moulinet. Ρβήβα, ι<7> CXV. Gabrieli' Luibei Garumna Ac alii Nms. Fluvii Aquitani·. Bardifaln, 1 $ 9 J< INDEX OMNIUM QU® IN HOC PRIMO TOMO CONTINENTUR. Prxvia in novam Capitularutm Editionem Admonitio t page v Epiflola dedicaioria Balttfii ad Colbertstm, vi; Bahagi Pmfatio ad lAortm, i Fragmentum da v'ud 9 motibtu dC/criptis viri G, Steph, Balugu , ex ipjuis Auto­ grapho editum , tfa Catalogus Operum viri clariffimi Stephani Baluzii , qtue haBenùs editafunt, 66 index variorum Operum iptd manu Balugti iU/tniorun^ quorumque plurimorum novas meditabatur Editiones , 7+ Clari/fmi viri Petri Puhcti Prufatio ad libros Capitularium, ip/ufque Epiflola dedicatoria ad Henricum 111, Francorum Regem , 80 Capitularia vitirum λιινχ. Capitularia Piphni Principi» rr Rigi». Regis Conflitxtio de abolendis reliquiis Idololatria ,& le facrorum dierum Ftfltvitatibus cafll celebrandis, P*g* $ Chlotani Refis Conflitutio generalis, f P'ecepuo glonofiffum Refis Guntramni ei Epifcopos & Judices refni fis de obfcrvando die Do­ minico & ahis, elite in conflrmadone Concilii fecundi Matifconeqfis , 9 Conventus apud Andelaxm , quando inter Guntramnum & Chidelbenam Reges Epifcoporum Procerumque corfilio pax firmata, mxtxiqua foderit paRio co nfcripta eft. 11 Pallia pro tenore potu Dominorum Childtbcrti if Chlothani Refont, If Decrttio Childeberti Regis, 17 hild* Idan C Decretio Chlothani II. Refis , if EdiBum ejufdem in Concilio Parifienfi F. datum, 11 drtTOLdSX Sueffionexfe ornei oeexuv , Admonitio de Capitulis Synod ilibus Pippini, 1 j 9 Capitula dauapiAPermeriemanno occui, iit Aüa Capitula Synodi Fermtnas^fis , 14$ Capitula Synodi Fenmufitanni dcclv , i dy Capitulare Metenfe,five Capitula Synodalia pof Synodum Fanmnftm doue M civitate Metenfi , ut quibufdamviditxr , vjy Capitulare Compondianft anni dcclvii , 17 9 Pippini Regis ConfEtxüogenemlisdeLetanüsjfd~dendssp>v Aertateterra , it$ Conventus apudfanSum Dionyfium ,in quo Pippinue Rex, pauA ante mortem , regnum Fran­ corum dtujfit interfilios fitos Xarolum bXarolomanmtmanno bcclxviii. manfc Septembri, >»7 Capitularia Karoli Magni. Capitularia Dagorirti Rigi». X noli Magni Capitulare primum , 189 /K. Ejufdem Epiflola ad Offam Regem Mercio- IX Rtpuanorum , 19 Lex Alamannorum , jr Capitula xnv. addita ad legem Alamannorum, S j Item alia Capitula, if Lex Bajuvanorum , 95 Dagoberti Regis Pratepotm de Epiftopaü Digni­ tate Cadurca uriis conlata D^fidcrio Thefaurario , 141 Ind. culus Dagoberti Regis ad Domnum Sulpittum Archsepifcopum , ut Defiderium benedi­ cat, Ibid. Sigebertt Regts Epiflola ad Defiderium , Eptftopum Cadurcenfem, quid fynodale Concilium celebrari non debeat in regno abfque permiffu Regis, <4i rum, iff Capitulare anni dcclxxix , 195 Decretaleprecum mtommdam Epifcoporum , gem­ liter pro Rege v exercitu ejus hdc utflanti tri­ bulatione b fidelibus in orationibus & eleemofynis DtojtffÛcandumfit, iff Karoli M. Conftitutio de Scholis perfingula Epifcooia & Monafleriainflituendis, 101 Ejufdem Conflitutio de emendatione Librorum & Offctorum Eccltfiaflicorum , 10; Admonitio de ftqutnd Capiuilo Rajuvariorum , £ Capitularia Karlomanni Principi*. . C ΤΛ aRIOMANN/ Principis Capitulare primum, XV «4J Ejufdem Capitulare fecundumfive Lipt‘uunfe,i 4 9 Indiculus Superfiitionum & Paganiorum , ijo Capitulare incerti anni, datum in Synodo cui in­ terfuit Bomfaaus Apoftohce feeUs Legatus , *05 Capitulare Bajwariorum anni dCclxxxtiiIj *07 Capitulare Aquifgranafe Jive CapUnlareprimum anni Dcclxxxix , *09 Capitularefecundum ejufdem ornei , *41 Capitulare tertium ejufdemanni , »4 J Praceptmn KnroR Magni de bejhmtione EpifcopatuumperSaxoniam , *4 f Ejufdempracepeum pro Tnetmanno Comite, 149 Ejufdem Capiodatio depanibue Saxonia , ibid. Ejufdem Epiflola ad Faflradam Reginam , conju· gemfuamfleFiSoriaAvarica&dc Lctamis,i^j E/ufdan Capitulare de caifis Regni Italia » da- I ND E X AUd^wnfit Raffna» 1 $7 Capetalan Frtmcofor^mfc »datum inplmaSynodouanetcuur , e.61 OMMMafcmiM· d«M Angilbcrto Abbati CmuahqfimmtiXomamadLeoaemllJ.oxao O^fi >7| •CCXCTt, Karoli M, Epifiobi «îXmm· III.aifftptr a»demAbheûm, Bid. Eptfiolu due ad Offam Ragtrn MerdoηβαΛ i7j Cnpiudere Saxonem datum Aqmfgrmù anno dccxctu. K, KaL Novembrù iagenerali Epifcoporum & Opdmetam conventu, 27 f Pa&u Legu Safice» Scatendo de^ptamfitptenit IM qflm Capitalorii » 419 CapiaMngnmtammnd acccv. five Capemda data Jeffo* Bpiftopo Ambietneufi» Miffo dominico» Cqpitnlma KarhB M. de honore tpifcoponiml· reliquanm Sacerdotum » Capirulanprimam anni ncccvi.fivc Charta divi· fionit Regni Francorum inter Karolum, Pippi· nom» &Lndoviamfiâot Karoli Magni» 4J9 Capitulera fiatndum anni dcccvi. five Capitula 0S0 addenda ad Leget » 445 Capitulare tertiam anni occcvi.five Capitula quo Mfft cognita facere debent in omnct portet » Capitulare quartum anniucccv\.fivc Capitula qua Miffi ante Nativitatem Domini omnibut cogni­ ta facere debeat » m/m EdiBnm Dominicum de honore 6 adjutorio EpifctpupnfiBub d Comitibus & aliis Jadiribas » 1*9 jjt $41 Capitulare de v'dlù KeroU Magni » Capitulare deMuujltrieUu Palatinit » Karoli M^Capitula addita ad Legem LongobarJ45 *«■» Item alia Cepale, 144 j Epfiicm Capitula excerpta ex Lege LongobardcÎ49 M7 ibk Capitalart Epifcoporum, Capitulare primum aaai dcccu _ i* . ctrptauumM, Capitulare anni dcccth./vx Mcmoruorium vt de ultra Seqaeneomnu examtan debeant »4^7 Karoli MÆEpifiole ai Pippinum filium , Ragam Italie »lbjMKc Eccltfianun Dai i feryientium aeram» 461 Capitulera triplex anni DCcxviii. ^6 j Capituleraprimum anni dcccix Jïve Capitula que Domnus Imperator Aqub palatur coafiituit in anno none » 44 j Capitulera facundum anni doxix. five Capitula qua DomnusKorolus confirms eodem anno» I7J 4« 9 .177 Capitulare primam evuu occcx.five Capitula qua anno decerno imperii Domni Karoli fertniffaÀ AugujU Aquis palatio commonita funt» 4/$ Capitularefecundam anni Dcccx. 47 j Capitulare tertiam anni dcccx. five Capitula ie bfhntSioneMiffonm» Ibid. Capitulare primam anni dcccxi. five Capitulare ituerrogatiomt de iit quo Karolus M. pro com­ muni omnium utilitate interroganda co.ifiituit » Capitulare Aquifgnmenfe »five Capitulareprimum anni dcccui » 379 Ibid, Capitulare foomdum onai pccctn. five Capitula addita ad Legem SaEcem» $87 Capitulare tertium ernei nexem. J ve alia Capitula minora de cmfie admonenda » 391 Capitulare quartam anni »cccui.fivc de Lege Ripaareafe» Capitulare quiatmn anni ncxcm.fivt aha Capitu­ la nuper audita fit comperta , jqq Capitulare fcxtnmamù ncccxu.five Capitula dota ad interrogationem cujufdem Comitii aut Miff dominia » 401 CapitularefeptiatumanaLocccm, 4OJ C^itnlartoSavummuii sceau, five Capitula de immunitote Epffcoporum ac reliquorum Saccrdotitm ab expodiiionibut bellicu » 40 j Karoli M. EpffoU increpatoria adMoaachoi fan& Mortuu Twoaafit » Qm4«£4Gmi· , 41 j Capitulare adSalq» 41 j Capitale dote Pnebyterit ; 417 KeroU M. Pruceptum de SchoRt Crede St Latiaie iafftntaAa ln Ectlffe Ofnobngeufi» Bid. Capitulare primum anni ocxxv.five Capitula xvi. infra Ecdqfiam » 421 Cipttalanfecundum anni occcv. ad omnet geno· voliter » qij 477 Capitularefecundam anni dccc xt. five Brevis Ca­ pitulorum de communi omnium utilitate» q-jq Karoli M. Epiftola generalis ad Archteffifcopos Capitulare ternum aant dcccxi. de caufis propter quot homines exerdtnltm obeduumem dimittere fuient» 4Sj Breviarium divfioiut thefauronan Karoli M. quam pofi oEitum fuam olfervari jujfit » aly Capitulare primum «uti Dtxamffve Brevit tuapitulorum quam Mifi dominici habere debent od exerdtam promovendum » 489 Capitulare fecundum anni occatu, five Capitula quo Dommu Imperator confiituit Bononia in Ettore marit, 49 j Capitulare tertium anni «cccxti./r« Capitula da jufidit infrapatriam.fedendit» 49 j PrecepoimKaroli M.pro Hifpanit qui in Bxgnuni Fnmconm confugerant» 499 Capitulare primum ornei dcccxiii. five Gqvitula xxviu. de confirmatione ConfiitutiOmtm quot 84 INDEX. Epifcopi i* Synodis , asslleritate regid nuper habitis, α>η/Κζ*«η«ητ 4 $ ο< Capitulare ftcuiu» «μ< Bcccxtn. five Capitula vtginti de juftAüs ftcMit, m JUfr Salua » JtffHMAK, & ftutdolnde. jo J Capitulare renium «uni dcccxiii. jfix Cunidh nvi.^cce^Er necefiariis EcclcfiaDei & Popu­ lo Chrü&mo , 5π Caroli M. Capitularia quinque htttni emû > j i j k*W· Capitulakia Pippimi Rien Italia déconfit Regni Italia, j,) Ejufdsm Capitula excerpta ex Logo Longo­ bardorum, 541 autvlasia C Capitolaaia Ludovici Pii. U DO vICI Pii Praceptum primum pro Hifpanis qui in Regno Franconon manebant, j 49 Ejudcm Epiftola ad Magnum , Anhitpifcopum Scaonexftm, de confirmatione regula Canoni­ corum, SB Item cjefilem Epiftola adSicharium , Archicpifcopum Burdcgalenfim, de eodem argumento ,^yj Item ejufdem Epiftola ad Amontât , Archiepifcopum Sat^burgenfem , de eodem argumento , Capitulare Aqtûfgrantnfe ami dcccx v 1. fi £ Ludovici Pii Proceptum fecundum pro Hifpanu qui in Regno Francorum mandant, {$9 Charta priori» ttivfionis Imperii inter Lotharium . Pippinum , & Ludovicum filios Ludovici Pii Imperatorit , faRa anno Cknfti dcccx vu, Capitulare Aqutfgranenfe anni Dcccxvn. de vita & coxverfatione Monachorum , yjq Kotitia de Monafter'iis qua Regi militiam , dona , vel folas orationesdebent, fcripta in eodem Conventu Aquifgrdnenfi , j89 Oecretum confirmationis quo Ludo vicus Pius Im­ perator donatione» Ecdfu Romana ah Avo fee Pippino Rege & â Patre Karolo Magno Im­ peratore falles Pafihali Papa confirmavit .591 Capitulare primum anni occcxix. five Capitula addita ad Legem Salicam in generali populi conventu habito apud Aquifgranum , Capitulare fecundum anni pcccxix.jfve aha Ca­ pitula addita ad Legem Salicam , 4o j Capitulare tertium anni occcxix. five Capitula de interpretatione Legi» Salice , 407 Capitulare quartum anni rxccxix.five Capitula qua perfi fcnbcnda & ab omnibus obfervanda fa*, Î09 i Capitulare quintum anni pcccxix. five Capitula de mUruRione Mijforum. 4j j Capitulare fextum anni occcxix. five Capitulare Mifforum dominicorum , Capitulare anni Dcccxx.five Capitula data apud Theadonis villam anno occcxx. m generali populi conventu, git Ludovici Pii Imperatoris Epiftola ad Monachos Amatunfcs, detaàrcaannum Chnftidcccxxi. Triburienfe datum anno Chrifti ad petitionem Epifcoporum in Theodonis villa congregatorum anno fuperiore , 6x5 Capitulare de caqfis Monafteriifanda Crucis Picunûeqfi» t datum circa amuun Chrifli pcccxxii . <19 Capitulare anni occcxxiu. admonitionem gene­ ralem continens ad utriufque ordinis homines t cum inftnSione Mijforum dominicorum quo» imperatoria divefas Regni provincias defixabat', 4}t Commonitorium datum Hieremla, Achiepifcopo Senonenfi, & Jona , Epifcopo Aurtliancrfi 4 d Ludovico Pio Imperatore anno Dcccxxiv.olm ab ipfo Legati Romam irent ad Eugenium II, Papam Romanum , in caufa Imaginum , 64 ; Ejufdm Ludovici Epiftola ad Eugenium 11. mijfa per Hicremiam v Jonam , Epifcopos , cum ASis Synodi Parifienfis , 645 Sacramentale promijfionis quod Clerus St Populus Romanus fecerunt Ludovico Pio Imperatori & Lothario filio ejus anno ©cccxxiv. prafcnte Lothario, 647 Capitulare Ingilenhttmenft datum anno Chrifti occcxxvi, Ibid. Ludovici Pii Praceptum de inftitutione Monacho­ rum in Monqfterio Derveqfi, 6 51 Capitulare anni Dcccxxvni. qualiter Conventus Epifcoporum fieri debeat , djJ Fpiftola generalis quam Ludovicus Pius Impera­ tor ex placito Aqtùfgrunetfi mifit, de Conci­ liis Epifcoporum in quatuor Imperii partibus congregandis, Capitulare AEormatienfeanni occcxxix, iti Ludovici Pii Imperatoris Praceptum de ordine monaftuo r^otso in monqfterio fenili Dio- Capitulare dcccxxh. rtyfii, d75 Ejufiicm praceptum dt Paganis adChriflianitatem invitandis ,Sr de inftituuont Epifcopatis Hammaburgeqfis, <81 Charta pofterioris dtvfionis Imperii inter Pippi­ num, Ludovicum , & Kanlum filios Ludovici Pii Imperatoris,data anno Chnfti dcccxxxvii. Aquijgrani in generali populi conventu , 4 8 f Capitula tjufdem Ludovici Pii excerpta ex Lege Longobardorum. <89 Cantduwdm Kaholi M. tT Ludovici Pii Liant VIL / Collecti ab Anfegifo , Abbate, & BtnediRo , Levitd, 6^7 Additio I, iijj Additio II. Ibid. Additio III. 118 Ad-ütio IK "EsaA c, Eplfcopi Lingonenfis , Canones, five feltcla Capitula ex tribus pojlrenus Capitu­ larium Libris , 1*JJ Capitula Herardi , Archiepfcopi Turoneqfis, coh Ictla ex Capitularibus Regum Francorum , lUif J. CAPITULARIA CAPITULARIA FRANCORUM. CAPITULARIA REGUM FRANCORUM. CHILDEBERTI REGIS C O N S TIT UT IO, De abolendis reliquiis idololatria, & de Jacrorum dierum feftivuatibia cafte celebrandis. Data circa annum Chrifti D L IV. Incipit Epiflola clementiflimi & beati Regit noflrifthildcbeni , data per Ecclefiar Sacerdotum, vel omni populo. redimus hoc, Deo propitio, & ad noftram mercedem & ad lalutem populi pertinere, (i populus Chriftianus, reliftà Idolorum cultura, Deo, cui ins fidem, in quamum infpirarc dignatus fuerit, puré defervite debeamus. Et quia neccfle eft ut plebs Tom. I. quz Sacerdotis praeceptum non ita ur oportet cuftodit, noftro etiam corriga­ tur imperio , hanc chartam generaliter per omnia loca decrevimus mittendam, prxcipientes ut quicumque admoniti, de agro fuo, ubicumque ruerint fimulacra conilrufta vel idola dxmotii dedicata ab hominibus, faftum non ftatim abjecerint, vel Sacerdotibus haec deftruentibus prohi­ buerint, datis fidejdfcribus non aliter A ij Aw,0£w’T' *7 Capitularia difcedant, nifi in noftris obtutibus prxfententur. Qualiter in facrilegis Dei in­ juria vindicetur noftrum cft p^ertradandum; & quia fides noftra ut verbo de altario Sacerdote faciente quxeunque de Evangelio, Prophetis, vel Apoftolo foerit , adnuntiatum, in quantum Deus dat intelledum, * ad nos querimonia proceffit multa lacrilegia in populo fieri, unde Deus Ixdatur, & populus per peccatum declinet ad mortem > nodes pervigiles cum ebrietate , (currilitate, vel canticis $ R*- etiam in iplis factis diebus Pafcha, Na"*■ ’■tale Domini , &: reliquis Feftivitatibus, 2t4. >P * vel adveniente die dominico, banfatrices Chlothaih Rkgis J4. Q ° r villas ambulare , hxc omnia unde eus agnofeirur laedi, nullatenbs fieri per­ mittimus. Quicumque poft commonitio­ nem Sacerdotum vel noftrum prxeeptum facrilegia ifta perpetrare prxfumpierit, fi fervitis perfoha. eft, centum idus fla­ gellorum lufcipiat jubemuSL Si verb in­ genuus aut honoratior fortafsè perfona eft................... * Cetera defiderantur. S * ( h Segpk». Ceecik Gellia, peg. j6, Deleitle legit fie : Si »e»0 tngvouu», aut ho«Mraii*r fonafW perfcea cft, diftridU mclufioce digna. Sant hi actm in Msakcnciam rtAgc^i, ut Oui (alabtta, * i i»o«m pvticulo revocan­ tia , awdtrc roba coatcntmtM, crociam» ialtètn cocgoei» eoa ad defiderandas» memit valeat tedacen faitatm. J CONSTITUTIO GENERALIS, Data circa annum d l x. • M. M/. •mo itu» Conuubui. VI. Si Judex aliquem contra legem L o D ACH A11C S, Rex Francorum, injuftè damnaverit, in noftrt abfencia ab ( omnibus agentibus, * ). Ufus eft de­ Epifcopis caftigetur j ut quod perperè menti* principalis neceflitatem provincia ­ lium vel fubjedonunfibiomniura populo­ Iudicavit, verfadm meliùs difcuflione ha-, >ita emendare procuret. rum provida foHiciûùs mente cradarc, & pro quiete eorum quxeunque juftè fune VII. Nullus per audoritarem noftram obfervanda, inditâ in titulis conftitutione matrimonium vidtue vel pueli* fine ipfaconfcribere : quibus quantùm plus fuerit rum voluntate prxfumat expetere i neque juftitix atque integritatis impenfum, per fuggeftiones fabrepuuas rapiantur injuftè. lanfom proniùs amor devotionis incum­ VIII. Sandimoniales nullus fibi in con­ bit. Ideoque per hanc generalem audoritatem prxeipientes jubemus ut in om­ jugium audeat fociare. nibus caufis antiqui juris forma fervetur, IX. Ut audoritates cum juftitia & & nulla fententia a quolibet Judicum lege competente in omnibus habeant ftavim firmitatis obtineat, qux modum legis bilem firmitatem, nec fubfequenubusauctoricatibus contra legem elicitis vacuentur, atque xquitatis excedit. X. Ut oblationes defondorum EccleII. In parentum ergô fucceflioqibus Slid legibus decernitur, obfervetur f fiis deputat*, nullorum competitionibus auferantur prxfenti Conftitutione prxfus contra impetrandi aliquid li­ centia derogata : qux fi quolibet ordine tamus. XI. Agraria, pafcuaria, vel decimas impetrata fuerit vel obtenta, à Judicibus porcorum, Ecclefix pro fidei noftr* de­ repudiata, inanis habeatur & vacua. III. Si quis in aliquo crimine foerit ac- votione concedimus, ita ut ador aut de­ cimator in rebus Ecclefix nullus accedat 5 cufatus, non condemnetur penicùs inau­ ditus. Sed fi in crimine accufatur, & ha­ Ecclclix vel Clericis nullam requirant bita difcuflione foerit forraisè convidus, agentes publici fondionem, qui avi vel pro modo criminis fententiam excipiat genitoris aut germani noftri * immunita- *Ι»λ1.μ/: cera meruerunt. *-/·■* ultionis. XII. Quxcumque Ecclefist vel CleriIV. Inter Romanos negotia caufarum cis, aut quibuflibet perfbnis, i gloriofie Romanis legibus prxcipimiis terminari. V. Si quis auAoritatem noftram fub- memori* praefatis Principibus munificenreptitiè contra legem elicuerit fallendo tix largitate conlata fune, omni firmitate Principem, non valebit. perdurent. C Λ 9 Arno Crusti .·»· Regum Francorum. ΧΙΠ. Quioquid Ecclefia, Clerici,' vel provinciales noftri, intercedente tamen jofto pefleffioottinitio, per triginta annos inconcufib jure pofiedifle probantur, in eorum ditione res poffefla permaneat i nec adio tantis arvi fpatiis fepulta ufceriùs contra legum ordinem fub aliqua repeti­ tione confurgaç, poflèfione in pofleflbris jure fine dubio permanente. io* Providear.ergo ftrenuias lâûreriohun Judicum utpraxcpcioQem hanc fiib omni obfervationc cullodiant , nec quicquam aliud agere aut judicare quitu ut hxc przceptio fecundam letum Romanarum feriem continet, vel texas quarumdam gentium juxta antiqui juris confutatio­ nem olim vixifle dinolcirur, fub aliqua temeritate prxfumant PRÆCEPTIO GLORIOSISSIMI REGIS GUNTRAMNI adEpificopos & Judices' Regnifiii9 de objervando die dominico & aliist edita in confirmatione Concilii Jecundi Matifconenji^ anno dlxxxv. (CoUata cum vetuftiffimo Codice mi S. Amandi in pabula qui nunc extat in Bibliotheca regia. ) UNTHKAMNUS, Rex Francorum, ccclefli beneficio concedatur tranquil­ omnibus Pontificibus ac univerfis litas temporum & congrua falvatio po­ Et Ucèt abfque noftra admoni­ Sacerdotibus & eundis Judjcibus in pulorum. re­ gione noftra conditutix Per hoc fu perme tione ad vos fpecialiter przdicandi caula pertineat, attamen reliquorum peccatis majeilatis audorem, cujus univcrta re­ guntur imperio, placari credimus, fi in vos omninb credimus efle participes, populo noltro jultitix jura fervamus : & fi filiorum veftrorum culpas non amdua ille pius pater & dominus, qui humanx objurgatione corrigitis, led filentio prxterids. Nam nec nos, quibus facultatem fragilitatis fubftantiam fuo femper adju­ vare confuevit auxilio, meliùs dignabi­ regnandi fupemi Regis commifit audotur eundorum neceflitadbus quz funt ritas, iram ejus evadere poflixmus, fi de opportuna concedere, quos cognofcit fubjedo populo follicitudinem non ha­ przccptorum fuorum monita cuitodire. bemus. Idctrcb hujus decreti ac defini­ Dum pro regni ergo noftri Habilitate, tionis generalis vigore decernimus ut in & falvatione regionis, ve! populi follici- omnibus diebus·dominicis, in quibus Gui­ tudine pervigili attentiùs pertradaremus, de refurredionis myfterium veneramur, agnovimus infra regni noftri fpatia uni- vel in quibufeunque reliquis folemniraciveria fcelera qux canonibus & legibus bus, quando ex more ad veneranda tem­ Sro divino timore puniri confuêrunt, fua- plorum oracula univerfit plebis conjunc­ ente adverfario boni operis, perpetrari i tio devotionis congregatur fludio, przter & ex hoc procul dubio indignatione coe- quod ad vidum prxparari convenit, ab omni corporali opere fufpendatur, nec lefti per diverlas feculi tetnpeflates ho­ mines ac pecora aut morbo confumi cen- nulla caularum pnrcipuè jurgia movean­ fentur aut gladio, dum divina judicia tur. Sed vos, apoilolici Poncinces, jungen­ non timentur > atque ira fit ut admittendo tes vobiicum confacerdotes veftros & filios illidra per ignorantiam inulti depereant, feniores Ecclcfiz ac Judices locorum, & non Îblùm prxfeqtem vitam celcriùs quotcumque agnofeitts quod vite qua­ cogantur amittere, fed & inferni fuppli- litas honefta commendat, ita univerfam cia fiiftinere. Ad vos ergo, facrofcndi Pon­ populi multitudinem conflanti vel Deo tifices, quibus divina clementia poteftatis placita jugiter prxdicatione corrigite , paternum conccffit officium, imprimis ut & benè viventes myfbcus adhorta­ noilrx fercniraùs fermo dirigitur, fpe- tionis fermo mulceat, & excedentes ad rantes quod ita populum vobis providen­ viam redi itineris corredio pafioralis di divini commiflum frequenti prxdica- adducat i quatenùs omnes unanimi deli­ tione ftudeatis corrigere, & paftorali beratione laudabiliter fludeant vivere, vel ftudio gubernare, quatenùs dum univerfi xquitarem & juflidam confervarc , qua­ diligendo juflitiam converfatione prxei- liter ab omni peccatorum firce liberos pua cum omni honeilate ftuduerint vivere, fuos fanda fufcipiat Ecclefia Chriftianos meliùs, eundi rerum adverfirate remoti, Enim verb quicunque Sacerdotum aut fe- G (ftiSW1·'»***’·’' •¥ii Anno Chmsti Jg7 Capitularia cularium intentione mortiferi perduran­ tes , crcbriùs admoniti, emendare negle­ xerint , juxta quod condicionis caularum, aut excefloex perfbnarum exegerint, alios canonica feveritas corrigat, alios legalis pœna percellar: quoniam nec innocentes pocefl reddere collata fecuritas liberos, nifi certa culparum probatio punit riteriminofos > nec maior eft pietas protervos conteri, quim relevare compreflbs. Con­ venit ergo ut juftitix & aequitatis in om­ nibus vigore fervato, diffringat legalis ultio Judicum quos non corrigit canonica prxdicatio Sacerdotum. Quo Hat ut dum prxterita refecantur fcelera, nullus au­ deat perpetrare futura, & ia univerfos excedentes pro difcipline tenore fervando correctionis frxna conftringant , ut in univerfa regione noftra pacis & concordix jura jyroficiant. Cundi itaque Judices jufta, ficutDeo placet, ftudeantdare ju­ dicia) nam non dubium eft quod acriùs illos condemnabit fententia noftri judicii i quibus non renetur xquitas judicandi. GUNTRAMNl RxClS 16. 1Z1 Non Vicarios aut quofcunquc de latere fuo per regionem hbi commiflam inftituere eel deftinare prxfumant, qui, quod abfit, malis operibus confentiendo vena­ litatem exerceant, aut iniqua quibufeumque fpolia inferre pnefiimant. Clericorum tranfgreffiones cùm adverfano inftigante contigerint, quantùm diis pro divino amo­ re reverentia major impenditur, tanrùm convenit ut acrius refecentur» quoniam ficut fandi Pallores, aut inftituti Judices, quod nefas eft, fubjedorum fuorum fcelera potiùs occultare quim refecare tentavennt, fe ex hoc ampliùs reos efle vel noxios non ignorent. Cunda ergo quae hujus edidi tenore decrevimus, perpe­ tualiter volumus cuftodiri i quia in fanda fynodo Maofçonedfi ♦ hxc omnia, ficut nodis, ftudùimus definire, quæ pnefenti audoritate vulgamus. Subfcnptio Domni Gunthxamni Rtgis»Perrunas. Data fub die iv. Idûs Nov em b. anno xxiv. regni fupraferipti Regis. CONVENTUS APUD A ND ELAUM. Quando inter Guntrannum & Chtldebeutum, Reges, Epifcoporum Procerumque confilio, pax* firmata, mutuique Foederis paélio confcripta eft anno Chrifti d l x x x v i i. EXEMPLAR PACTIONIS, Om in Chrifti nomine prarcellen- eft de regno Chariberti , illis fuerat tilfimi Domini Gunthramnus &Chil- confecutus, fibi diceret in integrum red­ hiberi , & pars Domni Chiloeberti ea debertus Reges, &. gloriofiffima Domina qux pater lutu poflederar ad fe vellet ex Brunichildis Regina , Andelaum cari­ tatis ftudio conveniflent, ut omnia qux omnibus revocare, id inter ipfos confiât fixi deliberatione finiturii, ut in illam ter­ undecunque inter ipfos fcandalum pote­ tiam portionem de Parifienfi civitate, cum rant generare, pleniori conhlio defini­ terminis & populo fuo, qux ad Dom­ rent , id inter eos, mediantibus Sacerdo­ tibus atque Proceribus, Deo medio , ca­ num Sigibertum de regno Chariberti ritatis ftudio fedit , complacuit, atque confcriptâ padione pervenerat, cum caftellis Duno & Vindocino, & quicquid convenit, ut quandiu eos Deus omnipo­ tens in przfenti fcculo fuperefle voluerit, de pago Stampenfi vel Carnoteno in per­ fidem & caritatem puram & hmplicem vio ilfe antefatus Rex cum terminis & fibi debeant confervare. Similiter quia populo fuo perceperat, ia jure & domi­ Domnus Gunthramnus, juxta padionem natione Domni Gunthramni, cum eo quam cum bonx memorix Domno Sigi- quod fuperftite Domno Sigiberto de reg­ berto inierat, integram portionem, qux no Chariberti antei tenuit , debeant C B Ann° c**»’"' Regum Francorum. perpetualiter permanere. Pari condicio­ ne civitates Meldonenfes, & duas por­ tiones de Sihrane&s, Turonos , Pîâavos , Abrincatas, Vicum Julienfem, cum Cooforanis, Lapurdo, & Albige, Domnus Childebertus Rex cum terminis à przfenti die fux vindicet poceftari. Eâ igitur conditione fervatâ » ut quem Deus de iplis Regibus (uperftitem eflfe pneceperrc, regnum illius qui abfque filiis de przfends teculiluce migrarent , ad fe in inte­ gritatem jure perpetuo debear revocare, & porteris fuis, Domino auxiliante, relin­ quere. Illud fpecialiter placuit per om­ nia inviolabiliter confervari, ut quicquid Domnus Gunthramnus Rex nliz fus Chlocildi contulit, aut adhuc Deo pro­ pitiante contulerit , in omnibus rebus at­ que corporibus, tam in civitatibus quim agris vel reditibus, in jure & dominatio­ ne ipfius debeat permanere 1 & fi quid de agris fifcalibus, velfpedebus /atque pntfidio, pro arbitrii fiu voluntate fecere aut cuiquam conferre voluerit, in perpetuo auxiliante Domino confervetur, neque à quocunquè ullo unquam tempore con­ vellatur , & fub tuitione ac aefenfione Domni Childeberti, rum his omnibus qux ipfem tranfitus genitoris fui invene­ rit polfidentem, fub omni honore & dig­ nitate fecura debeat polfidere. Pari con­ ditione repromittit Domnus Gunchramnus Rex ut fi, ut habet humana fra­ gilitas, quod divina pietas non permit­ tat , nec ille videre defiderat, contige­ rit Domnum Childebertum eo fuperrtite de hac luce migrare, filios fuos Theodobertum & Theodoricum Regem, vel fi adhuc alios ipfi Deus dare voluerit, ut pius pater fub fua tuitione & defenfione recipiat, ita ut regnum patris eorum fub omni foliditate pofiideant, & genitricem Domni Childeberti Domnam Brunichildem Reginam, vel filiam ejus Chlodofuindam germanam Domni Childeberti Regis, quandiu intra regionem Franco­ rum fuerit, vel ejus Reginam Faileubam, tamquam fororem bonam, & filias in fua tuitione & defenfione, fpiritali dilc&ione recipiat, & fub omni honore 6c digni­ tate cum omnibus rebus earum, cum ci­ vitatibus , agris , reditibus, vel eundis titulis , & omni corpore fecultatis, tam quod prxfenti videntur tempore poffidere, quim quod adhuc Chrifto pnefule juftè potuerint augmentare, fub omni fecuritate & quiete pofiideant i ut fi quid 14* de agris fifcalibus vel fpedebus atqne prefidio pro arbitrii fiu voluntate facere aut cuiquam conferre voluerint, fixi Ha­ bilitate in perpetuo confervetur, nec À quibufeunque voluntas iliorum ullo tem­ pore convellatur. De civitatibus verb, hoc eft, Burdegala, Lemovica, Cadur­ co, Benarno, & Begorra, quas Gailefuindam germanam Domnz Brunichil­ dis, tam m doce quim in morganegiba , hoc eft, maturimu dono, in Franciam vementem certum eft àdquififlè, quas etiam per judidum gtoriotiffimi Domni Gunthramni Regis Francorum, vel fu- perftmbns Chilperico & Sigiberto Regi­ nus , Domna Branichildb noicitur adquififfe, ita convenit, ut Cadurcam ci­ vitatem cum terminis & eundo populo fuo Domna Brunichildis (fe praetenti in fua proprietate percipiat, reuquas veri» civitates ex hac conditione fuperiùs no­ minatas Domnus Gunthramnus, dum advivit, poffideat j ita ut quandoque poft ejus tramitum in dominationem Domnx Brunichildis heredumque fuorum cum omni foliditate, Deo propitiante, rever­ tantur i nec fuperftite Domno Gunthramno , neque à Domna Brunichilde, neque à filio fuo Childeberto Rege, filiifque fuis, quolibet ingenio vel tempore repetantur. Simili modo convenit ut Silvane&utn Domnus Childebertus in in­ tegritate teneat, & quantùm tertia Dom­ ni Gunthramni exinde debita competit, vMt Sr. de tertia Domni Childeberti, qux eft in Rofibntenfi, Domni Gunthramni partibus compenfetur. Similiter convenit ut fe- iX’’ cundùm pe&ones inter Domnum Gunthramnum & bonx memoriae Domnum Sigibertum initas, leudes illi qui Domno Gunthramno poft tranfitum Domni Chlotharii (aeramenta primitùs prxbuerunt, & fi pofteà convincuntur te in par­ te alia traœdiflè , de locis ubi commane­ re videntur, convenit ut debeant remo­ veri. Similiter & qui poft tranfitum Dom­ ni Chlotharii convincuntur Domno Sigi­ berto (aeramenta primitùs prxbuifle, fit fe in aliam partem tranftulerunt, modo fimili removeantur. Similiter quicquid antefeti Reges Ecclefiis aut fidelibus fuis contulerint, aut adhuc conferre cum juftiua, Deo propitiante,voluerint, (labili­ ter confervetur. Et quicquid unicuique fidelium in utriufque regno per legem & juftiriam redhibetur, mulum ei praejudi­ cium pariatur, fed liceat res debitas pof- Anno Chxisti 59η Capitularia fidere aeque recipere. Et fi aliquid cui­ que per interregna fine culpa (ublatum “T” UÎ litatem culpx excufiui reddantur. Hoc etiam huic addi phcukpadioni, ut fi qua eft , audiendi habiti reftaurerur. Et de eo quod per munificentiam praeceden­ dum Regum unufquifque ufque ad tranfitum gloriofie memoriae Domni Chlotharii Regis poffedit, cum fecuriaue poffideac Et quod exinde fidelibus perfonis ablatum eft, de pratfenti recipiat. Et quia inter pnrfatos Reges pura & fimplex eft in Dei nomine concordia inligaca, con­ venit ut in utroque regno urriiuque fide­ libus, cam pro caulis publicis quàm priva­ tis, quicunque voluent ambulare,pervium nullis temporibus denegetur. Similiter convenit ut nullus alterius leudes nec follicitet, nec venientes excipiat. Qubd fi forfitan pro aliqua amiflione partem al­ teram crediderit expetendam, juxta qua­ rk, omnia beneficia tam repromifiâ quàm in prarfente colleta amktac, & illi profi­ ciant qai inviolabiliter omnia fupralcripta fervaverk, & fit de (aeramentorum obli­ gatione in omnibus abfoluta. His itaque omnibus definitis, jurant partes per Dei omnipotentis nomen & infeparabilem Trinitatem, vel divina omnia, ac tremen­ dum diem judicii, fe omnia qu« fuperiùs (cripta funt abfque ullo dolo malo vel fraudis ingemo inviolabiliter (erraturos. Fada padio fub die quarto Kalendas De­ cembris , anno vicefimo fexto regni Dom­ ni Gunchramni Regis, regni Childeberd verb duodecimo anno. PACTUS PRO TENORE PACIS DOMINORUM CHILDEBERTI ET CHLOTHARII Circa annum Chrifti d REGUM, x c 111. T quia multorum infanist conva­ ipfum in mallum przfencet. Et fi dubie­ luerunt , malis pro immanitate (ce­ tas eft, ad fortem ponatur. Qubd fi pla­ terum digna reddantur. Id ergo decre ­ citum funnis non detricaverit, & alias tum eft, ut apud quemcunque, poft inter- viginti nodes ita fiet. Et perfecutor cau­ di<^um , latrocimus comprobatur, vitat te de fuis confimilibus tres, 8c de eledu incurrat periculum. aliis tres dabit, qui (aeramenta firmarent IL Si quis ingenuam perfonam pro (ur­ per placita quod lex Salica habet, faifTe co ligaverit, & negator extiterit, duode­ completum. Et fi dominus fervu^ft non cim juratores medios cledos dare debet praetentaverit , legem unde inculpatur qubd fartum quod obicit verum fit. Qubd componat, & de fervo faciat ceifiofi latro redimendi fe habet facultatem, nem. fe redimat. Si facultas deeft, tribus mal­ VI. Si fervus minùs tremiflb invola­ lis parentibus offeratur. Et fi non redimi­ verit , & mali forte priferit, dominus fervi tres (olidos folvat, & fervus ille trecentos tur, de vita componat. IIL Qui furtum vult celare, & oc­ idus accipiat flagellorum. VII. & quis mancipia aliena injuftè culté fine judice compofitionem accepe­ V rit , latroni fimilis eft. tenuerit, & inter djes quadraginta non IV. Si homo ingenuus in farto incul­ reddiderit, ut latro mancipiorum tenea­ patus, ad xncum provocatus, manum tur obnoxius. VIII. Si litus, de quo inculpatur, ad incenderit, quantùm inculpatur, furtum fortem ambulaverit, mali forte priferit, componat. V. Si fervus in furto faerit inculpatus, medietatem ingenui legem componat, & requiratur à domino ut ad viginti nodes juratores fex medios cledos dare debet. DECRETIO i7 ahho CHusH Regum Francorum. c“"’ n i8* DECRETIO CHILDEBERTIREGIS, Data circa annum dxcv. Hildbbextus, Rex Francorum, unde impiiflimus vinos adcreverat, vitae virinlufter. Cùm in Dei nomine nos periculo feriatur j & nullus de optima□bus noftris de cam turpiflimo vitio prxomnes Kalendas Manias de quafcunquc conditiones uni cum noftris optimatious fumat pro ipfo precare, fed unufquiiquc admodum inimicum Dei perfequatur. pertraâavimus, ad unumquemque noti­ tiam volumus pervenire. Qui verb edi&um noftrum aufus fuerit * AràniK^ *· ^eo Propfoanre » Antonaco * K.acontemnere, in cujuflibet iudicis page prilendas Manias anno vicefimo regni no- mitùs admiflum fuerit, ille judex folatio ftri convenit ut nepotes ex filio vel ex fi­ colleAo ipfum raptorem occidat, & ja­ lia ad aviaticas res cum avunculos vel ceat forbàttutus. Et fi ad Ecclefiam con­ amitas fic venirent in hereditatem, un­ fugium fecerit, reddatur ab Epifcopo, 6c quam fi pater aut mater vivi foiflènt. De fine ulla precatione exinde fieparetur. illos tamen nepotes iftud placuit obfervari Ccrtè fi ipla mulier poftti raptori conqui de filio vel filia nafcuntUr, non qui de fenferit, ambo pariter in exilio tranfinitfratre tantur. Et fi foris Ecclefiam capti fue­ II. In fequenti hoc convenit uni cum rint, ambo pariter occidantur, & faculta­ leuuis noftris ut nullus de crinofis ince- tes illorum parentibus legitimis dentur, ftum ufum fibi fociet conjugio, hoc eft, ÔC quod fi ico noftro debetur ^adquiratur. nec fratris fui uxorem, nec uxoris fur foV. De homicidiis verb ita jufltmus ob- ΙΛ. vu. fervari, ut quicunque aufu temerario rorem, nec uxorem patrui fui, aut pa­ alium fine cauià occiderit, vitx^periru‘ rentis confanguinei. Si quis uxorem pa­ C tris acceperit, mortis periculum incurrat. De praeteritis verb conjunctionibus, qux inceftx efle videntur, per praedicationem Epifcoporum juifimus emendari. Qui verb Epifcopum fuum noluerit audire, & excommunicatus fuerit, perennem condem­ nationem apud Deum fuftineat, & infuper de palatio noftro fit omninb extraneus, & omnes facultates fuas parentibus legiti­ mis amittat qui noluit Sacerdotis fui medi­ camenta fuftinere. III. Similiter Trejefto convenir no­ bis campo ut quaflibet res ad unum Du­ cem vel Judicem pertinentes per decem annos quicunque inconcuflb jure pofledit, nullam habear licentiam intertiandi, nifi tantbm cauiS orphanorum ufque ad viginti annos licentiam tribuimus. Quod fi quis fuper hoc judicium prxfumpferit intertiare, folid. xv. folvat, & rem quam male intertiavit amittat. De reliquis ve­ ro conditionibus omnes omninb caufas tricenaria lex excludit, prxter id quod in alia regna hucufque detenuit. IV. rari conditione convenit Kai. Mart, omnibus nobis adunatis, ut quicunque admodum raptum facere prxfumpferit, Torn. /. lo feriatur, & nullo pretio redemptio­ nis fe redimat aut componat Et fi forfitan convenerit ut ad folurionem quifque defeendat, nullus de parentibus aut de amicis ei quicquam adjuvet Nifi qui przfumpfent ei aliquid adjuvare, fuum vidrigiidum omnino componat i quia juftum eft ut qui injuftè novit occidere, difeat juftè morire. VI. De farfalüs ita convenir, ut qui­ cunque in mallo prxfumpferit farfalium minare, fine dubio fuum vidrigildum componat, quia omninb volumus ut farfalius reprimatur. Et fi fbrfitan , ut adfolet, judex hoc confenferit, ôcfortaffè adquiefeit iftum farfalium cuftodirc, vita; periculum per omnia fuftineat VII. De furibus & malefa&oribus ita LU>. ▼>>. decrevimus obfervare, ut fi quinque aut Cepimbr. feptem bonae fidei homines abfque ini- £*p’MT’ nucitia interpofita criminofum cum facramenti interpofitione efle dixerint , quomodb fine lege involavit, fine lege moriatur *. Er ii judex comprehenfum ceorrâ li­ tationem con vicius fuerit relaxafle,vitam fuam amittat, & hxc difciplina in populo modis omnibus obfervetur. legem ■»»- P rutuc. «9 A’wo„?“nT’ Capitularia VID. Similiter Kalend. Marc. Coloniâ convenit, & ka bannivimus, ut unufquifque judex criminofum latronem ut au­ dierit , ad cafiun fuam ambulet , 8c ipfum ligare faciat i ita ut fi Français fuerit, ad noftram przfentiam dirigatur; & fi debilior perfona fuerit, in loco pendatur. IX. Si quis Centenarium aut quemli­ bet judicem noluerit fuper malefactorem ad prindendum adjuvare, fexagintafolidis omnino condemnetur. X. Et quicunque fervum criminofum habuerit, 8c ei judex rogaverit ipfum rxfentare, 8c noluerit, fuum vridrigilum omninb componat. XI. Similiter convenit ut fi furtum faftum fuerit, capitale de prxfenti ceqtena reftituat, & caulator Centenarium cum centena requirat. ΧΠ. Pari conditione convenit ut fi una centena in alia centena veftigium fccuta fuerit, & invenerit, vel in qtuoufcunque fidelium noftrorum terminis veftigium miferit , 6c ipfum in aliam S α'ί~α· ίο centenam minimè expellere potuerit, aut convi&us reddat latronem, aut capitale de pnefenti reftituat, 8c cum duodecim penonis fe ex hoc (aeramento exuat. ΧΙΠ. Si fervi Ecdefiarum aut fifcalini furtum admiferint, fimilem poenam fufti- neant ficur & reliquorum fervi Fran­ corum. XIV. De Die dominico fimiliter placuit obfervare ut fi quifeunque ingenuus, excepto quod ad coquendum vel ad manducandum pertinet, opera alia in die dominico facere przfumplerit, fi Salicus fuerit, folidos quindecim componat ; fi Romanus, feptem 8c dimidium. Servus verb aut tres folidos reddat, aut de dorfo fuo componat. AfcUpiodus recognovit. XV. De chrenecnruda lex, quam pa­ ganorum tempore obfervabant, deinceps nunquam valeat, quia per ipfam cecidit multorum poreftas. Datum pi «lie Kai Mart, anno xx. regni Domni noftri. Coloniâ feliciter. Amen ————————— DECR ETI O CHLOTHARII II. REGIS, Data circa annum Chrifti d x c v. V. Si quis cum furto capitur, antedicecretum eft ut quia in vigilias conftitutas nocturnos fures non tx fubjaceat legi. caperent, eb quOd per diverfas interce­VI. Si de fuipicione inculpatur, ad for­ dente conludio fcelera prxtermilTa cufto- tem veniat. VII. Si mali forte prifent, latro ta­ dias exercerent .centenas fieri. In qua cen­ tena fi quis aliquid deperierit, capitale men , ad utramque partem lint ternas perqui perdiderat recipiat, & latro infequa- fonas ele&as, ne conludius fieri point. VIII. De fervis Ecclefix aut fifci, vel tur. Vel fi in alterius centena appareat, & adhuc admoniti fi neglexerint, quinis folid. cujuflibet, quicunque inculpatur, ad for­ tem veniar,aut ad plebium promoveatur, condemnentur. Capitale tamen qui per­ aut ipfe precius a domino reformetur. diderit, à centena illa accipiat abfque du­ bio, hoc eft, de fecunda vel tertia cuftodia. Nam probati periculo fubjacebunt. IX. Si quis cujuflibet de potentioribus II. Si veftigius comprobatur latronis, tamen prxfentia nihil longé multando : fervis, qui per diverfa poffident, de cri­ mine haoetur fufpeâus, domino fecretiùs aut fi perfequens latronem fuum com­ prehenderit , integram fibi compofitio- cum teftibus condicatur *ut intra viginti nodes ipfum ante judicem debeat prarnem accipiat. III. Qubd fi in trufte invenitur, me­ fentare. Qubd fi in ftatutum tempus inter­ dietatem compofitionis truftis adquirat, ludente conludio non fecerit, dominus ftatûs fui juxta modum culpx inter fredum & capitale exigat à latrone. IV, Si quis in domo alterius, ubi cla­ 8c faidum compenfabitur. X. Si fervus ante admonitum dominum vis eft , furtum invenerit, dominusdodefuerit, capitale dominus reftituat, & mûs de vita componat. D l zi A"’0,*"’" Regum Francorum. CH™nn- 22* de fervo faciat ceÆonemi & cùm inveütus fuerit, detur in vindiciam. XL Si quis occulté de re fibi furata â quolibet latrone compofidonem accepe­ rit, utraque latronis culpa fubjaceat. rur tamen judici prxfentecur. XIL Ut continué capitale ei qui per­ diderit, reformare feftmet, & latronem perquirat. Quem fi in crufte perinvenerit, medietatem fibi vindicet vel delaturam. Si fuerit de facultate latronis, & qui dam­ num pendit, farciatur. Nam fi penequens latronem ceperit,integram fibi compofitionem fimui & folutionem, vel quicquid difpendii fuerit, revocavit i fredus tamen judici, in cujus pago eft, refervetur. ΧΠΙ. Nullus latronem vel quemlibet culpabilem, ficut fummis Epifcopis con­ venit , de atrio Ecclefix trahere prxfumat. Quod fi funt Ecclefix quibus atria claufa non fine, ab utraque parte parie­ tum terrae fpatium arpenms pro atrio obfervetur. XIV. Nullus confugiens foris ante diâa loca pro operarum cupiditate fe dicat exire. Qubd fi fecerint, & capti fuerint, ad dignum fibi fupplicium con­ demnentur. XV. Quôd fi cuju/libet fervus defe­ rens fuum dominum ad Ecclefias confu­ gerit, & ibi primitùs dominus eius adve­ nerit, contentio excufatur > reddatur fur­ tum , ut fe de pretio redimat XVL Si quis ad veftigium minandum vel latronem perfequendum admonitus venire noluerit, quinque folidis condem­ netur. XVII. Ea qux in Dei nomine pacis tenore conftituimus, in perpetuum volu­ mus cuftodire. XVIII. Hoc ftatuentes, ut fi quis ex judicibus hoc decretum violare prxfumpferit, vitx periculum fubjaccre cognofcar. Explicit. EDICTUM CHLOTHARII II. REGIS, In Concilio Parifienii V. datum 9 anno d c x v. EdiSum velConftitutio inclyti Principis Chlotacharii RegisJuper omnem plebem, in conventu Epifcoporum tn Jynodo Parifius adunata ,fub die quintodecimo Kai. Nov,, anno xxxi. fuprafcripdRegis imperii. elicitatem regni noftri m hoc magis magifque divino intercedente agio fuccrefcere non dubium eft,fi qux in regno noftro, Deo propitio, benè aâa, ftatuta, atque decreta funt, inviola­ biliter noftro ftuduerimus tempore cufto­ dire > fic qux contra rationis ordinem ada vel ordinata funt, ne inancei, quod aver­ tat divinitas, contingant, difpofuerimüs Chrifto prxfule per hujus edidi noftri te­ norem generaliter emendare. Ideoque de­ finitionis noftrx eft ut canonum ftaituta in E omnibus conferventur, fit quod per tem­ pora ex hoc prxtermiflum ck , vel dehinc, perpetualiter obfervetur. L Ita ut, Epifcopo decedente, in loco ipfius, qui à Metropolitano ordinari de­ bet cum provincialibus, à clero fic populo eligatur j fic fi perfona condigna fuerit, per ordinationem Principis ordinetur > vel eligat fuccefforem j fed tunc alius ei fubftituatur, cùm taliter afficeretur ut Ecclefiam fuam nec clerum regere poflit. Itemque ut nullus vivente Epifcopo adoptare locum ejus prxfumac. Quod fi petierit, ei miniœè tribuatur. ΙΠ. Si quis Clericus, quolibet honore munitus, contempto Epifcopo fuo , vel prxtenniflo, ad Principem aut ad potentiores qtiafque perfonas ambulare vel fibi patrocinium elegerit expetendum , non recipiatur, prxter fi pro venia vide­ tur expetere. Et fi pro qualibet caufa Principem expetierit, fic cum ipfius Prin­ cipis epiftola ad Epifcopum fuum fuerit reverfus, excufacus recipiatur. Is qui ipfum poft admonitionem Pontificis fui reci­ nere prxfumpferit, fandi communione privetur. IV. Ut nullus judicum de quolibet or­ certè , fi de palatio eligitur, per meritum dine Clericos de civilibus caufis, prxter perfonx fic dodrinx ordinetur. criminalia negotia, per fe diftringere aut II. Ut nullus Epifcoporum fe vivente damnare prxfumat, nifi convincitur maTom, I. B ij ^3 Anno Christi 615. Capitularia nifeftus, excepto Prelbytero aut Diaco­ no. Qui verb convicti fuerint de crimine capitali, juxta canones diffringantur, & cum Pontificibus examinentur. V. Qubd fi caufa inter perfonam pu­ blicam fic homines Ecclefix fteterit, pa­ riter ab utraque parte prxpofiti Ecclefiarum & judex publicus in audientia publi­ ca politi ea debeant judicare. VI. Cuicunque defundo, fi intefiatus decefferit, propinqui abfque contrarietate judicum in ejus facultate juxta legem ChlotharhIL R,O1, 14 perdidiffe, generaliter abfque aliquo in­ commodo de rebus fibi juftè debitis prx- cepimus reveftiri. XVIII. Puellas & viduas religiofas, aut fandimoniales, qux fe Deo voverunt, tam qux in propriis domibus refident, quim qux in morçtftcriis pofitx funt, nul­ lus nec per prxceptumnoftrum competat, nec trahere nec fibi in conjugio fociare penitùs prxfumat. Et fi quis exinde prxceptum elicuerit, nullum fortiatur effe ut fi aliquid mali de quibullibet conditio­ nibus perpetraverit, de fuis propriis rebus exinde quod male abftulerit juxta legis ordinem debeat reftituere. XIII. Prxceptiones noftrx per omnia impleantur , &c. Défunt reliqua hujus capitis, cum duabus Jequentibus. XIV. XV. XVI. Quicquid parentes noftri ante­ riores Principes vel nos per juftitiam vifi fumus conceilifle & confirmaffe, in om­ nibus debeat confirmari. XVII. Et qux unus de fidelibus ac leodibus, fuam fidem fervando domino legitimo , interregno faciente vifus eft que contemptum per le facere non prxfumant. XXL Porcarii fifcales in fylvas Ecclefiaruiii aut privatorum abfque voluntate poffefforis in fylvas eorum ingredi non prxfumant. XXII. Neque ingenuus, neque fer­ vus , qui cum furto non deprehenditur, ab judicibus aut ad quemcunque interfici non debeat inauditus. XXIII. Et quandoquidem paftio non fuerit, unde porci non debeant fagi nari, cellarinfis in publico non exigatur. XXIV. Quicunquc vero hanc deli­ berationem , quam cum Pontificibus vel tam magnis viris optimatibus aut fidelibus noftris in fynodali Concilio inftituimus, temerare prxfumpferit,. in ipfum capitali fentenria judicetur , qualiter alii non de­ beant fimilia perpetrare. Quam auctoritatem vel ediftum per­ petuis temporibus valiturum manûs nof­ trx fubfcriptionibus decrevimus roboran­ dum. Hami ngus. Chlotachaiius in Chrifti nomine Rex hanc definitionem fubfcripft. Data fub die xv. Kalendas Novemj, bris, anno xxxi. regni noftri, Parifius. . Anno Christi Regum Francorum. CAPITULARE atf* TRIPLEX I. Lex Ripuariorum. Ί II. Lex Alamannorum. > Circa annum d ex xx. III. Lex Bajuvariorum. ) ADMONITIO AD LECTOREM de Legibus fequentibus. ua M FIS Dagobertus non fit primus auSor ifiarum legum , fed Q Theodoricus , ut docet fequens prajatiuncula ,quia tamen confiat illas plurimum mutatas fuijfe Principibus quipoft Theodoricum regna­ runt , ac tandem purgatas , emendatas , & auSas à JDr.goberto , adebque ab ifto tales promulgatas ac confiitutasfuijfte quales et'tamnum leguntur in veteribus libris, confultius vifitm eft eas illi tribuere quàm Theo­ dorico , de quo nihil aliud certi compertum habemus quàm ipfum leges quafdam imperfectas compofuifie & dedifie Francis, id eft, Ripuartis , “ Alamannis , & Bajuvariis, quae à fuccejforibus ejus Francorum Re­ gibus perfeSionempofteà acceperunt· Ita enim docet haec praefatiuncula, qua legi Bajuvariorum praponi folet in codicibus antiquis» Theodoricus , Rex Francorum , cum eflet Catalaunis , elegit viros . Lapientes, qui in regno fuo legibus antiquis eruditi erant. Ipfo autem disante juflit conferibere legem Franco um, & Alamannorum, & Ba­ juvariorum, unicuique genti quæ in ejus poteftate erat, fecundum confuetudinem fuam. Addidit quæ addenda erant, & improvifa & incompofita reiècavit ; & quæ erant fecundum coniiietudinem paganorum, mutavit fecundiim legem Chriftianorum. Et quicquid Theodoricus Rex propter vetuftiffimam paganorum confuetudinem emendare non potuit, poft hæc Childebertus Rex inchoavit, fed Chlotharius Rex perfecit. Hæc omnia Dagobertus Rex gloriofiflimus per viros inluftres Claudium, Chaudum , Indomagnum, & Agilulfum renovavit , & omnia vetera legum in melius tranftulir, & unicuique genti feripta tradidit, quæ uique hodie perfeverant. Hoc decretum eft apud Regem. & Principes ejus , (S’ apud cunctum populum Chriftianum qui infra regnum Merwungorum confiftitur, Vide novum Codicem Legum'veterum , in quo altera efi Prafatio multum auSior, extraBa tum ex uno manuferipto Bibliothecae Cafarea Viennenfts, tùm ex altero mantftcripto antiquijfimo Bibliotheca Monafieni Benedicioburani in Bavaria Superiori, ί7 Cyafai, —r. îS DAGOBERTI REGIS CAPITULARE PRIMUM, s / re LEX Rip u A R I o R U M. INDEX c f/> 1TULORVM. .. De iSu ingenuorum. а. De fanguinis effufione. 3. De offe fraSo. 4 De punao. f. De debilitaiibus. б. De caflratione. 7. De homicidio ingenuorum. 8. De homicidiis fervorum. ju De homicidiis nominum Regis. 10. De homicidiis hominum ecclefiafiicorum. 11. De homicidiis cor. n qui in trufic Ae­ gis funt. 11. 13. *4 1 V· De homicidiis mulierum. De homicidiis puellarum. De muliere ecclefiafiica. De homine morarido. i<5. De captivato homine vel femina in­ genua. 17 De incendio. 18. De fonefii. 19 De i3u fervorum. ΛΟ. De effufione [anguinis. a i. De offe fraSo fervorum. a 2 De offe fraSlo ingenuorum i fervq^-' 34. ay 20 aj. >8. eranfierit. 43· De eo qui nefcientt homine aliquam furtivam rem in domum illius in­ troduxerit. 46. De quadrupedibus t fi hominem occi­ 47· 48. 49· yo. 5 1. derint. De vejUgio minando. De homine qui fine heredibus moritur. De adfatimire. De tfftibus adhibendis. De eo qui Grafionem ad res alienas . invitat. 3 2. De re prtefiata. f 3. De eo qui Grafionem interfecerit. y 4. De corporibus expoliaris. yy. De Rachinburgiis legem dicentibus. f6. De alodibus. 77. De libertis à Domino ante Regem dimiffts. De iau fervorum in fervo. y 8. De tabulariis. De [anguini t effufione fervor, à fervo. $9. De venditionibus. 60. Detradittonibus & tefiibusadhibendis. De offe fraSo fervorum à fervo. De debilitatibus fervorum. De cafiratione fervorum. De interfe&ione fervorum. 9.9. De funis fervorum. 30. De interpellatione fervorum. 31. De 'homine ingenuo 'reprafentando. 32. De mannire. 31 4°· De caballo extra confilium domini fur afcenfo. v 41· De ligaminibus ingenuorum. 4a. De venationibus. 43· De fepibus. 44· De eo qui in meffe aliena cum camo De imeniare. 34. De raptu ingenuarum mulierum. 3 7- De eo qui uxorem alienam tulerit. 3 i. De diverfis interfe&ionibus. 37· De dotibus mulierum. 38. De eo qui hominem innocentem ad Regem accufaverit. 39- De eo qui ingenua mulieri manum vel brachium flrincxerit. 61. De libertisfecundum legem Romanam. 62. De homine quifervum tributarium facit, if. De ,homcne in hofle occifo. 64. De homine in domo propria occifo. 6 ;. De eo qui bannum non adimplet. 66. De fac ramento. 6j. De eo qui filium non relinquit. 69. De offe fuper viam fonante, vel abf­ que effufionefanguinis. 6^. De eo qui Regi infidelis extitit. De homine à ligno interfeSo. t, De fefiuca intercurrente. jq. 7 2. De homine interdato velpecore mortuo. η j. De homine ligato abfquejudicio dimiffo. 7^. Ut nullus cum fervo traditionem vel comparationem faciat. _ Anno Chiisti 630. Regum Francorum. 7ί· De re proprifa vel fecuta. j6. De materiamine vel lignis furatis. 77· De famine fiirfattudo. 78. De eo quifuraÿ in domo receperit. ip. De faminepeitjuto & ejus hereditate. 80. De vin lactruu’ 81. Ut parvulus non refpondeat ante quin­ decim annos. 82. De damno in meffe vel in claufura. E X P L I C I U N T Dacoberti Rica ». 30 83. De maleficio. 84. De Grafione injufiè in'itato. De corpore expouato. 8tf. 87. 88. 8p. De caballo excorticato. De famine forbanfato. Ut nemo munera injudicio accipiat. Ut Judicet , five mijfififcalet, freda non exigant prtufquam facinus componatur. Capitola. INCIPIT LEX RIPUARIORUM, 6. Sic ih omni mancatione , fi mem­ brum mancum pendiderit, medietatem componat ouam componere debuerat li ipfum membrum abfeiflum fuiflet. cetur. §i bis, duobus folidis. 5i ter, tribus 7. Si fecundus digitus , unde fagittafolidis culpabilis judicetur. tur , excuflus fuerit, triginta fex folidis II. De fanguinis efiufione. Si quis ingenuus ingenuum percuflerir, componatur ut fanguis exeat, terramque tangat, bis 8. Si quis ingenuus ingenuo pedem novem folidis culpabilis judicetur. Aut 11 excuflerit, centum folidos componat. Si pes mancus ibidem pendiderit, quinqua­ negaverit, cum fex juret. ginta folidis culpabilis judicetur. III. De ofie fraSo. 9. Si articulum qualemcunque ampu Si quis ingenuus ingenuo in quolibet taverit, uiginta fex folidis culpabilis ju membro os fregerit, xxxvj folidis culpa­ dicetur. bilis judicetur, aut cum fex juret. 1 o. Ifta omnia fi negaverit, cum fex IV. De puncto. Si quis ingenuus alterum tranfpuncxe- juret quod hoc non feciflet. VI. De caftratione. rit, aut infra coftas plagaverit, xxxvj Poli­ Si quis ingenuus ingenuum caftrave\t, tiis culpabilis judicetur, aut cum fex juret. ducentis fobdis excepto capitale, & delaturam ref­ 34 ignem, adplicuerit, fugi bpfiis fuent, ad placitum veniens veniens cum cum tribus trimis telbbus teftibus m in placitum naraho conjuret qubd ferais ille, quem I ad ignem reprxfentare debuerat, extra 1 ejus voluntatem fugi lanius fit, & fic de1 nub placitus ei concedatur , ut fuper quatuordecim , feu fuper quadraginta nodes, eum repnefentare ftudeat, aut ipfe in rem refpondcat XXXI. De homine ingenuo reprnfentando. i. Quod fi homo ingenuus obfequio alterius inculpatus fuerit* ipfe qui eum poft fe eodem tempore retinuit * in pre· icntia judicis fimiliter, ficut fupenùs comprehenfum eft, repracfentare ftudeat, aut m rem refpondere. a. Qubd fi eum non reprxfentaverit, tale damnum incurrat quale ille fuftincre debuerat qui in ejus obfcquio eft incul­ patus. j. Hoc autem conftituimus, ut infra pagum Ripuarium tam Franci, Burgun­ diones, Alamanni, feu de quacunque na­ tione commoratus fuerit, in judicio inter­ pellatus, ficut lex loci continet ubi natus fuerit, fic refoondeat 4. Qubd u damnatus fuerit, fecundùm legem propriam, non fecundùm Ripuariam, damnum fuftineat f. Qubd fi in provincia Ripuaria jura­ tores invenire non potuerit, ad ignem feu ad fortem fe excufare ftudeat ΧΧΧΠ. De mannire. x. Si quis legibus ad mallum mannitus rttt nf fuerit, & non venerit, fi eum funnis non c^wUr. * decenuerit, quindecim folidis culpabilis c.4b*uk judicetur. Ille verb qui alium mannit, & ν,,ς· k,,‘ tituat. XXX. De interpellatione fervorum. 1. Qubd fi quis injudicio pro fervo in­ ipfe nnn venit, fimiliter quindecim foli­ terpellatus fuerit, fi fervus talis non fuerit dis culpabilis judicetur unde dominus ejus de fiducia fecurus a. Si autem mannitus fuerit ad fecun­ efle poflit, dominus ejus in judicio pro dum mallum , aut ad tertium, feu ad eo interrogatus refpondeat, & fine tan- quartum, vel quintum, ufque ad fextum gano loquatur , fic aicat : Ego ignoro utrum venire diftulent, pro unoquoque mallo, fervus meus culpabilis an innocens de hoc fi ille qui eum mannit, cum tribus Raextirrrh. Proptereà eum fecundum legem cfrinburgiis in haraho conjuraverit qubd Ripuanam fuper quatuordecim noSes ad légitimé mannitus fuerit, quindecim foignem reprnfento. Et fic de ejus prxfcn- , liais culpabilis judicetur. ua cuin feftuca fidem faciat. Quod fi fervus 3. Qubd fi ad feptimum mallum non in ignem manum miferit, & Ixiam tu­ venerit, tunc ille qui eum mannit, ante lerit , dominus ejus, ficut lex continet, Comitem cum feptem Rachinburgiis in de furto fervi culpabitis judicetur. haraho jurare debet qubd eum ad ftrudem a. Qubd fi fervus, quando Dominus legitimam admallatum habet i & fic judex interpellatus fuerit, infra ducatum fugi fiicalis ad domum illius accedere debet. lapfus fuerit, fupra quatuordecim nodes & legitimam ftrudem exinde auferre, fic aut ipfum reprxfentct, aut pro eo faciat ei tribuere qui eum interpellavit, hoc eft, rationem. Qubd fi poftquain cum adί feptem Rachinburgiis, unicuique quinTorn. Γ. C .r Anno Christi 6J0. Capitularia tu Ai· decim folidos, & ei qui caufamprofequi» u m? * ° tur, quadraginta quinque. 4. Quôd fi ipfam ftrudem contradicere voluerit, & ad januam fuam cum fpata trada accedent ,& eam in porta five in pofte pofuerit, tunc judex fidcjuflbres ei exigat ut fe ante Regem reprarfentet ,& ibidem cum annis fuis contra contrarium fumu fe ftudeat defenfare. XXXIII. De intertiare. i. Si quis rem fuamcognoverit,mittat manum fuper eam. Et fi ille fuper quem in tertiatur, tertiam manum quzrat.tunc in prxfente ambo conjurare debent cum dextera armata , & cum finiftra ipfam rem teneant. Unus juret quôd in pro­ priam rem manum mittat, & alius juret quôd ad eam manum trahat qui ei ipfiun rem dedit. Et fi infra ducatum eft, fuper quatuordecim nodes audorem fuum re?rxfentct. Si foris ducatum, quadraginta. i autem extra regnum, fuper oduaginta ad Regis ftapplum, vel ad eum locum ubi mallus eft, audorem fuum in pracfc nte habeat. 2. Quôd fi eum ibidem habere non potuerit, fibi feptimus in haraho conju­ ret quôd eum ibidem legibus mannitum habuiflet, & fibi ab alio homine ipfares tradita non fuiflet. Sic ei placitum fuper quatuordecim feu fuper quadraginta vel oduaginta nodes detur, ut cine verduniam fuam in przfentia teftium recipiat, 36 decim folidis boxhu judicetur. a. Quôd fi regius aut ecdefiafticus hotno hoc fecerit, centum folidis culpa­ bilis judicetur 3. Similiter illi tres qui ei auxilium prxbuerint , unufquifque triginta folidis culpabilis judicetur. Et quanti fuper hos fuerint, unufquifque odavo femifolido multetur. 4. Quôd fi fervus hoc fecerit, de vita componat XXXV. De eo qui uxorem alienam tulerit. 1. Si quis uxorem alienam tulerit vivo marito » ducentis folidis multetur. a. Si quis cum ingenua puella moe­ chatus fuerit, quinquagintafolidis cul­ pabilis judicetur. 3. Si quis ingenuam puellam vel mu· hî,™, lierem, qùx in verbo Regis vel eccle», p· fiaftica eft, accipere vel ledupere prae- ’*»· fumpferit, feu parentum voluntate de mundeburde abftulerit, fexaginta folidis culpabilis judicetur. XXXVI. De diverfu inttrfeSionibus. 1. Si quis Ripuanus advenam Francum interfecerit, ducentis folidis culpa­ bilis judicetur. а. Si quis Ripuanus advenam Burgundionem interfecerit, centum fexaginta folidis culpabilis judicetur. 3. Si quis Ripuarius advenam Roma­ num interfecerit, centum folidis multetur. 4. Si quis Ripuarius advenam Alamannum, feuFrenonem, vel Bajuvarium, aut Saxonem interfecerit, centum fexa­ ginta folidis culpabilis judicetur. j. Si quis Clericum interfecerit, juxta quôd nativitas ejus fuit, ita componatur. cœpit. 3. Quôd fi audor fuus venerit, & rem Si fervus, ficut fervum. Si jregius aut ecintertiatam recipere renuerit, tunc ille clefiafticus, ficut alium regium aut ecclefuper quem incertiara eft, capitale & , fiafticum. Si litus, ficut utum. Si liber , delaturam atque furtum folvere ftudeat ficut alium ingenuum cum ducentis foli­ 4. Quod fi in ipfa hora, quando res dis componat б. Si quis Subdiaconum interfecerit, IA. m. interdatur, refponuerit quôd fordronem Cipituiy. fuum nefeiat, tunc in prxfentede facra- quadringentos folidos componat. 7. Si quis Diaconum interfecerit, quinmento fibi feptima manu fidem faciat, & gentos folidos componat. fuper quatuordecim nodes adjurare ftu­ deat quôd audorem vel cafam feu pof8. Si quisPrcfbyterum ingenuum inter­ tem janur audoris fui nefeiat, & ipfam fecerit ^fexcentos folidos componat. 9. Si quis Epifcopum interfecerit, rem fine damno reddat XXXIV. De raptu ingenuarum mulierum. nongentos folidos componat. 10. Si quis partum m femina interfe­ i. Si quis ingenuushomoingenuamfe­ minam rapuerit, bis centenisfolidis noxius cerit , feu natum priufquam nomen ha­ judicetur. Quôd ft tres ingenui cum ipfo beat, centum folidis culpabilis judicetur. fuerint , unufquifque eorum fexaginta Quôd fi matrem cum partu interfecerit. folidis noxius judicetur.'Et quanti fuper feptingentis folidis multetur. illos quatuor fuerint, unufquifque quin11. Si quis vreregeldum folvere debet. & ei qui rem luam intertiavit, probabi­ liter oftendat Et tunc ipfe de furto fecurus fit, & ille qui intertiavit, furtum & delaturam ab eo requirat qui folvere Anno Chxuti 6jo. Regum Francorum. bovum comatum ridentem & fimum pro duobus folidb tribuat, vacqun cornutam ridentem II fimam pro uno folido tribuat, equum ridentem & fimum pro fex foiidis tribuat, equam videntem & fimam pro tribus folios tribuat, fpatam cum k»gifo pro feptcm foiidis tribuat, fpatam abfque fcogifo pro tribus fididis tribuat, bruniam bonam pro duodedm foiidis tri­ buat , helmum cum diredo pro fex foiidis tribuat, bainbergas bonas pro fex foiidis *<«* tribuat, finitum cum lancea pro duobus foiidis tribuat, acceptorem non domitum pro tribus foiidis tribuat, commorfum gruarium pro fex foiidis tribuat, accepto* rem mutatum pro duodecim foiidis tri­ buat ia. Qubd fi cum argento folvcrc contigerit, pro folido duodecim denarios. ficut antiquitùs eft conftitutum. XXXVIL De dotibus mulierum. i. Si quis mulierem dcfponfaverit,quicquid ei per tabularum feu chartarum inftrumentp confcripferit, perpetualiter inconvulfum permaneat x Si autem per feriem fcripturarum ei nihil contulerit, fi virum fupervixerit, quinquaginta folidos in dotem recipiat, & tertiam partem de omni re quam fimul Lik iv. conlaboraverint fibi ftudeat e vindicare > CifimUx. ve| quicquid ei in morgangeba traditum 9' fuerat, fimiliter faciat 3. Qubd fi ex his qux conforipta vel tradita funt fimul confumpferint, nihil requirat ΧΧΧΥΠΓ. De eo qui hominem innocentem ad Reghn accufaverit. Si quis hominem innocentem ad Re­ gem accufaverit, fexaginta foiidis culpa­ bilis judicetur. XXXIX. De eo qui ingenua mulieri manum vel brachium firinxerit. Si quis ingenua* mulieri manum ftrinxerit, quindecim foiidis culpabilis judicetur. Certe fi fuper cubitum manum miferit, triginta foiidis multetur. XL. De caballo extra confilium domini fui afcenfo. Si quis caballum extra confilium domini D^°‘"T' 38* Iligatus fuper res alienas fuerit, eum ad !·■«* « cxcufâtionem non permittimus. Ιζζί * q. Sed fi unus homo cum fiuellitibus : fuis hominem ligaverit, aut ipfum excufiue permittimus, aut proximus ejus, quod innocens ligatus fit, cum fex juret. XLII. De venationibus. 1. Si quis de diverfis venationibus fora­ verit aliquid ,. & celaverit , feu & de pifcationibus, quindecin foiidis culpabilis judicetur) quia non eft hxc res pofleffa, fed de venationibus agitur. a. Si quis cervum domitum' vel cum triutis occiderit, aut foratus focrit, non ficut de reliquis animalibus fortum exi­ gatur , fed tantùm quadraginta quinque foiidis culpabilis juaicetur. q. Si autem in venatione non fuit, triginta foiidis culpabilis judicetur. XLIIL De fepibus. Si quis verb très virgas unde fepis liga­ tur , vel retortas unde fepis continetur, capulaverit, aut tres cambortas invola­ verit , feu in daufura aliena traugum ad tranfeundum fecerit, quindecim foiidis multetur. XLIV. De eo qui in meffe aliena cum carro tranfient. Si quis per meflem alienam cum carro vel carruca tranfierit, quindecim foiidis multetur. XLV. De eo qui nefeiente homine aliquam furtivam rem in domum illius introduxerit. Si quis nefeiente homine fortivam rem in ejus pofTeffionem introduxerit, & ibi­ dem inventa foerit, quadraginta quinque foiidis culpabilis judicetur i vel quicquid ei damnum accefièrit, aliud tantum reftituaL XL VI. De quadrupedibus, fi hominem occiderint. 1. Si quis quadrupes hominem occide­ rit , ipfe quadrupes qui cum interfecit in medietatem weregildi fufcipiatur, & aliam medietatem dominus quadrupedis folvere ftudeat abfque fredo : quia quod qua­ drupedes faciunt, fredus exinde non exi­ fui afcenderit, triginta foiidis culpabilis judicetur. XLI. De ligaminibus ingenuorum. 1. Si quis ingenuus ingenuum ligaverit, & ejus culpam cum fexteftibus in haraho non adprobaverit, triginta foiidis culpa­ gitur. a. Qubd fi quadrupes quadrupedem interfecerit, dominus quadrupedis qua­ drupedem mortuum vel debilem recipiat 5 & eum qui alium interfecerit, domino ejus cujus quadrupes eft interfedus, ip­ fum quadrupedem tribuat i & quantùm bili judicetur. a. Si quis à contubernio probabiliter Torn. I. interte&us vel debilis priùs valuerat, folvat. C ij 3y L«x Ri- Anno Chuîti 630. Capitularia XLVIL Deveftigio minando. *· S* 9““ ^uum P®r *cft*Ri»un feqnitur, 0c tertio dic in domo cujuflibet vel in quolibet loco cum invenerit, liceat ei abfaue inurtiato revocare. 2. Quod fi in demo fucrit; fc ci fcrutinium cujus eft domus contradixerit, ut fur habeatur. j. Quod fi ibidem violenter ingreflus fuerit, quindecim folidis multetur » aut cum fex juret XL VIII. De eo quifine heredibus moritur. Si quis procreationem filiorum vel filia­ rum non habuerit, omnem facultatem fuam in prxfentia Regis, five vir mulieri, vel m.ilier viro , feu cuicunquelibec de proximis vel extraneis, adoptare in here­ ditatem vel adfatimi per feripturarum feriem, feu per traditionem, & teftibus adhibitis, fecundùm legem Ripuariam licentiam habeat XLIX. De adfatimire. Quod ii adtatimus fuerit inter virum & mulierem, poil difceflùm amborum ad legitimos heredes revertatur i nili tantùm Î|ui parem fuum fupervixerit, in elecmoyna vel in fua neccffitate expenderit L. De teftibus adhibendis. i. Si quis telles ad mallum ante Cente­ narium vel Comitem, feu ante Ducem , Patricium , vel Regem , vocare necefie habuerit , ut donent teftimonium , & fortaiTè telles noluerint àd placitum ve­ nire , ille qui eos neceflarios habet, mannire illos debet , ut teftimonium quod fciunt jurati dicant. 2. Quod fi noluerint, & falfum tefti­ monium prxbuerint, & hoc adprobatum fuerit, unufquifquede illis tribusteftibus 2uindecim folidis multetur. , I. De eo qui Grafionem ad res alienas invitat. i. Si quis judicem fifcalem ad res alienas injuftc tollendas , antequam ei fidem fecerit, aut ad ftrudem admallatum habuerit, invitare nrxfumpferit, ouinquaginta folidis multetur. 3. Quod fi quis judex filcalis ampliùs quim lex Ripuaria continet tulerit, quin­ quaginta folidis multetur. LII. De re praftita. Si quis rem fuamabi prxftiterit,& pla­ citum indixerit, quod fi fuper placitum rem prxftitam retinere praefumpferit , quindecim folidis mul&etur. L 111. De eo qui Grafionem interfecerit. i. Si quis judicem fifcajem, quem Co- D^“J' 4° mitem vocant, interfecerit, fexccntis folidis mul&ctur. a. Quod fi regius puer, vel ex tabula­ rio , ad eum gradum afcenderit, trecentis folidis multetur. LIV. De corporibus expoliatis. 1. Si quis autem hominem mortuum antequam fepeliatur expoliaverit, fi in­ terrogatus confefius fuerit, fexaginta fo­ lidis multetur. St autem negaverit, & poftcà conviftus fuerit, centum folidis cum delatura multetur ,aut cum fexjuret 2. Si quis mortuum effodere prxfumpferit, ducentis folidis multetur, aut cum duodecim juret L V. De Kachinburgiis legem dicentibus. Si quis caufam fuam profequitur, & Rachinburgii inter eos fecundùm legem Ripuariam dicere noluerint, tunc ille in 3uem fententiam contrariam dixerint, icat *. Ego vos tangano ut mihi legem dicatis. Quod fi dicere noluerint,ôcpoftcà convidi fuerint, unufquifque eorum quin­ decim folidis multetur, similiter & ille qui Rachinburgiis redè dicentibus non adquieverit LVI. De alodibus. 1. Si quis abfque liberis defunâus fue­ rit, fi pater materque fuperftites fuerint, io hereditatem fuccedant . 2. Si pater materque non fuerint, frater & foror fuccedant 3. Si autem nec eos habuerit, tunc foror matris patriique fuccedant Et dein­ ceps ufque ad quintum genuculum, qui proximus fuerit, in hereditatem fuccedat Sed dum virilis fexus extiterit, femina in hereditatem aviaticam non fuccedat L V11. De libertis à domino ante Regem dimijfis. 1. Si quis libertum fuum per manum propriam feu per alienam in pnefentia Regis fecundùm legem Ripuanam inge­ nuum dimiferit per denarium, & ejufaem rei chartam acceperit, nullatenùs eum permittimus in fervitium inclinare, fed ficut reliqui Ripuarii liber permaneat 2. Sed fi quis ei poftmodùm contra­ rius extiterit quod eum qujs inlicito or­ dine ingenuum dimififlet, & ipfe cum gladio mo hoc ftudeat defenfarc. Aut fi auctorem habuerit, auftor cum legibus ex hoc eum adducat Aut fi legibus eum non potuerit dcfêniâre, ad partem Regis ducentis folidis culpabilis judicetur j & ad rrtem ejus cujus fervum inlicito ordine jugo fervitutis âbfolvere nititur, qua- _ 41 Anno Chkisti tfja Regum Francorum. D£°*“T* 41* ipfe tabularius fecundum legem Roma- tuli· nam légitimé fuiffet ingenuus relaxatus. Et *«»**»®tunc ille qui caufam profequitur, in prx- * ° “* exiftat j. Si autem fe defenfaverit, liber per­ fente conftringatur ut fe ante judicem maneat, Sc ille qui eum voluit infervirc, reprrfentet, & ad partem Ecdefue cen­ ducentis iblidis Regi,quadraginta quinque tum folidisculpabilis judicetur, unicui­ illi qui defeniatur, culpabilis judicetur. que de teftibus quindecim folidis culpa­ 4. Si autem homo deuanatus ablque bilis judicetur, & Archidiacono quadra­ liberis difoeflèrit, non alium nili fifcum ginta quinque folidis culpabilis judicetur, 7 noftrum heredem relinquat. & nihilominùs tabule Habiles perma­ LVIII. De tabulariis. neant i. Hoc etiam jubemus, utqualifcunque 6. Qubd fi Archidiaconus ifta adim­ A Cota, Francus Ripuarius feu tabularius fervum plere contempferit , & audorem fuum fuum pro animx fux remedio, feu pro qui eum ingenuum dimifit, non invenerit, I.MP-4OJ. pretio, fecundùm legem Romanam liber- tunc tabularium ipfe Archidiaconus cum tare voluerit, ut in Ecdcfia corun Pref- quadraginta quinque folidis, & cum ombyteris, Diaconibus, feu eundo clero &: nibus rébus fuis, proprio domino ftudeat draginta quinque folidis multetur, & de omnibus rebus quas ci condonavit alienus plebe, in manu Epifcopi fervum cum tabulis tradat, 8c Epifcopus Archidiaeonum jubeat ut ei tabulas fccundùm legem Romanam, qui Ecdelia vivit, jfcnbere Doria, p. faciat i & tam ipfe quim Sc omnis pro­ creatio eius liberi permaneant, fic lub tuitione Ecclefir confiftant, vel omnem reditum ftatûs aut fervitium tabularii eo­ rum Ecclefixreddant Et nullus tabularius denarium ante Regem prarfumat jadare. Quod fi fecerit, ducentis fulidis culpabilis judicetur, & nihilominùs ipfe tabularius & procreatio ejus tabulariiperfiftant, & omnes reditus ftatûs eorum ad Ecdefiam reddant j & non aliubi, nili ad Ecdefiam ubi relaxati funt, mallum teneant. a. Qubd fi quis tabularium feu ecclefiafticum hominem ■ contra Epifcopum defenfare voluerit, fexaginta folidis cul­ pabilis judicetur, infuper hominem cum omnibus rebusfuisEccleliz reftituat, quia inlicitum ducimus , quod Ecdefiis conccilimus, iterum ab Ecdefiis revocare. j. Nemo fervum ecdeiiafticum abfque Vicario libertum facere praefumat 4. Tabularius autem qui abfque liberis difceflerit, nullum alium mfi Ecdefiam f relinquat heredem. f. Quôd fi quis tabulas Epifcoporum 'manibus feu Clericorum roboratas inruinpere voluerit, tunc Archidiaconus cum teftibus qui tabulas roboraverunt, ante Epifcopum vel Regem accedat, ut tel­ les quod fciunt dicant Quod fi ille qui cautam profequitur, adquiefcere nolue­ rit , tunc tabule innratfentia judieis per­ forentur , & Ardfidiaconus in prrlente facramento fidem faciat, & fibi feptimus fuper nodes feptem conjuret cum ipfis teuibus qui tabulas confcripferunt, quod reftituere, & unufquifque de teftibus quindecim folidis culpabilis judicetur. 7. Quod fi audor dimilfionis eum ingenuum fecerit, caufam qui profequitur fimilem muldam fuftineat ficut fuperiùs feribere julfimus, Si. infuper ab Ecclefiz liminibus repellatur ufque dum proprio domino ipfe fatistaciat. 8. Quod fi quis tabularium ex feryo alieno facere pratfumpfent , tunc ille cuius fervus eft fu per eum manum mittere debet Et fi tabularius eft, vel regius feu Romanus homo qui hoc facit, fuper fep­ tem nodes, fiFrancus, fuperquatuordecim de manu m manum ambulate debet, quamvis multz venditiones ex illo tadz nuflent, ufque dum ad eam manum veniat qua: eum ingenuum dimifit Et tunc ex eo judicium fuperiùs comprehenfum adim­ pleatur. 9. hi autem tabularius ancillam regum, aut ecclefiafticam, feu ancillam tabularii in matrimonium fibi fociaverit, ipfe cum ea Cervus permaneat. Si autem tantùm mcechatus fuerit, odavo dimidio folido culpabilis judicetur , aut cum fex juret. Quod fi tabularia hoc fecerit, ipta &. generatio ejus in (ervitium inclinentur. 10. Si autem tabularius ancillam Ripuariam acceperit, non ipfe, fed gene­ ratio ejus ferviat. 11. Si autem eccleliafticus, Romanus, vel regius homo ingenuam Ripuanam acceperit, aut fi Romana, vel regia, feu tabularia ingenuum Ripuarium m ma­ trimonium acceperit, generatio eorum femper ad inferiora declinetur. 12. Quod fi quis hominem regium tabularium , tam baronem quàm femi­ nam, de mundeburde Regis abftulent, M , *43 Anno Ch 6xo Capitularia DàGOIIXTI Rxeis i. aa '*» pabilis judicetur. La» ai- fexaginta folidi ------ille qui tabulariam, efiafticam feminam, feu baronem de mundcburdeEcclcfix’abftulerit, fexa­ ginta folidis culpabilis judicetur, & nihilominùs generatio eorum ad mundeburdem Regis feu Ecclefix revertatur. terpofitipne cum fimili numero quorum roboratum eft , idoneum confirmet 5. Qubd fi charta in judicio perforata idonea fuerit, tunc ille qui caufiun pro­ fequitur , dupU repetitione culpabilis judicetur, & infuper ad apartem Cancela iarii quadraginta quinque folidis culpabi- 14. Si autem Ripuarius ancillam Regis feu ecclefiafticam, vel ancillam tabulariam, fibi fociaverit, non ipfe, fed pro­ creatio ejus ferviat i f. Si autem Ripuarius ancillam Ripuarii in matrimonium acceperit , ipfe cum ea in fervitio perfeveret. 16. Similiter & fi Ripuaria hoc fecerit, * r & ‘ generatio ejus in fervitio perfeipfa lis judicetur ,&umcuiqu6de te itibus quin» decim folidis culpabius judicetur, & ipfum teftamentum inviolatum pcrfeveret. Si autem teftamentum falfatum fuerit, tunc ille qui caufiun profequitur , rem quam repetit cum fexaginta folidis reci­ Cancellario pollex dexter ,piat, & infuper B auferatur, aut eum cum quinquaginta folidis redimat, feunufquifque de teftibus verent 17. Si autem ingenuus cum ancilla moechatus fuerit, quindecim folidis cul?>abilis judicetur. Si autem fervus hoc ecerit, tribus folidis culpabilis judicetur, aut caftretur. 18. Qubd fi ingenua Ripuaria fervum Ripuarium fecuta fuerit, & parentes ejus hoc contradicere voluerint, offeratur ei à Regè feu à Comite fpata & conucula. Quod fi fpatam acceperit ; fervum inter­ ficiat. Si autem conuculam, in fervitio perfeveret. i p. Hoc etiam conftituimus, ut nullum hominem regium, Romanum, vel tabu­ larium interpellatum in judicio non tanganet, nec alfaccia requirat. Et fi in prarfenre légitimé mallatus fuerit, ea verba commemoret, & non ei fic ut Ripuario ante altare verba commemoret. ao. Servi autem Régis vel Ecclefiarum, non per adores, fed ipfi pro femetip* fis in judicio refpondeant, & (aeramenta ' abfque tangano conjurent. ii. Si autem homo regius homini regio vel ecclefiaftico facrameuto fidem fecerit, fuper feptem nodes conjuret ; fi Ripuario, fuper quatuordecim nodes. Similiter fic Ripuarius ei faciat LIX. venditionibus. 1. Si quis alteri aliquid vendiderit, & emptor teftamentum venditionis accipere voluerit, in mallo hoc facere debet, ÔC pretium in prarfente tradat, & rem accipiat,& teftamentum publicèconfcribatur. Qubd fi parva res fuerit ^feptem teftibus firmetur : fi autem magna, duodecim quindecim folidis multetur. 4. Qubd fi ille qui caufem lequitur manum Cancellarii de altari traxerit, aut ante oftium bafilicac manum pofuerit, tuné ambo conftringantur ut fuper quatuorde­ cim nodes feu fuper quadraginta ante Regem reprzfentare ftudeant pugnaturi. f. Si autem Cancellarius mortuus fue­ rit, tunc ei liceat qui rem comparavit, cum tribus chartis, quas ipfe Cancella­ rius fcripfit, abfque pugna chartam fuam fuper altario politam iooneare. 6. Qubd.fi venditor vel heredes fui fu pervixerint, ipfi teftamentum defendere debent, aut multam incurrere. 7. Quod de venditione confcripfimus, haec & de donationibus conftituimus. Hoc autem conftituimus , ut quicunque in caufa viftor extiterit, femper judicium confcriptum accipiat, aut teftes. 8. Si quis in judicio interpellatus char­ tam prz manibus habuerit, nulla ci malo ordine invafio requiratur : quin dum interpellatur, refpondeat ad interrogatio­ nes , & fine tangano loquatur, dicat : Non malo ordine, fedper teflamentum, hoc roboretur. x Et fi quis in pofterum hoc refragari vel falfare voluerit, à te ili bus convinca­ tur, aut Cancellarius cum (aeramenti in- . teneo, 9. Filiis autem aut filiabus fuper. duo­ decim folidos uni plufquam alteri nihil condonare vel confcribere permittimus. Quod fi quis fecerit, irritum habeatur. LX. De traditionibus & tefibus adhibendis. i. Si quis villam aut vineam vel quamVadia» libet poirefiiunculam ab alio comparave- p. u. rit, & teftamentum accipere non potue­ rit , fi mediocris res eft, cum fex teftibus, & fi parva, cum tribus > quod fi magna , cum duodecim ad locum traditionis cum totidem numero pueris accedat > & fic eis prarfentibus pretium tradat, & poffeiiionem accipiat, & unicuique de parvulis 4i AN“,?,,m Regum Francorum. 4*, LXIV. ZJe homine in domo propria occifo. Ln R : Si quii hominem in domo propria cuna hariraida interfecerit, auftor fafti triplici Κυ“* veregi Ido multetur, 8c tres priores npnaginta folidis culpabiles judicentur. Et quanti ei (angui nem fu derint.unufquifque veregildo eum componat. Et quanticun­ que poll au&orem Unguinis enufores vel poll tres prières fiierù.t, dnufquifque quindecim folidis multetur : & quicquid ibi talaverint, reftituant. % LXV. De to qui bannum non adimplet, 1. Si quis legibus in utilitatem Regis, live in hofte, leu in reliquam utilitatem 4. Si autem ibidem infra terminationem bannitus fuetit, & minime adimpleverit, ' < aliqua indicia fua arte , vel butinz, aut fi zgritudo eum non detenuerit, fexaginta mutuli faftz extiterint, ad facramentum folidis multetur. 2. Si autem Romanus aut ecclefiaftinon admittatur , fed m pnefente cum cus vel regiushomo hoc fecerit, unufquiilegis beneficio cogatur reltituere. y. Quod fi extra marcham in fortem ' que contra audorem faum triginta folidis alterius fuerit ingreflus, judicium com- culpabilis judicetur. 3. Si quis âutem lêgatarium Regis, prehenfum compellatur adimplere. tf. Quod fi teftamentum Regis abfque vefad Regem feu in utilitatem Regis per­ contrario teftamento falfum clamaverit, gentem , hofpitio fufeipere contemplent, nili emunitas Regis noc contradixeri^, non aliunde nifi de vita componat. 7. Quod fi duo te (lamenta Regum de fexaginta folidis culpabilis judicetur. Aut una re extiterint, femper prior duplicem ii regius, Romanus, auteccleftliicusho­ mo hoc fecerit, unufquifque contra aucto­ fortiatur portionem. 8. Quod fi quis de Ecclefia aliquid rem fuum triginta folidis multetur. alapas donet, & torqueat auriculas, ut ei in pofonodum teftimonmm przbeant Si autèm telles non potuerit congregare ut ei teilimonium przbeant, tunc rem fuam cum fex five cum feptem cum facramenti interpofitione fibi lludeat evindicare. x Si quis confortem fuum quantu­ lumcunque fuperpriferit.cum quindecim folidis reilituat 3. Si autem infra teftamentum Regis aliquid invaferit , aut cum fex juret quod infra terminationem teillmenti ni­ hil invafiflet. aut cum fexaginta folidis omnem, redditionem reilituat. LXVI. De /aeramento. Si quis Ripuarius facramento fidem fecerit, fuper quatuordecim nodes fibi feptimus, feu duodecimumvel feptuagefimanam. 1. Si quisfervum fuum libertum fecerit mus fecundus, cum legitimo termino noc& civem Romanum , portafque apertas tium ftudeateoniurare. Si autem contentio confcripferit, fi fine liberis difccfferit, orta fuerit quôd (aeramentum in die pla­ non alium nifi fifeutn noftrum habeat he­ cito non conjuraflet , tunc cum tertia parte juratorumfuorum adfirmare lludeat, redem. 2.- Quod fi aliquid criminis admiferit, aliquibus à dextris feu à finiftris flantibus. fecundùm legem Romanam judicetur. Et , Sin autem neç fic fatisfecerit, tunc fecun­ qui eum interfecerit, centum folidis mul­ dum przfehtiain judicis vel fecundùm terminationem fextam juratorum fiiorum tetur. 3. Qubd fi dominus ejus eum ante cum dextera armata, tim prius quàm pofterius, facramentum in przfentia ju­ Regem denariatum facere voluerit, li­ dicis confirmare lludeat. Quod fi verbis centiam habeat. LXII. De homine qui fervum tributarium non dixerit, omnem repetitionem cum legis beneficio lludeatxeform0|e > & unuf­ facit. 1. Si quis fervum fuum tributarium aut quifque de.juratoribus quindecim folias litum fecerit, fi quis eum interfecerit, tri­ culpabilis jumeetur. Si autem contradi­ xerint , judicium accipiant. ginta lex folidis culpabilis judicetur. 2. Si autem regius, Romanus, aut ec2. Quod fi denarialem eum facere vo­ vi abilulerit , cum fupraferipta lege in triplum reilituat. LXI. De Ubertis fecundum legem Ro­ luerit, licentiam habeat. Et tunc ducen­ tos folidos valeat. . LXIII.· De'homine in hofte occifo. 1. Si quis hominem in hofte interfece­ rit, triplici wcregildo culpabilis judicetur. 2. De furto iimtiiter λ. defiafticus taliter egerit, cum legitimo numero fimiliter lludeat implere, aut le­ gitimam folutioném reilituat LX VII.' De eo qui filium non reliquit. 1. Si quis moriens debitofus, aut teftamenta venditionis feu traditionis aliqua 1 ' 47. A’iN0^'"s'n Capitularia ■ fecerit r fi filios aut filias non reliquerit, quicunque de parentibus fuis quantùm unus foudus valet in hereditatem accepe­ rit , velcui ▼eregildus eius, fi interfectus fuiflet, légitimé obveniebat, omne debi­ tum per ipfum folvi judicatur > & omne factum ejus idoneare ftudeat, aut culpam incurrat. x Si quis autem poil fidem failam facramcnti in hoftem bannicus fuerit, fi non perrexerit, port quadraginta nodes i fi autem perrexerit, poil armorum politio­ nem fuper quatuprdecim nodes conju­ rare iludeat. j. Quod fi facramentum ille qui profequiturnon pronuntiaverit, >pie qui placitavit ante annum revolutum vel lentem nodes (aeramentum fuum coram teltibus uflerat, &. conjurare ftudeat, & deinceps innocens habeatur. 4 Sj autem non adimpleverit, om­ nem repetitionem cum legis beneficio reftituat ç. Si quis pro hereditate vel pro inge­ nuitate certare cœperit port malo ordine, cum fex m Ecclefia conjuret, & cum duodenin ad ilappulum Regis in circulo & in ha excepto capi­ tale & delatura in locum reftituant. LXXX. De via lacinia. Si quis Ripuarius ingenuum Ripuarium de via fua obftaverit, quindecim folidis culpabilis judicetur, aut cum fex juret quod ei viam fuam cum armis nunquam contradixiflet. LXXXI. Ut parvulus nonrefpondeat ante quindecim annos. Si quis homo Ripuarius defunAus fue­ rit , vel intrrfeAus, &. fihum reliquerit, ufque ad quintum decimum annum ple­ num nec caufam proiequatur, nec in ju­ dicio interpellatus relpoiifum reddat. Quindecimo autem anno aut ipfe refpon­ deat , aut defenforem eligat. Stmilitet tmilitcr & filia. ( L X X X 11. De damno in mefie vel in claujura. t. Si quis Ripuarms in mefle aliena vel in quacunquelibet claufura damnum fe­ cerit , arftimatione damni culpabilis judi­ cetur. Si autem negaverit , & convictus fuerit, capitale cum furto &. delatura cul­ pabilis judicetur. 2. Si quis peculium alienum in mefle adprehenfum ad parricum minare non permilcrit, quindecim folidis culpabilis judicetur, aut cum fex juret quod hoc non fecifli t. L XXX III. De maleficio. i. Si quis vir feuqua mulier Ripuaria per venenum, feu per aliquod maleficium, aliquem perdiderit , veregildum com­ ponat. x. Si autem mortuus non fuerit, & va­ rietatem feu debilitatem probabilem ex hoc iu corpore habuerit, centum folidis culpabilis judicetur, aut cum fex juret LXXXIV. De Grafione injufil invitato. Si quis Grafionem ad res alienas injuftè tollendas invitaverit, quadraginta quin- Explicit Lex yi que fol idos componat, & funilegufeftb· tuat. L X X X V. De corpdre expoliato. i. Si quis corpus mbrtuum , priufquam fepeliatur, expoliaverit, centum folidis cum capitale & delatura multetur. a. Si autem eum ex humo traxerit & expoliaverit, ducentis folidis cum capi­ tale & delatura culpabilis judicetur, vel vargus iit, hoc eft, expulfus, ufque dum parentibus fatisfaciat. LXXXVI. De caballo excorticato. i. Si quis caballum alterius mortuum leu quodcunquelibet animal extra confilium domini fui excorticavent, triginta folidis culpabilis judicetur. a. Si autem negaverit, & conviAus fuerit , centum foudis cum capitale & delatura multetur. L XX X VII. De homine Jorbannito. Si di quis hominem qui forbannitus eft in domum recipere prxiumpferit, fi Ripuarius eft , fexaginta folidis > fi regius, RoI, Ro ­ ' /· λ. · manus , vel. ecdefiafticus , triginta folidis culpabilis judicetur. LXXXVIII. Ut nemo munera in judicio accipiat. Hoc autem conlenfu & confilio feu flaterna traditione & legis confuetudine iiper omnia iubemus, ut nullus Optima­ tum, Major domûs, Domefticus, Comes, Grafio, Cancellarius, vel quibuflibet gra­ dibus fublimatus, in provincia Ripuaria in judicio refidens, munera ad judicium pervertendum recipiat. Quod fi quis in noc deprehenfus fuerit, de vita componat. LXXXIX. Ut Judicet five Mijfi fificalet freda non exigant priufquam facinur componatur. Nec nullus Judex fifcalisde quacunque­ libet caufa freda non exigat, priufquam facinus componatur. SÎ quis autem per cupiditatem ifta tranfgrefliis fuerit, legi­ bus componatur. Fredum autem non illi Judici tribuat cui culpam commifit, fed illi qui folutionem recipit, tertiam par­ tem coram teftibus fifco tribuat, ut pax perpetua itabitis permaneat. Amen. R i p u a r i o r u m. Deo gratias. Amen. Utde alteram editionem Legis Ripuariorum VETERCM. ’D“ ularia in novo Codice Legum B anno c™™ Regum Fr3nCorum. 54 D A G O B E R TI R E GIS CAPITULARE SECUNDUM, / * sirs LEX ALAMANNORUM, INDEX CAP ITULORUM. *· Ί Λ £ liberis qui res fuas ad Ecclefiam U Dei tradunt. 3. De Uberis qui res fuas ad Ecclefiam pum aut ad Judicem fiuum venire difpexerint. Dei tradunt , & in beneficium fub 24. De eo qui in mortem Ducis conciliatus 23. De colonis ecclefiafiicis ,fiad Epifico- ufufruSuario accipiunt. fuent. 3■ De Uberis velfervis qui ad Ecclefiam 4· De Uberis qui infra januas Ecclefix provinciam invitaverit. 26. De his qui in exercitu litem commife· J. interfeSi fuerint. De raptoribus qui de Ecclefiis aliquid 2 7· De his qui in exercitu aliquod furtum G- vi abflraxerint. De juratoribus , quales aut quantos 28. De eo qui figillum aut mandatum Du­ T' fecundum euva homo habere debet. De libens qui de Ecclefia aliquidfura- 29. De eo qui m curte Ducis hominem 8· verint. De Uberis qui fervum Ecclefia occi­ 9. derint. De colonis Ecclefia occifis. confugiunt. 2 ç. De homine quigentemextraneaminfra rint, jecerint. cis neglexerit. occiderit. 30. De eo qui Mijfium Ducis infra pro­ vinciam occiderit. 31. De eo qui in curte Regisfurtum com- *0. De eo qui in curte Epifcopi armatus ingreditur. » I. De eo qui in curte Presbyteri armatus miferit. 32. De eo qui res Ducis furaverit. 33· De feminis qua in nunifieno Ducis ingreditur. 12. De tus qui Epifcopo aliquam injuriam fiunt. 34. De eo qui prxfumpferit infra provin­ Jc. ertnt. * 3. De his qui Presbytero parrochiano in­ ciam res Ducis nofiiliter invadere. 3 J- De filio Ducis qui contra patrem fuum juriam intulerint. ‘4. De his qui Diacono aliquam injuriam (urrexerit, 3 5. De conventu t ut fecundùm antiquam fecerint. 1J. De his qui Monacho aliquam injuriam confuetudinem fiat. 3 7· De mancipiis , ne fotis provincia ven­ intulerint. 1 5. De his qui Clerico aliquam injuriam dantur. 38. De eo qui die dominico opera fervilia intulerint. < 7. De liberis qui ad Ecclefiam dimijfifunt, /i occidantur. 18. De ancilla libera dimiffia 3 fi pofiea fer­ vo je conjunxerit, & de Alamanna 19. quot fervo nupjerit. Ut nullus laicus rem Ecclefia abfque charta prafumat pojfidere. 30. Ut Presbyter res vel mancipia EccleCia potefiatem vendendi non habeat. 31. De his qui Ecclefia fervum vel ancil­ lam fufeeperint fugitivos. 22. Qualiter fen i Ecclefia tributa folvere debeant. Torn. 1. fecem. 39· De inlicitis nuptiis, 4° - De patricidits & fratricidiis. 41· Ut nullus caufam audire prafumat t nifi qui à Duce confiitutus efi. 41· De eo qui fiape interpellatus ante Du­ cem de qualicunque evidenti caufa , & conviSusfuerit>ne adjuramentum permittatur. 4η Ut Jcriptura non valeat in qua annus & dies non ofiendttur. 44· De libero qui alteri libero cnmen mortjjle impo/uent. 4 i · ZXr rixis quafiapefierifolent in populo. Dij ίί Capitularia ahkoChmst, 4.6. De libero gui liberum, extra terminos vendiderit. 48. De eo qui liberum hominem vel fe­ minam liberam vendiderit. ~)6. De eo cui morttaudus imputatur. terfecerit. 78. De pretio bovis. 79· De eo qui pafiores vel artifices inter. · infra provinciam fecerit. 80. De eo qui cum ancilla vefliaria & gt- 4). De eo qui hominem occiderit, & eum • momaudo fecerit. ;6 77· De eo qui gravida mulieri natum in­ <®^7· De co gai feminem ingenuam extra marcam vendiderit. DX“" neciaria concubuent. 8 j. De eo qui incendium fuper alium in f 0. De eo qui liberum de terra effodterit. no&e miferit. i. De libero qui alterius uxorem tulerit. 82. De editibus feufibus, vel aliisfuratis q 2. De eo qui fponfam altenus acceperit. aut occifis. De eo qu: fponfam fuam dimifent , & aliam duxen t. 8 3. De eo gui aliquam claufuram in aqua ç 4. De eo qui fiham alienam non defpon- 8f. Dc his qui de terra fua inter fe con­ S3 fecerit, & ibi aliquid negaverit. fatam acceperit. 5$. Ue uxore, mortuo manto., fine filiis tendunt. 8f. De eo qui fervum alterius fugientem relifla. acceoerit, & fequenti domino con­ y 6. De eo qui proximi fui defunSi uxori finefiliis reliQa dotem contradixerit. y 7. De hereditate duarum fororum qua abfque fratribus pofi mortem patris reli&e funt. tradixerit. 86. De eo quiJervum in pignus fufeepent, v fi ipfe fervus aliquod dam­ num fecent. 87. De eo qui alteri res fuas apud fe in­ $ 8. De eo qui mulierem in itinere vadentem ventas contradixerit. denudaverit, aut cum ea motchaverlt. 88. Ut fratres pofl mortem patris eorum y 9. De eo qui alium percuffent aut vul­ hereditatem non diffipent antequàm dividant eam. neraverit. 60. De eo qui alteri aurem abfeiderit. 'bfeiderit. 61. Deeoqutpalpebras altenus maculaverit. 62. De " nare tranfpttnSa ' “ vel abjeifa. - 6?. De labiis maculans. 6* De lingua abfcifa, & de vulneribus m facie faSis. 6s- De eo qui ahum contra legem tunde­ 85. De eo qui hominem occiderit & ne­ gaverit, 9°· De coxa vel brachio abfeifis. pi. De eo qui mulieri pragnanti aborti­ vum fecerit, pa. De hereditate quam mulierpofipartum flatim mortua dereliquit. nt , & de diverfis vulneribus. 66. De eo qui alteri viam contradixerit. 61 De eo qui alterum de caballo jactaverit. 68. De libero qui liberum occiderit. PJ. De eo qui in pugna parem fuun dere­ am.iffa.num foraverit. 69· De eo quialtenus . _ 70. De eo qui altenus caballum involaverit. 7 l De eo qui equum plagaverit, dum ho­ 9) minem plagare voluerit. 7». De eo qui in troppo de jumentis ducη tricem involaverit. De eo qui pregnum jumentum ferieris, & abortivum fecerit. 74. Qualiter jumenta, qua meffem lafo­ rint, includantur. IS- De eo qui taurum gregem regentem in­ volaverit aut occiderit. liquit & fugit. Pf. De eo qui pofi finitam & emendatam caufam mallare prefumpferit. De ea qui ingenuam feminam coipo percujferit. $6. De eo qui medelam aut carrucam al­ terius involaverit. 97- De eo qui buricas in fylva porcorum incenderit. p8. De eo qui gregem animalium in pignus tulerit, vporcarium vel ceterospaftores flagellaverit. 99. De eo qui bifontem aut bubalum vel cetera animalia fur avent aut oc­ ciderit. Expliciunt Capitula. 57 a,wo6^‘“t1 Reguin Francorum. D£°*“T* i8* INCIPIT LEX ALAMANNORUM (Collata cum Heroldote cum duodecim/'Codicibus manuferiptis. ) Caput I. Deliberis qui res fuas ad Ecclefiam Dei tradunt. i. 1 quis liber res fuas vel femetipfum tjad Ecclefiam tradere vôluerit, nul­ lus habeat licentiam contradicere ei, non Dux, non Comes, nec ulla perfona > fed fpotttaneâ voluntate liceat Chnftiano ho­ mini Deo fervire,& de propriis rebus fuis femetipfum redimere. Et qui hoc volue­ rit facere, per chartam de rebus fuis ad Ecclefiam, ubi dare voluerit,firmitatem faciat, & telles fex vel feprem adhibeat, & nomina eorum ipfa charta contineat, & coram Sacerdote qui ad eandem Ec­ clefiam defervit fuper altare ponat : & proprietas de ipfis rebus ad ipfam Eccleiiam in perpetuum permaneat. 2 Et fi aliqua perfona, aut ipfe qui dedtt, vel aliquis de heredibus ejus, pollea ipfasres de ipfa Ecclefia abftrahere volue­ rit , vel aliquis homo aut qualifeunque per­ fona hoc prxfumpferit facere, fic effectum 3uem inchoavit non obtineat, & Dei juiciurft incurrat fic excommunicationem fanAx Ecclefix, & multam illam quam charta continet perfoivat, & res illas ex integro reddat, & fredum in publico fol­ vat ficut lex habet. II. De liberis qui res fitas ad Ecclefiam fuis, c vidiflènt, ~Λ & ·■ auribus ‘ audiflenc quod pater ejus illas res ad Ecclefiam dedilfet, & chartam feciflèt, & illos ad telles advocaflet. Hoc per facramenturtfr dicant, quôd nos veri telles fumus. Poil hxc Paftor Ecclefix res fuas poflideat, ic ille præfumpror qui contradixerit, illam mul­ tam quam charta continet ad Ecclefiam perfoivat. 2. Si autem illa charta aut arferit aut f>erdita fuerit quam ille homo fecit, tunc iceat illi heredi cum teftibus nominatis quinque, ipfe fit fextus, in ipfa Ecdelia jurare quoa pater ejus nec chartam feciffet, nec ad illa loca fanda dediflet. Et ii hoc pr.rfumpferit facere, illas respoflideat. III. De Uberis velfervis qui ad Ecclefiam confugiunt. i. Si quis homo aliquem perfequent fugitivum, aut liberum aut lervum, & ipfe intra januas Ecclefix confugerit, nullus habeat poteflarem per vim abllrahendi de Ecclefia, nec eum infra januas Ecclefix occidendi > fed ex timore Dei ho­ norem Ecdelix impendat,ÔC Sacerdotem Ecclefix interpeller pro fervo fuo. Roget fibi eum reddere, & do net legitimum va­ dium ut illam culpam illi fervo conceflam habear. Tunc ille Prelbyter reddat in Dei rrttdunt, & in beneficium fub uflt- pace fervum domino fuo. fruSuario accipiunt. 2. Si autem Prelbyter neglexerit red­ i. Si quis liber res fuas ad Ecclefiam dere aut contradixerit illum fervum, apud dederit, & per chartam firmitatem fece­ fe illum contineat, & curam de illo ha­ rit, ficut fupcriùs dictum ell, & poll hxc beat, ut exinde fugitivus non evadat. Et à Pallore Ecdelix per beneficium fufee- fi evaferit, ille Prelbyter fine ulla dilatione perit ad victualem ncceflitatcm conqui­ perquirat, & domino reftituat. Et fi ipfum rendam diebus vitx fnx, & quod fpondit invenire non potuerit, limitera ipfiusaut perfoivat ad Ecclefiam cenfum de illa ter­ pretium pro eo fotvac. ra, & hoc per epiitolam firmitatis fiat,ut Si autem vi abftraxerit, & injuriam poli ejus difceflnm ullus de heredibus non Ecdelix fecerit , componat octodecim contradicat. Et (i contigerit ut poll mor­ folidos ad Ecclefiam, & fredum folvat in tem ejus qui dedit illas res, filium relin­ quat, ôcforfitan ipfe filius vult dicere quôd hereditas paterna fibi iit legitima ad poffidendum, & pater ejus non dediflet, nec firmitatem feciflet, non liceat ei jurare i fed ipfa charta quam pater ejus fecit prxfens veniat, & illi telles qui manus fuas in charra rniferunt una cum Prelbytero Ecclefix, ficut Iq habet, ita tcilificentur quod ipfi adyprxfens fuilTent , & oculis fifcum fexaginta folidos, quia contra le­ gem fecit , êc Ecdefiis honorem non impendit, &: Dei reverentiam non habuit, & ut alii cognoicanc quod fit timor Dei in Chrillianis , & honorem Ecdefiis im­ pendant. 1λΓ. De liberis qui infra jahuas Ecclefi» interfecit fuerint. Si quis liber liberum infra januasEcclefixocciderit, cognofcat fe contra Deum Hinc çolti gic Vidiauus , ;S,iu«iplu lilliOT A· iemannot nondum fi­ dem chril- tueam r Capitularia i De minoribus caufis ufquc ad folidum valentem licet unicuique qualem lacramentalem unum fecum habere vult, in fuo facramento continere. 2. Nam fi duas faigas valentem fupra folidum res valuerint de qua caufa orta fuerit, tunc debet homo qui caufam re­ quirit tres eleftos denominare , &: ex denominatis tribus ficentiam habet cxcuiator rejicere duos» tertium vero non licet rejicere, fed iplum fecum in facramento habere debet 3. Saiga autem eft quarta pars tre- miifis , hoc eft, denarius unus. Dux faigx, duo denarii dicuntur. Tremiflus eft tertia pars folidi, &\font denarii quatuor. 4. Ita ofifervandum eft ufque ad tres folidos & fupra tres folidos. y. Iterum duas faigas valentes, fi ali­ quis interpellatus fuerit, tunc qui caufam profecutus fuerit, electionem faciat de conjuratoribus., unde excufator quales duos rejicere voluerit poteftatem habeat, & cum duobus juratoribus ifte ordo fervandus eft ufque ad fex folidos. 6. Nam fi dux faigx fupra funt, tunc cum quinque fui manu fexta jurare debet, fimiliter cum ele&is, ficut fupri dictum eft; & duos in omnibus iftis ordinibus rejicere licet 7. Illa facramenta debent efle jurata, ut illi conjuratores manus fuas fuper capfam ponant, & ille foluscuicauiarequiri­ tur verba tantum dicat, & fuper omnium manus manum fuam ponar, ut fic illi Deus adjuver vel illx rcliqdix ad illas manus quas comprehenfas habet, ut de illa caufa. unde interpellatus eft culpabilis non fit. VII. De liberis qui de Ecclefia aliquid juraverint. 1. Si quis res Ecclefix foraverit, & con­ victus fuerit, ut folvatur unicuique rei quam foraverit, tres novigeldos folvati, aut fervum, aut ancillam, aut bovem, aut caballum , aut qualecunque ammal, vel ceteras res qux ad Eccleiiam Dci perti­ nent. Si poli furtum inventus foerit, ita folvat ut fuperiùs feriptum eft. 2. Si aurem negare voluerit, fecundùm qualitatem recunix ira iuret cum fuis ficramcntalious in ipfo altare, cui res furtivas abllulit, coram Sacerdote vel minillroejus, quem pallor Ecclefix juflerit audire facramenruin. VIII. De liberis oui fervum Ecclefix occiderint. Si quis fervum Ecclefix occiderit, in tri­ plum componat > ficut folet fervus Regis, ita folvatur, id eft, quadraginta quinque folidis. Et fi eum rapuerit contra legem, & vendiderit extra provinciam, tripliciter eum componat. Et h eum foraverit aliquis in capite, femper confimilem reftituat, fi ipfum invenire potuerit » alius autem me­ dietatem in auro valentem, medietatem cum qualem pecuniam habet, folvat. I X. De colonis Ecclefix occifis. Quicunque liberum Ecclefix, quem colonum vocat, occiderit, ficut alii Ala­ manni ita componatur. 4 <5i Anno6^h“ti Regum Francorum X. De eo qui in curte Epifcopi armatus DàOOBFRTI Rigis i. ✓ °“* £fSi autem Clericus qui'in gradu in L·" A1a* Ecclefia publicè leAionem recitat , vel . ____ Si quis in curte Epifcopi armatuscon- gradale, vel alleluia coram Epifcopo “ ' jo in era legem intraverit , quod .Alamanni publico •ublicocantaverit, cantaverit, aliquam injuriam pafhaifterahandi dicunt,’ ododecim folidos lus fuerit, ficut fuperiùs diximuss.compo, compocomponat. Si infra domum intraverit, natur quomodo parentes eius cornponuntur, & tertia pars fuper nare addatur triginta fex folidos' componat. XL De to qui in Presbyteri curte armatus in compofitionc. XVII. De liberis qui ad Ecclefiam dimijfi. ingreditur. ingreditur. . Si quis autem 'in Preibyteri curte, qui in parrochia pofitus eft ab Epifcopo, con­ tra legem armatus intraverit, ficut fupe­ riùs diximus, ficut folet aliis liberis Ala­ mannis componere, ita Preibytero tripli­ citer componat, hoc eft, octodecim lolidos » & ii infra cafam , triginta fex. XII. De his qui Epifcopo aliquam injuriam fecerint. i. Si quis Epifcopo aliquam injuriam fecerit, vel plagaverit, vel fuftaverit, vel mancaverit, omnia tripliciter componan­ tur , ficut ceteri parentes ejuscompofirionemhabebunt, ac fi meliùs theamus ficut & Ducem, ita in omnibus eum componat. a. Et fi occifus fixerit, ficut & illum Ducem ita eum folvat, aut Regi, aut Duci, aut ad Ecclefiam ubi paftor fiiit. XIIL De his qui Presbytero parrochiano injuriam Intulerint. t. Si quis Prelbvterum parrochianum injuriaverit, aut fuftaverit, aut mancave­ rit ,* vel qualemcunque ei injuriam intu­ lerit , in triplum componatur. a. Et fi eum occiderit, fexcentis folidis eum folvat, aut ad Ecclefiam ubi fervivit, aut ad Epifcopum de cujus parrochia fiiit. XIV. De his qui Diacono aliquam injuriam fecerint. Si quis Diacono, qui e vangelium coram Epifcopo legit, & reveftitus ante altare officio fungitur, fi quis ei aliquam injuriam fecerit, vel eum fuftaverit, vel plagave­ rit , vel mancaverit, dupliciter compona­ tur. Et fi eum occiderit, quadringentis folidis componatur. X V. De his qui Monacho aliquam injuriam intulerint. Monachus aurem qui fub regula in monafterio converfatus fuerit, &: ab aliquo aliquas injurias, ficut fuperiùs diximus, paflus fuerit , ita ut Diaconus fimiliter componatur. X V I. De his qui Clerico aliquam injuriam intulerint. i. Clerici autem, ficut ceteri parentes eorum, ita componantur. funt,ji occidantur. Liberi qui ad Ecclefiam dimiiii funt liberi, vel per chartam libertatem acce­ perunt v fi occidantur, oduaginta folidis iolvantur Eccleliar vel filiis ejus. XVIII. De ancilla libera dimiffa,(ipofiea fervo fe conjunxerit t & de Alamanna qua fervo nupferit. 1. Si ancilla libera dimifla fuerit per chartam , aut in Ecclefia, & poft hac fer­ vo nupferit, Ecclefix ancilla permanear. 2. Si autem libera Alamanna fervo Ecclefix nupferit, & fervile opus ancilla: contradixerit, abfcedat. ?. Si autem ibi filios vel filias gene­ raverit, ipii fervi & ancillar permaneant, poteftatem exeundi non habeant. 4. Illa autem mater eorum , quando exire voluerit, ante tres annos liberam poteftatem habeat. ç. Si autem tres annos induraverit opus ancillar, & parentes ejus non exadoniaverint eam ut libera fuiflet, nec ante Du­ cem , nec ante Comitem, nec in publico mallo, tranfadis tribus Kalend. Mart, poft hac ancilla permaneat in perpeiuùm > ôc qui ex ea nat> fuerint, fervi & ancilla? fint. XIX. Ut nullus laicus rem Ecclefia abfque charta prafumat pojfidere. Res Ecclefia: de laicis aoique charta nul­ lus prafumat poflidere. Et ii chartam non offenderit, quod comparaffet à paftore Ecclefix, poffeflio femper ad Ecclefiam pertineat. XX. Ut Presbyter res vel mancipia Eccle­ fia potefiatem vendendi non habeat. Nullus Presbyter nec aliquis Paftor V»dianUf , Ecclefix poteftatem habeat vendendi ec- P· * J· clefiafticam terram , nifi contra aliam terram 5 nec mancipium, nifi aliud man­ cipium receperit. Et fi concambium fe­ cerit aut de mancipio aut de terra, femper epiftolam firmitatis faciat, ut contentio non fiat, nec Ecclefia perdat quod légi­ timé poifidere debear. XXI. De his qui Ecclefia fenum vel ancillam fufeeperint fugitivos. Si quis mancipium Eccleiix, aut fervum, *63 Ann^h"st' Capi tularù n“T' aut ancillam,fugitivum fufccpcric, & poli aut in exilium éat ubi Dux mifcrit S< rcquiiirioncm aut ipfe Presbyter requirat, res, ejus infifccntur in publico. XXVI.Z>i his qui in exercitu luem *° aut miflus ejus k-gjtinlus, St ille· neglexerit commiferint. ^reddere, c ontra legem aiitcltetei it, ficut folct alus Alamannis componere , ita & Si quis in exercitu litem commi ferit, tripliciter componat. Et quicquid Eccle- ita ut cum clamore populus concurrar fi.r contra legem fecerit, omnia tripliciter cum armis, & ibi pugna orta fuerit iurer componat, Æcut lex habet. proprium exercitum, & aliqui ibi occili XXII. Qualiter fervi Ecclcfi* tributa fuerim, ipfe homo qui hoc commifit, aut fvlverc debeant. vitam perdat aut in exilium eat, & res Servi enim Ecdefix tributa fua legiti­ ejus infifccntur in publico; & illi alii qui me reddant, quindecim ficlas de cervifa, ibi aliquid commiferuot aut fecerunt , porcum valentem tremifle uno , panem omnia lient lex habet tripliciter folvant, modia duo, pullos quinque, ova viginti. XXVII De his qui in exercitu aiiquod furtum fecerint. Ancillar autem opera impolita fine neglec­ to laciant. Servi dimidium libi, &. dimi­ Si quis m exércitu.ubi Rex ordinaverit dium in dominico arativqtn reddant. Et fi exercitum, aliquod furtum fecem, novem fuper h.vc ell· , ficut fervi ecclefiaftici irn vicibus novigeldos folvat quicquid invo­ faciant, tres dies libi, & tres in dominico. latum fuerit. Si autem Dux exercitum or­ • a.’. Μ XXIII. De fervis * ecclefajfcis ad dinaverit , & iicjllo fifcoaliquid furaverir, JDc Cu.oEpifcqpum aut ad Judicem fuum venire tresnovigeldosfolvat. Er Ii jurare voluerit difpexerint. fecundum qualitatem pecuniar juret. XXV III. De eo qui figillum aut 1. Liberi autem ecclefiaflici, quos co­ mandatum Ducis neglexerit. lonos vocant , omnes , ficut &: coloni 1. Si quis figillum Ducis neglexerit, aut Regis, ita reddant aci Ecctefiam mandatum, vel fignum qualecunquc quod 2. Si quis légitimé tributum anteileterit per juflionem Judicis fui, fex folido mandaverit, duodecim folidis Iit culpa­ bilis. Et fi negare voluerit quod ad ilium iit culpabilis. 3. Et opera quarque impolita ei Fuerint nuntius non perveniflet , cum quinoue fecundùm mandatum , aut quomodo lex nominatis jurer, fi eum * facramentum do­ habet, li non adimpleverit , fex folidis minus prxbcre voluerit. x Si autem figi Ilum Comitis negle­ iit culpabilis. 4. Et fi figillum aut fignum quale­ xerit vel mandatum, cum fex folidiscomcunque Judrx per juflionem domini fui ponar. j. Si autem Centurionis figillum aut rranlmiferit, & eum venire juflcrit, aut ambulare in aliquam utilitatem, &; ille mandatum neglexerit, tribus folidis fit culpabilis. neglexerit, fex folidis lit culpabilis. 4. Aut ii negare voluerit quod ad illum ç. Si autem figillum Epilcopi ncgle-’ xerit, aut ad veniendum, aut ad ambu­ nuntius non perveniflet, fecundùm quod landum, ubi juflcrit, duodecim folidis fit debuit folvere, ita juret. XXIX. De eo qui in curte Ducis culpabilis. L»x AiaMahno- XXIV. De eo qui in mortem Ducis hominem occiderit. conciliatus fuerit. 1. Si quis in curte Ducis hominem oc­ ciderit , aut illic ambulantem, aut inde re­ vertentem , triplici weregildo eum folvat, propter hoc quod pnrcentum Ducis tranfgrefliis ell, ut unufquifque homo pacem habeat ad dominum liium veniendo & de illo revertendo. Et nullus prxfumat ho­ minem dc Duce venientem aut ad illum ambulantem in itinere inquietare, quam­ vis culpabilis iit. Et fi prxfumpferir, quic­ quid ei fecerit, aut occiderit, aut ille vivens evâferit, aut plagatus fuerit, femper tri­ pliciter componat. \ 2. Et ii ad Comitem perrexerit, « ibi vel occifus vel plagatus fuerit, ille Si aliquis homo in mortem Ducis conci­ liatus fuerit, &: inde convidus fuerit, aut vitam perdat, aut fe redimat, ficut Dux aut Principes populi judicaverint. Et fi jurare voluerit, cum duodecim nominatis juret in Ecclefia coram Duce, aut quem ille mi fern. XXV. De homine qui gentem extraneam infra provinciam invitaverit. Si homo aliquis gentem extraneam infra provinciaminvitaverigut ubi prardam vaftet hofliliter, vel domos incendat, & de hoc conviilus fuerit, aut vitam perdat, qui ♦ HmU Îfgu «· x·., Anno Christi ' 6jo. Regum Francorum. qui hoc fecit, omnia tripliciter componat. XXX. De co fui Mijfum Ducis infra provinciam occiderit. Si quis Miflum Ducis infra provinciam occiderit, tripliciter eum iolvat, ficut lex habet Si negare voluerit quôd non fecif- . fet, ficut lex habet, ita jurec cum duo­ decim nominatis & aliis duodecim eledis. XXXI. De eo qui in curte Regis furtum commiferit. i. Si quis in curte Regis furtum alicui fecerit, dupliciter componat cui furtum fecerit, & fexaginta fôlidos pro fredo in publico folvat a. Si fervus alienus hoc in curte Ducis fecerit, dominus ejus aut redimat eum quantùm valet, aut ipfum reddat. XXXII. De eo qui res Ducis furaverit. Si quis de rebus qua: ad Ducem perti­ nent aliquid furatus fuerit, ter novigeldos componat < & ibi fredum non reddat, quia res dominica: funt, & tripliciter com­ ponuntur. XXXIII. De feminis qtue in mimfierio Ducis fum. Si feminis qux in minifteno Ducis funt aliquid contra legem fadum fuerit, qui hoc fecerit, omnia tripliciter eis compo­ nat, quod aliis Alamannorum feminis iunpliciter componere debeat. XXXIV. De eo qui orefumpferu infra provinciam res Ducis nofiiliter invadere. Si quis prxfumpferit infra provinciam hoftiliter res Ducis invadere & ipfas tala­ re , & poil hxc convictus fuerit, quicquid HtreU. ibi tuitum * fuerit, mancipia , pecuniam , lefit udla- omnia tripliciter reftituat, & infuper aut exiliet eum de provincia·, aut ubi­ cunque cranfmitrat eum, aut Regi domino fuo, & de hereditate paterna amplius ad eum nihil pertineat, quia inliciram rem contra patrem fuum fecit. 2. Et fi fratres habuerit, ipfi fratres inter fe per voluntatem Régis dividant heredi­ tatem patris eorum. Ilu aurem qui rebel­ lavit contra patrem fuum, non dent por­ tionem inter ipfos. . j. Et fi ampliùs non fuerit ni fi ille unus qui rebellavit, tunc illa hereditas quam ille Dux habuit, port mortem ejus in poteftate Regis fit j cui vult donet, aut illi filio Ducis qui rebellavit, fi potuerit per fervitium hoc ad pedes Regis con­ quirere > aut fi alii vult dare, in fua fit poteftate. XXXVI. De conventu , ut fecundùm antiquam confuetudinem fiat. 1. Conventus autem fecundum confue­ tudinem antiquam fiat in omni centena coràm Comite aut fuo Miflb, & coram Centenario. 2. Ipfum placitum fiat de fabbato in fabbatum, aut quali die Comes aut Cen­ tenarius voluerit, à feptem in feptem noc­ tes, quando pax parva eft in provincia» uando autem melior eft, poft quatuor ecim nodes fiat conventus in omni cen­ tena *, ficut fuperiùs diximus. j. Et fi quis alium mallare vult de qua- l licunque caufa. in ipfo mallo publico debet mallare ante Judicem fuum, ut ille Judex eum diffringat fecundùm legem, & cum juftitia refpondeac vicino fuo, aut qualifeunque pertona eum mallare vo­ luerit. In uno enim placito mallet cau­ fam fuam : in fecundo,fi vult jurare, juret fecundùm conftitucam legem. Et in primo mallo fpondeat facramcntales, & fidejuffores praebeat, ficut lex habet, & wadium fuum donet Miflb Comitis vel illi Cente­ nario qui przeft, ut in conftituto die aut légitimé juret, aut, fi culpabilis eft, com­ ponat , ut per negledum non evadat > êl fi evaferit, fexaginta folidis dc fredo hi femper culpabilis. Ille autem diffringat 3 ut negledum non fiat, ncc pauperes pa­ tiantur injuriam, nec fint fine lege , nec maledicant Ducem nec populum terra: » fed in omnibus fit difciplina, ut qui re­ belles funt, de malis fe abftineant > ( & qui boni funt, pacem poflideant * V Si autem quillibet liber ad ipfum E Mf. Kr * Hrc non etunt m nuoukrip- to Puh<*- *67 Capitularia dacitum neglexerit venire, vel femetipiim non przfentaverit aut Comiti, aut Centenario, aut Miflb Comitis in placito, duodecim folidis fit culpabilis. ç. Qualifcunque perfona fit, aut vaflus ♦ Deeft in Ducis ( aut Comitis * ), aut qualifcunque MM· perfona, nemo neglegat * ad ipfum placi­ • Ncglipt. rum vcnjrc , ut ut in jn ipfo ψ£ο placito placito pauperes tum venire Î conclament caufas fuas. Et quod in uno placito finiri non potuerit, in alio finiatur, ut fine ira Dei fif defenfa patria, & illi rebelles qui ufque modo raptum fece­ runt , ampliùs poteftatcm faciendi non habeant. 6. Et fi eft talis perfona quam Comes in placito, vel Centenarius, vel Miflus Comitis diftringere non poteft, tunc eum Diix legitime diftringat, plufquc quxrat Deo placere quim homini, ut nullum negledum in animam Ducis Deus requirat X X X V 11 De mancipiis ,ne foria provinciam vendantur, i. Mancipia foris provincia nemo ven­ dat , nec in paganos, nec in Chriftianos, nifi juifio Ducis fuerit a. Infra provinciam, ubi necefiitas eft, unufquifque de mancipio fuo poteftatcm habeat fecundùm legem judicandi. ?. Foris terminum autem captivum fa­ ciendi poteftatcm non habeat 4. Si autem fecerit, & exinde convic­ tus fuerit, poft conventum noftrum quod complacuit eundis Alamannis, & aliquis hoc przceptum tranfgredere voluerit, il­ lud pretium quod tulit de proprio fuo mancipio perdat, & infuper fredum quem lex habet, componat XXXVIII. De eo qui die dominico opera fervilia fecerit, 1. Die dominico nemo opera fervilia przfumat facere, quia hoc lex prohibuit, & facra fcriptura in omnibus teftavit a. Si quis fervus in hoc vitio inventus fuerit, vapuletur fuftibus j fiber autem corripiatur ufque ad tertiam vicem. j. Si autem poft tertiam correptio­ nem in hoc vitio inventus fuerit, & Deo vacare die dominico neglexerit, & opera fervilia fecerit, tunc tertiam partem de hereditate fua perdat. 4. Si autem fuper hzc inventus fuerit ut diei dominico honorem non impendat, & opera fervilia fecerit, tunc coaftus & convidus coràm Comite , ubTlunc Dux ordinaverit, in fervitium tradatur i & quia noluit Deo vacare , in fempiternum fervus permaneat. « °™” 68 XXXIX. Da inlicitis nuptiis. i. Nupàas prohibemus inceftas. Itaque tritorem habere non liceat- focrum, nunun, privignam, novercam .filiam fratris, filiam foror is, fratris uxorem , uxoris fororem. Filii fratrum, filii fororum inter fe nulla prxfumptione jungantur. Si quit contra nare fecerit, à loci Judicibus feparetur, & omnes facultates amittat, quas fifcus adquirat a. Si minores perfonz funt qux fe in· liciti conjundione polluerunt, careant libertate , fervis fifcalibus adgregandz funt XL. De ptiriàdiii &fntricidiu. Si quis homo volens occiderit patrem fuum, (aut patruum fuum *), aut fratrem •Deed ic fuum, aut avunculum fuum, aut filium Cxi. mC fratris fui, aut filium avunculi fui, aut CorK filium patrui fui, aut matrem fuam, aut fororem fuam, cognofcat fe contra Deum egifle, & fecundùm julfionem Dei frater­ nitatem legis non cuftodifle, & in Deum graviter deliquifle, & coràm omnibus pa­ rentibus ejus res ipfius infifcentur, & ni nil ad heredes (ejus*) pertineat ampliùs; poeni­ » Dee® ia tentiam autem fecundùm canones agat M. TH. IL XLI. Ut nullus caufam audire prafumat, nifi qui à Duce confiituius ejt. i. Nullus caufes audire przfumat, nifi oui À Duce per conventionem populi Ju­ dex conftitutus eft ut caufas judicet, qui nec mentiofus, nec perjurator, nec mu­ nerum acceptor fit i lcd cauias fecundùm legem veraciter judicet fine acceptione perfonarum, & timens Deum fit Et ii juftè judicaverit, credat fe apud Deum mercedem recipere, & laudem apud homi­ nes bonam poflidere. a. Si autem per cupiditatem aut per invidiam alicujus, aut per timorem, con­ tra legem judicaverit, cognofcat fe deliquifie, & duodecim folitus fit culpabilis cui tnjuftè judicavit i & quod per illum damnum paflus eft injuftè, ille Judex reftituat ei. ?· Si autem ille qui judicium audire debet, illius qui ad judicandum conftitu­ tus eft judicium comtemnit, dùm ille juftè judicaverit, & dedignatur eum audire, & fpemit eum, & arguit coram aliis, & di­ cit, Non reQè judicat, dum ille redè ju­ dicat i &c fi hoc ab aliis Judicibus inquifitum fuerit qubd ille juftè judicavit, ille contemptor qui Judici injuriam fecit, folvat duodecim folidos Judici illo, & poft hzc non comtemnat audire juftitiam Anno Chkisti Regum Francorum. * Ji. Mf. Judicis, quia He convenit Duci * & omni oopulo in publico concilio. XLII. De eoquifstpe interpellatus efi ante Judicem de qualicunque evidenti caufa , & conviSus fuerit » ne ad juramentum permittatur. i. Si quis interpellatus ante Judicem dc qualicunque cauia, quod jam manifeftum eft tribus vel quatuor tcftibus, aut de homicidio, aut de furto, aut de aliquo ^egleâu, quod illi teftantur qui boni tes­ timonii funt in plebe, non perjuratores, nec fallaces, nec pecuniarum acceptores, fed veritatem volunt dicere , cognofcat hoc Judex, quod tunc licentiam ille homo qui mallatur ante eum, de caufa illa poteftatem iurandi non habeat, fed ficut lex habet in noc judicio perfolvat,ut propter fuam nequitiam alii qui volunt Dei ede, nonfe perjurent, nec propter culpam alie· nam femetipfos perdant. a. Teftis enim qui jam convidus fuit quod mendacium feme!, aut bis, aut ter, teftificatus fit, ampliùs ad teftimonium non recipiatur. XLIIL Ut feriptura non valeat in qua annus dies non offenditur. Scriptura non valeat, nili in qua annus &. dies evidenter oftenditur. XLIV. De libero qui alteri libero crimen mortale unpofucrit. t. Si quis liber libero crimen aliquod mortale impofuerit, & ad Regem aut ad Ducem eum accufaverit, & exinde pro· batus non eft, nifi quod ipfe dicit, liceat illi alio cui crimen impofuit, cum traita fpata exoniare fe contra illum alium. a. De minoribus autem culpis, ficut Duci placet, ita fiat inter eos. XLV. De rixis qux fapi fieri folent in populo. 1. Si qua rixa orta fuerit inter duos homines aut in placito, aut in campo, & unus alium occiderit, & poftea fugit ille qui occidit, & illi pares lequuntur cum ufque in domum fuam cum armis, & in­ fra domum percuflbrem occiderint, cum uno veregildo folvant eum. 2. Si autem in campo ubi prius pugna orta fuerit, ibi reftant fuper mortuum fuum , & non funt fecuti in domum, & poftei mittunt in vicimo, & congregant pares, & paufant arma fua jofum, & pofteà hoftiliter fequnntur eum in domum, & fi eum tunc occiderint, novem weregildos componant. Tom. Z. 70* De libero qui liberum extra L·’ terminos vendiderit. **“ °" u Si quis libcrliberum extra terminos vendiderit, revocet eum infra provinciam, & reftituat eum libertati, & iexaginta folidos componat a. Si autem revocare eum non potue­ rit , cum vercgildo cum parentibus folvat, id eft , bis oAuaginta folidos, fi he­ redem reliquit Si autem heredem non reliquit, cum ducentis folidis componat XLVII. De eo qui feminam ingenuam extra marcham vendiderit. 1. Si quis feminam liberam extra mar­ cham vendiderit, revocet eam ad prifti­ nam libertatem, & cum o&uaginta foli­ dis componat a.Si autem revocare non poteft, cum quadragintis folidis componat. XLVIn. De eo qui liberum hominem vel feminam liberam infra provinciam vendiderit. t. Si quis liber liberuminfra provinciam vendiderit, revocet eum in priftinam libertatem, & cum duodecim folidis com­ XLVL ponat. 2. Si autem feminam liberam infra provinciam vendiderit , revocet eam ad priftinam libertatem, &cum vigintiqua­ tuor folidis componat. XLIX. De ep qui hominem occiderit t & eum mortaudum fecerit. t. Si quis hominem occiderit, quod Alamanni mortaudo dicunt, novem vreregildos folvat, & quicquid fuper eum rauba vel arma tulit, omnia ficut furtiva componat. 2. De feminis autem fi ita cotingerit, dupliciter componat, id eft oftodecipi. vi eregildos. V eilimenta autem quod fupcrX^. eam tulit, velut furtiva componat. L. De eo qui liberum de terra effodierit. 1. Si quis liberum de terra emxiierit, quicquid ibi tulerit, novem vreregildos reftituat, & cum quadraginta folidis com­ ponat. 2. Feminam autem cum o&uaginta fo­ lidis componat, fi eam effodierit 5. Res autem quas tulit, ficutfurtiva componat 4. Si fervum effbdierit de terra , cum duodecim folidis componat, & ancillam fimiliter. LI. De libero qui alterius uxorem contre, legem tulerit. i. Si quis liber uxorem alterius contra legem tulerit, reddat cam, & cum oftuaE ij w_, */ 1 Ln At*. Anno Chihstï 6)0. Capitularia ginta folidis componar. Si autem reddere noluerit, cum quadringentis folidis com­ ponat eam. Et hoc, fi maritus prior voluerit. Et fi antei mortua fuerit quàm maritus eam qiixfierit, cum quadringentis folidis componat. j. Si autem ille raptor, qui eam accepit fibi uxorem, ex ea filios aut filias, ante­ quam folvax, habuerit, & ille filius mor­ tuus fuerit, ad illum priftinum maritum illum filium cum veregildo folvat. Si autem vivi funt, non fint illius qui eos genuit, fed ad illum priorem maritum mundio pertineat. LU. De eo qui fponjam alterius acceperit. 1. Si quis fponfam alterius contra le­ gem acceperit, reddat eam , & cum du­ centis folidis componat. 2. Si autem reddere noluerit, folvat eam cum quadringentis folidis , etiam fi mortua fuerit fub eo. LUI. De eo qui fponfam fuam dimiferit , & aliam fluxerit. * Hxc de Si quis filiam alienam defponfatam dimiferit, & aliam duxerit, componat eam quam defponfavic & dimilit cum quadraguita foliciis, & cum duodecim facramcntalibus jurer, cum quinque nominatis & leptem advocatis, ut pro nullo vino nec tentaram eam habuiilct, nec vitium in illa inveniflet, fed amor de alia eum adduxit ut illam dimiiiflet aliam habuiflet uxo- funt m Me. rem tenfi. ). LIV. De eo qui filiam alienam non defponfatam acceperit. 1. Si quis filiam alterius non defponfa­ tam acceperit fibi uxorem , fi pater ejus eam requirit, reddat eam , & cum qua­ draginta folidis eam componat. 2. Si autem ipfa femina fub illo viro mortua fuerit, antequam illi mundium apud patrem adquirat, folvat eam patri ejus quadringentis folidis. 3. Et fi filios aut filias genuit ante mundium,& omnes mortui fuerint, unum­ quemque cqm ▼eregildo fuo componat patri feminar. LV. De uxore , mortuo marito ,fine filiis reLida. 1. Si quis liber mortuus fiierit, & reli­ quit uxorem fine filiis aut filiabus, & de illa hereditate exire voluerit fibi nube­ re alio coxquali, fequarur eam dotis legitima , & quicquid parentes ejus legi­ time placitaverunt, & quicquid de fede paterna fecum adtulit, omnia m poteftate habear auferendi, quod non manducavit, aut nou vendidit. 7» a. Dotis enim legitima quadraginta folidis confiat, aut in auro, aut in argen­ to , aut in mancipiis, aut in qualicunque re quam habet ad dandum. LV1. De eo qui proximi fui defunSi uxori fine filiis reliSa dotem contradixerit. i. Si autem proximus mariti defundi contradicere ipfam dotem illi mulieri vo­ luerit qudd lex non cfi, illa fequarur cum (aeramento cum nominatis quinque aut cum fpaca trada pugna duorum > ii poteft adquirere aut per (aeramentum aut per pugnam, illa pecunia pofi mortem mu­ lieris retro numquam revertatur, fed ille fequens maritus aut filii ejus ufque in fempiternum poflideant. a. Si aurem ipfa femina dixerit : Ma­ ritus meus dedit mihi morgangeba·, com­ putet quantùm valet aut in auro aut in argento, aut in mancipiis aut in equo, pecuniam duodecim (olidos valentem. Tunc liceat illi mulieri jurareqier pedus fuum , & dicat : Quod maritus meus mihi dedit in potefiase, & ego poffidere debeo. *Ν·(Μή, Hoc dicunt Alamanni nafiahit *. Lau*" L V 11. De hereditate duarum fororum qua abfque fratribus pofi mortem patris relicta funt. Si autem dux iorores abfque fratre rclidx poft mortem patris fuerint, & ad ipfas hereditas paterna pertingat, & una nupferit fibi coxquali libero, alia autem nupferit aut colono Regis aut colono Ecclefix, illa qux illi libero nupfit fibi coxquali, teneat terram patris earum. Res autem alias xqualicer dividant. Illa enim qux illi colono nupfit, non intret in por­ tionem terrx, quia fibi coxquali non nupfit. LVI1I. De eo qui mulierem in itinere vadentem denudaverit, aut cum ea mat­ ch averit. i. Si (qua*)libera femina virgo vadit in itinere luo inter duas villas, & obviavit Colido componat. a. Si autem fanguinem fuderit, fic ut terram tangat, componat folidum unum & femis. 3. Si enim percuflerit cum ut tefta appareat & radatur, cum tribus folidis LIX. Λ μ componat. 4. Si autem decanite os fradum tulerit de plaga , ita ut fuper publica via fata viginti quatuor pedes iq fcuro fonaverit illud os, cum fex folidis componat. y. Si autem ipfum os medicus perdit, & non poccft eum prxfentare, tunc duos telles adhibeat qui hoc vidiflent quôd de illa plaga os tulinet, aut ille medicus hoc comprobet quod verum fuiflet quôd de ipfa plaga os tuliflet. 6. Si aurem teli a tranfcapulata fuerit, ita ut cervella appareat, ut medicus cum pinna aut cum fanone cervellam tangat, cum duodecim folidis componat. 7. Si autem ex ipfa plaga cervella exierit, ficut folet contingere, ut medicus cum medicamento aut firico ftupavit, & poftea fanavit, & hoc probatum fuerit quod verum eft, cum quadraginta folidis 74* 2. Si enim fummitas nafl, ut muccus l» Ai*con cineri non poflit, abfdfus fuerit, cum *»■·“»duodecim foliois componar. 3. Si autem conis â preflb abfeifus fuerit, cum quadraginta folidis componat LXin. Dela\biis maculatis. 1. Si enim labium fuperiusalicujusquis maculaverit, i ta ut demes appareant, cum fex folidis componat 2. Si fubcenus, ut falivam continere non poflit, cum duodecim folidis com­ ponat. 3. Si enim aliquis alio uno ichi duos dentes fuperiores excudent primos, cum fex folidis componat. 4. Et ii quemvis unum de ipfls duobus excuflerit, cuin fex folidis componat y. Si autem dentem abfeiderit, quem marc^an Alamanni dicunt, cum tribus folidis compon.it 6. De aliis verb qualemcunque ex­ cuderit , unumquemque cum uno folido componat. LX. De eo qui alterius aurem abfeiderit. t. Si quis alterius aurem abfeiderit, ÔC non exfurdaverit, duodecim folidos com­ componat. 7. De fubterioribus verb duobus pri­ mis dentibus li alicui quis excuflerit, cum duodecim folidos componat, li uno idu fecerit. 8.* Si autem ex ipfls unum excuflerit, * Dreft i» Regio ΜΊ cum duodecim folidis componat. licuiu it- LXIV. De lingua abcifa,, & de vUlnenlus * in facie fa&s. 1. Si autem linguam totam alicui ab­ feiderit , quadraginta folidos componat. 2. Si autem media, ita ut aliquid loqui ponat. 2. Si autem lie abfeiderit profundo, poflit, cum viginti folidis componat. 3. Si autem aliqua plaga in facie ali& eumexfurdaverit, quadraginta folidos cujus facta fuerit, quam capilli vel barba componat. 2. Si enim medietatem auris abfeiderit, non cooperiant, fex folidos componat. 4. Si autem collus tranfpunftus fuerit, quod Alamanni ofeardii dicunt, cum fex cum· fex folidis componat. folidis componat. L XI. De eo qui palpebras alterius LX V. De eo qui alium contra legem tunde­ nt , & diverfis vulneribus, maculaverit. t t. Si enim fuperior palpebra maculata fuerit, ut eludere non poflit, cum fex folidis componatur. 2. Si enim fubterior maculata fuerit, ut lacrvmas continere non poflit, cum duodecim folidis componatur. 3. Si enim vifus tadus fuerit in ocu­ lo , ita ut quafi vitrum remaneat, viginti folidos componat. 4. Si autem ipfe vifus foras exit A milus , quadraginta folidos componat. LXII. De nare tranfpunda vel abfeifa. i. Si enim naris tranfpunda fuerit , cum fex folidis componat. 1. Si quis alicui caput contra legem & voluntatem tunferit, cum duodecim foli­ dis componat. 2. Si autem barbam alicujus tunderit non volentis, cum fex folidis componat. 3. Si quis alicui brachium fuper cubi­ tum tranpuncxerit, cum fex folidis com­ ponat. 4. *Si autem cubitum tranfpuncxerit, cum tribus folidis componat. TiiuooG»· y. Si manum tranfpuncxerit, ita ut dk. «focus non inaet ad coquendum venas vel »c»du»iib. fanguinem ftagnandum, folidum unum & lemis componat. 7^ Anno6^hk,st1 Capitularia lan Ala· 6. Si autem ferrum calidum intraverit mammo. fiagnandum fimguinem, cum tribus ,UM’ folidis componat / 7. Si enim brachium fregerit, ita ut /pellem non rumpat, quod Alamanni oa- leprufl dicunt, ante cubitum, cum trious / folidis componat. / 8. Si autem fupra cubitum hoc contige­ rit, cum fex folidis componat 9. Si enim in cubito percuflus fuerit, ira ut portare non pofiit,necados manum mittere, cum duodecim folidis com­ ponat. I i o. Si enim totum brachium mancum fuerit, ut nihil cum eo facere poffit, cum viginti folidis componat 11. Si autem À cubito abfciderit, qua­ draginta folidos componat 1 a. Si autem ab fcapula abfeifus fuerit, cum o&uaginta folidis componat 13. Si enim fumitatem pollicis abfeiderit, cum fex folidis componat. 14. Si autem totum, cum duodecim folidis componat 1 j. Si autem proximum pollici a primo nodo abfciderit, duos folidos & femis. 16. Si enim in fecundo nodo abfciderit, quinque folidos. 17 Si totum abfciderit 1 palma, cum decem folidis componat. 18. Si longi ili mus digitus abfeifus fuerit à primo nodo , folido uno & fenus com­ ponat 19. Si in fecundo nodo, cum tribus folidis componat 20. Si totus à palma abfeifus fuerit, cum fex folidis componat 21. Si autem digitus annularis a primo nodo abfeifus fuerit, duos folidos » fi in fecundo nodo, quatuor folidos i fi totus, odo folidos componat a2. Ille minimus digitus ita folvatur ut pollex. 33. Si quis autem longiflimum digitum ita plagaverit ut inde mancus fit, ita ut complicare non poflit, aut fcutum pren­ dere aut arma in terra per illum recipere, duodecim folidos componat. 24. Si autem in latus pun&us fuerit, ita ut interiora membra non contingat, cum fex folidis componat 3 f. Si autem interiora membra vulne­ ratus fuerit, quod hrefwnt dicunt, cum duodecim folidis componat 36. Si autem tranfpun&us fuerit, cum viginti quatuor folidis componat. 37. Si autem in iuteftmis maculatus DaCOBEXTI Xbcis a. —X 7^ fiicrit, ita ut ftercora exeant, quadraginta folidos componat, 28. Si aliquis alio genitalia tota abfeiderit, quadraginta foudos componat. 2j). Si autem cadra vent, ita ut viri­ lia non tollat, cum viginti folidis com­ ponat. 30. Si quis alio ambas coxas uno idu tranfpuncxerit, cum duodecim folidis componat Si autem duabus vicibus, fimiliter. jt. Si quis alium in geniculo plaga­ verit, ita ut cloppus permaneat, ut pes ejus ros tangat, quod Alamanni mudragil * dicunt t cum duodecim folidis *T*ctr*fiL componat 32. Si tibia fubtus genuculo tranfpunda fuerit, cum tribus folidis compo nat 3 3. Si autem articulus prior abfeifus fuerit, cum fex folidis componat. 34. Uli autem alii articuli fi abfcifi fue­ rint toti, unufquifque cum tribus folidis componatur. . Si totum pedem abfciderit, qua­ draginta folidos componat. Si i genuculo abfeifus fuerit, quinquaginta fondis com­ ponatur. 36. Si autem à coxa fursùm abfcifà fuerit, & inde vixerit, o&uaginta iolidis componatur. 37. Si autem aliquis alio herniam exprefferit, cum tribus folidis componat LXVL De eo oui alteri viam contradixerit. Si quis liber libero in via manus injece­ rit, & contra legem ei viam contradixerit, aut aliquid ei tollere voluerit, cum fex folidis componat LXVII. eo qui alterum de caballe· ja&averit. Si quis liber liberum in via de caballo jactaverit ei tulerit, & ftatim eum red­ dit in tpfo loco, addat ei confimilem,& duodecim folidos. Hax omnis compofitio, quam viris judicavimus, feminis eorum omnia dupliciter componantur. L X V 111. De libero qui liberum occiderit. 1. Si quis autem liber liberum occiderit, componat eum bis oâuaginta folidos filiis fuis. 2. Si autem filios non reliquit, nec he­ redes habuit, folvat eum ducentis folidis. 3. Feminas autem eorum fitmper in duplum componat. 4. Medius vero Alamannus fi occifus 77 A,wo«,?t,m Regum Francorum. DX“TI fuerit, ducentis foiidis foivat eum paren­ tibus oui eum occiderit LXIX. Decoqui alterius amiffarium juraverit. 1. Si quisalicujus amiflarium involave­ rit, ille cujus eft debet probare quantùm valet Si enim dicit quod duodecim foli­ dos valeat, (cum duoous juret quod tanti £ v>^eat *)»& fdlvat illi far talem qualem «2 TU. * ‘ile juraverit in caput, &iHosalios novem • M.*f. geldos * foivat, medietatem in auro vakntc pccun** » medietatem autem qualem invenire potuerit pecuniam. 2. Et u ille talem equum involaverit quem Alamanni moraci dicunt, fic eum 78* LXXin. De «u quiprttgrtans jumanasm Le* Aiaferierit & abortivum fecerit. ·»*»·«Si autem aliquis homo iftu ferierit avM* prargnum jumentum, & ipfum abortave­ rit ita ut jaftet poledrum mortuum, unum folidum componat LXXIV. Qualiter jumenta, qua mejjem laferint' includantur. 1. Si quis gregem jumentorum ad pig­ nus tulerit, & inclinent contra legem , cum duodecim foiidis componat & dimit- tat, & ufque ad annum integrum habeat eos in cura ille qui illos pignoravit. Et fi aliquid de ipfo grege in ipTo anno perdide­ rit, ille qui pignoravit, fimiie reftituat. 2. Si autem ipfe grex jumentorum foivat ficut & illum amiflarium. damnum fecerit, aut in prato, aut in mefle, LXX. Dc eo qui alterius caballum foris minetur, & dicatur domino ejus ut involaverit. 1. Si qpis alicui caballum involaverit, veniat videre quale damnum fecit i & adpretiet eum dominus ejus cum facra- quantum xftimaverint arbitri, aut adfirmare aufus faerit quôd tantum damnum mento ufque ad fex folidos, fi tantùm va­ let, aut plus autminùs, quantùm ille cum feciflet, tantum dominus jumentorum ref­ facramento adpretiaverit in caput, tantùm tituat. 3. Si vero paftorem illorum jumento­ •ALmf. reftituat far. Novem geldos* enim in quali Pccunla habet, jumentum tribus foiidis rum aliquis occiderit, componat eum foii­ «Z«/. no- adpretiet, fi tantùm valet aut minùs. dis quadraginta. vv123^· 2. Si equo quem (Alamanni) marach di Cunt, oculum excuflerit, aut eum excur­ taverit , cum tribus foiidis componat 3. Illo alio caballo mediano fi oculum excuflerit, folidum unum & femis com­ ponat. Et fi eum excurtaverit, fimiliter componat. 4.Si enim jumento oculum excuflerit, medium folidum. Et fi eum excurtaverit, ita faciet LXXI. De eo qui equum plagaverit, dum hominem plagare voluerit. Si quis homo m equo fuo caballicaverit, & aliquis cum fuper ipfum plagare voluerit, & dum illum plagare voluerit, caballum ejus plagavent, ita plagam caballicomponat quemadmodum (componc* Dec ft in re debuit *) fi dominum ejus plagaflet. Met» LXXU. De eo qui in troppo de jumentis au3ricem involaverit. 1. Si enim in troppo de jumentis illam duftricem aliquis involaverit, licet eam domino ejus adpretiare duodecim foiidis. Et quicquid ille adpretiaverit, iUe far fur­ • Nnvem tivum reddat novem geldos *. «•edrigil2. Alia autem jumenta de grege, quz laftantia funt, cum fex foiidis componat 3. Alia autem qux adhut prxgnantia non faerunt, tribus foiidis fint adpretiata. LaXV. De eo qui taurum gregem regentem involaverit aut occiderit. Si quis in vaccaritia legitima, ubi funt duodecim vacca: vel ampuùs, taurum ex ea involaverit vel occiderit, tribus foiidis eum foivat: aut qualecunque armentum dc ipfa vaccaritiainvolatus faerit, fecun­ dùm qualitatem eum foivat Illam opti­ mam vaccam quatuor tremifles licet ad­ pretiare, illam aliam fequenterianam fo­ lidum unum. Illa alia minuta animalia fecundùm arbitrium adpretientur, & .ita folvantur fecundùm quod lex habet LXX VI. De eo cui morttaudus imputatur. Si cui morttaudus imponitur, five baro, five femina, qui,qualis faerit, occiderit, fecundùm legitimum ▼eregildum novem geldos folvatur, aut cum vigjnti quatuor totos eleftos, aut cum oftuaginta, quales invenire potuerit, juret L X X V11. De eo qui gravida mulieri natum interfecerit. Si qua mulier gravida faerit, & per fac­ tum alterius infans natus mortuus faerit, aus fi vivus natus faerit, & non vixerit feptem dies, cui imputatum faerit, quaanta folidos foivat, aut cum duodecim os eleftos juret LXXVIII. De pretio bovis. Optimus bos quinque tremiflbs valet, medianus quatuor tremiflbs valet, minor *79 Capitularia L» Au- ficut adpretiatus fuerit. Qui de ipfis ali* M4WNO- quem involaverit, ficut lex habet, icacom*■ “■“· ponat. LXXIX. De eo qtu paAores vel artifices t. Si paftor porcorum,qui habet in gre­ ge quadraginta porcos, & habet canem doftum & cornu & juniorem, fi occifus fuerit, quadraginta folidis componatur. a. Legitimus paftor ovium, fi o&uaginta capita in grege habet domini fui, & occifus fuerit, cum quadraginta folidis componatur. 3. Si alicujus fenifcalcus,qui fervus eft, & dominus ejus duodecim vaflbs infra do­ mum habet, occifus fuerit, quadraginta folidis componatur 4. Si mariftalcus qui fuper duodecim caballos eft occiditur, quadraginta folidis componatur. ;. Si coquus qui juniorem habet occi­ ditur , quadraginta folidis componatur. 6. Si paftor, fimiliter. 7. Si occifi fuerint faber aurifex aut fpatarhis, qui publicè probati funt, quadra­ ginta folidis componantur. D£°“"‘ lidis componat, 8c fimilem reftituat. 6. Si enim fpicaria fervi incenderit, cum tribus folidis componat. Et fi domino, *Hjx ie~ (cum fex folidis ,& fimilem reftituat *). LXXXII. De canibus Jeufibus vel aliis foot io cod. CocK furatis aut occtfis. 1. Si quis canem feufium primum cur­ ialem , qui primus currit, involaverit, foli­ dos fex componat : qui fecundum, folidos tres componat. 1. Qui illum dudorem, qui hominem fequentemducit, quem laitifiunt dicunt, foraverit, duodecim folidos componat. 3. Bonum canem porcaritium, vel qui vaccam & taurum prendit, fi occiderit aliquis, cum tribus folidis componat. 4. Si veltrem leporalem probatum aliquis occiderit, cum tribus folidis com­ ponat. y .Si quis canem paftoralem, qui lupum mordit, & pecus ex ore ejus tollit, & ad clamorem ad aliam vel ad tertiam villam currit, occiderit, cum tribus folidis com­ ponat. 6. Si canem qui curtem defendit aliquis occiderit, cum folido componat. 7. Et fi ipfe canis eum per veftimentum LXXX. De eo qui cum ancilla kofiiaria adprehendit, & eum quali nolens percuf& geneciaria concubuerit. i. Si quis cum alicujus ancilla hoftiaria fent, & mortuus fuerit, juret ut per invi­ concubuerit contra voluntatem ejus, cum diam non feciffet, ni fi fe ad defendendum, & donet alium catellum, qui jugum tranffex folidis componat. 2 Er fi cum puella de genecio priore paflare poffit. concubuerit aliquis contra voluntatem LXXXIII. De eo qui aliquam claufuram in aqua fecerit, & ibi aliquid negaverit. ejus, cum fex folidis componat. 1. Si quis mulinum aut qualemcunque 3. Si quis cum aliqua ex illis aliis de ge­ necio contra voluntatem ejus concubue­ claufuram in aqua facere voluerit, ficfa­ ciat ut nemini noceat. Si autem nocuerit, rit, cum tribus folidis componatur. rumpatur ufque dum non noceat. LXXXI. De eo qui incendium fuper a. Si ambar ripae fuz funt, licentidm ha* alium in no3e miferit. 1. Si quis fuper aliquem focum in node beat. Si autem una alterius eft, aut^oget, miferit, ut domum ejus incendat, feu & falam fuam, & inventus & probatus fue­ rit, omne quod ibidem arfit fimile reftituat, fic fuper hate quadraginta folidos componat. 2. Si enim domum infra curtem incen­ derit, aut (curiam, aut graniam, vel cella­ ria, omnia fimilia rellituat, & cum duode­ cim 1 olidis componat. 3 Si quis ftubam, ovile, porcaritiam domum alicujus concremaverit, unam­ quamque cum tribus folidis componat, 8c umilem reftituat. 4. Servi domum fi incenderit, cum duodecim folidis oomponat, & fimilem ei reftituat. Scura fervi fi incenderit,cum fex fo- aut comparet. 3. Si quis aliquam claufuram in aqua fecerit, & ipfa aqua inflaverit, & ibi ali­ cujus pecus negaverit, vel famulus, vel infans, quicquid ibi negaverit, fimile ref­ tituat . unumquodque fecundùm legem fuam componat LXXXIV. De bis qui de terra fua inter fe contendunt. Si qua contentio orta fuerit inter duas genealogias de termino terrar eorum, & unus dicit. Hic efl nofter terminus, alius re vadit in alium locum, & dicit, Hic efl nofler terminus, ibi prxfens fit Comes de plebe illa, & ponat lignum ubi ifte volue­ rit, & ubi ille alius voluerit terminum, & girent : 81 Ahn0 & pugnent. Qualis de ipfis vicerit, ipfe poflideat illam ti contentionem ; & illi alii prxfumptiofi ,, 3uia proprietatem contradixerunt, duoecim fondos componant. LXXXV. De eo qui favum alterius fu­ gientem accepent , & fequenti domino contradixerit. T<>. vm. Si quis fugitivum alterius fervum fufeeCoocil. p. perit, & fequenti domino aut in illa die , aut auando poterit, contradixerit eum, & reddere noluerit, tunc vadat ad Prin­ cipem quem ille habet, ut ei juftitiam faciat, & cum quadraginta folidis compo­ nat eum, quia contra legem eum recepit. LXXXVI. De eo qui fervum in pignus fufceperit ,&fi ipfefervus aliquod dam­ num feterit. i. Si quis pignus tulerit contra legem, aut fervum, aut equum, poftquam illum in domum fuam auxerit, & ille fervus ibi hominem occiderit, aut ille equus aliquod damnum fecerit, illud damnum ad illum pertineat qui illud pignus tulit, non ad illum dominum cujus illud pignus fuerit. a. Si autem Dominus voluntariè pignus dederit pro aliqua re alicui, & illud pig­ nus quod datum eft, ibi aliquod damnum fecerit, Dominus qui dedit,damnum quqd factum efl fimile reftituat. L X X X V11. De eo qui alteri res fuas apud fe inventas contradixerit. Si quis res fuas apud alium hominem in· venerit, quicquid fit, aut mancipia, aut pecus, aut aurum, aut argenrum, aut alia fpolia,fic illa reddere noluerit, & contradixerit, & poft hxc convictus fuerit ante Judicem, aut fimile aut ipfum reddat, & cum duodecim folidis componat, quia proprietatem ejus contradixit. Tom. L Dacoberti Regis x. Q, °2* LXXXVII1 Vtfratrts^poftmortempatns LixAtx. eorum > hereditatem non dijfipent antequam dividant eam. Si qui fratres poft mortem patris eorum aliquanti fuerint, dividant portionem pa­ tris eorum. Dum hoc non fuerit facium , nullus rem Idam diflîparc faciat ufque dum æqualiter partiant. LXXXfX De eo qui hominem occident & negaverit. Si quis hominem occiderit & negare voluerit, cum duodecim nominatis juret, & aliosy tantos Advocatos in arma fua fa cramenta pro quatuor trcmiiTis cum uno facramcntali juret. Pro tribus folidis &. tremifle, cum duobus facramcntalibos ju­ ret. De fex folidis & tremifle, cum quin­ que nominatis juret, aut cum trafta ipaca defendat. XC. De coxa vel brachio incifis. 1. Si coxa abfeifla fuerit A Libero homi­ ne, oftuaginta folidis componatur 2. Si brachium abeiflum A fcapula lue­ rit, fimiliter. XCI. De eo qui mulieri pragrtanii abortivum fecerit. Si quis mulieri pragnanti abortivum fecerit, ita ut jam cognoicerepoffit utrùm vir an femina fuit; fi vir debuit efle, cum duodecim folidis componat ; fi autem fe­ mina , cum viginti quatuor. Si neutrum cognofcere poteft, &. jam non fuit for­ matus in liniamenta corporis, cum duo­ decim folidis componat. Si ampliùs requi­ rit , cum facramentalibus fuis fe idoniet. XCII. De hereditate quam mulier poft partum fiatim mortua derelinquit. Si qua mulier, qux hereditatem fuam paternicam habet, poft nuptum prxgnans peperit puerum, & in ipfa hora mortua fuerit,& infans vivus remanferit aliquanto fpatio , vel unius hor XXVI. Si quis ingenuus ingenuum * bdos quatuor. Si fervo, folvat folidos tres. interficiet, & ei aliquid de res (uas (anXIX. Si alius articulus truncatus fuerit, gulentas tulerit, aut hoc auferit ad parentes, nihil eft ad requirendum.Si enimvero folvat folidos tres. XX. Si qua mulier gravata fuerit,& non offerit, quadraginta folidos folvat. per fado alterius infans mortuus natus XXVIL Si litus fuerit in Ecclcfia ut fuerit, aut fi vivus natùs fuerit, & no­ in heris generationis dimiffus fuerit, trevem node» non vivit, cui reputatum dccim (olidos & tremiflb componat. Si fervo fuerit facium , duodecim folidos fuerit , quadraginta folidos componat. XXI. Si femina baronem extra rixam componat. Si ingenux Alamannac fadum fubdulum clamaverit, folvar folidos duo­ fuerit, oduaginta folidos componat, aut decim , aut cum duodecim medios eledos cum duodecim prêt. Si lita fuerit, viginti fex folidos & duos cremiflcs componar. juret maritus ipfius. XXII. Si quis alterius ingenuam de Si ancilla fuerit, duodecim folidos com­ crimina feu ftriaaut herbaria /illit ,& eam ponat , aut cum duodecim medios eledos priferit, & ipfam in clida mifent, & ipfam juret. De vegalaugen, fex folidos folvat. cum duodecim medios electos aut cura Si litus fuerit, folvat folidos quatuor. Si fpaca crada quilibet de parentes aduna­ fervus fuerit, folidos tres. Si ingenux verit, dccc folidos componar Si ancilla Alaraannx hoc alter fecerit, duodecim fuerit , quindecim folidos componatur. folidos componat. Si lita fuerit t odo fo Si in clida mifa non fuerit, & prifa lidos componat. Si ancilla fuerit, quatuor temptata fuerit, quadraginta folidos com­ folidos folvat. Aut qui eas difcapillaverit ponat. Et fi in clida non fuerit, fex folidos ............. rit, quindecim folidos componat. folvat. Et fi ipfam vir conrrafteterit culpa­ XXV111. Si quis meffein alienam in­ bilem , & ille propter quem ei reputatur choat, ...... folidos componat, aut mortuus fuerit, ille qui feminam con- cum duodecim juret ut pro malo hoc non trafteterit, ▼iregildum ejus defolvat. Si feci flet. Dc initiata mefle pnlerit, tres fo­ baro fuerit de minofiidis , folvat folidos lidos folvat. XXIX. Si mulier maritum datum fine centum feptuaginta. Si medianus Alaman­ nos fuerit, ducentos folidos componat. Si procreatione aliqua mortua fuerit, & om­ primus Alamannus fuerit, ducentos qua­ nes res ejus ad parentes reddantur, quic­ draginta folidoscomponat, aut cum viginti quid per legem obtingat. Et fi’mantum quatuor medios eledos aut cum quadra­ ginta , quales invenire poterit, juret. Si femina minoflidus fuerit, folvat folidos tercentos viginti. Si mediana fiicrit, folvat folidos quadringentos. Si prima Alanunnai fuerit, folvat folidos quadringentos oc-■ tuaginra ΧΧΙΠ. Si quis mortuatus fuerit baro aut femina, qui qualis fuerir, fecundùm legitimum wiregildum fuum in novegildum folvatur, aut cum viginti quatuor lupervixerit, tota leduaria ei concedan­ tur. Si voluntaria fe partire volunt, tol­ lant quod eam per legem obtinget. Lectaria partiant arqoale. XXX. Si maritus uxorem fuam dimitth, quadraginta folidos ipfe componat, & de mundo fuo non habeat pote itat em, & omnia ei reddat quod ei per legem obtingit. Si repurar aliquid, pqcefhtem habeat femina ipfa debet, folidos duo­ decim folvat. De una remanaftula fua gp Anmo Chiisti Regum Francorum. jure quod fuperfucrit, maritus juret aut reddat. XXXI. Si quis altero permano aut per drappo iratus priferit, fobdos fex folvat. X λΧΠ. Si pignus alterius occidit, fex fobdos folvat. Si porcus aut berbicis fue­ rit , tres folidos folvat. XXX11I Si alius altero pro altero pignorataut furore tollit, fi domitum ar­ mento retulit, tremi fle componat. Si in­ domitus fuerit, duas fagias componatur. Si equus fixerit, folido uno. oi vcltris fuerit, dimidio lolido Siiumentus fuerit, tremifle. Si expoliatus fuerit , fimifiter componatur. XXXIV. Si quis alterum ligat, & foris marcha eum vendit, ipfum ad locum revocet ,& quadraginta (olidos componat. Si eum invenire non potuerit, vircgildum fuum folvat. XXXV. Si cujuflibet meflarius de grege tuletur, &. caftratus fuerit, quan­ tas equas funt, tantoS folidos folvat. XXXVI. Si accipiter qui augam mor­ dit, folidos tres folvat. Si grugem mordit, fex folidos folvat. XXXVII. Si verres verrem occidit, ipfepro eo reddatur, aut tres folidos folvat. XXXVIIL Si quis ingenuum aut in­ genuam expromiflum cu|us fuit in terra mifcrit, quadraginta folidis fit culpabilis. ITEM ALIA 1. CI quis alterius invitam puellam priferit , vreregildo fuo femper fit culpabifis. Si non fuerit rapta, duodecim fobdos componat. II Si quis res aliena aut Ecdefue malo ordine invalent, fle alius· facienti violentiam repugoavet it, is nullum crimen 90 Si ferais fuerit,duodecim folidis fit cui- Ltx Λμpabilis. XXXIX. Si quis alterius Infans mi- fc “ *· nofledis fuerit, tres folidos componat. Si medianus fuerit, fex folidos componat. Si melioriflimus fuerit , duodecim folidos componat. XdL. Si quis alium de caballo jadat, folvat folidos fex. « * XLL Si quis alterius puellam impiafucrit, ouadraginta folidos folvat, & ipfam reddat. XL1L Si quis alterius puellam de genicio deviolavent, folvat folidos fex. Et qui in ejus folauum ambulat, qui fuper eam manum mittit, folvat folidos tres. Qui eam non tangit, folvat folidos duos. XLin. Si quis de grege aliena jumen­ tum tollit, & domat eum alium, fimile eum reddat. Si occifa fuerit, tres folidos folvat. Si mediana equa fuerit, fex folidos componat. Si meliorifiima fuerit, duode­ cim folidos componat. Si taurus fuerit,tfex fobdoscomponat. Si involatus fuerit, fex fobdos componar, & quantùm valuit 00 togildum componat XLIV Si faber ferrarius occifus fue­ rit, quadraginta folidos componatur. Si aurifex fixerit, quinquaginta folidos com­ ponatur. Si quis de ipfo mancatus. Cetera defiÂerantur, CAPITULA. admittit i quia non facit violentiam qui vim repellit, aut qui malè agenn con­ tradicit. Ill Nullus abenam terram fine auc­ toritate pexfumat invadere. Qui hoc fecerit, cum vindiâa fe expellendum efie cognofeat PI Anno Christi 6jo. Capitularia DàGOBKITI Ricis a. ββ®β™ΒβΒββββΙ DAGOBERTI REGIS CAPITULARE TERTIUM, s 1 y g l LEX BAJUVARIORUM. INDEX CAPITULORUM Titulus I De ecclefiaâicis rebus, de libris legis in&tutionum qux ad Clerum pertinent, feu de Eccleiîarum jure. Cap. a. Γ TT fi quis hber Baitsvarius velquifcumque alodemfuam, vel quamcumqut re tn , ad Eccle­ fiam donare voluerit t liberam habeat potefiatem. I. De hit qui contra legem Ecclefiam fraudare voluerint. 3. De furtit Ecclefix , quomodb com· ponantur. 4. De his qui fervum Ecclefix ad fugien· dum Juafennt. j. De lus qui fervum Ecclefiafimmortali crimine interemerint. 6. De his qui res Ecclefia igne cremaverint. 7. De his qui rei Junt, & confugium fe­ cerint ad Ecclefiam. 8. De compofiuone Mmifirorum Ecclefia, quomodb componantur. 9. De Monachis, 10. De Presbyteris vel Diaconibus, quomodi) componantur. 11. De folis Epifcopis , & illorum interfeSione. 11. De SanBimonialibus vel Deo dicatis. 1 j. De Presbyteris & Diaconibus, ut mi­ nimi habitent cum mulieribus. 14. De colonis vel fervis Ecclefia, qu ali- ter ferviant. Titulus II. De Ducibus & eoruin caufis qux ad eos pertinent. Cap. 1. Si quis de morte Ducis conciliants fuerit. 2. Si quis Ducem fuum occident. 3. St quis feditionem excitaverit contra Ducem fuum. 4. Si quis tn exercitufcandalum excitaverit, q. St quis infrà provinciam , ubi Dux exercitum ordinaverit, fine Ducis juffione aliquid prttdavent. 6. Si quis in exercitu aliquid furaverit. η. Si quis in utilitate Ducis vtl domini fui mortuus fuerit. 8. Si quis Regis vel Ducis fui juffione hominem interfecerit. J. De Duce, fi protervus & elatus, velfuperbus atque rebellis fuerit, atque de­ cretum Regis contempferit. i o. De filiis Ducum, p protervifuerint. 11. De eo qui fcandalum tn curte Ducis commiferit. 12. Ut nullus in eampiones fine juffu ma­ nus injiciat. 13. De his qui in curte Ducis aliquid furaverint. if. De his qui juffionem Ducis contempferint. 1 ' · Ut placita fiant per Kalendas. 16. Ut Judex partem fuam accipiat. 17. Qualis Judex fieri debeat. 18. Si Judex propter munera injufiè judi­ caverit. ip. St per ignorantiam mali judicaverit. 20. De Ducum genealogia, ut duplum ho­ norem accipiant, & eorum compofitione. Titulus III. De liberis, quomodb componantur. Cap. i. Si quis liberum percufieritper iram. 2. De in ripa projeSis. 3. De ab equo projeSis. 4. De fcalis projeSis. 5·. De in ignem projeSis. 6. De fagitta mtoxicata. η. De potione mortifera. 8. De hofiihter cinSis. p. De ifrttis pro pignore obtentis. 10. De porcis difpefis. 11. De fimulatis, quodvancftodal dicunt. 12. De plaga claudicationis. 1 3. De interfeBione liberi hominis. 14. De peregrinis tranfeuntibus viam. Ij. Si fervus libe”'~ furaverit. Titulus IV. Dc liberis qui per manum dimifli funt liberi, quomodo componantur. Titulus V. Dc fervis, quomodo componantur. 93 Α'™ο4^,ΜίΤ' Regum Francorum Titulus VI. Dc nuptiis & operationibus inlicids prohibendis. Cap. ». De nuptiis incefiis prohibendis. 2. De diebus dominicis. j. Ut liberum fine mortali crimine non liceat infervire. Titulus VII. De uxoribus & caulis qux fxpè contingunt. t. Si cum uxore alterius quis concubuerit. 2. De fervis qui hoc commiferint. %. Si propter libidinem manum injecerit. Si indumenta fuprà genucula elevaverit. q. De difcriminalibus rejedts. 6. De raptu virginum. 7. Si quis viduam rapuerit. 8. De fornicatione cum libera. y. Si fervus cum libera fomicaverit. 1 o. Si cum libera manumijfa fomicaverit. 11. Si cum virgine qua per manum Ubera mijfa efi. 1 2. Si cum ancilla alterius. 17 Si cum ancilla virgine. 14. Si uxorem propriam propter invidiam dimiferit. tf.Si fponfatam noh acceperit. 16. Si alterius fponfam rapuerit. 17. Si promijfionefeminam fraudaverit. 18. Dc avorfo per polionem fa&o. ip. Varia de avorfo. ao. De diuturna compofitione , dolore pa­ rentum. 21. De debilitate avorfi. Titillus VIII. De furto. Cap. l.Si liber furtum fecerit. а. Si in publico juraverit. 3. Si majorem pecuniam Juraverit. 4. Si libeqtm hominem juraverit. q. Si fur nodumo tempore captus in furto. б. Si quis alienum jervum in furtum fuaferit. η. Si nefeiens à Jure aliquid comparaverit. 8. De furto iri auro vel alus fpectebus. p. Si quis ocultè alienum anima!interjecerit. IO. Si cafu occiderit alienum animal. 1 i. De tintmnabu.o. 12. De horto. 1 J, De furtiva re comparata. 14. De cufiodia furtiva rei. i y. De compofitione à latrone accepta. 16. Ut [aeramenta non cite fiant. 17. De falfa fuggefiione. 18. De accufationefervi alterius. Titulus IX. De incendio domorum , & earum compofitione. Cap. i. De immijfione ignis per nodem. 2. De Jcuria liberi. q. De culminum ejedione minorum adificiorum. Dagobbiti Rich 2. _ 4. De igne immijfb & extindo. y. De dijfipatione domus. 6. De culmine. y. De trabibus. 8. De-fpangis, quaparietes continent. y>. De ceteris adtficii fumpdbus. i o. De curtis dijfipatione. 11. De fepe rupta. 12. Defignis ob defenfienem pojitis. 1 j. 14. i y. 16. De via publica. De via convicinali. De femito. De fonte. Titulus X. De violentia. Cap. t. De curte. 2. De Domo. Titulus XI. Dc terminis ruptis. Cap. i. De limitibus. 2. De limitibus cafu motis, j. De contentione terminorum. 4. De novo termino prohibendo, q. De fignis non evidentibus. 6. De jacentibus columnis. 7. De materiis non elevetis. Titulus XII. De pignoribus. Cap. i. Ut nemini liceatpignorare. 2. De eo qui non vult jufiitiam facere. j. Si contra legempignoraverit. 4. Si porcos in pignus tulerit, q. Si oves tulerit in pignus. 6. Si mcjfem vel prata araverit. 7. Si mcjfem maturam foraverit. 8. Si alterius initiaverit mejfem. f. Sifervum ad fugiendumfuaferit. Titulus XIII. Dc vitiatis animalibus, &reorum compofitione. Cap. i. De animalibus vitiatis. 2. Qui ea in fepem compulerit. j. di Dominusfepis hoc fecerit. 4. Statimfi mortua non fuerint. y. Si confejfus efi. recipiat eum. 6. De refhtuenlis animalibus. 7. Si lefum recipere noluerit. 8. Si oculum alterius animalis excujferit. j>. Si bovis cornu. i o. Si caudam amputaverit. 1 1. De injufiè ufis animalibus. 12. Ut minimi prcefumat animal alienum occidere. Titulus XIV. De commendatis & commodatis. Cap. 1. De cufiodia. 2. Si aurum quisjuraverit. 3. De incendio furatis. ' y. De re in contentione pofite. 6. De viduis. *9Γ Capitularia 7· De fecundis nuptiis, 8. De divifione inter fratres 9. De eo qui fine liberis moritur. Titulus X V. De venditionibus. Cap. i. Si quis res alienus vendiderit. 2. Λ’ quis pojfeflionem vendiderit, ] Sii fervo alieno comparaverit. 4. De contentione vendita rei. $ Si ingenuum hominem vendiderit. 6. Si fervum proprium vendiderit. 7 Si fervus aefuofuerit redemptus. 8. De commutatione. 9. De venditionis forma. to. De ams. 11. Dc firmitate. \2. V'tper chanam aut tefies venditio fir­ metur. t j. De paQts vel placitis. Titulus XVI. De teftibus & eorum caufis. 1. De teflibus, fi fuum voluerit vindicare 2. Si tejlem habuerit per aurem traSum D£00‘"T' 96 Si tefiis viQus fuerit. 4. De difcordia Judicum. T» Si puiresfuerint tefies. Titulus XVU. Dc campionibus & caufis qux ad cos pertinent. Cap. 1. Si unus ab altero fuerit interfeBus 2. De his quipropriam alodem vendiderunt. Titulus XV1II. De mortuis & eorum caufis. Si quis mortuum ex monumento ejeceru. 2. Si influmine projecerit. 3. De veflitu mortuorum. 4. Si vulneraverit mortuum. Si cadaver laferii. 6. Si humaverit mortuum. 7. De navibus. Titulus XIX. De canibus. Capitula X. Titulus XX. De accipitribus vel avibus. Capitula VI. Titulus XXI. De pomariis & nemoribus, atque apibus. Capitula XI. i INCIPIT LEX BAJUV A RIORUM. TITULUS PRIMUS. De ecclcfiafticis rebus , de libris legis mftitutionum qux ad Clerum perunent, feu de Ecclefiarum jure. cium prxftare voluerit ci > fed apud Epifi copum defendatur res Ecdefix, quicqdij à Chriftianis ad Ecclefiam Dei datum fuerit. Π. De his qui contra Legem Ecclefiam fraudare voluerint. Cap. 1. Ut fi quis liber Bajuvarius vel quifeunque alodem fuam , vel quamcum­ que rem, ad Ecclefiam donare voluerit, liberam habeat poiejlatem Si aliqua perfona contra res Ecclefix injuftè agere voluerit, vel de rebus Ecdefix abftrahere voluerit, five ille qui dedit, vel de heredibus ejus, aut qualifeunque homo prxfumpferit, inprimis inpirrat Dei i quis liber voluerit & dederit res fuas judicium &ottenfionetn fanclx Ecclefiae, ad Ecclefiam pro redemptione animas & Judici terreno perfolvat auri uncias fux licentiam haoeat dc portione fua , tres, & illas res Ecdefix reddat, & alias poftquam cum filiis fuis partivit. Nullus fimilcs addat, Rege cogente vel Principe eum prohibeat, non Rex, non Dux , nec qui in illa regione Judex eft. ulla perfona habeat poteftatem prohi­ III. De funis Ecclefia, quomodb bendi ei. Et quicquid donaverit, villas, componantur. terram, mancipia , vel aliquam pecuniam, S omnia quxeunque donaverit pro redemp­ tione animx fux, hoc per epiftolam con­ firmet propria manu fuà ipfe, & teftes adhibeat fex vel ampliùs. Si voluerint, imponant manus fuas in epiftola, & no­ mina eorum notentur ibi quos ipfe roga­ verit. Et tunc ipiam epiftolam ponat fuper altare, & fic tradat ipiam pecuniam coram Sacerdote qui ibidem fervit. Et poft hxc nullam habeat poteftatem exinde quicquam auferre, nec ipfe ncc polleri ejus, nifi defenfor Ecdefix ipfius per benefi- 1. Si quis res Ecdefix furaverit, & ex­ inde probatus fuerit, de qualicunque re niungeldos folvat, id eft, novem capita reftituac. Et fi negare.voluerit, fecundùm Ïualitatem pecunix juret in altari de qua cclefia furaverit. Deunafaiga folus juret, De duabus laigis, vel tribus, & ufque ad tremiflem, cum uno facramentale juret Deinde ufque ad quatuor tremiflescum tribas facramentalibas juret. 2. Et fi ampliorem pecuniam furaverit, aut caballum, aut bovem , aut vaccam , vel 97 A’"°4£“,m Regum Francorum, Dagobehti Rigis a. P©* vel quicquid plus valet quâm quatuor trenünes, & negare voluerit, tunc cum fex facramcntalibus juret, & ipfe fit fepti- He fecundùm perfônam uniufcujufque LtxB*. componat. Et fi hoc negare voluerit, cum viginti quatuor fâcramenralibus nominatis B0M' mus, in altare coram populo & rrefby tero. Si autem de minifterio Ecclefix aliquid furaverit, id eft, calicem, aut patenam, vel pallam, aut qualemcunque rem de infra Ecclefia furaverit, & proba­ tus fuerit, trimniungeldo folvat, hoc eft, ter novem reftituat. Et fi negare voluerit, fecundùm qualitatem pecunix juret cum xij facramcntalibus in jpfo altare. IV. De hit qui fervum Ecclefia ad fugiendumfuafennt. 1. Si quis fervum Ecclefix vel ancillam juret, m altare evangelio fuperpofito , coram defenfore Ecclefix. 3. Et quifquis de rebus Ecclefix furtivis probatus fuerit, ad partem fifei pro fredo prxbeat fidejuflorem, & donet vadium de quadraginta folidis, & tantùm folvat quantum Judex jufTerit i 8c quantùm dunùsfolverit, tantùm firmior erit pax Ec­ clefix. VII. De his qui rti funt, & confugium fecerint ad Ecclefiam. 1. Si culpabilis aliquis confugium ad Ecclefiam fecerit, nullus eum vi abftrahere aufus fit, poftquam januam Ecclefix intraverit, donec interpellat PrcfbyterumEcclefix vel Epifcopum. 2. & Prefbyter reprxfentare apfus non fuerit, & fi talis culpabilis eft u/ dignus ad fugiendum fuaferit, & eos foris termi­ num duxerit, & exinde probatus fuerit, revocet eum celeriter, & cum quindecim folidis componat auro adpretiatis, pro 3ua re prxfumpferit hoc facere. Et dum lum revocat, alium mittat in loco pro pignore, donec illum reddat quem in fuga duxit. Et fi non potuerit illum invenire, tunc alium donet fimilem illi, & quinde­ cim folidos componat. a. Ità & de ancilla, fecundùm quod valet, fimiliter faciat. V. De his qui fervum Ecclefia fine mortali crunine interemerint. Si quis fervum Ecclefix fine mortali culλa occiderit per prxfumptionem, duos imiles reftituat pro illo quem occidit. Et fi negare voluerit, cum auodecim facramencalibus juret in altare in illa Ecclefia cujus fervum occidit. V1. De his qui res Ecclefia igne cremaverint. I. Si quis res Ecclefix igne cremaverit per invidiam more funivo in node, & in­ ventus fuerit: fi fervus eft, tollantur manus ejus & oculi ejus, ut ampliùs non valeat facere malum. Dominus vero ejus omnia fimilia reftituat, quicquid in illo incendio arferic. a. Et fi liber homo hoc prxfumpferit fecere , δ' res Ecclefia igne cremaverit, & f>robatus fuerit, componat hoc fecundùm egem,id eft, in primis donet fexaginta folidos auro adpretiatos propter prxfumptionein i quia talia aufus fuerat facere. Pofteà omneculmen quod in illo incendio cecidit, cum viginti quatuor folidis com­ ponat, & quicquid ibi arferk, omnia fimi­ lia reftituat. Et quanti homines ibi intus fuerint, fle inlxfi de incendio evaferint, uniquique cum fua hreuvavunti compo­ nat. Et fi ibi aliquis Ixfus fuerit vel mor­ tuus , ac fi ipfe cum propria manu fecerit, Tom. 1, fit difciplini, cum confilio Sacerdotishoc faciat, quia ad Ecclefiam confugium fçciç. 3. Nulla fit culpa tam gravis, ut vita non concedatur propter timorem Dei & reverentiam Sandorumi quia Dominus dixit: Qui dimiferit, dimittetur ei. Qui Manius. non dimiferit, nec ei dimittetur. 4. Si quis autem homo contumax & Capmiar. fuperbus amorem Dei vel reverentiam Ecclefiarum fanâarum non habuerit, & nr' fugientemfervum fuum, vel quem perfecutus fuerit, de Ecclefiavi abftraxerit, & Deo honorem non dederit, componat ad ipfamEcclefiam quadragintafolidos, Ju­ dice cogente i & pro fredo ad fifcum qua* draginta folidos, ut fit honor Deo & re­ verentia Sanctorum, & Ecclefia Dei femper invida fit. VIII. De compofitione Miniflrorum Ecclefa, quomodb componantur. i. Si quis Miniftros Ecclefix, id eft , ibu. }}4 Subdiaconum, Ledorem, Exorçiftam, Acolytum, Oftiarium, de iftis aliquem injuriaverit, aut percuflerit, vel plaga­ verit , vel occiderit, componat hoc dupli­ citer, ficut folent componi parentes ejus. a. Illi qui funt Miniftri altaris Dei, duplicem compofitionem accipiant. 3. Alij autem Clerici componantur ficut parentes eorum. IX. De Monachii. Monachi autem qui fecundùm regulam lbw. in monafterio vivunt, & illi dupliciter componantur fecundùm genealogiam fuam, ut reverentia fit Dei, & pax eis qui illi deferviunc. G *99 Capi ularia X. De Prefbyteris vel Diaconibus , yvvAKio· quomodb componantur. 1. Si quis Prcfbytcrumvel Diaconum quem Epifcopus in parochia ordinavit, vel qualem plebs fibi recipit ad Sacerdo­ tem , quem ecclefiaftica fedes probatum habet, injuria affecerit, vel plagaverit, tripliciter eum componau s. Si autem Preibyterum occiderit, folvat trecentos folidos auro adpretiatos. Si aurum non habet, donet aliam pecu­ niam, mancipia, terram, vel quicquid habet, ufque dum impleat. 3. Diaconum verb cum ducentis foli­ dis folvat. 4. Utrofque ad illam Ecclefilm ubi Miniftri fuerunt, Epifcopo requirente, & Judice cogente, qui in illa provincia funt ordinati. ;. Et pro fredo in publico folvat foli­ dos fexaginta, ut exinde fit reverentia Sacerdotum, & honor ecclefiafticus non contemnatur, neque prxfumptio crefcat in plebe. XL De folis Epifcopis , & illorum Ί interfeSione. t. Si quis Epifcopum quem conftituit Rex, ve! populus elegit fini Pontificem, occiderit, folvat eum Regi vel plebi, aut parentibus, fecundùm hoc edidum. Fiat tunica plumbea fecundùm ftaturam ejus, & quod ipfa penfaverit, auro tantùm do­ net qui eum occidit. Et fi aurum non habet, donet aliam pecuniam, mancipia, terram, villas, vel quicquid habet, ufque dum impleat debitum. Et fi non habet tantam pecuniam, feipfum & uxorem 8c filios tradat ad Ecclefiam illam in fer vi­ tium ufque dum fe redimere poflit. Hoc per imperium Regis vel Judicis fiat. Et illa pecunia in ufu ipfius Ecclefix, ubi Pontifex Fuit , fit firmata ufque in per­ petuum. 2. Et fi Epifcopus contra aliquem cul­ pabilis apparet, non przfumat eum occi­ dere , quia fummus Pontifex eft > fed mallet eum ante Regem vel Ducem, aut ante plebem fuam. 5. Et fi convidus crimen negare non poflit, tunc fecundùm Canones ei judi­ cetur. 4. Si talis eft culpa ut deponatur, de­ ponatur aut exilietur. De homicidio, de fornicatione, de confenfu hoftili, fi infra provinciam inimicos invitaverit, & eos perdere voluerit quos falvarc debuerat, pro iftis culpis damnetur. D“ ιοο XII. De SanSîmonialibue vel Deo diecuit. Si quis San&momalcm, hoc eft, Deo dicatam, de monafterio traxerit, βί eam fibi io conjugio duxerit contra legem ecclefiafticam, requirat eam Epifcopus civi­ tatis illius, cum oonfilio Ducis i velit nolit, tamen reddat eam ad illud monaftcriutn unde eam tulit, & componat ad illud mo­ nafterium dupliciter ficut folet componere qui alienam rapit fponfam. Scimus illum crimini efle obnoxium, qui alienam fpon· fam rapit $ quantb magis ille obnoxius eft crimini, qui Chrifti ufurpavit iponfam ! Et fi noluerit emendare & rednere, ex· pellatur de provincia, dicente Apoftolo: Auferte malum à vobifmet ipfisf & iterum: LCor. Tradere hujifmodi fatanx in intentum cor­ nu , ut (piniusfalvus fit in die Domini. XIII. De Presbyteris & Diaconibus , ut minimi habitent cum mulieribus. i. De Pre (by teris vel Diaconis, & de ecclefiaftids Miniftris, ut nullo Prefbytero vel Diacono liceat habere fecum in domo extraneam feminam, ne per illam occafionem decipiatur, & pollutus offerat lacrificium Deo , nec pleos per ejus of fenfionem corruat, & plagam fuftineat. a. Proptereà qui gradu facerdotali fui- IA·J· w. ciuntur, extranearum mulierum interdicta confortia cognofcant i hac eis tantùm de 8>. facultate concefsa, ut matres, filias, at- * Clw· que forores germanas inter domorutn fuaCap­ rum fepta contineant. In his enim nihil fufpedi criminis zftimare foedus naturale l9. * permittit > illas etiam non relinqui caftitatis hortatur affe&io. 5. De ceteris caufis Prefbyteri, Dia­ coni , vel Clerici ab Epifcopis fecundùm illorum canohes judicentur. XIV. De colonis vel fervis Ecclefix , qualiterjerviant. 1. De colonis vel fervis Ecclefix, qua­ liter ferviant, vel qualia tributa reddant , hoc eft, agrarium fecundùm zftimatio· nom Judicis, provideat hoc Judex i fecun­ dùm quôdhabet, donet. De triginta mo­ diis tres donet, Ic pafcuarium defolvat fecundùm ufum provinciz. 2. Andecenas legitimas, hoc eft, per­ ticam decem pedes habentem, quatuor perticas in tranfverfo, quadraginta in longo, arare , feminare, claudere, colli­ gere & trahere, & recondere. Pratum arpento uno claudere, fecare, colligere Ac trahere. A tremifle unufquifque accola ad duo modia fationis ex colligere, feminare, colligere, Ac recondere debear. Et vineas KH Anno Chiisti «jo. Regum Francorum. plantando claudere, fodere, propaginare, praecidere, vindemiare. 3. Reddant decimum fafcem de linoj de apibus decimum vas, pullos quatuor , ova quindecim reddant. 4. Parafredos donent, aut ipfi vadant ubi eis injundum fuerit. Angarias cum carro faciant ufque quinquaginta leugas i ampliùs non minentur. y. Ad cafas dominicas ftabulare, fœ- , nile, gramcam, vel tuninum recuperan­ do, pedituras rationabiles accipiant! & quando necefle fuerit, omnino compo­ nant. Calcefurnum ubi propè fuerit, ligna aut petras quinquaginta homines faciant j ubi longé fuerit, centum homines debeant exire > & ad civitatem, vel ad Villam, ubi necefle fuerit, ipfiun calcem trahant. 6. Servus autem Ecclefix fecundùm poffcflionem fuam reddat tribum. Ope­ ri verb tres dies in hebdomada in domi­ nico operetur, tres verb fibi faciat. Si vero dominus ejus dederit ei boves aut alias res quas habet, tantùrn ferviat quantùm ei per poffibilitatem impofitum fuerit > tamen injuftè neminem opprimat. TITULUS II. De Ducibus & eorum caulis quas ad eos Dr°°‘e"' 102* 4. Caetera verb quxeunque commife- Ln Ba­ rit peccata, quoufque habet fubftaatiam, componat fecundùm legem. *” j. Si verb non habet, ipfe fe in ferviao deprimat, & per fingulos monies vel an­ nos quantùm lucrare quiverit, perfolvat cui deliquit, donec debitum univerfum reftituat. II. Si quis Ducem fuum occident. Si quis Ducem fuum occiderit, aninu illius pro anima ejus fit : mortem quam intulit recipiat, & res ejus infifcentur in publico in Temp i ternum. ILL Si quis feditionem excitaverit contra Ducemfuum. i Si ouis feditionem fufcicaverit contra Ducem fuum, quod Bajuvarii karmulam dicunt, per quem in primis fuerit levatum, componat Duci fexcentos folidos. а. Alii homines qui eum fecuti funt illi fimiles, 8c confilium cum ipfo habuerunt, unufquifque cum ducentis folidis compo­ nat. 3. Minores populi qui eum fecuti funt, ( & liberi funt * ), cum quadraginta folidis * De&u » componant, ut tale fcandalum non nat catur in provincia. IV. Si quis in exercitu fcandalum excitaverit. · 1. Si quis in exercitu, quem Rex ordi­ navit vel Dux de provincia illa,fcandalum Cap. I. Si quis de morte Ducis conciliatus excitaverit infra proprium hoftem, & ibi homines mortui fuerint, componat in pui. ÇI quis contra Ducem fuum, quem blico fexcentos folidos. Rex ordinavit in provincia illa, aut < a. Et: quifquis ibi aut percufliones, aut' populus fibi elegerit Ducem, de morte plagas, aut homicidium fecerit, componat ejus conciliatus fuerit, & exinde probatus ficut in lege habetur, unicuique fecundùm negare non poteft, in Ducis fit poteftate fuam genealogiam. 3. Et ille nomo qui hxc commi fit; homo ille & vita illitu, & res ejus infifbenignum reputet Regem Vel Ducem centur in publico. a. Et hoc vitetur, ne fit per occafionem fuum, fi ei vitam concefferinr. 4. De minoribus autem hominibus, fi facium, fed probata res expediat verita­ tem > nec fuo uno telle, fed fub tribus in hofte fcandalum commiferint, in Ducis teftibusperfoniscoxqualîbus,fitprobatum. fit poteftate qualem poenam fuftineant. y. Et ille ufus eradicandus eft, ut non Si autem unus fuerit teftis, & ille alter ne­ gaverit , tunc Dei accipiant judicium : fiat. Solet enim propter pabula equorum exeant in campo > & cui Deus dedent vic­ vel propter ligna ficti fcandalum, quando toriam , illi credatur. Et hoc in przfentia aliqui defendere volunt cafas vel fcurias populi fiat, ut per invidiam nullus pereat. ubi fixnum vel granum inveniunt. Hoc 3. Ut nullus Bajuvarius alodem aut vetandum eft ne fiat i ut fi quis invenerit vitam fine capitali crimine perdat, id eft', pabula vel ligna, tollat quantùm vult, & fi aut in necem Ducis conciliatus fuerit, nemini vetet tollenti, ut per hoc fcanda­ aut inimicos in provinciam invitaverit, aut lum non nafcatur. б. Si quis hoc aufus fuerit facere, aUt civitatem capere ab extraneis machinaverit, & exinae probatus inventus fuerit, contradicere aliquid quod lex vetat, ille tunc in Ducis fit poteftate vita ipfius,& tunc, fi inventus fuerit, coram Duce dif ciplinx hoftili fubjaceat, vel ante Comiomnes res ejus & patrimonium. G ij Tom. Z. pertinent. *103 AimoiC“‘'SI1 Capitularia Lix Ba- tem fuum quinquaginta gamaâas*, id eft, quinquaginta percufliones accipiat. V. Si quis infri provinciam, ubi Dux •Ifta défont exercitum ordinaverit fine Ducisjuffione in edw. Tilii, & in Co«ΙκσΜα.Λ Tb. k in R. Lit. V. Cif«. cap. Î4I. VI c. JO». * Deeft in Μα. aliquid pradaverit. i. Si quis in exercitu infra provinciam fine jullione Ducis fui per forciam hoftilem aliquid ( deprxdare * ) voluerit-, aut 1 * fœnum tollere aut granum, ^elcafasin. , . ° Λ cendere, hoc omnino teftamur ne fiat i & exinde curam habeat Comes in fuo comi­ tatu. Ponat ordinationem fuam fuper Centuriones & Decanos, ut unufquifque provideat fuos quos regit, ut contra legem non faciant. а. Et fi aliquis prxfumptuofus hoc fe­ cerit, à Comite illo fit requirendum cujus Jiomo hoc fecit. Et fi ille Comes neglexerit inquirere quis hoc fecit, ille omnia de fuis re­ bus reftituat i tamen tempus requirendi habeat. 4. Et fi talis homo potens hoc fecerit quem ille Comes diftnngere non poteft, tunc dicat Duci fuo, fit Dux illum diftringat fecundum legem. ç. Si liber eft, quadraginta foiidis fit culpabilis, & omnia fimilia reftituat. б. Si fervus hoc fecerit, capitali fubjaceat fententiar. Dominus vero ejus omnia fimilia reftituat, quia fervo fuo non conteftavit ut talia non faceret > quia fi vofmetipfos comeditis, cito deficietis. 7. Comes tamen non neglegat cuftodire exercitum fuum, ut non faciant contra legem in provincia fua. VI. Si quis in exercitu aliquid foraverit. t. Si quis in exercitu aliquid furaverir, paftoriam , capiftrum. frenum , feltrum, vel quxeunque involaverit, fic probatus fuerit, fi fervus eft, perdat manus fuas > dominus vero ejus ipfam rem, fi habet, aut fimiletn reddat. a. Si autem liber homo hoc fecerit, cum quadraginta foiidis redimat manus fuas, & quod tulit reddat. VII. Si quis in utilitate Ducis vel domini fui mortuus fuerit. i. Si quis homo in utilitatem domini fui in exercitu, vel ubicunque dominus ejus, eum miferit, perrexerit, & ibi mortuus fuerit, fic quxrit opinionem facere domino fuo vel populo tuo, heredes ejus nun­ quam fint dejeAidc hereditate ejus, quam­ vis qualefeunque fint i fed Dux cos defen­ dat ufque dum ipfi polline. . 2. Tunc enim unufquifque non tardae DX”r *°4 voluntatem domini fui facere quando fperat fe exinde munus accipere,binde vivens evaferit. Et fi propter hoc mortuus fuerit» credat qubd tiiii ejus aut filix poffideant hereditatem ejus, nullo inquietante i tunc fidens & promptus eft ut impleat iuflionem. VIII. quis Regis vel Ducit fuijujfiona kominem interfecerit. t. Si quis hominem per juflionem Regis V. ,<7 vel Ducis fui, qui illam provinciam in po> teftateJpbet, occiderit, non requiratur ei, nec taidofus fit, quia juflio domini fui fuit, & non potuit contradicere juflionems fed Dux defendat eum & filios e jus pro ea ► a. Et fi Dux ille mortuus fuerit, alius Dux qui in loco ejus accedit, defendat eum. IX. De Duce,fi protervus & elatus, vel fuperbus atque rebellis fuerit, atque de­ cretum Regis contempjerit. Si quis autem Dux de provincia illa, quem Rex ordinaverit, tam audax aut contumax , aut levitate ftimulatus, feu protervus & elatus, vel fuperbus atque rebellis fuerit, qui decretum Regis contempferir, donatu dignitatis ipfius ducati careat, etiam & inrnper fpem fupernx contemplationis fciat fe efle condemna­ tum , & vim falutis amittat. X. De filiis Ducum t fi protervifuerint. 1. Si quis filius Ducis tam fuperbus vel ftultus fuerit, ut patrem fuum dehoneftare voluerit per confilium malignorum, vel per fortiam, & regnum ejus auferre ab eo, dum adhuc pater ejus poteft judicio con­ tendere, in exercitu ambulare, populum judicare, equum viriliter afeendere, arma fua vivaciter bajulare, nec eft furdus, nec cxcus, in omnibus iuflionem Regis poteft implere, fciat fe ille filius contra legem feciflè, & de hereditate patris fui fe efle dcjeftum, & nihil ampliùsad eum perti­ nere de facultatibus patris fui : & hoc in poteftate Regis vel patris fui erit ut exiliet eum, fi vult. 2. Nihil aliud.habeat in poteftatem, nifi quod per mifericordiam Rex vel pater ejus dare ei voluerint.. ?. Et fi fupervixerit patrem fuum,& alios fratres habuerit, non dent ei portio­ nem , quia contra legem peccavit in pa­ trem fuum. 4. Et fi ille folus de heredibus ejus fupervixerit patrem fuum , in Regis erit poteftate > cui vult donet, aut illi > aut alteri. I 10; RCgum Francorum. 106* XI. De eo qui fcandalum in curte Ducis . legis, ut femper redum judicium judicet t»* ®*· commiferit. de omni cauia quae componenda eft. ■ 1. Si quis-in curte Ducis fcandalum 3. * Qui Λ'" contra legem 1 r fecit, componat commiferiqut ibi pugna fiat per fuperbiam ficut: lex habet, & donec radium Comiti fuam, vel per ebrietatem, quicquid ibi illo de fredo fic ut lex eft. XVI. Ut Judex partem fuam accipiaf. fadum fuerit, omnia fecundùm legem Judex verb partem fuam accipiat de componat, & propter ftulticiam fuam in caufa quam judicavit. De tribus folidis publico componat quadraginta folidos. a. Si qui nae commifir, fervus eft ali- tremiflem accipiat, de fex folidis duos tremifles accipiat, de novem folidis unum cujus, manus perdat. 3. Nullus unquam praefumat in curte folidum accipiat. De omni compofitione femper nonam partem accipiat , dum Ducis fcandalum committere. XIL Ut nullus in comptants fine jujfu redum judicat. · XVII. Qualis Judex fieri debeat. manus injiciat. Judex autem talis ordinetur qui verita­ 1. Si quis in curte Ducis, vel ubicunque pugnaverint campiones, manus ad levan­ tem fecundùm hoc edidum judicet : non dum miferit antequam ille jufferit cui fit perfonarutn acceptor, neque cupidus _ commendatum eft praevidere, fi liber eft, pecuniae. Perit lex cupiditatis amore.: prat- ~ quadraginta folidos componat in publico, Si fervus, manum fuam ibi dextram per­ dat , aut dominus ejus redimat eam cum viginci folidis. 2. Vetanda eft talis cauta unde fcanda­ lum foletpafcL XIII. De his qui in curte Ducis aliquid furaverint. t. Si quis infra curtem Ducis aliquid involaverit, quia domus Ducis domus pu­ blica eft, trimniungeldum componat, hoc eft, ter novem donet liber homo. Servus vero niungeldo folvat, aut manus perdat, mia St dona legibus vires tulerunt : impu­ nita manet male vivendi licentia : propteçeà talis conftituatur Judex qui plus dili­ gat juftitiam quàm pecuniam. XVIII. Si Judex propter munera 'mjufii judicaverit. Judex fi accepti pecunià malè judicave­ rit , ille qui injuftè aliquid ab eo per fententiam judicantis abftulerit, ablata reftituat. Nam Judex qui perperam judicave­ rit, in duplum ei cui damnum intulerit co­ gatur exfolvere , quia ferre fentenciam contra legum noîtrârum ftatuta przfum- 2. Et fi aliquid invenerit in curte Du- pfit, & in tifeo cogatur quadraginta folidos tule-­ perfolvere. cis quafi per negledum jacere, & id tule rit rit , K fuper nodem celaverit, per furtum XIX. Si per ighorantiam mali judicaverit. Si vero nec per gratiam, nec per cupi­ reputetur , in publico duodecim folidos ditatem , fed per errorem injuftè judica­ componatverit , judicium ipfius, in quo errafle cogXIV. De Sis qui jujfionem Ducit nofeitur, non habeat firmitatem i Judex contcmpfcrint. > . Si quis jufiionem Ducis fui contempfe- verb non vocetur ad culpam. rk, vel fignum quale vifus fuerir Dux XX. De Ducum genealogia , ut duplum honorem accipiant , St de eorum com· tranfmmere, aut aqnulum, aut figillum, fi pofitione. neglexerit venire auc facere quod juflum 1. De genealogia qui vocantur Huofi, eft, duodecim folidos pro nededo donet Thraca, ό'< Sagana , Nakilmgua, Aennion, in publico, & fic impleat juuionem. Thro^a quafi primi poft Agilolfingos, qui XV. Ut placita fiant per Kalendae. ' ifti 'n funt r--------i. Ut placka fiant per Kaiendas, aut poft quindecim dies , fi neçefle eft, ad caufhs inquirendas, ut fit pax in provincia, & omnes liberi conveniant conftitutis diebus ubi Judex ordinaverit, & nemo fit aufus contemnere venire >d placitum. Qui infra illum comitatum manent, five Regis vaffi, five Ducis, omnes ad placitum veniant. Et qui neglexerit venire, damnetur duo­ decim folidis. n. Comes vero fecum habeat Judicem, qui ibi conftitucus eft judicare, & librum funt de genere ducali. Illis enim duplum honorem concedimus. Et fic duplam compofitionem accipiant. 2. Agilolfingi verb ufque ad Dticem in vide Gmquadruplum componùntur, quia fummi Γ«· ««· Principes flint inter fuos. " cf ’ ρ· *β·* 3. Dux verb qui prareft in populo, ille femper de genere Agilolfingorum fuit , & debet elfe» quia fic Reges antecefibres noftri conceflêrurç£,ei$ , ut qui genere illorum fidelis Regj erat & prudens, ipfum conftituerent Dutfem ad regendum po­ pulum illum. *_ JCVAHO- Anno Chiusti Capitularia 4. Et pro eo quia Dux eft, addatur ei major honor quam exteris parentibus c|us, fic ut tertia pars addatur fuper hoc quod parentes ejus componuntur. Si vita parentorum eius aufertur, cum fexcentis quadraginta folidis componuntur. DuX vero cum nongentis quadraginta folidis componitur parentibus, aut Regi, fi pa­ rentes non habuerit y. Et fecundùm hoc edictum alia com­ potit 10 fequatUr , qualiter parentes ejus componi iolent. Itaque fi Duci aliquid acceflerit à coxqualibus fuis, fic eum com­ ponere debet. Ubi compofitioparentorum ejus eft in quatuor folidis, Duci vero fex folidis. Ubi illorum in fex folidis, Duci vero in novem. Ubi vero illis dantur duo­ decim folidi, Duci autem octodecim. Sic femper addatur tertia pars fupra in Ducis caufa ufque in novillimam quxftionem qiur folec inter homines contingere. (titulus III De liberis, quomodo componantur. I. Si quu liberum percufferii per iram. I. QI quis liberum per iram percuflerit, quoJ puliflac vocant, unum folidum donet. 2. Si ei fanguinem fuderit, folidum unum &: ferais componat. 1 3. Si in eum contra legem manus tra­ jecerit , quod infanc dicunt, tres folidos donet 4. Si in eo venam percuflerit, ut fine igne fanguis ftagnare non poliit, quod athargrati dicunt, vel in capite tefta ap­ pareat , quod gebulekmi vocant, & fi os fregerit, fic pellam non fregerit, quodpaleprufl dicunt i fic fi talis plaga ei fuerit qux tumens lit, fi aliquid de iftis contige­ rit , cum fex folidis componat. ;. Si os tulerit de plaga de capite, vel de brachio fupra cubitum, cum fex folidis componar. 6. Si cervclla m capite appareat, vel interiora membra plagata fuerint, quod hreuvavunt dicunt , cum duodecim folidis componat. 7. Si quis eum funibus ligaverit contra legem , duodecim folidos componat. 8. Si cum per vim implexaverit, fic non ligaverit, quodhropant dicunt, cum fex folidis componar 9. Si quis libero oculum eruerit, vel manum vel pedem t”lcr;t, cum quadra­ ginta lolidis componat. D,R™' ΐο8 i ο. Et fi talis plaga vel fra&ura fuerit ut exinde mancus fit, cum viginti folidis componat. 11. Si quis alicujus pollicem abfoident, cum viginti folidis componar. tamen una pax omnibus neccilaria eft. a. Si auten^aliquis tam prarfumptuofits fuerit ut peregrino nocere voluerit & fe­ cerit, aut defpoliaverit, vel lafcrit, vel plagaverit, aut ipfum ligaverit, vel ven­ diderit , aut occiderit, & exiude probarus fuerit, centum fexaginta folidos in fifco cogatur exfolvere i & peregrino ,fi viven­ tem reliquit, omnem injuriam quam fe­ cit ei, vel quod tulit, dupliciter componat ficut felct unum dc infra provincia com­ ponere. 3. Si autem eum occident, centum fo­ lidos auro adpretûtos cogatur exfolvere. Si parentes défunt, fi feus accipiat, flepro delido aut pauperibus tribuat, ut point is Dominum propitium habere , qui dixit : Peregrinum & advenam non comrifiabis de Ex>£ »*. fuis rebus. 4. Si Dux illi conccflerit aliquid habe­ re , componat oduaginta folidos. XV. Si fervus liberum furaverit. 1. Si vero fervus liberum furaverit & vendiderit, Dominus ejus ligatum nrarfentet coram Judice. In Ducis poceftato fit difcinlini» qus i aut manus perdat, aut ocu­ los. bine ligno mimquam evadat, quamvis deliciofus fit apud Dominum fuum. 2. Et fi Dominus ejus hoc juffit,aut confentiens fuit, fuperiori fententix fubjaccat ipfe, fle illum fervum perdat. IS ¥111 Anno Chkisti 6)0. Capitularia TITULUS IV. JOVAKIO- De Uteris quiper manum dimtjfifunt liberty quomodb componantur. i.Ç I quis eum percuflerit, quod puliflac vocant, cum dimidio folido componat. 2. Si ci fanguinem perfuderit, cum no­ vem faigis & femis componat. 3. Si in eum contra legem manus inje­ cerit , quod infanc dicunt, vel fi eum pla­ gaverit, ut propter hoc medicum inqui­ rat, vel fic nt in capite terta appareat, vel vena percufla fuerit, cum folido & femis componat. 4.. Si in eum talem plagam fecerit, ut exinde os tollatur dc capite vel de bra­ chio fupra cubitum, cum fex folidis com­ ponat. Si quis eum percuflerit ut cervella ejus appareat, vel interiora membra vulneraverit,quod Areuvcwanrdicunt.vel eum ligaverit contra legem, cum fex folidis componat. 0. Si quis ei oculum, vel manum, vel pedem excuflent, cum decem folidis com ponat 7. Si quis alicui pollicem abfeiderit, curo fex folidis componat. 8 Proximum à pollice & minimum digi­ tum, cum folido uno & femis componat. p. Ei medianos duos, cum folido com­ ponat. 10. Si quis eum plagaverit ut exinde claudus permaneat, fic ut pes ejus ros tan­ gat, cum fex folidis componat. 11. Si eum occiderit, componat cum domino fuo cum quadraginta folidis. tuor folidis componat. 8. Et proximum à pollice fic minimum, cum duobus folidis componat. p. Er medianos, cum uno folido fic femis componat. i o. Si ei nafum tranfpunxerit, cum duo­ bus folidis fic femis componat. 11. Si labia fubteriora maculaverit, vel aurem vel palpebram fubteriorem macu­ laverit , cum lolidoific femis componar. 12. Superiores veri» cum uno folido componat. 13.Si ei dentem maxillarem excuflerit, quem marchions vocant, cum fex folidis componat. 14. Alios verb cum folido fic femis com­ ponat. i f. Si aurem ejus abfeiderit, cum folido fic femis componat. 16. Si aurem ejus tranfpunxerinr, cum uno folido componat. 17. Si eum furdaverit, vel fic eum pla­ gaverit ut claudus permaneat, quod taudregil vocant t fic n in aquam impinxerit de ripa vel de ponte, in iftis caufis femper quatuor folidos componat. 18. Si eum occiderit, folvat cum do­ mino fuo viginti folidis. TITULUS i.Q I qui* fervum alienum per iram percuflerir. cum rremifle compo­ nat 2. Si fanguinem fuderit, medium foli- dum donet. 3. Si in eo contra legem infanc fecerit, vel in capite plagam, ut tella appareat, vel vena percufla , vel plaga tumens fue­ rit, cum uno folido componat. 4. Si ineotalem plagam fecerit ut exin­ de fraduras ofltum tollat, cum folido fic femis componat. 4. Si eum plagaverit ut cervella appa­ reat, vel interiora membra vulneraverit, quod hreuvawnt vocant > fi; 11 eum tantum VI De nuptiis fic operationibus inlidcis prohibendis. De nuptiis incefiis prohibendis T I T U L U S V. De fervis, quomodb componantur. 112 ccederit fic turnaverit ufque dum cum femivivum relinquat, hoc cum quatuor fo­ lidis componat. 6. Si et oculum vel manum, vel pedem abfeiderit, cum fex felidu componat. 7. Si ei polliccru'àtfciderit, cum qua­ I^T u P T i A s prohibemus incertas. Itaque uxorem habere non liceat focrum, nurum, privignam , novercam , filiam fratris, filiam fororis, fratris uxo­ rem, uxoris fororem. Filii fratrum, filii fororum inter fe nullâ prxfumptione jun­ gantur 2. S quis contra hzc fecerit, a loci Judi­ cibus feparetur, fic omnes facultares amit­ tat , quas fifcus adquirar. 3. bi minores perfona: funt qux fe iniicita conjundione polluerunt, careant li­ bertate , fic fervis nfealibus adgregentur. i. II. De diebus dominicis. i. Si quis die dominico operam fervi- opituiar. lem fecerit liber homo, id eft, fi boves V-in­ junxerit, Anho Chxisti m Regum Francorum, junxerit, & cum carro ambulaverit, dex­ trum bovem perdat. 2. Si autem fepem clauferic, fumum fecaverit, aut meflem fecaverityvel col­ legerit , vel aliquod opos fervue fecerit die dominico. corripiatur fcmel vel bis. Et fi non emendaverit, rumpatur dorfus ejus quinquaginta percuffionibus. Et fi iterum prxfumpfem operare die domi­ nico auferatur de rebus fuis tertia pars. Et fi nec lie reflaverit, tunc perdat liber tatem foam, & fit fervus qui noluit in dic fando cfle liber. 3. Servus autem pro tali crimine vapu­ letur t 8t fi non emendaverit, manum dextram perdat : quia talis caufa vetanda eft qux Deum aa iracundiam provocat, & exinde flagellamur in frugibus, & pe- titulus “4* vit Dc uxoribus & caufis qux ixpe contingunt L Si cum uxore akenuj fuit concubuerit. 1.ÇI quis cum uxore alterius concubuerit libera, componat hoc marito ejus cum fuo veregildo, id eft, centum fexaginta folidos. a. Et fi in ledo cum illa mterfe&us fuerit, pro ipfâcompofitione quam debuit folvere marito ejus, in fuo fcelere jaceat fine vindida. j. Et fi in ledo calcaverit uno pede , & prohibetur i muliere, fit ampliùs nihil fecerit, cum duodecim folidis componat, eb qubd injuftè in extraneum calcavit chorum. IL De fervit qui hoc commiferieu. nuruun pgamur. 1. Si fervus hoc fecerit, & interfedus 4. Et hoc vetandum eft in die domi­ nico , ut quamvis in itinere pofitus cum cum libera in extraneo fiieric choro, vi­ carro vel cum nave, paufet die dominico ginti folidis in fuo damno minuetur ipfius ufque in fecundam feriam. conjugis vercgildus. 2. Cetera verb qux remanent, dominus f. Et fi noluerit cuftodire przceptum Le-it.μ· Domini, quia Dominus dixit : Nullum ejus cogatur exfolvere ufque dùm reple­ gitSTtfls' fervue faciat in die fanSo, neque tu, tus fuerit numerus sceleris compofitionis. *** nequefervut tutu, neque ancilla tua, neque ?. Et fi ille fervus evaferit, & interbox tutu, neque afituu tuut, neque ullux fedus non fuerit, fed tamen crimine dé­ fubjeSorum tuorum. Et qui hoc in itinere vidas, dominus ejus reddat eum illi cujus vel ubicunque obfervare neglexerit, cum uxorem maculavit, pro viginti folidis. duodecim folidis condemnetur i & fi fre­ 4. Cxtera verb omnia perimpleat, pro quenter hoc fecerit, fiiperiori fententix eo qubd fervo fuo difciplinam minimb impofuic. fubjaceat. III. Ut liberum fine mortali crimina non IIT. Si propter libidinem manum mulieri libera injecerit. liceat inftrvire. t. Ut nullum liberum fine mortali cri­ Si quis propter libidinemliberx manum mine liceat infervire, nec de hereditate injecerit, aut virgini feu uxori alterius, fua expellere i fed liberi qui juftis legibus quod Bajuvani horcrifi vocant, cum fex deferviunt, fine impedimento hereditates folidis componat. fuas poflideant. Quamvis pauper fit, ta­ IV. Si indumentafuprh genuaila ticvaveru. men libertatem luam non perdat, nec Si indumenta fuper genucula elevave­ hereditatem fuam. Nifi ex fpontanea vo­ rit , quod himityrun vocant, cum duode­ luntate alicui tradere voluerit, hoc petef- cim folidis componat. ratem habeat faciendi. fcnminalibut rejeSit. a. Qui contra hoc praeceptum fecerit, Si autem dileriminalia —iminalia ejecerit de cafive Dux, five Judex, five aliqua perfona, pite, quod vahvrfi dicunt, vel virgini agnofeat fe contra legem fecifle 1 fexaginta. libidinofè crines de capite extraxerit, cum folidis fit culpabilis in publico, & liberum quetnfervitiooppreflerit,vel hereditatem tulit, ad priftinam libertatem reftituat, & res ejus reddat quas injuftè abftulit. & alias fimiles reftituat, & cum quadraginta folidis componat illi homini quem conua legem infervivit. Tom. 1. duodedm folidis componar V I. ” De raptu virginum. Si quis virginem rapuerit contra ipGus voluntatem & parcorum ejus , cum qua­ draginta folidis componat , & alios qua­ draginta cogatur in fifco. VII. Si quit viduam rapuerit. Si autem viduam rapuerit, qux coa&a ex redo egreditur propter orphanorum & propriam penuriamxerum, cum o&uaginta H Lex i ne«l· Ba- Anno Chxisti «jo. Capitularia L ■ « B ·- folidis componat, fle quadraginta cogatur JtfvAtio- in fifix) : qma vetanda eft tabs pnefumptio, * u "* fle ejus defenfio in Deo fle in Duce atque in Judicibus debet confiftere. VIII. De fornicatione cum libera. Si quis cum libera cum confenfu ipfius fomicaverit, fle nolit eam in conjugium fociare, cum duodecim folidiscomponat» quia nondum fponfata, ncc à parentibus fociata, fed in fua libidine maculata eft. IX. Si fervus cum libera fomicaverit. Si fervus cum libera fomicaverit, fle hoc repertum fuerit, ille cujus fervus eft reddat illum parentibus eius ad pœnam quam meruit luendam, vel ad Interficien­ tium , fle ampliùs nihil cogatur exfolvcre; quia talis prxfumptio excitat inimicitias in populo. X. Si cum libera manumijfa fomicaverit. Si cum manumifla . quam/ri'Zo^ôt vo­ cant , fle maritum habet, concubuerit, cum quadraginta folidis componat parentibus fuis, vel domino vel marito ejus. XI. Si cum virgine qua per manum libera mifia efi. Si quis cum virgine qux dimifla eft li­ bera concubuerit, cum 0Λ0 folidis com­ ponat parcntib*us vel domino. XII. Si cum ancilla alterius. Si quis cum ancilla alterius maritata concubuerit, cum quatuor folidis com­ ponat domino. ΧΙΠ. Si cum ancilla virgine. Si quis cum ancilla virgine concubuerit, cum tribus foUdis componat. XIV. Si uxorem propnam propter invidiam dimiferit. f. Si quis liber liberam uxorem fuam fine aliquo vitio per invidiam dimiferit, cum quadraginta folidis componat pa­ rentibus. s. Mulieri autem dotem fuam fecun­ dum genealogiam fuam folvat legitime. Et quicquid illa de rebus parentum ibi addu­ xit, omnia reddantur mulieri illi. XV. Si fponfatam non acceperit. erit aliSi quis liber, poftquam fponfaverit ali­ eft, cujus hliam liberam legitime, ficut lex I fle eam dimiferif, fle contra legem aliam duxerit, cum viginti quatuor folidis com­ ponat parentibus, fle cum duodecim facramentalibus juret de fuo genere nominatis ut non per invidiam parentum ejus, nec ’ per ullum crimen , eam dimififlet i fed propter amorem alterius alteram duxerit, & (it finitum inter illos, & pollei filiam foam donet cui vult. ιιό XVL Si iiuruu foonfam raptant. Si quis fponfam alicujus rapuerit, vel per fuafionem fibi eam duxerit uxorem, ipCun reddat, 8c componat bis oâuaginta (olidos, hoc eft, centum fexaginta. XVII. Si promiffione feminam fraudaverit. Si quis liberam feminam fuaferit quafi ad conjugem, fle in via eam dimiferit. 3uod Bajuvarii wancluga vocant , cura uodecim folidis componat. XVΙΠ. De avorfo per potionem fatfo. Si qua mulier alii poaonem dederit at avorfum faceret, fi ancilia eft, ducenta flagella fufeipiat i U fi ingenua, careat libertate, fervido deputanda cui Dux juflèric. XIX. Paria de avorfo. i. Si quis mulieri idu quolibet avorfum fecerit, h mulier mortua ruerit, tamquam homicida teneatur. a. Si autem tantum partus extinguitur, & fi adhuc partus vivus non fuerit, viginti folidos componat. j. Si autem vivens fuit, ▼eregildum perfolvat quinquaginta fle tribus folidis fle tremifle. 4. Si avorfum fecerit, in primis duo­ decim folidos cogatur exfolverc > deinde ipfe & pofteri fui per fingulos annos, (rd eft,autumnos *, ) fingulos folidos folvant * ufque in feptimam propinquitatem de fBnt patre in filios. f. Et fi negleftum unius anni fecerint, tunc iterùm duodecim folidos folvere co­ gantur, fle deinceps ordine prxfato, do­ nec feries rationabilis impleatur. XX. De diuturna compofitione, dolore parentum. Propterei diuturnam judicaverunt an. teccflbres noftri compofitionem ( fle Judi­ ces * ) poftquàm religio Chriftianitaris inolevit m mundo. Quia diuturnam, poftquam incarnationem fufeepit anima , quamvis ad nativitatis lucem miniroè perveniflet, patitur poenam > quia fine facramento regenerationis abortivo modo tn^ dita eft ad inferos. XXI. De debilitate avorfi. 1. Si verb ancilla à quacunque perfona debilitata fuerit ut avorfum faceret, fi ad­ huc vivus non fuit, cum quatuor folidis componat. a. Si autem jam vivus, decem folidos componat. Ancillx domino reformentur ** ii/ ΑΝΝΟί)<^“,η·' Regum Francorum. Di^’*“T’ n8* TITULUS VIII De furta L Si hier furtum fecerit, VI. Si alienum fervum in furtum futferit. L«x BaSi quis alienum fervum ad fortumniafo· rit aut aliquid damnofum in fraudem do- L*. v. mini fui, ut pofiet accufare eum, & fraus Cafw“· ipfafoeritdeteda per inveftigaùonem Ju- *** I quis liber aliquid furaverit, qua» dicis, dominus nec fervum perdat, nec ali­ lemcunquc rem, niungeldo compo­ quid damni pro compofitione patiatur i fed ille cujus conludione crimen admiflum nat , hoc eft, novem capitalia reilituat. eft, tanquam fur damnetur, in novicuII. Si in publico furaverit, i. Et fi in Ecdefia, vel infra curte plum cqmpofirionem cogatur exfolvere. Ducis, vel infra .bafilica, vel in molino oervusverô quod tulit reddat, & infuper aliquid furaverit, ter niungeldum compo­ ducentos idus flagellorum extenfus pu­ nat, hoc eft, ter novem reddar, quia iftz blic^ accipiat. quatuor domus cafic publiez font, & VII. 5i ne[cient àfure aliquidcomparaverit, 1. Si quis de fure nefeienscomparavit, V. jo temper patentes. a. Et fi negare voluerit, fecundùm requirat accepto fpacio venditorem. 2. Quem fi non potuerit invenire, pro­ qualitatem pecuniz juret. 3. Si unam faigam ( id eft, tres dena· bet fe cum facramento & teftibus inno­ • ^05 «) foraverit,.folus juret fecundùm centem , & quod apud eum cognofcitur, fiimaaner. , ’ n ’ · ex medietate reftituat, & furem quzrere legem noitram. «Mcceus fortiam dederit. prius damnetur ad mortem, quâm vel fimIIL Si majorem pecuniam furaverit. pium de facultatibus furis componatur. Et fi majorem pecuniam foraverit, hoc I X. Si quit occulti alienum animal eft, duodecim folidos valentem vel im­ interfecerit. piius , aut equum totidem pretii, vel man­ Si quis occulté in node vel in die alie- v. cipium , & negare voluerit, cum duodecim num caballum aut bovem aut aliquod ani­ facramentalibusjuret delite fua,velduo mal occiderit, & negaverit, flepofteà ex­ campiones propter hoc pugnent. inde probatus focrit, tamquam furtivum IV. Si liberum hominem furaverit. componat. 1 X. Si cafu occiderit alienum animaL 1. Si quis liber liberum hominem fura­ Si quis autem non volens cafu faciente V. verit &. vendiderit, & exinde probatus focrit, reducat eum, & libertati reftituat, occiderit alienum animal, & non nega­ & cum oduaginta folidis componat eum i verit, confunilc dare non tardet, & cadaver in publico vero quadraginta folidos folvat mortuum accipiat. XI. De tintinnabulo. pappter przfumptionem quam fecit. 1. Si quis tintinnabulum furaverit de 2. Et fi cum revocare non potuerit, tunc ipfe for perdat libertatem luam pro caballo vel de bove , cum uno folido eo quod conlibcrtum fuum fervido tradi­ componat. dit , fi folvere non valet vreregildum pa­ 2. Si de vacca, cum duobus tremifiibus rentibus , & ampliùs non requiratur. componat. j. Si de minutis pecoribus, cum treV. Si fur noBumo tempore captui in furto. Xjb. y. Fur nocturno tempore captus in furto, mifle componat. ' ΧΠ. De horto. Capàvia. dum res furtivas fecum portat, fi fuerit OP-J41· occifus, nulla ex hoc homicidii querela 1. Si quis in hortum furtivè alicujus in* nafcatur. traverit, cum tribus folidis componat i d Tom. I. H ij S , ■ Μ. *m.'«— WM deu«i,»v» mi t λ *n7 Anno Chxuti ijo. Capitularia L«» B*, uuicquid ibi tulit fecundùm legem furtoJVTAtlO- rum componat. 2. Ica Ac de pomariis lex fervanda eft. X1II. De furtiva ne comparata. 1. Ut nullus prxfumat furtivam rem V.iv. comparare infra provinciam. Quod com­ parare voluerit, priùs inquirat ii furtivum eft, an non. 2. Si furtivum prxfumpferit cmeie , & exinde probatus ruerit, & fcienter hoc fecit, tunc fimilem rem donet illi cujus pe­ cu fi i am comparav/c. Et in fifco pro fredo duodecim folidis fit culpabilis. XIV. De cuflodia fttrtivn rei, t. Similiter ille qui de manu furis furti­ V. h·. vam rem ad cuftodiendum acceperit, quali confcntiens furi, ita componat ficut fupe- V. Mr riùs diximus. 2. Aut cum uno facramencali juret quod nefcivit furtivum quando compara­ vit, vel quando commendatum fufeepit. y. Una lex erit utrifque, qui emit fur­ tivum , aut qui commendatum fufeepit 4. Si autem ille qui furtivam rem com­ mendatam fufeepit, & quxrente domino negaverit, ille fur eft > ficut ille qui furavit, ita componat fiait lex habet X V. De compofuione d latrone accepta, 1. Ut nemo de probato furto compoti* tionem a latrone aufus fit accipere, nifi ante Judicem fuum judicetur. 2. Si autem prarfumpfem hoc facere, & celaverit Judici fuo, tunc latronis culpx fubjacebit. XVI. Ut facramento non citb fiant. 1. Ut facramenta non citô fiant. Judex caufam fuam bene cognofcat, & prius ve­ raciter inquirat, ut eum veritas latere non poflit i nec facilè ad facramenta veniatur. 2. Hoc aurem volumus inter Bajuvarios in perpetuum cuftodiri , ut caufa inveftigata, & veraciter inventa, apud Ju­ dicem fit judicata. Nulli liceat periurare i fed ficut judicatum eft, cogatur exfolvere. 3. In his vero caafis facramenta prarftentur in quibus nullam probationem di ί­ ο u 1110 judicantis invenerit. XVII. De falfa fuggeftione. 1. Si quis contra caput alterius falfa fuggefierit, vel pro quacunque invidia de injufta accufatione commoverit, ipfe poe­ nam vel damnum quod alteri intulit, ex­ cipiat. 2. Neminem damnes antequam inquiras i. Ttcffiu veritatem. Scriptum eft enim ; Omnia j. probate ; quod Itonum eft tenete V. j,.. D™ no XVIII. De accufetione fervi alteriuj. i. Si quisfervum alienum injuftè accu- v. 5tv faverit, & innoCens tormenta pertulerit, pro coqubd innocentem in tormenta tra­ didit , domino fimile mancipium reddere non moretur. a. Si verb innocens in tormento mor­ tuus fuerit, duos fervos ejufdem meriti fine dilatione reftituat. j. Si non habuerit fervum aut unde componat, ipfe fubjaceat fervituti, quia innocentem fecit occidi. TITULUS IX. De incendio domorum , & earum compofidone. I. De immijfione ignit per noSem. 1. ÇI quis fuper aliquem innofte ignem V. h> impofuerit, & incenderit liberi vel fervi domum, in primis fecundum quali­ tatem perfonx omnia xdificia componat atque reftituat, & quicquid ibi arferit, reftituat. a. Et quand liberi nudi de ipfo incen­ dio evaferint, unumquemque cum fua krewawunii componat. 3. De feminis verb dupliciter. 4. Et tunc domûs culmen cum qua draginta folidis componat. II. De /curia Uberi. 1. De fcuria vero liberi, fi condufa parie ribus & peflulis cum clave munita fuerit,cum daodccim folidisculmen com­ ponat. f 2. Si autem fepea non fuerit, fed talis quod Bajuvarii/cqf * dicunt, abfque pa- « szofpk. netibus, cum fex folidis componat. 3. De illo granario; quod parch ap­ pellant, cum tribus folidis componat. 4. De mita verb, fi illam detegerit vel incenderit, cum quatuor folidis com­ ponat y. De minore verb, quod fcopar ap­ pellant , cum lolido uno componat, & univerfa comparilia reftituat. III. De culminum ejeSione minorum ndificiorum. Si quis defertaverit, aut culmen ejece­ rit , quod firpe contingft, aut incendio tradiderit uniufcujufque, quod firftftdU dicunt, quae per fe conftni&a funt, id eft, balnearium, piftoriam , coquinam, vel cetera hujufmodi, cum tribus folidis com­ ponat! & reftituat diffipata vel incenia. IV. De igne tmmiffo & extin&o. i. Si autem ignem pofuerir in domo, ita î in Regum Francorum, ut flamma βπώικι,ίί non perarferit, fle à familiis Uberata fuerit, unumquemque de liberis cum Uta hrtwavumti componat, eb qubd illos, trnmivM quod dicunt, id eft, m defperacionem vitx fecerit. a. Et non componat ampliùs nifi tan­ tùm quantùm ignis confumpleric. 3. Ducalis vero difciplina integra per­ maneat. 4. Et fi negare voluerit de iftis, cum campione fe defendat, aut cum duodecim facramcntalibus jurea De fervorum verb firftfaUi uniufcujufquc, ut manum refeiflam componat V. Di dijfpeaione domûs. Modb quia de domorum tncenfione fermo perhnitur, cenfemus incoqgruum non ene ut de cÜflipauone domûs xdifidorumque compofitione edideramus. VI. DeorAnine. 1. Si quis derelkli, vel quilibet caufr prxfumpcione, vel inimicitia necnon & in­ curia, aut ctrtè hebetatione, liberi culmen ejecerit, domino domûs fexaginta folidos DaGOBKXTI Regis *. 1ZZ* X. De ctertu iifipSMat. Lt« ■ *Si curtem difliMverit aut inrupeiit liber libero, cum trimis folidis componat, flt ’ reftituat damnum. XI. De fepe rupta. i. Si illam fepem eruperit vel diflipave- rit quam r^ifaun vocant, cum uno lolido componat & reftttutione. * a. Superiorem verb virgam , quam etarcbartee vocamus , aux fopb continet firmitatem, fi eam injiiirc reciderit, firafli modo cum folido componat, eb quod minimè tunc fepis vitiata animalis fuftinet impetum. XII. De fignis ob de/enfionem pofitis. Qui autem fignum~quod propter defen* fionem ponitur, aut injuftum iter exclu­ dendum , vel pafccndum, vel campum defendendum, yel applicandum fecundùm morem antiquum, quod fignum tviffem vocamus, abftulerit vel mjuftè 1 * reciderit, cum uno folido componat. XIII. De via pubica. Si quis viam publicam, ubi Dux egre- v. n} ditur, vel viam aequalem alicujusdaukrit componat. а. Si eam columnam à qua culmen fui­ contra legem, cum duodecim folidis com­ te neatur, qutm firftfid vocant, cum duo­ ponat , fle illam fepem tollat. Et fi negare voluerit, cum duodecim fâcramentaubus decim folidis componat. j. Si interioris sdificii illam columnam juret. ejecerit quam ivinckilful vocant, fexfoli­ XIV. De via convicinalL De via convidnali vel paftorali, qui v.jj4 dos componat. 4. Cxterar verb hujus ordinis compo­ eam alicui contra legem clauferit, cum lex nantur cum tribus folidis. folidis componat fle aperiat, vel cum fox y. Exterioris verb ordinis Colunyuun facramentalibus juret. XV. De /emita. angularem cum tribus folidis componat. De femita convicinali, fi quis eam dau- lud. б. Illas alias columnas hujus ordinis fmgulas cum folidis componat. ferit, cum tribus folidis componat, aut VII. De trabibus. cum uno facramentali juret. Trabes verb finguli cum tribus folidis XVL De forne. 1. Si fontem quicunque immunditii V. „t. componantur. coinquinaverit vel maculaverit, emundet VIII. De /pangit qua parietes continent. eam prius, ut nulla fit fufpicio coinquina­ Exteriores verb, quas/pangat vocamus, tionis , fle cum fex folidis componat eb qubd ordinem continent parietum, a. Si autem plurimorum in vicinto pu­ teus fuerit, compofitione inter fe mul­ cum tribus folidis componat. I X. De veteris a&ficii funrpribus. tentur. j. Ille vero puteum in priftinum refti­ 1. Carrera verb, id eft, afferes, later­ culi ,. axes, vel quicquid in xdifido conf* tuat gradum. truiutr , fingula cum fingulis componan­ TITULUS X. tur. 2. Et fi una perfona hzc omnia Com*De videntia. miferit in alterius xdificio, ampliùs non cogatur folverc quim culminis dejeftioI. De curte. nem, vel ea qux majora hujus commifeI quis in curtem alterius per vim con­ rint criminis ; minora hujus perfonx non fequuntur, nifi tantùm reftkuendi fecun­ tra legem intraverit,cum tribusfolidis dùm legem. componat. S Dagobebti Regis a. s. Qubd fi forti liber hoc fecerit, dam­ num pcrvafiouis excipiat, quod legibus continetur, id eft, fex folidos. 3. Si verb fervus hoc admiferit, do­ mino neicienre, ducenta flagella publicb extenfus accipiat i & nullum ex hoc prxjudicium domino comparetur. generat 3. Et poftquam intraverit, & fe cogno­ V. De fignis non evidentibus. verit reum injuftè qubd intraflèt, det Quotiens de commarchanis contentio , vadium domino domus. Et fi ille defue­ nafeitur, ubi evidentia figna non appa­ rit , mittat ipfiirn vadium fupra liminare, rent in arboribus aut in montibus, nec in & non cogatur ampliùs folvere quàm tres fluminibus, fic ifte dicit : Huc ufque antefolidos. «efforts mei tenuerunt, & in albaemmihi re­ liquerunt , ficoftendit fecundùm proprium TITULUS XI arbitrium locum > alter verb nihilominùs De terminis ruptis. in iftius partem ingreditur, alium oftendic locum, fecundùm prioris verba fuum fic I. Dt limitibus. fuorum anteceflbrum femper finifle ufque t. quis limites complantaverit, aut in prxfens aflerit i & fi aba probatio nufterminos fixos fuerit aufus evellere, quam inveniri dinofeitur, nec ucriufque fi ingenuus eft, per fingula figna vel notas invafionem compenfare voluerint, time fpondeant invicem , wehadinc quod dici­ vicenos fex folidos componat. a. Si fervus eft, per fingula figna vel mus , & in campiones non fortiantur, fed cui Deus fbrtiam dederit & viAoriam, ad notas vicena flagella fufcipiat. ipfius partem defignata pars, ut quxrit, II. De limitibus cafu motis. Si quis dum arat, vel plantat vineam, pertineat. VI. De jacentibus columnis. terminos cafu, non voluntate, evellerit, 1. Si quis, priufquam finita fuerit con­ vicinis prxfentibus reftituat terminum, tentio, per fortiam xdificia elevare volue­ & nullum damnum patiatur. rit, 8c à contrario ille alter jacentibus III. De contentione terminorum. 1. Quotienfcunque de terminis fuerit columnis contradixerit, fic inefe teftem orta concentio, figna qux antiquités con- habuerit, & is propter contumaciam legi ftituta funt oportet inquirere s id eft, obtemperare noluerit, fed fuam perfecerit domum, & extera xdificia fepis concluaggerem terrx quem propter fines fun­ fione firmaverit, tunc dicat : Emunda ter­ dorum antiquités apparuerit fuifle ingeftum, lapides etiam quos propter indicium ritorium meum ufque ad legisperfinitionemi fic ille è contrario in fuum dicit pofuifle, fic terminorum notis evidentibus fculptos vel emundare minimè debere, ifte verb dicit : conftiterit efle defixos. £/>«> teflem kabto qubd tibi jacentibus 2. Si hxc figna defuerint, tunc in ar­ columnis contradixi, tunc tcftes jurantes boribus notas, quasdecoreas vocant,con­ teftimonium prxferant, fic cum campiovenit obfervare, fed illas qux antiquités nibus determinetur fententia. probantur incifx. 2. In exteris hujufmodi xdificiis & ho­ 3. Quod fi intra terminos alienos per abfentiam aut per ignorantiam domini rum conclufionibus nullatenùs teftificatiopartem aliquam forte pofiederit, ftatim confiftat > fed is qui xdificavtt, cum fua eam, cùm antiqui & evidentes ab infpec- lege defendat. Si autem curris adhuc cinc­ tus non fuerit, ille qui defendere volue­ toribus fines agnofcuntur, amittat domino rit, jaftet fecurem faiga valentem contra reformandam, nec contra figna eviden­ meridiem, orientem, atque occidentem: tia ullum longx pofleffionis tempus op­ à feptentrione verb ut*umbra pertingit, ponat. 4. Nifi fi comparavit ab aliquo , tunc ampliùs non ponat fepem nifi determinata venditorem oftendat, & fecundùm legem fuerit contentio, VII. De materiis non elevatis. definiant. i .Si aliquisalicujus materiamen in fylva IV. De novo termino prohibendo. 1. Nemo novum terminum fine con- aut propter inimicitias vel invidiam trun­ fenfu partis alterius, aut fine infpeâore, caverit , vel Ixferit, cum alio fimili refti­ conftituat. tuat , fic cum folido uno componat. Ba domo. tvvÀmo*' ’· S* xnem in domum per violentiam i»* intraverit, fic ibifuumnihil invenerit, cum fex folidis componat. a. Nemo enim ingrediatur alienam do­ mum per violentiam, quia hoc fcandalum Lis II4* nj Regum Francorum. 2. Et fi ea fibi in ufcm miferic,nifiper λ. Warn duâricem cum tremifiè com- L” ■»’ JCTAMOconvenientiam non poteft i debet ei in pMir V. Si oves tulerit in pignus. mallo,placare ad reftituendum, 8c cum folido, dum ipfiun habet, componat. t. Si qnis oves in pignus contra Ugetn tulerit, taceat de caula pro qua pignus TITULUS XII tulit, & cum folido componat. à. Nifi fortè ille homo alias tes non De pignoribus. habet pet quas poffit pignus tollere i fi I. Ut nemini liceat pignerare. nifi iplasoves nihil aliud habet, non erit Ignorare nemini liceat, nifi per Culpabilis, quia neceffitas hoc compellit facere. JL juffioncm Judicis. VI. Si meflem vel prata araverit. 2. Si forcé eft aliquis homo tam durus Si quis meflem reipratum alterius ara? vel ioobedtcw aut contumax, fle rebellis juftitiz, qui non vult reâè refpondere, ▼erit ufque ad tres mices in longitudine non vult juftitiam fecere, ille eft con­ jureris, vel In tranfverfa fex falces, cum tnbus foiidis componat. Aut fi negare temptor legis i talis diftrugatur έ Judice. voluerit, juret cum fecramentali uno. H. De eo fui non vult juflitiam facere· VII. Si meffem mantram foraverit. 1. Si qus liber alicui libero, qui eum i. Si quismeflemjammaturam in agro mallat de qualicunque re, dedignabitur juftitiam fecere, iUe qui quxrit caufem foraverit, cum (ex foiidis componat 2» Et fi negare voluerit, cum fex fecrafuam, habeat ibi telles duos vel tres, qui audiant & videant qualiter ille refpon- mentalibus juret fecundùm legem fuam. VIII. Si alterius initiaverit mtjm. deac, ut poffint ante Judices telles efle. Si quis méfies alterius initiaverit male­ Tunc Judex jubeat eum in prrfenti venire, & judicet ei, fle componat duodecim foli­ ficis aitibus, fle inventus foerit, cum duo*dos , quia non dignabatur juftitiam fecere decim foiidis componat, quod arunfcarti dicunt, fle familiam ejus fic omnem fubfci cui debuit 2. Sic omnis qui non dignabitur jufti­ tanciam ejus vel pecora ejus habeat in cura tiam facere ei cui debuit, de qua re appel- ufque B ad annum. Et fi aliquid 4perdiderit latus foerit, pro fatigatione quam fecit ei homo ille de rebus fuis in illo anno, ille qui eum appellat, componat duodecim reddat Et ” fi negare voluerit, cum duo­ folidos, & pofteà refpondcat fecundùm decim facramentalibus juret, aut bum legem, & faciat juftitiam ficut lex haberi campione dnfto defendar fe « hoc eft, /Duci vero quadraginta folidos. pugni duorum. tSL, Si fervam ad fugiendum fuafarit· III. Si contra legem pigneraverit. t. Si quis fervum alienum ad fogiend&m 1. Si quis aliquem courra legem pigne­ raverit Une jullione Ducis, pignus fine Ix- fuaferit, & foras terminum eigt duxerit, fione reddat, & aliud fimile addat 1 Duci hoc eft, foris marcham, cum duodecim . verb pro fredo quadraginta folidos foivat. foiidis componat, fle ipfum reducat a. Et fi negare voluerit, cum duode, а. Et fi Ixferit illud pignus, componat cim facrameutalibus juret, aut cum camquantùm æftimaverit qui caulas judicat. 3. Talis enim pradumptk» non debet pionibus fuam quaerat juftitiam. 3. Si ancilla eft, cum viginti quatuor fieri, quia hoc feandalum generat. 4. Et pro omni pignore quod contra foiidis componat, fic ipfiun reddat legem tulerit , femper cum fex foiidis T I T V L U S X I I L componat. Si pignus illud mituli valet quàm fex De vitiatis animalibus, & eorum folidos, tunc pignus reddv, fle cum fex compofinone. foiidis componat. I. Da animalibus vitiatis· б. Si autem pignus quod tulit plus valet A Nimaliaqux fepe damnum inferunt, quàm fex folidos, ipfum inlaefom reddat, & fimile aliud addat» Dud verb pro firedo jtY. & hujus vitii aafiicfimnt, fi fe in fti· ; picem maculaverint introeundo vel exeun­ quadraginta folidoa do, fle ibi mortua foerint,fifepe$ légitimé ■ IV. Si porcos in pignus tulerit. , 1. Si quis contra legem porcos m pignus foerit exaltata, id eft, mediocri foturi tulerit,' unumquemque cum duodecim virili ufque ad mammas, nihil cogatur faigis componat. *12,? Anno Chiisti Capitularia Π. Qui ea in fepem compulerit. S* altera perfona ipfum animal per vim • Libre cotnpeUerit, folvat animal, quia wjullè ertm in periculum mortis ejecit. III. J. lomtnsts fepis hoc fecerit. LnE»· . Si ipfe dominus fepis fimili modo ex fua claufura cum canibus vel exteris flagellis ejecerit, cum fimili componat. IV. Statimfl mortua non fuerint. Si autem ftatim mortuum non fuerit, ’ , fed vulneratum evaferic ad domum do­ mini fui, &. dominus animalis hoc cogno­ verit, fic dicit ad dium reum qui ipfum animal compellebat in mortem : Recipe animal quod lafifli, quod nos avurfum vocamus V. St conftflus efl* recipiat eum. Si autem confeflus eft. recipiat, donec fanetur, fic aliud interim ad operationem reliituat, quale illud fuerat quod Lrfir. M VI. De reflttucndis anirnaiibus 1. Si verd mortuum fuerit , quod in locum pofuit teneat poffeflor animalis Ixfi. 2· Ille vero cadavei quod fanare ne­ quiverat , ad fuum teneat ulmn. VII. Si leejum recipere noluerit. Si autem larium animal, qui id lardere fe compellebat, recipere noluerit, domi­ nus animalis cadaver fibi fumat in ufum, fic ille alius mhdonunils ex integro cogatur cxfolvere V III St oculum alienus animalis excufleru. Si quis alicujus caballo aut bovi vel cui­ libet quadrupedi unum oculum excuflcrit, adpretier · illud pecus quod valet, fic ter­ tiam partem componat. IX. Si bovis cornu. 1. Si quis bovi alterius cornu a capite cxcuflerit, cum tremifle componat 2. Si cornu exilient, fie os remanient, duas largas doner 3. Si vacca: excuflerit, duas Ligas com­ ponat. X. Si caudam\amputaverii. 1. Si caudam amputaverit, vel aurem , fi equus eft, quem marach dicimus, cum foiido componat. 2. Si mediocris fuerit, quod vocant, cum medio foiido componat 5 Et fi deterior fuerit, quod angar gnago dicimus, qui in hofte utibs non eft, cum tremifle componat. 4 Similiter qui alterius bovi caudam amputaverit vel aurem , cum tremifle componat Î. Si vaccam alterius hujufinodi Lient, \ Dagobekti Regis a. 118 cum1 duabus faigis laigts componat. XI. De mjufli ufls animalibus. i. Et fi unum eorum contra legem mi­ naverit, quod fwe^choli dicimus , pari fententix fubjaceat. a. Si quis autem contumaciter alterius jumento propter difpeftionem domini fui, vel quacunque inimicitia, hoc injuftè per­ petraverit , nxc univerL in componendo duplentur. s ΧΠ. Ut minimi prafumat animal alienum occidere. i. Ut nemo' przfumat alienum animal occidere, neque porcum, quamvis in dam­ no eum invenerit vitiare * fed recludat eum donec domino ejus oftendat damnum, &. aliqui de vicinis eorum videant hoc, fic de· lignent locum qui Ixfus eft > & alia qux intada funt, ufque ad maturitatem colligat cujus medis eft j fie quantùm minus inve­ nerit in briione illa, contra hate xqualicatem integram ille reddat cujus animalia fuerunt & damnum fecerunt. a lta Je de vinea & de prato faciat ficut xftimarores arbitraverint, fic componat. T I T U L U ό XIV. De commendatis fic commodatis. I. De cuflodia. it Ç'H quis caballum aut quodlibet ammalium genus ad cuftodiendum merccde placita commendaverit, fi pe­ rierit, ejufdem merui ille qui commendata fufeepit exfolvar . fi tamen mercedem fuerit pro cuflodia confecutus. a Quod fi etiam nulla placita mercede fufeeperat, & mortuum efle probaverit, nec idle mercedem requirat, nec ab illo aliquid requiratur. j T amen ratio eft ut praebear facramenta ille qui commendata fufeeperat , quod non per fuam culpam neque per neglegentiam mortua confumpta fint, &r reddat corium. 4. Eadem de commodatis forma fer­ vetur. Π. Si aurum quis furaverit. Si cui aurum , vel argentum, vel orna- y menra, vel quxeunque fpecies fuerint n commendatx, five cuftodiendx tradux fint, five vendenda-. & in domo ipfius cum rebus ipfius forfitan fuerint incendio con­ cremata: , uni cum reftibus qui commen­ data fufeeperat, prarbeat lacramenta nihil exinde fuis profuifle compendiis, 8c nihil cogatur exiolverc i excepto auro & ar­ gento , quod arderc non potuit. m. De AxNoCHfST. Regum Rancorum. Dâ°°*“T1 ι?ο* III. De in incendio furatis. 1. Si quis forte, dum domum flamma confumit, fe quafi auxilium adlaturus ingeflerit, fic aliquid forte rapuerit, dominus domûs diligenter inquirat > & fi eum po­ tuerit invenire, ille qui rapuerat, in qua­ druplum rapta reftituat. a. Et fi de commendatis rebus apud di­ reptorem aliquid fortè repererit, domino { y reftituerc non moretur. IV. De commendatis furatis. i. Si vero qux commendata fuerant furto probantur ablata, ei qui commen­ data perdiderat, fpatium tribuatur donec furem fuum inveftigatione perquirat 2. Et fi eum invenerit, commendatori res proprias tantummodo reformare pro­ logia fua, quamvis non «qtfaliter divites, ’L»« »A IUVAKIO unul'quifque hereditatem matris fur ροί- ( fideat. res autem paternas «qualiter divi­ dant.. a Si verô de ancilla habuerit filios, non accipiant portionem inter fratres, nili tantum quantum eis per mifericordiam dare voluerint fratres eorum > quia in ve­ teri lege feriptum eft : Non enim erit he- Gil. < 4 res filius ancilla cum filio libera. Tamen debent mifericordiam confiderare , quia caro eorum ell IX. De eo qui fine liberis moritur. i. De eo qui fine filiis & filiabus mor fuuseft, mulier accipiat portionem fuam, curet. j.Compofitio vero furti ad eum qui habuit rem commendatam, pertineat. ■f. Et fi fur non fuerit intra ftatutuini tempus inventus, medietas rerum comxnendatarum domino fufeipiente redda­ tur , damnum vero ex medio uterque fufdneat. j. Et poftmodàm fi dominus rerumi apud eum cui commendaverat, quxcunque fuerint fupprefla vel reprefla, repere­ nt, cùm hac ille prius fe dixerat perdidifle vel furto fuifle fublata, ficut à fure ea ab eo exigi legum ftatuta prxeipiunt, &compofitionem cogatur implere. V. De re in contentione pojua. v Rem in contentione pofitam non liceat * ,î7* donare, nec vendere. >* VI. De viduis. Vidux,fipoft mortem mariti in viduitate permaneant, aqualem inter filios fuos , ideft, qualem unus ex filiis, ufufrucluariamhabeant portionem, fic ufque ad tem* pus vitat fux ufufruftuario jure potfideant VII. De fecundis nuptiis. 1. Quod fi mater ad alias nuptias torte tranfierit, cà die ufufruftuariam portio. nem, quam de bonis mariti fuerat confecuta, hlii inter reliquas res paternas, qui ex eo nati funt conjugio, vindicabunt. 2. Mater vero fi habet proprias res , cum dote fua, quam per legem habet , egrediatur. 3. Et fi ibi filios nec filias generavit, poft mortem ejus omnia qux dc filiis fuis detulit, ad alios revertantur. VIII. De divifione inter fratres. i. Ut fratres hereditatem patris xqualicer dividants ut quamvis multas mulieres habuifiet, & toux libcrx fuiflent de geneaTom. I dùm viduitatem cuftodienr, id eft , me­ dietatem pecunix. Medietas autem ad propinquos mariti pertineat. a. Si autem mulier mortua fuerit, aut alium maritum tulit, tunc quod proprium habet de mariti rebus, qua per legem ei debentur, accipiat. Carieras re, propinqui prioris mariti accipiant 3 Si autem maritus , qui nec filios nec filias, nec nepotes, nec pronepotes, nec ullum de propinquis habet, fed in uxorem, aut donatione aut teftamento, five panem five omnes contulerit facultates , & harc deinceps m viduitate perfiftit, & memo­ riam mariti cum pudicitia caftitatis obfervat, omnia quae a marito ei funt donata poffideat, & ea in quem voluerit pro fuo jure transfundat. Quôd fi maritus mulier fine he­ rede mortui fuerint, & nullus ufque ad feptimum gradum dc propinquis fic quibufeunque parentibus invenitur, tunc il­ las res fifcus adquirat. TITULUS XV. De venditionibus. I. Si quis res alienas vendiderit. i-Ql quis vendiderit res alienas fine V. 0,. voluntate domini fui, aut fervum , aut ancillam , aut qualemcunque rem, Ipfam per legem reddat, fic confimilem aliam addat. a. Et fi ipfam non poteft invenire, duas .onfimiles reddat. II. Si quis poffeffionem vendiderit. i. Si quis vendiderit poiTeflionem fuam alicui, terram cultam, non cultam, prata, vel fylvas , poft acceptum pretium aut per chartam aut per teftes comprobetur firma emptio i ille teftis per aurem debet Tom. ». Mcctop. 5a efle traclus, quia fic habet lex veftra. 1 >i>urjj. f. 131 A-°£”-TI Capitularia B*- Duo vel très, vel ampliùs, debent efle JUVXklO telles. 2. Si venditio fuit violenter extorta, id ell, aut metu mortis, aut per cuftodum, nullà rattone firma iit. III. Jù a /ervo alieno comparaverit. V 1. Si quis a iervo alieno aliquid compa­ raverit nefeiente domino fuo, ii dominus firmam cfle noluerit emptionem, redda­ tur pictium emptori, & empno nihil ha­ beat firmitatis 2. Si ipfum non habet, confimile red­ dat. IV. De contentione vendita rei. 1. Quotiens de vendita re contentio commovetur,Ii alienam fuifle conlliterit, nullus line domini prxjudic 10 comparet. 2. Et domino is qui aliena vendere prxfumpftt, duplum Cogarur exfolvere i ni­ hilominus emptori, qui accepit, pretium redditurus. 3. Et quicquid ad compara:* rei profeclum ftudio lux utilitatis emptor adjecer t, à locorum Judicibus xftimetur, & ei qui laborafle cognofcitur, à venditore juris alieni latisfaclio juita reddatur. V. Si ingenuum hominem vendiderit. t. Si quis ingenuum vendiderit, cùm ille tuam probaverit bbertatem, is qui eum vendidit , reducat eum :n I num fuum,& reftituat ei libertatem lient prius habuit , 8. componat ei quadraginta (olidos; ex­ cepto qued emptor» m duplum pretium, quod accepit, cogatur cxiolvere 2. Similis ratio dupliciter de feminis fervetur. 7 Et ii eum vel illam foris provincia vendiderit, ôc iterum reducere non po­ tuerit , tunc cum veregddo componat , hoc eft , centum fexaginta folidos folvat parentibus IX. De venditionis forma. L«m VI. Si femum proprium vendiderit. Si quis fersum luum vendiderit, forfitan ejus nefeiens facultates quas habe­ bat, dominus ejus poteftatem habeat, qui cum vendidit, requirendi res ejus ubicun­ que invenire potuerit. VII. Si fervus de fuo fuerit redemptus. Si quis fervus dc peculio fuo fuerit re­ demptus , & hoc dominus ejus forte nefcicrit, dc domini poteftate non exeat, quia non pretium , fed res fervi tui. dum ignorat, accepit. VIII. De commutatione. VI. in Commutatio, hoc eft, quod cambias talem qualem emptio habeat firmitatem. Dagoberti Rbgis 1. _ 4 "■ £32¥ '' V. 1. Venditionis hxc forma fervetur,ut leu res feu mancipium , vel quodlibet ge­ nus animalium, venditur, nemo propterei firmitatem venditionis inrumpat quod di­ cat fe vili pretio vendidiflei fed poftquam facium eft negotium, non lit mutatum. 2. Nili forté vitium invenerit quod ille venditor celavit, hoc eft , in mancipio, aut in caballo, aut in qualicunque pecu­ lio, i3 eft, aut cæcum , aut herniofum, aut caducum , aut leprofum. 5. In animalibus autem funt vitia qux aliquotiens celare poteft venditor. 4. Si autem venditor dixerit vitium, flet emptio; non poteft mutari. y. Si autem non dixerit, mutare poteft in illa die, & in alia, & in tertia die. 6. Et fi plus de tribus nodibus habue­ rit, poftea non poteft mutare. 7. Nili forte eum invenire non potue­ rit intra tres dies j tunc quando invenerit, recipiat qui vitiatum vendidit. 8. Aut ii non vult recipere, juret cum facramentali uno : Quia vitium ibi nullum fetebam in illa die quando negotium jeci­ mus ; & ftet facium. X. De arris. Qui arras dederit pro quacunque re , v. 5*3. pretium cogatur implere quod placuit emptori. Et h non occurrerit ad diem conftirutum, vel anteà non rogaverit placi­ tum ampliorem, & hoc neglexerit facere, tunc perdat arras , 8c pretium quod debuit impleat. XI. De firmitate. 1. Si mancipium alicujus aliquis interciaverit .dicens: Ifiud mancipium ego com- * prehendi extra terminum ubi Dux exercitumduxit ,vel alibi Dux illum per debitam & juflam culpam tulit, & mihi licenter tra­ didit. Aut fi aliqua ornamenta fint, dicit : Quod mancipia mea ex propria mea mate­ ria laboraverunt & fecerunt, aut fabri hupifmodi fi fuerint ,propterea tradidi &fir­ mabo Si hxc defuerint, in fupradidis rebus nullatenùs poteft firmare, Si autem firmaverit, non poteft ab eo cui firmavit, mfi ipfe voluerit, retrahere. 2. Si campio quxfirores vicerit, fi fir­ mare promiferit emptori, id eft ,fuviron, & non potuerit per hxc verba veraciter, ut fupra diximus, & confiitutum ruperit, tunc pretium reddat, Sc talem terram aut fpeciem , qualem fe firmare pollicebatur, reftituat fine mora > co quod valde reprehenlibilis eft qui res alterius dare 133 Akn06Chri$t1 Regum Francorum. D^E*TI prxfumpferit , quia aliquotiens exinde tcandala nafcdntur. 3.-Simili modo qui propria donaverit ut quibufdam injuftis machinamencis'fibi fodaret quod nunquam tenuerat. 4 Si mancipium fuerit, & dibit : Pater meus reliquit mihi in hereditatem ; aut, Ego in propria domo enutrivi illud, de pro­ priis meis mancipiis natum i fimiliter de jumentis vel hujufmodi, qux fuerint, ad- ferere poteft. XII. Ut venditio firmetur per chartam aut tejles • V. VUe not»» Quicquid vendiderit homo, aut com­ paraverit qualemcunque rem, omnia lint hrmata aut per chartas aut per telles qui hoc probare poflint, hoc eft, de manci­ piis , de terra, cafis vel fylvis, ut poftcà non fit contentio. XIII. De pactis vel placitis. Pafta vel placita qux per feripturam quamcunque facia funt, vel per telles de­ nominatos tres vel ampliùs, dummodo in his dies & annus fit evidenter expreflus, immutare nulla ratione permittimus. TITULUS XVI De tellibus & eorum caufis. I. De tefiibus ,fi fuum voluerit vindicare. quis homo pratum vel agrum, vel exartum alterius , contra legem malo ordine invaferit, & dicit fuum eiie, propter prxfumptionem, cum fex folidis 1. componat, & exeat. a. Si autem fuum voluerit vindicare il­ lum agrum aut pratum, vel exartum , vel unde illa contentio eft, taliter judicetur. Juret cum fex iacramentalibus, & dicat : Ego tua opera priora non invafi contra le­ gem , nec cum fex folidis componere debeo, nec exire , quia mea opera & labor prior hic G4* populo fiat, ne per invidiam aliquis pCreat, Lix B* dicat ad illum teftem : Mendacium jurafiL Jt'VHie. 1 contra me. Sponde mihi pugnam duo rttm, (r manifefiet Deus fi mendacium an veritatem jurafii contra me ; & componere debes cum duodecim folidis , & illam terram reddere quam mendaciter abfiulifii. Si vi cerit ille qui quxrit, componat cum duodecim folidis, &c illam terram reddat. Et fi illam terram non potuerit donare, donet aliam in pro­ ximo quantùm ja&us ed de feCuri laiga valente. Et fi in proximo non habet, nec comparare poted, juret fecundùm pre­ tium agri ut ipfum agrum cum pretio va­ lente , nec cum duplo nec cum triplo, conquirere potuiflet, donet ubi habet, & ipfum agrum quem donaverit, juret quod talis fir qualis futis fuerat. Π. Si tefiem habuerit per aurem traBum. Si quis reflem habuerit per aurem cra­ ft uni de qualibet caufa finita ratione, & hoc confirmârir per cedes, pollhxc non debet repetere nec inquietare illuma quo finivit rationem fuam. Et fi voluerit, tunc λer cedes defendat fe, ille tedis teftificet icut icit unde ad tedem per aurem traftus fuit, & hoc per facramentum confir­ met. Non debet tedem veritatis repellere caufaticus ejus. Nifi forcé aliquis tedem mendacem habere voluerit, poted illum cum lege repellere cum pugna duorum, & dicere : Non tibi traxi tefiem de ifia caufa, neque confentio. Si autem tedis per aurem traftus fuerit de compofitione finienda , vel propter arras, qui donat quafi pro pignore qualemcunque rem, ufque dum folvat debitum , & pignus recipiat, illum · tedem nemo repellar, nec poted, fed confenciat. Nifi fuper mortuum hominem teftare voluerit aliquam caufam, illum po­ ted contradicere cum duorum pugna, & dicere ; Defendere hoc volo cum campione efi quàm tuus. Tunc dicar ille qui quxrit: Ego habeo tefies qui hoc fciuntquod laboret meo quod dicis, quia & tu mentiris & tuus de ifio campofemper ego tuli, nemine contra­ dicente exartavi, mundavi,poffedi ufque ho­ die, & pater meus reliquit mihi in pofiejfione III. Si tefiis viBus fuerit. Er fi ille viftus fuerit qui negare teftem voluit fuper mortuum fuum, tunc amplius pugna duorum non veniat, quia ad teftificarionem per vim illum mortuum adquifivit i fed cum facramento, ut lex eft, teftificetur, & teftificatio firma permaneat. IV. De dtfeordia Judicum. Sed hic difeordant noftri Judices de pafto, quod ipfe qui teftem adducit, jurare debeat quod mendacem teftem non pro­ ferat, necdeilliustedificationefacramenti fe abftinere debeat. I ii fua. Ille homo qui hoc tellilicare voluerit, commarchanus ejus debet efle , & debet habere fex folidorum pecuniam &L fimilem agrum. Tunc ille teftis juret tal ter : Quia ego hoc meis auribus audivi , & oculis meis vidi,quod tfiius hominisprioraopera fuciint in ifio agro quàm tua , & laborum ille fruBus tulit, roll facramentum reddat agrum. Tunc ille defenior, fi fperat quod judicia de illo agro fui fuilfct, &: hoc in prxfcnti Tom. Z i tefiis fuper mortuum meum. AnnoChkistï 6JO. L«x B*JVUUOr vm. Capitularia y, pluses fuerint tefles. T7. r I - ' Λ V 4 . » plurimi teftes fuerint, fic ad unum conventum venerint, fortiantur illi teftes inter fe, fic cui fors exierit, juret ille tali­ ter fic dicat : Ad teflem fortitus fum, & ad teflem mefacere volo. Aaprehendat manum proximi (ui, fic dicat : Sic me Deus adju­ vet bilium cujus manum teneo , qubd ego ad teflem illum inter vos per aurem tractus fui ae ifle. caufa ad veritatem dicendam. Tune folus juret cum fua manu. Poftea donet arma tua ad factandum, fic per ea juret ip­ fum verbum cum uno facramencali. Et fi mendaciter jurat, componat illi cujuscau­ fam abftulit cum duodecim folidis, fic ip­ iam caufam reftituat, aut defendat fe cum campione fuo, fi redè juravit, hoc eft, pugni duorum. TITULUS XVII. De campionibus, fic caufis qux ad eos pertinent. 1. Ρ“““τ* B cum fmiftra verb porrigat vadium huic qui dc terra ipfa eum mallat, pèr hxc verba : Ecce svadium tibi do qubdterram tuam alteri non do, legem faciendo. Tunc ille alter fufcipiat vadiufn,fic donet illum viceflbribus iftius ad legem faciendam. Si caula fuerit inter illos pugnr, dicat ille qui dium fufeepit : Injufli territorium meum alteri firmafli, id eil, fafvrirotos. Ipfum mihi debes reddere, & cum duodecim folidis componere. Tunc fpondeantpugnamduorum, fic ad Dei pertineat judicium. Sin au­ tem , cum facramento fe defendat, id efl, cum duodecim, qubd fuam terram injuftè non firmaret alteri, nec fux ditioni reftitucrc deberet, nec cum duodecim folidis va­ componere. TITULUS XVIII. De mortuis fic eorum caufis. Si unus ab altero fuerit interfeSus. i. ÇI unus ex his ab akero interfedus I. Si quis mortuum ex monumento ejecerit. fuerit, quamvis nobilisfit perfona, qufr mortuum liberum de monumento eifodieric, cum quadraginta folidis componat parentibus , & ipfum quod ibi tulit furtivum componat. II. St in flumine projecerit. i. Si quis liberum occiderit furtivo mo­ do in flumen ejecerit, vel in talem lo­ cum ut cadaver redire non quiverit, quod Bajuvarii murdridam dicunt, in primis cum quadraginta folidis componat, eb qubd funus ad dignas obfequias reddere non valet. Poftea verb cum iuo vcregildo non componatur ampliùs quàm duodecim folidis i fic ab eo componatur qui illum injuftè invitavit 2. Si fervus fuerit per domini fui con­ fenfum , pari modo ratio fubjacebit. Sin autem, cum viginti folidis componat. II. De his quipropriam alodem vendiderunt. Dc his qui propriam alodem vendunt vel quafcunque res, fic ab emptore alter abftrahere voluerit fi fibi fociare in patri­ monium , tunc dicat emptor ad vendito­ rem : Terram, aut quxeunque fuerit res, abflrahere mihi vult vicinus meus, aut quis fuerit. Et ifte refpondet : Ego quod tibi do­ navi , cum lege integra & verbis teflificatione firmare volo : fuper feptem nodes fiat conftitutum. Si dicit, cum utnfque utrxque partes conveniunt : Cur invadere co­ naris territorium quod egojufli jure heredi­ tatis donavi ? Ille alius contra : Cur meum donare debuifli, quod ar.teceflbres mei antea tenuerunt? file verb dicit : Non ita, fed mei anteceflores tenuerunt, & mihi in alodem re­ liquerunt, bveflita efl illius manus cui tra­ didi , & firmare voto cum lege. Si ftatim vo­ luerit , liberam habeat poteftatem. Sin autem, poftea fuper duas aut tres, aut cenè quatuor nodes, eâ ratione firmet. Per quatuor angulos campi, aut defignatis terminis, per hxc verba tollat de ipfa terra, vel aratrum circumducat, vel de herbis, ^1 componat. a. Et fi ipfum cadaver à fluminis alveo ad ripam projedum fuerit, fie à quolibet inventum , qui iterum cadaver de ripa impinxerit, fic exinde probatus fuerit,cum duodecim folidis componat. j. Si fervus furtivo modo fupradido more occifus fuerit, fit ita abfeonfus, quod gamurdrid dicunt, novuplum componat, id eft, centum oduaginta folidos. III. De veftttu mortuorum. i. De veftitu utrorumque, quod walauraupa dicimus, fi ipfe abftulerit qui hos interfecit, dupliciter componat. a. Si alter, fic non ipfe reus, omnia furvivo more componat. IV. Si vulneravit mortuum. Et fi, ut farpe contingit, aquilx vel ex­ tera aves cadaver repererint, fic fuper ad lacerandam confederin:, fic aliquis iagit- 1 Regum Francorum. D££“n fJ_ Anno Chusti l37 4,0. tam ejecerit, & cadaver vulneraverit, & repertum fuerit, cum duodecim folidis componat. V. Si cadaver larjerit. Sun ili modo quicunque cadavet homi­ nis Ixferit, quem alter interfecit, fi caput amputaverit, fi manum praeciderit, fi pe­ des , fi aurem, fi tantùm quod profufionem fanguinis reputamus, de mortuo tam minima quàm maxima plaga, femper cum duodecim folidis componat. VI. Si humaverit mortuum. y jCu t. Etfi à quolibet mortuus fuerit reper­ tus , & cum numanitatis caufà humaverit, ut neque i porcis inquinetur, nec A beftiis feu canibus laceretur, liber fit an fervus, & pofteà repertus frier i c, ille qui eum hu­ maverit , fi requirere voluerit, parentes il­ lius folvant ei folidum unum, aut dominus fervi, fi fervus fuir. Sin autem , à domino recipiat mercedem, quia fcnptum eft : h Mortuos fepehrt. a. Quia aliquotiens confpicimus, cùm cadaver humo immifium fuerit, &: lignum infuper politum, cun&is adftantibus, ut requiratur dominus cadaveris ut primus terram fupcrinjiciat, & fi liber, fimiliter filium aut fratrem , ne rei fint exteri hu­ matores: quod omne ifalfis judicibusfueratatftimatum , non in vera: legis veritate repertum. VII. De navibus. 1. Si quis navem alterius tulerit de loto fuo, ipiam inlxtatn reddat aut fimilem. 2. Et fi eam foris aqua traxerit & abfconderit, & negaverit interrogatus, fur­ tivum componat. TITULUS XIX De canibus, & eorum compofitione. I quis canem feucem, quem leitihunt vocant, furaverit, aut fimilem aut ipfum reddat, & cum fex folidis compo­ nat. Et fi negare voluerit , cum tribus I. facramentalibus juret fecundùm legem fuam. 2. Si autem feucem doftum, quem triphunt vocant, furaverit , cum tribus folidis componat, aut cum uno lâcramentali juret. 3. Si autem feucem qui in ligamine veftigium tenet, quem fpurihunt dicunt, furaverit, cum fex foli. * *.* * °* titucus & omni tempore po­ morum folidos donet ufque dum illae ar­ bores fruchim faciant quas ille plantavit. а. Si quis aliena nemora praxiderir, fi portat efcam, & rubus eft, cum fobdo & 5 apili elapfuni fuerit, & in alterius nemoris tuburem intraverit , & ille confecutus fuerit, tunc interpellat eum cujus arbor eft, & cum fumo.Sc pèrcuflïonibus ternis tie tranivcrfa lecure , fi poreft, fuum eiciat examen, veruntJmen ita ut arbor non Ledacur. Et quod remanferit, hujus fit cujus arbor eft. p. Si autem in capturis qua: ad capien­ das apes ponuntur , il eft, vafculis apum, limili modo interpellat eum cujus vaiculuin. eft, & ftudeât fuum eicere examen. Veruntamen vafculum non aperietur nec Ledetur. Si ligneum eft , ternis vicibus ' lidat eum terris. Si ex corticibus aut ex furculis compotitum fuerit, cum pugillo imule componat. ternis vicibus percutiatur vafculum, & j. Et fi ampliùs ufque ad numerum non ampliùs. Et quos ejecerit fua erunt > fex, per fingulos fingulum reftituat. Dein­ & qua: remanferint . ipfius erunt cujus de arborum numerofitarem reftituere co­ vafculum eft. gatur > & de his qux nondum frudum por 10. Si autem dominum arboris vel vaftaverunt, cum tremifle & iimile reftituat. cub non interpellaverit, & line illius conff. De figis vero , tremiflem & fimile cientia ejcftum domino reftituerir, & ille reftituendum cenfemus, ufque ad nume­ cujus vafculum fuerat eum compellaverit rum fex folidorum per finguias arbores, id ur ex fuo opere vel arbore res tuliflet, & eft, decem & odo. Et fi amplius damnum ad refticuendum. compellaverit , quod infert, non cogatur componere nifi nu­ untprut vocant, & ille alius fi negare vo­ merum reftituendi. , luerit , & dicit fuum confecutum luifle , $. Si malum vel pirum vel extera hutunc cum fex facramentalibus juret quod jufmodi, pari fententia ut fagi perfeverent. ex fuo opere ipfum examen injuftè non б. Si verô de minutis fylvis de luco vel tiiliflct, nec illud ad judicium reftituere quacunque kaheio vegetu m reciderit, cum deberet. folido & fimile componat , & deinceps 11. Pari modo de avibus fententia fub- 1 ufque ad fex folidos refticuciouem &. comjacet, ut nullus de alterius fyl va, quamvis politionem. priùs inveniat, aves tollere prarfumat,niii 7. Si amplior fuerit numerus vegitaejus commarchanus fuerit, quem calafneo rum , non cogatur componere , nifi refti­ dicimus. Et qni aliter prarfumpferit, femtuere cum fitnili & facramento. Si autem per reftitutionis facramentum juftum pu­ poft compofitionem & reftitutionem dam­ tamus, quamvis minima fit querela. Er fi num intraverit inferre in ipfius nemora admittitur, cum fex facramentalibus ju­ cuicompofuit,nihil excludat componendi rare lex compellit. fententiam, fed fuperioris obfervetur re­ De istis sufficit. gula fententia:. CJO* Vide alterum editionem Legis Bajuvariorum in novo CODICE LEGUM VETERUM. ADMONITIO BALUZII. ^^EQUERANTU R pofl ifla in editione Lindenbrogii leges quas Taffilo , Dux Bajuvariorum , tulit cutno D c c L x x n , pridte Idus Ocio oris ; qua abHenrico Cantfio & Marco Ktlfero edita funt ex veterrimis membranis , ut ipfa relfert verba ponamus. Eas nos heic omtffas voluimus i quia cùm TaJJilo non fuerit Rex aut Princeps Francorum , leges ab eo tata ad infit tutum noflrum pertinere non poffunt. Pofl illam Taffilonis conflttutionem Lindenbrogtus e *, bibet capitula ocio quce Domnus Karolus fereniffimus addere jujfit, itemque aha capitula numero quatuordecim , ad Ba- ί juvanos prxctpuè fpeclantta. Hos illa referemus ad antium D C c c v i , quo Karolus Magius imperii fui diviflonem inflituit inter Karolum f Ludovicum & Pippinum,filios fuos. τ. ——..... . '................ .......... ï- ANNO6^Hfc,STI’Rcgum Francorum. 142* SBSSK9Se^SKSasesesnSSSBMS^BSB9SB9 DAGQBERT ifRE G IS PRÆCEPTUM DE EPIS COPALI DIGNITATE Cadurcæ urbis , cordata Defiderio, Thefaurario. a G o b e rt U s, Rex Francorum, mas procurare paftores qui fecundùm Epiicopis &. Ducibus, cundoque Deum & juxta apoftolica dida plebes fibi ac nobis committas debeant regere, unde populo Galliarum finibus conftiruto. Gontlecet dementi* principals noftri fagaci nobis merces amplior poflit aderefeere. indagatione profequere, & pervigili curi Quamobrem juxta civium petitionem, tradare, ut ele&io vel difpohtio noftra Dei noftram quoquè concordantem in omni­ in omnibus voluntati debeat concordare > bus voluntatem, decernimus ac jubemus & dum nobis regiones & regna in potef­ ut, adjuvante Domino, adclamante lau­ tate ad regendum largiente Domino nof- dem ipfius clero vel populo, vir illuftris & cuntur efle conlata:, illis comminantur verus Dei cultor Dehderius Pontifex jn ■ privilegia dignitatum quos vita laudabilis urbe Cadurca debeat confecrari j & nof­ & morum probitas vel generofitatis nobi­ tra civiumque voluntas quod decrevit in lius attollit. Et quoniam virum illuftrem omnibus, in Dei nomine perficiatur , & Defiderium, The fàurarium noftrum, cog­ pontificali benedictione fublimetur, dum novimus religionis obfervantiam ab into modô Chrifto propitio verâ hâc religio­ pueritix fux tempore in omnibus cufto- ne profitemur quod vita & converutio dire, & fub habitu feculari Chrifti militem ejus digna & probata ab univerfis habe­ Î'erere , ac mores angelicos & facerdora- tur , in tantum ut pro nobis & pro uni­ em converfationem nabere, ut non fo- verfis ordinibus Ecclefix debeat exorare, lùm in contiguis, fed etiam in longinquis & acceptables Deo hoftias ftudeat offer­ fama bonitatis ejus evulgau crcbrefcat, re i quia ex hoc vitam nobis longiori xvo ideo credimus eum merito ad facerdotium audore Domino credimus propagandam, provehere, quem, ficut diximus, ornatis fi ille in facerdotio elegitur & fublimatur qui pro nobis vel pro vobis fibîque commoribus videmus jugiter ad coeleftem pa­ triam anhelare. Et dum civium Abba­ miflis fecurus ante tribunal Chrifti preces tumque'Cadurcorum confenfus hoc om­ offerat, & in futuro judicio, ut culpas nimodis expofeit ut eum Epifcopum ha­ excufet, precator adfiftat Qua de re prxbeant , & noftra devotio funditer confen- fenti audoritate decernimus ut fxpedidus Vldt tit, abfque dubio credimus Dei nutu id Dehderius epifiopatum in Cadurca urbe j. Oetia. prxfentaliter fufcipiat, &. Chrifto pro­ fieri 5 ut dum fatis nobis eft in palatio nof tro neceflarius, ipfi nobis quod-un modo pitio ejus temporibus teneat. Et ut hxc Tom »· violentiam inferamus, & eum ab ed tibus deliberatio voluntatis noftrx firmior ha­ G*ji. CEr. propriis profedui publico procaremus. Sed beatur, maniis noftrx fubfcriptione fubter ioi. dum nobis, ficut diximus, eum ab editi- eam decrevimus roborare. Chrodobertus co *’ * * bus noftris auferamus, [ quibus ] regiones obtulit. Dagobertus Rex fubfcripfii. Data regna à Deo funt commifla, quamvis fub die v i. Idûs Aprilis, anno odavo nobis inferamus difpendium, tales debe- Dagobcrti Regis. D INDICULUS DAGOBERTI REGIS AD DOMNUM Sulpicium , Archiepifcopum, ut Defiderium benedicat. omino fando & apoftolicoDomno devotiffimam ac monafticam converfatiomeo patri Sulpitio , Papx , Danem ejus habemus bene compertam. Ideo gobertus Rex. Deo & veftrx fanditati nos cognofcite taliter decreviffc, ut in ci­ bene credimus efle compertum qualiter vitate Cadurca, ubi germanus ejus Dom­ fidelis nofter vir illuftris Dehderius, The- nus Rufticus Epifcopus prxivit, in locum faurarius nofter, nobis ex adolefcentix ipfius honorem epifcopatûs in Dei no­ fux tempore fideliter defervivit; &: nos mine debeat accipere , qi^a, divina ini- D *143 Am%coHMm Capitularia piranre potentia ,lalig noftra devotio ma­ net ut eos quos moribus ornatos & tandis Xribus deditos peripicimus , ficut eft fideliffimus Dei & nofter Defiderius,hos ad epifcqpale culmen provehere debeamus. Quia fic decet regiam celûtudinem, ut quos cognofcit in Dei timore converfari, & fidem catholicam intégré cuftodire, vel evangelica praecepta omni­ modis obfervare, aa tale officium ftudeat Vi« S*nfti promovere. Proinde dum vos arcem Me^opolitani (cimus tenere, prxfentes api7S*,ituuo, ces cum debito falutationis officio almitati veftrx ftuduimus deftinare, petentes ut Capitulare Dagoberti VETERUM. Capitulare Dagoberti Legum veterum. Regis Regis “ ad eum benedicendum properare debea­ tis, & litteras ad comprovinciales fratres veftros dirigatis ut & illi adefle debeant, ut canonicè & juxta apoftolicam inftitutionem fub noftrl prxfentia in fanda Pafchali folemnitate, Pontificali benedidione debeat confirmari. Illud etiam ante omnia fupplicamus, ut nos in fandis ac Deo placitis orationibus veftris Domino com­ mendetis , & ad explendum quocPVobis injungimus negotium nullam moram fa­ ciatis. Quem indiculum manûs noftrx fubfi criptione, ut mos eft, decrevimus robo­ rare. Dagobertus Rex fubfcripfit. de Tabulariis. Vide in de Diebus dominicis. EPISTOLA AD 144 novo Codice Legum Vide in novo Codice DESIDERIUM } Epilcopum Cadurcenfem. Quàd fynodale Concilium celebrari non debeat in regno abfque permiffu Regis. Data circa annum dcl omino fando fic apoftolico in dotum, ex his qui ad noftram ditionem Chrifto patri Domno Deliderio , pertinere nofcuntur, non fiatur. Poftea Syggibertus Rex. Dum, fabula currente , opportuno tempore, fi nobis antea verb t. à plures * fic fidelibus noftris cognovimus denuntiatur utrùm pro ftatu ecclefiaftico, quafi vocati ab identique patre noftro V ul- an pro regni utilitate, five etiam pro qua­ foleudo Epifcopo fynodali confilio Kal. libet rationabile conditione, conjundio Septembris in regno noftro, ignoramus in efle decreverit,non abnuimus > lie tamen, quo loco, uni cum reliquos fratres fic ’ ut diximus, ut in noftrî priùs deferatur comprovinciales veftros deceatis conjun- cognitionem. Proinde prxfentia feripta gere, licèt nos ftatuta canonum fic eccle- fanditati veftrx deftinare curavimus, per afticas regulas, ficut parentes noftri in quæ petimus ut pro nos orare digneris, fic Dei nomen confervarum, ita Sc nos con- ad iftam conjundionem, priufquàm nof­ fervare optamus, tamen dum ad noftram tram cognofcatis voluntatem , penitùs antea notitiam non fuit perlatum, iic no­ accedere non debeatis. Et ut certius cre­ bis cum noftris proceribus convenit, ut datis, hunc indicolum manu propria fubfine noftra fciencia fynodalis conci bus in tcr fubfcripfimus. regno noftro non agatur, nec ad iftas SrGG/BsnTtrs Rex sua. KaL Septembris nulla conjundio facer D <*> Karoli Martelli , Principis Francorum, Prifceptum de fide publica velfalvo-condu3o dato Bonifacio Epifcopo Moguntino, Legato Sedis Roman» , in franciam venienti, ea ratione ut jufiitiam redderei, fe Ut fimiliter jufiitiam acciperet ( anno 7x4) Vide in novo Codice Legum veterum. KARLOMANNI 145· Αννο7£η»"τ' Regum Francorum. CH'^"'"rn 146* KARLOMANNÏ PRINCIPIS? MoeumeM. . CAPITULAREPRIMUM, _ ' Datum anno Chrifti Dccxiium plena Synodo. Pxierboa. p. 91· *>· tuboac. SinnondiM, Co«c.G«l. .TiluL LiKV.c*- TN nomine Domini noftri Jefu Chrifti. Ego Karlomannus, Dux & princeps Francorum, anno ab Incarnatione Jefu Chrifti d c c x l ϊ i , 1· f· ,,T» xj videlicet Kalendas Maias, cum confilio Servorum Dei & Optima­ tum meorum, Epifcopos qui in regno meo funt, cuiri Prelbytcus, ad Concilium & Synodum pro timore Chrifti congregavi, id eft, Boni­ facium Archiepiicopum, & Burchardum , & Regenfridum, & Vuinramim, & Vuitbaldum, & Dadanum, & Eddanutn, ac reliquos Epifcopos, cum Preibyteris eorum, ut mihi conlilium dediftent quomodo lex Dei & Ecclefiaftica Religio recuperetur, quæ in diebus praetentorum Principum diflipata corruit, & qualiter populus Chriftianus ad Glutem animae pervenire poftit, & per falibs Sacerdotes deceptus non pereat *. INDEX CAPITULORUM. tu, cft,*/- 1. E Epifcopis in Germania conftiIJ unis, & de fynodo fingulis annes congreganda a. Ut Clerici amea non traBens^ncquead exercitum pergant, prater eas qui facrontm c tufa elscü jüerint. Item ut â venationtbus abfiineant. %.Ut Presbyteri parochiarum Epifcopo Juo fint fubjedi t&minifierii fui ratio­ " nem iUt reddant ,· paratiçuc fint ad ilium in vifitatione fufciptendum. Ab illo ckrijma novum accipiant ; illum cafiitatis vitae, fidei, & doSrirue fuse teflem habeant. 4. Ut ignoti Epifcopi ac Presbyteri fine probatione ad minifierium non admit­ tantur. 5. Ut Epifcopus cum Comite provideat ne populus pagar as obfervationes faciat. 6. Depceni Clericorum vel Monachorum , aut Montalium quee in fornicationem inciderint. 7. Ut Presbyteri & Diaconi fagis non utantur,fed cafulis. Et ut tn domo fua mulieres non habeant, hem ut Monachi & Monialesjiixta fanSi Benedidi regulam vivere fiudeant. Incipiunt suprascripta Capitula et eorum textus De Epifcopis in Germania confiitutis , (f de jynoao fingulis annis congreganda. I. T τ a Q u F per confilium Sacerdotum X & Optimarum meorum ordinavimus per civitates Epifcopos, & conftituinms fuper eos Arcnjepik opum Bonifacium, qui eft Mifliis Sandi Petri. Statuimufquc per annos Cingulos Synodum congregari, ut nobis praefenubus canonum decreta & Ecclefix jura reftaurentur, 8c Religio Chriftiana emendetur. Et fraudata* pe­ cunias Ecctefiarum Ecdefiis reftituimus. Falfos verb Preibytcros, vel fomicatores Diaconos & Clericos, de pecuniis Ecde- Tom. I. Carum abftuhmiM , & degradavimus, 8c ad pœnitentiam coegimus. Ut CUnct arma non traSent, neque adexert citum pergant, prater eos qui j'aeronem caufâ eleBi fuerint, hem ut à venationi­ bus abfiineant. II. Servis Dei per omnii omnibus armaturam portare vel pugnare, aut in exercitum &. in hoftem pergere, omninb prohibuimus , nifi illis tantummodo qui propter divinum minifterium, Miflarum fcilicet (biennia adimplenda, & Sando- rum patrocinia portanda, ad hoc dedi funt, id eft, unum vel duos Epifcopos , cum capellanis Preibyteris , Princeps K «47 ANHO74C1Ht"T· Capitularia Ckilderici ΠΙ. RtGV t. fecum habeat, & unufquifque PnrfcAus fed ut omnes fpurcirias gentilitatis abjiciar unum Prefbyterum, qui hominibus pec- & rcfpuat; live profana iacrificia inortuocata confitcntibus juinicare & indicare rum, fire fortilegos vel divino», five phy vn. «*t- poenitendam poflit N five illos facrilereddant ; parattauefini ad illum in vifigos ignes , quos nedfratres vocant, five tationemfufeiptendum. Ab illo chrifma omnes, quxeumque font, paganorum ob­ novum accipiant. Illum cafiitatu , vit», servationes diligenter prohibeant. fidei, & foSrinu fuateflem habeant. ZJe potnA Clericorum vel Monae horum , IIL Decrevimus quoquo juxta fando­ ac Monialium quo in fornicationem vn. «JO. rum canones ut unufquifque Prefbyter in inciderint. parochia habitans Epifcopo fubjedus fit VL Statuimus funditer ut poft hanc illi in cujus parochia habuat s & femper Synodum, qux fuit xj Kalendas Maias, in Quadragefima rationem 6c ordinem quifquis fervorum Dei vel ancillarum mimfterii fui, five de baptifmo, five de Chrifti in crimen fornicationis lapfus fue­ fide catholica, five de precibus & ordine rit , ut in carcere poenitentiam faciat in Miflarum, ipfi Epifcopo reddat & often- pane & aqua. Et fi ordinatus Prefbyter dat. Et quandocumquè jure canonico fit, duos annos in carcere permaneat, 8C Epifcopus circumeat parochiam ad con­ antei flagellatus & fcorticarus videatur » firmandos populos, Prefbyter femper pa­ & poft Epifcopus adaugeat. Si autem Cle­ ratus fit ad fuicipiendumEpifcopum, cum ricus aut Monachus in hoc peccatum in­ collectione & adjutorio populi qui ibi ciderit , poft tertiam verberationem in confirmari debet. Et in crena Domini fem­ carcerem miffus, vertentem annum * ibi per novum chrifina ab Epifcopo quxrat. poenitentiam agat. Similiter & Nonnx veEt ut Epifcopo teftis adfiftat caftitatis , latx eadem poenitentia contineantur, & & vitx & fidei, & do&rinx illius. radantur omnes capilli capitis ejus ♦. Ut ignoti Epifcopi ac Presbyterifineproba­ Ut Presbyteri & Diaconi fagis non utan­ tione ad mmijlenum non admittantur. tur ,feèt cafuhs Et in domofua mulieres non habeant, Item ut Monachi & Monia­ IV. Statuimus edam ut fecundùm ca­ VH. ι*4. les juxta fanSi Benedict regulam vivere nonicam cautelam, omnes undecunque ftudeant. fupervenientes ignotos Epifcopos , vel VII. Decrevimus quoque ut PrefbyPrefbyteros, ante probationem fynodalem in ecclefiafticum minifterium non ten ve! Diaconi non fagis, laicorum mo­ re , fed cafulis utantur, ritu fervorum Dei. admitteremus. Ut Epifcopus cum Comite provideat ne Et nullus in fua domo mulieres habitare populus paganas obfervationesfaciat. permittat. Et ut Monachi & ancillx Det V. Decrevimus quoquè ut fecundùm monafteriales iuxta regulam S. Benedic­ VU. lit. canones unufquifque Epifcopus in fua pa­ ti coenobia vel xenodochia fua ordinare, rochia follicitudinem gerat , adjuvante gubernare. & vivere ftudeant > & vitam Graphione * , qui defenfor Ecclefix ejus propriam degere fecundùm prxdidi Pa­ iffù Gn- eft, ut populus Dei paganias non faciat, vis ordinationem non negligent. Karlomanni Principis Francorum Edictum de reformatione collnpfie Religionis Chriflianu & Difciplina ecclefiaflicat, & morum Cleri ac populi ( aan. 7f a). Vide in novo Codici Legum Veterum. vn. ' ·sir»a»e. »«>«>* “*■ • caram «49 Αή"°7^1,γπ Regum Francorum. ijo KAkLOMANNI PRINCIPIS CorfiLl» GoUtft. CAPITULARE SECUNDUM, Datum anno Chrifti dcc Cmc.G4· x l 111, apud Liptinas. Μ*·· INDEX CAPITULORUM. prions Synodi capitulis communi confenfu receptis & ap^probatis. a. De pecunia ecclefiaftica fub pi>recarw & cenfu in fubfidutm exercitus prafi tanda. multetur. Incipiunt pkædicta Capitula et eorum textus. De prioris Synodi capitulis communi con­ fenfu rtcepas & approbatis. Lib.V.C»-^ FKui«.c.u j. De inceftis matrimoniis i & ut manJi ft Capitulant 744· IX. Dc facrificio quod fic alicui tum. X. De phylacteriis & ligaturis. XI. De fontibus facnficiorum. ianfto- XXL De Luwcdefedione, quod dicunt KinCelunO. XII. De incantationibus. XIII De auguriis, vel avium vel equo­ rum vel bovum ftercorc, vel fternutatione XIV. De divinis vel fortilegts. XV. De igne fricato de ligno, id eft, nodfyr. XVI. De cerebro animalium XVII. De obfervatione pagana in foco vel in inchoatione rei alicujus. XVin. De inceras locis qux colunt pro facris. XIX De petendo quod boni vocant S. Marix. XX. De feriis qua: faciunt Jovi vel Mer­ ΧΧΠ. De tempeftacibus & comibus, & code». XXHL De fulcis circa villas. XXIV. De pagano curfii, quem Yrias nominant , fcilfis pannis vel calceis. XXV. De eo qubd fibi ianâm fingunt quoftioet mortuos. XXVI. DefimulacrodeconfpaHafarina. XXVII. De fimulacris de pannis fadis. XXVIII. De fimulacro quod per campos portant. XXIX. De ligneis pedibus vel manibus pagano ritu. XXX De eo quod credunt quia femine Lunam commendent,quod poffint corda hominum tollere juxta paganos. curio. Kaelomanni Pxincipts Feancoxum Edictum (ann. 741). Vide in novo Codice Legum veteeum. de Metropoli Mogiuuina CAPITULARE INCERTI ANNI Datum in Synodo cui interfuit Bonifacius , Apoftolicae Sedis Legatus, circa annum Chrifti d c c x l 1 v. Nunc primum editum ex veteri Codice Mf. bibliotheca Thuana. EX CONCILIO ROMANE REGUM, QUIBUS LEGATUS SEDIS INDEX I. INTERFUIT CAPITULORUM. 3. De mulier· enixa. De Clericis qui comam nutriunt. De Sacerdotibus qui demigrant. De loco (aicorum in Ecclefia. tf. li. De commutatione. d E expofito infante. I J 2. De trigefimis mortuorum 4. y. η. De feriis Clericorum. 8. De invafonbu* rerum Ec ciefi* 17. Defidejujforc. 18. De perfonis Judiciorum. 1 p. De agnatis dt cognatis. ao. De falfa moneta. 21. De homicidis ad Ecclefiam confugttn* tibus. Λ2. De latronibus. De regula coUectarusn io Dc profejfione Sacerdotum II. De tejtomento Sacerdotum. BONEFAT1US. 23. 24. 2 5. 26. De die dominico. De empto d fure. Dc alieno animali occifo. De compofitiont mcenfa domds. De via convicinali. 28. De rebus commendatis inctufis. 12. De Archidiacoms. 13. De compofitoribus cantionum. 14. De modo faeramenti. i j. De libertis, ut non fini ttftes. Incipiunt prædicta Capitula De expofito infante. ΙΛ. Vl. I. ÇJI expofitus ante Ecclefiam cujuC^cunque fuerit miferaùone collcc et boium textui tus . conceftationis ponat eolledot epiftolam Et fi is qui colleftus eft, intra decem dies quxfitus agnitufque non fuerit, fe- Anno Chxisti 744. Regum Francorum. Cwp°”";im 1/4* De profefione Sacerdotum curas habeat qui collegit. Sanè qui poft prxdiftum tempus ejus calumniator extiterit, ut homicida damnabitur, ficus Patrum lanxit auctoritas. X Quando Preftsyteri vd Diaconi per VU. 446 De trigefimis mortuorum. XI. Prdbyteri poft ordinationem fur AÀL W II. Fideles pro defundis amicis jejunia & oblationes triginta diebus adimpleri fa­ paupertatis praedia comparantes , teftaciant, & mortuum fuper mortuum non menta Ecdehis confirmem. Sin aliter, ut ponant, nec ofla defun&orum fuper ter- fraudatores reneantur. De Arckidiaconis. ramdimittant. Quod fi fecerint, canonica: fententix fubjacebunc. ΧΠ. Praevideant Epifcopi ne cupiditas AM. IV. De muliere enixa. Archidiaconorum fuorum culpas nutriat, ««· ΙΠ. Cùm enixa fuerit mulier, fi ftatim quia multis modis mentitur iniquitas fibi. VL »07. De compofitoribus cantionum. adora gratias intrat Ecdefiam, nullo hinc peccau pondere gravatur. Voluptas own XIII. Qui in blafphemiam alterius carnis, non dolor, in culpa eft 1 in prolis cantica compofuerit, vel qui ea cantave­ vero prolatione gemitus eft. Si itaque rit , extra ordinem judicetur : nam lex enixam mulierem prohibemus intrare Ec- hujufinodi przcipit exi liari. De modo /aeramenti. clefiam, ipfam ei poenam fuam in culpam deputamus. XIV. Omne facramentum in Ecdefia VL *14. De Clericis feu comam nutriunt. & fuper reliquias à laids juretur. Sic illum VIL M4. IV. Sancitum eft ut Clerici qui comam Deus adjuvet, & illi fimfti quorum funt nutriunt, ab Ardtidiacono, etfi noluerint, iftx reliquiae. De libertis , eu non fint teftes. inviti detondeantur. Veftimenta veto vel XV. Libertus & liberta in nullis nego­ VI. ijf. calciantenta eis, nifi qux religionem de­ ceant , habere non liceat. tiis contra quemquam teftimonium dicere )<&> De Sacerdotibus qui demigrant. ermittancur, exceptis illis caufis ( in qui- ' u$ ingenuitas deefle.ficut prxmiflum eft *) aUinaraui vn. mi. V. De Sacerdotibus qui fuos titulos abf­ & de fervis i quia indignum noftra penfattraCûntf, !> que licentia Epifcopi mmicrunt aut dimiferunt, ftatutum eft ut tamdiu à commu­ dementia ut ubertorum teftimonia inge­ nione habeantur alieni, quoufquè ad fuos nuis damna incutiant. Qui vero ex eifr. dem fuerint progeniti* ad teftimonium à VUtC> titulos revertantur. Hter- VL De loco laicorem in Ecdefia. tertia generatione admittantur. De commutatione. VU »7». VI. Laid fecus altare intra cancellos, XVL Commutatio, fi non Fuerit per tam ad vigilias quàm ad Miflas, ftare pevim vel metum extorta, talon qualem &. nitùs non przfumant. Defervis Clericorum. emptio habeat firmitatem. De fidejujfore. vn. »>0. VII. Ecdefiarum fervos vel Epifcopo­ XVII. Si quis contempto fideiuflore Vn. rum vel Clericorum à Judidbus vel Ado­ ribus publicis in diverfis angariis fatigari debitorem fuum tenere maluerit, ndejufdivina prohibemus auftoritate. Si quis for & heres ejus à fidejuffionis vinculo li­ veto Judicum vel Adorum Clericum aut berantur. De perfonis judiciorum. fervum deridlem Ecdefix in publicis vel XVIII. In judiciis quatuor debentefle VO. jj, privatis negotiis voluerit occupare, ab Ecdefia cui impedimentum fiunt, excia­ perfome, acculator , defènfor, teftes, judex. Acculator uti debet intentione ad tur extraneus. De invafaribus rerum Ecclefiu. amplificandam caufiun, defenfor extenua­ VIII. Qui reiculam Ecdefix petierint à tione ad minuendam, teftes veritate, ju­ VU. Regibus, & horrendx cupiditatis impulfu dex xquitate. 40J. egentium fubftantiam rapuerint, irrita XIX. Agnâti fvtat qui per virilem fe- VU. l4i. habeantur qux obupenc, fit ipfi ab Ecde­ fia quamfpoliare cupiunt, excludantur. xum defcendunt, cogna» qui per ferai De remtin "lUSurum. neum. Et ideo patrui vel patruorum filii & . IX. Nullus m precibus nifi ad Patrem agnati funt & cognati. Avunculi verti & VL M. VIL 41» dirigat orationem, iecundùm illud:5iquid avunculorum filii cognati funt, non agnati. De falja moneta. . petieritis Patrem in nomine meo. Etutpriùs cascum inftruftioribustraftec. XX De falia moneta jubetaus ut qui IV. p. C 1 i *ΐίί eam percuflifle comprobatus fuerit, ma­ nus ei amputetur. Et qui hoc confenfir, fi liber eft, fexaginta folidos componat. Si fervus, fexaginta idus accipiat. De homicidis adEcclefiam confugientibus XXI. Homicidis vel exteris reis qui legibus mori debent, fi ad Ecclefiam con­ fugerint , nullus eis vidus detur. De latronibus. XXII. De latronibus praecipimus obV. ·■»< A» Οθ & forem quxrcrc non omittat. Qubd fi forem celaverit & perjuraffe pofteà de­ rectus foerit t tanquam for fic ipfe dam­ netur De aliena animait occifo. XXV. Si quis cafu faciente occiderit V. }44. alienum animal, & non negaverit, fimile dare non tardet, & cadaver mortui acci­ piat. De compofitione incenf» domus. XXVI. Si quis incenderit alienam do- V. în mum, primo omniaardifida reftituat, & quicquid ibi arferit, componat, & infuper lx folidos, & publici pernitentia multe­ tur. Et quotquot homines de ipfo incen­ dio e vaic ritu, unicuique fecundùm legem fuam componat, & quicquid perdiderint reftituat. De via convicinalt. XXVDL Si quis viam convicinalem V. }J4 vel paftoralem claufcrit, cum fua lege componat, & ipfiun viam aperiat. De rebus commendatu uutn/ir. XXVIII. Si cui commenda» res V. fuerint, vel traditr ad vendendum, fle in domo ejus cum rebus fuis .·... .· .· . Cauta défunt in Mf. PIPPINI PRINCIPIS cSK bv.toau, CAPITULARE P,4J Datum anno Chrifti SUESSIONENSE, dccxliv. in plena Synodo. N Dei nomine & Trinitatis. Anno dccxi.iv. ab incarnatione Chrifti, fiib die vj Nonas Martii, & Luna xiv, in anno fecundo Childerici Regis Francorum, ego Pippinus, Dux & Princeps Fran­ corum. Dùm pluribus non habetur incognitum qualiter nos in Dei nomine, una cum confenfti Epilcoporum, five Sacerdotum vel Ser­ vorum Dei confilio, five Comitum & Optimatum Francorum, colloquii apud Sueifionis civitatem Synodum vel Concilium facere decrevimus : quod in in Dei nomine & fecimus. I INDEX CAPITULORUM. i· tiquis toto regno promulgandis. a. De fynodofingulis annis congreganda. Et de Adalberto hare ti co in fynodo non eant, fed miaant. Et Clerici d fornicattone , habitu laico , & venatione abAintant. 4. Utlaicifomicationemomnem.perjuria^ damnato. De Epifcopisper civitates ordinatis fub Archiepijcopis Abele & Ardobeno. De Monachis. Ef w Abbates in hofiem ipfi falfa teftimonia devitent, Ecclefiamque tutentur. Et ut Presbytet i parochiarum Epifcopo fuo fint fubjeSi. f Ut ignoti Epifcopi vel Presbyteri ad 1 > Λ E fide Nicon a , & canonibus an- _ Anno Chhisti 744· Regum Francorum. mudjUrium fine probatione non adjpit· tanner. civitates metuunt fint. 7. Ut Adalberu cruciculu igni tradantur. 8. Ut Clerici extraneas mulieres domi non habeant. 9. Ut facratam feminam vel propinquam, nemo uxorem ducat j neque uxorem, viro fuperfiue, alter accipiat j neque uxor, viro funerJUte , alterum accipiat. i o. De tranfgrejfonbus horum capitulorum. Incipiunt supRAScaiFTA Capitula et eoeum textus. tern non faciant, nifi tantùm homines lui c. eorum tranfinittant. Et omnes Clerici fornicationem non faciant, nec habimm I. TN primis conftituimus fidem catho- lakorum ponent, nec habeant canes ut JLlicam, quam conftituerunt cccxviij. venationes faciant, nec accipitres ponent. Ut laicifornicationem omnem. perjuria, & Epifcopi in Nicxno Concilio, ut denun­ falfateJUmonia devitent, Ecclefiamque tiaretur per univerfam regionem noftram, tutentur. Et ut Presbyteri parochiarum & judicia canonica aliorum fandorum, Epifcopo fuo finifauje&i. Karlmnan. qux conftituerunc in fynodis fuis 1 quo“ Eff? modd le* Dei & ecclefiaftica regula recuIV. Similiter decrevimus ut laici homi­ " peretur, qux in diebus priorum Princi- nes légitimé vivant, & divertas fornica­ tiones non faciant, & perjuria in Ecclefia pum diffipata corruit. Deίγηβηοfingulis annis congreganda£t de non confentiam , & falfa teftimonia non Adalberto hnretico, in Jynodo damnato. dicant, & Ecclefiam Dei in omni necef, Π. Propterei nos unâ cum confenfu fitace confervent. Et unufquifque Prefby- tbil c. Epifcoporum, five Sacerdotum, feu Servo- ter qui in parochia eft, Epifcopo obc1MA c. i. rum Dei > & Optimatum meorum confi- diens& fubjeâus fit, & femper in caena iio, decrevimus ut annis fingulis fynodum Domini rationem & ordinem minifterii renovare debeamus , qualiter populus fui Epifcopo reddat, fit chrifma & oleum Chriftianus ad falutem animarum perve­ petat. Et quando jure canonico Epifconire poflît, & ut hxrefis ampliùs in populo §us circumit parochiam ad confinnannon refingat, ficut invenimus in Adalber­ um populum , Abbates & Prefbyteri to hxrefim, quem publiciter uni voce parati fint ad fufcipiendum Epifcopum in condemnaverunt xxiij. Epifcopi > & alii adjutorium ncceffitatis. Ut ignoti Epifcopi & Presbyteri admimiftt multi Sacerdotes, cum confenfu Principis & populi, ita condemnaverunt ipfum Adrtumfineprobatione non admutantur. V. Et (latuimus ut fupervementesEpif- n-u c , albertum, ut ampliùs populus per falfos copi vel Prefbyteri de auis regionibus non Sacerdotes deceptus non pereat. De Epifcopisper civitates ordinatisfubAr- fulcipiantur in minifterium Ecclefix, nifi chtepifcopis Abele &Ardoberto. L)e Mo­ priùs fuerint probati ab Epifcopo cujus nachis. Et ut Abbates in hoficm ipfinon parochia eft. eant,fed mittant. Et Clerici dfornicatio­ Ut Epifcopi provideant ne populne pager nijmum faciat. Et ut leguuna par civi­ ne, habitu laico , & venatione abfiineant. tates menfurte fint. IEL Idcirco conftituimus per confilium VI. Et omnino decrevimus ut unuf- W4c.j Sacerdotum & Optimatum meorum, & ordinavimus per civitates legitimos Epif- quifque Epifcopus in fua parochia follicicoposj & idcircb conftituimus fuper eos tudincm habeat tu populus Chriftianus Archiepifcopos Abel & Ardobertum, ut paganifmum non faciat. Et per omnes ci­ ad judicia eorum de omni neceffitate vitates legitimus forus & menfura fiat, fe­ ecclefiaftfca recurrant tam Epifcopi quàm cundum abundantiam temporis. Ut Adalberti cruciculn igni tradantur. alius populus. Ut ordo monachorum vel ancillarum Dei fecundùm regulam (anc­ VH. Similiter conftkuimas ut illas cmtam ftabUis permaneat i & de rebus ec- ciculas quas Adalberts per parochiam clefiafticis fubtra&is monachis vel ancillis plantaverat, omnes igne confumantur. Dei, confolentur ufque dum illorum ne- Ut Clerici extraneas mulieret domi non ceffitati fadsfadant j & fi quid fuperaverit, habeant. VIII. Similiter diximus ut neque Clecenfus levetur. Et Abbates legitimi hofDe fide Nicana , & canonibus antiquis toto regno promulgandis. . „_ *«i> Anno Christi Capitularia riais mulierem habeat in domo fua, qux cum illo habitet, nifi matrem, aut fororcm, vel neptam foam. Ut/acnuam /eminam vel propinquam ne­ mo uxorem ducat t neque uxorem, viro fuperjLte, alter accipiat i .neque uxor , viro /uperfliu , alterum accipiat. vugkv. «r· ‘i· IX. Similiter conftituimus ut nullus laicus homo Deo focratam feminam ad mulierem habeat, nec fuam parentem; nec marito vivente fuam mulierem alius accipiat,nec mulier vivente fuo vixoaliuni accipiat : quia maritus mulierem fuanuion debet dimittere. excepto caufà fornica­ tionis deprehenia. Dc tranfgre/foribus horum capitulorum. X. Si quis contra hoc decretum, quod ι&> xxiij. Epifcopi cum aliis Sacerdotibus vel fervis Dei, uni cum confenfu Principis Pippini vel Optimarum Francorum confilio conftituerunt, tranforedi vel legem irrumpere voluerit, vel defpexertr Judi­ candus Gt ab ipfo Principe ,vet Epifcopi» vel Comitibus, & componat fecundum quod m lege icriptum eft, unufquifque juxta ordinem fuum. Et G hxc omnia obfervaverimus, qux fuperiùs fcripci funt, Chrifti mifericorcfiam invenire poterimus in fecula feculonim. Amen. t Signum illuftris viri PipriNi , Ma­ joris domus. ADMONITIO Signum Signum Signum Radboo’. Ariberti. Helmicaudt. BALUZII De ièquentibus Capitulis fynodalibus. rjrr multùmque dubitavi an decreta fynodorum qua ab Epifcopis celebratufunt vj fub Rege Pippinn, referenda ejfent inter ejus Capitularia, ridebam illum edtempef- tate morem apua Francos fui/fe ut & Principes fynodis prnfidertnt, & confitutionu fub eorum nomine conderentur emiuerenturque in publicum, ridebam pratereà pleraque capitula qux in fynodis epi/copalibus pcr/cripta fuerant, in libros Capitularium ab An/egi/o Abbate & Benedicta Levita compojttos fuiffc relata , tamquam partem face· rent legum à Principibus noftris confitutarum. At pane ex alia occurrebant nonnullm Jynodt per ea tempora celebrata , in quibus nulla mentio Principis , nulla ejus auc­ toritas apparebat. Mihi ifia meditanti commodum oblatus efl vetus codex m/.fan3i Fïncentti Mctenfis, in quo Pippini Regis capitula deferipta funt , initio facto b capitulis apud rermeriam confittutis ; fed, quod dolandum efl, abfque ulla prorsis inferiptione, abfque ullo titulo. Sirmondus tamen, qui primus illa eatdtt, hinc edo3us eft ea pertinere ad fynodum Fermerien/em , qubd cotum nonnulla inveniantur apud veteres canonum CoÎleSores ex Concilio apud rermeriam laudata. Reginofani Abbas Prumierfis, qui pleraque ifiius fynodi capitula deferip/jt in libro fecundo de difciplinis eccltfiaflicis it religione Chrifiana , acctpijje fe illa ait in capite CXVilI. ejufdem libri ex Concilio quod facium fuit ad Vermeriam .temporibus Pippini Regis. Potlea BurebarJus , lib. IX , cap. ΧΧνι, & hunc /erutus Ivo , paru Till, cap. CLXiv , admo­ nuerunt huic Concilio inter/uij/e Pippinum. Hanc auSoruatemfecutus Sirmondus, cùm Vermerien/e Concilium ederet, in titulo /cripfit habitum illudfitiffe prnfente Pinpino Rege. Iftius ergo & reliquarum ιβιιι/modi fynodorum decreta edi debere vi/um eft inter Capitula/ynoaalia Pippini, tum quia in codice Mctenfi conjunSa funt cum reliquis > ejufdem Principis Conftitutionibus, & quia nonnulla ex eis relata funt in Ubris Car pitularium, tum etiam quia partem facere videntur capitulorum edictorumque/ynodalium Pippini, quorum ob/ervauonem imperavitRarolus M. in Capitulari omu DCCLXXIX, cap. xn, & in Capitulari Aquifgranenfi a/uu .DCCLXXXIx, cap. XXXIX. PIPPINI s* Regum Francorum. ιίι 162* P I P P I N I REGIS CAPITULA SYNODALIA. CAPITULA DATA APUD V E R M E R I A M s™—. Palatium regium , circa annum Chrifti d c c in plena Synodo. l 11, INDEX CAPITULORUM ι. / \ E conjugiis in tertio & quarto JL·/ gradu. De eo qui cum uxoris fustfilia camala commercium habuit. а. ii. De eo qui cumpnvignavel cum uxoris forore moechatur. I 2. De eo qui cum duabusfororibus dor­ miant. ij. Qui ancillam valens uxorem duxit, 3. Qubd reliSam Sacerdotis uxorem du· cere non liceat. 4. De feminis/ponti velinvitb , velfine virorum confenfu » velatis. De eo cui mortem uxor cum aliis ma· chinata eft. De ingenuo qui ancillam duxit pro ingenua, & de ingenua qua fervo nupfit pro ingenuo. 14. 7. De.fervo oui ancillam fuam concubi­ nam haouit, & did reliUd domini ancillam vult ducere. 18. 8. Servus â domino libertate donatus, fi pofteà cum ejus ancilla moechatur, cogi poteft ut uxorem illam habeat. so. De muliere qua virum fuum in alio pago fequi non vult. 10. De filio qui cum noverca moechatus eft. Ut Chartularius qui cum ancilla for· nicatur, eam libertate donatam uxo­ rem habere cogatur. *1. Qui uxorem velari permifit, aliam ne ducat. j. б. cum ea permaneat. Ut ab EpiJcopis vagis Presbyteri non ordinentur. * f- Rretbyter degradatus poteft in neceffitate baptizare. 16. Ne Clerici arma gerant. 17. De eo qui cum uxoris fua confobrina mstchatur. 19. Defervo & ancilla,fiper venditionem feparentur. 9. Incihunt S u'p X A S C R. I P T A De conjugiis in tertio St quarto gradu. Εφηο,ϋΑ. >.C.1I*. ϊιΤ^Γμα* mTcI? Bidm fait AtakHLi· Am. P«tri C·11· p*s· * I· T N tertio genuculo feparantur, & xpoft poenitendam aâam, fiitavol“cr*nt» licentiam habent aliis fe conjungere. In quarta autem conjun&ione ft inventi fuerint, eos non feparamus, fed pocBitendam eis indicamus. Attamen ft fadum non fuerit, nullam facultatem conjungendi in quarta generatione damus. Lfe eo que cum uxoru fua filia carnale commercium nabuu. lUgiMsCb. Π. Si aliquis cum filiaftra fua manet, *· c, *;<· nec matrem nec filiam ipfius poteft haW». if.cap. be*-*»nec *He ncc aliis fe poterunt con­ io. jungere ullo unquam tempore. Attamen uxor eius, ft ita voluerit, fi fe continere Torn. 1. De muliere qua viri impotentiam caufatur. APITULA ET EOaUM TEXTUS. non poteft, fi poftea quam cognovit qubd cum tilia fua vir ejus fuit in adulterio, car­ nale commercium cum eo non habet, nifi voluntate fe abftinet, poteft alio nubere. Qubd rtliSam Sacerdotis uxorem ducere non liceat. b λ x IU. Si quis Prefbyter neptam fuam ______ BnrcW uxorem habuerit, ipfam dimittat ,&gra- lifar.c·* dum perdat. Si alius eam acceperit , & ipacceperit,&ifam à fe rejiciat. Sife continere non poteft, $, g*L aliam accipiat, quia reprehenfibile eft ut relidam Sacerdotis alius homo habear. De feminis fponti vel invitb , aut fine virorum confenfu, velatis. IV. Ut quolibet modo femina velum acceperit, in hoc permaneat, nifi fe invi- ub. v, cm tam aut reclamantem velaverit aliquis. ,ββ* L *<ό3 Capitularia Tamen praedicandum eft ut cum velu fuo permaneat, fi voluerit. Quod fi Prefbyter eam invitam reclamante mque velave­ rit , gradum fiium pro hac caufe perdat. Quod fi contigerit ut mulier fine conve­ nientia viri fui fe velare prae fumat, in pote^4te vlr' ciuser’tut‘° hoc permaneat, y,JI7. Regîao,iik *· c. » i e. hb «.c4i. i»o,p»r. io, Gratian. j,, q. i, op. 6. si ’"oecicnt Ub. 4. tit. 14. cap. i. Rtgino.bb. i>b.4.c.i<. No.par.t Gt»tum. »s,q.j.c. 4. Si ^Coodi aut non. De eo cui mortem uxor cum aliis machi­ nata efi. V. Si qua mulier mortem viri fui cum a|jjs hominibus confiliavit, & ipfe vir ipbus hominem fe defendendo occiderit, & hoc probare poteft, ille vir poteft ipfam UAOrenQ dimittere , Ac fi voluerit, aliam accipiat Ipfa autem infidiatrix, jxenitentiar fubafta, abfque fpe conjugii maneat ingenuo qui ancillam duxitpro ingenua, & de ingenua quofervo nupfitpro ingenuo. VJ Si quis ingenuus nomo ancillam uxorem acceperit pro ingenua, fi ipfe fem“ia pofte* «terit infervita, fi eam i fervitute redimere poteft, faciatj fi redimi non poteft, fi voluerit, liceat ei aliam aCcipere. Similiter & mulier ingenua fi fervum accipiat pro ingenuo, & pofteà pro qualicunque caufa mfervitus fuerit, nifi pro inopia fame cogente fe vendiderit, & Vermenen. ipfa hoc confenferit, & de pretio viri fui d ““·*’ fame liberata fuerit, fi voluerit poteft eum dimittere, & fi fe continere non poteft, alium ducere. Similiter &de muliere, fi fe vendiderit, & vir ejus ita confenferit, taliter poteft ftare fi fe feparaverint Poe­ nitentia tamen amborum neceflaria eft. Nam qui de pretio paris fui de tali neceffitate Uberatus fuerit, in tali conjugio de­ bet permanere, & non feparari. De fervo qui ancillam fuam concubinam habuit, & illd reliSd , do/nfrii ancillam vult ducere. Regino, ιλ. VII. Si fervus fuam ancillam concubi». c. > *»· nam habuerit, fi ita placet, poteft illa dimifsâ comparem fuam ancillam domini fui accipere i fed melius eft fuam ancillam . tenere. Servus â domino libertate donatus ,fipofieà cum ejus ancilla moechatur , cogi potefi ut uxorem illam habeat. Ibid. cap. VID. Si quis fervus, libertate a domino t»t. fuo accepta, pofteà cum ancilla ejus adul­ terium perpetraverit, fi dominus ejus vult, velit nolit ipfam ad uxorem habebit Quod fi ipfiun dimiferit, & aliam duxerit, coga­ tur omnino ut pofteriorem dimittat ? & ipfam cum qua priùs adulterium fecit, re­ cipiat, autilla vivente nullam aliam habeat. ’·£·;*· De muliere qu» virum fuum in aüo pago fequi non vult. Si quis neceifitate inevitabili co­ gente in alium ducatum feu provinciam fugerit, aut feniorem fuum, cui fidem mentiri non poterat, fecutus fuerit i & uxor ejus, cùm valet & poteft, amore parentum aut rerum tuarum, eum fequi noluerit, ipfe omni tempore, quandiu vir ejus, quem fecuta non ruit, vivit, femper innupta permaneat Nam iUe vir ejus, qui necemtate cogente in alium locum fogit, fi nunquam in fuam patriam fe reverfurum fperat, fi fe abftinere non poteft , aliam uxorem cum poenitentia poteft accipere. Defilio qui cum noverca motchaius eft. X Si filius cum noverca fua uxorepa- IX Lamoiw, de Muri». Burchard. W>.4.c.j4. InS r*· ». c. I»4Grat. j4, <· »· «F· 4. Si ftu Cmc. Ver­ nat, caa. 4. Regiae, liK tris fui dormierit, nec ille nec illa poflunt Burchard, ad conjugium pervenire. Sed ille vir, fi lib. 17. cap. vult, poteft valiam uxorem habere : fed melius eft abftinere. De eo qui cum privigna vel cum uxoris forore metebatur. XI. Si quis cum filiaftra fua dormierit, fimili/ïententià ftare poteft j & cum forore Burchard. uxonBfux fimili modo ftare poteft De eo qui cum duabusfororibus dormierit. XII. Qui dormierit cum duabus foro­ ribus, &. una ex illis antei uxor fuerit, nullam ex illis habeat : nec illa adultera foror, nec ille vir qui cum illa adulteravit, alios unquam accipiant Qui ancillam volens uxorem duxit, cum Bid. Regino, IB. a. c. iif. Burchard. lib. 17.C.), ea permaneat. ΧΙΠ. Qui fcit uxorem fuam ancillam eflè, & accepit eam voluntariè, femper pofteà permaneat cum ea. Ut ab Epifcopis vagis Presbyteri non ordinentur. XIV. Ut ab Epifcopis ambulantibus per patrias ordinatio Prefbyterorum non hau Si autem boni funt illi Prefbyteri, iterum confecrentur. Presbyter degradatus potefi in necejfiiate baptizare. . XV. Prefbyter degradatus, certa neceffitate cogente, pro periculo mortis, fi alius non aaeft,poteft infirmum baptizare. Ne Clerici arma gerant. XVL Ut arma Clerici non portent De muliere qu» viri impotentiam caufatur. XVII. Si qua mulier fe reclamaverit quod vir fuus numquam cum ea maafiffet, exeant inde ad crucem; & fi -verum fuerit, feparentur, & illa faciat quod vult M*·*1*· ^^rHb iib.f.c.41. Iro· P"· »· i(jy Anno î-hii$ti — — Regum Francorum. De eo qui cum uxoris fuse confobriXa * moechatur. XVIII. Qui cum confobrina uxoris fux manet, fui careat, & nullam aliam habeat Hia mulier quam habuit, faciat Îuiod vult Hoc Ecclefia non recipit fervo & ancilla , ft per venditionem feparentur. Ibgfao.iik XIX. Si fervus & ancilla per venditio».«. 1»». nis caufam feparati fuerint, praedicandi fimt ut fic maneant » fi eos rejungere non poflumus. i66 Ut Chartularius t qui cum ancilla fondentur> eant libonote donatam uxorem ha­ bere cogatur. XX Ut ille Chartularius qui cum ancilla ipanferit, cùm eam juxta legem li­ bertate À domino fuo accepti dnniferit aliam accipiens, pofteriorem dimittat Qui uxorem velaripermifii. aliam ne ducat. XXI. Qui uxorem fuam dimiferit lare, aliam non accipiat ve- *· »m· KÏJ4, ALIA CAPITULA SYNODI VERMERIENSIS, > Relata à Reginone, Abbate Pnunienfi , in libro fecundo l de ccclefiafticis difciplinia & religione Chriftiana. Do ίΰο qui atm uxore fratris fid forni­ catus eft. Reg··*, tik L ÇI quis cum uxore fratris fui dor- BuicuJ.6' nxierit, adulter & moecha dicbm Mb. i7. or* T,tx abfquc conjugio maneant Ille 17. verb cujus uxor fuit, fi* vult, aliam conju­ gem accipiat De dio qui fpanfamfiliifui opprefterit. Regino.». U Si quis tponfam filii fui opprefierit, poftei filius ejus eam duxerit, pater ub. 17.cap. poitmodùm non habeat uxorem, nec ipfa it. mulier virum Filius, qui facinus patris ignoravit, aliam accipiat De eo qui filiaftrum aut filiaftram. anu Épifcopum tenuerit. LiKV.C*IIL Si quis filiaftrum aut filiaftram ptdar.c.7. fuamante Epifcopum ad confirmationem tenuerit, fcparctur ab uxore fua, & aliam nunquam accipiat. Similiter Sc^mulier. De ilio qui cumfiliaftra , ignorante matre f fornicatus eft. Rtgiao,libIV. Si quis cum matre & filia fornica*· c· ‘ tus eft, ignorante matre de filia, & filia de UbTîrcâp. matre, ifie numquam accipiat uxorem. II- Ix veru, h volunt, accipiant maritos. Si autem hoc fcierint ipfe feminx, abfque mantis in perpetuum maneant De illo qui cum duabus Jororibus forni­ catus eft. Regino, ». V. Similiter & de duabus fororibus,qui x>. Tom, I, cum una in adulterio manfit, & aliam pu- b-t-1--!--1 blicè accepit, non habeat mulierem ufque ». ‘7.«-r^ in diem mortis i illa qux neicivit, acci­ piat maritum. Si quit propterfaidam fngit· VI. Si qui propter vindiâam fugiunt LikV.C» in alias patrias, & dimittunt uxores fuas, H*·1·1·*· ·· nec illi nec illx alteri copulentur. De inceftis. VII. Si quis inceftum cum proxima fua Regi*»,», commi ferit, peculium fuum perdat, fi ha- *·u **‘· bet i & fi fe non emendare voluerit, nul­ lus eum m domo recipiat, neque ei cibum donet Qubd fi fecerit, fexaginta folidos Regi componat Et fi pecuntam non ha­ bet, mittatur, fi liber eft, in carcerem Si fervus eft, vapulet multis plagis. Do parricidio. VIII. Si homo liber patrem aut matrem, fratrem vel avunculum occiderit, hereditatem propriam amittat Et fi quis moechatus fuerit cum matre & forare & amita, hereditatem perdat l^em de inceftio. IX Epifcopi inceftuofos inveftigare L*.V.C» ftudeant Et fi pccnitere noluerint, de Ec. defia expellantur, donec ad pcenitentiam ltf' tevenumu. Qubd fi obedire Sacerdoti bus noluerint, oportet difciplinam coerceri. eos per fecularum L 4 r . Anno Chkutj 755. Capitularia ‘ώ.’Γ I«8 CAPITULA SYNODI VERNÇNSIS, SmmUm. Edita à Pippino Rege, & ab Epifeopis , anno d c c l v. Cone. Gal· Incipit Concilium quod faSum fait ad Palatium Vernis. quidem piifcorum patrum regule fàndæ Ecclefiæ Catholicae, rediflùnæque normæ ad mortalium correétionem pro­ late, fi earum fàndiflima jura perfeveraflênt illæfà. Sed quia emergen­ tibus caulis quibufdam non congruis, temporeque inquieto fùperveniente, contigit nonnulla exhàc re negligentiâ faciente faille intermifla, ideoque gloriofiffimus atque Deo religiofûs illufter vir Pippinus, Rex Francorum, univerfbs penè Galliarum Epifcopos aggregari fecit ad Concilium Vernis palatium publicum, recuperare aliquantifper cupiens inftituta canonica. Et quia facultas modô non fuppetit ad integrum, tamen aliqua ex parte vult efle corredum quod Ecclefiæ Dei valde cognofcitur efle contrarium. Et (i tempora ferena fpatiaque tranquilla divinitus fuerint ei collata, cupit ad plenum fecundum fandorum canones, plenius opitùlante divini gratii, melius , perfediùs, integrèque inanteà Confèrvare. Et cùm ita fadum fuerit, cefTent hæc quæ neceflttate cogente ex facris canonibus remiffiùs funt excerpta , maneantque præ.fata jura canonica firma, integra, atque intemerata. Tamen in­ terim quod melius pofTumus , hæc inconvulfà atque inviolata eflê cupimus. Ipfàrum enim rerum, quæ pro emendatione noftra commu­ niter finit prolata, per diflinda capitula fubter tenentur inferta. Datum V. Idûs Julii, anno quarto fupraferipti gloriofiflimi Pippini Regis. uffkcbkant S VU.NMM. INDEX CAPITULORUM. 1. JT TT unaquaque civitas fuum habeat >. Eptfcopum. t De Epifeopis Metropolitarum vice conftituas. J. 4. Ut Epifcopus in fuaparochia omnium comgendonim habeatpoteftatem. De duabusfynodis perfingulos annos 8. Epifcopi, nullum confUniatttr. Utomnes Presbyteri EpiJcopofabfnt, nec fine illius juffione baptisent nec Mijjas faciant. Excommunicari eot qui cum excoov municatu communicant. Qiut lex Jit excommunicatis f & de iit qui ad· vertus excommunicationem reda­ mant , vel eam parvipendunt. to. Ut Monachi Romam vel ad alia loca 6. convocandis. Qui ratione fint emendandi qui viro­ rum catipuellarum motufteriis prafunt. Ne Abbatijfa duobus profit monafte- J. riit, net extra monafterium, nifi Rex vocetjicemiam habeat exeundi. De monialibus item , ne exeant t & ut lapfn in monafterio ipfo poeniten­ tiam agant. Ut per alios ipfarum neceffitates Regi vel fynodo fagge­ rantur. Et de probatione earum qua regulariter vivere volunt. Ut publicum baptiderium t nifi jujffu migrare velit, aon Epifcopi con­ fenfu liceat. i\. Ut Clerici omnes fub manu vivant Epifcopi t vel in monafteriofub or­ dine regulari. I a. Ut Clerici ab Ecclejiis fuis ad alias non migrent. Et ut alterius Ecdefia Clericum nemo fufcipiqt. ij. De Epifcopis vagantibus, ut neque j. non vatmtxr. EtfiquisobneAigentiam Abbatis na tuud monajierium I(ij) A^C«ut. Rcgum Franeonjm. 14. 1 f. 16. Vj. 18. 19. 3 o. minifiresunequoordinarionemuUam facuuufine licentia Epifcopi cujus ptnckutf. Dit dominico quidoptrùfactrt lictit out non licw, Ut nuptia omnes publicèfiant. Ut Clericifeculanbus negotiis non im­ pluentur. Ut, mortuo Epifcopo, Ecclefiafupra tree menfes jute paftore non relin­ quatur. Ut Clerici publica judicia fine jujfu Epifcopi non petant. Ut Lcclejiarum immunitates illibata ferventur. De ratiociniie monajleriorum quaRegi vel Epifcopo debentur. P--- J7Of 31. Ut Epifcopifinguli presbyteratus fibi competenter obtineant. sa. De UMÙi,idi peregrinis non exi­ gantur, neque in iit locis ubi effa non debent. 33. Ut Judicas viduarum St orphanorum atque Ecdcfio confiasprimo audiant loco. 24. Ut nullus per pecunias ad honores eccefia/ucos accedat. 25. Ut Epifcopi & alii Judicer pro jufiitia facunaafportulas non accipiant. 16. De teloneis. 37. De moneta. >8. Da immunitntibm confervendis. 39. De jqftitia facienda. 30. De ecdefiafiicis viris quifit reclamare ad Palatium veniunf. Incipiunt suuasciipta C APITULA ET B O 1 U M TUTUS. Ut unaquaque civitas fuum habeat Epifcopum. VUttnftl, I. T TT Epifcopi debeant perfingulas rs· VJ civitates efle. «r·*· De Epifcopis Metropolitanorum vice II. Epifcopos quosmodb in vicem Me­ tropolitanorum conftituimus , ut exteri Epifcopi iofis in omnibus fecundùm canonicam inftitutionem obediant, interim quod fecundùm canonicam conftituxionem hoc pleniùs emendemus. Ut Epifcopus in fua parochia omnium corrigendorum habeat poteflatem. III. Ut unufquifque Epifcoporum po- teftatem habeat in lua parochia, tam de clero quàm de regularibus vel fecularibus, ad corrigendum .& emendandum fecun­ dùm ordinem canonicum fpiritualem, ut fic vivant qualiter Deo placere poflint. De duabus fynodis per fingulos annos convocandis. IV. Ut bis in anno fynodus fiat. Prima fvnodus menfe primo, quod eft Martias Kaleodas, ubicunque Domnus Rex juflerir, in ejus prarfentia. Secunda fynodus KalendasOftobris, aut adSuefltones, aut ubi in Martias Kalendae ititer ipibs Epif­ copos convenit. Et illi Epifcopi ibidem conveniant quos modo vice Metropolitanorum conftituimus. Et illi alii Epifcopi vel Abbates feu Prefbyteri, quos ipfi Metropolitaniapudfe venire iulfcrint, ibidem in ipfa fecunda fynodo convenire faciant Qua ratione fint emendandi qui virorum aut puellarum monafieria regunt. V. Ut monafteria, tam virorum quàm Too. tpuellarum, fecundùm ordinem regulariter sricik * vivant. Et fi hoc facere contempferint, Epifcopus in cujus parochia efle videntur njc-j· hoc emendare debet. Quod fi non poterit hoc emendare, illi quem Metropolitanum conftituimus hoc innocefcat, & ipfe hoc emendari faciat. Quod fi hoc nec ipfe emendare poterit fad fynodum publicam exinde veniant, & ibidem canonicam fententiam accipiant. Et fi publicam fynodum contempferint, aut honorem fuum perdant, aut excommunicentur ab omni­ bus Epifcopis, & tales in eorum loco in ipfa fynodo conftituantur, per verbum Ac voluntatem Domni Regis, vel confenfu fervorum Dei, qui fecundùm ordinem nec extra monafierium, nifi Rex vocet, licentiamhabeatexeundi". De mentalibus item , ne exeant i $ ut lapfn in moaafierio ipfo poenitentiam agant. Ut per alios ipforum necejfitates Regi ve!fynodofug~ gerantur. Et de probatione illarum quot regulariter vivere nolunt. VI. Conftituimus ut nulla Abbatifla VUeToeu duo monafteria prafumat habere i nec CoadL extra monafterium licentiam habeat exi- Gall. p*g. 57· rente. Sed re, nifi boftilitate cogente. Sed Domnus Domnus 1 Rex quando aliquam de ipfisAbbatiflis adV^ioAJ, ______ fe venire juflerit, femel in anno, per con- pag. s jj. . fenfum Epifcopi in cujus parochia eft, uc tunc ad eum aliqua vernat ex fua j uflionc, MSsni'JUR! ♦171 ακηο^οηιιγγι Capitularia fi neceffitas fuerit, & alibi omnmb non debeat sec per villas nec per alia loca de* morari, nifi tantùm quàm celeriùs potue­ rit ambulare & reverti. Et antè non mo­ veat de fuo monafterio priufquim fuum Miflum tranfmittat ad Domnum Regem. Et fi juflcrit Rex venire, veniat Sin au­ tem , in monafterio permaneat interim quod mantel hoc pleniùs fecundùm car nones emendaverit Similiter nec ill* Mo­ nachae extra monafterium exire debeant Qubd fi aliqua in aliquem lapfum cecide­ rit, infra monafterium per confilium Epifcopi poenitentiam agar. Et fi necefle eft de cara — . ▼clad ft ■ere, earum it fidere. Et ad palatium dare volue­ rint * per Miflbs fuos ea dirigant Et fi ali­ qua monafteria funt quz earum ordinem propter paupertatem adimplere non poflunt, hoc illc Epifcopus de veritate prae­ videat , & hoc Domno Regi innotelcat, ut in fua elcemofyna hoc emendare faciat Et fi tales feminat velat* aà pratfens ibi­ dem congregat* inveniuntur qu* regula­ riter vivere noq velint, nec ad hoc eugn* funt ut cum Ulis aliis habitent, Epifcopus vel Abbatifla pnevideant locum aptum ubi feparatim cum cuftodia in pulfatoria habitare debeant, vel operari manibus quod ipfe Abbatifla eis juflcrit, interim qubd probat* dignae fint ut in congrega­ tione recipiantur. Ut publicum baptifterium , nifi jujfu Epifcopi , nullum conftituatur. NIL Ut publicum baptifterium in nulla parochia efle debeat, nifi ubi Epifcopus conftituerit cujus parochia eft. Nifi tan­ tùm fi neceflitas evenerit pro infirmitate, aut pro aliqua neceflitate, illi Prefbyteri, quos Epifcopus in fua parochia confti vie­ nt, in qualicunque loco evenerit, licen­ tiam haoeant baptizandi, ut omninb fine baptifino non moriantur. Ut omnes Presbyteri Epifcopofubfint, nec fine illius juffione baptizent, nec Mifias PlFPINI Rigu 4. */*. ctrndùm cahbnicam inftitutionem judicen­ tur, tam ipfi quàm defenfores eorum. Excommunicari eos quifcuntu com ex-* communicatis communicant. lex fit excommunicatis i & de iis qui adverfus excommunicationsm reclamant, vel eam parvipendunt. IX Si quis Prcibytcr ab Epifcopo de- UkV.C** gradatus fueritipfe per contemptum pofted aliquid die fuo officio fine com­ meatu fecere pnefumpferit, & poftei ab Epifcopo fuo correptus & excommunicatus fuerit, qui ctim ipfo communicaverit Orienter, fciat fe efle excommunicatum Similiter quicunque Clericus, aut laicus, vel femina, inceftum commiferit, & ab Epifcopo fuo correptus fe emendare no­ luerit , & ab Epifcopo fuo excommunica* tus fuerit, fi quis cum ipfo communica­ verit Orienter, fciat fe excommunicatum efle. Et ut fciatis qualis fit modus iftius ex­ communicationis , m Ecclefiam non de­ bet intrare, nec cum ullo Chriftiano ci­ bum vel potum fumere i nêc ejus munera quifquam accipere debet, vel ofculum porrigere debet, nec in oratione fe junge­ re , nec falutare, antequam ab Epifcopo fuo fuerit reconciliatus. Qubd fi aliquis fe reclamaverit qubd injuîlè fit excom- municatus , licentiam habeat ad Metro­ politanum Epifcqpum venire , & ibidem fecundùm canonicam inftitutionem diju­ dicetur* interim foam excommunicatio* nem cuftodiat. Qubd fi aliquis ifta omnia contempferit, & Epifcopus emendare minimè potuerit, Regis judicio exilio con­ demnetur. Ut Monachi Romam vel ad alia loca non vagentur. Et fi quis ob negligentiam A obatts ad auua monafterium migrare velit, cum Epifcopi confenfti liceat. X. Ut Monachi qui veraciter regulari­ ter vivunt, ad Romanam fedem vel aliu­ bi vagari non permittantur, nifi obedientiam Abbatis fui exerceant Et fi talis caufaciant. fe evenerit, quod abfit, qubd ille Abbas Lk V q. Vili. Ut omnes Prelbyteri qui in pa- fic remiflus vel négligeas inveniatur ut m pttulM.' c rochia funt, fub poteftate Epifcopi efle manus laic&um ipfum monafterium ve* va» Eatt Abeant, & de eorum ordine nullus Prêt- niat, & hoc Epifcopus emendare nonpqS. Bm&L byter pr*fumat in illa parochia bapti- tuerit, & aliqui tales Monachi ibidem fue­ ·. i] fe propter Deum tonforaflci latenùs exerceri, qux. res ad Judaicam magis quim ad Chrifdanam obfervacionem pertinere probatur, id ftatuimus, ut die dominico quod antei fieri licuit, li­ res eorum vel pecunias habent, & nec fub manu Epifcopi funt, nec in monafterio reÎ-ularitcr vivunt^ placuit ut in monafterio int fub ordine regulari, aut fub mapu Epifcopi fub ordine canonico. Et A aliter fecerint, & correpti ab Epifcopo fuo fe ceat. De opera tamen rurali, araro, aut vinee fedione, excuffione, vel fepe cenfuimus abftinendum, qubncttiÙs ad Ec­ clefiam venientes orationis gratii vacent. Qubd fi inventus fuerit quis in operibus fupraferiptis , qux interdida funt exer­ cere, qualiter emendari debeat, non in laicorum diftri&ione, fed in Sacerdotis caftigatione confiftat. Ut nuptire omnes publici fiant. XV. Ut omnes homines laici publicas nuptias faciant, tam nobiles, quim igno­ biles. Ut Clerici fecularibus negotiis non implicentur. XVI. Ut Clerici conduâores non fint, Condi. hoc eft, ut non habeant aftiones fccu la­ Chalcea, c. res, nifi pro caufa Ecclefiarum, orphanorum, vel viduarum, ordinante Epifcopo fuo, vel Abbate. Ut, mortuo Epifcopo , Ecclefia fupra tres menfes fine pafiore non relinquatur. XVII. Ut poft mortem Epifcopi non Condi. liceat epifeopatum effe fine paftore fupra Ch*ked. c. menfes tres» nifi talis necemtas grandis M' emendare noluerint, excommunicentur. Et de ancillis Dei velatis eadem forma fervetur. Ut Clerici ab Ecclefiis fuis ad aliae non migrent. Et ut alterius Ecclefia Clericum nemo fufeipiat. XII. Clericos in Ecclefia militantes , Concl ChalceJoo. ficut jam conftitutum eft, non licere in c. »o. Ivo, pat. f. alterius civitatis Ecclefia vel in poteftate laicorum militare, fed ibidem permanere C*n 4ua principio miniftrare meruerunt > extra eosqui, amiflâ patrii, ad aliam Eccle­ fiam pro neceffitate venerint. Qui verb Epifcoporum aut laicorum, poft noc con­ ftitutum , alterius Ecclefix Clericum fufceperit, nifi ad excufimdum rationabili­ ter , placuit à communione fufpendi, & eum qui fufeepit, & eum qui fufeeptus eft, quouique Clericum qui tranflatus eft fe­ cerit aa fuam reverti Ecclefiam. De Epifcopis vagantibus, ut neque miniftrent neque ordinationem ullam faciant fine licentia Epifcopi cujus parochia efi. evenerit,ut hoc nullo modo aliter fieri poffit Prxcipuè proximo fynodo, cùm eve­ nerit , Epifcopus ordinetur. Ut Clerici publica judicia fine juffu Epifcopi non petant. XVIII. Ut nullus Clericus ad judicia uu VIL laicorumpublica veniat, nifi per juflionem «p· Mi· Epifcopi fui, vel Abbatis, juxta canones Carthaginienfes, capitulo ixubi feriptum eft : (fui reliSo ecclefiaftico judiciopublicis Conci judiciis fe purgare voluerit, etiamfipro illo ΧΠΙ. De Epifcopis vagantibus , qui Vidc L. CtxL Col- parochias non habent, nec fcimus ordi­ leâan. pag. nationem eorum qualiter fuit, placuit, juxta inftituta fandorum Patrum, ut in alterius parochia miniftrare, nec ullam ordinationem facere debeant fine julfione VUe For Epifcopi cujus parochia eft. Et fi hoc fa- prolata fueritfenuntia, locumfuum amittat. ' cere pnefumpferint, ab officio fufpendan- Hoc in criminali judicio. In civili verb aiaoaitc. tur interim quùd ad fynodum exinde ve­ perdat quod evicit, fi locum fuum obtinere iefid t. H-W. nerint , & ibidem fecundùm canonicam voluerit.Cui enim ad eligendos Judices un­ inftitutkmem accipiant fententiam > nifi dique Ecclefia patet auctoritas, ipfe fe in­ tantùm pro itineris caufa. Et fi ullus Cle­ dignum fraterno confortio judicat qui de ricus aut laicus talem Epiicopum aut Pref­ univerfa Ecclefia mali fuaiendo , defecu~ byterum defenfaverit fine commeatu Epif­ lari judicio pofeit auxilium, cùm privato­ copi cujus parochia eft, excommunicetur rum Chnfiianorum caufas Apofiolus ad ufque ad emendationem. Ecclefiam deferri atque ibidem terminari Die dominico quid operis facere liceat aut pracipiat Et maxime, ne in talibus caufis non liceat. inquietudinem Domno Regi faciat. XIV. Quia perfuafum eft populis Lib. VII, Ut Ecclefiarum immunitates illibata Capitular. die dominico agi cum caballis five bubus C. »7*. ferventur. & vehiculis itinera non debere, neque ul ­ Cwk-AoXIX. Ut omnes emunitates per uni- Life. v.c. ntl. 111. can. lam rem ad vi&um prrparari, vel ad ni­ torem domûs vel hominis pertinentem ul- verfas Ecclefias confervatx fint. ‘ ' Anno Chusti 7M- Capitularia De ratiociniis monafieriorum qtue Regi vel Epifcopo debentur. XX In aua fynodo nobis perdonaftis ut illa monafteria ubi regulariter Mona­ chi vel Monache vixerunt, hoc quod eis de iAis rebus dimittebatis unde vivere po· tuiflent, exinde, fi regalis erat, ad Regem faciant rationes Abbas vel AbbadSâ » & fi epifcopalis, ad illum Epifcopum. Simi­ liter 8c de illis vicis. Ut Epifcopi finguli presbyteratus fibi competentes obtineant. XXI. Ut ulos prelbyteratus qui ad il­ lum epifeopatum obtingunt, ille Epifcopus ipfos debeat habere , ficut in aua fy­ nodo perdonavit Domnus Rex. De teloneis, tu d peregrinis non exigantur t neque ab iis locis ubi effe non debent. XXII. De peregrinis qui propter Deum vadunt, ut deeis teloneos non tollant i fic dc illis aliis teloneis quos Domnus Rex antei perdonavit, fic fiat ut ubi légitimé non debent efle , donari non fint. Ut Judices viduarum & orpkanorwn atque Ecclefin caufas primo audiant loco. XX1IL Ut Comites vel Judices ad eorum placita primo viduarum, orphano* rum, vel Ecclefiarum caulas audiant & definiartrin elcemofyna Domni Regis, & pofieà alias caulas cum jufticia rationabi­ liter judicent. Ut nullus ptrpecànias adhonores ecclefiafticos accedat. XXIV. Ut nullus per pecunias ad c»j.L«gd. honorem vel gradum ecclefiafticumacceP· *i' dere debeat, quia hzrefis fimoniaca efle videtur. Ut Epifcopi & alii Judices pro juflitia facienda fportulas non accipiant. XXV. Ut nec Epifcopus nec Abbas, nec ullus laicus, pro juftiua facienda (por­ tulas contradidas accipiat > quia ubi dona intercurrunt, juftiria evacuatur. De teloneis. VdeUgMi XXVI. De teloneis verb fic ordinaBquw.tit. mus, ut nullus de viftualio & carris, quue •.c^. 17. abfqUe negotio funt, teloneum prehen­ dat. De huma fimiliter ubicunque va­ ι7ό dunt. Et de peregrinis fimiliter conftttnimus, ut quando propter Deum ad Ro­ mam vel alicubi vadum, fic ordinamus ut ipfos per nullam occafionem ad pomes vel exdulas am navigatio detineat», nec propter fcirpa fua ipfis peregrinis calum­ niam faciatis , nec ullum teloneum eis tollaris. Er fi aliquis hoc fecerit, qualifcunque homo hoc comprobavit, nos de fexaginta foiidis triginta concedimus illi» &illi alii triginta in partem Domni Regis veniant De moneta. XXVIL De moneta confiituimus fimi­ liter, ut ampliùs non habeat in libra penlante nifi viginti duos folidos, & de ipfis viginti duobus foiidis monetarius ha­ beat folidum unum, & illos alios reddat De immunitatibus confervendis. XX VIII Ut emunitates obfervace y. «f. fint De infida facienda. XXIX. Ut omnes faciant juftitiam, V. 1«. tam publici, quàm ecclefiaftki Et fi aliÎpxis homo ad palatium venerit pro caufa ua, fic.antei ad illum Comitem non in­ notuerit in mallo ante Rachinburgios, fic hoc fuftinere noluerit quod ipfi légitimé judicaverint,.fi pro iftis ad palatium ve­ nerit , vapuletur. Et fi nwor perfona eft, Regis in arbitrio erit Et fi reclamaverint qubd legem eis non judicaffent, tunc centiam habeant ad palatium venire pro ipfa caufiu Et fi ipfos convincere potue­ rint oubd legem eis non iudicaflênt, fe­ cundum legem hoc emendare faciat. Et fi Comes fic Rachinburgii eos convincere potuerint qubd legem eis judicaflent, fic. ipfi hoc recipere noluerint, contra ipfos emendare racist De ecclefiafids viris qui fe reclamare ad palatium veniunt» XXX. Similiter de ecclefiafticis. fi ad V. >τ· palatium venerint de eorum caufa fibi reclamare fuper eorum Seniore,fi veniunt, vapulentur, nifLSenior fixus eos pro fua caufa tranfmiierit. CAPITULARE i77 Ann°7^h,,!T‘Regum Francorum. 178* CAPITULARE METENSE, siri CAPITULA SYNODALIA POST SYNODUM VERNENSEM, νΜβΑ·β* data in civitate Metenfi, ut quibufdam videtur ; quorum hic eft titulus in veteri Codice m£ Sanâi Vincentii Metenfis. GoMaft. rer.com. j. Incipiunt Capitula dc alia Synodofub ipfoDomino Rege PippinofaQa. INDEX CAPITULORUM. D e incefiis. a. De ecclefiqflicit virit. 3. De Presbyterit & Clericis * ut eot Archidiaconut convocat adfynodum. f. De hit quiret ecclefiaflicas verboDomni Ruu tenent. f. Ut rretbyteri qui vicat vel Ecckfiat tenent, ceram vel aliot cenfus ad ma~ Incipiunt supxasckipta De inceflit. Lib.V.C·· pKabr.cap. *’· 7. De moneta. 8. De immunitatibus confervandit. 9. De juflitia facienda. i o. De ecclefiaflicit virit quife reclamare ad palauum veniunt. Capitula it eoium textu UkV.C·- L ÇI homo inceftum commiferit de jmulc. r· iftis caufis, de Deo facrata, aut commatre fua, aut cum matrina fpiritali de fonte & confirmatione Epifcopi, aut cum matre & filia, aut duabus fotoribus, aut cum fratris filia, aut fotoris filia, aut nepta, aut cum coniobrina aut fobrina, aut cum amita vel matertera, de his cri­ minibus pecuniam fuam perdat, fi habet 1 & fi emendare fe noluerit, nullus eum recipiat, nec cibum ei donet. Et fi hoc fecerit, fexaginta folidos Domno Regi componat , ufque dum fe ipfe homo correxerit. Et u pecuniam non habet, fi liber eft, mittatur in carcerem ufque ad fàtisfaftionem. Si fervus aut libertus eft, vapuletur plagis multis. Et fi Dominus fuus permiferit eum ampliùs in tale fcelus cadere , ipfos fexaginta folidos Domno Regi componat. De ecclefiafiicis virit. V. to. A Cofta, p. 44,107. trem ctvuattt Ecclefiam perfolvant , ficut cotfuetudo fuit. 6. De telonas t unde exigi non debeant. dinamus, ut Archidiaconus Epifcopi eos G ad fynodum commoneat unà curn Comi­ te. Ét fi quis contempferic, Comes cum diftringere faciat, ut ipfe Prefbyter aut defenfor fuus fexaginta folidos componat, & ad fynodum eat. Et Epifcopus ipfum Prcibyterum vel Clericum juxta canoni­ cam aucloritatem dijudicari faciat. Solidi vero fexaginta de ipfa caufa in facellum Regis veniant. Et fi aliquis per violentiam bid. c.... Prcibyterum aut Clericum aut inceftuofum contradixerit, tunc Comes ipfiun perfonam per fidejuflbres pofitam ante Re­ gem faciat unà cum Miflb Epifcopi veni­ re > & Domnus Rex diftringat, ut exteri emendentur. De hit qui res ecclefiafiicat verbo Domni Regit tenent. IV. Ut illi homines qui res ecclefiafti- y. cas per verbum Domni Regis tenent, lie ordinatum eft, ut illas Ecclefias unde funt, U· De ecclefiafticis verb qui fupra- vel illas domos epifcqpii vel monaflerii dida facinora commiferint, fi bona per- cujus eSc nofcuntur, juxta quod de ipiis , perdat honorem fuum > mi­ rebus tenent, emendare debeant, 8c illos nores veri) vapulentur, aut in carcerem cenfus vel illas decimas ac nonas ibidem dare pleniter debeant, ficut eis ad Ver­ recludantur. De Pfesbyterit & Clericis, ut eot Archi- num ordinavimus. Et qui hoc non fecerit, ipfas res perdat. diaconus convocet adfynodum. jjj jjc prefl,yteris & Clericis fic orTom. L M *179 Anno Cftaisrs 757· Capitularia XJt Presbyteri qui vicos vclEcdefias tenent, ceram vol alios cenfus ad matrem civita­ tis Ecdefiam perfolvant,fiau conftutudo Ρκ”Λ"' ι8ο unum, & illos alios domino cujus fune reddat. De immunitatibus confervandis. VIII. Ut emunicatesconferva»fine y 14 V. Ut hi qui 'illos vicos vel illas Ecclefias tenent, ülos cenfus vel illam ceram quae longo tempore ad illud epifcopium reddiderunt, modb fic ordinavimus ut fic faciant. Et qui hoc non fecerit, fexaginta folidos perfolvat. De teloneis, unde exigi non debeant. VWtGpU, VI. teloneis vero fic ordinamus, p. npc«p* ut nullus de vidualia aut carralia, quod V. «f,fo· , De juftitia facienda, *7 ** IX. Ut omnes juftitias faciant, tam pu- i_,b v c,. blici, quàm ecclcfiaftici. Et fi aliquis no- ^uhf. Cip. mo ad palatium venerit pro cauia fua, & antè illi Comiâ non innotuerit ia audio ante Rachinburgios, aut fi cauia fua ante »». Comitem in mauo fuit ante RachinburK‘os, & hoc fuftincre noluerit qubd ipfi ei gitimè judicaverint j fi pro iftis caulis ad palatium venerit, vapuletur. Et fi major perfona fuerit, Regis arbitrium erit. Et fi reclamaverit qubd legem ei non judicaffent, tunc licentiam habeat ad palatium < venire pro ipia cauia. Et fi ipfos convince­ re potuerit qubd legem ei non judicaffent, fecundùm legem contra ipfum emendare faciat. Et fi Comes & Rachinburgii eum convincere potuerint qubd legem ei judicaflcnt, & ipfe hoc recipere noluerit, hoc contra ipfos emendare faciat. De ecclefiafticis viris qui fe redamare aa palatium veniunt, niant. De moneta. X. Sjmiliter de ecdefiafticis, fi ad pav. I7. Srprà p*g. VII. De moneta conftituimus ut am- Latium venerint de eorum cauia fe reda- s“Pri ri­ ,e’ 17«. c. »?. pliùs non habeat in libra penfanre nifi vi- mare fuper eorum feniore , vapulentur, cmri duos folidos, & de ipfis viginti duo­ nifi fenior fuus pro fua cauia tranfmiferit. bus folidis monetarius accipiat folidum ·*· abfque negotio eft, teloneum prehendat. De Tamnis fimiliter, ubicunque vadunt, & de peregrinis fimiUter conftituimus, qui propter Deum ad Romam vel alicubi va­ dunt , ut ipfos per nullam occafionem ad pontes & ad exdufiu aut navigio non te­ neatis , nec propter fcrippa fua ullo pere­ grino calumniam faciatis^ nec ullum telo­ neum eis tollatis. Et fi aliquis hoc feçerit, qualifeumque homo hoc comprobaverit, nos de fexaginta folidis triginta illi conce­ dimus , & ifii alii in facellum Regis ve­ CAPITULARE COM PENDIENSE, Fa&um anno Chrifti «·<»· * Vide Egmkaiduxn ad «an. 757. Aegioo.Uk J NCIPIT ad dcclvh. DECRETUM COMPENDIUM in generali populi conventu. QUOD FACTUM FUIT PALATIUM PUBLICUM. INDEX CAPITULORUM. I. a. j. 4. ubD conjuges in quarto confanguinitatis gradu non feparentur t in temo autem , vel ex tertio & quarto mixti feparentur, Quàd in tertio affinitatis gradu vel in tertio & quarto conjunct feparentur. Si uxorfine viri fui confenfu velata eft, repetere illam vir poteft, fi velit. Privigna Ubera , (i à vitrico contrafuam & Juorum voluntatem viro data eft , poteft, illo reliSo , alteri nubere. 5. Ide conjugibus quorum alter fervilis eft conditionis. 6. De vaffiallo qui, reliEA uxore, quam in alterius beneficio duxerat, duri apud feniorem fuum conjungitur, •j. Si quis uxorem , quam virgo duxit, corruptam inveniens, alteram ducat, & hAc item ob eandem caufam reltSA, tertiam accipiat, 8. De eo cujus uxor cum ipfiusfratre meo* chata eft, 9. De eo qui à Presbytero non bapu^ato bapti^atus eft, i o. De patre quifiliifui fponfam opprtjfit, V pofteà filius ipfam accepit. ι8ί Anw7^7hkist1 Regum Francorum. 11. Ut quoquo modo mulus velum 'ponti acceperit, non dimittat. 1 a. De eo quifiliafirum velfiliafiram anu Epijcopum tenuerit. 13. Si quis conjugem dimiferit, & monas­ terium ingredi aut velari permifent. 14. Dc illo qui cum matre &filia moechatus efi. j y. De eo qui cum unafororum moechatus, alteram in uxorem duxit. itf. Si conjugum alter fit leprofus , potefi 182* alter, cum illius confenfu, aliudinire conjugium. 17. Quando uxor negat fibi fuiffie cum marito commentum, & maritus con­ tre! fuijfe affirmat. 18. Qui propter inimicitias in aliam regio­ nem dimiffil uxore fugit, aliam non ducat. ip. Dc incefiis. ao. De ecclefiafiicis viris. a i. De Presbyteris & Clericis , ut eos Ar- chidiaconus convocet ad fynodum. INCIPILNT SUPR ASCRIPTA C AP1TULA ET EORÜM TEXTUS. Qubd conjuges in quarto confangtunitaùs gradu non feparentur t in tertio autem, vel ex tertio v quarto mixtifeparentur. ΐίφηο,ΕΚ I* ÇI in quarta progeuie reperti fue>* «· »·*· t/ tint conjun&i, non feparamus. In tertia verb fi reperti fuerint, feparentur. toeu Z· P· m *· ·» * · j4. Et eos qui unus in quarta , alius m tertia fibi pertinent, & conjun&i inveniuntur , feparamus. Qubd in tertio affinitatis gradu , vel in tertio & quarto conjunch. feparentur. II. Si duo in tertio loco fini pertinent, five vir, five femina, aut unus in tertio & alter in quarto ; uno mortuo, non licet al­ terum accipere uxorem ejus. Et fi inventi fuerint, feparentur. Una lex eft de viris & de feminis. Si uxor fine viri fui confenfu velata efi, repetere illam vir potefi , fi velit. Lft.V.C·* III- Mulier fi fine commeatu viri fui ^Gratba! Telum ’n c*?111 niifcrit, fi viro placuerit, t. recipiat eam iterùm ad conjugium. Mulier / Privigna libera ,fi à vitrico contra fuam & P**' fuorum voluntatem viro data efi, potefi , illo rtliSo, alteri nubere. Li^V.C·· IV. Si quis francam filiaftram fuam puuiarcap. contra. voluntatem ipfius & matris & pa'·* rentum dederit viro ingenuo,aut fervo vel ecclefiaftico, & illa noluerit habere ipfum, & reliquerit eum, poteftatem habent pa­ rentes ipfius dare ei alium maritum. Et fi ipfa alium habet, quem pofteà accepit, non feparentur. De conjugibus quorum alter fervilis efi conditionis. V. Si francos homo accepit mulierem, & fperat qubd ingenua fit, & pofteà inve­ nit quod non eft ingenua, dimittat eam, fi vu^c » * accipiax aliam. Similiter fi fe““ia ingenua accepit fervum, & fciebat /•«Μ i», tunc qubd fervus erat, habeat interim quo vivit Una lex eft dc viris & feminis. Tom. /. De vajfallo qui, rthciâ uxore, quam in in alterius beneficio duxerat, alteri apud feniorem fuum conjungitur. VI. Homo francos accepit beneficium de feniore fuo, & duxit fecum fuum vaf- *' fallum, & pofteà fuit ibi mortuus ipfe fenior, & dimifit ibi ipfum vaflàllum » poft hoc accepit alius homo ipfum bene­ ficium, & pro hoc ut meliùs potuiflet ha­ bere illum Vaflàllum, dedit ei mulierem de ipfo beneficio, & habuit ipfam aliquo tempore; &dimifl3 illi, reverfuseft ad parentes fenioris fui mortui, & accepit ibi uxorem, & modo habet eam. Diffinitum eft qubd illam quam pofteà accepit, ipfam habeat Si quis uxorem quam virgo duxit, corrup- ^*·’*·· tam inveniens, alteram ducat, & nâc item ob eandem caufam reliSâ , tertiam accipiat. Vli. Si quis, uxore accepti, invenit eam à fratre fuo contaminatam, ipfam di­ mittens accepit aliam, ipfiunque conta­ minatam invenit, uxor illius legitima eft, proptereà quia nec ipfe virgo fuit illo tem­ pore. Qubd fi tertiam pofteà acceperit, revertat ad medianam i & ipfa pofterior poteftatem habeat alio viro fit conjun­ gere. De eo cujus uxor cum ipfius fratre mcechata efi. Vili Si quis homo habet mulierem IA.V.C·. legitimam, & frater ejus adulteravit cum ea, ille frater vel illa femina qui adulte- *’* rium perpetraverunt, interim quo vivunt numquam habeant conjugium. Ille cujus uxor fiiit, fi vult, poteftatem habet acci­ pere aliam. De eo qui à Presbytero non baptizato ' baptisants efi. DG Si quis baptizatus eft à Prefbytero V. <· non baptizato. & fànfta Trinitas in ipfo M ij p’ 47 ’ *’ *i83 ahhoo,..st. Capitularia vcoii.p«g. baptifnao invocata fucrit, bapdzatus eft, ficuc Sergius Papa dixie Impofuione taguft. pg. men manuum Epilœpiindigec: Georpus 71 f · Epifcopos Romanus & Johannes Sacella· rius fic fenferunt. Dc patre qui filii fui fponfam opprejfit, & pojteà filius ipfam accepit. Xcg1Uo, i«b. X Si pater fponfam filii fui oppreflerit, >. c. m. & poftea filius ipfam acceperit, parer ejus P°fte* non habeat uxorem, & ipfa femi1*' na non habeat virum, quia non dixitqubd pater ejus cum ipfa manfifTet > filius verb ejus qui nefeiens fecit, accipiat mulierem legitimam. Ut quoquo modo mulier velum fponti acceperit, non dimittas. Lit. V XI· In qualicunque modo mulier veCapwuiu. Ium fandum acceperit fponcè, in eo perc*f*· ,io· maneat,nec dimittat.Confenferunt Geor­ gius Epifcôpus Romanus & Johannes Sa- V. 7. jtegino, iik ** C* 1 I S· Gracati. 30. q.i.Si f*" tnm- Regino, hb. ». c. ia8. Kegino.lib. 1. c. n». Burchard, lib. 17. C. Ji. bo, par. 9. C. 7». Graria. 34. q. i c. 9 \ * ,<.q. 1. c.f.S» cui» ruirt. Rey,tib. *·„*· °: i» 17 c. 7. cellarius. Ç^eo qui filiaftrum vel filiafiram ante hpifeopum tenuerit. XII. Si quis quis fihaltrum filiaftrum aut aut hualtram filiafiram Xu. 01 füam Epifcopum ad confirmationem tenuerit, feparetur .»k ab itvrkrA uxore fua, Azdkffrd». fit alte­ ram non accipiat. Similiter femina alterum non accipiat. Georgius confenfit. Si quis conjugem dimifent, & monaflerium ingredi aut velari permifent. XIII. Si qui» vir mulierem fuam dimiferit, & dederit commeatum pro religio­ nis caufa infra monafterium Deo lervire, aut foras monaflerium dederit licentiam velare, fient diximus, propter Deum, vir illius accipiat mulierem legitimam. Simi­ liter & mulier faciat. Georgius confenfit. De illo qui cum matre & filia machatusefl. XIV. Si quis cum matre & filia in adul­ terio manfit, nefeiente matre quod cum filia fua manfifTet, limilicer & filia nefeivie quod cum matre fua effet, pofieà ille vir fi acceperit mulierem, dimittat, ufque in diem mortis fux non habeat uxorem, & illa mulier quam reliquerit, accipiat vi­ rum s & illa mater & nlia, cum quibus in adulterio manfit, ambabus nefeientibus qubd cum matre & filia manfifTet, ha­ beant viros. Nam fi in notitiam illarum venerit hoc fcelus, dimittant maritos, & agant poenitentiam, & illarum mariti ροίtenores accipiant mulieres. De eo qui cum una fororum moechatus , alteram in uxorem duxit. XV. Similiter & de duabus fotoribus, flui cnm una in adulterio manfit, & altetam in pubuco accepit, rton habeat mu­ 184 lieeem ufaue in diem mortis i tK. illae duc fotores, n nefeierunv. habeant maritos. Et fi in notitiam eis suenit, fuperiorem formam fervent Si conjuguai alter fit leprofus , potefl alter cum illitu confenfu aliud inire conjugium. XVI. Si vir leprofus mulierem habeat fimam, fi vult ei donare commeatum ut accipiat virum, ipfafemina, fi vult, ac­ cipiat. Similiter βί vir. Quando uxor negat fibi fuiffe cum marito commercium, & maritus contrà fuijfe adfirmat. XVII. Si quis accepit mulierem, & Reyno, ta», habuit ipfam aliquo tempore, 6c ipfa femina dicit qubdnon manfifTet cum ea, & Jib.9.«.«». ille vir dicit qubd fic fecit, in veritate viri **·’^"· *' confiftat, quia caput efl mulieris. De muliere qux dicit qubd vir fuus ci commercium maritale non reddidit, Georgius confenfit. Qui propter inimicitias in ali am regionem, dimilja uxore t fugit, aliam non ducat. XVIIL Si qui propter faidam fugiunt in aliam patriam, & dimittunt uxores fuas, nec illi viri nec illxfeminx accipiant conjugium. Georgius confenfit. De Λ incejiis. XIX. Si homo inccftum commiferit de matre fua, aut cum matrina fua de fonte & confirmatione fua, aut cum ma- g™., j j. q· «. c. 3. Sl *·" *' Lib V.C». ri,ul.« '·’· v. 9. VxJe P·*77·'·*· tre & filia, aut cum duabus (broribus, aut cum fratris vel fororis filia, aut nepea, aut cum confobrina vel fobrina,aut cum amita vel matertera, de his criminibus pecu­ niam fuam perdat, ii habet. Et fi fe emen­ dare noluerit, nullus eum recipiar, nec cibum ei donet. Et fi fecerit, fexaginta folidos Domno Regi componat ufque dum fe ipfe homo correxerit. Et fi pecu­ niam non habet, mittatur in carcerem ufque ad facisfaAioncm. Si fervus aut libertus efl, vapuletur plagis multis. Et fi dominus fuus permifent ampliùs in tale fcelus cadere, ipfe dominus Regi fexa­ ginta folidos componat. De ecclefiaficis viris. XX. De ecclehafticis verb, fi bona V. «ο. Krfona fuerit, perdat honorem fuum. inores verb vapulentur, &: in carcerem ^p^ph· 77‘u *' mittantur. · De Presbyteris & Clericis , ut eos Arcki· diaconus convocet adfynodum. XXI. De Prefbyteris & Clericis fie V· «*· ordinamus, ut Archidiaconus Epifcopi eos ad fynodum commoneat una cum Comite. Et fi quis contempferit, Comes i8j A>e»CH»im Regum Francorum. ι.8<ί* eum diftrinrere f»ci«, * >P<« Ρ«Λ»Τ« mu dcfenfor bus fexegima.««·» compunas fc ad fraodismwmat. Ei Epifco^piumPreft^rumaucaericumjuxta canonicam audorinuem dijudican ftciat i «JW» P“ Prefbyterum, >. & confecratione Sacerdotum fublimad funt in regno. ] ? ί i89 .. AHNo^tun Rcgum Jrancorum. K“^°* 190 ■ ..._ ■ , . - _ _ _ _ _____ CAPITULARIA KAROLI MAGNI, REGIS FRANCORUM. KAROLI MAGNI CAPITULARE PRIMUM; Datum, ut videtur, fub ejus regni exordia, anno Chrifti d cc l x i x. Nunc ★primum editum ex veteri Codice mfi S. Vinceruii Luudunenfis. «A* INDEX CAPITULORUM. JT TTfervi Dei in hoftem non pergant, nifi Uli qui necefiarii funt prop­ ter divinum minifitnum. NeSacerdotesfundantfangutnetnChri- a. Jlianorum vel paganorum. Utfervi Dei venationes non exerceant. De Epifeopis & Presbyteris ignotis , quomoaO admittanturadmintfierium ecclefiafiicum. De Sacerdotibus quiplurcs uxores ha­ buerint. Ut unufquifque Epifcopus provideat in jua parochia ne populus agat paganias autfuperfiitiones. Ut .parochiam fuam fingulis annis unufquifque Epifcopus circumeat. 3 4 5‘ 6. •j. 8. 9. j.p. ’ J7· supiascupta 11. >2. De jejunio quatuor temporum· Ut bit in anno ad mallum omnet veniant. Ut nullus neglegens fit quando pro 1 y. . A R.p vd fuu hu m Juent. Ut Sacerdos , nifi in locis conftcratis, Miffam non celebret. De Sacerdotibus qui minifienum fuum adimplere non valent. 16. Ut Sacerdos qui admonitionem Epif­ copi fui contempferit, deponatur. 17. Ut nullus Judex neque Presbyterum neque Diaconum aut Clericum fine confenfu Epifcopi fui diffringat. Ut nullus Epijcoporum velfecularium alterius cujufquam res retinere prstfumat. 18. Capitula Ut fervi Dei neque in hofiem pergant> neque armaturam bajulent. U». νπ. I· V Arolus, gradi Dei Rex regmque CifituUr. J^.Francorum redor , & devotus «p· *»j· Ut Sacerdotes magnam curam habeant de incefiis, & infirmis' & perniten­ tibus. »? Ut Presbyteri Epifeopisfuit fubje&i fint, & ut Quadragtfimn tempore rationem minifierii fui eis reddant. Ne aliquis accipiat Ecclefiam infra parochiamfine confenfuEpifcopifui Incipiunt 10. fandae Ecclcfiac Defenfor, atque adjutor in omnibus apoftolicx Sedis. Hortatu om­ nium fidelium noftrorum, & maximè Epifcoporum ac reliquorum Sacerdotum it ioidm tbxtus. confultu, fervis Dei per omnia omnibus armaturam portare vel pugnare, aut in exercitum & in hoftem pergere, omninh prohibemus , nifi illi tantummodo qui propter divinum minifterium, Miflaruin Icilket folemnia adimplenda & fandorum patrocinia portanda, ad hoc eledi funt > id eft, unum vel duos Epifcopos cum Capellanis Prcibyteris. Et unufquifque Prin- «9« Α’η,07^“"· Capitularia ceps unum Prclbyterum fecum habeat, qui hominibus peccata confitentibus judi­ care & indicare pccnitentiam poflit. Ne Sacerdotes fundantfanguinem Chrifiia- W I norum vel paganorum. II. Ut Sacerdotes neque Chriftianorum neque paganorum fanguinem fundam. Ut fervi Dei venationes non exerceant. III. Omnibus fervis Dei venationes & fylvaticas vagationes cum canibus, & ut accipitres & falcones non habeant, inter­ dicimus. De Epifcopis & Presbyteris ignotis , quo~ modb admittantur ad minijlerium eccle- fiafiicum. IV. Statuimus ut fecundùm canoni­ cam cautelam omnes undecunquè fupervenientesignotosEpifcopos, vel Preibyteros, ante probationem fynodalem in ecclefiafticum minifterium non admitteremus. DcSacerdotib. quiplures uxores habuerint. tkid. i»?. V. Si Sacerdotes plures uxores habue­ rint , vel fanguinem Chriftianorum vel paganorum fuderint, aut canonibus ob­ viaverint, facerdotio priventur, quia de­ teriores funt fecularibus. Ut unufquifque Epifcopusprovideat in fua parochia ne populus faciatpaganias aut fuperfiitiones. ibU. i»». VI. Decrevimus ut fecundùm canones unufquifque Epifcopus in fua parochia follicicudinem adhibeat, adjuvante Gra­ ph) one qui defenfor Ecclefix eft, ut popu­ lus Dei paganias non fâciat > fed ut omnes fourcinas gentilitatis abjiciat & refpuat, five profana facrificia mortuorum , five for u legos vel divinos, five phvladcria & auguria, five incantationes , five hoftias iw. ni. immolaticias , quas ftulri homines juxta Ecclefias ritu pagano fâciunt fub nomine fandorum Martyrum vel Confeflbrum Domini i qui potiùs quàm ad mifericor­ diam fandos fuos ad iracundiam provocant. Ut parochiam fuam fingulis annis unuf­ quifque Epifcopus circumeat. RU. i>». VII. Statuimus ut fingulis annis unuf­ quifque Epifcopus parochiam fuam folli- citè circumeat, & populum confirmare & plebes docere & inveftigare , & prohi­ bere paganas obfervationes, divinofque vel fortilegos, aut auguria, phyladena , incantationes, vel omnes fpurcitias genti­ lium, ftudeat. Ut Presbyteri Epifcopis fuis fubjeSi fint, & ut Quadragefima tempore rationem minifitrii fui eis reddant. n>id. ija. Vili Decrevimus quoque juxta fanc- Kaeoli Magn. Regis x. corum canones ut unufquifque Preibyter in parochia habitans Epifcopo fubjedus fit ilii in cujus parochia habitat, & fem* per in Quadragefima rationem & ordinem minifterii fui, five de baptifino, five de fide catholica, five de precibus, & ordinc Miflarum, Epifcopo reddat. Et quandocunqué jure canonico Epfcopus circum­ eat parochiam ad popdios confirmandos, Preibyter femper paratus fit ad fufeipiendum Epifcopum, cum colledione & ad­ jutorio populi qui ibi confirgnari debet. Et in cocoa Domini femper novum chrifina ab Epifcopo fuo quarrat. Et de vetere nul­ lus baptizare prxfumat, fed ardere in lu­ minarim» Ecclefue faciat. JVe aliqui* accipiat Ecclefiam infrà paro· chiam fine confenfu Epifcopi jut, nec de unà ad aliam tranfeat. IX. Ut nemo accipiat Ecclefiam infra lui. ijt. parochiam fine confenfu Epifcopi fui. nec de una ad aliam tranfeat. Ut Sacerdote* magnam curam habeant de incefiis, & infirmis & pernitentibus. X. Utdeinceflis & criminofis magnam vi-■»·<· curam habeant Sacerdotes, ne in fuis pe- VI ,p* reant fcelcribus,& anime eorum a diilrido judice Chrifto eis requirantur. Simili­ ter de infirmis & pernitentibus , ut morientes fine facrati olei undione & recon­ ciliatione & viatico non deficiant. De jejunio quatuor temporum. X. Ut jejunium quatuor temporum & iw. ipfi Sacerdotes obfervent, & plebi denun­ tient obfervandum. Ut bts in anno ad mallum omnes veniant. XII. Ut ad mallum venire nemo tar- n*ia.in. det, primùm circa zftatem, fecundb circa autumnum. Ad alia vero placita, fi neceflitas fuerit, vel denuntiatio Regis ur­ geat, vocatus venire nemo tardet. rt nemo neglegensfit quando pro Rege vel fidelibus fuis orandum fuerit. XIII. Ut quando denuntiatum fuerit pro Rege vel pro fidelibus fuis qualibet cauia orationes facere, nemo ex hoc ne­ glegens appareat. Ut Sacerdos, nifi in locis confecratis , Mijfam non celebret. XIV. Nullus Sacerdos nifi in locis Deo dicatis, vel in itinere pofitus in taberna­ culis & menfis lapideis ab Epifcopo confe­ cratis, Miflas celebrare parfumât. Qubd fi pratfumpferit, gradûs fui periculo fubjacebit. De Γ,Λ*”*" Anno Christi 774. ‘94 Regum Francorum, rerum neque Diaconum aut Qeocunf, aut juniorem Ecdefic, extra confcienciara Ponufios per fe diftringat aut condem­ W. ιιτ. XV Sacerdoces qui ritè non nare prariumat, Quôd uquishoc fecerit, adimplerg minifterium fuum, nec juxta praeceptum Epifcoporum fuorum ab Ecdefia cui injuriam inrogare dinoicipro viribus faugunt * vel contemp ores tur, tamdiu fit fcqucilracus quandiu rea­ canonum exiftunt, ab officio proprio fum tum fuum cognoicat & emendet. fubmovendi quoufquè h£c plcnirer emen­ Ut nullus Epifcoporum velfecularium alte· data habeant * De Sacerdotibus fia uùnifieriun adimplere mm v«4*z. ruunt Ut Sacerdos qui admonitionem Epifcopi fui comempferit, deponatur. riuscujufquam res retinere profunat. XVfll. Ut nullus Epifcoporum vel X Vl Quicunque autem à fuo Eptfco po frequenter admonitus de fua fcicntia t fecularium cujufcunque atecruis Epifcopi ut difeere curet, facere neglexerit, pro­ five Ecclefue five privari res, aut regnorum cul dubio 8c ab officio removeatur, &Ec- divifione aut provinciarum fequeftraciefiam quam tenet, amittat i quia igno­ rione, competere aut retinere prrtumac. rantes legem Dei eam aliis annuntiare Quôdfi quis hoc facere lentaverit, tamdiu & prrdicare non poflunt. fit ab omnium caritate fufpenfus & à Ut nullus Judex neaue Presbyterum neque communionis gratia fequeftratus, quoaDiaconum aut Clericum fine confenfu dufquè res ablatas cum fruâuum fatisfacEpifcopi fut difiringat· tione redimat. XVII. Ut nullus Judex neque Preiby- A KAROLUSMAGNUS, REX ITALI Æ. ANNO D C C L X X l y. ■SanSSSSBSBBSBaseBBeKBSBEBBSWBaBaSBBBBBKESBBB EPISTOLA AD OFFAM, Regem Merciorum. Data anno Dccixjciv f ροβ deviQos Longobardos & Saxones gratia Dei Rex Francorum & Longobardorum,& Pa­ tricius Romanorum , viro venerando & fratri cariffimo Offano , Murciorum Regi, falutem , honorem, & amorem. Cùm deceat Reges potentes & famofos amicitis foedere convinciri, & mutuis gaudiis ad invicem gratulari, ut in vinculo caritatis Chriftus in omnibus & ab om­ nibus glorificetur, veftrae ferenitati hoc eulogium duximus deftinandum. Cùm nobiliifimam Longobardorum civitatem cum fuis civibus omnibus noftro dominatui fubjugaverimus, & Italiam totam noftro imperio feli­ citer fubjugaverimus Chrifti adjutorio, cui famulari defideramus, Rex Defiderius Longobardorum , Ducefque Saxoniæ , quos noftris nutibus inclinavimus, Withimundus & Albion, cum ferè omnibus incolis Saxo* niæ, baptifini fufeeperunt (aeramentum, Domino Jefu Chrifto de crtero famulaturi. Hoc igitur falubri mandato ego Karolus , Regum Chriftiatiorum orientalium potentiflimus, vos, Ô Offane, Regum occidenta­ lium Chriftianorum potentiflime, cupio laetificare, & te In dilcélionc fpeciali ampleéli fincenùs. arolus, K Tom. I. H *·9ί Anno77c;,,st· Capitularia i96 CAPITULARE ANNI DCCLXXIX. Incipit Decretum Karoli, preciofi Regis Francorum, ^AZ Epifcopi eis fecundùm canones H,dri*T t. fubjedi fint j & ea qux erga minifterium ad Benher. illorum emendanda cognofcunt, libenti aP Sjo Ju animo emendent atque corrigant tin p""/!1 Ut Epifcopi ordinentur ubi non funt. De poteftate Epifcoporum fuper Presby­ teros & Clericos. IV. Ut Epifcopi de Preibyteris & Cie- lUd. uj. ricis infra iliorum parochiam poceftatem habeant fecundùm canones. Ut Epifcopi inceftuofos emendent & viduas. V. Ût Epifcopi de inceftuofis homini- ικμ, I>4. Ur monafteria regularia regulam cuftodiant. IW. 1 »». ΠΙ. ( De monafteriis qux regularia fuec,y° /i™’ runt * )ut fecundùm regulam vivant j necC. H« de- non èc monafteria puellarum ordinem bus ( licentiam habeant emendandi * 5 ) feu & de viduis infra fuam parochiam po teftatem habeant ad corrigendum. De alterius Clerico Epifcopi non recipiendo nec ordinando. VI. Ut nemini liceat alterius Clericum recipere nec ordinare in aliquo gradu, funt m mf. fandum cuftodiant. Et unaquarque AbAlt>* batifia fine intenniffione in fuo monafterio De decimis dandis, & oer jufftonem Epifcopi difpenfandis. Aaa JY II. DeEpifcopis, ut ubi ad prarfens orc»p. i>:, ' dinati non iunt, line tarditate ordinentur. refideac. v,· Add. rv. «p. i»s· VU. De decimis, ut unufquifque fuam u>id. It7. 197 AwoQ»“T> Regum Francorum, 198* decimam donet» atque per juffionem Pon­ fafras, & inter eas quas fpontaneâ volun­ tate de ipfis rebus Êcclefiarum faciunt. tificis difpenfetur. [ * VHt GoMaft. CoUaâ.CoaCm. laper, p. 101. m/m.] De trufle non facienda. XIV. De trufle facienda nemo pre­ Denis qui mori debent tutab Ecclefianon fumat deferentur. De tributariis Ecclefiarum. n*L m. VUL Ut homicidae & exteri rei qui XV. De cerariis & tabulariis atque legibus mori debent » fi ad Ecclefiam con­ fugerint , non excufentur, neque eis ibi­ chartulariis, ficut â longo tempore fuit, obfervetur. dem vidus detur. w ut. Qualiter de latronibus faciendum fit. Ut facramentum pro gildonia non fiat. IX. Ut latrones de infra emunitatent illi Judices ad Comitum placita prefentent Et qui hoc non fecerit, beneficium & honorem perdat. Et qui beneficium non habuerit, bannupa folvat. Similiter & vaffus nofter, fi hoc non adimpleverit, bene­ ficium & honorem perdat. XVI. De iacramentis pro gildonia invicem conjurantibus, ut nemo tacere prefumat. Alio verti modo de eorum cleemofynis, aut de incendio, aut de naufragio, quamvis convenientiam faciant, nemo in hoc jurare prefumat Dc pujunt. bu. »jj. tj4. F *·***“ D^um pg· » bü Ut àinerantibus nullus impedimentum faciat. XVII. De itinerantibus qui ad palatium IW. ijj. X- eo qui perjurium fecerit, nullam redemptionem det, nifi manum perdat. aut aliubi pergunt, ut eos cum collc&a Quod fi accufiuor contendere voluerit de nemo fit auTus abfallire. Et nemo alterius ipfo perjurio, flent ad crucem. Et fi jura­ herbam defenfionis tempore tollerepre­ tor vicerit, legem fuam accufator emen­ fumat, nifi in hofte pergendo, aut Miflus det. Hoc vero de minoribus caufis obfer- nofter fit. Et qui aliter tacere praçfumpfevandum. De majoribus verti rebus, aut rit, emendet. De teloneis forbannitis. de flatu ingenuitatis, fecundùm legem XVIII. De teloneis qui jam anteà forcuftodiant. De latrombus jufièperemptis, & de homi­ banniti fuerunt nemo tollat, nifi ibi ubi nibus injuflè punitis. antiquo tempore fuerunt. Ut mancipia nonfine teflibus vendantur. η,,,ι, I)0, XI. De vindicia & judicio jullo in la­ XIX. De mancipiis quæ venduntur, ,l7 trones facio teftimonio Epifcoporum abf­ que peccato Comites eflcMicuntur, ita ta­ ut in prxfentia Epifcopi vel Comitis fit, men ut abfque invidia aut occafione mala aut in prefenria Archidiaconi, aut Cen­ nihil aliud ioi interponatur nifi vera jufti- tenarii , aut in pradentia Vicedomini, aut tia ad perficiendum. Ille vero qui per judicis Comitis, aut ante bene nota teftiodium, aut per malum ingenium, nifi pro monia. Et foris marcham nemo manci­ juflitia fâcienda, hominem disfccerit, ho­ pium vendat. Qui fecerit, unus vices norem fuum perdat, & hominem quem nannum folvat quanta mancipia vendidit. injuftè interfecit, fecundùm poenam quam Et fi non habet pretium, in vadio pro fer­ vo femetipfum donet Comiti, ufque dum intulit, emendet. Ut ea conferventur qua m placitis & ipfum bannum folvat iw. i»>. fvnodis Pippinus Rex conflituit. De lands extra regnum non vendendis. XX. Ut nullus ( brunias * ) foras noftro ÎW. IW. ;} ». Jul. Capitula verti quae bonx memo­ ?AL F"»· riae genitor nofter Domnus Pippinus Rex regno vendere non prefumat. in fuis placitis conftituit & in fy nodis, con­ Qualiter de Comitibus vel vaffis dominicis j juftitias non facientibus agendum fit. fervere volumus. De nonis & decimis vel cenfu Eccleflarum. XXI. Si Comes in fuo mmifterio jufti- iw. I)r. IM. » j». XIII. De rebus verti Ecclefiarum, un­ tias non fecerit, Miflos noftros in fua cafa de nunc cenfus exeunt, decima & nona foniare faciat ufque dum juftitix ibidem cum ipfo cenfu fit folurai & unde anteà faftac fuerint. Et fi vallus nofter juftitias non exierunt, fimilicer decbna & nona cum non fecerit, tunc & Comes & Miflus ad ipfo cenfu fitfbluta s atque ne cafatis quin­ ipfius cafam fedeant, & de fuo vivant quoquaginta, folidus unus > & de cafatis trigin­ ufquè juftitiam faciat ta , dimidius folidus ,& de vieinti, tremiflis De his qui pretium pro faida recipere & juftitiam facere nolunt. unus. Et precaria ubi modo funt, reno­ ventur i & ubi non funt, ferioanmr. Et fit XXII. Si quis pro faidapretium reci- bj. (4β. diferetio inter precarias dc verbo noftro pere non vult, tunc ad nos fit tranfiniflus, « 4 « · Tom. I. \ N ij »99 Capitularia & nos cum dirigemus ubi damnum mini* mè poliit facere. Simili modo & qui pro faida pretium folvere noluerit, nec juftiriam exinde facere. in tali loco eum mit­ tere volumus ur pro eodem majus damnum non erefeat. De latronibus bis per membra ,&tertibper vitam puniendis. Ml π*· XXIII. De latronibus tea praecipimus * Drfenr fa obfervandum, ( ut pro * ) prima culpa non moriantur » fed oculum perdant t de fe­ cunda verb culpa nafus ipfius latronis capuletur > de tertia verb, fi fe non emen­ daverit, moriatur. zoo Poft eoput decismunfitperimis Capitulariifauitur m edittone Sumondt captu i laennibas M mijh : food ala* m nullo eonun escem· planum npenanc. pnn no» vidioms, ntt ut editionatmmrica, nepsedmmm in Additione p«ru Capitularium, ubi Capitulan βιΐ refutor into· grum , «m itlndabm hteftpduùu pnun occa· patin edittone Sirmondi, Nepit una tonptri pofte à nobis alieuid pratûmifum fiufet Juic extra ordinem pofuimut. De latronibus in cuftodiam nujjis. De latronibus qui in cuftodiam miffl funt, ut nullus Judex publicus pretium pendat. Et fi hoc fecerit, honorem fuum perdat. Et qui Ecdefiam infregerit, mo­ EXPLICIT DECRETUM riatur. K aboli Regis. DECRETALE PRECUM QUORUMDAM EPISCOPORUM. Qualiter pro Rege & exercitu ejus hac inflanti tribulatione à fidelibus in orationibus & eleemofynis Deo fiipplicandum fit. Apitulare qualiter inibitutum eft in piiuhr.hoc Epifcoporum conventu, id eft, ^.Τίν X ut unufquifque Epifcopus tres Miflas fic »4i. pftdreria tria cantet, unum pro Domno Vxfa Mi- Rege, alterum pro exercitu Francorum, tertium pro prarfenti tribulatione. Pref gK.a mediocres verb mediam libram, minores verb folidos quinque. Epifcopi, Captui» Abbates, atque Abbatiflx pauperes fa­ Fnncofbr. melicos quatuor pro ifta ftriccitate nutrire c. i j. 'o&l debent ufque tempore meflium. Et qui P»8· *‘r LS». V.Ca tantùm non pofliint, juxta quod polfibilitas eft, aut tres, aut duos, aut unum. Comites fortiores libram unam de argen­ to aut valentem donent in eleemofynam, mediocres mediam libram. Vaflus domi­ nicus de cafatis ducentis, mediam libram, de cafatui centum, folidos quinque, de ca­ latis quinquaginta aut triginta, unciam unam. Et faciant biduanas, atque eorum homines* in eorum cafatis, vel qui hoc fa­ cere poflùnt. Et qui redimere ipfiu bidua­ nas voluerit , fortiores Comites uncias tres, mediocres unciam & dimidiam, mi­ nores folidum unum. Et de pauperibus famelicis, ficut fuprafcriptumeft, & ipfi faciant. H«c omnia, fi Deo placuerit, pro Domno Rege & pro exercitu Fran­ corum, & pratiente tribulatione, Mifli fan&i Johannis fint completa. Karou Magni Imp. Aug. Formula juramentorum. (ann. JJ4 } Vide in novo Codice Legum veterum. Karoli Magni Imp. Aug. Constitutio de privilegiis nobilium Froncorwn & Germanorum , fubaSis Saxombus , fancita Padrabunni in comitiis generalibus, (asm. jjj.) Vide in novo Codice Legum vetbrum. 4 Karoli Magni Imp. Aug. Constitutio (ann. j8o.) ‘de immunitate cccbeftaft tied. Vide in novo Codice Legum veterum. Karoli Magni Imp. Aug. Capitulare (ejufdem anni) depoteftate Epifcoporum & de rebus ecclefiafticis. Vide in novo Codice Legum veterum. F zoi Aww c^m Rcgum Francorum. Ka™“aor 202* CONSTITUTIO DE SCHOLIS PER SINGULA EPISCOPIA SrnonJu*. ET MONASTERIA INSTITUENDIS. £“7* JACOBI SIRMONDI ADMONITIO De fequenù Epiftola feu Conflautione. Carolum Magnum ut inftaurarentur in Galliis ftudia .. litterarum, & (choix puolicx conftituerentur, teftantur, ut de aliis nihil dicam, Concilium Cabiloneniê Π, cap. 3 » & Parifienfe fub Ludovico Pio, fibro III, cap. ία. Qui éjus vitam fcripfit, Monachus aborasse L Engolilmenfîs, audior eft in earn maximè curam incubuiflè poft ter­ tium iter Romanum , cùm ab urbe Grammaticos adduxiilêt anno feptingencdimo odhiagefimo feptimo. Nec dubium quin multx Caroli hac de re fuerint leges atque Capitula. Epiftola hxc de numero eft illarum qux generales dicebantur, quod uno exemplo, paucis mutatis, ad diverfbs mitterentur Metropolitanos, Epilcopos, Abbates, & alios, ut res poftulabat. Sed in hac noftra, qux ad Baugulfum, Fuldx Abbatem, miflâ eft , fcriniarii ofcitantiâ obrepfit ut nonnulla fub finem hxferint qux mutari oportebat, ut qux Metropolitano conveniant, non Abbati. Sic enim habet in codice San&i Arnulfi Metenfts, ex jjuo deprompta eft. AroIus, gratia Dei Rex Francorum priùs tamen eft nofle quàm facere. Debet & Longobardorum,ac Patricius Ro­ ergoquifque difcere quod optat implere i manorum , Baugulfb Abbati & omni con ut­tanto uoerius quid agere debeat, intelgregationi , ubi etiam commiflîs fidelibus ligat anima, quanto m omnipotentis Dei oratoribus noftris, in omnipotentis Dei laudibus fine mendaciorum offendiculis nomine amabilem direximus falucem. No­ cucurrerit lingua. Nam cùm omnibus ho­ tum igitur fit Deo placitae devotioni vef- minibus vitanda fint mendacia, quanto erz quia nos una cum fidelibus noftris magis illi fecundùm poffibditatem decli­ confideravimus utile effe ut epifcopi* & nare debent qui ad hoc fblummodo pro­ monafterianobis, Chriftopropitio, ad gu­ bantur eleAi ut fervite fpecialirer debeant bernandum commifla , praeter regularis veritati. Nam cùm nobis in his annis à vitae ordinem atque fandae religionis con­ nonnullis monafteriis firpius fcripta diri­ versationem , etiam in litterarum medita­ gerentur , in quibas quod pro nobis fra­ tionibus , eis qui donante Domino dilcere tres ibidem commorantes in facris & pii* poflunt» fecundùm unMifcujufque capa­ orationibus decertarent , fignificaretur, citatem , docendi ftudium debeant im­ cognovimus in plerifque prxfatis confpendere i qualiter ficut regularis norma criptionibus eorundem & fenfus reAos & honeftatem morum, ita quoquè docendi fermones incultos : quia quod pia devotio & difcendi inflantia ordinet & orner fe- interiùs fideliter diAabat, hoc exterius. riem verborum» ut qui Deo placere appe- propter negligentiam difcendi, lingua me­ tunt redè vivendo, ei etiam placere non pudita exprimere fine reprehenfione non negligant reAè loquendo. Scriptum eftdr valebat. Unde fatlum eft ut timere inciMattk 1 û enim : Aut ex verbis nas juflijicaberis, mu peremüs ne forcé, ficut minor erat in feri· >*· ex verbis tuis condemnaberis. Quamvis nendo prudentia, ita quoquè & multo enim meliùs fit bene facere quàm noflè, minor effet quam reclc efle debuiffet in K 4 *203 Ann0 2’*’™ Capitularia fandarum fcripcurarum ad intelligendum fapientia. Et bene novimus omnes quia quamvis periculofi fint errores verborum, multô periculofiorcs funt errores fenfuum. Quamobrem hortamur vos litterarum fbudia non folùm non negligere, verùm etiam humillimi & Deo placiti intentione ad hoc certatim difccre, ut fâciliùs &: rec­ tius divinarum fcripturarum myfteria va­ leatis penetrare. Cum autem in facris pa­ ginis (themata, tropi, Si extera his fimilia inferta inveniantur, nulli dubiumeft quod ea unufquifque legens cantô citiùs fpincuâlirer intelligit, quantô pnùs in litterarum magifterio plenius inftruftus fuerit. Tales vero ad hoc opus viri eligantur, qui & voluntatem & poffibilitatem di fee nd i δί defiderium habeant alios inftruendi. Et hoc tantùm eâ intentione agatur, qui de- 204 votione i nobis praecipitur. Optamus enim vos, ficut decer Ecdefix milites, & mteriùs devotos & exterius dodos caftofque bene vivendo, & fcholafticos bene lo2uendo> ut quicunque vos propter nomen tomini & (andx converiationis nobilita­ tem ad videndum expetierit, ficut de afpeftu veftro xdificatur vifus, ita quoquè de lapientia veftra, quam in legendo leu cantando perceperit, inftru&us, omnipo­ tent Domino gratias agendo gaudens re­ deat. Hujus itaque epiftolx exemplaria ad omnes fufiragantes tuofque coepifcopos, & per univerfa monafteria, dirigi non negligas, fi gratiam noftram habere vis. Et nullus Monachus foris monafterio ju­ diciaria teneat, nec per mallos & publica placita pergat. Legens valeat. J'. WgBggggMB ET OFFICIORUM ECCLESIASTICORUM. Dei fretus auxilio Rex Francorum & Longobardorum , ac Patricius Romanorum, religiofis ledoribus noftræ ditioni fubjeélis. Cùm nos divina Temper domi forifque clementia , five in bello­ rum eventibus, five in pacis tranquillitate cuftodiat , etfi rependere quicquam çjus beneficiis tenuitas humana non prævalet, quia eft inæftimabilïs mifericordiæ Deus nofter, devotas fuæ fèrvituti benignè appro­ bat voluntates. Igitur quia curæ nobis eft ut noftrarum Ecclefiarum ad meliora Temper proficiat ftatus , obliteratam penè majorum noftrorum defidià reparare vigilante ftudio litterarum Tatagimus officinam , & ad pernoTcenda ftudia liberalium artium noftro etiam quos poffiumus invi­ tamus exemplo. Inter quæ jampridem univerfbs veteris ac novi inftrumenti libros, librariorum imperitia depravatos , Deo nos in omnibus adjuvante, examuffiim correximus. Accenfî prætereà memoria? venerandae Pippini genitoris noftri exemplis, qui totas Galliarum Ecclefias Roma­ nae traditionis Tuo ftudio cantibus decoravit, nos nihilominus Tolerti eaTdem curamus intuitu praecipuarum infignire fèrie leélionum. Denique quia ad no&urnale officium compilatas quorundam caflb labore , licèc reéto intuitu, minus tamen idoneo, reperimus le&iones, quippe quae & fine auélorum Tuorum vocabulis effient pofitæ , & infinitis vitiorum anfraftibus Tcaterent, non iumus paffi noftris in diebus in divinis lec­ tionibus inter Tacra officia inconibnantes perftrepere foloecifmos, atque earundem leétionum in melius reformare tramitem mentem intendimus. Idque opus Paulo Diacono , familiari clientulo noftro , elimandum arolus, K .ί ioy Regum Francorum. io<5* injunximus» fcilicet ut ftudiosè catholicorqm Patrum dida percurrens, veluti è iedifiimis eorum pratis certos quoique flo/culos legeret, & in unum quæque eflent utilia quafi fertum aptaret. Qui noftræ celfitudi/ii devotè parere defiderans, tradatus atque termones diverforum catho­ licorum Patrum perlegens, & optima quaeque decerpens, in duobus voluminibus per totius anni circulum congruentes cuique feftivitati dite tindè & abfque vitjiis nobis obtulit lediones. Quarum omnium textum noftrâ fagacitate perpendentes , noftrâ eadem volumina au&oritate conftabilimus , veftrxque religioni in Chrifti Ecclefiis tradimus ad legendum. ADMONITIO BALUZII De tequenti Capitulari Bajuvariorum. 'TjfiatDlFRIGUS ille Dux Bajuvariorum Thajfilo cùm fidem Karolo Magno promiffam levitate fua Jape muiajfet, novafque infuper res ab uxore Luitpurga perfuafus adversus eum moliretur, tandem de principatu ab eo eje&is efi anno Chrifii feotingentefimo oBuagefimo oSavo , ut ait continuator Pauli Diaconi à Marquardo Frehero editus. Nam Karolus audito Thajfilonem concitaffe. Hunnos Jeu Avaros ut bellum Francis inferrent, multaque alia , ut Eginhardus fcribit , dixifie & JcciJfe qua nonnifi ab inimico & irato vel fieri vel proferri po­ terant , habito generali populi fui conventu in villa Ingelenheimenfi, * juxta Mogumiam , in quo , ut Marcus Velferus tradit , Franci, ■Boii, Longobardi, Saxones , caterique provinciales convenire , St accufatores audivit , & reum peregit. Cùm nullum accufationis caput ne­ garetur, uno omnium adfenfu , inquit Eginhardus, ut læfæ majeftatis reus capitali tenrentia damnatus eft. Sed clementia Regis licèt mon i addiduin liberare curavit : nam mutato habitu in monaftërium miftus eft *, ubi tam religiosè vixit quam libens intravit. Ifia ultima Eginharde^erba, qua apud Aimoinum quoqui leguntur, Veljerus acri judicio praditus, vir dubiam apprimi & ancipitem fententiam vocat ,fed quam domejlici annales opportune in commodiorem partem interpretantur, nimirùm eluijfie beneJaSis fuperiores "maculas. Sani Thajfilonem pojled obfcuram admodum vitam duxijfie hinc manifefii colligitur, quod non­ dum inter auclores confiat de monafierio in quodprojeBus efi ad agendam' , * [ AuQor vita Karoli Magni inter Scriptores co-ataneos Pithui, part. 1. pag. jq, ifiud fic recitat : Er dùm incrnninarencur eum de inultis aliis infidelitatibus Franu , & Bajoarii, ÔC Langobardi, fic Saxones , ic quia in exercitu‘dereliquerat Domnum Pippinum Regem, & omnes acclamarent eum efle reum mortis , fic ut capitali len­ tentia damnaretur, Domnus piiilimus Rex Carolus, motus mifericordiâ, ot» amorem Dei, fic quia confanguineus ejujerat, continuit ut non moreretur; & interrogavit Taflilonein quid agere vellet : ille vero poftulavit licentiam fibi tonforandi, fic in monafterium introeundi, fic pro cantis peccatis poenitentiam agendi, ut fuam falvaret animam. Similiter filius ejus Theodo judicatus eft : fic Monachi ambo facli funi in Olto Monafterio ubi Sanâus Bonefacius requiefeit. ] *107 Capitularia Anno782“°t to8 panùenùam, Ac β verum efi eum in Gemmeticenfi mortafierio vitam finiiffi tfalfa omnino funi qux de prodigiis & miraculii adfepulchrum ejus patratis vulgô circumferuntur. Utcunque fi res habeatcertum efi illum principatu exutum, ut perduellionis reum, vacuam ficiffeprovinciam. Eam Karolus non ita multo pofi ordinavit, defidptamque Comi­ tibus , hoc efi Judicibus, regendam tradidit, legefque veteribus addendas propofuit Reginoburgi in Bajoaria, quas Utlfirus ex veterrimis mem­ branis edidit in libro quinto rerum Boitarum, 'Sunt autem illx quas nos heic exhibemus. CAPITULARE BAJUVARIORUM , Datum, ut conjeftura eft, Ratisbonæ, anno Chrifti DCCLXX X VI 1 I. Hxc funt Capitula qux Domnus Karolus firenifiimus addere juffit Vdfer 1À. f. Ret. Bo«·«.)>. ;;t. Gvkhil. tom. j. p. ‘57 INDEX CAPITULORUM. J. E banno Regis inrupto compo- Vi4t Chr. tJ nendo. Moyffix. in.-il. 2. De tuitione Ecclefia, viduarum, orStengel. phonorum , & minus patentum. yiu.i.c. ». j. De raptu & violentia & incendio infra patriam faQis. 4. De mannitione in hofiem. p De compofidone hominis denarialis. 6. De his qui in Ecclefia manumiffifunt. 7. De his qui per chartam ingenuitatis di~ mijfi funt liberi. 8. Ut Clenaim alienum nemo recipiat fine confenfu Epifcopi fui Incipiunt suprasc»ipta CaPITU-LA et forum textus. De banno Regis inrupto componendo, De compofitione hominis denarialis. V. L T TT bannum ipfius quilibet mruperit « componere debeat De tuitione Ecclefia , viduarum, orphono­ rum , & minus patentum, Π. Ut Ecclefia, viduat, orphani, vel minus ^potentes pacem redam habeant. Et ubicunque fuent infrada, fcxaginca ibli disbom ponatu 1 De raptu & violentia & incendio infra patriam faclis. TIE Ut raptum vd vim per colledam hominum & incendia infra patriam nemo facere prxfumat. Ei qui hoc commiferit, fexaginta folidos m ban num noftrum Componat. De mannitione in h.fiem. TV. Similiter & qui juflionem regiam in hofte bannitusinruperit De denarialibus, ut Π quis cos occi­ derit , Regi componantur. De his qui in Ecclefia manumiffi funi. VI. Similiter de nis qui per chartam in Ecclefia juxta altare dimifli funt liberi, cum quadraginta folidis Regi compo­ nantur. De his qui per chartam ingenuitatis dimijfi funt liberi. VII. Qui verb per chartam ingenui* catis dimilfi funt liberi, ubi nullum patro­ cinium & defenfionem non elegerint, fimiliter Regi componantur quadraginta folidis. Ut Clericum alienum nemo recipiat fine confenfu Epifcopi fui. Vili. Ut Clericum nemo recipere au­ deat fine confenfu Epifcopi fui. Et (i eum aliquis acceptum habet, quando licentia ipfius Epifcopi fuerit, aliter non faciat 5 nifi eum ejus prxfentiar perferutandum, û dignus fuerit, deducat CAPITULARE 209 α"ν°7£·™τ1 Règum Frahçorum^ Ka“^‘gn· 210* CAPITULARE AQUISGRANENSE, CAPITULARE FRIMUM ANNI DCCLXXXIX. INCIPIT PRÆFATIO DQMN1 KAROLI REGIS. Gokhft. Cunftu. Lu pei. icun. j. P-1M .Ji. a Coiiea. Coniuerud. Lupn.pig. Sitivond. Coui. Gil- Domino noftro Jefu Chrifto in perpetuum, ego Karolus, > lijr.tom·»· jufque miièricordiâ donante, '}e4t gr?rÎà Dei ejufque donante, Rex & redor regni regn Francorum , & devotus faadæ Dei Ecclefiæ defenfor humilifque adjutor, omnibus ecclefiafticæ pietatis ordinibus, feu fecularts potentiae dignita­ tibus, in Chrifto Domino Deo ætemo perpetuae pacis & bcatitudinis, falurem. Confiderans pacifico piae mentis intuitu, unà cum Sacerdotibus & Confiliariis noftris, abundantem in nos noftrumque populum Chrifli Regis clementiam, & quàm neceflàrium eft non folùm toto corde & ore ejus pietati agere gratias inceflànter , fod etiam continua bonorum ope­ rum exercitatione ejus infiftere laudibus, quatenus qui noftro regno tantos contulit honores, foâ protedione nos noftrumque regnum in aeternum confervare dignetur. Quapropter placuit nobis veftram rogare folertiam, 0 Paftores Ecclefiarum Chrifti, & dudores gregis ejus, & clariflima mundi luminaria, ut vigili cura & fedulâ admonitione popu­ lum Dei per pafoua vitæ æternæ ducere ftudeatis, & errantes oves, bonorum operum exemplo, feu adhortatione, humeris intra ecclefiaf­ ticæ firmitatis muros reportare fàtagimini ; ne lupus infidians aliquem canonicas fandfones tranfgredientem, vel paternas traditiones univerfalium conciliorum excedentem, quod abfit, inveniens devoret. Ideo magnæ devotionis ftudio admonendi & adhortandi font, immô conn pellendi, ut firma fide & infatigabili perfeverantiâ intrà paternas func­ tiones fo contineant : in quo operis ftudio fciat certiflime fanditas veftra noftram vobis cooperari diligentiam. Quapropter & noftros ad vos dire­ ximus Miflbs, qui ex noftri nominis audoritate unà vobifcum corrige­ rent quæ corrigenda eflent. Sed & aliqua capitula ex canonicis inftitutionibus , quæ magis vobis neceflaria videbantur, fubjunximus. Ne aliquis t quæfo, hujus pietatis admonitionem eflè præfumptiofam judicet, quâ nos errata corrigere, fuperflua abfcidere, reda coartare ftuduimus , fed magis benevolo caritatis animo fufcipiat.Nam legimus in Regnorum libris quomodù fandus Jofias regnum fibi à Deo datum circumeufrao, corrigendo, admonendo , ad cultum veri Dei ftuduit revocare. Non uC me ejus fanditati æquiparabilem faciam, fed quod nobis fint ubique fandorum femper exempla fequenda, & quofcunque poterimus ad ftudium bonæ vitæ, in laudem & in gloriam Domtnimoftri Jefii Chrifti, congregare neceflè eft. Quapropter, ut prædiximus , aliqua capitula notare jufltmus, ut fimul hæceadem vos admonere ftudeatis, &quæcunque vobis alia neceflaria eflè fcitis : ut & ifta & illa æquali intentione praedicetis. Nec aliquid quod veftræ fanditati populo Dei utile videatur, egnante R Tom. I. Q in Ann0^r'st' Capitularia o^r^s“‘.cn «i omittatis ut pio ftudio non admonetis; quatenis ut & veftra iolertia & lubjedorum obedientia aeterna felicitate ab omnipotenti Qeo remuneretur. INDEX CAPITULORUM. E his qui ab Epifcopop roprio excommunicantur. 2. Dc his qui ad ordinandum veniunt. 3. De Clericis fugitivis & peregrinis. 4. De Presbyteris, Diaconis, vel his qui in Clero funt. 5. De ufuris. 6. De Presbyteris Miffas cantantibus & non communicantibus. 7. De his qui àfypodo vel à fuo Epifcopo damnati funt. * 8. De fuffraganlts Epifcopis. 9. De Chorepifcopis. 10:- De Epifcopis vel quibuflibet ex Clero 11. De ordinationibus vel quibuf.ibet ne­ *· lf gotiis. I 2. 13. i 4. 15. 16. 17. 18. De cura Epifcoporum. De provincialibus Epifcopis, De Monachis & Clericis. De die dominica, qualiterfervanda efl. De ignotis angelorum nominibus. De mulieribus , ne ad altare accedant. De maleficis vel incantatoribus. De Epifcopis , ubi non oporteat eos confitui. 20. De libris canonicis. 21. De Epifcopis ordinandis vel quibuflibet ex Clero. 2 2. De Monachis , Clericis & Presbyteris. Et de fervis alterius nonfollicitandis. 23. De fiabihtate Epifcoporum vel Cleri­ corum. 24. De Presbyteris non abfolutè ordi­ nandis. Depropofito Monachorum & Clerico­ rum. 26. De Afonachis qui ad clericatum pro­ vehuntur. 27· De negotio Clericorum interfe. 28. De confpiratione Clericorum vel Mo­ nachorum. 2 j>. De accufatione laicontm contra Epif- copos. De monaflems Deo dicatis. De fide jancia Trinitatis pradicanda. De avaritia. De his qui fe convertunt ad Deum. De his qui non funt bonet converfationis. 3j. De his qui excommunicato communi­ caverint. 3 i. De fubjeQione Presbyterorum. 30. 31. 32. 3 3. 34. 37· 38. 39· 4°· 41· 41· 4 3. 44· 45. 4^. 47· 48. 4P. De Clericis ecclcfiaflici ordinis. Ut Clerici non fint ufurarti. De virginibus Deo dicatis. De principali cathedra Epifcoporum. De falfis nominibus fanSorum. De uxore à viro dimiffa. Dejudicibus à Metropolitanoprobatis. De accufatione vilium perfonarum. De virginibus velandis. De oblatis pauperum. Dc jejuniis à Sacerdotibus conflituds. De his qui contra naturam peccant. De Presbyteris , quo tempore ordi­ nentur. $ o. Defponfa alterius. 5 t. De Monachis & Virginibuspropofitum non fervantibus. J2. De pace danda. 5 3. De nominibus recitandis. 54. De Canonum inflitutis à Presbyteris non ignorandis. S3- De Clericis alterius Epifcopi. f 6. De fervis alterius. 57. De Sacerdotibus contra decretalia agentibus. 58. De viduis, ne velentur. ITEM ALIA CAPITULA. yp. De fide catholica & primo pracepto le^s. 60. De pace & concordia fervanda. tft. De judicibus, 62. De perjuriis. 63. De auguriis vel aliis maleficiis. 64. De odio vel invidia. Et de avaritia vel concupifcentia. if. De homicidiis. 66. Defurtis & injufiis connubiis & falfis teflimoniis. 67. De honore parentum. 68. De fide Presbyterorum ab Epifcopis dtfcutienda. . 69. De honore Ecclefice Dei. 70. De miniflris altaris Dei ,& de fchola. 71. Dc voto Monachorum f& de clericatu. 72. De menfuris & ponderibus. 7 3. De fufeeptione nofpitum. 74. De Abbatiffs contra morem Ecclefise Dei facientibus. 7 f. De Clericis quifefingunt effe monachos. 76. De pfeudographiis & dubiis narratio- 213 Regum Francorum. K‘‘^,“,ACN i 14 77t De mangonibus & nudis cum ferro. 78. De cantu Romano à Monachis peragendo. mintcis non funt agenda. 80. Depradicatione Epifcoporum ac PreJbyterwum. 7p. De operibus fervilibus quot diebus do- Incipiunt prædicta Capitula et eorum textus. De his qui ab Epifcopo proprio excommu­ nicantur. OMNIBUS. Likl.Ca pilulu. c. i. I. u nt enim aliqui qui culpis exigentibus ab Epifcopo proprio excom­ municantur, & at> aliis ecclefiafticis vel laicis praefumptiosè in communionem ac­ cipiuntur : quod omnino fandum Nicarnum Concilium , fimul & Chalcedonenfc , necnon Antiochenum atque Sardicenfe, fieri prohibent. De his qui excommunicantur, five Clerici » five laici, ab Epifcopis per fuas quafque paro­ chias* fervetur ifta lententia, ut ii qui ab aliis excommunicantur, ab aliis non recipiantur Re­ quiratur fané ne fortè pro aliqua indignatione animi aut contentione, aut qualibet tali commo­ tione ftomachantis Epifcopi, abjeâi fint. Ut ergo hxc dignA poffintexaminatione perquiri, reâum effe vifutn eft per fingulos annos in fingulis quibufque provinciis bisin anno Epifcoporum Con· cilia fieri, ut fimul omnes in unum convenientes ex univerfa provincia, ejufmodi examinent quxftiones ; ut ita demum qui ob culpas fuas Epifco­ porum fu orum offenfam meriti) contraxerunt, dienè etiam A ceteris excommunicari fimiliter habeantur, ufquequb vel in commune omni­ bus vel ipfi Epifcopo fuo fuerit vifum huma­ niorem circa eos tenere fententiam. Agantur autem Concilia, femel quidem ante dies Quadragefimx; ut omnibus, fi quae funt, fimultatibus amputatis, mundum Deo folemne munus poffit offerri. Secundb vero agantur circa autumni tempus. Non autem liceat communicare excommu­ Coae. An­ tioch. can. nicatis, neque per domos ingredi, & cum eis orare qu> Ecclefix non participant, neque in alteram Ecclefiam recipi qui ab alia fegregantur. Qubd fi vifus fuent quilibet Epifcopo­ rum vel Pr.efbyterorum, aut Diaconorum, ve) etiam quis in canone detentus, excom­ municatis communicare, & hunc oportet com­ munione privari, tanquam Ecclefix regulas confundentem. IWLc*n.S. quis à proprio Epifcopo excommunicatuseft, non eum priùs ab aliis debere fufeipi, nifi à fuo fuerit receptus Epifcopo , aut Conci­ lio faflo occurrat &. refpondeat. Et fi fynodo farisfecerit, & ftatuerit, fub alia fententia re­ cipi oportere. Quod etiam circa laicos, 6t Presbyteros & Diaconos, & omnes qui in Clero funt, convenit obfervari. _ . Hofius Epifcopus dixit : Ηος quoquè om4:^·../ iribus placeat, ut five Presbyter, five Diaco­ nus, five quis Clericorum, ab Epifcopo fuo communione fuerit privatus, & ad alterum Cone. Nie. Tom. I. Epifeopum perrexerit, & feierit is, ad quern confugit, eum abEpifeopo fuo fuiffe abjeéîum , non oportet ut ei communionem indulgeat. Quôd fi fecerit, feiat fe convocatis EpifcoEis caufas effe difturum. Univerfi dixerunt loc ftatutum & pacem fervabit, 6c concor­ diam cuftodiet. De his qui ai Ordinandum veniunt. Ad Sacerdotes. Capitular. Π. Item enim habetur in eodem Con­ cilio ut eorum qui ad ordinandum veniunt, Eb. re... fides & vita priùs ab Epifeopo diligenter difeutiatur, & fic ordinentur. Si qui fine examinatione proveâi funt Pref- Cone. Nie. can. 9· byten, & examinati confeui funt peccata fua, & cùm confeffi funt, contra regulam venien­ tes homines manus eis Réméré iinpofuerunt, hos ecclefiafticus ordo non recipit. In om­ nibus enim quod irreprehenfibile eft catholica defendit Ecclefix. De Clericis fugitivis & peregrinis. Omnibus. Capitular. ΙΠ. Item in eodem Concilio, necnon Eb.i.c. j. & in Antiocheno, fimul & in Chalcedonenfe, ut fugitivi Clerici & peregrini â nullo recipiantur nec ordinentur fine com­ mendaticiis litteris, & fui Epifcopi vel Ab­ batis licentia. Si qui fine refpeftu agentes, & timorem Cone. Nie. Dei ante oculos non habentes, neque ecclefiaftica ftatuta cuftodientes , receflèrint ab Ecclefia fua, five Presbyteri, five Diaconi, five in quocunque ordine ecdefiaftico pofiti fuerint, hi nufquam fufeipi debent in alia Ec­ clefia : fed cum omni neceffitate cogantur ut redeant ad Ecclefias fuas. Aut fi permanferint, excommunicatos eos effe oportet. Si quis Ibid can. autem aufus fuerit aliquem qui ad alterum pertinet, ordinare in fuam Ecclefiam, chm non habeat confenfam Epifcopi illius à quo recedit Clericus fuus , irrita fit hujulmodi ordinatio. Si quis Presbyter, vel Diaconus, vel qui­ Cone. An libet Clericus, defertâ fuâ Ecdefiâ, ad aluun dock. cm. tranfeundum effe crediderit, & ibi paulatim tentât, quà migravit, perpetuo permanere, ulteriùs nùniftrare debet , præfertim fi ab Epifcopo fuo ad revertendum fuerit exhor­ tatus. Qubd fi & poft evocationem tui Epilcopi non obaudiat, fed perfevetaverit, omni­ bus modis ab officio deponi debere , nec aliquando fpem reftitutionis habere. Si quem verb poft hanc culpam depofitum alius Epif­ copus fufeeperit, fic ipfe i communi fynoOij f «1; Am%8c"‘“t* Capitularia do poenam merebitur increpationis, tanquam ecclefiaftica. jura dtffolvens. Peregrinos Clericos & Leftores in aliena ConaL Chile. can. civitate, fine fynodicis litteris Epifcopi lui, pemtùs nufquam mmiftrare poffe. De Presbyteris , Diaconibus , vel his qui in Clero funt. Ad solos Sacerdotes. Cjpt'jhr. lie. i. c. 4. (λ>ή'· Nie. c,n. ;. IV. Item in eadem fynodo interdichim eft Prefbyteris &: Diaconibus, vel dnunbus qui m Clero funt, mulierem non habere in domo fua propter fufpicionem, nili ma­ trem, aut fororem , vel eas rantùœ perfonas quæ fufpiciones effugiunt. De fulpeûis verri omnimodis interdicit fanda fynodus, neque Epifcopo, neque Presby­ tero , neque Diacono, neque omnino ulli Cleri­ corum , habere tecum mulierem extraneam ; nifi fortè mater fit, aut foror, aut avia ; in his namque perionis & harutn fimihbus omnis iutpicio declinatur. Qui autem praeter hcc agit, periclitabitur de clero fuo. De ufuris. Omnibus. V. Irem in eodem Concilio, feu in de­ lib. I.c. j. cretis Papx Leonis, necnon & in "tanonibus qui dicuntur Apoftolorum, ficut &r Capitular. in lege ipfe Dominus prreepit, omnino omnibus interdidum ell ad ufuram ali­ quid dare Cone. Nie. Quoniam multi Clerici avaritia: caufl tur­ caa. 17. pia lucra fcftantes, oblitique divini prxcepti quod dicit ; Qei pauniam fuam non dedit nd ufuram, firnerantes centefimas exigunt, ftatuit hoc fandum Concilium, ut fi quis inven­ tus fuerit poft hanc definitionem ufuras accifiere , vel ex quolibet tali negotio turpia ucra feüari , vel etiam fpecies frugum ad fexcuplutn dare, omnis qui tale aliquid com­ mentus fuerit ad quaertum , abfeindatur ex clero , Ac alienus ab ecclefiaftico habeatur gradu. Epifcopus , Presbyter, aut Diaconus ufuras Can. apoit. à debitoribus exigens, aut definat, aut certè damnetur. Capitular. lib. i.c. I. ' [ /* Sirmonde tefi- Can. apoft. De his qui à fynodo vel à fuo Epifcopo damnati funt. Omnibus. VII. In Antiocheno Concilio, qubd C»piiui«. his qui damnari funt à fynodo vel à fuo Bk*,*c*’ Epifcopo , & pofteà mmiftrare præfumunt, prxeipitur ut nullus audeat com­ municare. Si quis verb eis communica­ verit , fimili fiententix fubjaceat ficut & damnatus. Si quis Epifcopus à fynodo, vel Presby- Cone. Art· ter vel Diaconus à proprio Epifcopo, fuerit tioch. aa. exauftoratus, fit pnefutnpferit fieri minifterii *· quippiim, non ei ampliiis liceat, neque in alia fynodo fpem reftitutionis habere , neque artemonis alicujus locum; fed l communi­ cantes ei, omnes abjiciantur ab Ecclefia; & maximè fi poftquam cognoverunt fentenriam adverflis eum prolatam , ei contumaciter communicaverint. A De fuffraganeis Epifcopis, Episcopis VHI. Item in eodem Concilio, ut ad Capitular, metropobtanum Epifcopum, Suffraganei UU *. c. ·. refpiciant, & nihil novi audeant facere in fuis parochiis fine conficientia & confilio fui Metropolitani, nec Metropolitanus fine eorum confilio. Per lingulas provincias Epifcoposconftitutos Cooc. Aafcire oportet Epifcopum metropoiitanum, qui dock prxeft, curam oc follicitudinem totius provin- 9· ci® fufeepiffe. Propter qubd ad metropoliranam civitatem ab his qui caufas habent, fine dubio concurratur. Quapropter placuit eum & ho­ nore praeire, l nihil ultra fine ipfo reliquos Epifcopos agere fecundùm antiquam patrum noftronun, que obtinuit, regulam, nifi haec tanttan qux uniulcujufque Ecdefiae per fuatn Df Presbyteris Miffas cantantibus & non dioecefim competunt. Unumquemque enim comm unteantibus. Epifcopum oportet poteftatem habere fuse ditecens ad hanc gubernandam fecundùm com­ Ad Sacerdotes. petentem fibi reverentiam, ad providendum VI. Auditum eft aliquos Prefbyteros regioni qux fubeft ipfius civitati, ita ut etiam Miflam celebrare, & non communicare : ordinare ei Presbyteros &r Diaconos proba­ quod omninb in canonibus Apoftolorum bili judicio liceat, & de finguhs moderatione interdidum efle legitur. Vel quomodo di­ Ac pondere difeeptare. Ultra autem nihil age»·* cere reâè poteft, n non communicaverit, dum permittitur citra metropolitan! Epifcopi Sumpfimus , Domine, faernmenta ? Hxc confaentiam. vero per fingulacapitulato ftacucis Nicxni iyoodalikJDiaconos ordinare; fed nec Presbyteris civi­ ra divina transferri non oportere terminos à tatis fine Epifcopi praecepto ampbhs aliquid patribus conftitutos c quia nefi» eft, fi quod jubere, vel fine auâoritate litterarum ejus in alter femper pofiederit, alter invadat. Quod unaquaque parochia aliquid agere. tuam bonitatem frater & coepifeopus nofter Urfus adierit perpetraffe. Nam Nomentanam De Epifcopis vel quibuflibet ex Clero. five Filicienfem parochiam ad iuam diacefim à majoribus pertinente», invafiffe ce , atque Omni Clero. Capituler. X. Item in eodem Concilio, ut Epifco- illic divina celebrato myfteria inconfulto eodem ac nefeiente, non fine dojore conqueftu» eft. iib.i.c.>o. «us vci Quilibet exClcro fine confiliovei Qubd fi verum eft, notrleviter te culpam in­ litteris Epifcoportnn, vel Metropolitani, currito cognofeas. Unde fi declinare cupis tante non audeant regalem dignitatem pro fuis ufurpationis invidiam, noftris litteris admoni­ caufis clamare , fed in communi Eplfco- tum te convenit abftinere. Certi fi aliquid tibi credis juftitie fuffragari, integris omnibus ÔC porum Concilio caufa examinetur. in priftino ftatu manentibus, poft dies venera­ Cone. AnSi quis Epifcopus, vel Presbyter, vel omnis biles Pafche adefle debebis, ut memoratis vech. can. omnino qui eft fub ecclefiaftica regula conftitu- poflit intentionibus refpondere, partibufque “· tus, praeter confilium Ai litteras eorum Epif- in medio collocatis, quid antiquitas aut veri­ coporum quifunt intra provinciam, & maxunè tas habeat inquiramus. Metropolitani , ad Imperatorem perrexerit, De cura Epifcoporum hunc abdicari & ejici non folùm communio­ E P I S C O F 1 s. ne debere, fed à propria dignitate privari, XII. Item in eodem Concilio, ut Epif- CipituUr. tamquam moleftum ii. importunum imperiali­ bus auribus, contra ecclefiaftica conftituta. Si copus ejus Ecclefiae curam habeat ad Lb.i.ui». autem neceffitas cogat ad Imperatorem excur­ quam ordinatus eft. rere , cum deliberatione & confilio Metropo­ Epifcopum de diacefi ad alteram dicecefim C(^c Aq litani ipfius provincia, Epifcopi & ceterorum non debere tranfire, neque fi feipfum ingefle- tioch' cjn' confcientiâ qui in eadem provincia funt, ii. rit, neque fi A populis fuent violenter attradus, n. litteri», ire debebit. neque fi etiam hoc ei ab Epifcopis fuadetur. De ordinationibus ,ve/ quibuflibet negotiis. Manere autem eum debere in Ecclefia Dei quam ab initio fortitus eft, dc non ab ea aiib demi­ Episcopis. grare , fecundùm regulam fuper hoc olim A CajHtulit. XI. Item in eodem Concilio, fimul ii patribus conftitutam. eant modum fuum, & nihil ftciant abfqne licentia Epifcopi in cujus parochia ha­ liki.c. ii. jn Sardicenfj, necnon & in Decretalibus De provincialibus Epifcopis. Innocentii Papx , ut nullus Epifcopus in alterius parocnia ordinationes aliquas au­ deat facere, vel negotia peragere quar ad eum^non pertinent. Episcopis. XIII. Item in eodem Concilio, nec­ non & in Chalcedoncnfi, ut provinciales Cone. AnNullum Epifcoporum debere ex alia provinuoch. can. cia ad aliam tranlitum facere , & ordinare ali- Capnuhr. Epifcopi cum fuo Metropolitano bis in w>. i.c.ij. anno propter caulas Ecclefiae Concilia celebrent. *ί· I 219 Ax-o CHM.ST. Capitularia. Cane. A»- r Propter ecclefiaftica· cum & qu* exiflupt tKxh. cm. controverfias diffolvendas^ f^fficere vifum eft bis io anno per provincias fingulas Epifcopo­ rum Concilium neri. Primô quidem poft ter, tiam hebdomadam Pafchalis flftivitatis, ita ut in quarta hebdomadi qu* confequitur, id eft» medi* Pentecoftes, Concitum complea­ tur. Admoneant autem provinciales' Epifcopo· hi qui in amplioribus , id eft, qui in metropolitanis civitatibus degunt. Secundum verb Concilium Idibus Oâobribushabeatur, qui dies apud Cnecos hyperberetei menfis decimus Juintus invenitur. In ipfis autem Conciliis & resbyteros Ac^Diaconos prefentes efle opor­ tet, & omnes quotquot fe l*fos exiftimant, & fynodicam expeâare fententiam. Nec liceat aliquibus apud femetipfoS fine metropolitanorum Epifcoporum conficientia fynodos facere, quibus de omnibus caufis conflat permitium effe judicium. Cenc. Ad aures noftras pervenit quoniam in provin­ ciale. can. ciis non fiunt Epifcoporum fy nodi fecundùm Ca’*· nonum conftituta, fle hinc multa rerum ecclefiafticarum qu* emendanda ftirtt, negligi. Sanila igitur fynodus conflituit, fecundùm Canones Patrum, bis in anno Epifcopos in* idipfum in unaquaque provincia convenire quô Metropo. litanus conftituerit, & omnia quaecumque emerferint corrigere. Epifcopi verb qui non con­ venerint, in propriis politi civitatibus, & non per profeâionem abfentes, maximè fuppeditante falute, & à necetianis & excufabiiibus occupationibus liberi, fraternitatis intuitu cor­ ripiantur. De Monachit & Clericis. Episcopis. C*pitui*r. XIV. In Concilio Laodicenfi, necnon bb.t.c. 14. & m Africano, praecipitur ut Monachi Ac Clerici tabernas non ingrediantur edendi vel bibendi caufâ. Cenc. L»oQuoniam non oportet altario fervientes, à dic.cM.*4. Presbyteris ufque ad Diaconos, & deinceps ordinis ecclefiaftici omnes ufque ad Mimftros, aut Leâores, aut Pfaltas, aut Exorciftas, aut Oftiarios, aut etiam eos qui in propofito funt continenti*, tabernas introire. Cone. AUt Clerici edendi vel bibendi cautil tabernas fric. can. 7. non ingrediantur, nifi peregrinationis necetistate compulfi. De die Dominica,qualiter ferranda efl, Ad omnes. XV. Item in eodem Concilio praecipiw>. i.a-tj. tur ut i vefpera ufque ad vefpcram dies dominica fervetur. tao- Non oportet Chriftianos judaizare & in fab> r. „ . 223 , Anno Christi 78,. -.UUr. A>apitulana dux capitula, necnon & in Sardicenfi, ut fandis Patribus de his ipfis conftituti funt, fuam habeant firmitatem. Cone. SitHofius Epifcopus dixit : Ut de civitate in cidic. can. 1. vitatem quifquam fi migraverit, aut Epifcopus aut Clericus, excommunicatus remaneat. 5. De Presbyteris non abfoltuè ordinandis. Omnibus. attular. XXIV. Item in eadem fynodo , ut Lo. >. c. 1 $. nuj]u5 abfolucti ordinetur, &. fine pronun­ tiatione natur & Habilitate loci ad quem ordi­ Oni. Nullum abfolute ordinari, neque'Presbyte· ChA. can. rum, neque Diaconum, neque penitùs quem· 6. quam eorum qui funt in ecdefiaftico ordine, nifi fpccialiter Ecclefiæ civitatis, vel vici vel mart y ni, qui ordinandus eft fuerit'declaratus. Horum autem ordinationem hujufmodi, qui abfolutè ordinantur, conftituit fandafynodus inefficacem efle, & nufquam pofle ad ordi­ nantis injuriam prevalere. De propofito Monachorum & Clericorum. Sacerdotibus. Cv««»Ur XXV. Item in eodem Concilio, ut (A. 1 c »». Qcrici &. Monachi in fuopropolito & votu quod Deo promiferunt, permaneant. Tanc. Qui fetnel funt ordinati, aut qui Monachi Clulc. em. fath iuntf conftituimus neque ad militiam ne- 7‘ que ad fecularem dignitatem venire. Ciim verb hoc arripuerint, nifi poenitentesad hoc rever­ tantur quod propter Deum elegerant, anathe­ matizentur. De Monachis qui ad clericatum prove­ huntur. Omnibus. XXVI. Item in decretis Innocentii bk.!.c.»7. papr tajem re, ur Monachus, fi ad Capitular. clericatum provehatur, propofitum monachtcx profeftionis non amittat lanae, c. De Monachis qui diii morantes in monaftetf. riis, pofteà ad ciericatûs ordinem perveniunt, non debere eos à prion propofito deviare. Aut enim ficut in monafterio fuit, & quod diis fervavit, in meliori gradu pofitus amittere non debet ; aut fi corruptus, pofteà baptizatus, in monafterio fedens ad clericatus ordinem acce­ dere voluerit, uxorem omninb habere non poterit, quia nec benedici cum fponfa poteft jam corruptus. Quæ forma fervatur in Clericis, maxime cùm vetus regula hoc habeat ut quifque corruptus baptizatus Clericus efle voiuiflet, fponderet £e uxorem omninb non ducere. RK1SX1. 224 De negotio Clericorum inter fe. nec Epifcopus ncc Clerici non tranfmigrentur de civitate in civiratem. One. De Epiicopis & Clericis qui fe de civitate in Ct>»lc. c.i.c.p. Primo omnium necvfleeftuc fides fanctr Trinitatis & incarnationis Chrifti, paflionis, rcfurredionis, & afeeniionis in ccclos, diligenter omnibus prxdicecur. CockU. Anno ab Alexandro mxxxvi , rnenfe Junio, Canh. in xiv. Kalendas Julii, à magna fynodo diâutn profeÆooc ell. Credimus in unum Deum, Patrem omni* potentem , omnium vifibilium & invifibilium faftorem. Et in unum Dominum noftrum Jefum Chriftum filium Dei, natum de patre unigeni­ tum , hoc eft, de fubftantia patris. Deum ex Deo, lumen ex lumine, Deum verum ex Deo vero. Natum, non creatum, komoufion fatri, hoc eft, ejufdem cum patre fubftantiae. er quem omnia fafta funt, que in celo & que in terris. Qui propter nos & propter noftram falutem descendit, & incarnatus eft homo fac­ tus, paflus eft, & refurrexit tertii die, & afeendit in coelos. Inde venturus eft judicare vivos & mortuos. Et in Spiritum fandum. Eos autem qui dicunt : Eret aiiqtiendo fuoul» non fret, & nrueqnnm nafciritur non tres, & fuia tx nuitis txtnntibusfn3us tfi, aut ex alia fubfiftentia vel fubftantia dicunt elle, aut convertibilem filium Dei. anathematizat catholica & apoftolica Ecclefia. De avaritia. Omnibus. XXXII. Item in eodem, de prohiliUi.c.jj· benda avaritia , ut nullus alienos fines uiurpet, vel terminos patrum tranfeendar. Capitular. Aurelius Epifcopus dixit: Avaritia cupiditas, Canh. can. quam omnium malorum matrem effe nemo qui I* dubitet, proinde inhibenda eft , ne quis alienos fines ufurpet, aut per premium termi­ nos patrum ftatutos tranfeendat ; nec omninô cuiquam Clericorum liceat de qualibet re fœnus accipere. Quamquam novelle fuggeftiones, que vel obfcure funt, vel fub genere latent, infpeâe à nobis formam accipient ; ceteriim, de quibus apertiffimè feriptura divina fanxit, non ferenda fententia eft, fed potiùs exequenda. Proindè quod in laicis reprehenditur , id raultd magis debet in Clericis predamnari. Condi. Capitehr. üb.I.C.J4· ConciL Cauh. can. 7. K1G1> >1· 116 fuerit, debet utique Presbyter confidere EpiL copum, & fic periclitantem ejus pnecepto reconciliare. Quam rem debemus falubri con* filio roborare. Ab univerfis Epifeopis diftum eft.- Placet quod fan&tas veftra neceffano nos inftruere dignata eft. De his qui non fiunt bona conversations. Omnibus. XXXIV. Item in todem, ut illi qui non funt bonx converfationis, & eorum vita eft accufabilis, non audeant Epifcopos vel majores natu accuGure. Aurelius Epifcopus dixit : Placet igitur cariConciL tati veftrruf is qui aliquibus fceleribus inreti- Canh. can. tus eft, vocem advernis maiorem natu non *· habeat accufandi ? Ab univerfis Epifeopis dic­ tum eft : Si criminofus eft, non admittatur. Placet. De his qui excommunicato communi­ caverint. Omnibus. XXXV. Item in eodem, ut qui ex- Capiroiar. communicato prxfumptiosè communica- Lt». 1 c. j ». verit, excommunicetur & ipfe. / Auguflinus Epifcopus, Legatus provincue CanhlcM. Numidiae, dixit: Hoc ftatuere dignamini, ut ÿ. ’ fi qui fortè merit δ facinorum fuorum ab Ecde- 11. φ t. fia pulfi funt, & five ab aliquo Epifcopo vel Prefby tero fuerint in communionem fufeepti, etiam ipfe pari cum eis crimine teneatur obno­ xius, refugiens fui Epifcopi regulare judicium. Ab univerfis Epifeopis diâumeft: Omnibus placet. DefubjeSione Presbyterorum. S A C E B D O T I B U S. XXXVI. Item in eodem Concilio Capitulai infra duo capitula, ut nullus Prelbytcr Ub·,ΧΡ· contra fuumÊpifcopum fuperbire audeat. Alypius Epifcopus , Legatus provinciae Condi. Numidia: dixit : Nec illud pnetermittendum eft, C*nh. can. ut fi quis fortè Presbyter ab Epifcopo fuo cor- ,0' 11 reptus, tumore vel fuperbii inflatus, putaverit feparatim facrificia Deo offerenda, vel aliud erigendum altare contra ecdefiafticam fidem vel difciplinam crediderit, non exeat impu­ nitus. Valentinus primae fodis proVincic Numi­ diae , dixit : Neceftarià difeiplin* ecclefiaftica & fidei congrua funt que frater nofter Alypius De his qui fe convertunt ad Deum» profecutus eft. Proinde quid videatur veftra dileftioni, edicite. Ab univerfis Epifeopis dic­ Omnibus. tum eft : Si quis Presbyter à pnepofito fuo - vSi XXXIII. Item in eodem, de his qui correptus fuerit, debet utique apud vicinos ρΊί· in periculo conftituti funt, & convertunt Epiicopos conqueri, ut ab ipfis ejus caufa pol- byur. fit audiri , ac per ipfos fuo Epifcopo reconcil^ri. fe ad Deum, ut canonicè inquirant recon­ Quod nifi fecerit, fed fuperbii, quod abfit, ciliationem , & canonicè reconcilientur. inflatus, fecernendum fe ab Epifcopi fui com­ Aurelius Epifcopus dixit : Si quifqoam in munione duxerit, ac feparatim cum aliquibus periculo fuerit conftitutus, & fe reconciliari fchifma faciens, facrificium Deo obtulerit , drvinis altaribus petierit, etfi Epifcopus abfens anathema habeatur, & locum amittat, ac fi Tom. 1. P *2*7 Can. «poft. Anno Chusti 789. Capitularia querimoniam juftam adverfba Epifeoputn non habuerit, inquirendum eriL Si qius Presbyter, contemnens Epifcopum Giurn , feorfum collegerit, 8c altare aliud erexcrit, mhil habensquoreprehendat Epltcopum in caufa pietatis & |uftitix, deponatur, quafi principatûs amator exiftetrs; eft enim tyrannus. Et exteri Clerici, quicunque tali conlentium, deponantur. Laici verb fegregentur. Hxc autem Î>oft unam & fecundam & tertiam Epifcopi obecrationem, fieri conveniat. De Clericis ecclefiafiici ordinis. Omnibus. r apitolar. hh. i. c. j 8. ConciL Cartbagm. can. t j. 1 i.qu. 1. Λ-..], „ XXXVH. Item in eodem, ut Clerici ccclehailid ord’nis, fi culpam incurrerint, apud eccleliafticos judicentur, non apud icculares. Item placuit ut quifquis Epifcoporum, Pref" by ferorum , Diaconorum, feu Clericorum , cum in Ecclefia ei fuerit crimen inftitutum, vel civilis caufa fuerit commota, fi reliilo ecdefiaftico judicio publicis judiciis purgari voluerit, etiamfi pro ipfo fuerit prolata fententia, locum fuum amittat. Et hoc in criminali jftione. In civili vero perdat ouod evicit, fi locum fuum obtinere maluerit. Hoc etiam pla­ cuit ut à quibufeunque judicibus ecclefiafticis ad alios judices ecclefiafticos, ubi eft maior aucto­ ritas , fuerit provocatum, non cis obfit quo­ rum fuerit foluta fententia, fi convinci non potuerint vel inimico animo judicafte, vel aliquâ cupiditate aut eratià depravati Sani fi ex confenlu partium elaUi fuennt judices, etiam à pauciori numero quàm conftitutum eft, non liceat provocare. Et ut filii Sacerdotum fpeâacula fecularia non exhibeant , fed nec expectent, licèthoc femper Chriftianisomnibus interdiftum fit, ut ubi blafphemix funt, non accedant. Ut Clerici non fint ufurarii. O M N T B U S. XXXVIII. Item in eodem, ut qui Riculf. Sueffiea. commodaverit pecuniam, pecuniam acciPlat· Si fpecicm aliam , eandem fpecicm P.115.Q5’ quam dederit accipiat. Coned. Catthagin. Item placuit ut Clericus, fi commodaverit pecuniam, pecuniam accipiat ; ii fpecicm, ean­ dem Cpeciem, quantam dederit, accipiat. Et ut ante viginti quinque annos «tatis, nec Dia­ coni ordinentur, nec virgines confecrentur; & ut leôores populum non falutent. Z?e virginibus Deo dicatu. Omnibus. Capitular, lib. I. G J F. Concil. XXXIX. In Concilio Africano przcipitur ut virgines Deo facratx à gravioribus perfonis diligenti cuftodia ferventur. Vt virgines facrae, ciim parentibus, à qui­ Arne. can. bus cuftodiebantur, privatae fuerint, ab Epii- Kar“u„^°’'· îî8 copo cuftodiantur. Ubi autem Epifcopo* abiens eft , providentiae gravioribus feminis commendentur, ut fimul habitantes invicem fe cuflodiant ; ne paffim vagando, Ecclefix Isdant exiftimationem. De principali cathedra Epifcoporum. Episcopis. X L. Item in eodem, ut non liceat Capitular, Epifcopo principalem cathedram fuz pa- lib. i.c.40. rochix negligere, & aliquam Ecclefiam in fua diœceh magis frequentare. CoodL Rurium placuit ut itemini fit facultas, relidi principali cathedrl, ad aliquam Ecclefiam in Attic. cu. dioecefi conftitutam fe conferre, vel in re pro­ I»· pria diutibs quàtn oportet conftitutum, curam vel frequentationem proprix cathedrs neghgere. De falfis nominibus dandorum. Episcopis. XLI. Item in eodem, ut falfa nomina Capitular. Martyrum & incertae Sanctorum me­ hb. l.c.41· moria: non venerentur. Item placuit ut altaria qvs paffim per agros & per vias tamquam memori* Martyrum conftituuntur, in quibus nullum corpus aut reliquis Martyrum condit* probantur, ab Epifcopis qui locis eifdem prxfunt, fi fieri pofeft, ever­ tantur. Si autem hoc per tumultus populares non finitur, plebes tamen admoneantur ne illa loca frequentent ; ut qui reâè lapiunt, nulli ibi fuperftitione devinai teneantur. Et omninb nulla memoria Martyrum probabiliter accep­ tetur , nifi ubi corpus aut aliqux reliquis funt, aut origo alicujus habitationis, vel poffeffionis , vel pamonis , fideliflimâ origine traditur. Nam qux per fomnia & per inanesquafi revelationes quorumlibet hominum, ubicunque conftituuntur altaria, omnimodb reprobentur. Concil. Afric. can. joDecon&cr. dift. t.PU- De uxore à viro dimijfa. Omnibus. XLU. Item in eodem, ut nec uxor à viro dimifla alium accipiat virum, viventviro fuo, nec vir aliam accipiat vivente uxore priore. Placuit ut fecundùm evangelicam & apoftolicam difciplinam neque dimiffus ab uxore, neque dimifla ί marito, alteri conjungatur ; fed ita maneant, aut fibimet reconcilientur. Quod fi contempferint, ad poenitentiam redi­ gantur. In qua caufa legem imperialem peten­ dam promulgari. Capinilar. Concil. Alne. eae. «F. De Judicibus à Metropolitano probatis E p i s c o P 1 s. XLIII. Item in eodem, ut probati à Capitular. ÜU1.C.4J. Metropolitano judices non fpernantur. A judicibus autem quos communis confen- ■> 229 Anno7£h*iîti Regum Francorum. Cœdl. fus elegerit, noo liceat provocare. Et quifquis Afr*. ««· probatus foerit per contumaciam nolle obtem·** perare judicibus, dun hoc prim* fedis Epifcopo fuerit probatum, det littera* ut nullus ei communicet Epifcoporum, donec obtemperet. C«p«el«r. i.c m. * ijo De aceufatione viliumperfonarum. De his qui contra naturam peccant. Omnibus. Sacerdotibus XLVIII. In Concilio Ancyronenfi inve&um eft in eos qui cum quadrupedibus XLIV. Item in eodem infra duo capiut vilej perfonx non habeant poteftatem accufandi. Et fi in primo crimine vifti funt falfum dicere , in fecundo non habeant poteftatem dicendi. Canal. Ka^li,,^*gn Si quis eorum qui in piopofito funt contiCmcU. nenti* prster neceflitatem corporalem fuper* G«nj. cm. but, 6c jejunia communia, qu* totius Ecde- > * fi* traditio celebrat, putaverit diffolvendu, perfeâain fcieatiam efle apud fe judicans, ana­ thema fit. Item placuit ut omnes fervi vel proprii liberti Afhc. can. ad accufationem non admittantur, vel omnes >«■ quos ad accufanda publica crimina leges publi­ l c‘ 4<‘ vel mafculis contra naturam peccant, dura Uc diftriûâ poenitentia. Quapropter Epifcopi & Preibyteri, à quibus judicium poenitentiae injungitur , conencur omni­ modis hoc malum à confuetudine prohi­ bere vel abfeindere. In titulo Grcca verha hxc funt : τ.» Cone. An, » /· ; qu* no* Latini poflumut dicere : De kis fm irrationaUii c * ur vtrfati font, five verfentur. Sen fus autem in hac lententia triplex efle poteft, qui ex fubjeâis conjicitur, aut de his qui cum pecoribus coitu mixti funt, aut more pecudum incefta cum confanguineis commiferunt, aut cum mafculis concubuerunt. Quotquot igitur ante vicefimum ztatis fu* annum tale crimen admiferunt, quindecim annis in poenitentia exaftis, De virginibus lefandis. orationi tantum incipiant participari ; & quin­ quennio altero in communione fimplici per­ Omnibus. durantes, poft vicefimum cum oblatione ad Cariudit XLV. Item in eodem ut virgines non communionem fufeipiantur. Difcutiatur autem Lb.t. c 4$. velentur ante viginti quinque annos, nili & vita eorum qu* fuerit tempore pœnitenti*, & ita hanc humanitatem confequantur. Quod rationabili neceilitatc cogente. fi qui perfeverantius abufi funt hoc crimine, Candi. Item placuit ut quicunque Epifcoporum necef- prolixius'tempus habeant fubmiflioni. Quot­ Aftic. can. fiute periclitantis pudiciti* virginalis, cum vel quot verb exaââ viginti annorum xtate, 6c petitor potens vel raptor aliquis formidatur, uxores habentes, in hoc crimen inciderunt, vi­ vel fi etiam aliquo mortis penculofo fcrupulo ginti quinque annis poenitentiâ aâi, ad com­ compunâa fuent, ne non velata moriatur, aut munionem orationum tantùm admittantur : in exigentibus parentibus, aut his ad quorum qua communione orationis altero quinquennio I curam pertinet, velaverit virginem feu velavit pedurantes , plenam communionem cum intra viginti quinque annos etatis, non ei oblatione recipiant. Quod fi aliqui & uxores obfit Concilium quod de ifto annorum numero habentes, & excedentesquinquagefimum *ta», conftitutum eft. tis fux annum, in hoc prolapfi funt, ad exi­ tum vit* tantum communionem mereantur. De oblatis pauperum. ce non admittunt; omnes etiam infami*nucu­ lis afperfi, id eft, hiftriooes, ac turpitudinibus fubjeôc perfonc, heretici etiam, five pagani, 4 1- ♦· five Judsi. Sed tamen omnibus quibus accufaOmuàu. rio denegatur, in caufis propriis accufandi licen­ tiam non denegandam. Item placuit, quotiefeunque Clericis ab accuConed. AfrK. CAn. fatoribus multa crimina objiciuntur, & unum ex ipfis, de quo priùs egerit, probare non va­ luerit , ad estera jam non admittatur. Omnibus. Cipiraitr. Ub. i.c. XLVI. In Concilio Gangrenfi , ut nulli liceat oblata, qua: ad pauperes pertinent, rapere vel fraudare. ConcîL Si quis oblationes fruâuum Ecclefi* debitas Gang. can. voluerit extra Ecdefiam accipere vel dare pr«7ter confcientiam Epifcopi , & non magis cum confilio ejus coi h*c credita funt de his agen­ dum putaverit, anathema fit. De jejuniis . 1. precem Sacerdos faciat, atque eorum oblatioDecva&cr. nej , quorum nomina recitanda funt, fui O* oratione commendet, quàm fuperfluum fit, -pte prudent recognofcis; ut cujus hoftiam necdum Deo offeras, ejus nomen antè infirmes, quamvis incognitum illi nihil fit. Prihs ergo oblationes funt commendande, ac tunc eorum nomina quorum oblationes funt ZJl edicenda ; ut inter Iaera myftaria nominentur, non inter alia qu· ante pnrauttiaras, ut ipfia myfteriis viam futuris precibus aperiamus. Dc Canonum infiitutis d Presbyteris non ignorandis. Episcopis et Sacerdotibus. LIV. In decretis Celeftini Papx, ut nulli Sacerdotum licear ignorare landorum Canonum inftituta. Nulli Sacerdotum fuos liceat canones igno­ Celeltinv rare , nec quicquam facere quod patrum poflit xxxvni. regulis obviare. Qu* enim i nobis res digna fervabitur, fi decretalium nonna conftituto- hSvrir rum pro aliquorum libitu, licentil populis Ou·. perauffa, frangatur? De Clericis alterius Epifcopi. Episcopis. LV. In decretis Leonis Papar, ficut Cafind·. & in Sardicenfe Concilio, ut Epiicopus ’···*« alterius Clericum ad fe non follicitet, nec ordinet. Alienum Çlericum, invitoEpifcopo ipfius, nemo fuicipiat, nifi fortè ex placito caritatis id inter dantem accipientemque conveniat. Nam gravis injuri* reus eft qui de fratris Ecclefia id quod eft utilius aut pretiofius, audet vel allicere vel tenere. Itaque fi intra provinciam res agitur, transfugam Clericum aa Ecclefiam fuam Metropolitanus redire compellat. Si au­ tem longiùs receffit, tui prxcepti auâoritate revocabitur, ut nec cupiditati nec ambitioni occafio relinquatur. ^ee,c· I* fP_ Cok. Sardiccaf. w». ,?· De fervis alterius. Episcopis. LVI. Item ejufdem, ut nullus EpifcoÎ>us fervum alterius ad clericarûs officium inc domini fui voluntate promovere pratfumat. Et hoc Gangrenfe Concilium pro­ hibet. Captata. Si quis fervum occafione religionis doceat Condi, dominum fuum contemnere & ejus minifterium Gang. car. deferere, ac non potiiis docuerit eum domino * fuo boni fide & cum omni honorificentia defervire, anathema fit. De Sacerdotibus contra dec^ia'ia agentibus. Episcopis. LVII. Item ejufdem, ut fi quis Sacer- Cx^oum·. dotum contra conllituta decretalia prat- ω· i.c.jr fumptiosè agat ,& cor rigi nolens, ab officio fuo fubmoveatur. H*c itaque admonitio noftra denuntiat, Leo, u , qubd fi quis fratrum contra h*c conftituta ve­ nire tentaverit, & prohibita fuerit aufus admittare, à fuo fe noverit officio fubtnoyendum, 233 Anno Christi Regum Francorum. ■ce coŒOMuùon» noftne fiimra· «fe confor­ tem qui lobus effe non vnlntt difciplia*. Ne quid verb fit quod prsterniflum à nobis fortè credatur, omnia decretalia conftituta , tàm beat* recordationis Innocenta quint omnium decefforum noâroeum, qu* de ^cdefiaftids ordinibus St canonum promulgata\font difoipliais, ita à veftra dileoionc cuâoaîri debere mandamus, ut fi qu* in illa cotnmiferit» ve­ niam fibindemcepa noverit denegari. De viduis, ne velentur. E f i s c o f i $. Capinter. LVIII. In decretis Gelafii Papx, ut U.lc.t?· nullus Epifcopus viduas velare prxfumat. GeUfi·*, Viduas autem velare Pontificum nullusattenc. i). tet; ouod nec aufloriras divina delegat, nec canonum forma prsfiituit. Non eft ergo penitfrs ufurpandum , eiique fic ecclefiaftica lunt infe­ renda pntfidia, ut nihil committatur inlicitum. ITEM ALIA CAPITULA. Haec enim , dilediffimi, pio ftudio & magni dile&ioois intensione veftram una­ nimitatem admonere ftuduimus, quae ma­ gis neccfiaria videbantur, ut fandorum Patrum canonicis inftitutis inhaerentes prxmia cum illis xternx felicitatis accipe­ re mereamini. Scit namque prudentia ve­ ftra quàm terribili anathematis cenfura feriantur qui præfumptiosè contra ftatuca univerfidium Conciliorum venire audent. Quapropter & vos diligenti iis admone­ mus ut omni intentione iliud horribile execrationis judicium vobis cavere ftudeatis, & magis canonica inftituta fequentes, & pacifica unitate nitentes, ad xtema pacis gaudia venire digui efficiamini. Sunt quo­ què alia capitula qux vobis utilia nuic Îtrxcedcnti admonitioni fubjungere vi ia iint. De fide catholica & primo prucepto tegis. Omnibus. Capinlar. liKi.c-5». Deet. 4. 4. *34 nimitas cum omni populo Chriftiano, in­ ter Epilcopos, Abbates, Comites, Judices» & omnes ubique feu majores fcu minores perfonass quia nihil Deo fine pace placet, nec munus iânâx Oblationis ad altare, ficut in evahgelioipfoDomino prarcipien- Mutk. j. te legimus i quia & illud fecdnuum mân- M’ datum eft in lege: Diligesproximum tuum ·’£*· ficut te ipfum. Item in evangelio: Beati iw.m, pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. Et itertim : In hoc cognofccnt omnes quia mei J«m. difcipuli efiis ,fi dileSionem habueritis ad >’· In hoc enim prxeepeo difeernuntur filii Dei & filii diaboli iquia filii diaboli femper diflenfiones & difeordias movere fatagunt : filii autem Dei femper paci k diledioui ftudent. De Judicibus. Omnibus LXI. Ut quibus data eft poteftas μι- Cipi.nh». dicandi, juftèjudicent, ficut (criptumeft: ,Λ·'·c··· Jufiè judicate filii horninum.Non inmune- Pùl· sr ’ ribus, quia munera exccecant corda pru­ dentium, & fubvenunt verba juftorum. Non in adulatione, nec in confiderauone perfon* , ficut m Deuteronomio didum eft . Quodjufium eftjudicate. Sive civisfit >· “ ille, fiveperegrinus, nulla fit diftantia per- *7, Primùm namque judici diligenter difcenda eft lex i fapienribuspopulo compofifa, ne per igno­ rantiam à via veritatis erree. Et dum ille redum intelligit judicium, caveat ne de­ clinet, aut per adulationem aliquorum, aut per amorem cujuflibet amici, aut per timorem abcujus potentis, aut propter pre­ mium , à redo judicio. Redum autem k honeftum videtur ut judices jejuni caulas audiant & dilcemant fonarum, quta Dei judicium eft. De perjuriis. Omnibus. LXIT. Item habemus in lege, Domino prxcipienre : Aon perjurabu tn nomme Lc,;t diligatur « toto cord., & ei tota anima, St ei tota virtute noftta. -Jeb admonendi omnes dil> dili“ 'ό omninb «d»» ”?»*; funt «»n« perjurium, nonfolùmm i“c?° "“ff*10! « fandorum reliquus, fed & in communi De pace & concordia fervanda. Omnibus. u invicem. LIX. Primo omnium admonemus ut fides catholica ab Epifcopis & Preflsy te­ ris diligenter legatur, βς omni populo prxdicetur 1 quia hoc primum piaceptum eft Domini Dei omnipotentis in lege : dudi, Ifrael' quia Dominus Deus fuus Deui ivu.fl Ii ut ille U ea tota mente, ^•χρηύ»! K-AROLt Macn. Hbgis ai. meo t nec pollues nomen Dei tui, neque ». -, . . — . . . ‘1™ “ nomen Domtnt fumes Domini Det Dei tus tui m in vanum, vanum. E*®*?-*·· loquela* quia funtaliqui qui per & veritatem jurant, & cavent fe à jura­ mento nominis Dei, & nefciuntqubd idem LX Ut pax fit &; concordia & una- eft Deus qubdcaritas & veritas, dicent· «jj· A,W07J™'m L Jom. 4. Joanne Apoftolo, quia Capitularia Deus caritas eft. Egojum * Item ipfe Dominus in evangelic : J°»»· «4 yza & veritas. Ideè qui in venate it ca­ ritate jurat, in Deo jurat. Item cavendum cil ne Pharifaïcâ fupcrftidonc aliquis plus aurum honoret quam altare i ne dicat ei MattK »j. Dominus:&u4e ,&quideftmajus, aurum ‘7· an altare quod fanSificat aurum ? Sed 8C nobis honeftum videtur ut qui in fandis habet jurare, hoc jejunus faciat, cum om­ ni honore & timore Dei. Et feiat fe ratio­ nem redditurum Deo unufquifque ve£ trûm, ubicunque fit, five intra Eccle- 4. fiam, five extra Ecclefiam. Et ut parvuli, Ρίτνύί. qui fmc rationabili xtate funt, non coVdsAgt» gantur jurare, ficut Gunebodigni fa1*8· ciunt. Et qui femel perjurauis fuerit, nec FiU6c.t.u tertis fit pofthxc , nec ad (aeramentum p. 104. accedat, nec in fua caufa vel alterius jura­ tor exirtat. De auguriis vel aliis maleficiis. Omnibus. KtV’,ï.,M,t· ***.*· “* } De furtis & 'mjuftis connubiis, & falfis teftimoniis. Omnibus. LXV1. Item & furta & injufta connu- αρρ·Π, >>. bia, necnon & falfa teftimonia, ficut fiepe rogavimus , prohibete diligenter, ficut & lex Domini prohibet De honore parentum. Omnibus. Opitular. LXIII. Item habemus in lege Domini iib. i.c. «»· mandatum : Non auguriamini; & inDeuLXVTI. Et hoc cum magno ftudio CapWar. » 4. '** ' * teronomio ; Nemofit qui ariolosfcifcitetur, admonendum eft, ut filii honorem paren- ’· «· · Deae. j». vel fomnia obfervet, vel ad auguna inten· tes fuos i quia ipfe Dominus dicit : nono- Eud. »0. IQ> dat. Item : Nemo fit maleficus, nec incan­ ra patrem tuum & matrem tuam, ut fis lon- *·· tator , nec Pythonis confultor. Ideo prae­ gxvus fuper terram quam Dominus Drus cipimus ut nec cauculatores & incantato­ tuus dabit tibi. res , nec tempertarii vel obligatores non De fide Presbyterorum ab Epifcopis fianti & ubicunque funt , emendentur, difcuticnda. vel damnentur. Item de arboribus vel pe­ tris vel fontibus, ubi aliqui rtulti luminaS AC ttDOTIBU J. ria vel alias obfervationes faciunt, omLX VIIL Ut Epifcopi diligenter dif- CapMar. ninb mandamus ut irte pellimus ufus & Deo exeerabilis , ubicunque invenitur, cutiant per fuas parochias Prelbyteros, Kk eorum fidem, baptifina, & Miffarum ce­ tollatur & deftruatur lebrationes , ut ndem redam teneant, & baptifma catholicum obfervent, & MifDe odio vel invidia. Et de avaritia vel ûrum preces bene intelligent, & ut plalconcupifcentia. mi dignè fecundùm divifiones veriuum modulentur, & dominicam orationem ipfi O M N I B u a intelligant & omnibus praedicent intelliCap«ubr. L XIV. Pratdicare necefle eft quan- fendam, ut quifque feiat quid petat à UK1.C.0. tum malum fit odium vel invidia i quia in )eo:& ut Gloria Patri cum omni nonore llrit. tf. lcge feriptum eft : Non oderisfratrem tuum apud omnes cantetur) & ipfe Sacerdos 17. tn corde tuo, fedpublici argue eum. Item cum laudis angelis & populo Dei commu­ LJ»*n.v Joannes Evangelifta : Qui odit fratrem ni voce SanSus, Sanaus, SanSus decan­ Mr.tb. is. juum, homicida eft. Item m evangelio : Si tet. Et omnimodis dicendum eft Preiby« <· peccaverit in tejrater tuus, vade, δ* corripe teris & Diaconibus ut arma non portent, eum inter te & ipfum folum : & caetera qux fed magis confidant in defenfione Dei ibi leguntur. De avaritia autem Apofto- quàm in armis. Coleff. j. Ium legimus dicentem : sdvaritia, qua eft 'idolorum fervitur, cavenda eft. De concu­ pifcentia verb legitur quod radix fit om­ _ 237 Anno Christi "D Kegum De honore Ecdtfi» Dti Aliquid Sacerdotibus. Aliquid omnibus. Confer. LXIX. Item placuit nobis admonere Bk,-e <7· reverentiam veftram ut unufquifque vcftrôm videat per fuam parochiam ut Ecclefia Dei fuum habeat honorem, fimul & altaria fecundùm fuam dignitatem ve­ nerentur , & non fit domus Dei & altaria iacrara pervia canibus , & ut vala facrata Deo cum magna veneratione habeantur, & ut lacrificia fimdificata cum magna di­ ligentia ab eis colligantur qui digni funt, vel cum honore ferventur, & utTecularia negotia vel vaniloquia in Ecdefiis non agantur, quia domus Dei domus oratio­ nis debet ene, non fpelunca latronum » & ut intentos habeant animos ad Deum v quando veniunt ad Miflarum folemnia, & ut non exeant ante completionem bene­ dictionis lacerdotalis. ancorum. 2j8 mus, ut omnes ubicunque qui fe vocomonachicx vitae conftrinxerunt, monachicè & regulariter omnimodis fecundùm vo­ tum luum vivant, fecundùm quodfcriptum eft ': Pota veftra reddite Domino Deo Ecd. veflro. Et iterùm t Melius eft non vovere, quàm vovere & non reddere. Et ut ad monafteria venientes, fecundùm regularem ordinem primo in pulfiitorio probentur, 8c fic recipiantur. Et qui ex fcculan habitu ‘m monafteria uniunt, non ftatim foris ad minifteriamonafterii mittantur antequam intùs bene erudiantur. Ec ut Monacni ad fecularta placita non vadant. Similiter qui ad clericatum accedunt, quod nos nomi­ namus canonicam vitam, volumus ut illi canonicè fecundùm fuam regulam omni­ modis vivant, &Epifcopus eorum regat vitam, ficut Abba Monachorum. 4, De menfuris & ponderibus. Omnibus. LXXII. Ut xquales menfuras & rec- CapiaJv. tas, pondera jufta & xqualia, omnes ha- **· i·* ’·· Sacbkdotibus. beant, five in civitatibus, five in monafte- jr|*’ riis , five ad dandum in illis, five ad C*phoi»r. LXX. Sed & hoc flagitamus veftram i>. Eki.c.*». ut miniftri altaris Dei fuum accipiendum, ficut in lege Domini prxceptum habemus. Item in Salomone , Dominifterium bonis moribus ornent, feu & alii Canonici obfervantii ordinis, vel Mo­ mino dicente : Pondus b pondus , men- iO. ’ nachi propofito confecrationis ; obfecra- furam & menfuram odit anima mea. mus ut bonam & probabilem vitam & De fufeeptione hofpitum. converiâtionem habeant, ficut ipfe DoOmnibus. Mwth. f. minus in evangelio prxcipit: Sic luceat lux De minifiru thons Dei ,(fdt fchola. **· veftra coram hominibus , ut videant opera veftra bona , & glorificent Patrem veftrum ut eorum boni converfatiooc multi pertrahantur ad fervidum Dei. Et non folùm fervitis conditionis infantes, fed etiam ingenuorum filios adgregent fibique focient. Et ut fcholx legentium puerorum fiant. Pfalmos, notas, cantus, computum , grammaticam per fingula monafteria vel epifeopia difeant. Sed & libros catholicos bene emendatos habeant; quia fiepe dum bene aliquid Deumrogarc cupiunt, per inemendatos libros male ro{;anc Et pueros veltros non finite eos vd egendo vel feribendo corrumpere. Et fi opus eft evangelium vel pfalterium 8c Miflale feribere, perfeftx xtatis homines fcribanc cum omni diligentia. qui in colis eft ,· ^c^itahr. LXXni. Et hoc nobis competens & Cjpkuhr. venerabile videtur,ut hofpites,peregrini, **· *c·T*~ & pauperes, fufeepuones regulares & ca­ nonicas per loca diverfa habeant t quia ipfe Dominus difturus em in remunera­ tions magni diei : Hofpes eram, b fufeepi- Manh. » j. ftis me. EcApoftolus hofpitalitatem lau- ’6' dans, dixit : Per hanc quidam placuerunt HeSt. >>Deo , angelis hofpitio fufeeptis. ·· De Abbatiffts contra morem Ecclefia Dei facientibus. Episcopis et Abbatibus. LXXIV. Auditum eft aliquas Abba- Capiml». titias, contra morem fanftx Dei Ecclefix, ^ >·c· r '· benedictiones cum manûs impofitione &c fignaculo fimetx crucis fuper capita viro­ De voto Monachorum, & de clericatu. rum dare, necnon fic velare virgines cum benedictione facerdotali. Quod omninb Sacerdotibus. à vobis,fan&flimi Patres, in veftris paro­ LXXI. Simul fit hoc rogare curavi- chiis illis interdicendum efle fcitote. Capitularia ¥xj9 Xaboli Maon. Ricis ai. _ Z4° Aliquid Sacebdotibus. dùm quod fic in lege Dominus prxeepit, ut opera fervilia diebus dominicis non agantur, ficut fic bonx memorix genitor meus in fuis fynodalibus edidismandavit, quôd nec viri ruralia opera exerceant, id eft, nec in vinea colenda, nec in campis arando, nec in metendo, velfanum lecando, vel fepem ponendo, nec in fylvis ftirpare, vel arbores exdere, vel in petris laborare, nec domo* conftruerei nec in horto laborent, nec ad placita conve­ niant, nec venationes exerceant. Et tria carraria opera licet fieri in die dominico j id eft, hoftilia carra, vel vidualia, vel fi farté necefle erit corpus cujuflibet duci ad fepulchrum. Item teminx opera texui lia non faciant, nec capulent veftitus, nec confiant, vel acupidile faciant : nec la­ nam carpere, nec linum battere, nec in publico veftimenta lavare, nec berbices tondere habeant licitum > ut omnimodis honor fic requies diei dominici fervetur. Sed fic ad Miflarum folemnia ad Ecclefiam undique conveniant, fic laudent Deum in omnibus bonis qux nobis in illo die fecit. A LIQU > D OMNI*U.S De predication* Epifcoporum & Dc Clericis qui fefingunt efle Monachos C t I l I C I I Optate. LXXV. Ur illi Clerici qui fe fingunt lib. i.c. 7*. habitu vel nomine Monachos efle t fic non font, omnimodis videtur corrigendos ar­ que emendandos efle, ut vel veri Mona­ cal fint, vel veri Canonici De pfcudographus & dubiis narrationibus. Omnibus. Captui». LXXV1. Item fic pfeudographix & '*·’·*■ n· dubix narrationes, vel qux omnino con era fidem catholicam funt, ut eniftola peffima fic falfiffima, quam tranfa&o anno dicebant aliqui errantes fic in errorem alios mittentes qubd de calo cecidtflet, nec credantur nec legantur, fed combu­ rantur , ne in errorem per talia fcripta po­ pulus mittatur Sed loli canonici libn fic catholici tractatus fic fandorum audorum dicta legantur fic tradantur. De mangonibus & nudis cum ferro. Presbyterorum. Apr· i. j4· LXXVII. Item ut ifti mangones fic Ο M N 1 B U S. VI· i 7»· cocûones qui fine omni lege vagabundi vadunt, per tftam terram non finantur va­ LXXX. Sed fic veftrum videndum eft, C^udat. gari, fic deceptiones hominibus agere. Nec ifti nudi cum ferro, qui dicunt fe data fibi dilediflimi fic venerabiles pallores fic recpœmtentiâ ire vagantes. Melius videtur, tores Ecclefiarum Dei , ut Prefbvtcri fi aliquid inconfectum fic capitale crimen quos mittitis per parochias veftras ad re­ commiferint, ut in uno loco permaneant gendum, ficacTprxdicandum perEcdefias laborantes fic fervientes, fic poenitendam populum Deo fervientem, ut redè fic hoagentes fecundùm quod fibi canonice nellc prxdicent i fic non finatis nova & non canonica aliquos ex feo fenfu, fic non impofitum fit. fecundùm feripeuras facras, fingere fic prx* De Cantu Romano à Monachis peragendo. dicare populo. Sed fic vofmetipfi utilia honeftèfic reâè, fie qux ad vitam ducunt Omnibus Clebicis. xtemam, predicate, aliofque inftruite ut Caprate. LXXVIII. Monachi ut cantum Ro- hxc eadem prxdicent. lib. i.c. 74. manum pieniter fic ordinabiliter per noc­ Primo omnium prxdicandum eft om­ turnale vel gradale officium peragant, fe­ nibus generaliter ut credant Patrem fic cundùm quod beatxjnemorix genitor Filium & Spiritum fandum unum efle nofter Pippinus Rex decertavit ut fieret, Deum omnipotentem, aeternum , invitiquando Gallicanum cantum tulit ob una­ bilem, qui creavit calum fic terram, manimitatem apoftolicx fedis, fic fandx Dei ' re ficomnia qux in eis funt, fic unam efle Ecclefix pacificam concordiam. deitatem, fubftantiam, fic majeftatcm in tribus perfonis Patris & Filii fic Spiriras De operibus ferviUbus que diebus domi­ findi. nicis non funt agenda. Item prxdicandum eft quomodo Filius Dei incarnatus eft de Spintu fando fic ex Omnibus. Maria femper virgine pro falute fic repaLXXDC Statuimus quoquè , fecun- ratione humani generis, paflus, fepukus, Regum Francorum. Ka^',‘on· 242* 141 illud quod dixit: Qmmmjm qui talia agttnt, ***** V. nqpa** Dei ma confi^uMv. fct’ S^d ft omni inftanai admonete eos de dileftione Dei & Proxnni, de fide & fpe in Deo, dc humilitate & padentia, de caftitate ft continentia, de benignitate ft mifericordia, de eleemofynis & confeffione peccatorum fuorum, ft ut debitori­ bus fuis, fecundùm orationem dominicam, debita fua dimittant ; fidentes certiÆmè qubdqui talia agunt, regnum Dei poflidebunl Et hoc ideb diligentius injungimus veftrat caritad, quia icimus temporibus novifiîmis pfeudododores eflè venturos, ficut Xfe Dominus in evangelic praedixit, ft poftolus Paulus ad Timotheum teftatur. funt fornicatio , immunditia , luxuria* lueô , dilediffimi, toto corde prxMreidolorum ferviuu, veneficia, inimicitia, mas nos in fidenda veritatis, ut poffimus coiueiuioiur f *‘^**1'·*·^·* · uùoofuiut contradicentibus ventau reGftere, ft di­ ira, rixa, dijftnfioner, harefu,fe8a, vini donanre gratid verbum Dei crefcat ft ixvidia t homicidia, ehrutattr , comcffatio~ currat ft multiplicetur in profeftum fimeau, Sr hirfmilia: fua prodico vobu,ficut tae Dei Ecclehx, ft fidutem animarum prodixi, quoniam qui talia agutu, regnum veftrarum, ft laudem ft gloriam nominis Dei non conftquentur. Ideb haec eadem Domini noftri Jefu Chrifti. Pax prxdb quae magnus praedicator Ecclefiae Dei fin- cantibus, gratia obedientibus, glona Do­ gillatim nominavit, cum omni ftudio pro­ mino noftro Jefu Chrifto. ( Arnen. ) hibeantur, intelligences quim fit terribile ft terdd die refiirrexit, ft afeendit in cceloas ft quomodb iterum venturus fit in majeftate divina judicare omnes homines fecundùm merita propria» & quomodb impii propter fcclera uia cum diabolo in ignem aeternum mittentur, & iufti cum Chrifto ft cum fim&s Angelis luis in vi­ tam aeternam. Item diligenter praedicandum eft de refurre&one mortuorum, ut fidant & credant in iifidem corporibus praemia me­ ritorum accepturos. Item cum omni diligenda eundis prae­ dicandum eft pro quibus criminibus depu­ tentur cum diabolo in aeternum fiippliàum. Legimus enim, Apoftolo dicente : Gdm. V. Mtmftfla autem ^uu opera carnir, qua Anna dominica iocamationu dcclXXXix, IndiSione Xtl, anno XX l regni noftri, aSum eft huiue legationu ediSum in Aquifgrani palatio publico. Data eft hac charta die X. Kalendae Aprilu. ANNI DCCLXXXIX. £ Coalaetud- (De reformatione Monachorum.) i«p«.pag. SbaMoSot Monachis gyrovagjs & fiura5ίΛ JL/baitis. II. De anachoretis, melius eft ut hor*■" teneur in congregatione permanere, quim m. animus eorum aliubi ambulare tenter. ή. HL Ut non parvipendentes fint pafto*Λ· * m an*nurum “bi commiflarum j nec majorem curam habeant de lucris terrenis, quim de anima hu< fibi commiflis. nia. c. s. IV. De obedienda quae Abbati debet exhiberi, ft ut abfque murmuratione fiat, nu c. »7. V. De Decanis ft Praepofids, ut eorum * »** mutatio fecundùm regulam fiai. 1W.JMSJ. VI. De cellarariis monafterii, ut non w 4*>* avari mittantur, fed tales quales regula L 99· /. VII. Ut ubi corpora Sanftorum re- c*k-G*iquiefeunt, aliud oratorium habeatur ubi nacres fecretè pofiint orare. anfirii VIII. De eulogiis. ÿ IX. * De fufcepdone hofpitum, ficut regula continet. X. De veftimentis Monachorum, ubi ‘CoocWfuperfluum eft, abfeidatur j ft ubi minus, *· augeatur. iw. c. «>. XI. De noviter venientibus ad convert ****·c- **· fionem, ut fecundùm regulam probentur, IW. c. «j. & non antea fufeipiantur nifi ncut regula jubet. Et nullus cogatur invité repromit­ tere. Et de obedienda ft de ftabilitate permanendi, ficut regula habet. ΧΠ. De filiis nobmum qui offeruntur. ?·»* ,io’ «43* w Anno Chiisti ■&. Capitularia XIII. De ordinandis Abbatibus. Re^oUM»- XIV. De fratribus in via diredis. * FraoZ* XV. Ut nullus Abbas pro fufceptione h. * Monachi praemium non quxrac. Karoli Magn. .Λ . 244 XVI. Ut difciplina Monachi. regula- Frwoi. ris imponatur, non fecularis,ideft,non ’*· orbentur, nec truncationes alias habeant, nifi ex audor itate regular. CAPITULARE TERTIUM pend. torn, j. P. t4o. & Colled. CooTuetud. I«per.p*g. I I o. SttnoaJat, Cone. Gil­ lie, torn. ». Pg· 'VBu Cras id tilcexn Ep. HuKiniri , P»g. i*»· ANNI DCCLXXXIX L ϊ TT Comites pupillorum & orphanorum caulas primùm audiant. Et in venationem non vadant illo die quando placitum debent cuftodire, nec ad paftum. II. De facramento fidelitatis caufà quod nobis & filiis noftris jurare debent, quod his verbis conteftari debet : Sic pro­ mino ego ille panibus Domni mei Karoli Regis , & htiorum ejus, quia fidelis fum & ero diebus vit» mea, fine fraude vel malo ingenio. Herold, p. J «P- 'III. De monafteriis minutis, ubi Nonnanes line regula fedent, volumus ut in uno loco congregatio fiat regularis, & Epifcopi praevideant ubi fien poflit, & ut nulla Aboatifla forât monafterio exire }>r.tfumat fine noftra juifione , nec fibi ubditas facere permittat > & earum clauftra fint bene hrrnata, & nullatenùs ibi vuinileodes fcribere vel mittere præfumant : & de pallore carum propter ungui­ nis minuationem. IV. De tabulis vel codicibus requiren­ dis. Et ut nullus in pfalterio vel in evangelio , vel in alus rebus, forrire przfumat, nec divinationes aliquas obfervare. V . Ut nullus glorietur per injuftam rationem aut conquirere aliquid aut con­ tinere. V I. Ut illar difciplinac qux propter legem confervandam funt conftitutz , propter prrmium non dimittantur. VU. Ut audiant Epifcopi baptifterium Prefbyterorum, ut fecundum morem Ro­ manum baptizent. VIII. De calceamentis fecundùm Ro­ manum ufum. IX. Ut in diebus foftis vel dominicis omnes id Eccleiiam veniant > & non invi­ tent Prefbyteros ad domos fuas ad Miflâs laciendas. X. Omninb prohibendum eft omnibus ebrietatis malum. Et iftas conjurationes quas faciunt per fonftum Stephanum. aut per nos, aut per filios noftros, prohibe­ mus. Et praecipimus ut Epifcopi vel Ab­ bates non vadant per cafam mrfcendo. XI. De eo quod M1Û1 noftri providere debent ne fortè aliquis clamor fuper Epif­ copum vel Abbatem vel Abbatinam, vel Comitem, feu fuper qualemcumque gra­ dum fit, & nobis renuntiare. XII. De injuftis teloneis. ΧΠΙ. De manu leprofi. XIV. Ut Monachi, & qtu in gradu facerdotali conftituti funt , ad fecularia negotia non tranfeant. De reliquis confo­ nds detur fpatium ufque m (ynodum noftram. XV. Ut Epifcopi & Abbates & Abbatiffie cupplas canum non habeant, nec fal­ cones , nec accipitres, nec joculatores. XVII. De pauperibus in plateis vel in quadruviis jacentibus, ut ad Ecclefiam veniant, & illorum confcfliones donentur. XVIL Ut fuper altaria teguria fiant vel laquearia. XVIII. Ut elocas non baptizent, nec chartas per perticas appendant propter grandinem. XIX. Ut Midi noftri provideant bene­ ficia quomodo fint conaire&a, & nobis renuntiaro faciant. XX. De leprofis, ut fe non intermif ceant alio populo. XXI. Et omninb Midis noftris praeci­ pimus ut bona quae aliis per vcrbqm noftrum docent facere, fadis m fe ipfis oftendant ï4J anno ο»»™ Regum Francomm. K‘X^‘°N 246* λ Ροβ fuperiora capitula, fequuntur tn vetufiiffimo Codice mf Longo bardico bibliotheca Thuana duo fequentia, cum hoc titulo : ITEM DE REBUS ECCLESIARUM. 1. IT o lu mu s ut qui aliqui per telles rain invenitur : fi inventus fuerit in terra V exinde qualecunque rem tollere voluerit, per quinque vel feptem ceftimonia dicant uium teftimonium , & lie tollantur qualecunque rem. Quia teflamento quod Romani facium firmum non poflet, nifi per quinque aut per feptem confirmatur. II. Item de thefimro quod fubcus ter­ Ecdefiarum, tertia ad partem Epifcopi revocetur. Et fi aliquod Langobardos aur qualibet homo propria expontanea volun­ tate cavaverit, & aliquit ei dominus de­ derit in propria fua quarta portione, exin­ de tollantur, & ille verb aes portiones ad nos perveniat, & de verbo nolito ut nullus przfumat aliter fecere. PRÆCEPTUM DE INSTITUTIONE EPISCOPATUUM PER Datum anno Chrifti SAXONIAM, dcclxxxix. T^RÆCEPTVM quodfequitur de inftituiione finibus epifetmatâs. JL Bremenfis, unum eft ex variis exemplaribus qua Karolus Magnus feribi fecit cùm Saxoniam, quam Chrifti imperio nuper adjecerat, in o3o dioecefes divifit, iit patet ex libro primo hiftoria ecclefiaflica Ada­ mi Bremenfis. Is enim, cùm dixijfet Kartlum, poftauam Saxoniam in provinciam redegerat, in odo eam epifeopatus divifijfe 9 demum addit : Cujus exemplar divifionis , quod ex praecepto Regis in Bremenfi Ecclefia fervatur , his cognofci poteft verbis. Tum fubjungit praceptum de mftttutione epifeopatus Bremenfis. Praceptum de fun­ datione epifeopatus Verdenfis, quod efi alterum ifiius divifionis exem­ plar , nuper in lucem prodiit beneficio Joachimi Joannis Maderi, fed corruptum & interpolatum in aliquot locis. Nobis fatis vijum fuit ad infiitutum noftrum , unum divifionis illius exemplar proferre. N nomine Domini & Salvatoris noflri mus. pnftirur libertati donatos, & omni Jefu ChriAi. Karolus, divini ordinante nobis debito cenfu folutos, pro amore il­ providentia, Rex. Si Domino Deo exer­lius qui nobis vidoriam contulit, ipfi tri­ cituum fuccurrente in bellis vidorii potiti butarios & fubjugales devotè addiximus i fumus, in illo, & non in nobis, gloria­ videlicet ut qui noftne poteftatis jugum mur , & in hoc fccuio pacem & profperi-' hadenbs ferre derredaverum, vidi jam, tatem,&in futuro perpetua: mercedis re­ Deo gratias, & armis & fide Domino & tributionem, nos promereri confidimus. Salvatori noftro Jefu Chrifto & Sacerdo­ Quapropter noverint omnes Chrifti fide­ tibus ejus, omnium fuorum jumentorum les qubd Saxones, quos â progenitoribus & fruduum ,lt£iufque cultura: decimas ac nofiris ob fur pertinaciam perfidia: fem­ nutritura:, divites ac pauperes legaliter per indomabiles, ipfique Deo & nobis confindi perfolvant. Proindè omnem ter­ camdiu rebelles, quoufque illius, non no- ram eorum antiquo Romanorum more in ftrâ, virtute ipfos & bellis vicimus & ad provinciam redigentes, & inter Epifcopos baptifini gratiam Deo annuente perduxi- certo limite difterminantes, feptencrionaTom. Z QÜ I *47 Capitularia 1er illius partem, qux efl piicium uberlate ditifluna. & pecoribus alendis habetur aptiflima, pio Chrifto Chrifto& Apoftolorum Apoftolocum Tuorum principi Petro pro gratiarum ac­ tione devocè obtulimus, Gbique in Wigmodia ia loco Bremon vocato, fuper flu­ men Wirrabam, Ecclefiam & epifeopafem ftacuimus cathedram. Huic paro­ chix decem pagos (abjecimus 5 quos etiam abjeftis eorum antiquis vocabulis Sc. divifionibus m duas redegimus provincias, iis appellantes nominibus wigmodiam & Lorgoe. Infuper ad prxfatr conftruftionem Ecclefix in fupradiAis pagis fepeuaginta manfos cum fuis colonis offerentes tonus hujus parochix incolas, decimas fuas Ecclefix fuoque provifori fideliter perfolvere hoc noftrx majeftatis prxeepeo jubemus, donamus, & confirmamus. Ad­ huc etiam fummi Pontificis & univerialis Papx Adriani prxeepto, necnon MogontiacenGs Epifcopi Lullonis, omniumque qui affuêre Pontificum confilio, eandem Bremenfem Ecclefiam cum om­ nibus fuis appendiciis V iiIehado, proba­ bilis vitx viro,coram Deo & fandis ejus commifimus : quem etiam primum ejufdem Lcclefix III Idûs Julii confecrari fecimus bpifi opum, ut populis divini fe­ mina verbi fecundhm datam libi (amen­ tiam fideliter difpcntando, & novellam hanc Ecclefiam canonico ordine & mo­ nade ri ali competenti ntilitrr inftmendo, interim plantet & riget quoufque preci­ bus Sandorum fuorum exoratus incre­ mentum det omnipotens Deus. Innotuit etiam idem venerabilis vir fqrnitati nof­ trx, eam quam diximus parochiam, prop­ ter barbarorum infeftantium pericula, feu varios eventus qui in ea folent contigere, ad fuftentacula five ftipendia Dei fervo­ rum inibi militantium Deo minimé fufficere pofle. Quamobrem quia Dominus omnipotens in gente Frefonum, ficut & Saxonum oftium fidei aperuit, partem prxnominarx regionis, videlicet Prefix, qux contigua huic parochix efle dinofcitur, eidem Bremcnfi Ecclefix fuoque provifbri Willchado Epifcopo, ejufque tue- 148 ceflbribus, perpetualiter delegavimus re­ tinendàta. Er quia cafus prxterÎDorum nos cautosfactUnt m futurum, ne quis, quod non optamus, aliquamfibi in eadem dioccefiulurpet poteftatem,certo eam limite fecimus terminari, eique hos terminos, mare Oceanum, Albiam fluvium, Liam, Steinbach . Hafâlam , Wimarchâm , Sneidbach , Oftam, Mulinbach, motam paludem qux dicitur Sigeffidcfmor, Quiftinam, Qxcfenmor, Afchbroih , Wifebroch, Bivernam, Utemam, iterumque Oftam i ab Ofta verb ufquequb perve­ niatur ad paludem qux dicitur Caldenbach , deinde ipfam palude m ufque in Wempnam fluvium > à Wempna veri» Bidnam Farftmam ufque in Wirraham fluvium i dehinc ab onentali parte ejufdetn fluminis viam publicam qux dicitur Hefleveg , Srurmegoe & Lorgoe difterminantem Sechbalam , Alapam, Caldhova, iterumque Wirraham 1 ex occidentali autem parte viam publicam 2ux dicitur Foloego, Derve & Lorgoe ividentem ufque in Huntam flumen i deinde ipfum flumen, & Amrivum lucum fylveftrem, quem incolx loci WiUloch nominant, Finolam, Waldefmoer, Berepol, Eddcnriad paludem Emifroe & Oftergoe difterminantem , BruftUcho, Biberiach , iterumque mare , firmos & intrangreffibiles circumfcribi juflimus. Et ut hujus donationis ac drcumfcripdonis auâoritas noftris futurifque temporibus, Domino protegente , valeat inconvulia manere, manu proprii fubfcripfimus, & anuli noftri imprefhone fignan juflimus. Signum Domni KAROLI Regis invi* di (fimi. Hildebaldus, Archiepifcopus Colonienfis & iacri palatii Capellanus, recognovi. Data 11. Idto Julii, anno dominior incarnationis dcclxxxix, Indi&ione xii, anno autem regni Domni Karoli XXI. Aftum in Palatio Nemctenfi feliciter. Amen. * ï49 Regum Francorum. zjo* PRÆCEPTUM PRO TRUTMANNO COMITE, Datum anno Chrifti dcclxxxix. N nomme fimâz & individue Tripi- univeriorum caufas audiendas vel reda catis. Amen. Karolus, divina ordinante judicia terminanda , lifque Advocatpm clemendâ, Rex. Si Domino Deo exerci­ omnium Preibyterurum m tota Saxonia tuum Cuccurrente in bellis viÛoriâ potiti fideliter agat, fuperque Vicarios & Scafumus, in illo & non m nobis gloriamur, binos ,quosfubfe habet, diligenter inqui­ & m hoc feculo pacem & proiperitatem, rat, & animadvertat ut officia fua fedulb & in perpetuum futuro aeternat mercedis peragant > tandem idem Comes omnia fua retributionem, nos promereri confidimus. fibi lingulanter à nobis przfcripta toto Propterei omnes Chrifti fideles noverint conatu & viribus perficiat, atque ita me­ ouàd Saxones, quos à progenitoribus no­ moratus nofter Comes Trurmannus bene ftris ob fuz pcranaciz perfidiam femper ingenuus atque fecurus extitat. Et ut ifta indomabiles, ipfiquc Deo & nobis tamdiu ingenuitatis pagina firma ftabilifque con­ rebelles. ououfquc illius & noftra virtute fidat , manu propria fubfcnphmus, & ipfos & bellis vicimus & ad baptifmi gra­ anuli noitn unpremone fignari jullimus. tiam Deo annuente perduximus, priftiSignum Karoli Regis invidiflimi. nxque libertati donatos, & omni nobis Hudebaldus , Archiepifcopus Colodebito cenfu folutos, pro amore illius qui nienfis '& iacri palatii Capellanus , re­ nobis vidoriam contulit, ipfi tributarios cognovi. & fubjugales devotè addiximus, cofque Data iv. Kal. Oftobris, anno dominiez in fide Chnftiana retinere optamus & per- incarnationis dcclxxxix , In did i one feverare cupimus. Quapropter in illa par­ XII, anno autem regni Domini Karoli te Saxonis Trutmannum virum illullrem XXA. ibidem Comitem ordinamus, ur·refidrar *AAum iu villa Trurmanni feliciter. in curte ad campos in mallo publico ad Arnen. I C APITULATIO DE PARTIBUS SAXONIÆ. JIÆC DE PARTIBUS SAXONIÆ CONSTITUTA SUNT. INDEX CAP 1TULOR U M. ’ DeD e honore Ecclefiarum. confugio ad Ecclefiam. 3 Si quij Ecclefiam per violentiam intra­ verit, autfuratus fuerit,aut incendent. 4. De jejunio quadragefimali objervando. j. De interfe&oru Clericorum. 6. De magis & flrtgu occifis. 7. Ne corpora dc foriSorum crementur. 8. Qualiter puniantur Saxones qui ad baptifmum venire noluerint. 9. De his qui homines deemonibus immo­ lant. 1 o. Quxpcena eos maneat qui cam paganis ûdverfuf Chriflianos conjpinuu. li .Deeo qui infidelis efi Domino Regi. 12. De eo quifiliam dominifui rapuerit. 1 q. De eo dui dominum vel dominam fuam interfecerit. 14. Vita ei concedatur qui de mortalibus criminibus latenter commifiispcenuem tiam agete volueris. iq. De rebus & mancipiis Ecclefiarum. 16. Ut decima detur Ecclefiis de omni re qua ad fifcum pervenerit. 17. Ut omnes decimam partem fubfiamia & laboris fui donent Ecclefist 18. Ne in dominicis & feftivis diebus pla­ cita teneantur. 1 9 Ut infantes baptizentur infra annum. 20. De conjugiis prohibitis. TrMm. ■pd WiakclauMLp. Ï7*. -, Anno Chkisti 7s* Kaboli Magn. Rigis m. Capitularia o * «7. Defidejufibribus dandis. aS. Ut munerafuper innocentem nullus ac­ 22. Ut corpora dcfun&orum ia cetmctcriis Ecclefùe fepeliantur. 23. De divinis&fortdegis. · 24. Dt latronibus & maUfdSorihus. a;. Ut nullatenus alterum aliquispignorare prefumat. »6. Ut nulh adRegempro fuartclamatiosu veniendviam contradicere aliquis prm fumat. cipiat. »9. Ut Comites pacem & concordiam ai invicem haoeant. 30. De 00 qui Comitem isttrftciru. 31. Qualiter banntts folvetur pro faida. } a. Dejuramento in Ecdefia proflando. If. Jve Saxones agant conventuspublicos, nifiper jujfioncmRigit. Incipiunt îupbasciipta Capitulait bobum tutu». nun aliquem aut feminam ftrigam efic & homines comedere » fic propter hoc ipfiun de maioribus capitulis incenderit, vel carnem ejus ad comcdenhoc placuit omnibus, ut Ecdefix dum dederit , vel ipfiun comederit, capi* Chrifti, qux modh conftruuntur in Saxo* ds fententid punietur. ; Dt honore Ecclefiarum. _ nia, & Deo facratx funt, non minorem Ι»λλλ0Α»τ» , fed majorem fic Λτ «v/*eL habeant honorem excel­ lentiorem , qulm fana habuiflènt idolo­ rum. λ De confugio ad Ecclefiam. II. Si quis confugium fecerit in Eccle­ fiam, nidlus eum de Ecdefia per violen­ tiam'expellere prxfumac, fed pacem ha­ beat ufque dum ad placitum prxfentetur » & propter honorem Dei Gmdorumque Ecdefix ipfius reverentiam, concedatur ei vita & omnia membra Emender autem caufam in quantum potuerit, &ei fuerit judicatum > & fic ducatur ad prxfentiam Domini Regis i & ipfe eum mittat ubi clementix ipfius placuerit. 5i quis Ecclefiam perviolentiam intraverit, aut furatus fuerit , aut incenderit. III. Si quis Ecclefiam per violentiam intraverit, & m ea per vim vel furtum aliquid abftulerit, vel ipfiun Ecclefiam igne cremaverit, morte moriatur. De jejunio quadragefimali obfervando. IV. Si quis fandum qiiadrage funale jejunium pro defpe&u chriftianitatis con­ tempferit , & carnem comederit, morte moriatur. Sed tamen confideretur à SacerDnnur. jote , ne fort£ caufa neceflitatis hoc cui>Oi’ libet proveniat ut carnem comedat. De interfeSione Clericorum. V. Si quis Epifcopum aut Prcibyterum five Diaconum interfecerit, fimiliter ca­ pite punietur. De magis & firigis occifis. VI. Si quis à diabolo deceptus credi­ corpora dcfunSorum ■J””" * VII. Si fed omnes ad Ecdefiam re­ fumat. currant ad audiendum verbum Dei, & XXVI. Ut nulli hominum contradi­ orationibus vel juftis operibus vacent. Si­ militer & in feftivitauDus przdaris Deo cere viam ad nos veniendo pro jufticia fic Eccleiia? conventui dcierviant, & fc- redamandi aliquis prxfumat. Et fi aliquis hoc facere conavcrit, noftrum bannum cularia placita dimittant. Ut infantes baptmntur infra annum. perfolvat. Da fidejufibribus dandis. XIX, Similiter placuit lus decretis inXXVII. Si quis homo fidejuflbrem ferere qubd omnes infantes infra annum baptizentur. Et hoc ftatuimus, ut fi quis invenire non potuerit, res Illius in forbaninuncem intra circulum anni ad bapeif- no mittantur ufque dum fidejufibrem prrmum offerre contempferit, fine confilio femet. Si verb luper bannum in domum vel licentia Sacerdotis, fi de nobili genere fuam intrare prxiumpfcrit, aut folidos de­ fuerit, centum viginti folidos fifco com­ cem aut unum bovem pro emendatione infuper unde ponant > fi ingenuus, fexaginta j fi litus, ipfius banni componat ; debitor exftitit, perfolvat. Si verb fidetriginta. De conjugiis prohibitis. juflbr diem ftatutum non obfervaverir. XX. Si quis prohioitum vel illicitum tunc ipfe tantum damni incurrat quan conjugium fini foratus fuerit, fi nobilis, tum manus fua fidcjuflbris cxllilit. Ille n# Ai0">^“*n Capitularia Karoli Magn. ~ RXCISSJ. autem qui debitor fidejuflbri exftitit, du­ bus bannum mittere infra fuo minifterio plum reftiruat pro eo qubd fidejufibrem dc fricte vel majoribus caufis in folidis fexaginta Dc minoribus verb caufis Co­ in damnum cadere pennifit Ut muneraiuperuutocetuem nullus accipiat miti* bannum in folidis duodecim coniti* XXVIII. De praemiis & muneribus, ruimus. Dejatutem) in Ecclefia pntfiando. ut munera fuper innocentem nullus acci­ ΧΧΧΠ Si cuilibet bonuni {aeramen­ piat Et fi quis hoc facere pnefiimpferh, noftrum bannum folvau Et fi, quod abfit, tum debet aliquis, aframeat illum ad forcé Comes hoc fecerit. honorem fuum Ecclefiam (aeramento ad diem ftatutum. Ex fi jurare cootempferit, fidem feciat, & perdat. Ut Comius pacem & concordiam ad invi­ folido* quindecim componar qui inaftxvus cem habeant apparuit, fic deinceps caufam pknteer XXIX. Ut aniverfi Comite* pacem emendare feciat De perjuriis. & concordiam ad invicem habere ftuΧΧΧΙΠ. De perjuris, fecundùm legem deant. Et fi forte inter eos aliqua difeordia aut conturbium ortum fuerit, ut no- Saxonumfic ftrum folatium vel perfe&um pro hoc non Ne Stuâmes agent conventus publicas , nifi perjufeeai Regis. demittant. De eo γΰ Comitem interfecerit. XXXIV. Interdiximus ut omne* Sa­ XXX. Si quis Comitem interfecerit, xone» generaliter conventu* publicos nec vel de eius morte confilium dederit, he­ faciant, nifi forcé Miflus nofterde verbo reditas illius ad partem Regis eveniat, & noftro eos congregare fecerit. Sed unuf qiufque Comes in tuo minifterio placita fic in jus ejus redigatur. Qualiter bturnus fabatur pro faida. juftitias faciat. Et hoc à Sacerdotibus conXXXL Dedimus poteftatem Coniiri- fideretur ne aliter feciat. g^-EPISTOLA AD FASTRÀDAM REGINAM, VOftC· V·· CONJUGEM SUAM, De Vifioria Avarico. , & de Letantis. aro lus, grani Dei Rex Franco­ interfecerunt, in tantum, ut dicunt, qubd rum fic Longobardorum t ac Patri­ in multis diebus major ftrages de ipfis Avaris fe&a non fuir. Et exfpoliaverunt cius Romanorum, diiedr nobis & valdè amabili conjugi nuftrx Faftrade Regime. ipfum vallum, & fédérant ibidem ipfe no­ Salutem amabilem tibi inDomino per hos de, vel in craftina, ufque horâ dieitcrüâ. apices mittere ftuduimus, & per te aulciffi- Et acceptis fpohis reverfi funt in pace, 8c mis filiabus noftri*, vel caeceris fidelibus centum quinquaginta de ipfis Avaris vivos noftri* tecum manentibus. Scientem te comprehenderunt , quos refervaverunt enim fecimus quia gratias Deo feni & Calvi ut noftra fiat juflio qualiter exinde agere fumus. Miflus quidem diiedi filii noftri debeant Fidelo De; ac noftri, qui noc Pippini, nomine ili nobis nuntiavit de egerunt. fuerunt ille Epifcopus, ille Dux, ejus fanitate ac Domni Apoftolici, vel ilk fic ille Cornues III Dux de Hiftria, u* de falvatione confinium noftrorum illi* didum eft nobis ibidem bene fecit cum partibus pofitorum : unde valde fetificari fuis hominibus. Vafli vero noftri fuerant exddmus. Et infuper retulit nobis quali­ illi. Nos aurem, Domino adjuvante, tribus ter ilfe fcarjr, quas priés de Italia juffimus diebus letaniamtecimus,id eft, NonisSep- yu.^ ad pergere partibus Avaria: in ili confinia tembris,quod fuit Lunis die, incipientes, refioendum, perrexerunt infra fine* ipfo- fit Martis, fic Mercor». Dei nufericor- ·“·”*■ rum decimo Kalendas Septembri*, fic diam deprecances ut nobis pacem fic feniinierunt pugnam cum eis > & dedit ei* tarem, atque vi&oriamfieproiperum iter, Deus omnipotens pro fua mifcricordia vi- tribuere dignetur, fic ut in fua mifericon· âoriam, & multitudinem de ipfis Avaris dia fic pietate nobis adjutor fic confiliator atque K _ f Anno Cheisti 79J Regum Francorum. K>™“.”ACW· tr8v atque dcfenfor in omnibus anguftiis noftris exiftat. Et à vino & carne ordinaverant Sacerdotes noftri, qui propter infirmita­ tem aut fencdudinem aut juveutudinem abftinere pote rant, ut abftmuiflènt: & qui redimere voluiflet quod vinum licentiam habuiflet bibendi ipfis tribus diebus, di­ tiores &i potentiores homines in unaqua­ que die folidum unum dediflent, minùs potentes juxta pofiibilitatem ipforum, & qui amphùs dare non poterat, & vinum bibere volebat,(altèm vel unum denarium donaflet i eleemofynata verb unufquifque fecundùm propriam atque bonam volun­ tatem , vel juxta poffibilitatem, feciifet. Et Sacerdos unufquifque Miffam fpccialem fcciflet, nifi inhrmicas impedifiet j fic Cle- rici qui pGdmos fdebant, unufquifque quinquaginta cantaflet : & interim qubd ipfas litanias faciebant, difcalceau ambulaflent. Sic confidcraverunt Sacerdotes noftri, fic nos omnes ita apaficavimus, & Domino adjuvante complevimus. Unde volamus ut' tu cum ilL & ili vel exteris fidelibus noftris confidence debeas qua­ liter ipfe litaniae ibidem fa&e fiant. Tu autem juxta quod tua infirmitas permittit, in tuo committimus arbitrio. Et mirum nobis fuit quia vefter miflus nec epiftola, poftquam de Rageniiburgo, ad nos non VA Egta. venit Unde volumus ut urpius nobis de ^u***aU tua fanitate, vel de aliud quod placuerit, fignificare debeas. Iterumque ûlutamus te multùm in Domino. GoiAst. Coafttt.1·» per.tom.}. ~ ~ ~ ~ ~ * * * aa. *a * 7 * Cotka. ConfiKHMli* Dacum, ut videtur, anno Chrifti dccxciii, poft obitum Hildegardis Regine. Incipit Capitulare qualiter preteepît Domnus Rex de quibufdam caufis. INDEX D E Xenodochiis. CAP ITVLORVM. Epift. Hiac* atari, pag. *4?. (iCiut·» PH· I*·* 10. De auSontatelegumb confuetudinum. e. 3. q De Ecdefiis baptifmolibus. De Advocatis Sacerdotum. De diverfis generationibus hominum qui in Italia commanent. Et de fiatu ingenuitatis. j. De compofitionibus qu» ad palatium pertinent. S. De MonafteriisSr Xenodochiis regalibus. 7. De rebus forfaSis. 8. De eo cujus resin eleemofyna datefunt. 9. De jurefili» in resfervorum quospater fecit Uberos. Incipiunt supeasceipta De Xenodochiis. it.De potefiate vendendi & “donandi in femina. 1 a. De mancipiis palatii & Ecdefiarum. 13· De liberis hominibus adfervilia opera non cogendis. 14. De rebus que Hildegard» Reginse tra­ dit» fuerunt. 1 y. De afdionibuspedatü. 16. Defugitivis. 17. De figilli· & epiflolis, & de porturis CMjtodiendis. Capitula it boeum tbxtus. Cantata· P^.an. qualiter Deo fic nobis exinde placeat Tff.caa. 7. ΙΛ.Π^. De Ecdefiis baptifmalibus LiKj.leg. I Torino capitulo de Xenodochiis ΙτβΗ°*>«· 17 juffit ut quicunque Xenodochia II. De Ecdefiis baptifmalibus, ut nul* habent, fi ita pauperes pafcere voluerint latenùs eas laici homines tenere debeant, fic confilium facere quomodb ab antei fed per Sacerdotes fiant, ficut ordo eft, fuit, habeant ipfa Xenodochia, & regant gubernatae. Et neque ipfi pagenfes neglir ordinabilicer. Et fi hoc facere noluerint, gentiam habeant de hoc quod ibidem fa­ G ipfa dimittant j & per tales homines in an­ cere debeant. Et illi Sacerdotes eas fic re­ tei fint gubernata, cum confilio Epifcopi, gant quomodo ordo canonicus expofett. R Loogotar. ttt. I.C. X». Vide inft 4, t *’f· Boni. HIE rieoc. ?.»t. * M· Butduud. liK j.c.xx. Yvo, pan. j. cap.»?. «jp Anno^“,st’ De Advocatis Sacerdotum tik ». HL De Advocatis Sacerdotum, volu**£· mus pro ecdefiaftico honore δί illorum reverentia ut Advocatos habeam De diverflsgtAtniuniku Iwmwn qeu in Italia commanent. Et deflant ingenuitatis “P-u 260 Ukt.up. L-n·8·*"· (wSXmm ?*** De anSoritau legum & coafuttudinum. IV De divertis generationibus bomiX Placuitinferere ut ubi lex erit, pra:num qui in Italia commanent, volumus ficut nulla confuetudo ut ubicunque culpa contigerit unde fiuda ccllatconfuetudini, fuperponatur legi. ♦»· c· *· crefeere pqceft » propter eas fatigationes hominis illius contra quem culpaverit, De poteflate vendendi & donandi in femina. fecundùm ipfius legem cui negligentiam XI. Placuit etiam nobis ut quxeunque IM- *commifit, emendet. De ftatu verb ingenui­ femina poceftatem habet per commeatum **c* >* tatis , aur aliis querelis, unufquifque iecun- viri fui res fuas vendere, habeat poteftadùm fuam legem femetipfum defendat tem fit donare. De comfofliitulu qux adptUdta pertinent. ibid. bb. i. V. De compofiuonibus qux ad pala*·*·'♦’«· cium pertinent, fi Comites ipfas caulas commoverint ad requirendum, illam ter­ tiam partem ad eorum recipiant opus, duas verb ad palatium. Et fi per fuam negligentiam remanfenm, & Mitius domi­ nicus ipfas caufrs coeperit inquirere, tunc volumus ut ipfe Comes illam teruam par­ tem non habeat, fed cum integritate ad palatium veniat. De Monafteriis & Xenodochiis regalibus. lw«L bk « VI. De Monafteriis fit Xenodochiis qux nvî. »·. Vil. De rebus forfaftis per diverfos Ub.LU|. comitatus, volumus ut ad palatium perLoejob.tB. tineant. n‘ Kai oli Mack Ragis »5. erogatoris omnes fervos fuo® juffit fieri bberos, quia contra legem efle videtur, infticuimus qubd ipia filia m tertiam portionem de praefatis rebus iterum in fervos fuos introire poflit. Capitularia De eo cujus res in ehemofyna datatfunt. VOL Si cujufcunque res in eleemofyna data: funt, & ipfe morruus fuerit antèquàm eas difpcnfer, tunc Mitius domimVJe Sir- eus uni cum Epifcopo parochiae ipfius Ca°·^ k» con^deret qualiter in Domni Regis merroifcaMj cede ipia clcemofyna fiat fada, & infra hç. t/. triginta nodes impleta efle debeat. Dài ut. ». ». it.c. e. De mancipiis palatis & Ecclefianun. XII De mancipiis palatii noftri fit Ecclefiarum noftrarum nolumus mundium ,uC I’ reppere, fed ipfa noftra mancipia habere. De liberis homutibuo adfervilia opera non cogendis ΧΙΠ. Placuit nobis ut illos libero* homines Comites noftri ad eorum opus fervile non opprimant Et quicunque hoc fecerit, fecundùm quod judicatum habe­ mus emendet. * ' De rebus qua Hildegarda Reguut tradita fuerunt. XIV. De rebus qux Hildegardx Re­ gina- traditx fuerunt, volumus ut fiant de£ criptx breves, & ipfe breves ad nos fiant addudx. De aldionibus palatii. XV. Non eft noftra voluntas ut homi­ nes Placentini per eorum perceptum de curte palatii noftri iliosaldraaes recipiant. VUefin» aJGfinda Kar. Cii’· P· HJ. i* UkiXqt Longokw44- Defugitivis'. XVI. De fugitive qui in panibus Be­ nanb. >. M. >f. c. neventi ficSpolcti, five Romanix vel Pen­ tapoli , confugium facium, ut reddamur, fit tint reverti ad propria loca. De figiU/t & epiflolis, & de parturis cuflodiendis. XVII. Sicut confuetndo fuit tigilla fii 1W- ·*· i· epiftolas prendere, vel porturascuftodire, v IX. De filia cujus pater per manum ita fit nunc fit faAum. De jure filia in res fervorum quos pater fecit liberos. Kaaoli Magni Imp. Aug. Constitutio contrà karefim Elipandinam. Vide ·η novo Codice Legum veteaum. KaAou Magni Imp. Aüo. Capitulaab de non adorandis Imaginibus. Vide in novo Codice Legum veteaum. Kaboli Magni Imp. Aug. Eoictum de fummd Trinitate & Fide catholicd Vide tn novo Codice Legum vetbaum. Kaaok Magni Imp. Aug Rescaiptum dr mm adoremdis Imaginibus contra Gratorum Synodum. Vide in novo CODICE LeGUM VETBAUM. ι6ι AHNOwc;t,’τ, Regum Francorum. Κα^μ,Γ' i alium prx- fato Tamloni, ut fecum haberet in monafterio, dandum > tertium verb in facti palatii capella recondendum fieri juflit. De fiabtli pretio annona, tum privaite tum publica. II. Statuit piillimus Domnus nofter Rex,confentiente fandi Synodo, ut nul­ lus homo, live ecclefiafticusfive laicusfit, □unquam cariùs vendat annonam, live tempore abundantix, five tempore cari­ tatis , quàm modium publicum & noviter ftacutum. De modio de avena, denario uno > modio ordei, denarius 11 ; modio figali, denarii tres > modio frumenti, denarii quatuor. Si vero in pane vendere voluerit, duodecim panes de frumento, habentes finguh libras duas, pro denario dare de­ bear , figalitios quindecim xquo pondere pro denario > ordeaceos viginti fimilicer penfantes, avenarios viginci quinque fimilirer penfantes. De verb annona publica Domni Regis, fi venumdata fuerit, de avena modius 11 pro denario, ordeo dcn. 1 ligalo dcn. 11 frumento mod. denar. 111. Έι qui noftrum habet beneficium > diligentiifimh praevideat, quancùm poteft Deo donante, ut nullus ex mancipiis ad illum pertinentes beneficium fame moria­ tur, & quodfupercft ultra illius familiae neceffitatem , hoc libéré vendat jure prxfcripco. De novis denariis, ut ab omnibus in omni loco accipiantur. III. De denariis autem certiilîmè fciatis noftrum edlftum, qubd in omni loco, in omni civitate, & m omni empturio fimiiiter vadant ifti novi denarii, & acci­ piantur ab omnibus. Si autem nonnis noftri nomifma habent, & mero funt ar­ gento, pleniter penfantes, fi quis contra­ dicit cos in ullo loco, in aliquo negotio emptionis vel venditionis, fi ingenuus eft homo, quindecim folidos componat ad opus Regis i fi fervilis condicionis, fi fuum eft illud negotium proprium, perdat illud negotium, aut flagelletur nudus ad palam coram populo, Si autem ex juffione fui domini fecerit, tunc ille dominus folidos quindecim componat, fi ei adprobatum fuerit. Ut Epifcopi jufiitias faciant in fuis parochiis. IV. Statutum eft ! Domno Rege & fanftaSynodo ut Epifcopi juftitias faciant in fuas parochias. 01 non obedierit aliqua perfona, Epifcopo fuode Abbatibus, Pref- . oyreris, Diaconibus, Subdiaconibus, Mo­ nachis, & exteris Clericis, vel etiam aliis, in ejus parochia, veniant ad Metropoli­ tanum fuum, & ille dijudicet caufam cum fuffraganeis fuis. Comites quoque noftri Veniant ad judicium Epifcoporum. Et fi aliquid eft quod Epifcopus metropolitanus Aon poiiit corrigere vel pacincare, tunc tandem veniant accufatores cum accufaco cum litteris Metropolitani, ut fria- mus veritatem rei. Ut Epifcopusnon migret defua civitate, nec Presbyter aut Diaconus defua Ecclefia. V. Definitum eft etiam à Domno Rege & fanda Synodo ut Epifcopus non migret 26; Regum Francorum. de civitate in civitatem, fed curam habeat Ecclefix fux. Similiter Prefbyter 8c Dia­ conus maneant in fuas Ecclefias canonicè. De altercatione Viennenfis & Arelatenfis Epifcopi. Et de Tarentafia, Ebrtduno , & Aauu. byterum non fecundùm canonicam ordi­ nationem ordinatum eflè, ut ab obdam gradu epifcopatûs quem fe habere dice­ bas, deponeretur i prxdido Metropoli­ tano five à comprovincialibus Epifcopis. Ut Monachi α fetularibus negotiis & placitu abjlineant, VI. De altercatione Urfionis ViennenIX. Ut Monachi ad fecularia negotia CapàUary fis Epifcopi & advocato Elifami Arclatenfis Epncopi ledx font cpiftolx beau neque ad placita exercenda non'exeant i III. mi Grcgorii, Zofuni, Leonis, & Symmachi, nifi ita faciant ficut ipfa regula prxeepit. Ut reclufi, nifi ex Epifcopi & Abbatis qux definierunt eù quod Vicnnenfis Ecapprobatione, non fiant. clefia quatuor fuftfaganeas habere fedcs X. Ut reclufi non fiant nifi quos antè deberer, quibus illa quinta prxmineret > St Arelatenfis Ecclefia novem fuflraga- Epifcopus provinciae atque Abbas com­ neas habere deberet, quibus ipfa prxmi- probaverint , & fecundùm eorum difpofincret. De Tarentafia verb & Ebrcduno tionem in redufionis loco ingrediantur. F*r Abbas cum fuis dormiat Monachis. five Aquis, legatio fada eft ad fedem anoXI. Ut Abbas cum luis dormiat Mona­ ftolicam; & quicquidper Pontificem Ro­ mani Ecclefix definitum fuerit, hoc te­ chis fecundùm regulam findi Bcnedifti Cellarii in monafieriis quales eligendi fi&t. neatur. De purgatione & reconciliatione Petri XII. Ut Cellarii in monafteriis avari non eligantur, fed tales clcdi fint quales £ Epifcopi, **** VII. Definitum eft etiam ab eodem regula lan&i Benedidi docet. Domno Rege, five à fimeta Synodo, ut Pe- De monafieriis ubi corporafanSqrumfunt. trus Epifcopus conteftans coram Deo & X111. De monafterio ubi corpora <· r· angelis ejus juraret cum duobus aut tri­ fandorum funt, ut habeat oratorium intra bus ficut facrationem fufeepit, aut ccrtè clauftra, ubi peculiare officium 8c diutur­ cum fuo Archicpifcopo, quod ille in mor· num fiat Ut pro introeuntibus in monafierium tem Regis fife m regnum ejus non confipramia non exigamur. liaflèt, nec ei infidelis fuiflèt Qui Epif­ copus, dum cum quibus juraret non inveXIV. Audivimus enim ut quidam Ab­ !W. c.ij. niflet, elegit fibi ipfe ut fuus homo ad Dei bates cupiditate dudi prxmia, prô in­ judicium iret, & ille teftaretur abfque re­ troeuntibus in monafterio requirant Ideo liquiis ,8c abfque fandis evangeliis, folum- placuit nobis & fandx fynodo, pro (ufeimodb coram Deo, quod ille innocens ex­ piendis in fando ordine fratribus nequa­ inde eflèt, & fecundùm ejus innocentiam quam pccuniâ requirantur ! fed fecundùm Deus adjuvaret illum fuum hominem, qui regulam fandi Benedidi fufeipiantur. Ut Abbas fine confenfu Epifcopi non ad illud judicium exiturus erat. Et exivit eligatur, tamen ejus homo ad judicium Dei, neque XV. Ut Abbas in congregatione non It* c. IJ. per Regis ordinationem, neque per landx fynodi cenfuram, fedïpontancâ vo­ eligatur, ubi juflio Regis fuerit, n^fi per luntate. Qui etiam à Domino liberatus , confenfum Epifcopi-loci illius. idoneus exivit. Clementia tamen Regis Nulla ex culpa Monachos Abbati emeare ' aut mutilare licet, noftri pnefato. Epifcopo gratiam fuam contulit, & pnftints honoribus eum dita­ XVI. Ut Abbates, quilibet culpi i vit, nec paflus çum eflè fine honore quem Monachis cohuqjfla j nequaquam permit­ profpexit de compofito crimine nihil malè timus cœcari, aut membrorum debilita­ meruiflè. tem ingerere, nifi regularis difciplina fubGaerbodo incerto ordinationis Epifcopo jaceat dignitas, abrogata. VIII. Definitum eft quidem à Domno Rege, & fanda Synodo cfle dinofeicur^ ut Gaerbodus, qui fe Epifcopum eflè di­ cebat, & fux ordinationis telles non ha­ buit, qui tamen epifcopalia i Magnardo metropolicano Epifcopo confecucus eft, qui eoam profeflus eft Diaconum & Prof- Ne Clerici aut Monachi tabernas ingrediantur. XVII. Ut Preibvteri, Diaconi, Mo­ nachi , & Clerici, tabernas ad bibendum non ingrediantur. CaeM*n L anni fl*. . Epifcopus canones & regulamfrire debet. Λ V 1II. Ut Epifcopum canones & iw. c. regulam non liceat * ignorare. Capitularia *16/ Dies dominica quomodb obfervanda. IW. c. π· XIX. Ut dies dominica àvefpera ufque ad vcfperum ferretur. 2V« m villis ac vicis ordinentur Epifcopi. bu. c i». XX Quod non oporteat in villolis nec vicis Epifcopos ordinare. Servam fine domini licentia nemo recipiat vel ordinet. Bile. t». XXI. De fervis alienis, ut à nemine recipiantur , necjue ab Epifcopis iacrenrur, tine licenna dominorum , Ut Clerici & Monacki in propofito permaneant. tbU.c.M. ΧΧΠ De Clericn & Monachis, ut m fuo propofito permaneant Ut decimat & nonas Ecclefia folvint qui debent, & omnes decimam de fuapro­ prietate donem Karoli Macn. _ x-Q Rkgis *6. Ut Epifcopus fibi fubditos riti doceat. XXVIL Ut unufquifque Epifcopus fibi fubditos bene doceant & inftruant i ita ur in domo Dei femper digni invenian­ tur qui canonici pofiint fien eledi. De altercationibus Clericorum inter fie vel cum latcis. XX VLII De Clericis ad invicem al- AU- c m tercanubus. aut contra Ef^copum fuum agenribus, ut ficui canones docent, ita omnimodis peragant. Et fi forte inter Cle­ ricum laicum fuerit orta altercatio, Epifcopus & Comes fimul conveniant, & unanimiter inter cos caulam definiant fi> eundum re&Kudinem. Ut conjurationes non fiant. XXIX De conjurationibus & confpi- IW. c. »t rationibus, ne fiant» & ubi funt inventât, definiantur. Λ.ΧΙ1Ι. Ui decimas &: nonas five cenUt monofieriorum difciplina fervetur. fus omnes generaliter donent qui debito XXX Utmonafiena fecundùm cano- iut» Ecclefia ad abam Ecclefiam tranlnugrenl'M' tur, neque recipiantur fine confcientia Epifcopi & litteras commendatitias de cu­ ps dsocefia fuerunt » ne forti difeordia ex­ inde veniat in Ecclefia. Et ubi modo tales rtpeni fuennt, omnes ad eorum Ecclefiam redeant 8r nulluseum pofi-fe reti nere audear poftquarn Epifcopus aut Abbas fuus eum recipere voluerit. Et fi forte fenior ignorat udi fuum requirere debet Cleri­ cum , cum quo fuerit, ipfe cum fub cufio, dia retineat, & non permittat eum vagari aliubi, ufque dum domino fuo refiituatur. XXXVI. De Preibyteris qui contu­ maces fuerint contra Epifcopos fuos, ne­ quaquam communicentur cum Clericis qui in capella Regis habitant, nifi recon­ ciliari fuerint ab Epifcopo fuo, ne fortè canonica excommunicatio fuper eos exin de veniat. Ut abjolutè nullus ordinetur. isu c. i*. XXVL Ut uon abfolutc ordinentur. pella Clencis non communicent. Dejudicio Presbyteri in crimine deprekenfi. XXXVII. Si Prefbyter in criminali opere fuerit deprehenfus, ad Epifcopum fuum ducatur, & fecundùm canonicam i nftitutionem conftringatur. Et fi forti negare voluerit, 8c accufator comproba­ tionem dare non potuerit, & coram Epif copo definitum efle nequiverit, tunc ad uni v eriali Concilioillorum raxiodeferatur I 269 a¥^ch»>«t. Regum Francorum. tibus prévaut funt. 27°* aliis difpenfencur nifi cui Epifcopusjgrdinaverit. Ut Presbyteri ante annos triginta non XXXVIII. De puellis qux à parenordintntur , abus privatx fuerim, fob Epifcoporum Ac Prdbyterorum praevidenda gravioribus XLVII. Dc Prefbyteris ante tricefifeminis commendentur , ficut canonica mum artatis annum non ordinandis. docet au&oritas. lft pofi Miffarum folemnia pax invicem Ut Epifcopus.extra propriam felem nitra tresuHonttlas don Aureal. Etin Epif­ copi rebuspofi eius obisum quit faccédât. datur. XLVin. Ut poftconfeAa facra myfte- iw. c. 4« ha, in Miflarum folemnns omnes genera­ ·*r· XXXIX. Ut nullus Epifcopus pro­ liter pacem ad invicem pnebeanu priam fedem anuaat aliubi frequentando, Ut pomina ante oblationem non recitentur. aut m propriis rebus fuis manere audeat, XLIX. De non recitandis nominibus iw. c. j» . ampliùs quàm tres hebdomadas. Er pro­ pinqui vel heredes Epifcopi res qux ab antequam oblatio offeratur. Epifcopo font adquifitx, aut per com pa­ Qubd non in tribus tantùm lingots orandus fit Deus. lationes , aut per traditiones, poftquam Epifcopus fuci it ordinatus, nequaquam L. Ut nullus credat quod nonnifi in cri- rui. c. j poft ejus obitum hereditate debeant i fed bus linguis Deus orandus fit j quia in omni ad fuam Ecclefiam cathoiicè. Illx autem lingua Deus adoratur, Achomo exaudi­ 3uas priùs habuit, nifi traditionem ad Εσ­ tur , fi jufta petierit. έ fiam ex eisfecerit, heredibus & propin­ Vt Epifcopi & Presbyteri canones non quis fuccedanc. ignorent. Quinam SanSi in Ecclefiam venerandi fint. LI. Ut nulli Epifcoporum & Sacerdo- ruid. & ,4. ib.d. c «i. XL. Ut nulli novi laudi colantur, aut tum liceat facros canones ignorare. invocentur, nec memoria· eorum )»er vias Quatenus Ecclefix ab ingenuis confiru&x tradi aut vendi qusant. erigantur > fed ii fob in Ecclefia venerandi fint qui ex audoritate palfiouum aut vitx LII. De Ecclefiiis qux ab ingenuis ho­ merito ele&i fune. minibus conftruuntur, liceat eas tradere De arboribus & lucu defruendis. aut vendere, tantum modb ut Ecclefia ib«i. c. tj XLL Dc arboribus &. lucis deftruendis non deftruatur » fed (ferviuncur cotidie*) ‘P''*·**· canonica obfervetur auAoritas. ΠΟΠΟΓΟί. juf φκκί* Ut elidi utrinque judices non fpemantur. De licentia Hildeboldi Archicapellani. ** ] IUL c. 4}. XLII. Ut ele&i judices de utrifquc par­ Lili. Dixit etiam Domnus Rex in tibus non fremantur. eadem fynodo ut a Sede apoilobca, td eft, Utparvuu adfaeramenta non trahantur. ab Hadriano Pontifice, licentiam habuiilULc. quia velandx fint, vel quibus occafionibus ante de eodem , ficut & de Angilramno, annos viginti quinque > fi neceffitas com­ apoftobeam licentiam habebat. Omnis pellit, ea quxrantur qux in canone feripta fynodus confenfit, & placuit eis eum ίη palatio efle debere propter utilitates ccfunt Abbetiffa qux canonici vel regulariter non clefiafticas. vivteru, deponenda. De Alcuino, quem Rexfynodo commen­ davit. XLV Dc Abbatiflis qux canonicè LI V. Commonuit etiam ut Alcuinum * * ί,Λ vel regulariter non vivunt, Epifcopi requi­ rant , &. Regi adnuntienc, ut ab honore ipfa fanda fynodus in fuo confercio five in priventur. orationibus recipere dignaretur, eb qubd upi^ AbUt oblationes qunin Ecclefiafiuntfiifpenfet eflet vir in ecclenafticis doârinis eruditus. 1·'°*"’ 1 Epifcopus. Omnis namque fynodus fecumdùm admo­ iwj c. 4*. XLVI. De oblationibus qux in Ec- nitionem Domni Regis confenfu, & eum deita vel in ufus pauperum conferuntur, in eorum confercio five iu oraaombus re- . canonica obfervetur norma > & non ab ceperunt j ♦271 Capitularia Kaholi Magn. Rkgis 18. *ZX COMMONITORIUM Gil­ lis , ion. ι, ρ· »·*· Datum Angilberto, Abbati Centulenfi, eunti Romam ad Leonem ΠΤ, anno Chrifti dccxcvi. [ Dc Papaydrnonendo. ] Com. a r o l u s, gratia Dei Rex, & De­ fenfor fandx Ecclefix, Homero Auriculario falutem. Divinâ regenrc fericordià iterum & profperète adducente id Domnum Apoltolicum Papam nofuum, admoneas eum diligenter dc omni honeftate vitx fux, & prxcipufi de Uncto­ rum obfervatione canonum, de pia fandx Dei Ecclefix gubernatione, fecundùm opportunitatem collationis inter vos & anitru illius convenientiam. Ingerafque ei fxpiùs quam paucorum honor ille, quem prxfentialiter habet, annorum, quim mul­ K torum eft perpetualiter merces, qux da­ tur bene laboranti in eo. Ét de limoniaca fubvertenda hxrefi diligentiflinte fuadeas illi, qux fandum Ecclefix corpus multis mate maculat in locis t & quicquid mente s-rf otvc G*llia join. 1. r· KH. tenes fxpiùs querelis agitafle inter nos. Sed qualis mihi eflet conlatio cum beato miHadtiano Papa prxdeceflbre illius dc conftruendo monaiterio ad fandum Paulum nullatenùs dimittas fuggerere illi, ut vo­ lente Deo revenens certum mihi refponfum habeas referre. Dominus Deus ducat te, & dirigat in omni bonitate cor illius, ut faciens laciar quod fandx fux proficiat Ecclefix, tie fit nobis pius pater, & pro no­ bis praecipuus interceflbr i ut idem Deus & Dominus nofter Jefus Chriftus nos in fua florere faciat voluntate, & cutium qui fupereft nobis vitx noftrx ad perpecux ftabilitatis quietem perducere dignetur. Vade cum profpcritare, proficiens in ve­ ritate , revendras cum gaudio, Homeriane puer. EPISTOLA AD LEONEM III. PAPAM,Z £De ipfius in futnmum Pontificem electione.] Mifla per Angilbertum Abbatem Centulenfem. ■J£· a R o L u $, gratia Dei Rex Franco­ is. rum & Longobardorum, ac Patricius Romanorum, Leoni Papa: perpetua· beatitudinis in Chrifto falutem. Perledis exexcellentix veftrx lineris & auditâ decre­ tali chartula, valde,ut fateor,gavifi fumus, feu in elechonisunanimitate,Teu in humi­ litatis veftrx obedientia, & m promifiionisad nos fidelitate. In quibus omnibus ex inrimo cordis aftedu divinx pietati agi­ mus gratias, quia nobis poft bcrymabilc doloris vulnus quod animx noftrx diledillimi patris fic hdelifliini amici obitus in­ flixit , tale in vobis folitâ fux clementix providentia folatium perdonare dignatus eft. Unde fic veftrx fanditati, quafi vica­ rio Ixtitix munere, ner ejufdem Dei fic Domini noftri Jefu Cnnfti mi fericordiam, 2ui fandx fux Ecclefix in veftrx beatituints exaltatione confutuit, noftram otnniùmque fidelium noftrorum demanda­ mus profpericatcm, necnon fic pacificam m Dei voluntate totius regni noftri innotefeimus unanimitatem, ut xquè in no­ ftrx devotionis gaudeatis ficut & nos in veftrx fandicaus Ixtamur fucceffibus. Sed & hoc veftrx fandiflimx benevolentis innotefcimus, quôd cùm dile&ionis mu­ nera patri meo dulci fluno prxdeceflbri veftro dirigere paraveram, ut caritatis quam in eo haoui munificendx largitate monftrarem magnitudinem , fie fuaviflîmx in­ ter nos familiaritatis fidelitas multorum ofteuderetur oculis, ecce fubitb, quod fine dolore non dicam, fine lacrymis non cogito prar triftitia, obitus illius legatione confternatus fum t it ubi krtitix parave­ ram infignia, ibi me triftitia: turbaveram lugubria. Edi Apoftohis de mortuis contriftari prohibet, tamen caritas lacrymas elicere non ceflat. Non quafi mortuum plangentes, fed quafi melius cum Chrifto viventem recordantes , fi nos corporali prxfenciâ amififle, non tamen fpiritali fiufragio 173 Ahno7£1*”t1 Regum Francorum. K‘J^,“4CN· 274* fuffragio illum nos amittere arbitramur, Sed magnum divina nobis praevidebat gtatia folanum, dum vos, Vir venerande, in locum illius fubrogavit, ut citet qui quo­ tidie apu$l beatum Petrum, pnneipem Apoftolorum, pro corius Ecclelue habili­ tate, & qui pro (alutc mea meorumque fidelium, immb & pro totius habilitate regni nobis à Deo dati intercederet, & paterni pietate nos in filium fibi adopta­ ret. Ad dileftionis pacificam unanimita­ tem Angilbertum manualem veftrae famjliaritarisveftne direximus landirati, quem prius, ficut promifimus, per religiofos vi­ ros Cuneolum 8c Anaftafium, beatiffimo patri noltro prardeceflbri veftro dirigere curavimus : led, ut praefati fumus, dum exenia omnia parata erant, lugubri pater­ nae mortis nuntio repentè tardarum eft iter illius. Sed modb latuores de veftrae ianditads fuccefflone fafti, quod defideravimus in illo pio patre fegere, in vobis perficere ftudemus. Illiquc omnia injun­ ximus quae vel nobis voluntaria vel vobis neceflària cite videbantur 1 ut ex conlatione mutua confieratis vel quicquid ad exaltationem fanftz Dei Ecdefix, vel ad habilitatem honoris veftri, vel patriciatûs noftri firmitatem neceflarium intelligere» tis. Sicut enim cum beatiffimo prxdeceffore veftrae tenftx paternitatis paftum inii, fic cum beatitudine veftra ejufdem fidei & caritatis invjolabde foedus ftatucre defidero fimftitati 1 '*1- j quatenùs ' apofttdicae rt r veftrae, divini donante gratiâ, Sanâorum advocata, precibus me ubique apoftobea benediftio confequatur , & fânftiffima Romanz Ecclefiz fedes, Deo donante, noftrâ temper devotione defendatur. Noftrum eft, fecundùm auxilium divins pie­ tatis, fanâam ubique Chrifti Ecclefiam ab încurfu paganorum 8c ab infidelium de-* vaftatione armis defendere, foris êc intùs catholics fidei agnitione munire. Veftrum eft, fanâiflîme pater, elevatis ad Deum cum Mbyte manibus, noftram adjuvare militiam > quatenùs vobis intercedentibus, Deo duftore & datore, populus Chriftianus fuper inimicos fui iantti nominis ubi­ que temper habear vi&oriam, 8c nomen Domini noftri Jefu Chrifti toto clarifice­ tur in orbe. Veftrae verb au&ontatis pru­ dentia canones ubique fequatur i quate­ nùs rodus (anftitatis exempla omnibus evidenter in veftra fulgeant converfatione, & fandx admonitionis exhortatio au­ diatur ab ore; quatenùs fic luceat lux ve­ ftra coram hominibus, ut videant opera veftra bona, & glorificent Patrem veftrum qui in coelis eft. Omnipotens Deus veftrz auftoritatis beatitudinem, ad iandx fuz Ecdefix exaltationem, per multa anno­ rum curricula incolumem confervare di­ gnetur. EP ISTOLÆ DUÆ AD OFFAM Regem Meecioeu μ. i. [ De Peregrinorum , Negotiatorumque paericinio ; & de variis muneribus , qu* pro Hadriani Pap* anima mittit aafin· gula» Ecclefias regni ejus. ] ■JT" arolus, grariâDei Rex Franco­ rum & Longobardorum, & Patricius Romanorum, Viro venerando 8c fratri cariffimo Offx, Regi Merciorum, ialutetn. Primh gratias omnipotenti Deo agimus de catholicae fidei finceritate quam in veftris laudabiliter paginis reperimus exaratam. De peregrinis verd,qui pro amore Dei & falute animarum fuarum beatorum Apofiolorum limina defiderant adire , cum pace fine omni perturbatione vadant. Sed Tom. I. is. V GoUaft. Οο·Λκ.Ιη- £πμμΕ Cooc. Gat. fi aliqui non religioni fcrvientes, fed lu- ηιι>ι erum tenantes, inter eos inveniantur, p*s· *··. locis opportunis ftatuta folvant telonea Negotiatores quoquè volumus ut ex man­ dato noftro patrocinium habeant in regno noftro légitimé. Et fi aliquo loco injufti affligantur opprefflone, reclament fe ad nos vel noftros Judices, 8c plenam jubebi­ mus juftitiam fieri. Cognoicat quoquè dileftio veftra quod aliquam benignitatem dedalmaticis noftris vel pallii^ ad lingulas tedes epifcopales regni veftri vel Ethelfredi direximus in eleemofynam Domni Apoftolici Hadriani, deprecantes ut pro eo intercedi jubeatis, nullam habentes du­ bitationem beatam illius animam in requie cfle , fed ut fidem & dile&ionem oftendamus in amicum noftrum carifflS Capitularia «71 mum. Sed & de thefauro humanarum re­ rum , quem Dominus Jcius nobis gratuit! pietate concdfit, aliquid per metropolitanas civitates direximus. Veftrc quoque diledioni unum baltheum 6c unum Ra­ dium Hunifcum, & duo pallia ferica. II. ’ [ Presbyterum Scotmm accujatum mittit in patrtam , ut ibi ab Epifcopo fuo ju­ dicetur. ] SroonJui, pffr Jf aaolus, gratia Dei Rex Francorun1· & Dcrenfor fanda? Dei Ecclefi* » diledo fratri βύ amico Offr, Regi, ialutem. Preibycer ifte ScScottus apud nos moratus eft aliquanto tempore in parochia Hildeboldi, Colonientis Epifcopi » fed reprehenlibilis fadus, ut fertur, à quodam accuiatore, qubd carnem diebus quadrageiiinal ibus comedifiet. Noftri verb Sacer­ dotes judicare renuerunt, quia plenum teftimoniuni accuianrium fuper eum non Vt> invenerunt. Tameq nec eum loco coofueto habitationis fus propter infamiam diutiùs morari permiferunt i nefacerdocalis honor apud imperitum vulgus vilefce* ret, vel rumiger! loquela aliqui hortaren­ tur violare fandum jejunium. Vifum eft noftrisSacerdotibus ilium ad fui Epifcopi, ubi Deo votum fecit, dirigere judicium. Idcircb veftram deprecamur providen­ tiam ut jubeatis illum fecundùm opportu­ nitatem temporis & prote&ionis in fuam rranfponere patriam, ut ibi judicetur un­ de exivit. Nam ibi quoquè fanâz Dei Ecclefue puritas in moribus, & firmitas in fide, & hone ftas in convcrlacionc, fecundùm canonicam fanftionem diligenter obfervari debebit > ut una, perfeda, & im­ maculata columba, cujus pennar dear­ gentare , 8c pofteriora ejus m fpecie auri darefeere deoent. Vita, falus, & profpcricas tibi tuifque fidelibus i Deo Chrifto detur inxtemum. CAPITULARE SAXONUM, Datum Aquifgrani anno Cbrifti dccxc vi i, v Kalend. Novembris» in generali Epifcoporum & Optimatum conventu. INDEX CAPITULORUM. 1. J1 * 3 £ juflida Ecdefiarum , viduan J rum t drpkanorum, & nunut po· tentum. De raptu & incendio, & do exercitu. a. De obfervaiione fuperiorum capita· lorum. 3. De compofidonefecundùm i.egcm Saxo· φ. num. De kit qui caufam judicatam repetere pnefumunt in patria aut in prnfenda Regis. J. De mannitione od placitum. 6. De compofidone rerum qu» Prettyte· r\s aolar» funt. 7. De compofidone Mifforum regiorum. 9. Ne quit incendium faciat infra patriam. 9. De basmo augendo. 1p. De malefaSoribuj qui mori debent. 11. Quales debeant effe folidi Saxonum. ab incarnatione Domini noftri Jefii Cbrifti dccxcvit, & κιχ, ac xxii. regnante Domno Karolo prrccllentiflimo Rege, convenientibus in unum Aquis Palatio in ejus obfequio venerabilibus Epiicopis & Abbatibus, feu illuftribus viris Comitious, v Kalendas Novembris, fimulque congregatis Saxonibusde diverfis pagis, tàm de & Angrariis, quàm &. de Ooftfalahis , omnes unanimiter •Je juti* confenfcrunt & aptificavenmt ut de illis Capitulis pro quibus Franci, »•1?’*** f* Regis bannum tranfgreili liint, folidos fexaginta componunt, iimiliter Saxones lolvent, fi alicubi contra ipfos bannos fecerint. nno A 277 ΑΝΝ0^Η,ΙΓη Regum Francorum, 27&* H Æ c SUNT CAPITULA. Dejufiitia Ecclefiarum, viduarum , orpho· norum , & minuspotentem. De raptu & incendso , hr de exercitu. t>£*f*nthf· I· T TT Ecclefix, vidux, orphani, & vJ minùapotentes juftamfcquietam Frf p. ioy. pacem habeant. Et ut raptum & fbrtiam nec incendium intra patriam quis tacere audeat prxfumpdvè. Et de exercitu nullus fuper bannum Domni Regis remanere prrfumat. De obfervattone juperiorum capitulorum. Π. Si quis fupradiâa odo capitula * T7, Anno”C··.hristi L» « II. Si verb fupra tres capras furaverit, Situ*, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi III. Si qpis buccum furaverit »fexcentis * Lm«4arn denariis, qui faciunt folidos tres * , culfolWM {>abilis judicetur , excepto capitale & deφκηάκίη. aturl Titulus VI. De furtie canum. I. Si quis canem feufium furaverit aut occiderit, qui magiiler ht, mille octin­ gentis denariis, qui faciunt folidos qua­ draginta quinque, culpabilis judicetur , excepto capitale & delaturi II. Si quis vero feulîum reliquum , aut veltrem porcarium, five vekrem lepora­ rium , qui & argutarius dicitur, furatus fuerit vel occiderit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis ju­ dicetur, excepto capitale & delaturi IIL Si quis vero canem cuftodem do­ mus five curtis qui in die' ligari folet ne damnum faciat, poft folis occafum fola­ tum furatus fuerit vel occiderit, fexcentis denariis, qui faciunt folidosquindecim , culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi IV. Si quis vero canem paftoralem fu­ ratus fuerit vel occiderit, centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpa­ bilis judicetur, excepto capitale & dela­ turi Titulus Karoli Magn. Capillaria VII. De furtis avium. Riats jo. oq 2*θ verit ,'vel cygnum aut gruam domefticam, centum viginti denariis, qui faciunt foli­ dos tres, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi VII. Si quis turturem de rete alterius aut quamlibet aviculam de quolibet la­ queo vel decipula furarus fuerit, centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, excepto 'capitale & delatura. Titulus VIH. bafunis arborum. I. Si ouis pomarium five quamlibet arborem aomefticam extra elauturam ex­ ciderit aut furatus fuerit, centum viginti denariis,qui faciunt folidostres, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi II. Si quis verb pomarium aut quamlibet arborem domefticam infra claufuram exciderit aut furarus fuerit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim , culpabilis judicetur , excepto capitale & delaturi. III. Hanc quoquè legem 8t de vitibus furatis obfervari juflimus. IV. Si quis in fylva alterius materiamen furatus fuerit, aut incenderit velconcaiulaverit, aut ligna alterius furaverit, èxcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur , excepto capitale & delaturi Î Tîtulüs IX. De furtis apium. I. Si quis unum vas apium de intrb clave aut fub teûo furaverit, mille odingentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque , culpabilis judicetur, excepto capitale 8c delaturi II. Si quis unum vas cum apibus, ubi ampliùs non fuerit, furaverit, mille odingentis denariis, qui faciunt folidos qua­ draginta quinque, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi III. Si quis unum vas cum apibus inter alia vafa fub tedo aut fub clave furaverit, caufam fuperiùs comprehenfàm convenit obfervare. IV. Si vero unum vas cum apibus foris tedo, ubi amplius non fuent, furaverit, caufam fuperiùs comprehenfàm com­ I. Si quis acceptorem de arbore fura­ verit, centum viginddenariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, excepto capitale delaturi II. Si quis acceptorem de pertica fura­ verit , fexcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim , culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi III. Si quis acceptorem intra elavem repofitum furaverit, mille octingentis de­ nariis , qui faciunt folidos quadraginta quinque , culpabilis judicetur, excepto capitale &. delaturi IV. Si quis fparvarium furaverit, cen­ tum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, excepto capi­ ponat V. Si quis ex plurimis ufque ad fex vafa tale & delaturi. J V. Si quis anferem domefticam aut foristeftofuraverit,fexcentisdenariis,qui anetam furaverit, centum viginti denariis, faciunt folidos quindecim, culpabilis juaiqui faciunt folidos tres, culpabilis judice- cetur, excepto capitale & delatura. tur, excepto capitale & delatura. V I. Si vero feptem aut ampliùs furaVI. . Si quis gallum aut gallinam fura- verit, & adhuc aliqua remanferint, mille o&ingentis 289 anno^Chusïi R^gum Francorum. K“R°Lc'I^*GN· 290 o&ingentis denariis, qui faciunt ioLidos quadraginta quinque quinque ,, culpabilis culpabilis judicejudicetur , excepto> capitale & fic delaturi. , V11. Si autem feptem aut ampliùs furaverit, ira ut nulla alia remaneant, mille odingentis denariis , qui faciunt folidos quadraginta quinque , culpabilis judice­ tur , excepto capitale & delaturi. Titulus X. De damno in meffe vel in qualibet claufura. I. Si quis animal aut caballum vel quodlibct pecus in mefle fua invenerit, penitùs cum wedere non debet. II. Quod fi fecerit, & confertus fue­ rit , capitale in locum reftituat 1 ipfum vero debile,quod percuÆt,ad ferecipiat. III. Si vero confertus non fuerit, &: inde fuerit convictus, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur, excepto capitale & delatura. I V. Si quis animal aut caballum aut jumentum in furto punxerit, fexcentis de­ nariis , qui faciunt folidos quindecim, culEab ilis judicetur, excepto capitale & deitura. V. Si quis in mefle fua pecora aliena in­ venerit , quae paftorem non habeant, & ea inclauferit, &: nulli penitùs innotefeat, & aliqua ex ipfis pecoribus perierint, mil­ le & quadringentis denariis, qui faciunt folidos triginta quinque, culpabilis judi­ cetur , excepto capitale & delaturi. VI. Si quis animal 4el quodlibet pecus per fuam negligentiam nocuerit, & hoc domino eius confertus fuerit, capitale in locum reftituat, illud debile ad fe re­ colligat. VII. Si vero negavent , fed tamen convictus fuerit, fexcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim, culpn 'is ju­ dicetur , excepto capitale & delatura. V 111. Si alicujus porci aut quxlibet pecora , paftore cuftodiente , in meffem alienam cucurrerint, & ille negando fuerit: convictus, fexcentis denariis, qui faciunt: folidos quindecim , culpabilis judicetur,, excepto capitale &: delatura. 1 X. Si qua pecora propter damnum meifis alienat inciaufa fuerint ,aut minan­ tur , qui ea excutere vel expellere pratfumplerit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi X. Si alicujus pecora propter damnum inciaufa fuerint, damnum aritimarum red­ dat, & infuper decem denarios perfolvat. XI. Si quis propter inimicitiam aut Torn. 1. propter fuperbiam fepem alienam aperuerit, aut in meffcm aut in pratum, vel in vi- Lxx s *11 f neam,. five in quemlibet laborem,qu«hbet pecora miferit milerit,, & teftibus fuerit cbn· cbnvidus, ei cujus labor eft xftimationem damni reddar ‘ y, & infuper mille ducentis denariis, qui faciunt folidos triginta, cul­ pabilis judicetur. Titulus XI. Dfftrvuvel mancipiis furatu. I Si quis fervum aut ancillam alterius furaverit, mille & quadringentis dena­ riis, qui faciunt folidos triginta quinque , culpabilis judicetur, excepto capitale delaturi II. Si fervus aut ancilla cum ipfo inge­ nuo de rebus domini fui aliquid portave­ rit , fexcenus denariis, qui faciunt folidos quindecim , excepto capitale & delatu­ ra , atque caufam quam fuperiùs dixi­ mus , culpabilis judicetur. III. Si quis fervum alienum occiderit aut vendiderit, vel ingenuum dimiferit, mille & quadringentis denariis, qui fa­ ciunt folidos triginta quinque, culpabilis judicetur, excepto capitale & delatura. IV. Si quis homo ingenuus alienum fer­ vum in texaga fecum auxerit, aut aliquid cum eo negociaverit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur, excepto capitale ficdelaturô. V. Si quis fervum aut ancillam valen­ tem folidos quindecim anr viginti quinque furaverit aut vendiderit, feu porcarium aut fabrum , five vinitorem vel molinarium, aut carpentarium five venatorem, aut quemcunque artificem, bis mille oc­ tingentis denariis, qui faciunt folidos feptuaginta , culpabilis judicetur , excepto capitale it delatura. VL Si quis puerum aut puellam de minifterio dominorum furaverit, mille &. quadringentis denariis, qui faciunt folidos triginta quinque, in capitale reftituat > & infuper mille & quadringentis denariis, qui faciunt folidos triginta quinque , cul­ pabilis judicetur. rA Titulus XII. De furtit ingenuorum vel effra&tris. IJ I. Si qois ingenuus fons cafa quod vV let duos denarios furaverit, fexcentis de­ nariis , qui faciunt folidos quindecim, cul­ pabilis judicetur, excepto capitale & de­ laturi. II. Si verb foris cafa quod valet qua­ draginta denarios furaverit, mille &: qua­ dringentis denariis , qui faciunt folidos T z$i ANNo^cHttsn Capitularia L·« triginta quinque , culpabilis judicetur , sAne*. βχ<:β«ιο capitale & delaturi. I II. Si quis ingenuus cafam effregerit, & quod valet duos denarios furaverit, mille & ducentis denariis, Karoli Maqw. Regis v jo. V I. Si verb puer Regis vtl lidus inge­ nuam feminam traxerit, de vita componat. VII. St verb ingenua femina quemquam de illis fu£ voluntate fccuca fuerit, ingenuitatem fuam perdat. VIII. Si quis fponfam alienam tule­ rit, & libi in conjugium copulaverit, bis mille quingintis denariis, qui faciunt foVa­ lidos fexaginta duos cum dimidio, culpa- du“-P· U· qui faciunt fo­ lidos triginta, culpabilis judicetur, excep­ to capitale & delaturi. IV. Si verb quinque aut fupra quin­ que denarios furaverit, mille & quadrin­ bilis judicetur. gentis denariis , qui faciunt folidos tri­ I X. Sponfo autem ejus fexcentis de­ ginta quinque, culpabilis judicetur,ex­ nariis, qui faciunt folidos quindecim, cul­ cepto capitale & delaturi. V. Si quis ingenuus elavem effregerit pabilis judicetur. X. Si quis puellam , qtur druchte du­ aut adulteraverit, &fic domum ingrefiiis citur ad maritum, in via adfallierit, &c cum fuerit, &. inde aliquid per furtum tule­ rit , mille oilingentis denariis, qui faciunt ipla violenter mœchatus hient, 0Λ0 mil­ folidos quadraginta quinque , culpabilis le denariis, qui faciuut folidos ducentos, ’ culpabilis judicetur. judicetur, excepto capitale & delaturi. XI. Si quis ingenuus ancillam alienam V I. Si vero nihil tulerit, fed fugiens evaferit, propter effra&uram tantum mil­ in conjugium acceperit, ipfe cum ea in le fic ducentis denariis, qui faciunt folidos fervitio implicCtur. XII. Si quis uxorem alienam vivo marito triginta , culpabilis juuicecur , excepto tulerit, odo mille denariis, qui faciunt capitale & delatura. folidos ducentos, culpabilis judicetur. Titulus XIII. De furtis fenorum XIII. Si quis cum ingenua puella per vel infracturis. I. Si quis fervus foris cafa quod valet ■virtutem moechatus fuerit , bis mille & duos denarios furaverit, &: inde convictus quingentis denariis, qui faciunt folidos fuerit, aut flagellis centum viginti ictus fexaginta duos cum dimidio , culpabilis accipiat, aut pro dorfo fuo centum viginti judicetur. XIV. Si quis cum ingenua puella defdenariis,qui faciunt folidos tres, culpabi­ lis judicetur, excepto capitale &. delatura. ponfata, eà confentiente, in occulto mœ­ chatus fuerit, mille octingentis denariis, II. Si verb furaverit quod valet qua­ qui faciunt folidos quadraginta quinque, draginta denarios, aut caitretur , aut du­ centos quadraginta denarios qui faciunt culpabilis judicetur. folidos fex, reddat. Dominus autem fervi XV. Si quis lidam alienam in conju­ qui hirtum fecerit, capitale in locum rc- gium fociaverit, mille & ducentis denariis, qui faciunt folidos xxx,culpabilis judicetur. Itiruat. XVI. Si quis fotorem aut fratris filiam, Titui vs XIV. De ingenuis hominibus aut certè alterius gradus confobrinam , yui ingenuas mulieres rapiunt. I. Si tres homines ingenuam puellam aut fratris uxorem, aut avunculi, fceleratis nuptiis fibi junxerit, huic pcenar fubde cala aut dc fereona rapuerint, unuf­ quifque eorum mille & ducentis denariis, jaceat ut à tali confortio feparecur. Atque qui faciunt folidos triginta, culpabilis ;u- etiam fi filios habuerint, non habeantur dketur. legitimi heredes, fed infamia lint notati. II. Illi alii qui fuper tres fuerint, unuf­ Titulus XV. De eo qui hominem quifque eorum ducentis denariis, qui fa­ ingenuum expoliaverit. I. Si quis hominem ingenuum in fuperciunt folidos quinque,culpabilis judicetur. III. Qui cum fagictis fuerint, unufquif- ventu expoliaverit, bis mille & quingen­ [ue eorum centum viginti denariis, qui tis de nanis, qui faciunt folidos fexaginta aciunt folidos nes, culpabilis judicetur. duos cum dimidio, culpabilis judicetur. II. Si Romanus homo Francum expo­ I V. Raptor verb bis mille & quingentis denariis , qui faciunt folidos fexaginta liaverit, bis mille & quingentis denariis, ui faciunt folidos fexaginta duos cum duos cum dimidio, culpabilis judicetur. imidio, culpabilis judicetur. V. Si vero puella qux trahitur in ver­ bo Regis fuerit .propter fredum bis mille ΙΠ. Si vero Francus Romanum expo­ quingentos denarios, qui faciunt folidos liaverit, mille ducentis denariis, qui fa­ fexaginta duos cum dimidio, cogatur per- ciunt folidos triginta,culpabilis judicetur. folvere. ? 3 i$B Ann07^,,st'Regum Francorum. 194. IV. Siquishominem praeceptum Regis rubus dormientibus incenderit, ei cujus’habentem contra ordinationem RCB^ ad- cafa fuit bis mille & quingentis denariis, Sàl,ca fallire vel viae laciniam ei facere pratiump- . qui faciunt folidos fexaginta duos & dimi­ ferit, odo mille denariis, qui faciunt (oli­ dium, culpabilis judicetur , excepto .capi­ tale & delaturi Et quanticunque intus dos ducentas, culpabilis judicetur. V. Si quis hominqpn ingenuum dor­ fuerint & evaferint, qpllare eum debent. mientem furtu expoliaverit, quatuor mille Et unicuique illorum bis mille & quingen­ denariis, qui faciunt folidos centum, cul- tos denarios, qui faciunt folidos fexaginta >abilis judicetur, excepto capitale & de- duos & dimidium, componar > fic quicquid ibi perdiderint, in locum reftituat. Et fi aturâ. Titulus XVI. Dt eo qui villam alienam aliquis intus arferit, ille qui incendium miiit, parentibus defundi oâo mille de­ adfallierit. I. Si quis villam alienam adfal lier it, ipfe nariis , qui faciunt folidos ducentos, & omnes qui conviât fuerint qubd m ejus culpabilis judicetur. contubernio fiiiflent, bis mille & quin­ Π. Si quis fpicarium aut maholum cum gentis denariis, qui faciunt folidos fexa­ annona incenderit, bis mille & quingen­ ginta duos cum dimidio , unufquifque tis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio , culpabilis judicetur, ipforum culpabilis judicetur. II. Si quis villam alienam adfallierit, & excepto capitale & delaturi. ibidem oAia fregerit, canes occiderit, vel III. Si quis fudern cum porcis, fcuriam homines plagaverit, aut in carro aliquid cum animalibus vel fenile incenderit, bis inde abduxerit, odo mille denariis, qui mille & quingentis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio, cul­ faciunt folidos ducentos, culpabilis judi­ pabilis judicetur, excepto capitale & de­ cetur ; & quicquid inde abftulerit, in lo­ { cum reftituat. III. Et quanticunque in ejus contu­ bernio fuifle convidi fuerint, u nufquifquc illorum bis mille & quingentis denariis, 3ui faciunt folidos fexaginta duos cum imidio, culpabilis judicetur. Titulus xVII. De 00 qui mortuum hominem expo&avent. I. Si quis hominem mortuum, ante­ quam m terra mittatur, furtu expoliave­ rit , quatuor mille denariis, qui faciunt folidos centum, culpabilis judicetur. II Si quis hominem mortuum effodient & expoliaverit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos, culpabilis judi­ cetur. Et pofteà parentes defundi judicem rogare debent ut inter homines non ha­ bitet audor fcelens. Et qui ei hofpitium dedent antequam parentibus fatisfaciat, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. III. Si quis mortuum hominem aut in noffo aut in petra, qux vafa ex ufu farcophagi dicuntur, fuper alium mifcrit, bis mille & quingentis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio, cul­ pabilis judicetur. IV. Si quis anftatoncm fuper hominem mortuum capulaverit , de unoquoque fexcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. Titulus XVIII. De incendiis. I. Si quis cafam quamlibet imus homiTom. Z. latura. IV. Si quis concidam vel fepem alterius capulaverit vel incenderit, fexcentis de­ nariis , qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. Titulus XIX. De vulneribus. I. Si quis voluerit alterum occidere, & coipus ei fallierit, vel cum fagitta toxicata cum percutere voluerit, & ei icitis fal­ lierit , bis mille & quingentis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos & dimi-. dium, culpabilis judicetur. II. Si quis hominem in capite ita plaga­ verit ut (anguis ad terram cadat, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. ΠΙ. Si quis hominem in capite ita pla­ gaverit ut inde tria ofla exeant, ille du­ centis denariis, qui faciunt folidos triginta, culpabilis judicetur. IV. Si quis hominem in capite ita pla­ gaverit ut cerebrum appareat, & tria offa defuper cerebro exierint, mille o&ingentis denariis, qui faciunt folidos quadra­ ginta quinque, culpabilis judicetur. V. Si verb intra codas vulnus intrave­ rit , & ufque ad intranea pervenerit, mille ducentis denariis, qui faciuat folidos tri­ ginta , culpabilis judicetur. VI. Si vero plaga ipfa femper currit, & ad (anitatem non pervenerit, bis mille quingentis denariis , qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio , culpabilis T ij i9y A™°7£“'ST' Capit alaria, K"c,t judicetur·· excepta medicatura, qux ell T1TU LU s ΧΧΠ. De eo tjui mulieri ingénu» '■ trecentorum iexaginta denariorum, qui faciunt folidos novem. VJI. Si quis ingenuus ingenuum fufte manum ftnnxerit. I. Si quis homo ingenuus femina; inge­ nua: manum aut digitum ftrinxerit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quin­ decim , culpabilis judicetur. II. Si vero brachium ftrinxerit, mille & ducentis denariis, qui faciunt folidos triginta, culpabilis judicetur. III. Si autem fuper cubitum manum pe renfler it, &. tamen languis non exierit, ufque ad tres coipos, pro unoquoque ictu centum viginti denarios, qui faciunt lolidos tres , lolvat. VIII. .Si vero fanguis exierit, ita com­ ponat veluticumdc ferramento vulneraffet, id eft, fexcentis denariis, qui faciunt miferit, mille quadringentis denariis , qui folidos quindecim, culpabilis judicetur. / raçiunc folidos triginta quinque, culpa­ IX. Si quis alterum chtifà manu, id bilis judicetur. IV. Si ergo mamillam ftrinxerit , mi Ile • eft, pugno percuderit, trecentis fexaginta denariis , qui faciunt folidos novem, oûingentis denariis , qui faciunt folidos culpabilis judicetur, videlicet ut pro uno­ quadraginta quinque,culpabilis judiccrur. Titulus XXIII. De eo qui navem fine quoque ictu tres folidos reddat. permifiu domuit moverit aut furaverit. X. Si quis alterum in viaadfallierit & I. Si quis fine permiflu navem alienam expoliare tentaverit, fic ille fuga evaferit, bis mille ducentis denariis, qui faciunt movere prxfumpferit, & cum ea flumen transient, centum viginci denariis, qui folidos triginta, culpabitis judicetur. XI. Si verb ceperit eum & expoliave­ faciunt folidos tres, culpabilis judicetur. II. Si vero ipfam navem furaverit, fex­ rit, bis mille &:quingentis denariis, qui centis denariis, qui faciunt folidos quinfaciunt folidos fexaginta duos cum dimi­ decim, culpabilis judicetur, excepto cadio, culpabilis judicetur. - puale & delaturi. Titulus XX. De eo qui bomineminnoceni ΙΠ. Si quis navem vel afeum de intro iem & abfentem ad Regem accufaverit. I. Si quis hominem innocentem & ab- clave furaverit , mille & quadringentis fenum dc culpis minoribus ad Regem ac­ denariis, qui faciunt folidos triginta quin­ cu faverit, bis mille fic quingentis denariis, que , culpabilis judicetur, excepto capi­ tale & delaturi. qui faciunt folidos fexaginta duos fic di­ IV. Si quis afeum dc intro clave repomidium, culpabilis judicetur. II. Si vero talecnmen imputaverit unde fitum, & in fufpenfo pro ftudio pofitum, mori debuiflet, li verum luiflet, ille qui furaverit, mille octingentis denariis, qui cum accuiaverit, odo mille denariis , qui faciunt folidos quadraginta quinque, cul­ faciunt folidos ducentos, culpabilis judi­ pabilis judicetur, excepto capitale & de­ cetur. Titulus XXL De maleficis. I. Si quis alteri herbas dederit bibere, & mortuas fuerit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos , culpabilis judi­ cetur. II. Si verb biberit, & mortuus nou fue­ rit , bis mille S. quingentis denariis, qui faciunt folidos Iexaginta duos cum dimi­ dio , ille qui dedit pro aliquo maleficio, culpabilis judicetur. III. Si quis alteri aliquod maleficium fuperjadatus fuerit, live cum ligaturis in quolibet ioco miferit,bis mille &. quingen­ tis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio, culpabilis judicetur. IV. Si quis mulieri herbas dedciic ur infantes habere non polfit, bis mille & quingentis denariis , qui faciunt folidos fexaginta duos & dimidium , culpabilis judicetur. laturi. Titulus XXIV. De furtis in molino commiffis. I. Si quis ingenuus in molino alieno annonam furaverit, ei cujus molinus eft fexcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim,culpabitis judicetur. Et vero cujus annona eft, iimiliter fexcentis dena­ riis, qui faciunt folidos quindecim, culpa­ bilis judicetur,excepto capitale &. delaturi. II. Si quis ferramentum dc molino alie­ no furaverit, mille octingentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque, culpabilis judicetur, excepto capitale fic delatura. III. Si quis felufam de farinario alieno ruperit fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. Titulus XXV. De caballo fine permiflu· domini fui afcenfo. Si quis caballum alienum âne permiflu F" 297 ANN07£*,m Regum Francorum, Κα*°10,1$μ“ν· 298* domini foi afconderit, & eum caballica ve- chatus fuerit, & de ipfo crimine ancilla rir, fexcentis denariis, qui faciunt folidos mortua fuerit, fervus ipfe aut caftretuc, quindecim, culpabilis judicetur. Et pro aut ducentis quadraginta denariis, qui eo quia defeenderit, fimiliter aliis fexcen- >faciunt folidos fex, culpabilis judicetur, lis denariis, qui faciunt folidos quindecim, / Dominus verà fervi capitale m locum culpabilis judicetur. . Titulus XXVI. De his qui pueros vel puellas occiderint vel totonderint. I. Si quis puerum infra duodecim annos, five crinitum five incrinitum, occident, viginti quatuor mille denarii·,qui faciunt folidos lexcentos, culpabilis judicetur. J» U· Si quis puerum crinitum fine voluuCange fur rate parentum totonderit, mille odingens· tis denariis, qui'faciunt folidos quadra***· *7 ginca quinque, culpabilis judicetur. III. Si vero puellam totonderit, bis mille quingentis denariis , qui faciunt folidos fexaginta duos & dimidium, cul­ pabilis judicetur. IV. Si quis feminam gravidam occide­ nt , viginti odo mille denariis, qui fa­ ciunt folidos feptingentos, culpabilis ju­ dicetur. V. Si quis infantem in ventre matris fu*, aut natum antequam nomen habeat, infra novem nodes occiderit , quartior milledenariis.qui faciuntfolidos centum, culpabilis judicetur. VI. Si quis, puellam ingenuam, infra annos antequam infantes poliit habere occiderit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos , culpabilis indicetur. VII. Si quis feminam ingenuam poftquam infantes coeperit habere, occiderit, vigintiquatuor mille denariis, qui faciunt folidos lexcentos, culpabilis judicetur. VIII. Si quis feminam poftquam in­ fantes habere non potuerit,occiderit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducen­ tos, culpabilis judicetur. IX. Si quis puer infra duodecim annos aliquam culpam commiferit, fredu s ei non requiratur. Titulus XXVII. De adulteriis ancillarum. I. Si quis ingenuus cum ancilla aliena moechatus fuerit, fexcepds denariis, qui faciunt folidos xv, culpabilis judicetur. II. Si quis vero cum Regis ancilla mcechacus fuerit, feptingcntis* denariis, qui uidmaX" ^ac*unt folidos triginta, culpabilis judi- fcc. ectur. III. Si quis francus alienam ancillam fibi publice junxerit, ipfe cum ea in fervitio pefmaneat. IV. Si fervus cum ancilla aliena mor- i reftituat. __autem autemancilla ancilla propter propterhoc hoc mormor­ V._ _Si tua non fuerit, fervus ipfe aut centum viginti idus accipiat , au»centum viginti denarios, qui faciunt folidos tres, domino ancillar cogatur perfolvere. Vl.Si quis fervus ancillam alienam fine voluntate domini fut libi in conjugium copulaverit, centum viginti denar iis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, aut lciitum viginti idus accipiat. Titulus XxVIII. De libertisdtmijjis. I. Si quis liduin alienum, qui cum domino fuo in hofte fuerit, fine confilio domini fui ante Regem per denarium ingenuum dimiferit, quatuor mille dena­ riis , qui faciunt folidos centum, culpa­ bilis judicetur ; res vero ipfius lidi legitimo .domino rvfticuantur. II. Si quis fervum alienum ante Regem per denarium ingenuum dimiferit, mille & quadringentis denariis, qui faciunt fo­ lidos triginta quinque, culpabilis judice­ tur , & capitale in locumdellituat, & res fervi ipfius proprius dominus recipiat. Titulus XXlX. De furtis dtverfis, I. Si quis tintinnum de porcina aliena fiiraverit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. II. Si veto de pecoribus tintinnum furaverir, centum vtginti denariis , qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur. III. Si quis fchillam de caballis furaverit, fexcentis denariis , qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. IV. Si quis pedicam de caballis fucave­ rit, centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur. V. Si caballi ipfi perierint, capitale in locum reftituat. VI. Si quismeflem alienam per furtum metere, aut reffare praTumpferit, fexcen­ tis denariis, qui faciunt foliuos'quindecim, culpabilis judicetur. VII. Si quis hortum alienum ad furtum faciendum ingrelfusfuerit, fexcentis de­ nariis , qui faciunt folidos quindecim , culpabilis judicetur. VIII. Si quis impôt· is de melario aut de pirario tulerit,centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judi­ cetur. i «99 Α^ΓΤ* < s. Capitularia , _ K‘“N· 300 iX.Si vero in horto fuerint, fexcentis furtum vindemiaverit, fexcentisdenariis, *· denariis ,0 qui faciunt folidos .qujndecim, qiu faciunt folidos quindecim, culpabilis culpabilis judicetur. "*1judicetur. XXIV. Et fi inde vinum in carro ad X. Si quis melari tim aut pi rar iumdecqrdomum fuam adduxerit, & difcarrieivericaverit, centum viginti denariis, qui fa­ rit, mille o&ihgentisdenariis, qui faciunt ciunt folidos tres , culpabitis judicetur. XI. Si vero in horto faerint, fexcentis folidos quadraginta quinque , culpabilis denariis, qui faciunt folidos quindecim, judicetur, exèepto capitale & delatura. . XXV. De mellibus autem funditer culpabilis judicetur. ΧΠ. Si quis cultellum alienum furave- convenit obfervare. XXVI. Si quis claufuram alienam rit, fexcentis denariis, qui faciunt tobdos ruperit, fexcentis denariis, qui faciunt quindecim, culpabilis judicetur. XIII. Si quis in napinam, in fabariam, foudos quindecim, culpabilis judicetur. XXVII. Si quis in fylva materiameo in pifariam, in lenticulariam, vel in his fimilia ad furtum faciendum ingreflus alienum aut incenderit aut capulaveiit, fuerit, centum vigintidenariis, qui faciunt fexcencisdenariis, qtii Faciunt folidos quin­ decim , culpabilis judicetur. folidos tres, culpabilis judicetur. XXVIII. Si quis materiamen de una XIV Si quis m campo alieno linum fu­ raverit , & hoc in caballo aut in carro pane dolatum furaverit, cantum viginti duxerit, fexcentis denariis, qui faciunt denariis, qui faciunt folidos tres .culpa­ bilis judicetur. folidos quindecim, culpabilis judicetur. ΧΧΓΧ. Si quis arborem poll· annum XV. Si verb tantùm tulerit quanulm in dorfo fuo portare potuerit, centum quàm fuerit fignata, capulare prxfumplerit, nullam exinde habeat culpam. viginti denariis, qui faciunt folidovtres, XXX. Si infra annum quis eam capuculpabilis judicetur. XVI. Si quis in agro alieno arborem laverir, centum viginti denariis qui faciunt, folidos tres, culpabilis judicetur. infertam exciderit, mille ducentis dena­ XXXI. Si quis rete ad anguillas ca­ riis, qui faciunt folidos triginta, culpabilis piendas de flumine furaverit, mille oil in­ judicetur. gentis denariis, qui faciunt folidos quadra­ XVII. Si quis campum alienum ara­ verit & feminaverit, mille o&ingentu de­ ginta quinque, culpabilis judicetur. XXXII. Si quis ftatuam aut ltcina­ nariis, qui faciunt folidos quadraginta ctum vel vertivolum de flumine furaverit, quinque, culpabilis judicetur. XVIIL Si verb tantùm araverit, & fexcentisdenariis, qui faciunt folidos quin­ non feminaverit, fexcentis denariis, qui decim , culpabilis judicetur. faciunt folidos quindecim, culpabilis ju­ ΧΧΧΠΙ. Si quis fereonam, qua: ela­ vem habet, effregerit, & aliquid furaverit, dicetur. mille odingentis denariis, qui faciunt XIX. Si quis aratrum in campum alie­ num intrare prohibuerit , vel arantem folidos quadraginta quinque, culpabilis foras jaAavcrit vel ceftavent, fexcentis judicetur. XXXIV. Et fi inde nihil tulerit, pro denariis, qui faciunt folidos quindecim, fola effraâura fexcentis denariis, qui fa­ culpabilis judicetur. XX Si quis pratum alienum fecaverit, ciunt folidos quindecim, culpabilis judi­ laborem fuum perdat, & infuper fexcentis cetur. XXXV. Si verb fereonam, qux fine denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. clave eft, effregerit, fexcentis denariis, qui XXI. Et ft inde fornum ad domum facium folidos quindecim, culpabilis ju­ foam in carro duxerit, & difcarricaverit, dicetur. mille o&ingentis denariis qui faciunt XXXVI. Si quis cum fervo alieno folidos quadraginta quinque, culpabilis fine confenfu domini fui aliquid negociaverit, fexcentis denariis, qui faciunt fulijudicetur , excepto capitale &. delatura. XXII. Si vero tantùm tulerit quantùm dos quindecim, culpabilis judicetur. XXXVII. Si quis mulieri brachile in dorfo fuo portare potuerit , centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, furaverit, centum viginti denariis, qui culpabilis judicetur, excepto capitale faciunt folidos tres, culpabilis judicetur. XXXVIII. Si quis cafam alienam fine delatura XXIIL Si quis vineam alienam per permiflu pofleflbris cranherit *, mille du- / # r Anno Christi 798. Regum Francorum. Ka£“”aok 302* centis denariis,qui faciunt folidos triginta-, XI. Si quis pedem altenus capnlavçLu rit, & ibi mancatusremanient, mille oâm- s‘11 c ‘ culpabilis judicetur. TlTULU^XXX. De locAiumibus. gentis denariis, qui faciunt folidos qua­ . I. Si quis furtim»aliquem locaverit, ut draginta < quinque, culpabilis judicetur. « hominem interficiat, & pretium propter zXII. Si vero pes ipfe perexcuflus fue­ hoc dederit, bis mille & quingentis dc/ 1rit, bis mille 6c quingentis denariis , qui nanis, qui faciunt folidos fexaginta duos faciunt I folidos fexaginta duos cum dimi­ cum dimidio, culpabilis judicetur. 'decim, culpabilis judicetur. quin- VIII. Si quis alterum falfatorem cla­ maverit , 6c non potuerit comprobare, fexcentis denariis,qui faciunt folidos quin­ decim, culpabilis judicetur. IX. Si quis compari fuo pittum excufferh, centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, aut fimi­ lem illi reddat, vel cum duodecim juret quod fimilem illi reftituifiet. Titulus XXXIII. De via lacina. I. Si quis baroni viam fuam obftaverit, aut cum impinxerit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. II. Si quis mulieri ingenua: viam fuam obftaverit, vel eam impinxerit, mille oc­ tingentis denariis, qui faciunt folidos qua­ draginta quinque, culpabilis judicetur. III. Si quis viam qux ad farinarium du­ cit clauferit, fexcentis denar iis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. Titulus XXXIV. De eo 3-i eft tertia pars folidi, culpabilis judicetur. A-faciunt :—-folidos f-':J-------quadraginta J----------------quinque, cul1 ­ pabilis judicetur , excepto'capitale & de­ V. Si quis homo ingenuus lidum alie­ num expoliaverit, mille quadringentis denariis,qui faciunt folidos triginta quin­ que, culpabilis judicetur. .VI. Si quis fervum alienum mortuum per Furtum expoliaverit, & fpolia ipfa plus quàm quadraginta denarii valeant, mille quadringintis denariis, qui faciunt folidos triginta quinque, culpabilis judicetur. VJI. Si autem fpolia minus qulm qua­ draginta denarii valeant, fexcentis dena­ riis , qui faciunt folidos quindecim, cul­ pabilis judicetur. Vili. Si fervus ingenuum hominem occiderit, ipfe homicida pro medietate compofitioms hominis pccifi parentibus tradatur , & aliam medietatem dominus fervi fe noverit folviturum. Aut fi legem intellexerit, poterit fe obmallare,ut len­ dem non folvat. Titulus XXXVm.Pe fi hominem occi >UJ Si quis homo à quolibet pecude domeftico foerit occifus, & hoc parentes illius ceftibus potuerint comprobare qubd do­ minus pecudis anteà legem non adimple­ verit , medietatem compofitionis dominus ipfius quadrupedis cogatur ex folvere > ipfum vero quadrupedem, qui eft audor criminis, pro medietate compofitionis reftituat requirenti > eo videlicet modo, fi dominus quadrupedis non intellexerit fe­ cundùm legem le defendere. Titulus XXXIX. De veftigio minando. Si quis bovem aut caballum vel quod­ libet animal fibi furatum perdiderit, & cum per veftigium fequendo foerit confecurus infra tres nodes, & ille qui eum ducit, fe comparafle aut concambiafle dixerit vel proclamaverit, ille qui per ve­ ftigium fequitur res fuas, debet per ter­ tiam manum adhramire. Si vero jam tribus no&ibus exadis, qui res fuas quxfieric & invenerit, ille apud quem inveniuntur, fi eas emifle aut concambiafle fe dixerit, liceat ei adhramire. Qubd fi ille qui per veftigium fequitur, quod fe agnofeere dicit, illo alio reclamante, per tertiam Tom. 1. laturi IL Si quis varanionem homini France foraverit, mille odingentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque, cul­ pabilis judicetur, excepto capitale & de­ laturi III. Si quis caballum fpadatum fucave­ rit, mille quadringentis denariis, qui fa­ ciunt folidos triginta quinque, culpabilis judicetur, excepto capitale &. delaturi IV. St quis waramonem Regis fora­ verit , ter mille fexcentis denariis, qui faciunt folidos nonaginta, culpabilis judi­ cetur , excepto capitale & delatur.L V. Si quis admiflarium cum grege, hoc eft, cum feptem aut duodecim equabus foraverit, bis mille quingentis denariis, ui faciunt folidos fexaginta duos cum imidio , culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi 3 VI. Si autem de grege miiiùs foerit uf· que ad fex capita, & pretium & caufam fuperiùs intimatam convenit obfervare. VII. Si quis poledrum anniculum vel bimum foraverit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis ju­ dicetur, excepto capitale 8c delaturi Vili. Si vero (equentem poledrum foraverit, centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi IX. Si quisjumenca aliena tribatterit,& evaferint, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. X. Si autem mortua inde foerint, mille ducentis denariis , qui faciunt folidos tri­ ginta , culpabilis judicetur. XI. Si quis equam prxgnantem fora­ verit , mille odingentis denariis, qui fa­ ciunt folidos quadraginta quinque, cul­ pabilis judicetur. XII. Si quis jumentum aut caballum foraverit, mille quadringentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi XIII. Si quis admilTarium alienum fine ^7 Am,o7^‘,ST’ Lix Salica. 'A', crixn; tcni,«Z>tri- 4 HMem , a tucutem. Capitularia conicnfu domini fui fpadaverit^Icxcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur j fic per unumquod­ que jumentum, quar ille continercconlueverat, trien · componat, quod eft ter­ tia pars fnlidi, id eft, tredecim denarii & tertia pars unius denarii. XIV. Si quis per fuperbiam aut per inimicitiam caballos aut jumenta aliena tribatteri: vel debilitaverit, mille ducen­ Karoli Mxgn. Regis jo. 308 Titulus XLII. De fervo qui de furto fuerit interpellatut. L Si cujus fervus dc furtu fuerit inter{>cllatus, ii talis caufa eft unde ingenuus excencos denarios, qui faciunt folidos quindecim, componere debeat, fervus fuper fcamnum tenfus centum viginti idus accipiat. *1. Si vero antequam torqueatur fuerit confertus, fit domino ejus ita placuerit, centum viginti denarios , qui faciunt foli­ dos tres, pro dorfo fuo reddat, fic capi­ XV. Si 'quis caballum alienum tine tale dominus fervi in locum reftituat. III. Si autem talis culpa fuerit de qua conicnfudomini fui excurtaverit, centum viginti denariis, qui faciunt folidostres, ingenuus mille quadringentos denarios, qui faciunt folidos triginta quinque, com­ culpabilis judicetur. ponere debeat, fimiliter fervus centum XVI. Si quis caballum alienum cxcorviginti idus accipiat tenfus. * rcaverit , centum viginti denariis, qui 1V. Et fi m ipfo fupplicio fuerit confeffaciunt folidos tres, culpabilis judicetur. Titv Li’s XLI. De hit qui aliena mancipia fus, aut caftretur, aut ducentos quadra­ ginta denarios, qui faciunt folidos fex, follicitaverint. I. Si quis mancipium alienum follicita- folvat i dominus vero fervi capitale in locum reftituat requirenti verit, fic convictus fuerit , fexcentis de­ V. Et fi fervus confertus non fuerit, fic nari.s , qui ficiunt folidos quindecim , ille qui eum torquet, adhuc ipfum fervum culpabilis judicetur. Π. Si quis fervum alienum plagiave- torquere voluerit, etiam nolenti domino rir, id eft, per ci.cuinsentionem de fer- fervi pignus donare debet, fic ipfum fer­ vum ad majora fupplicia retinere. Et fi vitio domini fui abftraxerit, fic trans mare five in quamlibet regionem ipfum duxerit, poftea fervus ad majora fupplicia traditus & ibidem à dominofuoinventus fuerit, & confertus nou fuerit, qui eum torquebat, ipfum a quo in patria plagiarus eft in mal­ ipfum habeat; dominus vero fervide quo jam pignus acceperat, pretium pro ipfo lo publico nominaverit, & tres ibidem te­ lles dominus habere debet, 8c iterum cùm fervo fuo fufeipiat. VI. Si vero fupra dominum fervus con­ fervus ipfe de trans mare vel de qualibet Ub. 6. cap. regione fuerit revocatus, in altero mallo fertus fuerit, nunquam illi credatur. 146.544. debet nominare qui eum plagiaverit, fic VII. Si verb in majori crimine fervus inculpatus fuerit, de quo ingenuus mille ibidem funditer tres teftes debent efle. Ad tertium veto mallum fimiliter fieri debet, odingentis denariis, qui faciunt folidos ut novem teftes jurentquod fervum ipfum quadraginta quinque , portet culpabilis aqualiter femper fuper plagiatorem di­ judicari, fic inter fupplicia confertus fue­ centem audiflent. Sic poftea qui eum pla- rit, capitali fenteniià feriatur. giaverit, mille quadringentis denariis, qui VIII. Si autem fervus de quolibet cri­ mine inculpatus Ricrir, fic dominus fervi faciunt folidos triginta quinque,culpabi­ ipfius prxfens adfuerit, ab eo qui repetit lis judicetur, excepto capitale & delaturi. Ea tamen ratione, ut nomina hominum admoneatur ut fervum fuum ad jufta fup­ fic villarum xqualiter per totos tres mallos plicia dare non differat. Et qui repetit f virgas paratas habere debet, qux in fimidebeat nominare. ΠΙ. Si quis hominem ingenuum pla­ licudinem minimi digiti groffitudinem ha­ beant, fic fcamnum paratum habere de­ giaverit vel vendiderit, fie pofteà in pa­ triam reverfusfuerit, quatuor mille dena­ bet , ubi fervum ipfum tendere poflit. IX. Quod fi dominus fervi fupplicia riis, qui faciunt folidos centum, culpabilis tis denariis, qui faciunt culpabilis judicetur. folidos triginta, judicetur, excepto capitale fic delatura IV. Si quis hominem ingenuum vendi­ derit , fic poftea in patriam ad propria reverfus non fuerit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos, culpabilis judi­ cetur , excepto capitale fic delatura. diftulerit, fic fervus prxfens fuerit, conti­ nuo ipfe qui repetit, domino fervi folem collocet, fic ad feptem nodes placitum concedat ut fervum ad fupplicia tradat. X. Si infra feptem nodes fervum ad fupplicia diftulerit tradere, (blem ciitera- 309 Anno^h,ist' Regum Francorum. Κ“$*Γ 310 tb is oui repeat collocet , & fie icenun ad de qualibet re eum cooperuerit aut incenalias leptcm nodes placitum tribuat > id derit, viginti quatuor mille denariis, qui eft, ut quaniordecim nodes à prima ad­ faciunt folidos fexcentos, culpabilis judi­ monitione compleantur. XL Quod fi impletis quatuordecim no* Albus fervum noluerit ad fupplicia dare, omnem caufam & compofitionem domi­ nus in fe excipiat > hoc eft, ut fi cal is caufa fuerit de qua ingenuus fexcentos dena­ rios , qui faciunt folidos quindecim, com­ ponere debeat, tantùm ipfe dominus fervi reddat. ΧΠ. Si vero major culpa fiierit, de qua ingenuus mille odingentos denarios, qui faciunt folidos quadraginta quinque, componere debeat, & dominus fervum non reptxfentaverit, ipfum numerum folidorum reddat,& capitale in locum reftituat. Χ1Π. Qubd fi adhuc major culpa fue­ rit qux fervo requiritur, dominus fervi, non ut fervus, fed ut ingenuus, totam legem fuper fe folviturus accipiat. XIV. Si autem fervus abfens fuerit, do­ minum fervi, is qui repetit, admonere de­ bet fecretiùs ut (ervum fuum infra feptem nodes pïxfentem faciat. Qubd fi non fe­ cerit , tunc repetens folcm illi cum teftibus collocet. Et fi infra alias feptem nodes ipfum fervum nom prxfentaverit, iterum repetens cum teftibus folcm ei collocet,& tertia vice adhuc feptem nodes placitum illi concedat > id eft, ut totus numerus ad viginti fic unam nodem perveniat. Qubd fi poft tria placita fervum noluerit ligatum ad fupplicia dare, & per fingula placita folcm ei collocaverit, tunc dominus fervi omnem repetitionem, ficut fuperiùs dixi­ mus , non ut fervus, fed quafi ingenuus hoc commififlet, talem compofitionem repetenti reftituat. XV. Si verb ancilla in i tali ’ crimine inculpatur de quo fervus caftrari debuerat, ducentos quadraginta denarios, qui fa­ ciunt folidos fex, pro ipfa dominus reddar, aut ducentos quadraginta idus accipiat flagellorum. Titulus XLIII. De homicidiis ingenuorum. L Si quis ingenuus hominem Francum aut barbarum occiderit qui lege Salicâ vivit, odo mille denariis, qui faciunt fo­ lidos ducentos, culpabilis judicetur. II. Si verb eum in puteum aut fub aquam miferit, viginti quatuor mille denariis, qui faciunt folidos fexcentos, culpabilis judi­ cetur. ΠΙ. Si autem de ramis vel de hallis aut Tom. I. cetur. IV. Si quis eum occiderit qiri in trufte dominica eft, viginti quatuor mille dena­ riis, qui faciuntfolidos fexcentos, culpa­ bilis judicetur. V. Si verb in puteum aut fub aquam miferit, aut de hallis vel de ramis eum cooperuerit aut incenderit, feptuaginta duobus mille denariis, qui faciunt folidos mille odingentos, culpabilis judicetur. VI. Si quis Romanum hominem con-. vivam Regis occiderit, duodecim mille denariis, qui faciunt folidos trecentos, culpabilis judicetur. Vil. Si Romanus homo pofleflbr, id eft, qui res in pago ubi commanet pro­ prias poflidet, occifus fuerit, is qui eum occidifle convincitur, quatuor mille de­ nariis, qui faciunt folidos centum, culpa­ bilis judicetur. VIII. Si quis Romanum tributarium occiderit, mule odingentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque, cul­ pabilis judicetur. IX. Si quis hominem invenerit in qua­ dravi© fine inanibus & fine pedibus, quem inimici fui detruncatum dimiferint, & eum vita privaverit, quatuor mille denariis, qui faciunt folidos centum, culpabilis ju­ dicetur. X Si quis hominem ingenuum in pu­ teum aut in pelagus, aut in quodlibct prxcipitium, ubi periculum mortis efle poflit, impinxerit» & ille qui projedus eft,quo­ libet modo ab eodem periculo vivus evaferit, ille qui eumimpinxerit, quatuor mille denariis, qui faciunt folidos centum, culpabilis judicetur. XI. Si autem qui prxeipitatus eft mor­ tuus fuerit, toti leude fua componatur. Atque ita unaquxque perfona, qux ma­ iori minorive compofitione componi de­ buerat, fi de prxcipitio periculum mortis evaferit, medietate leudis fux compona­ tur, qua componi debuerat fi mortuus foiffct. Nam& 1» mortuus fuerit, unufquifque fecundùm modum leudis fux compo­ natur. XII. Si quis hominem ingenuum cui­ libet focio fuo de quolibet crimine accufaverit, & per ejus commonitionem five mendacium ille qui accufatus eft , occifus fuerit, fi ei adprobarum foerit, medietatem leudis ejus componat. Ille vero qui eumi * V V i) ij L** ~tT Anmo Chiisti 70- Capitularia occidit, fecundùm legem pleniter eum componat. Titulus XLIV. De homicidiis à contubernio faQis. I. Si quis colle&o contubernio homi­ nem ingenuum in domo fua adlallierit, & ibidem eum occiderit , viginu quatuor mille denariis, qui faciunt folidos lexcentos, culpabilis judicetur. II. Si verb in trufte dominica ille qui occifus eft , fuerat, feptuaginta duobus mille denariis , qui faciunt folidos mille octingentos, culpabilis judicetur. III. Quod fi corpus occifi hominis tres plagas vel ampliùs habuerit, tres qui in­ culpantur , & qubd in eo contubernio fuiflent , convincuntur, legem fupenus comprehenfam fingillatim cogantur exfolvere. Alii verb tres de eodem contuber­ nio ter mille fext entis denariis, qui faciunt folidos nonaginta, unufquifque illorum culpabiPs jucucetur. Et tres adhuc in ter­ tio loco de eodem contubernio, mille octingentis denariis, qui faciunt folidos quadraginta quinque, finguli eorum co­ gantur exfolvere. IV Si vero Romanus vel lidus in tali contubernio occifus fuerit, hujus compo* fitionis medietas folvarur. Titulus XLV. De homicidiis in convivio faSis. I. Si in convivio, uni quatuor aut quin­ que fuerint homines, unus ex ipfe interfedus fuerit, illi qui remanent, aut unum conviâum reddant, aut omnes mortis illius compofitionem conjedenu Qua: lex ufque ad feprem qui fuerint in convivio illo, convenit obfervari. II Si verb in ilio convivio plus quàm feptem fuerint, non omnes teneantur ob­ noxii > fed quibus fuerit impuratum, illi fecundùm legem componant. III. Si quis foris cafa, five iter agens, feu in agro pofitus, à contubernio fuerit occifus, & tres plagas vel ampliùs habue­ rit , tres de eodem contubernio qui convifti fuerint, fingillarim mortis illius compofitionem componant, & aes alii de ipfo contubernio mille ducentis denariis, qui faciunt folidos triginta, unufquifque il­ lorum culpabilis judicetur Et tres adhuc alii de ipfo contubernio fexcentis denariis, “Γ 3u accipere, antequam eam accipiat, Tun> gmus aut Centenarius mallum indicent, & in ipfo mallo icutura habere debent, & tres homines caufas tres demandare. Et tunc ille qui viduam accipere vult, cum tribus teftibus qui adprobare debent, tres folidos zquè penfantes & denarium habe­ re debet. Et hoc fafto, fi eis convenit, viduam accipiat. Π. Si vero ifta non fecerit, 8c fic eam acceperit, illi, cui reippus debetur,bis mil* le quingentis denariis, qui faciunt folido· fexaginta duos cum dimidio, culpabilis judicetur ΠΙ. Si autem quz fuperiùs diximus omnia fecundùm legem impleverit,& tres folidosicdenarium ille,cui reippus debe­ tur, acceperit, tunc eam legitime accipiat. IV. Hoc difeernendum videtur, cui reippus debeatur. V. Si nepos fuerit Cororis filius fenior, ille reippum accipiat. VI. di verb nepos non fuerit, neptis filius fenior ille accipiat. VII. Quod fi neptis filius non fuerit, confobrinx filius qui ex materno genere venit, ipfe accipiat. VIII. Si autem nec confobrinc filius fuerit, tunc avunculus frater matris reippum accipiat. IX. Si verb avunculus non fuerit,'tunc frater illius qui ipfam mulierem antè ha­ buerat , fi in nereditatem defun&i fratris, id eft, mariti mulieris illius, venturus non eft, ipfe reippum accipiat. X. Quod li nec ipie fuerit, tunc qui proximior fuerit poft ïuperiùs nominatos, qui fingillatim fecundùm parentelam diAi funt ufque ad fexcum genuculum, fi in hereditatem illius mariti defundi non accedat, ipfe reippum accipiat. XI. Si autem nullus nifi poft fextum genuculum proximus fuerit, in fifcum ipfe reippus vel caufa qua: inde orta fuerit, colligatur. Titulus XLVII. De eo qui villam alie· bus eam tenuerit. L Si quis fuper alterum in villam mi­ grare voluerit, & aliqui cie his qui in villa confiftunt eum fufeipere voluennt, & vol unus ex ipfe excitent qui contradicar, migrandi licentiam ibidem non habeat. qui faciunt folidosquindecim, finguli eo­ II. Si verb contra interdi&um unius vel rum culpabiles judicentur. duorum in ipfa villa confédéré przfumpTitulus XLVI. De reidpus. I. Si quis homo moriens viduam dimi- ferit, tunc mterdiftor ceftan debet illi ferit, Se eam quis in conjugium voluerit cum celtibus, ut infra decem noctes inde Λ _ 3>3 Anno Chxisti «·· Regum Francorum. Ki^CN- 314* exeat. Et fi noluerit, iterum ad ipfom cum teftibus veniat, & teftetur illi ut infra alias decem nodes fecedat. Quod fi noluerit, iterum tertio placito , ut infra decem nodes exeat, denuntiet. Si verb triginta nodes impletx fuerint, & nec tupe vo­ luerit exire, ftatim illum manniat asinal­ ium i & telles fuos, qui ad ipGa placita fuerunt, fecum prxftos habeat. Si autem ipfe cui tellatum eft venire noluerit, & eum aliqua funnis non detinuerit, & fe­ cundùm legem fupradidam tellatus foerit, tunc ipfe qui ei tellatus eft, fuper fortuna fua ponat, &: Grafionem roget ut accedat ad locum, & ipfom inde expellat. Et fi ibi aliquid elaboravit, quia legem noluit audire, amittat, & infuper mille ducentis denariis , qui faciunt folidos triginta, culpabilis judicetur. IÏI. Si verô quis alium in villam alie­ nam migrare roraverit antequam con­ ventum foerit, mille odingentisdenariis, qui faciunt folidos xl v,culpabilis judicetur. iV.Si autem quismigraverit in villam alie­ nam, & ei aliquid infra duodecim menfes fecundùm legem conteftatum non fuerit, fecurus ibidem confiftat ficut & alii vicini. Titulus XLVIU. De affotomie. Hoc convenit obfervare, ut Tunginus vel Centenarius mallum indicent, &: fcutum in ipfo mallo habeant, & tres homines caufas tres demandare debent in ipfo mal­ lo , & requiratur poftea homo qui ei non pertinet, & fic feftucam in laifum jadet i & ipfe in cujus laifum feftucam jadaverit, dicar verbum de fortuna fua, quantùm ei voluerit dare. Poftea ipfe in cujus laifum feftucam jadaverit, in cafa ipfius manere & hofpitcs tres fufeipere, & de facultate lua, quantùm ei datur, in poteftate fua habere debet i & pofteà ipfe cui creditum eft, ifta omnia cum teftibus collectis age­ re debet. Pofteà aut ante Regem aut in mallo legitimo illi cui fortunam fuam de­ putavit, reddere debet s & accipiat pofteà feftucam in mallo ipfo ante ^duodecim menfes ipfe quem heredem deputavit, in laifum fuum jadet, & necminùs, nec ma* jùs, nifi quantùm ei creditum eft. Et fi contra hoc aliquid dicere voluerit, debent tres telles jurati dicere quôd ibi fuiflentin mallo ubi Tunginus vel Centenarius indi­ xerunt , & quod vidiflent hominem illum, qui fortunam fuam dedit, in laifum illius quem jam elegerat feftucam jadare , & nominare illum debent qui fortunam fuam in laifum eledi jadavit : necnon & illum in cujus laifum fieftucam jadavit, & here* dem appellavit, fimiliternominent. Etal* teri tres telles jurati debent dicere qubd in cala illius hominis qui fortunam luam donavit, ille in cujus, laifum feftucam ja­ davit, ibidem manfillèt i & hofoitcs tres vel ampliùs collegilTet & paviflet, & ei ibidem gratias egiflent, (&in beo de fuo*) 1• Λ * ■ fi», pultes manducadSènt, Sc telles coliegiflènt. w«lo 1 Ida omnia alii tres telles iurad dicere de- 6*. 1 bent, quoniam in mallo legitimo vel ante Regem ille qui accepit in laifum fuum for­ tunam in mallo publico, hoc ell, ante Theada vel Tunginum, fortunam illam , quem heredem appellavit, publicb coram omnibus feftucam in laifum ipfius iadaffet. Et haec omnia novem telles debent adfirmare. T1TULUS XLIX. Defiltorus ,hoc eft* qua­ liter homo furatas res intertiare debet. Si quis,qui lege Salicà vivit, fervum aut ancillam, caballum vel bovem, feu ju­ mentum, feu quamlibet rem fuam fub al­ terius poteftate agnoverit, mittat eam in tertiam manum > & ille apud quem agnofcicur, debet adhramire. Et fi intra Ligerim aut Carbonariam ambo manent, & qui agnofeit, & apud quem agnofeitur, in nodes quadraginta placitum faciant. Et in ipfo placito quanticunque foeiint qui rem interdatam vendiderint aut camhiaverint, aut fortafsèinfolutionem dede­ rint, omnes intra placitum illum commo­ neantur, ut unufquifque cum negotiatori­ bus fuis alter alterum admoneat. Si quis verb commonitus fuerit, & aliqua funnis eum non detinuerit, & ad placitum venire diftulerit, tunc ille qui cum eo negqtiavit, habeat tres telles quôd ei nuntianet ut ad Îdacitum venire debuiflet, & alios tres imiliter habeat qubd cum eo publicè negotiaflet. Hoc fi fecerit, exivit fe de la­ trocinio. Ille autem qui admonitus non venerit, fuper quem telles juraverint, erit latro illius qui res fuas agnofeit, & ei fe­ cundùm legem ipias componar, & infuper pretium illi reddat qui cum eo negotiavir. Ifta omnia ubi fous hamallus eft, fopei quem res primitùs agnita fuerit aut in­ terdata , neri debent. Quod fi trans Ligerim aut Carbonariam manet ille apud quem res agnofeitur, in nodibus odua­ ginta lex illa cuftodiatur. Trrutus L. De falfo teflienonio. I- Si quis falfum teftimonium prebuerit, fcxcentis denariis, qui faciunt folido» quindecim, culpabilis judicetur. W L»x ‘uca. anno^ch»isti Capitularia II. Qubd fi aliquis alicui imputaverit (juàd fe perjuraflet, Ac non potuerit adfirmare , fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. KaholiMagî* Ragis jo. χ 310 folvere debitum fuum. Qubd fi noluerit, folem ei collocer. Et fi ei folem calcaverit, tres fobdos fuper debitum fuum addat; & fic ufjue ad tres vices per tresmannicas facere debet. Illis igitur omnibus fodis, fi adhuc noluerit debita componere, ufque ad novem folidos debitum afeendat j id eft, ut per lingulas admonitiones, vel folem culcatum, terni folidi aderefeant. III. Si verb nec fidem fadam in placito legitimo folvere voluerit, tunc ille cui fides foda ell, ambulet ad Grafionem loci illius in cujus pago man et, accipi atque feftucam, & dicat vernum iflud *. Tu Grafio , rogo te quia ille homo denominatus, qui mihifidem fecit, quem legitimi habeo adjaSivum vel admaUatum fecundùm legem 5alicam , & egofuper me & fuper fortunam meam pono qubdfecurus mitto in fortunam illius ma­ num f & dicat de quanta caufo ei fidem fecerat. Tunc Grafio congreget fecum feptem Rachinburgios idoneos, & cum ipfis ad cafom illius fidejufToris veniat; & roget eum, fi przfens eft, ita dicens : Per voluntatem tuam folve homini ifti de quo ei III. Si alicui fuerit imputatum qubd fo perjuraflet, & hoc qui imputaverit adfirmare potuçrit, tres de ipfis coniuratoribus perjuri, unufquifque illorum fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicentur. IV. Alii vero qui fuper ipfos tres fue­ rint, quinis folidis culpabiles judicentur. V. Ipfo verb cui imputatum fuerit, excepto caufo vel capitale & delaturi, fex* cenas denariis,qui faciunt folidos quinde­ cim , culpabilis judicetur. Titulus LI. Dt teftibus adhibendis» 1. Si quis telles neceflàrios habuerit,& fortafsè ipfi ad placitum venire noluerint, ille qui eos neceflàrios habet, mannire illos debet cum teftibi^u ad placitum, ut ea qux fciunt jurantes dicant. IL Si verb noluerint venire, & eos funnis non detinuerit, unufquifque illo­ rum fexcentis denariis, qui faciunt foli­ dos quindecim, culpabilis judicetur. fidem fecifii , & hoc quod debes fecundùm III. Si verb prxlentes fuerint ad te (li­ pretium legitimi adpretiatum Jatisfacert monium vocati, & noluerint jurando di­ ftude. Quod fi tunc adimplere noluerit cere ea qux fciunt, & forbanniti fuerint, przfens, aut fi abiens fiient, ftatim Rafexcentis denariis, qui faciunt folidos chinburgii pretium adpretiatum, quantùm quindecim, unufquifque illorum culpabilis debitum quod debet valuerit, dc fortuna illius reliant. Et fi fredus antea de ipfa judicetur. Titulus LIL De eo qui fidem faciam caufa non fuerat datus, duas partes ille alteri reddere noluerit. cujus caufo ell ad fe revocet, & Grafio I. Si quis ingenuus aut lidus alteri fidem tertiam partem obtineat. fecerit, tunc ii le cui fides fafta ell, qua­ IV. Si autem Grafio ibi invitatus non draginta nodes, aut quomodo placitum venerit, & funnis eum aliqua non detinue­ fecit quando fidem ei fecit, ad domum il­ rit , aut certa rado dominica, & fi dillulius cum tellibus ambulare debet, vel lerit, ut ibi non ambulet, neque mittat ,ut cum jullitia exigatur debitum, aut fe re­ cum iliis qui pretium adpretiare debent. Et fi noluerit fidem fadam folvere , fex­ dimat, aut de vita componat. TITULUS LIII. Deeo qui Grafionem ad res centis denariis, qui faciunt folidos quin­ alienas tollendas injufli invitaverit. decim, culpabilis judicetur. II. Si vero-adhuc fupradiduni debitum T. Si quis Grafionem ad res alienas injullc tollendas invitaverit, antequam gafofolvere noluerit, debet eum ficadmallare ·. Rogo te, Judex , ut hominem illum denomichium fuum fecundùm legem habeat ad­ mallatum ,o&o mille denariis, qui fociunt natum,gafachionem meum, qui mihi fidem fecit de delito tali denominato, fecundùm le­ folidos ducentos, culpabilis judicetur. II. Si verb Grafio invitatus contra le­ gem Salicam mihi inde eum adftringas. gem fuper debitum jullum aliquid am­ T une Judex dicere debet : Ego gafachium plius tulerit, aut fe redimat, aut de vita tuum illum ia hoc mallo quod lex Salica habet. Tunc ille cui fides ra&a ell, debet componat. teftificari fidejuflbri, ut nulli alteri nec Titulus LIV. De re praftata. folvat nec pignus donet folutioms, ante­ Si quis alteri de rebus fuis aliquid pra> ftiterit, & ei reddere noluerit, fic eum quam ei impleat unde fidem fecit. Et fic feilinanter ad domum illius qui ei fidem debet mallare. Cum tellibus ad domum fecit, cum tellibus accedat, & roget eum illius cui res prxftavit, accedar, & fic con* 3’7 Ammo Christi Regum Francorum. K‘JX”*0N· 318 teftetur ei : Quia ns mens nolsùfti ndden, guas tibi prjMti, in hoc eas tens nollepro­ Titulus LVI. De eo avi Grafionem . & fic ei fblesi collocet. Si nec tunc voluerit red­ dere , adhuc fuper feptem nodes fimilircr conteftetur, ficut antei fecit , ut node proximi fecundùm quod lex Salica con­ tinet , res fuas tenere debeat. Quod fi nec tunc voluerit reddere, iterum poft alias feptem nodes ad eum fimiliter cum teftibus veniat, & roger ut debitum fuum red­ dat. Ergo fi tunc noluerit reddere, nec fidem facere reddendi, fupri debitum quod ei prxftitum eft, fuper illos no­ vem folidos qui per tres admonitiones ac­ creverunt, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. I. Si quis Grafionem occiderit, viginti Îjuatuor mille denariis, qui faciunt folidos excentos, culpabilis judicetur. Π. Si quis Sagibaronem·, qui puer Re­ gis fuerat, occiderit, duodecim mille de­ nariis, qui faciunt folidos trecentos , cul­ pabilis judicetur. IIL Si quis Sagibaronem qui ingenuas eft, &fe Sagibaronem pofuit, occiderit, viginti quatuor mille denariis, qui faciunt folidos fexcentos, culpabilis judicetur. IV. Sagibarones in lingulis maUobcrgiis, id eft, ubi plebs qux ad unum mallum convenire fblet, plus quâm tres effe non debent. Et fi caufa aliqua ante illos fe­ cundùm legem fuerit definita, antè Gra­ fionem removere eam non licet. Titulus LVH De corporibus expoliatis. I. Si quis corpus hominis mortui, ante­ quam in terra mittatur, per fimum ex­ poliaverit, bis mille quingentis denariis, 3ui faciunt folidos iexaginta duos cum imidio , culpabilis judicetur. Π. Si quis tumulum fuper hominem mortuum expoliaverit vel diifipaverit, fex­ centis denariis, qui faciunt folidos quin­ decim, culpabilisjudicetur. IIL Si quis ariftatonem, hoc eft, ftapplum qui fuper mortuum miflus eft, ca­ pula verit, aut mandualem, quod eft ea ftruftura, five felave, qui eft ponticulus, ficut more antiquorum faciendum fuit, qui hoc deftruxerit, aut mortuum exinde expoliaverit, de unaquaque de iftis fex­ centis denariis, qui faciunt folidos quin­ decim, culpabilis judicetur. IV. Si quis hominem mortuum fuper alium in naufo vel in petra miferit, mille quadringentis denariis, qui faciunt foliaos triginta quinque, culpabilis judicetur. V. Si quis corpus jàmfepultumeflbdierit aut expoliaverit, vargus ht, hoc eft, expulfus de eodem pago ufque dum cum paren­ tibus defundi convenerit ut & ipfi paren­ tes rogati fint pro eo ut liceat ei infra pa­ triam effe. Et quiconque antei panem aut hofpitaliratcm ei dederit, ctiamli uxor ejus hoc fecerit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim , culpabilis judicetur. VI. A udor verb fccleris hujus, fi ipfe hoc fecit, & comprobatus fuerit, vel alium ad iftud faciendum locaverit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos , culpabilis judicetur. VII. Si quis domum in modum bafi- xima quod lex Salica continet i Titulus LV. De manu ab «neo redimenda. I. Si quis ad xneum mallatus fuerit, & fbffitan convenerit ut ille qui admallatus eft manum fuam redimat, & i ura cores donet, fi talis caufa eft de qua légitimé, fi convidus fuiffet, fexcentos denarios, 3ui faciuntfoiidos quindecim,componere ebeat, tunc centum viginti denariis, qui faciunt folidos tres,manumfuam redimat. II. Si verb plus ad manum fuam redi­ mendam dederit, fredus Grafioni folvatur tamquam fi de ipfa caufa convidus fuiffet. III. Si vero talis caufa fuerit de qua , fi convidus fuiffet, mille quadringentis denariis,qui faciunt folidos triginta quin­ que , debuiflet folvere, & convenit ut manum fuam redimat & juratores donet, novem folidis manum fuam redimat. IV. Quod fi ampliùs dederit, fredus Grafioni folvatur tamquam fi de ipfa cau­ fa convidus fuiffet. V. Quod fi major culpa fuerit, de qua fexaginta duos folidos cum dimidio folvere, fi convidus fuiffet,deberet, & con­ venit ut manum fuam redimat, cum foli­ dis quindecim manum fuam redimat. VI. Et fi ampliùs dederit, fredus Gra­ fioni folvatur tamquam fi de ipfa caufa convidus fuiffet. lita redemptio ufque ad lendem fic permaneat. VII. Si autem lendem alter alteri im­ putaverit , & eum ad xneum admallatum nabet,& convenit ut manum fuam redi­ mat & juratores donet, cum folidis tri­ ginta manum fuam redimat. VIII. Et fi amplius dederit, fredum Grafioni perfolvat tamquam fi de ipfa caufa convidus extitiiTct. occiderit. Λ_ _ 3’9 L·* Jutc Anno Chxisti Titulus LVIII. De incendio vel expoliatione Ecclefia ,five homicidiis Clericorum. I. Si quis Ecclefiam fandificatam, vel ubi reliquix Sandorum reconditx funt r incenderit, vel infrà ipfa Ecclefia aliquam expoliactonem de altari aut infrà Eccle­ fiam aliquid tulerit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos, culpabilis judicetur, excepto capitale & delaturi II. Si quis Diaconum interfecerit, duo­ decim mille denariis, qui faciunt folidos quadringentos, culpabilis judicetur. III. Si quis Presbyterum interfecerit, viginti quatuor mille denariis, qui faciunt folidos fexcentos, culpabilis judicetur. Titulus LIX. Kaxoli Macw. Ricis J» imputamur, feet Titulus LX Capitularia τ>>· iicx faAam fuper hominem mortuum ex expoliaverit, mille ducentis denariis, qui faL_ ciunt folidos triginta, culpabilis judicetur. De eo qui ad mallum ventre contempferit. Si quis ad mallum venire contempferit, & quod ei à Rachinburgiis judicatum fue­ rit, implere diftulerir, fi nec de compofirione nec de ullalege fidem facere voluerit, tunc ad Regis prxfcntiam ipfum mannire debet, & ibidem duodecim teftes efle debent, qui per Cingula placita juran­ do dicant qubd ibidem fuiflent doi Ra­ chinburgii ei judicaflcnt, & ille decretum Judicum contempfiflct. Iterum alii tres jurare debent quod ibidem fuiflent poft 'illam diem in qua ei Rachinburgii judica­ verunt . ut aut per rneum aut per compoficionem fe educerer \ hoc eft, de illa die in quadraginta nodes in mallo iterùm folem culcaverit, & nullatenùs legem im­ plere voluerit, time eum debet mannire ante Regis prxfentiam in quatuordecim nodes j & tria teftimonia jurando dicant qubd eum manniflet. Qubd fi nec tunc venerit, & ifta omnia novem teftimonia conjurando qux fuperiùs diximus vera efle dixerint, fimiliter ei iterùm folem culcet, & illos tres teftes ibidem habeat. Ubi culcaverit folem , & ifta omnia com­ pleverit , qui eum admallat, & ille qui admallatur, ad nullum placitum venire nec per legem fe educere noluerit, tunc Rex ad quem mannitus eft extra fermonem fuum eum efle dejudicen & ita ille culpa­ bilis & omnes res fu» erunt in fifco, aut cui fifcus dare voluerit Et quicunque ei panem dederit ,aut in hofpitium collegerit, etiamfi uxor ejus propria fit, fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur, donec omnia qux ei legibus Λ fecundum legem non judicant. I. Siquidem Rachinburgirin mallo re· fidentes, cum caufa difeufla fuerit inter duos caulatores, admoniti ab eo qui caufam requirit dicant, fic & Ltirit ut legem Salicam dicant, (i legem dicere noluerint, tunc ab eo qui cautam requirit, fint iterum admoniti uf­ que in tertia vice. Quod fi dicere nolue­ rint, tunc dicat ille qui caufam requirit x Ego vos tangano ufque dum vos inter me & contra caufatorem meum legem judicetis. Et fi tunc dicendi fe legem diftiuerint, foie culcato feptem de filis unufquifque cen­ tum viginti denariis, qui faciunt folidos tres, culpabilis judicetur. II. Et fi adhuc tunc Rachinburgii defpexerint, nec legem dicere voluerint, neque de tribus folidis compofitionem fa­ cere, tunc unufquifque iliorum feptem culcato fole fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, culpabilis judicetur. III. Similiter fi comprobati fuerint le­ gem non judicaflc, feptem ex eis unufquifque fexcentis denariis , qui faciunt fo­ lidos quindecim, culpabilis judicetur. IV Si autem Rachinburgii legem ju­ dicaverint , & cui judicatum fuerit hoc fuftinere noluerit, & dicit contra legem judicafle fibi, & hoc comprobare non potuerit, contra unumquemque de fep­ tem Rachinburgiis fexcentis denariis ,.qui faciunt folidos xv, culpabilis judicetur. Titulus LXL De chrtnechruda. Si quis hominem occiderit, & in rota facultate fua non habuerit unde totam le­ gem implere valeat, duodecim juratores doner ut nec fuper terram nec fub terra ampliùs de facultate non habeat, nifi quod donatum habet. Pofteà intrare de­ bet in cafam fuam , & de quatuor angu­ lis de terra illa in pugno fuo colligere, & ftare in durpilo, hoc efi, in liminare, & intus captare, & cum finifira manu de illa terra ultra fuas fcapulas jadarc fuper quem proximiorem parentem habet. Qubd fi jlm pater aut mater, vel frater, folverint, tunc fuper fororem matris aut fuper fuos filios debetillam terram ja&are, id efi, fuper tres de generatione matris qui proximiores funt. Et pofteà in camifia difemftus, & difcalciatus, cum palo in manu fupri fepem fallire debet, ut pro medietate, quantùm de compofitione diger efi, aut quantùm lex dicat, illi tres iolvaut. Idem illi alii qui de paterna generatione ✓ generatione veniunc/acere debenkSi verb aliquis ex illis pauperior fuerit, & non ha­ bet unde ad integrum debitum folvat, qui­ cunque de illis amplius habet, iterum iuper illum chrenecnruda, ille qui paupe­ rior eft, jaÛet, & ille totam legem compo­ nat Quod fi nec ipfe habuerit ut totem legem pcrfolvat, tunc illum qui homici­ dium fccrt, ille qui eum in fide fua habet, per quatuor mallos pnrfentem faciat Et fi eum nullus fuorum per compofitionem voluerit redimere, de vite componat Titulus LXII. De alode. I. Si quis homo mortuus foerit, & filios non dimiferit, fi pater aut mater fuperfuerint, ipfi in hereditatem fuccedant. II. oi pater aut mater non fuperfuerint, 8t fratres vel forores reliquerit, ipfe here­ ditatem obtineant ΙΠ. Qubd fi nec ifti fuerint, forores patrisinhereditatem ejus fuccedant. FV. Si verb forores patris non extiterint, forores matris ejus hereditatem fibi vindicent. V. Si autem nulli horum fixerint, qui­ cunque proximiores fuerint de paterna generatione, ipfi in hereditatem fuccedant. VI. Dt TERRA vero Salica nulla PORTIO HEREDITATIS MULIERI VENIAT, SED AD 321 Regum Francorum. 311 VIRILEM SEXUM TOTA TERRÆ HEREDITAS PERVENIAT. TITULUS LXUI. De eo quife de parentela tollere vult, Titulus LXV. De compofitione homicidii, s L Si aficujus pater occifus fuerit, me­ dietatem colupohtionis filii colligant, & aliam medietatem parentes qui proximio­ res fuerint, tam de paterna quàm de ma terna generatione, dividant. Π. Qubd fi de una parte, vel paterna, vel materna, nullus proximus fuerit, por­ tio illa ad fifcum perveniat. vel cui nfcus concefferit Titulus LXVI. De homine in hofie occifo. I. Si quis hominem in hofte occiderit, triplici compofitione componat, ficut in patria componere debuit j excepto fi ex trufte regali non fuerit ille homo. Π. Nam fi ex trufte regali fuerit, ea­ dem compofitione quam infra patriam facere debuit, culpabilis judicetur, hoc funt denariis feptuaginta duobus mille, qui faciunt folidos mille o&ingcntos. Titulus LXVII. De eo qui alterum hereburgium clamaverit, I. Si quis alterum hereburgium clama­ verit , hoc eft, ftrioportium , aut qui zneum portare dicitur ubi ftriae conci­ nunt , ii. convincere non potuerit , bis mille quingentis denariis, qui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio, cul­ pabilis judicetur. II. Si quis mulierem ingenuam ftriam clamaverit aut meretricem, & convincere non potuerit, feptern mille quingentis denariis, qui faciunt folidoscentum oftuaginta feptern cum dimidio, culpabilis ju­ dicetur. ΙΠ. Si ftria hominem comederit, 8c convicta fuerit, odo mille denariis, qui faciunt folidos ducentos, culpabilis judi­ cetur. TITULUS LXVIII. De caballo excoriato, I. Si quis caballum alienum fine confenfu pofleflbris decorticaverit, & inter­ rogatus, fuerit confefius, caballum ipfum in capite reftituat. II. Si verb negaverit & convi&us fue­ rit , fexcentis denariis, qui faciunt folidos quindecim, excepto capitale & delaturi, culpabilis judicetur. Titulus LXIX De eo qui hominem de I. Si quis fe dc parentela tollere volue­ rit , in mallo ante Tunginum aut Cente­ narium ambulet, & ibi quatuor fuftes alninos fuper caput fuum frangat > ii illas quatuor partes in mallo jaftare debet, & jbi dicere ut &: de juramento, & de heredi­ tate , & de tote illorum fe ratione tollat. Π. Et fi poftei aliquis de parentibus fuis aut moritur aut occiditur, nihil ad eum de ejus hereditate vel de compofitione pertineat. III. Si autem ille occiditur aut mori­ tur , compoiitio aut hereditas ejus non ad heredes ejus, fed ad fifcum pertineat, aut cui fifcus dare voluerit. Titulus LXIV. De charoena. L Si quis alteri de manu aliquid per vim tulerit aut rapuerit, rem pro capitali re­ bargo vel de furca dimiferit. ftituat, ty infuper mille ducentis denariis, qu i facipnt folidos xxx, culpabi lis j udicetu r. I. Si quis hominem de bargo vel de fur­ II. Sequis homini aliquid quod ei in ter­ ca fine voluntate Judicis dimiferit, mille tia manu miflum fuerat, per vim tufiife octingentis denariis, qui faciunt folidos convincitur , mille ducentis denariis, qui quadraginta quinque, culpabilis judicetur. faciunt folidos xxx, culpabilis judicetur. Π. S1 quis nominem fineconfenfu JudiTom. I. X 7 *323 Lax anno^chuisti CapituUria cis de ramo ubi incrocatus eft deponere S * 11 c a. prxfumpfcrit, mille ducentis denariis, qui faciunt folidos triginta, culpabilis judi­ cetur. III. Si quis caput hominis, quod ini­ micus fuus in palo miferic, line pertniflu Judicis aut illius qui eum ibi pofuit, tollere przfumpferit, fexcentis denariis, qui fa­ ciunt folidos quindecim, culpabilis judi­ cetur. IV. Si quis vivum hominem de furca dimiferit, quatuor mille denariis, qui fa­ ciunt folidos centum, culpabilis judicetur* TITVLUS LXX. De eo qui filiam alienam quxfierit, 6* fe retraxerit» Si quis tiliam alienam ad conjugium quzfierit prxfentibus fuis & puella pa­ rentibus, & pofteà fe retraxerit, & eam accipere noluerit , bis mille quingentis denariis, oui faciunt folidos fexaginta duos cum dimidio, culpabilis judicetur. KA^sA!aGN* 324 Titulus LXXI. De terra ceiutaiuuM. Si quis terram alienam condemnaverit, & ei fuerit adprobatum, bis mille quin­ gentis denariis, qui faciunt folidos lexaginta duos cum dimidio , culpabilis judi­ cetur. In Codice Magarino iMioduca ngia feqncne dodus additur in fate Legit Saiicn. Titulus LXXII. De inviffu finSo. I. Si quis pitto alterius excuflerit invitu ftrido, centum viginti denariis , qui fâciunt folidos tres, culpabilis judicetur. Π. Si verb contra voluntatem domini, & negare voluerit, & el fuerit adproba­ tum , capitale reftituat, & infuper mille quadringentis denariis, oui faciunt folidos triginta quinque , culpanilis judicetur. Explicit Lex Salica. RECAPITULATIO SOLIDORUM. VII. Inde ad folidos quinque. Hi funt ciendum eft qubd in quibufdam qui in raptu fecundùm legem componunt libellis Legis Saliez inveniuntur capi­ Hxc compofitio in duobus locis habetur. tula pr ncipalia fexagintaquinque, inqui ­ VIII. Inde ad folidos fex pro redemp­ bufdam vero feptuaginta, in quibufdam etiam paulb plus, aut paulo minùs. Con­ tione fervi ut non caftretur. Hxc com­ tinentur alia capitula in quibufdam codi­ pofitio fex folidorum in quinque locis ha­ cibus cccLvni, in quibufdam verb plus betur. IX. Inde ad folidos feptem & dimi­ minufve. Habent etiam fpecies in quinufdam libellis viginti feptem , in quibufdam dium , ut fi quis ferofam alterius fubbattit ut porcellos non habeat vero minùs vel paulo plus. X. Inde ad folidos novem, ut fi quis Inquirendum eft compofitionis legis Sa­ liez quot varietates, &. quem numerum alterum claufo pugno percuflerit. Hzc {lerminimum , quem vero permaximum compofitio novem (olidorum in tribus lo­ ubeant divifioqis. Compofitiones funt cis habetur. XI. Inde ad folidos duodecim & dimi­ ccclviu, varietates xxxi. I. Incipit autem à feptem denariis, ut dium , ut fi quis fervum minifterialem in mortis periculum immiferit, & eum Deus fi quis agnum furayerit. II. Inde ad decem, ut fi quis alterius liberaverit. XII. Inde ad folidos quindecim, ut fi meflem damnaverit. III. Inde ad folidum unum, ut fi quis quis fponiam alterius tulerit. Hzc corrrpoporcellum, qui fine matre vivere poteft, iitio quindecim folidorum in nonaginta & tribus locis habetur. foris domum furaverit. XIII. Inde ad folidos feptemdecim &C IV. Inde ad folidum unum & tremifdimidium, ut fi quis alterius verrem fiira- ' fem , ut fi quis alterius fervum czdit. V. Inde ad folidos tres, ut fi quis tres verit. Hzc compofitio feptemdecim foli­ capras furaverit Hxc compofitio trium dorum cum dimidio in tribus locis ha­ folidorum in quadraginta tribus locis legis betur. XIV. Inde ad folidos viginti duos & Saliez habetur. VI. Inde ad folidos tres & denarium dimidium, ut fi quis tributarium Roma­ unum, ut fi quis viduam in conjugium num in pelagus impinxerit. XV. Inde ad folidos viginti quinque, voluerit fociare. S **· ~ Anno Christi W " Regum Francorum. 70. ut fi quis fervum minifterialem occi­ derit. Hax compofitio in duobus locis habetur. ---------XVI. Inde ad folidos triginta, ut fi quis alterius ancillam foraverit. Haec compofitio triginta folidorum in viginti < fex locis habetur. XV IL Inde ad folidos triginta quinÏue, ut fi quis fervum alterius foraverit Ixc compofitio triginta quinque folidonnn in viginti odo locis habetur. XVIII. Inde ad folidos quadraginta quinque, ut fi quis ▼aranionem furaverit. H«c compofitio quadraginta quinque fo-> fidorum m triginta fex locis habetur. XIX. Inde ad folidos quinquaginta, ut fi quis Romanum in pelagus impinxerit. XX. Inde ad folidos fexaginta duos & dimidium, ut fi quis hominem percutere voluerit cum gladio, eum non tetige­ rit. Haec compofitio fexaginta duorum ίοfidorum cum dimidio in quadraginta locis habetur. XXI. Inde ad folidos feptuaginta, ut fi quis fervum aut ancillam minifterialem foraverit XXII. Inde ad folidos feptuaginta quinque, ut ft quis fervum minifterialem io hofte occiderit XXIII. Inde ad folkjos nonaginta, ut fi quis ▼aranioncm Regis furaverit Haec compofitio nonaginta folidorum in Ltx tribus locis habetur. l,< XXIV. Inde ad folidos centum, ut fi quis Romanum occiderit. Harc compofitio centum folidorum in viginti quatuor locis habetur. XXV. Inde ad folidos centum o&uaginta feptem & dimidium , ut fi quis mu· fierem ftriam vel meretricem clamaverit. XXVI. Inde ad folidos ducentos, ut fi quis hominem ingenuum occiderit. Hzc compofitio ducentorum folidorum in feptemoecim locis habetur. XXVII. Inde ad folidos trecentos, ut fi quis lidum alienum in hofte occide­ rit Hxc compofitio trecentorum folidorum in duobus locis habetur. ( XXVIII. Inde ad folidos fexcentos, ut fi quis hominem ingenuum in hofte occiderit Haec compofitio fexcentorum folidorum in quatuordecim locis habetur. XXIX. Inde ad folidos feptingentos, ut fi quis mulierem habentem m in utero f ’ parvulum occiderit. . XXX. Inde ad folidos nongentos, ut ft quis Romanum vel lidum in trufte do­ minica * occiderit. r LaJtnbr. XXXI. Inde ad folidos miUe odin- 'nc-rt*De· gentos, ut fi quis hominemi in trufte domi- mu“‘ nica occiderit & in puteum jjaftaverit. Haec compofitio mille o&ingentorum folidorum in duobus locis habetur. INCIPIUNT SENTENTIÆ DE SEPTEM SEPTENIS x hoc funt pariculas * caulas. I 01 quis bafilicam incenderit, foli- unde moriatur., folidis ducentis culpabilis dis ducentis culpabilis judicetur. judicetur. Tit. XX I. cap. 1, V. Si quis uxorem alienam tulerit vivo Tûk4> lviii. cap. i. marito, folidis ducentis culpabilis judice­ tur. Tit. X t v. cap. 1 a. VI. Si quis hominem mqrtuum effbXLiu cap. i. ΠΙ. Si quis villam alienam adfallierit dierit 8c expoliaverit, folidis ducentis cul­ & ibidem oftia fregerit, & canes occi­ pabilis judicetur. Tit. xvn. cap. i. VH. Si quis Francus Francum vendi­ derit, & homines plagaverit, vel aliquid exinde in carro duxerit, folidis ducentis derit, folidis ducentis culpabilis judicetur. Th. x 11, cap. culpabilis judicetur. Tit. xvi. cap. 3. Π. Si quis FrancusFrancum occiderit, folidis ducentis culpabilis judicetur. Tit. IV. Si quis alicui herbas dederit bibere Tem. Z. XI} «rï/Notu tafri, tom. f 4* _ _ ■>Z' Anno Ckxisti 799· 4 Capitularia Ka&oli Magn. Ragis 31« r» CAPITULARE INTERROGATIONIS AD EPISCOPOS, DE PRESBYTERIS CRIMINOSIS. ERTUM EST Karolum Magnum multum laboraffe ut quietam ac C tranquillam vitam procuraret populis fibifubjeHis, pracipuè verb viris ecclefiafiicis, ac proptereà omni fludio in id incubuiffe ut vitam eorum, morefque ad optimum exemplar componeret. Dua in primis res animum ejus valde occuparunt > quid agendum foret de Presbyteris crinunofis non convidis neque confeffis, & quid Chorepifcopis liceret, quidve non liceret. Ea de caufa Arnonem, Archiepifcopum. Juvavenfem, & alios quafdam mifit ad Leonem III t Pontificem Romanum, anno dccxcix àut circiter, ut ejus refponfis edoaus, reifinem imponeret qu* tum multùm habebat difficultatis ac laboris. Interim regni fui Epifcopos per litteras admonuit legationis à fe Romam miffia> ut & ipfi ferio cogi­ tarent quidfieri deberet, acpofleà in commune confiderent coràm Impe­ ratore. Epiflola ejus mijja ad Epifcopos non extat integra. Superefl tantùm ea pars in qua agitur de Presbyteris criminofis, relata in libro V Capitularium, cap. x x x v ; & apud Hincmarum in epiflola x l v i i i , cap. i. FRAGMENTUM EPISTOLÆ IMPERATORIAS. CapuUr. TTT hoc vobifeum magno ftudio pertraélandum eft, quid de illis Λ-L Preibytens unde approbabo non eft, & femper negant, faciendum SirmonJui, fo· Nam hoc faepiftimè à nobis & Progenitoribus atque Anteceflbribus pg-4P- noftris ventilatum eft, fed non ad liquidum haétenùs definitum. Unde ad confulendum Patrenj noftrum Leonem Papam Sacerdotes noftros mittimus. Et quicquid ab eo vel à fuis perceperimus, vobis, unà cum illis quos mittimus, renuntiare non tardabimus. Vos interdum viciftim tradiate adtentiùs quid ex his vobifeum conftituamus unà cum prædi&i fandli Patris inftitutionibus ; ut murmur ceflet populi, & nos his fatisfaciçntes, inlsefi, Domino auxiliante, ab utrilque maneamus. CAPITULA DATA POST REDITUM LEGATORUM A SEDE APOSTOLIC A. De Chorepifcopis , ru deinceps fiant. Cipttuiw. I· -0LACVIT ne Chorepifcopi à qui­ te- *. «f ^7 bufdam deinceps fiant i quoniam ShiionJu» haâenusà uefeientibus fandorum patrum Cone. G*i’· 8c maximi Apoftolicorum decretu , fuifUs.tom. >. qUC quietibus ac delectationibus inhar‘ * ’’ rentes, fadi funt Idcirco & oliœ perfiepè, .& noftro aianda apoftolica fede tempore funt prohibiti, & ne delhccps à quoquam tam ordinante quim ordinari cupiente tabspnefumptio aflùmatur, a eundisnoftri regni Epifcopis eft in fynodo canonice prohibitum. tZrfi Chorepifcopi aliquam confecraiionem aut confirmationem fecerint, abÎpifcopis canonici reformemur. ΐΛ**ί*αΓ IL Hominum confirmatio, Ecclefia- \if'wp' 329 anho omm Regum Francorum. K*^„M,A,0N Bo* rum, altarium, virginum, chrifmatum , San&i Spiritûs traditio , nec Ecclcfiarum velaltariumconfecrabOjVcl illa qux folis Epifcopis debeptur, fiat. Nam û à duo­ bus Epifcopis Epifcopus non poteft confecran, quomodô illeEpifcopus erit, aut aliquid de epifcopàli muufterio, nifi quanagenda- , quia Chorepifcopi bate contin­ gere non debuerunt nec agere potuerunt» tùm Prelbyter , cujus locum in Ecclefia non enim ea tnbuere valuerunt quXnon tenet, agere poterit t Omnia ergo qux ifti prxfumpàoü de epifcopali nunifteno ege­ habuerunt. Nequaquam enim talis ordi­ natio vel confecratio reiteratio efle à pru­ runt , irrita efle comprobantur & effedu dentibus fc redè lapientibus videtur, fed carere, atque per omnia tam ab apoftolica irrira indubitanter fore agnofeitur. Si fede quàm & omnium Epifcoporum de­ quis autem Choreptfcoporum aliquid ex creto irrita efle, it pociùs nocumenta prxdidis agere tentaverit, non ada, fed quàm aliqua adjumenta font judicata, ac unpcrfeda atque irrita erunt , & ipfe urpius interdida. Ideoque ne fiant fub omni ecclefiaftico irrevocabiliter careat anathematis vinculo interdicimus, atque 2ui ab eis funt polluti potiùs quàm fandigradu. De Presbyterii & Miniflris Ecclefix, ut à cati, in meliorem ftatum canonicè, id eft, fuis ,6' non ab aliis Epifcopis > chrifma à tribus ordinatis Epifcopis ut reformen­ petant vel accipiant. tur jubemus > quia reformatio non eft iteIII. lingulis Γ’* In ' “ v '* Epifcoporum paro- ratio, fed ecclefiaftica & canonica perCapitula'. ÙT cap. chiis r» λ-----------------------------non i fedlO. Prefbyten eo runaque-a.: miruftri à quibuilibet Epifcopis, led i fuis propriis, De his qui à Chortpifcopo confirmati funt, V. Si quis |ib Epifcopo, & non à Ch or- c«p«ralu. chrifma petant vel accipiant Nec alio unquam tempore, 'juxta facros canones epifcopo, qui non Epifcopus , fed Vica- 1Λ· r· C*Fvel fecundùm morem Romanum, nifi in nus Epifcopi, priufquàm prohibiti client, 4O*‘ corna Domini fandum chrifma conficia­ it erant & dicebantur, fuerit confirma­ tur. Quibus etiam diebus Prelbyteris vel tus , reiterari talis confirmatio non debet. eorum miniftris canonicè difpcnfandiun Nam Chorepifcopi ante apoftolicam at­ eft, fed non aliis tradendum, nifi folum- que fynodalem prohibitionem [ non ex numodô Prelbyteris vel Diaconibus aut Sub- mero lA. Difcipulorum * ], ut facri cano- DO"ro'’\nu(. diaconibus bene fidelibus. Indignum enim nes teftantur, ordine erant, quos nunquam eft ut alii illud fufeipiant, nifi illi qui hoc Spiritum paraclitum tradidiffe novimus. W « &?in tradendo ufuri funt. Sed quia olim, ut didum eft , jamdidi De Ckorepifcopor um cafiandafuperfiltione. Chorepifcopi prohibiti funt, ideo modo IV. Similiter & hoc ftatutum eft, ut à nihil funt, nec Spiritum paraclitum ullo Chorepifcopis, qui juxta fandorum de­ unquam tempore tradere non potuerunt, creta locum feptuaginta Difcipulorum, id nec modo poflunt Quapropter non ap­ eft Prelbyterorum , cenent, vel ab ipfis paret iteratum quod olim canonice non Prefbytens nec virginum confecratio, nec agnofeitur patratum. PrHbyterorum, Diaconorum, & Subdu­ co non un consecrationes i Chorepifcopis fa&x, ab Epifcopis qui canonicè ordinati funt Moruumdx canomccque funt per­ EDICTUM DOMINICUM DE HONORE ET ADJUTORIO EPISCOPIS PRÆSTANDO à Comitibus & aliis Judicibus , Datum circi annum Chrifti D c c c. arolus, gratia Dei Rex Franco­ rum & Longobardorum, ac Patri­ cius Romanorum, diledis Comitibus feu Judicibus & Valiis noftris, V icariis, Cen<· ­ tenariis, vel omnibus Miflis noftris& Ageni-­ tibus. Cognofcat utilitas veftra quia rcfonuit in auribus noftris quorumdam prxfumptio non modica , qubd non ita ob- K temperetis Pontificibus noftris feu Sacerdotibus quemadmodùm canonum & legum continet audoritas , ita ut Prefbyteros nefeio qui temeritate prxfentari Epifcopis denegetis, infuper & aliorum Clericos ufurpare non pertimefeatis , & abfquc confenfu Epifcopi in veftras Ecdefias mittere audeatis > necnon it in veftris GoUWt. Cotrtta. IraperUL tom. S· F· «4»· a CoUcû. no. i,<, tOa». ». p»g. >μ· H»ncman > Pas· i'· m Anno Chxtsti 331* IV. III. i»». Z”'KarouMagn. v>apituiana miniftcriis Pontifices noftros talem poteftatem habere non permittatis, qualem rtSituHo ecclefiaftica docet Infuper no­ nas & decimas, vel cenfus, improbi cupi­ ditate dc Eccicliis unde ipfa beneficia funt 1 Λ ■ ·nitimini, · · A & precariasI de' ipfis i* abftrahcrc Cambre rebus rebus,, ficut _ 1_ nobis dudum in noftro Ca»n,M ?7>. jpitularc inftitutum eft, accipere neglegit is, & ipfam fandam Dei Eccleiiam uni Opitulare tlS Frucet £. cum iphs jp|kls Epifcopis Epifcopjs vel Abbatibus emen- dare juxta vires veftras denegatis. Qua* propter nos uni cum cbnfenfu Epifcoporem noftrorum , Abbatum, necnon & aliorum Sacerdotum, hax inftituta parti­ bus veftris direximus. Przcipientes enim jubemus ut nullus quilibet ex fidelibus norths, i minimo ufque ad maximum, in his qqx ad Deum pertinent Epifcopo fuo inobediens parere audeat de fupradi&is -.i·»»»·., ”2 capitulis.feualiisenxditionjbussuillorum mmifterium pertinentibus j ZJ fed cum ubona :Λ“ " voluntate & omni manfw^tudine fubjeftionis unufquifaue Sacerd>xi fuo propter Deum fit pacis ftudium obtemperare ftudeat. Si quis autem, quod abiit, unus ex vobis ullus de nonis & decimis cenfibufc iue reddendis , atque precariis renovand neglegens apparuerit, 8c importunus E| copis noftris ae his quae ad minifterium lorum pertinere nofcuntur, vel ficut in Capitulare dudum à nobis n&o contine­ “ r. r·. , r.·., tur , contradicere prxfumpferit fciat r. fic procul dubio, nifi Ce cità correxerit, in coufpedu noftro cxmde dicere ratio­ nem. Et ut has litteras certiùs credatis, de anulo noftro fubter eas decrevimus roborare. CAPITULARE DE VILLIS KAROLI MAGNI, Datum per annos regni illius, id eft, antequàm fieret Imperator. Incipit Capitulare de villis & curtis Imperatoris, I. Ί fOLVMUS ut villx noftrx , quas V ad opus noftrum ferviendum infti- tutas habemus , fub integritate parti­ bus noftris deferviant & non aliis nomi­ nibus. Π. Ut familia noftra bene confervata fit, & à nemine in paupertate mifla. III. Ut non prxfumant Judices noftram familiam n eorum fervitium ponere. Non corvadas , non materiam exdere , nec aliud opus fibi facere cogant. Et neque ulla dona ab ipfis accipia nt. non cabal lum, non bovem, non vaccam, non porcum, non vervecem, non porcellum, non agnel­ lum, nec aliam caufiun, nifi buticulas St ortum, poma, pullos, & ova. IV. Si familia noftra partibus noftris aliquam fecerit fraudem de latrocinio aut alio neglefto, illud in caput componat» de reliquo vero pro lege recipiat difcipli­ na m vapulando » nifi tantùtn pro homi­ cidio & incendio, unde feida exire poteft. Ad reliquos autem homines jufiitiam eo­ rum,qualem habuerint, reddere ftudeant, ficut lex eft. Pro feida vero noftra, ut di­ ximus, familia vapuletur. Franci autem qui in fifeis aut villis noftris commanent, quicquid commi forint, fecundùm legem eorum emendare ftudeant; & quod pro feida dederint, ad opus noftrum veniat, id eft, in peculio aut in alio pretio. V Quando Judices noftri labores noftros facere debent, feminare , aut arare , méfiés colligere, fixnum fecare, aut vindemiare, unufquifque in tempore laboris ad unumquemque locum provi­ deat ac inibtuere faciat quomodô faâum fit, ut bene falva fini, oi intra patriam non fuerit, aut in quali loco Judex ve­ nire non potuerit, Miflum bonum de familiâ noftra aut alium hominem bene creditum caulas noftras ad providendum dirigat. qualiter ad perfeftum veniant ; Judex diligenter provideat ut fidelem hominem tranfmittat ad hanc caufam providendam. VI. Volumus ut Judices decimam ex omni conlaboratu pleniter donent ad Ecclefias qux funt in noftris fifeis, & ad al­ terius Ecclefiam noftra decima data non fiat, nifi ubi antiquités inftitutum fuit. Et non alii Clerici habeant ipfas Ecclefias, 333 ΑΝΝΟ,2“,ίΤ' Regum Francorum. 334 nifi noftri, aut de familia aut de capella noftra. fiant} & gregem per fe exinde adunare faciant VII. Ut unufquifque Judex fuum fer­ vitium plenitcr perficiat, ficut ei fuerit de­ nuntiatum. Et u neceffitas evenerit qubd plus fervire debeat, tunc computare fa­ ciat fi fervitium debeat multiplicare in XV. Utpoledri noftri Mifla fandi Mar­ tini hyemale ad palatium omnimodis ha­ beant XVI. Volumus ut quicquid nos aut Regina unicuique Judici ordinaverimus, nodes. aut minifteriales noftri Sinefcalcus& Butticularius de verbo noftro aut Regime ipfis Judicibus ordinaverint, ad eorundem placitum, ficut eis inftitutum fuerit, im­ pletum habeant. Et quicunque per negligentiam dimiferit, à potu fe abftineat, poftquam ei nuntiatum fuerit, ufque dum m pnrientia noftra aut Regin* veniat, & à nobis licentiam quaerat abfolvendi. Et fi Judex in exercitu aut in WaAa feu in ambafiato vel aliubi fuerit, & junioribus eius aliquid ordinatum fuerit, & non comple­ verint , tunc ipfi pedeftresad palatium ve­ niant , & à potu & came fe abftineant > interim quidem rationes deducant propter VIII. Ut Judices noftri vincas recipiant noftras qu* de eorum funt minifterio, & bene eas faciant, & ipfurrt vinum in bona mittant vafcuLa, & diligenter pro­ videre faciant quod nullo modo naufra­ gium fit Aliunde vinum peculiare com­ parando emere faciant, unde ad villas dominicas condirigere poflinc Et quan­ doquidem plus de ipfo vino comparatum fuerit quàm ad villas noftras condirigendum mitti opus fit, nobis innotefcat, ut nos commendemus qualiter noftra fuerit exinde voluntas. Cippaticot etiam de vi­ neis noftris ad opus noftrum mittere fa­ ciant. Cenia de villis noftris qiuc vinum debent, in cellaria noftra mittant. IX. Volumus ut unufquifque Judex in fuo minifterio menfuram modiorum, fextariorum, & ficulas per fextaria odo, & corborum eo tenere nabeat ficut & in pa­ latio habemus. X. Ut majores noftri & foreftarii, poledrarii, cellularii, decani, telonarii, & exteri minifteriales ea faciant, & fogales donent de manfis eorum : pro manuopera verb eorum minifteria bene provideant. Et qualifeunque major habuerit benefi­ cium, fuum Vicarium mittere faciat, qua­ liter & manuopera & cateium fervitium pro eo adimplere debeat. XI. Ut nullus Judex manfionacicos ad fuum opus, nec ad fuos canes, fuper ho­ mines noftros atque in foreftos nullatenùs prendat. XIL Ut nullus Judex obfidem noftrum in villa noftra commendare faciat. XIII. Ut equos emiflàrios, id eft, varaniones, bene provideant, & nullatenùs eos in uno loco diù ftare permittant, ne fortft per hoc pereant Et fi aliquis talis, qui bonus non fit, aut veteranus fit ***. Si verb mortuus fuerit, nobis nuntiare faciant tempore congruo, antequam tempus veniat ut inter jumenta mitti debeat XIV. Ut jumenta noftra bene cuftodiant, & poledros ad tempus fegregent Et fi pultrell* multiplicata fuerint, leparat* Î |uod hoc dimiferunt, & tunc recipiant ententiam aut in dorfo aut quomodo no­ bis vel Regime placuerit . XVII. Quantafcunque villas unuf­ quifque in minifteriohabuent, tantos ha­ beat deputatos homines qui apes ad opus noftrum provideant. XVIII. Ut ad farinarias noftras pul­ los & aucas habeant juxta qualitatem farinarix, vel quancùm meliùs potuerint. XIX. Ad fcuras noftras in villis capitaneis pullos habeant non minùs centum, & aucas non minùs triginta. Ad manfionales verb pullos habeant non minùs quinquaginta, aucas non minùs qulm xij. XX. UnufquifqueJudexfruAafempcr abundanter faciant umm anno ad curtem venire » excepto **** vilitationes eorum per vices tres aut quatuor, feu ampliùs. XXI. Vivarios in curtis noftris unuf­ quifque Judex ubi antei fuerunt habeat j & fi augeri poteft, augeat. Et ubi antenon fuerint, 3c modo efle pofliint, novi ter fiant XXII. Coronas de racemis, qui vi­ neas habuerint, non minus tres aut qua­ tuor habeant. XXIII. In unaquaque villa noftra habeant Judices vaccaritias, porcar’tias. berbicaritias,capraritias,hircaritia$, quan* tùri plus potuerint, & nullatenùs fine hoc efle debent. Et infuper habeant vaccas ad illorum fervitium perficiendum commendarat per fervos noitrosi quaiitcr pro fer- 3W ANHoomm Capitularia, vitio ad dominicum opus vaccaritix & carrucx nullo modo minoratae lint. Et ha­ beant quandofervierint ad canes dandum, boves doppos non languidos, & vaccas five caballos non fcabiofos, aut alia pe­ cora non languida. Et, ut diximus, per noc vaccaribas & carrucas non minorent. XXIV. Quicquid ad difeum noftrum dare debent, unufquifque Judex in fua habeat plcbeio, qualiter bona & optima atque bene ftudiosè 8c nitidè omnia fint comporta quicquid dederint Et unufqdif· que Judex habeat de annnona paftos per fingulos dies ad fuum fervidum, ad menfam noftram. quando fervierit Et reliqua difpenfa fimiliter in omnibus bona fit, tam farina, quàm 8c peculium. XXV. De paftione autem Kal. Septemb. indicare fiadant, fi fuerit, an non. XXVL Majores vero ampliùs in minifterio non habeant nifi quantùm in una die circumire aut providere potuerint XXVU. Cafir noftra indefinenter foca & radas habeant, ita ut ialvx fint Et quando Miffi vel legatio ad palatium ve­ niunt vel redeunt, nullo modo in curtes dominicas manfionaticas prendant , nifi foecialiter juflio noftra aut Regina: fuerit. z Et Comes de fuo minifterio, vel homines illi qui antiquitùs confueti fuerunt Miflôs aut legationes foniare, ita 8c modo inantei8c de parveridis, & omnia eis neceflaria, folico more foniare faciant, qualiter bene honorific^ ad palatium venire vel redire po flint. XXVIII. Volumus ut per annos An­ gulos intra Quadragefima, Dominica in palmis, qua: Ofanna dicitur, juxta ordi­ nationem noftram argentum de noftro la­ boratu, portquam cognoverimus de przfenti anno quanta fit noftra laboratio, de­ ferre ftudeant. XXIX. De clamatoribus ex hominibus noftris unufquifque Judex provideat, ut non fit eis necefle venire &. ad nos pro­ clamare; 8t dies, quos fervire debent, Sr neglegentiam non dimittat perdere. fi habuerit fervus nofter forinfecùs juftitias ad querendum, magifter ejus cum omni intentione decertet pro ejus juftitia. Si aliquo loco minimê eam accipere va­ luerit , tamen ipfi fervo noftro pro hoc fatigare non permittat, fed magifter ejus per femetipfum aut fuum Miflum hoc no­ bis notum facere ftudeaL XXX. Volumus unde fervire debent Karoli Magn. Rrgisjx. 33° •d opus noftrum, ex omni conlaboratu corum fervitium fegregare faciant ; & unde carra in hoftcm carrigari debent, fimilitcr fegregentur tarn per domos quàm 8c per paftores, &. feiant quantum ad hot mittunt XXXI. Ut hoc ad perveredarios vel gentias dare debent, fimili modo unoquo­ que anno feparare faciant, 8c tempore op­ portuno pieniter donent, 8c nobis dicere Iciant qualiter inde faciunt vel unde exit. ΧΧΧΠ. Ut unufquifque Judex provi­ deat quomodo fementem bonam 8c op­ timam femper dc comparatu vel aliunde habeat. ΧΧΧΠΙ. Poft ifta omnia fegregata 8c femi nata atque paAa, quicquid reliquum fuerit exinde dc omni conlaboratu ufque ad verbum noftrum falvetur, quatenùs fecundùm juflionem noftram aut venun­ detur aut refervetur. XXXIV. Omninù providendum eft cum omni diligentia ut quicquid manibus laboraverint aut fecerint, id eft, lardum, ficcum, fulcia, niufaltus, vinum, acetum, moratum, vinum codum,garum, fynapi, fbnnaticum, butyrum, bracios, cervilias, medum, mei, ceram , farinam, omnia cûm fummo nitore fint fa&a 8c parata. XXXV. Volumus ut de verbecibus craflis foccia Hat, ficut 8c dcMrcis ; 8c in­ fuper habeant boves faginatosinunaqua­ que villa non minùs quam duos, aut ibioem ad foedandum aut ad nos dedu­ cendum. XXX VI Ut fylv» vel foreftes noftrx bene fint cuftoditat i 8c ubi locus fuerit ad ftirpandum, ftirpare faciant, 8c campos de fylva increfcere non permittant. Et ubi fylvz debent eflè, non eas permittant ni­ mis capulare atque damnare. Et foramina no.ftra intra foreftes bene cuftodiant. Similiter accipitres 8c fpervarios ad noftrum profeftum provideant i 8c cenfa noftra exinde diligenter exadent. Et Judices, (i eorum porcos ad faginandum in fylvam noftram miferint, vel majores noftri, aut homines illorum, ipii primi illam deci­ mam donent ad exemplum bonum perfe­ rendum, qualiter poftmodùm exteri nomi­ nes illorum decimam pleniter perfolvant. XXX VH. Utcampos êcculturasnoftras bene componant, &. prata noftra ad tem­ pus cuftodiant. XXXVin. Ut aucas partas 8c pullos paftos ad opus noftrum femper, quando fervire , 33/ Anno Christi goo. Regum Francorum, K*JX’£0"· j j8* fervirc debent, aut ad nos tranfinittere , bibendum aptum fuerit, facere fciant » fuflicienter habcanr. piftores qui fimilas ad opus noftnun fitXXXIX. Volumus ut pullos & ova , ciant, reoatores qui retia facere bene fciant quos fcrvientes vel manfuarii reddunt, tam ad venandunmecnon &:reliquos minifi per fingulos annos recipere debeant i & teriales quos ad numerandum longum eft. quando non fervierint, ipfos venundare faciant. XL. Ut unufquifque Judex per villas noftras lingulares etlehas, pavoncs, fafianos, encras, columbas, perdices, turtures, pro dignitatis caufa omnimodis fempcr babeant XLI. Ut aedificia intra curtes noftras, vel fepes in circuitu, bene fine cuftodita. Et ftaoula atque coquinx, & piftrina, feu torcularia, ftudiosè praeparata fiant i quatenùs ibidem condignè Minifteriales no­ ftri officia eorum bene nitidè peragere poflint. XLIL Ut unaquaque villa intra ca­ meram le&aria, culcitas, plumatias, batlinias, drappos, ad difeum bancales, vafa zrea, plumbea, ferrea, lignea, andedos, catenas, cramaculos, delaturas, fccures, id eft, cuniadas, terebras, id eft, caradros, fçalpros, vel omnia utenfiiia ibidem habeant, ita ut non fitneceflc aliubi hoc quxrere aut commodare. Et ferramenta qux in hoftem ducunt, in eorum habeant plcbio , qualiter bonx lint. Et iterum, quando revertuntur, in camera mittantur. XLHf. Ad genitia noftra, ficut inftitutum eft, opera ad tempus dare faciant, id eft, linum, lanam, waifda, vermicula, vrarentia, peftines , laminas , cardones, ûponem, unftum, vafcula, & reliqua mi­ nutia qux ibidem neceflaria funt. XLi V. De quadragefimali dux partes ad feftam ♦** de leguminibus quoquè, & de pifcato , feu formadeo . butyro , meile, finape, aceto. mdio, panicio, her­ bulas ficcas vel virides, radices, napos infuper, & excoram , ma fee. vel faponem, atque extera minutia. Et quod reli­ quum fuerit, nobis per brevem, ficut fuprà diximus, innoteteant i & nullatenùs hoc prxtermittant, ficut ufque nunc fe­ cerunt i quia per illas duas panes volumus cognofeere de illa tertia qux remanfit. XLV. Ut unufquifque Judex in fuo minifterio bonos habeat artifices, id eft, fabros ferrarios , & aurifices, vel argen­ tarios, futores, tornatores, carpentarios, fcutatores, precatores, accipitares, id eft, rUt Rein» aucel latores, faponarios, hceratores, id eft, qui cervifiani vel pomarium five piratium vel aliud quodcunque liquamen ad Tom. L XLVi. Ut lucos noftros, quos vulgus brogilos vocat, &ad tempus femper emen­ dent,& nullatenùs cxfpettent ut necefle fit à novo rcxdificare. Similiter faciant & de omni xdificio. XLVII. Ut venatores noftri, & falconarii, vel reliqui minifteriales , qui nobis in palatio amduè deferviunt, confilium in villis noftris habeant fecundùm quod nos aut Regina per litteras juflerimus, quando ad aliquam utilitatem eos miferimus, aut Siniicalcus fic Buticularius de noftro verbo eis aliquid facere prae­ ceperint. XL VIII. Ut torcularia in villis noftris bene fint prxparata. Et hoc przvideant Judices, ut vindemia noftra nullus pedibus fremere przfumat, fed omnia nitida & onefta fint. XLIX. Ut genitia noftra bene fint or­ dinata , id eft , de cafis, piftis, tuguriis s id eft, ferconcs Se fepes bonas in circuitu habeant, & portas nrmas, qualiter opera noftra bene peragere valeant. L. Ut unfquifque Judex providear quanti poledri in uno ftabulo ftare de­ beant, & quanti poledrarii cum ipfis efle poflint. Et ipfi poledrarii, qui liberi funt, & in ipfo miniilcrio beneficia habuerint, de illorum vivant beneficiis. Similiter & fifcalini qui manfos habuerint, inde vi­ vant. Et qui hoc non habuerit, de domi­ nica accipiat nrovendam. LL Provideat unufquifque Judex ut femantia noftra nullatenùs pravi homines fubtus terram vel aliubi abfeondere poffint, & propter hoc meflis rarior fiat. Si­ militer & de aliis maleficiis illos provi­ deant , ne aliquandb facerepoflint. LIF. Volumus ut de fifcaubus, vel fer­ vis noftris, five ingenuis, qui per fifeosaut villas noftras commanent, diverfis homi­ nibus plenam & integram, qualem ha­ buerint , faciant juftitiam. LUI. Ut unufquifque Judex provideat qualiter homines noftri de eorum minifte­ rio latrones vel malefici nullo modo efle poflint. LIV. Ut unufquifque Judex provideat quatenus familia noftra ad eorum opus bene laboret, & per meream vacande non eat V 339 ΑΝΜΟ^Λ“η Capitularia LV. Volumus ut quicquid ad noftrum opus Judicet dederint, vd fervierint ,r* aut fequeftravermt, in uno brevi confcribiif*· &riant, fic quicquid difpeafaverint, m alio lio i Ac quod reliquum fuerit, nobis per brevem innotefeant. LVI. Ut unufquifque Judex in eorum ininifterio frequentibs audientias teneat, & juftitiam faciat, & provideat qualiter ccftè familixnoftrx vivant LVTI. Si aliquis ex fervis noftris fuper magiftrum fuum nobis de caufa noftra ali­ quid vellet dicere, vias ei ad nos veniendi non contradicat. Et fi Judex cognoverit quod juniores illius adversùs eum ad pala­ tium pro clamando venire velint, tunc ipfe Judex contra eos rationes deducendi ad palatium venire faciat, qualiter illorum proclamatio in auribus noftris faftidium non generet. Er fic volumus cognofcere utrum ex neceffitate an ex occafione veniant LVni. Quando catelli noftri Judici­ bus commendati fuerint, de fuo eos nu­ triant , aut junioribus fuis, id eft, majo­ ribus & decanis, vel cellariis, ipfos com­ mendare faciant, quatenàs de illorum caufa eos bene nutrire faciant : nifi fortè jufTîo noftra aut Reginx fuerit ut in vil­ lam noftram ex noftro eos nutriant Et tunc ipfe Judex hominem ad hoc opus mit­ tat , qui ipfos bene nutriat, ÔC fegregee unde nutriantur, 8c non fit illi hommi quotidie neceflitas ad finiras recurrere. LIX. Unufquifque Judex, quandofervierit, per fingulos dies dare faciat de cera libras tres, de fapone fextariaofto; &fi>per hoc, ad feftivitatem fanfti Andrex, ubicunque cum familia noftra fuerimus, dare ftudeat de cera libras fex. Similiter mediante quadragefima. LX Nequaquam de potentioribus ho­ minibus majores fiant, fed de mediocri­ bus qui fideles funt. LXI. Ut unufquifque Judex, quando fervierit, fuos bracios ad palatium ducere faciat i Sc fimul veniant magiftri, qui cervifiam bonam ibidem facere debeant. ' LXII.Ut unufquifque Judex per fingu­ los annos ex omni conlaboratione noftra quid de bobus, quos bubulci noftri fer­ vant , quid de manfis qui arari debent, quid de fogalibus, quid de cenfis, quid de reda fra&a vel freda, quid de feraminibus in fbreftis noftris permiflb captis, quid de diverfis compofitionibus, quid de molinis, quid de foreftibus, quid de campis, quid 340 de pontibus vel navibus, quid de liberis u—: *& “ centenis qui partibus fifci — hominibus noftri deferviunt, quidae mercatis, quid de vineis, quid de luis oui vinum folvunt, quid de fœno, quid de lignariis 8c fireulis, ouiddcaxilis «c alio materiamine, quid ac pterariis, quid de leguminibus, quid de milio 8c panico, quid de lana, lino, & canava, quid de frugibus arborum, quid de nucibus maioribus vel minoribus, quid dc infitis ex diverfis arboribus, quid de hortis, quid de apibus, qui de rtvariis, quid.de coriis, quid de pellibus, quid de carnibus, quid de meile & cera, quid dc undo vel fapone, quid de inorato, vino codo, medo, & aceto, quid de cervifia, de vino novo & ve tere, de annona nova & vetere, quid de pullis & ovis, vel anferi bus, id eft, aucts, quid de pifcatoribus, dc fabris, de fcurariis vel fotoribus, quid dc buticis & cofinis, id eft, feriniis, quid de tornatoribus êc fellariis, de ferra­ riis fteferobis, id eft, fbffis ferrariciis, vel aliis foffis plumbariciis, quid de tributa­ riis , quid de pdedris & petrcllis habue­ rint , omnia fepefita , diftin&a, & ordi­ nata ad nativitatem Domini nobis notum faciant, ut fcire valeamus quid vel quantùm de fingulis rebus habeamus. LXm. De his omnibus fupradi&s ne­ quaquam Judicibus noftris afperum vi­ deatur fi hoc requirimus i quia volumus ut & ipfi fimili modo i junioribus illorum omnia abfque ulla indignatione requirere ftudeant. Et omnia quicquid homo in domo fua & villis fuis nabere debet, Ju­ dices noftri in villis noftris habere de­ bent. LXTV. Ut carra noftra qux in hoftem pergunt fic baftemr bene tââx finti fle opercula bene fint cum coriis cooperta, & ita fint confuta ut fi neceflitas evenerit, ad aquas ad natandum, cum ipfa expenfà qux intus fuerit, tranfire flumina pofimt, ut nequaquam aqua intus intrare valeat, & bene falva caufa noftra, ficut diximus, tranfire poflit. Et hoc volumus, ut farina in unoquoque carro ad fpenfiun noftram mHTa fiat, noc eft, duodecim modia de farina, it in quibus vinum ducunt, modia duodecim aa noftrum modium mittant. Et ad unumquodque carrum, fcutum & lanceam, cucurum & arcum habeant. LXV. Ut pifces de vivariis noftris ve­ nundentur , & alii mittantur in locum, ita ut pifces femper habeantur. Tamen quando nos in villas non venimus, tunc " ... Anno Chkisti 800. fiant venundati , & ipfbs ad noftrum profe&um Judices noftn conlucrari faciant. LX VI. De capris & hircis, & eorum cornibus 8c pellibus, nobis rationes dedu­ cant , & per fingulos annos niufaltos cnrffcs nobis inde adducant. LXV1I. De manfis ahiis & mancipiis adquifitis, ft habuerint, fi non habeant ubi eos collocare poffint, nobis renun­ tiare faciant. LXVIIL Volumus ut bonos barridos ferro ligatos, quos in hoftem & ad pala­ tium mittere poflint, Judices finguli prxparatos femper habeant, & utres ex coriis non faciant. LXIX. De lupis omni tempore nobis annuntient quantos unufquifque compre­ henderit, & «pias pelles nobis pnefentare factant. Et in menfe Màio illos lupellos perquirant & comprehendant, tara cum pulvere & hamis, quàm cum fodis & ca­ nibus. LXX. Volumus qubd in horto omnes herbas habeant, id eft, lilium, rofas, fœnigrxcum, coftum, falviam, rutam, abrotanum, cucumeres,pepones, cucurbitas, fafcolum, cuminum, rofmarinum, carvum, cicerum Italicum, fquillam, gladio- 34» Regum Francorum. 341 lum, dragontea, anifum, coloquintidas, folfequium, ameum, filum, la&ucas, git, erucam albam, riafturtium, bardanam, pulegium, oli fatum, petrofelmum, apium, teviiucum, fabinam, anetum, fanicalum, intubas, diptamnum, fynapi, fatureiam, fifimbrium, mentam, mentaftrum, tanaritam, nepetam, febrifugiam, papaver, betas, vulgigina, bifmaluas,id eft, alteas, maluas, carrucas, paftmacas, adripias , blitum, ravacaulos, caulos , uniones, bridas , porros, radices , afcalonicas, cepas, alba, vacentiam, cardones , fabas majores, ptfa maurifica, coriandrum, cerefolium, laderidas, fclareiam. Et ille hortulanus habeat fub domum fuam Jovis barbam. De arboribus volumus qubd ha­ beat pomarios diverfi generis, primarios diverfos, forbarios, mefpilarios, pirarios diverfos, caftanearios, perficarios diverfi generis, cotoniarios, avellanarios, amandalarios, morarios, lauros, pinos, ficus, nucarios, cerefarios diverfi generis. Malorum nomina. Gormaringa, Gcroldinga, crevedella, fpirauca, dulcia, &c. Explicit Capitulais dominicum. CAPITULARE DE MINISTERIALIBUS PALATINIS. Nunc * primum editum ex yeteri Codice mf, SanQi Vincentii Laudunenfis C a p. L num, id eft, per domos fervorum noftro­ rum, tam in Aquis quàm in proximis villulis noftris au Aquis pertinentibus , diligentiflimâ inquifitione difcutiat fimilem inquifitionem faciat Petrus vero primb homines fuos, & poftei pares fuos, & Gunzo per fcruas & alias manfiones fi aliquem inter eos vel apud vos ignotum fervorum noftrorum fimiliter faciant. Et hominem vel meretricem latitantem inve­ Ematdus per manfiones omnium negonire polfit Et fi inventus homo aliquis aut tiatorum,five in mercato,five aliubi negofemina hujufinodi fuerit, cuftodiatur, ne tientur per Chriftianorum vel Judaeorum fugere poffit, ufque dum nobis adnunmanfionari * * ** noftrorum eo tempore tietur. Et ille homo qui talem hominem quando illi feniores m ipfis manfionibus vel talem feminam fecum habuit, fi fe non funt emendare noluerit, in palatio noftro obfervetur. Similiter volumus ut faciant miI I I. nifteriales diledx conjugis noftrx vel Volumus atque jubemus ut nullus de filiorum noftrorum. his qui nobis in noftro palatio deferviunt, II. aliquem hominem propter furtum, aut Ut Ratbertus ador per fuum minifte- aliquem homicidium vel adulterium, vel T T T unufquifque mini fterialis palatinus Tom. 1. Y ij *343 Anno£"'st’ Capitularia aliud aliquod crimen ab ipfoperpetratum, K propter hoc ad palatium noftrum ve­ nientem , atque ibi latitare volentem, re­ cipere przfumat. Et fi liber homo hanc conftiturionem tranfgreffus fuerit, & talem hominem....................................fuerit, io collo ad mercatum portare debere........... deinde ad cippum in quem idem malefa­ ctor mittendus eft. Si autem fervus fuerit • lif. fe- qui hanc noftram juflionem feverare * con,we· tempferit, fimiliter illum malum factorem in collo fuo ufque ad cippum deponet, & ipfe pofteà in mercatum adducatur, & ibi fecundùm merita fua flagelletur. Si­ militer de gadalibus êc meretricibus volu­ mus ut apud quemcunque inventât fue­_ rint , ab eis portentur ufque ad mercatum, ubi ipfx flagellanda; funt. Vel fi noluerit, • itf. au». volumus ut fimul cum illa * in eodem loco vapuletur. 344 I V. Quicunoup homines rixantes in palatio invenerit, « eos pacificare potuerit Si no­ luerit , fciat damnum quod inter eos fac­ tum fuerit, participem efle debere. Quod fi rixantes viderit, &: cos pacificare non potuerit, & qui fint illi qui inter fe rixan­ tur cognofcere noluerit ut hos indicare poflit, fimiliter jubemus ut damnum quod inter cos commiflum fuerit, in compofitionc communionem habeat. V. Quicunque hominem undecunque ad palatium noftrum venientem receperit five adduxerit, nec expellere curaverit, «damnum quod ab eo fuerit in palatio . noftæ fadum. Cetera ita obliterate & deleta funt in codice me. ut legi nulla ane potuennt. Supplex Libellus Monachorum Fuldensium Karolo Magno porreSus, pro confirmatione Inflituti ejufdem Monajlerii. Vide in NOVO CoDICE Legum VETERUM. Capitulare primum (verf. ann. 800), de Difciplina in Monefieriis obfervanda. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitulare secundum (ejufd. xvi), de Juftitiis Ecclefiarum, & de reftauratione Synodochiorum. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitulare Karoli Magni, Reg. Franc, (ejufd. arvi), de Difciplina eccle· fiafiica, & de Stipendiis Clericorum. Vide ia NOVO CoDICE LEGUM VETERUM. Antiquum Capitulare ( ejufd. arvi ), per Miflb* Karoli Magni lmp. promul­ gatum. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitula ( ejufd. arvi ), de Ojficiis Presbyterorum. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitulare Karoli Magni, de Abde. Vide iu novo Codice Licum veterum. Epistola Karoli Imperatoris ad Garibaldum, Leodiensem Episcopum. Vide in novo codice Legum veterum. Karoli Magni Edictum}auo jejunium pro neceflttatibus publicis, maximi prg fame,pefic fy bello, indicitur. Vide in novo Codice Legum veterum. W Francorum. Κ^,Ι“,ΛΟΝ 34^* CAPITULARIA KAROLI MAGNI, IMPERATORIS <£“£ CAPITULA ' pat.tom.1. ADDITA AD LEGEM LONGOBARDORUM. mu» bnpcr. Anno Chrifti D c c c I, imperii Karoli Magni primo. f.J. 49*, AROLU3, divino nutu coronatus, Romanum gerens Imperium , p' ierenidimus Auguftus, omnibus-Ducibus, Comitibus, Gaftaldiis, feu eundis reipublicr per provincias Italiae à noftra manluetudine prae. politis. Anno ab incarnatione Domini noftri Jefii Chrifti dccci, In- iJ. lib. i. «*·«ρ· **' De aldtonibus publicis tui jus publicum pertinentibus. Π. Si quis liber , contempti juflione noftra, exteris in exercitum pergentibus, VI. Aldiones vel aldianx ad jus publil*· t· domi refidere prxfumpferit, plenum he- cum pertinentes eâ lege vivant in Italia in ** ‘°’ ribannum fecundùm legem Francorum, fervitute dominorum fisorum, qud fifcaid eft, folidos fexaginta, fciat fe debere lini vel liti vivunt in Francia. Item de latronibus. componere. Similiter & pro contemptu fingulorum capitulorum quibus per no­ Vil. Si quis furem vel latronem com- luiuk t. ftram regalem auctoritatem bannum pro­ prehenderit, & eum indemnem dimiferit, ‘t· «· mulgavimus, id eft, qui pacem Ecclefia- neque ilium ad prxfentiam Ducis aut Co- 1a' rumDei, viduarum, orphanorum, & pu­ mitis vel loci fervatoris, qui Miflus Comi­ pillorum ac minùs potentium irruperit, tis eft, non adduxerit, & de hoc fââo five aut raptum intra patriam fecerit, aut alie­ de hac nequitia pofthac in prxfentia Ju­ nas domos incenderit, vel cum coliefta dicum conviftus fuerit, ipfius damni xftimultitudine vim cuilibet,intulerit, fexa­ matione pro quo fur vel latro comprehen­ ginta folidorum multam exfolvat fus eft, componere cogatur. De defectoribus. fru c. i;. **' III. Si quis adeb contumax aut fuperbus extitent ut, dimiflb exercitu, abfque juflu vel licentia Regis domum reverta­ tur , &: quod nos Theudifcà lingua dici­ mus henjli^ fecerit, ipfe ut reus majeftatis vitx incurrat periculum, & res ejus in fifco noftro focientur. Defervisfugacibus. Vm. Ubicunque intra Italiam five regius, five ecclefiafticus, vel cujuftibet al­ terius hominis fervus fixgitivus inventus fuerit, à domino fuo fine ulla annorum prxfcriptione vindicetur « ei tamen ra­ tione , fi dominus Francus five Alamannus aut alterius cujuftibet nationis fit Si verb De latronibus. Langobardus aut Romanus fixerit, ei lege IV. Si quis latronem morte dignum (ibi fervos fuos vel adquirat, vel amittat. qu* IW. tit. ad occidendum traditum fervaverit, & inter eos antiquitùs eft conftituta. c. 7I. 349 AHN°le\“UT''Regum Francorum. jjo EXCERPTA EX LEGE LONGOBARDORUM. L^·1·1**· L Subdiaconem occiderit, tre- eft, dominus illius lient lex eft emendet. »7. V/centos folidos componat. Qui VI. Sed Ac hoc volumus, ut Comites i · trtr ’ UiacoBem occiderit, quadringentos foli­ de hlrbnibus plenam juftitiam faciant per c. *b. i leg. LonçoHr. ύ. )o.c. 1. Ibid. c. ». Ibid. til. omnibus debitis, ficut diximus, per duo­ decim denarios folidi folvantur, five de homicidiis, five de omnibus rebus. XVI. Ut nemo prxfumat hominem aliquem vendere aut comparare , nifi in prxfentia Comitum aux Miflbrum noftrorum. XVH. Item ut nemo audeat in hirto mancipia emere, & in aliam regionem oc­ culté ducere. Ubi vero repertum fuerit, legali fententix fubjaceat. JiVIII. Ut latrones illos de infra emunicate Judices & Advocati ad Comitum placita, quando eis adnuntiarum fuerit, prxfentent. Et fi dixerint quod ipfos la­ trones prxfentare non potuiflent, jurare debent quod illos latrones prxfentare non potuiftent poftquam cis denuntiatum W- fuerit, nec pro ulla juftitia dilatanda illis latronibus fugere confenferint, nec pro caufa di lationis de illorum potcftate vel de fiaorum minifterio ipfos latrones ia&affent. Et hoc jurent, ut per fuorum voluntatem, ft potuerint, ipfos latrones prxfentare de­ beant ad juftitiam faciendam. Et qui hoc noo fecerint, beneficium & honorem per­ dant. Similiter & ft vaffi noftri hoc non adimpleverint, beneficium fit honorem perdant. Et qui beneficium noftrum non habuerit, bannum noftrum perfolvar. Ca­ pitulare anni 779 , cap. 9. XIX. De manniâone verb, nifi de in­ IWL tir. genuitate , aut de hereditate, non fit opus obfervare. De exteris vero caufis per diftriclionem Comitis ad mallum veniant, & juftè examinentur ad juftitiam facien­ dam. Comites vero non temper pauperes ad placita opprimant. XX. Ut fervi, aldiones, libellarii anti­ Ibid. tit. qui , vel alii noviter fatli, qui non per fraudem neque per malum ingenium de >ublko fervitio fe fubtrahentes, fed per olam neceflicatem & paupertatem terram ecclefiafticam vel colunt vel colendam fufcipiunt, non à Comite vel aliquo miniftro illius ad ullam angariam fcu fervi­ tium publicum vel privatum cogantur vel compellantur i fed quidquid ab cis juftè agendum eft, d domino vel patrono fuo ordinandum eft. Si vero de aliquo crimine accidantur, Epifcopus primo compelle­ tur » & ipfe per advocatum fuum, fecundbm quod lex eft, juxta conditionem Cin­ gularum perfonarum juftitiam faciat. Si vero culpabilis fuerit, ficut in Capitulare Domni Imperatoris feriptum eft, ita fiat. Cxteri veri» liberi homines qui vel com­ mendationem vel beneficium ecdefiafticum habent, ficut reliqui homines jufti­ tiam faciant. XXI. Et quia funt nonnulli qui fine <· J· proprietatibus in regno noftro degentes judicia Comitum etnigiunt , & non ha­ bentes res aut fubftantiam, quibus conftringi poflint, ideo circumquaque mali­ tiam exercere non ceflhnt > de illis verb placuit nobis ut ipfi cum quibus manere videntur, aut eos prxfenrent, aut pro eorum malefaftis rationem reddant. XXII. Volumus ut advocati in prx- luttu. (entia Comitum eligantur, non habentes 47· c. ». malam famam, fed cales eligantur quales lex jubet eligere. XXIII. Volumus etiam atque jubemus iw. ut ut Comites & Judices non admittant teftes π·<*7· habentes f 5f,y J>i Anno Christi 801. Regum Francorum. habentes malam famam teftimonium per* hibere > fed cales eligaûtur qui teftimo4 mum bonum habeant inter fuos pagenfcs. Et primùm per ipfoe Judices inquirantur, & hcut ab illis reâiùs inquirere potuerint, ita faciant, pon voluntatibus malorum hominum aflenfum prarftantes. Et ut ipfi Comites & eorum Judices qui noverint caufam de qua inter eps agitur eflè coo­ pertam, fine blandimento ipfius qui cau­ tam habet tcftes faciant ad eandem cau­ fam venire, & per eorum inquifitionem ita fiat diffinita. Et jubemus ut tcftimonia ab invicem feparentur, ut lex habet i quia fi ita agitur, multi fàlfi tcftes pofliint eflè fuperau, fi interrogati fuerint fcparxtim. Libro III. Capitular. cap. f a. XXIV. Falia perfona poteftatem acIbid. c. I. cufandi non habear. Et ii in primo cri­ mine convidus fuerit fidfum teftimonium dixiflè, in fecundo non habeat poteftatem dicendi. XXV Ut Judices jejuni caufas audiant Ibid. tit. f*. & difeemant. XXVI. Ut Comites plenitcr juftitiam IWd. C. 4. faciant & diligant, & juxta vires eorum expleant, & juftitix fanda Dei Ecclefix vigilanti curi infiftant, & orphanorum & viàuanim, & pauperum, & omnium qui in eorum minifterio permanent, & de caufa quacunque ad cos venerit querela, pleniflimi & juftiffimâ deliberatione diffi­ nire decertent > &: fiait reftum & juftum eft, ita agant. Et ut primitùs ad placita eorum orphanqrum &; viduarum, necnon pauperum, caufx deliberentur, nec prop­ ter aliquam dilationem eorum juftitia à Judicibus dilatetur. tbbi c. 7. XXVII. Ut ante Vicarios nulla cri­ minalis aftio diffiniatur, nifi tantùm le­ viores caufx qux faciliter poflunt judicari. Et nullus in eorum judicio aliquem in fervitio hominem conquirat, fed per fidejuflbrem mittantur ufque in prxfentiam •Comitis. Et ad ingenuos homines nulla placita faciant cuftodire poftquam illa tria cuftodicrint placita quz inftiruta funt, nifi forti contingat ut aliquis aliquem ac­ culer; excepto illis Scabinis qui cum Judi­ cibus refidere debent. c t, XXVIII. Volumus ut ficut nos omni­ bus legem confcrvamus, ita omnes Co­ mites nobis legem confervare faciant, & plenam juftitiam in eorum miniftcriis , quicquid ad nos pertinet, facere ftudeant. ib-Luf. XXIX Ut Judices five Miffi noftri fifcalini de qualibet caufa non exigant fre* Ton. I. Kai‘“^V.gn· 334* dam priufquàm facinus componatur XXX. Omnis controverita cxnram Cen­ tenariis diffiniri poteft J excepto redhibi­ Mri, PH tione terne 8c mancipiorum, que non poteft diffiniri nifi coram Comite. XXXI. Ut placita publica vel fecula- _LA. i. ria neque à Comite, nec ab ullo Miniftro ^3**" fuo vel Judice, nec in Ecclefia nec in cerris J’y,. **' Ecclefix circumjacentibus vel cohxrentibus, nullatenus teneantur. ΧΧΧΠ. Hoc quoque jubemus ut Ju- ibu.«. i>. dices fupri nominati, live Miffi noftri fif. calini, de qualibet caufa firedam non exi­ gant priufquàm facinus componatur. Si quis autem per cupiditatem ilta tranfgref fus fuerit, legibus componat Fredam autem non illi Judici 'qui culpam commifit, tribuat i fed iUe qui lolutionem recepit, tertiam partem coram teftibus fifco tri­ buat , & pax perpetua ftabilis permaneat Lex Ripaariorum, cap. 8p. xxxm. Volumus ut Epifcopi & Co- ΐκΐώ. j*· mites concordiam & dileftmnem inter fe r' *' habeant ad Dei & fandx Ecclefix per­ tractatum peragendum, & ut Epifcopus fuo Comia, ubi ei neceffitas popofeerit, adjutor & exhortator exiftat qualiter fuum minifterium explere poffit. Similiter & Comes faciat contra fuum Epifcopum, ut in omnibus illi adjutor fit qualiter intra fuam parochiam canonicum poffit ex­ plere minifterium. XXXIV. Mentio etenim fafta eft À iW-tit. jj. nonnullis in placiti'qux habuimus in anno ***· *1* prxteriro, 8c diftum eft ibi, ut palam ap­ paret , quod aut ille qui crimen ingerit, aut ille qui vult fe defendere, perjurare fe debeat. Melius vifum eft ut in campo cum fuftibus pariter contendant, quim perju­ rium abfconfè perpetrent. XXXV. Ut nemo furem camphium de 1W. <■-»* . mancipiis aut de qualibet caufa recipere prxfumat, ficut fxpiùs Domnus Impera­ tor commendavit. XXXVI. Sicut confuetudo noftra eft, Ibid.tit. f (. ut Romanus aut Longobardos, fi evene- cap· ’· rit qubd caufam inter fe habeant, obfervamus ut Romani fucceffionem eorum j.ixta illorum legem habeant, fimiliter ur omnes feriptiones juxta legem fuam fa­ ciant. Et quando jurant, fecundùm legem fuam jurent. F.c abi illis fimiliter faciant. Et quando componunt, juxta legem ipfius cui malum fecerint, componant. Et Lon­ gobardos illos convenit componere fimili ter. De exteris verb caufis, communi lege vivant quam Domnus Karolus, excellen- Z *3Î5* Anno^”msti Capitularia Kaxoli Magn. Impu. s. XLin. Ut vos Epifcopi, qui in omnic. s« cillimus Rex Francorum atque Longo­ bus nonas & decimas accipitis, in veftra bardorum , in edicto adjunxit. IM lik V XXXVII. Volumus aeque jubemus ut providentia fit quatenùs Ecdefix vel caot. i.c. »· Epifcopi fuum in omnibus juxta vires fuas pellx qux in veftra parochia funt, emen­ dentur, & luminaria eis perbeatis, ut in ViJt NXXXIX. Volumus primo ut neque leAiones , quidam per paftum, quidam Abbates, neque Prefbyteri, neque Dia­ etiam fine pafto, quafi deprecando à po­ ACofti.p. coni , neque Subdiaconi, neque quiflibet pulo exigere folenc. Similiter quoquè ope­ *>7de Clero, de perfonis fuis ad publica vel ras colleAionis frugum, arare, feminare, ad fecularia judicia trahantur vel diffrin­ runcare, carrucare, vel extera his fimilia gantur , fed À fuis Epifcopis judicati jufti- à populo per eafdem vel per alias machi­ tiini heianr. Si autem de pofleflionibus nationes exigere confucvere, non cantùm live e< clefiafticis, five fuis propriis, fuper ab ecclefiafticis, fed etiam i reliquo po­ cos clamor ad Judicem venerit, mittat pulo : qux omnia nobis ab omni populo Judex clamantem cum Miflb fuo ad Epif­ juftè removenda efle videntur j quia in copum ut faciat ei per advocatum juftitiam quibufdam locis in tantum inde populus percipere. Si vero talis aliqua inter eos opprefliis eft, ut multi ferre non valentes, rxorta fuerit intentio, quam per fe paci­ per fugam à dominis vel à patronis fuis ficare non velint aut non pofiint, tunc per lapfi fuerint, & terrx ipfx in folitudinem advocatum Epifcopi, qualem lex juflerit, redaftx funt. Potentioribus autem vel di caufa ipfa ante Comitem vel Judicem ve­ tioribus ex fponranea tantùm voluntate, niat , & ibi fecundum legem finiatur, · an- vel mutuâ diieAione volentibus fblatia tepofito quod diftum eft de perfona Cle­ prxftaré invicem, minime prohibemus. XLVII. Placuit nobis fecundùm fan- Haiti:, u. ricorum. Lik j.Ug. XL. Ut nulli Epifcopo liceat alterius Aorum Patrum auAoricatem, fi quis ab Loegob-r. Clericum recipere aut ordinare in aliquo Epifcopo fuo juftè excommunicatus fue­ tic. a. c. 1. gradu, fine dimiflbria Epifcopi fui de cujus rit , à nullo penitùs recipiatur, antequam parochia eft. in prxfentiam fui Epiicopi veniat, pro loti. c. i. XLI. Ut nemo alterius Clericum fine culpa fatisfaAioncm faAurus. LVIIL X. Si qua mulier filium vel n>u.ut.p commendatitiis aut dimiflbriis litteris reci­ pere prxfumat. filiam fuam per fraudem aliquam coram XLII. Praeripimus etiam Comitibus & Epifcopo ad confirmandum tenuerit, pro HmJ. ci:. ]. ctp.t. omnibus fidelibus noftris ut quicunque de fallacia fua publicam agat poenitentiam. rebus ecclefiafticis beneficia nabent, ple- A viro tamen fuo non feparetur. XLIX. Generaliter omnesadmonemus ΐΗ&ώ,μ. nirer nonas & decimas ad ipfas Ecclefias donent abfque ulla diminutione & dila­ ut capitula qux prxterito anno legi Salicx tatione, in quantum meliùs poliunt, & cum omnium confenfu addenda efle cenjuxta poflibilitarem eorum. Et quando fuimus, jam non ulteriùs capitula, fed neccflitas exegerit, dent operas ad ipfas cantùm leges dicantur, immb pro lege SaEcclefias reftaurandas, & adjutorium lica teneantur. faciant. 357 Anno ChiIst. 358. Regum Francorum> DE H.ONORAND4 EDE APOSTOLICA N memoriam beati Petri Apoftoliho­ ab apoftolica Sede deruliffe epiftolam, vcl noremus fandam Romanam 8c apofto- aliud quid quod inde non convenerit, 1 bvcAkA Ucam Sedem, ut qux nobis faccrdotalis falvi fide & integra circa Apoftolicum hu­ Lb. i. caf. mater eft dignitatis, efle debear magiftra militare pente Epifcopum fic poccftas ccclefiaftiac rationis. Quare fervanda eft ucrùm eum in carcerem auc in tuam de­ ' cum manfuetudine humilitasj uc ut licit licte vix trudar cuftodiam, ufquequb per epiftolam Gtarianm.' ferendum ab illa Sanda fede imponatur aut per idoneos fux paras legatos apofto**·’♦· c jugum, feramus & piâ devotione tolere- licam inreroeilet fublimitatem, ut potifli3mO4o- mus. Si vero, quod non decet, quilibet, mùm fui fandi legatione dignetur decer­ «kumiUy- fivefit Prefbytcr,five Diaconus, aliquam nere quid de talibus jufto ordine lex Roperturbationem machinando,, & noftro mana ftatuat definire j ut 8c is corrigatur, r_____ minifterkrtnfidiando, redarguatur fallam & exteris modus imponatur. CoedL I CAPITULARE EPISCOPORUM. Snnood. Haec funt Capitula ex divinarum Scripturarum feriptis, quae eledi t Sacerdotes cuftodienda atque adimplenda cenTuerunt. W »4J. INDEX CAPITULORUM. 1. T Sacerdotes afftduè orentpro Dom­ no Imperatore. 2. Ut orent proEoifcopofuo. 3. De cura Ecclefin & facrarum Reliquia­ prttium non exigant. i J. Ut in qua ordinatifunt Ecclefiapermaneant. i f. Ut ebrietatem ui fe & in aliis caveant. rum. 4. Ut evangelium Chrifiipopulo prodicent. j. Quonam populo proctpuè tnfinuanda fiM. 13 . Ut cum extraneis mulieribus non habi­ d. De decimis i populo dandis. 7. Quomodb dividendofint decimo. 8. ut ofacia divina competentibus horis 17. De poffejfione triginta annorum. 18. Ut arma non gerant, nec litet moveant. i p. Ut tabernae non ingrediantur. 20. Ut ijuramento abflineant. 21. Ut poenitentiam confitentibus & viati­ tent. i 16. Ut fidejuffores non fini t Et fecularia judicia non adeant. non protermiuant. 9. Ut Afijfas extra Ecdefiam non celebrent. 10. Ut congrua tempora baptifmiferventur. 11. Ut infirmi quolibet tempore baptizentur. 12. Ut pro baptifmo & aliis fpuitualibus Incipiunt supeasceipta cum infirmis tribuant. 12. De unaione infirmorum. Capitula Ut Sacerdotes ofiidui orent pro domno Imperatore. K* * et eorum textus. De cura Ecclefio &facrarum Reliquiarum. E»- 1· T T T cun^‘ Sacerdotes precibus affiEfduis pro vita & imperio Domni Imperatoris, & filiorum ac filiarum Glute, orent. ΙΠ. Uc unufquifque Sacerdos ecdefiam fuam cum omni diligentia cdificeti & Reliquias Sandorum cum fummo Audio vigiliarum nodis Sc diutnis officiis con­ fervet. Ut orenl pro Epifcopo fuo. Ut evangelism Chrifii populo prodicent. Π. Ut unufquifque Sacerdos quotidia­ nis affiftat orationibus pro Pontifice cujus gubernatur regimine. IV. Ut omnibus feftis & diebus dominicis unufquifque Sacerdos evangelium Chrifti populo prxdicet. Tom. I. Ζή # h»· i Capitularia *3J9 Quonampopulo preteipub infimtenda fint. 36° . Uc in aua ordinatifunt Ecclefiapermaneant. Ut unufquifque Sacerdos orationem XIII t nullus Prebyter à fede proor* domipicam & lymbolum populo fibi com- pria iandx Ecclefix fub cuius titulo ormiflb curiofe infinuet, ac totius religionis dinacus fuit, ambitionis cauu ad alienam ftudium & Chriftiankatis cultum eorum pergat Ecclefiam, fed in eadem devotus mentibus oftendat. ufque ad vitx permaheat exitum. V. De decimis à populo dandis. Ut ebrietatem 'mfe& in aliis caveant. VI. Ut unufquifque Sacerdos eundos fibi pertinentes erudiat, ut fciant qualiter decimas totius facultatis Ecdefiis divinis debite offerant. XIV. Utnullus ex Sacerdotum numero ebrietatis vitium nutriat, nec alios cogat per fuam juffionem inebriari. Ut cum extraneis mulieribus non habitent. uomodb dividendae fint decinut. XV. Ut nullus Sacerdos extranearum mulierum habeat familiaritatem > nec in * ciptanc decimas, & nomina eorum quicun- fua domo, in qua ipfe habitat, ullam mu­ 3ue dederint feripta habeant, & fecun- lierem unquam permittat habitare. ùm audoritatem canonicam coram tefti­ Utfidejuffores non fini, &feculariajudicia non adeant. bus dividant. Et ad ornamentum Ecdefix primam eligant partem, fecundam autem XVI. Nulli Sacerdotum liceat fidejufad ufum pauperum vel peregrinorum per foremefle i neque, derelidâpropria lege, eorum manus mi feri cordi ter cum omni od fecularia judicia accedere prxfumat. De poUejfione triginta annorum. humilitate difpenfent, tertiam vero par­ tem fcmettpfis folis Sacerdotes refervent. XVII. Ut qui pofleffionem Ecclefix Ut ojficia divina competentibus horis non vel parochiam per triginta annos fine prntermittani. alicujusinterpellatione tenuerit, jure per­ VIII. Ut omnes Sacerdotes horis com­ petuo poifideat. Si verb mde crebri) repe­ petentibus diei & nodis fuarum fonent titum fuerit,fiat diligens inquifitio. Et fi figna Ecclefiarum, & iacrara Deo cele­ eum qui repetit, juite quxrere potuerit, brent offitia,& populos erudiantquomodb adhibitis veracibus & nobilibus teftibus quod repetit confirmando vindicet. aut quibus Deus adorandus eft horis. S. Ut & ipfi Sacerdotes populi fuf- Ut MiJTas extra Ecclefiam non celebrent. Ut arma non gerant, nec lites moveant. IX Ut nullus Sacerdos in domibus, vel in aliis locis, nifi in Ecdefiis dedicatis, celebrare Miflas audeat. XVIII. Nemo ex Sacerdotum numero anna pugnantium unquam portet, nec Litem contra proximum ullam excitet. Ut congrua tempora baptifmi ferventur. Ut tabernas non ingrediantur. XIX. Ut nullus Prelbyterorum edendi X. Uc à eundis Sacerdotibus jus & tempus baprifmatts temporibus congruis, aut bibendi cauG ingrediatur in tabernas. Ut i juramento abjlineant. fecundùm canonicam inftitutionem,,cautillimè obfervetur. XX Ut nullus Sacerdos quicquam cum Ut infirmi quolibet tempore baptirentur. juramento juret, fed fimpliciter cum pu­ XI. Uc omnes Sacerdotes quiouicunque ritate & veritate omnia dicat. horis omnibus indigentibus baptifinurn, Ut poenitentiam confitentibus & viaticum infihnis tribuant. infirmitatis caufà , diligentiffimè tribuant Ut pro baptifmo & aliis fpiritualibus XXI. Ut eundi Sacerdotes omnibus pretium non exigant. illis confitentibus eorum crimina, dignam ΧΠ. Ut nullus Prelbyter fiicrum offi­ poenitentiam cum fumma vigilantia ipfis cium five baptifinatis facramentum, aut indicent ; & omnibus infirmis ante exitum aliquid donorum fpicualium, pro aliquo vitx viaticum & communionem Corporis pretio vendere prxfumat, ne vendentes &: Chrifti mi fer i corditer tribuant. De unitione infirmorum. ementes in templo columbas imitentur i ΧΧΠ. Ut fecundùm diffinitionem fime­ ut pro his qui adepti funt gratiam divinam non pretia concupifcant terrena, fed fo- torum Patrum , fi quis infirmatur, à Sa­ lam regni coelcibs gloriam prpmereantur cerdotibus oleo fandificato cum orationi­ accipere. bus diligenter unguatur. Karoli Magni Imp. Aug. Constitutiones, fancit» (verf ann. 8ot.) in co­ mitiis Imperii generalibus Aquifgrani i ut litem hodrentes, five petitor jive pojfejfor ,fi Antiftitum judicium elegerint, ad eos dirigantur. VETERUM. Vide in NOVO CODICE 1-EGUM j^çgumFrancorum.jtfz» annoch*uti 3 & Abbatijfarum cum Comitibus. jj. Ut Abbates & Monachi fubjeSi fint Epifcopis. 16. De ordinatione Clericorum & Mona­ chorum. 17. Ut Monachifecundum regulam vivant. 18. Ut Monafleria puellarum firmiter ob­ jet vata fint. 19. Ut Epifcopi & alii Clerici canes ad ve­ nandum aut acceptores non habeant. 30. Ui Abbatijfa & SanSimoniales intra clauflra fua maneant, nec egrediantur abfque licentia & confilio Epifcopi. 31. Ut Presbyteri Comitum Epij copis fuis confugiunt. 31. De /fit qui jufiitiam Domni Imperatofudnnuntutnt. 33. De homicidiis cavendis, de compofitione occiforum, & depoenitentia ho­ micidarum. 33. De inceftispuniendis. Et de Ericcone qui incefium in SanSimoniali per­ petravit. 3+ Ut omnes parati fint mtandocuaque Domnus Imperator jugent. 33‘De honore Epifcoporum & Presbytero­ rum. Et de nuptiis illicitis. 36. Ut omnes Mifjis dominicis confentientes fint ad jufiirias faciendas. Et de perjurio cavendo. 3 7. De patricidis&fratricidis ,& de eorum poenitentia. 38. De illicitis conjunSionibas. 39- Ut nemo feramina furetur in forefiibus dominicis. 40. Capitula ad omnes generaliter. 41. Admonitio defymoolo fidei. Akno ChiiSti eoa. Capitularia 364 Ikcipiünt supxascxipta Capitula it ioivm tixtus. ©«•nk. L QtaiHis simus igitur 8c Chrifti»· niffitnus Domnus imperator Karolus elegit ex optim««bus (uis prudenciflilûtec. mos 6c {àpientffîmos viros, tam Archie* «£· »· r· pifcopos, quim 8c reliquos Epifçopos, * umulquek Abbates venerabileslaicolque rcligiofos, 8c direxit in univerfum regnum fuum, 8c per eos eundis fubfcquentibus fecundùm redam legem vivere concedit. Ubi autem aliter quim redè & iuftè in lege aliquid edet conftitutum, hoc diligentiflimo animo exquirere juflit 8c fibi innotefeere : quod ipfe donante Deo me» liorare cupit. Et nemo per ingenium fuum vel aftutiam perferiptam legem, ut multi folent, vel fibi fuam juftitiam marrire au­ deat vel praevaleat, neque Ecclefiis Dei, neque pauperibus, nec viduis, nec pupil* lis, nuûique homini Chriftiano. Sed om­ nes ommnh fecundùm Dei praeceptum jufta viverint rationem jufto judiao, 8c unufquifque in fuo propofiro vel profeffione unanmiter abfque turpis lucn nego­ tio pleniter obfervaflent, Sandimoniales fub diligenti cuftodia vitam fuam cuftodirent, laici 8c fcculares redè legibus fuis uterentur ablque fraude maligna, omnes in invicem in caritate 8c pace perfedè vi­ verent i 8c ut ipfi Miffi diligenter perqui­ rerent ubicunque aliquis homo fibi imu£ titiam fidam ‘ao aliquo reclamaflet, bcut Dei omnipotentis gratiamubi cupiant cuftodire 8c fidelitatem fibi promiflam con­ fervere i ita ut omnioh in omnibus ubicun­ que , five in fimdis Ecclefiis Dei, vél eoam pauperibus, pupillis, 8c viduis, atque eundo populo letem pleniter atque jufti­ tiam exhiberent fecundùm voluntatem 8c timorem Dei Et fi tale aliquid effet quod Ipfi per fe cum Comitibus provincialibus emendare 8c adjuftitiam reducere nequiviflent, hoc abfque ulla ambiguitate cum brebitariis fuis ad fuum referrent judi­ cium j & per nullius hominis adulationem ▼el premium, nulliufque confanguinitatis defenfione, vel timore potentum, reda juftitia impediretur ab aliquo. Regis nomine promififlenrnunc ipfum promiflum hominis Ccfori actae. Et u qui iadhuc ipfum promiflum non perfecerunt, omnes ufque ad duodeemnun aetatisannum fimiliter tacerent. Et ut omnibus tradere­ tur publkè qualiter unufquifque intelligere potiet magna in ifto (aeramento 8c quàm multacomprcbcnfa funt, non, ut multi ufque nunc exiftimaverunc, tantùm fidelitatem Domno Imperatori ufque in vita ipfius, & ne aliquem inimicum in fuum regnum caufa inimicitiae inducat i 8c ne alicui infidelitate illius confondant aut retaciat,fed ut friant omnes [ifta miferaIta» h 6 tionem * ] hoc (aeramentum habere. De jUduett promittenda Domno Impo· ratori. Π. Pnecepitque ut omnis homo in toto regnofuo, uve ecclefiafticus, five laicus, unufquifque fecundùm votum & propofitum fuum, qui antea fidelitatem fibi Utwufyuifynefeinferritio Dei confervere jhtitot· ΠΙ. Placuit ut unufquifque ex perfbna propria fe in fando Dei fervitio, fecundùm Dei pnteeptum & fecundùm fponfionem fiiam, pleniter confervare ftudeat fecun­ dùm intelledum & vires fuas j quia ipfe Domnus Imperator non omnibus fingulariter neceflàriam poteft exhibere curam 8c difriplinam. Dopvjviu raveadfr. IV. Secundô,ut nullurhomo neque cum perjuris neque aliis ullo ingenio vel fraude, per nullius unqu adohrionem vel pramuum, neque fervum Domni Im­ peratoris, neque terminum, neque ter­ ram, nihilque quod jure poteftanvo per­ manear, nullatenùs contradicas, neque ' abftrahoe audeat vel celare. Et ut nemo fugitivos fifrales fuos, quifcinjuftftSc cum fraude liberos dicunt, celare neqtfe abftrahere cum perjurio vel alio injenio pne» fumat. De EccUfiuyi quorum 8c procedor 8c defenfor efle conftitutus eft. Ut batcfidtu* Domni Impcreiorit nemo Jtfvw» VL Ut beneficium Domni Imperatoris defertare nemo audeat, propriam fuam exinde conftruere. Z>« kojU perge^H. VIL Ut hoftfte bannum Domni Impe­ ratoris nemo prxtermitrere przfumtt, nullufque Comes tam prefurapuofus fit *’™ojCh»1··'·' - Regum Francorum. $66* ut ilium de bis qui hoftem facere debiti Ut Monachi &. San&monialex fecundùm regulam vivant. funt, exinde vel aliqua propmquicatb de» fenfionem, velcnjusmuneraadolaaqnem JilL Ut Abbausubi Moaachffunt pleniter cum Monachis fecundùm regu­ dimittere audeant. Ut bannum Damm Imperaioruautcenfum lam vivant, atque canones diligenter difnemo ntmrtfmfuuu cant & obfervent. Similiter Abbaciflie fe­ V III. Ut nullum bannum vel praecep­ riant. . tum Domni JmperaeorisnuUus omnmà in De Advocatit, PicedomimcfibCentehanio nullo marrire * prefumat, neque opus , Epifcoporum,Abbatumfit Abbatiffantm. XIII. Ut Epifcopi, Abbates, atque e)us ^r*care impedire, vel minuere, vej jn ajjis fuis omni humilitare fle obediencu fint rum , commifium fibi gregem fblliritè übjefti, ficut canonica conftitutio man­ dat. Er omnes Ecclefix atque bafilicx in caftodiant. ■. ? jfi? Anno Christi Çapituliqa 368 ecclefiaftica dcfenfione & noteftatc per­ hujus mundi omnibus eft evitanda Chrifmaneant. Et de rebus ipfius txifilicx nem4} tianis, maxime tamen his qui mundo & aufus litin diviiione autm lone mittere. concupifcentiis abccnuntiafle videntur. Et quod femel offeritur, non revolvatur, Lites & contentiones nequaquam neque infra neque foris monafterio movere pracficianclificat & vindicet. Et fi autem alitet pra-fmnplerit,pr.vlotvatur,& bannum nof- fumant. Qui autem pratfumpferint, gratrum c> «inpon.it. Et Monachi abEpifcopo viilimi difciplina regulari corripiantur, provincjx ipfius corripiantur. Quod fi fc ut taliter exteri metum habeant talia per­ non emendent, tunc Archiepiicopus cos petrandi. Ebrietatem & comefTationem ad fynodum convocet. Et fi neque lie fe omnino fugiant, quia inde libidine ma­ correxerint, tunc ad nodrain pr«cfentiam xime poUuaxi omnibus notum eft. Nam peryenit ad aures noftras opinio perniciofimul cum Epifcopo fuo veniant. iuiima, in fornicaqone & abominatione & De ordinatione Clericorum 6' Montchorum. immunditia multos jam in monafteriis efle XVI. De otdmationc eitgenda , uc deprehenfos , maximè concriftat & con­ turbat , quod fme horrore magno dici non Domnus Imperator jam olim ad Franco­ poteft, ut inde maximam fpem falutis om­ rum banno conceflit, ut Epifcopi Abba­ tibus, ita etiam nunc & rirmavic j eo tamen nibus Chriftianis oriri crederent, id eft, tenore, ut neque Epifcopus neque Abbas· devita & caftitate Monachorum, in tan­ m monafterlo viliores meliori plus diligat, tum ut aliquis ex Monachis fodomitas & eum libi propter confanguimtatem iuam efle auditum. Unde etiam rogamus & vel aliqua adolationeni melioribus fuis conteftamur ut certilfimè ampliùs ex his perferre ftudeat . & talem nobis ducit diebus omni euftodiâ fe ex his malis con­ ordinandum, cum meliorem eo habet fervare ftudeant , ut nunquam ampliùs tale quid ad noftras aures perveniat Et occultatum & oppreflurâ t quod nequa­ hoc omnibus notum fit, quia nullatenus quam Heri volumus, quu inrifio & dclulio noftra hoc fieri videtur. Sed tales in injufta mala in nullo loco ampliùs in toto monafteriis nutriantur ad ordinandum. in regno noftro confentire audeamus, quanto quibus A: nobis merces & profectus ad- mmùs inter eos quos exilitatis & lanâimonix emendations efle cupimus. Certe creicat commendatoribus fuis. amplius quid tale ad aures noftras perve­ Ut MonachiJecundum regulam vivant. nerit, non folùm m eos, fed etiam & in XVII. Monachi autem ut firmiter ac exteros qui talia confenciant, talem ultio­ fortiter fecundùm regulam vivant, quia nem tacicmus, ut nullus Chriftianus qui difphcere Deo novimus qutlquis in lua vo­ hoc audient, nullatenùstale quid perpe­ luntate tepidus til , teftante Johanne in trare ampliùs prxfumpferit. Unnam caiidui efies aut frigidus : jcd quia tepidus es , incipiam te evomere ex ore meo. Secularcin libi negle­ Apocil. j. Apqcalypfin . gentiam nullatenus ulurpent. b oris monafterio nequaquam progrediendi licentiam habeant, niti maxima cogente necelfitare. quod tamen Epiicoous, in cujus diceccfi erunt, on.ninô procuret,ne foris monafte­ rio vagandi ufuni habeant. Sed ii neceiiitas iit ad aliquam obcdientiam aliquem foris pergere , A. hoc cum confilio &. confenfu Epifcopi hat, & tales perfonxeum teftimoniumTorisnurtanrur in quibus nulla fit fufpkio mala, vela quibus nulla opi niu mala oriatur. Foris vero peculium vel res monafterii fui Abbas cum Epifcopi fui licentia &c coniilio ordinet qui praevideat, non Monachum. nifi aliumhdciem.Quxf- tum vero fcctilarem vel concupifcentiam mundanarum rerum omnibus modis de­ vitent j quia avar'tu vel concupifcemia Ut Monafteria puellarumfirmiter obfervata fint, XVIII. Mooaftcria puellarum firmi­ ter obfervata fint, 8c nequaquam vagare linantur, fed cum omni diligentia confer­ ventur , neque litigationes vel contentio­ nes inter fe movere prxfuniant, neque in nullo Magiftris& Abbatillis inobedientes vel contrarix fieri audeant. Ubi aurem re­ gulares iunt, omnino fecundùm regulam obfervent. Non fornicationi deditae, non ebrietati, non cupiditati fervientes, fed omnimodis jufti & fobriè vivant. Et ut in clauttra vel monafterium earum vir nullus inuet, nili ad Miflam tantùm , t£ ftadm exeat. Et ut nemo alterius filiam fuam in congregationem Sandimoniahum recipiat abfque notitia vel confideratione Epifcopi ad cuius dicecefim pertinet locus ille 1 & ut ipfe oiligeutcr exquirat qualiter in fanfto 4 _χ·Λ 3^9 Anno«οι. Chiusti egum Francorum. Dei fervitio permanere cupiat\ & Habili­ tatem fuam ibidem firmare veiprofeflionem. Ancillx autem aliorum hominum, vel tales fieminx qux fecundùm morem converfationis in fanda Congregatione vivere nolunt, omnes plenitcr de Con­ gregatione eiciantur. Ut Epifcopi & alii Clerici canet ad venan­ dum aut acceptores /toti habeant, XIX. Ut Epifcopi, Abbates, Presby­ teri , Diaconi, nullufque ex omni Clero, canes ad venandum, aut acceptores, (al­ eones , feu fparvarios habere prxfumant i fed pleniter le unufquifque in ordine fuo canonicè vel regulariter cuftodiant Qui autem prxfumpferit, fciat unufquifque honorem fuum perdere. Cxteri verb tale exinde damnum patiantur, ut reliqui me­ tum habeant talia fibi ufurparc. Utslbbatiflte & SanSimoniales intra clattftra fua maneant, nec egrediantur abfque licentia & confilio Epifcopi, XX. Ut Abbatiflir uni cum Sanftimonialibus fuis unanimiter ac diligenter infrâ ciauftra fe cuftodiant, 8c nullatenùs foris ciauftra ire prxfumant. Sed Abbatiflx cùm * propter aliquas de Sandimonialibus dingere, hoc nequaquam abfque li­ centia Ac confilio Epifcopi fui faciant Si­ militer Ar cùm ordinationem aliquam in Monafteriis agere debeant, vel aliquas in Monafteriis receptiones facere , Ac hoc cura Epifcopis fuis pleniter antei retrac­ tent ί δί quod falubmis vel utilius fieri difponat, Epifcopi Arctfepifcopo annun­ tient , & cum ejus conhlio qux agenda funt perficiantur. Ut Presbyteri Comitum Epifcopis fuis fubjeBi fint. XXI. Ut Preibyteros ac exteros Cano­ nicos quos Comites fuis in minifterüs ha­ bent , omnino eos Epifcopis fuis fub; edos exhibeant, ut canonica mftitutio jubet i Ac de his Epifcopis fuis pleniter fub fanda difciplina eos erudire lint confentientes, ficut noftram gratiam vel fuos honores habere defiderant. Ut Canonici pleniter vitam canonicam obfervent, XXII. Canonici autem pleniter vitam obfervent canonicam . Ac in domo epifeopali vel etiam in Monafterio, cum omni diligentia, fecundùm canonicam difciplinam erudiantur. Nequaquam foris vagari finantur, fed iub omni cuftodia vivant, non turpis lucri dediti , non fornicarii, non fures, non homicidx , non raptores, Tom. I, KaJ^m*or 370 nop litigiofi , non iracundi, non elati, non ebriofi , fed cafti corde & corpore, humiles, modefti, fobrii, manfucti, paci- ' fici, ut filii Dei digni fint ad facros Or­ dines promoveri. Non per vicos neque per villas ad Ecclefiam vicini vel termi­ nantes fine Magifterio vel difciplina. qui Sarabaiti. dicuntur, luxuriando vel forni­ cando , vel etiam extera iniqua operando qux confentiri abfurdum eft. Qualis debeat effe converfatio Clericorum oui cum Presbyteris degunt. X ΧΠΙ. Prefbyter i Clericos quos fecum habent follicitè prxvideant ut canonicè vivant, non inanis iufibus, vel conviviis fecularibus , vel canticis vel luxuriofis ufum habeant i fed cafté & fobriè vivant. Αν Presbyter aut Diaconus mulieres in domo fua habeat. XXIV Si quis autem Prefbyter five Diaconus poft hoc in domo fua fecum mu­ lieres , extra canonicam licentiam, habere prxfumpferit, honorem fimul Ac heredi­ tatem privet utriufque ad noftram prxfentiam. Ut Comites & CentenariiJuftitias faciant. XXV. Ut Comites & Centenarii omnes ad juftitiam faciendam compellant, Ac ju­ niores tales in minifterüs fuis habeant in quibus fecuri confidant quia legem atque juftitiam fideliter obfervent,pauperes ne­ quaquam oppriment, fures, latronefque, & homicidal, adulteros, maleficos, atque incantatores, vel auguriatrices, omnefque facrilegos nulla adulatione vel przmio nulloque fub tegimine celare audeant fed magis prodere, ut emendentur Ac cat­ tigentur fecundùm legem, ut Deo lar­ giente omnia hxc mala i Chriftiano po­ pulo auferantur. Ut Judices judicent fecundùm legem. XXVI. Ut Judices fecundùm fcnptam legem juftè judicent, non fecundùm arbitrium fuum. De hofpitalitate. XXVI! Prxcipimufquc uf in omni regno noftro, neque dives neque pauper, peregrinis hofpitia denegare audeant, ΐ<Ες eft, five peregrinis propter Deum ambut lantibus per terram, five cuilibet iteranti J propter amorem Dei Ac propter ialutent^ anitnx fux , tc&um Ac focum Ac aquam nemo illi deneget. Si autem ampliùs eis aliquis boni facere voluerit, à Ôeo fibi fciant retributionem optimam , ut ipfe dixit : Qui autem fufeeperit unum parvu- M»tth. 1». Aa 371 Aw07^im Capit ularia • Ium propur me, meÎufàpù. Et alibi : Hof pes Jui, & fufcepijtis me. Quam providentiam Cqmites & Centenarii habere debeant erga Miffos dominicos. XXVIII. De legationibus à Domno Imperatore venientibus Midis diredis, ut Comites & Centenarii prarvideant omni foil citadine, ficut gratiam Domni Impe­ ratoris cupiunt, ut abfque ullum ort eant per minifteria eorum, omnibufque omninb praecipiant qui hoc debiti funt, prxvidere ur nullam moram nufquam patiantur, fed cum oinni feftinatione cos faciant ire viam fuam, & taliter providentiam fuam habeant ut Milfi noftri difponant. De pauperibus non opprimendis. ΧΧΙλ. Dc pauperibus vero qui in fua cleemofvna Domnus Imperator concedit qui pro banno fuo iolvere debent, ut eos judices , Comites, vel Milii noftri pro conceflb non habeant conftringcre pro arte fux De his qui ad Imperatorem confugiunt. XXX. De his quos vult Domnus Im­ perator, Chrifto propitio, ut pacem ac defenfionem habeant in regno fuo, id funt, qui ad fuam clementiam feftinânt aliquid nuntiare cupientes, five ex Chrif- tianis, fivC ex paganis, aut propter ino­ piam vel propter famem fuffragantiam quaerunt, ut nullus eos fibi fervitio conftringere vel uiurpare audeat, neque alie­ nare , neque vendere > fed ubi fpontè manere voluerint, fub defenfione Domni imperatoris ibi habeant fuffragia in fua cleemofvna. Si quis hoc tranfgredere prarfumpferit, fciat fe exinde damnum pati v 1 tam prxfumptiofiis di fpolitum jufla Dom­ num Imperator. De his qui juflttiam Domni Imperatoris annuntiant. XXXI. Ut his qui juftitiam Domni Imperatoris annuntiant, nihil Lrfionis vel iajurir quis machinare prarfumat, neque aliquid inimicitia: contra cos movere. Qui autem prxfumpferit, bannum dominicum foivat. Velli majoris debiti reus fict ad fuam prxfentiam perduci juflum eft. De homicidiis cavendis , de compofitione occiforum, & depatnitentia homicidarum. XXXII. Homicidia, pro quibui mul­ titudo perit populi Chriltiani, omni conteftatione de fere re ac vetare mandamus» quia ipfe Dominus odia &: inimicitias fuas hdelibus contradixit, multo magis homi­ cidia. Quomodo enim fibi Deum placa­ tum tore confidit, qui filium fuum proxi- 37* mum fibi occiderit? Qualiter verb Chriftum Dominum libi proditium efle arbi­ tretur , qui fratrem fuum interfecerit * . Magnum quoque & inhabitaculum peri­ culum eft cum Deo Patre,& Chtifto creli icrrx dominatore, inimicitias hominum movere, quos aliquid tempus latitando effugere poteft, fed tamen qafu aliquando in manus inimicorum fuofum incidit » Deum autem ubi eflugere valet, cui om­ nia fecreta manifefta funt, qui temerita­ tem ejus ira quis extimat de re. Quaprop­ ter ne populus nobis ad regendum commiflus hoc malo pereat, hoc omni difeiplina devitare prxvidimus» quia nos nullo modo placatum vel propitium habebit , qui fibi Deum iratum non formidaverit: fed txviifirru diftriftionc vindicare volu­ mus in eum qui malum homicidii aufus fuerit perpetrare. Tamen ne peccatum adcrelcat, & inimicitia maxima inter Chriftianos non fiat, vel fuadente diabolo homicidia contingant, ftarim reus ad fuam emendationem recurrat, tonique celeri­ tate perpetratum malum ad propinquos extindi digna compofitione emendet. Ec hoc firmiter bannimus, ut parentes interfedi nequaquam inimicitiam fuper commiflum malum adaugere audeant, neque pacem fieri petenti denegare, fed dati nde paratam compofitionem recipere, fic pacem perpetuam reddere, verùrn autem nullam moram compofitionis facere. Ubi autem hoc peccatorum merito contingent ut quis vel fratres vel propinquum fuum occiderit, ftarim fe ad poenitentiam fibi compofitam fumit, & ita ut Epifcopus ejus fibi difponat abfque ulla ambiguitate , fed juvante Domino perficere fuum reme­ dium ftudeat, & componat occifum fe­ cundùm legem, & cum propinquis fuis fe omnino complaceat, & data fide nullam inimicitiam exinde movere nemo audeat. Qui autem dignam emendationem facere contempferit, hereditate privetur ufque ad judicium noftrum. De inceftis puniendis; & de Friccone qui inceflumtn Sanctimoniali perpetravit. ΧΧΧΙΠ. Inceftuofum fcefiis omninb prohibemus. Si quis autem nefanda forni­ catione contaminatus fuerit, nullatenùs fine diftridione gravi relaxetur i fed taliter ex hoc corripiatur , ut exteri metum ha­ beant talia perpetrandi, ut auferatur pe­ nitus immunditia à populo Chriftiano, & ut reus ex hoc per poenitentia amittat ■ , 3/ J Anno Chrjstt 8.1. Regum Francorum. a plenicer ficut ei ab Epifcopo fuo difpona- tur, & eadem femina in manus.parentum fit conftituta ufque ad judigium noftrum. Si autem judicium Epifcopi ad fuam emen­ dationem confentire noluerit, tunc ad noftram prxfentianuperducatur, memores exempli quod de incefto fadurn eft quod I'ricco perpetravit in Sandimoniali Dei. Ut omnesparatifini quandotunqueDomnus Imperatorjufferit. XXXIV. Vt omnes pleniter benè pa­ rati lini qoandocunquc juffio noftra vel annuntiatio advenerit. Si quis autem tunc fe imparatum efie dixerit JSc prxterierit mandatum, ad palatium perducatur, & non folùm ille, fed etiam omnes qui bannum vel prxeeptum noftrum tranfgredere pr.viumunr. De honore tpifeoporum & Presbyterorum, Et de nuptiis illicius. XXXV. Ut omnes omnino Epifcopos & Prdbytcros fuos omni honore veneren­ tur in fervirio λ’ voluntate Dei, & ne in< eftis nuptiis & fe ipfos & exteros macu­ lare audeant, conjunctiones facere non prxfumant antequam Epifcopi Preibyteri cum lenioribus populi confanguinitatem conjungentium diligenter exquirant > & uinc cum benedictione jungantur. Ebrie­ tatem devitent, rapacitatem fugiant, fur­ vum non faciant i lites & contentiones at­ que blafphemia, live in conviviis five in conplacico , omnino devitentur, fed cum caritate & concordia vivant. Ut omnes Miffs dominicis confentientes Jtnt ad jiffuiasfaciendas. Et de perjurio cavendo. XXXVI. Et ut omnes omnino ad om­ nem juftitiam exfequendam Miliis noftris fint confentientes. & ufum perjurii omni­ no non permittant, quia noc pefilmum ■foelus Chriftiano populo auferri necefic eft. Si quis autem poft hoc in perjurio probatus fuerit, manum dextera femper derefeiat > tamen hereditate propria pri­ ventur ufque ad noftrum judicium. De patricidis & fratricidis , & de eorum poenitentia. XXXVII. Ut hi qui patricidia vel fra­ tricidia fecerint, avunculum, patruum , vel aliquem ex propinquis occido in:. 6c judicium. Epifcoporum , Prelbytcrorum , exterorumque Judicum obedire & confentirc noluerint, quod ad falutem anima: fux juftumquc judicium folvendum Mifii noftri 8c Comites in Tta,;a cuftodiacoar­ tent ut falvi fint, nec exterum populum Tom. I. coinquinent, ufque dum in noftra pfxfentia perducantur,& de res proprias fuas interim nihil habeant. De iHicitis & incefiis conjunSionibus. XXXVIII. Similiter & his fiat qui inliciris & inceftis conjunctionibus repre­ hend funt correpti, & nec fe emendare volunt, neque Epilcopis neque Prelbyteris fuis obtemperare, & bannum nof­ trum prxfumunt contemnere. Ut nemo feramina furetur in forefibus . dominicis. XXXIX. Ut in foreftes noftras fora­ mina noftra nemo forari audeat, quod jam multis vicibus fieri contradiximus, & nude iterùm bannimus firmiter ut nemo ampliùs faciat, ficut fidelitatem nobis promi fiamunufquifque confervare cupiat, ita fibi cav -at. Si quis autem Comes vel Centenarius, aut Bafiits nofter, aut aliquis dc Minifterialibus noftris foramina noftra foraverit, omnino ad noftram prxfcntiam perducantur ad rationem. Cxteris autem vulgis, qui ipfum furtum de foraminibus fecerit, omnino quod juftum eft compo­ nat , nullatenufque eis exinde aliquid re­ laxetur. Si quis autem.hoc fcierit alicui perpetratum, in ea fidelitate confervata quam nobis promiferunt & nunc promit»urc habent, nulhr lux cciaie audeat. Capitula ad omnes generaliter. XL. Noviflimè igitur ex omnibus de­ cretis noftris nofie cupimus in univerfo regno noftro Miflos noftros nunc diredos, fiw inter ccclcfialt.cos viros, Ep fcopos, Abbates, Prefbyteros, Diaconos, Cano­ nicos , omnes Monachos, five Sanctimo­ niales, qualirer unufquifque in fuo minif­ terio vel profeflione noftra bannum vei decretum habeat confervatum, vel ubi civibus ex his dignum fit ex bona volun­ tate fua gratias agere, vel adjutoria impen­ dere, vel ubi aliquid adhuc fit necefiitatis emendare. Simili autem Laïcos,&C in om­ nibus ubicunque locis. Si de mundeburde fandarum Ecclefiarum, vel etiam vidua­ rum orphanorum, feu minimùm poten­ tium atque rapina, necnon de exercitali placito inftituto, & fuper ipfis caulis,qua­ liter prxeepto vel voluntati noftrx fint obediences, vel etiam qualiter bannum noftrum habeant confervatum, qualiterque fuper omnia unufquifque certamen habeat infando fervitio feipium cuftodire. Et fi hxc omnia bona & benè funt ad Dei omnipotentis laudem, ei gratias reforaA a ij *37ί Capitularia mus, ut dignum eft. Ubi autem aliquid malum efle credimus, fic ad emendan­ dum omni ftudio ôc voluntate certamen habeamus, ut cum Dei adjutorio hoc ad emendationem perducamus ,& ad noftram xtemam mercedem & omnium fidelium noftrorum. Similiter & dc Comitibus vel Centenariis minifterialibus noftris, inter nos omnia fupradi&a nofle cupimus feliciter. Admonitio de fymbolo fidei. XLI. Audite, fratres ditediliimi, pro fa lute veftra hunc Miflum ut ammoneamus vos quomodo fecundum Deum juftè ôc bene vivatis, hoc fecundùm cum juftitia & cum mifericordia convcrfemur. Ammo* nemus vos inprimis ut credatis unum Deum Patrem omnipotentem, Filium, K4^M‘0H 37 & fi canones benè intellegant & adimpleant. ΠΙ. De Abbatibus, utrùm fecundum regulam an canonicè vivant, & û regu­ lam aut canones benè intellegant Ibiic. j. IV. De monafteriis virorum ubi Mo­ nachi funt, li fecundùmregulam vivant, ubi promiflâ eft. m V. De monafteriis puellarum , utrùm fecundùm regulam an canonice vivant, & de clauftris earum. VI. De legibus mundanis. VII. De perjuriis. &rmau<, Conc.G»iΐ».'h«.' «ip. 1. tut p>g. »«·«· »· VIII. De homicidiis. IX. De adulteriis & inlicitis caufis per­ petratis, tam per epi (copia & monafteria virorum & puellarum , quamque inter feculares homines. X. De illis hominibus qui noftra bene­ ficia habent deftru&a & alodes eorum reftauratos. Similiter & de rebus Ecclefiarum. XL De illis Saxonibus qui beneficia noftra in Francia habent, quomodô aut qualiter habeant contradicta. XII. De oppreflione liberorum nomi­ num pauperum qui in exercitu ire debent, & i Judicibus funt opprefli. XIIL Ut omnes prxparati fint benè, quandocunque noftra iulfio venerit. f™1”' Regum Francorum. .K'ÎXM‘C"· 378* 377 XIV. * De *Hcc»on «itaM ic littora maris. PaL k in 5 minus potentium, atque dc rapto, & de navigiis praeparandis circa exercitati placito inftituto, ut hi qui illa ' XV. * De liberis hominibus qui circa inruperint, bannum dominicum omnimo maritima loca habitant, fi nuntius venerit dis componant. •Hccde XXI. * Ut omnes habeant bonos Vice- * Défunt in tant in Pal. fit ad fuccusfendum debeant venire,fichoc J ^Met.akC k in Met. Pal. k ia negiexerint, unufquifque folidos viginti ' dominos il<«ninn« & k· Advocatos. Met. Cod. XXII. * Ut diligenter inquirant inter °>Γ· componat, medietatem in dominico, me­ Flodnand, Epifcopos, Abbates, live Comites, ve! F ' dietatem ad populum. .Si i&us fuerit, fo­ Pfc *<’·. lidos quindecim componat ad populum, Aobatiflas, atque Vaflot noftros, qua­ • Deluat in lem concordiam & amicitiam ad invicem habeant per lingula mimfteria, aut fi aliqua difcordia inter ipfos efle videtur, & omnem veritatem in eorum facramento nobis exinde renuntiare non negligant. & freao dominico. XVI. De legationibus ad nos venien­ tibus , & de Miflis à nobis direftis. XVII. De his quos volumus ut pacem habeant fic defiemionem per regna, Chri- " ’ ·**«· * “ t. p>1 Cod- mf. Siniwnd. Sinnond. Coec.Gaii,r,tom ’· p M$ c’ XXIII. De omni re infuper tpturti ΗΛ ibid, undecunque neceflc fuerit, tam dc jufti- eo<1· C i. inde ad Trecas cum Tricaflino toto, indeciacinfi, Fardulfus fic Stephaniis. In Ce- R«- A,<=ad Lingonis, de Lingonis ad Biflancion nomanico, Hoxonenfi , Livino, Bajo- "hXÜ in villam partis Burgundix, inde verb âd caflino, Conftantino, Abrincatino,Ebre- p. >0. u Auguftidunum, poftea ad Ligerem ufque cino, fic Madricinfi, fic de illa parte Sead Aurelianis, funt Miflî Magnus Arcnie- quanx, Rodomenfi, Magenardus Epifpifeopus fic Godcfridus Comes. copus fic Madelgaudus. bib.p. »»*. I SACRAMENTALE PROMISSIONIS FACTÆ IMPERATORI. Duclieûui , f· 17». y. aciamentale qualiter promitto homo domino fuo. Sic me adjuvet Deus fie 1W. p*r KiJt For­ ego qubd ab ifto die inanteà fidelis ifta Sandorum patrocinia qux 10 hoc lo- ‘u* mulât LinJenbropl, fum Domno Karolo piifluno Imperatori, co font, quia diebus vitx mex per meam Mp.ro. filio Pippini Regis fic Berthanx Reginx, voluntatem, in quantum mihi Deus inpuri mente,abfque traude fic malo ingenio telle&um dederit, ficattendam fic conde mea parte ad fuam partem, fic ad hono­ fentiam. rem regni fui, ficut per driftum debet efle S ITEM acramentale qualiter repromitto ijcgo Domno Karolo piiflimo Impera­ tori , filio Pippini Regis fic Berthanx, fidelis fum ficut homo per drictum debet efle domino fuo, ad fuum regnum, fic ad fuum retium. Et illud facramentum quod ALIUD. juratum habeo, cuftodiam fit cuftodire volo, in quantum ego fcio fic intellego, ab ifto die inanteà. Sic me adjuvet Deus, qui coelum fic terram creavit, fic ifta Sanc­ torum patrocinia. I * *779 ANNOs^H"m Capitularia 3&> 9 "^■CAPITULARE AQUISGRANENSE, , · ' * Ln J. Cone. J 1i V E c- , S G‘1L Sup· plement· ££.7^ CAPITULARE PRIMUM λ N N I DCCCIII. Γ \ 3Ï ; fc \ Mc^Xn Fadum, ut videtur, in magna Synodo, quando Paulinus Patriarcha Aquileienils vices apoftolicæ Sedis tenuit in Aquis. •<3«·®°!· De rebus Ecdefit*, non dividendis. AAl'ia juxta fandorum Patrum traditionem novimus res Eccleiix vora efle fidelium, pretia peccatorum , & patrimonia pauperum, cuique non folùm habita confcrvare, verum etiam multa , Deo opitulante, conferre optamus. Tamen ut ab ecde fiai licis de non divi­ dendis rebus ullius Ecclcfix fufpicionem dudum conceptam penitùs amoveremus , ftatuimus ut neque noftris neque filiorum, & Deo difpcnlante fucceflorum noftro­ rum temporibus, qui noftram vcl proge­ nitorum noftrorum voluntatem vel exempium imitari voluerint, nullam penitùs divifioncii) aut jacturam patiamur Cipirulxr. 1. a>. i.r.77. micidii particeps cfi. Pater nofter fine.du­ bio Deus eft, qui nos creavit. Mater nof­ FWr Cipi· tulit, lib. ». tra Ecvlefia, qux nos in baptifmo fpiricap. 41. taliter regeneravit. Ergo qui Chrifti pe­ cunias Ecclcfix fraudat vel rapit, hve vaftat vel alienat, homicida anteconfpectum jufti Judicis elfe deputabitur. De quo quidam fapientium dicit : Qui rapit pecu­ niam proximi fui, iniquitatem facit : Qui autem pecuniam E edefia abfiulent, facrilegium facit. De C horepifeoporum fuperfiitione atque damnatione. IV. Omnibus fandx Dei Eccleiix Capitulai, fidelibus & noftris notum efle volumus lib. 7. cap. 140. quia non parva quxftio de Chorcpifcopo- Sinnood. rum fuperftitione ad nos non femel aut bis Coac. GalUt Epfiop; per eleSionem Cleri 6’ Populi lût, tom. ι. aut ter venerat, fed fxpiflîmè noftris au­ Ρ*ί· »Ρ· viia merito & fapientiat e.igantur. ribus moleftiam intulerat : ipfa enim quxf­ IM. c. 78. II. Sacrorum canonum non ignari, ut tio non foliim inter Clericos, fed etiam in­ in Dei nomine fanda Ecclelia fuo liberius ter laicos crebriùs ventilabatur. Dicebant potiretur honore ,adlcnfum Ordini eccle- ergo Prefbyteri, Diaconi, fic Subdiaconi liaftico prxbuimus, ut fcilicet Epifcopi à regularibus Epifcopis ordinati, non efle per electionem Cleri & Populi fecundùm eos Prefbyteros vel Diaconos aut Subdiailaruta canonum de propria diœcefi, re­ conos, qui à Chorepifcopis videbantur mota perfonarum & numerum acceptio­ quali facrati, nec facerdotalc eos debere ne , ob vitx meritum fic fapientix donum peragere officium, nifi forent à canomcè eligantur, ut exemplo fic verbo libi fub- ordinatisEpifeopis confummati. Sumentes jedis ufqucquaquè prodefle valeant. quoquè de canonica audoritate fandioUt Ecciefiarum privilegia vel facultates, nem , affirmabant à Chorepifcopis ordi­ five quicquid ad ejus dominiumpertinet, natos, vulneratum potiùs quàm epifeopalitcr fandificatum , per illam manûs imnullus invadere prafumat. pofitionem habere caput. Ubi autem vul­ Capitulât·. HI. Prxcipimus omnibus ditioni nof nus infixum eft, medicinaeftadhibenda, bb.^6. «P- (rx ut nuHus privilegia Eccle- qua poliit recipere fanitatem. Similiter fic * * lianiin vcl Monafterioruminfringere, ref- laici dicebant quod talium Miniftrorum que Ecciefiarum invadere , vcl vallare, vel Sacci dotum, id eft, qui àChorepifco• ut .dienare , vel facultates earum diripe­ ftis erant quali ordinati, officia audire nol­ re prxfumat, nec line precaria pollidere ent, nec eorum infantes majores vel mi­ pertentet ; quia, ficut -i fandis Barrbus nores, aut familiam eorum, per manûs iminftrudi fumus, graviflimum peccatum politionem confignari vel confirmari ufhoc efle dinofeitur, teftante facrà fcnptu- quam vellent, ne magis vulnus quàm beP.wcb. ra, qua: ait : Qui abfhilerit aliquidpatri vel nedidionetn acciperent. Quod jurgium i·· u· main, & dicit hoc non ejfe peccatum , ut quicquid fuper his definiendum eflet, apoftolicà ^udoritate à noftris Epifcopis regulariter fopiretur. Qui nobis verbis & * kriptisab eo renuntians hxc non'efle necelle iterare vel definire, quia fxpiffimè à fuis prxdecefloribus &; à multis-fanetis Epifcopis atque fvnodalibus fanclioaibu^\ cos cite pronibitos atque damnatos j & J ideo non elle necefle ventilare, ted defi­ nita tenere. Dixit enim nullum fore Prcfbvterum vel Diaconum, aut Subdiaconum, ab cis ordinatum, nec Eccleiiam ab eis dedicatam,nec virginem confccratam, nev quemquam confirmatum,nequequic­ quam quod de epifi.opali minifterio prxiumpferc efle peractum, fed quicquid ex his ab eis inlicito erat prxfiimptum , om­ nia à canonice ordinatis Epifcopis debere rite peragere,& in meliorem ftatum refor­ mare : quia quod non oftenditur geftum, ratio non finit ut videatur iteratum. Prxdidos aurem Chorepifcopos omnes prxcepit damnare, & in exilio detrudi. Ifta vero omnes, maxime regni nobis à Deo commiffi, Epifcopi cum eodem Arnone, permittente prxtato Apoftolico, mitius tractantes, jamdidos villanos Epifcopos inter Prefbvteros ftatuerunt, ita ut am­ plius nihil de epifcopali minifterio prxfumerent, nec ipfi deinceps à quoquam fierent qui gradùs fui periculumvitare vel­ let. Decretum namque eit in fyno-loquam Reginifburc pro eadem vel pro aliis caulis, apoftolicà auctoritate, prxfato prxtexto habuimus, nihil ex prxdidis à quoquam eorum agere nec facere volentibus confentire, led quicquid ab his cpifcopaliter prxfumptum eft, à canonice ordinatis Epifcopis peragi debere, nec ullum ufquam de epifcopali minifterio à Chorcpifcopis aliquid accepifle, quia nihil in dan­ te erat quod aliquis horum accipere potuiflet > quoniam quod non habuit quis eorum, dare non potuit. Nam Epifcopi non erant, quia nec ad quandam civitatis cpifcopalem ledemtitulati erant, nec ca­ nonice à tribas Epifcopis ordinati ; ideo de epifcopali minifterio nihil agere potue- - •fr’ & cùm Ixpè quæltio de male accepto ho­ nore nafcatur, quis ambigat nequaquam efle tribuendum quod non decet fuifle conlatum i Scimus enim , lient fic in anti­ quis patrum legimus decretis, pofle veri ac juftâ legitimi Epifcopi benedictione auferri omne vitium quod à vitiofo fuerat injectum. Ut nullus Chorepifcopus per impoftionem manus Spiritum SanSum tradat, aut confecrationem pontificalem faciat. V. Placuit, lient Leonis rapa: & oin- CipimUr. nium Epifcoporum noftrorum atque reli- lib·J- “P' quorum fidelium generali & fynodali con- Initu decrevimus, ut nullus Chorepifco- Cone. G*ipns per inanûs impofitionem Spiritum San- >«.’<*“·*· dum tradere, aut Sacerdotes vel Levitas p’ **** aut Subdiaconos facrare, vel virgines ve­ lare , aut fandum chrifma conficere, vel Eccleliasaut altaria facrare,aut benedi­ ctionem in publica Mifla populis tribuere prxfumat : qux omnia fummis Pontifici­ bus , id eft, cathedralibus Epifcopis, de­ bentur , & non Chorepifcopis vel Prefbvteris, quorum formam, juxta fando­ rum Canonum decreta, Chorepifcopi ge­ runt. Si autem hi aliquid ex his agere len­ taverint, irrita erunt qux ab eis gerentur, & i pii omni ecclefialtico honore funditùs priventur. De his qui à Chorepifcopis funt ordinati Presbyteri, Diaconi, vel Subdiaconi. \ I. Ut hi qui à Chorepifcopis Prefbv- CiPilul»r. teri, vd Diaconi, autSubdiaconi funt or- 1»ί·- ·>· C,P· diuati, nuUateniis m prelbyteratus vel diaconatûsaut fubdiaconatûs officio minif- Co quia qux illi non ha­ buerunt, dare non potuerunt, quoniam ex his cis quicquam agere non licet ■. qux omnia fummis Pontificibus debentur, & non Chorepifcopis, qui necfummi Ponti­ fices vei Epifcopi fuerunt, nec deinceps unquam fieri ponunt. Nullum enimex feptuaginta ex ης> aliquid unquam fecifle legimus vel fcimus > au quorum exemplum *383 Anno8o<;h,'st' Capitularia Ka^‘on 384 & fo rinam Prefby teros vcl Chorepifcopos, tns noftri Leonis Aportolici, exterorum­ antequam ipii Chorepifcopi prohibiti effcnt, turtle agnovimus. Hxc vero omnia a cathedralibus Epifcopis, qui à compro­ vincialibus Epifcopis aut pr.rientia aut ju­ dicio Metropolitani confecrati effe nofcuntur, agendi funt ,& non i Prelbyteris vel Chorepifcopis,qui ambo uniuS formx effe videntur. Quit fi ab eis aut propter imperitiam aut propter prxfumptionem aâa, ut prxdi&um eft, ab imperitis effe pultantur, à cathcdralibus tamen Epifco­ pis reformanda vel peragenda funt , quia qua· illi m his agere cogitarunt, imperfefta renunferunti &, ut j.ini prxlibatum eft, quod ilii non habuerunt, dare non potuerunt. Epifcopi namque nontucrunt, quia nec à tribus Epifcopis, nec ad ali­ quam cpifcopalem cathedram ordinati fuerunt, & ideo ex his nihil agere potue­ runt. Et nc alicui talis ordinatio vel con­ que Komanx Ecclefix Epifcoporum & reliquorum Sacerdotum, live Orientalium &.Grxcuruin Patriarcharum, fic multo­ rum fandorum Epifcoporum & Sacer­ dotum , necnon & noftrorum Epifcopo- · rumonuiium, exterorumque Sacerdotum ac Lev i tarum audoritate &. coniepfu, at2ue reliquorum fidelium & candorum lonfiliartorum noftrorum confultu defi­ nitum eft , vobis omnibus utriufque ordinis Miniftris fcire volumus. Statu­ tum eft namque, ratione it neceffitate ac audoritate prxdiétâ, confultu omnium , ut quotienfcunque cuiquam Sacerdoti cri­ men imponitor, fi ipfo accufa'or talis foerit ut accipi debeat, quia quales ad accu&tionem Sacerdotum admitti de-' fioAmm. beant, in Canonibus pleniter exprefllim ΜΠeft. Si autem, ut diftum eft, ille accufator, qui canonicè eft recipiendus, eum firmatio, Sut confecratio, reiteratio effe cum legitimo numero verorum & bono­ videatur,attendat illud quod feriptumeft : rum tertium adprobare in confpeftu Epif­ Quod ran oflenditurgeflum, ratio non finit coporum poterit, tunc canonicè diju­ ut videatur iteratum. Et reliqua talia eo- dicetur. Et fi culpabilis inventus fuerit, rumque fimilia. canonicè damnetur. Si verô eum fupraDe Sacerdotum purgatione. feripto prxtexto adprobare ipfe accufator VII. Omnibus vobis vifu aut auditu minime poterit, & noc canonicè definia­ C»p»tuUr. lib. < c. $4. notum effe non dubitamus quôd fx pi di­ tur. Ipfe ergo Sacerdos, fi fufpiciofus aut SnmomL me1, fuadente antiquo horte, Sacerdotibus incredulus luo Epifcopo aut reliquis fuis Coni.GU1«, Um. ».. diverfa crimina obiciantur. Sed quoniam Confaccrdotibus, five bonis & juftis de qualiter ' ‘ 7 ex eis ab his rationabilis exami­ fuo populo vel de fua plebe hominibus natio & fatisfadio fiat, licet tempore borne fuerit, ne in crimine aut in prxdiéta fufmemoria: Domini genitorisnoftri Pippini, pitione remaneat, cum tribus aut quin­ live prifeis temporibus à tandis patribus que vel feptem bonis ac vicinis Sacerdo­ & à reliquis bonx devotionis hominibus tibus , exemplo orrdi&i Leonis Papx, qui fxpiffime ventilatum fuerit, nos tamen duodecim Preibyteros in fua purgatione pleniter & ad liquidum definitum reperire habuit, vcl eo ampliùs, fi fuo Epifcopo minime quivimus. Noftris quippe tempo­ vifom foerit, aut neceffe propter tumul­ ribus idipfum à fandis Epifcopis & reli­ tum populi ineffc perfpexerit, & cum quis Sacerdotibus, exteris ecclehafticx aliis bonis & juftis hominibus, fe (aera­ dignitatis Miniftris, noftris in regnis feu in mento corim populo fuper quatuor evanaliis Deo degentibus, nobifquc uni cum gelia dato purgatum Ecclefix reddat. Si eis agentibus, fxpiffimè propter multas & quis auteth fcire defiderat quales telles ad nimias reclamationes, qux ex hoc ad nos accufationem Sacerdotum recipi debeant, ex diverfis partibus venerunt, ventilatum & quid de accufatore faciendum fit, ple­ eft. Sed qualiter confultu Domni & Pa- niter in Canonibus reperire poterit ALIUD j8y A14n°ch»'st' Regum Francorum. ΚαΓΧ',Μα0Ν ALIUD CAPITULUM DE PUR G A ΤΙ ON E SACERDOTUM, Datum, ut apparet, poft tempus Juperioris Capitularis, eodem tamen p m·· anno, & ante Synodum Wormatienfem. · Ut Presbyteri criminofi ad Synodum venientes in medio collocentur. T)hbsbyteros criminofos canonicè efficiantur à minifterio quod, vivendo in- EU j. «ap. JL adSvnodum venientes jubemus, juxta }i°· decreta Papx Innocentii, capitulo xxxm, in medio collocari > difcuffifque objedionibus qux ipiis Prefbyteris impinguntur, fi convinci potuerint, i iàcerdotaii remo­ veantur officio, ( quia qui tandi non funt, fanda tradarc non poflunt) atque alicui licitè, polluerunt. Et ii convinci non po­ tuerint , fecundum anterius capitulum, confultu Leonis Papa: & multorum Epif­ coporum ftatutum, mm aliis Prefbyteris & fidelibus jùftifque hominibusfatisfaciant Epifcopo fuo fle populo. ITEM ALIUD CAPITULUM DE PURGATIONE SACERDOTUM, cu.1 Conftiu Iu* per. tom. J. _ - , _ · λ ·r · · i , Datum fub finem anni dccci H. Aquilgram , ut videtur, quo fe p- u*· contulifle Karolum Imperatorem, poft habitum Conventùm Worm»- coeTcwtienfèm, colligitur ex Annalibus Francorum Metenfibus. ^’. »7»*' purgatione Sacerdotum , qualiter Wirmatia fecunda vice à Domno Karolo & à fuis traSata atque fopita efi. OpituUr. /Amnibus vobis, uni prrfentibus iit. 7. op. quàm & futuris, icire cupimus quia *· *· ideô confultu Sedis apoftolicx, fle omnium noftrorum Epifcoporum ac reliquorum Sacerdotum, atque maximè eundorum fidelium noftrorum, de purgatione crimi­ natorum Sacerdotum tanta tradavimus, eamque cum teftibus, ficut in anteriori Capitulari noftro continetur, fieri decre­ vimus, quoniam nefeiebamus eandem cau­ tam à beato Gregorio Papa efle definitam. Nam cùm Warmatià generalem conventuin habuiflemus, adlata eft nobis à Riculfo , Mogonciacenfi Metropolitano, epïftola beati Gregorii Papa:, in qua inter caetera continebantur hxc: Dc Presbytero vero vel quolibet Sacerdote àpopulo accuj\i~ to t fi certi non fuerim tefies qui crimini inlato non adprobent veritatem , jusjuran­ dum erit in medio, & illum tefiem proferat de innocentiafuapuritate cui nuda & aperta funt omnia; sicque maneat in proprio gradu. Ifta vero omnia, quia vires noftras exce­ dunt, in judicio Epifcoporum juxta cano­ nicam tandionem definienda reliquimus» ut hxc, quando orta fuerint, ita definire fatagant,ut nec fecundùm feculum juftam reprehenfionem , nec penès Deum, quod abfit, damnationem, fed æternæ beacitudi nis, ipfo auxiliante qui omnia infucata prarftat, pra*mia confequantur. K.ABOU Magni Imp. Aug. Rescriptum ad Nicephorum Imper. Constan­ tino?. de pace inter utrumque Imperium, Vide in NOVO CoDICB LEGUM VETERUM. Tom. I. Bb Gregor. Π. ¥Sg7 Α™°£™!Τ' Capitularia Κλ£^°“ 388 CAPITULARE SECUNDUM A NN I DCCCIII, '> Conftit. Im· Ρ«·«» V I Iti ^ CAPITULA ADDITA AD LEGEM SALICAM. luecua. i®· Incipiunt Capitula qux in Lege Salica Domnus Augufius Karolus , anno ab incarnatione Domini noftri Jefit Chrifii dccciii, imperii > verb fui anno tertio, praponendo addere jujpt. INDEX CAPITULORUM. 1. DE homicidiis Clericorum. 3. De immunitate t fi aliquod damnum ibifaShtm fueru. 7. De homine qui per chartam libertatem confecutus eft! 8. De libero homine qui fe loco wadii tradidit. p. De debitis regalibus, qualiter folvi debeant. 3. De confugio ad Ecclefiam. 4. q. ύ. De eo qui in judicio injuftè aliquem contra alium altercantem adjuvare prafumpferit. De eo qui de libertate fua interpellatus aliquem de propinquis fuit occiderit, De his qui ad cafam Dei res fuas tradere voluerint. 10. De eo qui caufam judicatam repetere prafumit. 11. De eo qui in teftimonium ajfumitur, qualis effe debeat. Incipiunt suprascripta Capitula et eorum textus. fecerit, totum ille qui eum infra immuni­ De homicidiis Clericorum. Ca^rahr. I· ΛΛ u i Subdiaconum occiderit, tre- lfl>. j.c if. centos folidos componat i qui C^Gat Diaconum occiderit, quadringentos i qui li«, tom. ». Prelbyterum occiderit , fexcentos j qui pqt· *4?. Epifcopum occiderit , nongentos. Qui 7‘ Monachum occident, quadringentis foli­ dis culpabilis judicetur. De immunitate , fi aliquod damnum ibi facium fuerit. C*p««l*r. II. Si quis in immunitate damnum alilib.}.<·.»«. quod fecerit, folidis fexcentis culpabilis judicetur. Si aurem homo furtum aut ho­ micidium fecerit, vel quodlibet crimen foris committens infra immunitatem fuge· rit,mandet Comes vel Epifcopo,velAbbad, vel Vicedotnino , vel quicunque locum • Epifcopi aut Abbatis tenuerit, ut reddat ei reum. Si illum contradixerit, & eum red­ dere noluerit, in prima contradidione quindecim folidis culpabilis judicetur. Si ad fecundam inquiiitionem eum reddere noluerit, triginta folidis culpabilis judice­ tur. Si nec ad tertiam inquifidonem con­ fondre voluerit, quicquid reus damnum tatem retinet, nec reddere vult, folvere cogatur. Et ipfe Comes veniens licendam habeat ipfum hominem infra immunita­ tem querendi, ubicunque eum invenire potuerit. Si autem ftaum in prima inquilîrione Comiti rcfponfum fuerit qubd reus infra immunitatem quidem fuiflet, fed fugâ lapfusfit, ftatim ( juret qui locum *H«kCu>( Epifcopi vel Abbatis tenuerit * ) quod ipfe eum ad juftidam cujuflibet disfaciendam vincemü fugere non feciflet, & fit ei in hoc fatis- M«enfa * faâum. Si autem intranti in ipfam immunitatem Comid colleââ manu quiilibet refiftere tentaverit, Comes ad Regem vel Principem deferat, ibique judicetur t ut ficut ille oui immunitate damnum fecit, fexcentos folidos componere debuit, ita qui Comid colledâ manu refiftere prx­ fumpferit , fexcentis folidis culpabilis jutoetur. Cap-ruhr. De confugio ad Ecclefiam. lib. 1. «p· ΙΠ. Si quis ad Ecclefiam confugium fecerit, intra ipfius atria Ecclefix pacem habeat, ncc fit ei necefle Ecclefiam in- h<,to«n.»· gredi, & nullus eum inde per vim abftra' 389 Αννο,οξ.Η“5τ' Regum Francorum. here prxfumati fed liceat ei conticeri quod fecit, & inde per manus bonorum homi­ num ad difcumonem in publicum produ­ catur. De eo qui in judicio injufli aliquem contra alium alurcanum adjuvare prafumpferu. IV. Si quis hominem in judicio injuftè Bkj-c.iT· contra alium altercantem adjuvare per malum ingenium pracfumpferit , atque inde coram Judicibus vel Comice incrcpatus fuerit, & negare non potuerit, quin­ decim foiidis culpabilis judicetur. De eo qui de Ubertate fua interpellatus ali­ quem de propinquis fuis occiderit. > Aff. TL j. V. Si quis de libertate fua fuerit inter­ pellatus, & timens ne in fervitium cadat, aliquem dc propinquis fuis, per quem fe in lervicium cafurum timens occiderit, id eft, patrem aut matrem, amitam, matrue­ lem, avunculum, vel quamlibet hujufmodi propinquitatis perfonam, ipfe qui hoc perpetraverit moriatur, agnatio ejus & confanguinitas in fervitutem cadat. Et ii negaverit fe illum occidifle, ad no­ vem vomeres ignitos judicio Dei exami­ nandus accedat. Capiwbr. liK 1. wp. BSmMML Cooc. Ga^ De homine qui per chartam libertatem confecutus ef. Capîniar. chartam ingenuitatis fux oftenderit, & adverfarium (injuftè *) fe infervire velle · comprobaverit, ille qui hoc tencavit, multam qua.· in charta deferipta eft, fulvore cogatur. Si vero charta non paruerit, fed jam ab illo qui cum infervire voluerit disfada eft, widrigildum ejus componat, duas partes illi quem infervire voluerit, tertiam Regi > & ille iterùm per prxeeptum ( Regis *) libertatem fuamconquirat. i» De libero homine quife loco wadii tradidit. VIII. Liber quife loco vadii in alte- Coalar, rius poteftatem commiferit, ibique confJ‘c' *9' ti rutus damnum aliquod cuilibet fecerit, qui cum in locum ▼adiifufcepit, aut dam­ num foivat, aut hominem in mallo produftum dimittat, perdens fimul debitum propter quod eum in vadio fufeepit. Et qui damnum fecit, dimiflus juxta qualita­ tem rei cogatur emendare. Si vero libe­ ram feminam habuerit, ufque dum in pig­ nus extiterit, & filios habuerint , liberi permaneant. De debitis regalibus, qualiterfolvi debeant. IX. Omnia debita qux ad partem Re- IW. jo. gis folvere debent, foiidis duodecim de­ nariorum folvant, excepto freda qux in De his qui ad cafam Dei res fuas tradere 'lege Salica confcripta funt. Iha eifdem voluerint. foiidis quibus exterx compofitiones folvi VI. Qui res fuas pro anima fua ad cadebent, componantur. fam Dei tradere voluerit, domi traditio* De eo qui caufam judicatam repetere ncm ^ac‘at coram teftibus legitimis. Et prafumit. qux hadenàs in hofte fadx funt traditio- he.toeui. nes, quibus nulla eft quxftio, ftabiles ’ permaneant. Si vero aliquis alii res fuas tradiderit, fic in hoftem profedus fuerit, & ille c.ui res traditx fune interim mortuus fuerit, qui res tradidit, cùm re verfus fue­ rit, adhibitis teftibus coram quibus tradi* tio fafta eft. res fuas recipiar. Si autem & ipfe mortuus luerit, heredes ejus legitimi res traditas recipiant. 1&.J.C.U. Ι\?Λ'.Μ,Α<" 390* VII. Si quis per chartam ingenuitatis domino fu© légitimé libertatem eft con­ fecutus, liber permaneat. Si vero aliquis eum injuftè infervire tentaverit, & ille X. Si quis caufam judicatam repetere IW. p. prxfumpferit in mallo , ibique teftibus convidus fixerit, aut quindecim folidos componat, aut quindecim idus ab Scabineis qui caufam priùs judicaverunt, ac­ cipiat. De eo qui in teflimonium affumitur, qualis ejfe debeat. XI. Optimus quifque in pago vel civi- ibid. 31. tate in teftimonium adfuthatur, flteui is contra quem teftimoniare debet nullum crimen poflit dicere. Explicit. In vetuftifiimo Codice mf. Bibliothecc Thuanx illa pofita hint in fronte fuperionim Capitulorum. Hæc funt Capitula quæ Domnus Karolus Magnus Imperator juilic icribere in Conldio luo , & jufTit ea ponere inter alias Leges. Bb ij T®»»· Milii *39« Αννο£η*,!Τ· 39* Capitularia In Codice verb Saogillenfi hxc adduntur poft ultimum Capitulum. Ista xi. Capitula ad omnibus Legibus mittenda sunt. Inter fchedas Jacobi Sirmondi reperi exemplar fuperiorum Capitulorum, quod ille ex veteri Codice defcripferat, in quo hxc épigraphe legebatur. Anno tertio clementiflimi Domini noftri Karoli Augufti, fub ipfb anno , hæc faéta Capitula funt, & confignata Stephano Comiti, ut hæc manifefta faceret in civitate Parifius mallo publico, & illa legere faceret coràm Scabineis : quod ita & fecit. Et omnes in uno conlenferunt, quod ipfi voluiflTent omni tempore obfervare ufque in pofterum. Etiam omnes Scabinei, Epifcopi, Abbates, Comites, manu propriâ fubterfignaverunt. CAPITULARE TERTIUM ANNI Alia Capitula minora de caufii admonendis. GolJâft. Conii t. Icnpcnai. cou». /ND£X CAPITULORUM. J. F· Ή· A CoUeA. Con(u«oJ. t. imper. p»g. I >ί· DCCCIII. 2. J. 4. 5 JLz E Etclefiis emendandis. De ordinatione Presbyterorum. Et de excommunicatione. De Scabineis, Advocatis, Notariis à Miffis domtnicis eligendis. De illis oui legem fervare contemnunt. De heribannatoris conjeclo. De fugitivis ac peregrinis. Ut bauga & bruni» non dentur nego­ tiatoribus. 8. De mcnfuris, tu aquales fint. 9. De veftituna Pippini Regis. 1 o. De colonis &fifcalinis. 6. 7. < t. De homine in judicium non mittendo fine caufa. 12. De conversions liberi hominis. t J. De his qiue wadiari debent. ί<· De his qui ad placitum Imperatoris non fuerunt. iy. De caufa ebrii hominis, & de ejus Incipiunt supraScripta De Ecclefiis emendandis Ap·. r. *«. I. 1 'A E Ecclefiis emendandis , & ubi CoôcGU J *n 1X00 loco Plures fuerint quim leflimonio. Et de placito Comitis. li. De non cogendo bibere. 17. De miffis dominicis vel cateris homi­ nibus difcurrentibus. 18. De canibus qui in dextro armo ιοηβ funt. 19. De capitulis qu» in lege naviter addita font. a o. De illis qui adplacitum banniri debent. at. De folfis tefbbus. a 2. De non jurando per vitam Regis. 2 j. De Saxonibus qui uxores non habent. 24. De fignatis qui mentiendo vadunt. a;. Ut Miffi adducant breves de opere. ad. De mora Miffbrum dominicorum in locis fu» legationis. 27. De prudentia & conflantia Mifforum. 28. De folfis monetariis. 29. De generali placito ad Magontiam five Cabillonem. Capitula it borum textus. quim examinentur. Et ut excommunica- Smwna. ttones pafiim& fine cauiâ non fiant. hT^œ.*». De Scabineis, Advocatis, Notariis.à Miffis dominicis eligendis, iut, tom. ». neceffe fit, ut deftruantur qux neccflap.»4*.cip. rix non funt, & alix conftruantur. ,0‘ Da ordinatione Presbyterorum. Et de III. Ut Miflï noftri Scabinios, Advocaros, Notarios per fingula loca eligant · c . . iii».T. c*fL H· & eorum nomina, quando reverfi fuerint, fecum fcripta deferant. •3«· excommunicatione. Preibyteri non ordinentur priuf- ζ^*4**· *’c* ’J ' 393 ANNO,OCh"st' Regum Francorum. De Ulis qui legem fervore contemnunt. IV. De illis qui legem fervare contempferint, ut per fidejuflbres ad prxfen- IW. j4« tiam Regis deducantur. De keribannatoris conjeSo. IW. if· V. Ut illi qui heribannum folvere de­ bent , conje&um faciant ad heribannato- rcm. App. Π. 4. ξ z De fugitivis ac peregrinis. VJ £)c fùgitivis ac peregrinis, uc diftringantur, ut fcire poflimusqui fint aut unde venerint. Ut bauga & bruniλ non demur negotiatoribus. $. VIII. De menfuris, ut fecundùm juffiôneni noftram xquales fiant De veftitura Pippins Regis. IX. Ut non mittantur teftimonia fuper veftituram Domni Pippini Regia De colonis & fifcalinis. Coitui*»·. X. Ut nec colonus nec filcalinus pof- liKj.c.)*. fint alicubi traditiones facere. De homine tn judicium non miuendo fine caufa. Ibid. p. XI. Ut nulius prxlumat hominem m judicium mittere, nifi judicatum fuerit. De converfione liberi hominis. XII. Ut liber homo qui in monafterio rc^u^r* cumam depofucrit, & res fuas Conc.G·· De MiJJis dominicis vel cat eris hominibus difeurrentibus. XVII. De Miliis noftris difeurrentibus, 1Λ· ’· vel careris hominibus in utilitatem noftram iter agentibus, ut nullus manlionem contradicere eis prxfumat. De canibus qui in dextro armo tonfifunt. XVIII. De canibus qui ih dextro armo 1,k> *· tonfi funt, ut homo qui eum habuerit, *·?·*>«· cum ipfo cane inprxfentiam Regis veniat. DeCapitulis qutein lege noviicr additafunt. VII. Ut bauga & brunias non dent negotiatoribus. De menfuris , ut aquales fint. IW. r Κα*Χμ*'’< De his qua wadiari debent. XIX. Ut populus interrogetur de capitulis qux in lege noviter addita funt. Et poftquam omnes eonfenferint, fubfctiptiones 8c manuhrmauones fuas in ipfis ca­ pitulis faciant. De illis qui ad placitum bannire debent. »ιζ· XX. Ut nullus ad placitum baimiatur C»pi«ui*r. nifi qui caufam fuam quxrit, aut fi alter ei bl>·, c ·♦*· quxrere debet, exceptis Scabiniis feptem, qui ad omnia placita prxefle debent. De fialfis teftibus. XXI. De falfis teftibus inquirendum tw. eft, ut non recipiantur. De non jurando per vitam Regis. XXII. Ut nullus prxfumat per vitam UM. 41. Regis & filiorum ejus jurare. De Saxonibue qui uxores non habent. XXIII. De illis Saxonibu» qui uxores App.11. t*. non habent De fignatis qui mentiendo vadunt. XXIV. De fignatis qui mentiendo iw.tf. vadunt. Vide Appendit. i,cap.$^. XIII Ut omnia quar wadiari debent, juxta quod in lege continetur, pleniter fecundum legem ipfam invadiata fiant. Et in poftmodum vel Domnus Rex, vel ille cujus caufa eft, juxta quod ei placue­ rit , mifericordiam faciat. XXV. Ut Mifii noftri qui jam breves tbU.r. detulerunt de annuntiatione, volumus ut adhuc adducant de opere. De his qui ad placitum Imperatoris non fuerunt. De mora Mijforum dominicorum in locis fua legationis. XIV. De Epifcopis, Abbatibus, Co­ mitibus qui da placitum noftrum non venerunt. XXVI. Quantam moram faciant in h>u. 1·. unoquoque loco, & quot homines fecum habeant De prudentia & conflantia Mijforum. De caufa ebrii hominis t & de ejus tefiimonto. Et de placito Comitis. XV. Ut nullus ebrius fuam caufam poflib.3.c.)i. fu conquirere in mallo, nec teftimomum Opitular. dicere. Neque Comes plaeitum habeat, nifi jejunus- Ut Mijfi adducant breves de opere. XX VII. De prudentia & conflantia ili n. Miflbrum noftrorum. De falfis monetariis. XXVIII. Dc falfis monetariis requi- UU. n. rendum eft. *J9J Ans0£™t> Capitularia De gtnerali placito ad Magontiam five Cabillonem· i^i. i< (XXIX. Si alix res fortuitb non prxoccupaverint, viiL Kalendas Julias, id (JO* Κα£^?ομ' 39 fed juxta qualitatem damni do· Jnftâ.pag' minus pro illo rcfpondeat, vel cum in compohtionem aut ad pcenam petitori offerat. Si autem fervus perpetrato fcelere fugerit, ira uti Domino penitus inveniri non poifit, facramento fe dominus ejus cxcuiare ftudeat quod hoc fux voluntatis nec confcientix fuiflet quôd fervus ejus cale facinus commific V. Capkuiu. ΧΧΧΙΠ. Si quis ad mallum legibus [ib.t.c.4!· baonitus fuerit, & non venerit, fi eum funn’s 110,1 detinuerit, quindecim folidis ** * · * culpabilis judicetur. Sic ad fecundam & tertiam. Si autem ad quartam venire contempferit, pofleffio ejus in bannum mitta­ tur donec veniat, & de re qui interpella­ tus fuerit juftitiam faciat. Si infra annum non venerit, de rebus ejus qux in banno miflx funt Rex interrogetur, & quicquid inde judicaverit fiat. Prima bannino fuper nodes feptem, fecunda fuper nodes quaruordecim, tertia fuper nodes viginti & unam, quarta fuper nodes quadraginta duas. Similiter dc de beneficio hominis, fi forcé res proprias non habuerit, mittatur in bannum ufque Rex interrogetur. Regum Francorum. Ka^,1,'398* V I L XLVIII. Qui filios non habuerit, & n>u. dk e. alium quemlibet heredem facere fibi vo- «r·»1*· luerit, coram Rege vel Comice, & Scabiniis vel Miflis dominicis, qui tunc ad juffltias faciendas in provincia fuerint or­ dinari , traditionem faciat. VIII. LVII. Homo denarialisnonanteà here»'> ditare in fuam agnationem poterit ufquequô ad tertiam generationem perveniat. LXIV. Homo chartularius fimiliter. X. LVII. Omne facramencum in Ecclefia aut fupra reliquias juretur. Et quod in Ecclefia jurandum eft, vel cum feptem cledis, vel fi duodecim efle debent, quales potuerit*. Sic illum Deue adjuvet & ]bid· C»pitui»r. hb* *· **· Ghk. Gal­ San3i quorum ifin rtliquiet funt t ut ventaum dicat, X I. LXXII. Si res incertiata furto ablata Capimlar. fuerit, liceat ei fuper quem res incertiata *’af’ fuerit, facramento fe excufare de furto *’* quôd nec fux voluntatis aut confcientix fuiflet quod ablatum eft, aut tantum fine damno refticuac. X I I. De homine qui comprehendit fervunt Juffit eum occidere dominos fuoe duos in­ fantes, unum qui habuit novem annos, alium qui habuit undecim. Ad extremum illum fervum, poftquam dominos fuoe illos pueros occidit, m foveam quandam projecit. Et judicatum eft ut iUum qui novem annos habuit, vreregildo compo­ nat» alium verô qui undecim annos ha­ n>U. ia», j. XXXV. Si audor venerit, & rem in- buit , dupliciter 1 fervum, quem mordricap.4«. tertiatam recipere noluerit, campo vel cum, tripliciter j dc bannum noftrum ad omnia. cruce contendant. · 1 *399 Ανν0^}η*'!Τ' 400 Capitularia ^^MS99"SBSeseKBeSa9Sa*SaS9B9BSB9BSaHBaBasnS9ei CAPITULARE QUINTUM ANNI ’DCCCIII, Αβ.«ί77· Nunc * primum editum ex duobus antiquis Codicibus manuftripds, uno Palatino Bibliotheca Vaticana > altero S, Vincendi Metenfis^ ALIA CAPITULA ADDENDA SUNT, EA QUÆ NUPER audita bt computa habbmus. C a p. L Sirwond. «p^ E Clericis A Laids qui chrifma ad M * aliquam nimietatem dant & acci- !>«g.>4«.cl piunt »*· S» quis Prelbyter aut Diaconus dare aut accipere prxfumpferit, gradum amittar Cxten Clerici & NonnanesdifciÎtlinam corporalem A carceris cuftodiam iiftineant. Laid qui acceperint, aut ali­ cui dederint, manum perdant. I I. De negotio fuper omnia praecipiendum eft ut nullus audeat in node negotiare in vala aurea & argentea mancipia,gem­ mas, caballos, animalia, excepto vivanda & fodro, quod iter agentibus neceflaria funt > fed in die coram omnibus & coram teftibus unufquifque fuum negotium exerceat. I I I. Rei ίου a capitula qux in anteriore Ca­ pitulari (cripta funt, tam de venundatione annonar, & de reliquis juftiriis, &de reftauratione EccLeGarum, & de pace ,& de fugitivis, & de lingulis quibufque caulis, omnia ita obferventur. Heu défunt capita oSo. X I L Supri,p»g. Nemini liceat fervum fuum propter pr-c- s· damnum à fe dimittere i fed juxta quali­ tatem culpx dominus ejus pro iplo fervo refpondeat , aut componat quicquid ille fecit uique ad fuper plenam lendem li­ beri hominis. Quicquid fuper hoc fuerit, inregau ditio effe videtur. XIII. Si inventus fuerit quis chartam falfam fecifle aut falfum teftimomumduuflc, ma­ num perdat aut redimat. X I V. Ut homo liber peccato imminente,quod abfit, patrem aut matrem, avunculum vel nepotem interfecerit, hereditatem propriam amittam. Et (i quis moechatus fuerit matrem, fororem,amicam, aut nepcam, fimiliter hereditatem perdat’ X V. Ut homines fifcalini five coloni aut fervi in alienum dominium commorantes, à priore domino requilici, non aliter eifdem concedantur, nili ad priorem locum ubi priùs vifus fuit manfifle, illuc revertatur, & ibi diligenter inquiratur de ftacu ipfius cum cognatione ejus. Hoc à nobis prae­ ceptum eft omnibus cognitum facere. XVI. Ut infra regna Chrifto propitio noftra omnibus iterantibus nullus hofpitiunMeneget, manfionem & focum tantùm. Si­ militer paftum nullus contendere faciat, excepto pratum & meflem. X V I L Ut liberi homines nullum obfequium Comitibus faciant, nec Vicariis, neque in prato, neque in mefle, neque in aratura aut vinea, & conjedum ullum vel refiduum eis refolvant > excepto fervitio quod ad Regem pertinet, & ad heribannatores, vel his qui legationem ducunt. X V 1 1 L Ut ubicunque inveniuntur Vicarii ali­ quid mali confentientes vel facientes, ip- (os eicere A meliores ponere jubemus. XIX. Ut Comites & Vicarii eorum legem fciant, ut ante eos injuftè neminem quis judicare poifit, vel ipfam legem q^itare. X X. Ut quicunque in dona regia caballos Sopri,p»g. prxfencaverit, »>»■'·»· 4°! Anno Christi «»,. Regum Francorum. Κ*^Μ*0’' 4O2* XXII unumquemque fuum prxfentaverit, in nomen feriptum habeat. XXL Sh«o»d. Ut qui oratorium confircratum habet, vd habere voluerit, per confilium Fpiffeg’.Ti·, copi de fuis propriis rebus ibidem largia- αρ.»ί· tur, ut proptervi illi vici canonici non fint neglcAi. Ut nullus homo prxfumat teloneum in ullo loco accipere, nifi ubi antiquitùs pon­ tes conftruAi funt, 8c ubi navigia prxcurrunt, & antiqua videtur efle confuetudo. Similiter nec rodaticum neque pulveraticitm ullus accipere prxfumat; quia qui hoc facere tentaverit, bannum domini­ cum omnimodis componere debet CAPITULARE SEXTUM ANNI DCCCIII, SIEE CAPITULA DATA AD INTERROGATIONEM CUJUSDAM COMITIS AUT MISSI DOMINICI. •Αβ.ι<77· Nunc* primùm edita ex duobus antiquis Codicibus mfs., uno Palatino jBibliotheca Vaticana, altero fancli Vincentii Metenfis. Cap. I. rit, liber permaneat. Si verb cum falfis teftibus , nequaquam illi confentias. ONTINEBATUR namque in primo I V. capitulo , utrum ubi colonam fervus In quarto namque capitulo declarabat ciquftibet uxorem acceperit, infantes illo­ de his qui primi nec fecunda, nec tertia rum pertinere deberent ad illam colonam, vice manniti * ad veftram prxfentiam ve- · an ad illum. Confidera enim fi proprius nire nolunt Similiter de ipfis prxeepimus fervus tuus alterius propriam ancillam fibi quid ex his facere deberet. fociaverit, aut alterius fervus proprius V. tuam propriam ancillam ad uxorem acce­ In quinto autem capitulo referebatur perit, ad quem ex vobis eorum procrea­ de Epifcopis, Abbatibus, vel exteris noftio pertinere debeat ,& taliter de illis fac ; tris hominibus qui ad placitum vellrum quia non ell ampliùs nifi liber & fervus. venire contempicrint Illos verb per ban1 I. num noftrum ad placitum vellrum bannire De fecundo unde me interrogafti, fi faciatis. Et qui tunc venire contempfeComes de notitia folidum unum accipere rint,eorum nomina adnotata ad placitum deberet, & Scabinii live Cancellarius , noftrum generale nobis reprxfentes. lege Romanam Legem» & ficut ibi invene­ V I. ris, exinde facias. Si autem ad Sahcam In fexto autem capitulo feriptum erat pertinet Legem, & ibi minimè repereris quid exinde facere debeas, ad placitum de pontibus antiquis conftitutis, vel de innoftrum generale exinde interrogare licitis teloneis. Unde prxeipimus ut ubi­ cunque antiqua confuetudo fuit teloneum facias. accipiendi, teloneum legitimum accipiant. 111 , Nam & hoc anteà vobis ore proprio inContinebatur quippe in tertio capitulo, I junximus, & nequaquam intellexillis. de his qui per falios telles libertatem conVII. fequuntur, quid ex his facere deberes in- C terrogafti.Nosveroubiquevobisprxcepimus ut nequaquam cum falfo teilimonio ullus fe liberare potuiflet de fervitio. Et fi fecundùm legis ordinem fe liberare potue- Tom, 1. In feptimo autem capitulo , ubi refcrebatur qualiter poft querelas dominorum fervi eorum chartas oftendant, & ipfi fervi i Scabineis fententiâ accepta eas Ce ai Mf. 4°3 Αννο£η™τ* Capitularia veras efle comprobare debeant i nequa­ quam hoc volumus quod fervus fuam chartam propriam probare debeat: fed dominus qui ipfum fervum quxrit, ipfe, ii potuerit, iplarn chartam fialfam depre­ hendat. VIII In oftavo capitulo referebatur de fervis qui francos feminas accipiunt, & poftea illorum domini eis chartas faciunt eo te­ nore , ut fi aliqua procreatio liliorum aut tiliarum ex ipusorta fuerit, liberi perma­ 4°4 neant ; & nefeiunt, ficut fcripfifti, utrùm habere debeant, an non. Deinde volumus ut fi ille homo fervo aut ancillx chartam in fua prxfentia fecerit, & ille vel illa qui chartam Ubertatis habere debet prxfentes fuerint ,ipfa charta flabilis permaneat. Sed qui pofi ajfceflum domini fui ortus fuerit, in fervitio permaneat. Et illx chartae qux à quibufdam dominis his faftx fuerint qui necdum nati efle nofcuntur, fed poft eo­ rum difceflbm nati fuerint, nullum obti­ neant effectum , nec per eafdem chartas liberi efle valeant CAPITULARE SEPTIMUM ANNI •Ae.fOr· DCCCIII. Nunc * primum editum ex veteri Codice mfi SanSi J^incentii Metenfis. Cap. I. N primis de banno Domni Imperatoris & Regis, quem per femetipiutn confuctus eft oannire, id eft, de mundoburgio Ecclefiarum, viduarum, orphanocum, & de minus potentum perfonarum, atque & dc exercitati placito i nib tu to, ut hi qui ifta irruperint, bannum dominicum om­ nimodis componant. I i L V I I. Ut nullus contra re&um judictam au­ deat judicare quicquam. VIII Ut nullus prxfumat nocere eum qui reftum Imperatoris dixerit. I X Ut nullus prxfumat alium fine lege opprimere, vel aliquid mali agere. x. De decimis & nonis, atque juflitia Ec­ Nullus homo prxfumat aliter vendere* clefiarum Dei, ut fludeatis dare & facere aut emere, vel menfurare, nifi ficut Dom­ ficut lex eft. nus Imperator mandatum habet 111 ui beneficium Domni Imperatoris 8c XI. efiarum Dei habet, nihil exinde ducat Ut diem dominicum cum omni diligen­ in fuam hereditatem, ut ipfum benefi­ tia cuftodiatis, ficut lex eft, vel ficut cium deftrnatur. Domnus Imperator mandatum habet I V. S Nullus homo alterius Clericum aut ho­ minem recipiat in fua poteftate. V. Ut nullus latronem habeat in fua po­ teftate , nec celet. V I. Ut nullus fe prxfumat perjurare, aut falfum teftimonium dicere. XII. Nullus fidelitatem quam promiflam ha­ bet Domno Imperatori infrangat; aut qui infraftam habet, non confentiatur ei. XIII. Nec non etiam de iftis caufis paganicis quod aliqui obfervant, ut nullus faciat, nec confentiat facienti. 7 f 4Of Regum Francorum. Κα^μ;°* 40Λ CAPITULARE OCTAVUM de immunitate Epifcoporum ac reliquorum Sacerdotum »««*· ab expeditionibus bellicis, data Wormatiæ in generali populi Conventu fub finem, ut videtur, anni dccen i. * gX.' Capitula per. torn-3. De generali, totius populi /applicatione apud Principem pro Sacer­ dotum caufa, ne in hoftem aut pugnam pergerent, & quale eis omnibus ex hoc immineat periculum. Ex Capitulis Domni Karoli Imperatoris Wormatia generaliter decretis, atque ab omnibusfirmatis, Cooc.G>‘üc.tom.»· P*P· & cunEis pro lege tenendis contraditis. PETITIO POPULI AD Cipuuhr. TTlbxis omnes precamur poplitibus Ut. *. «p. majeftatem veftram ut Epifcopi dep0’ inceps, ficut haftenùs, non vexentur hoftibus. Sed quandô vos nofque in hoftem pergimus, ipfi propriis refideant in paro­ chiis , Deoque hdeliter famulari ftudeant, fit eorum facrofan&a minifteria canonicè fit Deo placitè peragere fatagant, atque pro vobis fit eundo exercitu veftro, uni cum omnibus fibicommiffis, orare viriliter, Miifafquecantare, fit letaniasatque eleemofynasfacere decertent. Quofdam enim IMPERATOREM. bat Ifrael > & quando à precibus ceflabat, & manus ejus gravabantur , priufquam fuftentatx fierent & ipfe precibus infifteret, vincebatur & terga vertebat. Talibus ergo & multis aliis exemplis fulti, quorum prolixitatem vitantes modô non dicimus , âuia fapienti femel di&a fuflSciunt prxdi:a, obnixe omnes pateamur> & ut con­ cedantur rogamus j quia nullatenus volu­ mus adfentire ut nooifcum ad talia per­ gant , nifi duo aut tres bene dpdi, ele«ione videlicet exterorum, ad benedictio­ nem dandam, fic ad periclitantium recon­ ciliationem faciendam, ne vos fic nos fimul cum pluribus pereamus > fed eorum preci­ bus , ut jam memoratum eft , fulciamur. Quam formam fic de Sacerdotibus tenere optamus, id eft, ut nec illi in hoftem nifi bene dofti, fit ipfi ele&ione atque permiflionepropriorum Epifcoporum ï qui ta* men tales fint de quorum /cientia fic vita ex eis inhoftibus fit prxliis vulneratos vi­ dimus , fit quofdam perifle cognovimus. Hxc vero valdè periculofa,fit oppido funt cavenda. Qux iacircô fuggerimus, ne pro talibus vos fit nos fimul pereamus. Novit Dominus, quando eosin talibus videmus, terror adprehendit nos, fic quidam ex nof­ tris timore perterriti propter hoc fugere & inimicis terga vertere folent. Pluies enim poteftis habere prxliatores , fi illi ac converfatione omnes fecuri efle poflipropriis refident in parochiis, quàm fi mtis. Illud tamen vobis fit omnibus fcire vobifeum pergunt i quoniam illi qui eos cupimus , qubd non propterei hxc petiprxvident, omnes tunc pugnabunt : quod . mus5 ut eorum res autaliquid aut aliquid ex eorum — pe­ modô nequaquam faciunt, fed eos tan- cuniis, cuniis nifi ipfis aliquid fpontè nobis dare tummodô cuftodiunt. Nam fine dubio placuerit, ruerit, aut eorum Ecclefias viduari cupotiùs vobis nobifque proficere poflunt, fi piamus, fed magis eis, fi Dominus pofle remanferint, quàm fi in hoftem vel ad dederit, augere igere defidtramus, dciidtramus, ut fic δί ipfi ipn oC fimus , & Deo potiùs pugnam perrexerint > quia tunc eorum vos & * vos lalviores ' ~ ftrecibus adjuvamur, fie modô eorum pref- ipfo amminiculante placere mereamur, iiris gravamur. Quando vero Moyfes ex- ôcimus Ifelm res Eccleiix Deo efle facra■ panfis ad coelum manibus orabat, vince- tas, fcimus eas efle oblationes fidelium fic Tom. I. Cc ij r 407 Capitularia ANS0 pretia peccatorum Quapropter fi quis eas ab Ecclefiis, quibus a fidelibus collatx Dcoque facratx funt, aufert, procul du­ bio facrilegium committit : cxcus enim eft qui ifta non videt. Quifquis ergo noftrûm fuas res Ecclefix tradit, Domino Deo illas offert atque dedicat, fuifque Sandis, & non alteri, dicendo talia, fic. agendo ita. Facit enim feripturam de ipfis rebus quas Deo dare defiderat, fit ipfam feripturam coram altari aut fupra tenet in manu, dicens ejufdem loci Sacerdotibus atque cuftodibus: Offero Deo atque dedico omnes res qua hac in chartula tenentur inferta, pro remiffone peccatorum meorum ac parentum & filiorum, ( aut pro quocunque illas.Deo deliberare voluerit ' adferviendum ex his Deo in facrificiis Miffarumque folemnus . orationibus , lufninariis , pau­ perum ac Clericorum alimoniis, & exte­ ris divinis cultibus , atque illius Ecclefix utilitatibus. St quis autem eas inde , quod fieri nullatenus credo, abfiulerit, fubpana facrilegii ex hoc Domino Deo, cui eas offero atque dedico, diflridtffimas reddat raiiones. Ponit etiam in ea alias conjura­ tiones , quas enumerare longum eft. Nam Gr»v>n.i*· qui eas inde pofteà aufert, quid agit nifi £ facrilegium? Si ergo amico quippiam raPere ™rtu,n eft, Ecclefix verb fraudari vel auferri indubitanter facrilegium eft. Unde & in facris Canonibus Spiritu Dei conditis, habetur ita : Si quis oblationes lib.7. «. 7. Ecclefix extra Ecclefiam accipere vel dare voluerit prxter Epifcopi confcientiam , vei ejus cui hujufcemodi funt officia commiffa , nec cum ejus voluerit agere confilio , ana thema fit. Abfit enim ut rerum ecclefiafticarum cupiditate vel ablatione facrilegi aut anathema efficiamur, aut talibus la­ queis unquam devinciamur i quoniam icimus anathematos homines, vel facrileros, non folùm infames, fit à confortio fidelium, priufquam hxc per publicam fatisfadionem Ecclefix & Epifcoporum CONCESSIO Karoli Magn. IMFKX. J. q 4Οθ conciliationem maniifque impofitioncrn emendent, alienos efle, fed etiam a regnpDei extorres fieri, fi in talibus defece­ rint, non dubitamus. Ut ergo omnis fufpicio à nobis eundis Sacerdotibus,&omni­ bus Chrifti & fandx Dei Ecclefix fideli­ bus funditùs auferatur, profitemur omnes, ftipulas dextris in manibus renentes, eafÎue propriis è manibus cicientes , coram >eo & Angelis ejus, ac vobis cundifque Sacerdotibus & populis circumdantibus, nec talia facere, nec facere volentibus confentire , fed magis Deo auxiliante refiftere. Et hoc vobis omnibufque fidelibus fandx Dei Ecclefix, & noftris, notum efle cupimus, qubd cum his qui abique vo­ luntate aut confenfu vel datione redoris illius Ecclefix, cujus ipfx res juftc efle debentur, & tnaximèproprii Epifcopi, res Ecclefix a Regibus petere aut retentare, vel auferri aut invadere,vel vaftare prxfumpferint, nec in hoftem nec ad pugnam ire, nec cibum fumere, nec ad Ecclefiam vel ad palatium aut in itinere pergere, nec etiam noftros homines cum eorum homi­ nibus, aut caballos vel reliqua pecora nof­ tra cum eorum pecoribus, aut ad paftum ire, aut fimul habitare vel manere , nec ullam participationem cum eis, nifi pro emendatione, ante publicam emendatio­ nem fit Ecclefix fatisfadionem unquam fcienteraur libenter habere debeamus, ne pro eorum iniquitatibus atque flagitiisunà cum eis nos & noftri, quod abfir, perea­ mus. Scimus enim quia perit juftuspro im­ pio. Tales verô à nobis, fi nos fideles ha­ bere vultis, fegregate, & in ergaftulum fub publica poenitentia redigite » & poftulata concedite. Ut ergo hxc omnia à vobis & à nobis, five à fucceflbribus veftris & i noftris, futuris temporibusabfqueulla diffimulatione conferventur , feriptis ecclefiafticis inferere jubete, & inter veftra Capitula interpolare prxeipite. DOMNI KAROLI IMPERATORIS ad fupraferiptam petitionem. IW.lib 4. mn ibus notum efle volumus quia e*r. pi· non folùm ea qux fuper EpifcopdCon^Gn! run' & Preftsyterorum hoftium vexationibus prccinus pro nobis & vobis fieri P*8· M*· rogitaftis, concedere optamus , fed quicqu d pro fandx Dei Ecclefix & Sacerdo­ tum . five tot uspopuli fit veftra utilitate in­ venerit s,concedere paratiffimi fumus. Et modo ifta, ficut petiitis, concedimus. Et quando , viti eotnite, Deo auxiliante, ad generale placitum venerimus, ficut petiftis, confultu omnium fidelium noftrorum feriptis firmare , noftris noftrorumque at­ que futuris temporibus inrefragabiliter manenda firmiflîmè, Domino amtniniculante, cupimus. Modo ea qux generalia funt, 8c omnibus conveniunt Ordinibus, ftatuexe ac eundis fandx Dei Ecclefix 409 A’,NOg^HMST’ Regum Francorum, KàJ,X1M)àcn' 410* noftrifque fidelibus, ob Dei omnipotentis amorem tc recordationem, tradere parati fumus i & ad proximum- fynodalem nof- truth conventum ac generale placitum, ubi plures Epifcopi & Comites convenerint, ifta, ficut poftulaftis, firmabimus. Qua jequuntur Capitula , data videntur in Synodo cujus mentio fit in poftrema parte fuperioris Capituli De hofle & pugna atque armis Sacerdotibus prohibitis. Ciprabr Cecunda vice, propter ampliorem LK 7. c»p. obfervantiam, apoftolica audoritate ,4'* & multorum fandorum Epifcoporum ad­ monitione inftrudi, fandorumque Cano­ num regulis edodi, confultu Videlicet am­ nium nobilium noftrorum , nofmetipfos corrigentes, pofterifque noftris exemplum dantes , volumus ut nullus Sacerdos in hoftem pergat, nifi duo vd tres tantùm Epifcopi, eledionè exterorum, propter benedidionem 8c przdicationem populi­ que reconciliationem , & cum illis eledi oacerdotes,qui bene fciant populis pznitentiaj dare, Miflas celebrare, de innrmis curam habere, facratique olei cum facris precibus undionem impendere , & hoc maximè prxvidere ne fine viatico quis de feculo recedar. Hi vero nec arma ferant, nec ad pugnam pergant, nec effufores fanguinum vel agitatores fiant, fed tantùm Sandorum pignora & facra minifteria fe­ rant , & orationibus pro viribus infiP tanti ut populus qui pugnare debet, auxiliante Domino, vidor exiftat, & non fit Sacerdos ficut populus. Reliqui verb qui ad Ecclefias fuas remanent, luos ho­ mines bene armatos nobifeum , aut cum quibus jufferinius, dirigant ; & ipfi nro nobis Ôc eundo exercitu noftro Minas, letanias,oblationes, eleemofynas faciant, orantes Deum coeli ut proficiamus in itinere quo pergimus, vidoreique, Deo adminiculante, cxiftamu<. Gentes enim & Reges earum qux Sacerdotes fecum pugnare permiferunt, nec prxvalcbant in oeîlo, nec vidores extiterunt i quia non erat differentia inter Laicos & Sacerdotes, 2uibus pugnare non eft licitum. Hxc vero ialliarum, Hifpaniarum, Longobardo­ rum , nonnuUafquc alias Gentes & Reges carum feciffe cognovimus ; qux propter prxdidum nefandiiFimum fcclus, nec vic­ tores extitenmt, nec patrias retinuerunt Quam foveam caventes malumus cum paucis &: licitis, Domino opem ferente , vidores exiftere , quam cum multis & inLicitis terga, quod abfit, vertere, & cum cSÎÎ'iL pag. prxdidis gentibus perire. Qualis enim c^n^' vidoria datur ubi Sacerdotes uni hori ΐί*,;οΜ. dominica pertradant myftcria, & Chrif- r »π· tianis dominicum porrigunt corpus pro fuarum aninurdm redemptione, & poft Chriftianos , quibus hoc miniftrarc de­ buerant , aut Paganos, quibus Chnftum prxdicarc, propriis facrilegifquc manibus necant ; prxcipuè dicente eis Domino : Vos eflis [alterne. Quôdfi[al evanuerit, in MaaL j. quo condietur? Ad nihilum valet ultra nifi ' J· ut mittaturforas, & conculcetur ab homini' bus. Etdumhxc ita fe habeant, elegimus potius, Domino adminiculante, nobifque iliis 8i eundis eorum Ecdefiis opem fe­ rente , nec quicquara eis pro hoc de ho­ noribus vel Ecclefiarum rebus minuente, ut gradus eorum & fandorum Canonum decreta cuftodiant, quàm illi aut nobis imperantibus aut conîçntientibus contra hxc faciant, aut gradibus careant, aut pereant, & nos fimul, quod abfit, eum cis & vidoria careamus vel pereamus. Quoniam, peccatis exigentibus, timemus, fi talia & tam inlicita aut imperemus aut agere confentiamus, ut unicum eis perea­ mus s quia non folùm qui faciunt, fed & quiconfentiuntfacientibus, xquo piaculo rei funt in confpedu Dei & Sandorum ejus. Si vero ifta veraciter ex utraque par­ te fuerint cuftodita, credimus quia cor­ ruent ante nos omnes paganx gentes, & erimus vidores, infuper & bene agentes, Domino auxiliante, vitam poffidebimus fempirernam. Dc his qui putaverunt idcircb prncepuun juiffe non ire adpugnam Sacerdotes , ut honor eis minueretur. Quia inftigante antiquo hofte audivi- Capital», mus quofdam nos fufpectoshabere, prop- **· v- »rtereà quôd conceflîmus Epifcopis & Sacer- '^sa^ond, dotibus, ac reliquis Dei fervis, ut in hoftes, Cone, g* niti duo aut tres à czteriseledi, & Sace rd otes fimiliter perpauci ab eis eledi, non *** M irent, lient in puoribus noftris continetur Capitularibus, nec ad Pugnam propera­ rent, nec arma ferrent, nec homines tam Chriftianos quàm Paganos necarent, nec agitatores (anguinum fierent, vel quic- 411 Capitularia qtlam contra Canones facerent, quod honares Sacerdotum fic res Ecclefiarum auferre vel minuere eis voluiflemus : quod nullatenùs facere velle, vel facere volemi* bus ctxjcnàre, omnes fcire cupimus. Sed quanto quis eorum ampliùs fuam nonnam fervaveritfic Deo fervicrit, tanto eum plus honorare & cariorem habere volumus. Et ut hxccertiùs credantur tcr fotura tem­ pora conferventur, prxcipimus ut nullus res Ecclefix nifi precario polfideat, &: peftquam ipfx precarix finite fuerint, faciant poteihtivb fpeculatores Ecclefix utrùm elegerint;.aut ut ipfas recipiant, aut pofteris eorum fub precario & cenfu habere permittant. Ita tamen ut ipfi proprias & utiles res eifdem Ecclefi«,de quarum jure « efle videntur, legahter tradant, & lie à Rectoribus earumdem Ecc lefiarum preca­ rie , fi renovande funi, canonice reno­ ventur. Novimus ergo multa regna Reges eorum proptercacecidifle,quia Eccleius fpoliaverunt, refque earum vaftaί'ΛΟτ verunt, abftulerunt, alienaverunt, vel • or Tuto»·, diripuerunt, Epifcopifiiue ficSacçrdotibus, bs.i.c.jo. at c, qUoj magis eft, Ecclefiis eorum abftulerunt , & pugnantibus dederunt Quapropter nec fortes in bello nec in fide flabiles ruerunt, nec victores extiterunt i fed terga multi vulnerati & pluresinterfe- fti, verterunt, regnaque & regiones, fic, quod pejus eft, regna cœleftia perdide­ runt , atque propriis hereditatibus caru·ruert hadenus carent. Qux omnia vi­ rantes , nec talia facere, neo confentirc , nec infantibus aut fuccclloribus noftris exemplum dare volumus, fed quantùm valemus & potfumus , adjundo Leonis Papr &■ omnium Epifcoporum , quorum coniilio ufi hoc egimus, ipiritu noftro fpiritui eorum, per Deum & omniumSandonim merita prohibemus conceftamurque ne talia faciant, vel facere volentibus confentiant, fed adjutores & defenfores at­ que fublimatoces Ecclefiarum & eundo­ rum fervorum Dei pro viribus exiftant, ne in foveam inquam prxdidi Reges & Reg­ na ceciderunt, cadant, aut in profundum, quod abfit, inferni demergantur. Et ut hac devotiùs per futura tempora confer­ ventur , praecipientes jubemus ut nullus, tam noftris quam futuris temporibus, à no­ bis vel fucceflbnbus noftris, ullo unquam tempore , abfque confenfit fic voluntate Epifcoporum in quorum parochiis elfe nofcuntur, res Ecclefiarum petere aut in­ vadere, vel vallare autquocunque ingenio 411 alienare, prxfumat. Quod fi quis fecerit, tam noftris quàm & fucceflbrum noftrorum temporibus, pomis facrilegii fubja­ ceat, fic a nobis atque fucceflbribus noftris, noftrifque Judicibus vel Comitibus, ficut iacrilegusfic homicida vel fur facnlcgus Icgaliter puniatur, fic ab Epifcopis noftris anathematizetur, ita ut mortuus etiam fepulturâ fic eundis Dei Ecclefix precibus & oblationibus careat, nec eleemofynam fuuam quifpiain recipiat Qubd autem ma­ ximum facrilegium lit res Ecclefix aufer­ re , alienare , vaftare, ve) fubripi, maximè omnes feripturx divinx teftantur. Et beatus Symmachus Papa fynodali fententiâ eundos feriendo dicit: Iniquum efl, in­ quit , &facrilcgii tnflar ut qua vel pro fa· lute vel pro requie animarum fluorum unuf­ quifque venerabili Ecclefia pauperum caufA contulerit, aut cetti reliquerit, ab hir quibut maximifervari convenerat , auferri aut in aliud transferri, Et multa fandorum Cano­ num decreta fic fandorum Patrum edida hxc eadem teftantur, qua; ferutari fic feire cupientibus perfacile patent Dc fceleribus nefandis ob qua regna percujfla funt , ut penitùr caveantur. Prohibemus omninb fub p cuius etiam nobis exempla­ accufatus, & judicatus, & in cuftodia ria nuhftis , in quibus nos nequaquam in­ mifliis, & dc cuftodia elapfus, bafilicain, juftè aliquis decreviflc, ut vobis vifum quam nifi poft poenitentiam ingredi non fuit, putamus. Sed cùm utrafqueepiftolas, debuerat, contra legem ingreffus , & ad­ N nomine Patris, & Filii, & Spiritûs I veftram fcilicet ac Tcodulli, nobis releSiMÜe^iid gere feciflèmus, afperior multo nobis & inEpift «v cum iracundia compofita veftra , quàm ■Λ?'ίΰ>ί* Teodulfi, videbatur epiftola, & in nullo erga illum caritatis condimento refperfa, fed potitis quafi reum defendens & Epif­ copum accufan$,& fub velamine quodam celati nominis continens vel poflet vel ad­ mitti ad accufationem deberet; cùm hoc omnino & divina & humana lege fancitum fit, nulli criminofoalterum accufandi dari licentiam, quamquam à vobis ad hoc huc , ut fertur, perversè vivere non ceffans, ut dicitis, ficut Paulus Apoftolus Cxfarem appellavit, fed nequaquam ut Paulus Cxfarem aditurus eft. Illi enim apud quem accula tus, & i quo indicatus atque in cuftodia mifliis eft, & de cujus cuftodia evafit, przcipimus ut reddatur , & ille eum ad noftram audientiam, five vera five falfa dicentem , adducat, quia non decet ut propter talem hominem noftnrprimx juflionis ulla fiat'mmutatio. Sed & valde miramur quur vobis folis vifum pig* *4i ; AhnoJ4h‘,sti Capitularia fit noftrx auâorita’u fandioni & decreto contraeundum , cutn liquido pateat, & ex confuetudine veteri tk ex conftitutione legum alterum decreta reila efle debere, ne cuiquam permilfum illorum edi&a vel ftatuta contemnere. Et in hoc fatis mirare nequivimus quod illius fcelerati hominis precibus, quam noftra: audoritatis juflionilnn, obtemperare maluiftis, cùm nunc clariifimè liqueat cum eodem homine amorem difeordix, & inruptiohe caritatis, de hoc loco vetuit egredi : ipfi quippe noftis, qui congregatio hujus monafterii ac fervi Dei, &: utinam verè, dicimini, 3ualiter jam crebro vita veftra à multis iftàmata eft 5 & non abfque re. Aliquando enim Monachos, aliquando Canonicos, aliquando neutrum vos efle dicebatis. Et nos confidendo v obis, & ad malam tamam abolendam , magiftrum & redorem ido­ neum vobis elegimus, & de longinquis provinciis invitavimus , qui & verbis & φ<> admonitionibus redam vitam inftruere, & quia religiofus erat, bonx converfationis exemplo potuiflet informare. Sed, proh dolor ! aliorfum eunda converfa funt,Ac diabolus vos quafi miniftros fuos ad femi­ nandam difeordiam inter quos minimè de­ cebat , invenit, fcilicet inter fapientes 8c dodores Ecclefix; & qui peccantes corri­ gere & cafbgare debuerunt, cogitis ad peccatum invidix atque iracundix pro­ rumpere. Sed illi, Deo miferante, nequa­ quam adfenfu veftris malis fuggeftionibus prxbituri funt. Vos autem , qui con­ temptores noftrx juflionis excitiitis, live Canonici live Monachi vocamini, ad pla­ citum noftrum, juxta quod prxfins Mit* fus nofter vobis indixerit, nobis vos adfiftere fcitote. Et quamvis ad nos mifla hîc fadx feditionis vos excufet epiftoia, ve­ nite, condigna fatisfadione inuftum crimen eluite. CAPITULARE AD SALZ, Datum anno Chrifti 'urmond. Cone GaU INDEX CAP l T U L O R U M. t\ ! U £ ordinatione Ecclefiarum. Η<ψΑη· 3 De decimis & donationibus Ecclefiarum. mtr» Reni i Ut propter novas Ecclefias anttquiotes juas deamas non perdant. Met. 4 De ordinandis Presbyteris. y. De ingrefiu in Monafierta puellarum. 1'iS. Egin hanluii) m Kuntimm, lib. i Me Incipiunt suprascripta De o’dinatiune Eccleiiarum. t’oP/·,**· & Hiftor. E‘',,r T 11. De decimis ubi antiquitiis tuerunt Ecclefix baptifmales, & devotio fadafuit, μ'μΓ’ i"vta quod Epifcopus ipfius parochix or­ dinaverit, omnimodis hant donatx. Et fi Îer donationes Regum , aut exterorum )eum timentium bonorum hominum, ad Epifi opia feu Monafteriaaliqux res dele­ gata· funt, & ex ipfis rebusantiquitiis ad ipfas Ecclefias priores decimx oatx fue- Regino^Kv u cip. 51 ύ. Ut in Monafienis puellarum ea folùm infantes nutriantur qua in eo loco pe rjeveratu ra-fiiru. 7. Ut mafculim Monafienispuellarum non nutriantur. 8. Ut arma in Monaficriispuellarum non deponantur. C A P I T U L A TT Ecclefix Dei bent conftruftx & reftauratx fiant , & Epifcopi unufquifque infrà fuam parochiamexinue bonam habeat providentiam , tam de offi­ cio Sc luminanis , quàmque & de reliqua inftauraüone. De decimis & donationibus Ecclefiarum. J d c c c i v. rint , firma men, rebus !T EORUM TEXTUS. ipfa antiqua donatio vel devotio & ftalilis omnino permaneant. Ta­ ut iuprl diximus, decimas de ipfis qui eas poifidere videtur, perfolvat. Utpropter novas Ecclefias antiquiores fuas decimas non perdant. ΠΙ. Quicunque voluerit in fua proprietate Ecclefiam xdificare, unà cum confenfu &: voluntate Epifcopi, in cujus parochia foerit, licentiam habeat. Veruntamen omnino providendum eft utalix Ec- Rcgino.lib. »· «· ’·· Ub Ivo, part. ]. ST9 cleiix antiquiores propter hanc occafio- <. , c. +4. nem nullatenùs fuam juftitiam aut dcci- Quics»^. mam non perdant, fed femper ad anti­ quiores Ecclefias perfolvantur. De ordinandis Presbyteris. IV. Ut unufquifque Epifcopus in fua parochia Regum Francorum. .Anno Christi «04. parochia fecundùm canonicam inftitutionem Preibytcros Ordinari faciat. FW non I. Inprimis , ut Sacerdos Dei divinâ fit fuperbus, non ebriofus, non vinolen­ feriptura dodus fit, & fidem Trihitatis tus , nec fomnolentus. IX. Ut nullus prxfumat in cœna Do­ refte credat, St alios doceat, & fuum offi­ mini jejunium folvere. cium benè poflit implere. X. Ut nullus baptizare prxfumat, nifi II. Ut totum pfalterium memoriter in Pafeha & Pentccoften, excepto infirmo. tenear. XI. Ut nullus Prefbyter, nec Diaco­ ΓίΛ ibiA III. Ut fignaculum & baptifterium menus , nec Clericus, chrifma alicui dare «M*· mori ter teneat. IV. Ut de canonibus do&us fic, & fuum prxfumat pro aliqua necefikate. Qui hoc poenitentiale benè fciat. fecerit, degradetur. XII. Ut nullus Prefbyter ad Synodum V. Ut cantum St compotum fciat. VI. Ut nullus Sacerdos feminas fecum contemnat venire. Qubd fi aliter facere habitare permittat, excepto matre . fo- prxfumpferit, coaâusveniat, St fecundùm canones judicetur. rore, vel amita. dmonere vos A KAROLI MAGNI PRÆCEPTUM, Scholis græcis et latinis instituendis in Ecclefia Ofhabrugenfi. Datum anno d c c c 1 v. N nomine (andæ & individuae Trinitatis. Karolus Imperator Auguftus, Romanum gubernans Imperium, qui & Rex Francorum & Longo­ bardorum , necnon modo Dominator & Saxonum. Notum fit omnibus SanCtæ Dei Ecclefiæ fidelibus, noftrifque præfèntibus fcilicet & futuris, qualiter nos , ob noftræ mercedis augmentum, Wihoni Ofnabrukgenfi Epifcopo , fuæque Ecclefiæ, quam nos primam omnium in Saxonia in honore fandi Petri Principis Apoftolorum, & fandorum Martyrum I Tom. I. Dd 4’9 A,wog^m,ST’ Capitularia K‘L«^°N Crifpini & Crifpiani, conftruximus, quoddam nemus vel foreftum infrà hæc loca fitum, Famevinkil, Rutanftein, Angeri, Ofning, Sinedi , Bergashovid, Drevenfineri, Eranarfeld, Dumeri, collaudatione illius regionis potentum cum omni integritate, in porcis videlicet fylvaticis, «que cervis, avibus, & pifoibus, omnique venatione quæ fub banno nfuali ad foreftum deputatur, ad fimilitudinem forefti noftri Aquifgranum pertinentis in fylva Ofhingi, in perpetuum proprietatis ufum dona­ vimus , eâ videlicet ratione quôd fi quÛquam hoc idem nemus noftro banno munitum fine prædiétæ fedis Epifcopi licentia , ftudio venandi vel fylvam extirpandi, vel aliouod hujufinodi negotium peragendi, umquàm intrare præfumpferic, Iciat fe tam divinae quàm & regiae ul­ tionis vindi&am incurfurum, necnon pro deliAo fexaginta folidos noftri ponderis, quos nobis pro banno violato deberi ftatuimus, redditurum. Infuper vero eidem Epifcopo fuifque fucceflbribus perpetuam conce­ dimus libertatem , & ab omni regali fervitio confirmamus abfblutionem. Nifi fortè contingat ut Imperator Romanorum vel Rex Graecorum con­ jugalia foedera inter filios eorum contrahere difponant, tunc Ecclefiae illius Epifcopus, omni fumptu à Rege vel Imperatore adhibito, laborem fimul & honorem illius legationis ailumat. Et hoc ea de caufa ftatuimus, quia in eodem loco græcas & latinas Scholas in perpetuum manere ordi­ navimus , & nunquàm Clericos utriufque linguae gnaros ibidem deefle in Dei miforicordia confidimus. Et ut hæc auctoritas firmior habeatur , ac diuturnis temporibus melius confervetur, manu propriâ fobter eam roborare decrevimus, dc de anulo noftro figillare juifimus. Data x π i. KaL Januarias anno i v, Chrifto propitio, Imperii noftri, & xxxvii. regni noftri in Francia, atque xxxi. in Italia. Aéhim Aquifgrani Palatio, in Dei nomine feliciter. Arnen. s 4« Αννο|^η*,5Τ1 Regum Francorum. 412» CAPITULARE PRIMUM DCCCV. ANNI S I y ΐ Capitula xvi. infrà Ecclefiam, hoc eft, de cautis ecciefiailicis, Bu&«, data ad Theodonis villam, quibus fequens infcriptio praefixa eft EpitHmL in veteri Codice mf. San&i Vincentii MetenCs. AD ANNO V. Imper. INDE X t· а. 3. 4. VILLAM FUIT TEOTONEM IN ANTE E Ultionibus. De cantu. De Ecclefiis fine honore manentibut. De iis qui aamonafierium nuper vene­ i $. De nonputfatis fecundùm regulam. 7. 8. runt. De iis qui ad fugiendum debitum fer- i J. De Prapofitis Monachorum 16. De incefiuofis. suprascripta De lectionibus, De cantu. 1^4 ». II. Ut cantos difeatut , &: fecundùm ordinem & morem Romanx Ecdefix fiat : yjt Vi- &: ut cantores de Mettis reverrantur. De Scribis & No[afiis ΠΙ. De Scribis, ut vitiosè non feribant. " ‘Ut unufquifque Epifcopus & Abba & Cin­ guli Comites fuum Notarium habeant. De diverfis difciplinis difcendis. IV. De exteris difciplinis Ecdefix, ut fecundùm canones vel regulam fiant. De compoto, & de arte medicinali, $ tf. V. De compoto, ut veraciter difeant omnes. De medicinali arce, ut infantes hanc difeere mittantur. De Ecclefiis fine honore manentibus. i VI. De Ecclefiis fine honore manenti­ bus, abfque officiis & Iuminariis,& de his qui decimas quidem adfqmunt, & de Ec­ clefiis non curant, ut omnimodis emenTom. I. Conlûetud. ^t p‘R Snaoodui, S-eec·G·*’ M4. 14. De infantulis puellis, quando velentur. Capitula App.i. i. I· T TT leâiones in Ecdefia diftinâc vJ legantur. Ibtj £·££ vitium feculum relinquunt. 5. De relinquentibus feculum. 1 o. De laicis naviter converfis. 11. De fervis propriis vel ancillis. I a. De Congregationibus fuperfiuis. De Scribis & Notariis. De diverfis difciplinis difcendis. Incipiunt Alcu>- DATUM DoMINI. CAP IT U L O R U M 5. De competo, & de arte medicinali. б. Λ NATALE et eorum textus. detur. Et de altaribus, ut non fuperfiuA fint in Ecclefiis. De iis qui ad monafienum nuper venerunt. VII. De nuper vementibus ad monaf- App iterium, ut primé difeant regulam ante­ quam foris mittantur ad mmifteria, & quod non vadant ad judicia fecularia. De iis qui adfugiendum debitumfervitium feculum relinquunt. VIII. De iis qui feculum relinquunt propter fervitium dominicum impediendum, & tunc neutrum faciunt, ut unum c duobus eligant, aut pleniter fecundùm canonicam aut fecundum regularem con· fiitutionem vivere debeant, aut fervitium dominicum faciant. De relinquentibusfeculum. IX. Ut omnes Clerici unum de duobus eligant,aut pleniter fecundùm canonicam, aut . c*pitni*r. I». t· «*?· >4$’ App. 1* 9· fecundum regularem inftitutioneni vivere debeant. De laicis noviter converfis. X. De laicis noviter converfis , ne App.It. antequam fuam legem pleniter vivendo difeant, ad alia negotia mittantur. Ddij Capitularia *4*3 De Jervis propnts vel ancillis. X1· De ΡΓΟΡΓώ ^crvls vcl ancillis, uc Canular. lib. i. c^. non fupra modum in monafteria fuman’·*· cur, ne defertentur villr. De Congregationibusfuperfluis. n>id. cap. XII. De Congregationibus fuperfluis, *·7· ut nullatenùs fiam, fed tantos congreget quis quantis confilium dari poflit. De non pulfads fecundum regulam. ibid. cap. Xm. De illis qui non fiunt fecundùm '”’· regulam pulfati, uc deinceps emendentur & pulfentur fecundùm regulam. 4M- De infantulis puellis, quando velentur. XIV. Ut infantule xtatis puellufx iw. Kkt. non velentur antequam illae eligere fcianc c4?' ‘°’· quid velint i fic ut pulfentur fiuva cano­ nici fententii & auftoritate. De pmpofitis Monachorum. XV. Ut laici non fint Prarpofiti Mona- IW. co­ eborum infra monafteria, nec Archidia- 11 °" coni fine laici. De inceftuofis. XVI. De inceftuofis , ut canonicè exa- IUL cap. minentur, fic nec propter alicujus amici- “'· tiam alii relaxentur, alii conftringantur. CAPITULARE SECUNDUM GolJaA. ANNIDCCCV. Coo Un. Im­ per. tom. j. AD OMNES' GENERALITER. Ρ*Ρ· >0ifl ; «c Collection. INDEX Conluctad. CAPITULORUM. Imper, pag. I i »- tIf. BuÙcik ad cakcm Ep. Hiactiuri , pa . ·» De De liberis hominibus uxoresfifcalinas habentibus. 2). Ut decimat dividantur in quatuorpartes. 24. De tuitione viduarum , pupillorum t orphonorum, & infirmorum. 15·. De incantatoribus & tempefiariis. De teloneis. Incipiunt suprascripta Capitula et eorum textus. De pace fervanda. Capitular. I- E pace , ut omnes qui per ali_Lx quafcclera ei rebelles funt, coni- tringancur. De jufiitiis generalibus. ibid.cap.», U· De juftitiis Ecclefiarum Dei, vi­ duarum , orphanorum, 8c pupillorum, uc in publicis judiciis non defpiciantur cla­ mantes , fed diligenter audiantur. 2?« jufiitiis Ibid.cap. j. regalsbus. III. De juftirüs regalibus, ut pleniter fiant mquifitx. Defame, clade, &pefiilentia ,fi evenerit. IV. De hoc fi evenerit fames, clàdes, aut inaequalitas aeris, vel alia qualifeunque tribulatio, ut non expe&etur edicturn noftrum, fed ftatim deprecetur Dei mifericordia. Et in prxfenti anno de famis inopia , ut fuos quifque adjuvet prout poteft, fic fuam annonam non nimis carè vendat. Et ne foris imperium noftrum ven­ datur aliquid alimoniz. De armis non portandis. lifc «a», n». ii*,tom. *' pag- ***» Mp‘ ’*· V. De armis infra patriam non portan- ο·ΗλΙ·γ. dis, id eft, (cutis fic lancets fic loricis. Si fai- lik. j. c. «. dofus quis fit, difeutiantur tunc quis è duo- 40 Anno ChHisti 8oj, Regum Francorum. Ka^m‘cn 426* bus contrarius fir ut pacati fint i 8c diftrin- 1ut ubicunque aliquod malum per hoc per­ fuerit ,au&ores fafti interfician­ ganturadPpacem. etiamfi noluerint. Et fi petratum ] aliter pacificari nolunt, adducantur in no- tur i i adjutores verb eorum finguli alter ab altero flagellentur, tc nares Tibi invicem liram profandam. Et fi aliquis poft paci fi- ; Ubi verb nihil mali perpetra­ cationem 'alterum occiderit , componat praecidant. ; eft, fimiliter quidem inter fe flagel­ illum, & manum quam perjuravit perdat, tum 1 lentur, & capillos fibi viciffim detondeant. & infuper bannum dominicum folvat. 1W. c. f. bid. c. «. De armatura in hofie habenda. VI. De armatura in exercitu, ficut an­ tei in alio Capitulari mandavimus, ita fer­ vetur. Et infuper omnis homo de duode­ cim manfis bruniam habeat. Qui vero brumam habens, eam fecum non tulerit, omne beneficium cum brunia perdar. De negotiatoribus, quoufaueprocedant. ( VIL De negotiatoribus qui partibus Sdavorum & Avarorum pergunt, quoufque procedere cum fuis negotiis debeant, id eft , partibus Saxonue ufque ad Bardenuvien, ubi pnevideat Hredi > & ad Schefla, ubi provideat Madalgoz. Ad Magadoburg provideat Hatto. Ad Erpisfurt provideat Madalgaudus. Ad Forachehn , ad Breemberg, & ad Ragenifburg Audulfus, & ad Lauriacum w ama­ rius. Et ut arma & brunias non ducant ad venundandum. Quod fi inventi fqerint portantes, omnis fubftantia eorum aufe• Capot if ratur ab eis , dimidia quidem pars partiwinC«k bus palatii, alia verb medietas inter jamCoi m£ diftos Miflos &. inventorem dividatur. * ) De clamatoribus vel caufidicis. Capitular. VIII. De clamatoribus vel caufidicis liK 1. c. 7. qui ncc judicium Scabiniorum adquiefcere, nec blafphetnare volunt, antiqua con­ Si verb aliqua confpiratio per dextras fir­ mata fuerit, fi liberi funt, aut jurent cum idoneis juratoribus hoc pro malo non fecifle, aut fi facere non potuerint, fuam legem componant » fi vero fervi funt, fla’ gellentur. Et ut de extero in regno noftro nulla hujufmodi confpiratio , nec per facramfentum, nec fine faeramento fiat. De perjuriis ( & tefiibus ). XI. De perjuriis, ut caveantur, & non 1W'c. 10. admittantur telles ad juramentum ante­ quam. difeutiantur. Er fi aliter difeuti non poflunt,feparentur ab invicem , & fingulariter inquirantur. Et non foli accufaton fuetudo fervetur, id eft, ut in cuftodia reclaudantur donec unum è duobus faciant. Et fi ad palatium pro hac re reclamave­ rint , & litteras detulerint, non quidem eis credatur, nec tamen in carcere ponan­ tur i fed cum cuftodia & cum ipfis litteris pariter ad palatium noftrum remittantur, & ibi difeutiantur ficut dignum eft. De juramento. tua. c. s. IX· De juramento, ucnulli alteri per facrameutum fidelitas promittatur, nin nobis & unicuique proprio Seniori ad noftram utilitatem& fui Senioris, excepto hisfacramentis qux juftè fecundum legem alteri ab altero deoentur. Et'infantes qui antea non potuerunt propter juvenilem trtatem jurare, modo hdelitatem repromittant. Dc confpirationibus. Md. c. 9. De confpirationibus verb quicun­ que facere prxfumpferint, & faeramento quamcunque confpirationem firmaverint, ut triplici ratione judicentur. Primé, liceat teftes eligere, abfente fuo caufatore. Et omninb nullus, nifi jejunus, ad jura­ mentum vel ad teftimonium adtttirtatur. Et ille qui ad teftimonium adducitur, fi refutatur, dicar ille qui eum refutat & probet quare ilium recipere nolit. Et de ipfo pago, non de altero, teftes eligantur, nifi forte longi its extra comitatum caufa fit inquirenda. Et fi quis convictui fuerit perjurii, perdat manum, aut redimat. De Advocatis, Vicedominis, Ficariis.* & Centenariis. XII. De Advocatis, Viccdominis , IW. c. it. Vicariis, & Centenariis pravis, ut tol­ lantur , & tales eligantur quales & fciant ÔC velint juftè caulas difeernere & termi­ nare. Et fi Comes pravus inventus fuerit, nobis nuntietur. De teloneis. XIII. De teloneis placet nobis ut an- IW. c. it. tiqua & jufta telonea a negotiatoribus exi­ gantur, tam de pontibus, quàmque dc de navigiis feu mercatis. Nova vero live injufta, ubi vel funes tenduntur , vel cum navibus fub pontibus tranlitur, feu his fimifia, in quibus nullum adjutorium ite­ rantibus proflatur, ut non exigantur; Si­ militer etiam nec de his qui line negotian­ di caufa fiibftantiam fuam de una domo fua ad aliam, aut ad palatium, feu in exercitum ducunt. S^quid vero fuerit unde dubitetur, ad proximum placitum noftrum quod cum tpfis Miliis habituri fumus, interrogetur. Z>e fhgitivis Clericis five laids. XIV. De fugitivis Clericis five laids, °Ρ· I *417 AKN0,ocIH,,STl Capiitularia veletiam feminis, ficut jam in alio Capi­ tulari prxeepimus, tea fervetur. De Uberis nominibus ad fervitium Det fe tradentibus. XV. Dc lineris hominibus qui ad fervi- Capitularbb. i. tap tium Dei fe tradere volunt t ut priùs hoc » 14· Sutnorwl. Cone. Gallur, torn, a· pag. »4». tap· * T- non faciant quam i nobis licentiam poilu lent. Hoc ideô quia audivimus aliquos ex illis non tam caufà devotionis, qu.un exer­ citum feu aliam fundionem regalem fu­ giendo , quofdam vero cupiditatis caufa ab Lis qui res illorum concupifcunt, circum­ κ“μ°,“.ΜΓ 4^· exigantur. Qui autem non habuerit amplius nifi duas libras, folidi decem. Si vero libram unam habuerit, folidi quinque, ita ut iterùm fe valear prxparare ad Dei fer­ vidum & ad noftram utilitatem. Er Miffi noftri caveant 8c diligenter inquirant ne per aliquod malum ingenium fubtrahant noftram juftitiam, alteri tradendo aut commendando. De tenfu regali. XX. Cenfus rcgaliv undecunque légi­ Ibid. c. 1J. timé exiebat, volumus'ut inde lolvatur, five de propria perfona hominis, five de rebus. De latnonibut. XXI. De latronibus, licui jam antea App. It. τ. in alio Capitulari commendavimus, ita ventos audivimus, δί hoc ideo fieri pro­ hibemus De oppreffione pauperum. XVI. De oppreffione pauperum libeCapillar. Lb. c»t· rorum hominum, ut non fiança potentioribus per aliquod malum ingenium con­ manear. De lilens hominibus uxores fifcahnas tra juftitiam oppreffi, ita yt coaûi res eo­ habentibus. rum vendant aut tradant. Ideo ha*c δί XXII. De liberis hominibus qui uxo­ fupra &; hic de liberis hominibus diximus, ne fbrtê parentes contra juftitiam fiant res fifcalinas regias, & feminis liberis qux exhereditat’, & regale obfequium minua­ homines fimiliter fifcaliuos regios acci­ tur , & ipfi heredes, propter indigentiam , . piunt, ut non de hereditate parentum mendici vel latrones feu malcfauores ef­ vel de caufa fua quxrenda, nec dc teftimoficiantur. Et ut fxpiùs non fiant manmti nio pro hac re aoiciantur; fed talis etiam ad placitum, nifi ficut in alio Capitulari nobis in hac caufa honor fervetur, qualis & antecefloribus noftris Regibus vel Im­ prxecpimus, ita fervetur. peratoribus fervatus efle cognofeitur. De Ecclefîis feu Sanciis noviter inventis. XVII. Dc Eccicfiis feu Sanâisnoviter Hek delinit Capitulare iftud in anttquia exemplat ibua urmoiwi. fine auâoritate inventis , nifi Epifcopo «ali. Saneallenfi & Corbionenfi. In editione Bar anca Viti probante minime venerentur-.falvà etiam Ametbachii adduatur tria leqoentia , f qu* GeïJailus ait flatura fuifle m Senatu ecclehadko. Id concludi potert ex & de hoc & dc omnibus Eccleiîis cano­ ra£ * 4< If. *« nica auâoritate. De faljis monetis. X V 111. De falfis monetis, quia in Capitular. j»b. j « *j· multis locis contra juftitiam &. contra edidumnoftrum fiant, volumus uf nullo alio loco moneta fit, nili in palatio noftro, nifi fortè a nobis iterùm aliter fucrit ordina­ tum. Illi tamen denarii-qui modo mone­ nti funt, fi penfantes fie meri funt, ha beantur De heribanno. (WJ. c. »4. XIX. Dc heribanno volumus ut Milii noftri hoc anno fideliter exaâare debeant abfque ullii.s perfonx gratia', blanditia, feu terrore, fecundùm juihonem noftram $ id eft, ut dc homine habente libras fex in auro, argento, bruneis, xramento .pan­ nis integris, caballis, bobus, vaccis , vel alio peculio', & uxores vel infantes non fiant dcfpoliati pro hac re, de eorum veftimentis accipiant legitimum heribannum,id eft, libras rres. Qui vero non habuerit ampliùs in fupraferipto pretio valente nifi libras tres, folidi triginta ab eo> capite rigefiat· quint*.] I7t decimet dividantur in quatuor partes. ΧΧΙΠ Ut decimx populi dividantur Decrem m quatuor partes , id eft, una pars Epif­ Gelai cap.' copo , alia Clericis, tertia pauperibus, Grtaan.t*. quarta Ecclefiar in fabricis applicetur , laxliMz ficut in decreto Gelafii Papx continetur. De tuitione viduarum , pupillorum, orpha~ norunt , & in firmorum. XXIV. Ui viduis, «c pupillis, orphanis, excis, & claudis tuitionem atque ad­ miniculum impertiamus juxta poffibilitatem noftram vel vires, ficui m prxeepto Domini Regis continetur. , De incantatoribus fi tempefianis. XXV. De incantationibus, auguriis, vel divinationibus, &. de his qui tempcftates vel alia maleficia faciunt, placuit fan­ do Concilio ut ubicunque deprehcnfi fue­ rint, videat Archiprefbyter Oiœcefis illius ut diligentiffime examinatione conftringantur, fi forte confiteantur matorum qux geflerunt. Sed tali moderatione fiat eadem diftridio ne vitam perdant, fed ui 9 419 Aw^*“T* Regum Francoram. KiXM*CN 43® falvenhir in carcere affli&i ufqœ dum, DeoMifpirante,fpondeantemendationeni peccatorum : 8c at nullatenùs per aliqua premia à Comitibus vel Centenariis abf- Et hoc fi fecerint, Archiprelbyteri, dtrm hoc cognoverint, nequaquam Epifcopis celare audeant > & ah Epifcopis, ut dignum eft, pro hoc corripiantur, que diftriâa examinatione remittantur. i II·!· ............... , ·Β^ΜΒ·ΒΒΒ«·ΒΗΒΒΒΜΜ·ΜΒ·ΜΜ··ΜΜ·Ι CAPITULARE TERTIUM DCCCV, ANNI sirs ALTERA EDITIO SUPERIORIS CAPITULARIS, •Aa.ict. Nunc * primum in lucem data ex tribus antiquis Codicibus manuicriptis, uno Palatino Bibliothecae Vaticanae, altero Sandi Vinccntii Me­ tentis, tertio Navarrico. AD OMNES INDEX GENERALITER. CAP 1TULORUM. i j. De perjuriis & leQilus. E face fervanda. De jufiitiis generalibus. Ut vidue , orphans, & pauperes non defptctantur. De juflàia Domni Imperatoris. De fame , clade, & peftilen.ua , fi eve­ 1. 2. j. 4. f. 14. De Advocatis & Judicibus. 1 y. De teloneis. 16. De fugitivis Clericis five laids. 17. De liberis hominibus adfervitium Dei fe tradentibus. 18. De oppreffione pauperum. 19. De EcdefiisfeuSan&ts naviter inventis. ao. De falfis monetis. 21 De heribanno. il De cenfu regali. 2J. De latronibus. 24. De liberis hominibus uxores fife almas habentibus. nerit. De fublevanda neceffitate pauperum tempore famis. 7. De armis non portandis. g. Ut de duodecim monfisbrunia habeatur. 9- Da negotiatoribus, quoufqus procedant. i o. De clamatoribus vel caufidicts. 11. De juramento infantium. ia. De juramentis. 6. Incipiunt suprasc ripta <2 De pace fervanda. CarîtuUr. ‘î».j.c.i. L ΤΛ® ■Z Pacc’ ut omncs 9ui Pcr a1*qua fcclera ei rebelles lunr, conftringantur. De jufiitiis generalibus. LiJ.cp.IL De juftitiis Ecclefianim Dei, vi­ duarum , orphanorum, pupillorum. Ut vidu* , orphani, & pauperes non defpiciantur. Ibii HI. Ut in publicis juftitiis non defniciantur vidux , orphani, & pauperes c ia- mantes, fed diligenter audiantur primo omnium corum négocia &; caufx. AP I T r » A ET FORUM TEXTUS. De juflitia Domni Imperatoris. IV. De juftitia Domni Imperatoris, ut eip plemter fiat inquifita. Defame, clade, & pefideruia ,fi evenent. V. De hoc quod ù evenerit tunes, cialik des, aut inxqualitas aeris, vcl alia qux- uP. n>. cunque tribulatio , ut non expeâetur edidum noftrum, fed ftatim Del mifericordia deprecctur in loco ubi lit. De fublevanda neceffitate pauperum tempore famis. VI. Et in prxienti anno de iamis inopia, ut fuos quifque adjuvet, Sc fuam annonam non nimis care vendat. Et ne foris mi- iuj. 4P «ο,™ Capitularia < perium noftrum vendatur aliquid alimo- niar. Dc amis non portandis. C^tmUr. VII. De armis infra patriam non por**' >· ♦· tandis', id eft, fcutis & lanceis & loricis. Si fâidofus quis fit, difcutiatur tunc quis è duobus contrarius fit ut pacati fint » & diftringantur ad pacem, etiamfi noluerint. Et h aliter pacificari nolunt, adducantur in noftram prxfentiam. Et fi aliquis poll pacificationem alterum occiderit, com­ ponat illum, & manum quam perjuravit i»erdat, & infuper bannum dominicum blvat. Ut de duodecim manfis brunta habeatur, lUd. c. 5. VIII. De armis in exercitu, ficut an­ tei in alio Capitulari mandavimus, ita fer­ vetur. Et infuper omnis homo de duodecim manfis bruniam habeat. Qui verb bruniam habens fecum in exercitu non tu­ lerit, omne beneficium cum brunia perdar. De negotiatoribus, quoufque procedant. IW. c. e, IX. Dc negotiatoribus qui panibus Sclavorum& Avarorum pergunt, quoufque procedere cum fuis negotiis debeant, id eft, partibus Saxonix ufque ad Bardenuvihc , ubi pervideat Redii &: ad Scheda , ubi prxvideat Madalgoz. Ad Magadoburg, prxvideat Atto. Ad Erpiffurt .prxvideat Madalgoz. Ad Halageftat, ipfe Madalgoz. Ad Forcheim, ad Brianperg, Oduft. Et ad Regimfburg, Odulf. AdLoriacum, Warinanum. Et ut arma & brunias non ducant in illis locis ad venden­ dum. Qubd fi inventi fuerint ponantes, omnis fubftantia eorum auferatur ab eis, dimidia qu-dem pars partibus palatii, alia verb medietas inter Comitem & invento­ rem dividatur, & inter jamdidum Miflum. Do clamatoribus vel caufidicis. 1UL c. 7. X. De clamatoribus & caufidicis qui nolunt confentirc Scabineis nec blafphernare eorum judicium, ut unum è duobus agant. Et fi indiculum portat dc curte , non mittatur in carcerem, fed fub cuftodia cum ipfo indiculo mittatur ad curtem. De juramento infantium. TbiA. c. s. XI. Ut infantes qui anteâ non potue­ runt propter juvenilem xtatem jurare , modb ut jurent jubeantur. De juramentis. IUL XII. De juramentis, ut frtiftri non fiant, & non aliter nifi Senioribus ad uti­ litatem regiam, & unicuique qui fuam juIHd. c. >. ftitiam quxrit. Cxterùm qui conjuratio­ nis caufam agunt, principes conjurationis 43* capite puniantur, exteri fe invicem fla­ gellent & nares prxeidant. De perjuriis & trflibus. ΧΠΙ. De perjuriis, ut caveantur, & fi t0, non admittantur telles ad juramentum antequam difeutiantur. Et fi aliter difeuti non poflunt, feparentur ab invicem, & fingulariter inquirantur. Et meliores ad teitimonium eligantur. Et omninb nullus ad teftimonium vel ad juramentum, nifi je­ junus , adducatur. Et ille qui ad teftimo­ nium adducitur , fi refutatur , dicat ille qui eum refutat & probet qualiter vel quare illum recipere nolit. Et fi non po­ teft refutare, recipiat illum, etiamfi no­ lit. Et de ipfo pago, non de altero, eli­ gantur teftes i nili fortè longiùs extra co­ mitatum caufa fit inquirenda. Et fi quis conviâus fuerit perjurii, perdat manum aut/cdimat. De Advocatis & Judicibus. XIV. De Advocatis & Judicibus Co- iw. c. 11. mitum, & omnibuspublicis auctoribus, ta­ les eligantur quales & fciant & velint juftè caufas terminare. Et ubi mali inventi fue­ rint , À Mi (fis noftris mittantur meliores. Epifcopi & Abbates & Comites pravi ve­ niant ad curtem. De teloneis. XV. De teloneis placet nobis ut anti- tbii. c. 1«. qua & jufta telonea a negotiatoribus exi­ gantur , tam de pontibus, quamque & de navigiis, feu mercatis. Nona verb five injufta, ubi vel funes tendur*·—, vel cum navibus fub ponti bus tranfitur, feu hisfimilia, in quibus nullum adjutoriuhi iteranti­ bus prxftarur, ut non exigantur. Similiter etiam nec de his qui fine negotiandi caufa fubftantiam fuam de una domo fua ad aliam, aut ad palatium,feu in exercitum du­ cunt. Si quid verb fuerit unde dubitetur, ad primum placitum noftrum quod cum ipfis Miliis habituri fumus, interrogetur. De fugitivis Clericis five laicis. XVI. De fugitivis Clericisfive laicis, C^ralar. vel etiam feminis, ficut jam in alio Capitu, MF· lari percepimus , ita fervetur. De libens hominibus adfervitium Dei fe tradentibus. XVII. De liberis hominibus qui ad iwic-tt*. fcrvitium Dei fe tradere volunt, ut priùs hoc non faciant quim i nobis licentiam portaient. Hoc ideb quia audivimus ali­ quos ex illis, non tam caufl devotionis quàm exercitum feu aliam fun&ionem re­ galem fugiendo, quofdam verb cupidita­ tis caula ab his qui res illorum concupifcunt, Regum Francorum. κ*^Μ*0Κ 434* 433 cum, circumventos audivimus. Et hoc pannis integris «caballis, bovibus, vaccis, vel alio peculio, fic uxores vel infantes ideà fieri prohibemus. non fiant defpoliati pro hac re, de eorum Jje opprejfione pauperum. XV HL De oppreffione pauperum libe- veftimends accipiat legitimum heribanrorum hominum, ut non fiant à pocen- num, id eft, libras tres. Qui verb non tioribus per aliquod malum ingenium habuerit ampliùs in fupraferipto pretio contrajuftitiam oppreffi, ica uc coadi res valente nifi libras tres, folidi triginta ab eorum vendant aut tradant. Ideo hxc & eo exigantur. Qui autem non ampliùs ha­ fuprà & hic de liberis hominibus diximus, buerit nifi duas libras, folidi decem. Qui ne fbrtè parentes contra juftitiam fiant ex­ autem non habuerit ampliùs quim unam, hereditari , 8c regale obfequium minuatur, folidi quinque, ita ut iterùm fe valeat prx& ipfi heredes, propter indigentiam, men­ parare ad Dei fervitiumficad noftram uti­ dia vel latrones feu inalefaôores effician­ litatem. Et Miffi noftri caveant & diligen­ tur. Et ut fxpitis non fiant banniri, nifi ter perquiram ne per aliquod malum inge­ ficut in. alio Capitulari praecepimus , na nium fubtraham noftram juftitiam, alteri tradendo aut commendando. fervetur. in.' De Ecclefiisfeu SanSis noviier inventis. De cenfu regtdi. i. io. XIX De Ecclefiis feu Sanctis noviter ΧΧΠ. Cenfus regalis undecunque le· fine audoritate inventis , nifi Epifcopo gitimè exiebat, volumus ut inde folvarur, ·*· Ve· ’ probante minimè venerentur : falvâ etiam five de propria perfona hominis, five de & de hoc fic de omnibus Ecclefiis cano- rebus. De latronibus. nieâ audoritate. De folfis monetis. ΧΧΙΠ. De latronibus, ficut jam antei APf·11 ’· Cerata. XX. De falfis monetis, quia in multis in alio Capitulari mandavimus, itâ fer­ likj.c. h. locis contra juftitiam & contra edidum vetur. De liberis hominibus uxoresfifcalinas noftrum fiunt, volumus ut nullo alio loco habentibus. moneta fit, nifi in palationoftro; nifi fbrtè à nobis iterùm aliter fuerit ordinatum. XXIV. De liberis hominibus qui uxoDenarii verb qui penfent, fic meri funt, res fifcalinas regias, fic feminis liberis qux *k,‘e' ’ ftabiles efle poflunt. homines fimiliter fifcalinos regios acci­ De heribanno. piunt, ut non dc hereditate parentum, vel UU.c. XXI. De heribanno volumus ut Miffi de caufe quaerenda, nec de teftimonio noftri hoc anno fideliter exadare debeant pro hac re abidanturi fed talis etiam abfque ullius perfonx gratia, blanditia, nobis in hac caufa honor fervetur, qualis feu terrore, fecundùm juffionem noftram i fic anteceflbribus noftris Regibus ve! Im­ id eft, μι de hominibus habentes libras fex peratoribus fervatus efle cognofcitur. in auro, argcnco, brands, atramento, App. Tom. L Ee 4J5 Ann0,^·'"' Capitularia KZt.'.M‘0N 436 CAPITULARE QUARTUM D C C C V , · ANNI a. 1 V B Capitula data JciTe, Epilcopo Ambianenfi} Miflb dominico. •An.«6Z7. hum ' primum edita ex veteri Codice mf. bibliotheca Bigptiana. Excarpium Capiruli Domni Imperatoris Karoli, quem Jeile Epifcopus cx ordinatione ipfius Augufti fecum detulit ad omnibus hominibus notum faciendum. Cap. 1 E Laicis noviter converts, ne antequàm fuam legem pleniter vivendo d;kant, ad alia negotia mittaniu. D I I. Tit L-’iH non Tint Prxpofiti Monacho­ rum in Monalteno, nec Archidiaconi lint Laici. I I I De juftitiis Ecclefiarum Dei, vidua­ rum, orphanorum, pupillorum, ut m pu­ bi ici* judiens non difpiciantur audientes , fed diligenter audiantur 1 V De jullitiis Domni Imperatori* t ut plcntter funt inquifitx. V De hoc fi evenerit fiâmes, clades, peftiientta, inxqualitas aeris, vel alia qualifcunque tribulatio, ut non cxpeûcrur edic­ tum noftrum, fed ftatim deprecetur Dei mifencordia. Et in prxfentianno de famis inopia, ut fuos adpivct prout poteft, & fuam annonam non nimis carè vendat. Et ne foras imperium vendatur aliquid ali­ monia:. V I. De armis infra patria non portandis, id eft, fcutis, & lanceis, ic loricis. Et fi faidofus fir, difeutiatur tunc quis è duobus contrarius fit ut pacati fint, & diftringantur ad pacem, etiamfi noluerint. Et fi ali­ ter pacificare nolunt, adducantur in noftram prxfentiam. Et fi aliquis poft pacifi­ cationem alterum occiderit, componat illum,& manum quam perjuravit perdat, & infuper banuum dominicum. V I I De armatura in exercitu, ficut jam an­ tea in alio Capitulare commendavimus ita fervetur. Et infuper omnis homo duode­ cim maniis bruniam habeat. Qui veto bruniam habens, & eam fecum non tule­ rit , omne beneficium cum brunia pari­ ter perdat. VIII. De clamatoribus vel caufedicis qui judiciumScabiniorum adquiefcere, nec blafphemare volunt, antiqua confuetudo fer­ vetur , id eft, ut in cuftodia recludantur donec unum è duobus faciant. Et fi ad pa­ latium pro hac re pofteà reclamaverint, & litteris detulerint, nunquam eis creda­ tur , nec tamen in carcere reponantur, fed cum cuftodia & cum ipfis litteris ad pala­ tium noftrum remittantur, ut ubi cufcutiantur ficut dignum eft. ! x. De juramento, ut nulli alteri per facramentum fidelitas prominatur , nifi nobis &: unicuique proprio Seniori ad noftram utilitatem & fui Senioris. Excepto his facramçntis qux juftè fecundùm legem al­ teri ab altero debentur. X. De confpirationibus vero, quiconque eas facere prxfumpfcrint, & facramento quacunque confpiratione firmaverint, ut triplici ratione judicentur. Primb, ubicun­ que aliquod malum perpetratum fuerit, auftores faAi interficiantur. Adjutores verb eorum finguli alteri ab altero flagel­ lentur, & nares fibi invicem prxciaant. Ubi verb nihil malum perpetratum eft, fimiliter inter fe flagellentur, & pilos fibi vicilfim detundant. Si verb per dexteras Regum Francorum. Z'„M5ACN 438« 4J7 aliqua confpiratio firmata fuerit, fi liberi funt, aut jurent cum idoneis juratoribus hoc pro malo non feciflc i aut fi facere non potuerint, fuam legem componant. Si vero fervi funt, flagellentur. Et ut de extero in imperio noiiro nulla hujufmodi confpiratio fiat, nec per ûcramentum, nec fine lacrameAto. X Γ. . De perjuriis, utcaveantur, & non amnfittantur telles ad juramentum antequam difcutiancur. Et ii aliter dilcuti non poffint, feparentur ab invicem ,& finguiariter inquirantur. Et non folhm accufarori licet certes ebgerc, ablente fuo accufatore. Et omninb nullus, nifi jejunus, ad jura­ mentum vel ad tcflimonium admittatur. Et ille qui ad teftimonium adducitur, fi refutatur, dicat ille qui eum refutat & probat quare illum recipere nollet Et dc ipfo pago, non dc altero, te fles eligantur, nifi forte longiùs extra Comitatum caufa fit inquirende. Et fi quis convi&us fuerit perjurii, manum jserdat aut redimar. De Advocaris, id eft, ut pravi Advo­ cari, Vicedomini, Vicarii, & Centenarii tollantur , &. tales eligantur quales fciant & velint juftè caufas difeernere & deter­ minare. F.c fi Comes pravus inventus fue­ XIII. De oppreflione pauperum liberorum omnium, ut non faciant à potentionbus per aliquod malum ingenium contra mili­ tiam opprefli, ita ut peragi res eorum ven­ dant aut tradant. Ideo bare fuprà & hic de liberis honjiuibus diximus nt sorte paren­ tes contra juftitiam faciant exhereditari, & regale obfequium minuatur, &ipfi he­ redes propter indigentiam mendaces vel latrones leu maleraftores efficiantur. Et ut ixpiùs non fiant mannid 5 nifi ficut in alio Capitulare prxeipimus, ita fervetur Cenfus regalis undecunque legitime exiebat, volumus ut inde folvatur, five de propria perfona hominis, five de rebus. De latronibus, ficut jam antei in alio Capitulare commendavimus, ita maneat. XVI. De liberis hominibus qui uxores fifcalinas regia», fic feminas liberas qui homines hfcalinos regios accipiunt, ut non de he­ reditate, vel de cauta fuaquxrenda, nec dc reftimon’o pro hac re abiciantur » fed talis etiam nobis honor in hac caufa ferve­ tur qualis & anteceflbribus noftris Regi­ bus vel Imperatoribus fervatum efle co­ gnovimus. rit, nobis nuntietur. CAPITULUM IMPERATORIS,^,' p«T. torn.;. DE HONORE EPISCOPORUM ET RELIQUORUM Coee» GaI* SACERDOTUM. p. *ji. Datum in codem loco in quo iancita funt fuperiora Capitula, id eft, apud Theodonis villam. Ex Capitulis Domni Karoli Theotonis villa firmatis· Cjpinihr. Hb. 7. c*f. V oi.UMVs atque prxeipimus ut omnes fuis Sacerdotibus, tam majoris ordi- nis quam &. inferioris, à minimo ufque ad maximum, ut fummo Deo, cujus vice in Ecclefia legatione funguntur, obediences cxiftant. Nam nullo paAo agnofeere pofluinus qualiter nobis fideles exitlcre poffunt, qui Deo infideles fie fuis Sacer­ dotibus apparuerint i aut qualiter nobis obedientes noftrifque mini Aris ac legatis obtemperantes erunt, qui illis in Dei canfis & Ecclefiarum utilitatibus non obtem- Tom. 1. perant. Porhs namque, juxta Veritati» vocem, ille metuendus eft qui potell ani­ mam & corpus perdere in gehennam, qulmille qui corpus torquere & honores temporales poteft auferre. De illis diftum eft: Qui vos audit f me audit. Et qui vos Liv.x.t6. foemit. mefpemit. Et alibi: Qai vos tan- Zach.11.s. ■■n, tangit pupillam oculi mei. Et rurfùs : Qui fcandali[a.verit unum depufillis ifis, Mac.xvnr. melius efl illi utfujpendatur mola ajinaria in collo ejus, v demergatur in profundo maris. Et iterum : Qui vos recipit > me re· Manli. a- Ee ij A ‘°- Cmum *439 α*°Μ. Capitularia cipit. El qui mt rtcipit> rtcipit turn qui mt tûfu. Et inulta alia horumque fimiua. His ergo fulti oraculis jubemus ut omnes eis pro viribus ad eorum peragenda minifte· ria, & ad malos 8c peccatores atque ne­ glegentes homines diftringendos, fununo perd obedientes exiftant. Qui autem in nis, quod abiit, aut négligentes eifque inobedientes fuerint inventi t fciant fe nec innoftro imperio honores retinere, hcèt etiam filii noftri fuerint, nec in palatio locum , neque nobifeum «ut cum noftris **«· Coaâiu Im­ per, tom. i. w ■«oiui. torn. ». p· N.udero». 47- Kaxou Mack btrau «. focietatem aut communionem ullam ha­ bere , fed magis fub magna diftrfeHone & ariditate poenas luere : m his namque om­ nium noftrorum fidelium volumus agnofcere fidem ac benevolentiam. Quoniam fi hxc fideliter fit militer impleverint, tunc Deo & nobis fideles erunt. Si autem, quod abfit, fecùs egerint, tunc nonfolùm infideles, fed etiam infames atque reprobi manrtieftè apparentes notabuntur, eonimque domus publicabuntur, & ipfi exiliabuntur CAPITULARE PRIMUM ANNI DCCCVI, sirs divifionis regni Francorum inter Karolum, Pippi num, & Ludovicum, filios Karoli Magni Imperatoris. ChaRTA [pub™». TN nomine Patris, & Filii, & Spiritûs San&i. Imperator Cæfiur 'λ 1 Karolus, Rex Francorum invi&iffimus,& Romani Re&or Imperii, «οΓ, P*115 > felix 9 K triumphator femper auguftus, omnibus fidelibus fandbe !^e(tdu D6* Ecclefiae, & cun&o populo catholico, præfend & luturo, gentium ac nationum quæ fub ejus imperio &. regimine conftitutæ funt. Sicut omnibus vobis notum elle, & neminem veftrûm latere credimus quomodo nos divina clementia, cujus nutu ad occafum tendentia fecula per fucceifiones generationum reparantur, tres nobis dando filios, magno miferationis aç benedictionis fiiæ ditavit munere, quia per eos, fecundùm voca noftra, & fpem noftram de regno confirmavit, & curam oblivioni obnoxiae pofteritatis leviorem fecit, ita & hoc vobis notum fieri volumus quod epfdem per Dei gratiam filios noftros regni à Deo nobis concefli, donec in corpore fiimus, & poft noftram ab hac mor­ talitate difceflum, hujus à Deo confervandi regni vel Imperii noftri heredes relinquere, fi fic divina majeftas annuerit, optamus ; non ut confiisè atque inordinatè, aut fub totius regni dominatione, jurgii controverfiam eis relinquamus , fêd trinâ partitione totum regni corpus dividentes , quam quifque illorum tueri vel regere debeat portionem, diftribuere & defignare volumus ; eo videlicet modo, ut lua quifque portione concentus, juxtà ordinationem noftram, & fines regni mi, qui ad alienigenas extenduntur, cum Dei adjutorio, nitatur defendere, & pacem atque caritatem cum fratre cuftodire. / Regum Francorum. 441 Cap. L Piopinus verb Ac exitum At ingreffiim per Alpes Noricas atqueCùriain. verb à Deo confervati Hxc autem tali ordine difponiraus, ut atque confervandi imperti vel regni ft Karolus, qui maior natu eft, priùsquam noftri tales facere placuit, ut Aquitaniam totam Ac Wafroniam, excepto pago Tu- exteri fratres fui diem obierit, pars regni ronico, & quicquid inde ad occidentem quam habeat dividatur inter PippinumAc atque Hifpaniam refpidt, & de civitate Ludovicum , ficut quondam divifum eQ Niventis, qux eft fica fuper fluvitun Li­ inter nos & fratrem noftrum Karlomangerem , cum ipfo pago Nivernenfc, pa­ num, eo modo ut Pippinus illam portio­ gum Avalenfem atque Alfenfem, Caoi- nem habeat quam frater npfter Karlouonenfem, Matifconenfem, Lugdunen- mannus habutt, Ludovicus vero illam fem, Saboiam , Moriennam, Tarenta- partem accipiat quam nos in illa portione fiam, montem Cinifium, vallem Segufia- fufeepimus. oi verb Karolo Ac Ludovico nam ufque ad Culas, & inde per termi­ viventibus, Pippinus debitum humanx nos Italicorum montium ufque ad mare, fortis compleverit, Karolus 6c Ludovicus hos pagos cum fuis civitatibus, &quicquid dividant inter fe regnum quod ille habuit, ab eis contra meridiem & occidentem uf­ & hxc divifio tali modo fiat ut ab ingreflu que ad mare, vel ufque ad Hifpanias con­ Italix per Auguftam civitatem accipiat tinetur , hoc eft, illam portionem Bur­ Karolus Eborciam, Vercellas, Papiam, gundix , & Provinciam, ac Sépttmaniam, & inde per Padum fluvium termino cur­ vel Gothiam, Ludovico diledo filio nof- rente ufque ad fines Regenfium, & ipfam ero confignavunus. Regiam, & civitatem novam, atque Mu­ tinam ufque ad terminos fanfti Petri. Has I I. civitates cum fuburbanis & territoriis luis, Italiam verb, qux & Langobardia di­ atque comitatibus qux ad ipfas pertinent, citur, & Baj ovari am, ficut Taflilo tenuit, & quicquid inde Romam pertenti ad Ixexceptoduabus villis quarum nomina funt vam refpicit, de regno quod Pippinus ha­ Ingoldeftat & Lutrahahof, quas nos quon­ buit, unà cum ducatu Spoletano, hanc dam Taffiloni beneficiavimus, & pertinent portionem , ficut prxdiximus , accipiat ad pagum qui dicitur Northgouvei Ac de Karolus. Quicquid autem à prxdiâis ci­ Alamania partem qux in auftrali ripa Da­ vitatibus vel comitatibus Romam eunti nubii fluminis eft, & de ipfo flumine Da­ ad dextram jacet, de prxdiâo regno, id nubii currente limite ufque ad Rhenum eft, portionem qux remanfit de regione fluvium in confini pagorum Chletgouve Tranfpadana, unà cum ducatu Tufcano Hegouve in locum qui dicitur Enge, ufque ad mare auftrale & ufque ad Pro­ & inde per Rhenum fluvium furfum ver­ vinciam , Ludovicus ad augmentum fui ius ufque ad Alpes, quicquid inter hos yxçgni fortiatur. Quod fi exteris fuperftititerminos fuerit, Ac ad meriniem vel orien­ bus Ludovicus fuerit defunctus, eam par­ tem refpicit, unà cum ducatu Curienfi Ac tem Burgundix quam regno ejus adjunxi­ pago Durgouve , Pippino dilefto filio mus, cum Provincia & Septimania five noftro. Gothia ufque ad Hifpaniam , Pippinus I fi. accipiat, Karolus vero Aquitaniam atque Quicquid autem de regno noftro extra Wafconiam. ivisiones D hos terminos fuerit, id eft, Franciam & Burgundiam, excepto illa parte quam Lu* dovico dedimus, atque Alamaniam, ex­ cepto portione quam Pippino adfcripfimus, Auftriam , Niuftriam, Turingiam Saxoniam, Frifiam, & partem Baiovariæ qux dicitur Northgow, dileflo filio uofrro Karolo conceflimus > ita ut Karolus & Ludovicus viam habere poffint in Italiam ad auxilium ferendum fratri fuo, fi ita neceffitas extiterit, Karolus per vallem Auguftanam, qux ad regnum ejus pertinet, cc Ludovicus per vallem Segufianam , V. Quod fi talis filius cuilibet iftorum trium fratrum natus fuerit quem populus eligere velit ut patri fuo fuccedat in regni here­ ditate , volumus ut hoc confentiant pa­ trui ipfius pueri, & regnare permittant filium fratris fui in portione regni quam pater ejus frater eorum habuit. VI. Poft hanc noftrx auctoritatis difpofitionem placuit inter prxdiAos filios noftros ftatuere atque praecipere , propter pacem quam inter eos permanere perpetuo defi- - . , Anno Christi 443 806. Capitularia deramus, ut nullus eorum fratris fui ter­ minos vel regni limites invadere prefu­ mat , neque fraudulenter ingredi ad con­ turbandum regnum ejus vel marcas mi­ nuendas i fed adjuvet unufquifque illorum fratrem iuum, &: auxilium illi feme contra inimicos ejus juxta rationem & polfibilitatcin, five intra patriam, five contra ex­ teras natione*. V Ï 1. Neque aliquis illorum hominem fratris fui pro quibullibet caulis live culpis ad fe confugientem fufeipiae, ncc interceffionem quidem pro eo faciat; quia volumus ut quilibet homo peccans, & intcrcclfione indigeas, intra regnum domini fui, vel ad loca fanda, vel ad honoratos homines confugiat, & inde jultam intcrcelfionem mereatur. VIII. Similiter praecipimus ut quemlibet libe­ rum hominem, qui dominum iuum contra voluntatem ejus dimiferit, & de uno regno in aliud protectus fuerit, neque ipfe Rex fufcipiat, neque hominibus fuis conlentiat ut talem nominem recipiant, vel in­ juftè retinere prxfumant. Hoc non foliim deliberis, fed etiam de fervis fugitivis ftatuimus obfervandum, ut nulla difeordiis relinquatur occafio. 1 X Quapropter praecipiendum nobis vide­ tur ut, poft noftrum ab hac mortalitate difcefliim, homines uniufcujufque eorum accipiant beneficia unufquifque in regno domini fui, & non in alterius, ne fbrtè per hoc , fi aliter fuerit, fcandalum aliJ|upd accidere poflit. Hereditatem autem uam habeat unufquifque illorum homi­ num abfque contradidione, in quocunque regno hoc eum légitimé habere con­ tigerit* Et unufquifque liber homo, poft mor­ tem domini fui, licentiam habeat fe com­ mendandi inter hxc tria regna ad quemcunquc voluerit. Similiter & ille qui non­ dum alicui commendatus eft. ’ X I. De traditionibus autem atque vendi­ tionibus qux inter partes fieri folent, prxcipimus ut nullus ex his tribus fratribus fufeipiat de regno alterius à quolibet ho­ mine traditionem feu venditionem rerum immobilium, hoc eft, terrarum, vinea­ rum, atque fylvarum, fervorumque qui jam cafau funt, fi ve exterarum rerum qux: 444 hereditatis nomine cenfentur i excepto auro, argento, & gemmis, annis ac veftibus, necnon & mancipiis non cafatis, & hisfpccicbus qux propriè ad negotiatores Eèrtmerc nofiâintur. Cxteris verb liberi* ominibus hoc minimè interdicendum ju­ dicavimus. X I I. Si qux autem feminx, ficut fieri folet, inter partas & regna fuerint ad conjugium poftuiatx, non denegentur juftè pofcentibus, fed liceat eas viciflim dare & acci­ pere , & adfinitatibus populos inter fe fo­ dari. Ipfic verb feminx poteftatfcm ha­ beant rerum fuarum in regno unde exie­ rant , quamquam in alio propter mariti (ocietatem habitare debeant. XIII. De obfidibus autem qui propter cre­ dendas dati funt, & à nobis per diverfa loca ad cuftodiendum deftinati funt, vo­ lumus ut ille Rex in cujus regno funt, abfque voluntate fratris fui, de cujus regno fublati funt, in patriam cos redire non permittat ; fed potiùs in futurum in fjfcipiendis obfidibus alter alteri mutuum ferat auxilium, fi frater fratrem hoc face re rationabiliter poftulaverit. Idem jubemus & de his qui pro fuis facinoribus in exilium milii vel minendi funt. X I V. Si caufa vel intentio five controverfia talis inter partes propter terminos aut con­ finia regnorum orta fuerit, qux hominum teftimonio declarari vel dehniri non poffit, tunc volumus ut ad declarationem rei dubix, judiciocrucis, Dei voluntas & re-. rum veritas inquiratur, nec unquam pf<> tali caufa cujufltbet generis pugna vel campus ad examinationem judicetur Si verb quilibet homo de uno regno homi­ nem de altero regno de infidelitate contra fratrem domini lui apud dominum fuum accufaverit, mittat eum dominus fuus ad fratrem fuum, ut ibi comprobet quod de homine illius dixit. x y. Super omni autem jubemus atque prae­ cipimus ut ipfi tres fratres curam & defenfionem Ecdefix fandi Petri fimnl fufc i piant, ficut quondam ab avo noftro Karolo ,& beatx memorix genitore noftro Pippino Rege, & à nobis pofteà fufeepta eft, ut eam c um Dei adjutorio ab hoftibus defendere nitantur, & juftitiam fuam, quantùm ad ipfos pertinet & ratio poftulavent, habere faciant. Similiter & de I Regum Francorum. Ka£Lm‘c" 44Ô* 44Γ cricris Ecclefiis aux fub illorum fuerint potcilace, prxcipitnus ut julliciam fuam & honorem habeant, & Pallores atque Reftores venerabilium locorum habeant poteftatem rerum qux ad ipfa loca pia pertinent, in quocunquc de his tribus regnis illarum Ecclc harum poflefliones fuerint. XVI. y I r V._ λ____________ _______ eis vel jam nati funt vel adhuc nafcicuri funt, placuit nobis prxeipere ut nullus eorum per quallibet occafiones quemlibet ex illis apud fe accufatum., fine juxta dif* cu Ilione atque examinatione^ut occidere, aut membris mancare, aut exexcare, aut invitum tondere faciat > fed volumus uc honoras fine apud patres & patruos fuos, & obediences lint cum omni fubjeftione -------- J..— —ι:----- Γ-.---------------- -rr. Λ _ Anno Christi *447 »o6. - UapituUiia 6. De his qui in Ecdefia fnanumifil fpsu. •j. De his qui per chanasn ingenuitatis'di- S. Karoli Magn. . ο 448 Ut Clericum alienum nemo recipiat fine confenfu Epifcopifui. mtfji[uni liben. Incipiunt suprascripta Capitula et eorumtextus. De his qui in Ecclefia manumifiifunt. Deb anno Regis inrupto componendo. VI. Similiter de his qui per chartam in IT bannum ipfius quillibet inruEcclefia juxta altare dimiifi funt liberi, perit, componere debeat. De tuitione Ecdefia , viduarum, orphano- cum^ quadraginta folidis Regi compo­ nantur. rum , & miniis patentum. II. Ut Ecclefia, vidux, orphan!, vel *De his qiuper^hartam ingenuitatis dimifit 'fimi liberi. minus potentes pacem reftam habeant. Ét ubicunque fuerit infracla, iexaginu VII. Qui verô per chartam ingenuita­ folidis componatur. tis dimitfi funt liberi, ubi nullum patroci­ De raptu t Cf violentia , & incendio infra nium &: defenfionem non elegerint, flmi, patriam faciis. liter Regi componantur cum quadraginta ΠΙ. Urraptum vel vis, per coUeftam folidis. hominum & incendia, infra patriam nemo Ut Clericum alienum nemo recipiatfine facere prxfumat. Et qui hoc commiferit, confenfu Epifcopi fui. lx. folidos in bannum noftrum compouat. Vili. Ut Clericum nemo recipere au­ De mannitione in hofiem. IV. Similiter & qui juflionem regiam deat fine confenfu Epifcopi fui. Et fi eum aliquis acceptum haoet, quando licentia in hofte bannitus inruperit. De compofitione hominis denarratis. i piius Epifcopi fuerit, aliter non faciat 1 V. Dedenarialibus, ut fi quis eos oc­ nifi eum ejus prxfentix perferutandum, fi dignus fuerit, deducar. cident , Regi componantur. 1 T Hæc oéto Capitula in afliduitate. Reliqua autem refervata funt Regibus > ut ipfi poteftatem habeant nominative demandare unde exire debent. CAPITULARE TERTIUM A N N I GobU/L DCCCV1» Conflit. lm- per. tom.}. Hæc Capitula nofra MtJJi nofiri cognitafaciant omnibus in omnespartes. Coniuctwi. Imper, pej. INDEX CAPITULORUM. 1’1· Baùtni.eà I. E armis non portandis. cak. Epift. Hincnun , λ De latronibus. {u. v’’ q. De animalibus vel aliis rebus t 4 quibus emantur. . £)e adventitiis. $ Jtern adventitiis & fugitivis. 6. De tftis Capitulis ad Mijjos tranftnit undis. Incipiunt 4 λ 449 î AnnoChbwti Ρ-Λ,.-ν, Γκ-λλλμιγπ Karoli Μαον. so«. Incipiunt Kegum r rancorum. su p r asc r i pt a Capitula et rorum itxiv* Dt arma non porwsdts. Deanimalibus vel aliis rebus , à quibus emamur. ϊ· T T T nu^us malluth vel ad pbVJ cimm intra patriam anna , id cil, 1Π. Ut fiullus comparet caballum, bo · ,u4· vem, Ai jumentum, veialia, nifi illum ho­ minem cognoicat qui eum vendidit, aut de quo pago eft, vel ubi manci, aut quis fcutum Ai lanceam portée. De latronibus. •bile.»?. , 4î°* eft ejus Senior. II. Dc latronibus, quicunque poft Mi fiam fandi Johannis latroni manfio- De adventitiis. IV. De adventitiis,ut cùm Midi nolhi ad placitum noftrum venerint, habeant feriptum quanri advenuui funt in -illorum miflatico, & de quo pago funt, dt nomma eortnn, Ac qui funt Seniores eorum. nem dederit, fi Francus eft, cum duode­ cim fimilibus Francis juret quod latronem eum fu i fle non fciflet, licet pacer ejus iit aut frater vel propinquus, Si hoc jurare non potuerit, ii ab aliquo convictus fue­ Arr n *· Itent de adventitiis & fugitivis. rit quod latronem in hofoitio fbfcepiflet, quafi latro & infidelis judicetur, quia la­ tro , infidelis eft nofter & Francorum > & qui illum fufeipit, fimiliseft illi. Si autem audivit quod latro fuiflet, Ac tamen nefcit profirmiter, aut folus juret quod nun­ quam eum audiflet, nec per veritatem nec per mendacium, latronemefle > aut fit pa­ ratus, fi de illo latrocinio pofteà vidus fuerit, ut fimiliter damnetur. V. Similiter direximus Miilos m Aqui­ taniam & in Longubaidiam , ut omnes fugitivos At adventiuos ad noftrum placitum adducant. De ifiis capitulis ad Mijjos tranjmutcndis. Vi. Quicunque ifta capitula habet, ad aliosMifloscatranfinittat qui non habent, ut nulla cxcukiuo de ignorantia fut. ( CroLUpm Mi Fi hoc Miffi nolhi u« MuviuHem !>>auni cogmium facaot. ) 1 7' ..... CAPITULARE QUARTUM ANNI DCCCVI. Et h*c Miffi noflri anu nati vitatem Domini omnibus cognita faciunt. IffD£X I. CAP 1TULORUM. JLJE juflttn» Lcclefiarum. 6. Ut vidu», orphani, & minus potentes habeant dejenfionem. Imperatoris. «f- De concordia Epijcoporum & Comitum $. De latronibus , homicidis , adulteris , η. De eo qui eluxerit quod et jufiè non judicetur. 8. Quasju/litias MiJJi ad prtejens jaciant. Et de mardi a cufiodienda. j. Incipiunt s^prascripta I De jufiùiis Ecclefiarum. I. TN primis omnium jubendum eft ut X habeant Eccle fix carum juftiuas, tam in vita illorum qui habitant in ipfis Ecclefiis, quamque in pecuniisS. fubftantiis eorum. De potefate Epijcoporum. tbid. *44. & tncejluofis. De rebus proprifis. a. De potejfate Epijcoporum. II. Ut omnes Epifcopi poteftative fe­ cundùm regulam canonicam doceant, Ac regant eorum minifteria, tam in monafteriis virorum quam puellarum, vel in Tom. I, fbrenfibus Prefbyteris, feu rcbquo po­ pulo Dei. Ut viduet, orphani, & minus potentes habeant dejenfionem Imperatoris, f III. Ut vidua At orphani, & nunùflpotentes, fub Dei defenfione &: noftro rnuiv/^ deburdo pacem habeant, & eorum jcrffp tias adquir^nt. De concordia Epijcoporum & Comitum. IV. Epifcopi ctnn Comitibus ftent, Ac Comites cum Epifcopis , ut uterque t>leniter fuum mimftcnuin peragere poiht. iui >4». . -T w *451 V Anno Christi 8o6. Capitularia· De latronibus t homicidis , adulteris, & incefiuofis. tbu. *«·. V. Uclatrones, vel homicidx, ieuadul­ teri & inceftuofi, fub magna diftriftione & corre&one fmt correpti fecundùm cu­ vant Bajuvariorum vel legem. De rebus propnfis. IkU. Mt. VI. De rebus proprifis, ut ante Miffbs vel Comites noftros&i Judices veniant, & ibi accipiant finitivam fententiam. Et an­ tea nullus prrfumat alterius res proprindere > nifi magis fuam caufam quxrat ante Judices noftros, ut diximus, & ibi reci­ piat quod juftum eft. Deeoquidixeritquàdei iufiènon judicetur. ibU-Mb VII. Et fi aliquis voluerit dicere quod C. l.iart. Onll t. I··· pfrul.tum. Buiru, a5°; a Colled. Confnetud. Impei. p>g. m. II». juftè ci non judicetur, tune in prxfentiam noftram veniat. Aliter verb non prxfumat in praefentiam noftram venire pro alterius juftiua dilaclnda. Quas juftnias Mijfi ad pretfens faciant. ‘ • Et ds marcha cufiodienda. VIH. Qubd non ampliùs de illis jufti­ tiis Miffi noftri ad prxfens modô faciant, nifi de temporibus Tafiîlonis feu Liutpirgx, exceptis illis qui avi fic genitoris noftri vel ad nos venerint Et marcham noftram, fecundùm quod ordinatum & fancitum habemus, euftodiant unà cum Midis no­ ftris. ANNI DCCCVI, SIVE CAPITULARE NOVIOMAGENSE C.iriiula qux ad Ntumaga addita tn fexto anno imperii infra Quadragefimam. Hmcmari, P«g· »7»»77· Chronicos MoyflilC. ad an. Io*. INDEX CAPITULORUM. i. U E cura Mtfibrum dominicorum. p. а. De facramento fidelitatis prtrfiando Imperatori. Ut ea omnes confentiant qua interfilios Imperatoris confiituta funt. De vita & converfatione Monachorum 10. De mendicis difeurrentibus. 11. De teloneis & cifpitaticis. 3. 4.. ç. б. & S an&imonialum per Mijfos dijeu· tienda. De thefauns ecclejiafiicis. De «qualitate d Mijfis dominicis fa­ ciendo. 7- 8. De his qui beneficia habent regalia. De his qui fraudem faciunt m regali­ bus beneficus. De his qui propter propriam jufiuiam dilatandam fugantur. i 2. De ufura. 1 j. De cupiditate in bonam partem. 14.. Item de cupiditate in malam partem. i ç. De avaritia. i 6. De turpibus lucris. 17. De fanore. 18. De emptione tempore mejfis , caufd cu­ piditatis & turpis lucri. Ip- De hoc fiperplurima loca famesfuerit. Incipiunt suprascripta Capitula et eoxum textus. De cui a Miforum dominicorum. De facramento fidelitatis praftando Imperatori. Capmiiar. I. I TT unufquifque in fuo milTatico Λ. i-c-17. maximam habeat curam ad prxvidendum & ordinandum, ac difponendum, fecundùm Dei voluntatem & fccundùm jufltonem noftram. II. De (aeramento, ut hi qui antei fidelitatem panibus noftns non promiferunt, promittere faciant, ôcmiuper om­ nes denub repromittam. 453 anno^ch»uti Regum Francorum __ Ut ea omnes conftntiant qu» interfilios Imperatorii confiituta funt. III. Ut ea qux inter filio» noftros prop­ ter pacis concordiam ftatuimus , pleniter omnes confentire debeant. De vita & converfatione Monachorum & SanSimonialium^per Miffos difeutienda. IV. Ut prxdidi Miffi per fingulas civi­ Capkubr. Lb. i. αρ· tates 8c monafteria virorum & puellarum Sumood. Cooc. G»L Ji*, tom. i. M· MT. cap. >/· prxvideant quomodb aut qualiter in do­ mibus Ecclefiarum & ornamentis Eccle­ fix emendatx vel reftauracx efle viden­ tur , & diligenter inquirant de converfa­ tione fingulorum, vel quomodb emen­ darum habeant quod juflimus de eorum left i on e & cantu, cxterifque difciplinis & ccclefiafticx rcgulx pertinentibus. De thefauris ecclefiafiicis. Capitalar. *' “*** SirmoocL Cone. G*L lie, tom. N. Ut finguli Epifcopi, Abbates, & Abbatiflx diligenter lingenter confiderent thefauros ecclefiafticoe, ne propter perfidiam aut neglegentiam cuftodum aliquid de gemmis, aut de vafis, reliquo quoquè TTy*’ Ρ*ί·j·.’.’*o. tnefauro perditum fit i quia di ft uni eit nobis quihl negotiatores Judxi, necnon & alii gloriantur quod quicquid eis pla­ ceat , polfint ab eis emere. De aequalitate à Mifiis dominicis facienda, C»pitu!>r. y] Volumus utxqualiter Miffi noftri B.j.e.1·. facjani jc fingulis cauhs, five de heriban- no, five de advenis, five de exteris quibuflibet caufis. De advenis volumus ut qui jamdiu conjugati funt per fingula lo­ ca , ut ibi maneant, & fine caufa aut fine aliqua culpa non fiant ejecti. Fugitivi ve­ rb fervi & latrones redeant ad propria loca. De his qui beneficia habent regalia. Ibilc.t9. VII. Auditum habemus qualiter & Comites, & alii homines qui noftra bene­ ficia habere videntur, comparant fibi pro­ prietates de ipfo noftro beneficio, & fa­ ciunt fervire ad ipfas proprietates fervientes noftros de eorum beneficio, 8c curtes noftrx remanent deferte, & in aliquibus locis ipfi vicinantes multa mala patiuntur. De h is qui fraudem faciunt in regalibus beneficiis. ikJ. e. *o. VITI. Audivimus quod alibi reddant beneficium nuitrum ad alios homines in proprietatem, & in ipfo placito dato pre­ tio comparant ipfas res iterum fibi in alodum : quod otnninô cavendum eftj quia 2ui hoc faciunt, non bene cuftodiunt dem quam nobis promiflàm habent Et Tom. I. KakoliMacn. iMpra. 6. - 4>4 ne farté in aliqua infidelitate invehantur ι quia qui hoc faciunt, pee eorum volunta­ tem ad aures noilras talia opera illorum non'perveniunt. y \ Dt^his qui propter propriem yu/?irfaa» · dilatandam Jugantur. IX. Sunt fit alii qui juftitiam legibus re- M· c· *»· cipere debent, & in cantum fiunt in qui­ busdam locis fatigati ufque dum illorum juftitiam per fidejuflorum manus tradunt, ha ut aliquid vel parvum poflint habere, & fortiores fufei piant majorem portionem. De mendicis difcurrentibus. X. De mendicis qui per patrias difcur- tui. ife. i. runt, volumus ut unulquifque fidelium ΛΡ· ”’· . . noftrorum fuum pauperem de beneficio> aut de J propria familia 1 nutriat, & non per­ mittat aliubi ire mendicando. Et ubi tales inventi fuerint , nifi manibus laborent, nullus ei quicquam tribuere prxfumat. De- teloneis & cifpitaticis. XI. De teloneis & cifpitaticis, ficut in alio Capitulari ordinavimus, teneant ; id eft, nt ubi antiqua confuetudo fait, exi­ gantur i & ubi nova fuerint inventa, deftruantur. De ujura. XII. Ufura eft ubi ampliùs requiritur 3uam datur; verbi gratia, fi dederis foli­ os decem, & ampli iis requifieris : vel fi dederis modium unum frumenti, & iterùm fuper aliud exigeris. De cupiditate in bonam panem. XIII. Cupiditas in bonam partem poteft accipi, & in malam. In bonam juxta Apoftolum : Cupio difiolvi&ejfe cum Chrifio. Et in pfalmo : Concupivit anima mea in atria Domini, Item de cupiditate in malam partem. XIV. Cupiditas verb in malam partem accipitur, qui fupra modum res quaflibct injuftè appetere vult, juxta Salomonem : Pofi concupifcentias tuas non eas. n>id.cii». juic.,*». ρ^ΐφ. i. p(*>. i j. C»pieui*r. '· Ecdi. i». De avaritia. XV. Avaritia eft alienas res appetere, C*p«»l»r. & adeptas nulli largiri. Et juxta Apofto- ’*· ·· c’^ lum hire eft radix omnium malorum. î De turpibus lucris. XVI. Turpe lucrum exercent qui per Capimi». varias liicumventiones, lucrandi caufa, ·*· * c,f· inhoneftè res quaftibet congregare decertant. De fanare. XVII. Fœnus eft qui aliquid prxftat. IW. i»«. Juftumfcenuscftqui ampliùs nonrequirit nili quantùm prxfbtit Ff ij *4H A“',ST·· De empüont tempore miffs, caufà cupidilatis & turpis lucri, ibidi <>ί· XVII J. Quicunque enim tempore mellis vc! vindcmiæ, non ncccffitace, fed propter cupiditatem, comparat annonam aut vinum , verbi gratia de duobus dena­ riis comparat modium unum, & lervat uf3ue dum iterum venundari poiTit contra eiiariosquatuoraut fex, feuampliùs,hoc turpe lucrum dicimus. Si autemvpropter ncctiiiutcm comparat, ut fibi habeat & aliis tribuat, negotium dicimus. De hoc fi per plurima loca fames fuerit. IbiA n6. XIX. Conhderavnnus itaque ut prarfenti anno, quia per plurima loca fames valida ede videtur, ut omnes Epiicopi, Abbates, AbbatiHr , Optimates, & Co­ mites , feu domeftici, & cuncti fideles qui «. Ne in una civitate duo fint Epifcopi, & de V icarns eorum. V. ρ,μ Quod non oporteat ordinationes Epif­ coporum diu differre. V I. App.1. tt. De ordinatis Epifcopis, nec receptis. lb«i. 1». ibiJ. · non Coj.ùnai Quod non oporteat ablolutc quoflibct ordinare. V 1 1 I. De fervo, fi ncfciente domino fuo fuerit oidinatus. j Mek-nlw. Quod non liceat Clericum in duabus App.1 14. civitatibus miniftrare, nec Abbates pluri­ ma monafteria aut cellas habere. X. Nc de uno loco ad alium tranfeat Epifcopus fine decreto Epifcoporum, vel Clericus fine juflionc Epifcopi fui. X I. Dc peregrinis Epifcopis & Clericis. CapiwUr. ’· App. 1. m X I L De litteris peregrinorum, & Clericis rku fine litteris ambulantibus. X 1 1 L Qualis vel pro qualibus culpis quis ρψΐ ,r fecundùm canonicam inftitutionem de­ gradetur de officio facerdotali. XIV. De cxpulfo ab Ecclefia & excommu- i&a. ttt. nicato, vel damnato ab officio. X V. De ordinatione ecclefiaftica, & officio ιω. 1/. λ Miflx, & Reliquiis Sanctorum ,& Orato- co­ riis villaribus . 4?/ lUL *1. Anno Christi 8o7. Regum Francorum. x v L Dc altaribus non confccrandis , nifi lapideis. ibid. i». XVII. Dc confirmatione cum chrifmate. jvia. *j« De baptifmo. XVIII. ·I J ibid. μ· Dc p*fcha & die dominico & reliquis ferti viratibus. XX. De jejuniis 8c quadras^Gma, v cl letaniis. Ibid Μ· IMJ. 16. Ut fieftivitates prxclarx non nifi iu ci­ vitatibus aut in vicis publicis teneantur. ita. »7. XXII. De hoc officio. X X I I 1. C»pin»hr. Ut omnes fideles communicent, & ad ut. 1. c»p. Mi fias perexpeftent finalem dcprccatio,p nem. Dc Preibyteris, Diaconis, & reliquis ΚαΓμ°“,μ7αον 4j8* ex clero. £f decretis & canone fanSi XXl'lv. vejlri & I Epifcoporum. Fecit ho» gradus in gremio Synodi, ut mon Prefbyter adversus Epifcopum, non Diaconus adversus Prclbytdrum, non Subdiaconus advcrsùs Diaconum, non Exorcifta adversùs Acolytum, non Le­ ft or advcrsùs Exorciftam, non Oftiarius advcrsùs Lcftorcm dec accufationcm all­ ouant Et non damgabitur Pracful fine feptuaginta duobus teftibus; neque Prae­ fui fummus à quoquam judicabitur, quo­ Cipiniùr. lib. i. ccp. 'IJSirjnond. Com. G il­ luc , torn. 1. niam feriptum eft : Non efldifcipulus fuper Mauk lo magtftrum. Prefbyter autem, nili in qua­ draginta quatuor teftimoniis, non dam­ nabitur. Diaconus autem in cardine cooftitutus urbis Roma-, nifi triginta feptem tcftibus,non condemnabitur. Sub diaco­ nus, Acolytus, Exorcifta, Leftor, nifi , ficut feriptum eft, in feptem teftimoniis fi lio» habentes & uxorem, & omnino Chri- γ.·λ «uftumprxdicantes.Sic datur myftica veritas. [*8“η>£*· Vide in NOVO Codice LEGUM VETERUM alteram editionem ejufdcm Ca­ pitularis. Epistola Leonis Papa III ad Karolum Magnum , de filio ejus Ριρρινό Rege Romam venture. Vide in novo codice Legum vetfrum. eSSSSSSSeeHSHKSSBeSMHSSSMSRBSSeBSEHaaHB—HSSHHSSBB CA-PITUL A RE ANN I •An. 1/77; DCCCVII. Nunc * primitm editum ex veteri Codice Mfi SanSi Vinceruii Metenfls. ISTE CAPITULUS FUIT DATUS [imperii] ad aquis IN ANNO SEPTIMO palatium. Memoratorium qualiter ordinavimus , propter famis inopiam , ut de ultra Sequanæ omnes exercitare debeant. Cap. I. N primis quicunque beneficia habere videntur , omnes in hoftem veniant. I I I Quicunquc liber manfos quinque de Œtatc habere videtur, fimibter in veniat. Et qui quatuor manfos habet, fimiliter faciat. Qui tres habere videtur, fimiliter agat. Ubicunque autem inventi fuerint duo quorum unufquifque duos manfos habere videtur, unus alium prj^ararc faciat; & qui meliùs ex ipfis potuerit, in hoftem veniat. Et ubi inventi ruerint duo quorum unus habeat duos manfos, & alter habeat unum manfum, fimibter fe fociare faciant, &: unus alte­ rum praeparet; & qui meliùs potuerit,in hoftem veniat. Ubicunque autem tres fue­ rint inventi quorum unufquifque manfum unum habeat, duo tertium praeparare fa­ ciant > ex quibus qui meliùs poteft, in ho­ ftem veniat. Illi vero qui dimidios manfos habent, quinque fextum praeparare fa­ ciant. Et qui fic pauper inventusfuerit qui nec mancipia nec propriam poffeffionem I A-NN0,^“STl Capitularia Ka““,m7:°n 460. terrarum habeat, tamen in precio valente verp. circa Sorabis patria deferenda ne- quinque folidos, quinque textum pnepa.rents & ubi duo, tertium, de illis qui ceffitas ^fuerit, tunc omnes generallyr pàrvulas poflTeffionesdexerra habere vi­ dentur. Et unicuique ex ipfis qui in hofte pergunt, fiant conjedati lèlidi quinque à fupraferiptispaupenoribus qui nullam poffc i lio nem habere videntur in terra. Et pro hac confideratione nullus fuum Seniorem . dimittar. veniant. VI. _ De Freibnibus volumus ut Comices Sc Vaffalli noftri, oui beneficia habere vi­ dentur, âc^caballarii, omnés generaliter ad placitum noftram veniant bene prxparat\ Reliqui vero pauperiores, fex feptimum prxparare faciant, fic ad condiftum placitum bene praeparati hoftiIII. Omnes itaque fideles noftri Capitanei, liter veniant. cum eorum hominibus & carra, five dona, v ï i. quantum meliùs prxparare potuerint, ad Volumus itaque atque praecipimus ut condiAum placitum veniant. Et unuf­ Miffi noftri per fingulos pagos praevidere quifque Miflbrum noftrorum per fingula ftudeant omnia beneficia aux noftri & minifteria confiderare faciat unum de Vaf- ad iorum homines habere videntur, quo­ fallis noftris, &prxcipiat de verbo noftro modo reftaurara fint poft annuntiationem ut cum illa minore manu & carra de finnoftram, five deftrufta. Primùm de Ecgults comitatibus veniant, & eos poft nos clefiis, quomodo ftruftx aut deftruftx pacificè adducat, ita ut nihil exinae rema­ fint in tedis, in maceriis, five parietibus neat , & mediante menfe Augufto ad five in pavimentis, necnon in piftura, etiam Rhenum fint. Hxc autem conftituta vo­ & in luminariis, five officiis. Similiter & lumus ut obfervent omnes generaliter, alia beneficia, cafas cum omnibus appen­ prxfenti anno, qui ultra Sequanam com­ diciis earum & laboratu five adquifitu > vel manere videntur. etiam quid unufquifque, poftquam hoc 1 .V’ facere prohibuimus, infuumalodem ex Volumus atque jubemus ut Comites ipfo beneficio duxit, vel quid ibidem ex­ noftri, propter venationem & alia joca , inde operatus eft. Qualiter autem fit hoc idacita fua non dimittant, nec ea minuta unufquifque Vicarius fingulis comitatibus aciant > Jed ad exemplum quod nas cum in fuo minifterio fimul cum noftris Miffis illis placitare folemus, fic & illi cum fuis firxvideat, & ficut ipfe hoc conjurare va­ fubjedis placitent, & juftitias faciant > & cat, totum invenent, in brevem mittat, de fingulis capitulis qux eis prxeipimus & ipfos breves nobis deferant. Et omnes per femetipfos confiderare ftudeant i ut ii qui in ipfa beneficia habent, unà cum nihil prxtermittatur ab eis qux vel infra noftris Miffis veniant, ut fcire poffimus patriam vel fords patriam in nofte facien­ qui fint, aut qui fuum beneficium habeat dum injungimus. condri&um aut deftrultum. Similiter & illorum alodes prxvideant, utrùm meliùs RhenanM. Si partibus Hifpaniz five Avaratix fo- fint conftrufti ipfi alodi aut illud benefi­ latium fuerit necefle prxbendi, tunc de cium > quia auditum habemus qubd aliqui Saxonibus quinque fextum prxparare fa­ homines illorum beneficia habent de ferta, ciant. Et fi partibus Beheim fuerit nccefle & alodes eorum reftauratos. folatium ferre, duo tertium prxparent. Si Epistola Leonis Papæ ΙΠ ad Karolum Magnum Imperat. , mendacii accufat Mifios Karoli, & de illis conqueritur quid dicerent nallos inveniri poffe fibi gratos. Vide in novo Codice Legum .veterum. rOrt Ο 4<ίι AM0,CH1,ST' Regum Francorum. 462*· EPISTOLA IMPERATORIS B«feui, p. >'«· Goldaft. ADrPIPPINUM FILIUM, REGEM ITALIÆ. CmHm.Iw per. to«n j. P· 'Vi* De pace Ecdejiarun^ Dd & findentium earum. CoUeAra». XZoafaetad. Imper. pg. 'aro tu s , fcreniifimus Auguftus à Dei, five illarum fervientium,in omnibus 111. Strmead. Deo coronatus, magnus, pacificus confervetur, & ut merces copiofa nobis Coae. Gal­ Imperator, Romanorum gubernans Impe­ ac tibi jugiter aderefeat. Audivimus etiam lia , tona, v K rium , ac per miferiçordiam Dei Rjex Fran­ corum 8c Longobardorum , dile&iflimo filio noftro Pippino, glojriofo Regi,fempiternam in Domino lalutem. Pervenit ad aures noftras quod aliqui Duces & eorum juniores; Caftaldii, Vicarii, Centenarii, ieu reliqui Minifteriales, Falconarii, Ve­ natores, & exteri per Cingula territoria habitantes vel difcurrentes, manfionaticos 6l paravereda accipiant, non folùm fuper liberos homines, fed etiam in Ecclefias Dei, monafteria videlicet virorum ac puellarum, & xenodochia, atque di­ vertas plebes ,& fuper reliquos fervientes Ecclefiarum Dei, in eorum opera, id eft, in vineis & campis, feu pratis, necnon & in eorum xdificiis illos faciant operari, &: camaticos & vinum contra omnem juf­ titiam ab eis exaûare non ceftant, & mul­ tas oppreffiones patiantur io fie Ecdefix Dei,velfervientesearum. Ideoque, cariffime Fili, has litteras ad tuam dile&ionem direximus, ut hanccaufam diligenter ac prudenter inquirere facias; & fi veritas eft qubd ita faftum fit, deinceps omnimodis emendare & corrigere ftudeas : quatenùs in diebus noftris ac tuis pax Ecclefiarum qubd quaedam capitula qux in lege feribi juflimus, per aliqua loca aliqui ex noftris ac veftris. dicant qubd nos nequaquam illis hanc caufam ad notitiam per noimetipfos condi&am habeamus, & ideb nolunt eis obedite nec confentire, neque pro lege tenere. Tu autem nofti quomodb vel qualiter tecum locuti fuimus de ipfis ama-­ capitulis. Et ideb admonemus tuam ama bilem diiedionem ut per univerfum re­ gnum tibi à Deocommiiïuïn ea nota facias, & obedire atque implere prxeipias, de Epifcopis & Sacerdotibus occifis ficut fta- CapitvUte rutum habemus, & de reliquis quibufii- 11. 4OW 8oj. bet caufis. Veruntamen de Prefby teris vi­ detur nobis ut fi liber natus eft Preibyter, tripla compofitione fecundùm fuam le­ gem fiat compofitus > & fi plagatus fuerit, fecundum qualitatem plagarum vel difeiElinx tripli compofitione emendetur qui oc perpetraverit. Si autem Preibyter fervus natus fuerit, fecundùm illius nati­ vitatem tripli compofitione folvatur in plagis & aifciplinis. Et de Diaconibus iimiliter fiat. His expletis, bene vale femper in Domino, Fili dileftifiime. Capitula quæ pro Lege tenenda SUNT ( ann. 807), de modo judicandi Clericos , & eorum pojjejjwnes, de immunitate hominum Ecclejiaflicorum. Vide in novo Codice Legum veterum. »46j t Capitularia K“°“.M8“a 4*4 CAPITULARÈ TRIPLEX ANNI An.»;,. D C C C V I I I. Jfunc · primum editum ex veteri Codice Mf. S. Kincentii Metejifa. IN ANNO OCTAVO CUM PRIMIS [IMPERII] CAPITULA CONFERENDIS*. UtcuJ*.' I. 1 "X E latronibus & furibus. LJ Π- Ue falfis teftibus. III. De perjurus. IV. De fugitivis. V. De hominibus appends propter le­ ves culpas. VI. De moneta. VII. De roccis & fagis. VIII. Dc mercato palatii noftri IX* De marcha noftra cuftodienda terra marique. ITEM X. De nqvibns quas facere juflimus. XI. Ut ea quæ conftituta funt /à fide­ libus noftris obferventur , & juflîoncs noftrx impleantur. XII. De tempore alterius placiti poftri, & qui iterùni ad illum placitum ve­ nire debeant. XIII. De hominibus filiorum ac filia­ rum noftrarum, quos MilG & Comites diftringere non audeant. UBI I. T^\ E marchaad prxvidcndumunufI y quifquc paratus iit illuc feftinanter venire , quandocumquc neceflitas fuerit. II. De latronibus, ut meliùs diftringantur. Et ut nullus hominem pendere prxfumat, nifi per judicium. Si vero ali­ quis fine culpa penditus fuerit, & ibi mo­ ritur, tunc ao eo qui eum fine judicio pendidit, proximis parentibus fit compoficus. Et fi ibi mortuus non fuerit, fed vivens evaferit, tunc libimet fit compofitus, fic res& mancipia fua in fifco non cadant. De fervis vero , fi quis alterius fervum abfque judicio ÔC fine culpa pendident, & ibi mortuus fuerit, wcregildus ejus domino folvatur. Et fi de ipfa morteevaferit,ipfe ipfam liudem recipiat , & liber pofteà permaneat. III. Ut nullus teftes mittere in judi­ cium prxfumat, fed Comes hoc per vera­ ces homines circa manentes per {aera­ mentum inquirar > ut ficut exinde lapiunt, hoc modis omnibus dicant. IV. Ut nullus fe perjurare prxfumat SUPRA. Et fi fecerit, lictu in anterioribus Capitulis mandatum eft, manum perdat aut redi­ mat. Et hoc omnibus annuntiatum fiat, quid perjurium aut falfum teftimonium noceat. V. De emptionibus & venditionibus, ut nullus prxfumat ainer vendere & eme­ re fiigelfum meliorem duplum viginti foEdis, Ac fimpluin cum decem folidis. Reli­ quos vero minus. Roccum martrinum & lutrinum meliorem triginta folidis, fifmufinum meliorem decem folidis. Et fi ali­ quis ampliùs vendiderit aut empferit, co­ gatur exfolvere in bannum folidos quadra­ ginta, &ad illum qui hoc invenerit dc cum exinde convicerit, folidos viginti. VI. De fugitivis hominious, ut ubi­ cunque inventi fuerint, ille qui eum reti­ net , bannum dominicum folvere cogatur, & ille fugitivus abfque dubio in patriam ad dominum fuum revertatur. VII. De monetis , ut in nullo loco moneta percutiatur nifi ad curtem > & illi denarii palatini mercentur, Sc per omnia difcurranr. $ ITEM 46; An,no8^r,st* Regum Francorum. Ka^*\agn; 4^* ITEM DE A N N Ο V 1 I I. adquiiîerunc poftquam paves eorum 8c t De pace infra patriam. parentes dudi funt. IL De Canonicis ic Moiuchn. VII. De decimis & nonis ΠΓ De falfo teftimonio perjurio. VI1L De latronibus & difciplina eo­ IV. De his qui fe fraudulenter ingc- rum. naare jrolunt, & aliqui optumefcunr. IX. De operibus palatii apud Vermerium. V. De fidfis monens. VI. De illorum hominum conquifitu X. De illo broilo ad Attinucum pala qui modo foris dudi foerunc, & poftez num noftrunx Karoli Magni Edictum, yuo jejunium pro nccejfuatibtispublicis, maximipro fame, pefle & bello indicitur. Vale in novo Codice Lfgum veterum. Epistola Karoli Magni ad Garibaldum , Leodiensem Episc. , de curd, quam in in/lruendis populis, prxcipuè ante baptijmum, adhibere debent Pafloree. Vide m novo Codice Legum veterum. CAPITULARE PRIMUM ANNI •An. 1*77. ncccix. Nunc * primum editum ex veteri Codice mJ. S, Kincenul Mctenjis, CAPITULA QUÆ DOMNUS IMPEKATOR AQUIS PALATIO constituit in 1. ΤΛΕ Ecdefiis non bene reftauI 7 ratis. II. De caufis qux cotidie non ceflant. III. De pace latronum. IV. De concordia fidelium noftrorum. V. De fugitivis, quos non ceflant reci­ pere & abfeondere. VI. De vagis peregrinis qui propter Deum non vadunt. VII. De homicidiis. VIII. De monetis & menfuris modio­ rum & fextariorum. IX. De beneficiis noftris non bene condredis. Et ut nonx vel decimx per omnia donentur. X. De Clericis & Vaflallis, ut nullus fine licentia domini fui recipiatur. Cap'mhr, XI. De meziban, id eft, de latrone Kb }.c.4#. fbrbannito. Ut unufquifque Comes alio ’ °* mandet ut nullus eum recipere audeat. Si liber eum fufeeperit, folidos quindecim componat. Si fervus, centum vigintiidus accipiat, & infuper dimidium caput ejus tondeatur. Torn. L anno nono. XII. Ut nullus abfque jufticia paupe­ rem & inopem expoliare prxfumat. XIII. Ut nullus ad placitum venire aa.dk 5, cogatur, nifi qui taufam habet ad qux- “*· *®· rendam > excepto Scabinis & Vaflallis Co­ mitum. XIV. Ut nullus audeat prxftare adju­ torium ei qui malè facit, aut rcfpondere. XV. UtMifli noftri per mifericordiam viriliter in omnibus agant. XVI. De teftibus, ficut in anterioribus Md· c. j*. Capitulis continetur, ut jejuni ad pla­ citum veniant, & poftquam comederint, nec teftimonium dicere nec (aeramentum jurare poflint. Er ut priufquam jurent, feparatim difeutiantur. XVII. Ut nullus prrmium recipiat propter juftitiam tollendam. XVIII. De mercatis, ut in die dominico non agantur, fed in diebus quibus homines ad opus dominorum fuorum de- Sirmea r»p*j. Capitulare i XXI. Si Prefbyter chrifma dederit » 111. anni ab Epikopo degradetur, & poftmodùmà St) C.<4. MÎ^l«UVlUl , v*. |Λ7ΚΙΙΐνΜΜ & infra, pag. Judice manum perdat, fi propter judicium »7. c. η. fubvertendum hoc fecerit. ,c>i«ur. 2 χχΠ Ut Judice$,Viccdomini, Prælib.j c.0. .... Sinnond. pofiti, Advocati , Centenarii, Scabinei Ceec.lG«i- noni ôc veraces & inanfueti, cum Comice & populo, eligantur & conftituantur ad P*K *47 . kî. ’ fua iiunifteria exercenda. ^Ρ· ΗXXIII. Si verb Advocatus facrameni Capitular. Uo. j.c. 0. cum contr3l alium habuerit, & jurare non potefi, propter hoc beneficium fuum non perdat. XXIV. De debitis pauperum ante­ rioribus, & negotia facienda antequam fru&us colligatur, omninb i nant ea ca­ venda hoc ex ore proprio locuti fumus. Unufquifque prxfcnti anno, five libero five fervo, fuum de famis inopia adjuto­ rium prxbeat. Cipitu^r. XX V. Ut loca ubi placita efle debent, IaKj.c.,7- henc reftaurata fiant, licut ore proprio diximus, qub in hiberno & in arftate ad placita obfervanda ufus cfle^poffit. XXVI. De traditionibus, ut in abfcondito non fiant propter contentiones divertas XXV11. Ut nullus comparationes fa­ ciat cum p.uipcrc dolofé, niti per juftitiam. XXVIII. Ut poftquam quilque ad mortem fuerit judicatus, neque Judex fiat, neque Scabinius, neque teftis, nec ad facramenrum recipiatur ; fed unde alii jurare debenr, ipfe femper ad judicium Dei examinandus accedar. IW. c- ji. XXIX. Sacramenta vero qux ad pa­ latium fuerint judicata, ibidem finiantur. Ex fi confacramentales 468 mortem, nullam poceft facere repetitionem, quia omnes res fux fecundùm judi­ cium Francorum in publico fuerunt revo­ catae Er fi aliquid inpoftmodùm, poftquam ei viet concefla eft, cum juftitiaadquirere poterit, in fua libertate teneat, & defendat fecundùm legem. In teftimonio homines cum ipfo venire renuerint, juiftone dominici aux indiculo ad palatium venire cogantur. n»W. c. 47. XXX Dc illis hominibus qui propter eorum culpas ad mortem judicari fuerint, & pofteà eis vita fuerit concefla, fi ipfi juftiuam ab aliis requifierint, aut ab eis ju­ ftitiam quarrere voluerint, qualiter inter illos judicium terminetur. Primb omnium de illis caufis pro quibus judicatus fuit ad ' non fufeipiatur, nec inter Scabinios ad legem judicandam locum teneat. Et fi ad (aeramentum aliquid ei judicatum fuerit quod jurare debeat, fi aliquis ipfum facramentum falfum dicere voluerit, cum ar­ mis contendat. 4*. XXXI. Si alicui poft judicium Scabi- thi c morum fuerit vitaconcefla. &. ipfe inpoft­ modùm aliqua mala perpetraverit, & ju­ ftitiam reddere noluerit, dicendo qubd mortuus fit, &: ideo juftitiam reddere non debeat, ftatutum eft ut fuperius judicium fuftmeat quod antei fuftmere debuit. Et fi aliquis adversùs eum aliquid malè fece­ rit , fecundùm æquitatis ordinem licen­ tiam habeat fuam juftitiam requirendi de caufis perpetratis poftquam ad mortem judicatus eft. De pneteriris maneat ficut fiiprà dijudicatum fiiit. XXXII. Ut Comes qui latrones in jua. forbanno miferit, vicinis fuis Comitibus notum faciat eundem latronem efle forbannitum, ut illi eum non recipiant. XXXIII. Ut nullus quiflinet Miflus . nofter, neque Comes, neque Judex, aut Scabinius, cuilibet juftitiani dilatare pr^efumat, fi ftatim adimpleta poterit efle fe­ cundùm reâitudinem i neque pnemia pro hoc à quolibet homine per malum inge­ nium accipere parfumant. XXXIV. Ut nemo propter cupidita- Afp.n.17. tem pecunix,& propter avaritiam fuam, priùs det pretium, & futuram coemptio­ nem libi prxparet, ut duplum vel triplum tunc recipiat i fed tunc tantùm quando fruâus pnefens eft. illos comparet. XXXV. De hofpkalitate & fufccptio - IW. *4· ne iterantium, tam Miflbrum noftrorum quam reliquorum bonorum hominum. XXXVI. Qubd Miflbt noftros ad iw. vicem noftram mittimus. XXXVJI. De illis qui vinum & an- IW. nonam vendunt antequam colligantur, & per hanc occafionem pauperes efficiun­ tur *. * t AUtatoa : ts father e««*iiafaatu M faacep· ut. Sic ia Afpcaiûc U. nf. ii, Amo|^,"rr‘ Regum Francorum. K*^“^t)*cw· 470 CAPITULARE SECUNDUM ANNI D C C C I X. Nunc * primùm editum ex veteri Codice Navarrico munufcripto. •a*.u77. CAPITULA QUÆ DOMNUS KAROLUS CONSTITUIT. INDEX 1. а. j. CAPITULORUM y E hominibus ad mortem dijudicatis, &pofteà eis vita concejfa, fi juftitiam qiuefierinl. Dekomine cui poli judicium vita conceffa eft, fijuftitiam reddere noluerit. De latrone forbannito. 4. De Comite latronem in forbannum mit­ f. б. tente. De illit qui ad placitum banniri de­ beant. De teftibus , ad teftimonium dicendum qualiter adhibeantur. 7. De juftuia cujuftibet à nullo quolibet dilatanda. 9 De non cogendo ad pontem ire, caufd telonei. 10. De hoc fi Presbyter fanSum chrifma dedent adjudicium Jubvenendum. 11. De Judicihis, Advocatis, Prmpcfitis, & reliquis Mtniftns t quales luu. 12. De cavenda cupiditate & avaritia. 1J. De mallo publico. 14 De factamentis ad palatium adhramitis. 1;. De hofpitalitate & fufcepdone itine­ ranttum. \6. Ne quis annonam fuam vendat ante­ quam colligatur. 8. De mercato. Incipiunt supiasciipta Capitula it e o i u m tixtui. De hominibus a d mortem dijudicatu , & pofteà eis vita conceffa ,fijuftitiam quatfierint. Capiraiw. I· IP'XE illis hominibus qui propter I_7 culpas eorum ad mortem aiju- dicati fuerint, & pofteà vira eis fuerit con­ cefTa, fi ipfi juftitiam ab ali is requilierint, aut ab cis juftitiam requirere voluerint, qualiter inter eos judicium terminetur. Primùm omnium de illis caulis pro quibus judicatus fuerit ad mortem, nullam poteft facere repetitionem, quia omnes res fux fecundùm judicium Francorum in publico fuerunt revocatx. Et (i aliquid inpoftmodùm, poftquam ei vita conceffa eft, cum juftitia adquirere potuerit, in fua libertate teneat & defendat fecundùm legem. In teftimonium non fufeipiatur, neque inter Scabinos legem teneat. Et fi ad facramentum. aliquod ei judicatum fuerit quod ju­ rare debeat,fi aliquis ipfum facramentum falfum dicere voluerit , armis conten­ dant. Tom. I. De homine cui poftjudicium vita conceffa eft, fijuftitiam reddere noluerit· Π. Si alicui poft judicium Scabinorum fuerit vita conceflâ, 8c ipfe fapoftmodùm aliqua mala perpetrarent, 8c juftidas red­ dere noluerit, quôd mortuus eft dicendo, & ideo juftidas reddere non debeat, ftacuendum eft ut fuperiusjudicium fuftmeat quod ante fuftinere debuit. Et fi aliquis adversùs eum aliqua mala fecerit, fecun­ dùm xquitatis ordinem licentiam habeat fuam juftitiam requirendi de caufis perpe­ tratis, poftquam ad mortem dijudicatus eft. De praeteritis maneat ficut fuprà judi­ ♦*- catum fuerit. De latrone forbannito. III. De latrone forbannito. feu. 4». De Comite latronem in forbannum mittente. IV. Ut Comes qui latronem in forban- iu.a. i®· no miferit, aliis Comitibus notum faciat eundem laaonem i fe efle forbannitum, ut illi eum non recipiant. Gg ij i *47* Capiralai. Anno Christi «ο,. Dt illis qui ad placitum banniri debeant. V. Ut nullus alius dc liberis hominibus ad placitum vel ad mallum venire coga­ tur , exceptis Scabinis fie Vaflis Comitum, nifi qui caufam fuam quxrcre debet ac refpondere. De tefltbus , ad tefiimonium dicendum qualiter adhibeamur. IW. c. fa. VI Ut teftes ad teftimonium prxmio vel prerio non conducantur. Et ut nullus teftimonium dicat, aut facramentum juret, nili jejunus. Et ut teftes, priufquam ju­ rent, feparatim difeutiantur quid dicere velint dc illa re unde teftimonium reddere debent. De jufiitia cujufiibet d nullo quoltbet dilatanda. VII. U t nullus quilibet Mifliis nofter, Ibid. c. H· neque Comes, Judex, aut Scabious, quif- Capitular. Li.c.ijf. S-pri, par. ««·«- ai. Sirmood. Conc. Gaibr.roœ. ». libet, juftitiam dilatare prxfumat, \ùm ftatim adimpleta potuerint efle fecundùm rectitudinem > neque prxmia pro hoc à quolibet homine per aliquod ingenium malum prxfumat. De mercato. VIII. Ut mercatum in die dominico in nullo loco haberi, nifi ubi antiquités fuit fie legidmè efle debet. De non cogendo adpontem ire,caufdtelonei. IX. Karoli Magn. Capitularia Ut nullus cogatur ad pontem ire Capitular. lib. j. c· ft. ad fluvium tranfeundum propter telonei caufas, quando in alio loco ille compendiofiùs illud flumen rranfire poteft. Simi­ liter m plano campo, ubi nec pons nec trejedus eft, ibi omnimodis praxipimus ut non teloneum exigatur. De hocfi Presbyterjanclumchrifma dederit adjudicium fubvertendum. lUAc. jj. X. Ut rreibytef qui fandum chrifma 1MFUI. 9. . 47* donaverit ad judicium fubvertendum , poftquam de gradu fuo fuerit expoliatus, manum amittar Dt Judicibus , Advocatis t Prtpofuu, it reliquis Minifiris, quales fint. XL Ut Judices, Advocati, Centenarii, Πλ» c.r*. Prxpofiti, Vicarii, Scabini, quales me­ liores inveniri poflünt, conftituantur ad minifteria fua exercenda. Dt cavenda cupiditate & avaritia. XII. Ut nemo propter cupiditatem Apf.n.11, pecunix & propter avaritiam fuam priés det pretium, fic futuram coemptionem fibi pnrparet ut duplum vel triplum tunc re­ cinat! fed tunc quando fructus prxfens eft, illum comparet* De mallo publico. ΧΙΠ. Ut in locis ubi mallus publicus Capitular. haberi folct,tedum tale conftituarur qubd HKJ.C.J7. in hiberno fic in xftate obfervandus efle poflir. De fac ramentis adpalatium adhramitis. XIV. Ut facramenta qux in palatio ibu. c. f*. fuerint adhramita, in palatio perficiantur. Et fi confacramentales homines cum ipfo venire renuerint, juflione dominica aut indiculo aut figillo venire cogantur. De hofpualitate &fufceptione itinerandum. XV. De hofpitalitate fic fufceptione App.ttaf. itinerandum, tam Miflorum noftrorum quàm reliquorum bonorum'hominutn. Ve quis annonam fuam vendat antequam colligatur. XVI. De his qui annonam & vinum Ibid. c. .6 vendunt antequam colligantur, fic per PUtlûptà, P*i- 4*», hanc occafionem pauperes efficiuntur Epistola Karoli Magni ad Leonem ΙΠ, Papam , de Procejfione Spiritus SanQi. Vide in novo Codicb Legum VETERUM. Epistola Leonis III, Pap je, ad Karolum Magnum, qui tribus ab ipfo propofitu qunjüonibus rcfponda. Vide in novo Codice LgGUM veterum. «P· JT· Regum Francorum. 473 474* CAPITULARE PRIMUM ANNI •An. ><77. DCCCX. Nunc * primum editum ex veteri Codice mf. SanSi Vincendi Metenfit. CAPITULA QUÆ DOMNI KAROLI COMMONITA Cipitnhr. I· B.J.C.J*. I ANNO SERENISSIMI DECIMO AUGUSTI IMPERII AQUIS PALATIO SUNT. clamatoribus qui magnum impedimentum faciunt in pala­ tio ad aures Domni Imperatoris, utMiffi five Comites illorum Miflbs tranfmittant contra illos qui mentiendo vadunt, ut eos convincant. Afp.n i». Π. Ut ante Vicarium & Centenarium de proprietate aut libertate judicium non terminetur aut adquiratur, nifi femper in prxfentia Miliorum imperialium, aut in prxfentia Comitum. n>«i. »>. IU. De homicidiis fàdis anno prxfenti inter vulgares homines, qux propter pul­ verem mortalem ada funt. j UtSacerdotes admoneant populum Sitnwod. ut eleemofynam dent, & orationes faciant, Cone. G«l· propter diverfas plagas quas aflîduè pro K.-;» Peccatls patimur. Cafimhr^ V. Uc Sacerdotes unufquifque feL i.c. >*o. cundùm ordinem fuum prxdicarc & doSirmond. cere ftuJear plebem fibi committam. c» * 12 VI· et*r’eMte> ut primùm omnium Li.Tuu feniores femetipfos exinde verent, & eo- net, bannum dominicum componat. IX. De pace & juftitia infra patriam, tue c.o. ficut fxpe per alia Capitula julh adimple­ tum fiat. X. De latronibus qui magnam habent ibid. c. «r. blafphemiam, quicunque aliquem ex ipfis comprehenderit, nullum damnum exinde patiatur. XL De heribanno, ut diligenter in- ΑΡΤΠ· in­ quirant Midi qui hoftem facere potuit &. non fecit, ipfum bannum componat, fi habet unde componere poflit. Et fi non habuerit unde componere valear, reuvadiatum fiat & inbrcviatum, & nihil pro hoc exadatum fiat ufque dum ad notitiam Domni Imperatoris ventat. XII. Herifliz qui fadum habent, per fidejuflbres ad Regem mittantur. XIII. De beneficiis deftrudis & alodi bus reftauratis. XIV. De fireda exigenda. XV. De materiamine ad naves faciendas. XVI. De vulgari Dopulo, ut unufqutfSrmaod. rum junioribus exemplum bonx fobrietaque fuos juniores diftringat, ut meliiis ac a>id· c· **’ tis offendant. Capital». VII. Admonendi funt omnes genera1 STnnnrd' f^cnndùm evangelicam audoritaibid. c. 17. tcm » ut f,c luceant opera veftra coram hominibus ut glorificent Patrem vcftrum qui in coclü eft. Capimiar. VIII. De fugitivis qui per diverfas proBkj.c.éo. vincio detenti St occultati contra prxcep- tum Domni Imperatoris funt, tu qui cos poft prxteritum tempus fufeepit aut reti­ meliùs obediant & confentiant mandatis & prxeeptis imperialibus. XVII. De eleemofyna mittenda ad Hierufalem propter Ecclefias Dei reftau- lua. }>. nu.)u n»4 jiiw. Cipimiat. **-’·'· ·>· «w. 2W*’ randas. XVIII. Ut nullus hominibus malignis aLj confentiat, fed magis, in quantum poteft, s/ refiftac. Ut pauperes, orphani, & vidux, ■*·<·4Ufic Ecdefix Dei pacem habeant. 47S Anno Chmsti Capitularia ».<. ΚλαοιιΜαον. taMlu 1 fed illos fibi eft, ipfi pergant ad locum &adhominem qui juftitiam facere noluit, & cum virtute tollant ab eo quod injuftè alteri tulit, SC reddant illi cujus per juftitiam efle debuit. IV. Ut qui bannum Domni Imperatoris vel freda dare debet, accipiatur illa folutio, Regum Francorum. ^77 “‘0Ν 47»* & ad cum inferatur, ut ipfe tamen det cuicunque ei placuerit. peratori annuntient. Similiter quicunque contra juftkiam alteram in placito defendere voluerit, legitimam poenam incur­ rat , cujuflibet homo fit, five Domni tm« Quicunque illis jufciciam facere volenti- peratoris, five cujuflibet filiorum & filia­ bus refiftere conatus fuerit, Domno Im- rum, vel exterorum potentium hominum. y. CAPITULARE PRIMUM ANNI «“· DCCCXI, sirs Capitulare interrogationis de iis quæ Karolus Magnus pro communi omnium utilitate interroganda conftituit. DE INTERROGATIONE DOMNI DE ANNO IMPERATORIS XI. In primis feparare volumus Epifcopos, Abbates, & Comites noftros, & fingulariter illos alloqui. Cap. I. in baptifmo promittat, vel quibus abre­ nuntiet. ; vi. caufx efficiunt ut unus alteri adjutorium pneftare nolit, five in marcha , five in exercitu , ubi aliquid Qux feclando vel negligendo ipfiun fuam renuntiationem vel aDrcnunuatioutilitatis defenfione pacrix facere debet. nem irritam faciat. II. V I I. Unde illx ffequentiffimx caufwones, Qubd ilk bene ia Deum non credit qui in quibus unus alteri quaerit quicquid pa­ prxeepea ejus impunè fe contemnere pu­ rem fuum viderit poffidentem. tat , vel qui ea quafi non ventura defpicit qux ille comminatus eft. IIL ua Q De eo qubd quilibet alterius hominem ad fe fugientem fufeipit. „ 4. VIII. Quod in nobis dcfpiciendum eft utrùm vere Chriftiani fumus. Quod in confideIV. ratione vitx vel morum noftrorum faalhInterrogandi funt in qui bus rebus vel lo­ mè cognofci poteft, fi diligenter coovercis ecclefiaftici laicis,aut laici ecclefiafticis, fationem coram difeutere voluerimus. minifterium fuum impediunt. In hoc loco I X. difeutiendum eft atque interveniendum De vita & moribus paftorum noftrorum, in quantum fe Epifcopus aut Abbas rebus id eft, Epifcoporum, qui populo Dei non fecularibus debeat interere, vel in quan­ fblhm docendo, fed etiam vivendo, exem­ tum Comes vel alter laicus in ecclefiaftica plum bonum dare debent. Ipfis namque negotia. Hic interrogandum eft acutiflîmè Apoftolum dixifle credimus , ubi dicit : 2uid fit quod Apoftolus ait : Nemo mi~ Imitatores mei efiott, & obfervate eos çui ΡΗΐφ. ). ians Deo implicat fe negotiis ftcularibus, ita ambulant fient hebetisformam nofiram. 17· vel ad quos ferino ifte pertineat. V. Quid fit quod unufquifque Chriftianus X. De vita eorum qui dicuntur Canonici. qualis effe debeat. - .W*< *479 Anno Chustl in. Capitularia Ka»OL1 MaCN. Imfuu ι i. λ 4θ® X I. X I I. De converiatione Monachorum , fit utrùm aliqui Monachi efle poflint prxter eos qui regulam lanfti Benedi&i obfervant.Inquirendum etiam fi in Gallia Mo­ nachi fiuflènt priufquam traditio regulx fandi Bencdidi iu has parochias perveniffet. Ifta conferretis ficut robis decet fic in vobis confido, piiflimi Pontifices, & in quantum invefttgare poffum, vobis mit­ tere feu feribere non oubito. Bene valete in Domino CAPITULARE SECUNDUM Sfrmoad. Coee. G«U lir.iom.». ANNI DCCCXI. liem brevis Capitulorum quibus fideles nojlros Epifcopos & Abbates al· loqui volumus & commonere de communi omnium nojlrum utilitate. raciter patefaciant quid fit quod apud eos dicitur feculum relinquere, vel in quibus tiMb commemorandum efi quod internofei poflint hi qui feculum relin­ anno praetento tria triduana jejunia quunt , ab his qui adhuc feculum fedanturj mus , Deum orando ut ille nobis dig­ utrùm in eo folo quôd arma non portant, naretur oftendere in quibus convcrbno nec publicè conjugati funt. noftra coram illo emendari debuiffet : V. quod nunc facere defideramus. Inquirendum etiam fi ille feculum di- ^4 LWI L miffum habeat qui quotidie poffefliones Qiirrendum eft in primis Ecclefiaftic\ fuas augere quolibet modo & quilibet a“n,p‘ *· Id efi, Epifcopis & Abbatibus, uc illi no­ arte non ceffat, fuadendo de coeleftis regni bis patefaciant de converfiuione fua qua­ beatitudine, comminando de artemo fupliter vivere debeant, ut cognofcere va­ plicio inferni, & fubnomine Dei aut culeamus cui de illis aut bonum aut aliud juilibet Saudi tam divitem quam paupealiquid refrenati credere debeamus i fic i cm, qui fimpiicioris nature funt, «. minùs ut fcire poffimus in quantum cuilibet dodi atque cauti inveniuntur, fi rebus Hieronytn. Ecclefiaftico, id eft, Epifcopo, vel Abbati, fuis exfpoliant, & legitimos heredes eo- * ’ feu Monacho, fecularibus negotiis fe in­ rum exheredant, ac per hoc plerofque ad gerere, aut quod propriè pertineat ad illos flagitia & fcelera propter inopiam, ad 2ui dicuntur & effe debent paftorcs Eccle- quam per hoc fuerint devolua, perpe- **· «· «b x patrefque monafteriorum, ut aliud ab tranda compellunt, ut quafi ncçcffariô.I,$> eis non quxramus quini quod ipfis facere furta & latrocinia exerceant, cui pater­ licet i & ut quiflibet ex eis À nonis ea non narum [ rerum | hereditas, ne aa eum quaerat in quibus eis confentûe non de­ perveniret, ab alio prxrepta eft. bemus. VI. Itçrùni inquirendumquomodô feculum I I I. Interrogare volumus ipfos Ecclefiafti- reliquiflet qui cupiditate dudus propter cos, ut qui feripturas fandas non foliim adipifeendas res quas alium vidjt perfiden­ ipfi difeere, fed etiam alios docere debent, tem , homines ad perjuria 8c faifa teftimo?ui fine illi quibus Apoftolus loquitur : nia pretio conducit, fit Advocatum five mitaioret mei eftou ; vel quis ille de quo Prxpofitum non juftum ac Deum timen­ idem dicit : Nemo miluans Deo implicatfe tem, fed crudelem ac cupidum, ac perjuria aut qualiter Apoftolus parvipendentem, inquirit, & ad inquififit imitandus, vel quomodo Deo militet. tionem rerum non qualiter, fqd quanta adquirat, Cae I E • r· I V. Iterùm inquirendum ab eis ut nobis ve­ v I I. Quid de his dicendum qui quafi ad amorem <8ί Ακν® ^1,5ΤΙ Regum Francorum. Ka^Magn 481 amorem Dei & San&orum, five Marty» rum, five Confeflbrum, ofla & reliquias fandorum corporum de loco ad locum transferunt, ibique novas bafilicas conftruunt, & quofeunque potuerint, ut res fixas illuc tradant, inftantiflîme adhortan­ tur. Ille liquident vult uc videatur quafi bene facere, feque propter hoc fadum bene meritum apud Deum fieri , quibus poteft perfuadere Epiicopis. Palam ht hoc ideo fadum ut ad aliam perveniat poteftacem. VIII. Miramur unde accidiflet ut is qiii fe confitetur feculum reliquifle, neque om* nino vult confentire ut ipfe à quolibet fccularis vocetur, armatus homo cùm fit, & propria velit retinere, & ad eos qui nondum in totum feculum renuntiaverunt hoc pertineat: ad ecclefiafticos verb quo­ modo juftè partineat penitùs ignoramus, nifi illi nobis infinuaverint qui hxc quafi licita ufurparc non dubitant. Quid unufquifque Chrifto in baptifmo promitur, vel quibuscaufis abrenuntiet » ut quamvis unicuique Chriftiano confiderandum fit, fpecialiter tamen ab ecclefiafticis inquirendum, qui laicis ipfius promilfionis & abrenuntiatkmis in fua vita exemplum praebere debent. Hic diligentiifimè conliderandum eft, & acuti flimè diftinguendum, qux fedando, vel qux neglegendo, unulquifque noftrfim ipum fuam promiffionem & abrenuntiationem vel confervet vel irritam faciat» & quis fit ille Satanas, five adverfarius, cujus opera vel pompas in baptifmo renuntiavimus. Hic autem confpiciendum eft ne perveria unufquifque faciendo, illum quiflibet noftrum lequatur cui jamdudum in baptifino renuntiavimus. X. In quo canonum vel in cujus fandi Patris regula couftirutum fit ut invitus quiflibet aut Clericus aut Monachus fiat, Tom. 1. aut ubi Chriftus prreepiflet aut quis Apof­ tolus prxdicafTet ut de nolentibus & invi­ tis, & vilibus perfonis, congregatio fieret in Ecclefia vci Canonicorum vel Mona­ chorum. X L Quam utilitatem conferat Ecdefix Chrifti quod is qui paftor vel magider, nec cujufcunque venerabilis loci efle de­ bet, magis ftudet in fua converûtionc habere multos quàm bonos, & non tan­ tùm probis quàm multitudine hominum deleaatur, plus ftudet ut fuus Clericus vel Monachus bene cantet & legat, quàm juftè & beatè vivat. Quamquam non folùm minime in Ecclefia contemnenda fit can­ tandi vel legendi difciplina, fed edam omnimodis exercenda. Sed fi utrumque cuilibet venerabili loco accedere ( non ] poteft , tolerabilius tamen nobis videtur ferendum imperfedione cantandi, quàm vivendi. Et quamvis bonum fit ut Ecdefix pulchra fint xdificia, prxferendus tamen eft aedificiis bonorum morum ornatus culmen > quia, in quantum nobis videtur, ftrudio bafilicarum veteris legis quandam trahit confuetudinem i morum autem emendatio proprii ad novum teftamentum &: Chriftianam pertinet difciplinam. Qubd fi Chriftus & Apoftoli, & qui Apoftolos redè fecud funt, in ecclefiaftica difciplina funt fequendi, aliter nobis in multis rebus faciendum eft quàm ufque modh feciflemus, multa de ufu fic cbnfuetudine noftra auferenda,& non minùs multa, qux hactenùs non fecimus, facienda. X 1 1. Qui reguli Monachi vixiflent in Gallia priufquam regula fandi Benedidi in ea tradita fuiflet, cùm legamus fanduifi Martinum & Monachum fuifle & fub fe Mo­ nachos habuifle, qui mukb ante fandum Benedidum fuit. XIII. Dc Sandimonabum & ancillarum Dei converfatione. Hb ¥483 A"n°Ch”’t’ Capitularia 4*4 EPISTOLA GENERALIS AD ARCHIEPISCOPOS REGNI FRANCORUM. VUt tMB> 4. Aaakc- Daca, ut videnir, eodem anno quo fuperiora duo Capitularia interrogationis. p**‘}I7' TN nomine Patris , & Filii, & Spiritùs Sandi. Karolus fereniflimus JL Auguftus à Deo coronatus, magnus, pacificus Imperator, [ Roma­ norum] gubernans imperium, qui & per mifericordiam Dei Rex Fran­ corum & Longobardorum, Odilberto Archiepifcopo in Domino iàlutem. Sæpiùs tccum, immo & cum carteris collegis tuis familiare colloquium de utilitate fandæ Dei Ecclefiæ habere voluiftemus, fi abf­ que moleftia corporali id efficere potuiftes. Sed quamvis fanditatem tuam in divinis rebus tota intentione vigilare non ignoremus, omittere tamen non poflumus quin tuam devotionem, (ando incitante Spiritu, noftris apicibus compellamus atque commoneamus ut magis ac magis in fanda Dei Ecclefia ftudiose ac vigilanti cura laborare ftudeas in praedicatione fanda & dodrina fitlutari : quatenus per tuam devotiffimam folertiam verbum vitæ æternæ crefcat & currat, Λτ multiplicetur numerus populi Chriftiani in laudem & gloriam Salvatoris noftri Dei. Node itaque per tua fcripta aut per teipfum volumus qualiter tu & Suffraganei tui do­ ceatis & inftruatis Sacerdotes Dei & plebem vobis commiftam de baptifmi facramento, id eft, cur primô infans catechumenus efficitur, vel quid fit catechumenus, deinde per ordinem omnia quæ aguntur. De fcrutinio, quid fit fcrutinium. De fymbolo, quæ fit ejus interpretatio fecundùm Latinos. De credulitate, quomodo credendum fit in Deum Patrem omnipotentem, & in Jcfum Chriftum Filium ejus natum & paffum, & in Spiritum Sandum, fandam Ecclefiam catholicam, & es­ tera quæ fequuntur in eodem fymbolo. De abrenuntiatione Satanæ & omnibus operibus ejus atque pompis. Quid fit abrenuntiati©, vel quæ opera diaboli & pompa; ejus. Cur infufflatur, vel cur exorcizatur. Cur catechumenus accipit falein. Quare tangantur nares, pedus unguatur oleo; cur fcapulæ lignantur, & quare pedus & (capulæ liniantur. Cur albis jnduitur veftimentis ; cur (aero chrifmate caput perungitur , & myftico tegitur velamine , vel cur corpore & (anguine dominico con­ firmatur. Hæc omnia fubtili indagine per fcripta nobis, fidut diximus, nuntiare fatage; vel fi ità teneas & prædices, aut fi in hoc quod prædicas te ipium cuftodias. Bene vale, ut ex hoc majores illius partis divifiones fierent, & erogatio dcemofynx ad plurcs pervenire potuiffct. Ca­ pellam, id eft ecclcfiafticum minifterium, tam id quod ipfe fecit atque congregavit, quàm quod ad eum ex paterna hereditate pervenit, uc integrum effet, neque ulli divifione' fcinderetur , ordinavit. Si qua autem invenirentur aut vafa aut libri, aut alia ornamenta qux liquido conflaret eidem capcllx ab eo conlata non fuiffe, hxc qui habere vellet, dato juftx xftimationis pretio emeret &: haberet. Simi­ liter & de libris, quorum magnam in bi­ bliotheca fua copiam congregavit, ftacuit ut ab his qui eos habere vellent jufto pre­ tio fuiffent redemti, pretiumque in pau­ peres erogatum. Inter exteros thefauros atque pecuniam tres menfas argenteas ec unirp auream prxcipux magnitudinis Jc ponderis eflè conftat. De quibus ftatuit atque decrevit ut una ex eis, qnx fbrmi quadranguli deferipeionem urbis Conftantinopolitanx continet, inter extera do­ naria qux ad hoc deputata font, Romam ad banlicam beati Petri Apoftoli defera­ tur i & altera . qux forma rotundi Romanx urbis effigie figurata eft, Epikupo Ravennatis Ecclefix conferatur ; tertiam, qux exteris & open* pukhritudinc, &: pondent gravitate. multdm cxcellu, qux ex tribus orbibus connexa totius mundi deferipeionem fubtili ac tmnutâ figura­ tione compleftimr, & auream illam, qux quarta efle difta eft , in tertix illius & inter heredes hios atque m elecmofynam dividendx parcis augmentum effe coçftituic Hanc conftitutionem atque ordina­ tionem coram Epifeopis, Abbatibus, Comitibufque, qui tunc prxfcntes rife po­ tuerunt, quorumque hic nomina de feripta funt, fecit atque conftiiuit. Episcopi , H.kkbaldus, Richolfus, Arno, Wolfiirius, Bcrnoinus, l aidradus, Johannes, Theodulfas, Jcfle , Ifeito, Huvakaudus. Abbates , Benedicius,Fridegifus, Adalungus, Engilbertus, Irmino, Georgius, Theodbaldus , Adalelmus, Lautfredus. Comites, Walach, Meginher, Othulfas, Stephaniis , Hunruocus, Burchardus, Maginhardus, Hatto, Bichuinus, Eddo , Erchangarius > Geroldus, Bero, Hildegernus, Hrocholfus. Hæc omnia filius cius Hludouvicus, qui divina ei juflione lucccflit, infpeAo £odem breviario, quim celerrimè pore­ rat, poft ejus obitum fummâ devotione adimplere curavit. ϊΗΗΗΒΗΗΒΒΗβΗΗΚΒΗΜΒΒΗΒββΒβ» CAPITULARE PRIMUM •c-ω. ANNI DCCCXII*. Imc Captu- Pl*’ Brevis Capitulorum quem Miffi dominici habere debent ad exercitum promovendum» autem duos manfos tantùm de proprio habet, jungatur illi alter qui fimiliter T omnis liber homo qui quatuor duos manfos habeat 1 & unus ex eis, alrero manfos veftitos de proprio fuo tiw illi adjuvante, pergat in hoftem. Qui etiam de alicujus beneficio habet, ipfe fe prxparet, ôc ipfe in hoftem pergat, five cum unum camùm manfnm de proprio habet, Seniore fuo. Qui verb tres manfos de pro­ adjungantur ei tres qui fimiliter habeam . prio habuerit, huic adjungatur unus qui & dent ei adjutorium, & ille tanrdm pri gat. Tres vero qui illi adjutorium dede unum manfutn habeat, & det illi adjutorunr, domi remaneant.* V tom. j. p. >li· # C*"t· tBhi.14.4. gwm.c. K, °'MF·* Joui αΜηκύ . *491 Anno Christi s... Capitularia 1 I. Κα*^Γ 49* fiflènt, bannum noftrum, ficut fuperiùs Volumus atque jubemus ut iidem Midi > di&um eft, reuvadient, fic fidem faciant mMlri diligenter inquirant qui anno pne- ac perfolvant. ‘ Domini r' :-r verb eorum, qui tento de hofte bannito tranliflenc luper eos domi remanere permiferunt, vel miillam ordinationem quam modo fuperiùs nifteriales eorum, qui ab eis pretium ac-» comprehenfo de hbeiis «. pauperibus ho· ceperunt, fimiliter bannum noftrum reuvadient, &: fidem faciant, ufque dum minibus fieri juffimus. Er quicunque fuc nobis fuerit annuntiatum. rit inventus qui nec parem fuum ad hoi· tem faciendum fecundùm noftram juffio­ nem adjuvit, ne.uie perrexit, heribannum noftrum plcnitct rcuvadict, oc de iolvendo '!!<’ Iccti ndùm legem fidem faciat^ Quôd fi fort A nli> homo inventus fuerit qui dicat-qpod jullione Comitis vel Vica­ ni, aut Centenarii fui, hoc quoque ipfe fcmetipfum pr.rparare debeat eidem Co­ miti vel Vicario, aut Centenario, vel quibuflibct hominibus cotum dediffet, & ater hoc illud iter dimififlet, 6c Atilii i hoc ita verum efle inveftigarc po­ tuerint , is ner cujus jutfionem ille reman fir, bannum noftrum reuvadict-atque perfolvar, live lit Comes, live Vicarius, live Advocatus Epifcopi atque Abbatis. De hominibus Comitis caGtit ifti funt excipiendi, & bannum reuvadiare non ju­ beantur : duo qui cum uxo-e illius domi dimifli fuerunt, & alii duo qui propter minifterium ejus cuftodivndum ά fervi­ dum noftrum faciendum remanere jufli funt. In qua caufa modo pracipimus ut quanta minifteria unufquifque Comes h.ibuent, totiens duos homine·, ad ea cuftodienda domi dimittat, pr.«er illos duos quos cum uxore fua » exteros vero omnes fecum pleniter habear Vel fi ipfe domi remanient, cum illo qui pro eo in hoftem proficifcitur, dirigantur Epifcopus vero vel Abbas duos rjntùm de cafatis δύ laicis hominibus fuis dom» dimittant. V I. Volumus ut mifli noftri diligenter in­ quirant in quibus locis hoc failli m fit quod ad nos pervenit, quod quidam homines, poftquam fecundùm noftram juffiondm fociis fuis., qui in hoftem perrexerunt, de ftipendia fuaadjutorium fecerunt Jubente Comite vel minifterialibus ejus propter fe redimendum pretium dederunt ut eis domi remanere licuiflet, cùm illi m hof­ tem ire non deberent, quia jam fociis fuis conftitutum à nobis adjutorium dederunt. Hoc fiat inveftigatum & nobis nuntiatum. VII. Volumus ut ifti Mifli noftri qui hic legatione fungi debent, ab his hominibus Kouj^vtum accipiant qui in hoftem per­ gere debuerunt,dc non perrexerunt Si­ militer & â Comite vel Vicario, vel Cen­ tenario, qui ad hoc confenferunt ut illi domi remanfiflent. Necnon & ab omnibus prxdiftum conjcftum accipiant qui anno prxterito conftitutam à nobis exercitatis itineris juffionem irritam fecerunt. V 1 I J. Illius Capitularis exemplaria quatuor volumus ut feribantur, & unum habeant Milfi noftri, alterum Comes m cujus minifteriis hxc facienda funt, ut aliter non faciant neque Miflus nofler neque Comes, nifi ficut à nobis Capitulis ordinatum e it Tertium habeant Mifli noftri qui fuper exercitum noftrum conftirucndi funt. Quartum habeat Cancellarius noder. V. I X. De hominibus noftris & Epifcoporum & Abbatum, qui vei beneficia vel talia propria habent ut ex eis fecundùm noferam juffionem m hoftem bene poffint pergere, exceptis his quos eis fecum domi remanere permifimus, fi aliqui inventi fuerint qui vel pretio fe redemiflent, vel dominis fuis permittentibus domi reman- Volumus ut homines fidelium noftrorum ,quos nobifeum ad fervidum noftrum domi refervare juflimus,inexercitum hc non compellantur» fed aut ipfi domi re­ maneant , vel in fervido dominorum fuorum. Neque heribannum reuvadiare ju­ beantur ilb homines qui anno praeterito nobifeum fuerunt Capitclare Karoli Magni, Imp. Aug., (de quo non conflat decretum fuerit.) Vide in NOVO CODICE LEGUM VETERUM. quibus in Continu 493 A'*NOS^‘“,'T' Regum Francorum. 494 ===B=eeeeBBBHS»eHBHHHHEHS-SSH-5HSeSHBHHSH-H CAPITULARE SECUNDUM ANN1DCCÇXII. •Aa.i*77. Nunc * primum editum ex duobus antiauis Codicibus mfs. uno Palatino Bibliotheca faticana, altero SanQi Vinccntii Metertfis. Capitula quæ Domnus Imperator constituit Bonon»æ, quæ eft in littore maris, anno regni fui xliv, menfc Oôobrio , Indi&ione fextâ. INDEX CAP 1 T U L Q R U Μ, E libero homine in hofiem bannito. 1. De heribanno exadando. 3. De Au oui regales habent honorer, & in hofiem banni ti ad condiSum pla­ bus , & tamen beneficia habentibus. 8. De pneparatione ad hofiem fecundùm antiquam confuetudinem. De his qui abjque licentia Imperatoris domi remanem hofiem non per­ J>· citum non venerint. 4. De kir qui fine licenda de hofle rever­ 10. q. 6. tuntur. De hie qui beneficia Principum habent. De non cogendo bibere in hofie. 7. De vajfis adhuc in palatio fervienti- 11. gunt. De hoc ut nonnifi permifiione regali brunia vel gladius homini extraneo d quolibet detur aut vendatur. De navigio mittendo. Incipiunt suprascripta'Capitula it iorum textui. De libero homine in hofiem bannito. neque in mancipiis, fed in auro & argento, palliis, atque armis, ÔC animalibus, atque Capwhr. I. u i c u N Q u E liber homo in hofnkj.c.*7. \^tem bannirus fuerit, & venire pecudibus, five talibus Ipeciebus qux ad utilitatem pertinent. contenwferit, plenum heribannum, id eft folidos fexaginta perfolvat. Aut fi non ha* buerit unde illam fununam perfolvat, femetipfum pro vadio in fervitium Principis tradat donec per tempora ipfe bannus ab eo Hat perfolutus. Et tunc iterùm ad ftatum libertatis fiue revertatur. Et fi ille ho­ mo qu i fe propter heribannum in fervitium tradidit, m illo fervitio defundus fuerit, heredes ejus hereditatem qux ad eos per­ tinet non perdant, nec libertatem, nec de ipfo heribanno obnoxii Hanc. De his qui regales habent honores, & in hofiem banniti ad condi&um placitum, non venerint. De heribanno exa&ando. IW c. st. n. Ut non pro aliqua occatione , nec vualta, nec de fcara, nec varda, nec pro heribergare, nec pro alio banno, herioannum Comes exaHare prxfumat, nifi Miffus nofter priùs herioannum ad partem noftram recipiat, & ei fuam tertiam exin­ de per iuHionem noftram donet. Ipfe verb heribannus non exadetur neque in terris III. Quicunque homo noftros habens honores in hoftem bannitus fuerit, & ad condidum placitum non venerit, quot diebus poft placitum condidum venifle comprobatus fuerit, tot diebus abftincat carne & vino. ilu ς, De his qui fine licentia dehofie reverruntur. IV. Quiconque abfque licentia vel permifiione Principis de hofte reverfus fuerit, quod fadum Franci herifli^ di­ cunt, volumus ut antiqua conftitutio, id , r. eft, capitalis fententia, erga illum pu­ niendum cuftodiatur. De his qui beneficia Pnncipum habent. V. Quicunque ex eis qui beneficium iwd. c. n. Principis habent, parem fuum contra hoftes communes in exercituui pergentem Λ - Anno Chx is τι w *491 Capitularia »... ditniferit, 8c cum eo ire aut ftare noluerit, boooremXuum & benefichun perdat. De non cogendo bibere in hofte. Capnita. VL Ut in hofte nemo parem fuum vel lib.j.c.7». quemlibet alterum hominem bibere ro­ get Et quicunque in exercitu ebrius in­ ventus fuerit, ita ex communicetur ut in bibendo fold aquâ utatur , quouique fe mald fecifle cognofcat KaXOLI Maon. .Λ✓ 49θ remonent, & in hoftem non pergunt, IX. Quicunque Uber homo inventus fuerit anno pntlente cum Seniore fuo in jt. hofte non furfe, plenum heribannum perfolvere cogatur. Es fi Senior velCotnes illius eum domi dimftk, ipfe pro eo eqndem heribannum periblvat i 8c tot heribanni abeo exigantur, quot homines domi dimb De vajju adhuc in otiofervientibtu t & fit Et quia anno pnefente unicuique Se­ tamen tibus. niori duos homines domi dimittere conBU. c. yj. VU De vaffis qui adhuc in­ ceflimus, illos volumus ut Miflis noftris tra cafen ferviont, 8c tamen beneficia ha­ oftendanc, quia his tantummodo hcriban- , bere nofcunmr, ftatu tum eft ut quiconque num concedimus. ex eis cum Domno Imperatore domi rehoc tu nonnifipermijjione regali bruma manferint, vaflâllos fuos cafatos fecum D*. t«n. » habuerint, ac fe pacificare noluerint, ad r* *♦· » noftram jubeantur venire przfentiam, pc**■1 ’’ que propter hoc pauperum ôc minùs po­ tentium juftitur remaneant. Neque Co­ mes palatii noftri pocentiores caulas fine noftra juffione finire prxfumat, fed tan­ tùm ad pauperum & minùs potentium jufticias faciendas fibi fciat efle vacandum. De teftibus ad rem quamlibet difeudendam eligendis. Cx&du. ΙΠ. Ut quandocunque telles ad rem lifc.j.i.7». qualibet dilcutiendam quaerendi atque eligendi funt, à Miflo noltro & d Comite in cujus minifterio de rebus qualibufcunque agendum eft, tales eligantur quales optimi in ipfo pago inveniri poffunt. Et non liceat litigatores per plurima falfos telles adducere, ficut haftenùs fieri folebant. De placito Centenarii. bid. c. je· IV. Ut nullus homo in placito Cente­ narii, neque ad mortem neque ad liberta­ tem fuam amittendam, aut ad res redden­ das vel mancipia, judicetur > fed ifta aut in prxfcntia Comicis vel Miliorum noltrorum judicentur. De inquifitione & deficriptione uniufcujufque Mtffi in fuo mijfiatico. &U. e. *·. V. Ut Milii noftri diligenter inquirant & deferibere tâcianr unufquifque in miflatico quid unufquifque de beneficio ha- Tom. 1, beat, vel quot homines calatos in ipfo beneficio. De beneficiis , quaTuer condriSa fint. VI. Quomodo eadem beneficia coo- bid. c. «< drifta funt, aut quis de beneficio fuo alodem comparavit vel ftruxic. De Beneficiis Epifieoporum, Abbatum, & reliquorum , & de fificis regalilut deferibendis. vil. Ut non folùm beneficia Epifco*··*· porum, Abbatum, Abbaciflarum, atque Comitum , five Vaffallorum noftrorum, fed etiam noftri fifei deferibantur, ut fcirc pofiimus quantùm etiam de noftra in uniufcujufque legatione habeamus. De legationibus propter juftitias, quo tempore exerceantur. VHI. Volumus, propter juftitias qtur *“·c' ’*· ufque modo de parce Comitum retnanferunt, quatuor tantùm menfibus in anno Miffi noftri legationes noftras exerceant, in hyeme Januario, in verno Aprili, in rftace Julio, in autumno Oftobno. Ge­ reris verb menfibus unufquifque Comi­ tum placitum fuum habeat & juftitias fa­ ciat. Milfi aurem noftri quater in anno * ’unomw»menfe & in quatuor locis habeant placita fe" fua cum illis Comitibus quibus congruum fuerit ut ad eum locum poffintconvenire. D< juffione dominica in quolibet mijfiatico non adimpleta IX. Ut quicquid ille Mifliis in illo mif- R*1· c- ·* fatico aliter fiuftum invenerit quàm noftra lit juilio , non folùm illud emendare ju­ beat , fed etiam ad nos ipfam rem, quali­ ter ab eo inventa eft, deferat. De cenfu regali inquirendo. X. Ut Mim noftri cenlus noftros dilic ‘ *· genter perquirant, undecunque antiquitùs venue ad partem Regis folebant. Si­ militer & Freda. Et nobis renuncient, ut nos ordinemus quid de his in futurum fieri debeat. De rebus de quibus cenfus ad partem Regis exite fiolebat. XI. Ut de rebus unde cenfus ad partem Regis exire folebar, fi ad aliquam Eccle­ fiam tradite funt, aut tradantur propriis heredibus, aut qui eas retinuerit, veiil­ lum ccnfuin pc.-iolvat. 11 W c «<· 499 Anno Christi Six. Capitularia De placitis à Mijfis dominicis Comitibus notum faciendis. ^Capitular. χπ. Ut unufquifque Miflbrum nof. j.c.»7. trorum m placito fuo notum faciat Comi­ tibus qui ad ejus miflaticum pertinent, ut in illis menfibus quibus ille legationem fuam non exercet, conveniant inter fe & communia placita faciant, tam ad latrones diftrmgcndos, quam ad catteras juftitias faciendas. foo De fidelitate Regi promittenda. XIII. Ut Miffi noftri populum noftrum iterum nobis fidelitatem promittere faciant fecundùm confuetudinem jamdudum ordinatam. Et ipfi aperiant & inter­ pretentur illis hominibus qualiter ipfum (aeramentum & fidelitatem erga nos fervare debeant. Placitum Karoli Magni adversus Tinsfulfum, qui pofi nodes indidas non comparuerat. Vide in novo codice Legum veterum. PRÆCE PTUM Pro Hifpanis qui in regnum Karoli confugerant. •An. i i 77. Nunc * primum editum ex archivo Archiepifiopi Narbonenfis. Hoc eft praeceptum conceflionis atque donationis quam fecit Karolus Imperator profugis Hifpanis. N nomine Patris, & Filii, & Spiritûs retraxerunt. Dicunt etiam quod aliquas Sandi. Karolus, fereniflimus Auguftus, villas, quas ipfi laboraverunt, laboratas a Deo coronatus, magnus, pacificus Im­illis eis abftraftas habeatis, & beboranias perator, Romanum gubernans Imperium, illis fuperponatis & faiones, qui per forcia qui & per mifericordiam Dei Rex Fran­ fuper eos exa&ant Quamobrem juflimus corum & Longobardorum, Beranx, Gauf- Johanni Archiepifcopo Miffb noftro ut cclino, Gifclafredo, Odiloni, Ermenga- ad dileftum filium noftrum Ludovicum rio, Ademaro , Laibulfo, & Erlino Co­ Regem veniret, & hanc caufam ei per mitibus. Notum fit vobis quia ifti Hifpani ordinem recitaret. Et mandavimus illi ut de veftra minifteria, Martinus Preibyter, tempore opportuno illuc veniens, & vos Johannes, Quintila , Calapodius, Afina- in ejus prxfentiam venientes, ordinare fa­ rius, Egila, Stephanus, Rebellis, Ofilo, ciat quomodb aut qualiter ipfi Hifpani vi­ Atila, rredemirus, Amabilis, Chriftia- vere debeant. Propterei has litteras fieri nus, Elpericus , Homodei, Jacentus, Ef- przcepimus atque demandamus, ut ne­ peraiidci, itemStephanus,Zoleiman,Mar- que vos neque juniores veftri memoratos chatellus, Teodaldus, Paraparnis, Go­ Hifpanos noftros,qui ad noftram fiduciam niis , Caftellanus, Ardaricus, Wafco, de Hifpania venientes, per noftram da­ Wigifus, Witericus, Ranoidus, Sunie- tam licentiam erema loca fibi ad laborifredus , Amancio, Cazerellus, Lango- candum propriferunt, & laboratas habe­ bardus, Zate , milites, Odefindus, Wal- re videntur, nullum cenfum fuperponere da, Roncariolus, Mauro, Pafcales, Sim- prarfumatis, neque ad proprium facere plicio , Gabinius, Solomo Preibyter, ad permittatis i fed quoad ufque illi fideles nos venientes fuggeflerunt quod multas nobis aut filiis noftris fuenne, quod per opprefliones fuftineant de parte veftra & triginta annos habuerunt per aprifionem, juniorum veftrorum. Et dixerunt qubd quieti poflîdcant & illi & pofteritas eorum, aliqui pagenfes fifcum noftrum fibi alter & vos confervare debeatis. Et quicquid alterius teftihcant ad eorum proprieta­ contra juftitiam eis vos aut juniores veftri tem , & eos exinde expellant contra jufti­ fadum habetis, aut fi aliquid eis injuftè tiam , &. tollant noftram veftituram, abftuliftis, omnia in loco reftituere facia­ quam per triginta annos feu ampliùs ve- tis , ficuti gratiam Dei & noftram vultis ititi fuimus, & ipfi per noftrum donitum habere propitiam. Et ut certi ùs credatis, de eremo per noftram datam licentiam de anulo noftro fubter figillari juflimus. I Joi A’n'ogi^“I$T' Regum Francorum. Κα'μ°ρ“μ“ν joi GuiDBERTUsDiaconusad vicemERCANrecognovit. Data jv. Nonas Aprilis, anno Chrifto propitio imperii noftri xii, regni verb Baldi in Francia xliv. atque χχχνιπ >n Italia, Indi&ione quinta. Adum Aquifgrani palatio regio , in Dei nomine feliciter. Arnen. Privilegia Hiipanorum in regno Francorum, id eft, in ea parte Hifpanic citerioris que citra Rubricatum eft commorantium , confirmirunt Ludovicus Pius 6c Karolus Calvus. Eorum precepta edita font ihfrà ad annos DCCCXV. fit ivi, & in Capitulis Karoli Calvi, tit. v I. Supplex Libellus Fuldensium Monachorum ad Karolum Magnum, Imp., etdversits Ratgarium, Abbatem. V1DE IN NOVO CODICE LEGUM VETERUM. CAPITULARE PRIMUM ANNI DCCCXIII, lis.tool· t w>j. J I K t Capitula x x v i i i. de confirmatione Conftitutionum quas Epifcopi in Synodis auftoritate regia nuper habitis conftituerant. INDEX CAP ITUL OR UM. . D e baptifmo riti celebrando. Ut laid Presbyteros de Ecdefiis non а. ejiciant. Ut laid pro datis Ecdefiis munera non exigant. Ut Canonici & Monachi fecundum ordinem vivant. Ut in monajleriis Puellarum Presby­ teri , perallis Sacris , non fubfifiant. Ut plures in monafieriis qudrn ferre pojfini, non recipiantur. q. 4. f. б. iq.De iis qua dominico diefieri non de­ bent. 16. Ut Epifcopiparochiasfuos circumeant. 17. 18. Ut chrifma fub figilla cuflodiatur. Utparentes 6’patrini filiosfuos doceant. 19. Ut Ecdefiis antiquis fua jura fer­ ventur. 20. In. Ecdefiisfepelire quos liceat. 21. Ut placita in Ecdefiis earum ve atriis non fiant. 22. Ut res pauperum fraudulentur non ac­ • 7. De decimis. De incefluofis invefiigandis & coer­ cendis. 9. De pate & concordia. 10. Ut Comites Epifcopis obedtant, & jufiitias faciant. 8. 11. Ut tempore famis unufquifque fuos alere fhidtat. 12. Ut Epifcopi liceat de thefauro Ecdefi* pauperibus erogare. I j. Ut jufia fini pondera & menfura. Ut praedicatio ajfidui fiat, C ab om­ nibus intelligatur. Incipiunt suprascripta Utfugitivi Clerici redire compellantur. 2*. Ut qui beneficium habet Eçdefùe, ad ejus farta teSa adjuvet. 2 j. Ut publici criminis rei publica potnitentiee fubjiciantur. 26. Ut Piesbyteri quod docent opere com­ pleant. 2 7. De Presbyteris qui confejfiones revelare dicebantur. 2S. De tumultibus quos faidofi homines excitabant. C apitvla et eorum textus. De baptifmo rite celebrando. Cone. Ate- I. T T T quirantur. 2j. unufquifque Archiepifcopus htALcxn. fuos Suffraganeos diligenter ftudiosèque ammonere ftudeat ut unufquif­ que fuoi Preibyteros puriter inveftigare non neglegat baptifmatis facramenta qua­ lem. Λ liter agant» & hoc eos ftudiosè doceant, ut ordinabili ter hat. Ut laid Presbyteros de Ecdefiis non ejiciant. II. Ut laici Preibyteros non dciantdc AreUt.vi. Ecdefiis, nec alios mittere pratfuinant. “a * *JO3 ΑΝΝ0!^κ,!τι Capitularia Ut laid pro datis Ecclefiis munera non exigant. Artiit. VL HI Ur laid omninb non audeant muc“· ’■ nera exigere à Prcfbyteris propter com­ mendationem Ecdefix cuique Preibytero. Ut Canonici & Monachi fecundùm ordinem vivant. Aid». VL IV. Providendum necefle eft qualiter «n. *· Canonici vivere debeant, necnon & Mo­ nachi , ut fecundùm ordinem canonicum d. regularem vivere ftudeant. “ Tom. 9· Sficilcg. p. ctu. »r. Mogunnac. can i>. Spakg torn. 9. p. Ut cn monafteriis puellarum Presbyteri, peraQis Sacris , non fub(ΐβατφ V. De monafteriis puellarum/6t Prefbyteros opportuno tempore ad Miflirum folemnia, liceat advenire, &. iterùm ad proprias Ecdefias redire. Ut pluses in mpnafleriis quàm ferre pojfint non recipiantur. VI. Ut plores non mittantur ip monaf­ teria Canonicorum, atque Monachorum feu puellarum, quàm fulferri poffit. De decimis. Arciau VL caa·*· VII· De decimis ammonendis. De tncefluofis invefligandis & coercendis. Moguarfac. VIII. De inceftuofis omnino inveftican. i ?· gandumi ut ab Ecclefia expellantur, nifi poenitentiam egerint. De pace & concordia. Arclat. VI. can. ii. Kaioli Magn. . Imps*, i j J°4 quod bene vulgaris populus intdligero poffit, afliduè nat De his qu» dombuco diefieri non debent. . XV. N© dominicis diebus mercatum nat, neque placitum i & ut his diebus ne- i ■<», L i j. mo ad poenam vel ad mortem judicetur t VL & de operibus cavendis ammoneantur. Μ^ηίύκ. Ut Epifcopi parochial fuas circumeant. ,T" XVI Ut unufquifque Epifcopus in- Ardat. VL terim circumeat parochiam fuam docendo ,r' &. ammonendo, & quxque funt ueceffaria emendare ftudeat. Et fi quid emen­ dare nequiverit, ad.prxdidumplacitum proferat. Ut chrifma fub figillo cufiodiatur. XVII. Ut Prefbytcn fub tigillo cufto- rud. a·, diant chrifina, & nulli fub prxtextu me- *· dicinx vel maleficii donare prxfumant. ' Quod fi fecerint. honore priventur. · Ut parentes & patriot filios doceant, XVIII. De fele unulquifque compa- Mogunt>*. ter, vel parentes, vel proximi filios fuos «“· v· fpiritales catholicè inftruant, ita ut coram Deo ratiocinare debeant. Ut Ecclefiis antiquisfua juraferventur. XIX. Ut Ecdefix antiquitus conftitu- Arehu VL tx nec decima nec aftfi ulla pofleilionc pri- ““· ** vencur, ita ut novis tribuatur Ecclefiis. Zrt Ecclefiis fepelire quos liceat. XX. Ut mortui non fepeliantur in Ec- Mogustiac; IX. Ut pax fit & concordia inter Epif­ copos & Comites, & reliquos Clericos, clefia, nifi Epifcopi , vel Abbates, vel “”·<*· fideles & boni Prcloyteri. & Monachos & Laicos. Ut Comites Epifcopis obediant, & jufiitias Ut placita in Ecclefiis parumque atnis faciant. non fiant. XXI. Ut placita in domibus vel atriis Mogemuc. IW. can. X· Ut Comites & Judices, feu reliquus ♦<>. ir populus, obedientes fint Epifcopo, & in- Ecclefiarum minimè fiant. Ut res pauperum fraudulenter non vicemconfentiantad juftitias faciendas, & acquirantur. munera pro judicio non accipiant, nec falfos certes. XXII. Ut Comites, vel Vicarii, feti ΑηΙκ. VI Ut temporefamis unufquifque fuos alere Judices aut Centenarii, fub mala occatio- «"· M* ftudeat. ne vel ingenio res pauperum non emant, ibiJ. an. XI* Ut unufquifque propter inopiam nec vi tollanti fed quifquis hoc compa­ i4> famis fuos familiares & ad te pertinentes raro voluerit, in publico placito coràm Epifcopo hoc faciat. gubernare ftudeant. Ut Epifcopo liceat de thefauro Ecclefive pauperibus erogare. Ut fugitivi Clerici redire compellantur, Ut jtfia fint pondera & menfur». Ut qui beneficium habet Ecclefi», ad ejus farta te8a adjuvet. ΧΧΠΙ. Ut unufquifque Epifcopus in Ardat. Vi T««. m. ΧΠ· Ut unicuique Epifcoporum liceat fua parochia Prelbyteros vel alios Cleri- *“·*♦ tu. » i. de rhefauro Ecdefix pauperibus erogare cos diligenter inquirat, & fugitivos ad fua ad nutrimentum fecundùm canones, cum loca redire faciat & ad proprium Epifco­ teftibus. pum fuum. Arcton VL XIII. Ut pondera vel menfurx ubique co-M· aequalia tint &c jufta. XXIV. Ut quifque beneficium eccle- Aid*. VI fiafticuin habet, ad teda Ecdefix reftau- an. i1 rahda , vel iplas Ecdefias omninb ad­ XIV. De offido pYxdicationis, ut juxta juvet. Ut prsedteatio ajfidul fiat, &ab omnibus intelligatur. Mog»Ki«c. je; ANNOgÇ™,ST1 Regum Francorum. Ut publici criminis rei publicet panitendu fubjiciantur. Aretw. vl XXV.Ucqui publico crimine convifti «a. funt rei , pubucè judicentur , & publi­ cam pcènitentiam agant fecundùm ca­ nones. Ut Presbyteri quod docent opere compleant. XXVl Ut Presbyteri bene vivere ftu­ deant , & ita populum doceant De Presbyteris qui Confefjiones revelare dicebantur. KaL°».M.)GN' jo6 tibus Auftrûc verum eft quod dicunt , an non, quod Preibyteri de Confeifiombus accepto pretio manifeftent latrones. Dt tumultibus quos faidofi homines excitaient. XXVm Ut inquiratur diligenter de faidofis hominibus, qui folcnt incongruas commotiones facere , tam in dominicis diebus quamque & aliis folemnitatibus, ficuci & in feriaticis diebus. Hoc omninà prohibendum eft , ne (acere prxfumant. XXVII. Ut hoc inquiratur, fi deparHafteniu Edifti hujus Capitula, vel fumms porihs ac breviaria Capitulorum. In altero autem Codice Gandavenfi, ex quo fitpoftrema duo capita defcripfunus, que in Metenfi non funt, TI° iequebanttn pnttereà hoc loco , repetetamturque «x fiipeponbus capitula duo, quartum nimi- M * rùm & quintum, fed plena atque integra, in hunc modum. IV. Providendum omnimodis ac dili­ genter exquirendum qualiter Canonici vi­ vant , necnon & Monachi, ut unufquif­ que eorum fecundùm ordinem canonicè ac regulariter vivant, & non fimiliter i id eft, ut refeftoria Sc dormitoria uni fimul obferventur, qucmadmodùm jamdudum in Capitulis noftris mjunftum habemus. V. De monafteriis puellarum, ut Prefbyteris certo tempore ad Miffarum folemnia celebranda liceat ad eas in Ecclefia convenire, &mox ad proprias redire Ec­ clefias. Cxteri vero Clerici vel laici fimi­ liter obferventur, ut nequaquam in eadeh monafteria ingredi audeant, nifi neceflitads caufii ipfius monafterii compule­ rit. Hoc tamen cum fumma providentia Epifcopi vel Abbatiflr fiat Similiter & hoc pleniter obfervandum fit, ut feminae per domos Clericorum minimè difeurrant. CAPITULARE SECUNDUM ANNI DCCCXIII, S / v E CAPITULA VIGINTI DE JUSTITIIS FACIENDIS, ex Lege Salica, Romana & Gundobada. ,An Nunc * prîmùm edita ex feptem antiquis Codicibus mfs., uno Palatino Bibliotheca Vaticana, altero fanai Remigii Remenfis , tertio fan&i Vincendi Metenfis, quarto Petri Puhaei, quinto Jacobi Sirmondi, fexto Philiberti de la Mare, Senatoris Dtvionenfis t feptimo Navarrico. arolus, fereniflimus Imperator Auguftus, à Deo coronatus, magnus, & pacificus, cum Epifcopis ,sAbbatibus, Comitibus, Ducibus, omnibufque fidelibus Chriftianæ Ecclefiæ , cum confenfu confilioque conftituir ex Lege Salica, Romana atque Gundobada 7 Capitula ifta in palatio Aquis, ut unufquifque fidelis juftkias faceret, K quæ & ipfe manu propriâ firmavit Capitula, ifta, ut omnes fideles manu roborare ftuduifient. W A».» c«ut. Capitularia > Κχ^Μ“Η· ;o8 INDEX CAPITULORUM. 1· E "> E cura & foUtcitudine EpifcoJLJ porum. x unoquoque Judice. 11. De Ecclefiis, viduis, & puptllis , ut pacirn hateant. Ut jumenta fi»>c animalia pacem ha­ beant. 3· 4. Ij. De latrone qui ad mortem judicatus fuerit. 14. De Advocatis Epifcoporum & Abba­ tum. 15 · Quid agere debeant Vicarii de iis quife pro furto in fervitio tradere cupiunt. De his qui beneficia regalia habent. De Vicariis & Centenariis. £· ώ 'J. 8. 9. 10. De patna hominum boni generis qui iniqui agunt. De ingenuis, (i inteftati decefferint. Quid fit agendum fi heredes dt heredi­ tate inter fe contentiosi egerint. Ut icarii lupanas habeant. De hofiepergendi. De dtfpenfa Regis & Optimatum in carro ducenda. 16. Quomodo liceat Senioremfuum dimit­ tere. 17. De arcu in hofte habendo. 18. De fqrcftibus dominicis. *9- De villicis regiis , quidfacere debeant. 30. 11. De carcenbus & patibulis habendis ab De eo qui parem fuum adjuvare noluit. Incipiunt s v p r. a sci i pt a Capitula et koeum tbxtus. Dc cura Ct foUicitudinc Epifcoporum. Repno,lib. I. T T T Epifcopi circumeant parochias * S rmoni fibi comradlâs, 5c ibi inquirendi Ce^Gii- ftudium habeant de inceftu, de patricidiis, iw.to®.». fratricidiis,adulteriis, xenodoxiis,& aliis ps· m· · maljs qux contraria funt Deo, qux in «p· P· facris icripturis leguntur , qux Chriftiani devitare debent. Et infra illorum paro­ chias Ecclefias, quibus ncceflc eft, emen­ dandi curam habeant.Similiter tam noftras à nobis in beneficio datas ; quàm & alio­ rum ubi reliquix prxefle videntur. Et ut Monachi per verbum Epifcopi per regimen Abbatis, & per bona illorum exempla, regulariter vivant, prout loca locata funt. Et ut Prxpofitus fic hi qui fo­ ras monafteria funt, ne venatoreshabeant i quia jam frequenter jufiimus nc Monachi foras monafterio habitaient. 1 Vicarii de hereditate foris heredibus, fi extiterit, ad opus noftrum recipiatur, nc illud fraudetur. De ingenuis, fi intejiaii decefierint. VL De his qui à litterarum confcrip.tione ingenui ruerint, fi fine traditione mortui ruerint, hereditas eorum ad opus noftrum recipiatur. Nec Comes nec Vica­ rius illud fibi fociet, fed ad opus noftrum revocetur. Similiter volumus ut banni no­ ftri dc illis unde cenfa exigunt, ut ipfa cenfa ad opus noftrum vel ubi nos jube­ De Ecdefiis , viduis, & pupillis, ut pacem habeant. II. Ut Ecclefix , vidux, pupilli per Fi/f Sir· m«n4. ibid. bannum Regis pacem habeant. Sin aliter, »· J1 in prxfentiam noftram hoc veniat, fi fieri poteft. Sin autem, Miffi noftri inveftigent illud quomodo geftum fit. Ut jumenta five animalia pacem habeant. III. Ut jumenta pacem habeant fimiliter per bannum Regis. De his qui beneficia regalia habent. IV» Ut ni qui beneficium noftrum haoent,benc ijlud immeliorate in omni rc tudeant. Et ut Miifi noftri hoc fciant. De Vicariis & Centenariis. V. Ut Vicarii noftri vel Centenarii i fervo Regis mancipia nc emant Et ut ipfi mus veniant Quid fit agendum fi heredes de hereditate 'inter fe contentiose egerint. VII. Dc hereditate inter fe heredes fi contentiosè egerint, & Rex Miflum fuum ad illamdivifionem tranfmiferit, decimum mancipium & decima virga hereditatis fifco Regis detur. Ut Vicarii luparios habeant. VIII. Ut Vicarii luparios habeant unufquifque in fuo minifterio duos. Et ipfi de hofte pergendi &: de placito Comitis vel Vicarii ne cuftodiant, nili clamor fuper eum veniat. Et ipfi certare ftudeant de hoc ut pcrfe&um exinde habeant, & ipfx pelles luporum ad noftrum opus denturEt unufquifque de his qui in· ilio minifte-1· rio placitum cuftodiunt, detur cis modium unum de annona. De hofle pergendi. IX. De hofte pergendi, ut Comiti in fuo comitatu per bannum unumquemque hominem per fexaginta folidos in hoftem pergere bannire ftudeat, ut ad placitum denuntiatum ad illum locum ubi jubetur 509 Regum Francorum. veniant. Et ipfe Comes prxvideat quomodoimt parati, id eft, lanceam, fcutum autarchm, cum duabus cordis & fagittis duodecim. De his ucerque habeant. Et Epifcpbi, Comites, Abbates, hos homi­ nes habeant qui hoc bene pra·videant, & ad diem denuntiati placiti veniant, fic ibi oftendant quonwdd fint parati. Ha­ beant loricas vel galeas, & temporalem hoftem, id eft, xftivo tempore. De difpenfa Regii & Optimatum m carro ducentia. X. Ut Regis fpcnfa in carra ducatur, Toro. */ CU-CKrift. fimul Epifcoporum , Comitum , Abba­ p. tit, cel. tum, & Optimatum Regis, farinam , vi­ num , bacconcs, & vidum abundanter , molas ; dolatorias, fecures, taretros, ftmdibulas, & illos homines qui exinde bene fciant jadare. Et marfcalci Regis addu­ cant eis petras in faumas viginti, ii opus eft. Et unufquifque hoftiliter fit paratus, & omriia utenfilia fuflfcienter habeant. Et unufquifque Comes duas partes de herba in fuo comitatu defendat ad opus illius hoftisi & habeat pontes bonos, naves bonas. De carcertbus & patibuhs habendis ab unoquoque Judice. XI. Ut Comites, unufquifque in fuo comitatu carcerem habeant. Et Judices atque Vicarii patibulos habeant. De poena hominum boni generis qui inique agunt. XII. Ut homines boni generis qui in­ fra comitatum inique vel injuftè agunt,in prxfentiam Regis ducantur > fic Rex fuper cos diftridionem faciat carcerandi, exiliandi, ufque ad emendationem illorum. Dc latrone qui ad mortem judicatus juerit. ΧΠΙ. Ut Vicarii munera ne accipiant pro illis latronibus qui ante Comitem ju­ dicat) fuerint ad mortem. Quod ti hoc perpetraverint, tale judicium fuftineant ficut & latro judicatus fuit ; quia poftquam Scabim eum dijudicaverint, noneft licen­ tia Comitis vel Vicarii ei vitam concede­ re. Sed fi bannus ei judicatus fuerit, & banno perafto, ftet in eo interim ufquedum Comiti & eo qui clamorem vel caufam ad euin habuit, & tunc fit foris banno. De Advocatis Epicoporum 6' Abbatum. XIV. Ut Epifcopi & Abbates Advocatos habeant. Et ipfi'habeant in illo comiρΤς’.Τ^ί’ tatu propriam hereditatem. Et ut ipfi Sinnond, «p. 5. s. redi & bom lint, & habeant voluntatem reclc & juftc caufas perficere. jio* Quid agere debeant J^icartt de iis qui [e pro furto in fervitio tradere cupiunt. XV. Ut Vicarii eos qui pro furto fe i(i fervitium tradere cupiunt, non confentiant, fed fecundumjuftum judidum ter- minetur. Quomodo liceat Seniorem fuum dimittere. XVI. Quod nullus Seniorem fuum di­ mittat poftquam ab eo acciperit valente fobdum unum > excepto fi eum vult occ 1dere , aut cum baculo exdere, vel uxo­ rem aut filiam maculare, feu hereditatem ci tollere. De arcu in hofe habendo. XVJI Quod nullus m hofte baculum habeat, ftd arcum. De fortfibvs dominicis. XVIII. De foreftis, ut forcftarn bene illas defendant, limul & cuftodiant hcftias & pifces. Et fi Rex alicui mtus t<>refte feramen unum aut magis dedent , ampliùs ne prendat qudm illi datum fit. De villicis regiis quid facere debeant. XIX. Ut villicus bonus, fapiens, &. prudens in opus noftrum eligatur, qui fcut rationem Miflb noftro reddere fic fervi­ tium perficere prout loca locata font, xdi· ficia emendent, nutriant porcos, jumen­ ta , animalia, hortos, apes, aucas, pul­ los, vivaria cum pifcibus, vennas, moli­ na , fttrpef, terram aratbriam ftudeant frmare. In foreftis manfum regale , & ibi vivana cum pifcibus, & homines ibi ma­ nent. Et plantent vineas, faciant poma­ ria , & ubicunque invenient utiles ullos homines , detur illis fylva ad ftirpandum , ut noftrum fervitium immelioretur. Et ut feminx noftrx, qux ad opus noftrum funt fervientes, habeant ex partibus noftris la­ nam fle linum, fle faciant farcillos & camifilos, fle perveniant ad cameram nof­ tram per rationem per villicos noftros aut MilTos eorum àfe tranfmiflbs. De eo qui parem fuum adjuvare noluit. XX. Et fi quisde fidelibusnoftris contra adverfarium fuum pugnam aut ahquod certamen agere voluit, fle convocaverit adfe aliquem de comparis fuis ut ei adju­ torium prxbuiffet,fii ille noluit, fle exinde ncgligens permanfit, ipfum beneficium quod habuit, auferatur ab eo, fle detur ei qui in ftabilitate fic fidelitate fila pci mamit. Anno Chhicti P1 Capitularia SiJ. . fn flMHBSHHSBHSHHH· CAPITULARE TERTIUM anni dcccxiii, y i r£ Capitula xm de caufis neceflàriis EccleC» Dei & populo Chriftiano, data, ut videtur, Aquifgrani in generali populi conventu, anno dcccxiii» mente Septembri. An. U??. Nunc * primum edita ex duobus antiquis Codicibus manuferiptis , uno SanQi Vincendi Metenjis, altero Navarrico. NOTITIA VEL COMMEMORATIO DE ILLIS QUA ADMON I. T N primo capitulo de caufis F.ccleX lut, fic de iliis Dei fervis qui ibidem deferviunt, fic habemus quomodo & ahi Franci habent. De banno dominico, fimi­ liter ficut alh Franci habent. IL Qui hominem Francum occiderit, folidos fexcentos componat ad opus do­ minicum , fic pro fredo folidos ducentos componat. ΙΠ. Qui hominem ingenuum occide­ rit, folidos ducentoscomponat,fic exinde in dominico tertiam panem componat. IV. Qui lidum occiderit, folidos cen­ tum componar, & exinde in dominico teniam panem componat. V. Qui fervum occiderit, folidosquin­ quaginta componat. Exinde in dominico, ficut diximus, tertiam panem componat. VI. Si quis Comes in fuo comitatu oc­ cifus fuerit, in tres veregildos, ficut fua nativitas efi, componere faciat. VII. Si quis Miflum dominicum occi­ derit quando in miflaticum diredus fuerit, in tres veregildos, ficut fua nativitas efi, componere faciat. VIII. Si quis Wargengum occiderit, folidos fexcentos in dominico componat. IX. Si quis hominem ingenuum ad fervitium requirit, cum duodecim homini­ bus de fuis proximis parentibus in fandis juret, & fe ingenuum efle faciat, aut in fervidum cadat. X. Qui per hantradam hominem inge­ nuum dimittere voluerit, in loco qui oici- ï R I DEBENT. cur fandum fua manu duodecima ipfum ingenuum dimittere faciat. XI. Qui per chartam aut per hantradam ingenuus efi, & fe ille toris de eo miferit, tunc ille leodis in dominicum veniat, fle fuis peculiariis traditum jamdido domino non fiat. ΧΠ. Qui per chartam ingenuus efi, fic debet in omnia pertinere ficut alii Franci. ΧΠΙ. Qui de mundeburde aliquid habuerit, ad illum Seniorem qui eum ingenuum dimiferit, fua peculia revertere faciat. XIV. De quali caufa quod facramentum promiferit, & ad placitum non jura­ verit , ipfam caufam reddere faciat XV. Qui propter alium hominem va­ dium adhramivit, fic ipfe homo eum dam­ num incurrere dimitut, ille qui fuum va­ dium adhramivit, de fuo omnia compo­ nat fuper nodes feptem, ille qui precatur adhramire, duplum componere taciar. XVI. Qui hominem Francum fine culpa ligaverit, folidos duodecim componat fic in fredo dominico folidos tres. XVII. Qui per capillos Francum priferit, folidos duodecim, fic in dominico folidos quatuor. Et qui ei fânguinem fine culpa effuderit, folidos duodecim compo­ nat , fic in fredo dominico folidosquatuor. XVIII. Si quis hominis Franci cafam infregerit, folidos duodecim componat, fic in fredo dominico folidos quatuor. XIX Si quis hominis Franci curtem infregerit. Π3 ANNOg^,M‘TI Regum Francorum. Κα1'°^μ,*ολ 5'4 * infregerit, folidos fex componat, in do' minico folidos quatuor, fuam manum aut fuum pedem aut fuum oculum pro quarta {»ane de fua leode, & in fredo dominico emper de unaquaque re folidos quatuor. XX. Dc ingenuo homine m emenda­ tione fua folidos odo, nifi. ficut fuperiùs diximus, in fredo dominico folidos qua­ XXXIL Si quis cum armis baimuus fuerit, Ac non venerit ibi, folidosqiutuor in fredo dominico componere faciat. XXXIII. Si quis cum caballo banni cu* fuerit» in fredo dominico folidos quatuor componere faciat. XXXIV. Si quis vadam aut vardani dimiferit quando ille Comes ei cognitum fecerit, m fredo dominico (olidos quatuor tuor. „ XXI. De lido in emendatione folidos componere faciat. quatuor, in fredo dominico folidos qua­ XXXV. Si quis frlufam dimiferit quando fuusComesci commendat facere, tuor. ΧΧΠ. De fervo in emendatione foli­ in fredo folidos quatuor componere fa ciat. Quando rumpit, Ac eam emendare dos duos, in fredo dominico folidos iv. XX11I. Quicquid involavit, novem noluerit , folidos quatuor in dominico, componere faciat. geldos componere faciat, & de unoquo­ XXXVI. Quifqitis audit arma cla­ que latrocinio in dominis ο fredo folidos mare. Ac ibi non venerit, m fredodomi­ quatuor. XXIV. De quicquid incafa furaverit, nico folidos quatuor componere faciat. XXXVII. 'Si quis ad pontem publi in virdira folidos feptem. De varnione, cum bannitus fuerit, & ibi non venerit, in wirdira folidos feptem. De fpadato ca­ ballo, folidos feptem. De fervo, folidos folidos quatuor in fredo componat. XXxVIII. Si quis Comes ad placitum feptem. De fpata, feptem. De jumento, folidos quatuor. De bove, folidos duos. fuum hominem bannit, Ac ibi non venerit, in fredo folidos quatuor componar. De vacca, folidos duos. De porcis & ver­ XXXIX Si quis viam publicam clauvecibus, & animalibus juvenibus & dc capris, tertiam partem quantum valet in ferit, in fredo dominico lobdos quatuor virdira. XXV. Quicquid in amore in alterum furatum habent, dn duos geldos compo- '[ÂLMf. nere faciat, in virdira * uncias duas, in “* ftfolidos quatuor. Et quicquid m mafhau furaverit, duos geldos componere fa­ ciat, in virdira uncias duas, in fredo do­ minico folidos quatuoi. XXVI. Quicquid in amore Freiumes injuftè tulerint, per aliud tantùm compo­ nere faciat ,in fredo folidos quatuor. XXVII. Quicquid ad Saxoncs contra redum tulerint, cum alio tantùm eum emendare faciat, in fredo folidos quatuor. XXVin. Si quis infra pagum latronem comprehenderit, & ante ilium Comitem eum non adduxerit aut ante fuum Cente­ narium , folidos fexaginta componere faciat. XXIX. Si quis latronem viderit cum furto ambulantem , Ac cognitum non fe­ cerit , in fredo dominico lolidos quatuor componere faci a r. XXX. Si quis in fanditReliquiis feperjuraverit, manum fuam perdat, aut eam redimat quarta parte de fua leode in do­ minico. XXXI. Quicquid contra redam fe­ cerit , cum folidis quamor in fredo domi­ nico componere faciat Tam. J. componat. XL. Si qui; France hvino habuerit filios duos, hereditatem fuamde fylva Ac de terra eis dimittat, & de mancipiis. Ac de peculio. De materna hereditate fundi­ ter in filiam veniar. XLI. De ingenuis hominibus , quo­ modo aut quaheer ad placitum per bannuiti debeant venire. Ingenuus, fi per Co­ mitem aut per Miflum fuum bannitus fue­ rit infra comitatum dc maximacaufa, fu­ per nodes quatuordecim ad pla< itum ve­ niat. Si minor caufa extiterit, fuper nodes feptem ad placitum veniat. XLII. Si quis de lido fuo pro aliqui· caufa * in ratione fuerit inventus, fuper ·[ A!. Mi nodes quatuordecim ipfum (idum ad piacitum adducat, fi Senior fuus in ipfocomiratu eft. Si int alio comitatu efl, ipfe lidus fuum Seniorem ad placitum adducat i** ·βίί- J fuper nodes viginti quinque. Si in tertio comitatu eft , fuper nodes quadi agiota duas. Si in alio ducatu eft, fuper nndes oduaginca quatuor cum fupScnioic re­ niât ad ipfum placitum. XL1II. Dc raptu. Si quis ingenuus cum hdis raptum terenç, curn uno radio a. una manu emendare ihtdeat. XLIV. Si quis hominem in mordro occiderit, tunc exeat ad indicium, aut Kk -TΠί Anno Crusti ·,«. Vapitulana KakquMagn. lM„,.14. yi6 fous Senior per (aeramentum eum liberet, ibi incenderit, tradant eum ad mortem. XLV. Si cujus puellam fponfiuam alius Et pofteaquàm ad judicium ambulaverit , priferit, folidos ducentos componere fab ii ibi non incenderit, tunc liceat fuo Se­ ciat , in fredo folidos fexagintx niori vradk» fuo ilium adhramire, & pro XLVI. Si far de feptem latrociniis eo emendare ac de morte liberare. comprobatus fuerit, exiet ad judicium. Si Explicit. ADMONITIO STEPHANI BALUZII Dc quinque iequentibus Capitularibus. APITULARIA quinque qua fequuntur,junt quidem Karoli Magni, C adeoque inter cateras ejus Conflitutiones referri debent; fed quo» niam aflequi conjectura non potuimus ad quem quaque annum refertnda tflent, ad poflrema Karoli tempora retulimus. CAPITULARE PRIMUM INCERTI ANNI. ♦a», i/»?. Nunc * primùm editum ex fihedis do&iflimi viri Jacobi Sirmondi t Societatis Jeju. I. T TT coram qui ad ordinandum Xj veniunt, fides & vita & fcientia priùs ab Epifcopo difeutiantur. U. Ut fugitivi Clerici & peregrini à nullo recipiantur fine commendaritns lit­ teris. ΙΠ. Ut Prefbyten, Diaconi, vel exteri Clerici mulierem extraneam in domo fua non habeant. IV. Ut Monachi & Clerici tabernas non ingrediantur, edendi vel bibendi causl V Ut ignota Angelorum nomina nec fingantur nec nominentur. VI. Ut mulieres ad altare non ingre­ diantur. VII. Ut canonici libri tantùm legantur in Ecclefia. VITI. Ut nullus per pecuniam ordi­ netur. IX Ut Monachus vel Clericus ad fccularia negotia non tranfeat. X. Ut Clerici de civitate ad civitatem non tranfinigrentur. XI. Ut nullus abfolutè ordinetur. ΧΠ. Ut Clerici & Monachi in fuo propofito permaneant. ΧΙΠ. Ut Clerici inter le negotium ha­ bentes \ fiio Epifcopo dijudicentur, non à fecularibus. XIV. Ut Clerici & Monachi infidias contra Paftorem fuum non faciant. XV. Ut loca qux fcmel Deo dedicata funtut monafteria fint, maneant perpetui» monafteria, nec poflint ultra fieri fecula· ria habitacula. XVI. Ut nullus Preibvter contra fuum Epifcopum fuperbire auneat. XVII. Ut Clerici ecclefiaftici Ordinis, fi culpam incurrerint, apud Ecclefialticon judicentur; non apud feculares. XVIIÏ. Ut qui commodaverit pecu­ niam , pecuniam accipiat. Si fpeciem aliam, eandem fpeciem , quantùm dederit, ac­ cipiat. XIX. Ut ante viginti quinque annos xtatis nec Diacones ordinentur, nec vir­ gines confecrentur. XX Ut virgines Deo fiteraoe fimul ha­ bitantes invicem fe cuftodiant, nec paflîm vagando Ecclefix Ixdant exifamationem. XXI. Ut falfa nomina Martyrum non venerentur. XXII. Ut nec uxor i viro dimifla alium Μ Akho accipiat , mente tiro fuo j nec vir aliam accipiat, vivente uxore priore. ΧΧΠί. Ut Ecdefiaftica jejunia fine neceffitate rationabili nonfolvantur. XXIV. Ut miilatenùs Prelbytef ante trigcfinium «tatis fax annum ordinetur. XXV. Ut nulli Sacerdotum liceat ignorare (andorum canonum inftituta. XXVI. Ut nullus Epifcopus ad Clericatûs officium fervum alterius, fine do­ mini fui voluntate, promovere prxfumat. XXVIL Ut Epifcopi & reliqui Sacer» dotes canones bene intelligant, Ac fecun­ dùm canonicam inftitutionem vivant XXVIU. Ut Epifcopi diligenter difcuriant per fuas parochias Prelbyteros , eorum fidem, baptiûna, Ac Miffarum cele­ brationes, & ut hdem redam teneant, & baptiûna catholicum obfervent, & Miffarum preces bene intelligant, & ut plalmi dignè fecundùm modulationes verfuum modulentur. XXIX. Ut fides catholica ab Epifco­ pis & Prribytcris diligenter legatur, Ac omni populo praedicetur. Et dominicam orationem ipfi intelligant & omnibus prae­ dicent intelligendam, ut quifque fciat quid petat έ Deo. XXX. Ut omnis populus Chriftianus fidem catholicam & dominicam oratio­ nem memoriter teneat. XXXI. Ut inter Epifcopos, Abbates, Comites, Judices, & omnes ubique feu majores 'feu minores perfonas, pax fit AC concordât & unanimitas i quia nihil Deo fine paceplacct. XXXII. Ut Abbates canonici canones intelligant & canones obfervent, & Cle­ rici canonici fecundùm canones vivant. XXXILL Ut Abbates regulares & Mo­ nachi regulam intelligant, Ac fecundùm regulam vivant. XXXIV. Ut Abbatiflx caftonicr & Sandimoniales canonicè fecundùm cano­ nes vivant, Ac dauftra earum ordinabiliter compofita fint. XXXV. Ut Abbeth&r regulares Sanc­ timoniales in Monachico propofito exiftentes regulam intelligant fic regulariter vivant, & clauftra earum rationabiliter difpc»fita fint. XXXVI. Ut Ecclefia Dei fuum ha­ beat honorem > fimul & altaria fecundùm fuam dignitatem venerentur. Et non fit domus Dei & altaria facra pervia canibus. Et ut fecularia negotia vel vaniloquia in Ecclefiis non agantur. Ton. I. SiU Rcgum Francorum. XXXVII. Ut Prclbyteri Ac Diacones vel reliqui Clerici arma non portent, fed magis confidam in defenfione Dei quAxq in armis. XXXVUL Utooibusdataeftpoteftas judicandi, juftè vei judicent, non mune­ ribus , quia munera excreant corda pru­ dentium. Et ut Judices jejuni caufiu judi­ cent Ac difeemant XXXIX. Ut omnes caveant perju­ rium , non folùm in lando Evangclio, vel in altare, feu in Sandorum Reliquiis, fed Ac in communi loquela. Et ut qui in (anc­ tis habet jurare , hoc jejunus faciat cum omni honeftate Ac timore Dei. Et qui femel perjuratus fuerit, nec teftis fit poft hzc, nec in fua caula nec in alterius jura­ tor exiftat. XL. Ut nemo fit qui ariolos feifeitetur vel fomnia obfervet, vel ad auguria inten­ dat : nec fint malefici, nec incantatores, nec ph itones *,caucu latores, nectempeftarii, vel obligatores. Et ubicunque funt, emendentur vel damnentur. XLI. Ut obfervationes quas ftulti fa­ ciunt ad arbores vel petras, vel fomes, ubicunque inveniuntur, tollantur At del­ eniantur. XLJL Ut homicidia infra patnam nec caula ultionis, nec avaritix nec latrocinandi,non faciant. Et non occidatur homo, nifi lege jubente. XUu. Ut farta Ac rnjufta connubia * inlicitx*caufir prohibeamur. XLTV. Ut «quales menfuras & redas Ac pondera jufta Ac «qualia omnes habeant. Et qui antei dedit tres modios, modà der duox XLV. Ut mangones Ac cociones Ac nudi homines qui cum ferro vadunt, non linan­ tur vagari Ac deceptiones hominibus agere. XLVl. Ut opera fervilia diebus domi­ nicis non agantur. Er ut dies dominica 4 vefoera ad vefperam celebretur. XLVII. Ut omnes fidelitatem promit­ tam Domno Imperatori XLVin. Ut Comites Ac Judices con­ fiteantur qui lege vivere debeant, Ac fe­ cundùm ipfam judicent. XLIX. Ut beneficia Domni Imperato­ ris Ac Ecclefiarum confideremur, ne fortà aliquis alodem fuum reftaurans beneficia deftruar. L. Ut beneficia Saxonum in. Francia confideremur qualiter condireda fint. LI. Ut liberi homines pauperes à nullo injuftè opprimamur. Kk ij 519 ahno^chmsti Capîtularù LIL Uc omnes parati fine quandocunque Domni Imperatoris juflio venerit. LIU. Uc Milii ad Domnum Imperato­ rem venientes» & ab eo dircAi, honorabilker fufeipiantur. LIV. Uc it qui in mundeburde Domni Imperatoris funt, pacem fit defenfionem ab omnibus habeant. Karoli Magn. Impul 14. po Domnus Imperator bannivit, fexaginta folidos folvarur. Carteri vero banni quos Comites fic Judices faciunt , fecundùm legem uniufcujufqv.c componantur. LVni. Uc omnes bonos fic idoneos Vicedominos fic Advocatos habeanc fic Judices. LIX. Ut Milii noftri, undecunque necani de juftitiis Ecclefiarum LV Ut inquiratur fi aliquis homo prop­ cefle fue< ter luiliiiam Domni Imperatoris annun­ Dei, viduarum , orphanorum, pupillo­ tiando occifus fic, vcl aliquid mali pafTus rum fic exterorum hominum, inquirant fic perficiant, fic quodcunque ad emendan­ fit. LVI. Ut ii qui per beneficium Domni dum invenerint, emendare ftudeant in Imperatoris ecclefiafticas res habent, de­ quantum meliùs potuerint. Et quod per fe cimam & nonam dare & Ecclcfiarum ref- emendare nequiverint,in prxientiamnof­ tram adduci faciant. tauracionem iheere ftudeant. L VII. L' t bannus quem per femetipfiun CAPITULARE SECUNDUM INCERTI ANNI. •An.io?· Nunc * primum editum ex veteri Codice mf. clarijfimi viri Philiberti de la Mare, Senatoris Divionenfis. CAPITULA A DOMNO KAROLO IMPERATORE ET FILIO EJUS Episcopis, HlUDOUVICO, De commutationibus utilibus perm anendtsy inutilibufque delendis. Tbicunqlecommutationes,tam V tempore noftro quamque genitoris noftri, legitima: fic rationabiles atque Capitular. I. T ’lu utiles inter Ecclefias Dei faclx funt, per­ maneant. Ubicunque vero inutiles fic in­ commodae atque inrationabilesfaftx funt, diflblvantur, fic recipiat unufquifque quod dedit. Ubi verb mortua manus interjacet, aut alia quxlibet caufa qme rationabilis non efle videatur, inventa fuerit, diligen­ ter deferibatur fic ad noftram notitiam per­ feratur. De illis qui res Ecclefia tenent. lUa. AC S A P I £ N TIS SI Μ I S I PS O R U M excerpta. II. Si quis ecclefiafticam rem tenet, fic admonitus judicium declinaverit, quoufque ad difcuflionem veniat ut rem refti­ tuat ecclefiafticam, à communione pri­ vetur. Quod res Ecclefiarum vota finifidelium, pretia peccatorum , & patrimonia pau­ perum i quibus non folum collata confer­ venda, fed etiam augenda funt. III. Quia juxta (anctorum Patrum tra-. Cihlar, ditionem novimus res Eccleiix vota efle fidelium, pretia peccatorum, fic patrimonia pauperum, cui non folùm habita con- Add. ill. ι. fervare, verùm etiam multa Deo opitu­ lante conferre optamus, tamen ut ab ecclefiafticis de non dividendis rebus illius Ecdefix fufpicionem dudum conceptam penitùs amovçremus, ftatuimus ut neque noftris neque filiorum, ficDeo difpcnfante fucceflprum noftrorum temporibus, qui noftram vel progenitorum noftrorum vo­ luntatem vel exemplum imitari voluerint, nullam penitùs divifionem auc jafturam patiatur Ecclefia. De pradiis Deo dicatis. IV. Placuit ne prxdia cceleftium fecre- c*phuiir. torum dicata Deoque tradita, A quibuf- lib. j. dam aliqui occatione vexentur, aut inva- D>· I μι ***f^““" Regum Francorum Karoli Magn. ' Immr. 14. dantur, fedfub immunitatis tuitione per­ QubdpredoiUjEccltfiitfairiltfiJüu >ficut fcriputrct ttflimoaio comprobatur. petui firmitate perdurent : fimiliter & ho­ X. Sacrilegi funt Eccleuz przdones. jh mines carum, & omnia quz eis fubjc&a efle nofcuncur. Si quis contra hzc vene­ Unde& in Concilio Agathenfi, fubquarto rit , componat ficut de immunitate confti­ capitulo, decretum habetur ita : dimico tuimus , & pcenitenüâ .publidl i Sacerdo­ quippiam rapere tfurtum efii Ecclefia verb JJeJiSL* fraudarivelabflrahifubripiquefacnlegium. de »k» cie ti bus ufque ad fatisfa&ionem mulcetur. De hit quifidelium oblationes auferunt vel Omnes enim contra leges facientes, ref- ***· vaflant, aut fine proprii Eptfcopi jufi 3ue Ecclafiz diripientes, Ecclefias Sacer-,* fione dant vel accipiunt. otefque contra divinas fanétiones vexan­ Capiuihr. V. Qui fidelium oblationes ab Ecdefiis tes, facrilegi vocantur, atque indubitan­ W>.s.ui4. vej jurc Sacerdotum auferunt, vel abla­ ter infames facrilegique habendi funt. tas accipiunt, non folùm aliena vota dif- Quod ea qu» Domino confecrantur t ad jus ecclefiafiicumpertinent. rumpunt, fed δΰ facrilegium operantur, XI. Ea quz 1domino offeruntur vel necnon & Ecclefiz Dei fraudatores exiftunt i quia Ecclefiz aliquid fraudari vel confecrantur, ad ius pertinent Sacerdo’ “Γ auferri, facrilegium efle à majoribus ap­ tum i & facrilegi funt omnes qui ea au­ ferunt. > probatur. De privilegiis Ecclefiarum vel Clericorum non corrumpendis. Qubd omnia qua Deo offeruntur t procul dubio & corffecrantur. vi Ut privilegia quzEcclefiis & Cle­ XII. Omnia quz Domino offeruntur, Ibid. 407. ricis ab anteceffbribus noftris vel à nobis {trocul dubio & confecrantur. Et non foconcefla funt, femper maneant incorrupta. , ùm fâcrificia quz à Sacerdotibus fuper De privilegiis Ecclefiarum, altare Domino confecrantur, oblationes itud. ii*. VTÏ. Utprrvilegiaquzlacrofan&is Ec­ fidelium dicuntur, fed quicquid ei à fide­ defiis & Clericis à fingulis Regibus vel libus offeruntur, five in mancipiis, five in Epifcopis, czteri fque reftoribus, funt con­ agris, vineis, fytvis, pratis, aquis, aquacefla , femper maneant incorrupta. rumvedecurfibus, artificiis, horis, utenQuod facrilegium fit Ecclefia aliquid au­ filibus, penis, zdificiis, veftimentis, pel­ ferre t aut Sacerdotibus vel Minijlris, libus , laneficiis, pecoribus, pafcuis, mem­ aut ipfo fanQo cultui locoque injuriam branis , mobilibus & immobilibus, vel inferre. Cap. ex lege. quzeunque de his rebus ad laudem Dei Tbid. ltJ. VIII. Si quis in hoc genus facrilegii hunt, vel fupplementum fanftz Ecclefiz «··· proruperit, ut in Ecclefias earumque res e jufque Sacerdotibus atque ornatum przfinruens , Sacerdotibus ac Miniftre, vel tare poflunt, Deo Ecclehzque fuz à quiipfo cultui locoque aliquid, quod non bufeunque ultro offeruntur, Domino in­ oportet, injuriz inferat, divinicultûsin­ dubitanter confecrantur & ad jus perti­ juriam convi&us, five confeffus reus, ca­ nent· Sacerdotum. Et quia Chriftum & pitali fententia nover it vindicandum. Nec rEçdefiatn unam perfonâm efle veraciter expetftetur ut Epifcopus injuriz propriz agnofeimus r' , quzeunque Ecclefiz funt, ultionem depofeat, cui fanâitas ignolcen- Chrifti funt, & quzEcclefizvel infudi foli gloriam dereliquit. Sitque cuncl» pradiâis vet in quibufeunque fpeciebus, non folùm liberum, fed etiam laudabile, five pollicitationibus , five pignoribus , facias atroces Sacerdotibus aut Miniftris five feriptis, five corporalibus rebus offe­ injurias veluti publicum crimen perfequi, runtur , Chrifto offeruntur. Et quz ab ac de talibus reis ultionem mereri. Ecclefia ejus quocunque commento alie­ Qubd ii qui pradia Ecclefiafiica diripiunt nantur vel tolluntur, five alienando, five vel vafiant , facrilegi fint , exilioque vaftando, five invadendo, five minoran­ damnandi. do, five diripiendo, Chrifto tolluntur. Et Ibid. 117. IX. Ab omnibus illius ufurpationis con- fi ab amico quippiam rapere furtum eft, s’i. 1 .............................. ' fibi -■ przcipuè Chrifto Domino noftro, qui eft tumelia depellenda cil, ne przdia cœleftium iecretorum dicata à quibufdam Rex Regum & Dominus Dominantium, inruentibus vexentur. Quod fi quis prz- aliquid auferre vel alienare, vel fubripere fumpferit , poft debitz ultionis acrimo­ vel vaftare, facrilegium eft. Omnes nam­ niam , quz erga (âcrilegos jure promenda que Ecclefiz przdones manifeftiflîmè eft, exilio perpetuz deportationis dam­ funt facrilegi. Et nullus facrilegus, nifi netur. per puram probatamque atque publicam ibid. io), „ , P3 Anxo Christi »4 Capitularia KarouMagn. 1MWLÎ4. . 5H· pernitendam, A pef Ecclefix fatisfa&ionem , Epifcoporumque per manûs impotitionem juxta canonicas fanftiones recon­ ciliationem, regnum Dei poflidebiti & non lolùm à regno Dei fit alienus, fed etiam a liminibus fanftx Ecclefix, A prrcipuè ab illius quam Ixfit, ufque ad prxdiclam fatisfadionem, extorris efficitur. Talium verb fcelerum patratoribus, nifi poft prxdidam fatisfadionem, nec vivis nec mortuis communicare debemus > quia qui rapit pecuniam proximi fui, iniquita­ tem facit : qui autem pecuniam Ecdefix abftulerit, facriiegium facit. Qui non fo­ lùm (acrilegi, fed etiam fures lacrilegi & lupi, atque homicidx pauperumque ne­ catores funt, & infuper anathematis vin­ culo damnati coram Deo & Sindis ejus efficiuntur. aut alienare, vel facultates earum diri­ pere prxfumat, nec fine precario poffidere pertentet j quia, ficut a fandis Patribus inftrudi fumus, graviffimum peccatum hoc efle dioofcitur, teftance fâcrâ feripturâ, qux ait : Quitkfidtrit aliquidPatri Ui Ecclefiarum privilegia vel facultates, five quicquid ad eafdem pertinet, nullus invadere preefumat. XIV. Volumus omnes (cire qubd qui Chrifti & Ecclefix pecunias auferunt, ref2ue ejus fraudant, rapiunt, vaftant, vel iripiunt, homicidx ante Deum efle de­ putantur «quia res pauperum, quos Ec­ clefia palcere debet, diripiunt Opitoler. bb. 4. cap. ΧΙΠ. Prxeipimus omnibus ditioni noftrx fubjedis , ut nullus privilegia Eccle­ fiarum vel Monafteriorum infrangert , refquc Ecclefiarum invadere, vel vanare, vel matri, & dicit hoc non effe peccatum, Pater nofter fine dubio Deus eft . mater noftra, Ecclefia, qux nos in baptifino fpiritaliter regenera­ vit. Ergo qui Chrifti pecunias & Ecclefix fraudat vel rapit, five vaftat, vel alienat, homicida ante conlpcdum juftj Judicis efle deputabitur. De quo quidam fapicntum dicit: Qui rapitpecuniamproximifui , particeps homicides eJL iniquitatemfacit t qui autem pecuniam Eo· elapse abfiubrii ,facnlegutm facit. Qubahomicida ante Deum deptuenttu qui res Ecclefia vafiant B CAPITULARE TERTIUM INCERTI ANNI •a* mi. Nunc * primum editum ex veteri Codice Divionenfi manuferipto. CAPITULA A DOMNO KAROLO ET FILIO EJUS H1ÜDOUV1CO, AC SAPIENTISSIMIS IPSORUM EPISCOPIS, EXCFRPTA. De his qui putaverunt tdctrcd praeceptum effe non ire ad pugnam Sacerdotes , ut Jionor eis minueretur. Capn>l*r. lib. 7. cap. SirtnonJ. C<*c. Gal­ li», tom. a. p.»j4. I. ff"\ u i a inftigante antiquo hofte au^^divimus quofdam no» fufpedos habere,proptereà quod conceffimus Epif­ copis & Sacerdotibus, ac reliquis Dei fer­ vis , ut in hoftes, nifi duo aut tres à exteris eledi, & Sacerdotes fimi liter perpauci ab eis eledi, non irent, ficut in prioribus nof­ tris continetur Capitularibus, nec ad pu­ gnam properarent, nec arma ferrent, nec homines tam Chriftianos quam Paganos necarent, nec agitatores unguinum fie­ rent, vel quicquam contra Canones face­ rent , quod honores Sacerdotum & res Ecclefiarum auferre vel minorare eis voluiflemus, quod nullatenùs facere velle, vel facere volentibus confentire omnes fare cupimus. Sed quanto quis eorumam­ pliùs fuam normam fervavent, tanto eum plus honorare 8t. cariorem habere volu­ mus. Et ut hxc ceniùs credantur & per futura tempora conferventur, prxeipimus ut nullus res Ecclefix, ni precarii», poffideat. Et poftquam iplx precarix nnitx fuerint, faciant potelHtivè fpeculatores Ecclefix utrùm elegerint, ut aut ipfas res recipiant, aut pofteris eorum fub preca­ rio & cenfu habere permittant i ita tamen ht ipfi proprias & utiles res eifdem Eccle- Capitular, lib. t. cap. 4jo. / nr Ανν0,^“" Regum Francorum. fus, de quarum Ecclefiarum jure effe vi­ crilegii ίηβατ ut qua velpro falute vel pro dentur, legalitertndant. Et fic à Redori- requie animanun unufquifque venerabili bus Ecclcuarum precarix, fi renovandx Ecclefia pauperum caufâ contulerit, aut funt, canonicè renoventur. Novimus er- certi reliquent, ab hit quibtu maximi fer­ FUrC*»- go multa regna fic Reges eorum proptereà vere convenerat, auferri aut in aliud tranf■Xc*hkT. codifie quia Ecclefias expoliaverunt, ref- ferri. Et multa fandorum canonum de­ op. *o. * que earum vaftaverunt, aoftulerunt, alie­ creta & fandorum Patrum edicta hxc naverunt , vel diripuerunt, Epifcopifque eadem reflantur, qux ferutari fic fcire s fic Sacerdotibus, atque, quod magis eft, cupientibus per focilè patent. Ecdefiis eorum abftulerunt, fic pugnanti­ Defceleriburnefutdieobqu» regnapercuffa bus dederunt. Quapropter nec fortes in funt, ut penitus caveantur. bello hec in fide flabiles fuerunt, nec viΠ. Prohibemus omninb fub poena fa- Capimhr. dores exmerunts fed terga multi vulne­ 7> aF· rati fic plures interfodi verterunt, regna­ crilegii generaliter omnibus eundarum que fic regiones, fic, quod ptfjus eft, reçna Ecclefiarum rerum invaGones, vaftatiocoeleftia perdiderunt, atque propriis ne j nes, alienationes, facerdotumque fic re- Co»^ 64* reditatibus caruerunt fie hadenùs carent. liquorum fervorum Dei oppreffiones , * Qux omnia vitantes, nec talia focere, nec vexationes , atque eundorum generum confentire, nec infantibus aut fucceffori- injurias, necnon-fic eundis utriufque febus noftris exemplum dare volumus i fed xûs hominibus adulteria, fornicationes, quantùm valemus fic poffumus, adjundo fodomiticafque luxurias, atque inccfta , Leonis Papx fic omnium Epifcoporum, vel eunda inbcita conjugia, homicidia, quorum confilio uG hoc egimus, fpiritu injufta perjuria, folia te (limonia, fic om­ noftro fpiritui, per Deum fic omnium nia inlicita,pro quibus non folùm regna Sandorum merita prohibemus contefta- fic Reges, fed etiam homines in eis com­ murque ne talia faciant, vel focere volen­ manentes, perire cognovimus. Sed quia, tibus confentiant, fed adjutores fic defen- Deo auxiliante, per merita fic intercefibres atque fublimatores Ecclefiarum, fic Goneni Sandorum fervorumque Dei, eundorum fervorum Dei, pro viribus exi- quos fublimare fic honorare curavimus at­ ftant, ne in foveam iu quam prxdidi Re­ que curamus, hadenùs nos fic fucceffores ges fic regna ceciderunt, cadant, aut io noftri regna fic rfigiones adquifivimus fic profundum, quod abfit, inferni demer vidorias multas hanuimus, deinceps fumgantur. Et ut hxc devotiùs per futura tem­ moperè omnibus nobis providendum eft pora conferventur, prxcipientes jubemus nc pro prxdidis inlicitis fic fpurciffimis lu­ ut nullus tam noftris quàm futuris tempo­ xuriis , nis, quod abfit, careamus. Nam ribus,à nobis vel fuccefforibus noftris, ullo multx regiones qux rerum Ecclefiarum umquam tempore, abfque confenfu fic invaGones, vaftationes, alienationes, vevoluntate Epifcoporum in quorum paro­ xarionefque, fic Sacerdotum reliquorum­ chiis effe nofcuntur, res Ecclefiarum pe­ que fervorum Dei oppreffiones vel quaftere aut invadere , vel vaftare aut quocun­ cunque injurias, quaç jamdida inlicita fic ( que ingenio alienare, prxfumat. Quod fi aduIteria, vel fodomiticam luxuriam vel quis focerit, tam noftris quàm fic fucceflb- commixtionem meretricum, fodatx fue­ rum noftrorum temporibus, poenis facrile- runt , nec in bello feculari fortes nec in gii fubjaceat, fie à nobis atque à fucceffo­ fide flabiles perftiterunt. Ec qualiter Do­ ribus noftris, noftrifque Judicibus vel Co­ minus taiiüm criminum operatoribus ul­ mitibus, ficut focrilegns fic homicida vel trices poenas per Sanicenos fic ajios popu­ for focrilegus legaliter puniatur, 8c ab los venire fic fxvire.permiGt, eundis ea­ Epifcopis noftris anathematizetur, ita ut rum gefta legentibus liquet. Et niG nos mortuus etiam fepulturà fic eundis Dei ab his caveamus, Gmilia nbbisfupervenjre Ecclefix aprecibus fic oblationibus careat, non dubitamus, quia vindex eft Dominus necelleemofynam fuam quifquam recipiat, ex his omnibus. Quapropter feiat unufQuhd autem maximum facrilegium Gt res qutfque nobis fubjeftus, qui in uno ex his d âutem Λ , invadere _____ , alienare _, Ecclefix___ auferre , repertus atque convidus fuerit, fic honoU ; , maximè» omnes ferip■ res, G habet,omnes perdere,fic in carce­ vaftare, vel1/-fubripi turx divinx teftanturj 8c beatus Symma­ rem fe ufque ad juftam emendationem at­ chus Papa fynojali fententià eundos fe­ que publicam fatisfodionem, debere re­ riendo cucit : Iniquum eft, inquit, 6*fa- trudi, fic ab omni Gdelium confortio Heri Τ’ _ Anno Christi *5Z/ 814. Capitularia _a ii. alienum . valde cqim cavenda eft illa fovea in quam alios ?ci idiiie civgnovimuv De rebus ecclefiafiicls abjfifjiiffiunc p ·>ρ-ι) k Epifcopi non dandis. III. PLjCuit Ut Epifcopi ΓΟΓΙΙΓΠ Ecclc**· 7. cap. fiarunt in omnibus juxta fandorum Ca' ‘ nonum fanebones plenam lemper ha­ Capitular. beant poteftatem. Nullus eas dare , val­ tare , vel accipere abfqucproprii Epifcopi audeat julïîone : nullus eas invadere vel vaftarc, aut quoquo modo deteriorare , prafumat. Nam devaftantibus Ecclefias carumque res, nihil aliud intelligimus qti.un contra illum xterni imperii Deum ejufque maieftatis homifics movere certa­ men, cùm illx xdes illi die noAtiqtie fa­ mulentur ic illi tint confecrarx. Vobis ergo vallantibus cafque invadentibus de­ nuntiamus ne ab illo, ii fe comhioveat, vaftentur fc deperdantur cujus percidito· nem montium dorfa ferre non poflime Nos vero ifta nec agere volamus nec fa­ cere volentibus comentirc, ne nos, quod abiit, perdamus aut fe perdere volentibus confentiamus. Quapropter pr.vcipimus ut fi quis ex jure ecclciiaftico haôenùs no­ ftra largitate aliquid pofledit, fi illa dein­ ceps habere voluerit, ad proprios Epifco­ pos veniat, Scab eis, & à prxpofitis Ee cleiiarum unde efle videntur, quocunque modo juftc pocuerit ea impetrare, fatagat, fic nihil ex eis aliter ambiat aut concùpif- cat vel accipiat, nc cupidus fandarum rerum ignis, qui in cis eft , eos favillofiùs exurar. Onde &c in facrisCanonibus fpiritu Dei conditisdecrctumhabctur ita : Si quis oblata dederit vel acceperit prêter Epifcopum , vel eum qui confittutus efi ab co ad dijpenfandam mifencordiam pauper tbttc, & qui dat & qui accipit anathema jit. Scimus enim anathematizatos homines, & in pr.t- fenti feculo infames efle ac perditos, & à confortiofidclium inomnibusabique pane aqua fieri alienos; atque, fi ablquc Ec defiat fatisfadione de hac vita rex efferior, à iegnô Dei fore extorres. Quam foveam cavere diflimulans vel recufans, noftra fe fciat per omnia carere focictatc » quia non folùm qui faciunt, fed qui Facientibus pra­ va comentium, rei funt: fatius enim n'1biseft regnum non habere terrenum, quam xternum perdere. Plus verb me credo poffe Deum per fuorum merita fandorum ad­ juvare, quàm omnem milkiam feculomm. Quapropter omnes fcire cupimus, fi fuper his quibus fruimur bonis univerfum mun­ dum lucrari potuiffemus, noftram veftraf- \ que^animas perdere voluiflemus, nec fe prxdidis cupiditatibus perdere volentibus aflentire. Teftance namque evangelidt tubà didicimus nihil prodefle homini univerftim mundum lucrari, fi anima: fux detrimentum patiatur. Et iterum : Quam dabit homo commutationem pro anima fua? E; ’tcrum: Ibunt hi in fupplicium fempiternttm , jufii autem in vitam atemam. Dc his qui res Ecclefiaà Principibuspetunn i.t iryta habeantur qua obtinent, & ipfi communione priventur. Ex Concilio Ar■Vernenfi,*K. III. IV. Qui rei&|am Ecclefir petunt à Regibus, & borrendx cupiditatis impulfu egentium iubftantiam rapiunt, irrita ha­ beantur qu.r obtinent, & a communione Ecclefia· cujus facultatem auferre cupiunt, excludantur. Ut ii qui res Ecclefia invadunt, vc fiant, : el diripiunt, fi monente Epifcopo non le correxerint t communione priventur. Ex Concilio Arvernenfi, K. XIV. V. Si quis cujufcunque munufcula Ecclefir fandis feripturarum titulis collata nefarii calliditate abftulerit, fraudaverit, invaferit, retentaverit, atque fupprefferit, & non ftatim à Sacerdote commonitus Deo collaca reddiderit, ab Ecclcluc ca­ tholic* communione pellatur. De his qua à prioribus Principibus circa Ecclefiarum utilitates funt ordinata , ut immota permaneant. VI. Ea qu.r circa catholicam legem vel olim ordinavit antiquius, vel parentum noftrorum auctoritas religiola conftituit, vel noftra ferenitas roboravit , novella fupcrftitione fubmotà, integra & inviolara cuftodiri prxcipinms. Ut ab Ecclefia focietate extorris habeatur quicunque ejus rebus damnum intulerit. VII. Ùt nullus Epifcopontm , aut cu- Mate. t. MittL Capitolar. lit». 7. cap. *6f,40p. Ibid. lit». 6. cap. B4IM. lit*, y. rs'id. lit. t cap. ,4 7. ibid. lib. T· IW. !ik 6. cap. ijf' jullibct ordinis Clericus, vel alia quaxun- rua. lu r. que perfona quibufiilxrtconditionibus,feu in uno regno, feu in alio politas alterius cujufcunque Ecdefix res aut petat aut prxfumataccipere. Quod fi fecerit, tamdiu habeaair à communione altans, vel ab omnium fratrum ac filiorum caritate fufpcnftis, donec ipfe Ecdefix cujus direfto ordine juris eft, ablata reftituat. De privilegiis Ecclefinnim inlibatè fervandis. VTII. Privilegia atque prxeepta Ec­ IbU. 4>· clefiarum manere femper incorrupta prxcipimus, & quicquia ab antecefforibus vel parentibus noftris circa facroianftarum jzo Ann0 ÇH*,STI Regum Francorum. runa Ecclefiarum utilitates cdnftitutum eft, vel qux finguli quique Anuftires pro caufis ccclefiafticis impetrarunt, Tub poe­ na facrilegii jugi foliuata xternitate fer­ ventur. De rebus Ecclefix a nu lio iniufil retentandis vel diripiendis. Opituiu. JX. Ne cui liceat res vel facultates Ecït·* cleftisauimonafteriis,velxcnodochiis,pro ibu. lib. 7. quacunque eleemofyna cum juftitia.delee»f· ♦·> garas, retentare, alienare, atque fubtra- nere. Quod fi quis fecerit, unquam ne­ cator pauperum, antiquorum canonum kntentiis conftridus, ab Ecclefix limini­ bus excludatur quandiu ab ipfo ea qux lunt ablata av retenta reddantur. Ut ecclefiafiica jura femper initiata rH&44f. permaneant, X. Monemus ut jura Ecclefiarum, ficut â Patribus divinitus mfpiratis funt ordi­ nata, inviolata permaneant. Nihil alie­ num improbus ambitus concupifcat, nec per alterius-imitationcm fuum aliquis qux- rac augmentum. De Ecclefits & dotibus earum ,ut ad Epif­ copi femper difpofitionem pertineant. Jbg. 4 quia tem­ poribus noftris addi potius reverentix cu­ pi mus, quim ex his qux olim prxftita fiant immutari. Qualiter hxc fiatuta fervandafint i & de his qui hxc contemnunt, five Clericis, five Laids, quid agendum fit. XIII. Has omnes Conftitutiones ecclcfiafticas, quas fummatim breviterque perftrinximus , ficut pleniùs in canone continentur , manere perenni ftabilitate fanciinus. Si quis ergo Clericus aut laicus harum fandionutn obediens efle noluerit, ii Clericus fuerit, excommunicationi fubjaccat. Si vero laicus fuerit & honeftioris loci perfona, medietatem facultatum fuarum amittat, tifei viribus profuturam. Si verôminoris loci perfonaeft,amiflione re­ rum Tuarum multatus in exilio depiretur. CAPITULARE QUARTUM Coeltiulmper.toe. j. ΕίώΧ C . r 1 Coaiôerod. ln>p«. ptg. [ De ordinatione ecclefiafiica & rtfiauraI»·. INCERTI ANNI. tione Ecclefiarum.} I. T“A E ordinatione ecclefiaftica & refI J tauratione Ecclefiarum Dei, om­ nes generaliter habeant bonam provi­ dentiam. I [ De pace tenenda. ] TI. Ut pacem & concordiam habeant ad invicem fideles noftri. [ De marc a finium. ] ΪΠ. Quomodo marcha noftra fit ordi­ nata , & qux per fe fecerunt confiniales noftri fpecialiter iftis prxteritis annis. f De placito condicio. ] IV. De placito condido ad marcham necefle eft ut omnimodis ex omni parte, ficut ordinatum fuerit, unufquifque con­ veniat. Tam L [ De fugitivis. ] V. De illis hominibus non recipiendis à Marchionibus noftris qui Seniores fuos fugiunt pro damna qux eis tada habent. I De pravis Judicibus, j VI. De pravis Judicibus, Advocatis, Vicedommis, Vicariis, Centenariis, vel reliquis Adoribus malevolis non habendis. [ De liberorum hominum pojjibiluate. ] VII. De liberorum hominum poflibilitatc , ut juxta qualitatem proprietatis exercitare debeant. [ De non permittendo fuis hominibus malefacere. ] VIII Ut nullus confentiat fuis homi­ nibus ad malefaçiendum infra patriam de eo quiid dicunt fe non pofle nabere ho­ mines ad maicham defendendam, fi eos bene diftringunt. L1 C*P"':,“· f“f' «t4· ,ζ""”' Capitularia [ De vajju regalibus. ] IX. De vaflis regalibus, ut honorem habeant, & per fe aut ad nos aut ad filium noftrum caput· teneant. { De obfidibus. ] X. De obfidibus, quod bene non cuftodiunt, & ab eis fugiunt. ( De opprejjione minàspotentium. ] XI. Dc illis qui neccffi&em patiuntur, ut meliorem habeant confolationem ad eorum juftitiam. [ De hominibus in placito non banniendis. ] XII. Ut per placita non flant banniti Si homines j excepto fi aliqua proclamatio fuper aliquem venerit, aut certè fi Scabinus aut Judex non fuerit ; & pro hoc con- ■ demnati illi pauperiores non fiant. ( De haribanno. ] XIII. Ut haribannum aut aliquod coi- 1Λ· ledum pro exercitati caufa Comites de ώ.ΖΙ»Γ. liberis hominibus recipere aut inquirere non przfumant » excepto fi de palatio noftro aut filii noftri Miflus veniat, qui illum haribannum requirat. CAPITULARE QUINTUM INCERTI ANNI, $ i y e CAPITULARE ADMONITIONIS AD EPISCOPOS. *Aa.u.r Nunc * primùm editum ex fchedis clarijfimi viri Jacobi Sirmondi > Societatis Jefu; \editum quoquè à Cordefio, cum Evfolis Hincmari » Ρα£· 683·] ’ eft, Pater nofter, & , Credo in Deum, Cap. I. omnibus fibi fubjedis infinuent, fic fibi R i Μ δ omnium admonendi funt de reddi faciant tam viros &. feminas, quam­ reditudine fidei lux, ui eam ôc ipfi que pueros. teneant & intelligant, &: fibi fubjedis populis vivo fermone annuntient. Et unuf­ Quarto. Ut ipfi Prefbyteri à comeflaquifque eos quos habet in fuo minifterio tionibus, potationibus, ut Apoftolus mo­ cognofcat, five viros, five feminas, ut net, fe fuotrahant : nam quidam illorum noverit Angulorum confeffiones fc concum quibufdam vicinis fuis utuntur ufque verfationem, quia pro omnibus redditurus ad mediam nodem, êc eô amplius cum eft rationem Deo. ipfis bibendo morantur > & qui religiofi & I I. fandi efle videntur, non quidem tunc ibi Secundo, ut ipfi Sacerdotes talem often- manent, fed tamen faturati vel ebrii redant fuam converfationem fubjedis fibi vertunrurad Ecclefiis fuas, & neque in populis qux imitabilis fit, videlicet, ficut die neque in node officium Deo m Ec­ Apoftolusdixit, incaftitate, in fobrierate, clefia iibi credita perfolvunt. Nonnulli ut non defendant gulz & cupiditatibus verà in eodem loco ubi ad convivium hujus feculi, ut quod alios monent obfer- pergunt, dormiunt. varejn fe ipfis oftcndant,ut caveant feab omni avaritia cupiditate i quia multi die Quinro. Ut ipfi Prefbyteri tales fcholanoduque laborant ut adquirant tempo­ rios habeant, id eft, ita nutritos & infiralia, res videlicet, mancipia, vinum, 8c nuatos, ut fi fortè eis contingat non pofle annonam, cumufura, â qua & Deus pro­ occurrere tempore competenti ad Ecclehibet & omnis feriptura divina & fandi fiam fuam officii gratia perfolvendi, id eft, canones. Necnonmulierum dcclincnrcon- tertiam, fexcam , nonam, & vcfperas, fortium, & fecum habitare non permit­ ipfi fcholarii & tignum in tempore fuo pul­ tant , ut audoritas eft canonica. lent , &: officium iioneftè Deo perfolvant. P I I I. Tertio, ut Orationem dominicam, id V J. Sexto. Ut diligenter refeiatis poft ordi- t Anno Christi 79J. Regum Francorum. JLs”.? nationem uniufcujufque Preibyteri quan­ tum quifque fecerit in fuo minifterio ? quia qui ante ordinationem pauperes fue­ runt/poft ordinationem vero de rebus cum quibus debuerant Ecclefiis fervire, emunt fibi alodium & mancipia, & exte­ ras facultates j & neque in fua ledione aliquid profecerunt, ndljue libros congre­ gaverunt , aut ea qux pertinent ad cul­ tum religionis augmentaverunt, fed fem­ per convitiis & contritionibus & rapina vivunt. v i I. Sepcimb. Ut domefticos fuos, id eft, eos qui cum ipfis funt in fua manfione, five icholarios, five alios fervientes, diligentifiîmè pravidere ftudeantab omnibus vitiis, fie maximè dc ebrietatibus &: luxu­ riis, & variis immunditiis. Nam, ficut di- J34* cit Apoftolus, qui domeftiebrum fupruip curam negligit, aliorum non prodeffe po- . terit conv e nationi. V ί i L . Oftavb^U.t hofpitales Tint : quia multi, qui fciunt hofpitem fiwervenire ad Eccle* ham fuam, fugiunt. Sed quod Apoftolus jubet & extera feriptura divina fedari , illi è contrario faciunt, & pauperibus fubvenire metuunt. I x. Noni». Jubet Apoftolus omnibus fide­ libus ut fermo eorum in gratia fit femper fale conditus, id eft, ut ea loquatur Chrif- [. tianus qux religioni conveniunt *, unde * ( M. m aliquis mentem condire poflit, & à putre- *»«“«·) dine peccatorum emundare. Si omnibus fidelibus........... Catera défunt. Capitula Karoli Magni, inviSifftmi Imperatoris , caterorumque Regum, cum confenfu Epifcoporum contra Judæos (ex veteri Codice CxfarexBibuothecx.) Vide in novo Codice Legum veterum. Capitulare Karoli Magni ad fuos Miffos direSum. vtt. Capitulis conflans. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitula quæ Legibus addenda ( ex veteri Codice Guelferbytano Vide in novo Codice Legum veterum. Karoli Magni,Imp. Aug., Leges. Vide in novo Codice Legum veterum. — I II··· —........ .Ill Datum, ut videtur, anno Chrifti d c c x c 111. poft fedatam Teditionem Italicam ejufque au&ores punitos. Nunc * primum editum ex duobus antiquis Codicibus mfs.^ uno Biblioihecx Thuanx, altero Monetflerii Sangallenjis. __ INDEX CAPITULORUM. 1. JLx E juftitiis generalibus. 2. De Monachis qui de Francia veniunt. J. De Presbyteris qui de alia provincia veniunt. 10. De feminis quarum mariti in Francia Juni. \x. De Miffisperftngula monafleria diri­ gendis. 4. De his qui adpalatium veniunt, vel inde 12. Qubd nulli homini fua teftimonia tol­ vadunt. j. De illis hominibus qui Senioresfuos di­ mittunt. 6. De hominibus libellariis. lendafunt. 13. De liberis hominibus Longobardis. i 4. De xenodochiis. if.Ne Laici homines teneant Ecclefias baptifmales. 7- De Ecclefiis baptifmalibus. 8. De immunitatibus confervandis. 9. De viis & pontibus emendandis. 11. De Advocatis Sacerdotum. Vj.De divtrfts generationibus hominum Ll ij ·Λα.κγ7. * *W Anno7,<;h"st’ Capitularia qui in Italia commanent. Et deflatu ap. De flgiUis & epiflohrf & de porturis ingenuitatis. 18. De compofitionibus qua ad palatium pertinent. 19. De tnonafleriis & xenodochiis regalibus. 20. De tebus forfacli r. 2 i. De eo cujus res ineleemofyna data funt. 2 2. De jure filia in resfervorum quos pater fecit liberos. 23. De auctoritate legis & confuetudinis. 2^. De poteflate vendendi & donandi in femina. 2 f. De mancipiis palatii & Ecclefiarum. 26. De liberis hominibus adfervilia opera non cogendis. 3.J. De aldionibus palatii. 28, suprascripta Capitula De jufiitus-^enralibus. i-iS. ».ieg. I. T> la cuit nobis atque convenit noUngobai. p* bis ut omnes juftitix pleniter fadæ efle debeant infra regnum noftrum abfque ulla dilatatione*, tam de Ecclefiis, qu m de xenodochiis, feu de pauperibus & viduis, & pupillis vel orphanis, atque de reliquis omn.bus, fecundùm julfioncm Domni noftri Karoli Regis. De Monachis qui de Francia veniunt. ikliib. p II. Inftituimus enim ut lient Domnus t>u i.c. n. nofter Rex Karolus commendavit de illis Monachis qui de Francia vel aliunde ve­ nerunt, & eorum monaftera dimiferunr, • [ Âl. Mf. ut prxfentaliter * ;n illis partibus revertanin prxfenti, tur aj mOnafteria, & nemo ex vobis dc"' tineat ipfos. De Presbyteris qui dc alia provincia veniunt. III. Dc Prefbvteris qui de alia provin­ cia veniunt, ut nullus eos debeat recipere fine dimifloria Epifcopi fui. De his qui ad palatium veniunt, vel inde 1 adunt. iwd. t». 4. IV. De Epifcopis, Prefbyteris, Abba**· tibus, vel Vallis dominicis, feu cartcris ho­ minibus qui ad palatium veniunt vel inde vadunt, vel ubicunque per regnum noftrum pergunt, ut non prxfumant ipfi nec homines eorum alicui nomini fuam caufam tollere, nec fuum laboratum, in tan­ tum fi non comparaverint, aut ipfe homo eis per fuam fpontaneam voluntatem non dederit. Et quando hvbernum tempus fuerit, nullus debeat manfionem verare ad ipfos iter agentes, in tantum ut ipfi ite­ rantes injuftè nullam caufam tollant. Et fi TbU c. ij. libus. 3 6. Quomodb facramcntum fidelitatis ju­ randum fit. 3 7. Quod Domnus Rex vult unicuique fuam legem confervare. 38. Ut omnes fe préparent ad bellum. De fugitivis. Incipiunt noix ] cuflodiendis. 3.0. De feminis devotis qua fe maritis co­ pulaverunt. 31. De divinis vel incantatoribus. Î 2. De variisfuperflitionibus coercendis. 3 j. De inlicitts con/unSlonibus. i 4. De eo qui uxorem fimul & concubinam habuerit. De hominibus Domno Karolo infide­ et eorum textus. aliquis hoc facere prxfumpferit, tam Se­ niores quim & vaflaili, &: ipfe homo ibi­ dem ad eos proclamaverit, tunc volumus ut prxfentaliter ille homo qui hoc malum fecit, hoc quod ad ipfum hominem qui proclamavit tu Ierit,fecundùm fuam legem emendet, & ad palatium exinde bannum noftrum componat. Et fi evenerit quod ei ipfii caufa ibidem fecundùm legem prarientaliter emendata non fuerit, & ao pa­ latium exinde proclamatio devenerit, tunc volumus ut ipfe qui hoc malum fecerit, contra ipfum hominem qui proclamavit fecundùm fuam legem, emendet,&infu­ per ad palatium noftrum bannum compo­ nat ex eo quod bannum noftrum infrangere au fus Fuerit. De illis hominibus qui Seniores fuos dimittunt. V. Stetit nobis de illos homines * qui hic * [ 41. Mf. intra Italia eorum Seniores dimittunt, ut de. 'I*'1 ho" nullus eos debeat recipere in vaflallatico ’ finecomiaro Senioris fui,antequam fciat ve­ raciter pro qua caufa aut culpa ipfe fuum Seniorem dimifit. Et ille homo qui eum re­ cipere voluerit, & ipfum fecum habuerit, debeat eum in noftra prxfentia prarfentare, aut ipfe aut Miflus fuus intra quaâraginça nodes poftquam ipfe homo ad eum venerit, fi nos intra Italia fumus. Et fi nos intra Iralia non fuerimus, tunc poft­ quam Inde nos fuerimus reverfi, intra quadraginta nodes eum in noftn xxfentia debeat prxfentare, ficut fuprà iximus. Et qui fuper hoc facere praefumpferit, & fi non adimpleverit, exinde bannum noftrum ad partem noftram componat. f ' I 137 Anno Christi 7M. Regum Francorum. L «8» minibus. Longobardis ut licentiam hiDe hominibus Itbellariis. VI. Stetit nobis de hominibus libella* beant fe commendandi ubi voluerint, Ibid. tit. f riis ut nullus Comes nec juniores eorum ficut in tempore Longobardorum fece­ CV *· eos ampliùs non diftringant, nec inquie­ runt, in tantum ut fuo Comiti faciant ra.......ficut ....................... o______ ­ tionabiliter quod debent, tent , nili in tempore Longobardo nun fuit xenodochiis. rum eorum ~ ' confuetudo.................................. / De Ecclefiis baptifmalibus. 1 XIV. Ut quicunque xenedochia ha- Ibid. dr. t. Placuit nobis nobis dc dc Ecclefiis Ecclefiis baptifbaptif - bent, fi ita pauperes pafcere voluerint & wp.tl. VII. Placuit Ibid. tir. 1 . cep. 14. malibus, ut in omnibus ita debeant efle confihum facere quomodo abantcà fuit, ord i natx & confer vara ,-quomodo Dom- habeant ipfa xenodochia &£egant ordiganus Karolus Rex demandavit & in fuo liter. Et h hoc facere noluerint, ipfa dimittant, & per talem hominem inanrea fint Capitulare continetur. gubernata qualiter Deo & nobis placeat. De immunitatibus confervandis. Ne laid homines teneant Ecclejias VITI. Et hoc inftituiiuus, ut emunita* Ibid. C. »i . baptifmales. tes à iamdido Domno noftro firmatas, in XV. De Ecclefiis baptifmalibus, ut Ibid. C. t omnibus fie conlèrvatas cflè debeant ficut •ft juflio ipfius Domni noftn Karoli Regis. nullatenùs eas laid homines tenere de­ beant , fed per Sacerdotes fiant ordinata: De viis & pontibus emendandis. bid. e. U . IX. Confideravimus ut vias & portu- & gubernate. Et neque pagenfes negle­ ras, vel pontes, infra regnum noftrum, in gentiam habeant de hoc quod ibidem fa­ omnibus pleniter emendatas efle debeant cere debeant. Et illi Sacerdotes eas fic re­ per illa loca ubi anted femper fuerunt. gant quomodo ordo canonicus expofeit. De Advocatis Sacerdotum. Nam per alia loca fuper ipfa flumina nul­ XVI. De Advocatis Sacerdotum, vo­ Ibid. tit. 47. latenus porturas cife debeant. De feminis quarum mariti in Francia funt. lumus ut pro ecclefiaftico honore & illo­ cap. j. X. Placuit nobis de illis feminis quarum rum reverentia Advocatum habeant. mariti in Francia elle videntur, ut Milii Dediverfs generationibus hominum qui in Italia commanent. Et defatu ingenuitatis. noftri per regnum noftrum hoc debeant XVII. Dc diverfis generationibus ho­ Ibid. lib. inquirere fi eorum juftitias fic pleniter ha­ beant ficut fuerit juflio Domni noftri, an minum qui in Italia commanent, volu­ non. Et qui fic habuerit, bene. Sin autem, tunc volumus ut ipfi Mifli noftri ita com­ pleant ficut Domnus nofter demandavit/ De Miffs perfingula monaferia dirigendis. XI. Stetit nobis ut Miffos noftros, IbidaC. V-. unum Monachum, & unum Capellanum direxiflemus infra regnum noftrum pro videndo & inquirendo per monafteria virorum &: puellarum qux fub fanda regula vivere debent quomodo eft eorum habitatio, vel qualiseft vita aut converfatioeorum, Sc quantùm unumquodque monafterium de rebus habere videtur unde vivere poflit. Quod nulli homini fua tefimonia tollenda funt. XII. Placuit nobis ut nullus Comes nec Ibid. lib. i . tit. Jl.C.J'· eorum juniores nullatenùs prxfumant ali­ cui homini fua teftimonia tollere aut abftrahere,nifipermittantur ei ipfa teftimo­ nia habere qui eas poteft conquirere atque rogare. Et fi aliquis contra hoc facereprxfumpferit, noftra eft voluntas ut ipfe in noftra pratfentia veniat, & ibidem talem accipiatfementiam quomodo noftra fuerit TUd. lib. 3 Û. >. c. >1 voluntas ad judicandum. De hbpfis hominibus Longobardis. XIII.'Stetit nobis de illis Uberis ho- mus ut ubicunque culpa contigerit unde faida crefcere poteft , pro fatisfaclione hominis illius contra quem culpavit, fe­ cundùm ipfius legem cui negligentiam commifcrit, emendet. De ftatu vero in­ genuitatis & aliis querelis, unufquifque fecundùm legem fuam fe ipfum defendar. De compofitionibus quse ad palatium pertinent. XVIII. De compofitionibus qua: ad Ibid, tit a. palatium nofti um pertinent, fi Comes ipiam caufam commoverit ad requirendum, illam tertiam partem ad eorum recipiant opus, duas vero ad palarium. Et fi per fuam neglegentiam remanferit, & Mimis dominicus ipfas caufas coeperit requirere, tunc volumus ut ille Comes illam tertiam partem non habeat, fed cum integritate in palatio veniat. De monaferiis & xenodochiis regalibus. XIX. De monafteriis & xenodochiis Ibid lib. v qux per diverfos Comites effe videntur, ut regalia fint; & quicunque ea habere volue­ rit , per beneficium Domni Regis habeat. De rebus forfaQis. Ibid. tit. J J. XX. De rebus forfaftis per diverfos Fid No»*’, tom.*.paj· Comites, volumus ut ad palatium perti­ 1077, tub neant. tine * *cio^Ann*Chmsti ’Jz , 79V •Capitularia De eo cujus res in eleemofyna dat» funt. XXI. Si cujufcunque res in eleemofyna~ datxiuntj & ipfe mortuus^fuerit aritec‘ ‘ quam eas difpenlct,tunc Miflus dominicus Lit. *, kg. eu’ utù cum Epifcopo parochix ijjfius confi­ deret qualiter in Domni Regis mercede ipfa eleemofyna fiat fada, & infra triginta nodes impleta efle debeat. De jure fili» in res fervorum quos pater fecit liberos. iw.tit.*e. XXII. De filia cujus pater per mac>1’·num erogatoris omnes fervos fuos juifit fieri liberos , fic quia contra legem efle videtur , inftituiftius quod ipfa filia in tertiam portionem de dado fervi iterum introire poliit. De auctoritate legis & confuetudinis. Lil». ». leg. ΧΧΙΠ. Placuit nobis inferere , ubi üt°lex » procellae confuetudo, & nulla confuetudo fuperponatur legi. Depotefiate vendendi & donandi ih femina. XXIV. Placuit etiam nobis ut quxcunIbW. tit. t o. c»p. j. que femina poteftatem habet per corniatum viri fui vendere, poteftatem habeat donare. De mancipiis palatii & Eccle/îarum. XXV. De mancipiis palatii noftri & fbui· tit­ tup. I I Ecclefiarum noftrarum nolumus mundium recipere, fed noftra mancipia habere. De Uberis hominibus ad /ervilia opera ISkJ. lib. j. t>c.t*.c.*. alitiez· tua. lib. i. ut.»f.c4p. * non cogendis. XXVI. Placuit nobis ut illos liberos hom;nes Comites noftri ad eorum opus fervite non opprimant j & quicunque hoc fecerint, fecundùm judicatum habemus emendare. De aldionibus palatii. XXVII. Non eft noftra voluntas ut ho­ mines Placentini per eorum prxeepta de curte palatii noftri illos aldiones recipiant. De fugitivis. XXVIII. De fugitivis qui in partibus Beneventi & Spoleti, five Romanix vel Pentapoli, confugium faciunt, ut reddan­ tur , & fint reverfi ad propria loca. De figillis & eptftolis , & de porturis cufiodiendis. rw. lib. >. XXIX. Sicut confuetudo fuit figilla &: Ve 1· epiftolasprendere, velporturas cultodire, ira nunc fit fadum. De feminis devotis qu & nullatenùs fine Co­ mite de ipfo pago iftam legationem per­ ficiant. Excepto fi ille Comes in alia uti­ litate Domni Regis fuerit, aut aliqua infirmitas eum detinuerit, quod ibi efle non habeat. Ut omnes fe préparent ad bellum. XXXVIII.................... tia habeant ipfi Miflîunà cum...........rum minifteriis fue­ rint , ut omnes.................... hoc anno ve­ niant hoftiliter in folatio............................ ficut fua fuerit juflio, & pacem inrran.... ............... nt infra patria qui per epiftolas fuas de........................... is fignificare vult, quando vel ubi.............. ter fe conjungi. friant, ii tales aut per fidejuflbres mittant. E x p L. Cap. EJUSDEM PIPPINI GoUaft. ConlUi.lm P*r.toin. j 15»- EXCERPTA EX LEGE Dc advenis & peregrinis, ut pacem habeam Lib. i.teg. I. advenis & peregrinis qui in Longest. fl J Dei fervitio Romam vel ad alia uus.c.ii. |Qca $anftorum corpuia ire (eftmant, ut falvi vadant & revertantur fub noftra defenfione. Et qui aliquem ex ipfis pere­ grinis occidere prxfumpferit, fexaginta folidos in palatio noftro facro componat. Et infuper compotit io illa de ipfo homici­ dio conponatur ei cui ipfum Ictidum legi­ bus perdnuic. Et hoc damus in mandans LONGOBARDORUM. cunelis Epifcopis & Abbatibus, feu Actio­ ns rns noftris,Ait haec omnis fuprafrripta juftitia de prxfenti abfque ulla tarditate adimpleta fieri debeat, ut qui in tantis annis juftitiam habere non potuerit, vel modo per Dei omnipotentis miferkordiam fimul Se per prxeeptum Domni &: genitorisnoftri Karoli, Regis Francorum & Longobardorum ac Patricii Romano­ rum , fimul & per noftram praeceptionem, unufquifque juftitiam fuam accipiat. *543 Anno Cftristi De fen is cïpKuhr. * b > c — Lib. i.kR. Longob*i. nt. 17. cap. n»J. ub. »· «.*».<·♦· isk».···. c«j>. n. * j4. 79J· 544 Capitularia 6* ancillis fugacibus 11. De fervis & ancillis fugacibu*, ut unulquiiquc Judex ftudium ponat ad perqu-rcnduin, iaxra ut edi&um contine. Et noc aanius m mandatis, ut tam .n· Auftria quàm in Iftria, quàmque in Ænulia&i Tu cta, feu hrtore mari', per omnia loca per­ quirantur fupraknpti fugaces 5 & apud locum conveniant Sctildahi, Decani, Salt.irii, vel loco Prarpohti, ut nullus eos concelet, & ubicunque inventi fuerint, ipfe apud quem inventi fuerint, un.t cum Mifib Comitis dc ipfo loco ad nos perdu­ cantur, ita ut jurare valeant quod nemi­ nem concelallent. Z?e /vgwvt.r. ID. Dc fugitivis qui in partibus Bene­ venti & Spoleti, live Romania: vel Penta­ poli, confugiunt faciunt, ut reddantur, fie tint reverti ad propria loca. De latronibus. IV. Quiconque port M i (Tarn lanfti Johannis Baptiila· latroni manfionem dcderir, fi Francos eft, cum duodecim fimil'^us Francis Jurei latronem eum fui lie nefeiflet, licèr patêr ejus fit aut fra­ ter aut propinquus. Et fi hoc jurare non potuerit, &: abalioconviclus fuerit quod latronem in hofpirio iukcpiflet, quali la­ tio & infidelis judicetur : quia qui latro eft, infidelis eft in noftro regno Franco­ rum > & qui illum fufeeperit, fimilis eft illi Si autem audivit quod latro fuiflet, &: tamen nefeit firmiter , aut juret folus quod nunquam eum audiflet, nec per veritatem nec per mendacium, latronem effet aurfit paratus, fi ille poftcà de latrocinio convichn fuerr. ur bnrbrer damnetur Ne quis alterius res invadat. V. Ut nullus alteri pralumat res luas auc apas caufâs fine judicio legali tollere invadere. Et qui hoc tacere pr.rfumpferir, ad partem noftram exinde bannum noftrum componat. De animalibus yel alus rebus , à qui lus emantur. V I. Ut nullus comparet caballum , bovem, jumentum, vel aliam rem, nui illum hominem cognofcat qui ei vend derit, aut de quo pago eft, vel ubi manet, &. quis eft ejus Senior. De denarialibus, qualiter pojfnthereditare. VII. Homo denarialis non ante here ditare in fuaagnatione poterit,quoufqnc in tertiam çenerarionem perveniat. Et homo chartularius fimiliter. Dc viduis & orphanis. VIII. ' Ut vidua· & orphani tutores ΙΜ.ώ.4ι, habeant juxta illorum legem, qui illos de·· fe ndant & adjuvem, ut per malorum ho­ minum opprcflioneni juftitlaf fuas nou ' perdant. Et 'i tutor illorum aliquis elle noluerit,Judcxprxvideat hominem Dqutn timentem, juxta ut lex illarum eft, qui per noftram praeceptionem illorum cautam peragere debeat. De armis injra patriam non portandis. IX. Ut nullus ad mallum vel ad placi- IW. cum infra pact tam, arma, id eft , fcutum c*f· ’· A" lanceam porter. De juflitiis faciendis à Comitibus & atteris Judicibus. X. De univerfali quidem populo, qui . ubicunque juftitiam qu.viici int, fufcipiat "f* **" tam a Comitibus fuis, quam etiam à Gaftaldiis feu Sculdais * vel Joci Præpofitis, · 4A Mf. juxt^ipfonim legem, abfque tarditate. Et ii Comites Franci ad juftjriam faciendam diftulcrint , fc probatum fuerit, juxta ut eorum fuerit elecho, ira pcrn.r fubjaccant, & de illorum honore ita fiat ficut eft con­ fuetudo Francorum. Et dc Longobardi! Comitibus,qui ex ipfis neglertum pofuerit ad juftitiam faciendam, & pronatum fuerit, juxta ut eorum fuiteledio, ita pccn.r fubjaccant, & de illorum honore iicut illorum lex eft , ita componat. Et fi forlitan attenderit ad GahndiUm, vel ad parentem vel amicum fuum , feu ad premium, &; legem non judicaverit, & probatum fuerit, vidrigildutn fuum com­ ponat, & honorem fuum amittat ficut ipforum lex eft. Et fi Gaftaldius aut Scul­ dais vel loci Pnrpofitus de qualibet judi­ ciaria tam ad luos pagenfes quam ad alios qui juftitiam quad ierint, non fecerit, com­ ponat ficut lex ipforum eft. Et fi forfitan Francos aut Longobardos habens benefi­ cium , juftitiam facere noluerit, ille Judex in cujus mimfteno fuerit, contradicat illi beneficium fuum interim dum ipfe aur Mifliis ejus juftitiam faciat. De diverfis malis facinoribus per facramenta inveftgandis. XI. Ut Judex unulquifquc faciatjurarc ibU.... ty. ad Dei judicia per civitates homines cre­ dentes . Hixra quanr<" pr.rvidcrir, feu fo­ ris per curtes vel vicos ubi manent, ut cui ex ipiis cognirum tuent homicidia , furta, adulteria , & dc illicitis conjunJ^onibus, ut nemo eos concelet. Et hoc damus in mandatis, ut Ii quis venerit juftitiam re­ clamare fuper quempiam hom.nem dc homicidio ·ίΛ? MU W Regum Francorum. homicidio, vel furto aut praeda, & ille fu* per quem dixerit, denegare voluerit, tunc ille qui reclamat, fi potuerit, adprobet illud. Etfiforfitan non potuerit adprobare, & ipfe fuper quem'dixerit , negaverit qubd ipfum malum, nec ipfe nec homines ipfius, perpetraflent, 64 pofuerit excufattonem, & dixerit : Nomina mihi meos ho­ mines'fui tibi iftud malum fecerunt , ego ti­ bi de illis jujhtiam faciam i & ille incogni­ tus qui reclamat, nomina de illis homini­ bus nefeit, nec approbare poteft, & ipfi qui exinde veritatem fciunt, denegare vo­ luerint , & ille qui reclamat dixerit quia illi homines veritatem fciunt, tunc Judex 3ui in ipfo loco eft, faciat jurare homines los, quilibet lint Franci aut Longobardi, quos ipfe nominativè dixerit, ut dicant exinde veritatem. Et fi credentes homines fuerint , in manu Comitis fui dextram dent. Et fi latrocinia vel furta aut praeda inventa fuerint, emendetur ita ut eorum lex eft cui ipfum malum perpetratum fuerit. Tamen Judex de loco unde fuerit, de latronibus & furibus ftudium ponat ut populus ifte hic habitans aut veniens in pace vivere valeat. De Mijps dominicis, & de Comite in aliquod miffaticum directo. IK1c.ro, ΧΠ. Ut in iliius Comitis minifterio iidem Milii noftri placitum non teneant qui in aliquo miflatico direilus eft, donec ipfe re ver fus fuerit. De his aui jujlitiam facere renuunt. 1W. at. XIII· Ut ubicunque Mifli noftri aut Epifcopum aut Comitem , aut Abbatem vel alium quemlibet, quocunque honore prarditum invenerint qui juftitiam facere noluerit vel prohibuerit, de ipfius rebus vivant quandiu in eo loco fuerint ubi juftitiam facere debent. De furto vel de minoribus caufis. IW.tu. jj. XIV. De furto vel de minoribus caufis °Ρ·»ί· ftatuimus, fi ille cujus caufa jurata fuit, dicere voluerit de eo qui juravit quod fe fciente perjuraflet, campo vel cruce con­ tendat. Et fi ille qui juravit viftus fuerit quod fciens perjuraflet, fupraferiptar fententix fubjaceat. Et fi ille qui criminavit illi alii, perjurium non approbaverit, le­ gem fuam cui perjuratam efle dixerit, perfolvat. De majoribus vero caufis lex qnr à longo tempore fuit, obfervetur. De perjuriis. XV. Si quis perjurium fecerit, nullam c«p. j. v redemptionem ei facere liceat, nifi ma­ num perdat. Et f‘ ille qui prius illud faTom. /. cramentum jurat ,de illo perjurio probatus fuerit, & aliquis de fuis juratoribus dixerit quod nefeiens fe ibidem perjuraflet, aut hoc apud judicium Dei approbet verum efle, aut fimiliter, manum perdat. De cujus autem caufa perjurium fecerit, ficut lex loci illius ubi perjurium faftum eft à longo tempore fuefit, de fuo pretio emendare ftudeat. De Ecdefiis baptifmalibus. XN1. Ut Ecclefix baptifmales feu ora­ rt d. ia». v cula, qui eas à longo tempore reftaurave- uu I.C. 17. rint, mox iterùm eas reftaurent, & tam Curtis regia quàm Longobardi tales ibi habeant nominationes quales illorum â longo tempore fuerit confuetudo. Depoteflate Epifcoporum ,& denegligentia eorum emendanda per Comites. XVII. Ut Pontifex unufquifque ordi­ FbU. c. net & difponat Ecclefiam fuam canonico ordine , & Sacerdotes fuos vel Clericos diftringar canonico ordine vivere. Et fi quis Pontifex Clericos fuos canonico ordi­ ne diftringere noluerit, & fi illi ad fecularem pertranfierint habitum, quod cano­ nes Clericos prohibent facere , Comes 3ui in ilio loco ordinatus fuerit, diftringat los in omnibus ad fuam partem ficut afios 1». exerci tales. De Monafleriis virorum & puellarum. XVIII. Monafteria virorum ac puel- Ibid. c. i», larum , tam uuz in mundio palatii efle nofcuntur, vel etiam in mundio Epifcopi vel exterorum hominum, diftringat unuf­ quifque in cujus mundio funt, ut regulari­ ter vivant. De xenodochiis. XIX. Similiter in xenodochiis, cujuf- Mc.»·. libet fint, fratres in omnibus pafcantur juxta poillbilitatem locorum illorum. De reflaurandis Ecdefiis & pontibus. XX. Ut de reftauratione Ecclefix & WU»i. ponte faciendo, aut ftrata reftauranda, omnia generaliter faciant homines ut an­ tiqua confuetudo fuit, & non antè ponatur emunitas, nec pro hac re ulla occatio perveniat. De Presbyteris extraneis non recipiendis abfque dimifforiis litteris fui Epifcopi. XXI. De rrefbyceris qui de alia pro- ΛΜ.Λ.». vincia veniunt, ut nullus eos debeat reci- c*t· »· pere fine dimiflbrio Epifcopi fui. De his qui res fuos alienant. XXII. De illis hominibus qui res fuas n>u. 11. f. alienaverint ubicunque, & fuper eas re- «p· »· fident, diftringat eos Comes per excubias publicas, ficut lex concinet. Μω *547 Anno Christi ti*. Capitularia De his qui res fuas fraudulenter Ecclefiis delegant. ω & Jt XXIII. Placuit nobis ut liberi homi­ nes , qui non propter paupertatem , fed ob vitandam rcipuolicx utilitatem, frau­ dulenter ac ingeniose res fuas Ecclefiis de­ legant , eafque denuo fub confu tuendas recipiunt, utquoufquè ipfasrespondent, hoftem & reliquis functiones publicas fa­ ciant. Qubd ii jufla facere neglexerim, licentiam eos diftringcndt Conuubus per­ mittimus peripfasrcs, noftra non refiftcnte emunitate, ut ftatus Sc utilitas regni hujufmodi adinventionibus non infirmetur. Dc eo qui alterius proprietatem emerit. ibilc. ♦. XXIV. Volumus ut fimilis menfura in laicali ordine de hac re fervetur, videli­ cet ut fi quis alterius proprietatem , qui hoftem facere poteft, emerit, aut quovis modo ad eum pervenerit, cique ad uten­ dum eam dimiferit, fi negligens de hofte fuerit, per ipfas res à Comite diftringatur, ut quoquo modo publica non minoretur utilitas. De libero homine qui fe in fervitium tradiderit. c. j. XXV. Videtur nobis ut quicunque liber homo ingeniose in fervitium alicui fe tradiderit, is qui cum receperit, hoc quod ille qui fe in fervitio tradidit in publico per antiquam confuetudincm facere de­ buit, adimpleat. De his qui res fuas aliis in fraudem delegant. η>κ1. c. 6. XXVI. De his perfoms qui fuas res ideo in alienam pertonam delegant ut ad placitum venire non cogantur, & ut mala qui facia habent non emendentur, quod ii apparuerit ideô delegafle ne juftitiam faciant, volumus ut ipUr rcs in bannum noftrum mittantur quoufque ille qui eas habet, audorem in plautum adducat, & fic dc malefadore juftitiam faciant. De dtvifione hereditatis interfratres, &ut fervitium regale faciant. Ibid, c.?· XXXVII. Prxopiniusdc his fratribus qui in noftris & Romanis finibus in pater­ nam feu maternam fucccdunt heredita­ tem, fi contigerit quôd unus cotum ecclefiafticx imlicix fit mancipatus, & idcirco is qui feculariter militare debuerat, ut fe à defcnlionc regni noftri fubrrahat, in no­ ftris finibus partem fubftantia: in portio­ nem fuiciperc diifimulavcrit, idcirco ut neque à Comite diftringi valeat, ubicun­ que fuus Comes cum invenerit, licentiam aiftringendi ci concedimus, na ut primùm to* P1PP 1N1 Rxgis Ital. 11. r o 54° fidejuflbrem donet ut ad placitum fuum veniat, fie bannum noftrutn pcrfolvac. Si verb fidejuflbrem non invenerit, tamdiu fubcuftodia per Comitem teneatur, quoufque aut fidejuflbrem inveniat aut bannum noilrum perfolutum habeat. De Uberis hominibus qui mobile fuum in alienam potefiatem transferunt. XXVIII. De liberis hominibus qui nu.c.1. in alienam poteftatem mobile fuum trans­ ferunt , ut caulatores eorum eos pignorare non poifint, placet nobis ut res eorum infifeentur quoufque venientes ad audien­ dam, juftitiam faciant. Si vero venire con­ te mplerint, fecundùm Capitulare Domni ac genitoris noftri de rebus eorum agatur > nam & de rebus eorum habiti xftimatione, damnum quxfitori farciatur. Qui verb illud mobile recepit, fi hoc per facramentutn probare non potuerit quod propter juftitiam alterius differendam-il­ lud mobile non recepiflet, bannum nof­ trum perfolvar. Dc fratribus namque qui fitnul in paterna fcu materna hereditate communiter vivunt, nolentes fubftantiam illorum dividere ob hanc occafionem ut unus tanthrn eorum in hoftem vadat, vo­ lumus ut fi folus eft, vadat .· fi autem duo, fimiliter : fi vero tres fuerint, unus rema­ neat. Et fi numerus ultri tres fratres incre­ verit, unusfemper, propter domefticatn curam atque rerum communium excolentiam, remaneat. Si vero inter eos aliqua fuerit orta contentio quis eorum expedi­ tionem facere debeat, tunc prohibemus ut nemo illorum remaneat. In xtate quo­ què illorum lex propria fervetur. Similiter & in nepotibus nxc conditio teneatur. De eo quife reclamaveritfuper Epifcopum. XXIX. Ut qui fe reclamaverit fuper p.:J Pondficem qui juftitiam habeat ad requi­ rendum , dirigat illum Comes aut per Miffum fuum a(it per epiftolam ad ipfum Pon- tificem. Et fi Epifcopus ipfe Francus aut Longobardus diftulerit ad juftitiam facien­ dam , tunc juxta ut Epifcopi elegerint, ipfi libi ubi confuetudo fuerit pignorandi à longo tempore, ut inanteà in eo modo fic pro juftitia facienda. Et hoc ftatuimus, ut ubicunque fubftantiam Pontifex habuerit, Advocatum habear in ipfo comitatu, ut abfque tarditate juftitiam faciat & fufeipiat. Et talis fit ipfe Advocatus, liber ho­ mo , bonx opinionis laicus, aut Clericus, qui facramentum pro caufa Ecclefix quam peregerit , deducere poifit juxta qualita­ tem lubftantix, ficut lex illorum habet. Vide alteram editionem hujus Capitularis in NOVO CODICE Legum Veterum. 549 Ανν0|^“,,π Regum Francorum. Lü£^c'.Pn no* LUDOVICI PII, IMPERATORIS- • PRÆCEPTUM — PRIMUM - Pro Hdpanis qui in regno Francorum manebant. i r<ÿ~ periaL toca. »· t- »·** Hoc efi praceptum remijfionis five concejfionis quod fecit Ludovicus Imperator Hifpanii qui ad fe perfugerant [propter perfecuuonem Sarracenorum, ] N nomine Domini Dei & Salvatoris noftri Jefu Chrifti. Hludouvicus, divina ordinante providentia, Imperator Auguftus, omnibus fide­ libus fanétæ Dei Ecclefiæ ac noftris præfentibus, fciiicet & futuris partibus Aquitanir, Septimaniæ, Provinciæ, & Hifpaniæ confiftentibus. Sicut nullius veftrûm notitiam effugifte putamus qualiter aliqui homines propter iniquam oppreflionem & crudeliftimum jugum quod eorum cervicibus inimiciftima Chriftianitati gens Sarracenorum tmpofuit, reliétis propriis habitationibus & facultatibus quæ ad eos heredi­ tario jure pertinebant, de partibus Hifpaniæ ad nos confugerunt , & in Septimania atque in ea portione Hifpaniæ quæ à noftris Marchionibus in fblitudinem redaéta fuit, fefe ad habitandum contulerunt, & à Sarracenorum poteftate fe fubtrahentes , noftro dominio libera & prompta voluntate fe fubdiderunt, ità ad omnium veftrûm notitiam pervenire volumus quod eofdem homines fub proteélione & defenfionc jioftra receptos, in libertate confervare decrevimus. I C L ad fubvcclionem eorum veredos donent. Alius vero cenfus ab eis, neque à Co­ O videlicet modo ut ficut catteri li­ mite, neque à junioribus & Minifteriaberi homines cum Comite fuo in libus ejus, exigatur. exercitum pergant, & in marcha noftra juxta rationabilem ejufdem Comitis ordi­ Ipfi verb pro majoribus caufis, ficut nationem atque admonitionem explora­ funt homicidia, raptus, incendia , deprae­ tiones & excubias, quod ufitato vocabulo dationes, membrorum amputationes, fur­ wa3aj dicunt, facere non negligant, & ta.. latrocinia , alienarum rerum invafioMidis noftris aut filii noftri, quos pro rerum nes , & undecunque à vicino fuo aut cri­ opportunitate illas in partes miferimus, minaliter aut civiliter fuerit accufatus, & ad aut legatis qui de partibus Hifpanix ad filacitum venire julTus ,ad Comitis fui mal­ nos tranfmiffi fuerint, paratas faciant, um omnimodis venire non recufent. CxTorn. 1. Mm ij E a e I jji Capitularia teras verb minores caufas more fuo, ficut < ha&enùs fecifle nofcuntur, inter fe mutub definire non prohibeantur. I IaidoviciPii --- 1MPRB. I. Π* writer atque fideliter ex- Noverint tamen iidem Hifpani fibi li­ centiam à nobis efle conceflhm ut fe in vaflàtkum Comitibus noftris more folito commendent Et fi beneficium aliquod ouifquam eorum ab eo cui fe commen­ davit, fuerit confeeutus, fciat fe de illo tale obfequium Seniori fuo exhibere de­ bere quale noftrates homines de fimili beneficio Senioribus fuis exhibere folenc. v i L Idcircb has noftne auctoritatis lineras judicia, id eft, criminales a&iones, ad eis dare decrevimus, per quas decernimus examen Comitis referventur. atque jubemus ut harc noftrx liberalitatis & manfuetudinis Conftitutio erga illos te­ I V. Et fi aliquis ex his hominibus qui ab nore perpetuo ab omnibus fidelibus fim&e Dei Ecclefix & noftris inviolabiliter con­ eorum aliquo adtraftus eft, Si in fua por­ tione conlocatus, locum reliquerit, locus fervetur. Cujus Conftitutionis in unaqua­ tamen qui reliôus eft, à dominio illius que civitate ubi praedi&i Hifpani habnare nofcunrur, tres defcriptiones efle volumus; qui eum priùs tenebat non recedat. unam quam Epifcopus ipfius civitatis ha­ V. beat, 6c alteram quam Comes, & tertiam Qubd fi illi propter lenitatem & man- ipfi Hifpani qui in eodem loco converfanfuetudmem Comicis fui eidem Comiti ho­ tur. Exemplar verb earum in archivo pa­ noris & obfequii gratia quippiam de rebus latii noftri cenfuimus reponendum, ut ex fuis exhibuerint, non hoc eis pro tributo illius infpedione, fi quando, ut fieri folet, vel cenfu aliquo computetur, aut Comes aut ipfi fe reclamaverint, aut Comes vel ille vel fucccflbres ejus hoc in confuetu- quiftibet alter contra eos caufiun habue­ dinem prxfumant, neque eos fibi vel ho­ rit, definitio litis fieri ooflit. minibus fuis aut manlionaticos parare, aut Hanc quippe Conftitutionem, ut per veredos dare, aut ullum cenfum vel tri­ diuturna tempora à fidelibus fanftx Dei butum aut obfequium, prarter id quod Ecclefix & noftris & verips credatur fic jàm fuperiùs comprehenfumeft, prxftare dilieentiàs confervetur , manu proprii cogat. Sed liceat tam iftis Hifpanis, qui fubtcripfimus, & anuli noftri impreffionc prxfcnti tempore in prxdiftis locis reli­ (ignari juflimus. dent , quàm nis qui adhuc ad noftram Signum Domni HLUDOUVICI, fidem de iniquorum potèftate fugiendo feremifimi Imperatoris. confluxerint, & in defertis atque in incul­ Duundvi Diaconus ad vicem tis locis per noftram vel Comitis noftri H eu Sacha a recognovit licentiam confedentes aedificia fecerint, & Datum Kalendas Januarias , anno agros incoluerint, juxta fupradidum mo­ Chrifto propitio [dcccxv] , primo imperii dum fub noftra defenfione atque protec­ Domni Hludouvici piiflimi Augufti, Intione in libertate refidere , & nobis ea di&ione vm. i|uat fuperiùs diximus, tam cum Comite Aftum Aquifgrani palatio regio in Dei uo, quam cum Mifiis ejus, pro temporum nomine feliciter. Arnen. Ili. Et fi quifpiam eorum in partem quam ille ad habitandum iibi occupaverat, alios homines undecunque venientes adtraxerit, & fecuin in portione fua, quam adpnjianem vocant, habitare fecerit, utatur illorum fervitio abfque alicujus contradic­ tione vel impedimento, & liceat illi eos diftringere ad iuftitias faciendas quales ipfi inter fe definire pofliint. Caetera verb Hludouvici Pii, Imp. Aug., Constitutio (ann. 8id.), de reformatione «Avfuum Cleri & injlitufione Canonice ProfeJTioms ,feu Reguld Clericorum, conJUtuti & ordinati in Coninu Aquifgranenfibue. Vide in novo Codice Legum veterum. Capitula quæ domnus Hludouvicus, Imperator, anno III. addere jussit Legi Salice, (ex Codice mf Guelferbytano.) Vide in novo Codice Legum veterum. HJ A’*oll‘*“n Regum Francorum. L"^aJp" Π4 EPISTOLA AD MAGNUM, ARCHIEPISCOPUM SENONENSEM>P~‘»· Cui mittit exemplum Regule Canonicorum decrete in Concilio f r Aqutfgranenii, anno dcccxvi. ' z LOXlOSlSSlMUSHludoUVÎCUS.fu- aperte tranfcribarur, illos fatis inftituimus. perao munere viftor Temper auguf- Cujus nempe exemplar idcircb in armario tus, venerabili in Chrifto Magno, Senopalatii noftri recondi fecimus, ut per hoc nicae urbis Archiepifcopo, in Domino fa- noffe fic inquirere poflemus utrùmne ab lutem. Sicut vobis nuperrimèm facro con­ aliquo negUgenter tranfcripta faerit i quia, ventu , quem Deo annuente Aquifgrani ut competimus, dum in eodem facro Con­ palatio aggregavimus, ubi multa favente cilio perlegeretur, antequim coram nobis Chrifto ccdefiafticè , inunb catholicè, ab eodem Concilio prolata, fic necdum aâafunt, meminimus promififlè, mifimus menfura cibi fie potûs plané ftatuta fuiftuae venerandae paternitati per pnrfentes fet, invidi magna ex parte illam detrun­ Miffos noftros, Ermenfireaum videlicet cantes, qtuedam capitula inconfultè ex ea & Haymonem, formulam Canonic* Info- tranfcripferunt. Unde neceffe eft ut fi ali­ turionis quam idem lacer conventus ex quem in tua dioBcefi tale feciflê repereris, fandorum Patrum fparfim digeftisfenten- hujufcemodi faftum coram provincialium tiis colligere atque in unum congerere ftu- tuorum Epifcoporum conventu, fic coram duit : quam quia vobis tranfcribendi an- pnefcripris Miffis noftris, fruftreris, fic guftia tempore facultatem denegavit, ftu- hanc authenticam,ut prcmifanus, diligen­ dii noftri fait eam diligenter tranfcribi ju­ ter, ficut Miffi noftri eis infamaverint, bere, ut abfque ulla depravatione aut de­ tranfcribi percenfeas. Volumus ergo ut truncatione textus eius ad vos ufque inco­ omnes Prrlati Canonicorum diligenter lumis perferretur. Proinde has litteras ad illam tranferibant, ftudiosè imdugant, tuam direximus fanditatem, per quas ju­ efficaciter, quantùm Dominus eis porte bemus ut memor admonitionis noftnr, dederit, ob fuam fobditorumque utilita­ Suffraganeos tu* dioecefeos loco it tem­ tem opere adimplere procurent) ut quando pore competenti ad te convocare ftudeas, nos, ficut In eorum facro fic venerabili & eandem Infotutiooem per fingula capi­ Concilio generaliter omnibus diximus , tula coram Ecdeftafticis ordinibus prr- Miflos noftros hujus negotii inquirendi legifacias, fic qualiter eam facer conven­ gratii per univerfum Imperium noftrum, tus ob emolumentum animarum inftruere Kalendis Septembris venturis, direxeri­ falubriter curaverit, patenter edoceas, fic mus, omnes ,Pr*lati videlicet fic Subditi, his qui canonic* proteffionis cenfentur juxta capacitatem fit poffibilitatem fuam, nomme, fecundùm minifterium tibi divi­ eidem mftruAicne informari atque ini· nitus collatum, fic noftrx audoritate pne- trudi, enifdem operatores inveniantur ceptum, coram memoratis Miffis noftris ftrenui. Quoniam diligenti indagine, vid obfervandam percenfeas. Eorum autem comite,inquirere jubebimus quauter unuf­ qui tardioris font ingenii, fic eam farté quifque Pnalatorum minifterium fuum plenè intel tigere nequeunt, tuo five com- expleat, qualiter juffioni noftr* in claufprovincialium tuorum Epifcoporum dono tris fic ceteris Canonicorum neceftàrüs ha­ identi* pollentium ftudio,ejus notitia fen- bitationibus, ficin eorum ftipendiisdandis, fibus perfundatur. Nam it tuam nihilo- fic receptaculis pauperum praeparandis ob­ minùs providam volumus efle bearirudi- temperaverint, vel quis clerum fuum fe­ nem, ut eam folerti cura prxdicli Miffi cundùm hujus Inftitutionis normam fit ex­ noftri omnes, prout infamaveris, tranf- tera fpiritalia exercitia informare ftudueits quem cribere abfque ulla depravatione fie de- rit, aut fi quis quem eorum eorum quos quos in in Dei Dei truncatione prxmoneant i quoniam qua- fer vitio rationabiliter gubernare potuit, liter diligenter ftudiosèque, diftindc fic caufa avaritia: abjecerit : quia ut h*cqu* G / ***; SinMNML c«k.g«i' Ba.toeu»- *ίΠ Capitularia prxmifîmus, abfque ullius difficultatis oppofitione, in locis in quibus fada necdum crant, fieri opportunillîmè poflent, unius anni fpatium » ficut nofti, ad haec pera­ genda tribuimus. Qui vero hoc annuo tempore noftrx, immôque Dei juflioni, juxta vires obtemperare neglexerit, ex­ teris, ne talia facere audeant, terrorem procul dubio incutiet. Mifimus itaque tibi Inftitutionis formam quam idem ucrum fic venerabile Concilium ex fando­ rum Patrum fententiis diligenter excerpfit, fic Sandimonialibus in uno collegio cano­ nicè degentibus obfervandam percenfuit : quam hve per te, five per comprovincia­ les tuos Epifcopos, in omnibus tuxdiœcefeos puellaribus monafteriis, in quibus canonicè vivitur, ftudiosè prxfcriptam ha­ beri volumus. Sed 8c hoc decernimus, uc * à vobis tam Abbatiflis quim exteris Sanc­ timonialibus tradatur, fic qualiter eam te­ nere debeant veftro ftudio informentur. Crtcrùm nili aliquam Abbatifiarum quando nos ad nrxfentiam noftram venire iuf1^ '^’ ferimus, ai» tempore volumus ut Abbajft,' ciiTx propriis in monafteriis refideant, fic fecundùm hanc Inftitutionis formam vi­ vere fibique fubjcdas gubernare decer­ tent > fic nullis illarum per villas relidendi, aut foras qualibet occafione accepta eva­ gandi , fuilque voluptatibus deferviendi, licentiam attribuant. Quamquam enim nonnulli Clerici monafteria puellarum, fic nonnulli laici monafteria virorum etiam ac puellarum habeant, tua tamen debet providere folerrilfima induftria ut in om­ nibus locis fub tua dicecefi conftitutis, ubi­ cunque congregationes Clericorum fic Sandimoniafium funt, juxta poffibilitatem fic facultatem rerum fecundùm hujus Inftitutionis formam vivant » quia nulla eft omnino Ecclefia, qux facultates habeat , ubi non poflint tot talefque gubernari qui divinum expleant officium, fic ubihofpitalitas juxta vires non poffit diligi Nos quoquè prxfaros Miflbs noftros ad tuam fancutatem idcb direximus, ut tuum extero­ rumque ccctefiafticorum in tua dicecefi confiftentium diligenter atque fubtiliter in hoc negotio intuerentur ftudium , Ac tibi LpDorici fti iMPia. J. JJO opem in exteris commonendis ferrent) qui Ac nobis referrent qualiter Prrlati & Prxlatx eam libenter iofceperint, diligenterque tranferibere ftuduerint, fie devotè adimplere juxta vires curaverint» quoniam tamdiu illos in tua vel comprovincialium tuorum dicecefi morari fic difeurrere uni cum Miffo tuo juffimus, donec ab omni­ bus memoratx formula tranferiberentur » ut videlicet eunda procurantes, diligen­ te rque taxantes, cum ad nos illos redire opere expleto tempus permiferit, eunda qux acia funt veftro utrorumque feripto notentur, atque per ipfos tuumque Miflum noftrx dinofeentix intimentur > ut fciamus quibus gratiarum adiones referre, quof3ue etiam dignis correptionibus corrigere ebeamus. Si verb aliquis tux dicecefis eidem Inftitutioni noftrxque admonitioni procaciter reniti voluerit, fic ea qux ab eodem facro fic venerabili Concilio conftituta atque decreta funt, quantùm Do­ minus eis pofle dederit, obfervare contempferit, przcipimus ut fi antei hujufmoai non fe correxerit, quicunque ille eft, ante prxfentiam noftram tui vel Miflbrum noftrorum admonitione venire feftinet ) 2uatenùs i nobis juxta quantitatem culpx igné corrigatur. Direximus prxtereâ tibi pondus & menfuram fecundùm quam Cle­ ricis Ac Sandimonialibus panis fic potus xqualirer tribuenda funt,quxut ab omni­ bus firmiflimè atque inviolabiliter tenea­ tur * , decernimus, fic ne quid incrementi aut detrimenti À quoquampatiantur, mo­ dis omnibus inhibemus. Tuam igitur in calce hujus Epiftolx admonemus fanditatem, ut fecundùm minifterium tibi divino munere collatum, noftrx in hoc ne­ gotio faluberrimxadmonitioni obedienter atque inexcufabiliter pareas, fic exteris in parendo exemplum bonum tribuas. Di­ gnum quippe eft ut quanto fublimiùs Sa­ cerdotii dignitate aliis fuperemines, fie À nobis venerabiliter diligens, tanto magis ad Dei noftramque voluntatem facien­ dam devotiorem te atque promptiorem exhibeas. Vale in Domino, Ac ora pro nobis. visitor *- ML W -w Π7 Aw,0,^*,rr' Rcgurti Francorum. L^cjp" jj8* ΗβΜΒΗΜΗΒΗΒΒΜβΒΒΒΒβΒΒΒβΗΗΒβΗΗΒκ EPISTOLA AD SICHARIUM, ARCHIEPISCOPUM BURDEGALENSEM, Dc eodem Argumento. (Collâta cum vetuûiflimo Codice Bibliotheca Cdberrinx.) N nomine Domini Dei et Salvato­ ut ab iis qui eam tranferipturi funt, ica γ;λΑμ. ris nostri J esu Chriti. Hiidouvicus, tranferibatur ut nec depravata vitio fcrip. Etci. Fr·** divina ordinante providentia, Imperatortoris nec detruncata ab alio fiatj fed ficut auguftus, venerabili in Chrifto Sichario à prxdicto Miflo noftro eis demon(Irarum *on. m. Archiepifcopo, in Domino falutem. Sa­ fuerit, abfque aliqua depravatione vel de- rs«"**4· crum & venerabile Concilium divino nutu truncatione tranferibatur. Noveris etiam noftroque ftudio in Aquifgrani palatio quia ideb illius exemplum apud armarium pog- va­ nuper aggregatum, in quo multa ob pro­ pulatu noftri detentum eft, ut eo probari pagandam ecdcfiafticam dignitatem, prx- patenter poflit quis eam incuriosè tranfccdente & fubfcquente gratia Chrifti, cripferit, vel quis aliquam ejus partem diligenter tra&ata atque mftituta funt, detruncaverit. Ut enim competimus, dum tuam nullatenùs credimus latere fandita- in eodem facro Concilio perlegeretur, tem. kSed quia contigit eidem fando & antequam coram nobis ab eodem Concilio venerabili Concilio tuam non interfoifle Krolara, & necdum menfura cibi & potus acuta faiflet, quidam magna ex parte paternitatem, ad tuam deftinare decrevi­ mus beatitudinem, per prxfentem Mifliun illam detruncantes, quxdam capitula innoftrum nomine Aoalhdmum, formulam confukè ex ea tranfcripferunt. Unde neCanonicx (nftitutionis ab eodem facro ceflc eft ut fi aliquem in tua dicecefi tale conventu ex fandorum Patrum fparfim fecifle repereris, hujufcemodi faAum co­ digeftis (entendis colledam , atque in ram provincialium tuorum Epifcoporum unum congeftam i quam etiam idcirco conventu & coram prxfcripto Mino nof­ penès palatium noftrum diligenter feribi tro ffuftreris, & hanc authenticam, ut fecimus, ut nihil in fe feriptorum vitio przmifimus, diligenter, ficut Miflus nofdepravationis aut detruncationis habens, ter eis infinuavent, tranferib: percenfeas. ad te ufque incolumis perferretur. Qua­ Omnes ergo eux dicccefeos Epifcopi & propter volumus atque decernimus ut exteri Prxlati eam vigilanti cura tranfjuxta metropolitan* Sedis tibi canonice cribere, folerti ftudio intelligere, inftanconlatam dignitatem, noftrxque audoti- tiffimx aihdukatis exercitio divinitùs ad­ tatis functionem , dicccefeos tux Epifco­ juti operibus complere decertent i ut cùm pos & exteros Ecdefix Prxlatos tempore nos hujus rei gratii inquirendr venturis & loco congruenti ad te accerfore facias, Kalendis Septembribus, ficut eidem Gero & his coram capitulatim memoratam Inf- & memorabili Concilio meminimus nos titutionis formam prxlegi jubeas, λ quod dixifle faduros, Miflbs noftros per Im­ ob exaltandum ecdefiaftid culminis fafti* perium à Deo nobis collatum destina­ ghim & animarum falutem idem Cacer verimus , remoti cujuflibet difficultatis ' conventus eam ediderit, liquido demon f- oppofitione, ejufdem falutiferx Inftitu­ tresifed & hisqui in uno collegio canonice rionis & Prxlati & Subditi, prout Domi­ degunt, tenendam obfervandamque co­ nus pofle eis dederit, ftrenui inveniantur ram memorato Milio noftro conferas. At operatores. Quoniam diligenti indagine, fi alienjus cordis obtufio eam intelligere viti comite, perquirere jubebimus quis nequiverit, huic five abs te, five ab aliis Prxlatorum injunctum fibi officium ftreEpifcopis, comprovindalibus fcilicet tuis, nuè peregerit, vel ouis in dauftris Ca­ do&rinx fulgore renitentibus, fobriè tra­ nonicorum & caneris habitationibus confdatur. Sed 8c in hoc nihilominùs circumf- truendis, & in neceflariis ftipendiis eis pe&am monemus efle tuam prudentiam, tribuendis, & in domibus ad receptacula I *579 Anno Christi l<6. Capitularia L~.p“ 560 pauperum reparandis, iandioni noftras direximus, ut tuum exterorumque eccleparuerit, quifve Clerum fuum eidem Inf- fiafticorumi in tua dicecefi exiftentium di di-­ ·*····· · atque fubtiliter hoc negotio titutione & exteris fpiritalibus documen1ligenterinatque fubtiliter in hoc negotio ir /rudium, fic abi opem in exte exte-­ te inftruere curaverit , vcl quis cauil :intueretur avaritiae eos quoa in ChriiU militia ratio- :ris ammonendis ferret : qui etiam nobis re­ Habiliter alere poterat, propulerit; quia ferret qualiter Prxlari fic Pnelatr eam li­ unius anni fpatium dedimus ut ea quae pre- benter fiifceperint, diligenterque tranfmifla funt, abfque ullius difficultatis excu- cribere ftuduerint , & devotè adimplere fatione perfici , ubi necdum fa&a erant, juxta vires curaverint. Quoniam tamdiu facillimè poflent. Proinde qui hoc anni illum in tua vel comprovincialium tuorum tempore in hoc negotio noftrx admodum dicecefi immorari fic difeurrere uni cum juffionipro viribus obedire neglexerit, de­ Miffi) tuo juffimus, donec ab omnibus me­ teris fine dubio terrori erit, ne tale admit­ morate fbrmulx tranferiberentur ; ut vi­ tere parfumant Direximus fané tibi Infti­ delicet eunda procurans, diligenterque tutionis formulam quam ejufdem facri perficiens, cùm ad nos illum redire opere Concilii par confenfus parque fludium ex expleto tempus permiferit, eunda qux funt veftro utrorumque feripto no­ fandorum Patrum didis enuclearim excerpfit, & caftimonuc dicatis in una fo- tentur , atque per ipfum tuumque miffiun cietate canonicè degentibus obfervandam noftrx dinofcenrix intimentur ; ut feta­ ftatuit. Quam volumus à te five i tuis com­ mus quibus gratiarum adiones referre, provincialibus Epifcopis ftudiosè jubere quoique etiam dignis correptionibus cor­ tranferibi, fit monafieriis puellaribus in rigere debeamus. Quod fi aliquis tuxdicetua dicecefi confidentibus, m quibus fci li­ cefeos eidem Inftitutioni veierxque ad­ cet canonicè vivitur, tenendam conferri, monitioni procaciter reniti voluerit, fic qualiterque ab Abbatiffis fit deteris fandis ea qux ab eodem facro conventu faluMonialibus religiofiffime ac devotiffimè briter conftituta funt, pro viribus obferobfervari debeat, apertiffimè perdoceri. vare neglexerit, fic exinde ammonitus non Quoniam, nifi quando nos aliquam Ab­ fe correxerit, quicunque ille eft, ante batiflarum noftram adire jufierimus prx- prxfentiam noftram tui vel Miffi noftri fentiam, alio tempore volumus in monaf- admonitione, venire feftinet, quatenus à teriis refideant, fit fecundùm ejufdem nobis juxta quantitatem culpx dignè cor­ Inftitutionis formam vitam ducant, fibi- rigatur. Direximus prasterei pondus fic que fubditas in fando religionis propofito menfuram fecundùm qux Clericis fic Sanc­ conftringant Et nulla illarum foris eva­ timonialibus panis fic potus xquabiliteN gandi , aut occatione qualibet accepta per tribuenda funt : qux ut ab omnibus fir- \ villas refidendi, fuifque voluptatibus de- miffitne atque inviolabiliter teneatur* de- 'DjaA* ferviendi, licentiam nbi attribuat. Quam­ cernimus, fic ne quid incrementi aut dequam enim nonnulli Clerici monafteria trimenti à quoquampatiantur, modis om­ puellarum, fic nonnulli laici monafteria nibus inhibemus. Tuam igitur in calce virorum edam ficpuellarum habeant, tua hujus epiftolx ammonemus fanftiratem ut tamen debet prxvidere folertiflima induf- fecundum minifterium tibi divino munere tria ut in omnibus locis fub tua dicecefi conlatum, noftrx in hoc negotio faluberconftitutis , ubicunque Congregationes rimx admonitioni obedienter atque inexClericorumficSan&imonialitim funt, jux­ cufabiliter * pareas, fic caeceris in parendo ta poffibilieatem fic facultatem cerum fe - bonum exemplum tribuas· Dignum quip- «Wmr.J cundùm hujus Inftitutionis formam vi­ pe juftumque eft ut quanti) fuolimiùsSavant; quia nulla eft omnino Ecclefia, qux: cerdotii dignitate aliis fuperemines, fie d facultates habeat, ubi non poffint tot ta- nobis venerabiliter diligeris, tanto magis lefque gubernari qui divinum expleant ad Dei noftramque voluntatem exequenofficium, fic ubi hofpitalitas juxta vires dam devotiorem te atque promptiorem non poffit diligi. Nos quoquè praefatum exhibeas. Vale in Domino, fie ora pro Miffiim noftrum ad tuam fimâitacem ideb> nobil aAi EPISTOLA αημφ Q«m Regum Francorum. L“ p" ;<5i* EPISTOLA AD ARNO NEM, ARCHIEPISCOPUM SALZBURGENSEM. De eodem Argumento, N nomine Domini Dei & Salvatoris noftri Jefu Chrifti. Hludouvicus divin! ordinante Providenti! Imperator Auguftus, venerabili Ar- fîzamuj. noni, Archiepifcopo, in Domino falutem. Sacrum & memorabile * Concilium divino nutu noftroque ftudio in Aquifgrani palatio nuper ‘*’·»· adgregatum, &c. per prxfentem Miflum noftrum nomine Nothonem, &C. ut juprà, in Epiftola ad Sicharium, I CAPITULARE A QU IS G R A N EN S E ANNI DCCCXVI (*). ( · ) Capitatae hoc ia editione Kaîtrtiana ad mota tid relatam eft, Λ iCor.<. mur à Domino, &. nihil in præfenti fixum, nihil immobile, fed cun&a veloci pervolant curfu, & Scriptura teftatur, quodcunque poflumus, inftanter operari debemus, quia nulli ad bene operandum craftinus dies promittitur, omnefque fecundum Apoftolum ante tribunal Chrifti ftabimus, ut unufquifque rationem pro nis quae geflit reddat, nobis pnecipuè qui caeceris mortalibus conditione aequales exiftimus,& dignitate tantùm fuperiores fumus, fecundùm fcripcuram fàcram, qux dicit , Quoniam interrogabit opera noftra , & cogitationes ferutabitur, ftp>, rationes reddituri fumus, follicitâ circumfpedlione tot&que mentis in­ tentione fatagendum eft ut bonis operibus jugiter infiftendo , his Q Tom. I. N n 2 It ίθ1 >r* Anno CHwrrt lit Capitularia L,X“r“ quibus pneefie videmur , modis omnibus , quantum nobis divini fuftragante mifèricordiâ facultas adtributa fuerit» prodefle curemus. Sed ·* quia omne datum optimum & omne donum perfedum defursùm eft, debemus continuis precibus dominum humiliter exorare » fàciemque illius humili confeffione & congrui, prout ipfe pofle dederit, emen­ datione praevenire ; ut ficut ejus eft muneris quod regnamus, ejus fit pietatis qudd feliciter regnemus : quatenùs, eo miferante, & regni guoernacula sequiffimo libramine tenere, & ad eum qui Rex Regum eft & Dominus Dominantium, cum multiplici firudu adminiftrationis noftne, juflitia fcilicet, & pietate, atque humilitate, fine fine cum eo regnaturi mereamur pervenire. Et quoniam per Apoftolum iuum nos adjutores fuos appellare dignatus eft, & fimda Ecdefia, ejus videlicet fponfa, in Scripturis facris hortus eft appellata, quotidianis exercitiis adhibito farculo bona? operationis eft excolenda ; ut ficut femper nociva in ea . velut in bono agro emergunt, ita femper laboris boni ftudio eradicen­ tur noxia, plantentur utilia. Oportet &. nos eundis ejus neceftitatibus, nifibus quibus poflùmus, devotè confidere ; quatenus in ejus emenda­ tione, quantum Dominus pofle dederit, tota cum mentis devotione elaborantes, in aliqua parte sdificiorum illius, à fabricatore ejus, Do­ mino fcilicet Jefii Chrifto, aptari mereamur. Proindè notum fit omni­ bus fidelibus fandae Dei Ecclefir, noftrifque Domino difpen/ànte fucceflbribus , quia cùm nos nullis exiftentibus meritis divina pietas, genitore noftro à rebus humanis exempto , ad ejus imperii culmen provexifiec, quomôdô aut qualiter defiderium divini oultûs, quod ab ineunte ætate Chrifto infpirante mente conceperamus, ad eftèdum Domino fiiftragante perduceremus, & quid ftudii quidve laboris proge­ nitores noftri, præcipuè tamen piae recordationis genitor nofter in uti­ litatibus fandae Dei Ecclefis exhibuerit, adverteremus, & pia illorum fada non fblum inviolata confèrvare, fed etiam imitari pro viribus nobis à Domino conceflis optaremus, fcilicet ut quicquid five in ecdefiafticis negotiis, five in ftatu reipublicae, emendatione dignum profpexiflemus, quantum Dominus pofle dabat, noftro ftudio emendaretur. Et hadenùs hinc inde inundanorum turbinum procellis emergentibus, diverfiffimifi que occupationibus ingruentibus praepediti, ut optaveramus, efficere • «tu. nequivifiemus, ejus rei gratiâ * quarto anno inqperii noftri, accerfitis nonnullis Epifcopis, Abbatibus, Canonicis, Sc Monachis, & Fidelibus, obtutibus noftris, ftuduimus eorum confulta fàgaciffimâ inveftigare inquifitione, qualiter unicuique ordini, Canonicorum videlicet & Mona­ chorum & Laicorum, juxta quod ratio didabat & facultas fiippetebat, Deo opem ferente confideremus. Et quoniam licèt fàepe de ftatu Ecclefiarum & de ritibus praeterito tempore ordinaflêmus, & Miftôs noftros per fingula loca deftinaftemus, fed invidente diabolo per tyrannicam pravitatem praepeditum fùîfiet, oportebat ut hoc tempus pacis indultum ad communem fandae Dei Ecclefiae & omnium noftrorum utilitatem im­ penderemus, tribus videlicet modis; ut quae bene inchoata erant, Deo ANN0«2mm Regum Francorum. Lu1^“ p" 563 auxiliante eflfedum obtinerent; & fi qux boni voluntate, fed incauti diferetione, variis praepedientibus cauns inchoata fuiflent, ut diligenter inipicerentur, & diferetè, prout facultas fiwpetebat, corrigerentur; fi qux etiam de his qux necefiaria erant deelle videremus, utquxreren* tur, & Deo auxiliante ad effedum perducerentur : quatenus deinceps opus noftrum à nemine juftè poflet réprehendi, & tàm noftris quàm fu­ turis temporibus multorum laluti proficeret, &. Deo opitulante ftabile Eermaneret. Sed qualiter de his divini coopérante gratia , confidtu fideum, pro viribus & temporis brevitate, licèt non quantum debuimus &. voluimus, fedquantùm à Deo poflè accepimus, egerimus, & quid unicuique ordini, communi voto communique confenfii, confidere ftuduerimus, ita ut quid Canonicis propnè de his, quidve Monachis ob» fervandum, quid etiam in legibus mundanis, quid quoquè in Capitulis inferendum foret, adnotaverimus, & Cngulis fingula obfervandaicontraderemus, tamen ut five noftris five fucceflbrum noftrorum tempo­ ribus rata forent, & inviolabiliter Deo annuente confervarentur, libuit nobis ea qux gefta funt·, ob memorix firmitatifque gratiam, in unum ftridim congerere, & fubjedis Capitulis annotare, & in publico archi­ vo recondere ; ut fucceflbres noftri Deo difpenfante noftra pia fada confervantes, & ipfi nihilominùs bona fada lua fuccefToribus fuis fervanda perdoceant. Explicit Pxoxogus. HdC Capitula proprii ad Epifcopos -vcl ad Ordines quofque ccclxfiaf ttCOi- Eertlnentia i qua non folum ipfi obfervare t fed etiam fibi fubjeais vel commifin facienda perdocere debent. INDEX CAP ITULORUM.. s. rebus Ecclefia non dividendis. n.DeEmeligendis. y De mais Patrum congefis pro canonica profejfione , quia denoneflabautr. 4. De collatu Ecdefia dividendis, ç. De Abbatibus eligendis. 6 De ordinatione fervorum. •j.Deperfonis à quibus non funt res acci­ pienda. 8. Ut nullus Presbyter aliqud cupiditate quemquam tonjurarefuadeat. f. De Presbyteris conflituendis. 10. De manps uniufcujufque Ecclefia. 11. De Presbyteris unutjcujulque Ecclefia. t a. De villis novis, & EccUfiis in eis na­ viter confinais. 13. De facris vafis Ecclefia in pignus datis. ■4· De Ecclefiis defrudis , vel de nonis & decimis. 16. De Epifcopis ludia. 17. De Presbyteris quiftminas in domibus habent. xt.De Presbyteris qui pro chrifmats in Cana domini veniebant· 19. Depradicatione & confrmations Epif­ coporum. 20. ^EP^tondendit fi· puellis velandis. a i. De feminis viros amittentibus. 22. De raptis ,&dt earum raptoribus· 2J. De puellis raptis necdum defponfaiis· 24· Da defponfaus Ct ab aliis raptis. aq. De ku qui virginibus Deo dicatisfi faciant. 2$. De puellis, quo tempore velentur. ay. De examinatione fonda Crucis non facienda. 28. De pabulo verbi divini nutuian lo. af. De incefis ntffiiis, St de Ecdefiis noa dividendis. i q. De Ecclefiarum honore, Tom. I. N n ij _ 5O4 Anno Christi 816. LuüOvici Pu Imper. j. IN c i r 1 v N t sbpRAScRipTA Capitula et eorum textusDe rebut Ecclefix non dividendi*. C»pifui>r. J v j A juxta (jnftorum Patrum tra- dicionem novimus res Ecclefix vota efle fidelium, pretia peccatorum, Sc patrimonia pauperum, cuique non folùm nabita confcrvare , verùm etiam multa Deo opitulante conferre optamus. Tamen ut ab ecclrfiafticisde non dividendis rebus Illius fufpicionem dudum conceptam penitùs amoveremus, ftatuimus ut neque noftris neque filiorum, & Deodifpenfante luoccfforum noftrorum temporibus, qui noftram vel progenitorum noftrorum vo­ luntatem vel exemolum imitari voluerint, ullam pênitùs diviuonem aut jnduram pa­ tiatur. De Epifcopis eligendi*. au. c. 7». Π. Sacrorum canonum non ignari, ut in Dei nomine fanda Ecclefia fuo liberiùs fmtiretur honore, adfcnlum erdini eccleiaftico prxbuimus , ut Icilicct Epifcopi per eledionem cleri & populi fecundùm ftatuta canonum de propria diceccfi, re­ moti perfonarum Λ. munerum acceptio­ ne, ob vitx meritum & Capientia- donum eligantur, ut exemplo & verbo fibi fubjcdis ufqucquaquc prodefle valeant. De UmJ. c. Tf. di3is Patrum con^efiis pro canonica profejfione , quia dehenefiabatur. III. Quia vero canonica profcilio à multis, partim ignorantia, partim dclidlà, dchoneftabatur, opera- pretium duximus, Deo annuente, apud facrum conventum ex didis fandorum Patrum , velut exdiverfis pratis quoidam vernantes fiofculos carpendo, in unam regulam Canonico­ rum & Canonicarum congerere, & Ca­ nonicis vel Sandimonialibus fervandam contradere, ut per eam canonicus Ordo abfque ambiguitate poflit fervari. Etquoniam illam faccr conventus ita etiam lau­ dibus exculit, ut ufque ad unum iota oblervaodam perccnfcret, ftatuimus ut ab omnibus in eadem profeflione degentibus indubitanter teneatur , & modis omnibus five έ Canonicis five i Sandimonialibus canonicè degentibus deinceps obfervetur. De coUatis Ecclefia dividendit. Λϋ c. io. iV. Statutum eft ut quicquid tempore imperii noftri à fidelibus Ecclefix fpontè conlatum hient, in ditioribus locis duas partes in ufus pauperum, tertiam in ftipendia cedere Clericorum aut Monacho rum, m minoribus vcrô locis xquè inter clerum & pauperes fore dividendum > nili forti à datoribus, ubi fpecialitcr dandz fint, conftitutum fuerit. Dc Abbatibut eligendis. V. Monachorum liquidentcaufam qua» nxic. «i. liter Deo opitulante ex parte difpofucrimus, & quomodb cx fe ipfis fibi eligendi Abbates licentiam dederimus, & qualiter Deo opitulante quieti vivere propofitum3ue fuum indefelsccuftcdire valerent orinaverimus, in alia fchedula diligenter adnotari fecimus, & ut apud fucccflbres noftros ratum foret & inviolabiliter confervaretur, confirmavimus. Dc ordinatione femorum. VI. De fervorum vexo ordinatione t iw. c. t». qui paflim ad gradus ecclefiafticos indifcretc promovebantur, placuit omiubus cum facris canonibus concordari debere. Et ftatutumeft ut nullus Epifcoporum de­ inceps eos ad facros Ordines promovete prxfumat, nifi priùsà dominis propriis li- r;y,Tom. bertatem confecuti fuerint. Et fi quilibet xt.Ducbcffervus dominum fuum fugiens, aut lati- ““«F·1*8· tans, aut adhibitis teftibus munere conduâis vel corruptis, aut qualibet callidi­ tate vel fraude, ad gradus ecclefiafticos pervenerit, decretum eft ut deponatur, & dominus ejus eum recipiat. Si verb avus vel pater ab alia patria in .aliam migrans, in eadem provincia filium genuerit, & ipfe filius ibidem educatus & ad gradus eccle­ fiafticos promotus fuerit, & utrùm fervus fit ignoraverit, & poftei veniens dominus illius legibus eum adquifiverit.fancitum eft ut fi dominus ejus illi libertatem dare voluerit, in gradu fuo permaneat. Si vero cum catenà fervitutis a caftris dominicis extrahere voluerit, gradum amittat» quia juxta facros Ordines * vilis perfona manens · [ .y/. 4. Sacerdotii iignitaq· fungi non poteft. De rebus vero illorum vel peculiari qui à DW*’,J propriis dominis libertate donantur ut aû gradus ecclefiafticos jure promoveantur, ftatutum eft ut in poteftate dominorum confiftat utrùm illis concedere, an fibi vindicare velint. Czterùm, fi poft Ordi­ nationem aliquid adquifiverint, illud ob- $6 y Anno8^h"‘t'Regtim Francorum. fervetur quod in canonibus de confecratis nihil habentibus conftitutum eft. DeEcΓΐΛ Af- clefiarum verb fervis, communi fententiâ rçoA Mar- decretum eft ut Archiepifcopi perfingulas ’■ provinciasconftitutinoftramau&oritatem, buflraganei vero illorum exemplar illius penes (e habeant. Et quandocuhquc de familia Ecclefix utilis iuventus aliquis or­ dinandus eft, in ambone ipfii audoritas coram populo legatur, & coram Sacerdo­ tibus vel coram fidelibus laicis arite cornu altaris, ficut in noftra audoritate contine­ tur , remota quilibet calliditate, liberta­ tem confequatur i & tunc demum ad gra­ dus eccleiiafticos promoveatur. Similiter quoqub de his agendum eft quos laici de familia Ecclefiarum ad facros ordines pro­ movere voluerint Sed Sede his quos Prrpofiti Canonicorum aut Monachorum or­ dinandos expetiverint, fic eadem forma fervanda eft. fidelium, non de domibus, neque dc ati iis τ * hortis 1 ‘ juxta ·— Ecclefiam ·?-.»_« <’*· neque vel potitis, < de prxfcripto manfo aliquod fervitium fa­ < ciant prxtcr ecclefiafticum. Et fi aliquid amplius habuerint, inde Senioribus fuis . debitum fervidum impendant Dt Prtsbyttris tmiufcujufque Ecclefix. XI. Statutum eft, poftquam hoc imple* tum fuerit, ut unaquaeque Ecclefia fuum lik-,c··*· Prefbyterum habeat, ubi id fieri facultas provinente Epifcopo permiferit. De villu novu , & Ecclefiis in cis naviter confiitutis. » XII. Sancitum eft, de villis novis & nu. c. >7. Ecclefiis in eifdem noviter conftruftis, ut decimat de illis villis ad eafdem Ecclefias conferantur. De perfonis à quibus non funt res acci­ pienda/. Cireur. VII. Statutum eft ut nullus quilibet liKi.c.8). ecclefiafticus ab his porfonisres deinceps accipere prxfumat quarum liberi aut pro­ pinqui, hac inconfultâ oblatione, pollint rerum propriarum exheredari. Qubd fi aliquis deinceps hoc facere tentaverit, ut & acceptor, fynodali vel imperiali fententià diftriftè feriatur, & res ad exhere­ datos redeant. Ut nullus Presbyter aliqua cupiditate quemquam tonfurarefuodeat. ιω ia». ». VIII. Statutum eft etiam ut nullus in «p·1 ’ J· canonica aut regulari profeffione conftitutus aliquem tonfurare propter res adipifcendas deinceps perfuadeat : & qui hoc facere tentaverit, fynodali vel imperiali fententiâ modis omnibus feriatur. Dt Presbyteris confiitucndis. n»a ut. »· IX. Statutum eft ut fine au ori tate vel «*?·♦· confenfu Epifcoporum , Preibyteri in quibuilibet Ecclefiis nec conftituantur nec expellantur. Et fi laici Clericos pro­ babilis vitx & dodrinx Epifcopis confecrandos, fuifque in Ecclefiis conftituendos, obtulerint, nulli qualibet occafione cos reiciant De manfis uniufcujufque Ecclefix. iw. c. tf. I ~ chefn. tom. :t. p· /46* X. Statutum eft ut unicuique Ecclefix unus man^us Steger abfque ullo fervitio adtribuatur, & Preibyteri in eis conftituti non de decimis, neque de oblationibus De faerie vafu Ecclefix in pigneu datu. XIII. De (acris vafis Ecclefix, qua: in IM. c. M. pignus à nonnullis in quibufdam locis dari competimus, inhibitum eft ne deinceps i quoquam fieri prxfumatur, nifi folummodo neceflitate redimendorum captivorum compellente. Dt Ecclefiis deflruSis, vtl dt nonis & decimis. XIV. De Ecclefiis fané deftrudis, vel IW. c. «·. de nonis 8c decimis, five de dauftris Ca­ nonicorum , qualiter conftitui & ordinari nobis placuerit, aliis Capitulis fubter adnotavimus. De Ecclefiarum honore, XV. Sed & de Ecclefiarum honore, rua. c· quomodo Deo adjuvante, quantùm in nobis eft, vigeat, luniliter in (ubter adnotatis Capitulis infertum efle dinofeitur. De Epifcopis Itali*. XVI. De Epifcopis verb in Longobar- iw. e.#i. dia conftitutis, qui ab his quos ordinabant facramenca & munera, contra divinam & canonicam audoritatem, accipere vel exi­ gere (bliti erant, modis omnibus inhibi­ tum eft ne ulteriùs fiat > quia juxta facros canones uterque à gradu proprio, talia facientes, decidi debent. De Presbyteris oui feminas in domibus habent. XVII. Statutum eft ab Epifcopis de ou. c. st. Preibyteris qui feminas fecum indiieretè habitare permittunt, & propter hoc malx opimnionis fufpicionc denotantur, ut fi deinceps admoniti non fe correxerint, ve­ lat contemptores («erorum canonum ca­ nonici invo&ionc feriantur. » *ίθ7 Cmuri iit Anno Uapitularu De Presbyteris qui pro chrifmate in coûta Domtni veniebant. Pii ;68 Ludovic» imw·. * abhidc hoc malum caveatur. “ XVIIL De Prefbyteris qui accipiendi ΧΧΙΠ. De puellis raptis necdum det· **· chrifinatis gradi ad civitates in cccna Do­ ponfetis ita in Concilio Chalcedonenfi, * mini venire foiici erant, fencitum eft ut ubiDcxxx. Patres adfuerunt, capitulo de his qui longe pofiti funt, de odo vel xxx v 1 u, habetur : Eos quirapiuntpueb decem unus ab Epifcopo eligatur, qui ac­ lufub nomine fimul habitandi* coopéran­ ceptum chrifma fibi & foais diligenter tes & cotthibentes raptoribus, decrevitfanSa perferat. Hi verb qui non longiùs a civi­ Synodus, fi quidem Clerici funt, decidam tate quim quatuor auc quinque millibus fiais proprio i fi verb Laici, anathematihabitant, more folito ad accipiendum rohstr. Quibus verbis apertè datur intelchrifma per fe veniant. Difcendi verb gra­ ugi qualiter hujus mali audores damnandi di alio, non Quadragcfimx, tempore ad funt, quando participes & conhibctues civitates convocentur. tanto anathemate feriuntur, & qubd juxta Depradicattohe & confirmatione canonicam au&oricatem ad conjugia le­ Epifcoporum. gitima raptas fibi jure vindicare nullate­ no. u »4. XIX. Ne verb Epifcopi occafione prx- nùs poflunc. De defponfatis ab aliis reptis. ^icandi aut confirmandi oneri eflent po­ pulis, à nobis admoniti polliciti funt fe XXIV De defponfatis puellis & ab tbu. c. 99> deinceps hoc cavero velle, & eo tempore aliis raptu ita in Concilio Ancyricano.ca^ J-*· '·*4. fuum minifterium , in quantum fecultas pirulo decimo, legitur : Defponfataspueldabatur, exequi quo eorum profeftio, las , & poft ab aliis raptas , placuit erui & » » ». quantùm in illis erat, his quibus prodefle poflunt & debent, non fit importuna vel urit. Proinde ftatutum eft à fecro con- cap. 4. onerofa. De pueris tondendis , & puellis velandis, ventu ut raptor publici pcenitentii mul1N1 c. rj. XX. Ne pueri verb fine voluntate pa­ tetur, rapae verb, fi fponius eam recipere ‘awdwX rentum tonforentur, vel puellx velentur, noluerit , & ipfe eidem crimini conlen- uk ». op. modis omnibus inhibitum eft i & qui hoc tiens non fuit, licentia nubendi alii non J* facere tentaverit, multam qux in Capi­ negetur. Qubd fi & ipfe confenfit, fimili j^Sw tulis legis mundanx à nobis conftirutis fententix fubjaceat. Qubd fi ipfi poft hxc M continetur, perfolvere cogatur. fe conjungere prxfumpferint, utrique De feminis viros amittentibus. anathematizentur. UN. c.»*. XXI. De feminis qux viros amittunt, De his qui viginibus Deo dicatisfefaciant. XX V. De his verb qui (acris virgini- Captari*, Elacet nc fc ficut hadenùs indiferetd vemt, fed ut triginta dies poft deceffum viri bus fe focianc, ita in decretis Papx Gela* ** fui expedient, fic poft tricefimum diem fii, capitulo vigefimo, continetur : F7rper confilium Epifcopi fui, vel fi Epifco­ ginibus facris temerè fit quofdam fociore pus ab fens fuerit, coniilio aliorum rclig iu­ cognovimus, & poft dicatum Deo propolorum Sacerdotum, fuorumque parentum fitum incefta fadera facrilegaque mifcere t atque amicorum, id quod eligere debent quot prc:inus «quum efi a facra commu­ eligant. Er quia à facro conventu rogati nione detrudi , O* nifi egerint publicam proui hi qui publicam gerebant poenitendam, batamyue poenitentiam, omninb non recipi g & feminx qux viros amittebant, noftra aut his certè viaticum de feculo tranftunti· auâoritare donec deliberent quid agant, bus ,fi tamen panituerint, non negetur. Si tuerentur, fpecialiter pro his Capitula verb de copulatione facrarum virginum fieri & legis mundanx Capitulis inferenda tam feverè feriuntur , quantb fevenùs fe­ decrevimus. riendi funt qui eas rapiunt? Ideb ficut prxDe raptis ,& de earum raptoribus. miflum eft, necefTe eft ut ab omnibus in IN4.£. XXII. De raptis verb & de raptoribus Chriftiana religioneconfiftentibus, rigore quamquam fpecialiter decrevifTemusquid* auftoritatis divinx vel humanx, hoc ma­ pari debeant qui hoc nefas fecere tenta- lum radicitùs amputetur. De puellis , quo tempore velentur. verint, quid tamen fuper his fecri cano­ XXVI. Ne verb puellx indifereti ve- lkU.c.1·»· nes prxeipiant, hic inferendum neceflarium duximus > quatenùs omnibus pateat lentur, placuit nobis etiam de facris ca­ quantum malum fit, & non folùm Huma­ nonibus qualiter obfervandum fit, hic in­ na , fed edam divina audoricatc conftridi, terere. De tempore velandarum puella- 1W4.«.«. 4 -Xxv Anno Ctousn SiA i/o* Regum Francorum. rùm m Africano Concftio, capitulo de­ cento Prdbyteri Miffidem & Ltfttoa». cimo festo, continetur ut rioname vigisd dum, five ceteros libattm fibi neriftlrtoa beneeorreftm habeam, ac quaftmt Xcamas omtructas put pu insume jnma mbus vokndit ica. concinetur t 2mm vires emendem, qualiter «toai vidais db Mnupmadofofcnr· quorum curamperwut, velaverit virgùuot feu velavit ante viginti quinque annot ata tit9 non ei olfit Conctlitan quod de ifto annorum numere conftuutmm eft. Unde Colligitur, quia juxta priorem fenftionem, virgines vigefimo quinto aetatis fux anno rite confecrandr fint. Qubd fi prxmiflx neceffitates antè id fieri compulerint,nul­ lum poffit Epifcopo afferre praejudicium confecrantL De examinatione fanSa Crude m» facunda. nu.c.1··. XXVBL Sancitum eft ut nullus dein­ ceps quamlibet examinarioucm Crucis fe­• cere praefumat » ne qux Chrifti paffionc glorificam eft, cujuffibet temeritate con­■ temptui habeatur. . De pabulo verbi divini nuntiando. XXVm. Epifcopus verb ut five per’ fe, five per vicarios, pabulum verbi di­ vini fedulb populis adnuntient, (quia, ut jjk i.ubeatus Gregorius, iram contra fe oc«a. v. Ep. culti Judicis excitat Sacerdos, fi fine prae· •4* dicationis fonitu incedit ) & ut clerum fibi commiffum in fobrietate & caftitate nu­ triant, divinifque officiis imbuant, qub ritè ad fecrofen&os ecclefiafticos ordines promoveri poffint,& ut operam dent qua- jU.c.»j. debeant, edoceam, & uc foperftmoaes quasquibufdam m foda in exequas moo tuorum noonnUi fàdunc, eradicem, & ut exemplo fine innocanric alios ad bene vivendum provocem, ac cunfth ocdefiaf dd* negocus, in quantum Dominus juvaverit, toce rW» confidere fetagant, diligenter admonuimus i ac ut tiberibs exequi valeam,nos, in quantum Dominus pofie dederit, opem ferre modis omnibus dividendit. XXIX. Nonnulla verb Capitula, ficut CffaiW de inceftis nuptiis, necnon 8cdeEcclcfiis ·*· '·**· que inter coheredes dividuntur, 8c tali1M* oceafione proprio honore carent, five de his Ecdeuis quae nimibm rebus propriis funt adeenuatx, vel certè de hn rebus quae nuper, neceffitate compellente, à nonnullis ecclefiaftids funt ablata:, & fi qda funt talia five in ecdefialtids five in publicis rebus emendatione digna, qux pro temporis brevitate efficere nequivi­ mus, in tantum differendum illud dignum judicamus donec, Domino fevente, confultu fidelium facultas nobis id efficiendi ab eo tribuatur. Inventa verb ut Deo opi­ tulante effeftnm obtineant per tempora, jam emendata atque correfta ac rribrata fcriptis confirmare optamus. Codice mf. Metenfi fequitur deinde Capitulare S quis aut ex levi causd, &c. quod Balu^iiu rttulu infrl, pag. PRÆCEPTUMSECUNDUM Pro Hifpanis qui in regno Francorum manebant. Hoc eftpretceptum concejjionis quodfecit Ludovicus Imperator Hijpanis qui ad fi perfugerant £conrnà opprejfionet Comitum.] N nomine Domini Dei & Salvatoris fcntibus quàm êcfuturis, feu etiam fucnoftri Jefu Chrifti. Hludouvicus, dk ceflbribusnoftris,quia poftquam Hifpani, vini ordinante providendi, Imperator qui depoceftateSarracenorumfefubcraAumiftus. Notum fit omnibus fidelibus xerum. & ad noftram feu genitoris noftri fenifae Dd Ecclefix & noftris, tam pes· fidem fc contulerant, & praeceptum auc- I I■ ' 57i Capitularia toriratis noftrx, qualiter m regno noftro cum (nu Comitibus converfari fie noftrum fervidum peragere deberent, feribere fie eis dare juflimus, querimoniam aliqui ex ipfis Hifpanis noltiis auribus detulerunt duo capitula continentem i quotum unum eft quôd quando iidem Hifpani in noftrum regn.un venerunt, & locum defertum, quem ad habitandum occupaverunt, per prxeepeum Domni Ac Genitoris noftn ac noftrum fibi ac fucccflhribus fu» ad poffideodum adepti font, hi qui inter eos ma» res Ac potentiores eram ad palatium veaientes, ipfi praecepta regalia lufceperunt, quibus fufceptis, eos qm inter illos mino­ res & infirmiores erant , loca tamen fua bene çxcolutflè videbantur, per illeram prxeeptorum auftoriratem, aut penitùs ab eifdem locis depellere, aut fibiadfk noftri in diledi primogeniti noftri Hlotharii eledione vota concurrerent. Itaque taliter divinâ difpenfàtione manifeftatum placuit & nobis Ag^>· p*g. & omni populo noftro, more (blenni imperiali diademate coronatum, ΕρΛ nobis & confortem & fucceflbrem Imperii, ii Dominus voluerit, communi voto conftimi. Carter os verô fratres ejus, Pippinum videlicet & Hludouvicum xquivocum noftrum, communi confilio placuit regiis infigniri nominibus, & loca inferius denominata conftituere in quibus poft deceflum noftrum, fub leniore fratre, regali poteftate potiantur juxta inferius adnotata Capitula, quibus quam inter eos conftituimus conditio continetur. Quæ Capitula propter utilitatem Imperii, & per­ petuam inter eos pacem confervandam, & totius Ecclefiæ tutamen cum omnibus fidelibus noftris confiderare placuit, &. confiderata confcribere Torn. I. Oo I Capitularia *575 L“p” & confer jpta propriis manibus firmare, ut Deo opem ferente , ficut ab omnibus communi voto adum eft, ita communi devotione à eundis inviolabiliter conferventur ad illorum & totius populi Chriftiani per­ petuam pacem. Salvâ in omnibus noftrâ imperiali poteftate fuper filios & populum noftrum, cum omni fubjedione quae patri à filiis & Im­ peratori ac Regi à fuis populis exhibetur. ter junioribus fratribus fuis, quando contra exteras nationes auxilium fini ferre ratio­ olumus uc Pippinus habeat Aqui­ nabiliter expetiverint, juxta quod ratio taniam &L Wafconiam, & Marcham didaverit & temporis opportunitas pecmiferic, vel per ie ipfum vel per fideles Tolofanam totam ; & infuper Comitatos Îiuatuor, id eft, in Septimania Carcafien- Miflbs &: exercitus fuos opportunum eis em, & in Burgundia Auguftudunenfcm, auxilium ferat. & Avalenfem & Nivernenfem. V I I. Cap. Ρ· i»»· m I V I I. Item Hludouvicus volumus ut habeat Bajoariam & Carentanos, 8i Beheimos & Avaros, atque Sclavos qui ab orientali par­ te Bajoariæ funt, & infuper duas villas do­ minicales ad fuum fervitium in pago Nortgaoe Luttraof & In^oldeftar. Volumus ut hi duo fratres,qui Regis nomine cenfentur , in eundis honoribus intra fuam poteftatem diftrtbuendis pro­ pria poteftate potiantur; tantùm uc in Epifcopatibus & Abbatiis ecclefiallicusordo teneatur, & in cæteris honoribus dandis honeftas ÔC utilitas fervetur. I V. hem volumus ut femel in anno, tem­ pore opportuno, vel iimul vel iingillatim, invta quod rerum conditio permiferit, vilitaudi &. videndi, & de his qux neceflaria funt, & qux ad communem utilitatem vel ad perpetuam pacem pertinent , mutuo fraterno amore tradandi gratia ad fenioiem fratrem tum donis fuis veniant. Et fi fortè aliquis illorum qualibet inevitabili ncceilitate impeditus venire tempore foi.to όί opportuno nequiverit, hoc feniori fratri legatos & dona mittendo fignificet > ita dantaxat ut cùm primùm poffibilitas congruo tempore adfuerit, venire qua­ libet cavillatione non diilimulet. V Volumus atque monemus ut fenior fra­ ter, quando ad eum aut unus aut ambo fratres fui cum doni», ficut prxdictum eft, venerint, ficut ei major poteftas Deo an­ nuente fuerit attributa , ita & ipfe illos pio fratemoque amore largiori dono remu­ neret yL Volumus atque jubemus uc fenior fra­ Item volumus ut nec pacem nec bellum contra exteras, & huic à Deo confervato imperio inimicas nationes, abfque confilio βί confenfu fenioris fratris ullatenùs fufeipere prarfumant Impetum vero hoftium liibito infurgentium, vel repentinas incurfiones, juxta vires per fe repellere ftudeant. VIII. De legatis verb, fi ab exteris nationi­ bus vel propter pacem faciendam, vel bellum iufeipiendum , vel civitates aut caftella tradenda, vcl propter alias quaflibet majores caufas diredi fuerint, nulla­ tenùs fine fenioris fratris confcientia eis refpondeant, vcl eos remittant. Si autem ad illum de quacunque parte Milfi dire&i fuerint, ad quemlibet illorum primo per­ venerint, honorifice eos cum fidelibus Midis ufquè ad ejus prxfentiam faciat penvenire. De levioribus fané caufis juxta Sualitatem legationis per fe refpondeant. lud tamen monemus, ut quomodocunquè fe res in confinibus eorum habuerint, femper ad fenioris fratris notitiam perferre non neglegant, ut ille femper follicitus fii Ϋaratus inveniatur ad quaecunque necefitas & utilitas regni poftulavent. I X. Praecipiendum etiam nobis videtur ut poftdeceifum noftrum uniufcujufque vaftalius tantùm in poteftate domini fui be­ neficium, propter difeordias evitandas, habeat, & non i n alterius. Proprium autem fuum & hereditatem, ubicunque fuerit, falva juftitiâ cum honore & fecuritate te· cundùm fuam legem unufquifque abfque injufta inquietudine polfideat ; & licen­ tiam habeat unufquifque liber homo, qui Seniorem non habuerit, cuicunque ex nis tribus fratribus voluerit fe commendandi. Î77 ΑΝΜ08ξΗ,,ΐΤ' Regum Francorum. Ll,1^c/" 5/8* mos filios reliquerit, non inter eos poteftas x. ipfa dividatur > fed podùs populus pariter Si entem, & quod Deus avertat, 8c 2uod nos minimè optamus , evenerit ut liquis illorum propter cupiditatem rerum terrenarum, quae ell radix omnium ma lo­ rum, aut divitor aut opprcflor Ecclefiarum vel pauperum extiterit, aut tyrannidem, in qua omnis crudelitas confiftit, exercuerit, primo fecretb fecundùm Do­ mini praecepfrun per fideles legatos femel, bis , & rer de fua emendatione commo­ neatur i ut fi his renifus fuerit, accerfitus à fratre coram altero fracre paterno St fra­ terno amore moneatur & caftigetur. Et fi hanc falubcem admonitionem penitùs fpreverit , communi omnium fententià quid de illo agendum iit decernatur > ut quem falubris ammonitio à nefandis adi­ bas revocare non potuit, imperialis po­ tentia communifque omnium fententia coerceat. X I. Redores verb Ecclefiarum de Francia talem poteftatem habeant rerum ad illas pertinentium, five m Aquitania, five in Italia, live in aliis regionibus ac provinciis huic imperio fubjedts, qualem tempore genitoris noftri habuerunt vel noftro ha­ bere nofcuntur. X 1 I. De tributis verb & cenfibus vel metal­ lis, quicquid m eorum poteftate exigi vel haberi poterit, ipfi habeant, ut ex his in fuis neeeifitatibus confutant, & dona feniori fratri deterenda meliùs prarparare valeant. XIII. Volumus etiam ut fi alicui illorum poft deceflum noftrum tempus nubendi vene­ rit , ut cum confilio 6c confenfu fenioris fratris uxorem ducat. Illud tamen, prop­ ter difcordias evitandas & occationes no ­ xias auferendas, cavendum decernimus, ut de exteris gentibus nullus illorum uxo ­ rem accipere prrfumat. Omnium verb homines, propter pacem artiiis conligandam , ubicunque inter partes elegerint, uxores ducant. XIV. Si verb aliquis illorum decedens legiti­ Tom. I. conveniens unum ex eis, quem Dominus voluerit, eligats & hunc fenior frater in loco fratris & filii fufcipiat, k honore pa­ terno fublimato, hanc conftitucionem er­ ga illum modis omnibus conferver. Dc ceteris verb liberis pio amore pertradent qualiter eos more parentum noftroruxn falvcnt & cum confuio habeam. X V. Si vero abfque legitimis liberis aliquis eorum deceflerit, pore fi as illius ad feniorem fratrem revertatur. Et fi contigerit Lei Bajif illum habere liberos ex concubinis, mo­ var. nt. 14· nemus ut erga illos mifericorditcr agat. XVI. Si verb alicui illorum contigerit, nobis decedentibus, ad annos legitimos juxta Ribuariam legem nondum pervenifle, vo­ lumus ut donec ad præfinitum annorum terminum veniat, quemadmodùmmodb À nobis, fie À feniore fratre & ipfe & reg­ num ejus procuretur atque gubernetur. Er cùm aa legitimos annos pervenerit, juxta taxatum modum fud poteilate in omnibus potiatur. XVII. Regnum vero Italix eo modo pnrdido filio noftro, fi Deus voluerit ut fucceflbr nofter exliftat, per omnia fubjedum fit ficut 8c patri tjoftro fuit, & nobis Deo volente prxfenti tempore fubjedum ma­ net. XVIII. Monemus etiam totius populi noftri devotionem,& finceriifimaf fidei penè apud omnesgentestamofiifinuim firmitatem, ut fi is filius nolter qui nobis divino nutu fuccefferit, abfque legitimis liberis rebus hu­ manis exceflèrit, propter omnium falutem k Ecclefia: tranquillitatem, & Imperii unitatem , in elegendo uno ex liberis noftns, fi fuperftites fratri fuo fuerint, eam quam in illius elerlione fecimus condicio­ nem, imitentur> quatenus in eo conftituendo non humana , fed Dei quaeratur voluntas adimplenda. Oo ij Ludovici Ph. *$79 Imp». 4. ·>7· j8o CAPITULARE A QU IS G R A N EN S E Arroa* DE VITA ET CONVERSATIONE MONACHORUM, nov* edi­ sirs tionis Chro· nid Caün. Conventus Aquifgranenfis Abbatum &. Monachorum regni Franco- . rum , in quo fancita Punt Capitula o&uaginta ad continendos in pag. >.9officio Monachos : quæ cùm Principis auéloritate conftituta fuiiTent, ’srmond. ab eoque deinceps approbata, inter ejus Capitularia referri meruerunt. De quibus hæc habet Leo Oftienfis in Chronico Cafinenfi, lib. 1 , Hg w cap. xvi : Ludouvicus Imperator , qui cognominatus efl Almus vel 5ancius, hujus Karoli flius ^quarto imperii anno Aqui/grani in pa­ latio cum plurimis totius Francia Abbatibus rcligiofifque Monachis conventum faciens, utilijfma noftri Ordinis obfervationi feptuaginta 6 duo generalia Capitula confiltuit ; qua ita fere omnia apud nos, ac fi beati BenediÛi regula . obftervantur. J Ό J tlin gppofi. um ù'>râ, iftTic' Λ NNO incarnationis Domini noftri Jefu Chrifti dcccxvii, imperii Pu’coïîb XVI. Ut Gbi compatres commatrefve Gratiae. non faciant, neque ofculentur feminas. ' dift. 4· «mf-c-to*. JMbMcAi. Ne murmurent Monachi tempore legendi Ct meridiano occupati ad colligendas fruges. XVII. Uc β neceflîtas fuerit eos occu­ pari in fruges colligendo, aut in alia opera, ( conftitutum legendi & meridie • H« >le* paufimdi tempus praetermittatur, & ope­ Gist inCod. PiA. rantes * ) non murmurent. De Monachis quartà Çf fextâ ferid jejunantibus. /XVIII. Ut quartà fie fextâ feriâ jeju­ nantes, ante nonam, aut poll· nonam, fi neqeffitas fuerit, juxta Prioris arbitrium , levia opera exerceant. Ut in quadragefimali tempore Monachi libros accipiant. XIX. Ut in Quadragefima libris de bi- Now ad bliotheca fecundùm Prioris difpofitionem Coocj^' acceptis, alios, nifi Prior decreverit ex- pa·' pedire, non accipiant. De veflimqnto Monachis'nec fatis pretiofo nec fatis vili dando. XX. Ut eis veftimenta nec multùm vilia, nec multùmpretîofa, fed mediocria dentur De cuculla menfura. XXI. Ut menfura cucullx duobus conii flat cubitis. De potefiate Abbatis , β extra menfuram infrapofitamaliquid addendum decreverit. XXII. Ut Ii infrà pollear menfura: quantitatem decreverit Abb® caufà necellitatisquippiam augeri, in illius maneat poteftate. Alioquin noc omninb provi­ Tom. 4. deat , ut camifias duas, & tunicas duas, fic Spicil. f. j. cucullas, duas & cappas duas unufquifque Monachorum habeat > quibus vero nccefle eft addatur & tertia, & pedules qua­ tuor paria, & femoralia duo paria, roc- Ibid. cumunum,pellicias ufque ad talos duas, fafciolas duas t quibus autem necefle eft itineris caufâ, alias duas manicas, quas vulgo tvantos appellamus, in arftate, muf~ ibA fulas in hyeme vervecinas, calciamenta W diurna paria duo, fubtalares per nodem in arftate duas, in hyeme verb foccos, faponem & unduram fulficienter, pin­ guedinem ad efum; excepto fextâ fena & viginti diebus ante nativitatem Domini, & feptimanâ illâ quarante quadragefimam m· Se­ vocatur quinquagefima. Ubi autem vinum non eft unde errfina detur , duplicem pSp”t. eminar menfuram de cervifia bona. Et Renul*S. quxeunque prater hæc regula ^bet, fin- ^aed' *** guli, cùm necellitas poftulavcric, abfque dilatione accipiant. De pedibus fratrum vicijfim lavandis. ΧΧΙΠ. Ut in Quadragefima, ficut & in alio tempore, viciflîm fibi pedes lavent, Con(iLLondin. ano. 1101. cap. tp. S. Gieeor. hb. 3. Ind. i>. Ep. 4a. CoaciL AutdEodor. cap. >5. Ivo,pan.7. c. 1·. Tom. 1. Spicii, p. ί jy io in. Not. ad Cone. Keg. p. toil. ' . *w Anno Christi Capitularia & anciphonas huic officio congruentes decantent In Cccna verb Domini pedes fratrum , fi valet, Abbas lavet & ofculetur, & demùm proprii manu poculum eis porrigat. 2?< mandat» pofl cotnam faciendo. v>n AiXXIV. Ut mandatum, fi tempus cceme eft, tam fratrum quam etiam peregrino­ rum , poft cœnam fiat. De menfura Monachorum , ut ed Abbates illorum fint consenti. XXV. Ut eâ quam Monachi fui ha­ bent men fu rd fint Abbates contenti, in manducando, in bibendo, in dormiendo , in velli endo, in operando, quando in aliis utilitatibus non fuerint occupati. De villis fratrum t ut eas non circumeant Monachi. XXVI. Ut villas frequenter, & nifi neceflîtas coegerit, non circumeant, ne­ que fuis illas Monachis cuftodiendas com­ mittant Et fi eos ire ad eas nece (litas fue­ rit , expleto necelfitatis negotio ad fua mox monafteria redeant. De Abbate vel quolibet Monacho , ne ad portam monafieni cum quocunque hofpite manducare prafumat. XXVII. Ut Abbas vel quifpiam fra­ trum ad portam monafterii cum hofpitibus non reficiant. In refedorio autem om­ nem eis humanitatem manducandi ac bi­ bendi exhibeat. ( Ipfe tamen eà cibi potufque mtnfuri contentus fit quam reliqui Kii Hot»s fratres accipiunt * ) Si verb propter hofpicem voluerit ad fohram menfuram fratri­ bus fibique augere aliquid, in fua manear poteftate. nc fervitores fratrum poft refeSionem 'eo­ rum ad unam menjam , fed in propriis fedeant locis. XXVIII Ut fervitores, non ad unam menfam, fed m propriis locis, poft refeftiotiem fratrum reficiam, quibus ea­ dem leftio qux fratribus recitata eft , leS?tur· De leBortfUt nihil nifi quod regula decernit acctput. ' Not* U XXIX. Ut mhil leilori, nifi quod ce­ Concor.Re rula jubet, detur. r'p·?»·'· Rogol· S. De AUeluya in Septu agefima dimittendo. leoeicipXXX. Ur AUqluya in Septuageiima dimittatur. N»t< U Coacor.lU· Prxpofito , ut majorem quàm ceteri habeat potejlaicm. gei.p.t». XXXI. Ut Prarpoiitus intra & extra ’ FiJlÎd. monafteriom poft Abbatem majorem re- R jo». liquis Abbati lubditis habeat poteftatem. “p" 5^4 De Prstpofito Monachis non confit tuendo, nifi & ipfe Monachus fit. ' XXXII. Ut Monachis non nifi Mona­ chus coaftituatur Prrpofitus. De fenioribus fratribus monafierium circumeuntibus. XXXIII. Ut de fenioribus monafterium circumeuntibus quidam cum fratri­ bus in obedientiam exeant, quidam in monafterio propter cuftodiam remaneant. De noviciofratre, ut nonfacilis ei in monafieritm tribuatur ingreÿus. XXXIV. Ut Novitio non facilis in monafterio tribuatur ingreflus, fit ut in cella ( hofpitum probationis caufa * ) hofpitibus ferviat paucis diebus. Res verb, fi quas habet, parentibus fuis commendiet. Éxpleto autem probationis fua? anno, fe- Torn. t C«nc.A*£ *’ Ml’ Hot* ·* Cooc. Ro­ funt inC·- cundùm quod regula praecipit inde faciat. Ipfe vero nec tondeatur, nec veftimenta Nx* priftina immutet, pnufquam obedientiam Coee Reg. p. >77· “ promittat. De Monacho , qu*d °gat ?°fi f»8am profeffionem. XXXV. Ut Monachus, profeflione fafli , tribus diebus cuculla coopertum habeat caput. De puero, ut pater 6 mater eum ad altare Ceutur. p· Note *<1 Con< Reg. P J>4)· offerant. XXXVI. Ut puerum pater aut ma­ ιω. ph ter tempore oblationis offerant ad altare, *··· & petitionem pro eo coram laicis teftibus faciant, quam tempore intelligibili regu­ lam obfervare promiferit, ipfe puer con­ firmet. De infantibus oblatis , ut carnem non comedant. XXXVII. Ut infantes oblati carnem, non nifi caufi infirmitatis, manducent. De fratribus poft fex tam dormientibus. XXXVIII. Ut quando fratres poft fextam dormiunt, fi quis eorum voluerit legere, in Ecclefia aut in lefto fuolegat. De fratribus, ut ufque nonam in Quadragefima operentur. XXXIX. Ut iu Quadragefima ufque ad nonam operentur fratres , quatenùs Miffà celebrari tempore congrua refi­ ciant. De his fratribus qui quolibet modo , tamen graviter delinquunt. XL. Ut domus ♦ femora his qui fugere, carter. aut pugnis baculifve inter fe voluerint r'rfrN°r** confligere , aut quibus in integro fafhe imV’ funt regulares difciplinat, habeatur hujufmodi qua in hyeme ignis poffit accendi, & atrium juxti fit in quo valeant quod eis injungitur, operari. j8j· anno^ch.oti Regum Francorum. u’1"°™p“ 586* De eo qui in refeSono negUfgenter coram fratribus ahqitid excejfent. rtetCf XLÏ. Ut fi quis fiegligenter Conicum ι**ίο«ι, fecerit, aut aliud qii»d excefferit in retec*4*p.»'». ^or*°. mox i Priore veniam petar. Dc plebcio non recipiendo in nionafier.o, nifi Monachus fieri voluerit.* *> XL!!. Ut nullus plebeius feu Clericus Cmc. R«(. fecularts in monafterio ad habitandum FFwTc·· rcc’pi*tur, nifi voluerit fieri Monachus, tit. C*f*r. Ac Monachus jurando fermonetnproferat, Auguft. n,ffitutjanat patres conflituerunt Loqui. ΧΙ-HI. Ut nemini liceat fermonetn cjrutoret, juramenti aut affirmationis proferre, nifi M7».«·* ficut fandi Patres foliti fueruntloqui. De Abbatibus cellulas Monachorum vel Canonicorum habentibus. XLIV. Ut Abbatibus liceat habere cclhs in quibus aut Monachi fint aut Ca­ nonici. Et Abbas prarvideat ne minùs de Monachis ibi habitare permittat quam fex. De fchola in monafitrio non habenda , nifi de his qui oblati fuerint. Ntn «a XLV. Ut fchola in monafterio non Concor.Re- halx’atvir , nifi eorum qui oblati funt. u*' «si praecipuis folemnitatibus SanSorvm , 105,. utplenarium tn eis offuium fiat,& bis Monachi edant. XLVI.Ut in pnrcipuisfolemnitatibus, id eft , in Natale & in odavis Domini, in Epiphania, in Pafcha quoquè, & Afcenfione Domini, ÔC in rentecoften, & in Sanftorum feftivitatibus, id eft, ianfti Stephani, & in beati Johannis Evangi li­ ft* , & in natale Infantium, in Purifica­ tione 8i Afiumptione (and* Mariar, fi mi­ liter & in beatorum Apoftolorum feftis , & in fandi Johannis Baptiftr nativitate , in fandi quoquè Laurentii atque Martin», & infandi Benedidi, feu in natalitiis cujuflibet fandi cujus honor in qualicunque parochia fpecialitercelebratur, plenarium officium agatur , 8c bis reficiatur. rii, pfalmi fpeciales pro eleemofynariis ic. defundis cantentur. De Pentecofie, ut per hebdomadam non flePantur genua , neque jejunetur, nifi dies jejunii extitennt. LI. Ut in hebdomada Pentecoften FiACe». non dedantur genua & non jejunetur, ten"or«». niti ftatuti ftiennt dies jejunii. De laids in refeQoriusn Monachorumpnanducandi vel bibendi caufi, non ducendis. LU. Ut laici caufâ manducandi ac bi- Nour u bendi in refedorium non ducantur. Cwwlt. Deveffimeniisùcalciamentis , ut fratribus p? uoties expedit dentur. i It quoties expofeit neceflitas, veftimenta & caieiamenta & omnia neceflaria fratribus dentur. De his quipreeponuntur, ut Nonni vocentur. LI V. Ut qui Pratponuntur, Nonni vo- ftU. pg. centur : Hoc ex patenta reverentia. »·»μ·ι*. Dc femore Decano. ς. LV. Ut femor Decanus reliquis Deca­ nis prrponatur, & Abbate vel rrxpofito prxfente locum proprium teneat. De Prapofito, Decano, & Cellarario. LVI. Ut Prarpofitus, Decanus,Cella, r ’ . Cootoc.R» ranut ( de eorum mmifterio , nili cauta gut.p.jts. utilitatis aut neceflitacis, non removeanNet*· tur. * ) f De libra panis, ut triginta folidos penfet antequam coquatur. LVII. Ut hora panis triginta folidis per duodecirtt denarios metiatur. De dormitorio hofpitum. LVIIL Ut dormitorium juxta orato­ rium conftituatur , ubi fupervenientes Monachi dormiant. De Abbatibus, ut fecum Monachos in iti­ nere non nifi ad fynodum ducant. LIX. Ut Abbates Monachos fecum Ccmw. c· in itinere , nifi ad generalem fynodum, »«· non ducant. De jejunio Parafceve. De duobus fignis ad tertiam, fextam , it nonam pulfandis. XLVI1. Ut in Parafceve non aliud nifi panis M aqua fumatur. LX. Ut duo tantùm ligna ad tertiam, fextam, nonamque pulfentur. De benedictione pofl Completorium dicenda. De Monachis, ut difeonfutas cappas non habeant, nifi tantùm vidlojas. XLVI1I. Ut benedidio poft Comple­ torium à Sacerdote dicatur. De decimis dandis tam Ecclefin quam pauperibus. LXI. Ut Monachi cappas diffluas prarter villofas non habeant. XLIX. Ut de omnibus in eleemofvnamdatis, tam Ecclelur quàm fratribus, decima: pauperibus dentur. De Abbatibus & Prapofitis atque Decanis* ut benediPionem lectoribus tribuant, licet Presbyteri non fint. De fpeciahbus pfalmis pro eleemofynanis & defunctis cantandis. LXII Ut Abbas, Prxpofitus, vel Decanus, quamvis Preibyteri non fint, Lcdoribus benedidionetn tribuant. L. Ut prjcteriuiilis partitionibus pfalte- W_O— *f°7 Anno Christi 8.7. Capitularia Ut è fratribus docti eligantur qui fupervenientibus Monachis loquantur. LXIIL Ut dodi fratres eligantur 'qui cum fupervementibus Monachis lo­ quantur. De incerto furto ut oratio & excommunica­ tio fat, quoufque qui culpabilu exiftu, manifeftetur. Kti Reg>LXIV. Ut dc furto inceno oratio prinol· UH· »· ra^m , poft ei excommunicatio à corO porc &. fanguine Chrifti fiat, quoufque «.c»,- culpabilis confiteatur. Λ Monacho qui advenus Monachum alium teftimonium protulerit. LXV. Ut ii frater advcrsds fratrem pro qualibet culpa teftimonium protule­ rit , fratri perfectiori credatur. De pfalmo invitatorio & Gloria pro defundis non cantandis. LXVI.Ut pfalmus invitatorius & Glo­ ria pro defundis non cantetur. De leSore, ut flans benedidionem petat. LXVII Ut ledor ftando bcncdtdionem poftulct. De eulogiis in refeSorio fratribus d Pref- bytens dandis. Nom d LXVIII. Ut eulogise fratribus à PrcfCoocoi.Be- bvreris in refedono dentur. Quod ad Capitulum primo Martyrologium legendum fit, & verjus pofita dicendus , inde regula. IW.p 4jLXIX. Ut ad Capitulum primitùs Martyrologium legatur, & dicatur verfusquo filemium folvatur, deinde regula, • Hjtc de. *ut homelia quelibet legatur. (Noviflimè funt « Ceo- Tu autem , Domine, dicatur. * ) De lectione in Capitulo exponenda. LXX. Ut ad Capitulum ledio trada­ tur, fimiliter ad conlationcm , fi tempus fuerit opportunum. jejunio fratrum aftivo tempore. rideCe»LXa.1. Ut quando fratres xftivotcmter. c. j 5. pore jejunant, port fextam dormiant. De eo qui culpa noxd tenetur, ut die dominico rtmiffiiis habeat. **· LXXI1. Ut is qui ηοχκ culpa tene­ tur , die dominico rcmifliùs habeat, & ve­ niam non petat. De anniverfaria die pro defundo Abbate celebranda. LXXIIL Ut pro Abbate anniverfarium fiat officium. defundo De eo ut ad Miflam inclinati Sandus di­ cant , & ad Pater nofter genua fledant. LXXIV. Ut ad Miflam Sonchis ftantts & Pator nofter genua dedentes dicant. I^Doyici Pu bQta. 4. 588* Non debet aliquis pro munere in monafterio recipi. LXXV. Ut nullus pro munere reci­ piatur in monafterio, nili quem bona vo­ luntas & morum commendat probitas. De menfura cibi ac potus, qua feparatim Monachis debet tribui. LXXVI. Ut unicuique fratri in cibo & in potu fua menfura feparatim detur, & de ipfa menfura fibi data alicui nihil CoMor.Betribuat. ?·«» De fratrum pinguedine, quam accipere debeant m viSu quotidiano. LXXVIL Ut fratres aliquid pingue- F^ fuerit unde, non requiratur per debitum. ‘ Si autem Abbas aut Monachi abftincre *l*c*i.*f. fe voluerint, in eorum fit arbitrio. De mufulis Monachis dandis. tMtùm,fcc. LXXIX Uc muffulx vcrvecinx fra­ tribus dennir. De difeiplina modo. LXXX. In dodrina fua Abbas apof- Regvli S, tolkam debet illam femper formulam fer- Benediib, vare , in qua dicit : Argue, obfecra, incre­ ïîf T™. 4. pa. Id eft, indifciplinatos & inquietos de­ bet duriùs arguere, obedientes autem & Note u mites & patientes ut in melius proficiant Coocor.Reobfecrarc. Négligentes vero & contem­ nentes ut increpet & corripiat, admone­ mus , neque dillimulct peccata delinquen­ tium! fed mox, ut coeperint oriri, radicitùs ea ut prxvalct amputet, memor peri­ culi Hcli facerdotisde Silo. Improbos au­ tem & duros ac fuperbos, vel inobedientes, verberum vel corporis caftigatione in ipfo initio peccati coerceat, fciens feriptum ·. Stultus verbis non corrigitur ; &C itcrùm : pr0T Percutefidum tuum virgi, & liberabis ani- 1 j. mam ejus à morte. In omnibus igitur Reg.s.Be. omnes magiftram fequantur regulam, ncd. c. j. neque ab ea temerè declinetur a quo­ quam. Nullus in monafterio proprii cor­ dis (equator voluntatem , neque prxfu­ mat quifquam cum Abbate fuo protervè infra monafterium aut foris conten­ dere. Quodfi prarfumpferit, regulari difeiplinx fubjaceat. Si quis frequenter cor- n»iJ. c. »1. reptus 589 ANNOaÇ7H"ST' Regum Francorum. reptus pro qualibet culpa, li etiam excommanicatus non emendaverit, acrior ei ac- cedar corredio, id eft, verberum vindiciW. c.*7· cx in eum procedant. Similiter & qui praifumpferit clauftra monafteni egredi, vel quocunquè ire, vel quippiam, quam- Î90* vis parum, fine juflione Abbatis facere, vindidx regulari fubjaceac. Peccantes au- ίω> e’*’· tem coram omnibus arguantur , ut exteri metum habeant. b qj. mC g. Gam< Hoc β1ύβββ NOTITIA lie Suppi. ! De Monafteriis quæ Regi militiam, dona, vel folas orationes debent, /cripta in eodem Conventu Aquifgranenfi. Incarnationis Domini noftri Jefu Chrifti d c c c x v i i , A7Z Vir*m S.B«oe»l>ai Hludouvicus fureniifimus Auguftus, divina ordinante providentia, Anian.pig. conventum fecit apud Aquis fedem regiam, Epifcoporum, Abbatum, feu totius Senatûs Francorum; ubi inter cæteras difpoiitione* Imperii ftatuit atque conftitutum feribere fecit quæ Monafteria in regno vel imperio fuo dona & militiam facere poflunt,quæ foladona fine militia, ra· cwquæ vero nec dona nec militiam, fed folasorationes, pro faiute Impe­ «lar. Cafiot. p. ff. ratoris vel filiorum ejus & Habilitate Imperii. nno A Hac funt qua dona 6' m-.Ltiam facere debent, numero X1 v. Monasterium fandi Bcncdidi. Monafterium Ferrarias. Monaftdritim Nigelli. Monafterium fandx Crucis. Monaftcrium Corbeia. Monaftcrium fanclx Mari.r Sucftionis. Monaftcrium Srabulaus Monaftcrium FlaViniacum. Monaftcrium fandi Eugendi Monaftcrium Novalicium. Ultra Rhenum. Monaftcrium fandi Naxarii. Monafterium Offunw? Harii. In •[Wr Monafterium Monaftcrium B a v a f. 1 a. Manaufer *. Tegnaufcr qua tantùm dona dare debent fine militia, numero XVI. '[Wrm.S. ΆΛ 1ΥΛ on a st er iiM iandj marefei primi ♦. Not? toro.. Monafterium Balma. *.p. 1094. Monaftcrium fandi Sequani. Monafterium Natradis*. Tom. t. Rhinum. Monaftcrium Suarizaha. Monafterium fandi Bonifacii. Monaftcrium fandi Wigberti. In Nom *1 Lupum. * Mooaf.An. jli. toro. ;. ioy,coL p. Alemannia. Monaftcrium Clehcnvanc. Alonaftcrium Fruhelinvana Monaftcrium Naxaruda *. Monafterium Campita. In Bavaria. Monaftciium Altemburc. Monafterium Alcabc *. Alonafterium Creaufa *. Alonafterium Mathafco. Monafterium Buria. • Dr/uL Nauiccda ’74«, Al­ caee. •/Am.Cr·OIUV Hac jun\ qua nec dona nec /niliiiam dare debent, fed [olas orationes pro faiute Imperatoris vel fhorum ept & ftahilitate Imperii, numero XVΠ1. Hac funt . Μκ-itaci.f Uitra Michaelis ^Æonasterium Mclaredum. Monaftcrium Foffarus. Monaftcrium Luda *. Monafterium fandi Gregorii. Monafterium fandi Mauri. Monafter mm Eborrcheim. Monafterium Clinga. Lü. *»·] ▼ L-:., Capitularia 1 •DtUUni. SiItiwk·. • /Jt* , Scukijnburna. Monafterium S^viniciaco *. Monafterium Crudatis. Monafterium Dufera. Monafterium Lorwim. Ultra Rhenc Monafterium Scevanc. Monailerium Sculturbura *. In Bavaria. In Μ. Monafterium Berch. Monafterium Mechema. Monafterium Scovcnauva. Munancrium Alofeburji. Monafterium Veiazenbrunico. « lit* , Btiatof- menlc. Ludovici Pii + S i > t i m a n i a. Monafterium S. Ægidii in valle Flaviana, Monafterium Pfalmodium. Monafterium Amanum. Monafterium fandi Tiberii. Monafterium Monafterium Monafterium Monafterium Monafterium Monafterium Villamagna. fandi Petri in Lunate. Caunas. Caftrelli malafci. fanda: Marix Caparienfis. fandx Marix ad Orubio- nem. Monafterium fandi Laurentii. Monafterium fandx Eugenix. Monafterium fandi Hilarii. In Aquitani Monafterium Valle Afperii. Monafterium fandi Philiberti. In Tolosano. Monaftenum fandi Maxentii. Monafterium fandi Papuli. Monafterium Carroflinit. Monafterium Brantofmurii *. Monafterium Suricinium. Monafterium fandi Savini. Monafterium Afdo. Monafterium fandx Crucis puellarum. Monafterium Venercha. Monaftenum fandx Manx inLemovicas. In Vasconia. Monafterium Maftracurii. Monafterium Cella fraxilii. Monaftenum Menadinii. Monafterium Cimorra. Monafterium Magnilocum. Monafterium Piciano. Monafterium Conquas. Monafterium Altum fragi tum. Monafterium fandi Antonii. Monafterium fandi Savini. Monafterium Mufciacum. FUeHaA. VaieT. bb. T. Renia» Franc. pag. J*J· Hic prædiôis monafteriis praefatus Imperator,ficut fupradiftum eft, ftatutum feribi fecit, atque manu fuâ firmavit, & anulo fuo imperiali figillare fecit. DECRETUM CONFIRMATIONIS Quo Ludovicus Pius Imperator donationes Ecclefiæ Romanæ ab Avo fuo Pippino Rege & à Patre Karolo Magno Imperatore faélas Pafchalt Papae confirmavit (*). (·) Hoc decretam filium aflent Ella» du Pie. Hifl Iti Ctmtrovtrfa & tiet Mtt. Sctiif IX. Siidt ; baiui AuOocri verba hac iunt « On rapporte un Edit de confirmation de LouH-ie-Débonnaire, p»r lequel on dit » qu’il confirme en faveur du Pape Paît fiai II. e< prétendue* donation? inite» pnt Ton Pere l’Egliie Romaine ; mai» » c eft une piece vifiblement funpofee, qui ne mérite aucune créance. · Su* opinioni» r»tiot»em reddere debuiftet Ceolix ift«, «c ad illitu confinnttionem quamdam auront at cm adferre : nam decretum qnod relpuit, A veram, face- rumqiM judicaram viri tagnafiimi. ( A’om £45- Papx, ôc (uccciToribus ejus in perpetuum, bo.pat.j. Ddtéj c. JL ficut À prxdeceflbribiis noftris ufque nunc Sirmond. in veftra poteftate & ditione tenuiftis ÔC Cone. G«li. difpofuiftis, civitatem Romanam cum du­ li*,tom. r- Mj, «te. cant fuo & fuburbanis, atque viculis omni­ Hift. Lite· bus & territoriis ejus montanis, & mariti- de la Frame, par 1m Rei. nis littoribus & portubus, feu eundis ci­ Béned.tom. vitatibus , caftellis , oppidis ac viculis 4 ?· S»· in TufctJc partibus, id eft , Portum , ΑΝ,,ο8ιξΗ*,’τ' Regum Francorum. 594 nium Calabri* inferioris & fuperioris, & patrimonium Neapolitanum , & ubicun­ que in partibus regni atque imperii à Deo nobis commidi patrimonia noftra efle nofcuntur. Has omnes fupradiâas provincias, urbes, civitates, oppida & caftella , vi­ culos & territoria, iimulque & patrimo­ nia , jam did* Ecclefi* tu*, beate Petre Apoftole, & per te * Vicario tuo fpirituali * sinuu. patri noftro, Pafchali fummo Pontifici & P” **· univerfali Papx, étufque fuccefloribus uf­ que ad finem feexu^eo modo confirmamus ut in fuo detineant jure , principatu, ac ditione. Simili modo per hoc noftrum con­ firmationis decretum firmamus donatio­ nes quas pi* recordationis Domnus Pip­ pinus Rex avus nofter, fit pofteà Domnus & genitor nofter Karolus imperator bea­ to Petro Apoftolo fpontanei voluntate contulerant. Necnon & cenfum & penfiones feu carreras donationes qu* annuatim in palatium Regis Longobardorum inferri folebant, five de Tufcia Longo­ bardorum , five dc ducatu Spoletano , ficut in fuprateriptis donationibus contine­ tur, & inter fand* memori* Hadrianum Papam & Domnum & genitorem noftrum Karolum Imperatorem convenit, quando cidem Pontibci idem de fupradi&is duca­ tibus , id eft, Tufcano & Spoletano, fux auftoritatis praeceptum confirmavit : eo fcilicet modo, ut annis fingulis fupradiftus cenfiis Ecclefi* beati Petri Apoftoli perfolvatur, falvi fuper eoldem ducatus nof­ tri in omnibus dominatione, & illorum ad noftram partem fubjeftione. Crterùm, . nenfe , ficut à genicore noftro Karolo ficut diximus, omnia fuperiùs nominata Imperatore beato Petro Apoftolo per do­ ita ad noftram partem per hoc noftrx con­ nationis feriptum conccflum eft fub inte­ firmationis decretum roboramus,ut in vefgritate , quemadniodùm ab Itherio & tro veftrorumque fucceflbrum perma­ Macenario Abbatibus, Miflts illius, inter neant jure, principatu, atque drtione, idem territorium Sabinenfe & Reatinum ut neque i nobis neque à filiis & fucceflbdefinitum eft. Item m partibus Tufci* ribus nolrris per quodlibet argumentum Longobardorum, Caftellum Felicitatis, five machinationem in quacunque parte Urbevetum, Balneum Regis , Ferenti minuaturveftra poteftas,aut vobis de fuCaftrum , Viterbium , Martam , Tufea- praferiptis omnibus vel fuccefloribus vefniam , Populoniam, Soanam , Rofellas. tris inde aliquid fubtrahatur, de fupraferipeis videlicet urbibus , provinciis , ci­ Et infulas Corficam & Sardiniam & Sici­ vitatibus, oppidis, caftris, viculis, infu­ liam fub integritate , cum omnibus adja­ centibus & territoriis maritimis, littoribus, lis, territoriis, atque patrimoniis, nec­ Îiortubus ad fupradiAas civitates & jnfu- non & penfionibus atque cenfibus i ita ut as pertinentibus. Item in partibus Cam­ neque nos ea fubtrahamus, neque quibuflibet fubtrahere volentibus conféntiapani* , Soram , Arces , Aquinum , Ar­ mus ; fed potiùs omnia qu* fuperiùs le­ pinum , Theanum, Capuam, & patri­ monia ad poceftatem & ditionem noftram guntur , id eft, provincias, civitates, ur­ pertinentia, ficut eft patrimonium Bene­ bes , oppida, caftella , territoria, patri­ ventanum, &. Salernitanum, & patrimo- monia, atque infulas, cenfus, ac perniones Tom. I. Pp ij Centumcellas, C*re , Bledau», Marturanum, Sutrium, Nepe, Caftellum Gallefii, Hortam, Polimartium, Ameriam , Tudertum, Pcrufium, cum aliis tribus infulis fuis, id eft, majorem & minorem , Pulvenfam, 8c Lacum, Narniam, Otnculum, cum omnibus finibus ac territo­ riis ad fupradiclas civitates pertinentibus. Simili modo & in partibus Campania? Signiam, Anagniam, Ferentinum , Alatrum, Patricum, rrufinonem , cum aliis parti­ bus Campani*, necnon & Tibur, cum omnibus finibus & territoriis ad eafdem civitates pertinentibus. Necnon & Exar­ charum Ravennatenfem fub integritate, cum urbibus , civitatibus, oppidi* , & cafte i Lis qux pj* recordationis Domnus Pippinus Rex, ac bon* memori* genitor nofter Karolus Imperator, beato Petro Apoftolo &: prxdeceflbribus vcilris jamdudùm per donationis paginam reftituerunt, hoc eft, civitatem Ravennam & Æmiliam , Bobium , Cxienam , Forum Pompilii,Forum Livii, Faventiam, Imolam, Bononiam, Ferrariam, Comaclum, & Adriam, & Gabelum , cum omnibus finibus, territoriis, atque infulis in terra marique ad prxdiftas civitates pertinentibus. Simulque & Pentapolun, videlicet Ariminum, Pilaurum, Fanum, Seuogalliam , Anconam , Humanam , Æfium , Forum Sempronii, Montem Feretri, Ur­ binum, & territorium Valvcnfc , Calles, Luceolos, Eugubium , cum omnibus fini­ bus ac terris ad eafdem civitates perti­ nentibus. Eodem modo territorium Sabi- Capitularia Ecclefix beati Petri Apoftoli, & Ponti­ ficibus in facratiifima illius fede in perpe­ tuum reddentibus,in quantum poflumus, defendere nos promittimus, ad hoc ut omnia ca in illius ditione ad utendum fic fruendum atque difponendum firmiter va­ leat obtinere > nullamque in eis nobis par­ tem aut poteftatem difponendi aut judi­ candi , fubtrahendive aut minorandi,vendicamus, nifi quando ab eo qui illo tempore hujus fandx Ecclefix regimen tenuerit, rogati fuerimus. Et fi quilibet homo de fupradidis civitatibus ad veftram Ecclefiam Îiertincntibus ad nos venerit, fubtraherc e volens de veftra jurifdidione vel poteftate, vel quamlibet aliam iniquam ma­ chinationem metuens, aut culpam commiflam fugiens, nullo modo eum aliter re­ cipiemus nifi ad juftam pro eo faciendam interceifionem, ita duntaxat fi culpa quam commifit, venialis fuerit inventa; fin aliter, comprehenfàm veftrx poteftati eum tra­ demus : exceptis his qui violentiam ycl oppre Ifionem potentium paflî, idebad uos ve­ nient ut per noftram interceflionem juftitiam accipere mereantur 5 quorum altera conditio eft, ficd fuperioribus valde difDift. 4J. c. junda. Er quando divini vocatione hujus facracillimx fedis Pontifex de hoc mundo migraverit, nullus ex regno noftro, aut Francus aur Longobardus, aut de qualibet gente homo fub noftra poteftatc conftitutns, licentiam habeat contra Romanos aut publicè aut privarim veniendi, aut eledionem faciendi > nnllufque in civitatibus vel rerritoriis ad Ecclefiam beati Petri perti- Lubovici Ph ✓ IMF». 4. tentibus aliquod malum propter hoc facere prxfumat. Sed liceat Romanis cum omni veneratione, & fine aliqua perturba­ tione» honorificam fuo Pontifici exhibere fepulturam, &C eum quem divina infpirationc, & beati Petri interceflione, omnes Romani uno confilio atque concordia, fine aliqua promiffionc, ad pontificattis ordi­ nem elegerint, fine aliqua ambiguitate & contradictione mor· canonico confecrari. Et cùm confecratus fuerit, legati ad nos vel ad fucceflbres noftros Reges Franco­ rum dirigantur,qui inter nos fic illum ami­ citiam ic caritatem ac pacem focient, ficut temporibus pix recordationis Domni Ka­ roli atavi noftri, five Domni Pippini avi noftri» vel & Karoli Imperatoris genito­ ris , confuetudo erat faciendi. Hoc autem ut ab omnibus fidelibus fandx Dei Eccle­ fix & noftris firmam efTe credatur, firmiufque per futuras generationes & fecula ventura cuftodiatur, proprix mantis fignaculo, fic venerabilium Epifcoporum at­ que Abbatum, vel Optimatum noftrorum fub jurejurando & fubfcriptionibus, pac­ tum illud noftrx confirmationis robora­ vimus , fic per legatum fandx Romanx Ecclefix Theodorum Nomenclatorem Domno Pafcbali Papx direximus. Ego Ludovicus , mifericordii De: Imperator, fubfcripfi. Et fubfcripferunctres filii ejus *,& Epif­ copi decem, & Abbates odo, fic Comites quindecim , & Bibliothecarius unus , & Manfionarius unus, &. Oftiarius unus. * [ HlotbAris*,HludouviCMS junior, Ic KtroluiCalrai.] EplSTOLA Hetti , Archiepifcopi Trevirenfs , ad Frotarium , Tullenfem Epif* copum , qua ei mandat de verôo'Htüuovici rll, Imperatorist ut fignificet omnibus Abbatibus Tuderfis Dioecefis quatenus parati fint ad militiam quam regia; potefitli debent, exhibendam. Vide in NOVO CODICE LEGUM VETERUM. Diploma Ludovici Pii, Imp. Aug. de Kuâ & Tonfurâ Monachorum mineris Britannia. Vide in novo Codice Legum veterum. · Decreta in Comitiis Aquisgranensibus data (anno 818.), imperente Lu­ dovico Ριο,^μχ Epifcopi caterique Ordmis ecclefiafiici non folitm oofervare, fed etiam fibi fubjeSos vel commijfos facienda perdocere debent. Vide in novo Codicb Lbgum veterum. hud. 597 Regum Francorum. L”p" j98* CAPITULARE PRIMUM D C C C X I X , ANNI sirs CAPITULA ADDITA AD LEGEM SALICAM in generali populi Conventu habito apudAquiigranum, poft Natale Domini, anno quinto Imperii Ludovici Pii definente. GoMaft. Conibt. Inf petud. eoe. !·Ρ· m»· ΡΪΛ Pi­ ttacum aJ tk.f8.Leg. Hac Capitula Domnus Hludouvicus Imperator anno imperii fui quinto Salk*. Egintard. cum univerjb catupopuli in Aquijgrani palatio promulgavit, atque i an. βι$. Vitam LaLegi Salica addere pracepit. Ipfeque pofleà, cum in Theodonis villa dovici V PU, generalem conventum habuiflet, ultertiis Capitula appellanda efle P’S- 1°°· Sup. Coir prohibuit , Jèd ut Lex tantum dicerentur voluit. cil. Galli*, pag. ιοί. Ti^Capi4 ■ INDEX CAP ITULORUM. £ honore Ecclefiarum. 2. De injuriis Sacerdotum in Ecclefis faclis. 3. De viduis & pupillis , 4. De raptu viduarum. & pauperibus. f. De homine publicam poenitentiam agente interfecto. 6. Ut omnis homo liberpoteflatem habeat ubicunque voluent res fuas dare pro falute animat fuce. De homicidiis prohibendis. 8. Quid in compofitione wirgildi dari debeat. r>. De raptu alienaram fponfarum. pitohre an- 11. De propria in tannum. mijjo. 1 a. De mannire. 1 j. De faidis coercendis. 14. Ubi [aeramenta jurandafint. 1 y. De his qui defurto accujati fuerint. 16. De difpeSu litterarum aominicarum. 17. De injufiis teloneis & confuetudinibus. 18. De his qui bonos denarios accipere no­ lunt. 1 p. De adulteratoribus monetea. 30. De proprio dominicofinejujfione illius reddito. 21. De pueris^ invitis parentibus, deion· fis, & puellis velatis. i o. De falfis tefiibus convincendis. Incipiunt suprascripta Capitula «t eorum textus. De honore Ecclefiarum. Capitular. I. Ο I quis aut ex levi caufa aut fine Rka-c.ij. caufa hominem in Ecclefia inter­ fecerit , de vita componat. Si vero foris rixati fuerint, & unus alterum in Eccle­ fiam fugerit, 5c ibi fe defendendo ‘eum interfecerit, fi hujus fafti teftes non ha­ buerit, cum duodecim conjuratoribus le­ gitimis per facrarnenrum adfirmet fe de­ tendendo eum interfecifle, fic poft hxc fexcèntos folidos ad partem Ecclefix quam illo homicidio polluerat,& jnfuper bannum noftrum folvere cogatur j is verb qui ipterfeftus eft abfque compofitione jaceat : ac deinde interfeftor, fecundùm judicium canonicum, congruam facinori quod admifit poenitentiam accipiat. Si proprius fer­ vus hoc commiferit, judicio aquar ferven­ tis examinetur utrùrn hoc fpontè, an fe defendendo feciflet. Et fi manus e jus ex ufta fuerit, interficiatur. Si aurem non fuerit, dominus ejus juxta quod srirgildus illius eft, adEcclefiamperfolvat> aut eum, fi voluerit, eidem Ecclefia: tradat. De ecclefiaftico & fifcalino & beneficiario fervo volumus ut pro una vice ivirgildus ejus pro eo componatur, altera vice ipfe fervus ad fupplicium tradatur. Hereditas tamen liberi hominis, qui propter tale facinus *599 AiMOt^um b»m Capitularia *m ad mortem fuerit judicatus,ad legitimos *h,»yr wL 1 le fine. Ciptoiir. ’♦· n»:J. 17. 1UJ. i». ibid. ». L^”P" 6o° vel propinquo fuo, vel cuilibet alteri tra­ hercdes illius perveniat. Si in atrio Eccle- dere voluerit, & eo tempore intra ipfum > cujus p°rta Reliquiis Sanftorum concomitatum fuerit Jn quo res illx pofitx fecrata eft, bujufccmodt homicidium per* funt, legitimam traditionem facere ftupetratutn fuerit, fimili modo emendetur deat. Quod fi eodem tempore quo illas vel componatur. Si verô porta Ecclelur tradere vult extra eundem comitatum fue­ non eft confccrata, eo modo componatur rit, id eft, five in exercitu, five in palatio, five in alio quolibet loco, adhibeat fibi 3uodin atrio committitur, ficut componi ebet quod in immunitate violata com­ vel de fuis pagenfibus, vel de aliis qui eidem lege vivant qui ipfe vivit, teftes mittitur. De in jnriis Sacerdotum in Ecclefiis fa3is. idoneos j vel fi illos habere non potuerit, Π. Sauguinis effufio in Ecclefiis fa&a tunc de aliis quales ibi meliores inveniri cum fufte, fi Preibyter fuerit, triplo com­ poflint, & coram eis rerum fuarum tradi­ ponatur, duas partes eidem Preibytero, tionem faciat, & fidejuflbres veftiturx do­ tenia pro fredo ad Ecclefiam , & infuper net ei qui illam traditionem accipit ut bannns nofter. Similiter de Diacono juxta veftituram faciat. Et poftquam hxc tra­ compofitionem ejus in triplo cum banno ditio ita fa&a fuerit, heres illius nullam de noftro componatur. De Subdiacono prxdiftis rebus valeat facere repetitionem. fimiliter in triplo fecundùm fuam compo­ Infuper & ipfe per fe fidejuflionem faciat fitionem. Et de uniufcujufque ordinis Cle­ ejufiiem veftiturx,ne heredi ullaoccafio rico fecundùm fuam compofitionem in remaneat hanc traditionem immutandi, triplum perfolvatur, & infuper bannus fed potiùs neceflitas incumbat illam perfi­ nofter. Similiter & de iftu fine fanguinis ciendi. Et fi nondum res fuas cum cohe­ effufione de uniufcujufque ordinis Clerico redibus fuis divifas habuit, non ei hoc fit fecundum fuam compofitionem in triplo, impedimento» fed coheres ejus, fi (ponté & bannus nofter. Et qui non habet unde noluerit, aut per Comitem aut per Mifliim ad Ecclefiam perfolvat, tradat fe in fer­ ejusdiftringatur ut divifionem cum illo fa­ vidum eidem Ecclefix ufque dum totum ciat ad quem defunftus hereditatem fiiam debitum perfolvat. voluit pervenire. Et fi cuilibet Ecclefix De viduis, & pupillis, & pauperibus. eam tradere rogavit, coheres ejus eam le­ III. Ut quandocunque in mallum ante gem cum illa Ecclefia de prxdi&a here­ Comitem venerint, primo eorum caufa ditate habeat quam cum alio coherede audiatur & definiatur. Et fi telles per fe ad fuo habere debebat Et hoc obfervetur caufas fuas quxrendas habere non potue­ erga patrem 8i filium & nepotem ufque ad rint j, vel legem nefeierint, Comes illos annos legitimos. Pofteà ipfx res ad immu­ vel illas adjuvet, dando eis talem homi­ nitatem ipfius Ecdefix redeant. De homicidiis prohibendis. ' nem qui rationem eorum teneat, vel pro eis loquatur. VII. Quicunque hominem aut ex levi r>,u, De raptu viduarum. caufa aut fine caufa interfecerit , Nt irgil. IV. Qui viduam intra proximos triginta dum ejus his ad quos ille pertinet, com­ dies viduitatis fu.r , vel invitam , vel vel­ ponat. Ipfe vero propter talem prxfumplentem fibi copulaverit, bannum noftrum tionem in exilium mittatur ad quantum in triplo componat, jd eft fexaginta folidos. tempus nobis placuerit : res tamen fuas Et fi invitam eam duxit, legem fuam ei non amittat. componat, illam vero ulteriùs non ad- Quid in compofitione wirgtldi dari debeat. VIII. In compofitionem virgildi votingat. De homine publicam poenitentiam agente lumus ut ea dentur qux in lege continen­ interfecto. tur ; excepto accipitre & fpat£, quia prop­ V. Qui hominem publicam poeniten­ ter illa duo aliquoties perjurium commit­ tiam agentem interfecerit, bannum nof­ titur, quando majoris pretii quàm illa fint trum in triplo componat, & virgildum efle jurantur. ejus proximis ejus perfolvat. De raptu alienarum fponfarum. Ut omnis homo liber potefatem habeat ubi­ IX. Si quis fponfam alienam rapuerit, cunque voluerit res fuas dare pro falute aut pay i ejus, aut ei qui legibus ejus deanima fua. fenfor efle debet, cum fua lege eam red­ VI. Si quis res fuas pro falute animat dat i & quicquid cum ea tulent, femotim fux, vel ad aliquem venerabilem locum, unamquamque rem fecundùm legem red- 6oi Regum Francorum. L"i^“ dat. Et G hocdefienfor ejus perpetrari confenferic, & ideo raptori nihil querere vo­ luerit , Comes fingillaxim de unaquaque re freda noftra ab eo exadare iâciat . Sponfo verb legem fuam componat, & infuper bannum noftrum, id eft, fexaginta folidos folvat, vel in prxfentiam noftram Comes eum advenire faciat, & quanto tempore nobis placuerit in exilio maneat, & illam Geminam ei habere non liceat De falfis tefiibus convincendi». X. Si quis cum altero de qualibet caufa 1W. m> Ijudcnbto contentionem habuerit, 8c celles contra tom. t. p. ’ eum per judicium produfti fuerint, fi ille J5J· falfos eos efle fuipicatur, liceat ei alios teftes, quos meliores potuerit, contra eos opponere, ut veracium teftnnonio falforum teftium perverfitas fuperetur. Qubd fi ambx partes teftium ita inter fe diflenferint, ut nullacenùs una pars alteri ce­ dere velit, eligantur duo ex ipfis, id eft, ex utraque pane unus, qui cum fcutis & fuftibus m campo decertent utra pars falfitatem, utra veritatem fuo teftimonio fequatur. Et campioniqui victus fuerit, prop­ ter perjurium quod ante pugnam commiGt , dextera manus amputetur. Cxteri vero ejufdem partis teftes, quia falG ap­ paruerint , manus fuas redimant : cujus compofitionis duae partes ei contra quem tcftati funt, dentur, tertia protredofolvatur. Et in feculari quidem caufa hujufcemodi teftium diverhras campo compro­ betur: In ecclefiafticis aurem cauGs, ubi dc una pane feculare , de altera vero ecclefiafticum negotium eft, idem modus obfervetur. Ubi vero ex ucraque parte ecclefiafticum fuerit, red ores earundem Ecclefiarum, fi fe familiariter pacificare ve­ lint , licentiam habeant. Si aurem de hujufcemodi pacificatione inter eos conve­ nire non polTit, advocati eorum in mallo publico ad prxfentiam Comitis veniant, & ibi legitimus terminus eorum contentio­ nibus imponatur. Teftes verb de qualibet caufà non aliunde quxrantur nifi de ipfo comitatu m quo res unde caufa agitur, poGtx funt » quia non eft credibile ut vel de ftatu hominis, vel de poffhffione cujuftibet per alios melius rei veritas cognofei valeat quim per illos qui viciniores funt Si autem contentio quae inter eos exortaeft, in confinio duorum comitatuum fuerit, liceat eis dc vicina centena adja­ centis comitatus ad caufam fuam teftes habere. <5oi» De proprio in bamutm mijfo. XI. Cujulctinque hominis proprietas Gpiwhr. ob crimen aliquod quod idem habet com- *·**· ♦ c * *· miflum, in bannum fuerit mifla, & ille re cogniti, ne juftitiam faciat, venire diftulent , annumque ac diem in eo banno illam efle permiferit, ulteriùseam non adquirat, fed ipfa fifco· noftro focietur. De­ bitum verb quod is cujus ea fuit, folvere debuit, per Comitem ac miniftros eius juxta xftimacionem damni de rebus moni­ libus quae in eadem proprietate inventafuerint, his quibus idem debitor fuit, exfolvatur. Quod fi rerum mobilium ibidem inventarum quantitas ad compofitionem non fuflccerit, de immobilibus fuppteatur i & quod fuperfuerit, ficut didum eft, fifcus nofter poffideat. Si nihil fuper com­ pofitionem remanere potuerit, toturri in illam expendatur. Si autem homo ille non­ dum cum fuis coheredibus proprium fuum divifum habuit, convocet eos Comes, & cum eis legitimam divifionem faciat > & tunc, ficut jam diftum eft, partem.ejus fifco noftro addicat, & compbfitionem de ea, juxta modumfuperiùscomprehenfum, his ad quos illa legibus pertinet ,exfolvat. Qubd fi non de alia re, fed de ipfa pro­ prietate qux In bannum mifià fuit, ac per hoc in noftram poreftatem redafta eft, fuerat interpellatus, Comes in cujus mi­ nifterio earn effe conftiterit, hoc ad noti­ tiam noftram perferre curet, ut nos ean­ dem proprietatem, qux fecundum fupradiftum modum in noftrum dominium rcdafta eft, per prxeepti noftri auâoritatem in jus ά poteftacem hominis , '.ί eam quaerebat, fi lua efle debet, faciamus per­ venire. De mannire. XII. Si quis dc ftatu fuo, id eft, de libertate vel de hereditate compellendus efl, juxta legis conftitutionem man ruatur. De exteris verb caufis, unde quis ratk>-r nem eft redditurus, non rfianniatur , fed per Comitem banniatur. Et fi poft unam & alteram Comitis admonitionem aliquis ad mallum venire noluerit, rebus ejus in bannum miffis venire δί juftitiam facere compellatur. Defaidis coercendis. XIII. Si quis aliqui neceffitate cogente homicidium commifit, Comes in cujus minifterio res perpetrata eft, & compofi­ tionem folvere, fiefaidam per (aeramen­ tum pacificare faciat. Qubo fi una pars ei ad hoc confentire noluerit, îH eft, aut ille im. »$. ikU. 17· i »605 c«‘·^ Capitularia* qui homicidium commint, aut isquicompofitionem fufeipere debet, façiat illum Comes qui ei contumax fuerit ad prxfenJam noftram venire, ut eum ad tempus 3uod nobis placuerit in exilium mittamus, onec ibi caftigetur, ut Comiti fuo inobediens efle ultcriùs non audeat, majus damnum inde non aderefeat. L”p" . ^V. & 1'ber homo de furto accul.it us rum hoc facere prxfumpferint, fexaginta fuerit, & res proprias habuerit, in mali > aclibus vapulent. Aut fi magifter eorum ad pra fentiam Comitis fe adhram ac. Et ii vel advocarus, qui liber eft, eos vel Co­ res non habet, fidejuflb. 's d./iiet qui eum miti vel Miflb noftro juflus prarfentarc «dhramire & ir> placi; :iu adduci faciant. □oluerit, predichun bannum noftrum, id Et liceat ei prima vice per iaci amentum fe eft, fevaginta folidos componar. De adulteratoribus monete. fecundùm legem idoncare, fi potuerit. r\t XIX. Dc falfa moneta jubemus ut qui fi alià vice duo vel tres eum dc furto accufaverint, liceat ei contra unum ex his cum eam percuflifle comprobatus fuerit, mafcuto & fufte m campo contendere. Quod nus ei amputetur. Et qui hoc confenfit, ft fifervio de furto accufatus fuerit, domi­ liber eft, fexaginta folidos componat. Si nus ejus pro eo emendet, aut cum l.icra- fervus eft , fexaginta iâus accipiat. De proprio dominico /me jujjione illius menro exculet, niti tale furtum perpetra­ reddito. tum habeat propter quod ad fuppliciuiu tradi debeat. XX. Si quis proprium noftrum, quod ιω. in veftitura genitoris noftri fuit, alicui De difpe&u luterarum dominica’ um. îUA j o. XVL Si quis I ttcras noftrasdifpcxeni, quacreivi fine noftra juflîone reddiderit, id eft , traâoriam qti.r propter Milies re­ aliud unium nobis de fuo proprio cum fua cipiendos dirigitui , aui honores quos ha­ lege componat. Et quicunque illud fcienbet amittat, aut in eo loco ubi pr.rdictos rcr per malum ingenium anquirere tenta­ Miflos iufeipere debuit, tamdiu refideat & verit, pro infideli teneatur > quia facrade fuis rebus legationes illuc venientes fuf- inentum fidelitatis, quod nobis promifit, cipiat, quoufquè animo noftro fatisfactum irritum fecit > & ideô fecundùm noftram habeat. Qui veroepiftolam noftram quo­ voluntatem & poteftatem dijudicandus eft. De pueris, invitis parentibus , detonfis, cunque modo difpexerit, juflu noftro ad & puelus velatis. palatium veniat,&. juxta voluntatem nof­ XXI. Si quis puerum , invitis parenti- IUL js· tram congruam ftultiti.v fux caftigationem accipiat. Et fi homo liber velminiftc- bus, totonderit, aut puellam velaverit, rialis Comitis hoc fecerit, honorem, qua- legem fuam in triplo componat, aut ipfi lemcunque habuerit , live beneficium puero vel puellar , fi jam fux poteftatis amittat. Et C fervus fuerit, nudus ad pa­ funt, aut illi in cujus poteftate fuerint. Illi vero poteftatem habeant capitis fui, ut in lum vapulet, caput ejus tdndcatur. tali habitu permaneant quali» eis com­ De injuflis te.oneis & confuetudinibus. tbil jt. XVII. Ut ubi tempore avi noftri Domni placuerit. ’ Pippini confuetudo iinr rcloncum dare, [ In Codice Mazai additur aliud Capit. Item & aliud addditur apud Lin(tfcnbrogium. Pide novum Codicem Legum veterum.] CAPITU' 6oy ANNOi^m,ST' Regum\Francorum. 606 CAPITULARE SECUNDUM * aNNIDCCCXIX, s 1 r£ ? Άη. I *77. ALIA CAPITULA ADDITA AD LEGEM SALICAM. Nunc ★ primum edita ex veteri Codice mf. Bibliotheca Colberdna. Capitula C a p. Legi«Salicæ I. addenda. veniat in prxfentiam noftram, & nos illi dc eodem Comite faciamus juftitiam. T pagenfes per (aeramenta aliorum VI. hominum caufas non inquirantur, Veftitura Domni & genitoris noftri eo nili tantùm dominicas. Adtamen Comes modo volumus ut teneatur, ubicunque ille fi alicujus pauperis aut impotentis perefle dicitur, ut...................... diligentiflïmâ fonx caufa fuerit, tunc Comes ille dili­ inveftigatione perquiratur. Et fi invenitur genter &.................. fine facramento per efle jufta atque legitima, tunc veftitura veriores & meliores pagenfes inquirat. dicatur > nam aliter ne veftitura nominari 1 1 debet. five fit in ecclefiafticis, five in pa­ Vult Domnus Imperator ut in tale latinis rebus. placitum quale ille tunc juflerit, veniat V I I. unufquifque Comes, 8c adducat fecum De pmprio quod in caftellis ab avo noduodecim Scabinos, fi tanti fuerint. Sin autem, de melioribus hominibus illius ftro conquifitis eo modo videtur nobis efle faciendum atque difccrnendum, ut illi tan­ comitatus fuppleat numerum duodena­ rium. Et Advocati tam Epifcoporum, Ab­ tùm propriarum rerum fui poteftatem non habeant, qui quandiu potuerunt reftitebatum , & Abbatiflarum, ut eis veniant runt , û contra illorum voluntatem in I I I. poteftate avi noftri venerunt Nam qui­ Statuendum eft ut unufquifque qui ccn- cunque (ociisfuis pertinaciter rcfiftentibus fum regium folvere debet, in eodem loco fe didicerunt, quamvis caftellum per vim illum perfolvat ubi pater &: avus ejus fuiflet captum, propriè fuum tamen in eo folvere confucverunt. habere debent. U I V. Si homini cuilibet caufam fuam in pla­ cito aut coram Comite palatio jlius fuerit impedimento, & caufam ejus injuftè difputando impedierit, tunc volurtius ut five Comes palatii feu Comes ipfe in Comitatu fuo jubeat eum exire foris. Et fi noluerit obedire, tunc foivat bannum dominicum, id eft, fexaginta folidos i fic illi cui adverfatus eft, ei donet vadium fuum pro lege fua. V. Volumus ut Comes poteftatem habeat in placito fuo facere qux debet, nemine contradicente. Et fi aliter fecerit quàm juftè , ad quem fadum illud pertinet, Torn. J. VIII. Dc rebus unde DomnusKarolus Impe­ rator legitimam vellituram habuit, & hoc ita poteft inveftigari ut fecundùm juftiti.im ad nos debeant pertinere, nequa­ quam volumus,fi noftriteftes boni& ido­ nei funt, ut alii adversus eos in noftram contrarietatem confurgant. Adtamen in tua fit providentia ac fidelium noftrorum qui tecum funt, qui noftri teftes efle de­ bent, boni & veraces fint Porro adversus ecclefiafticas res eadem fententia maneat quae tempore [ DomniJ & genitoris nof­ tri fuerat prolata, ut Ecclefiarum defenfores [ res ] fuas contra fuos adpetitores eadem lege defendant qua ipfi vixerunt Qq | ' | Capitularia Cq7 eafdetn res Ecclefiis condonaverunt. âiiiimiliter & Ecclefia eandem legem habeat adversùm petitores’ fuos , cantùm falvâ noftri juftitiâ. Ι'υιΧ'<:^" 6o8 IX f De quarto capitulo expe&andum cenfuimus donee cum plurioribus Fidelibus noftris inde confideremus. CAPITULARE TERTIUM anni dcccxix, S I F £ CAPITULA DE INTERPRETATIONE LEGIS SALICÆ. •Aa.iî77. Nunc * primum edita ex duobus antiquis Codicibus manuferiptis, uno Bibliotheca Regia, altero Sancti Remigii Remenfis. IN NOMINE DOMINE Incipiunt Capitula Legis Salic«. De capitulo primo, id efl , de mannire. I. l''\ E hoc capitulo judicatum eft ut J ille qui mannitur, fpatium mannitionis fux per quadraginta nodes ha­ beat. Et fi Comes infra fupradidarum nodium numerum mallum fuum non ha­ buerit, ipfum fpatium ufque ad mallum Comitis extendatur, &: deinde detur ei fpatium ad refpedum ad feptem nodes. Inde non nodium fpatia, fed proximus mallus Comitis ei concedatur. I De X 1°. capitulo Legit Salica. II. Si quis fervum alienum occiderit vel vendiderit, vel ingenuum dimiferit, mille quadringentis denariis, qui faciunt folidos triginta quinque,culpabilis judice­ tur, excepto capitale & delatura. De hoc capite judicatum eft ab omni­ bus , ut fi ille fervus qui injuftc venditus vel ingenuus dimiffus apparet, non alter pro eo in loco illius reftituarur i quia dixe­ runt aliqui quod idem fervus, qui inge­ nuus dimiflus fuerat, denuo ad fervitium redire non debeat, fed priftino & domino δί fervitio reftitutus fiat, judicaverunt. De XIVe. capitulo Legit Salica, III. Si quis ingenuus ancillam alienam in conjugium acceperit, ipfe cum ea in fervitio' implicecur. De hoc capite judicatum eft ab omni­ bus utfi ingenua femina quemlibet fervum in conjugium fumpferit, non folùm cum ipfo fervo in fervitio permaneat, fed euam omnes res quas habet, fi eas cum parenti­ bus fuis divifas tenet^ad dominum cujus fervum in conjugium accepit, perveniant. Et fi cum parentibus fuis res paternas vel maternas non divifit, nec alicui quxrenti refpondere, nec cum fuis heredibus in rerum paternarum hereditate ultra divifor accedere poflit. Similiter & fi francos homoalterms ancillam inconjugium fump­ ferit , fic faciendum efle judicaverunt. Item de eodem capitulo. IV. Si quis uxorem alienam vivo marito tulerit, ocio millia denarios, qui faciant folidos ducentos, culpabilis judicetur. De hoc capitulo judicatum eft ut vivo marito cui eadem uxor contra legem fubtrada fuerat, ab illo qui eam ei injuftc tulerat, cum lege reddita fiat fupraferipta, id eft, ducentis folidis. De V. x x vie. capitulo ( Legis Salica. ] Si quis puer infra duodecim annos aliquam culpam commiferit, fredusei non requiratur. De hoc capitulo judicatum eft ut fi in­ fans infra duodecim annos res alterius injuftè fibi ufurpaverit, eas, excepto fredo , - 6op Ανν08^""!Τ' Regum Francorum. Lu°^Pl' 6l°* cum lege fua componat,& ita manniatur licut ille manniri *cui contra legem fecit, &1ca à Comice ad mallum fuum adduca­ tur ficut ille adduci poteft cqi contra le­ gem fecit. De hereditate vero paterna vel materna ii aliquis eum interpellare volue­ rit , ufque ad ipatium duodecim annorum expettare judicatum eft. Vi. Judicatum eft ab omnibus ut fi francos homo vel ingenua femina in fervitio fponte fuà fe implicaverit, ut fi res fuas, dum in Ubertate fua permanebat, ad Ec­ clefiam Dei aut cuilibet legibus tradidit, ipfe cui traditx fuerint eas habere & te­ nere pofiit. Et fi filios vel filias , dum in fua fuit libertate , generavit, ipfi liberi parentorum confenfu & voluntate, velut ufque nunc ante^eflbres eorum fecerunt, in conjugium fibi eam fumat. permaneant. X. De hoc capitulo judicatum eft ut ficut per longam confuetudinem anteceilbrcs eorum facientes habuerunt, ita & omnes qui lege Salica vivunt inanteÀ habeant & faciant. XI. Et hoc judicaverunt, ut fi fervus chartam ingenuitatis adtulerit, fi fervus ejufdem chart» nidorem legitimum ha­ bere non potuerit, domino fervi ipfam chartam falfare liceat XII. Et hoc judicaverunt, ut omnis qui alteri aliquid quxrit, licentiam habeat priiis fua teftimonia producere contra eum. Et fi ille cui quxritur dixerit qubd legibus teneat ea qux tenet, & talia funt teftimonia qui hoc veraciter adfirmare polfint, judicaverunt ut hujus rei veritas fecundùm capitula Domni Imperatoris , quxpriùs pro lege tenenda conftituit,rei veritas comprobetur XXXVI®. capitulo [ legis Salica. ] VII. Si quis fervus hominem ingenuum occiderit, ipfe homicida pro medietate compofitionts parentibus nominis occifi tradatur, & aliam medietatem dominus fervi fe noverit folviturum. Aut fi legem intellexerit, poterit fe obmallarc ut Teo- dem non folvat. Quia nullum de ecdefiaftic-o aut benefi< iario vel alterius perfona fervo diferetionem lex facit, fi ita ecclefiaftici aut bene­ ficiarii fervi ficut liberorum tradi aut di­ mitti poflunt, ad interrogationem Domni Imperatoris refervare voluerunt. VIII. De xivi. capitulo, id eft, qui viduam in conjugium accipere vult, judi­ caverunt omnes ut non ita ficut in lege Salica feriptum eft eam accipiat, fed cum Dc XLVi!e. capitulo [ Salit Salica.} Dc co qui villam alterius occupaverit. IX. Dc hoc capitulo judicaverunt ut nullus villam aut res alterius migrandi gra­ tia per annos tenere vel poffidere ponit i fed in quacunque die invafor illarum re ­ rum interpellatus fuerit, aut eafdem res quxrenti reddat, aut eas, fi poteft, juxta legem fe defendendo fibi vendicet. De affatomie dixerunt quod traditio fuijfct. CAPITULARE QUARTUM ANNI DCCCXIX. ( Collatum cum quinque antiquiflimis Codicibus manuferiptis. ) Incipiunt Capitula qua per fe feribenda & ab omnibus obfervanda funt. t. IJ E forcapiis. De terra tributaria. 3. De beneficiis defirufiis. 4. De terra cenfaU. $. De nonis & decimis. 3. Tom. I. 6. De mancipiis in villas dominicas con­ fugientibus. T· D>e forefiUtus naviter tnflitutis. 8. De pontibus per diverfa loca emen­ dandis. Qq ü . ..... .. ....... *611 Capitularia Incipi u n T svphaslkipta Capitula De Jorcapiis. mancipia dominos fuos fugerint ni a|luunl poteftatcm, praeupunus ut propjer hoc nullum prxinium accipiat ille in cujus potcllate fuerint inventa, proco quôii ci vtl reddiderit vel toris qcccnt. Etnontolum hoc, fed etiam ti ea ncc reddere nec foras eicere voluerit, & legitimo domino ea contradixerit , & illa inac poftei effugerint, fecundùm legem ea folvere cogatur. cipitahr. I. Ç I bb.4.c.}6. De terra tributaria. Jbid. c. 5 7. II. Quicunque terram tributariam, unde tributum ad partem noftram exire iolebat, vel ad Ecclefiam vel cuilibet alteri tradi­ derit, is qui eam fufeeperit , tributum quod inde folvebatur, omni modo ad par­ tent noftram perfolvat j nifi forte talem firmitatem de parte dominica habeat per quam ipfum tributum fibi perdonatura pollit oltenderc. n>U. c. j«. III. Quicunque fuum beneficium occauone proprii defertum habuerit, & in­ tra annum poftquam ei d Comite vel à Mitfo noftro notum faftum fuerit, iilud emendatum non habuerit, iptum beiieficium amittat. De beneficiis dcflruclis. \ De terra cenfali. IV. Si quis terram cenfalem habuerit, quam antecefibres iui vel ad aliqualm Ec­ clefiam vel ad villam noftram dederunt, •Hrcde nullatenùs eam t fecundùmlegem * ) tenere lint mCo- poteft, nifi ille voluerit ad cujus poteftadite Laudu. temvel illa Eeclefia vel illa villa pertinet, nenfi. nifi forte filius aut nepos ejus fit qui eam tradidit, & ei eadem terra ad tenendum • [ a/. A^i. placitata * fit. Sed in hac re confiderandum puou. ] eft utrum ille qui hanc tenet, dives an pau­ per fit, & utrum aliud beneficium habeat, vel etiam proprium. Et qui horum neu trum habet , erga hunc mifericorditer agendumeft, ne ex toto difpoliatus inegeftatem incidat > ut aut talem cenfum inde perfolvat qualis ei fuerit conftitutus, vel portionem aliquam inde in beneficium .ucipiat unde fe fuftentare valeat. rw. c. De nonis & decimis. Capêihr. V. Confideratum eft ut de frugibus lib. 4.c.40. terræ & animalium nutrimine nonx fic de­ cima: perfolvantur. De opere vero vel reftauratione Ecclefiarum Comes & Epif­ copus fic Abbas, unà cum Miflb noftro, 612 et lorum text its- quem ipfi fibi ad hoc elegerint, confiderationem faciant, ut unufquifque eorum tantùm inde accipiat ad operandum &C re* ft au fandum, quantum ipfe de rebus Ecclefiarum habere cognofcitur. Similiter & vafli noftri aut in commune tantum operis accipiant quantumrerum ecclcfiafticarum habent, vel unufquifque per fe juxta quan­ titatem quam ipfe tenet. Aut fi inter eos convenerit ut pro opere faciendo argen­ tum donent, juxta arftimationem operis in argento perfolvant ·. cum quo pretio reftor Ecdefix ad prxdiAam reftaurationem operarios conducere & materiam emere poffit. Et qui nonas & decimas dare neglexerit, primum quidem illas cum lege fua reftituat, infuper fic bannum noftrum folvat ; ut ita caftigatus caveat ne frpiùs iterando beneficium amittat. De mancipiis tn villas dominicas confugientibus. VI. Si cujuilibet mancipia in villam no- ibid. c. , ftram confugerint, ador ejufdem villae quxrenti domino ea non contradicat, fed Itatim ea foràs de eadem villa eictat. Et (i fe putat ad ea repetenda juftitiam habere, reperat illa & fecundum legem adquirat. Si vero tempore Domini Karoli genitoris noftri in villam illam confugerint, fic do­ minus ea qu.vrit, ador ejufdem vilia: aut ea legitime contendat, aut quaerenti do­ mino reddat. Et ador propter veftituram Domni Karoli genitoris noftri eadem mancipia contradire non audeat, fi illius propria efle nofcuntur. De forefirbus novuer infiitutis. V 11. Ut quicunque illas habet, dimit- lbi "1 £ legatione omnium Mijjorum J J dominicorum. а. De illis libertatibus & rebus reddendis quee in dominica vejhturaJuntt qua­ liter inquirantur. q. De opprejftone pauperum , viduarum , & pupillorum. 4. De injuflis confuetudinibus naviter iniit tutis. 5. De honore Ecclefiarum. б. Da nonis & decimis. 7. De locis dandis ad claufira Canonico­ rum facienda. 8. De objervatione preeeeptortim domini­ corum. 9. De his qui per occafionem immunitatis juftitiam facere renuunt. 1 o. De locis jamdudum facris & nuncfpurcitiâ foedatis. 11. De beneficiis dominicis defiructis. 12. De Jaffa moneta 6’ de aliis diverfis i. caufis prohibendis. 1 l-DeMifiorum dominicorumobiervatione. 14. De placitis à liberis hominibus objervandis. debito ad opus dominicum rewadiato. i ί. De Incipiunt ad palatium vel in hoflem >1· pergunt, vel inde redeunt. 17. De pontibus publicis. 18. De Clericis , Monachis, fyfervis fugi­ tivis. \ 1 p. DeAdvocatis Epifcoporum, Abbatum t Comitum , 6* AbbatiJJarum. 20. De Vicariis vel Centenariis,fi latrones celaverint. 2t. De Com.tibus & Vicariis admonendis de conftitutione legis. 22. De forefitbus dominicis. 23. De Mifijs dominicis , 6’ de his qui juftitiam Jacere renuunt. 24. De Mijfis dominicis , ubi diutius non debeant immorari. 2 . De Miffis dominicis , & de Comite in ah auod miffoticum direSo. 26. De Mijfis dominicis, qualiter conjectum accipere debeant. 27. De vajfis dominicis & Epifcoporum vd reliquorum , qui in hofte non fuerunt. 28. De Epifcopis, Abbatibus, & Comiti­ bus , & de placito Mijforum domi· { nicorum. 2p. De difpenja Mifiorum dominicorum. Capitula et eorum textus. faciant de rebus & libertatibus mjuftè ablatis ; & fi Epifcopus, aut Abbas, aut T —. / Vicarius,aut Advocatus, aut quiliibet de 1. IEGA τ 1(1> omnium M.fihrum noplebe hoc fecifie inventus fuerit, ftatim ΓθΓ11Ιη "‘r<- e”· Primo, ut ficut reftituantur. Si verb vel Comes vel Ador jam alus Mitfis mjunftum fuit, juftitiam dominicus, vel alter MilTus palaeii noftri. De . su prascripta 1$. Dc his qui legatione omnium Mifforum dominicorum. anno chkut, Capitularia hoc perpettaverit, & in noftram poteftatem redegerit*, res diligenter inveftigata defcnpta ad noftrum judicium refer­ vetur * [ Cefatt Ce^mituu ie Lsudwjù jt Irpuu : «etaltet Mtffo* Palatina» hoc perpcuivit, &' in notham pottftateaa rcfcgit, re* 4-c. ] De illis libertatibus & rebus reddendis quot in dominica vejlitura funt, qualiter inuirantur. r ÎL Volumus autem ut de his libertati4,< ♦’· bus & rebus reddendisqux in noftra vefticura funr, primo per optimos quoique inquiratur. Er fi per illos inveniri non poflit, tunc per eos otii poft illos in illa vicinia meliores funt. Et ii nec per illos rei veritas inveniri poteft, tunc liceat litigan­ tibus ex utraque parte teftes adhibere. Et fi difeordasermt, fecundùm inftitutionem i nobis promulgatam examinentur. De opprejjione pauperum , viduarum , & pupillorum. IW. C. 4«. ΙΠ. Dc pauperibus, viduis, & pupil­ lis injuftè opprelfis, ut adjuventur & re­ leventur. De injuflis consuetudinibus noviter * infiitutis. Mc v. IV. De injuftis occationibus & confuccudimbus noviter inftitutis, ficut funt tributa & telonei in media via, ubi nec aqua, nec palus, nec pons, nec aliquid ale fuerit unde |tiftc cenfus exigi poflit, vel ubi naves fubtus pontes tranfire folent, five in medio flumine tibi nullum obftaculnrn eft, ut auferantur. Antiqux autem ad noftram notitiam deferantur. De honore Ecclefiarum. Luoovici Pu Impkr. 6. zrTX *** ül° _ veneur * ficut à nobis &ab anteceflbribus · ( At. Mf. noftris conftitutum eft. . . ®Wé[W“' De kit qui per-occafionem immunitatis juftuiamfacere renuunt. IX. De bis qui per occafionem immu- Capital», nitaris juftitiam facere renuunt, ut hoc bk· ♦·'·*» obfervetur quod à nobis conftitutum eft. Dc locis jamdudum facrisfi nunt fpurtitid fatdatis. X. De locis jamdudum facris, & nupc !W. c. j, fpurcuià foedatis, ut juxta poffibilicatem in antiquum ftatum reformentur. De beneficiis dominicis defiruSis. XI. De beneficiis noftris, quxdeftrufta inveniuntur, hoc impleatur quod nuper à nobis conftitutum eft. c· De falfa moneta & de aliis diverfis caufis prohibendis. ΧΠ. De nova moneta, & de falfa moneta, & de difpeâu litterarum noftrarum, & de latronibus coercendis vel puniendis, & dc iaidis pacandis, de homicidiis prohi­ bendis, de perjuriis & falfis teftibus compefcendis, de his omnibus vel exteris his limitibus hoc quod modo conftituimus, omnibus adnuntietur & in futurum ob­ fervetur. c h· De Miffontm dominicorum obfervattone. XIII. Hoc volumus ut Milii noftri M e. obfervent, ut quicquidsde his caufis vel fimul vel fingillatim emendare potuerint, . emendent, ôc ea qux emendaverint, dili­ genter feriptis notent. Et hoc fic peragere curent, quadnùs juftè reprehendi à quo3uam nullatenùs poflint. Et qux facere ebent aut pofliint, nullatenus prxtermittant > immô caveant ne , quod abfit, aut gratia alicujus, aut honoris aut timoris five odii caufa, illud quod agere debent omittant. Et fummoperè ftudeant ut hoc quod per fe efficere non poflunt, nobis notum faciant. Et omnimodis prxvideant ut per fingula capitula, tam verbis quàm feriptis,de omnibus qux illic peregerint, De nonis & decimis. VI. De nonis & decimis, ut fecundùm nobis rationem reddere valeant. a*. juflionem noftram dentur. Deplacitis i liberis hominibus obfervandij. V. De honore Ecclefiarum, ut per omnia eis exhibeatur ficut nuper a nobis cumconfeniuomnium fidelium noftrorum conftitutum eft. Et ut hoc Mifti noftri om­ nibus in fua legatione conftitutis notum efficiant. M. e. De locis dandis ad claufira Canonicorum facienda. VII. De locis dandis ad clauftra Ca­ • Hjk vox nonicorum facienda, fi ( terra *) de ejufdem dteâie oin;· Ecdefix rebus fuerit, reddatur ibi. Si dc fUbï*i uîn~ dteriusEcdefia vel liberorum hominum, fbiJ. C J a. flarita. commutetur. Si autem de fifco noftro •Crt.w- fuerit, noftri libertate * concedatur. irrt. libet» Deeblervatione prccceptorrundominicorum. ule· VIII. De obfervarionc prxeeptorum aÎmi’. noftrorum & immunitatum, ut ia obfer- XIV.' De placitis fiquidem quos liberi Ati. & fr> homines obfervare debent, conftitudo ge­ nitoris noftri penitus obfervanda atque tenenda eft, ut videlicet in anno tria folummodo generalia placita obfervent, & nullus eos ampliùs placita obfervare com­ pellat i nifi rortè quilibet aut accufatus ruerit, aut alium accufaverit, aut ad teftimonium perhibendum vocatus fuerit. Ad extera vero qux Centenarii tenent non 617 Ann08 ,ξ"*'"' Regum Francorum. L“’p" 618* x c s·· alius v’euire jubeatur; nili qui aut litigat, aut judicat, aut teftiflcatur. “ De debito ad opus dominicum rewadiato. W nnf. XV. ÏU Ut de debito curari quod ad r>rw»c opus nof ­ trum fuerit rewadiatum talis confideratio flat, ut is qui ignoranter peccavit, non totum fecundum legem componere coga­ prohibuit, de ipfius rebus vivant quandiu m eo loco juftitias facere debentDe Miffs dominicis , ubi diiuiùs non ’ ' XXIV. Ut in illius Comitis minifterio ,UJ·c t1· oui bene juftitias fâAas habet iidem Mifli aiutiùs non morentur , neque illqc mul­ tur , fed juxta quod poflibile vifum fuerit. titudinem convenire faciant j fed ibi moras Is verb qui tantùm malâ voluntate pecca* Asciant ubijuftitia vel minus vel negligcnvit, totam legis compofltioncm cogatur ’ ter faAa eft. exfolvere. Λ do Comitt in aliΖ?< Mijju dominici!-, & quod miffaticum dirtBo. De his qui ad palatium vel in hoftem XXV. Ut in illius Comitis minifterio IW· <.*·.. pergunt, vel inde redeunt. iidem Midi noftri placitum non teneant jbU. c. j>. XVl Ut nullus ad palatium vel in ho­ qui in aliquod miflaticum dire Aus eft, do­ ftem pergens, vel de palatio vel de hofte rediens, tributum, quod trafuras vocant, nee ipfe reverfus fuerit > ut caufa quar ad­ huc coram Comite non fuit, & is qui fe folvere cogatur. reclamat, propter fuam ftultitiam aut con­ De pontibus publicis. IW. c. io. XVII. Ut pontes publici qui per ban- tumaciam Comitem inde appellare noluit, iterùm Comiti commendetur. num fieri folebant, anno prxfente omni Dc Miffs dominicis , qualiter conjectum loco reftaurentur. accipere debeant. De Clericis , Monachis ,& fervisfugitivis. XXVI. Ut Milii noftri qui vel Epif- Ibid. c. tf. ftiitut. XVIII. Ut Clerici (& Monachi*) & fervi fugitivi ad loca fua redire jubeantur. copi vel Abbates vel Comites funt, quandiu prope fuum beneficium fuerint, nihil * Deeftin Liodunenfi Codic» ; dernt etiam in Colbert, de aliorum conjeAo accipiant. Poftquam fed additum eft antiquuih Cupri lineam. De Advocatis Epifcoporum , Abbatum f vero inde longé receflerint, tunc acci­ piant fecundùm quod in fua traAoria con­ Comitum , & Abbatiffarum. tinetur. Vafli vero noftri & Minifteriales, Ibid.c. β». XIX. Ut nullus Epifcopus, nec Ab­ qui Midi funt, ubicunque venerint conbas , nec Comes, nec Abbatifla Cente­ jeAum accipiant. narium Comins Advocatum habeat. De vaffis dominicis & Epifcoporum , vel De Vicariis vel Centenariis , β latrones reliquorum, qui in hofle non fuerunt. celaverint. XXVII. Ut vafli noftri , & vafli IW. c. ?·. ibid. c. XX- Ut Vicarii ( vel Centenarii*)qui Epifcoporum, Abbatum, Abbatiflarum, •t>jwnie v«· fures & latrones vel celaverint vel defen& Comitum, qui anno przfente in hofte ^er*nt » fecundùm fibi datam fententiam non fuerunt , heribannum rewadient j StntSiCen· dijudicentur. «natii.d-e. De Comitibus & Vicariis admonendis dc exceptis his qui propter neceflarias caulas & à Domno ac genitore noftro Karolo conftitutione legis. Capitular. XXI- Ut Comites & Vicarii & Cente- con fti tutas domi dimifli fuerunt, id eft, Ub.4.c.M. narii de conftitutione legis admoneantur, 3ui à Comite propter pacem confervanam , & propter conjugem ac domum quâ jubetur ut propter juftitiam perver­ ejus cuftodiendam, & ao Epifcopo vel tendam munera non accipiant. Abbate vel Abbatifla fimiliter propter De fo^eflibus dominicis. Ihii£.45. XXII. De foreftibus noftris, ut ubi­ pacem confervandam, & propter fruges colligendas & familiam conftnngendam, cunque fuerint diligentiflimè inquirant quomodo falvx fine & defenfa*, & ut Co­ & Miflbs recipiendos, di mi ili fuerunt. mitibus denuntient ne ullam foreftem no- De Epifcopis, Abbatibus, & Comitibus t & de placito Mifforum dominicorum» viter inftituant, & ubi noviter inftkutas XXVIII. Ut omnis Epifcopus, Abbas, iw.c.7I. fine noftra juflione invenerint, dimittere & Comes, excepti infirmitate vel noftri praxipiant. De Miffs dominicis, & de his qui jufitiam jufGone, nullam excufationem habeat quin ad placitum MijTorum noftrorum facere renuunt. veniat, aut talem Vicarium fuum mittat Ibid.c.«. ΧΧΠΙ. Ut ubicunque ipfi Mifli aut Epifcopum aut Abbatem aut alium quem­ qui in omni caufa pro illo reddere ratio­ nem poflit. libet quocunque honore praeditum inve­ * ( Unum Caput Mc addn Goldafru» , q«od refcrcmuj nerint qui juftitiam facere vel noluit vel ia aevo Codici Ligum vbtiium. ) ο f 4619 ANN0£H*IST1 Capitularia De difpenf» Mijjbrum dominicorum. Cipitniu. XXIX. De diipenfa Miflbrum nofLi.4 c.7j. trorum , qualiter unicuique juxta fuam qualitatem dandum vel accipiendum fit , videlicet Epifcopo panes quadraginta , frifcingx tres, de potu moaii tres, por­ L”p" 610 cuique dentur quotidie panes triginta, frisci pgx dux, ac potu modii duo, por­ cellus unus, pulli tres, ova quindecim, annona ad caoallos modii tres. Vaflallo* noftro panes decem & feptem » friscinga una, porcellus unus, de potu modius unus, pulli duo, ova decem, annona ad caballos modii duo. cellus unus, pulli tres, ova quindecim , annona ad caballos modii quatuor. Abba­ ti , Comiti, atque minifteriali noftro uni- CAPITULARE SEXTUM ANNI D C C C X I X , S I t' £ CAPIÏULARE MISSORUM DOMINICORUM. »a». i«77. Nunc * primiim editum ex vetuflijjimo Codice mf. Monaflerii Sancti Galli in Helvetia, Cap. — ‘ Cierki. I. E ftatu Ecdefix & honore Ponti­ ficum , ut canonicè fecundùm juffionem Dominorum noftrorum vivere & converfare debeant. I I. Ut Sacerdotes &: Clericos * fecundum normam priorum patrum vivant. II 1 Ut tam Monachi quam monachx, ubi­ cunque fuerint, regulariter vitam degant. I V. De reftauratione Ecclefiarum vel lami­ naria , feu officia etiam & Miflas, necnon & iacritecla, ut in quantum poflibilitas fuerit, per juffionem Dominorum noftro­ rum , ubi necellitas, reftauratx & emendatx fiant V. De Ecdefiis & monafteria & fenodochia qux ad tnundio palatii pertinent aut Ïertinere debent, ut unufquifque juftitiam lominorum noftrorum Regum & eorum rectum confentiat v !. De caufis inlicitis, conjun&ionibus om­ nibus vel etiam exteris nefandas res, ut unufquifque in fua parochia uni cum con­ fenfu & adjutorio Comitis fui hocpleniter fub celeritate amputare & emendare ftudeat. Et qui hoc facere non potuerit, ad fteribus hoc innotefeat abfque tarditate, ut malum quod perpetratum eft canonicè emendatum fiat. VII. De viduis & orphanis & pauperibus, vel omnibus impotentibus, ut in eleemofyna Dominorum noftrorum Regum eorum juftitiam pleniùs accipiant V ! ! I. De homicidiis & perjuriis, facrilegis, & faills teftimoniis, & hoc quod nefan­ dum aut contrarium facris canones * efle * Cmoni videtur, &hoc pleniter per veftrammo- kl“· nitionem & per judicifim Comitis emen­ datum fiat Et qui hoc. facere noluerit, abfque tarditate auribus prxcellentiflimi Domini noftri vel ejus pofteribus hoc pa­ tefaciat. I X. De decimis, ut unufquifque fuam deci­ mam ad Ecdefiam offerat, ficut mos vel facra confuetudo efle dinofeitur. X. Ut illi eleAi qui illos epifeopatos tenent, qui canonicx efle poteft, fub celeritate facratos fiant. XL Volumus quidem ut ea qux fuperiùs re­ tulimus ut unufquifque bonum certamen exinde habeant, feu & de aliis caufis quas minime in hoc Capitulare inferuimus, & neccflarii funt commendandi per veftram • Proceri- aures piiflimi Domini noftri vel ejus * po- fan&fllmam monitionem emenda. Et qui bur. hoc όχι a™c™™ Rcgum Francorum. Lu(™,“p" hoc facerc neglexerit, fi Sacerdos aut Ciericus fuerit, (ciat fe canonicum fubjacere runa judicio & ejus proceribus fuftinere. Explicit. fer vitium i &ii laicus, Dominorum noftro-, EpiSTOtA ArcKiepifcopi Trevirenfis, Froth arto, Tullenfi Epifcopo, tfud ti mandat ut.fcrutetur an mandatum Imperatoris de· Regula augena.r. Religionis , & ■de minifiratonis Canonicorum Officinis > digni confervetur Vide in novo Cootcf Legum veterum. Hludouvici Pii , Imp. Auo. , Constitutio in Comitiis in Attimaco celebratis (ann 820.) confcriptat Se per Miffos imperiales in Imperio promulgata. Vide in novo Codice Legum veterum. CAPITULARE ANNI DCCCXX. SIVE Capitula data apud Theodonis villam, anno in generali Populi conventu. dcccxi, •An. Ury. Nunc * primitm edita ex duobus antiquis Exemplaribus manuferiptis Bibliotheca Colbenina, Ubi telonea exigi St ubi non exigi debeant. De difpenfa fidelium nofirorum. I. XTolumus firmiter omnibus in Π. Sive carris, five fagmariis , five friskingis, live aliis quibuftibet vehiculis, tam eorum qui nobis afliduè in palatio,deferviunt, quamque & eorum qui ad pala­ tium eorum difpenfam ducunt, nemo in pontibus, neque in navibus, neque in quibuftibet aliis locis, ab eis teloneum exi­ gere prxfumat. Quod fi fecerit-, noverit le fimiliter fexaginta fumma: folidorum poena plectendum. Quod fi aliquis reper­ tus fuerit qui ea qua: prxmifla funt,non ad fuam difpenfam, ncc ad proprios ufus, fed potius venundandi caufa ea duxerit, no­ verit fe ficut fuperiùs romprehenfum eft efTe damnandum. V imperio noftro nobis à Deo comtniflb notum fieri, ut nullus teloneum exigat, nifi in mercatibus ubi communia commercia emuntur ac venundantur » ne­ que in pontibus, nifi ubi antiquitus telo­ nea exigebantur > neque in ripis aquarum, ubi tantùm naves iolent aliquibus nocti­ bus manere i neque imiylvis, neque in ftratis, neque in campis, neque fubtus pon­ tem tranfeuntibus , nec alicubi , nifi tantùm ubi aliquid emitur aut venditur qualibet caufâ res ad communem ufum Eertinens, 8c ubi emptor cujuflibct utitur erbâ aut lignis aut aliis villaticis commo­ dis, cum eo cujus funt quibus utitur ,agat juxta arftimationem ufns, & quod juftum eft de tali re, illi perfolvat.Quod fi aliquis conftituta mercata fugiens. ne teloneum lolvere cogatur, & extra prxdida loca aliquid emere voluerit, & nujufmodi in­ ventus fixerit, conftringatur & debitum telonei perfolvere cogatur. Et quifquis hujufmodi jufta telonea folvere declinantem fufeeperit five celaverit,id fecundùm fuam legem emendare compellatur : is tamen quem celavit,debitum teloneum perfolvat. Crterùm, ficut fuperiùs dictum eft, nifi in memoratis locis nemo à quolibet exigat telonea. Et fi fecerit contra h.rc pt.rcepta noftra, fciat fe efle damnandum fexaginta fumm* fofidorum. Tom. Z. t Qualis cenfus exigi debeat de pontibus emendatis. III. Nemo ex bis qui pontes faciunt, aut de immunitatibus, aut de fifeis, aut de liberis bominibuSjCogantur/^oncaticum de eodem quem fecerunt ponte perfolvere. Et fi forte quilibet voluerit éx propriis fa­ cultatibus eundem pontem emendare vel reficere, quamvis de fuis propriis rebus eundem pontem emendet vel reficiat, non tamen de eodem ponte majorem cenfum exigere prxfumat, nifi ficut confuetudo fuit & juftum efle dinofeitm. Ut nullus liber homo adbrolios dominicos operari cogatur. IV. Omnibus notum fit quia nolumus ut liber homo ad noftros brolios operari όζ4 Capitularia *625 cogatur. Attamen de aliis publicis func­ tionibus , quas Colebant juxta antiquam confuerudmem facere, nemo fe. pro hac caufa excufet. De Capitulis prtuerito anno additis Legi capitula que praeterito anno Legi Salies per omnium conCenfum addenda efle cenfuimus, jamnon ukeriùs Capitula, fed tantùm Lex dicantur, inunb pro lege te­ neantur. Salice. V. Generaliter omnes admonemusüt L V D Ο V I C I PII, IMPERATORIS, c^,. EPIS TOLA AD MONACHOS ANIANENSES. Data cirCa annum Chrifti in Νοά< »4 Guibeoa*. dcccxx 1. [ Ad conjnutndam Eit&ontut TnBefisuU N nomine Domini Dei fit Salvatoris Et cùm profecto ita fe res habeat, dignum noftri Je fu Chrifti. Hludouvicus divina vos admonere ftatuimus ut Deo coopé­ ordinante providentia Imperator Auguf-rante id efficere ftudeatis, ne in diebus veftus, venerabilibus fratribus in Anianofive tris res tam egregiè inchoata, & ad incre­ Gellone monafterio ccnftitutis. Proximè mentum perduda,quolibetcafuquicquam accidit Agobardum Archiepifcopum ad detrimenti fumar, fed tales femper per Dei mifericordiam efle ftudeatis, ut de vo­ noftram devenifle prxfentiam , qui in­ dica v t nobis quomodo eo prxfente & bis poffint ficut priùs magiftri & dodores, Nebridio Archiepifcopo fme mora omnes fandx non foliam regularis vitx , verùm pariconfenfu Trudchndum fuper voi cle- omnis fpiritalis normx & prxeipui apicis gifletts Abbatem. Cui fado, quia rationa­ adfumi, ubicunque neceffiras vel voluntas bile nobis videbatur, adfenlum praebere fuerit. Porro Trudefindum Abbatem vefnon diftulimus, id defiderantes ac op­ crum admonitum efle volumus ut circa tantes ut pietas divina id ad fuam & vefa vos paternum exerceat amorem, & con­ cam communem falurem proficere faciat, fideret fecundùm anatem vel valetudinem quod ille patris ac paftoris inter vos locum corporis, vel infirmitatiscujuflibet moiefobtineat, & vos ut Chrifti oves pro humi­ tiam, quid cui conveniar ex fubjedis fibi, litate ac devotione, ficut dignum ac rec­ fic caveat omnimodis ne in négligentes tum fic juftum eft, fubditi & obedientes adeo fervida zeli caftigatio modum exce­ ei ficis j & hxc obedientia & humilitatis dat, ut eos pufillanimes reddat, nec apud obfervantes mandata Dei talis fit, ut tor­ fubjedio caritatis munimine eft roboran­ da , quam fine fimularione falfir extrinfe- pore & defidiâ in eis rigorem conftantue cùs oftentationis in vobis fieri necefle eft. frangat ; fed maxima diferetione juxta Vos enim optimè noftis cum quanto ftu- Apoftolum fit omnibus omnia fadus, ut dio & fudore à beatx mcmorix Domno omnes ad fe pertinentes falvare poffit. Benedicto patre veftro locus ifte primo Quod fi fbrtè evenerit, quod nos non inchoatus ac conftrudus eft; deinde qui optamus, ut ille extra regulam vobis à diligentiâ ille nitebatur ut vos, quos divina memorato Benedido optimè traditam in fnperm Paftoris gratia per fux devotionis aliquo deviaverit , fic magis voluerit qux inftantiam inibi coadunaverat, fccundàm agenda funt proprio arbitrio fic voluntate monafticx vita: regulam redè converfare- quàm veftro communi confilio agere, vos mini i quod &, Deo largiente, juxta id cum, ut cariffimi fratres & nlii, cum quod (fefideravit ad effedutn perduxit. omni manfuetudine & patientia corrigite. Sed & de facrofando eodem examine per Quod fi vobis adfenfum prxbuerit, & per imperium i Deo nobis commiflum longé vos corredus fuerit, hoc Dei dono tribua­ latèque pix converfationis nonnam coad- tis. Si verb ille pertinacior in fua,quod ab* optavn, ac vobis diffeminare non dcftiüc. fic, permanere voluerit fententia , tunc I Regum Francorum. 6ij nobis id fignificare priés faciatis, quàm fo­ ris vicinis veftris notum fiat} quia cém in aliis regalem exerceamus poteftatem, in vobis tamen paternum Temper volumus obtinere affedum. Et quamvis hxc licen­ tia 1 nobis fit vobis concefla, tamen fummoperè cavendum eft ne de qualibet re adversùs Abbatem veftrum » levi iri aut pravi perturbatione inflammati, frufrri pertinaci audacii adversùs eum commo­ veamini. Nam fi aliquis veftrûm fine ra­ tione adversùs eum inflammabitur, & noftras^pires fine caufa pullaverit, nos adversùs fe noverit diftriââ animadverfione efle commotos J ut ille qui ejufmodi eft, arteris fiat documentum ne in pofterum aliquis audeat adversùs magiftnun fuum injuftè confurgere Vos quoquè, Se­ niores , m omnibus adjuvate cum, tam in di itrictione juniorum fratrum, quàm etiam & in reliqua utilitate monafterii; nec illum folum fuo tanti ponderis onere gravari patiamini, fed juxta Apoftolum invicem onera portate , & fic adimplebitis legem Chrifti. Vos autem, juniores Fratres, fra­ cuimus admonere uc in omnibus Abbaci veftro & Senioribus fratribus obediences ficis & humiles, non protervi, non mur­ muratores, fed cum omni humilitate & manfuccudine fervantes propofitum vef­ trum· Nam fi fecùs egeritis, ut aliquis veftrûm adversùs Abbatem & Fratres in­ fletur, & non folùm fibi, fed etiam aliis 626* perverfx tranfgreffiouis fuerit incitamen­ tum, 8tnon fui Abbate vel Fratrum fufnncre corredionem , hunc nobis cum feftinatione mitti praecipimus, ut eum in calem dirigamus locum unde ille vobis minimè poifit quicquam inferre fcandali. Hxc vobis ideo fcnbere juflimus, ut cognofeere poflitis quantam curam ac follicicudinem de vobis habere defideramu' eandem enim familiaritatem quam cum Kecordationis Benediâo Abbate veftro re vifi fumus, fi prxeepta ejus obebienter cuftodrre volueritis, vobifeum fi­ militer habere volumus, & curam veftri ipfiufque monafterii femper agere. Et quia confiât per chartam donationis prxdidi patris veftri eundem monafterium Genito­ ris noftri priùs & denuo noftrum efle aiodem, eandem licentiam quam ipfe priés & nos deinceps per prxeepta immunitatis vifi fumus concedere, perpetuis tempori­ bus firmiter obfervare& inviolabiliterconfervare promittimus. Et quandocunque divini vocatione przdiftus Abbas vel fucceflbres ejus de nac luce migraverint , quandiu inter vos tales invenire potueritis qui ipfam Congregationem fecundùm regulamSanfti Benedicti regere valeant, per fxpe feriptam & roboratam noftram auc­ toritatem , licentiam habeatis femper eli­ gendi Abbates. Optamus vos pro nobis orantes,acfanftum pronolitum veftrumcuftodientes, in Chrifto femper bene valere. 2£SSCAPITULARE TRIBURIENSE, e ti, ut jeduriDatum anno Chrifti d c c c x x i i *, ad petitionem Epiicoponun in Theodonis villa congregatorum, anno fuperiore. mnieCk- (Collatum cum vetuffiffimo Codice Vaticino. ) P ET ΓΙ IO EPISCOPORUM» £ adversus percuffores Clericoruni. ] N Concilio apud Theodonis villam, tes Domini baccantium, & propter facBurchard. lib. t. c. J. ubi interfuerunt X x x 11. Epifcopi, rum quod in Wafconia noviter accidit I»o , part. de Epifcopo Johanne inhoneftè & inaudi- rUt Al Aifrulfus Moguntinenfis Archiepifcopus 10. c. 1J4· _ . . tè mordridato, decretum eft ut communi fcrr*l. Sumond. cum ffuis uis Suffragancisi Suffraganciss Hadabaldus,Colo- I nienfis Archiepifcopus cum fuis SuffragafM. «t. ncisiHctti, Trevirenfis Archiepifcopus, GoMafte», cum fuis Suffraganeis j Ebbo, Rcmenfis *·*· »· W Archîepifcopuscum fuis Suffr.i” i nets, cum Gretfaur, nuntiis reliquorum Epifcoporum Gallia; & Germanix, ob nimiam prxfamptio«omi, p. qllorumjam tyrannorum in Saccrdo1 ” Tom. L confenfu & humili devotione fupplicaretur auribus Principis, fi fux pietati complaceret ut calumnia in Chrifti Sacerdotes peracla juxta fy nodalia determinaretur pio niter ftatuta, hoc idem Epifcoporum ju­ dicio placeret, fi ex toto fecundum poceftatem i piorum poflet definiri, id eft, ut » · Rr ij A- Ludovici Anno Chil,sti Pii x- O iMPia. 9. canonica feriantur (ententia, hi videlicet qui timorem Domini poftpomlentes , in Miniftros fuos graffare prxfumu lumunt. Quod *·)· «· ’· fi vero pietati illius complaceret, juxta Capitula Regum prxcedcntium, ubi eo­ rum provifio mifericorditcr in offenfis pe­ cuniae quantitatem interpofuit, pro conioη* ν<η. latione famftx Ecclcfuv , ut pr.rfatx res toe. ι. p. per pecuniam ab Imperatoribus Sacerdo1108. · tibus ad defenfionem conccllam, per poenitentiam determinari Epifcoporum ju­ dicio , fi pictas illius conlaudarc voluerit, tie definiri eis complacuit. Cap GolJ.fl. Conftit. I v- Cone. Gailir, tom. a. f«· I. I quis Subdiaconum calumniatus fue­ rit, vulneraverit, vel debilitaverit, & convaluerit , quinque quadragefimas fine fubditis annis poenitear. êr trecentos folidos cum fua compofitione & epifeopalibus bannis Epifcopo componat. Si au­ tem mortuus ruent, lingulas fupradidas quadragefimas cum fequentibus annis poenitear, & quadringentos folidos cum tripla fua compofitione & epifcopalibus bannis triplicibus Epifcopo componat. S II. Si quisDiaconum calumniatus fuerit, & convaluerit, fex quadragefimas fine fubdicisanno pœniteat, & quadringentos fo­ lidos cum compofitione fua & epifeopaiibus banni* Epifcopo componat. Si autem mortuus fuerit, iingulas fupradidas fex quadragefimas cum fequentibus annis poc- niteat, & fexcentos folidos cum tripla fua compofitione & epifcopalibus bannis triplicibus Epifcopo componat. I I I. Si quis Prefbyterum calumniatus fuerit & fpailàverit, fex quadragefimas fine fubdins annis poenitear , & lexcentos folidos cum triplici fua compofitione & epifcopa­ libus bannis triplicibus Epifcopo compo­ nat. Si autem mortuus fuerit, duodecim annorum poenitentia fecundùm Canones ei imponatur , & nongentos folidos cum triplici compofitione (ua & epifcopalibus bannis tnpLcibus Epifcopo componar. I V. Si quis Epifcopo infidias pofuerit, com­ prehenderit, vel in aliquo dehoneftaverit, decem quadragefimas cum fubditis annis pœniteat, & Prefbyten occifi f triplicem 11 XI Mf. compofitionctn componat. Si autem cafu PrcibytCT’ & non fponte occiditur, cum comprovin- $iesw cialium Epifcoporum confilio homicida «/**·] pœniteat. Si quis autem fponte eum occiuerit, carnem non comedat, vinum non» 'bibat ’ omnibus L “ diebus 1 L vicx rfux, cingulum militare deponat, abfque fpe conjugii in perpetuo maneat. Aiftuifus Moguntinenfis Archiepifcopus dixit: « Si Principibus placuerit aliif» que fuis Fidelibus , rogemus ut con­ ii laudetur & fubfcnbarur. » Et conlaudatumeft & fubfcriptum eft tam i Principe quim à exteris omnibus. DECRETUM IMPERATORIUM POST BarchirJ. lib. «S.C. <· l»o , part, io u I ;f. Gokkft. Cooftit. Im per. tom. i. ^"IrrmoiiJ. Cone. Gal- tur, torn. >. P*S- «7· PETITIONEM EPISCOPORUM. LACU 1 T Nobis &. Fidelibus noftris ut perniteat, & quadringentos folidos Epif­ ficutab Epiicopisêc reliquis Sacerdo­ copo componat. tibus, ac Dei fervis,alio anno apud Theo- II. Si Diaconum quis calumniatus fue­ donis villam admoniti fuimus & rogati, ut rit, & convaluerit, pœniteat fecundùm Epifcopi & eorum Miniftri, quos Deus Canones, & quadringentos folidos Epif­ fuo,non iu.imano.judiciorefervavit, juxtà copo componat. Si non convaluerit, juxta fandorum Canonum fanftorumque Pa­ praecepta fynodalica poenitear, & fexcentrum ac Capitularium praecedentium Re­ ros folidos Epifcopo componat. III. Si Prefbycerum quis malè tradagum coram politorum ftatuta,ut Dei Sa­ cerdotes eorumque Cooperatores, quorum verit & fpafTaverit, fecundùm ejus Epif­ »$intcrcefiionibus , iupplicationibus fanda copi fententiam poenitear, & nongentos Dei Ecclefia conftare videtur, intafti per­ folidos Epifcopocomponat.Si autem mor- ·οοί<»η tuus fueriqut Synodus dijudicaveritpecnimaneant. ’ I. Conftituimusutfi quis Subdiaconum teat, & mille ducentos folidos Epifcopo P calumniatus fuerit, & convaluerit, poe­ nitentia canonica perniteat, & trecentos folidos Epifcopo componat. Et Ii mortuus fuerit,juxta ia quod Canones praecipiunt componat. IV. Et fi quis Epifcopo infidias pofuerit, comprehenderit, vel in aliquo dehoneftavent, pœniteat fecundùm Canonum c Regum Francorum. ‘ 629 *fu Couvcmu (cncotf * ’“-%nu**k ' ·-· · -£**"·* ■ · ■ -Λγμι«γ. m*. *9s j » -· [Nota Editori*, J ^Î » ^«**4 *-* 4...... *· INDEX CAPITULORUM. DifproUt. U! ;kNvrtt,p.H· Vient Lu fed potiùs ad id ad quod poflumusquin unumquemque juxta fuum data flint fervire concedantur, ut totum, ordinem admoneamus. ficut didum eft, in reftauratione Eccle­ De facro miniflerio Epifcoporum , & de fiarum & luminaribus veftrâ audoritate admonitione Domni Imperatoris ad & ftudio cedere poflit. Scholx fané ad filios & minifterios Ecclefix inftruendqs Epifcopos. c.4. Iv. Sed quoniam Icimus quod fpecia- vel edocendos, ficut nobis prxteritotem­ iiter pertineat ad Epifcopos ut primum ad pore ad Attiniacum promififtis, & vobis facrum minifterium fufeipiendum juftè ac­ injunximus, in congruis locis, ubi necdum cedant , &: in eodem mmifterio religiosè perfedum eft, ad multorum utilitatem vivant, & tam bene vivendo quàm redè & profedum à vobis ordinal i non negli­ prxdicando populis libi commillis iter vitx gantur. prxbeant, & ut in monafteriis in fuis pa­ De admonitione ad Comites pro utilitate rochiis conftitutis fanda religio obfervata fanSee Dei Ecclefia. fiat, &c ut qnufquifque juxtafuam profefVL Vobis verb Comitibus dicimus, îw. c. s. fionem veraciter vivat, curam impendant, vofque commonemus, quia ad veftrum omnes vos in hoc facro ordine conftitutos minifterium maximè pertinet, ut reve­ & officio paftorah fundos monemus atque rentiam & honorem fandx Dei Ecclefix rogamus ut in hoc maximè elaborare Au­ exhibeatis, &cum Epifcopisveftris con­ deatis, & per vofmetipfos & per vobis fub- corditer vivatis, &eis adjutorium ad fuum jedos, quantùm ad veftrûm minifterium minifteriumperagendum prxbeatis,& ut pertinet, nobis veri adjutores in adminif- vos ipfi in minifterüs veftris pacem & jufti­ xratione minifterii nobis commifli exifta- tiam faciatis, & qux noftra audoritaspu- θ3ί Anno Christi Capitularia blicè fieri decernit, ut in veftris minifteriis ftudiosc perficiantur ftudcatis. Proinde monemus vefti am fidelitatem ut memores ficis fidei nobis promiflx, fit in parte minifterii noftri vobis commiffi, in pace fcilicet & juititia facienda, voûnctipfos co­ ram Deo & coram hominibus tales exhi­ beatis, ut & noftri veri adjutores & populi confervatorcs juftè dici & vocari poÆtis» & nulla quxlibet caufa, aut munerum ac­ ceptio, aut amicitia cujuflibet, vel odium aut timor, vel gratia ab ftatu rectitudi­ nis vos deviare compellat quin inter pro­ ximum & proximum femper juftè judice­ tis. Pupillorum vero & viduarum & exte­ rorum pauperum adjutores & defenfores, & iandx Ecclefix vel fervorum illius honoratores , juxta veftram poilibilitatem fitis. Illos quoquè qui temeritate & vio­ lentia in furti' & latrociniis five rapinis communem pacem populi perturbare mo­ liuntur , veftrb ftudio & correctione, ficut decet, compefcite. Et fi aliqua perfona in aliquo vobis impedimento fuerit quin eaqux dicimus tacere non valeatis, nobis ad tempus illud notum fiat, ut noftra auc­ toritate adjuti minifterium veftrum dignè adimplere poibtis. De admonitione ad laicos pro honore ecclefiafiico confervando. IKiJ. c. 7. VII. Omnes vero laicos monemus ut honorem ecclefiafticum confervent, & dignam venerationem Epifcopis & Dei Sacerdotibus exhibeant, & ad eorum prxdicationem cum fuis devote occurrant, & jejunia ab illis communiter indicia reve­ renter obfervent, & fuos obiervare do­ ceant & compellant. Et ut etiam dies do­ minicus, ficut decet, & honoretur & cola­ tur omnes ftudeant. Et ut liberius fieri pollit, mercata & placita a Comitibus, heut fxpe admonitum fuit, illo die pro­ hibeantur De admonitione ad Abbates & Laicos pro Monafieriis ex regali largitate fibi com­ mifils. (M. c. t. VIII. Abbatibus quoquè & Laicis fpecialiter jubemus ut in monafteriis qux ex noftra largitate habent, Epifcoporum confilio & documento ea qux ad religio­ nem Canonicorum, Monachorum,Sanc­ timonialium pertinent, peragant, &: eo­ rum falubrem admonitionem in hoc liben­ ter audiant fic obediant. De admonitione ad Epifcopos, Abbates, & ad omnesfideles, pro Comitum adjutoriis. ikj. c.,, IX. Epifcopis iterùm, Abbatibus, & L”<,p" 636 vaffis noftris, & omnibus fidelibus laicis dicimus ut Comitibus ad jufticias faciendas adjutores fitis. De admonitione ad Epifcopos vel omnes pro concordia ad invicem & cum cauris fidelibus. X. Epifcopi verb vel Comites & ad in- IW. c. m vicem & cum exteris fidelibusconcorditcr vivant, & ad fûa minifteria peragenda vicitlim fibi adjutorium ferant. De admonitione ad omnes gentraliter pro caritate & pace ad invicem* XI. Omnibus etiam generaliter dici- lW.c.11. mus ut caritatem & pacem ad invicem ha­ beatis , & generalem iufiionem noftram generaliter obfervare decertetis, & Miliis noftris pro qualicunque fcilicct aut ecdefiaftica aut publica utilitate vel opportu­ nitate à nobis direftis noftri honoris causfi honorem exhibeatis , & noftrx propter au&oritatis venerationem ea qux per illos injungimus, agere non negligatis. De hoc qubd unufquifque Epifcoporum vel Comiutmpartem mtntfieru regalis habeat, & de tefiimonio ipforum ad invicem. XII. Et quoniam, ficut diximus, unuf- iwic. r»; quifque veftrum partem minifterii noftri per partem habere dinofcitur, volumus ftudere & per clamatores & per alia quxlibet certa indicia, & per Miflbs noftros quos ad hoc ordinaverimns,qualiterunu£ quifque ad hoc certare ftuduerit, & per \ communeteftimonium, id eft, Epifcopo\ rum de Comitibus, Comitum de Epifco)is, comperire qualiter fcilicet Comites uftitiam diligant & faciant, & quàm reigiosè Epifcopi converfentur & prxdicent, & amborum relatu de aliorum fide­ lium in fuis miniftcriis confiftentium xquitate & pace atque concordia cognofcere. Similiter etiam volumus ut omnes illis Sc illi omnibus de communi focietate & ftatu à nobis interrogati, verum teftimonium fibi mutuo perhibere poffint. De caufa orta ad inhonorationem regni pertinente. XIII. Et fi talis caufa in qualibet pro- itu. c., vincia aut in aliquo comitatu orta fuerit qux aut ad inhonorationem regni aut ad commune damnum pertineat, qux etiam fine noftra poteftate corrigi non poffit, nos diù latere non permittatis, qui omnia x r corrigere debemus : quia quicquid hade** nùs in his qux ad pacem & juftitiam totius populi pertinent, & ad honorem regni & communem utilitatem , aut à nobis aut i vobis negledum eft, debemus Deo auxiliante < 637 A>"“,,2’”rn Regum Francorum. L”op" 638 liante certare qualiter abhinc noftro & vcftro ftutfio emendatam fiat. Dt paci in itinere extrcitali cuftodienda. XIV. De pace veri> in exercitati itinere fervanda ufque ad marcham hoc Omnibus notum fieri volumus, quod quicunoue auftorem damni fibi praeterito anno inlati nominarim cognofcit, ut juftitiam de illo 2uxrat & accipiat. te denuntiatione, ut qui in kofiem pergam, fuos qui infuo oifequio funt unufquifque cornofcat. Uxl 1 j. X V· Deinceps tamen omnibus denun­ tiare volumus ut cognofeat unufquifque omnes qui in fiio obfequio in tali itinere pergunt, five fui fint, five alieni, ut ille de eorum tadis rationem fe fciat redditu­ rum » & quicquid ipfi m pace violanda deliquerint, ad ipfius debet periculum pertinere i eâ fcilicet conditione, ut pacis violator primum juxta facinoris qualita­ tem, five coram nobis, five coram Miflb noftro, dignas poenas perfolvat j & Se­ nior qui fecum talem duxerit, quem aut conftringere noluit aut non potuit ut nof­ tram juflionem fervaret, & infuper in noftro regno prardas facere non timeret, pro illius negligentia, fi antè eum de his non admonuerit, Hc poftquam negligentia contemptoris ad ejus notitiam pervenerit, eum corrigere ficut decet neglexerit , honore fuo privetur; ut fcilicet neuter illorum fine jufta vindifta remaneat. De inhonoratione Regis propter negligen­ tiam eorum qui legatione* male recipiunt. Ihid-ti. XVI. Dc inhonoratione quoquè Re­ gis Sc regni, & mala fama in exteras na­ tiones dnperfa, propter negligentiam eo­ rum qui legationes ad iws diredas in fuis manfionibus aut malè recipiunt, aut conf­ utuam à nobis expenfam non tribuunt, aut paravedera dare nolunt, aut furto aliquia eis fubripiunr, aut, quod perpeflimum eft, apertas violentias, eos cardendo, & res eorum diripiendo, in ipfis exercere non pertimefeunt, hoc omnibus notum efle volumus, qubd quicunque ex his qui honores noftros habent,abhinc negligen-. tiam hanc emendare non certaverit, & fuos homines, qui ejus vice hoc agere de­ bent, ut id bene perfiewnr non inftruxerit.aut conftrinxerit ut ulterius illud negligere non prxfumant, & honorem noftrum & regnum nobis connnifluni cuftodire contempferit, nec noftrum nec regni nof­ tri hohnrcm ulteriCts volumus ut habeat » fed volumus ut unufquifque fidelium nof- IM. u. Totn, Z. trorum procuratores rerum fuaram de his fpecialiter inftrtm, ut quandocunque 8c undecunque legajfo advenerit, & aut lit­ teras aut Miftum viderint, honorifice il­ lam in omni loco Imperii noftri, propter noftrum & totius regni honorem, omnes fufeipere valeant. De locis in quibus legationes recipiendas funt. XVII. In illis vero locis ubi modo via itu. »r& manfionatici à genitore noftro 8c à no­ bis per Capitulare ordinati funt, Miflbs ad hoc fpecialiter conftitutos, qui hoc ju­ giter prxvideant, habeant, ut omnia qux ad eafdetn legationes firfeipiendas perti­ nent, fideles noftri ad hoc conftitud ad tempus praeparare ftudeant, ut non tunc fit necefle de longe quzrere vel adducere quando tempus eft ilia dare vel perfolvere. In exteris vero locis per totum imperium noftrum unnfquifque fidelium noftrorum, & per fe & per miniftros fuos, ficut dixi­ mus , fedulam vigilantiam adhibeat. De admonitione unius moneta. XVIII. De moneta vero, unde jam !*>*«*- »8· per tres annos & admonitionem fecimus, & tempus quando una teneretur & alia: omnes ceflarent conftituimus, hoc omni- . bus notum efle volumus, quoniam ut abfque ulla excufatione cito polftt emen­ dari, fpatium ufque ad Miflâm fandi Martini dare decrevimus ut unufquifque Comitum in fuis minifteriis de hoc julhonem noftram tunc pofiit habere adimple tam > quatinus ab ilk die non alia, fed ilia fola per totum regnum noftrum ab omni­ bus habeatur, juxta illam conftitutionem, ficut in Capitulis quae de hac re illis Comi­ tibus dedimus, in quorum minifteriis mo­ neta percutitur, conftitutum eft. t^uia tunc volumus Miflbs noi Iros hujus rei gratiâ di­ rigere per fmgulos comitatus, qui diligen­ ter inquirant qualiter Comites in hoc nof­ tram juflionem adimplere certaverint. Et quicunque negligens inde inventus tuerir, volumus ut ante noitram przfentiam quantocius venire jubeatur, & rationem reddat utrum hoc quod juflimus facere noluerit aut non potuerit > aut fi aliqui re prxpediente id tacere non potuit, cur no­ bis ip&m impoflibilitatem ad tempus non adnunriavit i quia fi ipfe aut non voluit, aut fuz negligentix causa non potuit, nos talem invenire volumus qui hoc quod ju­ bemus ,fervare velit & potlir. Ut autem juflio noftra in hac re citius impicatur, volumus ut quicunque ab illa dic ahum z*, Λ *619 AnnoChmsti Capitularia denarium negotiandi causa protulerit, à Comite & miniftris ejus auferatur ab eo. De injufiis teloneis,. rud. if. XIX. Similiter quoquè de injuftis te­ loneis , de quibus qualiter ab omnibus obfervandum eflet, & Capitulis conftituimus, & creberrimas admonitiones feci­ mus , prardicti Miffi noftri volumus ut inquifitioncm faciant à quibus noftra julfio in hoc adimpleta > à quibus quoquè lit negleAa » & eum qui implere neglexit aut diftulit, ad noftram volumus ut veniar juflus prxfcntiam, ut dtb rationem de his. ficut fuperiùs diximus, reddat j & ii culpabilis inventus fuerit, dignam correc­ tionem accipiat, ut exteris negligentibus exemplum terroris præbeat. Pe pontibus ubi antiquitus fuerunt renovandis. IUI te. X X- Ut ubi pontes antiquitùs fuerunt, & in his locis ubi tempore genitoris noftri ipfojubentediverfarumncccllitatumcaufa fudi funt, omnino abfque ulla dilatione ab his qui eos tunc fecerunt, reftituantur & renoventur, ita ut ad MifTam fandi A nd rex reftaurati fiant, nili forte aut ipfa operis magnitudo aut aquarum in quolibet inundatio noc prohibeat. Aliter vero nul­ lus qualibet occafionc hoc ncghgerc aut differre pratfumat, quin ad prrdidum tem­ pus completum fiat. Et Milii noftri, quo­ rum fuperiùs mentionem fecimus, volu­ mus ut renuntient in quibus locis noftra juflio impleta, in quibus negleda eft , aut aliqui impollibilitate vel certa ratione di­ lata. De nonis & decimis. XXL De nonis quidem & decimis, unde & genitor nofter &1 nos frequenter & in diverfis placitis admonitionem feci­ mus , fic per Capitularia noftra qualiter hxc obferventur ordinavimus , volumus atque jubemus ut dc omni conlaborato & de vino & foeno fideliter & pleniter ab omnibus nona fic decima perfolvatur. De nutrimine verb prodecima, ficut hadcnùs coufuetudo fuit, ab omnibus obfervetur. Si quis tamen Epifcoporum fuerit qui ar­ gentum pro hoc accipere velit, in fua ma­ neat poteftate, juxta quod ci & illi qui hoc perfolvere debet convenerit. De operibus in reflaurationem Ecclefiarum adimplendis. IM. «i. XXII. Similiter quidem de operibus in reflaurationem Ecclefiarum, live in fa­ ciendo ,five in redimendo, epifcopalis potiùs fcquatur voluntas. Nullatenus tamen L“0P1· 640 remaneat quin, ficut à nobis ûcpe juflum hoc aut illud partibus Ecclefiarum perfolvatur. Et hoc omnibus notum fit, eft, quia quicunquc negligenter exinde ege­ nt , & coram nobis exinde negligens re­ pertus fuerit, illud volumus omnino ut liibeat quod in noftro Capitulari de hac re communi confultu fidelium noftrorum ordinavimus. De Comitibus, ut Miniflris Ecclefia infuis minifleriis adjutores Jint. XXIII. Comites verb Miniftris Eccle- IW· fummo Pontifici Auniveriali Papx, Hlu- exiftere ut huic facratiflinuc Sedi in quidouvicus & Hlothanus divini ordinante bufeunque negotiis auxilium ferre debeaÎirov'identiâ Imperatores Augufti, fpirita- mus, ideô & hos Miflbs, & quas deferunt es filii veftri, fempiternam in Domino litteras, fi quid vobis adjutorii conferre noftro Jefu Chrifto falutem. Quia veraci- potuiflent, mittere dignum duximus. Hos ter nos debitores efle cognovimus ut his veftrx fanftiraci commendamus, ut & be­ quibus regimen Ecclefiarum & ovium do­ nignam apud vos receptionem & familia­ minicarum cura commifla eft, in omnibus riter vobifcum loquendi locum inveniant: caufis ad divinum cultum pertinentibus novit quippe fandius veftra qualiter po­ opem atque auxilium,pro qcditatc virium pulus Graxorum in hac Imaginum vene­ noftrarum & intelleûûsnoftn capacitate, ratione diviius fit. Ideo rogamus ut almi­ feramus, idcirco praetermittere nequivi­ us veftra curam & diligentiam adhibere mus quin tunc, quando legati Graecorum dignetur quomodo per veftram falubernobis manifeftaverunt qualem ad vos de­ rimara doctrinam atque admonitionem berent perferre legationem, fummà cura magis ad concordiam fic unitatem revoce­ ac foilicitudine tradaremus quale vobis tur, quâm propter hoc ad majorem d i fcoradjutorium in hoc negotio cum Dei auxi­ diam & diflenfionem impellatur. Et ideo lio exhibere pocuifiemus. Et ob hoc â vef­ cautiiiimè confiderare debetis ut legatio tra fanditate petivimus ut Sacerdotibiis veftra , quam illuc dirigere difponitis , noftris liceret ae libris fandorum Patrum tanta prudentia tantoque moderamine fuffententias qux re re atque colligere qux fuka iit ut i nemine, neque Grxco, neque ad eandem rem pro qua iidem legati vos Romano , juftè valeat reprehendi, fed confulturi erant, veraciter definiendam talis fit, qualem femper decet in omnibus convenire potuiflent : quas cùm illi juxta caulis ab ifta facratiflima Sede proficifci.Et conceflam etiam à vobis licentiam folerter fi veftrx fan&itad placet ut pro hac ipfa inquirerent, & divina opitulante granâ legatione Milfi noftri fimul cum veftris 3uicquid invenire tam brevi temporis fpa- illas in partes dirigannir, & hoc nos tem­ o potuerunt, collegiflent, nobis ea per­ pore congruo fcire permittite ;& non folùm legenda direxerunt. Quibus perledis, ea noc, fed euam fi ituri funt, ubi & quando veftrae (anilitati legenda atque exami­ cum veftris Miliis fe jungere debeant. nanda per hos legatos noftros, Hieremiam Non ideo tamen de Miffis noftris illuc di­ fcilicet Jonam venerabiles Epifcopos, rigendis interrogamus quafi neceflarium mittere curavimus, cum quibusli veftra nobis videatur, aut nos veftros Miflbs paternitas dignum duxerit, de eadem le - hanc legationem per fe perficere dubite­ gatione qux in Grxciam à vobis mittenda mus i fed potiùs propter noc eos vobis of­ eft , non inutilem , fed potiùs proficuam ferimus ut friatis nos in omnibus efle pa­ conlationem habere poteftis i quia & in ratos qux hujus facratiflimx Sedis necefli­ facris funt litteris admodùm eruditi, & in tas aut voluntas poftulaverit. Optamus rationibus di fputator i i $ no n m i m m iim exer­ fandam & veneraoilem ac piam paterni­ citati. Quos non ob hoc ad veftr.r almita- tatem veftram femper in Chrifto bene va­ tis prxfentiam cum memoratis fententia- lere,& noftri ac noftrorum omnium in farum colledionibus mifimus ut .hic aliquo crofandis orationibus meminifle, (andifvelutmagifterii officio fungerentur,a ut nuc firae ac beatiflime Pater. *647 ^2*“" Capitularia, 648 SACRAMENTALE PROMISSIONIS Quod Clerus & Populus Romanus fecerunt Ludovico Pio, Imperatori, & Lothario filio ejus,anno dcccxxiv, præfente Lothario. ego ille per Deum om­ dam ut aliter in bacSede Romana fiat elec­ nipotentem, fie per ifta iâcra quatuor tio Pontificis nifi canonice & juftè, fecundùm vires & inteUeâum meum* & evangelia, & per hanc crucem Domini noftn Jefu Chrifti, & per corpus beatilG- ille qui cledus fuerit, me confentientc mi Petri Prindpis Apoftolorum, qubd ab confecratus Pontifex non fiat priufquitn hac die in futurum fidelis ero Dominis nof­ tale facramentum faciat in pratentia Mifli tris Imperatoribus Hludouvico & Hlo- Domini Imperatori» fic Populi, cum jura­ thario diebus vitae mez, juxtà vires & in- mento quale Dominus Éugenhis Papa telle&um meum, fine fraude atque malo fpontè pro confervadonc omnium fâ&um ingèmo, falvfi fide quam repromifi Do- habet per feriptum. mmo Apoftolko, & qubd non contenromitto P Michabus Balbi et Theophili, Imp. Cônstantinop. Epistola ad Ludovictem Pium , Imp. Ram., de non. adorandis Imaginibus. Vide in Novo Codice Ligum veterum. Hludouvici Pii, Imp. Aug., Ordinatio de benedictione vel exorcifmo aqua calida feu fngid*, in quâ manus ad judicium miuitur. Vide in novo Codice LeGUM VETERUM. CAPITULARE INGILENHEIME NSE, GoUrf. b* mo»px. Datum anno Chrifti dcccxxvi, ut conjecit Sirmondus , cujus eft fequens praefatiuncula. 1Synodo feu Conventu publico qui anno dcccxxvi. habitus JL-X eft apud Ingilenheim, & de rebus in eo geftis, fcribit auétor vine Ludovici Pii his verbis. Imperator verb , inquit, Kalendis Junii menfis ad Ingelheim venit , ibidemque illi conventui populi fui, fecundum quod praceperat, occurrit» In eodem placito , fecundùm morem fuum , multa qua Ecclefia eflent utilia admonuit,ftatuit, ac definivit, lega· tionefque tam à fanQa Sede Romana, quàm à Monte. Oliveti per Domi­ nicum Abbatem perlatas fufcepit, audivit, abfblvit, &c. Extat in colleétione Benedict Levita:, lib. v 1, cap. x c v 11, edi&um Ludovic! Pii de iis qui rapinas faciunt : quod cum in Ingilenheim decretum di­ catur , ad hunc ipfum, de quo agimus , conventum referendum videtur. Capitula Domni Hludouvici tn Ingilenheim apofiolicd auctoritate, & Synodali fanclione , omnium Clericorum ac Leucorum generaliter confenfu atque hortatu , decreta. De kis qui rapinas infra regnum faciunt, Capini·. Conc. Gxi- L ÇI quis infra regnum rapinam fe<5 cerit, aut cuiquam noftro fideli cjufquc homini aliquid vi abftulerit, in triplo cui aliquid abftulerit legibus componat, fic infuper bannum noftrum, id eft,fexagintafolidosnobisperiolvar. Poftmodàm .vero ante nos à Comite adducacur, ut in baftonico retrufiis, ufquedùm s' θ49 " Regum Francorum. Lu“',cl,)Pn 650* Anno Christi 8x6. nobis placuerit, poenas luat. Naûi fi publicè aâum foerit, publicam inde agat poenitentiam juxtà fandorum Canonum un&ionctn. Si veri» occulté, Sacerdotum confiiio cx hoc agat poenitentiam : quo­ niam raptores, ut ait Apoftolus, nifi ve­ ram egerint poenitentiam, regnum Dei non poflidebunt. Qui verb de rebus Ecdefiarum aliquid aSftulerit, graviùs inde judicetur : mna factarum rerum ablatio facrilegium eft, 8c (acrilegus vocatur qui ex eis aliquid aut abftulerit aut rapuerit. In­ fames quoque tales perfonx ufquè ad fatisfadionem Ecclefix quam Ixferunt , . funt habendx. De Sactrdottbus&Levitis atque Monachis mterfe&is vel debilitatis. QpraUr. Π. Si quis Sacerdotem vel Levitam aut ΙΛ. ♦.c,s. Monachum interfecerit vel debilitaverit, juxta ftatuta priorum Capitulorum, qua? Legi Salica: funt addita, componat, & in­ fuper bannum noftrum, id eft, fcxaginta folidos nobis perfolvat, & anna relinquat, atque in monafterio diebus vitx fux fub ardua poenitentia Deo ferviat, nufquam poftmodum feculo vel fecularibus milita­ °*1· »9. turus, neque uxori copulaturus. De his qui Epifcopo aliquam injuriam vel dehonorationem fecerint. III. Si quis Epifcopo aliquam injuriam aut injuftam dehonorationem fecerit, do vita componar, & omnia qux habere vifus foerit, Ecclefix cui prxeife dinofeitur integerrime focientur, & nobis in triplo bannus nofter, id eft, fexaginta folidi perfolvantur, aut ipfe in fervitio fifco noftro ferviturus femper focietur ufque fe redi­ mere in triplo juxta virgildum fuum po­ tuerit. Sanda vero Ecclefia in Sacerdoti­ bus conftat. Idcirco magni poena plec­ tendi font qui Epifeopis vel reliquis Sacer­ dotibus injuriam vel contumeliam fece- rinc > nam detradio Sacerdotum ad Chriftum pertintt, cujus vice legatione in Ecclciia funguntur. De rehgiofa muliere decepta , tdejl, vefle mutata, vel religionem profeffa. · IV. Si quis rapuerit aut foUicitaveric ,oe' vel corruperit rehgiofam feminam , bona amborum Ecclefia vindicet in qua talis mulier habitavit : ipfi tamen capitali peri­ culo (ubiciantur. Quôd fi hoc mulier non confenfu, cum fuis rebus monafterii ditio­ nibus tradatur. Si veri»Comes ipfius pagi, uni cum confiiio fui Epifcopi in cujus parochia tale fcelus cOmmifium eft, hoc vindicare neglexerit, honore carcat, cingulum amittat, aeque publica perni­ tentia multetur , & infuper virgildum fuum fifei viribus dare compellatur. De blafpkemia in Deum. V. Si quis quolibet modo blafphemiam ,Μ· ’·'· in Deum jadaverit, ab Epifcopo vel Co­ mite pagi ipfius carceri ufque ad fatisfac- rionem tradatur, 8l publica poenitentia multetur,donec precious proprii Epifco­ pi publicè reconcilietur, Ecdefixque gremio canonicè reddatur. De his oui in domo fua oratorium fecerint. VI.' Qui in domo fua oratorium ha- Iki4· ,0‘· buerit,orare ibidem poteft. Midas tamen in eo celebrare non audeat, nec agere cui­ quam permittat, fine permiftii vel dedica­ tione Epifcopi loci illius. Qubd fi fecerit, domus illius nfei viribus addicatur. Comes vero qui hoc cognovit, & non prohibuit, publica poenitentia multetur, vel honore privetur. De privilegiis Ecclefiarum & Clericorum non corrumpendis. VII. Ut privilegia qux Ecclefiis &: *·«·· »<>v Clericis ab anteceflbribus noftris vel à no­ bis concéda funt, femper maneant incor­ rupta. Hludouvici P(ii, Imp. Aug., et HlothariiCcsaris Capitulare (ann. 8aif.), da cqnnubiis ad feptimum gradum generis prohibitis ; de accufatione Epifcoporum f de Clericis ad alias Ecclefias non tranfmigrandis ; de caufis Clericorum ; ae mulieribus. M Monachorum domos non ingrediantur. Vide in NOVQ Codice LEGUM VETERUM. Capitularia A-™,c·™· I L“*' <>μ —........... PRÆCEPTUM IMPERATORIUM Tom. 1Π. St- O«L S. BxieJ.ptrt. De inftitudone Monachorum in Monafterio Dervtnfi, Datum anno Chrifti N nomine Domini Dei ii Salvatoris noftri Je fu Chrifti. Hludouvicus ic. Hlotharius, divina ordinante Providentia» Imperatores Augufti. Si petitionibus fer­ vorum Dei iuftis & rationalibus divini cultûs amore Uvemus, fuperni muneris do­ num nobis à Domino impertiri credimus. Idcircb notum efle volumus eundis fide­ libus fandx Dei Ecclefiae, & noftris prxfentibus fcilicet ic futuris, quia aliens I ferenitatem culminis noftri vir religiofus Hauto, Abba ex monafterio quod vocatur Piaeoluj, quod eft in Dervo conftrudum in honore beatorum Petri & Pauli, fugfeflic manfuetudini noftra: eô quôd prxiftum monafterium, ubi ille Dei cultor Abba prareft, aptum effet ad monafte­ rium regulare i quia non folùm idem locus, ubi prxfacum monafterium fundatum eft, £jrçh. I· De decimis qux ad capellas domini- li>,tom.t. cas dantur, & hominibus qui eas habent p»fr ***· & in fuos ufus convertunt. IL Dc feminis qux in quibufdam lo­ cis inrationabilitet velamen fandum fibi imponunt. III. Similiter de monafteriolis puella­ rum in legatione Autgarii, in quibus nul­ lus ordo bonx convcrfationis tenetur. IV. De monafteriolis etiam diverfis in miffatico Albrici. V. Dc judicio aqux frigidx. VI. De his qui ufuris mferviunt. Epistola que generaliter VII. Volumus atque jubemus ut Midi noftri diligenter inquirant quanti homines liberi in fingulis comitatibus ma­ neant qui per fe poflint expeditionem fa­ cere, vel quanti de his quibus unus alium adjuvet, quanti etiam dc his qui à duobus tertius adjuvetur & prxparetur , necnon de his qui à tribus quartus adjuvetur & prxparetur, five de his qui à quatuor 3uintus adjuvetur & prxparetur, ut can­ em expeditionem excrciralcm facere poffint, êc eorum fummam ad noftram noti­ tiam deterant. Populo Dei est legenda. [De ConvocRtione quttuor Conciliorum.} * In nomine Domini Dei & Salvatoris *Iftaui & fi ali- H je c sunt Capitula de Dicendum eft illis quia necclfc eft ut intelligamusomnes communiter quale pe­ riculum nobis imminear, in eo maximè quod in notba negligentia tama fit talia, per quat Deus offendi potuit, fi< honor fit honeftas regni decieftere, adhuc autem etiam aliam intelleftam habemus negli•Sir«w»z genti am exprioi i occafione notam *, id eft, «uram. quod ipfa legatio non ira perafta fiiit ficut ipfa ne«. editas dcpolcebat i quamquam ex pane vos dicatu nos materiam ui eo dcitiiTe quod non ρςι omnia ad hanc necelfitatem inquirendam plenam vobis dediflemus julfionem. Ideo tunnnoperè trac­ tandum eft quomodd Domino adjuvante, Ac in prxfenti de his qux per negligentiam fic incuriam depravata funt, corrigantur, fic ne ultra talia fiant follicitè cavea­ tur. Poft hxc focii denominandi funt, & tunc qualis debeat efle legario injun­ genda eft. I. Primo injungendum eft Midis ut hoc omnimodis caveant, ne populo in L“™ W qua difficultas in qualibet re eis obfifteret, ad noftram notitiam deferre curarent. Quapropter volumus ut vos omnes, prop­ ter communem ialutcm fit regni honorem ac populi utilitatem, obedientes & adjuto­ res Miliis noftris in omnibus pro viribus efle non neglegatis > fimulque fciatis ob hanc caufam nos velle per lingulas hebdo­ madas uno die in palatio noftro ad caufas audiendas federe, ut per hunc aut illum Comitem Sc providentia Miflorum & obedientia populi nobis manifeftiùs ap­ pareat. Et ut nzc omnia fuccefltun ha­ beant, volumus ut generale triduanum je­ junium fecundi feni poft oftabas Pentecoften celebrandum indicetur, & gene­ raliter ab omnibus cumfumma devotione obfer vetur. Et quia undique inimicos ian» Λ.ν Dei Ecclefix commoveri, & regnum À Deo nobis commiflum infeftare velle cognofeimus, prxeipimus atque jubemus ut omnes homines per totumregnum noftrum, Sui exercitatis itineris debitores funt, bene nt prxparati cum equis , armis, veftimentis, carris, fic vidualibus i ut quocun­ que tempore eis à nobis denuntiatum fue­ rit, fine ulla mora exire fic in quamcunque panem neceflîtas poftulaverit, pergere poflint, fie tamdiù ibi efle quandiu ncceffitas poftulaverit NSΊ RUCT 1 ONI Μ I S S O 1 U M. eorur.: j rofertionr oneri fint, ne fortè quibus fubvenire debucum, afflidionem inferant. II. Ut primo noftram populo volun­ tatem fic ftudium , fie quà intentione i nobis fint direôi, per noftrum feriptum nuntient. Inftruenai funt etiam quid in­ quiri nt. 111. In primis hoc maximè inquirant, quomodo ni qui populum regere debent, unufquifque in fuo minifterio fe cuftoditum habeat, ut qui bene faciendo gratia­ rum aftione digni funt cognofcamuS, qui vero correftionem fic increpationem pro eorum negligentiis merentur , omnimo­ dis nobis manifefti fiant. Inquifitio aurem hoc modo fiat. Eligantur per fingulos co­ mitatus qui meliores fic veraciores funt. Et fi aliquis inventus/uerit de ipfis qui fidelitatem promiiTam adhuc nobis non ha­ beat , promittat. Et tunc inftruendi funt qualiter ipfam fidem erga nos falvare de­ beam; id eft, ut quicunque ex his talem 617 A’"*0„c8"*,’r' Regum Francorum. caufam icit in illis redoribus & diverfis miniftria qui populum regere & falvare debent, de quibus interrogati fqcrint, qux ad populi damnum & detrimentum pertineat, & propter hoc nobis periculum aninuc evenire poflic & inhonoratiot om- H id eft, fi po­ pulus per fuam negligentiam & deiîdiam juftitid & pace carcat, auc fi ipfe (ciens auc nefciens aliquid injuftè facium habeat. Deinde ergo quales mmiftros habeat ad regendum populum vel miffbs, utrùm juftè an injuftè m ipfis minifteriis aganc , aut confentience vel negligence Comite à ve­ ritate & jufticia decunent. Qux pei fonx, vcl de quibus caufis culpabiles ad prxfen. tiam noftram venire debeant, difeernendtun eft. Exceptis Epifcopis, Abbatibus, Comitibus, qui ad placita noftra femper venire debent, ifti venient, fi in talibus culpis & criminibus deprehenfi fuerint quales inferiùs adnotatx funt. EPISTOLA GENERALIS Quam Ludovicus Pius Imperator ex placito Aquifgranenii mifit« de Conciliis Epi/coporum in quatuor Imperii partibus congregandis. INCIPIT Ql/ Æ. EPISTOLA CÆSAREA, GENERALITER PoPULO D EI EST LEGENDA, SirmonA T N nomine Domini Dei & Salvatoris I noftri Jefu Chnlti. Hludouvicus fic p.g. Vf.* Hlotharius divm.1 odinante providenda Imperatores Augufti, omnibus fidelibus fandx Dei Eccleiix & noftris. Recordari vos credimus qualiter hoc anno, confibo Sacerdotum & aliorum Fidelium noftro­ rum, generale jejunium per cocum regnum noftrum celebrare julnmus, Deumque toti devotione depofeere ut nobis propi­ tiari , & in quibus illum maximè offen­ derimus nobis manifeftare, & ad correc­ tionem noftram neceffariam tranquillum lom. 1. tempus nobis tribuere dignaretur. Volue· ramus fiquidem tempore congruo placi­ tum noftrum generale habere, &. in code communi correctione agere >& ita Deo miferante fieret, nifi commotio inimicorum, ficut noftis , prxpediflet. Sed quia tunc fieri non potuit juxta voluntatem nof­ tram , vifum nobis fuit prxfens placitum cum aliquibus ex fidelibus noftris habere, & in eo de his qux propter prxdiftum im­ pedimentum remanferunc qualiter ad cffeclum pervenirent, Domino adjuvante confiderare. Quapropter nofle volumus Tt ij *<5f9 Anno Christi 8,8. Capitularia 660 ut qui fecit inos juihllima difpenfatione Hagella fcntire , faciat nobis peccata nottra, pro quibus juftè ab eo nagellamur, cognofcere , & in quibus maximè illum offendimus, & iram illius provocavimu», fua quam de omnium noftrùm correc­ manifeftiùs incelligcre , ut poft, eo mifetione fit emendatione fecundum divinam rante , prava deterendo &. corrigendo , audoritatem quxrendo invenirent , fic bona etiam fedando & tota cum devotio­ nobis atque fidelibus noftris fecundùm ne exfequendo , valeamus per fpiritum minifterium fibi commiffumadnunriarent. humilitatis & animam contritam facrifiQuis enim non fcnuac Deum noftris pra- cium Deo debitum offerre, iramque illius vifliims adibus elfe offenfum , & ad ira­ indignationis evadere, fit per dignam concundiam provocatum , cùm videat toc gruam que correilionem, fic bonorum annis'multifariis flagellis iram illius in^ operum exhibitionem, gratiam ejus proregno nobis ab eo commi ffo defxvire, pitiationis — · , licèt 1 ' indigni ‘ ’ , promereri. Ac videlicet in fame continua, in mortalitate quia nos magis in hoc peccafle cognofcianimalium, in peftilcntia hominum, in tpus, qui forma falutis omnibus ett'e defteribtate penè omnium frugum, fit ut ita ou'mus, fic omnium curam gerere, & dixerim* diverüffnnis morborum cladibus per au fto ri ta tern imperialem pravorum atque ingentibus penuriis populum iftius aCla, ne cancùm adcrefcereiic, corrigere, regni mifcrabiliter vexatum fic affii&um, cupimus, Domino nobis propitio, in confatque omni abundantia rerum quodam peftu piccacis illius per dignam fatisfacmodo exinanitum ·. Nec illud etiam dubi­ TKuiem veniam adipifci, fic per faluberritamus ex jufta vindicia illius evenire,qubd mam Corredionem, vel per bonum (lu­ Cepe fcandala per tyrannos in hoc regno dium , quod noftra dcfidia & ignorandi exfurgunt, qui pacem populi Chrilliani haftenùs negledum eil, confulcu fidelium unitatem imperii fnâ pravitare nituntur tempore opportuno , quantùm in nobis fcindere. Nam fic illud mhilominùs pec­ ell, (luiliohllimc emendare , & noftram catis noftris deputandum eft, qubd mi­ in hoc voluntatem omnibus manifeftam mici Chrifti nominis prxterno anno in facere. Quapropter ftatuimus atqug, de­ hoc regnum ingrelii depraedationes , in­ crevimus cum confulcu Sacerdotum crtecendia Ecclefiarum , & captivariones rorumque Fidelium noftrorum , hujus rei Chriftianorum , fit interlediones fervo­ gratia, ob placandum fcilicet contra nos nobifque fubjcdos Domini furorem,cqn· rum Dei audenter & impunè immo cru­ deliter, fecerunt. Agitur iiquidem jufto ventus eorundem Epiicoporum in qua­ judicio Det ut quia in eundis delinqui­ tuor imperii noftri lôcis congruentillinià mus , mteriùs fimul fie exteriùs flagelle­ fieri. Primo fcilicet in Moguntiacenfi ur­ mur. Beneficiis quippe Dei evidenter exif- be, ubi conveniant Archiepiicopi * Autga- •sirmonj. timus ingrati, quoniam his non ad vo­ rius,Hadabaldus, Hethi, Bernuinus, cum MejropoUluntatem Dei, fed ad libitum noftrum car­ fuffraganeis fuis. Secundo quoquè in Panalem uti invenimur. Et idcirco meritb rifiorum urbe, ubi futurus antiftes Seno* creaturx Dei nobis divimtùs conueflx, nicus , & Ebbo, Ragnoardus, & Lan* pro Deo contra nos ingratos pugnant, dramnus cum fulfraganeis fuis conve­ JU*131 illud : Pugnabit pro eo orbis terrarum niant. Tertio vero apud Lugdunum, ubi contra infenfatos. Verùm quia tot modis Agobardus, Bernardus,' Andræas, Bene­ vexsmur atque percutimur, ad eum i dicius , Agericus cum fufiraganeis fuis quo percutimur toto corde dignum necef- fimiliter conveniant. Quarto etiam apud fariumque eft ut revertamur, quatenùs Tolofam urbem , quis fimul conveniant illud propheticum in nobis impleatur quo Notho, Bartholomxus, Adalelmus, Agiul* Ek»® ’*’ dicitur : Sola vexatio intclieSum dabit au­ fus cum (uffraganeis fuis. In quibus con­ ditui. Sed quia pius &: clemens Dominus ventibus tradare, quxrere, fic cum Dei fic ipfum flagellum moderatur ut non ad adjutorio invehite debent decaufisad Re­ interitum , ted pociùs ad correctionem ligionem Chriftianam & eorum curam noftram inferre videatur , debemus in pertinentibus,quid à Principibus & reliquo confpe&u ejus veraciter humiliari , fic fa­ populo, vel ita ut divina audoritas docet ciem illius in confellione prarvenire, ejufi aut aliter teneatur, vel quid inde ex parte que pietatem pronis mentibus exorare t ▼el ex coco dimiffum fit ut non teneatur. folertiam veftram quod in ifto prxfenti placito cum fidelibus noftris confideraviyj/rFr» mus ut primo omnium Arcbieprfcopr cum tir. Tu», fms fuffraganeis in locis congruis tempore ’*· opportuno convenirent , fic ibi tam de 661 AN’iOgCH"!T' Regum Francorum. 662* Deinde quid in ipforum qhi Paftores po- cuftodiatur ut nullatenùs ad aliorum notipuli conitituti funt moribus, converfa- tiam pervenire permittant ante tempus .. ......... inveniri 1 poilit hone, 6i adibus J: conititutum. quod diEt ideà unus Notarius inter vinx regulx atque au doritan non concor­ omnes eligatur, qui quod ipfi invenerint det > iimulque inventant qux occafiones deferibat, & ipfe lub juramento conflricin utroque ordine id effecerint ut à redo tus ea qux inventa & digefta fuerint dili­ tramite deviatum iit. Et quicquid dc his genter hdcliterquc confervet. cauGs inventum fuerit, tam lolcrti curi CAPITULARE WORMATIENSE <££ lot, tota. ». annidcccxxix. ^οώ; Conftit. Im- Hæc funt Capitula quæ propter interrogationem aliquorum Miflbrum ^*ι;'ίΤ conliderata & fcriptavel ordinata funt, five de ecclefiafticis caufis, five de cæteris quæ ad correâionem majorum hominum, & quæ ad H.ncmari^ publicum honorem pertinent ; quæ fub tribus diftinélionibus ordi- ££. }° nata funt. INDEX CAPITULORUM, fi Λ E his qui fine confenfu Epifcopi I J Presbyteros in Écdefits conjli- 1. - tuunt vei de Ecclefiis eiciunt. ctefia eam dederit. 7. De decimis d populo dandis. 8. De veflitura triginta annorum tfive de rebus Ecclefix qua ab eadem Ecclefia 2. De Ecclefiis inter coheredes divifit. 3- De Ecclefiis deftruSis. 4. De manjo ad Ecclefiam data. f. De hit qui nonas & decimas dare negle­ xerunt. \ 6. De ea qui decimam dare neglexerit Ec­ clefia cujus ejfe debet, altenque EcIT EM ALIA 7*^ E eo fui beneficium defertum fi J fecerit. De malis fcabinis ejiciendis. 3· De melioribus 6' veracioribus eligendis. De fcabinis quipropter munera & ami­ citiam injufiè judicant. De legitimis & rationabilibus commu­ L tf. tationibus Ecclefiahtm Dei. De eo qui probatus fuerit teftes in per­ jurium fcienter induxific. 7- De difeordantibus hominibus. 8. Ut nummos bonos nullus refpuat. per triginta annos pojfefia funt. 9. De his qui refiaurationes Ecclefiarum facere negligunt 10. De,his qui agros dominicatos excolere negligunt, ut nonas exinde non perfolvant. CAPITULA. tO.De coUeSis malis omnimodis prohi­ bendis. j i. Ut pontes publici qui dtflruSi fuerint, iterum exflruantur. xi.De examine aqua frigida. i j. De rtverfione Comitis &pagenfium dc hofiili expeditione i ut ex eo di*fuper quadraginta dies fit hannuscrefifus. 14. De audientia Regis. Et ut Comites it Miffi dominici maximam curam Αλbeant pauperum. i $. De inferenda à Kicariis vel aliis Mifis De malis qua à fifcalinis fiunt. Cornuum exigenda. CAPITULA QUÆ PRO LÈGE HABENDA SUNT., ’· Ί~\ E honoreEcclefiarum, de horniçidiis in Ecclefiis vel in earum atriis commijjis. D* eo qui propter cupiditatem rerum quemcunque propinquoruty fuorum interfecerit. 2. *66\ De cujvfitbet propria uxore dmujfa , velfine culpo mtcfcda. d· De liberis hominibus *d teftimonium 4. Do eo qui res altent cudibct homini •f. J. Déplaçais à hieris hominibus objetvendis. vendiderit. Incipiunt s u p b. a s c k i p t λ S- amiv* 9j. k bis 9U' ^ne confenfu Epifcopi JL/ Preibyteros in Eccletus (uis conftituunt, vel de Ecclefiis ciciunt, fic ab Epifcopo vel à quolibet Miflb domi-' nico admoniti obedire noluerint, ut ban- num noftrum revadiare cogantur , & per fidejuifores ad palatium noftrum venire jubeantur. Et tunc nos decernamus utrum nobis placeat ut aut illum bannum pcrfolvanr, aut aliam harmifearam fu ft meant. De Ecclefiis inter coheredes divtfis. U· Ecc^c,l,s qu-c lutcr coheredes bbZl·»»' divifx funt, conliderandum eft quatcnùs aP Pcr neghgcntiam aut impolfibibtarem def- Adi IV. rrucix line. Et ubi negligentia inventa 97‘ fuerit, epifcopali audoritate emendare cogantur ni qui eas reftaurare debuerant. Si verà per impoffibiliratem contigit, ut aut plures fiut quàm necefle fit, aut ma­ joris magnitudinis quam ut ex rebus ad eas pertinentibus reftaurari polfint, Epifco-' pus modum inveniat qualiter congruè emendari fit confiftere poflint. De manfo ad Ecclefiam dato. IV. De uno manfoadEcclefiam dato, <-γ1Γ,^. de quo aliqui homines contra ftatuta * Ub. <. c»p. fibi fervitium exigunt,quicunque pro hac ’'âii IV cau^1 accufatus hierit, Comes vel Miffi j», i4j. ", hoc quod inde fubtraftum eft, Prefbyte­ ris cum fisa lege reftituere faciant. * [ Puk. nf. contci Cinoaura ftuut* 4v. ] recipiendis. Ut inquit atur de iis qui in extrcitalem inepojfunt expeditionem, vel qui fide­ litatem necdum promiferum. Defaidis coercendis, C APiTULA IT KOR.UM TEXTUS. De his qui fine confenfu Epifcopi Presby­ teros in Ecclefiis confit muni vel de Ecclefiis eiciuiu. ΙλΤΓμ ^4 Capitularia 3 De his qui nanas & dectma^dare neglexerunt. Dc his qui nonas & decimas jam 1*. f. cap. pcrmukosannos,autex parte,aut ex toto, »y*. dare neglexerunt, volumus ut per Miflbs AM IV. noftros conftringantur ut fecundùm Ca- 99. «·4pitularem priorem folvant unius anni no­ nam & decimam cum fua lege, & infuper bannum noftrum. Et hoc eis denuntietur, quod quicunque hanc negligcixiam ite­ raverit , bcnchcium unde hxc nona & de­ cima per fol vi debuit », amiffurum fe fciat. · Ita enim continetur in Capitulare bonx un4e hlt* memorix Genitoris noftri in libroI,cap. Ct vu. Ut qui Ecclefiarum beneficia ha· prdbi.ere bent, nonam & decimam ex eis Ecclefia cu- **·»Λ«·Ι jus res funt, donent. Et qui tale beneficium habent ut ad medietatem labe rent, ut de eo­ rum portione proprio Presbytero decimas donent. Item in Capitulare noftro in libro II. can. x x i. de eadem re : De nonis qui· ·( c«£ett dem & decimis, unde & Genitor nofier & nos frequenter & in diverfis placitis culmo· x*n.] nitionemfecimus, & per Capitularia nofira qualiter hac obferventur ordinorimus, volu­ mus atque jubemus ta de omni conlaborato, & de vino & de fano,fideliter & pleniter - ab omnibus nona & decimaperfolvatur. De nutrimine verb pro decima , ficut haSenùs V confuetudo fuit, ab omnibus obfervetur. Si quis tamen Epifcoporum fuerit qui argen· tum pro hoc accipere velit, in fua maneat poteftate, juxta quod ei & tUi qui hoc perfolvere debet, convenerit. De eo qui decimam dare neglexerit Ecclefia cujus ejfe debet, alterique Ecclefia eam dederit. VI. Quicunque decimam abftrahic de Caphuhr. Ecclefia ad quam per juftitiam debet dari, 1'b. 5· «p. &eam prxfumptiosè vel propter munera ‘7*’ A4d IV. aut amicitiam, vel aliam quamlibet occa- 100. >44. fionern , ad alteram Ecclefiam dederit, à Comite vel à Miflb noftro diftringatur ut ejufdem decimx quantitatem cum fua lege reftiruat. De decimis à populo dandis. VII. Dc decimis, qux dare populus Capital». 66j ^^"^Rcgum Francorum tik ,. «ap non vult, nifi quolibet niodo ab eo redi­ mantur, ab Epifcopis^prohibendum eft AM IV. lot. ily. ne fiar. Ei fi quis contemptor fuerit in* ventus, 6c nec Epifcopum, nec Comitem audire velit, 6 nofter homo fuerit, ad przfentiam noftram venire compellatur j exteri vero diftringancur ut vel inviti Ecclefix reftnuant quae voluntarie dare ne­ glexerunt. veflitura triginta annorum ,Jh e de re­ bus Ecclefix qux ab eadem Ecclefia per triginta armos pofleflat funt. au. 171. VIII. Ut de rebus Ecclefiarum qux l»W.fag· ab eis per triginta annorum fpatiuin hne •n» c j. uQa interpellatione poiictlx funt, ceftimo- nia non recipiantur, fed eo modo conti­ neantur ficut res ad fifcum dominicum pertinentes contineri folenr. De his qui reflaurationes Ecclefiarum facere Cafimitf. ’· C*PAdd. — IV. C»p««Ur. UK4.C 40. neghgum. IX. Quicunque de rebus Ecclefiarum, quas in beneficium habent, reftaitrationes earum facere neglexerint, juxta Capitularem anteriorem, in quo de opéri­ ons ac nonis & decimis conflitutum eft , fic de illis adimpleatur, id eft, in libro j v. capitulo x x x v 111. De opere & reftauratione Ecclefiarum : Confiderandum efi ut de frugibus terre & animalium nutrimine perfolvantur. De opere verb & reflauratione Ecclefiarum Comes fitEpifcopusfive Abbas, und cum Miffb noflro, quem ipfi fibi ad hoc elegerint, confiderationem faciant ut unuf- I T E M Sinnooda», CoacGal. lut, tom. ». re- <«♦· Add.1V, ALIA De eo qui beneficium dejertum fecerit. I. 1 X E beneficiis detiruflis hoc obferI J vetur quod in Capitulare priori continetur, id eft, in hbro iv. capitulo XXXVI. Quicumque beneficium ftium occafione proprii defertum habuerit , & intra annum, poflquam nat omttc vel à Mifio noflro notum fallum fuent, illud emenda­ tum non habuerit,ipfiûn beneficium amittat. De malis bcabinis ejtctendts. (bid. io». II. Ut Miffi noftri ubicunque malos Scabincos inveniunt, viciant, &: tonus po­ puli confenfu in loco eorum bonos eligant. Et cum cleAi fuerint, jurare faciant ut feienter injuftè judicaic non debeant De melioribus & veracioribus eligendis. lbld.io«. III. Ut in omni comitatu hi qui me­ liores êt veraciores inveniri pofliint. eli­ gantur a Miflis noftris ad inquiiitioiic, fa­ ciendas & rei veritatem dicendam , & ut L^t.,6P" 666* quifque eorum tantum inde accipiat ad ope* ranaum & reftaurandum, quantum ipfe da rebue Ecclefiarum habere cognofcitur. otmi­ liter & Voffi noftri aut in commune tantùm operis accipiant quantum return ecclefiafli­ carum habent, sW unufquifqueperfejuxta quantitatem quamipfe tenet. Aut fi inter eos convenerit ui pro Opere faciendo argen­ tum donant, juxta mfiiingtionem opens in argento perfolvant: cum quopretio ReSorEc­ clefix adpradiUamreflauraiionem operarios conducere & materiamen emere pojftt. Et qui nonas & decimas dare neglexerit, pri­ mùm quidem illas cum lege fua rtflituat , infuper & bannum noflrum folvat , ut na cajhgetus caveat ne fapitts iterando benefi­ cium amittat. De his qui agros dominicales excolere ntgligutit ut nonas ex inde non perfolvant. X. De illo qui agros donunicatos prop· u^ttultr. tereà neglexit exemere ut nonas & deci­ lib. f. c»p. *7». mas exinde non perfoivat, & alienas ter­ AM. IV. ra* ad excolendum propter hoc accipit, volumus uc de tribus annis ipfam nonam & decimam cum fua le.ge perlolvat. Et (i [ Decft io quis contemptor aut Comitis aut Miflb- Μύ. Ri»i- puil.ATe rum noftrorum propter boc extirerit, per get&caC. fidejuflores ad palatium venue compel­ * ta Goldaft. Add)* latur. eft in marg. • [ Goldaftn Mc iM· uoutn capot 4t preferiptiatt Mf-Cdleg. 5^. , ft (equentia Capitula at ad porcede·» Captntlara pcwneada defcribk. BuGtva , p«g. p8-)»4 , refert caatn fequentia Capitula ad ptircoilct» Capitula^ j j». CAPITULA. adjutores Comitum fint ad juftitias fa­ cienda,. DeScabinis qui propier muncra&amicitiam injufli judtcant. IV. Volumus ut quicunque de Scabi- Add. IV. nis deprehenfus fuent propter miment aut • •7. propter amicitiam infiifte judicafle , ut per fidejuflores miflu, ad prxfentiam nof­ tram veniat. De extero omnibus Seabinis denuntietur ne qui, deinceps etiam jullum judicium vendere pr«ftunid. tI, pratdiSum bannum, id eft, fexaginta folidos componant. 7t ad hanc Conftitutionem nof­ de qualibet expeditione hoftili reverfi fue­ tram adimplendam Epifcopi &: Abbates , five reliqui qui beneficia noftra habent, adjuvent Comites in fuis hominibus diftringendis. Et fi Comites hanc noftram Conftitutionemneglexerint, hoc per Miffos noftros ad noitram notitiam perfe­ ratur. De malis qua à fifcalinis fiunt. IX.De homicidiis vel aliis injuftitiis qux à fifcalinisnoftris fiunt, quia impunè fe ea committere pofle exiftimant, nos adoribus noftris prxeipiendum efle decer­ nimus ne ultr> impune fiant, ita ut ubi­ cunque foda fuerint, folvere cum difeiplina prarcipiamus. nu. nt. •14/. Air, ad ma! un f«i»»dum •l. «d male fc*4ue. De colleSis malis omnimodis prohibendis. X. Colledx ad malefaciendum * fieri omnimodis prohibeantur. Et ubicunque hujufmodi prarfumptiones fodat fuerint, d-guâ emendatione corrigantur. Et fi per rint, ex eo die fuper quadraginta nodes fit bannus refifus * ; quod in lingua Theo- difea fcafilegi, id eft, armorum depolitio, vocatur. * [ Iti omit! Codictt ; hic doni edi.iona legunt rediin. ] fofuil : Qetl· De audientia Regis. Et ut Comites & Mijfi dominici maximam curam habeant pau­ perum. XIV. Hoc Midi noftri notum faciant IUL ut. Comitibus & Populo, quod nos in omni hebdomada unum diem ad caulas audien­ das & judicandas federe volumus. Comi­ tes autem & Midi noftri magnum ftudium habeant ne forte propter eorum negligen­ tiam pauperes crucientur, & nos tardium propter eorum clamores patiamur, Ii nof tram gratiam habere velint ♦. Populo au­ • [ Μη tem dicatur ut caveat de aliis catills fe ad Pili, va­ nos reclamare, nifi de quibus aut Midi lu at habete. noftri 6<8> A nno Chusti Regum Francorum. 670* prxfumpferit quâm à MiÆs boor memorix genitoris noftri conftitutum fuit, hoc eft, duos folidos pro una vacca, hoc quod De 'inferenda à Vicariis vel aliis Miffis injuftè fuperpofuit atque abftubt fibique Comitum exigenda. retinuit, nis quibus hoc tulit cum fua lege W ni. XV. Quicunque Vicarii vel alii Minif- reftituat, Sc infuper firedum noftrum com­ tri Comitum trioutum quod Inferenda ponat, & miniftcrium noftrum amittat vocatur, majoris pretii à populo exigere noftri aut Comites eis juftitias facere no­ luerint · HÆC SUNT CAPITULA QUÆ PRO LEGE Jj! HÀIINDA1UNT. MQVt b»Tiiû«oS. De honore Ecclefiarum , de homicidiis in componi debes quod in immunitate violata committitur« »J Ecclefiis vel in earum atriis commijfis. E—1* * [ Codku I. T'X E homicidiis in Ecclefiis vel in I J atriis earum commits hoc obfervetur 8c teneatur quod in Capitulare priori conftitutum eft, id eft, in libro 1 v, capitulo X111. Si quis ex levi caufa aut fine caufa hominem tn Ecdefia interfecerit, de visa componat. Si vero foris rixati fue­ rint, & unus alterum in Ecclefiam fugerit, & ibi fe defendendo eum interfeceris ,& fi hujus falli tefies non habuerit, cum duode­ cim conjtsratoribus legitimis perfacramentum affirmetfe defendendo tum interfecifie. t Et /i ipfe auSor commota inter eos ni* exfiitent» leudem interfe&Sf infuper bannum noflrum fotvere cogatur, V publicam agat panitentiam. Si autem non ille qui alterum interfecit,fed is qui interfeQus efi, eandem rixam commovit, abfque compofi· peenitentiam. Si cujuflibet proprius fervus hoc commiferit, judicio aqua ftrytruis exa­ minetur utrùm hoc fponti an fe defendendo feciffiet. Et fi manus ejus exufta fuerit, interficiatur. Si autem non fuerit ,publicà pauutentid multeturi nififorte & ipfe auSor commota inter eos rixa fuerit inventus : •[HecJ*· { tunc dominus ejus,juxta quod widrigildus {■Mb Pick illiju gfi, adEcclefiam perfolvat,aut eum , ' fivoluerilteidcmEcclefia tradat *). De ecclefijflico bfifcalino & beneficiario fervo volu- • muf ut pro una vice widrigildus ejus pro eo componatur, alterâ vice ipfe fervus ad fupplicium tradatur. Hereditas tamen liberi hominis, qui propter talefacinus ad mortem fuerit judiccvi.i , ad legitimos heredes illius perveniat. Si in atrio Ecdefia, cujus porta Reliquit s Sin florum confecrata efi» hujufcemodt homicidium perpetratum fuerit,fimili modo emendetur & componatur. St verb porta Ecdefix non efi confecrata, eo modo componatur quod in atrio committitur,ficut Tom. 1. PkH. U Reft- ki. «tant t in Ctpmiêri Jtftntri , Sirenata, Caoc. Gal lia, tom 1. P *”· ,* j j4. J J t. quoJ ia4kat Capitulair I. atmi Ιι,,ορ.».] De eo qui propur cupiditatem rerum quem­ cunque propinquorumfuorum interfecerit. II. Quuunque propter cupiditatem au. iv. rerum patrem, aut matrem, aut fratrem, «p. « »7. aut fororem, vel nepotem, vel alium pro­ pinquum fuum interfecerit, hereditas ejus interfeâi ad alios fuos legitimos heredes perveniat! interfeftoris verb hereditas in nfcum redigatur. Ipfe verb ordinante Epifcopo pubficx pcenitentix fubdatur. De cujuflibet propria uxore dimiffa , vel fine aupa intetfeSa. IIL Quicunque proprii uxore dere- Cipinj»r. liââ, vel fine caufa interreftâ, aliam duxe’· C4P· ric uxorem, annis depofitis publicam agat IV> poenitentiam. Et fi contumax fuerit,com- >>·. >*>. prehendatur i Comite, & ferro vinciatur, & in cuftodia mittatur, donec res ad nof tram notitiam deducatur. De eo qui res. alienas cuilibet homini vendiderit. IV. Quicunque res alienas cuilibet ho­ mini vendiderit ,(& ipfe homo eafdem res ; H»-dealicui alteri dederit five vendiderit*,) ec ip-funt ___ia Pitk. qui tunc eafdem res comparatas habet, *Ri»» per malum ingenium proprio filio aut alteri cuilibet necdum legitimos annos habenti, juftitix tollendae causi, tradiderit, volumus atque firmiter praecipimus ut fi pater ejufdem parvuli vixerit, ipfe intret in caufam rationem reddendi pro filio fuo. Si autem pater ipfe mortuus eft, tunc legitimus ejus propinquus , qui juftè ei tutor ac defenfor efle videtur, pro ipfo rationem reddere compellatur. Similiter dc aliis omnibus juftitiis ad eum pertinen­ tibus, excepta fui legitimi hereditate qux ei per fucceflionem parentum fuorum lé­ gitimé venire debuit. Quod fi quis hanc hoftram juflionem contempferit vel ne­ glexerit, ficut de exteris contemptoribus, Anno Christi Capitularia iu de eo agatur. Is verb qui ea idem res primus invafit, & injuftè vendidit, necnon fic emptores, excepta foU perfonâ parvuli, hoc quod fraudulenter admiferunt intra patriam emendare cogantur, pofteà, ikut contemptores juiuoms nof­ tra:, fub fidejufloribus ad noftram pracfentiam venire compellantur. Dc placitis à liberis nominibus-obfervaudis. X. De Vicariis & Centenariis qui ma­ gis propter cupiditatem qu.»m propter juftitiam faciendam fxpiffimè placita te­ nent , & exinde populum nimis affligunt, ita teneatur ficut in Capitulare Domni Karoli Imperatoris concinetur in libro m, L™p" 67i men altorum liberorum hominum ideo efle poflunc quia Uberi funt. Illi vero qui δί proprium habent, & tamen in terra dominica relident, propter hoc non abiciantur quia in terra dominica relident, fed propter hoc ad teftimonium recipiantur quia proprium habent. Ut inquiratur de iù qui in exercitalem in poffunt expeditionem , vel quifidelitatem necdum promiferunt. VII. V olumus atque jubemus ut Mi® noftri diligenter inquirant quanti liberi homines in Ungulis Comitatibus maneant Hinc vero ea diligentia & harc ratio exa­ C»p«nU »7. minetur per Cingulas centenas, ut veraciter luant illos atque deicribant qui in exerciniatur, nifi qui caufam fuam querit, aut fi talcm ire poffunt expeditionem» ac deinde citer ei qunrcre debet i exceptisfcabinetsfep- videlicet fecundus ordo de his qui per ttm, qui ad omnia placita effe debent. Item fe ire non poflun-, ut duo tertio adjuto­ de eadem re in Capitulare noftro in libro rium préparent. Et qui necdum fidelita­ IV , capitulo IV. De placitis fiquidem quae tem nobis promiferunt, cum facramento liberi homines A quia dignum pro- Deo deferviret, magni emendatione &: fedô eft ut quod facerdotalis dignitas di­ corredione opus haberet, quoniam ab eo vino illuminata Spiritu corporali Chrifti, idem ordo ad multorum diferimen, nulli quod eft Ecclefia ejufdem Dei ac Domini neceffitate prxpediente, nullius rei ino* & Salvatoris noftri redempta fanguine , piâ obfiftente, penitùs erat avulfus. Quam adinvenit in falutc, vel reformata ftatuit caufamtam per fe»quàmque & per venera­ in religionis augmento, id imperialis ma- bilem prudentemque virum Hilduinum jeftas inviolabiliter permanfurum in per­ memorati monafterii re ligiofu m Abbatem, petuum poteftatis fux ftudeat roborare noftrx ferenitatis'auribus intimaverunt prxeepto : quoniam quicquid in hujus­ uti noftri piiffimi imperiali poteftate per modi negotiis laboratum, feu pio cultui à eorum audoritatem corrigeretur. Unde nobis fuerit dedicatum, hoc procul dubio dignitas imperii noftri tantorum virorum noftrx manfuetudinis regno & populo re­ faluberrimam admonitionem , & ejufdem profuiui gendo credimus fpeciafiùs profuturum. > venerabilis Abbatis Hilduini preces huIdcircb notum efle volumus omnibus fide- millimas, more tranquillitatis noftrx folito libus, prxfentibus fcilicet fle futuris, quia gratanter benignèque fufeipiens, atque poftquam Deo aufpice imperium pater­ in omnibus emendande judicans, ne tanti num fufeepimus, ftudii nobis maximè Ordinis collapfio falytis noftrx quoquo femper fiait ut Domini Ecclefia, ejus ma­ modo fieret damnatio, ad eofdem rrxfugnificentia humilitati noftrx divinitùs re- les Ecclefiarum idem cenfuimus referre {;eoda tuendaque commi fla, felicibus pol- negotium, ut noftri principatûs audorieret fucceffibus, eamque, quantùm nof­ tate, eorumque judicio, quibus tanta eft trx attinet auguftx devotioni, inceflan- collata poteftas à Domino, idem ordo in ter ad meliora provehere, & ab illa quic­ eodem loco abfque retradatione reftituequid noxium erat eradicare, atque in ea retur. Veniens ergo Aldricus Métropo­ incrementa virtutum plantare. Quaprop­ lite Senonicus cum fuffraganeis fuis, necter fxpiflimè Sacerdotes Domini, quorum non 8i Ebbo Métropolite Durocortorum id officii effe noveramus, admonere cura­ cum fuis fuffraganeis, ad memoratum vimus, ac noftram principalem audorita- monafterium, habito conventu, primùm tem adjutricem ad eorum minifterium jux­ quàd idem monafterium ordini monaftico ta voluntatem Dei exequendum promptè conftrudum, dedicatum, & rebus dita­ exhibuimus, ut quicquid in ordinibus ec­ tum fuit, & in eo ipfe ordo ufque ad tem­ ciefiafticis , vel in quacunque perfona, pus quo fceptra imperalia fuperni lar­ emendatione dignum invenirent, pafto- giente gratia clementia noftra fufeepit, rali audoritete, poftpofitâ qualibet tor- & fuprà memorati Hilduini Abbatis prx- I 677 Regum Francorum LuoovictPn ✓„() iM«a.i> 67<>* lationem, ibide» utcunque viguerit, mn- religiofos fic venerabile vite viros Benevu nifeftis indiciis R c antiquis ac diftum fic ArnuMum Abbates conftituimus, qui per noftrum À Deo gubernan- n» Aic«modernis vilegiis, ac fidelium oonaooanxn, paiam dum fic confervendum imperium feduli “’P·*· r unctis eft fiftum. Deinde diligentem in- huic negotio ftudiosè infifterent. lidem quiiittonem fecerunt fuper iis qui in eodem verà boni fic devoti, fed fimpikiffimi Pa­ loco regularem promiffionem fecerat? i tres , fupradidorum fratrum calliditate fic ex quibus quidam qui eandem profeffio­ duritii fufique fimplieitate abdufti, non nem fecerant, defectores ejufdem propo­ ftudio, fed minùs lubtili fic necefferii inlin eife&i , rebus humanis jam erant veftigatkme feu providendi fallentes, * exempti > quorum perditio non fine mag­ eos qui in foliditate fux profeflx falvano animi neri poteft moerore. Quidam tionis perduraverunt à mooafterio remo­ etiam non eandem profeffionem fe feciffe verunt , atque in memorata cella collomentid funt, fedteftibus patentibus con­ caverunt i fic illos qui proprix voluntatis viât , pro fua contumacia canonicx poe­ libitus non virtute, fed verfutifi, quxfienitentiae funt fubafti. Quidam verà, im- runt, ac collo de fub jugo regulx exmà maxima pars, qui ha&enùs in apofta- cuffo, loro difiigatioris vitx foluti, am­ fiam prolapü fuerant, coràm venientes, pliori itinere coeleftem patriam petere funt fploque fe profternentes, confeffi funt conati, in domiciliis reverendi habitûs fic eandem profeffionem in eodem loco regu­ vitx monafticx reliquerunt Sed lauda­ lariter fe promififfe, fiuque mifereri, oc à bilius hi Patres Ecclefix auâoritate fuâ Domino veniam pro tanto admiflb dari dignx petitioni fratrum, quos in fux re-? < humiliter flagitavere. Qui confêffione ligionis virtute diximus permanfilTe, quia faftâ, cucullis fui propofiti coram coetu fic noftri aflênsûs juffio tuerat, annuentes Epifcoporum fit exterorum Sacerdotum rationabiliter fie canonicè fâtisfecerunt. cunâique fequentis ordinis cleri nobi- Et ob fuggeftionis notitiam, ut noftrx liumque virorum, non modicicircumad- panderetur celfitudini qualiter vel quo fiftente turba, fe induerunt, atque in com­ ordine tam devotiffimum rafrum ab iifdetn mune, ne aliquandà, ficuti fibi aliifque religiofiffimis viris fit celebratum, duas jam in eodem loco contigerat, fandx pro- fuper hoc inde pari tenore confcriptiones feffionis propofito diabolico propulfaren- fecerunt , eafque manibus firmaverunt tur inftinftu , regularem promiffionem propriis, ut altera carum in archivo ipfius iteraverunt. Pars denique quxdam eo­ monafterii ob memoriam fic ftabilitatem rum , illi fcilicet qui divinx infpirationis inibi hujus ordirprp^r futura tempora fermunere adi & amore devindi, m fandx varetur, alteram noftrx magnitudini di­ religionis propofito adprimè abfque ulla rexerunt , ut illam paladnislcrinüs jube­ refragatione vel interpolatione elege­ remus recondi, ob monimentum videlicet runt viriliter permanere , fic in cella fie iftius re&è fafti perpetuam firmitatem. ejufdem majoris monailerii, poftquam Sed cùm idem Ordo , Deo annuente, exteri monafticam vitam fic habitum Suantùm divinitùs videri dabatur, in eodeferuerunt, ufque ad hanc noftrx de­ em loco feliciter incederet , antiquus mandationis habitam Synodum degêre, falutis humanx inimicus quofdam in ipfis ante jam memoratos venerabiles Patres fratribus fua organa efficiens, adeo infivenerunt, locumque priftinum, in quo diarum fuarutn furiis exagitavit, ut confpromiffionem fecerant , fic regulariter piratione fic conjuratione fadâ fie propolicèt minùs perfeftè vixerant, fibi fic fe fitum monafticum abnegarent , fic une petierunt loco reftitui. Quorum femotio licentia fui Abbatis, eorum legati digni­ ob id acciderat, quoniam, ut prxdiximus, tatis noftrx dominationem adirent, fic mox ut divina dignatio nos paterni fede moleftiam fuper hac ratione contra cano­ fufeeptaimperialibusfceptris inniti voluit, nicam fic propofiti fui inftitutionem, ferepix intentionis noftrx iollicitudo exequi nitatis noftrx auribus inferre prxfumeprocuravit ut religio, decor, fit omnis rent, offerentes, nobis tomum m accufiiboneftas â Domno fit Genitore noftro tionem 8c blafohemiam Epifcoporum qui 'divx memorix Karolo coepta fic inftituta, fe de apoftafia , in qua verfabantur, liquidà fic veraciter, remota omni fimula- paterni follicitudine noftra auftoritate tione, in propriis quibufque maneret fic correxerant, fic ad propofitum quod abdi­ vigeret ordinibus. Unde ad monafticx caverant redire fualerant, addentes etiam Imtitutionis normam corrigendam duos in eadem fchedula alia qux digna non funt *679 Capitularia imperialibus noftris fcriptis interfere Por­ ro noftra follertia , auditis eorum queri­ moniis , fupra memorato venerabili viro Hildumo noftra julfit clementia ut eofdein Epifcopos, contra quos quereban­ tur , necnon & alios ab accufanone im­ munes , juflîonc noftri ad ipfum venire mandaret monafterium. Et quia ad nof­ tram notitiam ipfi fratres fuos mifere cla­ mores, unde nihil ambiguum & finejuftx definitionis decreto fas ad abtcedere, com­ plurium Epifcoporum diligenti examine rem re ventilari & canonicè definiri &confopiri prxeepimus > non quali de prxtaca memoratorum patrum fententia, qux ex­ cel le mix noftrx bene per omnia manebat cognita, vel in aliquo hxfitantes i fed ut major Domino Deo noftrode proculcaro hofte, qui jam diâos excitaverat fratres, triumphus fieret, & in eodem loco firmio­ ri , quia iterata, ftipulatione idem ordo confirmaretur. Et quoniam fuper Paftores Ecclefix dignitati noftrx imperiali, quxcunque ingerebatur accufatio , non line certo & rationabili obliteraretur judicio, qui ad condiâum tempus & diem ad fupraferiprum venere monafterium, & ipfis accufalohbus, cum fcriptoquodclementix noftrx obtulerant, coram exhibitis, eunda qux in eorum accufatione dixerant vel feripierant felfa efle veris aflertionibus idoneifque prolatis teftibus probaverunt, ficut cx ordine in feripto manifeftatur quod ex hac caufa &: fecunda conftitutionis noftrx fynodo archivo noftri palatii, cum chartulis que nomina teftium conti­ nent qui utrifque conventibus interfue­ runt , diredum ob gcftorum memoriam confcrvatur, unde aliud etiam ab ipfius monafterii feriniis retinetur. Ipfi de exte10fratres, refpcftu divino proceflu tem­ poris corda illorum tangente , propofiti tui ftrenui & prxtericarum negbeentiarum {icenirentix devoti exeeutores enefti, conènfu falubri atqueprudenti tres chartulas confcripferunt > ut una earum ad caput gloriofiflîmorumChrifti Martyrum fieret, altera regix dominationis noftrx cuftodia fervari demandaretur, tertiam vero ipfius monafterii Abbas haberet> in quibus fe à beato patre Benediélo Spiritu fando do­ cente deferiptam regulam funt fervare velle profelh 5 & unulquifque eorum no­ men proprium cum gradu & monachi ap­ pellatione eifdem chartis ijubterfirmavit. . “ 68ο Quarum unam benignitatis noftrx prxlennx exhibuerunt, humiliter poftulantes, licui & ixpememoraci venerabiles Patres, a quibus fynodales definitiones celebratx funt, auèloritatem noiiram fedu- lo petierunt, quatenus hoc quod tam fubuli & diligenti mveftigatione inventum, & jufta ratione definitum , feu falubri rcftituuone reparatum, atque canonici auc­ toritate flaturum efle dinofeitur, ampli­ tudinis noftra* privilegio feriptis imperiali­ bus confirmaremus; ut quou canonica do­ cet au&oncas, &: vota Regum cunâorumque fidelium, qui ipfum locum prop­ ter monafticum ordinem ibi fervandum rebus fuis ditaverunt, dcmonftrant, cùm nequaquam ab eo tine periculo & Regis & regni pollit avelli, noftra imperialis poteftas confirmatione provideat ne ex eo­ dem loco modernis futurifque temporibus idem ordo defticuacur > fed potiùs Chrifto Domino largiente ad cumulum mercedis noftrx , conjugis quoque, &: prolis, eoruinque ialutem quorum poft tantum lap* fum reparatio fafta eft, uecnon & eorum per quos Deo annuente noftra auctoritate eadem reparatio celebrata eft, limul δ£ illorum informationem qui poft ad mo­ nafticum ordinem Domino infpirante ad eundem confluxerint locum, remora om­ ni fimulatione femper in eodem monafterio regularis ordo permaneat, floreat, & felicibus fucccHibus Deo opem ferente polleat, Êt ut hxc auftoritas, quam ob Dei amorem & animx nofter, conjugis, & prolis, ut prxdiximus, fàlurem, atque imperii noftri ftatum conftituimiis, firmio­ rem obtineat vigorem, & deinceps inconvulfa valeat perdurare, duas inde pari te­ nore confcriptas firmationes fieri juflimus; ut una imperialis aulx reconditorio palati­ nis falvetur excubiis, altera hb ipfius monafterii cuftodibus in perpetuum diligenti cura debeat provideri > eafque manus noftrx fubfcrmrione fubter firmavimus & anulo noftro figillari juflimus. Signum HLUDOUVICI fereniffimi Imperatoris. Hiiminmaius Notarius ad vicem T h e odoni s recognovit. Data vh. Kalendas Septembris anno Chrifto propitio xix. imperii Domni Hludouvici fereniflimi Imperatqris, Indiâ. x. Alium in monafterio fandi Dionyfii in Dei nomine feliciter. Hludouvici Pii, Imp. Aug.·, ft Hlotharh Cæsaris Capitulare (ann. 8?a. ), de Ecclefiiit inter haredts divifis ; de hit qui decimam fraudant t de Pratfcnptionc xxx. atuiorwn. Vide in novo Codice Legum veterum. 681 Anw,^mst'Regum Francorum. L“'JU 68x Epistola Agobardi, Lugdunenfis Anhiepifcopi, ad Hludovicum Pium, de dividotu Imperii Francorum uuer filios. Vide in novo Codice Legum VETERUMEpistola Agobardi , Lugdunetfis Archiepifcopi, «d Hludovicum Pium, dc to qubd Hludovic tes haud digni Gregarium Papam accepijjcl. Vid. in NOVO Cod. Lf G. vtT. Epistola Gregomi IV , Papa, ad Epifcopos Regni Francorum, qui eat ob­ jurgat co qubd Hludovigo Pio faverent. Vide in novo Codice Legum veterum. Hlothario I., Imp. Aug. convocante, Episcoporum Edictum impium de exauQoratione Domni Hludovici Pii Imperatoris , promulgatum. apud Compendium , anno Sjj. Vide in novo Codice Legum veterum. Decreta Comitiorum Imperialium pro confirmandi libertate Germanici & Gal­ licani. contrà Hlotharii Cafaris & GregoRH IV , Papa, machinationes in HtUdovicum Pium, Imperatorem. Vide in novo Codice Legum veterum. ■saBBRaaaaadHBBaBBaBBBBBsanasBBKBsanBBBBKiBBi PRÆCEPTUM Dt Ptgtnij Ckrifiieniuutm invitandis 9& Jt Inflitmiotu Epifcopalis Htmnuburftnfis. N nomine domini Dei & Salvatoris noftriJefüChrifti.Hludouvicus,divina propitiante clementia,Imperator Auguftus. Si fpecialibus cujufque fidelium noftrorum neccffitatibus perfpedis fubveuiendutn effe imperialis au&oritas monfrrat, quanto magis ad debitam generalitatis providentiam zquutn dignumque pertinet ut Ecclefix catholicx atque apoftolicx, quam Chriftus fuo pretiofo un­ guine redemit, eamque nobis regendam tuendamque commifit, piam ac foliicitam I fitientes (alutis gratiam prz-manibus vel oculis haberent, infuper & &magnorum ------------ic, infuper progenitorumi noftrorum facra lucrandi ftudia noftrisin . diebus nunquam defice­ i " rent. Genitor etenim nofter ~ gloriolae memoriz Karolus omnem Saxoniam ecclcfiafticx Religioni fubdidir. , jugunique ** " Chrifti ad ufque terminos Danorum atque Slavorum’, corda ferocia ferro perdo­ mans, docuit» ubi inter has ucrafque gen­ tes , Danorum videlicet five Win edorum, ultimam Saxonix partem /icam, & diver-11 in eundis oportet gerere curam, & ut in fis periculis, temporalibus videlicet & fpiejus provectu vel exaltatione congruam ritualibus , interjacentem profpiciens, exhibeamus diligentiam, novis ad ejus pontificalem ibidem Sedem neri decrevit neceflitateni vèl utilitatem atque dignka- trans Albiam. Unde poftquam terram Noirdalbingorum laxati captivitate, quam rem pertinentibus rebus nova irnmô ne­ ce flari a& utilia provideamus conftituta. ob multam perfidiam in ipfis Chriftianita-Idcirco fandx Der Ecclefix filiis prjefen- tis initiis patratam per 'feptenniuip paflî tibus fcilicet & futuris certum efle volu­ funt, ne locus ille à parbaris invaderetur, mus qualiter divini ordinante gratia nof­ Ekeberto Comiti reitituere praeceperat, tris in diebus, aquilonaribus in partibus, non jam vicinis Epifcopis locum illum committere voluit, fed ne quifquaun eo- . ingentibus videlicet Danorum five Suco­ rum hanc fibi deinceps parochiam indi­ num , magnum cccleftis gratia prxdicationis live adquifitionis patefecit oftium, ' carer, ex remoris Çalliat partibus quenita utmuhitudo hinc inde ad fidem Chrifti dam Epifcopum Anularium nomine dire­ converfa myfteria cceleftia ecclefiafticaxit , qui primitivam Ecclefiam ibidem 8ue fubfidia defiderabiliter expeteret. confecrarer. Sed & eidem Ecclefix facrax inde Domino Deo noftro laudes immen- Reliquias, ac plura ecclefiaftica munera, fas perfoiventes extollimus, qui noftris pia largitate fpecialiter deftinare curavit. temporibus & ftudiis fandam Ecclefiam, Poftmodùm verb captivis optatam ad pa­ feonfam videlicet, fuam, in locis ignotis triam undique' confluentibus , eandem unit dilatari atque proficere. Quamoorem parochiam cuidam Prelbytero Heridac unà cum Sacerdotibus exteriique imperii nomine fpecialiter commendavit, quem noftri Fidelibus hanc Deo dignam cernen­ univerfx Nordalbingorum Ecclefix, ne tes caufam valde neceflariam atque futu- ad ritum relaberentur gentilium, vel quia rx EccleGx dignitati proficuam, dignum lucrandis adhuc gentibus locus ille vide­ duximus ut locum aprum noftris in finibus batur aptiflimus, difpofucrat Çonfecrari evidentita eligeremus, ubi Sedem epifeo- Archiepifcopum, ut ipfi (xcafionc vel paiem per hoç noftrx auftoritatis prx- auâoritate nqnma in ipfis terminis genccptum ftatucremus , unde omnes multi-­ nnes HJx num fedubrare prxdicandi fanfta multi barbarx nationes xterhx virx jpabulum 1 ___ ”______ Σ. , , 2_._. J_______ ' plicaretur Ecclefia dum vicinorumipfius facilita uberiùfque capere valerent, & novitatis Epifcoporum multa latitudinis Ί *683 Ann0,C"‘'!T· Capitulari^ 684 cura non fufficiebat difeurrere per omnia. Albiam pofitas, cultas & incultas, infra Delegavit etiam eidem Prelbytero quan-terminos ejufdem parochiz ponimus i ut dara cellam Hrodnace vocatam , quatinits eidem loco undique periculis circum* dato fieret fupplementum Sed quia confecrationem jam diAi viri velox ex hac luce tranfitus pii genitoris noftri in diebus ejus fieri prohibuit » ego autem, quem di­ vina clementia in fedcm regni ejus afciverat, cùm ia multis regni difjxjncndis ne­ gotiis inhfterem, hoc quoque prxdiAi pa­ tris mei ftudium, velut regni in finibus peradum, minùs cautè adtenderem, fin­ dentibus quibufdam jamdiAam cellam ad Indam monafterium contuli, prxdiAam verb parochiam vicinis Epifcopis interim commendavi. Nunc autem tam propter fuprafcripta eeclefiaftica lucra in gentibus demonftrata, quàm & propter votum pii genitoris noftri, ne quid ejus ftudii imperfcAum remaneat, ftatuimus, unà cum confenfu eccletiaftico, prrfata ultima in regione Saxonica trans Albiam, in loco nuncupato Hammaburg, cum univerfa Nordalbingorum provincia Ecclefiz pro­ prii vigoris conftituere fedem i cui & pri­ mum prarefle, arque folcmniter confecrari per manus Drogonis Metenfis & fummi lanAz palatinz dignitatis Przfulis, Anfgarium fecimus Archie pi fcopum, adftantibus Archiepifcopis Ebbone Remenfi, Hetti Treverenn, & Otgaro Mogontiacenfi, cum plurimis aliis generali in con­ ventu totius imperii noftri Prxfulibus congregatis » alfiftentibus quoquè fpecialiter & confentientibus atque confecrantibus Helingaudo five Willerico Epifcopis, à quibus jam diAx parochix partes i nobis fibi olim commendatas recipimus. Cui vi­ delicet Anfgario , quia przfatis in genti­ bus hxc noftris in diebus digniilima in convocatione gentilium vel redemptione captivorum monftrata funt lucra, tam noftrz quàm ûnftz Rotnanz Ecclefiz auAoritate hanc Deo dignam in przfatis gentibus commifimus legationem, ac pro­ prii vigoris aferibere decrevimus dignita­ tem. Et quia cafus prarteritorum cautos nos facit in futurum, ne quifquam Epifcoportun aliquam fibi trans Albiam vel ali cubi in przdiAa parochia vindicet poteftatem, certo limite circumfcriptum efle volumus, videlicet ab Albia flumine deorfùm ufque ad mare oceanum , & rurfùm per omnem Slavorum proviriciam ufque ad mare quod orientale vocant, & per omnes przdiAas nationes Septentrionis. Omnes quoquè paludes infra five juxta Tranfalbiani fe & lua.ab incurfu Pagano rutn, qui fzpe timendus eft, fecunùs in his locis occultare queant. Et uthxc no­ va conftruAio pcriculofis in his locis cœpta fubfifterc valeat, quandam cellam Tmrkalt vocatam tam huic novz conftruAioni, quàm Archiepifcopi fucceflbrumque fuorum in gentibus legationi perenniter fcrvituraiÀ,ad noftram noftrxque fobolis perpetuam mercedem divinz offerimus majeftati. Homines quoquè qui eiufdem cetlz beneficia habere videntur, ab omni expeditione vel militia five qualibet occugitione abfolvimus, ut idem venerabilis pifeopus ad hanc Deo dignam peragen­ dam in provifis temporibus legationem nullum in hoc patiatur impedimentum. Dona verb quz ex eadem cella noftris partibus dare foiebant, & nobis quoquè lucceflbribufque noftris fimiliter oari vo­ lumus» his exceptis, majus minufve in con­ vocatione Paganorum vel redemptione captivorum , live ejufdem fedis fupplemento multimodis periculis circumdata, vel ibidem Deo militantium foinfio, 0’0 amorem Dei & beati Six11 confeflbris ejus perpetuo delegamus Res itaque prxfatz ledis & jam did i monafterii fub pleniflima defenfione & immunitatis tuitione volu­ mus ut confiftant ac tueantur, ita ut nul­ lus Judex publicus aut alia qualibet poten­ tate publica prxdita perfona de eorum rebus freda , tributa, manfionaticos, vel paratis, aut teloneum, vel fidejutiores tollere, aut homines ipforum tam litos quam & ingenuos fuper terram eorum ma­ nentes diftringere , nec ullas publicas func­ tiones aut redhibitiones vel illicitas occafionesrequirere vel cx-gere prxfumat. Sed liceat prxdiAo venerabili Epifcopo fuif3ue fucceflbribus,ac omni clero fub eorunem regimine conftituto , quiete in Dei fervitio degere, & pro nobis proleque nof­ tra atque ftatu tonus imperii divinam mi­ fericordiam exorare. Et ut hzc auAoritas fui vigoris perpetuam obtineat firmitatem, manu propria fubter eam firmavimus, & anuli noftri impreflîone fignare iuflimus. Signum HLODEUVICI piiiTimi Imp. Hirminmarus Notarius Theodonis recognovit. ad vicem Data Idus Maii, anno Chrifto propitio xxi imperii Domni Hlodeuvici piifliml Augufti, IndiAione duodecimi AAum Aquifgrani palatio regio in Dei nomine feliciter. Arnen. Hludouvicî Anno^h''st' Regum Francorum. *’ 686* via Pii Imp. Aio. , Constitutio Je colligendi j 6· transferendi* S. Dto­ monumrntit. Vide in novo CodRe Legum vftfrum Charta Ebonfs, Archiepifopt. Remenfts , φ·Λ indtgnum [e piojuetui mtni(lfn9 Pontificali. Vide in novo ConicE Lu.i m viterum. Capitula quærllarum Hluihhivici Ph filtot Ιμ^. & ad ca^m Hluoot ny Refponfio. Vide in novo Codilf Lbguh vi-m· " CHARTA E) I V 1 S I O N I S 1 MP ERI I Inter P ip pi N u M , Ludovicum &Karolum, lilios Imperatoris, rwefe. data anno Chrilli dcccxxxvii. * Aquilgrani, in generali Populi ""Λ1** ? GoUaft. v-OTivcnüU· • hit ■«»> pf*i : Chan» ifl· videtur »nni I5A Nithardum pg. j6>. Coniht-itft r^T. torn- X· i >. N nomine Domini Dei & Salvatoris noftri Jeiii Chriftt. Hludouvk us, divinâ ordinante Providentiâ, Imperator Auguftus, omnibus Fide­ libus fanélæ Dei Ecclefiæ, & eundo catholico Populo, præfenti feilicet & futuro, gentium ac nationum quæ fub imperio ac regimine noftro conftitutæ funt. Notum fieri volumus omnium vcftrûm lolertiæ quôd inter diledos filios noftros Pippinum , Hludouvicum, Karolum, regni nobis à Deo commilfi talem divifionem facere decrevimus, ut noit nof­ trum ab hac mortalitate decelfum unufquifque illorum fcire valeat, fi eos divina pietas nobis fuperftites effe voluerit f quæ portio fibi ad te­ nendum atque gubernandum à nobis adfignata lir. Quam divifionem eo modo deferibere ac defignare volumus, ut finguli juxtà ordinationem noftram & fines regni fui qui in alienigenas extenduntui , cum Dei adjutorio defendere ftatuanr ac Audeant, & pacem ac fraternam cari­ tatem inter fe cuftodire valeant. Cujus divifionis modum atque ordi­ nationem talem nobis /acere placuit. I Cap. t I. aurem tali ordinatione difpofuimus, ut fi poft noftrum ab hac luoe difceffum aliquis eorum priufquàm fratres $>rpti,P»g. fui diem obierit, & talem filium reliquerit , c. quem populus ipfius eligere voluerit ut patri fuo fuccedat in regni hereditate, volumus ut hoc conientunt patrui ipfius Îmeri, 5c regnare permittant filium fratris ui in eo regno quod pater ejus frater eo­ rum habuit. Quôd fi talem filium non ha­ buerit, tunc volumus ut illa pars regni quam idem habebat, dividatur arqualiter inter illos fratres qui fuperftites remanfecint. H c I L n»id. c. i. Placuit etiam inter prardiftos filios ftatuere atque prxeipere, propter pacem & concordiam quam inter eos perpetuô per­ manere defideramus, ut nullus eorum fra­ tris fui terminos vel regni limites invadere Tom. L prxfumat, neque fraudulenter ingredi ad conturbandum regnum eju* vel marchas minuendas, fed poiiùs adjuvet unufqtiifque illorum fratrem fuum, pro ut tem­ poris opportunitas pertnifent,& auxilium ei ferat contra inimicos ejus juxta ratio­ nem fic poffibilitatem. III. Nec aliquis ullum hominum fratris fui P*t··♦*’ · f«ro quibuftibet caufis vel culpis ad fe con- c*r ugienrem fufeipiatad mterceifionem pro eo faciendam » quia volumus ut quilibet homo peccans 8c interceffione indigens, in­ tra regnum domini fui vel ad i tribus fratribus, nob»$ m coi pore confiih nubus, vei noftrum vel cujuihbet alterius hominem (aeramen­ tum fidelitatis fibi promittere faciat, & per hoc eum vel a nobis vel ab altero domina fuo per hujufmodi facramentum averta: fic ad fe adtrahac. V. ικιλ c. o. Quin etiam prarcipiendum nobis vide­ tur ut poft noftrum ex hac mortalitate dilcefliim homines uniufcujufque eorum aceipiant beneficia, unufquifque in regno donum lui, fié non alrenus, ne quando per hoc , ii aliter fuerit, k andalum ali?|uod pollit accidere. Hereditatem autem uam nabe.ar unufquilquc hominum illo­ rum nbl pie conrradvbone. in quocum­ que legno hoc eum legitime habere cognuvrnt. V I. u,;a eu. Et unufquifque liber homo’, poft mo tem domini fui, licentiam habeat fe com­ mendandi inter hxc tria regna ad quem< unque voluerit. Similiter & ille qui non­ dum alicui commendatus eft VII. IbU. c. >>. De traditionibus autem atque vendi­ tionibus qax inter panes fieri folcnt,prxcipimus ut nuilus ex his tribus fratribus fufeipi't de regno alterius d quolibet ho­ mine traditionem vel venditionem rei im­ mobilis, hoc eft, terrarum, vinearum, atque fvlvarum , fervorumque qui |am cafati lunr , live exterarum rerum qua: he­ reditatis nomine cenfentur i excepto auro, argento, Jc gemmis, annis ac veftibus, necnon ôé mancipiis non cafatis, & iis fpeciebus qux proprie ad negotiatores per­ tinere nofcuncur.Cx teris vero illis homini­ bus hoc minime interdicendum judicamus. VIII. Si autem feminx, ficut fieri folet, in­ ter partes & regna legitime fuerint ad con­ jugium poftulatx , non denegentur juftè pofcentibus j fed liceat eas vicilfim dare & accipere , & adfinitatibus populos inter fe fociare. Ipfx vero feminx poteftatem habeant rerum fuarum in regno unde exierint, quamquam in alio propter ma­ riti focietatem habitare debeant. I X .bMLc.15· De obfidibus autem qui propter cre­ jbilc. i». ’ι^" dentia* dati funt, & à nobisj*er diverfa loca ad cuftodiendum deftinaci funt, no­ lumus ut ille Rex in cujus regno funt, abfque voluntate fratris fui, ile cujus reg­ no fublati fuiir, ad patriam eos redire prtmittat, led potius m futuro iu fufeipiendivobiidibus alter alteri mutuum fe­ rar auxilium, fi frater fratrem hoc facere rati.habiliter poftulaverit. Idem jubemus & de us qui ob tua facinora in exilium milii vel mittendi funt. X. Si caufa vel intentio & concroverfia talis inter partes propter terminos aut confi­ nia regnorum orta fuerit qux hominum teftimomo declarari vel definiri non poflit, nine volumus ut ad declarationem rei dubix vcxiilu crucis Dei voluntas & rerum veritas inquiratur, ne umquam pro tali caufa cujuflibetgeneris pugna vel campus ad exterminationem judicetur. Si vero quiflibet homo de uno regno hominem de altero regno de infidelitate contra fra­ trem domini fui apud dominum fuum accufaverit, mittat eum dominus ejus ad fratrem fimm, ut ibi comprobet quod de homine illius dixit. X i. Super omnia autem jubemus atque prx- 1W. c. if · cipimus ut ipfi tres fratres curam fit defeniionem Ecdefix fandi Petri fimul fufcipiant, ficut quondam i proavo noftro Karolo, & avo noftro Pippino, fiebeatx memorix genitore noftro Karolo Impera­ tore & à nobis pofteà fufeepta eft, ut eam cum Dei adjutorio ab hoftibus defendere nitantur, & juftitiam fuam, quantum ad ipfos pertinet & ratio poftulaverit, ha­ bere t.H iant. Similiter dc exteris Ecclefiis qux fub illorum fuerint poteftate prrcipb mus ut juftitiam fuam & honorem ha­ beant , fié Pallores atque Redores venera­ bilium locorum habeant poteftatem re­ rum qux ad ipfa pia loca pertinent, in quocunqtie de his tribus fratribus illarum Ecclefiarum poflefliones fuerint. X I I. Quôd fi de his ftarutis atque conve«·’·· nientiis aliquid cafu quolibet vel ignoran­ tia, quod non optamus, inruptum fuerit, prxeipimus ut quam ciciflimè fecundùm juftitiam emendare ftudeant, ne. quando propter dilationem majus damnum poflit aderefeere. XIII. Hxc autem omnia ita difpofuimus at- ?*&·*♦*· que eo ordine adfirmare decrevimus, ut cip' **’ quandiù divinx majeftati placuerit hanc Π I' ■ i t . - θθ9 Anno Christi t,T. 4 a Regum Francorum. 1690* corporalem nos agero vitam, pote lias noftra fit fuper à Deo coufervacum regnum atque imperium iftud, ficut haâenùs fuit, in regimine atque ordinatione & omni do­ minatione regali & imperiali, fic ut obe­ diences habeamus prxdi&oe filios noftros atque Deo amabilem populum noftrum cum omni fubie&ione qux patri à filiis fic Imperatori ac Regi à fu» pdpulis exhibe­ tur. Et fi aliquis ex his tribus filiis noftris per majorem obedienriam, ab bonam vo­ luntatem inprimis Deo omnipotenti ac poftei nobis placere cupiens, morum pro­ bitate promeruerit ut ei majorem hono­ rem ac poteftatem conferre delcftet, fic hoc volumus ut in noftra maneat poteftate ut illi de portione fratris fui qui non pla­ cere curaverit fic regnum fic honorem ac poteftatem augeamus, fic illum talem effi­ ciamus qualiter ille propriis meritis dignus oftenderit. XIV. P*fr*4<. Hoc poftremb ftatuendum nobis vide­ cap. if. tur, ut quicquid adhuc de rebus fic con­ ventionibus qux ad profeftum fic utilita- tem eorum pertineant, his noftris decretis atque prrceptu addiderimus, volumus fic à przmftis dHe&s filiis noftri? obfervetur atque cuftodiatur ficut ea qux in his jam ftatuta atque defcripca funt cuftodire tc confcrvare praecipimus. i t> Huc u^uc Gohaûnr. Ad Aquitaniam totam inter Ligerim fic Sequanam & ultra Sequanam pagis » xxviu, id eft, Catalonis, Meltianum, Ambienfis, fic Ponrirus ufque ad mare. Ad Baju variam, Toringiam totam, Ripuarios, Aerarios, Saxonix, Frifix, Ardenna, Hafbauia, Bragmento, Franderes, Mempifcon, Metunenti, Amau, Aufterban, Adertenfis, Tervuanenfis, Bolenfis, Quentovico, Camalecenfis, Virdomadenfis. Ad Alamaniam totam Burgundiam, excepto quod Pippino datum eft, totam Provinciam, & totam Gotiam, fic de ifta media Francia Warenfis, Ungenfis, Caftrenfis, Podano. Remegenfis,Lauduna fis, Mofellis » Treveris. ♦ * * Heic vetufiijjima membrana défiât. CAPITULA LUDOVICI PII IMPERATORIS EXCERPTA EX LEGE LONGOBARDORUM. L T*}r imum omnium placuit nobis ut if chartula? obligationis de fingulis li­ beris hominibus fadar, qui fe aut uxores eorum aut filios vel filias in fervitio tradi­ derint , ubi invenue fuerint, frangantur , fit fint liberi ficut primitùs fuerunt. II. Omnibus Epifcopis, Abbatibus, lbU.tit.47· CMp. S· cun&oque Clero omninbpraecipimusViceCoecl· Mogoacio. dominos, Przpofitos, Advocatos five Defenfores habere bonos, non malos, non crudeles, non cupidos, non perjuros, non falfitatem amantes, fed Deum timentes, fit juftitiam in omnibus diligentes. De Ju­ dicibus autem vel Centenariis atque Tri­ bunis vel Vicariis dignum effe eenfuimus, ut fi mali fuerint reperti, de minifterio fuo abiciantur. Llb i.ieR. HI. Si duo teftimonia de qualibet re I^ngoUt’. tcftimoniaverint, fic inter fe difcordaverinc, tunc Comes eligat unum ex una le‘ pane, fic alium ex altera, ut illi duo de- Longobcr. certent cum fcutis fic fuftibus j fic illi qui de falfitate convidus fuerit, dextera ma­ nus eius amputetur. IV. Conftitutum eft ut nullus Laicus crimen Clericis audeax inferre. Teftimo­ nium Clerici adversùsLaicum nemo reci­ piat. Nemo enim Clericus vel Diaconus vel Prefbyter pro qualibet caufa intret in curiam, nec ante Judicem caufam dicere prrfumat » quoniam omnis curia i cruore dicuur fic immolatione fimulacrorum. Et fi quis Clericus Clericum accufans in cu­ nam introierit, anarhema fit. Ex efilogo A Cofta. F«g >7». I*’· Concilii Romanifub Svlvefiro. V. Ut omnis ordoEcclefiarum fecun­ dùm Legem Romanam viyat. Et fic inqui­ rantur vel defendantur res ecclefiafticx ut emphiteufeos contradas, unde Ecclefia damnum patiatur, non obfervetur, fed fecundùm Legem Romanam dc ftruatur, fit poena non tolvacur. FINIS. Tom, 1. UmcL c. i» Xx ij Lib., kg. Ixmgobat. * Catalogus veterum Codicum quibus ufi fiimus in emendandis Libris feptern Capitularium & quatuor Additionibus. I. TJïllov Acen sis, ex Bibliotheca Cathedralis Ecclefiae Bello» JL) vacenfis ad nos miflus. IL Camberonenfis , qui fuit Monafterli Camberonenfis, in Dioecefi Cameracenfi, & nunc fervatur Parifiis in Bibliotheca RR. PP. Prae­ dicatorum in via fanull Honorati. III. Colbertinus. IV. Divionenfis, quem nobis communicavit vir Clariflunus Phili­ bert us de la Mare, Senator Divionenfis. V. Metenfis Sanéli Arnulphi, ad nos miflùs ex bibliotheca San&i Arnulphi Metenfis. VI. Metenfis San. DeCl\orepifcopis. 1 o. De Epifcopis vel quibufiibet ex Clcro. il.De ordinationibus vel quibufiibet ne­ gotiis, cura Epifcoporum. De provincialibus Epifcopis. t 2. De 14. ι De Monachis & Clericis. De die dominica, qualiterfervandafit. 16. De ignotis Angelorum nominibus. 17· De mulieribus, ne ad altare accedant* — 18. De Epifcopis , ubi non oporteat eos ordinari. Jp De Epifcopis ordinandis vel quibufiibet ex Clero. 30. De libris canonicis. 31. De maleficis vel incantatoribus. 22. De Monachis, Clericis, & Presbyteris. 3 J. De fervis alterius non follicitandis. 34. De flabilitate Epifcoporum vel Cleri­ corum. a 5. DePresbyteris non abfolutl ordinandis. 16. Dc propofito Monachorum & Cleri­ corum. 37. De Monachis qui ad clericatum pro­ vehuntur. 38. De negotio Clericorum inter fe. 14. De tonfpiratione Clericorum vel Mo­ nachorum. 30. De accufatione laicorum contra Epif­ copos. 31. De monafteriis Deo dicatis. 32. De fide fanQse Trinitatis pnedicanda. j j. De avaritia. 34. De his qui fit convertunt ad Deum. 3 5. De his qui nonfunt bonaconverfationis. 3 6. De his qui excommunicato communica­ verint. 37. De fubieQione Presbyterorum. 38. De Clericis ecclefiaftici ordinis. 39. De virginibus Deo dicatis. 40. De principali cathedra Epifcoporum.. 41. De folfit nominibus Sanaorum. 43. De uxore à viro dimijfa. 4 3. DiJudicibus à Metropolitano probatis. 44. De accufatione vilium perfonarwn. tf.Dc virginibus velandis. qfi. De oblatis pauperum. 47. De jejuniis d Sacerdotibus conftitutts. De his qui contra naturam peccant. 49. De Prtsbyteris,quo tempore ordinentur q o. De pace danda. J 1. De fponfa alterius. 5 2. De nominibus recitandis. 73. De Canonum infiuuiis i Presbyteris non ignorandis. y 4. De Clends alterius Epifcopi. j· ;. De fervis alterius. ; 6. DeSacerdotibus contra decretalia agen­ tibus. Π- De viduis, à quibus non velentur. ί8· Defide catholica &primopracepto legis. 48. çp. De pace & concordia fervanda. 60. D« Judicibus. 61. De perjuriis. > 61. De auguriis vel aliis rnaleficiis. 63. De odio vel invidia. \ 64. Item de avaritia vd concupifcentia. 6 Ç. De honore parentum. 66. De fide Presbyterorum ab Epifcopis aifcutienda. 67. Di honore Eccleftce DeL 68. De miniftris altaris Dei, & defckola. 69. De voto Monachorum, & de clericatu. 70. De fufeeptione hofpitum. qt.De Abbaiiffis contra morem Ecclefiu Deifacientibus. & \ 73. D. Liber primus. 7Qi 7^ 7 2. De CUricis quifcfiaguntefle monachos. 12. De pjeudograpku & dubiis narratio- i ϊ De oppreffione pauperum. 116. De Miffis qui per civitates & monaf- q^.Decemu Romano àmonachisperagendo. Ί$. De operibus fervilibus qua diebus do­ 117. De thefauris ecclefiafticis, 118. De mendicisdijcurrentibus. ! 19. De ufura. 130. De cupiditate in bonam partem. 121. htm de cupiditcue in malam partem. i g2. hem de avaritia. 123. Di turpibus lucris' 124. De fotnore. 12;. De emptione tempore meffis causEcu­ teria mittuntur. minicis nan funt agenda. η6. Depradicatione Epifcoporum & Pres­ byterorum.. ηη. De rebus Ecelefia. - 78. De Epifcopis eligendis. ' 79. De diSis Patrum congeflis pro canonica profejfione. quia dehonefiabatur. i 80. De cordatis Écclefia dividendis, 81. De Àbbatibus dtgendis. 82. De ordin'atione fervorum. 83. Deperfonis à quibus nonfunt res acci­ pienda. 84. De Presbyteris confiituendis. 8 ;. Di manfis uniufcujufque Ecclefia. 86. De Presbyteris uniujcujufque Ecclefia. 8 7. De villis novis & Ecclejus in iis noviter confiitutis. 88. Defacris vafis Ecclefia in pignus datis. 89. De Ecdefiis defiruciis, vel de nonis & decimis. 90. De Ecclefiarum honore. i 9 i. De Epifcopis Italia. 9 2. De Presbyteris quifeminas in domibus habent. pj. De Presbyteris qui pro chrifmate in Cana Domini veniebant. 94. Depradicatione & confirmatione Epif­ coporum. ? f. De pueris tondendis & puellis velandis. c^6. De feminis viros amittentibus. De raptis & de earum raptoribus. 98. De puellis raptis, necdum defponfatis. 99. De defponfatis , & ab aliis raptis. 100. De his qui virginibus Deo dicatis fe fociant. 101. De puellis , quo tempore velentur. 102. De examinatione fan3a crucis non facienda. 103. De pabulo verbi divini nuntiando. 104. De incefiis nuptiis & Ecdefiis non dividendis. 1OÇ. Deferiptoribus. 106. De fervis propriis vel ancillis, 107. De congregationibus. 108. De pulfantibuc. 109. De infantulis puellis,quando velentur. I 1 o. De rrerpufitis Monachorum. 111. De incefiuofis. II xDefame,clade,Stpeflilentiafievenerit. 113. De fugitivis Clericis five laids. 114. De liberis hominibus ad fervitium Dei fe tradentibus. Tom. ί. piditatis & turpis lucri. 126. De hocfiperplurima locafamesfuerit. 127. De fynodis, qualiter fiant: 119. De metropolitans Epifcopis. 129. De Epifcopis,quotfintcivitate. 130. De ordinatione Epifcoporum. 131. De fiabihtate Epifcoporum vel Cleri­ corum. I 32. De communicatione fidelium. 133. De Presbyteris , Diaconibus , .& re­ liquis ex clero. 134. De confugio ad Ecdefiam. 13 j. De his qui ad cafam Dei res fuas tra­ dere voluerint. 13 6. De ordinatione Presbyterorum. 137. De converfione liberi hominis. 138. De non cogendo bibere. 139. De mercato. 140. De Presbyteris , qualiter introitum Ecclefia confequantur. 141. De Presbyteris , i quibusper Ecclefias confiituantur. 142. De honore pro Ecdefiis dando. 143. De decimis difpenfandis. 144. De Ecdefiis vel altaribus. 14Ç. De Ecdefiis vel altaribus ambiguis. 146. De linteis altaribuspraparandis. 147. De parochtanis alterius Presbyteri. 148. De parochia alterius Presbyter*. 149. De termino Ecdefiarum. 1 ;o. De rebus Presbyterorum. 1 ; 1. De pernitentibus non cogendis. I y 2. De Presbyteris, à quibusfe caveant. 1 j 3. De fepultura , ubi non fiat. 174. De pradicatione vel capitulis Pres­ byterorum. j 5· ç. De Eucharifiia. 1 j6. De ampullis duabus in Cana Domini habendis. 1 ; 7. De nonis & decimis. 1 $8. De fefiivitatibusin anno. 1 J9- De admonitione Sacerdotum. 160. De pradicatione ad plebem. i 61. De ebrietate. 162. De admonitione ad omnes. Yy 703 Capitularium 704 INCIPIT PRÆFATIO DOMNI KAROLI IMPERATORIS. *** T} eg nant e Domino noftro Jefo Chrifto in perpetuum. Ego JLv Karolus, gratia Dei ejufque mifericordiâ donante Rex & Reélor regni Francorum 9 & devotus tànélæ Ecclefiæ defenfor humilifque adjutor, omnibus ecclcfiafticæ pietatis Ordinibus feu fecularis poten­ tial Dignitatibus, in Chrifto Domino Deo aeterno perpetua? pacis & beati tud in is falutem. Confiderans pacifico piae mentis intuitu unà cum Sacerdotibus & Confiliariis noftris abundantem in nos noftrumque po­ pulum Chrifti Regis clementiam, & quàm neceflàrium eft non folùm toto corde & ore ejus pietati agere gratias inceflanter , fed etiam conti­ nua bonorum operum exercitatione ejus infiftere laudibus; quatenus qui noftro regno tantos contulit honores, foâ proteélione nos noftrumque v regnum in aeternum confervare dignetur. Quapropter placuit nobis veftrarn rogare folertiam,o Paftores Ecclefiarum Chrifti & Dudores gregis ejus, & clariifima mundi luminaria, ut vigili cura & fedulà 'admoni­ tione populum Dei per pafoua vitæ æternæ ducere ftudeatis, & errantes oves bonorum exemplo operum feu adhortatione humeris intrà ccclefiafticae firmitatis muros reportare iatagatis, ne lupus infidians aliquem canonicas fànéliones tranfgredientem, vel paternas traditiones univerfalium Conciliorum excedentem, quod^abfit, inveniens devoret. Ideb magnae devotionis ftudio admonendi & adhortandi font, immô com­ pellendi, ut firma fide & infatigabili perfeverantiâ intrà paternas finctiones fe contineant. In quo operis ftudio fciat certiflîmè fandlitas veftra noftram vobis cooperari diligentiam. Quapropter & noftros ad vos dire­ ximus Miflbs, qui ex noftri nominis auéloritate,unà vobifcum corri, gerent quæ corrigenda eflènt. Sed & aliqua Capitula ex canonicis Inftitutionibus , quæ magis vobis neceflaria videbantur, fobjunximus. Ne aliquis, quæfo, hujus pietatis admonitionem eflè præfumptiolàm judicet, quâ nos errata corrigere, foperflua abfcidere, refta coartate ftudeamus, 4.Her»}. fed magis benivolo caritatis animo fu fc i piat. Nam legimus in regnorum libris quomodô iànéhis Jofias regnum fibi à Deo datum circumeundo , corrigendo, admonendo, ad cultum veri Dei ftuduit revocare. Non ut me ejus ianôitati æquiparabilem faciam, fed quod nobis fint ubique Sandorum femper exempla fequenda, &. quofcunque poterimus, ad ftudium bonæ vitæ in laudem & in gloriam Domini noftri Jefo Chrifti congregare necefle eft. Quapropter , ut prædiximus, aliqua Capitula notare juflimus, ut fimul haec eadem vos admonere ftudeatis, & quæcunque vobis alia neceflaria efle fcitis, ut & ifta & illa æquali inten­ tione praedicetis ; nec aliquid quod veftræ iàn&itati populoque Dei utile videtur, amittatis ut pio ftudionon admoneatis; quatenus ut & veftra folertia & fubjeétorum obedientia aeterna felicitate ab omnipotente Deo remuneretur. Explicit Præfatio Domni Kaxou pk£Claxissimi Impexatous. uTmjk 7©i iühaiciista Capitula De kit qui ab Epifcopo proprio excom­ municantur. ' Crtutare I. Ç u N T enim aliqui, qui, culpis exigentibus, ab Epifcopo proprio excommunicantur, fic ab aliis ecclefiafticis Kb.n.cap. vel laicis prxfumptiofè in communionem Γ^,ρΜ.Η. accipiuntur. Quod omnino fandum Nicarnum Concilium, fimul fic ChalcedoL an. it»· nenfe, necnon fit Antiochenum, atque Sardicenfe, fieri prohibent. De his qui ad ordinandum veniunt. -JP‘ Itcm * ^a^ctur *n eo^etn Concilio, ’ uteorum qui ad ordinandum veniunt, fides fPvMwd. & vira prius ab Epifcopo diligenter difeu*^4 tiantur, & poftea ordinentur, De* Clerici/ fugitivi/ & peregrinis. lùnum. Γ ΙΠ. Item in eodem Concilio, necnon Capitulai* i-»· τ·* fic in Antiocheno, fimul fic inChalcedoυ nenfi, ut fugitivi Clerici fic peregrini à IWL«.4« "Νμ/ττ/ » Utifaei· ** nullo recipiantur nec ordinentur fine com­ mendaticiis litteris, fic fui Epifcopi vel Ab­ batis licentia. De Pre/byteri/, Diaconibus, vel hi/ qui in Clerofunt. IV. Item in eadem fynodo interdic­ tum eft Prefbyteris fic Diaconibus, vel omnibus qui in clero, funt mulierem non* k*bcrc in domo fua, propter fufpicioncm, nifi matrem aut fororem, vel eas tantùm perfonas qux fufpiciones effugiunt. De ufuri/. V. Item in eodem Concilo, feu in decretis Papa: Leonis, necnon & in Cano­ nibus qui dicuntur Apoftolorum, ficut fic in Lege ipfe Dominus prxeepit, omninb omnibus interdictum eft ad ufuram ali2uid dare. fe Pre/byteri/ Miffas cantantibus Sfnon communicantibus. IW-c. «. *VI. Auditum eft aliquos Prefbyteros Mifiam celebrare, & non communicare. BarcUiâ. Quod omnino in Canonibus Apoftolorum t»K|.c.7«. interdictumefle legitur. Velquomododiccrc rede poteft, it non communicaverit: rpift IJ. Sumpfimus , Domine tfaeramenta / be, par. r cap. »j* 706* Liber primus. Incipiunt Tom. ,. Spieilcg. pig. «». cap. >4. De his qui à Synodo vel i fuo Epifcopo damnati funt. VH. (, Hxc vero per lingula capitula Capiiutare , „ I. an. pi». jn ftatutis Nicxni Concilii legere pote il is feu in aliis fandorum Patrum fynodalibus ffeac ,riu». edictis * ) & m Antiocheno Concilio, quod •Q» claoiiniM in-ri paren'befa m editione Capitnljr, anui 7·· < fuprâ p. 1 > j , capti VI cenjunfunnw. Capa Tom» I. it bo mum tbxtus. his qui damnati funt à fynodo vel à fuo Epifcopo, fie pofteàininiftrarcprxfumunt, prxcipitur ut nullus audeat communicare. Si quis verb eis communicaverit, fimili fencentiz ** fubjaceat ficut & damnatus. veto iftad in illi editiuoe fie incipit : /«XhmkAm· C»·- ù1m t etc. ·· M.Mft.tmecôL Capitulait De fuffraganeis Epifcopie. I. au. ?<». VIH. Item in eodem Concilio, ut ad c^eJ^ur metropolitahum Epifcopum fuffraganei rcfpiciant, & nihil novi audeant facere in Quaienu» fuis parochiis fine confcientiafit confilio* fui Metropolitani, nec Mcnopolicanus ” 4°/,* line eorum confilio. • /· 4 A0. dtfiuU 10 Admon. verda ; * confilio P*S' De Chorepifcopi/. IX. Item in eodem Concilio, fimul 8c in Ancyronenfi, ut Chorepifcopi cognofeant modum fuum, fit nihil faciant abfque licentia Epifcopi in cujus parochia habitant. De Epifcopis vel qulbufiibet ex Clero. X. hem in eodem Concilio, ut Epif­ copus vel quilibet ex clero fine confilio vel litteris Epifcoporum vel Metropoli­ tani non audeant regalem dignitatem pro fuis caufis clamare, fed in communi Epif­ coporum Concilio caufa examinetur. De ordinationibus vel quibuflibet negotii/. XI. Item in eodem Concilio, fimul fit c,’h in Sardicenfi, necnon & in decretis Inno centii Papx, ut nullus Epifcopus in alte­ rius parochia ordinationes aliquas audeat facere, vel negotia peragere quae ad cum non pertinent. De cura Epifcoporum. XII. Item in eodem (joncilio, ut F.pif- c Tt’ copus ejus Ecclefix curam habeat ad quam ordinatus eft. Dtptuvincialibus Epifcopi/. XIII. Item in eodem Concilio , necα **’ non fit in Chalcedoncnfi, ut provinciales Epifcopi cum fuo Metropolitano bis in anno propter cautas Ecclefix Concilia ce­ lebrent. De Monachi/ fi" Clerici/. XIV. In Concilio Laodiceni!, necnon Si in Africano, prxcipitur ut Monachi fic Ep&opot. Clerici tabernas non ingrediantur edendi *■*·“· ' vel bibendi causa. Cencil. Dniac. paj. } 19. De die dominica , qualiterfervandafit. XV. Item m eodem Concilio prxcipi­ Capkabt· Lan. rtf, tur ut à vefpcra ufque ad vefperam dies ca^if. dominica fervetur. Yt ii » Capitularium *707 De ignotis Angelorum nominibus. n>~i - m. XVI. Item ia eodem Concilio prxcipijk» ·?-*. 4 ,lir ut ignoja Angelorum nomina nec nnt>«.r Sanrur net nominemur, nifi illorum quos iro,p«t. îw'cmtism au«ftoritate« HifuntMichael, V «·*<·. Grama, dtft. 70, c. i. Xowmk. De propofito Monachorum & Clericorum· Gabriel, Raphael. Toe. j. Feta. pag. 104, ί· »l. Halwto*. U Fcrr. pag. iif· De nudioribus, ne ad altare accedant. XVII. Irem in eodem Concilio, quod -»ΓΐΖΟ* non °Porteax mulieres ad altare ingredi. Fi/r infti, lik f , op. <7 } lib. 7, c. l>» , 14t. »<>. Hilkgtr. lib. f, cap. »4. Regi*·, lib. t. cap. «»·. De Epifcopis, ubi non oporteat eos ordinari. π>»Λ.c. if. XVIII. Iceni in eodem Concilio, necChfcon. c. non & jn Sarjiceafi, quod non oporteat in villulis vet in agris Epifcopos confticui. Capitulare anni 7*4, cap. *0· De Epifcopis ordinandis vel quibufiibet ex Clero. XIX. Item in Concilio Chalcedonenfi, Lan.7t» , qUO4 non oporteat Epifcopum autquct”* c’ M’ libet ex clero per pecunias ordinari. Qui Capitulare utrique deponendi funt, & qui ordinat, & qui ordinatur , necnon & >wi mediator eft inter cos. Item dc eadem re in Canoni­ bus Apoftolorum : St ^u:s Dpifcopus aut Presbyter aut Diaconus per pecunias hanc obtmu&it dignitatem., deiciatur & ipfe & ordinator ejus, & à communione abfadaiur. De libris canonicis. H»M.c. to. 708 lus abfolutè ordinetur 8c fine pronuntiadone ftabilitads loci ad quem ordinatur. 1 *c'),r XX. Item in eodem Concilio, ut ca­ nonici libri tantùtn legantur m Ecclefia. De maleficis vel incantatoribus. XXI. Item in eodem Concilio, ut coclearii, malefici, incantatores, & incan­ tati-ices fieri non linantur : quos in Simone tnago terribiliter Dominus damnavit. De Monachis, Clericis, & Presbyteris. Le. a». XXII. Item in eodem Concilio infra duo capitula, necnon & m decretis Leo­ nis Papx, ut nec Monachi nec Clerici nec Prefbyteri in fecularia negotia trail icant. Defervis alterius non pollicitandis. IW. XXIII. Item in eodem Concilio prrLü>. j.lcg. cipitur ut fervum alterius nullus follicitet ΪΓίίΐϊ. a° clericalem vel monachalem ordinem ftU, c. !t. fine voluntate & licentia domini fuL Deflabilitatt Epifcoporum vel Clericorum. xXlV. Idem in eodem Concilio infra Capitulare duo capitula, necnon & in Sardicenli, ut nec Epifcopus nec Clerici traniinigrent de civitate in civitatem. De Presbyteris non abfolutè ordinandis. XXV. Item in eadem fynodo, ut nul- XXVI. Item in eodem Concilio, ut Clerici 8c Monachi in fuo propofito & voto, quod Deo promiferunt, perma­ 7’ neant. DeMcnachisqui ad clericatumprovehuntur. XXVII. Item in Decretis Innocentii IWLc, *a Papx de eadem re, ut Monachus, fi ad clericatum provehatur > propolitum mo­ nachice profeflionis non amittat. Dt negotio Clericorum interfe. XXVIIÎ. Item in eodem Concilio, ut n^0^T* fi Clerici inter fe negotium aliquod habuerint, i fuo Epifcopo dijudicentur, fic 4m.41*· non à fecularibus. A c^b» Hiacnut. in Rornla . pag. 417. Conal. Troft. cap. ). pag. a*f. Lib 3. Leg. Longoba.d., m 1, cap. if.' De confpiratione Clericorum vel Mona­ chorum. XXIX. Item in eodem Concilio, ut nec Clerici nec Monachi confpirationem vel iniidias contra paftorem fuum faciant. De accufatione laicorum contra Epifcopos. XXX. Item m eodem Concilio, ut laici Epifcopos aut Clericos non accufent, nifi prids eorum difeutiatur exiftimationis Capitular* Lan. ftp , cap. *S. Regino,, lib ».«.4»* Capkohr· *· *"·» *** opinio. De monafieriis Deo dicatis. XXXI. Irem in eodem, ut loca qua? IW. & ;o. feme! Deo dicata funt ut monafteria fint, Aa^edl’ maneant perpetuo monafteria, nec poffint ultri heri fecularia habitacula. cap. · Gifcoa. c. xct. Cone. Ttofl. r. j. Lib. 3. Leg. Ixingob. iit. t. C. »4. BurcbanL lib. 3. cap. if. t». ·* Coocilio ap«U Aqxitgran. Ivo , par. }. cap. 17. “· Gratian. >·. q. j. cap. 4. Que ftsuL De fide fanS» Trinitatis prudicanda. XXXII. In Concilio Carthaginenfi. Capinim Primo omnium necefle eft ut fides fanda? L “· ’·*· Trinitatis, Ac incarnationis Chrifti, paf. lioms, refurredionis, & afcenfionis in coe­ los diligenter omnibus prxdicetur. De avaritia. XXXIII. Item in eodem, de prohibenda avaritia, ut nullus alienos fines ufurpet vel terminos patrum cranicendat. De his quife convertunt ad Deum· ïwlc-i». XXXIV. Item in eodem, de his qui Capiwleiw in periculo conftituti funt, 8c convertunt £ fe ad Deum, ut canonicè inquirantur Capintav de reconciliatione, & canonicè reconci- ·"> ifv <· lientur. Liber primus. 7O9 710* velentur ante xxv. annos,mfi rationabili iquinon neceffitate cogente. Captaiavr, ··. 774· c. 44* CafwUw· funt bonx converûtione, & eorum vita GmkB. Tum. W. e. ·«. a·^ p>4, eft accuûbilis, non audeant Epifcopos vel lib. 1. c. 1?7« **■1 majores natu accufiue. Barduid. Hb. t. c. 1«. Debit fatioeiis. De his qui excommunicato communi­ caverint. Du Caage ad Anaam Cmmimmi , pag. 41p. Liber Sacram pag. 111. De oblatis pauperum. IU* c. if. XXXVI. Item in eodem, ut qui exXLVL In Concilio Gangrenfi, ut nulli ·.«·.?··. CapW»· ir»c,Λ.,· conimunicato pnefumptiose communicar’υ verit, excommunicent & ipfe. \jbccat qu« ad paupera pertinent 4f, rapere * ’’ DefubieSione Presbyterorum. ---------- vel fraudare. r—.u— " " Capitular· De jejuniis d Sacerdotibus confluatis. ?^fc; *’’■ XXXVll. Item in eodem Concilio in­ tool 774 , XLVIL Item in eodem, ut cccleliaffix duo capitula, ut nullus Preibyter con­ cap. J». dea i Sacerdotibus jejunia conftituta fine λημκ,ΙΜ». CoociL tra fuum Epifcopum fuperbire audeat. i.cih. neceffitate rationabili non folvantur. Duxtac. p. De Clericis ecclefiaftici ordinis. Bwdmd. ♦Μ- 41«. Iib.ij.c17. XXXVIII. Item in eodem, ut CieDe his qui contra naturam peccant. Opitulare . . . -, an» 774, nci ecclehaftici ordinis, fi culpam incurCapiralar· XLVIIL In Concilio Ancyronenfi: t ( «f· n· rerint, apud ecclcfiallicos judicentur non Inventi funt inter vos qui cum quadrupe- «£4«. cp. aPud Oculares. dibus vel mafculis contra naturam pec- R«gh»,Hb. •libi. De virginibus Dio dicatis. Cap7. OikiI. Parii vi. Ub. 1. c. FetrarU. cap. 17. Burchard. Ub. 1. c. Si. Gratta·. 7. 4. 1. c. *1. PUteiu De falfis nominibus SanSontm. XLI. Item in eodem, ut falfa nomina i. ·ή. 7«». Martyrum & incerta: fandorum memoria: c*f’ c. «p. Capulare aa. 774. c. 4?. Grati··. dut 77· c. 4. ififitfu· f. PruSyttnm. * ° $z' fumptiosè agens corrigi noluerit, ab offi­ cio fuo fubmoveatur. îM.c. «s. De viduis, d quibus non velentur, 7I2 JufilJudicatefilii kommxm. Non in mune­ ribus , quia munera excoecant corda pru­ dentium & fubvertunt verba juftorum. Non in adulatione, nec in confideratione perfonx, ficut in Deuteronomio diftutn eft Quodjufttan efi Judicate. Sive civisfit ille, fiveperegrinus, nulla fit diftantiaper. Pruno namque in judicio diligenter difeernatur lex à lapientibus populi compofita, ne per ignorantiam à via veritatis erret. Et dum ifle reftum intellegit judicium, caveat ne declinet aut per adulationem aliquorum, aut per amorem cujuflibet amici, aut per timorem alicujus potentis, aut propter pnemium,έredojudicio.Re&umautem & honeftum videtur ut Judices jejuni cau­ las audiant & difeernant. fonarunti quia Dei Judicium efi. De perjurus, L m. yla. LVII. In decretis Gelafii Papar, ut nul­ LXL Habemus in Lege, Domino prae- *?·**: lus Epifcopus viduas velare pntfumac. ctpiente : Non perjurabts ut nomine meo, nec pollues nomen Dei tui, neque afiumes »· p*g· sοκ&μ4. De pace & concordia fervanda. jurat, in Deo jurat. Item cavendum eft IM. c. s». LIX. Ut pax fit & concordia & unani­ ne Pharilakdfupcrftinone aliquis plus aumitas cum omni populo Chriftiano, inter rum honoretquam altare, ne dicat ei DoEpifcopos, Abbates, Comites, Judices, minus : Stulte & ccece, quid eft majus, au· & omnes ubique feu majores feu minores rum an altare quodfanaificat aurum ? Sed perfonas : quia nihil Deo fine pace placet, & nobis honeftum videtur ut qui in fanftis Λ***^1* 9' nec munus fandae oblationis ad altare, habet jurare*, hoc jejunus faciat cum omficut in evangelio ipfoDomino prateipiente ni honeftate & timore Dei. Et fidat fe ra- Έϊ^μ1μ« legimus. Et ut eft illud fecundum manda­ rionem redditurum Deo unufquifque vef- ·“· tum in Lege : Diligesproximum tuum ficut trûm, ubicunque fit, five intraEcaefiam, five extra Ecclefiam. Et ut parvuli qui fine ». c. j 1 ». te ipfum. nem in Evangelio : Beati paci­ fici , quoniam filii Dei vocabuntur. Et ite­ rationabili artate function cogantur jurare. rùm ; Jn hoc cognofcent omnes quia mei dif Et qui feme! perjuratus fuerit, nec teftis j*·, pr. cipuli eftis ,fi dileQionem habueritis ad in­ fit poft Ejcc, nec ad facramentum accc- >»· «· H· vicem. In hoc enim prxeepto difeernun- dat, nec in fua caufa vel alterius jurator ’’cnihai »*.% t·*· tur filii Dei & filii diaboli, quia filii dia­ exiftat. • AI ΛΑΓ. ------- boli femper diflènfiones & difcordias mo­ vere fatagunt, filii autem Dei femper paci Dc auguriis val aliis maleficiis. & dileftioni ftudent. LXII. Habemus in Lege Domini man- c^tahro De Judicibus. datum : Non auguriamint. Et in Deutero- t ··. τ·> quibus data eft poteftas judi· nomio : Nemo fit qui orioles fcifciutur , * *>· t m. * candi, juftè judicent, ficut kriptum eft: veifamnia obftrvet tvel ad auguria intenIM. «. 5«. 713 ·** Liber primus. 714* u dat. Item: Nemo fit maleficus nec incanta** tor, tuePkytom confuhor *. Ideo prxci- unufquifque Epifcopus videat per parochiam fuam ut Ecclefia Dei fuum habeat S. Grego*, pimus ut nec cauculatores **, nec incanta* honorem, fimul & altaria fecundùm fuam ’t· *· torts nec tcmpeftarii velobligatores fiant. dignitatem venerentur, & nont fit domus j. * Et ubicunque funt, emendentur vel dam- Dei &: altaria facraa pervia canibus. Et ut ikudMtê. nentur. Item de arboribus vel fontibus, vafa facrata Deo cum magna veneratione kk >·.«.». jjjquj ftuiti luminaria vei alias obfer- habeantur.Et ut facrificia fandificata* Deo Tom.v. vationes fadunt, omninô mandamus ut cum magna diligentia ab eis colligantur sP,uX· ifte peflimus ufus,&. Deo execrabilis, ubi- qui digni funt, & cum honore ferventur **. *'ZO cunque invenitur, tollatur & delimatur. Et ut fecularia negotia vel vaniloquia in ,,, c p, · HeraU. Pylie"» Ecclefiis non agantur : quia domus Dei f7> * *· AL Mfi. cakvlMom -, il. «oguriatoret·, «À augudomus orationis debet eflè, non fpelunca * riatvrc*. latronum. Et intentos habeant animosf ad Dc odio vel invidia.. Cafinlm LXIII. Praedicare necefle eft quan­ Deum quando veniunt ad Miflarum fi> tum malum fit odium vel invidia. In lege lemnia, & ut non exeant antè completioenim fcriptum eft : Non oderit fratrem nem benedionis facerdotalis. tuum in corde tuo, fedpublici argue eum. Cer·*·!»· £ 7’*' Ι<^α·.ι»>. ’·«· »· . CuntaD*·. ^**4. ferwom». tHorâet, * ’ De Miniflris altaris Dei ,& defchola. LX VIII. Sed & hoc flagitamus vefItem Johannes evangelifta : Qui odit fra­ trem fuum , homicida efi. Item in evange­ tram almitatem *, ut Miniftn altaris Dei ’’ lic : Si peccaverit in te frater tuus, vade & fuum minifterium bonis moribus ornent, corripe eum inter te & ipfumfolum i & cx- feu aliiCanonici obfervent eorum ordines, aionJiMm. vel Monachi propofitum confecrationis. cera qux ibi leguntur. Obfecramus ut bonam & probabilem ha­ Item de avaritia vel concupifcentia. nu. LXIV. Dc avaritia autem legimus beant converfarionem, ficut ipfe Domi­ Apoftoluin dicentem : sdvaritia, Qua efl nus in evangelio prxeepit : Sic luceat lux idolorub fervitus , cavenda. De concupii- veflra coram hominibus, ut videant opera centia vero legitur qub radix fit omnium vefirabonafif glorificentPatremveflrum qui Lib. $·malorum. Et in lege : Non concupifces rem in caelis efi: ut eorum boni converiione multi protrahantur ad fervidum Dei. Et proximi tui. ' nnnfoiùm fervi lis conditionis infantes, fed yRj s De honore parentum. tH4.c. falLXIX. Simul & hoc rogare curavi’ mi digne fecundùm divifiones verfuum * modulentur, & dominicam orationem ipfi mus, ut omnes ubicunque qui fe voto mointellegant & omnibus prxdkent intelle- nachicx vitx conftrinxerint, monachice t Îendatn, ut quifque fciat quid peut à & regulariter omnimodis fecundùm vo)eo. Et ut Gloria Patri cum omni ho­ tum fuum vivant, fecundùm quod fcrip­ nore apud omnes cantetur ί & ipfe Sacer­ tum eft : Vota vefira reddite Domino Deo dos cum fandis Angelis & populo Dei com­ veflro. Et iterùm : Melius efi non vovere, Regino, lib. muni vpee, Sandus, San3us, SanSus de - quim vovere & non reddere. Et ut ad mo­ Bwrcbud. cantet. Et omnimodis dicendum eft Pref- nafteria venientes fecundùm regularem β·η.«η».ι. Jib. ». Of. byteris & Diaconibus ut arma non por­ ordinem primo in pulfatorio probentur, J,nu»r· p. tent , fed magis fe confidant in orauone & fic recipiantur. Et qui ex feculari habitu j1 J ’ e’1 ’ in monafteria veniunt, non ftatim foras . M to·. >· r· Dei quim in armis. De honore Ecclefia Dei. ad minifteria monafterii minantur ante- eauiriaaW4 «M· LXVII. Placuit notas admonere ut quam intus bene erudiantur *. Et ut mo- tttt· «yij Capitularium • al Mfi. nachi ad feculana placita 00α 7i<5 Da operibusfervitibus qua diebus domi­ nicis non funt agcn^P* vadant *. Similiter qui ad clericatum accedunt, LXXV. Statuimus quoquè, fecun­ Capitulera quod nos nominamus canonicam vitam, L an yip. volumus ut illi canonicè fecundùm fuam dùm quod in lege Dominus praecepit, ut «f. It. —almfi. regulam omnimodis ** vivant. Et Epif- opera fervilia diebus dominicis non agan­ Regwo.lik copus eorum regat vitam, ficut Abba Mo­ tur , ficut fic bonx memorix genitor meus in fuis fynodalibus edidis mandavit quôd ____ nachorum. De fufccptione hofpitum. nec viri ruralia exerceant opérai id eft, Kb.».c.t». Capital *m LXX. Venerabile enim videtur ut hof- nec vineam colendo, nec in campis araaI. anoi 7 Ippites, peregrini, fic pauperes fufceptiones do, nec in metendo, vel fixnum lecando, cap· Π· regulares & canonicas * per loca divcrfa vel fepem ponendo, nec in fylvis ftirpando, » 1. vel arbores exdere, vel in petris laborare, Jcflc Am· habeant » quia ipfe Dominus dicturus erit in remuneratione magni diei .Hofpes eram, nec domos ftruere, nec in nono laborare, & fufeepifiis me. Et Apoftolus holpitalita- nec ad placita conveniant, nec venatio­ tem laudans dixit : Per hanc quidam pla­ nes exerceant. Sed tria carraria opera li­ cuerunt Deo , Angetis hofpitiofufeeptis. cet fieri in die dominico, id eft, hoftilia carra, vel vidualia, fit fi forcé necefle • AL Mfi. w UpHun, ^cregrinorua * pauperat» iufcrpoooe» reguUrc* * caaouid per, Ot. fuerit corpus cujuilibet duci ad fepulDe Abbotijfis contra morem Ecclefia Dei chrum. Item fieminx opera textrilia non facientibus. faciant, nec capulent vefticus, nec coo- PîZSpdm. Ciykulatv c’j.a1 p ’7ίη etU. TiL tc totn. s. Cone. Gall. t /I/ Liber primus. & quomodo iterùm ventures fit in najeftare divina judicare omnes Homines ie- 7*8* folùm habiti .confervare, verùgi etiam cautae multa Deo opitulante conferre optamus. Tamen ut ab ecclefiafticis de non divi- HinoMt. dendis rebus illius * fufpicionem dudum «?■’»·«·♦· conceptam penitùs amoveremus, flatui- ?*τμμ4<< cundùm merita propria , & quomodo im­ pii propter fcelera lia cum diabolo in ignem aeternum mittentur , & jufti cum mus ut neque noftris neque filiorum & Chrifto & cum {an&B Angelis fuis in vi­ tam aeternam. Item praedicandum eft de Deo difpenfolKe fucceflbrum noftrorum refurre&ione mortuorum » ut fciant & temporibus, qui hoftram vel progenitorum noftrorum ^voluntatem vel exem­ credant in iifdem corporibus praemia me­ plum imitari voluerint, nullam penitus ritorum accepturos. Item cum omni di­ divifionem aut jaduram patiantur **. ligentia eundis praedicandum eft pro qui­ * At. Mfi. letMH ecclefiarum. bus criminibus deponuntur cum diabolo in ** Ai. MJj. jaûutam patiatur ecclefia. aeternum fupplicium. Legimus enim ApofCoocil. Duzian. p. ,8», 454 , 4I1. GaLV.1,. tolo dicente : Manifefiλ autem funt opera canus i qua funt, fornicatio, immunditia, luxuria ,idolorum fervitus , veneficia , ini­ micitia, contentiones, amulationes, animofitates, ira, rixa,dijfenfiones, harefes,fecta , invidia, homicidia , ebrietates, comeffaiiones, & his fimilia, qua pràdico vobis ficutpradtxi,quoniam qui talia agunt, reg­ num Det non confequentur. Ideo hxc ea­ dem qux magnus Prxdicator Ecdefix Dei fingillarim nominavit, cum omni ftu­■ dio prohibeantur 5 intellegentes quàm iit Gratia*. ’* ,· »·e· ;>· <2·μ /,ζ,χ riodcird. P»R. 14». Monumen­ ti P*d«Ucr.p.ljj. I*o , ff· De Epifcopis eligendis. LXXVIII. Sacrorum canonum non ignari, ut * in Dei nomine fanda Ecclefia luo liberiùs potiretur honore **, adfcnfiim ordini ccclefiaftico prxbuimus, ut fcilicet Epifcopi per eledionem cleri & populi fecundùm ftatuta canonum de pro- terribile illud quod dixit, quoniam qui ta­ lia agunt, regnum Dei non confequentur *. Sed & omni inftantii admonere eos dc diledione Dei & proximi, de fide & fpc in Deo, de humilitate & patientia, de caftitate & continentia, de benignitate & mifericordia, de eleemofynis & confeflione peccatorum fuorum, ut & debitoribus fuis fecundùm dominicam orationem fua debita dimittant, fcientes certiflimè quod qui talia agunt, regnum Dei poflidebunt. Et hoc ideo diligentiùs injungimus veftrx caritati,quia fcimus temporibus noviflimis Îfeudododores efle venturos > ficut ipfe )ominus in evangelio prxdixit, & Apoltolus Paulus ad Timotheum teftatur. Ideo , dilediflimi, roto corde prxparcmus nos in fcientia veritatis, ut pollimus contradicentibus veritati refiftere, & divinà donante grati! verbum Dei crefcat 8ccurrat, & multiplicetur in profedum fondx Dei Ecclefix & folutem animarum noftrarum & laudem & gloriam nominis Domini noftri Jefu Chrifti. Pax prxdicantibus, gratia obedientibus, gloria Do­ mino Deo noftro Jefu Chrifto. Arnen. * AL y/i. poftfebont. De rebus Ecclefia. Ctpirohtt 1. an. 80j. cap. ». Capitulare in.siix.». Hinctnar. Hincmar. uk 7. kg. pria dioecefi, remota perfonarum &: mu- Loogobar. neram acceptione, ob virx meritum & ,1' fopientix donum eligantur, ut exemplo λλ. ·>«. Ζ & verbo fibi fubjedis ufquequaquè pro- J4· s*··'·deflè valeant. • Al. MJi. «fe eligendi» Epifcopis (keros Canones non ignorante», in. * * Al. Mjs. Juie. De diSis Patrum congefiis pro canonica profeffione, quia dekonefiabatur. LXXÎX. Quia verb canonica pro- Capitulare feflio à multis, partim ignorantia, partim *a“' dciidiâ, dehoneftabatur, opere pretium duximus, Deo annuente, apud focrum Conventum ex didis fandorum Patrum, velut ex diverfis pratis * quofdagn vernan­ tes flofculos carpendo, in unam regulam Canonicorum & Canonicarum congerere, & Canonicis vel Sandimonialibus fervandam contradere, ut per eam canonicus ordo abfque ambiguitate poflit fervari. Et quoniam illam facer Conventus ita etiam laudibusexrulit, ut ufque ad unum iota obfervandam percenfcret, ftatuimus ut ab omnibus in eadem profeflione degentibus indubitanter teneatur , & modis omni­ bus, five à Canonicis five à Sandimo­ nialibus canonice degentibus, deinceps/ obfervetur. ’ • AL Mfi. (r HirtU. e* diverfis partibus , &c. De conlatis Ecclefia dividendis, L X X X. Statutum eft ut quicqui.d tempore imperii noftri à fidelibus Ecclefix fpontè coniarum fuerit, in dirioribus lo­ Capitatae LXXVII. Quia juxta fondorum L m. «oj, pairum traditionem novimus res Ecclefue ‘SljLi.w vota efle fidelium, pretia peccatorum, & cis duas narces in ufus pauperum, tertiam in ftipendia cedere Clericorum aut Mona­ chorum *, in minoribus vero locis xquè ii. an. s 14. patrimonia jauperum, idcb cuique non * Défunt ia Hft. SstunU. vtria u«l Monachorum. Zx 4 bid. c. j T 719 inter clerum & pauperes fan? dividen­ dum > nifi forte à datoribus uOfpetfaliter dandae fint, conftitutum fuerit. Z)e Abbatibus eligendis. Trofluj. ΓΑι&ρί. tulatcFrancoi. c. i S. FloMatd. p»<- $0». Monumen­ ta BaliL Anabrot p. >Si. Scherte Narbot». p. «JJ· LXXXI. Monachorum liquidera caution qualiter Deo opitulante ex parte difpofucnmus. & quomodo ex Ce iphs fibi eligendi Abbates licentiam dederimus, ( & qualiter Deo opitulante quietè vivere propofitumque indetelh cuftodire vale­ rent, ordinaverimus *, ) in alia fchedula dw genter adnorari fecimus» & ut apud fucceflbres noftros ratum foret & inviolabi­ liter confervaretur, confirmavimus. * Qu» claufimut inna pawtithefe* défunt in at Mfi. ViJt Vadiun. p. 19. ac infti lib. f. Capitulai. c. 384. Pe ordinatione fervorum. L X X X 11. De fervorum vero ordiRdiJX" natione, qui paflim ad gradus ecclefiat^Hinonir in epift. ad ticos indikrecc promovebantur, placuit n^dwTto. viuconc. I-*bbei, p. ‘clLfucM d>m a*reudan», c. *àÂCofta, omn*bus cum (acris canonibus concordare debere. Et * ftatutum eft ut nullus Epifcoporum deinceps eos ad facros ordines promovere prxfumat, niii priùs à dominis propriis libertatem confccuti fuerim. Et fi quj(jbct fervus dominum fuum fogiens, aut latitans, adhibitis teftibus munere condudisvelcorruptis,autqualibetcalli^tatc vt'l fraude ’ afl gradus ecckfiafticos pervenerit, decretumeft u:deponatur,& dominus ejus eum recipiat. Si vero avus ve^ pater ab alia ** patria m aliam migrans, in eadem provincia filium genuerit; & jpfe filius ibidem educatus & ad gradus ecclefiafticos promotus fuerit, & utrùm Landun. in fervus fit ignoraverit * * *, & pofteà veniens Xr^Rem. dominus ejus legibus eum aJquifierit, fan\4£b’ citum eft ut fi ftonvnus ejus illi libertatem p*j 1 uΡβωΧω na.mfc.j. P dc SoiKNH.P. ♦*’· innée Regino,bb. dare voluerit, in gradu fuo permaneat. Si vero cuni catena «ervitucis acaftris domi- Λ Burchard, nicis extrahere voluerit, gradum amit­ m>.» c. »j. tat. qui», juxta facros ordines, vilis per1,0^Vr.4. f°na manens, façerdotii dignitate fungi c. A». non poteft. De rebus vero illorum vel Μ Pccvl'iare q«i * propriis dominis libertate donantur ut ad rradus ecclefiafticos jure * Dt 'ftno- & c. t.- promoveantur, (laturum eft ut in poteftate Lib uDe- dominorum confiftat utrum illis concecretaL tit. derean fibi vindicare voluerint. Cafterùm is. c. ». β poft ordinationem aliquid adquifierint, Vidua, p. illud obfervetur quod in canonibus de ^ABign confecratis nihil habentibus conftitutum •d Mi«uif. eft. Dc Ecclefiarum vero (ervis communi p. h» & fententiâ decretum eft ut Archiepiicopi fingulas provmcias conilituti noftram Burchard. lit». ?. cap. «>»· * 720 Capitjulajium * Ai'lfft unde (Uruiiun, &c. ·· M Mi. ab abqua . 6-c. *·· Ai. Mft. ignoratum fuerit, frc. auâoritarem, fixffraganeï verb illoruin r exemplar illius penes fe habeant. Et quan* S??/., docunque de familia Ecclcfiar utilis iuven* GoUaft. tus aliquis ordinandus eft, in ambone ipfa “J"·»·*"· audontas coram populo Legatur > & co- ?7<£.7^ ram Sacerdotibus, vel coram fidelibus lai- 3. pag.\4. cis, ante cornu altaris, ficut in noftra auc- Li~ceiw· toricate concinetur, remoeâ quâlibet cal- C^°'û, liditate, libertatem confequarur, & tunc RolEu.pag. demum ad gradus ecclefiafticos promoveatur. Similiter quoquè de his agendum ub >.c.»r, eft quos laici de familia Ecclefiarum ad j·. facros ordines promovere voluerint. Sed j^Ma‘c' & de his quos Prarpofiti Canonicorum aut niuMuMonachorum ordinandos expetiverint , cutf-p·111· eadem forma fervanda eft. Z?e perfonix à quibuj nox funt nu accipienda. LXXXIII. Statutum eft ur nullus C^fculy» quilibet ecclefiafticos ab his per Conis res deinceps accipere parfumât quarum liberi L<>, p*r. aut propinqui hic inconfulfa oblatione »<.«·*<«. poifint rerum propriarum exheredari *. Quod fi aliquis deinceps hoc facere tenta* verit, à Cynodali vel imperiali Cernentia modis omnibus feriatur. * AL Mfi. obeieditui. De -P'retbyterix conftituendix. LX X X1 v. Statutum eft ut fine auc­ toritate vel conCenCu Epifcoporum Prefbyteri in quibuflibet Ecclefiis nec conftituantur nec expellantur. Et fi laici Cle­ ricos probabilis vitat & do&rina? Epilcopis confecrandos fulique in Ecclefiis conftituendos obtulerint, nulli qualibet occa­ tione eos reiciant. Condi, A·»1· torn. ,,P-K cap.ijjR· iM.c.0. Flodoard. P*g. f»h ί M· CipnuUre an. 114. cap. 9. Capitula Karoli Calvi, tit. 17. C. 11. * tit. 49. C. *. Hinonar. ubi fupri , pag. 1815. 1833. Ceacil Wornaai. c. 49. Regino, Lb. 1. e. 5 o.. De manjtx uniufcujufque Ecclefi». L XX XV. Sancitum eft ut unicuique Capitular, Ecclefix unus manfus integer abfque alio lib. f. cap. fervitio adtribuaeur. Et Preibyteri in eis 100*114. AM IV. conftituti, non de decimis, neque de obla­ tionibus fidelium, non de domibus/ne­ bar. que de atriis vel hortis juxta Ecclefiam Longo Λ.Ι. Ε. 44. pofitis, neque de prxfcripco manfo ali­ HA Ep.?. Froc. TulL quod fervitium faciant prxter ecclefiaf- to. i.Cooc. tiaim. Et fi aliquid ampliùs habuerint, A»gL peg· inde Senioribus fuis debitum fervitium »4»,C. Hit Nt. impendant. marginal. Capitulari an. 8(4. cap. te. Capitula Kar. Calvi, tit. 37. c. tl. Coacil. Wormat. can. $0. Cencil. Trnfl. can. 4. Regino, lib. 1. cap. 14, Burchard, lib. 3 . c. $ a. Ivo , pnr. c. t f. 174 ; par. 14. c. 14ι· Gratum, tj. φ 8. ij. StctuMm, * c, 14. iuciiu- Molm«i U Stylum, p. 3 721 . ·» Libér primus. 722» dftfinatis çratii ad civitates in £œna Ragt··.!*· LXXXvI. Statutum eft, poftquam hoc Domini venire folid erant, fancimm eft fle impletum fuerit, ut unaquaeque Ecclefia de his qui longé pofiti funt, de odo vel.Ek4.c. 19. fuum Prcfbyterum habeat, ubi id fieri decem unus ab Epifcopo eligatur, qui ac- i»<».p«·’· facultas providente Epifcopo permiferit. ceptum chrifma fini & lociis mis diligenter “f"tr>* Λ"’~'--- · ' — perferat. Hi verb qui non longiùs a civi­ tate qulm quatuor aut quinque millibus habitant, more folito ad accipiendum Bnrckatâ. Ub. ). c. <4. De villb novb & Ecclefiis in tu noviter chrifma per fe veniant. Difcendi verb alio non Quadragcfimx tempore, ad civitates conâitutu. LXXXV1I. Sancitum eft de Tillis convocentur. novis & Ecclefiis in eis noviter conftitutis Depredications Gr confirmatione Epif­ coporum. uc dccimx de ipfis villis ad eafdem EccleXCIV. Ne verb Epifcopi occafione Ofimbr· fias conferantur. ' praedicandi aut confirmandi oneri effent * Cnpiralar·, ea. tu. c. t». populis, à nobis admoniti polliciti funt fe Regiuo.nu. deinceps hoc cavere velle, & eo tempore «. c·» s· fuum minifterium, in quantum facultas Defacru vafis Ecclefia in pignus datb. Capfadat· LaXX V III. Defacris vafisEcclefix dabatur,(exequi quo eorum profedio, fote*, μ. su. «. qua. jn j>ignus nonnullis in quibufdam quantùm in illiserat, his quibusprodeffc tamper, it. focis dari competimus , inhibitum eft ne poffunt & debent, non fit importuna vel I «p. »»4- deinceps à quoquam fieri pradumatur, onerofa *). nifi folummodb neceffitate redimendorum captivorum compellente. ram prafeâfo, ψΜΜύη ia itlb cat, fit injuft· vel mctoû. De Presbyteris uniufcujufqtu Ecclefia. De Ecclefib cUfiru&b, vel dt nonb Gt decimis. Ophuluv LXXXIX De Ecdefûs Ciné defa·. St«.c. trudis, vel de nonis & decîuùs, five de l4ConciL clauftris Canonicorum, qualiter conftitui Vormau & ordinari à nobis placuerit, aliis capitulis ®MJ· fubter adnotaviraus. Dt Ecclefiarum honore. De puerb tondendis Gf puellis velandis. XCV. Ne pueri verb fine voluntate Cautelam parentum tonfurentur, vel pueilx velen- ·*·'*·«· tur, modis omnibus inhibitum eft. Et qui 10' hoc facere tentaverit, multam qux in ca­ pitulis legis mundanç à nobis conftitutis continetur, perfolvere cogatur. Defeminis viros amittentibus. XC. Sed & de Ecclefiarum honore, XCVI. De feminis qux viros aniit^· *’··'· quomodb Deo-adjuvante, quantùm in tunt placet ne fe, ficut ha&enùs, indif- Regino, - lit». CoaâL nobis eft, vigeat, fimiliter injubter ad- cretè velent, fed ut triginta dies pofi decefWomar. notatis capitulis infertum effedinofeitur. fum viri fui expeftent, & poft tricefimum tiU ·. c <·. *** ,4* Dt Epifcopis Italia. diem per confilium Epifcopi fui, vel fi hoi,ûp*r·7’ Capimlate XCT De Epifcopis verb in Longobar- Epifcopus abfens fuerit, confilioaliorum ta,.u*. an. S14. c. diaconftitutis, qui ab hisquos ordinabant rcugioiorum Sacerdotum, fuorumque pa- Longeât, (aeramenta & munera contra divinam 6c rentum atque amicorum, id quod eligere CmK.GaU. canonicam auftoritatem accipere vel exi- debent,eligant. Et quia à facro conventu i.F. I{s. a8cre erant, modis omnibus inhibitum rogati * ut hi qui publicam gerebant poeni­ « p. p·* eft ne ulter iùs fiat : quia juxta facros ca- tentiam , Ac feminx qux virus amittebant, e. am. nones uterque gradu proprio talla facien­ noftri audoritate, donec deliberent quid Condi, tes decidi debent. agant, tuerentur, fpecialiter pro his ca- Hür· P*tDe Presbyteris qui feminas in domibus pitula fijri & legis mundanx capitulis in- »*··'·”· habent. ferenda'decrevimus. XCII. Statutum eft ab Epifcopis de * Al. Mfs. rogati fumus ut, fi*c. Capitular· De raptu & de earum raptoribus. Preibyteris qui feminas fecum indilcretè XC V1I. De raptis vero & de rapto Capituler· habitare permittunt, & propter hoc malar Regino.Rb. opinionis fufpicione denotantur , ut fi ribus, quamquam fpecialiter decreviffeBurchard, deinceps admoniti non fe correxerint, ve­ mus quid pati debeant qui hoc nefas dein- iû^c , du $. lib. a. cap. , lue contemptores facrorum canonum ca- ceps tacere tentaverint, quid tamen fuper his facri canones prxcipiant hic inferen- ψΙβη^,|, Ieo,ptf. nonicâ invedionc feriantur. 4. & «M. 2?e Presbyteris qui pro chrifmate in Cana dum neceffarium duximus j quatenùs om­ r. ■ Domini veniebant. nibus pateat quantum malum fit, & non MmsiT; XCII I. De Prcfbyteris qui accipiendi folùm numana,fed edam divini audoritate Zx ij <*■·«· Tom, 1. Capimiar· c *72} Capitularium conftridi, ab hinc hoc malum ab omnibus caveatur. 1 De puellis raptis, necdum defponfatis. ' X C V111. De puellis raptis, necdum ’* & defponfatis, in Concilio Chalcedonenfi, lûac, iit. ubi dcxxx. Patres adfuerunt, capitulo 724 tetftporc velandarum puellarum in Afri- Crifcoe. cano Concilio capitulo xvt, continetur ut non ante xxv. annos coufecrencur. Item in jnuc oeodem Çoncilio, capitulo xciu, de virgini- G™*··· m. bus velandis ita continetur: Itemplacuitut quicunque Epifcoporum neceffitatepericli· ·**. $ ConcH XXXVUI *»ita habetur: Eos qui rapiunt tantis pudicitia virginalis , cùm vel petitor Tiort. c. ». Puett<*sfitlr nomine fimul habitandi **, eoo- potens vel rapior auquis formidatur, velfi Rcgicxsiib. perantes & corii bentes raptoribus , de&evit etiam aliquo mortis penculofofcrupulo com· *B«rrUn! fdn&a Synodus, fi quidem Clericifunt, de· pun8a fuerit ne non velata moriatur, aut lib. p. c. ; f. cidant gradu proprio i fi verb laici, anatke· exigentibus parentibus aut his ad quorum s·· matirentur. Quibus verbis aperte datur curam pertinet, velaverit virginem feu vee ,c° i *ntc"cg’ qualiter hujus mali audores dam- lavit ante Jexs', annos atatis, non ei obfit 174. ’ nandi fum, quando participes & coniConcilium quod de ifio annorum numero Giitiao. bentes tanto anathemate feriuntur, & conjiuutum efi. Unde colligitur quia juxta 1. £μ7·?. )uxta canonicam audoricatemadeonjugia c 4. z>« legitima raptas fibi jure vindicare nullapuruij. tcnùs poliunt. λ • AL. M//.**xvm. jl. n»n, ’* Holpitali* lolttii oouinc cooperutc* k cea&etietMCT ntptoobui, βν. pi -iriorem fandioneni virgines xxv. artatis k lux anno rite confecrandx fint ; quod fi prxmiflx necctiiratcs ante id fieri com­ pellant , nullum polfir Epifcopo adferre prxjudicium confecratio. De examinatione S.M Crucis nonfacienda. De defponfatis, d ab aliis raptis XCIa. De defponfatis puellis & ab aliis raptis ira in Concilio Ancyritano, capi­ CII. Sancitum eft ut nullus deinceps C«giw!»«e quamlibet examinationem crucis facere ’nn^gli’· Grau »7 . tulo de< imo, legitur : Defponfataspuellas, η. *.«. Η· & poll ab aliis raptas , placuit erut , & eis prxfumat i ne Chrifti. pafiio , qux eft L4>. » kg. glorificatio *, cujullibet temeritate con- Lo"gob “‘· temptui habeatur. ««.«.»»· Sr Jim»». reddi quibus ante fuerant defponfatu , lUac, iit- !· etiam(i eis à raptoribus vis inlata confiitecap. a. Cencil rit Proinde ttatutum eft à facro conventu Τ>πΠ. c. ». Region, 111». ut raptor publica poenitentia multetur. Raptr vero, fi fponfus eam recipere no­ Bu'tbard. luerit, ipfa eidem crimini confentiens lib ».c. n. Lib... leg. non fuit, licentia nubendi alii non negeLongob'i . tur. Quod fi & ipfa confenfit, fimili fcn- Supri f»g. * Al. Mft. netfue glorificatio. 6»7. C· ‘°· Formulai Bignon, c. ta. ud creti» eS jeSicit» Dri. Not. ad A gobai d. p. 104. Rhcnanuf.p. *4. Aockj. Fuld. Bto»rr. torn, v p. i n. Fit fac , torn. 1. p. 116. De pabulo verbi divini nuntiando. C1II. Epifcopos monemus ut live per Cjpitufarr fe , live per vicarios , pabulum verbi di­ vini fedulo populis adnuntient : quia , ut Rfginn, tib. tenrix fubjaceat. Quôd fi poft hxc fe ait beatus Gregorius, iram contra fe oc­ • c j. S G retor, conjungere prxfumpferinr, utrique ana- culti Judicis excitat Sacerdos, fi fine prxlib. i , ep. dicationis fonitu incedit. Et ut ipfi clerum thematuentur. »4De his qui virginibus Deo dicatisfefociant. fibi commiflum in fobrietate & catti tare Pctrur Cia· reraU. cap. C. De his vero qui facris virginibus fe nutrirent, divinifque officiis imbuerent, Capitulate fociant, ita in decretis Papx^Gelafii, capi­ qui ritè ad facrofandos ecclefiafticos or­ dines promoveri poflent. Et ut operam Uâac, tit. μ tulo xx, concinetur : Virginibus facris tecap. ». merifequofdam fociare cognovimus, &ρπβ dent quarenùs Prelbyteri Miflalem & Lee- Flodoard. Regino, lib. ,b’ dicatum Deopropofitum incefia foedera fa- tionarium, five exteros libellos fibinecef» c tie. Burchard,I. cnlegaque crilegaque mifcere; quos quos protinùs protinus xquum aquum ell efi farios, bene corrcdos habeant, & qualiter litui.e. t»·• à jacra publi- Ecclefias deftrudas ad fe pertinentes juxta pag. »81. facra communione detrudi , & nifi nifipubli»? q.U*.c. cam probatamque egerint poenitentiam, om~ vires emendent , qualiter etiam viduas » ». J'rrp- ninb non recipi ; aut his certè Viaticum de diligenter inftruant, quomodo etiam fe­ feculo tranfeuntibus , (i tamen potnituerint, cundùm apoftolicam audoricatem connon negetur Si verô de copulatione facra- verfari debeant, edoceant. Et ut fuperftirum virginum tam fevere feriuntur,quan­ ciones quas quibufdam in locis in exequiis Qpi(utar. to fevenùs feriendi funt qui eas rapiunt J mortuorum nonnulli faciunt, eradicent, & Hb· <· C,P· Ideô, fiait prxmiflum eft, neceflc eft uc ut exemplo fux innocentix alios ad bene ’*7· ab omnibus mChriftiana religione confif- vivendum provocent, & eundis eccletentibus rigore audoriraris divinx vel hu- fiafticis negotiis, quantùm Dominus ju­ verit, totis viribus confulerc fataganr , manx hoc malum radicitùs amputetur. diligenter admonuimus. Et ut id liberiùs De puellis , quo tempore velentur. Capitulare CI. Ne vero puelix indifcretc velen- exequi valeant, nos, inquantùm Domi­ an. »16. c. tur, placuit nobis etiam de facriscanonibus nus pofle dederit, opem ferre modis om­ ,e” qualitepobfervandum fit hic inferre. De nibus optamus. 72j Liber primus. 7^4* De inceftis nuptiis & Ecclefiis non precetur Dei mifericordia. Et in pnr&fld dividendus. anno de famis inopia, ut fuos quifque adm CIV. Nonnulla verà capitula, ficut juvet, & fuam annonam non ninus carè Bb.ij.cap. °-de inceftis nuptiis, neenon & de Ecclefiis. vendat. Et ne foris imperium noftrum qux inter concredes dividuntur, & tali vendatur .......................... »·.cap.jo. · aliquid alimonix. occafione proprio honore carent, fi Ve de his Ecclefiis qux nithium rebus propriis funt adtenuatx*, velcertè de his rebusqux nuper neceffitate compellente à nonnullis Ecclefiis funt ablatx , & fi qua funt alia five in ecclefiafticis five in publicis rebus emendatione digna , qux pro icmporis brevitate efficere nequivimus, in tantum differendum illud dignum judicavimus, donec, Domino favente, confultu fide­ lium , facultas nobis id definiendi ab eo tribuatur. Inventa vero ut Deo opitulante effethim obtineant per tempora, hic * in­ ferenda cenfuimus. * HmU. «Amr*. Al. Mfi. aauulUur. AL Mf. adnopei··*. ·* AL Mfi. Capitulare I. an. «o$. ιω. c pro tetapore hic &t. De Scriptoribus. C V. De feribis, ut non vitiosè fer ibant. De fervis propriis vel ancillis. CVI. De fervis propriis vel ancillis, ut non ampliùstondeantur vel velentur, nifi fecundum - menfuram, fic ut ibi fatis fiat, &: villx non fint defolarx. De congregationibus. C V11. De congregationibus fuperfluis, ut nullatenùs fiant » led cantos congreget quis quantis confilium dare poteft * * Mfi. Puk. W tanto* congregate quanti* fublidiu* nec Archidiac***‘i’ coni fint laici. De inceftuofis. CXI. De inceftuofis, ut canonicè IbU. c. K. Ifuc, tit. 4. examinentur, & nec propter alicujus ami­ citiam quidam relaxentur , quidam verb conftringantur. Defame, clade, & pefillentia, fi evenerit. Capiralare C XII. De hoc (1 evenerit rames, cla­ II. an. to$. Capitulare des, peftilentia, & inrqualitas aeris, vel alia qualifeunque tribulatio , ut non expedetur edictum noftrum, fed ftatim de- Torn. ·. Concilior, pag. »0*. Bia. tom. t. rag. 47t. 1Spici), tom. 4. p. u. Not* ad Coocotd. Regul. p. 17*. • jl. «*». Regul. S. C*£uii, c. S. apud Bollaad. tom. 1. Jatmat. p. 7,4. Vita Alcaini, ». ». Libet Sacram, p. »1. Anaftaf. de Vitia Ροοϋί. p. .trocar. Talk ep.* ad. Do· cange ad Annim Comoeaam. p. 487. De fugitivis ClericItfive laids. CX111. De fugitivis Clericis five laicis vel etiam fccminis, ficut in alio Capitulari prxeepimus, prxeepimus, ita ita fervetur. fervetur. De liberis hominibus ad fervuium Cervulum Dei fe tradentibus. C X1V. De liberis hominibus qui ad fervitium Dei fe tradere volunt, ut priùs hoc non faciant quàm à nobis licentiam poftulent. Hoc ideo, quia audivimus ali- Capitulare U. an.*o$. «f· ’<· iiT"a«m Soj.c. 1*. Capitulare Π.an. Ioj. C. ir. Capitulare **L aeni quos ex illis non tam causa devotionis hoc Hinonar. fecifle.quam pro exercitu feu alia funetione regali fugienda, quofdam vero cupiditatis causa ab his qui res illorum con- u>.}. kg. cupifcunt circumventos audivimus. Et hoc ideo prohibemus. ttf' ’*c ’ f'iJt Jureront in Notii «d Symmack pag. }»7. Vadian. p. 4j. Laun. de Matrimonio, p. 15 j. Rhea. p. »j. Λ >4. De opprejfione pauperum. CXV. De oppreffione (pauperum ♦) Capitvlate II.an. Io;. liberorum hominum, US ut Sivii non fiant « à pHVll' poten- C*p. t4 «I ilVHItUUUl) aliquod malum ingenium cipimiare tioribus per i iftitiam oppreffi, ita utcoafti res 11L contra juftitiam < * ...... __ j. kg' eorum vendant aut tradant. Ideh hxc & uJ. fuprà & hiode liberis hominibus dixiinus, ne fortè parentes eorum contra juftitiam fiant exheredati, & regale obfequiuru minuatur., & ipfi nuatur iofi heredes propter nrooter indigen indipen-­ tiam mendici vel latrones feu malefa&ores efficiantur. Et ut fxpiùs non fiant manniti ad placita , nifi ficut in alio Capitulari prxeepimus, ita fervetur. * Dtifl Lengobar. acourom· de Parkart. ’«T» F*R· m· Cbrookoa Mim , p. pauperum in ei. Mfi. De Miffis qui per civitates & monafteria mittuntur. C X VI. Ut Miffi per fingulas civitates Capitulata & monafteria virorum & puellarum prx- V. an. Sol. videant quomodo aut qualiter in domibus Ecclefiarum & ornamentis Ecclefix emendatx vel reftaurarx efle videntur > fc diiifjenter inquirant de converfatione finguorum, vel quomodo emendatum habeant quod juffimus de eorum ledione & cantu, cxterifque difciplinis ad ordinem ecclefiafticr regulx pertinentibus. De thefauns ecclefiafticis. C X V11. Ut finguli Epifcopi, Abbates, feu Abbariflx, diligenter confiderent thetauros ecdefiafticos, ne propter perfi- c j».' Capitularium *717 718 diam aut negligentiam cuftodum aliquid hoc turpe lucrum dicimus. Si hoc propter 14. <· «- «· de gemmis aut de vatis, vel de reliquo quo­ neceffitatem comparat ut fibi habeat & '· <2·****· JtX ]■«. que thefauro, perditum liti quia didum aliis tribuat, negotium dicimus. Vadha. rem. j. R«. AImb. pg. 10. Hincmar. i· adSyw**eft nobis quôd negotiatores Judxi necnon cbna»,p«f· & alii glonantur quia quicquid eis placet, Capitalitan. «j*~ cap. Mi. Bsfnoo Ml. 14t. ΠΛ Uk lu.Cipitubr. cap. <. yj. ii. Bandurl ft. X c. p·. CapiculaxvTbeodnlfi, c j(. poffinx ab eis emere. De hoc fiper plurima loca fames fuerit. De mendicis difcurrtndbus. Opitulare CXXVL Confidcravtmus itaque , Capinfan CXVIII. Dc mendicis qui per patrias V. an. ÎJ*. quia per piuruna loca fames valida effis V"^y*oi’ difcurrunt, volumus ut unufquifque fide­ C 10. videtur, ut omnes Epifcopi, Abbates, caf‘ ’ Regino , lium noftrorum fuum pauperem de bene­ bb. 1. cap. ficio aut de propria familia nutriat t & Abbatiflc, Optimates, & Comites, feu Domeftici, Ac eundi Fideles qui beneficia Molioerot, non permittat aliubi ire mendicando. Et ad Styhun, ubi tales inventi fuerint, fibi manibus la­ regalia tam de bonis ccdefiafticis quâmque p- *jl « borent , & nullus cis quicquam tribuere fic de reliquis habere videntur, ut unuf­ *»!*. quifque de fuo beneficio fuam familiam Rbcain. prxfumat. nutricare faaat, & de fua proprietate pro♦ J· De ufura. CXIX. Ufura eft ubi amplius requi­ {>riam familiam nutriat. Et fi Deo donante Capitulare V. an. ie4, ritur quam datur : verbi gratia, fi dederis iiper fe & fuper familiam fuam, aut in c«p. ta. folidos decem, & ampliùs requifieris i vel beneficio aut in alode, annonam habuerit fi^dederis modium vini, frumenti, & ite- & venundare voluerit, non cariùs vendat nifi modium de avena contra denarios rùm fuper aliud exegeris. duos, modium de hordea contra denarios Regino , lib. i. c. 1S4. Burchard. Cb. a. c. > a *. tres, modium unum de figilo contra de­ ho , par. 6. c. aoo. narios quatuor, modium unum de fru­ Guiun. 14. q. }. c. 4. Uf»re. mento parato contra denarios fex. Et ipfe De cupiditate in bonam partem. Ibid. c.«j. CXX. Cupiditas in bonam partem modius fit quem omnibus habere confti-. poteft accipi & in malam. In bonam, juxta tutum eft. Et unufquifque habeat aequam Apoftolum : Cupio diffolvf 6* effe cum menfuram & «quales modios. De fynodis , qualuer fiant. C-iinlare Cnrifio. Et m pfilmo : Concupivit anima, CXX VII. Ut per fingulos annos iyno- V1. aaw mea in atria Domini. dus bis fiat. Item de cupiditate in malam partem. De metropolitanis Epifcopis. au. c. 14. CXX I. Cupiditas veto in malam par­ C X XV11L Ut nequaquam inter duos tem accipitur, fi quis fupra modum res Condi. Chalceic. quaflibet injuftè appetere vult, juxtaSalo- Metropolitanos provincia dividatur. De Epifcopis, quasfint in una civitate. monem : Pofi concupifcenttas tuas non eas. CXXIX.Ncin una civitate duo fint hem de avaritia. IUI c. m. CXXII. Avaritiaeft,alienas res appe­ Epifcopi. De ordinatione Epifcoporum. Aid. c. v tere, A:aueptas nulli largiri. Et, juxta ApoiCondi. CXXX. Quôd non oporteat ordina­ tolum , hxc eft radix omnium malorum. Cbaked. c. tiones Epifcoporum diù differre. De turpibus luens. *f· rule i*. CXXIII Turpe lucrum exercent qui De ftabilitate Epifcoporum vel Clericorum. Iro, par. CXXXI. Ne de uno loco ad alium <>c. »7. RfRmo,bb. per varias circumventiones , lucrandi cauCapitulare sâ , inhoneftè res quaflibet congregare tranfeat Epifcopus fine decreto Epifco­ VI. anu porum , vel Clericus fine juffione Epif­ Io4,c. to. decertant FW.toaua. copi fui. < De foenore. riocbeiu.p. «p*!?.0* C X XIV. Fœnus eft qui aliquid prrfDe communionefidelium. C X X X11. Ut omnes fideles commu- Capitulare Regmo.iib. tat *. Juftum foenus eft qui ampliùs non nicent & ad Miflas perexpedent fine alia V *'CwdL requirit nifi quantùm pracftitit. ■’ i. ’ r moii Hifp. p*8· m .c. i; * f®"0* prcftiiutu aliquid ficcre. De emptione tempore meffs causé .upidi4’ 3 ’ ’* tatis & turpis lucri. Capitulai* V. au.SU, cap. 1». Regino, lib. I,cap..«7. Buicbacd. lib. x. cap. l»7. Gratian. CXXV. Quicunque enim tempore mellis vel tempore vmdemix , non neceffitate , fed propter cupiditatem, compa­ rat annonam aut vinum, verbi gratia, dc duobus denariis comparat modium unum, & fervat ufque dum venundare poflit con­ tra denarios quatuor aut fex feu ampliùs, deprecatione De Presbyteris t Diaconibus , & reliquis ex clero. CXXXIIL Fecit hos gradus ingremio fynodi, ut non Prefbyter adversùs Epifcopum, non Diaconus adversùs Prefbyterum, non Subdiaconus adversùs Diaconum, non Acolytus adversùs Subdiaconum, nop Exorcifta adversùs Acoly- ’S*4,c.»t. ·*.·c· » [· Regino, lib. Capitulare vlwù ·0*· «·Η· SyUeftro, “% h Anj^k.m- cum, non Le^^r adversùs Exorciftam, ο&·te-n- 730» Liber primus. 729 De mercato. ir·. pat. tiojj Oibarios adventaLeftorem d« acC XXXIX. Uc mercatus die dominico cufauonem aliquam Et non damnabitur «.4,c.».’ Prxful nifi in lxxil teftibus. Neque in nullo loco habeatur. Pm/aZ. * Prxfiil fummus έ quoquam judicabitur, quoniro feriptum eft : Nou cfi difcipulus 4.<^i.c.«. fitpcr magiftresm. Preibyter autem,nifiin ΚφΒΟ, lib. I. C.J7T· nonP- »·'· FiACojadem, lib. iT.OUerr. Mnuiffe, pag. 11 ], *a. I. Decerta ragai UagM. tom. a , peg. I, cap. j. Cooed. Fraxoi c. 4. De confugio ad Ecclefiam. Capitulare IL an. Soj, cap. j. Lib. a. kg. Loagobar. C XXXIV. Si quis ad Ecclefiam con­ fugium fecerit, in atrio ipfius Ecclefizpacem habeat, nec fit ei necefle Ecclefiam ingredi. Et nullus eum inde per vim abftrahere prxfumat i fed liceat ei confiteri quod fecit, & per manus bonorum homi­ num ad difcuflàoœm in publico produ­ catur. De his qui ad cafam Dei res fuas tradere voluerint. Ito, pot. 4. c. n, a»* cod. ■£. Fkfc Noon ui A^uberd. f. »0. De Presbyteris , qualiter introitum Ecdefies conftquantur. CXL. Ut nullus Preibyter ad introitum Ecclefiz exema donet, Reg«o. ub. .. 040. Bnrcbard. lib. |. «. i 17. Ito, par. J.C. »J. Flodoard. p. jj ». «jtfraaL Dc Presbyteris, d quibus per Ecclefias conjhtuanmr. CXLI. Ut nullus laicus Prcfbyterum in Ecclefia mittere vel eicefe prxfumat. nifi per confenfum Epifcopi. Cooed. Woeaa.c. 57. Regino, lib. 1. c. Burchard. Ub. j. c. ut. 141. De honore pro Ecclefiis dando. C X LI I. Ut Epifcopi prrvideanr quem honorem Prelbyten pro Ecclefiis fuis Se­ nioribus tribuant. Capmhu* CXXXV. Qui res fiias pro anima n.M.»oj, fua aj cafam Dei tradere voluerit, domi KeÿM.lib. i.c. ji. C Opinda traditionem faciat coram teftibus legitiBorctard fib. j. c. 114. Karolî Cal· mis. Et quz in hofte faftx funt traditioIto, part. j. c. >». Tijic. j4,c. ncs,quibus jjulla eft quxftio, ite biles Dc decimis difpenfandis. Add. Lib. 1. teg. permaneant. St verb aliquis alii res fuas . CXLIII. Uc decimz in poteftate ln^Y Longobar. tradiderit, & in hoftem profcAus fuerit, Epifcopi fint qualiter à Preibyceris dii- ψοη»«.<. '”ΐτό ,*ρ·γ. * cu*rcs radier funt interim mortuus penfencur. »’· »♦,c.’»*,. fuerit ,qui res tradidit, cùm reverfus fue­ Dc Ecclefiis vel altaribus. , rit, adhibitis teftibus coram quibus tradi­ C L XIV. Ut Ecclefiz rei alaria me’ tio fada eft, res fuas recipiat. Si autem & litis conftruantur *. Et nullus Preibyter ipfe mortuus fuerit, heredes ejus legitimi annonam vel fanum in Ecclefia mittere res traditas recipiant. prxfumat. Caftahre De ordinatione Presbyterorum. ÜL 2T C XX XVI. Ut Prefbyteri non ordinentur priufquam examinentur. Et ut cxM onnai. <. communicationes paflim & fine caufa non fiant. Κφηο,Ιώ. VUt infri, lil. r. c. 40 ; & lib. vi. c. »17. »,c- JÎ8. Flodeard. p. Concil. An^l. too» I.p. »47. c. t. De converfione Uberi hominis. Capitulare CXXXVII. Ut liber homo qui in IH.an.Soj. cap. » ». monafterio regulari comam depofueric, Capitula KaroüCal- & res fuas ibidem delegaverit, promifvi.du J*.c. fione faâà fecundùm regulam firmiter teneatur *. î ^Mgahaë. tù. uc. > a. .i?’""!.1"8 ” Regino,Ub. >.c. >4J· Sabrahou ad Fema p. r«]. * Lit***"* ’· ptveuÆÔnca* faftam fecusdam ngulam fimûtti lOMt· Dc non cogendo bibere. CXXXVIII. Ut nemini liceat alium cogere ad bibendum. Ceûâi Hocmluc, pag. p, Ji. * JL Mfi. Malim â Prmbpteto co»ferv«iT. Dc Ecclefiis vel altaribus ambiguis. C X LV. Ut Ecclefiz vel altaria quz ambigua funt de confecratione, confc crencur. Regino , lib. i. cap. jo. Burchard. lib. J. c. io. Ivo, par. ;. c. « t. Gratian. Aft. 1. de coniec. c. it. EccUfi*. Dc linteis altaribus praeparandis. C XLV I. Ut Prelbyten per parochias fuas feminis przdicent ut linteamina ala­ ribus przparent. Regino , lib. t. c. 4o. Burchard, lib. j. c. r 1 5. Ito, par. j. c. pi. Lib. Sacram, pag. ly*. Dc parockianis alterius Presbyteri. CX LVIL Ut nullus Preibyter alterius parochianum ,nifi in itinere fuerit vel pia* Capitularium· *7ji citum ibi habuerit. ad MifTam recipiat. Concit. Nauoet. c. ». < jpitui» Herardi, cap. ay. Regino, lib. t.c.»sf. Burchard. lib. ». c. «t. Gratian, f. ÿ ». c. j. Nuthu Prttbyttr. mini duas ampullas fecum deferat, unam >■ adchnlma, alterum ad oleum ad catechu- ePl^^» d< menos inunguendum vel infirmos juxta Gaine», p. iententiam apoftolicami ut quando quis infirmatur, inducat PrcfbyterosEcclenx, & orent funer eum » unguentes eum oleo fcl. » j». m nomine Domini. ’verio. De termino Ecclefiarum. Ordo Libroi. eath. ia cod. S. Galli, p. *3. »4. 3». Χίρηο,ΙΛ. CXLIX. Ut terminum habeat unaLb. jAeg. quxque Ecclciia dc quibus villis decimas Loagobu. recipiat. j)c rt[)UJ Presbyterorum. CL. Ut unufquifque Preibyter res Regino,lib. quas poil diem confecrationis adquificrit, 1. c. » 11. propria- Ecclefix relinquat. w v t- >· Tom... Spuu.. p. »01. Flodoard- p. 314. Ibdor. Pelui. lib. ». ej». i>7Bignon, p. 340. J4<·’ De panitentibus non cogendis. CLI. Ut nullus Preibyter aut laicus pornitentem invitet * bibere aut carnem C»p. 6. Capitula manducare, mii adprxfenspro iplo unum Heratdi, C. vel duos ** denarios, juxta qualitatem poe­ 1«. Regino, lib. nitentia.· , dedent. • 41. Mfi. Cogat bibere, (re. ** 4 ί. A//j. Unum »el duo» »el trt» denatio», &c. De P/esbyterts, à quibus fe caveant. CLIl. Ut nullus Prcftivtcr chartas Rrgînojib. 1. c. 160. fcribaq nec condudor fui Senioris exiliat. lâh. 3. leg. Loogobai. ut. 1. a», 10. UitrlL Curii Oratiooe» inSerm. Domiai , fol. I». v. De fipultura, ubi non fiat. C L111. Ut nullus deinceps in Ecclefia mortuum fepeliar. Moliooui »d Stylum, pag. »3 t , tn nota. De praedicatione vel capitulis Presby­ terorum. CLI V. Ut unufquifque Preibyter capi­ tula habeat de majoribus vel de minoribus vitiis, per qux cognofcere valeat vel prx- dicare fubaitis fuis ut fe caveant ab diaboli. inlidiis Walter. Aurei. c. 7. Regino , lib. 1 ■ c. »03. Burchard, lib. lp. C. ffI»o , par. 1 5. c. 1 11. Fide, tom. t. Concil. Ληρί. p 1 io. in admonitione prit caput » 1. De Eucbarifiia. CLV. Ut Presbvtcr femper Eucharifriam habeat pararam i ut quando quis infirmaverit, aut parvulus infirmus fuerit, ftatim cum communicet, ne line commu­ nione moriatur. Capitulare Theodulb , cap. f. Walter. Autel. c. 7. Regino , lib. 1. c. 49. Burchaid. lio. j. c. 'O. Tom. i. CondL Ang'. p»g. »éo. c. » ». De nonis & decimis. C LV11. Ut qui Ecclefiarum beneficia Addit. IV. habent, nonam & decimam ex cis Ecclefix £ ’‘5· cujus res funt donent Et qui tale beneficium habent, & ad medietatem laborant *, ut de eorum portione proprio Prefbvtero decimas donent - Ai. Mfi. Beneficium habent , ad medietatem labo­ rent , U M, trc. AL M/ι. &Hc. At. tf/i. babeoc uade , . Capitulare Ibid. 114. Regino, CLVL Ut Preibyter in cocna Do- hb.4?c.7s. De parochia alterius Presbyteri. CXLVIII. Ut nullus Preibyter in alterius parochia Miflâm cantare prxfumat, nili in itinere fuerit, nec decimam ad alterum pertinentem audeat recipere. Butchud. 73» Dc ampullis duabus '>n Caena Domini De fejlivitatibus in anno. C I..VIII. Hx funt feftivitates in anno, qux per omnia venerari debent. Natalis Domini, fandi Stephani, fandi Johannis Evangeliftx, Innocencum, Odabas Do­ mini , Epiphania, Odabas Epiphanix , Flodoard. Purificatio fandx Marix , Pafcha dies odo, Letania major, Afcenfio Domini, p^haL p Pentecoften, fandi Johannis Baptiftx, in­ fandi Petri & Pauli, fandi Martini, fandi Andrex. Dc Adfumptione fandx Marix interrogandum relinquimus. Capitularium Addit. L c. 44. Tom. iv. S*. Ord. Bened. p. fpt. T. 3. Ducbefiui ,p. »»3. ad aml^.Concil. HiTpan, p. 4pt. c. 1. Vadma. tom. j.-RptiAlaman. p. 10. De admonitione Sacerdotum. C LIX. Ut Sacerdotes admoneant po- Capitulare pulum ut eleemofynam dent & orationes Ι·,“,,°· faciant pro diverfis plagis quas afiiduè iugmô, lib. pro peccatis noftris patimur. i.c.»o4. Burchard, lib. ». c. 7». I»o, par- <■ c. i44. Denradicatione ad plebem. Capitulare CLX. Ut ipfi Sacerdotes unufquifque 1- »"· 81 °· fecundùm ordinem fuum prxdicare & do- R^oo.nb. cere ftudeat plebem fibi commiflam. De ebrietate. CLXI. De ebrietate, ut primô omnium feniores femetipfos exinde caveant, & eorum junioribus exemplum bonum fo- i. c. »<>(. Capitulare · 1·»^· 81°· ». c. so­ brietatis oftendant. De admonitione ad omnes. l01, C L X11. Admonendi funt omnes generaliter fecundùm evangelicam audori- i, «*, Sio. tatem. ut fic luceant opera eorum bona c· t· coram hominibus, ut glorificent Deum qui in ccelis eft. Explicit Liber Primvs. Incipit Liber fecundus. 735 734 INCIPIT PRÆFATIUNCULA LIBELLI SECUNDI. Suprà in primo Libello Capitula ecclefiaftica quae Domnus Imperator Karolus, fecit adunavi. In hoc vero ea eccleiiaftica quæ Domnus Hludouvicus Cæiàr piUTunus edidit , deicripG Libello. INDEX CAP ITVLORUM. t‘ PxXIOCUTIO. а. q. De divinaprovidentia in confiitutione Domni Imperatoris ,& de conferva- done trium Capitulorum. De hoc quod admonitor fidelium Domnue Imperatorfit,Gt omnes fideles adtutores ipfius. 4. 'Defacro mtnifierio Epifcoporum, Gf de admonitione Domni Imperatoris ad Epifcopos. f. De admonitione Domni Imperatoris ad Epifcopos de Sacerdotibus ad eorum curam pertinentibus,& defcholis. б. De admonitione ad Comites pro utili­ tate fanSx Dei Ecclefix. 21. De nonis & decimis. 22. De operibus in refiaurationem Eccle­ fiarum adimplendis. 23. De Comitibus, ut minifins Ecclefixin fuis Minifieriis adjutores fint. 24. De capitulis à Cancellario palatii ab Arcniepifcopis & Comitibus acci­ piendis. 2 J. De nominibus locorum in quibus Mtjfi dominici legatione funguntur. 26. De commemoratione adlegationemprxdiclorum Mi'(forumpertinente. 27. De hoc qubd per Mijfos dominicos ea qux per capitulafiatuta funt,omnibus nota fieri debeant. 7. De admonitione ad laicos pro honore ecclefiafiico confervando. 28. 8. De admonidone ad Abbates & laicos pro monafienis ex regali largitatefibi commijfis. 29. 9. De admonitione ad Epifcopos, Abba­ tes. & ad omnesfideles pro Comitum adjutoriis. 10. De admonidone ad Epifcopos vel Co­ mites pro concordia ad invicem & cum exteris fidelibus. admonidone ad omnes generaliter pro cantate & pace ad invicem. 11. De 12. De hoc qubdunufquifque Epifcoporum vel Comitumpariem minifierii regalis habeat, & de tefiimomo ipforum ad invicem. t 3. De caufa orta ad inhonorationem regni pertinente. l^. Depace in itinere exenitalicufiodienda. 15. De denuntiatione ut qui in hofiem per­ gunt ,fuos qui in fuo obfequio funt, unufquifque. cognofeat. I De inhonoratione Regis propter negle­ gentiam eorum qui legationes mali recipiunt. 17. De locis in quibus legationes recipienda funt. 18. De admonidone unius moneta. 19. De injufiis teloneis. 10. De pontibus ubi antiquitus fuerunt renovandis. Tom. Z. De admonitorio ad eos qui legatione finguntur. De rebus ad venerabilem locum perti­ nentibus non alienandis. 3 o. De hoc quomodb liceat ad Imperatorem res fandi loci transferri. 3 i. De orphanis exheredatisfubveniendum. 3 2. De rebuspauperumvel minùspotentum mold occafione non emendis. Qualiter jufiitix fiant pauperibus. 34. De illis hominibus qui injufias quere­ las habent. 3 De fefiivitatibus anni. 3 6. De antiquis Ecclefiis, ut honoremfuum habeant. 3 7 De fpiritalibus filiolis. 3 8. De koc ut Sacerdotes inreprehenfibilee fint. 3 9. De hoc ut ab incefiuofis , & ab his qui decimas non dant, Gf à Presbyteris neglegenter viventibus, ivadii non ac­ cipiantur. 40. De diferetione in corporis &fanguinis dominiciperceptione. 41. De hominibus diverfarum c.mditionum, & de his qui eis prxlatifunt. 42. De feminis Gf Abbatifizs, quales fint qux monafieriis puellaribus praferri debent. incefiuofis Gf homicidis Sacerdo­ tum admonitionibus aurem nolentibus accommodare. 43. De Aaa *7Ji Capitularium 7i. De corporis Domini & fangttinis patnnu. communicatione laicorum, 47. f)e Ecclefiis 1 48. Defepultura. INCIPIUNT SUPKASCAIPTA CAPITULA tT ÎOIUM TIXTÜS. PRÆLOCUTIO. I. /Amniics vobis autvifu aut au^,,/ditu notum efle non dubitamus quia genitor nofter 8c progenitores, poftquam à Deo ad hoc e ledi funt, in hoc prxcipuè ftuduerunt ut honor fandx Dei Ecclefia & ftatus regni decens maneret. Nos etiam juxta modum noftrum eorum fequentes exemplum, fxpe veftramdevo­ tionem dc his admonere curavimus, & Deo miferante multa jam emendata ic corrcda videmus Unde & Deo juftaslau­ des perfolvere, & veftrx bonae intentioni multimodas debemus gratias referre. De divina providentia in conftitutione Domni Imperatoris, & de conjervatione trium Capitulorum. IW. c. ». Bolbnd. to. i. Manii , p & Con.iL Tribut, iu FiaiaX. II. Sed quoniam complacuit divinx providentis noftram mediocritatem ad hoc conftituere ut fandx fux Ecclefix & regni hujus curam gereremus, ad hoc cer­ tare M nos & filios, ac focios noftros, die­ bus vitx noltrx optamus, ut tria fpeciabter Capitula & à nobis & à vobis, Deo opem ferente, in hujus regni adminiftratione fpecialiter conferventur i id eft, utdefenfio & exaltatio vel honor fandx Dei Ec­ clefix & fervorum illius congruus maneat, & pax & juftitia in omni generalicate po­ puli noftri confervetur. In his quippe ma­ xime ftudere,& de his in omnibus placitis qux vobifeum Deo auxiliante habituri fumus, vos admonere optamus, ficut de­ bitores lumus. De hoc quod admonitor fidelium Domnus Imperator fit, & omnes fideles adjutores ipjias. Capi ra’are anni lij , III. Sed quamquam fumma hujus mi­ nifterii in noftra perfona conliftere videa­ tur, tamen & divina audoritate & huma­ na ordinatione ita per partes divifum efle cognofcitur,ut unulquifque veftrûm in fuo loco & ordine partem noftri minifterii ha­ bere cognofcatur. Unde apparet qubd ego omnium veftrym admonitor efle de­ beo , & omnes vos noftri adjutores efle debetis. Nec enim ignoramus quid unicui­ que veftrûm in fibi commifla portione conveniat. Et ideo prxtermittere non pof- fumus quin unumquemque juxta fuum ordinem admoneamus. De facro minifterio Epifcopontm, & de admonitione Domni Imperatoris ad Epifcopos. IV. Sed quoniam icimus qubd fpccialiter pertineat ad Epifcopos ut primum ad facrum minifterium fuicipiendum juftè Wl c. 4. accedant, & in eodem minifterio religiosè vivant, & tam bene vivendo quàm redè prxdicando populis fibi cotnmiflis iter vitx prxbeant, & ut in monafteriis in fuis parochiis conftitutis fanda religio obfervata Hat, & ut unufquifque juxta fuam profefltonem veraciter vivat, curam im­ pendant, omnes vos in hoc facro ordine conftitutos & officio paftorali fundos mo­ nemus atque rogamus, ut in hoc maxitnè elaborare ftudeatis, & per vofinetipfos & per vobis fubjedos, quantùm ad veftrum minifterium pertinet, nobis veri adjutores in adminiftratione minifterii nobis com­ mi ili exiftatis, ut in judicio non condem­ nari pro noftra & veftra neglegentia, fed potius pro utrorumque bono ftudio re­ munerari mereamur. Et ubicunque per neglegentiam Abbatis aut Abbatiflz, vel Comitis five Vafli noftri, aut cujuflibet perfonx, aliquid vobis difficultatis in hoc apparuerit, noftrx dinofeentix id ad tem­ pus infinuare non differatis j ut noftro au­ xilio fuffulti, quod veftra audoritas expofeit, famulante, ut decet , poceftate noftri faciliùs perficere valeatis. De admonitione Domni Imperatoris ad Epifcopos de Sacerdotibus ad eorum cu­ ram pertinentibus, & de fcholis. V. De Sacerdotibus verb ad veftram ttU. c. t. curam pertinentibus magnum adhibete **8"°·bfcftudium, ut qualiter vivere debeant, & *' ° ‘°1’ quomodo populis ad fuam portionis curam pertinentibus exemplo & verboprofint, à vobis cum magna cura edoceantur & admoneantur, & ut id facere ftudeant veftrâ pontificali audoritate conftringantur. Quidquid autem in illis à populis juftè re­ prehenditur , in exemplo proprix converutionis veftra providentia corrigere -non neglegat. Ne vero Ecclefiae illis commiflx in reftauratione aut in luminaribus, juxta Fraacalb, «·*<· * Crfuu. p. »*· 1, c-4«- 7j7 Liber fecundus podibilitatem rerum, ab illisneglegantur veftra nihilominus invigilare debet folertia. Et ficut alios prohibetis ne de inaniis ad Ecclefix luminaria datis aliquid accipiant, fic & vos & veftri Archiaiaconi da cifdem manfis nihil accipiendo, aliis exemplum prxbeatisi fèd potiùs ad id quod da?· ta funt, fervire concedantur i ut totum, ficut didum eft, in reftauratione Ecclefia­ rum & luminaribus veftrâ audoritate & ftudio cedere poffit. Scholx fané ad filios & miniftros Ecclefix inftruendos vel edo­ cendos, ficut nobis praeterito tempore ad Attiniacum promifulis & vobis injunxi­ mus , in congruis locis, ubi necdum perfedum eft , ad multorum utilitatem & profedum à vobis ordinari non negle­ gantur. De admonitione ad Comites pro utilitate fanQa Dei Ecclefia. VL Vobis verb Comitibus dicimus, · vofque commonemus, quia ad veftrum CiMvia minifterium maxime pertinet, ut reverentiara Bc honorem fandx Dei Ecclefix ex **** **’ hibeatis, & cum Epifcopis veftris concor­ diter vivatis, & eis adjutorium ad fuum minifterium peragendum prxbeatis, & ut vos ipfi in miniftcriis veftris pacem & juf­ titiam faciatis, & qux noftra audoritas publkè fieri decernit, in veftris minifteriis ftudiosè perficere ftudeatis. Proindê monemus veitram fidelitatem ut memores fitis fidei nobis promiflx, & in parte minifi terii noftri vobis commiffi, in pace fci­ licet & juftitia facienda, vofmetipfos co­ ram Deo & coram hominibus tales exhi­ beatis , ut & noftri veri adjutores & populi confervatores juftè dici & vocari poffitis. Et nulla quxlibet caufa , aut munerum acceptio , aut amicitia cujuflibet, vel odium, aut timor, vel gratia, ab flatu reditudinis vos deviare compellat quin in­ ter proximum & proximum femper juflè judicetis. Pupillorum vero & viduarum & exterorum pauperum adjutores ac defenfores,&fandxEcclefix vel fervorum illius honoratores juxta veftram poflibili­ tarem fitis. Illos quoquè qui temeritate & violentia in furtis & latrociniis five rapinis; communem pacem populi perturbare mo­• liuntur , vcftro ftudio & corredione, ficut decet, compefcite. Et fi aliqua per­fona vobis impedimento fuerit quin eai quxdicimus facere non valeatis, nobis adi tempus illud notum fiat > ut noftri audo­ ritate adjuti, minifterium veftrum digne adimplere poffitis. Cagadsm Torn. /. 738* De admonitione ad laicos pro honore ecclefiaftico confervaâdo. VII. Omnes verb laicos monemus uc CapMm 1honorem ecclefiafticum confervent, fie ’** » dignam venerationem Epifcopis & Dei ^2^.1. < Sacerdotibus exhibeant, & ad eorum prx- κ»<3ΓC4. dicationem cum fuis devotè occurrant, , *Λ & jejunia ab illis communiter indicia Ue^Ur. reverenter obfervent, & fuos nbfervare *·♦*«·’· doceant & compellant. Et ut etiam dies do­ minicus ficut decet honoretur & colatur, omnes ftudeant. Et ut liberiùs fieri poffit, mercata & placita à Comitibus , ficut Cepe admonitum fuit, illo die prohi­ beantur. De admonitione ad Abbates & laicos pro monafieriis ex regaü largitate fibi commiffis. VIII. Abbatibus quoque &. laicis fpe- Capiwlw· cialiter jubemus ut in monafieriis qux ex ’ noftra largitate habent , Epifcoporum ”F' ’ confilio & documento ea qux ad religio­ nem Canonicorum, Monachorum, Sanc­ timonialium pertinent, peragant, & eo­ rum falubrem admonitionem in hoc li­ benter audiant & obediant. De admonitione ad Epifcopos , Abbates , & ad omnes fideles pro Comitum ad­ jutoriis. IX. Epifcopis iterùm, Abbatibus, & ibU.c. 9. Vaffis noftris, & omnibus fidelibus laicis dicimus ut Comitibus ad juftitias faciendas adjutores fitis. De admonitione ad Epifcopos vel Comites pro concordia ad invicem & cum cateris fidelibus. X. Epifcopi vero vel Comites & ad inc l0> vicem &r cum exteris fidelibus concorditer FWwrd. vivant, & ad fua minifteria peragenda viciffim fibi adjutorium ferant. * De admonitione ad omnes generaliter pro caritate & pace ad invicem. XI. Omnibus etiam generaliter dicimus Capralm ut caritatem & pacem ad invicem habea·»> » tis , & generalem juffionem noftram ge- **· “· neraliter obfervare decertetis , & Miifis noftris pro qualicunque fcilicet, aut ecclefiaftici aut publica utilitate vel opportunicate à noois diredis, noftri honoris causa honorem exhibeatis, & propter nof­ trx audoritatis venerationem ea qux per illos injungimus, agere non neglegatis, De hoc quod unufijtdfjue Epifcoporum vel Comitum panem minifteni regalis ha­ beat t St de tefiimonio ipforum ad invicem. ΧΠ. Et quoniam, ficut diximus, unufquifque veftrûm panem minifterij noftri & ». *719 Capitularium 740 per partes habere dinofcitur, volumus ftu- neglegentia, fi antè eum de his non ad­ dere, & per clamatores & per alia quxlibet certa indicia, & per Miflos noftros quos ad hoc ordinaverimus, qualiter unufquif­ monuerit, fic poftquam neglegentia con­ temptoris ad ejus notitiam pervenerit, eum corrigere, ficut decet, neglexerit, ho­ nore fuo privetur, ut fcilicet neuter illo­ rum fine jufta vindida remaneat. De inhonoratione Regis propter neglegen­ tiam eorum qui legationes mali recipiunt. XVI. De inhondratione quoquè Re- Capûnhre gis fic regni, fic mala fama in exteras na·*> » tiones diiperfa propter neglegentiam eo-cap"’ que ad hoc certare ftuduerit, fie per com­ mune teftimonium , id eft, Epifcoporum de Comitibus , Comitum de Epifeopis , comperire qualiter fcilicet Comites jufti­ tiam diligant & faciant, & quam religiosè Epifcopi convertentur fic praedicent, fic amborum relaru de aliorum in fuis minifrum qui legationes ad nos diredas in fuis r^Thcteriis confidentium aequitate fic pace at­ que concordia cognofcere. Similiter etiam manfionibus aut malè recipiunt, aut conf- «**·*· *· volumus ut omnes illis fic illi omnibus de cicutam à nobis expenfam non tribuunt, communi focietate fie ftatu à nobis inter­ aut paravereda dare nolunt, aut furto ali­ rogati, verum teftimonium fibi mutuo per­ quid eis fubripiunt, aut ( quod perpeflimum eft ) apertas violentias, eos caedendo hibere poflint. Dc caufa orta ad inhonorationem regqj fic res eorum diripiendo, in ipfis exercere non pertimefeunt, hoc omnibus notum pertinente. (M c. ' v ΧΠΙ. Et fi talis caufa in qualibet pro- efle volumus , qubd quicunque ex his vincia aut in aliquo comitatu orta fuerit qui honores noftros habent, abhinc negle­ Spicikbî- 9uæ aut ad inhonorationem regni aut ad gentiam hanc emendare non certaverit , cuet. pag. commune damnum pertineat, quae etiam & fuos homines, qui ejus vice hoc agere •*4· fine noftra poteftate corrigi non poflit, debent, uc id bene perficiant non inftrunos diù latere non permittatis, qui omnia, xeric, aut non conftnnxerit ut ulteriùs il­ Deo auxiiiante, corrigere debemus > quia lud neglegere non prxfumant, fic hono­ quicquid hadenùs in his qux ad pacem fic rem noftrum fic regnum nobis commiflum juftitiam totius populi pertinent, fic ad ho­ cuftodire contempferit, nec noftrum nec norem regni fic communem utilitatem aut regni noftri honorem ulteriùs volumus uc habeat > fed volumus uc unufquifque fide­ a nobis aut à vobis negledum eft , debe­ mus Deo auxiiiante certare qualiter ab­ lium noftrorum procuratores rerum fuahinc noftroficveftroftudioemendacumfiat. rum de his fpecialiter inftruat, ut quandocunque fic undecunque legatio advenerit, De pace in itinere exercitali cuftodiendd. Capitulare X1V. De pace vero in exercitali iti— fic aut litteras autMiflum viderint,Jiono*n»i 8» ?, nere fervanda ufque ad marcham hoc om- rificè illam in omni toco imperii noftri ^CapHtula n*bus notum fieri volumus, qubd quicun- propter noftrum & totius regni honorem KjrohCai- que audorem damni fibi praeterito anno omnes fufeipere valeant. De locis in quibus legationes recipienda vi,tit.M,ac innati nominarim cognofcit, ut juftitiam funt. 'concl· de illo quxrat fic accipiat. XVII. In illis verb locis ubi modbvia Capimhr* apuJ S. Ma De denuntiatione, ut qui in hoflernpergunt, c; am. C. 6. Çuos , qul in J'ljo obfe(]UiO funt, unufquif­ fie manfionatici à genitore noftro fie àno- *Ββί ·μ » bis per Capitulare ordinati funt , Miflbs que cognofcat. CapiniLrc X V. Deinceps tamen omnibus denun- ad hoc fpecialiter confticutos, qui hoc ju­ giter prxvideant,habeant, ut omnia qux «·'·’· 8 L j, uarc volumus ut cognofcat unufquifque ^Capitula omnes qui in fuo obfequio in tali itinere ad eafdem legationes fufeipiendas perti- * nent, fideles noftri ad hoc conftituti ad KaroliCal pergunt, live fui fint, live alieni, ut ille »>. «t. * t de eorum factis rationem fe fciat redditutempus prxparare ftudeant, ut non tunc CoeciL *- rum» fic quicquid ipfi in oace violanda de- fit necefle de longé quxrere vel adducere pudS.Mac. liquerint, ad ipfiusdebet periculum per- quandb tempus eft illa dare vel perfob “p·*■ tinere ; eà fcilicet conditione, ut pacis viovere. In exteris verb locis per totum im­ lator primùm juxta facinoris qualitatem, perium noftrum unufquifque fidelium five coram nobis , five coram Miflb nof­ noftrorum fic per fe .& per miniftros fuos, tro , dignas poenas perfolvat > fic Senior ficut diximus, feduham vigilantiam adhi­ qui fecum talem duxerit quem aut conf- beat. » tringere noluit, aut non potuit, ut noftram De admonitione unius moneta. juflionem fervaret, fic inluper in regno nof­ XVIII. De moneta verb, unde jam n>iJ. c. it. tro prxdas facere non timeret^ pro illius per tres annos fic admonitionem fecimus, 741 Liber fecundus. & tempus quandb una teneretur 8c aliae omnes ceflàrent omni­ irent conftkmmus, hoc omnibus notum efle volumus^quoniam ut abfabf­ «?·Μ· que ullaexcufauonecitù poffit ~ emendari, foatium ufque ad Miffam fandi Martini oare decrevimus, ut unufquifque Comi­ tum in fuis minifteriis de hoc juffionem noftram tunc poliit habere adimpletam, quatinus ab illa die non alia, fed illa fola, per totum regnum noftrum ab omnibus habeatur juxta illam conftitutioncm, ficut in capitulis quz de hac re illis Comitibus Kge· rfunt, à. Can~ ■ c. ’i> i nt' cellario noftro Archiepifcopi & Comites 1» * «♦ eorum de propriis civitatibus modo aut p.cap.*. aut Miflbs accipiant, & unufquifque .per fuam diocefim carter is Epifcopis, Abbatibus, Comitibus, & aliis fidelibus nolitis ea tranfcribi faciant, & in fuis comitatibus coram omnibus rele­ gant , ut eundis noftra ordinatio & vo­ luntas nota fieri poffit. Cancellarius tamen nofter nomina Epifcoporum & Comitum qui ea accipere curaverint, nocet, & ea ad noftram notitiam perferat, ut nullus hoc prxtennittere prxfumat. Valli quoquè & vaflalli noftri nobis famulantes volumus ut condignum apud omnes habeant .ho­ norem , heut à genitore noftro & à nobis fxpe admonitum eft. De nominibus locorum in quibus MiJJi 'dominici legatione Junguntur. C*prra'irt XXV. In Velontio, qux eft diocefis ·« iij.c. Bcrnojnj Archiepifcopi, Heiminus Epif’’ coptis & Monogoldus Comes. In Mogon- ria,qux eft diocefis Hciftulfi Epifcopi, idem Heiftulfus Epifcopus & Rhuotbertus Comes. In Treveris, Hetti Archiepifeopus & Adalbertus Comes. In Colo­ nia Had^boldus Archiepifcopus &: Eemundus Comes. Ita Rbemis, Ebbo Archie­ f/^riupri, piicopus , quando notuerit , ( & quan­ P**· Μ·· do ei non licuerit, Rhuothadus Epifcofius ejus vice ) & Rhuotfridus Comes fint, uper fex videlicet comitatus, id eft, Remis , Cathalon, Sueffionis, Sivanectis, Beluacus, & Laud unum . fuper qua­ tuor vero epifcopatvs qui ad eandem dio­ cefim pertinent, id eft, Noviomacenfeijn, Tom. ?. Ambiancnfem , Tarvanenfem, & Cam.iSpialfg. p raccnfem, Rangarius Epifcopus & Bercnr ganus Comes. Senones, Hieremias Archiepifeopus & Donatus Comes. Rothoma*«”· gum, WilleBertus Archiepiicopus & Ingoberrus Cornes. Turones Landramnus b.Kxh. V» 4ob.p.;n. Archiepifcopus & Rhuotbertus Cornes. Lugdunum, Tarentafia, &: Vienna , AlLinjo- bricus Epifcopus * &; Richardus Cornes. Dc commemoratione ad legationem pre­ dictorum Miffbrum pertinente, Clfitulirt XXVI. Commemoratio quid ad prxdidorum Miflbrum legationem pertineat. Primo, ut conventum in duobus aut tri­ bus locis congregent, ubi omnes ad eorum legationem pertinentes convenire poflinc, & omnibus generaliter notum faciant qualis Ite eorum legatio, icilicet ad hoc efle Ce à nobis Miflbs conftitutos,ut fi qui- 744 Libet Epifcopus aut Comes minifterium fuum> propter quodlibet impedimentum, implere non poffit, ad eos recurrat, & cum eorum adjutorio minifterium fuum adimpleat i & fi adis caufa fuerit qux per eorum admonitionem emendari nonpof­ fit , per eos ad noftram notitiam defera­ tur > & fi fbrtè Epifcopus aut Comes ali­ quid neglegentiùs in fuo minifterio egerit, per iftorum admonitionem corrigatur i & omnis populus fciat ad hoc ros efle conftitutos ut quicunque per neglegentiam aut incuriam vel impoffibilitatem Comitjs juftitiam fuam adquirere non potuerit, ad eos primùm querelam fuam poffit de­ ferre , & per eorum auxilium juftitiam adquirere, & quandb aliquis ad nos neceffitaric causâ reclamaverit, ad eos poffimus relatorum querelas ad definiendum remittere. Ipfi verb Miffi non fine cerriffima caufa vel neceffitate huc iUùcque di feutrant, nifi fbrtè quandb tale aliquid in cujuflibet minifterio ad legationem fuam pertinente ortum efle cognoveriqt, quod eorum prxfentià indigeat & fine illorum confilio vel adjutorio emendari non poffit. Inde tamen debent efle iolli— citi, ut propter illorum neglegentiam nihil in fua legatione incorrectum rema­ neat» fed ubi certam & veram necelfitatem cognoverint, noftram juffionemadim?lere non neglegant. )e hoc qubd per Mijfos dominicos ea qu» per Capitula ftatuta funt , omnibus nota jieri debeant. XXVII. Volumus etiam ut omnibus notum fit quia ad hoc conftituti funt ut ea qux per Capitula noftra generaliter de quibufeunque caufis (latuimus, per Mifios nota fiant omnibus, & in eorum pro­ curatione confidant, ut ab omnibus ad­ impleantur. Et ubi forcé aliquo tali impe­ dimento, quod per eos emendari non poffit, aliquid de nis qux conftituimqp ac juffimus, remanient imperfc&um, eorum relatu nobis ad tempus indicetur, ut-per nos corrigatur quod per eos comgi non potuit. De admonitione ad eos qui legatione Junguntur, XXVIII. Nofle vos credimus quanti Mc.it fit ponderis legatio quam vobis commifimus, & quàm fit periculofum tanrx rei curam neglegere quantam vos pro noftra omnium communi falute ex noftraobliga­ tione fufeepifle non ignoratis. De qua rc càm vos interrogaflemus, non fic nobis 74ί Liber fecundus. %. 746* refponfum eft ut Ίο eo refponfo fufficerc volumus ut illuc pergant, & ex noftra potuiflet ad eam aifpefitionetn quam re­ rum neceditas ad communem utilitatem pertinentium pofcere videbatur, vel qui nobis aliquod fecuricatis folatium afferri potuiflet. Et hoc ideo eveniffe perfpexi- audoricate illud corrigere ftudeant. De rthtu ad venerabilem locumpertinenti­ bus non alienandis. XXIX. Nulla fub Romana ditione An^^ mus, quia anno praeterito, quando Capi­ tulare legationis veftrz vobis dcdimuS, cautè vos obfervare juflimus ne fine caufa his quos honoratos efle volumus aliqua fieret injuria. Quapropter volumus Vocis notum facere qualiter nunc, Domino ad­ juvante, eandem juflionem noftram debea­ tis adimplere. Volumus ut Milfi noftri, quos ad hoc conftitutos habemus ut cu­ ram & follicitudinem habeant qualiter unufquifque qui redor populi noftri à no­ bis conftitutus eft, in fuo ordine ofticium fibi commiflum juftè ac Deo placitè ad honorem noftrum ac populi noftri utilita­ tem adminiftret, in hunc modum cognofcendi diligentiam adhibeant, fi ea quz in Capitulari noftro , quod eis anno prxterito dedimus,continentur, fecundùm vo­ luntatem Dei ac juflionem noftnun fiant adimpleta. Itaque volumusutmedio menfe Maio conveniant iidem Mifli, unufquif­ que in fua legatione, cum omnibus Épifconis. Abbatibus, Comitibus, ac Vaflis noftris,Advocatis noftris,ac Vicedominis Abbatiffarum , necnon êc eorum qui prop­ ter aliquam inevitabilem neceflitatetn ipfi venire non pofliint, ad locum unum. Et C neceffe fuerit propter opportunitatem conveniendi in duobus vel iribus locis , vel maxime propter pauperes populi , idem conventus habeatur qui omnibus congruat i & habeat unufquifque Comes Vicarios & Centenarios ftios fecum , nec­ non & de primts Scabincis fuis tres aut quatuor. Et in eo conventu primùm Chriftianx religionis &: ecclefiaftici ordinis col­ latio fiat. Deinde inquirant Mifli noftri ab univerfis qualiter unufquifque illorum qui adhoc à nobis conftituti funt, officium fibi commiflum fecundùm Du volunta­ tem ac juflionem noftram adminiftret in populo, & qii.’tn concordes atque unanimesadhoc lint, vel qualiter viciflimfibi auxilium ferant ad nunifteria fua pera­ genda. Et tam diligenter ac ftudiosè hanc inveftiganonem faciant,ut omnem rei ve­ ritatem per eos cognofcere valeamus. Et fi aliqua talis caufa ad eorum notitiam perlata fuerit qux illorum auxilio indi­ geat, fecundùm qualitates caufarum qux m noftro Capitulari continentur, tunc conftitutaEcdefia,vel xenodochium vel ptochotrophium , vel nofocomium vel orphanotrophium , vel gerontocamium vel brephotrophium, vel monafterium tam Monachorum quam Saudimonalium, Archimandritam habens vel Archimandritif- nov,7.c.i. fam, contra hxc agere prxfumat. Ergb his omnibus non liceat auenare rem immobilem, live domum, five agrum,five hortum, live rufticum mancipium, vel pa­ nes civiles , neque creditoribus fpecialis hypothecx titulo obligare. Alienationis autem verbum contineat venditionem, donationem, permutationem, &: emphitheufeos perpetuum contradum. Sed om­ nes omnino Sacerdotes ab hujufmodi alie­ natione f>: abftineant , poenas timentes quas Leomana Conftitutio minatur , id fw. 17. c. Ή· eft, ut is quidem qu» comparaverit, rem loco venerabili reddat cujus & antea fue­ rat, fcilicet cum frudibus aliifque emo­ lumentis qux in medio tempore fada funt i oeconomum autem Ecclefix prxftare omne lucrum quod ex hujufmodi prohi­ bita alienatione fenferit,vel qui Ecclefix damnum effecerit, à minifterio fubmoveat, ita ut ifi pofterum oeconomus non fit. Non folùm autem ipfe, fed etiam fucceflbres ejus hac lege teneantur, five ipfe Archioeconomus alienaverit, five rei vi­ ciens alienantem Epifcopum non prohi­ buerit > multo magis ii confenferit. Ta­ bellionem autem qui talia interdida inftrumenta confcripfit , perpetuo exilio tradi oportet. Magiftratus autem qui ea­ dem inftrumenta admiferunt, & Officiales qui operam dederunt ut & monumentis intimentur donationes, vel exterx aliena­ tiones adis intervenientibus confirmen­ tur , non folùm magiftratu , fed etiam di­ gnitate & facultatibus fuis cedant. Remit* tit autem conftitutio ea qux in prxterito tempore ada funt. Excipit autem quofdam contradus, quos in fequentibus ex­ ponit capitulis, per quos & Ecclefiarum immobiles res alienari poflunt » Xenodo­ chium, id eft, locus venerabilis in quo peregrini fufeipiuntur » Ptochotrophium, id eft , locus venerabilis in quo pauperes & infirmi homines pafcuntur i, Nofocomium, id eft, locus venerabilis m quo rgroti homines curantur i Orphanotro- Rrjç>»o,w>· ia». ,. '<»· J a fM-CMec. a Coft»’ Ρ·ί· »·’♦ L. t<.C. Capitularium *747 phium, id eft, locus venerabilis in quo parentibus orbati pueri pafcuntur» Geron­ tocomium , id eft, locus venerabilis in quo pauperes & propter feneâutem iolam infirmi nomines curantur i Brephocrophium, id eft, locus venerabilis in quo infantes aluntur. De hoc quamodb liceat ad Imperatorem res fanQi loci transferre. XXX. Si Princeps voluerit rem immo· ■ bilem fando loco prxftare, & accipere Sababurg. ab eo aliam immobilem rem, & eo modo F‘g M°aliuil O>. permutationem contrahere, liceat boc fa­ cere ei divini pragmatici fandionc ab eo promulgari Jebtn. Aotecrff. c. ». Regno, lib. i. caf- jir. B«tcha<4. Ub. }. cip. Iro, pit. j. cap. 1I4. l4f. De orphanis exheredatis fubveniendum. CoaciL Mozue·. fob Kirolo Magn. C. i· XXXI. Propter iftius itaque pacis concordiam confervandam, placuit nobis de orphanis & pauperibus, qui débité vel indebite dicuntur amififle hereditatem paterni vel materni juris ad fe legibus pertinentem , fi alicubi inventi fuerint quos patres vel matres propter traditiones illorum exheredes fecerunt, aliorum fcili­ cet fuafionibus aut petitionibus vel aliquo ingenio, omnino volumus atque decre­ vimus emendari, quantum ad nos vel ad noftram pertinet poteftatem, juxta volun­ tatem Dei & veftram fandam admonitio­ nem & confiderationem > ut fi fortè extra officium noftrum alicubi inventum fuerit, admonere veftram clementiam audeamus ut emendetur. Dc rebus pauperem vel miniis potentum malâ occafiene non emendis. lbi /1. quis qui non habeat juftitiam caufandi vel reclamandi, & revidus fuerit, propter illam calumniam quam fecit, fecundùm legem & xquitatem juftitiam reddat. Defefiivitatibus anni. XXXV. Feftos dies in anno celebrare Coocfl. fanximus, hoc eft, diem dominicum Pafchx cum honore & fobrietate venerari, RejhL jib. fimili modo totam hebdomadam illam '■c- in. obfervare decrevimus. Diem afcenfionis ,7 ' Domini pleniter celebrare. In Pentecofte, fimiliter ut in Pafcha. In natali Apoftolorum Petri & Pauli, diem unum. Nativita­ tem fandi Johann is Bapciftx, aflumptio· nem fanclx Marix, dedicationem fandi Michaelis, natalem fandi Remigii, fandi Martini, fandi An drear. In natali Do­ mini dies quatuor, odavas Domini, Epi< phaniam Domini, purificationem fandx Marix. Et illas feftivitates Martyrum vel Confêflbrum obfervare decrevimus quo­ rum in unaquaque parochia fanda cor­ pora requiefeunt. De antiquis Ecclefiis, ut honorem fuum habeant. XXXVI. Ecdefix antiquitùs con- lintri, ftitutx nec decimis nec aliis poffeffioni- ·*·4r* bus priventur, ita ut novis Oratoriis tri­ buantur. Tom. I. ConciL Angi. p. 160, cap. »4. Concit Arelat. VL c. to. Capitulare L auai ti) , cap. i». Hincmarut in Rotula, pag. 4jo. Condi. Trofl. c. i. Regino, lib. 1, cap. »9. BurcharU. lib. j. up. f. Gratia·. t4. qweft. 1. up. 4;· Ècelifis. De fpiritualibus filiolis· XXXVII. Deinde prxcipimus ut unufquifque comparer vel proximi fpiri- Cj* tales rilios fur.s catholice initruant i.c. »zj. De hoc ut Sacerdotes utreprehenfibilesfint. X X X V 111. Ut juxta A portoli vocem Sacerdotes inreprehenfibiles fint, & moribus ornau , 6c nequaquam cur^^tu 749 Liber fecundus. 750* M"*·1*· lucris defervîant, juxtà illud quod air Sciantque eos fratres fuos efle, & unum * Buc&t Scriptura : Nemo militans Deo implicatfe fecum patrem habere Deum, cui clamant: lié. ». cap. negotiis fecularibue , ut ei placeat cui fe Pater nofter, qui es in coelis i & unam ma- fu, gu 4. »M« probavit. Et à turpibus lucris 61 ufuris non erem fiuuftam Ecclefiam, quxeos interne- “r <“· folùm ipfi abftineant, verùm etiam plebes raro fieri fontis utero gignit Difdplina fibi fubditas abftinere inftituant. igitur eis mifericordiffima fle gubernatio De hoc ut ai incefiuofis ,& ab his qui deci­ opportuna adhibenda eft i difciplina, ne mos non dam ,& à Presbyteris negli- indifeiplinatè vivendo audorem fuum ofgenter viventibus wadii non accipiantur. fendanti gubernatio, ne in quotidianis vicx XXXIX. Didum eft nobis qubd in commeatibus praelatorum adminiculo defCmA CabilM.IL quibufdam locis Epifcopi & Comita ab tituti fatefeant. c. iS. De feminis & Abbatiffis, quales fint quse KcgiM^ib. incefiuofis, Scab his qui decimas non dant, monafieriis puellaribus proferri debent à Prelbyteris pro ».C.«<4· sradios -accipiant, « ■ . Ac ________ ,____ f -quibufdam ifdam negligenciis, & inter fe pecu· pecuXLI1. Monafienis ume puellaribus CMdic»· Htam (Ifvirtanr <ιΙν%Ι>η/1·ιι* tala praeferri debent feminx & Abbatiffx nnm dividant. itsirwl Quod vwsntrAc penitùs abolendum ,L ‘ decrevimus, ne Porté avaritie locus detur. credi qux & fe & fubditum gregem cum CondL Et conftituimus ut inceftuofi juxtà cano­ magna religione & ianditate cuftodire no* Λ? nicam fententiam pcenitentiâ multentur. vennt, fic his quibus prxfunt prodeffe non CmoI. Qui verb decimas poft creberrimas admo- definantSed flefe & alias iu obfervent jM· CabiiM. ii. Diones & prxdicationaSacerdotum dare urpote vafa fanda in minifterio Domini Kcfiâ^lib. neglexerint,excommunicentur. Juramen- praeparata i tales enim fe debant exhibere »·«·«»· to vero eos conftringi nolumus, propter fubditis in habitu, in vefte , fle in omni periculum perjurii. convidu, ut eis ad cœleftia regna pergen­ De diferetione in corporis & fanguinis tibus ducatum prebeant. Sciant etiam fe dominici perceptione» pro his quas in regimine acceperunt, in ΗβηΠ.« XL In perceptione corporis & fân- confpeftu Domini rationem reddituras. Co4.L«fd. guinis dominici magna difcrctio adhiben- De incefiuofis & homicidis Saeerdotun ad­ Π&!. 2a eft. Cavendum eft enim ne ii nimiùm monitionibus aurem nolentibus accommo­ dare. Cabitoo.lL in longum differatur, ad perniciem animx pertineat, dicente Domino : Nifi manduX L111. Inceftuofi, parricidx , homi- Cmc.TuVI, lib. caveritis' carnem filii hominis, &fanguinem cidx multi apud nos ( proh dolor ! ) repeUI e* 1. c. w. eius biberitis, non habebitis vitem in vobis. riuntur , fed aliqui ex illis Sacerdotum BwcbvJ. Si verb indiferetè accipiatur , timendum nolunt admonitionibus aurem accommoc **· •orcbanL eft illud quod ait Apoftolus : Qui mandu- dare, volenta in priftinis perdurare cri15to. 5 .c. 14. cat & bibit indigni, judiciumfibi manducat minibus : quos oportet per fecularis po- ru. iLc. * ^’^//· Ju*1* ejufdem ergo Apoftoli do­ tentis difeiplinam à tam prava confuetucumentum probare fe debet homo, & fic dine coercere, qui per fal uti fera Sacerdo- M>, de pane illo manducare , & de calice bi­ tum monita noluerunt revocari : quorum »» /*«/■bere i ut videlicet abftinens aliquot diebus aliquos jam excommunicavimus, fed. illi ab operibus carnis, & purificans corpus hoc parvipendenta in iifdem perduri- m. c.n· animamque fuam , prxparet fe ad perci- runt criminibus. Quamobrem veftra de­ Eiendum tantum facramentum > exemplo cernat manfuctudo quid de talibus dein­ )avid , qui nifi fe confeffus fuiffet abfti- ceps agendum fit nuiffe ab opere conjugali ab heri & nu­ De dominis fubditorum admonendis. dius tertius, nequaqum pana propofitioXLIV. Admonendi funt domini fub- Cmc.Tu nis à Sacerdote accepiffet. De hominibus diverfarum conditionum, dirorum ut circà fuos piè & mifericorditer roû·1U t & de his qui eis prolati funt. agant, nec eos qufllibet injufti occafione r»XLI. Quia ergo conflat in Ecclefia condemnent, nec vi opprimant, nec il­ toiM. 11. c. diverfarum conditionum homines efle , ut lorum fubftantiolas injuftè tollant, nec Lib n°Ldcs & ignobiles , fervi, coloni, ipfa debita, qux à fubditis reddenda funt, LingoU*. inquilini, & caetera hujufcemodi omnia, impiè ac creduliter exigantur. «·'·*·oportet ut quicunque eis przlatifunt,fivè De corporis Domini & fanguinis commu­ l&.i).c*pi Clerici fivè Laici, clementer ergà eos nicatione Leucorum. »1. agant, & mifericorditer eos tradent, fivè be.pw is. jn exigendis ab eis operibus, five in acciXLV. Ut fi non frequences, vel ter ***n’ piendis tributis & quibufdam debitis. Laici homines in anno communicent, nifi Torn. L Bbb Capitularium *7V forcé quis majoribus quibuilibet criminibus impediatur. ConciL Taro·. Ill* c. ye. Begins, hte 1. c«p* <»$· BwoUrJ. UK 17. l»o, Mr. 1. cap. *?. Gratian <üâ- ». «te Centrer». c. t<. f, ctf. De Ecclefia antiquuiu eonftuuiis. £ι β aw. De erudition* filiorum d parentibus & patruus. * X L V T. Ut parentes filios fuo·, & pa,, trini eos quos de fonte lavacri fufcipiunc R*gteo»liK. erudire fuounoperè ftudeant » illi, quia INCIPIT TERTII 751 eos genuere , ic cis à Domino dati fune i 5*" ifti vero, quia pro eis fidcjuflores exiftunc ,e7# " XLVII. Ut Ecclefia anôquitùs confcicuta: nec decimis, nec alii ulla poflcf- fione priventur. Dc fcpultura. XLVIII. Ut de fepeliendis inbafilicis mortuis illa Conftitutio fervetur quæ ab »’· antiquis patribus conftituta eft. Explicit Libes Secundus. PRÆLOCUTIUNCULA LIBELLI. Superius in duobus Libellis Capitula ecclefiaftica praefatorum Principum Domni Karoli Imperatoris, & Domni ac doriofiffimi Hludouvici Augufti, defcripli. Nunc autem illa ad mundanae augmentum Legis pertinentia, qu® Domnus Karolus Imperator edidit, in hoc tertio adunavi Libello. INDEX CAPITULORUM 1. D E pace fervanda. 3. De jujluiis generalibus. De jujlitiis regalibus. 3. a6. De immunitate fialiquod damnum ibi faSum fuerit. »7. De eo qui alium in judicio injufllcon· 4. De armis non portandis. y. De armatura in hofte habenda. 6. 7. De negotiatoribus quoufqul procedant. De clamatoribus vel caufidicis. 8. De juramento infantium. De confptranorubus. De perjuriis, 9. 10. Ll. De Advocatis , Vicedominis, Vica­ riis & Centenariis, 13 De teloneis. 13. Dt falfis monetis. 14 De heribanno. 1Ç. De cenfu regali. 16. De liberis nominibus uxores fifcalinas habentibus. 17. De cura Mijforum dominicorum. 18. De aquitate à Miffs dominicis fa­ cienda 19. De his qui beneficia habent. 30. De his qui fraudem faciunt in rega­ libus beneficiis. 31. De his qui propter propriam juftitiam dilatandam fugantur. 33. Dc armis ad placitum non portandis. «3. De latronibus. 34. De animalibus vel aliis rebus tà quibus emantur. 3$. De homicidiis Clericorum. trà alium altercantem adjuvareprmfumpferit. aS. De homine qui per chartam libertatem confecutus efi. De homine libero qui fe loco nmdii trer didit. 3 °· De debitis regalibus , qualiterfolvi de­ beant. 31. De eo qui caufam judicatam repetere prnfumrt. 32· De eo qui in tefiimonium ajfumitur^ qualis efle debeat. 33· De Scabinets , Advocatis, Notariis d Mijfis dominicis eligendis. 34. De illis qui legrm fervore contemnunt. De heribannatoris conje8o. 3f. 3$· De colonis & fifcalinis. 37· De homine in judicium non mittendo fine caufa. 3 8· De caufa ebrii hominis ,& de ejus tefi timonio ,&de placito Comitis. 39· De Mfjfis dominicis vel emens homibus difeurrentibus. 40. Deillisqui adplacitum banniri debeant. 4 » De falfis teftibus. 42· De non jurando per vitam Rcgjs. 43· De eo qui per chartam ingenuus efl tfi ad fervitium interpellatus fuent. J<’ Liber tertius. 7Si 44 De fervo qui danuutm per· petrat. ♦ 5 · De mannitioaefecundùm legem ad mat· ton. dy. De libero homine m hofiem bannuo di. De henbhnno exaltando dp. De his qui regales habent honores , & in hofiem banniti ad condiSumpla­ 48. Dt tdon rei. hl· De hominibus ad mortem dijudicatis , &pafieh eit vita conceffa, fi juftitiam quetfiennt. 48. Dt homme cutpef judicium vita con teffaefi .fijuflitiam reddere noluerit. 49 · De latrone forbasmuo è libero homine fufeepto. yo. De Comite latronem mfoebannum mit­ tente. y i. De liberis hominibus qui ad mallum venire cogendi funt. fi. De tefiibus ad tefiimonium dicendum, 7i4 citum non venerint. 70. De his qui fine licentia de hofie ro vertuntur. De his qui beneficia Principum habent. 72. De non cogendo bibere ut hofie. 73. De vaffis adhuc inpedatiofervtentibus, & tametcbenpficia habentibus. 71. 74. De prnparauone ad hofiem fecundùm antiquam confitctudinem. 7y. De hoc ut non nifi permiffiont regali brunia vel gladius homini extraneo è quolibet detur aut vendatur. 76. De ctufarum & litium terminis. qualiter adhibeantur. fj. De jufiitiâ cujufisbct è nullo quolibet dilatanda. jq. De non cogendo ad pontem ire causd 77. De Epifcopis , Comitibus , Çfpotentio- telonei. yy Da hoc fi Presbyter fanSum chrifma dederit ad jumcium fubvtrtendum. y 6. De Judicibus, Advocatis 9Pr«pojitis. & reliquis Minifirit , qualesfuit. y 7. De mallo publico. 79. Dcplacito Centenarii. 80. De inquifitione & deferiptione uniuf· j3.fDe facramcntis ad palatium adhramitis. 5 9. De impedimento clamatorum. do. De fugitivis contra prteceptum domi­ nicum occultatis 61. De nimium blafphemis latronibus. 6s. De pace infrb fturiam. 63. De junioribus in populo vulgari diftingucndis. 6q. Dc hoc fi fuper Miffum dominicum cùm colleEa & ornus quis venerit. df. De eo qui domum alienam cujujlibet infregerit. d6. De meffibus vel annonis in hofle raptis De pact fervanda. I. TX E pace admonemus ut omnes 1 J qui per aliqua fcclera ei rebelles funt, conftringantur. Capimlare II anni Ιον cap. 1. Capital· KacoK Calvi t tit. »3. CoodL apud S. Macr. cap. «. ribus ,ficaufam interfe habuerint. 78. De tefiibus ad rem quamlibet difeutiendam eligendis. cuiufque Miffi in fuo miffatico. 81. Dt beneficiis t qualiter condriSa fini. du. De beneficiis Epifcoporum, Abbatum, & rthquorum , & de fifeis regalibus deferibendis. 83. De legationibus propter juflitias, quo tempore exerceantur. 84. Dc juffione dominica in quolibet miffa­ tico non adimpleta. 8y. Dccenfu regali inquirendo. 96. De rebus de quibus tenfus ad partem Regis exire folebat. 87. De placitii i Miffis dominicis Comi­ tibus notum jaciendis. 88. Dc fidelitate Regis promittenda. 89. De homicidiis infrà patriam faEis. 90. De menfuris & ponderibus. 91. De pace in ' tatnam. defpiciantur clamantes, fed diligenter audiantur. Capiratae III. MM De jufiitiis regalibus. ΠΙ. De juftttiis regalibus, uc pleniter fiant inquifiue. Dc armis non portandis. IV. De armis infrâ patriam nonpor- IW- c.j. candis, id eft , fcucis & lanceis & loncis. * * De jufiittis generalibus. Si faidofus quis fic, difcuciatur tunc quis r *c'f' ç. krc 11. Dc judiciis Ecclefiarum Dei, vi- è duobus contrarius fic ut pacati fiant, & Lik t. kj. duarum , orphanorum & pupillorum , diftringantur ad pacem, etiam fi noluerint, cap^*· praecipimus ut in publicis judiciis non Et fi aliter fir pacificare nolunt, adducan /"ο’μγ. μ". Bbb ij aq v* *7 π 7)6 Capitularium cur io noftram prarfcndam. Et fi aliquis poft pacificationem alterum occident , componat illuni , & manum quam perjuravit perdat, & infuper bannum domi* nicum folvat. De armatura in hofiem habentia· €«pi»ul*rt V. Dc armatura in exercitu , ficut jam in.an. «at. antei in alio Capitulari commendavimus , cap. & ut arma & bru mas non «?»· ducant ad venundandum. Qubd fi inven­ ti fuerint portantes , otnnis fubftantia eo­ rum auferatur ab eis> dimidia quidem pars partibus palatii, alia vero medietas inter, jam didos Miflbs & inventorem dividatur. tori liceat teftes eligere, abfente fuo caufatore. Et omninb nullus nifi jejunus ad juramentum vel ad teftimonium admittatur. Si verb aliquis refutatur, dicat ille qui eum refutat & probet quare illum reci­ pere nolit. Et de ipfo pago aut de vicinis centenis eligantur, nifi fortè longiùs ex­ tra comitatum caufa fit inquirenda. Et fi n>U. c. 7. *clpi(ul« VI. De negotiatoribus qui partibusSclavorum δύ Avarorum pergunt, quoufqûè De clamatoribus vel caufidicis. Cipitulire U l. ano. · VII. De clamatoribus vel caufidicis qui nec judicium Scabineorum adquiefcere ncc blafphemare volunt, antiqua confue- tudo fervetur, id eft, ut in cuftodia reclu­ dantur donec unum è duobus faciant. Et fi ad palatium pro hac re clamaverint, & lit­ teras detulerint, non quidem eis credatur, nec tamen in carcere ponantur j fed cum Fpirt- cuftodia & cum ipfis litteris pariter ad pa­ S Bonrt.C. latium noftrum remittantur, ut ibi dilcu|Ug· ’4J tiantur ficut dignum eft. De juramento. C*pi<»lait Il.an.Soi cap 9· 3'· Λ ia. Regino, lib· t.c. J >♦· VIII. De juramento, ut nulli alteri per facramentum fidelitas promittatur, nifi nobis & unicuique proprio Seniori ad noftram utilitatem & fui Senioris > excepto his facramentis qux juftè fecundùm le­ gem alteri ab altero debentur. Et infantes qui anteà non potuerunt propter juveni­ lem xtatem jurare, modo fidelitatem re­ promittant. De confpirationibus. Cap·!»1»16 II. an. 8o5 · c. io. fc ο. Lib. 1 · IcRLongobn. tiu 17.C.11· Regmo. '*b. ».C.4J*· IX. De conlpirationibus vero, qui­ cumque confpirationem facere prxfumpferint, &: facramenro quamcunque conf­ pirationem firmaverint, ut triplici ratione judicentur. Primo, ut ubicunque aliquod malum per hoc perpetratum fuit, auc­ tores facti interficiantur) adjutores vero Ld>. *·><$· Regioo.iiû Now ad Concord. lteRul.pg. ______ quis convidus fuerit perjuni, perdar ma- Spicieg. num aut redimat. Vide fecundam Appen- ***· dicem libri quarti, cap.. XVI. p. Cbartular Fodat. pag· i j ·. Hiftoria fit hfuu : Ei M forti in aliqua mi>4alit«te inveniantur. qui boc foctoat, deinctp· caveant te omnino i talibua ne 4 propala boaotibw , 4 proprio foto. 4 LKi gratia, U 4 noftra extorret Sant.3 De his qui propter propriam jufiitiam dilatandam fucantur. | XXL Sunt & alii qui juftitiam legibus Caphuiwe recipere debent , St in tantum fiunt in v“··0*· quibufdam locis fatigati ufque dum illo- *** *’ rum juftitiam per fidejufforum manus tra­ dant, ita ut aliquid vel parvum poffint habere , & fortiores fufeipiant majorem portionem. De armis ad placitum non portandis. tV'îpilu!ai* XXII. Ut nullus ad mallum vel ad J";, <*ί Vào reift ve^ caufa fua quxrenda, nec de tefti· placitum ini‘a patriam arma, id eft, feu- Lit· ». lejç. * ~ ' Inon wa/xmzv · (j»z4 ►nite film Atum r ΙβΠΛί ,γσ,φπ. jo pro ·>»χ a kiz»«Ar\»*itp r*e abicjgnturj fed talis & lande: m, portet. Loegobw. De latronibus. m.4«.c. i. Vathaou·, etiam nobis in hac caufa honor fervetur XXIII. De latronibus przcipimus, Capitulare qualis & anteceflbribus noftris Regibus c*““1 p«g. ,4. ’ vel Imperatoribus fervatus effe cognof- quicunque poft Miffam fanfti Johannis citur. latroni manfionem dederit, fi Francos eft, ιψώ De cura Mi (Torum dominicorum. Capitulare cum duodecim fimilibus Francis juret K·™·Ca|· V.M.IOi. XVII. Unulquifque in fuo miffatico quod ipfe latronem eum fuifle non fciffet, 7.’*ώζΓ· maximam habeat curam ad prxvidendum licèt pater ejus fit, aut frater, vel propin- câp. i. & ordinandum ac difponendum fecundùm quus. Si hoc jurare non potuerit, & ab voluntatem Dei & fecundum jullionem alio convidus fuerit· quod latronem in hofpitio fufeepiflet, quafi latro & infide- i*o, par. noftram. ftid. c. i. De «qualitate à Mijfis dominicis facienda. lis judicetur : quia latro eft & infidelis ’<·«·*η· XVIII. Volumus ut zqualiter Miffi nofter 8c Francorum, & qui illum fufee- H7’ noftri faciant de fingulis caufis, five dc t>it, fimilis eft illi. Si autem audivit quod heribanno, five de advenis, five de exteris latro fuifiet, & tamen non icit profirmiter, quibuftibet caufis. De advenis volumus aut juret folus quod nunquam audiffet, jam diu conjugatis per fingula loca, ut nec per veritatem, nec per mendacium , ibi maneant, & fine caufa & fine aliqua cum latronem effe i aut fit paratus, fi ille culpa non fiant eje&i. Fugitivi vero fervi de latrocinio poftei conviftus fuerit, ut fimilitcr damnetur. ularium *7 i 9 760 De animalibut vt! tHii rebtu* i quibus Ut De eo qut ttuae a&ttm ut m judteto judicio tnjufti injufti contra ememur. · *. . ■ altum altercantem adjuvateprafumpferu. XXIV Ut nui lus comparet caballum, bovem ■ & jumentum, vel alia, nifi illum horamem cognofcar qui eum vendit, aut de quo pago eft. vel ubi manet, aut quis m. »t.c 4. eft ejus oenior. 1*0, fM- C«Mvhie I fl. »««i βο4. c 4 Lib. t let LonoUr I·, c. pl. De homicidiit Clericorum. XXV. Qui Subdiaconum occiderit, trocentos folidos componat. Qui Diaconum occiderit, quadringentos folidos compo­ nat Qui Preibyterum, fexcentos folidos componat. Qui Epifcopum, nongentos folidos componat. Qui Monachum,quadrtngentos (olidos componat Ofittiute il. ann* loj, cap. i. Lci Ripario*, ti 0, Conal. Ttofi. c. tj. ICtac . ut. a cap. y. Regino, lib. ». cap 4f. Gu;i*n. >7 q. 4. n in immunitate dam­ num aliquod fecerit , fexcentos folidos componat. St autem homo furtum aut homicidium vel quodlibet crimen foris committens, infra immunitatem fugerit, mander Comes vel Epifcopo, vel Abbati, *IV c < U‘-kK vel Vicedomino,vel illi quicunque locum Capita Ure 11. an. Soj C>p a. Capitula Karoli Cal»*.·'<. f6.c. >8 Λ nt. Longobat ”* 40- c. 4. XXVILSi quis hominem in ludicio injuftè codera alium altercantem adjuvare c^. 4. per malum ingenium prrfomplerir, atque tjy inde coram Judicibus vel coram Comice £“*7M increpitus fuerit, denegare non potuerit, folidis quindecim culpabilis judicetur. De homine qui per chartam libertatem confccutus eft. XXVIII. Si quis per chartam ingenuitatis à domino luo légitimé libertatem c^. eft ft con confecutus, fecurus, liber jpermaneat. Si verb ut> > lef. aliquis eum mjuftà intervire tentavenc, & L^· f * ------ille chartam ingenuitatis fux o(lenderit, & adver fanum fe mfervire velle compro*· bavent ille qui hoc tentaverit, multam qux m charta deferipta eft folvere cqga· V«r».c. A tur. Si verb charta non paruerit, fed jam ab illo qui eum infervire voluerit disfada · eft, wirgildum ejus componat, duas partes illi quem infervire voluerat, tertiam Regii & iUe iterhm per praeceptum Regis liber­ tatem fuam conquirat. De homine libero quife loco ntadii tradidit. XXIX Liber qui fe loco vadii in alceriuspoteftatem commiferit, ibiqueconf- Wf g. citurus damnum aliquod cuilibet fecerit, qui eum in loco vradii fufeepit, aut damEpifcopi vel Abbatis tenuerit, ut reddat num folvat, aut hominem m mallo proei reum. Si ille contradixerit & eum red- · ductam dimittat, perdens fimul debitum **· dere noluerit, in prima contradiûione fo­ propter quod eum pro wadio fufeepit. Et ^«.t. il Jis quindecim culpabilis judicetur. Si qui damnum fecit, dimiflus juxta quali· ad fecundam mquifinonem eum reddere ratem rei cogatur emendare. Si verb libe­ noluerit, triginta folidis culpabilis judi­ ram feminam habuerit, ufque dum in cetur. Si nec ad tertiam inquifitionem pignore extiterit, & filios habuerint, liberi confentire voluerit, quicquid reus damni permaneant. fecerit, totuin ille qui eum infra immuni* taccm retinet, nec reddere vult, folvere cogatur. Et ipfe Comes veniens licentiam habeat ipfum hominem infra immunita­ tem quaerendi, ubicunque eum invenire potuerit. Si autem ftatim in prima inquilicione Comiti refponfum fuenr quod reus infra immunitatem quidem fuiffet, fed fu­ ga lapfus fit, juret quod ipfe eum ad jufti­ tiam cujuflibet dtsraciendam fugere non feciffet, it fit ei in hoc fatisfadum. Si aucem intranti in ipfam immunitatem Co­ miti colleftâ manu quiilibet refiftere tencaverir, Comes hoc ad Regem vel ad Principem deferat, ibique judicetur, ut ficut, ille qui m immunitate damnum fecit fexnntos folidoscomponere debeat, ira qui Comiti collecti manu refiftere prarfumpferic, fexcentis folidis culpabilis judicetur. De debitu regalibur, qualiter folvi 'debeant. . XXX. Omnia debita qux.ad partem Regis folvi debent, folidis duodecim dcnanorum folvantur ♦ excepto fireda qux in lege Salica confcripta eft, Illa eodem folido quo exterx compofitione* folvi debent, componatur. De eo qui caufam judicatam repetere prafumit. *· »· ltt> Affert·* Gall. ‘p. 4*. Cirtalara XXXI. Si quis caufam judicatam re- Π ta.IOwloj. petere prxfumpferit in mallo, ibique tef- iX «.icg. cibus convidus fuerit, aur quindecim foli- teep*·'· dos componat, aut quinaecim idus ab Scabineis qui caufam priùs judicaverant, 1« Rotate accipiat. ΚΔ’ uL De eo qui in teftimonium affumitur, qualis efte debeat. XXXII. Optimus quifque in pago CjfW·" vel civitate in teftimonium aflumatur, & Liber tertius. 7& cui ille contra quem teftimanMredotar, nullum crimen poffit indicare. Lib. ». iac. LoogoMrd. m. f <, ctp. j. XtjM, bb. x.cip. jjL Borcluwd. lib. 14, c«p. Jf. _ Gr«’ De Sctiiiuu , Adwcuii , Nottuiu d Miffis Jûeùiucù tHenJu, XXXUL UtMiffi noi^Srabineos , Advocatos, Notarios per lingula loca eligant, ίς eorum neqiina, quandb re» verti fuerint, fecum fcripta deferant. De illis qui legemfervore contemnunt. IbU.c.4. XXXIV. De his qui legem fervare contempferint, ut per fidejuflores ad prx­ fentiam Regis deducantur. La». J. kt> i^ngob. tn. »1, «p. i. Hmiom. m» Rotula, pag. 4)0. De heribatutaeoris coeieSi. TbU. c. t. XXXV. Ut illi qui heritannum folLib. j.teg. vere debent comefhim faciant ad heri· bannarorem. De cofanis & fifcalinis. capkabî* XX XVI. Ut nec colonus nec fifcalinus ni. ami poffint alicubi traditiones facere. •oj. c. 14· ,w |eg. Loogob lit j» , cap. 4. De homine tn judicium non mittendo fine caufa. M, c. rf. XXXVII. ut nullus prafumat homi­ nem in judicium mittere fine caula, nifi judicatum fiat. Lib. J. leg. Longob. (it. »j , cap. 1. I»o, par. »4 , cap. jof. De caufa ebrii hominis , & de ejus tefiimonio, & de placito Comitis. »U.c.ry. XXXVIII. Ut nullus ebrius fuam caufam in mallo poffit conquirere, nec teftimonium diceret nec placitum Comes tabeat, nifi jejunus. Lib. a. leg. Loogob. tie. O , cap. ti. Regino, lib. t J cap. t»'· KuU i«.H Bb. V, io, > VI, »j». De Miffis dominicis vel exteris hominibus difcurrentibus. BU.a.17, XXXIX. De Miffis noftris diicurrentibus, vel exteris hominibus propter utilitatem noftramiter agentibus, ut nyllus eis manfibnem contradicere prafumat. Lib. t. leg. Loogob. iit. 4 > αΡ> ♦· Fnmt. TmL «p. 1·. De iliis oui ad placitum banniri debeant. Aii «. »·. X L. Ut nullus ad placitum banniatur nifi qui caufam fuam quxrit, aut fi alter «i quxrere debet > exceptis Scabineis feptem, qui ad omnia placita prxeffe debent. Capitulare I anni So,, cap i}. Capitohce anni 8x9, tu. j , cap. f. Hincmar. «p. 15 . cap. 14. Lib. ». log. Loogob tit. 4* , c. 1 ;» tk. 5» , c. »». De falfis tellibus. ibila »1. XLI. De falfis teftibus prxeipimus ut non recipiantur. 7» Dominkh, pag. i». < De mannitione fecundùm legem ad mallum, XLV. Si quis ad mallum legibus mannitus fuerit, & non venerit, fi eum funnis non detinuerit, quindecim folidis culpabilis judicetur. Sic ad fecundum & tertium. Si aütem ad quartum venire contempferit, pofleffio ejus m bannum nuttatur donec veniat, & fic de re de qua interpellatusfuerit juftitiamiacm.Si infra Le« Saika, ^ s’Ri Lea Ripua. riorân^dt. riorun.tit. pCapitulate ,^Τ ?!*** IV sui ·ο>. «. JJ. n. ·«,·«· Lib a. kg. Kwmii \ */05 - 4 Capitularium ίχ», p«x. annum non veperit, de rebus ejus qux in *Crfù**i bannum nuflx funt Rex interrogetur, 8c r ,4" quicquid inde judicaverit,fiat. Prima trianSirmvnd. nicio fuper nodes feptem, fecunda fuper ** GotfrW. no<^Cj quatuordecim, tertia fuper nodes * * viginti & unam, quarta fuper nodes qua· draginta & duas fiat. Similiter & de be­ neficio hominis, ii forte res proprias non habuerit, mittatur in bannum ufqucquo Rex interrbgetur. Dt au&ore rei, XLVT. Si audor venerit, ic rem interLib a. leg. Loagobat. t aum recipere renuerit, campo vel cruce contendant. Capmilare IV. anni loj , cap. M· Capitula Karoli Cabi , tit- 4» , cap. J. Capitulare I. ami Hoc. Cap. (O. Capitulare II. an. 8oc Capita. * Karoli Cal , tit. 45. cap Lib. I. leg Long, tit n cap I. Tom. 4.5». Ord. S BeneAp fra* Noiiria de Nodi. p*&. 16$ Jn edit. Colveocni. Capitulare I anniSo». cap }i. Capitulare Π. an 80a cap ». Lib r. leg. Longobar. tit. J5.C. *· Dc hominibus ad mortem dijudicatis , & pofteà eis vita concefla, fi juftitiam. quierint. XLVII. De illis hominibus qui prop­ ter eorum culpas ad mortem dijudicati fuerint , & pofteà eis vita fuerit concefla, fi ipfi juftitiam ab aliis reqmfiennt, aut ab eis juftitiam quxrere voluerint, qualiter inter illos judicium terminetur. Primi» omnium de illis caufis pro quibus judica­ tus fuerit ad mortem.nullam poteft facere repetitionem quia omnes res fux, fecun­ dum judicium rrancorum,in publico fue­ runt revocata: Et fi aliquid in poftmodum, poftquam ei vita concerta eft, cum juftitia adquirere potuerit, in fualibertate teneat & defendat fecundùm legem. In teftimonium non fufcipiatur, nec inter Scabineos ad legem judicandam teneatur. Er fi ad facramentum aliquid ei judicatum fuerit quod jurare debeat, fi aliquis ipfum facramentum falfumdicere voluerit,cum armis contendat. De homine cui poft judicium vita concefla eft, ft juftitiam reddere noluerit. XLV III. Si alicui poft judicium Scabineorum fuerit vita concefla, &; ipfe in poftmodum aliqua mala perpetraverit , & juftitiam reddere noluerit , dicendo quod mortuus fir,& ideo juftitiam reddere non debeat, ftatutum eft ut fuperius ju­ dicium fuftineat quod anteà fultinere de­ buit. Et fi aliquis adversùs eum aliqua mala fecerit, fecundùm xquitatis ordinem licentiam habeat fuam juftitiam requiren­ di de caufis perpetratis poftquam aa mor­ tem dijudicatus eft i de prxteritis maneat ficut fuprà judicatum fuit. De latrone forbannito à libero homine fufcepto. XLIX. Dc latrone forbannito, Uber 764 homo qui eum fufcepit,quindecim Iblidoacomponat, & fervus centum viginti pcr- λ cufltonibos vapulet. Capolarc I. anai toy , cap. it. Capitulare II. anni toy, cap. ;. Lib. ». Leg. Langobard, ut. »j , cap. <». De Comite latronem in forbannum mittente. L. Ur Comes qui latronem in forban- Capture num miferit, vicinis fuis & aliis Comitibus 1 **mi*e’· notum faciat eundem latronem à fe effe C*£pVuia/» fbrbannitum, ut illi eum non recipiant. U. ·*- »»»· Capitula Karoli Calri, du t<, cap. 7. Lb. 1. leg. Longob tit. aj , cap. éj. ** De liberis hominibus oui ad mallum venire, cogendi fint. LI. Ut nullus alius de liberis hominibus ad placitum vel ad mallum venire cogatur, L». ». kg· ^£^7. exceptisScabineis vel Vallis Comitum, nifi qui caufam fuam adquirere debent aut refpondere. De teftibus , ad teftimonium dicendum qualiter adhibeantur, LII. Ut teftes ad teftimonium dicen­ dum prxmio non conducantur i & ut nul­ lus teftimonium dicat aut facramentum juret, nifi jejunus. Et ut teftes priufquam Kitt Alcur jurent, feparatim difcutiantur quid dicere num , pag· velint de illa re undeteftimonium reddere debent. Capitulare l. «ani t«y , cap. 1X. Capitulare II. anni toy, cap. S. Lib. ». leg. Longob. ciu ft , cap. S. Regino, lib a. cap )]<. Burchard, lib. rd. cap. J|. Gratian. 4. <| ». cap. a. PUctit. De juflitia cujuflibet à nullo quolibet dilatanda. LUI. Ut nullus quilibet Miflus nofter, neque Comes, neque Judex, aut Scabineus, cujuflibet juftitiam dilatare prrfumat, fi ftatim adimpleta potuerit effe fe­ cundùm reftitudinem, neque przmia pro hoc à quolibet homine per aliquod inge­ nium malum prxfumat accipere. Capitulât· I. an. to», cap. π Cape fugitivis contra preeeeptum dominicum compofitionem adimpleat occultatis. De meftibus vel annonis in hofte rapti/ vel LX. De fugitivis qui per diverfas pro­ MLc. t. furatis. vincias dufti & occultati funteontra prae­ LXVI. Si quis mefles aut annonas in Capitula ceptum Domni Imperatoris, ut qui eos liofte fuper bannum dominicum rapuerit Karoli Ctlvi, tit ap poft prxteritum tempus fufeepit aut reti­ aut furaverit, vel paverit, aut cum caballis ' Concil. nuit, bannum dominicum componat. vaftaverit, zftimato damno fecundùm le­ apud S MaDe nimium blafphemis latronibus. gem in triplum componat Et fi liber ho­ L XI. De latronibus qui magnam ha­ mo hoc fecerit, bannum dominicum pro D» & tunc iterùrn ad fr^ui debet diftringenais. W.c.u. LXIII. Dev ulgari populo, ut unuf­ ftatum Libertatis fua: revertatur. Et fi ille in hoftem. Irena. infra. quifque fuos juniores diltringat, ut meliùs homo qui propter heribannum fe in fprTom. h Ccc L VIII. Uc facramenca quae ad palacium fuerunt adrhamita, in palatio perfi­ Lib. a. leg. Loogobar. ciantur. Ec fi confacramentales homines tit. ft-cap. cum ipfo venire renuerint, juffione domi­ to· nica auc indiculo aut figillo ad palatium ■■*"1 · *767 Capitularium vitium tradidit, in illo farvitio,defundus fuerit, heredes ejus hereditatem qux ad eos pertinet, non perdant, nec libertatem, nec de ipfo banno obnoxii fiant. De heribanno exaQando. Capitulare LXVIII. Ut non per aliquam occa­ II.an. Ila. tionem , nec pro srada, nec de fcara, nec cap. ». de varda, nec pro heribergare, nec pro alio banno heribannum Comes exadare prxfumat, nifi Miflus. nofter priùs berinannum ad partem noftram recipiat, fic ei fuam tertiam panem exinde per juflionem noftram donet. Ipfe verb heribannus non exadetur,neque in terris neque in mancipiis, fed in auro fle argento, palliis atque armis, fle animalibus, atque pecu­ dibus , five talibus fpcciebus qux ad utili­ tatem pertinent. De his qui regales habent honores, & in hoflem banniti adcondidumplacitum non venerim. n.J. c. p L XIX. Quicunque homo noftros ha­ bens honores in hoftem bannitus fuerit, & ad condidum placitum non venerit, quot diebus poft placitum condidum venifle comprooatus fuerit, tot diebusabftineat à carne 8c vino. Dc his qui fine licentia de hofie revertuntur. LXx. Quicunque abfque licentia vel permiflione Principis de nofte reverfus Rbentna», fuerit, quod fatlum Franci kerifcli^ dip*S- M· eunt, volumus ut antiqua conftitutio, id eft, capitubs featentia erga illum punien­ dum curtodiarur. FW. c. 4· De his qui beneficia Principum habent. LXXi. Quicunque ex his qui bene­ Ctpi'uhre II. an. 11». ficium Principis habent, parem lump con­ tra holies communes in exercitu pergen­ tem dim ferit , & cum eo ire vel itare noluerit, honorem fuum fle beneficium perdat. De non cogendo bibere in hofie. „ LXXII Ut in horte nemo parem fuum Ibid. C- ί. Regino, lib. vel quemlibet alterum hominem bibere I. C. 1 11. Rbenanu·, roget. Et quicunque in exercitu ebrius P‘S inventus fuerit, ita excommunicetur ut in bibendo folâ aquâ utatur quoufqué fe malé feciiîe cognofcat. De v effis adhuc in palatio fervientibus , & tamen beneficia habentibus. LXXIII De vadis dominicis qui adhuc Catulire Π «a. tu intra cafam ferviunt, fle tamen oeneficia habere nofcuntur.ftatutumeft ut quicun­ que ex eis cum Domno Imperatore domi remanferir, vaflallos fuos cafatos fecum non retineat, fed cum Comice cujus pa­ gentes funt ire permittat. 768 Qe praparatione ad kofiem fecundùm anti-. quam confuetudincm. , LXXIV. Confticucum eft.ut fècun--M· c. ·. dùm antiquam coniuetudinem praeparatio ad hoftem facienda indicetur & obfervetur i id eft, vidualia de marcha ad très menfes, & arma atque veftimenra ad di­ midium annum. Quod tamen ita obfervari placuit, ut his qui de Rheno ad Ligerim pergunt, de Ligere in anteà ad tres men­ fes computetur» & qui de Ligere ad Rhe­ num pergunt, dc Rheno in auteà ad tres menfes vidualia habere debeant Qui au­ tem trans Rhenum funt, & ad Saxoniam pergunt, ad Albiam marcham efle fciant. Et qui trans Ligerim manent, atque in T(^ofW' Hifpaniam proficifci debent, montes Py- , renxos marcham fibi elfe cognofcanr. De hoc ut non nifipermiffione regali brunia vel gladius homini extraneo â quolibet detur aut venundetur. L X X V. Conftitutum eft ut neque Epifcopus, neque Abbas aut Abbatilla, vel quilibet Redor Ecclefiz bruniam vel gladium fine noftro pbrmiflu cuilibet ho­ mini extraneo aut dare aut vendere prxfumat, nifi tantùm vaflallis fuis. Et fi eve­ nerit ut in qualibet Ecclefia vel fando loco plures brunia habeant quàm ad ho­ mines RedorisejufdemEcclefix fufficiant, tunc Principem idem RedorEcclefix in­ terroget quid de his facere prxeipiac. C^lm 11. a». II», cap. 10. Capnula Karoli Cal- De caufarum & litium terminis. LXXVI. De termino caufarum & li­ Capitulare 1 I I. anni tium ftatuimus ut ex quo bonx memorix 811.C. i. Domnus Pippinus Rex obiit & nos re­ gnare ccepimus, caufx vcl lites inter par­ tes fadx arque exortx difeutiantur, fle congruo fibi judicio terminentur. Priùs verb, id eft, ante obitum prxdidi Domni Pippini Regi$,caufxcommiflx vetomninu non moveantur, vel falvx ufque ad nof­ tram interrogationem referventur. De Epifcopis, Comitibus, & P otentioribus, fi caufam inter fe habuerint. L XXVII. Ut Epifcopi, Abbates, Comites, fle Potentiores quique, fi Cau­ fam inter fe habuerint, ac le pacificare noluerint, ad noftram jubeantur venire prxfentiam » neque diorum concentio aliubi dijudicetur, ne propter hoc paupe­ Ibid. c. ». Lib ·· leg. Longobar. tit. 4<.c I· Frener it* Origin. Pa­ lat. part. t. W < . * rum ic. minùs potentium jufticiat rema­ parr.», pag. neant. Neque ullus Comes palatii noftri 5· etiam Ettentiorum caufas fine noftra juflSone Fmbaid. lire prxfumat, fed tantùm ad pauperism Liber tertius. 7^9 & minùs potentium juftitias faciendas fibi' /ciat efle vacandum. De jujfione dominica in qpolibet mijfatico non adimpleta. De teflibus ad rem quamlibet difcutiendam eligendis. LXXXIV. Ut quicquidille MitTus Capitulare in illo miflatico aliter fachunxinvencrir III φί quàm noftra fit julfio, non folum illud emendare jubeat, fed etiam ad nos ipfam rem, qualiter ab eo inventa eft, deferat. Capitulate LXXVIII. Ut quandocunque teftes ad •J* c-T" rcm difcutiendam*^uxrendi Lib. ». leg. atque eligendi funt ,. à MÎflb noftro fie Loogobar. »·»’·«· » Comite in cujus minifterio de re qualicunque agendum eft, tales eligantur quales Ducbefo. optimi in ipfo pago inveniri^pofliint. Et tom. ». p· non liceat litigatoribus per prxmia falfos 7M· telles adducere·, lient nadenùs fieri folebat. Vide infrà, lib. b. cap. ιοί. & agi. De placito Centenarii. C*pinJ«« . LXXIX. Ut nullus homo in placito Centenarii neque ad mortem, neque ad Lib.».ieg. libertatem fuam amittendam, aut ad res Longob»r. reddendas vel mancipia, judicetur > fed j ». s. j. aut ,n plentia Comitis vel Miflorum noftrorum judicentur. Ui. anni De inquiftione & deferiptione uniufcujufque Mijfi in fuo mijfatico. C*pimhrè LXXX. Ut Milii noftri diligenter in111 anm qUitant & deferibere faciant unufquifque c* ’ in fuo miflatico quid unufquifque de bene­ ficio habeat, vel quot hominescafatos in ipfo beneficio. De beneficiis, qualiter condriQa fint. ibkL c. i. EX XXI. Quomodo eadem beneficia vondricla fint, aut quis de beneficio fuo alodem comparavit vel ftruxit. De beneficiis Epifcoporum , Abbatum , & reliquorum , & de fifeis regalibus deferibendis. ÏW.C. 7. LXXXII. Ut non folùm beneficia Epifcoporum, vel Abbatum, Abbatiflarum, atque Comitum, live vadorum nofDuCange, trorum, fed etiam fifei noftri deferibanConvnca111 tur *n l>revc » ut fcirc p<’*finius quantùm p. etiam de noftro m uuiuku|ufquc legatione habeamus. De legationibus propter jufiitias , quo tempore exerceantur. LXXXIII. Volumus ut propter juf­ Capitulare IIT. anni titias qux ufque modo de parte Comitum lo.c.8. Vadian. P*8· 5 5· Sirmond. ad 770* remanferunr, quatuor tantum mentibus m anno Milfi noftri legationes fuas exer­ ceant, id eft, in hyeme Januario, in verno Aprili, in xftate Julio, il autumno Oclobno. Cxteris verd menfibus unufquifque Comitum placitum fuum habeat & juftitias fuas faciat. Midi, autem noftri quater in uno menfe & in quatuor locis habeant placita fua cum illis Comitibus quibus congruum fuerit ut ad eum locum poflint convenire. Tom, L De cenfu regali inquirendo. LXXXV. Ut Milfi noftri cenfushof- ibU. c. tros perquirant diligenter , undecunque antiquitus ad partem Regis exire folebant. Similiter & freda. Et nobis renuntient, ut nos ordinemus quid de his in futurum fieri debeat. De rebus de quibus cenfius ad partem Regis exire folebat. LXXXVI. Ut de rebus unde cen- iw.Lc.it. fus ad partem Regis exire folebat , fi ad K( aliquam Ecclefiam traditx funt, aut red- *‘™1‘ £ dantur propriis heredibus, aut qui eas cap. »i. retinuerit, illum cenfum perfolvat. De placitis à Miffs dominicis Comitibus notum faciendis. LXXXV II. Ut unufquifque Miflb- Capitulate rum noftrorum in placito fuo notum faciat 111· *nnl Comitibus qui ad ejus iniflaticum perti­ nent', ut in illis menfibus quibus ille lega­ tionem fuam non facit, conveniant inter fe & communia placita faciant, tam ad latrones diftringendos , quam ad exteras juftitias faciendas. De fidelitate Regis promittenda. L X X XV111. Ut Milfi noftri populum noftrum iterùm nobis fidelitatem pro­ mittere faciant fecundùm confuetudinem jamdudum ordinatam, & ipfi aperiant & interpretentur illis hominibus qualiter ipfum lacramentum &: fidelitatem erga nos fervare debeant. / ÏW-cV ΚιΛ UKraaa ia Chroaico Spirealî'to*· p- ‘55 . M BfcVfM«. De homicidiis infra patriam factis. LXXXIX. Ut homicidia infra pa­ triam, ficut in Lege Domini interdictum eft, nec causa ultionis necavaritix nec latrocinandi fiant. Et ubicunque inventum fuerit, à Judicibus noftris fecundùm legem ex noftro mandato vindicetur. Et non occidatur homo, nifi lege jubente. Capitulare l·»·»?·». χφηο,ΐΛ. ».c.7?î 1,0 * P·’’ Hb. c. cap. De menfuris & ponderibus. XC. Ut xquales menfuras & redas & pondera jufta êc xqualia omnes ha- pag. »$i’, beant, five in civitatibus, five in monaftcriis, five ad dandum invicem, five ad » c.~.t Ccc ij Galli*, p. Capitularium *77» t. < t ; accipiendum, ficut in lege Domini prae<4*· ceptum habemus. Capitulare l. armi 78f, cap. 71. Coocil. Arelat. VI. cap. 1*. Tom. 1. ConuL An^l. pag. ipp. Cap. 17. Capitula Karoli Calvi, iit ji. cep. 10. Regino, lib. a. cap. 41/. Burchard, lib. 1». cap. 14t. * Ivo, par. 1 f. cap. 1 y ·■ Lib. Decretal, tit. 17. cap. ». De pace in hofte vel infra patriam. XC1. Conftituimus ut fi in hofte aut infra regnum' noftrum Litigatio aut fcandaluin inter quafeunque perfonas, vide­ licet majores St minores , ortum fuerit, quod frequenter infidiante diabolo con­ tingere folet, ut ibi fideles fanftar Dei Ecdefix & noftri ob refiftendam impieta- 77S tis malitiam armau reniant, id eft, qui poteft habere, cum lorica & fcuto, anci-' pire * atque fu ile. Et A aliquis quarlibet ‘/accipite Eirfona adversiis eum quamlibet quere- «»»«.« m habere voluerit, liceat ci -fecundum '* legis ordinem cum (aeramento quod pofuimus, manu propria Cingula fe idoneum facere , ut propter quodlibec negotium aut odium ibi non adveniffet, nifi oo coqr cordiam fle pacem ferendam fle ipfam Liti­ gationem mitigandam. Et fi quifiibet re­ nuerit venire t fle fcmetipfum idoneum fa­ cere nequiverit, cum lupradifto jam facramento bannum noftrum componat, 8c ad partem noftram perfolvat. Explicit Liber tertius. INCIPIT QUARTI PRÆFATIUNCULA LIBELLI. Quia fuprà in duobus ecclefiaftica quæ praefati Principes Domnus Imperator Karolus & piiflutius Hludouvicus Auguftus ediderunt Capitula deferipfi Libellis, in tertio verô ad mundanam pert* nentia Legem quæ Domnus Karolus Imperator fecit congelB, nunc jàin ia quarto illa ad mundanæ augmentum Legis pertinentia, quæ præclarifl'imus Domnus Hludouvicus Auguftus fecit, Capitula adu­ navi Libello. INDE X C A P ITUI OR UM. 1. fervis per contumaciam alicui * J vim inferentibus. 2. De rebus vel mancipiis à fifco regali occupatis. i De.fervis velccciefiafticis vel quorum­ libet hominum infijcum regalem con­ fugientibus. 4. De vajfis dominicis ad marchant cuftodiendam conftitutis. j. De Comitibus ad cuftodiam maritimam deputatis. 6. De his qui propter inceftum res proprias amiferunt. "J. De conjurationibus jervorum in Flandris & in Mempijco, 6" in catens ma­ ritimis locis. 8. De his qui m 'littore marisfalem faciunt. 9. De uxoribus defundorum, quam par­ tem conlaborationispoft obitum ma­ ritorum accipere debeant. i o. De aggeribus juxta Ligerim faciendis. 11. De duodecim pontibus fuper Sequanam reftourandis. < 2. De omnibus pontibus faciendis. 1 j. De honore Ecclefiarum. * i De injuriis Sacerdotum vel quorum­ libet ex Clero in Ecclefiafaais. If. De folutione occifi Presbyteri. 16. De viduis , pupillis (f pauperibus. 17. De raptu viduarum. 18. De homuiepublicampoenitentiam agen­ te interfello. ip. De homine Ubero, utpoteftatem habeat ubicunque voluerit res fuas dare , 5" qualiter hoc facere debeat. ao. De homicidiis prohibendis. 21. De hoc quod in compofitionem wirgildi dari debeat. a a. De raptu alienarum fponfarum. 2j. De folfis teftibus convincendis. 24. De proprio in bannum mijfo. aj. De manmre. »6. Qualiter de ftatu fuo pulfatus evindicet libertatem fuam. 17. De faidis coercendis. a 8. De facramentis , ubi juranda fint. «p. De his qui de furto aceufati fuerint. 30. Dc difpe&u litterarum dominicarum. Liber quartus. 773 ' 3 1. De injuftis teloneis & confueuiditubus. 32. De hit qui bonos denarios accipere noItmL 3 3· De adulteratoribus monetae. 34 Deproprio dominicofine juffione illius reddito. / 3 5 · De pueris invitis parentibus detonfis 36. De forcapiis. 3 7. De terra tributaria» 3 H. De beneficiis defiruSis. 39. De terra cenfali. 40. De nonis 6f decimit. 41. De mancipiis in villas dominicas con­ 774 5 6 De Mi(forum dominatorum obfervatione. $q. De placitis d Uberis hominibus obfervandts. f 8. De debito ad opus dominicum rewadiato. jp. De his qui ad palatium vel in hoftem pergunt, vel inde redeunt. do. De pontibus publicis. 61. De Clericis , Monachis , &fervis fugiJ”"· 62. De Advocatis Epifcoporum, Abbatum, Comitum, &Abbatiffarum. 63. De Ficariis vei Centenariis, fi latrones celaverint. 64. De Comitibus & Ficariis admonendis de conftitutione legis. Deforeftibus nsvin nfiautis. De pontibus per diverfa loca emt.nlan- 6. f De Comitibus ad cuftodiatn maritimam deputatis. Etnbird. V. Volumus ut Comites qui ad cuftoERi>c*a4i diam maritimam deputati funt, quicunque pg f*-1”’ cx eis ln fuo minifterio relidet ,dc jullitia facienda fe non excufet propter diam cufrodiam ; h d li ibi fecum fuos Scabineos habuerit, ibi placitum teneat & jullitiam faciat De his qui propter inceflum res proprias amijerunt. •K:j Gi>rVI. De his qui le dicunt propter inG>. l’ithœi cellum * res proprias amifil1c,conftitutuin in vrrbo Hc eft ut fi ante proximum quinquennium, quando placitum nollrum habuimus in Compendio, eafdcm res amileriiit, non cis reilituantur. De conjurationibus jem orum inFlandns & in Mempijcoy& in extern maritimis locis. VII. Dc con|urat:onibus fervorum qux Rhenanus, ριζ vafiunt in Flandns & in Mempiko, fic in J UeCatu!· exteris maritimis locis , volumus ut per liuiiuiiTorn*,o, p, i 3. Miflos noftros indicetur dominis fervo­ & Vende rum illorum m conilringant cos,ne ultra linum. tales conjurationes facere prxfumant. Et Code» Do­ nat. filit. ut fciant ipli eorundem fervorum domini P ’3· quod cujuk tinque fervi hujufcemodi conjiuat’ones facete prxiumpkrint pollquam eis h.i-t nollra juiiio ù*ent indicata, oan- 776 num noftrum , id ell, fexaginta folidos ipfe dominus perfodere debear. ' De his qui in littore marisfalem faciunti ' VIII. De terrain littore maris, ubi falem faciunt, volumus ut aliqui ex eis jefTe.px veniant ^d placing» noftrum, & Aatio eorum audiatur, ut tune fecundùm xquita-. Tullcp.»? rem inter eos definire valeamus! De uxoribus defundo rum , quam partem conlaboraAonis poft. obitum maritorum accipere debeant. 1 IX. Vokmius ut uxores defunrtorum poft obitum maritorum tertiam partem conlaborationis quam fimul in beneficio conlaboraverunr,accipiant. Etde his rebus quas isquiillud beneficium habuit,aliunde adduxit vel comparavit1, vel ei ab amicis fuis conlatum eft, has volumus tam ad orphanos defunctorum, quàm ad uxores eorum pervenire. LuRlpuar. “' i7-c £ 14 °c' AHeferr*, »»g. De aggeribus juxta Ligtrim faciendis. X. t)e aggeribus juxta Ligerimfacren- Semone· dis, ut bonus Miflus eidem operi prxpo- S-A^btolu natur. Et hoc Pippino per nollrum. Mif- p’ fum mandetur, ut & ille ad hoc Miflum ordinet, quatinùs prxdidum opus perfi­ ciatur. De duodecim pontibus fuper Sequanam reftaurandis. XI. De duodecim pontibus fuper Se­ quanam reftaurandis, volumus ut hi pagenfes qui eos facere debent, à Miliis nof­ tris admoneantur ut eos celeriter reftaurent, & ut eorum vanar contentioni non confentiant, quando dicunt fe non aliubi eofdem pontes facere debere nifi ubi an­ tiquitus fuerant > fed ibi ubi nunc necefle ell, eofdem pontes facere jubeantur. Μοηπββηta Pader­ born pag. H8· De omnibus pontibus faciendis. XII. De omnibus pontibus per regnum Captui· noftrum faciendis in commune Milii nof- K"o‘* c*)’ tri admoneant, ut ab iplis reftaurentur M' qui eos facere folebant. De honore Ecclefiarum. XIII. Si quis aut ex levi caufa aut fine caufa hominem in Ecclefia interfecerit, de vita componat. Si vero foris rixati fuerint, fic unus alterum in Ecclefia fugerit, & ibi fe defendendo eum interfecerit, & fi hujus farti telles non habuerit, cum duodecim conjuratoribus legitimis per facramencum affirmet fe defendendo eum interfecifle ; &: poll hxc fexcentos folidos ad partem Ecclefix quam illo homicidio polluerat , & infuper bannum noftrum folvere cogatur; is vero qui interfectus ell, abfque compofitione jaceat) ac deinde Capwiace L«""»<«<· anni «»?. “M LongoU?’ «.s.c. »,. >*· κ·Μ“’ώ. ». cap. ». ^J*·,** i»o, p«r. »<·c· h·· .. IBI*» rw 777 Liber quartus. interfector fecundùm judicium canoni­ cum congruam facinori quod admifit, pd eft, fexaginra folidos in triplo componac. Et fi invitam eam duxit, le­ gem fuam ei componat, illam verb ulte riùs non attingat. Capitulare I anni tip. cap. 4. Lib ». Leg. Loagobar. tic- 4. cap. v Iliac tat. J. cap. t. Regino, lib ». cap. >t>. Ivo, par. I*, cap. »71· De homine publicam pnnitentiam agente interfecto. XVIII. Qui hominem publicam poe­ nitentiam agentem interfecerit, bannum noftrum in triplo componat, & wirgildum ejus proximis ejus perfolvat. Cppimlan I. anni tip cap t. feb. i.*Leg. Lopgobar. tit. 9. cap , r. Ifaac , tit. l. cap. a , Si tit. ». cap J Regino, lib. ». cap jo. i»o Ivo , par. 10. cap. 44 > * par. i4. cap. »74. compofitionem ejus in triplo cum banno noftro componatur. De SubD homme libero, ut potejiattm habeat diacono fimiliter in triplo fecundùm fuam ubicunque voluerit res fuas dare , & qua­ •H*cde- compofitionem. (Et de uniufcujufque orliter ko( facere debeat. funtinCod. dinis Clerico fecundùm fuam compofitioXIX. Si quis res fuas pro falute animx Caniculare S»ng *· nttn *n tripl° perfolvatur, fic infuper banTh. Colt, nus nofter*). Similiter & de iftu line fan- fux, vel ad aliquem venerabilem locum, &4.1. guinis effufione de ur.iulcujufque ordinis vel propinquo fuo, vel cuilibet alteri tra- c apnula Clerico fecundùm fuam compofitionem in dere voluerit, & eo tempore intra ipfum K4Tob C**· triplo, & bannus nofter. Et qui non ha­ comitatum fuerit in quo res illae pofitx *’>'“· *·■<· fe*" funt, legitimam traditionem fecere ftudeat. Qubd fi eodem tempore quo illas tradere vult, extra eundem comitatum totum debitum perfolvat. fuerit, id eft, five in exercitu, five in palaDe folutione occifi Presbyteri. If**< tit.*. XV. Prefbyteri interfeâi Epifcopo ad tio, five in alio quolibet loco, adhibeat bet unde ad Ecclefiam perfolvat, tradat Lib ».ieg. fe in fervitium eidem Ecclefix ufque dum c»p. 1 Burchard. hb «.c-11· ei^'4·.0 Granan. *4 cujus parochiam pertinent, folvantur fe» cun^l'lm Capitulare gloriofi Karoli genitoris noftn, ita videlicet ut medietatem ■wjrgildi ejus Epifcopus utilitatibus Eccleb* cu* pnrfuit, tribuat, & alteram me dietatem in eleemofvna illius juftè difper Oeno “at ’ 9u'a nu^lis n°b»s ejus heres proxi Prt^ien. mior ’’detur quàmiilc qui iüfum Domino fociavit. Habeturrursùm infirà, lib. V. cap. l86. bo,()*x,I4 <· *rr ,^”*' 7· fibi vel de fuis pagenfibus, vel de aliis qui *4, coi. » eidem lege vivunt qui ipfe vivit, teftes idoneos > vel fi dios habere non potuerit, tunc de aliis quales ibi meliores inveniri potuerint,& coram eis rerum fuarum tra­ ditionem fee ia 15 & fidejuffores veftiturx donet ei qui illam traditionem acc pit, ut veftituram faciat. Et poftquam hxc tra­ ditio ita fecfta fuerit, heres illius nullam de prxdi&s rebus valeat fecere repetitionem. *779 Capitularium Infuper & ipfe per fe fidejuflionem faciat ejufaem veftjturx, ne heredi y Lia occatio remanear hanc traditionem immutandi, fed potiùs neceditas incumbat illam per­ ficiendi. Er li nondum res fuas cum cohe­ redibus fuis divitas habuit,·non ei hoc iit impedimento» fed coheres ejus, fi fpontè noluerit, aut per Comitem aut per Miffum e|us didringatur ut divifionem cum illo faciat ad quem defunctus hereditatem fuam voluit pervenire. Et fi cuilibet Ec­ clefix eam tradere rogavit, coheres ejus eam legem cum illa Ecclefia de prxdicla hereditate habeat quam cum.alio cohere­ de fuo habere debebat. Et hoc obfervetur erga patrem & filium fic nepotem ufque ad annos legitimos, fic poftei ipfx res ad im­ munitatem ipfius Ecclefix redeant. De homicidiis prohibendis. Capit”'*1* i «iulo· lX r leg. Loogob»r. if ** ?»?*' ca*p 4· Emhird. XX. Quicunque hominem aut ex levi Caufa aut fine caufa interfecerit, um mittatur ad quantum temPus n°b‘s placuerit : res tamen fuas non amittat. hoc quod in compofitionem wirgildi dari debeat. Ep. i ». XXI. In compofitionem wirgildi vo­ lumus ut ea dentur qux in lege continen­ Clf. ». Lib. 1. leg. tur i excepto accipitre & fpatha , quia Lo»gob«r propter illa duo aliquoties perjurium com­ nuv-c-H- mittitur, quandb majoris pretii quàm illa fint efle jurantur. C»pitu!*t« I. *«1)1 81 9 De raptu alienarum fponfarum. 780 rit , contra eos opponere , ut veracium Gei» Ali/· teftimomo falforum teftium perveditas diKi.p. ' n^fupr*. fuperctur. Qubd fi ambx partes teftium p.«»9 C.J. ita inter fe dillenfenur, ut nullatenus una' flit tom. pars alter» cedere velit, eligantur duo ex 5. i<*i s*c. iptis, id eft, ex utraque parte unus, qui P cum fcutis fic fuftibus in.campo decertent ό"Χ"κΐί utra pars falfitatem, utra veritatem fuo p. «». «♦» teftimonio fequarur. "Et campioni qui vic- 65’ tus fuerit, propter perjurium quod ante pugnam commifit, dextera manus ampu­ tetur. Cxteri vero ejufdem partis teftes, qui falli apparuerint, manus fuas redi­ mant : cujus compofitionis dux partes ei contra quem teftati funt, dentur, tertia pro fredo folvatur. Et in feculari quidem caufa hujufccmodi teftium diverfitas cam­ po comprobetur. In qcclefiafticis autem caufis, ubi de una parte feculare, de alGaiuM. tera verb ecclefiafticum negotium eft, p*?·™· idem modus obfervetur. Ubi verb ex utra­ que parte ecclefiafticum fuerit, Redores C*(âur p. earundem Ecclefiarum, fi fe familiariter pacificare velint, licentiam habeant. Si autem de hujufcemodi pacificatione inter eos convenire non poflint, advocati eo­ rum in mallo publico ad prxfentiam Co­ mitis veniant, & ibi legitimus terminus eorum contentionibus imponatur. Teftes vero de qualibet caufa non aliundè quxrantur, nili de ipfo comitatu in quo res undecaufa agitur politxfunt: quia non eft credibile ut vel cie ftaru hominis vel de pofleflione cujuilibet per alios meliùs rei veritas cognofci valeat, quàm per illos qui viciniores funt Si tamen contentio qux inter eos exorta eft, in confinio duorum comitatuum fuerit, liceat eis de vicina centena adjacentis comitatûs ad caufam fuam tfiftcs habere. XXII. Si quis fponfam alienam ra­ ».*.) n St», puerit, aut patri e;us , aut ei qui legibus rl >’ *g· ejus defenfor efle debet, cum fualege eam Longobei. reddat > & quicquid cum ea tulerit, fetr. i o. C4p. mocim unamquamque rem fecundum le­ gem reddat. Et fi hoc defenfor ejus per­ De proprio in bannum mijjo. IliK.tit- » XXIV. Cujufcunque hominis pro­ Capitulare petrari confenferit, fic ideo raptori nihil cip. L [ve , p*r. 8. quxrere voluerit, Comes fingulariter de prietas ob crimen aliquod quod idem ha­ I. anni 9if. cap· »*· cap 11. . unaquaque re freda noftra ab eo exadare bet commifltim , in bannum fuerit mifla, ~~ Lib i. leg. Sc. ille, re cognitî, ne juftitiam faciat, Longob*?. faciat. Spoqfo verb legem fuam compo­ H.SJ C· t. .<ΐΛ1 nat , fic infuper bannum noftrum, id eft, venire diftulent, annumque ac diem in eo ,κ fexaginta folidos folvat » vel in prxfen- banno illam efle permiferit, ulteriùs eam c:*p. 77· tiam noftram Comes eum advenire faciat, non adquirat, fed ipfa fifco noftro fode­ tur. Debitum verb quod is cujus ea fuit fic quanto tempore nobis placuerit in exi­ lio maneat, fic illam feminam ei habere folvere debuit, per Comitem ac miniftros ejus juxta xftimationem damni, de rebus non liceat. C»pi’.uhre i) a[fts teftibus convincendis. mobilibus qux in eadem proprietate inDee ftfalfis ’.p""*’,1’' XXIIÎ. XXIII. Si $1 quis cum altero de qualibet ventx fuerint, his quibus idem debitor Lit i.leg. caufa contentionem habuerit, fic teftes fuit, exfolvatur. Qubd fi rerum mobilium L>>ngob»r. conrra cum pCr judicium produdi fue- ibidem intentarum tantitas ad. compofi­ rint, fi ille falfos eos efle fufpicatur, li- tionem non fuffecerit, de immobilibus Regino, ccat ei alios telles, quos meliores potuc- fuppleatur > & quod fuperfueric , ficut *.c. JJ didum Liber quartus. .781 didum eft, fifcus nofter poflidear. Si nihil fuper. compofitionem remanere po­ tuerit, totum in illam expendatur. Si au­ tem homo ille nondùm cum fuis cohere­ nt» Car- dibus proprium fuum divifum habuit, con-. Parrfô ► vocet co® Comes, & curo cis legitimam »> ’ r divifiotjem faciat i Sc tunc, ficut jam dic­ tum eft, partem ejus fifeo noftro addi­ cat , & compofitionem de ea, juxti mo dum fuperiùs comprehenfum, his ad quos illa legions pertinet, exfolvat. Quod finon de alia re, led de ipfa proprietate qux in bannum miflà fixit, ac per hoc in noftram poteftatem redafta eft, fuerat interpella­ tus , Comes in cuius minifterio earn efle conftiterit, hoc ad notitiam noftram per­ ferre curet, ut nos eandem proprietatem, quz fecundùm fupradiâum modum in noftrum dominium redacla eft, per prxcepri noftri auâoritatem in jus Sc potef­ tatem hominis qui eam quxrebat, fi fua debet eflfe, faciamus pervenire. De mannirt. XXV. Si quis de ftatufuo, id eft, de libertate vel de hereditate, compellandus Uka.leg. eft, juxtà Legis conftitutionem manniatur. Longobar. De exteris verocaufis undè quis rationem «* 4 V&4 Fidrinfti, eft redditurus, non manniatur, fed per Comitem banniatur. Et fi poft unam Sc alteram Comitis admonitionem àliquis ad mallum venire noluerit, rebus ejus in bannum miifis venire & juftitiam facere com­ pellatur. Qualiter de flatu fuo pulfatus evindicet libertatem fuam. XXVI. Homo dc ftatu fuo pulfatus, fi is qui eum pulfat ad convincendum il­ lum procin&um habuerit, adhibeat fibi conjuratores legitimos ex ea pane unde pulfatur, live nla paterna five ma­ terna lit, & quatuor aliundè non minus le­ gitimos , Sc jurando vindicet libertatem luam. Qubd fi procindum defuerit, adfumat undecunque duodecim liberos homi­ odo nes, & jurando ingenuitatem fuam defen­ FUrLeg. dat. Omnis contr over fia coràm Centena­ rio definiri poteft > excepta redditione terJi4»tjo. rx & mancipiorum, qux non nifi coram Comite fieri poteft. Capitulare I anni 819. De faidis coercendis. XXVII. Si quis, aliqui neceflitate co­ gente , homicidium commifit, Comes in cujus minifterio resperpetrata eft, bicom­ P°fi«°nem folvere, Sc faidam per facrat>».^c.s4- mcnnim pacificare faciat. Quod fi una Hiàamr. pars ei ad noc confentire noluerit, id eft, ia *’ wtille qui homicidium commifit, aut is Tom. I. 78K qui compofitionem fufcipere' debet, fâciat *k*M ilium Comes qui ei contumax fuerit ad 17’* prxfentiam noilram venire, ut eum ad i»o,(ar.io. tempus quod nobis placuerit in exilium "/ÎJduard. mittamus, donec ibi cafti£etur, ut Co­ miti fuo inobediens efle ulceri ùs non au­ Fi/rtnfia. lib jx.io<. deat, & majus damnum inde non ad- Add. IV. crefcat. cap· 140. Dc S ac ramentis, ubi juranda fint. XXVIII. Ubi antiquitus confuetudo Capitulare fuit de libertate (aeramenta adrhami re vcl jurare, ibi mallum habeatur, & ibi facra­ CapiuU ' menta jurentur. Mallus tamen neque in Karou Cal Ecclefia neque in atrio ejus habeatur. Mi­ nora verb placita Comes, five intra fuam Lib. 1. leg. Eoteilatem, vel ubi impetrare potuerit, Longobar. ut. f 5. cap. abeat. Volumus utiquè ut domus à Co­ a b. ft (etj mite in loco ubi mallum tenere debet, M Para . conftituancur ,>ut propter calorem folis & ticlaCironli. pluviam publica utilitas non remaneat. paj. pu ride infra Addit. III. cap. 118. De Ais qui de furto accufati fuerint. XXIX. Si liber homo de hirto accu- Capitula fatus fuerit, & res proprias habuerit, in prxfentiam Comitis fe adrhamallo ad prxlentiam miat. Et fi res non habet, fidejuflbres do- c^iui* net qui eum adrhamire Si in placitum ad­ duci faciant. Et liceat ei prima vice per facramentum fe fecundùm legem idoneare, fi potuerit. At fi alia vice duo vel tres eum de furto accufaverint, liceat ei contrà unum ex his cum fcuto Sc fufte in campo Galland. contendere. Qubd fi fervus dc furto accufatus fuerit, dominus ejus pro eo emendet, aut cum facramento excufet j nifi tale fur­ tum perpetratum habeat propter quod ad fuppueium tradi debeat. De defpeSu litterarum dominicarum. XXX. Si quis litteras noftras difpexerit, id eft, tra&oriam qux propter Miflbs L^*?/**’ recipiendos dirigitur, aut honores quos L&.j.icg. habet amittat, aut in eo loco ubi prxdictos Miflbsfufcipere debuit, tamdiù refi- Fitir Juradeat, & de fuis rebus legationes illùc ve­ mai in Mit' nientes fufcipiat quoufquè animo noftro cel Ian ad fatisfàAum nabeat. Qui verb epiftolam ,n. noftram quocunque modo difpexerit, juf- Trado.« fu noftro ad palatium veniat, & iuxtà voIuncatem noftram congruam ftulritix fux wun ef. caftigationem accipiat. Et fi homo liber j vel minifterialis Comitis hoc fecerit, ho-- ’’ norem qualemcunque habuerit five bene­ ficium amittat. Et fi fervus fuerit, nudus ad palum vapulet, Sc caput ejus tondeatur. CorreOores Romani in cap. to. PUtuit, did. if. rw.Capu Karoli Cal ,*·.F- M°» ciiraaaA. ' Fileûc. de Sac. Epic AuAor. fol. 18. De injuflis teloneis & confuetudiriibus, Capiculare XX XI. Ut ubi tempore avi noftri 1 Ddd <78$ Capitularium ΙΛ. 5· leg Domni Pippini confuetudo fuit telonoum LoegoUr. if,, in futurum detur i nam ubi «u. u c. j 1. hovjter inCeptum eft , ulteriùs non agatur. Et ubi necette non ell fluvium aliquem per pontem tranfmeare, vel ubi navis per modiam aquam aut fiibtus pontem ierit, & ad ripam non adpropinquaverit, neque ibidem aliquid-empiurn vel venundatum fuerit, ulteriùs teloneum non detur. Et nemo cogat alium ad poetem ire ubi juxù pontem aquam tranfmeare poteft. Et qui ukeriùs in talibus locis, vel de eis qui ad palatium feu in hoftem pergunt, teloneum tractaverit, cum fua lege ipfum teloneum reddat, & bannum noftrum , id eft, fexa­ ginta folidos componat. Câp.wîxre 1 anni 819, h Kiroli Cii »· ‘i’· b * u ’»7 ’ Lib. j leg. Loogober. V AdJ. IV. «io. Capi»ul»re De qui ^<>nos denarios accipere nolunt. XX λ. II. Quicunque liber homo dcnar'um merum & bene penfantem recipere noluerit, bannum noftrum, id eft, fexaginra folidos componat. Si vero fervi & ecclefiaftici aut Comitum aut vaflallorum noftrorum hoc facere pracfumpferint, fexaginta idibus vapulent. Aut fi magifter cortim vel advocatus, qui liber eft, eos vel Comiti vel Miflb noftro juflus prarfentarc noluerit , prædidum bannum nof­ trum , id eft, fexaginta folidos componat. De adulteratoribus manette. 1. a», «t,. ΧΧΧΠΙ. De falfa moneta jubemus Courvaifc- ut Su* eam perculfiflc comprobatus fuerit, riiHift.Ce manus ei amputetur. Et qui hoc confennom. pag. βΓ, β liber eft , fexaginta folidos componat j ft fervus eft fexaginta icitis accipiat. Cipitul* Karoli Calvi, tit. j»,cap. 13.16· Lib. r. Leg. Longobard. tie. 18, cap. i. Iro , par. »6. cap. »?8. De proprio dominico fine jujfione ilhus reddito. Cipitultre XXXIV. Si quis proprium noftrum, i. »n. 8r». qUoj jn vefticura genitoris noftri fuit, aliLib. rJr-r. cui quxrenti line noftra juilione reddideLongobar rir , auad tantùm nobis de fuo proprio " condi* cuin fa* componat. Et quiconque ilDot>»c. p. ludfcienter per malum ingenium adquire*·* re tentaverit, pro infideli teneatur, quia facramentum hdelitaus quod nobis promilit, irritum fecit, &. ideo fecundum nof­ tram voluntatem & potcftatem dijudi­ candus eft. De pueris invitis parentibus detonfis aut puellis velatis. Capitulare L». 81?. Lib. n kg. Longobu. uujj.c.4 XXXV. Si quis puerum invitis parencibus totonderit, aut puellam velaverit, fuam in triplo componat, aut ipfi puero vel puellx, fi jîim fux noteftatis funt, aut illi in cuiuftibet potcftate fue­ rint. Illi vero poteftatem habeant capitis 784 Ibi, ur*in tali habitu permaneant qualia eis complacuerit. ( Da fiorcapiis. XXXVI. Si mancipia dominos fugerint in alienam poteftatem « prascipi- a««.c. 1. mus ut propter hoc nullum praemium ac‘ cipiat ille in cujus potcftate fuerint invenu, proco quod ea vd reddiderit vel foras 77. ejecerit. Et non folùm hoc, fed etiam ii ca nec reddere nec foras eicere voluerit, & legitimo domino ea contradixerit, & illa indà pofteà effitgerint> fecundùm le­ gem ea folvere cogatur. De terra tributaria. . XXXVII. Quicunque terram tribu‘ cariam, undè tributum ad partem noftram ». exire folebat, vel ad Ecclefiam vel cuilibet alteri tradiderit, is qui eam fufceperk, * tributum quod indèŸolvebatur omni mo- cap. »8. do ad partem noftram perfolvat; nifi fortè taleip firmitatem de parte dominica ha- ώ, sL. »? beat pet quam ipfum tributum fibi perdonatum poffit oftendere. De beneficius defiruSis. XXXVIII. Quicunque fuum bene­ ficium occatione proprii defertum habue­ rit, & intrà annum poftquam ei à Comite vel Miflb noftro notum facium fuerit, il­ lud emendatum non habuerit, ipfum be­ neficium amittat. De terra confiait. XXXIX. Si quis terram cenfalem habuerit, quam anteceflbres fui vel ad aliquam Ecclefiam vel ad villam noftram dederunt, nullatenùs eam fecundùm le­ gem tenero poteft , nifi ille voluerit ad cujus poteftatem vel illa Ecclefia vel il­ la vilia pertinet » nifi fbrtè filius aut nepos ejus lit qui eam tradidit, & ei eadem terra ad tenendum placitata fit. Sed in hac re confiderandum eft ucrùm ille qui GalL Cbc. ρ»κ· *74» ceL *’ hanc tenet, dives an pauper fit, & uaum aliud beneficium habeat, vel etiam pro­ prium. Et qui horum neutrum habet, ergà hunc mifencorditer agendum eft, ne ex toto difpoliatus in egeftatem incidat; ut aut talem cenfum inde perfolvat qualis ei fuerit conftirutus, vel portionem aliquam inde in beneficium accipiat unde fo fuftentare valeat. De nonis & decimis. XL. Confideratum eft ut de frugibus terrât & animalium nutrimine fuper carter* nonx & decimx perfolvantur. De opere verb vel reftauradone Ecclefiarum, Co- gT,‘ G*pimi«re ·**. ’ £ c. / Ko, par. »4. c. »7». Capitulare 1 V. »nni 8ij.c. 3. Capicwlar» anni 81» , tit. a. c. >. Lib. ;. leg. Longobat. tit. 8. c. t. Adi IVcap 104. Capitulate I V· anni 81 9. c 4· Lib j.leg· Loagobar. tit. 8. c. p Ivo.par.tS» Opirckre mes & Epifcopus five Abbas, unà cum Likj.kg· Miflb noftro, quem ipfi fibi ad hoc ele- 7%ί Dt mancipii/ in villas dominicas confugientibus. Capit*!»· *y· iJb.i.kg. Long· «« ViXVmM«mm. Rk v*- 784* Liber quartus.. gerint, confiderationem faciant ut unufquifque eorum tantùœ inde accipiat ad operandumecrcftaurandum,quantumipfe Lon^u?.’ de rebus Ecclefiarum habere cognolci«·*·*· <♦ tUr. Similiter & vafli noftri aut in commuJ*·**^’ “e canrùm operis accipiam, quantùm rerum ecdefiafticarum nabent, vel unuf­ quifque per fe juxtà quantitatem quam ipfe cenet. Aut fi inter eos convenerit ut pro opere faciendo argentum donent» juxtà «ftimationem operis in argento periolvanc j cum quo precio Reftor Ecclefiz ad prxdi&am reitaurationem operarios conducere & materiam emere poflit. Et qui nonas & decimas dare neglexerit, primùm quidem illas cum lege iua reftituat, & infuper bannum noftrum folvat, ut ita caftigatus caveat ne fxpiùs iterando be­ neficium amittat. Kide infrà Addit. IV. cap. 10a. XU, Si cujuflibet mancipia in villam noftram confugerint, aftor ejufdem villa: quaerenti domino ea non contradicar, fed ftatim ea foras de eadem villa eiciat. Et fi k Putat ad ca rppetenda juftitiam habere, repetat illa, & fecundùm legem adquirat. Si vero tempore Domni Karoli genitoris noftri in villam illam confugerunt, & do­ minus ea quxrit, axftor ejuldem villx aut ca légitimé contendat, aut quxrenti do­ mino reddat. Et ador propter veftituram Domni Karoli genitoris noftri eadem mancipia contradicere non audeat, fi il­ lius propria efle nofcuntur. De forefiibus noviter infitutis. Capitohte XLII. Ut quicunque illas habet, diIV. amu mittat, nifi forte indicio veraci oftenderc C«· * f« P°®c qukd per juflionem five per permit k/isubiir iionem Domni Karoli genitoris noftri eas frmew, p. inftituiflet» prxter illas qux ad noftrum ,M· opus pertinent, unde nos decernere volu­ mus quicquid nobis placuerit. . De pontibusper diverfa loca emendandis. De legatione omnium Mifiontm dominico­ rum , de quibus videlicet caufis agere de­ beant. XLIV. Legatio omnium Miffbrum noftrorum tuee eft. Primé, ut ficùt jam aliis Miliis injun&um fuit, juftitiamfaciant de rebus St libertatibus injuftè ablatis. Et fi Epiicopus, aut Abbas, aut Vicarius, aut Advocatus, aut quiilibet de plebe hoc fecifle inventus fuerit, ftatim reftituantur. Si verb vel Comes, vel A&or dominicus, vel alter Miflus palatii noftri hoc perpe­ traverit , & in noftram poteftatem rede­ gerit, res diligenter inveftigata & deCcripta ad noftrum judicium refervetur. '9' De illis libertatibus & rebus reddendis qua (in dominica vefiuurà funt, qualiter in· quirantur. XLV. Volumus autem ut de his liber- INI s. ». tatibus & rebus reddendis qux in noftra veftitura funt, primé pe/*optimos quoi­ que inquiratur. Et fi per illos inveniri non poteft, tunc per eos qui poft illos in illa vicinia meliores funt. Et fi nec per illos rei veritas inveniri poteft, tunc liceat litigan­ tibus ex utraque parte teftes adhibere. Et fi discordaverint, fecundùm conftitutio- γίζ',ς.,*’ nem à nobis promulgatam examinentur. De opprejfione pauperum, viduarum , & pupillorum. XLVI. De pauperibus, viduis, & pu- Capwdar· pillis injuftè oppreflis, volumus utadju- v-«·-·»*· ventur & releventur. °9 1 De injufiis confuetudinibus noviter infiitutis. XLVII. De mjuftis occafionibus & confuetudinibus noviter inftitutis, ficut fiint tributa & telonei in media via, ubi nec aqua, nec palus, nec pons, nec aliquid tale fuerit'unde cenfus juftè exigi poflit, vel ubi naves fubtus pontes tranfire folent, five in medio flumine , ubi nullum obftaculum eft, ut auferantur: antiqux -autem ad noftram notitiam de­ ferantur. FW.e. «. «,ώ. jw, »·· t ,re**·r<· ·*·*·· De honore Ecclefiarum. XLV1II. De honore Ecclefiarum, ut per omnia eis exhibeatur ficutnuper à nobis cum confen fu omnium fidelium noftrorum conftitutum eft, & ut hoc Miffi noftri omnibus in fua legatione conftitutis notum efficiant. Capiroiar· V ■■··**· iX ,. kg. XLIII. Volumus ut Milii noftri per fmgulas civitates, unà cum Epifcopo & ££ j*. 1^. Comice, Miflbs vel noftros homines ibiw' ’·** ** lAMtoUr. dem commanentes eligant, quorum cur.r >·*i*. flt pontes per diverfa loca emendare, fic De nonis & decimis. eos qui illos emendare debent, ex noftra XLIX. De nonis & decimis, ut fcjuflione admonere ut unufquifque juxtà eundum juflionem noftram dentur. Xp**.1** luam poflibilitatem & quantitatem eos Capitula Kat ali Calvi, tit. jy, cap. I·. emendare ftudeat. FIoJmmL peg. if$, 18t. Ddd ij Torn. 1. · Capitata* IV^m.si>. *787 iw. c. 7. a1, p’ c. p. * m-S”**1' Md 5erint nobis rationem reddere valeant. placitud liberis hominibusobfervandis. „ , LVII. De phcitis liquidera quos liberi homines obfervare debent conftitutio ge- c». »4· nitoris noftri penitùs obfervanda atque . tenenda eft, ut videlicet in anno tria ioc. 1 * ralitate concedatur. Codex Doaac. Bcleic. p. 7. Notitia EccicC Bdg. lummodô generalia piavi placita obfervent, & p*H- 41. Froer. Tuli ep. 18. nullus eos atnpliùs ampliùs placiti placita obfervare com· Dc obfervationeprneeptorum dominicorum. pellat"> nifi fortè r ' r Noce *1 quilibet aut accufatus LI. De obfervatione praeceptorum nof· ruerit, aut alium accufaverit, aut ad tefti­ Coeeocd. trorum & immunitatum, ut ita obfervenRegular, c. monium perhibendum vocatus fuerit. Ad tur ficut à nobis & ab anteceflbribus nof­ extera vero qux Centenarii tenent non tris conftitutum eft. alius venire jubeatur, nifi qui aut litigat, De his qui occafione immunitatis juftitiam aut judicat, aut teftificattir. Captratae facere renuunt. De debito ad opus dominicum rewadiato. V.a·. 81* LIT. De his qui per occafioncm immu­ LVIII. Ut de debito quodadopus nof*?· u nitatis juftitiam facere renuunt , ut hoc trum fuerit revadiatum talis confidcra- juxoTcuobfervetur quod à nobis conftitutum eft. tio fiat, ut is oui ignoranter peccavit, non De locis jamdudiun facris , & nunc totum fecundum legem componere cogafpurcitia foedatis. tur, fed juxtà quod poffibile vifum fuerit i Lo^^ui. LUI. De locis jamdudùm facris & is verô qui tantùm mali voluntate pecca- *·«· ’ ’· nunc fpurcitia foedatis, ut juxtà poffibilivit, totam legis compofitionem cogatur tarem in antiquum ftatum reformentur. exfolvere. ’ ’ Regino, lib. i. cap j8. De his qui ad palatium vel in hoftem per- v.ml »iy, De locis ad clauftra Canonicorumfacienda. L. De locis dandis ad clauftra Canoni* eorum facienda, fi terra de ejufdem Ecclefix rebus fuerit , noftri liberalitace concedatur ibi. Si de alterius Ecdefix vel liberorum hominum, commutetur. Si autem de fifco noftro fuerit, noftra libe - Burchatd. lib. v cap. 16. !»o, pax. }· c»p. 1 .♦· De beneficiis dominicis deftruclis. [Kid. C. LIV. De beneficiis noftris, qux def­ uncta inveniuntur, hoc impleatur quod nuper à nobis conftitutum eft. De falfa moneta , 6" dc aliis diverfis caufis prohibendis. LV. De nova moneta δί de falfa-mo­ Ibid. c. n. Lib. }.leg. neta, & de difpectu litterarum noftrarum, Loogoba». tit. 7. c. i. & de latronibus coercendis vel puniendis, Gert* Al & de faidis pacandis, de homicidiis pro­ drid,p. 17. hibendis , de perjuriis & falfis teftibus compefcendis, de his omnibus vel exteris his fimilibus hoc quod modo confti­ tuimus, omnibusadnuntietur & in futurum obfervettu. De Mtjforum dominico-um obfervafione. Opitulare L V I. Hoc volumus ut Miffi noftri V. an. 8ip, obfervent, ut quicquid de his caufis vel cap. ij. l.ib. *.lrg. fimul vel fingillatim emendare potuerint, Longobar. ernenjtnt ; & ea qux emendaverint, di■IU7-C· · 788 Ijgencer feriptis notent i & hoc fic pera­ gere curent, quatinùs juftè reprehendi à quoquam nullatenùs poffint. Et qux fa­ cere debent aut poflunt, nullatenùs prxtermittant: immo caveant ne, quodabfit, aut gratiâ alicujus, aut honor» aut ti­ moris five odii causa, illud quod agere de­ bent , omittant. Et fummoperè ftudeant ut hoc quod per fe efficere non poflunt, nobis notum faciant. Et omnimodis prx- it. gunt, vel inde redeunt. cap. LIX. Ut nullus ad palatium vel in hoftem pergens, vel de palatio vel de hofte rediens, tributum quod tranfturas vocant, Hkeeauu», folvere cogatur. f·* ,f' νΤΞΣΓΪχΧ De pontibus publicis. LX. Ut pontes publici qui per bannum c. n. fieri Colebant, anno prxfente momni loco reftaurentur. De Clericis, Monachis, & Servisfugitivis. Cmfcaface LXI. Ut Clerici & Monachi, & fervi V.a*.ii* fugitivi, ad loca fua redire jubeantur. fT ’*L, Torn. 9. Spidl^. pag· 0. T,n ‘u?* De Advocans Epifcoporum, Abbatum, «."’Ταρ. Comitum, v Abbatiffarum. rs· LX1I. Ut nullus Epifcopus, nec Ab- CaF‘,uUre bas, nec Comes, nec Abbatifla,Centenariu«n Comitis Advocatum habeat. Uk x log. Defficoriis vel Centenariis , fi latrones Longobar. celaverint. LXIII. Ut Vicarii vel Centenarii, qui p«g. x*. fures & latrones vel celaverint vel defen- Capitehie derint, fecundùm fibi datam fententiam v·^·’*» dijudicentur. De Comitibus & Vicariis admonendis de conftitutione legis. LXIV. Ut Comites & Vicarii, Centenarii, de conftitutione Legis admo neantur quâ jubetur ut propter juftitiam pervertendam munera non accipiant. De foreftibus dominicis. LXV. De .foreftibus noftris, ut ubi- Loagobar. dc.xf.ap. 80. CapMara V. an. Sia. cap. >1. Lib. x.lef. *·- ' 789 GfWam Liber quartus. cunque fuerint, diligentiflmiè inquirant 790 gendas, & familiam confttingendam , & V.m.Sijs qUOmodo faivr fint& defvnfx j & dt Co- Miflbs recipiendos, dimifli fuerunt. '**■*** 1X jJcg. mitibus ' denuntient ' ne ullam foreftemno- £)e Epifcopis, Abbatibus, & Comitibus, viter inftituant > & ubi noviter inftitutas titM.c·· fine * “ ·juflione noftra invenerint, dimittere prxeipiant. De Mijfs dominicis, & debts quijuftitiam facere renuunt. Capinlm LXVI. Ut ubicunque ipfi Mifli aut V. «·»«> Epifcopum aut Abbatem aut alium quem­ libet quocunque honore prxditum inve­ Loagobu. nerint qui juftitiam facere vel noluit vel tic. j»· c*F* prohibuit, de ipfius rebus vivant quandiu in eo locojuftitias facere debent. De Mijfs dominicis, ubi diutiiu non debeant immorari. LXVII. Ut in illius Comitis minifte­ rio qui bene juftitias fadas habet, udem Lib. ».le$ Miffi diutiùs non morentur , neque illic Loag «. multitudinem convenire faciant i fed ibi c. if. FkdoénL moras faciant ubi juftitia vel minùs veL Ρ»β· Η°· negligenter fada eft. De Miffs dominicis , & de Comite in ali­ quod mijfaticum directo. Cfit-htc LXVIII. Utin illius Comitis minifteV.m. >1^· rjo iidem Midi noftri placitum non tea·.;jeg. neant qui in aliquod miflaticum diredus & dc placito Miffbrum dominicorum. LXXI. Ut omnis Epifcopus, Abbas, V.Cenitare an.»»,, &C Comes, excepta infirmitate vel noftri cap. a». juflione, nullam excufationem habeat quin ad placitum Miffbrum nottroiuin veniar,aut talem Vicarium fuum mittar qui in omni caufa pro illo reddere rationem poflit. De non exigendo heribanno antequamjujfo dominica nota fiat. LoapA.tit. cft, donec ipfe reverfus fuerit » ut caufa * ûk * Λ. at^uc coram Comite non fuit, & is t j. qui fe reclamat, propter fuam ftultitiam aut contumaciam Comitem inde appellare noluit, iterum Comiti commendetur. De Miffs dominicis , qualiter conjeSum. accipere debeant. Caffalan: JLXIX. Ut Mifli noftri qui vel Epif- V.an.lis. copi, vel Abbates, vel Comites funt,quan- diu propè fuum beneficium fuerint, nihil Lengêter* dc aliorum conjedo accipiant. Poftquam vero mdc longé receflèrint, tuae acciFiteTae de iic. Epdc. pjant fecundùm quod in fua cradoria conaaAor. M. tinetur. Vaflî verb noftri & Minifteriales, J» qui Mifli funt, ubicunque venerint, conje&um accipiant. i affs dominicis & Epifcoporum vel re­ liquorum qui in hofte non fuerunt. re LXX. Ut vafli noftri, & vafli Epif*· coponim , Abbatum, AbbaciiTaruni, &: Comitum , qui anno prxfente in hofte non fuerunt , heribannum resradient, De C. »7. • Λ, c»J. CwaACaZs. 0-«ri*eo^ °0* except’5 bis qui propter neceflarias ea u fas & à Domno ac genitore noftro Karolo conft*tutas domi dimifli fuerunt > id eft, qui à Comite * propter pacem confervan- • H*r Je- dam t &. propter conjugem ac domum ejus cuftodiendam * ), & ab Epifcopo vel Abkre·. ?tir baie veï Abbatifla fimiliter propter pacem gsii Coû^ confervandam, & propter fruges colli- LXXII. Ut Mifli & unufquifque in fuo minifterio hxc capitula relegi faciant coram populo > & nota lint omnibus, ne aliquis excufationem habere poflit. Et non priùs bannum exigant à quoquam homine, donec omnibus hxc nota flant. De difpenfa Miflorum dominicorum. LXXIII. De difpenfa Miflbnim nof- n»id. c. trorum, qualiter unicuique juxta fuam qualitatem dandum vel accipiendum fit, videlicet Epifcopo panes quadraginta, j». friskingx tres, de potu modii tres, por­ cellus unus , pulli tres , ova quindecim , annona ad caballos modii quatuor. Abba­ ti, Comiti, atque Minifteriali noftio uni­ cuique dentur quotidie panes triginta, friskingx dux , de potu modii duo, por­ cellus unus , pulli tres, ova quindecim , annona ad canallos modii tres. Vaflallo noftro panes decem & feptem, friskinga una, porcellus unus , de potu modius unus, pulli duo, ova decem, annona ad caballos modii duo. De eo qui in aliena patria de qualibet caufa fuerit interpellatus. LXXIV. Si quis in aliena patria, ubi u>. u*. vel propter beneficium vel propter aliam LwigoUr. quamlibet quamlibet Occafionem -occationem afliduè afliduè converfari converfari ™ folet, de qualibet causa tuerit interpella- FiAN·®· ................... r‘ tus, verbi gracia de conquifitu fuo vel de mancipiis fuis, ibi fecundùm fuam legem »i,. juftitiam faciat, &cym talibus conjurato- ribus quales in eadem regione vel pro­ vincia fecum habere potuerit, legitimum facramentum juret i excepto fi quis eum de flatu fuo, id eft, dc libertate fua, vel de hereditate quam ei pater fuus moriens dereliquit, appellaverit. De his duobus licear illi facramentum in patria fua, id eft, in legitimo fui facramentiloco, jurandum offerre. Et is qui cum eo litigat, ii velit, fequatur illum in patriam fuam ad reci­ piendum illud facramentum. Ipfe tamen primo in eodem Loco, id eft, ubi inter- *7?! Capitularium pe Πatuj eft » fatisfaciat cam Comiti & Ju­ dicibus, quàm adver&rio fuo, teilibus pro­ bando quôd rem qux ab eo queritur, parer fuus ei dereliquit. Supti p. 1 g.' ituUr i.b ν 'Λ*οut». «.teg* V°"g°c ». 'h .fttirei Bc^ n, p*g >n’ 79* Defiaut htninu, LXXVL Ut de ftatufuo.id eft, de libertate vel hereditate compellandus, juxtà Legis conftitutionem manniatur. De exteris verb caulis ubique rationem eft De folutiont atque compofitione. LXXv. Ut omnis foluuo aeque com- redditurus. Si poft fecundam Comit s ad­ P°fitio Salica continetur, in· monitionem aliquis ad mallum venire no­ t«r Francos per duodecim denariorum fo­ luerit, rebus ejus in bannum miliis venire lidos componatur.! excepto ubi contentio & juftitiam facere compellatur. *ncer Saxones & Frifiones exorta fuerit. De proprietate hominis qua oh aliquo Λ cri­ men in ban num fuerit mifia. Ibi volumus ut quadraginta denariorum LXXVII. Cujufcunque hominis pro­ quantitatem folidus habeat quem vel Saxo vel Frifio ad partem Salici Franci cum co prietas, &c.utfuprà, cap. XXiv. Explicit Liber quartus. litigantis folvere debet. ** SEQUUNTUR CAPITULA DOMNI KAROLI AUGUSTI, Patris videlicet Domni Hludouvici Imperatoris. APPENDIX PRIMA. Capitula Domni Karoli Imperatoris ecclefiaftica, quæ ideô fuprafcriptts non conjunxi Capitulis, quia alia ex iftis quafi causa me­ morial feripta fuerant, & non videntur plenum explere fenfum; alia funt geminata, cum aliis videlicet mixta Capitulis, alu penitus finita atque ad perfeélionem perdu&a. INCIPIUNT Cap. OpimUre jj g legionibus. . I 4uri>0$. 1 *· c. Ι.&ύψ De cantu. 1 1 1 De Notariis. IV. De exteris difciplinis V Dc computo. I. CAPITULA. canonicam aut fecundùm regularem inftituuonem vivere debeant. X. De Ecclefiis leuSanAis noviter inventis fine auâoritate , nifi Epifcopo probante minimè venerentur, (falvâ etiam de hoc ‘Haede. & de omnibus Ecclefiis canonici audo· rirace·». Capitulare Π. anni 805, c. 17. Buichvd. liK j, c. jt. iw, par. j, c. 14. X L Dc medicinali arte. De ordinatis Epifcopis, nec receptu. V 1 I. Capitulera VI. aam 8o<. c. <· De Ecclefiis fine honore manentibus, XII. abfque officiis & luminaribus : & de his Qubd non oporteat abfolutd quoflibet qui decimas fumunt & de Ecclefiis non curant; &; dcaltaribus, ut non fuperftu? ordinare. Supti. fib. 1, c. *f. lint in Ecclefiis. Capmlare an. 774. c. atf. VIII. Caj» culare VI. ta. 8o<. c. C. Crifcoa. c. tp<. Noce ad De Laicis noviter convertis, ne, antec.on otd. quam fuam legem pleniter vivendo difXIII. eant, ad alia negotia mittantur. De fervo, fi nefeiente domino fuofuorit ordinatus. De relinqqentibus feculum, ut unum d Capitvlare VI. anni to4,c. 8. duobus eligant, aut pleniter fecundum Ivo, pai. i, c. iaf. ÎÏ,. ' ix. Tfcnaa. Rl- vifA TOW· XIV. EHSSG?· 794* Liber quartus. 7id. c. 1?. De Pafcha & die dominico, Ac de reli­ quis feftivitatibus. XXV. Ibid. c. »0. De jejunio & de quadragefima vel lecaniis. Ibid. c. «s. XXVI. Ibid. c. n. Ut feftivitates prxclarr non nifi in ci­ vitatibus aut in vicis publicis teneantur. XXVII. Ibid, c **. De hoc officio. U t ifti mangones & cotiones, qui vaga- Capitulate bundi vadunt^ per iftam terram non finan- * tur vagari ac deceptiones hominum agere > Rqçinojib. nec ifti nudi cum ferro, qui dicunt fe data ».c-*°poenitendi ire vagantes. Meliùs videtur s^Lob*", ut fi aliquod inconfuetum Ac capitale eri- com. V.Su men commi ferine, in uno loco permaneant rii> flaborantes 8c fervientes, Ac poenitentiam agentes fecundùm quod canonice fibi im- p*g- sv pofitum fit. ’ XXXV. De concordia fidelium noftrorum. APPENDIX SECUNDA. Incipiunt iterum Capitula Domni Karoli Imperatoris mundana , quæ TupraTcriptam videntut habere caufam. Cap. I. \__ Λ C»pr. nutn fadum, & hot contendere voluerit *· H«c x 4efe m in judicio aut in campo aut ( ad crucem *,) fimtmOxl. Co*L licendam habeat. habeat Si vero hoc noluerit, noluerit, cum juratcr’bus ipfe liber homo fe mXiXU. idoniare faciat. Er fi fervum cujuflibet ■K abfque aliqua comprobatione compre* hendenc, ipfe fervus aut ad aquam ferp^.caf. j ventem aut ad aliud judicium fe idoniare * *· 798* fuo damno ad comprobandum voluerit, fi quis liber homo ei hoc contradixerit, aut aliquod malum pro hoc ei fecerit t tri­ pla compofitione fecundùm legem & fe­ cundùm cvam contra eum emendare ftudeat, fic infuper bannum dominicum folvat, fic manum perdat, pro eo quod * * *’ * contra prxeeptum — inobediens fuit DomniImperatoris, quod ipfe pro pace ftatuere jufht/Si fervus hoc fecerit, fecundùm fuam legem omnia in triplumreftituat, fic difciplinx corporali fubjaceat faciat. XXXV. Si aliquis Saxo caballos in fua melTc in­ venerit , fic ipfos caballos inde ducere pro X X X V 1 Quicunque liber homo inventus fuerit Capi«ui*r· anno prxfente cum Seniore fuo in hofte non fuifle, plenum heribannum perfolvere cogatur. EtfiSenior vel Comes eum domi dimiferit, ipfe pro eo éundem heri­ bannum pcrfol vat > & tot heribanni ab eo exigantur, quot homines domi dimiferit. Et qui.i nos anno prxfente unicuique Se­ niori duos homines, quos domi dimitte-, ret, concedimus, illos volumus uc Midis noftris oftçndat , quii his tantummodo heribannum concedimus. XXXVII. Ut quandocunquè navigium mittere volumus, ipfi Seniores in ipfis navibus pergant, fic ad hoc fint prxparati omnes, jubemus. XXXVIII. Furta Acinjuftaconnubia, necnon fic falfa teftimonia, ficut farpè rogavimus, prohi be te diligenter , ficut fic Domini lex C*P prohibet Expliciunt Capitula Domni Karoli,Paths Domni Hludouvici Imperatoris. APPENDIX TERTIA. Item Capitula Principum præclariflîmorum , ecclefiaftica fimul & mundana, Domni Hludouvici Augufti & Hlocharii. Cæfàris , qux iuprafcriptaxr videntur habere rationem. Cap. I. enedictus de fua reclamatione in perpetuum fileat B I I. De manfoquem.GehirfredusEpiicopus àLiutrico * Comite requirit, ut fi Midi nof* Leumti tr* *nvcner’nt eum juftitiam habere, non • LieMlo. cwn. ra permittant Liutricum * per veftituram Tom. L Domni Karoli iuftitiam ejus impedire. III. De fbrefte quam Autharius Comes ha­ bere vult, ubi ea priùs non fuiflè dicitur, volumus ut Midi noftri rei veritatem in­ quirant, & juxtàquod juftum invenerint» ex noftra audoritate definiant. IV. · Dc caufa Hruounundi Comitis, ut ei Eee c **· Capitularium 4799 liceat hic in palatio facramentum fuum jurare quia propter noftrum fervitium fibi conftitutum placitum intrâ patriam obfervare non licuit. y. De duabus feminis qu^t indiculos attuFï^rupri, Ierunt interrogandi funtHeiminus & Mor*R·747 · noaldus ucrùm ecclefiafticz an fifcales * fuiflenr. • fifcili», CW. JrWm V I. Odo buticularius de forefte fua inter­ rogandus eft. v i I. Fi*Cujac. De rebus quas Marchio tradidit filio bb. 9. Ob- Bofonis vel anis hominibus, volumus ut £,ρ> hi quibus traditz fuerunt, veftituramfuam accipiant, & infuper confirmationem. VIII. Dc rebus quas quardam femina Hildc- EXPLICIT 800 gardi Regime tradidit, & oortionem quam hbi fervavit injuftè amififle dicitur, volu­ mus ut charta traditionis quzratur & infpiciatur, & tunc quid illa habere debeat definiatur. I X. Querelam quam Helizachar & Heiminus contri Maginarium habent, volumus ut Mifii noftri fecundùm juftitiam & aequi­ tatem definiant. X. De querela Hildebrandi Comitis, qubd pagenies ejus paravereda dare reculant, volumus ut hoc Mifii noftri ab his homini­ bus qui in eodem comitatu manent, & ea dare non debent, necnon & à vicinis Co­ mitibus inquirant > & ii invenerint qubd ipii ea dandi debitores funt, ex noftra jufiione dare prxeipiant. LEGltOQUUS. Liber quintus. 8oi 802* CAPITULARIUM LIBRI TRES POSTERIORES, COLLECTI A BENEDICTO LEVITA. DE CONGLUTINATIONE ISTORUMf^'z 1 KWittS ■■ & communicatione feptem Librorum , Capitulorum -videlicet domi- J;'*1 **** nicorum, qualiterque, quibus t & à quibus colleSi, ordinati , atque confcripti effe monflrantur, fequens indicat leSio, & qui etiam iflis panduntur verjiculis *. Quattuor explicitis, Leûor venerande , Libellis, Qui Canonum recitant jura tenenda fatis , Quoique pater quondam collegit nobilis aptè Anfegiiuj ovans, du&us amore Dei, ' Autcario demum, quem tunc Mogontia * iiimmum « pits. Migonti», Pontificem tenuit, pnecipiente pio, Poil Benediâus ego ternos Levita Libellos Adnexi, Legis quis recitatur opus ; \ Quos patet inventos, Praefatio pandit ut ipfa, Diftiaâim titulis fubpofitifque fuis. ' Hos igitur relegens devoto peâore biblos, Gratanter ftudeas fundere, pofco, preces , Quatiniu sterno donentur munere cslo. Hsc pia fanxerunt qui quoquè jura piè. INCIDIT SEQUENTIUM CAPITULORUM PRÆFATIO. quacuor Libelli nonnulla gloriofiffimorum Karoli be,par. atque Hludouvici Imperatorum continent Capitula t quae eorum 4,c*’74’ tempore ab Anfegifo Abbate funt collegia atque in prædiébs coaéla Pm»·*»™»· Libellis, ficut in eorundem prooemio continetur. Sed quia ab eo nec me- ,4V ,”p‘ ræcedentes P dia, ut rati fumus, funt forfitan inventa vel colleôâ , necefle erat ut à fidelibus ubicunque inyeniri potuiflent, quærerentur, & ob recordationem tantorum Principum, vel eorumdem Capitulorum utilitatem coadunaren­ tur, & membranis infererentur, atque à fidelibus memoriae commenda­ rentur. Quapropter ea quæ ille aut invenire nequivit, aut inferere fortafeè noluit, & illa quæ poilmodùm à fidcÉbus fanétee Dei Ecclefiæ, & Pippini ac Karoli atque Hludouvici didicimus in jamdiélis Libellis minimè^efle inferta, pro Dei omnipotentis amore, & fanélæ Dei Ecclefiæ ac fervorum ejus atque totius populi utilitate, fideliter inveftigare curavimus, & in Tom. I. Eee ij *8o3 Capitularium * 804 tribus fubfequentibus Libellis diftin&è cum titulis fuis coadunare , ac Hludouvico Hlotharioque atque Karolo nobiliifimis Regibus, filiis fci­ licet Hludouvici piiffimi Imperatoris, habenda & omnium Chriftianorum fidelibus tradenda fcribere non diftulimus ; ut fcirent qualiter juxta normam avi, proavi, ac genitoris, fecundum Domini fcilicet volun­ tatem , ficut dc illi fecerunt, clerum & populum fibi commifium, Do­ mino opem ferente, regere mererentur. Harc vero capitula, quæin fubfequentibus tribus Libellis coadunare ftuduimus, in diverfis locis & in diverfis fcbedulis, ficut in diverfis fynodis ac placitis generalibus edita • erant, fparfim invenimus , & maxime in fanAæ Mogontiacenfis * meguntucea trOpOjjs Ecclefiæ fcrinio à Riculfo ejufdem fànétæ ledis Metropolitano recondita, & demum ab Autcario fecundo ejus fucceflbre atque confanguineo inventa repetimus, quæ in hoc Opufculo tenore fuprafcripto inferere maluimus. Monemus ergo Leétores ut fi eadem capitula dupli­ cata vel triplicata repererint, non hoc noftræ imperitiæ reputent; quia, ut diximus, diverfis ea in fcbedulis invenimus, & ob id tam cito hæc emendare nequivimus, fed cunélis fcientiæ repletis Letloribus hæc corri­ genda dimifimus. Invenimus infuper quædam ex his paria initia haben­ tia & imparem finem; quædam vero pares fines, fed non paria initia; in quibufdam autem minus, & in quibufdam plus : & proptereà ilia fic di­ mifimus ficut invenimus. Precamur etiam omnes ut fi deinceps plura ex his invenerint, quæ memoratus Anfegifus non inferuit, nec nos potui­ mus haètenùs invenire, ut ea illis in quarto aut in quinto libello diftin&a inferere non pigeat; quatinus ipfi ex hoc gratiam Dei habeant, & clerus ac populus eorum utilitatibus non careat, quoniam valde funt utilia hæc capitula, dtfcire volentibus oppido profutura, qUæ pro lege tamecclefiaftica quàm & fèculari jure firmiflimo funt tenenda. Primo igitur in loco pofuimus nonnullos verficulos in laudem prædiélorum Principum metrice compofitos. Deinde fequuntur capitula primi libelli, fubjèélis numeris fuis, ut facilius inveneri polfit fententia quæ quaeritur. His ita perailis , eft in fronte primi libelli pofita Zachariæ Papæ epiftola omni­ bus Epifeopis ac reliquis ecclefiaftici ordinis gradibus, &cundlis Duci­ bus atque Comitibus, omnibufque Deum timentibus per Gallias & Francorum provincias conftitutis, dire&a, ficut in ea continetur. Quam fequuntur duo fynodales conventus quos fanélæ Romanæ & apoftolicæ Ecclefiæ Legatus Bonifacius, memoratæ Mogontiacenfis Ecclefiæ Archiepifcopus, vice fupradiéli Zachariæ Papæ unà cum Karlomanno Fran­ corum Principe canonice tenuit ; ut agnofeant omnes hæc prædiélorum Principum capitula maximè apoftolicâ auéloritate fore firmata. Poft ifta quoquè quæ ièquuntur , eâdem auéloritate, maximâ, ut diximus, ex parte, & omnium Francorum utriufque ordinis virorum aflenfu funt roborata. Secundo verô in libello, poft capitulorum numerum , j»rimâ fronte pofita funt quædam ex lege divina excerpta capitula, ficut ea fpar­ fim in eorum mixta capitulis repetimus, ut omnes hæc capitula legibus divinis rcgulifque canonicis concordare non ignorent. Tertio fiquidem Liber quintus. 8of 806 in libello, poll ejufdem libelli capitulorum numerum, quædam ex ca­ nonibus à Pauljno Epilcopo & Albino magiftro reliquifque juftionc Ka­ roli inviéliffimi Principis magiftris fpariim collegia funt inferta capitula ; & quibufdàm interpofitis , fequuntur alia regular monafticæ congruen­ tia; & demum ea quæ fequuntur, ad fanélæ Dei Ecclefiac fervorumque ejus atque totiusChriftiani populi utilitatem funt confçripta capitula, ficut in eodem continentur libello. Precamur quoquè Lectores omnes, cunélofque Judices .& lapientes ut non ea iinillrâ interpretatione ullo unquam tempore dignentur exponere, aut quemquam injuftè judicare, vel eo quùd non fint quædam ex his juxta regulam grammaticae anis compofita re­ prehendere ; led pro ipfis Principibus eorumque & fanélæ Dei Ecclefiac fidelibus, qui hæceadem fimul cumeistradiaverunt, atque pro nobis, qui ea colligere ac delcribere curavimus, orare ftudeant ; & jamdidta capitula pariter nobilcum illi ample&i, venerari, amare , legibufque tenere decertent, annuente Domino, ut parem omnes ex hoc mercedem habere mereamur. Amen. Finit. INCIPIUNT VERSUS DE PRÆDICTIS PRINCIPIBUS. Aurea progenies, felici ftemmate pollens, Francorum virtus, perpttuumque decus, Pippinus quondam micuit fublimiter, atque Karlomannus agens quae piacuêre Deo. Cenfores etenim veri, pietatis amore, Ecclefie leges inûityére facras. Quas dum leâor ovans deferiptas legerit iftic, Nec miniis & jura gpfteriora legat. Hinc Crfar Karolus, divino munere fretus, Nobiliter proceres rexit in orbe fuos : Q uorum fceptra piis uni moderatus habenis, Cunâorum vicit inclita gcfta patrum ; Virtutum gemmis David reliquofque tecutus, Iniigni fatnl fulfil ubique fui. Quid memorem multas domuit quas denique gentes > E quis & remeans clara trophea tulit ? Nec mirum, coluit dum Regis jufla fuperni, Decernens fanâis jura tenenda viris ; Ob qu® promeruit cceletUa tcandert regna , Qui quoquè percepit przmia larga tatis. Inde Hludouvicus regno fucceffit avito, Eximius Princeps , divus 6i orbis apex : Augufto nituit fub quo Germania cultu , Cultori tribuens commoda multa tuo. Pacis amator enim Carter, pietatis & almae , Contuluit populis, plebibus atque fuis. Scilicet ut Regum renovans fancita priorum, Prudenter titulos adderet ipfe pios. Notu Concord. eul*r· Ρ*β· 7J' Re· ♦8o7 Capitularium 808 Quapropter moriens penetravit fidera coeli t Solvens pnecelfo cantica digna Deo. Ex quo perfequitur* (oboles veneranda per orbem Ipfius , infigni nomine digna patris. wum fc<*u‘‘“r I Hludouvicu» enim fluvii cis littora Rheni I Imperat, & gentes comprimit ecce feras. I Necnon Hlotharius parili ditione potitus , Francorum Crfar fceptra tremenda vehit. 7 I Tum Karolus regnum Francorum forte retentat, I Nomen avi referens auxiliante Deo. Nos quibus illa tenent terni quae jura libelli, pij, prrfArtoneni Pithei, „· «· Eu»“ 1 * Obtulimus (cripta, femper habenda fibi. Quorum norma docet jugiter nos vivere reâè, Et ftudiis Domino ritè placere piis. Haec refecant pravos aequo moderamine mores, Vivendi normam contribuendo piis. Namque patrant multi funeftas faepè rapinas, Nonnulli violant templa dicata Deo ; Sunt alii fcelèrutn foedati labe fuorum , Fiftula quos omnes commemorare nequit. Sed cohibet tales legum cenfura (aerarum » Decretifque vetat ifta patrare piis. Ergo duces laudare decet per carmina fortes, Munere virtutum qui micuêre (aero ; Francia (ub quorum fceptris tutiflima manfit, Libertate vigens, colla fuperba terens. Quam varie gentes dominam timuêre feveram, Utpotè quas armis cepit ovando fuis. Unde fibi nomen meruit, decus atque perenne. De viâis populis celia trophaca ferens. Coeleftis patriae donati munere Reges Exultant jugiter, & fine fine canunt ; Alta poli cujus fubierunt culmina coeli* , · ΡύΛ.culmini Imi, i-n Quos devota chelys jam refonavit ovans. Felices nimiùm quos aula beata receptans , Coelicolis junxit civibus ipfa libens. Non ibi jam metuunt furvas nocuafque tenebrasc Quin potiùs vers lucis amoena vident. Sic evangelici teftatur pagina bibli, Quod mundi lumen fit Deus altitonans. Hoc jubar exhilarat fuperorum corda virorum , In&dianfque procul nubila tetra fugat. Hoc etiam vatum cecinit pulcherrimè quidam , Olim qubd Dominus lufit amando Deus *. Cui decus & virtus, laus & veneratio femper , Imperiumque manet, cunâa per ®va facrum, Ipfe tibi tribuat prolixae tempora pacis , Credita qui plebi ferique talenta tibi. * Pith. OGm quid Doofao* munda Deu». Liber quintus. Sop INDEX CAPITULORUM j. EpiSTOLJ Z^acRvrutPap*Fran­ cis & Gallis dirc&a. 3. Synodus cum aBibus fais, juffione apoftolicâ â fanBo Bonifacio & Franco­ rum Epifcopisfub Aarlomanno Duce habita anno, incarnationis dominica 3. DCCXLII. Item alteraSynodus à fupradiBis Epif­ copis ac Principe apoflolicâ au&orttate Λ alendas Manias Liptinas habita. 4. Defide catholica &primo praetpto legis, q. De pace & concordia fervanda. 6- De eo qui d Presbytero non baptiqato bapti^atus efi. η. De eo qui filiaftrum out filiaftram ante Epifcopum tenuerit. 8. De his qui proper faidam in. altas pa­ trias fugiunt. p. De inccms. 1 o. De ecclefiafticis viris. 11. De Presbyteris & Clericis, ut Archidiaconus eos convocet ad fynodum. 12. De eo qui Miffo Epifcopi contradixerit vel Presbytero aut Clerico inceftuofum. i j. De his qui res ecclefiaflicas verbo Dom­ ni Regis tenent. Ut Presbyteri qui vicos vel Ecclefias tenentt ceram vel alios cenfus ad ma­ trem civitatis Ecclefiam perfolvant, ficut confueuulo fuit. 1 y. De emunitatibus fervandis. 16. De juftitiis faciendis. 17. De ecclefiafticis viris qui fe reclaman­ tes ad palatium veniunt. 18. De muliere qua fine licentia viri fui velum in caput miferit. 19. De eo quifiliaflram fuam contra volun­ tatem ipfius dedent viro ingenuo vel fervo. 20. De femina ingenua qua fervum acce­ perit. 2 1. De eo qui habet mulierem legitimam , fi fauer ejus adulteraverit cum ea. 22. Ut Sacerdotes vel Clerici adfecularia negotia, reliclo Epifcopo fuo , non convolent. 2 Î Ut Presbyteri 6* Diaconi prater Epif­ copum nihil agant. 24. De eo qui oblata dederit vel acceperit prater Epifcopi juffionem. 2j. Cum excommunicatis non licere com­ municare. 26. De eo qui Ecclefiam Dei conturbat. 810 QUINTI LIBELLI. 27. De Monachis, ut in civitate vel regione qualibet Epifcopo fuo fubjefli put. 28. Ut Clericus in Ecclefia m quapradtulatus efi, permaneat. 29. Ut Epifcopus curam monafteriorum 30. De eo qui excommunica tus pro fuo nrgleSo fuerit. 31 · UtPresoyteri remEcclefia· non vendant. i 2. Ut manumijfiones in Ecclefia cele­ brentur. 3 3. De defenforibus Ecclefiarum ab 34· 35·. Impe­ ratore pofcendis. Ut nullus Sacerdos canones ignoret. Quid dc Presbyteris crinunofis, de quibus adprobatio non efi , agendum 36. De Sacerdotum ourgatione. Ex Capi­ tulis Domni Karoli. 37. De eo qui confitetur de crimine. 38. De ufuris. 39· De Comitibus ,ut Miniftris Ecclefia in fuis minifieriis adjutores fint. 40. De ordinatione 41. 42. 4}. Presbyterorum. De Presbyteris, qualiter Ecclefia in­ troitum confequentur. De non cogendo bibere. De Presbyteris, à quibus per Ecclefiae confiituantur. 44. De honore pro Ecclefiis dando. 4ί· De decimis difpenfandis. 4<î. De Ecclefiis vel altaribus immeliorandis. 47· De Ecclefiis ve! altaribus ambiguis. 48. De linteis altaribus graparanais. 49· De parochianis alterius Presbyteri. 5 o. De parochia alterius Presbyteri. ί i. De termino Ecclefiarum. 2. De rebus Presbyterorum. f3· De pernitentibus non cogendis vinum bibere. S 4· 5 J. De Presbyteris, i quibus fe caveant. De Presbyteris qui agenda in domici­ liis celebraverint. 5 6. De pradicatione vel capitulis Presby rorum. Ϊ7· De Euchariftia. De ampullis tribas in Cana Domini habendis. S9. Ut omnes Clerici Epifcopis fuis fub· jeSflfint. De ordine Sacerdotum. 6l' De eo qui non confitetur Dei Verbum pajfum came. 1Capitularium 8ii 3. 812 modo excommunicationis , tafit dc tiendam. Clends, quàm de laide. 103. De caufa ebrii hominis , & de ejus z>e ί$. De his qui à fynodovel àfuo Epifcopo damnati funt, £4. De Epifcopis vel quibufiibet ex Clero. 6c. De die dominica , qualiter obfervanda •fi66. De ignotis Angelorum nominibus. 6η. De mulieribus , ne ad altare accedant. (S3. De Epifcopis ordinandis vel ^uibujlibet ex Clero. 69. De maleficis vel incantatoribus. tefiimonio ,& de placito Comitis. 104. De hoc fi Presbyterifandum chrifma dedennt ad judicium fubvertendum. lOf. De placito Centenarii. ιοί. De raptu viduarum. 107. De nomine 'publicam poenitentiam ' agente interfedo. 108. 70. De negotio Clericorum inter fe. η i. De confpiratione Clericorum vel Mona? chorum feu Laicorum. ..... De obfervationepraceptorum domini, eorum. 109. De locis jamdudumfacris & nuncfpw1· cilii J atdatis. i io. De commutationibus utilibus perma­ nendis, inutilibufque delendis. 72. De fide fanBaTnnitatis pradicanda. η %. De his qw. fe convertunt ad Deum. 111. De Ecdefieconfecratione in qua mor· 74. De his qui nonfunt bon» converfationis. 7 j. De his qui cum excommunicato commu· 112. De officio laicorum. 113. De fiultorum voto folvendo. 114. De nonprodendo d Presbyteris crimen n:caverunt. ηβ. Defubje&ione Presbyterorum. 77. De Clericis ecclefiajtici ordinis. 78. De falfis nominibus Sandorum. 79. De uxore a viro dimiffa. 8 o. De oblatis pauperum. '81. Dc jejuniis à Sacerdotibus confiitutis. 82. De his qui contra naturam peccant. 83. De nominibus recitandis. 84. De Canonum infiitutis d Presbyteris tuorum cadavera funt fepulta. Epifcopi. 117. De parOchianis alterius Presbyteri. ili. De 117. 118. 11 p. De remediopanitentie, Vqubdabfolu- non ignorandis. 8 J. tiopocnitentumper manus impofitio* nem Epifcoporum fuppheationibus fiat. Propter quod neceffe efi ut rea­ tus peccatorum ante ultimum diem facerdotali fuppheatione folvatur, etiamfi, periculo mortis urgente , fiatim pofi acceptionem panitenti» DeSacerdotibus contra decretalia agen­ tibus. 86. De fide Presbyterorum ab Epifcopis difcutienda. 87. De Presbyteris in Ecdefiis confiituendis ab Epifcopis, & non ab aliis. • & reconciliatioJubfequatw. Ex epif­ 88. De villis nervis & Ecdefiis in eis navi­ ter confiitutis. 89. maniis impofitione & refolutiona canonica. De pernitente cujus crimen pervulga­ tum efi. Depernitentibus qui Eucharifiiam ac· ceperint in infirmitatejpoftti. tola Papae Leonis ad Theodorum, Forojuiienfem Epifcopum. De Presbyteris quifeminas in domibus 120. hem de panitentum habent P0· De /criptoribus. P1· De incefiuofis. pa. De communicatione fidelium. abfolutione , ut per manus impofitionem Epifcopo­ rum vel Sacerdotum precibus fiat· 121. Utpanitens, ofienfispanitenti»fruc­ tibus , ad communionem recipiatur, P4- De admonitione Sacerdotum. PÇ. De pradicatione ad plebem. 96. De eruditionefiliorum d parentibus vel 122. Ut panitentes , tempore quo poeniten­ tiam petunt f^per caput cilicium à Sacerdote conjequantuf. patrinis. 91- De Ecdefiis antiquitus confiitutis. p8. De his qui fine confenfu Epifcopi Pres­ byteros in Ecdefiis confiituunt vel de Ecdefiis eiciunt. 123. Ut omni temporejejunii manus potnitentibus à Sacerdote imponatur. Ut lapfiper manus impofitionem Epif­ copi abfolvantur. 93- De confugio ad Edclefiam. 99· De Ecdefiis inter coheredes divifis. loo. De manfo ad Ecclefiam dato. *Oi. De his qui decimas dare nolunt, nifi d fe redimantur. Ï02. De tefiibus ad rem quamlibet difeu- 124. 12;. Ut panitentes communicent qui ante reconciliationem moriuntur. 12 6. De his qui convivio gentilium ufifunt. 127. Ut criminalia peccata multis jejuniis & crebris manus impofitionibus à Liber quintus. 8b ia8. Ut patnitemibus juxtà. canonicam an* Soritaum potnitemia detur, & ami ffipenfos à communione excubare faciam ad Eccltfist officium. 129. De his quifsparau à communione fue­ rim peuwemibus. 1 jo. Ne in confinio morris panitens i re­ conciliations diutiusfufpendatur. Et ut oblatio ejus qui panium, nec­ dum reconciliatus,de hac vita exierit, ab Ecclefia recipiatur. 1 ] i. De Presbyteris vel Diaconibus gra­ viori uxi convi8is. 132. De panitemibus qui ex gravioribus levioribufque commiffispanitemtam 13 J. De his qui 134. convivio folo gentilium & efeis 'immolatitiis ufi funt. Ut panitemes qui ex gravioribus peccatisjxxxitentiam gerunt, tribus an­ nisfim inter audientes ,fi veram poe­ nitentiam gefierint. i ; De Cathecumenis non praurtundis. 136. Ut quipanuentiampuoliclgeruntpino 137. 138. 139. 140. 14!. annofini cum cilicio inur audientes. panitentibus tran/greffbribus. Ut panitemibus abfque perfonarum acceptione panitemia detur. De neglegentioribus paniumibus. De eo qui panitentiam in infirmitau petit. Utpanitemes non fe credant abfolutos, nifi per manus impofidonem. I4X 814 lio. De oblatione & pace in Ecclefia factenda. ldi. De fymbolo & oratione dominica. 162. Ut malum ebrietatis omninb vitetur. 163. De Jpiritualibus filiolis. 164. Ut canticum luxuriofum circà Ecclefias deferatur. 16 f. De incefiuofis. 166. Nt in quarta aut in quinta aut fexta generatione conjugtum copuletur. 16y Ne propriusfilius de baptifmo fufeipiatur vel aaconfirmation em teneatur. 158. De damnatis nuptiis. 169. De cura & pntdicatione Sacerdotum ergà populum fibi commijfum ,& ut facinerofos extrà Frrlefiam eiciant. 170. Ut Presbyteri omnes fuos fubjelfas orationem dominicam & jymbolum doceam. 171. Quibus temporibus baptizandum fit. 17a. Qubd nullum pretium pro baptifmo accipi debeat. iq3.De decimis , ut fideliter à fidelibus demur, & canonici b Presbyteris dividantur. 174. De Presbyteris, utfeculares non exer­ 173. ceant curas , neque Judices villarum fiant. Ut in titulis quibus Presbyteri confecrantur , anti fuam promotionem flobilitatem promittant. 17 5- Ne feminee cum Presbyteris habitent. 177. De Presbyteris vel Clericisfugitivis. 178. Ut in domibus non confecratis nequa­ De paniuntibus qui antequam leges poenitentia exfequantur , fi cafu in itinere vel in mari mortui fuerim. 143. Dt loco monafieriontm vel adificiis providendis. quam Miffa celebretur. VJ9- Ut Presbyteri, Diaconi, vel Subdiaconi nec arma portent nec vena­ tionem exerceam. 144. Ut 180. Qubd Epifcopifciant qualiter Canonici qui funt cum Abbatibus, vivant. Iff. non liceat mulieri velum five fpontè five non fponti acceptum di­ mittere. Ut Presbyterichrifma diligenter cuftodiam. 181. Ut Presbyteri utantur ajfiduè orariis. lyl-Ne laid Presbyteros eiciant deEcclefiis. Ut res pauperum vel minus potentum mold occafione non emamur. 182. De poteftate Epifcoporum pro rebus ecclefiafticis , ac de convenientia Epifcoporum cum Laids. 183. De eo qui caufam judicatam repetere prafumit. 14^· *48-Ne laid à Presbyteris muneraexigant. I49. De fugitivis Clericis. *fo. De letania majore. i f i. De quatuor Temporibus obfervandis. x ί ». De indiSo jejunio. *33· De dominicis diebus. 134. De decimis. iff. Ut Ecclefia pacem habeant. If6. Iterum de pace Ecclefiarum. 137· Ut antiqua Ecclefia honorem fuum habeam. 1 f 8. De beneficiis ecclefiafticis. tfp. Ne Presbyter Miffam folus carnet. Tom. T. 184. De Colonis & Fifcalinis. i8f. Devita Canonicorum. 185. De Presbyteris occifis. 187. De accufatione. Epifcopi. 188. Qubd non liceat Monafteria Deofacrata diverforia fieri fccularia. 139. Ut conjurationes vel conjpiraiiones non fiant. 190. De illis qui res Ecclefiat tenent. ’ Fff 813 Capitularium « 9 i.Defervo Ecdefix infurto comprthenfo. 192. De his qui Clericum injuriaverint. Ex Concilio Autifiiodorenfi... 226. Dt his qui virginibus Deo dicatisfa faciant. 227. De puellis, quo tempore velentur. 193· Ut homicidis vel exteris rets qui Le­ aa8. De examinatione fan3x Crude non gibus mori debent, fi ad Ecclefiam confugerint, nullus eis vicius detur. 194. De decimis per jujfionem Epifcopi facienda. 22p. De pabulo verbi divini nuntiando. difpenfandis. 19j- Qualiter de latronibus faciendum fit. 196. De perjuriis 197. De latronibus juftè peremptis, St de homin · bus injuftè punitis. 198. De nonis & decimis vel ccnfu Eccle­ in Ecclefiis vel in atriis earum perpetratis. 331. De injuriis in Ecclefiis Sacerdotum faRis. 232. De viduis & Bupillis & pauperibus. 33 3. De raptu viduarum. 230. De homicidiis 199 De tributariis Ecclefiarum. 200. Ut facramentum pro gildoma non fiat, •itinatr.. aoi. Ut iterantibus* nullus impedimentum faciat. 202. De teloneis forbannitis. »ojUt mancipia nonfine teftibus vendan­ tur. 204. Qualiter de Comitibus vel de Ÿajfîs dominicis juftittas 'non facientibus agendum (it. . 20 q. De his qui pretium pro faida recipere conlata confervanda, fed etiam alia augenda funt. 209. 210. Do conlatis Ecdefix dividendis. De ordinatione (ervorum. 211. De perfonis à quibus non funt res acaptendx. 312. Ut nullus Presby ter a’iquâ cupiditate publicam pesnitentiam agente interfeSo. Ut omnis homo liber poteftatem ha­ beat ubicunque voluerit resfuas dart pro falute animae fux. 234. De nomine fiarum. tantur exercenda, negotia. 14J. Quid de his agendum (it qui, gratiA 246’. 347. 248. fugiendi debitumfervilium, Jeculum relinquunt. Quid tempore famis ac cujujlibet tri­ bulationis agendum fit. Ut infri patriam arma non ponentur. Et qualiter difeordantes ad pacem cogantur redire. De armaturis & bruniis habendis. De his qui judiciis Scabmorum ad- quemquam tonfurare fuadeat. 213. De Presbyteris conftituendis. 349. 314. De maniis uniu/cujufque Ecdefix. 31Ç .DeP resby teris uniujcujufqueEcdefix. 216. Defacris vafis Ecclefia adpignus datis 317. De Ecclefiis deftruclis, vel de nonis & 25Ό. Qubd Regt St Senioribus tantum fide­ decimis. a 1S. De Presbyteris qui feminas in domi­ bus habent. „ 816 aij. De Presbyteris qui pro dirifmate in Cana Domini ven.ebant. 230. De prxdicatione & Epifcoporum. confirmatione 2 3 1. Depueris tondendis &puellis velandis. 23 2. De feminis viros amittentibus. 33 3. De raptis & de earum raptoribus. 224. De puellis raptis necdum defponfatis. 23q. De defponfatis, & ab aliis raptu. qutefcere nolunt. litas per facramentum promitti de­ beat. Et ut extera /aeramenta léga­ litésfiant. ap. Ut fi confpirationes fa8x fuerint, triplici rationejudicentur. a J 2. Qualiter de teftibus agendum fit, quar lefque ad teftimonium adducantur. a ; 3. Qualesperfona adeaufas dtfcudendas & terminandas eligi debeant. 2 5"4. De teloneis qux de mercatis & navi­ giis vel aliis, aut quacunque injufti exiguntur, quidfieri debeat. 2qq.De tus qui ex feculo ad monafteria converti volunt. aq6. De hominibus pauperibus liberis , ut i 1 818 Liber quintus. 817 potendoribus non opprimantur injufti. af"]. De Ecclefiis five San8is naviter in­ ventis» * J 8. Utheribannus abfque perfonarum ac­ ceptionefideliter ab omnibus exigatur. & pofteà. eis vita conctjja ,fi juftifias qustfierint. >87. De homine cuipoftjudicium vita con* cejfa eft,fi juftitiam reddere noluerit. 288. De übens nominibus *39· De hominibus velfeminis überis qui cum Fifcalinis ft conjungunt. u6a. Ut Oratio Dominica 6Symbolum Sr Lexfeu Capitula Regum ,diligenter intellegantur. >il. De occifione Clericorum & Sacerdo­ tum , atque Monachorum. 262. Dc damnis in immunitatibus fallis. qui ad mallum venire cogendi funi. 289. Deteftibusadteftimonium dicendum, qualiter adhibeantur. . 290. Zze juftitia cujufiibet à nullo quolibet dilatanda. 29 i. De nimiùm blafphemis latronibus. 292. De teftibus ad rem quamlibet difcu­ dendam eligendis. a6j. De furibus infrà emunitatem retentis quid agendum fit. 269. De locis ad dauftra Canonicorum fa­ 293. De placito Centenarii. xy-b De placitis à Miffs dominicis Co­ cienda. atff. De emptione, tempore mefiis, tausâ cupiditatis & turpis lucri. *66. Deflabdiiate Epifcaporum vel Cleri­ corum 2Î7. De Ecdefiis vel altaribus ambiguis. 2 $8. De ebrietate. 069. De admonitione ad Comites pro uti­ litate fanSn Dei Ecdffia. 295. 270. De admonitione ad Laicos pro ho­ nore ecclefiaftica confervando. »71. De admonitione adEpifcopos vel Co­ rnues pro concordia ad invicem & cum curteris fidelibus. 272. De operibus in reftauraùonem Ecde­ fiarum adimplendis. ayj. De Comitibus, ut Minifins Ecclefiæ injuis miniftetiis adjutores fint. 374· incejluofis & his qui decimas non dant, ab Epifeopis & Presby­ teris ,& de neglegenter viventibus , wadii non accipiantur. *73· De Ecdefiis deftrudis. 376. De his qui nonas & decimas dare neglexerunt. *77· JJ* his qui reftaurationes Ecdefiarum neglegunt. 278. De his qui agros dominicatos ideb neglegunt ut nonas exindè non perfolvant. «79. Ut intellegatur in quo facio immu­ nitas frangatur. 280. De jujtitiis generalibus. 281. De animalibus vel aliis rebus , à qui­ bus emantur. 282. Dc eo qui in tefiimonium ajfumitur, qualis efle debeat. 283. 284. De heribannatoris conjdlo. De Colonis fi F'ijcahnis. 28 J, De falfis teftibus. *86. De hominibus ad mortem dijudicatist Tom. J. mitibus notum faciendi» De uxoribus dejunftorum, quam par­ tem conlaboraiionispoft obitum ma­ ritorum accipere debeant. 296. De falfts teftibus convincendis» 197. De terra tributaria. 298. De terra cenfali. 299. De obftrvatione praeceptorum domi­ nicorum. 300. De eo qui propriam derelinquit uxo­ rem t velJute culpa interficit, & altani ducit» 301. Deliberis hominibus quiftrbprium non habent, fed in terra dominica ren­ dent, ad teftimonium non recipiendis. 302. De Presbyteris , Diaconibus, fi reli­ quis ex Clero. Canones fandi Sylveftri & aliorum l x x x 1 v. Epifcoporum. 303. Ex Capitulis DomniKaroli, qualiter ex fallis aut manfis, vel quartis, fer­ vitium agatur. 304. Ut Epifcopi inceftos emendent & cor­ rigant. 303. Ut ea conferventur qua in placuit fi* fynodis Pippinus Rex conftituit. 306. De eo qui à fervo alieno aliquid com­ paraverit. 3 07. Ut Ecdefiarum negotia 4 Judice con­ tinui audiantur. 308. Ut Judex criminofum difeutiens non antifententiam proferat capitalem, quàm aut reus ipfe confiteatur aut 309. per innocentes teftes convincatur. Ut qui focii criminis funt, non ad­ mittantur teftes. 310. De nuptiis inceftis prohibendis. 3 « 1. Ut de abfentibus non judicetur. 3 12. Ut dementiorfeverioripraferaturfententia. 313. Ut qui de fe confejfus eft, fuper alium non credatur. Fff ij 1 Capitularium 819 8zo 314. De tefiimonio unius hominis non ac­ cipiendo. \ 34°» 2>< «ο qui die dominico operafervilia 31 J. Ut conirà Epifcopos nulldis graviter aut leviter agat. . \ Î41. De to qui infri regnum per vim alt- 3 16. Qubd per Spiritum fanSum remiffio fit peccatorum. J*a. 317. De quatuor vitiis qua fidem catholi­ cam commaculatu fecerit. quid raputnt. De eo qui alienum fervum ad furtum fitaferit. 343· De Jure noSumo tempore capto. 3^ De eo qui defure rfefciens aliquidcom- 318. Qubd univerfalisfanSa Dei Ecclefia unum corpus ,ejufque caput Chriftus 319. paraverit. 3^. De eo qui oCcultè in noSe velin die al­ terius animal occiderit. Qubdejufdem Ecclefia corpus in duo­ bus principaliter dividatur eximiis perfonis. 34^· De eo 3*0· Ut Chorepifcopi modum menfura qui infacris Canonibusprafixus efi, non excedant. 311. qui occiderit alienum animal, & non negaverit. - 3 47 · De eo quifurtivam remfcienter emerit. 3f8. De eo qui de latrone furtivam rem fcienter ad cuftodiendum acceperit. 349· De faeramentis leviter non jurandis» De Chorepifcopis qui in vicis com­ morantur'. 332. De honore & obedientia Epifcaporum & reliquorum Sacerdotum. 3f°· De eo qui conirà caput 3 a 3 - De quatuor neglegentiis Sacerdotum. 33 *· alterius falfa fuggefftrit. 3 ί »· De eo quiper invidiam vel dolum libe­ ri velfervi domum incenderit. 3*J. De Presbyteris qui contràfiatuta Ca­ Ut fi quis fervum injttflè accufaverit alienum , domino fimile mancipium pro hoc fallo reddat 313- De via publica. 326. Qubd converfatio facerdotalis tefies vitet probabiles habeat. 3 Ç 4. De via convicinali. 3 f i · De eo qui fontem coinquinaverit. 31$· De eo cui aurum vel argentum aut 3 34. De Presbyteris qui in fuis domibus feminas habent. nonum vilici fiunt. 3 »7· 328. Ut Epifcopi in rebus Ecclefia circà propinquos fuos exponendis reprehenfionem caveant, & ut difcretionis modum teneant. Qubd nonnulli Epifcopi fibifubjectos Canonicos , Monachos ,v Sanc­ timoniales neglegant. 329. De Epifcopis, Abbatibus, & Sacer­ dotibus qui propria loca relinquunt. 330. De Laicorum Cie ricis, 33 i.,De Monachis & Presbyteris , five Clericis quipajfim palatium adeunt. 331. Ut non fit /anguinis Chriftianorum temeraria effufio. 333. De Abbatibus Canonicis & regulari­ bus, vel A bbatiffis. 334· Ut capella abfque juffu fivepermiffu proprii Epifcopi non fiant. 33 S· Ut omnes qui in fide catholica fufpeSi funt, in tefiimonio humano dubii habeantur. 336. Ut fi quis Minifiros Ecclefia inju- ; riaverit, hoc tripliciter componat. 337. Ut fi quis contumax reverentiam Ec­ clefiarum non habet , quingentos componat folidos. 338. Ut cunela qua circà Ecclefias earumque Minifiros antiquitas fancla ftatuit, inviolata perfiftant. 339. Deprxdtis Deo dicatis. ornamentum commendata fuerint. 3 SI· Ut rem in contentione pofitam non liceat vendere. 3 f 8. De eo qui fervum fuum vendiderit. 3S9· De eo ftrvo qui peculiofuo fuerit re­ demptus. 3fo. De eo qui caufam alterius tulerit de loco fuo. 3^i. De eo qui alicuius mortuum repererit. 362. De venditionibus vili pretio aetraSis vel vitiofis. 3^3- Ut qui arras dederit pro quacunque re, pretium reddere compellatur. 3^4 Ut peregrinos tranf'euntes nemo in­ quietet. 3ÎJ De eo qui res alienas vendiderit. 3$6. De eo qui alicuius quadrupedi unum oculum excuHerit. 3^7· De eo qui juffu Regis vel Ducis ali­ quem occiderit. 3 Î8. De eo qui feripturamprotulerit t ut ve­ ritatem ejus tefiibus probet. -, 3^9· Ut quicquid provincialibus fiterit re­ laxatum per beneficium Principis, ab exaSore non requirdar. 370. Ut Presbyteri crimtnoftad fynodum venientes in medio collocentur. 37». Ut unufquifque Presbyter Miffam cum fondaitis celebret. 311. Ut Presbyter die dominico cum be- s·· Liber quintus. nediSa aqua prot \ 373· De locis monafleriarum vel adificiis providendis. 374· De hofpitalitnte & cura pauperum. 31$. Ut adjutorium à Rege impendatur his qui minifterium ecclefiaflicum adimplent. 37^. Ut nullus Epifcopus vel Abbas per premiafuis hominibus beneficia dent 377. 378. vel auferant. Ut Confiliarii Regis munus non ac­ cipiant ob beneficium aliis impe­ trandum. UtClericus,vel Monachus, velSanQimonialis ,non accufeturad judicium civile. 319. De Monacho qui monafierium fuum x dimiferit. 380. Dc fervo in monaflerio recepto. 381. De Monachis latcis faSis. 382. De Ecclefia adificanda. 3 8 j Dc eo qui tn domofua oratoriumfecerit. 3 84. De eleSione Abbatiflai. 38 y. De Diaconifla vel Deo devota. 386. De reflituendo monaflerio. 387. De litigatoribus. 388. De fcenicis. cerdotem, vel Clericum, apudpublicos Judices accufare. 391' 3PX 393· 39+ 39$· 396. 397· INCIPIT 400. De n manda enucleatim caufa in ju­ dicio, &fepe ventilanda. 401. De his qui fe putant per teftes re­ demptos ad Sacerdotum accufationem admitti, ut noK admittantur nifi omni fufpidone caruarint. Ut nullus contrà religionem faciat. * Qubd Laicis non fit dc religione pro­ fitmendum. Ut liceat majores Judices appellare quotiens neceffitas ingruerit. 4.02. 403. 404. dircda. T~1 40 y. Dc injufto judicio , Principis metu vel jufliu terminato t caflando. LIBELLUS Epiflola Zacharia Papa Francis & Gallis I. De abfentibus non judicandis, Ne ullus Sacerdosjudicetur, nifipreefentes fine ipfius accufatores, idemque legitimi. Utvitaaccttfantiumprimb difeutiatur. De teflibus requirendis in accufatione Clericorum. De culpabiliperfona non rteipiinda. De non juatcdndo quemquam ante examinatam caufam. De non judicando majore à minore. 398. De non judicando quemquant abfque legitimo accufatore. 399. De eo qui frequenter litigat, ut non fufeipiatur abfque examine. 389. De praferiptione quadraginta anno­ rum. 390. Ut nemo audeat Epifcopum aut Sa- achakias Papa univerfis Epif# j copis, Presbyteris, Diaconibus , Abbatibus, eundis etiam Ducibus, Co­ mitibus, omnibufque Deum timentibus per Gallias&. Francorum provincias conftitutis. Referente nobis reverentiflimo atque fandiflimo fratre noftro Bonifacio Epifcopo, qubd dum fynodus adgregata enet in provincia veftra juxtà noftram commonitionem, mediantibus filiis nof­ tri» Pippino & Karlomanno Principibus .veftris, peragente etiam vice noftri Me­ tropolitano Bonifacio, Dominus inluminanetcorda veftra cum Principibus vcftris in praedicationem ejus, ut omnibus com­ monitionibus ejus obedireds, & falfos fic fchifmaticos & homicidas &. fornicarios i vobis expelleretis Sacerdotes, omnipo­ tenti Deo noftro gratias egimus, & pro vobis inceffanter fumus orantes, Ut qui coepit in vobis opus bonum , perficiat ufque in finem. Obfecramus euim omnes . 822* QUINTUS. yos coram Deo ut ejus commonitionibus firmiter obediatis : ipfum enim vice noftri in partibus illis ad praedicandum conftitutum habemus, ut vos, Deo propitio, ad viam perducat rectitudinis, & à eundis fafeinoribus falvi efle poflitis. Habuiftis i»o,par.io. enim, peccatis facientibus, nunc ufque cîl* J4· falfos & erroneos Sacerdotes. Unde ft eundae paganz gentes vobis pugnantibus praevalebant, quia non erat differentia inter LaicosSc Sacerdotes, quibuspugnare licitum non eft. Qualisenim vidoria datur ubi Sacerdotes unâ hora dominica pertradantmyfteria, & Chriftianis domini­ cum porrigunt corpus pro iuarum ani­ marum redemptione, & poft Chriftiano*, ?uibus hoc miniftrare debuerant, aut 'aganos, quibus Chriftum praedicare, propriis facrilegifque manibus necant » praecipuè dicente eis Domino : Kos eftis falterne Quodfifal evanuerit, in quo con­ dietur? Ad nihilumvalet ultra, niji ut mit­ taturforis, & conculcetur ab hominibus. Et dum hacc ita fint, & tales in vobis fuerint/ Sacerdotes , quomodo vidores contra *8zj t . Capitularium vettros inimicos efle poteritis ? Nam fi mundos & cattos ab omni Fornicatione & homicidio liberos habueritis Sacerdotes, ut kun przcipiunt canones, & noftrà vice prxdicat p rafta tus Boni faci us frater nofter, & ei in omnibus obediences exciterais, nulla gens veftrum ante confpectum ftabic > Rd corruent ance faciem veftram omnes paganz gentes, & erids vidores » infuper fie bene agences, vitam poflidebitis xternam. Vos autem , cariflimi fratres , 3ui eftis veri Sacerdotes, vcl fub regali ifciplina conlticnd, fic vofmetipfos ex­ hibere uc ccrtè miniftros Dei & difpenfatores myfteriorum Dei, uc non vitupere­ tur minifterium veftrum, ne fiat in vobis ΙΓ«. *4. ». ficut feriptum eft : Erit, ficui oopuius ,fic Sacerdos. Et fi hoc fuerit, qualis vobis erit ab hominibus laus, auc qualis à Deo ex­ petatur retributio ? Sed fic vos corrigite ’ ut veri Sacerdotes. Et tales ad Sacerdo­ tium perducite, ut fic vobis & illis teftimonium mineat bonum ab ius qui foris funtj quarinùs ab hominibus vobis adquiratis laudem, & à Deo mercedis prxmium in aeterna beatitudinc percipere mereamini, eo quôd per vos ad Chrifti perdudi funt reclam fiaem , innoxios habentes Sacer­ dotes. Ad fynodum namque onuii anno convenite ad pertratanaum de unitate Ecclefix, ut fi quid adverfi acciderit, radicitùs amputetur, & Dei Ecclefiamancar inconcufla. Bene valete. 'yno ius cum aQibus fuis, juffione apofiohca i Janclo Bonifacio & Francorum Epifcopis fub K arlonianno Duce habita anno incarnationis dominicat dccxlii. J C»pitui»re II. In nomine Domini noftri Jefu Chrif‘^7uUre r’’ Karlomannus, Dux &: Princeps PirpmÎ’.n' Francorum, anno ab incarnatione Chrilti dccxlii, Xi videlicet KalendasMaias, 1 'V.'»»*1 cum confilio fervorum Dei & Optimarum ij.c.»,. mcorum, EpifcopoS qui in regno meo 744- funt, cum Presbyteris, ad Concilium fic Svnodum pro timore Chrifti congregavi, id eft, Bonifacium Archiepifcopum, &: Burchardum, & Regemfriaum, & Wiztanum, & Wirbaldum, Jc Dadanum, &: Eddanum , ac reliquos Epifcopos, cum Presbyteris eorurf», ut mihi confilium dediflent quomodo lex Dei & ecclefiaftica religio recuperetur, qix in diebus prxteritorum Principum ditlipata corruit, & qualiter populus Chriftianus ad falutem animx pervenire po!jit 8c poft Epifcopus adaugeat. Si autem Clericus vel Monachus in oc peccatum ceciderit, poft tertiam ver­ berationem in carcerem miffus, vertentem annum ibi poenitentiam agat. Similiter & Nonnaues velatxeàdem peenitentiâ conti­ neantur , & radantur omnes capilli capitis ejus. Decrevimus quoquè ut rreibyteri vel Diaconi non fagis, Laicorum more, fed cafulis utantur ritu fervorum Dei. Et nullus in fua domo mulierem habitare cium fuftineaht. Similiter k Monachi & Nonnx. Statuimus quoquè cum confilio fervorum Dei & populi Chriftiani, prop­ ter imminentia bella k perfecutiones escterarum genuum qux in circuitu noftro funt, ut fub precario & cenfu aliquam partem ccclefialis pecunix in adjutorium cxercitûs noftri cum indulgentia Dei aliquanto tempore retineamus, e& condi­ tione , ut annis fingulis de unaquaque cafata folidus, id eft, duodecim denarii ad Ecclefiam vei monafterium reddantur » eo modo ut fi moriatur ille cui pecunia commodata fuit, Ecclefia cum propriapecunia reveftita fitj &. iterum, ii necelfitas III. Modo in hoc fynodali Conventu Capitulare •Mi H). qui congregatus eft Kalendas Martias in Capitulare adulteria k incefta patrimonia, qux non funt legitima , prohibeantur, & emen­ dentur Epifcoporum judicio 1 & ut man­ cipia Chriftiana Paganis non tradantur. Cjpiruki Îuia Dominus Deus tuus Deus unus efi. it ut ille diligatur ex toto corde, &: ex biles Sacerdotes Dei & Comites & Pixfedi prioris Svnodi decreta confentientes firmaverunt, feque ea implere velle fic obfervare proni i ierunt. Et omnis ecclefiaftici ordinis Clerus, Epifcopi, &: Prefbyten, Diaconi, cum reliquis Clericis, fufeipientes antiquorum Patrum canones, promiferunt fe velle eccleliaftica jura mo­ tota mente, & ex tota anima, k ex tota virtute. ribus k dodrinis & minifterio recuperare Abbates verb & Monachi receperunt re­ gulam fandi Patris Benedidi ad reftaurandam normam regularis vitx. For nica­ tores namque & adulteros, qui fanda loca vel monafteria ante tenentes coin­ quinaverunt, prxeipimus inde tollere & ad poenitentiam redigere. Et fi poft hanc definitionem in crimen fornicationis vel adulterii ceciderint, prioris Synodi judi- Captulii. Îk *. up. catholica ab Epifcopis k Prefbyteris dili- 1ώ· ‘ c· ’·■ genter legatur ,omnique populo prxdicetur. Hoc enim primum prxcepnun Domini Dei omnipotentis eft in lege : Audi, Ifraef Liptinas, omnes venera­ Pippiui,··. loco qui dicitur F?4r Hi»·ruiner· in. ?. Ilf U cogat aut Princeps jubeat, precarium re­ novetur, k referibatur novum. Et on>ninb obfervetur ut Eccle fix v el Monafter ia penuriam & paupertatem non patiantur quorum pecunia in precario nrxftita fit. tern- IV. f. 19* Sed fi paupertas cogat, Ecclefix βί domui Dei reddatur integra pofieffio. Similiter prxeipimus ut juxtà decreta Canonum, permittat. Et ut Monachi k ancillx Dei Decrevimus quoque, quod k pater meus monafteriales juxtà regulam fandi Bene- · antè prxeipiebat, ut qui Paganas obferdidi coenobia vel xenodochia fua ordi­ vationes in aliqua re fecerit , multetur & nare , gubernare, & vivere ftudeant, k damnetur quindecim folidis. vitam propriam degere fecundùmprxdidi De fide cathuhca & primo prucepto legis. Patris ordinationem non neglegant. . IV. Primô omnium admonemus ut fides Item alteraSynodus à fupradsSis Epifcopis ac Principe apofiolicâ auctoritate /ca­ lendas Manias Liptinas habita. Tom xn. SF*J<« rKacmu. F*®- De pace & concordia fervanda. V. Ut pax frt & concordia & unani- ιω·ς·ί>· mitas cum omni populo Chriftiano, inte» Epifcopos, Abbates, Comites, Judices. & omnes ubique feu majores feu minores perfonas i quia nihil Deo fine pace placet, nec munus fandx oblationis ad altare, ficut in Evangelio ipfo Domino prarcipiente legimus. Et ut eft illud fecundum mandatum m lege ; Diliges p-oximum tuumficut te ipjum. Item in Evangelio : Beatipacifici, quoniam filii Dei vocabun­ tur. Et iterùm : [n hoc cognojcent omnes quia difcipuli mei efiis, fi dileBionem ha­ bueritis ad invicem. In hoc epim prxeepto difeemuntur filii’Dei k filii diaboli, quia ? Capitularium filii diaboli femper diflenciones & difeordias movere fatagunt, filii autem Dei femper paci & dne&ioni Audent. De eo qui d Presbytero non baptizato bapti^gtus eft, Capitulare an. 757 c VI. Si quis baptizarus eft à Prefbytero non baptizato, fit fanda Trinitas in Iro, paru, ipfo baptifmo invocata fuit, baptizatus cap. »7ί· ΚιΛί»ρΓΐ, eft, ficut Sergius Papa dixit. Impofitione pag. ιί. , vero manûs indiget. Georgius Epifcopus Ut <"-trg. Romanus & Johannes Sacellarius fic len­ Burcbatd. ierunt. 9· Vuk Homil. ea Cod Lugdun. pag. 4. Tom. VUL Coecil. peg 1849 , c. ». De eo qulfiliaftrum autfiltaftram ante Epifcopum tenuerit. VII. Si quis filiaftruin aut filiaftram Vidt iiiptl, p. H». fuam ante Epifcopum ad confirmationem Capitulare anni 747. tenuent, feparetur ab uxore fua, fic al­ teram nort accipiat. Similiter fic mulier alterum non accipiat. Georgius fenfic. Ifaac, tit. 11. cap. 1. p*· Regino , lib. a. c. 118. Rurchatd. Iit» 17. c. 11. Fulbert, ep. JJ. Iro, par. 9. cap. 80. Gratian, jo. q. I. c. ». Si quit filitflrn·. De his qui propter fatdam in alias patrias fugiunt. VIII. Qui propter faidam fugiunt in Ibid. c. 1«. Regino, lib. alias patrias, fic dimittunt ux nafterii cujus efle nofcuDtur, juxtà quod de ipfis rebus tenent, emendare debeant, fic illos cenfus vel illas decimas ac nonas ibidem dare pleniter debeant ficut eis ad Vernum orainavimus. Et qyi hoc non fecerit, ipfas res perdat. Ut Presbyteri qui vicos velEcciefias tenent* ceram vel alios cenfus ad matrem civitatis Ecclefiam perfolvant , ficut confuetudo fuit. XIV. Ut hi qui illos vicos ve! illas Ec- n»ii c. $. defias tenent, illos cenfus vel illam ceram qux longo tempore ad illud Epifcopium reddiderunt, modb fic ordinavimus ut fic faciant. Et qui hoc non fecerit, fexaginta f folidos componat. De emunitatibus fervandis. XV. Ut emunitates pleniter confer- Ibiic. 8 vatx fint. t Capitulare an. 745. cap. 19. »*. De juftitiis faciendis. XVI. Ut omnes juftitias faciant, tam Capitulate Eublici, quàm ecdefiaftici. Et fi aliquis ·* omo ad palatium venerit pro caufa iua, 'capitulare fic antea fuo Epifcopo fuifque miniftris *0.75«·^»· qux Liber quintus. 829 qux ecdefiaftica funt, & qux fecularia ίιιο Comiti non innotuerit in mallo ante Rachinburgios, aut fi caufa fua ante Co­ mitem in mallo fuit &: ante Rachinburgios, & hoc fuftinere noluerit quod ipfi légitimé judicaverint, fi pro iftis caufis ad palatium venerit, vapuletur. Et fi major w perfona eft, legem exinde faciat. De ecclefiafiicu viris quife reclamantes ad palatium veniunt Uphdara XVBL Si ecclefiaftici viri ad palatium c' venerint de eorum caufis fe reclamare, Capital» nifi fuper eorum Seniore, vapulent, nifi ·»· rs«. c· Senior fuus eos pro caufa fua tranfmiferit. De muliere quafine licentia viri fui velum in caput mifent. XVTII. Mulier fi fine comiato viri fui velum in caput miferit, fi viro fuo placet, recipiat eam iterùm ad conjugium. S'Oit Ctpiralare aaoi 73» , c. 4. Capitulare and 717 , cap. j. Regino , lib. » c. 1 » t. Burchard, lib. 9. c. 97. Iro, par. t. c. ilj. & par. 9. c. 1*4. Gratian- 33. q. ». cap. 3. Mttlitr. De eo quifiliaflramfuam contra voluntatem ipfius dederit viro ingenuo velfervo. XIX. Si quis homo filiaftram fuam ’ contra voluntatem ipfiuX, & matris & paifac, tit. rentum,dederit viro ingenuo aut ecdehafi tr.c.». tjco fervo, & illa noluerit habere ipfum, & reliquerit eum , poteftatcm habeant parentes illius dare illi alium maritum. Et fi jam maritum habet, non feparetur. 1"!™· ace.pent. XX S, femma m«nu. accepem ferCapkalare vum, fciens qubd fervus eflet, habeat eum. Una enim lex erit & viro & feminx. Capitulare aa. 737. c. f. Burchard. lib. 9. c. »7. (το, par. » cap. 5». i<». Gratian. 19, q. a. c. f. Si /amim. Capitalarc an. 7j7, c. lûac.tit. 3. cap. i. 1Bnrobard. De eo qui habet mulierem legitimam, fi frater ejus adulteraverit cum ea. XXI. Si quis homo habeas mulierem legitimam, fi frater ejus adulteraverit cum ea > fr«er vel illa femina qui adulterium perpetraverunt, interim quod vivutw» nun4uam habeant ampliùs conjugium. Ille verb cujus uxor foit, fi vult, lib.«7.c,i7. poteftatcm habet uxorem accipere aliam. cap.iîà.** da Ahtrim· |»*g. 3’8» 4·ί· Ut Sacerdotes vel Clerici adfecularia nego­ tia , reliSo Epifcopofuo , non convolent» F/drCupri, XXII· Qubd non oporteat Sacerdotes iib, i.c.at’ vel Clericos habent - adversùs invicem negotia, proprium Epifcopum relinquere, & ad fecularia judicia convolare. Tcm. T» 8$o* Ut Presbyteri & DiaconiprntcrEpifcopum nihil agant. XXHL Prelbyteri & Diaconi prxter C^4·. Epifcopum nihil agere pertentent; p*fto1· De eo qui oblata dederit vel acceperit fritter Epifcopi jujfionem. XXIV. Si quis oolata dederit vel ac­ ceperit prxcer Epifcopum, vel eum qui conftitutus efl ab eo ad difpenfandam ml·· fericordiam * pauperibus * & qui dat & qui «1« accipit, anathema fit. “*οί>"““· Concil.. Gang. c. ·. Regiao', lib. ». c. »·<. Rnrcbard. lib. 11, c. at. Gratian. t<, q. i. c. 5?. hCutotdhu. Cum excommunicatis non licere communicare. XXV. Cum excommunicatis non li­ cere communicare. Nec cum his qui per domos conveniunt, devitantes orationes Ecclefix, fimul orandum eft. Ab alia Ec­ clefia non fufcipiendus eft qui in alia mi­ ni mè congregatur. Concil. Amioch. e. ». Jftae, t». 9 cap. t. Regino, lib. ». cap. 397. Butdiarti. lib. 11. c. j 4. l»o, par. 14. cap. pS. De eo qui Ecclefiam Dei conturbat. XXVI. Si quis Ecclefiam Dei con- Capitaiar. turbare & follicitare perfiftit, tanquam tib’7’c'n· feditiofus per poceftates exteras oppri­ matur. De Monachu, ut in civitate vel regione qualibet Epifcopo fuo fubjeSi fint, Coned. XXVII. Monachos per unamquam­ quc evirem aat regronem fubjeftos < que civitatem aut regionem fubjeAos efle Chalccd. C. J if f j. £ & ;'r‘7 r... ». --------- j:,;„ *: in­ Condi. r ·> · · ·& - * tentos efle cantummodb jejunio & oratio­ PariC VI. lib. t.c. 18. ni , in locis quibus renuntiaverunt feculo Now «<· f»ermanentes. Nec ecclefiafticis verb nec Lupum, pécularibus negotiis communicent, vel in aliquo fint molefti, propria monafteria deterentes > nifi fortè eis prxeipiatur, prop­ ter opus neceflarium , ab Epifcopo civi­ tatis. Ut Clericus in Ecclefia in qua prettituiatus efi, permaneat. XXVIII. Clericum pennanerebportet Concil. in Ecclefia cui in initio ab Epifcopo pra­ Cbalced. c. ti ut latus eft ac forticus eft, bc ad quam con­ I&ac, tit. fugit quafi. ad potiorem. Hoc autem refu­ tantes , ftatuimus revocari debere ad fuam Ecclefiam in qua primitùs ordinatus eft, & ibi tantummodo miniftrare. Si quis hanc diffinitione^ tranfgreflus fuerit, decrevit fanôa Svnodiu à proprio gradu recedere. Ur Epifcopus curam monafieriorum gerat. XXIX. Epifcopum convenit civitatis Ggg *8μ Capitularium competentem monaftçriorum providen­ tiam gerere. eo qui excommunicaturprofuo neglello fuerit. KiiAm·. -, ei 1. Coocù. P*S· Η*, XXX. Si quis excommunicares fuerit pro fuo negledo, & tempore cxcommumeationis luar ante audientiam communicare prxfunipferit, ipfe in fe damnationis judicetur protulifle fententiam. ICmc , <·». 9. cap. 1. Regino , lib. ». c. 40j. BurcbanL Bh. t. c. *oc. Gratia·. 1i. q. 3. c. 9. Plttiit uùrtrft. Ut Presbyteri rem Ecclefix non vendant. XXXI· Placu* utPreibyteri non 7,c* >7‘ vendant rem Ecclefiae ubi funt conitituà, nefeientibus Epifcopis fuis. Condi. Canbag. c. 33. Regino, Ub. 1. cap. 347. Burchard, lib. 3. cap. 17 t. bo, par. 3. c. *3». Gratian, u. φ ». cap. ft. PUcuit tu Prtitytui. Ut manumijfiones in Ecclefia celebrentur, CoA.Ct·*♦ XXΧΠ. Manumiifiones in Ecclefia funrcelebrancte. Cnicon. c. *<β. FiAGiiac lib. 4. OMcrr. c. J. Note ad Agob. pag. 96· De defenforibus Ecclefiarum ab Imperatore pofeendis. XXXIII. Defenfores Ecclefiarum Karoii Cai- ajVersùs potentias fecutarium vel divitum c ’».n' 4* fcb Imperatore funt pofeendi. ^Ca^ntia’ Dift.38. c. Ut nullus Sacerdos Canones ignoret. <·*“?'· s XXXIV. Nulli Sacerdoti licèat Canones ignorare. ,4:>· Quid de Presbyteris criminofis, de quibus adprobatto non efi, agendum fit. Burcaard. ub. 1, cap. XXXV. Et hoc nobifcuHi magno ftupertradandum eft, quid de iUis Prefep. 48.C.1. byteris criminofis, unde adprobatio non eft, & fenwer negant, faciendum fit. Nam hoc fxpillunè à nobis & progenitoribus atque anteceflbribus noftris ventilatum eft, fed non ad liquidum hadenùs defini­ tum. Unde ad confulendum Patrem nof­ trum Leonem Papam Sacerdotes noftros mittimus. Et quicquidab eo vel à fuis per­ ceperimus, vobis, uni cum illis quos mit­ timus . renuntiare non tardabimus. Vos interdùm viciflim tradate adtentiùs quid ex his vobifeum ronftimamus una cum prxdidi fandi Patris inftitutionibus 3 ut murmur ceflet populi, & nos his fatisfacientes, inlxfi , Domino auxiliante , ab utrifque maneamus. Capituiare ,0Hmcmaê Sequitur Constitutio memorata. 831 Ex Capitulis Domni Karoli. XXXVI. Omnibus vobis vifu aut ad- Opintae ditu notum efle non dubitamus quôd fie- ·*“ ··* · piflîmè, fuadente antiquo hofte,Sacerdotidus crimina diverfà ooiciantur. Sed quo- e».4».c. r. niamqualiter exeisab his rationabilisexaminatio & lâtisfadio fiat, licèt tempore i»·, par. bonae memoriae Domni genitoris noftri *£■♦'*· Pippini, five prifeis temporibus à fandi*patribus & à reliquis bonx devotionis horni- 17. b«winibus fitpiiUme ventilatum fuerit, nos ta- *‘u' men pleniter & ad liquidum definitum re­ petite minimè quivimus. Noftris quippe temporibus idiplum à tandis Epifcopis, fie reliquisSaccrdotibus & carteris ecclefiafticat dignitatis miniftris, noftris in regnis feu in aliis Deo degentibus, nobifque uni cum eis agentibus, firpiflîmè propter inultas & nimias reclamationes qux ex hoc ad nosexdiverfis partibus venerunt, ventila­ tum eft. Sed qualker confultu Domni & Patris noftri Leonis Apoftolici, carterorumque Romanae Ecclefix Epifcoporum & reliquorum Sacerdotum, five Orienta­ lium & Graecorum Patriarcharum , & multorum fandorum Epifcoporum & Sa­ cerdotum , necnon 8c noftrorum Epifcoporum omnium, caeterorumque Sacerdo­ tum ac Levitatum audoritate & confenfu, atque reliquorum fidelium & eundorum Confiliariorum noftrorum confultu defi­ nitum eft, vobis omnibus utriufque ordinis Miniftris fcire volumus. Statutum eft namque ratione & neceffitate ac audori­ tate prxdidi,confultuomnium, ut quo7 tienfcunque cuiquam Sacerdoti crimen imponitur, fi ipfe accuiator talis fuerit ut FloJoard. recipi debeat > quia quales adaccufatio- Ρ*β· nem Sacerdotum admitti debeant, in Ca­ nonibus pleniter expreflumeft : fi autem, ut didum eft, ille accufator , qui canoni­ cè eft recipiendus, eum cum legitimo nu­ mero veroruth & bonorum teftiumadprobare in confpedu Epifcoporum poterit, tunc canonice judicetur. Et fi culpabilis inventus fuerit, canonicè damnetur. Si verb eum fupraferipto prxtextu approba­ re ipfe accuiator minimè poterit, & hoc canonicè definiatur. Ipfe ergo Sacerdos, fi fufpiciofus aut incredibilis fuo Epifcopo aut reliquis fuis confacerdotibus five bonis & juftis de fuo populo vel de fua plebe hominibus, fuerit, ne in crimine aut in prat- ,*/»*’* dida fufpicioneremaneat, cum tribus aut fci«s »,c. quinque vel feptembonis ac vicinis SacerrΛ dotibus , exemplo Leonis Papx , qui 0**41/ De Sacerdotum purgatione. Liber quintus 833 OtooMr. duodecim Prefbyteros in fua purgatione T* k* b habuit, vel eo ampliùs, fi fuo Epifcopo vifum foerit, aut neceflè propter cumul* •g. j>«. tum populi ineflèperfpexerit, 8c cum aliis bonis 8c juftis hominibus fe facramento coram populo fuper quatuor evangelia dato purgatum Ecclefiâe reddat. Si quis autem fare defiderat quales teftes ad ac> , cufiuionemSacerdotum recipi debeant, 8c quid de accufàtore faciendum fit, pleni* poterie. * f ter in Canonibus reperire 1 De eo qui confitetur it crimine. \ XXXVIL Manifeftum eft confiteri * cum de crimine qui induito 8c delegato judicio purgandi fe occafione non utitur: nihil enim intereft utrùm in prxfenti exa­ mine omnia que diâa funt de eo compro­ bentur , cùm ipfaabfentia proconfeflione conftat. Ec ut hoc detra&ionis 8c fcandali pecca­ tum omnes fununoperè caveant, obntxè monemus, 8c coram Deo tcftamur , 8c ficuc Dei fideles rogamus, ne Chrifti de­ trahant MiniftroaSimiliter 8c Chrifti Do­ mini noftri Miniftros 8c Sacerdoces noftrofque magiftros monemus ne locum fubdiris tribuant detrahendi 1 quia qui dé­ trahit fratrem fuum, homicida eft j 8c pej or legitur efle detradio quàm fornicatio. Ideè monemus 8c prxcipuè rogamus ne fiat, ne abfque gladioauc vulnere corpo­ ris aliquo quifquam homicida inveniatur. Ec ficut de hominibus corporaliter occifis Iudicare decrevimus, fic & de illis qui ex 10c detraâionis fcelere detedi coram nobisfoerint, peragi, Domino annuente, decernimus i ut paxHEcclefiarum, in quan­ tum Dominus auxilium dederit, in fini­ bus 8c regionibus nobis à Deo committis nulla turbetur tempeftate detradionum atque bellorum. Boci&c. L ap. ». Hincmar. m. $4. Barchard.lik 1.c. ii 1. he. P"· J. c. »71. * par. 4.C. jjt. Grama, j. ψ 9. c. 10. Dtcvmau». , De PrubyUrit, qualiter Ecdefi» introitum confequantur. De ufuris. Decreta LtOato 1. XXXVIH Ufuram non folùm Clerici, fed nec laid Chriftiani exigere debent XLI. Ut nullus Prelbyter ad introi- li5*‘(uUr’ tum Ecclefix exenia donet. >4·.*^ De Comitibus, ut Minifins Ecclefix in fuis minifteriis adjutores fint. ». »,c.»n kb&i. c. tiki. XXXIX. Comites Miniftris Ecclefix eorutnque minifteriis, ut hoc pleniùs & de noftris K de fe 8t de fuis hominibus obti­ nere pollint, adjutores in omnibus fiant. Et quicunque prima 8i fecundi vice de his à Comite admonitus non fe correxerit, volumus ut per eumdem Comitem ejus ne­ glegentia aa noftram notitiam perferatur, ut noftrà audoritate quod in noftro Ca­ pitulari continetur, fu dire cogatur. De ordinatione Presbyterorum. Coocfl. 1_. _____ , . non ordinentur XL. Ut Preibyteri AagL tom. priufquam examinentur. Et ut ante ordi* α ^ηληαμ nUnkj»* A*ti/4if\£iKmA infînfL nationem pleniter IL· & ftudiofittimè truantur qualiter fe à vitiis cavere de­ beant, 8c qualiter fubditos doceant i ne torpentes vel hebetes in doârina fanda vel vitio make famz, eorum negledu, vel aliqua mali fimilitudine, quod abfit, afpergantur : quoniam detradio Sacerdo­ tum ad Chriftum pertinet, cujus 8c miniftri vel nuntii efle dicuntur > quia nimis graviter peccant qui Sacerdotes & Minif­ tros Chrifti detrahunt : quoniam, teftante evangclici cubi, melius eft unicuique ut fufpcndatur mola afinaria in collo ejus, & demergatur in profondum maris, quàm fcandalizec unum de pufillis, Chrifti vi­ delicet Miniftris. Ec aliti : Qui vos recipit, Tent. 7. 8j4* De non cogendo bibere. <• XLII. Ut nemini liceat alium cogere IW. ijt. adbibendum. De Presbyteris , à quibus per Ecdefias conftituantttr. 4 XLin. Ut nullus laicus Prefbyterum IW. u». in Ecclefiam mittere, vel de Ecclefia cicere pnefumat, nifi per confenfum Epifcopi. De honore pro Ecdefiis dando. XLIV. Ut Epifcopi praevideant quem && honorem Preibyteri pro Ecdefiis fuis Se­ nioribus tribuant. De decimis difpenfandis. XLV. Ut decimae m poteftate Epif- IW-uj· copi fint, qualiter à Preibyteris difpenfentur. De Ecdefiis vel altaribus immeliorandis. XLVL Ut Ecclefia vel altaria meliùs Ibid. 144« confticuantur. Et ut nullus Prelbyter an­ nonam vel foenum in Ecclefiam mittere prxfumat. De Ecdefiis vel altaribus ambiguis. XLVII. Ut Ecclefia: vel altaria quae nu. utambigua funt de confecrarione, confecrentur. De linteis altaribus praparandis. XLVIII. Ut Preibyteri per parochias au. ua. fuas feminis przdicent ut linteamina alta­ ribus praeparent. Ggg rj < Capitularium Cq-nnhr. Jp. 11 i De parochianis aleerius Presbyteri. XL1X. Ut nullus Preibyter alterius parochianum, nifi in itinere fuerit, vel placitum ibi habuerit, ad MilTam recipiat De parochia alienus Presbyteri» CipicuiM. L. Ut nullus Preibvter tn alterius up. Prgfbyteri parochia, eo inconfulto, Mif4 fam cantare prxfumat, niG in itinere n>U. i4P. ibid. « 5o. ibU. ut. if“c’ '"· '■ R^iùô.iib. fuerit; nec decimam ad alterum pertinen­ tem audeat recipere. De termino Ecclefiarum. Ll. Ut terminum habeat unaquxque Ecclefia de quibus villis decimas recipiat. Dc rebui' Presbyterorum. LII. Ut unufquifque Preibyter res quas poli diemconfecrationis adquiGerit,pro­ pria- Ecclefix relinquat. D eptunitentibus non cogendis vinum bibere. LIII. Ut nullus Preibyter aut laicus peenitentem cogat vinum oibere autcarnem manducare, niG ad pradens pro ipfo unum vel duos denarios juxta qualitatem pœnitentûe dederit. De Presbyteris, d quibus fe caveant. Cipimi" LIV. Ut nullus Preibyter cartas Scrilib. i. c*p. bat , nec conduâor fui Senioris exiftat. 1’" De Presbyteris qui Agenda in domiciliis celebraverint. LV. Statutum eft ut G quis Preibyter lib. *. ■»? jn domiciliis Agenda celebraverit Gne li’oe’ cenria &confilio (ùi Epifcopi, honore fa- & Subdiaconi fub poteftate Epifcopi ma­ neant. De ordine Sacerdotum. LX. Ut nullus Preibyter prarfumat tn alia parochia baptizare, nec Miflas cclebrarc,Gne juffione Epifcopi in cujus pa- <·■>»■ ni. rochia eft. Et omnes Prelbyteri ad Concilium Epifcopi conveniant. Et fi hoc ,n. quod fuperiùs comprehenfum eft, facere’ Awhaa contempferint, fecundùm canonicam inftitutionem judicentur, tam ipfi quant dc * defenfores eorum. De eo qui non confitetur Dei Verbum pajfum came. LXI. Si quis non confitetur Dei Verbum paflum carne, & crucifixum carne, Opituhr. lit. «♦c«p· tf* Ibid. Ή· Ibid. M i. Coocn. c’ & mortem came guftafle, faftumquc pri­ mogenitum ex mortuis , fecundùm quod vita eft &c vivificator uc Deus, anathema fit. De modo excommunicationis , tarn de I. c. » i cerdocali privetur. De pneduatione vel capitulis Presbyterorum. LVI. Ut unufquifque Preibyter capitula habeat dç majoribus vel ac minori­ bus vitiis per qux cognofcere valeat vel prxdicare liibditis fuis ut fe caveant ab inGdiis diaboli. De Eucharifiia. LVI!. Ut Preibyter euchariftiam ha­ beat paratam i ut quando quis infirmave­ rit, aut parvulus infirmus fuerit, ftatim eum communicet, ne fine communione moriatur. De ampullis tribus in Cana Domini habendis. LVIII. Ut Preibyter in Ccena Do­ mini tres ampullas fecum deferat, unam ad chrifma, aliam ad oleum ad catechu­ menos inunguendos, tertiam ad infirmos unguendos juxta fententiam apoftobcami ut quando quis infirmatur , inducat Prefbyteros Ecclefix, & orent fuper eum , unguentes eum oleo in nomine Domini. Ut omnes Clerici Epifcopisfuisfubjeclifint. LIX. Ut omnes Prelbyteri, Diaconi, 8j6 Clericis, quant de laicis. LXII. Si quis Preibyter ab Epifcopo fuo degradatus vei excommunicatus fuerit, 8c ipfe per contemptum pofteà aliquid de fuo officio Gne comiato facerc prxfumpferit, & pofteà ab Epifcopo correptus & excommunicatus fuerit, qui cum ipfo communicaverit feienter, feiat fe elfe excommunicarum fimiliter. Quicunque Clericus vei laicus aut femina inceftum Capture »η·7ΗΛ»· ifaac, tic. R.gmojib. » la> 17,. lw».F“·*·· ^Asêi- commiferit, ScabEpifcopo fuo correptus de».tib. «. fe emendare noluerit, 8c ab ipfo excom- ^e.S,)i’'dr' municatus fuerit, qui poftea cum ipfo communicaverit, fimiliter excommuni­ cetur. Et uc fciatis qualis Gc modus iftius excommunicationis, in Ecclefiam non debet intrare, nec cum ullo Chriftiano cibum vel potum fumere i nec ejus mune­ ra quifquam accipere debet, vel ofculum porrigere, nec in oratione fe jungere, nec lalutare, antequam ab Epifcopo fuo fit reconciliatus. Quod fi aliquis le reclama­ verit quôd injuftè fit excommunicatus, licentiam habeat ad metropolitanum Epif­ copum venire, ut ibidem fecundùm ca­ nonicam inftitutionem dijudicetur i & in­ terim fuam excommunicationem cuftodiac Quôd G aliquis ifta omnia contempferit, 8t Epifcopus hoc minimè emendare potuerit, Regis judicio exilio condemn netur. De his qui d Synodo vel d fuo Epifcopo damnati funt. LXIII. Hate verb per fineula capi- αρίηι1Μ, tula in ftatudt Nioeni Concilii legere po- lib. t.tr. 8j7 Liber quintus. teftis, feu in aliis fan&orum Patrum fynodalibus edi&is, & in Antiocheno Conci­ lio, qubd hi qui damnati funt à Synodo vel i fuo Epifcopo, & pofteà miniftrarc pratfumunt, prxcipitur ut nullus audeat eis communicare. Si quis vero eis commu­ nicat , fimili fententiz fubjaceat ficut & damnatus De Epifcopis vel quibuflibet ex Clero, 1W. c. i». LXIV. Item in eodem Concilio, ut Epifcopus vel quilibet ex Clero fine confilio vel litteris Épifcoporum vel Metropo­ litani non audeant regalem dignitatem pro fuis caufis clamare, fed in communi Epifcoporum concilio caufa eorum exa­ minetur. De die dominica , qualiter obfervanda efi. Iw. c. 1$. LXV. Item in eodem Concilio prxcipitur ut à vefpera ufque ad vefperamdies dominica fervetur. De ignotis Angelorum nominibus. UmLc.i<. LXV1. Item in eodem Concilio prsccipitur ut ignota Angelorum nomina nec fingantur nec nominentur, nifi illorum quos habemus in auAoritate. Hi funt, Mi­ chael, Gabriel, Raphael. De multtribtts, ne ad altare accedant. n>W. c.17. LXV II. Item in eodem Concilio, quod non oporteat mulieres ad altare in­ gredi· De Epifcopis ordinandis vel quibuflibet ex Clero. nu.c.ij. LXVni. Item in Concilio Chalcedonenfi, qudd non oporteat Epifcopum aut quemlibet ex clero per pecunias ordi­ nare : quia ucrique deponendi funt, &qui ordinat, & qui ordinatur, necnon^r qui mediator eft inter eos. Item dc eadem re in Canonibus Apoftolorum.37 quisEpifco­ pus aut Presbyter,aut Diaconus ,per pecu· nias hanc obtinuerit dignitatem, deiciatur ipfe & ordinator ejus, & à communione aofeidantur. De maleficis vel incantatoribus. ikûLc.»i. LXIX. Item in eodem Concilio, ut coclearii, malefici, incantatores, & incantatrices fieri non linantur, quos in Si­ mone mago Dominus terribiliter dam­ navit. De negotio Clericorum inter fe, n>i4_c. if. LXX. Item in eodem Concilio, ut fi Clerici inter fe negotium aliquod habue­ rint, à fuo Epifcopo dijudicentur, non à Secularibus. De confpiratione Clericorum vel Mona· chorum feu Latcorum. aiu pis de Preibyteris qui feminas fecum indifcretè habitare permittunt, & propter hoc malx opinionis fufpicione denotan­ tur , ut fi deinceps admoniti non fe corre­ xerint, velut contemptores factorum Ca­ nonum canonici invedione feriantur. De feriptoribus. XC. Ut feribx vitiosè non feribant • > à Deo. Et ut Gloria Patri cum omni ho­ nore apud omnes cantetur . 8c iple Sacerdos cum fandis Angelis & populo Dei communi voce Sa-iclus, Sanaus, SanSus decantet. Et nni-vmodis dicendum eft Preibyteris & Diaconibus ut arma non portent, fed magis confidant in defenfionc Dei quàm in armis. De Presbyteris in Ecclefiis confiituendis ab Epifeopis, 6* non ab altis. Cipitol». LXXXVII. Statutum eft ut fine auctoritate velconfenfu Epilcoporum, Pref­ byteri in quibufiibet Ecdefiis nec contlituantur nec expellantur. Et fi laici Cleri­ cos probabilis vitat & dodrina? Epifeopis conlecrandos, fuifque in Ecclefiis coni ti­ mendos , obtulerint, nullâ quâbnet occa fione eos reiciant De villis novis & Ecclefiis in eis noviitr confiitutis. 1W.C.V. LXXXVI1I. De villis novis & Ec­ clefiis in eis novtter confiitutis, ut decunx fttac. r*j. De inctftuofis. XCL De inceftuofis , ut canonicè iMtiu. examinentur, & nec propter alicujus ami­ citiam quidam relaxentur, quidam verb conftringantur. De communicationefidelium. XCII. Ut omnes fideles communicent, ii. ad Miflâs perfpedenc line aliqua occafione. lyic.itf. nem ipfi intellegant & omnibus prxdiccnt intelligendam, ut quifque fciat quid petat 840 de ipfis villis ad eafdem Ecclefias confe­ jw. 1 ju De confugio ad Ecclefiam. XCIU. Si quis ad Ecclefiam confu- IW. re­ gium fecerit, in atrio ipfius Ecclefix pa­ cem habeat, nec fit ei necefle Ecclefiam ingredi > & nullus eum inde per vim abftra* here prxfumat, fed liceat confiteri quod fecit, inde per manus bonorum homi­ num ad difcuflionem in publico perdu­ catur. De admonitione Sacerdotum. XCIV. Ut Sacerdotes admoneant populum ut eleemofynam dent & orationes faciant pro diverfis plagis quas affiduè pro peccatis noftris patimur. ·>. . Dc praedicatione ad plebem. XCV.Ut ipfi Sacerdotes, unufquifque D»mL fecundùm ordinem fuum, prxdicare & docere ftudeant plebem fibi commiflâm. k·. Dc eruditione filiorum à parentibus vel patrinis. XCVI. Ut parentes filios fuos, & pa- Capit«kr. trini eos quos'de fonte lavacri fufeipiunt, ik».c.4<. erudire fummoperè ftudeant» illos, quia eos genuerunt, & eis à Domino dati funt j & iitos, quia pro eis fidejuflbres exiftunt. De Ecclefiis antiquitus confiitutis. XCVII. Ut Ecclefix antiquitus conf- im. c. 47. titutx nec decimis nec ullâ poflelfione ' ConaL. priventUr. ûs 841 Liber quintus. hirqui fine confcnfu Epifcopi Prosbyterosin, Ecdefii.r conftituunt vel de IV· Ecdefiit fidunt. i.c.1. 84K litigatoribus per praani: •raatnia folfos teftes adducere, ficut haâenùs: fieri foiebat' " caufa ^ ebrii » ·· hominis » · Z?< , & de ejus X C V111. Do his qui fine confenfu tefiimonio, & de placito Comitis, Epifcopi Prefbyteros in Ecclefiis fuis confi CIÎI. Ut nullus ebrius fuam caufiun lUd. c. ji. H^unt> vel de Ecclefiis eiciunt, & ab in mallo poffit conquirere, nec teftimo­ Epifcopo vel έ quolibet Miflô dominico nium dicere. Nec placitum Comes habeat, admoniti obedire noluerint, ut bannum nifi jejunus. noftrumrevuadiarecogantur, fleperfide- , De hoc fi Presbyteri fanSum chrifma dedennt adjudicium fubvertendum. Htecaur. juflbres ad palatium noftram venire iuL*5hîJc· beantur » & tunc 1,05 decernamus utrum CIV. Ut Prefbyter qui fadâum chrif- iw. c. jj. «p. adHiacXr. rX. nobis placeat ut aut illum bannum perfol- ma donaverit ad judicium fubvertendum, poftquam de gradu fuo depofitus fuerit , vant, aut aliam harmifearam fuftineant· RegmovUb· Nom» M Imnc hi. pg. ·♦> manum amittat. BnHiU »·<■· ». FcW. pag. i»j. De placito Centenarii, De Ecclefiis inter coheredes divifis. CV. Ut nullus homo in placito Cen- ftid. ·. />. Captaihr» XCIX. De Ecclefiis quae inter cohe­ tenarii neque ad mortem, nec ad liberta­ redes di vi lie funt, confideratum eft quati- tem fuam amittendam, aut ad res reddenA44. iv. nùc fi fecundùm providentiam feadmonidas vel mancipia., judicetur i fed ifti aut in £*£**■ tionem Epifcopi ipfi coherede* coheredes eas vol'uevoluepnefentia Comitis vel Mitiorum noftroLMgeb». rint tenere & honorare, faciant Si au- rum judicentur. *•*.1.6.44tem ---- choc ------------J --:-. , ... - Epifcopi :/·___· contradixerint ut in ■ De raftu viduarum. Regiao,lU>. poteftate maneat utrùm eas ita confiftere J.c.14*. C VI. Qui viduam mera primos tri- QpWar. BmcUtS permittat, aut Reliquias exinde auferat. ginta dies viduitatis vel invitam vel volen-«*· l».j.c.4>. Et ubi ad noftrum oeneficium Ecclefuc tem fibi copulaverit, bannum noftrum, 1*0.pu.). pertinentes ita divifie inventât foerint, ut «P- 4j. id eft, fexaginta folidos, in triplo compo­ deferibantur, dc nobis renuntietur, nat. Vel fi invitam eam duxit, legem fuam ômiaa. i<. 4 7. c. Ctafiitmjaai. ei componat, illam verb ultrnùs non adDe Raya, 4k MilR·, pag. 74 jtingat. , C^ibilue Q De uno manfo ad Ecclefiam dato, De homine publicam pernitentium agente interfeSo. STi.c.*’.* Suo *1ίψύ homines contra ftatuta fibi CVII. Qui hominem publicam poe- lHlc.it> Add. IV. fervitium exigunt. quicunque pro hac cauia accufatus foerit, Comes vel Miffi nitenriam agentem interfecerit, bannum .Capitula - noftrum in triplo componat, 8c ▼irgildum Karoli Cal· hoc quod indefubtraftum eft, Prefbyteris proximis ejus perfblvat? vi, tk. )?. cum tua lege reftkuere fodant. *T»piLl« K«N4 Karahm Cal». pag. 14. De his qui'decimas dare nolunt, nifi à fe redimantur. Ctpitvlare a DMuaet. De teftibus ad rem quamlibet difaaiendam. C«ptfui»r. Cii. Ut quandocunque teftes ad rem Ub.j.c.71. quamlibet difeutiendam quaerendi atque eligendi funt, à Miflb noftro 6t Comite in cujus minifterio de re qualicunque agen­ dum eft, tales eligantur quales optimi in ipfo pago invenire poffinc. Et non liceat Deobfervationepraceptorum dominicorum. CVII!. Daobfervationepneoepcorum nu. & jt. noftrorum & immunitate., pnecipimus ut ita obferventur ficut i nobis & ab antecefioribus noftris conftitutum eft. Delocisjamdudumfacris, & nuncfpurcitid . v fatdatis. CIX. De locis jamdudum facris, 8t nunc im. c. h. fpurcitid foedatis , ut juxta poffibilitatem in antiquam ftatum reformentur. De commutationibus utilibtupermanendis, inutilibufque delendis. CX. Ubicunque commutationes, tam Capkui»" tempore noftro quâmque genitoris noftri, β·«··1* legitime & rationabiles atqtte utiles inter CQ^rat«ra Ecdefias Dei faébe font, permaneant. ·»*. ·**· Ubicunque yero inutiles & incommodae titc*_±..u atque inrationabiles foftae funt, diflblvan- kmoTch. tur, & recipiat unufquifque quod dedit. Ubi verb mortua manus interjacet, aut ***£4f' alia quaelibet caufa, que rationabilis non 3p»di«i· — · · /· ·. .... , tora_ ,p. efie videatur, inventa foerit, diligenter i k "WW Capitularium Flodoard. Ρ·5· J'i· deferibatur, & ad noftram notkiam per­ feratur. X De Ecclefia confecraûone in qua mortuorum cadavera} infidelium funt fepdt^a. CXI. Ecclefiam m qua mortuorum Ikrcbard. ’ iik. i c. j». cadavera infidelium fepeliuntur Janftificare non licet. Sed fi apta videtur ad confecrandum, inde evuliacorpora, & rafis vel ·* lotis lignis ejus,rexdificetur. Si hxc confecrata priùs fuit, Miflas in ea celebrare licet, fi tamen fideles fuerint qui in ca iepulti funt. Burchard. hb.8c.87. De officio laicorum. CXII. Laicus non debet in Ecclefi^. leftionem recitare, neç allcluya dicere, ^Spic’ig. fcd pfalmum tantùm aut rcfponforia fine «m. ?. p. aile luva. jj.c. 17. 2?efiultorum votofolvendo. CXin. Epifcopo licet votum folvere, fi vult. De 'non prodendo à Presbyteris crimen Epifcopi. IW. p. «i. CXIV. Prefbytero non licet peccatum up. no. Epifcopi prodere, quia fuper eumeft. De parockianis alterius Presbyteri. CX V. Ut nullus Preibyter alterius parochianum , nifi in itinere fuerit, nec decimam ad alterum pertinentem audeat recipere. De manus impofitione & refolutione canonica. Capiralu. cap. VJ ,*·» . S’»· lib. 7 r,*Not. ad Agob. p. ,0. * Vit. S. Habern, Ρ»β·17· L 844 eokim ligandi ac fotvendi dedit potefta­ tem , ut peccatores ligandi habeant potef­ tatem, & poenitentiam condignè agentes abfolvi, atque peccata cum divina invoca­ tione dimitti queant. Nec mirum hoc. Quia fi homines fuis fervis dant potefta­ tem d« fubditis ligandi & folvendi, vel no­ cendi ôû adjuvandi apud fe, quanto magis dominus omnium hominum hanc poteftativè poteftatem Prxpofitisfanclx Ecclefix dedit, dicens ; Accipite Spiritum fandum. t Quorum remiferitis peccata. , remittuntur eis { & quorum retinueritis, retenta erunt. Et reliqua. Depaenitentt cujus crimen pervulgatum eft, C X V 11. In Concilio Cartnaginenfi de eadem re prxeipitur, ut fi cujufquam pernitentis publicum &: vulgatiflîmum cri­ men eft, quod univerfam commoverit Ecciefiam, ante abfidam manus ei impona­ tur *. Et alibi in Canonibus vel in decrctalibus Leonis Papx praecipitur de eadem re, ut abfoltitio poenirentum per manus impofitionem Epifcoporum fupplicationibus fiat » & reliqua multa talia & horum iimilia. Concil. Canbag. j. cap. j a. Halitgar. lib. ].c. 1 r. Iliac, tic- 1. RcgiiwJib Biwcbard. lib. Iy cap. 40. Decreta Lronu I. c. 47. * .c. 6. Λ Vidt Da Cange, Aenun Comnenam , pag. $17. * !n Cotcibe tlntr htkaer, th tttnitt Itg tur : CufuCcuinque autem parnttencit publicum te vulgariffimum cri­ men ell, rproJ univeiCi Eccletia noverit , antè abfidea nuunt ei imponatur. Z?e paniientibus qui Eucharifiiam accepe­ rint in infirmitate pofiti. CXVT. Ut nemo Sacerdotum populi CXV1II. Pernitentes qui m infirmitate fibi peccata contuentium line auftornate viaticum Euchariftix acceperint, non fi Canonum judicare prxfumat. Et ut quan­ credant abfolutos fine manûs impofitione, do unicuique quifquam Sacerdos fibi fcefi fupervixerint. lera fua confitenti juxta prxdiftum cano­ Concil. Cart bag. 4. C. 78. Ifaac , rit. 1. cap. 4. nicum modum poenitentiam tribuit, 11 Regmo , lib. 1. c. > t». comam dimiferit aut habitum mutaverit, Burchaid. Iri*. 18 c tj. manus ei fecundùm canonicam auftontaIvo , par r r. c. 10. qubd abfolutio Spkileg. tem imponat cum orationibus qux m Sa- De remedio poenitentia , poenitentum per manus impofitionem E"'f' cramentano ad dandam poenitentiam pijcoporumfupplicationibasfiet. Propter i continentur Si vero occulte & fpontè quod ne cefie eft ut reatus peccatorum ante confcflus fuerit, occulte faciat. Et fi publicè ac manifeftè convictus aut confcflus ultimum diem facerdotali fupplicatiore fuerit,-publice ac manifefte fiat, 5c pufdvatui , etiamfi t periculo mortis ur­ blicè coram Ecclefia juxta canonicos poe­ potnitentict gente, fiatim poft acceptionempi nitear gradus. Poft peràâam verb fecun­ & reconciliatio fubfequatur. Ex epiftola ,bl IW.p·’*· Ραηη» I .remis ad Thrndnrnm . Foro- S Lco.ep. Papx Leonis ad Tneodorum , Forodum canonicam inftituuonem poeniten­ julienfem Epifcopum. tiam occulté vel manifefte, canonice re­ CXIX. Multiplex mifericordia Dei Grati uu concilietur , At manus ei cum orationibus qux in facramcntano ad reconciliandum ita lapfis humanis lubvenit, ut non folum dût i. de pœ»i c,4». pcenitentem continentur, imponatur, ut per baptifmi gratiam, fed etiam per poe­ MMpltx. divinis precibus & miferationibua abfolu- nitentiae medicinam fpes vita· reparetur tus à fuis facinoribus efle mereatur : quo­ xternx, & qui regenerationis dona vio­ niam fine manus impofitione nemo abfol- larunt, proprio fe judicio condemnantes, vitur ligatus. Et ideô Dominus & Magn- ad remiflionem criminum perveniant» fic ter nofter difcipuiM fuis ac fucceflbribus divinx voluntatis prxfidiis ordinatis , ut indulgentiam 8<ί 846» Liber quintus. indulgentiam Dei nifi fupplicatkmibus Sa* cordorum nequeant obtinere. Mediator enim Dei & hominum Dominus Jcfus Chriftus hanc PrarpofitisEccleGar tradidit Îoteihtem ut & condientibus poenitentix tnâionem darent, & ab eadem falubri (atisfaftione purgatos ad communionem Sacramentorum per januam reconcilia­ tionis admitterent. Cui utique operi inceflabihter ipfe Salvator intervenit, qui nunquam his abeft, ficut ipfe ait : Ecce, ego vobifeum fum omnibus diebus ufque ad consummationemfeculi.Qy& de re innuitur ut li quid per fervitutem noftram bono or* dine & grato impletur effeftu, non ambi­ gamus per Spiritum fandum nobis fuifle donatum. Si ,Htem aliquis eorum pro qui­ bus Domino. applicamus, quocunque in­ terceptus obftaculo, munere indulgentix prxfentis excident,fic priufquam ad conftituta remedia perveniat temporalem vitam humana conditione finierit, quod manens in corpore non recepit, conte qui exutus carne non poterit. Idcirco necefle eft nos eorum qui obierint merita adufque difeutere, cùm Dominus nofter, cujus judicia nequeunt comprehendi , quod Sacer­ dotum impleri minifterio non (ivit, fux juilitix refervavit » ità poteftatem fuam timeri volens, ut hic terror omnibus profit, & quod quibufdam tepmis aut neglegen­ tibus accidit, nemo non metuat. Multum enim utile ac neccflarium eft ut peccato­ rum reatus ante ultimum diem facerdotali Gratian, fupplicatione iolvatur. His autem qui ιλλ * C tempore neceifitatis, periculis urgentibus, “,ΜΙ' prxfidium pœniteMix & mox reconcilia­ tionis implorant, nec faustadio interdi­ cenda eft, nec reconciliatio deneganda ; quia mifericordix Dei nec meniuras poffumus ponere,nec tempora definire, apud quem nullas patitur venire moras convcrfio,dicenteDei Spiritu per Prophetam: Cùm converfus ingemueris , tunc falvus eris. Et alibi : Dic iniquitates tuas prior, ut jufiifictris. Item : Quia apud Dominum mifericordia efi, 6* copiofa apud eum re­ demptio. In difpenfandis itaque Dei doni» non debemus efle difficiles, nec fe accufantium gemitus lacrymafque neglegere , cùm ipfam poenitendi affectionem ex Dei credamus infpiratione conceptam , dicente Apoftolo : Ne forti det illis Deus poenitentiam , ut refpifcam. i diaboli la­ queis , à quo capnvi icnaitur ad ipfiu t voluntatem. Tom. I Item de panuentum abfolutione , ut per manùs impofitionem Epifcoporum vel Sacerdotum precibus fiat. CXX. Si quis in periculo vel pace aut lûac.nt «· infirmitate poenitentiam acceperit, ii conrinuô creditur moriturus, reconcilietur per manûs impeditionem , fic infundatur ori ejus euchariftia. Vide infra, cap. 140. ifi’us libri. Utpotnitens, oflenfis panitenua fru&tbus , ad communionem, recipiatur. CXXI. Ut pcenitens, oftenfis necefConci, fariis poenitentix frudibus, legitimam 1 communionem cum reconciltatoria ma- Ύαΐε,ιχ. nûs impofitione percipiat. ‘-c·4 Ut pernitentes , tempore quo poenitentiam petunt,, fuper caput cilicium d Sacerdote confequantur. CXXII. Pernitentes, tempore quo Capituhr poenitentiam petunt, impofitionem ma- Lb· nûs fuper caput, fic cilicium a Sacerdote, } ’°’ ficut ubique conftitutum eft, confe- quantur. Condi. Aguh. c. i,. Ifnr, ut. 1. c. 7. & Rrgioo.lib. 1. c. 190. Buxchtrd. Iit». 17. c. I»o, p*r. lf. c 17. >7. Grttiaa. dift. 5% c. t;. Pani tt Uti. Ut omni tempore jejunii manus perniten­ tibus à Sacerdote imponatur. C X X 111. Omni tempore jejunii manus pernitentibus à Sacerdotibus im­ ponantur. Conci. Canbag. 4. c. io. lUic , tit. t. c. 8. Gratian, ai. q. 7. c. i. Sectrdar. Ut lapfiper manus impofitionem Epifcopi abfolvantur. CXXIV Nec abfolvendos lapfos îî*m»«u in fide credamus, nifi per impofitionem l,c> manûs Epifcopi. Ut pernitentes communicent qui ante reconciliationem moriuntur. CXXV. Placuit his qui accepta pee- Ibid.«· in­ nitenda, ante reconciliationem migrant ad Dominum , communicari, pro eo quod honoraverunt poenitentiam. Qui fi fupervixerint, ftent in ordine peeniteorum, ut legitimam communionem, ftatuto tem­ pore reconciliatione fie manûs impofitione Epifcopi, vel, eju» juflii, Prefbytcri, recipiant De hi r qui convivio gentilium ufi funt. ■*— CXX VI. Qui convivio folo Genu- Addir. rVbum & efeis immolatiriis ufi funt, pofliinc ■ '7' jejuniis k manûs impofitione purgari. ’ C’F Hhh Capitularium Ut criminalia peccata multis jejunhst & c reins manus impofuionibus, à Sacer­ dotibus purgentur. i-uc, ;it. C X XV11. Criminalia peccata multis '·*· * '· jejuniis, d crebris manûs Sacerdotum impolfiionibtis eorumque luoplicacionibus, juxta Canonum Itatuta placuit purgari, ita ut nemo itne manûs impoiitione Epif­ copi , .uic, ejus juflu, alicujus Prelbyteri, le credat elle à luis facinoribus abfolutuin. Non efl mirandum li abfolutio pecca­ torum per manûs impoficionem precibus fit Sacerdotum, cùm Dominus in veteri Lege fuper caput hoftix manum Sacer­ dotis prxeeperit imponi. Etenim ficut tunc per illam holliam , ita nunc^nvocatione fandi Spiritûs, per quem ht remiflio peccatorum, per manûs Epifcoporum vel eorum audoritate leliquorum Sacer­ dotum impoiitione, fupplicationibus eo­ rum remittuntur peccata. Nam quando Dominus Laxarum fufeitavit, ait Difcipulis luis : Tollite Lipidem : fubauditur ,ut mortuus furgat dans exemplum, ut ficut ipfi manibus tollunt lapidem ut mortuus furgat, ita &: ipfi & fucceflores eorum manus pernitentibus imponant , ut per impofitionem manuum fuis precibus mor­ tuum de tepulchro , id efl, peccatorem dc vitiis , furgere 8c relevare faciant ; & ficut illi pr.râictum Laxarum militis, id efi, funibus conligatum, jubente Domi­ no folvunt, qui ait, Solvite illum finite e&vr,itaiftis eorum fupplicationibus auxi­ liaire Domino, 8c comitante Spiritu fan­ do, qui in hrs temper operatur, per ma­ nûs impofitionem peccatorum folvant vincula , eolque tempore à fandis Patri­ bus conllituto facr.ieucharilb.i communi­ cent, ficabfolutos ire permittant. 848 De his qui feparati à communione fuerint poeititentibus. C XjX IX. Qui i communione feparantur in locis quibus feclufi fuerant, per manus impofitionem recipiantur ad com­ munionem. Nec fe quifquam à "peccatis abfolutum fine reconciliatoria manûs impofitione credat > fed per manûs impofi­ tionem precibus Sacerdotum reconcilie­ tur , ficut auctoritas habet ecclefialbca. c. ij Ne in confinio mortis potnitens à reconci­ liatione diutius fufpendatur. Et ut oblatio ejus quipannens , necdum reconciliatus, ile hac vita exierit,ab Ecclefia recipiatur. 4CXXX. Qui poenitentiam in mortis lbi in quibus fi quis ita graviter urgeatur, ut dum adhuc pocnitet,de falutc ipfius defperetur, opor­ tet ei per facerdotalem follicirudinem , id eft, per tnanûs impofitionem , abfolutione precum facerdotalium, communionis çratia fubvemri. Ut potnitentes qui ex gravioribus peccatis poenitentiam gerunt, tribus annis fint inter audientes , fi veram poenitentiam gefierint. Décréta. Felicis ΙΠ. Kâac, t.t. i. c 16. Burchard. LV4.C.99. Ivo.par.t. cap. »jv Gratian, dift. 4. de coniccr. c. m. £et. fUAI. C λ XXI V. Pœnitentes qui ex gra­ vioribus peccatis poenitentiam gerunt, fi ex corde pceniteant, ficut Nicaena Syno­ dus dc tapfis conftituit, tribus annis fint inter audientes, quinque vero vel feptern annis fubjaceant inter pernitentes manibus Sacerdotum. Duobus etiam annis oblatio­ nes modis omnibus non linantur offerre, fed tantummodo populis in oratione focientur. Nec confundantur Deo colla fubmittere, qui eum non timuerunt abnc gare. Quod li , utpotè mortaies , intra meas prarferipti temporis cœperit vux finisurguere, iubvcmcndumelt imploran- fom. I. 8;o* tibus, feu ab Epifcopo qui poenitentiam dedit, feu ab alio,qui ran en datam elfe probaverit , aut fimilitcr à Prxsbytero , jufluaut permiflu tamen proprii Epifcopi, permahfisimpofitionem, abfoluti one pro- y \ cuïfr·facerdotalium, viaticum abeuntibus ‘de feculo non negetur. Pueris autem, qui­ bus à puritate vocabulum eft , feu Cleri­ cis, feu laicis, aut etiam fimilibus puellis, quibus ignorantia fuffragatur ætatis, aliquandiu fub maniis impolitione detentis reddenda communio eft. Quod fi ante prafinitum poenitentia: tempus , defpecti à medicis, aut evidentibus mortis ore Ili indiciis , recepta quiquam communionis gratia convaluerint, fervemus in eis quod Nicxni Canones ordinarunt, ut habean­ tur inter illos qui in oratione fola commu­ nicant, donec impleatur ipatium tempo­ ris eifdem prarftitutum. De Cathecumenis non praetereundis. Dfcreta C X X XV. Nec cathecumeni prxtereundi funt, quia non eft caufa diflimilis, F.-ucuUI. ficut iidem fandi Canones ordinarunt. Hi qui quolibet modo Chriftum , quem femcl confeih funt, abjurarim , tribus annis inter audientes fint, & polled cum cathecumenis permittantur orare , per manus impofitionem communionis catho­ lica: gratiam recepturi. Ut qui poenitentiam publicè gerunt t uno anno fini cum cilicio inter audientes. C X X X V I. Qui pccnitentiam publi­ cè gerunt,debent unum annum efle cum cilicio inter audientes, vel ufquead mag­ num diem, & populo, quando intrat in Ecclefiam , pertuli lacrymis veniam poftulare, precarique eum humiliter ut pro eis dignetur ora£f. Tribps vero annis fubjaceant inter pœnitentes manibus Sa­ cerdotum in loco retro oltio Ecclefix per­ nitentibus conftiruro , & feorsùm , infr.i ipfam tamen Ecclefiam, feclufo populo ramen , jam non in terram proftrati, fed vultu & capite humiliato , humiliter & ex corde, ut fiiprà dictum eft, veniam foftulent , & pro fe orare expofeant. ) 11 obus etiam annis oblationes modis omnibus non finantur offerre , fed popu­ lis tantummodô in .oratione fociennir,ut perfectionem feptimo in Cana Domini confequancur anno , id eft per Epifcopi, vel ejus juflu, fi ipfeabclt, aliorum Sa­ cerdotum manus impofitionem , abfolutione facerdotalium precum, communio­ nis catholicx gratiam recepturi. ( Quahterfeptern annorum poenitentia agatur.) 1‘q1 ’ Hhh iiij~ Hhh Ifiac, tit. t. cap. if. Lib. SaF/ junus, orationibus, fletibus, & eleemo<' t, exhi- nipradidis teftibus petitionis fux fatisfa- I»o,pai. if. - iynarum, pro ut meliùs potuerint bitionibus & lacrymis per liftant.' ‘ Er " ne dio , & fubdatur ftatutum poenitentix cap. t. ulterius eis talia contingant admodùm tempus quandiu Sacerdos qui pœniten-, Gratian. caveant, dicente Domino : Pade , & am­ tiam dedit, probaverit. " pliùs noli peccare. De pandentibus tranfgrejforibus. Ibid.e. 1». C XXXVII.Uthiqui frequenti prrvaricationc peccata vel poenitentiam· ite rant, frequenti fententia, nili per fatisfa­ dionem qux praevaricati funt emendare nuantur , coerceantur vel condemnentur , ui hxc qux voluntariè non diluerunt inviti emendent. Quod fi his aliquis r< nuerit. & prxeeptis fui Sacerdotis inobedicns appa ruerit, fecundum modum culpx extern municerur. Si quis autem his ante reconci lationem &. eorum fatisfadionem, abf­ que propriiEpifcopi licentia,communica­ re prxfumpferit, hmili excommunicatio­ ni fubjaceat. Sacerdotes autem ad quos pertinere nofcuntur , fi eos quolibet mu­ nere vel favore aut neglegentia admonere noluerint, aut per fatisfadionem rever­ tentes non fufcepennt, aut contemnentes de Ecclefia non ejecerint, fimili fententia plectantur, quoufquè vel emendationis vel eorum damnationis fententia promul­ getur. Ut pandentibus abfque perfonarum acceptione pandentia detur C X X X V ί 11. Ut Sacerdos perniten­ tibus abfque perfonarum acceptione per- nitentix leges injungat. Concil. Carthag. 4. c. 74. Halrtgat. lib. 3. c. 1. Regino, hb. 1. cap. pi. Butcbatd. bb. ij. c. l»o , par. 15. c. ',ο. GrarUn. *6. q. 7. cap i. Siardet. De neglegendo dbus panitentibus. C X X XI X. Ut neglegenciorc-sperni­ tentes tardius recipiantur. Conci). Carthag. 4. c. 1 r. lûac . tit. 1. cap. 19. R«gioo,l>b. 1. cap. jcR. Aacbani hb. 19· c. 4«. Ko, par. ij. c. 7· Gratian. 1«. q. 7. c. 6. Stardot. q . ] De eo qui poenitendam in infirmitate petit. w>. r cap. C X L. Is qui poenitentiam in infirmi‘‘sp.ciieg, tate petit, fi cafu , dum ad eum Sacerdos tom.ppag. invitatus venit , opprelTus in inhrmitare e3. De pandentibus qui antequam leges panitendat exfequantur, fi cafu in itinere vel in mari mortui fuerint. C X L11. Pœmtentes qui antequam leges poenitentia: exfequantur , fi cafu in itinere vel in mari mortui fuerint, ubi eis Sacerdos fubvenire non potuerit, memo­ ria eorum & orationibus & oblationibus commendetur Concil. Carthag. 4. C. 99liaac , tit. «. c. n. Burchard. Lib. ij c. iit. Gratian. 16. 9. 7· c. 6. Stccsdoi. . De loco monafieriorum vel aedificiis providendis. CXLIII. Dignum ac neceflàrium "toncii. eft ut Mifiî noilri per quxque loca directi Mogum. fimul cum Epifcopis uniufcujufque diccce8,î‘ e‘ fis perfpiciant loca monafteriorum Cano­ nicorum pariter & Monachorum , fimul· que & puellarum, ii in apto & in congruo loco fint pofita, ubi commodum necefla rium point adquiri , quod ad utilitatem pertinet monafieriorum , ficut in fanda regula dicitur : Monafierium autem ita de- Regu(a g bet confiitui,ut omnia neceffana injramona· Bencd. ctp. fieriumexerceantur^utnon fitnecefiuasMona.ch.is vel Clencis vagandi foras tquiaom- Concord. ηιηό ..... - ..on non expedit expedit animabus animabus eorum, eorum. Similiter Similiter Reg. pag. quoquè aedificationes monafteriorum fu- 10)1,10)4. Sptaleg. pradidi Milii, δί cum eis Epifcopi, per di- tom. i x vtrla locaprxvideant, ii aptæ fint Ôc con­ r * * in Counl. gruenter fandx profelfioni compofitx , Troû. C. vci fi clauftrum firmum habeant in quo falvari poflint ammx in eis commorantium fub difciplina canonica vel regulari. Ubi autem aliter inventa fuerint, noc omni­ modis Epifcopus loci illius faciat emenda­ ri , ita ut condignam profelfioni eorum A ¥ 8}} - Liber quintus cuftodiam habeant Canonici vel Monachi atque Nonnanes, ne detur cisoccafio malenciendi, quod abiit. Vidt Tom. ç. Spicileg. Ut Epifcopi fciant qualiter Canonici qui funt cum Abbatibus, vivant. * 8/4* T De letania majore. C L- Placuit nobis ut letania major obfervanda lit à eundis Chnftianis diébus σι bus. Fidr infrâ , lib. t> cape 74· p.#*c 11 Conci!. Mog· j,c >«. Butchard. lib. B.c.f. Ivo , par. Concil. Mogunt. »n. 813 c. 33. ’ C X LIV. Prxcipimus ut unufquifhue Regino, lib. t. cap. 175. Epifcopus fciat per lingula monafteria · Buichatd. lib. i;. cap. 6. Ivo, par. 4. c. jt>. quantos quifque Abba Canonicos in mo­ nafterio fuo habeat. Et hoc oinninb ambo Dt quatuor Temporibus obfervandis. fiariter provideant, ut fi Monachi fieri voCL I. Conftituieius ut quatuor tern- Co.k-1. uerint, regulariter vivanr. Sin autem, ca­ pora anni ab omnibus cum jejunio obfet- Mogunt. nonicè vivant omnino ventur. Id eft, in Martio menfe , hebdo­ Ut Presbyteri chnfma diligentercufloJiant. mada prima, feria quarta &: lext.i, Ôt fab- Repino, III. C. 177. Supri.pag. C X L V. Presbyteri lub tigillo cufto- bato, veniant omnes ad Ecclefiam horâ I.BurcKard. 418,C- «■· diant chrifina , & nulli fub prxtextu me ­ nona cum letaniis.ad Miffarum folemnia. bb 13 Ifidor. Cia­ ?“■ Similiter in menfe Junio, hebdomada fe­ nus, ro. ». dicinae vel maleficii donare indè prxfufoL 1*0 , mant. Quod fi fecerint, honore priventur. cunda , ferià quartà ik fejitâ , fabbaco je­ «p. 4. CapituUic *0.813. cap. 17. junetur ufque ad horam nonam , &. à car­ Concil. Arelat. VI. r. 18. ne ab omnibus abftineatur. Similiter m Condi. Mogunt. anni 813. c. 17. llaac, tit. 11. c. 4. menfe Septembrio, hebdomada tertia. Et in menfe Decembrio.hebdomadaqux fue­ Ut Presbyteri utantur ajjîduè orariis. Capitular. tib.I.c.H. C X L VI. Presbyteri Ime intermiflio- rit plena ante vigiliam Natalis Domini, Add. III. ne utantur orariis propter differentiam fa- ficut eft m Romana Ecclefia traditum. De indiSo jejunio. To’. 3. Feb. cerdotii dignitatis. p.u$.D. Concil. Mogunt. an. 8 1 j. c. >1. C L 11. Quod fi quis indicium jejunium C tpitubr. Nor* ad il· t-c. 4 7·' Regiiio, lib. 1. c. 334. fuperbiendo contempferic, & obfervare R .cult, ι Concord. Burchard, lib. 1. cap. 101. cum exteris Chriftianis noluerit, in GanReg.p.jioa Ivo, par. 6. cap. 178. lridc Gratian. 17. q. 4. c. x$. Ut Prulyttri. grenli Concilio prxcipitur ut anathema­ Ne laid Presbyteros titiant de Ecclefiis. tizetur , nifi emendare ftudeat. CXLVIL Ut laici Pi esbyreros non Concil. Moguqt. an. Sj-j/c. jj. Regino, lib. 1 , cap. x 79. eiciant de Ecclefiis,neque conftituant fine Burchard, lib. 13. c. 4. confenfu Epifcoporum fuorum. Capitulare an. Ri|. c. x. ConcH. Atelat. Vi. . 4. Concil. Mogunt. arm 813. c. 1 f. Toni, 9. Spicileg. pag. 43. Regino, lib. 1. c. 141. Rurchard. lib. ;. c. 111. bo , par. 3. cap. 87. Gratian »ί. q. 7. c 37. Laici. Flodoaid. pag. μι, \6t. Fpill. 1«. AÎcx 111. in App. Petri Cell nag. 411. Ne laici à Presbyteris munera exigant. FloJoârJ. SpUeg. tom. 9. p 6J Concil. Mogunt. anni 8’J , cap. Jt Burchard, lb 8.<..?<· bo.l'ar.7. C X LV III Ut laici omnino munera injufta non exigant A Presbyteris propter commendationem Ecclefix cuiquam à Presbytero. Yidi Gratian Jift, j. de Coniccr. c 1. Pranuit.'anJwn. De dominicis diebus. C L111. Omnes dies dominicos lcuin omni veneratione obfervare decrevimus, & à fervili opere abftinere. Et mercatus in cis minimè lit, nec placitum ubi aliquis ad mortem vel ad poenam tradatur Concil. Mogunt. anni 813. c. 57. Regino, lib. 1, cap. 374. Burchard, hb. a. c. 81. 8f. De decimis. Conci!. CLIV. Admonemus atque prxcipij_­ Mogunt. mus ut decima Deo omnino dari non ne­ Capitulare anni 81;, cap. J. Concil. Âieht. VI. cap. Ç. glegatur, quam Deus ipfe fibi dari confti- Burchlrd. Concil. Mogunt. an. 813. c. jo. tuit ; quia timendum eft ut quifquis Deo lib. J. cap. Burchard, lib 3 , cap. 113. Iv», par. 3. c. 89. fuum debitum abftrahir ; ne forte Deus File&c. de Sae. Epilc. Aiiftnt. fol. 34. fier peccatum fuum auferat ei neceilaria Gratun. De fugitivis Clericis. iia, &1 qui decimam Deo dare neglexerit, novem partes auferantur ab eo. 1. CXLIX. Ut unufquifque Epifcopus IWMJ. Ut Ecclefiae pacem habeant. in fua parochia diligenter Presbyteros vel CLV. Reum confugientem ad Eccle­ Concil. Clericos Et fi ·γΊ aliquem — .inquirat —j-.-· unde fint. ~... “-”· higitivum “ igitivum invenerit, ad iuum fuum Epiicopum Epifcopum fiam nemo abftrahere audeat, neque indè Mogunt· ■ redirerfaciar. donare ad pernam vel ad mortem , ut ho­ Jinor Dei & Sandorum ejus confervetur ; Burchard. lib.1.1.> .'4- t τ ’’’’’WMI * ' Capitularium %<5 ko.pu.j. fed redores Ecclefiarum paccm & vitam 'Qui vero aliter non potuerit, vel in fua Conçu. ***l‘J** «•’H; ac membra eis obtinere iludeant.'Tamcnv Lngiia hoc difeat. 17.4*4^. Icg’umè compoqan^ quod inique fcccUt malum ebrietatis bmniiib vitetur. C L X U. Magnum inajtuu ebt ictatis, ». A***». TUllt. *undc omnia vitia pullulant, modis omni■ » Eiabard. ep. 7. 4 i;. ( bus cavere prxcipimus: Qui autem hoc Iterùm fa pace Ecclefiarum. Add. III. C L VI. Prxcipimus ut in Ec. kiiis, aut vitare noluerit, excommunicandum eum c.p.&u·. in domibus Ecclefiarum, vel in auiisplaci­ ^fie decrevimus ufqiie ad emendationem ta feçularia minimè fiant. congruam. \ Conci Areht. VI. cap. 11. Mogaat. an. I13. c. 40. Du Cangc iùr S. Loui., pag. >43. Par^ùtla Ciron. pag. 301. C4 BuicbiiJ. lio. 3. c. 30. (»0, par j c. 3 5 Concil. &e Prrebytc' Miffam folus cantet. M·Hunt. CLIX Nullus rrestmer, tie nobis *om ii3, vjj*etur, fo[us Miflam cantare reftè valet. Bcg?rw>,W>. Quomodo enim dicet Dominus vobtfcum, i c.171, vci fursùm corda admonebit habere, fic ^Toœ. » t. Ne in quarta aut in quinta, aut fexta generatione, conjugium copuletur. C L X V I. Contradicimus quoquè ut in quarta vel quinta fextaque generatione nullus ampliiis conjugio copuletur. Ubi autem poft interdi&um fidum inventum fuerit, feparentur. Concil. Mogunt. anni >13. c. 34. Concil. Wurraat. c 7l. Regino , lib. 1. c. 116. Buichard. lib 7. c. 18. Iro, par. 9. c. 5 ». Gratian 33. 4. ι· c. *1. Ctnireiïiïeuis. Ne proprius filius de baptifmo fufcipiatur vel ad confirmationem teneatur. C L X V 11. Nullus igitur proprium filium vel filiam de fonte baptifmatisfufcipiat, nec filiolam nec commatrem ducat uxorem , ncc illam cujus filium vel filiam ad confirmationem tenuerit. Ubi autem Aflcrai. facium tuerie, feparentur. f M* Concil. Mogunr. anni 81 3. c. , lib. ». c. 19Î. t. ep. 33. æ Liber quintus. S;/ Bun. bâti lib. 17. c I»o, p»r. >. c. ί j. f'iiit OtaUn. jo. q. i. De damnatis nuptiis. FloJoard. c L X V111. Si quis viduam uxorem ■ 4 duxerit, pofteà cum filiaftra fua forniut. catus fuerit, feu duabus foror ibuhiwpfe>j-«· «· . rit, aut fi qua,duobus fratribus nupferit, feu cum patre ôc tilio, talcs copulationes anathematizari , nec uinquam ampliùs conjugio copulari, fed fub magna diftrictione tien. . inffJ , A.lJit. ΤΠ. c. 11 r. Conuk Mogunt. an. 8i;.C $4. Regino , lib. i. c. 197 , ♦ Buicharj. lib· 17. c. 9. Ito , par. 9. c. ?i. 77. Gratian. t». 4· 7· ‘°· Si 1··· 'Mu*1· De cura & pradicatione Sacerdotum ergà populum fibi commijjum, & utfocinorofoe extra Ecclefiam eiciant. CLXIX. Ut Sacerdotes populi fibi commiifi curam habeant, & inftanter de eorum animarum ialute prxdicent , ut facinorofos fecundùm evangelicam inftitutioncm arguant. Ut Presbyteri omnes fuos[ubjeSos oratio­ nem dominicam & fymbolum doceant. C L X X. Qubd Presbyteris prxvidendum fu ut omnes qui Chriftiano nomine cenfemur, orationem dominicam & fym­ bolum memor.ter teneant & intellegant. 8;8* Jis çonfecrantur, fecundùmCanones, an­ tequam ordinentur, promithonem ftabilitatis loci lUius faciant. Ne feminee cum Presbyterts habitent. . C L X X V L Ut Presbyteri fecum fe­ minas licentiam non habeant habitandi, & tit fufpiciones effugiant. De Presbyterrs vetClericis fugitivis. C L X X V 11. De fugitivis Presbyte­ ris vel Clericisononica audoriras obtervetur » id eft, uc nemo noftrum Clericum alterius parochiae ordinet, neque ordina- Πλ Εμία. tum fufeipiat, fine permilTione fui Pontili- f cis. Et hoc confidcrandum eft quid dc talibus faciendum fit. Ut in domibus non conferatis nequaquam Miffa cchbteiur. CL*XXVlII. Sancitum eft ut nul­ lus Presbyterorum in domibus ab Epifeo­ pis non confecratis oblationem offerre uuoqao modo prxfumat. UtPresbyteri , Diaconi vel Subdiaconi nec arma portent nec venationem exerceant. C LX XIX. Et hoc cavendum eft, ut Presbyteri vel Diaconi five Subdiaconi arma portare non prxfumant,neque vena­ tiones aliquas exercere. Quod non liceat mulieri velum, five fiponti, five non fponti acceptum dimittere. C L X XX. Qualicunque modo mu- Capitui»(» Quibus temporibus baptizandum fit. lier, permittente canonicè viro fuo, aut , nwtmfta, CLXXI. Ut baptifmum non fiar eo defundo, velum fandum rn caput ac- ec£,p*uUr« i8«P ni*'1 ^arut's temporibus, id eft , Pafcha ik ceperit,aut fpontè aut invita,in eo perma- »■»> 757, pJrNoi. Pentecoften, nui infirmitas interccflerit. *4 innoc- Et ut aliubi non baptizetur, nifi in vicis puHhp· 14*· blicis, nili, ficut jam didum eft.ob in­ firmitatis caufam. Quod nullum pretium pro baptifmo accipi debeat. neat omninb, nec dimittat. >. ΑΓρ. Reginooit, c. f». “P· *’· BklTamon. peg. nil. Ut res pauperum vel minus patentum ma Id occafione non emantur. C LX XXI. Propter provifiones pau- ort»hr. j». pro baptifmo pretium accipere prxfumat. mus, placuit nobis qc nec Epifcopi , nec Qubd fi fecerit, fciat fe canonica regu- Abbates, nec Comites, nec Vicani, uec lâ efle damnandum. Judices , nulluique omnino, fub mala oc­ De decimis , ut fideliter à fidelibus dentur, cafione vel malo ingenio res pauperum vel & canonici à Presbyteris dividantur. mmùs potencum nec emere nec vi lolfete CLXXI II. Uc decima- fideliter audeat. Sedquifquis ex eis aliquid compa­ fandæ Ecclefix reddantur, & Presbyteri rare voluerit , in publico placito coram fecundùm canonicam regulam fideliter idoneis teftibus Se cum ratione hoc laciat. eas dividant. Ubicunque autem aliter inventum luerit De Presbyteris, ut feculares non exerceant fadum , hoc omnino emendetur per jufcuras , ne.iue Judices villarum fiant. ftonem noftram. CLXX1V. Uc Presbyteri curas fecu­ De potefiate Epifcopontm pro rebus ecclelares nullatenùs exerceant, id eft , ut ne fiafiicis, aede convenientia Epifcoporum que JudiCes neque Majores villarum fiant. Cum Laids. Canui. Ut in titulis quibus Presbyteri confecranCLXXXIT. Ut Epifcopi poceftatur, arui fuam promotionem fiabthta- tem habeant resccclefiafticas prxvidere, “Ranhlrj. tem promittant. regero, &. gubernare , arque difpenfare <·ι.. «j.r··». C L X X V. Ut Presbyteri qui in titu- fecundum canonicam audoricacem. Vo c.,»cJ.'■“·'<'· CLXXII. Ut nemo Presbyterorum perum, pro quibus cutam habere debe- ♦8j9 Drerrt* tc^ni Un g»prxmium, lex CXC. Si quis ecclefiafticam rem tejufta in aliquo depravetur. net, & admonitus judicium declinaverit, quoadufque ad difcuilioncm veniat, aut De eo qui caufam judicatam repetere rem reftituat eccleiiafticam, aut çonunuprafumit. Iib.4 CH. I|»*c,u(. >. C4f>. I. C L X X X V I. Prefbyteri interfedi Epifcopo ad cujus parochiam pertinent, folvantur fecundùm Capitulare glorioii Karoli genitoris noftri , ita videlicet ut medietatem virgddi ejus Epifcopus utili­ tatibus Ecclefix cui is praefuit, tribuat, &c alteram medietatem in eleemofyna illius juftè difpertiat : quia nullus nobis ejus he­ res proximior videtur quam ille qui ipfum Domino fociavir. De accufatione Epifcopi. Capitula Aagtlt ’ τιni. c. 4t. FUeùc. * CL XXX III. Si quis caufam judi­ nione privetur. catam repetere prarfumpferir in mallo, De fervo Ecclefix in furto comprehenfo. ibique teftibus convidusfuerit, aut quin- ' CXCI. Si fervus Ecclefix-in hirto decitn folidos componat, aut quindecim comprchcnfus fuerit, à Judice publico li­ i ft us ab Scabinis qui caufam piiùs judi­ cui & reliqui diffringatur. Etfi Judex pu­ HZ Vitin S. M»niblicus fervum Eccleiix fine furto non prx- werci, pag. caverunt , accipiat fumencem fine audientia Vicedomihi aut b< ι· <·*Ρ· CXCII Quiconque Judex autSecu- 44(ontj. mus ut Canonici Clerici canonicè vivant, laris Prefbytero aut 1 hacono, aut cuilibet Aunflkd. obfervantes divinx Scriptura.· doftrinam Clerico,aut de junioribus abfque audientia ca^4ov(t documenta fandorum Patrum , St nihil *f. line licentiaEpifcopi iui vel magiftri eo Epifcopi vel Archidiaconi vel Archiprcfrum incompoiicc agere prarfumant. In byteri injuriam inferrepra-fumpfcrir, ana- Burchard, thema ab omnium Chriftianorum conforunoquoque epilcopatu ut limul mandu­ m’cAo*»’ cent & dormiant, ubi his fatuitas id fa­ tio habeatur. ciendi fuppetit. Vel qui dc rebus ccclefiafUt homicidis vd (atteris reis qui legibus ticis ftipendia accipiunt, in fuo dauftro mori debent, fi ad Ecdefiam conjuge- Add. IV. rint, nullus eis viSus detur. cap. r 16. maneant, &: fingulis diebus mane primd CXCIII. Ut homicidis vel exteris ad leftionem veniant, & audiant quid eis imperetur. Ad menfam verô iimiliter lec­ reis qui legibus mori debent, fi ad Ecde- c«p. s. tionem audiant, &; obedientiam fecun- fiam confugerint, nullas eis vicius detur. De decimis per juffionem Epifcopi dùm Canones magiftris fuis fac iant. aifpenfandis. De Presbyteris occtfis. Capitulât. 86ο Capitularium C L X X X V 11. Ut Epifcopum nulli criminofo liceat accufare. Quod non liceat Monafieria Deo [aerata ib. Lp.158. ’ diverforia fieri Jeculana. CLXXXVIII. Ut deinceps monaf­ teria qux Deo facrata elle nofcuntur , diverfona fecularia fecundum inituauoncm, C X C I V. Üt unufquifque fuam dcci- c t. num donet, atque per juflionem Epifcopi difpenfet Qualiter d[latronibus faciendum fit. CXC V. Ur latrones de infrà emuni- Capimb» tatem à judice ipfius emunitatis in Comitis placito prarfententur. Et qui hoc non «p. Itg. feceiit , beneficium & honorem perdat. Similiter Vafli noftri , fi hoc non adimpleverint , beneficium & honorem per­ dant. Et qui beneficium non habent ,ban- num folvant. De perjuriis. Capicubtr C X C V I. Dc eo qui perjurium fecerit, ut nullam redemptionem folvat ,fed Add. iv. manum perdat. Quod'll accufaxor con-«p. >»». tcoderfc voluerit de ipfo perjurio, ftent ad crucem. Et fi j.urator vicerit; legem fuam th.*,ij. accufator »·· «· »· accufator emendet. Hoc verb de minori­ bus caufis obfervandum. De majoribus verb rébus, aut de ftatu ingenuitatis , fe­ cundùm legem cuftodiant. De latronibus juftè peremptis , & de hominibus injuftè punitis. C*pitul»re C X C V11. De vindifta & judicio jufto jp latrones fado teftimonia Epifco­ Α4Λ IV. porum abfque peccato Comitis eno di­ c. 1 j* cuntur , ita tamen ut abfque invidia aut occatione mata hoc fiat, nihilque aliud ibi interponatur nifi vera juftitia ad perfi­ ciendum. Ille verb qui per odium vel ma­ lum ingenium A nifi propter juftitiam fa­ ciendam, hominem pumèrit , honorem fuum perdat, & legibus contra quem injuftè fecit,fecundùm poenam quam intule­ rit , emendet. De nonis Çf decimis vel cenfu Ecclefiarum. Caffaiar* C X C V Π I. De rebus verb Ecdefia77», iUm f unde nunc cenfus exeunt, decima “Juljv. & nona cum ipfo cenfu folvantur. Et unde antei non exierunt, timiliter ηαηχ &dccimxdentur. De cafatis verb quinquagin­ ta folidus unus, de triginta dimidius iolidus, de viginti tranfiniflusunus. Et ut precarix modo renoventur. Et ubi non lunt feriptx, fiat deferiptio inter conventorcs de verbo noftro. »rc tributanis Ecclefiarum. c. b. ’ CXCIX. De cerariis & tabulariis ac Add. iv. charte Hariis ita fiat ficut à longo tempore γ II· decretum »eft. ‘•b ψ· Longobar. Utfacramentum pro gildoma non fiat. rit. vc. «C C. De iacramentis pro gildoma in­ Capitulare an. 77»· e vicem conjurantibus, ut nemo prxfumat facere. Alio vero modo, de elcemofynis Add. IV iliorum, aut de incendiis, aut de naufrac. Ή Lib. i. kg. giis, quamvis conhibentiam faciant, ne- mo in hoc jurare prxfumat. Ut iterantibus nullus impedimentum faciat. CCI. Dc iterantibus qui ad palatium aut aliubi pergunt, ut eos per colle&am IV' Demo f||: au^us adfallire. Et nemo herbam 17. c Lib/j.ieg. defenfionistempore prxfumattollere,nifi Loogoiwr. in hoftem pergat, aut Miflus nofter fit 4 5 cip. t s c. 86z* Liber quintus. 861 De teloneis forbannins. CCII. De teloneis , qualiter antei forbanniti fuerunt, obfervetur, ut nullus tollat nifi quod ab antiquo ftatutum fuerit. Ut mancipia nonfine teftibus vendantur. C C 111. Dc mancipiis, ut non ven­ dantur nili aut in prxfentia Epifcopi vel Add.’V, Comitis , aut in> prxfentia Archidiaconi " c ip . aut Centenarii,aut Vicedomini, autjudi- Capitulare anni 77» . Tom. I. cis Comitis, aut ance bene nota teftimo- Lik*.i<-gnia. Et ut foris marcham nemo mancipia vendat i & qui fecerit, tantas vices Dannum folvatquanta mancipia vendidit. Et ti non habet precium, in vradium fe ipfum tradat Comiti pro pretio ufque dum ipfum bannum folvat. Qualiter dt Comitibus vel de b^ajjis dominicis jjtftitias non facientibus agen­ dum fit. C C Γ V. Si Comes in fuo minifterio Capmhre juftiuas non fecerit. Miliis noftris de fua “"· ,r*‘c' caufa vel de fuis exeniis lerviat ufque dum Âdd- 1V juftitix ibi faftxfuerint. EttiVaflusnoter juftitjas non fecerit, tunc & Comes & Miflus nofter ad ipfius cafam fedeant, tu. t *. f. » & de fuo vivant quoufquc juftitias fa­ ciant. De his qui pretium oro faida recipere & juftitiam facere nolunt. m. 77». <. c-j-imi,- CCv.Si quis pro faida pretium recipere non vult & juftitiam exinde facere, f 14,_ in ralem locum eum mittere volumus in ia. » leg majus damnum non crefcat. Lx»gob*r. De latronibus bis per membra & lertià per vitam puniendis. ·* 77». « CC VI. De latronibus ita prxeipimus **. obfervandum , ut pro prima culpa non AM IV c. «4*. moriatur, fed unum oculum perdat i de Lib. I. feg alia verb culpa nafus ipfius latronis trun­ Loagob.nt cetur i de tertia culpa, fi fe non emen­ M. C.«i. Ivo,par. 16 daverit , moriatur. eay. *07. Decretale precum quorundam Epifcoporum. CCVII. Capitulare qualiter mftitu- Dtcrettlr tum eft in hoc Epifcoporum conventu > id precum an. eft, ut unufquifque Epifcopus tres Miflàs 77». Ad goritace vel con fenfu Epifcoporum, Prefbyteri in quibuflibet Eccleius nec conftituantur nec expellantur. Et ii Laici Cleri­ cos probabilis vitx & do&rinx Epifcopis conlecrandos, fuifque in Ecclefiis confu­ tuendos , obtulerint, nulla qualibet occa fione eos reiciant. De manfis uniufcujufque Ecclefi*. • iw.c.tj. ♦ UbiLuU. Biu. iot. C C X X V 1I. Ne vero pueli» indifcretc velentur, placuit nobis er>:in defl­ eris Canonibus, qualiter obfervandtim iit, hic mlerere. De tempore vchnd-»rum puellarum in Africano Concilio,capitulo xvi, continetur ut non ante viginti quin2ue annos confecrentur. Item in eodem loncilio, capitulo xcui, de virginibus ve­ landis ita continetur : Item placuit ut qui­ cunque Epifcoporum> necejfuate virginali, 868 cùm & vel petitor potent vet raptor aliquis formidatur, ve/fi etiam aliquo mortis periculofofcrupulo compun3afuerit ne non ve­ lata mon atur, aut exigentibusparentibus aut his ad quorum curam pertinet , velaverit virginem feu velavit ante viginti quinque annos aetatis, non ei obfit Concilium quod de ifto annorum numero confiuutum eft. Unde colligitur quia juxta priorem ianclionem virgines vicefimo quinto artatis fux anno ritè confecrandz funt. Quôd fi pratmiflàe necefiîtatesantè id fieri compulerint, non ullum pofiint Epifcopo afferre praejudi­ cium confccranu. Da examinatione fan8» Crucis non facienda. CCXXV1ÎI. Sancitumellut nullus 1M.10». deinceps quamlibet examinationem fanctx Crucis facere Prxfumat, ne Chrifti pallio neque glorificatio cujuflibet teme­ ritate contemptui habeatur. De pabulo verbi divini nuntiando. C C X XIX. Epifcopus five per fe.fivc lUi. «ej. per vicarios, pabulum verbi divini fedulè populis adnuntiet > quia , ut ait beatus Gregorius, iram contra fe occulti Judicis excitat Sacerdos, fi fine praedicationis fonitu incedit. Et ut cleros fibi commiflbs in fobrietate & call· 1 cate nutriat, divinifque officiis imbuat, qui ritè ad facrofartÂos ecclefiafticos ordines promoveri poffint. Et ut operam det quatinùs Preibyteri Miflalem & LeAionarium,live exteros libellos fibi neceffàrios bene corredos ha­ beant , & qualiter Ecclefias deftrmftas fibi pertinentes juxta vires emendent, quali­ ter etiam viduas diligenter inftruanqquomodo etiam fecundùm apoftolicam aucto­ ritatem converfari debeant, edoceant. Et ut fuperftitiones quas quibufdamin locis inexlequiis mortuorum nonnulli faciunt, eradicent. Et ut exemplo fux innocentia alios ad bene vivendum provocent i & cunelis ecclefiafticis negotiis , quantùm Dominus juverit, totis viribus confulere fatagant, diligenter admonuimus. Et ut liberiùs exfequi valeant, nos, in quan­ tum Dominus pofle dederit , opem ferre omnibus optamus. De homicidiis in Ecclefiis vel in atriis earum perpetratis. CCXXX. Si quis aut ex levi cn-ih OpituUr. aut fine caufa hominem interfecerit in Ec- >*b.<·«·'}· clefia, de vita componat. Si verb foris ri­ xari fuerint, & unus alterum in Ecclefiam fugent, & ibi fe defendendo eum interfe­ cerit, fi hujus faftj teftes non habuerit, 8ά9 Liber quintus. cum duodecim conjuratoribus legitimis jurare cogatur) is verb qui incerfedus eft, abfque compofitione jaceat ) ac deinde interfeftor fecundùm judicium canoni­ cum congruam facinori quod admifit, r4. clefia feûacumfiifte, fi Preibyter fuerit, triplo componatur , dux partes eidem Prefbytero, tertiam pro fredo ad Eccle­ fiam , infuper & bannus nofter. Similiter de Diacono juxta fuam compofitionem uiplb perfolvatur , & infuper bannus nofter. Similiter & de iclu fine (anguinis effufione, de uniufcujufque ordine Cleri­ corum » fecundùm fuam compofitionem triplb, fic bannus nofter. Et qui non ha­ bet undead Ecclefiamperfolvat, tradat fc in fervinum eidem Ecclefix ufque dum I totum debitum perfolvat. De viduis Çr pupillis, & pauperibus. n>u.c.u. CCXXXII. Vidux , pupilli, «c pauperes quandocuuque in mallum ante Comitem venerint, primo eorum caufa audiatur & dchniatur.Et fi teftes per fead caufas fuas quxrendas habere non putue­ rint, vel legem nefeierint, Comes illos vel illas adjuvet, dando eis talem homi­ nem qui rationem eorum tenear vel pro cis loquatur. De r.if'u viduarum. CCXXXlfl. Qui viduam intra primos triginta dies viduitatis lux vel invi­ tam vel volentem libi copulaverit, ban- 870 num noftrum,.id eft, folidos fexaginta, in triplo componat. Et fi invitam eam du­ xit , legem fuam ei componat, illam verb ulter i ùs non adringat. De homine publicam poenitentiam agente interfetbo, CCXXXIV. Qui hominem publicam lW-c.it. poenitentiam agentem interfecerit, bannum noftrum in triplo componat, & virgildum proximus ejus perfolvat. Ut omnis homo liberpoteftatem habeat ubi­ cunque voluerit res fuas dare pro falute animat fua. CCXXXV. Si quis tea fuas pro falute Iud c animx fux, vel ad aliquem venerabilem locum, vel propinquo fuo vel cuilibet alteri tradere voluerit, & eo tempore in­ tra ipfum comitatum fuerit in quo res illx pofitx funt, legitimam traditionem facere ftudeat. Qubd fi eo tempore quo illas tra­ dere vult extra eundem comitatum fuerit, id eft, five in exercitu, five in palatio, five in alio quolibet loco, adhibeat fibi vel de fuispdgenfibus, vel de aliis qui eidem lege vivunt quâipfevivit, teftesidoneos. Vclfi illos haocre non potuerit, tunc de aliis quales ibi meliores inveniri poflunt, & co­ ram ipfis rerum fuarum traditionem fa­ ciat ) & fidejuflbres veftiturx donet ei qui illam traditionem accipit, qui veftituram faciant. Et poftquam hac traditio ita fefta fuerit, heres illius nullam de prxdiftis rebus valeat facere repetitionem. Infuper & ipfe per fe fidejuflorem feriat ejufdem veftiturx,ne heredi ullaoccafioremaneat hanc traditionem immutandi, fed potiùs neceflitas incumbat illam perficiendi. Er fi nondum res fuas cum coheredibus fuis div i fas habuit, non ei hoc iit impedimen­ tum > fed coheres ejus, fi fpontènoluerit, aut per Comitem aut per Miflùm ejus dif­ fringatur ut divifionem cum illo feciat ad quem défendus hereditatem fuam voluit pervenire. Et fi cuilibet Ecclefix eam tra­ dere rogavit, coheres t jus eam legem cum illa Ecclefia de prxdida hereditate habeat quam cum illo coherede fuo habere debet. Êr hoc obfervetur erga patrem & filium & nepotem ufque ad annos legitimos. Poftcâ ipfic res ad emunitacetn ipfius Ecclefix redeant. De homicidiis prohibendis. CCXXX V1. Quicunque hominem aut ex levi caufe aut line caufa interfece­ rit, wirgiidtim ejus his ad quos ille pertinet, componat. Ipfe vero proprer *)':m t ,0. 871 Capitularium prxfumptionem in exilium mittatur ad quantum tempus nobis placuerit. Res ta­ men fuas non amittat. Quid in compofitionem wirgildi dari non debeat. Capfcd*. CCXXXVIL In compofitionem 4-c.ai. virgildi volumus ut ea dentur quz in lege continentur, excepto accipitre fic fpara i quia propter illa duo aliquoties perjurium committitur, quando majoris pretii quàm illa fint efle jurantur. De raptu alienarum fponfarum. IM.C.11. CCXXXVI1I. $i quis fponlam alie­ nam rapuerit, aut patri ejus, aut ei qualcgibus ejus defenfor efle debet, cum lua le­ ge eam reddat. Et quicquid cum ea tule­ rit, femotim unamquamque rem fecun­ dùm legem reddar. Et fi hoc defenfor ejus perpetrari confenfit, fic ideo raptori nihil quzrere voluerit, Comes fingula de una­ quaque re freda noftra ab eo exaAare fa­ ciat *. fponfo vero legem fuam componat, fic infuper bannum noftrum, id eft, fexa­ ginta folidos folvat > vel in przfentiam noftçam Comes eum advenire faciat ; fic quanto tempore nobis placuerit in exibo maneat, fic illam feminam ei habere non liceat. \ Defalfis tefiibus convincendis. WJ-c-ij. Capkul.r CCXXXIX. Si quis cum altero de qualibet caufa contentionem habuerit, fic teftes contra eum per judicium produAi fuerunt, fi falfos eos efle fufpicatur, liceat ei alios teftes, quos meliores potuerit, con­ tra eos opponere, ut veracium reftiraonio filiorum teftium perverfitas fuperetur. Qubd fi ambz partes teftium ita inter fe diflenferint, ut nuilatenùs una pars alteri credere velit, eligantur duo ex ipfis, id eft, ex utraque parte uuus, qui cum ica­ tis & fuftibus in campo decertent. €oncor&a Epifcoporum & Comitum. lib. 4. «p· CCXL. Ut Epifcopi cum Comitibus *Gu>m>hrc ^ent» Comites cum Epifcopis, ut uter­ i' *η«ύ que pleniter fuum minifterium peragere Se4,fc 4. poflit. Capitula». Kh. 4. cap. De latronibus . homicidis , adulteris , incefiuofis , fub magna difiriSione coercendis. CCXLI. Ut latrones, vel homicidz, *foCapitular· feu adulteri, vel inceftuofi, fub magna »·» , fcT diftriAione fic corrcAione fint correpo. De invafione aliorum rerum. Capital*. CCXLII. De rebus propriis, ut ante DK 4. up. Mifios fic Comites fic Judices noftros ve- 872 niant, & ibi accipiant finitivam fententiam i fic antei nullus przfumat alterius JJ; t ( res proprindere, fed magis fuam caufam quzrat ante Judices noftros, ut diximus» fic ibi recipiant quod juftum eft. Pro qua re in prafentiam Regis venire quis debear. CCXLÜI. Ut fi aliquis voluerit di­ CapWar. cere quod juftè ei non judicetur, tunc in lib., 4. cap. przfentiam noftram veniat. Aliter verb Mlcàpimt*· non przfumat in przfentiam noftram ve- 1 v> ·“* nirc pro alterius juftitia dilatanda. *"r’ Ne nov'iter converfi cità ad aliqua mittantur exercenda negotia. CCXLIV, De laicis noviter converfis » ne antequam fuam legem pleniter vl iu 4.'«^ vendo difeant, ad alia negotia minantur »jr· Quid de his agendumfit qui, gratidfugiendi debitumfervitium ,feculum relinquunt. CCXLV. De his qui feculum relinquunt propter fervidum impediendum, fic °’* tunc neutrum faciunt, ut unum è duobus eligant, aut pleniter fecundùm canonicam aut fecundùm regulz inftirudonem vi­ vant, aut fervitium dominicum faciant. Quid tempore famis ac cujuflibet tribulauoms agendum fit, CCXLVT. De hoc fi evenerit fames, clades, aut inzqualitas aeris, vel alia qua- Capte»!*, “p lifcunque tribulatio, ut non expedetur iwa ub. c ediAum dominicum, fed ftadm deprece- «T· »»·· tur Dei mifericordia > ut in przfenti anno de famis inopia, ut fuos quifque adjuvet prout poteft, fic nemo fuam annonam ni­ mis carè vendar, fie ne foràs imperium noftrum vendatur aliquod alimonium. l/t infra patriam arma non portentur. Et qualiter dfcordaju.es ad pacem cogantur redire. CCXLVII. De armis infra patriam non portandis, id eft, fcudsficlanceis. Et fi faidofus quis fit, difeutiatur tunc quis è duobus contrarius fit, fic ut pacati fint conftringantur ad pacem, etiamfi nolue­ rint. Et fi aliter pacificari nolunt, addu­ cantur in noftram przfentiam. Et fi quis poft pacificationem alterum occiderit, componat illum, fic manum quam perju­ ravir abfque ulla redemptione perdar, fic infuper bannum dominicum folvat. Et ut fervi lanceas non portent. Qui inventus fuerit poft bannum, hafta frangatur in dorfo ejus. *’ ** ** 873 Liber quintus. Dt armaturis & bruniis habendis. Capiraiv. CCXLV1IL De armaturis in exercitu , ficuc jnteâ in alio Capitulare mandavi­ mus, ita fervetur. Et infuper omnis homo de duodecim manfis brumam habeat. Qui vero bruniam habet, & eam fecum non duxerit, omne beneficium cum brunia perdat. De his quijudiciis Scabinorum adquiefcere lui c. 7. nolunt. CCXLIX. De clamatoribus vel caufidicis qui nec judicium Scabiniorum adquiefcere nec blafphemare volunt,antiqua confuetudo fervetur,id eft, ut incuftodia recludantur donec unum è duobus fa­ ciant. Er fi ad palatium pro hac re procla­ maverint & litteras detulerint, non qui­ dem eis credatur, nec tunc tamen in car­ cerem mittantur , fed cum cuftodia & cum ipfis littens ad palatium noftrum remittantur, & ibi difeutiantur ficut di­ gnum eft. CCLII. De perjuriis, ut caveantur > C*|*»Ux. & non admittantur teftes ad juramentum antequam difeutiantur. Et fi aliter difeuti euf.ni. non poflunt,' feparentur ab invicem, Sc fingularitcr inquirantur. Et non foli accufetori liceat teftes eligere, abfente fuo caufatore. Et omnino nullus, nifi jejunus, adjuramentum vel ad teftimoniumadmit­ tatur. Et ille qui ad teftimonium adduci­ tur , fi refutatur, dicat ille qui eum refutat & probet quare illum recipere nolit. Et de iplo pago, non de altero, teftes eligantur, nifi rortè longiùs extra comitatum caufa fit inquirenda. Et fi quis convidus fuerit perjurii, perdat manum aut redimat. Quod Regi & Senioribus tantùm fidelitas per facramentum promitti debeat. Et ut cetera facramenta légalitér fiant. IbU. c. *. 874 Qualiter dt teftibus agendam fit, i/uahf^e ad teftimonium adducantur. C C L· De juramento, ut nulli alteri per facramentum fidelitas promittatur nifi nobis & unicuique proprio Seniori ad uti­ litatem noftram & fui Senioris > excepto his facramentis quæ juftê fecundùm legem alteri ab altero debentur. Et infantes qui anteà non potuerunt propter juvenilem aetatem jurare, modo fidelitatem promit­ tant. Ut fi confpirationcs fa3x fuerint , triplici ratione judicentur. TM. c. 9· CCLI. Quicunque confpitationes faIw· Hi», e. ccre prarfumpfcrint, & facramento quamcunque confpirationem firmavenne, tri­ plici ratione judicentur. Primo, ut ubi­ cunque aliquod malum propter hoc per­ petratum fuerit, auctores fedi interfician­ tur : adjutores verb eorum finguli alter ab altero flagellentur, & nares libi invicem præcidant : ubi vero nihil mali perpetra­ tum eft, fimiliter quidem inter fe flagel­ lentur , & capillos fibi invicem detundant. Si vero per dexteras aliqua conlpiratio fir­ mata fuerit, fi liberi funt, aut jurent cum idoneis juratoribus quod hoc pro malo non feciflent» aut fi hoc fecere non po­ tuerint, fecundum legem fuam compo­ nant. Si vero fervi funt, flagellentur, ut de extero in regno noftro nulla hujufmodi confpiratio neque per fecramentum neque fine (aeramento fiat. Quales perfontt ad caufas difeutiendas & terminandas eligi debeant. C C L111. De Advocatis, Vicedo- Capioikr. minis, Vicafiis, Centenariis pravis, ut tollantur, & tales eligantur qui ôc fciant & velint juftè caufam difeernere & termi­ nare. Et qüifquis pravus inventus fuerit, nobis pro certo nuntietur. De teloneis qu» de mercatis & navigiis vel aliis , aut quacunque injuftè exi­ guntur , quid fieri debeat. C C LIV. De teloneis placet nobis ,wA c “ ita, ut antiqua & jufta telonea à negotia­ toribus exigantur,tam de pontibus, quàm de navigiis feu mercatis. Nova vero five injufta, ubi vel funes tenduntur, vel cum navibus fub pontibus tranfitur t feu his fimilia, in quibus nullum adjutorium ite­ rantibus prxftatur, non exigantur. Simi­ liter etiam nec de his qui fine negotiandi caufa fubftanciam fuam de una domo fua ad aliam aut ad palatium aut in exercitum ducunt. Si quid verb fuerit unde dubite­ tur, ad placitum noftrum , quod cum Miffis noftris habituri fumus , interro­ getur. De his qui ex feculo ad monafteria converti volunt. CCLV. Liberi homines qui ad fervi- Cip»Λ· Α rum vel infantes non fiant expoliati pro conum, quadringentos folidos. Qqi Prêthac de re de veftimcotiscorum.accipiant ♦ byterum, fexcentos. Qui Epifcopum^nonlegitimum heribannum, id eft, libras tres. gentos. Qui Monachum, quadringentis Qui verb non habuerit ampliùs in fupra- culpabilis judicetur. feripto pretio valente nifi lieras tres, foDe damnis in immunitatibus faSit. lidi triginta ab eo exigantur. Qui autem CCLXII. Si quis in immunitate dam­ non habuerit ampliùs nifiduas fibras, de­ cem folidos folvat. Si verb nifi unam li­ num aliquod fecerit, fexcentos folidos bram habuerit, folidos quinquç , ita ut componat; iretom fe valeat praeparare ad Dei fervi­ De furibus infrà emunitatem retentis quid dum & ad noftram utilitatem. Et Miffi agendum ft. noftri caveant 8c diligenter inquirant ne CCLXIII. Si autem homo furtum per aliquod malum ingenium noftram lubtrahant juftitiam, alteri tradendo aut authomicidium fecerit, vel quodlibet cri- 1>U men foris committens infra immunitatem commendando. fugerit, mandet Comes vel Epifcopo vel ” De hominibus vel feminis liberie qui cum Fifcalinis fe conjungunt. Abbati, vel Vicedomino, vel ilu qui locum Epifcopi vel Abbatis tenuerit, ut reddat CCLIX. Liberi homines qui uxores ei reum. Si ille contradixerit, eum red­ de fifeis regalibus habent, 8t fèminxqux dere noluerit, pro prima contradi&ione liberae funt & homines fifcalinos regios ouindecim folidos componat Si ad fecun­ aut habent aut accipiant, vel de heredi­ dam inquifidonem eum reddere noluerit, tate parentum, vel dc caufa fua quaerenda, triginta folidos componar. Si nec ad ter­ nec de reftimonio pro hac re abiciantur < tiam con fenei re voluerit, quicquid reus damni 877 Liber quintus. damni fecerit, totum, ille qui eum infra emunicatem retinet, nec reddere vult, folvere cogatur. Et ipfe Comes veniens licentiam habeat ipfum hominem infra immunitatem quxrendi, ubicunque eum invenire potuerit. Si aurem in prima inquifitione Comiti refponfum fuerit, quod reus infra immunitatem quidem fuifle t, fed fu­ ga lapfus fuerit, ftatim juret quôd ipfe euro ad juftitiam cujuflibet disfaciendam fu­ gere non feciflet j & fit ei in hoc fatisfactum. Si autem intranti in ipiam immuni­ tatem Comiti colledâ manu quiflibet refiftere lentaverit, Comes hoc ad Regem vel ad Principem deferat, ur ibidem judi­ cetur. Et ficut ille qui in immunitate dam­ num fecit fexcentos folidos componere . debet, ita qui Comiti colledâ manu refiftere prxfumit, fcxcentis folidis culpabilis judicetur. De locis ad claufira Canonicorum,facienda. CCLXIV. De locis dandis ad clauftra Cb.4.C. jo. Canonicorum facienda, fi de ejufdem Ec­ clefix rebus fuerit, noftri liberalitate con­ cedatur ibi. Si de alterius, vel Ecclefix, vel liberorum hominum, commutetur. Si autem de fifco noftro fuerit, noftra libe­ ralitate concedatur. Capitular. De emptione, tempore mejfist causd cupiditatis & turpis lucti. CCLXV. Quicunque tempore mef· fis, vel tempore vindemix, non neceflitate, fed propter cupiditatem, comparat annonam aut vinum, vel verbi gratia de duobus denariis comparat modium unum, &: fervat ufque dum venundare poflit con­ tra denarios quatuor au fex, feu ampliùs., hoc turpe lucrum dicimus. Si vero hoc propter neceflitatem comparat, ut fibi ha­ Ibid. lib. i. beat & abis tribuat, negotium dicimus. Defiabilitate Epifcoporum vel Clericorum. lib. CCLXV I. Ne de uno loco ad alte’ mm tfanfeat Epifcopus fine decreto Epif­ coporum , vel Clericus fine juflionc Epifcopi fui. De Ecclefiis vel akaribus ambiguis. ibid. C C L X V11. Ut Ecclefix vel altaria Î|ux ambigua font de confecratione , con­ ectentur. Ibid. ui. CCLXVIII. Ut ab ebrietate primo omnium Seniores femetipfos caveant, & eorum junioribus exemplum bonum fobrietatis oftendant Tom. I, De ebrietate. 878. De admonitione ad Comitet pro utilitate fan&e Dei Ecclefia. CCLXIX. Vobis Comitibus dicimus, vofque commonemus, quia ad veftrûm *’** nùniftcrium maximè pertinet ut reveren­ tiam & honorem fandx Dei Ecclefix exhibeatis, & cum Epifcopis veftris con­ corditer viratis, & eis adjutorium ad fuum minifterium peragendum prxbeatis , &r ut vos ipfi in minifteriis veftris pacem Ac juftitiam faciatis, & qux noftra audoritas publicè feri decernit, ut in veftris minifteriis ftudiosè perficiatur. De admonitione ad Laicos pro honore ecclefiafiico confervando. C C L X X, Omnes Laicos monemus IklU >. c. Regin h. I,«.»». Burt bar d UM.c.*·. Capitulare Capitularium hominibus, obtinere poflint, adjutores in omnibus fiant. Et quicunque primi fic fecundi vice de his a Comite admonitus non fe correxerit, volumus ut per eundem Comitem ejus neglegentia ad noftram notitiam perferatur, ut noftri audoritate quod in noftro Capitulari continetur, fubire cogatur. Ut de incefluofis & his qui decimas non dant, ab Epifcopis & Presbyteris , & de neglegenter viventibus , wadii non accipiantur. CCXXX1V. Didum eft nobis qubd in quibufdam locis Epifcopi fic Comites ab inceftuofis fic ab his qui decimas non dant, vuadios accipiant, fit à Prclbyteris qui­ bufdam pro neglegentiis inter fe pecuniam dividant : quod penitùs abolendum de­ crevimus , ne forte avaritiae locus detur. Et conftituimus ut inceftuoii, juxta cano­ nicam fententiam, poenitentia multentur. Qui verb decimas poft crebras admoni­ tiones fit praedicationes Sacerdotum dare neglexerint, excommunicentur. Juramen­ to verb eos conftringi nolumus, propter periculum perjurii. De Ecclefiis deftruQis. CCLXXV. De Ecclefiis deftrudis, ut Epifcopi & Miffi inquiiitionem faciant utrùm per neglegentiam aut impoflibiiitacem deftrudz fint Et ubi neglegentia invcnta fuerit, epifcopali audoritate emenventa dare cogantur ab his qui eas reftaurare de1 "" ·*’ buerunt. Si vero per impoffibilitatem con­ tigit , ut aut pluriores , «p. v, raverit , beneficium unde 1 nona&de, cima perfolvi debuit, amiflurum fe fciat. ic.'c.’h· Iia en,m continetur in Capitulari borue fîa mfr* memoriae genitoris noftri in libro primo, i^· capitulo LVH. Quicunque decimam abftra/* hit de Ecclefia ad quam per jufiitiam dari debet, 6* eam prafumptiosè vel propter mu­ nera aut amicitiam, aut aliam quamlibet oc- 88o cafiontm, ad alteram Ecclefiam dedent, è Comite vel à Miffo nofirodiftnngatur ut ejufdem decimet quantitatem cum Jua lega rtfiiual. De hit qui rtfiaurationes Ecclefiarum neglegunt. ; CCLXXVIL Quicunque de rebus Captata· Eccleiiarum quas in beneificium habent, I. a·. ti>, tiUI c. ». . reftaurationes earum facere neglexerint, Add. IV. juxta audoritatis noftrx Capitularem, in «e· ’<·* quo de operibus ac nonis fic decimis conf­ uturum eft, fic de his adimpleatur ficut in libro quarto, capituloXxxvin,conti­ netur : De opere & refiauratione Ecclefia- Captata. rum conftitutUm efi ut de frugibus terra & animalium nutnmtne, &cunilis cenfibus, exceptis hofiilenfibus , perfolvantur. De opere vel refiauratione Ecclefiarum Comes vel Epifcopus, five Abba , unà cum Mifib noftro, quem ipfi fibi ad hoc elegerint, confiderationem faciant ut unufquifque eo­ rum tantum inde accipiat ad operandum & reflaurandum , quantum ipfe de rebus Ec­ clefiarum habere cognofcitur. Similiter & Kafii noftri aut in commune tantum operis accipiant quantùm rerum ecclefiafttcarum habent, vel unufquifqueperfe juua quarta iitatem quam ipfe tenet. Aut fi inter eos convenerit ut pro opere faciendo argentum donent, juxta eefiimationem operis in arSnto perfolvant i cum quo pretio Re3or cclejue ad pradiftam reftaurationem ope­ rarios conducere & materiam emere 'poffit. Et qui nonas & decimas dare neglexerit, primum quidam dias cumfua lege reftituat, & infuper bannum noftrum perfolvat, ut ita caftigatus caveat ne fapius iterando beneficium amittat. De his qui agros dominicatos ideb negle­ gunt ut nonas ex indi non perfolvant. CCLXXV1II. De his qui agros do­ Capitula» minicatos propcereà neglexerunt excole­ •ta I19 , cap Io. re , ut nonas exinde non perfolvant, & alie* Regm. lib. nas terras ad excolendum propter hoc ac* t.c. je. ciprunt, volumus ut de tribûsannis ipfam nonam cum fua lege perfolvant. Et n quis contemptor aut Comitum aut VafTlΠοrum noftrorum propter hoc extiterit, per fide; u flores ad palatium venire compel­ latur. Ut intellegatur in quo fa3o immunitas frangatur. CCLXXIX. rervenit ad nos qubd Iro^v. J. quxdam Eccle fur aut monafteria noftra» At prxdeceflbrum noftrorum immunitates habentia, multa pnrjudicia & infcftationes à quibufdam patiantur, & nec per 88i Liber quintus eafdem immunitates ullam defenfionis tui­ tionem habere valeant, propter hoc quôd ab eifdem emunitarum temeratoribus di­ catur non plus immunitate nomine comdauarar*** clauftra monafterii, caetera to* » . Gali. quoquè, quamvis ad eafdem Ecdefias vel Cknft-pqj. monafteria pertineant, extra immunita»74.cU- »· tem efl-c propter hoc volumus atque de­ cernimus ut omnes intellegant non folùm clauftra monafterii vel Ecclefix, atque caftitia Ecclefiarum, fub immunitatis defenfione confiftete, verùm etiam domus & villas, fic fepca villarum, & pifcatoria manu fafta, & quicquid fbffis aut fepibus αψ « vel etiam alio claufarum genere prxeingiUj. Wifi- tUf ) eoJem immunitatis nomine contineri. Et quicquid intra hujufmodi munimenta /itAua, pg. ad jus earundem Ecclefiarum vel monaf* tenorum pertinentia d quolibet homine, nocendi vel damnum inferendi causa, foontaned voluntate committitur , in hoc fa&o immunitas firaâa judicatur. Quôd verô in agros & campos ac fylvas qua: fine laborantibus funt', & nullo modo muni­ tione cinguntur, cafu, ficut fieri folet, d quibuftibet hominibus aliquod damnum (adum fuerit , quamvis idem ager aut campus vel fylva, aut ad Ecclefiam vd monafterium praeceptum immunitatis ha­ bentem pertineat, non tamen in hoc im­ munitas frafta judicanda eft. Et ideô non fexcentotum (olidorum compofitione, fed fecundùm legem qua: in eodem loco tene­ tur, is multandus eft qui fcandalum Vel damnum in tali loco fecifle convidus fuerit. De,jufiitiis generalibus. Ca^tviat. CCLXXX. De juftitiis Ecclefiarum Ut», j.c.». Dej, viduarum, orphanorum, & pupil­ lorum , praecipimus ut in publicis judiciis non delpiciantur clamantes, fed primo diligenter audiantur. De animalibus vel aliis rebus, i quibus emantur. ku fc «4. CCLXXXL Ut nullus comparet caballum, bovem,& jumentum, vel alia, nifi illum hominem cognofcat qui eum vendit, aut de quo pago eft, vel ubi ma­ net , auc quis eft ejus Senior. De eo qui in teftimonium afiumitur, qualis effe debeat, mc. p. CCLXxXIL Optimusquifque in· pago vel civitate in teftimonium anumatur, fic cui is contra quem teftimoniare debet, nullum crimen poflit indicere. 881 num folvere debent, conjeftum faciant ad heribannatorem. De Colonis & Fifcalinis, CCLXXXIV. Ut nec colonus nec W-c. j«. fifcalinus alicubi traditiones facere audeat. Do falfis teftibus. CCLXXXV. Falfi telles praecipimus iwic. 4I. ut non recipiantur. Do hominibus ad mortem dijudicatis, & pofteà eis vita concefia , fi juftitias quafierint. CCLXXXV I. Uli homines oui iw. c. 47< propter eorum culpas ad mortem dijudi­ cari fuerint, & pofteà eis vita fuerit concelia, fi ipft juftitiam ab aliis requifierint, aut ab eis alii juftitiam quxrette voluerint, ita inter illos judicium ternÿnetur. Pri/ mùm, omnium de illis caufispro quibus judicatus fuerit ad mortem, nullam-poteft facere repetitionem, quia omnes res fuae fecundùm judicium Francorum in publico fuerunt revocatae. Et fi aliquid inpoftmodùm, poftquam ei vita concefia eft, cum juftitia adquirere potuerit, in fua liberta­ te teneat &.· defendat fecundùm legem. In teftimonium non fufeipiatur, nec inter Scabinos ad legem judicandam teneatur. Et fi ad facramentum aliquid judicatum fuerit quod jurare debeat, fi aliquis ip* fum facramentum falfum dicere voluerit, contendat. De homine cui poftjudicium vita concefia eft, fi juftitiam reddere noluerit, CCLXXXVIL Si alicui poft judi- iw.c. 4, cium Scabinorum fuerit vita concefia, fic ipfe inpoftmodùm aliqua mala perpetra­ verit , & juftitiam retulere noluerit, di­ cendo quod mortuus fit, & ideô juftitiam reddere non debeat, ftatutum eft ut fuperius judicium fuftineat quod anted fuftinere debuit. Et fi aliquis adversùs eum «iliqua mala fecerit, fecundùm aequitatis ordinem licentiam habeat fuam juftitiam requirendi de caufis perpetratis poftquam ad mortem judicatus eft. De praeeritis maneat ficut fuprd judicatum fujt. ' De liberis hominibus qui ad mallum venire cogendi funt. CCLXXXVIII. Ut nullus alius de liberis hominibus ad placitum vel ad mallum venire cogatur, exceptis Scabinis vel ' De heribannatoris conjeSo. V aliis ComM^m . Vallis ComiUtm, nifi qui eaulai cautam fuam nu e .CC L X X XIIL Ut illi qui heriban- adquirere debent aut refpondere. Tom. 1. ktk ij- c t 51 F 88} P qualiter adhibeantur. Orwiir. CCL XXXIX Ut telles ad teftij cji. tnonium dicendum prxmio non condu­ cantur. Et ut nullus teftimonium dicat, aut facramentum juret, nifi jejunus. Et ut tefte.s, ptiufquani jurent, feparatim difcutiantur quiddicerc velint de illa re unde teftimonium reddere debent. De juftitia cujuflibet à nullo quolibet dilatanda. Ibul-c. 5j. C C X C. Uf nullus quilibet Miflus nofter, neque Comes, neque Judex, aur Scabinus, cujuflibet juftitiam dilatare prx­ fumat , fi ftatiin adimpleta potuerit elfe fecundùm reditudinem , neque prxmia pro hoc à quolibet homine per aliquod ingenium malum prxfumat accipere. . De nim ùm bbafphemis latronibus. I^îoC* 7 CCXCI. Dc latronibus qui magnam 1«. c.’//·. habent blafphemiam, quiconque aliquem 171. Capitular, lib. j. c.?8 ex his comprehenderit, nullum damnum exinde patiatur. De teftibus ad rem quamlibet difeutien· dam elidendis. CCXCII. Ut qic’ndocunque teftes ad rem quamlibet ditcuuendam quxrendi atque eligendi funt, i Miflb noftro & Comite in cuius minifterio dc re quali­ cunque agentium eft, tales eligantur qua­ les optimi in ipfo pago inveniri poflunt. Et non liceat litigatoribus per prxmia felfos teftes adducere, ficut hadenùs fieri folebat. De placito Centenarii. CCXCII I. Ut nullus homo inplacito lt»«L c. 79Centenarii neque ad mortem, neque ad libertatem fuam amittendam, aut ad res reddendas vel mancipia, judicetur. Sed ifta aut in prxfentia Comitis vel Mifforum noftrorum judicentur. De placitis à Miftit dominicis Comitibus notum faciendis. iw.c.17. 884 Capitularium De teftibus ad teftimonium dicendum, CCXCIV. Ut unufquifque Milio­ rum noftrorum in placito fuo notum fa­ ciat Comitibus qui ad ejus mi flati cum per­ tinent, ut in illis mentibus quibus ille lega­ tionem fuam non facit, conveniant inter fe, & communia placita faciant, am ad latrones diffringendos, quàm ad exteras juftitias faciendas. De uxoribus defunctorum, quam partem conlaborationis poft obitum maritorum accipere debeant. Caphul®. CCXCV. Volumus ut uxores deUk ■♦· t-r· fundorum, poft obitum maritorum, ter- tiam partem conlaborationis ^uam fimul In beneficio conlaboraverunt, accipiant. Et de his rebus quas is qui illud benefi­ cium habuit, aliunde adduxit, vel com­ paravit , vel ei ab amicis fuis conlatx funt, nas volumus tam ad orphanos dcfun&orum, quam ad uxores eorum pervenire. De falfis teftibus convincendis. CCXCVI. Si quis cum altero de n>id.c.*j. qualibet caufa contentionem habuerit, & telles contra eum per judicium produdi fuerint, fi ille felfos eos efle fufpicatur, liceat ei alios teftes, quos meliores potue­ rit , contra cos opponere , ut veracium teftimomo falforum tertium pervertiras fuperetur. Qubd fi ambx teftium panes ita inter fe diffenferint, ut nullatenùs una pars alteri cedere velit, eligantur duo ex ipfis, id eft, ex utraque parte unus, qui cum (cutis & furti bus in campo decenent utra pars fellitarem aut veritatem fuo teftimonio fcquatur. Et campioni qui viâus fuerit, propter perjurium quod ante pug­ nam comnufit, dextra manus ampute­ tur. Cxteri verb ejufdem partis certes, qui falfi apparuerint, manus fuas redimant. Cujus competitionis dux partes ei contra quem teftati funt, dentur, tertia pro fredo lolvatur. Et in fecuiari quidem caufa hujufcctnodi teftium diverfitas in campo comprobetur. In eccletiafticis autem cau­ tis, ubi de una parte feculare, de altera verb eccletiafticuin nvgotipm eft, idem modus obfervetur. Ubi verb ex utraque parte eccletiafticum fuerit, Redores earundem Ecdefiarum, fi fe familiariter pa­ cificare velint, licentiam habeant. Si au­ tem de hujufcemodi 'pacificatione inter eos convenire non potiit, Advocati eo­ rum in mallo publico ad prxfentiam Co­ mitis veniant, & ibi legitimus terminus eorum contentionibus imponatur. Teftes verb dc qualibet caufa non aliunde quxrantur nifi de ipfo Comitatu in quo res un­ de caufa agitur pofitx funts quia non eft credibile ut vel de ftatu hominis, vel de pofletiione cujuflibet, per alios meliùs rei veritas cognofci valeat, quàm per illos qui viciniores funt. Si tamen contentio qux inter eos exorta eft, in confinio duorum Comitatuum fuerit , liceat eis de vicinia Centena adjacentis Comitatûs ad caufam fuam teftes habere. De terra tributaria. . C C X C V11. Quicunque terram tri- n»id. «. butariam , unde tributum ad partem nof- 88; Liber quintus. tram exire foiebat, vcl ad Ecclefiam vcl cuilibet alteri tradiderit, is oui eam fufccperit, tributum quod inoe folvebatur omni modo ad partem npftram perfolvat j nifi fbrtè talem firmitatem de. parte domi­ nica habeat per quam ipfum tributum libi perdonatum poflit oftendere. De terra cenfali. CCXCVIII. Si quis terram cenfilib.4.C.J9· lem habuerit, quamanuxefibres fui vel ad aliquam Ecclefiam vel ad villam nof­ tram dederunt, nullatenus eam fecun­ dùm legem tenere poteft, nili file voluerit ad cujus poteftatcm vel illa Ecclefia vel illa villa pertinet > nifi fortd filius aut ne­ pos ejus ïic qui eam nrbdidit, aut ei eadem terra ad tenendurn placitata fit. Sed iu hac re confideranaum eft υσύιη ille qui hanc tenet, dives an pauper fit, & utrum aliud beneficium habelt, vel etiam pro­ prium. Et qui horum neutrum habet, er­ ga hunc mifericorditcr agendum eft , ne ex toto expoliatus in egeftatem incidat, ut aut talem cenfum inde folvat qualis ei fuerit conftuutus, vel portionem aliquam inde in beneficium accipiat unde fe fuftentarc valeat. Opitular. De olfervationepneceptorum dominicorum. nu. C C X CI X. De obfervatione prxceptorum noftrorum & immunitatum, ut itaobferventur praxipimus ficut a nobis & ab anteceflbribus noftris couftituxum eft. De eo qui propriam derelinquit uxorem, velfine culpa interficit, & aliam ducit. Capitular* anni 1*9· tit- J-c. 3LH». ». leg· LongoUx. tit. t j-c· I· Regin lib· »,«•78. CCC Quicunque propria uxore derelida , vel fine culpa mteifeda, aliam duxerit, armis depolitis publicam agat poenitentiam. Et fi contumax fuerit, com­ prehendatur à Comite. & fen o v mciatur, & in cuftodiam mittatur, donec res ad noftram notitiam deducatur. yiSt infrl, lib. 7 , cap. 305. Add. IV. c. tiS. ιίι. Burchard, lib. «. cap. 37. Iro, pai. 8. cap. 141. Gratian. 3 3. q. a. c. -. Qnicunqut. De liberis hominibus qui proprium non habent, fed in terra dominica refident, ad tefliniojuum non recipiendis. Capitular· CCCI. Dc liberis hominibus qui pro­ prium non habent, led in terra dominica refident, ut propter res alterius ad tefti­ monium non recipiantur. Coniuratores tamen aliorum hominum ideo efle polTunt, quia liberi funt. Illi vero φιιδ; proprium habent, & tamen m terra dominica refi­ dent , propre rea non amiciantur quia in terra dominica refident, fed propter hoc ad teftimonium ixapiantur.quia proprium habent. 886» De Presbyteris, Diaconibus, & reliquit ex Clero. Canones findi Sylvcitri 6c aliorum LXXXiv. Epifcoporum. ÇCCII. ·· Fecit hos gradus in gremio Captui»*. Synodi,ut non Preibyteradversus Epif*· C*P· copum, non Diaconus advdrsiu Prefbyterum, non ôubdiaconus adversu» Dia­ conum, non Acolythus adversus Subdiacouum, non Exoreifta adversus Acoly­ thum, nec Lenior adversus Exorciftam, non Oftiarius adversùs Leâorem det acculationem aliquam. Et non damnabitur Prxful fine fepruaginca duobus teftibus, neque Prxful fummus a quoquam judica bitur, quoniam feriptum eft : Non efl dif cipulusfupermaqfiflrum. Preibyter autenî, rufi in quadraginta quatuor teftibus, non damnabitur. Diaconus autem cardine conftitutus in urbe Roma , nifi in triginta fex non condemnabitur. Subdiaconus, Acolythus, Exoreifta, Leclor, nifi , ficut feriptum eft, iri feptern teftimoniis filios habentes & uxores, &: omnino Chriftum prxdicantes. Sic datur myfttca veritas. Ex Capitulis Domni Karoli, qualiter ex faciis aut manfis, vel quants, ferviuu n agatur. CCCiII. Pro nimia reclamatione qux ad SinnrtnJ. Cone G th nos venit de hominibus ecdefiaflicis feu Fif- Lut, tom. ». calinis, qui uon erant adjurnati quando in Ci- P*K· «4J. nomannico pago fuimus, vifum eft nobis uni cum confultu fidelium noflrorum (latuere , ut quicunquje de prxdiûis hominibus quartam Udi teneret, cum fuis animalibus Seniori luo pleniter unum diem cum fuo aratro in campo dominico araret-, & pofteà nullum fervidum eiUnnuale in ipfa hebdomada à Seniore luo requiratur. Et qui tanta animalia -non habeXct ut uno die hoc explere valeat, perficeret prxdiftum opus in duobus diebus. Et qui iolummodô ita invalida, ut per fe non pofTent arat e, quatuor animalia haberet, cum eis fociatis fi­ bi aliis araret uno die in campo Senioris, & unum diem poftmodiim in ipfa hebdomada opera manuum faceret. Et qui nihil ex his fa­ cere poterat , neque animalia haberet , per tres dies Seniori fuo manibus à mane ufque ad vefperam operatetur, & Senior fuus ei amplius non requireret : divertis namque mo­ dis hxc agebantur. A quibufdam fota hebdo­ mada operabatur, à quibufdam dimidia, & à quibufdam duo dies. Idcircb hxc (latuimus , ut ne familia fe à prardiilis operibus fubtr»htre poflit , neque i Senioribus amplius eu exquireretur. Et qui minus quartae optimz de terra haberet , fecundum «(limationem lue telluris, opera taceret. Hxc ab Adalardo Comite palatii noftri ad eorum fatisfadionem , unà cum aliis Fidelibus noftris, praecipere noi- r*g »»<■ trâ vice & publice adnunuare juflimus. tfi' Hac Caput fic iuli correxit ii txcieplj’i foo CopituUrium quod exrat in Biiiictieto Uigi 1. „4’i- teCac tlein Copia Icilia.).: .1 ccjO jequititr · *887 Capitularium CCCni. Pro nimia reclamatione qa« ta no» venit «te hominibus ecdefiaftids Cro FifcalniB , qui non erant ta|urMti quanta io Cmomaanic· mgo funnua , vibra eft neta uni cum cotauhu fidebom ooftiwue ftatncre, at quiconque de prtaiûis hominibus quartam faAi tenet, cum fim animalibut Seniori fuo pleniter anum diem cran, ita aratro in campo dominico aret , Λ pofteà nuUsm fervitium ei manuale in ipfe hebdomada à Seniore Ita requiratur. Bt qu> tanta animalia non habet ut uno die bcx e»ierc vatert, perficiat prm’ithiœ oput io duobus dictas. Et qui firiuramata ita iova.uia, ut per fe non pnCt arare, qaatnot —i—l'n habet, cum «t foetam fibi ata aret uno dm ia campo Sentais, ft uno «fic poftmoddm io ipfe hebdomada opera manuum faciat. Et qui nihil er ta facete poteft, aeque animalia habet. pes tres dies Seniori Ino manibus à mane nique ad veneram operetur, ft Senior four et amplids aon requirat : diverfis namque modis hac age· bancwr. A qutaifidam tora hebdomada operabatur , i quibuidam «fimraia , i quibuidam duos «ita. Idcnvd hstc tUtuimus, et ne familia fe à ^.emclrs openbus (bbtrabqne poftit, aeque d Senioribus amplius eis requiratur. Et qui mimis quart· optim* de terrp habet, fecuoddm cftiinatsooem ita tellure, opera feriat. H*c ab Adalardo Comite palatii noftri ad eorumfstisfo&onem, uta cum alsis Fidelibus noftris, pneapi-noftri vice ft publicd adnuntiari jufliniu*.' ' Vldt Cupri. Ut Epifcopi inceflos emendent & corrigant; ’/fidfciv C C CI V. Ut Epifcopi inceftuofos C.JS4. homines emendent, & magnam diligen- capituiare tiam habeant ex his. Seu &de viduis infrà anm 7?i>, fuam parochiam poteftatem habeant ad itacjtit. a* corrigendum. c*p· 4· Capitulare s'!· 77>- c. ’Àdd. n cap.iji. i LeaBap»vu.tit tf. Ut ea conferventur qua in placitu & fynodts Pippinus Rex conftituit. CCCV. Ea vero qux bon® memo­ riz genitor nofter in fuisplacitis & fynodis conftituit, confervari prarcipimus. . De eo qui à fervo alieno aliquid comparaverit. CCCV1. Si quis à fervo alieno ali— jd comparaverit nefc it ntc domino fuo, fro, par. n dominus firmam noluerit efle emptioa*,c. joj. nem, reddatpretiumempeori, ut emptio nihil habeat firmitatis. Si ipfum non ha­ bet, fimile reddat. Ut Ecclefiarum negotia à Judice ccntinuà audiantur. CCCVII. Placuit ut Ecclefiarum negotia abfque ulla dilatione continuo à Judice audiantur, &: proficuè incremen­ 888 mittantur qui funt focii criminis, nec in- iv«,par. fames, nec calumniatores, vel exteri quos »«·<· *’·· canon St lex prohibet. , De nuptiis incejHs prohibendis. CCCX. Nuptias prohibemus inceftas, id eft, ufque adfinitatis lineam > vel quandu inter fe hereditare potuerint, no· conjungantur, quia hax potiùs inceftiva Hîr'-rv quàm conjugia funt judicanda. »· »· P*f· Ut de abdentibus nonjudicetur. 6 4*' CCCXI. Placuit ut adversùs abfentes non judicetur. Quôd fi faâum fuerit, prolata fententia non valebit Ut dementiorfeveriori praferaturfententia. CCCXlf. Placuit ut inter pares fen- c^hr, fib <. cap. ^taLHb.? c. »e4. tentias dementior femper feveriori praefe­ ratur. Ut quide fe confeffus eft, fuper alium non credatur. CCCXIII. Placuit ut qui de fe confeflus eft, fuper alium non credatur. Paulus, lib. i. Sentent. tit ij. Ivo.nar. td. cap io» De teftimonio unius hominis non accipiendo. CCCXIV. Ut teftimonium unius bo, par. hominis non accipiatur. Nam fi ex utraque *1 ’·· parte plures fint, veraciores atque religio* fiores & honeftiores elegantur, qui facramentp fuo confirment teftimonium, nihil?ue fe falli efle difturos. rt contrà Epifcopos nullus graviter aut leviter agat. CCCXV. Praecipimus atque jube­ Cooril. mus ne forcé, quod abfit, aliquis circa VI· Epifcopos leviter aut graviter agat : quod J’ c‘ ’’ ad periculum cotius imperii noftri perti- Condi, net. Et ut omnes cognofcant nomen, po- *. » in fynagoga deorum. In medio Deus au· » ran deos difeemit ». Sed & hoc illis ad memoriam reducendum eft, qualiter bea­ tus Profper in libro quem de contemplativa, & aduali vita fcripfit, laudem Sacerdo-’ Lib-*.c tum comprehenderit. Ipfis enim, inquit, i. id eft, Sacerdotibus, propria animarum curandarum follicitudo commijfa eft ; qui pondus populi fibi commiffi viriliter fufti- 890* pervertunt, & non finunr proximos inmutua diledione confiftere, nec quietam, tranquillamque, ut decuerat,Chriftianos vitam ducere. Et reliqua. Qubd univerfalis fanaa DeiEcclefia unum corpus , ejufque caput Chriftus fit. CCCXVllI. Pnmùm igitur,qubd ΐω. c. univerfalis fanûa Dei Ecclefia unum corpus manifeftè efle credatur, ejufque caput Chriftus. apoftolicis oraculis appro- a foL ·8{, Datur. Unde Paulus : Vos autem eftss, in- i.Cot nentes , pro peccatis hominum, velut pro fuis , infatigabiliter fupplicant Deo i ac quit, corpus Chrifti, & membra de membro, m velut quidam Aaron incenfum contriti cor· Itemque : Sicut enim in uno corpore multa Ron. 11. dis & humiluati fpiritus offerentes, quo membra habemus, omnia autem membra non *· r · placatur Deus, avertunt iram futur* ani· eundem actum habent, ita multi unum cor­ madverfionis d populo j qui per Dei gra­ pus fumus in Chrifto. Item : Cujus caput eft CololT 19. tiam fiunt divin* voluntatis Judices, ce­ Chriftus , ex quo totum corpus per nexum Ep1»^ »· defiarum Chriftipoft Apoftolosfundatores, & conjunctiones adminiftratum crefcit in '9' fidelis populi duces , veritatis adfertores , templum fanSum in Domino. Sunt & alia pravae doSrina hoftes , omnibus bonis ama­ hujufce rei innumera exempla, quz hic, biles, & mali fibi confciis etiam ipfo vifu ob prolixitatem vitandam, praetermittun­ terribiles , vindices opprefforum, patres in tur. Quifquis ergo per aliqua inlicita ex AJ hoç fide catholica regeneratorum, pradicaiores membro Chrifti le fecit membrum diaboli, 0*^« caeleftium pramtorum, exempla bonorum, noverit fe in corpore Chrifti non efle, fed ” mmu documenta virtutum , & forma fidelium. in corpore diaboli. Proindè necefle eft ut c»troo. quz quanto funt occultiora, tancb perniciofa » id eft, fuperbia, per quam angelus, diabolus effeftus, de coelo eft eje&us» in­ vidia , per quam idem diabolus hominem de paradifo ejecit ; odium & difeordia , quz caritatem inter proximos extingunt, & dilectionem evacuant, & omnia Dona cet & regalem, ficut À fandis Patribus era- Dow<. r. ditum accepimus, divifum efle novimus. *0’· De qua re Gelafius.Romanz Sedis vene­ rabilis Epifcopus,ad Anaftafium Imperatorem itaIctibiv. Duafunt quippe, inquit, _ .. o Imperatrices augufta quibus principaliter ' mundus hic regitur, auSoritasfaerata Pon­ tificum , & regalis poteftas ; in quibus tanto gravius pondus eftSacerdoatmqquantb etiam pro ipfis Regibus hominum in divisio rtdditurifunt examine ranonrm. Fulgentius quo- ut. ». què in libro de veritate przdcftinatioms fle graciz ita feribit : Quantùm pertinet, in­ quit, ad hujus temporis vitam, in Ecclefia nemo Pontifice potior, & in ftcido chrifiano Imperatore nemo celfior invenitur. Ut Chorepifcopi modum menfura qui in facris Canonibus prafiscus eft, non ex­ cedant. CCCXX. Emerfifle reprehenfibilem p,^’”^1, & valdè inolitum ufum competimus, eô ΐώ.Λ.^ qubd quidam Chorepifcopi, ultra modum fuum progredientes, & donum fandi Spiritûs per impofitionem manuum tradat^ t· f f *891 Capitularium 8ÿi & alia quxque qux folis Pontifidbus de­ noran A venerari omnes monemus, nec v»w. » bentur , contra fas peragam > prxierum cos lacerari aut blafphemari vel detrahi â TLcoior, cum nullus ex feptuaginta Difcipulis, quo­ quoquam volumus ; quia detractio Sacerrum fpeciem in Ecdefia gerunt, legatur dotum ad Chriftum pertinet, cujus vice donum fandi Spiritus per manus inipofi- legatione funguntur m Ecclefia. Nain qui tionem tradidifle. Quod autem folis Apof- detrahit alium hominem, ficut homicida tolis eorumque fuccefloribus proprii fit reputabitur : quid erit de illis qui Sacerdo­ officii tradere Spiritum fandum, liber Ac­ tes detrahunt, quoniam & ipfi fcmetipfos tuum Apoftolorum docet. In Concilio occidunt, & audientes interimunt t Dupli vero Cxfarieufi ita de Chorepifcopis ha- enim pœnâ digni funt qui duplant fcelera betur feriptum « Chorepifcopi quoque ad fua. Oui his Tandis monitis rebelles vel o. texemplum quidem &formamfeptuagtnta vi- inobedientes extiterint, fcianc fe à limini­ dentur effe. Ut camminifin autem, propter bus (ànûx Ecdefix fore alienos. Dc quatuor neglegemus Sacerdotum. fiudium quod erga pauperes exhibent, hono­ CCCXXIIÏ. De Pretbyicris ôü eoCooci-. rentur. De Chorepifcopis qui in vicis commorantur. >ondL CCCXXI. Qui in vicis vel in poffeffionibus Chorepifcopi nominantur , Condi. quamvis nunûs impofitionem EptfcopoP*nC VI. rum perceperint ,& ut Epifcopi confecrati 1>K> C.1-T. No» jJ fint, tamen fandx Synodo placuit ut mo­ Conçu ri dum proprium recognofcant, & guber­ Re.;u.«. nent fub|edas fibi Ecdefias , earumque F*Î- ,oe·· moderamine curaque contenti fint. De honore & obedientia Epifcoporum & reliquorum Sacerdotum. CnnciL P*nC Vf 1*K i.c.4 C C C X X11. Igitur quia confiât re­ ligionem Chriftianam per fucceflbres Apoftolorum falubnter adminiftrari, populifque ad vitam xternam ducatum exhi­ beri debere, primb neceflarium judicavi­ mus omnibus prxcipere ut honorem debi­ tum venerabiliter Epifcopis, abfqile ulla fimulauone aut detractione , impendant, eifquc in omnibusut patribus obediant, & quicquid pro faluteanimarum monuerint, prout meliùs potuerint, adimplere iatagam, iicut Dei A noftram gratiam habere voluerint. Nam Dominus ait : Q«r vos audit, me audit i & qui vos fpemir, me fpernit. Et iterùm : 5: te non audierit, dic Ecclef.». Et fi Ecclefiam non audierit,fit tibi ficut ethnicus &publicanus. Et alibi : Si quis fcandaliraverit unum depufilhs ifiis, id eft, meis Difcipulis vel A poftolis, quorum lo­ cum Epifcopi nunc in Ecclefiatenent, me­ lius efi illi ut fufpendatur mola afinaria in collo ejus, & demergatur in profundum ma­ ris,quàm fcandaltret unum de ifiis minimis. Hxc omnia fidelibus admonenda & per­ pendenda funt, ne in hoc , quod abfir, incidant (candalum » fed magis eis obediendo, non filii perditionis, Ted filii Dei efficiantur j & non cum ftultis poenam, fed cum juftisprxmia percipiant lempiterni Nam Epifcopos &. Sacerdotes, quibus App. Coj. omnis terra caput inclinat, per quos & Theod. uc. noltrum pollet imperium, admodum ho- rum Ecclefiis, unde multa negleguntur & A^uifgna fcandala generantur, in noftra difcuffio- ’ a· ia· 1 ne quatuor pericula apparuerunt. Primô, Fikftc. quia nonnulli ex noftris Sacerdotibus, qua- '«■· »■ p aam fecuritate accepta, nec ea qux ad p4 cultum divinum pertinent faciunt, neque in reftauratione & luminaribus Ecdefix (ludium habent, nec etiam Senioribus fuis debitam reverentiam exhibent, & infuper Ecdefias fuas expoliant., & in prxdiola fua propria transferunt. Qux omnia ad negle­ gentiam Epifcoporum pertinere depre­ hendimus. Ob id verb quadam occanone accepta Seniores eorum permoti in tantam audaciam prorumpunt, ut eos etiam infici­ te & inhoneftè atque inreverenter tracta­ re pr.tfumant. Unde fummoperè omnibus nobis abhinc providendum judicavimus,ut ea qux à Domino Imperatore, confenfu Epifcoporum, ob honorem & amorem Dei Eccleius conceflâ funt, non in avaritiam Preibyterorum aut in rapacitatem epifeopaliumminiftrorum cedant, fed in utilita­ tem Ecdefix, & in ufus Clericorum & pauperum deveniant. De Presbyterii qui in fuis domibus feminas habent. CCCXXIV. Illud non minùs peri- rw. e 7 culofum efle didicimus, quod in quorun­ dam Epifcoporum parochiis quofdam ' Prelbyteros, contra interdi&a fandorum canonum, feminas in domibus fuis non folùm habitare, fed etiam miniftrare faciunt) quas & laqueumSacerdotibus perfiepè extitifle, & multos occafione in fcandalum & in detraflionem corruifle coghovimus. Qux trangreffio 8c tempore genitoris not tri & noftro in conventibus Epifcoporum fecundùm audoritatem canonicam prohi­ bita, fed necdum ad corredionem plenè eftpcrdudx Unde incommune cenfuimus ut ni qui tantx tranfgreflionis incorredores hadenùs extiterunc, fi adhinc hujus rei Liber quintus 893 rei correptores efle neglexerint, juxta Apoitoh fententiam quali confentientes malorum coerceantur. DePresbyteris qui contraftatuta Canonum vilici fiunt. nu. c. a. CC C XXV. Similiter de illis Prelby-. teris qui contra ftatuta Canonum vilici fiunt, tabernas ingrediuntur, turpia lucra fedantur, & diverfilfimis modis ufuris inferviunt, & aliorum domos inhoneftè 8c impudicè frequentant, & comcflacionibus & ebrietatibus defervire non erubefeunt, & per diverfos mercatos indiferetè difeurrunt, obfervandum judicavimus ut abhinc difteidè feveriterque coerceantur 3 ne pet eorum inlicitam & indecentem adionem & minifterium iacerdotale vituperetur, & quibus debuerant efle in exemplum, de­ veniant in fcandalum. Qubd cottverfatio facerdotalis tefi.es vit» probabiles habeat. CCCXXVI. Pari ergo confenfu novifum eft ut Pontifices, fandorum prxrisf&pti, cedentium Patrum exempla fequentes , p· s*4. religiofos converfationis lux telles ha­ beant , quatenus detrahere volentibus lo­ cum minimè prxbeant. Ut ergo Sacerdos difeipulis fuis de fetnctipfo exemplum bo­ num debeat prxbere, Apoftolus feribens Tk Π. 7. ad Titum docet, dicens : In omnibus te ip­ CendL Εκί Λο fum prabe exemplum bonorum operum , in caritate, in doctrina , in cafiitate : &i reliqua. Beatus quoquè Gregorius in decretis fuis L, Coee, ira ait .* Vtrecundus mos inolevit ut hujus > fedis Pontificibus adfee reta cubili fuifervitia laici pueri eis feculares obfequantur ; & cùm pajtoris vita ejfe difeipulis femper de­ beat m exemplum, plerumque Clerici qualis infecreto fit vita fui Pontificis nefeiunt ,& , ut diSum etl,feculares puerifciunt. De qua re prsfentt decreto confiituo ut quidam ex Curicis, vel etiam exMonaehis,eledi minifterio cubili pontificalis obfequantur ; ut is qui in loco efi regiminis, naoeattefies tales qui ejus in f .reto converfationem videant, & ex vijione fedula exemplum profeQus fu­ Hxc igitur beatus Gregorius feripfic. Cxtcrùm qui de hac re copiofiora exempla quxrere voluerint, vitas beati Auguftini & Ambrofii, & exterorum alio­ rum fandorum virorum, legant, & perfÏicuè invenient qubd vita & converfatio 'ontificis femper telles vitx probabiles habere debeat. mant. ConciL Parti. V (. r>ki C 1«. Ut Epifcopi in rebus Ecclefia circà pro­ pinquosfuos exponendis reprehenfionem caveant,& ut dij cretionis modum teneant. C C C X X V11. Quoniam multi EpifTom. L 894» coporum, amore propinquorum fuorum, de rebus fibi commendatis fuo aut quolibet amicorum nomine prxdia man, p». cipia emunt, & ut in propinquorum fuorum jus cedant, ftatuunt, & ob hoc & lk . f4- Clericum obtulerit, nullâ qualibet occafione ab Epifcopo fine certa ratione repel­ latur. Et fi reicienduseft, propter fcandaFlodoarX lum vitandum evidenti ratione manifefP*g· 5 H- Coodl PuiC VL Kb. i.c *». Cipùuür. lib. t.C.<4reckon. Concil. tetur. De Monachis & Presbyteris .five Clericis qui pajfimpalatium adeunt. CCCXXaL Placuit ut Monachi & PinC VI. Prcfbyteri, necnon Clerici, qui, poftpoUb.;.c.i4· 896 pociùs avaritix & proprix deledacionis, fita canonici audoritate, palfim palatium adeunt, & noftris facris auribus importumiifimam moleftiara inferunt, ut non hoc facere prxfumant j quoniam in hujufcemodi fado&vigor ccclefiafticus contem­ nitur , & religio facerdotalis & profeffio monaftica vilior efficitur. Ut non fit /anguinis Chriftianorum teme­ raria effupo. CCCXXXII. Volumus atque prx- Uaac,Û. 7.• cipimus noftra audoritate adnuntiari om­ nibus , immô & à Sacerdotibus prxdicari, ne tam temeraria Chriftianorum fanguims effufio in regno noftro fieri linatur, fem­ per illud adtendentes quod Dominus poft Genef. 9·. diluvium dixit famulo fuo Noe : De manu hominis , de manu viri & fratris ejus re­ quiram animam ejus. Quicunque effuderit humanum /anguinem, /undetur /anguis il­ lius. Ad imaginem quippè Det /aaus eft. Levit.»4· homo. Et in lege : Qui occiderit nominem, Rom. i j. morte moriatur. Et Apoftolus : Nam Prin­ cipes non/unt timori boni operis, /ed mali, ris autem non timere poteftatem? Bonum fac, & habebis laudem ex illa i Dei enim minifter eft tibi in bono.Si autem malefeceris, time t non enim fine cau/a gladiumportat. Dei enim minifter eft, vindex in iram ei qui malum agit. De illo enim fpecialiter divina audoritas dicit : Gladium Dei portat ad contrà veto nefcimus qui pcmoxiâinventione ........................................... à nonnullis ufui arpatum eft, ut hi qui.................... nullo miniftcrio iblico pul _ fulciuntur, propter fua odia & diver fiflimas voluntates pelumas indebitum fibi ufurpent in vindi­ candis proximis & in interficiendis homi­ nibus vindidx minifteriumj & quod Rex faltèm in uno exercere debuerat propter terrorem multorum, ipfi impudenter in multis perpetrare non metuunt propter odium, & putant fibi licere, ob inimicitia­ rum vindidas, quod nolunt ut Rex friciat propter Dei vindidam. De Abbatibus canonicis & regularibus, vel Abbatijfis. CCCXXXIII. Abbatibus canonicis & regularibus, fic Abbatiflis qux Sandimonialibus prxefle videntur, five Spciicg. Laicisqui monafteria habent,omninbprx- '·"»· *· r» cipimus ut de ipfis magnam curam ha- ί♦·c·,,· beant, & caneris bonum exemplum prxbeant, & religiosè, ficut decet, converfentur, & quod uniufcujufque profelfioni inconveniens eft, & in facris Canonibus prohibetur, omninb caveant, & loca fibi à nobis propter aliquam neceffitatem concefla deperire & deftrui propter ne­ glegentiam non dimittant, & Congrega­ tiones fibi commiflas, five fpiritaliter five temporaliter, paterno affedu gubernare, eifque neceflaria ftipendia adminiftrare non neglegant, ne fortè propter aliquam inopiam & divina officia neglegantur, & ipfx Congregationes inreligiofius vivefe compellantur. Et qui hxc agere neglexe­ rint, fciant fe ea illis auferre & religiofioribus dare. Ut capella abfjue jujfu five permijfupro­ prii Epifcopi non jiant. CCcXXXiV. Placuit nobis ut, Conea, ficut ab Epifcopis & reliquis Sacerdotibus Vt ac Dei fervis admoniti fuimus, nec capel,,c* ’** lx in palatio noftro vel aliubi, abfque illa Srmend. noftra«fine pennifiu vel jufluEpifcopiin fo Goftwi. cujus eh parochia, fiant. Et ut omnes per *“*· »· dies dominicos vel feftivitates prxclaras facrâ euchariftiâ communicent, nifi qui­ bus abftinere prxeeptum eft. Et ut obfer- FMffcp«i, vatio omnium dierum dominicorum, à •*·,·*·ΐ· mane ufque ad vefperam, fecundùm ca­ nonicam audoritatem ab omnibus fiat. Ut omnes qui infide catholicafufpeQifunt, in teftimonio humano dubii habeantur. CCCXXXV. Omnes qui in fide Condi Chrifti vel catholica fufpedi funt, in teftimqnio humano dubii habeantur. Infir- όιλι/ί. mari ergi> oportet eorum teftimonium qui «p- *·«. i · 897 Liber quintus. 898* iMchanl. in fide falfi docentur > nec eis efle creden- Dt coquidie dominico Mtra(erviliafecerit. CCCXL. Si quis die aoœinicoopera La8*|·* dum qui veritatis· fidem ignorant. Mmiftros Ecclefia injuriaverit, fcrvilia fecerit, uber bomo fi bovem nr. tit* t. «ap. ». junxerit, & cum carro ambulaverit, dex­ Aoe tnpliciur componat. CCCXXXVI. Si quis Miniftros trum bovem perdat. Et fi alia qux cano­ LctB^ônici audoritatc prohibita funt, fcrvilia var. tit. I. Ecclefix, id eft Subdiaconum, Ledotorem, Exorciftam, Acolythum, Oftia- opera fecerit, Sacerdotibus illa emendet rium, injuriaverit aut perçuflerit vel pla­ ficut de reliquis neglegentiis Judicibus gaverit , componat hoc tripliciter ucut emendari folet, & ab ipfis Sacerdotibus folent componere parentes ejus. Diaconi poenitentiam juxta modum culpat accipiat. verb, Prefbyteri, atque Epifcopi injuria Similiter & de prxcipuis feftiviatibus in quadruplum componatur. Reliquorum obfervari placuit. Quod fi Sacerdotes eos autem Clericorum injuria componatur nequiverint corripere, tunc à Judicibus ficut parentum eorum. Monachorum quo­ ad Sacerdotes adducantur, eifque obedite què, qui fecundùm regulam in monafte- in omnibus faciant. rio vivunt, injuria componatur fecundùm Dt to qui infrà regnum per vim aliquid rapuerit. genealogiam fuam, ut reverentia fit Deo CCCXLI. Si quis in exercitu infra « Ecclefix, & pax eis qui illi defendant. Dt fi quit contumax reverentiam Eccle­ regnum fine juflionc dominica per vim “ÊpUb hoftilem aliquid prxdari voluerit, aut fiarum non kaiet, y 00. componatfolidos. . CCCXXXVI I. Si quis homo con­ feenum tollere aut granum, five pecora tumax vel fuperbus timorem Dei vel re­ majora vel minora, domofque infringere ite.de. verentiam Ecclefiarum non habuerit, & vel incendere, bare ne fiant omninb proSma fugientem fervum fuum vel quemlibet per- hibernus. Quod fi ab aliquo prxfumpdofo fecutus fuerit, vel de Ecclefia vel de por­ fadum fuerit, fexaginta fondis, fi liber Ma«.c.s ticu ejus per .vim abftraxprit, & Deo ho- eft, fit culpabilis, & omnia fimilia refti­ . norem non dederit, componat ad ipfam tuat , aut cum duodecim teftibus fe pur­ Ecclefiam pro negledo fuo folidos quin­ get. Si vero fervus hoc fecerit, capitali gentos, & pro fredo ad fifcum folidos crimini fubjaceac, & dominus omnia fimi­ ducentos. Ipfe verb publici pcenitentU lia reftituat, quia fervum fuum non cor­ juxta judicium Epifcopi multetur, ut fic rexit, nec cuitodivit ut alia non perpe­ honor Dei & reverentia Sandorum, & ut traret j quoniam fi nos ipfos comedimus, cito deficiemus. Unufquifque tamen cufEcclefia Dei femper invida permaneat. Ut cun8a qua etreà Ecclefias earumque todiat exercitum fiium, ne aliqua deprxMinifiros antiquitas fanUa fiatuit, m· dario infra regnum fiat. Β,ιαιτι. iv«, p«t. violata perfifiant. Cafimian n. ». 114. ‘iT *04. GmnC TbUi de eitraoni a ri£*i.4o. dcEpUc.* a*1*· Deeoquialietntmfervumadfurtumfuaferit. CCCXLIL Si quis alienum fervum ad furtum fuaferit, aut ad aliquid damnot, fum in fraudem domini fui, ut poflet accufare eum, & fraus ipfa fuerit deteda per inveftigarionem Judicis, dominus nec lervum perdat, nec pro hoc aliquam faciat compofitionem j fed ille cujus conlufione vel exhortatione admiflum eft, tanquam De pradiis Deo dicatis. fur damnetur j Ac fervus quod tulit reddat, CCCXxXIX. Placuit ne prxdia & infuper centum viginu idus accipiat. coeleftiumfecretorum dicata Deoque traDt fure noSumo tempore capto. dia à quibufdam aliqyi occatione vexenCCCXLIIL Fur no&urno tempore Lwl^*· tur aut invadantur, fed fub immuniatis tuitione perpetui finniace perdurent. Si- capcus in furto, dum res furtivas fecum Tlttù-,c· militer & homines earum, & omnia qux portat, fi fuerit occifus, nulla ex hoc ho- f* cu fubjc&a efle nofcuncur. Si quis contra micidio querela nafcatur. hxc venerit, componat ficut de emuniace conftituimus, & pcenitentid publidl Dt co qui dt fure nefciens aliquid À Sacerdotibus ufque ad fâtisfadioneni comparaverit. multetur. CCCXLLV. Si quis de fore nefciens ** Gate. <7. φ 4. c. ij, aliquid comparaverit, quxrat accepto u. c’.mI Lil ij L.w.c<4. CCCXXXVIII. Cunda qux circa *£££· * fandarum loca Ecclefiarum cjufque Mi­ niftros vel olim ordinavit antiquitas, vel anteceflbrum noftrorum audoritas rcligiofa confticuit, vel noftra roboravit ferenitas, inlibata cuftodire nunc fic. in futu­ rum prxcipimus. *899 Capitularium fpatio venditorem. Quem fi non potuerit invenire , probet fe cum facramcnro & teftibus innocentem, & quod apud eum cognofcitur reilituat, & furem quxrere non dcfiftat. Quod fi furem celare volue­ rit , & perjurans pofteà detectus fuerit, tamquam ille fur ita ille iu crimine dam­ LciBaju. v*x. tit. s pr. ιά,/n;. LfiBaju- ▼>r. tie. s. «p· ’·Ivo , pir. té. <»t. m. < ' i o par Lex Baju- **»·«<· «· netur. Dc eo qui occulté in noSe vel in die alterius animal occiderit. CCCX LV. Si quis occulté in nocte vel in die alterius caballum aut bovem aut aliquod animal occiderit, &. negaverit, ic poileà exinde probatus fuerit, tamquam furtivum componat. De eo qui occiderit alienum animal t Çt non negaverit. CCCXLVI. Si quis causa faciente occiderit alienum animal, & non negaverit, fimile dare non tardet, & cadaver ... 9 mortui accipiat. De eo qui furtivam rem fcienter emerit. CCCXLVII. Si quis furtivam rem Rienter emere prxfumpferit, & exinde probatus fuerit, fimilem rem reddat illi cujus pecuniam comparavit : faivà vide­ licet e;us juflitia in altero. De eo qui de latrone furtivam rem fcienter ad cufiodiendum acceperit. CCCXLVIII. Si ouis de latrone '’ko , par. furtivam rem fcienter ad cuftodiendum 16.c>ié. acceperit, quafi fur componar. De facramentis leviter non jurandis. CCCXLIX. Volumus ut facramen’*'· ”'· ’· ta cito non fiant. Sed unufquifque Judex iiaîic,cit.8. priùs caufam veraciter cognofcat, ut eum ’ veritas latere non poifit, nec facilè ad facramenra veniant. De eo qui contra caput alterius falfa CCCL. Si quis contra caput alterius falfa fuggeflerit, vel pro quacunque invi‘7’ dia aut injufta accufatione aliquem com­ moverit , ipft pcenam vel damnum quod alteri intulerit, excipiat. Neminem dam­ nes antequam inquiras veritatem > quia feriptum eft : Omnia autem probate ; quod bonum efi tenete. De eo qui per invidiam vel dolum liberi velfervi domum incenderit. ■ ibU.nr.)». CCCLI. Si quis per aliquam invi<*p· ■· diam vel dolum in node vel in die ignem ,ί’ζ,’χΤ*’ ’mpofuerit, & incenderit liberi vel fervi domum, omnia xdificia reftituat, & quicquid ibi arferit componat, ftc infuper lexaginta folidis fit culpabilis, & publica pœnitentiâ fecundùm judicium Sacerdotum ixi Baju. vir. tit. i. 900 multetur. Et quanti homines de ipfo in­ cendio evaferint t unicuique fecundùm legem componat, & omnia qux ibi per­ diderint reftituat. Pt fi quit fervum injufii accufaverit alie\ num , domino fimile mancipium pro hoc \ faSo reddat. CCCLII. Si quis fervum injuftè accufaverit alienum, innocenter tormenta Eertulerit, domino fimile mancipium pro oc facto reddat. Si vero innocens in tor­ mento mortuus fuerit, duos fervos ejufdem menti fine dilatione domino reftituat. De via publica. CCCLIII. Si quis viam publicam aut litoftratum vel viam communem ali­ cui clauferit contra legem, cum fua lege componat, &r daufuram quam ibi fecit tollar. Qubd fi negare voluerit, cum duo­ decim facramentalibus juret. De via convicinali. CCCLI V.Si quis viamconvicinalem vel paftoralem clauferit, cum fua lege componat, & ipfam viam aperiat. Simiuter & de femita faciendum eft. De eo qui fontem coinquinaverit. CCCLV. Si quis fontem quacunque invidia coinquinaverit vel maculaverit, emendet eum primo, ut nulla fit coinqui­ nationis in eo fufpicio, & cum lege fua vicinis hoc emendet. Si autem plurimo­ rum in vicinio puteus fuerit, compofitionem inter fe multentur. De eo cui aurum vel argentum aut orna­ mentum commendata fuerint. CCCLVI. Si cui aurum vel argen­ tum , aut ornamenta, vel quaxunque fpe- Lex Baju­ vit (it. S. cxp. ιβ. Ivo , par. U. C.1SJ. Lex Bxjuvar. ui. 9. cap. tj. Ivo , pit. t6. c. 117. frVrSavir· rooem 14 Sid.p. jt. Lex Bala­ vit. ut. ». cap >4. Ivo, par. 16. c. 118. Lex Baju· var. tit. 9. cap. 1«. Ivo, pat., 1«. c. 11* Lex Rajevar. tit. 14. cies fuerint commendatx, five ad cufto­ Llb.fjeg. diendum traditx fint, five vendendz, & Wifigotb. in domo ipfius cum rebus fuis forfiran fue­ tit. I - c. 5. Ivo, par. rint incendio crematx, unà cum teftibus 16. c· no· qui commendata fufeeperat, prxbeat fa­ ctamenta nihil exinde fuis profiiifle com­ pendiis, & nihil cogatur exfolveres ex­ cepto aurum & argentum, quod ardere non poterat. Si verb qu e commendata fuerant, furto probantur ablata , ei qui commendata perdiderat fpatium tribua­ tur donec furem fua invelligatione per­ quirat. Et ft eum invenerit,* commenda­ tori res proprias tantummodb reformare procuret. Cbmpofitio verb furti ad eum qui habuit commendata, pertineat. Qubd fi fxxr non fuerit intra ftatutum tempus in­ ventus , medietas rerum commendatarum domino fufeipiente reddatur, domnum vero medium ucrique fuftineant. Et fi do- 901 Liber quintus. / minus poftmodùm apud eum qui com- mendaverit^quaxunque fuerint fuppreflà repererit, ficurfurtiva ab eo èxigantyr. Ut rem in contentione poftam non liceat, vendere. Let B»juC CC LVIΓ. Rem in contentione po*at. Λ. 14. firam non liceat douarc nec vendere. <· i· Lib 5. leg. M itigeth. iit. 4. c. ». ko, pai. 6. cap. ajt. ' fciebatin illa die/quand t/quandb PO!* negotium fecit i & itet facium, Ut qui arras dederit 'pro quacunque re, pretium reddere compellatur. CCCLXIH. Qui arras dederit pro LetBajutm. iit* ·j* < quacunque rc , pretium cogatur implere cap. 1°· < quod placuit emptori. Lit». f. leg. VifigoA. tit. 4, rtf. 4. Ito , par. 16. c. *·ί. Ζλ* eo qui fervum fuum vendiderit. (bid.tit.tk CCCLVIII. Si quis fervum fuum c. 6. vendiderit, forfitan ejus nefcicns facilitaWifig acct pir. jye eo gul caufam alterius tulerit de locofuo. bo, ρμ. CC C LX. Si quis caufam alterius tuit. c. x»4. [crjc je foco fllo t ipfam inlxfam reddat aut fimilem. Si verô fbràs aliqua traxerit & abfeonderit, atque negaverit interro­ gatus, quali furtivam componat. De eo qui alicuius mortuum repererit. Let B*> CÇCLXI. Si quis alicujus mortuum repererit, 8c eum humanitatis causa hu­ maverit , uc neque à porcis inquinetur, neque i beftiis (eu canibus laceretur,feu liber fit feu fervus, nullam ex hoc calum­ niam fuftiueat, fed magis à parentibus ejus renumerationem condignam accipiat. Et li à parentibus mercedem noluerit re­ cipere , recipiet à Domino, qui prxeepit mortuos fepelire. De venditionibus vili pretio detractis vel vitiops. CCCLXII. Placuit in venditione IW.iit.if. cap. ». hanc formam fervari, ut feu res feu man­ Life. « leg. cipii vel quodlibet genus animalium ve­ nundetur nemo χpropter __________ j,_______ . f ... hoc venditionis __________ Γ’°*ζ **· firmitatem inrumpar quôd dicit fc vili “i r.fcg.ik, «· «. c. 7. pretio vendidilTe » fed poftquam fa&um eft negotium, non ht mutarum, nifi fortè vitium fibi à venditore celatum invenerit. Si autem venditor dixerit vitium , ftet emptio, fie non fit ipmutata. Si autem non dixerit, tautari poteft in illa die, & in alia five in tertia die. Et fi amplius de tri­ bus noâibus illud habuerit, pofteà non poteft mutare, nifi fortè eum invenire infra tres dies non poterit. Tunc quando invenerit, recipiat, quia vitium vendidit. Et fi noluerit recipere, juret cum Juis facramcntalibus quod vicium ibi nullum venam non contriflabis. De eo qui res alienas vendiderit. CCCLXV. Si quis vendiderit res LeiBajualienas fine voluntate domini fui, aut fer- »« ««· « s· vum, aut ancillam, aut quamcunque rem, ipfam legibus reddat, & fimilem aliam addat. Et fi ipfum non poteft invenire, duos confimiles & aequalis meriti reddat. Deeoqui alicujus quadrupediunutypculum excujfent. C C C L X VI. Si quis alicujus caballo Le» B·/·vel bovi, vel cujuf libet quadrupedi ,unum ,J· oculum excuflerit, adpretietur illud pecus Mf,’epaf. Îuod valet, A: partem tertiam componat. »<· c- ***» eo qui juffu Regis vel Ducis aliquem QCClderit. LetBajv- CCCLXVII. Si qufrjuffione Re.*·» »· gis, vel Ducis illius qui ipfam provinciam e * p,r. regit, hominem occident, non requira- ia.c.iS*. tur ei, nec propterei faidofus fit i quia lex &. jullio dominica occidit eum, & μ..*/' *po; ■a. Capitularium 904 ipfe non potuit contradicere. Princep· redi fimul cum Epifcopis uniufeujufque vero & fucceflbres ejus defendant cum & dkccefa perfpiciant loca monafterionun * totam progeniem ejus, ne ob hoc pereat Canonicorum pariter & Monachonub, auc malum patiatur. Quôd fi proptereà fimiliterque puellarum, fi in apto 8c con­ ipfe aut ejus progenies aliquid mali paffi gruo loco fine pofita, ubi commodum nefuerint, aut ocofi , dupliciter compo­ ceflarium poffic adquiri, quod ad utilita­ nantur. tem pertinetmonafterii, ficutin fendare­ gula dicit : Monafterium autem ita debet ee fui jcriputram protulerii , ta ventatem eius tefiibus proba. conftitui ut omnia necejfaria infra monafie· CCCLXViI! Si quis fcripturam rium exerceantur, ut non fit necefiitas Mo­ ap. profert, veritatem‘ejus teftibus probare nachis vel Clericis vagandi fords , quia omdebet, quia in omnibus caufa confticucum ninb non expedit animabus eorum. De hofpitalitate & cura pauperum. t eft ut fcripcuram prolator adfirmet. Ut quicquid provincialibus fuerit relaxa· CCCLXXIM^ Ut de hofpitalitate tu mper beneficium Principis, ab cxaSare & cura pauperum memores fitis , & prop­ ter quoa res ecclefiafticx à fidelibus obfenon reauiratur. CCCLXIX. Quicquid provinciali­ tx & ab Ecclefia receptx fine Et. eo modo bus per beneficium Principis tributorum illas diftribuatis, ut ab illo cui de his ratio­ fuern relaxatum, ab exactore non requi ■ nem reddituri eftis, non damnationem, ratur. fed xterni gaudii mercedem accipere me­ reamini. Ut Preibyteri criminofi ad fynodum Ut adjutorium d Rete impendatur bis qui venientes in medio collocentur. minifterium eccUfiafticum adimplent. Ceratam CCCLXX. Prelbyteros criminofos m. loj. r» canonicè ad fynodum venientes jubemus, CCCLXXV. Volumus vos fcire Η»Μ·ί· juxta decreta Papx Innocentii, capitulo voluntatem noftram, quôd nos parati fu­ XXXin, m medio collocari 1 difcuuifquc mus vos adjuvare, ubicunque ncccfle eft, objedionibus qux ipfa Prelbyteris im­ ut minifterium veftrum adimplere valea­ pinguntur, fi convinci potuerint, à fe- tis. Simulque vos admonemus ut propter cerducali removeantur officio, ( quia qui humilitatem noftram & obedientiam ianfti non funt, fen&a tradare non pof- quam monitis veftris propter Dei timorem funt) atque alieni efficiantur à minifterio exhibemus, honorem nobis à Deo conquod vivendo inlicitè polluerunt. Et fi ceflfan confervetis, ficut anteceflbres vcfconvinci non potuerint, fecundùm ante­ tri noftris antecefibribus fecerunt. rius capitulum confultu Leonis Papx & Utnullus Epifcopus vel Abbas per premia fuis hominibus beneficia det vel auferat. multorum Epifcoporum ftatutum, cum CCCLXXV! Admonemus etiam aliis Prelbyteris & fidelibus juftifque ho­ minibus ferisfaciant Epifcopo fuo & po­ Epifcopos & Abbates ut per praemia be­ pulo. neficia hominibus fuis nec auferant nec V‘t unufquifque Presbyter Mijfam cum donent , quia multx reclamationes ÔC Condaliis celebret. querelx de hac caufe ad noftras aures CCCLxXL Unufquifque Prelby- iolent pervenire. Hmrdi, c. ter Miffem ordine Romano cum fendaliis Ut Confiliarii Regis munus non accipiant ab beneficium aliis impetrandum. ,οί· celebret. Echoc populo nuntietur, ouôd per omnes dies dominicos oblationes Deo CCCLXXVII. Ut nullus de Conofferant, 8c ut ipfe oblatio foris fepta al­ filiariis noftris propter beneficium cuilibet à nobis impetrandum munera accipiat, taris recipiatur. quia nos volumus illi beneficium dare qui Kocr »d Ut Presbyter die dominico cum benediSa VL aqua procedet. nobis bene fervierit, CCCLXXIL Ut omnis Prelbyter Ut Clericus, vel Monachus, vd SanSimo· nialis, non accufitur adjudicium civile, aoaymi u die dominico cum pfellencio circumeat CCCLXXVII! Nemo audeat J«Km. Ai> Ecdefiam fuam unicum populo,&aquam l^ur_ u benedidam fecum ferar. Et ut ferurinium Clericum aut Monachum, vel Sandimo- tecdTNov. 7». «M*. L A- more Romano tempore fuo ordinatè nialem feminam^d ci vile judicium accufaagatur. re, fed ad Epifcopum. Et ipfe ex lege vel De locis monafleriorum vel ndificits canonibus confentaneam &juftam lenten· providendis. tiam proferat. Hxc omnes Epifcopi cuf CCCLXXIII. Dignum ac necef- todiant, & omnes fideles fendx Dei Ec­ j «· mi· ferinm eft ut Miffi per quxque locadi- clefix. Et noftri provinciarum Prxfidcs 905· Liber quintus procurent quorumcunque Clericorum vel Monachorum AcSandimonialium lites di­ rimere. Si quis hibc Conftitu donem viola­ verit in magiftratu politus , decem libra­ rum auripocna multabitur. Si cxfccucor eft, in catenis Ecclefiarum recludatur, poenas luiturus, Ac officium perdat. De Monacho oui monafierium fuum dimiferit. CCCLXXIX. Si Monachus monaf­ Nov. f. Juftiniaiti , terium fuum dimiferit, omnia bona ipfius, c· « , 1 f'iJt mitd, & qux in monafterium introduxit, & Ub.6X.Io8. qux non introduxit, dominio monafterii une, & ipfe officio Prxfidis fervire co­ gatur. Si verb Monachus ad aliud monaf­ terium migraverit, fubftantiam ejus prius monafterium polfideat, Ac in alio monafte­ rio ipfe non recipiatur. De fervo in monafterio recepto. Nov. ,. CCCLXXX. Si aliquis incognitus Juftin. c. v. in monafterium ingredi voluerit, ance Burchard, fab. 8.c. io. triennium Monachi nabitusei non prxfteIvo, par. 7. tur. Et fi intra tres annos aut fervus vel cap. 4·. Libertus vel colonus quxratur, domino fuo Novnad reddatur cum omnibus qux adtulit, fide Concord. Kegalar. c. tamen accepti de impunitate. Si autem *J7· intra triennium requifitus non fuerit, pof­ teà quxri non poteft, fed tantùm ea qux Vide Nota»1 in monafterium adduxit, dominus fervi re’ cipiat. Juliaaiu tnteecRor. p. 177 , c. (S. De Monachis laids faHis. Add m. CCCLXXXI. Si autem Monachus cap. «<· laicus fadus fuerit, honore Ac cingulo Spkilej. tom.».pag. fpolietur, & res ejus monafterio adiciantur. Qubd fi monafticam vitam reliquerit, Prxfes provincix eum teneat Ac curix fux connumerer. De Ecclefia aedificanda. A j.ZZncu· f»· ft», lib. * Vit MoMUBCoa Paderborn, p. »<4. Sonte» M. lib 1. c. 10 j. Pt«cep- j.c. Ivo, par.j. monafterium tradere, vel commutare, cap. 18. vel quocunque commento vendere. Hoc Gratian, etiam divina Ac apoftolica atque canonica i«.q. 7.c. ^•■Niauei. fub anathematis poena fanxit audoritas. Quod fi fadum fuerit, non valebit ♦ fed is qui accepit, pretium amittat. Et qui diftraxit, pretium quod accepit in ipfo monafterio amittat, &. unà cum pretio monafterium perdat, Ac ipfum monafte­ rium in priftinum reformetur ftatum. De litigatoribus. CCCLXXXVH. In civitatibus a Coft*, in quibus Prxfides prxfunt, ipfi audiant PaS· *·*♦ caulas, feu Ac Defenforcs. Qui autem Epifcopum vel Sacerdotes aut Clericos judicare fibi maluerint, hoc quoquè fieri non permittimus. » ' De fcenicis. JJianAnCCCLXXXV1II. Si quis ex fee- «c. Nov. *907 908 Capitularium UiMH· uicis veftem iâcerdotalem, aut monaftia X·,. cam , vel multeris religiolx, vel qualicunfîInmm que ecdefiaftico ftatu iimiletn indutus u luent, corporali pccux fubfiftar, & exilio tradatur. , --------- ur. r V· 1 s. Cnd. Tbeod. dn Scenkte. \ ~ preeferiptione quadraginta w annorum. J"1*?· *·■ De ccclxxxix. Λ a.lecem aiini, Gntba. ruerite. ad arguendum non admittatur nifi «· * f * de propriis caufis. Cafitui· AngUrmuni, |. De non judicando quemquam ante examinatam caufam. CCCXC VI, Non eft juftum judi­ annorum prxfC™»». neque viceni., vel triginta anr care auc condemnare virum cujus cauia ad «‘•T f.c. criptio rcligiofis domibus opponatur, fed liquidum non cil examinata. J. ATορ Liber quintus. Synodus Roman VT. fub Symmcho. Capitula Angiiramni, c. 74. Burchard. lib. if. c. S. Im, par. 4« c. a) 1. k par. rd. c. 9, Gratian, dift. 10. c. ». Qubd Laicis non fit dt rel'tglone prafumendum. AhXrra CCCCIII. Laicis » quamvis religiofa»nuUi ramen dc ecclefiafticis faculta­ tibus , vel Deo dicatis hominibus, aliquid difponendfim adtribuatur facultas. Hincmar. Laudun. in ep. ad Rem. pag. dit. <<+· Ifaac , tit. 11. cap. 9. Coacil. Trofl. c. j. Burchard, lib. t. cap. 7». St lib. If. c. Jf. Ivo, per. U. c. j·. Gratian, id. q. 7. c. »4. Lticij. Appendix Petn Cell. pag. «if. Sc Ctq. Ut liceat majores Judices appellare quotiens necejjuas ingruerit. Condi. Carthag. f. c. to. Capitula Angiiramni, c. 4f. Im , par. d. c. μί. Gtatiao. s. q. t. cap. f. Fixait. De injufio judicio, Principis metu vel juffu terminato , caffiando. C C C C V. Injuftum judicium, & de­ finitio injufta, regio metu vel jufiu à Ju­ dicibus ordinata, non valeat. Synodus Roanaaa VI. fub Symmacho. Capitata Angilramni, c. 7·. Burchard. lib. 15. c. I. Ivo, par. 14, c. 9. G rarian. 11. q. j. c. t». ; fc if. q. r. c. ». Explicit Liber CCCCIV. Quandocunqueâquibuf- INDEX 910* libet Judicibus ecclefiafticis ad alios Ju­ dices ecclefiaftico$,Kubi eft major autftoritas, fuerit provocatum, non eis dene* getur qui provocaverint. CAPITULORUM LIBELLI quintus. SEXTI. I. Dp effufione fanguinis. a. Quod hi qui nomen Domini invanum adfumpjerint, graviter feriantur. De honorando patre & matre. 19. De fure qui domum fufibdiens repertus q. Ut qui vendiderit filiam fuam in famu­ lam, non egrediaturficut ancilla. J. Ut qui hominem percufferit, morte mo­ riatur. C. De eo qui per induflriam proximum voluerit occidere. •J. De eo qui perçu [ferit patrem aut matrem. 8. Non maledicendum patri 6’ matri. 9. De eo qui hominem furatus fuerit & vendiderit. 10. De his qui rixati inter fe fuerint , Ô percufierit aller alterum. tl. De eo qui percufierit fervum fuum vel anctilam lapide i cl virgà , & mortui fuerint. 12. Ut fi aliqui inter Je Juerint rixati, & perçufient ex eis aliquis mulierem pragianiem. iq. Quod fi mulier mortua fuerit, reddet percujfor animam pro anima. 14. Ut qui cunque fervo vel ancilla oculum eruerit , liberos eos dimittat. 1 y. De bove cornupeta qua virum vulnera­ verit vel mulierem, & de domino il­ lius. 16. De eo qui ci fic/nam aperuerit &foderit. 17. De bove alieno ,fi alterius bovem vul­ 20. De eo qui laferit agrum vel vineam. 21 De eo qui ignem Juccenderit in agris, 4. neraverit. Torn. /. 18. Z?e eo qui bovem aut ovem furatus fuerit. faerit. ut damnum refiituat. 22. De eo qui commendaverit amico pecu­ niam. 2]. De afino, bove , omnique jumento ad cuftodiendum tradito. 24. De eo qui feduxerit virginem defponfatam, vel dormierit cum ea. 2 y. De patre puella , fi eam dare nolaerit, ut reddatpecuniam juxtà morem dotis. 2 ί. De maleficis. a-j. De his qui cum jumento coierint. 28. De his qui Diis immolant vel advenas affligunt. 29. De decimis & primitiis Domino offe­ 30. De depofito vel pignore dato. 3 i. De turpitudine proximi non revelanda. De homine qui dormierit cum muliere ancilla. rendis. 3 2. 33. Non debere auguriari , nec obfervare magos & ariolos. Î4- De honorando fene. ?y. Nihi/ agendum cdntrà aquitatem. 36. De eo qui machatur cum uxore pro­ ximi fui. 37. * De eo qui dormjerit cum noverca fua. Mmm Capitularium 911 3 8. to qui propter Deum furtum confiffiu fuerit. 39. De eo quiferro percufierii hominem. 4°· Ut propter unius teftimonium nullus condemnetur. 41· De decimis feparandis. 42. De eo qui , ambulans per viam, nidum ovis invenerit. 43· 44. 45· 4^. Ut cùm xdificatur domus nova , fiat murus per circuitum domus. De vinea altero femine non ferenda. Ut non aretur in bove fimul& afina. Non induendum veftimentum quod ex lana & lino contexitur. 47· De puella vfigine defponfata. 48. De defponfata virgine in agro reperta. 49· Ut eunucnus atritts tefticuus Ecclefiam Dei non intret. jo. De pecunia ad ufuram non foneranda. 51 ■ De voto non digerendo. 52. Ut homo qui uxorem acceperit, non accedat ad bellum. 53· 54· Ut non occidantur patres pro filiis, nec filii pro patribus. oui femetipfum occidit, aut laqueo fefujjpendtt. 71. Ut incefti & parricidx canonicè coer­ ceantur. 72. Ut necàCUricophylaSeria nec ab ullo jiant Chriftiano. Ί}. Ut nullus Presbyter amplius quàm unam Ecclefiam fibi vindicet. 74· De letania majore, ut more Romano celebretur. "]$.Ut nullus vitamfine communionefiniat, nec unQione benediSi olei careat. ~]6.De Presbyteris degradatis &poftdegra­ dationem multisfceleribus implicatis. ΊΊ· Si qui velint aquam confecratam accipere. 78. De Clericis & Presbyteris ,fi Epifcopis fuisobedire nolint, ut excommunicentur. 79· De Epifcopo metropolitano. 80. Ut unufquifque progeniem fuam ufque adfeptimam generationem obfervet. 9i.De JPresbyteris ab ignotis Epifcopis ordinatis. 82. De eo qui vim àperfecutoribuspatitur, ut fufcipiatur. j J. De muliere qua cum viro fuo non poteft nubere. Ut fi quis homini aliquo iteranti manfionem vetaverit, fexaginta folidos 83· 5 <5· Ut abfque confenfu Epifcopi oblatio­ nes non accipiantur. $"J. Ut Presbyteri civitatis fine juffu fui Epifcopi nihil jubeant. }t.Nel®resbyteri rem Ecclefia abfque li­ centia fui Epifcopi vendant. Ï9. Si Presbyter vel Diaconus deferuerit Ecclefiam fuam, deponatur. 60. De Presbyteris vel Diaconibus aut Subdiaconibus à propriis Epifcopis exau8oratis. 61. Si quis Epifcopus , Presbyter, Dia­ conus , vel Subdiaconus ad bellum procejferit, deponatur. 62. Ut Presbyteri alterius regionis non facrificent prafentibus Presbyteris ip­ fius regionis. 6 3. De uxoribus & viris fe dimittentibus. 64. De Epifcopis litigantibus veljudicatis. 6$. Ab nareticonullus benedi&ionem acci­ piat. 66. De orationibus ad Patrem dirigendis. 6q. De Presbytero ab alio Epifcopo ordi­ nato. <58, De illis Presbyteris qui nefeiunt j'uxtà praceptum Salvatoris baptizare. 69. De Mijfis noftris , qualiter cum Epifcopisfingularum regionum circàEcclefias Det ejufque Sacerdotes agere de­ beant. 912 70. De eo componat. Ut omnibus maxima cura fit ne fine confirmatione Epifcopi vitam finiat aliquis. 84. De his qui fidelium oblationes auferunt vel vaftant, aut fine proprii Epifcopi juffione dant vel accipiunt. 85. Ut Presbyteri velDiaconi non migrent de loco ad locumfine Epifcopi proprii juffione. 96. De Epifcopis & Clericis peregrinis, ut contenti fint hofpitaliiaUs munere. 9j. Ut nullus habeat nifilegitimum connubium. 88. De his qui Epifcoporum vocationem vel correSionem contempferint. 89. Ut nullus Laicorum ex prxdiis Epif­ coporum quicquam accipiat. 90. De eo qui occiderit Monachum aut Cleriçum, ut arma relinquat. 91. De viro & muliere matrimonio copu­ latis , & pofieà dicente eâ non poffe eum nubere fibi. 92. Ut puella defponfata non detur alteri viro. 93-Ut boptimati cum Catechumenis non manducent. De Presbytero ordinato qui fe depre­ henderit non effe baptiqatum. 9Î- Si liber ancillam in matrimonium ac­ 94· cepit. 96. De raptoribus, & raptis virginibus vel viduis. Ml 9B Liber fextus. 914 97. De his qui rapinas infrà regnumfaciunt. 121. De Chorepifcopis , ne deinceps fiant. 98. De Sacerdotibus & Levius, atque Mo­ 122. Ne Judai fuper Chrifiianos magifiri nachis interfe3is vel debilitatis. 99 De his qui Epifcopo aliquam injuriam vel dehonorationem fecerint. 100. De religiofa muliere decepta, id efl, vefle mutatd, vel religionemprofefsâ. 101. De blafphemia in Deum. 102. De his qui in domo fua oratorium fe­ cerint. De privilegiis Ecclefiarum Cleri­ corum non corrumpendis. 104. Ne Epifcoporum vel reliquorum Cle­ ricorum vita turbetur. 10 j. De Clericis vel Sacerdotibus qui acci­ piunt Ecclefiasfine licentia Epifcopi fui, vel dc una ad aliam tranjeunt. I o6. De inceflis & criminofis , ac de infir­ mis & pernitentibus , atque de jeju­ nio quatuor Temporum. 103. 107. Ut Epifcopi Judicespublicos moneant ut rei carceribus reclufi Nativitate Domini,Pafcha &Pentecoflen, abfolvantur, v Miffas illis audiant diebus, ac refectifiant. vel minifin ponantur. 12 3. De Clencis falfariis. 124. Ut Clerici non habeant aSionesfeculares. nq. De Clericis qui de Ecclefia defifiunt. i atf. Quales fint Clerici. 127. De multitudine Clericorum. 128. De ordinationibus factis. 129. De injuria Epifcopi & letania fubverja. 130. Ne fideles ex propria confanguinitate uxores ducant ; nec illi qui dudùm minimi nupferunt, fine benediSionb Sacerdotis nubere prafumant. 131. Denonrecipiendis alienispernitentibus. 132. Ut non liceat Clericum vel Monachum fine epiflola Epifcopi fui proficifci. 13 3. De dotibus & publicis nuptiis. 134. De rebus Ecelefia ablatis aut frau­ datis , vel retentis. 13;. Ut nemo res Ecclefia, nifi cui jure de­ bentur,in quibuflibet regionibus conjacentes competere audeat vel tenere. 108. De i J 6. De his quifacultates Ecclefia delega­ 109. tas auferunt vel retentant. xyj.Utfocios fuos nominet apud quem pars rapina fuerit inventa. Monacho qui monaflerium fuum dimiferit. De pojfejfonibus adreligiofa loca per­ tinentibus. 11 o. De Monacho vel Monacha. m. De his qua àfingulis Principibus Ecclefiis funt concejfa , & qua finguli Antiflites impetraverunt, quod(acrilegiumfit hac auferentibus. Etae Cle­ ricis , ut non accufentur ad Judices fecufarts,fed ad Epifcopos proprios. ix %. De privilegiis Ecclefiarum. I ! J. Ut ea qua ad religionem pertinent , locis fuis St à fua diacefeos Syno­ 138. Da his qui diripienda 139. Ut Abbates in ejus Epifcopi in cujus parochia funt ,poteftateperfiflant. 140. Ut nullus Monachus relinquat fuum monafierium & cellas confiruatfine Epifcopi vel Abbatisfui licentia. 141. De apoflatis. 142. De excommunicatis. 143. Me Judices perfidorum excejfus abf­ que propriorum Sacerdotum confilio dis audiantur. 114. II J. Utprivilegia Ecclefiarumfemper ma­ neant incorrupta. facrilegium fit Ecclefia aliquid auferre , aut Sacerdotibus vel Miniftris ,aut ipfi fanSo cultui locoque injuriam inferre. indicare rtpt- riuntur. judicent. 144. De expofitis infantibus ac HP 116. De his qui ecclefiafiica privilegia vio­ lant vel difiimulant. colle&ione eorum. De Clericis relinquentibus officium Zuum, & adfeculares confugientibus. rt fervo non credatur,fifuper domi­ num fuum vel fuper alium liberum crimen injecent. 117. Qubd hi qui pradia ecclefiafiica diri­ piunt vel vafiant, facri legi fint exi­ lioque damnandi. 147. 118. Ut Epifcopi & reliqui Sacerdotes ab omnibus nexibus fint liberi. 149. DepaSis & placitis confervandis. 1 f O. Contrh priorum definitionem filio vel 119. Ne Judais adhareant vel defendant Chrifiiani. 120. De jacrificiis per fingulas Miffas à facrificantibus fu mendis. 148. Ut tefies ea tantùm tefiificentur qua in confpe&u eorum aSa effe nofcuntur. Quales debeant feriptura valere. heredi non licere venire. xqx.Neijuifquam accufetur vel puniatur, nfi manifeflis indiciisfcelus patuerit. xqi.Ut valeat commutatio ficut emptio. Mmm ij 915 t ; ?. Capitularium Si timore compulfus quifquam fe fer­ vunt effe dicat 154. De Presbyteris vel Diaconibus fine Epifcopi fui epifiolis ambulantibus. 1 f p Ut unus Abba duobus monafieriis mi­ nimi prafide at lg6. Dc Presbyteris vel reliquis Clericis non difinngendis à fecularibus Ju dicibus , fed à fuis bpifcopis. 1^7.Ut ClericiJudicesJecularesnon adeant. 138. Defecularibus qui per calumniam Ec­ clefiam vel Clericos fatigare prafumunt. 1 ç 9. Ne tefiificentur manumiffl. 160. De his qui cum furibus confiai fuerint. 161 · pojfefforper violentiam expellatur. 162. Ut ftdeies fidem fanet* Trinitatis dif cant. 1Î3. De contumacibus Presbyteris vel Cle­ ricis. 1 <$4. De Judicibus Clericis calumniam vel injuriam inferentibus. ιόf. Ut orationem dominicam omnes difcant fideles. \66. Ut nullus Epifcopus alterius Epif­ copi,vel Presbyter alterius Presby­ teri , parochiam invadat. . 16~J. Ut monafieriis vel reliquis Ecclefiis res non auferantur, vel ipfa à quo­ quam inquietentur. 168 Ut Clericiperegrini contenti fint hofpitalitatis munere, & nulli eorum liceat officium facerdotale in alterius paro­ chia agere abfque licentia Epifcopi in cujus parochia effe nofcuntur. 169. Ut nullus Epifcopus fine confenfu alio­ rum fe proferat anteriori. 170. Ut Populi oblationes Sacerdotibus in Ecclefia offerant. Et ut omni die do­ minica communicent. 171. Ut Sacerdotes figna tangant horis canonicis. 173 De ftolis geflandis. 173. Ut Secreta non incipiatur, nifi pofl hymnum finitum. 174. Ut adnunttetur Symbolumfidelibus à Sacerdotibus. 175· Ut Presbyteri adnuntient viris & fe­ minis , nifi memoriter Symbolum & Orationem Dominicam tenuerint, de facro fonte filiolos vel filiolas non fijcipiant. iq6. Ut fi lentium in Ecclefia teneatur, & devotè verbum Det audiatur. 177· Ut Epifcopo infantuli ad confirman­ dumprafententur 178. Ut Presbyteri fine facro chrifmatc olcvque benedicto non proficijcantuf. 17p. pid Ut Presbyteri oleum infirmorum ab Epifcopo expetant. 180. Ut nullus Presby terparockianus aliu­ bi prefumat chrifma accipere, nifiab Epifcopo luo in Cana Domini. 181. Ut baptizari non pratfumatur, nifi in vigilia Pafcha & Pentecofien. 1S2 Ut i nfiruanturfideles qui parvulos de Jacro Jonte fufcipere cupiunt. 183. Ut nulla pretia de baptizandis confignandifquefidelibus exigantur. 184. De quorum baptijmate abjque dtfflmulatione dubitatur , ut baptizentur jprctceptum efi. 18;. Ùt Presbyteri in EcclefiafidemJane­ tte Trinitatis doceant. 186. Ut Presbyteri adnuntientpopulo qua­ tuor legitima Temporum jejunia. ‘ 187.6//jejuni atria legitima in anno agantur. 188. Ut populus, nifi duobus temporibus, infantesfuos adCaptifmum non offerat. 189. Ut dies dominicus reverenter colatur. 190. Utadnuntient Presbyteri eodem modo ficutjabbatum Pafcha cum fuo Paf­ cha , fabbatum Pentecoflen cum fuo die dominico obfervare. 191. Ui adnuntient Presbyteri populo fe ab inlicitis abfiinere connubiis. 192. Ut publicè Presbyteri adnuntient ple­ bi decimas & primitias omnium fru­ gum ad benedicendum offerre. 193. Ut fideles intellegant padum quod cum Deo in baptifmate fecerunt. <94. Ut Sacerdotes admoneant viros & mulieres ut luminaria ad bafilicas deportent. 193. Ut admoneant Presbyteri plebem ne in Ecclefia contentionibus & verbofitatibus defendant. \ÿ6. Ut Presbyteri folliciti curent ne inhonefla & turpia qualibet fiant in Ecclefiis. 197. Ne in mortuorum funeribus jüxtà Pa­ ganorum ritum agatur. 198. Ut pro defun8is amicorum parentes eorum triginta diesadimplerejaciant. 199. De his quos Epifcopus aut Sacerdos excommunicavent, ne eos fideles recipiant. 200. Ut nullus Presbyterfuam Ecclefiam fine confenfuEpifcopifui derelinquat. 201. Ut facra myfleria nullus Presbyter , nifi in loco confecratn , agat. 202. Ne aliud altare in Ecclefia confecrata, •nifi quod ab Epifcopo confecratum efi, aliquis Presbyter erigat. 203. Ut Epifcopus, Presbyter, & Diaco­ nus , non fint aleatores & ebrtofi. Liber fextus. $17 204. Ut nemo Clericorum ufuras accipiat. 2oy. Ut diem dominicum, in quo Dominus furrexit ,cun3i venerabiliter colant. 206. De recoAciliandis pctnitentibus. *07· Quot fint dies purificationis mulieris. 208. Ut Miffarum celebrationes in locis 'incongruentibus non fiant. 209. De propinquitate. 21 o. De fervo qui damnum cuilibet intule­ rit, quia agendum fit. a 11. De eo quiadmallumlembus mannitits fttent, & non venent. 212. De eo qui filios non habuerit, & in eorum loco aliumfibi heredem facere 1 voluerit. 213. De denarialibus, qualiter poffmt he­ reditate. 21*. Ut omnefacramentum in Ecclefia ju­ retur. a 1 J. Ut vitia qua remanferuntex ritu Gen­ tilium Fideles caveant. 216. De Ecclefiis reftaurandis. 217. Ne Presbyten , priufquàm exami­ nentur, ordinentur. 218. Ut dominici Miffi Scabinos, Advo­ catos , 6* Notarios eligant. s J 9. De his qui legem fervore contemnunt 220. Ut Fideles /e à vitiis abftineant qua quafi naturaliter in ufu habentur. 221. De his qui heribannumfolvert debent. 222. De fugitivis & peregrinis, ut diftringantur. 223. De armillis & bruniis negotiatoribus non dandis. 224. 225. Ut menfura aquales fiant. Ut Chnftiani ab otiofo fermone fe caveant, vel à cateris vitiis. Ut fuPer vejlituram Pippini Regis tefiimonia non mittantur. 2 ai. Dc Capitulis qu» in lege noviter ad­ dita funs. 3 j 8. Ut nullus adplacitum banniaturpra­ ter Scabinos feptem , (S' qui caufam quarere debent. Ζλ·falfis teftibus non recipiendis. Qualiter Fidelibus Chrifiianis incefta cavenda fini. 239. 240. 241. De non jurando per vitam Regis. 242. Ut Mijfi non folùm de adnuntiatio- 243. *44· 24f. 24Î. ne ,fedetiam de opere , breves afferant, Ut nullus prafumat teloneum , rodaticum , & pulveraticum recipere. Ut Fideles jitfia judicia judicent. Ut Ecdefia earum juftitiam obti­ neant. Ut poteftatem Epifcopi omnes intelli­ gent , & infiruantur qualiterfive fe­ cundùm canonicam, five fecundùm monafticam regulam , eis ' ivendum fi'· . 247. De viduis hominem aliquis fine caufa ad judicium mittere. 329. Si liber homo in monafierio regulari comam depofuerit, 230. De conjugio, qubd à Deo fit conftitu­ tum , & quod non causa luxuria ,fed causa potius filiorum appetendumfit, 231. Ut omnia qua wadiari debent, fecun­ dùm legem rewadientur. 232. Ut nullus ebrius caufam fuam poffit in mallo conquirere. De nullo ad bibendum cogendo. De MiJJis dominicis difcurrentibus. Ut à coitu pragnantiumfidelesfeabf­ tineant. De canibus qui in dextro armo tonfi funt. 233· 334. 23 y. 2ji. & orphanis, & miniis po­ tentibus. 248. De non parvipendenda excommuni­ catione Sacerdotum. 249. De Epifcopis & Comitibus, ut fibi , confenfum invicem prabeant. ayo. Ut latrones vel homicida ,βνΛΐ adulte­ 2 y i. 2 j 2. ri ,fub magna correctione confrin­ gantur. De rebus invafis. Defuperbia , propter quam Diabolus corruit. 2f 3. De eo cui non reRi judicatur. 254. De invidia, per quam Diabolus homi­ nem ejecit deparadifo. 2yy. De odio & dijcordia. 2 y 6. Capitularium dominicum, datum anno Incarnationis Domini noftri Jefu Chrifti DCCCVi. ad Theodonis villam, & anno imperti Domini 22"j. Ut nec Colonus nec fifcahnus tradi­ tiones faciat. 228. Ne prafumat 9i8 237. Karoli V I. 257. De Laicis qui noviter funt converfi. ay8. Ut Scriba falsb non fcribant. 25· 9. Ut compotum difcatur. 2 io. De derelinquentibus feculum propter fervitium Dei. aii. Ut fervi proprii non tondantur, vel ancilla non velentur , nifi ad menfuram. 262. Utfuperflua Congregationes nulla­ tenus fiant. aij. De his qui fecundùm regulam non pulfantur. 264. Ut infantula non velentur. 2 i y. De Laicis, ut non fint Prapofui Mo­ nachorum. 266. Ut inceftuofi canonici examinentur. 5 pip ’ Capitularium udj. D* his qui per aliquod fcelus rebel­ lesfiunt. a$8. De juftitüs Ecclefiarum Dei, orpha" norum ,pupillorum , ac viduarum. a$9‘ De jufttuis regalibus. 370. De fame vel ceteris tribulationibus. 271. Ut arma infràpatriam non portentur, αηι. Ut omnis noma de duodecim manfis bruniam habeat. De negotiatoribus qui partes Sclavorum vel aliarum genuum petierint. a7f. Ut caufedici· qui adquiefcere nolue­ rint y recludantur. ayq. De juramento, ut nulli alteri nifipro­ prio Seniori juramentifidelitas pro­ mittatur. aj6. De his qui confpirationem fecerint, ut tripliciter judicentur. 277. De perjuriis, ut caveantur. 278. Ut Vicedomim, Advocati, & Cente­ narii pravi auferantur. 3.η$. Ut antiqua telonea & jufta exigantur à negotiatoribus , nova verb & in­ jufta repellantur. - 280.1?« fugitivis Clericis & Laicis illud fervandum eft qubd in Capitulari dominico continetur. 281. 282. * 28). De his qui ad Dei fervitium volunt accedere, ut abfque licentia regali non id agant qui liberi exiftunt. Ut potentiates non opprimant pauperes. Ut EcclefixnoviterinventxfineEpif­ copiprobatione non venerentur. 284. De falfis monetis qux contrà jufti­ tiam fiunt. rfLf.Ut henbannus dominicusfideliter exi­ gatur. xib. Ut cenfus regalis inde folvatur unde olim exigebatur legitimi. 287. 288. Quid de latronibus agendum fit. Quid de illis qui uxores habentfifcalinas ,fit agendum. a8p. De hbns canonicis, 920 fi juftitiam ab aliis requifierint, aut ab etsjuftitiam quis quxrere voluerit, qualiter inter illos judicium termi­ netur. ^6. De hominejudicio Scabinorum judi­ cato.' De eo qui latronemforbannitum reci­ pit ,five fervus, five liberfit. 398. De Comite qui latronem inforbannum miferit, ut aliis vicinis Comitibus notum faciat. Λ99. De his qui terrenis mercimoniis infiftunt, ut magis obfupemx vita defiderium, quàmpro humana ambitio­ ne, faciant. 300. Ut ecclefiafticis audientia minimè de­ negetur provocantibus. 301. UtEpifcopus quilibet alterius plebem Epifcopi vel fines non ufurpet. 302. De Clericis fuperbis, ut coerceantur. 3 03 De his qui Statuta Patrum violant ,fi Laicusfuerit, communioneprivetur; fi Clencus , honore. 304. De his qui contrà fuam profejfionem vel fubfcriptionem venerint , quid agendum fit. joq. De Presbytero qui fe ab Epifcopo fuo diviferit. 30Î. De Presbyteris qui abfque Epifcopi fui conficientia agenda celebraverint. 307. Ut Epifcopus lapfum incurrens, fi plures congregare nequiverit, à duo­ decim auatatur. 308» Ut Epifcopiplebes alienas non ufurpent,&utnemo ex eis collegamjuum in diotcefi vel aliubi fupergrediatur. 30p. De Epifcopo qui ab aliquo impetitur, velfi tpfe quxftionem aliquam retu­ lerit , ut perEpifcopos Judices caufa terminetur. 310. Ut nullus Epifcopus alium Epifcopum conculcet aut impediat. 311. JVe Presbyteri vel Diaconifine confi­ ut veraciter ha­ cientia Epifcoporum fuorum aliquid De Laicis, utOrationem Dominicam memoriter difcant. 312» De loco dando peregrino Epifcopo in tpi. Capitula qux ad Legem Salicam mit­ 313. Denon condemnando illo cujus caufa beantur. apo. tendafunt. De occifione Diaconorum vel aliis caufis. ap2. agant. quo facrificet. diligenter non eft examinata. 3\^.Denis qui falfa fratribus capitalia obiciunt. Capitula qux Domnus Karalus Im­ perator conftituit. a93. De latronibus. 315. De deponendo »P4· Ne aliquis de ignoto homine equum, bovem , vel aliud animal emat. 3 1 tf. De ap y. De illis hominibus qui propter eorum culpas ad mortem dijudicati fuerint, &pofteà etsfueris vita concefia, qubd Sacerdote vel Levita, fi crimen aliquoddefe confejfifuerint. his qui libellos famofos inventi fuerint in Ecclefiapofuiffe, ut ana­ thematizentur. HjiUt delator communionem nec in finem accipiat, fi inventus fuerit quilibet Liber fextus. 9U per delationem ejus prdfcriptus vel uuerfedus. Jt8. Ne auol ipfeftrrt non valut. aliquis Epifcopus Λ vel inferior gradus, dominico die quemquam ju­ dicare prafumat. De potente, fi pauperem expoliaveverit,& non reddiderit admonente Epifcopo, ut excommunicetur. 341. Ut nullus Clericus ab Epifcopo fuo re­ cedere prafumat & ad auum tranfire. 311. Ut Clerici qui arma prafumpferint, , in monafterium ad agendam poeni­ tentiam tradantur. 322. Ut nuÙus Regum hujus Canonis ccnfuram in aliquo violari permittat. 3a3» Utunufquifque alterius ruinisfaccur­ rat ,& iram Dei per fuam compaffio- 344. nem 4 fe removeat. Qubd lex quam Rex qui prior fuit, inftituit, ab illo qui ei fuccefferit pan fententiâ roborata fit. 348. Utcoùtriextraneosparentelaautpro­ pinquitas teftimonium minimi dicat. 349. Contra priorum definitionem filio vel heredi non licere venire. Ut in metropolitans fede ad Synodum agendam omnes Pontifices confe­ 3 70. Non 3i>. 3 20. 3 24’ ft a7. ' 922 340. Ut non irnponat aliquis alicui pondue rantur. 33S. Ut dignitatem amittant omnes qui ad expeditionem exercitus non pergunt, aut dc exercitu fugiunt. 3*7· 3*8. Ut Chrifiiani ex propinquitate fui fanguinis connubta non ducant. Ut non varientur qua propter utili­ tatemfunt inftituta. 3 *J>. De fide Nicana fervanda. Et ut privuegiaEcclefiarum integra maneant. 330. Qubd contrâ caput non fit agendum. 331. De Presbyteris qui contra Canones ad comitatum ire voluerint fufeeptis, qui dominico decreto communione alieni decernuntur.' 332. De Sacerdotum Domini caufis non ter­ minandispriuj'quam ex utraqueparte fideliter audiantur,&pariter ac dili­ genterperferutentur. 333· Quod Dominus, qui animas homi­ num falvat, imitatores nos velit fuat effit pietatis. 334. De religionis periculo ab uniufcujufque pietatis confciesuia removendo. 33 7- Ut fuarum rerum & omnium Eccle­ fiarumfint communione contenti quo­ rum caufa adhuc terminanda eft. 3 3 6. Ut non finantur incurri quorum caufa incerta eft. 337· De his qui ifedibus fuisfueruntpulfit & alii tn illorum locumfubftitutifusu. 33®· De his qui non debent redire ad mili­ tiam fecularem. 339· De his quos oportet majori auRoritate curare. Utnsdlus apoftolicasfanSiones temorare priefumât. 342. De amicitia Sffamiliaritatefervanda; quamjjui non conténduntfiacilèfervant. gentis homine* ad exerci­ tium imbuantur legibus. ~ _3. Ut 343. i alienet De fervo non credendo, fi fuper alipun crimen objecerit. 3 47. Ut teftes teftimonium ,nifiprafentes , non dicant. 346. Depaâis St placitis confervandis. 347. Q*M ^nc ft* vera c*ritas quâ D,eus Proximufque diligitur. Et ideireb admonendi funt omnes Fideles ut hanc obfervare curent. eft danda pajfim accufandi vel puniendi licentia. 3 j I. Sidefure quis nefciens aliquid com­ paraverit. 3f a. fle teftificentur manumijfi. 373- Sx pojfeiforper violentiam expellatur. 3 5 4- Si ad diripiendum quifque alios invitaffe reperiatiir. 3ί7· Ut focios fuos nominet apud quem pars rapine fuerit inventa. 3 Ji. se his qui diripienda indicare repe­ riuntur. ' 3S7- De non fufeipienda criminatione ad­ versus Dodorem , neque accufaiorem adversus eum audiendum. 3f8. Ne unus Epifcopus cognitionem fibi vindicet. 3 S 9- Ut hi quorum libertas nefeitur, nequa­ quam.accufent Sacerdotes. 3 6<>. Ut abfesues non judicentur. ' 361. De his qui falfa'aliis inrogant. 3 Sa. Ne vilesperfonee ad accufandum Sa­ cerdotes admittantur., 3S3. Ne-Judices ccufcunperfonn abfentis fuA fententiA prnfumasu. 364.* Ne aliquis çriminofus 'Epifcopum accufet. 355. Qubd qui Epifcopum accufat, Dei ordinationem accufat. 356. Ut litem habentes, five petitor,feu poffeffor ,fi Antiftuumjudicium ele­ gerint » ad eos dirigantur. 357. Ut ea inHbata ferventur qua Patrum auSoritas catholicorum lege inftituit. 3 Si. Ut privilegia qua propter Religionem inftituta funt, nulla interminatione novd mutilentur. n Capitularium 3θ· Ut fi Chorepifcopi aliquam confecra- 914 Ut Laicis, quamvis rehgiofis , mulla fit difponcndi de rebus Ecclefia data facultas. 3 94. Quod pradones Ecclefiafacrilegifini, ficut Scriptura tefiimonio 'compro­ batur. 39f. Quod ea qua Domino confiéerantur, ad jus ecclefiafitcum pertineant. 1 Domni Karoli Imperatoris^ orma- 39^· Ut fi quis dignitatem prafumpferit nà generaliter decretis, atque ab quam non meruit à Principe vel omnibus firmatis, & eundis pro lege jufio Seniore, facrilegus habeatur. tenendis contraditis. 397· Ut illi qui diverfis fceleribus implicoi371. Ne Epifcopi ad bellapergant.Concefti funt, ad tefiimonium non admit­ fio Domni Karoli imperatoris. tantur. 3 7 2.Ex quibusfuprà.Sacerdotibusomnibus. 398. Ne anti Judex jaculetur in reum fen­ 3 7 3· Ex quibusfuprà. Generaliter omnibus. tentiam , quàm ipfe confiteatur aut 374. Ex quibusfuprà.Generaluer omnibus. focii fui eum convincant. 37ί Ex quibusfuprà.Generpliter omnibus. 399- Non ejfejudicandum adversus abfen376 E xquibusfuprà.Sacerdotibus omnibus. tes. 377· £χ quibus fuprà. Aliquid Sacerdoti­ 400. Ne Epifcopus quilibet alium concul­ bus, aliquid populo. cet Epifcopum. 378. Ex quibusfuprà. Generaliter omnibus. 401. De Epifcopo depofito quife ad Roma­ 379-Ex quibus Juprà. Aliquid Sacerdoti­ num Pontificem reclamaverit. bus , aliquid populo. 40a. Ne in Pradicatores Ecclefia detrac­ 3 80. Ex quibus fuprà. Generaliter omnibus. tiones feu vituperationes fiant : quod 3 81. Ex quibusfuprà.Sacerdotibus omnibus. canonica Scriptura damnat. 38a. Ex Capitulis Domni Karoli Regis 403. Quod Epifcopi inter fe corrigere, fi anno regni ejus x 1. adis. De his qui quid ortum fuerit, debent. infrà regnum fine jujfione dominica 404. De facrilegis, qubd fures fint, tefie per vim aliquid rapuerint. Scripturâ. 383. Ex Capitulis Domni Hludouvici In40f. Qubd quicquid offertur Domino , ghilenaim apofiolica aucloritaie &fyfanctum SanSorumfit, St adjus per­ nodali fanblione , omnium videlicet tineat Sacerdotum. Clericorum ac Laicorum generaliter 4Off. De his facrilegis qui Ecclefia ejufconfenfu atque hortatu, decretis. que Sacerdotibus injurias inferunt. 384. De eo qui facultatem depraedationis 407. Quod omnia qua Domino offeruntur, dederit malitiosa faHione, ut vivus procul dubio & confecrantur. comburatur. 408. Ut Chnfiiani ex propinquitate fui 38;. Ut contumelia temeri preefumpta ab fanguinis connubia non aucant. univerfis depellatur. 4°9- De eo qui fe incefiuofo ordine hisper385. Ut capitale fupplicium excipiat qui fonis quibus à divinis regulis prohi­ violentiam commififfe dinofcitur. bitum efi, conjunxerit. 387. De eo qui fibi indebitum Locum ufur- 410. Ex libro Legdm Theodofii III, capi­ paverit. tulo XI. de rncefiis. 388. Ut inviolata permaneant qua diverfi ■\W.Ut nullus devotam Deo virginem vel Principes fiatuerunt. viduam conjugem accipiat. 3 89 Utfi Ecclefia privilegia alicujus teme­ 4l2. Quod blafphemiam Deo inferat qui ritatefuerint corrupta,piaculum quin­ fe cum Deo faerata mifcuerit. que librarum auri poena multetur. 4'3· Ut Clencus proprio honore privetur, 390. Ut qua diverfi Principes fiatuerunt , fi cum femina deo facrata vel velata vel Antifines finguli pro caufis ecclefe commijcuent. fiafiicis obtinuerunt, inconvulfa per­ 4'4- Quod facrilegi & violatores , juxtà petuo ferventur. Apofiolum, fint qui violant facrata391. De privilegiis Ecclefiarum , quatinus rum feminarum corpora. incorrupta perfiflant. 4l J. Qubd fornicatio omnibus peccatis pe 392. Quodfervari debeat, potius quàm au­ riculofior effe perhibetur. fer ri, quod fanSa Dei Ecclefiafuerit 41$. Quales debeant feriptura valere. collatum. 393. tionem aut confirmationem fecerint , ,ab Epifcopis canonici reformentur. \^7°· De generali totiuspopuli fupplicatio'x ne apud Principem pro Sacerdotum j caufa. ne in hofiem aut pugnam per/ gerent, & quale eis omnious ex hoc immineat periculum. Ex Capitulis 4«7- Ut Liber fextus. 4 » 7» Ut ita valeat commutatio ficut & emp­ tio. 916 428. De his qui non folùm de rebus fuis aliquid Ecclefi» conferunt , fed 418. Dc excommunicandis Judicibus & po­ etiam ab aliis conlatas injufti ppffident. tentibus qui non Je emendaverint. ±19. Ut Epifcoporumjudicio incefta matri mania emendentur. 429. 420 De rebus Ecclefia qua fibi jure de­ bentur, he in aliud transferantur. 430. Qubd homicida ante Deum deputen­ tur qui res Ecclefia vaflant. Ut capitalipeenA multentur qui facrilegia , adulteria , pradationes , aui devafiationes exercuerint. 421. In to loco manendum unicuique ubi­ cunque votum vovent. Qubd maximum peccatum fit fpiritalis commatris conjun&o. 431. 4»a. De eo qui paganas obfervationes fe­ cerit. 423. Prctceptio ut mancipia Chrifiiana Pa­ ganis vel Judais non tradantur. 424. Ut omnes novenni quantum malumfit Deo facratas incefiare. 42;. Ut quia neceffitas bellorum cogit. pars pecunia qua Ecclefia debetur, aliquanto tempore fub precario reti­ 4 2 ί. neatur. Ut Ecclefiarum privilegia, velfacul­ tatem ,five quicquid ad cafdem per­ tinet , nullus invadere prafumat. 427. Ut neque Rex nequefecularium quifquam per vim pnedia Ecclefiarum rapiat, quaEpifcopi, Abbates , vel Abbatifia regere videntur. SEXTUS Incipiunt Auicunqui vi De viris, qubd in cafiitate uxores fuas diligere,. eijque , ut vafi infir miori, cufiodiam & reliquam neceffitatem debeant impendere. inter virum & W-Ve confer uxorem. 434. Ne Clerici cujufiibet ordinis à quibujlihet Leucis injurientur, vel apud altos quàm apud Epifcopos accufentur. 43 J· De his qui innocentes apud Princi­ pem vel apud alios accufttvennt. 4J 6. Ut Clerici de his caufis quas feculi leges non admittunt, minimi impe­ tantur. INCIPIT nonnulla effuderit LIBELLUS. Capitula Legis divini. Dc effufione fanguinis. Ges. c· j· L 45 2. Dc eo qui per indufiriam proximum huma­ voluerit occidere. VI. Si quis de induftria occiderit pro- rw. ». num fanguinem , fundetur fan- ximum fuum,&per infidias, ab altari meo guis illius. .^evelles ” eum, ut moriatur. Qubd hi qui nomen Domini in vanum De eo qui percufferitpatrem aut matrem. adfumpferint, graviter feriantur. VII. Qui percufferit patrem aut ma». II· Non adfumes nomen Domini Dei trem, morte moriatur. 7. tui in vanum » nec habebit infontem Do­ Non maledicendum patri & matri. minus eum qui adfumpferit nomen Do­ VIII. Qui maledixerit patri fuo & iu. ». mini Dei fui fruftri. matri, mone moriatur. De honorando patre & matre. Dc eo qui hominem furoau fuerit Ct IW. ». 1». III. Honora patrem tuum & matrem vendiderit. tuam, ut fis longaevus fuper terram. IX. Qui furatus fuerit hominem, & w ». Ut qui vendiderit filiam fuam in famulam, vendiderit eum, convidus noxa:, morte non egrediatur ficut ancilla. moriatur. iwa.c.»i. IV. Si quis vendiderit filiam fuam in De his qui rixati inter fe fuerint, & 7. famulam , non egredietur ficut ancill.c percufferit alter alterum. exire confueverunt. Si placuerit domino X. Si rixati fuerint viri, & percuflerit ixu. fuo, cui vendira eft, admittat eam libe­ alter proximum fuum lapide vel pugno, '* ram i & ad alium populum non licet ip& ille mortuus non fuerit, & jacuerit in fam vendere. ledulo 1 fi furrexerit & ambulaverit foris Ut qui hominempercufferit, morte moriatur fuper baculum fuum , innocens erit qui iulv. 1*. V. Qui percuflerit hominem , volens percuflerit i ita tamen ut operas Si. impenoccidere, morte moriatur. las ejus in medicos reftituat. Torn. /. N nn *927 Capitularium De eo qui perçu ferit fervum fuum vel an­ cillam lapide vel virgà, & mortui fuerint. ïioJ.c it. XI. Qui percuiterit fervum fuum vel ‘°ancillam lapide vel virgi, & mortuus fixe­ rit in manibus ejus, reus erit. Si autem uno dic fupervixerit vel duobus, non fubjacebit p fed abire patieris, ancilla. captos tfihens pullos fuos, ut benedicat te IbU. c. i?. XXXII. Homo fi dormierit cum Dominus. *· *0, muliere coitu feminis qux fuerit ancilla, Ut cùm adificatur domus nova , fiat etiam nubilis, & tamen pretio non re­ murus per circuitum domus. dempta , nec libertate donata , vapula­ X LII I. Cùm aedificaveris domum IW· »· ·· bunt ambo, & non moriantur. Non debere auguriari , nec obfervare novam, facies murum tefti per circuitum, ne effundatur languis in domum tuam, fic magos 6* ariolos. fis reus labente aEo fic in praeceps ruente. h>U.v. μ. XXXIIL Non auguriemini ; nec De vinea altero femine non ferenda. obfervetis ad magos nec ariolos, nec ali­ XLIV. Non feres vineam tuam altero iw. %. 9. quid fciatis per eos. Ego Deus vefter. De honorando fene. femine > ne ea qux fevifti fic qux naf­ cuntur ex vinea, pariter fandificentur. n>ia.v. p. XXXIV. Coram cano capite conTom. I. Nnn ij XXIV. Si feduxerit quis, virginem defponfatam , & dormierit cum ea, do­ tabit eam, fichabebit uxorem. De patre puella , fi tam dare noluerit, ut reddat pecuniam juxtà morem dotis. IWiv. η. XXV. Si pater noluerit virginem da­ re , reddat pecuniam juxta morem dotis quam virgines accipere coniueverunt. De maleficii. ’· »·· XXVI. Maleficos non patiaris vivere. De hit qui cum jumento coierint. IbU. v. ij. XXVII. Qui coierit cum jumento, morte moriatur. De hit qui Diis immolant vel advenas affligunt. ΛΜ. ». *0, XXVIII. Qui immolat Diis, occida­ tur. Advenam non contriftabis, neque affliges eum. De decimis & primitiis Domino offerendis. 1UL v. 19. XXIX. Decimas tuas, & primitias non J0· tardabis offerre Domino de filiis tuis pri­ mogenitis. De bobus quoquè fic ovibus fimiliter facias. Septem diebus fit cum matre fua .* die odavo redde filium Do­ '*· * *93i Capitularium Ut non aretur m bove fimul & afina. Deutero». X L V. Non arabis in bove iunul & »». to. afina. , Non induendum vejhrrientum quod ex lana. & Imo contexitur. Ibid.»». XLVI. Non indues vcllimcncum quod ex lana & lino contextum eft. De puella virgine defponjata. W1 j. XLV1I. Si quis puellam virginem M‘ defponiaverit, & invenerit eam aliquis in civitate , & concubuerit cum ea, addu­ cas utrofque ad portam civitatis illius, & lapidibus obruentur> puella, quia non clamavit, cùm eflet in civitate) & vir, quia humiliavit eam. De defponjata virgine in agro reperta. »j. XLVIIÏ. Si aurem in agro repererit vir puellam qux defponfata eft, & dor­ mierit cum illa, ipfemorietur folus. Puella nihil patiatur. Ut eunuchus attritis tefticulis Ecclefiam Dei non intret. n>y. c *· ’■l· XLIX. Non intrabit eunuchus, attritis vel amputatis tefticulis & abfeifo vere­ tro , Ecclefiam Domini t nec ingrediatur eam manzer, hoceft, dc fcorta natus. De pecunia ad ufuram non fceneranda. L. Non fueoerabis fratri tuo ad ufuram pecuniam , nec fruges nec quamlibet aliam rem De voto non differendo. Ibid. u. LI. Cùm voveris votum Domino Deo tuo, non tardabis reddere, quia requiret illud Dominus Deus tuus. Et fi moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum, do­ nec facias quod ore proprio Domino promifiih. Ut homo qui uxorem acceperit, non accedat ad bellum. ïKc.»4.f. LU. Cùm acceperit homo uxorem, non accedat ad bellum. nec ei ulix injun­ gantur neceffitates publier i fed vacabit abfque culpa domui fux j & ut uno anno Ixtetur cum uxore fua. n»i 1 g. Ut non occidantur patres pro filiis, nec filii pro patribus. IW ir. LUI. Quôd non occidantur patres pro filiis , nec filii pro patribus j fed unuf­ quifque pro peccato fuo morietur. De eo qui vim à perfecutoribus patitur, ut fufcipiatur. LIV. Si quis vim àperfecutoribus paffus fuerit, fufcipiatur, & requiem inve­ niat, ad quamcunque Ecclefiam venerit. De muliere qua cum viro fuo non poteft nubere. Λ' iufj, LV. Si vir &: mulier conjunxerint fe in c ’ '· matrimonium, & pofteà ducrit mulier dc $>31 viro non poffe illum nubere cum ea > fi ea poterit probare qubd verum fit, accipiar alium. Hincsar. ap, »7. c. f. Rbaban. ep. ad Hcribald. c. *». lù*c , dt. 11. cap. i). Regino,^b. ». c. *41. Butchud. lib. c. 40. Fulbert, eptft. 64. Ivo , par. S. c. to. * 17t. Gratian. 17. q. a. c. ap. QmM «mmb. k jj. q. 1. c. t. QMitUf». Fïdr Notat ad Lupum, pag. 417* Ut abfque confenfu . Epifcopi oblationes non accipiantur. L V L Uc percer confcientiarq Epifcopi oblationes fruduum Ecclefix debitas nui* lus vel dare vel accipere audeat. Ut Presbyteri civitatisfine juffu fui —λ V ,5^. Epifcopi nihil jubeant. LVII. Uc Prefbyteri civitatis fine juffu fui Epifcopi nihil jubeant, nec in unaFemad. quaque parochia aliquid agant. Ne Presbyteri rem Ecclefia abfque licentia fui Epifcopi vendant. LVII1. Ut Prefbyteri rem Ecclefix M,. e°’6* fine licentia vel fcientia fui Epifcopi non vendant, nec cuiquam tribuant^ Si Presbyter vel Diaconus deferuerit * mftd, Ecclefiam fuam , deponatur. LIX. Uc Prefbyter vel Diaconus qui deferit Ecclefiam fuam, & ad aliam tranfieric, deponatur. De Presbyteris vel Diaconibus aut Sub diaconibus d propriis Epifeopis exauc- toratis. LX. Ut Prefbyter vel Diaconus, aut Subdiaconus, fi à proprio Epifcopo exauctoratus fandi minifterii omeium incipiat prxripere, fpem reftiturionis non hat>eac. Si quis Epifcopus , Presbyter, Diaconus, vel Subdiaconus ad bellum procefferit, dqponatur. LXI. Si quis Epifcopus, Prefbyter, i&ac.ric aut Diaconus, vel Suodiaconus, ad bellum «t.c· «°· procefferit, & arma bellica indutus fuerit ad belligerandum, ab omni officio depo­ natur , in tantum ut nec laicam commu­ nionem habeat. Ut Presbyteri alterius regionis non facrifi­ rent prafentibus Presbyteris ipfius reg‘™“· LXII. Ut Prefbyteri alterius regionis, «o». prxfencibus ipfius regionis Prefbyceris, ro^‘IIe^· non facrificent. JM. ’ De uxoribus St viris fe dimittentibus. LXI11. Ut hi vel hx qui uxores aut viros dimittunt , non nubant ) fed aut continentes maneant, autfibimcc recon­ cilientur. Liber fextus. 93j De Epifcopis litigantibus vei judicatis. CondL LXIV. Si litem habuerit Epifcopus S«dk.c. j. cum alio Epifcopo, non alterius, fed nix provincix Judices quxrat. Er ut judicato A Cofl», in *iiqua caufa Epifcopo liceat iterare * judicium i &, fi neceflè fuerit, libéré G1"1 ρ*ώ· Epifcopumadire Romanum. -, mw, Ai hmretico nullus benedi&ionem accipiat. LX V. Uc ab haeretico benediélionem nullus accipiat. De orationibus ad Patrem dirigendis. L X V L Ut nullus in precibus nifi ad Patrem dirigat* orationem j uc priùs cas cum inftruftioribus vel eruditioribus tra­ det. ConciL Canhag. 3. c. 1]. Ferrari. c. ai>. Capirnlan an. 744· «· f· De Presbytero ai alio Epifcopo ordinato. Iro, pu. L X VII. Ordinatus Clericus ab alio <■ c.«4«. Epifcopo, non deprecante vel confcn‘4i’ tiente luo, in Clero non maneat. De illis Presbyteris qui nefeiunt juxtà pmcepium Salvatoris baptizare. vUeiiani LX VIII. Illos omnes quos illi Pref•d M J » · by teri baptizaverunt qui nefcierunc juxta praeceptum Domini Salvatoris noftri Jefu Chrifti baptizare, neque fandx Trinita­ tis myftica verba invocare , proptereà ju­ bemus eos baptizari, quia fine fide fandx Trinitatis funt baptizati. De Miffis nofiris , qualiter cum Epifcopis fingularum regionum etreâ Ecclefias Dei ejufque Sacerdotes agere debeant. LXIX. Ut Miffi noftri uni cum Epif­ copis propriis magnam curam habeant quatinus diruta: Ecclefix pleniter reftaurentur atque ornentur, fle qux dotant non funt, vel qux dotem fuam perdium vel fubcradam habent, pleniter & cano­ nicè dotentur ; ut quod injuftè perdide­ runt, juftè recipiant. De his qui Ecclefias fuas nec dotare nec dotem refiitui volunt. Et fi eas dotare no­ luerint quorum funt, aut fubcrada red­ dere noluerint, Epifcopus proprius ad do­ minium fux fedis Ecclefias revocet futuris CipitoUr. temporibus polfidendas. Qubd fi aliquis liberorum his rcfulcaverit, ab Epifcopo ejufdem lociReliquixex hisauferantur & in meliori loco ponantur, & ipfxdcftruantur vel crementur. De eo qui femetipfum occidit, aut laqueo fe fufpendit. pu. LXX. Dc eo qui femetipfum occidit, «·· '· ’· aut laqueo fe fufpendit, confideratum eft ut fi quis compatiens velit eleemofynam pu* dane, tribuat» & orationem in pfalmodiis faciat. Oblationibus tamen & Miffis ipfi careant i quia incomprehenfibilia funt ju­ dicia Dei, & profunditatem confilii ejus nemo poteft inveftigare. 1 Ut incefii &parricida canonicè coerceantur. LXXI. De inceftuofis & parrieidis, ut canonicè coerceantur j ficut de illoiudicatum eft qui maçencrx fux .filiam ftupravit, ut conjugium ultra non .repetat, & militix cingulum derelinquat, fle aut monafterium petat, aut'fi foris remanere voluerit, tempora ptenirentix fecundùm Canones pleniter èxfolvac. Ut nec a Clerico phylacteria nec ab ullo fiant Chrifiiano. >' LXX II. Ut Clerici vel Laici phylacteria vel falfas Lriptiones, aut ligaturas, qux imprudentes pro febribus aut aliis peftibus adjuvare putant, nullo modo ab illis vel i quoquam Chriftiano fiant, quia magicx artis infigniafunt; fed pro infirmicate illud quod Apoftoli & Canones fanxerunt, id eft, orationes & facri olei itor,«.4. ’♦ , ■ stau.?. ljb. j, »»».<··>. » unftio, fiat. Ut nullus Presbyter ampliùs quàm unam Ecclefiam fibi vindicet. L X X111. Placuit omni fynodali con- FWeiefri, ventui ut nullus Prdbvterorum ampliùs Î|uàm unam Ecclefiam fibi vindicare prx- ρ»κί. > 1 utnat. Uki.<.4f. De letania majore , ut more Romano celebretur, LXX IV. Ut letania major more Ro­ mano ab omnibus in feptimo Kal. Maii celebretur. FÏZ fopri, lib. f. c. 1,0. Coocil. Aouilgna. *. c. 10. Capitula Herardi, c. 94. bo, par. 4. cap. J». Baron, ad diem »f. Αρη!, pag. >74, '7J· Torn. L Condi. Angi. pag. 14*, <· ·#· Ut nullus vitam fine communione finiar, nec unSione benediSi olei careat. LXXV. Si infirmitate depreflus quis iCuc,«.i. fuerit, vitam fine communione non finiat, «p* *j· nec un&ione facrati olei careat. Et fi finem perfpiciat, facrofando corpore Deo anima ejus à Sacerdote precibus commeodetur. Quapropter omnibus placuit ut nullus Preibyter ampliùs quàm unam Ecclefiam fibi vindicet; quia iicut quifque feçularis non ampliùs quàm unam habere debet uxorem, ita & unufquifque Preibyter non ampliùs quàm unam habere debet Ec- defiam. *· Nannrt. c. <·^ Herardi*, t. 4». Bwckard. u.vc.47. I»o, par, j , i. j r. Capitularium De Presbyteris dcgrtdaiis & ροβ degrada­ tionem multisfaleribus implicatis. LXXV1. Preibyteri degradati, Sc poft degradationem multis fe e le nbus impii* cati, ad pcenitentiam publicam fecundum Canones redigantur. ïiiuc.trt. Si qui velint aquam cdnfecratam accipere. LXXVIL Qubd in fabbaeô fanélo Herardi, c. Pafchx, veLin fabbato Pentecoftes, fi qui T*Niatur fine Abbati» fui & Epifcopi proprii icentia. CXI V. Quxcunque circa facrofandas Ecclefias à Principibus diverfis funt ftacuta, manere inviolata prxeipimus L. *9. Co.1. TheoJ. Je Ep.fc. fc Cleric. C*pic fed omnia eo­ rum fint monafterii qux eâdem die juftè puffidebant quando ingreffi funt monafte­ rium. De his quæ à fingulis Principibus Ecclefiis funt concefa, & qua fingtli Annfiites Thcod. dc impetraverunt, qubd facrilegtum fit hac Epifc. tt Cleric. auferentibus. Et de Clericis , ut non ac­ Capitulare i i i __ : cidentur ad Judices feculares , fed ad Epifcopos proprios. L. 4?.CoJ. Infr c. Jpo. Hine mat. CX Γ. Quxcunque â fingulis Regibus Laudun. in» circa ficroiandas Ecclefias funt conftitu­ ep. ad Rem. ta, vel finguli quique Antiftitcs pro caufis pag. 6 ( 1 ecclefiafticis impetraverunt , fub poena • 14. bo, r*r. facrilc»>H jjugi uU fohdata xternitate fervenW rfi' 9 Tom. 1. lt.c. Capitular· CXII. Ut privilegia qux Eeclefiis & ,*·«"·β**· nmus arceatur. De 94Z* CoJ. w>re. TIirtxL 3e CXV. Si quis in boc genus facrilegii vpik. * proruperit, ut in Ecclefias carumque res Cleric, inruens, Sacerdotibus & Miniftris, vel ipfo cultui locoque, aliquid quod non tJ'r.i. oportet injurix inferat, divini cultûs inju­ riam in convictos five ccnfeflbs reos capi­ Ci. ncil. tali fententiâ noverit vindicandum. Nec Troll. C. 5· Concil. exfpederur ut Epifcopus injurix proprix ultionem depofeat, cui fanditas ignofcendi foli gloriam derelinquit. Sitquc Hincmar. eundis non folùm liberum, fed etiam lau­ I.ajJun. in ep.aJReoi. dabile , fadas atroces Sacerdotibus aut Aincmar Miniftris injurias veluti publicum crimen to.pcrfequi.ac dc talibus rets ultionem mereri. De his qui ecclefiaftica privilegia violant vel dijfimulant jtp JimuUnt CXVI. SiEcclefi-»' ’"—iMÜcpr.vriefix venerabilis ρπνι- ' * ' t temeritate violata legia cujufquam fuerint “qleda , cojnmiflùm vel diffimulatione negleda cojnmiflun hoc in triplo, juxta legum fandionem, Ecclefix cui fadum eft componatur » nobifque bannus nofter in triplo, hoc eft, ter folidi fexaginta perfolvantur. Ejnfc. ’ χ Clerk- Jt. C. *9* Concil. Duxi ac. p 0« Qubd hi qui pradia ecclefiaftica diripiunt Tbecd. Je vtl vaftant ^facrilegi. fint exilioque dam­ Epifc. u nandi. Clerk. CXVII. Ab ommbus illius ufurpationis contumelia depellenda eft, ne prxdia fibi ccvleftium fecretorum dicata cata quifi bufdam inruentibus vexentur. Qubd < quis prxfumpfcrt. poll debitx ultionis O o c. ίΜιΜΙΜίΜΜ) C»p:n>lv Π. an. J 14 inft.c. ,7G'4t;“· Îj.1/,.-, *943 Capitularium acrimoniam , qux erga facrilegos jure promenda eft, exilio perpetux deporta­ tionis damnetur. Ut Epifcopi & reliqui Sacerdotes ai - Conci). To1«. ii.c.»· i?I, /Λ omnibus nexibus fint liberi. CXVIII. Confecratio Epifcopos & reliquos Domini Sacerdotes, tam à fervilibus quàm & à exteris adferiptis con­ ditionibus , Temper liberos facit. Idcirco prxcipimus ut nullus ab eis alia, niti di­ vina, requirat ferviria. ^e Judetis adhareant vel defendant Chrifiiani. CXIX. 'Placuit ne Judxis mancipia deferviant vel adhxreant Chriftiana. De facrificiis perfingulas Mijfas à facnficaniibus fumendis. FWupii, CXX rlacuit ut quotienfcunque lahfe’ 1.Λ. criticans corpus fic fanguinem Chrifti Jefu k«/«Goü- Opiraiire ΙΛ. i*. icg. Wiiig;. CoiLil Ta ».c-#· Barckird. UK m. c. pomini noftri in altario immolat, totiens perceptionis corporis fic fanguinis Chrifti fe participem prxbeat. De Chorepifcopis, ne deinceps fiant. C X XI. Placuit ne Chorepifcopi A quibufquam deinceps fiant i quoniam hade­ nùs A nefeientibus fandorum Patrum fic maxime Apoftolicorum decreta, fuifque quietibus ac delectationibus inhxrentibus, fadi funt. Idcircofic olim perixpc, fic nof­ tro A fanda apoftolica Sede tempore, funt prohibiti > fic ne deinceps A quoquam, tam ordinante quAm ordinari cupiente, talis prxfumptio afliimatur, A eundis noftri regni Epifcopis eft in Synodo canonicè prohibitum. Ne Judcei fuper Chriflianos magiflri vel minifiri ponantur. CXXIL Ne Judxi adminiftracorio ufu,fub ordine vilicorum atque adorum, Chriftianam familiam regere audeant, nec eis hoc A quoquam fieri prxeipiatur. Si auis vero contra hxc agere prxlumpferic, Epifcopus, Prelbyter, auc Diaconus fuerit, proprio fubmoveacur gradu. Si ®*P· J *· verb Monachus aut Laicus fuerit,comriiunione privetur. Et fi perfeveraveriuc inobedi entes, anathematizentur. De Clericis falfariis. julun. An CXXIIL Si Prelbyter vel Diaconus MccffNov. in caufa pecuniaria fâlfum teftimonium »·>·<·>’· dixerint, per tres annos feparentur A fu­ ero minitterio. Si in criminali caufa fal- fum dixerint, deponantur, fic legitimis pcenis fubiciantur. Cxteri vero Clerici in quacunque falfitate convidi fuerint, de­ gradentur, fic legitimis fubiciantur difeiplinis. 944 Ut CUnct non habeant a&onesfcculares. C X XIV. Clericus vel Monachus ne- Jobm. A·que exador publicarum, neque conduc- **· ‘W-t. tor, auc vedigalium maglfter, vel curator *' Au nb dornûs, vel procurator litis, vel fidejuflbr c. 46.47.* in talibus caufis fiat. Si quis contra hxc ftatuta fecerit, fi Epifcopus eft, omnes iftorum res ex quacunque caufa vel per­ tona, five ante epifeopatum five pofteà ad eum pervenerint, Ecclefix fux eas vindicare Gtncimus. Si verb alii Clerici hoc fecerint, poenam pecuniarum, quam Epifcopus exiftimavent exigere, Ecclefix vindicandam. Hi vero qui adiones fuas eis commiferunt, vel fidejuflores eos prd fupradidis caufis acceperunt, nullam con­ tra Ecclefiam vel adminiftratores eius, vel adversùs ipfas perfonas quos credide­ runt , habeant adionem. Si verb quis eos pro publico debito vel adione crediderit, vel fidejuflores receperit, de fua fubftantia fifei debitum compellatur exfolvere. De Clericis qui de Ecclefia defiflunt. C X X V. Clericis de Ecclefia defiften- AU m. tibus, fic aliis in loco revocatis,fi redierint difcefli, nihil eis prxftetur. Hoc verb quod difcedentes reliquerunt, non inufu redorum, fed fuccedentibus cedat. Quales fint Clerici. CXX VI. Nemo fiat Clericus nifi qui AU m. bonum teftimonium habeat, fic littera- “P· *·· tus eft. De multitudine Clericorum. CXXVII. NepaflimEpifcopusmulti- BrnAaU tudinem Clericorum faciat, fed fecundùm ’ * c*e’ meritum vel reditum Ecclefiarum nume- ho.pr.5. rus moderetur. c*p * 15. De ordinationibus facris. CXX VIII. Ledor , Subdiaconus , AU m. Diaconus, Prelbyter, fi dericatûshono- “M* rem contempferint, curiali conditioni cum fuis facultatibus fubiciantur. De injuria Epifcopi & letania fubverfa. CXXIX Si quis Epifcopo vel aliis au Miniftris intra Ecclefiam injuriam fecerit, jubemus eum tormentis fubjedum in exi- , lio mori Sed fic fi ipfa fanda oratoria vel divina minifteria Conturbaverit, vel teta­ niam everterit, capitali periculo fubiaceat. Sin autem contumeliam tantùm fe­ cerit, tormentis fic exilio tradatur. ih. Ne fideles expropria confanguinitate uxo­ res ducant t nec illi qui audùm minimi nupjerunt, fine benediSione Sacerdotis nubere prafumant. hfrt,a*. CXXX. Chriftianiex propinquitate p7k4*’’ ) 94J Liber fextus. 94Î* atque fubtrahere. Quôd fiquisfecerit, tan- Ciptahro *»· connubta non ducant) neque fine bene- quam necator pauperum, antiquorum ca’’♦* , c »L didiooeSacerdods, qui ante innupti erant, nonum fcneentiis conftridus, ab Ecdefix nubere audeant. Γliminibus excludatur quandiù ab ipfo ea funt ablata aut retenta, reddantur. ». ΛΜ De noa recipiendis alienis petnitouibue. qux ' B*Am4. fiy fapguim» ufque ad fepeimum gradum CXXXL Qui pro deliâo fuo à com­ Ut fotiu [uot nominet apud quem pare rapina fuerit inventa» nAfaM. munione feparantur, placuit ut in quibufCXXXVLL Apud quem fcelusag- e· Mf· cunque locis fuerant exdufi, m eifdem nofcicur & p£rs rapinx’fuerit inventa, <. loçis communionem confequantur. Ut non liceat Clericum velMonachum fine ftatim focios luosnominare cogatur. Qubd 1«·. p»· fi nominare noluerit , teneatur ad vin- ’*■ *· ***· epiflola Epifcopi fui pnoficifci. ToM, lib. CXXXII. Clericis vef Monachis didam. fine commendaticiis cpiftolis Epifcopi fui De Üe qui diripienda indicare reperiuntur. CmacorA Μ· r»· licentia non pateat evagandi CXXX VIII. Quicunque ingenuus ΙΛ“·Α· toot,i»ia· CarociL Vcacric. c. f. vel fervus aliquid diripiendum indicaverit, *'c ** 101). CoadL Agatk. fe )S. ut cujufcunque res evertatur, aut pecora BatdHu4.Uk. ». c. i4t. Ira, par. 4. c. »14. vel jumenta diripiantur, & ex hoc certis Gntiaa. »0. q. 4. c. j. MnmcAm» probationibus publicè couvi&us invenia­ De dotibus &publicis nuptiis. tur , pro eo qubd indicaverit, centum viCXXXIII. Nullum fine dote fiat ginci flagella publicè extenfus accipiar. conjugium $ nec fine publicis nuptiis quif- Ut Abbates in ejus Epifcopi in cujus paro· chia funt ,potefuue perfiftant. quam nubere prxfumat. CXXXIX. Abbates pro humilitate Bwctarf. ita 9, fe e. Ito, par. t. c. 144religionis in Epifcoporum poteftate confifi Grotiâa. jo. q. $. c. 4. Afafin·. tant. Et fi quid extra regulam fecerint, lafri,Gb.T. De rebus Ecclefia ablatis aut fraudatis , ab Epifcopis corrigantur. Qui feme! in c. >47,411. anno, in loco ubi Epifcopus elegerit, vel retentis. CoacH. Amro. L CXXXIV. Si quis cujufcunque mu- accepti vocatione conveniant. Con.-iL Aurelian. L e. if. nufcula Ecdefix , fandis feripturarum i. Appeû. Xcô». C- j». titulis conlata, nefarii calliditate abftuBurctad. lib. I. fe nim etiamfi in tormentis politus exnonit quod obicit , credi tamen illi nullo modo oportebit. Ui teftes ea tantùm teftificentur qua ’ - 'onfpe3u eorum a3a effe nofcuntu. CXL VII. Teftes non abfentes, ne­ li.itiûftl, que per epiftolam, teftimonium dicant » 14’ Burchard. fed prefentes, quam noverunt & viderunt h- , par. non taceant veritatem. Nec de aliiscaufis 1, c. >3«. teftimonium dicant, nifi de his tantummo­ Gratian. prxfentia eorum afta efle }. φ ». c. do vav qua: uu* fub au » f. Ttfltt. noicuntur. Quales debeant fcnptur» valere. l Ί& inft1, CXLVIII. Scripture qux diem & annum habuerint evidenter exprefliim, cap. 41«. L K a. leg. Uihgwb. atque fecundùm legis ordinem confcrip- 948 De paQis & ptheitis confervandis. „,,., CXL1X. Paâa vel placita quae per 22*^^ feripturam legitime ac juftiffime faâa funt, dummodo in his dies vel annus fit ·*'·*·’!· evidenter exprdus, nullatcnùs immutari »*£ V"L· permittimus. Vtfgodc Contrd priorum definitionem filio vel here- ’*·»·«·»· di non licere venire. rUtio&C CL. Filio vel heredi contra priorum «r- j«*. juftam aut legitimam definitionem venire non liceat, quia juftè repellitur prefump- «.^4. tio illius qui fada Seniorum injuftè cona- *** · p» tur inrumpere. u.c.j*e. Ne quifquam accufetur vel puniatur, nifi mantfeftis indiciisfceluspatuerit. CLI. Non paiiim damus accufandi vel puniendi licentiam, nifi autmanifeftis indiciis patuerit fcelus, aut légitimé fuerit idiplum malum accufatum atque convic­ tum, quatinùs nulli videantur intentione vel ordine Patrum tranfgredi prxeepta Sandorum ,aut obviare facris regulis an­ tiquorum. Ut valeat commutatio ficut emptio. C L11. Commutatio , fi non fuerit per vim & metum extorta, talem qualem & emptio habeat firmitatem. >I Si timore compulfus quifquam fe fervum ' effe dicat. yUf'vafti, “Mi6· Lex Bajovar. m. i f. cap. ·. _Ινο,ρν. ___id. at. <1‘14. «P· 4· CLUI. Qui timore compulfus fer- lA-r-fefr vum fe efle extra judicium dixerit, nullum prejudicium libertatis incurrat, donec judicio prefentetur, vel libertatem fuam fi eam probavit prxfente Judice, obtineat. Aut fi fervus convincitur, ftatim domino reformetur De Presbyteris vel Diaconibus fine Epif­ copi fui tpiflolis ambulantibus. CL1V. Prelbytero vel Diacono fine !■«»»*· Antiftitis fui epiftolis ambulanti, commis* 7l°' nionem nullus impendat. Concil. Agarh. c- f». Concil. Fpaon. c. 4. Concil Vonaat. c. it. Fuie Gratiae, di. n. c. r. Esurruee·. Ut unus Abba duobus monafteriis minimi prafideat. C L V. Unum Abbatem duobus mo­ nafteriis interdicimus prxfidetc Concil. Agath. c. f7 Concil. Epaon. c. 9. Burchard, lib. L c. 11. Grù·^ >r φ >.t. tx effe nofcuntur , feu conditoris vel teftium fuerint lignis aut fubfcriptionibus De Presbyteris vel reliquis Clericis non diftringendis à feculanbus Judicibus , fed à Tuis Epifcopis roboratx , omni habeantur ftabiles fitmitate. C L V I. Ut nullus Judicum neque Condi Preibyteros neque Diaconos, neque reli- p excepto in aliquibus an. 744. c. caulis, ubi ingenuitas deefle dinofeitur, ’.V, ,. ficut penniflum eft & de fervis> quia inditib. 7. cap. gnum noftra peniat clementia ut ubertoji>. rumteftimonio ingenuis damna concitenj«°c’ jT tur‘ Qu* veæ cifdem fuerint progeniti, ’ ‘ ' ad teftimonium admittantur. 9fo* verb illud invadit quod per jodidum ob­ tinere potuit, fle caufamamittat, fle aliud tantum quantum invafit reddat expulfo. Ut fideles fidemfan&st Trinitatis difeant. CLXII Ut fideles fidem fanâx Tri­ nitatis difeant t in qua, inter extera, cre­ dere oportet quod per Spiritum Sanftum remiffio peccatorum in baptifmate, con­ firmatione , poenitentia, fle in exteris ca­ nonicis decretis , ficut feriptum eft. con­ feratur, fle qubd fidelibus m Eccleh i per Chriftum ejufdem fandi Spinrûs dono, per minifterium facerdotale fle per petnitentiam remiffio peccatorum indubitanter adtribuatur, fle qubd gentium omnium in vera came in adventu Chrifti refurrectio futura fit : 8t extera. Quam fidem me­ moriter teneant, fle fuis Sacerdotibus eam reddant, fle exponant per fingula verba. . Et ipfi Sacerdotes eam fideliter fle plenitet atque veraciter populum doceant , quo­ niam primum fundamentum Chriftianat religionis fides catholica efi. Et hxc fides tunc eft vera flcfru&uofa, fi bonis operi­ bus exornetur, id eft, fpe, caritate, hu­ militate , caftitate, continenti! , fobrietate , unanimitate, concordi! , juftiti! , pietate, mifericordid, innocenti! , (im­ plicitate , fle exteris his fimilibus. Qux omnia in diledionc Dei fle Proximi con­ fidunt. Sine his enim nemo poteft Deo placere, nec (alvus efle. De contumacibus Presbyteris vel Clericis. CLXIIL Si quis Prefbyterorum, Diaconorum i vel reliquorum Clerico­ rum contumax aut fuperbus vel inobediens, aut rebellis Epifcopo fuo, extiterit, gradum habentes, proprio gradu careanr. Reliqui verb Clerici vel Monachi, aut Laid, ufque ad facisfailionem commu­ nione priventur. De Judicibus Clericis calumniam vel inju­ riam inferentibus. De bis qui cum furibus confcii fuerint. CLXIV. Si Judex cujuflibet ordinis Clericum publicis adionibus inclinare aut diftringere, aut calumniare, vel injuriare abfque Epifcopi fui permiffii prxfumpferir, ufque ad Ecclefuc farisfàâionem, cum omnibus tantis (celeribus auxiliantibus aut i4, c. 301. g-poffeffbrper violentiam expellatur. facientibus, communione privetur. Epif­ CLXL Quicunque violenter expu- copus tamen non dimittat ut injuriam «ap. 3 « 3. Ierit poflidentem, priufquam pro ipfo Ju- patientibus plenam de prxfatis Clericis juftitiam canonicè non faciat. irfiJod?" dicis fientent'A prxcedat, fi caufam meUt Orationem Dominicam omnes difeant tit.u&a. liorem habuerit, ipfam caufam de qua fideles. i»·, par. agitur, perdat » ille vero qui violentiam »<· «· i ««· pertulit, univerfa in ftaru quo fuerant re­ C L X V. Ut fideles Orationem Domi cipiat , & qux pofiedit fecurus teneat. Si nicam difeant fle intelligant, fle fuis Sacer- C L X. Non folùm ille qui fiirtum fe4»j? *** «rit, fed etiam & quicunque confcius Lib. 7. leg. fuerit, vel furto ablata fciens fufeeperit, tL* »?cv. æ numcro furantium habeatur, & fimili i»o ,p*r. vindicte fubjaceat. CondL Rem. m». <»·,«. 4. ÔWHfc! ihOWWil» pji Capitularium dotibus cam verbo ex verbo reddant, & altos fideles, qui eam defciunc, doceant. Ut nullus Epifcopus alterius Epifcopi , velPrukfttr alteriusPrubyuri , paro· chiam invadat. CLXVI. Ut nullus Epifcoporum vel Preibyterorum parochiam alterius inva­ dat, fed contentus fit gubernatione cré­ ditât fibi plebis. Ut Monafteriu vel reliquis Ecclefiis res non auferantur, vel ipfa à quoquam in· ouieumv. ■ 9ft De ftolis geflandis. CLXXII. Ut Sacerdotes ftolas por- c-Λ tent propter Agnum caftitatis, ficut de- mJsij. cretum eft. «r· »*· Ut Secreta non incipiatur , nifi pofl hymtium finitum. CLXXIII. Te igintr non inchoent Sacerdoces, nifi poft angelicum hymnum finitum. Ut adnuntietur Symbolum fidelibus it Sacerdotibus. CLXVI1. UtMooaifteria qux Deo CLXXIV. Ut adnuncient Prefbyconfecrata funt, nulli liceat in aliquo in* teri omnibus fidelibus fibi fubje&s Sym­ quictare, nec quemquam de eorum rebus bolum & Orationem Dominicam,ut iando Spiritu inluftrante falventur. , violenter abftrahere. Ut Clerici peregrini contenti fint hofpitalitatis numere, & nulli eorum liceat officium facerdotale in aluriut parochia agere abfque licentia Epifcopi in cujus paro· chia efle nofcuntur. CLXVIII. Ut Epifcopi atque Cle­ rici peregrini contenti fine hofpitalitacis munere oblato i nullique eorum liceat ullum officium facerdotale, abfque permiflu Epifcopi in cujus parochia efle cognofeitur, arere. Videjuprà, cap. 86. Ut nullus Epifcopus fine confenfu aliorum Je prnferat anteriori. Captui* CLXIX Ut nullus Epifcoporum Ce Hmcdi, c. prxferatalteri per ambitionem, fed omnes ’ 4* agnofeant tempus & ordinem fux ordina­ tionis. Ut Populi oblationes Sacerdotibus in Ec· clefia offerant. Et ut omni die dominicd communicent. rui c. jj. CLXX Placuit ut fideles oblationes Sacerdotibus cocidiè, fi fieri poceft, inEc* clefia offerant. Et fi cocidiè non poceft, falcem dominica die abfque ulla excufatione fiat Er uc prxdicationem audiant Ec fi fieri poceft, omni dominici die communicent,niA per criminalia peccata & ma· nifefta impediantur i quia aliter ialvi efle non pofltmc, quoniam Dominus dixit: Qui manducat carnem meam & bibit fanguinem meum , in me manet, fltego in eo. Et qui manducat me, vivet propter me. Ec extera exempla qux prolixa funt hic feribere. Uc Sacerdotetfigna ungant bons canonicis. ibU.tf*. CLXXI. Uc Sacerdoces Agna tan­ gant horis canonicis, & illorum officium agant, five diurna le , five nofturnale i quiafcriptum eft : Sine intermijfione orate. Ec idcirco non dimittant horas canonicas. Ut Presbyteri adtumtient viris & feminis, nifi memoriter Symbolum & Orationem Dominicam tenuerint , de facro fente filiolos vel filiolas non fufeipiant. CLXXV. Adnuncient Prefbyteri ut neque viri neque feminx de facro fonce filiolos vel filiolas fufeipiant, nifi memo- i»o, pZ riter Symbolum & OrauonemDominicam ·· <· **»· tenuerint. Ut filantium in Ecclefia teneatur, & devoti verbum Dei audiatur. CLXXVI. Placuit ut fideles Alen­ tium in Ecclefia teneant, & devote ver­ bum Dei audiant, & confcfli veraciter de omnibus fceleribus fuisSacerdocibus fiant, & mundent corpora & corda eorum, in quibus Deus condignè habitare dignetur, quomodb illis diâum eft : Templum Dei eftis, in quibus habitare defidero Ec ut eo­ rum Sacerdoti in omnibus obedianc, & inftruantur pro quid Mifla vel Sacerdotes conftituci fint j & intellegant vim & myfterium dominici corporis & fanguinis, & Miflx, Ave precum qux in ea À Sacerdote fiunt. Dicitur enim in ipfii oratione : Me· mento, Domine, famulorumfamularumque tuarum, & omnium circumflantium quorum tibi fides cognita efl & nota devotio , qift tibi offerunt hoc jacrificium laudis pro fe fuifque omnibuspro redemptione animarum fuarum,profpefalutis& incolumitatisfuse, ubique reddunt votafua atomo Dea-vevo & vero. Et reliqua. Inftruantureciam ut cog- nofcanc poteftatem Pontificum in ligant» & folvendo, & extera qux ad illos perti­ nent, aeque reliquorum Sacerdotum. Ec ut timeant & venerentur, fecundùm Do­ mini prxeeptum, eorum Sacerdotes, 8c qualiter in nis offendere folem eis adnun· cietur. Liber Textus. 9ί3 Ut infantuli ul CLXXvfTjtXwïkm Preibyteri 5>J4’ habent pro quo publier poenitentia plec­ tendi ligandi funt. Ut nullaproie da baptizandis confignan- tufquefililiba uigouttr. taMw?* populis ut quâmciriùspotuerint, fuos inc. Mi* * * tantulos ni confirmandum Epifcopo pneCLXXXIII.Ut nulla pretia de baptizandis confignandifque fidelibus exi- crifc·» fentare feciant Ut Presbyterifine[aero ckrifniate oleoq ue garuur. Quod fi qui perpetraverint, ho- <· *s*· benediuo non proficifcantur. noris fui fint periculum fubituri. S^. CLXXVIII. Ut Preibyteri fine Dequorum bapeifmats abfque diffimulationt dubitatur, ut baptuenturprmcepuun eft. ,&ac * *** mZp. facro chrifinate oleoque benedido, & CL X X XIV. De quibus dubium eft iL * i· felubri Chrifti euchariftid , alicubi non proficifcantur » fed ubicunque vel fortuitu utrùm lint baprizari, an non, omnimodis requifiti fuerint ad officium fuum , inve­ abfque ullo ferupulo baptizentur, his ta- 'ω.’γζ/ men verbis prxmiffis ; Non te rebaptisa i Spkiteg. niantur parati in reddendo debito. fedfi nondum baptisatus et, baptizo te in.*”*·9***' nomine Patrie, & Fdii, & Spintûs San3i. * £ £ nu-p.^. CLXXIX. Ût omnes Preibyteri Ut Presbyteri in Ecclefia fidem fonda *·. «r ** oleum infirmorum ab Epifcopo expetant, Trinitatis doceant. Ut Presbyteri oleum infirmorum ab Epifcopo expetant. fecumque habeant, it moneant fideles C L X XX V. Notum eft omnibus itninfirmos illud exquirere, ut eodem oleo poflibile efle fine fide placere Deo. Et perun&i grarii Dei fanentur, quia à Pref- ideb nullus fit Prefbyter qui in Ecdefia publicè non doceat, hnguâ quam audito­ by teris fufe oratio fidei fidvabit infirmos. Ut nulhu Presbyter parockiatuu aliubi res intellegant, fidem omnipotentis Dei prafumat chrifma accipere, nifi ab Epif­ in unitate & trinitate (impliciter credere, & ea qua omnibus generaliter dicenda copo fuo in Cuna Doaini. funt, de malis evitandis, five bonis ferien­ CLXXX. Ut nullus Preibyter pa- dis, fle judicio in refurrodione futuro. Si rochianus aliubi prafumat chrifma acci­ verb ipfe verbis manifeftb explicare non pere , nifi ab Epifcopo fuo in Caena Do­ potuerit, petat fibi ea à doftiore tranferibi, mini. qualker apercé legar, quod qui audiunt Ut baptizari non prafumarur, nifi in intellegant. Et qui ampliùs non potuerit, vigilia Pafcka & Petuecoftes. vel his vobis admoneat : Patnitentiam agi· CLXXXL Ut baptizare nullus u : adpropinquavit enim regnum calorum. pnefumat nifi per duo tempora, id eft, Ut Presbyteri adnmuiant populo quatuor vigilii Pafchx, & vigilii Pentccoftes, legitima Tenutorvm jejunia, prxter mortis periculum. C L X X X V L Doceant Preibyteri Ut inflnuuitnrfiitlu qui parvulos da polulam quatuor legitima temporum je- t je. Jacro fonte fufeipere cupiunt. Kobfervare, hoc eft, meule Martio, Aun, CLXXXII. Placuit ut inftruantur , Septembri©, fle Décembrio, quan- Amo™'a jy fideles qui parvulos de facro fonte fufeipe- dô facri ordines juxtà ftacuca Canonum Cod.s,G»i c. u * re cupiunt, ut intellegant & vira ejufdem diftribuunrar. *»*>· CcndL (aeramenti, & quid pro aliis fpopeode- Utjejunia tria legitima in anno aguntur. CLXX XVII. Irerùm admoneant FWrFile· runc»vc^ Pro 4UO fidejuflbres eonkerant s Γη, c. ». & friant Le nullo modo antè aliorum pa- Sacerdotes ut jejunia tria legitima in anno p / vt tt€S efficere , quàm fupradiâa difeant it agantur, id eft , quadraginta dies ante /L.c.*. Kki.c-y? intellegant, (eu reddant. Et fi fidejuflbres Nativitatem Domini,fle.quadraginta dies a j4pro terreno lucro damnari folent, quantb ante Pafcha, ubi decimas anni kdvimus, 7™/ ^ moLSuÜ. ““gis pro divino jure, ne damnentur, fle poft Pentecoften quadraginta dies. c. ». cavere oportet. Uli tamen ab his officiis Ouamquam enim nonnulla ex nis canoni­ removendi funt, ne alios de fâcro fonte in ci priventur auftoritate , nobis tamen baprifmate fulcrptant, nec etiam ad per­ omnibus fimul, propter confuetudinem cipiendum Spiritûs fandi donum aliorum plebis & parentum noftrorummorem, hxc patrini exiftant, qui & communione ca­ obfervare, ut fuperiùs comprehenfum eft, nonial privati & publier pcenitcntir funt convenit Et licet omnibus diebus orare fubafti, donec per pccnitentiam farisfec- & abftinere conveniat, his tamen tempo­ tiouis reconciliationem mereantur, vel ribus ampliùs jejuniis fle poenitentia: 1eretiam illi qui tale peccatum commiflum vire oportet Prater hac autem legitima Capitularium tempora Jejuniorum, omnis fexta foria propter pailioncm Domini jejunetur. Sed & i abbati dies À plenfque, propter quod in eo Chriftus pcuit in iepulchro, jejunio confecracus habetur. 956 causft fornicationis, nifi confeofia nm, dc hoc propter fervitium Dei. X Ut publici Presbyteri adnuntientplebi de­ cimas & primitias omnium frugum ad benedicendum offerre. Ut gopulus , nifi duobus temporibus , infantesfuos ad baptijmum. non offerat. CXCII. Adnuntient Prefbyteri ple­ bi publicè ut primitias omnium frugum CLXXXV1I1. Placuit ut populus terrx ad benedicendum afferant ad do- . ad baptifinum eorum infantes non offerat mos illorum, & fie pofteà inde mandu­ niti duobus temporibus, li infirmitas non cent, & decimas ex omnibus frudibus 8c occupaverit i &. quomodo in hoc offen­ pecoribus terrae annis fingulis ad Ecclefias dunt, inftruancur. reddant, & de novem partibus quot reUt dies dominicus reverenter colatur. manferint eleemofynas faciant, & ex ipfis CLXXX1X. Diem dominicum fe­ peccata illorum redimant, iicut feriprum cundùm reverentiam colite. Opus fervile, eft : Elècmofyna d morte liberat. Et ipfo id eit, agrum, pratum, vineam, vel ii purgat peccata, ficut in Sapientia legitur: qua graviora funi in eo non faciatis, nec caulas ncc calumnias inter vos dicatis t fed tantùm divinis cultibus ferviaris, & à pidt Cupri, vcfpera ufque ad vefpcram dies dominicus Sicut aqua extinguu ignem, ita eleemofyna extinguit peccatum. Ut fideles intellegant paBum quod cum Deo in baptifmate fecerunt. (fiiVlÎL fervetur. Has quidem pfxcipuas feftivi*. tates adnuntient Prelbyteri ut diebus doro n^fx8’ m’n’c’s fabbatixarei id eft, Natale Domini dies quatuor, v 111 Kalcndarum JanucriarumiinC’rcumcilione Domini, Kalcndis Januarii, diem ununij in Epiphania, v 111. idùs Januarii, diem unum « in Purifi­ catione fandx Marix, iv.*NonasFebrua­ rii , diem unum > in Paicha Domini ufque in odabas Patebar poft Dominicam dies tres» in Afcenlione Domini diem unum» in Natali fandi Johann is Baptiftx, v 111 Kal. Julii,diem unum» in Patiione fando­ rum Apoftolorum Petri & Pauli, m.Kal. Julii, diem unum » in Adfnmptione fandx CXCIII. Placuit ut fideles intelle- ΛΜ n. gant padum quod cum Deo in baptifmate fecerunt. A multis ergo ex toro, à bb,4.c.*7.' multis ex pane tranfgreditur. Quid fic abrenuntiare diaboli operibus, fic pompis ejus & omnibus operibus ejus, inftruantur fideles. Si verb jura humanat padionis firma confervantur, quanto magis ferventiùs jura tanti padi, qux cum Deo fada funt, irrevocabiliter funt obfervanda ! Marix. xviii. Kal. Scprembus , diem unum» in tranlitu fandi Martini, m. idiis Novembr diem unum > in Halftone fandi Andrex Apoftoli, 11. KaL Decembris, diem unum. Ut adnuntient Presbyteri eodem modo ficut fabbatum Pafcha cum fuo Pafcha , fab­ batum Pentecoftcs cum fuo dic dominico objervare. Λ4. c. uCXC. Adnuntient Prefbvteri eodem modo ficut vefpcrafcente fabbato fandum Pafcha celebratur, K ipfum diem Pentecoftcs hmilicerceleberrimum habeantur fandum P.ifcha, & jejuniori, & Miffam, &: baprifmum. Ut adnuntient Presbyteri populo fe ab inficitis abfltnere connubiis. iW-c. jf. CXCI. Adnuntiet unutquifque Prefbvterormn publicè plebi ab i illicitis con­ nubiis abftinere , & fecundùm Domini mandatum legitimum conjugium nequa­ quam poffe uUa occatione kparari, ex- Ut Sacerdotes admoneant viros & mulieres ut luminaria ad bafilicas deportent. Ut Sacerdotes admoneant viros & mulieres ut ad bafilicas luminaria & incenium, & buccellas & primitias affe­ rant, ficut feriptum eft : Honora Dominum de tua fubftantia, & de primitiis frugum tuarum da pauperibus. Ut admoneant Presbyteri plebem ne ir Ec­ clefia contentionibus & verbofitatibus dejerviant. CXCV. Admoneant Prefbyter» ple­ bem ut in Ecclefiis verbofare non prxfumant, fed cum fletu & compundione cordis Dei implorent auxilium, tam pro fe quâm δί proximis fuis. Et quandà Pref· byter celebrat Miffam , corda illorum* femper ad coeleftia tendant. Et quando fandx lediones vel evangeha recitata fuerint , cum fiientio & devota mento pariter audiant, ficut Deus dixit pet Moyfcn : Audi, Ifrael, & tace. Et oblationes offerant, & communicare faciant. Ut Presbyteri follicitè curent ne inhonefia & turpia qualibet fiant in Ecclefiis. CX C VI. Quando populus ad Ecclefias Iro, fu. 9S7 Liber fextus. s>j8* ceria,nifi inlocisabEpifcopo confecraris, **·“**<· fias venerit , tam Hmw» <· gc pgj fidemrinat agere pnefumat. *' * u*· ibi agat nifi quod ad Dei pertinet fervi- .Ne aliud altare in Eccltfia confecrata, nifi quad ab Epifcopo confecratum efi, aüquit dum. Hias verb balariones & fidtariones, Pnslyttr trigae. «Mhsrr canricaque turpia ac luxuriofii, & illaluia diabolica non faciat, nec in plateis nec in CCIL Ut nullusPreibyter inEcdefia su >*. c«p. domibus, neque in ullo loco i quia hrc de confecrata < aliud akare erigat nifi quod ab uk j.c. 17. !*> Paganorumconfuetudineremanferunr.Et Epifcopo : Gmâificatum eft, ut fitdifcrerio cùm ipfa. fecerit, canonicam fentenriam inter . facrarum & no» facrarum. accipiat. Ut Epifcoptu, Prubyter, Φ Diaconut, Ne ut mortuorumfuttrikujuxtà Penna­ rum ritum agatur. non fine aleatoret & ebriofi. CCIII. Quod Epifcopus,rrcibyter, CXCVII. Admoneantur fideles ut & Diaconus aleator & ebrius eflè non de­ i.c- »·>. ad fuos mortuos non agant ea nux de Pa- beat. Similiter Clerici & Laid, fi permanritu remanferunt. Seu unufquif- feric in alea, communione priventur. 5a. ’ ’ que devoti mente, & cum compunftione Ut nento Clericorum ufurat accipiat. cordis, pro ejus anima Dei mifericordiam CCIV. Quoniam venerandi canones imploret. Et quandb eos ad fepulturam & divina prohibet auAoritas ufuras acci­ Sirtaverint, illum ululatumexcclfum non pere , ideo nullus hoc Clericorum facere ciant i fed, ficut fuperiùs diximus , de­ prxfumat, &, in quantum potuerint,Lai­ voti mente & cum compunctione cordis, cis vetare ftudeant. in quantum fenfum habuerint, pro ejus Ut diem dominicum, in quo Dominât anima implorare Dei mifericordiam fa­ furrexit, cunSi venerabiliter colant. ciant. Et uli qui pfclmos non tenent, exCCV. Placuit ut fideles diem domini- Add. n. nit a«p- celQtoct,Kyrie,cleyfon, Chrifie,eleyfon, cum, in quo Dominus refurrexit, omnes *'*?' ». viris inchoantibus, mulieribufque refpon- venerabiliter colant. Nam fi Pagant ob &BaKba»< dentibus, alt£ voce canere ftudeant pro memoriam & reverentiam Deorum fuo· Hk»tt.c»v> ejus anima. Et fuper eorum tumulos nec rum quofdam dies colunr & Judaei more m manducare nec bibere prxfumant. Quod carnali fabbatum carnalrtçr obfervant, Toku cm. fi fecerint, canonicam fentenriam acci- quanto magis Chriftianis ifte dies honori·». piant. ncè colendus eft, ne in illo ianfto die va­ Ut pro defuncti/ amicorum parentet eorum nis fabulis aut locutionibus, five carnariotriginta diet adimplere faciant. ni bus vel faltarionibus, ftando in biviis & Cirrata CXCVIII. Fideles pro defundis plateis, ut folet, infervianc. Sed ad Sa- c^rai· amicorum & parentibus eorum jejunia & cerdotem aut ad aliquem lapientem & ^adi,c* ’Ma* oblationes triginta dies adimplere faciant, bonum veniant, fit eorum pnedicariom- ’4’ (Wm4 in & mortuum taper mortuum non ponant, bus & bonis locutionibus qux ad animam p,lM"*î nec ofla defundorum fiiper terram dimit- pertinent, utantur. Et illo oie, feu iabbato 4°i’ ** tant. Quod fi fecerint, canonicx fenten- ad vefperas & ad matutinas, five ad Mif tix fubjaceant. fam cum eorum oblationibus, fi fieri po­ De kit quot Epifcoptu aut Sacerdot ex- teft , omnes canendo, Kyrie cleyfon, ve­ communicavent,ne eotfidelet recipiam. niant, &eundoflc redeundo, Zyne «Zcy/iir CXCIX. Placuit ut fideles eos quos decantent. Similiter tc paftores pecorum Epifcopus aut Sacerdos, propter eorum eundo 8c redeundo in campum cc «d do­ peccata, excommunicaverit, non recipiant mum faciant,ut omnes eos veraciter Chrifantequam poenitentiam accipiant & ad rianos & devotos efle cognofcant. confefltonem veniant. Ut nullut Presbyter fuam Ecclefiam fine confenfu Epifcopifui derelinquat. Spciieg. ’· * 1 CafMab Hen»«,«. 4 , « ϊ,ΤΤνκ De reconciliandi/ patnitentibtu. CCVI. Quia veri ncceflitate prxpe- catula CC. Compellimur ftaruta Canonum & dimur Canonum ftaruta de reconciliandis Heruü, «. in hoc fervare, ut nullus Preibyter credi- pernitentibus pleniter obfervare , proptetam fibi ecclefiam fine confenta fui Epif- reà omnino non dimittatur ut unuiquilque to/7 pm· ^pj derelinquar, & Laicorum fuafione ad Presbyter juffione Epifcopi de occultis *<·«.}·. aliam tranfeat. tantùm, quia de manifeftis Epifcopos Ut facra myfieria nullut Prttbyter, nifi femper convenit judicare, ftatim poft ac­ in loco confecrato, agat. ceptam confeifionis poenitentiam finguios CCI. Ut nullus Preibyter facramyf- data oratione reconciliari. Morientinus Tom. Z Ppp Capitularium *Pi9 Capitular* atuii 744 · CT’· · liaac ,uU CCVII. Cùm enixa fuerit mulier , poli quot dies debeat Ecdefiam intrare, teftamenti veteris praeceptione didicimus, a.ft >.c. t. ut pro mafculo diebus xxxm, pro femina tnixa; U c. 1. Si autem lxvi. debeat abftinere. Quod tamen, ut ait fandus Gregorius , fidendum efl quia mulier. S. Greg. in myflerio accipitur ,· nam fi horâ eàdem in rcfponG quel genuerit, aSura gratias , intret Ecde- AdgiS. 0! fiam , nullo peccati pondere gravatur. Vo~ «o yiuptas enim carnis , non dolor, in culpa efl. HerMdT'c. autem commixtione voluptasefl, «o. $><5o verb fine cundamine communio & recon­ De fervo qui Jamnum cuilibet intulerit, ouid agendum fit. cmu. ciliatio praebeatur. CCX. Nemini liceat fervum iuum Quotfiat dies purificationis mulieris. in prolis veri prolatione gemitus. UnJe & ipfiprimo matrimonio dicitur: In doloribus ’ Σaries. Si itaque enixam mulierem prohiemus Ecdefiam intrare, ipfiam eipoenam Juam culpam deputamus. Ut Mijfiarum celebrationes in locis incongruentibus non fiant. Add. 11. «Μ*· CCVIII. Placuit ut fideles Miflarum celebrationes in locis non confecraris & Cenci!. PariC VI. incongruentibus facere omnino non de­ U>. pc«. beant , nifi caufâ hoftilitatis vel longinqui Cjpituli itineris i & id in altaribus ab Epifcopo Hcrardi, c. conferretis fieri, fi neceflhas compellat Sacerdotes tamen qui in locis illicitis & noti conlccratis Miflas canui · r«funiunt, gradum l’e fciant amifliiro· Melius eft enim Miffam non audiri, quam eam ubi non licet, nec oportet,celebrare aut audiri. Et de ufura, ut non fiat, omnes admoneantur. De propinquitate. CCI X. In quaru propinquiute car­ IW. c. ja. Spkilefr nis, quinta, fextaque non licet nubere, tom. ♦.pig. »♦·«. 76 ; licut in lege fcripcumeil : Omnis homo ad "■»•4; Sc p. JJ. propinquam fianguinis fiui non accedat , ut revelet turpitudinem cjus, id eft, ufque feptimum gradum. Legitimum conjugium non licet feparari fine confenfu amborum, iu tamen ut ambo Deo ferviant innupti. Poteft autem alter alteri licentiam dare accedere ad fervitium Dei, fi ipfe tamen innuptus vel innupta permanfent. In ve­ teri teftamento taliter legitur de coitu eum pecoribus ; Mulier quae fiubcubuerit cuilibet jumento, fimulinterficiatur cum eo. In novo illa, ficut ille, qui cum pecoribus coierit, quindecim annis, alii undecim poeniteat. Animalia coitu hominum pollW.p. ij. luta occidantur, camefque canibus proi**·>'· ciantur 1 fed coria eorum adfumantur. Ubi autem dubium eft, non occidantur. propter damnum ab illo cuilibet inlatum dimittere, fed juxta qualitatem damni dominus pro iplo refpondeac, vel eum in compofitionrm aut ad poenam petitori offerat. Si aurem fervus perpetrato fcelere fugerit, ita ut à domino penitùs inveniri non poflît, iacramento fe dominus excufare ftudeat quod nec fux voluntatis nec confcientix niiflet qubd fervus ejus tale facinus commifit. Sicut petierunt , ita Domnus Imperator confenfit. De eo qui ad mallum legibus mannitusfuerit, & non venerit. C C XI. Si quis ad mallum legibus ibid. c. aimannitus fuerit, & non venerit, fi eum fonnit non detinuerit, quindecim folidis culpabilis judicetur. Similiter ad fecun­ dam & tertiam. Si autem ad quartam ve­ nire contempferit, pofleflio ejus in bannum mittatur donec veniat, & de re qui interpellatus fuerit, juftitiam faciat. Si infra annum non venerit, de rebus ejus qux in bannum miflat fiint Rex interrogetur, 8c quicquid inde judicaverit, fiat. Prima mannitio fuper nodes vn, fecunda fuper xiv , tertia fuper xxi, quarta fuper xlii. Similiter & de beneficio hominis, fi fortè res proprias non habuerit, mittatur in bannum ufque dum Rex interrogetur. De eo qui filios non habuerit, & in eorum loco aliumfibi heredem facere voluerit. Lei WCCXII. Qui filios non habuerit, & alium quemlibet heredem fibi facere vo­ paar. tM. luerit , coram Rege vel coram Comite & Scabinis, vel Mims dominicis, qui ab eo adiuftitias faciendas in provinaa fuerint ordinati, traditionem faciat. Dedenarialibus , qualiterpojfint hereditate. CCXIIL Homo denanalis non antei hereditate in fuam agnationem poterit, quàm ufuue ad tertiam gene rationem perveniat. Homo chartularius fimiliterfaciat. Moeuacnia BaiU. Aaabr*£ m, »i4. ii4 , aa*. P· Capitobra IV. casm •oj. c. 4». Capitulare ... __ IV. aeni ίοι·£· n. j* t . Longobar.’ dc. t*. cap. Polypdc. S. Rmig. pag. ». Ut omne faemmentum ut Ecclefia juretur. C C XIV. Omne facramentum in Ec­ clefia & fuper Reliquias juretur. Et quod in Ecclefia jurandum eft, vel cum fex elec­ tis , vel fi duodecim e(Te4ebent, quales potuerit invenire. Si illum Deus adjuvet, & illi SanQi quorum iftee Reliqui» fiunt, ut veritatem dicât. Si res intertiata furto ablata fuerit, liceat ei fuper quem res in­ terdata fuerit , facr^mento fe cxcufare de furto, quod nec fufe voluntatis aut con- Capitular* IV. aim» «ope. 57. 7*· ΙΛ. Loogobar. ·’■*· J‘ Liber fextus. 9^i dentix fiuflct quod ablatum eft, & aUud tantum fin· damno reftituatur. Ut vitia put nnuuiftruttx rit* GfWÎMn 9Λ* Utuuafurt enalufiut. CCXXIV. De menions, ut fecun- ****«· ** dùm juffionem nofiram aquales fiant. l/t Ckrifiiaai ab ouefo fermant ft C«pirodare 11 L aoni >o)»c. i. caveam, val à crateris vitiis. CCXV. Placuit ut fideles caveant vitia qux ex ritu Gentilium reman ferunt i CCXXV. Placuit ut fideles deotiofo id efi, magi, arioli, fortilegi, venefici, . fermone, pro quo in diejudkii fecundùm SiTc v divini, incantatores, fomniatorum con- Domini fententiam rationes omnes reddije&ores, quos divina lex inretraâabilicer turi fumus, & de fcurrilitate & (lukiloquio puniri jubet. Et ne eos inter ft finant efle & malediftionibus, quoniam, juxta Apofprovidendum iUis efi. tolum, maledicentes regnum Dei non pofDe Eccltiu reftaurandis. fidebunt, & de mendacio noxio, five de CCXVL De Ecclefiis emendandis, perkulofo «ffiduoque juramento, 8c ob8c ubi in uno loco plures funt quàm opus Iccenis tiirpibufque canticis, ab his omni­ fit, ut definiantur qux neceffiurix non bus eundi Chriitiani fe fortiter cavere de­ funt, & alix coofiruantur. beant) ne his (ludentes per neglegentiam JVe Presbyteri , priufiptim examinentur, detrimentum fuarum patiantur animarum. trJiiWMr, Suptilib. ΛΨ. CCXVII. Ut Prelbyteri non ordi­ nentur priufquam examinentur. Et ut ex­ communicatio fubitb & fine caufa non fiat. Ut dominici Miffi Scabinos, Advocatos , & Notarios tligtnt. Capindar. I Bid] c. 34 CCX VIII. Uc Miffi noftri Scab i nos, Advocatos, & Notarios per fineula loca eligant, 8c eorum nomina, quando reverfi fuerint, fecum fcripta deferant. De his fui legemfervore contemnunt. Ut fuper veffiturem Pippini Regit teffimonia non mittantur. CCXxVI. Ut non mittantur teftili­ monia fuper veftitumm Domni Pippini ** ’· Regis. Ut nec colonus nec fifcalinut traditiones faciat. CCXXVII. Ut nec colonus nec Opitular, fifcalinus poffitalicubi traditiones facere. ·*·>·<·><· Ne prafumat aliauis hominem fine caufa ad iaaicium mittere. CCX1X. De his qui legem fervare contemnunt, ut per fidejuflores in prxfentiam Regis deducantur. CCXXVIII. Ut nuUus prxfumat 1WAC.J7. hominem ad judiciutn mittere fine caufa, nifi judicatum fiat, Ut fideles je â vitii/ abfhneanb quot ftutfi naturaliter in uju habentur. Si liber homo in monafterio regulari comam depofuerit. CCXXIX. di liber homoinmonaf- CapfatW. C C X X. Placuit ut fideles à vitiis delib. 1. cap. teftandis, qux habentur quafi naturaliter terio regulari comam depofuerit, fle res »3?. in ufu, (e ab ili neant, qux Apoftolus aper- fuas ibidem delegaverit, promiffionem tè enumerat, id efi, ebrietates, comefla- faftam fecundùm regulam firmiter teneat. tiones, contentiones, irx, rixx, diflen- De conjugio , qubd è Deo jit conffitutum, fiones, detra&kmes, invidix, immicitix 5 & fubd non causa luxuriat, fed catuâ de quibus A po(lolus ait : Qui talia agunt, potiusfiliorum appetendum fit. regnum Dei non confejuentur. Et alibi : Non CCXXX. Placuit ut fideles fciant ComÜ. folùmfuifiaciuntjed fui confentiuntfaciet^ conjugium à Deo efle conftitutum, & Parii. VL lib.)· Ca. tibus. F ; de illis dici potefi : Latamur cùm qubd non fit cauli luxurix, fed causi no­ malèfecerint, & exultant in rebut peffimlt. tifie filiorum adpetendum. Et ut virgini­ De his oui heribannumfobvere debent. tas ufque ad nuptias fideliter fervetur. Et CCXXI. Ut illi qui heribannum foP uxores habentes neque pellicem neque vere debent, conjeftum faciant heriban- concubinam habere debeant. Quomodo . |f natoribus, & nullum aliud obfequmm etiam in caftitate uxores fuas diligere, eif- HerJdi, e. Comitibus vel Vicariis faciant que, utpotè vafi infirmiori, honorem de- *7· Defugitivis &peregrinis, ut diffringantur. bitum impendere. Et qubd commixtio CCXXII. De fugitivis ac peregrinis, carnalis cum uxoribus, gratia fieri debeat ut diftringantur, ut dire poffimus qui fint prolis, non voluptatis. Kultinfrh^ap. >40. aut unde venerint tZr omnia fua madiari debent, fecundum De armillis & bruniis negotiatoribus non dandi/. CCXXIII. Ut armiilx & brunix non dentur negotiatoribus. Tom. I. legem nivadientur. CCXXXL Ut omnia qux wadiari App. 11. debent, juxta quod in lege continetur, £’b ·· pleniterfecundùm ipfam legem revadiata Ppp ij Capitularium 964 fiant. Et inpoftmodùm vel Domnus Rex, propitium faciendum, fiepitn quàm haâevel ille cujus caufa eft, juxta quod ei pla­ nùsfeciflent, frequentent 1 ft quôd in ba* filicis Deo dicacis non fit fabulis otiofis, cet, miferscordiam faciat turpibufque ft obfeoenis fermocinationibus vacandum, & negoda fecularia pu* Cerata. CCXXXIL Ut nullus ebrius fuam blicaque placita habenda i ftquOd hi qui cautam jn mallo poflit conquirere, nec haec in Ecclefiis faciunt, majora fit» pec­ ceftimontmn dicere. Nec placitum Comes cata accumulent. Vide infrù, .Addit. Il, Ut nullus ebrius catfam fuam pojjit in nuHo confùnrt. habeat, nifi jejunus. » SeMKk. JPr nullo ad bibendum cogendo. De non junando par vuam. Regis jTTm LK Î."S: CC X XX1II Ut neminem licear CCXLI. Uc nullus praifumat per vt* Lib. j ieg. cam Regis ft filiorum ejus jurare. Logout1/1. * alium cogere ad bibendum. De MiJJis domimds difcurrtntibus Ut Mtjfi non folùm de adnundatioru, “ M& fed etiam de opere, breves afferant. Ub.kg. CCXXXIV. De Miflis noftris difLongoiwr. currentibus, vel exteris hominibus in utiCCXLII. Ut Mifli noftn, qtu jam AppaU.il. nLt’A*'». litate noftraiter agentibus, prxcipimus ut breves detulerunt de adnuntiacione, ad** «pnullus manfionem contradicere prxfumat. huc adducant & de opere. Ut nullus pmfunuu teloneum , rodaticum, nec herbam, excepto fuo prato, lib. j. cap. J9Ut i coitupragnamiumfidelesfe abfitntant. c C X X X V Placuit ut fideles fe abftineant à coitu prxgnantium uxorum, necnon menftruo tempore. Et ut causa fornicationis non fit uxor, fecundùmDomini fententiam , dimittenda, fed potiùs fuftinenda. Et quod hi qui causa fornica* edtj A»-* tionis.dimiflis uxoribus fuis, alias ducunt, tunpic. Domini fententiâ adulteri efle notantur. c Ac-ie*· rodaticum, nec pulveraticum recipere. Ut Fideles jufia, judicia judicent. CCXLIV. Placuit ut Fideles jufta judicia judicent, ft munera pro hoc non · accipiant , ft uc fidfum teftimonium vitent, & à detraftione fe abftineant, necnon à exteris malis qux longum eft De canibus qui in dextro armo tonfi funt. dinumerare. Capirohre C C X X X VI. De canibus qui in dexUt Ecclefut earum jufiiriam obtineant. CCXLV. In primis omnium juben- CepimUr» tro armo tonfi font, ut homo qui eum c'“aI habuerit, cum ipfo cane in prxfentiam dum eft ut habeant Ecclefix earum jufti* tias, ft in vita illorum qui habitant in ipfis Regis veniau Ecdefiis, ft poft, tam in pecuniis quàm De Capitulis qust in Lege naviter addita ft in fubftanti» carum. funt. ibid. c. >9. CCXXXVIL Ut populus interro- Ut Dotefiatem Epifcopiomnes intelligent, V infimantur qualiterfivefecundùm ca­ FïAfuprà, gcrur capitulis qux in Legem noviter nonicam ,five fecundum monafltcam re· P«g. in , addita fum Et. poftquam omnes confengulam , eu vivendum fit. \ &BuV" fer’ot’fcriP»*>««&manufirmationesfuas CC X L VI. Ut omnes Epifcopi po- IM.Y ». j.p. in ipfis capitulis faciant. Λ cap 1 ». Ut nullus ad placitum banniatur prseter teftatem intellegant, ft inftruantur ùt vel Scabinos feptem, & qui caufam querere fecundùm canonicam, vel fecundùmmo* nafticam regulam, regantur eorum miniP debent. Supri,bb. CCXX X VIII. Ut nullus ad placi- terio, tarn in monafteriis virorum quàm i-c. 40. tum banniatur, nifi qui caufam quxrcre & in puellarum, ft in forenfibus Prcfby- ^g. ii9. vult, aut fe ab alio quxri icit J exceptis teris feu reliquo populo Dei. Scabinis feptem , qui ad otnnia placita De vsduis & orphants, & miniis potentibus, CCXLVil- Ut vidux, orphani, ft c^imitre efle debent. mi nils potentes , fub Dei defenfione ft Defalfis tefiibus non recipiendis. iw.C 4.· ce X X XIX. Ut falfi teftes minhnè noftro mundeburde pacem habeant, ft ° eorum juftitias adquirant. recipiantur Qualiter fidelibus Ckrifiianis incefia cavenda fint. Sapi c. CCXL. Placuit ut fideles agnofeant »50. haju» qualiter incefta Chriftianis castenda fint, Uhn'· & quod loca Deo dicata frequenuùs devotiufque ad Deum exorandum, fibique De non parvipendenda excommunicctione Sacerdotum. CCXLVIII. Placuit ut fideles non ι&κ,ώ. parvipendant excommunicationem Sacer- f'c* dotum illorum i quoniam fi hoc fecerint, juftè fegregabuntur à coetu Chriftianorum. 9.«. cap. Miflbs 8t Comites & Judices noftros ve · IbU.c. f. niant ii qui hoc egerunt, & ibi accipiant difcanc omnes. De derelinquentibut feculum propur finitivam fencenciam, ita uc inantei nullus JdulUM Dei. pi «fumat alterius res proprinderet fed CCLX. De bis qui fcculum relin­ magis fuam caufam queranc ante Judices noftros, ut diximus, & ibi recipiant quod quunt propter fervitium impediendum, fib. f. cap. & tunc neutrum faciunt, ut unum è duo­ *41· juftum eft. bus eligant, aut pleniter fecundùm cano* De fuperbia ,propter quam Diabolut nicam^ur fecundum regulxinfttturionem, corruit. CCLII. Placuit ut fideles de fuperbia vivant, aut fervitium dominicum faciant. ba ρτ. inftruantur,per quam Angelus, fc&us Dia* Utfervi proprii non tondentur , vel anci!· Ite non velentur, nifi ad menfunun. bolus, de coelo ejeâus eft. CCLXI. De fervis propriis vel ancil-1 De eo cui non recti judicatur. CCLIII. Ut fi aliquis voluerit dicere lis, ut non ampliùs tondanrur vel velentur ioa.1 CaMuUtv IV. uai Bi qubd juftè ei ron judicetur, tunc in prx- nifi fecundùm menfuram. Et ut ibi fatistot c. y. I»o, fv ientiam noftram veniat. Aliter verb non fial j 8c villx non fint defolatar. 1«, c. 507, prxfumat in prxfentiam noftram venire Ut fupetflun Congregationem nullateniu fant. pro alterius juftitia dilatanda. CCLXI! De congregationibus fu- IW.»·?· De invidia, per quamDiabolut hominem perfluis, ut nullatenùs fiantt fed tantos ejecit de paradifo. Capitular. CCLIV. Placuit ut fideles admonean- congreget unufquifque quantis contilium Kb. j. cap. wr dc invidia, per quam Diabolus homi- dare poteft. 0 J ‘7 nem de paradifo ejecit. De hit qui fecundùm regulam non De Epifcopim & Ctmitdm , ut fibi cmCapMtr. fenfum invicem praebeant. De odio & difeordia ibM putfantur. CCLV. Placuit ut ndetes admonean­ tur de odio & difeordia, qu.r caritatem inter proximos extingunt, & ddedionem evacuant, & omnia bona pervertunt, & non finunt proximos in mutua dileftione confiftere. CCLXIIi. De his qui non fiunt fecundùm regulam pulfati , ut deinceps emendetur. camauonit Domini nofiri Jefu Chrifii dcccvi. ad Theoaonis villam. & anno imperii Domini Karoli V t. De Laicit, ut non fint Pmpofiti Monachorum. »«· Ut infantule non velentur. CCLXI V. Ut infanrulx parvx «a- «·’·* cis puellae non velentur antequam ille eligere fciant quid velint, falva canonici Capitularium dominicum , datum anno /n- audoritate. CapânilaN *’ CCLVI. I. Ut le&iones in Ecclefia diftinôè legantur. Π. D<> Cantu ,\ut fecundùm ordinem & morem Romanae Ecclefiat fiat cantatus. III. De Notariis, ut unufquifque Epifcopus 8c Abba & finguli Comites fuum Notarium habeant. IV. De caeteris difciplinis Ecclefiae, ut fecundùm canones vel regulam fiant. V. De medici­ nali arte, ut infantes hanc difeere mittan- CCLXV. Ut laici non fintprepofici ibU.ii·. Monachorum infra monafterium, nec Archidtaconi fint laici. Ut incejhtofi canonicè examinentur. CCLXVl. De inceftuofis, ut cano* h«M. m. nicè examinentur, nec propter alicujus amicitiam quidam relaxentur , quidam conftringantur. De hit qui per aliquodfcehu rebellet fiunt. C>p««>r C C L X V 1I. Uc paci omnes ftu- lifc s c- · ’ *$>$7 Capitularium 9 68 ad Forachcm & ad Brehetnbret j ôc ad Rageneiburc praevideat Otulfus, ad LavaWamarius, ut anna & brunias . Dt jufiidis Ecclefiarum Dcitorpkanorumt riocam 1 non ducant ad vendendum. Qubd fi in­ pupillorum , ac viduarum. 1 venti fuerint portantes, omnem fubfCCLXVIIL Juftitix Ecclefiarum tantiam eorum auferant ab eis i dimidia Dei, viduarum, orpbanorum, 6t pupil­ quidem pars partibus palatii, alia verb lorum , & in publicis judiciis non def* medietas inter jamd&os Miflbs & inven­ piciantur clamantes, fed diligenter au­ tores dividatur. diantur. deant J & qui pro aliquo fcelere fibi rebelles funt, conftringantur. ftU-c. Dt jufiitiu regalibus. Ugj. CCLX1X. Ut juftitix regales pieniter inquifitx fiant. Defame vel cateris tribulationibus. Capitular. lib. I. cap. 1 IX. Ib«d.lib. f. CCL XX. Si venerit fames, clades, aut inxqualitas acris, vel qualifcunque tribulatio, non expedetur edi&um domi­ nicum , fed ftatim deprecetur Dei mifericordia. Et in prxfenu anno de famis ino­ pia , ut unufquifque adjuvet prout poteft, & nemo fuam annonam nimis care ven­ dat Et ne foris 'imperium noftrum ven­ datur aliquod alimonium. Ut arma infràpatriam non portentur. CapiwiM. CCLXXI. Dc armis infra patriam ub j.c.4. non portandis, id eft,fcutis, & lanceis, ibid lib. j. ve| loreis. Si faidofus quis fit, difeutiatur M7‘ tunc quis è duobus contrarius fit > & ut pacati fint , conftringantur ad pacem, etiamfi noluerint. Et fi aliter pacificare nolunt, adducantur in noftram præfentiam. Et fi aliquis poft pacificationem al­ terum occiderit,componat illum, & ma­ num quam perjuraveHt^abfque ulla re­ demptione perdat, & infuper bannum dominicum foivat. Et ut fervi lanceas non portent. Qui inventus fuerit poft bannum, nafta frangatur in dorfo ejus Ut omnis homo de duodecim manfis bruniam habeat. Capitular, lib. f. cap. *4>. CC L X X11. De armatura in exer­ citu, ficut antei in alio Capitulari manda­ vimus , ita fervetur. Et infuper omnis ho­ mo de duodecim maniis bruniam habeat. Qui verb bruniam habens, eam fecum non duxerit, omne beneficium cum brunia perdat. De negotiatoribus qui partes Sclavorum vel aliarum gentium petierint. Capimkr. CCLXXIII. De negotiatoribus qui panes Sclavorum & Avarorum pergunt, quoufqui procedere debeant, id eft, par­ tibus Saxonix ufque ad Bardenuvic, ubi prxvidcat Hcrti. & ad Ceflic, ubi Ma­ de gaudus prxvidcat, & ad Magadeburc prxvidcat Atto, ad Herfesfur prxvidcat Madalgaudus, & ad Alagaftat, fimiliter Ut caufedici qui adquiefcere noluerint , recludantur. CCLXXIV. De clamatoribus vel £**·.'·’· caufedids qui nec judicium Scabinorum adquiefcere nec blafphemarevolunt, an- 149. * tiqua confuetudo fervetur, id eft, ut in cuftodiam recludantur donec unum è duobus faciant. Et fi ad palatium pro hac re reclamaverint, & litteras detulerint, non quidem eis credatur, nec tunc tamen in carcerem mittantur, fe cum cuftodia & cum ipfis litteris eos ad palatium nof­ trum remittant, & ibi difeutiantur ficut dignum eft. Dtjuramento, ut nulli alterinifi* proprio Seniori juramentifidelitas promittatur, 'i, C C LXXV. De juramento, ut nulli alteri per facramentum fidelitas protnitta«tur nih nobis, & unicuique proprio Seniori, cap. »(’■ ad utilitatem noftram & fui Senioris; ex­ cepto his, (aeramentis qux iuftè fecun­ dum legem alteri ab altero debentur. Et infantes, qui antei non potuerunt prop­ ter juvenilem xtatem jurare,modo fide­ litatem promittant. De his qui confpirotionem fecerint, ut tripliciter judicentur. C C L X X V I. Confpirationcs quicunque facere prxfumpferint, & facra- n»J.'ia. 5. mento quocunque conipirationem firma- ap.»s«. verint, triplici ratione judicentur. Primb, ut ubicunque aliquod malum propter hoc perpetratum fuerit, auftores facti inter­ ficiantur i adjutores verb eorum, finguli alter ab altero flagellentur, & nares fibi invicem prxeidant. Ubi verb nihil mali perpetratum eft, fimiliter quidem inter fe flagellentur, & capillos fibi invicem detundant. Si verb per dexteras aliqua confpiratio firmata fuerit, fi liberi funt, aut jurent cum idoneis juratoribus qubd hoc pro malo non feciflent > aut fi hoc facere non potuerint, fecundùm legem fuam componant. Si verb fervi funt, fla­ gellentur > ut de extero in regno noftro nulla hujufcemodi confpiratio per facra­ mentum neque fine (aeramento fiat. 969 Liber fextus. De Mtintiit. ut caartmuur. CafMat. CCLXaVIL Pnrcipimos ut perpj ίϊ1*· juria caveantur , nec admittantur tartes <.»,». ’adjuramentum antequam difeutiantur. **·“· ». Et u aliter difeuti non pofiunt, feparentur ab invicem, fit fiugutariter inquirantur. Troile, n. Et non liceat accuiatorcs teftes eugere,abfente fuo caulatore. Et omninb nullus, nifi jejunus, ad juramentum vei ad teftimo­ nium admittatur. Et ille qui ad teftimo­ nium adducitur, fi refutatur, dicat ille qui eum refutat fit probet quare illum recipere nolit Ec de ipfo pago, non de altero, teftes eligantur , nifi fbrtè longiùs extrâ comitatum caufa fit inquirenda. Et fi quis convi&us fuerit perjurii, perdat manum aut redimat 970 vocionis, quâm exercitum fixe aliam fiinAionem regalem fugiendo, quofdam ve­ rb cupiditatis causa ab his qui res illorum concupifcunt, circumventos audivimus, & hoc ideb fieri prohibemus. Ut potentiores non opprimant pauperes. CCLXXXII. De oppreffione pau- C^hr. r:rum liberorum hominum, ut non nant “F’ potenrioribus per aliquod malum ingebk >. nium contra juftitiam oppreffi, ita ut coa- c M‘· Ai res eorum vendant aut tradant. Ideo harede libens hominibus dicimus, ne fortè parentes contri juftitiam fiant exhere­ dati , & regale obfequium minuatur, fic ipfi heredes propter indigentiam mendici, vel latrones, (eu male&Aores efficiantur. Et ut Cepiùs non fiant mannici ad pla­ Ut Vicedomini, Advocati, & Centenarii citum , nifi ficut in alio Capitulari prreipimus. pravi auferantur. OptedCCLXX VIIL De Advocatis, Vi- Ut Ecclefia naviter inventa fine Epifcopi probatione non venerentur, nil ekf. cc^onftinb> Vicariis, Centenariis pravis, CCLXXXIII. De Ecclefiis feuA^ i.t·. op.iyj. ut tollantur, fic tales eligantur qui fic fciant fic velint juftè caufam difeemere fic Sanctis noviter fine abdoritate inventis, GpfcuUr. “p' terminare. Et quifquis pravus inventus nifi Epifcopo probante minimè venerentur : falva etiam de hoc & de omnibus fuerit, nobis pro certo nuntietur. Ut antiqua telonea & jufta exigantur à ne­ gotiatoribus , nava verb & injufta re­ pellantur. Capitdv. CCLXXIX. Placet nobis ita, ut antiqua fic jufta telonea à negotiatoribus exigantur, tam de pontibus, quimfic de navigiis, feu mercatis. Nova vero five injufta, ubi vvl funes tenduntur, vel cum navibus fub pontibus tranficur, feu his fimilia in quious nullum adjutorium ite­ rantibus prxftatur , ut non exigantur. Similiter etiam nec de his qui fine nego­ tiandi caufa fubftantiam fuam de una do­ mo fua ad aliam, aut ad palatium, aut in exercitum ducunt. Si quid vero fuerit unde dubitetur, ad placitum noftrum , quod cum Miffis noftris habituri fumus, interrogetur. De fugitivis Clericis & Laicis illud fervandum eft quod in Capitulari domi­ nico continetur. Capitular. CCLXXX. De fugitivis Clericis five Kk i. op· Laicis, vel etiam feminis, ficut jam in alio ’1B· Capitulari noftropraecepimus, ita fervetur. t De his qui ad Dei fervitium volunt acce­ dere , ut abfque licentia regali non id agant qui liberi exiftvnt. 1l«i. t μ· CCLXXXI. Liberi homines qui ad Ib-lfil». 5· fervitium Dei fe tradere volunt, pnecipiMî‘ mus ut priùs hoc non faciant quàm à no­ bis licentiam poftulent > nam quia audi­ vimus aliquos ex illis non tam causa de- Ecclefiis canonici audoritate. De falfis monetis qua contré juftitiam fiunt. CCLXXXIV. Dc fallis monetis, c*r«i*r· quia in mulds locis contra juftitiam fic con- **· B *- ’ >· tra ediftum fiunt, volumus ut in nullo alio loco monctafit, nifi in palatio noftro, nifi fbrtè iterùm aliter à nobis fuerit or­ dinatum. Uli tamen denarii qui modb monedati funt, fi penfimtes & meri fuerint, habeantur. Ut heribannus dominicusfideliterexigatur. CCLXXXV. De heribanno voiu- <>»«-·« mus ut Mifli noftri hoc fideliter exigant, abfque ullius perfbnx gratia blanditi* feu c. * j ». terrore, fecundùm juffionem noftram > id eft, de homine habente libras fex in auro, in argento, bruniis, aeramento , pannis integris, caballis, ovibus, vaccis, vel alio peculio, ita Ut uxores eorum vel infantes non fiant difpoliati pro hac re, de veftimentis eorum accipiant legitimum heribannum, id eft, libras tres. Qui vero non habuerit ampliùaftHuprafcripto pretio va­ lente nifi libras tres, (olidi triginta ab eo exigantur. Qui autem non habuerit am­ plius nifi duas libras, decem folidos exfolvat. Si vero nifi unam libram habuerit, folidos quinque, ita ut iterùm fe valeat re­ parare ad Det fervidum fic noftram utilita­ tem. Et Mifli noftri caveant ut diligenter inquirant ne per aliquod malum ingenium f$7i Capitularium noftram fubtiahant juftitiam, alteri tra­ dendo auc commendande. > Ut cnfiu regalis indefohranur unde olim exigebatur kguimk Capkdar. CCLXXXVL Cenfus regalis unitej.C'M. decunque olixn légitimé exigebatur, vo­ lumus uc inde folvatur, five dc propria perfona heftninis, five de rebus. Quid tk latrenibeu agtndtunfie, Aff.lL·. CCLXXXVII. De latronibus ficut jamancè in alio Capitulari commendavi­ mus, ita maneat. Quid de illis yui uxbrts habentfifcalinas, fit agtndum. * CCLXXXVIII. De liberis horniS'** uxore* ^fcis regalibus ha* ' bent, & de feminis owe liberx funt , & homines fimiliter fifisuinos regios habent aut accipiunt , ut nec de hereditafe pa­ rentum , vel de caufa fua quxrenda, nec de teftimonio pro hac re abiciantur; fed talis nobis in hac caufa honor fervetur qualis & anteceflbribus noftris Regibus vel Imperatoribus fervatus efle cognofcitur. Cspmüar. cap. De libris canonicis , ut veraciter habeantur, ÏS C C L X X XIX. Volumus, & ira **· ficut jam in alio Capitulari fxpius man­ davimus. dm De Latcis , ut Orationem Dominicam memoriter difeant. lt>u. εκ f. 16°’ CCXC. Ut Laid Symbolum & OrationemDominicam pleniter difeant. Comites quoquè & Centenarii, nobiles viri, le{;em fuam pleniter difeant, ficut in alio oco decretum eft. Prxeipimus autem Miflis noftris ut ea qux multis jam annis per Capitula noftra in toto regno noftro mandavimus agere, difeere, obfervare , vel in confuetudinem habere, ut hxc om­ nia nunc diligenter mqniranr, & omnino ad fervidum Dei & ad utilitatem noftram, vel ad omnium Chriftianorum hominum profeûum, innovare ftudeant. & qu λtùm Domino donante prevalent, ad perfeftum ufque perducant, & nobis omninb renuntient quis inde certamen bonum hoc adimplere habuiflet, ut à Deo & à nobis gratiam habeat. Qui autem neglegens in­ de fuerit, ut talem difciplinam percipiat qualem talis fit contemptor recipere dig­ nus, ka ut exteri metum habeant amplifia 97* Capitulaju ai Legem Subeam mittenda fiuu. Deocdfioae Diaconorum vel aliis caufis, CCXCL Qui Subdiaconum occide- Ciflivht. rit, trecentos folidos componat; qui Dia- >ίζ,”Μ' conum, quadringentos folidos componat< nw. Bky. qui Prtdbyterum, fexcentos 1 qui Epifco- «"F· ··*· pum, nongento· ; qui Monachum , qua­ dringentis folidis culpabilis judicetur. Si quis m immunitate damnum aliquod fece­ rit , fexcentos folidos componat. Si autem homo furtum aut homiddum fecerit, aut quodlibec crimen foris committens infrà immunitatem fugerit, mandet Comes vel Epifcopo vel Abhari, vel Vicedomino, vel ilu qui locum Epifcopi vel Abbatis tenue­ rit, uc reddat et reum. Si ille contradixe­ rit , & eum reddere noluerit, in prima concradi&one quindecim folidos compo­ nat. Si ad fecundam inquifitionem eum reddere noluerit, triginta folidos compo­ nar. Si nec ad tertiam confentire voluerit, quicquid reus damni fecerit, torum ille qui eum infrà immunitatem retinet, nec reddere vult, folvere cogatur. Et ipfe Co­ mes veniens licentiam habeat ipfum homi­ nem infra immunitatem quxrcndi, ubi­ cunque eum invenire potuerit. Si aurem in prima inquifitione Comiti refponfum fuerit qubd reus infrà immunitatem qui­ dem faiflet, fed fugi lapfiis fuerit, ftatim juret qubd ipfe ad juftitiam cujuftibet dis· faciendam fugere eum non feciflet, & fit ei in hoc fatisraftum. Si autem intranti in ipiâm immunitatem Comiti colleddmanu quiflibet refiftere tentaverit, Comes hoc ad Regem vel ad Principem deferat, ut ibidem judicetur. Et ficut ille qui in im­ munitate damnum fecit fexcentos folido* componere debet, ita qui Comiti colledâ manu refiftere prxfumir, fexcentis folidis culpabilis judicetur. Capitula qtue Domnus Karolus Imperator conjknùt, CCXCIL Ut nullus ad placitum ar- Cffjwte. mainfrà patriam portet. buj.c.»* De latronibus, CCXCIII. Quicunque poft illam. IW·c. mMiffiun fandi Johannis preterits anni cuidam latroni manfionem dederit, fi Fran- ° * eus eft, cum duodecim fimilibus Francis juret qubd latronem eum fui fle non feifler, licèt pater ejus fit aut frater, vel aliquis propinquus. Si hoc jurare non potuerit, & ab alio conviftus fuerit qubd latronem in hofpitio fufeepiflet, quau latro fit, quia infidelis eft noftri & Francorum; & qui illum 97} Liber fextus. 974* ühunfufeepit, fimilis eft illi. Si autem au­ De Comite qui latronem inforbannum miferit, ut aliis vicinis Comitibus notum divit quôd latro fuiflet, & tamen non fcit faciat, firmiter, juret folus quôd nunquam eum audiffct, nec per veritatem, nec per men­ CCXCVHL Ut Comes qui latronem &·*«·!·. dacium, latronem i aut fit paratus, fi ille in forbannum miferit, vicinis fuis Co­ Eofteà de latrocinio convincitur, ut finü- mitibus notum faciat eundem latronem ter damnetur. à fe efle forbannitum, ut illi eum non Ne aliquis Jt ignoto homine equum, recipiant. kovm, w/ aliud animal emat. De his qui terrenis mercimoniis infifiunt, ut magis ob fupemn vitee defiderium, Car*··!*. CCXCIV. Ut nullus comparet cabalquim pro humana ambitione ^ facisuu. bim, bovem, aut jumentum, vel aliud CCXCIX. Placuit ut admoneantur .Cytay 'Φ jiA* animal, nifi illum hominem cognofcat qui ’ cum vendidit, & de quo pago eft, & ubi omnes fideles qui negotiis ac mercationibus rerum invigilant, ut non plus terrena manet, & quis eft ejus Senior. Deillis hominibus auipropter eorum culpas lucra quim vitam cupiant fempiternam i ad mortem dijudicati fuerint, & pofeh nam qui plus de rebus terrenis, quim de eis fuerit vita concejfa , yubd fi j*fi*~ animx fux felute, cogitat, vakfe i via veri­ tiam ah aliis rtquifiennt,autab eisjufii- tatis aberrat, & juxta quemdam lapien­ tiam quis putrere voluerit, qualiter inter tem in vim fua petdit inorna fux Sequen­ dus eft enim in hac parte, ficut & in exte­ illos judicium terminetur. ris, apoftolicus fenno, qui ait s Et ne quis 1.TW&L Caftate. CCXCV. Primé omnium de illis j'upergrediaturneque circumveniat in negotio 4’ !*·!·«· v· caufis pro quibus judicatus fuerit ad mor­ fratremfuum : vindex efi enim Deus at his tem , nullam poteft facere repetitionem, omnibus. Sicut ab his qui labori agrorum ?uia omnes res fux fecundùm judicium & exteris laboribus vidum atque veftitum, 'rancorum in publico fuerunt revocatx. & neceflaria ufibus humanis, adquirere Et fi aliquid inpoftmodùm, poftquam ei anhiantes inftant, deciinx & eleemofynx vita conceffaeft, cum juftida adquirere dandx funt, ia his quoquè qui pro necefpotuerit, in toa liberate teneat & de­ fiatibus negotiis innftunt, faciendum eft. fendat fecundùm legem. In teftimonium Unicuique homini Deus dedit artem qui verb non fufeipiatur, nec inter Scabinos pafeitur, & unufquifque de arce fua, de legem judicando locum teneat. Et fi ad fis* qua corporis neceflaria vel fublidia habet, cramentum aliquid ei judicatum fuerit animx quoquè, quod magis neceffarium quod jurare debeat, fi aliquis ipfum fa- eft, fubfidium auminiftrare deb< cramentum falfum dicere voluerit, cum Ut ecclefiafitcis audientia minimi denege­ armis contendat. tur provocantibus. De homine judicio Scobinarum judicato. CCQ Placuit ut àquibufeunque JuAU. c. ♦*. C C X C VI. Si alicui poft judicium dicibusecclefiafticisad alios Judices ecclerSra*?.** Scabinorum fuerit via conceffa, & ipfe fiafticos, ubi eft major auftoritas, fuerit poftmodùm aliqua mala perpetraverit, & provocatum, non eo denegetur qui pro­ juftitiam reddere noluerit, dicendo qubd vocaverint. CmcU. Canta. ΠΙ. c. t·. mortuus fit, & ideô juftitiam reddere non Captult Aaÿltaaaai, ·. 4/ debeat, ftatutumeft ut fuperius judicium Ita, a. cap. c. fuftineat quod antei fuftinere debuit. Et fi aliquis adversùs eum aliquid mali fece­ Ut Epifcopus quilibet alterius plebem rit, fecundùm xquitaüs ordinem licen­ Epifcopi vel fines non ufurpet. tiam habeat fuam juftitiam requirendi de CCQ. Ut Epifcopus alterius Epifeopi caufa perpetra» poftquam ad mortem judicatus eft. De prxtcrras verb maneat plebes vel fines non ufurpec. *** **** ficut fupri judicatum fixit. ComX Cata. ΙΠ. c. »*· Bardta. Bb. >. c. *4. 23e eo qui latronemforbannitum recipit, Ctaf/Vm i mlU. five fervus ,five liberfit. De Clericis fuperbis, ut coerceantur. ru, C-fr»-CCXCVn. De latrone forbannito, CCCIL Ut Clerici qui fuperbi vel r. «p*>!>«. m* Uber homo qui eum fufeeperit, quindecim folidos perfolvat, fervus centum viginti contumaces funt, coerceantur i uc minores,qui majoribusinro^averant injuriam, Ortbag. 1. idus accipiat. Tom./. I *97ί 976 Capitularium metum habeant 1 quia anmifefameft ilfee non eflè Dei oui bunulitacem coure» num, fed diaboli, qui fuperbbe inventor collegam fuum. & prince» eft. Unde fi quis tumidus vel contumeliofus cxricerit in majorem nara, contemptus debet contumacis & fuperbiac in omnibus frangi De Epifcopo qui ah aliquo impetitur, velfi Dtlùi qui Statutu Patrum violant·.fi Laieusfuerit t communione priveturj fiCla* ricus, honore. ipfe muefiionem aliquam retulerit, utper Epifcopos Judices caufa terminetur. CCCIX. Si qu» Epifcopus À quoquam CCC11I. Si quis ftatura fupergreflus L corruperit, vel pro nihilo habenda puea- impetitur, vel IUe aliquam qturftionem AMb IV. verit, fi Laicus eft, communione i u Cl©· retulerit, per Epifcopos judices caufe finiatur , five quos e» Primates dede­ ««pricus, honore privetur. De his qui contré fuam profejfienem vel rint, five quos ipfi vicinos ex confenfu fubfcnptionem venerint , quid age»· delegerint. CmcL CartUg.n. dumfit. C coitui* CCCIV. Qui contra prqfeflionem vel ΑίφίΐηιιΓ fubfcriptionem fuam venerit, in Concilio ■»,«.<»· deponatur. Ut nullus Epifcopus alium Epifcopum conatum aut impediat· CCCX. Ut nullus Epifcopus alium M.*»*conculcet Epifcopum, vel luperçrcdiatur, De Presbytero qui fe ab Epifcopo fuo aut aliquod ei incommodum faciat. ieviferit. CCCV. Si quis Preibyter contra τ·ορ· Epifcopumfuum inflatus fchifma fecerit, UCond!. anathema fic Qubd fi fuperbij, quod abC«nA*g.n. fit, inflatus fecemendum fe ab Epifcopi *Xrcb««L communione duxerit, ac feparatim m. ». af. cum aliquibus fchifma faciens fecrificium *r+ Deo obtulerit, loco amiflb , anathema ♦.«Γ»»**’ habeatur. Nihilominùs & de civitate Sc Gntuâ. congregatione in qua fuerit, longiùs repel» ”·♦»·«· latur, ne rd ignorantes vel bmpliciter Umfyua^ ▼ï*enrcJ ferpenonâ fraude decipiat. yutiM, Jfe Presbyteri vel Diaconifine conficientia Epifcoporumfuorum auquid agoni. f.M CCCXI. Ut Prefbyteri vel Diaconi fine confidentia Epifcoporumfuorum nihil agant. 57. <. De loco dando peregrino Epifcopo in quo ÎEdftfcdt. CCCXII. Ut peregrino Epifcopo locus facrificandi detur, atque benignè c. i», De Presbyteris qui abfque Epifcopi fui (ufciptarur. confictantia agenda celebraverint. CCCVI. Si quis Preibyter inconfulto Epifcopo agendam in quolibet loco vo­ luerit celebrare, ipfe honori fuo contrarius extitit Captui*. H> T. c. Iff, CooôL Cantag. Π. c. 9. To*, »». SpidMg. p«|· »7» . t 94. Hit Nota* U utawai Sacrament. paf. ». doauaico die fueneptanijudicart prafu- atque ut feturis temporibus obfervetur pan^ementU definimus. CCCXVIII. Uc nullus Epifcopus Ut ia metropolitonefedeedSynodtunagcn· vel que infirà pofitus die dominico caufes doat eataee Poatificee coaferaatur. judicare pncfemat. Ceteris verb diebus, CCCXXV. Placuit definire ut pa- Ομ,Τοconhibcndbus perfona, iliaque jufta funt ternis inftmirioaibus obfequentes, in mehabeant licentiam judicandi, excepto cri­ tropolkanafedc, temporequo omnes prominali negotio. vinctaleselegerint Pontifices, ad Synodum faciendam devotis ftudiis conferamus. Baxteid. It·, par. 4. c. ·»} * μι. «. » »MCrWM if. f. 4. c. t. Mmm S/ifiOpn*. De potente paupertat expoliaverit, & eoa rtddident atoaoaeate Epifcopo , m Aid. «. u. dtuoneat exercuit «ea pcrjeru, ear de exercitafugttau. CCCXXVL Placuit ut omnis qui Cmk.t»> . «« · . λ a z· a · lea. ·« CCCXIX. Si quis potencum quem­ otutogit, teftiuMMUo dignitatu ftue fit inlibet expoliaverit, & admonente Epifcopo revocaniliter carens i ka ut in quibufdam villulis vel territoriis five vicis , hu­ jus infemarionis habitatores ' locorum fint degeneres, dc vel accufendi nuflam habeant licentiam. gKÙU couum iwn ducant. CCCXXVII. Ut Chriftiani ex propmquitace fui fimguinb connubia non ’>* ducant, nec fine bcnedi&ione Sacerdotis Ut Clerici pes artae prafumpftrint, i» rno- nubere audeant najlaciuut ad ~j»- F* divinasconftitutiones, velapoftolicx fcdis CCCXLVII^ Placuit ut admoneantur decreta temesare. omnes fideles quôd hxc fit vera caritas , of. 54· De amicitia & fuùlieriutt fervenda t quia Deum duigit homo plufquam' fe , & proximum unquam fe i & quia nihil Kb. r.«r· quam,qui non cantenduntfiactUfervant. CCCXLII. Omnes, ut non con­ vult alii facere nifi quod fibi vult fieri, &c Affert' tendant , protegat amicitia. Nam & Apof­ plura qux recenferi longum eft. Nam qui­ tolus ad Corinthios feribit: Cùm fine utter cunque in potu & cibo, & dandis atque ac­ jTcêr. 4· wt atmulationes & contentiones, nonne car· cipiendis rebus, caritatem putant,non me­ na»·· - * noles efiisfitfecundùm hominem ambulatis? diocriter errant, dicente Apoftolo : Rcg- *·«. »4Nikilptr contentionem, nequeper inanem num Dei non efi cibus St potus. Nam & gloriam}fed in humilitate mentis. invicem ipfa, quandb cum caritate fiunt, bona nfiimanusfemetipfos , nonfuafinguli ref- funt, & inter virtutes computanda. piciaru., fed aliorum. Ut aliarue gentis homines ad exercitium imbuantur legibus. » Ut contrb extraneos parentela autpropin­ quitas tefiimonium minimi dicat. CCCXLVIII. Fratres, forores, ute- «^2^* tini, patrui, avunculi, raaterterx, five * t ». Witgociu eorum filii, «em nepos, neptis, confo- i»·, Fi­ brini, vel amitini, (eu etiam quidam ex ·*·°* *“* propria confanguinitare, iniudicio adversùs extraneos teftimonium dicere non per­ mittimus t nifi forfitan parentes ejufdem De fervo non credendo, fi fuper aliquem cognationis inter fe litem habuerint, aut obitetnte in caufa de qua agitur aliam omninb inge­ CCCXLIV. Servo peniths non cre- nuitatem deefle conftiterit. îX'J.teg. datur fi fuper aliquem crimen objecerit, Contra priorum definitionemfilio vel heredi aut fi etiam dominum fuum in crimine non ucere venire, *·*®·** impetierit. Nam fi in tormentis pofitus CCCXLIX. Filio vel heredi contra > exponat quod obicit, credi tamen illi nullo priorum juftam aut legitimam definitiomodo oportebit. Fidefiuprà, cap. nem venire non liceat, quia juftè repelli- 1*·, f»»· Ut tefies tefiimonium, nifi profitâtes, non turprxfumptio illius qui fada feniorum ’<· «· 1··dicant. iniuftc conatur innuqpereCCCXLV. Tcftes non abfentes, ne­ JVon efi danda pajfim accufandi vel op. w· que per epiftolam, teftimonium dicant, puniendi acentia, (cd prxfentes quam noverunt & viderunt CCCJL Non paffim damus accufandi ρΐΛίφί, non taceant veritatem. Nec de aliis ne­ vel puniendi licentiam , nifi aut mani- ·* gotiis teftimonium dicant, nifi de his tan­ feftis^ndiciis patuerit fcelus, aut légitimé tummodo qux fub prxfentia eorum aâa fuerit idipfum nuJum accufatum atque eflè nofcuntur. Super qua re facra fcrip- convi&um i quatinùs nulld videantur in­ tura teftatur, dicens : Damus, inquiunt tentione vel ordine Patrum tranfgrcdi IH^a. »s. Pharifiei ad milites, vobis pecuniam, & di­ prxeepta fandorum, aut obviare faris cite quiavobis dormientibus venerunt difei- regulis antiquorum. puli Jefu, & abfiulerunteum. Unde ait Au- St de fure quis nefeiens aliquid cotnpaϋ.Λψ<. guftinus .* Dormientes tefies adhibes ! Feri tuipftobdormifii,qtufcrutandotaliadefeCCCLL Univerfam rem nulli ingenuo Lik 7 M· cifii. Si dormiebant, quid viderepotuerunt?‘ liceat de incognito homine comparare, Si nihil viderunt, quomodb tefies funt?* nifi certè fidejufibrem adhibeat cui credi tM-‘ c * Sed defecerunt fermantes ferutationes. poffit, ut excufaio ignorantix auferatur. DepaSis a placitis confervendis. Quod fi aliter fecerit qui comparaverit, CCCXLV I. Pada vel placita quxt 1 Judice diftridus, aut reprxfentet infra ’*·«· »»· per feripturam légitimé ac juftiffimè faâa tempus fuffidenter à Judice conftitutum. *unt» dummodo in bis dies vei annus fit Quam fi non potuerit invenire, adprobet CCCXLIII. Aliciix gentis homi­ nes legibus ad exercitium imbui & permit­ timus & optamus. Ad negotiorum verb difcuffionem refultamus & prohibemus > quamvis enim eloquiis polleant, tamen difficultatibus hxrent. ! raverit. p8j Capitularium te aut facramento aut teftibus innocen­ tem quod eum furem nekicrit t & quod apud eum aenrdcitur , accepta precii medietate , reftituat > atque ambo daris invicem facramenti* promittant qubd fu­ ran fideliter quxrant. Quôd fi omninb furem invenire nequiverint, rem, quan­ tùm empta eft, domino rei emptor ex in­ tegritate reformet. Si vero dominas rei furem noverit, &eum publicare noluerit, rem ex toro amittat, quam emptor quietè poliidear. Hrc St de fervisforma fervabitur. Afo ufificentur manumiffL rw»repr*. CCCL1I. Libertus vel liberta in nullis negotiis contra quemquam teftimonium yi6g diripienda indicare reperituuur. CCCLVL. Quicunque ingenuus vel rudunt. fervus aliquid diripiendum indicaverit, ut cuiufounquc res evertatur, aut pecora yit^Th vel jumenta diripiantur, fit ea hoc certis & 1 c. »·.. probationibus publicè convi&us invenia­ tur , pm eo quod indicavit, fi ingenuus eft, qux everfa vel ablata funt leguras in duplo reftituat, & nobis bannum noftrum, id eft, fexaginta folidos componat. Si verb fervus vel colonus fuerit, centum quin-, quaginra flagella publicè extenfus bene imprefla accipiat, & infuper ea qux ablata funt fecundùm fuam legem reftituat. Demon fufeipienda criminaltone advenue, DoSorem, neque accufatorem advenue eu* audiendum. CCCLVII. Criminationes adversùs c·»»*; u dodorem nemo fufeipiat. nemo audiat ; *·* quia indignum eft ut hi qui throni Dei Note «4 vocanrur, aliqui motione turbentur. ,OBOC· JVe unue Epifcoput cognitionem fili **** vindicet. CCCLVII!. Placuit ut unus Epifcopus non vindicet fibi cognitionem. 1M’* verb illud invaaitquod per judicium obti­ Ut hi quorum libertae nefeitur* nequaquam accufent Sacerdotii, nere potuerit, & caufam amittat, fit aliud tantum quantum iovafit reddat expulfo. Si ad diripiendum quifque aliae utvitaffe CCC LIX. Quorum fides, vita, & M4 tu* libenas nefoitur, non poflint accufarc Sa­ cerdotes. reperiatur. l,o, p*. CCCLTV. Si quis ad diripiendum »·.«.«»«. alios invitaverit , ut cujufcunque rem Vhiifett8* evcrtant> aut pecora vel animalia qux»it.i. u *. cunque diripiant, illi cujus rcr direpta eft in feptuplum qux fublata funt, reftituat. Hi verb qui cum ipfo fuerint, fi ingenui fint, quinos folidos componere compel­ lantur; aut fi non lubuerint unde com­ ponant , centum quinquaginta flagella lufcipiant. Si vero fervi hoc fine domini voluntate commiferinr , centenis quin­ quagenis flagellis verberentur, & at> eis res omnes integro in ftatu reddantur. Ut fociae fuoe nominet apud quem pare rapieut fuerit inventa. tw.c.1». 984 CCCLV. Apud quem fcelus agnoficitur & pars rapinx fuerit inventa, ftarim focios fuos nominare cogatur. Qubd fi nominare noluerit, teneatur ad vindic­ tam. Quôd fi honeftior pertona eft, & pro foetere rationem reddat, & qux abla­ AU m. a - fitmu» lege coitiplixi, gravitatem tuam & rkalia qudm terrena fe&acur. onero* pro utilitate omnium in perpetuum ç-ρτ·». A^ürwmi. «. t. obfervare conveniat. v tea inlibata ferventur qua Patrum auRo· ritat catkolicorumlegeinftituit. Ut litem kabente», five petitor, fat pefCCCLXVII. Ea quxcirca catho­ ftffor>fi Andftirumjudicium elegerint, licam legem vel o^im ordinavit antiquitas, aneas dirigentur. CCCLXVI. Volumus acquxprncipimus ut omnes ditioni noftrx, Dêo Deo au‘ j xiliante , fiibjeâi, ram Romani, quâm Franci, Alamanni, Bajuvarü, Bajuvarii, Saxones, Turiagii, Frefoaes,, fàalli Galli,, Burgundio Burgundio-­ riogn, Frefoaes nes, Britones, Longobardi, Vualcones, *Im*oc.iH. Beneventani, Godu, &Hifpani, cxterique iiwwi» nobis luujvui (ubjcfti Ulmi», omnes, MWI licèt quocunc. 1 j. N·· 4uC videantur legis vinculo conftr&i, vel 1*. /■ .· · more connexi . , 1hanc . rfcnconiuetudinario HwAti tentiam, quam ex fextodccimo TheodoOALejA fii Imperatoris libro, capitulo videlicet xi, ACofti, ad interrogata Ablavii Ducis, illi & omni­ bus refcripcam, fumpfimus, & inter noftra Capitula pro confultu vsu~ omΓ<ν Lege *“ΛΟ* tenenda VWIIUilW cu. nium Fideliam noftrorum,tam Clericorum TWU. m. quien & laicorum, pofuimus, lege cunftis eô?! *·* perpetui tenendi) ideft : Quicunque litem L.t’.CeA nabent,fivepoffefforfivenetitor fueritt vel TU«A jfe jjg initio lid», vel decurfi» temporum curri· SlrwnnA C00C.GU- η VUU1UVU11 TteU. m Cadivo —_____ ’*U ami ravit, novelli fuperftitione fubmoti, in- >1**c* ** tegra & inviolata cuftodiri praecipimus. Ut privilegia que»propter Religionem inftituta funt, nulli interminatione novi mutuentur. CCCLXVIII. Non novum aliquid l.j«.GmL prxfcnti fiuiflione prxdphnus , fed illa * qux ohm videntur mdulta, firmamus. oeruT Privilegia igitur qux olim reverentia religionis obtinuit, mutilari fub poenx etiam ‘,f* mtenninanone prohibemus, ha quoquè ut qui Ecdefix obtemperant, Ecclefi* beneficiis perfiruantur. pit canonici reformentur. CCCLXIX. Hominum confirma- OfMan tio, Ecclefiarum, altarium , virginum, 199 · chrifinatum , Prelbyterorum , Diacooo- * ** culi» tfive cùm negotium peroratur, five cùm rum, & Subdiaconoram confecrariones έ jam caperitpromi[entende,fijudicium ele­ gerit facrofanSa legu Antijtid» , illicbfine aliqua dubitatione, etiamfi alia part refra­ gatur, ad Epifcoporum judicium cumferma­ ’»·♦’« «· nt litigantium dirigatur} multa enun quu SJ· Q“‘ in juaicio captiofa prafcripdonit vincula promi non patiuntur, invefiigat & promit ratine facrofattSm religionit auSoritat. Omnet itUancai. itaque caufo quo velprmtoriojure vel civili tra9anturt Epifcoporum fementiit termi· noue, perpetuo ftabiliiau» jure firmentur / dLGeUie, nec liceat ulteriut retraSan juaicium quod Epifcoporum [entendit deciderit. Teftimo· POor. Eg» ***m edam ao uno licit Epifcopo perhibi· perkibb Rep.,!*. ut 117. Gtwian. cèque funt peragefldx, quia Chorepifcopi hxc contingere non debuerunt. Nequa­ quam enim talis ordinatio vel confecrario reiteratio efle i prudentibus de reftè la­ pientibus videtur, fed irrita ( oec agere potuerant, non enim ea tribuere value­ runt qux non habuerunt ) indubitanter fore agoofeitur. Si quis autem Cborepifcoporum aliquid ex prxdiftb agere tentaverit, non ada, fed snperfofta atque irrita erunt, & ipfe omni ecclefiaftico inrevocabiliter careat gradu. 'W *987 Capitularium Degenerali'totitupopulifupplicati one apud Principem pro Sacerdotum caufa nt in hofiem aut pugnam pergerent, & quale eis omnibus ex hoc immineat periculum. Ex Capitulis Domni Karoli Imperatoris Wormatiâ généralité)* decretis , atque ab omnibus firmaris, fit eundis pro lege tenendis contradicis. CCCLXX. Flexis omnes precamur i ’ ““ poplitibus majeftatem vcftram ut EpileoFilcGc.t·» pi deinceps, ficut haûedùs, non vexen·' ?**·,f’ rur hoftibus. Sed quandb vos nofque in hoftem pergimus, ipfi propriis relideant in parochiis, Deoque fideliter famulari ftudeant, & eorum facrofanda minifteria canonice fic Deo placidè peragere fatagant, atque pro vobis fic eundo exercitu veftro, uni cum omnibus fibi commits, orare viriliter, Miflafque decantare, fic letanias atque eleemofynas agere decer­ tent. Quoldam enim ex eis in hoftibus fic prxliis vulneratos vidimus, fic quofdam periifle cognovimus. Hæc vero valdè periculofa fic oppido funt cavenda, Qux idcircd fuggerimus ne pro talibus vos fic nos fimul pereamus. Novit Dominus,quando eos in talibus videmus, terror adprehendit nos, 8c quidim ei noftris timore per* territi propter hoc fugere , fic mimicis terga vertere folent. Plures enim poceftis habere prxliatorcs, fi illi propriis relident in parochiis, quim fi vobifcum pergunt i quoniam illi qui eos prævident, omnes tunc pugnabunt : quod modo nequaquam faciunt, fed eos rantumimodo cuftodiunt. Nam fine dubio potiùs vobis nobifquo proficere poffunt, fi remanferint, quàm fi in hoftem vel ad pugnam perrexerint : quia tunc eorum precibus adjuvamur, fic modô eorum prefiuris gravamur. Quando vero Moyfes expanfis ad coelum manibus orabat, vincebat Ifrael Et quando à pre­ cibus ceflabat, fic manus ejus gravaban­ tur , priufquam fuftentatx fierent, fic ipfe precibus infifteret, vincebatur fic terga vertebat. Tali bus ergb fic multis aliis exem­ plis fulti, quorum prolixitate vidi modo non dicimus, quia lapienti fcmeldida fufficiuntprxdida.obmxè omnes precamur, & ut concedantur rogamus 1 quia nullatenùs volumus ut nobifeum ad talia pergant, nifi duo aut tres bene dodi, eledione vi­ delicet exterorum, ad benedi&ionem dan­ dam , fic ad periclitantium reconciliatio­ nem faciendam, ne vos fic nos fimul cum pluribus pereamus, fed eorum precibus, Ut jam memoratum eft, fulciamur. Quam 988 formam fic de Sacerdotibus tenere opta­ mus, id eft, ut nec illi in hoftem nifi bene dodi, fic ipfi eledione atque permiÆone propriorum Epifcoporum i qui tamen ta­ les lint de quorum fcientia fic vita ac converfatione omnes fecuri efle polfimus. Il­ lud tamen vobis fic omnibus fcire cupimus quod non proptereà hxc petimus ut eo­ rum res aut aliquid ex eorum pecuniis, nifi ipfis aliquid fpontè nobis dare placuerit, aut eorum Ecclefias viduare cupiamus, fed magis eis, fi Dominus pqflc dederit, au­ gere defideramus i ut fie ipfi fic vos fic nos ulviores fimus, fic Deo potiùs, ipfo admi­ niculante, placere mereamur. Quapropter fi quis eas ab Ecclefiis quibus à fidelibus collatx, Dtoque facratx funt, aufert, pro­ cul dubio facrilegium committit. Caecus enim eft qui ifta non videt. Quifquis ergh noftrûm fuas res Ecclefix tradit, Domino Deo illas offert atque dedicat, fuifque Sandis, ficnon alteri, dicendo talia, fic agenddita. Facit enim icripturam de ipfis rebus quas Deo dare defiderat, fic ipiam feripturam coram altari aut fuprà tenet in manu, dicens ejufdem loci Sacerdotibus atque cuftodibus: Offero Deo atque dedico omnes res qua hac in chartula tenentur infer· ta, pro 1 emfffionepeccatorum meorum acpa­ rentum & filiorum ( aut pro quocunque il­ las Deo liberare 4 voluerit ) adftrviendum ex his DeoinfacrificiisMiJfarumquefolem· niis, orationibus, luminaries, pauperum ac Clericorum alimoniis , & couru divinis cui· tibus, atque illius Ecclefia utilitatibus. Si quis autem eas inde, quodfieri nullatenus credo, ahfiulerit,fubpanajacrilegii ex hoc Domino Deo, cui eas offero atque dedico, difiriSiffunas reddat rationes. Ponit etiam in ea anas conjurationes, quas enumerare longum eft. Nam qui eas inde pofteÀ au­ fert, quid agit mu facrilegium? Si ergb FUtfeM, amico quippiam rapere furtum eft, Ecclefix verb fraudare vel auferre indubitanter facrilegium eft. Unde fie in fâcris canoni­ bus Spiritu Dei conditis habetur ita : Si quis oblationesEcclefiaextra Ecclefiamac- T,fc 7‘ cipert vel dare voluerit praterEpifcopi cor./dentiam, vel ejus cui nujufcemodifunt offi­ cia commiffa , nec cum ejus voluerit agere confilio, anathemafit. Abfit enim ut re­ rum ecclefiafticarum cupiditate vel abla­ tione facrilegi aut anathema efficiamur, aut talibus laqueis unquam devincia­ mur i quoniam fcimus ànathematos ho­ mines, vel facrilegos, non folùm infames, fie à confortio fidelium, priufquam hxc per 989 Liber fextus per publicam iâtisfaêlionem Ecclefix fic Epifcoporum reconciliationem manûfque impofittonem emendem, alienos efle, ted etiam έ regno Dei extorres fieri, fi in tali* bus defecerint, non dubitamus. Ut ergh osuris (ufpàdo À nobis cunûis Sacerdoti* bus fie omnibus Chrifti fie faoAx Dei Eo clefix fidelibus funditùs auferatur , profi· temur omnes, ftipulas dextris in manibus tenentes » eafque propriis è manibus ei* cientes, coram Deo fic Angelis ejus, ac vo­ bis cunctifque Sacerdotibus tk populis cir­ cumflantibus , nec talia facere, nec facere volentibus cdofentire, fed magis, Deo auxiliante, refiftere. Et hoc vobis omniKUInwe. bufque fidelibus (andx Ecclefix, fic noftris, notum efle cupimus, quod cum his qui' abfque voluntate aut confenfu vel datione ReAoris illius Ecclefix cujus res juftceflè debentur, & maximè proprii Epifcopi, res Ecclefix à Regibus petere aut retenta­ re , vel auferre aut invadere, vel vaftare przfumpferint, nec in hoftem nec: ad pugnam ire, nec cibum fumere, nec 1adEcdefiam vel ad palatium aut in itinere per­ gere, nec etiam noftros homines cum eo­ rum hominibus, aut caballos, vel reliqua pecora cum eorum pecoribus aut ad paftum ire, fimul habitare vel manere, nec ullam participationem cum eis, nifi pro emendatione, ante publicam emendatio­ nem fic Ecclefix fatisfadionem, unquam fcienter aut l benter habere debeamus, ne pro eorum iniquitatibusatque flagitiis uni cum eis nos fit noftri, quod abfit, perea­ mus : fcirnus enim quia perit juftus pro im­ pio. Tales verti à nobis, fi nos fideles ha­ bere vultis, fegregate, fic in ergaftulum fub publica poenitentia redigite, fic poftulata concedite. Ut ergtihxc omnia à vo­ bis fic i nobis, five â (ucceflbribus veftris fic noftris, futuris temporibus abfque ulla diflimulatione conferventur, feriptis ec­ clefia ilicis inferere jubete, 8c inter veftra capitula interpolare praecipite. Quod ita faaum effe omnibus liquet. Ne Epifcopi ad bella pergant, concejffo Domni Karoli Imperatorie. OainlaM CCCLXXI. Omnibus notum efle VHt ««ni volumus quia non folùm ea qux fuper ,dJ· Epifcoporum fic Preibyterorum hpftium vexationibus, fic precibus pro nobis fic vo­ bis , fieri rogitaftis, concedere optamus, fed quicquid pro'fanAx Dei Ecclefix fic Sacerdotum, five totius populi fic veilra utilitate, inveneritis, concedere paratiflimi fumus. Et modti ifta, ficut petiiUs, conTha. /· 990* cedimus. Et quandb, vidi cotmte , Deo auxiliante, ad generale placitum veneri­ mus, confultu omnium fidelium noftrorum feriptis firmare , noftris noftrorumque atque futuris temporibus inrefragabibter manenda finniflimè, Domino adminicu­ lanti , cupimus. Modti ea qux generalia funt, fic omnibus conveniunt ordinibus, ftacuere ac eundis fanâx Dei Fcclefix noftrifque fidelibus , ob Dei omnipo­ tentis amorem fic recordationem, trade­ re parati fumus, fic ad proximum Synodalem noftrum conventum ac generale placitum , ubi plures Epifcopi fic Comi­ tes convenerint, ifta ficut poftulaftis fir­ mabimus. Ex quibus fuprà. Sacbbdotibus omnibus. CCCLXXIl. Primti omnium mo- epular, nemus ut fides catholica έ Prefbyteris fic Epifcopis diligenter legatur, fic omni po- . 4. pulo prxdicetur i quia hoc primum prrceptum Domini omnipotentis in Lege eft dicentis : Audi, Ifrael: DominusDeus tuus Deus toute efi. Et ut diligatur ex toto corde fic ex tota mente, fic ex tota virtute. . Ex quibus fuprà. GeNEBALITBB OMNIBUS. CCCLXXIII. Ut pax fit fic con­ CapicuUc. cordia fic unanimitas cum omni populo Chriftiano inter Epifcopos, Abbates, Comites , Judices, fic omnes ubique ma­ jores feu minores perfonx pacem habeant 1 quia nihil Deo fine pace placet, nec mu­ nus fanAx oblationis ad altare, ficut in Evangeiio ipfo Domino prxcipience legi­ tur $ quia fic illud fecundum mandatum eft : Diliges proximum tuum ficut temetipfum. Item in Evangeiio : Beati pacifici, Îuoniam filii Dei vocabuntur. Et iterùm : n hoc cognofcent omnes quia mei difcipuli efiis, fi aileSionem habueritis ad invicem. in hoc enim praecepto difeemuntur filii Dei fic filii diaboli i quia filii diaboli fem­ per diflentiones fic difcordias movere fâtagunt : filii autem Dei femper paci fic dileflioni ftudent Ex quibus fuprà. Genexavitex OMNIBUS. CCCLXXIV. Item habemus in Lege Domini mandatum : Noti auguritmi- fiki· c. M· ni. Et in Deuteronomio ; Nemo fit qui oriolas fcifcuetur, vel fomnia obfervet, vel auguria intendat. Item : Nemo fit malefi­ cus, nec incantator, nec Philonis confultor. Ideo prxeipimus ut caucula tores fic incan­ tatores, veltempeftarii vel obligatores, non 991 Capitularium fiant, St ubicunque funt , emendentur vel damnentur. Icetndearboribur vel pe­ tris, vel fontibus, ubi aliqui ftulti lumina­ ri* vel alias obfervationes faciunt, omni­ no mandamus ur ifte peffimus ufus, & Deo cxecrabilis, ubicunque invenitur, tolla­ tur & definiatur. E λ quibus fuprà. G E Ni R A LI T EI OMNIBUS. CapireUr. hki.c.lf. CCCLXXV. Irem uc homicidia infra patriam, ficut Lege Domini interdic­ tum efi, nec caust ultionis nec avaritix, nec latrocinando fiant. Et ubicunque invçnta fuerint, à Judicibus noftris fecun­ dùm Legem ex noftro mandato vindicen­ tur. Et non occidatur homo, nifi Lege jubente. Ex quibu» fuprà. Ibid. liu. i. cap. 46. Sacerdotibus omnibus. CCCLXXVI. Ut Epifcopi diligenter difeutiant per fuas parochias Prelbyteros, ut eorum fidem, baptifma, & Miflarum celebrationes bene fciant, 8c ut fidem redam teneant, & baptifma catholicum obfervent, & Miflarum preces bene intelligant, & ut pfabni dignè fecundiiin divifionesverfuum modulentur, & Domi nicam Orationem ipfi intelligent & omni­ bus prxdicent intelligendam, ut quifque fciat quid perit à Deo, Et ut Glori» Pa­ tri» ejufque Filio & Spiritui fanUo, cum omni honore apud omnes canatur, & ipfe Sacerdos cum eundis Angelis & populis Dei cum una voce, San&us, Sanitus can­ tet. Et omnimodis dicendum eft Preftsyte­ ris & Diaconibus ut arma non portent, fed magis confidant in oratione Dei quàm in armis. J Ex quibus fuprà. Ibid. c. 67. Aliquid sacerdotibus, Aliquid Populo. CCCLXXVH. Item placuit nobis admonere reverentiam veftram ut unuf­ quifque veftrûm prxvideat per fuam pa­ rochiam ut Ecclefia Dei fuum habeat ho­ norem , fimul & altaria fecundùm fuam magnitudinem venerentur, & non fit do­ mus Dei & altaria facrata pervia cani­ bus , & ut vafa facrata Deo cum magna veneratione habeantur, & ut facrihcia frndificata cum magna diligentia ab eis colligantur qui digni funt, vel cum hono­ re ferventur, 8c ut fecularia negotia vel vana gloria in Ecclefiis non agantur i quia domus Dei domus orationis debet efle, non fpelunca latronum. Et ut intentos habeant animos ad Deum, quandb ve­ 991 niunt ad ^iiflkrum folemnia i & non exeant ante completionem benedidionis fâcerdotalis. Sex funt qux odit Dominus, & fepei- pror· *· mum deteftatur anima ejus, oculos fuoli- ' mes, linguam mendacem, manus effun­ dentes innoxium fanguinem, cor machi­ natis cogitationes pemmas, pedes veloces ad currendum in malum, teftem fallacem, & eum qui feminat inter fratres difeordias. Qui fecundùm Deum fapiens eft, fe­ cundùm Deum beatus eft. Melius efi vide- Esd«£ < re quod cupias, quàm defiderare quasnefcias. Ubi nierit luperbia, ibi erit&con- Pw. 1». tumelia : ubi autem humilitas, ibi & fapientia : ubi non eft gubernator, populus corruet in malum. Melius autem eft ubi multa confilia : Deus enim in cocio, & tu EwWC f. fuper terram. Idcirco fint tibi pauci fermones. Multas curas fequuntur fomnia, & in multis fermonibus invenitur ftulritia. Obfecramus omnes ut bonam &: pro- .apWw. babilem habeant converfationem, ficut 1α>·ι ι;·6*· ipfe Dominus in Evangelio prreepit : Sic luceat lux veflra coram hominibus, ut vi­ deant opera vefira bona t & glorificent Pa­ trem vefirumqui in caelis e/?,ut eorum bond converfatione multi pertrahantur ad fervi­ tium Dei. Et non folùm fervitis condi­ tionis infantes, fed etiam ingenuorum filios congregent, fibique focient. Et ut fcholz gentuium puerorum fiant. Pfalmos, notas, cantum , compotum, gram­ maticam per fingula monafteria vel epifcopia, & libros catholicos bene habeant emendatos : quia fxpe dum bene aliquid Deum rogare cupiunt, per mendofos li­ bros malè rogant. Et pueros veftros non finatis vel legendo vel feribendo corrum­ pere. Et fi opus eft Evangelium, Pfàlterium, Miflalem feribere, perfedx «tatis homines fcribant cum omni diligentia. Ex quibus fuprà. Generaliter omnibus. CCCLXXVIII. Ut xquales menfuras Capimur. & redas, & pondera jufta & «qualia, ^1·«·»*· omnes habeant, five In^ivitatibus, five in monafteriis, five arfdandum, five ad accipiendum, ficut in Lege Domini prrceptum habemus. Item in Salomone, Do­ mino dicente : Pondus & pondus , menfuram & menfuram odit anima mea. Et hoc nobis competens & venerabile videtur, ut hofpites peregrinique& pau- **Te· peres fufeeptiones regulares & canonicas per loca diverfa habeant j quia ipfe Domi­ nus didurus erit in renumeratione magni 99i Liber fextus. 95)4* dici : Hofpes eram, & fufctpifia me. Ec magnus praedicator in Ecclefia Dei fingilApoftolus hofpkalitatem laudans dixit; ladm nominavit, cum ftudio prohibete, Eerhanc quidam pUatenau Deo , Angelis intellegentes quàm fit terribile tllud quod dixit : Qw taaa ogunt, ngiutm Det nan hofpitia fufetpas. Exqtttbus fnprà. conftguenittr. Et omni inftantiâ predicate Aliquid sacudotibui, fidem tenendam Domino. De humilitate verb & patientia, de caftkate fic continen­ ALIQUID PoVULO. ^I-h· CCCLXXIX. Item ut ifti mangones da , de benignitate & mifericordia , de & ifti cociones, qui fine omni lege va- eleemofynis ôc confeffione peccatorum Sbundi vadunt per iftam terram, non fuorum, & debitoribus fuis, ut fecundùm antur vagare & deceptiones tn homini­ Dominicam Orationem omnibus fua de­ bus agere i qui nudi cum ferro dicunt ali­ bita dimittant, eundos monere. Ex quibus fuprâ. cubi datam noi poenitentiam, vagantes difSaciidotibui omnibus. currunt. Melius enim videtur uc fi aliquid CCCLXXXI. Studendum eft Epif­ inconfuetum & capitale crimen commiferint, in uno loco permaneant laborantes & copis ut diffidentes francs magis ad pacem fervientes, & poenitentiam agences, fecun­ quàm ad judicium cohortentur. CmkU. Cud»*. IV. c. U. dùm quod fibi canonicè impoficum fit. Ex quibusfuprh. Genexalitkx omnibus. Capitate. CCCLXXX. Statuimus, fecundùm U.I.C.7V quod in Lege Dominus prxeepit, ut opera lervilia diebus dominicis non agantur, ficut β( bonx memorix genitor nofter in fuis fynodalibus Edidis mandavit, ut viri talia opera non exerceant, hoc eft, nec in vinea colligendo, nec in campis aran­ do, metendo, vel frenum fecando, vel fepem ponendo, nec concides ftirpare , vel arbores exdere, vel in penis laborare, nec domos conftruere, nec in horto la­ borent, nec ad placitum conveniant, nec venationes exerceant. Sed tria tantummodb opera, fi necefficas ingruerit' fumma, agant, & non alia, id eft, carra hoftilia, vel vidualia, vel fi forth neccffe fuerit corpus cujullibet ducere ad fepulchrum. Item fimiliter opera textrilia non faciant, nec capulem, nec confuant, nec opera pedilia faciant, nec lanam carpe­ re, nec linum battere, nec in publico veftimenta lavare, nec vervices tondere ha­ beant licitum, ut omnimodis honoretur dies dominicus, requiefque fervetur i quatinùs ad Miffarum folemnia & ad Ecciefiam undique libéré conveniant, & lau­ dem Deo pro omnibus bonis qux nobis in 1EU. c. 7i. illa die fecit, dicant. Legimus enim, ApofGaL v. i/, tolo dicente : Manifefta autem funt opera IUMm, te a. Οφ> l·®· Imcterd. KB. i. c. iet. I»o, per. j. cap. »oj. Gradaa. 4M. >·. c. 7. Sta/cWaw. Auctoritas ecclefiaitica atque canonica Pci»*. IL docet non debere abfque fententia Ro­ tp.i. Grwa·. mani Pontificis Concilia celebrare. MJ7 <■ I· Epifcopi interccflîonem pneftent his Metti·. qui iniqua vi opprimuntur. Nullus Epifcopus nifi in legitima fynodo, &fuo temporeapoftolici atque canonici vocatione congregata, fuper quibuf- Gratiae. f. dam criminibus pullatus audiatur. r. Nemo Epifcopum apud Judices feculares oculare prxfumat, fed apud Prinmes/fuos. Accufatores & accufationesquas Leges Caprala feculi non adfcifcunt, canonica funditis repellit audoritas. "indiad. Variis detradionibus & accufationibus i*. 1 ,cap non decet labefadari Primatem, fed ma- '^Un·,. gis Patrum regulis roborari. Nam & Libe- *. <. c. rius Papa pro Athanafio duobus annis in exilio trufus eft i & multi alii Epilcupi qui eum damnare voluerunt ♦, exilio funt ·ι«χ.·*· damnati : quorum exemplum omnes convenit fequi Sacerdotes. Multùm derogatio prxvalet, quando Capteia derogator creditur fide dignus. Ideo non omnes admittendifunt, fed viri probatiffi- * ** * * mi. Primb femper perfona, fides, vita, & converfatio accufantium inquiratur. Ec camis ; quafirnt^fomicadonettimmunaiti^ pofteà qux obiciuntur, fideliter pertrac­ luxuriatidolorymfervitustveneficia,inimi- tentur i quia nihil aliter fieri, debet nifi citia, contentiones, amtslationes, animofitet- impetitorum priùs vira difeudatur. tes, in», rixa, dijfenfiones, harefet,ftSa, Non eft auctoritas quemquam Clerico- tbid.c. »». invidia, homicidia., ebrietates, comejfatio- rum judicare vel damnare antequam ac­ nes, & hisfimilia i qua pradico volis , ficut culatores ptxfentes habeat, locumque fe prodisti , quoniam qui talia agunt, regnum defendendi accipiat ad abluenda crimina. Omnis accuutio intri provinciam au- ibtd. c. io. Dei nonpofiîdebunt. Ideô hxc eadem qux Rrr ij Tom. 1. *99ί Gratin.). CnciL Cartk. IV. Capitular. W» j. car. J»»· Add. rv. A ngilfitnFTt»Cjo’2i. b Π<· AU. IV. C· 9' üki^4o Decreta în· noc.l.c. ra. Gratiae, ιι.φ i.c, »(. Si fM “<·· Gratin. ). Decreta feooc. L c. rUtMi, Hincmar. Capitularium diatur,&έ Comprovincialibus terminetur. Ultri provinciae terminos accufandi licen­ tia non progrediatur» Epifcopus,nec provocatus, pro rebus tranütoriis litiget. Non eft juftum judicare aut condem­ nare virum cujus caufa ad liquidum non eft examinata. Major i minore non poteft judicari Judicis non eft quemlibet judicare vel condemnare abfque legitimo accufatore i quia & Dominus Judam furem eflè (cie­ bat , fed quia non eft accufiuus, ideô non eft ejedus. Epifcopos ejedos, atque fuis rebus ex· poliatos, in fedes proprias recipi, & fua om­ nia legaliter primb eis reddi fandi Cano­ nes decreverunt j & pofteà fi quis eos accuiarc vellet, equo periculo facere fanciverunt , Judices efle decernentes Epifcopos redè lapientes in Ecclefia con­ venientes, ubi teftes eflènt fingulorum qui opprefli videbantur. Placuit ut fi quaecunque perfona con­ .... , Γ.-^-.-·-π —T vel adores .Ecclefix Γ-..Π, X..T. fe tra Epifcopum ProPr*um crediderit habere negotium, prius ad eum recurrat caritatis ftudio> ut familiari colloquio commonitus ea fanare debeat qux in querimoniam deducuntur: quam rem fi differre voluerit, fententiam fufcipiat excommunicationis. Si qux caufx vel contentiones inter Clericos & Laicos, tam majoris ordinis quam etiam inferioris,fuerint exortae, pla­ cuit ut fecundùm Synodum Nicaenam congregatis omnibus ejufdem provinciae Epifeopis jurgium terminetur j nec cui li­ ceat, ( fine praejudicio tamen Ecclefix Romanx, cui in omnibus caufis debetur reverentia cuftodiri ) relidis his Sacerdoti­ bus qui in eadem provincia Dei Ecclefias motu divino gubernant, ad alias convola­ re provincias, vel aliarum provinciarum Epifcoporum judicium expeti vel pati, nifi fuerit provocatum. Quod fi quis prx­ fumpferit , & ab officio aeri depofitus & injuriarum reus ab omnibus judicetur. Si autem majores caufx in medio fue­ rint devolutx, ad Sedem apoftolicam, ut fanda Synodus ftatuic & beata confuetudo exigit, per judicium epifcopale referatur. Frudentiflimè juftiffimeque decreta Nicxni Concilii, five Africani, decreve­ runt quxeunque negotia in fuis locis ubi orta funt, Amendai maximè quia unicui­ que conceflum eft, fi judicio offenfus fue­ rit cognitorum, ad Concilia fux provin- 996 cix vel etiam univerfile provocare. Servati qux (cripta eft de gubernationibus reguli, manifeftum eft qubd illa qux funt per unamquamque provinciam, ipfius provindx fvnodus difpenfat, ficut Nicxno conftat decretum eflè Concilio. Si quisEpifcopus fuper certis accufacur criminibus, abomnibus audiatur vel judi­ cetur qui funt in provincia Epifeopis. Quxeunque funt ad religionis obfervantiam pertinentia, lodsluis & i fux dioecefeos fynodis audiantur. Unaquaeque provincia fuo Metropolitano & fuis comprovincialibus Epifeopis fit contenta. Maledidus omnis qui transfert termi­ nos proximi fui. Et dicet omnis populus : Λmen. Et reliqua. Qui funt fuprà diœcefim Epifcopi, nequaquam ad Ecclefias qux funt extra prxfixos fibi terminos accedant, nec eas aliqui prxfumpcione confundant. ]Non oportet transferri terminos i Patribus conftitutos , ut alter alterius parochiam invadat, atque illic celebrare divina myfteria, inconlulto Epifcopo cui commifla eft, prxfumat. ** IW» «»♦> ,ί"7*4*6· ’ ’ *** 7* ηι[-»~ £ *· *· · }«Η,ΐλ.τ »*r P· Ex Capitulis Domni Karoli Regis anno regni ejus x 1. adis. De hù qui infrà regnum fine juffionc dominica per vim aliquid rapuerint· CCCLXXXII. Si quis in exercitu Cap»1»· infrà regium, fine juffione dominica, per ** vim hoftilem aliquidprxdari voluerit, aut JLe*Btj»fcenum tollere, aut granum, five pecora ·“· ”· *· majora vel minora, domufque infrangere ** vel incendere, hxc ne fiant omninb pro­ hibemus. Qubd fi ab aliquo prxfumpuofo fadum fuerit, fexaginta folidis, fi liber eft, fit culpabilis, & omnia fimilia refti­ tuat, aut cum duodecim teftibus fe purÎjet. Si vero fervus hoc fecerit, capitali ententix fubjaceat, & dominus omnia fimilia reftituat, quia fervum fuum non correxit nec cuftodivit ut talia non perpe­ traret : quoniam fi nos ipfos comedimus, citb deficiemus. Unufquifque tamen cuftodiat exercitum fuum, ne aliqua deprrdatio infrà regnum fiat, qui non vult legi­ bus emendare qux fibi commifli injuftè fecerint. Dignum eft enim uc magiftri vel feniores pro fibi commiflis reddant ratio­ nes , fi aliquid prrdr egerint aut injuftè fecerint, eo qubd eos ita corredo* non habent ut talia non audeant perpetrare. f 997 Liber fextus. pp8* Domni Wttixtvid In^ù- teguntur admiflz. Unde placuit ut fi farté Ixuum apofiolied ta&riiote & tjn«àü quis vel ex poffidentis parte, vel ex ejus fa&0M, mmômb wdsb'otf CleruxuM qui pofieffioncm temerare tencaverit, in­ ac Lauorum gmrtütrcwfa/u atque teremptus fit, in eum fupplicium exeri qui bortatu . decretis. vim facere tentaverit, & alterutri parti Ex rutüfti, ■*· *’· CCCLXXXIIL Si quit infrà reg* noni rapinam fecerit, aut cuiquam noftro Fideli ejufque homini aliquid ei abftulerit, in triplo cui aliquid abftulit legibus com­ ponat, & infuper bannum noftram, id eft, lexaeinta fobdos, nobis perfolvat. Poftmodum verb ante nos à Comite adduca­ tur, ut in baftonko retrufiu, ufqbe dum. nobis placuerit, poenas luat : nam fi publicè a&um fuerit, publicam inde agat poenitentiam juxta fandorum Canonum fan&ionem. Si verb occulté, Sacerdotum confilio ex hoc agat poenitentiam : quo­ niam raptores, ut ait Apoftolus, nifi ve­ ram egerint poenitentiam, regnum Dei non poffidebunt. Qui verb de rebus Ecdefiarum aliquid abftulerit, graviùs inde judicetur j quia factarum rerum ablatio facrilegium eft, & facriiegus vocatur qui ex eis aliquid abftulerit aut rapuerit. Ex­ torres namque i liminibus fandae matris Ecclefiz tales perfonz ufque ad fatisfactionem Ecclefiz quam Izferunt, funt ha* bendz, atque infamii funt nocandz. Dt to qui facultatem deprxdationis dederit maütiojâfaSionc, utvivus comburatur, CCCLXXXIV. Si quis fcelerad c s·^ fa&ione facultatem depraedationis dedeTwJkc/j. r* »ve^ ft 4U‘S fe&amdiviferic, vivus com­ buratur. Ut contumacia temeri prxfumpta ab univerfis depellatur. caufam malorum praebuit Da ee wfiii iruMiam locumufunertrit, CGCLXXXVII. Si quis Indebi­ tum fibi locum ufurpaverit, nulli fe igno­ ratione defendar, utque plenè facriïegii reus qui hoc agere teotaverit. Ut inviolate permaneant qux diverfi Principee fiatuerunt. CCCLXXXVIIL Quzeunque l.*,.CoA circà facrofanâas Ecclefias à Principibus Tkeod. 4· diverfis funt ftatuta, manere inviolata przcipimus. Utfi Ecclefiaprivilegia alieujus temeritate fuerint corrupta ,piaculum quinque libra­ rum auripetnd muttitur. CCCLxXXIX. Si Ecclefiz vene- Snpri >s. rabilh privilegia cujufquam fuerint terne- 1 ’* ritate violata, vel diffimufairione neglefta, commiflum quinque librarum auri con­ demnatione ple&atur. Ut aux diverfi Principes fiatuerunt, vel Antifiitesfingulipro caufis ecclefiafiicis obtinuerunt , inconvulfa perpetub fer­ ventur. C CC X C. Quaecunque à divis Prin- Sopd, c. cipibus conftituta funt,. vel finguli quique " * CoA Antiftites pro caufis ecclefiafticis impetra- Tbtll· de ruat, fub poena facriïegii jugi & folidâ Efifc. u ztemitate ferventur. Clerici, non fecula- Cl^dL ribus Judicibus, fed epUcopali audientiz Dniac. p. referventur : fas enim non eft ut divini is·· muneris Miniftri temporalium Poteftatum fubdantur arbitrio. FMr Cupri» CCCLXXXV. Ab omnibus illius «t·»1* ufurpationis contumelia depellenda eft, De privilegiis Ecclefiarum , quatinùs ne praedia fibi coeleftium facrorum dicata ‘incomma perfifiant. àquibufdam inruenubus vexentur. Qubd CCCXCL Praecipimus ue privilegia fi quis przfumpferit, poft debitz ultionis Î|ux Ecclefiis & Clericis Lege coocefla acrimoniam, quz ergà fàcrilegos jure pro­ unt, maneant incorrupta. menda eft, exilio publiez deportationis Q«ddfervori debeat ,potati quàm auferri, uretur. quodfanSx Dm Ecclefixfueritcollatum. Ut capitale fupplicium excipiat qui CCCXCn. Iniquum eft & facriïegii Caftai», violentiam comtnififie dinofeitur. inftar ut quz pro fiuute vel rvquie anima“*· L.I.CU. CCCLXXXVI. Qui manifeftam rum fuarum unufquifque venerabili Ec- 4Condi. * detegitur commififlè violentiam, non iam defiz contulerit aut certè reliquerit, ab JV. Rom. Jri,. * relegatione aut deportatione infulz plec- his quibus maximè fervari convenerat, auCmôL tatur, fed fupplicium capitale excipiat, fem 8c in aliud transferri. Traa.c.7. nec interpofita provocationis fentenria UtLaicis, ouamvis rtligiofis .nullafit difquz in eum fuerint difta , fufpendatur : ponendi aerebusEcclefixdatefacultas. 1Λ. j. «pquoniam multa facinora fub uno violentiz CCCXCIII. Laids, quamvis relinomine continentur, cùm aliis vim inferre giofis, nulla de ecclefiafticis facultatibus tentantibus, aliis cum indignatione refif- illiquid difponendi legitur unquam ad- **»4· 4*^ tencibus verbera czdefque crebrb de- tributa facukas. ’ζ’ *999 1 Capitularium VaU.Ta. CCCXtiV. Sacrilegi funt Ecclefix Caprâhr· prxdoncs. Unde & in Concilio Agathenfi n in. s 14. fub quarto capitulo decretum habetur ita: Η^ί,ώ.7. quippiam rapere, fitrtum eft : EccUc»p ή fia verb fraudari vel abftrahi,fubripique, iib/1 facrü*&,un' O»mes enim contra leges fe^ lucap. cjeme$, rcfquc Ecclefix diripientes, vel i»o, par. Ecclefias Sacerdocefquc contrà divinas Vgmcot ^n^*°nes vexantes, fecrilegi vocantur, lib. s. Edi aeque indubitanter infemes fecrilegique j. «ift. t. haoendi font. w “** Qubd ea qua Domino confecraniur , ad jus ecclefiafticum pertineant. Capirubre CCCXCV. Ea qux Domino offen.>n. *14. runfur ve( confecrantur, ad jus pertinent C*fôL, ùu Sacerdotum. Et fecrilegi luut umues qui 7. c. ». ca auferunt vel in aliud transferunt. tAcfjA»’ U* fi ^Uli dignitatem prxfumpferit quam non meruit à Principe vel jufto Se­ niore, facrilegus habeatur. 3 CCCXCVI. Si quis prxfumpferit uam non meruit à Principe vel Seniore ignitatem, fecrilegus habeatur. lomptet. L. ». CoA TbcoA ot Agouanuu ordo frr»«er. Uaac, tit. 7. c. 5. Ut illi qui diverfisfceleribus implicatifunt, aa teftimonium non admittantur. CCCXCVII. Homicidx,malefici, fures, fecrilegi, raptores, venefici, adul­ teri , & qui raptum fecerint, vel felfum teftimonium dixerint, feu qui ad fortilegos magofque cucurrerint, nullatenus erunt adaccufetionem vel ad teftimonium admittendi. Lib. ». Leg. Wifigocb. ck. 4, cap. 1. Capitula Aogilraiuoi, c. <7. ICaac , t«. 7. cap. j. BiucbarA lib. K. c. 4. Iro, par. 10. c. 57. Gratian, ,.ψ ,. c. p. Cenflitninuu. Ne antè Judex jaculetur in reum fenten­ dant, quàm ipfe confiteatur am (ocii fui atm convincant. Capitular. 1H> f. cap. I··. CCCXCVIII. Judex criminofum dilcutiens non antè fententiam proferat capitalem, quàm aut reus ipfe connteatur, aut conviftus per innocentes teftes, vel focios criminis fui, manifcftiùs convincatur. Non effe judicandum adversus ahfentes. Septi, c- Ibid. J0|. ιοοο grediatur, aut aliquod incommodum d m fua feciat parochia. De Epifcopo depofito qui fe ad Romanum Pontificem reclamaverit. Ceedl. CCCCI. Si quis Epifcopus depolitus agendum fibi negotium in uroeKoma pro* uu r. cap. clamaverit, alter Epifcopus in ejus cache* J**· dra, poft apellatioaem ejus qui videtur efle depofitus, omninb non ordinetur, Gratia*.,, nifi caufe fixerit judicio Romani Epifcopi *:,c‘f* determinata. Ne in Eradicatores Ecclefia detraSiones feu vituperationes fiant : quod canonica Scriptura damnat. CCCCII. Qubd omnibus fidelibus omnibufque ordinibus fummoperècavendum fit ne clanculo aut pubbcè Un&uni C^taU Domini detra&ionibus & vituperationi- ^w4i,c’ bus dilanient, perpendentes illud exem- nf, fitpri. pium Marix, qux eo qubd Moyfi femu- «yjn* io Domini propter Æthiopiflàm detraxit, immunditia leprx multata fic. Ec illud j». Pfelmiftx : Nolite tangere Chriftos meos , & in Prophetis meis nolite malignari. Ec Dominus per Moyfen ait : Dits non de­ trahes , & Principipopuli tui non maledices. Et .fi David, Regum juftiffimus, in Saül, quem conftabac jam à Domino reproba­ tum & abjeâum efle , manum mittere non prxfumpfit, multb magis cavendum eft ne manum detraftionu aut vituperatio­ nis, five indifcretionisaut dehonorationis, ?uidam mittant in Unflum Domini & in 'rxdicatores fenâx Dei Ecclefix. Qubd Epifcopi inter fe corrigere, fi quid ortum fuentt debent. CCCCI II. Conftancinus Imperator de accufeùonlbus Epifcoporum ait : Smwm». Ha quidem accufationes tempus habentpro- Fpplnmi prium, id eft, diem magnijudicii, Judicem verb illum qui tunc futurus efl omnes judicare. Mihi ergb homini conftiuuo de hujuf- af. n. modi rebus non licet habere auditorium, Sacerdotum fcificet accufantium & fimul accufatorum , quos minimi convenit tales debere monftrari qui judicentur ab aliis. Imperator quoquè Valentinianus de Epif­ coporum caufis fic ait : Supri nos, inquit, Αϋ. IV. efl veftrum negotium. Et ideb vos de vefiris «P· *· inter vos agite caufis, quia fuprà nosefiis. CCCXCIX. Adversùs abfentes non' Et reliqua. De (acrilegis, qubd jures fint, tejie judicetur. Quod fi fidum fuerit, prolata Scriptu'i. fententia non valebit. Ne Epifcopus quilibet alium conculcet CCCCIV. Omnibus fciendum eft l.pijcopuni. quod fecrilegi fures fint cuncti qui res CCCC. Ui nullus Epifcopus alium Ecclefix diripiunt , vaftant, invadunt, conculcet Epifcopum , nec eum luper- vexantque, aut à jure Ecclefiarum cui- l&M,tit. 7· Tcoa.c.4. loot Liber fextus 1002* bus traditx fuerant, injuftè alienant. Un­ fic facrilegus, & non tantùm facrilegus, de Sc beatiffimus Auguftinus, in homelia fed etiam fur facrilegus. De bis fecrilegu qui Ecclcfist ejufque quadragefima oftava evangelii Johannis, Sacerdotibus injurias inferunt. ica dicit : Ecce inter SanSos eft Judas : ecce nKt5o.« fer efljudos. Et ne contemnar ,furfecrileCCCC VL Siquisin hocgenusfacriGr «fa». gus, non yualifctutqete fur,fer loculorum , legii proruperit, ut in Ecclefias earumque * ί· Ψ«·c· feddominicorum i bocularwn ,fedfecrorum. res inruenx, Sacerdotibus & Miniftris, Vq cn,jR£e< difetnumturinforo, qualifcun- vel ipfo cultui locoque , aliquid importet *N«u M que furti & peculatus , ( Peculatur enim injurix vel inferat ad divini cultûs inju­ dicitur furtum de re publica, & non fle ju- riam , in convi&os five confeflbs reos ca­ dicaturfurutmreipriyataquomodboublica) pitali fencentii noverit vindicandum. Nec quantbvehementuisjudtctmduïaftfacrilegus expe&etur uc Epifcopus injurix propriat fer, qui tutfes fuerit non undecunque tolle­ ultionem depofeat, cui fanftitas ignofre, feddclzccufia tollere l Qui aliquid de cendifoli gloriam dereliquit. Sitque cunc­ Ecclefia aufert vel furatur, Juda perdito tis non folum liberum , fed etiam lauda­ comparatur. Nota qubd aliquid de Eccle­ bile , fa&as atroces Sacerdotibus auc Mi­ fia tollere, furtum efle beatus Auguftinus niftris injurias, veluti publicum crimen, aflèveret, & patratorem tanti furti furem perfequi ac de talibusrcis ultionem mereri. facrilegum appellee» necnon 8c Judx per-, Qubd omnia qua Domino offeruntur ,pro­ cul dubio & confecrantur. dito Xquiparet. Et poft pauca : Qj"*r* » CCCCVII. Omnia qux Domino C»pteiare inquit ,loculos habuit cui Angeli mtntftraverunt, nifiquia Ecclefia ipfius loculosfuos offeruntur, procul dubio Domino confe- ^?n1‘»,M’ habitura erat ? Ecce quibus tanti Do&oris crantur. Et non folùm facrific» qux à Sa- Opteia documentis inftruimur,quta quod m capi­ cerdocibus fuper altare Domino confe- ****“*·'· te prarcetiit, in corpore ejus , quod eft crantur .oblationes fidelium dicuntur, fed Ecclefia, videtur impletum. Porro Chrif- quxeunque ei à fidelibus offeruntur, five ?·«■?* Coite. tum ti Ecclefiam unam perfonam efle in mancipiis, five in agris, vineis, fylvis, Canteg. non nefcinius. Er ideb qux Ecclefix funt, pratis, aquis, aquarumvedecurfibus, arti- b«c1uU. fol·»* Capimte Chrifti funt» & qux Ecclefix offeruntur, nciis, libris, utenfilibus, petris, rdificiis, lib- i· “p· H«uÎ,c. Chrifto offeruntur i 8c qux ab Ecclefia veftimentis, pellibus, lanificiis,pecoribus, '·’* ejus tolluntur, procul dubio Chriftotol­ pafcuis, membranis, mobilibus fic immobiluntur. Efto , futurum erat ut Ecclefia libus, vel quxeunque de his rebus qux ad Chrifti nummos haberet. Si nummos, laudem Dei fiunt, vel fupplementum fancutique & prxdia & mancipia, & diverfa- tx Dei Ecclefix ejufque Sacerdotibus at­ rum fpecierum innumera ornamenta. Et que ornatum prxftare poflùnt, Domino quia inlicicum fit ca qux conferuntur Ec­ Ecclefixque five à quibufeunque ultrb of­ clefix , auferri, beati Hieronymi feribentis feruntur , Domino inddbitanter confe­ in expofitibne Matthxi Evangeiiftx ver­ crantur , & ad jus pertinent Sacerdotum. ba itateftantur. Omnes, inquit, qui ftipe Et quia Chritlum & Ecclefiam unam per­ templi & hie quo conferuntur in uftts Ecde· fonam efle veraciter agnofeimus, qux­ fut, abutuntur in aliis rebus, quibusfuam eunque Ecclefix funt,Chrifti funti & qux expleantvohtntatemfimilesfunt Scribarum Ecclefix vel in fupradi&is vel in quibuf­ & Sacerdotum redimentium mendacium & eunque fpeciebus, five pollicitationibus fangutnem Salvatoris. five pignoribus, five fcriptis five corpora^ Qubd quicquid offertur Domino ,fandum libus rebus offeruntur, Chrifto offerun­ fandorum fit, & ad jus pertineat Sa­ tur > & qux ab Ecclefia ejus quocunque cerdotum. commento alienantur vel tolluntur, uve C C C C V. Nulli liceat ignorare alienando, five vaftando, five invaden­ s· qubd omne quod Domino confecratur, do , five minorando, five diripiendo, fiipr», c. “ve ù«mo fuerit, five animal, five ager, Chrifto tolluntur. Et fi ab amicoquippiam l7. vel quicquid femel fuerit confecratum, rapere furtum eft, prxcipuè Chrifto Do- · P·**** fandorum erit Domino, & ad nuno noftro, qui eft Rex Regum 8c Do­ * GtC»^ jus pertinet Sacerdotum i propter quod minus Dominantium, aliquid auferre vel q. ». c. inexcufabilis erit omnis qui ea Domino & alienare, fubripive vel vallare, facrilegium ’«-t6 Effeto* »cu* competunt, aufert, vaftat, eft. Omnes namque Ecclefix praedones invadit, vel diripit, ufque ad emenda- manifëftiflùnè funt facrilegi f & nullus a tionemEcclefixque fatisfa&ionem:& qubd facrilegiis, nifi per puram probatamque *iooj . Capitularium atque publicam poenitentiam, & perEc\ clefix fatisfadionem , Epifcoporumque . per manûs impofitionem, juxta canonicas ■ K ian&one>reconciliationem ,. regnum Dei \ poifidebit, & non folùm 1 regno Dei fit \ alienus, fed etiam έ liminibus fanftx Ec\ clefix, & prateipuè ab illius quam Ixfit, u(que ad przdiftam fatisfaftionem extorvîA iB&à, rjS efficitur. Talium verb fcelerum patraCiu1»wi.ke P°r’^us» poft prardiftam fatisfaftio,IU rjnem, nec vivis nec mortuis, communicare ‘ minimè debemus i quia qui rapit pecuniam proximi fui, iniquitatem facit > qui autem pecuniam, Ecdefix abftulerit,iacrilegium facit. Qui non folùfn facrilegi, fed etiam fures facrilegi, & lupi, atque homicida:, pauperumque necatores, & infuper ana­ thematis vinculo damnati coram Deo & Sanetis ejus efficiuntur. Ut Chrifiiani ex propinquitate fuî fan­ guinis connubia rton ducant. Supri.rtp. CCCC VIII. Ne Chriftiani ex pro­ pinquitate fui fanguinis connubia ducant, nec fine benediftionc Sacerdotis cum vir­ ginibus nubere audeant) neque viduas abfque fuorum Sacerdotum confenfu, & conhibentia plebis, ducere prxfumant. De eo qui fe incefiuofo ordine his perfonis quibus à divinis regulis prohibitum efit conjunxerit. «Ρ· ♦}»· Paulot,lib. 1. Sentent. «it. t S. Coecil Rem. an. 4,o. C. t. Ifaac, lit. 4 Cnidi. Troû. c. t. Via S. Mûaverâ , CCCC IX. Si quis fine gradu fe inceftuofo ordine cum his perfonis quibus A divinis regulis prohibitum eft, conjunxerit, ufquequo poenitentiam fequeftratione teftentur, utrique communione priventur, &1 neque in palariohaberc militiam, neque in foro agendarum caufarum licentiam ha­ bebunt.Nam bebunt. Nam eorum qui modo prxdido fe incefto conjunxerint, Epifcopi leu Preibyteri inquorum dicecefi velpagoaâumfuerir, Regi vel Judicibus fcelus perpetratum adnuntientjutcùm ipils denuntiatum fue­ rit, fe ab eorum communione aut cohabitatione fequeftrent. Res autem eorum ad primos parentes ufque ad fequeftrationem perveniant, fub ea conditione, ut ante­ quam fegregentur, per nullum incenium neque perpatentes, neque per emptionem, neque per auAoritatem regiam ad pro­ prias perveniant facultates, nifi praefatum icelusfequeftrationis feparatione & perni­ tentia fateantur. £x libro Legum Theodofii J , capitulo XI. de incejtis. CCCCX. Quod incefti non Cat 1©· 1004 gitimi heredes, fed infamii Cut notae utrxque perfonar. L. 4. CoA Tkeod. i ioccft. napt. Hmc . tit. 4. cap. >. CooeiL Trail. c. S. Ivo, pv. ti. c. jij. Ut nullus devotam Deo virginem vel viduam conjugem accipiat. CCCCXI. Ut deinceps, ficut cano- L*. j.iejnes ecclefiaftici prohibent, nullus Deo devotam virginem , nullus fub religionis uL/,ώ. habitu confidentem, five viduitatis ε· »· · con- 4·c·· - — * * Co*al. tinentiam profeflam, vel- fui proximam Tre £' generis, aut etiam J de '"** * cujus admixtione J inceftiv* notam podit fubire infamia:, in­ ficito connubio aut vi aut confenfu acci­ piat conjugem $ quia nec verum poterit efle conjugium quod à meliori propofito deducitur ad deterius, & fub falfi nominis copula incefti va, pollutione & fornicatio­ ni» immunditia, perpetratur. Hoc verb nefas, fi agere amodo cujuflibet gentis homines fexûs utriufque tentaverint, in­ fluente Sacerdote vel Judice , etiamfi nullus accufator fit, omnimodis feparati, exilio perpetuo relegentur i nec aliqua indefimtione fuî, quoufquè vixerint, lon­ gitudine temporis excufenrur. Quod blafpnemiam Deo inferat qui fe cum Deo facrata mifcuerit, CCCC XII. Scire vos convenit quià blafphemiam Deo inrogat qui cum Deo facrata, vel cum velata femina, fe cornmaculat. Ut Clericus proprio honore privetur, fi cum femina Deo facrata vel velata fe commifcuerit. CCCCXIII. Si Clericus cum velata femina vel cum Deo facrata fe maculaverit, proprio honore privetur. Qubd facrilegi & violatores , juxtà sfpofi tolum,fint qui violantfaeratarum fembnarum corpora. CCCCXIV. Sciendum eft omnibus qubd Deo facratarumfeminarum corpora, per votum prioprix fponfionis 8c verba Sacerdotis, Deo confccrata templa efle Scripturarum teftimoniis comprobantur. Et ideb violatores earum facrilegi ac juxta iCœ» ««>· ^di. Traâ. c. i. Ifac, Λ j. τ,,ΰ. c< 1. Trafl. «. ·· 7,c* Apoftolum filii perditionis efle nofcuntur. Qubd fornicatio omnibus peccatis periculofior ejfeperhibetur. C C C C X V. Qubd penè omnibus peccatis gravior & deterior fit fornicatio, & veraciter dici poteft laqueus mortis, & Ep. ip. puteus inferni, ac vorago perditionis, eb qubd adulteri vel luxonofi propter cordis inopiam ! iooy Liber fextus. inopiam perdunt animas fuas. Nam, uc Pn««k ait Icriptura, pretium fcorti vix unius eft t. panis i & qui fe jungit meretrici, unum corpus efficitur Et qui luxuriatur, mor­ tuus eft in corpore vivente. Quales debeantferipeuree valere. CCCCXVL Scripcurx qux diem VtfgMii? & annum habuerim evidenter expreflinn, ί^τΓ ayue fecundùm legis ordinem confcriptx of. 14Γ ’ efle nofcuntur, feu conditoris vel teftium fuerint fignis aut fubfcriptionibus robora­ ta· , omni habeantur ftabiles firmitate. Ut ita valeat commutatio ficut & emptio.'' CCCCXVII. Commutatio, h non 1k.4-c.r- fuerit per vim & metum extorta, talem ΛΑ***ί· qualem & emptio habeat firmitatem. e»r- M*· excommunicandis Judicibus & poten­ ιοο<5* tum maluin & quàm maximtun flagitiuin fit cum Deo devotisfeminis viduis, vel vir­ ginibus , five cum velaris, five cum Deo devons, maximeque cum Sandimoniali bus, &iacratis Deo virginibus vel viduis, tam in monafteriis qulrn fic extra cotnmiiccn. Nam hoc peccatum duplex efle non dubium eft Ut verbi gratta dicamus, *** cujus vindiftx reus fit puer ante dominum fuum qui uxorem donum fui adulterio vio­ laverit, quanto magis ille qui fponfiun Chrifti creatoris coeli & terri putredine fux libidinis commaculaverit, diebnie bea to Paulo Apoftolo : An nefeitu quia cprpara veflra templafint Spiritusfanfli i Et alibi : Nefcttis quia templum Det tfiis, & Spiritus Dei habitat in vobis i St quis au­ tibus qui non fe emendaverint. Coocfl. CCCCX V IIL Ut J udices aut Potentes £“"*· “· qui pauperes opprimunt, fi commoniti à tem tempbim Dei violaverit, difperdet illum Deus·, templum enim Dei fanaum eft,quod rontifice fuo fe non emendaverint, cx- adulteros & fomicatores in fermone & nu­ mero peccatorum jungit, dicens : An nefcitis quia iniqui regnum Dei non poffide- ConciL TrdLc. 7. communicentur. Ut Epifcoporumjudicio incefla matrimonia emendentur. CCCCXIX. Prxeipimus ut juxta decreta Canonum adulteria & incerta matrimonia , qux non funt legitima , prohibeantur, & Epifcoporum judicio emendentur. In co loco manendum unicuique ubicunque eotum voverit. CCCCXX- Ut unufquifque in loco ubi conftitutus fuit, & ubi vottimvovit, ibi maneat, & ibi reddar vora fua. Qubd maximum peccatum fit fpiritalis commatris conjunSto. C C C C X XI. Sciendum eft omnibus quod conjunélio foiritalis commatris maxi­ mum peccatum nt, & divortio feparan dum, atque capitali fententia multandum/ vel peregrinatione .perpetui delendum. De eo qui paganas obfervationes fecerit. Cifuniai. CCCCXXll Decrevimus, ficut & likj.c j. auteceflbres vel parentes noftri olim de­ creverunt , ut qui paganas obfervationes in aliqua re fecerit, multetur & damnetur quindecim folidis. Praceptio ut mancipia Chriftiana Paganis c^.11». vel Judsets non tradantur. CCCCXXII1. Praecipimus generaliter omnibus ut mancipia Chriftiana Paganis vel Judxis non tradantur. Ut omnes noverint quantum malum fit Deo Jacratas incefiarc. Umc, tib CCCCXXIV. Jubemus omnes fcire, 7-c. ·· omnibufque Sacerdotibus prxdicarc, at­ que fub per na facrilegii denuntiare, quanTom. Z ***' bunt ? Nolite errare i quia neque fornicarii , neque idolis fervientes , neque adulteri, neque molles , neque mafeuiorum concubi­ tores , neque fures , neque avari , neque ebriofi , neque maledici , neque rapaces , regnum Det pofiidebunt. Ut quia neceffitas bellorum cogit, pars pecunia qua Ecclefia debetur , ali­ quanto tempore fub precaria retineatur. CCCCXXV. Afleutimus cum con- C^ur. filio fervorum Dei & populi Chriftiam, 'b , c ’ propter imminentia bella & perfecutiones exterarum genuum qux in circuitu noftro fum. ut fub precario & cènfu aliquam partem ecclefialis pecunix in adjutorium exercitûs noftri cum indulgentia Dei ali­ quanto tempore retineamus, eà conditio­ ne , ut annis fingulis de unaquaque calata folidos, id eftduodecim denarii, ad Eccle­ fiam vel monafterium reddantur > eo mo­ do ut fi moriatur ille cui pecunia commo­ data fiiir, Ecclefia cum propria pecunia rcveltita lit > & irerùin, ii neccilicas Cogat & Princeps jubeat, precarium renovetur &refcribacur novum. Hoc omnino obier venir, ut Ecclefix vel monafteria penu­ riam 6c paupertatem non patiantur, quo­ rum pecunia in precario prxftata fit, fed (i paupertas cogat, Ecclefix & domui Dei reddatur integra pofleifio. Ut Ecclefiarum privilegia, vel facultatem , five quicquid ad eafdtm pertinet, nullus invadere prafumat. CCCCXXV I. Prxeipimus omniSff «007 Capitularium CtFituiuc bus ditioni noftrx fubjeAis ut null us privi- I. u. soj. legia Ecclefiarum vel monafteriorum in^Optuiare frangere, refque Ecclefiarum invadere, jj.1n.s14. rei vaftare, aut alienare, vel facultates c*f. *j. earum diripere prxfumat,nec fine pre­ caria podidere pertentet i quia, ficut à fandis Patribus inftrudi fumus, graviflis.Brnif»c. murn peccatum hoc efle dinofcitur, tefe^rô». 18. tantc *acr$ Scripturi, qux ait : Qui abfiu- .4. Ierit aliquid patri vel matri, & dtcu Aoe Awde:. ron ejj"t peccatum, homicidii particeps efi. %'egim», Pater nofter fine dubio Deus eft, qui nos hb. ». wp. creavit .· mater noftra Ecclefia, qux nos ^.’rchi.J ‘n baptifmo fpiritaliter regeneravit. Ergb hb.i >.c.i8. qui Chrifti pecunias Ecclefix fraudat, vel ^Afupri. rapit> five vaftat, vel alienat, homicida ' uo' pi'r· a*1*6 conipedum fufti Judicis efle deputa- 14 c. 88. bitar. De quo quidam fapientium dicit : < .rmin. rapit pecuniam proximi fui , imquiia- ί . ρΐιβ*/- tem facit. Qui autem pecuniam Ecclefi» mitât, 17 abfiukrit, facrilegiumJacit. Oa*. ra 'a' Ut neque Rex neque fecularium quifquam per vim pretdia Ecclefiarum raptat , qux Epifcopi , Abbates , vel Abbatiffee regere videntur. Concil CCCCXXVI1. Omnibus, nos ipfos Tnifl. c. 4 corrigentes , pofteriique noftris exemPlum ^antcs» generaliter interdicimus ut r. tff nullus laicushomo, vel Imperaior, vel Rex, aut aliquis Prxfeftorum vel Comi­ tum , feculari poteftate fultus, fibi per violentiam rapiat, aut à nobis competere vel quocunque modo invadere prxfumat monafterium aut prxdia, vel quafcunque res, dc poteftate Epifcopi vel Abbatfc^ut Abbatilix, & incipiat ipfe vice Abbatis regere & habere fub fe Monachos, & pecu­ niam poflidere qux fuit Chrifti fanguine Eiaflem comparata. Talem hominem antiqui Patpift. ioj. trcs nominabant raptorem & facrilegum, & homicidam pauperum & lupum diaboli intrantem in ovile Chrifti , &: tnaximè anathematis vinculo damnandum ante tri­ bunal Chrifti. De talibus memores eftote feripturx fandi Pauli Apoftoli ad Timotheumdicentis: Divitibus hujus feculipra- cipe non fubltmefapere, nequefperart in in­ ceno diVitiarum , fed in Deo , qui prafiat omnia. Tales.fi Ecclefix corredionem non recipiunt, ethnicis A: publicanis funt finales, quibus nec vivis nec mortuis com­ municat Ecclefia Dei. Talibus, qui & hic & ibi reperiuntur, cum tuba Dei clanga­ mus , ne tacentes damnemur, & fimul cum cis pereamus. Si autem impietas hor­ ribilis eft Deo, ille qui impie agit, certè feparatus eft talis à Deo, & anathemati r 1008 juftè (ubicitur. Anathema enim nihil aliud fignificat, nifi à Deo feparationem, ficut f ,<4t in veteri & novo Teftamento judicium «lohcdiJ de anathemate fignificat. * De his qui non folùm de rebus fuis aliquid Duù»c. i i. Ecclefix conferunt, fed etiam ab aliis c· ’*■ conlatas injufU pojhdent. CCCCXXVni. Placuit nobis, & ab omnibus obfervari convenit, ut quia nonnulli memores fui per quaflibet feripturas pro remedio animx fux de facultati­ bus fuis Ecclefiis aliquid contulifle pro­ bantur , quod à divertis Deum minus ti­ mentibus hadenùs mortifera calliditate tenetur, ita ut aliorum oblatio illis perti­ neat ad ruinam, nec intueri corde poflunt diem judicii Domini hoc qui cupiditatis deledantur ardore, quicunque immemor intcritûs fui res Ecclefiis, utfuprà diximus, delegatas injuftè poflederit prxfumpferitÎue retinere, & veritate comperta , res >ci fervis diflimulaverit reformare, ab omnibus Ecclefiis fegregatus , à fanda communione habeatur extraneus , nec aliud mereatur habere remedium nifi cum culpam propriam rerum emendatione purgaverit : indigné enim ad altare Do­ mini properare permittitur qui res eccleiiafticas aut audet rapere aut injuftè pofli­ dere. Qui vero in hac iniqua defenfione perdurant, ut necatores pauperum om­ nes judicandi funt, qubd eorum taliter alimenta fubtraxerint Sacerdotalis tamen debet efle provifio ut vindidam admoni­ tio manifefta prxcedat, Ac res ufurpatas injuftè otii abfrulit, adhibita xquitate ref­ tituat Quod fi neglexerit, Ac neceflitas compulerit, pofteà prxdonem facerdotalis diftridio maturata percellat. Neque quifquam per regna, abfque proprii Epifcopi audoritate, res difpenlare nitatur > quia Dei potentia eundorum regnorum terminos lingulari dominatione concludit. Qui verb his noftris ftmdionibus contraierit, Ac qux neglexit, legibus emendare tardaverit, vel deinceps m prxdida ne­ quitia perdurare voluerit, omnes honores quos habere videbatur, perdat, Ac à nobis leculariter Ac iegaliter ftridim fortiterque puniatur, Ac à Sacerdotibus cœlefti gladio feriatur. Et fi fe non correxerit, non fo­ lùm excommun icatus, fed etiam anathe­ matizatus moriatur. De rebus Ecclefix qua fibi jure debentur, ne in aliud transferantur. CCCCXXIX. Sciendum eft omres Ecclefix «P- >»»· nibus qubd facrilegium fit ιοορ Liber fextus· quoçunque modo injullè ab Ecclefiis qui­ bus jure debentur, auterri & in aliud transferri. Qubd homicide aMie Deum deputentur qui res Ecclefia vafiant. Sapi, c. CCÇCXXX. Vohunus omnes (cire 4»«· qubd qui Chrifti & Ecclefix pecunias auferunt, refque ejus fraudant, rapiunt, n*, m vafiant, vel diripiunt , homicidx antè ÏGm.u.1. Deum efle deputantur > quia res paupe- ** rum, quos Ecclefia pafcere debet, diri­ piunt. Ut capitali pcenâ multentur quifacrilegia , adulteria , pradaûones, out devajiationet exercuennt. Iîmc,t>t.7. CCCCXXXI. Sub pcena capita.) Comü ^acr^cK,a » adulteria, prxdationr*, vafia- Trofl-c.^ tioncfque in regno noftro àquibufeunque fieri prohibemus, iu ut fi voluntariè quis ex his unum vel aliquid fecerit, de vita componat, & omnes res ejus, tam mobi­ les quàm & immobiles, fifeo noibro foden­ tur, vel Ecclefix cujus res vallaverit, vel alienaverit, aut abftulerit , tradantur. Maximum enim facriiegium eft oblatio­ nes Fidelium, qux funt res Ecclefiarum, auferre, vadare, alienare, invadere, vel fubripi. Nam, ut ait facra Scriptura, ne3ue facrilegi, neque adulteri, neque prxones.vel va flatores, qui funt raptores, regnum Dei poflidebunt Et fi hi qui res fratrum diripiunt, i regno Dei alieni fiunt, quid fuper his fieri putatis qui res Deo dicatas diripiunt vei auferunt? Nam quantb gravius quis in prxfenci feculo peccat, tantb graviùs in inferno torqueLitur. De viris, qubd in cafiitate uxores fuas diligere, eifque , ut vafi infirmiori , cuftodtam & reliquam neceffitatem debeant impendere. ΛΜ 11. CCCCXXXI!. Omnibus fcire vo. lumus qubd, jubente Domino , viri uxoHcnuSi'c. res fuas in cafiitate debeant diligere , & <7· eis, utpotè vafi infirmiori, honorem & cuftodiam, atque eunda qux neceflaria funt, prout quifque potuerit, miniftrare EXPLICIT Tom. L ίσιο*- fideliter debebit. Quod &: nos, qui Miniftn Domini fum is, nec ime caufii Dei gladium portamus, epifcopali m vice om­ nium Epifcoporum atque regali audorita­ te pro viribus eundos agere"jubemus. confervanda fide inter virum & uxorem, CCCCXXX1II. Scire omnes vo- Km.Aai. lumus, ficut ôcfxpiùs à Domini Epifcopis c‘ ‘*· & reliquis Dei fervis admoniti lumus, qubd vjri uxoribus fuis, & uxores fimiliter viris fuis, veraciter fidem diledionem fervare debent, & non in aliquo ab his declinare, & qubd non liceat conjugatis, neque pellicem neque concubinam haucre. Ne Clerici cujufiibet ordinis à quibufiibet Laids injurientur, vel apud alios quàm apud Epifcopos accufentur. (JCCCXxXlV. Ut neque Pres­ byter , neque Diaconus, neque Subdiaconus, de Ecclefiis trahantur, aut inju­ riam aliquam, eorum infeio Epifcopo , Eatiantur. Sed quicquid quis adversùs cos abuerit, in notitiam Epifcopi proprii perducatj& ipfe caufam juftitii prxeunte difeutiens, animo Clericos accufanti fatisfaciat. De his qui innocentes apud Principem vel apud alios accufaverint. CCCCXXXV. Dc his qui inno- Concit centvs ad Principes aut Judices accufare convidi fuerint, fi Clericus honoratior ,c* ‘ * fuerit, ab officii fui ordine degradetur. Si verb fecularis, poenam quam ipfi, fi convidi client, pafluri erant, patiatur. Etin­ fuper fi talis caufa fuerit unde vivere de­ beant , â Sacerdotibus publici pcenitentii multentur, ut fpiritus falvus fit in die Domini. Ut Clerici de his caufis quas feculi Leges non admittunt, minimi impetantur. CCCCXXXVI. Nullx caufx à Judicibusecclefiafticis audiantur qux Legibus non continentur, vel qux prohibi* tx efle nofcuntur. LIBER SEXTUS. Sff ij ion Capitularium. φ1011 CAPITULARIUM L LIBER SEPTI M. U S. INDEX- TITULORUM J F primatu Ecclefiarum & SacerJL·/ dotum. 2. Ut omm s ordo Clencorum Epifcopo fuo fubjeSus maneat. J. U‘ nemo Clericorum , rehSo Epifcopo proprio t eut negotia fecularia rntgrct. y. Üt rre s by ter vel Diaconus ,abj que Epifcopi proprii Confenfu, nihilprafumanl y Ut tempus pornitentum tn confideratione Eptfcopi tonffat. 6. De pctnitentum converfationc Çffide. T· DefruSuum oblationibus qua Aîinifiris Ecclefia conferuntur. fe. Debts quainujuspauperum conferuntur. 9. Ut quicunque fy nodalem excommunica­ tionem tranfgrejfus Juerit, tn alia fy­ nodo fpem recuperationis non habeat. IQ. Ut excommunicatis , five his qui Ec­ clefias deferunt, nemo communicet. 11. De conturbatoribus Ecclefia oppri­ mendis. 12. UtMonachi Epifcopis fuis ubique fubjech maneant. \y.Ut unufquifqhe Ecclefia cui ordinatus efi, minifiret. 14. De fufipitndis his qui perfccutioncm patiuntur. 1 y De lege & confuetudinc. 16. De alienis finibus non ufurpandis. 17. Ut tranfgrcffores Canonum encommuntcentur. 18. Ut Epifcopus curam Monafieriornm ». 19 De monendis his qui ordinantur. 20. De fatisfaSione poenitentia a 1. De menfura poenitentia. 22. De malorum ordinatione vitanda. 2 3. De Epifcopis qui inutiles ordinaverint. 24. De cavendis inficitis ordinationibus. 25. De rebaptizatis non ordinandis 26. Ut qui excommunicatis fint licentia communicaverit, damnetur. 37. Denon vendendis rebus Ecclefia. 28. Ut abfquelicentia Epifcopi ad virgines vel viduas Clerici non accedant. 39« De appellatione prima fedis. 30. De arbitrio Epifcopi erga panitentes. 3 «. De tnanumijfionibtu. LIJÎRI SEPTIMI. 3 J-Ut neminifitfacultas, reiiclâ principali Cathedra,.tn Ecclefia infua diotcefl vel m re propria diutius refidere. 3 5. De defenforibus Ecclefice à Regepof- cendts. . 34 Dc occurfu Clericorum ad Canalium. M· DeLeSore unius Ecclefia in.alia Ec­ clefia non promovendo. 36. De remijfione pernitentium. 37· De non invadenda, alterius parochia. 38. De juflo baptifmate non iterando. 39 De ultionepeccatorum. 4°· De prohibitis non defpiciendis 41. De praevaricatoribus Canonum fubme vendis. 4a· De dilatione temporum erga eos qui adfacros ordines promoventur. 43. De ronfejftone fcelerum. 44· Ut Doaortbus contraria non doceantur. 4J. De profundioribus quaftionibus. 4^. De non neglegendis praceptis Cano­ num , fed viriliter exercendis. 47- De non fiudendo novitati. 48. £7/ nullus Sacerdos in alterius parochia aliquid prafumat. 49. De non ignorandis Canonibus. i o. De populo docendo. y 1. Ut aliqui, conditione obligatus, abfque petitione domini fui non ordinetur. y 2. De malis funditits abfeidendis. y 3 De non exigendis ufuris. y 4. De pravis perfequendis. yy. De plebe adversus facrilegos eufio'dienda. De utilitate grtgis & paftoris. y 7. De tepidis Doaoribus, y 6. y 8. y 9. Quomodo dubia vel obfcura teneantur, De uxoribus & concubinis. 6q. De concubinis relinquendis. 61. De abftinendo à licitis. 62. Qubd pamtentibus nulla lucra nego­ tiationis exercere conveniat. 6 3. De reatu potentum. 64. Ut pravi non confiterentur. 6^.Ut injufta populi petitio efeSu careat. 66. De poteftate data non abutenda. 67. Ut nemo pamuentetn alterius parochia abfolvat. r 7 V ΙΟΙ} Liber feptimus. 1014 101. Ut teftes infrà XIV. annos «tatis non recipiantur. 103. Ut Clerici five Epifcopi à fuis Me­ 71. De contentione vitanda. 72. Qubdmali, bona miniftrando rfibi no ceant. 73· Ut vivente viro, vtd uxore, nemo eo­ rum alteri conjugio copuletur. 74 Depoteftate Epifcopi in parochiafua. 7ί· Ut nemo Clericorum abfque cqafenfu Epifcopi fui Principem adeat. 76. De poteftate Epifcopi in rebus eccleJiafticis. 77· Ut Clentus extrà fuam parochiam , abfque Pontificis fui permifiu, non proficifcatur. 78. Qualiter Epifcopi provehantur. tropolitanis vel comprovincialibus audiantur. , ίο). & quis Epifcopus depofitus Roma­ num Pontifirtm appellaverit, caufa ejus judicio Epifcopi Romani deter­ minetur. 104. Ut accufatus Epifcopus ab omnibus comprovincialibus, Coepi(copis vi­ delicet fuis J audiatur veljudicctur. 105. Qûbd légitima uxorfit nuptialiter du- ' cenda. 106. De Metropolitanis, ne tompmvinciaHum càufas abfque proprio Epifcopo audiànt , neque alicujus Coepifcopi querelam vei cripien, prater cetero rumomnium comprovincialium Coe·. ■ pifeoporum prsefentiam , difeutert prnfumant. 79· Qubd turbts elefhonas Epifcoporum non concedantur. So. Ut Epifcopi terminos parochi» fua non tranfeant. 81. Ut Epifcopi, nifi vocati, extrh fuam dieecefim nullas ordinationes faciant. S3. Quod ea qua in provincia agendafunt, ipfius provincia Synodus difpenfet. 8). Deporeftate Primatis dietccfeas 84. 107. De accufatoribus Sacerdotum calum niofis vel fufpeQis. 108. De accufatoribus & acctifationibusfob­ movendis quas leges non admittunt. 109. De caufis Epifcoporum vel reliquorum Sacerdotum à comprovincialibus in­ frà propriam provinciam terminan­ dis , & non ab aliis, nifiJucrit pro­ Ut accufatores Clericorum fine proba­ tions non recipiantur. 8f. Ut criminofus vocem accufandi non. habeat. $6. Ut accufato locus unde ipfe eft conce­ datur, ubi teftes habere queat. 87. Ut Epifcopus ante juftam definitionem nullatenùs prepriâ poteftateprivetur. 88. Ut nulli, criirunofo liceat accufarc Epif­ copum. 89. De Primate in accufatione Epifcopi expetendo. 90. Ut aecufater culpabilis non recipiatur. 91. Ut nemo ecclefiafticus teftificari com- vocatum. 11 o. De accufatoribus in majorum natu judicio requirendis. De accufatoribuspravaconverfutionis, yel quorum vita eft accufabilis, non recipiendis tn caufa Sacerdotum. ! 12. De accufatoribus quorum fides , vita, & libertas nefeitur, mm admittendis 11 in Sacerdotum pulfatione. 113. De Canonibus à Sacerdotibus non ig­ norandis. 114. De Epifcopo fibi foli prafumente co- 92. De Concilio untverfau. 93. De caufis fpedalibus. eos J>4- Ut Metropolitanus in alterius pro­ vincia ninil pnefumat9$· Ut contradicentibus non ordinetur Epif­ copus. 96. Qubd tres Epifcopi preeeepto Archiepifeopi ordinarepoffint Epifcopum. 116. De Epifeopis ejects velfuis rebus ex ■ pohatis , ut anti non accufcnturquàm legibus pleniter reftituantur. 117. Ddii/ quos leges feculi nonadmittunt, ..in Clericorum caufis non admittendis. 9 7. iJecontradiEione ordinationisEpifcopi. 98. Ut Chorepifcopi modum menfune qui 118. De non cogendo Clericos in publicum in facris Canonibusprafixui eft , non excedant. 99. Quales perfonte ad nccufationem non admittantur. 100. Ut fi unum crimen accufeteres adprobart nequiverint, de est teris non ad­ mittantur. i ip. Deaccufcuortsperfona fcelerummaca· dicere teftimonium. lis afperfa ad Sacerdotum accufationem non admittenda. lao.iVc interventor Epifcopus cathedram ubi interce(for eft,fedcat. 131- Quatieris de minoribus Judicibus ec~ clcfiafticis ad majores ecclefiafiicos r — Capitularium *101 y ιοί 6 Judices fuerit provocatum , non cis deneggtur qui provocaverint 122. Ds apofiolicis & canonicis decretis minimi violandis. 12 3. Decretum Domni Karoli, Regis Fran­ corum , utfervi Dei neque m hofiem pergant, neque armaturanj bajulent. >47. Ut omni anno minifieriifui rationem ■Presbyteri Epifcopo fuo reddant. 148. X 24. Non efiefunaendurh fanguinemChrif- Ut omnes Epifcopi parochias fuas annis fingulis circumeant. 149. De eo qui non coaSèfiatuta tranfgref· tianotum vel Paganorum à'Sacer­ dotibus. 12f. Utfervi Dei venationes non exerceant. X »6. Ut ignoti Epifcopi vel Presbyteri ante fynodalem probationem non admit­ tamur ad minificuum ecclefiafiicum. 127. De Sacerdotibus qui plures uxores habuerint. 128. UtunufquifquefoUicitusfit,adjuvanie Defenfore Ecdefia , ne in fua paro­ chia populus opera diabolica agat. 12p. X 30. Utparochiamfuam unufquifque Epif­ copus fingulis circumeat annis. Ut Presbyteri Epifcopisfuis fubjeHi fint, & ut Quadragejima tempo: e minifierii fui ordinem reddant. 1J t. Ne aliquis accipiat Ecclefiam infrà. parochiam fine confenfuEpifcopifui. 132. Ut de inceflts & infirmis, vperniten­ tibus , curam gerant Sacerdotes Ut duabus vicibus in anno ad mallum omnes liberi veniant. 133. 134. Ut nullus neglegens fit quando pro Rege velfidelibusfuis orandumfuerit. ljf.De jejunio quatuor Temporum & à Sacerdote plebi denuntiando, omnibus obfervandu. 13 6. 6* ab Ut Sacerdos, nifiin locis confecratis, Mijfam non celebret. culare judicium attrahere prafumat. i 46. Ut Clenci venationes nonfaciant cum avibus vel canibus. ijo. Jus fuerit. Ut Ecclefiarum negotia femperprimi audiantur'in caufis. »yt. De Epifcopo non ufurpando alterius fines Epijcopi. 152.De non judicando vel tefiificando quemquam in fua caufa. t ' 5 Ut Epifcopus ejeltus, vel fuis carens rebus, ante plenam refiitutionem non accujetur; nec ille quifuis liberi (f in­ tegerrimi fruens bonis, antequàm fa­ miliariter conveniatur } neque refpon­ dere compellatur , nifi canonici ve­ nerit evocatus. I j'4. Defuperbis vel contumacibus Clericis vel Laicis coercendis. iff. Ut nullus Clericus vel Abbas adju­ dicia fecularia,fine juffionc proprii Epifcopi, ireprafumat. Et ut nullus fuo Epifcopo contumax aut inobe- 15 6. De Epifcopis non accufandis nifi ad fummos Primates, quia non omnes Metropolitani fummi funt Primates. Et hocfummoperi ab eis provideatur, ne aliqui cupiditate vel invidiifiat. \ fi. Quid de Aavocato agendumJit qui in dolo vel fraude repertus fuorit. i ; 8. Dc his 138. De qui contrà fuam profejfionem vel fubfcriptionem venerunt. tf$. De Clericis vel Monachis aut Laicis confpirantibus. 1 i 6q. De pervaforibus finium aliorum. 161. De Presbyteris inflatis vel fchifma 137· De Sacerdotibus qui minifieriumfuum adimplere non valent. his qui panitentid accepta mo­ riuntur. Ut nullus Judex neque Presbyterum neque Diaconum , aut Clericum,fine confenfu Epifcopifui difiringat. X40. 141. Ut nullus Epifcoporum velfecularium alterius Edifcopi res tenereprxfumat. De hofte Qf pugna atque armis Sacer­ dotibus prohibitis. 142· De his qui putaverunt idcirco praceptum fuifle non ire ad pugnam Sacer­ dotes , ut honor eis minueretur. >4?· fcelenbus nefandis ob qua regna percufia funt, ut penitus caveantur. J44 De his Presbyteris qui contra Epif­ copos fuos feculares defer Λ-res ! abere nofcuntur. 143. Ut cujufpiam gradus Clericu- , fine Pontificis fui conceflu, nullum adfe- facientibus. 162. Ut Presbyteri indifcretlab Epifcopis vel ab altis, aut Laicis, non mittantur. 163· De criminibus definitis minimi refri­ candis. i 64. De adprobanda accufatione. lif. De Presbyteris qui inconfultis pro­ priis Epifcopis in locis non confecratis Mifias agunt. 166. Ut Presbyteri m Ecclefiis inconfulto Epifcopo non conftituantur , vel de Ecclejiis expellantur ab aliquo. i6j. Quod Dei ordinationem accufet qui Epifcopo detrahit vel accufat. 168. De homicidis infamum. 169. De his qui rapinam fecerint, aut iter Liber feptimus. ιοί/ agentes adfaUierùtt, aut domorum noc* turni fpoliatares fuerint , quid fit agendum. 1018 facra, aut corpus & fanguinem Do­ mini, contraaare prafumant. > 191. Deaccufatis Sacerdotibus,utnonpriât ' Ut Judicet priât capitalem non proin judicium decidant, quàm accufa­ ferant Sententiam, quàm aut reus ipfe toresfecundum canonicas & regulares confiteatur, aut per tefiet innocentât fanciIones pleniter inquirantur, convincatur. x 192-De violatoribus fepulchrorum. 171. De Epifcopis,fi in reatum incurrerint, ipj. Ut Sacerdotes fuam non relinquant quid agendumfit. Ecclefiam. \~ji.De hit quividuat vel virgines inconDe Presbyteris gradum amittentibus , fulto Epifcopo velare prefumunt. quia de eo deteriorari (olent utfilii Be­ i-y^.De accufato Epifcopo,fi comprovin­ lial efficiantur, quid agendumfit. cialet fitfpeSos habuerit, ut Roma­ 19 ί · De Laicis de religione difputandiprenum appellet Pontificem. (umentibus. 174. De reis ad ecclefiam vel altaria earum 196. De his qui falfa Principum refcripta confugientibus, ut non ttbfirahantur. detulerint.Et de nonnullis aliis caufis. De non ufurpandis plebibus alienis, lp7· De his qui falfa fratribus intulerint, & de non gravando Epifcopo. quid agendum fit. 176. De his qui tn reSa fide fufpeSi funt, \9l.Ut nullus de alterius Presbyteri paro­ in accufationem Sacerdotum vel tef­ chia populoperfuadere audeat ut, retimonium non fufcipiendis. lictâ propriâ parochiâ, ad fuam Ec- 170. 177. Quid fint delatores , vel quid de eis faciendum fit. 178. De Epifcoporum caufaper Epifcopos Judices terminanda. ιΊ9· Ut nullus occultas nuptias aut raptum faciat, vel quampropinquus habuit, ducat uxorem ; fed dotatam ,&à pa­ rentibus traditam , per benedictio­ nem Sacerdotum accipiat , qui vult nubere, uxorem. 180. clefiamconveniant ,aut fibi eorum de­ cimas dent. 199. Qued Laicis de viris Deo dicaris, vel ecclefia/Ucisfacultatibus , aliquid difponenac nufla fît attributa facultas. 200. De his qui in blafphemiam alterius ali­ 201. quam fcripturam vel cantica compofuerint vel cantaverint. Quid de Sacerdotibus vel Leviris de Je crimen confitentibus agendum fit. Utnullus Presbyterpernitentes incon- Quod excommunicari 4 Sacerdote, antequàm canonicè reconcilientur, non poffint majores natu accufare. i^\.De homicidis, maleficis , veneficis conviSis, appellare volentibus, non audiendis. 202. 182. 203. De Clerico Qubd Presbyteri , Diaconi & reliqui Clerici ,fine juflione fui Pontificis, nihil agere debeant. 183. De fulto Epifcopo reconciliare audeat. Et ut omnespublicè panitentes in Coma Domini ad Epifcopumproprium con­ ventant , ut ab eo canonicè abfolvanturvel dijudicentur. 20^. his qui virgines opprimunt aut rapiunt. Et de aliorumfponfis raptis. 184. De accufacoribus in judicium prafentandis, & accufatis non modicumfpatium accipiendis ad abluenda crimina. t8y. De Clericis nullo fifcali aut publico fubdendis officio. l%6. Ut nullus Sacerdos feminam fecum habitare permittat, aut cum eo fre­ quentare prafumat. 20;. Quid de delatoribus fidelibus agen­ dum fit. 206. De Sacerdotibus vel Clericis qui per pecunias aliorum Sacerdotum Ecclefias aut beneficia fubnpiunt velfubvertunt. 187. De tefiibus vel accufatoribus qui cum inimicis morantur, in Sacerdotum accufatione non recipiendis. vel Laico qui fuo Epifco­ po calumniator extiterit. De caufis in judicio convincendis. Et de fententia advenus abj entes infir­ manda. Et de caufis in judicio non re­ volvendis. Et ut abfentes non dam­ nentur. Et quid abfentes per alium , nec accufare, nec accufan poffmt. 207. Ut feculares de viris Deo dicaris, Ecclefieequefacultatibus, ad fe nihil pu- 188. De tefiibus non recipiendis qui Chriftian» rehgicni infefii extiterint. tent pertinere prater reverentiam tan­ tùm. 18 9.DeperegrinisEpifcopispiè recipiendis. 208. De fervis Dominorum facinora confeffis non audiend. De Judidbus contrà Legemjudican­ Etfi incorrigibiles apparuerint,ver­ tibus » & Legem audire nolentibus. ayo. De imperitis , tu peritis non profe­ rantur. ayi. Ut liceat litigatoribus vitiatam cau­ fam appellationis rcmedto fub levare, & appellatores in nullam cuftodiam redigantur. 2^2. Ut nullus falfum teftimonium dicat. Et de pertento foliorum teftium ,feu poenitendi vel aijeSione eorum. aJ3· Qubd eandempoenampaffurusfit acjator,fi convincere acctfarum non potuerit, quam reus paffurus erat. a y 4. Quod prolator femperferipturam adfirmare debeat. *M-Ut omnes Fidelesfuis Epifcopisfide­ liter obediant. aq6. De homicidis quid agendumfit. 2 $7. Q*ûd de furibus & malefaiionbus fit agendum. »y8. De inceftis quid agendum fit. 2 y 9. De accufatoribus non faciu recipien­ dis, nec abfque certa probatione quibufquam judicandis vel damnandis. ίο. De Chortpifcoparum fuperfiitione atque damnatione. 261. De rebus ecclefiafiicis abfquejuflionç proprii Epifcopi non difpenjandis. 262. Ut mulieres non ingrediantur ad alta­ re. Et ut baptizari, fidei facramento inftruantur, & poft bapdfmum chrif ma calefte per Epifcoporum manus impofitionem percipiant. »6$.non conveniat catechumenis vel pandentibus in Pafcha vel Pentecofeen, aut Nativitate Domini, baptifmum vel ante canonicam reconciliatio­ nem facramentum dominici corporis dart,fedtantùm fal benedidum. aif. Ut in Synodo priùs generales caufa,, quoad normam Ecclefiapertinent,fi­ niantur pofteàfpectales ventilemur. 26 f. De his qui res Ecclefia à Principibus petunt, ut irrita habeantur qua obti­ nent , & ipfi communione priventur. a66. Ut nullus Epifcopus de alteriusEpif­ copi diacefi quuquam prafumat. 267. Ut hi qui res Ecclefia invadunt .vaf­ tant , vel diripiunt, fimonente Epif­ copo non fe correxerint, communione priventur. 3Î8. Uipofteriores Epifcopi nonfe praponant prioribus. 269. Ut Clerici qui fine epiftolis Epifcopi fui extrà propriam parochiam prof*&i fuerint, communionepriventur. 2 beribus arceantur. 370. De Clericis , fi ebrietatem non vitave­ rint, ut excommunicentur aut ver­ berentur. 271. De his qui per calumniam Ecclefiam aut Clericum fatigare tentaverint. 2J2. Ut Laid non ordinentur nifi religione pramiffd. Et ut monafteriispueuarun probata vita homines prafigantur. 2 7 ? ■ De his qui diftriSionem Epifcoporum circàfe aufteriartm putaverint, quid agendum fit. 27*. De confpiratione Clericorum vel Mo­ nachorum, aut Laicorum. 27ί· De his qui res Ecclefia traditas inva dunt vel vaftant, aut abfque proprii Epifcopi confenfu accipiunt, quid agendum fit. 276. De his qua die dominico agi prohi­ bentur vel permittuntur. 277· De his qui ante finitam Mijfam de Ecclefia egredi prafumunt. 2j3.De his qui in Ecclefia cum armis in­ trare pmfumunt. 275». Ut Laid in Ecclefia infrà cancellos flare non prajumant. 380. De his qui Sabbato fando Pafcha hora noni jejunium folvunt. 281. De purgatione Sacerdotum, qualiter factafuerit VFtrmadd, fecundâ vice. 282. De reaojudicio ab omnibusjudicando. Et de luibus & contentionibus ca­ vendis. 283. Ut teftes,priufquàm de caufa interro­ gentur,facramento confringantur. 2$+- Ut Epifcopos vel Sacerdotes, aut Cle­ ricos , in judiciis fecularibus nullus acatfeL 28 y. De privilegiis Ecclefiarum & Clerico­ rum non violandis. 286. Ut mancipia qua Judai emerint aut circumciderint , ab eorum poteftate auferantur. 2^7. De his qua à prioribus Principibus circàEcclefiarum utilitates funt ordi­ nata, ut immota permaneantfemper. 288. De integra reftitutione. 289. De his qua injufti ablata funt , ut jufti Legibus in integrum reftùuanutr. 290. Ut Ecclefiarum vel Clericorum fervas à Judicibus non liceat vexari. 291. Ut de criminibus definitis non licem poftmodùm movere certamen. 292. Ut dotes Ecclefiarum fimul cum ipfis Ecclefiis femper ad proprii Epifcopi pertineant difpofitionem. Ttt zen} *33· Capitularium f·** 1024 bEurititmkuiactSeifftmfi ctmtur, quid agendumfit. Μΐ^ΕίφΚ 317. Degunucmihuqom, defimSuviris, «34. De étvttuptttutiiu μ» racpu»· alus nubere prafumsmt. dis , nifipeccare defierim. 318. De bis qui rem tlmw vendendam OPf.DehisqUl «FCMMtMUOMMr 4 5«ΟΑ acceperint,fi tam minis vendiderint, Jotiitii ttulbu ad eos tictJttt pretutm quod tu mandatumfiunt 296, De vagis & levibus Sacerdotibus, ac 313. ^e*eoqm/avai bonifide compara­ Clerias , quid agendumfit. 237. De tenendtt adfblsaionem qtti debiverit, fi favus ex priori vitio fuge­ rit, quid agendumfit. aj>8. De hu fd ad vendendum tluriut J». De his qui indifcuffospoteftate ty­ rem acceperint, quid agendumfit. rannici damnare pmfitmunt. Et de Λ33. Ut creditor /w* debitoru non vendat Epifcopis vel Sacerdotibus, qubd non prmfqubmettm dt folmione ter con­ debeant ab aliisjudicari, nifi i qui­ ventat. bus & ordinari. 300. Ut cum rebaptiqatis Fideles non com· jai. De bis qui habent cutfiu adversus Ebemmcme* p^caaosproprias,vel adversis alios, 301. Dt his fupdattt Sacerdote de Ec­ apudSynooumprovincia audiendis ? clefia exire cotUempferint , quid exceptu bis qui adversis fuum Me­ agendum fit. tropolitanum querelam habuerint. 391. Dt Clerias increpationi inobedien- 311. De ore eorum in accufatione vel teftitibus verberandis. monio obftrutndo qui divinis voci­ 303. Dt his got aliis aEquid debent , & bus mortui effit nojcuntxr. as aliquid sebetur, ut info- î> J. De non neganda appellatione accufaà. compatentur 324. Qubd eis qui deft confeffifunt,fuper 304. Debit getfiuofamilias aliquid com· alios nonfit credendum. modaveriat, quid agendum fit. 3^. De pervajoribets finium priufquim 303 Dt Secularibus quifuat uxores dere­ caidst auditio terminetur. linquunt. 3*6- De Ius qui contri voluntatem defunc­ Je frequenti peccatorum confcjfione. rebaptizentur. 386. De manifeftationc aliorum peccato­ 406. Ne nullusplufquàm duas uxores ac­ rum, & quod ea celare peccatum fit, cipiat. 387. Quodmagis delinquant quifidem ner- 407. Dc orationibus & eleemofynis ac Mifceperunt,quàm alii ,fi tamen in bono farum celebrationibus pro Fidelibus opere perfifiant. defundisfideliteragendist quibus im­ 388. Deconju^o,qubdàDeofitinfiitutum. pii carere debent i quoniam nec eo­ 389. capitate eorum qui conjugio funt rum eleemofyna à Sacerdotibus vel copulandi. reliquis Fidelibus accipienda efi. 390. Ut omnes à minore ufque ad majorem 408. Ut nullus Epifcopus ,five Presbyter, fuis Sacerdotibus ,ficut ipfi Domino, aliam caujam in Synodo priùs fugobedientes exifiant, cujus vice lega­ gerat, quàm ea qux ad emendatio­ tione in Ecclefiafunguntur. Ex Capi­ nem vitx pertinent, finiantur. tulis Domni Karoli, Theotonis villa 409. De his quifacultatulam Ecclefia pe­ firmatis. tunt à Regibus , pravi cupiditate in3 91 · De infantum baptifmo, & Ecclefiarum leSiy quid agendum fit. vel altarium feu fidelium confignan- 410. Ut nullus Epifcopus alterius Epifcopi dorum dubitatione ,quid agendumfit. res devafiet aut plebes invadat. 392· De Advocatis vel Defenjoribus Ec­ 411. Deeo qut munufcula Ecclefix frauda­ clefiarum à Principe populandis, verit vel quolibet modo invaferit, ut 393. Ut ubi quifque ordinatur, ibi perma­ ab Ecclefix communione arceatur. neat. 41a. De Epifcopo judicato ,fi apofioheam 39± De Presbyteris & Minifins Ecclefia, Sedem appellare voluerit. ut à fuis , & non ab aliis Epifcopis , 413. De hisqui à Judicibus quos Primates chnfma petant vel accipiant. Et de dederint, appellaverint, quid agen­ Chorepifcoporunt cajfanda fuperfdum fit. titione. 414. DePresbyteris, ut inconfulio Epifco­ 391-De fds qui rapiunt feminas , ut eas po non prxftaxant celebrare agenda, non habeant uxores. aliquis Presbyter civitatis fine 396. Qubd in omnibus locis Deus orandus Epifcopiprxeepto aliquid agat. fit, & non in aliis quàm in Deo di­ 416 Ne Presbyteri rem Ecclefix fine fui catis ab Epifcopis locis Miffa fit ce­ confenfu Epifcopi vendant. lebranda. 417. Z>< abjedo Clerico ab aliena Ecclefia 397- De Seculanbus qui Epifcopis fuis inonon recipiendo. bedientes exifiunt, & ad emendatio­ qiZ.Utfemper ad Patrem oratio dirigatur. nem fui tardant venire, quid agen- 41p. De rebus Ecclefix d nullo injujtl re­ dumjit. tentandis vel diripiendis. 3>8. De Clericis, ut non utantur armis ^20. Ut ab Ecclefixfocietate extorris he­ velfagis. beatur quiconque ejus rebus dam­ 399- Ut ea qux Epifcopus in fua diotcefi num intulerit. corrigere non valet, ad alios referat 4at. De privilegiis Ecclefiarum inlibati Profiles , vel, fi necefic fuerit, Re­ fervandis. gi intimet. 422. De Clericis à propriis Epifcopis cor­ 100. De his qui Deo famulantur, fi in ba­ rigendis. rathrum fornicationis ceciderint , 423. Ut nullus Chorepifcopusper impofido­ qualiter contgendi funt. nem manus Spiritum fanSum tra- *°»S> Liber feptimus dot > out wnfecraùmmm pontificalem fait4a44 CI»npfepùfiM«Hlùu· tiPre*mtmti,Diatoni, wlSnMiatoni. 42 J. Ne Judices de excèffibus malorum ju­ dicent aliquid extrà conhibenuam Sacerdotum. f 26. De Prubyuru Epifcoporum , sub ipfi ire non notuerint, al corrigendum mittendis 427. De to quifallax infide repertusfuerit. f 28. Qubdnonfolùmflagùia deflenda ,fed etiam amaris pcuutentia fletibusfint eradicanda. 429. De illo qui nonfolùmfurtum fecerit, verùm & qtàjùri confenferiu, 43°· Ut in fanao rafcha Sabbato , die & Parufceve, mijfe non agantur. 43 i.De his fui in locis inlicius &niniai confecraiis, contré canonicam au8oritatam, Miffas celebrare vel audire prafumunt. 43 2. Qubd inceflum committat qui fe con~ fanguinea fuse ufque affinitatis li­ neam conjungit. 13 J. UtincqfU, quandixinfcelert manent, non fileliumChriflianorum, fed tan­ tùm aut Gentilium aut Catechume­ norum , vel Energumenorum, locum teneant. 434· De inceJEs nullo conjugii nomineprae­ valendis. 43 J· De incefiis conjunSionibus. 43 tf. De canonicae accufationis ordine. 437. De fervis & Ubertis , vel infamibus perfonis, non recipiendis. 438. De Epifcopis & reliquis Sacerdotibus , vel Clericis, ad feculares Judices minimi accufandis. 439· De Primatum & Metropolitanorum differentia. 440. Defamiliaribus vel hominibus , tàm lineris, quàm fervis , Dominum accufantibus, vel fecretaejus proden­ tibus, quid agendumfit. 441. Qubd Epifcopi à Deo, cujus fervi exifiuntffint judicandi, accufandi , vel damnandi i quia, juxtà Adoflobun, nemo alienumfervum debetju­ dicare. Et qubd non ab humanis aut proves vita hominibusfint lacerandi, ipfo Domino regulam tribuente. 442. De his qui fe ipfos quocunque modo necant. 443. De his qui Clericum injuriaverint. 444. Ne Laici mterfintquandb canonicejuraventilantur,velregularia examinan­ tur, nifiinpropria accuftnturperfona. IOJO 44>· Ut ecclefiaftica jura femper inlibata 447. De alienis Judicibus non recipiendis, &peregrinajudicia vel examina ref- 448. De Epifcopo qui advereùs proprium Metropolitanum , vel contrà alios quofque , habuerit caufam, quidagen­ dum fit. 449. Qubdfundamentum tetius bonitatisfit Chriflus Jefus, & qualiter in ovile ovium per oftiumfit intrandum. 4fo. De caufis definitis minimi rocommovendis. 431. De his qui contrà Preepofitos fuos fe erigunt, & de accufatoribus vel teftibus inimicis , quid agendumfit. 432. De regulis Clericorum. 4; j. De neganda accufatorum licentia cri­ minandi priufquàm fe ipfos purga­ verint de his qua eis obiciuntur. 474. folfis tcflibus & perjuris, quid agendum fit. 433· De qualité virginis in conjugio. 45 tf. Ut Clerici vel Laici in aliena Ecclefia non communicent fine litteris Epif­ copi fui. 4 £7· Ut Laici contemptores Canonum ex­ communicentur, Clerici verb honore priventur. 438. Ut qui Clericum alienum defendere nititur, communioneprivetur. 439. De accufaiionibus in Clericorum cau­ fis non fufcipiendis quafoculi Legtbus prohibentur. Et de Clericis dam­ natis , à nemine defendendis. 440. Ut non alii Metropolitani Primates appellentur, nifi uli qui primasfedes tenenti quia alii Hon pojfunt tres tur­ mas facere de Epifcopis, qubm illi qui primas fedes tenent i qurfres tur­ mas fecere debent, ficut in hac fententia jubetur. 1. Qubd cum illis quibus Epifcopus non loquitur, nonfit loquendum , net ex­ communicatis communicandum i ut ipfi humilient femetipfos , ut feflimùt reconcilientur. 462. Denon injuriandis Epifcopis aut la­ cerandis , fed potiùs tolerandis. qS j. De legitimo conjugio. 4^4> De his qui de (ujpicione, vel abfque legitimo accujaiore, aliquos judicare prafumunt. 4^3· Ut Epifcopi per fingulos annos cir­ cumeant parochias jitas. toji Capitularium »μ ♦H. UtEraAymri^piaqpaitqtumdbper 47J. Débit qui aacqporint Eucherifiiem , & aaafampferiat. 474· Ut ki qtd k Sacerdoùbue excommuni prwnijfionemfito factant Epdcopo. teneur, b FidoEbca dfadncto· àlietioncm, nifi quibat permiffum fitdtffMftrvitvuur, bufiibet rebut, occuparepmjumant. 47$· De iupipnnntn am favore αΰ· 4**"2>« Xcdcfut & dorihu mtsm, au tut cujut juftitiam. opprimant. Epifcopifemper d^pafitionemperd- 476. Qualiter kmcfiatuta obfervandn fint. Et de iû qui kac contemnunt,five 4tfP- Qubd Clerici Judicet ftadaret odire Cleririt , five Laicit , quid agen­ non debeant, dum fit. 47®. De kit qtd nidi vim aftnat, out 477. De hu qua eb anteceffbrihu nofiria Jeminat invitât ducunt. àrcà cultum divinumfiatutafnerunt, 47’ * Depeunributquiauoflibet expoliant. ntfemper inlibate permaneant. 47*· Lia qtd Ecclefiam intrant, & non 47l.De Capitule» opofiolicd auEontate rdenuù. 4^7» N* Judicetfw^&r Clerico» v«Z Icrw Ectbepninfitu angerUt, out y«i* EXPLICIUNT CAPITULA LIBRI SEPTIML INCIPIT LIBER SEPTIMUS. -Nonnulla bcc Cwutula pro brevitate libri Canonum atque levitate à Domno Karolo & à ûpientiflîinis exempta font , quaedam de ca­ pite Sententiae , quaedam verô de medio, qurndam autem de fine. Que valdé neceflària habenda funt, atque memoriter retinenda. Re­ liqua verô tàm ab eifilem, quàm & pofteà à Domno Hludouvico ejus filio» fiiifque Proceribus» auéUiùnt. De primatu Ecdefianun & Sacerdotum. LT TT unaqweque Ecclefia. five unuf X/ quifque Sacerdos, fuum prima­ tum teneat, ficut m antiquis Canonibus eonftituram eft. Vt amnia ordo CUricorum Epifcopo fuo fubjeSne maneat. IL Qerici qui pnefiduamrla ptoduis, i, rd qui ordinamur in monafterii· vel bafi* Càkm. lids Martyrum, fiib Epifcoporum qui in » *^· ». unaquaque dvimefiint, fecundùm lânctorum Patrum tradition··, potcftaceperb», jm· maneant, nec per contumaciam ab Epi£> 4. <· >’* copo fuo diffiliant Quiconque verb au dent evertere huitsfcanodi formam quoconque modo, nec proprio fubiciuntur Epifcopo, fiquidem Qerici fiuu, cano­ num correptraoibus fubidant. Si vero Laid vel Monachi fuerint, communione prhenmr. qSfff· nemo Clericorum , redito Epifcopo proprio, ad negotia focularia migret. ' UtPrecb^tervdDiacoaut,abfqutEpifc^d propru confenfu t mbitpaafttmant. IV. Preibyteri 8c Diaconi praeter Epif» £^5*?· copumnihil agere pertentent. £7. >la* Ut temput pcudmnnuu in confidarodana Epifcopi confifiaL V. Peaès Epifcopo·eritpoteftaa.mo- Mbw, m, dum «oaveriatkMMs paenfeeMuaa proban- *·c ·*· to, vel humaniù· ergàeoa ager», u minifirtt. VIL Si quis oblationes Ecdcfix extrà Ecclefiam accipere vcl dare voluerit prxter Epifcopi confidentiam, rd eju« cui hujufcemodi funt officia commiflà, nec cum ejus voluerit agere confilio, anathema fit. ΧΙΠ. Clericum permanere oportet in ML·. *· Ecclefia cui m initio ab Epifcopo prxticuhuus eft, fle ad quam confugit ouafiadpo* tiorem. Hoc autem refutantes * revocari «Ig. m debere ad fuam Ecdefiam in qua primitiis whl?/*' ordinatus eft, & ibi tantummodo miniftrare. Si quis fume definitionem cranfgreffus fuerit, decrevit fim&a Synodus a proprio gradu recedere· etut MùùArit Ecd^ett^BWtr, CmcS. G«m. c. r. *«<■ jDtfufdpitndit kit φάptifitxMuu patuuùur. Dt hit put m ufiu pauptrumcaufcntiuur. GfinM CoadL Aafedwa. cm. 4. Man*. __ _ «. / M*»1*' B.IX.U». !»·»?“■*· VUL Si quis oblata dederit vel acceperjj prêter Epifcopum , ve! eum qui conftituruseft ab eo ad diifpenfendam mifcricotdiam pauperibus, fic qui dat de qui accipi», anatbjma fit. Ui quicunqutfynodaltut txtuituoikuio· nem tranfgrtffut fiant, in αΰαfynodt fpan rtatpanttiatit nm hakau, TX Si quis Epifcopus damnatus à Sy­ nodo, vel Prefbyter aut Diaconus à fuo Epifcopo, aufi fuerim de fecro minifterio aliquid contingere, five Epifcopus juxd prxeedentem confuetudinem, five Prefoyter aut Diaconus, nullo modo liceat ei nec in alio Synodo reftitutionis fpem aut locum habere farisfaftionis. Sed & com- n.tj.c. maximè fi poftquim didicerint hoc factum c^e > communicare tentaverint» *rr*f**’ Ut cxcomuumicalit, five hit qui Eccltfiut deferunt, tueto couutuatxa. XIV. Statuimus per omnia m hi qui CwdL fle fidelibus. DtUgc & ronfiutuduu XV. Aliqua canone 8c ordine tenen- CmcK. tur, aliqua confuetudine firmata fune CmL vi. Dt eütuitjùùhut jsm qfhmsadir. *’ XVL Inhibitum eft ne quis abeno* fines ufurpet, aut per premium vel favorem 7**· XXIL Qui tales ordinat Sacerdotes quales eflè non debent, non eft hoc con­ tulere populis, fed nocere, nec pneftare regimen, fed augere diferimen. De Epifcopis qui inutiles ordinaverint. 1036 fed tantùm prim* fcdis Epifcopus. CoadL Carttaf. HI. c. *4. Fcrtaad. c. ·ι. Crilca·. c. »$4. •■«bard. Hk t. c. |. Dt arbitrio Epifcopi ergd pernitentes. ΧΧΙΠ. Qui in ordinandis Sacerdoti­ XXX. Poenkentibus fecundùm diffe­ bus fandorum Patrum ftatuta neglexe­ runt, & quos refutare debuerunt, * confe- rentiam peccatorum, Epifcopi arbitrio, crârunt. Undè fi qui Epifcopi talem ordi- pcenicentME tempora decernantur, CoadL Cartbag» 1Π, c. J1. ci si . naverint Sacerdotem qualem efle non liceat, etiamfi aliquo modo damnum pro­ prii honoris evalerint, ordinationis ta­ HaCtgar. là j. c. i, u. men vim ulteriùs non habebunt, nec ei (aeramento unquam intererunt quod neglcdo judicio prxftiterunt. fro, par. T. c· ·®7« Grach·, i. De cavendis inlicitis ordinationibus. GratiM. »4. % r. e. f. Fe^rerrfau. Dc manumijfionibus. XXIV. Ab inlicitis ordinationibus eft XX XL Manumioflines in Ecdefia abftinendum. Et fi qu* fâd* funt ordina­ celebranda?. Ub.,.c.P. tiones inficit* , removeantur. Nec tan ­ Hilo, fa tùm putemus petitiones valere populorum, Ut nemini fit facultas , rtliSA principali fab fem. ut cim Cathedrâfitn Ecclefia in fua dùtccjïvel cum his parere cupimus cupimus,, contra volun volun-­ tatem Domini Dei noftri, qux nos pecin re propria diutius rtfidert. care prohibet, aliquid agamus. Vide infràt ΧΧΧΠ. Placuit ut nemini fit facul- Co«A cap. tas, relidi principali cathedra, ad aliam De rebaptizatis nan ordinandis. Ecclefiam in dioecefi conftttutam fe eoo- i^pr. f. CipWu. XXV. Non eft permittendum ut re­ ferre, vel in re propria diutiùsquâmopor- «F ‘*r· Kb. f. Uf. baptizari ad clericatûs gradum promo­ tet conftitutum curam vel frequentatio­ nem agere, & propriam plebem negle­ veantur. gere. ridefupra*lio. i.cap.40. Ut qui excommunicans fine licentia Ccfaft.1. communicaverit, damnetur. DeDtfenforibusEcclefi»àRegepofc.ndis. Ibid. c. jot XXVI. Si quis excommunicatus fiieXXXIIL Defenfores Ecclefiarum Ρ“· rit pro fuo negleâu, & tempore excom- adversùs potentias Secularium vel divi- ,,ΤφΓβ. j. c. j1*. omnicaaonis ame audientiam communi­ tum ab Imperatore funt pofcendi. ia.Mhr care przfumpferit, ipfe in fe damnationis De occurfu Clericorum ad Concilium. |r"Wriilu judicetur protulifle fentenriam. XXXIV. Placuit ut quotienfcunque De non vendendis rebus Ecdefia. v’ Capimlac. XXVII. Placuit ut Preibyteri non Concilium congregandum eft, Epifcopi lfa.< c. j t. nodant rem Ecclefi* ubi funt conftituti, & Preibyteri, qui neque xtate neque G*·**»· xgritudine, aut alii graviori neceffitate, nefeientibus Epifcopis fuis. Ut abfque licentia Epifcopi ad virgines vel impediuntur , competenter occurrant, nit. Quod fi occurrere non potuerint, excu- *“· M» viduas Clerici non accedant. Coacil. XXVIII. Clerici vel continentes ad fationes fuas in tradoria iubfcribanr. Canb. Of. viduas vel virgines, nifi ex juflii Epifco­ Dt LeSort unius Ecclefi» in alia Ecclefia non promovendo. porum vel Prefbyterorum, non accedant. XXXV. Placuit ut qui femel in Ec­ Et hoc non foli faciant, fed com Coocle^X.Clrriti. ricis vel cum his quibus Epifcopus aut clefia legerit, ab alia Ecclefia ad clerum Presbyter juflerit. Nec ipfi Epifcopi vel non teneatur aut promoveatur. Et ut ab Preibyteri foli habeant acceflum ad hu- eledis Judicibus non fit provocandum. CoadL Mtlrvit. e rf. jufcemodi feminas., fed ubi Clerici prxMcgfaot Ub. i. c. J>f. fentes funt, aut graves aliqui Chriftiani. Bsrdurd. lib. S. c. «>. De appellatione prima fedis. XXIX. Ut prim* fedis Epifcopus non appelletur princeps Sacerdotum, aut fummus Sacerdos, aut aliquid hujufcemodi, Gratias. dML 7». c. 3. PUtut. Codas Ecd. Afric. c. ft, ia». De rtmiffione pernitentium. XXXVI. Pœnitentes quicunque ex gravioribus ‘J*· , Liber feptimus. ioj7 Umc . ù». gravioribus five ex levioribus culpis poeni1. g j t. tentiam gerunt, fi nulla interveniar aegri­ tudo . quinti feriâ ante Pafcha eis efi re­ mittendum. Cxterùm de pondere xftimando deliâorum Sacerdotis eft judi­ care. De non invadenda alttriut parochia. tf.c 0«. Decret· ImmgI. c >«· XXXVII. Non oportet transferri terminos έ Patribus conftitutos, ut alte­ rius parochiam alter invadat, atque illic celebrare divina myfteria, inconlulto eo cui commiflà eft, prxfumat. De judo baptijmate non iterando. XXXVIII. Ritè baptizatos illo dono iterari non pofle. Et aliter folâ aquâ lotos baptizare innomine Patris, & Filii, & Spiritus fandi necefle eft provideri. 1038 Et alibi : Meritô Caufa nos refpicit, fi io· filentio faveamus errori. d»*dfcte» Deprofundioribus qunfiionibus. XLV. "Profundiores quxftiones nec contemnenda: funt, nec penitùs afle- IJ# rendr. ’** De non neglegendis prncepds Canonum, fed viriliter exercendis. Nec otiola nobis efle patitur qui exercenda, non neglegenda, donavit g i*, XLVII. Si ftudere incipiamus novi- Md. g tati, traditum nobis à Patribus ordinem calcabimus. i* Ibid, De non fiudenao novitati. Ut nullus Sacerdos in alterius parochia aliquid prafum-J. XLVIII. Sit unufquifque Sacerdos Ikd. c. >tconceffis fibi contentus limitibus, nec in XXXIX In Ecclefia peccata populi alterius parochia quicquam prxfumat 1 inulta remanere non debere. ne ufurpatione locus alicujus m alterius De prohibitu non defpiciendis. concedatur injuriam. XL. Si quis interdira djfpexerit, graDe non ignorandis Canonibus. > XLIX. Nufii Sacerdoti liceat Canones Gntte*dûs fui penculo fubjacebit. ignorare. da.»·.»*. De provaricatonbus Canonum fubmoDe ultione peccatorum, vendia, Depopulo docendo. L. Docendus eft populus, non ieque n- lbi4 c ·*· XLI. Quifquis Sacerdotum contra in­ terdira Canonum fecerit, à fuo eft officio dus. fubmovendus. Ec veniam fibi deinceps Ivo, par. 16. g 14. Gratte», dift. 61. G a. DatteJbu noverit denegari. De dilatione temporum erga eos qui ad facros ordines promoventur. XLII. Qui fe divinat militix defiderat mancipari, five inter Ledores, five inter Exorciftas,quinquennio teneatur. Exinde Acolythus vel Subdiaconus quatuor an­ nis. Et fie ad benedi&ionem diaconarûs, fi meretur, accedat. in quo ordine quin3uc annis, fi inculpatè geflerit, adhxrere ebebit. Et poftea, fi probus fuerit, Sa­ cerdos efficiatur. Sitk. te ep. ad Hieter, c. 9. Zofim. ep. 3. c. i. Bbaban lib. i. de teftk. Cleric, c. tj. Capitula Her*r décroîs Senftorum invenitur 1. adverfum. De uxoribus 6* concubinis. S‘‘*‘ t** ** LIX. Non omnis mulier viro junrïa uxor eft viri, neque omnis filius heres eft patris. Itaque aliud eft uxor, aliud con­ cubina. Sic & aliud ancilla, aliud libera. FiAinfJ, Et alibi : Non eft dubium eam mulierem “p’ ‘0$· non pertinereadmatrimonium, in qua do­ cetur nuptiale non fuifle myiterium Decreta Lee·. L c. jl. Cri ton. c. tjo. Hiaonar. Rem. ep. jy. c. j. Regino, lib. x. cap. i8t. Burchard. lib. 9. c, t. Iro, fu. S. c. 1 Gratian, ja. q. x. c. 1». Non omni/ ; tt Π. q. a. c. 17. Cmi /beiat«r. De concubinis relinquendis LX. Non eft conjugii duplicatio quan­ do, ancilla relida, uxor afiùmitur , fed profectus eft honeftatis. Decreta Leon. I. c. i>. Cnicon, c. >p. Gratian, ja. q. x. c. ti. XncilU.n, De αίβίnendo d licitis, LXI. Oportet, qui pm inlicitis ve­ niam pofeit, etiam i multis licitis abftinere. Decret* Leonit I. .. »x. Crito*. e. »5 j. Halitear. lib. ;. c. f. Conçu. TroC c. 9. Regino, Ufc» t. cap. 318. Burchard, lib. 19. c. it. Gratian. > 1. 4. t. c. $4 ; fe ΛΛ. t. &e penit. c. quia cmfrciie eft inter vendentis emencifque com­ mercium non intervenire peccatum. Dknu Lm*m L c. *5. Halite», lib. t. c. i. Mhabaa. ep. Heribalb. c. rf. Capital* Hmrdi, e. 100. I&ac,tk. 1. c. 1*. Regiae, Ub. 1. c. )■). Burchard. lib. x. c. lat. fc lib. 19. c. y. Iro, par. <. c. xox ,k par. ij. c. 107. Gratia*, diâ. 5. de parait, c. x. Qosiliict. 4 De reatu potentum. LXIII. Reatu mayor e delinquit qui CoacM. potiore honore perfruitur > & majora fa- ^**· P· cic vitia deliftorum fublimitas dignitatum. Hilar. in Synodo Ro<*. c. 1. Gradaa. xj. q. 1. e. 4. Notiifiu. Ut pravi non confecrtntur. Hilar, in LXIV. Quifquis pravorum confecra- in Syaod» tor exriterit Sacerdotum, faftum fuum R«j»c.·. ipfe diflblvat i & quod commifit inlickè, } Gratian. G'*“‘nc. aut à deceflbnbus fuis invenit admiflum, j. ii proprium periculum vult vitare, dam- Q^d t*m“ Ut iniufla populi petitio effeSu careat. LXV. Nec tantum putemus petitio- Supti, t. nes valere populorum, ut, cùm his parere ** cupimus, contra voluntatem Domini Dei noftri, qui peccare prohibet , aliquid agamus. De poteftate data non abutenda. LXVI. Privilegium meretur amittere qui permifsa fibi abutitur poteftate. Simplie. tf. x. Barchard, lib. 1. c. .·, l*o, par. j. cap. 140. Gratian. it. q. 5. c. ar. PrivdctHuu. Ut nemo panitentem alterius parochia abfolvat. LXVII. Nullus Sacerdos in alterius Deero» civitate vel diœcefi pernitentem, vel fub manu pofitum Sacerdotis, vel qui recon- wf ,*.* * ciliatum fe efle dixerit, fine confenfu & litteris Epifcopi vel Prefbyteri, in paro­ chia Preibyter, aut Epifcopus in civitate fufeipiar. De crimino/îs non promovendis. LXVIII. Ad clerum criminofi ne- Decreta queant promoveri » & in clero pofiti, fi in aliquious criminibus inventi fuerint, à R^gio. lib. fuis officiis arceantur. r.c. «*»· De iis qui variis pajftonibus inrctitifànt. LXIX. Daemoniis aliifque paflioni- 1041 Liber feptimus. bus mretitis miniftcria facra traâare non licet. Dacrat* Gda£ c. » Cri&M. car* *4*· Regino, ht*. i, cap. 4’1· Burcbard. kib. ». c. 10. I*o, par. a. c. ·«. * 'M· * P«r* <>· c. 40. Grata*. dit. 4|.c $. Ufac *<*'<>· De mortuis temerè non judicandis. LXX. Non eft réméré judicandum de tinaftaft, his qui ad Deum rtfigravenint. * *’ De contentione vitanda. !W* c. 4. L X XI. Summopere concentio eft vitanda. Qubd mali, bona reùniftrando,fibi noceant, Deoea Bid.·, s. LXXII. Mali , bona miniftrando, fibi tantummodo nocent, nec Ecclelix facr^nenu commaculant. Ut vivente viro , ve! itxore, nemo eorum alteri conjugio copuletur. Damn LXXIÏI. Qui, interveniente repuImoc.1. c. Jio, alio Ce matrimonio copularunt, hos in utraque parte adulteros efle manifeftum eft. Qui vero vel uxore vivente, quamvis diflbeiatum videatur efle conjugium, ad aliam copulam téftinàrunc, nec poflunt adulteri non videri, in tantum ut etiam hx perioiur , quibus conjundi funt, adul­ teri efle monitrentur. De poteftate Epifcopi m parochia fua. * Condi. LaXIV. Ut unufquifque Epifcopus Anoocixa. habeat fux parochix poteftatem 4 Uc refc 9' gat juxta reverentiam fingulis competen­ tem , & providentiam gerat omnis polfeflionis qux fub ejus eft poteftate. Ut nemo Clericorum aiifjue confenfu Concil. Amioch. ’u Epifcopi ftti Principem adeat. LXXV. Si quis adire Principem neceflarii causi depofeit, hoc agatur cum confilio & tradatu Metropolitani & exte­ rorum Epifcoporum ipfius provincix. . Depoteftate Epifcopi in rebus ecclefiafticis.. Ibide.»;. LXaVI. Epifcopus ecclefiafticarum rerum habeat poteftatem, ad difpenfandumerga omnes qui indigent, cum fumma reverentia & timore Dei. Participet autem & ipfe quibus indiget, fi tamen ind get. Condi. Woraut. c. 4 c. Concil. P.1C1I..VI. lib. 1. c. tf. Gratian, u. 1|. ■. t. *4. fyifcoyer· Ut Clericus extra fuam parochiam } abfque Pontificis fui permiffu , non proficifcatur. LXXV II. Non opo rtet Sacerdotem vel Clericum fine juftioue fui proliciici Pontificis. Concil. Laodtc. c. 4t. Grauan. «lift. t.dc G*«**cr. c. ;4. N>» nportrt. Qualiter Epifcopi provehantur. LXXVIII. Tom.1. Epifcopi fiidicicMetro- 1042* politanorum & eorum Epifcoporum qui circùm orca funt, provehantur ad ecde» fiafticam poteftatem. | CmkiL Laodtc. <* ««· Rutcbard. 14. ,. e. ». Iro, ftt. j. a. fj. - Grana·. diA. >4. e. 4* Qubd turbis electiones Epifcoporum no,,, concedantur. LXXIX. Non eft permittendum turbis cleft i ones eorum facere qui lunt ad facerdotium provehendi. Concil. Laodk. <■ » J Mmihum. Btacbar. c. t. Barcbard. lib. 1. c. 10. & lib. a. c 8. l*o, par. j. c. <4· U fsr. 6. <· >1. Gratian, di*. ♦< C. 4· Afea eftpcrKUtitntum ; h c. 8. M» licti- Ut Epifcopi terminos parochia Jaa non tranfeant. Condi. L X X X. Qui funt fupra dicecefim Epilcopi, nequaquam ad Ecclefias qux funt extra prxfixos libi terminos accedant, Gratian, nec eos aliqua prxfumptionc trankendant. Ut Epifcopi, nifi vocati , extra fuam Condi dioecefint nullas ordinationes faciant. Conftant»LXXXI. Non vocati Epifcopi extra “°F®11’· >· fuam dicecdim accedant propter ordina- Gratiati. tiones faciendas, vel propter alias diipen- a *« n. nibus inrerims eft, vocem advenùs ma- funt, in fuis provinciis judicentur. ‘‘cipitd· jorem natu non habeat accufandi. Ab Ut Metropoutanus in alterius provincia Aagirun- univeriis Epifcopis di&um eft : Si criminihil prafumat. ni.e. 17. nofus eft, non admittatur. Placet. XCIV. Unaquaeque provincia fuo D»«tta CaptraUre •Ai 7F4. Ut accufato locus unde ipfe efl concedatur t Metropolitano fic luis comprovincialibus Cik*-l c· c. J4. Epifcopis fit contenta , nec aliquis in ubi teftes habere queat. LXXXVJL Placuit ut aecufatus vcl limitibus alterius provinciz quicquam accufator in co loco unde eft ille qui accu* prafumat. fatur , fi metuit aliquam vim temerariae Ut contradicentibus non ordinetur Epif copus, multitudinis, locum ubi eligat proximum, XCV. Nolentibus Clericis vcl popu- °*1· '· ’· quo non fit difficile teftes ejus perducere, lis nemo debet Epifcopus ordinari. Sit fa­ ubi caufa finiatur. cultas Clericis renitendi , fi fe viderint Ut Epifcopus ante juflam definitionem praegravari. Et quos ex tranfverfo cogno­ nullatcnài propriâ poteftate privetur, LXXXVIL Adimi Epifcopo epifco- verint, non timeant refutare. pacum, antequam caufz ejus exitus appa* Qubd tres Epifcopi pracepto Arckiepif copi ordinare pojfint Epifcopum. reat, nulli Cnriftiano videri jure poteft. XCvI. Si neceilitas fuerit, tres Epifco­ Cencik Aftic. c. t4. Captmla Aagiin*ai, c. f. pi, in quocunque loco fint , ArchiepifBurcbard. IA f, cap. (Ii. copi percepto ordinare poffunt Epileo· Jw>, par. f. c. »>7. pum. LA. ». DeaetaL tt 1. e. t. Ut nulli criminofo liceat accufarc Epifcopum. Cipkuhi AngUcMH LXXXVHI. Epifcopum nulli crimi­ nofo liceat accufare. De Primate in accufatione Epifcopi expetendo, L X X XIX. Si quis Epifcopus accufatur, ad Primates ipfius provindac cau­ fam ejus deferat accufator»· Coocil. Canbag. ΠΙ. c. 7. Baachard. Ub. 1. c. i. Gcarim. da. <4. e. 4. Ceetff^vinculti. De contrndi&one ordinationis Epifcopi. XCVII. Si de ordinatione Epifcopi fuerit contradi&io oborta , non prxfumant ad purgandum cum qui ordinatus Bercbard. eft tresiam, fed poftuletur ad numerum unus vel duo in eadem plebe cui ordinandus eft. Difcutiantur ergo primo perfonz G»·»·· contradicentium : poftremo vero illa qux jfaobici un t, pcrtra&entur. Et cùm purgatys fuerit fub confoe&u publico, ia demùm ordinetur Epifcopus. Ut Chorepifcopi modum menfura qui in facris Canonibus prafixus eftt non ex· cedant. rî^Gpd, XC. Si accufittoris perfona in judicio -aï Epifcoporumculpabilis apparuerit, ad arXCVIII. Emerfifle reprehenfibilem fcK c. nT guendum non admittatur nifi de propriis fie valdè inolitum ufum competimus, eo beje» libri. caufis. 3uod quidam Chorepifcopi, ultra mo­ ConciL Canhag. ΙΠ. c· 7. urn fuum progredientes , fic donum ’ Capitula Angilraani , c. b fan&i Spiricûs per impofitionem manuum BurcbarA Ub. 1. cap. t6o. Ito, pu. 6. C. 418. tradant, fit alia qux fobs Pontificibus de­ Gradin, j. q. to. c. ;. Si tcenfuonum. q. <· c. t. bentur contra fas peragant, prseferrim Ilbul vtri ; c. J. Si ; k c. 4. accapnna. cùm nullum ex feptuaginta difcipulis, quo­ rum fpeciem in Ecclefia gerunt, legatur ■ari comUt nemo em donum fan&i Spiritûs per manûs impofi­ Cnnoi. XCI. Ut nulla ad teftimonia dicendum tionem tradidifle. Quoa autem folis Apofc*rtk.t.v. Ecclefiaftiçi cujuflibet pulfetur perfotuu tolis eorumque fuccefforibus proprii fit officii tradere Spiritum fan&um, fiber Ac­ De Concilio univerfali. tuum Apoftolorum docet. In Concilio XCII. Concilium univerfale non, nifi verb Czfarienfi ita de Chorepifcopis ha­ neceffitate, faciendum. betur feriptum : Chorepifcopi quoquè ad Cone!!. Coeal. Afric. c. «i. exemplum quidem & formam feptuaginta Neoariir. Fenandl c. 144. videntur effe. Ut comminiftri autem f propter 1045 Liber feptimus. fiudiumquod ergapauperes exhibent, hononntur. Item in Concilio Antiocheno, capitulo decimo : Qui in vicis vel poffejfiorubus Chorepifcopi nominantur, qimmvis mands impofiuonem Epifcoporum percepe­ rint , & ut Epifcopi confecrmi fisu, tamen fanSo Synodo ptacuit ut modum proprium rtcognojcant , & gubernent fubje&as fibi Ecalefias , earumque moderamine citrique contenti fint. Quales perfqnx ad accufationem non ^"-rA’admittamur. hpiSuaXCIX. Placuit ut omnes fervi vel GntùL’f. M*™ » omnefque infames perfonz, ad ’ * accufimoaem non admittantur, vel omnes quos ad accufanda publica crimina leges FercreU. publiez non admittunt. Ut fi unum crimen accufatorts adprobare nequiverint, de essuris non admittantur. C. Placuit ut quocienficunque Clericis ab accufatoribus mulca crimina obiciuntur, & unum ex ipfis, de quo priùs ege­ rint , adprobare non valuerint, ad estera non admittantur. Coocil. Alne. c. 07. Borctad. lib. », c. «H. ko, par. *. cap. »71. Gratua j. 10. ctp. t. Plaçait. Ut tefies infrà Xiv. annos xtatis non recipiantur. CI. Teftes ad teftimonium non admit­ tendos, qui nec ad acculacionem admitti percepti funt, vel quos ipfe accufator de lua domo produxerit. Ad teftimonium autem infra xiv. setacis fur annos nullus admittatur. 1046* alter Epifcopus in ejus cathedra, poft ap· pcUationem ejus qui videtur efle depotitus, omninb non ordinetur , nifi caufa ’ ' fuerit judicio Epifcopi Romani determi­ nata. Ut accufatus Epifcopus ab omnibus Com­ provincialibus , Coepifcopis videlicet fuis , audiatur vel juilicttur. CIV. Si quis Epifcopus fuper certis criminibus accufiuus fuerit, ab omnibus audiatur qui funt in provincia Epifcopis. CapiMuX^Jd, c. *». Burckaii. lib. i. c. 14p. ke, par. f. c. »*». Caariaa. j. φ e. c. a. $1 fsu Iptfafn*. Qubd légitima uxorfit nuptialiter ducenda. C V. Dubium non eft eam mulierem Decreta non pertinere ad matrimonium ,Biqua doLc cetur nuptiale non fuifle myfterium. Igi- ûaem». tur quicunque filiam fuam viro habenti '° p*»· concubinam in matrimonium dederit, non ViLrfwpri, ita accipiendum eft quafi eam conjugato «. t». dederit, nifi fortè illa mulier & ingenua fada, & douta légitimé^ & publicis nu peiis honeftata videatur. Paterno arbitrio viris jun&e carent cuipâ, n\ mulieres qux À viris habebantur in matrimonio non fue­ runt , quia aliud eft nupta, aliud concu­ bina. De Metropolitanis, ne Comprovincialium caufas abfque proprio Epifcopo audiant , neque alicujus Coepifcopi querelam vel crimen, praeter exterorum omnium comprovincialium Coepifcoporum pefentiam , difcuure prxfumant. CVI. Ut nullus Metropolitanus abf­ que exterorum omnium comprovincia­ lium coepifcoporum inftantia aliquorum Ut Clerici five Epifcopi à fuis Metropoli­ audiat caulas eorum, clamante canonum tubi : Metropolitanus prater omnium con­ tanis vel Comprovincitdibus audiantur. CII. Canones Africanx provinciz, vel fidentiam non faciat aliquid^ ( fubauditur, etiam decreta Niczna , inferioris gradûs comprovincialium Coepifcoporum ) nifi. Clericos five ipfos Epifcopos, fuis Metro­ quantum adpropriam pertinet parochiam. politanis apertiflimê commi ferunt. PruCaptraU Aagilnami, c. 14. Burchard. Ub. t. e. 4f. denriflîmè enim juftiflimèque definierunt ko, par. f. cap. 174. quxeunque negotia in fuis locis ubi orta Gratias, f q. ». c. 4. Sa/v·. funt, finienda > maximè quia unicuique ComI Aonoch. c. p. Coacti. Angi. ton». 1. .pag. $ j 1, c. i). conceflum eft , fi judicio offenfus fuerit „ .. cognitorum, ad Concilia fux nrovincix sp^t-'°*n- !’?*«”*· . .ef «um unfertile provocare D‘ Concil. Aftk. c. pt. Burchaid. Ub. 14. cap. to. Iro, per. 4, cap. 5*4Gratia». 4. q. t. c. 1. Ttgtt. CondL Afik. ep. adCekftia. Papaau Capitula Aiigilram- velfufpedis. Si quis Epifcopus depofitus Romanum . CVII. Acculatores calumniofos vel Pontificem appellaverit, caufa ejusy/ fufpeûos nemo fufeipiat, nemo audiat dicio Epifcopi Romani determinetur^ \ depofitus fueCencfl. CHI. Si quis quis Epifcopus Epifcopus depof ?_:r---------------- · judicio · S*^-c-4· rit eorum Epifcoporum qui in vi­ cinis locis commorantur, & proclamave­ rit agendum fibi negotium in urbe Roma, càpmU^faârii,’** ιοί. 2)^ accufatoribus & accufationibus fubmovindu quas Leges non admittunt. CVIII. Acculatores & accuâmonef Capitularium *io47 juas feculi Leges non admittunt, & nos obmovemus. SwftiM. I. tf. ». c. j. CapaUi Herardi, c. 101. ButdMrd. Ub. i.c. 144. l»o, p»r. f, c »n· » P*· <· C· JM· J»7· Gfaiiao. j. 4 J. c. S. ^ccfuurtt. De caufis Epifcoporum vel reliquorum SacerdotumàComprovincialibus infra pro­ priam provinciam terminandis , & non ab aliis, nififuerit provocatum. D«re·· Innoc. I. c. io. Grattio. • ι,φ i.c. • 6. Si tiü/α', i-1· φ 6.c. H. Λ»·(uti. Fr/rGipci, ΓΚ 4. cip. P'· CIX. Si qux cauix vel concentiones inter Clericos & Laicos, vel inter Clericos tam majoris ordinis quàm etiam inferioris, fuerint exortx, placuit ut fecundùm fynodum Nicxnam , congregatis omnibus ejufdem provincix Epifcopis, jurgium ter­ minetur. Ne cui liceat, ( fine praejudicio tamen Romanae Ecclefix, cui in omnibus caufis debet reverentia cuftodire) relidis his Sacerdotibus qui m eadem provincia Dei Ecclefias nutu divino gubernant,ad alias convolare provincias, vel aliorum comprovincialium Epifcoporum judicium expeti vel pati, nifi fufpedi fuerint. Quod fi quis prxfumpferit, ab ofticio ciet depolitus, & injuriarum reus ab omnibus judicetur. De accufatoribus in majorum natu judicio requirendis. C X. Quxrendum eft in judicio cujus fit convcrfationis & fidei is qui accufat & is qui accuiatur. Concil Cirtbig. I V. c. Buichird tib. 1. <. 171. Ivo, fur. t. c. t S9. f Grariia. 1. <] 7. cip tC. Spioleg. torn. 9· P*e. 10. De accufatoribus prava converfatianis , vel quorum vita efl accufabilis , non reci­ piendis in caufa Sacerdotum. C X l. Ut hi qui non funt bonx con­ Capiralir. lib.i.c.j$. vcrfationis, vei quorum vita eft accuia- bilis, non permittantur majores natu accuiarc. De accufatoribus quorum fides , vita , & libertas nefcuur , non admittendis Sa­ cerdotum pulfatione. Ibid. hb. i. C X 11. Quorum fides, vita, & libcrtas nefeitur, non poliunt Sacerdotes ac­ cu fare 14. Capitali Hcrirdi, c. >0}. Butchard. bb. 1. c. 171. Capituli Angilrmwii, c. Wd.Ub.T. C. )4. Ivo, pit. 4, C.1JI . De Canonibus à Sacerdotibus non ionorandu. C X 111. Piatum ut nulli Sacerdoti liceat Canones ignorare 1048 De Epifcopo fibifoti pratfumente cogni­ tionem. CXIV. Placuit uc unus Epifcopus non vindicer fibi cognitionem. 74. De Epifcopis damnare volentibus eos d quibus funt confierait. C X V. Epifcopi Pontifici à quo confecrati probantyr , praejudicium inferre nullum pofliint. Quod fi prrfumptum Aegiir«·. fuifle cognofcitur, viribus carere non du- «’P· ”· bium eft, nec pofle inter ecclefiaftica ullo modo ftatuta cenferi. Dc Epifcopis ejeQis vel fuis rebus expo­ liatis, ut antê non accùfentur quàm legi­ bus p/eniter reflituantur. CX V I. Si quis Epifcopus fuis fuerit rebus expoliatus, & accufarume pulfatus, ordinatione Pontificum oportet primi fronte cedere , ut omnia qux fuper fuggeftiones inimicorum amiferar, legaliter poteftati ejus ab honorabili Concilio redin­ tegrentur, ôc Prxful priùs ftatui «prifttno reddatur» ipfeque demùm potehativè, *· non fubitù , fed did d'fpofitis ordinatifque fuis, tunc ad tempus veniat ad caufam t & fi juftè videtur, accufantium propofitionibus refpondeat. De his quos Le&es feculi non admittunt, 1.. Clericorum caufis non admittendis. CXVII. Quos Leges feculi non admit- JUA. c. ·». tunt, his dicendi in cognitionem vel adfequendi aliquid deneganda eft licentia. **10 Dc non cogendo Clericos m publicum dicere teflimonium. CXVIII. Clerici de judicii fui cogni­ tione non cogantur in publicum dicere teftimonium. De accufatoris perfona fcelerum maculis afperfa ad Sacerdotum accufationemnon admittenda. CXIX. Si accufatoris perfona in judicio Catulit. Epifcoporum culpabilis, ideft,fceleribus bb· ’· clp* inretita , appaiucnc, ad arguendum non iwiib.7. admittatur iuli de propriis caufis. c«p. 90. Ne interventor Epifcopus in cathedram ubi uiierccjfor efi, fident C XX. Item conftitutum eft ut nulli interventorum licitum iit cathedram cui < 1. * intercedor datus eft, quibullibet populorum ftudiis vei fedirionibus retinere. Gmim. Quoûens de minoribus Judicibus ecclefiaf- tum». ticis ad ma/ores ecclefiaflicos Judices fuerit provocatum , non eis denegetur qui provocaverint. CXXI Placuit ut a quibufeunque Suprâ.iA. Judicibus ecclefiafticis ad alios Judices cc- 6 clefiafticos, ubi eft major xu&onus. fuo- ..... 1049 Liber feptimus loyo* rit provocatum, non eis denegetur qui noram 1 vel Paganorum fuderint, aut ca­ provocaverint. 1nonibus obviaverint, facerdotio priven­ De apoflolicis & canonicis decretis mi· niml violandis. Capitula AagAram- CXXH Providendum eft in omnibus ne in aliquo apoftolica vel canonica de­ creta violentur. Decretum Domni Karoli , Regis Franco· rum , ut fervi Dei neque in hofiem per· gant, neque armaturam bajulent. 1 tur, quia deteriores funt Secularibus. Ut unufquifque foliiciau fit, adjuvante Defenfort Ecclefi», ne ut fua parochia populus opera ataboltca agat. CaXVuI. Decrevimus ut fecundùm ,biA· c· qui potiùs quam ad mifericordiamSanftos fuos ad iracundiam provocant. CXXIII. Karolus, grauâ Dei Rex, regnique Francorum Reftor, & devotus fandx Ecdefix defenfor atque adjutor in omnibus. Apoftolicx Sedis hortatu, omniumque Fidelium noftrorum, & maximù Epifcoporum ac reliquorum Sacerdotum confultu, fervis Dei per omnia omnibus armaturam portare, vel pugnare, aut in exercitura & in hoftem pergere oraninb prohibemus, nifi illi cantummodô qui, propter divinum minifterium, Mi (Tarum fcilicet folemnia adimplenda & Sand orum Ut parochiamJuam unufquifque Epifcopus fingulis circumeat annis. ’ patrocinia portanda, ad hoc eledi funt, CXXIX. Statuimus ut fingulis annis Cepmhw id eft, unum vel duos Epifcopos cum capellanis Prefbyteris Princeps fecum ha­ unufquifque Epifcopus parocniam fuam beat , & unufquifque PrxfcAus unum follicitè circumeat, & populum confir- S-Bo».u.·. ’·»· Prcibyterum, qui hominibus peccata cpn- mare & plebes docere & mveftigare, & fitentious judicare 8c indicare poeniten­ prohibere paganas obfervationes, divinofque vel fortilegos, aut auguria, phylaftetiam poflit. Videfuprà, lib. cap. 2. Non effe fundendum fanguinem Cnrifliano- ria, incantationes , vel omnes fpurcitias rum vel Paganorum à Sacerdotibus. Gentilium ftudeat. C*pito!«c CXXIV. ut Sacerdotes neque Chrif- Ut Presbyteri Epifcopis fuisfubjeliifint, & ta Quadragefim» tempore mirufkrii "l’w’w* ^anJ. «. u. CXXXV. Ut jejunium quatuor Tem­ porum fic ipfe Sacerdos obfervet, fic plebi denuntiet obfervandum. Ut Sacerdos , nifi in locis confecratis , ibU.c. 14. Miflam non celebret. EpJoiu» CXXXVI. Nullus Sacerdos, nifi in Synodi Ro­ man. iub locis Deo dicatis, vel in itinere in taber­ Sylvrftro. naculis & "mentis lapideis ab Epifcopis Grattan. «M. r. de confecratis Miflas celebrare , prxfumat. Coofecr. c. Quod qui prxfumpferit, gradus fui peri iy. fful/iu culo fuojacebit. CXL. Ut nullus Epifcoporum vel Secularium cujufcunque alterius Epifcopi, five Ecclefix feu privati res, aut regnorum divifione autprovinciardmfequeftratione, competere aut retinere prxfumat. Quôd lui. c. ta. 1£mc, au **· * CapinlM· •°- 70. «. * *’ fmky ttf. De Sacerdotibus qui mintflenum fuum Capitulare Ifaac, ut. Bat chard, lib. i. cap. »»f. Ivo, par. 6. cap joo. Torn. 9. adimplere non valent CXXXVII. Sacerdotes qui ritè non fapiunc adimplere minifterium fuum, nec dilcere juxta prxeepta fuorum Epifcopo­ rum pro viribus facagunt, vel contemp­ tores canonum exiftunt, ab officio proprio funt fubmovendi, quoufquè hoc pleniter emendatum habeant. De his qui poenitentia accepti moriuntur. Concil. Α- . CXXXVII I. De his qui recedunt naCI.c. y. de corpore, poenitentia accepta, placuit liimc-cit- i. fine reconciliatoria manûs impofitione eis communicare : quod morientis fufficitconhh.1Xc.17. folauoni, fecundum definitiones Patrum, Au’ hujufmodi communionem congruenGruan. ter viaticum nominarunt. Quôd fi fuper•M· «·* vixerint, ftent in ordine pœnitentum i ut .J-., oftenfis neceflariis poenitentiae frudibus, legitimam communionem cum reconciliatoria manûs impofitione recipiant. Epifcopi fui dtftringat. CXXXÏX. Uc nullus Judex neque Prefby terum, neque Diaconum, auc Cleri- *c' cum, auc juniorem Ecclefix fine fciencia Pontificis per fe diftringat auc condemnare prxfumat. Quôd fi fecerit, ab Ecclefia cui injuriam inrogare dinofeitur, tamdiù fit fcquèftratus quandiù reatum fuum cqgnolcar & emendet. Ut nullus Epifcoporum vel Secularium alterius Epifcopi res tenereprafumat. Coodl. Aurelba. caPirahr« *»· 7«?-«· ’’· fi quis hoc fecere tentaverit, tamdiù fit ab omnium caritate fufpenfus, & À com­ munionis gratia fequeftrarus, quoadufquè res ablatas cum fructuum fatisfedione ref­ tituat. De hofie & pugna atque armis Sacerdotibus prohibitis. CXLI. Secundi vice, propter am- y^p"^ pliorem obfervantiam, apoftolicâ aufto- i‘ ritate & multa fandorum Epifcoporum 409. admonitione inftructi, fan&orumque Canonum reculis edodi, confultu videlicet omnium Nobilium noftrorum, nofmetip- Iro, p*r. fos corrigentes, pofterifque noftris exem­ 5· c· 3Π· VUt Cm» plum dantes, volumus ut nullusSaccrdos log. Sanc­ m hoftem pergat, nifi duo vel tres tantùm tor. Itali* , «4P » * Epifcopi, eledione exterorum, propter p. torn, i.ltaibenedidionem & prxdicarionem popubque reconciliationem, fic cum illis eledi * Sacerdotes, qui bene fetant populis pceni* tÙu. tendas dare, Miflas celebrare, de infirmis curam habere, facratique olei cum fecris precibus undionem impendere, & hoc maximè prxvidere ne fine viatico quis de feculo recedat. Hi verô nec arma retant, nec ad pugnam pergant, nec eflufores fenguinum vel agitatores fiant i fed tantùm Sandorum pignora fic fecra minifteria fe­ rant , & orationibus pro viribus infiftant i ut populus qui pugnare debet, aunliante Domino vidor exiftac, & non fit Sacerdos ficut populus. Reliqui verb qui ad Ecclefias fuas remanent, tuos homines bene ar­ matos nobifeum, aut cum quibus juflerimus, dirigant > Si. ipfi pro nobis & eundo FîzCone. exercitu noftro Miflas, letanias, oblatio- Hifr· W nes, eleemofynas feciant, orantes Deum coeli ut proficiamus in itinere quo pergi- Annal. M«. mus, vidorefque Deo adminiculante exif’J*· tamus. ιο« Liber ieptimus. 10/4* unius. Gentes enim & Reges caram eledi, & Sacerdotes fimiliter perpauci ab qux Sacerdotes fecum pugnare permiie- eis eledi, non irent, ficut in prioribus nof- ,π··° «i*· runt, nec prxvalcbant m bello, nec vic­ tris continetur Capitularibus, nec ad pug- c**>' ’ ’ tores extiterunt > quia non erat diffe­ nam properarent, nec arma ferrent, neo rentia inter Laicos & Sacerdoces, quibus homines tam Chriftianos quàm Paganos pugnare non eft licitum. Hxc vero Gai- necarunt,ncc agitatores fanguinem fierent, CmoL liarum, Htfpaniarum, Longobardorum, vel quicquam contra Canones facerent, ΗχΤ^.ρ. nonnullafque alias gentes & Reges earum quod honores Sacerdotum & res Ecclefia­ 44J· fecifle cognovimus i qux propter prxdic- rum auferre vel minuero eis vokfiffemus, tum nefandi/Iimum lixius nec vidores quod nullatenùs facer e, vel facere volenti* fuerunt, nec patrias retinuerunt. Quam bus confentire, omnes fcirecupimus*fed foveam caventes malumus cum paucis dc quanto quis eorum ampliùs fuam normam licitis, Domino opem ferente , vidores iervavent & Deo fervierit, tantb eum plus exiftere , quàm cum multis & inlicitis ter­ honorare & cariorem habere volumus. Et ga , quod abiit, vertere, & cum prxdidis ut hxc cerciùs credantur, & per futura geminus perire. Qualis enim viAoria da­ tempora conferventu r, prxeipimus nt nul­ tur u Di Sacerdotes unâ horâ dominica pen* lus res Ecclefix, nifi prxeario, pofildeat. Et tradant myfteria, & Chriftianis domini­ poftquam ipfie precarix fitutx fuerint, fa­ cum porrigunt corpus pro fuarum anima* ciant poteftativè fpeculatores Ecclefix ram redemptione , & poft Chriftianos, utrùm elegerint, aut ut ipfas res recipiant, quibus hoc miniftrare debuerant, aut Pa­ aut pofteris eorum fub precario & ccnfu ganos , quibus Chriftum prxdicare, pro­ habere permittant .· ira tamen uc ipfi pro­ priis facrilegifque manibus necant f prx- prias & utiles res eifdem Ecclefiis, dc qua­ cipuè dicente eis Domino: Pot eflit fal rum jure efle videntur, legalicer tradant » terret. Qubdfifal evanuerit, in auo candie- & fie à RedoribusearundemEcclefiarum turi A3 nihilum valet ultrànifita mittatur precarix, fi renovandx funt, canonicè forât, & conculcetur ah homini butl Et dùm renoventur. Novimus ergo multa regna hxc ita fe habeant, elegimus potiùs, Do­ & Reges eorum proptereà cecidifle, quia mino adminiculante, nobifque illis & cu ne­ Ecclefias expoliaverunt, refque earum v al­ tis eorum Ecclefiis opem ferente , nec tav erunt, abftulerunc, alienaverunt, vel quicquam eis pro hoc de honoribus vel diripuerunt, Epifcopifque & Sacerdoti bus, Ecclefiarum rebus minuente, ut gradus atque, quod majuseft, Ecclefiis eorum Gregor, eorum & fim&orumCanonum decreta cuf- abftulerunc , & pugnantibus dederunt. todiant, quain illi aut nobis imperantibus Quapropter nec fortes in bello nec in fide * * ** aut confentientibus contra hxc faciant, ftabites fuerunt, nec vidores extiterunt ; aut gradibus careant, aut pereant, & nos fed terga multi vulnerati & plures interfefimul, quod abfit, cum eis & vidoriâ ca- di verterunt, regnaque & regiones, fic, reamus vel pereamus. Quoniam, peccatis quod pejus eft, regna cœleftia perdide­ exigentibus, timemus, fi talia & tam iu- runt , atque propriis hereditatibus caruelicita eis aut imperemus aut agere confen- runt & hadenùs carent. Qux omnia vi­ tiamus, ut una cum eis pereamus i quia tantes , nec talia facere necconfentire, nec non folùm qui faciunt, fed & qui confen- infantibus aut fuccefioribus noftris exem­ tiunt facientibus, xquo piaculo rei funt in plum dare volumus > fed, quantum vale­ conipeftu Dei & Sandorum ejus. Si vero mus & poffumus, adjundo Leonis Paux i fta veraciter ex utraque parte fuerint cuf- & omnium Epifcoporum, quorum coufiiio todita, credimus quia corruenr ante nos ufi hoc egimus, fpiritu noftro fpiritui eo­ omnes Paganx gentes, & erimus vidores, rum, per Deum & omnium Sandorum me­ infuper & bene agentes, Domino auxi- rita prohibemus conteftamurque ne talia liante, vitam poflidebimus fempiternam. faciant, vel facere vo'en Jbusconfentiant» De hit qui putaverunt idcircb praceptum fed adjutores & defeufores atque fubiimafuifie riun ire ad pugnam Sacerdotet t ut tores Ecclefiarum, & eundorum fervorum honor eis minueretur. Dei, pro viribus exuunt > tie in toveam in Capônhrt CXLII. Quia inftigante antiquo hofte quam prxdidi Reges & regna ceciderunt, vm. «a·» audivimus quofdam nos fufoedos ha- cadant, aut in profundum, quod abfit, ••J* PS* here, proptereà quod conceuimus Epif- inferni demergantur. Et ut hxc devoriùs copis & Sacerdotibus, ac reliquis Dei fer­ per futura tempora confervemur, prxei*,e* vis, ut in hoftes, nifi duo aut tres à exteris picntes jubemus uc nullus, tam noftris Tom, L Xxx *ioh Capitularium quàm futuris temporibus, à nobis vel fuceefloribus noftris ullo unquam tempore, abfque. confenfu Ac voluntate Epilcopo-um in quorum parochiis efle noicuntur, res Ecclefiarum petere aut invadere» vel vaftare, aut quocunque ingenio alienare prxfumat. Quod fi quis fecerit, tam not­ eris quàm Ac fucceflbrum noftrorum tem­ poribus, pernis facriïegii fubjaceat, Ac à no­ bis atque fuccefloribus noftris, noftrifque Judicibus vel Comitibus, ficut facrilegus & homicida vel fur facrilegus legaliter pu­ niatur , Ac ab Epifcopis noftris anathema tizetur, ira ut mortuus etiam fepulturâ Ac cunAis Dei Ecclefia: precibus Ac oblatio­ nibus careac, nec eleemofynam fuam quif2uam recipiar. Quod aurem maximum icrilegium fit res Ecclefi e auferre, inva­ dere , alienare, vaftare, vel fubripi, ma­ ximi omaesScripcurr divinx teftantur. Et beatus Symmachus Papa fynodali fentenSepi, KK tii eundos feriendo, dicit. Iniquum eft, ip* Ce«di T*** » facriïegii tnftar, ut qu* vel pro Xe·. i yr. falute velpro requie animarum fuarum unufG»b Syram, quifque venerat»ili Ecclefi*, paupentm cati€' b fi, contulerit aut certi reliquerit , ab his quibus maximi fervori convenerat, auferri loytf vaftationes, alienationes, vexaùonefque.Ac Sacerdotum reliquorumque fervorum Dei opprefliones vel quafcunque injurias, qux jam dida inlicita AC adulteria, vel fodomkicam luxuriam vel commixtionem meretri­ cum, fedatr fuerunt, nec in bello feculari fortes, nec in fide ftabiles perftiterunt Et S-Wu. qualiter Dominus talium criminum parraroribus ultrices poenas per Sarracenos Ac Λ*. j*. c. alios populos venire Ac fervire permifit, eundis earum gefta legentibus liquet. Et nifi nos ab his caveamus, timilia nobis fu- Α4Λ. i V, pervenire non dubitamus, quia vindex ** eft Deus de his omnibus. Quapropter fciat unufquifque nobis fubjedus quia qui in uno ex his repertus atque convidus fue­ rit , Ac honores, fi habet, omnes perdere , Ac in carcerem fe ufque ad juftam emenda­ tionem, atque per publies pcenitentix fatisfadionexn, retrudi, Ac ab omni fidelium confortio fieri alienum. Valdè enim ca­ venda eft ilia fovea in quam alios cecidiflè cognovimus. De his Presbyteris qui contrh Epifcopos fuos feculares defenfores habere nofcuntur. CXLIV. Qubd illi Preibvreri qui Et multa fandorum fine Epifcopo proprio arbitrio viventes, feCanonum decreta & fandorum Patrum culares defenfores habent poncrâ Epifcoedida hxc eadem teftantur : quae ferutari pos, Ac feorsùm populos congregant, eorutnque erroneum minifternim. non in Ac fcire cupientibus perfacili patent. Ecclefia, fed per agreftia loca Ac manfiunDe fceleribus nefandis ob qu* regna perculas agunt, Ac Ecclefias conturbant, tales cuffd funt, ut penitus caveantur. Sacerdotes vitandi Ac honore proprio funt CMitwlare CXLIII. Prohibemus omnino, fub privandi, carceribufque vel monafticx vi­ VUi ««u penna facrilegi j, generali ter omnibus cunc- ne fub poenitentia diebus yitx fux traden­ ’«t *** tarum Ecclefiarum rerum invafioues, di , mata qux egerunt luituri. Caytatan vaftationee,alienationes,Sacerdotumque 4Λ cuiufptam gradus Clericus ,ftne Pon­ tificis fui conceffu, nullum adfeculare ΙΠ.ι*.«ΐ4 & reliquorum fervorum Dei opprefliones, judicium attrahere prxfumat. * vexationes , atque eundorum generum injurias, necnon & eundis utriufque feCXLV. Clericus cujuilibet gradûs, xûs hominibus aduberia , fornicationes, fine Pontificis fui permiflu, nullum ad fefodomiricafqueluxtirias, atque inceftavel culare judicium prxfumat ad trahere, nec eunda inlicita conjugia, homicidia injuf-< Laico quemliberClericum in fecu lari iudita, perjuria, falfa teftimonta , & omnia cio liceat accu fare, cùm privatorum Cnrifinlicita, pro quibus non folùm regna Ac tianorum caufas magis Apoftolus ad EcReges, fed etiam homines in cis comma­ xlefias deferri atque ibidem terminari nentes , perire cognovimus. Sed quia, Deo praecipiat. auxiliante, per merita Ac interceflionem Ut Clerici venationes nonfaciant cum avi­ Sandorum fervorumque Dei, quos fubiibus vel canibus. Capirahr. mare Ac honorare curavimus arque cura­ CXLVI. Ut Clerici venationes non mus, hadenùs nos Ac fucceflbres noftri agant, nec acceptores vel falcones haregna Ac regiones adquilivimus, Ac vido- beant. Ut omni anno minifiefii fui rationem rias multas habuimus, deinceps fummoperè omnibus nobis providentium eft ne Presbyteri Epifcopo fuo reddant. Ero didis inlicitis Ac Ipurciffimis luxuriis, CXLVÏI. Ut unufquifque Preibyter is,quodabfit, careamüs. Nammultx re­ per fingtdos annos Epifcopo fuo rationem giones, qux rerum Ecclefiarum invafiones, minifterii fui reddat, am de fide catholi- Co*fl. aut in aliud transferri. ZacbariS *ρ· r· «· *· Co»dL 1 > i- φ. « · «· i*1""*"*· «M·*·»· lik^cT' BmcUH. ·· “F· >n* Liber feptimus. IOJ7 lM,pu. ca, quàm de bapdfino, atque de omni «. c. >4<. ordine minifterii. Ut omnes Epifcopi parochias fuas annis fingults circumeant. Cm»dt. CXLVUI. Ut fingulis annis unufquifB**»· i !· que Epifcopus parochiam fuam circumeat, populumque confirmet ac doceat, & ea liki.c.sj. quae vitanda funt prohibear, Aquae agenda funt utiliter agere fuadeac. De eo qui non coaSi fiatuta tranfgreffus fuent. ioj8 ea fanet unde querimonia agitur. Deinde tempore in Nicaenis canonibus prxfixc, uc canonicè refpondeac , ad fynodalem convocetur conventum. Et ut Epifcopum BwdurA apud Judices publicos nemo audeat accu‘ · '*’ fare, fed aut apud Primates dicecefearum i/m, ar> aut apud Sedem apoftolicam i nec aliorum, j«4· nifi fuorum aut cercè eleftorum Judicum, fententia impetatur vel teneatur. Sanè fi circa haec fecùs aftum fuerit, viribus ca­ rere in omnibus haud dubium eft. CXLIX. Si quis ftatuta fupergreflus Defuperbis vel contumacibus Clericis vel Laicis coercendis. corruperit, vel pro nihilo habenda puta­ CLIV. Ut Clerici qui fuperbi vel M·14· verit , fi Laicus eft, communione, fi Cle­ contumaces funt, coerceantur i ut miricus , honore privetur. notes, qui majoribus inrogaverunc inju­ Ut Ecdefiarum negotia femper primi rias , metum habeant 1 quia manifeftum audiantur in caufis.. Capfcvlai» CL. De Ecdefiarum negotiis, utabf- eft illum non efle Dei qui humilitatem 1*. tjj.c. _uc dftaûone continuo audiantur à contemnit, fed diaboli, qui fuperbiae in­ ventor & princeps eft. Unde fi quis tumi­ Judice. De Epifcopo non ufurpando alterius fines dus vel contumeliofus extiterit in majo­ rem natu, contemptus debet concumacii & fuperbià in omnibus frangi. plebesvel finesufurpet. Videinfrà, c. 17 j. Ut nullus Clericus vel Abbas ad judicia S^ri,BK De non judicando vel tefiificando quemquam in fua cauja. CLII. Ut nullus in fua caufa judicet aut teftimonium dicat. Ut Epifcopus ejeSus, vel fuis carens ro­ bus t ante plenam refiitutionem non accufetuTinec tile quifuis liberi & integerrimi fruens efi bonis > antequàm familiariter conveniatur i neque refpondere compel­ latur , nifi canonici venerit evocatus. fecularia yfinejujfione proprii Epifcopi, ire prxfumat. Et ut nullusfuo Epifcopo contumax aut inobediens exifiat. CLV. Statutum eft in fynodis à fanetrs Patribus uc nullus Clericus ad judicia Laicorum publica conveniat, nifi per juffionem Epifcopi fui vel Abbatis, juxta Canonum Cathaginenfium capitulum nonum, ubi feriptumeft: Qaitreli8o eccle- Capirata *■*■* i · <·«.}«». ( fiaflicojudicio, publicisjudiciispurgari vo- neifeu· CLIU. Canonica reliante tubi didi- luerit, etiamfipro illo fuerit prolata finien­ cimus 9utx^ Epifcopus ejedus, vel fuis re- tia , locum fuum amittat. Hoc in criminali i. cap. bus expoliatus, nequaquam debet accufari judicio. In civili verb perdat quod evincit , 041.* vei judicari antequam legalirer & pleniter fi locum fuum obtinere volttent. Cùm enim reftituatur. Si quis vero libéré luis Ec- ad eligendos Judices undique Ecclefix patet clefixque fibi commiflx & integerrimè auSoritas, quia fe indignum fraterno confruens rebus ac honoribus, fuper certis accufatus fuerit criminibus, prolequi antè fentiendo quidem, defecuurijudicio pofeit non licet quàm ab accufatoribus familiari­ auxilium, cùm privatorum Ckrijhanorum ter, ut ea emendare debeat fuper quibus caufas Apofiolus magis adEcclefiam deferri res agitur, admonitus fuerit. Si inter fe fe atque ibidem terminari prneipiat. Simul & minimè antè pacaverint ,canonicè ad fyno* hoc ftacutum eft, uc nullus Prefbyter, aut ’· ■“· ?·*· *** dum convocentur, ut ab omnibus qui hax Diaconus, vel Subdiaconus, aut fidelis prztermiferinc ex utraque pane publicè laicus, vel quicunque regulae mancipa­ arguantur, & corrigantur qui familiariter tur , fuo Epifcopo, inflatus, aut fchifma fe & fecretè corrigi noluerunt. Qubd fi faciens, aut contumax vel inobediens ap­ fpontè, aut aliqua neceffitate compul- pareat , quoniam in Canonibus feriptum fus, aut in fratrum conventu aut in quo­ eft-.Presfyteri&DiaconipnaerEpifcopum Cm. 4·. libet loco canonicè vocatus, nec olim nil agerepertentent. Et per inobedientiam familiariter commonitus venerit, à nullo primus nomo cecidit. Quicunque verb compellatur, antequam haec fiant, ut audent evenere hujufinodi formam quo­ refpondeat i fed priùs, ut praelibatum eft, cunque modo, nec proprio fubiciunrur familiariter conventus, uc de fe & de fuis Epifcopo, fi quidem Clerici funt, cano- FeU» Π. Tom» L Xxx ij io;? Capitularium num correptionibus fubjacebunt > fi verb Laid vel Monachi fuerint, communione priventur. De Epifcopis non accufandis nifi adfumtnos Primates, quia non omnes Metro­ politani fummi jusit Primates. Et hoc fummoperè ab eis prxvideatur ne aliqua cupiditate vel invidia fiat. njtCupri. CLVI. Si quis Epifcoporum accufa«F· ·*■ tur, ad fuminos Primates caufam deferat accufator ; qui adtentiùs difcutiant ti cau­ sa pietatis hoc Hat, necne. Quod ii alicujus invidi^, aut inimicitia, vel pravi cu­ piditate , aut mala voluntate aAiun fue­ rit , nullo modo tale recipiatur negotium; r^rCuptl, quoniam inconveniens e 11 ut hi qui throni 'ei Ud vocantur, & immobiles efle debent, Condi.To- pravorum accuiationibus moveantur vel 1«. Xf. c. perturbentur. Nam fi causa pietatis agi *’ inventum fuerit, patienter audiatur; mi­ nus ne, reiciantur , & canonice corri­ gantur. Quid de Advocato agendum fit qui in dolo vel fraude repertus fuerit. 1»“. p*rC LVIL Si Advocatus in caufa fuf'*‘c'5i5’ cepta iniqua cupiditate fuerit repertus, à conventu honeftormn &. a judiciorum communione feparetur, & videat ne Ju­ dicis ac Aflertoris perfonam accipiat. De his qui contrà fuam profefilonem vel fubfcriptionem venerunt. Plte&pri, J04? CLVIII. Qui contrà profeflionem vel fubfcriptionem fuam venerit, in Concilio deponatur. De Clericis vel Monachis aut Laicis confpirantibus. Qpituh». CLIX Ut nec Clerici nec Monachi Ub.i.c.»j. nec LaiCi confpirarionem vel infidtascon­ tra Pallorem fuum faciant. Quod fi fece­ rint , cam acis fubjaccanc increpatio­ nibus. De perv.. foribus finium altorum. CLX. Si quis perv alor adptobatus fue­ rit, tantùm Ipatii reftituat quantum prxfumpfit invadere , horum fruflibus du­ plis De Presbyteris inflatis vel jchtfma facientibus. iw.Gb.«. CLXI. Si quis Preibvter contrà Epif*· JOb copum fiturn iuftarus fchifma iecent, ana­ thema iit. Quod fi fuperbia, quod abiit, inflatus, fecernendum fe ab Epifcopi fui communione duxerit, ac ieparatim cum aliquibus fchilma faciens facriheium Deo obtulerit, loco amiflb , anathema habea­ tur. Nihilotninùs & de civitate & congre­ gatione in qua fuerit, longius repellatur , 1060 ne vel ignorantes vel (impliciter viventes fempiterna fraude decipiat. Ut Presbyteri indifereu ab Epifcopis vel ab aliis , aut Ifaicis,non mittantur. CLXII. Statutum eft ut Preibyteri, Coed, ficut hadenùs facium eft, indiferetè per vL diverfa non mittantur loca, nec ab Epif- BoiXti. copis, nec ab aliis Praflacu, nec etiam à »·»♦«.*»· Laicis i ne fbrtè, propter eorum abfentiam animarum pericula 6c Ecclefia­ rum in oui bus conilituti funt, neglegantur officia, rïdeinfrà, Addit, w. cap.-j. k De criminibus definitis minimi refricandis. CLXIII. De his criminibus de quibus abfolutus eft accufatus, refricari accuiatio non poteft. Vide infrà , cap. 291. Pâului, lib. i. Sentent, tit. 7. Burcbitd. lib. t<. c. *. l»o, par. it>. c. p,. De adprobanda accufatione. CLXIV. Si quis adverfarium fuum interpret, ita apud Judicem crediderit accuiandum, Gb. j.cu. ut fe afferat violentiam pertuliffe, ad prob-itionem rei eum convenit adtineri. puH. n De Presbyteris qui inconfultis propriis P·*· Epifcopis in locis non confecratis Miffas agunt. CLXV. Si quis Prefbyter, inconfulto Ma· Epifcopo, agendam in quolibet loco vo- *· *· i9*· luerit celebrare, ipfe honori fuo contra­ rius extnit. Ut Presbyteri in Ecclefiis inconfulto Epif capo nor. confiituantur, vel de Eccle­ fiis expellantur ab aliquo. Capital·». CLX VI. Sancitum eft ut fine auflo- hki.c.·^ ritate vel confenfu Epifcoporum Prefbyteri in quibuflibet Ecclefiis nec coniti- can. 'itetuantur nec expellantur. Ec fi quis dein- **“c » ·** ceps hoc facere cantaverit, fynodali fen- 1 tentia diftri&è feriatur. Trad. c. «. Qubd Dei ordinationem occufet qui Epifcopo detrahit vel accufat. CLX VII. Dei ordinationem accisfat, in qua conftituuntur, qui Epifcopos *· «· I*5accufat aut condemnat. Non eft itaque arguendus à plebe, vel à malx converfationis aut pravx vipr acculandus homini­ bus Epifcopus, fed ReiteresJEcclefix à Deo funt judicandi. De homicidis infantum. CLX VIII. Si quis infantem necaverit, Huc. Λ. ui homicida teneatur. *· «· ”· De his qui rapinam fecerint, aut iter «gen­ tes adfalherint , am domorum noSstrtu fpollatores fuerint , quid fit agendum. CLXXIX. Si quis ad faciendam rapi­ nam adgreditur, aut iter agentem in pnr- 1061 Liber feptimus lOfii* diis adâdlierit , auc domum alterius nodûr* nus fpoliator intraverit, & ocetfus fuerit, mors latronis ipfius à nemine requiratur. prxfumpferit, capite puniatur. Ut Judices pnàs capitalem non proferant fententiam, quàm aut reus ipfe confitea­ tur , autperteflit innocentes convincatur. CLXXV. Ut nullus Epifcopusalterius CeaeiK Epifcopi plebes ufurpet, aut alium con,π· culcec Epifcopum vel fupergrediatur, aut Dcctm aliquod ei incommodum in fua parochia Cd**·Lcvel alicubi faciat. '7' CLXX. Judex criminofum difeutiens jot’’ non ante fententiam proferat capitalem, lULUKs. quàm auc reus ipfe confiteatur, aut per ”*■ i9*‘ innocences celles convincatur. Si in ma­ ioribus perfonis crimen objedum fuerit, Principis eft expedanda fententiâ. De non ufurpandis plebibus alienis , & de non gravando Epifcopo. De Epifcopis , fi in reatum incurrerint, quia agendumft. CLXXI. Si quis Epifcopus à quoquam impetitur, vel ille aliquam quxftionem retulerit, per Epifcopos Judices caufa finiatur, five quos eis Primates dederint, five quos ipfi vicinos ex confenfu delege­ rint. Pide infrà. cap. 178. Wn Caa. Ecd. A&fc. c. i»o. Coodl. TnA. h Fiwfa. Burckard Hb, t. c. 147. I»o, pu. j, c. m*> * Γ**· 'S. e· 1°>· De his qui viduas vel virgines inconfulto Epifcopo velare prufumunt. Coocil. CLXXII. Statutum eft viduas, inFariC V I. confultis Epifcopis, velari non debere. Si­ mul & hoc confticutum eft, uc fi quifpiam Prefbytcrorum deinceps hujus conftituiro^pu. cionis normam contumaciter cranfgreffor v,c. i*, exticeric, fcilicet ut aliquas viduas incon­ fulto Epifcopo velare prxfumpferit, gradûs fui periculum incurrat. Similiter & de puellis virginibus à Prelbyteris non velan­ dis , ftatutum eft uc fi quis hoc facere tentaverit, tanquam tranfgreffbr Canonum damnetur. De accufato Epifcopo ,fi Comprovinciales fufpeSos habuerit, ut Romanum appel­ let Pontificem. Gndut. CLXXITI. Placuit ut quandocunquè î/otuMt Epifcopus accufatur , fi Comprovinciales auc vicinos fufpedos habuerit, fiindx fic univerfalis Romanx Ecclefix appellet Pontificem, uc ab eo quicquid juftum fic Deo placitum fuerit, terminetur. De reis ad Ecclefias vel altaria earum con­ fugientibus , ut non abfirahantur. CLXXIV. Ut eos timoris necelfitas non conftringat circi altare manere, & loca veneratione digna polluere, depoli­ tis armis qui fugerint. Quod fi non depofuerinc, iciant fe armatorum viribus ex­ trahendos. Et quicunque eos de portici­ bus & de atriis, & de hortulis, de oalneis vel de adjacentiis Ecclefiarum abftrahere De his qui in reQa fide fufpetH funt, in accufationem Sacerdotum vel tefiimonium non fufeipiendis. C L X XVI. Ut omnes qui in fide F«W«* Chrifti catholica fulpedi funt, in acculatione Sacerdotum vel tefthnonio humano nu 1. ca^ dubii habeantur, nec recipiantur. ,7>* Quid fint delatores , vel quid de eis faciendum fit. CLXXVÏI. Delatores dicuntur qui aut facultates prodiderint alienas, aut caput impetunt alienum. Qui fi convidi fuerint, continub ftrangulcntur. Servus fi FWdferefuper dominum fuerit delator, etiamfi ci MifcelUobjedaprobaverit, puniatur. mac.p j·». De Epifcoporum caufa per Epifcopos Judices terminanda. CLXX VIII. Si quis Epifcopus à quoquam impetatur , vel ille aliquam “** *T,‘ quxftionem retulerit, per Epifcopos Ju­ dices caufa finiatur, five quos eis Primates dederint, five quos ipfi vicinos ex confenfu delegerint. Ut rutilus occultas nuptias aut raptum fa­ ciat , vel quam propinquus habuit, ducat uxoremf fed dotatam, fir à parentibus traditam, per benediRi&nem Sacerdo­ tum accipiat ,qui vult nubere, uxorem. CLXXlX. Sancitum eft ut publier nuptix ab his qui nubere cupiunt, fiant : quia firpèjn nuptiis clam fadis gravia peccata, tam in fponfis aliorum, quàm ficin *7/. propinquis five adulterino conjugiis, fic, quod pejus eft dicere, confanguineis adcrefcunt vel adcumulantur. Ex his autem Erocreari folent cceci, claudi, gibbi, & ppi, five alii turpibus maculis alperfi. Et hoc ne deinceps hat, omnibus cavendum eft. Sed priùs conveniendus eft Sacerdos in cujus parochia nuptix fieri debent, in Ecclefia coram populo. Et ibi inquirere uni cum populo iple Sacerdos debet fi ejus propinqua iit, an non, aut alterius uxor, vel fponfa, vel adultera. Et fi licita it honefta omnia pariter invenerit, tunc per confilium & benedidionem Sacerdotis, fic confultu aliorum bonorum hominum, eam fponfare fie légitimé dotare debet. Scribit namque de legitimo matrimonio beatus *' *1063 Capitularium Burchard. Auguftinus ita : Talis effe debet qu* uxor liM-c-a. habenda efl, utfecundum Legemfitcafia in Ito, p»r. S . c. 140. virginitate , & dotata legitimi, & à paren­ Grati». tibus tradita fponfo, & à paranymphis ac­ JO.1.J.C. cipienda. Et uafecundùmLegtm &Evange­ 4. QmZu. lium publicis nuptiis honefiata , in conjugio licitifumenda i & omnibus diebus vita fure, Levh iS. Ibd xo. Grepr. IL ia Synodo Rom. L Hxlngxr. )iK.4.c. x*. Rcfioo, lib. x. cap· 18«. Burchard, lib. 7. c. *x. M· [ro ,p*i. Λ c. j«.k JJSaOwe AegUc· t°· V P· i °7· coi. X- 1G*C, tie. 1064 ferit, ’ non recipiatur ; fed aut maiori excommunicationi fubjaceat, aut abEc­ clefia pellatur. De homicidis, maleficis , veneficis, convtSis , appellare volentibus , non au­ diendis, CLXXXI. In civilibus caufis, vel * levioribus criminibus, legibus dilatio î*». appel. {irarftanda eft. Homicida?, adulteri, maefici , venefici, convicii, fi appellare >«. voluerint, non audiantur. «.»χ<.μι· Qubd Presbyteri, Diaconi & reliqui Cle­ rici , fine juffione fui Pontificis , nihil agere debeant. CLXXXII. Ut Preibyteri vel Dia- a££?3· nifi ex confenfu & causâ vacandi Deum , nunquam propter hominemfeparanda. Etfi fornicatafuerit, & vir ejus voluerit, dimit­ tenda ;fed , illâ vivente, altera non ducenda^ ouia adulteri regnum Dei non pqffidebunt i & poenitentia iui accipienda. Nolite vos, viri , habere uxores quarum priores mariti vivant : adulterina enim funt ifia conjuga. Et hoc, ut diximus, omnino providendum coni fine confcientiaEpifcoporum fuorum nihil agant. eft ne ejusficpropinqua! quiaferiptumeft : Omnis homoadproximamfanguinisfui non De his qui virgines opprimunt aut rapiunt. Et de ediorum Jponfis raptis. accedat, ut revelet turpitudinem ejus. Simi­ CLXXXIII. Statutum eft ne opliter feriptum eft : Cum uxore proximi tui non coibis, nec feminis ejus commixtione prefllo virgihum aut viduarum, vel raptus c. maculaberis. Et in DecrecalibusPapx Gre- ab ullis hominibus dc puellis aut viduis Condi, goriiLegitur:57 quis Diaconam,aut Mona­ fiat. Scriptum eft namque in Canonibus, cham, autcommatremfpiritalem , aut fratris in Concilio Chakedonenfi : Eos qui ra- Hb.4c.1T· uxorem, autneptam, aut novercam, aut nu­ pium puellas fub nomine fimul habitandi , rum fuam, aut confobrinam, aut de propria coopérantes & conhibentes raptoribus decre­ vit fan3a Synodus, fi quidem Clericifunt, cognatione, vel quam cognatus habuit, du­ xerit uxorem, anathema Jit. Et refponderunt decidant d gradu proprio cfi verbLaici,ana­ omnes tertio Anathema fit. hem. Si quis thematizentur. Quibus verbis apertè datur να^γΛ, intellegi qualiter hujus mali auri ores damviduam rapuerit vel furatus fuerit in uxo­ * rem , vel confentierues ei, anathema fit. Et nandi fint , quandb participes & conhirefponderunt omnes tenib: Anathemafit.Si Bentes tanto anathemate feriuntur , & quod juxta canonicam auftoritatem ad quis virginem, nifidefponfaverit eam, ra­ puerit velfuratus fuerit in uxorem, vel con- conjugia legitima raptas fibi jure vindicare fentientes ei, anathema fit. Et refponderunt nullatenùs poffunt. De defpoqfatis quo­ ‘nathema fit. ολλλτ tsrtià ^Anathema fit Et alibi in Ca­ què puellis,& pofteà ab aliis raptis, in Ca­ nonibus ' prxeeptum eft Λ ut nemo ufque ad* nonibus Ancyrani Concilii legitur ita : finitatis uncam ex propinquitate fui fan- Defponfatas puellas, & pofiei abaliis rap­ guinis connubia ducat, neque virginibus tas , placuit erui & eis reddi quibus antei une benedidione Sacerdotis quis nubere fuerant defponfatat, eiiamfi eis i raptoribus vis inlata conftiterit. Proinde ftatutum eft prarfumat : oppido enim ifta omnia ca venda funt ne fiant. Sed poftquam ifta à facro Conventu ut raptor publica poenitenriâ multetur. Rapta vero, fi eam fponomnia probata fuerint, & nihil impedie­ rit , tunc fi virgo fuerit, cum bcnediâio- fus recipere noluerit, & ipfa eidem crimini ne Sacerdotis, ficut in Sacramenuriocon­ confentiens minimè fixit, licentia nubendi abi non negetur. Qubd fi illa confenfit, tinetur , & cum confilio multorum bono­ rum hominum , publicè & non occulté fimili fententiar fubjaceat. Qubd fi poft ducenda eft uxor 1 ut boni ex eis filn, hzc fe jungere przfumpferinc, utrique Domino miferante, procreentur, & non anathematizentur. De accufatoribus in judicium prefentandis, tales ficut fuperiùs dictum eft. &accufatis non modicum fpatium acci­ Quod excommunicari d Sacerdote, ante­ piendis ad abluenda crimina. quam canonici reconcilientur , non poffint majores natu accufare. CLXXXIV. Nemo debet judicari Capwia C LX XX. Ut excommunicacus â aut damnari priufquam accufator prxfens Ante­ habeatur, & fpatium non modicum de** “* Sacerdote , quandiù in ipfa eft excom­ municatione, majores natu vel Epifcopos fendendi accipiat accufatus ad abluenda accufare non prarfumat. Qubd fiprzfump- crimina. io(iy Liber feptimus Da Clericis nullo fifcali aut publico CïXXyiN. Ut Clerici nullo fifcali aut publico fubdantur officio « fed liberi ah omni humano fervitio, Eccleliar deferviant. Ut nullus Sacerdos feminas fecum habi­ tare permittat, aut cum ets frequentare pretfumat. CLXXXVI. SancitumeftdePrefeyteris qui feminas fecum indiferetè habi­ tare permittunt, & propter hoc malae opinionis fufpicione denotantur , ut fi deinceps admoniti non fe correxerint, vclut contemptores factorum Canonum canonici inve&one feriantur. De tefiibus vel accufatoribus qui cum ini­ micis morantur, in Sacerdotum accisfatione non recipiendis. C L X X X V11. Non funt illi telles fufeipiendi, neque accufetores, qui cum inimicis morantur, vel quos ipfi de domo j.^s.c. j. produxerint, quia corrumpunt mores bonos conloquia mala, Videfuprà, cap. tor. De teJHbus non recipiendis qui Chrifiianu Religioni infefii extuerint. CLXXxVIII. Ut teftandi licentia denegetur eis qui Chriftiana: Religionis &. nominis dignitatem neglexerint. De peregrinis Epifcopis pii recipiendis. C LXX XIX. Ut peregrino Epifcopo locus fecrificahdi detur. jtccvfeuà· Condi. Areltt. L c. 19. Burcbard. Ub. t. c. ii». Iro , par. f. c. »1«. Ut inlicitus acceffus feminarum ad altare non fiat, aut ullae feminee vafa facra , aut corpus & fanguinem Domini, con· iraSare prufumant. CXC. Suturum eft ut inlicitus femiCoodL J^·narum acceffiis ad altare non iiar > quia IO66 accufatis Sacerdotibus, tu non priùs in judicium decidant , quim accufatores fecundùm canonicas 6f regulares JanSiones plemur inquirantur. Concit. CXCL Si quis criminatur, non antè TU«. VI. judicio decidat quàm accufetor pertente- uu C4U. 1 I. cur, atque fecundùm legem & canonicam Co Concil. fentenuam exquiratur. Quod fi indigna ad TuU*. anni accufendum perfona inveniatur, ad accu- St»· 'm· b Burchud. lationem non admittatur, quia indignum lib. 16.C.J, eft ut vita innocentis ulla maculetur per­ Gratian. nicie. ZtynMt. De violatoribus fepulchrontm. GXCH. Qui fepuichra violaverint, I(aac,dt.il. puniantur, tam ingenui quàm fervi. Si major perfona in hoc fcclere fuerit de prehenfe, amifla medietate bonorum fuo­ rum , perpetui notetur infamia. Si Cleri­ cus , depolitus omni honore clericali, per* enni exilio deputetur. Si Judex hoc perfequi aut implere diftulerit, facultatibus & honore privetur. Et quicunque hoc fcdus accufare voluerint , licentia tri­ buatur. Ut Sacerdotes fuam non relinquant Ecclefiam. CXCÏII. Ut ne quis qualibet neceffitate fuam relinquat Ecclefiam. De Presbyteris gradum amittentibus t quia de eo deteriorarifolertt utfilii Belial effi­ ciantur , quid agendumJit. CXCIV. Sancitum eft de Prelbyteris Concit, gradum amittentibus ut unufquifque Epif- [“f CX*, conorum , tam per fe quam & per miniltrosfuos, vitam ficconverlationem mo­ rumque emendationem eorum cognofcat, eofque canonicae poenitentiae fubdere non neglegat, juxtà quod in Concilio Cxfarienfi, titulo primo, feri bitur : Presbyter.fi uxorem acceperit, ab ordine deponatur. Si Concil. verb fornicatus fuerit, aut adulterium per­ petraverit , amplius pelli debet & adpoeni­ tentiam redigi. Nonnulli enim, amifiogra­ du , adeo filii Belial efficiuntur, ut nec publicis, quia fes non eft, nec canonicis, menta feccrdotalia Preiby teris mini lirare, propter incuriam & neglegentiam Reftoaut corpus &. tanguinem Domini contin­ rum, legibus conftnngancur* gere populifque porrigere : quod omni ra­ De Laids de religione difputandi prafumentibus. tione & audoritate caret, & ne ulteriùs CXCV. Nulli egreflb ad publicum L.».CoJ. fiat omnimodis prohibitum eft. Et quar£ cunque feminat deinceps hoc tacere prx- difeeptandi de religione, vel traftandi, fumpferint, judicio canonico ufque ad fe- vel confilii aliquid deferendi, vel majores p«( Rdij. tisfe&ionem fubdantur. Quod autem mu* natu accufandi patefeat occafionis aditus. «’“tced· CeodL lieres ingredi ad altare non debeant, debeant, in Si quis pofthac contra haec veniendum ^odic* * Concilio Cbalcedonenfi & in Decretis Ge- crediderit, vel infiftere motu peftiferat contrà omnem audoricatcm divinam ci canonicam inftitutionem cil feminas fane­ tis altaribus fe ultrô ingerere, aut facrata vafe impudenter contingere, live indu­ Dcom lafii Papa: copiofi (Time invenitur. VidefuGclaf. c. prd.lib. i.cap. 17. perfuafionis tentaverit, competenti poena & digno fupplicio coerceatur. 91067 Capitularium De his qui falfa Principum referipta detu­ lerint. Et de nonnullis aliis caufis. l*|/ïur,lK C X C V1. Qui Falfa Principum refI. Sentent. cripta detulerint, ut talfarii puniantur. par. Qui tâlfum nefeiens allevavit, faifi poena nou tenearai. In caput domini patronive nec fervus nec libertus interrogari poteft. Ut prxgnantcni nemo torqueat. Qui dc fe contdius elk, fuper alium credi nou poteft. De his qui falfa fratribus intulerint, quid agendum fit. Supra, UK CXCVII Eos qui falfa fratribus ca­ pitalia objedfle convicii fuerim, placuit eosufque ad exitum non communicare,& infames temper exiftere. Concil. Are!»:. L <■ 14. 8t Arebt. II. v.·*. Reg:no, l:b. i.c. Jj7- Burchard, lib. ii. c. 54. 'Gratian, t. 4. to. c. 1. Eoi fai. Ut nullus de alterius Presbyteri parochia popuio perfuadere audeat ut, relicld pro­ pria. parochid , ad fuam Ecclefiam con­ veniam, au: fibi eorum decimas dent CXCV III. Statutum eft ut nullus CarùuUrc Tbtodulh , Preibyter fidelibus fanclx Dei Ecdefix de alterius Preibyteri parochia perfuadeat ut ad fuam Ecclefiam, relicta propria Ecdefia, conveniant, &: fuas decimas fibi dent. Sed unufquifque fua£cclefii & po­ pulo fit contentus» &. quod fibi non vult fieri, alteri nequaquam faciat, juxta illud 7. Evangelii : Quacunque vultis ut faciant vobis nomines, hac eadem facite illis. Quifquis autem contrahxcconftituca venerit, aut hxc infringere tencaverit, tanquam contemptor , gradùs fui periculo fubjacebit. Qued Laicis de viris Deo dicatis, veleccle· fiafiicis facultatibus, aliquid difponendi nulla fu attributa facultas CXCIX. De viris Deo dicatis , vel ecclefiaftids facultatibus, aliquid difpoHeranü,c, nendi nulla legiturLaicis,quamvis religio- Ivo, par. 7 c fo. fis, umquam adtributa facultas. Videfuprà, lib. y.. αρ. foj i dt infrà, cap. hujus Ubr:. De his qui in blafphemiam alterius aliquam feripturam vel cantica compofuerint vel cantaverint. CC. Hi qui in blafphemiam alterius Capitulate •a. 744 > cantica compofuerint, vel qui cantaverit Cap. »}. Ivo , par. ea, extra ordinem vindicetur i nam lex 4.«·»$*. exiliari jubet eos qui libellos famofos ex­ Concil cogitant aut proponunt. Notatur infamii fiibcrit. c. quicunque, dum appellat Judicem, con­ vicium dixerit. Non tantùm is qui male­ dictum aut conviûum dixerit, famofus t b 1068 efficitur, fed & u cujus conClio fâftum efle patuerit. Quid de Sacerdotibus vel Levitis de fe crimen confitentibus agendum jit. CCI. Uc Sacerdos vel Lcvita qui de ie crimen aliquod conticetur, deponatur. Ut nullus Presbyter publicè panitentes, inconfulto Epifcopo , reconciliare audeat» Et ut omnes publicè patnitentes in Coma Domini ad Epifcopum proprium con­ veniant , ut ab eo canomcè abfolvantur vel dijudicentur. CÇII. Statutum eft & in fandis Cano* lû»c, mW* »· Liber feptimus 1069 nec in finem accipere communionem. ComB. Eftetfc. c. ?}. Gratiaau j. φ 4, c. 4. Dd*t*r. De Sacerdotibus vel Clericis oui perpecu­ nias aliorum Sacerdotum Ecclefias aut bénéficié fubripiunt velfubvertunt. 1Ugio.Qk «. c. »4«. Burchard. Sb. >. cap. »»4Ivo, par. j.c. po. Gracia». 7. ♦ C.C.B· /«auttaa. CCVI. Sancitum eft atque omnibus pro­ hibitum ut fi quis Prefbyter prxventusfue­ rit alicui Clerico aut Laico munera dare, aut aliquainpecuniamtribuere, ut alterius Prefbyteri Ecclefiam fubripiat, pro hac cupiditate feu rapina, turpis lucri gratia, deiciatur à clero fic alienus exiftat à regula. Nam fi pro mifericordia Epifcopo placue­ rit longo tempore eum poenitendo qux geflit in carceris xrumna recludere, fic ut que ad fatisfadionem ibi retinere, liceat. Et pofteà fi fe correxerit, & alia deinceps minimè fe facere promiferit, humanius ergi eum agere poterit, fi voluerit, & iple dignus inventus fuerit. IO7.O Presbyter aut Diaconus vel Clericus fin» Àtuifiiufuitffielu ambulens, communio­ nem ei nialus impendat. Simulque ftatutum eft ut fi quis Secularium per calumniam Ecclefiam autClericum fatigare tenta verir, ficconviâus fuerit, ab Ecclefix liminibus & catholica communione, nifi dignè pœnituerit, coerceatur. De Laids vitiofis à Clericis , nifi fponté voluerint, non recipiendis. CCXI.Omnes Epifcopi in tenia feffione F*bian.ep. adclamaverunt : < Sanè oignum eft ut ficut BuicharJ. » Sacerdotes vel Clericos fua in accufa- lib. ». cap. » tione vel fecularibus judiciis Laid non *o|. » recipiunt, ita ipfi Sacerdotum vel Cleri- I*o, par. <. cap- *77. » corum accufationibus feu ecdefiafticis » negotiis, nifi fpontè, non recipiantur ; » quQniam inconveniens eft ut hi qui hos » refpuunt, ab his recipiantur. Ut hi quifponti hominem occidere voluerint, '& non potuerint perpetrare, ut homici­ dx haoeantur. CCXII. Qui hominem voluntariè occi­ dere voluerit, & perpetrare non potuerit, ut homicida punietur. De Clericis qui quia in Canonibus decretum fortè eos reos deferant majeftacis. eft ira : Placuit ut Presbyteri vel Diaconi Caphnlar. UtSeculares de viris Deo dicatis,Ecclefieequefacultatibus, ad fe nihilputent perti­ nereprêter reverentiam tantùm. Knewar. Laodun. m «ift. ad Hiocmar. lea*, pag. «14. Burchard. Eb,«.c.7r. Ivo, par. Iro, Quid de hominibus quipauperes expoliant, & admonente Epifcopo non reddiderint,» agendum fit. Sapri, lib. . AM IV. op· if· Sapri, lib. non vendant rem Ecclefix ubi funt confii- I:b.f ·£>)>> in aliquibus locis impudenter •udenter factan factam audieo qubd quiaamSacerdotes quidam Sacerdotes, ante­ vimus, eb ‘ ’* vel Λ colleftx eflent, quam mefies maturx De his qui fine juffione Epifcopi Judices ■ eorum decimas vendere causa ebrietatis feculares adeunt, aut fine licentia & lit­ tenraverunt : quod ne deinceps fiat pariter teris Epifcopi fui proficifeuntur. Et de omnes inhibemus, fed ut priùs cum gra­ Laicis Ecdefiis vel Clericis calumniam tiarum adione à Sacerdotibus redpiantur. facientibus. Et fi necefiitas fuerit pro reftauratione CCX. Sancitum eft ut Prefbyter vel Ecclefiarum, vel pro redemptione captiDiaconus, five quilibet Clericus regulx vorum, eas vendere, cum confilio proprii fubjedus, inconfulto Epifcopo ad Judi- - Epifcopi fic aliorum bonorum Sacerdotum cem fecularem non pergar. Necnon fic hoc faciant 5 ne qualibet occafione occulté hoc fancitUm eft, ut fine epiftola Epifcopi fic fine teftimonio fraudentur oblationes fui non liceat Clericum vel Monachum fidelium > fic unde pauperes recreari deproficifet Et alibi in Canonibuslegitur ita ; bent, vel Ecclefix reftaurari, feu Clerid Tom. E Yyy CCIX. Si quis potentum quemlibet expoliarer)r, & admonente Epifcopo non reddiderit, excommunicetur. lib. 4. c.} I; tuti, nefeieniibus Epifcopis fuis. Et ne dein­ lib. 7. c. *7 . cavendum eft, ilcuc a quibufdam ceps fiat *!O7I Capitularium ίο/x vivere, five Epifcopi recipi, hofpites & De his qui opted exfanaos Judices caufam fuam proponunt. Et de hu qui prias in peregrini pafciac venerari, Preiby teri vel Diaconi aut quilibet fidelium in fuis nimiis propnoforo non jurgaverint. Et de Judi­ potationibus vel comeflationibus feu car­ cibus quifuA neglegentid caufas diferunt. nalibus defidenis, que multis modis agun­ CCXX. Si quis alium crediderit ac- ιλ.4.»<, tur , inflcAere non prxfumant, fed in culandum, apua provincix illius Judicem C·*· Tk«* prxdiâis rebus eas fideliter fubminiftrent > negotium fuum proponat > & omnem & fciant fe non fuarum, fed dominicarum jacturam litis incurrat qui non ancè in rerum elfe difpenfatores. Proptereà quafi proprio foro jurgaverit. Qubd fi per dominicas res fideliter eas confervare, & neglegentiam Judicis caufa definita non utiliter difpeniarc , Domini Sacerdotes fuerit, tantùm eum fifco noftro jubemus oportet. Et fi, quod abfit, aliter fecerint, exfolvere, quantum res ipfa de qua agitur canonici inveâione diftriâc feriantur. valuifle cognofcitur. Et qui confiliis fuis De anatkemaiu hominibus repellendis. adherent, exilio deputentur. CCXV. Omnium anathematum vox Quid ruinis miferorum oppidi fuccurren* •p.i. dum fit. in accufatione vel teftimonio aut humano Ire , par penitus non audiatur t nec hi acCCXXI. Occurrere certè miferorum CoedLTo là.c. JJ7- judicio . kt. Vi JL r ^tGra cufare quetnquam permittantur. Sed fi ruinis debet fubfidio unufquifque , quo tk".j.q.4. qUls anathematis poenam parvi duxerit, valeat ex relevatione alienx vindidx à aurin infulam relegetur, aut exilio depu­ fe Dd removere vindiâam. Libat enim Αι retur, ne pollit Ecclefiam Dei ejufque Domino profperaqui ab afflictis pellit adverfa. famulos perturbare. De fententia adversùs abjemes vel minores judicata non valenda. Quid de vaticinatoribusfalfis agendumfit. Quid de Clericis qui in feditione arma portaverint,faciendum fit. Qubd in metropolitana fede , tempore quo omnes elegerint comprovinciales Epif­ copi , ad Synodum faciendam fit con­ veniendum. CCXXII. Ut vaticinatores, qui fe CCXVI. Adversùs abfentes vel mino­ futura fare dicunt, crfi de civitate jac­ res fententia judicata non valebit. tentur. CCXVII. Clerici qui in quacunque feditione arma volentes fumpiiife reperti CCXXIII. Placuit definiri ut pa­ fuerint, amiflb ordinis fui gradu in Monaf­ terio pccnitentir contradantur. ternis inftitutionibus obfequentes in metropolitanam fedem, tempore quo omnes Condi. Tokt. IV. c. 41. Concit Duuac. p. p;. comprovincialirer elegerint Pontifices,ad Regino, lib 1 , cap. 1*7. " fy nodum faciendam devotis ftudiis confe­ Gratian. ·}. q. t. c $. Cltrùi. rantur. De his qui inebriantur, ut d communione, nifife correxerint, fufpendantur, aut cor­ porali fupphcio fubdantur. C»piw’*'« CCXV III. Sancitum eft ut à Prelby11. «n- tej. teris vel Diaconibus, feu à reliquis Cleric»p· J· cis, omni modo vitetur ebrietas, qux om­ nium vitiorum fomes ac nutrix eft. Itaque eum quem ebrium fuifle conftirerit, ut or­ do patitur , aut quadraginta dierum fpatio à communione ftatuimus fubmovendum, aut corporali fubdendum fupplicio. Vide infrà, cap. 370. Quid de Epifcopo qui alium conculcare vel calumniare aut injuriare prafumpferit Epifeopum,faciendum fit. CCXXI V. Ut nullus Epifcopus alium Epifcopum conculcet, eumque calumniare vel injuriare prxfumat. Qubd fi fecerit, gradflsfiii periculo fubjacebit. IbU JJ» Ut nullus Presbyter in Ecclefia benediSiones publicas fuper populum fundere, aut altare confectore , vel reconciliare , prufumat. CCXXV. Statutum ^ftutP/efbyteri CoeciLA44. benedi&ionem in Ecclefiafuper pleoetn gakc. ConciL fundere, aut altare confecrarè aut re___ Bracar. I. CCXIX. Caveant Judices Ecclefix «p. ne, abfente eo cujus caufa ventilatur, conciliare, aut fubmovere vel collocare, c. Capitula improterant, quia irrita irrita erit ent:: imfententiam proferant ; quia im- “Uo modo non prrfumant. Simul & hoc Heratdi, c. eft · Jbare «ngere, «I nec ad privatum trahantur commodum qux ad bonum funt commu­ ne praefixa. Er manentibus terminis quos ftatueruntpatrcs, nemo damnet alienum > fed intrà fines proprios atque legitimos, prou^quis voluerit, in latitudine fe cari­ tatis exerceat. De neglegentibus officia divina , & non ve­ nientibus ad matuttnalia vel vtfpertinalia ,five reliqua divina officia. Îuîlr CCXXVffl. Sancitum eft ut fi quis Man». Prelbyter vel Diaconus, aut quilibet Cle“· ricus Ecclefix deputatus, fi intrà civitaiwduud. tem fuerit, aut in quolibet loco in quo ». cap. Ecclefia eft, & ad quotidianum pfellendi , p». facrificium matutinis vel vefpertmis horis c. c.Mjï ad Ecclefiam non convenerit, deponatur * clcro { fi tamen caftigatus veniam ab 9. si*f^ Epifcopo per fetisfe&ionem noluerit profrufyttr. mereri. ]Preibyteri parochix ad civitatem per tur­ i mas, & per nebdomadas ab Epifcopo fibi < conftitutas, conveniant difeendi gratia, ut ; aliqua pan in parochiis Prefbyterorum i remaneat , ne populi & Ecclefix Dei abf­ 1 que officio fint, ec aliqua utilia in civitate difeant, ut meliores ad parochias demùm < & faptcnciores, atque populi utiliores, abfolua revertantur. Et ibiab Epifcopo , id eft, in civitate, fivè à fuis bene doâis Miniftris bono animo inftruantur de facris le&ionibus λ divüus cultibus, & fendis canonibus, fi ve de baptifinatisfecramentis, atque Mifikrum folemniis Bc precibus, & de reliquis officiis omnibus fini neceflàriis pleniter ècdiftindè ac fingillatim imbuan­ tur. Et omnia qux illi per parochias do­ cere , prrdicare, ac fecere debent, eos Epifcopus & fui bene dodi Miniftri vera­ citer & diferetè doceant, ut quid fecere vel quid vitare debent, friant j quatinùs eorum vitam benè & condignè atque inreprchenfibiliter ducant, & aliis benè vi­ vendo bonum exemplum abfque ulla offenfione prxbeant, & eorum minifteria fepienter & rationabiliter adimpleant, ut in nullam, quod abfit, oflênfionem inci­ dant, fed Dei gratiam promereri valeant. De his qui in captivitatem du3i funt, quid agendum fit. CCXX1X. Quicunque neceffitatc * captivitatis dudi funt, & non fua volunpoftUeiaii». tace, fed hoftilideprxdatione ad adversa­ ries tranfierunt, quxeunque in agris vel in mancipiis antè tenuerunt, five à fifeo poflideantur, five aliquid ex his per Prin­ cipem cuicunqpe datum eft, fine ullius contradidione perfonx tempore quo re­ dierint, vindicent acjprxfumantifi tamen cum adverfariis non fui voluntate fuerint, fed captivitate fe detentos efle probave­ rint. I»«F«· 1074 Quid de conviais in judicio de evidenti violentia faciendumfit. CCXXXII. Coovidus in judicio de evidenti violentix crimine, reus ca­ put* puniatur. Ut Sacerdotes de incognitis rebus nihil judicare prafuuwa. Interpret, lib. i. C->4. Thc<>4. L. JuL de vi pvbL tc priv. * Ltft ca­ pi'· P“’“* CCXXXIIT. Nos, qui Sacerdotum SuFrt’ Domini matura volumus efle judicia, nihil pofliimusde incognitis rebus in cujufquam partis prxjudicium definire, priufquam univerfa qux gefta fum veraciter audiamus. De his qui relinquunt ecclefiaftica officia, & ad Sectdares confugiunt. Et de Cleri­ cis furtum Ecclefia facientibus. Sive de Clericis comam nutrientibus , vel habi­ tum aut veftimenta clericalia mutantibus. CCXXXIV. Sancitum eft ut quifquis IW· HP Clericus, relido officio fuo, propter diftri&ionem ad Secularem quemlibet con­ ued contrà caput non fit furgendum. fugerit , & is ad quem recurrit folauum ei C X X X. Contrà caput , etiamfi defenfionis impenderit, cum eodem Ecferiendum fit, non libenter admittimus. clcfix de communione pellatur. Tom. 1. Yyy ij. g *IO7J Capitularium 1076 Simulque fimdcinn eft ut fi quis Cleri·» uxriufque parris penitùs non credatur. eus furtum Ecclefix fecerit, peregrina ei De Sacerdotibus non detrahendis. communio tribuatur. CCXXXIX. Prxcipimus ut nullo vel falfo infimulatus crimine detrahatur Sacerdos. Burchard. tib. 11. c. 44. Gratia·, i), f. a. c. tt. Cierifi vtl S Co«flSimili modo decretum eft ut Clerici qui *8“^· c comam nutriunt, ab Archidiacono, etiamfi Capitular* noluerint, inviti detendantur. Veftimenta «••i 744. vero vei calciamenta eis, nifi qux religio'’Gtarian. nem deceant, uti aut habere non liceat. ·*· teac majori audoritate curari, fic tamen eft adhibenda corrcftio ut femper fit falva diledio. KOifapti, Ut Clerici contumaces vel inflati contrâ Epifeopum fuum non fint , nec parvi­ pendant ejus excommunicationem. Et qualiter hac facientes fuam recipere, de­ beant dignitatem. CCXxXVII. Statutum eft ut conpttuc.u tumaces Clerici, prout dignitatis ordo i»o, par. permiferit, ab Epifcopis corrigantur. Et fi qui prioris gradûs elati fuperbiâ, commu­ ai». 50. c. nionem fortafsè contempferint, aut Ec*1. c«m- defiam frequentare vel officium fuum im"***’ plere neglexerint, peregrina eis commu­ nio tribuatur» ita ut cùm eos poenitentia correxerit, referipti in matricula, gradum fuum dignitatemque recipiant CotKii A· Quideccufotoribus art tè difcufliontm utriuf que partis non fit credendum. CCXXXVIII. Quotiens quilibet accufator aliquid de adverfario luo, eo abfente, fuggefferit, ei ante difcuffioncm Ut qui Judices fufpeUos habuerit, vocem appellationis exhibeat. CCXL. Si quis Judicem pro quibuf- AC£i^ cunque caufis adverfutn fibi fenferit aut habuerit forcé fufpedum, vocem appel­ lationis exhibeat » ut, cùm ei conceflum fuerit, integro negotio apud alium Judi­ cem amotis dilationibus poflit audire Ut caveat unufquijque , quantum fieri po­ tefl, ut alun non faciat quod pad non vult. CCXLI. Sicut non vult aliquis gravis oneris faretnam ferre, ita non audeat alii grave pondus imponere. Utdifeordames aa altarefivegratiamfan8x communionis non accedant. Et fi unus eorum fe correxerit, & alter difeordans inventusfuerit, quid de his agendum fit. CCXLII. Sancitum eft ut perfonarum H-.mil. « difeordantium nemo, antequam recon- £*>· LuS* cilierur, ad altare Domini accedere au**r’ deat, vel gratiam communionis fanctx percipere 5 led geminato tempore per pœnitentiam compenfabituc quo difeoraix fervierunc. Sed fi unus eorum, alio con­ temnente , ad fatisfadionem caritatis oc­ currerit , ex eo tempore ut pacificus in Ecclefiam recipiatur ex quo ad concor­ diam feftinafle convincitur. Quod pernitentes à conviviis & omamerrPaul», lib. C C X LIII. Qui luget, abftinere de- «· bet à conviviis ac ornamentis , & albi "/fwYi,., vefte. c*p. ,4." tis , atque alba vefle , abflinere debeant. Dc divinis & apoflolicis atque Canonum decretis minimi violandis. CCXLIV. Jubemus ut ita omnes di- Hilar, in vinis &apoftolidsconftitutionibus fervia- Sy"· Rem’ ds, ut in nullo patiamini pia Canonum de­ creta violari, rneapimus etiam ut nulli fâs fit fine ftatôs fui periculo, vel divinas conftitutiones, velapôftolkxfedis decreta temerare. De his Sacerdotibus qui de Ecclefiis ad Ecdefias inrationatiliter tranfeunt,& de Hui sui in loco eorum feint ordinati. CCXLX. Sancitum eft ut illi Sacer- Capitular* 744· dores qui de Ecclefiis ad Ecdefias migrant anni «“«744· f. vel migraverunt, & fuos titulos abfque cap*Capitula *’ licentia & confenfu Epifcopi dimittunt Heratdi, cvel dimiferunt, tamdiù À communione habeantur alieni, quandiù ad eas redierint 1077 1078* Liber feptimus Ecclefias in quibus primb fimt conftituri. liceat litigatori vitiatam cautam caufiun appellafublevare , & appellatores Quod fi alius, alio trinfmigrante, in lo- tionis> remedio 1 cum viventis ordinatus eft, tamdiu vacet nec 1 in carcerem redigantur, nec À militi* facerdotii dignitate qui fuam deferuit Ec- bus 1 faciant cuftodire, fed agendum nego­ defiam, quandiù fucceflbr ejus quiefeat tium 1 fuum liberi obfervenc. Nec etiam in in Domino. ifupplicnim deftinatb appellandi vox de­ Qubd injuriarum aEiones nonnifiprufintes negetur. 1 accifare poffint. P«Jo«,fik ih SeMtm. . CCXLVI. Injuriarum aftiones nonaccufiux poflunt. Crimen enim quod vindiftz aut calumnia: judi­ cium cxpeftat, per alios intendi non poreft. Qubd amicitiam protegat omnis qui non contendit. Sapri, »>. CCXLVII. Omnis qui non contendit, *■c·54*· protegit amicitiam. Nam fe Apoftolus ad i. Cw. j. Corinthios Icribit : Cùm fisa inter vos amulationes & contentrvnet, nonne carnales edis , & fecdndian hominem ambulatis 1 Philipp. ». Nihil per contentif nem, neque perinanem gloriam , fed iit humilitate mentis invicem xfiimantesfemetipfos, non fua fingali refi picientes .fed altorum. Ut quod Ecclefia tricennalijure pojederit, nulli liceat pro hoc deinceps appellare, G quia non folùmqui fedunt, fed qui facientibus prava fUa.i. confentiunt, rei funt. Satiùs enim nobis eft regnum non habere terrenum, quàm «ternum perdere : plus verb me credo pofle Deum per fuorum Sanâorum me1· rita adjuvate , quam omnem militiam fecularem. Quapropter omnes fcire ct»pimus, fi foper his quibus fruimur bonis univerfum mundum lucrari potuiflfemus, noftram veAraique animas perdere noluiflcmus, nec fe pro prrdfchs cumdisatibus perdere volentibusaflcnuru. Tcftante namque evangelic* tuba didicimus nihil prodeffe homini univerfum mundum hi- Sopi,*, crari, fi anime fua: detrimentum paria- »»»· cur. Et iterfim : Quam dabit homo cemmu- Mwh. u. tationempro anima fua ? Et iterùm: Ibunt ‘5· 41083 · c Capitularium 1084 hi in fupplicium fempitemum fjufii àutem Capitate· aaoi 744. «. t. in vitam aeternant. Capitulate IU. aaal >14. c.,4. dJt mulieres non ingrediantur ad altare.· Et Burchard lib. I». c. j4. Ivo , par. »4. c. j?, ut baptizandifidei facramento infiruanLib. }. DecaetaL ut. ij. c. 1. Capital·^ tur, &pofi baptifmum chrifma cotlefieper Fite SiraMod. ad te a. Cipitul. Karoli Calvi. Nocti IteT.c. 17. Epifcoporum /nanus impofitionempero •d Concord. Regular, pag. c»p Condi. Notai mA. ad Condi. Later··. Callirti Π. ctpiant. Tâtep Ui nullui Epifcopus de alterius Epifcopi CCLXJl. Non oportet mulieres ingredi 7 Matte. dtcecejiquicquam preefumat. 1 ad altare. Baptizandos verb oportet fidet Symbo* 5° vi lum difeere, & quinta feria feptimanx ma­ Pint VI. Lb. »-<-*- ioris Epifcopo vel Prelbyteris reddere. Et Bxfcbwd. qui in xgritudine coniti turi baptifmum lib. 4.C.7. Ivo, par. perceperint, (anati fidei Symbolo docean­ tur , ut noverint quanta natione digni airt^lTs. fum h^iti. θΡ°πεΙ etiam baptizatos poft deCoelect. baptifmum chrifma cceleftc percipere, & Utputa- regni Chrilti participes fieri. Λ'Ϊλ infrà, Jtlf. “f f5* . Quod non conveniat catechumenis velpomitentibus in Pafcha vel Peniteoften , aut Nativitate Domini, baptifmum velante canonicam reconciliationem Sacramen­ tum dominici corporis dare ,fcd tantùm fal benediefum. Condi Canh. HI. r- r. Feitaid. C. t»6. Buichard. lib.4.c. 17. Ivo, par. t.c. « i ». Albjfpin. Jib. ». Ob£ei». C.JJJ4. CCLXIII. Ut per folemniffimos pafchales dies facramentum catechumenis non detur, nec eis qui à liminibus Ecclefiz funt exclufi, neque eis, ante canoni­ cam reconciliationem, qui publicam ge­ runt poenitentiam, fed tantùm bcnechccluni fal à Sacerdotibus pro communione tribuatur. Et quia apud fideles per illos dies (aeramenta non mutantur, nec apud catechumenos vel publicè p< enitentes oportet mutare. Fide infrà, Addit, IK. cap. 6^. & η6. Ut in Synodo Jfiiàs generales caufa, qux ad normam Ecclefia pertinent finiamur, &pofleàfpeciales ventilentur. • CflociL CCLXIV. Placuit ut quotiens fecun­ dum congregata . . ftatuta Patrum fynodus , o---Burchard, faerit, nullus Epifcoporum vet PrefbyteBki.c.jS- trorum -----aliquam · ___-----f_ ______ priùs caufam fuggerere audear, quàm eaquz ad emendationem vitz & ad feveritatem regula: animaeque reme­ dia pertinent, finiantur. Arvern I. C. ». De his qui res Ecclefia à Principibus petunt, ut irrita habeantur qux obtinent, St ipfi communione priventur. CCLXV. Qui reculam Ecclefix pe­ tunt à Regibus, & horrendae cupiditatis impulfu egentium fubftantiam rapiunt,ir­ rita habeantur qux obtinent, & â com­ munione Ecdefix, cujus facultatem au­ ferre cupiunt, excludantur. Fide infrà, cap. 405». CCLXVI. Ne parochias cujuftibet Epifcopi alterius civitatis Epifcopus cano* num temerator invadat » & vefanx cupi* ditatis facibus inflammatus, fuifque ad* modùm non contentus, rapiat aliena. Fide Condi. Arvaa. Ï. Ut hi qui res Ecclefix invadunt, vaftant, vel diripiunt, fi monente Epifcopo non fe correxerint, communione priventur. CCLXVH. Si quis cujufcunque mu· nufcula Ecclefur, tandis (cripturarum ti­ tulis conlata, ncfariacalliditate abftulerit, fraudaverit, invaferic, retentaverit, at­ que fapprclient, Sinon ftatimâ Sacerdote commonitus Deo auxiliante reddiderit,ab Ecdefur catholicae communione pellatur. Capitular, lib. i. cap. Vide infrà, cap, 411. Ut pojieriores Epifcopi non fe proponant prioribus. C CLX VIII. Ut nullus Epifcopus prioribus fuis fe audeat anteponere. Condi. Afric. c. jj. Fertand. e. 78. Capitula Hrrardi, c. f 4. Burchard. Ub. 1. c. 56. Ut Clerici qui fine epifiofis Epifcopi fui extrà propriam parochiam profeat fue­ rint,communione priventur. Etfi incorri· pbilesappa erint, verberibus arceantur. CCLXIX. Clericis fine commendatitiis epiftolis Epifcopi fui licentia non pa­ reat evagandi, & in omni loco ad quem fine epiftolis Epifcopi fui, ut didum eft, ^venerint, i communione habeantur alie­ ni. In Monachis quoquè par forma ferve­ tur i quos fi vernorum increpatio non emendaverunt edam à verberibus ftatuimus coerceri. Fid. infrà, Add. IK.c. ι;γ. Condi. Venerie, c. ». 4;* Agad. c. }«· Regino, itb. t.c. 419. Butcbard. lib. ». caf. 14». Iro, par. 4. c. aif. Gratian. *1. 4 4. c. ». MenacAm·. De Clericis, fi ebrietatem non vitaverint, ut excommunicentur aut verberentur. t j. CCLXX. Ante omnia Clericis vitetur ■eticc. Condi. ebrietas , qux omnium vitiorum fomes Agit.c. 4»· ac nutrix eft. Nec quis poteft liberum cor­ liaac, tk.iu poris fui ac menus habere judicium, qui, captus vino, à fenfu probatur alienus»ic Jift prodiviùs ad judicium mens labefafta du­ citur, "LX 1085· Liber feptimus. cicur, ut plerumque poffit peccatum aut crimen, diim ncfcic, incurrere. Ignoran­ tia vero talis non poteft effugere ptenam, quam ex voluntaria amentia manafle conf­ Regia. Ob. utent. Itaque quemcunque ebrium fuifle t.c. 1)4. Bwcbut confticerit, ut ordo parieur, aut quadra­ lib. >4. cap. ginta dierum fpario à communione ftatui­ mus fiibmovendum, aut corporali fiibden'■ dum efle fupplieio. Eide fuprà, cap. a 18. Dc his qui par calumniam Ecclefiam. aut Clencumfatigare tentaverint. CCLXXI. Si quis per calumniam Ecdefiam aut Clericum fatigare tentaveric, & convidus fuerit, Ecclefix liminibus & Catholicorum communione, nifi dignè pccnituerit, arceatur. CmOL AncL c. j*. Capit·!· Heratdi, c. i )<. Barcbari. BK ij , e. j. "Ut Laid non ordinentur nifi religione pne~ rnijfi. Et ut monafieriie puellarum pro­ batte vitte homines praefigantur. CCLXXII. PrxcipimusneLaicus, Coadt £paoa. c.___ Γ,^Ύ, In .-nifi. religione prxmifsi, Clericus fiat. naonafterium verb puellarum nonnifi pro nm. un· batx vice & xtatis provedx ad quafeun^UC eanun “eceffitates vel miniftrationes tlTiip permittantur intrare. Ad faciendas verb c. ί· Miflàs Clerici qui ingrefli fuerint, ftatim TwTvf. pewAominiftenoreircdifeftinem.Aliter hk 1 .e. 4t. autem nec Clericus nec Monachus juvenis ullum ad puellarum congregationem haheat acceflum, nifi hoc paterna aut ger­ mana neceflicudo probetur admittere. De his qui diftriSionem Epifcoporum circh fe aujleriorem putaverint, quid agendum fa. ib8<5* à Pontificibus qui tunc in unum coUcdi fuerint, vindicetur j quia ficut caritas ex praeceptis dominicis, corde, non chartulx confcnptione vel conjuratione, eft exhi­ benda , ita quod fuprà' facras admittitur feripturas,auâoritate êcdiftridione pon­ tificali eft reprimendum. De his qui res Ecclefia traditas invadunt vel vaftant, aut abfque proprtt Epifcopi confenfu accipiunt, quid agendum fit, CCLxXV. Si quis res Ecclefix de- Condi. bitas vel proprias Sacerdotis horrende cu- Aewt M piditatis inftmdu occupaverit, retinuerit, aut à noteftate ex competitione percepe- s. c. j. * rit, u eas non reftituat , nullis fe repus excufet. Qubd fi agnito jure ecdcfiaftko c. nonftatimEcdefix vel Sacerdoti reforma- 4 »■ e***»· veric, aut utipfum jus agnofcere poffit, in ***“ judicium eloaorum venire diftulerit, tamdiù à communione ecdefiaftica fufpendatur, quandiù, reftitutis rebus , tam Eccle­ fiam quàm Sacerdotem reddat indemnem. Similis etiam his qui oblationes defcndorumEcdefiis vel Sacerdotibus legaliter dimiflâs quolibet ordine adfignarc tardave­ rint, vel retinere prxfurnplerint, diftrictioois ecdefialUcx juxtà priores canones forma fervetur. Cui etiam fententue fubjacebit quifquis fibi quolibet ordine qubd pro devotione fua Ecclefiis dedit, revoçare prxfumpferit. Abbatibus , Prefbyteris, exteriique Miniftris de rebus eccleuafticis vel Guro minifterio traditis nil alienare vel obligare, abfque permiffione & fubfcriprione Epifcopi fui, liceat. Quod fi prxfumpferint, degradentur, communione concebâ i & quod réméré prxfumptum aut alienatum eft, ordinatione Epifcopi re­ vocetur. CCLXXIIL Si quis Clericorum circa fe aut diftri&ionem aut retradationem Do his qtut die dominico agi prohibentur velpermittuntur, Epifcopi fui putat injuftam, juxtà anti­ CCLXXVL Audivimus perfiiafum Co*dL quas Conftitutiones recurrat aa fynodum. efle populis die dominico agi cum caballis Cwcfl. Cuttag. IV. c. )o. Coacti. Aerdiu. IU. c. 10. aut bubus vel vehiculis itmeranon debere, Grati·*, it φ ). c. )o. Clerica·. neque ullam rem ad vidum reparare, vel rsi. c De confpiracione Clericorum vel Monacho· ea qux ad nitorem domûs vel hominis per- >4r^i rum, aut Laicorum. tinent, nullatenùs exercere.} qux res ad Amiffiod. CCLXXIV. Si quis Clericorum , ut Judaicam fuperftitionem magis quàm ad Aardian* in multis locis. Diabolo inftigante, actum Chriftianam obfervandam pertinere pro2 III. c. batur. Quapropter ftatuimus ut die domi- fed res dete&a , cùm in fy­ faciliùs ad Ecclefiam venientes orationis Bi’.e. i»î nodum ventum fuerit, in prxfiimptoribus gratià vacent. Qubd fi inventus fuerit ali- ι>4· c* ’· juxta perfonarum & ordinum qualitatem quis in operibus fiiprafcriptis, aut qux inTom. /. Zxz Capitularium *IO87 terdifta funt exercere prxfumpferit, quabeat, non in Laicoliter hxc emendare debeat, rum diftrictione, fed in Sacerdotis caftigatione confiftat De hie qui antefinitam Mifam de Ecclefia egredi preefumunl. Nour U CCLXXVII. De Midis nullus Laico- Gratixn. p· rum ante difeedat, quàm Dominica dica­ tur Oratio. Et fi Epifcopus prxfens fuerit, ejus benedictio ©xpeAetur. Neque ante Miflam expletam quis egredi prxfumat. Coocil. Aurelian. I. c. χί. Conti'. Aurelian. III. c. if. ino, lib. t. c. if6. Burchard, lib. j. c. ap. Gratian, dift, 1 At Confect. c. if. Ci» td ctkirtiidti. De his qui in Ecclefia cum armis intrare prajumunt. Condi. Aurelian. III... i». CCLXXvII I. Sacrificia matutina Miflarum, five vefpertina, ne quis cum annis pertinentibus ad bellorum ufum expedet. Quod qui fecerit, in Sacerdotis poteftate confiftat quali eum diftridione debeat caftigare. jo88* De purgatione Sacerdotum, qualiter fa8a fuerit Wtrmatiâ,fecunaâvice. CCLXXXI. Omnibus vobis, tam prae- Soprd^j. fentibus quàm & futuris, fcire cupimus j«s· quia ideb confultu Sedis apoftolicx , & v omnium noftrorum Epifcoporum ac reli­ quorum Sacerdotum, atque maxime cunc­ torum fidelium noftrorum, de purgatione criminatorum Sacerdotum tanta tradavimus, eamque cum teftibus, ficut in ante­ riori Capitulari noftro continetur, fieri de­ crevimus, quoniam nefeiebamus eandem caufam à beato Gregorio Papa efle defini­ tam. Nam cùm warmatia generalem conventum habuifiemus, adlata eft nobis à Riculfo Mqgontiacenfi Metropolitano epiftola beati Gregorii Papa?, in qua in­ ter carrera continebantur hxc : De Presby- G rgor.n. tero verb vel quolibet Sacerdote à populo accufato ,fi certi non fuerint tefies qui crimini nt. .. c»p. inlatonon adprobentveritatemjusjurandum « erit in medio, & illum tefiemproferat de in­ nocentia fua puritate cui nuda & aperta Uc Laici >n Ecclefia infrà cancellos fiare funt omnia ;ficque maneat in proprio gradu. nonprafumant. Ifta verb omnia, quia vires noftras exce­ CCLXXIX. Ut Laici fecus altare, quo fanda myfteria celebrantur, inter Clericos, tam ad Vigilias quàm ad Miflas, fiare penitùs non præfumant. Scd pars ilia qux a cancellis versùs altare dividitur, choris tantùm pfallentium pateat Cleri­ corum. Ad orandum vero & communi­ candum laicis & feminis, ficut mos efi, pareant fanda fandortifiy Concil. Turon. II. c. 4. Capitulare aiuû 744 , cap. 4. Burchard. lib. j. c. 101. Iro, pit. 1. c. rj7. Decretal, lib. j. tit. 1. c. 1. De his qui Sabbato fanSo Pafcha hora nona jejunium folvunt, CCLXXX. LCLaaa. Quidam iabbato fando lando dunt, in judicio Epifcoporum juxtà cano­ nicam fanAionem definienda relinquimus; ut hxc, quando orta fuerint, ita aefinire fatagant, ut nec fecundùm feculum juftam reprehenfionem, nec penes Deum , quod abfit, damnationem, fed xternx beatitudinis, ipfo auxiliante qui omnia infucata prxftat, prxmiaconfequantur. De redo judicio ab omnibus judicando. Et de litibus & contentionibus cavendis. CCLXXXII. Omnes monemus uc lites vel contentiones non redèjudicatas ad patientix culmen perducere ftudeant, ficut Dominus nofter Jcfus Chriftus in mandatis fuis nos admonet, dicens : Jufiè judicate, filii hominum. Et : In quocunaue miLex Cod. bris palliatus lumina fubduxerit, ipfaque ?t judicio judicaveritis,judicabitur de vobis. Et iterùm .· Munera excctcant oculosfapien- Deutron. tium , & tollunt verba juftorum. Qui con- **· *»· Logd-p.io. elementa turbata mœftitiam totius mundi fentit, non redè judicat. Sic docet prx- Ε^·1!·8· ofienderint, illi jejunium tamen diei pol­ luunt, epuiifque inferviunL Et quia to­ tum eundem diem univerfalis Ecclefia propter pafiionem Domini in mœrore & abftinentia peragit, quicunque in eo jeHomiL n junium, prxter parvulos, fenes, & lan<£*?· s· guidos, ante peradas indulgentix preces ,p* perfolverit, à pafchali gaudio depellatur ; ceptum Domini : Quod tibi non vis fieri, nefacias. Vtc vobis, Judices & Principes, qui ab impio accipitis munera, & jufti­ tiam jufti aufertis ab eo. Et rememora­ mini quod dicitur : Reddet Deus unicuique C»Pitui* HeratJi.e. ab hora nona jejunium folvunt, conviviis r/Λ Ho- utuntur > & dum fol ipfe eâdem die tene­ fecundum operafua, velfecundùm jufiitiam fuam. Ut tefies,priufquàm decaufa interrogentur, l»o. pu. nec in eo facramentum corporis & fanguifacramento confringantur. 4. c. 4*· nis Domini percipiat, qui diem paifionis ejus per abftinentiam non honorat fdde infrà, cap. 4 3 Ο. r CCLXXXIII. Teftes, priufquam de caufa interrogentur, facramento debere Theld. de conftringi, ut jurent fc nihil contra verib 1 iaftrum. reft. ac 1089 Liber feptimus. tatem dyàuros. Hxc etAm jubemus, ut iCuc, tir 1090 eî« * »r koneftioribus magis quàm vilioribus tefkT’c.’sov t’^us Ades potiùs admittatur. Unius au­ tem teftimonium , quamlibet fplendida ÔC idonea videatur elle perforià, nullatenus audiendum. tem, vel quamcunque iiijuftam necellitatem, fubftantiam luam aut ftatum inge­ nuitatis perdidifle nofcuntur » aut fi qui pro neceflitate longx peregrinationis abfentant, vel reftauranda ea qux in damnis minorum gefta efle probantur. Ut Epifcopos vel Sacerdotes , aut Clericos , injudiciis fecularibus nullus accujet. De his qua injufiè ablata funt , ut jufiè Legibus in integrum refiituantur. L.H.GJ. CCLXXXIV. Manluetudinis noftrx ** 1CBC Pr°hibemus in judiciis Epifcopos Ckri'is. accuuri j ne dum adfutura ipforum bene­ ficio impunitas xftimatur, libera fit ad ar­ guendos eos animis furialibus copia. Si quid eft igitur querelarum quod quifpiam defert , apud alios potilfimum Epifcopos convenit explanari, ut opportuna atque commoda cunftorum quxftionibus au­ dientia commodetur. Df privilegiis Ecclefiarum St Clericorum Supri,Ub. non violandis. Ut Ecclefiarum vel Clericorum fitrvos àju dicibus non /neat vexari, CCLXXXV. Privilegia quæ olim reverentia religionis obtinuit, mutilari fub pernx etiam interminatione prohibemus i ita ut hi quoquè qui Ecclefix obtempe­ rant , his quibus Ecclefia beneficiis per­ luantur. CCXC. Ecclefiarum fervos &: Epiicoporum vel omnium Clericorum .1 .ludicibus vel Adoribus publicis in divertis angariis non fatigar^divina prarcipmius auctoricate. Unde orftne Concilium à pietate Î'ioriofiflîmi Domini noftri pqpoicit ut ta- Ut mancipia qua Judai emerint aut cir­ cumciderint , ab eorum potefiate aufe­ rantur. CCLXXXV I. Si quis Judxorum Chriftianum fervum vel cujuflibet alte­ rius feriar emerit & circumciderit, à Ju­ daei ipfius poteftate fublatus in libertate permaneat L. 1. Cod. TheoA. Ck'ijl ruuteif. Jttsuu ksbesu Ifaac, tie. 11. c. 17. Barchard, lib. 4. c. pa. In», par. 1. c. »84. De his qua à prioribus Principibus circà Ecclefiarum utilitates funt ordinata, ut immota permaneant femper o IW. j<7. CCLXXXIX. Quotiens dc revo- IVid. cauda re vel caufa integrx reftitutionis benefiqum petitur, aut in rem aut m perfonam agendum eft, ut res inia qux fublata eft, recipiatur. Et cùm in perfona ariio coeperit intendi, is qui rem indebitè abftulifle convincitur, id quod fubl.it mn eft intra annum, in quadruplum reformet i poft annum vero, in duplum redden-, dum eft. CCLXXXVIL Ea quæ circà catholi­ cam legem vel olim ordinavit antiquitas, vel parentum noftrorum aurioritas rcligiota conftituit , vel noftra ferenicas roboravit, novella fupcrftitionc lubtnotâ, integra & inviolata euftodin prxcipimus. De integra refiitutione. CCLXXXVIII. Integra reftiturio ’* <^c*tur » 6 quando res quxlioct aut caufa qux perierat, in priorem ftatum repara­ tur, vel id quod alicui fublatumeft, refor­ matur » ita ut eorum caufx vel res in inte­ grum revocentur qui aut per timorem poteftatis alicujus compulfi funt, aut fraude vel errore decepti funt, aut per captivita- interpret. Tom. /. Concil. T<>,r‘ 1JI· «nni 744 » c?‘ /*.‘1^* es deinceps aufus inhibeat, fed fervi fupraferiptorum officiorum in eorum ufibus vel Ecclefix laborent. Si quis verb .ludi- , cum aut Adorum Clericum aut fervum Clerici vel Ecclefix in publicis ac privatis negotiis occupare voluerit, à communio­ ne ecclefiaftica, cui impedimentum facit, efficiatur extraneus. L t ae criminibus definitis noti liceat pojimodàm movere certamen. CCXCI. De his criminibus dc quibus F7/riê|>ci, quis abfolutus eft, ab eo qui acculavit α*ρ’ 1 c. Ut Epifcopi femper provideant qualiter T*“~ Judices cum omnibus fibi conunijfis agant. CCXCIII. Oportet ut fint Epifcopi Zzz ij 1091 Capitularium Coocii. femper perfpeftores , fecundùm Regis Toi». îil admonitionem, qualiter Judices cum po^^.4. P“li’ agant, 6l aiit ipfos praemonitos cap, m* corrigant, aut infolemiaseorum auribus Principum innocefcant. Qubd fi correp­ tos emendare nequiverint, & ab Ecdefta & à communione eos fufpendant. 1091 eum dederat diftrahendam. Cxterùm fi rem acceptam, non rogante domino, fed promittente eo qui accepit, dum vellet venundare , perdiderit, fibi rei perditx ingerit detrimentum. Ut creditor, rem debitoris non vendatpriuf quàm eum dejblutione ter conveniat. \ CCXCIX. Creditor fi fine conditione) ί^*ί· "·· *· De devotu peccantibus non recipiendis , mfi peccare defierint. pignus fibi depolitum tenens, ter Xçb^ CoeciL CCXCI V, Devotam peccantem Tei», i. c* noo recipiendam in Ecclefia, nifi peccare * Man», defierit. Et fi delinens egerit apum pocBtiar. c. niientiam decem annis, recipiat commu^Gratian. n*oncm- Priùs autem quàm in Ecclefia »7.9. t. c. admittatur ad orationem, ad nullius con­ ar. d**- vivium chriftianx mulieris accedat. Qubd ,w*· fi admifla fuerit, etiam hxc qux eam re­ ceperit, habeatur abfens. Corruptorem etiam par poena conftringat. Qux autem maritum acceperit, non admittatjnr ad poenitentiam, nifi adhuc vivente ipfo ma­ rito cafté vivere coeperit, aut poftquam ipfe deceflerit. De his qui excommunicantur d Sacerdoti- bus, ut nullsu ad eos accedat. Crmdi. ruet. 1. c. 1 ivo. m t4. c.\T Graûn. CCXCV. Si quis Laicus per excommunicationem abftinct, ad domum ejus Clericorum vel religioforum nullus accedat. Similiter & Clericus fi abftinct, à Clericis devitetur. Si quis cum illo conlo*aut convivari fuerit deprehenfus, ilicis. ' etiam ipfe abftineatur. Sed hoc pertineat ad eos Clericos qui ejus funt Epifcopi, &c ad omnes qui commoniti fuerint de eo qui abftinet, five Laico quolibet, five Clerico. De vagis St levibus Sacerdotibus ac Cleri­ cis , quid agendum fu. rorem convenerit ut, foluto debito, pig­ nora fua recipiat, & debitor nolueritpoft tres admonitiones, foluto debito, pignora fua recipere, creditor diftrahendi pignoris habebit liberam pbieftatem. Ut cum rebaptizatis fideles non communicent. Coodl. CCC. Cum rebaptizatis fideles religiofi nec in cibo participent. c. m». De his qui jubente Sacerdote de Ecclefia exire contempferint , quid agendum fit. CCCL Qui jubente Sacerdote pro quacunque culpa ab Ecclefia exire con- Gndn. tempfennt, pro noxa contumacix tardiùs ’ ’· 3· ?·/* recipiantur ad veniam. De Clericis increpationi inobedientibus venerindis. CCCII. Clerici, quos increpatio non emendaverit, verberibus coerceantur. De his qui aliis aliquid debent, & ipfis ab eis aliquid debetur, ut infolutionem computentur. CCCUI. Si quis debeat alicui (olidos decem, & ille qui debet de quacunque ra- s^m. ** cione debeantur illi à creditore fuo folidi Pauli, quinque, & veniens creditor totos decem J*^’»**1 folidos i debitore petat, fi probaverit ille ’ ’’ debitor fibi ab eo quinque folidos deberi, quare illum in foliaum pro totis decem fo­ lidis convenit, caufam perdat qui noluit debitum compenfàre. Similis rado eft de frumento vel de aliis fpeciebus. Condi C C X C VI. Hoc etiam placuit, ut Vafearin. vagus atque inftabilis Clericus, five etiam *16«, dt. 'n diaconali minifterio vel prefbyterali u.c. is. officio conftiturus, fi Epifcopi à qub or­ dinatus eft praxeptisnon obedient, ut in De his qui filiofamilias aliquid commoder delegata fibi Ecclefia officium dependat veritu, quid agendum fit. affiduum, quoufquè in vitio permanferit, CGCIV. Qui filiofamilias contra Piwi.iW. ic. communione & honore privetur. interdifta legum infeio patre pecuniam ** De tenendis ad folutionem qui debitum commodavit, eam nec vivente nec morImetjtct. promittunt. tuo patre ab eodem poterit poftulare. De Secularibus qui fuas uxores CCXCVII. Si quis pro alterius dePmIl bito fe pecuniam promjferit redditurum, derelinquunt. in» » p». ad folutionem ftatutr promiffionis eft reCCCV. Hi verb Seculares qui conju- gukc. m. *‘/·**7' tinendus. gale confôrtium abfque culpa graviore diJ· De his qui ad vendendum alterius rem mittunt vel etiam oimiferunt, & nullas i*, caufas diffidii probabiliter proponentes, *??»«.’ acceperint, quid agendum fit. iMerMtL CCXCVII I. Si ïa&o pretio rem proptereà fua matrimonia dimittunt ut aut fI^*> ζ" Sonèat VCXK^cnc^im aliqui cuicunque tradiderit, mlicica aut aliena prrfumanc, fi antequam * J*r * Pad». & dum ab eo vendenda profertur, qua­ apud Epifcopos comprovinciales diffidii cunque occafione perierit, ei perit qui caufas dixerint, priufquam uxores judi- R ι ip9J Liber feptimus. 1094 ciodamnentur,abjecerint, À communione elati fuperbid communionem fortafsè con- Gneta, Ecclefix & fandi populi coctu, pro eo tempferint, aut Ecclefiam frequentare *?· qubd fidem & conjûgium maculant, ex­ vel officium fuum implere neglexerint, ·4«· peregrina eis communio tribuatur i ira uc cludantur. cùm eos poenitentia correxerit, referipti Ut fiipcndia Clericis juxtà meritum in matricula, gradum fuum dignitatemque difiribufintur. CmcU. CGCVI. Clerici etiam omnes, qui recipiant. ApA. c. Ecclefix fideliter vigilanterque ferviunt ; De nis qui alienampecuniamfibi commodor tam attraaareprafarmnt. ’ Gneta. ftipendia fandis, laboribus debita feçunCC C X11. Si quis facculutn vel ar- ***·.»*· ». q ». c. dùm fervitii fui meritum vel ordinem te’*■ Ckrtci gentum. lignatum depofuerit, &is penès ,“*W’ accufatoribus & accufationibus quas quem dtpofitum fiiit, illud invito eo confeculi Leges non admittunt, a Clerico­ tredavertt, & depofiti & furti adio in eum competit/ rum. caufis repellendis. Cuirai· CCCVII. Accufationes & accufato- De creditore qui , debitore tardante ad/elu­ tionem , pignus quodpenisfe retinet ven­ Angilrtm- rcs> aeque earum negotia, ou« Peculates diderit , quod ampliùs acceptum efi debi­ non adfcifcunt Leges, divina ac fynodici tori reddendum. H«*rdi,c. funditùs à Clericis repellere auftoritate CCCXIU. Si quis creditor, debitore dtIn‘**r^ Gncta. cen^emus» 4u’a indignum eft fuperioribus pati ab inferioribus qux inferiores ab eis in folutionem tardante, rem fibi pro de- sm«m. bito pofitam diftraxerit, fi quid ampliùs Ρ*»ι*jtceufità»· uti defpiciunt. "“· De Epifcopo qui alterius parochianum pr quia ficut in ita erit ejus ÎTtÎ c. °r«inatio, ita & judicatio j quoniam cenvinciam audiatur. CCCXIV. Nullus Epifcopus extrà Capital» 14. femus nullum alterius Judicis nifi fui fententii teneri. Nam qui eum ordinare non fuam provinciam ad judicium de voce- Aorl,a·"tur. Sed vocato eo canonicè in loco om- *1^X4. poniit, nec judicare nullatenùs poterit. c»p>. 140. Deperegnnis judiciis non recipiendis. nibüs congruo, tempore fynodali, ab om- '*>■ 1 c»p. CCCIX. Peregrina judicia generali nibus comprovincialibus Epifcopis audiafandione prohibemus; quia indignum eft tur, qui concordem fuper eum canonicamuc ab externis judicetur qui provinciales que proferre debent lententiam. Quia fi & À fe eledos debet habere Judices. Vide hoc minoribus, tam Clericis quàm Laicis, conceffum eft, quanto magis de Epifcopis * infrà , Addit. IV. cap. \ÿ. Captai» AagSiaorai, c. if. fervari convenit ? Nam fi ipfe Metropoli­ BikcImkL Bb. i. c. t4T· tanum aut Judices fiifpedos habuerit, aut I*o, par. f. c. »4·; k par. 4. c. jp. infeftos fenferit,.apud Primatem diocceGratian. }. q. 4 c. t». Pirtfruu. De pernitentibus, qualiter poenitentiam feos aut apud Romanx Sedis Pontificem judicetur. debeant accipere. De Epifcopis qui Romanum appellant Sbpci. DK C C C X. Pernitentes , tempore quo Pontificem. ’ ïGtàc \’i Poca’tcn“am petunt, impofitionem maCCCXV. Placuit ut fi Epifcopus ac- am IV. ». c.*’. * & cilicium à Sacerdote confequantur. s?Et fi aut comas non depofuerint, aut vef- cufiitus appellaverit Romanum Pontifi- “t 7· timenta non mutaverint, abiciantur. Et cem, id Itatuendum quod ipfe cenfuerit. nifi dienè pce nituerint, non recipiantur. De Presbyteris aui infuis parochiis aliHJuvenibus etiam nonfacilè committenda quid Paganifmi agere permittunt , & eft, propter xtatis fragilitatem. Viaticum de offis m quibus hate aaaeffe nofcuntur, tamen omnibus in morte pofitis non ne­ quid agennumfit. gandum. CCCXVI. Si in alicujus Prelbyteri Condi, Dc contumacibus Clericis & ad officium parochia infideles aut faculas accende- A'*1·1·11 tardis. rint, aut arbores aut fontes aut fiuta vene- c' M' CCCXI. Contumaces vero Clerici, rentur, fi hoc eruere neglexerit, facri1*0, prout dignitatis ordo permiferit, ab Epif- legii reum fe efle cognofcat. Dominus aut *· ». jM. copis corrigantur. Et fi qui prioris gradûs ordinator rei ipfius , fi admonitus hoc k *109; Capitularium emendare noluerit, communione privetur. De pernitentibus qu», dejunctis vins, aliis nubere prat uniunt. Ibid. c. *1. CCCXVH. PœnÎtens qua: defuncto llaac, ÜL viro, alio _____ nubere J___ _ _____ K . .. praeiampfcrit , k qux l.c. J8. Ivo, par. vel fufpe&a vel,interdidi familiaritate cu»extraneo cq^ixerit, cum eodem ab Ecclefix liminibus arceatur. Hxc etiam & de viro in pernitentia pofito placuit oHervari. De his qui rem alterius vendendam acce­ perinttft eam minus vendiderint, pretium quod eis mandatum fuerat folvere co­ gantur. CCCXV1II. Si quis cuilibet mandet Interpret tit. H. lib. ut rem fuam decemfolidos vendat,8c ille x. Seatent. eam odo vendiderit, pretium quod ei Pauli. Ivo , par. mandatum eft , quicquid miuùs at> emp­ tore percepit, mandatori complere com­ pellatur. Venditio tamen refeindi non poteft. De eo qui fervum bona fide comparaverit, fi fervus ex prion vitio fugerit , quid agendum fit. P.jlM.lik CCCXIX. Servus bona fide compara­ ». Senteau tus ti.ex veteri vitio fugerit, non tantùm pretium dominus, fcd& eaqu.r perfugam abftulit, reddere cogetur. De his qui indifcuffos poteflate tyrannica damnare prafumunt Et de Epifcopis vel Sacerdotibus, quod non debeant ab aliisjudicari , nifi à quibus & ordinari. Conci- CCCXX. Sunt nonnulli qui indifcuflbs Hfpal. U. poteftate tvrannica, non canonica auào- ritate, damnant damnantii & &ficut nonnuiios gratia grand Capitula ntate Aagilrajw. favoris fublimant, ita quofdam , odio l.Stxijjc· invidiàque permoti, humiliant ; & levi opinionis aura condemnant quorum cri­ mina non adprobant. Idebque communi decreto cenferaus ut quandocunquè ali­ quis Epifcoporumcriminatur, congrega­ tis omnibus ejufdem provincix Epifcopis caufa ejus audiatur, ut non occulté judi­ cetur vel damnetur» quia ab aliis judicari priùs non poteft , niti ab his a quibus ordi­ nari potuit. Quod fi aliter factum fuerit, nullas vires habebit. De his qui habent caufas adversùs Epifco­ pos proprios , vel adversùs alios , apud Synodum orovincice audiendis g exceptis his qui adversùs fuum Metropolitanum querelam habuerint. Cehci.. CCCXXI. Si Clericus ve! L^aicus ha­ Chalcedon, buerit caufam adversus Epifcopum pro­ i. f. Burchard, prium , vel adversùs alterum, aut Ep.fcolib i.c.i» j.? pus adversùs quemquam, apud fynodum (. provinciae judicetur. Qubd fi adversùs 1096 ejufdem provinciae Metropolitanum Epif­ Gratian. copus vjel Clericus habuerit querelam, rt,«b '»«'· 4<. Si Chpeut Primatem diœcefeos > &apudipfum lictu» judicetur, aut apud Sedem apoftolicam. Add. IV. De ore eorum in accufatione vel teftimonio obftruendo qui divinis vocibus mortui ejfe*nofcuniur. cap. »f. CCCXXII. Placuit eorum accufandi Sacerdotes & teftificandi in eos vocem obftruere quos non humanis, led divinis vocibus mortuos efle fcimus ; quia vocem funeftam potiùs intercidi quàm audiri oportet, ride infrà, cap. 440. ('apitula Angilramni, c. j t. l«ot par. 1«. c. jo. Gratian, i q. 7- C. «V Placuit torum. L> J. Cod. IhcoJ. Nc prettr crimen majeflarir. De non neganda appellatione accujdti. C C C X X 111. Placuit ut accufato, · Gÿmî* ii Judices fufpedos habuerit, Liceat ap- Angflrim ” pcllarc > quia non oportet negare audientiam roganti, f^ide Adda. Ir. cap. 1i. Qubd eis qui de fe confeflifunt t fuper alios non (ic credendum. CCCXXIV. N<«n eft credendum Concil. contra alios eorum confeliioni qui crimi­ Ouxioc. γ· nibus implicantur, nili fe priùs probave­ rint innocentes, quia periculofa eft & ad­ mitti n >n debet rei adversùs quemcumque proteiho. Interpret. Lb. i*. Cod. TheoJ. Jteetn/at. & infcripi. Capitula Angilraoiui, C. jj. Buicbard. lib. t. c ’.64. Ivo, par. «. c. t 74. Graüaa. ;. «j. 11. c. 1. Ntgonda ,it c. p .Van tft crcJcuSimt. De pervaforibus finium prutjquàm cauft auditio terminetur. Iro, par. CCCXXV. Si quis pervafor finium 1«. c· J‘4* fuerit adprobatus , eo quod priufquam aliquid judicio terminetur, id quod alter tenuerat invafiflet, non folùm illud quod malè prxfumpferit, amittat, kd, ut non unuiquihpie rem alienam occupet, cùm fuerit in caufa devidus pervafor juris alie­ ni , tantùm (patii reftituat quantùm pr.rfumpierit invadere. De his qui contrà voluntatem defun&i fa­ ciunt , ut perdant hereditatem, CCCXXVI. Omnibus qui contrà voluntatem defundi faciunt, ut indignis, auferatur hereditas. IM.* j j. De his quibus per teftamtnium aliquid dele­ gatum efty qubd nihil contrà voluntatem defundi liceat agere. CCCXXVII. Qui per teftamentum Interpret. bb-T-Cod. fibi aliquid derelidum acceperit & vin- Theod. de 1097 Liber feptimus in oCc. ttf dicaverit, & voluerit contrâ voluntatem rtbo »ar defundi agere, licentiam penitùs non habebit. Quôd voluntas defundi ab heredibus in omnibus Jit peragenda. CCCXXVIII. Nulli ouidem de bonis L.*. Cod. Theod. d< ufurpandis virorum, nec dividendicontrâ ftnni. cr- bonos mores, concefia licentia efti fed, prxeipiente patre, divifionem ab eo fac­ tam durare, fi modo ufque ad extremum ejus vivendi fpatium voluntas eadem perfeveraile doceatur. De filiis qui patrem lafennt, donationibus carendis. CCCXXIX, Si quis hlius donatione c*’ ThLd Patris foerit confecutus, & eum di’revocat poftmodùm Ixfcrit, poft probatas in judii donatio· dicio læfionis caufas, ad donationem palubu*· ter, fi voluerit, in integrum revocetur. interpret. De donatione in filio à patre facia, fi ab eo lafu» fuerit, revocanda. Ibid. pidtfopti, 40»/ CoociL Capitula" Herar4t. Gratian. ». q. <. c. t licear; & c. 1. AfftlUnim. De his qui, contempto fidejujTonc, adfolu­ tionempotius debitorem delegerint. interpret tit. 17.1Λ. fidejuflore, debitorem fuum tenere ma- * fada, fi Ixfum fe pater efle probaverit, gregatione politi retigiofam converfatiorevocetur. ’nem ------ --------------elegerint *· , & pofteà - 1V-'- aut ad J --------paren­ De detra3ione Principum ac majorum tes aut quameumque proprietatem fe de congregatione ipfa fuotraxerint, & ab natu afr omni,bus cavenda. C C C X X XI. Quôd omnibus fide- Epifcopo fuo per epiftotam admoniti ad iibus omnibufque ordinibus fummoperè fepta monafterii fui redire diftulerint, fint cavendum fit ne clanculo aut publicè ufque ad exitum vitx i communione fufunctum Domini detractionibus & vitupe- penfi, nec priùs ad euchariftix gratiam rationibus dilanient, perpendentes illud admittantur, quàm ad ovile fuum, de quo exemplum Marix , qux pro eo quôd fe vagationis infolentiâ vif» funt fubtraxifMoyh famulo Domini propter Æthiopif- fe, cum humillima fupplicatione debeant fam detraxit, immunditia leprx multata fatisfadione reverti. ρ.ρ.'πΧ fo· I. Parai. 1098* CCCXXXIV. Si quis , contempto * CCCXXXVIII. De viduis & puellis '· £ qux fibi in habitu religionis in domibus grn ' propriis, tam i parentibus quàm per fe , 1 i. App. lib » c 4». ι<ο,ρν. 7 >7.0.1.«. 7 *’* to...p.i5j. Quôd quatuor perfona in judiciis femper adefje debeant. CCCXXXIX. Quot perfonx folent in judiciis efle ? Quatuor, accufator caufx, defenfor cauiiv, teftes, judex. Quoquifque utitur officio ? Judex xquitatc, teftes veritate , accufator intentione ad atnplificandam caufiun, defenfor extenuatione Capitulare anni 744. cap. it. Gratian. m,.c. t. Nàlliu m» T ¥1099 Capitularium ad minuendam caufam. Srpè enim fic , causâ ratiocinationis, aut metu, aut gio* .ni, aut pecunii, id eft, aut commodi aliquid appetendi, vel incommodi aliquid vitandi. quifurtum fecerint, fed & qui ad hoc perficiendum adjutorium aut confilium asdsrùu, funi aSiane funt tenendi, QuWaon folum CCCXL Non tantùm qui furtum fecerit, fed etiam is cujus opere aut con­ filio furtum faflum fuerit, furti adione tenebitur. PaoliM, lib. ». Sentmt. tit. p. Iro, par. I4.C. p$. Cujae, lib. »/. OMct». c. <. Qui funt agnati . Sf qui funt cognati, CCCXLI. Agnati funt qui per viri· lcm fe*ura defeendunt , cognati autem Pauii. qui per femineum. Et ideb patrui vel paCapiaiiMe eruorum filii & agnati funt & cognati. %? ,’** · Avunculi verb &avunculorum filii cognati 1*0, p«r. funt, non agnati. latetfnt. &oren«U^ is. c. ju. p)e faj qù fg gnem aut terrore jervos effe mentitifunt. Paoiu*,iii>. CCCXLIL Qui metu & impreflione $^s«uem. alicujus terroris apud ada Prxfidis ferl*o, pr. vum fe efle mentitus eft, pqfteà ftatum i«.c. io·, fuum defendendi non prxjudicat. ποο Canones & decreta Prcfutum Romano­ rum feu rcliouorumPontificum, vel bonos mores, nuluus funt momenti. Capitula Aagilnuaru, c. Botcbard. bb. 15. C. 9. I*o, pax. j. c. jSj* par. tS. a. to. Gntiaa. di*. >0. c. 4. Caa/ÛMÎMU. Ut non confringat Clericum fententia non à fuo Judice diSa, CCCXLVII. In Clericorum caufa hujufmodi forma fervetur, ut nec quem­ quam eorum fenteutia non a fuo Judice dicta conftringat. Capitula Angilnmai, C. 4·. Burchard, lib. a. c. »00, 1*0, pu. t. capi. apj. Gntiaa. if. q. 1. c. 4*. 1» Cltlicmas. Ut hi quifalfa aliit inrogaverint, punian­ tur, 6* falfitate infames effdantur. CCCXLVIII. Omnis qui falfa aliis intulerit, puniatur, 8c pro falfitate ferat infamiam. Capitula Angilratuad, «.41. Gntiaa. f. q. 4. c. t. OtutL·, Dc comprovinciali Synodo retraSanda per Vicanos urbis Kama Epifcopi, CCCXLIX. Uccomprovincialisfynodus retractetur per vicarios urbis Romx Epifcopi, fi ipfe decreverit. Vide inDe hit qui domos effregerint, vel villas frà, Addit. IV, cap, 12. expoliaverint aut expugnaverint, vel rapinae fecerint, quid agendum fit. CCCXLVL Conftitutioncs contri ' ** Ut nullus Epifcopum aut Altores Ecclefia apud alios priùs accufct,quùm eum fa­ miliariter convenias, atque ab eo fami­ liarem jufiitiam petat. Pute, CCCXLIII. Hi qui xdes aliquas . villafve expoliaverint, effregerint, expug('TO· naverint, fiquidem id turba cum tclts C C C L. Si quis adversùs Epifcocoacta fecerint, capite puniantur. Telo­ pum caufam habuerit, non priùs alios rum autem appellatione omnia ex quibus Epifcopos vel alios Judices adeat ut eum fâluti hominis noceri poflit, accipiuntur. accufet, quàm familiariter ei fuam indicet De hit qui latrones vel reliquos malefac­ querelam, & ab eo aut juftam emendatores fufeeperint. tionem aut rationabilem percipiat excufaPmU . CCCXLI V. Receptores adgreflo- rionem, ipG nos inftruente Veritate : M· . rum , itemque latronum, eadem pceni peccaverit in te frater tuus, vade & corric*p*Opsf afficiuntur qui ipfi latrones : fublatis enim pe eum inter te & ipfum folum. Si te non fufeeptoribus , craflantium cupido con­ audierit, adhibe duos vel tres tecum. Et fi quieteit. vos non audierit, dic Ecclefia t id eft , ac* De his qui incendium fecerint, cufa eum publicà tunc, & non priùs. Et iMcrpret. CCCXLV. Si aliquis malitia: ftudio reliqua. dut.iib.5. incendium mifcrit, de hoc crimine con* De infantibus vel facrilegit, qubd reli»..·ΐ~· victus, pcenis graviflimis jubetur interfici, giofos accufare non poffunt. i.o, iM. Qubd fi per neglegentiam fidum incenCCCLI. Nulli mfàmi atque ficrilego «M· J‘>· dium comprobatur, damnum quod cui­ cunque inlarum fuerit, res qux incendio de quocunque negotio liceat quandoquè adversùs religiofum Chriitianum im­ perierit, dupli farisfaftione farciatur. De non valendis Confiitutionibus contri petere Canones vel Decreta Prufulum aut bo­ nas mores conditis. Capuuta, Eotycbiaa. ep. ». Burchard. Hb. 14. c. 11. Ι·ο, ptt. ·. cap. JJJ. Gratia*, j. q. 4. c. 11, ifsüi Ut AlenadH >*^,-1 fib. i. cap. Gntiaa. ■ Liber feptimus. uoi Ut caufa qttasLtgtsfecttli mu ednùttuntfiJudid· IA. r.leg. Wifigork rit. 4.W.f. Sentent. Paeli. Ivo, per. P*ulu*,liK Γ $«·*«· “· V laeetqnt. dc.s.bb.5. ggff*** 1^* ts.c. jp·* CCCL1L Nullae caufa A Judicibus ecdefiafticis audiantur qua Legibus non continentur , vel quas prohibita effe nofcuntur. Q*W hi pau pro injuria mediocri damnafubirt CMfdlaMw, tfÙMUr. CCCUI1. Qui pro injuria mediocri eftimata injuria damna tubire compellitur, quamvis civiliter videatur addiftus, tamen infamis effi­ citur. J7e abfintibtu non damnandis. 1. Noue Μ Concord. Regular. Hg· Of. Graea verba pofita >,, f i, Λ — QuodJ nos Latine pofiumus dicere : Dt hic qui inraiionabiliter verfatifuntfive verjantur. In qua fententia fenfus triplex eft ; id eft, dt his qui cum pecoribus coitu mixti funt, aut more pe­ corum cum confanguineis ufque adfinitatis li­ neam inceftum commiferuat, aut cum mafculis concubuerunt. Quifquis autem ex his unum egerit, aut capite puniatur ; aut, fi ei vita conceffa fuerit, juxta Ancyrani Concilii lenteotiam , qua in capitulo decimo fexto con­ tinetur , poenitentiam veraciter agat. Idem opet ia antiqui colle&one CaMaum Lugdunenfi mC aliter habetur , ideàmae iftam atteram IcAionem htc referendam judicamu*. Verba tiint hac : Collatum 1° ^oc titulo grecâ verba haec funt : rtf cum torn. t. rat. dxvpeveafttHee , » * , quae n OS Bimi, peg. latinè pofiumus dicere : De hîs qui irrationn»7S,coLj. biliter verfati funt, five verfantur. Senfus autem in hac lententia duplex effe poteft , qui ex fubjeûis conjicitur, aut de his qui cum pecoribuS coitu mixti funt, aut more pecorum incefta cum propinquis (anguine commiferunt. Quotquot igitur antè vicefimum «tatis fus annum tale crimen commiferint, quindecim annis in poenitentia exadis , orationi tantùm incipiant communicare ; dc quinquennio altero in communione orationis folius perdurantes , poft vicefimum cum oblatione ad communio­ nem fufeipiantur. Difcutiatur autem & vita eo­ rum que fuerit tempore poenitentie , & ità hanc humanitatem confequantur. Quôd fi qui perfeverantiùs abufi funt hoc crimine, proli­ xiori tempore, id eft , viginti annorum poeni­ tentiam folam fufeipiant. Quôd vero exaââ vi­ ginti annorum aetate, uxores habentes, in hoc Totn.1. not* crimine inciderint, viginti 8i quinque annis poenitentiam aâam ad communionem oratio­ num admittantur, m qua communione ora­ tionum altero quinquennio perdur.inte,, ple­ nam communionem cum oblatione recipiant. Quod fi aliqui dc uxores habentes, dc exce­ dentes quinquagefimum artat ia fu« annum , in hoc fcelere protapfi funt, ad exitum vitae tan­ tùm communionem mereantur. Qubd in caufa capitali, vel in caufa fia tic, non per Advocates,fed per ipfosfie agendum. CCCLVll. Si quandô in caufa capitali vel in caufa ftatùs interpellatum fuerit, non per pro­ curatores , fed per ipfos eft agendum. Interpret, tit. ff. Mb. f. Sentent.Pauli. Capitula Augilranmi, c. 44Gratian. ». q. <. Λ 40. Si quando. Ut Metropolitani Epifcoporum compmiaciaUum caufes non pretfumant audire, nifi prefent st omnes fuerint Epifcopi comprosinciales. CCCLVIU. Si quisMetropolitanusEpifcopus, nifi quod ad fuam folum modb propriam pertinet parochiam, fine confiiio & voluntate onmium comprovincialium Epifcoporum extri aliquid agere tentaverit, gradûs lui periculo fubjacebit;& quod egerit, irritum habeatur & vacuum. Sed quicquid de provincialium Coepifcoporum Ouûs fuarumque Ecdefiarum & Clerico­ rum atque Secularium neceflitatibus, agere aut difponere necefle fuerit, hoc cum omnium confenfu comprovincialium agatur Pontificum, non aliquo dominationis faftu . fed humillimi 8c concordi adminiftratione , ficut Dominus ait : Non veni mimfirari ,ftdminifirare. Et alibi : Q«i major cfi vefirum, erit minificr vefitr i & re­ liqua. Simuiter & ipfi comprovinciales Epif­ copi cum ejus confiiio, nifi quantùm ad pro­ prias pertinet parochias , agant juxtà fanderum conftituta Patrum; ut uno arimo, uno ore, concorditer fanda glorificetur Trinitas m fecula. AU IV. e»p- u. Can. )f. Apo tUloc. CaÜai. cp. ' Concil. Amiocbcn. c. 9Martin. Brecar.c.4. Capitula Angilram- «,*. 474. L. ». Theod. de petKianib. Capitula Angilnuuui, c. 47. Gratiaa. f. q. S. e. f. DeUtert. Dt his qui in alterius famam aut feripturam aut verba contuneeliofa confinxerint. cap. t j*, (btj « Iva,par.4· CCCLXI. Qui in alterius famam in publico * r*r »<· feripturam aut verbe contumeliofii confinxerit, *·*<*· & repertus feripta non probaverit, flagelletur. !’ Et qui ea priùs invenerit, rumpat, fi non vult audioris fafti caufam incurrere. De his qui unam rem duobus dominis donaverint. CCcLXll. Si aliquis unam rem duobus per Inl,. legitimas feripturas donaverit, uni prius, & f;t. h Iq,. alteri pofteà , non querendus eft in his dona- j. Sentra». tionibus qui primus, qui polterior fit ; fed qui Pauli, rem tradente donatore pofliderit, is eam cui eft Aaaa *1103 Capitularium tradita poffidebtt. Nec intereft utrùm in parentes an in extraneos talis fit fafta do­ natio. Dt fervis m capta Domiat d quoquam non interrogandis. £. t<. CCCLXIU. Servi in caput domini neque à Pnrfide, neque d Procuratore, neque tam in parvis qirim in capitalibus caulis, interrogari potiunt. Dt his qui irati crimen aliquod ctdhbet dixerint Jtpoficâ rcfiptfcentcs hac perfi­ cere noluennt, quia agendumfit. C C C L XI V. Si quis iratus crimen aliquod cuilibet temere objecerit, convitiym non eft pro accufatione habendum. Sed permiflb traAandi fpatio, id quod ira* tus oixic, per fcripcuram fe probaturum effe fateatur i ut fi fortafsè rehpifcens pofi iracundiam, iterare ac fcribere noluerit, non ut reus criminis teneatur. Interpret. I. f. Cod. Tbeoâ. de accdu. luoicripc. Capitali Angilramni, c. 1 j. GrMuo. x.q j. c. 5 irtiM. i.dc pern. c. fù Ut qui crimen objecerint, feribant fe pro· oaturos. Et ut ibi caufa agatur ubi crimen admiffum effe dinojeitur. CCCLXV. Qui crimen obicit, feribat fe probaturum. Re veri, ut ibi caufa agatur ubi crimen admittitur » ut qui non probaverit quod objecit, poenam quam intulerit ipfe patiatur. Videfuprk, c. 1 53. L » ». Cod. Tbcod. de acculât. * infcript. Capitula Angilramm, e. j*. Gratian. ». q. j. c. j. Q«i *·* prvievtrit; q. i. c. t. 1H fUtfer; & c. > 1. Qai criwa, q. S. c. 4. Qat criawa. Ut nullus abfque inevitabili necejfitatefuam relinquat Ecclefiam. Cammla CCCLXVI. Ut ne quis , dùm in ea AngUrama. durare potuerit, quilibet neceflitaxe fuam ** 5,‘ relinquat Ecclefiam. De his qui anti alterius Judicem fuerint pulfati, quid agendum fit. II04 libros famofos legere vel cantare , excom­ municentur. Dc kit quit Clericorum acatfaùont funt fures, facrilegi, raptores, venefici, aduU **’J teri, & qui raptum fecerint, vel falfum teftimonium dixerint, feu qui ad fortiiegos magofquc concurrerint, nullatenus ad acculationem vel ad teftimonium erunt admittendi. Dt kit fui Divinat vel Mcukcmaâcot con· fulere prafumunt. CCCLXX. Qui de ialute Principis Panhw.m»velfumma reipublicz mathematicos, ariolos, arufpices, vaticinatores confidit, cum eo qui refpooderk, capite puniatur. Dt auBonbus vel concitatoribusfeditionum vtl tumultuum. CCCLXXI. Auâpres feditjonisJk iw.w.»u tumultus , vel concitatores populi, pro qualitate dignitatis aut in crucem tollan­ tur, aut beftiis obiciantur, aut m infulam deportentur. Dt pcnculo judicantium & providenda torum. CCCLXXII. Majus periculum eft C»|*ui* judicantis, quàmejus qui juâicatur. Undè unicuique providendum eft ne aliquem injuftè judicet aut puniat Dc acctefadone adversus DoSorem fubmovenda. CCCLXXIII. Accufationes adversùs «-ry Doftorem nemo fufeipiat, quia non poteft humano condemnari examine quem Deus 1 tc. ' fuo refervavit judicio. ζ“· Quod hi qui adversùs patret armantur, ,,t‘* Deo exifiunt odiofi. CCCLXXI V. Sic odit Deus eos Ca^tria qui adversùs patres armantur ut patrum invafores, qui in omni mundo infamii no* IMm.H, tantur. «f**.!. Qualiter decurta & oblationes fidelium à Sacerdotibusfint difpenfandx. CCCLXXV. Inftruendi funt Prefbyteri pariterque admonendi quatinùs noverint decimas dc oblationes quas à fidelibus accipiunt, pauperum & hofpitum & Œ* iorum efle ibpendia,hi$ non quafi quafi commendatis uti detere i de quibus omnibus fciant fe rationem reddiCapitula Angilnmni, c. io. Burchard, lib. 16. c. to. turos in confpoftu divinat majeftatis, 8c Iro, por. 4. C. J*J. nifi eas fideliter pauperibus 0c his quibus Gratian. 3. φ £, c. j. Pe^suu. praemitium eft adminiftraverint, condem­ De his quifamofos libellos legere, aut cannationem patiendos. Qualiter verb difBorchari. tica famofa cantare prnftimunt. penfari debeant, canones fieri inftioiunt : «M. «b CCCLXVin. Hi qui inventi fuerint fcilicet ut quatuor partes ex omnibus CCCLXVI!. Pullatus antè fuum Ju­ dicem , caufam dicat. Et non ante fuum Judicem pullatus, fi noluerit,taceat. Et ut pullato, quotiens appellaveritinducix dentur. Co*c«. ° dk y- V1· .7^^* Iro, par. 1·®· *°*· i ioj Liber feptimus 1106* confefliosubus fidetium accipiendis & fiant, una ad fabricam Ecda&a relevai»- De . dijudicandis , Stconfitium dandis quaiidtas, altera pauperibus diftribuenda, terter pro modedo & quantitate peccati fit cum filis Clericis habenda, pernitentia. quarta ifcepo refervenda. Et quicquid CCCLXXIX. Quaerendum namque IG**.*, exindè juflèrit, prudenü conti· eft Sacerdoti, cùm accipitcujuflibct fidelis ’· *· ’ ’ lio eft faciendum. Qubdfemina cum Pnjfyterù velnhfiii coafelfionem peccatorum, qualiter primà r»__ j Clericis non debeant habitare, nec eis peccatum perpetratum, aut fi poftcà ite­ Nmm. t-j. ntinifirare, nec intrà cancellos flare t ne- ( ratum , aut frequenter artum fit > fi fpontè, que ad altare accedere. n coartè, fi per ebrietatem aut per quod­ FTc-TT CCCLXXVL Inhibendum & modis libet ingenium fartum fit. Et cum viderit Cmk Mo- omnibus tenendum eft ut nullus Sacerdos undè radix illius peccati procedit, tunc eas pertonas feminarum, ficut m Cano- congruam adhibeat medicinam. Qualis Bcgm.Uk nibus infertum continetur , de quibus vero peccati adhibenda fit medicina , fafpic*0 Γ** hife * ^υ,ηο f“< habeat, fecundùm canonum authenticorum linc­ fit non fmùm dial, fed neque illas quas an- torum Patrum efle debet1, k non fecunivo, pr. tiqui Canones concedunt i quia, inftigante dùm placitum hominis, fed fecundùm Dei *ljL D>ab exteros quatuor in providentia erit Sacerdotis qualiter eam viderit pofle j & ita ei cibo­ rum abftmentia imponatur. Similiter & vir habens uxorem, fi adulterium perpe­ traverit, faciat, id eft, per triennium non ConciL communicer. Si cujus uxor adulterium N'»»net < perpetraverit, & hoc à viro deprehenfum fuerit & publicatum, dimittat uxorem, fi voluerit, propter fornicationem. Illa verb, fecundùm quod fupcriùs infertum eft,pu­ blice agat poenitentiam. Vir verb ejus, illa vivente, nullatenùs habebit licentiam aliam ducere uxorem. Qubd fi voluerit adulteram fibi reconciliari, licentiam ha­ beat , ita tamen ut pariter cum illa poeni­ tentiam agat, & exacU poenitentia, ad communionis gratiam, ficut fuperiùs con­ tinetur infertum, utrique accedant. Si­ milis forma & in muliere fervabitur. Si eam vir ejus adulteraverit, habet potefta­ tem dimittendi virum propter fornicatio­ nem. Maneat tamen innupta quamdiù vir Opitular, ejus vixerit > quia nec ille habet poceftaiki C.4». tcm aliam accipere prima vivente, nec illa primo. Habent tamen poteftatem femetipfos reconciliari. tii»:·,ùt.j. Uiad confirmationem Epifcopi omnes devo­ ti conveniant, eique qua necejfaria funt miniftrare non neglegant. CCCLXXXnL Praecipimus utad »*-*-«■<♦- accipiendum, per manûs Pontificis impofiι/Γ*.T rionem, Spiritus fandi domum follicicè 8c devotè omnes concurrant, & Epifcopo 1108 fua ca qux ncccfiaria font fideliter miniftrent, ciquc ab omnibus & per omnia obediatur. Dt parvolorum inftruEione, tàmfidei & bapdimatis myfterio , quàmfanSi Spin­ tie aono. CCCLXXXIV. Sciendum eft omni- Bwcfarj, bus qubd parvuli inftruendi funt, cùm ad *·.5 «*· intelugibilem xtatem venerint, 8c de fi-’J dei (aeramento & baprifinatis myfterio, 8c feptifbrmis gratix fandi Spiritûs dono. De frequenti peccatorum confejjione. CCCLXXXV. Notum efle omnibus volumus qubd confeflio peccatorum, ex­ cepto ea qux Sacerdotibus ad confilium accipiendum Deumque placandum fic, Deo frequenter in oratione lit facienda. De mamfeftadone aliorum peccatorum, & quod ea celare peccatum fit, CCCLXXXV I. Omnibus fideli- i»o, bus notum fore defideramus qubd quo- »s. ruudam peccatorum alienorum conlcii, nifi ca emendationis & falutis c*ufâ prodiderint, delinquant. Undè feriptum eft: * ύη·η· Nihil prodefi illi fuo errore non pollui qui confenfum pntfiat erranti. Et alibi : Non vu, infrà. folum qta faciunt, fed qui confentiunt fa- A^· IV· ciendiut, rei funt. ** ’ Quid magie delinquant quifid'm percepe­ runt, quàm alii ,fitamen * in bono opere P^rfijlant. CCCLXXXV II. Sciendum eft omnibus, & fine oblivione retinendum, qubd gravi iis puniantur qui fidem Chrifti perceperunt, & in malis vitam finierunt, quâm illi qui fine fide mortui funt, & tamen bona egerunt opera > quoniam me­ lius eft fidem non percipere, quàm poft ejus perccpdonem ret orsùm aoire. * Mt· / * De conjugio,qubdà Deofitinfiitutum. CCCLXXXV III. Notum fit omnibus CmcS» qubd conjugium à Deo fit conftitutum, *»’»<· v L & non fit appetendum causâ luxuriat, **·>···u fed procreatione filiorum, & qubd bono­ rum conjugatorum vita per Job fit dcfignata. " De caflitate eorum qui conjugio funt copulandi. CCCLXXXIX. Sciendum eft omni- I&k, * bus 8c firmiter recinendum qubd hi qui »*·'·**· uxores ducere voluerint, ficut eas caftas & incorruptas cupiunt invenire, fic ad eas cafti & incorrupti debent accedere, eafque cum benedi&ione Sacerdotis, ficut in Sacramentario continetur, accipere. Sed priùs eas dotali titulo debent coniigare. rw IIO9 Liber feptimus. mo 'Ut omnes à minore ufque admajoremfuis Sacerdotibus , ficut ipfi Domino , obedientet exiflant, cujus yi(e fcgatimu in Ecclefia funguntur- Ex Capitulis Domni qui eos fine dubitatione bapdxatos eflè CwdL teftencur, neque ipfi funt per ccatcm ido- AetL **■ '· net de traditisfibt facrameods refpoodere, *e abfque ullo fcrupulo tempore legitimo Comi Karoli,Theorems vülà firmatis. baptizari. Similiter te de Ecclefiis vel al•>'*r«prî. CCCXC. Volumus atque percipimus taribus, atque contignandis fidelibus, quo· P· «’· ut omnes fuis Sacerdotibus, tam majo­ tiens fuper his dubitatur, agendum efti ris ordinis quàm & inferioris, à minimo id eft, uc fine ulla trepidatione coofecren- *1' ·- ■■■. ufque ad maximum, uc fummo Deo, cu­ tur, & fideles confirmentur i quoniam i c. »**. jus vice in Ecclefia legatione funguntur, quod non oftenditur geftum, ratio non B"rck“A· **£*■·* obediences exiftanc. Nam nullo pado linit ut videatur iteratum. agnofeere poffumus qualiter nobis fideles De Advocatis vel Defiuforibus Ecclefia- «.c. link exiftere poifunc, qui Deo infideles & fuis rum à Principe poflulandis. ***_,·._ Sacerdotibus inobedientes apparuerint! CCCXCII. Pro Ecclefiarum caufis ac m. 4. a· auc qualiter nobis obediences noftrifque neceffitadbus earum , atque fervorum Cwfar. ·. miniftris ac legatis obtemperantes erunt, Dei, Advocati, feur Defenfores, quo- J*}· qui iliis in Dei caufis & Ecclefiarum utili­ tiens necef&tas ingruerit, à Principe poftatibus non obtemperant. Potiùsnamque, tulencur, & ab eo fideliter aeque liben­ juxta Veritatis vocem, ille metuendus eft ter juxtà canonicas fandiones fidelifiimi qui poteft animam & corpus perdere in dentur. gehenam, quàm ille qui corpus torquere & Ut ubi quifque ordinatur, ibi permaneat. potcit auferre. autcrrc. De Dc honores temporales poteft CCCXGIII. Clerici cuiuflibet graillis didum efn Qui vn audit , me audit. dûs in quibufeunque locis ordinati fuerint Et qui vos fpernit , me fpernit. Et alibi : Miniftn, ad eadem loca pertineant, at­ Qw vos tangit, tangit vupidlam oculi nui. que in ipfis locis perfererenc. Et rursùs ; Qui fcandaunsverit unum de De Presbyteris & Minifins Ecclefiis, ut i pufiHis Mis , melius efl ilb ut fufpendatur mola afinariain collo e/us. & demergatur ut profundo maris. Et itcrùm ; Qui vos reci­ pit, me recipit. Et qui me recipit, recipit eum qui me mifit. Et mulca alia horumque fimi lia Hjs ergo fulci oraculis jubemus ut omnes eis pro viribus ad eorum peragenda minifteria, & ad malos & peccatores atque neglegentes homines diftringendos, fummoperè obediences exrilant. Qui autem in bis, quod abfit, aut neglegentes e& que inobedlentes fuerint inventi, fciant fe nec in noftro Imperio honores retinere, licèt etiam filii noltri fuerint, nec in pala* tio locum, neque nobifeum aut cum noftris focietatem aut communionem ullam ha* here, fed magis fub magna diftridione & ariditate poenas luere. In his namque om­ nium noftrorum fidelium volumus agnofcere fidem ac benevolentiam > quoniam fi hxc fideliter & utiliter impleverint, tunc Deo& nobis fideles erunt. Si autem, quod abfit, fecùs egerint, tunc non folùm in­ fideles , fed infames atque reprobi manifeftè apparentes notabuntur , eorumque domus publicabuntur, & ipfi exiliabuntur. QndL De infantum baptifmo, & Ecclefiarum vel akarium feu fidelium confignandorum dubitatione, quid agendumfit. C C C X CI. Placuit ut infantes, quandb non inveniuntur certilfimi telles fuis , v non ab aliis Epifcopis , chrifma petant vel accipiant. Et de àkortpifeoporum caffanda fuperflitione. CCCXCIV. In fingulis Epifcoporum Captata, parochiis Prefbyteri eorumque Mmiftri, non à quibuflioec Epifcopis, fed à fuis mliT».«. propriis, chrifina petant vel accipiant. ι· 4·^ Nec alîo unquam tempore, juxtà fandos Canones, vel fecundum morem Roma- c. «e. num, nifi in Ccena Domini, ûmdumchrif- C··* ma conficiatur. Quibus etiam diebus Prefbyteris vel eorum Miniftris canonicè difpenfandum eft, fed non aliis tradendum nifi folummodô Prelbytcris vel Diaconibus, autSubdiaconib^benè fidelibus. In- 7«· dignum enim eft ut am illud fufcipiant, nifi ’* illi qui hoc in tradendo ufuri funt. Simili- GnM.* ter & hoc ftatutum eft , ut à Chorepif- **’*.*'^ copis,qui,juxtàSanâorumdecreta,locum feptuagintaDifcipulorum,ideftPrefbyte- Coûter. «. rorum, cenent, vel ab ipfisPrefbyteris, nec !*»· Λ**virginum confecracio, nec fandi Spiritûs **** traditio, nec Ecclefiarum vel altarium con­ iccratio, vel illa que folis Epifcopis de­ bentur, fiat. Nam fi à duobus Epifcopis Epifcopus non poteft confecrari, quomo­ do illeEpifcopus erit, aut aliquid ae epif­ copali minifterio, nifi quantùm Preibyter, cujus locum in Ecclefia tenet, agere po­ terit? Omnia ergb que ifti prrïumpuofi dc epifcopali minifterio egerunt, irrita elfe p. jot. ** J>V*· Capitularium «1111 compoobancur keftêôu canere, atque per omnia, tam ab apoftolica Sede qmm dc omnium Epifcoporum decreto, irrita efie, & porids nocumentaquàm aliqua adjumen­ ta iunt judicata, ac fiepius interdira. Ideoque ne fiant fub anathematis vinculo inter­ dicam* , atque qui ab eis funt polluti po­ tilis quâro fanâincati, in meliorem ftacum canonicè » id eft., À tribus ordinatis Epif­ copis, ut reformentur jubemus j quia re­ formatio non eft iteratio, fed ecclefiaftica & canonica perfeftio. Z>e hit qui rapiunt feminas , ut eas non habeant uxores. « OkJ. CCCXCV. Placuit ut hii qui rapiunt M«u.c.cat & * Miflarum verb celebratio nonnifi in locis ab Epifcopis Deo dicatis, excepto tempore hoililitaris, Ôt hoc non­ nifi in altaribus & tabernaculis ab Epifco­ »·«■ »P pis Deo dicatis ullatenùs ritè fieri poflit aut debeat. Vide infrà, cap. 4p. im cibus indulgentiam confequatur dc ve­ niam, Ecdeficqua gremio, i cujus utero deviaverat, pendi larisfa&oae, ab eo­ dem emendatus Epifcopo canonice red­ datur. De ütritu, M non utantur armisvtlfant. CCCXCVIH. Ut Clerici pompis auc Ut eo qua Epifcopus in fua dietcefi cor* rigere non valet, ad altos referat Pre· fuies, vel,fineceffe fuerit, Regi intimet. CCCXCÏX. Ut ea que in fua dicecefi Epifcopus per fe fuofque corrigere vel emendare nequiverit , coram reliquis Epifcopis ad corrigendum infinuet, vel Regi indicare non tardet j ut qui ecclefiafricis regulis inobediens apparuerit, per Poteftates exteras corrigatur. De his qui Deofamulantur,fi in barathrum fornicationis ceciderint, qualiter corti· gendi funt. CCCC. Statuimus ut fi quis fervorum Cspimte· Dei vel ancillarum Chrifti in crimen forff*' meationis lapito fuerit, quod in carcere poenitentiam faciat in pane & aqua. Et fi ordinatus Prelbyter fit, duos annos in car­ cere permaneat, ut antè flagellatus dc fcorticatus videatur j 8c poft Epifcopus adaugeat. Si autemClericus vel Monacnus in hoc peccatum inciderit, poft tertiam verberationem in carcerem miflus , ver­ tente anno ibi poenitentiam agat. Simili­ ter & Nonna nes velatae eidem pœnitentil teneantur, & radantur omnes capilli ca­ pitis ejus. De his qui à Paganis baptvçatifuerint. De his qui à Chorefifcopo confirmati fuerint. De Secularibus qui Epifcopis fuis inobedientes exiftunt, & ad emenuationemfui C C C C11. Si quis ab Epifcopo, 8c tardant venire , quid agentium fit. non à Chorepifcopo, qui non Epifcopus, Ι&κ. A. CCCXCVII. Si quis fecularium, tam majoris ordinis qudm & biforioris, pecca­ turo egerit, Si vocatus fui Epifcopi auc­ toritate ad emendationem ac poeniten­ tiam venire diftulerit, tamdhific ab Eccle­ fia extorris St έ catholicorum conforrio fequeftmens, qnoufquè quod inbeitè com fflinr, emendet, ac reatum fuum ufque ad fitrisfaAionem canonicè dihiat, atque recoodfiarione proprii Epifcopi divinis pre- π.ί’****,' CCCCI. Prxcipimus ut qui à Paganis * ’* baptiaati funt, denub à Chrifti Sacerdo- Gn»«. tibus in nomine ianrix Trinitatis bapti* zentur, dc poftei ab Epifcopis chrifmentur, quiaahter Chriftianl nec dici nec efle ^y*"· pofliint. Z^ter. fed vicarius Epifcopi, priufquam prohibi­ ti eflènt, & eram {edicebantur, fuerit confirmatus , reiterari talis confirmatio non debet. Nam Chorepifcopi, antè apoftolicam atque fynodalem prohibitionem, non ex numero Apoftolorum, fed ex fepraaginta Difcipulorum , ut facri Canones teftantur, ortfine erant, quos nunquam Spiritum paraditum rradidifle novimus. Sed quia olim , ut didum eft, jam didi Itec.tft, »». «· 1* Captate· latarrnnt. a·. 79f. fit- m3 Liber feptimus. 1114« * - Chœeprfoept ptohfehi fine , idebmodb Z>e Ais mnfimduauhm Ecdefia petunt à Eegâtu ,pravd cupiditate inleai, quid nihil foot, net fim&un PfemUtam tdio agendumfit, inxmamtempotoinMeN potnerant, ολ modb poffunt. Quapropter non apparet CCCCIX. Qui reculam Ecclefix ·“··* itentntt quod ohm casMuricd non aguof- petunt à Regibus, & horrende cupidita­ citur pacratuei. tis impuliu egentium fubftantiam rapiunt, Ut qui ab bareticis baptisantsfuerit in no­ mine Son&e TfiaMu, noarcbuptijeiur, fedfold utM^w menât perficiatur. irrita nabeantur qux obtinent, & à com­ munione Ecclefix, cujus facultatem au­ ferre cupiunt, excludantur. BmUnL CCCCIIX Quictmque tiaptizatus in.4 c.40. fuericabhzrcôcbinnominePatris &Filii, Ut nuttus Epifcopus uberius Epifcopi res devaflet aut plebes invadat, t.T & Spiritûs fenfti, noHo modo rebaptizari CCCCX. Ne parochias cujuftibet 1Μ·«. debetur, fed par manta folam impofitio­ Epifcopi alteriuscivitatis Epifcopus,cano­ nem purgandus eft. num tememtor, invadat, & vetanr cupi­ Ut bapetrundi Symbolum difcant fidei. Sori.c. CCCCTV. Baptizandos oportet fidei ditatis fecibus inflammatus, fuifque ad***· Sytnbolumdifcere, 8c quinti terii ultimx modùm non contentus, rapiat aliena. fe^flmanx Epifcopo vel Preibyteris red­ De eo qui munufcula Ecclefia fraudaverit dere. Ec qui m aritudine connhuti bapvel quolibet modo invaftrit ,utab Ectifinum perceperim, feni fafti fidei Sym­ cltfit communione arceatur, bolo doceantur, ut noverint quanti na­ CCCCXI. Si quis cujufque munuftione digni font habiti. Oportet etiam bat>cula Ecclefix fen&is fcrtpcurarum titulis **<· ·)* tizatoe poft baptifmum chrifina cœlefte percipere, & regni Chrifti participes fieri conlata nefarii calliditate abftulerit, frau­ ut hi de quibus dubitatur utrùm bapt 'qati daverit , invaferit, retentaverit, atque fupprefferit, dc non ftatim à Sacerdote fint ,nn non, vel d Presbytero Diis tmcommonitus Deo coniam reddiderit, ab molanti vel immolatitiis Carnibus vtfetnEcclefix catholice communione pellatur. ti finit bupa^sti , nt rebaptizentur. Gt«gtr. CCCCV. Quod ni qui dubitant utrùm .Hi. ep. i. fxnt baptizari, an non, vel à Preibytero *· * Diis maftanti vel immolatitiis carnibus vefeenti, fuerint baptizati, ut baptizentur praeceptum eft. IM. e. *. JVe nullusptxfquiuu duos uxores accipiat. CCCCV I. Ne quifquam amplify; quàm csl * duas accipiat uxores, quia jam tertia fuBuoUni. perHua eft. orationibus St eleemofynis ac Miffanun celebrationibus pro fidelibus defunSis fideliteragendis ; quibus impii tartre de­ bent, quoniam ntt torum eleemnjyna Sf***^· d Sacerdotibus vel reliquis fideubus S.c.’i4t. cciccvil. Qubd pro catholicis IH. ίρ. 1. defunâis fint memoriae facienda:, & oblationes & orationes Deo offerendae. Non »j. 4 *· c. tamen pro impiis, quamvis fint Chriftiani, eX h*s diquid agere licebit. G%£. De Epfcopo judicato ,fi atsoftolicam Se~ aem apptliare voluerit. CCCCXH. Ut judicatus Epifcopus ad apoftolicam Sedem, fi voluerit, appel- 1,1 ‘°* let Ex Concilio Sardicenfe, cap, v. Qubd fi appellaverit, in cathedra ipfius alter non ordinetur. De kisqui à Judicibus quos Primates dede­ rim , appellaverint, quid agendum fit. CCCCXIII. Ut fi i Judicibus quos IMc. o. Primas dederit quis appellaverit, alii Judi­ ces amplioris numeri decernantur. Quod fi & ab ipfis appellaverit, ad fententiam Concilii catife deferatur. De Presbyteris, ut inconfulto Epifcopo non prafumant celebrare agenda, CCCOCIV. Ut Preibyteri.inconfulto iwtc. >1. Epifcopo, in quolibet loco agenda non audeant celebrare. Ne aliquis Presbyter civitatis fine Epif­ Ut nullus Epifcopus,five Presbyter, aliam copipracepto aliquid agat. caufam in Synodo priùs fuggerat, yuim CCCCXV. Ut Prelbvter «vitatis fine ea qua ad emendationem vitapertinent, jufiione fui Epifcopi nihil jubeat, nec in finiantur. unaquaque parochia aliquid agat. Su^rl, c CCCCVIII. Nullus Epifcoporum vel Ne Presbjaeri rem Ecclefia fine fui con»«4· Prefbyterorum aliquam priùs caufam fugftnfu Epifcopi vendant, gercre audeat, qium ea qux ad emen­ CCCCXVI. Ut Preibyteri rem Ec<· x. dationem vitae & ad feventatem regular, clefix fine confenfu Epifcopi fui non ven- ^J/****’ atque adanimx remedia pertinent, finian­ dant. tur. *iu; Capitularium Deabje&o Clerico ah aliena Ecclefia non recipiendo. VmeuL CXX2QXNT1. Ut abjeftuin Clericum intf fynodali coofulm decrevimus, ut nullus Chorepifcopus per manta impofitionem Spiritum fenâum tradere, ant Sacerdotes ij·. aliena Ecclefia non admittat ▼el Levitas autSubdiaconos fecrarc, vel UtfdnperadPatrem oratio dirigatur, virgines velare, aut fenâum chrifma con* rurbfti, OCCCXVUI. Ut nullus in precibus ficcre, vel Ecclefias aut altaria fecrare, **·«·<·«· nifi gj patrem dirigat orationem. Et ut aut benediftionem in publica Miflâ popu­ priùs eas cum inftraâioribus traitée. lis tribuere prxfumat: que omnia fommis De rebus Ecclefia d nullo iniufii retentan­ Pontificibus, id eft, cathedralibus Epif­ dis vel diripiendis. copis , debentur, Ac non Chorepifcopis 1M. ιι<. CCCCXIX. Ne cui liceat res vel fa­ vel Preibyteris, quorum formam , juxrd CmkiL cilitates Ecdefiis aut Monafteriis, vel fandorum Canonum decreta , Chorepifxenodochiis, pro quacunque eleemofyna copigerunt Si autem hi aliquid ex has cum juftitia delegatas, retentare, alienare, agere tentaverint, irrita erunt que ab atque fubuahere. Qubd fi quis fecerit, ee gerentur, & ipfi omni ecclefiaftico tanquam necator pauperum, antiquorum honore fonditùs priventur. canonum fcncentbsconftri&us, ab Eccle­ De Ais qui â Chorepifcopis funt ordinati Presbyteri, Diaconi,velôubdiaconi, fix liminibus excludatur donec ea qux fublata funt aut retenta reddantur. CCCCXXIV. Ut hi qui â Chor* C.**· Ut ad Ecclefixfoetetote extorria habeatur epifcopis Prefbvteri vel Diaconi, aut Sub· ‘ quiconque ejus rtbus damnum intulerit, diaconi funt ordinati, nullatenus in prefbyrutior», CCCCXX. Ut nullus Epifcoporum teratûs vel diaconatùs, aut fobdiaconatûs u,.* aut cujuUihet ordinis Clericus, vel alia officio miniftrarc parfumant Similiter ho* quxeunque perfona,quibuflibex conditio­ mines qui ab imperitis ab eis videntur effe nibus, feu in uno regno feu in alio pofitas confirmati, vel virgines feu Ecclefia* faalterius cujufcunque Ecclefix res aut petat cracx, aut chrifma confedum, five alta* aut prxfumat accipere. Qubd fi fecerit, ria dedicata, pro confirmatis vel fecratis tamdth habeatur a communione altaris, aut dedicatis minimè habeantur s quia qux vel ab omnium fratrum ac filiorum caritate illi non habuerunt, dare non potuerunt, fufoenfos, donec ipfe Ecclefix cujus di- quoniam ex his eis quicquam agere non reâo ordine juris eft, ablata reftituat. boet: quxomniafommis Pontificibus de­ Dt privilegiis EccUfienun inlibatè ftrvandis. bentur, & non Chorepifcopis, qui nec IM. ιχ». CCCCXXI. Privilegia atque prxeepta fummi Pontifices vel Epifcopi hieru nt, nec Ecclefiarum manere femper incorrupta deinceps unquam fieri potiunt Nullum ttat Sk' prxeipimus. Et quicquid ab anteceflori- enim ex feptuaginta ex hnaliquid unquam ? >«* dus vel parentibus noftris circà facrofancfociffie legimus vel fcimusi ad quorum taram Ecclefiarum utilitates conftiturum exemplum &: formam Prefbyteros vel eft , vel qux finguli quique Antiftites Chorcpifcopos, antequam ipfi Chorepif­ pro caufis ecdefiafticts impetrarunt, fob copi prohibiti effient, fuiffie agnovimus. poena fecrilegii jugi folidata xternitate Hare verb omnia à cathedralibus Epifcopis, qui à comprovincialibus Epifcopis aut ferventur. De Clericis hpropriis Epifcopiscorrigendis. prxfentid aut judicio Metropolitani connteCoi. CCCCXXII. Placuit ut Clerici non iecrari effie nofcuncur, agenda funt » & diffringantur vel dijudicentur nifi â pro- non à Preibyteris vel Chorepifcopis, qui *». * petisEpifcopis. Fas enim non eft ut divini ambo unius formx effie videntur. Qux fi muneris Miniftri temporalium Potefta- ab eis aut propter imperitiam aut propter tum fubdantur arbitrio. Nam fi proprio­ prxfumptionem ada, ut prxdidum eft, rum Epifcoporum juffionibus inobeaien- ab imperitis effie putantur, À cathedrali­ tes extiterint ,tunc , juxtà canonicas fanc- bus tamen Epifcopis reformanda vel per­ tioMs, per Poceftates exteras adducantur, agenda funt » quia qux illi in his agere co­ id eft, per Judices feculares. gneront , imperfeâa remanieront j At, ut Ut nullus Chorepifcopus per impofitionem jam prrhbatum eft, quod illi non habue­ moulds Spintum fanaum tradat, aut runt , dare non potuerant. Epifcopi nam­ CupaUte eonfecrationem pontificalem faciat. que non foerunt, quia nec i tribus Epif* COCCXXIIL Placuit, ficut Leonis copis nec ad aliquam epifcopalem cathe­ ifiwc,*. Papx & omnium Epifcoporum ncftro- dram ordinati fuerunt Et ideb ex his nihil ·’» *- · u nam atque reliquorum fidelium generali & agere potuerunt. Et ne alicui talis ordina­ tio ΠΙ7 Liber feptimus. m8* tio vel confirmatio, autconfecratio reke- De kis qui in locis inlicitis St minimi confer cratis, contrà canonicam auSoritatem, UoL*. nt*° T*«le¥ur» adrendat illud quod 91.C. u· fcripeum eft : Quod non offenditurgefium, Miflas celebrare vel audire pntfumunt. F m.1 u Wl° η9Λ M i**™****· Et reliCCCCXXXI. Statutum teplffimè & Cdicâ. f. qua talia, eorumqutumüix **7’ Afa Judices de excejfibus nudorum judicent inhibitum eft ut Miflarum ccleorariones in locis incongruentibus fieri omninb non car.* aliquid extrà conkibentiam Sacerdotum. debeant. Simul & hbc decretum eft, ut Concil. Supti Λ. CCCCXXV. Ne Judices quicquam de fi quis Preibyterorum, excepto quando perfidorum cxceifibus, extrà Sacerdotum in itinere pergitur, & locus bafilkx pro* * bb. /c. conhibentiam, judicare prxfumant. cui eft, & id in altaribus ab Epifcopo «· 1 v‘ De Presbyteris Epifcoporum , qub ipfi confecratis fieri neccifitas compellit, ne ire nonpotuerint,aa corrigendum mitten­ populus Dei fine Miflarum celebratione Berchani. & corporis & (anguinis dominici perccp- *****·’·· dis. j4 IA l»· CCCCXXVI. Ut Epifcopi tunc done maneat, Miflarum celebrationes m inununes habeantur à damnis, cùm eorum hujufccmodi inlicitis locis poft tot tantaf* b*,par. C^odL Preibyrcros ad ea qux ipfi non corrcxe- 3ue prohibitiones facere cenaverit, gra- *^**’*‘7 ûs (ui periculum incurrar. Et hoc populis Τ·>« ΧΠ. rint| miferint corrigenda. denuntiandum eft, ne Midas in prxdic- **· ·· *· De eo quifallax infide repertus fuerit. ti> inlicitis locis Sacerdotibus cantare fua- ft?a ft»? L-t.Qd. CCCCXXVIL Si coram hominibus deam, vel hxc inlicita facere Preibyteros * repertum mendacium 8c mfamem facit deprecentur i quoniam feriptum eft : Vide Dnm. i ». jFdütlL & damnis affligit, quantb magis in divina ne offeras holocaufla tua in omni loco quem Φ i. fallax fide prxvcmus non erit penitùs ad videris , fed in loco quem elegerit Dominus accufationem vel ad teftimonium admit* ut ponat nomen fuum ibi. Satius igitur eft ΛΜ ul tendus. Merità ergb accufare & teftifi- Miflam non audire, quàm eam ubi non cap. i»* care prohibentur qui in reda fide fufpedi licet, nec oportet, celebrare nec audire. Et funt. in Canonibus legitur ut nullus Sacerdotum Qubd nonfolùmflagitia deflenda,fed etiam in domibus vel in aliis locis, nifi in Ecclefiis amaris pcenttentiee fletibus fint eradi­ dedicatis, celebrare Midas audeat. Si quis canda. contra hxc decreta egerit, canonici corI*”·]*· CCCC X X VIII. Sicut deflendum reftione feriatur. Simul & hoc ftarutum Chriftianis eft eorum fcelus qui in Chrifto eft, ut nullusSacerdosinaliisquàm in Deo Crxvaricatorescxiftunt, ita modis omni* dicatis vafis, & ab Epifcopis confecratis, us decernendum ut abfque fatisfactione miniftrare feu Miflas celebrare prxfumac : Ecclefix nullus omnino veniam mereatur quia ficut non eft conccflumut alii Midas qui à meliore propofito ad deterius dedi- cantent & facrificia confecrent, quàm illi nafle convincitur , quia crudelis & ftu- qui ab Epifcopis funt confecrati, ia non penda prxfumptio crudeliori debet extir­ eft licitum ut in aliis domibus vel altaribus, pai fupplicio. aut vafis, MiflasSacerdocescelebrare prx­ De illo qui non folùm furtumfecerit, verùm fumant, quàm ab Epifcopis confecratis. 6” qui furi confenferit. Sunt etiam ab Epifcopis confecranda & FîAfcpri. CCCC X XIX. Non folùm ille qui benedicenda corporales pallx ac alia wo.* ** ^irtum fecerit, fed etiam & quicunque veftimena (acerdocalia , necnon & om­ Lu y. leg. confeius fuerit, vel furto ablata feiens fut· nia qux in ufus bafilicx vel altaris, five iu ceperit, in numero furandum habeatur, minifterio Sacerdotum, ad divina myfteria du ». c. i. & vindicte fubjaceat. explenda comploduntur, quatinùs cum Ut in fan&o Pafchx Sabbato , die & Pa- his facris Deo facratiùs five placabiliùs rafleve, Miffce non agantur. miniftrare valeant. Undè & in aliis (ânftoSuprâ. c- CCCCXXX. Ut Sabbato fando, hoc rum Patrum decretis legitur : Quamquam ***■ eft, in vigilia Pafchx, jejunium antè noc­ Deum verbfide ubique orare liceat, facrifi­ tis initium, nifi à parvulis aut infirmis, non cia verb offerre aut corpus Domini confici folvatur. Nec Mida in Parafceve , aut in nullo modo legimus aut veraciter fcimus in eodem Sabbato fando, vel divina myfte­ aliis locis juflifieri, nifi in locis Deo ab ria his duobus diebus celebrentur. Cano­ Epifcopo dicatis , nifi cansA hoflilitatis aut . . nibus quippè jubentibus biduo ifta (aera­ fumnut neceflùatis : 6t hoc non in manfionibus aut in domibus non facratis, fedtn tamenta penitùs non debent celebrari. Tom. 1. Bbbb *iii9 Capitularium bemaculis dedicatis ab Epifcopis, St Atari­ bus d Pontificibus facri un&iont unSil St tivuusprtùlnu confecratis, & Àocfumma ex necejfiiate, St in itinere, procul A Ec­ clefia pofitis, ne populusfine Miffarumfolemnia St facramenti corporis St faugmnis Domini noftriJefn Chriftiperceptione rema­ neat. Ab antiquis autem Patribus & prx- decefloribus noftris, nulla alia ex occatio* ne, aut pigritia, feu prxfumptione, fed propter aiAam neceffitatem, noc concef­ fum efle legimus. Aliter quoquè, nifi ut praefixum eft , in locis non confecratis Miflàrum folemnia agere non licet. Ec hoc nonnifi ex fummis & pro prxdi&is ncceffitadbus fieri ullo modo licet > quoniam Lex divina admodùm praecipiens ait : Ca­ veat auifjue ne offeret kolocaufia fua in omni loco,fedtn loco fnem Dominus degit. Ec alibi .· Me3i offert qui ad Ecclefiam necefftate préoccupante aut infirmitate venire non potefi, St aliubi Deum orat. Sed non Fulbert, er ><· reâè dividit qui in locis inficitis & altari­ bus nvnimè confecratis Miflarum celebra­ tiones peragit. Multo enim meliùs eft Miflns non cantare aut audire, quàm in lo­ cis inficitis Miflas cantare aut audire : quo­ niam qui inlicita agit Sl prohibita facit, non modicùm errat, & nimis peccati & niii poenitentiam canonicè & juftè in hoc feculoex hoc egerit, maximam condem­ nationem in futuro judicio propter hoc indubitanter percipiet. Multa verb & in­ numerabilia exempla ex his in fupradiftis legalibus, & in aliis canonicis & divinis li­ bris, inveniuntur, qux hic pro prolixitate inierre diftulimus, & pro faftidio ac la­ bore feriptorum five ledorum hic non inferuimus. Nam ti quis ex his potiora & plura exempla invenire defiderat, in prae­ fixis libris iufficienter legendo & diligen­ ter quaerendo invenire poterit. Si quis er­ go poft tot prohibitiones haec decreta apofi tolicà & fynodali atque imperiali audoriutc renovata, & maxitnè omnium impe­ rii noftri Populorum ac Procerum noftro­ rum confenfu & hortatu confcripta atque firmata, temerare prxfumpferit, fi Cle­ ricus fuerit, gradûs fui periculo fubjacebic Si verb Monachus aut Laicus fuerit, i limin bus Ecclefix ufquè ad Ecclefix fatisfaftionem extorris nat. Si autem , quod abfit, fuo Epifcopo vel reliquis Sa­ cerdotibus inobediens vel contumax extiterit, à Comitibus vel Miffis noftris comprehenfus, in carcerem ufquè ad noftram & proprii Epifcopi atque Ecclefix fatis- faftionem fob maneat. mo magna aerumna retrufus Qubd inceftum committat qaife coifangui­ ne» fu» ufqui affnitatis lineam con- 'C?CCXXXILNuUusfideliumuf- ΑΜΠΤ, què adfinitatis lineam,ideft,ufquè in fepurnam progeniem, confânguineam fuam UL «p. i. ducat uxorem, vel eam quoquo modo incefti maculi polluat. Si quis verb hoc fcienter temerare praefumpferit, fi liber I*·. p·*· eft, bannum noftrum, ia eft, fexaginta folidos, fifco noftro perfolvat, Ac infimer n. - ». c canonicè ut inceftus luat, ac pubucè ·<■ Avrjuxtà canonicosgradus poenitear. Si autem e<*"’ iervus vel ecciefiafticus fuerit, public^ flagelletur ac decalvetur, & juxtà pro­ prii Epifcopi juffionem poenitentiam punlicè & canonicè gerat. Qubd fi aliquis, tam liber quàm fervus, aut ecciefiafticus vel fifcalmus, Epifcopo proprio vel fuo Sacerdoti aut fuo Archidiacono inobe­ diens vel contumax, five de hoc tivede alio quolibet fcelere, exdterit, omnes res ejus à Comite Ac à Miflb Epifcopi ei conten­ dantur ufque dum Epifcopo fuo obediar, ut canonicè poenitear. Quod fi nec fe ita correxerit , & ad Epifcopum & canoni­ cam poenitentiam venire diftulerit, à Co­ mite comprehendatur, & in carcerem fub magna xrumna retrufus teneatur, nec re­ rum fuarum poteftatem habeat quoufqud Epifcopus juflerk. Qubd fi Comes vel ejus Mmiftri hxc adimplere diftulerint, canonicè ab Epifcopo vel à fuo Miniftro excommunicetur, & ufquè dùm hxc pie­ niter adimpleat, femper communione ca­ tholicorum carear, ufque dùm ipfi Epif­ copo humaniùs ergà eum aliquid agere placuerit. Si verb, quod non optamus, ipfe Comes aut de prxdi&is caufis aut de ipfa excommunicatione inobediens aut ne­ glegens apparuerit, honore Comitatûs pa­ riter & communione careat ufquè dum ambv m noftram prxfentiam veniant, ut nos illum epifcopali auZloritate atque imperiali metu ita corrigamus, ut & exteri timorem habeant, nec deinceps talia com­ mittere ullatenus audeant. Ut incefti , quandiu infcelere manent, non fidelium Chriftianorum, fed tantùm aut Gentilium aut Catechumenorum, vel Energumenorum, locum teneant. CCCCXXXin. Incefti, dùm in ipfo CoadLfdeteftando atque infando fcelere manent, non inter fideles Chriftianos, fed inter 4. c. Gentiles aut Catechumenos velEnergu- BurcUrJ. mi Liber feptimus II2X De canonic* acaffationis ordine. menos, habeantur j ideft,cum Chriftia~ nisnon 'cibum fumant,non potum, non CCCCXXXVI.Accufationis ordinem Lik r». *n eodem vafculo edant aut oibanti fed canonicis dudum regulis inftitutum ferj. buefiuo- foli hoc fodant. Non oiculencur aucfolu- vare iubemus, ut fi quis Clericus in cri- eudtaw Aaxl m tentur ab eia Sed fi fuis Sacerdotibus minali vel in leviori caufa pullatur, vel in «fc,. , inobedientes extiterint, fie à tam nefon- diferimine capitis arceifituf, non ftatim reus zftimetur quia accufori potuit, ne «·£ r. fubjeftam innocentiam fociamus i fed ter eos habeantur qui ipintu periclitantur quifquis ille eft qui crimen intendit, m tc. *$· inceflis conjunSionibus. honoris, five ullius alterius dignitatis, qui Grana·.». ■ p-Otùpd, CCCCXXXV. Si quis eo gradu fe hoc genus inlaudabilis intentionis arripuit, % ?·£· ig­ m. 4. op. inccftiiofo ordine cum bis perfon» quibus noverit docenda probationibus, xnonf" F* i divinis regulis prohibitum eft, conjunxe­ tranda documentis fe debere inferre. Si rit,ufquequà poenitentiam fequeftratione quis ergo circi hujufinodi pertonas non teftentur, utrique communione priven­ probanda detulerit, auctoritate hujusfanctur , fic neque in palatio habere militiam, tionis intelligat fe ja&uram fiunz propriz neque in toro agendarum caufarpm li­ fuftinere i ut damno pudoris, exiftimatiocentiam habebunt. Nam quoquo modo nis difpendio,difcat fini alienz verecundiz prrdiûo fe incefto conjunxerint, Epifco­ impunà infidiari (altéra de extero non li­ pi feu Prefbyteri in quorum dicecefi vel cere. Nam ficut Epifcopos, Preibytcros, pagoadum fuerit,Regi vel Judicibus fce- Diaconos, cxrerofque, fi his obieâa po­ lus perpetratum adnuntient 1 ut cùm ipfis tuerint comprobare, ab ecclefiafticis gra­ denuntiatum fuerit, fe ab eorum commu­ dibus zquum eft removeri, ita fimilis vi­ nione aut cohabitatione fequeftrenr. Res deri debet juftitiz modus qubd appetitz autem eonim ad primos parentes ufquè ad innocentiz moderatam deferri jutfimus fequeftrationem perveniant, fub ea con­ ultionem. Ideb hujufcemodi duntaxat cauditione, ut antequam fegregentur , per fas Epifcopi fub teftificatione multorum nullum ingenium , neque per parentes, adis audire debebunt. Dc Piimatum & Metropolitanorum nequeper emptionem, neque per aucto­ differentia. ritatem regiam ad proprias perveniant fa­ cultates , nifi przfatum fcelus fequeftraCCCCXXXÏX. Nulli alii Metropo- Gmral* tionis feparatione fie pccnircntiâ fateantur. litani appellentur Primates, nifi illi qui A"gilr**Bbbb ij m,r. Tom. J. «in; Capitularium 1«·. r* primas fedes tenent, & quos fanâi Patres S C-J4· fynodali 8c apoftolicâ audoritate Pruna· res efle decreverunt. Reliqui verb qui alias metropolitans* Cedes funt adepô, non Pri­ mates, fed Metropolitani vocentur. Z?“· diri oportet. Eujrum vero accufandi Sacer­ dotes ve! teibicandi in eos os obftruimus quos non humanis, fed divinis vocibus, mortuos efle fcimus. Qubd Epifcopi à Deo, cujus fervi exiftunt,fintjudicandi, accufandi, vel dam­ nandi ; quia , juxtà Apofiolum , nemo alienum fervum debetjudicare. Et qubd non ab humanis aut prava vita nomi­ nibus fini lacerandi, ipfo Domino regu­ lam tribuente. Aeadet. CCCCXLI. Epifcopi à Deo judicandi ***· funt , non ab humanis aut pravx vitx hominibus funt lacerandi, ipio Domino exemplum dante quando per ipfum , 8c non per alios, vendentes & ementes eje­ cit de templo, 8c menfas nummulariorum proprio evertit flagello, & ejecit de temPûL St. pio. Et ficut alibi ate : Deusfient in fynago· Concit. ga Deorum, in medio autem Deos difeemit. De lût quife ipfos quocunque modo necant. ΑκιΑΓκχΙοι. CCGCXLu. Quicunque fe proprii lOiL, rk. voluntate aut in aquam iaftaverit, aut ’ c°Hum ligaverit, aut de arbore prxeipitaverit, aut ferro percuflerit, aut cuilibet 131. voluntaria: fe morti tradiderit, iftorum l**>· t*1· oblatio non recipietur. 1124 nica funt ventilantur, vel quxdam regu­ laria examinantur, nec Judices feculares neque aliquos Laicoa interefle oportet, nifi eos tantummodb qui in propria accufantur perfona. Ui ecclefiaftica jura femper inlibata CCCCXL V. Monemus ut jura Ecdefiarum, ficut à Patribus divinicùs infpiratis funt ordinata, inviolata permaneant. Nihil alienum improbus ambitus concupifcat, nec per alterius imitationem fuum aliquis quxrat augmentum. Suggtfiiopopuli ad Imperatorem JCsrolum & Epifcopos. CCCCXLVI Deus ad hoc veftram religiofitatem ordinavit ut & injuftirias re­ moveatis , 8c prxfuraptiones abfeidaris, & Sacerdotibus laborantibus incurraris, & multis opprobriis locum non prxbeatis, fed poft agnitionem, ei qui calumniam pa­ titur adjutorium feratis » illum verb qui calumniam fade, fi verè eft calumniator, abfeidatis. De alienis Judicibus non recipiendis, & peregrina judicia vel examina refpuenda. CCCCXLVII. Epifcopis Angulorum locorum, omnium qui fub eorum degunt moderamine curx fit caufas urilitatefque difponere. Valdè enim eft incongruum ut, omiffis fuis, alh quilibet illo­ rum fe caufis admifeeant > fed ilii eorum vitam competenti regulariquc debeant moderatione difponere qui eos ordinare canonicè poflunt, vel à quibus ordinari funt, & qui pro commiffis eorumque animabus compelluntur reddere rationem. Dc Epifcopo qui adversùs proprium Me­ tropolitanum , vel contrà alios quofqutj habuerit caufam, quidagendum jit. \ CCCCXLVIII. Si forte, quod \ non optamus, aliquem Epifcopumconrri J proprium Metropolitanum vel contri alios quoique contingat aliquid habere caufie, decrevimus ut 00 hoc Sedis apoftolicx judidum hi qui petere feftinant, li­ io.c.<. De his qui clericum injuriaverint. centiam habeant : quod fcitis canonum FûbCapri, CCCCXIJII. Quicunque Judex aut etiam antiquorum Patrum inftitutione pèrmiflum. life. f. c·!* Secularis Prefbytero aut Diacono, aut ’**· cuilibet de clero, aut de junioribus matris Qubd fundamentum totius bonitatis fit Chnfius Jefus qualiter in ovile ovium Ecclefiae, abfque audientia Epifcopi vel per ofiiumfit intrandum. Ardudiaconi,velArchipre(byteri,inju riam CCCCXLIX. Fundamentum aliud LCorJ· inferre prxfumpferit, anathema ab om­ nium Chriftianorum confortio habeatur. nemo poteft ponere prxter id quod pofi.· ife Laid interfintquandb canonicajuraven· tum eft, qui eft Chrimis Jefus. Quiiquis dlantur, vel regularia examinantur, nifi ergb cum dile&ione Dei & Proximi, ndei in propria accufentur perfona. 3ux in Chrifto eft firmitatem tenet, eunemJefum Chriftum Dei & hominis filium CCCCXLIV. Quando ea qux cano­ m; Liber feptimus. apud fe pofuit fundamentum. Sperandum crtb eft quia ubi Chriftus fundamentum eft, bonorum quoquè operum fequarur officium. Ipfa quoquè per fe Veritas dicit : Joaa. ίο. Qui non uuratperaflteun in avide ovium, Jedafcenditaliunddtillefur efi & latro. Qui autem aurai per ofiium, pafior efi ovium. Et paulb poft iubjecit, dicens : Ego fum ofiium. Ule ergo in ovile ovium intrat per oftium, qui intrat perChriftum. Ipfcautctnper Chriftum ingreditur,qui de edeem Creatore ac Redemptore humant generis vera fentit & praedicat, & pnadicata cuftodh i culmen regiminis ad officium por­ tandi oneris fufeepit, non ad appetitum gloriae tranfitorii nonorisj curat quoquè fufcepd ovilis folerter invigilat, ne oves Dei aut perverti homines prava loquentes dilanient, aut maligni fpiritus oblcAamenta vitiorum fuadentes devaftent. S. Gt«Mr. De caufis definitis minimi recommovendis. , CCCCL. Flagitari judicium non debet ‘*£r. de caufa quae dimnira vel judicata eft. «*. c. »jj· De his qui contrà Prepofitos fuos fe eri­ gunt , & de accufatonbus vel tefiibus inimicis , quid agendumfit. nzd» infreeatâ linguâ, aut petulanti tunudoque geftu incedant i fed pudorem ac ve­ recundiam mends timplici habitu & incefiu oftendant. Obfcoenitatemedam ver­ borum , ficut & operum, penitùs execrentur. Viduarum ac virginum vifitationes frequentadonefque fugiant, & con­ tubernia extranearum feminarum nullarenùs appetant. Caftimoniam quoquè in­ violati corporis perpetuo coniervare ftu­ deant, aut ccrtc unius matrimonii vinculo foederentur. Senioribus quoquè debitam prxbeanr obedientiam, neque ullo jaftantiz ftudio femetipfos attollant. Poftremb in do&rina, in le&ionibus, pfelmis, hym­ nis , canticis fpirrtahhus, exercitio jugi divinis cultibusfefe mânei pandos ftudeanti fcilicet ut dùm fcientix operam dant, doc­ trine gratiam populis adminiftrent. Deneganda ajcufatorum licentiacriminan· di priufquam fe ipfos purgaverint de his qua eisobiciuntur. CCCCLIÉ. Neganda eft accufatis li­ centia criminandi priufquam fe crimine quo premuntur exuerint. Lib. 11. Oxi. Theod. de Accdu. k lo&ript. S.Gttr>r. CCCCLI. Qui fe contrà Prarpofitos Condi, Duitae. p*g. ija. Burcbard. lib. i. c. ii*. Du *. Ini fUOJ erigunt, profeftb oftenditur quia I»o, par. j, cap. *74. to,ep.»4. fcrvl contemnunt. Filius Dei in Grarian. j. q. 11. c. t. NtgeaSe. Joaa. S. fanfto ah Evangelic: Ego non accufo nec De falfis tefiibus & perjuris quid agen. judico quemquam. Nihil enim tine Patre dum fit. fecit Filius, quia communis eorum operatio CCCCLIV. Si quis conviftus fuerit S Ambr. eft & unita voluntas. Hoc vero in loco L W>- 5. «p>ft quafi Judex loquitur, dicens qualis judex, aliquos ad felfum teftimonium vel perquales teftes Deo efle debeant, ut cog- jurium adtraxiflè, aut per quamcunque Burchard, nofcant homines in judicando qubd non corruptionem follicitafle, ipfe quidem uf- ,1U ’’ ex voluntate & poteftate fua, fed ex aequi­ que ad exitum non communicet. tate debeant formare fententiam. Juftitia De qualitate virginis in conjugio. in judicando eft manifeftanda, non po­ CCCCLV. Scifcitandum eft fi vult tentia. Sater virginis , quia caput mubcris vir. De regulis Clericorum. Lcquirenda eft à patre voluntas virginum, Com. MoCCCCLII. Clerici lege Patrum mo· dùm Deus relinquat hominem in manibus nentur ut à vulgari vita fecluti, à mundi confilii fui. IU», liu voluptatibus fete abftineant > non fpe&a«.aeOfic. culis, non pompis intertint, convivia pu- Ut Clerici vel Laid in aliena Ecclefia non communicent fine lituris Epifcopi fui. ’· * ' blica fugiant, privata, non tantùm pudica, fed fobria colant, ufuris nequaquam in­ CCCCLVI. Staturum eft ut unufquif- Co«a. cumbant , qui nec turpium occupationes que Clericus vel Laicus non communicet c,,,u*·1 lucrorum firaudefque cujufquam ftudiosè in aliena plebe fine lineris Epifcopi fui. cjfcjm.iib. appetant, amorem pecuniar quafi mate­ Vide Addit. IV. cap. 57. >· <- fi riam eundorum criminumjügiant, fecnUt Laid contemptores Canonum excommu­ laria officia negotiaquçabiaant, hono­ nicentur , Clerici verb honore priventur. rum gradus per ambitiones non appetant, pro beneflchs medicine Dei munera non CCCCLVII. Si quis ftatuta fuper- Sup>*,Hb. accipiant, dolos & conjurationes caveant i greffus corruperit vel pro nihilo habenda •XiTv. odium, xmulationem, detra&onem, & Suvent, fi Laicus eft, communione, fi e*p. eo. invidiam fugiam j non vanis oculis, non ericus, honore privetur. in/ Capitularium Ut qui Clericum alienum defendere niti­ tur , communione privetur. CoKiU HiipaL IL c. t CCCCLVIU. Si forcé aliquis Cle­ ricorum regulam difciplinx ecclefiafticx Co»cil. fubterfugiens fuerit evagatus, quicunque AteJu. VL cum fufceperit, & illum Pontihci fuo non reconciliaverit, fed magis defenfare prxfumpferit, Ecclefix communione privetur. De accufatiotubus in Clericorum caufis non fufcipiendis quaferuli Legibuspro­ hibentur. Et de Clericis damnatis , α no­ mine defendendis. CCCCLIX. Statutum eft ut nulls m8 eft alicuipro aSibusfuis. Vos nolite expec­ tore ut ipfe vobis dicet, nuat illo nolite ami­ ci ejfe. Sedprudenter obfervore debetis, & voluntati ejus, videlicet quiEcclefimcuram gerit, abfque commotione obfecundare, & averti ab eo cui ipfum fuuitis adverfum, fed nec loqui his quibus ipfe non loquitur i ut unufquifque qui μ culpa qft , dùm cupit omnium vel vefiram fibignutam reparare , feftinet citius reconcuianei quiomntbuspntafti utper hoc redeat adfahttem cùm obedire cetpent monitisprafidentis. Et extera quas in confequencibus denotantur amicis eo­ rum qui veritati inimici funt. Sciat itaque deinceps clerus ad reatum, fed & fidelium CondL ut fi quis cujullibet honoris Clericus judi­ populus ad culpam fibi aferibendum, fi Gurk^V- cio Epifcoporum quocunque crimine fue­ quis in hoc vicium malorum computatur, «. *· 8c difciplinx fubverfor fore agnolcitur. Gratian. ric damnatus, non liceat eum, five ab *j. «. ». c. Ecclefiis quibus prxfuic, five à quolibet De non injuriandis Epifcopis aut laceran­ 5. SÎ f«b homine defenfari > incerpofiû poena damni dis, fedpotius tolerandis. nyufiiiu. pecunix atque honoris, quo necxtacem CCCCLXII. Epifcopum verb oportet EwiAqp, nec fexum excufandum efle prxcipimus. oportunè & impojrcunè, atque fine inUt non alii Metropolitani Primates ap­ termiflione, Ecdefiamfuamdocere,eampellentur,nifi illi qui primasfedes tenentj que prudenter regere, & admonere ut G****quia alii non pofiunt tres turmas facere à vitiis fe abftineac, & fidutem confequi de Epifcopis, quàm illi qui primasfedes poliit xternam. Et iUa cum canta reveren- mr. tenent j qui tres turmas factre debent, tia ejus dodrinam debet fufcipere, cumque ficut in hac fententiâ jubetur. amare & diligere ut legatum Dei & prxSt tJ t CCCCLX. Placuit ut quodefeunque conem veritatis i qui, teftante Veritate, j*. ’ Concilium congregandum eft, Epifcopi quodcunque ligaverit fuper terram, erit qui neque state neque xgritudinc, ne­ Iratum & in cocio j & quodcunque folque aliâ graviore neceffitate impediun­ verit fuper terram, erit folutum & in coe­ tur , competenter occurrant. Primatibuf- lo. Nimis umenda eft hxc fententiâ , & quefuarum proviqciarum intimetur ut de providendum vobis ne offendatis eos qui univerfis Epifcopis vel dux vel tres tnmur cantam à Domino habent poteftatem. Et fiant, ac de Cingulis turmis viciflim quot­ idebpociùs obediendi fie fummoperé fime quot eledi fuennr, ad diem Concilii inf- venerandi, non detrahendi, vel laceran­ tanriffîmè occurrant. di , aut eiciendi, fed portandi & amandi, Qubd cum Ullis quibus Epifcopus non lo­ ipfo dicente Domino : Qui vos audit, me Luc. 10. quitur, nonfit loquendum, nec excommu­ audit t & qui vosfpemit, me fpemit. Ideb nicatis communicandum i ut ipfi humi­ hxc vobis & omnibus fidelibus praecipi­ lient femetipfos , ut fefiiniùs reconci­ mus ut ab his vos caveatis , & pofteris lientur. veftris non malum, fed bonum exemplum CCCCLXI. Ex Epiftola fandi Cle- relinquatis, quoniam injuria Epifcoporum VaCLc.4. mentis utilia,qux prxfenti tempore Ec­ adChriftum pertinet, cujus vice fungun­ clefiis neceflària funt, honorificè profe­ tur. Undè & vos, qui veri Dei eftis mfeirenda , & cum reverentia ab omnibus fide­ puli , abicite À cordibus ancè omnia libus , ac prxcipué Clericis, recipienda i difeardias & animorum diflenfiones, ex ex quibus quod fpecialiter placuit propter quibus omne opus malum procedit, & venerandam antiquitatem, Ratutis prxfen- benignitatem ac fimplicitatem tod mente tibus roboremus quod fuprafcriptus bea- fervate. Veruntamen icitote eundi qubd m tus Martyr de beatiflimi Petri Apoftoli fuprà omnes vos laboret Epifcopus, quia conftitutione commemorat, dicens : Qui- unufquifque veftrfim fuum proprium fert bo, p*r. dam autem etiam ex vobis ipfis intellegere laborem, ille verb 8c fuum & Angulorum. debetis fi qua funt quu ipfepropter infidias Ec ideb ficut ille pro vobis omnibus, ita 4ift. 9,?<·. hominum malorum non poteft evidentius & & vos omnes pro eo fummoperé laborare i.SiMùù- manifeftiusproloqui. Verbigratiâ, inimicus debetis, in tantum ut fi etiam neceffe fueΑροίσβ. p. accu fation es à Judicibus audiantur eccle* pp. ·&. fctraood. fiafticis qux legibus fcculi prohibentur. Et IU9 Liber feptimus. rit, animas veftras pro eo ponatis t ficut & ipfe animam foam pro vobis, fi necefle fuerit, podere debet, ipfo dicente SalvaJ®*· »·· tore : Bonus paftorasumam fuam dat pro ovibusfuis, vos verb obedite eis, & vigi­ late pro eisi quiaipfi vigilant quafi rationem pro animabus veftris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant, & non gementes. njo* JDiaconi per parodùaa coofâtuuntur > 1 oportet cos profcflioncm Epifcopo fuo Ifecere. C^imlare ««mi 744. c. I·. BuîduM. B. ». c. 157. H·, Mt. j. c. S)«l* R»· «·/· »4*· 4Ne Jiulica quojlibet Clericos vel Servos Dt legitimo conjugio. CCCCLX1U. Decretum eft ut uxor B.T.C.». légitimé viro conjungatur. Aliter enim 17’»4^ legitimum, ut έ Patnbus accepimus 8c à GndM fandis Apoftolis eorumque focceflbribus jo. φ t. o. traditum invenimus, non fit conjugium, * nifi ab bis qui fupet ipfam feminam do­ minationem habere videnturj & à quibus cuftoditur, uxor petatur, fe à parentibus propinquioribus fponfetur , & legibus dotetur, fe fuo tempore facerdotauter, ut mos eft, cum precibus fe oblationibus à Sacerdote benedicatur, fe à paranym­ phis , ut confoetudo docet, cuftodita, fe fbciata à proximis, qux tempore con­ gruo petita legibus detur & iolemniter accipiatur. Et biduo vel triduo orationi­ bus vacent, fecaftitatem cuftodiant j ut boni foboles generentur, fe Domino fuis in aftibus placeant. Taliter enim fe Do­ mino placebunt, & filios, non fpurios , fed legitimos atque hereditabiles gene­ rabunt. BMdari, De his qui de fufpicione , vel abfque légi­ tima arcufatore, aliquos judicareprafumuni. Ecçlefn mfuss angariis,βια quibufibet rtlu, otcuorttrefiaunt. CCCCLXvH. Ut non liceat Judicibus 1Clericos vel fervas Ecclefix in fuis angariis ,occupare. De Ecclefiis & dotibus arum, ut ad Epif· copi temper difpofitionem pertineant. CcCCLXVlil. Placuit uc omnes C.pwh»· Ecclefix cum dotibus fe omnibus rebus JJL·*",,’’4' fuis in Epifcopi proprii poteftate confiftant , atque ad ordinationem vel dilpofitionem fuam femper pertineant. Videfu· prb, cap. a$a. Qubd Clerici Judicer fecularer adire non debeant, CCCCLX1X. Ut Clerici qulfeculares Judices appetunt, excommunicentur. CCCCLXX. Placuit uc viduis.pro caftitate violentiam nullus inferat, & uc mulier invita virum non ducat. Qubd fi quis fecerit, in triplo nobis bannum nof­ trum perfolvat, &ab Epifcopo, atque, fi necefle fuerit, diftringente Comice, pu- •Htfl.CA blicam per gradus canonicos poenitentiam agere cogatur. Et fi inobediens exciteric, nobis per firmiflimos fidejuflbres * praefen- fr/tUfu tenir, ut aut in carcerem retrudatur , aut in exilium deponetun ut& exteri cimo- Auguftû j rem habeant, ne unquam talia agere prx- p. « *4. fumant. *' CCCCLXIV. Placuit ut nullus quem­ quam Clericorum vel Laicorum de iiifpicione aliqua judicare prxfumat i fimili­ ter , ne fine accufatore legitimo quifpiam condemnetur, quia peflimum & pericuDe potentibus oui quofiibet expoliant. lofum eft quempiam de fufpicione judi­ C C C C L X X1. Placuit ut fi quis Su^i, Uk care , aut une legitimo accufarore quem- potentum quemlibet expoliaverit, &ad- * 0,1 * quam damnare. Vide fuprà, lib. q. cap. moncnre Epifcopo non reddiderit , ex­ 398 > St lib. 6. cap. j8i. communicetur. Ut Epifcopiperfingulos annos circumeant parochias fuas. * De bis qui Ecclefiam intrant, & non communicant. CCCCLXV. Placuit ut unufquifque C C CC L X X11. Placuit ut omnes Epifcopus per fingulos annos cunaas qui in Ecclefiam intrant, nifi à fuo fuerint «o. c. 91. dicecefes parochiafque fuas circuire non excommunicari Sacerdote .communicent, neglegat 1 fed docendo, confirmando , Si qui autem hoc facere noluerint, camdiù fingula quxque qux neceflaria funt ref- à communiofie*"& i Chriftianorum con- lift. ». taurando, fe corrigendo , prout meliùs fortio habeantur alieni, quandiù per fatisValuerit, reformare fatagat. factionem Ecclefix à proprio mereantur Ihwi. UtPresbyteri St Diaconi, quandb per pa­ jper manûs impofitionem reconciliari Epifrochias confiituuntur ,ftabilitatis St obe- copo, & fandx reftitui communioni. dientinfun atqueftatutafervore promiffionem fuo faciam Epifcopo. De his qui acceperint EuchariJEam , & non fumpferint. c CCCCLXVL Quandb Prefbyteri aut CCCCLXX1II. Placuit omnes qui Te, ku.c.14 *iiji Capitularium Liber feptimus. 1131 facram acceperint Euchariftiam, & non culatum fuarumamittat, fifei viribus pro* futuram. Si verb minoris loci perfona eft, fumpferint, uc facrilcgi repellantur. Ui hi qtti i SutrJMÎiu txwmmwtùtn· amilfioue rerum fuaram multatus, in exi­ tur, à Fidelibus ufque adreconciliatKh lio deputetur. nem9 nifi quibus permiffum fuerit yfem~ pervisentur. CCCCLXXIV. Placuit ut his qui à excommunicantur Sacerdotibus nul14. &' io. Ius fidelium communicet, nifi quibus perGraou.^ miflum ab eis fuerit, nec priufquam canoÎ s« '/·£ n’cé reconcilientur ad eos accedat. Qubd iMtu. fi quis facere tencayerit, fimili lententis fubjaccat. Dc his qua ab antecefforibus noftris circi, cultum divinum fiatuta fuerunt, ut fem­ per inlibata permaneant. CCCCLXXVII. Quxcunque à parentibus noftris divertis funt fututa temporibus, manere inviolata atque incorrupta circa facrofimdas Ecclefias prxcipimus. Nihil igitur à privilegiis immutetur. Omnibus qui Ecclefiis ferviunt tuitio De his qui pro munere aut favore alicujus deferatur, quia temporibus noftris addi jufiitiam opprimunt, potiùs reverent» cupimus, quam hisqux jai IV. CCCCLaXV. Quàm fit extraneus olim prxllita funt immutari. De Capitulis apoftolici audoritate ° Life. iu * Chriftianx fidei regula qui fe defenroboratis. leg. Vifig. forem veritatis infimulat, & veritatem « }·«. 1®. ipfam munerum acceptione commaculat, CCCCLXXVIII. Maximè trium audiat contrà fe Prophetam dicentem: ultimorum capitula iftorum librorum Pro eo qubd vendtdifiis argento jufium & apoftolicâ funt eunda audoritate robo­ pauperem pro calciamentis, ecce firidebo rata , quia his cudendis maximè apoftolica egofuper vosficutfiridetplaufirum onufium interfuit legatio. Nam eorum nomina, foeno i & peribit fuga a veloce, & fortis prxter trium, id eft, Leonis, Sergii, & non obtinebit virtutem fuam, & robuftus Georgii, hic non inferuimus, licèt ea per corde inter fortes nudus effugiet. fingulos conventus inferta inveniflemus, Qualiter hacfiatuta obfervandafint. Et de vitantes legentium atque feribentium fafhis qui hac contemnunt ,five Clericis , tidia. Si quis autem pleniùsea noffe volue­ five Laicis , quid agendum fit. rit, iftorum legat authentica, quibus ilb CCCCLXXVI. Has omnes confb- inferta reperiet. Interdùm hxc didando f. ditiones ecclefiafticas, quas fummatim & amando, atque operibus complendo, ïù4u.m.n. breviterque perftrinzimus, ficut pleniùs non neglegat f quia, uc Dominus novit, ”^^1, >n Canone continentur, manere perenni pro amore & utilitate fandx Dei Ecclefix, Tok«. Di. Habilitate fancimus. Si quis ergb clericus ut horum in prooemio prxlibatum eft, autLaicus harum fandionumobediens efle funt colleda ifueque inferta. Legentibus noluerit, fi Clericus fuerit, excommuni­ pax, cuftodientibus gloria, openbufque cationi fubjaceat. Si verb Lucus fuent & nxc complentibus vita attribuatur aeterna honeftioris loci perfona, medietatem la­ oramus. Ito ffub CAPITULARIUM yc. * Cwd*· |t^. n, Gmfaa· «wyw. “ 1134 1133 CAPITULARIUM ADDITIONES QUATUOR· additioprima. Confultb heic omittimus hanc primam Additionem, quia fuprà loco fuo edita efi, pag. 579' additio secunda. Capitula quæ deinceps fequuntur, non tunc quandô præfcripta, relut in iubfequentibus habentur, inventa, colleûa, ordinata, hucque inferta eife noicuntur, fed poftmodùm à Fidelibus reperta, hac in fchedula, ficut aéla erant, funt inferta, ut faciliùs à Fidelibus, quotiens necelfe fuerit, reperiantur. ORDO CAPITULORUM. ΊΓ TTfideifaeramentobaptizandi imLuantur, & ut parvuli dt facris fontibus ab his non fufcipianiur, vel homines ad confirmationem teneantur^ qui in publica pernitentia adhuc cano­ nici inreconciliati manferint. 2. Quo tempore baptifma celebrari oporteat, 3. Ut paSum in baptifmate faRum cum Deo à baptizatis obfervetur. 1. 4. Quid fit abrenuntiatio in baptifmo , & quomodb obfervandafit, f. De fcholis per fingulas urbes habendis. 6. Qubd ab E/nfeopis jejunis impofitio­ nem manuum neri oportet. q. De Presbyteris tndifcretiperdsverjd non mittendis. S. Ut Presbyteri qui gradum amiferint f canonica poenitentiafubdantur. Ut nullus Presbyterorum Mijfamfolus celebrare prsefumat. io. Ut in unaquaque Ecclefia proprius Pref­ byter habeatur. x 1. Ut in die dominico rurale opus non p. 12. De Miffdrum celebrationibut in locis incongruentibus minimi agendis. ij. Qubd Presbyteri inconftutis Epifccpis viduas velare non debeant. 14. Depuellis virginibus ιέ Presbyteris non velandis. t f. Qubd quadam feminafibi velum abf­ que affenfu Sacerdotum imponunt. 16. De Abbatjfis & San&imontait bus qua contrà Canones viduis & puellis velum imponunt. 17. De feminis nobilibus qua poft mortem virorumfuorum capita velantftatim. 18. De inlicuo acceffu feminarum ad al­ tare. 19. Ut nullus Canonicorum vel Monacho­ rum t nifi eradicationis aut alicujus certi necejfitatis caufa, & hoc licentiâ Epifcopi , vel ejus qui ab eo fuh vice fungitur t Monafterium Monachorum aut Canonicorum adireprafumat. 20. Qubdpecunia à paupere non fit exigen­ da cum ufura. »113; Additio fecunda. 33. De aliis vitiis fuse in ufu fttafiperna­ turam habentur. ιηά a q. De minifterio regali, qualefit, a6. Qubd in eligenau & conftituendis Ec- habere debeant, & qubd conjugium à Deo efi inftitutwn. clefiaReQoribus,Regem magnam vigi­ lantiam adhibere oporteat. 27. De Abbatis confiituendis. 34. De Regis vocabulo, & qualis ipfe effe 38. De adjutoribus reipublica & miniftris aj. Qubd Laici uxoresfold caufdfiliorum debeat eligendis. Incipiunt Capitula qux sunt généralité* per Parochias POPULIS DENUNTIANDA. Ut fideifacramento baptizandi imbuantur. Et ut parvuli defacrisfontibus ab his non fufcipiantur , velhommes ad confirmatio­ nem teneantur , qui in publica poenitentia adhuc canonici inreconciliaii manferunt. CapituU». L T Toc admonendum vel dcnuntian>idum fidelibus neceflariô przvi‘ CmoL dimus, ut hi qui fidem ChrilH expetunt, PariC Vi· & provellz xtatis funt, priufquam ad bb.j.M4· baptifmum accedant, inftruantur & fidei & oaptifmatis (aeramento. Similiter & illi inftruendi funt qui parvulos de iacro fonte fufeipere voluerint, ut intellegant & vim ejufdem facramenti , & quid pro aliis fpoponderint, vel pro quo fidejuflores txtiterint. Illos tamen fpecialiter ab his officiis removendos judicamus, ne alios de facrofan&o fonte baptifinatis fulcipiant, nec etiam ad percipiendum fandi Spiritûs donum aliorun) patroni exiftant, qui & communione canonici privati & pcenitentiz publiez funt fubafti, donec per pcenitentiz fatisfadionem reconcilia­ tionem mereantur. Quos enim Lex divina & canonica audoritas ab Ecclefiarum li­ minibus & àcaftris militaribus, ne ruina fint populi, fequeftrat, multb magis ab his lacris officiis ufquè ad tempus pceni­ tentiz , ut jam didum efi, pera&um, funt mate fit, à multis ex toto, â multis ex l*«,par.t. parte tranlgreditur. Ex toto quippè tranf‘e1, gr editur, quandb quis poft acceptam bap> tifinatis gratiam aut ad infidelitatem, aut hzrefim aut certè ad fchifina, prolabitur. Ex parte verb, quando quis aut ad fuperbiam, aut ad invidiam aut ad oetera vitia fpiritsdia, quz eX radice fuperbiz pro­ deunt, labitur. Quidfit abrenuntiatio in baptifmo, & quomodb obfervandafit. IV. Quid fit abrenuntiare Diabolo, operibus & pompis ejus, valdè omnes fide- ,,} *' *** les intelligere oportet Quapropter ne- ÇooâL cefle eft ut przdicatores iu admonendo, & auditores in difcendo 8c opere com­ plendo, abhinc , ut fuum cavere poffint periculum, magnum adhibeant ftudium. Abrenuntiare igitur Diabolo eft penitùs eum refpuere, (pernere, reicere, eique contradicere, feque unumquemque ab eo alienare, five aliud quid quod hoc verbo in hoc fenfu exprimi poteft. Opera ejus funt, quz utiquè operibus Salvatoris contraria exiftunt Primùm fuperbia , cuSs ille auftor eft, & quz eum ex Angelo zmonem fècit, quz eft etiam initium omnis peccati, & estera vitia, qr e ex firandi 1 radie* radice nrrvwiiinl iiti«*rh··» Pnmn·Pompa Dta- Dia­ procedunt fuperbiz. boli hzc eft quz & pompa mundi, id eft, Qkc tempore baptifma celebrari oporteat. ambitio, arrogantia, vana gloria, omnifIW.C. r.ί. Π. Ut extrà ftatuta tempora Canonum que cujuflibet rei fuperfluitas in humanis baptifmata non celebrentur : quia facri ufibus: undè crefcit elatio, quz multoties 4 C * Canones hoc modis omnibus, nifi aliquod honeftati folet adferibi cztera huiufpericulum infiiterit, fieri prohibent ; in modi quz de fonte fuperbiz procedere tantum ut etiam eos qui alio tempore bap­ nofcuntur. Hzc & his fimilia iunt quz tizantur , à gradibus ecdefiaftids arceant. unufquifque fidelis tempore baptifinatis â fe rejecit,Chriftoquc le mancipavit,pac­ UtpaSum in baptifmate faQum cum Deo tumque cum Deo fêcit ne penitùs ad ea â baptizatis obfervetur. quibus abrenuntiavit, rediret Verùm fi Capfaihr. ΙΠ. De eo etiam inftruendos fideles jura humanz paftionis firmiter confervanlib. 4. cap. neceflâriô providimus, ut intellegant nac- tur, fixiùs tamen atque ferventiùs jura OV tanti padi, quzcum Deo fafta funt, inCowl. tum quod cum Deo in baptifmate recePanC V I. runt·, raftum quod cum Deo in bapcil- violabiter funt obfervanda. Additio fecunda. nj7 Pe/ Sciolit perfingulas urbes habendis. V. Inter nos pari confenfu decrevimus ut unufquifque Epifcoporum in fcholis ha­ bendis , & ad utilitatem Ecclefix militibus Chrifti praeparandis & educandis, abhinc majus ftudium adhiberet Et in hoc uniufcuju/que ftudium volumus probare, ut quandô ad provinciale Epifcoporum Con­ cilium ventum fuerit, unufquifque Redorum Scholafticos fuos eidem Concilio adefle faciat i quatenùs & exteris Ecclefiis noti fint, & ejus folers ftudium circi di­ vinum cultum omnibus manifeftum fiat Qubd ab Epifcopis Jejunis impofitionem manuum fien oporteat. tULe-jb Borcbud. VI. Uc Epifcopi, jejuni, *per Ub.+-c.é5. ... nonnifi ... i»o, r». Cllf,.. art. de Confer, c. Capfehr. T· “e· 4 WJ. U4· 1138* Miflam celebrare prxfumati quia ha nec fro,p*r 1 verba Domini fidvatoris, quibus myfteria ^5* «t corporis & (anguinis fui Dtfcipulis fuis cej. lebranda contradidit , nec Apoftoli Pauli documenta declarant, nec etiam in ipfis Adis Apoftolorum, fi enudeatim legan­ tur, ita fieri debere ullo modo invenitur. rtoürti. pc«p. Undè conveniendus, immb interrogandus lib. H». nobis videtur huinfinodi corporis & (an­ guinis Domini folitarius confecrator, qui­ bus dicit, Dominus vobifcum, βζ à quo illi refpondetur, & cumfptritu tuo, vel pro quibusfupplicando Domino inter extera, Memento,Domine,famulorumfamularumque tuarum, & omnium circumdantium, cùm nullus circumflet, dicit. Qux confuetudo, quia apoftolicx & ecclefiafticx jmpofitionem manuum Spiritum fandum audoritati refregatur, & tanto myfterio tradant, exceptis infirmis & morte peri­ quandam dehouorauonem inrogare vide­ clitantibus. Sicut autem duobus tempo- tur, omnibus nobis in commune vifum eft ribus, Pafchâ videlicet ÔC Pentecoften , uc deinceps hujufcemodi ufus inhibeatur. Ut in unaquaque Ecclefia proprius baptifmum , ita etiam traditionem fandi Presbyter habeatur. Spiritûs i jejunis Pontificibus convenit X. Sxpè namque in aliis Conciliis, & C»p1Α ω>. i. propter eorum abfentiam, & animarum tex officia fatis illud neceflarium vifum * pericula & Ecclefiarum in quibus confti- eft, utpopulis fidelibus terribiliter denunν’ι tuti funt neglegantur officia. tietur ut diem dominicum, in quo audor ife i t. Ut Presbyteri qui gradum amiferint , vitx refurrexit i mortuis, honorabiliter canonica poenitentia fubdantur. & venerabiliter colant. Nam fi Pagani ob VIII. De Preibyteris gradum amit­ memoriam & reverentiam Deorum fuo­ tentibus , vifum eft nobis ut unufquifque rum dies colere, & Judxi more carnali Epifcoporum vitam & converfationem, ïâbbatum carnaliter obfervare fatagunt, morumque emendationem eorum qui quanto magis Chriftianx religionis devo­ gradum amittunt, tam ipfe quim per Mi- tio, ob memoriamdominicxrelurredionis, niftros fuos noverit, eofque poenitentix eundem diem venerabiliter atque honora­ canonica fubdere non neglegat , juxtà biliter colere debet! Multi namque nof. quod in Concilio Cxfarienfi, titulo primo, trorum vifu, multi etiam quorundam re­ feribitur '.PresbyterJiuxorem acceperit, ab latu didicimus quofdam in hoc die opera ordine deponatur. St verb fornicatusfuerit ruralia exercentes fulmine interemptos, aut adulterium perpetraverit, ampliùs pelli quofdam artuum contradione multatos, debet & fub poenitentia redigi. Nonnulli |uofdam etiam vifibili igne abfumptos, enim , amiffo gradu , adeo filii Belial iibito in cinerem refolutos poenaliter ocefficiuntur, ut nec publicis, quia fas non cubuifle. Proindè necefle eft ut primùm eft , nec canonicis, propter quorundam Sacerdotes, Reges, & Principes, cundiEpifcoporum incuriam,legibus conftrin- que fideles huic diei debitam obfervatiogantur. nem atque reverentiam devotiffime exhi­ Ut nullus Presbyterorum Miffam folus beant Î celebrare prafumat. EK· Vifum etiam nobis fuit illum inhitiki.c.41. bendum, ut nullus Preibyterorum folus PaH£*Vl Tom. I. De Mijforum celebrationibus in locis c«pimlM. incongruentibus minimè agendis. W>. s. cap. XIL Illud etiam, quamquam fxpè adCccc ij 7" ♦U39 Additio fecunda. <■£·“!· monitum fit, iterùm inculcandum popuJikl *· lifquc denuntiandum fummoperè vifum *T’ fuit, ut Miflârum celebrationes in locis incongruentibus fieri omninb non de­ beant i & neceffe eft ut unufquifque Epifcoporum hujufcemodi temerariam confuetudinem à parochia fua pcnitùs amo­ veat Et fi quis Prefbyterorum abhinc ( excepto quandb in itinere pergitur, & locus bafilicz procul eft, & id in altaribus ab Epifcopo confecratis fieri neceffitas compellit» ne populus Dei fine Miflarum celebratione, & corporis & fanguinis do­ minici perceptione, maneat ) Miflàrum celebrationes in hujufmodi inlicitis locis poft tot tantafque prohibitiones facere attentaverit, dignum eft ut gradûs fui periculum incurrat Satius igitur eft Miflam non audire, quam eam ubi non licet, nec oportet, celebrare aut audire. 1140 taliter velate putant fe lil eriùs fuis carnalibusdefideriis pofle vacare ,& fuas volun­ tates explere. Quapropter ftatuimus ut fi aut Abbadfla aut quaelibet Sandimonialis, poft hanc diffinitionem, in tantam auda­ ciam proruperit ut aut viduam, aut puck lam virginem, velare przfumat, judicio ca­ nonico ufquè ad fatisradionem fubdacur. Pefeminis nobilibus qua poft mortem viro· rumfuorum capita velantftatim. XVU. De nobilibus feminis qux arniffis viris repentè velantur, & in propriis domibus diverfes ncceffitates opponentes refidere deledantur, de quibus in aliis conventibus coram ferenitate veftra jamdudùm ventilatum fle definitum eft, majori folertique ftudio admonendas efle & inftruendas ab Epifcopis ftatuimus quatenùs lux ialuticonfutant, nec ficindifcretè vivendo, & proprii noxiique libertate Qubd Prtsbyten inconfultis Epifcopu utendo, & per diverfa vagando, pericu­ viduas velare non debeant. lum animarum fuarum incurrant, femper tW- c. 4», ΧΙΠ. Quia ergo quod fxpè in noftris illud apoftolicum antè oculos habentes, Conciliis prohibitum eft, viduas inconful- quo dicitur : Pïdua qua in deliciis eft, vi· tis Epifcopis velari non debere, & ean­ vens mortua eft. dem conftitutionem à quibufdam praevari­ Pe inlicita acceffu feminarum ad altare. cari nunc cognovimus, prorsùs ne dein­ XVIII. Ut inucitusaccefliisfeminarum ceps fieret interdiximus > ut fi quifpiam ad altare non fiat, modis omnibus inhiPreibycerorum deinceps hujus conflitu- buimus. Quia quorundam relatu didici­ tionis contumaciter tranfgreflcrextiterit, mus in quibufdam provinciis, contrà Le­ fcilicet ut aliquam viduam inconfulto gem divinam canonicamque inftitutioEpifcopo velare pnefumat, gradûs fui nem, feminas fendis altaribus fe ultrb in­ periculum incurrat gerere, fecrataque vafe impudenter con­ Pe puellis virginibus à Presbyteris non tingere, & indumenta fecerdotalia Prcf' velandis. byteris adminiftrarei &, quod his magis IW· fe vt. XIV. Similiter & de puellis virginibus indecentius inepciufque eft, corpus & à Preibyteris non vêlants inhibuimus, in fenguinem Domini populis porrigere, & qua re nadenùs multos Preibyterorum, alia quaeque qux iplo didu turpia funt, partira ignorandi, partira temeritate de- exercere, inhibemus ne ulteriùs fieri praeliquifle deprehendimus. fumatur. Qubd autem mulieres ingredi Qubd quadamfeminafibi velum abfque ad altare non debeant, in Concilio Chalaffenfu Sacerdotum imponunt. cedonenfi & in decretis Gelafii Papas JW- e. 4». XV7 Deprehendimus & aliam negle­ copiosè invenitur. gentiam , eo qubd quxdam feminae une £7r nullus Canonicorum vel Monachorum , tufipradicationis aut alicujus certa neconfenfu Sacerdotum velum fibi incautè ceftuatis causd, &hoc cum licentia Epif imponant : quod fimiliter ne ulteriùs fieret copi, veleius qui ab eofudvicefunguur, inhibuimus. Pe Abbatijfis & SanSimonialibus qua contrà Canones viduis & puellis velum imponunt. XVI. Nihilominùs etiam in quibufdam ^oc*s *°°btum invenimus ufum ftultitiz PanC v t. planum, 8c ecclefiafticz audoritati conJfe.j.c-4;. trarium, eo qubd videlicet nonnullxAbbatiflàe & aliquz ex Sandimouialibus vi­ ta . tu. duis & puellis virginibus contrà fi» velum ’•fe s’· imponere praefumant, & ideb nonnullae Chimin. CmcD. VI* {j^,*** 7. 7. e. L Tim. j. ** Monaflenum Monacharum aut Canoni­ carum adire prafumat. XIX. Quia etiam competimus quofdam Canonicos & Monachos, poftpofito religionis fux pudore, monaftena Sandimonialium, tam Monacharum, quàm Ca­ nonicarum, inconfulto Epifcopo fuo im­ pudenter atque inreverenter adire > qui obtendere folent fe non ob aliud illuc ac­ cedere , nifi aut propinquitatis aut familia- Cwcft. v fe **· 1141 *t*.5,C* ~ *— r irt. Additio fecunda ritatis,autcertè nefcio cujus confocutionis gratii i quod fàâum, quia nec canonico nec monaftico congruit propofito, prorsùsinterdicimus,nili forte causipnedicationis aut certè inevitabilis neceflitas id fa­ cere coegerit : & hoc nuliatenùs fine licen­ tia Epifcopi, aut illius qui vice illius fungi­ tur, fieri pnefumatur. Quod fi fermo prae­ dicationis faciendus eft, congruo in loco coram omnibus fiat. Si vero conloquendum cum aliqua Sandimonalium ratio expoftulat, id non alibi nifi in conftituto lo­ co, id eft, in auditorio, fub teftimonio virorum religioforum & relijgiofarum fe­ minarum , fiat Quandb vero Sacerdotibus in Monafteriis puellaribus Miflarum celeArationes facicndx funt, cum miniftris fibi deputatis illuc ingrediantur. Quibus ritè peradis, non ad fecretas conlocutiones San&imonialium fe ullo modo diver­ tant, fed cum miniftris fuis illicb egredian­ tur. Porte fi Sacerdotibus Sanctimoniales peccata fua confiteri voluerint , id non nifi in Ecclefia coram fando altari, aditanti­ bus haud procul teftibus, faciant. Si au­ tem infirmitas praepedierit ut in Ecclefia eadem confcffio fieri nequeat, in quacun­ que libet domo facienda eft, fed non nifi teftibus fimiliter haud procul adftantibus fiat. Nullo modo quippè videtur nobis convenire ut Monachus, relido monafterio fuo, idcircb Sandimonialium monafteria adeat ut confitentibus peccata fua modum poenitentiae imponat. Qubd pecunia à paupere non fit exigenda cum ufura. X X. Quia ergb in multimodis ufuraPMC VI rum adinventionibus quofdam Clericos & Laicos oblitos pneceptionis dominica^ quâ Levit. M. dicitur : Pecuniam tuam non dabis adufu­ ram, &frugumfuperabundantiam non exi­ ges s ego Dominus Deus vefter, in tantam turpimmi lucri rabiem cxarfifle cognovi­ mus , ut in multiplicibus atque innumeris ufuraram generibus fui adinventione & cupiditate repertis, pauperes affligant, op­ primant, 8c exhauriant, adeo ut multi ra­ me conredi pereant, multi etiam, pro­ priis derelidis, alienas terras expetant, in quibufeunque locis hoc fieri didicimus, ne uLteriùs fieret, cum ingenti proteftatione modis omnibus inhibuimus , attendentes illud quod in libro Exodi Dominus per Le*»· gifiatorem dicit : Sipecuniam tuam dederis populo meo pauperi, qui habitat tecum , non urgeas eum quafi exaSor, nec ufuris oppritmn. sf. mas. In libro quoquè Levitici : Si attenua­ tusfueritfrater tuus & infirmus manu , & 1141* fufceperis «mi ^tafiadvmisunbtperegrinum, & vixerittecum , non accipias ab eo ufuram, nec ampliùs quàm dedifti. Time Dominum Deum tuum > tu vivere pofiit frater suus apud te. Et in libro Deuteronomii : Si unus, Dmur. 1 j. inquit , defratribus tuis qui morantur intrà portae civitatis tuo, in terra quam Domif nus Deus daturus efidbi,adpaupertatem ve­ nerit „ non obdurabis cor tuum, nec contrahet manum, fed aperiet eam pauperi, & dabit mutuum quo indigere eum perfpexeris. Item in eodem : Cave neforti lubrepat tibi impia cogitatio, & dicae in corae tuo,Appropinquat feptimut annus remijfionis,& avertae oculor tuos à pauperefratre tuo, nolent ei mutuum quod poftulat commodare, ne clamet contrà te ad Dominum , & fiat tibi in peccatum / fed dabit ei, nec aget quippiam callidi in ejus necejfitatibusfublevandis, ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore in cunilis ad qua manum miferis. Amos Pro- Amo» t. phetaait: Audite hoc, qui conteritis pau­ perem , & deficerefacitis egenos terra, di­ centes : Quandb trarfibit mefiis, & venun­ dabimus merces, &Jabbatum, & aperiemus frumentum , ut imminuamus menfuram, & augeamus ficlum, & fupponamus fiateras dolofas , ut pofiideamus in argento egenos & pauperes pro calciamentis, & quifquilias frumentivendamus ? Hieronymus in expo-, fitione Ezechielts Prophetx : Putant qui- Hicmya. dam ufuramj,tantùm ege in pecunia. Quod providens feriptura, omnis . " / ‘f rei aufertJuper* * abundantiam, ut plus non recipiat quàm dedifii. Solent in agris frumenti & milii, vini & olei, coterarumquefpecierum ufura exigi, five, ut appellat ferma divinus, fuperabundantio : verbi gratid , ut hyemis tempore demus dec m modios, & in meffe "fcapiamus quindecim 1 hoc efi, ampuùs pane medii : quijufiijfimum fe putaverit, quartam, tus accipiet portionem. Etfolent augumentari ac dicere : Dedi unum modium, quifatus fecit decem modios. Nonnejufium efi ut medium modium de meo plus accipiam, cum ille mei libéralisait novem & femis de meo habeat f Nolite errare, inquit Apof- G«1m. f. totus, Deus non irridetur. Refpondeatemm nobis breviterfaneraior mifericors, utrum habenti dedent, an non habenti. Habenti utique dare non debuerat ifeddedit quafinon habenti. Ergb quariplus exigit quafi ab ha­ bente ? Alit pecuniifnneratdfolentmunufcula accipere divem generis, & non intelle­ gunt ufuram appellari &fuperabundantiam quicquid illua efi, βab eo quod dederintplus acceperint. De menfurarum namque me- p,n£ v L qualitate,Kmodiisinjuftù&fextariis,qu« Ukj.c.}. *1143 Additio fecunda. Domini Lege haberi prohibentur, quali­ ter res ad certam correûionem perduci poflit,non Catis perfpicuinobis patet, eb qubd in diverfis provinciis diverte ab om­ nibus peni habeantur. Hoc tamen modis omnibus optamus fic admonemus, ut £altèm nullus duplicesmenfuras in fua domi­ natione aut habeat aut haberi permittat, quoniam hac occafione multos pauperes affligi in plerifque locis cognovimus. De diverfis malorum ftagiuis. AM IV. XXI. Sunt fanc diverforum malorum patratores, quos & Lex divina improbat p»ri£ Vl. & condemnat, pro quorum etiam diverfis Bb. j.c. >. . fceleribus & flagitiis populus fame & pefVifioVrt. ti lent ia flagellatur, ficEcclefix ftatus in1*8·*·'firmatur, * fic regnum periclitatur. — Contrà . lai&o ; & p. 10. initio. quos nos eorum malitiam exagérantes, quanquam infacris eloquiis fatis fint exfccrata, neceflarium praevidimus iterùm nof­ tra admonitione & exhortatione praeca­ veri omnino oportere t ficut funt diverfarum pollutionum patratores, quas cum ΙΗΐμ. mafculis & pecoribus nonnulli diverfifliMy.ίο,«i. mismodis admittunt, qux incomparabi00 lem dulcedinem piiflimi Creatoris ad ama­ ritudinem provocantes, tanto gravius de­ linquunt, quanto contrà naturam peccant : pro quo etiam fcclere igne ccelefti con­ flagrata infernique hiatu abforptx funt civitates, necnon fic quadraginta fic eo amolitis millia ftirpis Benjaminex mucro­ ladk. ίο. ne fraterno confofla funt. Hxc porrb indi­ cia fic evidentes vindiftx declarant quàm deteftabile fic exfecrabile apud divinam majeftatem hoc vitium extet. Extant 8c alia pemiciofiflima mala, qux ex rituGentilium remanfifle non dubium eft i ut funt magi, arioli, fortilegi, venefici, divini, incantatores, fumniatorum conjeftores , quos divina Lex inretra&abiliterpuniri jul*nt. »«· bet.Dequibus inLege dicitur :X/u/na^v« ΙλοΛ. i*. declinaverit ad magos & ariolos , &fornica­ ta fuerit cum eis, ponamfaciem meam con­ tra cam, & interficiam illam de medio po­ pulifui. SanSificamini & eftotefanQi, quia ego Jan Susfum Dominus Deusvefier. Cuf toditepracepta mea, & facite ea , quia ego Dominus quifanSifico vos. Et alibi tAfagos & ariolos & maleficos terr* vivere ne patia­ mini. Dubium etenim non eft, ficut mul­ tis eft notum, qubd quibufdam prxftigiis atque diabôlicts illufionibus ita mentes quorundam inficiunt poculis amatoriis, ci­ bis, vel phyla&eriis, ut in infaniam verfi à plerifque judicentur, dùm proprias non fentiuntcontumelias.T erunt enim fuis ma- 1144 leficiis aera pofle conturbare, fic grandines immittere, futura praedicere , fruftus & lac auferre, aliifque dare, & innumera à talibus fieri dicuntur. Qui ut fiicrint hujuf­ modi reperti viri feu itminx, in tantum difeiplinà fic vigore Principis acriùs corri­ gendi funt, in quantum manifeftius aufu nefando ac temerario fervire Diabolo non metuunt De his quoquè in Concilio An­ cyrano, titulo xx 111, ita feriptum eft: Qw divinationes expetuntfit morem. Genti­ liumfubfequuntur , aut in domos futis huiufcemodihomines introducunt, inquirendiali­ quid arte maleficd, aut expiandi causi,fub regula quinquenniijaceantfecundum gradus Oportet enim hxc in omnibus, fie maxime in his locis ubi licitè fie impunè multi fe pofle aut perpetrare hoc confidunt, ut ftudiofiùs fie diligentiùs admoneantur fie feveriùs corrigantur. panitenti» definitos. De aliis vitiis quot in ufu quafi per . naturam habentur. ΧΧΠ? Sunt fic alia deteftanda vitia, Cone;!. VI. qux ita habentur quafi naturaliter in ufu, P»riC ηος Eb.j.c.1. ut ea perpetrantes quanti fint diferiminis no,> ‘ non advertant > ficut funt ea qux Apofto- GiUt. lus apertè enumerat, id eft, ebrietates, comeflâtiones, contentiones, irx, rixx , diflènfiones, detra&iones, invidix, ini­ micitia, qux homines, juxtà eundem Apoftoium, a regno Dei excludunt, ita inÎuietcm : Qui enim talia agunt, regnum fei non confequentut. In tantum enim ea impudenter fic fidenter quidam commit­ tunt, ut meritb dc illis $ci poflit : Latantut cùm mall fecerint, & exultant in rebus pef- Undè oportet ut omnes Chriibani bax fic fubtiliter intellegant fic ftudiofiffimi caveant, dc fortè eal pei perpetrantes, fic alia bona qux agunt, perdant, dc propter hxc à regno Dei fe alienos faciant. Simili­ ter etiam de otiofo fermone Juxtà Domi­ ni vocem , omnes reddituri fumus in die judicii rationem : de fcurrilitate 8c ftulti- SnpcMt· loquio fic malediftionibus,quoniam,juxtà s.c. »»». Apoftolum, maledicentes regnum Dei non j, Cot. e. pojfidebunt .· de mendacio, ue periculofo, noxio , afliduoque juramento, fic obfccenis turpibufque canticis, omnibus Chriftianis intellegendum dc obfervandum eft ut fummoperè ab bis fe caveant, ne his ftudentes per neglegentiam detrimentum fuarum patiantur animarum. Hxc igitur qux breviter prxmifla funt, ptimùm ad­ juvante divinâ gratiâ à nobifinetipfis abdi­ cando , formam fic exemplum aliis prxbere volumus , fic fidelibus veftris humiliter fimis. II4; Additio fecunda. innotelcere, fle fideliter denuntiare ne- it ceflario judicavimus. Sed per parochias noftras omnes admonendo inftruere cupi­ mus, ne, quod abfit, per fuam ignoran­ tiam fle noftram neglegentiam hujufcemodi mortiferis fubjaceant vitiis. Qubd Laid uxores fold causdfihotum babere debeant, & qubd conjugium à Deo eft inftitumm. GmkÜ. xXlII. Congeflimus etiam in opere Pint VL JA· ,·«·*· conventus noftri nonnulla alia capitula ad Laicorum fidelium obfervationem & Gdutem pertinentia, quorum hic omifcfl pro­ lixitate mentionem tantùm facimus « tcilicer qubd noffe eos oporteat conjugium à Deo effe conftitutum , βί qubd non fit MiM*»* caus^ luxurix, fed causi potiùs filiorum *44. appetendum, fle ut virginitas , ficut Doctores noftri tradunt, uTquè ad nuptias lit cuftodienda, fle ut uxores habentes ne3ue pellicem neque concubinam habere ebeant > quomoob etiam in caftitate uxo­ res fuas diligere, eifque, utpotè vafi infir­ miori , honorem debitum debeant impen­ dere; & qubd commixtio carnalis cum uxoribus gratia fieri debeat prolis, non voluptatis i & qualiter à coitu prxgnantium uxorum viris abftinendum fit,(nechon & qualiter menftruo tempore viris ab "Hecnoe uxoribus fuis abftinendum fit *, ) & qubd eitut in nifi causi fornicationis, ut Dominus ait, Concilio. nort fit uxor dimittenda, led potius fuftinenda> & qubd hi qui causi fornicationis dimtflis uxoribus fuis alias ducunt, Domi­ ni fententia adulteri effe notentur > five etiam qualiter incefta Chriftianis cavenda fint, fle qubd loca Deo dicata frequentiùs devotiùfque à fidelibus, ad Deum exoran­ dum fibique propitium faciendum , fint adeunda 1 & qubd in bafilicis Deo dicatis non fit fabulis otiofis, turpibufquc & obfccenis fermocinationibus, vacandum, & negotia fecularia publicaque placita ha­ benda» & qubd qui hxc in Ecdefiis Dei faciunt, majora fibi peccata accumulent. De jufto judicio judicando, & munerum acceptione cavenda. De falfo tcftimonio vitando, & de detrailione vitanda, nec­ non & de carteris qux longum eft dinume­ rare. Sunt etiam alia plura flagitia perneceffarib corrigenda, qux nos ideo nic infercre non neceffarium duximus, quoniam fatis evidenter in veftris Capitulis ea com · prehenfa efle fcimus, qux vos veftra auc­ toritate & Fidelium confultu per ftrvnuos Miflbs veftros corrigenda effe cenfuiftis. Hxc nos fideles fle devotilfimi famuli & 1146* CoaeiL oratores veftri, juxtà parvitatem fensûs noftri, prout brevitas temporis permifit, PariT. VT. ■a pta&t. fecundùm Gmftam ordinationem veftram, lib. j. de his qux ad noftram fle Confacerdotum fubjeAorumquc noftrorum correftionem & emendationem pertinere perfpeximus, necnon & de his qux populis neceffarib annuntianda & admonenda prxvidiinus , illud etiam quod veftrx pietati depofeendum' inodb judicavimus, pauca de multis qux: in noftris conventibus gefta funt ex­ cerpentes , in unum redigendo fuccinûè & ordinatim adnotavimus. Sed quam­ quam ordine prxpoftero de his qux prxmiffa funt, veftro ardcntiffmio defiderio priùs fatisfacere elegerimus, iilud tamen quod in capite priùs ponendum fuerat, & ad veftram fpecialiter perfonam minifteriumque pertinere cognovimus, nullatcnùs oblivioni tradidimys; fed potiùs veftrr faluti profpicientes, nonnulla capi­ tula neceffaria fideliter collegimus, fic vobis familiariter'admonitionis gratia por­ rigenda devovimus, ut apertè atque diftniftè infpiciendo , legendo & audiendo, veftra cognofccre poflit folertia de qui­ bus & pro quibus m memoratis conven­ tibus noftris, fecundùm virium poflibilitatem noftrarum, fideliter egerimus. De Regit vocabulo , & qualis ejfe debeat ipfe. XXIV. Ut quid Rex didus fit,-lfidorus in libro Sententiarur* feribit. Rex enim, inquit, à reftè agendo vocatur. Si enim piè & juftè fle mifericorditer agit, meritb Hex appellatur. Si his caruerit, non Rex, fed tyrannus eft. Antiqui autem,ut idem Ifidorus in libro Etymo­ logiarum feribit, omnes Reges Tyrannos vocabant. Sed poftei piè & juftè fle mi­ fericorditer regentes, Regis nint nomen adepti > impiè verô, injuftè, crudcliterque principantibus, non Regis, fed ty­ rannicum aptatum eft nomen. Undè &: beatus Gregorius ait in Moralibus: Pïrvs namque fandos proinde Reget vocari in fa­ cris eloquiis didicitqps, eb qubdredi agant, fenfufqueproprios bene regant, fif motus refjtentes fibi rationabili alfcretione compo­ nam. Recte igitur illi Reges vocanturt qui tam femetipjos quàmfubjedos bene regendo pacificare noverunt. Ad quid etiam conftitutus fit Imperator, Fulgentius in Libro dc veritate prxdeftinationis & gratix feribit; Clementiffimus quoquè Imperator non idee eft vas mifericordice praeparatum in gloria, quia apicem terreni principatu* accepit ,frd Ibid, lib j. c. 1. CoociL Acfiifgr. Π. tit. }. C. I. Cone. Mofunt. ·ηηο ϊίβ. c. »·. IM or. lib. j. Sentent, cap. 4». M. Giegor. lib. ji. Mo· «1. c. in 4. |>r deinde, fi evenerit ,ut nullo modo eam fubfiftere permittat, nec fpem delitefcendi five audaciam malè agendi cuiquam relinquat > fed fciant omnes quoniam fi ad ipfius notitiam pervenerit quippiam mali quod admiferint, nequa­ quam incorredum aut inultum remane­ • bit , fed juxtà fadi qualitatem erit & modus juftx corredionis. Undè oportet ut ipfe qui Judex eft Judicum, caufam pau­ perum ad fe ingredi faciat, &. diligenter 1148 inquirat, ne fortè illi qui ab eo conftitud func,& vicem ejus agere debent in populo, injuftè aut neglegenter pauperes oppreffiones pati permittant. Scire autem & unumquemque, cujuflibet fit ordinis, opor­ tet , quia ii de otiofo fermone Deo ratio­ nem redditurus eft, multo magis de minifterio fibi divinités commiflb. De minifterio autem Regis ita Job loquitur: Cùmque federem quafi Rex circumflante J<*· », exercitu, eram tamen maerentium. confola- u’ tor ; auris audiens beatificabat me , & oculus videns ufltmonium reddebat mihi qubd libe. raffcrnpauperem vociferantem, & pupillum cut non effet adjutor. BenediSio perituri fuper me veniebat, & cor vidua confidants fum. Juflùiâ indutus fum , & veflivit me ficut veflimento & diademate judicio meo. Oculusfui caco, & pes claudo. Pater eram pauperum, Urcaufam quam nefciebam, diUgenùfjimè invefligabam. Conterebam mo­ las iniqui, & de dentibus illius auferebam pradam. Salomon ait : Rex qui fedet in Prov. »0· folio judicii, dijjipat omne medum intuitu 11 ‘ fuo. Item idem in fibro Sapientiae : Diligite Sap. r. juflitiam, qui judicatis terram : fentite de Domino in bonitate, & in fimplicitate cor­ dis quarite illum. Item ibi : Audite ergl, ΛΛ e. Reges , &intelligjte; difeite, Judicesfinium *·k i. terra,prabeteaures, vos qui continetis mul­ titudines & placetis vobis in turbis natio­ num , quoniam data eft à Dominopoteflas vobis & virtus ab alti(limo , qui interrogabit opera veflra , & cogitationes Jcrutabttur t quoniam cùm effetis miniftri ejus, non re3è judicaflis, neque cuflodiflis legem juftitia, nequefecundùm voluntatem Deiambulaftis. Horrendi & citb apparebit vobis Dominus, quoniam judicium durijjimum in his qui prajunt,fiet. Exiguo enim conceditur mtfencordia i potentes autem potenter tormenta patientur. Non enim fubtrahet perfonam cujufquam Dominus, nec reverebitur cujuf­ quam magnitudinem, quoniam puflllum & magnum ipfefecit, & aqualiter pro omni­ bus cura eft illi. Extant & alia innumera fandarum Scripturarum teftimonia regio oüljI q nomini & officio convenientia» fuper qui- 4«f· bus colligendis veftrafanda devotio idcir­ co rm "num nobis ademit laborem, eb qubd divina gratia adeo tot virtutum prae­ rogativis veftrum repleverit animum, &C exornaverit dignitatem, ut non fit necefle Sacerdotibus Domini copiofioribus exem­ plis qualibet exageratione veftrum ani­ mum onerare. Quarè Deo omnipotenti gratias uberrimas ac multiplices referi­ mus. 1149 Additio fecunda. mus, qui ica vos pii religione, fimâi de­ votione , benigna humilitate, amore juftitix, operibus mifericordix, exterarumque fandarum virtutum perfc&ione fui gratuita pietate ditavit,ut mérité ab om­ nibus amandi & imitandi Geis. Vcrùm DtU. c. «t. qubd fi hxc vobis ccelitùs adtributa non fuiflent, cum temporali periculo propter auctoritatem minifterii noftri vos ad ea peragenda admonere, immb admonendo exigere à vobis quoquo modo debuera­ mus, vos è contra, propter divinum amo­ rem & honorem, & admonendo nos ad poeiora provocatis, & pium opportunumque adjutorium nobis ferre devotiflimè curatis. Proindè humillimis precibus fpcchlirer pietati veftrx fuggerimus ut bo­ num quod ccepiftis, Deo opitulante indefinenter perficere non gravemini, & in adimplendis operibus juftitix & pietatis ac mifericordix nullatenùs deficiatis t quo­ niam non inchoantibus, fed perficienti­ bus, praemium xternx vitx datur. Et juxtà MmL i·. Veritatis vocem : Quiperfeveraverit ufque in finem, hic falvus ent. Qubd in eligendi* & conftituendis Ecclefia ReRoribus, Regem magnam vigilantiam adhibere oporteat. n;o . fuerit, referunt nd te, & ipfiminora tantummodb judicent ,lev'ufique tibifit,partito in alios onere. Si hocfeceris, implebis im­ perium Domini, &pracepta ejuspoterisfuf centare. Unde & m libro Deuteronomii : D** s» Juduesjncfdicfitmagiftrosconftitues in om­ nibusportis tui* qua* Dominus Deu* tuus dedent tibi,perhngulas Tribu* tUa*, ut ju­ dicentpopulumjufiojudicio, nec in aliquam partem declinent. Item ii i : Dixique vobis in illo tempore : Non pojfumfolusfuftinfre vos , quoniam Dominus Deus vefier multi­ plicavit vos , & eftis hodie ficutftella cah plurima. Dominus Deuspatrumvtfirorum addat ad hunc numerum multa mtllia , & faciat vobis ficut locutus eft. Non valeofo­ lus veftra negotiafuftinere, &pondus Stjur­ gia. Date l vobis virosfapientes & gnaros, V quorum converfatioftt probata in Tribu­ bus veftris. Sed & in libro Paralipomenon Π. Fut ita legitur : Conftituitque RexJojaphat Ju- 'h dices terrain cunSis civitatibus Juda muni­ us per fingula loca. Etpracipiens Judici­ bus,Kidete, ait, quia facitis : non enim homini* exercetis judicium, fed Domini t & quodcunquejudicaveritis, in vos redun­ dabit. Sit umor Domini, vobifeum, & cum diligentia cunila facitet non enim eft apud Dominum Deum veftrum iniquitas , nec perfonarum acceptio, nec cupido munerum. CmcO. XXVI. Iterùm monendo magnitudini SbicXi* veftrx fuppliciter fuggerimus, ut deincLeiL A. ceps in bonis PaftoribusRe&oribufque in Ecclefiis Dei conftituendis magnum ftudipm atque folertiflimam adhibeatis cu- Rogamus etiam veftram pietatem propter gwK. anni ram : quia fi aliter fadum fuerit, & ordo divinam mifericordiam veftramque talu«st.c.). ecclefiafticus fuam non habebit dignita­ tem, ac totius populi utilitatem, necnon tem , & religio Chriftiana in multis labe­ & regni honorem atque ftabilitatem, ut factando damna detrimenti fui patietur, veftra pietas folertiflimam vigilantiam ad­ & animx veftrx, quod non optamus, pe­ hibeat quatenùs Confiliarii & dignitatis riculum generabitur. veftrx Miniftri, cuftodefque animx vef. De Abbadfiu conftituendis. trx & corporis, qui debent efle intrà reg­ 9*01. XXVII. Similiter depofeimus ut in num aliis decus & bonitatis exemplum , Abbatiflis conftituendis veftrum fpeciali- & in exteris nationibus bonx opinionis Comîl a- ter caveatis periculum, ficut vobis fxpè condimentum, caritatem, pacem, aeque ibid, eft admonitum, & per divinam <’audorita- concordiam, omni fimulatione & callidi­ ** tem crebriùs manifeftatum. tate poftpofica, ad invicem habeant ; ut De adjutoribus reipubhea & minifins fecundùm Dei voluntatem & veftram hoeligendis. neftatem, atque totius regni profectum, Λ· ΧΧνΠΙ. Sed & hoc obfecramus, ut communicer decertent, & veri vobis adju­ M. in eli$cndis adjutoribus veftris & reipubli- tores in omnibus concorditer exiftant· CmcJA- ex miniftris, qui vice veftrâ populum Dei T une etenim veri confiliarii verique ad j u^r.ibidk regere & gubernare atque judicare dttores veftri & totius regni fidubriter efle po­ bent, folertiflimam providentiam habea­ terunt, fi unanimes exciterintflc in invicem tis, femper illud attendentes quod in libro dilectionem habuerint. Decet qulppè ut ΕχοΑ i s. Exodi ad Moyfem dicitur : Pr ide,inquit, facra domus veftra eundis fpedabilis ap­ de omni populo viro* prudentes & timentes pareat & imitabilis exiftat, & fami fux Deum, m quibusfit veritas, & qui oderint bonx opinionis, five alios imperii veftri avaritiam,v conftuue ex eisTribuno* & Ccn- fubjedos, five exteras nationes, abundanTom. I. Dddd *nyi Additio fecuncja. tiflimè perfundat. Ubi igitur omnesdiflentiones & difcordix dinmendx, 8c omnis malitia imperiali audoritate eft compri­ menda, necefle eft ut quod in aliis corri­ gere decernit, in ea minimè reperiatur Nam & hoc humiliter obfecrando admo­ nemus , uc liberos veftros , quos vobis divina pietas largiri voluit, in umore Dei jugiter diligenterque erudiatis , ficuti & facitis, & uc in mutux diledionis caritate, & fraternitatis amore atque unanimitatis concordia, vicidim confiftant, feduld pacernâque admonitione infiftatis i fic ne in­ ficitis adibus Creatoris fui ofltnfam incur­ rant , providi folertique circumfpedione nihilominùs invigiletis i attendentes bea­ tum Job, cujus ftudium, ut beatus Gre­ gorius in Moralibus Libris fcriptic, circi filios erudiendos cale extitit, ut non folùm cos exteriùs perfedos opere & fermone efficeret, verum etiam eorum corda fâcrificii oblatione mundaret. Attendite etiam & David inftruentem Salomonem filium fuum, de quo in primo libro Malachim HL&g. «. legitur : Ego, inquit, ingredior viam uni- LP*r*!.i». verfa terra. Confortare, & efto vir fortit, & obferva cuftoaias Domini Dei tui , ut ambules in viis ejus, & cuftodias ceremo* nias ejus & judicia ejus, & pracepta & ufiimonia , ficut feriptum eft in lege Moyfi. £c In ybro Paralipomenon : Tu autem, Salomon fili mi, Jcito Deum patris tui, & fervi ei corde perfecto & animo volunta­ rio. Attendite etiam Tobi, de quo legitur qubd ciim fadus effet vir, accepit uxo­ rem Annam ex tribu fua, & genuit ex ea filium, nomen fuum imponens ei, quem ab infantia timere Deum docuit, & abfti­ nere ab omni peccato. Item idem alloquens eundem filium fuum : Omnibus , T*K 4. inquit, diebus vita tua habeto Deum in mente, & cave ne aliquando peccato confentias, & praetermittas pracepta Dei noftri. Exfubftantia tua fac eleemofynam, & noli avertere faciem tuam ab ullo paupere : ita enim fiet ut nec à te avertatur facies Do­ mini. Quomodb potueris, ita efto mifericors. Et extera. Item paulo poft : Attende tibi, fili, ab omni fornicatione, & prater uxorem tuam nequaquam patiaris crimen fcire. Superbiam nunquam in tuo fenfu aut in corde dominari permittas : ex ipfa enim ini­ tiumJumpfit omnisperditio. Et idem, nor poft multa : Confihum femper à fapiem perquire, omni tempore beneaic Deo, Stpete ab eo ut vias tuas dirigat, & omnia confilio IW. c. *♦· in ipfo permaneant. Item idem : Audite ergb > fiii1 mei , patrem veftrum i fervite nyi Domine in veritate, & inquirite utfacia· tis qua funt placita illi } & filiis veftris mandate ut faciantjuftitias & eleemofynas, & utfint memores Dei, & benedicant tum * D«·, * in omni tempore in veritate & in tota ^C·*8**virtutefua. His omnibus prxlibatis , notef- py, No- cimus vobis quôd ea qux in Capitulis vcf- » ^L·· tris nobis tradanda commitiftis, fcilicet *·* quid i Principibus & reliquo populo, vel ica uc divina audoricas doceat aut aliter teneatur, vcl quid indè ex pane aut ex toco dimifliim tic uc non teneatur, fatemur quia in his Capitulis qux fuperiùs conci· nentur, necnon & in his qux prxfenci anno confcribi, & per Miflbs veftros ob vitia comprimenda per Imperium veftrum direxiftis, mulca aemonftraca funt qux à Palloribus Ecclefiarum, & À Principi­ bus & i reliquo populo , hadenûs negleda exciteront, & aliter quàm divina audoritas fe habeat, in his eos egifle & agere novimus. Sed fi hxc noftra facerdocalis admonitio effedum , Deo ope­ rante , per veftrum bonum ftudium ab­ hinc oocinueric , credimus qubd multa qux à mulus aliter quim divina audo­ ritas fe habeat, dimifla funt , qux non tenebant, corrigentur. Nam & illud quod in eifdem Capitulis continetur, ut mamfeftum fieret qux caufx id effecerint ut Sa­ cerdotes & Principes à redo tramite deviaffenc , exceptis prxmiflis Capitulis in quibus, ficut diximus, multa negjigebantur, fpecialiter tamen unum obftaculum ex mulco tempore jam inoleviiTe cognovi­ mus > id eft, quia & principalis poteftas, divertis occationibus intervenientibus, fecù£quàm audoricas divina fe habeat, in caufasecclefiafticas profilierit, & Sacerdo­ tes partim negligent, parum ignorantia, in cupiditate, in fecularibus negotiis &follicitudinibus ultri quim debuerant fe oc­ cupaverint , & hic occatione aliter quim divina auctoritas doceat, in utraqne parte adum exticiflè dubium non eft. Sed quia, Deo miferante, àprogenitoribus & geni­ tore veftro & i vobis multa correda gra­ tulamur , fi ea qux admonemusprofperum fucceffum habuerint, credimus quod ad perfedionis ftatum veftra intentio noftraque devotio, Deo coopérante, pervenire fodit. Veruntamen quia novimus ftatum ujus regni fub tali conditione 8c tenore crevifle atque ditatarum eflè, & i prudentiffimis fanâifque prxdeceffbribus veftris, five fcilicec ab Epifcopis, five i Principi­ bus, hanc caufam ex coco correftam non fuifle propter hxc qux fuo tempore dici un nj4 Additio tertia. pofiunr, & pondus canae confidcrationis parvitatis noftne vires exceffit, quoniam nec ocium ncc ipadum temporis, nec plenitudinem Comaccrdocnm noftrorum , ficut ipfenecefitaexpofcebat,.habuimus, ideb haec congreenciori & aptiori tempo­ ri, vkl comite, fi Deus ita annuerit, trac­ tanda ac confidcranda diftubmus, quo­ niam tantae confideratkmb perfodio indi­ get affenfu & adjutorio Principum, & mul­ titudine atque devotione nccnondc ftudio Sacerdotum, & obediencÜ vel concordi! populi, & congruendi lod tcmporifquc fbatio. Porrbdcepifcopali libertate, quam Deo annuente veftroque adminiculo fuffragante adiptfiH ad Dei fervitium per­ tegendam cupimus, fuo in tempore vobis dicenda atque vobifcum conferenda refervavimus , quatenus ita fit uc & no&necipfos fidvare, populoque nobis fubjeôo militer prodefle, atque pro vobis 8c ftabiIkace imperii veftri ubenùs valeamus exo­ rare, 8c de veftrtsobfoquas& regni adju­ torio foiathim debitum minimi fubtraha- ' cur, fodjfipoffibile foerit, potita augeatur. e9BSE9BB99ESHSEBK9EE9E99EB9E9B9aBB9E99SS99BB9B9S9S9 ADDITIO TERTIA. Hæc Capitula propriè funt ad Epifcopos vel ad Ordines quoique ecclefiafticos pertinentia; quæ non fblum obfervare, fed etiam libi lùbjeâis vel commiffis facienda perdocere debent. ORDO CAPITULORUM t, E) E rebus Ecclefia. 11. Qubd lex Imperatorum non fit fupra Ut EpifcopipereleRionemcleribfpopuli legem Dei. vitet merito &fuùaùe eligantur. ij. De confefiione peccatorum in oratione Deo cotidie agenda. j. De cuoucejnftffiMt d multis detur* 30. Qubdfoiritalis examinet omnia, & ipfe p**· *. Qubd Epifcopi tn Longobardis pofiti ab d nmli examinetur. eisfnof ordinabant,funeout & mu­ 31. Ut temporcmtnftnto ab uxoribus abftinera exigerefolerent. nemur. f. De capitulis quse Je inceftis nuptiis & 32. De his am ergà Epifcoposvelergà Azo­ res Ecclefin aliquam querelamjuftam aliis catfis egenJa efient. habuerint. 6. De caufa Monachorum, quibus eligendi fibiAbbams licentia datafit exfe ipfis. 33. Depoteftateligandi atque fobendi con· 7. De bis qui dproprio Epifcopo non acci­ . cefa Smerdmibus à Chrifto. piunt chrijma. 34. Utrrmbyteri quifinepreeeepeoEpifco porum ad externas Ecclefias tranfie8. £qt nullus nifi juftojudicio expolietur. 9. De eo qui poft veritatem repertam alirint, d communionefifpendantur. quid deinceps difeutit. oq. De eo quifibi Judium contrariumfm. 10. Decaufisqua in lege non continentur,b fmù. Judicibus ecdefiafticis minimi judi­ ad. De pace & concordia & unanimitate. candis. 37. Depoteftate Epifcoporum pro rebus ec· 11. De converfationeoccufati vel accufatoris. clefiafiicis, ac de convenientia Epifco­ porum cum Laicis. 1 2. De his qui Chriftiani nominis honorem nt.De injuriaEpifcopi & letaniafubverfa, neglexerunt. ' ij. Ut oblationes in domibus ab Epifeopis 3> De decimis. vel Presbyteris non fiant. 30. Ut Ecclefisepaeem habeant. i*. Qubd poftmiore pa&o omne paRumdif- 31. Deitufitte Epi" 32. Iterim depact E folvatur. 1 q. De accufatoribus de inimici domopro- 33. De beneficiis Ec 34. De ordinibus faens. Jcunuiud. id. De fratrumprovlfiene,neinrationabi- 3f. De oblatione & pace in Ecclefiafacien­ da. literfiat. 17. De Clericis qui in feditione arma vo­ 3^. Ut malum ebrietatis omninb vitetur. lentesfumpjerunt. 37. Dc multitudine Clericorum. 3. Dddd ij njj Additio tertia 38. Defpiritualibus filiolis. ?9- Ut canticum luxuriofum circi Ecdefias deferatur. 40. Qualesfint Clerici. 11. De Epifcopis & Abbatibus, ut ante fe joca turpia fieri non permittant χ2. 4Î. 44. De jufiis judiciis ab Epifcopis agen­ dis. De Clericis qui de Ecclefia defifiunt. De Monachorum & Canonicorum mili­ tia cum confilio utiliter implenda. 4J. Ÿiduas indelictis non oportere vivere. ^6. Ut Clerici non habeant acliones fecula- res. 47· De eo qui contra canonicafiatuta egerit. 48· De eo qui res Ecclefix perfalfam pre­ cariam vel fraudem aaipifcitur. 19· Qubd antiquus mos poenitendi., quijux­ ta canonicam auSoritatem agendus efi, jam ab ufu recefierit. f o. De Clerico ad tutelam vocato. V *· De Ecclefiis'tn rebuspropriis confiitutis & inter heredes divifis. 7©. De loc'ts in quibus Miffa celebranda funt. 7«. Delus qua ad aurium & oculorumper­ tinent oblectamentum, quaque Sacer­ dotes vitare debent. 72. De Ecclefia xdificanda. 7].Ut Sacerdotes ά ludisJecularibusfe ca­ veant. 74. De Presbyteris (f Diaconibus, ut Epif­ coporum fuorum in bonis operibus vcfi tigia felientur. 7 f. De eo qui in domo fua oratoriumfecerit. η6. Quantam curam Epifcopi circa indigas habeant. Tj. De erogatione Epifcopi in pauperibus & familia Ecclefix. 78. De Diaconiffia. 19- De Presbytero non ordinando anti legi­ timum tempus. 80. De Epifcopis, qualiterparochias fuas . diligenterperscrutentur. 81. 93. De Clericis ad tabulas ludentibus. J 4. De his qui fervorum matrimonia diri­ 5 ;. 5 6. 97· 5 8. munt De his qui pleniter peccata non confi­ tentur. De fanclis Ecclefiis. De his quifolummoJb confiteri Deopec­ cata debere dicunt. Qubd perfonarum acceptio in omnibus cavenda fit judiciis. rum difpenfentur. 83. Ne quilibet Presbyter de titulo minore ad majorem tranfeat. 84. De blafphemia in Deum. 8;. De viduis juvenibus, ne citb velentur. Epifcopis fuis confentiant, ipfique eos honorifici re­ cipiant. 87. De herede,fi quippiam difpofitione non implet. 86. Ut Comites & Judices 88. Ut Comites & Judices viles perfonas non admittant ad tefiimonium. 9. Ut nullus Chrifiianus munera exigat pro quolibet placito. 8 99. De Monachis & Sanctimonialibus. 60. Quod multi in poenitentia deliciis indul- Rean·'· 90. De rebus qua raganis non conceduntur. 91. De placitisfecutaribus , ne in Ecclefia 61. De his qui ex induflriapeccant. 62. De Monacho qui monafieriumfuum di­ De religiofa muliere decepta. 82. Ut decima femper confulto Epifcopo­ V 2. De his qui bis aut ter ab Epifcopis con­ firmantur , ignorantibus tamen eifdem Epifcopis. π;<5 fiant. 92. De incefiuofis,parricidis , atque homi­ cidis. em fint. 63. Qubd poenitentiafecundùm Canonum fiatuta agi debeat. 93. De magicis anibus & incantationibus. 94. Ne nomen Dei in vanum jurando ajfu- 64. Quod quidam Presbyteris abfque confenfu Epifcoporum Ecdefias dent vel 9 ;. De Laids, ne munera d Presbyteris exi­ auferant. 6$. De Scottis, quife Epifcopos ejfe dicunt, & quofdam abfque licentia dominorum fuorum ordinant. 66. De Monachis laids. 6η. De his qui in Caena Domini Euchariftiam neglegunt. 68. Quod infirmi & xgroti oleo benedicto perunguendi fint. 69. De fponjo velfponfa in mqnaflerio ingrefa. matur. gant. 96. De pace & concordia. 9η. De Comitibus & Judicibus, ut obedientes fint fuo Epifcopo. 98. Ut Epifcopi femel in anno parochias fuas circumeant. 99. De chrifmate à Presbyteris cufiodiendo fub figillo. 100. De his qui beneficium habent de rebus Ecclefia. 101. De eo qui infamisfurto efficitur. Additio tertia u;7 102. De eo qui abfens fuerit minimi dam­ nando. 103. De omnibus poffejjionibus à precep­ tors poffeffbri reddendis. 104. De inceftis , qubd non fint legitimi heredes. 10$. Ut liceat litigatori vitiatam caufam appellationis remedioJublevare. 106. De oratione obedicntis. 107. Ut unaquaque provincia à Judicibus propriis judicetur. 108. Qubd unumquemquejuftè &piè vivere oporteat. 109. Degrafia prolatore , ut eam adfirmet. 110. Quod Sacerdos in habitu religionis perfiftere debeat. m.Decoquicaufamhabuerit, ut à pro­ priis Judicibus judicetur. 112. De. Canonicis Clericis qui in civitati­ bus vel in monafteriis degunt. 11 f8 11 j. De communicatione Ecclefia nihil habentibus. cum 114. De hie qui fua poffidcnt t & fibi ali­ quid dari volunt. iif. De damnatis nuptiis. 11 tf. Ne proprius filius de baptifmo fufcipiatur. 117. DefubintroducUs mulieribus. 118. Iterum de pace Ecclefiarum. 1 ip. De fugitivis Clericis. 1 20. Quidfint letania. 121. De Clericis injuftè ton/oratis.. 122. De eo quid fit relinquere mundum. 123. Quodinceftum committit qui fe confiant guinea fua ufque affinitatis lineam conjungit. 124. Ut inceni t quandiù in fcelere manent, nonfidelium Chriftianorumfedtanttim aut Gentilium aut Catechumenorum vel Energumenorum locum teneant. Incipiunt suprascripta Capitula st iorum textus. De rebus Ecclefia. u 1A iiud fandorum Patrum traditionem novimus res Eccle­ fix vota efle fidelium, pretia peccatorum, & patrimonia pauperum, cui non folùm habita confervare, verùm etiam mula, Deo opitulante, conferre optamus j ra­ men ut ab ecclefiafticis de non dividendis rebus ullius Ecclefix fufpicionem dudum conceptam penitùs amoveremus, ftatuimus ut neque noftris, neque filiorum Sc Deo difpenlante fucceflorum noftrorum temportDus, qui noftram vel progenito­ rum noftrorum voluntatem vel exemplum imitari voluerint, nullam penitùs divifionem aut jaduram patiantur. Ut Epifcopi per electionem cleri & populi Kuc?7^ J’ vita merito & fapientia eligantur. II. Sacrorum canonum non ignari, ut Ibid. c. 78. in Dei nomine fanda Ecclefia fuo liberiùs potiretur honore, adfenfum ordini eccleliaftico prxbuimus ut fcilicet Epifcopi , per eledionem cleri &. populi fecundum itatuta canonum de propria dicccefi , re­ mota perfonarum fic munerum acceptio­ ne , ob vitx meritum fic fapientiz donum, eligannir, ut exemplo fic verbo fibi fubjedis ufquequaquèprodefle valeant. De Canonicaprofejfioncà mullis deturpata. ïbij. c. 79. III· Quia vero Canonica profeflio à multis, partimignorantia, partim defidià, dehoncftabatnr, operxpretium duximus, Deo annuente, apud facruihConventum ut ex didis landorum Patrum, velut ex diverlis praus, quofdam vernantes flufcu- .. ■ t 1os carpendo, tradando in unam regulam Canonicorum & Canonicarum congere­ re , fic Canonicis vel Sandimonialibus fervandam contradere, ut per eam Canoni­ cus ordo abfque ambiguitate poffit fervari. Et quoniam illam lacer Conventus ita etiam laudibus extulit, ut ufque ad unum iota obfervandam percenferet, (latuimus ut ab omnibus in eadem profcflione de­ gentibus indubitanter teneatur, & modis omnibus live à Canonicis five ÀSandimonialibus canonicè degentibus deinceps obfervetur. Sed & de Ecclefiarum hono­ re , quomodô, Deo adjuvante, quantùm in nobis eft, vigeat, fimiliter in footer adnotatis capitubs infertum efle dinofeitur. Quod Epifcopi in Longobardiapofiti ab eis quos ordinabant tfacramènta & munera exigere folerent. IV. Dc Epifcopis verb in Longobardia I&A c. st. con ft itu tis, qui ab his quos ordinabant fa­ cramenta & munera, contrà divinam Sc canonicam audoritatem, accipere vel exi­ gere foliti erant, modis omnibus inhibitum eft ne ulteriùs liat, quia, juxtà lac ros Canones, uterque à gradu proprio alia facientes deici debent. De capitulis qua de inceftis nuptiis & aliis caufis agenda effent. V. Nonniilla vero capitula, ficut de Ibid. ιολ· inceftis nuptiis, nccnon&deEcclefiisquæ inter coheredes dividuntur, fic tali occafione proprio honore carent, five de his Ecclefiis qux nimium rebus propriis funt adtenuatx , vcl certe de his rebus qux Additio tertia. ' 1160 nuper neceffitate compellente à nonnullis De bis qui Chrifiiani nominis honorem Ecclefiis funt ablatae, & fi qua funt alia, neglexerunt. five in ecclefiafticis five in publicis rebus» XH. Ut accufandi vel teftificandi liemendatione digna, quae temporis brevi· centia denegetur ms qui Chriftianx reli­ tare efficere nequimus, in tantum difib- gionis & nominis dignitatem neglexerint. xendum illud dignum judicavimus donec ; Domino favente, confulto fidelium facul· Ut oblationes in domibus ab Epifcopis vel Presbyteris non fiant. tas nobis id efficiendi ab eo tribuatur. In· venta verb, ut Deo opitulante efie&um XIII. Qubd non oporteat in domibus obtineant per tempora, hic inferenda cen- oblationes celebrari ab Epifcopis vel â fuimus. Preibyteris. De caufa Monachorum , quibus eligendifibi Abbates licentia datafit ex fe ipfis. or· Regino,lib. i.c Burchard, lib. 3. c. ia. I* VI. Monachorum uquidem caufam 1*o,pu. j.c.8j. Ifei.c.81. obiterf Deo opitulante, ex parte difpoGratian, dift. 1. de Cauiccr. c. 1. TaSffMca/Mh iucrimus, & quomodo conftitutum fuerit, Qubd pofteriore pa&o omne pa&um ex fe ipfis fibi eligendi Abbatis licentiam diffblvatur, dederimus , & qualiter Deo opitulante XIV. Omne pa&um pofteriori diflblquieti vivere, propofitumque fuum indefefsd cuftodfre valeant, ordinaverimus, in vltur pa&o. Homo verb liber ftatum ΰί.,-«as. alia fchedula diligenter adnocari fecimus, fuum & pejorare & immeliorare poteft. >· «*· >*· & ut apud fucceflores noftros ratum foret Fide fuprà , lib. cap. 3 3 y. & inviolabiliter confcrvarctur,confirma­ De accufatoribus de inimici domo vimus. ., prodeuntibus. De lus qui à proprio Epifcopo non ’’ , ,r XV. Accufatoribus de inimici domo accipiunt chrijmt cA/ÿim. \ prodcundbm m eft credendum. BorcbuJ. VII. Si quis ‘ illo novo quod proprii Epifcopi largitione Gracùb. j.c. j. Mtiftttrilih i.Z»«T vel conceffione accipit, baptizare , nifi De fratnunprovifione, ne inrattonaGm»», praeoccupante morte, tentaverit, pro te· biliter fiat. * meritatis aufu ipfe in fe fur damnationis tn.sifoù protulifle fententiam manifeftatur. XVI. Ita confulendum eft fratri but, S» sii·. Ut nullus nifi iufio judicio expolietur. ut non videamur deftruere quod aedifica· VIH. Non efl privilegium quo fpoliari tum eft : fi enim quod aedificavi deftruo, poflit jam nudatus. Ideb, nifi jufto judicio praevaricatorem me ipfe conftituo. decernente , nullus expolietur. CapicuW. JuL L in cp. ». ad Oriental. c. 8. Concil- Ro?·£? pertam aliquid ulteriùs difeutit, mendaXVIII. Lex Imperatorum non eft fupra cium quxnt. Idcircb ab omnibus cautè Legem Dei, fed fubtùs. bu». agendum eft. De caufis qua Lege non continentur à Judi­ cibus ecclefiafticis minimè judicandis. Nicol. I. ep. *3 Eptfcop·* Concil. ShraaccU Burchard, lib. n.c. io. 1»·, par. 4. c. 8» ; & pat. r C. Gratina. dift. to. f. i. Z*■*». XX Spiritalis judicat omnia s ipfe au* *** tern à nemine judicatur. Ut tuum nttnfin» tb uxoribus abftuuatur. XXI. Qubd tempore menftruo omninb ab uxoribus fit abiunendum. De his qui ergb Epifcopo* vel ergi A&tres Ecclefix aliquam querelam juftam ha­ buerint. u6i Depoteftate Epifcoporum pro rebus eccleJufticu, ac Je convenientia Epifcoporum cum Leucis. XXVII. Ut Epifcopi poceftatem h*· beant res ecdefiafttcaspraevidere, regere, ii*. * & gubernare, atque dilpenlare fecundùm Canonum au&ontatem. Volumus ut & Laid in eorum minifterio obediant Epifco­ pis ad regendas Ecclefias Dei , viduas Ac orphanos defenfimdoa , & ut obedientes fint eis ad eorum Chriftianitatem fervandam. Et Epifcopi confentientes fint Co­ mitibus & Judicibus ad mftidas faciendas. Et ut nullatenùs per aliquorum menda­ cium, vel falfum teftimonium, neque per perjurium, aut per praemium, lex jufta in aliquo depravetur. BU.EM. XXII. Si qui ergi Epifcopum vel “*■ J’°* AftoresEcdefis quamlibet querelam ha­ bere iuftam fe crediderint, non Primates aut alios adeant Judices priufquâm ipfos conveniant familiariter, non femel, fed firpiffimè, ut ab eis aut fuam juftitiamaut De injuria Epifcopi & letanta fubverfa. juftam recipiant exeufittionem. Si autem XXVIII. Si quis Epifcopo vel aliis fecùs egerint, ab ipfis & ab aliis commu­ nione priventur, tanquam Apoftolorura Miniftris intri Ecclefiam injuriam fecerit, Patrumque aliorum contemptores , de jubemus eum tormentis fubjeâuni in exiquibus ait Propheta: Erunt quafinonfint, lio mori. Sed & fi ipfa fanda oratoria vel v peribunt vin qui contradicunt vobis. divina minifteria conturbaverit, vel letaDe potefiate ligandi atquefolvendi conceffa niam everterit,capitali periculo fubjaceat. Sacerdotibus à Chriflo. Sin autem contumeliam tantùm fecerit, XXIII. Qubdnofle oporteatLaicos tormentis & exilio tradatur. De decimis. Sacerdoribusligandi atque folvendi poteftatem à Domino efle collatam, & qubd XXIX Admonemus atque praecipimus eorum monitis parere, atque excommuni­ ut decima Deo omninb dari non neglecationi humiliter fubcumbere debeant. gatur, quam Deus ipfe fibi dari conftituit, quia timendum eft utquifquis Deo fuum debitum abftrahit, ne fbrtè Deus communione Jufpendantur. Î>er peccatum fuum auferat ei neceflària lUd- lib. «. XXIV. Preibyteri qui fine iuflione ua. ***··’· proprii Epifcopi de Ecdefiis ad alias Ec- clefias migraverint, tamdiu à communio­ ne habeantur alieni, quandiu ad eafdem redierint Ecclefias in quibus pritnitùs funt inftituti. De eo qui fibi Judicem contrarium fenferit. lULBLy. XXV. Si quis Judicem pro quibuf°£o*4°' cunque caufis adverfum fibi fenferit, aut habuerit fbrtè fufpedum, vocem appel­ lationis exhibeat. Vide infrà , Addit. IV. cap. 18. De pace & concordia & unanimitate. XaVI. Ut pax & concordia fit atque un*dmitas in populo Chriftiano. Quia xaM^anai unum Deum patrem habemus in crelis, Sapri, Kk & unam matrem Ecclefiam, unam fidem, unum baptifinum, ideb in una pace & in unanimitate concorditer vivere debe­ mus , fi ad unam veram hereditatem regni ccdeftis cupimus pervenire i quia non eft diflcnfionts Deus, fed pacis, ut ■buh. i. ipfe ait : Beati pacifici , quoniam filii Dei vocabuntur. •»j. f. f. &#·».«» »e«ff m*. **>·u °' Cmc Me­ Ut Ecclefix pacem habeant. XXX. Reum confugientem ad Eo clefiam nemo extrahere audeat, neque indè donare ad pœnam vel ad mortem, ut honor Dei & Sanctorum ejus confervetur. Sed Redores Ecclefiarum pacem & vitam ac membra ei obtinere ftudeant. Tamen légitimé componant quod iniquè fecerit. Capital*. Bk f.op. W· ~-r—- De inteftato Epifcopo. XXXI. Si qùicunquc ex gradu ecclefiaftico fine teftamento & fine cognitione difceflerit, hereditas ejus ad Ecclefiam ubi fervi vit devolvamur. Similiter dc Sanc­ timonialibus Iterùm de pace Ecclefiarum. XXX11. Praecipimus ut in Ecdefiis C*pWm. aut m domibus Ecclefiarum, vel atriis, placita fecularia minimè fiant. Capital* Hervfi, c. 10«. Caeal, Magum, an. ISI. c. *i. De beneficiis eçclefiafticis. X X X111. Quiconque beneficium lW.ci ji. Il6j Additio tertia. C00C.M·. ecclcfiafticum habent, adne&a Ecclefix |uu.'U>n. reiiauranJa vel jpfas Ecclefias emendan‘°’ dasomninbadjuvent, & nonam & deci­ K \ mam reddant Vide infrà , cap. too.. De ordinibus fiaens. Fî/,roprâ, XXXIV. Lector, Subdiaconus, Diar»»/' ** conus » Preib)ter, fi clericauL honorem contempferint, curiali conditioni cum fuis facultatibus fubiciantur. De oblatione & pace in Ecclefia facienda. ^CapimUr. XXXV. Oblationem quoquè ôc pacem κ ». ap. E. v XXXVIII. Prxcipimus ut unulquif«pque comparer vel proximi fpiritalcs filio­ los fuos catholicè inftruant. Ut canticum luxutdofium circà Ecclefias deferatur. 1W£c. XXXIX. Canticum turpe atque luxuriofum circi Ecclefias agere omninb contradicimus: quodubique vitandum eft. Quales fint Clerici. nâd.lib.4. XL. Nemo fiat Clericus nifi qui boαρ· ii*, aum teftimonium habet, dc litteratus eft. Conci!. De Epifcopis & Abbatibus , ut antè fie Rem 11. c. joca turpia fieri non permittant. 17C»prtuh XJLL Ut Epifcopi & Abbates antè fe Hmrdi, c. joca turpia facere non permittant i fed Burchard. PauPercs & indigentes fecum ad menfam lib. «.c.,». nabeant, & lectio divina ibi perfonet, & Iro, pu. fumant cibum cum benedictione & laude 7. c. 110. jjçj, fecundùm Apoftolum : Sive mandu-• l. Cor. 10. catis , five bibitis, omnia in -laudem Deit facite. De jufiis judiciis ab Epifcopis agendis. Condi. XLII. Ut Epifcopi Judices judiciai Ree. Π. c. jufta diicernant i quia tunc quxdam modb» * Burchard. iadicanda, quxdam Dei judicio refervan-• Ub.tc.40. da. Scriptum eft enim : Nolite judicare an- l. Cor. 4. tempus, quoadufiquè veniat Dominus,, qui & inlumuiabit abfcondita tenebrarum t> & manifefiabit confilia cordium. Et tunc laus erit unicuique à Deo. Ec illud memo­ Matdkt. res fine : In quo enim judicio judicaveritis t judicabitur de vobis. De Clericis qui de Ecclefia defifiunt. XLIÎI. Clericis dc Ecclefia defiften- Sapri, Gk cibus, & aliis in loco revocatis, G redie­ rint difceifi, nil eis prxftetur. Hoc verb quod difcedences reliquerunt, non in ufu Re&orum, fed (accedentibus cedat. De Monachorum & Canonicorum militia cum confilio utiliter implenda. XLIV. Ut Monachi & Canonici pleni- ,<2jtB*c. ter confilium habeant qualiter Deo mili- 1Jt tare , animafque eorum meliùs valeant cuftodire ; nec propter aliquam neceflitatem occafionem quxrant vagandi, & inter ipfos propter hoc locus tentandi detur Diabolo. Viduas in deliciis non oportere vivere. XLV. Ut viduat non fint in deliciis, fed fecundùm Apoftolutn fub potcftate Epif-* copi vivant, ficuci decet. Coocil. Rem. 11. cap. 3 4 Burchard. lib. t. c. 40. Iro,par. 7.C.5S. Ut Clerici non habeant actiones fieculares. XLV I. Clericus vel Monachus, neque ru* fopei exactor publicarum rerum, neque con- **· <· “Fdu dor, aut veûigalium vel curationis do- j*kL a5 mûs, vel procurator litis, vel fidcjuflbr in teccff. no*, talibus caufis fiat. 1» j· «. »De eo qui contrà canonicaftatuta egerit. X L V11. Si quis contrà hxc ftatuta iih. fecerit, fi Epifcopus eft, omnes res ejus «.mmex quacunque caufa vel perfona, five antè epifeopatum, five pofteà ad eum pervenerint, Ecclefix fux eas vindicare (ancimus. Si vero Clerici ibi hoc fecerint, poenam pecuniarum, quam Epifcopus exit timavent exigere, Ecclefix vindicandam. Hi verb quiadiones fuas eiscommifcrunt, vel fidejuflbres eos pro fupradiâis caufis acceperunt, nullam contra Ecclefiam vel ·> c qdminiftratores ejus, vel adversùs ipias perfonas quos crediderunt, habeant ac­ tionem. Si verb quis eos pro publico debito vel exa&one crediderit, vel fidejuffores jjeceperit, de fubftantia fifei debitum compellatur exfolvere. De eo quires Ecclefiee perfolfiam precariam vel fraudem adipifcuur. XLVIII. Ut fi quiflibee hominum Cudi. res Ecclefix per mendacia vel mala inge- ®em* “· nia in precariam fibi adquirere & habere 5T’ voluerit, & poft faâas precarias eadem mendacia ad aurescjufdemReÂoris Eccle­ fix ni; Additio tertia fix delata fuerint, ipfa Ecclefia res fuas, qux ei mendaciter abftradx fuerunt, ple­ niter abfque ullius contradidione omni­ modis recipiat. Ille vero qui res fuas per eadem mendacia , propter cupiditatem ipfi.us prxearix, eidem Ecclefix tradidit, limili modo in fuam recipiat domina­ tionem. Quod antiquus mospanitendi, quijuxtàca· nonicam auctoritatem agendus eft,jam ab ufu recefferit. ConciL XL Ia. Alodus poenitentiam agere C^W-U. juxtà antiquam Canonum inftitutionein in plerifque locis ab ufu recellit, êc neque excommunicandi neque reconciliandi an­ tiqui mo ordo fervatur » ut à Domino Imperatore impetretur adjutorium qua­ liter, fi quis publice peccat,publica mul­ tetur poenitentia, ut fecundùm ordinem Canonum pro merito fuo quis excommu­ nicetur & reconcilietur. De Clerico ad tutelam vocato. L. Si Epifcopus, Preibyter, Diaconus, Subdiaconus ad tutelam vel curationem vocentur, tantuin munus adminiftrationis in hoc conceditur fufeipere i fi tamen intrà quatuor menfes per competentem Judicem in feriptis manifeftaverir quôd hujufmodi munus fuà fponte recepit. Et tunc circà aliam tutelam prxjudicium non patiatur. De Ecclefiis in rebus propriis confiitutis & inter heredes divifis. LI. Perlatum ad nos ell quod inter he­ ConciL CoWoo.lL redes Ecclefix in rebus propriis conftituc. »*. BurebarL tx dividantur , & tanta per eandem divie».JC.4i. fionem fimultas oriatur, ut unius altaris Ivo . par. Jiuatuor partes fiant, fingulx partes ingulos habeant Prefbyteros : quod fine dilcordia & fimultate nullo modo geri poteft. Undè nobis vifiyn eft qiiod hujufccmodi Ecclefix inter heredes dividi non debeant. Et fi in contentionem venerint, & firaultates inter eos farrexerinr , per quas Sacerdos fuo ibi officio fungi non poffit , prxeipiatur ab Epifcopo civitatis ut nullo modo ibi Miflarum folemnia ce­ lebrentur donec illi ad concordiam re­ deant, &.pari voto atque confilio Ecclefia illa Sacerdotem canonicé habeat, qui li­ béré fuum minifterium ibi peragere poffit. Concil. De his qui bis aut ter ab Epifcopis confir­ mantur, ignorantibus tamen eifdem Epif­ copis.. L11. Didum nobis eft quod quidam de plebe bis aut ter ab Epifcopis, igno­ B«ucbar& rantibus tamen eifdem Epifcopis, confir- CaWoa.lL I Tom. /. 1166* meneur. Undè nobis vifum ell eandem confirmationem, lieue nec baptifinum , iterari minime debere » quia hosqui bis vel amplias baptizantur aue confirmantur , Coefecr. c. 8. Dt&u» non fcculo , fed foli Domino fub habitu regulari vel clericali religiohflîmè famu­ lari decretum ell. De Clericis ad tabulas ludentibus. LUI. Si quis Clericus ad tabulas Iu- Juliae. Aa dat, vel fpedaculis adeendat, per tres an- ***’ nos a facro minillerio prohibeatur. Ec fi dignam pœnicentiam fecerit , reconci­ lietur. Condl. De his qui fervorum matrimonia dirimunt. Cabilou IL LIV. Didum ell nobis quôd quidam legitima fervorum matrimonia potellativâ quadam prxfumptionc dirimant, non adtendentes illud evangelicum : Quod Deus conjunxit, homo non feparet. Unde nobis vifum ell uc conjugia fervorum non dirimantur, etiamfi diverfos dominos ha­ beant» fed in uno conjugio permanentes, dominis fuis ferviant. Et hoc in illis obfervandum ell ubi legalis conjundio fuit & per voluntatem dominorum. De his quipleniter peccata non confitentur. c. i». Lib. » leg. Longobïr. tl« l».o IO· RurcharJ. lib ÿ.c. I»o, par. 8. Ψ MÎGratian. r/. PtSi EiuharLp. 5} LV. Sed & hoc emendatione indigere Cooeil· perfpeximus quod quidam, dùm conii- C«W«i.n. tentur peccata fua Sacerdotibus, non plené id faciunt. Quia ergo conltat horni- iib.ip.cxp. nem ex duabus efle fubftantiis, anima vi­ H delicet & corpore , & interdùm animi motu, interdùm carnis fragilitate pecca­ tur, folerti indagatione debent inquiri ipfa peccata, ut ex utrifque plena fiat confeilio i fcilicet ut ea confiteantur qux per corpus gella funt, & ea quibus in ibla co­ gitatione delinquitur. Inllruendusell ita­ que peccatorum fuorum confeflbr ut de odo principalibus vitiis , fine quibus in hac vita difficile vivitur, confeffionem fa­ ciat $ quia aut cogitatione, aut, quod ell gravius, opere,eorum inftindu peccavit. Odium etenim , invidia, fuperbia , vel certe hujufcemodi animx pelles unto periculofiùs ixdunt,quanto fubtiliùs ferpunt. De janctis Ecclefiis. L VI. Nullus * fub Romana ditione conllitutx Ecclefix, vel fynodochiar, vel monalleriorumRedores *,eatuni rem im­ mobilem nequaquam liceat alienare, id ell, agrum, domum, mancipium, panes civile$,ncque creditori obligare: alienatio enim eft venditio, donatio, permutatio, emphyteufeos perpetuus contradus: ) om­ nes omnino convenit ut fe ab hujufcemodi alienatione abftineant. Tabellio vero qur Eeee Capitular, lib. i. C. » ·. • Ltf. oall’u •Zr/. RtC toxibuu "WH·.··· ¥11^7 Additio tertia. talia mftrumenta conferipferit, perpetuo - exilio tradatur. Magiftratus vero judices, qui talia inftrumenta conknferint, & dig­ nitatem & facultates amittant. De his quifolummodb confiteri Deopeccatu debere dicunt. Cencii. LV1I. Quidam Deo folummodb con- Cabdoa.ll. ficeri debere dicunt peccata, quidam vero Cc*^«uhrc Sacerdotibus confitenda efle percenfent. Th«oduifi, Quod utrumque non line magno fruitu ’ntr* ^xnc^am tie Ecdefiam, ita duntaxat Lk 19. c. ut & Deo ,à quo remiflio eft peccatorum, m· confiteamur peccata noftra, & cum Da//°c’ vid dicamus: Delicium meum cognitum tibi Gntian. dift 1. de D·*. feci^Çt injuftitiam meam non abfeondi. Di~ Xl . Confitebor adversus me injuftitias meas Domino ; & tu remififii impietatem peccati mei. Et fecundùm Apoftoli inftitutionem confiteamur alterutrum peccata noftra , & oremus pro invicem ut falvemur. ConfciFto itaque qux Deo fit, purgat peccata. Ea vero qux Sacerdoti fit, docet qualiter ipfa purgantur peccata : Deus namque falutis & ianitatis auftor & largitor plerunque hanc prxbet fux potentix invifibili adminiftratione , plerunque medicorum operatione. Qubdperfonarum acceptio in omnibus ca­ venda fit judiciis. Cendi. LVIII. Quia igitur, Apoftolo reftanCaMon.n. tc , non e|| perfonaruin acceptio apud Burcturd. Deum, & in omnibus judiciis cavenda eft, lib. 17. cap. multo magir in hoc pcenitentix judicio 5bo par Prxcaveri debet ut nullus Sacerdotum um1 j. c.Vf quam aut gratia, aut odio alicujus perfonx, iecùs judicet quàm quod in Canonibus facris invenerit, aut quod fecundùm fandarum Scripturarum audoritatem & ecclefiafticam confuetudinem redius vifum fuerit. Si ergo medici, qui corporibus medicinam inferre conantur, nequaquam propter perfonx cujullibet acceptionem his quos fanare cupiunt, cauterio aut ferro aut duris aliis quibuflibet rebus parcunt, multo magis his obfervandum eft qui, non corporum, fed animarum medici exiftunt. Neque penfanda eft poenitentia quanti­ tate temporis, fed ardore mentis & mor­ tificatione corporis. Cor autem contritum humiliatum Deus non fpemit. De Monachis & Sanctimonialibus. Capitular. LIX. Nemo audeat Monachum vel Capitular. 5. cap. Sandimoniales feminas ad civile judicium 17». ,71- accufare, fed ad Epifcopum. Et ipfe ex lege vel canonibus confentaneam iententiam proferat. Hxc omnes Epifcopi cuftodiant, & omnes Prxfedi Romani, & * π 68 Praetores populi, & provinciarum Prxfides, ut curent citiùs Monachorum & Sanc­ timonialium lites dirimere. Si quis hanc Conftitutionem violaverit in magiftratu politus, decem librarum auri pb. s. cip. monafterio introduxit, & qux non introAiv duxit, dominio monailerii fint, & ipfe «X no», officio Prxfidis fervite'cogatur. Si verb “J-s- «·· Monachus ad alium monafterium migra­ verit, fubftantiam ejus prius monafterium * poffideat, & in alio monafterio ipfe non recipiatur. Additio tertia. π(>9 Quodpoenitentiafecundùm Canonum flatu· ta agi debeat. Condi. Cabilon. Π. c. ji. Cone Mo­ ron:. anni • 47. c. ;r. Kegin. lib. BaccharL lib. 19. cap. *8. o par. j. I. I. 88 ; * par. if. c. LXIII. Modus autem pœnitentix pcccatafuaconfi tenti bus, qpt per antiquo­ rum Canonum inftitutionem, au t per fanctarum Scripturum auéloritatem, aut per ecclefiailicam confuetudincm, ficut fuperiùs dictum ell, imponi debet, repudiatis ac pcnitùs eliminatis libellis quos poeni~ tentiales vocant, quorum funt certi erro­ res , incerti autftores > de quibus rite dici poteft : Mortificabant amimas qua non 1170* criminibus inhibitum eft, percipienda fit, Ire· p«· ecclefiafticus ufusdemonftrat» cùm etiam pcenitentes eadem die ad percipienda cor- «kt j* pol is & fanguinis dominici facramenta C®"6» «t reconciliat. ee' Quod infirmi & agroti oleo benedicto perunguendi fint. L X V 111. Secundùm beati Jacobi ç Apoftoli documentum, cui etiam decreta t\«.°" * Patrum confonant, infirmi oleo, quod ab Epifcopis benedicitur, à Preibyteris ungi debent. Sic enim ait : Infirmatur aliquis in Jac. f. vobis ? inducat Presbyteros Ecclefia , Çf orentfuper eumt unguentes eum oleo tn nomi­ ne Dommi; & oratiofideifair abit infirmum, & allevabit eum Dominus. Etfi in peccatis I'lJtCoac. cundùm propheticum fennonem, fub om­ fit, dimittentur ei. Non eft itaque parvi­ 4* moriebantur, a vivificabant animai qua F'efau.ae non vivebant. Qui dùm peccatis gravibus Sa.r. Etfii- leves quofdam & inufitatos imponunt pcccopor. auto­ nitentix modos, confuunt pulvillos, fe­ lit. fol. Panf. VI. ni cubito manûs, & faciunt cervicalia fiib Irb.i.c.p. J4* capite univerfx xtatis ad capiendas ani­ pendenda hujufinodi medicina, qux ammx corporifque medetur languoribus. mas. De fponfo vel fponfa in monafterio ingrefla. Quod quidam Presbyteris abfque confenfu Epifcoporum Ecclefias dent vel auferant, LXIX. Si iponfus vel fponfa intraverit Julian. Aa. in monafterium, idquod arrharum nomine recelT no». datum eil, in fimplum tantùm reddatur. «H-C-S7· Concil. L X1V. Inventum ell quod multi arUb.ion. Π. bitrii fui temeritate , &, quod ell gravius, am>reUrd. ducli cupiditate, Prelbyteris quibuflibet lib. j.c.m. abfque confenfu Epifcoporum Ecclefias I,o>py· ’’ ^ant vel au^erunt· Undè oportet ut, caafGr*dan. nonicà regula fervatà, nullus abfque con· iî.ij.c. fenfii Epifcopi cuilibet Preibytero Eccle1«. i10. nem , quia plerunque in fimoniacam incjjjt hxrefem, & multis erroribus fubj.icet, modis omnibus irritam fieri debere omnes uno confenfu decrevimus. De Monachis Laicis. Capituhr. LX VI. Si Monachus Laicus faclus fue58 ,.’ » honore & cingulo expolietur, & res Julian. An- ejus monafterio amiciantur. Quod fi mo- tecctr. no». nafticam vitam reliquerit, Prxfvs provin»>5· c· «J· cjæ eum tencat} & taxeotas vel curix fux connumeret. De his qui in Cana Domini Eucharifliam neglegunt. De locis in quibus Mifla celebranda funt. LXX. In quibus locis & quo apparatu Concil. Miliacum folemnirates, exceptis bafilicis, Cabilon. II. C. 4?. celebrari debeant ,& utrùm celebrari de­ beant, in Concilio baodicenfiitafcribitur : Qubd non oporteat in domibus oblationes ΗΛ Cupri, •“P· 'Jcelebrari ab Epifcopis vel Presbyteris. De his qua ad aurium & oculorum pertinent oblectamentum, quaque Sacerdotes vita­ re debent. LXXI. Quxcunque ad aurium & ad oculorum pertinent mlecebras, undè vi­ gor animi emolliri pofle credatur, ut de aliquibus generibus muficorum aliifque nonnullis rebus fentiri poteft, ab omnibus IX·’ S.i< vrdotes fe abftinere debent > quia j oculorumque inlecebras vitio! animum ingredi folet. Hif■què turpium & ebfcœnorum orum ,& ipfianimo effugere, c Sacerdotibus effugienda prxd.«.ai, .icbcnt. CoociL Turon. Ill, «an.7. Concil. Cabtlon. IL Burchard, lib. ■. cap· *18. Ivo, par, S t- De Ecclefia adificanda. LXXII. Nemo Ecclefiam xdificet antequam civ iratis Epifcopus veniat, & ibidem crucem figat publice. Et antè prxfiniat qui xdificare vult,quidadluminaria & ad euftodiam & ftipendia euftodum fuffïciat. Et faAâ donatione, fic domum xdificet. Capitular. W». f. cap. j 8». Capitula Heratdi, e. 4«· Concil. LXVII In cana Domini i quibufCnbiion.ll. jain perceptio Euchariftix neglegitur. Ut Sacerdotes â ludis fecularibusfe ca veant. Qux quoniam in eadem die ab omnibus liUf.c.»». fidelibus, exceptis his quibus pro gravibus LXXIII. Sacerdotibus non expedit fecularibus & turpibus quibuftibet inter- c“Joe’ Tom. I. Ecee ij » j De Presbyteris & Diaconibus, ut Epifcoporum fuorum in bonis operibus vefiigia feSentur. r 117*· Additio tertia. Π7Ι ' efle jocis. Venationes quoquè ferarum vel avium npnimè fedçntur... Condi. LXXIV. Preibyteri quoquè & DiaTuron. lu. conj in omnibus bonorum* dperum exhiu ?' bitionibus fui Epifcopi veftigia feftentur, & in bonorum morum probitate , qux Epifcopo obfervanda funt, eadem & fibi obfervanda efle cognofcant. De eo oui in domo fua oratorium fecerit. tum parochiam fuam djjjgenter perfcrutari nitatur i nec aliqui? s^fbytcr ab alte­ rius 'parochia in fuamconiunigrans, offi­ cium celebrare prxfumat fine utteriscommendatitiis , ficut olim multis in locis adum efle repertum eft. De religiofa muliere decepta. LXXXL Si quis rapuerit vel follici- C*phl dabuntur Ecclefiis, per contuita Epifco1B* porum à Prelbyteris ad ufum Ecclefix & * 1 * pauperum fumma diligendi difpenfentur. Al· quilibet Presbyter de titulo minore ad majorem tranfeoj* LXXXJI. De titulo minori ad majo- IM c r*. rem migrare nulli Prefbytero licitum fit, fed in eo permaneat ad quem ordinatus eft. Qubd fi inventus fuerit contrâ ftatuta f id facere, eidem feriatur fententtâ qui & Epifcopus qui de minori ad majorem tranlmigraverit fedem. De blafphemia in Deum. LXXXIV. Si quis quolibet modo Caprahr. blafphetniam in Deum jadaverit, à Prxfedo urbis ultimo fupplicio fubiciatur. a». Qui verb talem cognofcens non manifef- wc.00r.77. caverit, fimiliter coerceatur. Si Prxfedus urbis hxc punire neglexerit, poft Dei ju­ dicium noftram indignationem incurrat. De viduis juvenibus, ne citb velentur. LXXXV. Ut juvenes vidux citb ne- Coodi. quaquam velentur, ufquè dùm probetur illarum religio, & bona ab eis nota fit *r' converfatioi ne forcé de eifdem dici poflit ab Apoftolo : Qua autem in deliciis funt , LTun. 5. viventes mortuafunt. Ut Comites & Judices Epifcopis fuis con­ fienttant, ipfique eos honorifici recipiant. L X X X VI. Comitibus , Judicibus, Coodi. reliquoque populo expedit ut fuis fint J"?0* Epifcopis conienrientes & obediences Π73 x Additio tèrtia propter Dei amorem fuique gradus ho­ liorem, & Temper ab cis utile quxrant cohfilium ,-illorumque Talubria non Tpernant monita, fed intenti cordis aure au­ diant. Similiter vero & Epifcopi praedic­ tas perfonas humiliter fu ici piant, hono­ ri ficeque erg$ eas in omnibus'aganr, & fic fe mutuis fublevare ftudeant coufoiationibus. : De herede, fi quippiam difpofitione non Bernard. Ιλ. ij.cap- i4.c.*js. Cone. Tw- nxx. 11L c^o,*,Fet K.c.jjr' implet.. LXXXVII. Si heredès juÇ'à tc(latoris non impleverint, ab Epifcopo loci illius omnis res qux his reliûa eft auferatur, cum fruftibus & fattens emolumentis, ut vota defun&i impleantur. Ut Cornues & Judices vitesperfonas non admittant ad teftunoMwn. LXXXV1II. Summopere admonendi funt Comites & Judices ne viles & indignas perfonas coram fe permittant ad teftimonium accedere; quoniam multi funt qui perjurare pro nihilo ducunt, in tan­ tum ut pro unius diei fatietate, aut pro quolibet parvo pretio, ad juramentum conduci poiTint, animafque luas perjurio perdere minime formident. Quam ob rem tales nequaquam ad quodlibet teftimo­ nium admittendi funt. Et hoc notandum, quôd non folùm illi qui perjurant, fed etiam qüi per)uris confentiunt, fimili plec­ tendi funt damnatione. Ut nullus Chriflianus munera exigat pro " quolibet placito. CoodL LXXXIX. Nullus Chriftianus pro Turon, m. quolibet placito vel judicio à qualibet C. JJ. ‘îîperfona munera exigere aut accipere de­ bet , quoniam id divina Scriptura multis in locis magni interdicit audoritate, teiE^oJ. *j. tante Scriptura, qu* ait : Munera excaeant oculosfapientium , &fubvertunt verba jufiorum. jDe rebus qua Paganis non conceduntur. XC. Non liceat Chriftianis Judarorum neque Paganorum vel Hxreticorum res emphyteoieos vel condudionis titulo ha­ bere , neque fuorum fimiliter cis accom­ modare. De placitis fecularibus, ne in Ecclefiafiant. XCI. Placita quidem fecularia in Ecre"· 111. clefiis, vel in atriis Ecclefiarum à ComitiC **' bus Vicariifque ufque modo multis in lo­ Coee. T». cis habita, ne ultra hant interdicendum eft cum audoritate dominica , qui expulfis de templo negotiatoribus adierit debere Mank m. domum Dei domum elfe orationis. II74 De i*cefiuofist parricidis , atque homicidis* XCII. Inceftuofi, parricida:, homicidx Csfkvhr. multi apud nos, heu proh dolor ! reperiuntur. Sed aliqui ex illis Sacerdotum nolunt u. c.’ admonitionibus aurem accommodare, vo­ lentes in priftinis durare criminibus > quos oporret per fecularis potenti* difciplinam » à tam prava confuetudine coerceri, qui per falutifera Sacerdotum monita nolue­ rint revocari : quorum aliquos jam excom­ municavi mus. Sed illi hoc parvipenden­ tes, in eifdem perdurarunt criminibus. Quam ob rem veftra decernat manfuetudo quid de talibus deincçps agendum fit. De magicis artibus & incantatàmibûs. XCI II. Admoneant Sàcerdotcs fide-TCoftc^. les populos uc noverint magicas jirces m- c. «u cancauoneTquc quibuflibet infirmitatibus Burdwri. hoïninum nihil pofle remedii conferre, ^‘••“Β­ άθη animalibus unguentibus, claudican- 1*·, pr. tibufve, vel'etiam moribundis qyicquam ’ mederi > non ligaturas ofluum vel herba- >é> rum cuiquam adhibitas prodeflè, fed hxc m . efle laqueos & infidias antiqui hoftis, quibus ille perfidus genus humanum decipere nititur. Ne nomen Dei in vanumjurando afiumatur. XCIV. Omnes homines admonemus ne per fingula verba, quali ad confirmationem Tu* aflertionis, nomen Domini in vanum aflumant ; quod ipfe Dominus in­ terdicit faciendum , ubi ait : Ne affumas Exoi. »0. nomen Dei tui in vanum. In vanum etenim nomen Dei aflumitur, quandb aliquis ad fingula verba quibus vult ut fibi ab alio credatur, Deum omnipotentem teftem rei de quatit, invocat, eumquefibi ita efle adjutorem ficut ea vera funt qux loqui­ tur. Nam & ipfe Dominus in evangelio hoc modo prohibens omne genus jura­ menti, Nolite, inquit , omnini jurare t Matth. f. neque per cotium , neque per terram, neque per caput tuum ; k extera. De Laicis ne munera d Presbyteris exigant. X C V. Ut Laid omninb à Preibyteris lik. j. cap. non audeant munera exigere propter commendationem Ecdefix l quia prop­ ter cupiditatem plerunque à Laicis talibus Preibyteris Ecdefix dantur qui ad pera­ gendum Tacerdotale officium indigni funt. Depace & concordia. XCVI. De pacis bono atque concor­ CanciL dia , ut ab omnmus omninb indifrupta te­ Artiat. VI. neatur inter Epifcopos fic Comites, inter Clericos & Monachos, & omnem popu­ lum Chriftianum , ut beatus Apoftolus Paulus docuit, dicens : SeEamini caritatem *π7i Additio tertia^ De omnibus pofiefiionibus à praeceptore pofiefibri reddendis. . nos ad vera- pacis itudium & cantatis per­ fectionem provocat, totis viribus noftris fcctandum eft > quicquid nos vero ab illa disjungit, ut venenum mortiferum à no­ bis cavendum eft. CIII. Omnes poflefliunes, & omnia Cibi R^°ay fublata , atque fructus eundos antè li- fubSy»«na De Comitibus & Judicibus, ut obedientes fint Juo Epijcopo. XCVII. Ut Cornices & Judices reti— VI. quu|quc populus obediçfltes fint Epifco­ po, & invicem confentiànt ad faciendas CondiArclat. 1176 & fahctimoniam , fine qua nemo videbit Deùm. Et idcirco quidquid illud eft quod juftitias, & munera pro judicio nonaccipianf7 nec folfos teftes, ne per hoe per­ vertant judicia juftorum , quia feriptum Pro». ’V eft : Jufiitia elevat gentem, injufiitia verb Fûl. 105. mijeros jacit populos. Et Pfalmifta: Beati qui cufiodiunt judicium & faciunt jufiitias in omni tempore. Ut Epifcopi femel in anno parochias filas circumeant. ConcilX C V 111. Unufquifque Epifcopus Arri «. v i. feniel in anno circumeat parochiam fuam. cii- Noverint tibi curam * populorum & paulotu n. perum in protegendis ac defendendis impolitam. Ideôque dùm confpiciunt Ju­ dices ac Potentes pauperum oppreflbres exiftere, priùs eos facerdotali admonitio­ ne redarguant. Et il conrcmpferint emen­ dari , eorum infolentia Regis auribus inti­ metur i ut quos facerdotalis admon tio non fic Jit ad juftitiam, regalis potcftas ab improbitate coercear. tem conteftatam prxeeptor poflcflbri ref- c1k>. tituat. ffT In ifto loco défunt gurdam Capitula. De incefiis, quod non fint legitimi heredes CIV. Omnes nolle volumus quod in- Cap‘(U,at cefti non fine legitimi heredes, led info- ^10.4, αβ’ mià fint nocaex ucrxque perfonx. Ideoquè prpximorumjoopula vel ftupra.quaii quxdam turpiflîma peftis, cavenda eft i quoniam incefti ufquè ad canonicam feparationem Ecclefixque per publicam pœnitentix facisfodionem , magis intet energumenos vel audientes, quàm intet Chriftianos catholicos utrique cum omni­ bus fuis funt habendi. Ut liceat litigatori vitiatam caufam appel­ lationis remediofublevare. CV. Judices obfervarc debent ut li- ibU.tib r. ceac litigatori vitiatamcaufam appellatio- «r-h1· nis remedio fublevare,& appellatores nec in carcerem redigant, nec à militibus fa­ ciant cuftpdiri. Sed agendum negotium fuum liberi obfervent; nec etiam m fupplicium deftinatis appellandi vox dene­ getur. De oratione obedientis. CVI. Sciendum fanà eft omnibus quia citius exauditur una obedientis oratio» quàm decem millia contemptoris. De chnfmate à Presbyteris cuflodiendo fub fifi lio. Ut unaquaque provincia à Judicibus pro­ priis judicetur. Cipuuut. XC1X. Ut Presovteri fub figillo cufl»i>- 4 cap. todiant chrifma , 8c nulli fub prxtextu clptuUre medicinx vel fub cujuilibet rei donare gi debet. Quod fi fecerint, honore priventur. CVII. Prxeipimus ut non degradetur unaquxque provincia, fed apud femetipfam nabeat Judices Epifcopos. Et quicun3ue caufam habuerit, à fuis Judicibus juicetur, & non ab alienis, id eft, à fux juftis Judicibus provincix , & non ab ex­ ternis , nifi fuerit appellatum. De his qm beneficium habent de rebus Ecclefia. Quod unumquemque juftè & pii vivere oporteat. I. »n. tiij. prxfumant ; genus enim facramenci eft, ^Spk'iteR. & nOQ ‘^lls 11111 1 Sacerdotibus contintotn. 9. p *}· Viitfupri, tit c m. C. Ut quifquis beneficium de rebus Ecc^etkC habet, ad teda ejufdem Ecclefix reftauranda vel ad ipfas Ecclefias xdificandas omnino adjuvet. De eo qui infamisfurto efficitur. CI. Furti quocunque genere condem­ natus infamis efficitur. De eo qui abfens fuerit minimi damnando. Optraiir. CII. Jubemus in caufa capitali uc abhT fenS ncmo «Vannetur , quia neque abfens k & non ad alienos causa vagandi & protervix, dimit­ tens fuam patriam, tranfeat, fed apud Metropolitanum & reliquos Epifcopos fux provincix judicetur. De Canonicis Clericis qui in civitatibus vel in monaftertis degunt. CXII. Volumus atque prxcipimus, ficut fynodali atque Canonica auâoritate A Palloribus fancix Ecdefix fxpiflîmè ad­ moniti fumus, ut Canonici Clerici qui in civitatibus vel in monafteriis degunt, qui beneficia habent undè vicium & veftitu1 1178* exhortando, dicens : In omni patientia & cum habere poflunt, ut hoc juxtà Apofto- atque ibi afliduum divinum explent offi­ num nequaquam aflumantaut in fuisuli;---- , -------------------------------------- ;_r.. bus convertant : fcimus enim q/ia abfque periculo atque difpendio animarum fuarum hoc nullatenus facere poliunt. Si quis hxc ftaruta contempferic, utrifque carcat, id eft, & beneficio & prxbenda > atque fi gradibus fruitur ecclefiafticis , ipfis pnvetur. Z?e communicatione Ecclefia cum nihil habentibus. CXIII. Quod habet Ecdefia , cum omnibus nihil habentibus habet commit- ta nc4 nec aliquid inde c is qui libi de fuo fuf- c- *·e,u· ficiunt convenit erogare , quando nihil aliud fit habentibus dare quàm perdere. td Dt his qui fua pofiident, & fibi aliquid c,p ,β· dart volunt. CXIV. Nec illi qui, fua poilidentes, dari libi aliquid volunt, line grandi pcccatofuo undè pauper victurus erat, acci- «· »». pium’ n d ■ De damnans nuptus. CXV. Si quis viduam uxorem duxerit, C»pitul»r. & pofteà cum filiaftra fua fornicatus fuc- 1,b-*·c*’ rit, feu duabus fotoribus nupferit, aut fi qua duobus fratribus nupferit, feu cum patre & filio, tales copulationes anathe­ matizari , nec unquam ampliùs conjugio copulari, fed fub magna diftrictione fieri. JVeproprius filius de baptifmo fufeipiatur. CXVI. Nullus igitur proprium filium ïbid. a. f. vel filiam de fonte oaptifmatis fufeipiat, nec filiolam nec commatrem ducat uxo­ rem , nec illam cujus filium aut filiam ad confirmationem tenuerit. Ubi autem fac­ tum foerit, fe parentur. Dc fubintroduQis mulieribus, CXVII. Omnibus igitur Clericis fe­ minam fecum in domibus fuis habere ultri licentiam Canonum firmiter fit contra­ dictum. Iterum de pace Ecclefiarum. CXVIII. Prxcipimus ut in Ecclefiis » aut in domibus Ecclefiarum vel atriis, pia- cita fecularia minime fiant. lib. 4. cap. 28. *** Vide fuprà , Defugitivis Clericis. CXIX. Unufquifque Epifcopus-in Capitalar. fua parochia diligenter Preloyteros vel lib. f. cap Clericos inquirat undè fint- Et fi aliquem fugitivum invenerit, adfuumEpifcopum redire faciat. ¥1179 Additio tertia. Quidfint letania. Condi. CXX. Letanix autem Grxco nomine Mogunt. an 10 appellantur, qux Latine dicuntur Roga- *' tiones. Inter letanias autem & exomologefim hoc differt,quod exomologelis pro ibla peccatorum confeilione aguntur > le­ tanix vero, qux indicai ur propter ro­ gandum L’euinii impetrandam in aliquo mifericord'am ejus. Sed nunc jam utrum­ que vocabulum fub una defignatione ha­ betur. De Clericis injufiè tonforatis. Butchud. hb.8 c.ÿi. ctal ’ Hr - nc. i. Cirituhr· CXXI. De Clericis vero hoc ftatui­ mus, ut hi qui hadenùs inventi funt, five in canonico live m monachico ordine, tonforati fine eorum voluntate, (i liberi funt, ut *ta Pennancanc· Et deinceps cavendum c*l ut nullus condatur niti legitima xtate /nant meàque voluntate, vel cum licentia dom ni fui. &e eo .u. Me , ficut Gregorius dixit, feculi votupj"-4;'.," ratibuscontraire. Hinc Paulus admonet, l.Gx. e. : Qui emunt, tanquam non pojfidentes ; v’ qui utunti/r hoc mundo, tanquam non utantur. Et Gregorius in libro Pallo­ rum : Sic vohs ea qu.r fuppetunt exterius ferviant , quatenus à /upernx dilectionis Jiud.o animum non fieclant. Quad t .cc/luni committit qui fe confanguine-ijux ufquè afiinitatts lineam conjungit. ens 1180 xrumna recru fus reneatur, nec rerum fuarum poteftatem habeat, quouiquè Epif­ copus jufleric. Qubd li Comes vel ejeAs minifter hoc adimplere diftulcrint, cano­ nicè ab Epifcopo fuo vel A fuo miniftro excommunicetur i &: ufquè dùm h.rc ple­ niter adimpleat, femper communione cacholicornm careat, ufquè dùm ipfi Epifcopo humanius erga eum aliquid agere placuerit. Si vero, quod non optamus, ipfe Comes aut dc prxdidis cauhs aut de ipfa excommunicatione inobediensaut ne­ glegens apparuerit, honore comitatûs μ­ ι iter communione careat, ufque dum ambo in noftram prxfentiam veniant, uc nos illum epifcopali audoritate atque im­ periali metu ita corrigamus, ut exteri timo­ rem habeant, ne deinceps talia commit­ tere ullatenus audeant. Ui incefti , quandiit .infcelere manent, non fidelium Chriflianorum, fed tantùm aut Gentilium , aut Catechumenorum, vel Energumenorum locum teneant. CXXIV. Incefti, dùm in ipfo detef- n>>J. 4jj. cando atque nefando fcelere manent, non inter fideles Chriftianos, fe 1 inter Genti­ les aut Catechumenos vel Energumenos habeantur , id eft, cum Chriitiams non cibum fumant, non potum, non in eo dem vafculo edant aut bibant, fed foil hxc facianr. Non ofculentur aut falutentur ab eis. Sed fi fuis Sacerdotibus inobedientes extiterint, & a tam nefandiflimo fcelere fe fegregare atque ad publicam poenitentiam redire noluerint, inter eos Cipkular. CXXIII. Nullus fidelium ufquè aihnilib. t.c*p. tatis line.im, id eft, ufque in feptimam 4,‘* progeniem, conlanguineam fuam ducat uxorem, vel eam quoquo modo incefti habeantur qui fpiritu periclitantur im­ macuLi polluat. Si quis vero hoc fcienter mundo , vel etiam inter eos de quibus ipfa temerare prxfumpferit , fi liber fuerit, per fe Veritas ait: Si te non audierit fit tibi bannum noftrum , id eft, fexaginta foli­ ficut Ethnicus & Publicanus. Nam cum dos fifco noftro perlolvat, & infuper ca­ fidelibus non debent orare, nec in Ecclenonicè ut inceftus luat, ac publice juxta fiam intrare, fed ante januam Ecclefia: canonicos gradus pœmteat. Si autem fer­ excubare , & intrantibus in eam atque vus vel ecclefiafticus fuerit, publice fla­ exeuntibus ex ea, vultu in terraproftragelletur ac decalvetur, & juxtà epifcopi to, veniam poftulare, & ut pro fe orare proprii juiiionem poenitentiam publicè & non dedignentur^ flagitare; & lacrymis canonicè gerat. Quod fi aliquis, tam liber fierfufi, vultu contrito, atque humiliato piritu femper omnibus apparere ufquè ^d quàm fervus, aut ecclefiafticus vel fifcalifatisfaclionem Ecclefix, & proprii Epifnus, Epifcopo proprio vel fuo Sacerdoti, aut Archidiacono, inubediens vel contu­ copi canonicam reconciliationem, & ad max live de hw iivede alioquolibet fcelere priftinum inceftum nunquam redire, nec extiterit, omnes res ejus à Comite & à fecularia negotia exercere, nec placitis Miflb dominico ei contendantur ufque aut accufationibus vel teftimoniis intercf· dùm Epifcopo fuo obediat, ut canonicè fe, ied crebris Sacerdotum precibus ma· pceniteat. Qubd fi nec fe ita correxerit, nûfque Pontificis proprii impofitionibus, & cleemofvnarum largitionibus, atque & ad Epifcopum & canonicam poeniten­ exterorum bonorum operum exhibitioni­ tiam venire diftulerir, à Comite compre­ hendatur , &, in carcerem fub magoa bus eos purgari fanarique oportet ADDITIO π8ζ ιι8ι ADDITIO QUARTA. Sequentia quædam Capitula ex fandorum Patrum Decretis & Impe­ ratorum Edidis colligere curavimus, atque inter noftra Capitula lege fîrmiftimâ tenenda generali confultu Erchembaldo^ Cancellario noftro, inferere juflimus. ORDO CAPITULORUM. Ή %[aerarum inftitutione legum, libro xii, capitulo x. а. Ex eodem libro , titudationis tertiat ca­ pitulo XV. 3. In libro vu, tripartite hifioria capitu­ lo XII. 4. Ex epiflola Leonis Pape , Chalcedonenfi Concilio direHa. f. Ex epiflola Stephani Papa, [cripta ge­ neraliter omnibus Epifeopis. б. Augufiinus ad Bonifacium, de lapforum reflitutione. η. Ex epiflola Leonis Papa, Aquileienfi Epijcopo direSa. 8. Ut nullus derogetur aut terne ri accufe­ tur Epifcopus, nec à Primatibus facili eorumjufeipiatur accufctio ; quia in. juria Epifcoporum ad Chriflum pertinet,cujus vice legationefunguntur.Ex decretis Anaflafii Papa, rapa capi­ tulo IV. p. Ut quicunque habens querelam in Epif­ copum vel in Adores Ecclefia , non priùs adeat Judices eorum , quàm ipfos quibus aliquid opponit familia­ riter conveniat, ut ab eis caritativi aut emendationem aut rationabilem reci­ piat excufationem. 10. Ut non accufetur Epifcopus ad Judicem fecularem. 11. Ut fi quis fe gravari putaverit , vocem appellationis exhibeat. 13. De retractanda comprovinciali fynodo per Apoflolici Legatos. 13. Ut nullus criminofus accufet Epifco­ pum. 14. Ut criminalia negotia non per procura­ tores , fed per ipfos agantur. I j. De majore Judicum appellatione. \ 6. Ut nullus Metropolitanusfine cateroriim omnium provincialium Epifcopo­ rum pmfentta aut confiiio , nifi quan­ tum adfuam propriam pertinet paro­ chiam, quicquam agereprafumat. Si­ militer & reliqui Epifcopi a^ant circà eum. Ex fynodo Romana quinta. 1* Sj Tom. I, 17. QualiterEpifcopus adfynodum convo cetur, & qualiter in ea de illo agatur. 18. Ut accufatio Clericorum intrà provin­ ciam fiat, nififorti dccufatus majorem appellaverit auSoritatem. ip. Ut peregrina judicia non fiant. 30. Ut nullus Metropolitanorum aliquorum Pontificum ,fuorumque Clericorum , aut Ecdefiarum , caufas audiat abfque omnium comprovincialium Epifcopo­ rum prafentia. Ex fynodo Romana tertia , capitulo v 1. a1. De rimanda accufatoris perfona. Ex decretis Sixti Papa, capitulo viti. 3 a. De perfonit & accufationum querelis non recipiendis. Ex fexia fynodo Ro­ mana , capitulo XI i cum qua Nicana fynodus,& decreta Julii & Sy mmachi Papa & aliafynodica concordant. aj. Ut nullusEpifcopus alteriusparochianum retinere , ordinare , aut judicare prafumat. Ex decimafynodo Roma­ na , capitulo vil ; cum qua concordat Antiochenum Concilium , capitulo XXII. 24. De primatu Sedis apofiolica, cui Epif­ coporum finitivajuaicia & congregan­ darum fynodorum privilegia funt refervaia.Etde canonica Epifcopi voca­ tione. Ex fynodis Romanis, capitulo XLIX, & ex decretis Julii Papa. ay. Ut fi quis Metropolitanum fufpeclum habuerit, apud Primatem audiatur. Ex Concilio Chalcedonenfe , capitulo XVII. 26. De accufationis ordine, & ut non faciU quifquam accufetur. Ex fexta fynodo Romanà, capitulo IX,· cum qua & alia fanSiones Imperaturum &fynodalium Epifcoporum concordant. 37· Ut accufato Epifcopo liceat appellare apoflaticamSedemfi voluerit.Ex edic­ tis fynodalibus fub Theodqfio Impera­ tore decretis , ejufque auSoritate ro­ boratis : qua (t quis quafierit, in fuis ini eniet Epiflolarum libris. Fitf h8j -Additio quarta. 18. Z>e accufato vel judicet» Epifcopo, β bonamputavent habere caulam , & vo­ luerit a Romano audiri Pontifice, à nullo prohibeatur , fid libere hoc ei & ue ullo impedimento concedatur. Ex quibus fuprà , cum quibus & Sardtcenfe Concilium, & alia decreta ca­ nonum & fanHorum Patrum con­ cordant. 29. Ut dùm accufatusveljudicatusEpifco­ pus Romanum appellaverit Pontifi­ cem , nulla ei lafto fiat, neque aliquis ejus arripiat fedem , aut in ejus loco ordinetur Epifcopus , antequam ejus caufa Romani Papa fit terminata ju­ dicio. Ex quibus fuprà , cum quibus & multa fan3orum Patrum & cano­ num decreta confentiunt. 30. De Epifcoporum appellatione ad Ro­ manam Ecclefiam , quoties necefftas expofeerit, cui Epifcoporum &fumma negotia fingulan privilegio à Patri­ bus refervata funt. Ex quibus fuprà, cum quibus maximi cunila canonum & fanSorum Patrum decreta con­ 3 j. cinunt. De caufa Lupictni Epifcopi. Exepiftola Leonis Papa, Africanis Eptf- 32. copis directa. De Laidsprafumentibus difputare de religione. Ex Synodalibus flatatis & Imperatorum ediQis , ex libro x v t. Theodofii Imperatoris , de his qut fuper religione contendunt. 3J. Nullus Monachus ,proner Domini Sa­ cerdotes , audeat pradicare. De epif­ lola Leonis Papa ad Theodoritum Cyri Epifcopum direSa. 34. De Delatoribus. 3Γ 35. 37· Ex Concilio Heliber- nta.no. Clerici accufatores fratrum ad commu­ nionem recipiantur, non ad Citrum. Ex Concilio Carthaginis. De Prafidibus vel creteris rem publi­ cam agere volentibus , nefine litteris Epifcopi fui communicent. Et cùm contrà dijciplinam egerint, excommu­ nicentur. Ex Concilio Arelatenfe. Ut Clerici vel Laid in aliena Eqclefia non communicentfine litteris Epifcopi fui. Ex Concilio Carthaginis. 38. hem ex Capitulis Domni Karoli Im­ peratoris. 39. De honore & pace fanSa Ecclefix. 40. De Dei Sacerdotibus & Miniftris al­ taris. 11. concordia Epifcoporum & Comitum. > 1184 42. Da incendio & rapina. 43. De pace cuftodienda. 44. Depuella virgine vel vidua. 4;. De bannoperfolvendo. 4<. DeEcclefiis inter heredes d/vifis. neant undl recedere nqfiuerint. Ex *7* De defiruBione Ecclefiarum. Concilio Carthaginis. p8. Ne de manfo Ecclefut dato contràfa74· Ex Decretu Pipe Gregorü juuorii. cita fervitium exigatur. Dt incefiis. 99. De nonis & decimu quas quidam dore 7ί· /teat ituufiu. Εχ epifiolis Gregorii neglegunt. Pue Bettifado Mogomiss Ardue- 100. De eo qui decimam dare neglexerit Ecclefia cujus effedebet, altenque Ec­ L7cfacramento catechumetds non dan­ clefiat eam dederit. do in diebusfolemnibus Pafcha. „ . toi. De decimis à populo dandis. ΊΊ· De hit qui foloconvivio Gentilium vei 10a. De his qui Ecclefias rtfiaurare negleefrt* r ufifunt Aut e.„ qubd ^..xj hi l; g* rd>ut oarum quas in benefi­ efeis immoladtiis qui homicidia vel alia capitaliaperpecium habent. trMtflagitia^oa nifiperpublicam poe­ 103. De his qui agree doodsdcatos excolere nitentiam fanari pojfunt. neglegunt ne nonae ex eisperforant. 78. De familiaritate extranearum mulie­ 104. De beneficiis dtfnfiù. rum. 10y. De maiisScabinis eiciendis. Ί9- Nemulieres monafierium Monachorum 106. De melioribus & veracibus eligendis. ingrediantur. 107. De Scabinis qui propter munera eut 80. Ut omnibus vefpeninis & matutinis ho­ amicitiam injufti judicaverint. ris Oratio Dominica dicatur. 108. De legitimu & rationabilibus com­ 3i.De his qmfibi qudatnquenegfigentid mutationibus Ecclefiarum Dei. mortem inferunt, ut eorum commemo­ 109. De eo gui comprobatus fuerit tefies in ratio in oblatione nonfiat. Similiter & perjurium fcienter induxiffe. dehis auiprofuisfceleribuspunistntu/. wo. Ut nummos bonos nullae refpuat. 8a. De verbo otiofo. 111. DecolltSie malis omnimodis inhiben·. dis. I ia. Utpontes publici qui defiruiiifuerint, nitfimu eifdem conlatisμαapottfiut iterum extruasuur. II J. De examineaquafrigida. 114. De rcverfione Comitis & pagcnfium 85. Ne Presbyterum » Diaconum, aut Cle­ de hofiili expeditione, ut ex eo die ricum aliquem ullus Judex fecularis fuper quadraginta diet fit bannuereabfque confenfu Epifcopi fui diffilju. tringat. 11 f. De audientia Regit. Et ut Comites & 36. De libertis , ut à Sacerdotibus defenMifi dominici maximam curam ha­ fentur. beant pauperum. 87. Ne aliquis Clericus pro quacunque oc- 116. De inferenda â Vicanis vel aliis Mif c afione extraneam mulierem in domo fie Comitum exigenda. fuo habeat. 117. De eo qui propter cupiditatem rerum 88. Dc viduis. Ex epifiola beati Gregorii quemcunquepropinquorumfuorum in­ Papa Bonifacio Archiepifcopomifia. terfecerit. 39. De decimis qua Ecclefiis dantur, ne 118. De cujuflibetpropria uxore dimiffa, eas Presbyteri vendere prafumant. velfine culpa utterfcBa. 90. De pauperibus 4 Presbyteris colligen­ W9. De eo qta res alienas cuilibet homini dis. vendiderit. 91. Depradiis qua Presbyteri pofi ordina­ 1 ao. De Metropolitanis. 121. Dc Epifcopis ordinandis. tionem fuam emerint. 92. Ut Presbyteri ad traBanda eorum mi122. De monafieriis fub regula confiitutis. 123. DcpouftateEpifcoporumfuperPres­ nifieria ad civitatem veniant. byteros & Clericos. 9j. De Ids qui communicaverint, ut tribus horisfufpendantur, propter cibi com­ 124. De incefiuofis hominibus. 1 a J. De alterius Clerico Epifcopi non reci­ mixtionem. piendo nec ordinando. 9q. DefatisfaBione cotidianaSacerdotum. 9q. De eo quifine confenfu Epifcopi Pres­ ia6. Dc homicidis qui fecundùm legem mo­ ri debent. byterum de Ecclefia ejecerit vel confii127. Dc decimis dandis. tuerit. Ffff »j I 1187 Additio quarta 1188 >28. De fuiEpifcopi adjudicafeculares. Ex » 29. Utperjuria quisfaciens manum perdat. Concilio Agadienfi, capitulo xxxii. Ut Clericus inconfulto Epifcopo ad Judicem fecularem non pergat. latronibus ad placitum Comitis exhibendis. 1 3°· De vindiSa & judicio latronum. > 3 1 · Ut regia fancita inviolati cuftodiantur. 1 3 2. De rebus Ecclefiarum de quibus cen­ fus exeunt, decima & nonafolvantur. 13 3 · Ut de cerariis ita fiat ficut conftitutum eft. 1 ?4· Ne aliquis pro gildomafacramentum facere audeat. 1 3 f. Ut palatium pergentes nemo adfallire audeat. 13 6. De teloneis,ficutà longo decretum eft, fervetur. *37- De mancipiis non vendendis nifi in prafentta ReQorum., 1 3 8. De loricis extrà regnum nonvendendis. 1 39- De Comite jufiitias non faciente. 140. De eo qui pro faida pretium recipere noluerit. 141 · De eo qui pro faida pretium folvere noluerit. » 42. Quid agendum fit de latronibus. *43- Qualiter pro Rege & exercitu ejus in hac inftanti tribulatione à fidelibus in orationibus & eleemofynis Deo fupplicandum (it. * 44. Ne Presbyter vel reliqui Clerici aut ullus fidelium prafumat decimas ven­ dere , vel donare, autpignorare, Ecclefiaque quoquo modo alienare. '4J. Deprovidentia Epifcopi circà Archidtaconos. «46 De non eiciendis de fepulchris offibus mortuorum. 147. De non jurando. 148. Deprxdiis d Presbyteris emptis, Ec­ cle fis propriis confirmandis. 149. De fatisfaSione cotidianorum delitio­ rum. 1 yo. De communicantium fufpenfione. ’ ; i. De conventu Presbyterorum ad civi­ tatem , caufâ difcendi. 1 y 2. De pauperum colleSione àPresbyteris. 1 y 3. De non vendendis E cclefiarum decimis. I y 4. Deformatis faciendis. Et ut fine For­ mata nullusproficifcatur Clericus. Ex Concilio Africano vel Milevitano, ca­ pitulo KX. Ut fine Formatis nemo ad comitatum proficifcatur, vel qualiter fiant Formata. i y y. De Clericis neglegentibus. Ex Conci­ lio Agathenfi, capitulo II. De contu­ macibus Clericis & ad oftteium tardis. i y 6.De nonpergendum Clericisfinepermif I y 7. Ne CUricus vel Monachusfine licen­ tia Epifcopi fui oroficifcatur. Ex Con­ cilio Agathenfi, capitulo xxxvm. Ut fine epifiaia Epifcopi fui non liceat Clerico vel Monacho proficifci. 1 y 8. Ne Clericusfine permijfu Epifcopifui proficifcatur. Ex Concilio Agatnenfi , capitulo LU. De Clericis quifine epif­ tola Pontificisfui proficifcuntur. 1 f j>. De his qui in propriis provinciis non communicant- Ex Concilio Africano, capitulo XVIII. 160. Depatratoribus diverforum malorum. 161. De eo qui , proprid uxore dereliSâ , velfine culpa interfeââ, aliam ducit. 162. De eo quires alienas nudo ingenio emp­ tas filio fuo, aut cuilibetperfonxlegi­ timos annos non habenti, tradiderit. 163. Ut de uno manfo ad Ecclefiam dato nullum humanum exigaturfervitium. qui fecerit, cumfua lege emen- 164. De his qui nonas & decimas, vel reftaurationes aut cenfus, dare neglegunt, ut hoc legibus emendent, & infuper bannum noftrum perfolvant. 16y. Ut qui Ecclefiarum beneficia habent, nonam & decimam ex eis Ecclefix cujus resfunt, donem. Et de nonis & decimis non redimendis, nifiEpifcopo placuerit. 166. Dehis qui decima Ecclefia injuftèpon fecundum difpofitionem Epifcopi ad debetur auferunt, & aliubi autpropter amicitiam aut propter munera dare prafumunt. 167. De his qui decimas , nifi Λ fe quoquo modo redimantur, dare neglegunt, ut firmiter diftringantur , qualiter vel in- 168 . De his qui reftaurationes Ecclefiarum earumque domorumfacere,vel decimas & nonas dare, neglegunt,fife non cor­ rexerint , ut beneficia perdant. 169. Ut hi qui terras dominicatasproptered excolere nolunt ut nonas& decimas indi folvant, pleniter confttingantur ut hac de tribus annis legibus perfolvant. 170. De teloneis, ubi non exigantur. 171. De rebus Ecclefix qux abfque ulla re­ petitione ab eadem Ecclefia per trigin­ ta annospoffeflxfunt, ut nulla tefttmoniafuper hanc deinceps pofieffionem recipiantur. ιι8ρ Additio quarta. 1190* Hic defiant quadam Capitula qua in aliis Libris inveniuntur : qua ideb pratermifimus, quia infine Jeptimi Librifiuperius habentur inferta. Exfacrarum infiitutione legum t libro xji , capitulo x, Capkalu. j. Z”a u AM flt extraneus à Owiftianx Λ?».7fidei regula qui fe defonforem LuKii.ieg. veritatis infimulat, & veritatem ipfiun muΦ·*?*** nerum acceptione commaculat, audiat ,,c* ° contrafe Prophetam dicentem: Pro eo Amo«, ». qutdvendidijlis argentojufium,&pauperem pro calciameruis ,ecce egofiridebofupervos ficutfiridetplanArum onufium fano i & pe­ nbit fuga â veloce * & fortia non obtinebit virtutemfuam, & robumu nonfalvobit ani­ mam fuam, & robujau corde interfortes nudus effugiet. Ex eodem libro, titulationis tertia : capitulo xv. 1Λ n.teg. II Nulli Chriftianorum vel Judxorum in utroque fexu permittimus ex propin­ quitate unguinis tu i , vel uxoris fux, atque edam virorum, juxtà legem qux in Chriftianis eft lata, ufquè ad feptimi ceneris gradum connubia ducere, vel incefti ma­ culam operari. Hujus igitur permixtionis inlecebra tali multabitur pceni, ut feparati ab invicem, & centena publicè decalvati flagella fufeipiant, & exilio reli­ gati fub publica poenitentia maneant t corumque bona ad filios quos de prxeedenti conjugio habuerint,redeant» fi ta­ men & ipfos aut in nullo Judaïcx prxvarlcationis maculaverit noxa » aut nulla inceftivx nadonis fordidaverit macula. Qubd fi aut nullos habuerint/ filios, aut habitos, ut diftum eft, vel Judaicus invol­ verit error, vel incefti foedaverit natio, tunc facultas prxdklorum omnimoda in Principis poteftate confiftat , qualiter principali aiferetione res ipfa aut in Chriftianis eorumve heredibus conceflâ per­ maneat. Qubd fi heredes hujufinodi di­ gnitatis defuerint , fifco noftro fociata deferviat. Illud tamen modis omnibus obfervandum fore prxeipimus, ut fi quis Chriftianus vel Chriftiaûa , aut Judxus vel Judxa, noviter nuptiale feftum cele­ brare voluerint, non aliter quàm cum prxmtflb dotis titulo, quo in Chriftianis lalubri inftitutione prxeeptum eft, vel facerdotali benedi&ione intràfinum fitnAx Dei Ecclefix petcepta, conjugium ctuquam ex his adire permittimus. Qubd fi abfque benedi&ionc Sacerdotis quifquam Chriftianorum vel Hebrxorum noviter conjugium duxerit, vel folemnitatem legis 5ro dotali titulo in quocunque tranfeencrit, aut centum Principi folidos coaftus exfolvat, aut centum publicè verberatus flagella fufeipiat. Hxc fcilicet damna vel verbera fingillatim unufquifque percipiat, videlicet tam ille qui nupfit, quàm ea qux nupta eft, vel etiam confentanci parentes eorum, unufquifque pro fe jaduram legis hujus fufeipiat. In libro VII, tripartite hifioriat capitulo Xil. III. Igitur Valentinianus, cùm kafàperet ficut Nicxni Patres, fimilia profitent tibus proderat, aliter verb lapientibus non erat importunus. Qui dùm initio reg­ ni de urbe Conftantinopolitana per Thra­ cias properaret ad Romam, tunc Epifco­ pi reâè lapientes legatum miferunt Hicpaucianum Epifcopum, quatinùs dignare­ tur ad emendationem dogmatis interefle. Is cùm adiflet Imperatorem, & Epifco­ porum legationem intimaflet, refpondens imperator ait : « Mihi quidem,cùm ( unus*) » depopulo fim, fas non eft talia perferuta» ri. Verùm Sacerdotes, quibus hxc cura » eft, apud femetipfos congregentur ubi » voluerint ». CùmnxcitaquèrefpondiiTet Princeps, in Lampfacum convenerunt Epifcopi. Cùmque per duos menfes tractaflTent, inter extera, juxta priores canones, * Epifcopos eje&os atque fuis rebus expoliatos , fedes proprias accipere, & pnmb fua omnia eis reddi decreverunt. Et fi quispoft hxceosaccufarc vellet, eos periculo facere fanerverunt, Judices efle decernentes Epifcopos reâè lapientes in Ecclefiam convenicntespibi teftes eflent fingu Lorum qui dicebantur opprefli. Et reliqua. · i» c—· * So^ct, 1Λ· t. cap. ’*’· ** FiÔJoud. P»g· **«· ,.q. ,.c. Pmcepa». Exepifiola Leonis Papu Ckalcedoneftfi Concilio direSa. IV. Plurimos fratres fedibus fuis pulfos Caphviai. & in exilia audivimus deportatos , atque l,b· *· «P· in locum fuperftrcum alios fubftitucos. His ,p* primitiis vulneribus adhibeatur medicina juftitix, ne quifquam ita careat propriis, ut alter utatur alienis. Quem errorem ita omnes relinquant Sacerdotes, ut nemini quidem perire honor debeat > fed illis qui pro fide Laboraverunt, priùs cum omni pri- npi Additio quarta. npt bis fzpè decretum eft ut nec in prefbytcratûsgradu, nec in diaconatûs nec in fobEx epiflola Stephani Papa ,fcripta gene­ fequenti ordine Clericorum ad aliam Eoraliter omnibus Epifcopis. cleliam tranfire cuiquam fit liberum, ut in SnpbM.1. V. Quicquid in facratis Deo rebus & integrum revoces admonemus j ut unufEpifcopis injuftè agitur r-'.··:*.' ' ,pro facrilegio ' " ' de ’ ­ quiique, non ambitione inledus, non cu­ p,., y. putabitur purabitur i> quia lacra funt » & violari â piditate fedudus, non perfuafiooe homi­ fabSyaoo* quoquam non debent. Nullus enim Epif­ num depravatus, ubi ordinatus eft perfecb·. copo rum, dùm fuis foerit rebus expolia­ vereti ita Λ fi quis, fua quxrcns, non Burchard. M». 1. tap. tus, aut à fede propria quilibet occatione qtiæ Je fu Chrifti, ad plebem & ad Ecdepulfus, debet accufari, aut à quoquam ei nam foam redire neglexerit, & ab honoris poteft crimen obici, priufquam integerri- privilegio & à communionis vinculo ha­ Gracias. mè rcftauretur, & omnia quz ei amata beatur ex ti anens. ».φ» «P· quocunque font ingenio, legibus redinte­ Ut nullus derogetur aut temeri accufetur j. Nhlim Epifcopus, nec à Primatibus facili eo­ grentur , & ipfe propriz fedi & priftino rum fufeipiatur accttfatio ,* quia injuna ftatui regulariter reddatur, ita ut omnes Epifcoporum ad Chriflumpertinet, cujus poiTelfiones &z cuncta fibi injuftè fobiata, vice legatione funguntur. Ex decretu atque frudus omnes, antè coeptam accuAn^flafii Papu , capitulo vi. fationcm per Primates & fynodi Epifco­ VIII. Placuit ut nullus temerè accu- Audet, pos fonditùs reftituancur > quia hoc non folùm ccclefiafticz, fed etiam feculi leges fet Epifcqpum, neque à Primatibus paf- **· fim auc indifferenter fuper quibufiibet mvfieri docent. petitionibus audiatur, dicente Domino : Auguftinus ad Bonifacium de lapforum Nonfufeipias vocem mendacii. Et ipfii Ve- Ewd. » j. reflitutione. Aujaftm. VI. Ut enim conftitueretur in Eccle- ricas ait : Quod tibi non visferi, alteri ne Tab. 4. «r 1°fia ne quifquam poft alicujus criminis pcc- facias. Et reliqua. Er alibi feripeumeft: Ctpdv. ftt. Vnitentiam clericatum accipiat, vel ad cle- Quidprodefl iuifuo errore non pollui, qui fib. 7. c·^ i.c. )>«. ’ ricarum redeat, vel in clericatu maneat, confenfum prnflat erranti ? Procul dubio non defperatione indulgentiz, fed rigore contrâ mandata dimittit qui habetpeccatum faftum eft difciplinz : alioquin contrâ proprium, & quifequitur alienum. Ec reli­ tuvutfr. claves datas Ecclefix difoutabitur, de qua. Sed fi quis in Epifcopum caufam ΗβμΜ. ICaob. 1». quibusdidumeft: foiveritis in terra, habuerit, primitùs eum caritati vè con ve- *£££ λ·* foluta erunt & in culo. Sed ne fbrfitan niât, & ei aut fuam inculcet injuriam, aut nSa». V. erijinde exteris criminibus foe honoris ec- ejus correptionem, dicente Domino : Si ’ cleiiaftici animus intutnefcens foperbè peccaverit in te frater tuus, vade, & corriageret poenitentiam, fevcriflitnè placuit pe eum inter te & iff""* fol""*· Bi autem ut poft adam de crimine damnabili poeni­ te non audierit, adiaie dénué duos aut tres tentiam nemo fit Clericus» ut defperatio- tecum. Et reliqua. Priùs ergb quàm hzc ne temporalis altitudinis medicina major fiant, nemo prxfumat Epifcopum mani& verior effet humilitas. Nam & fandus feftè accufare, quia nemo contrâ evan· David de criminibus mortiferis egit poeni­ gelium vel contra Apoftolum, aut decre­ tentiam , & tamen in honore fupcrftitit. ta Patrum , facit abfque periculo. Paulus Et beatum Petrum, quandà amariffimas quoquè Apoftolus prxdpit, dicens : Senio- L Tuo. f. lacrymasfodit, urique Deum negafle pce- rem ne increpaveris, fed obfecra ut patrem. nituit, & tamen Apoftolus manfit. Sed Et alibi fcriptum eft : 5i miisfideiis eft, vinon ideo fopervacua putanda eft poftero- deas ne falfa aut nociva loquatur, aut cui­ rum diligentia > quia ubi fiduri nihil detra­ quam infidias ponat Et alibi : Sapiens non Lsdr. ’*· hebatur , humilitati aliquid addiderunt, eft qui nocet. Et Dominus in Lege i Non 3UÔ (alus tutiùs muniretur, experti, cre- facias calumniam proximo tuo. Et idem : o, aliquorum fidas poenitentias per affec­ Non eris criminator autfufurro in populis. tatas bonorum potentias. Cogunt enim Non flabis contré fanguinem proximi tui. multas invenire medicinas multorum ex­ Leges meas cuflodite: Ego Dominus. S i hxc perimenta morborum. dc omnibus hominibus diâa font, quanto Ex epiflola Leonis Papu AquiUienfi magis fuper Epifcopos funt cuftodienda, Epifcopo direSa. de quibus Salvator, ait : Qui vos contriflateotep. VTL Illam partem ecdefiafticz difci- vit, me contriflavit. Qui vos tangit, tan- Zack *.t. ·<·«·<· pUnz, quâ olim à tandis Patribus & à no­ git pupillam oculi met, Ec extera. Item: vjgelio fuo oportet jus proprium refor­ mari. Et reliqua. Π93 Additio quarta. *’ Qbïfecit injuriam «j, recipiet idquodiniD··. j. qui geffit» Et in Daniele legitur: Ccnfun­ lf. dantur omnes qui oflendunt fervis tuis mo­ la. Confindantur in omnipotentia, ff robur torum conteratur, tafciant quia tu es Domima Deusfolus , & gloriofusfûpèr orbem 1194 Ut nullus criminofus accufet Epifcopum. XIII. De his qui in accufadonem majoris natu veniunt, placuit ut Epifcopum ·** ‘,7· nulli criminofo liceat accufare. Ut criminalia negotia non per Procura­ tores , fed per ipfos agantur. terrarum. Ët juxtà antique inftitutionis XIV. Si quandb in caula capitali vel Ibid lib. 7. edidum * plus ergà corrigendos agere in caufa ftatûs interpellatum fuerit, non debet benevolentia, quàm feveritas i plus per procuratores, fed per ipfos eft agenda, hJmB*. *. De majore Judicum appellatione. ·«· cohortatio, quàm commotio i plus caritas, quàm poceftas. Et Dominus per PropheXV. Placuit ut a quibuuninque Judici­ Condi. PÛL jj. tam monet, dicens: Cohibe linguam tuam à bus ecclefiafticis ad alios Judices ecclefiaf- Catth. III. malo,& labia tua ne loquantur dolum. Di­ ticos, ubi eft major audoritas, fuerit pro- ^i^, pw, verte quoquè d malo, V fac bonum. Nemo vocatum, audientia non negetur, ride «e· 3*4. ’ Gradae.». enim nonum faciens, alteri verbo aut fac­ fuprà, lib. "J.cap. lai. ; 9t to nocere vult. Si quis hxc non obferva- Ut nullus Metropolitanus fine ceterorum omniumprovincialium Epifcoporumprie- c. 1rverit, hoftis eft animx fux. Si quidem fentiattui confilio, nifiquantum adfuam ,f'"· Clerici fuerint, gradu proprio décidant. propriam pertinet parochiam, quicquam Si vero Laici vel Monacni fuerint, ampliùs agereprafumat. Similiter & reliqui Epif­ pelli debent, vel extorres fiant. *LcoL wift. S4. c. 1. Gregor. IV. epift. i. Megio.iib. ». c. I*o , par. f. c. 3 feculares accufare prxfumat, fed apüd ’ira* par. s. fbmmos Primates. cap. *77. Ut fi quis fe gravari putaverit, vocem appellationis exhibeat. copi agant circà eum. Ex Synodo Ro­ mana quinta. XVI. Si quis métropolitanus Epifco- Capiralar. pus, nifi quod ad fuam folummodô propriam pertinet parochiam, fine confilio 11 * & voluntate omnium comprovincialium Epifcoporum extrà aliquid agere tentaverit , gradûs fui periculo fubjacebic, & quod egerit, irritum habeatur &: vacuum. Sed quicquid de comprovincialium Coepifeoporum caufis, fuarumque Ecclefia­ rum & Clericorum atque Secularium necefiitatibus, agere aut dilponere neceffe fuerit, hoc cum omnium confenfu com­ provincialium agatur Pontificum, non aliquo dominationis faftu, fed humillimâ & concordi adminiftrationc , ficut Do­ minus ait : Non veni miniftrari, fed minifl0. trare. Et alibi : Qui major eft veftrum, erit Ibid. »). minifter. Et reliqua. Similiter & ipfi com­ provinciales Epifcopi cum ejus confilio, nifi quantùm ad proprias pertinet naro-· chias, agant juxtà fandorum conitituta Patrum, ut uno animo, uno ore, concor­ diter fanda glorificetur Trinitas in fecula. Qualiter Epifcopus ad Synodum convoce­ tur, & qualiter in ea de illo agatur. XVII. Sanda Synodus Romana dixit. Hxc funt qux deinceps propter malorum Kb t. cap. hominum infidias , qui in Ecclefiam & in >** Ecclefiafticos indifferenter fxviunt viros, confervari firmiflîmè volumus in fecula. De retraSanda comprovinciali Synodo per Si quis Epifcopus ab illis accufatoribus qui Apoftohci Legatos. recipiendi funt fuerit accufatus, poftquam !ΧΑ}49. XII. Ut provincialis tynodus retraâe- ipfe ab eis caritativè conventus fuerit ut tûr per Vicarios urbis Romx Epifcopi, fi ipfam caufam emendare debeat, & eam corrigere noluerit, non olim, fed tunc ad ipfe decreverit. Capiralar. Placuit ut accufato, fi Judicem fufpedum habuerit , liceat appellare, quia non oportet negari audientiam ro­ ganti. XI· upj Additio quarta. fummos Primates caufa ejus canonicè de­ feratur i quia in congruo loco infirà ipfam provinciam, tempore in canonibus prxfixo Nicxnis, Concilium canonicè con­ vocare debebunt, ita ut ab omnibus ejuf­ dem provinciae Epifcopis in ea audiatur : in quam & ipfe canonicè convocatus, fi eum aut infirmitas aut alia gi^ ;s neceifitas non detinuerit, adefle debebit i quia c»pitut»r. ultri provincix terminos accufandi ante 1 * t * c,p· licentia non eft, quàm audientia rogetur. ’ * Nam fi fuis fuerit rebus expoliatus, quod abfit, aut, quod alienum ab omnibus efle debet fidelibus, à fede propria ejedus , aut in detentione aliqua a fuis ovibus fue­ rit fequeftratus, tunc canonicè, antequàm in priftinum reftituatur honorem, & fua omnia, qux ab infidiis inimicorum fuorum ei ablata fuerint, redintegrentur, nec convocari nec judicari poterit, nifi ipfe pro fua neceflitate, minimè tamen ju­ dicandi , advenire fpontè elegerit. Nec omninb à quoquam refpondere rogetur antequam integerrimè omnia qux per fuggeftiones inimicorum fuorum amiferat, poteftati ejus ab honorabili Concilio re­ dintegrentur, Prxhil priùs ftatui priftino reddatur. Et ipfe, difpofitis ordinatifque libere ac fccurè fuis, tunc canonicè con­ vocatus ad tempus, fynodo in légitimai canonica veniat ad caufam. Et fi ita juftè videtur, accufantium propofitionibus refSondeati nam hoc fummoperé proviendum eft ne, antequam omnia hxc fiant, coaAus refpondeat, quia contentio Ikd-lîk 7. femper vitanda eft. Adimi namque Epif£,*£r*n*a. COP° epifeopatum, anrcquàm caufx ejus ,.φν'ί.·. exitus appareat, nulli Chriftiano videri *■ w — Si torn. ; * potel ~ iteft. Qubd fi xgrotans fuerit Epif­ jure copus , aut aliqua eum gravis neceflitas Coocil. Canh. 1IL detinuerit, pro fe legatum ad fynodum c. 7. mittat. Nec à communione fufoendatur Burchard cui crimen intenditur, nifi ad caufam fuam lik I. C.1Î0. Ivo, par. dicendam electorum Judicum die ftatud $ , C. »70. litteris evocatus minimè occurrerit ; hoc Gratiae. _·. eft, nifialiaprxoccupaveritneceflitas, in*· i- .V ‘ i.q.i/jmû frà fpatium duorum vel trium menfium, & eo ampliùs , prout caufa dictaverit. Qubd fi ex utraque parte ad caufiun di­ cendam venerint, quia unus abfque alte• Capital. ro audiri non debet, * quxrendum eft in Uk 7. cap. judicio cujus fint converfationis & fidei at11 °* que fufpicionis accufatores, aut qua inten­ tione hoc faciant i quia ad hoc admitti non debent nifi bonx converfationis & reAx fidei viri, &qui omni fufpicionecareanc, & bona vita clareant, neque infames exif- 1196 cant. Qubd fi accufiuorum perlonx in ju- Qpimlar. dicio Epifcoporum culpabilis apparue* ** rint, ad arguendum non admittantur, nifi 1 proprias caufas, non tamen criminales vel ecciefiafticas , objecerint. Infamis enim perfona nec procurator poteft efle, nec cognitor. Abfente verbadverfario ,non au* diatur accufator i nec fententiâ, abfente parte alii, à Judice diCla ullam obtinebit firmitatem i neque abfens per alium accufare auc accuiari poteft, nec affinis teftis admitti. Neminem ergo exhiberi de pro» vincia ad provinciam vel ad comitatum oportet, nifi ad relationem Judicis ad quem fuerit appellatum, id eft , ut ador femper rei forum fequatur. Si quis autem Judicem .j adverfum fibi fcnferit, vocem appellatio­ nis exhibeat, quam nulli oportet negari. Et reliqua. Ut accufatio Clericorum intrà provinciam fiat, nififorti accufatus majorem appel­ laverit auSoiitatem. XVIII. Si quis Clericus fuper qui- CapW« buflibet criminibus pulfatus fuerit, in provincia quâ confiftit ille qui pulfatur, fuas Graîün j. exerar adionesi nec xftimet eum accufa- '»·.*· «· ’?· tor fuus alibi aut longiùs pertrahendum ad judicium. Illi vero qui pulfatus fuerit, fi Judicem fufpe&um habuerit, liceat ap­ pellare. Ut peregrina judicia non fiant. XIX. Peregrina judicia generali fanc- Capimur, tione inhibemus > quia indignum eft ut ab lib. y. of. jo,. externis judicetur qui provinciales à fe electos debet habere Judices. Ut nullus Metropolitanus aliquorum Pon­ tificumfuorumque Clericorum aut Eccle­ fiarum, caufas audiat abfque omnium comprovincialium Epifcoporum prafentia. Ex Synodo Romana tertia,cap. V1. XX. Nullus mecropolitanus Epifcopus, ΛΑ ιοί. abfque exterorum omnium comprovincialium Epifcoporum inftamia, aliquorum ς,,μ audjat caulas Epifcoporum, quia irritae !♦· » P"· erunt.ImmonecfuorumSacerdotumcaufas audiat abfque prxfentia Clericorum i,, «.t.c. fuorum,quiairritaeritfententiâEpifcopi, <· Xr#— nifi prxfentia Clericorum confirmetur. ** De rimanda accufatoris perfona. Ex decre­ tis Sixti rapae, capitulo Vili. XXI. Placuit ut femper primb in ac- Capfot· cufationeClericorum perfona,fides, con- Aegüram. verfatio, & vita blafphemantium perferu * tetur: nam fides omnes adus hominis de- liki.c.144· bet prxcedere, quia dubius inflde,infi- *£· delis eft : nec eis omninb efle credendum * qui veritatis fidem ignorant, nec redae converfationis 1197 Additio quarta. 1198 converfationis vitam ducunt » quoniam prxeeptionibus, non exeat impunitus,fed tales facilè & indifferenter lacerant quoi­ gradûs fui periculo fubjacebit. que , & criminantur redè & pic viventes. Utβ quis Metropolitanum fitfpeSum ha· Ideè fufpicio eorum difeutienda eft pri­ biurit, apud Primatem audiatur. Ex mé, & corrigenda. Concilio Ckalcedonenfe , capitulo X v 11. De perfonis & accufationum querelis non XXV. Si quis putaverit fe h proprio C*pkuUr. recipiendis. Exfexta Synodo Romana , Metropolitano gravari, apud Primatem capitulo XI ; cum qua Jeicana Synodus , diœceleos, aut apud Conftantinopolitanz & decreta Julii & SymmachiPapn & alia civitatis fedem, agat judicium. Et reliqua. jynodica concordant. C^iwiar. «.««s. XXII. Accufatores & accufat iones Φ1*5 lege* feculi non adfcifcunt, & nos fubmovemus. Ut nullus Epifcopus alterius parochianum retinere , ordinare , aut judicare prafumat. Ex decima Synodo Romana , capi­ tulo vn f cum qua concordat Antioche­ num Concilium, capitulo xxh. lbU.Bb.7. XXIII. Nullus Epifcopus alterius ••J®·· parochianum praefumat retinere aut ordi­ nare abfque ejus voluntate, vel judicare i 3uia ficut irrita erit ejus ordinatio, ita & ijudicatio, quoniam cenfomus nullum alterius Judicis, nifi fui, fententia teneri. Nam qui eum ordinare non potuit, nec judicare ullatenùs poterit. De primatu Sedis apofiolica , cui Epifcopo­ rumfinitiva judicia & congregandarum Synodorumprivilegia funt refervata. Et de canonica Epifcopi vocatione. Ex Sy­ nodis Romanis, capitulo xlix decretis Julii Papa. .W-liKi, , & ex XXIV. Nullus Epifcopus, nifi canonicè vocatus, & in legitima fynodo fuo tempore apoftobea audoritate copvoca••.c-v ta, cui j unione Domini & meritis beati Petri Apoftoli finguLaris congregandorum ' Conciliorum audoritas, & fandorum Ca­ nonum ac venerandorum Patrum decretis, multipliciter privata tradita eft pbteftas, fuper quibuflibet criminibus pulfetur, id eft, judicetur, audiatur, vel impetatur. Sin aliter przfumptum a quibuflibet fue­ rit, in vanum deducatur quod egerunt, nec inter ecdefiaftica ullo modo reputabitur, nec ullas habebit vires quicquid ei obvia­ verit : quoniam eadem Sedes, teftante Ve­ ritatis voce , primum, primatum obtinuit. Nec prima diceretur, fi aliam fuper fe ha­ beret : qua· etiam caput eft omnium Ec­ clefiarum , à qua omnes fumpsere origi­ nem : primatum enim non fynodalibus aut aliquibus commentis meruit inftitutis, fed Maukis. Domino largiente, qui ait : Tu es Petrus, De accufationis ordine,& ut nemfacili quifi quam accufetur. Ex ftxta Synodo Romana, capitulo IX,· tum qua V aliafanctiones Imperatorum &fynodalium Epif­ coporum concordant. XXVI. Accufationis ordinem dudùm canonicis inftitutum decretis fervare jubemus; ut fi forte aliquis Clericorum in civili aut criminali caufa pullatur, vel in crimine capitis arcerfitur, non ftatim reus zftimetur qui accufari potuit, ne fubjedam innocentiam faciamus. Sed quif quis ille eft qui crimen intendit, in judi­ cium veniat, nomen rei indicet, vinculum infcriptionisarripiat, cuftodiar fimilitudinem, habita tamen dignitatis xftimatione patiatur. Nec fibi fore noverit licentiam mentiendi, cùm calumniantes ad vindiftam pofcat fimilirudo fupplicii. Ut accufato Epifcopo liceat appellare apoftolicamSedemJivoluerit. Ex ediQisfyno­ dalibusfub Tneodofio Imperatore decre­ tis , ejufque audoritate roboratis : qum fi quis quafierit, in fuis inveniet Eptfiolarum libns. XXVII. Placuit ut fi Epifcopus accufacus appellaverit Romanum Pontifi­ cem , id ftacuendum quod ipfe cenfuerit. De accufato vel judicato Epifcopo , fi bo­ nam putaverit habere caufam ,& volue­ rit à Romano eutdiri Pontifice, à nullo prohibeatur , fed liberi hoc ei & abfque ullo impedimento concedatur. Ex qui­ bus fuprà , cum quibus & Sardicen/e Concilium, & alia decreta Canonum & fandorum Patrum concordant. XXV III. Üt accufato vel judicato in aliqua caufa Epifcopo liceat iterare ju- Sha“ dicium ; &, fi neceffe fuerit, aut ipfe voluerit, abfque ulla detentione aut impe- fiU «· «7. ditione Romanum adire Pontificem. Et ’ dùm iterato judicio Pontifex caufam fuam '4. * agit, fua non privetur fede aut dignitate ; quoniam dudùm à fandis Patribus ftatu*’ & fuper hanc petram adificabo Ecclefiam tum eft ut accufati nullus ufurpet fedem meam. Et reliqua talia,& his fimilia.Qui­ Epifcopi. Et alibi * ; Adimi Epifcopo epifbus fi aliquis fuperbo fpiritu obviaverit copatum antequam caufx ejus exitus apTom, I. Gggg I *1199 Additio quarta treat, nulli Chriftiano videri jure poteft. t reliqua. Ut diim accufatus veljudicatu» Epifcopus Romanum appellaverit Pontificem, nul­ la ei Ufiofiat, neque aliquis ejus arripiat fedem , aut in ejus loco ordinetur Epif­ copus, antequdm ejus caufa Romani Pa­ g pa fit terminata judicio. Ex quibus fuprà , cum quibus & multa fandorum Pa­ trum & Canonum decreta confitniiunt. XXIX. Placuit ut accufatus vel judi­ catus à Comprovincalibus in aliqua caufa Epifcopus licenter appellet, & adeat apoftolicx fedis Pontificem , qui aut per fe aut per Vicarios fuos ejus retradari nego­ tium procuret Et dittn iterato judicio pontifex caufam fuam agit, nullus alius in ejus loco ponatur aut ordinetur Epifco- Math. t6. {>us i quoniam quamquam comprovmciaibus Epifcopis accufasi caufam Pontificis ferutari lioeac, non tamen definire inconfulto Romano Pontifice permitium eft, cùm beato Petro Apoftolo non ab alio quàmab ipfo Domino dictum eft : Quacun­ que ligaveris fuper terram, erunt ligata & m coelis ; & qu.t cunquefolverisfuperterram, erunt fbluta & in coriis. De Epifcoporum appellatione ad Romanam Ecclefiam, quoties necejfitas expofeerit, cui Epifcoporum &fumma negotiafingulari privilegio à Patribus rejervata Junt. Ex quibus fuprà, cum quibus maximè eunda Canonum & fandorum Patrum decreta concinunt. XXX. Ut omnes Epifcopi qui in qui­ SfrtM Π. cp. 1. bufdam gravioribus pulfantur vel crimi­ Bun bard, lib. I. cap. nantur caufis, quoties necefle fuerit, li­ 144· béré apoftolicam appellent fedem, atque l»o, par ad eam quati ad matrem confugiant, uc f.c. M7Gratian.», ab ea, ficut femper fuit, piè fulciantur, u;·;: defendantur, & liberentur, cujus difpo- fitioni omnes majores ecclefiafticascaufas, & Epifcoporum judicia, antiqua Apoftolorum eorumque fucceflbrum atque ca­ nonum auctoritas refervavit. Quoniam culpantur Epifcopi qui aliter ergà fratres egerint quàm ejufuem fedis rapae fieri placuerit> Canonibus quippé jubentibus in talibus abfque Romano nihil decerni Pontifice , nec ad fynodum Epifcopum convocari debere, 6i quicquid ex his eo inconfulto prxfumptum fuerit > viribus carere. De caufa. Lupicini Epifcopi. Ex epiftola Leonis Papa, Àfricanis Epifcopis direSa. XXXI. Caufam Lupicini Epifcopi, I2OO quia fic nobis placuit, illic jubemus audiri i cui multùm & fxpiùs poftulanti conr munionem hic ratione reddidimus, quo­ niam cùm ad noftrum judicium provocaflet, immeriti) eum pendente negotio à communione videbamus fuifle fufpenfum. Adjedum etiam illud eft, quàd nuic ré­ méré fuperordinatus efle œgnofeitur, qui non debuit ordinari antequam Lupicinus in prrfenti pofitus, aut confutatus autccrtè cdnfeflus, juftx poffit fubjacere fententix i ut vacantem locum, quemadmodùm difciplina ecclefiaftica exigit, is qui confecrabarur, acciperet. Si qux vero aliae emerferint caufx qux ad ftatum Ecclefia­ rum & ad concordiam pertineant Sacerdo­ tum , illic ob timorem Domini volumus ut modo ventilentur, & de componendis atque compofitis omnibus ad nos relatio plena mittatur) ut ea qux juxtà ecclcfiafticum morem jufté &: rationabiliter fue­ rint définira, noftrâ quoque fententià ro­ borentur. ( Ex his enim poflumus cognof- * cere qualiter de exteris agatur, qualiter ^.S. T — nos nil contrà ftatuta Majorum egifle pcc- «>**· niteat. Datâ iv. Idus Augufti.) De Laicisprafumentibus difputare de reli­ gione. Exjvnodalibus Statutis & Impe­ ratorum Ecliilis, ex libro x v 1. Theodofii Imperatoris ,de his qui fuper reli­ gione contendunt. XXXII. Imperatores Valentinianus, Theodofius, & Arcadius AAA., unà cum ’ decreto Epifcoporum, Tati ano Prxfefto prxtorii. Nulli egreflb ad publicum difceptandi de religione, vel traftandi vei confilii aliquid deferendi, patefeat occafio. Et fi quis pofthàc aufu gravi atque damna­ bili contrà hujufmodi Legem veniendum efle crediderit, vel mfiftere motu peftifcrx perfeverationis audebit, competenti poe­ na & digno fupplicio coerceatur. Dati xvi. KaL Julii, Theodofio Augufto bis & Quinegio Conffi Nullus Monachus , prater Domini Sacer­ dotes , audeat pradicare. De epiftola Leonis Papa ad Theodoritum Cyri Epifcopum direda. XXXIII. Illud quod nobis propter improbitatem quorundam Monachorum Barch·*^ verbo mandata, fpecialiter prxdiftorum bb. 1. cap. Patrum ftatuta firmantes, ftatuimus ut Μβ. Gratia·. prxter Domini Sacerdotes, ab Epifcopo »<· φ ». e. ejufdem videlicet loci eleâos, nullus au­ I». deat prxdicare, five fit Monachus, five I^ucus,quicujuflibetfcientix nomine glorietur. iso! Zfa A^ranfau. Ax Additio quarta. CentiUe Htli^msuno. XXXIV. Delator fi quit extiterit tty OfaT. & Ρ*Γ ·· » Epifcopi fui. « ca perftrinximus. Ad qux pertinet omnis 7ic°iort Item ex Capitulis Domni Karoli Imperatoris. libido , non folùm in immunditia carnis, Ufaj.n» XXXVm. Si quis Seculariumf tam fed edam in omni carnali concupifcenda. ew·*· ,èu Kb.«.c.ti; majoris ordinis quim & inferioris pecca- Quicquid plus jufto appetit homo,, turpe ,e* tM.7 *** tum cSerlt» & vocatuS f^ Epifcopi au&o- lucrum dicitur. Munera injufta accipere ritate ad emendationem ac poenitentiam vel edam dare, pro aliquo feculan convenire diftulerit, tamdiù fit ab Ecclefia queftu precio aliquem conducere, con­ extorris & à catholicorum confortio fe- tentiones & lites vel rixas amare, in plaqueftratus, quoufquè quod inlicitè com- citis fecularibusdifputare, exce[peidefenmifit emendet, ac reatum fuum ufquè ad fione orphanorum aut viduarum, conduaut procuratores efle fccularium re­ fadsfaAionem canonicè diluat, atque re- Aorcs Λ----------------r—---------conciliatione proprii Epifcopi divinis pre­ rum , turpis verbi vel fa&i joculatorem cibus indulgentiam confequatur & ve­ efle, vel jocum fecularem diligere, aleas niam ^Ecclefixque gremio, à cujus uw- amare, ornamentum inconveniens prog8SS *1 iioj Additio quarta. pofito fiso quxrere, in deliciis vivere velle, gulam & ebrietatem fequi, pondera injufta vel menfuras habere, negotium injuftum exercere, ( non tamen juftum ne­ gotium eft contradicendum, propter neceffitates diverfasi quia legimus fanffos Regul»s. Apoftolos negotiaffe i 6c in Regula fandi *“·* «· Benedicti prxeipitur praevidere per quo,r* rum manus negotium monafterii tranfeat : ) canes & aves fequi ad venandum, in omnibus quibuflibet fit caufis fuperfluum effe. Ecce talia & his fimilia Miniftris altaris Domini, necnon & Monachis omninb contradicimus » de quibus dicit Π.Τιβ».». Apoftolus : Nemo militans Deo implicat fe negotiis ftcularibus. De imitatione apoftolica. Philip,. Cone. Mo- XLVII. Apoftolus ait : Imitatores mei eftote, & obfervate eos qui ita ambulant jiçut habetisformam nofiram. Non obftrvetis eos quifunt iitimici crucis Chrifii, quo­ rumfinis interitus , quorum Deus venter eft, & gloria in confufione ipjorum,qui terrena 1204 cipuè virtus homines Deo proximos facit, De Canonicis Clericis , ut canonici vivant. XLVIII. In omnbus igitur, quan­ Of*»!». tum humana permittit fragilitas, decre­ W». j. vimus ut Canonici Clerici canonicè vi­ vant, obfervantes divine Scriptune doc­ trinam & documenta fanâorum Patrum, & nihil fine Licentia Epifcopi fui vel Magiftri eorum compofite agere prarfumanu De his qui fervas fuos extrà Judicem necant. XLIX. Si quis fervum proprium fine confcientia Judicis occident, excommu­ nicatione vel pcenitentid biennii reatum fanguinis emundabit. Condi. Agath. c. Si.... ~ Condi. fyaon. c. 34. ConciL Vormat. c. jl. Halitgar. lib. 4« c. 4. RJ>«b*b. ep. ad Hcribald. c. 3. Regino, lib. ». c. »t, Burchard, lib. S. c. 11. Ivo, par. i<. c. Io. De his qui adpacem non revertuntur. L. Placuit ut, ficut plerunque fit, qui­ fapiunt. Noftra autem converfatio in calis cunque odio aut longinqui inter fe lite eft. Sicut Hieronymus in epiflola ad Gala- difccfferint, & ad pacem revocari diutur­ ^Hkron. m tas ait : Æmulantur, ait, bene quicunque vi- na intentione nequiverint, à civitatis priG»l*t'P deant vel audiant effe in aliquibus gratias , mitùs Sacerdotibus arguantur. Qui fi ini­ dona , virtutefque, ipfi tales effe defiderant, micitias deponere perniciofi intentione & fidem > vitam, atque indujtriam eorum, noluerint , de Ecclefix cœtu juitiffimâ per quot illa meruerunt, nituntur imitari, ut excommunicatione pellantur. poffint ea quoquè bona eemulatione digna confequi, magis quxrentes fpiritalia quàm carnalia, ut perfeveranti gradu ad nnem boni operis pervenire pofimt. Auguflinus, in libro primo de agone Chriflianorum , L Cor. n. hanc fententiam interpretans, ait : Imita­ tores mei eftote, ficut St ego Chrifti. Quare inrelligendum efl etiam ipfum Apoftolum in femetipfo triumphaffe de Poteftatibus hujus mundi, ficut de Domino dixerat, cujus fe imitatorem effe profitetur. Imite­ mur ergb & nos illum, ficut hortatur, & caftigemus corpus noftrum , & in fervitutem redigamus, fi mundum volumus vin­ cere. Auquandb quidem fuo exemplo Chrifti nos fieri imitatores jubet, dicendo : Imitatores mei eftote , ficut & ego Chrifti. Conci). Agath. c. 31. Condi. Wcwnut. c. 41. Condi. Troft. c. 1». Haiicgar. lib. 4. c. j». Regino , lib. ». c. 37«. Burchard, lib. 10. c. tfi. Iro, pu. 13. c. ·». Gratiaa. dift. >0. c. 9. PUctit. De his qui intrant in Ecclefiam> Stpro­ pter nimiam luxuriam fuam à faeramen­ to fe abftinent. LI. Si quis intrat in Ecclefiam Dei, & * Çmc. Aa facrasScripturas nonaudit, & pro luxuria «M·*· fua avertit fe à communione (aeramenti, «JT-™' & in observandis myfteriis declinat con- 13. ftitutam regulam difeipiinae, iftum talem θ'"·* proiciendum de Ecclefia catholica effe Coafta. c. decernimus, donec pccnitentiam agat & *·■ & s«* offendat frudum poenitentia; fux, ut poffit, communione percepti, indulgentiam promereri. Aliquando quidem de fe refipifeens ad Deum, ad ipfius nos imitationem horta£phc£ 3. tur, dicens: Eftote imitatores Dei,ficutfilii De Clericis vel Laicis.· earijfimi. Jam verb demonflrans quia ni­ hil ita hanc imitationem pariat, quam fi ita LH. De Clericis vel Laicis à comma- Coee. a» vivat aliquis ut bonum ejus in commune nione fummotis, ab aliis non recipiendis «· proficiat, atque univerfisutiliora prxvi- Epifcopis. dear, adjunxit : Ambulate in caritate. Ideb De Clericis adversus invii ------------------------- invicem negotia pro­ cùm dixiflet, Imitatores mei eftote, contipria habentibus. nub de caritate differuit, quia hxc prxLUI. Non oportet Clericos haben- izo; Additio quarta. 1206* tes adversùs invicem negotia, proprium tibus prxtcriti temporis eadem prxdia. repofeere. Epifcopum relinquere, St ad fecularia ju- alienata ; dicia convolare. De hi/ Lùcu qui contemptore» Canonum De eo qui excommunicato» anti audientiam communicare prnfiunpftrit. extitennt. LX. Uc Laici. contemptores Canonum foa.au p. l*.t.c.jo; LIV. Si quis excommumcatus antè excommunicentur, Clerici honore pri- *·** audientiam communicare prxfumpferic , ventur. to*, f. p. ipfe in fe damnationem protulit. De potente qui aliquem expoliaverit. SHCapital· Hertfdi.c. “7‘ LV. Si quis potentum quemlibet expoliaverit, & admonente Epifcopo non reddiderit, excommunicetur. ŸidefiEprà lib. Ç. cap. ? 19 1 & lit. 7. cap. 109. Qubd Ecclefiarum omnium dotetadEpifcopi ordinationem debeant pertinere. Capitular. B>. 7. cap. ***■ LVI. Multi contrà canonum conftituta fie Ecclefias quas aedificaverint pottulant confecrari, ut dotem quam ejus Ecclefiae contulerint, cenfeant ad Epifco­ pi ordinationem non pertinere. Quod fac­ tum & in prxterito difplicet, & in futuro prohibetur f fed omnia fecundùm conititucionem antiquam ad Epifcopi ordi­ nationem & poteftatem pertineant. De his qua d fidelibus in parochitanu bafiüc 'u offeruntur. IW.Iib.4. 4°7· LVIl. De his qux parochiis in terris, vineis , mancipiis, atque peculiis qux­ cunque fideles obtulerint, antiquorum Canonum inftituta ferventur, & omnia in Epifcopi poteftate confiftant. De his tamen qux in altario acceflerint, tertia pars fideliter Epifcopis deferatur. Coocil. Aarelian. I. c. If. Burchard. lib. 3. c. 13«. Ito, par. 3· c. 101. Gratiae, 10. q. t. c. 7. Dt his f*r*. De quatuor portionibus ecclefiaflicu. CapiraU AarikMMi'C. 4«· foreferd. Mk if. c. <. Iro, pat. 1«. c. 7. Ut pomtltu anti completam Miffam & btnediSionem acceptam egredi non profitmat. LXI. Cùm ad celebrandas Miflas in Dei nomine convenitur, populus non antè difeedat quàm Miflx iolemnicas com­ pleatur. Et ubi Epifeopus fuerit, benedi&ionem accipiantSacerdotis. Sacerdote autem verbum in Ecclefia faciente, qui egreffus de auditorio fuerit, excommu­ nicetur. w Condi. Cartfeg. IV. c. »4. Regino, lib. i.\c. 197. Burchard. lib. i. c. Ito, par- 5. 9. Regino, lib. 1. c. »9·. Burchard, lib. 13. c. f. Ito , par. 4. c. 3·. Gratian, dift. 30. c I. Si fais tenua. Ut facramentum Catechumeni» non prabeatur. LVUI. Quod in unaquaque Ecclefia LXm. Item placuit ut etiam per fo- fod. uj· cui Epifcopus prxeft, quatuor, tam de re­ ditibus quam de oblationibus Fidelium, lemniffimos pafchales dies facramentum fieri debeant portiones i ut una fit Epif­ corporis fit fanguinis Domini catechume­ copi , alia Clericorum, tertia pauperum, nis non detur, nifi folitum falis i quia fi & quarta fabricis ecclefiafticis adplicetur. fideles per illos dies fâcramenca non mu* tant, nec catechumenos oportet mutare. Decreta GelaC c. *?. Qux forma etiam à publicè pœnitentibus Coocil. Parii VI. lib. i.c. ij. Regino, Hb. i. c. 33. omnino fequenda eft. Boàhardi lib. V c. >;7. Iro, par. 3. c- 103. Gr.ri.n- i>. q. i.c. 17· Quate»'·· De eo qui anathemati» potnam parvi duxerit. Ex epifloia Gclafit Papa. LIX. Ut fi quis ^nadhema^s pcenam parvi duxerit, etiam documento quo fe putat prxdium poflidere, fruftreturi liceatque cuilibet ecclefiafticx perfonx vo­ cem contradi&ionis afferre, fit cumfruc- De hi» qui rebapti^ati vel reconfirmaitfunt, quid Jit agendum. LXIV. De his qui rebaptizari fine Coocfl. r. p. aliqua necefhtate vel tormento lapfi funt, Heri. CMdL Slacuic ut circi eos illa Nicxnx Synodi Nie- c. ι·. acuta ferventur qux de pnevaricatori- KWrJwBbus conftituta efle nofcumur* id eft, ut feptem annis inter catechumenos orent, & duobus inter catholicos* 6c poftea, Additio quarta. 1207 moderatione & clementia Epifcopi, fide­ libus in oblatione & euchanftia commu­ nicent. Quam fornum fcquantur & reconfirmati. confugtuntjpropeerdifiriSionem Epifcopi. u;·*" L XV. Placuit ut Clericus, h relido o®cfc fuo propter diftri&ionem ad fecuiarem foruusè confugerit, & is ad quem recurrit folatinm ei oefenfioms impende­ rit , cum eodem de Ecclefix communione pellatur. De turpiloquiis. LXVI. Clericos fcurriles & verbis tur­ pibus joculares ab officio detrahendos. no8 » aut diffimulantes auda&er, pnefente & ainconfulto Epifcopo, cum pluribus in » domiciliis agunt agendam. Quod difei» plias incongruum efle cognofcit fandi» cas veftra». Genibus Epucopus dixit : « Fratres & Cocpifcopi noftri digne fug» geftioai eux refpondere propter igno» rantiam non morantur » Ab univerfis Epifcopis didum eft : « Quifquh Prelby» ter, mconful o Epifcopo, agendam m » quolibet loco volueiir celebrare, ipfe » honori fuo contrarius exiftit. » Ne Presbyter banediSionem velpoeniten­ tiam m Ecclefia dare prafumat. Condi. Canbag. IV. c. 4». CoadL Agatk c. 70. LXXL Benedictionem luper plebem in Ecclefia fundere, aut pernitentem in A*“u‘:·44* Ecclefia benedicere, Presbytero penitùs non licebit. Grariaa. dift. 46· c <· Cierium. Judicio multitudinis ordinationes fieri non debere. De Clericis qui in convivio cantarepro· fumpferint. LXVII. Clerici inter epulas cantan­ tes fupradidx fententix feveritate coer­ ceantur. Condi. Canbag. IV. e. <1. ConcU. AatUEodor. c. 40. Regino,lib. 1. «. 150. Bwcbaid. lib. ». c. 170. Ito, pr. t. cap »4>. Graàan. »». 4. r. c. 9. Cltrittm. LXXII. Qubd non fit permittendum Ca^Miar. turbis dediones eorum facere qui funt 6k7 C7h ad Sacerdotium provehendi. Si qui Clerici ab Epifcopis fuis promoti contempferint , nec illic maneant undè recedere noluerint. Ex Coacilio Car- LXXin. Placuit ut quicunque Clerici ▼el Diaconi, pro necelfiratibus Ecclefia- fc^'rTlirj rum non obtemperaverint Epifcopis fuis, h». », cap Ne Clericus per creaturas juret. ▼olentibus eos ad honorem ampliorem ‘j·· * LXVni. Clencum per creaturas ju­ m fua Ecclefia promovere, nec illic mirantem acerrimè objurgandum. Si perfti- niftrent in gradu fuo undè recedere no- Gnum. terit in vitio, excommunicandum. luerunt. £££&* ComM. Canhagin. IV. t <1. Regino , lib. 1. c. « f fX Botcbatd. Ub. » c. 17 j. Ito, par. 4. c. »44. Gcadan. 1». 4· 1. c. 9. Ciaieea. Ex Decretis Papa Gregarii junioris. De incefiis. LXXTV. Si quis confobrinam duxe- Decree rit in conjugium, anathema fit. Et paulb Ne anti horam diei tertiam quis ad con· poft infert. Si quis de propria cognatione, vivium pergat, nec anti benedifiionem ▼el quam cognatus habuit, duxerit uxo­ manducet. rem , anathema fit. Et Dominus in lege LXIX. Non oportet Clericos vel Lai- divina ait : Omnis homo adproximamfan· Imit. it. cos religiofos antè facram horam diei ter­ gttinisfui non accedat ,ut revelet turpitudi· tiam inire convivia , neque aliquando nem ejus. Et paulo poft : Nec accedat ad Clericos, nifi hymno dido , edere pa­ uxorem ejus qui fibi affinitate conjungitur. nem , & poft cibos gratias audori Deo Item undè fuprl. Nullus certi gradus conreferre. Martin. Bracat. c. 4f. fceuratu nuptus defideret copulari. Item buerptt. M■no , Ub. I. c. tlf· ex didis Epifcoporum & Imperatorum *·.**·^· Bocdurd. lib ». c. i4j. Theodofii & aliorum : Infeptem gradibus Ito , pr. 4. c. *54. Gratian. diâ. 44. c. 1 » N·* Hcut. Μ,|β<. omniapropinquitatum nomina continentur, ultri quos nec adfinitas invenitur necfuc· ceffio potefi ampuùs prorogari. Item de 'mceflis. Ex epifious Gregarii Pa­ Concilia Carthaginis. pa Bonifacio Mogontue Arckiepifcopo LXX. Numidius, Epifcopus Maffili- tanus, dixit : «In quibufiiam locis funt ■ Presbyteri qui aut ignorantes (impliciter, L^XV. Progeniem fuam uauifruuTu* uop Additio quarta. m.cf.i.c. Jccermmm generationem, 8c qix ’sardari, agnofcunt affinitate propinquos, T.C.11. )us juscopulx foctctatc Ex m copulx non accedere ioctctatem. de AmXTc. fanftis Canonibus fpiritu Dei conditis cor «t. inceftis habetur intercum _____ : Incei'&* ce*- CoodL junSionibusnihilprorsus veniet reiervamust nifi cùm adulterium ftpeuxuionejenaverint, 1210 inférant mortem, nulla dc illis in oblatione commemoratio fiat, neque cum pfalmis ad fepulturam eorum cadavera deducan­ itur : mula enim fibi per ignorantiam ufuripârunt. Similiter 8c de his placuit qui pro Jluis fceleribus puniuntur. Concil. Btacar.Lc. i*. J®· _ C om». Inceftos verb nollo conjugii nomine ap£*^VI· peilandos fancimus. Sed quibus inlicita conjun&io axerdicitur, nifi hi funt quos fandorum Patrum decreta conjugio copulari prohibent, habebunt ineundi melioris conjugii libertatem. BardMiA Mk. i». c, ijo. l*o, par. i·. g> rMj k par. ij. e. 140. Codan. »j. q. j. c. >*· flttu. De verbo otiofo. LXXXII. Omne verbum otiofum ». c. »0. Dtferramento catechumenis non dando in 2uod locuti fuerint homines, fi reddent p,r£ vi. diebus folemnibus Pafclue. leo rationem in die judicii, multb ma- Ukj.c.i· LXXVL Ut per folemniffimos paf- g’s damnantur noxia verba loqucntcs. «j. chales dies facramentum catechumenis tiofum quippè verbum eft quod aut non detur, nec cis qui à liminibus Eccle­ utilitate reÂicudinis, aut ratione juftx nefix funt exclufi, neque eis, antè canoni­ ceffitatis caret : attamen in die judicii de cam reconciliationem, qui publicam ge­ eo ratio reddetur. runt poenitentiam, nifi benedi&one fidis. De eo qui hominem peremerit. De hu quifolo convivio Gentilium vel efeis LXXXIIL Qui occiderit hominem, <**>· immolatitiis ufifunt, Aut qubd hi qui ho­ juxti canonicam ptxniteat fanftidnem, & " >c<‘ micidia vel aua capitalia perpetrant flaab Ecclefia priùs proiciatur j ubi proftraçàa, non nifi perpublicam petnitentiam tus in terram, in cinere & cilicio, in in­ janari poffùnt. troitum 8c exitum populi femper jaceat, Cayiniar. LXXvll. Qui convivio folo Gentihumiliter poftulans ut pro fe orare non Kk» »· cap. bum & efds immolatitiis ufi funt, poflunt dedignentur. Et hoc uiquè ad fatisfac»»*· Ή- jejuniis & manûs impofitione purgari, ita tionem Ecclefix & Sacerdotum agat, pa­ ut deinceps ab idolothytis ahftinentes , ne tantùm 8c aqu£ fruens, nifi humanius (aeramentorum Chrifti poffint eflè parti­ ergà eum Epifcopo agere placuerit cujus cipes. Si autem aut Idola adoraverunt, ditioni fubfiftit. aut homicidiis vel fornicationibus conta­ DeJartateSis Ecclefiarum que ex donis minati funt, ad communionem eos nifi Jutnt eifdem conlatupit inpoteftate Epifi per poenitendam publicam non oportet copirtvocentur quxeunque conligatafue· admitti. tint, De familiaritate extranearum mulierum, LXXXIV. Quxeunque pro fartate&s LXXVIII Uc nullus familiaritatem SLriip· extranearum mulierum prxfumat habere. Ecdefiis fuerint conligata, in poteftate Pontificis aut Presbyteri, vel fervieotium iü,c. i·. Et qui inventus fuerit, feveriùs corrigatur. fandorum locorum , fecundùm vbluntaNe mulieres monafterium Monachorum tem conferentis, ad fe debeant revocare. ingrediantur. Qubd fi aliquis hxc indè abftraxerit, ra­ LXXIX. Ut mulieres monafterium puerit, furatufve fuerit, vel ea frauda­ Monachorum nullacenùs ingrediantur. verit ,aut vaftaverit, feu quocunque com­ Ut omnibus vefpertinis & matutinis horis mento alienaverit, fdat fe efle canonicè Oratio Dominica dicatur, excommunicatum quoufquè ea qux abfCoecU. _____ „ut _________ LXXX. Placuit omnibus______ diebus tulerit, ftfldeat reformare. c· poft Matutinas 8c & Vefperas V elperas Oratio Domi Uomi-­ Ne Presbyterum, Diaconum, aut Clericum ng., n»ca à Sacerdote proferatur. aliquem ullus Judex fecularis abfque **· s. <*· De his qui fibi quicunque negligently morCmom* tem inferunt, ut eorum commemoratio in oblatione non fiat. Similiter & de his qui y pro fuisfceleribuspuniuntur. 9 confenfu EÙfcopi fui diftringat, L X X Xv/üt nullus Judex neque Prefbyterum neque Diaconum , aut CieLXXXI. Placuit uc hi qui fibi ipfis ricum aut juniorem Ecclefix, fine fcienda aut ferro aut veneno, aut prxeipitio aut: Pontificis per fe diftringat aut condemfufpendio, vel quolibet modo violenter . nare prxfumat. ·*· I2II Additio quarta. 1212 De libertis , ut à Sacerdotibus defenfentur. De quibus & per Prophetam ait : Lata- Pûl. n. LXXXVI. Liberti quorumcunque bitur jufius cùm vident vindiSam i manus UÎV.C.J. jngenuoram à Sacerdotibus defenfcntur , fuas lavabit in fanguine peccatoris. De ta­ libus namque eorumque fimilibus, atque Mo®. t. nec ad publicum ullatenùs revocentur. Ne aliquis Clericus pro· quacunque occafio· ejfdcm confercientibus, ( quia non folùm ju extraneam mulierem in domo fuo ha­ qui faciunt, fed etiam qui facientibus conlenciunt, rei funt ) Dominus per eundem beat, Concil. L X X X V11. Nullus ergo deinceps Prophetam David loquitur, dicens : Vi­ Tuum. ii. Clericorum , pro occafione neceflicatis debas furem ^currebas cum eo ,& cum adul- H·1· 4>· ** ‘°· velles faciendi, aut causa ordinandi do­ teris portionem tuam ponebas. Et mula ta­ lia, eorumque fimilia. Tales verb perfonx mus } extraneam mulierem in domo fua indubitanter adulterx efle manifcftancur; habere prxfumat. De viduis. Ex epifiola beati Gregorii Pa­ quoniam , relido immortali fponfo, ad anteriorem ut canes ad proprium reverfx pa Bonifacio Archiepifcopo mijfa. H ig»·· L XX X VIII. Viduas à propofito funt vomitum, & apoftatx fadx, inlicic£ djfcedentes viduitatis, fuper quibus nos ac facrilegà fe contagione polluentes, vi­ RegmT". confulere voluit dilectio tua , frater carif- ris mortalibus fe conglutinaverunt : qux s«. fime, credo te npfle à fando Apoftolo etiam, juxtà eundem Apoftolum Paulum, 1· T*®· ’ Paul° & a multis fandis Patribus, nifi con- eo qubd viduitatis propofitum dimiferunt, vertantur, olim efle damnatas; q-uas&L &: fidem quam cum Deo pepigerunt, fran­ Burthird. nos àpoftolicâ audoritate damnandas & gere prxfumpferunt, atque primam fi­ a communione fidelium atque à liminibus dem prx varicaverunt, funt damnandxjà 7. c. Ecclefix arcendas fore ceniemus, ufque- nobiique & à vobis, atque à reliqu is noftri GratUn. qUô obediant Epifcopis fuis, &: ad bonum ordinis viris, à fingulis videlicet fua in diceVstsÙjZ quod coeperunt, invita: aut voluntaria: cefi, à liminibus Ecclefix & à coctu fide­ 9- h· revenantur. De virginibus autem non ve- lium ufquè ad fatisfadionem, ut prxdi”λΑ· latis, fi deviaverint, à fandx memorix dum eft, funt eliminandx. A talium au­ fœxdeceflbre noftro Papa Innocentio ta- tem confortio & focietate omnes fideles irerdccrcrum habemus.ZAr vero qua nec- in omnibus abftinere mandamus. Super 3uibus etiam placuit, quoufquè in ipfo Inooc. I. c. Jùm facro velamine lecla , tamen in propocteftando & inlicitb atque facrilego car­ ** fito virginali femperfe fimulaveruntperma­ nere , licet velata nonjuennt ,fi nupfermt, nis contubernio perfeverant, ut nullus his agenda aliquanto tempore poenitentia Chriftianorum, nifi quibus proprius ftuCenciLP*· quia fponfio earum à Domino teneba­ tur. Si enim inter homines [olet bona fi­ det contracius nulla ratione dtjfolvi, quanto magis ifia pollicitatio quam cum ^eopepi­ git tfolvi fine vindicia non poterit? Et ex­ efi ; tera. Nam 11 virgines nondùm velatx ta­ liter poenitentia publica puniuntur, &: d coetu fidelium ufque ad fatisfadionem ex­ cluduntur, quanto potiùs vidur, qux perfedioris xtatis & maturioris fapientix at­ que confilii exiftunt, virorumque confortio multotiens ufx funt, fic velari fe permiferunt, habitumque religionis aflumpferunt, & demùm apoftataverunt, atque , ad priorem vomitum funt reverfx, à nobis & ab omnibus fidelibus à liminibus Eccleiix &à coetu fidelium ufquè ad farisfadio* nem funt eliminandx, & carceribus tradendx i qualiter, juxtà beatum Apoftolum LCor. j. Paulum , tradentes hujufmodi nominem Satanx in interitum carnis, ut fpiritus falvus fit in die Domini. D; talibus enim & Dominus per Movfen. loquitur , Dcuttr.ij. dicens : Auferte malum de medio vefiri. dio corrigendi juflerit Epifcopus, cum eis in quoquam communicet, aut ad domum in qua funt accedat > cum quibus etiam , ut jamdidus fandus prxeipit Apoftolus, nulli fidelium cibum tumere licet. Qubd fi quis ex hisquicquam ten tare aut teme­ rare prxfumpferit, pari cum eis excommunicationisfentcntiaferiatur. Et extera. De decimis qute Ecclefiis dantur, ne eas Presbyteri vendere prafumant. LXXXIX. Ut non prxfumant Pref­ by teri-decimas vendere qux in pauperum & in Ecclefiarum ufibus dantur , ficut hadenùs, mirabile didu, in horreis veteratx, ad thefaurorum cumulum. In cujus rei teftimonio multi pauperumde manibus Sacerdotum requirendi moriuntur. Sed ubi Deo largiente abundaverint, ad fuftentationem pauperum parentur tali in tempore. De pauperibus à Presbyteris colligendis. XC. Ut Preibyteri quotidie duos vei tres pauperes colligant ad lavandos pedes. i2ij Additio quarta. Dtprvliuqu» PrukyttripoJlordiaaM' »«n fuam emerint. 1214 Epifcopus modum inveniat qualiter congruè emendari & confiftere poflint. CafiMl*· XCL Uc Prefbyteri poft ordinationem Ne de manfo Ecclefia dato contrà fancita ■vi. r«4* fux paupertatis prxdia comparantes, tcffervitium exigetur. ***' tamcnca Ecdefiis confirment. Sin aliter, XC VIII. Dc uno manfo ad Ecde­ uc fraudatores removeantur. fiam dato, de quo aliqui homines contrà Ut Presbyteri tui traSanda eorum minifio- ftacuta fibi fervitium exigunt, quicunque ria ad civitatem veniant. pro hac caufa accufatus fuerit, Comes XCII. Uc Prefbyteri lingillatim fub vel Miifi hoc quod inde fubtraâum eft difpoficione Epifcopi in civitauous veniam Pre (byteris, cum fua lege reftitui faciant. ad traftanda miniitcna. Vldeinfrà, cap. idj. De his qui communicaverint, ut tribut horit Jufpendantur, propter cibi commix­ tionem. De nonis & decimis quas quidam dare ne­ glegunt. De Ecclefiis inter heredes divifis. placitis admonitionemfecimus , & per Ca­ pitularia nofla qualiter hxc obferventur or­ dinavimus , volumus atque jubemus ut de omni conlaboratot&de vino &fano fideli­ ter & pleniter ab omnibus nona & decima perfolvatur. De nutrimine verb pro decima, ficut haSenùs confuetudo fuit , ab omnibus obfervetur. Si quis tamenEpifcoporumfuerit qui argentum oro hoc accipere velit , in fua maneat poteftate, juxtà quod ei & illi qui hoc perjolvtre debet, convenerit. DM iM. XCIX. De illis qui nonas & decimas XCIII. Ut doceantur communicantes jàm per multos annos aut ex parte aut ex duabus vei tribus fufpendere horis, prop* toto dare neglexerunt, volumus ut per ter admixtionem cibi. Vide infrà, can. ijo. Miflbs Doftros conftringantur, ut fecun­ De fatisfaSione cotidiana Sacerdotum. dùm Capitularem priorem folvant unius b«,pac. XCIV. Ut ficut fine culpa nemo co- anni nonam & decimam cum fua lege, & S.C.1M. udiè exiftit, ità fine cotidiana iàtisfâ&one infuper bannum noftrum. Et hoc eis de­ nullus efle debet, etiam Sacerdotum vel nuntietur , qubd quicunque hanc negle­ Chriftianorum. gentiam iteraverit, benencium undè nxc De eo fuifote confenfu Epifcopi Prubyte­ nona & decima perfolvi debuit, amiflurum ram de aedefa ejecerit vel conflituent. fe feiat. Ità enim continetur in Capitulare C^Mm. XCV. De his qui fine confenfu Epif- bonx memorix genitoris noftri in libro flhs*»*· copi Presbyteros in Ecdefiis fuis confti- primo, capitulo civn : Ut qui Ecclefiacuunc, vel de Ecclefiis cicitint, & ab Epifi rum beneficia habent, nonam 6t decimam ex copo vel i quolibet Miflb dominico ad­ eis Ecclefia cujus res funt, demant. Et qui moniti obedire noluerint, ut bannum nof­ taie beneficium habent, & ad medietatem la­ trum revadiare cogamur ,& per fidejuflb- boratu, ut de eorum portioneproprio Prefres ad placitum noftrum venire jubeantur. bytero decimas donent. Item in Capitulai Ec tunc nos decernamus utrùm nobis pla­ noftro, in libro 11, cap. xxi.de eadem re : ceat ut aut illum bannum perfolvanc, aut De nonis quidem & decimis , undè & geni­ aliam harmifearam fuftineant. tor nofier & nos frequenter & in dtverfis INI e. ee. XCVI. De Ecdefiis qux inter cohe­ redes divifx funt,confideratum eftquadnùs fi fecundùm providentiam & admoni­ tionem Epifcopi ipfi coheredes eas volue­ rim tenere, & honorare faciant. Sin au­ tem hoc contradixerint, ut in Epifcopi poteftate maneat utrùm eas ità confiftere permittat, aut reliquias exindè auferat. Et ubi ad noftrum beneficium Ecclefix pertinentes ità divifx inventx fuerint, ut deferibatur, & nobis renuntietur. De eo qui decimam dare neglexerit Ec­ clefia cujus ejfe debet ^alterique Ecclefia IW.c.»7f. XCVII. De Ecclefiis deftru&is, ut eam dederit. Epifcopi & Miifi inquifitionem faciant De defiruchone Ecclefiarum. utrùm per neglegentiam aut impoffibilitatem dcftrudx fint. Et ubi neglegentia in­ venta fuerit, epifcopali auftoritate emen­ dare cogantur qui eas reftaurare debue­ rant Si vero per impolfibilitatem conti- git, ut autpluriores fine quàm neceffc fit, mit majoris magnitudinis quàm ut ex rebus ad eas pertinentibus reftaurari poffinc, C. Quicunque decimam abftrahit de Ecclefia ad quam per juftitiam dari debet, & eam prxfumptiosè vcl propter munera aut amicitiam, vel aliam quamlibet occafionem.ad alteram Ecdefiam dederit,'à Comite vel à Miflb hoftro diftringarur ut ejufdem decimx quantitatem cum Tua lege reftituat. Vide infrà, cap. 166. Hhhh Capitate. Uk«. op. »7*· Capitate· •Mi ·*»» ttt. 1.«.«. Kare£cid* »i,tit. 4«. Locate*, m. J. C. 7. ».c. 4«. Ive, pan. K. c. jj«. ♦uiy Additio quarta De Jtcimu d populoImJu. Cafimbc. C L Dc Decimis qur populus dare non ». t. «f. vult, nifi quolibet modo ab eo redimamur, ,e*‘ ab Epifcopis prohibendum eft ne fiat. Et fi quis contemptor inventus fuerit, ut nec Epifcopum nec Comitem audire velit, fi nofter nomo fuerit, ad pnefentiam nof­ tram venire compellatur i exteri verodiftringanmr ut inviti Ecdefix reftituant qui voluntariè dare neglexerunt. Vide in­ frà, cap. ιίγ. ηιί Dt mmJkîu dfiruSis. CI V. De beneficiis deftruftis hoc ob- 5*^*” fervetur quod in Capitulare priori concinetur, id eft, m libro iv,capituloxxxvi, de eo qui beneficium defértum fecerit. Quiconque beneficium fuum occafionepro- Ciflwlar. prit defartum habuerit intràannumpofi- Kk,*e*>·· quàm ei 4 Comite vd Mifio noftro notum faSum fuerit, illud emendatum non habue­ De his oui Ecciefias reftaurare neglegunt rit , ipfum beneficium amittet. De nautScaimu tuitnJu. de rebus earum quas tn beneficium ha­ CV. Ut Milii noftri, ubicunque ma­ bent. BM- *n. CII. Quiconque de rebus Ecclefiarum quas in beneficium habent, reftaurationes eorum facere neglexerim, juxtà Capitularetn anteriorem, in quo de operibus ac nonis & decimis conftuutum eft, fic de illis adimpleatur, id eft, in libro quarto r capitulo xxxviiH. De opere namque & ref los Scabinos inveniunt, eidam, κ totius populi confenfu in locum eorum bonos eligant. Et cùm elcAi fuerint, jurare fa­ ciant ut feienter injuftè judicare non de­ beant. Caftate Karaa Calvi, 4f , c. Lib. ». leg. LoefoUr. dt. 41. c. }. Iv·, par. 1«. etf. j)·. tauratione Ecclefiarum confideratum efi ut de frugibus terra & animalium nutrimine unà cum alii* rebus omnibuspleniterparfolvantur> utfietfecundùm prseceptum evangeL«. «t. licum, ubi ait: Decimas omnium do quae poffideo. Et reliqua. De opere verb vel reftaurationa Ecclefiarum Comes & Epifcopus, five Abbas uni cum Mijfo noftro,quem ipfi fibi ad hoc elegerint, confidaratienem fa­ ciant ut unufquifque eorum tantùm indi ac­ cipiat ad operandum & reRaurandum^quantum ipfe ae rebus Ecclefiarum habere cognofcitur.Similiterir Vajfinoftriautincom­ mune tantiof operis accipiant, quantum re­ rum Ecclefiarum habent, vel unufquifque per fe juxtà quantitatem quam ipfe tenet. Autfi inter (os convenerit ut pro operefa­ ciendo argentum donent, juxti stfUmationem opens in argento perfolvant : cumquq pretio RoSor Ecclefi» ad pradiSam rejtaurationem operarios conducere & materiam emere pojfit. Et qui nonas & decimas dare neglexerit, primum quidem illas αμη lege fua reftituat, infuper & bannum noftrum folvat i ut ità çafiigatus caveat but, fiepiits iterando f beneficium amittat. De his qui agros dominicatos excolere ne­ glegunt ne nonas ex eis perforant. De Scobinis qui propter munera aut ami­ citiam injufte judicaverint. Cl II. De illo qui agros dominicatos lib/fToy. propcereà neglexit excolere ut nonas & ’’·* deamas exindè non perfolvat, & alienas terras ad excolendum propter hoc acdpic, volumus ut de tribus annis ipfam nonam cum fua lege perfolvat. Et fi quis coo• temptor aut Comitum aut Miflbram nof­ trorum propter hoc extiterit, per fidejuf- clefiis fifctx funt, permaneanc. Ubicun­ que verb inutiles &; incommodae atque inrarionabiies faâx flint, diflblvantur i 6t recipiat unufquifque quod dedit. Ubi ve­ rb mortua manus interjacet, aut alia quae­ libet caufis, quae rationabilis efle videatur, inventa fuerit, diligenter deferibatur, & ad noftram nbcitiam perferatur. De melioribus & veracibus eligendis. CVL Ut in omni comitatu hi qui me­ liores & veraciores inveniri poflunt fli­ gantur à Miflis noftris ad inquifitiones faciendas & rei veritatem dicendam j fle adjutores Comitum fint ad juftitias fa­ ciendas. Cqiwhw «. I»f, dt. ». c. t, CafMaKnofi Cabi, m. 4J. c. 11. IA. ». lag, Loegobar. dc. 41. c. 4. Iv·, far. »4. e. {4·. CVII. Volumus ut quicunque de Sca- dc. ».&^ binis deprehenfus fiierit propter mpnera, aut propter amicitiam vel inimiddam, injufte judfcafle, ut per fidejuflores miflus ad prxfentiam noftram veniat. De extero, £7·?·,*** omnibus Scabinis denuntietur ne quis deinceps etiam juftum judicium vendere I*·, p«Sxfumat. 1S.CJ4». e legitimis & rationabilibus commuta­ tionibus Ecclefiarum Dei. CVIU. Ubi commutationes, dm mm- CifWu. 1217 Additio quarta. 1218* aut non conftrinxerunt ut hoc facerent, aut nobis nuntiare neglexerunt. Similiter CiflMbro CIX Qukunquc comprobatus faerit Aede injuftis teloneis, ubicunque accipiun­ ·“* ·**· de eo qubd fcienter teftes m perjurium in- tur , feiant fe exindè nobis rationem red­ duxiflct,fub fidejuffioncad palatium nof- dituros. LognUr trum venire compellatur, utubicumFideDe examine aqu*frigid*. *£ **:*·^~ libus noftris confideremus quid de tali hoCXHL Ut examen aqux frigidx, quod mine faciendum fit, haâenùs faciebant, à Miffis noftris omni­ iZt nummos bonos nullus rtfpuat. bus interdicatur ne ulteriùs fiat. r-jbihrt G X De bonis denariis, quos populus Capital·*· a·. (t>. m. ». c. i*. Lib. ». L«g. Leagobar. dt. «f. c. ji. avi «»> » recipere non vult, volumus ut hoc obferHiacaat. «p. j,. * m lib*· i»inm» Lotbar. p- <« ». *■ Β,**τ’ vetur & teneatur quod in priori Capitu­ lare noftro confcriptum eft, id eft, in libro De rtverfione Comitis &pagenfium de hoftili expeditione , ut ex eo tutfuper qua- c Qfirate. quarto, capitulo xxx. Quicunque liber hoJDs Jurium fcienter induxiffe. draginta dies fit bannus refifus. g,,. movelin emptione velin debitiJolutione de· narium merum & bene penfantem recipere CXI V. Poftquàm Cornés & pagenfes “‘cLXu noluerit, bannum noftrum , id eftfexagin­ de qualicunque expeditione hoftili reverti Katofi Caitafolidos^ componat. Si verbfervi ecclefiaf- fuennt,ex eo die fuper quadragintanoc- ^· *· tici aut fifcaüai noftri , aut Comitum aut tes fit bannus refifus, quod lingua Theoi. leg. Vafiallorum noftrorumjtocfacereprafump- difcà fcatjlegiY\à eft, armorum depofitio, LoagoUrfcnntJexaginxa iSibus vapulent. Etfi amrts noftri aut aliorum vel Advocati cos Mif­ fis noftris vel Comitibusjuffipnefentart no­ Dt audientia Regis. £t ut Comius if Miffi. dominici maximam curam habeant pau­ luerint „pradi8um bannum tia eft t fexaperum. gfiuafolidos , componant. Et adhanc conf- titutiouem noftram adimplendam Epifcopi & Abbates, five reliqui qui bénéficia nof­ tra habent, adjuvent Comites in fuis ho­ minibus diffringendis. Et fi Comites hanc noftram Conftitutionem neglexerint, hoc per Miflbs noftros ad noftram noàdam perferatur. Decolle&s malis omnimodis inhibendis. **γ«ι~* CXL Colleâz ad malè faciendum mm ·»»* fieri omnimodis prohibeantur. Et ubicunT1* bujufinodi pnefumptiones fa&x fue*- g nnt, digni emendatione corrigantur. Et Λ »r*“fr fi per negligentiam Comitis velradx funt vel inemendatx remanferunt, hoc ad nof­ tram notitiam perferatur. Auftor verb fisAi, fi fuerit Prxpofitus vel Advocatus, five Centenarius, vel quilibet alii dignita­ te prxdita libera perfona, poft legalem emendationem in loco faftam, fub fideiufloribus ad noftram prxfentiam veniat. Multitudo verb, five de fervis five de libe­ ris fît, legitimi emendatione multetur. CXV. Hoc Miffi noftri notum faciant Comitibus & populo qubd nos in omni hebdomada unum diem ad caulas audien- Pomm», das Ac judicandas federe volumus. Comites autem Ac Miffi noftri magnum ftudium sdd,p.»4. habeant ne fbrtè propter eorum neglegen­ tiam pauperes crucientur, & nos tactuum propter eorum clamores patiamur, fi not* tram gratiam habere velint. Populo autem dicatur ut caveat de aliis caufis fe ad nos reclamare, nifi de quibus aut Miffi noftri aut Comites eis jultitias facere noluerint. De Inferenda i Ficariis vel aliis Miffis Comitum exigenda. CXVI. Quicunque Vicarii vel alii Miniftri Comitum tributum quod Inferenda vocatur,majoris pretii i populo exigere prae- G«e» D* fumpferit quàm à Miflis bonx memorix ge1c nitoris noftris conftitutum fuit, hoc eft, duos folid. pro una vacca, hoc quod injuftè fu perpofuit atque abftulitfibique retinuit, & Ut pontes publici qui deftruSifuerint, ite­ his quibus hoc tulit cum fua lege reftituat, & infuper fredum noftrum componat, & rum extruantur. Ciybahw CXII. De pontibus publicis deftrudis minifterium amittat. **"* ’** placuit nobis ut hi qui juffionem noftram Dt eo qui propter cupiditatem rerum quemcunquepropinquorumfuorum interfecerit. **c'11* in reparandis ponimus contcmpferunt, volumus ac jubemus ut omnes nomines CXV II. Quicunque propter cupidi- “°1 ·»»· noftri in noftram veniant przfentiam ra­ tatem rerum patrem, aut matrem , aut tiones reddere cur noftram juffionem aufi frarrem aut fotorem, vel nepotem, vel LoegeU*. funt contemnere. Comites autem reddant alium propinquum fuum interfecerit, herationem de eorum pagentibus, cur eos reditas interfodi ad alios fuos legitimos Tom, I. Hhhh ij *iii9 Additio quarta. mo heredes perveniat : mterfe&orb verb he­ copi fuflraganei eis adjutores fint, & ea UM.bf» reditas in fifcum redigatur. Ipfe verb , or­ 2ux ergà mmifterium illorum emenda»dinante Epifcopo ; publics poenitentiae a cognofcunt, libenti animo emendent atque corrigant. fubdatur. De cujufiibet propria uxore dimijfa , vel fine culpa interfe9d. Denpifcopis ordinandis. jm.6 ». C X XI. De Epifcopis. Ubi in prae- Lb- j lqr· fens Epifcopi ordinati non funt, fine tardicate ordinentur. Cykata. CX VIIL Quicimque proprii uxore «h derdiâà, vel fine culpa interfeftâ, aliam at. duxerit, annis depends, publicam agat De monafieriisfub regula conflitutis. Cspnim ». c. <· poenitentiam. Et fi contumax fuerit, comCXXII. Ut Monafteria qux fub re”*· gula fuerint, fub regula vivam. Similiter iX* ·1*·· ιλΙ’ιΠ^' prehendatur à Comite, & ferro vinciatur, & in cuftodiam mittatur, donec ad nof­ & monafteria puellarum ordinem fânftum tram notitiam deducatur. Pïde infrà , cuftodianc. Et unaquxque Abbatiflà in cap. ιίι. fuo Monafteriofinemtermiflione refideat. Dc co qui res alienae cuilibet homini vendiderit. Ciprota· CXIX. Quicunque res alienas cuilibet ·""· ·”· homini vendiderit, & ipfe homo eafdem res alicui alteri dederit five vendiderit, & Loogobv. ipfe qui tunc eafdem res compareras habet, '*J^· per malum ingenium proprio filio aut alteri u.T’jo. cuilibet necdum legitimos annos habenti juftitix tollendae caufa tradiderit, volumus atque firmiter praecipimus ut fi pater ejuf­ dem parvuli vixerit,ipfe intret incaufam ra­ tionem reddendi pro filio fuo. Si autem pa­ ter mortuus eft, tunc legitimus eius propin­ quus , qui juftè ei tutor aut detentor efle videtur, pro ipfo rationem reddere com­ pellatur. Similiter de aliis omnibus iuftitiis ad eum pertinentibus t excepta fui legitimi hereditate, qux ei per fucceflionem parentum fuorum légitimé evéhire debuit. Qubd fi quis hanc noftram juffionem contempferit vel neglexerit, ficut de arteris contemptoribus, ita de eo agatur. Is verb qui eafdem res primus invaferit & injuftè vendidit, necnon & emptores, ex­ cepta folà perfona parvuli, hoc quod fraudulenter admiferunt, intrà patriam emendare cogantur. Et pofteà, ficut con· temptores juihonis noftrx, fub fidejuflbribus ad noftram prxfentiam venire com­ pellantur. Kide infrà , cap. ida. Anno feliciter xi. regni Domini noftri Karoli, gloriojiffitmt Regii, in Fûitfiiptâ, menfe Martio, qualiter congregatis in unum fynodali Concilio Epifco­ pis, Abbatibus, virifque inluftrtbus, unà cum Comitibus, fecundum Dei ‘voluntatem , pro caufis opportunis cenfentur utuuer efife decreta. , u.7rfiÜ. De Metropolitanis. CXX. Dc Metropolitanis, ut Epif­ Dcpoteftate Epifcoporumfuper Presbyte- *+ c. ». /os & Clericos. Xfâ? CXXIII. Ut Epifcopi de Preibyteris & Clericis infrà illorum parochiam αν.*, poteftatem habeant fecundùm canones. De inceftttofis. hominibus. tfûnc/*, CXXIV. Ut Epifcopi inccftuofos homines emendent, 8c magnam diligentiam habeant ex eis. Sed 8c de viduis infrà <· fuam parochiam poteftatem habeant ad corrigendum. De aherius Clerico Epifcopi non recipiendo nec ordinando. CXXV. Ut non liceat alterius Cleri- ΛΜ. c· < cum recipere, nec ordinare ad aliquem gradum. De homicidis quifecundum legem mori debent. CXXVI. Ut homicidx vel caneri rei qui legibus mori debent, fi ad Ecclefiam Ιμ^λΖ confugerint, non excufentur. Et fi fe *·♦·.<·»· emendare noluerint, nullus eis viftus de­ tur. De decimis dandis. ®*P CXXVH. De decimis. Ut unufquif- ^77,,c· que fuam decimam donet, atque per juf· L*. s-*·«uonem Epifcopi difpenfetur. De latronibus ad placitum Comius exhibendis. CXX VIII. Ut latrones de infrà emunitatem illi Judices in Comitis pbdtum prxfentent. Et qui hoc non fecerit, y-ngnV? beneficium 8c honorem perdat. Similiter *·**«· J· Vafli noftri, fi hxc non adimpleverint, beneficium 8c honorem perdant. Et qui beneficium non habent, bannum folvant. Utperjuria quisfaciens manum perdat. C X XIX. De eo qui perjurium fecerit, ut nullam redemptionem folvat, fed , * ** manum perdat. Qubd fi acctxfator con- capirabi* tendere voluerit de ipfo perjurio, ftenr ad “· c· crucem. Et fi jurator vicerit, lege fuâ ac- *e‘ culator emendet. Hoc verb de minoribus 1221 / Additio quarta. caufis obfervandum.De majoribus verb rebus, aut de ftacuingenuitatis, fecun­ dùm legem cuftodiam. De vindiSa &judicio latronum. 1221 prxfumat tollere, nifi in hoftem pergat, aut Mifliu nofter fit. Deteloneis. ficut i longo decretum eft. fervetur. '5*hAr’ CXXX. De vmdi&a &Judicio in laCXXXVL De teloneis, qualiter >·» ** trônes fefto , tcftimonio Epifcoporum, antei fbrbannid fuerunt, obfervetur ut L*. ». teg,· abfque peccato Comitis efle dicunt, ita nemo tollat nifi quod ab antiquo tempore tamen ut abfque invidia aut occafione ma* ftacutum erat. ^•<*car' nihil aliud interponatur nifi vera juf­ titia ad perficiendum. Quôd ipfe qui per Da mancipiis non vendendis nifi inprefentia EeBorum. odium vel rn^lum ingenium, nifi pro jufCXXXVII. De manapiis , ut non titia fiuienda, hominem punierit, hono­ rem fuum perdat, & legibus conni quem vendantur nifi aut in prxienda Epifcopi injuftè fecit, fecundùm poenam quam vel Comitis, auc in prxfentia Archidiaconi, auc Centenarii, aut Vicedomini, intulit, emendet. Ut regi^Jancua inviolati cufiodiantur. auc Judicis Comitis, auc antè bene nota (tepkaten CXXXI. Ea verb qux bonx memo- teftimonia. Et ut foris inarcam nemo man­ *·»·“€· rix genitor nofter in fuis placitis&fynodis cipia vendat. Et qui hoc fecerit, tantas ’*** confticuic, confervare volumus. vices bannum folvat, quanta mancipia De rebiu Ecclefiarum de quibus cenfus vendidit. Et fi non habet pretium , in exeunt, decunx & nonnfolvaniur. guadium pro fervo femetipfum Comiti M. i;«. CXXXII. De rebus vero Ecclefia­ donec ufquè dum ipfe bannum folvat. rum, undè nunc cenfa exeunt, decimx & De loricis extrà regnum non vendendis. nonx cum ipfo cenfo folvancur. Et undè CXmm. De bruniis, ur nullus anteà non exierunt, fimiliter nonr & de­ foris veftro * regno vendere prxfumat. “oftw ’ cline dentur. De cafaris verb fexaginta CapMat* Mai , cap. to. (olidi quinque, de triginta folidi duo & Lib. J. Lag. Lciagobat. lit. if. r. 1. dimidius, de quindecim tranûniflî qua­ De Comité juftitias non faciente. tuor. Et precanx modb renoventur. Et CXXXIX. Si Comes in fuo minifte··* ubi non iunt feripex, fiat defcnpcio inter convemores de verbo noftro. Et quiprx- rio juftitias non fecerit, Miffis noftris de diâa facere noluerint, 8c fpontaneâ vo­ fuis exfeniis ferviat ufquè dùm juftiüx ibi luntate hxc tria perfolvere & precarias faftx fuerint. Er fi Vafliis nofter juftitias accipere cidflîmèaiftulerint, perdant be­ non fecerit, tunefie Comes & Miflus nof­ neficia qux habebant) qux tamen Ecclefia ter ad ipfius cafam fedeant, & de fuo vi­ undè erant, abfque ullius contradidione vant ufquè juftitias faciat. vel impédanento, in perpetuum fibi vin­ De eo qui pro faida pretium recipere dicet. noluerit. t Ut tie cerariis ita fiatficut confiitutum efi. CXXXIII. De cerariis & tabulariis ac ML t. ap. chartelariis ita fiat ficut tempore longo ** decretum eft. Cu&isa. Ne aliquis pro gildoma facramentum face­ re audeat. Ibii »OO. CXXXIV.Dc facramentis pro gildoma invicem conjurantibus, ut nemo facere prxfumat. Alio verb modo de illorum eleemofynis, aut de incendiis, aut de nau­ fragiis, quamvis conhibenciam faciant, nemo in hoc jurare prxfumat. CXL. Si quis pro faida pretium red- IW· *·*♦ pere non vult, tunc ad nos tranfinittatur, ut nos ipfum dirigamus ubi damnum nemi­ ni focere poflit. De eo qui pro faida pretium folvere noluerit. CXLI. Simili modo qui pro faida pretium folvere non vult, & juftitiam exindè »;/ facere, in talem locum illum mittere vo- La>. i.j«glumus ut pro eodem majus damnum non J. crefcat. Quid agendumfit de latronibus.. Ut palatium pergentes nema adfallire audeat. CXLII. De latronibus ita prxeipi- Cafimltr. mus obfervandum, ut pro prima culpa ’· “f* 1W. *0«. CXXXV. De iterantibus qui ad pa­ non' moriatur, fed unum oculum perdat i latium aut aliubi pergunt, ut eos ner col- de alia vero culpa , nafus ipfius latronis leftam nemo fit aufus adfalhre. Et nemo truncetur ; de tertia culpa, fi fe non emen­ herbam alterius , defenfionis tempore , daverit, moriatur. I22J Additio quarta· 1224 Qualiter pro Rege & exercitu ejus in hac Clericus fueric, gradûs fui periculo fubja* infiantitnbulatione àfidelibus in oratio­ cebit. Si verb Monachus vel Laicus fuerit, nibus & elecmofynis Deo fupplicandum communione privetur. Vide fuprà lib. η. fit. Capitulare qualiter inditu* tum eft in hoc Epifcoporum confenfu j id eft, ut unufquifque Epifcopus tres Mit fas & tria pGuteria, unum pro Domno Rege, βί aliud pro exercitu Francorum, tertium pro pnefenti tribulatione. Prefbyter unulquiique Miflâs tres *. Monachi & “f* Monacbx & Canonici, unufquifque pfalbdM* teria tria. Et biduanas omnes faciant, tam Epifcopi quamque Monachi & Monacbx & Canonici Sed & eorum infra calatum homines, vel qui potentes funt. Et unufquifcuc Epifcopus, Abbas, & Abbatiffa, qui hoc facere poteft, libram donet de argento aut valente in eleemofynai me­ diocres vero mediam libram i minores ve­ rb folidos quinque. Epifcopi, Abbates, & Abbttiffx pauperes famelicos quatuor pro ifta ftriccitate nutrire debeant ufque ad tempora me ilium. Et qui tantum non poffunt, juxtà quod pofiibilitas eft , ut tres, vel duos, aut unum. Comites fortio­ res libram de argento aut valente donent in eleemofyna, mediocres verb dimidiam libram, de cafatis centum folidos quin­ que , de quinquaginta unciam unam. Et faciant biduanas, & eorum homines, at­ que eorum calatus, vel qui hoc facere poffunt. Ec qui redimere iplam biduanam v,oluerit, fortiores Comites uncias tres, •Ltg.no- minores * denarios triginta, minores folidum unum. Et de pauperibus famelicis , ficutferiptum eft, ipfifaciant. Hxc omnia, fi Domino placuerit, pro Domino Rege & exercitu Francorum & pro prxfente tribulatione Miffa fandi johannis fint comptera. C^b». CXLIII. J’ JVê Presbyter vel reliqui Clerici aut ullus fidelium prafumat decimas vendere , vel donare, autpignorare, Ecclefinque quo­ quo modo alienare. CXLIV. Nullus Preibyter aut Dia­ conus , vel quilibet Clericus aut Laicus, decimas vendere, aut dare, vel pignoraic.aur indebitare prxfumat antequam eas cum omni integritate fideliter colleftas habeat, Sc infrà fepra Ecclefix cui jure debeat, fie pofteà juxtà prxeeptum pro­ prii Epifcopi, fecundùm canonicas unc­ tiones atque decreta beati Gelafii Papx,eas difpenfct. Si quis autem hxc parvipende­ ris vel infringere tenraverit, fi quidem DtprovUwia Epifcopi circàArchidiaconos. r - ■ Capitata* CXLV. Ut pnevideant Epifcopi ne»·** ma· cupiditas Archidiaconorum culpas nutriat “1 *■" Sacerdotum, quia multis modis mentitur PariC VI iniquitas fibi. ΖΛτ non eiciendis de fepulchris ofiibu* mortuorum. CXLVI. Ut nullus offa mortuorum de fcpulchris audafter eidar. De non jurando. C X L V11. Ut unufquifque caveat ΛΗ. p* jurare, quia perjuri regnum Dei non poffidebunt, ficut nec adulteri. Dcpradiis à Presbyteris empti*, Ecclefii* pnpriit confirmandi*. CXLVIII. Ut Preibyteri pauperes ordinati, prxdia comparantes, Ecdefiis confirment. Fide fuprà, lib. $, cap. ya*. Caaoa. EechC Afifc. c. j*. HiocMn Capitula, «· ». c. >t. Recino, lib. i. c. *1*. BarcbanLliU j. e. 11S. DefatisfaEionecotidiastommdeliSorum. CXLIX. Ut ficut fine culpa nemo cotidie , ita fine cotidiana fausfifctione nullus effe debet, etiam Sacerdotum. De communicantium ftfpenfiosu. CL Ut doceantur communicantes duabus vel tribus fe fufpcndere horis, propter- admixtionem cibi. Vide fuprà, Dc conventu Presbyterorum ad civitatem, caufâ difeendi. CLI. Ut Preibyteri fingillatim fub difpofirione Epifcopi ia civitates veniant fua ad tradanda minifteria. Depauperum colleSionc à Presbyteris. CLII. Ut Preibyteri cotidie duos vel tres pauperes colligant ad lavandos pedes. DenonvtndcndisEcclefiarum decimi*. CLIU. Ut ulteriùs non prxfumant Preibyteri decimas vendere, qux in pauErum & Ecclefiarum ufibus dantur, ficut denùs, mirabile didu , horreis vete­ rata: funt, ad thriaurorum cumukim: in cujus rei teftimonio multi pauperum de manibus Sacerdotum requirendi moriun­ tur. Sed ubi Deo largiente abundave­ rint, ad fuftenrationem pauperum paren­ tur famis tempore. Ukj.CM Bk 7. c^. «i·» «v· V m; Additio quarta De Formatie faciendis. Et tufine Formate nullusproficifcatur Clericus. ExConciEo Africano vel Mileviteno, capitule XX. l/t fine Formatis nemo ad comitatum proficifcatur t vel qualiter fiant For­ matât. C LI V. Placuit ut quicunque ClcriMM*. IL eus propter neceffitatem fuam alicubi ad «-‘°’ comitatum ire voluerit, Formatam ab Epifcopo fuo accipiat. Qubd fi fine For­ mata votuerit pergere,à communione re­ moveatur. Qubd fi alicubi ei repentina neceffitas orta fuerit ad comitatum per­ gendi , alleget apud Epifcopum loci ejus ipfam necemtatem ,fic de hoc feripta ejuf­ dem Epifcopi deferat. Formatas autem 2ux à Primatibus vel à quibufeunque pifeopis Clericis propriis dantur, ha­ beant diem Pafchx. Qubd fi adhuc ejufdem anni Pafchx dies incertus eft, ille Îrxcedens adjungatur , quomodb folet 'ofiConfulatum in publicis geftisadfcribi. De Clericis neglegentibus. Ex Concilio Agathenfi) capiudo u. De contumacibus Clericis & ad officium tardis. L L V. Contumaces verb Clerici , fayiiatiT ». y.cap. prout dignitatis ordo penniferit, ab Epif­ aj7,»n. eopis corrigantur. Et ii qui prioris gradûs elati fupcrbu communionem fortafse concempferint, aut Ecclefiam frequentare vel officium fuum implere neglexerint, peregrina eis communio tribuatur $ ità ut cùm eos pcenitentia correxerit, referipei in matricula,gradum fuum digoitatemque recipiant. De non pergendum Clericis fine permijfu Epifcopi ad Judice» fecularts. Ex Con­ cilio Agathenfi, capuulo xxxn. Ut Cle­ ricus inconfulto Epifcopo ad Judicem fecularem non pergat. C L VI. Clencus nequaquam prafumat apud fecularem Jutucem, Epifcopo non permittente, pullare ; fed fi pullatus fuerit, non refpondeat: nec auaeat cri­ minale negotium in judicio feculari pro­ ponere. Si quis verb Secularium per ca­ lumniam Ecclefiam aut Clericum fatigare tentaverit, fic vi&us fuerit, ab Ecclefix liminibus &. à catholica communione, nifi dignè poenituerit, coerceatur. Aftf Clericus vel Monachus fine licentia epifiola Epifcopi fui non liceat Clerico *a Monacho proficifci. na b. y. CL VII. Clericis fine commendati­ cia epiftolis Epifcopi fui licentia non pa- 1216* teat evagandi. In Monachis quoquè prefenta fententix forma fervetur. verborumincrepatjooe non emendaverit, etiam verberibus ftatuimus eum coerceri. Na Clericusfine permittit Epifcopifui proficifcatur. Ex Concuio Agathcnfi, capi­ tulo tu. De Clerici» qui fine cptftola Pontificisfuiproficifcuntur. CLV1II. Prefbyter auj^Diaconus vel Clericus fine Anciftkis fui epiftolis ambu­ lans, communionem ei nullus impendat. IULIik*. De hû qui in propriis provinciis non com­ municant, Ex Concilio Afrieano , capi­ tulo XVIII. C LI X. Placuit ut quicunque non CoaoL communicans in propria provincia, in A&k.c.y». aliis provincia vel tranimarinis partibus ad communicandum obrepferit, ja&uratn communionis vèl dericatûs excipiat. Dépatratoribus diverforum malorum. CLX. Sunt fiuiè di veriorum malorum CmtdL patratores, quos 8c lex divina improbat**·»*: Vi. & condemnat i pro quorum etiam diver- AM IL , fis (celeribus & flagitiis populus lus fame Mme & cap. ai. pcftileutii flagellatur, & Ecclefix flatus infirmatur, & regnum periclitatur. Et quamquàm hxc in uteris eloquiis fatis fint exfecrata, nos nccefiarium praevidimus itcrûm noftri admonitione & exhortatio­ ne atque prohibitione prxeaveri omnino oportere i ficut funt diverfarum pollutio · num patratores, quas cum malculis & pe­ coribus nonnulli diverfiflimis modis admit­ tunt > qux incomparabilem dulcedinem piiflimi Creatoris ad amaritudinem provo­ cantes , tanto gravius delinquunt quantb contrà naturam peccant. Pro quo etiam Gc». 19. fcelere igne ccelefti conflagracx, inferni­ que hiatu quinque abforpex funt civitates, neenon fic quadraginta fic eo ampliùs mil­ lia ftirpis Benjaminex mucrone fraterno confofla funt. Harc porro indicia & evi­ dentes vindiftx declarant quàm deteftabile fic exfecrabile apud divinam majeftatem hoc vitium extet. * Scimus enim quo­ niam talium criminum patratores Lex Ro­ C^oomor «M CXtUM mana , qux eft omnium humanarum ma­ M CoedL ter Legum, igne cremari jubet. Vobis er- Parifeaf* gb omnibus terribiliter denuntiamus, vef- flMM LimIc rid Pl. trifque eundis, ac vobis famulantibus at­ L i.CoJ. que fubdids,unàvobifcumfub Dei diftric- TkeW. n Italia improperatur, & ab ipfis Paga10. si nis improperium eft, fpretis legalibus connu^!,s > adulterando & luxuriando ad inf1*. 7. np. tar Sodomicanx gentis fcedam vitam du«4»· p*s· xcrit, de tali çommixtione meretricum * xftimandum eft degeneres populos &. ignobiles, & furentes libidine, rore pro­ creandos , & ad extremum univerfiun ple­ bem ad deteriora & ignobiliora, vergen­ tem , & noviifimè nec in bello fecuhri fortem, nec in fide flabilem, & nec ho­ norabilem hominibus nec Deo amabilem efle venturam : ficut aliis gentibus Hifpanix & Provincix & Burgundionum popu­ lis contigit, qux fie à Deo recedentes rornicatx funt, donec Judex omnipotens ta­ lium criminum ultrices pernas per igno­ rantiam legis Dei, &. per Sarracenos ve­ nire & fervire permiiit. Et notandum quod in illo fcelere aliud immane flagitium FidrVitau lubrerlatet,. id eft homicidium. Quia S.U0W. merctrjccs > fivc monafteriales, five feculares, male conceptas fobolcs in peccatis genuerunt, fxpè maxima ex parte occidunt i non implentes Chrifti Ecclefias filiis adoptivis, fed tumulos corporibus, & inferos miferis animalibus fatiant. Ab• peccaû. fit enim ut pro talibus * pereatis, & nos fimul cum regno cadamus, gloriaque to­ tius regni pereat > quoniam ex prxcedenribus agnovimus qux fecuturis, nifiprxvifa fuerint, poflunt evenire. Satius eft quo­ que nobis talibus carere, quàm cum his ruere, regnumque ab ethnicis atque ejus popularibus futuro tempore adnullari vel poflideri. Scire enim vos cupimus quia quiconque fuper his aut faciens aut liben­ ter cotuentiens inventus fuerit, nos eum juxtà prxdiclam Romanam Legem velle pun’ic. propria uxore derelicti, vel fine culpa interfeSâ, aliam ducit. De eo 71Π, Supd, c. CLX I. Quicunque propria uxore «»·. derelicta, vel hne culpa interteelà, aliam duxerit, armis depolitis, publicam agat poenitentiam. Et fi contumax fuerit, com­ prehendatur à Comi te, & ferro vinciatur, 1228 & in cuftodia mittatur, donec res ad not* tram notitiam deducatur. De eo qui res alienas malo ingenio emptas fi­ liofuo , aut cuilibet perfona legitimos an­ nos non habenti , traduderii. CLXII. Quicunque res alienas cuilibet homini vendiderit, & ipfe homo qui eafdem res comparatas habet, per malum in­ genium proprio filio, aut alteri cuilibee necdùm legitimos annos habenti, juftitix tollendxcausa tradiderit, volumus atque firmiter prxeipimus ut fi pater ejufdem parvuli vixerit, ipfe intret m caufam ra­ tionem reddendi pro filio fuo. Si autem ip­ fe pater mortuus eft , tunc legitimus ejus propinquus, qui juftè ei tutor aut deten­ tor efle videtur, pro ipfo rationem reddere fcfri » «· compellatur : hmiliter de aliis omnibus juftitiis ad cum pertinentibus} excepta fuâ legitima hereditate, qux ei per fuccelfionem parentum fuorum légitimé evenire debuit. Quod fi quis hanc noftram juffionem contempferit vel neglexerit, ficut de ' exteris contemptoribus, ità de eo agatur. Is verb qui eafdem res primus invafit & injuftè vendidit, necnon & emptores, excepta lola perfona parvuli, hoc quod fraudulenter admiferunt, intra patriam emendare cogantur, & pofteà, ficut con­ temptores juflîonis noftrx , fub fidejufforibus ad noftram prxfentiam venire compellantur. Ut do uno manfo ad Ecclefiam dato nul­ lum humanum exigaturfervitium. Quod oui fecerit, cum fua lege emendet. C L X111. De uno manfo ad Ecde- Ojtad». fiam dato, de quo aliqui homines contrà ** ftatuta fibi fervitium exigunt, quicunquc pro hac caufa accufatus fuerit, Comes vel Mifii hoc quod indè fubtraâum eft, Preibyteris cum fua lege reftitui faciant Et quicunque de uno manfo ad Ecclefiam ibU. »t«. dato prxter ecclefiafticum exegerit fervi­ tium, Epifcopo vel Comite diftringenre, hoc legibus emendet. De his qui nonas & decimas , vel reftaurationes aut cenfus* dare neglegunt, ut hoc legibus emendent , & infuper bannum noftrum perfolvant, CLXIV. De his qui nonas & decimas *W*»T*· jam per multos annos, aut cx parte aut ex toto, dare neglexerunt, volumus ut per Miflbs noftros cnnftringantur ut fecun­ dùm Capitularem priorem folvant unius anni nonam & decimam cum fiialege, & infuper bannum noftrum. Er hoc eis de­ nuntietur , quod quicunque hanc negle­ gentiam 1229 Additio quarta. 1230 gendam iteraverit, beneficium undè haec De his qui reftauraàones Ecclefiarum earumque domorum facere , veldecimas & noua & decima pefolvi debuit, amiflurum nonas dane, neglegunt,fife non correxe­ fc fciat. Ita enim continetur in Capitulare bon* tremori* genitoris noftri in libro I, rint, ut beneficia perdant. capitulo clv 11, ut non* dc decimr le­ CLX VIII. Quicunque de rebus Ecgibus resradientur , dc infuper bannua clefiarum quas in beneficium habent, ref- ,μΓηΓ. dominicus à neglegente perfolvatur. Ut atù Ecclefiarum beneficia habent, nonam caurationes earum facere neglexerint, jux- *.< c. ». & decimam ex eis Ecclefia cujiu res tà Capicularemanteriorem, m quo de ope- Λ*’.1**' funt,i>iunt. Et de nonis & decimis non ribus ac nonis frL decimis conftitutum eft, ». fic de illis adimpleatur, id eft » in libro redimendij, nifiEpifcopo placuerit. C^icahr. C L X V. Qui cale beneficium Habent, quarto, capitulo xxxvin. De opere verb **·’·** dc ad medietatem laborant, ut de eorum vel refiauratione Ecclefiarum Comes &Epif­ ,,r' portione proprio Prdbytero decimas do­ copus,fiveAbba , unà cum Miflb noftro quem nent. Item in Capitulari noftro in libro ipfifini adhoc elegerint, confiderationem fa­ Π,capitulo xxi,de eadem re. De nonis ciant , ut unufquifque eorum tantum indi ac­ cipiat ad operandum & refiaunmdum,quan­ tum ipfe de rebus Ecclefiarum habere cognofcitur. Similiter & Kqf noftri aut in com­ mune taruùm operis accipiant, quantùm re­ rum ecdefiafticarum habent, aut unufquif­ que perfejuxtà quantitatem quam ipfe te­ net. Autfi inter eos coxvenent ut pro opere faciendo argentum donent, juxtà aftunationem operis in argento perfolvant : cum quo precio Rettor Ecclefia adpradiSam rtftaura­ tionem operarios conducere & materiam eme­ re pofiit. Et qui nonas & decimas dare ne­ glexerit, primum quidem illas cum lege fua reftuuat, infuper & bannum noftrumfolvatf De his qui decimam Ecclefia injufli, non ut ita caftigatus caveat ne ,fapiùs iterando, fecundùmdifpofitienemEpifoopi cui debe­ beneficium amittat. tur, auferunt, ΰ aliubi autpropter amici­ tiam aut propter munera dare prafu- Uihi qui terras dominicalasproptereà exco­ munt. lere nolunt uo nonas & decimas indi non folvant, pleniter conflringantur ut haede *U.B. f. CLXVI. Quicunque decimam abftratribas annis legibus perfolvant. «■P· »**· hk de Ecclefia ad quam per iuftitiam dari quidem & decimis , undè & genitor nofter & nosfrequenter & in diverfisplacitis admoni­ tionem fecimus, fit per Capitularia noftra qualiter lute obferventur ordinavimus , vo« lumus atque jubemus ut de omni conlaborato,de vino &defano, pleniter &fideluer ab omnibus nona & decima perfolvatur. 'Dc nutrimine verb quod in deama dandum eft, ficut ha&enùs confuetudo fuit, ab omnibus obfervctur.St quis tamenEpifcoporumfuerit qui argentum pro hoc accipere velit ,m fua manear potefiate, &juxtà quod et fi* UE qui hoc perfolvere debet, convenerit. debet, & eam prxfumpciosc vel propter munera aut amicitiam, aut aliam quam­ libet occafionem, ad alteram Ecclefiam dederit, a Comice vel à Miflb noftro dif­ fringatur ut ejufdem dccim* quantitatem cum fua lege reftituac. CLXIX. De illis qui agros dominica- Capfahr. tos proptereà neglegunt excolere ut nonas ^’· ** & oecimas exmdè non perfolvant, & alie­ nas terras ad excolendum propter hoc ac­ cipiunt, volumus ut dc tribus annis ipfam nonam & decimam cum fua lege perfol­ De his qui decimas , nifi à fe quoquo mado vant. Et fi quis contemptor aut Comitis redimantur , dare neglegunt, utfirmiter aut Miibrum noftrorum propter hoc exdiffringantur, qualiter vel inviti hoc titerit, per fidejuffbres ad palatium venire emendent. compellatur. Kide fupri, cap. 10j. DùL t«r. C L X V11. Decimas qu* populus da­ re non vult, nifi quo vult modo ab eo re­ dimantur , ab Epifcopis prohibendum eft ne fiat. Et fi quis contemptor inventus fue­ rit, ut nec Epifcopum nec Comitem audire velk, fi nofter homo fuerit, ad noftram prrfentiam venire compellatur. C*teri verb diftringantur, ut inviti Ecdefi* reftxuant qni voluntariè dare neglexerunt. Tom. I. De teloneis, ubi non exigantur. CLXX. Statutum eft ut ubi tempore n*LBk4. avi noftri Domini Pippini confuetudofuit teloneum dare, ibi & in futurum detur : nam ubi noviter incoeptum eft, ulteriùs non agatur. Et ubi necefle non eft flu­ vium aliquem ponte tranfmeare, vel übi navis per mediam aquam & fub ponte ic- *u3’ Additio quarta· 1231 rit, & ad ripam non adpropinquaverit, De rebus Ecclefia qua ahfaut ulla repeti- Cap·*»·» tiatu ak eaJaa Ècclefia par triginta an- “"J ’ nec ibi aliquid emptum vel venundatum nospofiefiafiau, ut nulla ufiitaoniafuper lU^inlik. fuerit, ulteriùs teloneum non detur. Ec hanc demcepe poffejfioaetn recipiantur. '?■ nemo cogat alium ad pontem ire ubi juxtà CLXXL Ut £ rebus Ecclefiarum pontem aquam tranfmeare poceft. Et qui ulteriùs in talibus locis, vel de his qui ad qux ab eis per triginta annorum fpatia fi- > 0. palatium feu in hoftem pergunt, teloneum ne ulla interpellatione pofleflx funt, tefti- J-4? exaAaverit.cumfua lege iplum teloneum monia non recipiantur > fed eo modo con- £ reddar, & bannum noftrum, id eft , fe­ tineantur ficut res ad fifcum noftrum per- ■»· Colica, tineares contineri folent. Diawd. xaginta folidos, componat; '*34* 12.33 ISAAC, EPI SCOPI LIN GONENSISÿi" CANONES, tirs SELECTA CAPITULA EX TRIBUS POSTREMIS CAPITULARIUM LIBRIS. Incipit Prnfario Operis fequentis, um opportunitas ecclefiaftica exigit ut contrà delinquentes & enantes paftonlis fententiâ proferatur, frequenter evenit ut re­ media qux fummo caritatis & pietatis ardore à Patribus anxiis prae­ parantur, à filiis aegrotantibus ad fiiam perniciem refpuantur. Et quia nec affèÀum medentium, nec fuum, ut expediret periculum damna­ tionis, perpendunt, oblata quaeque faftidiunt, velut ineflicacia, quia funt domeftica, medicamenta contemnunt. Idcircd ego Isaac, in­ dignus Lingonenfis Epifcopus, propter quorundam minus adquiefcenthim defidiam, & querulam contrà paftoralem follicitudinem impro­ borum infolentiam, qui omnia quae ad emendationem vel ad fuam cautelam dicuntur, à hobis fidU & excogitata garriunt & inventa , utile duximus quaedam faluberrimarum Capitula fan&ionum, quae fànébe Romanae & Apoftolicx Ecclefix Legatus venerabilis Bonefacius, Magonciacenfis Arcniepifcopus, vice Zacharix Papx, unà cum orthodoxo Karlomanno, Francorum Principe, in duobus Epifcoporum Conciliis ad honorem & profedtum Ecclefix Dei confcripfit, quxque etiam idem Papa Zacharias feb anno Incarnationis Dominicx dccxlii. auiloritate apoftolica confirmavit, & omnibus Ecclefix Dei Fidelibus inrefragabiliter obfervanda Conftituit, revolvere, & ad meam meorumque uti­ litatem quxdam ex his qux in quxftionem fxpifiimè veniunt, colligere & in unum corpufculum adgregare ; quatinus fi noftra calumniaverint, vel finiftrâ interpretatione labetaétare tentaverint, apoftolicâ pariter & regali auéloritate comprefli, de extero conticeicant, & falutiferis curationibus vel inviti, cum cauia exegerit, adquieicant. C OQ* [ Sirmondus hic inferuit, poft Prxfatiancm, tres Canones quos Baluzius omittendos duxit. Horam primus eft cap. VIII. Capitularis Karoli Calvi, anni tnfii Tom. Π. pag. f y, & etiam Caput VIII. Capitularis anni 868, infrà Tom. Π. pag. ao6 j fecundus eft Caput XIV. CapitularisLudovici Π, anni 867, infrà Tom. Π. pag. 366 > tertius denique Canon eft Capitularium Lib. L cap. 8ç, Lib. V. cap. a if ,8c Caput X. Capitularis anni 816, luprà pag. ;6f. Sat eft illos Canones me indicate : ab his referendis 8c nos abftinebimus. ] Tom, I lui ij ujj 1136 Canones liâac, INDEX TITULORUM. 1 II* Hl* De De De IV. De V. De VI. De VII. De PeNITENTIBUS. Homicidiis, Adulteriis. Incestis. Raptoribus. Rapacibus. Sacrilegis. TITULUS D £ 3* E panitentibus non cogendis viJLJ num bibe t. De homine publicam panitentiam agen­ te interfeSo. De panitente cujus crimen pervulgatum Depanitenubus qui Euckarifiiam acce­ perint in infirmitatepofid. f. De panitentum abfolutione, ut per ma­ nus impofitionem Epifcoporum,velSacerdotum precibus fiat. 6. Ut panitens , ofienfis panitentia fruc­ tibus , communionem recipiat. "j. Utpanitentes, tempore quo panitentiam petunt, fuper caput cilicium à Sacer­ dote confequantur. 8. Ut omni tempore jejunii manus pani­ tentibus à Sacerdote imponatur. 5. Ut lapfi per manus impofitionem Epif­ copi abfolvantur. 10. Utpanitentes communicent qui antè re­ conciliationem moriuntur. 11. Utcriminalia peccata multis jejuniis if crebris manùs impofitionibus à Sacer­ dote purgentur. 12. Uipanitentibus juxtà canonicam auc­ toritatempanitentia detur, &antefufpenfosà communione excubare faciant ad Ecclefia officium. i 3. De his qui feparati à communione fue­ rint panitentibus. 14. Ne in confinio mortis panitens à re­ conciliatione diutinè fufpendatur. 1 j. Depanitentibus qui ex gravioribus levioribufque commijfis panitentiam ge­ runt. ,5. Ut panitentes qui ex gravioribus pecca­ tis panitentiam gerunt, tribus annis fint inter audientes ,fi veram poeniten­ tiam gefferint. 17. Utquipanitentiampublicègerunt, uno 4. in TITULIS. XI. Capitula ecclesiasticis UTILITATIBUS SATIS CONGRUA. PRIMUS. PŒNITENTIBUS. 1· J 2. Vili. De Juramentis. IX. De Excommunicatis. X. De Stabilitate Sacerdotum anno cum cilicio fini inter audientes. 18. De panitentibus tranfgreffbribus. i p. De neglegentionbus panitentibus. 2.0. De eo fui panitentiam in infirmitate petit. ii. Utpanitentes nonfe credant abfolutos fine mantis impofitione. 32. De panitentibus qui antequim leges panitentia exequantur,fi cafu in iti­ nere aut in mari mortui fuerint. 23. Ut nullus vitamfine communionefiniat, nec unSione benedidi olei careat. 34. Ut nullus Presbyter ampliùs quàm unam Ecclefiam fibi vindicet. 2J. De non recipiendis alienis panitentibus, 36. Ut tempus panitentiumin confideratione Epifcopi confiflat. 27. De panitentum converfatione &fide. 28. De fatisfaclione panitentia. 2ÿ. De menfura panitentia. 50. De arbitrio Epifcopi ergà panitentes. 3 i. De remijfione panitentum. 3 2. Qubdpanitentibus nulla lucra negotia­ tionis exercere conveniat. 33. Ut nemo panitentem alterius parochia abfolvat. 34* De his quipanitentia accepti moriun­ tur. 33-Ut nullus Pres by terpanitentes inconfulto Epifcopo reconciliare audeat. 3 6* Qui luget, abjlinere debet à conviviis. 3 7. De panitentibus, qualiterpanitentiam debeant accipere. 38. De panitentibus qua, defundis viris9 aliis nubere prafumunt. 32- De confeffionibus fidelium accipiendis, qualiter pro modulo & qualitate pec­ cati fit panitentia temporis inflitutio. Titulus II. De Homicidiis. * · De Presbyteris occifis. De homicidiis in Ecclefiis vel in atriis Epifcopi Lingonenfis. U37 leuiterftio. 4. De homicidiis prohibendis. 5. Dt occifione Clericorum & Sacerdotum atque Monachorum. 6. De eo quipropriam reliquit uxorem , vel fine culpa interfecit, & aliam ducit. 7. Ut non fit fanguinis Chrifiianorum te­ meraria effiufio. 8. De eo qui occiderit Clericum aut Mona­ chum, ut arma relinquat. 9. De Sacerdotibus (t Levitis atque Mo­ nachis interfeclis vel debilitatis. 1 o. Qubd homicida antè Deum deputentur qui res Ecclefia vafiant. 1238 nis quibus regulis prohibitum eft, con­ junxerit. esuum perpetratis. 3. De hornum publictunpctnitentiam agen- 8. De incefiis. Ex libro Legum Theodofii tertio, cap. xn , de incefiis. 9. Ut devotam Deo virginem vel viduam nullus conjugem accipiat. 1 o. De incefiis quid agendumfit. I1. De his qui cum pecoribus coitu mixti funt, aut morepecudum ufquè ad affi­ nitatis lineam cum confanguineis inceftum commiferunt, five cum mafcu­ lis concubuerunt. 13. Ut incefti à Sacerdotibus & Deum ti­ mentibus hominibus fideliter perqui­ rantur, & canonicè puniantur. 13. 11. De homicidiis infantium. 12. De homicidis quid agendum fit. Qubdinceftum committit quife confanguineafua ufquè ad affinitatis lineam conjungit. 13. De his qui prias non habentes odium* 14. Ut incefti , quandiù in fcelere manent, fedfe defendentes* aliquem occiderint* nonfidelium Chrifiianorumfed tantùm aut Gentilium , aut catechumenorum , vel energumenorum locum teneant. 1 hem de incefiis. Titulus V. Dc Raptoribus. i. De raptu viduarum. 3. De raptis & de earum raptoribus. 14. qualiter corrigendi fint. De mulieribus & viris infantes oppri­ mentibus. Titulus III De Adulteriis. i. De eo qui habet mulierem legitimam *fi frater ejus adulteraverit cum ea. 3. De his qui virginibus Deo dicatis fe fociant. 3. Qubd blafphemiam Deo inferat qui fe cum Deofacrata mifcueru. 4. Si Clericus cum Deo faeratafe commifcuerit. 3. Qubdfacrilegi & violatores,juxtà Apoftolum, funt qui violantfaeratarum fe­ minarum corpora. 6. Qubdfornicatio omnibuspeccatispericu­ lofior efie perhibetur. 7. De Secutoribus qui fuas uxores derelin­ quunt. 8 De muliere qua duobus fratribus nupfe­ rit, & de viro ejus. 9. De muliere qua adulteraverit virum fuum. Similiter & de viro qui uxorem fuam adulteraverit. Titulus IV. De Incefiis. 3. De puellis reptis necdum defponfatis. 4. De defponfatis * & ab aliis raptis. 3. De raptu alienarumfponfarum. 6. Ut nullus occultas nuptias aut raptum faciat*vel quampropinquus habuit*ducat uxorem i fed dotatam, &b paren­ tibus traditam *per benediSionem Sa­ cerdotum accipiat, qui vult nubere, uxorem. η. De raptoribus viduarum vel virginum } & utfeminafacris altaribus non minif- 8. trent. De his qui rapiunt feminas, ut eas non habeant uxores, & qualiter de raptis agendum fit. Titults VI. De Rapacibus. 1. De his qui infrà regnum per vim aliquid rapuerint. 3. De nis qui infrà regnum rapinasfaciunt. t. De incefiis. 3. Ut focios fuos nominet apud quem pars rapinafuerit inventa. а. De incefiuofis. 4 3. Item de incefiuofis. 4. Ut Epifeopi inceftuofos emendent & cor­ rigant. 3. Ut incefti & parricida canonicè coer­ ceantur. б. De incefiis criminofis, ac de infirmis & panitentibus , atque dejejunio qua­ tuor Temporum. •j. De eo quife incefiuofo ordine his perfo- De his qui diripienda indicare repe­ riuntur. 3. De eo quifacultatem depradationis de­ derit. 6. Ut qui res Ecclefia vafiant, invadunt, vel diripiunt,fi monente Epifcopo non fe correxerint* communione priventur 7. De his qui res Ecclefia traditas inva­ dunt vel vafiant, aut abfque proprii Epifcopi confenfu accipiunt. 1139 Canones liàac, 1240 8. De his qui oblationes defuxSorum m*> a. U't in titulis in quibus Presbyteri conftfUJU crantur, antèfuampromotionemftabiUtatem promittant. Explicit. 9. Dt Abkatiius , Prttlyterù , veZ «4quis Μιιύβηί,ηίιακίΙιβί^ώ non alienandis. Titulus X. Incipiunt alia Capitula ec- Titulus VII. De Sacrilegis. clcfiaHicis utilitatibus latis congrua. t. Qubdpradones Ecclefinfac/iïegifint, ficutfcripturateftimonio comprobatur. i. De eo qui filiaftrum autfiliaftram anti Epifcopum tenuerit. *. Qubd ea qua Domino confecrantur, ad a. De eo quifiliaftram fuam contrâ volun­ jus ecclefiajlicum pertineant. tatem ipfius dedent ingenuo velfervo. J. Utfiquit digniiatemprafumpferitquam non meruit à Principe vel Seniorejuf- j. De Presbytero fufpiciofo. 4. Ut Presbyteri chrifma diligenter cuftoto, facrilegus habeatur. diant. q. /tem undi fupri» turâ. y. Qubd quicquid offertur Domino . fane­ d. Ut malum ebrietatis omninb vitetur. turn janitorum jit, & ad jut pertineat 7. De Ecclefia udificanda. 8. Dtnon judicando quemquam abfque hSacerdotum. 6. De hit facrilegis qui Ecclefix ejufque gitimo accufatore. p. Qubd Laicis non jit de religione prstfuSacerdotibus injuriat inferunt. mendum. *]. Qubd omnia qutc Domino offeruntur, 10. Si quis Epifcopus , Presbyter, Diaco­ procul dubio & confecrantur. nus , vel Subdiaconus, ad bellum pro­ 8. 1st omnes agnofeant quantum malum fit ce/ferit, deponatur. Deo facratas vel reliquas inceftare. p. Ut capitali fententiâ multentur qui fi­ 11. De his qui volunt aquam confecratam in SabbatofanSo accipere. eri legia , adulteria, pradationes, aut devaflationes exercuerint. 1 a. De confirmatione Epifcoporum d plabe fouicitè querenda. I o.Deplcbeadvertùtfacrilegot cuftodienda. 1 q. De viro & muliere in matrimonio co­ Titulus VIII. De Juramentis. 1. Dc faeramentis leviter non jurandis. pulatis , & pojleà dicente ed non pqffe 2. De perjuriis cavendis. eum nubere cum ea. Titulus IX. De Excommunicatis. 14. De raptoribus & raptis virginibus vel t. Cum excommunicetis non licere commu­ viduis. nicare. 1 ;. De his qui in domo fua oratoriumfe­ а. De eo qui excommunicatur profuo necerint. gleSo fuerit. id. De expofitis infantibus ac colle&iona 5. De hit qui cum excommunicato commu­ eorum. nicaverint. 17. De quorum baptifmate abfque dijfimu4. De hit qui Epifcoporum vocationem vel latione dubiatur, ut rebaptizentur· correptionem contempferint. pnoceptum eft. j. De hit qui Epifcopo aliquam injuriam 18. Quifins dies purificationis mulieris. vel denonorationemfecerint. 19. De confervenda fida inter virum & б. De non parvipendenda excommunicatio­ uxorem. ne Sacerdotum. ao. De Sacerdotibus qui minifteriumfuum 7. Ut quicunque fynodalem excommunica­ adimplere non valent. tionem tranfgreffut fuerit, in fynodo ai. Ut malus Judex neque Presbyterum ne­ fpem recuperationis non habeat. que Diaconum aut Clericum fixe con8. Quid excommunicari d Sacerdote, ante· fenfu Epifcopifui dijbingat. quàm canonici reconcilientur, nonpof- 22. Ut Presbyteri m Ecclefiis inconfulto fint majorer natu accufare. Epifcopo nec conjUtuaxtur, vel deEo9. De modis excommunicationi f tam de clefiis expellantur. Clericis quàm de Laicis. 2 j. Ut inlicitus acceffusfeminarum ad ob­ 1 o. Item de eadem re. tere nonfiat, nec ullufemina vafafdTitulus X. De Habilitate Sacerdotum era, aut corpus &fanguinemDomini, in titulis propriis. contreSare prufumant. 1. Ut Clericus in Ecclefia in quapratitu- 24. De violatoribusfepulchrorum. latus eft,permaneat. a j. De Clericis , fi ebrietatem non vitavo- U41 Epifcopi Lingonenfis. 1242* rint , tu excommunicentur eut verbe­ ap. De caftitau eorum qui conjugiofunt corentur. jo.d^ehi^qui d Chorepifcopo confirmât* *6. Ut teftes,priufquam de caufit interrogentul· , facramento confringantur. funt. 37. Ut mançipia quse Judai emerint eut 31. ftem de Chorepifcopis. circumciderint , ah eorum poteftate 3 2. De hit qui faipfos quocunque modo auferantur. necant. 28. De vagis & levibus Sacerdotibus ac 3 3. Qualiter hetc Statutafervanda fait i & Clericis. de hisquihme contempferint,five Cle­ ricis » five Laicit, quid agendum fit. BHBBHHBHSHHHBSBSSHHHHHBBBSHH· TITULUS DE PCENJTENTIBUS. Depernitentibus non cogendis vinum bibere. Ex lib. ▼. Capitulari», cap. tv. Cafhehr. I. T I Tnullus Preibyter aut LaicuspeeVz nitentem cogat vinum bibere aut M,J' ** carnem manducare, niti ad prrfens pro ipfo unum vel duos denarios juxtà qualita­ tem poenitentia: dederit. De homine publicam poenitentiam agente tnterfeSo. Ex eodem libro, cap. evil. Qui hominem poenitentiam publi1* t· «r* cam agentem interfecerit, bannum noferum m triplo componat, & wirgildum Capmim proximis ejus perfolvat. CipinJar. L «n. ii,, ***" 5’ 11. JJepcmitentecujuscrimen pervulgatum eft. Ex eodem libro , cap. cxvn. III. In Concilio Carthaginenfi de hac t· «b re praecipitur, ut fi cuiufquam pcenitentis publicum & vulgatimmum crunen eft , quod univerfam commoverit Ecclefiam, antè abfidam manus ei imponatur. Et ali­ bi in canonibus vel in decretalibus Leonis Papae praecipitur de eadem re, ut abfolutio pcenitentium per manûs impeditionem Epifcoporum fupplicationibus fiat. Et re­ liqua multa talia, & horum fimilia. C^imiar. 1*· Depanitemibus qui Euchariftiam accepe­ rint in infirmitate pofiti. Ex eodem Ubro, cap. cxvm. fiùd. ni. IV. Pernitentes qui in infirmitate viaidri, c. ticumEuchariftixacceperint, non fecre* ’’ dant abfoluros fine manûs impofitione, fi fupervixerint. Capkalar. ,,’J’ PRIMUS. tinuo creditur moriturus, reconcilietur PïtffrA per manûs impofitionem, & infundatur “p· x». ori ejus Euchariftia. leHc.*®. Utpamitens, oftenfispoenitentiafruSibus , communionem recipiat. Ex eodem libro, cap. cxxr. pernitentes, oftenfis neceflariis Capimhr. poenitentia: fraâibus, legitimam commu- ,Λ·“*· nionemcumreconciliacoria manûs impofitione percipiat. VI. Ut Ut panitentes, tempore quo patniientiampetunt, faper caput cuicium 4 Sacerdote confequantur. Ex eodem libro, cap. cxxn. VII. Pernitentes, tempore quo pcenitentiam petunt, impofitionem manuum , ie7*C>P* & cilicium fuper capita à Sacerdote, ficut ubique conftitutum eft, confequantur. Ut omni tempore jejunii manus pernitenti­ bus a Sacerdote imponatur. Ex eodem libro, cap. cxxm. VIII. Omni tempore jejunii manus n*LUKj. pernitentibus à Sacerdote imponantur, «·►“>· Ut lapfiper manus 'impofitionem Epifcopi abfolvantur. Ex eodem libro, cap. cxxiv. IX. Nec abfolutos lapio· in fide credamus, nifi per impofitionem manûs Epif· copi. iul im· Ut pernitentes communicent qui anti recon­ ciliationem moriuntur. Ex eodem libro,cap. cxxv. Placuit his qui accepti poenitendi tbU. antè reconciliationem migrant ad Domi­ Dc pamtentttm abfelutione, ut per manûs num, communicare , pro eo qubd honora­ impofitionem Epifcoporum , vel Sacer­ verunt pcenitentiaip. Qui fi fupervixerint, dotum precibus fiat. ftent in ordine pcenitentum, ut legitimam ‘ Ex eodem libro, cap. cxx. communionem ftatuto tempore, reconci­ V. Si quis in periculo vel pace aut in liatione & manûs impofitione Epifcopi, infirmitate poenitentiam acceperit, fi con­ vel ejus juiTuPreibytcri, recipiant. X. i>j· *U4S , Canones liaac, Ui criminalia peccata multis jejuniis tere­ bris manûs impofitionibus à Sacerdote purgentur. Ex eodem libro, cap. cxxvii. Cijimhr. XI. Criminalia peccata multis jejuniis UbM. cap. & crebris manûs Sacerdotum impolitionibus,eorumque fu p plicat i on ibus, juxta ca­ nonum ftatuta placuit purgari, ita uc ne­ mo fine maniis impofitionc Epifcopi, aut ejus juflu alicujus Preibyteri, fe credat cfle à fuis facinoribus abfolutum. Non eft mirandum fi abfolutio peccatorum per manûs impofitionem precibus fit Sacerdo­ tum , cùm Dominus in veteri Lege fuper caput hoftiar manum Sacerdotis prxeeperit imponi. Etenim ficut tunc per illam hoftiam, ita nunc invocatione fandi Spi­ ritus., qui eft remillio peccatorum, per manûs Epifcoporum, vel eorum audori­ tate , reliquorumque Sacerdotum impofitione, vel fupplicationibus eorum, remit­ tuntur peccata. Nam quando Dominus Jom. i». Lazarumfufcitavit, ait fuis Difcipulis: Tol­ lite lapidem j fubauditur, ut mortuus furgat.· dans exemplum ut ficut ipfi manibus tollunt lapidem uc mortuus furgat, ita & ipfi & fucceflbrcs eorum manus perniten­ tibus imponam, ut per impofuionem ma­ nuum fuis precibus mortuum de fcpulchro, id eft , peccatorem dc vitiis furgere & re­ levare faciant ; & ficut illi Latarum inibi­ tis , id eft, funibus, colligatum jubente Domino folvunt, qui ait : Solvite illum , & finite abire , ita ifti eorum fupplicatio­ nibus , auxiliante Domino & comitante Spiritu fando,qui in his femper operatur, per manûs impofitionem peccatorum folvant vincula, eofque tempore i fandis Patribus conftituto facrà Euchariftià com­ municent , & abfolutos ire permittant. Ut pcenitentibus juxtà canonicam auSontatem poenitentia detur, t antè fufpenfos à communione excubare faciant ad Eccle­ fia officium. * Ex eodem libro , cap. cxxvni. Op«uhr. XII. Ut fecundùm formam canonum i pernitentibus detur pernitentia, & priùs eos à communione fufpenfos ad officium Ecclefiarum excubare faciant, & inter reliquos pernitentes ad manus impofitio­ nem crebro recurrere. Expleto autem fatisfadionis tempore, facerdotali prece per manûs impofitionem, juxtà ordinem (aeramentorum & canonum, reconcilient pernitentes, & (aera communione confir­ ment. 1244 De his qui feparati d communione fuerint paenitentibus. Ex eodem libro, cap. cxxix. XIII. Qui à communione feparantur, ÎW· ’»*· in locis quibus fectufi fuerant, per manûs impofitionem recipiant communionem. Nec fe quifquam à peccatis abfolutum fine reconciliatoria manus impofitionc credat ; fed per manûs impofitionem precibusSacerdocum reconcilietur, ficutauc­ toritas habet ecclefiaftica. Ne in confinio mortispaenitens à reconcilia­ tione diutini fufpendatur. Ex eodem libro , cap. cxxx. XIV. Qui poenitentiam in mortis agit »>·· periculo, non diutinè à reconciliationis gratia differendus eft. Sed fi procerto mor­ tis urget periculum, pcenitentiâ per ma­ nûs impofitionem accepta, ftatim recon­ ciliatio adhibenda eft, ne priùs ab huma­ nis rebus xger abfcedat, quàm donum re- 'sirnent. conciliationis accipiat i ficque fuperftidSeym bus quodam modo doloris videtur * efle perpetuum, fiprxcifum ab Ecclefix mem- mJoLl». bris eum qui utiquè reconciliationis non [^'*?**”* meruit gratiam , raptim à prxfenti vita mortis natura fubduxerit. Undè juxtà Papx Leonis edidum, his qui in tempore ne- S. ccilitatis & in periculi urgentis inflantia *£^,,1,, prxfidium poenitentiae & mox reconcilia- UUj. opi tionis remedium implorant, nec fatisfac- "*· tio interdicenda eft, nec reconciliatio eft deneganda i quia mifericordix Dei nec meniuras poflumus ponere, nec tempora definire. De his autem qui poft acceptam poenitentiam, antequàm reconcilientur, ab hac vita receflerint, quamquam diver- fitas prxeeptorum de hoc capitulo habea­ tur , illorum tamen nobis fententiaplacuit qui multiplici numero de hujufinodi hu- maniùs decreverunt, & ut memoria ta­ lium in Ecclefiis commendetur, & oblatio pro eorum dedicata fpiritibus accipiatur. De pernitentibus qui ex gravioribus Uvioribufque commifiis poenitentiam gerunt. Ex eodem übro, cap. ffi cxxxn. XV. De pcenitentibusqui five ex gra- BU. tp. vipribus commiflis five ex levioribus pœnitentiam gerunt, fi nulla intervenit aegri­ tudo , quinta feriâ antè Pafcha cis remit­ tendum Romanx Ecclefixconfuetudodemonftrat. Cxterùm de pondere xftimando de fidorum. Sacerdotis eft judicare, ut adtendat ad confeflionem poenitendi, & ad fletus atque lacrymas corrigentis, ac tùm libéré dimitti cum viderit congruam fatisfa&onem. Sanè fi quis aegritudinem inciderit, U4J Epifcopi Lingoneniis. 1146* inciderit, atque niqué ad defperadonem te humiliato, humiliter & ex corde, ut fu­ deveneris, ei eft antè tempus Pafchx re­ prà diâum eft, vepiam poftulcnt,8c pro laxandum, ne de feculo abfque commu­ fe orare expofcant. Duobus etiam annis nione difcedat. oblationes modis omnibus non iinanrur Ut poenitentes qui ex gravioribus peccatis offerre, fed populis tantummodb in ora­ poenitentiam gerunt, iribus annis fint tione fodentur, ut perfectionem fepdmo inter audientes, fi veram poenitentiam in Caena Domini confequantur anno, id gejferint. eft, per Epifcopi, vel ejus juffu, fi ipfe abEx eodem, cap. cxxxrv. eft, aliorum Sacerdotum manûs impofi- , Cafk«hr> XVI. Poenitentes qui ex gravioribus donem, abfoludone facerdotalium pre­ **·1 · c*r' commiflis poenitentiam gerunt, fi ex cor- cum communionis catholicae gratiam re­ . dc pceniteant, ficut Nicaena Synodusde cepturi. Qualiterfeptem annorum poeniten­ ,J' hphsconftituic, tribus annis fint inter au­ tia agatur. In his vero feptem annis multi­ dientes, quinque verb vel feptem annis pliciter jejuniis , orationibus , fletibus , fubjaccant inter poenitentes manibus Sa­ & eleemofynarum, prout meliùs potue­ cerdotum i duobus edam oblationes non rint , exhibitionibus & lacrymis periiftantj finantur offerre, fed tantummodo popu­ & ne ulteriùs eis talia contingant adtnolis in oratione focienturj nec confundan­ dùm caveant, ut mereantur illam Domini tur Deo colla fubmittere, qui eum non ti­ vocem audire inquientem. : Vade noli Jm*> s. muerunt abnegare. Quodh, ut potè mor­ ampliùs peccare. Depernitentibus tranfgrefforibus. tales, intrà metas prxfcripd temporis coo­ Ex eodem, cap. cxxxvu. perit vitx finis urgere, fubveniendum eft implorantibus , feu ab Epifcopo qui poeni­ X V11L Ut hi qui frequenti prxva- Capinte. tentiam dedit, feu ab abo, qui tamen da­ ricationc peccata vel poenitendam itetam effe probaverit, aut fimiliter à Pref- rant, frequend fentenuâ, nifi per fads- 1 * bytero, juffu aut permiffu tamen proprii fa&ionem qux praevaricati funt emendare Epifcopi, per manûs impofitionem, abfo- nitantur, coerceantur vel condemnen­ ludone precum facerdotalium, Viadcum tur, ut hxc qux voluntariè non diluerunt, abeunubus de feculo non negetur. Pueris inviti emendent. Qubd fi aliquis renuerit, autem, quibus à puritate vocabulum eft , & praeceptis fui Sacerdotis inobediens ap­ feu Clencis, feu Laicis, aut edam fimili- paruerit, fecundùm modum culpx ex­ bus puellis, quibus ignoranda fuffragatur communicetur. Si quis autem antè recon­ xtate, aliquandiù fub manûs impofitione ciliationem & eorum fadsfa&ionem abf­ detentis reddenda communio eft. Qubd fi que proprii Epifcopi licenda communiatantè prxfinitum poenitendae tempus, defc pedi à Medicis, aut evidentibus mortis prefli indiciis, recepti quiquam commu­ dnere nofcuntur.fi eos quolibet munere nionis gratia convaluerint, fervemus in cis aut favore ve! negligentu, admonere no­ quod Nicxni Canones ordinarunt, ut ha­ luerint , aut per latisfa&ionem reverten­ beantur inter illos qui in oratione fola tes non fufceperinr , aut contemnentes communicant, dopec impleatur fpadurn de Ecclefia non rejecerint, fimili fenten­ temporis eifdem prxftitum. tia pleâantur quoufquè vel emendatio­ Ut qui poenitentiam publicigerunt, uno an­ nis vel eorum damnationis fententia pro­ no aim cilicio fint inter audientes. mulgetur. Ex eodem, cap. cxxxvi. Cafàahr. XVII. Qui poenitentiam publicam ge**· ’· C*F· runt, debent unum annum efle cum cili­ cio inter audientes vel uiquè ad magnum diem i & à populo, quando intrat in Ec­ clefiam , perfufi lacrymis debent veniam poftularc, precarique eum humiliter ut pro eis dignetur orare. Tribus verb annis subjaceant inter poenitentes manibus Sa­ cerdotum in loco retrb oftio Ecdefix per­ nitentibus conftituto, & feorsùm infrà ipfam Ecclefiam populo feclufo, tamen jam non in terram proftrad, vel vultu & capiTom. Z De neglegentioribus paenitentibus. Ex eodem* cap. cxxxix. XIX Ut negligentioro pernitentes rw, 15». tardiùs recipiantur. De eo qui poenitentiam in. infirmitatepotit. Ex eodem* cap. cxl. X X. Is qui poenitentiam in infirmica- tw. 14·. te petit, fi cafu,dùm ad cum Sacerdos in­ vitatus venit, oppreffus in infirmitate ob­ mutuit, vel in pnrenefim verius fuerit, dent teftimonium qui eum audierunt, & accipiat poenitentiam. Ec ft continuo cre­ ditur moriturus, reconcilietur per manûs Kkkk 4 ¥U47 Canones Ifaac', impofitionem, & infundatur ori ejus Euchariftia. Si fupervixerit, commoneatur à fiipradidis te Ilibus petitionis fux ( fatisfac•sim··/. lio* ),&fubdatur ttatutopœnitcntixtem(âiH&âum. port, quandiù Sacerdos qui poenitentiam dedit, probaverit. Ut panuentes non ft credant abfoluios fine manus impofitione. Ex eodem , cap. cxti. n»J. 14t. XXI. Pœnitentes qui in infirmitate Vid,fuprà, viancuin Euchariftix acceperint, non fe °*p* ** credant abfolutos fine manus impofitione, fi fupervixerint. De pctnitentibus qui antequàm leges poe­ nitentia exequantur, cafu in itinere aut in mari mortui fuertnt. Ex eodem, cap. exui. Captalan XXII. Pœnitentes qui antequàm le- tib ί·«ρ. gCS pœnitentix exfequantur, fi cafu m ‘4*’ itinere vel in mari mortui fuerint, ubi eis Sacerdos fub’'enire non potuerit, memo­ ria eorum & orationibus & oblationibus commendetur. Ut nullus vitamfine communione finiat, nec unQione benedidi olet careat. Ex libro vi. cap. Lxxv. IM.lib. <. XXIII. Si in infirmitate deprehenfus «F-75· quis fuerit, vitam *'ne communione non tiniat, nec undione facratt olei careat. Et fi finem perfpiciat , facrofando corpore Deo anima ejus à Sacerdote precibus com­ mendetur. Ut nullus Presbyter amplius quàm unam Ecclefiam fibi vindicet. Ex eodem libro, cap. cxxvi. IbiJ. c. 7t. XXIV. Quapropter omnibus placuit ut nullus Preibyter amplius quam unam Ecclefiam fibi vindicet : quia ficut unufquifque Secularisnon ampliùs quàm unam habere debet uxorem, ità unufquifque Prelbvter non amplius quàm unam ha­ bere debet Ecclefiam. De non recipiendis alienis pernitentibus. Ex eodem libro, cap. cxxxt. HmI t jr. XXV. Qui pro delido fuo à commu­ nione feparanrur, placuit ut in quibufcunque locis fuerant exclufi, eifdem locis communionem confequantur. Ut tempus poc 1'1 entium in confideratione Epifcopi confiflat. Ex libro vn. cap. v. rbiJ nb.7 cap. 5. XXVI. Penès Epifcopos eritpoteftas, modum convcrfationis puenitentum pro­ bantes, humanius contra eos agere vel amplius tempus adicere. Ante omnia vero præcedens eorum vita & pofterior inqui­ ratur , & ità cis impertiatur humanitas. U48 De poenitentum c&nverfatione &fide. Ex eodem libro, cap. vi. XXVII. Converfatio poenitentum & ibid. c. tfides tempus adbreviat. De fatisfadione poenitentia. Ex eodem , cap. xx. XXVIII. Satisfactio pœnitentiæ non ibid.c. »0. eft tam temporis longitudine,quàm cordis v compundione penfanda. De nienfura poenitentia. Ex eodem , cap. xxi. XXIX Tempora poenitudinis habita moderatione Epifcopi & arbitrio funt conftituenda , prout in confpedorum * animos viderit efle devotos : pariter etiam haben. r ... . Λ Λ . . tes xucis lenius intuitum ,& periculorum quorumque aut aegritudinum refpicientes necellitates. IW·®· *’· · SinaU. P,o“‘t coeverfbtum »verwi nimot Saccrdotet fi­ derint 6rt. De arbitrio Epifcopi ergàpatnitentes. Ex eodem libro, cap. xxx. XXX. Pernitentibus fecundùm diffe­ rentiam peccatorum , Epifcopi arbitrio pœnitentix tempora decernantur. Ibid. C- J»· De remjfione poenitentum. Ex eodem, cap. xxxvi. XXXI. Pœnitentes quiconque cxgra- fbiic. jc. vioitbus five levioribus culpis poeniten­ tiam gerunt, fi nulla intervenit xgritudo, quinta feri.i ante Pafcha eis eft remitten­ dum. Carter lira de pondere arftimando de­ lidorum , Sacerdotis eft judicare. Quodpernitentibus nulla lucra negotiationis exercere conveniat. Ex eodem, cap. Lxii. X X X11. Nulla lucra negotiationis Ibid. e. «». pœnitentibusexerccre convenit i quia dif­ ficile eft inter vendentis ementifque com­ mercium non intervenire peccatum. Ut nemo pcenitentem alterius parockia abfolvat. Ex eodem , cap. Lxvii. XXXIII. Nullus Sacerdos in alterius Ibid.t. m. XXXV. Statutum eft fic in fandis Ca­ nonibus prohibitum, ut nullus. Prefbyter pernitentem publicè inconfulto Epifcopo reconciliare prxfumat, nifi morte forcé periclitantem i fed omnes publicè perni­ tentes quinta feriâ antè Pafcha, qux eft Oena Domini, ad civitatem in cinere & cilicio in prxfentiam Epifcopi, proftrato vultu, conveniant, & ibi ab EpilcopocaDonicè & ordinabiliter, ficut inSacramentario ficin Romano Ordine continetur, re­ concilientur atque dijudicentur, confolenturque fic prrdicentur, quid deinceps agere quidve vitare debeant inftruancur, atque infuper divinis precibus per manûs impoficionem ab Epifcopo fanentur : nul­ lo namque tempore Prefbycero in publica Milia pernitentem reconciliare fine licen­ tia Epifcopi conceflum eft. Si quis hoc fa­ cere prxiumpferic, canonici corredione multetur. Qui luget, abfiinere debet d conviviis. Item ex eodeia, cap. eexuu. UM.M1· XXXVI. Qui luget, abftincre debet à conviviis ac ornamentis, fic alba vefte. De panitentibus , qualiterpetnitentiam de­ beant accipere. Item ex eodem, cap. cccx. XXXVII. Pernitentes, tempore quo poenitentiam petunt, impofitionem ma­ niis fic cilicium à Sacerdote confequantur. Etfi aut comas non depofuerint, aut vcfcimenta non mutaverint, abiciantur. Ju­ venibus etiam non facilè committenda eft propter artatis fragilitatem. V iaticum ta­ men omnibus in morte politis non negan­ dum. De patnuvuibus quse , defunSis viris , aliis nubere prafumunt. Ex eodem, cap. cccxvii. XXXVIII. Pernitens qux, defunc- fwir*.?. to viro, alio nubere prxfumpferit, vel aM’’· fufpedà vel interdidi familiaritate cum extraneo fe conjunxerit, cum eodem à li­ minibus Ecdefix arceatur. Hxc etiam & de viro in poenitentia polito placuit obfer vari. De confefiionibus fidelium, accipiendis, qua­ liter pro modulo & qualitate peccati fit pctmtentia temporis infiiuuio. Ex eodem, cap. ccclxxix. XXXIX. Quxrendum namque eftcùm 1W quia nullus nobis ejus he­ res proximior videtur, quàm ilic qui ipfum Domino fociavir. Dt homicidiis in Ecclefiis vel in atriis tarum perpetratis. Ex eodem, cap. ccxxx. II. Si quis aut ex levi caufa aut fine caufa hominem interfecerit in Ecclefia , de vita componar. Si verb foris rixati fue­ rint . & unus alterum in Ecclefia fugerit, Kkkk ij iw^«ui>6>c. modo emendetur vel componatur. Si ve­ ro porta Ecclefix non eft confecrata , eo­ dem modo componatur quod in atrio committitur, ficut componi debet quod in emunitate violata committitur. ujx De eo quipropriatterniquit uxorem, velfint ' culpa interfecit, & aliam ducit. Ex eodem, cap. ccc. VI. Quicumque propria uxore dere- IW-100· liûâ, vcl fine culpa interfefla, aliam du- an xerit, armis depolitis publicam agat poc- j nitentiam. Et (1 contumax fuerit, com­ prehendatur à Comite, & ferro vinciatur, ôc in cuftodiam mittatur, donec res ad noftram notitiam deducatur. \ 4Zt non fit fanguinis Chriflianorum teme­ raria effufio. ' Ex eodem, cap. cccxxxn. VII. Volumus atque prxeipimus not- ^*^ηΛ*τ trâ auctoritate denuntiari omnibus, immb n’J’ c"p' & i Sacerdotibus prxdicari, ne càm teme­ raria Chriftianorum fanguinis effufio in regno noftro fieri fi na cur, femper illud attendentes quod Dominus poli diluvium dixit famulo fuo Noë : De manu hominis & de manu viri & fratris eius requiram animam ejus. Quicunque effuderit huma­ num fanguinem , fundetur fanguis illius : ad imaginem quippè Dei fa&us efl homo. Et in Lege : Qui occiderit hominem , morte moriatur. Et Apoftolus : Nam Principes non funt timori boni operis ,fed mali, ris autem non timere poteflatem?Bonumfac, & habebis laudem ex tfta : Dei enim minifler De homine publicam poenitentiam agente efl tibi in bono. Si autem mali feceris, time : non enim fine caufa gladium ponat. Dei interfecto. enim minifler efl, vindex in tram ei qui Ex eodem, cap. ccxxxiv. malum agit De illo enim fpecialicer divi­ •W· » J4· III. Qui hominem publicam poeniten­ na auctoritas dicit > Gladium Dei ponat tiam agentem interfecerit, bannum nof­ ad vindiciam malorum, non de quolibet trum m triplo componat,&: rirgildum proximis ejus perfolvat. De homicidiis prohibendis. Ex eodem, cap. ccxxxvt. Π>μ1. IV. Quicunque hominem aut ex levi caufa aut line caufa interfecerit, virgildum ejus his ad quos ille pertinet, compo­ nat. Ipfe vero propter talem prxfdmptionem in exilio mittatur ad quantum nobis tempus placuerit : res tamen fuas non amittat. De occifione Clericorum & Sacerdotum atque Monachorum. Ex eodem bbro, cap. IW. ι4ι. cclxi. V. Qui Subdiaconum occiderit, tre­ centos folidos componat. Qui Diaconum, quadringentos folidos. Qui Prcfbyterum, fexccntos folidos. Qui Epifcopum, noni'encos. Qui Monachum , quadringentis olidis culpabilis judicetur. alio. E contrà vero nefeimus qui inven­ tione i nonnullis ufurpatum eft uc qui nul­ lo minifterio publico fulciuntur, propter fua odia &. divcrfiffimas voluntates peffimas indebitum fibi ufurparint in vindican­ dis proximis & in interficiendis hominibus vindicte minifterium i & quod Rex falcèm in uno exercere debuerat propter terro­ rem multorum , ipfi impudenter in multis perpetrare non metuunt propter odium, & putant fibi licere ob inimicitiarum vin­ dicas quod nolunt ut Rex faciat propter Dei vindidam. De eo qui occiderit Clericum aut Mona­ chum , ut arma relinquat. Ex libro vi. cap. xc. VIII. Qui occiderit Monachum aut iw.Sb.4. Clericum, arma relinquat, tc Deo in «r· Monafterio ferviac cunâis diebus vitxfux, nunquam ad feculum reverfurus, & fep­ tem annos publicam poenitentiam gerat. uyj Epifcopi Lingonenfis. Sacerdotibus & Ltviiit ait/iu Monà. ckisinierfecfis vel debilitatis. Ex eodem, cap. xcviu. 1254* Quod fi fecerit, fuum wirgildum omninb componar. tDe his qui prius non habentes odiuih ,fed fe defendentes, aliquem occiderint, quali­ IX. Si quis Sacerdotem vel Levitam ter corrigendi fint. < ' aut Mbnacnum interfecerit vel debilita­ Ex eodem, cap. ccclxxx. verit, juxtà ftatuta priorum Capitulorum XIII. Si quis egrediens per viam, aut Ibid· Λ. ?· quz Legi Saliez fune addita, componar, & infuper bannum noftrum, id eft, fexa- fi etiam in domo (ua fuerit, aut in platea c ,,e" Îpnta folidos nobis perfolvat, & arma re* civitatis, aut in viljj, fubitb ab alio fumquat, atque in Monafterio diebus vitz perventus , aut litis commotione, volens fuz fub ardua poenitentia Deoferviat, nun­ fe defendere , non habens contrà ilium quam poftmodùm feculo vel fecularibus antè odium, ihterfecerit hominem, fep.tem annis fecundùm canonicam infhtumilitaturus, neque uxori copulaturus. Qubd homicida anti Deum deputentur qui tionem perniteat, tres vero à communio­ res Ecclefia vaflant. ne privetur , quatuor autem in commu­ nione orationum & oblationum fufeeptus Ex eodem, cap. ccccxxi. 1W· 4»«· X. Volumus omnes feire qubd qui in Sacerdotis pendeat arbitrio utrùm dig­ Chrifti & Ecclefiz pecu nias auferunt, ref- nus fit corpus Chrifti accipere, aut ufquè ad plenitudinem pcenitentiz ab eo fepaMUI14. c. que ejus fraudant, rapiunt, vaftant, vel >4· diripiunt, homicidz apud Deum efle de­ rari. Abftinentia ciborum in providentia putantur , quia res pauperum, quos Ec- 'Sacerdotis erit, fecundum polfibilitatem pcenitentis & devotionem & affedum laclefia pafcere debet, diripiunt. crymarum. De homicidiis infantium. De mulieribus & viris infantes oppri­ Ex libro vn. cap. clxvi. mentibus. Capimbr. XI. Si quis infantem necaverit, ut hoJuxtà prstitulatum capitulum. micida teneatur. XIV. Mulier quz dormiens filium fUL j»». De homicidis quid agendum fit. fuum oppreflerit, & mortuus fuerit, fex Ex eodem libro, cap. cclv. annis pœniteat. Vir ejus,fi in domo illius IW· »»<· XII. De homicidis ità jutfimus obferυ<^*·|Ρ*> vare, uc quicunque aufti temerario alium fuit, quatuor. Si vero in uno ledo, fimili modo perniteat, duos in pane & aqua i CMMen. fine caufa occiderit, vint periculo feriareliquos quatuor, fecundùm quod Sacer­ t· tur, & pretio fe redimere nunquam au­ dos vident illos pofle, abftinentiam im­ deat. Et fi convenerit ut ad compofitioponat ciborum. nem quifque defeendat, nullus de paren­ tibus aut amicis eum quicquam adjuvet. Explicit de Homicidiis. IW· «· #·· TITULUS DE III. ADULTERIIS. De eo qui habet mulierem legitimam fifra­ ter ejus adulteraverit cum ea. r-ρτ,ι— lib i.c.*·. ciant ita in Decretis Papx Gelafii, capitulo vigefimo, continetur. Kirginibus facris temerife quofdamfodare cognovimus, & poft dicatum Deo propofiium tncefia foedera facrilegaque mifcere : quosprotinus /equum eft loejUkf. à facra communione detrudi, & nifi publi­ cam probatamque egerint poenitentiam, om­ ninb non recipi. Aut his certi f'iaticum de feculo tranfeuntibus non negetur. Si verb de copulatione facrarum virginum tam feverè feriuntur, quanto fevenùs feriendi funt qui eas rapiunt ! Ideo, ficut przmiflum eft, necefle eft ab omnibus in Chriftiana religione confiftentibus rigore audoritads Ex libro v. cap. xxi. I. Ç I quis homo habens mulierem legitimam , fi frater ejus adultcraverit cum ea, ille frater vel illa femina cap. ·.1 ’ qui adulterium perpetraverunt, interim qubd vivunt nunquam habeant ampliùs conjugium. Ille verb cujus uxor fuit, fi vult, poteftatem habet uxorem accipere aliam. Dthit qui virginibus Deodicatisfefaciant. Ex eodem libro, cxp. ccxxvi. IL De his qui facris virginibus fe fo- m Canones Ifaac, *iW ufô divinx vel humanx hoc malum radicicùt Dt muliere qu* dtmbus fratribus nupfent, & de viro ejtu. ° amputari. Quôd blafphemiatn Deo inferat qui fe tum Deo facrata mifcutrit. Ex libro (exto, cap. ccccm. Capitulai. III. Scire vos convenit quia blaf* W>. «.cap. phemiam Deo inrpgat quicum Deo fa*“■ crara vel cum velata femina fe comma­ culat. — Si Cleriatt eum Deo facratafe commif eue rit Ex eodem hbro, cap. CCCCTV. Ibid. 41;. 1V. Si Clericus cum velata femina vel cum Deo facrata fe maculaverit,proprio honore privetur. Qubdfacrilegi & violatores,juxta Apoftolum. funtqui violantfaeratarum feminarum corpora. Ex eodem, cap. ibM. 414. ccccv. ^* Sciendum eft omnibus qubd Deo facrararumfeminarum corpora, pervotum proprix fponûonis &. verba Sacerdotis Deo confecrata templa efle, feripturarum feftimoniis comprobantur. Et ideb viola­ tores earum facnlegi,ac, juxtA Apoftolum filii perditionis efle nofcuntur. Quidfornicatio omnibus peccatis periculofor effe perhibetur. Ex eodem, cap. ccccvi. VI. Quod pene omnibus peccatis gtavior & deterior fit fornicatio, 8c veraciter dici poteft laqueus mortis & puteus inferni, ac vorago perditionis, ed quôd adulteri vel luxurioti propter cordis inopiam perPr0<« dum animas fuas. Nam, ut ait ocripcura, * Coi. «. prctluln fcortj vix unius eft panis, & qui *1. TUn 5. jungitur meretrici, unum corpus efficlifar i ibid. 4M- & qui luxuriatur, mortuus eft in corpore & vivente. De Secularibus quifuas uxores derelin­ quunt» Ex libro feptimo ■ cap. cccv. Capitular. lib. 7 cap- VII. Hi verô Seculares qui conjugale confortium abfque culpa graviore dimittant vel etiam dimiferunt, nullas caufas difltdii probabiliter proponentes, & proptered fua matrimonia dimittunt ut aut inii— cita aut aliena prxfumant, fi antequam apud Epifcopos comprovinciales diflidii caufas dixerint, & priufquam uxores judi­ cio damnentur, abjecerint, A commu­ nione Ecclefix 8c fandi populi cœtu, pro eo quod conjugium dc fidem maculant, excludantur. v Ex eodem, cap. ccclxxxl VIII. Mulier qux duobus fratribus nu picric, abici débet ufquè ad diem mor­ tis» fed propter humanitatem in extremis fuis (aeramentis reconciliari oportet, ica tamen ut priùs folvatut conjugium, & rùaneat innupta, & vir eius abfque uxore fimili pcenitentix (it fubditus. Quôd (iduo firacres cum una femina fornicati fuerint, nefeientes ad alterutrum fornicationem, ftatim ut cognoverint adulterium, qui eam habet uxorem, dimittat. Et ille qui­ dem poft a&am poenitentiam, fi uxor de­ fundi fuerit, poteft alteri fociari i illlvivente , nequaquam. Illa verb nunquam ulteriùs poterit in conjugium afliinu, & jugi poenitentia: fubmifla, ad exitum vitae communionis gratiam percipiat. »**' Dt muliere quee adulteraverit virum fuum. Similiter & dt viro qui uxorem fuam adulteraverit. Ex eodem , cap. CCCLXXXn. IX. Mulier habens virum fi adulterium 1*·* perpetraverit, & occulté ad confeffio- ***■ nem venerit, feptem annis paeniteat, tres in nane & aqua i exteros quatuor in pro­ videntia erit Sacerdotis, qualiter eam vi­ derit pefle, & ita ei ciborum abftinentia imponatur. Similiter dt vir habens uxo­ rem, fi adulterium perpetraverit, faciat per triennium uc non communicet. Si cu­ jus uxor adulterium perpetraverit, & hoc à viro deprehenfum nieric & publicatum, dimittat uxorem, fi volueru, propter fornicationem*, illa verb fecundùm quod fuperiùsinfertumeft, publicb agar poeni­ tentiam. Vir verb ejus, illi vivente, nul­ latenùs habebit licentiam aliam ducere uxorem. Qubd fi voluerit adulteram fibi reconciliari, licentiam habeat, ita tamen ut pariter cupi illa poenitentiam agat, dt exaftd umfinentid ad communionis gra­ tiam ,-ficut fuperiùs continetur infertum, utrique accedant. Similis forma & in mu­ liere fervabitur.Si enim vir ejus adultera­ verit, habet poteftatem dimittendi virum propter fornicationem. Maneat tamen innuptaquandiù vir ejus vixerit; quia nec ille habet poteftatemaliam accipere, pri­ ori vivente, nec illa primo. Habent ta­ men poteftatem femetipfoe reconciliare. Explicit dk Adultixiis. UJ7 Epifcopi Lingonenfis. TITULUS D E De inceftis. I- aù^7$*, I homo incertum commiferit cum Deo fiacrata, aut cum matre fua , c. t. * Ca- aut cum matrina fua de fonte aut confirm". Z iT redone, aut cum matre & filia, aut cum duabus fororibus, aut cum matris filia,aut cum fororis filia, aut cum nepta, aut cum confobrina aut fubrina, aut cum amita vel matertera, aut cum his quibus cano­ nes prohibent copulare , de illis crimini­ bus pecuniam fuam perdat, fi habuerit. Et fi hxc emendare noluerit, nullus eum recipiat, nec cibum donet j & fi fecerit, fexaginta folidos Domino Regi compo­ nat , ufquè dùm ipfe homo fe correxerit. Et fi pecuniam non habuerit, fi liber ert, mittatui in carcerem ufque ad fatisfadio­ nem : fi autem fervus aut libertus eft, va­ puletur plagis muttis. F.t fi dominus fuus cum pcrmilerit amplius in talem lapfum incidere , ipfe fexaginta folidos Domino Regi componat. De reliquis vero propin­ quis juxtà conrtituta fandorum Patrum & juxta decreta canonum judicetur. Dc inceftuofis. Cpicuhir. Ex eodcm r,bro » CaP· XCI- Ub. ». e. μ II, De inceftuofis, ut canonicè exac.»i. mjnentur, & nec propter alicujus amici­ tiam quidam relaxentur , quidam vero conftringantur. hem de tncefluofis. Ex eodem, cap. clxv. HI. Ut Epifcopi inceftuofos puriter inveftigare ftudeant omnino prxeipimus. Et fi pœnitere noluerint, de Ecclefia ex­ pellantur, donec ad poenitentiam rever­ tantur. Ut Epifcopi inceftuofos emendent & cor- ri tront.. a^Viv" IV. t N C ESTIS. Ex libro quinto» cap. IX. Capitular. uj8* Ex eodem, cap. CCCiv. IV· Ut Epifcopi inceftuofos homines c«p 1*4. * emendent, & magnam diligentiam ha­ beant ex eis , feu &: de viduis infra fuam parochiam poteftatem habeant ad corri­ gendum. Ut incefti & parricida canonici coerceantur. Ex libro fexto, cap. txxi. CipituUr. V. De inceftuofis & parricidis , ut caLbi.c. j'. nonjv£ coerceantur, ficut de illo judica­ tum ert qui materterx fux filiam ftuprav it, ut conjugium ulrrà non repetat, & militixcingulutnderelinquat, & aut monarteritim petat? aut fi fons remanere voluerit, tempora puenicencix fecundùm canones pleniter exolvat. De inceftis crimintfis , ac de infirmis & panitentibus, atque de jejunio quatuor Temporum. ‘ , Ex eodem, cap. cvi. ( Ibid ιοί. c^ul.re VI. Ut de inceftis & criminofis maxi- «n. 7«? «♦ mam curam habeant Sacerdotes, ne in fu is 1 **· pereant fceleribus, & animx eorum a diftrido Judice Chrifto cis requirantur. Simi­ liter de infirmis ac pcenitentibus, ut morientes fine reconciliatione & viatico ηόη deficiant. Et ut quatuor Tcmnorum jeju­ nia à fidelibus diligenter çuftodiantur. De eo qui fe inceftuofo ordine his perfonis quibus regulisprohibitum eft,conjunxerit. Ex eodem, cap. cccc. VIT. Si quis non eo gradu, fed in- ifo*%ua£r' ceftuofo ordine cuin his perionis quibus 4 4O/ divinis regulis prohibitum eft, fe conjunxe­ rit , ufquequu poenitentiam fequeftratione teftentur , utrique communione pri­ ventur , & neque in palatio habere mili­ tiam, neque in foro agendarum caularum licentiam habebunt. Nam fi fe quoquo modo prxdido inceftu conjunxerim, Epifcopi feu Prefbyteri in quorum diœcefi vel pago adum fuerit, Regi vel Judicibus fcelus perpetratum denuntient » ut cùm ipfis denuntiatum fuerit , fe ab eorum communione aut cohabitatione fcqueftrent. Res autem eorum ad primos paren­ tes ufquè ad fequeftrationem perveniant, fub ea conditione, ui antequâm fegregentur, per nullum ingenium, neque per pa­ rentes, neque peremptionem, neque per audoritatem regiam ad proprias perve­ niant facultates, nifi prxfatum fcelus fequcftrationis feparatione & pcenitenüâ fateantur. Ex libro Legum Theodofii tertio, cap. ΧΠ. De inceftis. Ex eodem libro, cap. CCCC1. VIII. Qubd incefti non fint legitimi ΛΑί»·. heredes, fed infami.îfint notatx utrxque perfonx. Canones Ifaac ♦1259 Ut devotam Deo virginem vel viduam nul­ lae conjugem accipiat. Ex eodem, cap. ccccn Cap«ul>r. XI. Ut deinceps, ficut canones eccleU. «.cap. flaftici prohibent, nullus Deo devotam *’ virginem,nullus fub religionis habitu con- fi ft entem, five viduitatis continentiam profeflam, vel fui proximam generis, aut etiam de cujus admixtione inceftivx no­ tum poffit fubire infâmix, inliciro connubio aut vi aut confenfu accipiat conjugem : quia nec verum poterit efle conjugium quod à meliori propofito deducitur ad de­ terius , & fub falfi nominis copula inceftivî pollutione fornicationis immunditià perpetratur. Hoc verb nefàs, fi agere amodô cujuflibet gentis homines fexus utriufqtie tenraverint, infiftente Sacerdo­ te vel Judice, etiamfi corrigere fe nolue­ rint, ab invicem omnimodis feparati exi­ lio perpetuo relegentur. De incefiis quid agendumfit. Ex libro ieptimo, cap. ^•^•7· *’ ‘ « cclvii. X. Ut inceftum nullus fibi unquam fociet conjugium. Quod fi contigerit, ab Epifcopo loci illius feparentur, & publi­ cam feptem annorum juxta canonicos gra­ dus agant poenitentiam. Qui autem hoc agere noluerint, anathema ab omnibus ha­ be m tur. De his qui cum pecoribus coitu mixtifunt, aut more pecudum ufjuè ad affinitatis li­ neam cum confanguineis incefium com­ mift/unt, five cum mafculis concubue­ runt. Ex eodem, *W· jjî. cap. ccclvî. XL In hoc titulo Grxca verba pofita funt, id eft, t»» aiAoytuva/uw, i $ dKirywipAw i quod nos Latinè poflumus dicere : De his qui uirationabiliter verfati funt five vertantur. In qua fententia lenius duplex eft; id eft, de his qui cum pecoribus commixti funt, aut more pecu­ dum cum confanguineis ufquè ad affinita­ tis lineaminceftum commiferunt, aut cum maf< ulis concubuerunt Quifquis ex his unum egerit, aut capite puniatur , aut fi ei vita concerta fuerit , juxtà Ancyrani Concilii fcnrenriam, qux in Capitulodecimu festo continetur, peenitenciam ve­ raciter agat. Ut incefti à Sacerdotibus & Deum timen­ tibus hominibus fideliter perquirantur , & canonicè puniantur. Ex eodem, c«p. 1W· ρτ· ccclxxvii. ΧΠ. De inceftis omni ftudio perqui­ rendum eft Sacerdotibus per hommes ve- π6ο races, & timorem Dei antè oculos habeoces. Et fi reperti fuerint, ftattm aut per fe emendare ftudeant, aut cum adjutorio Archidiaconi fui Epifcopi hoc ipfum ex» tirparc latagant > ne tanto flagiuo & fce­ lere & illi polluantur & pereant ,& alii in eorum vicinitate omnipotentis Dei iram incurrant. Qubd incefium committit quife confangui­ ne»fu» ufquè ad affinitatis lineam con­ jungit. Ex eodem, cap. ccccxxxn. ΧΙΠ. Nullus fidelium ufquè ad affini- p”*4**· tatis lineam, id eft, ufquè ad feptimatn , >t progeniem, confanguineam fuam ducat uxorem, vel eam quoquo modo incefti macula polluat. Si quis verb hoc fcienter temerare prxfumpferit, fi liber tft,bannum noftrum, id eft, fexaginta folidos fifco noftro perfolvat, & inluper canoni­ cè uc inceftus luat, ac publice juxtà ca­ nonicos gradus pœniteat. Si autem fervus vel ecciefiafticus fuerit, publicè flagel­ letur ac decalvetur , ÔC juxtà proprii Epifcopi juffionem poenitentiam publicè & canonicè gerat. Qubd fi aliquis, rim li­ ber quàm, fervus aut Ecciefiafticus vel Fifcalinus, Epifcopo proprio vel fuo Sa­ cerdoti aut Archidiacono iaobediens vel contumax, five de hoc, five de alio quo* libet fcelere,extiterit, omnes res ejus à Co­ mite & à Mi flo Epifcopi ei contendantur ufquè dùm Epifcopo fuo obediat, aut ca­ nonice pœniteat. Qubd fi nec (c ità cor­ rexerit, & ad Epifcopum & canonicam poenitentiam venire cuftulerit, à Comite comprehendatur, & in carccre fub magna aerumna retrufus teneatur ,nec rerum fuarum poteftatem habeat, quoufquè Epif­ copus juflerit. Qubd fi Comes vel ejus Miniftri hxc adimplere diftulerint, canoni­ cè ab Epifcopo vel à fuo Miniftro excom­ municentur > & ufquè dùm hxc pleniter Comes adimpleat, femper communione Catholicorum carcat , ufquè dùm ipfo Epifcopohumaniùs ergà eum aliquid agere placuerit. Si verb, qubd non optamus, ipfe Comes aut de przdi&s caufis, aut de ipfa excommunicatione inobediens aut neglegens fuo Epifcopo apparuerit f ho­ nore Comitatûs pariter 8c communione careat ufquè dùm ambo in noftram przfentiam veniant, ut nos illum epiicopalj audoritate arqué imperiali metu ità corri­ gamus, ut exteri timorem habeant,nec deinceps talia committere ullatenhs au­ deant. Ue udi Epifcopi Lingonenfis I2(Î2¥ Ut incefti, quandiù in fcelere manent, non fidelium Chriftianorum tfed tantùm aut Gentilium, aut catechumenorum , vel energumenorum locum teneant. Caphabr. defix excubare, & intrantibus in cam atquè exeuntibus ex ea, vultu in terra prof* trato, veniam poftularc, & ut profe orare nondedignentur flagitare, & lacry mis pro* fufo vultu, contrito cordc, atque humi­ Ex eodem libro, cap. ccccxxxm. XIV. Incefti, dùm in ipfo dcteftando . liato liato fpiritu fpiritu omnibus omnibus apparere, apparere,*ufquè ufquè ad ad Guisfadionem Λ ’ e ” Ecclefiae & proprii — —Epifcopi canonicam reconciliationem manere, & ad priftinum inccftum nunquam redire , nec fecularia negotiaexercere,nec placitis aut accufiuionibus vel teftimoniis inte refle , fed crebris Sacerdotum precibus manftfque Pontificis proprii impofitionibus, & eleemofynarum largitionibus, at­ que exteris bonorum Γ omnium*] exhibitionibus eos purgari (anarique oportet “"*■ **■ atque nefando fcelere manent, non inter fideles Chriftianos, fed inter Gentiles aut Catechumenos vel Energumenos habean­ tur i id efl, cum Chriftianis non cibum fu­ mant, non potum, non in eodem va (culo edanr aut bibant, led ibli hoc faciant > non ofculentur aut (alutentur abeh Se.l fi fuis Sacerdotibus inobedicntes cxriurint,&à tam nefandiflimo fcelere fegregari, atque ad publicam poenitentiam redire nolue­ rint, inter eos habeantur qui fpiritu peri­ clitantur immundo, vel etiam inter cos MuA.il. de quibus ipta Veritas ait *. Si te non au‘7· dierit, fit tibi ficut Ethnicus & Publicanus. Nam cum fidelibus non debent orare, nec in Ecclefiam intrare, fed ad januam Ec- * Ium deinceftis. Ex eodem libro, cap. ccccxxxrv. c«pinil«r. XV. Inceftos nullo conjugii nomine ι»κ i· «r· prxvalendos efle cenfcmus. »♦· T I T U L US D E R A T Ό De raptu viduarum. Ex libro quinto, cap. cvi. Capmhr. J. ΑΛυι viduam intrà piimos triginta Rb-4.co7i Jies viduitatis vel mvitam vel vo lentem fibi copulaverit, bannum nof­ trum , id eft, fexaginta folidos in triplo componat. Vel fi invitam eam duxit, le­ gem fuam ei componat, illam vero ulte- riùs non attingar. De raptis, & de earum raptoribus. Ex eodem libro, cap. ccxxiit. Gffadar. Π. De raptis & de raptoribus, quam*£*·*·”* quàm fpccialiter decreviflemus quid pati *** debeant qui hoc nefas deinceps facere ten- taverint, quid tamen de his facri canonesi Srxcipiant htc inferendum ncceflariumi uximus i quatinus omnibus pateat quan­■ tum malum iit, &non folùmhumana, fedl & divina audoritate conftridi, abhinc hoc malum caveatur. De puellis raptis necdum defponfatis. Ex eodem, cap. ccxxiv. HI De puellis raptis, necdum defponI.K<.c.a8 i nis, in Concilio Chalcedonenfi , ubi **** ° c x x x· Parrcs adfuertint, capitulo X x X v i π , ita habetur : Eos qui rapiunt puellas fub nominefimul habitandi, coopé­ rantes & conhibentes raptoribus , decrevit Capitular. R l B U S. fanQa Synodus ,fiquidem CUricifunt, dé­ cidant gradu proprio ; fi veto Laici, ana­ thematizentur. Quibus verbis aperte datui intclligi qualiter hujus mali audores dam­ nandi funt, quandb participes & conhibentes tanto anathemate feriuntur, & quod juxtà canonicam auctoritatem ad conjugia legitima raptas fibi jure vindica­ re nullatenùs poffînt. Dc defponfatis puellis,&ab aliis raptis. Ex eodem, cap. ecxxv. IV. De defponfatis puellis & ab aliis raptis ira in Concilio Ancyrano, capitulo IA. i.fcW decimo, legitur : Defponfataspuellas , & poft ab aliis raptas , placuit eruiy & eis reddi quibus anti fuerant defponfatn , etiamfi eis à raptoribus vis inlata conftitent. Proindè ftatutum eft à fando Conventu ut raptor publici poenitendi mulcetur. Raptx ve­ rb, fi fponfus eam recipere noluerit, & ipfa ejufdem criminis contendens non fue­ rit, licentia nubendi alii non negetur. Qubd fi & illa confenfit, funili fententix fubjaceat. Quod fi poft hxc jungere prxfumpferint, utrique anathematizentur. De raptu alienarum jponfarum. Ex eodem, cap. ccxxxvm. __ , V. Si quis foonfiun alienam rapuerit, Hk V «r·’ Llll ·>·- Canones Ifaac, *1203 aut patri ejus, aut ei qui legitimus ejus defenfor efle debet, cum fua lege eam red­ dat. Et quicquid cum ea tulerit, femotim unamquamque reen fecundùm legem reddat. Et fi hoc defenfor ejus perpetrari confenfic, & ideo raptori nihil quxrere voluerit, Comes fingula de unaquaque re freda noftra ab eo exaclare raciat, & quanto tempore nobis placuerit in exilio maneat, & diam feminam ei habere non liceat. In Libro sexto de hac re non HABETUR. Ut nullus occultas nuptias aut raptum fa­ cial, vel quam propinquus habuit, ducat uxorem t fed dotatam , & d parentibus traditam ,per benedictionem Sacerdotum accipiat, qui vult nubere, uxorem. Ex libro (eptimo, cap. clxxviii. CiHrui*r. VI. Sancitum eft ut publicat nuptix hb. r. «p. abh:s qui nubere cupiunt, fiant i quia fxpè in nuptiis clam facris gravia peccata, tam in fponfis aliorum quam & in propinquis, five adulterinis conjugiis , &, quod pejus eft dicere, cum confanguineis adcrelcunt vel adcumulantur. Ex fiisautem procreari folent cœci, claudi, gibbi, & lippi, five alii turpibus maculis afperfi. Et hoc ne deinceps fiat, omnibus cavendum eft. Sed pnùsconveniendus eft Sacerdos in cu­ jus parochia nuptiar fieri debent in Ec­ clefia coram populo i ibi inquirere unà cum populo ipfe Sacerdos debet fi ejus pro­ pinqua fit, an non, aut alterius uxor, vel fponfa, vel adultera. Et fi licica&honefta omnia pariter invenerit, tunc per confilium & benedictionem Sacerdotis, ficconfuliu aliorum bonorum hominum, eam fponfare 3c legitime dotare debet. Scribit namque de legitimo matrimonio beatus Auguftinus ita . Γalis effi debet qua uxor habenda efi fecundum legem :fit cafia in vir­ ginitate , 6* dotata legitime , & a parenti­ bus tradita fponfo ,V à paranymphis ac­ cipienda , v ita fecundùm legem St evangeliumpubticis nuptiis horufiaia in conjugio licite fumenda , & omnibus diebus vitafua, nifi ex confenfu &caufa vacandi^Deo, nun­ quam propter hominem feparanda. Etfifor­ nicata fuerit, & vir ejus valu, ru , dimit­ tenda : fed, illa vivente, altera r.on ducen­ da , quia adulteri regnum Dei non rpoJTidebunt, & poenitentia illi accipienda, ipienda. fitoi lyolite vos, viri, habere uxores quarum priores ma­ riti vivunt i adulterina enim funt ifia conjugia. Et hoc, ut diximus, omnino pro- 1164 - vivendum eft neepn fit propinqua «quia fcripcumeftrOMaùAe^W/roxunaat/ÔA- »·- guinisfui non accedat, ut revelat turpiptdi- *' nem ejus. Similiter feriptumeft : Cum uxo- 1W· <· ·*. re proximi tui non coibis, nec feminis ejus commixtione maculaberis. Et in Decretali­ bus Fapx Gregorii legitur: Si quis Diaco­ num , aut Monacham, aut commatremfpiritalem, aut fratris uxorem , aut neptam , aut novercam, aut nurum fuam, aut confobnnam, aut depropria cognatione, vel quam cognatus habuit, duxertt uxorem , anathe­ mafit. Et refoonderunt omnes tenth : Ana­ thema fit. item : &' quis viduam rapuerit velfuratusfuerit in uxorem, ve/ confintientesei, anathemafit. Et fi quis virginem , nifi defponfaverit eam, rapuerit velfuratus fuerit in uxorem , vel confindentes ei, ana­ thema fit. Et rejponderunt omnes tenth : Aanatkema fit. Ê.t alibi in canonibus per­ ceptum eft ut nemo ufquè affinitatis li­ neam^ propinquitatem fixi fanguinis, con­ nubia ducat, neque virginibus fine benediriioneSacerdotis quis nubere prxfumat : oppido enim ifta omnia cavenda funt ne fiant. Sed poftquàm ifta omnia probata fuerint, & nihil impedierit ; tunc fi vir­ go fuerit, cum benedictione Sacerdotis, ficutin Sacramentario continetur, & cum confilio multorum bonorum hominum, publicè & non occulte ducenda eft uxor i ut boni ab his fibi, Domi no mi ferante, pro­ creentur , & non tales ficut fupcriùs dic­ tum eft. De raptoribus viduarum vel virginum i & ut feminafacris altaribus non miniftrent. Ex eodem libro * cap. ccxtvra. VII. Sancitum eft ut rap.ores viduarum vel virginum ab Ecclenx communione pellantur >& ut feminx facris altaribus Capitata. 4 * non miniftrent, vel aliquid ex his qux vi­ rorum funt officiis depurata prxfumant. De his quirapiunt feminas, ut eas non ha­ beant uxores, & qualiter de raptis agen­ dum fit. Ex eodem, cap. cccxcv. VIII. Placuit ut hi qui rapiunt femi- ibwL j9f. nas vel furantur, aut (educunt, ut eas nullatenùs habeant uxores, quamvis eis poftmodùm conveniat ut eas dotaverint, vel nuptialiter cum confenfu parentum fuorum acceperint. Si quis autem uxortm habere voluerit, canonicè & legaliter eam accipiat, & non rapiat. Qui verb eam rapuerit vel furatus fuerit, aut feduxerit, nunquam eam uxorem habeat > fed propinquis fuis eam legibus reddat, Sc in uij Epifcopi Lingonenfis. nid* triplo plenum bannum dominicum com· «nerefcmicer votueras, feta perpetuum ponat ,& infuper canonice publicam poe- » ab omnibus oonfiervari optamus. nitenttam gerat. Ad quod omnes uni vo­ ce clamaverunt, dicentes: » lita omnes »> Explicit di Raptoxibvs. TITULUS V L DE RAPACIBUS. ? Dc his qui infrà regnum per vim aiiquui Ut fotioJ fuos mÜMt apttd quem pen rapuerint, rapinafuerit inventa. ExUhro ap.cccxU. k Ο I φι“ exercitu infrà regnum *3 fine juflione dominica per vim hoftilem aliquid prxdare voluerit , aut frenum tollere, aut granum, live pecora majora vel minora, domofque infringere vel incendere, hxc ne fiant omninb prohi­ bemus. Quod fi ab aliquo prxfumpciosè facium fuerit, fexaginta folidis, ii liber eft, iit culpabilis, & omnia fimilia reilicuat, auc cum duodecim teftibus fe pur­ get. Si vero fervus hoc fecerit, capitali crimini fubjaceat, & Dominus omnia fi­ milia reftituat, quia fervum fuum non cor­ rexit nec cuftodivit ut talia non perpetra­ ret. Qubd fi nos ipfos comedimus, cito deficiemus.Uunufquifquu tamen cuitodiat exercitum fuum, ne aliqua depraedatio infrà regnum fiat. De hù qui infrà regnum rapinas faciunt. Ex libro fexto, cap. xcvn. IM t>i». <. Π. Si quis infrà regnum rapinam fecerab >7. rit, aut cuiquam noftro fideli ejufque ho­ mini aliquid vi abftulerit, in triplo cui ali­ quid abftulit legibus componat, & infu­ per bannum noftrum, id eft, fexaginta folidos nobis perfolvat. Poftmodùm verb antè nos à Comite adducatur, ut in baftonico rctrufuA ufquè dùm nobis placuerit pcenas luat. Nam (i publicè adum fuerit, publicam inde agat poenitendam juxtà fandorum canonum fandionem. Si verb occulté, Sacerdotum confilio ex hoc agat pccnitentiam > quoniam raptores, ut ait Apoftolus, nifi veram egerint poeniten­ tiam , regnum Dei non poflidebunt. Qui verb de rebus Ecclefiarum aliquid abftukrit,graviùs indè judicetur, quia (aerarum rerum ablatio facnlegium eft, & facrilegus vocatur qui ex eis aliquid aut abftule­ rit aut rapuent. Infames quoquè tales per. fonx ulquè ad farisfadionem Ecclefix quam Ixlerunt, fu.it haoendx. Tom. i. ,,, *·«><·-.<* cecir. Apud quem quemfcelus fcelus agnofcitur agnofeitur & & oy. oy. jj. III. Apud srr>. pan rapinx fuerit inventa, ftstim ftatim focios irs rapior fuos QuM fi nomina nomina-­ tuos nominare cogatur. Qubd re noluerit, teneatur ad vindidam. Quod fi honeftior perfona eft, & pro fe ratio­ nem reddat, & quxablata vel everfà fue­ rant quadruplùm reftituat. Quôd fi ccrtè apud fervum rapinx pars reperiatur, cen­ tum quinqu igmta flagella publice cxcenfus accip'at, & focios fuos nominare non differar. De his qui diripienda indicare repo­ nuntur. Ex eodem, cap. ccctvt. IV. Quiconque ingenuus vel fervus ali- uy. quid diripiendum indicaverit» ut cujufcunque res evertatur, aut pecora auc jumen­ ta diripiamur, & ex hoc certis probatio­ nibus publicè convidus inveniatur, pro eo qubd indicavit, fi ingenuus eft, eaqux ablata vel everfa funt legibus in duplo refi acuat,& nobis bannum noftrum, id eft fexagintos (olidos componat. Si verb fervus vel colonus fuerit, centum quinqua­ ginta flagella, ut fuprà, publicè exteufus benè preffa accipiat, & infuper ea qux ablata funt fecundùm fuam legem rcltituat. De eo quifacultatem deprndetionis dederit. Ex eodem, csp. ccclxxv. V. Si quis fcclcratà factione facultatem tbél deprxdauonis dederit, vel fi quis fadam diviferit, comburatur vivus. Ut qui res Ecclefia vaflant, invadunt, vel diripiunt,fi monente Epifcopo nonfe cor­ rexerint, communione priventur. Ex libro fepeiaro, cap. cclxvii. V I. Si quis cujufcunque munufcula Ecclefix fandis feripeurarum titulis con- Hk r cajC lata nefariâ calliditate abftulerit, fraudavent, invaferit, retentaverit, atque fup- e·1*7’*”· preifcric, & non ftatim à Sacerdote com­ monitus Deo conlata reddiderit, ab Eccle­ fix catholicx communione pellatur. LUI ij f Canones Ifaac, midp u68 Dehisci rts IctltéetrtMuu invuhuit galicer dimiflhs quotnodoiibec affignare vel vafiant , aut abfque proprii Epifcopi tardaverint, vel recinere praefumpferint, diftridionis ecclefiafticx juxti priores ca­ confenfu accipiunt. Ex eodem, cap. ccuucv. C^rabt· V11. Si quis res Ecclefur debitas, vel lib- 7· tap. proprias Sacerdotis, horrendae cupiditatis ‘n* infttndu occupaverit, retinuerit, aut à poteftate ex compofitione perceperit, fi eas non reftituerit, communione privetur. Qubd fi, agnito jure ecclefiaftico,non fta­ tim Ecclelue vel Sacerdoti reformaverit, aut ut ipfum jus agnofeere poflit, in judi­ cium ele&orum venire diftulerit, tamdiù à communione ecclefiaftica fufoendatur q nandi ù re Ili rutis rebus , tam Ecclefiam quam Sacerdotem, reddat indemnem. De his qui oblationes defunQorum retinent» Ex eodem. nones forma fervetur. Cui etiam fententi* fubjacebitquifquis fibi quolibet ordine quod pro devotione fua Ecclefiis dedit, revocareprapfumpferit. De Abbatibus , Presbyteris, vel reliquis Minifbis, rebus ecclefiafiicis non alie­ nandis. Ex eodem. IX. Abbatibus, Prefbyteris, czterifque Miniftrisde rebus ecclefiafticis vel fe· cro minifterio traditis nihil alienare vel obligare, abfque permiffione &fubfcriptione Epifcopi fui, liceat. Quod fi praefum pferme , degradentur, communione concefla > & quod temerè pratfumptum vel alienatum eft, ordinatione Epifcopi VIII. Similis etiam his qui oblationes revocetur. defundorum Ecclefiis vel Sacerdotibus leExplicit de TITULUS DE Ex libro fexto, cap. ccclxxxv. Capiralar. I· O ACRILEGi funt Ecclefix prxdonCS. Undè & in Concilio Agatenfi , Vapiralare fub quarto rapitulo,decretum habetur ita: aam 114, «P· ··· V I L SACRILEGIS. Qubdpradones Ecclefi» facrilegifint, ficut Scriptura tefiimonio comprobatur. Sb. i. of. Rapacibus. Amico quippiam raperefurtum efi; Ecclefia verbfraudari vel aofiruhi fubriptque,facrilegium. Omnes enim contrà leges facien­ malefici, fures, facrilegi, raptores, ve­ nefici , adulteri, & qui raptum fecerint, vel felium teftimonium dixerint, feu qui ad fortilegos magofque cucurrerint, nullatenùs erunt ad accufâtionem vel ad ceftimonimn admittendi. Defacrilegis, qubdfuresfint, tefiefcripturL Ex eodem, cap. cccxcv. IV. Omnibus fciendum eft qubd fieri- bH. 404. legi fures fint eundi qui res Ecclefia: diri­ piunt , vaftant, invadunt, vexantque , que indubitanter infames * facrilegi vo- aut à jure Ecclefiarum quibus tradite fue­ rant, injuftè alienant. Undè fle beatus Au· cantur. Qubd ea qua Domino confecrantur, adjus guftinus in homelia quadranefima odava evangelii Johannis ita dicit: Ecce intqrfmtcecclefiafiicum pertineant. tes , refque Ecclefix diripientes, vel Ec­ ciefias Sacerdotefque contrà divinas fanctiones vexantes , facrilegi vocantur, at- • sirawa/. iabmet ft AatlttT* bm. Ex eodem, cap. ccclxxxvi. Capiralar. Π. Ea quæ Domino offeruntur vel U. 4. cap. confecranrur, ad jus pertinent Sacerdo’a^c«ia« tum· Et facrilegi funt omnes qui anm s 14, runt, vel in aliud transferunt. * ’*· ea aufe- Ut fi quis dignitatem prafumpferit quam non meruit à Principe vel Seniore jufto, facrilegus habeatur. Ex eodem , cap. ccclxxxvii. . Caprtdar· 111- Si quis præfumpferit quam non IA. ·. rap. meruit à Principe vel Seniore jufto dignitatem, facrilegus habeatur. Homicidae, tos efi Judas , eccefur efi Judas. Et ne con­ temnas , fur Stfacrilegus : nonqualifeunque fur,fedfur locuorum,fed dominicorum i lo­ culorum ,fedfacrorum. Si crimina * difoeo *Ώπ·η·ϊ nantur inforo^ualifcunquefur Stpeculauu, ( Peculatus enim aiciturfurtum do re publica, & non fic judicaturfurtum rei pri- «m vtif» vota quomodo publica ) quantb vahamentiùsjudicandus efifacrilagusfur,non. undo- «■, , fcc. cunque tollere, fed de Ecolefia tollere. Qui aliquid de Ecclefia aufert velfuratur, Juda perdito comparatur. Nota qubd aliquid dn Ecclefia toilere,furtum efle beatus AuguP ntfp Epifcopi Lingonenfis. 1170* dnus aifeveret, & patratorem tanti furti ces Sacerdotibus aut Miniftris injurias, vefurem fecrilegum appellee , necnon & luti publicum crimen, profequi ac detail­ Jude perdito xquiparct Et poll pauca : bus reis ultionem mereri. Qubd omnia qua Domino offeruntur, Quare, ioquit, locates hateut cui AngeU amjbtvtnou, nifi quia Ecclefia ipfisu lo- ottesflues habiutraeras I Ecce quibus tanti doAor»documentis inftniimur, quia quod in capite praecedit, incorpore ejus, quod efi Ecclefia, videtur impletum. Porro Chriftum te Ecclefiam unam perfonam efle non nefdmua. Et ideb quae Ecclefix funt, Chrifti funt i te que Ecclefix offe­ runtur, Chrifto offeruntur; te quae ab Ec- , defia ejus tolluntur, procul dubio Chrif­ to tolluntur. Ergo futurum erat ut Eccle­ fia Chrifti nummos haberet Si nummos, utique te praedia & mancipia, te diverferum fpecierum innumera ornamenta. Et Siia inlkirum fit ea quae conferuntur Ec* efiae auferri, beau Hieronymi feribentis in expofitione Matthaei Evangeliftx verba teftantur. Omnes, inquit, qui flips templi & iis qua conflerentur tn uflus Ecclefia abu­ tamur ia aliis rebus,euibus fluam expleam voluntatem ,fimiles fum Scribarum & Sa­ cerdotum redunesuium mendacium &fangui­ nam Salvatoris. Quid quicquid offertur Domino , fandum fandorum fit, & ad jus pertineat Sacerdotum. Ex eodem, cap cccxcvi. Cafinlar. V. Nulli liceat ignorare qubd omne “*■ quod Domino conlecrarur , five homo fuerit, five animal, five ager, vel quic­ quid Deo fuerit confecratum, fandum fandorum erit Domino, te ad jus perti­ neat Sacerdotum. Propter quod inelcufabilis erit omnis qui ea qux Domino 8t Ec­ clefix competunt, aufert, vaftat, invadit, vd diripit i ufquè ad emendationem Ecclefixque farisfadionem fit facrilegus, & non tantùm facrilegus s fed etiam fur fa­ crilegus. De his facrilegis qui Ecclefia ejufque Sacerdotibus injurias inferunt. Ex eodem , cap. cccxcvu. jyu ,, j, V I. Si quis in hoc genus facrilegii pro♦·<- t ruperit ut tn Ecclefia* earumque res inILMuSHh rueni» Sacerdotibus teMiniftris, vel ipfo c. s. culmilocoquealiquidimponetinjurix,vel inferat ad divini cultûs injuriam, in convidos fiveconfeflos reos capitali fententiâ noverit vindicandum. Nec expedetur ut Epifcopus injurie proprix ultionem dé­ potent , cui fan&itas ignoteendi foli glo­ riam dereliquit ; fitque eundis non fomm liberum, fed etiam uudabile, fadas atro­ proculdubio & confecrantur. Ex eodem, cap. cccxcviu. VIL Omnia qux Domino offerun- C**’"’1*'· tur, procul dubioK confecrantur.Ec non ** folùm facrificia qux à Sacerdotibus fuper Capindam altare Domino confecrantur, oblationes fidelium dicuntur, fed quicquid ei έ fide* ** ’* libus offertur, five in mancipiis, five in agris, vineis, frlvis, pratis, aquis aqua­ rumque dccurfibus, artificiis, libris, utenfilibus, petris, aedificiis, veftimentis, pel­ libus , lanefictis, pecoribus, palcuia, mem­ branis, mobilibus te immobilibus, vel quxeunque de his rebsss qux ad laudem Dei fiunt,vel fupplementumlands Dei Ecclefix ejufque Sacerdotibus atque or­ natum prxftare poflunt, Domino Ecctefixque lux à quibufeunque ultrb offerun­ tur , Domino indubitanter confecrantur 1 & ad jus pertinent Sacerdotum. Et quia Chriftum te Ecclefiam unam perfonam effe veraciter agnofcimus , quxeunque Ecclefix funt, Cnrifti funt 1 te qux Ec­ clefix vel in fupradi&s vel in quioufeutique fpeciebus, five pollicitationibus, five pignoribus, five fenptis, five corporalious rebus offeruntur, Chrifto offeruntur; & qux ab Ecclefia ejus quocunque com­ mento alienantur vel tolluntur, five alie­ nando , five vallando, five invadendo, five minorando, five diripiendo, Chrifto tolluntur. Et fi ab amico quippiam rapere furtum eft, prxcipuè Chrifto Domino noftro, qui eft Rex Regum te Dominus Dominantium, aliquid auferre vel aliena­ re, fubripere, vel vaftare, iacrilegium eft. Omnes namque Ecclefix praedones manifeftiffimè funt facrilegi ; te nullus fecrilegus nifi per purgm probatamque atque publicam poenitentiam, dc per Ecdefias fatisfadionem, Epifcoporumque per manûs impofitionem, & juxd canonicas fandiones per reconciliationem, regnum Dei pofiîdebit ; fit non folùm έ regno Dei fit alienus, fed etiam à liminibus iandx Ecclefix,fle prxcipuè ab illius quam Ixfit, ufquè ad prxdidam fatisfedionem extor­ ris efficitur. Talium verti fcelerum patra­ toribus, nifi poll prxdidam fittisiadionem, nec vivis nec mortuis communica­ re debemus; quia qui rapit pecuniam proximi fui, iniquitatem feat ; qui autem pecuniam Ecclefix abftulerit, lacrile- Canones Ifeac, viz/i gium fecit: Qui non folùm fecrilegi, fed etiam furts fecrilegi, & lupi, arque ho* micidx, pauperumque necatores funt, & infuper anathematis vinculo damnati coram Deo & San&is ejus efficiuntur. 1272 Ut capitali fentetuid multentur qui facrileya, adulteria , pradatirnes, aut devafasiones exercuerint. Ut omnes agnofeant quantum malumfit Deo fi * jias velreliquat inceflare. Ex eodem libro, cap. ccccxv. CapitohVili. Jubemusomncsicire omnibufqne lik*. «p. populism Sacerdotibus prxdicari quantum ***■ malum & quàm maximum flagitium fit cum Deo devotis feminis, viduis vel virgi­ nibus , live cum velatis, five cum Deo de­ votis , maximèque cum Sanâimonialibus &facratis Deo virginibus vel viduis, tam in monafieriisquàmextra monafteria, commifceri. Nam hoc peccatum duplex efle non dubium eft. Ut verbi gratia dicamus, cujus vindi&xreus fit puerantè Dominum fuum qui uxorem Domini fui adulterio vio­ laverit, quanto magis ille qui fponfem Chrifti creatoris cccli & terrx putredine fux libidmis commaculaverit , dicente •jCof. t. fcçjto Paulo Apoftolo : An nefeitis quia Ex code·, cap. ccccxxn. IX. Sub pccna capitali, facrilegia, adulteria , prxdationes, vaftationefque in regno tîoftro à quibufeunque tier i prohi­ bemus , ita ut u voluutariè quis cx his unum vel aliquid fecerit, de vita compo­ nat, 8c omnes res eius tam mobiles quàm immobiles fifco noftro focientur, vel Eo. defiat cujus res vaftaverit vel alienaverit, aut abftulerit, tradantur « maximum enim feirilegium eft oblationes fidelium, qux funt res Ecclefiarum, auferre, vaftare, alienare, invadere, vel fubripere. Nam , ut ait lacra Scriptura, neque fecrilegi, neque adulteri, neque prxdoncs, vel vaf- iniqui regnum Dei non poffidebunt ? Holite errare , quia neque fornicarii, neque Idolis fervientes, neque adulteri, neque molles , ne­ que mafculorum concubitores, nequefures, neque avari, neque ebriofi, neque maledici\ neque rapaces regnum Dei pojjidebunt. c.pi^r. Cip* ** tatores, qui funt raptores, regnum Dei pollidcbunt. Et fi hi qui res fratrum diri­ piunt , à regno Dei alieni fiunt, quid fu­ per his fieri putatis qui res Deo dicatas di­ ripiunt vel auferuntJ Nam quantb graviùs quis in hoc feculo peccat, tanto graviils in inferno torquebitur. Deplebe adversusfacrilegoscufiodienda. Ex libro feptiaro, cap. lv. X. Antè tribunal Domini de reatu ne- 1£*ir,br* gligentix fe non potent cxcufere qui ple7-c",i· bem fuam contrà fecrilegz perfuafionis audores noluerit cuftodire. Explicit de Sacrilegis. BKSSSSS9 TITULUS DE V I I L JURAMENTIS. De faeramentis leviter non jurandis Ex libro quinto, cap. cccxux. Cipituiar. J. Ύ 7olumus ut facramenta citb non lib. p cap. y fimt. Sed unufquifque Judex priùs caufam veraciter cognofcar ,ut eum veritas latere non pofltt, ne fecilè ad fe- cramentum veniant. De perjuriis cavendis. Ex libro fexto . cap. cctxxvn. c., ut. (. 11. r r.i c 1 pimus ut perjuria caveantur,nec <■>? *77. admittantur teftes ad juramentum antecTl*lL S11·1® difeutiantur. Et fi aliter difcuti non pofliut, feparentur ab invicem, & fingula- citata, ricer inquirantur. Et non licet foil accu- fib. f. op. fatori tefies eligere, abfente fiiocaufetore. Et omnino nullus, nifi jejunus, ad juramen* III anai tum vel ad teftimonium admittatur. Et il- *°s* c 1 le qui ad teftimonium adducitur fi refuta­ tur , dicat ille qui eum refutat & probet quare illum recipere nolit. Et de ipfo pa­ go , non de altero, teftes eligantur, nifi fortè longiùs extrà comitatum caufa fit inquirenda. Et fi quis convidus fuerit per­ jurii , perdat manum aut redimat. Explicit ut Juramentis. Epifcopi Lingonenfis. u73 TITULUS »74* IX. DE EXCOMMUN1CATJ S. Cum excommunicatis non licere commu­ nicare. Ex libro quinto, cap. xxv. c«r»»i»r. I. /^i'M excommunicatis .non licere communicare $ nec cum his qui per domos conveniunt, devitantes oratio­ nes Ecclefix, fimul orandum eft. Ab alia Ecckfia non fufeipiatur qui in alia minimè congregatur. De eo qui excommunicatus pro fuo neglecto fuerit. Ex eodem libro, cap. XXX. iwa. c. jo. 11. Si quis excommunicatus pro fuo negledu fuerit, & tempore excommuni­ cationis fux ante audientiam communica­ re prxfumpferit, ipfe in fe damnationis ju­ dicetur protulifie lentcntiam. Co4ei Canon. Ecclef. Afric. ·. i». y Coodl. Conftaatitiepota. IL collae. 7. ia epftola F»o, par. cap. 514. De his qui cum excommunicato commu­ nicaverint. Ex eodem libro, cap. LX.vv. III. Ut qui cum excommunicato prxiib.i.c.t«. fumpeiosè communicaverit, excommuni- I%i& c. «>. beant ne fine confirmatione Epifcopi quis vitam finiar, animaque periclitetur. Dc viro & muliere in matrimonio copula­ tis t &pofieà dicente eâ non poffe eum nubere cum ea. Ex eodem, cap. cixn. Ex eodem, cap. xci. VI. Magnum malum ebrietatis, undè omnia vitia pullulant , modis omnibus cavere prxcipimus. Qui autem hoc vitare noluerit , excommunicandum eum efle decrevimus ufque ad emendationem con­ gruam. ΧΠΙ. Si vir & mulier conjunxerint fe in matrimonio, & pofteà dixerit mulier de viro non pofle nubere cum ea, fi potue­ rit probare quod verum fit, accipiat alium, eô quôd juxtâ Apoftolum non potuit illi reddere vir fous debitum. De Ecclefia «dificanda. Ex eodem, cap. ccclxxxii. IW. C. Η· I. Cor. Vil. Deraptoribus & raptis virginibus velviduis. Ex eodem, cap. xcvt. VII. Nemo Ecclefiam xdificet ante­ XTV. Si quis alterius fponfiun virgi- CipW·». quam civitatis Epifcopus veniat, &ibidem nem aut viduam necdùm defponfatam ra- ■*·*·**·· crucem figat publice. Et antè praefiniat puent vel furatus fuerit, placuit ut five qui xdi iicare vult,quod ad luminaria & ad eam pofteà fponfaverit. five dotaverit, cuftodiam & ftipendia cuftodum fufliciat. five non, five cum parentum ejus volun­ tate quocunque commento ipfiim accipe­ Et facta donatione, fic domum xdificet. De non judicando quemquam abfque legi­ re vel tenere potuerit, nunquam illam timo accufatore. uxorem habeat 5 fed raptori aut furi au­ Ex eodem , cap. cccxcvm. feratur, & proximis fuis alio viro tempore ibid, j 9«. VIII. Judicis non eft quemlibet judi-• congruo, Ii ipia hoc malum non confenAmbroC in care vel condemnare abfque legitimo ac- ferit, nuptura legibufque acceptura red* cufatorc > quoniam & Dominus Judam1 datur. Raptor verb five fur , omuelque HiKiavi furem efle iciebat, fed quia non eft accu-■ ei confcnticntes, publica pœnitcntiâ juxtà (emt.pag. fatus. ideô non eli ejectus. canonicam auctoritatem multentur, & Tom.1. Mmmm IW. ji*. *1179 Μ Canones Ifeac, proximis illius quicquid injuftè in dm ne­ fando fcelere egerunt , in triplo compo­ nant , & unamquamque rem Lemonm Le­ gibus in triplo restituant. Ipfe autem qux rapitur, fi aut primb aut poftmodùm tam nefario /celeri libens confenfcrit, nun­ quam pofteà nubat > fed publicâ poeniten­ tia multetur, & fub tali cuftodia ponatur ur ei nullatenùs luxuriari cum quoquam liceat. Taliter enim memorata flagitia pu­ niantur, ut omnes cognofeant quoniam nec fcculi Leges tam nefandis conjunctio­ nibus confenuant, nec facri Canones confilium ullum praebeant. De his qui in domofua oratorium fecerint. Ex eodem, cap. cn. XV. Qui in domo fua oratorium ha­ Capirabr. lib. 6. cap. buerit , orare ibidem poceft. Miflas tamen 1·*. Ibid. I*. 1. ineo celebrare non audeat, nec agere cui­ quam permittat , fine permifiu & dedica­ cap.}»}. tione Epifcopi loci illius. Quod fi fecerit, domus illius fifei viribus addicatur. Comes vero qui hoc cognovit, & non prohibuit, publicâ pœnitentiâ multetur, vel honore privetur. De expofitis infantibus ac colleBione eorum. Ex eodem , cap. exuv. XVI. Si expolitus antè Ecclefiam cu- Ibid. lib. 4. jufcunque fuerit miferatione colledus, cap. Ha· ?!noi 744 > menti veteris prarceptione didicimus, ut pro mafculo diebus x x x 111, pro femina L x v 1. debeat abftinere. Quod tamen , ait fandus Gregorius, feiendum eft quia in myfterio accipitur. Nam fi hard eâdem qui genuerit, aBura gratias, intret Ecclefiam , nullo peccati pondere gravatur : voluptas etenim camis, non dolor, in culpa eft t in u8o camis autem commixtione voluptas eft, in prolis verb prolatione gemitus, t/ndê & ipfi θ** *' “* primo matrimonio dicitur ; In doloribus pa­ ries. Si itaqui ipfam mulierem prohibemus Ecclefiam intrare , ipfam ei panam fuam culpam deputamus. De confervendafide inter virum St uxorem. Ex eodem, cap. ccccxxiv. XIX. Scire omnes volumus, ficut & C^iwht. fxpiùs â Dominis Epifcopis & i reliquis 4Β<<- c*p' Dei fervis admoniti fumus, qubd viri uxo­ ribus fuis, & uxoresfimiliter viris fuis, ve­ raciter fidem & diledionem fervare de­ beant , & non in aliquo ab his declinare i & qubd non liceat conjugatis neque pelli­ cem neque concubinam nabere. De Sacerdotibus qui minifteriumfuum ad­ implere non valent. Ex libro fepumo, cap. cxxxvir. XX. Sacerdotes qui ritè non fepiunt Ibid.iib. r adimplere minifterium fuum, nec dfteere ‘/-pw-irr juxtâ praeceptum fuorum Epifcoporum ««ι 7o. ro viribus laragunt, vel contemptores «?·*ι· Canonum exiftunt, ab officio proprio funt removendi quoufquc hoc pleniter emen­ datum habeant. Ê Ut nullus Judex tuque Presbyterum neque Diaconum,aut tlericum,fine confenfu Epifcopi fui diftringat. Ex eodem libro , cap. cxxxix. XXI. Ut nullus Judex neque Prefbyte- Captatarum, neque Diaconum aut Clericum,aut ^*^*7 juniorem Ecclefix fine confcientia Pontificis per fe diftringat aut condemnare Add.1V. przfumat. Quod fi fecerit, ab Ecclefia cui injuriam fecit,quam inrogare dinofei- *nni 7*». tur, tamdiù fitfequeftratus donec reatum *7· fuum cognofcat & emendet. Ut Presbyteri in Ecdefiis mconfulto Epifcopo nec conftituantur, vel ae Ecdefiis expellantur. Ex eodem, cap. clxvi. XXII. Sancitum eft ut fine audoritate vel confenfu Epifcoporum, Prefbyteri in Capituler, J*’ quibuflibet Ecdefiis nec conftituantur *tj jib e. nec expellantur. Et fi quis deinceps hoc £‘M{ * fecere tentaverit, fynodali fententiâ difC*F’ tridè feriatur. Ut inlicitus acceffus feminarum ad altare non fiat, nec ulla femina vafafacra, aut Corpus & Sanguinem Domini , contrec­ tare prafumant. Ex eodem, cap. cxc. BbTTtr ΧΧΙΠ. Statutum eft ut inlicitus femi- iib.\t.7i narum acceflus ad altare non fiat i quia llb· 7- μρ· contrà omnem audoritatein divinam & ζ^.’*** ’ u8i Epifcopi Lingonenfis canonicam mitiranonem eft feminas fime­ tis altaribus fe ultro ingerereac (aerata vafa impudenter contingere , five indu­ menta fiuxrdocaiiaPreibyterisminiftrare, aut Corpusfic Sanguinem Domini contin­ gere populifquc porrigere : quod omni rap­ tione caret, fie ne ulteriùs fiat omnimodis prohibitum, eft. Et quaecunque feminae deinceps hoc facere pnefinUplerinc, judi­ cio canonico ufquè ad fatisfadionem fub•n»Ketes. dantur. Qubd autem * mediocres ingredi ad altare non debeant, in Concilio Chalcedonenfi fic in Decretis Gelafii Papa: copiofiflimè invenitur. Dt violatoribusfepulchrorum. Ex eodem, cap. excii. I282* Ut mancipia fut JM emerint aut cir cumcidcrint , ab eorum poteftote auferaanu. Ex eodem, cep. cCLXXXVi. XXVII. Si quis Judaeorum Chriftia- iw. *»·. num fervum vel cujuflibet alterius fe&e emerit vel circumciderit, à Judaei ipfius poceftace fublanis in Ubertate permaneat. De vagit & levibut Sacerdotibus ac Clericis. \ Ex codem, cap. ccxcvl X X V11L Hoc etiam placuit, ut»M. vagus atque inflabilis Clericus, five etiam in diacouaU minifterio vel prelbyteraki officio conftitutus , fi Epifcopi à quo or­ dinatus eft praeceptis non obedierit, ut in delegata fibi Ecclefia officium depen­ dat afliuuum quoufquè in vitio perrnanferit, & communione & honore privetur. XXIV. Qui fepulchra violaverint, pu, ra 7. op. niantur, tam ingenui quàm fervi. Si major perfona in hoc fcelere fuerit deprehenDe caflitate eorum qui conjugio funt co­ fa, amifsa medietate bonorum iuorum, pulandi. Ex eodem, cap. ccctxxxix. perpetui notetur infamia. Si Clericus, XXIX. Sciendum eft omnibus & fir}·*· depofitus omni honore clericali, perenni exilio deputetur. Si Judex hoc perfequi miter retinendum qubd hi qui uxores aut implere diftulerit, facultatibus & ho­ ducere voluerint, ficut eas caftas fic in­ corruptas cupiunt invenire, fic ad eas nore privetur. De Clericis , fi ebrietatem nen vitaverint, cafti fic incorrupti debent accedere, eafque cum benedidione Sacerdotis, ficut in ut excommunicentur aut verberentur. Sacramentario continetur, accipere. Sed Ex eodem, cap. cclxx. priùs eas dotali titulo debent conligare. iw.tis. XXV. Antè dinnia Clericis vitetur De his qui d Chorepifcopo confirmatifunt. * ebrietas, qux omnium vitiorum fomes ac Ex eodem, cap. ccccn. nutrix eft. Nec quis poceft liberum corXXX. Si quis non ab Epifcopo, fed à ibid. c. ). poris fui ac menus habere judicium qui Chorepifcopo, qui non eft Epifcopus, fed eft captus vino, d fenfu probatur efle Vicarius Epifcopi, priufquàm prohibiti alienus, & procliviùs ad judicium mens eflent, fuerit confirmatus, reiterari aliis labefacta ducitur, ac plerunque folct benedictionibus debet. Nam Chorepifcopi peccatum aut crimen , dùm nefeit, in­ ante apoftolicam atque fynodalem prohi­ currere. Ignorantia vero talis non poteft bitionem non ex munero Apoftolorum, effugere poenam, quam ex voluntaria fed ex feptuagintaDifcipulorum,ut facri amentia nunafle conftiterit. Itaqud quem­ Canones tcftancur,ordine erant, quos nuncunque ebrium fxiifle conftiterit, ut ordo quàm Spiritum paraclitum tradidifle novi­ patitur, aut quadraginta dierum fpatio à mus. Sed quia olirn, ut didum eft, jàm communione ftatmmus fubmovendum, didi Chorepifcopi prohibiti funt, ideb aut corporali fubdendum efle lupplicio. modb nihil funt, nec Spiritum paraclitum Ut tefies , priufquam de caufa interrogea- ullo unquim tempore tradere potuerunt, nec modb poflunt. tur t faeramento confringantur. Capiraln. Ex eodem, cap. ccutxxin. item de Chortpifcopis. Ex eodem, cap. ccccxxin. XXXI. Placuit ut, ficut Leonis PaCapitale. XXVI. Teftes, priufquam de caufa lib. 7. cap. interrogentur, (aeramento debere conf- pac fic omnium Epifcoporum noftrorum 18 ·· tringi ut jurent fe nihil nifi rei veritatem atque reliquorum Fidelium generali fic fy- c*f. j. efle diduros. Hoc etiam jubemus, ut ho­ nodali comultu decrevimus,nullus Chone ftior i bus màgis quàm vilioribus teftibus repifeopus per manûs impofitionem Spiri­ fides potiùs admittatur. Unius autem tefti- tum fandum tradere, aut Sacerdotes vel mqnium, quamlibet fplendida & idonea Levitas aut Subdiaconosfacrare,vel virgi­ videatur efle perfona, nullatenùs audien­ nes velare, aut fandum chrifma conficere, dum. vel Ecclefias vel altaria facrare, aut beTms. /. Mmmm ij *1283 Capitula Herardi, ncdi&ionem in publica Mifia populis tribuere prxfumat .* qux omnia lummis Pontificibus, id eft, cathedrabbus Epif­ copis , debentur , & non Chorepifcopis vel Prefbyceris, quorum fonnam, juxtd fandorum Canonum decreta, Chorepif­ copi gerunt. Si autem hi aliquid ex his agere tentaverint, irrita erunt qux ab eis gerentur, & ipfi omni ecclefiaftico ho­ nore funditùs priventur. De his qui feipfos quocunque modo necant. Ex eodem , cap. ccccxui. Cipitnlir. XXXII. Quicunque fe proprii vo.θ*7 C,f> l’>ntate aut in aquam ja&averit, aut col­ lum ligaverit, aut de arbore prxeipitaverit, aut ferro percuderit, aut cuilibet voluntarix fe morti tradiderit, iftorum obla­ tio non recipiatur. «84 Qualiter hac Statuta fervanda fint ; & de his qui hac contemp]eruutfive Clericis, five Leucis , quia agendum fit. Ex eodem , cap. cccclxxvi. ΧΧΧΠΙ. Has omnes Conftitutiones ecclefiafticas , quas fummatim breviter- 47/’cap* que perftrmximus , ficut pléniùs in Ca- FiACept none continetur, manere perenni ftabili- ^nMJ^ rate fancimus. Si quis ergo Clericus aut incerti *»· Laicus harum Sandionum obediensefle c ‘J· noluerit, fi Clericus fuerit, excommuni­ cationi fubjaceat : fi vero Laicus & honeftioris loci perfona, medietatem faculta­ tum fuarum amittat, fifei viribus profu­ turam. Si verb minoris loci perfona eft , ami Ilione rerum fuarum mulcatus in exilio deputecur. CAPITULA HERARDI, A RC H IE PISCO PI COLLECTA EX TURONENSIS, CAPITULARIBUS REGUM FRANCORUM. rigaro Capitula excerpta ex Corpore /anciorum Canonum pernecejfaria ab Herardo, fan3æ Turonicoe Sedis Archiepi/copo nutu divino y in kat.p.i«7. J'ancla ipfius Synodo tenenda memoriter ab omnibus ipfius paraciet Sacerdotibus, <$* Clericis, omnib ufque volentibus, N nomine Dei folius. Ego Herardus, immerito Turonenfium Pon­ tifex, anno Incarnationis dominicae dccclviii, ordinationis quo­ que noftræ 111, Indidione v 1, cernens Ecclefiam mihi commiflam partim negligentiâ, torpore, vel defidiâ, partim* praefidentium incuriâ Sacerdotum atque ignaviâ, variis & innumeris cladibus affici, excidiis concuti, &, quod didu aduque gravius fore comperimus, diverfis animarum laqueis ac quotidianis erroribus deperire, inftindu, ut cre­ dimus , miferationis fupernæ, perpaucula eaque admodum necefiaria fac rarum admonitionum colleda Capitula , Sacerdotum totius nobis creditae paroeciae generali in urbe Sedis noftræ coadunata x v 11. Kalend. Junii Synodo, publicè recitari; & ut ad omnium praefentium notitiam & intelligentiam pervenire valerent, coram eundis perlegi fecimus & I •/pmee- 4“üom· 218j Archiepifcopi Turonenfis. 1286* revolvi. Et quoniam au&oricas iàcra Canonum nulli Sacerdotum Canones ignorare permittit, ne quemquam in reliquo nobis commiflbrum "J· hujus ordinis expertem noverimus Canonum, decrevimus pariterque injunximus excerpta per noftri laboris ftudium haec modica fuccinélaque Capitula unumquemque habere in pofterum. c*F«vhr. T JT in Synodo priùs generales caufx, qux ad nonnam corius Ecclefix per­ tinent , finiantur, pofteà fpcciafc venti­ lentur. 1.C ti.jf. II. De die dominica, ut à vefpera ufy' ’· què ad vefperam celebretur $ fic ut fervilia vi. c. iij. opera, & verba turpia, atque mercata, *•5·»»«· caufarum audientix , convencufque puvn. *r<. ^|jcj, abfquc ecclefiafticis prohibeantur. 1. eu. m. jJJ, De ignotis Angelorum aliorumque v''é,. Sanctorum nominibus, ut non recitenVLsZtif. tur. Et de maleficis, incantatoribus, diviAdd“· u· nis, fortilegis, fomniariis, tempeftuariis, FiirRegin. & brevibus pro frigoribus, & de muiiertlib. Ub. ». ». cap. cap. bus veneficis, Ac qux diverla fingunt por>**· tenta, ut prohibeantur 8c publica pœnitentia multentur. IV. Ut Clerici per tempora conftituta Le. ad ordinationem gradatim veniant, & non confusèi & ut fides & vita eorum, liber­ tas & tempora inquirantur. V. De ufuris omnibus fidelibus prohini. c. »o. bendis, Clericis ac Laicis. Et de menfuris vi.cK». & ponderibus, ut juftx & xquales haVU. c. n. beantur. i c. »». VI. Ut nec Clerici nec Monachi ad fecularia negotia tranfeant. i. *s. j«. VII. Ut fi Clerici aut Monachi inter V.c.70. fe habent negotia, apud Epifcopum fi­ niantur , 6c non apud Seculares. Sin alias, excommunicentur. VII. »10. VIII. Ut nullus Laicorum quemquam Clericorum abfque permiflu Epifcopi compellat ad caulas ire ad publicum. Ei qui fecerit, donec corrigat, ab Ecclefix locietate pellatur. i.c. IX. Ut fides prxdicetur omnibus fideliV 7». ju. fcuj * prelbyteris, Incarnatio, Palfio,Re* furreftio, & Afcenfio, Spiritûs fandi datio, peccatoruinque remifiio, qux fit in eo­ dem Spiritu & in aqua baptifmatis in gre­ mio fanftx marris Ecclcfix.Et vitia, ma­ ximèque criminalia, vetenrur, virtutefque doceantur. \ i.c. 47. X. De jejuniis quatuoflemporum & V!^^1 a^’s Pro diverfis necclfitatibusconftitutis, ut non folvantur, nifi certis infirmitatibus. L « 4«. XI. De his qui irrationabiliter pec- V.‘; eant, aut cum confanguineis, utacriùsju*· dicemur, quatenùs hujufinodivitia abici- *!f * dantur. XII. De perjuriis , Gcrilegiis & ebrie- nit.Vô. tatibus prohibendis. Et ut teftes jejuni ju- V. c. i»<. rent, ac priùs dc perjurio moneantur. Ut νπ· *··· nullus infrà annos quatuordecimteftisfufcipiatur. Et qubd femcl perjurati ad tef­ timonium non recipiantur. ΧΙΠ. De honore &, adjutorio paren- L«-«s· tibus exhibendpT XIV. Ut incefta omnia, juxtà modum i. c. 1 » r. culpx, abfque exceptione perfonx, à Pref’*’· byteris judicentur. Et ut tempore oppor- Vf. c. 104. tuno publica crimina ad notitiam Epileo- «°*· pi deducantur 5 maximèque in die magno ’£ Cœnx reconciliandi, vel adhuc fufpendendi, per proprium Prclbyterum ,vci per ledarum ipfius, eundemque Prclbyterum cui caufa ipfius criminis bene habeatur cognita, ad prxfentiam Epifcopi deferan­ tur» ne anima fratris, negligentiâ vel ocio Sacerdotis, abfque reconciliatione per­ manens ejus periculo pereat. X V. Ut valinoquia omnifque tumui- i.c. VL c. Mi. vemc$ accipiant, 8c benedictione facrati olei non careant. XXII. Ut pro chrifinate annis fingulis VIL JMdc omni minifterio duoPreibyteri vcuiant, ut fi unus infirmatur, alter fufficiat. Et uc ΙΠ. c. H. pariter facra officia ejufdem diei perfolV. c 104. vant. Et ut chriûna pro fubvertenœs judi­ Mi· ciis nemini detur, & fub figillo euftodiant. XXIII. Ut nulla femina veletur fine AM II. licentia Epifcopi Et ut ante tringinta dies non veletur , & hoc cum confilio paren­ c' Âm m. tum ac vicinorum. «ρ.·ί. XXIV. Dc mulieribus ac laicis, ut ad Le- >7. VJI.c.190. altari? non accedant, & ut Sacramenta & *<«· J7f. panes fandorum, exceptis qua: offerunt, AM II. non tangant. XXV. Ne leviter aut paffim quif­ I. c. M«. V. c. 40. quam excommunicetur. Et nullus cogat VI. c. *17. bibere vel inebriare. X X V L Ut nullus pœnitentem cogat manducare vel bibere, nifi redemptio per­ mitia fit, ita tamen ut priùs pro eo donet coram ipfo redemptionem. XX VII. Ut paties & patrini filios vel H. c. filiolos erudiant Si enutriant i illi, quia funt patres i 8c ifti, quia fidejuffores. XX V III. Ne Preibyter folus Mifiwd. li». AM II. fam canat: non enim poteft dicere, Do­ c»j». 9. minus vobijeum tSurfum corda , & extera. X XI X. Ut nullus Preibyter alterius parochianum, nifi m itinere fuerit, vel pla­ citum ibi habuerit, abfque licentia fui Prdbyteri ad Miffam recipiat vel follicitare prx fumat. XXX. Ut fuis terminis contentus unufquifque exiftac, nec ex alienis quic­ quam expetat. XXXI. Ut nullus pretium pro baptifV. c. VLi.it,. mo accipiat. Et ut certis temporibus Paf·«}. 1I8. chx & Pentecoftes baptifmata fiant, & hoc in vicis, exceptacaufa infirmitatis. H. M. XXXII. Uc Ecclefia: antiquirbs conf­ oture nec decimis nec ulli pofieffionc priventur, nifi fumma expofeat utilitas. XXXIII. De Ecclefiis vel altaribus ambiguis, fimiliter de infantibus, ut convu. mo. fecrentur & baptizentur, quia quod non conftat fadum, nulla ratione videtur ite­ ratum. XXXIV. Ut in domibus ab Epifcopo v"· AM jj. non confecratis nemo Miffam quacun­ que neceffitate celebret. Ex vafis & ves­ 1288 timentis fimiliter nemo Miffam cantet. XXXV. Ut decimz & fideliter à po­ pulis dentur, 8c canonicè à Preibyteris 174- A feq. aifpenfentur , & annis fingulis rationem VI. c. 407. fux difpeniationis Epifcopo vel fuis Minif­ tris reddant > ne fortè damna fraudium fubigant, aut necatores pauperum, fubtrahendo utilia, quod abfit, exiftant. XXXVI. Ne in quinta vel fexta ge- IULio,. deratione copuletur conjugio , 8c ufque ad feptimam generationem progenies obfervetur. XXXVII. Quôd non liceat mulieri V. 180. velum aut fponte autcoacte femel fufcep AM II. tum quacunque ratione rejicere, licèc in domibus propriis veftes mutarit. XXXVIII. Ut nullus filium vel fi­ V.C.U7. liam à fonte fufeipiae, nec eam ducat cu­ jus filium tenuit. Qubd fi inventi funt, feparenrur. XXXIX. Ut doceantur plebes nulla V. c. î>f. contrà Epifcopos graviter vel leviter age­ re , nec ipfis detrahere , fed humiliter ac reverenter in cunâis obedire i & qubd eo­ VIL b». rum injuriareferatur ad Deum, cujus fum­ AM IV. ma legatione funguntur. Et ut Reges vel Principes, pro quibus orare quibufque propter Deum fuodi przcipimur, nullus maledicere vel detrahere prxfumat. XL. Dc manfo integro unicuique Ec- v1:::; clefiz abfque cenfu vel temporali fervitio V». *,». 4<«. dando. Et qubd omnes dotes Ecclefiarum AM IV. ad jura pertineant Epifcopi. XLI. Quicunque viduam infra trigin­ ta dies viduitatis invitam vel volente macceperit, ultri eam non attingat, & adul­ n· terii poenas luat. XLII. Ut inceftuofi, fic qui decimas ÎT.C.J#. non dant, non conftringantur per gua- V. c. *74 dios vel (aeramenta, fed ecclefiafticè cor­ rigantur. XLIII. Ut Preibyter! per mercata ItaLjif. non difeurrant, nec tndifcrece domos cir­ cumeant , & comeflàtionibus & ebrietati­ bus non inferviant, ne famam malae opi­ nionis incurrant. XLIV. Ut res quas in facris ordinibus L 0.1,9. adquificrint, propriis Ecclefiis derelin- V c· Mo­ quant > hereditarias verb juxta arbitrium propriat voluntatisdiftribuant. XLV. Ut Prelbyteri aquam benedic- nMp» tam cum fuis populis in circuitu Ecclefia­ rum deferant, & ut ferutinia in locis 8c temporibus conftitutis non negligent. XLVI. De a:dificationibus Ecclefia- πμ,ι». rum, ut nullusanteàfundamentum jaciat am in, donec Epifcopus veniat, & in medio cru- c*7> u8p v. >**. AM m. «Mi­ VU. >41· Archiepifcopi Turonenfis. 1290* defiam, ac Deo referat gratias. LXL Defeftivimribus anniqax feriari Ikenuam tribuat. XLVILUt Epifcopus, aut Prefbvter, debeant, id eft, Natali Domini, fenfti VLt· ’·»· de loeo ignobili ad nobilem per amoitio- Srephani, fandi Joannb, ficlnnocanrium, nem non oanfeat, nec quifquam inferio­ o&avas Domini, Epiphania, fit Purificatio­ ne fanftx Marix, fic Afiumpcraaa, fic Afixnris ordinis Clericus. XLVIH. Si Prefbyter aut Diaconus fione Domini,fic Pentccofte, Mififi fime- . deferit Ecdefiam fuam, deponatur, nifi ti Joanne Bapriftx, Apoftolorum Pe­ tri fic Pauli, fimdi Michaël», atque om­ nium Sanâôrum, fendi Martini, ficfime- . f XLIX. Ut Prefbyter non ampliùs ti Andre», fic eorum quorum corpora ac VLn.n· AM IL quim unam Ecdefiam habeat, ficut fic debitae venerationes in locis fingulis per­ aguntur. vir unam uxorem. LXII. Ut diebus feftis jejuniorum â nM>«7. L. Ut Prefbyteri fic Diaconi, fi in bella cum armis proccfiferint, ita deponantur conjumbusfe abftineanti fic quia non eft Il®· AM IL conccfia uxorcauG libidinis, fed filiorum, ut nec laicam communionem haoeant. AM IV. LL Si quis i Synodo vel à proprio fuerit omnia prohibeantur illicita, parcaturque excommunicatusEpifcopo, fic ex minif­ à liciris. LXHL Ut privilegia Ecdefiis concef- VL®. «·!· terio fàcro quicquam contigerit, nul­ »1». 199£1 maneant inoorrupcai fic qui corru­ 4*4· 4®7· latenùs feem reftiturionis inveniat. perit, pcenas luat fecrilegii. VL it. LII. Ut qui aquam confecraram vult LXlV. Laicis, quamvis religiofis, de accipere in Sabbato fanfto vel Pentecofte, VI. antè infufionem chrifinaris fumat. Nam Ecclefix negotiis diiponendis nuUa tribua­ VIL t99illa chrifinaris mixtio ad regenerandos tur facultas, quia ad ipfohim damnationempertinet. pertine. LXV. Omnia qux Deo offeruntur, LDL Ut populus praedicetur ut obla­ ll c. 4®. 4®7· VL >7®· tiones Deo offerant, fic ut terril Domi­ confecratahabentur, in vineis, terris, fyl- 40$. AM IV. 19«. nici vel quarti communicent, abfti nentes vis , uterifilibus , veftimentis , pecoribus, vn. 47*. fe i luxuria propriifque uxoribus, fic reli­ fic reliquis poflfeffiombus i ut qux Ecclefix quis illicitis, nifi forte criminalibus culpis funt, une dubio Chrifti, qui fponfus ejus fint impliciti. eft, fint. VL 1(9. L X V L Qubd cdnjunâio fpiritalis LTV. Ut figna pulfentur horis canoni­ »71· cis. Et ut nullus fe per ambitionem alteri commatris maximè fit peccatum, fic ideb prxferat, fed omnes agnofeant tempus feparimdum, fic capite vel exilio damnan­ lux ordinationis. dum. LXVIL Qubd debeant viri uxores ΠΜ. >7ί· LV. Ut nemo à facro fonte aliquem fuf’91· cipiar, nifi Orationem Dominicam fic fuas diligere, eifque ut vafi inferiori cufto­ AM. IL Symbolum juxtà linguam fuam 8c intellec­ diam fic omnia neceflaria providere. L X V111. Qubd omnis ordo Cleri­ V. >;. j9tum tenear. Et omnes intelligant paftum corum Epifcopo fuo fubjçftus maneat, VU. 4- 7·· quod cum Deo fecerunt. Uj. LVI. Ut Preibyteri chrifma, oleum, fic ad ejus judicia concurrat, nihilque fine HI· UM. >7«. >71* fic Euchariftiam femper habeant, ut pa­ eo prxfumat. Quod qui fecerit, degra­ detur. rati inveniantur. IWLc. >9. L XI X. Ut excommunicaris nemo ··· LVII Ut omnes primitix frugum be'M· nedi&ionis gratia ad Ecdefiam deferan­ communicer, nec perturbatoribus Ecde- Vn.e.i 474· fiarum fe mifceat. tur. ΠΜ..,/. LXX. Ut criminofuslocum accufim- VÜ.C.IJ. LVIII. Ut exequix mortuorum cum luftu fecreto fic cordis gemitu fiant. Et di non habeat) fic qui unum crimen non IO®. VI.c.)Si. pfalmos ignorantes, Kyrit eleifon ibi ca­ approbat, ad aliud non admittatur. it*. LXXI. Ut nullus accufationem fuf- VU. nant i fic ut tringinta diebus amici fic paren­ AM IV. tes pro eis agant. t ~ LIX. Ut Preibyteri de occultis juffioLXXII. Nemo accipiat Ecdefiam v M7 iW-io*. ne Epifcopi poenitentes reconcilient 1 fic fine datione fic confenfu proprii Epifcopi. νπ. k*. ficutfupriprxmifimus,infirmantes abfol-* LXXIII. Ut difeendi gratia ad ci- vi­ vant fic communicent. - ' vitatem vel ad loca conftituta Prefbyteri y1*· ’»·· nM. »07. LX. Mulier poft partum ftatim ut vo- veniant quadragefimali tempore. *'*’ luerit, nifi fortè fit adultera, intret EoLXXIV ut de inceftis, infirmis, fic utilitate majon. izpi Capitula Herardi, 1292 VU. ip. ’kdi il »j. ibid. c. 4. Gradaa. Coôf/c. ί pernitentibus, & mortuis omnem follicitudinem fit curam habeant Preibyteri, & concubinas omnino prohibeant. L X X V. Ut jejuni ad cbnfirmationem veniant pcrfedx artatis i &: moneanrur coofeffioocs dare priùs, ut mundi doUt jtjuM. num fendi Spiritùs valeant accipere. folemniterque accipiatur. Biduo ac tri­ duo abftineant ,& doceatur eis ut caftitatem inter fe cuftodiant, certifque tempo­ ribus nubant » ut filios, non ipurios, fed hereditarios Deo &feculo generent. X C. De his qui Miflas canunt & non v|· * *· communicant, quomodo poflunt dicere. '>>o' vu. i»,. LXXVi. Ut omni anno parochias u·- «47- Epifcopi girenti & ut Preibyteri ratio« 4». 4*r- nem fu, minifteru jc creditorum omniutn Sacramenta quafumpfimus ? & extera. ipfi reddant. LXXVII. De venditionibus fepulXaroH Cai- crorum> dc hj$ qUj pfo fepulturis mu»»,j». 7. c. ncra exigunt, ut feveriter puniantur & Capituli diffringantur. VII..»,. LXXVIII. Ne Preibyter benediciv. tionem publicè, fundere fuper populum cap·7’· prafumat. * VIL m»· L X XIX. Qui EccleGam tricennarii j irc polfiderit, nulli deinceps fubtrahere liceat. L X X X Quod eandem pcenam pafiw.»n. furus Gtaccufator , h convincere non poteft , quam reus, G vidus fuerit. TW. 141. LxXXI Qui res Ecclefix invadunt, vallant, vel diripiunt, G monente Epif­ copo nonfe correxerint, excommunicen­ tur. LXXXII. Ut Laici infrà cancellos VII. »7». non lient , & ut oblatio populi foris fepta VI. 17’. IW-c. ito. Ibid. J<7. Add. IV. cap. μ. recipiatur. LXXXIII. Qui fabbato Pafchx ufquè ad nodis initium non jejunant, excom­ municentur , & à pale hall communione fece r nantur. L X X XIV. Qubd in omni caufa ca­ pitali feu llatûs, non per Advocatum, fed pier pcrfonam,lit agendum. LXXX\ . Ut Preibyteri ab omnibus viriis fe caveant, &. fubjedis ducatum ccelellis vitæ prxbeant. L X X X V I. Ut Preibyteri domos religiof.is habeant & nitida veftnnenca. V. v.8. t X X X V 11. Ut regulariter pccni' !1‘ 57,1 tentias dent, & in judicando aquitatem VU. V». habeant, & munera indènon exigant. Ibxi. }8t. LXXXVIII. Mulier qux dormiens filium fuumopprimit, fex annis pœniteat. Vir ejus fi in domo fuerit, quatuor. Si in uno iedulo , fimib modo , duos in pane & aqua, reliquosad arbitriumSacerdotis, juxta qualitatem perfonx & fletum pœnitcntis. IU1.4<55. LXXXIX. Ut fponfus & fponfa cum precibus & oblationibus a Sacerdote bene­ dicantur , &. legibus fponfetur ac dotetur, & a paranvmphis collodiatur, & publice XCL Ut bis in anno Concilia ctle- t. 1 j- >17. brencur, & nemo plus in unoquoque quàm quindecim diebus remoretur. XCII. Dc interdidis, qubd qui inter- VI1· <·· dida canonica fervare contemplent, gra- 1 dûs fui periculo fubjacebit. Item G quis Sacerdotum vel Clericorum contra interdida canonum fecerit, à fuo eft officio fubmovendus. XCIII. De Pafcha annotina, ut rememoretur. X CIV. De letania Romana vu. Ka- VI. c. 74. lendas Maii, ut rememoretur. XCV. De diebus Rogationum, ur re- V. 1,0. verenter ac itudiosè abfque turpibus jocis . * & verbis celebrentur, ut nullus m eis prandia, comelfationes, diverfafque po­ tiones per diverfa loca fecere prxlumat XCVL De ledionibus vigilix Paf- A^i^nui. chx & Pentecoftes Π. m. ». - XCVII. De odo diebus Pafchx, qualiter feriari debeant, & de Pentecofte. X C V111. Dc dilatione temporum VlL 4»· erga eos qui ad fecros ordines provehun­ tur. Qui le divinx militia mancipari deiiderat, Gve inter Ledores, live inter Exore cillas quinquennio teneatur. Exinde Aco­ lythus vel Subdiaconus quatuor annis ftet > & lie in benedidione Diaconatus, G mere­ tur , accedat : in quo ordine quinque ar> nis, fi inculpatè fe gefferit, hxrere debe­ bit, & pofteà probatus, Sacerdos efficietur. XCIX. De confellîone icelerum. Manifeftum eft cum confiteri crimen qui inr dulro & delegato fibi judicio purgandi fe ratione non utitur : nihil enim mtereft utrùm in prxfenti examine omnia qux de eo dida funt, comprobentur, qubd ipfe ejus abfentia pro confelfione confiftac C. Quod poenitenti nulla lucra negotiationis exercere conveniat. Et ut in« jufta populi petitio effedu careat. CI. Accufatores calumniofosvel fufpiciofos nemo fufeipiat, nemo audiat. CII. Accufetores & accufationes quas feculi leges non admittunt, canonum quo­ què decreta removent. CIII. Quorum fides, vita,& libercas nefeitur, non poffint Sacerdotes accufere i V. c. 17. VU **· ibU. IW· ’°7· «d. s<»7- VI, ns· 1IB «9 j Archiepifcopi Turonenfis. fere J nee viles pcrionr, nifi m propriis OHlfit CI V. Si quis Clericus in criminali vel levioricaufe pulfecur,velindifcrimencaήτ w' piw acceditur , non ftarim reu» aeftimatur qui accuferi potuit, nee fubjeftam in­ nocentiam fecimus. Sed quifquis ille eft qui crimen intendit, ad judicium cpifcopalc veniat, nomen rei indxet, vinculumqoe inferiptionis arripiat. Cognofcat fimfiimdiae habnà priùs oignitatisrftimationemi nec fibi fore licenuam rei men­ tiendi. Gdummances ad fimilem vitam pofcat fimilkudo tiipplku. c-inu L cap. *. V]’*’,’’”* ,0. ’*** να»»». ♦*»· C V. Ut Prefbyteri modum proprium recognofcant, id eft, qux alterius funt non appetant i nec altaria fubeaoveam, ve< enent prohibha agant. Et ut Ecclefia: himinibus onerifque decorentur ornati­ bus. Et ut Prefbyteri MMfescum fandaliis celebrent v. CVL Ut Sacerdotes de incognitis fibi VL »·«. rebus nihil judicare prxfiunanc priufquam >*> >··* eunda qux gefta funt veraciter audiant, & neminem Irdcxe vel detrahere 1 nec VU ns. quemquam ante juftum judicium dam***· nent, nec proprio arbitrio judicent. Priùs probent, Ac fic judicent i non enim qui accufetur, fed qui convincitur, reus eft. VJ 4·». Et neminem Ixdere vel detrahere fine i>>* caufe concedant, exemplo Marix, qux Moyfi propter Æthiopdfem detrahit, Ac leprx immunditid multata eft. Et David in Saul unftum, licèt noffet à Deo abjec­ tum Ac reprobatum, manum mittere ti­ muit. Similiter & nos vituperationis ma­ num ab omnibus fidelibus iubtrahamus. VTL «3. CVII. Ut Prelbyteri ficut ordine fime«>*· tiores, ita verbo, jncefiu, &. adu fint reverentiores , quia celfitudo graduum graviorem peccari fecit cumulum. am ΙΠ. CVIII. Ut Prefbyteri Ac Clerici ante fe joca turpia fieri non permittant 5 fed •.TJ·,;, pauperes & indigentes ad menfas fecum habeant, & legatur eis lectio. V-»i£. CIX. In Ecclefiis vel in domibusea* rumquc atriis placita fecularia minimè fiant. Vîj. j*f. CX. Qui rapiunt feminis, furantur, vel feducupr^icct ipfis & parentibus con­ veniat , casciores non habeant. Vn. μ,. CXI. Ne ullus laicorum plufquam *·*· duas uxores habeat. Quod verb extra eft, ad adulterium pertinet. Similiter ic mulier. CXII. Ut in Chriftianorum non felTmb. Z. 1294* tetur nuptiis, Ac έ quinquagtfima ufque odavas Pafchx non fiant nuptix. CXIII. Ut Clerici tn quacunque fe- vn. *1* ditione anna detulerint, poft depofitionem gravi poenicenrix in carcere retru- «4. udantur. Aliter fi armis, fiigis, vel labeis ufi fuerint, deponantur. CXIV. Quaudb populus ad Eccie- Vl »»*· fias venerit per dies fiftemnes, aut com­ munitor Kyrietliiftn cantent, aut fingulariter orationem dicant, Ac in Ecclefia cum filentio ftent, & pro fe & pro omni populo Dei orent, corda femper ad coe­ lum habentes ereda j & moneantur ut lu­ minara , incenium, Ac buccellas, & fruc­ tuum primitias afferant, ficut feriptum eft : ÆÎMnm Dominum de uta fubjiantia. rra*> J· * Et in eifdem fandis diebus, nec in plateis, nec in domibus,canrica turpia vel luxurio- CapiraiM. fit,falsationes, vel lufii faciant diabolica» VL ··’* fed aliquem lapientem Ac bonum homi­ nem conveniant, Ac ibi bonis le&ionibus, oux ad animx felutem pertinent, inten­ dam. Revertentes de Ecclefia fimiliter canrent, Ac eorum paftores exeuntes vel redeuntes ad campos, ut vera Chriftianitas in eis agnofeatur. CXV. Moneantur omnes fideles de caritate Ac hofpitalitate, ut noverint quia vera eft caritas Deum diligere plufquam fe, Ac Proximum tanquam fe, Ac qui nihil vult fecere aliis quod fibi non vult fieri. Qui enim in cibo Ac potu, dandis Ac acci­ piendis rebus, caritatem putat, errat, di­ cente Apoftoio t Regnum Dei non eft efta Re®· & potus, fedjuftitia Sr pax. Sed Ac fi ipfe ’ '' cum ftudio caritatis fiant, bona funt, Ac iuter virtutes computanda. Aliter, feculi actus funt. C X V1. De orationibus Ac eleemofy- c*?·™1"· nis Ac Miflarum celebrationibus pro fideli- ’ *°7’ bus defundis agendis, quibus impii carere debenti quoniam nec eorum elemofyna À Sacerdotibus vel reliquis fidelibus acci­ pienda eft , nec lepultura fidelium tri­ buenda. CXVII. Quùd non valeant fcripturx imi $♦<. contra decreta Canonum vel fencita Pon* t ificum. CXVin. Ut lites Ac contentiones, Vi. rixx Ac jurgia, ficut difcordix Ac odia, η· prohibeantur, Ac pax Ac concordia prxdicetur. m. p. CXIX. Uc diffinita crimina nullus re- v. fricare audeat. ’4ζζ· CXX. Quôd pœnitentes έ conviviis vu. Nnnn *1195 Capitula Herardi, Arch. Tur. nçé CXXXL Clerici tardi ad officium VIL & ornamentis atque albd vefte abftinere debeant i & difeoedes pellantur ab Eccle­ aut flagellentur aut excommunicentur. fia donec ad pacem redeant. CXXXII. NuUus Sacerdotum deci­ CXXL De his quos Prelbyter ex- mas cum lite & jurgiofufiripiat, led prae­ AM IV. V.af.<·.. VU. JO. communicaverit, ut alius eos non reci­ dicatione fle admomtione. piat. CXXXIII. Ut vocati ad Synodum v. c s·. I. Cf. 4«. CXXH. Ut Chriftiani ab otiofo fer- inprxcenniflb occurrant s fin aliàs, conVI.c. ,7«. detonentur. AMIU. mone & juramentis fe caveant. CXXXIV. De his qui fibi quacun- AM rv, CXXIII. Qui contra ftatuta Cano­ que negligentiâ mortem inferunt, aut «*·*· vii. 14». nica fecerit, laicus communione, Clericus pro fuis feeleribus puniuntur, nulla pro T am IV. privetur honore. eis fiat oblatio, nec cum pûdmis ad fepub cap. 4o. CXXIV. Ut fideles fe abftineant A turas ducantur. am m, i. * coitu praegnantium uxorum, &mcnllruo cap. xi. CXXXV. Dc his qui decimas ab- L c. i·>. CXXXVL Laicus non debet in Ec- V. c ut. excommunicentur. Et ut patientia & hu­ •Πmilitas t exilitas &. humanitas ab omnibus defia publicè leAionem recitare, uec al­ leluia , fed pfidmos & refponforia. praedicetur. C XX XVII. Ut ad pnedicationem vn. jSj. C X X V11. Si quis potentum quem­ ML TV «•p h· libet exfpoliaverit vel oppreflerit, per & confirmationem Epifcopi omnes devoti praedicationem Sacerdotum revocari de­ conveniant, eique fideliter miniftrenc it obediant. CXXXVIII. De his qui Ecclefiis »* **«· L c. *«. CXXVIIL Ut unufquifque in co V. c. »4. foco jn quo conftitutus cil, ibi manear, vim inferunt, aut Clericos injuriare prxfumunt, ut anathematizentur. • “·*> ncc ad alia tranfeat. CXXXIX. Ut qui alium in culpa fua CXXIX. Dc reis ad Ecclefias velad V.c h. defendere vel excufiue nititur, excom­ AMuUL earum atria confugientibus, ut inde non municetur. abftrahantur. ÇXL. Ut nullus Sacerdotum ignoret CXXX. Ut nullus occulté nuptias V. c. »*4. quid fit in Synodo conititutum, foo omni­ VL C.IB. faciat. nec virginem vel viduam lacraram VIL .7,. bus cognitis certatim obtemperent. ducat. Aid IV. Haec verô brevitatis ftudio, ut praelibavimus, à nobis collecta om­ nibus noftris Sacerdotibus habenda ftatuimus ; quoniam ipfis & fubjeâis ovibus haec eadem bene habita & intelle&a omnibus modis pro-i futura cognofcimus. Expliciunt Capitula Hliauoi, Akchikpiscopi. FINIS T Ο Μ I PRIMI. ™97 θ SSK5S PRIMI. UWIimbUa era Cm SanAlmeaia- *fit· Abbmm b Epifeepecum pottftm coafifA^RBmfilwei VW· · Abbariu ramedà dandd. terib.fc Mf Wf dmMiÜMdbmabodii AbbvimDus ♦>t» r·· Abbeme Caa—iri moeurs iottUgan, j >7· Scbat quaatue Canonicae b fi» meaafietio babeaat, 1$ } Abbates rapiam ragolam ûucUifaM k aMancat, jyj , Abecàvra i mnBar peagnans fecerit Abortivum I unis fecerit neU pm Ahdm madm. n$4 f >f ΛΗιπί magnam cntam hAeaet moaafiedocum Ceeraa, *01 * aa aoa Meant, *·«. Négligents. qoesaoft oAigaad, ir>,7ji Abbate, pteriaramoaafieda aaa habema,40, 193,*4* Abbam «aemedfi 6 gareee debeant ergd fifedme, Abbate, duraient era fids Mennehh , mu feràet, 0y >M M7 Abba, qui MMeai facete notait, dtp.7*7 Abbm qucmodd fe mfetcre debeat robe fecabtibaa, 477 Abbas aaafi|wfi|aa de benefic o feo fiuailiaai £aaâ> me­ tricate boat, 7»* Abbas aaefijaibae Ann Notarâa habeat, 4»’ Abbate, ad fecularia jodkb ra nabantur , j $f Abbates eme it joca turpia facete non penabnat, 11*} Abbates beneficia hominibus fee m. donent par pro­ mt·, ρ·4 Abbates Comitibus adjutores fia. ad jaffidas fedeadu, •0.7J« Abbates diligenter coofideeat tbeCturos ecdefiafikns , 7»· Abbate. * Presbyteri perari fiat ad fitfeipêeadtua Epif­ copum, Ift Abbates non habeant cupplas canum , .44 Abbates fi ad atacime. Midi dominici venire cnattra feint, ^s Abbatis cfebo caacafa Moaachb Awaneofibes, amenda d Principe, 1149 Abbarifia ia fi» ημμμΑκμ» fini intetmÆoee refideat, » JM» 33 f » ,l*°· Neqedescat find juÆooe Kcgb, ’7o, .4} Abbuiili unaquaeque de beneficio fi» famifem fuam nutricare firaet, 71* riroran, sjt, y.f. Neque velum imponme vifeds * ÂhMMMMN MmbM * pMIM Λ AbMMtiMb blfcfifa. «rifit. AhraMMbd· San··, AbrinCMMS, 4M «I if· Abdens per alium accafee autaeeuferi non pearil, t.oi. IIP* Ahfern umn fama ster ia canfecapitali, Μ·,ρ»4,ρη7 . »8*, ffft t·**. «071, topi, nui, t»7t Abdentia ni pen MafeAcee conftat, >jj , .n|7, rspa Abfeadbns quod aUattsm etpferàr nfibuatur. Ief. Abfeariem mfiûnmrium recipi m debet, Ml Abide ubi msMC mtpoMtv paeimatiboc, *44 Abfchnaerfieati. raiu, *i),ua.*fj, fif,7o*> 77» AhfisM. in mnifirar peecamran, Hp AMefeto MMttM per mmfe impefideera Epife»poran tappficmiMdbuefiot, *44 fi/ap. *47**4* AOblutin p^MM&radraiira. Μ>s0 AbftiMnria abeeum in providentia f. cards ria erir, 1 ιοί, «-Λ»· >Μ4.Ή< AbOineati* beaoraadue efi dfe paSeaia Drain!, 10*7 AbftiMtrâ ipiricalis fa ■ ‘ debet, 114* Abfifeete ab Eadterifife, dtii 31 iUA Acceptura, Acceptera Ootid * fini Dd aoa habeaat, t<7 , ij«, «et, *»41, io0 Acdpieara, ideft, aacaUatraa, j}7 Acôpàer * fytn, Acdpatem fi «ab ocdderit, Accipitre. provideantur ad opus dilatai cura >0 Accufenfi^watfa deadspedfim neaefi, *4*, pta.Nca pcogrediaHK uhti proviada teraiooe, 774 ♦ fifr Abbatiffir magnam curam habeant Saeâûnooialtuan , *»4 Abbarifib ucgUgcaua ad Priaopra deferatur, 7}< Ira Λ AcMldl Bcenrira non habeat qui de cenote &gk, Arafeadi poteftatem fidfe périra non habra, Nice q fff U99 Index AccufciKh ptxeOitem non habeant riles periôae, sis , Accuianduiu G quis alium crediderit, 107 a Aecufântium vim h converiâdo antdoannia inquirant, »07» 1047 , toio, , tijp, nat fr/if. Accuiare Epifcopum qui pofent, * qui non pofEot, »tf Accuiare Epifcopum non poteft «communicatus , lob j Accuiarequi nonpo£ar,4>} ,999, ·°4Τ, «04, >117· n>», tiU , trio, HP4> »«9i , !»♦·> tapa Accuiare majore· nata non liter Laicia, 1 o<< Accu&re qucmquam non permittantur anathemati homines, 1071 Accuiare Sacerdotes qui poÆnt, J84 Accuiare Sacerdotes qui non poftint, 1047 4*/*ρ, Η>1 Accuiare Sacerdotes non poliunt excoinmunicati, toj* , ■ 1 ·j «■ Accuiare Sacerdotes non portant ii quorum Ubertas nefcicur, 9*4 Accuiare Sacerdotes nonpoffunt viles peribn.e , iM. Accuiare Sacerdoces non poffunt qui in tide catholica fufcedb (unt , loi» Acculâti nemo poteftsWens, soi· Accuûti Epifcopi fedent nullus ufurpet, 11 p· 4· /if· Acculâti pernam accuûtor ercipiat, 1010. Fid* Ακλ· ûtor. Accuùrio frequenter litigantis non fedld tedpieada , »0» Accufatio refricati non poteft de bis crimimbus de quibus qui· abfolatus eft, 1060, sopo Aocnfâtio Sacerdotum vel Clericorum mtesdiAa eft Lakis, 1070 Accufàtio G ptobaca non feerit, O Accu&dooem nnllut fufcipiat priufqttcm rebut fiùs reftitnatur, >spo Aocuiâriones adversâs doâorem nemo fufcipiat, 1104 Accufadoncs nulla 1 Judicibus ecclefiafticis audiantur que legibus fcculi prohibentur , 11 s 7 Acadàûones fnbmovendsr font quas leges lecuii non ad­ mittunt, to4«, 104S , top) , tier AccnfiuionibtN intereffenon debent pernitentes, ises Accuûtioms ordo canonicis regulis iniUtutus, 111*,s» νβ Accufâtiouis injuftx pœna , 1 so Accufato locus unde ipfe ert concedatur, ubi teftes ha­ bere queat, 104$ Accufato, fi Judices fufpeAo* habuerit, liceat appellant, rosd, tivj Acculator accipiat escommuuicationeni accufut fi non po­ tuerit approbare quod duur, 907 , 1078, >·=>$ Accufctor legitimus , 11 sp Accufatot non audiatur abfente adverfario, 1196 Accufatoc probare debet acculâùonein , ro4o Acculator quid agar in judiciis, > f4 Accnfetor utitur intentione ad amplificandam caufiun, io?t -■» Accufatores cahimnioios vel fufpcflos nemo fufcipiat , 1046 , 1141 Accufatores Epifcoporum k Ctericonun noa temerè reripiantur, 1041 Acculatores effe qui non poffînt. Fide Accuiare qui non poftmt , Acculatores ■ fratrum excommanicandi , rsor Accufetorea * accufatiooes quas leges feculi non adfcifcunt, 994,719* Acmfanrre non faite recipiendi , 1079 Acculatores, fi ununi crimen approbare nequiverint, ad estera non admittantur, 1044 Accufctores Gifctpfcndi non funt qui cum inimicis mo­ rum, to4f Accnlatori qnandi credendam , 1077 Accufittori feli non liceat teftes eligere , yj 4,797', 796, •74. 9*9 , «»7» Adcafetoribua de inimici doaao prodeuntibus non eft cre­ dendum, irdo Accdatoris pertona non debet effe culpabilis, 707,1D4] AccufittM condemnari non debet inauditus, 7,14 Acculâtes debet habete fpatium defendendi fe , 10*4 Acentetus poceft appellate, fi Judiocm fttfpeânm habuerit, sof4 ,7193 Acolytham fi quis injuriaverit, pl, »77 IJOO Acolytho* non accufct Sebdfaeoum , »*· · Acolythus in quot teftibus damnabitur , f »· Acrimonia debite ultionis, i·1 »***’ Aüio alm in perlrina corpevir terendi Aâio umdui venuletur quoulque rei vernas perveniatur, AAoe domiakns, Siq, «7, ist7 661 fqplh, Aâor fa taper rm feram fequatnr , Aâoe ,e7) » ,o’°> 77J usi Adoras Ecclefia. AAotes malevoli, palatii, Adafeeraat Comes, *4° · »41 s> 7 «·/<<· Adalberts heteticus , 4*0 Adalelmn» Abbas, Adalclttws Archiepdcopes , A dateImus, 1ST Adahragus Abbas, 4>o Ademarus Comes, 4f9 O» Adertcafie pagus, Adfsdmus» Adhramire, AAramire (heranenu, Adhramira wsdium, AdfaceMMe Ecclefiarum , Adjaclivtts, AdtovemioMs, Adjerneô, Adjutores Imperatori* Adaaallare, Admettants, Adetiaiftratctfes Ecclefia, Atbniflàeium fi quis furaverit , Athnoniiio de noni* te decimis, AdaaoaKMMcs creberrima, 741 Admonitiones tres, JiAd’/éf. Admonftot omnium fidefium effedebet R»«, jjf Adopsare m hereditaeem licet d qni liberos non habet, jp Adoptare locum Efâfeqù viventis, sa Adptoriare , ) ι J 6 /tf. Adpreüaro equam furto fublamm , Adjaetiare pecu*, ftp Adpretiaruin ani 44 Adpretiaro*, 97 Adprifio, fti Adrianos primus Pape, 170 fi> fif, Adriaou* ramrmm Posuifiu * univcrûli* Papa, *47 Adlaificrit fi qois alteram m vu, t/f AdfaUiro nemo audeat vouieate* ad palatium, 14® Adfalliro, 791,19*, s>j,504, j 1 ■ , iodi, isst Advena non canmftaadns, 9*9 Advenu jamdhi coomatiper fagui* loca, 7J7 Advenit maneant uht Gmt conjugati , qyg Adventitia mandpia, yjo Adventicii, 47· Advendtiorom nmneram fciaat Mirti, 7» Adverfà qui pettit ab aAâte, libat Domino profpera, 107* Adulter fi cum adultera mterfieau* fuerit, s>4 Adulter* feat qua poft GsCepcam religiorus habitum apoftatac feâar fear , jsrs Adulssram fibs reconciliare poteftmaritus, sajd Adulterare elavem, apt Adulterare uxorem frarrir , j·» Adaheti ad accufaiosscm vel ad trftimnimim non adoritranter, 1104 Adulteri Getici pnlfi i monafteriia, 149 Adulteri neque teftes dk poflaot neque acculatores , 999 Adulteri petdunr animas luas, 1004 , ntf. Quomodo corripiendi, 4t « » «7» , >4j , tooj , 1MJ «./*4. Adulteri regnum Dei non poftidefant, 1 «4 Adulteri, b appellare voluerint, non audiantur, 10*4 Adulteri fiint qui , interveniente repudio, alio fe nmtrinwmo copollnint , Adulteria, Adulteria probitet», Mo, 15>1 js«, 8s«, 1007,1077 Adulteri poenitentia , |for Adakerina conjugia, te«* fe/ip. t»aj mal, Tomi primi. I3OI Adulterium cum fcrate uaoda quomodo puniendum, j 4 j AArimriameftjefta caufit eelbfsendi exorent, pj 4 , f j t, 9*3 . ”47 Adulterium, id eft,facnicnrio, s4> Adulterium fi qui* cum matae fc titia aut otm duabus feroribua comoriferit, Adulterae nema concelet, 144 Abiturum nemo recipere prxfiunat, 441 Advocati, 771 Advocati Ecclefiarum i Priisctac poftnlemur, Advocatificctefesram«salvaete debent, j4d, dot, 489, Advlcau conftitunmnr quales meliore* taveairi poffunt, y«$ Advocati boni * idonei, Advocati malevoli non bibendi, »3® Advocati, U eft, etofeiteA». Advocati par fagal· bea eliaaatur, Advocati pmri tolbamr, H*“—, 4»*, 43»> 437, 7«4,9*9 Advocati Sacardomm,. 39»JJ« ■Has Epifcopos aut Abba* habeat centenaAdi -4>7,7·· rtam Comiti*, AdveraHrtFtafr.fi «mmAbbati·, Advocatus Epifcopi juftitiam feciat, 3J»»IJf . A iveram «matam FMbyaeaoram sto „ - 3*3·**» fe faciat fc ac Advocant fi facramentum contra alium habLerit, 4«7 Advocant fi m canfe lidmgu iniqua cupiditate fiierit 101« repertu*, Advocatus fervotvun, 7«1 Ædes ti qms expoliaverit, 1099 Ædificiatatru curtctdommic cm Get ' .‘bend ..J cuftodita, 337 Ædifidi* occtetiaftida porfereodut eft 1 bonorum morum ornatui, Ædifictum alserius fi quis ejocctit, Ægritndtaum aecelfitate*, IOJ4 Æeroti cicnfimtM d jejunio , ίο·? Æmüia, 343 Æmm, JEneum nbi ftrifc conemant, Aeonion, jEqaale* menfuras omne* habeant i jEqfeporutetit, ·®9 jEqmvocua, 373 Ama comurbare maleficii*, Amis tncqaaUma fi evenerit t 737 JEramemum, 1108 Mus iateUigibtib, ΙΜ> Ætas icniln, •fo, Ætati* ignorantia fufiagatur pueris, . 1*45 . Ætati» pcricAn homine* feribant Evaagelinm, 99* Æutis fendis tatuinis habendo* eft in poenitentia impo­ nenda, ><>34 99« Mmnfeaie fiabda ferventur, Æthiopiflâ, 1000, Aftatomie quid fit, A&ma teftb non poteft admitti, ”9« Afcmta· non invertitur ultri feptem gradua, AfttaitadtltaM, « 17» . « *39 * Λΐ· »»«4 Afirmarionia ferme qoomodà proferendus , 3«5 AftUfti* fitbveaiendum eft , Ό7* A&amire, »3* African* provincb canone* fc decreta, 993 > ’ °43 Agatbenfe Coociibm , 999 Aschic|*icOMM * fJ Agendam & P*eaby*er bconfiilto Epifcopo ta quolibet loco voluerit celebrare, ftj« ,977 ,io4o,ii 14 , ’»·· Agente* Eptfcopocom aut potentum , Agente* publici, Agger terne, tignum terminorum 77« Agitatores fimgumum, 409 & fit· « » J , ’ β$ » **/*<· Agtalfe* Arrhtepifcopu* Bituriceefit, *33 Agnati feat qai per virilem fexumdefcendunt, 114 » aa »·· 1099 qui* foraverit, Agobardut Arcluepifcoptu Lagdtmcafi*, *»3,*fl ijox Agrarium fceunddm cttmatioMm Judici· fidvant coloni vel fervi Ecclefi», too Agti dombbati, 444. S quit eoe neglexerit excoler·, Me, **>n taio Agri fifcaJc*. »3 Agrorum labor. ,74 Agrum altetinafi mna bvaferit, «33 Agram ti qouhfetir, 9»« AtfioUu* Magotstimfii Archierifeopei 4M, 4U,44O 9*7 Alamama, 44» Abntaaie limite», •90 •4 Alumiiwi prima aut mediana, »7 Akmanni, 9«f Alamatmocum lex, . 33 Alumananm advenam fi qui* Ripiiaifa· taterfecetit, 3 4 Alamannos meJta·, 7« Alamannus mcAanas, primo* > Alapa, M Aiapc donaad* pecria qui prefates fiuu quaadà te* alicui traduntur, 4f Alatam pccu· fi qub nccifarii, 84 Abend miflaricam, 4«j Albericu* Epifcopaa, 841 , 743 Albia ftavtua, »4·, 49J , 48» ,74· Albtge, t» Albino·, fivdAleninas,>70,41), So«.Ejus elegium, 417 Albion * Vithimunda· Saxooio Duces , >9J Albricm Epsfcopoa, 74> Alcabc monaftcriom, Alruimts Kuk Abtau. AUiooe·, *«o, 34*» 30 >JM AMricua Metropolim Senoaktit, d7d Atea vetica Epdcopi·, Presbyteris &Diacotabu*. 9/S Aleas amare, ι»ο> Altent* genti· bomtae* ad exercitium imbuantur legibus, *·» Adesam rem S qqte vendWerit, vjt ftfif. Altenaaaraafcaa.fupercbnfidcrcMapotaft, «4« Alieni* nolint utatur, 9I0 Alfenum aenae damnet, 971,107 j AKtMtüo e* veadnte, donado , fcc. 1 >44 Aliénasse iwMtOCctetiaftfcatwn vetita, 744,94«, 11 aS Alimonia pauperum ac Ctetfeonn·, pig Alternai» , 40/ Alteluya, 4». Latent dfceta non debet in EctScfia, S 43, 119·. Utdimicatur ta Septuagetima, j»t Aimai fuftrs quatuor, ' j,r Alodie, alodmm, jai, 4«$ , 4(4, 44», jjj , 4*6, <*9, 7*7,73« Alodem aut vitam nullus Bajuvarius fiaé uimtae perdat, >01 Alodem comparare da beneficio, 7<9 Alodem pvopriam 6 qoss vendiderit, »3ί Alodrsn fi qui* de beneficio comparaverit, 49* Alodem fimm reftaurans, Alode* eotum fri reâaorant ea beneficii· dominicis, 374 Alode* reftamati, 474, 797 Ab&burcbmo&aAcrbm, jpt AlpM, 44’ AUâcoa, 43 Alfenfit *φΐ, 44’ Altare aliud b Ecclefia non erigendum nifi quod ab Epiicope Gutetificanun eft, 93« Altare aliud erigendum non eft contrà ccdefiaftfcam fidem vel difciplinam , . a. . Altare coamcrare non pmfitmant Prabyteri >071 Altare, bena fac.wnenti, »34 Altare non confecrandum nifi lapideum, 437,7*3 Altaria ab Epifcopo confecrata , »5* Altarii tneUàs coaAtomM · 71 ^ · *9 4 Altaria m quibo· Reliqob non funt, evertantur, as· Altaria tint abiqae tûarii*, Atiana firperioa non bu ta Eccktiis, *44 4M, 799,944 Index IJOJ Altam fecnaddmfii— digniia— fif, Akatte nah· q—noe pottaa fi—, ir4f 44 Alta ri—, A tea ri— taafacmit ad 61m Epfcepoe pexri—, )*» 1304 Angat—ano, Ma», ia—lni tqoui, »,? Aagatre, 15 j , jj *, 11 jo.Em c— ca— ferlant accula, 101 74o 9» AlptaE, Aaaaiarim jp— proviodr Nomita, rrrircufic. 14» 44»,74) tO7p »»« Ambire, improbe· aibB alienam conaapifeat, 11 * 4 Ambo, id eft, palpitant, j«f , 710 Ambulare, 4 j &fif. $15 ♦·/*»· J * « Ambulare cum fteUte ia campo, »? Ambulare in iôlaôum aBcujm , 9· Ambulare ad judicium , J «· Amentia votamaria, ι»·1 Amidtia protegit omoe, nt noo cooatnd—, >·*,ιο77 Aeace qteppi— rapere fiin— eft , 407 , »M, 999 » aoo», laff, raro Amiflirioa, ju AmifEui— aherio, fi qete ioroiaverit, 91 Amifiarioa fi de (tege fiririat» fiaerit, ·» Ampotl* crea in cana Domiai , »)f Ampullar fee— Preabper rident ia cama Domini, 7)< Amrrrw lacu, Γγ Weftria, Anacboreot te coagregnioae permaneam Anaftafire , »7) Anathema diâ— Regjbu, qui canoni, bairn —fer— vioUriot , Anathema fignificat feputatioaem i Deo , Anathemati aambiw , «07. »*·> >οβ». Accdâre qoemqe— noo permittantur, Anathemati, panam fi quit parvi duxerit, »*·) »071 Anathcaratum omni— voa , Auriafsnge, iri efi, petâcariectm pedet habeu, 100 Aadorii, |}7 AadeU—, ti Andrxa, Archiepifeopue, ·ί) Antea fi fuerir iovAjata «ut rxcila. I4 A nerim & quit furaverit, »·? Ancilla abod efi, aliud libera , rojp Ancilla Ubera dintiia per chart—, 4, AadUa ptoptia, 401 Ancilla regia aut ecckfiafika, 4, Analia aliena fi oppreffa d fervo fuerit, a ,1 Ancilla fi debilitata fuerit ut avortum faceret, 116 Aodll· fugacm, H°, 54) Ancili· Dei moaafierialee, 14I, · » f AnciUn Dei velare quomodd vivere debeant, 17) AocJUa Ecclefia opera impofita fine neglcâo fiutiam, 4 y Ancilla propria non velentur nifi fectutdtim menluram, 7,5,»44 Ancilla filii noo accipiant aquam portion— imer fratre,, tjo Ancilla palatii, 4)t Ancilla fiur ocalum fi quiTpiam percufferit, v»7 Ancilla quomodd recipienda in monafteria, 41 ) Ancilla fi oui, fe junxerit coitu femini,, ,47 , ioj, Ancili— alienam fiqute vendiderit. r,o Aadll—alica—fiFrancu, fibi poUicd junxerit, ,77 Ancili— alien— fi frit adulteraverit, Uij. Ancili— alter— maritatam aut viigioetn fi qnb iubegent. Ancili— alteriu» fi qui, furaverit, Ancili— Ecclefia fuekivam fi qui, fiifeeperit , Ancili— fi qote ad fugiendum fuafcrit, 47, Ancili— fi ingenuo, uxorem acceperit, Ancili—fi li—m nmtrimooi—acceperit, AndU— fi qm, de terra efiodiern, Andi—fiuun fi qm» percufierit lapide vel virgft, Ancili— vetari— fi qui, ri compre&rit, J?o ,j 7,4 16) ,j· 70 ,»7 79 Anima red—prie, »f Aorerereme—, ’«») Anima fire feta caique core efle debet, »74 Animal abeo— nemo prof—m occidere, a»·. S quia oedderir. iti.ït» Animal fibi Ιό—fi fria perdiderit, /of Animal inrenmt—, 4» Animal per vtftigi— fitaafeqmrer, „ Animal nemo comparet de ignoto bomiac , f9f Animal fi qda nd man— c—politic, t af Animal fiqub amico rimtmreferait ad cufexfi—, tat »*· Animal fi qtd, in mefie faa breoetfr, »1» Animait fi umber feccubotrit, ff 9 Animal fi qm, fe mifewcrir, »>» A aima fit eaten h trainee, polluta occidentur, 919 Ani—Ba deodedm fi quit furaverit, a»4 Animatea pac— babe—. 507 Animalia fi qaa itemfi—rit, it· Animalia fi qua ad cafiodfend—acceperit, 1 »·,„· Animali, vcodki viri— fi veaditot celaverit, >oc Animafia vitiata, x,4 Animal—mortal—. 47 f AniamB— aetrimea, 4n,4)p, 7<4. Ila Aoirn— finm Epifeopw ponere debet pro ovibm Grit. nap Animat— fibi cooMtifinm on— habeant PaAorw , 7»4 Ano— fi quit furaverit, ap< Annonam fi qute fa bofta rap—it, }4p Anaon— fi qm, ceafaraverit propter copi 1B1 aw■, 4) p Annuntiare juftiri—, j 19 An— A die, debet e& évidente expedio, ia pota at »4«,»·», roof ο,.ιι: Anferem dometa—fi qui, furaverit, AolgatM, Archiepifcopm Hammaborgeafia, Anteftve coorta legem, 4j. Triborâm,feàfe Antique novi noo pntfetantnr, Aatiqairatia autaritM, Antoaacnm, Anui— Ducte fi qoia contempferit, Andre regire, Aper alie— fi ocdfin fuerit, Ape, ad opm dominicam providendo , Ape, fi ex apili clapfer fuerint, Api— decim— va, reddant accolo , Aptem va, fi qui, furaverit, Apoftafia Monachor—, «077 et· *7 »oj •i: 514 140 aot it· 14Φ <77 fi»/ip. ■r 130; Tomi primi. . ·>■·»*·: *1" ,ι··*Λ·ΛΤίίΤ!^. 4»* Apodtoca lato, a 4J ,170,330, JJ7. ropd. Ejn Pri. ■an , upy. Uaaainto, nv Coafakada fai aMjoritocaafa, j»i ApWUto togMfo bMfak calaadb Ciptoalarftiw , •Ή . . ’ «07* ApWteBd, 1*7 ApaftoftdPoMift lo Apoftato· Papa. ato·, iyi, jj«,443,10*0ft/if. Apoftoiaoa· toiaa, »75 ÀfdhlfaMttfafaaMhfaMa A&iito. Arft Aptfaln yamndi fa Alton Atofi oMKb, Attow fivAton atoadM Alton fapctfttofa fafai Alton iMa Alton* fnptrfadi rtoa Attona vota. nri, eadfadt. 1305 1·· >♦* »J9 Aictoacto, •4o Attotocooi M* fiat Laid, 4*4,4M , 7»f , 944 AnUJhcto ato aedpiaat de anati» ad Frrito toê> aadadari», yyy AicMAnto oActo, 41 fa /ip. mo, t»4o 479 ΑκΜΑμμμ fiyminobaAem foerit, lt»4 AcckiAacMMraaseatoto aacdpaaMtriat, 174 , 11.14 iiftiiaiii, AiduAacoon Carton coaMnoaeat ad fyoadtun . 177, intoto. 107· AppaftaaatM oM fato a*ftfa» afta bajariare · AppaUiadto ad atom Jadton Ecdafiaftkoa t*97 nimii AppcfaM tot a4 Coodtan toi 11 to, ιο4» AppcUara tot ad touœu Paadficam, 1074 Appeûar» Beat 4 JoAdto^MaPtfaMMidedcnMi, 1114 Appaüar· toc ai to pollârar, IIOj n AwfiiAarna fatotoat Clerico· cwaaa» Moiamn, 1J J *•71 AacMepifaapi'tototo, |.<7 , j4p ArrtoMifaira , 74* iM. W. Aidtoafaynr Aactfa, Artoptoyto, <Π Atdripinbytari afatoto, 1094, 1191 »·· •4o ■poUac* no* tot I JoAdto toto, toj· Ardripenbynti aaAaatia, AmMm^ ·»^μΙ^μ· * ppaUadoafiapoMkanScfao, io4i, 1114, >114 47« HbJ too*, 119· A/lf. AnIAmpdaiM, Arcton, pobto·^ Appdtadoad Ctore», Aran* aoafiMilpn batot ia hofte, Amm cm* tato cmA· k fagto Aaofadn , y 09 Λ99 Appeüto janJfta toaiddb, afatoto . ftod. . * Aideoaa, cotoâi·, 1o44 Atdotom Arctoptfcopu, >jy 4II AppriUrin aoa faapor fitiÿoadk cfaâan faateatn, 991 Ardu, Apptodoto.oi, top·, tiéi AtoaMtoEcdefianoeaB&CragaMMtosafato, »4f Appellariato rocam nnffiopnmt nagad, np4 AppOÜMMC» in CMCMM» MO NtfigtaMT , >0,7 , I »7« ApgeBaari Üccm vitiaaM canito appeihûonis temtoo Appenfi pcopMT 1ère· cslpM, Argoma* fignatam fibi connaaodanM fi fût attreâaia prnfanpfarit > - »094 Aroatarin, »»7 4»l AritotM, i4c Apnoo, «oo Aiiali m*aMcmaft , A^Mnldtofirte octoto, ’04 Adotoa fi frit 4· üwt Principi* coafoluerit, capote paApdfcaaa, t74 , ,77 torar, no4 A^atooMa, poj.Eata Prtoperidefenat in dreuku Anbtam fiiper Uitom nmwa £ qui capaiaecrit Aqoa ctotcran al afaerfioM* tononun acdptoda m fabbaaa toa· Pafito to PmocoA·» , aj j , ι>7· , «»·9 4M, 74y Aqai fall lad fMowJA A^m baptiitoH, finto jtocto, f>t, 7f ,J4> ,44t ,47).Se4a regia , ^9 A^iÿMOofaCMHMM., nj fa. 191 »4», J7J 44«»4J®, 349,177,177 490 14, >7,4«, jo 7f4,«7*.9«7 4Ji. 7M Aima non coanaeadenMi ia&â nnaaHirrii patUara·, 41 · Arna fiaofa atordMaare, ji4 449 An*ariuai palarii, Atantan ionetciM, FJ »9*7 ArimUe non dentnr n Annis «bilineant fâ Ami» caneton, Antm, Arbitrât· AxWpm, ijf AimaClctid ·μ portant, i44, «)4, j4o, Ji·, 71J, 4$) ,461,111· ÂfM firipfa CXaMM . ΑψΜ-Swrio, A^MMUaMtoi·. Apritaate limto AtaU, Anafaattl, Arma, prase per area, 9*7 */*fr ro>7 7«J Index Arnolfos Abba*, <7t Arrarum nomine •rnd dan·»eft, ‘Ho Arras n qm* dederit pro quacunque re, Ί»>>°» Anent Dcusiuncuaque bunim dcdit quâ pafeinir, >74 Articulum pollicem £ qui* alacri truncaverit, *7 Amiiccm yirti nimqn* £ quis vendiderit, ·>· Aiûfice* bono* Judes *nalqnilquc tabeat ta fuo mmifteno. Arabica* fi qui* de fids» Principii ixrafnlucrir, capite pumatur, Akbbroch, Afclipiodus, Afemn fi qui* de taon dart foraverit, A filo monafierium , Afiiuim h «« amico c*mmraii*vrrit, Altarii Vaffi*. AÀdlire, Altera, AflmnpuoS. Marta. fif , 77* , 74·, >55 Afyla Ecclefiarum ne violantur, 8*o , l|4. *<ο » >3 ’ » ιο4ι, t 1*1 , llff Athansfius Epifeopos Alexandrinus. ·»♦ Athargtad, 107 Atari, t»· Actia Ecdefiaram, «>, 78»,fsv , 7»·, 777, 8*>, iodi, npj, 1*95 Atreanam Ecclefin, rrjt Atriaiaaim palatium, 4*0, *χ,7>7 Atto, Avaleofis mrnwater , ijo8 Aurelianoafi* ctvims, 777 Ameba* Epdcopns Cmftitfaiiifc, *»f Amematanmfi qtasataadarit, 7),io8,ti* Aure trnâaoi mftam fi qri* tabmrit, r jo, 174 fe/«p. Aurem equi vel bovi* fi qui* amputaverit, ny Assre*l"P*r*inii, 7*r Aures iraprririai, »1? Auucuta puerorum «otqwndu qw ptnfontv* font quand* K* alieni tradnmv , 47 Auriculam alioai fi qm* amputaverit. J<» */■». Amiculam alssrius qui fimaverit, excuderit, au plaga­ runt, 9f Auriculam eremres, *· Aurium k oculorum Uocabne, 1170 Aurifex faber fi occidatur, 7p , 9· Aurum * argentumasdere mupoteft, sal, 90· Aurum ne quts plue bonarut qtam altar*, *75,71* Auftertan, 49· Aaftria , 441, »Of , 549 AmcarimAxchiepifcopmMognadacanfis,*5} * ·Ο1 * ·»! Aetherius Come*, pp* Avunculi * euuot, 17 Avunculi et s»uaculocnm filh cognati Cmt, noa agnati, H4. «®» Avunculum fisum fi qms occiderit, *M Avurtum, sap Axcscdificii, tal Axita, J40 e<7 47 Avari, *05, 4*7, 4| 1, 575.Avaroram panes, 7ff Avaratia , 459 Avaria, if7 Avaritia eft attenaa teaappone, 45 4*Turpeluat» , 454fe/*f. 7*7 Avaritia evitanda eft omnibur Chriftiaais ,x)5,i«l,5«8, 71 j. Piwopuè veto ab Epdcopi* k Pre*byteiis ,418, Avaritia prohibenda, £ Avaritie locus danda* nm eft, Auca £ fuerit involata aut ocdûi, Auc* , id eft , anfete* , Ancas nutriant, AitcelUtore*, Audoritas canonica, Atrôoritates habeant ftabtlem firmitatem Audientia , 74· Audtcntu cunâoraaa qurftionibus commodetur . 1 oRy Audientia endcopalis, 778,1077 Amtantu Epdcopi, 111 j Audientia non nefanda ei qui appellat r 174 Audienda Regi*, 1118 Audientur caularum non fiant in die dominico, >187 Audientiam negare non oportet roganti, 107*, 1177 Audicnua* tenete, 7 79 Audire Ctcramcntum, 40 Auduonum , locus ubi Sanftimorualc* colloquentur , 1*41 Auditorium , id eft, locn* ubi fiera concio Labour ,110« Audulfo*, 415,471 Avem doinefticatam fi qui* occiderit. I;g Avenarii pane* , 164 Ave* netno tollere pccfutnat de alteriusfylva . , 4O Aves ii fiipet cadaver ad lacerandum confoderint, ( j* Augmentum fuum netno qrntrat per alreriu* imitationem . Auguria prohibita , 148, 151,171,4*8, 814 Augurian non debere, Aiqpiriatrice*, Augoftana Valla , Aagufiidunum , AuguKm loce» de legitimo matrimonio , Augufiini locus de uxoribus Cbrifttaiu' , AuguAmi liber de agone Chrifttanoi am , Auguftini verba de furibus retuiu lacrarum , Auguftino*Epifcopus , Legatu* provmcta Numidk Auguftuduoenfis comitatus , AviatKW re* , Avium fteteu* , I »05? J7O 441 }J7 1065 H6j 1 *oj r t , nt j 7, 1$t D accouss, Bacnfo caedere, Baculum nullus mbofte habear. fop fto *W. BajocalGau* pagus, 77· Bajulare, M eft, portare, 1044 Ksrc arma, 804« ,o* “?· *4», 313 Bajevane limite*, t99 Bajuvarii, Bajuvarioram ducatu*, » <7 Bajuvariorum Dem uaidc accipiendus, io* Bajuvariorum lex, >5 Bajuvarinm advenam fi qm* Kipaariu* interfecerit, 7* Bajuvariu* nullus alodcm aut vitam fine crimine r^s* soi Baladooe·, >57 Baliftam fiqws pofiierit, 48 Balma mooafteiwm , y tp Balnea Frrfofimum , to4r Bataeanam fi qui* iacaaderit, 1*0 Bateearam ufas in arbitro Prioris coofiftac, 5 It Balthent, *77 Bamberg* bona arftimarur fex iblidir, 77 Bancales ad diicum, >77 Banoi Comitum * Jmficmn , ] *0 Bannitio, qpp Banniatur per Comitem, 781 Bamure, l» , 771,774.777,40* ftt/if.do· Baunire ad olacitum , 5t4,7 771,774,777 fr/aq. 40* k /rq.4*i , 47’ . 47 7.44? . 474. I», 331^ fif' 741, 747 & fii. «47 fe/aj. 755, T«y fe/»7· 777 ,77« , 778 4r 785,7P7 «·yiy, Bannu* Imperatori*, 405 477, 48*, y»o. fc Regi* . *07 ,»7« > »77. »77, <01, «C4 fe/ry. Bannus epMcopali*, **7 Bannu* hoftili*, 565 Bannu* ex hi* finguli* perfolvatur , 110* Banooe refifii*, s«8,tn8 Banaus u cui foerit judicatu*, 5 09 Bstiftttui Tomi primi IJ09 Baa a— “J,«4> ranradwte, Baafatrices, 8 Bapdfinatb farrmaeuram, 19), 4·$» $” > 79) > »11· i»74,ttot,1110, 11 jt Baprifmmh fam, >>78 Baptrfafafapatem, fc abeoaantiabo diaboli, 47* , 481, 9$< Baptjfeaaeftmniflo peccaturam, 889,970 laptifaMcatholicum, »)«,$«7. 7«J» ·»9 BapMaaprafaaoanftaaraeadebet, 857,974, «*87 •j7,9$j , »11 .»»»$ · >1J7.»*87 Beptifinabcna leantPimbyteM, Bfafafamm fi «ia perceperit fa amfardfa. Prrabyacri ottaodtcr Mnut, >4) Baptizandi ddcaatfyeabolmnfidd, io»},sity Bapcfaaae oportet fa nocaiae Trinitati», ,057 Baptfaatra l fiit fiacrit ab famtict* ia nomine Trinitati*, _ "»» , ......... Ijio »-?«■»(* Ï7Î toj7,i»*t BenedtOfa Effatnpi czpeOnnda b MMa, 1087,ttofi Braediftfa epifrnralh ■*■*<« ferienda, BaaadUN· pa* coarndfaaefam $>$ 9J$ BaaaMfa qaam aorna Sarasdoe imp. Tnrfirrrilitarr * Bcnediftio baceidota Mca&ria fa root Bcaodtâio SacerdotM m aupfas, 94t, 9?*» ro4***^f* lio>, nip, 1189, **d) 4>/iq. 1*·* , 1*91 BraedKiiei.e fecrati ©lei no· careant mmicaie*, sztp Braadiftiooem fa Ertiifa fapm pfabem faadm aaa prefianani Presbyteri , 107* ,l»o>, i»,t Beaedfatioacm aoltae ardpiat ab besfafco, 9J t Beaedietioam fapet cap** rfaraa dare aoa paflfart Abbatiife *jt,7U Benedictus, Abba* Aaiaacafa, *»$. *7» Ban fiâin, Arciucpifeope*, /$$ BaaadUfan, Lavita, *«> lenediau* dc fea rrclimaricar fa perpttnma flcat, 79.’ Baaaida, >· Bra rd til condisuu, *44 Braadciidoatinfa: qui deftraâahabent. y7d,did,7*7 Bénéficié dominie* non bend cunftraOa, 7,1» 474» «J, 797, ’»:< Baptizaee neo porfamat Presbyter fine jufloae Epifcopi, Beneficiadeftraâa, > Bénéficié Ecdefiaram, pp, t» 14 Benefici* ecclefiaftica qui habent, nd Ecclefia* mftaarandai adjurant, * <04 4h Braafida ecdefiafaca nec tribuenda nee aafcrenda fast per s terni *, ro> Baptizare name prafiunat fa aliena parochia, 8;4 Bénéficia EpÜcopoimn, Abbatum* CMfaum. 4/( Baptfaere ~ . mare ubicunque licet in fa cafe necaCtatn neceCtatM, 171 B*n*fafaBpifcoporam,fcc.deftrib*fa»rfabteve, 7*9 Baptisme non licet eifi fa Pafcba** * PeotecoAe . 41I, Bénéficia laqaninrii * Bcdefiaram, 40) , y 18 »11· »11 “ 4SJ »40, 7*7,7$8 Baptizari fafid annum debeat bfiaate*. ijj Bénéficia de nbu* ecctâaftiôr, ff 1 Baptizandi [ aoo ] feat oeane* qd baptiaiti feat i Prasby· 477 tern non baptizato, il* , 8*7, ρ}(. Et qui dPtraby» Beneficia qui hnbem, ia hoftem reniant, teri* tndoCtn beptirâti feat, 9ΓJ. Vd À nobytma «Μ maâanti, uij.Stvd etiam dPttaafo, its» Baptfacatut de qfabasdabfam eft atram fart baptififa, 9'4* 197 , 8*0 ttto,ittj, 1*79» **87 Baptised* ana beet manducate cum Catucharaeafe, 9)7 Baptizare docat, Barbae nolratii taadcre non licet, 74 Barbosa naticae*, Baerfirinmperdere, j$» » «»·$. i»»o, i»jc Barbara aatioat* perfaaa, Barbara* homo qui Lege Salica vivi» » )®9 Beneficium dominicum qei babent, bend Ufaad immeifomre Audeant , jO7 Barchinona, 7 ?»1 Bcrbice* b quis tutarent, ‘ Baugulfes Abba» Ffadeofis , sot Bcrbice* condere, Berbicem gregem fi qui* io pignus tulerit, Bcboraaias faperponere , Berch moua&rram, Bcrcngariu* Coram , Behrim, 4$9,$7$ BelMcam expeditionem fiigiens quomodd puniendu*, 978 Berepol, Bcraardn*, Archiepifcopo* Vrnncufi», Beivacm, <4<>74$ CMMt, tO$o Oooo 1311 Index iJctnoieu», Archicp&opus Vtfontiaeralît, 44o > <7 J» 741 Bcteoiaus , Epifeopu», Berthaea Regina, Bcfiiis objicuntor fodiciMitaaâatm, 45° J77 1104 H7 BW>m, J54>7*5,«J4»7J Bibliothecam fuam Karolus M. vendi jeriit, 4«» Bidna Farftina, Biduanam omne» Cadant, » »9 fo /*f. « 44< , «9·, tetr Btugtmdtouem advenam C q«* Ripuarius interfecerit, . ^-*’7 Butta moaaftcriorum, Budcm la folva fi quii incenderit,· Betid, Bucicuie, fotdeaiarias; 5>o t. 340 jj i »4.1J« B«m«, 43 j}< fo Butyrum, ftf. 4044 44« » 743 >»♦ Ί· 7ΐ·» *«1» ibem, 479 »37 Canada Clarid, 1177 » 1*04. Cananicd vivant, 1 Sfv.Ueft,Acanddm Canones ,377, 703, »07. fenmibm fin*rapiam, 7if.Et abforo—t vin· 304 337. 4«î 1·· 374 !♦*>»· 1»4 Canoofcotuni cbuftra dtp, ?m, «t<4 CanonicMura * Canonicarum regula 7«7 ·<> 3*7 > 707, 7if Campio fi bterieâns feerir Compte fi vitofeerit. «M «01.7*0, S·* Caopieno hi, 117 Canÿfra monafttriom , 790 Cnnpo camprabeadn oftbm diverfitae, 4ot, 7to Campo vd cruce cauradrte, 397, 747,743, 797 Campobt, »73 Campam alienem fi quis araverit, »99 Camp»» famini rar, M campae Senioris, ttd Canava, 340 Cancdbcbe, 43^^7.395,40« CraceUarbe pod qraBe db debeat, Canwlhriespehâ, CancdhtMB Principis, 440 Cancdhtbs regius, 743 CanceHarii nonum ________ __fi quis , de altari traxerit ___ ,, ini Cancellario fi faifi conviâm rfuerit dexter ara Γ “ ’ ,........................... ■ ., .poller ·· fieratur , feratur, 44 Cancelli altaris, 153,1087,1! “ ............ ‘ 107,1*9« Canem doâmn habete debet pator porcorum ,» . 79 r . . » . Canem duâocem, qui hominem feqocntcm duck, fi quis ' |o fisravetit, Csuetu Lucem fi quis furaverit,. «37 Canem fcufium fi qria involaverit, Cana b dextro anno eonfi, ÎM.Xj Caras ad venandum, Cana Clerici an hobeaat, 1»OJ Cano * ava fequi ad venandum, Canavetabm, «3« C—libat srrrlt g* ■«—— r Çadn -"nn fi bocninon occiderit, ùdpendaur b limitare . domdedembl efipodum putrida cadat, 85 Canis cuftos damdt fivd curtis, 187 Canis pafteralis, qui lupum mordet, 138 Canon pocaritbm am paftotabm fi quis oeddetic, to nueiit, Canam cuppte, Cmom &Ιμ|Μ Kttcnter , Canona qui dieuntur Apoftolonun , Canonum jura, toi. Reverentia, Canoras Epifcopi bcsfc intelligant 4c adimpleant, Canaan ignorare non licm Epifcopo, Canona non inoraotut i Sacerdotibus ■ «>· Canona fiaam babeaot firmitatem , Canonica aufeorirm, Capelh debeat e&rmenhwr CapeUndoadnkar, CapdladPrabpcti, Capilli Sraftimoaialmm tadaa boom inciderint, CapiOraFrand fi que pri&rit, S<« 4i» «»4,«°49 Capiftrum fi quit ία exerdra bravent ' Capitanem ville, «n 334 ♦ί» Capitula n Canonicis bftiturianibas » »°* Capitula nia fpecialitcr fervanda, 73 f Capitula Legis ssundane, J‘7 Capitula regja, 741 t> fa. Diftinfta i Lego mntihns , 543. Semada, , *74 Capitate regalia faa firmari febftripttonibaFririium , »®34 377 »4p 417 Canones nulli epifcoporum 4 Sacerdotum beet ignorare, »3»,170,317, 7 it,*31, 839, «038,1047,i»t| Canones fcrvandi, ,1 , 143 . t» J , t»4 Canonibus Saccrdoca non obvient , Caoondan, »04 Cantato inter epdu, 1107 Canora MSn, 959 Cantica b bhljdiemhm alcetm fi quit CMnpofimrit, 174 » todp Canticatatpiaac hundofcvatio, t|4,977,94a, 1144, 1143 , i»94 Cantici Mriokr, md Canta magno b ptetb habitu obn apnd Monocboe , 4·* Cantes ubique Mater, 7*4. 99». Eâam i porte, »37 Curasdifcarar fccanddm moramRoeranam, »03, *39, 4*«,473. 717» 94j Cantus fciuur i Presbyteris, 4*7 Capericnfc monafleriom, 7>* Capelh, id eft, ecdefiafticam miniftiriwn , 4«» Capella Regis, *4«, 331 Capelh Cscn palari, »*3 »»3 «9» 79». Canoaica decreta non funt violanda, 4‘°, v·», >049, 1074 Canonica mftituta icqueada, 1} j. Raftanranda, |4p ♦7» > 743· Nota Mant omnibus, 743,744.9»·» 97» tpitufa addôa Legi Salicr, 37*, <49, ·19. «»f> kpttala que b Lrac uovitet ad&a fimt, 387 , 394 · 9 747 H7 5»< Oooo H rjij Index CafnMe, j}4 Capraw· * Urcorwa pallet « «ou, Ciprielum & quia acciderit, >4 Capricam fi «a fera rerit, >·? Capûe MÜqasaram, fuper quibus jurât» , <· Captivitati· Mctfitata fi qui duâi funt, ι·7 J Captivorum redemptio, «ly irftf.jxt, tape Captivorum redime ndaewn folammodù anceffitaM vafit Ecclafi» dari poffurn in pign·* , f « > *40,716 Capuletur liana delatori, > ιοί Capot accufiâri non libenter adarittendum eft, 979, 107j, Caput domini aceufare non poliunt Cervi, 1 103 Caput dimidium favi quaodd tnndcndui, 96J Caput gloriofiffimoram ChriftiMai:yrum , ί*»» Caput nolentis tondere non licet, 74 Caput tenere ad Regem , $ jo Caput vulneratum potius quim epiicopaliter laaAificatum, >080 Capiti cano affulgendum 9*9 Cartriri, }J7 Carbonaria, 314 Carcaflenfit Comitatus, 57ί CarcaSbna, pa Carcerandi diftrtôlo, »op Carcerem unufquifque Comet habeat jo» Careens «rumna, » »O Cardones, JJ7 Carentani, j 7t Caritas commendata, 11*4· Vera quenatn fit, si*· He­ roine* Deo proximos ferit, 1104. Conde eft exblbeads, io84. Plus agere debet erga corrigendos, quim poteft·*, ii») Caritatem omnes ad invicem habeam, 7?g Caritati* latitudo , J"9, t<>7J Caritatis (âtisfaâio , »07< Carinatu», id eft, (editio contra Ducem 10* Carnalia defideria notata in Presbyteris, 107 r Carnali* commixtio cum uxoribus gradi fieri debet prolis, Cafie Dei fi quismfi·» tradar· voterait, j·* Cafirpubticu, 1,7 Calani alienam fi qte* cratsfierii, goo Ca&aa bomiai* Pravi fi qateinfrerri· ί·» Ca£un mÜcef*. *44 Cafes· fi qui* ÎMndwit. »»Γ Cafeta. «*c Cafis» uimqwqa* linadecim dcaario· reddra ad Ecdcfium, 14P, ioo4 Cribri, 191,199 6 fil· 44) fi-/»». 4P» , 495,4»· , **1 7<7. »4», ldi, saat , isaj CiHanti* Vclcneafi* Epilcopw, taei Caftaldii, 44« , «*y Catis preteritora* no* cauto* faount in firturam, *4« Catalauni*, 440 Catalonis pagos, 4»o Cathecumeni, Cathecumeni abftioeam i commadonc per dic* pafchale*, no4, no» Cathecumeni oleo inunguenÆ, Caihecumesd fiChriftum sbjtirârint, vj* «J® CaihecumotM non licet manducare cum bqnfearis, »}7 ----,— . r ,j Cathecumeni* facramentum ne detur ]P« dira pafchaim, reis Catelli dominki, Catella*. Catena lervinitis, Cate·· Ecdefiarum. 961 Camatict, 481 CMhalon, 74) Came abitinendom in jejuniis, ayr Cathedra Epifcopalis, (tld Came * vino abftincat qui ad condifeum placitum no· Cathédrales Epifcopi, , , . nri, n«j veneri:, 747 Cathedra principalis nou negligenda, t* C arnem comedere non licet in Quadragefima, 1 f t, spy Cathedram principalem parochi· fisae Kpiicqpm Carnem ftrig· fi quis alicui comedendam dederit, *f* gfigat, 70» Carnes immolatiti·, 111 3 Catholica fidet papulo praedicetur, Carni* opera manitefta funt, 943 Catholic· legis privilégia fervanda, Carni* opera omittenda aliquot diebus ante communionem, Catholici tranatu* fisli legantot, 117,7'1 Cavare terram ubi theûuru* eft, 74» Camis refurreitio prcdkanda , 930 Cauculatores, *}f Camiurn ufus mterdifhis peusitentibo*, 114*. Ued non Cauculatose* no· fiaat, »lf.7ÎJ.Ï’·,999 Caudam vel aurem equi vel bovi* fi quis arapteaverit, tay cogendi. 1141 Cainotenu* pagus, Ix Canha fi faerint involato aut ocdfit, *4 t arnotenfis pagus, 37g Caunas monafterium , <91 Carpentarii, 337 Caufa ad liquidum eraminaxa t 99f ( arpentartum fi quisvendiderit, a90 Caufis capitalis fivè ftatd* oon eft agenda per procurato* Carpere lanam non licet in die dominico , 7t 4,99} rem, Slot , 1144 , is*t Carra , 419,109,4*1 Caufis ibi agatur ubi crimen adasiflôm eft, s 10» Carra hoftilia , *40,714 Caufis per eum eft agenda qui m baula capitali vel ftarft Carra hoftilia vel vidualia, 99 j interpellatus foerit, r tot Carra in hoftesn , , 540 Canià bene invettigara, apud Judicem fit judicata , 119 Carraria opera tria licet fieri indie dominico, ,4O 7if Caufa definita non debet rursum judicati, 11 * y Cariigare, ’ 3,4 Caufa inter prtrieate* judicata poft decmnfasm revolvi non Cano *ci carruca tranfire per meflem alienam, yg poteft , ro4t Carro fi quis ambulaverit die dominico, g^g Caufam judicatam fi quis repetere prrtusnpforit, 390, 780, Carrofinii monafterium , 8f» Cirruca, Cauia que purificata ruerit, *77 Carruca vel carro fi quis per meflem alienam ttanfierit, 3 8 Caufis que adhuc coram Comit· non foit, 789 Carrucam fi qui* rumpit aut involat, ’ j. Cauia regia * Ecdefiarum, Carrocare , 3 5 6 Caufa vetanda eft trade fcandalum folet nalci, soy Carrum, ,„9 Caufa nulla prid* in Synodo fuggeratur, qoim ea qun ad Carthagmienfe< Canores, h4i, , „ emendationem vit· pertinent/finiantur, rtij Cafa, id eft ,domas , ; f , 4i , 8; , ros t s, Caufir generales prids finiantur in Synodis , toS; , jily 304. }ti , } 14 , J10,460,49 s ,'ah Caufir majore* ad ledem apoftolicam referende, j8i, CaC* dominica . îîc 1080 , 1199 Cafe Dei. 719 Caufiv mlicitr prohibeantur, J*· •C ιμ7 Tond primi. tofi, Iof8 Cauût q— iwi—r* η— fin*, fa provinciis Ai* jodi—, TO44 C—ftqns q—tidte a—oaflaat, 481,794 Caufir vel c—siione* quoesodd fadkanfa, >pf Caufi— alteri— fi quia tnlait fa fa— fao , ^oi Caufam fafa dteet— * ar—ri—11, » fa Cant—* fa Synod· pro bocfafto dab—t, 983 Caufam fi qifa bab-rit adverada Epifcopum, tiw Caufam fi qai· habuerit, d.ftie Eptfcopn judicetur, 1174 ♦ flCaafam fine acquirere, 7«4 » 983 CaJfaa vitieram fifaievare Beat appellationi* remedio , 1077,»047, Caofaadi faftfaa, 748 C—At—1 fa fa— agenda—m Ecaotian habete, rn 1 , «»«8 CmfiramkiMmn Mtml—*, 497,7«» Caufas audne * jairaia ft telle ait Ludovic— Pin , i»i8 Cerarii, Cerebrum animalium, Cerimfoc—dere. Certam— movet· advcnfa Da—1. C—fa* nolle· aadira prrii—at pr*w Judicem â Dace coaftirutum, 41 Caufa* —litatefaoe diipoaete, 11*4 Cauftticn* non faba repellere teftan veritati», 134 C—fatore abfcnta, —a licet accufatori fali tefaa efigere, 7f 4 , 794,9*9 Cautatocm, μο CanftW, *>f .4V.4W.7ff C—fidid qui judicium Scabiulorum acquicfccre nec hlafphamart vol—*, 873.9*8 Casetta, 814 Camel* canonic* , I47, *9t, 1049 Celate fatere non licet, fo Celia Fraxilii monafierium, jp* Celiam conftroere Monacho non Sect fine permiÆone Epifcopi vel Abbati* fai, n$ Celiiraij moaafatil, *4> Ceilarari— fa fin mmifterio a— removeatur, 5 36 Ceflaria, 79 .333 ipt, 841, i**b if> 34· 108* Covell· fi —pareat — vulnere , 73,tov, ttt Cervicalia fab capite umvetfia «tati*. i>4» Cerrifia, n<*»>* !♦· Cervam domitam fi qui* fisaverit. 1·>1«1 Cervam qui prugic fi qui* foraverit aut arrident , . ·♦ — Cervo» qm tremu* a— habet, AM. Ceflic, •Ο Chalcedoocrri» Coadltam, Cbariberd regnum, Chanoeaa, Canftsctdefiattcat trsfcire uou faba principali» poteftas. i if a Canfa* Indian aullu* p—fiuot donfaico db, 777, ifclf 1318 Cea—tariocma piacfca, 47J. 447,4rd,789,788,tlf Centenarii rnaaopia no· cn—nt â farvo JUgw, 307 CinlnuiM fi lore—* cahwarfat, «>7.7·· Ceafaaariaaa* cnpidha* notata, «7« Ccmc—rimn C—nitte Advocatam nalhu Epifeop— M Abbe* babea, <1? , itt C—fafimar, »if Cemariauri figfih— am mandatum fi ori* neglexent, 84 CeaadEÿiâphm addenda » J7> 848 dnae,»f Charta fiqwc altario pofita Charta tradutanh, Chartam falfam facere .deped—Mfare, JPf.740 abeat, <7 Boo 399,403,761 7) Charteihrii, Chanala deactafia, Cbotah c—fcriptio, Chanahr obbgatioma fa fiberi* homhdbu*, tt, Chartularii, 198,39« . f 43,90 Chartulario* fi aut andOa aaaaftrir i«y Chcftanaor, ,48 Childabera L conftmid· fa abolendi* nOquih Ifalolattfar, 5 ChÜdtbcrti H. facrttum, 17 Chidebctti pax cum G—wuaao, 11 Chilpericu» Rex, 14 Chktg—ve pagu*, 441 CMofafainda foror CUUebetri Regi*. 13 CMotarii L coaftfariio geaexali* , 7 Cellarii, 339 Chfotarii IL coefiitutio , >>,it Chlorildk filia Gaattamai Regi» , 13 Cellarii monafterio—m , * 66 943· CcUarinfia, 14 Cbot—iftopi, 8f 7. Ddncep* — fiant, 3*7 Modum proprium recognofcint, 706, >044, 1*93. Cellazote* Abba* ne habeat, 434, 79; Nihil facnrt abfipe Kceatia proprii Epifcopi, »t7 Ceiûtam fi fit* clamaverit, 30I Cborepifcoporam fopetftkio cafiâta, 380 fc /fa, to«o , 1110,111*, iii8,i*8t. Eorumtemeritufamaatu, Cenomani—* pagat , > 37» Ccnfa fa viUt*, 890 fa fif, 988. 333 · 3°· C—fa dominica naâaada , 336 Chori pfttl— tium, 10I7 Ccnfalem terta fiqui»habuerit , 611,764 Chanae, *83 Ccafam Asm aemo marrire aufiu fit 36f Chranohari, 138 Ccafie ad fifiwa pertine—, »j3 Chrenecruda, *0,3*0 Cenfirsdepotttib—, 4** Chrifm* ceriefte percidendum efi poft baytifinam, 1083, 1113. Nam cbrifi—Ho otaftrii eft Chrifti—i», 111» Cenfi» Erdefiarum, ioog, 1034,1**1 Ceafa* dande* ex beneficii* k teba*Ecdcfianmt, 167 Chrifma Prubyteri fingulb aanb tfripfant ab Epifcnpo Cenfin ad Ecdefiam perfolvendu», >77,33· fao ia cena Domini, 147, tf8,19», 3*9,387,7*'« 73i,8*4,84f, 864,9f3,1·!·» 1110,1138, t»87.E: Cenfa* fa tetra ad Ecdefiam pertinente, ti 1 Ccnfa* regali* isqtrirend—, 49»,7f7,770. Unde fefaenfub figflfo —flafiner, <04, 833,1 >7f , 1*7.’, >*«7 d—, 4*8 » 414. 43*· Und» e»# n— pofiit, 786. Cbrfou fctnper fecum dafatiM P—byterl, 9J3. '*’» Neque illud eaiq—m dent pro aliqua aecetitate ,418. Inde folvatur unde ofaa légitimé «rigebatur, ,71. Ubi fol rendu*, ioj Neque ad jodidam fabiatt—dum, 4«< . 471, 764 , Ceafi» non exigat» ubi aq— tradenda noueft, 3 or •4», t*77, 1*87 Chrifma fi qui* ad nimietatem dederit 39» Cenfaa nov—nnpié additu* , Chrifmati* confteratio ad foloa Epifcopo· peitiaet, 3*9 Centena, 19,4?» Ceae— vicia* adjacenti* eaautaifa , 780, 884 Chrifinaris in&fio, 931,’*7«. 1*89 Centenarii Co—itum, 19, 3>>, 3 13, 311,3f4.4lf.fi3, Cbriftw mediator Dei k homrnum, 843. Capur Ecclefi», 79«. Quale» eligendi, 465, 47», 874.Q—fa* e&de­ 890, toot. Sponfix Ecdefie, 1*90. Unam perfixum* beant, J 44. Conftimaatw quale* meliore* inveniri poffadt cum Ecclefia, f**, 1001 fa/p. 1*69 fa/*p. Reu fiint, 7«f. De couftitntioae legi* admoncea—r, «17 , Regum 8t DominmDominaarium, f **, 1001, > »70. 788. Juftitiam fad—t, 370. Legem faam pieniter difFundaineatam torius bodtari», 11*4. Venit anim·* homi­ eant, 874,471. Mali «hietamur, 4*4, 437 , 689, num falvare, 979. Non pncficavit ante annum tricefi7f4, po. Malevoli non habeadi, *30. Qua* contro­ mum, *30, 710. Difcipalu fifa derfit poteftatem ligandi atque folvendi, I44, · »*»· Εί“ «*!“· vert»— definire non poCnt. , 781.774, t}t Index legarione in Eadefia Stagnant Sacerdote», <49 > ·>>. 919. Vendente» * emente* ejedc da atnpbo, » 1» j. Ei okcnraturque Ecctefin offeruntur, 1*69 t fif ab Ecclefia auderuutur, Cfirifte toihuxiu, 100a Chrifti incarnatio peatdicaada. »4° > 7o8 Chtiftt pafio, gun eft glorificatio, 1 *4 Chrùli corput accipcre ( 11 °4 Chrifti Regb dementia, *09 Chrifti regni participe» fieri. 111} Chriftianorum fide*, 71 i. Prmficaad*. **5,133 Chnftiana obier-ado, 173, 1086 Chriftianat religioni* dignité» * nomen, 1065 Chriftianat rebgiomi primum fundamentum eft fide* ca­ tholica, /70 Chriftiaaita» fmvaada , 859» »«<» Chnftiauitari» defpeôu» , *11 Chtiftiaai qui heri eipcntnt, ad baptifinum accedant , 11 jb Siad baprifmo «nun aec dici nec eflc polTuruu» Chriftiaoi, >11* Chtiftiaai auemadd *ead efle poffimn*, 478 Chtiftiaai debent habete timorem Dei, k honorent Ecdefii* impendere, 51. Devitare qun debeant, 507· Non debent accedere abi blafrhem'ur turn ,117. Concorditer vivere debent, 816,817 Chriftianorum loqnela quali* efle debeat, j 5 4- Ab otiolb fermooe k juramenti» cavete decent, tiff ChriftiaoorumnuUutfind culpa quotidfeexiftit, 1*13,1*14 Chtiftiaai vitata ia mali* finiente» g> wid* punientur qudm Uli qui find fide mortui fiuu, I1 oft Chtiftiaai e* propinquitate Cui dngmnia caomtbia aoa du­ cant, 97* , too) Chriftianorum privatorum caufe ad Ecclefiam defereod«, toi6 , to,ft Chtiftmno licet re* Cta* dare ad Ecclefiam , 77 Chriftbaot non oportet judaizare, * t ». Neque re* Judeocum aut Paganorum habete titulo emphyteoüo*, Chrifttanoram faagainb nonfit temenna efiufio, >»7. Nec fundatur à Sacetdaàbut, 191 CbrodobctM*, >4* Cibi adaûitio, 1*13,1*14 Cibonun abitineeûa ia providentia Sacerdoti* exit, ι ιο6 , 1174. »»5* Cibum cum beaediâioM k laude Dei fumant Epifcopi k Abbate», 1143 Ciconia fi fuerit involata am ocriû, (4 Genum fi qui» foraverit, »88 Cincium i Sacetiotf confequantur patutenre*, <46, >50 Cilicium , veftit pcenitearium, «068, 1093 , 114* , 114» Grimera monafterium . 5»* Cioevretdtmia, 37.49 Cingulum, ideft,honormilitur,»06, f}4,1171,117* Gogulum amittere, 670 Cingulum amittat Come» qui raptui Saaâimoniali» confenierir, »40 Cingulo fpolienn Laicn* Mooachu» fââiu, 905,116» Cinilio* mon», 441 CuKMuauuicu* pago* , 886 , itr Cippatid de vinei», 333 Cippu» in quem maiefador mittendo* eft, 343 Circuitore», id eft , Choreptfropi, nihil agant find confcienua Epifcopi civitati* , Ί10 Gfpttaoc* exigantur ubi exigi contbev erunt, 454 Ciftetnam fi qui* apperuerit k foderit, 917 Civitas modica fi Epifcopum fibi voluerit ordinati, **o Cladei li evenerit, 717,967 Clamare ad palruum , 757 Camara regalem diguiatem , 70«, ft 37 Clamatote· vel caufidici, 777 . 4*7 * 4V > «3Î.739.755 Clamatore* qui judicium Scabiniorum acquiefcere nec blalpbemare votum . *73 , »48 Clamatote* qui magKum impedimentum facient ia palati·, 767 \ Clamatore» quomodo caftigandi, Claudi unde Iblent piocteau , *081,1163 Claudum fi qui* aliquem effecerit, ( Ie & fa. Clave» Ecclefia , 1 ;0« Clave* regni coelorum , |g» Claudia Canonicorum, 586, 615, 711 , 784, 8(4 , • *1 , 877 Clauftra monafterü, 88x 1320 *43 , 377,7 ip 3· Ctaufuxam «ifenam fi qui» ruperit, 304 Gaofiinm fi qub in aqua facete voluerit, 80 Clauftra SaaâtmdaBum, Chaditra aliena, CtehenvtMc monaftaritun, Clemcnrii Romani eptftola, Clencanu, ideft, canonica rita, Ctericatd» honor, 79* II»? 7>7 11·) Clericatu*, melior gradi· coaqraxadoM vfat moaaftic*, »»3 Gericatd* honorem fi qui» contemplait, 944 Clericatum mow accipiat poft alicuju* crimini» poeniten­ tiam, 1191 Clerici tonfi, 4*f Clarica* unlli»» invita* fieri debet, 4*1,1179 Clcricutnemo fiat nifi bonum teftimomMB habeat k litte­ rati** fit, 944,tt Getico» cooftcrandM fi Laid obtatedm Epifcopi», 7»« Clerici vivant fkuaddm CanoM», 717, 1177,1*04·®» fccimddm normam priorum petram, dip- Cannam· coocemptore* honoreptrvearnr, I1»8, no4 Cloricoram tranfgrcfiooe* refecanda, ia Clericorum via k cooverfatio quafi* efi» debeat, 370. 411. Bonum exemplum pmbaatpopnB*, 1107. Quod enim io Laid* repeebenduur, multàumgb debet in Cloricbpcndammri, 1034, tlo» Clcrid debent efte d vulgari via lecfafi, r 1*7. Ab uotfbm abftiuete debent, »*3. Convivia aoa imam aatd horam diei tertiam, 1*07 Clerici 07) Clerici pniêvcremin locb ia quibe» or^nari fiant, »30, 1034, mo, 1*77, t»97> I· fa pwfo&o peramacant, *13, »<7.7>7 > 7oft. Ab Eccfom» fim adaffaa non migrant fine juCone fiii Epifcopi, (7) , <9> > »»b »67,47<, 708, 7*«, 877. E» i fecerint, nihil ei* pack tetur, 944,11*4 Clerici de loco ^nobili ad nobilem non nanfeant jtt am­ bitionem. >>*P Clericu» unu» bob tiimiftin m duobw dvltaribm, 47ft, Cfetiraram numéro» midrretur feomddm meriom vel reditum Ecclefiarum, 944- Eb ftiprndh diftribuantm juxtd meritum , >093 Clerici eledi minrfterio caHK» Pootificalb obfcqsantar , 893 Clerici conveniant ad Synodum Epifcopi, 177 · l*4, *>* Clerici non communicent in alieaa pine find fitteria Eptficopi (ui, mi, 1101. Comenti amem fint bofpitalitati» munere oblato, 793,934,97* Clericorum nullu» ad Epifcopo (ào recedere pnrfcouu, 977 . 1070. Et fi receflênnt, à nullo recipiantur nec ordinentur fine permiftioM EpÜcoporum fiiorum , *7) · i»6, 108,114, 131,377,403.448,717,705,711· 858 ,1117. Getici fugitivi, 416 , 43* ,7*5,949. Ab loca fca re· dire compellantur, 704,617,788,1(7· Geticum abjedum aliena Ecclefia non admittat, 11 > f i3« Chriam it cuftedh alapfcs, Epifcopo fi» toddendu» eft, 4*4, *3) Ckrieoe aiiotum ufinpare — licet, 330 Clerid» fiw ifffaihih epiftolh Epifcopi fid ficeoria •oapatMt eriMwdi, 43< , 791,991 , >041,106», io*4, »»M */·♦· Omci legaleas fignitsiras clamare neo indeset fiac lirtetm Eaifcuperam fimram, 704,1)7,1(41 Omd arma non portent, t«4. ft*. Pomprn ant Csgit non umamr, nt». Er fi prefiuupferior, in monafteno «otaàw, 777. S psedisrapferiM mfcdmoue, 107 <, trio, i»74 Cktid non cogamnr b pobüouu Acere tcftfaaoaiara , 104· Claud nd vidoa· vei virgmes non accédant nifi es juflu Epifcepomma ant Ptetbyeetoram, >033 Clerid fcmbm non babeanc b domibw fitit, 1 ft, »13, fif, >17·, tetr. Nec irarodiannn m mooafteria podbram, 417. Nifi ad Mifiat fedcnda,, 10*3 Cktid phyb&erie ana ftdear, 734. Ufiaris mm incita»* brat, *»3 > 91* » t r»f. Tarpta hen ara fcâentar, a 1 f.CaadaOMaanan fiat, 17». Nec baberat artfonet Îacâbrea, 744, 1U4. Tabaram aoa iugrodiamw, si7,»66, f if, 704. Ebcfetasem vitant, 10*4· Noa cantem beat epebt, 1*07. Ad tabula· aoa ludant, 1164. S permenbebt b alea, rnmmaniiar pdvemnr, 73*. Venmoem non fint, 367 , iff. Neaae ibraicatora»aatadalMri,*i4f , 147, tj(.Neqrafelferii, 74}· Noa jurant par crearent, 1*07. Noa fiat bardlet * vatbk taraiba» joculare», 1107. Joca turps· ante fit fieri aoa pirmmaat, 1,73 Oarid oraligemes ad often Arina deporanrar, 1073. Tardl nd eftcbm fiagelhanr act eerammunicramr , »»7f Clenraram privilegia maneant incompta, pi, 740, 99» Ccncoa m aagatftt occupare non licet, rijo. Nelli fiA cali out pubUeo fiibdaotu oftdo, 1063 Clericos fi oui» injuriare prefumpfimt, 61, 11*3 , 1x76 Oericoram snjurinb Ecclefia fed·, 777 Cleric· compo—rat ficut parentet catam, 7* Chricnrnm mbnram faquria qnomodd componenda , *77 deficit fit focalia· renitendi fi fit viderint prepared, 1044 _ Clerico» Cbdcam accafca· b curiam aaa bttoeac, «eo Ckrici bvicem attenant·»—enodb jedfcandi, »61 Cbtbaram caafit apudEdfcopumiaiaatat, »»«3 Oericoram cabe jadkanda b Syaadt pravbdaft, 1047· Nioroa eataa decreta en fin Metropolitani» apertiÆmé rammifcrnnt, 1047 Cktid i mmmenio m fitmatod, ab alia Epifcopis reci­ piendi acebor, „04. AbEpifcopo fi» damnari, d nemine defendendi, 1147 Ctericu» fi b criminali «d b leviori caufe culpatur, m», ispy Clericorum accufctore» oon farik redpiendi, 1041 Ckrid qoomodôaccufendi, iipt.AmidEpifcopo·, 1010» ' iis». Neque cuira accafiui ooflant ad civile judi­ cium , 704,707. Nec lbqadm in faro fuo, 1077, id eft, in eatfcooali aadhmm, cui refervaadi fimt, 74» , 77*. AccuUri autem non poflant i Laid», 470, 70*, 1070. Er fi qun fecalarinm aoa pet calumabm fatigare pntfnmpfenr, excommunicetur , 747, 1070, 1 of. Clericorum accaûdo btd prariachm fiat, 1176 Clerid judicari noo peftiot anmquam accufiuotat babeant ptefcmea, 774 Clerici judicandi (aati Judidbaeecckfiafticb, 117, 5 if, 707 Cktid non dtftringantur nifi 1 propriis Epifcopi», 111 f. Er fi coram diâriâionem advctsdm fc auAcriorcm judi­ caverint, recurrant ad Svnodum, io*f Clerici d fak Epifcopb dijudicentur, 100, »»4, fit, - 70·, >37 A/iy. Clcrki jamcari non pofliint 1 Judicibus feculanbui, 174, 3f f, 10*7. Nifi in crirninalibas negodis, as. Et tamen non find Ucesuia proprii Epifcopi, 74*,71’, «oj» , 1056, 11I0 Cltticum non coafiringat fcmenria i non ho Judice diûa, 1100 13x2 Tomi prmu. Clerici ad fccalaria negotia fivd jadkh non traufcaat. I74,»»s,4»7,747, 747, 103», 1047, 1074* 11)0» ISOf , 1107, l»sf, istf COMMVNI DK €L£KIC1S. Clericoram peadenda aoccfiaria eft at ferath ab Epifcopo lata valeat, ι·7< Clericus fi cmdam habuerit advctmh Epifcopum proptbm, 107J. Si caleas ni ster Epifcopo fco betit, 106· Ckrld codpitadoaem centrd Paftorem bra non faciant, »14, 70I, >31, 1O<7, to*f Clericus pocrochhm Priadpi» expetens ergi Epifcopam , Clericu» fi cfirifina ad nimiamsa dederit, J77 Ckrid ad fecnlarem babiram non tranham, f 44 Clerid moaafticam vitam fefcipimue», 4fi. Qnomodb recipiendi b mcoafterife, fIf Cimici gei Menacboram nomen non plani confetvaat, f4O Clerici φη fc fingunt cEa Mcaaeboe, »37,713 Clerici om pntficfanmt ptodrik vd monafttrii», 1031 Clerici « monafletib raelbtnm, 430 Clerid mooafteria paellatam poftdcat, ffp Clerid * Monacb concord·· fiat , (174 Qerid Lakoram, amidibbtvm if) Cktid caoeibt Ragi·, »41,333 Chricee fi gub Judice» degerit, «o4 Chdca» fi pet lacs—nuiratirnrm abfthet, 1071 Ckricat fi ftpdcba violaverit, i»(i Cimices fi fimam Ecdefie fecerit, 1073 Clericum fi ani» ia acedmbM fetnicatbab imperierit, 707. Et fi fepfim betit, »4* , ' »»» Chrica» inceftum fi rommifrric, 17» Ckricnspromb hooon privetur fi cam finaina Deo Gcrata fcmifcnent, 1004,1x33 Clericum fi qui» interfecerit, O,737k>M* Clida, fo,*T CUagamonaftedeni, f7O Coeas nemo bopdaet, »4* Club, 44· Clypefe quadraginta daobu fi qni» Obeium doteris, >07 Codoaet MO faamr vagari, nl,7>4,7··) Cuci··, if> Cockarii,malefici, Ac.fieri aoofiaantat, ·»·, *37 Cudices requirendi, »43 Card unde folent praemori, ι·4» Coemptionem famam nemo fibi pnrpatet, 4**, 47» Corna Domini, 147,13·, 17» ,731 , l»4 >*<%«·, 1110,1167, 1146,1x37,1x84 Canacula fccularia, »»4 Cmnobia qwxnodd ordinanda, 14· Cofini, id eft, fcrbia, 34· Cognati font qui per femineum fexum defceadunt ,134, 1077 Cognitionem fibi non vbAcm um» Ejxfcopu», 7I4,104· Cogribram judkb fi«M eifeafus fuerit, 773,1043 Cobottatb pia» agere ieber mgd corrigendo· qubn com­ mori·, 1173 Coierit fi qah cam bmeato, 7*7 Coinqubauoni» firfpsdo, eoo Colkân, id eft, turba armaturam, 17·, 107, (6i,i»»t Colkâafcanm, 7<» ColkA* ad makftriradum probibeanrut, 46* , 1 » ly Coikâam bombum bfrâ patriam nemo facere prafumat , 44^ * CoUeAa Ecclefi* enomodb dividenda, <6 < ColieA* manu refiftexe Comiti, 737, *?( ColieAaram regula, t f3 CoUeOione·, 33< Collegam faun nemo fcpergredutur b dimcefi , 776 Colias fi cui tranfiranfiiM feerit, 74 Collum fi qtn»hbs ligaverit ut mdrererat, trxj Coflo fiiper ponar· malum faâorcm, 343 Collocare fidem, )·* S’ fit· 3 ’* Colloqub mala corrumpunt boam osore,, 1063 Colona fi vigmri ami» b elicno domino permaafcrit » ^74 mt * c Index Colonam letvus cujuCibet fi uxorem acceperit, 401 Coloni, 400,-541 Colour, id eft, liberi ecdefiaftici, <3 Coloni vel Îen i Ecckfi», qualiter ferviant, 100 Colonum ^lienum ii quis per triginta annos Labuerit , Comites qui beneficia regalia habent, Colonos Retis ux Ecclefur, 71 Colonum Ecclefix fi quis occiderit, 60 Colonus traditiones facere non poteft , )9) , 761 , 859, 881 , 96a Colonia civitas , 19 , tll, <40,743 Coipus, yx , 50,83 , X94 6f J<1· Columba fi fuerit involata aut occifa , <4 Columbas habeat unufquifque Judei , JJ7 Columna i qua culmen domds fuftencatur , 111 Colurnus jacentes, 1x4 Comam Clerici ne nutriant, r$). Ft fi fecerint, ab Arcbidiacooo tondeaurur , 1c-< Comam fi libet homo depofuetit in monafterio regulari, t°t,9«> Comas deponant qui poenitentiam publicam fiifcipiunt , »41 . roe3, rs0 Comes, id aft, Judex filialis. 39. Unufquifque fuum No­ tarium habeat, 4'-1 Comites debent fcire legem , & fecundùm eam judicare, 396 , 400, 518,876 , 91 i Comites de conftituuooc legis admoneantur, 788 Comites poteftatcm habeant in placitis luis, 60$. Ibiqu Judices fixum habeant, roj. Jejuni fint cùm placita ha­ bent, )«) , 761 , 841 , 9«;. IHa non dimittant propter ioca . 459. Placita fua fingulis mentibus teneant, 498 Cornues magnum ftudtum habeant dc fuo mmifterio ,658. Juftitiam diligant & faciant, 1 f 6 , tit, 370,544, i ; r, 719. Juftitias dilatare non prxfumant, 764,88). Si jultmas non fecerint, quomodo 1 alligandi , 198 , •6s , lux Comites munera fupet innocentem non accipiant, 1 55 Comitisuegbgcnua ad Principem deteritur , -56 Comet pravus fi inventos fuerit, Regi nuntietur , 416 . 458 , 75É Comes tcftimonia fua nulli abftrahat , 517 Comitis placitum , I60. Placita minora habeat ubi volu.n. ■ 78s. Maximam curam habeat pauperum, 1 a >8. Non opprimat pauperes ad placita , 551. Neque eorum res tollat , »04. Prohibeat deprrdationes in fuo comitatu , io). Viduarum, orphanorum, & pupulorum caufas ptimdm audiat , >75 , x4> Comes latronem in forbannum mitteux, 764 , 974 Comes non poteft ci vitam concedere qui i Scabiri' dam­ natus eft ad mortem , / $09 Comesdc beneficio fuo familiam fixam nutricare faciat ,7X7 Comites nou exigant operas à liberis hominibus , 400 Comiti fuo nullus fit inobediens , 60) , 78s Comitis figillum vel mandatum fi quis neglexerit , 64 Comitum judicia fi quis eflugerit , 35x Comes honore catcat fi raptorem Saottimooialis non caihgaverit, 850, 906 Comes v adios non accipiat ab inceftuofis , 879 Comes fi malefaftorera abfeonderit , x54 Comes malefaûoreœ qexiete poteft irfrâ immunitatem , 0·, 71» , 97* Comes debet habere tertiam partem compofidonum que ad palatium pertinent, x 19, 5 ) 8. Et foliduin unum de notitia, 401 Comes unufquifque veniat ad placitum Imperatoris. *05, Vicarios 8c Centenarios fuos adducat ad placita Mifforumdominicorum , 64) Comes fi in aliquod miflâticum direflus fuerit, 789 Comes fi cauiam commoverit, $ ;8. Si per intidiam ho­ minem disfteetit, aut res ad rcmpublicaiu pertinentes cutcunque conceflerit, ;50 Comites reverentiam exhibeant Ecclefia , 654.7)7 ,8’8, Miniftris Ecclefia adjuteres lint , 640 , 8) ; , 870. Vc. niant ad judicium Epifcopi rum, 164. Cttm Epifcopis ftent, 87 t. Epifcopis fuis conlêntiant , 160,«65 , 117s. Et cum eis concordiam habeant, )54,378,45’ , 50;, 6)4,758 ,878,1174 , fixi. Eifque obedientei tint id juftitias faciendas, 11 so , 117$, 1x60 Comites & Fpiicopi fi caufam inter fe habuerint, 768 Comite' pacem & concordiam ad invicem habeant, s s 5 Comes li occifus fuerit in fiio Comitatu, x55 ; j1 s 1324 Comes , dudlor erercrtds, f 4 9. Quot homines ad tua m nifteria cuftodienda domi retinere debeat ,49·. Habere debet tciriam partem heribanw , 49). Nou tamen dc liberis hominibus , t;x Comites ad cuftodiam maritimamdeputati, " 7’j 75g Comes palaiii.ejus jutildiAio, 497,605 , 619,748 Comes privatarum , «17s Comites provinciales, )6j. Comites fortiores , mediocres, minores, too , 8m , 86) , isi ; Comitatus, 5 i 4 , y7» 6· Comefiationes prohibitae Presbyteris , 5 ; 1 , 89 ;, 107 t Comiatus , 5)6,6<9,8|»,8s9 , ssv{ Comicha, 533 Commaeulare liiramrata Ecclefix . 1041 Commanere, 31 ο , ) 3 x , 118 Commarchanus, 114,1)5,140 Commatrem Ipiritaiem nesno ducat uxorem , 8 $ f , 1 06 ) , 1178. Maximum enim peccatum eft, too 5 , 1x90 Commeatus, ·7 i , 17) , 1 8 1 , 185 6-/313,354,514,537,755 Commendare fe alicui , 5 1 Commendatum fi cui aurum vel argentum fuerit, 900 Commendata animali a fi quis fufeepent, 1xI Commendata fibi fi alimus celarent, 919. Si furto pro­ bantur ablata , 1x9. & aliqua incendio perierint , txg , Commendat» menfiuc modiorum 8c (extariorum , 79Î Commendatio Ecclefix , 85 3 Commendaticie litterae, 114,147, 355 , f 1 ) , 945,948, IO84, I I7B , tss) 4·/<5. Commercium maritale , 184 Commercium ratd repentur abfque peccato , 1040 Commiflixm quinque librarum auri, 998 Commixtio carnalis cum uxoribus gtatM fieri debet prolis, 96s ,1145 Commodr’a pecunia , 1006 C ommodaverit fi quis pecuniam , tx7 , 5 ’6 Commodum privatum, 1073 Commet fui gruarius xftimarar fex folidis, )7 Commotiones incongru*, $o4 Communicandi locas pro Laic» & feminis, >087 Communicandum eft pccnitcatibas qui recedunt de corpore. 1051 Communicandum eft faad Eachariftil omnibus diebus do minicis vel tcftivitatibus, 896.951 Communicandum next eft his qai devitant orationes Ecclcfi*, IO)t Communicandum non eft in alteaa plebe fine litteris Epif­ copi fui , t tx6 Communicandum ter faltèm in anno , 75: Communicantes abftincre debent i propnis uxor ibo* , 1x89 Communicantes doceantur duabus vel tribus fufpendctv horis, lit) , rasa Communicantes Epifcopo vel Presbytero damnaro & con­ tumaci excommunicentur , 103 ) Communicare debeat omnes fideles, 840 Communicare debeat omnes qui in Ecclefiam intrant, 1 »)O Communicare debet' Presbyter toties quoties Miflam ce­ lebrat , I 115 Communicare non licet cum excommunicatis , 830 Communicare nullus audeat damnaris d Synodo vel ab Epifcopo, aid Communicare oportet bis qui, accepti porniientid , ante reconciliationem moriuntur, 846 Communicate fi qui* tempore excommunicationis pnrfumpferit ante audientiam , 1035 Communicatori* littera. , i aot Communio catholica, Communio corporis 8r fanguinis Domini non dîÆeteuda, Communio danda infirrnu ,7)1, 1x89. Et monentibus , Ss67 Communio quomodo neganda ei cui crimen intenditur, Communio ecclcfiaftica , » '95 Commun··) laica , Communio legitima . 9)1,1x78,1x89 g44 , 1051,1x4· Commuxuo Tomi primi. Communio orationum * oblationum , t ( o6 Communio peregrini 1075 , 1094 , tx»4 Communio per palcbales Jies danda non eft catbccume nil, eicomtnunicatii it peeaitcnubus, 1083 Communio {aeramentorum, >45,846 Communione canonici privati, 95$ Communione Ecdefiarum contenti fint quotum cauû ad­ huc terminanda eft , ç8o Communione privandi Clericj k Monachi qni rebelle» Epifcopis fuu fuerint , 450 Communionem cocfequi , '147 Communionem Epifcopi fiii fi quis contempler it, 1075 Communionem trnJlm impendat Presbytero aur Diacono fine Antiftitis Cui epiftolis ambulanti, 948 Communioneai fi (Jerid contumaces conrempfcrint , 1094 Communionem fi qui Clerici prioris gradds cootempferint, 11 s y Communionis (and* gratia, to?6 , ι»$< CommunionM Ecdctiaftic* coofors non fit qui (ocius efle noluerit dUcipiinc , s33 Communionis jafturain incurrat qui in fua provincia non communicat, 1116 Conosunioab vinculum , tt*x Commutatio talem qualem emptio habeat firmitatem , «)« » >$4, »4« , «005 Commotadone nulli rancetur que ad perpetuam uuUtatem fimt inftituta, 978 Commucarrooem facere »00 licet cum ferro alieno , 5 o Commutationes rerum ecdefiafticarum , 519 , 747,>41 , Concipulare , »·· Concelare (ervum fupeem netno andeat, 54;. Neque homicidas, fures, inceftuofos , s 44 Concidat· alteri*» fi quis capularent, '-94 Concides ftirpate , 9°1 Concilia celebrari non debeat abfque (ententi* Romani Pontificis, 994. Eorum congregandoium poteftas ad illum pertinet, —' 1 197 Concilium umverfele, »69,996 . 1045. Non nifi necrfl·ra.-e faciendum , t°4l Conciliorum univerfcliurn reverentia , 109 , 13 j. Eoruiu ti aditiones excedete non licet, 703 Concilium commune Epifcoporum, 706, 857 Concilium ptovindale Epifcoporum, 1137. Synodale, 14. 195 , »69, Per annos fingulos congregandum, 145 , 1 j7. Bis manno, 169, s 1; , »19, 706 . '»»»· Quo­ ties congregandum eft , omnes competenter occurrant, 1036, m;. Celebrandum in Sede metropolitan* , 1071. Judicat caufis Epicoporum k Clericorum , 1095. Ejus indicia retraihn pofftiut per Vicaiijs Ro­ mani Pontificis, 11 ?o, 1193 Concilia celebrari non debent in Gallia abfque pcrmiiiu Regis, 14) Concilium Epifcopi, 171,810 Concilium publicum , id rd, placitum genti.de , 6» Concitatores populi quomodo puniendi, >< 4 Concierici , 1035 Conclufiones «dificiorum , 114 Concordia inter Sacerdotes cuftodienda , »14,1:00 Concordia praedicetur, 1194 Concordi* iit cum omni populo Cluiftiano , »13,711 , 8>* , e»7 , 990 , 11*1 Comparare, id eft,acquirere, emete, #x , 80,305,3 3 3, Concordia fit inter Epifcopos k Comites , 1174,1:0» 4to.fO4.7f9 ti>, 794 Comparare caballum , boree , jumentum , 543 , >81 Concordia fit inter fideles Regis , Concubina aliud eft qndm user, 19391-4·· Comparare furtivam rem nullus ptrfumat, 119 Concubinam bibere non debent conjugati , 540 , 961 , Comparare noti licet animalia de ignoto homine , 973 13 10, 1098, 1t 45 , 1180 Comparare proprietates de beneficio regali , 413 163 Comparare quippiam uou licet a fervo, reluente domino Concubinam Ii fervus ancillam tuaiu habuerit, Concubinarum regiarum liberi , f 78 fix> > *3> 1191 Comparare uni veriam rrru de ignoto homine nulli inge­ Concubinas prohibeant Presbyteri, Concupifcenùa , radix omnium malorum ,135,715. l nuo liceat , 98a tanda eft ab omnibus Chriftianis , ;'8 Comparationes cum paupere nemo fadat dolose , 467 Condemnare non oportet virum cujus caufa ad iiqmJum Comparatum , 11 * non eft eiaminata , 908,976,99$ Comparavit ii quis dc fure nefeiens, 110 , 898 Condemnari nemo debet fine accufetore legitmio , 11»? Comparilia, 110 Computer (pitkales filios fuos catholice infti uat , 504, Condemnari noo poteft humano examine quem Deu» luo judicio refervavit , 1079 748, 856 , 1163 Condemnatio perennis Ep&opotmn, 1^78 Compactes fibi Monachi non faciant, 5 81 Condireâa beneficia, 444,519 Compendium palatium , 179 , 77f 3 11 Cotnpeccte nullus i Rege pntfisnut predia Ecclefiarum , Condirigcre , Conditio cunilis , ' 944,1 11> 3 1007 Condition· originali obligati, 10; 8 Cotnplangete , f4* Conditiones aolcriptx , 943 Complantare limites , 1>3 Conditionum di verlarum homines font in Ecclciia , 749 Completio benediftionis (acerdotalis, >37,99» Condtiâa beneficia . 7 69 Completorii teflio, f 81 Condn&um , 460 Complicare digitum , 7f Confiibuiatior.es vetitar in Ecclefiis, 956,964 Compotiant légitimé quod iniqod fecerunt , 855 Confefliopeccatorum , »41 ,717, 1 136 , ties. Deo fre­ Componere bonnum , 474 quenter facienda , 1108, 1160. Item Epifcopo , f 3 1. Competitio diurna patvulorwn in uteromatiu occiforum, E: Sacerdotibus, 153, ;<,ο, 95:, 1141, 1166 11< Confeftiones fidelium quomodd accipiend*, 1150. Non Compofitio Francorum , 31,791 funt revelande , 5 06 Coospofirio furti , 900 Confeflio poenitentia , 840,850 Compofitio boœiois occifi , 37s Confetfiooes dande ante confirmationem , 119 1 Camp 11 fieio Piinciputn famili* Agilolfingorum , 107 Confefliooes pauperum , »44 Compofitio tripla , 46» ,617 , 764 Compofitio triples quando fieri debeat, 6f Confcflb de fe non credatur fiiper alium , 888-, 1067 , 1096 Compofitionem plenam adimplere , 766 Confini* , iff Compofitionem fufiupeie , 78» Conbniales, 5 »9 Compoficioace Ctenconun fecundum drvetfiss gradus , Confinium duorum comitatuum , 78» 599Confirmare populum Epifcopus ftudeat, tofo, 1057 Cotnpofitiones divert* , 339 Confirmatio cum chrifinate, 457,793 Compoâtiones qu* ad palatium pertinent, 159,338 Confirmatio Epifcopi, 147,1 f 8 , 16 f, 181 , 1 > > 4 ftf. Cocipofitionis modus , 601 814,817, 856,866, 735 , 953 , 11'5, I>9<’· A plebe Coanpomm fciant Presbyteri, 417, 4» * . '1 4 > ’6i . foiticitd qiurtenda , 1178. Ab omnibus accipienda , 99» , i»95- Item pueri , 137 1107. A jejunis, 1191. Ad fislos Epifcopos pertinet , Comprovinciales Epsfcopi, 143 3 »·. Valida tamen eft que data eft d Chorepilisopts , Compunâio cordis, 1034 mi. Pretio cooftate non debet, 954- Quo rempote Conare, *f 4 facienda , 7» ». Danda ab Epifeopir jejunis, 1 r57 Concacatum fi qufc clamaverit, 3ύ> Confirmationes Epifcopi expteanc , 1< t Cmsmmbsase, )»f Coafirmcntur de quorum coofirmaiiooc dub ir.Jt , t > <0 CnsMambiuna de tebas ecdeiiafticis , Pppp Tea- I. i]z7 Index I oiitiren peccata , 104» Confitcnti.un peccat* judicentur Acundda* Canonum auc­ toritatem , 84^ Cunhten lolummodù Deo peccata debere quidam dicunt, 1167 Confitetur is crimen qui purgandi ic occafiooc non utitur, ΐ'·}7 Confligium ύ quis fecerit ad Ecclefia η , ρ> , *jt, |jp , 7*8 , 840 , Η 54 > »5 5 > 86ο, 116* , 11 *5 Congregationes lupcrtiuat uullatcaù* haut, 7»j , 715 ,966 Conhibentrem facere , 86* konjevt*.-e compouuonein , } 1t Coni fini t sliJ. , 4fy Coiortlores Innii'iitorun· damnantur/ 9<« , 1145 l.on ii cfj.n accipere , #18,730 G’ ./cetum ta.cre ad hvrib-inrutorein, 5·;, 741,881,761 c. n.cCtu, accipiendus ab lus qu; m hoftem non perrexervr-.t , 4ÿl C .···>. tius M lTorum donunicorum , 671 ( onicCtus popull , 400,67» < on)i'g.toni< , p/6 Con;'1x5 Conjurationes ne bant , 168, 860 Conjurationes net fandum Stepbanum , ke, ,44 Conjurationes fervorum in Fiaudris, in Metnpiico , kc. 775 Conjuratores , 6’1 Conjuraiorrs aliorum hominum , 18 f Conjuratores duodecim , ofto legitimi , 776 ,781, 8

86 Confecrarc viruioes , 569 Coidccrati nih.l habentes, 565,7«9,864 Conkerauo Ecclefiarum , 8)4 Cniifecratio Eccfriia/um vel altarium, 877 Cor.lccratio Epilcopo* 4r Sacerdote* à ûrvili conditione liberos facit, $4} Confecratot folitarius corporis Λ Anguinis Dunum , it ,8 Contignandi fidele», 954 ConfiLarii Regis , 1 , ; 84. Q iales ela:ionib"s tnutuis it fxbirveiH Epifcopi 8t Comites , 117} Conforani, if Confpiratio nec cum facramento , nec fine Aeramento fiat, 168, 415 , 4} i,4f«. 75 5,75 6, ·*<», »7J, 8, 1085 Coulpirasionein contra Pallorem fuora nemo faciat, **4, 70S , 8j8 , 1059 Coaftaminopolxana Sedes , 114, 1198 Conllantinopolitao* urbis deicriptio , 489 Cmilantmus, Imperator , uoluit Epifcopos judkare, 188 , 88y , 1000 Conftantinus pagus, Confti’utione* apoftoltcx non funt violandx, 578 1076 Conlbtutiones dfvinas temetare non licet, 9S1 Conftitutiones ecclodaAua perenni ftabiliUK manere de­ bent , 11 f t , τ 184 Conftitutiones contrd Canona & decreta 8t bouos mora nulli funt momenti , 1099 Cunftringere, J71 Contuere, 1.40 Coniuetudo beata , 995· Confuetodo ne fuperponatur Legi, *60. Pnrcellat autem ubi Lexdeeft, 5)9 Coafuctudme aliqua firmata funt , ’°}4 Confuetudmes injuftx A noviter mftitulxauferantur , 615, 786 Conluetudinarius mos, fif Ccnfultiu fynodalis , 111 i Cootagio illicita ac Acrilega , tii*. Contendere cum armis, 97}. Cum fuftibus, j54. Cum fcuio & fufte , 781. Campo vel cruce, $97,797 Contentio temper vitandaeft, 1041,1195, t*94 Contentio de terminis quomodo finienda, 80 Contentio Ii moveatur de re vendita , r}s Contentio inter Saxoncs & Fritiooes, 79« Contentio potentiorum fodicanda antè Imperatorem, 748 Contentionem fi quis cum altero habuerit, 779 Contentiones inter Clericos & Laicos quomodd fudicandx, 995 , «<>47 Contentiones non reAè judicaur , 1088 Conteftationis epiflola, 151,947, «*79 Continentes ad viduas vel virgines non actedaat nifi ex joflta Epifcoporum aut Presbyterorum, 1055 Continentia (ludere, siod Conrradtu bonx fidei · Contradicentium perfonc difcutiar.tut in or£natAae Epif­ copi, 1044 Contradicere , id eft , prohibere , $74 Contradicere licet malè ageoti, 90 Contradicere (ervum, f* CeatradiAionis vox , 1*4/ Controverfia omnis coram Centenario diftiniri poteft , ex­ cepti redditione terra k mancipiorum , 154,7*« 1319 Coatubemmm , id eft , focietu , Tomi primi. *9J , j 11 Contubernium carnis dctcftaiidum atque facrilegium , lita Contumace* Clerici ah Epifcopi* corrigauciu , 930 , 974, 1058,1075 , 109) .mi Comumuis nou , 1091 Contumax Comiti ad prxfeniixm regiam veniat, 781 Contumax & cwotempeor legis dillringaxur i Judice , t>f Contumelia ibi eiit ubi erit fuperbia, 991 Contumelia ufurpacsonrs , 997 Conttimcliaua 6 quis Epifcopo aut alii* Miniftris fecerit , ,4«. «t** ' Contumefiofa verba fi quis in alium confinxerit , lto* Cootumeliofus fi quit extiterit in majorem natu , 97f , sof 8 Conrurtuum, iff > i 4® Coovenienuut , 44f > *89 Conventore» in verbo regio , 860,801,ii*· Conventus ante mediam diem t 747 Conventu» Epiicopocuni fiat in quatuor locis, »f ] Conventui generals, ic88 Conventus publici non agantur in die dominico , s»8f Conventus tecuadum antiquam confuetudiuein fiat ia omni centena , i6 Conventus Sy nodalis , 99° Convertatio pueniteutium & fides tempus petniteotix adbrevianr, ioji, 1148 Converfctio Pontificis temper teftes viue probabile* babere debet, 893 Couverfuio Sacerdotum qualis efle debeat , 5 3’ Converfarioocm bonam habeant Mimftii altaris Dei , 714. 3*» Convertie eorum qui in periculo couftituti funt , 709 Convertie nulla* patitur venire mora* apud Deum, (43 Converto» mifcricorul* non repellat , 919 Convie male» viam ti quis clauferit, lix,if6 ConvKiiu , 17 7 Conviât rei, fi appellare voluerint, non audiantur , 1064 Conviito caput amputetur , 1074,1101 Convinci nemo poteft fine teftibus aut feriptura, to6i Convicium non eft pro accutmionc habendum , itoj Convicium qui dixerit, dum appcliat Judicem, infamii notatur, >067 Coovivs fi convivam occiderint , 3 11 Convivam Regis fi quis occiderit , Jio Convivia Oenei & Laici religiofi non ineant ante hoeam diei tertiam , 1107 Conviviis insere fle non decet eunt qui legat, 107Î Convivio folo Gentilium li quis nfu* eft, 846 , (49 , 1*09 Cornicula, 4j Q-Copula falli nominis, 1004 Copula proximorum cavenda eft , 1176 Copulatio factarum virginum, <«7 , 1*34 Coquinam fi quis incenderit , jxo Coquus qui juniotem habet, fi occiditur, 94. Junior coqui, 77 Cor machinant cogitationes pcflimas odit Dominus , 99a Cordis coinpunftio , 957, 1034 Corbeia monafterium , 5 89 Coria animalium, 949 Cocio cum capite decorticato, 49 Cornicula fi fuerit involata aut occifa , 84 Cornu bovi alterius 11 quis excuflerit, 117 Cornu habeat paftor puteorum, ->9 Cornua , 15a Cornua caprarum & hircorum , 341 Corons de racemi* , 3 34 Corpora expoliata, 40,318 Corpora mortuorum ad coemeteria deferantur, *34 Corpora Sanitoruin , 141 Corporales palis ab Epifcopo confecr a.idx , 1 1s8 Corporis & fanguini» Domini (aeramentum, 1087. Perceptio , 749. Porrigi non debet à feminis, 1083 Corpore k (anguine dominico confirmatur baptiaacu* , 48 J Corpus Chrifti accipere , Corpus dominicum , Corpus Chrifti , & corpus diaboli , 1108 811,813, 103a s99 1330 CorpM cujuflibet ducere ad Crpulcrum licet die dominico, •-4O, 99J Corpus hosuiais mortui fi quis expoliaverit, 3 a , 318. Vej crcmaserit, .jx Corpus occifi bominj* & tres plaga* habuerit , 3 11 Correâio canonica , _ io<8, 111I Correftio (ic adhibenda eft ut femper fit falva dileâio , 980 , 1073 Corruptiones Canonum, 103 9 Corruptorem davots qualis poena conftriagat, 109 t Corruptore* Diaconillàruin gladio ultoris fteruautur , 1171 Cotvadas Judice* non exigant à familia dominica , 331 Corvus ii fuerit involatu* aut occifus , 84 Cottiones , - t· Coxa sbfcifa fi fuerit homini libero , 81 Coxa alterius fi tranfpundta ab alio fuerit, 8< Coxas ambas li quis uno iftu -.rar.fp.mxcnt, li Craraaculi, 337 CrafTantium cupido conq.tieiat, fublati* fufceptortbus , 1099 Creauû Monafterium, tyo Credenda non funt nifi qus cenis indiciis comprobantur, 1079 Credendum non eft cis qui verratis fidem ignorant , 1196 Credentis , 444 , 487 Creditor rem debitoris non vendat priufqudm cum de folutione ter conveniat , ιοςχ Creditor fi rem libi pro debito potitam diftraxe.it, 1094 Credicor Ii debitorem tenere maluerit, 1098 Credulitas, id eft , Fule* Chriftuna , 483 Cremare non licet hominem occiium , 310 Crimen capitale & incoiifuctinn, 99 j. Mortale fi cui im­ politum fuerit , 69 Crimen coutretur qui purgandi fe occafionc non utitur , 831 . 'O|7 Crimen objet ium ti fuerit majoribus perfooi* , ro6t Crimen publicum, tooi Crimen qui obiicit, Icribac fit probaturum , 1 103 Crimen quod vmdittx aut calumniar judicium expeitu , per alio* intendi non poteft, 1077 Cnnien li quis iratus alicui objecerit , 1' 3 Crimen unum qui non approbat, ad aliud non admittatur , 1x90 Crimina diffinit* nullus refricare audeat, 1060 , 1 x 94 Crimina ddeernuntu* m foro, 1001 Crimina majora, 731 Crimina mottxlia latenter commi fla, rrj Crimir.a propter qus homines deputantur in sternum fupplicium , 141 Crimina public» ad notitiam Epifcopi deducantur, i*84 Cnmmale negotium Clericus non audeat in judicio feculiri proponere , 977. it 13 Criminales aftinner ad examen Comitis rcktvcntur , Criminales Culps, 1189 Criminalia negotia non agantur per procuratores , t 1 v4 Criminalia negotia Clencotnm judicanda à Judicibus fe­ ci u laribus , X* Criminali* peccata multis jejuniis k crebris mar.ds unpolitiouibus à baccrdote purgentur , 847 , 114) Criminalia vitia vetentur , 1*83 Criminandi licentia neganda eft accufatis, 1114 Criminationes advenus doAcuem nemofufiripiat, 984 Criminatorum Saceidotum purgatio, 1088 Crimine nullo vel falfo inlimulatus Sacerdos nullus cxttabaiur, tori Crimini* publici convifti poenitentiam publicam agant , .’°’. Criminis focii , 999 Crinnuofi ad clerum promovendi non funt , 1 040. Non habeant vocem acculandi majores natu vel Epifcopos, 1x6, xi8, 41 J . 8fv , 985, 1043 , 1194, 1x90 Criminoforum confeftiotu credendum non eli conti * abos, 109« Criminoforum magnam curam habeant Sacerdotes , tfi 940, tc31 , sa{8 Criminofum Judex difeutien* , 999 , rei < Criminofum fi qui» aliquem cum facramcnti mrerpolitione efle dixerit , i«79 Pppp ij ijSi Index Ctiminofus fi inftl immanitatem fagerit, «; » Crines fi quis virgini übidmosè de capit; exiraferit, 114 CrioinM puer. *97 Crioofi , 11 Croetola fi fuerit involata aut occilà, ε4 Cruce vel campo contendere , $4$ »7*3 Crucem figere ad aedificandamEcclefiam , 905 Ctuciculx Adalbert! , ’58 Crucis judicium, 164, 197, 3*7, 44+ , <8·>, " 97 . ido, isao. Vetitum, 5 *>. 7x4» 8*8 Crucis fignacuhxm, »58· Dare fuper capita virorum non poffunt AbbanfGr , 7'i S. Crocis Monafterium, S. Crucis Piftavienlis Monafteiium , e»9 S. Crucis puellarum Mooafterium , 5«’ Cnici· iupplicium , ’1'4 Crudatis Mouafterium , 59> Cubitum iuper ingenua mulieris b quis manum milcrit , Cuculi* menfera, 58* Cucurut k arcus, 34° Culcsre folcm, 306, jtd, 3196*/^. Culcita , 3 37 Culmen domds , 1x06-/14. Culpa nulla tam gravis fit nt vita non concedatur ptopter timorem Dei & reverentiam Sanftotum , fi Culpd vacuus nemoeaiP.it, ttlj . H14 Culpx criminales , 1x89 Culpx ordinum inferiorum pertinent ad doâores , 1039 Culpam alicujua fi quis crculare nititur , excommunicetur, IX9< Culpare, 538 Cultellum alienum fi quis furaretir , vys Cultura «Lmioicx , 33* Cuniadc, 337 Cupiditas accipi poteft in bonam dc in malatn partem , 43 4, 7s7· Calcanda , sed Cupiditas pecunia , 796 Cupiditatis hot rend* impul.us, 10(3 , 1 oSi , 1114, 1167 Cupiditatis velante facet, 1084, * * > 4 Cupplas canum non habeant Epifcopi , &c. 144 Curas mulcas fequuntut fomnia , 99a Curatio quomodo couSmini poflit Epifcopis dc Presbyteris, ο 1331 judicium, 1’9,89· i 1x93,1078 Damnare indifcuffbs non licet, royf Damnare nano prafumat alienum , 978 Damnati nemo debet antequam accufater prrlens habea­ tur , 1064 Damnati à Synodovel à fuo Epifcopo, fi miruiirare pro* fumplltrint , S37 Damnaturi Synodo vcl ab Epifcopo nuilus endear com­ municare , . ' x>*, 706 , 1170, 1189 Damni xftimatio, 766, 780 Damuum , id eft , locus ubi damnum fit, n| Damnum aliquod fi quis cuilibet ieceiir, 390 Damnum facete in mefle aliena vcl in quacunquelibet ciaufura, '4 t Damnum faûum habet, 7y7 Damnum fi quis in immunitate fecerit, 3S7 , 076 Dauotuui live Sueonum geuies , l Danubius, 441 Dare nemo poteft quod non habet, 38 i‘ 6·/»ρ. roSi , David manurd in Saul mittere non prxfanipfit , 1000 , 1x93. Egit pexnitentiam dc criminibu» mom. jtis, 119t. Cur abftiauit ab opere conjugali, 749 Dcbibcare, 4*'. 49 . 307, 939 , 1x53 Debilitas fitu vailetas , 5s Debilitata analia ut avortum faceret, 114 Debilitates (en orum , y3 Debitum faum nemo matrice aufus Ct, 365 Debitum fuum fi qut folvere noluerit, 315 , 317 Debitum reuvadiaeun. ad opus dominicum , 617 , 7*1 Debita dimittenda debuoribus , 994 Debita non exigantur crudeliter , 730 Debita omnia lolvantur per folidos duodecim denariorum, 35’. 390. 7*o Debitore in folutionem tardante, fi creditor rem fibi pro debito politam diftraiet't -— 1094 Debitorem nemo poteft plus agnofixre qodm ille qui in­ juri* fuftinuit nequitiam , 1078 Debitorem fi quis tenere maluerit, 154,109! Debitoris rem creditor non priùs vendat, quàm eum de folutione ter conveniat , 109s Dcbttofus moriens fi liberos non reliquerit, 46 Decalvari publicè, 1189 Decani, 331 . 339. 54) Decani Monafteriotum , 441. Senior tcliquis proponatur , Curffbdi , St 586 Curia, 44t. A cruore did a , *90 Decem annorum poffêffio, 17 Curialis conditio , 944, t1*! Deceptiones hominibus agere, 993 Cunenfis ducatus, 44> Decertare, 333> 353 >4°8 Curialem canem primum fi quis involare iit , 80 Cunis, 79 &fa. 149, s«7, 3°4 Decertare in campo cum icutts & fafttbus, 397,780,78a Deceffiones filiorum , 31 Curiis Ecclefia , ·5| Curtis , id eft , palatium , 43 1 6* j j 4*4 Decima Λ nona perfalvenda, 178, 197,167 , 377,403 , 445 & J19 , 5**, «n , «15 , 439 , 4*4,46« . Curtis palatii, a »0,33» 7X1 , 731, 841 Curtis regia , 4* Decima Deo dari omnino non negligatur, 359 , 834, Canem alienam fi quis ingteffus fuerit , >3,11· 974 , rr6i. Danda de porcis, 336 Curtem Ducis li qut* homicidio polluerit, *4- Vcl fcan­ Decima d* omni comaboratu detur ad Ecclefias, jir. dalum aliquod aut fanum in ea cotnmiferit , rof Decima pro nutrimine , 1x146* . Curtem Epifcopi aut Presbyteri fi quis armatus iag’eDecima rerum pars Ecdefiis it Sacerdotibus reddatur ,153 ditur , *1 Decima virga hereditatis , 508 Cuneos hominis Franci fi quis infregerit , 5’» Decima danda proprio Presbytero , 731 Curtes dominicae , 354 , 3 3 5 > 4 5 3 · 7 5 7 Decunx danda presbyteris , aasp Curtes nobiliom , 15 B Decimx anni quando folvend*, 954 Carns fi cinctus non fuerit, 1 a4 Decim* Ecclefiarum baptifmalium, 413 Cnftodet chefaurorumEcclefia , 7»* Decima elocmofynaruiu dentur paopetibus, y8f Cuftodia maritima , 77 5 Decima dc villis novis ad Ecclefias in eis no viter confCutlodiendam oemo accipiat rem furtivam , 119 rruttaiconferantur , 566 , 711 , 840 , 841 Cuftodum Ecclefix ftipendia , 905,1170, i»77 Decima Ir primitix Domino offerenda, 9*9 Decima fideliter fimftx Ecclefix reddantut , 857 , isti D. Decima in poteftate Epifcopi fiat, 730.834, usa Decima folvende ad Ecclefias, 331 D a d a n o S , Epifcopus , 145,813 146,9,6 Dadiifas, '5® Decima frnÜuum ac jumentorum , Dxmouus alsifque paffionibus inretitis ruiniftetia facta Decima pertineat ad antiquas Ecclefias , 75a > 841,84s Decinur populi in quatuor partes dividantur, J 5 < , 4x8 , tradare non licet, >040 it04 . 1ιβί D sgoberti Regis Praeceptum dc Epiicopatu Cadutccnfi dato Decima porcoi uni artributx Ecdefiis, 8 Defideno , >4t Decunx qux ad capellas dominicas dantur , 633 Dagoberti Capitulare triplex , s1 Decima font pauperum 8c peregrinorumftipendia, 1104 Dalmatien, /74 930 Damna ingenuis concitari non debent teftimonio liber­ Decima fcparandx et omnibus qux nafcuntur , Decima quas populus dare non vult, 6*5,841.’>14.tx»9 torum , 949 tata,1x14 Damnandus nemo eft ante inquifiuun veritatem It juftum Decima veterata in horreis, -. i j» Tomi primi. Dfcktuin ad aherom pertinentem Mm» «udeat recipere , 7}°> 8jf. J4J Decimam fi qui* abArabat ab Ecclefia, ««4 , I79, t»»> , «*9* D ccipUm fuam unoiquifquc* ad Eccleiiam ©ferai, «xo D eciuxam unul'quiiquc donet, 1S f ,196,8 60, 1 a 1 o Decimas Eccicsî* vendere non licet (ma cocuilio Epifcopi proprii , 1070 Decimas non dantes vadios dent Epifcopis & Comitibus , 879 .. .* Dcciæis tiirîlus cum'lite* jurgio fui'cipiat, 1x96 Decimas Piesbyterivendere non prcfiunaùt , 11 ir , uij fe fy· Decimas qui non dant , bon conAriagantur pet guadio* de fact amenta , . i *88 Decimas qui dare pegleserim i excommunicentur, 749 Decimas qui fument, de Ecclefiis non curant, 7> 1 Decimator in* teba* EccJeli* nullus accedat, ί Decimum falcem de Imo reddant accola , 101 Decimum vas de apibus reddant accole, iW. Decore* not* , ’*J Decorticare , I>> Decorticato corio , 49 Decreta apoAolica 8c canonica non funtviolanda, 1049 Decretale precum quorundam Epifcopctum , «99 Decretalia couftiiuu , 711 Decretalium conftituta fervanda , 8)9 Decretalium conAitutotum norma, xjx & f>f· Dedicatio Ecclefiarum , 834 Deducere (aeramentum, 548 Defendendi locus dandus eft acculatis, »94 , 1064 Defendere neminem in placito licet contrl juftitiaui, 478 Defenfare , 175 Dcfenfio Ecclefi* S. Petti , 444 Defenfio Ecclefi* incumb* Regibus, 7Jf Defenfor , id eft , tutor, 87 t Defenlbr , id eft, procurator ad lites coateftandat, f1 Defenfor Ecclefi*, 95 ,98, 1050. Non eft ordinandus per pecunias , sal Defenfor Ecclefiarum k fervorum Dei 1147 Defenfor pueli* , rx6j Defcafor utitur exienuatiooo ad minuendam cauûm , tovl Defenfores audiant caufas , 90« Defenfores Ecclefiarum ab Imperatore pofeendi, 8) 1 , 10)«, 1110. Quales efle debeant, «89 Defenfores fecutetes Presbyterorum adventi* Epifcopo* , tori Definitio io jufta noa valeat, 910 Defendi voluntatem qui violam, heteditare privemur , \O96bfa· Dcfimâi vora implenda funt, 117 3 DefenAortun memori* commendanda in Ecclefiis, 848 , 85a , til) , 1X94 DefenAetum oblationes fi quis retinere prafumpferit , ix «7 DefenAorum offa fiipet terram non relinquam, t j 3 ,957 Degradare provinciam , 1174 Degradare de officio (acerdoraii, 45 ί, 79) Degradari Presbyteri k Clerici , 14« Degradatus ab Epifcopo , 17 i , 4M , 47* , 8)4 , 1174 Debooeftare, «x8 Debooeftare Epifeopom, «49 Dehooontionem iajuftam fi qsfeEpifcopo fecerit, 93» , 1*7) Debonoratiooem inrogare , 11 3 8 Dcbonoraôonis manus , 1000 Det beneficii* exiftunu* ingrati, 4,9 Det dileAio praedicanda , 14X Dei domus non fit pervia canibus , *37,714 Dei dona quoeaodd difpeniaada , 845 Dei jodreium, J7 , 1 j«, »4f, ) 89 Dei jutfid* mcsMBprebeafibilia fiint, 934 Dei judicio quasdam refervanda foot, 1 r 43 Dei mifericordia multiplex , 844 , 843 Dei nomen aflumeodura noa eft in vanum, p* y, 1174 Det ordinationem accidat qui Epifcopos acculât, 1 o4o Dei potentia cuaâoram regnorum terminos fingulari domi* natione concludit, iuol Delator crimini* , 11 x 3 Delator fi qan ciment fidelis, 977, io48, tant 1334 Delatorem C quis alterum clamaverit, 5 °) Delatores quidicamut, »·<* , "“· Delatori lingua capuletur, I,0‘ Delatura , *' > J* Delatu·*, U? Deliberare, id eft , judicare , d1 ) Deliorum pondus arftimandum â Sacerdoce , 1 °) 7 Delinquit majoce reatu qui pouoie honore pcrfruuur , »®4» «a Deluiofus, » >* Demandare , *7t , ytxfe/rp. 448, HT Denariali* homo , 45,398,543,940 Denartatu* homo , 44. Kidv Hoavodcnariatus, Denariales fi qu·* occident, xot ; 447 Denarius eft ^uina pan uerodfis , <9 Denarii duodecim cooficwnt iolidum, 37, 7*0 Denarii boni quo* pooutu* recipere ndu vah, <«7,1x17 Denarii novi, x«a. Modd mooctad, 4x7 ,, 970 Denarium.negotiandi cauti fi quis protulerit , 741 Denartuarhend peofa.itrtn It quia recipere noluerit, «04 , Denarium pilate in,figuvm libertatis, ' 40 19I Dentem alterius fi quit excuferit, 301 Dentem maxillarem fi quis alicui exeuflérit, 198 Dentem fi qnisvacuffetit fervo vel ancili* fu* , 9x7 Denus fi quis alten excuferit, 74 Denuntiatio Pegis , tc j 1 Deo oihd find pace placet, »34 , 5'7 , 711 Deo omnia fecreta manifeft» funt, j7» Deo placere impoCbilc eft find fide, 954 Depraedatio boftilis, ro/j Deprcdatio infrl regnum non fiat, 898 , 994 Dcprardatloots facultatem fi qui* dederit malitiosi faûiooe , 997 , laid Deportatio in infulam , 1104 Deportationis perpeiu* exilium , 5*> . *43 . 997 Depofituin eft pignore datum , 9*9. Si quis auuferic , 900. Vel attreUare pr«fumpferit, 1094 Derefcire, 373 Derogatio multdm ptrvalet quando derogator cteditut fide dignus, 994 Derve , *48 Dervenfe Monafterium, <50 Defcriptiooem nullam agnofcaat poflêfltone* ad retigiola loca pertinente*, 941 Defertarebenefidom, 1*0, )4y Defiderius Rex Longobardorum, 193 Drfiderius Epifcopu* Cadurcenlu , 141 Dcfolat* vili*, 7*5 , 9«« Defolvere oerigildum, 87 Defoetatioindulgenti*, 1191. Temporalis altmdinb,rfeZ Delpoliati infantes, 757 Defponfai* pueli* , k ab aliis rapt*, 847, io«4, tx«a Delponfatam puellam non licet parentibus dare alteri viro , 9) 7 Defponfaram virginem fi quis (eduxerit, 919 Deteriorare, j *7, 108 a Detondeant capillos fibi invicem conjuratote*, 874 DetraAio cavenda, 9«4 , · »45· qvdm forni* catio , 834, 891 , 89* DerraAio Sacerdotum ad CbriAum pertinet, 83) , 891 , 89*,939,«»*·.**74,»*88 DerraAiooibos labefeôari noo decet Primatem, 994 Detractionibus dilaniandi noti fiiat Sacerdote* , tooo DetraAionibus dilaniande* non eft unAu* Domini, 1097 Detrahens alium hosninem , ficut homicida reputabitur , k dupli pretii dignus eft , 891, 89* Detrahere nemo find caufa pnefemat, 1x93 Detricare, »4 Deviofare puellam, 90 Devitantibus orationes Eccleli*noa liem communicata , 10) ) Devotam Deo virginem nemo accipiat in conjugium , 1004 , ioo4, iiff Devotam peccantem non recipiendam in Ecdcfia , 1091 Deu» caiiias eA, »33 , 71». Pater nofter, 379, 5*4, 1007. Diligendos ex roto corde , * t ) , 7 » ». 9·*, 99·. Orari eum licet ubique, 1118. Hori* compcreadbo*, 3 j9, Et in omot lingua, *7o Deum non bend crerftt qui ejus pcacepr* contemnit, 47 8 Deum muKcdc condocere ut impurfe peccare liceat, 1148 ΐ33ί . Index Deus edit oof qui adversù* patres armantur > 1 · 04 Deu^tuucndiu eft, 930. Vindex eft euiui d* makfiUUa , 4'3 Dextera armata, J5,4* Dextera date ad confirmationem confpiratiooi', t6$ Dextiam dare in manu Comiti*, »> 5 45 Diaboli lilii Temper difcocdia*movere fatagunt , 7’11 , Si 6 Diaboli opeobus & pompu abrenuntiare , , 95« Diabolo abrenuntiare, quid fit , > 11 * Diabolo Ii qui* bomtoom fari fica veri t, »t * Diabolus ûperbie inventor h. princeps eft , 1058 Diaconaic tninilienum, 1 ov 1 Diacônafd* betudidio , 103 7 , 11 ;* Diaconorum confecratio ad folo* Epifcopos pertinet, }»?· Non ordinentur kniè xxv anno* elati» ,1*7,$·«. Pro­ ie ftioneœ Epifcopo fuo faciant, 154, trap. Maneant in Ecclcfii* fui», *4$. Neque migrent de loco ad locum find proprii Epifcopi juflione , 936. Ex fr fecerint, fit clencaxtte booocem contempferint, deponantur, «j» , ,44, 1163, 1*89. Veffigia leilenturEpifcopiini, 117t. Nullufque ei contumax vel loobcdiciu appareat, 950 , 1058. Praeter Epifcopum uilril agere pertentent , 8 jo , 97i , 103* , 1058, 1064. Neque re* Ecclefiarum tendant find co η 6 lio prop ni Epifcopi, 1070 Diaconi adefte debent id conciliis , » if Diaconi extraoea* teiiuua* non habeant in domibux , too, »M>37o,7oj Diaconi non ingrediantur in Monafteria puellanim , 417 Diaconi quouiodd vocari poftiat ad tutelam , 1165 133Î Dioecefa qu* ab aliquib* poftidentur Sacerdotibus, i°?7 S. Dipnyfo Monaftenum, I 67« Diploma fobeeptittua MiUaot vim habere poteft, 7 DtrcAutn, J7 Direptiones qualiumcuaque rerum , 773 Diripienda fi quis indicaverit, 946,98) fe/vf· >>66 Difcalceali, . »5® Difcapillare Alamaanam ingenuam , aut litam aut fa- Dilcanicare , >99 & fa· Difccrc quifque debet quod optat implere, sos DiicipGna corporali», 331 , 34». 399 . 7««, 7*9·Con­ digna ,845. Coireptioni* , 3 40. Mifaicordiftima , 7 jo. Regularis, 144 , 166,368 Difciplina ducali* , >»> Difciplina hUHli*, >°* Difciplina potcutin feculam, 730 , >>74 Difciplina regalis, ·>3 Difciplina feculam i >66 Difciplina tit ia omnibus , 66 Difctplinc ccdetiaftic* pan , 119 > Diioplin* legitim* , 943 Difciplia* conftitut* propter Legem cosifavandani, 14 3 Difciplia* terror, 1147. Rigor, H9> Difoplioam favo fuo fi Domitus* non ImpofucrH , 1 > 4 Dilciputr* Chrifti * eorum fucceflôribus Chriftu* dedit poteftarem ligandi atque favendi, 844,847 Difcordante* fratre* excommunicentur , 1 >04 Difcordante* homine* quomodo puniendi, 667 Diaconi non uiantiu fagis , 1 4 8. Neque arma portent aut Diicordantium nesno ad altare Domini accedere audeat, 1076 venationes exerceant, , 713. 83 ♦ , 8t3, 9» 1. Iu 1 *93 bella non procedant , 93* , 1x78, 1189 Difcorde* pellantur ab Ecclefia, Diaconi non acculent Presbyteros, 7>8 , 886 Difcordia nafei lolet ex intentionibus , s>8. Extingnif ca­ ritatem inter proximo*, 963 Diaconi incoafulto Epifcopo ad fèculatem Judueiu non Difcordia* inter fratre* fanioantem odit Dominus , 99* pergant, 1069 >34 Diaconi ηοηηιίΐ apud Epifcopos acculandi funt, 1010 , Dlcordia Judicum , tin. AJ fecularia judicia no 11 trahantur, 335. Nullu* Dikretio adhibenda in perceptione corpore & (âtsguitû* Judex cos bftringit fir.e feientia Pontificis, 1031. In Domini, . 749 cardine coulficuti m quot teftibus damnandi, 718 Difcrimiualia fiqui* ejecerit de capita fanin*, 114 337 Diaconus deponatur fi crimen aliquod de fe confitetur , Dikus, Difcirs dominicus 33f 970, 1068 Diaconus damnatu* vel exaudoratu* d fuo Epifcopo (i Difculfio negorionm, z 98* aulu* fuerit dc facto miuiilctio aliquid contingere , Drsfacere chartam, 390,760 Disfaere hominem , ’97, )3® >3* > >°JJ Diaconus falfariu* quomodo puniendus, 943 Disfaere juftitiam , 1**, 759, *77. Diaconis criminali* manas non imponatur tauqaarc per­ Disbouorarc , 6f 848 nitentibus , DifligatiotH rit* Ionise, 678 Diaconum fi qui* calumniatu* foerit, 6*7. Vel injuria­ Difoenfa Miflbrum domtnicoran, 333,618,6*1, 790 verit , 61 , 99 , 1113. Vel interfecerit, 36,151 , j tf , Difpenfae, 339 *041 3 49 , 387 , 64? , 75 9 , 874, 939,97» , >»5 > , 1133 Ditpenforfone* ecdefiaftic*, Diaconi injuria quomodd componenda , 817 Drtpenûtorc* rerum dominicarum , 1071 Diaconifla fi nupferit, tfi. Si quu uxorem duxerit, Difpoliare , 901. Dilpoliatu* , 970 1063. $i qui* lapuerit , 906 Diffidente» fratres ad pacem hortandi, 994. ExcoasmuaiDiadema imperiale, 573 centur, 1*04 Die» domnuca favetur i vefpera ufque ad vefocram ,837 Dnhkho, 331 irfy. »77 4’Jif. 377 Dic* & annus debet effe exprelfo* in paths & placitis ,*48, Dirtiiftio ecclefiaftica, 1086, is6l 98s,1005 DiftriAioncm Epifcopi fi qui* anfterioresn putaverit , Die» magno*, 1145 , id eft, die» can*, n (4 1085 Dies magnus , id eft , dic* univecfali* judicii, 99s , icoo Diftridho carcerandi, f 09 Die* placitu», 44 Diftnûio Laicorum , 1087 Difficultatibus hsrere , 981 Diihfchflîœas ratione* reddere, 988 Diffinire , id eft , judicxre , 3 5 3 4·/rj. Difttkhti, *7· Diger, 3*o Diffringantur ad pacem , 733 Digito* alicujus fi quis sbfciderrt ,75 , 108, tit d'ySy, Dftringere, 333 , 336, 347 Troncaverit, 86. ExcufTerit , 301 Diffringere latrone*, 790 Digitum femina fi quis ftrinxerit , 196 Diftringerc fecundùm Legem , 66 & Dignitatem ti qui, pnefompfait quant non meruit, fati­ Diverfita* teftium campo comproba* , 780 legus habeatur, 999, 1*67 Divetfotta fecularia, 839 Dignitate» quibo* committende, 141 Divina mandata temerare non licet, 90* Dignitati* luat icftimonio carere , 978 Divini cultd* injuria capitali fatendi expianda c* , Dignitatum fiiblimitas major a fax vitia delidorum , »4» 1040 Divinatione* obfervare non lit* , >43 , 539· Qui expe­ Dilatare juftitiam, j5j , 764,871 , 883, 963 tunt , poenitentur fobdantux , 1144 Dilatatio, 335 Divini prohibiti , 148 , 131, 191 , *34 , 8*4, 961 , Dilatatio pnrftaoda eft in civilibus caufis vel levioribu» 1050 , i»85 criminibus, 1064 Divilio thefauroram Karoli Μ. 4I7 Diledio Dei 4c Proximi predkanda , 141 , j?o Divifionens nullam patiantur re* Ecdcfin, >63 , > 137 Diligentia po(ferorum fopervacua putanda non eft , 11 p χ Divortia verita, 937 Dimifloria Epifcopi, 3 55 . 33 3,34« Divortio fepannd* eft coajuaûio commattis fpiritalis , Dmofcenria , 754 roof Diocefe* Epifcopi, 11 it Diarnafe officiam, 1337 Tomi primi. * Diuturna romprfdo pamilerum ia aan aaatris kcîIômb, . Defletum nemo atoniaetur, Doâoret defide* * négligente*, Doâore* m» levtoar accûiândi lira, Dofeoribn* contraria non«Uccamur, Doârine gratis popula adniiruftriods 4 »84 ι ο} 4 1104 >037 11 »4 Deârinxa mm viudiare dél»« ad tejnriara doâmum, WJT Dolatoria, f 09 DoomAkmi enam ί qui» occiderit , · 3« Domefticecurn fnormxi curam gerantEpifcopi, 533 Domcfticttt nonfipiify* de lu® bsacfioo familiam &am nuukarc faciat , 7»7 DommaùMto feftw > 110», 11>< Domini fifeditocnm circi fuos miTrtkiotditcr agam , Μ· Domini noUncut Manii qui fer voe firns (idEututt ccmΓ mittere violentiam, I Off Durnau fin filiam fi quis rapuerit, »5» Domini Cti voluntatem nun qui» fiidt edo» ipera! Cc exindi munus accipere , >oj Dominicus die*, 743 Dominica dies quemodô bonoramh , 10, »o, 4r,404 , •lf , 73> , *14. 878,435, 958» A velpera ad relperam fervetur, »14 , »47,3*8,707,848, 1*83 Dominici dic oninet ad Ecclefiam veniant, »43.Com­ municandum , ·{ i. Caufir eo die non judicentur, 477· Neque placita publica fiant, MI- Neque mercato* ha­ beatur , 714. Opera fervilia non agantur , 11» , 17 J , »4O.I’*. 7·· , ·»· , »73 , IO>4 , iij· Dominior rcfitmûiooto memoria, 1»3· Dominica myftsria , 8»a Dominica}«Λο, ve». Si non fuerit adimpleta, 47* Dominica orat», »j6, 713 , *087. Diam Presbyteri in­ telligent , »71. Et sdaunrirm ornaibea fidrlibe*,5 17. 43»· Proferatur dfiacwdem poft Matutina» * Vcipera» , ico». Eam omne* difcant ft iatelfignet, ·» , >f l, >17 > *7· , 43 o, 474, ta·», i»l» Dominica m palmi» , 333 Dominior te* uiplicitct componuntur, ·3 Dominicarum rerum dilpcnlatore», »°7« DoraMcom , 4) , rot, j11 irfit· Dominicum corpu* , ' °3 » Dominicus , Abba* Monti* ODveti, <47 Dominium regale, T·· Domino* venit auimn* hominum feIvero, »7» Domino qua otfeewtur vel confecraatur , ad je* pertinent Sacerdotum, f »» , 77» Dominum vel dominam fi quit ~ Offecerit, »3» Doarinw fi fetvo fen difclplmam non impofuerit, ‘ '4 Demo* mligiofe* habeant KmbyMri, «»»’ Domo* fi quit infregerit, 7·· , 99t. Aut per violentiam intraverit, 1 > j. Aateapoliavant, te»». Aot incenderit, ’0.147 Domum aiteriu» fi aoAurna» fpelieter intraverit , toit Domum liberi vel fetvl fi quit 'mccudertt, 7», 1 »0, >»» Domum novant li qui* adificaverit, 43® Deurito alien* diverti* parte» fi qui» cjecarir, 1»' Domo* conftniatur ubi mallum teneatur, *°i Domi» Dei debet ettt domo» orationi* , 110 Domus Dei nou fit pervia canibus, »73, 714 »77’ Domut Duc», domui publice eft, ,of Domo* Epilcopir, >· * Domo* in modum b» filice fa&» , 3 1> Domu* ordinandi cauA, 1111 Domo* Rvgn «mil» fpcâsbilfc, apparere ft imÿabiU» exiftere debet, ”0 Dona Dei quomodd diÇcoûadn , »43 Dona imperatoria, ·>♦ Dona Judice* non accipiant d familia dominico, 01 Dona * pnemia legibus vira* telenet, ’°· Dona ubi Intercurrunt , jufUtia evacuator, <71 Donatio revocatur propter ingmitudiaem , ’ Donario uniut rei fefta duobus qnomodd intelligeoda , tioa Donatione» quomodo facienda finer Ripuario», 44 Donatae Come*, <41,74, Donitnm,id eft, donati*, 4»» Dormientem fi quit furtu expoliaverit, 1338 Dormire cum muliere, 9*9^9J > Dorariauria, iof Dormitorium juxfil oratorium oonftitnvur , 5 »i Dorfu» eju» rumpatur quinquaginta percdEcmibM qui lervile opu» fecerit in dic domiaico, 1 tf Dousritulu*. tto«, 118» iila. Legitima, 7« J7 Dote* mulierum , Do* Mccflaria eft in omni conjugio , »47 Dotare uxorem debet maritat aotoquaia eam ducat, totfa i»<3 Do» .reddeuda uxori dimiflu i viro, 1«f Dw rodent ad uxorem poft mortem mariti, 71 fi* /rj. Duet Ecdefiaram, »33, ι»8». I· Efifcofi pocefta» conf»>, »040, tijo., **oj <>·· fiftant, t»», to»0, 1**1* Drappus, «p.Drappi, M7 177 103» Dubii» in rebus qmd agere debeuN Judket, 341 Dobw* in fide , iafidtli* eft , "0 Ducaris fcrofa, »84· Ducariam porcam fi quit occiderit, 10». Aorta pignus tulerit, 1*· Ducalia difeipliqa , 1*t Ducatu*, J3 · II . 4». «<4» I «4 Dux eft foper Comitem, 103. Eju* parte* que fier, 104. Plu» Deo quem placere quim homini, Duci* filius fi patrem dehooeftare voluerit, Dud* in mortem fi qui* coafiUatu* fuerit, •l Duci· compofitio, Duci* domu* , domo* publica eft, •o| Ducto curtem fi quis homicidio polluerit, ·*. Autfcantot ■ datum aliquod ia en commiferK, Duci» re* fi quis furaverit aut invaferit, Dud* fiii judionem aot figilium fi qui* contempferit, <4, ,oi Dux defendat eum qui hominem per jufiioMin eju* occi­ derit, 104 Dux decretum Regi* fi contempferit, ife/. Dux Bajuvarioium unde occipienA» » toi Du&ricctn fentfam fi qui* in pignus tulerit, t)4 Duitri* jumentorum, 77 Dunum caftellum, 1» Duodecim juratore» , <3,3*0 Duodecim medii eleâl, >f < > / ^/rf· Duodecim nominati f, ·4°, dpi , •13 . <7*. ·>3 » 743 Eboreia, 44* Ebortuhrim OMnaftcritun, 1»° Ebtcciau* pagus, 37* Ebredunum, »«f, 4» Ebriet** eft magnum malum, 1 > 83 , 1 »77. Ornnind probibenda, *44. Et modi* omnibus cavenda * fiigicnd*, 340, 373,473, 471.73» , >13.>77, »»l4.Ft*tiattim Pmbvteris, Clerici* ft Monachis, 3*1, 33», 9J^, 1070 to>4 , ’«·» Ebrietatem feqrn , *»03 Ebrius canfem fiiam lo mallo conquirere non poteft, nec tvftintoainm fecere, 1>3 , 7·· > >4» . 4*3 Ebrio* fi qtri* in exerciiu inventu* feerit, 44f , 7>7 Ebullire vacea» annona», »<7 Ecclefia, id eft, congregatio bcaoram bomiaum , 374. Confiât ea haminibn» divetfetnm conferieoum , 799· Eft num corpus cu|u* eapnt Chriftua , I40. Eft corpe* Chrifti, ·7| , »001, ι»·υ. Et una perfeaa cum Chrifto, 5**. Eft enim fjponfe Chrifti, $4» , 4lr. Et mater noftra , 380,3*4,730,1007,1141 Ecclefia corpus in dua* eximia» perfeoa* divifiun eft , 840 1339 Index Ecdefia conftat in Sacerdotibu*, <44,4)9,1174· Ftiutercellioiubu· Sacerdotem, **7. Eju* llaïus infirmatur pi opter patratore· dieerforum malotum, 114) , t*t* Ecdehx honor1er rendu*,5fi,i|’,i$i,$i7, *1$, 4ji, 714.7* ' . 755.7«6 ,f»l , 115 7 Ecclefix line honore maneme*, 791,966 Ecclefia Uu temper invida fit, 41,847 Ecdefix pacem redam habeant, *07, >77, )47 ■ 447 . 474. 5°7 , 744 Ecclefix Dei nullut injuriam inferte pr*fum»t, 564, Tiff EcdeGa enaquxque tenear fuum primatum , ioji Ecclefia cornutilu ell Principibu* ad regendum , <75. Eju» defenlio k exaltatio incumbit Regibu·, 7 ; 5, Eam enim cueri tenentur , ' 7+ Ecclclie omnes in ecdefiaftica defrnfioœ permaneant, ) 47 Ecclefix detienfore* fint Comitet. 7)7 Ecclefia doâriaam Epifcopi fufcipcre debet cum magna reverentia , 1 à aβ Ecclefia vivit Lege Konaanl, 41,440 Ecdefix Deo die nodaqoe tumulantur , $ »7 , to8*. Ided firpiua frequentande , 96) , 1075 , >c44, 1145. Abf­ que 0Æ60 eflé non debent, 1074 Ecdefiem fi quia intraverit dc non communicaverit, 11 ; o, 1*04 Ecclefia ena illam ana recipiat qui in aka minimi coogtcptiir, aij.iojj Ecdefix oratione* qui devitant, evitentur, f ;o Ecclefia evire fi quit jubente Sacerdote coorenipferit ,104a Ecclefia ia qua mortuorum cadavera Infidelium fepeihmtar, 84) Ecclefia pofcere debet pannere*, t»5 5. Ecclefia enim bona communia UnF cam nihil habemibu·, 1178 Eceiefix iuminibu· k exteri· oroatibu* decoremur, 4» t , »»4J Ecclefix imuraam fim d maoeribue peahen, 461 Ecclefix qux ofcuntur, Chrifto ofteruacut, 488, root & fa- t»*9 ♦ fof. '*4° Ecclefiam fi qui* feodarium per calaataiam fatigare prxfutnpfirrir, 444 > >070, 1085 Ecclefiarum vaftafioaem compefccte omne· ftudeant.957 Ecdefiaram afvl*, 4·, *7’ , )«9 · /*t Ecclefix re» feat vota fidefiam, pretia peccatorum, k patrimonia paeperem, j74, 5»o, 5«4, 7t/, 84), 1157. Earum pouftaxni habeant Epifcopi, 717,1041, 1081, 117* Ecdefix alteriw re» neflu» Eptfcoporum petat aut prxfumac accipere, 1’1f Ecclefia debet efle hem Epifcopi, 8*4 Ecclefix re* ooo debent dari pugMotibnr, 409 , 1.54 Ecclefix fi qui· m fua* dederit, 57,45· S φ“' 'f’ f«* fraudulenter delegaverit, s 41 Ecclefix collata qooaaodd dividende ,7»·· Nullam divifiooem aut jaûuram patiatur, 510,11*7 Ecclefia non perdat quod legitimi poflidere deber, 6». Nullulque eju» re» injuftd retineat, 1 n 5. Ecdefiit enim tollere non lioet quod ifli* conceflum eft , «t, 47. 4o, 44 tfof. Ή. V«, 7»· '074,10·*, 1**7, 1*41 Ecclefix aHquid fraudari vel rapere, facnleghun eft, 407 , 7»*, 515 <44, »}« ,4)4, 447,4«« » 447 , 1000, 1007 , 1**7 fe/eq. Ecclefix re* diripiente» maU pereunt, 5»f Ecclefix re* h «m d Regibu* petere prxfmnp&rit , 484 Ecdefii· concefla d Regibu· , jugi foUdata xtemirate fer­ ventur, 44' . »4· Ecclefix rem immobilem alienare noa licat, >l44, 11 «8 Ecclefix tem oou vendant Pictbytcri fine confenfu Epifcopi fci. io)) , to70 ,1114 Ecclefix re* li Piepofitoi cuicunque conceflêrk, *50 Ecclefiarum Dei jnftitix inquirendx k confcrvandx , 5 >0, 9*4, 4«7. Neque defpiciendx fum in public* judicii·, 75)-tmmb primum audiendx raram caulx io publici* juftim, 175 , 887 , 1057 Ecdefiarum jura «violata permaneant, 5*9 , 1*14 Ecdefiarom privilegia maneant incorropta , 511,5·;, 5*8 fe/vf. *50, «97,940, 94* , 44«. '007, '•-«x , *115, >·;» , i»9o Ecdafiam nemo xdificec antequam civitati· Epifcopo· cru­ cem figar pnblicd , «t « , 905 , * 170 , 1*77 , t *40 Ecclefix cum dotibu» conhrtant in potcftate proprii Epifeopi , ttv, r r;o , r»o< Ecdefiaram cnofccrario ad foio» Epifcopo» pertinet, j*9 1340 bcdelix ambigux de coalecratione confecrentur, 7;o , «44, 877, mo, ’*«7 Ecdefax curam habeat Sacenlo·, j 58 Ecclefia fupta tret mcofc* fine. Faflmfi noo relinquatur, »74 Ecclelu unaquxque fuum Preibycernm habeat, 7**, 7»o, 8*5, it)8. Et Ecdefift und contentu· ώ uuulquilqu* Pteibyter, 11)8,1*47, 1*8« Ecclefiam nemo accipiat nifi ab Fpifcopu fuo, 1*« > Ecdcfaaq» nemo accipiat hue conlcniu Epifcopi lui, iji , 940,1050, 11Î9 EccIfMm fuam nemo relinquat abfque licentia * confenfu EpUcopi fui. *'4, tod#, »07*, J IO) , 1 ij» F.defix unicuique unu* moulut integer attribuatur, 7*0, 8*5 Ecclefia unaquxque terminum habeat de quibu· villi* de­ cima* recipiat , 7)0 . 8)* Ecclefix aotiqux honorem fuum habeant, 748. Antiqui* decimi*, nec ulli alii pofleftione priventur , $04,75*, 841,855,1**7 Ecdefix noviter invent* non veneremur nifi Epilcooo pro baete , 4*7,43), 74», «77, 470. Habeant decima» d* vilh» m qnibut conftkutx funt, 5·*, 7» 1 Ecclefix non bend conftruttx, 744 Ecdefix defttutftx i quibu* k qoomodd emendandx k reftaurau.i* , *«7 , 4'7 >47) > 7°4,7*9,74« , 77® , • tt, *19, <*)♦,«♦) , ««7 , 7*» , 7*4. ’)·» 7)4 , 74* , 7«4. î«4, «)4, «75 , «*7 · «4«, ·/· «4*. 4J). «*·) · ·»»!. '»»7 Ecclefix non bend reftaoratx , 4<**. Dtp penûri non ponunt ablque proprii Epifcopi audoritatv, 1008. Non poffbnt efle in difpofitione Lakorum, 404 , *98 , 10*7,ro*9,»»7«, t*9O Ecclefiafticarum rerum corametaxionev, 747 Eodcfiafticaruoi rerum venditio proJubin 1341 Tomi primi. Ecctefiafticas res fi quia per benefiriom « verbum Refis WMMUt, 7*, fl,, l»ll Ecdcfiaftfcas em rapere fi qui» aufer» firent, extraneus hahemut d faxâa coouumrioM, root EcctefiaRicibommm, to, 3», }<.4». >»r, i>4, *»< Frrlafieftici viri fi ad palaria» venerim contra eorem Se­ niorem, i8o,l»p Eectefieftid fcripreras Ocras docere debout, 47»· Teftificari non compaliamur , 1043. Qaomodd fe ingerere debeam negotii» fecniaribus, 47» Ecctefiaftiàs anaemia minimè denegetur provocantibus. Ecçtefiaftian honor teneatur ia Epdfcoparibue * Abbariri dandis, 171 Ecclefiafticnm honorem nemo per pecunias acquirat, iyf Ecclefiaftjcus ordo , 7 >> Eccte&aftici ondbres, 7*4 Bcdefiafticum fmfichtni non teliiiqs suium, »»7 Ecclefiafticis fcriptis infer«re, 4°· Ecctefiafticu» fervus , 84, , isf 1. Quoœodô liber fieri pofiit, Ecctefiaftkus vigor, Eddaaus, Epifcopus, Bddeariad, Eddo,Comes, »41 ,*H Etfiûa Logi» Loagobardic*, 84» , Ml EdiOa fynodalia , ... »»l Ed&um dominiaim, 87» , ,47. In tribulariouibus non cspaâetur pro deprecanda Dei mifericordia , 7»i «o» 74} Eflraâwra, Egeataua febftantia , if}, 10S3, u>4 1x00 . 4*s Ehrio multoue* boneftati fates adfcribi, nj« Elcdi axedii duodecim , 4f , 8{ , 87 & /ry. Bedtt Judices, ary fi> /ey. ,y4 , 1093 , 11,5 fe /ey. Spernendi nori fax, tojS. Eorum Lententia , raft Eloai juratore», 78 EteAi Epifcopi fab celeritate facreorar, 4xo Etectio Epifcoporum reftitnta , 7 1S Elcttiooes serum rarbis permittendo 00α fiint qui ad Sa­ cerdotium provehendi fimt, Eieemofena danda d poptdo, »40 Eteeaxofeaa danda propter divcrCu ptegas, Elaemotyae fedta ■ mercede Regis, Eleentofyaa Imperatoris, Eleemofyaa Regis , Eteeutoreea mittenda ad Hienriakm, 4-4 t 7>4 Eleemoiytxa bytonon accipienda non eft d Sacerdotibus, ,0* * exercitu. toja . . »<< fynani qui nemo recipiat qui tes Ecdelî* aufert, 4·» > 5*5, toff Eleemoivnas agere , ,87 Elcemoi^ naram laqgirio , 487 , 11«8 , 1180 Eteeuaolyuarri, y 84 Elementa tertiata iaurfticiam touus mundi oftenderuut , ιο·7 Elifaates , Epifcopos Arelatenfii , adf Eloquiis pollere , ,81 Emendent inviti qon volantxriè non diluerunt , 841 Emete quomodd oporteat, 404 Emere res i quibus liceat, 7 5 »■ Non licet ab homine ig­ noto, J4Î , »1* Emina Monarhorum , 5 8» En-ifao<, 148 EnnUariu» equus , J4Ï Emphyteofcoe titulas , 11 y 3 Emphyteufcos perpetuus cooirxitas, 744,1164 Emptio canat cupsdkam vêtira , 877 Emptio comprobetur per chartam aut per teftes, rjo Empti» ds five, iff Emptio fisâa â fcrvo quomodd firmitatem habear, 1$1 Emptied fcrvo alieno faâa ooa valet, 887 Fmpdn quaadd pofiit immutari, vcl non , 901 1341 Empturiam, locas mercari, »4 4 Emporia, ira Emunitas, *·» Easuaisas Regis , 4· Emuaitase» tXfetvac* fint, 174 > '74 , 1··» yjd > ·*· Emunituris Judes, Ibo Enet·, I37 Enge Locus, 441 Engilbcrtus , Abba» , 4*0 Enuam inuberem nemo prohibeat intrare Eccle&am, 1 f j , »5», **77 , »*·» Enucfcanus, loto Epifcopali» Ubertas , 11 f 4 Epifcopali» Sedes iaftkuta Hamburg! aaâorirate Ptinapis , dit, di; Epifcopali» voluntas, «7« Epifcepalium Miuiftrnrum rapacitas , 8,a Epifceparus adimi Epifcopo non poteft antequam caste ejm exitus apparent, · 1045.11,5,11,8 Eptfcopmfc donem d Rege, 141 Epifcaéntes mm fit find Paftora fcprd menfcs ties, 174 Epifcepotus «MMtodddandi, 574 Epifcopi faat fccceflum Apeftolotnsm, l,o fc/rp. Ecdefiaram Chrifti fcndasom, II,. Dudom gregi» ejur k darifiima mundi Imninaria , ao, , 7<>5- E>s Chriftus couttffit patera* potcftatis oAoum, Dri Ecclefias aura divino gubernant, 1047. Ei* omnis terre caput inclinat, l,r. Eis impcndanir debitus honor It obedienria, 17, *<4 » }| «, I·} » 7j· . ·»’» >®τ·, *«·» , r roy, 1111, 1 tso, tabo Epifcopus omnis eft lummus Pontifex, „ Epifcopi qui lum fupri dioccelim, „4, ro4» Eptfcopos prime fcdn non appellator Princeps Sacerdotum, 1033 Fpifcopus eft fuper Presbyterum, 845 Epifcopus proprius, 3», , 40b , 40I, dfo , ,)< , ,18 fc Jef. tool, 1070, ιοί» , ιο,ο , 10,3, to,y , 1111 , tiif, uiÿfc/ry. 1130, 1 if,, 11* 1 , 11I0, isoi , txts, 1**3 , i»4f fi>/if. isdo, tab» , i»7) > ·»,ο Epifcopi debent eflë pet Singulas civitates, tdf. Non lu villulis vel in agns, »10, sdy , 707. Neque duo in una civitate, 457 «7*1 Epifcopi cathédrales, id eft, qm m civitatibus cunftiiwi font, mi,·»·} Epifcopi qualiter provehantur ad ecclefiafticarn pornfta. tem, >04». Eoram eleftio quomodd facieada, f<4 , t r4,. Debear fieri per ele^oncm deride populi, yil. Efsfcoporum eieâio fieri debet i Principe cum magna cura, 114» Epifcopo» i Rege cooftiratus, d populo eleâas , p, Epifcopi conftituù auâoritatc {xinopab, 14}*, 15 7 Epifcopi de propria dioteefi eligantur, 37» Epifcopi eleâi fub celeritate Lacremur , <»0. Epifcopo­ rum enfin ordinadooes non oportet did difierre, 455 . 7»l. Smê tarditate ordinentur at>i non fine erdmari , i,f , 1 ISO. Ordinandi m proxima Synodo, 174« Nul­ lus tamen ordinetur iavitis , 1044. Neque per pecunias, 1*1, 837 , ·<· Epifcopi canonicè otdinati , 1080 ft fa. Epifcopi non pofiant ordmari i duobus Epifcopis, 330, 1110. Sed d tribue, 1044 Epifcopi ordinationem fi qua coonadiâio impedierit , iM. Epifcopi Pontifici d quo confccrati fimt pnqudicium in­ ferre nullum poffuot, 104! Epifcopus e;us Ecclefic curam habeat ad quam mdfaatus eft, * 18. Et eam find interoaUfioae docear , 11 »8. Non négliger principalem catbedram Cue porocHtf , * * 8 , »4, ,70, , 8»4, io)®· Curam habeat animarem fibi commiflàrum , »4> Epifcopus canones 8t tegulam non ignoret, s<7. Et la­ cunarim eos vivat, *4f , }yy. Eicmplem enim bonam dare debet lûbjeâis fui», 47* Epifcopi miniftetiam liium expleant, Jff , if7· Quate iilud lit sut eflëdebeat, <33 , 7)4. Debeat fidem <>$0. 1057, iti», 1171, 1175 > >‘91. θ»«'' nou tant po­ puli* occatione prxdfcandi «utconfirmandi, f47 , 7‘i. • 44. Nomiifi jejuni maniis impofitiooera tribuant, 11 j 7. Eorum prrdicauoui Λ coatirmaùoui ouinc* parochiam adtiot, «»p4 Epifcopi curam pauperum habeant, 1171 Epifcopi habeant poteftatem de Presbyteri» tc Clerici* fux parochia, ip4 , îJ5 . taxo. Canonicorum curam gerant, 151,715, Sj 3. Et inonaftenorum, 170,143, 449,830 6>/ey. 844,1054- Epifcopo* Jiadct eA om­ nium oui fub eju* funt moderamine, 1114,1174. Id eft, C1 ericorum , Monachorum , & SanfLmonialium , 904. 1185. Abbate* corrigant C quid extra regulam freermt, >4* Epifcopo* nuat in fua diercefi corrigere non valet, coram reliquit Epifcopis ad corrigendum iafinuet, 1111 Epn'copi immune* habeantur à damni* ctim Presbytero* mifciint ad e* corrigenda qux ipfi non cotrcxetmt , 1117 Epifcopi ptovideant quomodo Ecclefix fint cmendatx , Epifcopi poteftatcm omne*intelligent , 9Î4 Epifcopi poteftatem habeant rerum ecdefiafticarutn , 5 17, 8,8 , 1041 , 1081 , 1161 Epifcopi diligenter confiderent tbefcurot ecdefiaftico» , 714 Epifcopi* licet de tbefanro Ecclefix erogare familir h paaperibui, ejuidem Ecclefix, 5 05 , 1171. In rebus Eccletax circa propinquo* fuo* etpooeudi* reprehenfionem caveant , 87; Epifcopu* multitudinem Clericorum non faciat, 444 Epifcopi Clerico* ordinent à Laid* prxfcntato*, y65 Epifcopi fi Sacerdote* inutile* ordinaverint, <035 Epifcopi Longobardi lactamenta k munera exigebant ab i» qoo* ordioabant , 504,7*1,1158 Epifcopi Prtibyteto* vel Clerico* inquirant unde fiat, 853 Epifcopi diligenter difcuiiant Piesbyteiorum fidem ,1)4, 716, »«i. Fi eorum baptiftetiuin audiant, *43 Epifcoporum nulle* ordinat tones faciat ia parochia altcriui, X17, 706, 104*. Neque altenu* paroebiaaum prxfumat retinere aut otdinaie, top), ny7.lNeque akeriu* puroduain invadat , »y t , 474 6- /ry. 1057 , 1041, 1084, ii 14. Neque alterius te* retinete ptxfumat, 1 v 4 , 105 * , 111 f Epifcopu* nulle* pttoribu* fe audeat anteponere , 10S4 Epifcopu* nullus alium conculcet Epifcopum , 444 , 107» Epifcopu* nullu* collegam fuum fupergrediatur in 4} , 114* , “Π &fif· >»·* 1344 Ep*fcopi in hoftem non pergant, 148,403,3*3 ,>3» , 8*7 . >84, loj*, 1*78 Epifcopotum judicio iuccfta matrimonia emendentur , 1003 Epifcopi inceftuofix iavcftigent 8t emendent, i44 , 373 ( • 87, 1003, 1*37 fr/ty.Vadioi ab ei* noa «capiant, ’79 Epifcoporum judicium , 485 Epifeopiun fi qui* Judicem degerit , 408 Epilcopu* unu» uoa vindicet tibi cognitionem, 484 , 1048 Epifcopi funt Judice» caularum qux in provinciis etner593,1178 Epifcopi Judicet judicia jufta diicemant, 1163 Epifcopi julbtia* faciaut ,164. Sportula* non accipiant pro juhitia facienda, 173. Quomodo cuftigandi li juftitiam facere noluerint , 417, 784 Epifcopi fententia iitita erit nifi ptxfentiA Clericorum con­ firmetur, tip< Epifcopi fi caufam vel litem inter fc habuerint, 497,9Jb Inter fe corrigere, ii quid ortuu* fuerit, debent, 1000 Epifcopi accuiatore» fratrum excommunicent, 1x01 Epifcopi vocationem vel corrcAioncm fi qui* contemp­ tor, 438 Epifcopum fuum fi quis noluerit audire, 1078 Epifcopi iMCiceÆonem ptzftent opprefli* , 444 Epifcopi provideant qualités Judice* cum populi* agant , 104 t. Caftigeot Judicem qui reum damnavit contra Legem, · Epifcopi beneficia homiaibu* fui* non donent pet premia , 5°4 Epifcopi peregrini, 743· Contenti fint bofpitaliratit ma­ nere oblato, 43*, 451. Ei* loeu* facrificandi detor , 474 ,1045 Epifcopi ignoti, de quibrn dubium eft an Epifcopi fint , 435. Quomodo fulcipKtidi St io ecclefiafticum miniftentm admittendi, 147,158,191,8*4,1:4» Epifcopu* depolitu* de cui»* ordinatione non Conflabat , *44 Epifcopi vagante* quomodo tn aliena parochia mimftrare poftint, 17 3 Epifcopi ragi non finançât facere ordinatione* Presbyte­ rorum, 184 Epifcopi ordinati, nec recepti, 7»» Epifcopo fi quis infidiat pofueiit, 8*· Epifcopum ared nullus graviter aut leviter agat, 18· Epifcopi* populi ne detrahant , 118· Epifcopi. injuriam iafetre non beer, 41,844 >53 9,544, n4*. Eoiuin enim injutia ad Chriltum pertinet, 11*8. Epifcopu* ir.jutix ptoprix ultionem non depofck, 44a Epifcopus fi i quoquam impeticu* fuerit, »7< Eprfcopum fi quis accuiare voluerit, , 1100 Epifcof* i Deo judicandi fiiot, 1 rx 3 Epifcopo* Deu* fuo judicio refervavit, 8* 7 Epifcopo* qui accutar, Dei ordinationem acculât, 585 , ιοόο Eptfcopu* fi in reatum aliquem incurrerit, ppy Epifcopu* convemendu» eft familiariter antequam querela adversd* eum proponatur, 1181 Epilcopu* ubi A quandd accufendo*, 1144 Epikopotum acculâiorei non temere recipiendi, 104* , 114* S'/rf. Epifcopo* accufare qui non poiTint, **4,*88, yot6>fef. 8j*, 843,854,888, »8y, 1043, 104; , i 144. ‘*74 Epifcopi accuCtndi non funt nifi apud fumoso* Primate*, 10431 > ,e59 Epifcopi apud Epifcopo* accufandi funt, usa Epifcopi debent effe Judice» Epifcoporum , 473 1140 Epifcoporum caela per Fpifcopo» Judice* terminanda funt, 1048 , .o4* , 1045 Epifcopi judicandi foot in Synodi*, 544 & / «ο·»» ««>1 Epifcoporum judicia penmenr ad Sedem Apoftolkani , 1199 Epifcopo* ante juftam definitionem aullatead» proprii poteftate privetur, 1843 Epifcopi accufati fedem nullo* ufarpet, 119* A'/ef- ij+5 Tomi primi. Spifap vtaMblMM mBM tante k » Xptlropi ejedi k ^a&m ante omnia nkteadl, 99 f it»·, wfi, 1190 k/ay. itaj SpitηΓ· dana*atna à Sy»od» 1 ante teds de (te· mi «•SJ , PaiwMcsm, rooo, 1044, ’·*’ » «»»4 »««98k/»y. Eptepo jo&cM· licM tear· judicfom, 93» Eptepnm fiqnis interfieccrit, 3*, 99* 131,34,> 749, *7*, 1»J1 Evsfcopn* fi fin· «ekamte* deceflte. 14* Epifcogi tendes qniefisdetesu, Epifcopodecedente , firccekar qnewedd ordtendus, Epifcoyu* interventos cathedram non occwpet nbi rasenxflbr «ft. >04· COMMUH1À DS gPlSCOPIS. >34* Rvnogete* , loces Acvvnanti , · »4 Encharifiia danda moriennbe», »·3 * Kocbariftia ori moribundi infisndntur, 846 , Ij* , « *4* > Steatite (ted γιτγγίγ;---- . *47 Eteariftxl focrâ Communkandum eft ommbas dicte domima· vol frfthteftw , ·Η Etearite praeceptio à qteiiite eegligte m ccroa Donuai, ·’♦* Eteariter viaticum, 844,841,1*41,1*47 Eochariftsasn fi quis acceperit k non fompùnt, > * J1 Kteariftiaao Presbyter Icmpet h «tel paras·», 7J« > •35. 9H , «*·· Evellantur rsîrirdi eu que mali pullulant, lol* S. Engendi Üanafterium , J** S. Eugeni* Momfterium, Eagenii Pap* juramentum , Etdogium, *4* Etegin, »41. Monacbis desttur, 5*7 «7J Eunncte non intrabit Ecclefiam Domini , Spdcopu* vHbm triara nan prcfomat, 711 Epsfceporom raconriliatio, 989 EpKcopi injure quvmd· componenda , 897 Epifbapaa uauiquilqise Msflàs tre* k pfotein tri· dicar. «99 EpKcopus nnufouilquc de fno bcaebo· famJfunn (ten ■utricate boat, 7*7. Quae cafotos domi diuaitrtre deter, 4(l Epsfcopa* nndquifip· Advocata bate, î4·. Et Netarte, 4*ι Epifcopi A ad placita MÜteun doosimconim venire con* tmnpfcrim, 40, Epifcapi Agite», p, Epifcopte , id eft, damns Epifcopi, 374,414,1171 Epi&opium , id eft , dieecefis Epifcopi, 179 Epiftola conteftariom*, 14», >47,1*74 Epiftola donationis ad Ecclefiam ponenda fupet altate , 93 Epiftola pekma de ceria fiüau laplii diâa , »39,714 Epsftol· corajbeodatitic, >45,948,1070,1084,117:. >.*, k/ly. Epiftol* generales , Epiftolaro Regit fi quis delpexetit, 603 , 4t6 ,78* Equa median·, 90 Eqna Gins rthmat* tribu* foiidis, Equam pscgnnntem fi quis foraverit, 306 Equi esitem am aurem fi qui* amputaverit, Equo fi quit aliquem depofiierit, «V Equo fi qui* oculum excuflerit, 77 Equorum ftercas , Equum excurtare , 77 Equum 6 mus involaverit, Mâ. Equus emiflanus, 333 Equus i» pignore pofiras fi damnum aliquod fixerit, It Equus Cuiu* rftimatut (ex (olidis, 37 Excambaldus, CanceUarius , 419, rot. mt Ercbannrius, Comes, Erema loca, 4oo Etgaftula Monachorum , Engcte & contra propofito· fiso*, Edite, Comes, 499 Ermenfrndu*, Ermengariut, Comes, 499 Ernaldos , Erogator, 439. Erogatoris manus, Erptsfort, Erronei Sacerdotes, Errori fitvcodm» xroo eft per Alentium , lo}8 Eleam fi nemus ponat, Eleis immolatKiit qui afi font, Etachartea , EtheKredus Rex, EHete , J?7 Evangelia reciteta , Evangelium populo predicettir, }j9 Evangel» Chrifti vim oon inferat hasnana pnrfumptio , 919 Evangelium pericte araris homine* feribant, a j 7 , 714 7J« Bava, 4», pd*. Bajuvariotum, 4}t,poj. Saxonum > • 7«k/ip.7P«. Exteare, 33d, 4«· , 474.4M . Joo , 7$7, 7*3. »»·» Exaâor non requirat tributs provmcialte* relu*1» > *«3 HM Erraôor poblicarum rerum , a* Eiadoniare ad Ubertatem, Exaltatio Ecdetie incumbit Regibus , Examen apum fi elapfom foetit, Examen aqu* frigide vetitum , Examen hdmaite, s Examinatio iànür Crucii non fiat, Examinentur q«i ad presbyteratum promovendi (u»t > 81 J Γ Examuflim Eiamuflim, io3 Exarta, H Exartum alterius contra legem fi quis invaferit Exauâoratu* Presbyter vel Diaconus , Eacervicare, l04 Exdufir, 174.179 Exclsifit à liminibus Ecdcfi* ûenunenram non detur per dies palcbales , :~t Excolentia rerum communium, $4* Excommunicandus nemo eft leviter aut paftim , 1**7 Excommunicati ab Epifcopo vel i Ptesbytero proprio , d nemine ia communionem accipiantur ,*iy,js*,?o4t 1*04, 1**9, t*>4 Esonmmnnimd non poflitnt acarfare Sacardntns, 10*3 , io>d ,ti*j Excommunicari non poflte efle patriot, ’ t Jf Excommunicari vitentur, 94* Excommunicatis communicare non licet ,-tr*, * 17, *»<5, 709 , *30,83· k/ey. *s 1, 037,95 7 , '°3J » *eP*» ”3« , 1*·» , i*7| k/cf. i»»o Excommunicatu* fi qui* fuerit pro fiio negleâu ,831, 1034 Excommunicatus fi ante audientiam communicare pr*fumpfirrit, >104 Excommunicants fi qni* fuerit injuftè , 83< Excommunicato* ebrius aqua foU uratur , 49 4 Excosnsnonimtus vel damnatus ab officio fuo , 191 Excommunicatio canonica, ,7 , *<* > ·οί Excommunicatio major, 10*4 Excommunicatio proptet ebrietatem , 747 Excommunicationi Sacerdotum humiliter foccwnbere opor­ tet , i ιβι Excommunicatio Sacerdotum non eft parvipendenda, 94«, Excommunicatio fubitô fc fine caufa non fiat, 39* , 7*9 , 93. 1*74 Excommunicationis anodus, Excommunicationis lententi·, Excorticare caballum alterius, Excute palatin* , 4 80. Publie* , Excubias facere , Escunare equum , Excufotio ignoranti*, Exceforiote in sraâoria fnbAtibende fime cdm quif Qqqq ij Index IJ47 1348 Epifcopos am Presbywr msrirrr non poceft «d Concilium, IO|4 Executor, 9 ®f Exempla SanAonna feuspm feqnenda fisM, *07 , 705 Exenia, 173. NuUm doom nd lotroitum Ecdefi* , 1*9 , *34 ' Exenia à Piesbyteris Epifcopi bob requirant, *57 Ex equür fimetis , 134. MoflW·, 7*4, *«*· F“®< «W· que fuperftitiooe, 370. Cum iuâu feci eto Sant, 1x87 Exercitale iter, *3 7 · 719 Exercitate plautae , JT4 * 37*> 4°3 Exercitales , 34* ExercitalK cauû, f j*. Expediti·, <54 ,47»ï/'t· Obe- 4*3 ditto, Exetcitalis itineris juiso , Exerdtalis itineris debitore·, E ter ci care , Exercitus per qnospromovendus, 49 * ·3* 3» 4*4 Exerdtum fuum unulquiiqiM cuftodiar, 996· Qu* difciplina fervaada in exerdni, 103. Si quit fcandalum exci­ taverit m exerdra , I ox Exercitus Principis adjcraodus ex peennia Ecde&r > ’♦> Exercitum fugiens quomodd puniendus « , 77* Exercitum b quis dimiferit abfque licentia Regis, 347. 7 ii Exhereditari , 97« Exhiberi neminem oportet de pte uncia ad pcovmciam, ”»4 EdubuicBCS bonorum openun . « I *0 Ü Exiliare , Exilian 1er jubet eos qui libellos famoio· excogicaat aut proponunt , to*7 Exilientut qui cantica m blalpbemiam alterius compofuerint, »34 Exilium perpetue deportation*, f a» , 943> «97 Exire ad judicium , 314 Exire fe de latrocinio, 3x4 Exiitimationis opinio v;l fufpicio, 1°4» Exomologefis, 11 7 9 Exorcifta in quot teftibus damnabitur, 1*8 Exorcifta nooaccufet Acolythum, 7·* , **♦ Esocciftam fi quis injuriaverit, 7* , *»7 Expeditio hoftilis . i 3 4 . 111 · Expenfa , 340 > 74® Expoliare, 977 Expoliare alterem fi quis t.araverit, *»3 Expoliare corpus mortuum fi quis profumpfierit pnufijuam repellatur, 3» Expolietur nullos nifi jufto judicio, ”34 Expoliar· vallum, *3* Expo&tns ante Ecclefiam fi cujufcunqne Fuerit mifcratioM col leftUs , «5 » » «47, **79 Exfecutor reipublicc, xid* Exfenia , ssx» Exfardare, 73 Exter* nationes, 44) Extraneam feminam in domo fecum habete noo licet Prelbytero aut Diacono , ιοο,ιχορ,ιχιι Extraneam gentem fi quis in provindam invitaverit, i) Eaxifesm. ’»» F. FaBABI», Fafteubn, Regina, · Falcoaarii, 33», 4*1.48, Falcone· , 34p. s»4 Falcones ne iervi Dei habeant, 147, ipt, 1047,1054 Fakoacs qui babera aon poftmr, >44 Fallax m fide qm repertus luent, ad acculaoonem vei ad tefliasooium non admittatur, ”1? Falliexk fi cui coipo·, FaMh capitali· fi qui objcdfft fratribus cooviôi fixerim 774, 7*4» ”·7 . 1 »«>· Falla nomina Martyrum 000 venerentur, 707 Falla pcsftma posefratem accufhndi non habeat, 353 Fatfà rriacipem rcfcxspta fi quia detulerit, toay Falfâ fi quis contra c^rat alterius feggeflctir , 117, *97 Fallam aficete chartam libertatis , 374 Falfem epiftolam fi quis ab Apoftolica Seda detulerit, v* Falisce chartam mgesminti· , 433 > 7*3 , >7» , «4? Fame» valida, *47,455,7x7 Famis mepia , 447,503 , ra f Familia Ecdefi*, 345, 7*9, *<4 Familiam propriam wufiqnifqne de fisa proprietate nutriat, 717. Gubernet* corrigat. ' 475 , 503 Familiam regiam Judices non pro fumant in fervitium po­ nere , 3 31 Familiaritas fufpeâa vel interdira, Fausiiiaricatem extraaeanun mulierum nullus prolumat ha­ bere, 1109 Famofôs libello· fi nui legerint * cantaverint, r to4 Famofius quis dkeMW, 1 o4 * Pana idolorum, x,t Fatxm, 73, «t FarduUus, 37S Far falsi, 18 Farinarium, api, >03,334 Farftian, *48 Fafiani, 337 Faftrada Regina, tf5 Flaftos doounatioois, t tos . 1 *94 Fafiuvirotos, IjC Fatigati fiunt in quibufdam locb, Favillofids exurat, Favori-gratii fublimare, Fed· fraâa , Feltrum fiquis ia exercitu foraverit. Femareserram aratoriam, 75* <»7,937,10S* ’°«f ,,9 103 fio »44 Femina baronem fi fobdulnm extra rixam clamaverit , Faber ferrarius fi occiftM fuerit, 90 Faber aurifex aut fpatarius fi occidantur. 74 Fabrica ecclefiaftica, I105 Fabulis otiolis vacandum noo eft in Ecclefia , 9(4 » ’143 Facere vinea·, 33 3 Faces vefium cupiditatis , 10*4,1114 Faciem alicujiu n quis vulnere debooeftaveril, 74 Facinora multa fub uno violenti* nomine continentur , »7 Femina cum armis fe defendere nequit, »'° Femina habeat poteftatem donandi, »4o , 5 37 Femina in aviatlcam hereditatem non accedat, fi vfeint fextus exriterit, 4® Femina iugenua fi fe fponre fisd in fervitio implicaverit, 409 Femina ingenua fi acceperit fervum, 1*1 , 4cS, 8*f Femina invita virum non ducat , ”30 Femina minoiUdvs, *7 Femina nulla ve etur fine licentia Epifcopi, t**7 Femina nunquam nubat qo* cum pan· Iponfi fixi fornicata eft, 1*3 Femiua regia aut ecclefiallsca, 31 Femina, vu infirmius , pdx , ronp , 1145 , t‘>® Fcm nx ad altare oon accedant, iodf , 1077 , i0*3 · 1125 , 1140, 1*44, 1x80 997 F acinorofi arguendi i Sacerdotibus, *37 Faftio maiitsofa, 997 Faculas accendere , 10,4 Facultates ecdcfiaftic* noo funt io difipofironc Laicorum, 998 , 1047 , to4p Facultatulam Ecdefi* qui petunt à Regibus, 1114 Fagos alterius fi quis prociderit, >3* Faida , 1*4, 19Î, »78, 33 : fejîf. 3 J* 1349 Fenfem Femin· E-** Femin· Tomi primi. depfirimrmmpiienai, 70,76, ito, 1*0,131 fiaMB , 4o, *■**"*» Λ T»T.»O indumenta i qni* fupet puolt rievavetn, Frminr liber* mark·* UulÙMt rcgtos aocjpientts, r,T, • 17 , >71 Ferai·* bitimini akaribm pangamur, 730 Femine Imum cemmendast , iyr Fetum* mum aut digitum fi qeie ftrinxerit, *»« Femin* nobiim qu· arnMm «iri* repenti «elanrar ,1140 Femin* ηοα feriant ngera textrilia dic dominico , 140 , 71« Feminarum CMverferionere deteftentnr Preibyteri, t » Ii Femmarnm extranearam familiaritatem nuilu* porfiimat habere , t*n> Femin* uou habitent com Presbyteri*, too, 148.4*7, fid, 7*1 , S*b , >51 , 84y , 8j>* , toi; , t toy Femin* no· habitent in do.uibut Clericorum, 1 y 7 , * t y , *t»4, * 17 8. Neque pet coram domo* difcurrant, yo4 Femine qwt indiculo* attrierunt, 799 Femin* qu* in domibus proprii* teftem mutaverunt , >0»· Femin*quarum mariti in Francia efle videntur, 337 Femin* qu* in minifterio Dud* funt, ·$ Femin* qu* viro* amittunt, qnandô «eland*, 07 . 7*1 , 144 Femin* Regi* habeam lanam * linum, y tο Fcmia* fi inter partes it regna fuerint ad Coejogiuaa poftulat* , 444 Femin* velamen fandum fibi iararioeabiliter imponente*, <53 Femin* velum fibi fine coriênùi Sacerdotum nou impo­ nant , I>j9 Fernt-ut fi velem acyeperint, in hoc permaneant, ids Femin* virgin» caput aut genitalia k pofteriora fi qui* m itinere denudaverit per raptum , 7» Feminam tngeauum fi quis coipo percriTetit , *3 Feminam liberam fi qui* fualcric quafi ad conjugium , * ia via eam dimiferit, n4 Feminam ptagnantem fi qui* interfecerit, 1<,i»7 Feminam refifioiimi fi quis rapuerit «ei corruperit, po4, >5» Feminam fi quit de terra effodient, 70 Feminam liberam fi qui* exttd marcbam aut iottd pro­ vinciam vendiderit, idife Feminarum Lactatarum corpora qui violant , facrilegi funt, 1004 Feminas Monachi non ofcnlentur, y S1 Feminas qui rapiunt vd furantur, 1111 Femini* ad orandum Λ communicandum pateant feoâa fandorum, ιο>7 Fenile fi qni* incenderit , *$4 Fera rubea vel nigra fi cum trende fegiaara luerit, 84 Fer* majore* , r38 Fentmea fi Rea alieni dederit, r 10 Fcramiaa , 33s. Bend cuflodranmr, 316 Fexamina in foicftk dominici* furari nemo audeat, 374 Feramu* rubeus vel niget fi cum treude fagittatu* eft , Fmil ferti jejunare oportet, 75 y Feri* Jovi* * Mercurii , 1fr Feriatici die*, yo4 Ferramenta qn* in hoftem ducuntur. 337 Ferramentum , »9j &/»f. Ferramentum dc molino , »»4 Ferraria* Mooafterium, 1 8> Ferrarici* folGr, J 40 Ferto fi quit hominem perculferit, >30 Ferro fi quis fe percufferit ut moreretur, *1*} Fenum calidum ad ftagnandum fanguinem, 7i Fenum mulinariam fi qu» involaverit, St Feftt dies in anno ceicbtandi, 7*3 Fcft*» diebus jejuniorum conjuges fe i coojugibtu abftineant , i*>o Fefti» drebn* omne* ad Ecclefiam veniant, 143 Feftis diebus placica fecriaiia noo teneantur , rj J Feftivita* fàoâiAndre* 3 5* Feftivirate* anni qu* feriati debent, 1 » >0 Feftivrate* ptmJpux , ySj , pyy. Quomodd honorud*, »yt, Sfi, 8>« ijjo Feftrvitam* medere nb* rrammw, Feftrritme* in anno , Feftucainmsamo*, Feftucamin hifem ÿaâare . Fidri nAtnrn, Fidei fcÿeâm OmAiari ddm habenas mano, ,04» Fidcjidfio veritaSacerdotibus. .*· Fidqn&rcui cmftpetit, 1|» Fidejuftor pro feed·. ,, Fidejuflêt qua me de à fidejutieafe vinculo tibevenn , H4 Fidejufaee eiammpt*, £ qni* debitorem tenere malue­ rit > to»8 Fîdejnflomm £ qn» in damnum cadme pesmiferit, s j y Fidejuflêrtm fi qui* invmwe non potwrit, *î4 Frdejulforev ad palati»m , 178 , 184, 373 , 44* ( 448, 471 741. 8*8,1*13, t*if 1»te, 1stpt FidejefltMc* Cletàcne fi qui* pro caeli* fecularibu* acteP«rit , , |*4 Fidejudbres donare, 78* FidejulToict filiorum fpiriralium fout petrini, 7<» , 8*· Frdejuflbre* trrinüEmi, ri;o,tso* Fklejullotei in baptiimo , >y j , 1137 , 1x87 FrdepiUbte* pee deducendi* rei* in préfenùam Re»* , >«ι Fidejullôte* vefeininr, too, 778 , Ifο Fidejuflbrum manus, Fidele* «bftineaat fe à cairn prvgaantium umram , Fidele*cammuniccnc, 45 7,718,840 Fidele* fidem Curri* Trimeari* difeant, 9fO, 9f4 Fidele* quotidie Sacerdotibus in Ecdefia oblationes offe­ rtur , ,,, Fidele* Regi* pacem *r concordiam habeant invicem , 5»> Fidele* filcndom m Ecclefia tencenr, fJt FxMita* cui pcomitrenda per fecramcotem , 44 , 413 , 43 t, 43* . 711 Ftdeiita* promittenda Griâri, 04 > 37f , 5 18 Fidelitas Regi promittenda, yoo ,437, 770 Ftdeiita* prteufla Imperatori, 374, 404,737 Fidelitati* pramiMe, 1: Fidefimri* facramearum Regi preffandam , 4 7 s fe . Fidelitati* fecramcrnnm, *43· 45*. 804, 484, 770, 7«3 . «7J » ><· Fades Chriftianoenm, 714 Fide* precede*· debet omne* arius homini*, * t «4 Fide* neceflaria eft ut Deo placere poflimm, «54 Fides fanri* Trinitati* pr*d*cetur , 708,838 Fide* catholica ab Epifeopi* * Presbyteri* ptmdfcetnr, ssy , *48, *)) , J*7,71*, 8s4,»o, is8y.Memo­ riter tenenda, >50 Fidem redam teneam Presbyteri , pp 1 Fide* ChdftiaM docenda eft lingul quam auditores kxelligant, 9Π Fidem Chriftianam non perdpere melius eft, quim poft eju* perceptionem retrorfum abite , trol Fideyn primam pntvaricaie, 1s 1a Fidem Chriftianam doceamur filiid^Mtalc* , *04 Fide* quorum feÇnâa eft, in icfhmonio humano, dubii habeantur , 8 97 Fides Synodi Nioense, *74, >7> Fide* intet virum It uxorem confervenda eft, 1*80 Fidem feriam alteri fi qui* reddere noluerit, y 1y Fidem quam nobis promUfan habsnt, 75 · Fiduda, id eft , imrio, yoo Filia quam partem habeat fa tebn* ferrorum qno* pater morien* ju£t fieri libem, »4o, f3> Filiam alienam fi qris ad conjugium qunfierit, 3*3 Filiam domini fui fi quis renuerit, *5* Filiam fuam fi qots veadinrrit in famulam, 9» y Filiam fiiam fi quis viro concubinam habenti dederit in matrimooiam, *046 Fiiialiram fuam fi qui* cognoverit, ilt.tlq Filiaftram fuam £ quis coated voluntatem ipfius dederit vito, tit, Is», 1*74 Filiaftram fuarn li quis ftupeavrrit, 857, r«r· Filiaftrum aut filiaftram h quis aure Epfeopum tenuerit , I4y , *ly > ’*73 > **7 Filkienfis parochia , s t8 Filii fpiricales, 744, 8yl ί 1351 Index F.lioeu* cau*â conftiratum eft concubium, «4* Filias omnis non eft beras pants, lojy Fili* ex incefto macrimomo aati non Cui: letfrimi, *9* File hoooicuc patentes fees , * j* , -, > J. Non occidantur pro patribus, ♦ <1 FiUoi fi donatione patrie aliquid tuerit coufecutui, i o«y Fibo tamiba* 6 qua ratio pure pccaaiam comruodavcnt , tons Fibos duos fi quit Frances botno habuerit , 514 Filios fi quis motiera eoa telfijuetit, 4· Filios fi quit noa habuerit, k alien quemEbet tandem facere voluerit, 3»? > 9<· Filiorum dece&oocs, 31 Fibum proprium rei filiam nemo de fonte bapiiCnatis fufcipiat, 8f<, «ι?·> <*·< Filio contra priora* defioidonem vente noa Beet , »4* > »·» Filii Principis quales efle debeant, * «5 * Filii fratram , filii (oratam inter fe aulll prafaeptione jungantur, ”* Filiis aut filiabus taper duodecim foDdos ani pluiquam al­ teri dare noa poteram Ripuarii, 44 Filii Dei k filii dfaboU, ·»ο,*34 Filioli vel filiole de facro fonte non fefeipuntur nifi me­ moriter Symbolum * Oiirionein Domuftcani tenuerim, Filiolam foam nemo ducat uiorem , 854, ·”· Fihorta , J’4 Finium regendorum modus dc ratio, 80, 113 ft/êf· Fines alienos nullus uforpet, **5 , ?ol , 1OJ4 V niium alienorum pervalot fi quis fuerit approbatus. 105 f, io»4 Finitiva fananda, 9*5 Finals, *48 FnraarioMs deas peri tenore conferiptas , 6,0 Firmitas dc pane dominica, <11,7*4**85 Furnius immunitatis, ln Firmitatem facere per chartam , 17 Firmitatis ecdebaltic* muri, 7c3 Firmitatis epiftola, 4* Ftrftfalli, »0 Firftiul, m Ftfitaie oAdum, io 43* > 341,SIS, t*ip, 1*51 Fifcaimi regii, 757, *75, »71 Fifealines traditiones fecere non poteft , 393 , 7*r, *59 , «»* , Fifci jus , . <74 Fifcioftdum, 94>·Debitum , 944 Fifci beneficia defaribantur m breve , 49S , 7*9 Fdei vire* , 330 , <30 , po<, Mo , tlj* , 1171 ft fil1*79, 1**4 Fιύο quando reippus debeatur , 31 * Fif.o ferrite , 939 Fifeo fodare res alicoju' 147, <49, 7*0, 1009,1*7* Fifcus accipiat multam utx parentes défont , 1 tu Filcus adquirat facultates coram qui mceftas nuptias fa­ ciunt, rr* FMcu* acquirat res ejus qui fine herede mot tuas eft , 130 Fife"* capiat ejus res qui ad mallum venire coetempfetit, Fifcus dominicas, < 4J « · 75f , 9*8 Fotbanuire, 407 Francorum regnum yoianrtô creverit, ”$» Fraacoram provincia, toj Franco* k Franca, lit, »77, 403,9«5 Frand qui la viUit dominiri* commanent, !P Frand jurant cam duodecim , 77*6* Franci Ripuatii, » « , 41 Francorum judicium , 14 > 4*7 > 4** « 7*] > 88a , *75, - Compofirio , ja Fraacu* botno fi acceperit mulierem , t8ι Francut ancillam alienam fi fibi publicè junxeik, »97 , 4ol Fraacum advenam fi fri* Ripeariu* interfecerit, 34 Frsncum hominem fi qui* fine culpa ligaverit, aut per ca­ pillo* priferit, 5 1». Aut occiderit, 511 Francum fi Romanos expoliaverit, »9» Franc·* fi Rocaaiwm ligaverit vel expoliaverit, »9» , 303 Francu* boœo fi (ponte fui fe ia fervido implicaverit , Î09 Fraudere*, Frater fi uxorem fratri* fui adulteraverit, 18» , 1*53. Aut uxorem duxerit, 1043 Fratrem fi qut* occiderit , t4d Fratre» defide* vel negfigente* , 980, 107 7 Fratre* duo fi cum una femina fornicati fiierint, 1 to4 , «»5< Fratre* hereditatem patri* «qualiter dividant, 8», 1 », Fraties in via «firefti, *43 Fratre* qui in paterna hereditate focccdunt, 547 Frattibu* duobu* fi qua nupierit, 857,1178,1*54 Franibu* ita cuofalendum eft m non videamur defruere quod aedificatum eft, ”4o Frattibu* fi quis falfit capitalia objecerit, 9fi Fratricidarum perna , 88 Fraus fempiterna, 1040 Frau* ferpentina, 975 Freda, 3 0.4,8 Freda exigenda, y* , 354 , 474,47«, 770 > 797 Freda cxaftare, 779· >»*} Freda qu« in Lege Salica coufcripra eft, 390,740 Freda regia, 871 Fredum , »0,11,38,48,98, 104 , »91,314 fe/539 Fugitivo* abfttahere non licet ab Ecclefia , 58 Fugitivam fi qni* invenerit, 54« Fulgendi in fibro de veritate pntdeftinadoais & gratia, fentenriade Regali poteftar* dc de Pontificali auâoritate, •90, 1146 FonAio tegalit, 7**, <74, »70 FuaAaac* public* , 5 47,4» » Fundamentum aliud nemo poteft ponere prater id quod pohwmeft, n»4 Fnoubula, 509 Fune* tenfi pro eligendo teloneo , 75 4, *74 Funus ad digna* oUcqoia*, t j6 Funera mottuorum non agenda jutu Paganorum ritum , 9ir Fure» non finantw quitté tefidere , 37o Fure* neque tefte* efle poflimi neque acotfiMom, 999, 1104 Futes fortiter confringantur , 1*0» Fum* aoAurui, », Fur noâumo tempore captu* in ferto, j 17, I98 Fut (aciücgu* eft qui te* Ecclefi* aufert, vaftat, mit du»!, 513, 100» , 1055 , t»4. Fut n domum eftregerit, 9*8 Fur fi infra immunitatem fugerit, 387 , 759, *7* , 97* Furem campbinm nemo recipere prafumat, 354 Futon fi quis in domo receperit , 70 Furem nema cooeelct, 544 , 8„ Fotum fi Centenarii celaverint, 788 Furem ligatam fi quis abfque judicio Principi* dimifiirtv, aut fi fe|l laeto* fiierit, 49 Furem fi quu indemnem dimiferit, 348 For de feptern latrocinii* fi comprobatus fiierit, 517 Fur perdat Ubertatem foam qui collibertum faim fervido tradsdir, 117 Fur fi aliquid vendiderit ei qui ipfiim novit efle furem, fa’ Fer fi qmppiam veniderit homini ignoto, 155,983 Fur fi non fuerit infra ftarutum trmnu* rnveatu*, tap Fure* qootnodA judicaasfi k puniendi, 18, 1079 Fur ia incendio qoamodd pumendus, 1 »9 * Ferum pcena, lf Furta prohibenda, »34,718, 737,79· Furtumeftamico quippiam rapere, 988,999,100* Furtum rei privae* non fic judicatur quomedd public*, 1001 , i»4t Furti aftfione tenetur qui fimi coafciu* florit, 94,, 1099, it 17 Funi a£tio in eum competit qui pecuaiam fibi commeadatam attreâare pmfiimpfcnt, 1094 Furti celarer fiaûK* eft latroni, 17 Funi qaecnnque genere condemnant* infimut e&ckur , ”75 Furtum feciflè fi libet homo accufitu* fuerit, *03,78» Furtum fi fervutfeceiit, 13 ,308 Furtum propter quod fam ad feppGciam tram defat, 7*» Fnrtum Ecclefia fi Clerico* fecerit, 1077 Furtum fi qua in Ecclefia fecerit, 79, >71 Fumm ftqw* te curte Regi* fixerit, 85. Vulmentrim, 45,84 Fanum fi qui* io cafan alterim miferit, 304 Funum fi qui* confirifu* fiierit propter Deam, 930 Funi incera probatio, 587 Furti compotoio, 900 Furtivam rem comparare nullus prefemat , 119,899 Furtivam rem fi qui* ad cuftofeenfam acceperit, 899 Furtivam icm fi qui* nefeienu homme ia eju* poffirifionem introduxerit, 38 Forare, 38, 49, do fe ufeli pq/fa·. Futhattada* homo, 50 Força, 31» Faftaie Epifcopum aat PmbyMrum, aut Diaconpm, fi quis prafiimpferK , 11 Fuftibu* * (cutis in campo decertare, 780,78» Futnra prardiccre, 1144 Wi Index J4J Gmbfrindntaee Gatti, >«f »°H »j»,ru »·« Gattmrum gene, Gafikamm caetM, Gnttmn am gaiUao Gamte, Jaft, Gmnardtit, J« Gariola fi foerit involata ant ocdft, Gara», M* ÎK*A· Ga&chio, Gafindiue, Gaftafdü, Gmîccüm. Caa», Gobulthfoi, Gehtrftedn», EpiTcopu·, J 44 14$.»4* 47» 107 797 GeUcemafê Monafterium, 8»J MJ Geeutee m prolatione profit, Genealogia , Genealogia, id eft, ftatus, conditio, Généalogie dor, id eft, bundle, Genecmi, »97 79 Generale* epifttdr, GenetafompopuH, m. m Generatio paterna , J*o 6-fa. Generatio fèprâna, to*, n8k Genenifonri dtrerix hominuiu Itali* , Geniefam, 90. 5J7 */«$· Gemlfa·, Epicopus, no* Genitalia fi qui* alteri ab&iderit, 7« Genitalia virgini* ant pofteiiora fi qui* denudaverit, 7> | Gemiasdare, $$< Gentilibus communicare noa licet, *51 Gentilitatis ipetcitia· abpciat popaim Dei, 147,141 ,(14 toy· Gemilium puerocnm Ichalr fiant, *** Genua neo fteâaatnr ta Pcntecofte , f 88 Geouculom, 40,511 Gcaucolum alicujw fi tranfpunffom foerit aat plagatum , 74 Cenaculum , id ert , gradus con iaoguinitaris, t 61 , 8$* Georgia*, Epücopu* Romanus, 18 j'.ft·fff· *1 7 Georgfas, Abba·, 470 Gerboda*, Ep&opu*, 165 Gcroldus, Come· , 490 Gerontocomium, 747 Gerund*, J7« Gefta* petulant * tumidus vitandus i Clericis, 111 ί Gibbi uâdè fêlent ptocreati, iodi,ti6i GiUoma, Ui.tsit Gildonia, i*8 Girare parochias , 11 « 1 Girare contentionem dc remuai», 8t Gdclafredut.Come·, 49, Gladium non find caufa poetar Princeps , 1009 Giadfa* nonnifi permiftiooe regali «tur aat venundetar bamini extraneo, 4*4,74! Gladius Huaifcus , *7| Glori* Pttri apud omne* cantetur, ·)4, 715 , 8;* , 991 , n«4 Gteria pro defooôi» non cantetur , 5 87 Godefridu·, Comes, $77 Gothi, 9»t Gothia, 441 , 4*o Gtadaie, *», ajp, 71$ Gtadum fisum recipere, to7$ Grader canonici varaisentin, <4$ . i°77, mo, 11 jo , U79, Geadu* ecdefiaftici , 71«, >84 , *84 , 1 ijf , DCs , 1178. Nemo per pecunias cos acquirat, m Gradu* firprimu· propinquitatis , Geadaom crifitada graviorem Gtaci Patriarch*, J*4 Gincorom populus dMfas in veneratione anaginam, <44 Graft·, $15, ti< *.>f.ld«*, Jnderfitafo, $». De­ tentor Ecclefi*, 147 , t*t , 814, Ι·1· Grxfiooem ad rea alienas fafaftd wllradar fi qui· invita­ verit, ft,J<4 Geaftoni fi qab hnminsm noxium per vim tulerit, GrUanrm i qm· aoddcrit, Grammatica ducenda d patri·, jo5 J18 *J7,7<4 Grammatice· ab orbe Roma adduxit Karolus M. 101 Gtaaariam quod pared appellant, >»’ Grandinas imminete , 1144 Grandini* avetruncandz fupetftttio, *44 Oraaica, I6t Gratte Deo reterendae poft cibum , 1*07 Gravidam mulierem 6 quii ad partum codgerit, 78 Gravidam mulierem fi qost occiderit, »*7 Gregorius M. ia Meralmu*, 1146,1151 Gtegotfi M· Coaftituùo de converfotione Epifcoporum , 8»j Gregoch IL decretum d* Presbyteris criminofit, }84 S. Gregotii Monafterium, $ *0 Grex una* 8t uaus Paftor auomodd fumus, 105* Gruam domefticam fi qubA. raverit, *88 Grm ii tarit forata a* occria, 84 Giuarius commorfos eftimanu fex fbii&e, 57 GueduStfacramena, 1188 GuftdtMi « 1*1» Gulam * ebrietatem 6qoi, 1*03 Guncbodgni, *;f. Guntbadingi, s«* Guntramnt Regit preceptio dc confirmatione Concilii Madfooocafi·, *. Ejufoem pax cum Childebcrto , 1r Ganxo , j** Gurpire, s4f H. naarraceta lecularia , 114,708 Habitu * inceifo fonplici verecundiam mentis oftendaat Clerici, md Habitum fi qui· peraiteot mutaverit, 843 Habitus Monachorum, 15 9 Habitu* reUgtoaa, 10*8,1177,1*11,11}* Habitus regular» vd clericalis, 1144 Hedabaldu* , Coloaieafia Archiepilcopo*. PUr Hildebatdus. Hxtetiri non admittantur ad accufadouesn , 1** Hereticotum res Chriftiano non liceat habere titulo emphyteoftos, 1173 HahiUngua, io4 Haiflerahaudi, 41 Halaxftat, fff Halagarius , Epifcopo* CamtracenC*, 44) Halii* cooperire hominem occifom , 34* ft. >f. HiinaUi», 314 Haatingus, 14 Hammaburg , 4»J Hautrada hominem Higenutun dknittere, 511 Hapihubum, t)l Haraho, 34,J7,4*>J· Haribamra*. Fsdr Heribennus, Hariraida, 4ft Hirmilcara, 48$ , 841,1*1* Haûla, *48 Hasbania , 4*o Hafla, hoc eft , rame*, 47 Hafta frangatur in dorfo , *p* , *8g Hatto, 4*f,4$* Hatto t Come», Hamo » Abbat Denenfit f 4*0 ψι™. ... tn Hebdomada plena ante vigiliam Nativitati* Domftri, 8t4 Hegouve pagus, Hetmmus, Epifcopus . «40,74J Heiminm , 199 Heimxuht, •o* Heiftulfim, Arcbiepilcopu* Moguadnus, 8i$, 4*8,840, t*jo facit peccari cumulem , Helingaurluv, Eri Co pus, HeUCubu., $$*, too Hrimgaudue, iif7 Tomi primi. Hetaripodue, 1*0 Hetarem com Arete efimatw fêx tolidu, 3y Heiardu*, Arcbicpifcope* Turonenfis, is·} Herb* omnet habeaaret m bonis, t*i Hetta»» defendere , y 09 Herbam mm cnnisirrrr pnrfumat Midi» difrurreatibu·, *«J Herbam altorin* defenfioui* limpnr* on» tollere pre­ inn»*», If·, |*| Hat bam alterius nemo prsrfmnat tollere, list Hevbas fi qub alteri dederit bibere, *»y Hetbarta, Sy HerebuMLium fiqui* altanaa damaverit, 31» Heredem fi qub fibi beam voluerit, 398 Hervde* legtami nos fin* tacefii, 1171 Herede* fi hereditarem nondum diviferaot, 77», 881 Heredi contrà priorum definitionem reaire non licet, »4* , »«» Here* fi jufi» teftatori* non impleverit, 117 3 Herediubdc* fil», mp Hereditarii filii, lap a Heredna* paterna k materna, ft* Heredka* mortui ad quem pervenite debeat, jar Hereditas aufetatur hit qui coatri vohnratem defimâi fMiner , i op* 6* Ay. Hereditat ingenuorum itxefratocum ad fiicum perttaet, 5°· Hererfitat muBein In pana mem* ad maritum pevt tineat fi nfans uniat born ipatio matri bpervixerit , Sa Hereditatem homini* abfque liberi* defim&i, qui adire do> beam, *ο Hereditatem fi qui* contenderit, qoomodd jut fuum probare debeat, *7 Hereditati* Ungta&i decima pan ad Regem petttaet , 5®· Herfesfiir, 961 Heribannator, jpj, *00, 7*1, ·}* , »*1 Heribannum folvere , S 81 Heribmioum reuvaAare, *pt, *1·, 78» Heribannum Comitet de liberi* hominibus non recipiant, IP Heribannum qui folvere debent, conjetem faciant beribannatotibtM, »<ι Hetibannus, 347 , }»3» 45 J ,474» 4·* » 7*« · 797 Hetibannus pienut, 473 , 7*« , yp· Heribannm quomodô eraûandut, 4»7,43 3 , 4P J Heribannes domtnicus fideliter erigatur, yj 7, fja Heribaanns quibus perfolveudus, 7*7 Hetibannus de quibu* rebut exactandu* , ifcZ Heribatutu* exigendus, 47<,*p* Heribannn* absque pctfonaram acceptione ab omtabes exigatur, (77 Hcribcrgare, 7*7 Heridac Presbyter, *8» Heritcita, top Metis generationi*, 88 Hérita, 147 474,47*»4Γ4, 7*7 . 7*7 Herniam alii fi quit expteffcrit, 7* Hernioium animal, 1 ja Rarptcem fi quit traxerit per meOem alienam , 304 Herpice* fi fuerit, 83 Hetri, p»7 Hefleuveg, 148 Hctti, ArcbiepilcopusTrevifenfis, *sy , *40 , *$j ,<8y, Hetto, Epifcopus , 470 Hkpaociaoui, Epifcopos , 1190 Hieremiar, Aicliiepifcopnt Senonenfis, *4; 4>/ry. 74) Hieronymi erpofitio in Matt tarum, tooi. Commenta­ rios in epiftolam ad Galatas, 1103. Locus infignii de ufrira, >>4» Hietufalem, 794 S. Hilarii Monafteriuni, ,9» Hildebaidat, Arcbiepiicopui Colonienfis .'48,150,170, »7J , 4»°» «*5 i *4®, *5J , 74? Hildebrando*, Come* , Soo Hildegard*, Regina , 1*0,800 Hildegsreu*, Come*, 4·® HMdafma, Abba*S. Dionyfii, *»* Himikorun, 114 Tea*. L ij;8 HUcathta, ... Hirmmmarw, Notarim, <«o, *·* H^aai in regnum Frumorem omfegtam, *pp , y 4», 57®» Mj ' JH**·» 44> ,45», 4»f ,54», 7*8, Isif ter,*-· ";j Hiftrioee* non admittamur ad accufhtiooem, asp Hiftrionum jocn* «fiugmu debent Sacerdoces, 1170 Hludovicu*, Rea, film* Karoli M. y 00 Homere* auriculari**, *y( Homicida EmCopi qwmodd puniendo* , 4*1 Homicida e* qui inftmrm necat, todo Homicidae* qui fratrem fimm detrahit, Ij* Homicida eâqoi tm Eedefin anfim, too, , toyy Homicida e* qui pecuum* Ecdetar frauda*, y lo, inor Homicida teneatur Clericm vel Laicus fi Epifcopo fine caluiuaiatot extitetit, to4t Hnmirida fi ta curt· am in cala fiigcrit, ·■ Homicida tageami qtmmodd puniatur, tof Homicida pauperum c* qui ptndia Ecdefimnm mvndme pteiun>:t, 1007, layj Homiàda fiiafrâ immunitatem fugerit, iyy , ip7,yM7, yyp, ·*ο , l7*,ppa, taso Homicid* quamodd pmùcndi, 1· , 70, 7*,45« , 7|e , loyp.taio.isyj Homidds ad acrefatianem vel ad teflimentam admitteaA nontant, »„,1104 Homicide fub magna djftriâione coercendi, C71, p*y Homicid* fi appellare voluerint, non audiantur , ίο** Homicide fi notant accommodare autem admimitinnihii* Sacerdotum, 1174 Homicidam fi qui* occiderit intri domum fuam , *p Homicidam nemo recipere neque cciare prsrfitmar, j 4) , 544 Homicidia, 37*, 7,* Hemicidia cavenda, sy* , jyi, yt«, <10,77° , 7*7 . *·« » >®55 Homicidia ingenuorum quomodo componantur, yop Houucidia ta Ecdefii» vri ta atrii* earum commifla, y8 , 5*7, *«p Homicidia d contubernio aut in convivio fa&a, j 11 Homicidia (ervorum vet aariHarem, 304 Homicidia faâa tater soleare* bommes, 7,* Homicidii querela, 117. Compofitio, 311 Homiddti* fi qui* contaminatu* fuerit, l*p ,110» Homicidiorum varie gm*ra k vari* pma*, y< Homicidium fi quit commiférit ta rene Dud* , *4 Homlddtam fi quit, aliqui ascofluaMCOgeam , commi­ ttit, 781 Homidium fi qui* gredhni per viam perpetfivwt, 110* Homo cotatat ex anima * corpore, 11«. Eam Dru* re­ linquit ta uMtûbtH coafilü fui, 11 s*. Unicuique Dem de& artem and paidter, ,7* Homine* divertanmi conditionum fimt ta Ecdefia, 74, Homo ad tangainem proximi fui non accedat, psp Hominem tanocentem fi quit ad Regem acculaverit, 3 7 Hominem fi qui*Diabolo ftciificaverit , sys Hamiaem fi qub fuper fin* rebu* comprehenderit, yo Hoauuem nemo in juuactam mittat nifi judicatum fiat, } P),7*i,»*» Hominem ta judici* injuftè altercantem fi qute adjavare pcteftunpferit, 38» Homo de Rara fuo ^altatu*, 781 ,770 4>/rf. Homiaiem forbanamm fi qui* in domo recipere ptnfanpferir, 38» Homo praceptumRegi· habens fi ad&Mmr, χρ. Hominem ingenuam fi qei* find caufis ligaverit, 303. Et fori* march» vendiderit, 8p Hominem liberum fi quhUberfuraverit, 107,13, Hominem fi quis plagaverit, s»4 Hominem fi qui» pereuflerit, volen* occidere, »* f Homo non occidatur nifi lege jubente, s 3 4, f 18,770, »p t Hominem fi quis ta domo propria interfecerit, 4* Hominem fi quis occiderit, 310 Hominem fi qui* cafu occiderit, i»J4 Hmntaem fi quia occiderit * b fiumen ejecerit, 13* Hominem liberum fi quis occiderit, 119 Hominem regium am acdefiafticum b qui» tereriècerit, Hmntaem fi qui» ta Ecdefia iamrftrnlt, 77*, 8*8 , n(o Index 1559 Ho unem in hofte fi «is Interfecerit, 4} Hominem fi qui* occnetR * negate voluetit, t» Houùncas fi quit fine caufe ant ex levi caul* intesfeceik , »o®, 779,870, IM' Hominem ti qui* per juflionem Reg:» vel Duci* occiderit, 104, 90» Houuucm fi quis voluntarid occidere voluerit, Ιθ7<» Hominem li qui* locaveiil ut alium mierficfet , jot Homo (i occilu» 1 quadrupede fueru , 303 Horno fi d ligno vel aliquo maaufiâiU fuerit interfeâus, 48 Homo in quadruvio inventa* find manibus & pedibus , 1,0 Hominem fi quis de bargo dimifetit, )»» Hominem moriuum fi quis expoliaverit , 40 H.y^rad liet vicium quartiers, It ereptus ab uno herede, Homo forbamsdu·, jo. Homo btetiiatu», 4*. Homo peodutui, <» Hommes appeofi propter leve* culpas, 4«;. Injuftè puniti, 8er Homo ad mortem dijudkatM , fi poftei ei fuerit vira concerts, 7<3»88*.»7J Homo francus, 18 f fl» λ pif·· Homo Regius, Romanus, vel Ecclefiafticu*, 3* & fa, , 4» > 4> »5» > 395 Homine* ccciefiaftici & fifinlinl, 884 Homo decuriali*, denariatus, * cbartuUius, 41,398, 9*0 1 Homines Pippiai & Chluduici, 486 Homo fideliv efle debet domino fuo, 377 Ho-muibus tui* nui Io* confentiat ad rialcfaciendom, 330 Hominem alterius nemo recipiat, 403 H»neftaj* profcâu*, 1039 H Hior EccIcfK , ? t S , 115 7 Honor Ecclefix impendendus, 38 Honor Ecdelix & iervotum ejus confervetur, /86 , 834 , 991 , i.6s, no» Honor ecciefialticus, 99,38* , 738 , S78 ,1116 Honori* ecdefiaftici (pe iorameicen* animus, 1191 Honorem eccleli allicum nemo per pecunia» acquirat, 17 j Honores Sacerdotum , 410 , 3*4 Honori fuo contrarius exiftit Piesbyter qui agendam 10 quolibet loco volueiil celebrare, io*e ΙΜ Honor Clericaiûs , Honor Comita,di , Honoris pn.ilegium , 1163 11 so, it So, isfo 119* 1191 »8o , 1 ι «α *71 *'3J 373 fi quis habuerit, 494, 740, Hono: urn potentur aftvâat* , Honor perire nemini debet, Honor paucorum annorum, Hor.oiis tranfiiorii gloria, Honore* quomodd. dandi, Honores legios aut donunico* 7*7 Honore 8t cingulo fpolietur Laicus Monachus faûu», 903 Honorem luum perdere, 197, »34 fi· fa. 350, 33», 369, 1008, ro*6, rssod'/èf. Honorem k beneficium perdere , 747 , 7®» Honorare poenitentiam , 846 Honoratore* Ecclefix & (ervorum ejus , 737 Horx canonicx, 93 r, 1189 Hot* unius fpatio fi infans mati i fuperviaetit , hetedira* materna ad patrem e)us pertineat, 8* Horcbnft , 114 Hortum alienum fi quis ingreflii* fuerit ad filttum facier> dum, 118,198 Holiu*, Epifcopus, *13,113 Hofpitalia ubique fint in xenodochii* St monafterii», 333 Hoipitalita*commendatur, *38,168, 370, 468,47*, 5?4, 511 , 796 , 895 , »04, 993 , 1*86, r»94 Hofortalitatem dare non licet vargo, 318 £ fa. H'dpitalitati* munere oblato contenti fint Epifcopi * Clerici peregrini , 936 , 931 Hofihtc* Monafteriorum , 3*3 6· /«y. Hoipitei per divert* loca habeant regularet fuiceptionc* , »0,711, 99* , 1104 Hofeitium nullus deneget iterantibus , 400 Hoipitium furi prxftare non licet, Holp tio fi qui* lanoncm fuicepctit , i7l Hofti’, id eft, bellum, exercitus, 43 6· fa. 1*7, 14# , »0, 198 , 107 , *98, 301, jx», 336 6, fa. 34Ô »360 4·1.447.417,4i»*4>1. *fa* M·» 489,744,881 Hoftis tempotaha, y 09 Hoftu batmitu*, 4*1 Hoftem fecere, Alitr i fe pm, 474 > 147 +fa' ?»7 ♦ el&ftjfa. Hoftem qui tugenmt, bcubarmum rcuvadieut, 789 Hoftix ioMnolami* prohibit*, 148 , 191 ,814 , 103· Hoftiam fi quis dxmonibus obtulerit, s$» 880 Hoftilcafc* ceafus, Haftdta cana, Hoftilis dilciplina , ios< Expediti* , Hoftilitati* caufa , • 59 Hoftiliiari* tempus, Hoftiliter unuiquifijue fit peratus, 10» Hovauvarch, Hoxonenfi* pagas, P» Hredi, Hrefvuat , 71 Hteavavund , 97,107, III, 1*0 0· /ëf. Hrocholfu*, Come* . Hrodnaca cella, *8» Hropam, *07 Hruotmuodus, Comes, 79· Humana prxfumpuovim aoa inferat Erangelio Chrifti, 919 Humanitas ab omnibus prxdicctur, tapi Humanitas quomodo impertienda ptruiteatibo*, 103 a Humano examine condemnari non poteft quemDens fu» judicio refervavit, 1104 Humatores, 137 Humiliare mulierem, id eft concumbere cum ea, 93 1 Humilitas ab omnibus prxdketur , 1*93 Humilita» obi erit, ibi & lapientia , 99 a Humilita eœqui contemnunt, Dei non fimr, >71, toi· Humilitati aliquid addidertiat ubi faluu nihil detrahe­ batur, »191 Huruftu* eladm*, »71 Hunni, lea Avari, Huimuocm, Comes, 49· Hunta fiuviu*, »4» Huofi, to< Huvalcaldus, Epifcopo*, 4®· Hybernum , 7*f Hymnus Angelicus , 95» Hyperberetxu* menfi* , »«» Hypotheca ÿidtaUs, 74* L J. Jàctàrtia ftoAom mosl fis i drisu. Si*· Jaâare aflaocm dc caballo fat via, 74,9» Jaâars fuftis parte* in mallo , 3*1 Jaâare feftucam ia laifam, 313 Jaâare latrones dc fuo minifterio, 31 n Jaâare petras, 309 Jaâare fôcurco*, *14, 734 Jaâuram lias incurtere, ιο7> Jaâunuu feanrproprix fiiftincre, sta» Janua reconciliationis, *43 Januam Ecclefix fi quis intraverit, 9· Januarius , Epifcopus , sit lâus fine (anguini* eftiifioac, 7T7, >*9 Idola fi quis adoraverit, *49 , 1*09 Idololarrix rdiquix abolit* b Franci* Decreto Childcbeni Regis, f Idolothyta, 1*09 Idoacare , 47, *03 Idooeate G per (aeramentum, 47, <03,7·* Idoneare Ce cum fpata traâa , <9 Idoneum G fecere, 77» Idouiare, 87,744,797 Idoniare (e cwn fui» facnmenrslih**, 8» Jejunare non licet bPcntecofte, 384 Jejunia quatuor temporum cuftodmnda, 19», I f 4,940 , 934, loti , ’*1«, 1»*1 Jejunia 4 Sacerdotibus cooftirata bm fialvantut, s »9,710, *59 Jejunia ab Epifcopi* indiâa obfervanda , <31,7)8 Jejunia etxiefiaftka fi qui* (uperbiendo ittrtelveû, >14 > I»o< i j<5i Jejunia ecdefiaftica m tevMtnr, Tomi primi. f »7 i«f,«7» if) , 9)7 47», j 7 j Jejnte ate legirima In Mae, 93 4 Jojmni MtftN mum pcKMtOKitaM d Saecrdom impo­ namur, >»44 Jqaaib * mate hnpofiloae purgari, 1109 Jejmriorum feftit difem ceojuges & à coajugibot abftiMUI, ts»o Jajteum CuenaDomini, 4·* Jejmtem qnteagefiamle , if 1 Jijoniaai * QuadragtfiaM , 793 Jejanta· ceaeeale titeanum , #>4, tfi fe/rp. Jejunium Sebbari fenâi •on iolvarin enté ηοάΰ mitium , HIT, ·*91 Jejunia infefea ferrate, Jamte fiant pro defimte, Jejunia triduana , JepmimnStearifeaâi qatemfelviiM bod non·, ιο«7 Jejunium PaMecoftot, f·#, 9f| tejedum viniate , 174 'Jejeni tint Epitepi cdm mdwat Spitimm fenOem, 1137 Jejad ad cenfiematienem vemanr pvrfeân maris hommes, Jejunae fe Came» cte pladnaa habet, 7·ι,9<) Jejunus fit qri ad jurameamm vel ad teftimonium admit­ tet , 41# , 4J1,437 . 7*4, 7y« , «74. «·},9#», tapa, ta·# Jefta, Eyitepes Ambianeafis, 4jf , 49· Igamn fi qnb pofoerit m domo, lia Ignem fi tes taper aliquem in note nufcrit, 7«, 110 Igneefecrflegi quos Ntéfratnt vocam , 148 , 8s f Igai adpüraaaut fervas ad probationem criminis, 3j knie sNcmut, >41 Ipte eterofait, »)· Igait fifcmae de ligno, iji IgabagrcCM £ invenerit $icas * ranpnhcadexM acervo» tegam, 9»· ignorants* m«x fidfeagerar poens, Ifo, t*4j Igaaraate ptnoam efiuget* non poteft qtun> et volmuana aasaaria maasflê cotteerit, to«3, ι>·> iMoraede ttcu&io · ·ί & Igatforndi glociam àatetas derelinquit Epjfcapte, 94* > I0O1 , tt(t ignora Angliorum aomfea non bngtnrar aec nominemur, 7»7 il· 1^τ\χ*ι* nt**ryttri ),?·· Impingere cadam de ripe, '1* Imptueric fi quis aliquem ia Ignem, 109. Vel aquam, 10·, iis bnpiotum eleemoij aa accipienda non eft d Sacetdocibos t tiP4 Impfeiare aliquem per vim, lop Impoliti· mands Epifeoponmi, i«o) , to<8 , topj , 1107,siit, iijo,1183 Impolitic mandi rcccmciliatoria , 1051 Impoti do menda necc&ria ei qui bapdtatus eft à Presby­ tero nou baprtaam, 817 Impoâti··· mauds opus eft in raconctUiuone poefetentium, 84) Imp«fitiooes mauds Sacerdotum crebra, !<▼ Impotos de metatio fi quis tulerit, 198 /mpoaia manet maid vivendi licentia, 10# Inaâmu, . at# ItMtquaiicas aeris fi evuierit, 4s 4,4j 0,4] j, 7s f, 871,9«7 Inauditus nemo cosdcmaandus eft, 7 . »4 Imbreviare, 474,797 lacanutiouee, 1çi Incantationes prohibita, 14·, 141, 418, fjp, 8:4, 1050 Incantationes nihil remedii conferre pofliint tafinnitactbos luniinum, >>74 Incanutoccsk nwandtrices fieri non finsatur, no, 707 l.rsmattMCS non fient, sjf, j ik, 711,857, nst.vvo,ti8f lucendis inftd patriam nemo fecme parfumai, »07 , m * H· 447 incendium fas regn· milies feriat , isos Incendium fi qms malitur ftudio milerir, 1009 lacoadiarieramnoeaa, ; 1,79,140,1}e.spj I9.Î47 locenfem ad banlicas atterendum , »<♦ Incerta non debemus judicare quorouique reuiat Dominas, t»79 Inccfti varia oeoca, 184, rs<7 Inceftnm mulas fariar, 9)# , t no. Si quis commiferit, 48, tvs , 177,400 , 8j# , r 101, n?f IncftaconjugiaprohitMia, 17, <8, m, rjb, 189,150, »#». 41», ί*·»140. ·ι#,·)9,·»7, ajf,##!, 100) fe te. lOff , iodi, 1079 , H4f . l'<8 . 117· fe^p. 1189, no·, n8·. Separanda, i#i, femorum bommem latimmcm fi φώ invenert, ,41 181. Emendanda Epifeoporam judido, 1005. APrefUMcebrc aurions * oculorum , 11 va byreris judicanda , n·# Hiata prohibeantur, < » 90 10# Illicitorum ventam pofialaas abftincre debet i multis licitis , laoeftum eam proxima fi quit courmifeiir, Incefta cum Sanâimonialibus cavenda, <17 , n? 1 1003, 1174 Imaginum caufa agnata ia conventu Puifienfi, #43 Incefti non feni legitimi bcredes, 773 Imitati· apoftfein, tsoj lecctft caudl m aatem, trot Immeiktcatt beneficium , 307 Incefti d Sacatdoribus inquirendi, Incefti aolfe judtenrar , nil Immeborare fervitium, 510 11 » t Immeborare ftatum iuum porefl bomo liber, 1t#· Incefti nullo conjugii nomine pnrvalcndl, ImmtBtrotm, ' v;4 , 117, Incefti, quante in tekre maneat, ab omnibus vitemur, mo, ti8o Immobilem Ecdefa rem non Beet alienate, 11 #Z 1004 , tiff Immolans Diis n.cidattir , gxf /ocedivc iafamtst nota, 1189 Immolantur carnes, 111 3 Inceftivar nationis macula, Inceftorum magnam caram habeant Sacerdotes , 940 · Immolarim efcis ti quis ufiu eft, 84#, 847 , 110» 10} 1,119.0 Wnuun elfe ab alus debet qm aBrimr militat fuerit ag Inccftuofiim feclus prohibitum, 3 7 » fe fifgregandas , 1»a 1111 lamsaamin aomine quid comprehendatur, 8 81 Inceftuofe ordine fi quis fe conjuerenr, 85# Immunitas Ecdcfic, 779 Inceftuofi puriter invefiigsndi ab Epifcopis, Inccftuofi canoaicd esamincutur, 414. 718 , 840, 966, Immunitas ecdeiiaftks , d > 7 , 1 »61 Sob magna Âftriâione coercendi, 43 1 , 8?i , e<4 . loMsanitas obfervaada, 787,841 9#f. Juni canonicam fenteuriam mnltctuut, ntf. Ab Immamrads tfeuo, 411,684 Ecckfia eapelicadi, 303. PoeniventU mahemar, 749 > Imaaanitae quomodo iatelligatur fratfa , * 8 ·> 1 #4 Lmourucaccs per unirerfes Ecclefias obfetvaca unt, 174 , Incrftuofos EpUcopi iovefiigare ftudeant, Inceftuofetnm' aurgnam curam habeant Sacerdotes , 19s 17# , 180,818 887, >uo Immunitas violata, 487, f»» , , 7)9 > 7?v l#9, inceftuafoe Epifeopi emendent, Incrftuofem fi qms Epifcopo contradixerit, 178, 186 ,8s8 •7# . «71, iM r luceftuofi fi nolunt accommodare aurem ad.nonutonibut Immusmam abmeotes , Sacerdotum, 7fo, 1174 tôO Immanitatis Judex , Inceftuoti non conftdngantur per gnadios k facramenta 45 Impalare anim J m fepem , Imperatore nemo cellror invenitur in feculo, Imperatori non licear aliquid tonui mandata divini pr-r- luceftuofi vates dantEp icopis & Comitibus u·. fe [*ms fiibtrahant , 879 90» ■MKI* e loceftuote nemo concelet, 444 Impmatoris eft meti EcciciOm, 189 • 97 I u.laudcre pecora, teperarriem angite, Irrr i| i3000 indifcrerionis manus , (ndifcuffb* poteftate tyrannici damnare , «095 >IOJ Induor dentur pullato quoties appellaverit, Indulgenti* preces, Indulgence defpetaiio , indumenta iaccrdoraua Pcsbytciis miniftrare non debent feminat, 1065,1181 Indumenta femiu* <1 quis luper genucula elevaverit, 114 indurate opus an.ill* , 6* 'Inebriare nullus cogat , 1187 , Infames quinam lint, lis* Infame* perttms neque ad accuütionem neque ad tefti> mooiuiu admittantur , 887,1045,111* x Infertu non licet impetere religiofum Chtiftianum , rtoo loiamis perlooa oec ptocutator elle poteft nec cognitor , eftatur furti qnocunque genere condemnatus , Infernis eîficKut qui pro injuria mediocri danuia fubite rouirclUiui . 1 lot Intanua i iutti.va, 1004 tntamiam pto lalücate fera: omnis qui talfe alsi* intulerit * In fane, 107 , 111 Infimi cxpoiîtU* ante Ecclefiam fi cujufcunque fnvu: miferatfenc colledus, s 1 , »4 7 iidros iuhi, duodecim annos fi re* alter in* injuftè ufurpavei't , lutans uunoflediv , i.ila-item m vtnttematri* liqui* occiderit, 008 40 197 ('ifantem It quis necaverit, 1^(0, 1*5 5 lutantes , id eft , liberi, Infante* quando offerendi adbaptifmum , 4‘7, 10*4 95; Infantes baptizentur intra annum , 15 3 Infantes baptizentur dc quorum baptiüno dubitatur, 1109, 1187 Infantes deipoliati, 757 Infante* dilcant artem medicinalem , 411 , 966 infante* fervi tc colone , 40* Infante* majore» vel minores, 108· Infantet fidelitatem repromittant, 4*5,431,733, 873,948 I dantes oblati carnem non comedant, 584 I □ faute* fer vili* conditionis , *37,714.99» Infantule pueli* quando velande , 414,7:; , 964 Infantuli piafententur Epifcopo ad confirmandum , ?tInferenda , 66» , τ * * 8 Inferni profundum, 51; (afeire fre.ia Imperatori , 477 Infideli* regni qui exntetit,quomodo puniendus, 48 Infideli* eft qui dubius eft in ride, 1196 Infidelitas , 758 Infirmi quolibet tempore baptizentur, 33» , 418. Abfque dilatione reconcilientur, 1187. Sine communione non moriantur, 191, 360,731,8*5. 940 > 1 *8». Oleo benedkdo ung intur , 731 , 1170 Infirmi excufaotut à jejunio Sabbati fanfti, 1117 Infirmorum magnam curam gerant Sacerdotes, 40» , 1051,1*58, 1*84, 1190 * Infirmorum oleum ab Epifcopo expetant Presbyteri, 953 Intifcare resalicujus ia publico, 64, <8, 101 bfa. Inflaverit fi aqua propter daufuram in ea failam, 80 Ingemo^, 54* Ingcmum pro arte feumduftn·, 14, 341, <04,670 Ingenium malum, 3·ΐ.?-** 747,757,76o,7<4 Ingenuitas, 35* , »49, 981 6-/ef. Quomodo probanda, 47 Ingenuum hominem fi qui* ad fervitium requirit, 511 Ingenuus io ebfequio alterius fi inculpare* luerit, 34 Ingenuitatem fuam defendere jurando , 781 Ingenuitatis charta, 448,610, 760 Ingenuitati*ftatu* , 197, ij>, f 31, 861,1090, mi Ingenui , 684 Ingenui 1 litterarum coofcriptione, 508 Ingenui homine* quomodo «u placitum debeant venire, 5 >4 Ingcnuoium filii, 7>4, 99* Ingenui* damna concitari non debeat teftimonio liberto­ rum , »4» , »83 Ingenuum hominem fi qui* plagaverit vel vendiderit, 13t. 307. Expoliaverit, 191. Ligaverit, 37 , 303. Caftravetit, 30*. Percufferit, *9, »93, 395. Occi ­ derit , 88, *it, 515 Ingenuum aut ingenuam extraneam fi qui* fcpebcrit find per truffa cujus luerit, 86 Ingenuus fi feivutu kht percuflerit, 3* Ingenuus fi ancillam uxorem acceperit, 163 Ingenuus fi hirtum commifeiit , spofe/iry. Ingenuus li qui* per chartamdimiffu* fuerit, 395,76* Ingenuo*per chartam aut per hantradam, 5 t* Ingenuus cum ancilla fi mmchatu* fuerit, 43 Ingenuus li alienum fervum >■■ texaga fecum dnxerir, *90 Ingenuus poteft feiuetipfum in * aditum dare, 396 Ingenua petfona hgaoda non eft pro furto, 15 Ingenua femina fi fetvum m conjugium fumpferit , 43 , 608 ingenua femina fi fc (ponte fui in fcrvitio imptimverit, io» ingenua mulieri fi qui* manum (Itinierit, 37 Ingenuam feminam fi qou coipo percuilcrit, 83 Ingeouaxe, 463 Ingileabeim palatium, 647, 997 Ingobenos, Come* , 641,743 Ingoldeftat, 441 . <75 Inhonorati',, 413,651 Inhonoratio Regi* * ttgnr, 739 ô’/if· mucitia* fi Dominai fidelibn* fuis contradixit, 371 .inùckias fi qui deponere nolnerint, 1x04 Inimicus fi quis eft alicui pro adibo* fisi* 1118 Iniquitas multis modi* fibi mentitur, 154, 1**4 Iniquitatem facit qui rapit pecuniam ptoumi fin , 1007 Iniquum nihil faciendum eft , 930 Initiare ineffes ahetras, 1*6 Injuri* nequitiam fuftinere , 1078 Injuria Epifcoporum ad Chriftnm pertinet, stiS , 1*88 Injuriam li quis fecerit Epifcopo vel aliis flliniftrit, 860, 944 , IOOS Injuria* atroce* faûa* Sacerdotibus petfitqni laudabile eft, 5»«.94» Injuriare Clericos nemo prsefumat, 1 * »d Injuriare , 9$ fefy. tio , 9f7 , r 1 * 3 Injuriare non licet appellantem, to»7 Injuriarum adiones nonuiti prafeute* accuiare poffunt, 1077 Injuflè non licet conquirere aliquid , *43 Injuftitias removere debet Princeps, ti*4 In.icitoruin veniam poftulans abftinere debet d multi* licitis, 1039 Innocens fi tormenta pertulerit , 1x0,90οInnocentem fi qui* apud Principem aut Judices accufeverit, 37 , »9$ , 10'0 Innocentes occiti inquirendi, 47 5 Innocentiam fnbjc^am façere non decet, 1rs* , 1198 , Innocenti* vita non debet maculari ulli pernicie, ιοίί Innotefcete , *8»,333,339,363. «091 Inobedientia primum hominem cadere fecit, 1058 Inopia fami*, 503 Inopia iuterddm eft caufa latrocinii, 97» Inquietare , «34 Inquietate non licet hominem dc Duce venientem , <4 Inquietate monafteria nulli liceat ,’ 95« Inquirere diligenter omnia oportet, 1079 luquifitio de rebus filci quomodo facienda, *1* Tomi primi. i3^x laqurfitionci fiadcafa InratioeaUfoer pecan, i acfiodba» * vcracsoribus , »*8( JocaûoMbÜRer verfâri, Inrefiagahiliier, *30, trot, 1*39 408 lartgaixbi' lafcnpôo ..mporom, InfcriadMKnoculum, Informe aliqocm, i99 4; ; it** , u>·, it>j 390 lofervir* alium fi qui* mjuftc lentaverit, 7 ta Infervue non Ikear liberum fine monili crimioe , 11; Infbrvfra fiemina, it} Infidia* cowl Paftotem faun non fauun Clcria ncc Monachi, 70«, 105» Infidiatrix sin fa abfqne conjugii fpe maneat, 16/rt lofita ex drverfis arboribus, j 40 Infacnria vagationis, 198 InfaeacM Judicum Regis auribe» intimetur ab Epifcopis , I’fi » II» Infotenû* improbaram coetrl paftoratem follicitudmem , Infolenrie* jocorum turpium * obfcmoorum etxugere de­ bent Sacerdotes, 1170 Inftabibs Clericus, 1091 Inftaama pro ptx&aria , 104« , 1 tft InftaaoCmd occurrere ad diem Concilii, > ■ *7 Inûituta ad pauperum militarem , iucoavulG permaneant, I07J Inftitucio canonica * regulari*, 74» faelte&us fpùitalis & corporali*, 1 ■ 77 Imelli^ibiii· arta* , 1 ro8 Imcnoo, id eft, coonovcrfi*, Jf i > Incendo pernidofo, >104 Inteooeni* mbedabUi* genua, 11** Interdiâa ti qni* dUpcxcxit, 1037 fatetfo&a canonica ti qui* fotvare comempforir , 1*9» locarddm, id e*, interim , top, 3*7 loaesficere hommrm m Ecclefia, 774 IntetktiM* ordinum culpat pertinent ad Doâores, 1039 Intenuiaario paene , ftt, T089 Interpellare aliquem ad fervitium , u; * /if. luternellatn* ia caute capitali vel ftarite, >101 Interpolare, 4*8 Iwerpotitro (aeramenti, 1079 Interrogari oportet frequente* in judicio , »08 Intentare, »7, p , 4» ιμ Interaata re*, id eft , ia teniam manum miffa , j 14 , 397. S fato fuerit ablata ,pio. Siadorreepete eam no­ luerit, 783 lotenutum , 39 Internatum anima!, 49 Intervalla temporumtervanda inordinandis Clerici* , 1*9* Interventor Epifcopo* cathedram 000 occupet cui in tercedor datu*eft, *04« Inteftao defundi herede*, *3 lureftatorum ecdefiafticorum hereditas ad ecdefiam de vol vans*, »r6* Intdtina alterius fi quis maculaverit, ot ftercora excaat, 76 Intima fua perdet* , 974 Intranea , *94 Intraogrefiîbite* limitet, *4« Invadere res alienas nemo prxfumat, 343 Invadere nemo debet quod alter femper poffedit, *rt luvadiate, 349 , 393 Invafores patrum notantur infamii, 1104 laveZbo canonica , o f‘J ij(i6 Joannes SaceCariv, »3 . ·»? 1108 Job fat figura boaornm eonjogatoeum Joca, Joa turpia, nd), Mt Jocornm obtixeuoram * turpium mXblenria* eftuger* de­ bent Sacerdote*, 1170 Joculare* verbi* tutpibd* , 1*07 Joculator turpi* varia vel iaâi, i*oa Joculatore*. *44 Johanne*, Archiapi&opa*, Miftir* dominicus, t οα Johanne* , Epifcopos, 49α Johanne* , Epifcopo* naordridatu* , 4*3 Jofia* qnomodd regnem fama ad cultum vati Dei ftuducrit revocare , *09 Jooa* , Epifcopo* AmcUanenti* , <41 (r fy. Jofiun, 49 Jovi» Sacra, ·3 ’ Iratu* ii quis alteram per manum am ftt drappum prifwit , 89 Iranu crimen fi qu» alicui objecerit, > > o» Irmioo, Abbas, 490 Irrationabibtcr verfai. Fûfr InrasiopabiJjtm. Ifaac , Epifcopi Lingoaenfi*, Carmoe* -----Ifidoru* in libro faocaciaram , / Iftria, 34J Iftria, *39, 343,377, 11,7.Subaaa àKarolo M. ‘9f Italia: regnum , 37» Italia, quo * Longobardia. Iter exctcitale , Iter agentem in pntdiiv fi quis adfalienr 173 , lo»4 Itinera an agenda ia did dominico , Iterante* quTad palatiurp aut aliubi pergunt, 1*8 , 881 f 394 > ν·ο, 9)1 Iterandum fafceptio , Iteratio quid non fit, *48,47* 79* 3*9 fojbp n>9 Iteraram dkt non poteft qnod mmoftendfaM geftum, 381 , toil , trio, rti), tit7, t*«7 Judas eft inter Sando*, 1001, 1 *4». Enm Doom·* to­ tem effc fdebat, 908, 993, 1177 Jeds perdito comparatur qui aliquid de Ecclefia aufer vel furator, toot Judxi non admittantur ad accufationem, **9 Judxi firper Chriftiaoo* magiftri non ponamur, 943. Nec aâiones publicas fuper eos agant, *3 Judati negoaatore* , 43 3 , pad Judci more carnali (abbatum carnalitcr obfcrvaat ,9)8, Judstis ne deferviant mancipia Chriftiana, 9*3 > >*°3 Judcoram te* Chriftiano non liceat habete tuulo empbyteofeo*, > »7 ). Judaica fuperftitio , 173 » >o8d Judaico poevaricatioai* Mia , > >»9 Judaizare non oportet Chriltianos, *>9 Jodei Judicum , Rei, ”47 Judices publici, 84o, 10(8. Fifcales, 34, 39 , f»· Socu lare* , 97* , 1089 > ”>3 , st*) fit alihpajia. Judice* quale* ordinandi, to4. Cooftituantur quate* me­ liores wreniri pofTant,7«3· Eoni * idonei, 3*0. Ex aliena provincia non or fy. Alieni no recipiantur, ”*4 Judices quate* efa debeant, 48. Malevoli non habendi, 530. Mali* ^ravi tollantur, 489,989 Jude* nemo fit m caufa fna, '037 Judiee* Epifçopi* fm* confatiant , 1 >7* , » ’ 73 Judica* judicia jvfta décernant, 114 3. Kaâé * j«ftd in­ dicent, *34,318,71». Ideft, fecanddmLagem, 390. Canâa rimari opotret, 908. Ex equitate debent formare fententiam, 134, >098, it*). Munera pro jndicio fubvertendo non accipiant, 5 * , 403 , J)7,7·* Judices viduarum * orpbanonun atque Ecclefix caufa primd audiant, ’73 Judices jejuni canfa audiant * difcernanr, »34, »73 > 318,71* Judices caufa bend cognofauu ,119. Priùs caufam vtracitct cognofcaot qudm ad facramenta veniatur , 899 , 1 * 7 * Judice* juftitiam cnjufiibet dilatare non prxfanant, 7 <4 > 88) '"V 1367 Index Jadices jartem fuans accipiant de caufa quais juu*.averunt, 1O< Judices debent relaxate rent ίο diebus cclebetrimi* , »4 > Judicet feculares pofTimt querere reo» iaftà immunitatem, »7» Judices neminem judicate poffûot abtyre legitimo accufatare , 9j>f , 1177 Judices crinaioofum difcutienres quomodd fententiam ca­ pitalem proferre debeant, 81? , 949 , 1061 Judices qui Wm damnaverim Cootti Legctn, ab Epiicopis caftigentur, 8 Judices judicare non audeam contri redhirn judicium, «04. Et fi injuftè judicaverint, pensantur , 8» t , 1077 Judicet fi per etrotem injuftè fodica retint, t ai Judicet fi quis habuerit torfe fuipecloa, ' ?o , 1094 , to»8 , 1t«t, tifi Judicet excommuuicencur qui opprimunt pauperes, 1005. Nihil de perfidorum exceflibus judicare pratlinnaut euri Sacerdotwn conhtbentiam, 947,1118 Judices feculares noo poliunt judicare Epifcopum , e 94 Judices feculares non pi*fumant Clericos diibingere aut condemnare fine fcsentta Pontificis, 194, 117 , 949 fe/rp. rofi , 1110, 1180 Judicet fi Clericis injuriam inferre pnrfumpfcrim, excomnsnniccntur, >4o Judices m Clericos a it Cervos Ecdefix in publicis aut pri­ varis negotiis occupent , 1090, 1 130 Judices fcculares iotcrelle no* debent judiciis ecclcliadbcss, 1114 JudicesEcdcfiaftici. 909, 1159,1194 Judices Ecdefiaftivi 'lujoris auâotitaris, 974, 1048. Am­ plior· numen, 1114 Judices dati à Primatibus, 7114. A Metropolitano ptobati , ni, 70.9. Eleûi, »6» , 978, >oj8, 1058, io8r & jtj. 119 J Judices Eccfefiaftid prdicare non debent eoe qui abfcntes fient, 984, 107t. Nullas caufa* audiant qux Legibus M» conanetitur , 1 o 1 o , 11 o t Judices fi quis Epifcopos fe Sacerdote* habete voluerit, 908 1368 Junici* pubica, 117 , »87. Secularia, 1*4, ttof JiMSuia publica Laicorum ue Clerk.i adeant, 174, 1058 Judicia Sacerdotum debent efle marara , r?9 , 1074 Judicia peregiioa p>obibita , >093 , 11x4, it»4 Judicia qu*aam prohibita Centenariis , 84a Judicium lultum judicandum , 1'45 Judicium leftum temper judicent Comites fe alii Judices, «08, 1088 Judicum p.iftum in latrones, 881 Judicimu juftum fibi te&um non fuifle (i quis diieiit , 8-x , y8, Judicura i.ijuftuun non valeat, >10 Juduium iKino vcndcie prefumat, 606, ι:>ό Judicium fu.>»e::erc , 784 , 841 , 1277 Judicium exviciia&Kum fi quis reliquerit, 1 05 S' Jumcumi agitandum eft i.i loco unde accufatot exivit , 1 7<> Jidiuuin non debet RagitiH de cauli qux judicat* eft, Judicium :κι.κ'...ί non beet quod Fj ucopoium fcutentii* .iiufiii; , 9»i , It »8 4· jtf. tenitotiuni Judicis , 539 , 144 Judicium iteratum Judicialia, id etl , J..d.Cianus otdu , Judiciorum ordo , 1080 r 44 Jugum tianip.iflate , 80 Jumenta , id eft, auimalia , 118,148 Jumenta , id eft , equx , ;33 Jumenta aliena li quis tribatterit, 306 fe /ep. Jumenta pacem habeant, yop Jumenta la&antia, k que pregna non fcerunt. 77 Jumento b quis fe ruifcuent , 919 Jumento fi qua mulier fuccubuetir, e< 9 Jumento oculum fi qui* exculTer t, 77 Jumentorum gregem fi quis ad pignn* tulerit, P8 , 8J Jumentum fi quis de grege alieno tulerit, 90 Jumentum nemo compara d* ignoto homine , 97 J Jumentum 4 Judex emunitatis , 8*o Judicari nemo debet antequam accufitor prstiem habeatur, ’°4* , -. . Judicari nemo debet fine caufa , 781. Neque fuipiciooe , 1 llf Judicandum non eft temerè de his qu» ad Deum migra verant, *°4· Judicantem oportet cumfta rimari , 908 Judicanti* maius eft periculum quini ejus qui judicatur, 1104 Judkare caufas nullus prxfumat dominico die , 977 Judicare poenitendam, 8'4 Judicium poenitentia , 7.14, 841. Debet efle abfque peifonanun acceptione , 116’. Injungi debet ai· Epifcopis * Presbyteris , 7to,Sj» Judicium in refurreflionc futurum , 914 Judicio Dei quadam refervanda funt, 1 1 *3 Judicium Des, 34 , 101, 136, 185 , 389, 46‘ & j-f. fi4Ïfy.79i, 797 Judicium aqu* ferventis, 7’7, 1x51 Judtâeœ ancis , »>7,397,444 Judicium per fortem aut per ignem , 34 Judicn·· ovile , 1187. Seculare , >49 Jixficwm epifcopale , 11 x » Judicium Francorum , a 4, 7^J , *8» , 97 j iodsdum Sacerdotum , 899 > 97 9 Judicium Sedis Apoftolicx , »»x4 Jumentus ahrntrt fi pignocatnt fuerir , 89 Juoftuta puma digits fi truncata fuerit, 88 Juoftur* ptima articuli jalbcu b truncat* hient, 87 Juaiorem habeat paftor porcorum , 79 Juniores Comitum, 358,370, 4» fe/'f· i i*’i® Junioies Judicis , 5 Junioics miuifteiialiiim, J ?4 Juniores fuos unuiquifqucdiftringar, 474,7ef Juniores Ecclelix, 800, 94» · «·ί» » »“<» Juniores Eccleiut (i quis injuriaverit, nij Jura canonica maneant inttmetata , t6f Juta Eccleiiatmti maneant inviolata, «1x4 Jut* humati» paûioni» firmiter conferventur, ii;r» Juramenta cavenda, 1 xp 5. Verita Sacerdotibus, 380. Pr«f tandaà jejunis , »35,71*, 758,764,798,969 Juramenti 1er«10 quomodo proferendus, 585 Juramentum nomini* Dei, *}4 , 7t» Juramentum fidelitatis, 988 Juramentum Francorum com duodecim , >5,83,3*0, 758 , 7«< ,97» Juramentum talfiun quidam faciunt pro utictate usio* diei, Juraroeiitom pericutofum fe »®duum , 9<* Jiiiamenttsm * Ptiuxipe remifTuu» p opter periodum perjutii, 749 Juranda («crament* ‘m Ecclefiis , »54 Jurando vindicare libertatem fiiam , 7*1,790 fe Jurandum in altari, 96 fe ftq. Jurarein Sanais, *35 ,511. Supe: Keliquia», 398.Super Evangelia, 384 , 1*77 Per cteatuic , no?. Per pec­ tus , 7». Per arma , r3f Jurare non oportet leviter, ix-i Jurare quandô non licet litigatori, (· Jurare de quibus non liceat, Jurare lexta manu , <3 , 60. Maun fui foil, ijf Juiate nullus prariumat per vitam Regis aut filiorum ejus, 394, 76» , 9*4 Jurare quifque deb·; f-cunddtu fuam Legem, 3 54 Jurare il quis conteur ..... *58 J.itarc (aeramenta dc ubciate , 78* Tomi primi. 1369 Jnraae opomt Jt pod· eqài qnoa frit «heri furam eft, Jurare dtbeM Scabitf’q^d (acstct injuftè aoa jwficabunt, 111* Junse in &·&· qui habeat, jejuni hoc faciant, j 1x Jurate non oportet ia vanum, 1174 Jurare nemo pirfiimsi Je eleemofyms coafyiratonuu , Jurari tefte», Jurator fi vicerit, 1110 Jurator in fua vel aherius caufa aoa fit qui fitmcl perjuratus foent , >3 3 Juratores, 7,7 Juratores donare, 3’7 Juratore* idonei, 75*, 873,9*8 Juratores duodecim , 15,63,3xo, 75 8 , 7*6 , p?> Juratores quales rd quantos homo habere dxbet, 59 Juratore* ponant mane* fuas fuper capias , *° Juratorum terminatio festa , 4<5 Jurgare io foro proprio , > 07 > .Jurgia noti moveantur in dic dominico, 10 Jutis alieni rem fi quis violenter occupaverit , 11 o t Jutis ipeoes fi Judex audire noluerit, ’°77 Jus prsmriom vd civile, 985 Jusjurandum io medio, 3**. 9» 8 Jusjurandum de fidelitate, 373 Jufiio dominica, 7(3,770,401 Jufiioocm domini fui facete oportet, 104 Juftitic medicina , 4 So Juftkia coerceat peccantes , »7, Ju ft kia femper & ubique focienda, 363 , ;6r, 733· Fa­ cienda infrà patriam, 474, 7*3· Mamfetlanda in judi­ cando, 1115. Evacuatur ubi doua interemtum , 173 Juftitiam omnes faciant, 176,180,818 Juftitiam facere 8c reddere , *77,973 Juftitiam nemo dilatare ptxfumat, 468,47 1 > 7*4 Juftitiam a lieu jus disfacere, 7i9 Juftitiam petentes ne fatigentur , 43 4 Juftitiam luam uoufquiiqtie accipiat, 341 Juftitiam fiiam ab alio requirere 6c legibus recipere . 758 , 7*3 . «?> Juftitiam (i quis facere noluerit, 113 > 3 44 Juftitiam facere renuentes per occafionem immunitatis , 787 Juftiti* juta i Principibus fetvanda , 9 Juftkiat omnes ptauicr fiant, 333 Juftitic indenda, 156,164, 305,770, itis, 1173, 1*1* Juftkiam Comites diligant & faciant, 7 3, Juftida* fi Comes no· fecerit in fuo minifterio , ·*> Juftitic que ufque modo de parte Comitum rcmanïêrunt, 76» Juftitic Ecclefiarum Dei, viduarum, orphanorum , Sc pu­ pillorum, 377 , 403 , 4»3 > 4»,> 433 , 44, , f10 » 751,8S1 , 1101 Juftkiis paupeium vacent Comites, 7 69 Juftitic regales pleniter fisnr inquilitx , 4*3 , 7 54 , ,*7 Juftitia Domini Imperatoti* , 371,430,433 Juftitiam Imperatoris annuntiando fi quis occilus fuerit , 377 , s1, Juftas petit pro impio , 40· , ,8, Juvavum , feu Saltxburgus Metropolis , 488 Juvenibus poenitentia no u facile eft committenda, 1093 , 11 50 K. K. A «Ito , »3, Kalendx Marti*, ** » Kaicndis placita fiant, 1 °3 Karlomannus, Princeps Francorum, I03 , 805, 81 i , 813 ,1133. Ejus Capitularu , '41 Karlomannus Rex , Pippiui Regis filios, frater Karoli M. 187 , 441 Karolus M. Pippini ii Berthanc filius, 378. Ejus laus, 803 Karolus M. Rex Itali*, t?;· Leges fandvit Italis, 343 Karolus M. defenfot Ecclelix , 104?. Magnum ftudium exhibuit utdicatibas Ecdcli*, 361. Srodrofifiimus ecdefiafticc difoplinc confervandx, xop. Libros & of­ ficia ecdefiaftica emendari curavit , 103. Saxomam ecdcfiaftkc religioni lubdidit, k odo EpKcopaws *■ 1370 ea iuftiruit, 143 , 68 r. SoffiduN de eooftreundo Rom· Muaafterio , *7»- Thefacso· fisos dmfit iuturEcdefim regni fiii, 487· Libros fisos vendi juftit ia firbfidhm pauperum, 48». Ejus Capitula EccMafticn, 79* Karolus M. laboravit de mftaurandis ftudtis linerarum, 101. Scholas Gnrcaa 8t Latinas inftituit i· Ecclefia Oihabrugenfi , 4*9 Karolus M. ftndiofilfimus poblice tranquillitatis , 3*7· Ea de caufa legatos mifir in univerfum regnum, 363 Karolus M. imperium fuum divifit inter filios (bos, 43,· Eps cura de filiabus ibis , 443 Karolus M. Traflarum Legis Saliar feribi juftit, >8t Karolus, Karoli M. filius , 44’ Karolus Calvus, Rex Fraucoiuqi, 683,8uy Karolus Matrellus , 444 Kytit tUyfr» communicer cantet populus, 958,1 >94. A eundis reverenter canatur , 1186. Canendum in funere Chtiftsanoruiu , ,57 , ·>·, LjABIOM alterius fi quis maculaverit, 74,>c8,iix Labor agnorum , 974 Laborare, 500 Labotarc ad medietatem, 1119 Labores quos Judices facere debent, 33s Laboricare, 500 Lacina interdicatur , 48 Lacinia via , 8 5* Lacinia vi*, <93 Laibu'fr, Comes , 499 Laica communio, 93» Laid Symbolum & Orationem Dominicam pleniter edifcant, 876,571. Légitimé vivant, 158. Obedunt Epif­ copis fuis ad regeudas EcclefiasDei, 858 , 103 1 , 1 t6*. De Religione difputare non prxfumant, 1066, noo Laicis ad orandum 4t communicandum pateant fanda Sanâoruin , 1087 Laici non accedant ad altate, neque intrà cancellos ftate prrfuniaiit, tt 3 , 1087, 1187, i»9’ Laicos, quantumvis dofhir , praedicare non poteft , t too. Non debet in Ecclefia publice recitare leâionem, 843 , '»9* Laici ter iu anno communicent , 75 a. Non communicent in aliena Ecclefia fine litteris Epifcopi fiai, 11 s « , 11 o r Laicus, nifi religfooe prsraifU, Clericus non fiat, 1085 Laid noviter converti , 4x1,435,791,87» Laici contemptores Canonum excommunicentur, 1116 , 1x06 Laid fimetbi excommunicentur , 1193 Laicus fi quis per excommunicationem abfttnet, 1091 Laid d communione fummuti, ab aliis Epifcopis recipiendi non luor, 1104 Laid non teneant Ecclefias baptifmales, a 5 8 , 5 5 8. Non fini Pixpofitt Monachorum infrd Monafterium, 4x4, 435, 7>5 , 9Ü- Non ducantur in refeftotium Mona­ chorum, 586 Laid qui Mouafteria babent, 555 , 635, 738,895 Laicus quomodo recipiendus in Monafterio , 583 Laici honorem eccletiafticnm confervent ,633,738,878. Coulpirationcs contrà Pallorem fuum non façianc , 1059. Quomodo admittendi ad accufationem Epilcoporum U Clericorum, 114, *90, 708, 1041,1056, 1070 Laid non conftituant Presbyteros in Ecclefiis , neque cos e)iciant, fine coufdentia Epifcoporum, 30s , 7>9 > 834 , 853 ~ Laici Cleticos conCecrandes liobculerint Epifcopis, 7so , 840 , 865 , 895. Munera à Presbyteris non exigant propter commendationem Ecdcli* , 50s , 853 , 1174 Laicus nullus invadere pratliimat Monafterium vei pratdia Ecclefiarum, 1007 Laici noo pnrfumaot res Ecclefix poftideie abfque charta , 6s. Nihil accipiant ex ptxdits Epifcopotum, 937. De Ecclefix facultatibus vel negotiis difponere non pofTunt, 909,998 , 1067 > 1069 , tx7& , «190 Laid ne impediant Ecclefiafticos in fuis minifterits, 477 Laicus fi caufam habuerit adventis Epifcopum piopnum , 1093 Laici religioti convivia non ineant antd horam diei ter­ tiam , <>37 1371 Index Laxu fi cbrifma id aimietaw* ceperint, 399 Lana ph)lafteria non faciant, 9Î4 La>ci, ü pemsanferi* in ale· , CMMMotoœ priventur , 91» Laicis* inceftum fi coeutiferit, i7* Lucorum m*Um babcat piulquam dues uxotet, i»«j Lain Cotnitibus adjwote* Cm ad jnftmai faciendas, 71« Laicus non alibi qufea tn fioro I'uo audiatut , 107 Lata fugitivi, 7*7,949 Laicorom habitam non portant Clerici, ij8 Laidtadns, Epifcopo», 490 Laifitm, , }■} Laitibunt, to Lamin*, jj7 Lasnpl'acum , 1190 Lanam caipetc non licet in die dominico, »40, 716 , 993 Lanam habeam fcounsr Rcji* , 5 10 Lancea cum two atfttmarut déobus lolidi ·, 37 Lance» infid pauiam non portanda, 544, 714, 758,947 Lanceam qoifque habeat, 509 Lanceas lcr*i non ponent, 9*7 Landrum·» , Archiepifcopu» Turoocoti*, 6 4 * ■ *1 J, ’41 Langobardi, ftj Langobardorum gem , ίο,» Langnidi excolantur d jep-nio , > »s 7 Lapides propter indicium tetminotum 11 3 Lapidum fupet ftitio , 991 λ per maniisimpofidooem Epifcopi aWoJruMur , 8*4, Ι {& Lap ut dum , tj Laqueati· non fiant fuper altaria , »44 Laqueo fi quis it fufpeoderit, 93 j Lardum, Lasgita», 738 Laterani*dont» Aquifgrini, 579 Laterculi domus t 1st Latitudo carnaria, 97* Luro fi ad fadeodam rapinam aggreditur, io«o Latroeem fi quis viderit cum torto ambulat..eu, <13 Latrone* nemo recipere pnrûimat, 343 Latroni 6 quis nianhoaem dederit, 449, <4, , 7< K , »7* Laaoeum receptores eidem pccnd a&cnuuur qui ipti la­ tu.nes, 1099 Latrooens nemo celet, 4^3,788 Larrooc* fi quis indcsnoem dimiferit, 3 48 Latrone* mette dignum fi quisfervareiit, 347 Latrone* coniprehcdura fi Judex laxaverit, 10*9 Latronem fi Comes infbrbanuucn milertt, 974 Latronem forbanoinan fi qui» fuiceperic, 46$, 4«« fe/cf. 7ÀJ 4·/«. 97} Lamna hde uno Comitatu ia alium fugerint, j <4 Latronem fi quis comprehenderit infid pagum , 511 Latronem de atrio Ecclefi* nullus trahere prulumat, 11 Latrone* de infrd inuourutarem ad Comitum placita pr*fcnsatur, ’»7 > 15 > , 8ho Latrones ad placitum Comitis exhibeantut, 11,0 Latronum vindiOa k judicium , r s. I Latrotm vel malefici pellantur , 33( Latrone* propter indigentiam Fafti, <73,970 Latrone* qui magnam habent blafphemiam, 474, 743 t «1 Laerooe* coercendi It puniendi, 4*8 , 434,438, 4J , t 4«t , 476,499,770,7*7 , 871 , 9<ί , 1st* Latrone* pro prima culpa non moriantur, fed nonna ocu­ lum petdant, »5 5 . ”9 , 3 5°. Bis pet membra , k terod per vitam puniamur , Ih Latro vius iu loco pendatur , t9 Latro iUte* qui re» fuas agnofeit, p4 Lamna in cufiodiaxn num , aoo Lamnn joftd perempti , 861 Latrone*teftunonio Epifcoporum damnati, t97 Larron* ad mortem judicati, ^O9 Latron* fugiti vi redeant ad propria loca, 7f7 Latroni fi quit aliquid tulerit, Latrocinia cohibenda, 7, 9 Latroàah poena mors, ,, Lavare pede* pauperum , I * 1 » , 11 s 4 Lavare poblici veftimcnu non licet ia dic dominico, 71 a, Lavaqoca, Lamkmua., 448 641,74} 137* I au iaomfi* pag*, 69· S. Lamentai Monafte***. 19* Lauriacuni, 4*7,4)«,777 Laurirodua, Abba* , ♦»· Laxare latronem, 1079 Laxaro», figura peccatotu, 847 Le&aria, }}7 LeOio facienda in Ecdefia fingulndiebus, t$9 Lcdion* in Ecdefia diftmdd legantur. 4*·, 47) > 9*1 Ledioaem icdtatc ia Ecclefia, Ia Lcdione* m Ecdefia p ibKcd recitare acndebet Laicn*, >4} , «»94 Leftio divina périma * tncnla Ep&opocum * AU*tu* , n4} LeAxioe* recitat*, 97! Ledionc* ofteii ecclefiaftici, se) Leftione* vigili* Pafch*, 1 a 9» Lcdioaariu* * Miflate* bend comâo* habeant Prcuby«eri, s*9, 7*4> ·♦· LeAor unia* Ecdefi* ab alia teneri non poteft, to}4 Ludor fi cteticadt boaotc* contmpferit, 944, · ‘*1 Leâot non acculer Eswcifta*, 718, 184 Lc&x in quot teftibu* damnabitur, iM. Ledorem fi qm* mpuiavorit, 98,897 Lcdore* popula* non ixluteut, 1*7 Lcdoti nihil detur nifi quod regula jubet, f 8j Lcduaria concedatur mori . fi mantum fuperjixerit , Legatarius Regis, 44 Legati extetatu* aatiomun qwomodô recipiendi, 77! Legatura pro fe ad Synodum mittere, i 197 Legatio major * miaor, 4?» Legario Miftorun* , 11} legaunne* decete, 400 Legatione* ab Imperator.· veuientes, J71 Legationes ad Imperatoiem venientes, 377 Lcgatioum quomodd firiopiend*, 4oj LegaiKxoes legi* quomodo adunpleud* , 744 Legatione* fi qui* non bend receperit , 4}P Legatione* vementes fiifeipere , 7*· Legationes mald recipiebant quidam, 74® Legauores propter juftitia* quo tempore exerceant*, 749 Legts beneficium, 49. Petfinitio, 8*4 Lege* dicere, }»o Legem Dei ignotama, eam alti* annuntiare non pofliutt, Legi nulla confucatdo ÎMurponarar, 7J9 Lege* mundas*, 37y. Diftio&e dCapitulis, 5*J Legi* librum Comes habeat m placito, toy Legem fi*m pleniter difeant Corakci fcCentenarii, 874. Eamqoe confervere faciant, 37} Legem lervare fi quis contempfenr, 393,741,941 Legi rriiiltsre, 981 Legi* contemptor dtftringarur à Judice , 1*7 Legem fuam acculator emendet, 84» Legem fibi non coafervatam multi complangtuK , 74» Legibus imbuantur alien* genti* homines , 981 Legiloquus, 69* Lcgenm peritia magno olim in portio apud Monachos, 48* Legitima communio, 844 Legttimu* fecrameoci locus, 790 Lembunt, 137 Lemovica, 14 Lenticularia, 199 LeoIII. Papa, «7* , 7«7, )8t, 384,411 , j»7 » »·74» io8o,rrtf Leoni* Jli. purgatio, 831. Habuit duodecim Epifcopos in fua purgatione, 1*77 Lcodis. Frdt Leudi*. LeonianÀ Conftkutio, 744 Leporalem velcrum probatum fi qui* occiderit, 8· Lepr* immuudita, 1097, 1*9} Leprofi manus, »4* I eprofi fe non incetmifcant alio popule , ifeZ LepcofiM fi habuerit uxore* fanatn, 184 Lctania major, ?}s. Obfervandad cmfeti* Chriftianis , 8yy. More Romano celebranda, 934 Lctania Romana, 119s Letania trium dictum , ij4 Letaai* »373 Tomi primi. . «*» ·*» 4·8,4®8,487.P1» A excreta*, Loadm Leodrn Lende» plena Uberi beariait, Leudtm fairer*, Lend* fad conpari, Lendam, 3»» 3®» J»· 74» foafittmr, 77*, 10« LevimmfiqrtMMertcerit ral debilitaverit. Leritaa fiqrt bafarerir, La mundea, LaKMMi, i»fj *48, 9i9 770 3* cum faafoee fi» ms faerit, 47«, 778 Uberaram hembam abfaetiraai, *87. poSbiiita», <, > Liberi bomtam qri dteimariama loca htfafcaat, 37, Uberi hnmiamtraaabMdi. 737 Ubera manum fi mri* injecerit prapeer IlUJfaem, 114 Liberam famiama t pia faafent qaafi ad conjugium, A iarie eam dhniferk, ll4 Ubertam, 4» KsçsÆ?**"· .ui Ubenae quorum artitur, acculât* Sacerdote* nos poffoar, >8« Ubertatem foam jurando vindicate, 7|, Libettatem faam fi qpb fe eariflaram fanet, 774 Ubertatem fi qui» per falfa» teAm coofecutu» faerit, no* La Imum eft mmu humaaaram Legum natet, Lex Imperatorum aoa eft fopdLcgeta Dei, 11 io La pracellatcoafitetadtai, **o La dUtamar difceraturia jurtio, 71* La i priori Rege lata, d fitccrifare teboraada eft. 77» Lex jnfta baB^oao* depeavetar, 8jv, Hh La petit capiduatb aaace, to* & Domino po^ma pi ab attâb pellit advert’ ■07? , 107* Libellari, Μ», 33* Libelli pnaiwarialta, 11*7 Libclii tamofi verb, 777 , 10*7, tto* Lfaerta» Papa pro Athaaafio duobu aaaie b exilio trafe» ·*, AP4 Liberi Regem a coacabiab, 77« Leber permaneat qui per chanam fogenekati» fibenmem comecutnteft, 7*o Liberorum bominam umulciijaiqoe coudtatd» aemera» deLribantr, 1374 4»T.rn 1178 -«tawternr, 183, toja *7 x Liberi homine» Milan obfepbm ConhSbo* faciant, 400. Ad opera fervilia cogendi bob font, *rio, 757. Ad placitum vel ad mallum reset aoa cogaatar, 7*4 , 18*. Liber boa» flatum Gain pejorat* A meliorar* potaft, iop8,11*0 Liber homo fi Ce tegenioid in fervbum abcai tradide­ rit, 347 Liber pi CeIocs wadü inalterm poteftatem commifetit, 370,7*0 Libertin* aoaBoat mfervire finemortali crimbc, it) Liber boa» fi ad fervidam Dei & tradere voberit, *»7, 4P. 7*7, 874, 9(9 , . , . Liber borne fi in moaaflerio tegalan comam depofaede, $91,199 , 7** Liber bomo poteftatem habet re» Γμμ donare obicaape voluerit, 778. 8po Liberi homine» pi proprium aoa habear, 88 j Liber andllam fi in matrimonium acceperit, ,j8 Liberi bomiae» uxore* fifealina» regia* habent;» , 7J7 > •?i , 911 Liber bono fi bovem junxerit Jledotniiuco, 8>8 Liberi homine» paupere» d nullo fajoftd opprimamur, 7«, Liberam fi qui» per iram percuflerit, 107 Libero ocrium eruerit vel pedem tulerit, iW. Liberam hominem fi qui» liber furaverit, tij Liberam fi fervo* foraverit aut vendiderit, 110 Liberum fi pi» infri prwindam aat exui termino» ven­ diderit, 70 Liberam i facie mimicorum fuorum fugientem fi quit coaftare fecerit, io» Liberam fi quis per vim pro pignore tenuerit, ihid. Liberam fi pi» in via de caballo jxftaverit, 7* Liberam fi quit hoftili manu cinxerit, 109 Liber homo fi fallam monetam percudenti confenferit, 783 Liber bomo fi de farto accafatn» faerit, *05,78* Liber hame fi damnum cuilibet fecerit, 347, 7** Libet bomo fi aliquem de propinqui» fui» occiderit, 400 Ubertatem fi qrt eoafacm» eft per chartam, 370 Libertatem fi qui» timeo» amittes*, abqnem de prapiapi» liti» occident, 3(7 Libertoram fi ciendorum modttt, 40 Liberti fecaaddm Legem Romanam, 4c Uberd d Sacwdodta· defenfaadi, >J,t*>t 10*7 «14,848; 0» Ubertum fi qui» Irtrit, Uberti quomodd compoaeatar, *08 Ubm de argento antea valente, 8*a Libra te dimrta, id eft, triginta folidi 7f7 Libra poni» pomodd metiatm, 1 ·* Ltbrauoram imperitia, *oj Libri ofacialet, Libri canonici matitat legantur ia Ecdcfia 707,7«f Libri catholici bead emendati habendi, >37,7*8,714, 071,77* , 1*8« Libri ecdefiaflid feribeadi fam cum a^M diligestia, 999 Libram Legi» habeet Come* ia riacfeo, 107 Ucenda ntmineafi neganda eft acartti», 11 x* Ucearia Mcafaadi aoa pagtefaetur ahrd ptoviaci* ter■ine·, 9/f Licende mali viviefi maner Imperii», >0* Udet* vatia terta, 140 Lidrn, »H ft/iy. »7*, >7t, }tt, 348, »77, *84 Lidu» fi faerit in Eodefiadfarifiû», 88 Lidu ad placitam adducatur. j 14 Lidut alteri fi fidem faeerit, 317 Lidum alienam fi art fagemmm dimlferit, x»8 L do articulum pollicem k qoh truncaverit, 87 Lidum fi qui»expoliaverit, 307 3 aut occiderit, 711, $it Liduk fi pid mali fanojptrtrit, ii Lidam auenam fi ari» abi ia conjugium faciaverit, >7» Udam fi qui» coipo peeraflerit, 83 Liganda tngeauwum, 17 Lmndi atque falvendi potefta» data Prrpofith Ecclefia, *44,847,87», tt<« Ligate fi pfe aliquem foaibu» prafampferit contri Le­ gem, 107 Ligatur*, >31 - Ligatur* prafebrftMM, 734 Ligatam oflfeam vri hetbaram, > * ’4 Ligeri»falvio», $14,3’7,44«, 4*7.7*«, 77* Lignum pofitum taper cadaver humo immitium, >37 Ligna alrèriu» fi qu*a foraverit, »18 Ligna fifla fi qui» ia fylva abftuktir, 5° Lignamen, *<7 Liaajoare dsmd», ««3 iHJ· Urtte» fi qui, complanta,etit, Limiribu» fibi coaccffi» aaforilqM Sacerdo»contentu» 1038 1178 3 77 fit, Linea affinitati», Lingoni», Lingua omni» propria eft ad adorandum Deum, » 70 Ungo* vulgari dttcesda eft fide» catholica ( feu Symbo­ lum ) A Orario Dominia , 8|f,874 Lingul vctaacaU feiendom eft Symbolum, tatp SiTf w Index 1376 Lingua* aiiilifWi oJ* DaminMt Lacti» turribos Sacerdoem non deferviaat, 7»· Linen* oMinit Matai, Lama enfla argatiaûaaâ poniMuiibus earacera couvrais, Linguam fi qob alacri abfeHerit, 104·, 1*4·, taps LmCMMB sImcÎM ( «Bit BMfVMVent » Lactam tarpe qaid fe, »77, nos Lia dedamm fefeem rnMam accris. Lucrum mrpe exercera, 7»7 Làmaaaûaa sltiribui prsaocaoda , 7f o , |}4 Lada, MmiaAarium, jpo Linum barrer» nan fleet mfeedamiaioo, Lodi fecutem vitandi i ùaMh·, r 170 Linum fi quia faraverit , »pp Ludovic» Ha», Karoli M. filiae, 441. C»afirm»r deeaLimim hibaaar femias Repis . j ■» wao Ecdefee tomans fi^rn i Regibus Francorem , Lâppi undd fetent procreatitoi» , i»4j 191. Rend fai divifiooem inftmit terae fifirn, |7J , Liptias, i0,«H **f. Laedatur, tof, tret. Ejm modeftte, i*«Liqaamen ad bibendam, })t Kpiftola ad Eugenium Papam, 04$ Lite» * contentio··» prohibe**tur, «»>4 Ludovicos, Mea Germanis, 9* > 9M , Liuuo» 5* Litem nallus Saceidoe caaai proaimom excitet, j 4< , UupMnB KC*ibtio MO fadld tedptenda , 90S Linient commendetiiia, »14, »67,117» Linent ecctefiaftics, id eft, cammuaicatotir, 1*01 Linent pemeiaonm , 7»f Litterarum domiaicaramdflpeâm, *oj , tit , 7|» , 7I7 Lrasesararnftudto revocavit Karolus M. »01 fe/ip. Litteratus debet eflequiOenea»efle vah, 944 Limftcaram fi qob chufirit coacti Legem , 900 Litta» mari», obi felem beam, 77< Litas. Ted» Ufem Lindm, 4cs danda ad daaftra Canoaicormn ferienda, «77 Loca ubi placita efle debent, bead teftanma fiant, 4<7, Loca remotiora frequentare non licet Epifenpis, »91 Locare hominem ut aliam interficiat, joi Locate opetm diurnas Madete sdus, Mifim dominica», Madalgm, Mifim domitrices , lot , II» 4*f,4Ji,9<7 4M, 411 P8, J><7 96f Magadebmc, Mapdobmg, tdi, »»o, pip , »«l ,79«, 1104 tiedfi conferte pofliiut iafitmit.;til>us bomfamn, g Magfehardm, Comes, Magifter fervorum, Magiftrii imperiti non pntferaMs, BftftffABnht* g BkttOBollCBOIM g Magrifecum, Mooaftmimn, Magum, Atchiapifeopm Senoneafe, Magnmdss, Magontia, Mahoiam cum annona fi mfe incendi MaialUfecrivm, Maida Major d minore non poeeft judicari, Sco 1»· V7, «5°. «»U *’·» 991 toto, 1199 Mejeres nam, id eft, Prmbyreti, Majoses nara quibus accaftm non liceat, **·, 709 Majors» es medtecribmUminfem fiant, Msjmm riUacum , Majoribus perferis fi erunca objeânm fiierit O<| Maledtoeatt» reraum Dei mm peifidebunt , MalodiAm omnis qai transfert terminos proximi fei, 99» Matefefem fi mfid immunitatem fegmir, ftp 1177 Tomi primi. 1378 Maanire janri Lagb coriUtedoaem, 7ft, 7>k Maneidri aritan fi non venedae, 34 *fa> *7«, ... -z. * • 411» 43S, 7*4, «73,770 Maantar tret, id e*,etaoatamt, Maaaido, Miaein'a perytab^im· nritaa, Maaaido ptima taper οοάκι tapcem Maaaidoaea fimt aoâca, Maaeaita, Malcficeama vim Mabfidameld ... Mairie» fi yb niynm «entaient. Malefio·» fiyh abri taperjatamm *op ”*3 Mania, f33, fjf, f4J. TAeeria iterlatitat, ,*’* 394,4··» 9Jb E«Mi«*tantaicb, *' “ J ‘ Manfienem fi ybfamni dederit. Menfienes, 741,943 M«. »7* H» 4) , ·*» 9», Ij4, *94 317 Matae, Mairie ri «am, Matae fi yb aliycaa vatari prit fiabam cantam, || Matafïta·, if* fa. 11,14, 39, Λ, 1», l»j. 134 Meafieimiri, Π3, 4*t.4}S,74« 33» «7*. tto,aS}, 307, 3 >9 *fa. 33*>397.449, 7ft,ft», 7<*>7*·, <*9,9*0,94} Marita mm rilcdriaai tam, 64; ,S4i, 1x14,11*8 S3®, 771 Mafrimrii tionftinranfa·, 74, Mala· kaberiaibh iaaaao, 191,1051 Malta neya in Ecclefia acya fa atrio ejm habeawr, 4·J, 79, i»t» Maadara,ideft,jtaete »*>. 3J9 744 J<7 3«J ------------- , 318 Min lineare nee eponet Coper tamale· mottnorum, 937 Maaer*, id eft, coir*, ι4ι, i<4, ily*fa, Manfnaea amfinantnrvayri, *39, f >*,794,993 Marian* » pnuatorio opecenter Monachal Afcota, 171 4M ♦/âf.43»,4« ,4*4. 3«1» 343 . *®»>7J7 ♦ fa. S4o , 87» , <74. 9*7.9*9, I»*® > ’*7* Manat film pariem am raifimant falfi teta, 399. *9® Manmn pariat am raiera yi ctaxtaai fiüfara faenrit, Mamn d aayetatmyi fidtarn aaoMtaea paicefarir, »33, *04,7S3 Maaaai aanttat Pmbytm yi ctaifiaa driarit ri jndidnm fitavemrinm, 4*4,47*, 7*f Maaam dexoana perdat Stmt yi tavile «pm Ικκύ » db tamfairo, tt> ,.’-muai pariat am tritamt fi yb in laaclrn am ia carte Itegn am Dncb aliybl fiuavirit, 103 , taf Maaam pertam Laid yi ctaitam ri aByem ntamtatem accepetim, J 99 Manmn parim taobritam comrd praeceptam Imperatoria tapace, 79S Maanm periat campia yi vitae* fiwtb, 77* Manu* mortua, yip, 447 ,i*s4 Manu* velrita, >)f Manualis, U eft, CerrM fire ftrviror, *7) Manual* fervidum, 114 Manuaie reçus fi oui» occiderit, *4 Manufsâüe, 4* Maou&rmarioncs, p4 j Manumiffio focuixUm Legem Romanam , 4T Manumiftiooes in Ecclefia edebrand* , 1)1, so)4 Manumifi pct chartam , )7f. Ια Ecdefia, 44* Mamimiffi nd teftificenrar , 747 Manumtfliim fi mus fafittk , 111 Mamunifo in Esuefia, fi occidantar, geomodb comps nantur, 4s, sol Manumittam feminam ant virginem fi geb h ufa fosrica· tionh habuerit, Ilf Maouopera, 35) Manter, id eft, Je fcorta naras , ft* Marach , e^uus ab Alamannis fic diftns, 77, 1*7 107 Marachfalli , Marra, fivè March, , 4t, 50, 70 , tf, is4’, *77,47» » 477,457.7*·; »J7,7)7· Cuftodieoda terra marigue, 4<),777 Marcha Hdjnruca, rd· Marcha Tolobna, tit *ft,tit Ma'cham ford* nemo maodpia vendat, Marchio , 777. Marchioncs , , , Marchxaiic, deos maxillaris j Bajuvariis fie rfiâus , 1 ot Maseriaaaen in fylv* fi frit tnsecavetk * aMbfab, f*, 1*4- Fantna fiaeris. al·. Incenderit, joe Mamriamcn ad naves faciendae , 474, iff Matones*finefifiliam afigmt ftupravis, 7)4, Masfeodea, *74 Matfiafco, Monafterium , 770 Mathcamticoi gei de falute Ptfadpb wi/ebarit, cspbe prurient, H04 Msrifrntwsifis négus, 441 Manfcooenfi* fecunda Synodes confirmera â Guatnmae Rego, te Matrirôb, 1077, 1044, isaf Msirimnnhun ad «nid ceafimram , 74» Mawimnftnm legfaaram , 1 o4a Matrimoniom nullam fias fine dem , 747 Matrimonium dMôdati non pouft nifi propeex fearicariooem, fjt Matrimonia geomodd jungenda, )7J Matrimonia b game gens ratium permiflâ , If 4 Matrimonia fajufta prnhibeeda, *j4 Marrimmuamcefta praitfbim, 170, >4·, sps,Bs4 Matrimanb Chriftimi non decant ex prapiogeiut* fid feagubb, 744, 77«, 1003 fe/ôf. so4j Matsimonb inset propinquo* vêtira, six, fif Marrimnahm b guana pteceade aoa ftperaiui , ill Matrimoam mcefta wnrorfater Epifcoporum judicio , tooy Matrimeeb viduante * perflaram libera Λ debeor, · Marrimoomnt sabuhrii cam asriUa regia am ecclefiaftica , Mauiaaonia fervorum legitima non fiiat dirimenda, 1i44 Matrimonii unies vinculo foederantur Clerici Matriaa de fame * coofitmanone, il Matutb*, S. Mauri Moeefteriem, S. Maxentii Monafteriwn, ff* Maxillarem demem fi guis afierf exedfcrit Medtema, Moaaftmfam, Medbaa t Medhaos Marctan , dens ab Alamannis fic diOm Mare auftrate, 44s. Orientale, S. Mari* Capatienfis Monafterium, S. Maria tn Lemovica* Monafterinm , S. Mari* ad Orabiooem Monafterium , Marfcaki Regis, ------------ .„ β„, 4lf iM. MJ. 707 Marifcalce* gui fuper duodecim egoo* eft, fi occiditur, 77 Marisiaaa cuftodb, lit Marini* primo anno fatetur cum exose faa Maritus uxosem iuam fi dimiferit, IS Maritus gui &mifii uxorem, aliam ed vivente mu accipiat. 707,1)1 Maritus guem exos in aliam proviodam legei aoa vult Marinis fi monuns foetis abigee liberi* Mantum fi devoca acceperis, 107s Maritale eommescfam, Marrire, )4) , )*7 S. Martine* fait Monachus k fab fe Monacho* habuit, 4I* Martrinnt rocces, 4*4 j «r •i· MafcebVoMB prohibita, Mafculb fi gob concubuerit, •i», ’»4j Mafculornm con cubitores damnati, Mafculi non nmriamnx in Monafterii» puellarem Mashan, Maftracnrii Meaaftetfam, fi guis alicui ahfridets, ιοΙ,ιιι^ Medianas Medianus caballus If Medicatura , Medicma juftiûc , Medicina adhibenda eft ubi vrfarn bfixum eft, )le , loto Medicinalem artem infante* difraot, 4*1,7*4 Medicinas multas mveaite cogem mulenram moebotum experimeeta MeXolaaam , 4» Mekredum.Monaftccbm Mdariem, W^tiX——4?_---------BKMNCMI MffW Mrffaara, ll· i‘ i f homo liber, 107! Mrfiorm fic vesaefora* eugam* ad byiifirioeci fidenda*, IS14 Mefiori&mm famemum, » ifiiX Membra famate fi gefe vehatrarat fiiarit, 77,107, sta Memorare, deads b Ecdefib, «4« Memoria defaadb *7», «i») >44 Mmm fi desmbns filiam firam opproftesb Macet fi per fria lina filium fisam ad confit Epifcopum nam, Matri (fee fi ari* maledberit Massam fi ori* peKa&rit, 7*4. Occiderit, i44 Matri fi bram enim hera ijmtio fup*s liaerit, hérédité* materna ad efae passem peroneas , I* Mastem unam habemm Ecclefiam, xsol, 1147 Maceriam amara ad rwfttnrufonwn Eccbfiaram , 7*7 Matcriamcn, jji, 34· >0 Memeifcnm, Mcnadmi.MeaaAerium, Mendacem linguam odb Dominas MmdacbrsmudSmdfaria, *99, m if* 471 0» Mendax ttfti* rapeUcndus Tomi primi. Msnfeci psopaac biparti· AM, p&s Aftatm·, Νβ·Α·£«Βη Maafit ipdmt ab Egfeepb caaficnp. Meaftrm tampan abfibeadaaa ab aaatsbm, 943,1143, 1141 MeafenmedbnmLBJ. Pbtris, 114, lit MaaGxa par omm cMmm fiat, ijt Meofa* aqaaim fiant, »jt, J93. 41* , 3·!. J»·· 7»·, 770,7*3* ·<»* 99* , l»*3 Men&nt bjuft* It batqaales, 1141, r»oj McaTunr comutcadam atodbeum * Asteriorum, 796 9rf. 970 MmAd pl par MriiriamhabeiT ta palaria, Miibm, Miba. Mbme, Mfeiftac acdefiafticus, Mbiftm Comitis , MbUbria far·, Maotbada vadatu 7 7*9, 7J«, «f4, ulj Morcatue» admsaaaanir da vin ftaqitarua, P74 Mercurii fata, 131 Meretrici pi A fange, antae tejn cam aa efteirat, 1003,4*33 Marnricam temmhria» 4«» . 1*9, »034,1117 Meretricem laritaataa» fi pb bveumtr, 141 Mfaatticos ftagsttsarnr b amenta, Mmetsiees mrimfterialmfivd Acafam , Meriti ejaBem few· Am tiwinn reftiRKre, 1382 Ο, J*5 7*9 MbütcriaUa Coeriri», MbMerinaa dfoimm, MbMerium fatum, Mbifterbm ecclcfiafticum, MbMerbm Ecclefia , MmÜbrimn Epifcoporarn , >OO , 90» Mbiftetbm Ecdefie, id eft, lupeHex, Minifterium canonicum, Mdfa· per aiieaam fi qui» cam eam vel fieri», Mrifaa alnei» fipisarmnit, Mefiêm suer·* fi qms b agro beaverit, »*« ta J* > 3°4 UH. Mrifa aliénas «eut, Hf- Mefb mature vet caüaâr , Miwa fa caarom, MmaUa ad leges petriacaat, Metropeles x x 1 in repo Karofi M. MempoBtana We, 177 4*7 97*, io?» Metropolitani qai dicantur, in3. Da provbda, Metropolitani aaâoritas , r·», t»< , 3*}, *34 A_Af· 1041 A/if. 1043,1119 Metropolitani an, MJ Mampafinai ___ ,_______caoveniaat ad Conçût·., 7®< MttTtpofeaanm fi Epifcopus vel Clericus accufavetit, 1093 WnrBfahiMM Pallio&Wbmru», 933 Maiiopoliimm aaBes caaûu uiùt ablque blfama Cocfiicopecum fimram, 104i.11»· Motroporitaam nil.it aovi boat b fin parochia fine couMb Gmw Sui&aganeansm, 70· , r 10» , 1194 Metropolitanus b aucrbs provincia nihil prsriumat , 4po Mariban, id eft, latm fcrbanabn, 74» S. Michaelis dedicari», S. Michari» manfci primi Mowfteriam, 1»9 Mbrata fi pb b vMa· altamm vehnrit, fttpacb bteadMa EpMxxpb * cetcria Clerirâ, »43 , 1074,rxdt, 117a,itp» MUitarisdHcbiba, >·» NBrida accicfiaftica, . J47 MBiria feobri», 10I». Poft pmaheadam ma eft rarsdm •cdpfenda, »*° 1*7 »•17 iojt MSitb emphaa 14». M· >91 B®. J*« ·*> 97 M4 Miniftetium amioete, Minifterbm repim per pane· divifiu» , . ,, 711 Mbifterbm Comita, ipt ,» 3 3 344 Afa. 4i<, 7«* Mbiftrate aoe pntfamat pi damnati fimt â Synodo vel ab Epifcopo, iu Mbiftri eccle&aftici, Mttùftri Ecclefa, too 737 ,·ρ7 Mmiftii abaris Dei, MT Mbiftri altaris Dei firam minifterium bonis moribus or. neat, »17» 7M. A aCKMib fabaribos abftbeant, Mbiftri Epilcopoeam, <37, r®74 Mbiftûasmssss rifivcam aoa dabear fiM arbitrio ttmporslbm Pactftacum, 94», 99*, m3 Mbiftri rripêMbe, j 34,1149 Mbiftri Comimm, 7·· Mbiftri» irririiiftirii fi qai» aliqwd bjarie btadarâ 74·, 944.”*» Mbiftri· altaris noria fafio · mo«mi fiat, ISO» Mboftedûb&M, Mbobdh» Minorate, MctropoStaaam fidpe&am fi quis habuerit, 1044,1 ip» Mmapatiraanm fi pis bfeftum fib fenferit, adeat Pri- MiBtbfecabmm, Μ» 4®* »»·ί» Mbifteria Judkam, JB. «Ο Mraifteth Mooafteni, Mbiftaria Sacerdotum, Mbiftarh Epifcoporum * ----aà,. Mbiftcria diriae fi pb cnatatbaverit, ιι«» MfeiMria fecra no. demerit alhfipa mJamims Mictin » Mbifteria Comitam, B®*JH, jpo,4j4, <1* Mbifteriabs, *B. JJ*,4*$ .4»» .11· Mbifteriala llmis, . 114, 117 4*9* j·). Minifteriales domiaid , Mbifteriries pabuau, 374. Ubicunque coajeâum mxj- •l9 Meifcm aUcasm fi quis inchoat , n 17 Bi *74 Mboram daman, Mbaario Anmrin· Minutia, Minue, 117 Miièricordiâ tirimdt^a , I44. & meafaas ornate aoa poftumus, «43 , *4« , i »44 Miièricordiâ Dri depcacmr, »47 Mifaicordb dilpenlaodapuperib», «jo, 1033,10*» Mifabmdn boorepelfa cooveefa, 979 MiCericorAam faete, 130,393 Mifaermi rabisoccunete debtr aanfpifpr, »78, 107» Mifiâ pro quid cooftitun , »3»· Cricbtaoda cum Gindaiits, 903 , 1193. Non celebranda iwi Ecclefiam, neqne in domibus privaris , ooqm b locis ab Epifcopo non confaratit, »»» , »44. 3J* · *3* »*?· A /<ί· »·3· » tui, 117e, taftp. Neque b oratoria fine petmifiu Epifcopi, 430, po» > M“. ·>7> > x»7·· Nepe b locis incoograeoribus, ii>», 1139. Mcliàs eft earn non audiri, qudm cam ibi audire ubi ma beer, 939, ml 1139 M>& qooanodd fafeada b Mouafterüs San&moaialbm , 1141 Milfan nullus relinquit aniepam Dominies dkamt Orario, ιο>7. Id eft, amd Miflam compietam, ni·. ij8j Index Ad Mifliu pempefteadum fiat aliqm octrikrae, 718, •40 Milfan Presbytes non canes fish·, 1137, 1**7 MMam cdebtare, 409,417 ,934, i»o4 Millam celebrare k non mmnranirire, itf Miffam cantare, 4»1, 705 ,73c, 987 ,11»8 fi·/.·. Miflim celebrare non prefemai Presbyret fine jsftone Epil«»0» «7», «35 Miffam celebrare scaw profitamt hs aBaaa patochia , Midi celebranda non eft h Pxrxfceve aeque ia Sabbata iaoAo, 1117 Miflarum ceiebrstioam * preces , » >4 Miflarum celrbranoM* k prece· beat Lutu Presbyteri , *39. 9«· Miflarum celebritione· pro dcfwnûi», >174. Miliis tamen careaat qui femctipfos peiemcauac, 9> 4 Miflarum prece* k ordo , t47, 17» , 517, 713,«»4. ’Of» Mifliu facere, 1085 Miffa faciende pro Rege k cserdca . ι»>,ιοι,ιιι] Miff* poblica , 38s , to<8,:it4,ix4«, 1183 Mtffcoficram, 457 , 7»} Mdbr facmaia, 148,170,137,140, *70,407,503, 7 >4, *•4,988, 793 , t049 , 1074 » 111?, It6j, 1104 Miffa, id eft, die· fie&m. Miffâ S. Andre» ,639,741. S. Joaaah, eoo, 394. 449.143. 71? ,'vj , 8·) , 911· , 1113. S. Mai tini, «38,74 >·$. Maroni hiemalis, 334 Miflale, 367 Miffale pcrfeâ* «tatis homines fcribaat, 137,714,99* Miflalcm k Lc&onariun Seni corteûos Presby:eri ha­ beam, 714,868 Miffaricwn, 431,997 b fa. < 11 . ' 4 ' , f 18,6 5 5 . 67 i, 717, 769,789, ’94 Miffaticum contradicere , 7*6 Midi, id eft , Leg»i;, 3 ;5 Midi difcurrente·, f 94,7 <1 , 9 f ; Midi difcoffore*, 14 Mifti qui vel Epifcopi vel Abbate· Cant, ? 87 Midi dominici, regale·, imperiale· , 19! fa. 109, 1<4 ,137, 177 $ fa- 31«. 3U. 3' t, 377 , 41«, 4»8 , 471 & fa. 9 19, Illi Midi dcpalaria, 331,613, '84 Milii per quaque loca direâJ, 831 Midi Archicpsfcoporum k Conatum, 743 Miflorum domiturorum arta k officium. 41’ d* fa. 440, 3 45, 413 & fa. 64« ïfa-Hi «f fa. 743 fa· 717.'769,787 , 797. Eorum obfcrvatx», 787. Lega-io , 784. Dtfpenf*, 790. Quale· efle debeam , 475. Bonum exemplum prebeant populi·, 144. Quomodd recipiendi, 781 .Eis hoaor exhibeatur, 636,738. Et omne* coaleotiaar ad joftitsas fadeniu, 373. Ad quid tnifli per provincia·, 3 74· Ad jufticias oefendu ordinati, 378,960. Juftitiam dilatare non potfumant, 764. Quantam moram fidant in lod· fat legationis, 394. Monafteria vifirent k breftigent ,537,7*6, 851, 904. Inquirant juftxias Ecclefiarum k viduaram , 3 ic. Maximam curam habeant peuptrum ,1118. Qua­ ter in -nenfe placita fna teneant , 49*. 749. Notum facere debeor Comitibo· de fiso placito , 499, 883. Eorum placita d quibo· frequentanda, 790. ScaUneoa, Advocato·, Notario· oct fingula loca eligant, 761, Provideant ne clamor taper Epifcopum fee £>pcr qua. lemcunque gradum veniat, 144· Non faldm de adnunriatione, lëd etiam de opere brevet afferant ,394, 964 Miffo dominico fi quis contracfiietit, 766 Miffiim dominicum fi quis occiderit, f 11 Miffam Ducit fi qui* occiderit, 4f Miflat bonus, 331 Miflut Abbatiflie, 170. Comiti·, 44,348. Epifcopi, 178 , 186 , 1110. Judici· , 35 3. & Petri , I4f , *14. P>pptni Regii Italia , *55. Preabvteri, 43 Mitam fi qui· detegeiit vel inceoJcrit, 110 Mucere, sdeft, ponere, conftitnere, 501 fr alM paffint. Modia duo, 100 Modia duodecim de farina. 340 Modia injufta, 1141 Modiorum & fenariorum meofiim , 463 Modio* aquale* unolquiique habear, 436,718 Modium publicum k aoviter flaturum , 163 Modi 41 ,uftusfir, 730 1384 Modo* pmnireatie, » 149 Mrecham fi quia fisetit eam matre k loreae A amita, 1 *4. Cam peopinqua faa, 400. Cum uxore alteri*· , 930. Cam ingenua puella, 34. Cum ingenua que duci­ tur admaritum , 49a. Cum ancilla , 43 , *97. Cam an­ cilla regia aut ecctofiaft ica, 41 Mogoatia, Mogontiacam , 4** , 640 ,<13.743 Mtÿoatmcenfis métropole fcriamm , 803 Molina, 3 39,1> ο Molinarium fi qm* vendiderit, -· > Mdino ίη alieno fi quis annonam furirent, 194 Monache exttd Monafterium non exeant . 17s Monache fi ragalacwer vivere nolint, I7> Monache fi fe marina copulaverint, '139 Monaeham fi qnm duxerit uxorem , 106; Monachi. Varia de Monachi·, 577 >/, 1*85. Forismonaftatioanateaaaat judi­ ciariam, ao4 Monachi non ingrediantur tuberum, * >9, 511 · 7ο4 Monachi k Monacha cantent pfasesm tria, t99 Monachi fi Monafterium faim relinquere valuerint ptwpesr malam Abbatis converiariaaem , S7a Monachus cellam coaftrnere non poteft fiae perariflbau Epifcopi vel Abbatis fai , 94< Monachorum militia cum confifio utiliter implenda , 1144. Monachorum spoftatarasn bona poninenc ad Monaftetia undè difcefferunc, o 31 Monachi pro Rege orantes, »0» Monachorum lingua inerudita , iHé. Monachi verberibus coerceantur, roi*. Anathematiseatur , xi t. Non emeentur, »44 Monacho fi qui* injuriam fecerit, 41,98,899 Monachum ü quis occiderit, 349,3*7, *49,759 , ·;< ?J7, 939,97», isji, 6fit· Tomi primi. ij8j M onachi qai itFcaacm vmiam, y,j Mamsdmeasn qaasamtam itaorobitas, 1100 Moaachi gyrovagi, »41. Sodomite, sal Maairfim fi in ajmsn focaicauoais Itfù» fuerit, ι<(, ma Maaecbsra· * Mmsacharam fili , Moaaftariam eagaiaae, Mooaftsria Caneaicoram ft MoMchecma, Moaaftesi· riroram ft puellarum, »1» J»î. ><» «J» ><4 MosafleriapoeOeria, 111,119>*11,71· fttooafteria ranfia, 174, 15» , ,j·. Meft que ad aamadœm falacri pmmmr, $4« , éip. Ex regali lapa commA, 4jy Nomfttri.epifcop.lm, 174 Monafterioram curam * providentiam gerant Epifcopi, «M» IOJ4 Mooaftcrium caftai Ma débet aUqne vokramm Eptf> copi, axs Moaaftaria fond D*a dicata maaeaa perpetui aaaaf séria, ace fiaa dhretferia fecularia, *»4,1 i4,70·, •i» Monafteria fini bene irftaata , 744 Monafteria feomddas ordinem lugriarim vivant, i4», M .------ eaafteria fi qua oorarn odbam peoptex paupertatem “ Mortua manus, 10) Maaafteriam ingredi fi aliquis incegrinis voluerit, Monaferm picea non bear bebem amAbbeti, MoaaftNiavifimMdMifiùdommMe, »07 ,,t «ja, 904 Monaftmia Uris data, 7jS , >p4 Miiiiiftsrinm aallm Laicae prxfumat invadere, 1007 Mens Airiam fi in manus Laicoram devenerit, 171 Mooaftaria paMertatem nou patiamur quarum pecunia m precario ptuumm fit, ’»·* <386 Meutes Italici, 44> 30,54· Morborum mtdtoram expérimenta cogua maltas faveiuta OMÜCNM* k I t *f Mordricum, 3** Mordridatus, *1 Mordrides, 5’ Mordra occidere , 114 Mores boaos cerrmapunt cofloquia «ali, ’ °* 1 Moram honoram eceaxus auferendus râ adificüa ecckfiaftids, 4» a ftkrgangerùba, id eft, matuunalc donum , '4 Moe^tngeba, 57 , ’» Moearam, Morieatibm fine cantamine communio & iecoocilù:io prubeatar, 919, ' 51 >· x54 47f 7o Marée, Mortalia crimina latenter commifla, Mortalitas 1 niai albam , Mottaudo, Moitem alicujus teqaims, Morti i '.untati* fi quis fe tradiderit, χο», «»bj. 110 . Moruli carie coepruis , »<» Mornaudit fi quis baram aut feminam . «4J . ·* ’c it. Mortuacus £ fuerit baro aut femina , »7 Mortui teinctd judicandi nou funt, Mortuorum curam gerant Presbyteri, M.u.uorum ftatui patrocmaodum eft per preea ft Miflas, rs»4 Mortuorum o/ficiom, ί·« Mortuorum exequic cum luta fecreto ft abiqu feperftitioue fiant, f?o , 7 »4 , 814 , >»s , »5 7 , 1050,118· Monui non fepeliantur inEcclefia, 504, 731, 7f>> bed ad camerer α deferantur, 154 Monuum Aper mortuum nemo ponar, 155.957 Mortuos fepclire Kcet diebus dominicis , 7 ' * , ·"■ | c) Monafticam veftem fcenid m induant, Mooafticus oado teftitetus in Monafterio S. Dion j hi, <77 Moaodati denarii, 910 Moneta AUâ, Moocta nova ft felfe, Moneta felfii fit in multis loch , , 910 Moneta vigjnri duoram fislidorum , Ί Moneta mulibi percutiatur nifi ad curtemy Moneta non fiat nifi m palatio, 4x7,1 Monete Mine admonitio, <1·. 74® Monete Alfie contrd ofttaes fiunt, 70 Monetam fiaifiun fi quis percuflerit, *•4,7·) Monetarii falfi rtqturendi, me------ ·— MOMRfNI » 64O, 74J fuk, Mot tuum (îium fi qnh ht terra alieua p< fuerit, Mortuum fuum de alienas res fi quit in tetra uiifent 8« Mortuorum otfa dc (cpulchris nullus eficiar, Mortui Corpus fi quis eftodferit k cspoliavctH, 8> *91, J»« Mortuum fi quis ''ulneraterit, Mortuum corpus ti quis combuflcrir, Nortuotum refime&o, 141 Mortuum fi ie dixerit homo car vita concefia eft poft judi­ cium Scabineonun, 7»J, 911 Mos coafueradmarius, Molcllis pagus, Moyfis manus cxpanlc ad cedam 4eî, 07 Muccare , Muftul* rervecinsr, . f«s . 5«» Mw',er omnis vito junta non eft uxor viri, >oj* , io«4 Mulier invita virum non ducat, 11 j a Mulier ingenua fi fervum accipiat pro ingenuo, 1»j Mulier fi virum accuûverit frigiditatis, 184, pjx , , ispl Mulier habeas virum fi adulterium peppcnavm*, 1107 tsf4 Mulier fi duobus fratribus nupferit, 11 o4 , 11.4 Mulier fi joneato fuccubuerir, x. .«5» Mulieri berbm fi qnin dederit ut infima· habere non pcftir, s»f Mulieri fi qua mulier potionem dederit ut abornan facem, 114 Melieri pragnaM abotriram fi quis fecerit, 7·, b- , 4?, ps? Mulier enira poft quot dia Ecclefiam poffit intrare, 919 > 1179, is·» Mulier fi dormiens filiam fuum oppreflerit, 1 i 07 , 1 » 14> Mulier fi pes frondem filiam fuum ad confirmanooem antd Epifcopum tenuerit, H< Mulieres ad altare non ingrediantur, sio, $15 , ,07, •j7 > tofi), isl7 Muliera Monafteria Munacborutu eoa mgrediaatar, 1387 Index Muliere* canum in fieerib· Chtiftianornm, 957 Mulier coujugata fi fine libens moera* fuerit, res Ulin* reddantur parentibus *j 8,8 . till Mulier refigiofo, >07 Mulieri fageae» fi qai» manum ftrfaxcrit, 37 Mulieri brachile fi quii furaverit, ? 00 Mu'ieri ingenue fi quis viam foam obftaverit, 303 Mulieri mula peroo hereditaria veniat de term Salic*. 3*1 Mulieri* turpitudo noa difcoeperiende , yap Mulierum famibsrttas k coaiortia vitanda Sacerdotibus k ceteris Clericis , |οο, 33* > ’*09 Muliere*, arsrfettim extraneas, Presbyteri & cattcti Cle­ rid noo habeant in «famibus ύύ*, 14I,»13, 370,313, 703, 8*3 , »*«»· Mulfabach, sa· Molinum fi quis in aqua fecere voluerit, 80 Mulfam vaccam fi quis furaverit, 1 >7 Multaqu* fa chartadefcripta eft, 37 & fit· »9°, I’6, 760, ?4* Mnlriradfai* temerari» tv 1043 Mundana Lex, i99, 77o Mundane Legts capitula, 367,7»» Mundane Legis augmentum , 73* Maudebordi*, 36,31», 944. Ecdefiartm, at, 374.Im­ peratoris, 519. Regis, a» 6· /«,. Mnodeburdun», 480 Month defixipuo fa cabala, 490 Mnadfam, 71 MundiumpalarS, 346, it 9 Mondiuoa redpere de mancipii», »»o, 339 Mnndoburdum Ecclefiarum , ; 77 Mandobargfam Ecclefiarum, 403 Mundus uioris, 88 Munera excacaar ocufo* fapienram, 134^8 7 »*, 1 oS8 Munerum acceptione veritatem maculate non oportet, "ii , "«s· Munera injufta acopere vel etiam dare, 1 »0s Munera nulfas Chrifttanus exigar pro quolibet placuo, ”7J Munera fuper innocentem nullus accipiat, »33 Munera Judice* noo «capiant, pnrfertim propter juftitiam pervertendam , 3» , *8, 303 , 617 ■ 7|7 > 788 , 964 . 1143, ’175 Munera Laid i Presbyteri* non exigant propter commen­ dationem Ecclefia, 304, 1174 Munera exigere non licet ab ordinatis, 1138 Munera Cleria noa accipiant pro beneficiis medicfax Dei, Munera non exigenda pro poenitentia, 1 » 91 Munera pro fepultutis exigenda non Hint, *!; 945 , 1084, 1114, 11H. Murdnda, Mufiaacum Monafterium, Muficoram genera, 1170 Murina, 44* Mutuli, 4f Myfteria corporis k (anguinis Domini, »5* , 1138 Myfteria dominica, (»» Myfteria divina celebranda non funt ir. Parafceve, neque ia Sabbato ûnâo, 1117. Nemo celebrare prxfumat in aliena parochia, 99* , 1037. Neque falodsab Epifcopo noo confactum, 931. fiât Miff*. Myfterium nuptiale, *039 , 1048 Myftica verita*, 7*8,886 N Namwa, Narbona, Naret fibi invicem pnecidant conlpiratotet, Narratione* rfabfa prohibit* NaAahit, 37« 75 i, 9 i 8 ijy , 713 7» 1388 Nafum excutere, »» Nafiun fi «pus alteri tranfpunxerit, 73. 108, >i*> Vd amputaverit, 301 b fa· Nairn latxom* truncetur , *53,86» Nafo* latroni* capuletur de fecunda culpa, iff Nefas fcapcllerur de duobus farti», 3 5· Natandi aecefira* fi evenerit, }4° Nationes exter», -343 Natradis Monafterium, S>* Navisfi per mediam aquam ierit, 783 Navem alienam fi qoi* movete pr*r£sepitrit, ifi Navem alarius fi qui* raletit de face fan, >37 Naves facete, 9 97 Navet quas Karolus M. fieri jufiit, 4^3 Naufragium, id eft, jaduta, 3)3 Nauforn , 3«8 Navigia purpuranda «irci litroca mari», 377 Navigium fi Priacep* mittere voluerit, 4fi » 7«· S, Naaarii Monafterium, 389 Naaaruda Monafterium, 59o Nebridfas, Atchiep&opus Narboaenfi*, 6»3 Necarorca pauperum fant qui re* ecdefiaftica* rapsunt, f4i , «008 , tny Neteffira* injufta, 1090 NeceAtaa aliquaodd excufu d cuke , *»< Neceftttate cogente nonnulla ex (acri* Canonibus remiftid* funt eacaipta, 1 ir NeceÆtares periculorum quorumque. >034 NecdEndo paterna am germana, 1083 Nedfratres, facrilagi«nes, 148,8>f Negare, id eft, praefocari fob aqua, 80 Nrgleâa multa hafoead* exuerunt dPrincipibus k d reliquo populo, 1151 Neghgemc* quomodo curandi, * 07 3 Negligent*» reatus, *17* Negligent* quatuor Sacerdotum, 89 * Nagtigentiam iterare, issy Ncgligenciam fuam ante tribunal Domini non poterir excüfare qui plebem foam noluerit caftodire, *3·» Negotia, 4<7, 73 3 Negotia fecuiarie, j«7,103», tso» , i»8y Negotia fccularia exercere, 11 * 1, 118t> Negotia facularianooagantur faEcclefiis, *37,518,714, fi4,991,1143 Negotia (ecufaria exercere non debtor paniten tes, 1 r i * Negotia fccularia Clerici vel Monachi non tradent, 313 Negotia fa fuis loci* ab* orta font finienda, 993 , 1043 Negotia Ecclefiarum femper ptfafa audiantur in cauli*, >057 830, 1033 Negotia ecdefiaftica * fccularu, Negotiare, Negotiare cum (ervo alieno, Negotiare nullu* audeat m nofle, . Vf Ncgotiatfacis lucra exercere noa convenit ponitentibu* , >040, 1*9* Negotiaton*, 34* NegotiatoresJudci, 433, yx< Negotiatores patrocfaram habeam fa regno, »73 Negotiatores admoneantur de vita fempuem*, 974 Negotiatores qui parabas Sclavonun k Avarorum perxr/r 4P, 733, 90 Negoriorara mfcuiuo, j8t Negotium, 'P . «73, >79, *<4 , 433 > 7»7 Negotfam quid dicatur, Negotium tacere, Negotfam criminale, Negotfam ecdefiafticum k feculare. 780 Negotium fajuftum exercere, S2 Negotium Monaftetii, Negotium faxre non licet cum fervo alieno , Nemetenfe palatium, Nemora ahena fi qui* porciderit, Nepo* . id eft, forons filius, Nepotes ex filio vel ex filia, Nepo, 177, Nepcam fuam fi Presbyter uxorem habuerit, Nepraui fi quit duxerit uxorem, Netvura, «i */«fNiorna Synodos, 993> Niaraa Decreta, 1043 Nioena fidet ferverur, >3’. 97f Nidan avi* fi qui* invenerit, *)· Nigelli, Tomi primi 1385» Ntgelfihi.raftrrtam, Ntandm, Nivmranfis Csmiiwus Nivernis cMtas ( 575 44* Ntattens, 14« 10 Ntateta, Notata riri luges* taam pstniatr d£aat, »M. 97 NubStam ttioUati in Mraaterio, Nncare peens vol assi·»» . Nocm at name pnrii.mar qui tedtan Imgcraatiris di arit. 4*4 NoAm im, 505. S pcm, 45 , tj5, »$4, tol 517, 377,5'*, 514, So. Decern, 3 i*,)i|. Qu «wad»' Ijpo NumiAus, Fptfcapw MtfiinaM, Nummei habirasn cent Ecciefia, Nmnmutariotum aecaùc, Nnpta atatd eft, altad esarobtaa. Nupti* quomodd taennte, in Nuptue public* fiant ab his qni «----------- . 1048, totfa tad), »*7f. Er cam benediâicne Sacerdote, ιιβ«, tt»p, t»»r , »»·». **»' Nupti* no· fiiuu d Qutaquagefima ufqte ραβ oâa> a* P»<<>*, 1*94 Nupti* dteurts non probantur, Nnpci* ia,uft*pvobibcod*, Nupcta inceftr prohibente, 7* "x Di- riotote, Napa* Chuftisaornm debeat eflr ablqoe ûltatiooibos , «»»4 «oj7, «“<< Nupdale tnyftettatn, Nuptiale feftum, >·», 1*4 10» NupriaUer, Nurum item G qui* duxerit uxorem , oéj . Nutricare, Nutrimen animalium, *11, 6jp, <84 , <«, 7*4. ··· NoAira* nuntenr», 66. Spate, No&urnale oAcmao. *57,7*5 Numminb decimi Noâttrana Çoltao*, Norraaanta , 11· · Nmtiri, Neakune dedma Nodfyr, tau* fiicatusm ugno. Note», Ml Nomen Dei o* affuanatur ta vanum 174 O* i p i in t i a fecund*· Canones , •57 N outra tan» parochia. Nomina pnblicd non ructantur antd precem làcettetatam, Obudfente Monacbotom, Obedientia caritatis munimioe tobitanJa , xjt, *70,710. 837 Nomina fall* Manymm no· venerent», 1 »1, pop ObodteiHis oratio citni* exauditur quamdccem millia coaccmptotis, >r7< Nominati Grramenraies , 7 1,8* Obeditio exercitatis, 4» $ Nomita* nomtais Regie, * *4 OMationooB uousine quid intdligemr , 5**· 1*70 Non* & dectaw, tpl, »P7 . a6p. 11« .J<5 · I’f, 4®J > Oblationes pertinent ad Chuftun* , 1 *po. Ad jut Sacerdo­ 4*5 517 , f64, dll , *·5 , <17 , **4· «< , tum, 977 , root. Ad jusEeclefahieum, 1167. Sunt 7*1, ni. 74*,7«4> /*<, «55 , ·<« 6 piupetum * peregrinorum ftipendia, 11 -4. In Epifcopi ».«J, >*«4 dr/àf. seat, poteilato confiftnM, not Norme velat* fi ta crime· (cinkattoob inciderit· , 148 Oblatione* DeO otereod* ia Ecdelia ,»70,855, 903 , ♦/«*· 1st* ’41. 07. M » 8<1 Nonoanea, Oblata nnllus raptat qu* ad pasceres pertinent . *»7 5»< Nouai rare mut qui prnpoiointor,. OHan nulli liceat tapete vel fraudare , 7 «o Notdaltangorum taira, Obtariones pthis ofierend* , dem nomina rrcuatte, ,* } t Noriat taras, Obtariotes manu ad altate Deo non placet fine pace, 711 , 575 8*«,71« Nonhgouve pagus, OUaoo aon offerenda ta domibus ab Epücopo non conNoTocomauu , fectati,, 858 , r lio Nos* difcrate per fingula Mooaftcrïa vel Epifcopia, a 51, Oblatio loris Iteia altaris non recipiatur , poj , rapi 7*4,99* Obla:>ones Eccleti* li quis etui Ecclefiamdare vel acciNotarii per lingula loca eligantur, 0} , 7<> cipert voluerit, 407,8)0,731,788,1033,108» Notarium bum habeat uMfitefijue Epifcopta. Abb» de Oblarioees lactente pro Êege «r exercim , 105 * Comes, -■· <54 ObJattoocs duobus annis no· tinaraur oferre qui publicd Notariat noua eligatur ta Concilio , poratteot , 847 t*4< Notat qoaa decorent vocant, Oblationes pro defaaA· , « 5 ) , 1113 <53 Notbo, Arctarpifcopos AreUtcnfi», Obtariones triginta dierum pro mottms , ’55,757 5*7 Novalictem Mooafttriu», Oblateoes detandotum Ecdefiis depbratar, 8 88 NovegUdra. Oblattaom defimâoenm ( quis mirate pnrfampferit , Novem geldl, 1086, >»«7 Novcmgtldl, ' , NovempUdict ctniptmi debet furntm ta Ecclefia conunif- Oblatio pro Ipiriiibu* eorum reapsatuc oui poft acceptam pcuaitonriam mortui fiant ante recoucdiauooem, 848 , fum, •50,1*44 Noverca fu* fi quis ü miicucrit. *«4»3JO Oblatio eorum non recipiatur qui fit quocunque mote 1065 Novercam fi quis duxerit uxorem > uecaut , 7J4» *«*J , >*«1 Novi antiquis non prteêrannu , Oblado non fiat pro bis qui fibi nortsa inferunt, vel qui Ncsicvplum, pro fins (ceieritaMputtentur , 1*10,1176 Novigeldi, Oblado ab his perimus accipienda no· eft quorum hbert Noviocmceafis Episcopates, «4«. 74} aut proptaqni proptered poftm exheredari, 864 Novitati Audendum non eft, ’•0 Oblationes Ecdeifi» non licet rapere nec fraudare ; Λ qui­ Nœirio non fecilss tribuatur mgrtffiu , conque eas aufen, ÛKtiirgmm commune, 511,838, Novitfi pultentur fcomtem regiam , 036,778, 1007,1070,1*10,117» NovupS competitio, 0 Oblationum quatuor portione* fiant, tioy •ops Nora contumaci* , Obiigasom m· fiant, *35,518,713,970 Noxia verba loqueacos, 305,607 Nubere, vetaam oMcamnax, 857, »J» , 717. «lo< > ObmaMare , Obaoxtas, idnft.rcut, 311 r»7«, r*px Nubere rauso prafitmat tira publicis nuptiis, · Nec nae Oblcouitatem verborum *operum exeerratur Clarici, bencdMtaoe Sacerdote, 745,778 , tooj , Nnbere non licet m (exta nropinquirate carnis, 757 Nuent aaaiores vel minores, 14° OMequta «figo* corpori monuo faci and*, ONequium regale, 71 Nodi cum fim» , *17,518,774.99J 1086 Numexofitm artorum, *17 Qbterrantia Chriftiana Tttt o. et!?·*"' Bpi Index ObferaatieoesquM ftuld fâântU arbom, y it Obfidem riominicnm auKris Judex in villa dosniaaca co·mendare faciat, yyy Obfatesben* cnftodiantur, yyi Obfidee dad prop» credenrias , 487 Obftare de via, I>,3®3 Occafiooeu injuft* auferantur, 41 y Ocddcre qui writ injuftd.d&Kjnftdaradn, >· Occidere alterum fi quit voluerit, »74 Occidere non licet patret pro filiis, nec film· pro patribus, >1« Occiderit fi quis fearattpfam, 73 y Occurrere debet MufquifqiK minis miferocum, 77*■ 1071 Oculos fublimes edit Dominos, 99 * Oculum C quis ateeri etfodierit, yot fe/vy. Oculum alteri fi quit ruperit, *5 Oculum fervi fai aer ancili* fi quis percuffer* , 7»? Oculum , v«l eitnnm , vd pedem fi quit libero ezeuftêtit, m irfif. Oculum fi quit eruerit libero vd pedem excuflent, 1*7 Oculum componerepro quarta parte <*e Unicode, 5 1J Oculum fi quis quadrupedi excuflerit, It? Odia & inimicitias Deminnt fidelibus fab contradixit, 17» Odilo , Coa», 499 Odilberras, Archiepifcopus, 48) Odit Deus eos qui adversùs pattes armanrar , 1104 Odium, magnum malum, ayy , ?ty Odium exrioguit caritatem iistetproximes, 9*1 B5>* Orare cum cis non Gceayqai Ecclefia emioeibos aoa urantur Prmbyteri, ffy y Oratio Demfaica, 713,1087. Populo mfinnaada, »48, 3J», »J* Oiari· Dominici proferatur poft Matutinas & Vcfpcrxs, i»op Oratinnrm Dominicam omnes difcanr, ly y , 837, ·?< 91» Oratioaes ad Patrem dirigende, 7; 3 , 1111 Osarioeibus pro ritibus iufiftaot Sacerdotes, 103* Oratioaes ia invicem faciende , 471 Oratioaes fadcud* pro divetfis plagis , 7 3 * , *4* Orationes facete pro Rege vel pro Fidelibus fais nemo negligat, 171,1031 Orationes Deo offerende pro dcfonAis, 111 y Oratioaes Ecdcfi* qm devient, vitandi, 830, 103 y Oratoria nova, 74*,*13 Oratoria vi liana, 417,77} Oratoria faixffa ii qui, conturbaverit» 744, > >4a Oratorium fi quis in domo faa habuerit, 401,4y« , »oy , 1171 , "19 Oratorium inird clanftra , a« Oratorium in Monafterio habeatur ubi fratrea ftatti orare poMiot, . X4» Oratoriam coeftinii non debet abfque Epifcopi voluntate, ais Orbari aoo debent MooacU , »44 Ordinabili», yoa Ordinandorum fides & vita ab Epifeopo difaudan» , *14, Ode, BuriaUarins , 199 f«f. ?of Ordinate, id eft, imperare, B4 Odulfus, 4x3,431 e*d . 1®·* Oeconomus Eccfefic, 744.Non eftordinandus per pecu* Osdioan , ytf nias, aai Ordinari aetoo debet per pecuniam, 3 y y, 114t Offa , Rei Mcrcioram, i7l » *73 Ordinario, id eft, jnftio, Officia ectlefiaftica, 7?t OtAauo» Epdcopi qoomodd facienda, 144 »®44 Officia Ecdcfie , »ii OrdinatioEpifcopi neripoteft à tribus, ysp O&cia divina eoa oegligamur, 87* , 1073 Ordinario ecdcfiaftka, »*1,707,837 Officiale libri, >177 Ordinatio fianouiaca vetita, Officium fâcerdotale , ay4 Ordinario ecdefiaftica pretio conftabet apud Longobardos, Offidam Ecdefiaram, 1*43 y« toy y Officium ecclefiafticum fi qua reliquerit. 1074 Ordmario malorum Sacerdotum vitanda, Officium perdere, 7oy Ordinatio illius nulla eft qui ab alio Epifcopo quàm Î fao ordinatos eft , 1073 Officium Presbyterorum, 733 Officium diurnale five ooûurnale, 144,331,731 Ordinatio abfoluta ve:ita , ssy,s48,yty, 708,7 e* Officium nodurnale & gradale , ? t y Ordinationes Clericotum & Monachorum quomodd fa­ ciende , 347 Officium juxtà quod in regula S. Benediâi continetor , OrdiMÛooN Epifcoporum non oportet did differre, 43y , 57? Officium Cram implere fi quis Clericorum neglexerit, Ordinatiooes inlkic* cavend*, toy y 1071 344 Offunarilarii Monafterium, 387 Ordmariooes fervorum quomodo licit* , Olei Caerati unâio & benediAio, 171, 40.4 , 8)4,7)4, Ordinationes fieri aoo debent judicio multitudinis, 1 soft Ordinationes nemo faciat ia parochia alterius Epifcopi , top 4>/>3.1170, ii4?\ta87 Oleum & chrifma, lyS *17 Otdiaatienes Scortorum , 114p Oleum ad catechumenos inungueodum , 7)6 Ordo à Patribus tradinn non eft Opets 8c impeode in medicos reftituend* , 714 Originali conditioni obligati , xxx , 1038 716 Opere debit* Senioribus qoomoiio folvend* , '47 > 884 Ornamenta Ecdefic , Operas diurnas Sc noAnrnas locare, >078 Ornamenta divesfarum fpecienun habitura erat Ecclefia toor Operarios condocete, ' ?8y Oppreffiones pauperaro libet orum hominum , 770 Ornamentis nri non decet eum qui luget, 1074 Optimatum unufqeifqoe de fuo beneficio familiam fuam Orpbani tutores habeant , j nutricare faciat, 71? Orphan! pacem habeant, »07 , »77 , 347, 447,430 , Optimos quifque in teflimonium aiïumamr , 741 774 , 764 Opcumefcere, 44$ Orpbani dcfcafaiidi ab Epifcopis, 837 Oracula templorum, 10, <46 Orpham non dcfpiciamur in poblicis judiciis, 753 Orandi locus pro Laids k feminis, 1087 Orphanis exheredatis fubveniendum , 747 Ornudum affidife pro Imperatore, 338 Qrpbanoram juftiti* inquirend* , 310, Orandum pro Regibus * Principibus, 1 s88 Orphanorum caufas prirab audiam Judices , 173 , yyy , Orare Deum ubiqife licet, 1118 ijp3 Tomi primi. Ο» 2 fir ptagm nhlâram fêtât ie ofite vel Λ» brachio, 111 Ο* fervocn* fraftn*, >β,)> 06**, ))5 Ofcata* KM patrigira debet ewnmrraeicnti, 17, , ·»*. 9M Ofeaborganta Ecdefia fandam i KaroloM. 4.7 Ofia metaora* da fepoictato naltas ejiciat, i»>4 Ofia drinoAora*fiqpaeeeta*nM fintitrraw, 153,957 O**. »4« g. Ofiaadevia, (Margot, »4| Oftsana m accadat Loâocaat, 7*», 8t4 Ofimrta* i quit tafariararit, »«, *97 g££.Archtapjfap* Mogo**ceafa, 4tj, loi, toy Otiofiinetasefiê non petit* qui erarcrada donavit, loti OmÎ ratai ratio radin* ta die jwlrii, t»i« Ottafis febnta vacandnm ran eft ta Ecdefia, 9*4, 1145 , 1195 Q·*·. 9«» Ovem fi quit amsco rimniaieiiir, est Ove* fi qntsferaras feerit, UU. Orne fi raie tôlerie ta pignut, iU Ortie orirai tapadk» !*r ofttamqui tamrpar Chrifinm, «••f Ortam pafioc fi ecdfas firent, y, Oriam gregem fi qrâ ta pigeas mlctit, 8) P. Pabulum estai Avita populis admmtiant Epifcopi , _ 5«?,7M racae ΒΒΜ , 75 4 >9*7 Pacem ac defenfionem get habete debeant m regno, * 7 « Pacem commane* populi pettwtaue molitum», 7)7 Paa omnes ftudeant, ,ίί Pacem a mow ad taricem habeam , 7jt Pacem habeant Ecdcfic, vidra & papilli, , 507 Pacem ta Ecclefia fecm admoneatur populas Cbriltianas , ««*3 Pad rebelles coaftrtagtndi, 413,419,753 Pacificare, ayy, >44,355, 477» 755 . 7*«, 7»® * Pacificate fe pofiimt KuAoea Ecdefia**, t«4 Pads bonam, >174 Pads riotoam qnomodd partiendus, 739 PaAn * plada confervanda, 947,9(1 Paâa rei pUdta nraari non pofltwt ia quibas dies * anu as expretius eft, tjj hâtante hutnara tara firmiter eonfereaot*, 95 «, 113* Paâum'qood cum Deo ia baptifinate fit, 95*. «>J5 PaAom omnes tateliigam quod cum Deo fxttuat, r ilp Paâura onme pofteriori paâo ASolviar, udo Paâw Legis Saliat, *·« Padus fariar, 44s Pagana gantes. 410,811 Pagau# obferrattaoes, 19« Paganas obfervariooes prohibai Epifcopus, 1050 Paganas obfervationa a quis fecerit, 150, 8i«, 1005 Pagaofaspopulas Dei non feriat, 147 fe/ry. 15*. «7« > 404» ·»4, *·5° Paganoram obfervationa, ·*5 Pagani «b memoriam dt ravereatia* Deorum fuoi um quof· da* dies cotant , 95*. ««)· Paganorum riees fi Presbyter non imyofient in fua parochia, fecrdegii reum fe efle cogMfcat, 1094 Paganorum tiras ta funeribus, 957 Paganis non tradantur mancipiaChriftiana, roof Pagani, β ψΜ coafi&mn dederit adrandm Chriûianoa, >5* Pegani ran admittant* ad accofattenem, Payai ruin fiMguinem Sacerdotes non fendant, »»♦ if t «394 Paganorum eaChritiiiat non Kcaet habete drain emphyteofem, ”7| PagetrfUm, «4« P^fes, B5J , 959, »77 *Α· »<3.4*5 */*»·♦>< , 499, f»*·*·»* ***.7**t 77«,77* »*«O, »*«7 Pata,Ue*, potas, »<4 PBfartaafcrtaia/ <7* Palatine nentan , «*° Paleata* fi quit afladt pneaofe fee, 17«,'*» Paiattamadeu**fiqtae vexaverit, 5Jf Palaprafi, 75, «op Pallaeft exutftafterioEcclefi*, 97 Pulte ab Ppifrrao raefecrand*, 111· PalitamMnrspilhml, 9)5 Mfia, B74 Pallia duo ferma, »7f Palliata, tenebris fbl, 10*7 Patter Saaâtmotaaitam prape* lângataia mtaaattaoa* , MI PafeBanfendteacabaltaa, *r Palpatas fapirieremfifenricr ficui maadata taerk, 7}, tot, na Phtas orata m dfanmdta/Hdr/feer, »4« Paras Mbra yuraedd mauirur, 5«* Puais pondra, 554.55* Panem ad Ecdefia* edferre, 54* Pane taentas tr aqnfi eruar heralddn paraferas , 111» Para· date non beet vergo, jit Psoas SanAaram, n«7· Fropofioanis, 749· Chiles, 74*. ««<*· Sigalati, s*4 Pnafctam, >37,34» Panni integri, 757 , >75 Papa admonendus de benefiam rite * obferrationc Ca­ nneam, B7I.B74 P^attad^nitas, boeor praeeram annorum, >7t Papia, Langobaoderam critas capta d Kaiolo M. t$; , 44* S. Papa Monaftettam, 59* ParadifiM, »*5 Parafeodns donem secuta , 1ot Paranymphi, led) , 11*9» ***J > »*9« Panfemo, ttir Paratas fecere, 549 Panvcreda, 4(1,740,(0* Patch, granatin* fic dttbnn, iso P*, 1*1,477,49«, 494fe/*f· Pate* iram fi rafe adjuvare noluerit, 510 Pate* feras nui feperrixeric, 39 Pate* fi*m u qda in eaetrira dimittit pugnate, * fiigk, »«> 7*7 Puurada ran pote* dicere tettranoferas advertat aatiaraoe, 9*> Pateracta* fi quia eeboquete voluerit, 3s1 Patent*, Jd eft, proptequi, 51, <1 fe/ry. 4t, 70,77, *7,9*fe/«f. «07, ««o, «30, «3* fe/ey. >59. 1*4, «·« <'/<4-*9> ♦/•f.>o|.>i«»3*®fi,/»f. 57», 4«7 feftf. Patentes tara honorant fia , 71J, ι»·* Patenta films Gras erudire fomaaopeU ftudeara, 75« , «4» Parenras efefitam cognationis, 9** Parentet legitimi, 1079 Parentes fera fi quis oedderir, 4»* Paras, 341 Para fi fequanrar homicidam ta doo·· feam, <9 Perirata canta, yaf Parifiaraspag*, 37· Paritanôt dries, ia Patifieofis Couvmim in canfe Imagina·, *43 Parifia dvit* , 39«, *5) Patticid* canonici coerceantur , 9>4, >«57 Patriddn nolmt accommodare ante* admonitionibus Saccrdotum, 750,1174 Patricum , t« Parochia Epifcopi, 147 , «5* , 1*9 *·/<♦· 1*5 > ΐ9· fe /'ey. 19*, 777 Parochta fra noeftatem habeat onuG|uMque Epifcopus, «041. Eam nogufis annis drcutneat, «050, «057, «*9< Pstodtiam alteri* nullus Epticopnra* vol Presbyterorum invadat, f1 », 99«, «0)7 fe/sy. «084, 11 «4 Pamhiamim alertas nemo ad Mifis* roripiat ahftra Titi ij Index «35>J licentia fui PredbyMd , Tjo, 8}f, »»·» Parochtaoom abatte* mHn peafrmat minere am ordinate, «43, ion , i *77 Parochkan* hafiBo* , i*®f Patfimom* quis farviiu urnfendai e·, 11 Cl Parure, W,M Partire «qurister berodtemm defanâi petti* ·» Partam io femina fi quis teterirocrit, »* •»4, tr4j , tarif Putracteta »<7· *”7 Parvuii non coganus recondere ia jrôrio ante qutededm Parraii non cogantut jurat*, Parvuli non nabantur nd Ammcmam, »*P Parvoli infirmi commonicandi. •H Parvulorum in umeo marrie ocotorum diurnicompofirio Parvulo* dt ùcn fonte fafcJpen, 7JÎ, “33 Pafcete ferem Ma lien, f· 793 Pafcha, Pafchtc 4 Pallore* Ecctefiaram Dei, 7«*· Quate* procurare debet Rex ,141. Curam habeant animaram fibi cocrmdfaram, Pallor bonus animam litam dat pro ovibus fcis, Paftor porcorum baccinam pordtem habeas, Pallor porcorum am ovium fi ocrifai facrit, Paftore* juaaencoram à miis occiderit, Paftorate oScium , Paftoratem viam fi fois dacfcrit, ttip > °* 79 7* ’3< 11* , 15 4 Paftoeali* canis, *3* Pallores exevme* vcl redeuntes ad campos, > >94 Paftores porcorum, *3* Paftoriam fi miis ia exercite furaverit, ,03 Paftue Judex habeat de annona, 333 Paftw, 33*, 9*9 Pattern nullus contendere faciat , 4°n 97 Patena e* ex minifterio Ecclefi* » tool,t»4t Pater nofter fine dubio Deui eft, f·/ Putr itefttr Monachi, genua fle/tentes, die at, Pater honorandas eft, Pater fi dormiens filium fuum eoprcficrit, Pater fi tpooGm filii liti oppteOerit, Partis Cii ignominiam fi quis revelaverit. Patri fao fi quis malcdisctu, ihJ. Patrem fi φή percuflerit, 6»,ijo Pattern am mamm fi qui» occiderit, Parer afirajm fi occdu* fiierit, Patre* non occidantur pto filiis, Patrum invalere* notantur infamii, 9f7, ’«7l Patri k filio fi qua mulier foccuboerit , 1046 Paterno arbitrio viris junâ* carent culpfi, 1·9 Patibulo* habeant Vicarii * Judice*, Patientia ab omnibus prcdicenir, toi» Parient** crimen, Patratore* diverteram malacam, l»4 Patriarch* Grata, 39 Patricius, Pan «atris firmitas, Patricidarum jam, 173 Parricidia vri fratricidia fi qui fcecrio: 717,«î3»,,37 Patrimonia pauperum. ijp6 377 . WJ IIP Pauperem firam unufiudiqac de faa familia muriae, 7*4 Pauperem acuto expoitat, 467 Pauperas famelici, t»f St fif. 84* Paupera* non opprimnaa* i poctariorifam, j f , j 71, j 7 «, 4*7, 431,4J«, i 17,7*4, 877,1107,114t. InMdoppraCruveicnaar, 78 4 Paupera· expoliari d* onram proprietate, 4I < Paupera*adjuventurk reterentur, dlf, <*o Paupera* audendi m* fiter, rail Paopere* pafcesufi ab ht* qtd xeaodecUn habeat, 137,14» Pauperes pacem habeant, J47,790 nupetes ecclefiaeefcert dabor, 7*4, toop, r*f| Paupera* ad narofai fecum habenae Praabyrari, tsp} Ptaprne* pet fora diveria bubsant raptem tefafCfiMm, 7*1,99* Puaprtra qui uûnimd falvero poratat, 474 Paupera* eoa craacarar propter MgDgcnriam Ccmiram, Paupesm in ptetei* vel in quadre liii jacentes. *44 Pauperibu* cabetodad* fnbvaaisailnm , 747 Pnnparibw qnoaaodd eroganda* thafeorus Eodefi*, joj Pauperum patrimonia, 717 , irj7· Stipendia , >104. Alimonia, ,»». Prorifioam, lj«. Jultei*, 4*7 Pauperum cora commendans, >04 Pauperum necatore* fera qui re* Ecclefi* auferant, ftt, tooj, 1007, t>tf Propiram catum habeant Epifcopi,' <17* Pauperum liberorum hominum opprelSe , 970 Pauperum adjutore* tint Ommccs, 7J7 Pauperata jufiiriM vaesat Cooriar*, 74/ Panpetum fiibftaatiam fi qui* tapoetk , «ori j, 1114 Pauperum coram habeant Judice*, 44 fe/ip. Pauperum res aemo vi toUat, 704 Paupera· te* vel rated* potentem uiaU occafione noti emamut, 747, lf 8 Pauperum multi de tnaaibe* Sacerdotum requirendi mo­ nentur, ista, 1**4 Pauperum pede* lavare, teaf. Properam catescprimo andhtnut, 113,577,747 , 778, 847 Profandi tempos, j8* Profar* atm* tea jofimi, 4» Paufct viator te 7 Ptft 7»· ttrt «17, p·· î·— «P bp8 MaaniUttMi IO MmnmMUn atrip· IO I >·)« ι·>1, n4o - **»» Faccacaa Faecate ton Peccatarrireiuafai mobfe HmB> fc crebria **fc taj®" fictafom 1 fecerdrea pumuear, peccata redtanaude »47, 1*43 H4,, talo PsdBcfa. Pbdare, Pradese bombera aoa Beet nifi per judk— Feud— jndrio Prfodpa, PUbU1*^ io· *», ··>,«· Peccatorum canfc£o qonmndd fociend·, 7»7, t io< Peccata Dm folumbedft confiteri debeto quidam di- eft, ferienda Sacasdodbn», tt44 reri dabeanr, 114' Fac— te— focctdotaB feppOcMboa foira— ra _ «-------Paccar* confirentium judicentur foauadlm — 1^*1 HMM m Canonum, Pecora majora *1 «bote, 99*, 1*4, PtÂUKa «feta Uceee m· licet die dominico, Peâbes , 919, Mot 991 1K Pecudnm banda, 110, , 114) Peculatu·dioturfartum de te poblica, toot, ltd· Pecufiare fervorem , 51» , ,094 Pecuniam non licet fcenerari fratri Cue ad afitram, 7, t Pecuniaa fi quia commodaverit, pecuniam aedpiat, * *7 , Pecuniar· fi quit fiUofamiliaa commodaverit infcio pa­ tre, 109s Pecunia commodata, tood Pecaniam fi quis fe promiferit redditurum pto aberras debito, toy t Pecunuui a.Aipvre non licet Jndici, tod Pectis dome'licm fi homtnem occiderit, 3 0$ Pecus manuafem , qui dicitur alares, fi quis occiderit, S4 Pedem fi quis alien truncaverit, 74 , 87,301, frf. Pedem, manum , vd oculum fi quis bberto eicuUdit, 111 6f frf Pedem componere pro quarta patte de fisa leode, ft. Pedes pauperem lavandi, Isis, 14*4 Pedes invicem lavent Monadd , ft* Pedes ligoei pagano ritu , t,s Pedes veloce* ad currendum io maium odït Dominus , deaatfl , >70. β «de J· 4*1 1 99 tarit, j»j Pentapob, *4·, ,,y Penteooftes dfes ebfereaadn* nt Pafcha, Percare*· fi qui* alinmper iram prufompferit, 73 Perdices, 3,7 Predham rem fiqads invenerit k juraverit non in renifle, 9«9 »o;t Perditores ant perditi perfeqnendi fout 174»*/·»· Prtdoaare , id eft, onnccdere, Perdonare, id eft, remittere, 7», Pndonau tributam, »07,,io>4 Fetayba judfcfa ptobfoha, »o»J. ««*4 Furegriaatb pareatan mtar tetuci Peregrinationis long· nacefitas, topo Peregrini qni ptnpree Danai » adeat, 17, , fe /r, * Santa Apoftobram adruat, >7,- Sata vadant, ,41. Tabanum non fotam, 17, , 17* Sufcepataee rege­ lares habenor par ftverfa loca, 71, , >9*- Heipitiacis aeraodeaegateaudeat, j70. N«mo eoe inquietare prsr- Peregrinorum fefeeptfo, if4. Stipeadu, Peregrine Epafccpo locus facrificanft detur, y?4 , Peregrini Cl•rid d nullo recipiantur ace ordtantur, Pereroe&wa HMb, Pctfeete atatb bominei feribant evangclium, Perfeâb cannabo* ecdeftaftics, Pcritânm, Perfidorum eiceflus ouomodà judicaadi Fctfinido Legis, Perforare tabulas Hbertaci·, Perforate chat— vandkioait, Periclitandum reconciliatio , 07 »334 Pericutam rcMonfo 8t fidei, j>?· Periculum captate» <· >od Perjurare quadam pro nihilo ducunt, 1173 Pcrjerare nulli liceat, n>, >,4. 40, , 443 Parjurare fi quis tcftm fecerit, 1*17 Perjurati fetnel ad ceftimontan pofted nou radpiaatur , f4f 4*· Perjuri qnôraodd pubeadi, Prejmia, Perjuria cavenda * prohibenda, if Perjurii ofc· eoo Ponieude. . « *,4 5,J tara b SanAoruns Perjnrii fnafores qoeosodô puniendi, 11 *^, t* 17 Petjuis confortantes pari purel pfeftcndi font, 117 j Perjurium fi cui imputaram foeti , 31, Perjurii fi quis conviftu* focrit, perdet mimam aat redl· mat, iff , 4* , if frf. 4,i. 43«>4οι .7,, &frt79Î, I4o, >74,947.9*9, I**o, t»7r ijP9 Index Perjurium ilif—>iU euiwhliiw paper acripitrm ft imitant, 119, ·η PerptrUM* Mt* PH**"*<···“1®“· r 7*0 Pcrjetii periculura , 74». *7» Farmutatio reram ecdafiaficatum, w Perpetualiter , »4* Perrunaa, *» Pctfikutioeem potiente· ab mfideHbm, I fiddibe· fo&pbarat , »c-j4 Perfevetarioab peltifimt morn·. > *·· Perfene propria brnnfah, 7*7 , fit Pcrfena boaeftior, 9«J Pvrfeoaboocftiorâ» urinorb led, >'ji Perfenn vile* om iàmi poceftatcat accafiutft > T9 · • •75, t»»j Perferae vile· £ fteqeemar admtfiB violentiam co'"”i Perferae majorat ftanrinerw, 71*, ·»♦, ·»» Perfean d qribnt rat aoa feat acdpfeodn, 7 »· Perferat qrattoor Amper in fadfcib cfie debent, i°9* Pertona accufeteram fi cabotât· aprauoeriat va judido Epticopuram, lift ΐ*6*»ηα> accepti· cavenda e* ia ravraftat ftAtUt, 11*7 Perfeob majoribm fi criman objeAom feerit, Perfitafio pefttiraa. Penmada ftoraaat » hmâut, Pertarbaroribo* Ecdcfiarnm nemo ft miftaac. Pervafiom* daatnum, Pervafer finiem atitaotam fi <]ab feeric approbata·, todt *·«< f*4 r-7 nt· 1*4 « oj 9, TO»*· Perviam nulli denegetur, If Pefte* anime, n4d Peftilentia fi evenerit, 7»f Pcftilenriam fiepd maltam «atrium Doâotet dùm ncccflàtiam Afimubm adhibere ntetfidnaat, toj» Peftu» , p;· Petitio populi rnjufta efieâe career, ite* Petrarum fuperftitiooe*, H», H f > 7t J . 99* Petrus, Princcp* Apoftoloram, »47 , »73· Eum ptettkab negaflc Dcimo , 1191 Petii Apoftolî memoria, ,57 Petra* Epifeopat, a tf S. Petri la Luaate Meoaftcrimn, *9» PhariCrîo feperftitio, »j* S. Philibert! Mooaftcriam, *91 *11 PUtotte* non fiat, Pblebocoario rampa*, *ίI Pbyiaâetia fera magna ebfigameota aaimarcm , *»0. Prohibita, 14>, r* 1, 191, «»4,9J4. 1050, ■ 141 Ptriano, Mooaûoriuœ, *9» Plâavi, I) Pignora Sanâeram, 405,10*» Pignora fua reàpfau debater, 10*1 Pignoeare, 7» Fiçoonte an Beat tiberam, Pignorate aüam pro aheto non licet, Pignorate neœiai liceat nifi per jufiiooetn Judici*, ~ ' 10· tp 1»* t54 10*4 Ir «9 V* viftu quotiï«» T Pippins*, Rex Francorne, ri?,»·;, )·* , 444 » 497 , <04, 71* , 7<*t 7*» , *0* , ·» 1· Tou» G alliatum Ecdefias Romane tradiriocis cantibo* decoravit, to*. Gallicanum canraat tulit, 15*. Eju* mort, tip. Veferara > 791 · 9*i‘ Capitula fynodalia, 159 , t»7 , «40 , 71«, *«7. Pippin·», Rex Aquitana, *7* , «»9,«·*, 774 Pippinttt, Re» Itala , 441, 441 Phariam, »*l 4> /ip. Pirarium, jjp Pirum fi fiuptraciderit, t*p Piftria, 999 PitirntiMM fi «tit fitrararie, FMbnradn mana feâa, Rfcetda drarite dmniaid· WBMdmrar 1400 ‘••R Ï4· Ptftrina, 919 Ptottm fi fria compari fito aaoribrit Placare, Placambi baattae», ado, *jn Pbrim. i»a, »4·· *4)> »«> > »i<, »<«,»7«, ji| 1*9, 5)4.449. 47«. Ti Piariomi radam, 41·. tbiddtam, Pladram tamrara, *9· Caacadaa, jop. > Pbritum cnaiftara , 4*9,4*9ftj Plariram gaaamb. 194 » 4·· ft /bf. 40» «79 ft/g. 7«, 199,99· i·»» >»♦ 4·} piarim habam nbi voiaerit, do*, 7*» Placim Mlftram iimrimram neta fieri ithim Cambibat. 991, T9, 9*9 Piarim tria aram Ii· b aaaa. d7« Piarim Kara par Kalandat, i·* Piadtam UÏê ftUate m ftbbatam , Piarim arat bibi antra bdto dtariitici, *«4, 4>* , 7J> Hadta habenda noa fimi ia Ecdafia, 9<4,114«, 1*7· , *>9J. Na^ae in atrife vd ia damftat Frafafiaram , *•4,«** , rr4·, 1:7*.NefraintardiEcdefiar, j*o Placaa aMm cafiadtee, ni Piarim tria caftodiaada à Baria bemiadbat > jjt, 4tt t 7<> Plariram fitauramte aoa cognanteBbari boariae·, 7*4 Ptadramyramcii ddraaat fefaemata baminti iegrad, i‘4 Piarim fri fimpraataia ranmatar, 4*1, <71 Plarimm fri adira ana rngaarar vd aoa debeant, 44*, 471, ii»i, 1*4» Plarimm trapiiiram fi «rit non rogaverit, *ta Plarimm fi tomtit aoa dttrimverit, T Tladatt qaeamd* «eradenda·, Pbrica matari non po&M b quibat db* ft aanaa «priEra ·* * >99 Pbdiat, id eft, dtaa cnafiiMat > 4* Placid diet, 4· Piadtam bonriri*, tiT, »»fo Plaricrac, 47.71,419 Plarimm rana, dii Hadmm tam ad raaendam, «I* Plaga fi ftmper carra, »44 Plaga dfearia fera peo peccari· pariator, 47j ,7*» Plagare, »9,47. 7* ft /«f· 9« ft>f· ‘07 ft/tf. It», t tl ft/*»· »94 > 199, 4·> , *97,9·» Plagare Epifcopnm am Prmbyteram am DhreMm fi gab peafiaadbrit, di Plagatu· fi gnb feeriem teveb pedwant miatm, β* Plagiai* Arvam aBraram, 507 Ptamra crangat, 7 »4 Pbfiriu· fKxnodd rrrielielm » Monafterio, **f Plebetra araptfem Mgtane aoa debet Fpifcopm. toj< Plebem fimm fijob «oberit cuftodira, 1*7» Plebe* aberim Epricopinolhu ufetpet, 974 ft/«f. 1057. io<» PleUaBrata, tiT, itoi Hdtiam, H7.Pbbdem. 5** Plenttado pnraitentin , 1 tod , t»*4 Plcairado coofecerdotam, 11fi Plumaria, «*7 Piambaritbr fiMKr, 940 Pocaia amatoria , 1149 Pttaa Mcuniaram , 13*4 Poena damni, pecnnia , atque honoris, it>7 Ponam gum tem paffun» erat, acculatM excipiat fi ob- 1401 Tomi primi. jaftapeaprabararii, lot·» tori» ttoj, na», it»·, 44,1 1 7 * Fmara btw febaugaa dMriftbaa * * addfeate, Pirrirmi aftfeb a Driiafriuilta * rnaripiror, PflNÜNSdbMB * dem , *141 no» «47 if βΜΜλΚΒ mAmInM· pMohMÜB Eb b(M pmahmri * imp tor ab^M forfMBMMiMMfàM·, PobM^Vum POMMN fi COMM· ** Ut «47 •»7 1401 Prafeeaüa fepcom anoorom, * f·» , t* »4 7)7 » >·7 * 7 * ,1 fif _ 1 Praiwawa qaabm, 71·. Pkabdo. 1 io«, *714· Λ»fifibm, * 47. Mafiriaa, *44· Saââb» * 4f. Adkbaa, 7»4, * J)». 4 Penfeemk agamb aadqd tira·, · 1 ·ί PtamMub aaa «fi ported· qoaaritara trapoefa, 1107 ♦jif. * Fraierai irthâb cmdb coepoadioae peafioda eft, 4 * 1· PcMMoaria bdkba * ifidrarai aeerà «t dUckra d Sacerdote , 40, 7 * 4, 10»j,1 4» * ad ManfOt· jej«d MMMM iefOMW , i qdbm bdfcmdoai, 710, «)» PaMhaBtbdabme&abhMrafimarmaacceprioM, 1147 Podnmbm jadkaaa * bdiara , «47 , i»i. J4o , « * 4 Praitcoriaui kqatftnrioM teftari, i * n Paiiuaiiiio fi qob ftiqaiari pccrancatba· iteraaerit, •|t , i»4< Poraheaciai· fi qob bhfirariiaM pariera , 4^ * «71,1 PiBinarif fi qrà b period· acceperit, ·<4, >4 * Pmiitalbmfiyetbd agere , ιι»ι ■ >7J »J4 Paiamco mDm brim rbem bhn Mt came» raan- Poeniracte lift ta cxfitlren . pioniwaiiat date prndb, 4°», 107a dncaie, 7)·,·)7 ,t»4«, ta·? *. H»1 Parafera» pnKidabftùcaar d fecrantemorapori· * k- Praitaacfarfiâ 4»’ gdrà Dràrid pot «fat Plfchalor, 1··) , 1»·4 , t*·»' Ptadnariab, r»4 Ptadrattra hEcdofiaLiai firm am toc»adüar« m» hem Paaiteatblit liber, * libdli, n4» Ptefebyter· » »o<· » ’*·* Pddmatbb jt * Praiten*·* dc «aol* racoadUari portât 4 Pratbytarii, Pmfeadbb igOM, Pmmdbb tempora Epfecopi atbitrio bm conftfeaeada , Pràferaam «lmb. paced* aara ab&Jrat, 1040,1*47 *47» * ·14· «·)<» »»«· Pohdrarii, * UI.H k/bf. Pobdri, j40. Adteoipm Agragaadi, jjj.hoaoftabob P»ninaiii qoocaodd piJeta 41, 7,4. quanti ftare debeam, H* >4» » 1·4 * Pobdrra fi qrà fctarait, )o4 Pobdra» moaaoaa fi jamcatoa· prwgnoai pUUreut pet aborira, 7· Taaiiemu coen manient» ce*feratw b brà h qribu* Pollex fi mancto eoadiderit, »0 haram odefi, »47 Pdafeaedem uram b rafiihrwinar Epififi coofiftax, Polbx Cancellarii fidfioü qootnndd redimarar, PolUcam altetba fi qrà abfciderit, 7» , ·< » ï05 » '· * , 1·)» , 1*47 » Af· Funar·*·* cramedoara aac^fiam par raand* enpeedn- PoUbam’iaanaordde ped· fi qràexco&rk jo, M·, !»4t fi>/<4. 1*44, *»47 PoUkkatbqwuo qrà coin Deo pepigit, 1*11 Pteofecam poblici aonportm «fia paebi, r»)7 774 Pttmomn exorcere *« debeat aegoda kcularia me oUa Polbcto Ecdefiam bomiddi· , Polbôooamdbotfiuompatratote *, 114; , 4 i** locra négociât*·, 1040,1 *4», 1»»* 11», 71a Paraferahomicida pane mdm * aqud stator, ·»·· Pomaria, Pomarira aUenra fi qràeCràerit, 1 y» Pmdtemn qd b infirràta» riaticu» cochariftb accepe­ Pomarium fi qrà encràrit am finaretit, *tl rim, «44, ι*4·» ·»47 Pocnanu», jjr Parafera b coafiab sorti· n*n faipendam 4 commo­ Pomoruaa dbrnfitamaha, 14· de··, 1144,1*4* »54 Potafeeara aradamo fia· taeondliatioM Λ riatic· aoa Poorà Diaboli abranomiare , Fondera aqaalb nom · babcant, »j« , , f * r , 770 , annantor, ‘ »4® ί · * »)·»»Ρ·» Pedtemm corauiaktM qd and recooàlbtioaeiB »·Pondera injofta habete, noy rionrar , *4 1 *part, 114, frd Forakencibe· cooMnonicandra qd recedunt da corpora, Pondu Poudra gtaro qaed ipfii Arra aoa raht , noli·» alteri , * b W51 poaat, 0,1074 * » Feraiteore* fi amtd fimrim aateqdm lege* pcmitemb Pomadcara qd aoa coganm periolvere, 4», exeqoMter, >»47 Ptsdtence· qd fid ex gtavinribe·» fidex lerioribu, cul- Poncera adke aero» cogatur propter cadâm telooei, 7*7 744 pb perdtenriam geram, *4»» top, "44 fe/éf· Ponte» adfea ad fioràm ttanfeundura, Pomes ad pabbera fi qd * * bannira fecrit, ίΜ t*4« * , 774. Emeadcntw , Praucotb publiera 4c rulgaiiâimem crimen, *44, Poon· aariqd, 4·»-Facwadi »4 7)7,4·· 1*41 Ponte» bod ad bellum, fof Pœaitente* ddkû* indulgente*, 116 Poore*pabUd reftaortnem, 417, <·*, 7·«» »»'7 Paraferait! negligenrinre* tanfidt radptendi, •il, I»4< Ponte» ora diverfa bea emendandi, 7I7 Prsafeonrs* parai ira b nifewae régla , 7*7,7*» Ponte· doodecira fimr Saqoaaam , 774 PddMMrapoblicam fi qaoràeràeem, ,77·, »4‘ > Poam abi aariqdm firarra tenoraadi, 4jp, 74’ *7·» l»4« » »»7« Pootifex moftaaqat firaa* Ecclefiam onfiaet, 744 Poraferafi, defend· rira , ali» nsbere pnriutnpferit, Pontifex preptie·, t<7,7»» Pontifes Adrocatora habeat, 54I Podrambcanomca, to44, 11*·.Publica, 7*1, 7*3, Pontifice omm potior eft b Ecclefia, «no 44*, (»7 , »J7 , 91) ,991, 1*0», t* 11 , I* i», 1**7 Pontifiera Romanra fi Fpifrapw depnfitu appdbrerir. 1*7». Danda eû regdariter, 1»»1. U eft, fccundde Canone», * aoa fecundùm placitum homferi*, *4) , Pontifice· femori, id eft, cathafealt *Epifcopi ,, * ,;« 114, *47 , no4 , 114», 1*70. Et «bique pertrarua» ac­ ception^, *7i, ιι47· jorenibo* aoa fecüù coœmk*J l» Pontifice· habeam idigiofi»· coarerferiorà fiat telle» , tenda Γ ίο»; , 1170 Perattenti· poblica *r prirsta , >41 Ponriirà joCo de doebâ* difreefandi*, 1 »7 Μ K«MUMK<& cam cifecbbMr aaPedte —____ *Mf Peahuiii À oooritite * reft· alb* abftinere debent , Ponfeeotia poblica qnomodd agenda, *1° Potafeentiam pobfecam agant conridi crimini*. poblici , 707. Pretbyteri degradari, 11)7·Raptore* po­ blici , Pmdtonriac public* fiibaâi, 44* »1J Pontificem honor, Pratficum pmeftra b Ügaado *c folrcndo, Pontificali» aaâorita», Pondre» page*, 4ι» »7» 7)4 4po Index i4qj Pnpulr gene 1 aliter , TH Pop«li abfque o&cio efle non debent, 1074 Populi inpifta peûuo eftAu carear, $ 1040,1spr Populorum petftionis quomodo ratio babtsula in ordinarionibui Sacerdotum, »ojf Popului fidelitatem Régi promit:at, 77® Populus opprimi non debet A Miniftris reipublicx, J5* Pbpulu· vulgatis, 474 , jo) , 7*f Populus docendus eA , nan Sequendus , 1oj8 Populus interrogetur de capitulis nuper addicis, }94 > f* I Populus cum Slenbo ftet ua Ecclefia , 1*74 Populus tame k pefhlenni ftaeellaiur, S14J » '»»· Populus Sequitur exemplum pebeunus Principis, 11 > 7 Populus pugnare debet, 105S Populus ibi cor met in malum ubi uon eft Gubernator, 99a Populi excommunicentur fi Epifeopis futs obedire aoluc* imi, 9}f Poecaiii hfcales, S4 79 Porcaritia domus , Porcatitix , Porcarium £ quis vendiderit, Porcarius bgatus fi 4. via oftatus vel barrum foerit, *9® Potolis incana , Porcina aliena, 1»« a»8 - Porci fy 1 vario , Fora >8 PolTeflio itiginta anaorum valei , ,ίο , 66f P olle Ilione m iun ii quis alicui vendiderit , 1}® Pollelfioovs prreepton reddende 1 pofleftore funt , 117* Pofleflioees ad reiigiofa loca pernitentes , 941 Poflelfioma omnis que fub e|us eft poteftate providentiam gerat unufquifque Epifcopus, 104 1 PoBeftor , I 0 qui ics in pago ubi commanet proprias poftidri J·· Pofleftoi l> pci violentiam ctpulfiM fueris, 949,98) Poftideates fua , qui libi dari aliquid votuur, r 178 Pojl cexfalttum m publnis geftu folet adlciibi, 1115 Polleriora aat genualia virginis Ii quis denudaverit , 7a Pofterorum diligentia fupervacua putanda nunrft , 1191 Potationes serii* Presbyteris, 5}» , 1071 Poiewia non eft mauifelianda in |ud'uindo . 1 isf Potenti» fecnhns difciptn.a ’174 Potctuiores fi caufam meet te habuerim , 4*7 ,7*8 Poieatum fi quis quemlibet cipoli*»«it , 97 7 , to*9. prfecipalu ptofilire non debet in caufas ecdefiafocar, 'M» Foctftates eiterx, 8;o, tojj , 111 s. Temporales, »98. Id eft , indices (eculares , 111 f PtMeftates ad quid oeceflatix tant mtrà Ecclefiam , 1147 Poteftasum ter poralium arbitrio fubdi noe debent Mimftri muneris divini, 999 Poteftadva prrrfumpcio , 11 <6 Poteftativd, i-4®> «®f4 Potiano, pagus, <90 Potionem mortiferam fi quit alicui donaverit, lop Prebends, 117« Ptscepta dominica obfetvaada, * t $ , 787, 84s , 88f Percepta imperialia , 744 Percepto Regis libertas conquiratur , j 90 Pnrcepta Ecclefianun inaneaut fempei 'incorrupta, > r 1 f Prxdas facere , 740 Prxdatl fi quis voluerit in exercitu , 898 Prcdari fi quis aliquid iofrd regnum voluerit per vvn Poceltas 1404 hoftifem, 99*, ’**f Prxdatiooes prohibentur fub XtM capitali, roo9 Praedia ecclehiAtc* *00 funt dtnpicad*, 74» >007 Praedia habitura erat Ecclefia, 100 ■ Prardia Ecclefix alienata repolcere, iso* PrarJia Deo dicara non reretirur, 897 Praedia ctxleftimn factorum dicata noe fimi veranda, 7x0 <- /4· *97 Prxdia qua Presbyteri poft ordinationem fuam emerim , ad Ecclefiam pertineant, ss>; , >4x4 Prcdkanda qo* fint populo , S40,7 17 Predicate populo debent Epifcopi , » , 1o Predicate malins audeat prerer Sacerdotes, taoo Pixdicauo Epifcoporum , 866. Quo tempore farcienda , 7»a Ptzdicatio commendata Sacerdotibus , 840 Prxdkaiio verbi Dei non deferenda anti Coee, rso6 Prxdicatio Sacerdotum rrgi populum fibi commiffun , Pntdicadn per parochias , 47f PrxdKatioocm audiant fideles , 911 Pradiationes Epii.. pt expleant, JfJ Prxdkationi Fpiiiupurnm mirrbnt Laici, 7j8 Prrdicationu officium artidue fiat, f 03 Prxdicauoan ferrno faciendus eft in luco congruo , 1141 Prardicatioms fonaus, ,69,7x4, 868 PrxdKatores non font dilaniandi detraffaonibus, 1000 Pnrdcncm teram βα^οίΜΑκοηΜΐ diftiiûio maturata per­ cellat , iox8 Prndooes Ecclefix funt fecrifegi, 999 , tooa Prxfeâi Romani, 11«7 PrcfeAus urbis, s>7» PrxfeAns Prartosri , H71 PrxfeAus unalquifqoe habeat unum Presbyterum ,148, 8*4, 1049 Prxgaa jumenta, 77 Prargnantem maliertm fi quis percaflcrk, 917 Prxguantcaa nemo torqueat , (067 Ptegnanii mulieri abortivum fi quis fecerit , 81,87 Pnrgnaoiium uxorum coitu fe abftmcant vui, 96; , 1147 Prarjudicium , 1074 Prcjudichim inferre , 1048 Prrjudkiitm pari, 1167 Prxlati quomodd f« gerere debaana ergâ firbditor, jfp Prawtuicj, 987 Ptartnia non aceipxnda pro juftiiia dilatanda, 7 44 Prxmia k dona legibus vires lulctunt, rod Prxparatio ad hoftem , 49$ , 7*8 Pracpofiti quales eiigenrft, 466, 47s , 480 Prarpofiti Ecciefiaium , ay , 4« , , 844 tr ftq. Prarpofitl coaftituantur quales meliores inveniri potitat, 7*1 Prrpoliii Canonicoeutn aut Monachorum, 884 Ρικροίιιί Monachorum oon fint Laici, r7t , 7Sf Prxpofitj Monafteriorum . 441 , <07 Prrpofitos feos qui defpiciimt, oftendnnt qui* efle fervi Det contemnunt , 1 rx 5 Piapofirus fi res Ecclefix unicuique cooceflerit, 5 jo Prxpofitus poft Abbatem maior , 783 Prvfcriptio non valet adveridi evidentia figna 1ermi notum, Prxfcripaio non valet u> canfe fervi fugitivi, j 48 Pcrfcripdo niginta annornan , 997, 1077 , 1» j a Prarferipttats capdofx vincula , 98f Prxfidcs aa&ant caulas , 909 Pnefides pecpineiaram , 907 , 11*8 fe/»y. 117* Prxfides qoi fideles ad prxfidiatam profitant, not Prxfidis oftkinxn , 1148 Prxfidis aâa , t opp Pnefidium pernitenti* Abjeconciliatioais, 847 Prxftare , id eft , amind tradet*, 38,318,414,7*7 Prvftin pecunia, tjo.Sa* Prxftos habere teftes , j1j Prxful A nemine ptdicetur , 4(8 , 886 Prxfiil fitnunin i nemine judicabitur , 88* Prxfitl non damnetur nifi tn 7a teftibM, 7*8, *8* Prcfulutn vita nullis uubetar cxceftbus , 9^0 Prxfumpoo poteftariv* , r t ** Poefnmptio humana vfan noo infexat Evatgelio Chrifti, 979 1405 Tomi primi. Prxfiimptio crudeli* crude fio, i debet eititpari fcipplkio, » 117 Jhcfaapcio illiu* fatU repellitur qui FaOa Sctnorum injullè courut inrumpet*, 948,981 Pr*fuinptioaes illicit*, 5 >» x 1 7 Pr*funip'>4 Ptaateritoenm cafe* no» cautos üctuat in futuram, »48 , Prciitulatusin Ecdefia GericM. tjo, :o)4> >»7f Ptxtotu* populi, nil Prrtoriuru ju* , »8f Praevaricare pcitMaa idem, 1»1» Praevaricatores fateiChilhao* qoornodd puaierxfi, mr Pragmatica farfcHo, 747 Ptatam altetim fi quis iavaferir, rye· Secaverit, 199. Atavetit, nt Prava facieoribus on] cnnTentruat, rei fcnt, 1081 Pravi perfcquendi font, ioy8 Pravotum bacerdouua fi qui» confecracor eititerit t »040 Precaria, ,47.179 Precaria falCl, 1104 Precari* reaonruhr, yj», 411 , or , ter , mt Pnrcari* ubi non funt fetibantur, 147 Precari* 6 finir* fuerint, t οj » Precarid poffidcre re* Ecclcfi* . 714,10(4 Pracariuan, 411 Precari··» k cerfo*, Is 6 Precarium de rebu»Ecclefiant», 147 Precarium reneretur, Λ rcfcribacur nom , rood Pttcatoeea, y y7 Prece» ad Parce» ramùm dirigantur, 15 y , 111 y Prece» (âcerdexaks, 710, 8ya Prece» via» apetux debeat myficrii», *y1 Prece* pro dehioûis, r 1 «4 freheadcre, »7f Prendere, 47 , 78, 8ο » »<«> JJ ?, ? Ji. f »0, 1 »» . 5 «f Prepdere fupUa k eptftola» , »y« PreabV«en fitoaffore» Difcipulortim Domini, 19 ο. Presbyteri rice Dri in Ecclefialegatione funguntur, > roe Presbyteri non bapriiati, r8»,8»7,H7 Presbyteri de dirina faiprora dofti fiat, 417. Doûi fine de canonibus, k de cantu & compoto, ihid. Presbyterorum ccm&aauo ad ίοΐα* Epifcopo» pertinet, Presbyteri non o*dinentnr abfolntè , *ty Presbyterorum ordinatio oon fiat ab Epifcopi» ragis, » 64 , Pmabyteri per gradu* ordinandi funt , toy 7, 1191. Se­ cundum canonica» inilituuonem, 417. Non ordinandi priufquam eratninettn*, yj»« , 714, iyy, 961. Non recipiendi fi fine eiarrure ordinari funt, 114. Non or­ dinandi amd annum «catis fit* trigefimum , 1 yo , 170 , V' , 7 >o> · · 7 ■ Preabyteri peufeflionem fiuriant Epifcopo d quo ordinantur, i(4, 11*9. Promifftoocm ftabilstau» faciant, 858, t»7< Presbyterorum curam habeant Epifcopi, 7y· Presbyteri veftigia feftenrur Epilconi fui, »171 Presbyter unuiquifque Epifcopo luo fubjcAns fit , 147 , lyt, 171 , »>», i9* , ?O, ·»4> >ofO. >»>=■ Nulla» contra Epifcopum fuum fepetbire audeat, » s 4 , 4 t i , 709 , 8 y 8. Nullo» Epifcopo fito contumax vel iaobediens appareat, »68, 1 o f 8. Nec rebelli» Epifcopo fiso fit, 950. Nihil agat fine jJbone Epifcopi fili, 1*0, lyo, »y» , 974 , toys , 1058 , 1064, ttt4. Presbyter fi fufpioofiw aut inctedbili»Epifcopo fuo fuerit, Presbyter fi coniti Epifcopum fuum inflatu» fchifina fecerit, 971 , to(j Presbyteri qui cootrd Epifcopo» fiso* feculares defeniore* habere nnfcuntur, 10(6 Piesbyteri femel in anno ratiouem nunifferB fui reddant Epifcopi» fiirs, »of*. 1*8·, iaH Preibyter quem plebs fibi recepn, 99 Presbyterum fuum habeat unaquaque Ecclefia, yao, ny« Presbyteri non conftituantur in Ecclefiis, neque ejidantur, tineconfenfu k automate Epifcoporum, yyo, ,·)i 1 ·*> . ro*o, ««O, l»H . i»»0 Jw». /. 1406 Presbyteri ad introitu» Ecclefi* aon donent e;crua, 719, •14 Presbyter non ataplid» qulm unam Ecclefiam habeat, 914, »>47 . »»·» Presbyteri maneant 1." 4ui< Ecclchit, sii, :»»f. Necea» deieraat, 894 , 9J». is8y. Suo» titulo* non dimittant abfque licentia Epifcopi, 1 s8 , y 4o . «y«, to-f , Ad alia» Ecclefia» noo migrent fine (ufiione peopiii Eptfcopt, 1111. De loco ignobili ad oobiltortm noo tian Grant per ambitionem , 1 f 7 » , » »·♦ Presbyter unufquifque cooyenttn fit limiciba* fibi conceffit, to y 8. Nulla* inradat aSiochiam alterru», 9p. Nullua ad le allidat fidele» alterna» parochi*, 1067. Munera dare nullua debet ut altettus Preabywti Ecclefiam lubripiat , 10*« Presbyteri virant fecund·!*» caaoMt, y*j. Sim inter miflione utantur «tarife , ·n Prtibyteii catam habeant anfenarum fibi commsEarnm . »41 , 1(7. Krclè k bonefte prcdkeut ,71e· Ptcdi care k docere fcudeaat plebem iibt commilTam, 840 Qj* pt«dfcar< populo debeant , *40. Fidem catho­ licam populo pnrdiceat, syy. Ftdcmfanâ* Tiiottaiu doceint, 9(4- Symbolum k Orationem Dominicam annuntient otauiba* fideUbtK, 951 Praabyreti die domtfcco citeumeant Ecclefiam cum pfallentio , »oi. Aquam bcncdfctam ia circuitu Ecclefi* deferant, » s88 Presbyter fo!u» Miffim cantare non poteft, lyy , 1 » y 7 , 1187. Miffam celebret cum fandaliri, *oy , r>»; , Agenda non celebrer k ablaiiooes noa offerat in do> mibu» ab Epifcopo non confecratis , !;(, 8(8,9(86' /ity. 975 , iot>o, 1114 , 1*07. Toties communicet quo­ ties Miffam celebrat, » t j 70» , 94», i>9>- Miffam noo canat in aliena uaroc hia , 7 y o, 8 y y Presbyter alieno» rrn» finanir ofteium celebrare Une littem commendatum Fpifcopi fui, 11 ’ » Presbyteri alterius trgionis non Cscri¢ prefeutibu* Presbyteris ipfius rey01 ibus vel de minoribus vitiis , 7; i Près1.· yteri esam.ncent coniefCouei peccatorum , itcfPccca-a contuentium judicent fecunddin Canonum auAoriutem , 84,. Pœnitmr'-i de occultis reconcilient iuffu Epifcopi, 118». Pernitentes publici incoufulto Epifcopo reconciliare non audeant, 1068, 114«. Ei» tamen imponere manu» poliunt juflu Epifcopi , (4« fe /éf.84.fe/eŸ. Presbyteri dc partibus Au (hir accipiant pteriom ut de ConfelTionibus mânifefient I ait ones , te 6 Presbyte: proprius, 7>>· >»l· , »>»4, i»*< Presby tetos lue»» cui fti hernore venerentur , t’y Presbyteri fui p:*ceptt* fi qui* in obedient apparuerit , 8(t. Preibyter fi Clericatih honorem contempferit , 944 , Presby.et qui pnyan .i ritus non impedierit in fu* parochia, facnlegii reum fe efle cognoteat, 1094 PtCtbyteti ad tr.-.Oanda eorum m'nitfc'ia k d>icendi grani veniant in cnitatei» , 1074.11 t ; , 1 s 14 , 11 9c. Pro chrifmate ad civitates in Cxcoa Dornuu renuat , 7it , 8<(. Oleum mhnnorum ab Epifcopo eipctsut, 9(1. Chtilma accipiant ab Epifcopo luo, (67 , 111·. Cbriltna cnfiodant (iib figillo , 504, lyy, 117 (. Ncmiai verb illud de<* qd jodiciuiH fnbverreodum , 4*4 , 471 , v«4 ( 84» , t»77 , t»l?. Siee fa.ro chriftnat· oleoqste beocdiAo k Eochatiffi* alicubi non prvficifcantur , 95 y , t »89. EucharilHa» femper habeam pa­ raram , ' 7i« Presbyteri libro* neceflario» habeam bend conefto» , 469 , Presbyteri honorem k debitum ferritin» fuis Aenioribus impendant, (66, 7 » » ■ 814« **f , 8 ♦ 1. De maafo ta mea ecdefiaftko nullum ienitiurn faciant, 719 Presbyteri duos vel ttes paapetei colligant ad loando» petie*, m», H14 Pretbytero proprio dec m* dandr, ?»» Pres'vvteti decima» fecundum Canonicam rrgu’am fcdeli'cr dividant . 8<’. Earum enim ratiooem reidnuel f*M, i male c. .fceniavtriot, 1104 V 777 1407 Index Presbyteri bend virete fUdeant, fof. Bonam exemplum prxbexot populi*, nif. Ab omnibus vitii, fe caveant , njt. Inceuu * *&u gradum fuum teftemur, !»>}. Domo* tctigiofts habeant fc nitida veftimenta, 1141. Dcteftentur feminarum conrerfationeia , ιι8». Nat» habitent cumfenun:s, prxfertim cum extranei,, too, » 1 f , )4o , 170, 4>7, 7oy,7X > , »40, 85 B , 8» 5 , 841, 1065, tioy. Soh non habeant acteflumad vir­ gine, , vel vultus, ! 03 5. Non ingrediantur in monafteria puellarum nifi ad MifTas celebrandas, 3 *8 , 417 Presbyteri antê fie joca tuipia tien non permittant , «MJ Pre,by tet aleator fc ebrus eflit non debet, 91 · Presbyterorum fidem Epifcopi difcutiant , x)6 , ) 17.7Π , 839,491. Iiweftirindi de facramento baptifmatn, for Presbyteri debent adcffie in Conciliis, * tf Piesbyteri ad fynodum Epifcopi veniant, 177,184,418, 818,00; Presbyteri indilcreti non mittantur per diverG loca , 10*0, 1157· Mitti tamen poliunt ab Epilcopis ad cor­ ruenda populi peccata , ’ ’ «7 Pre»t>yteri pretium pro baptifmo non prciumant acci­ pere, »17 Presbyteri annonam vel fcentrm in Ecclefia mittere non pt «fumant. 710 Presbyteri res vel mancipia Ecclefix vendere aut alienare non poliunt mconfultis Epilcopis fuis, «s , 831 , 43x , 10; f , 1070, 1086, In rebus Ecclefix circi propin­ quos fuos exponendis reprebenlionem caveant, 844, Unufquifque proprix Ecclefix relinquat res quas poft confecranonera acquihsic, 434 , 7jo, 8)1 , sil), n>4, 1188 Presbyterum non oportet fine licentia fui proficifei Ponti­ ficis, 1041 Prcsbvtero fine Antiftitis fui epiftolis ambulanti commu­ nionem nullus impendat , 448 Presbyteri ignoti quomodo fufeipiendi & in ecclefiafti­ cum miuiftenum admitteudi, 147, 158, 171,8x4, 1044 Presbyteri fugitivi al fuum Epifcopum redire cogendi , Sr,; 1178. Presbyter fi fugitivum fervum contradiverit domino fuo , 18 Presbyteri viduas non velent inconfultis Γ pile opis , n; j Presbvien cur.is lecuiare* non ererccanr, S51, N-in fiant villici , lîs'j. Nec condudores luoim» Senioium , 7;i, 81 r. Pet mercata n?n dilcunant , 1 : S8 Piesbvter quomodo rocar poflit «J tutelam , 1 t s Presbyteri inconlulro Epifcopo ad Judicem fecularem non pergant , 819, 1069 Piesbvter: ad comitatum ire non debent·^ 97 9 , neque ad palaiiu n , 8 s> f. Non uuntur fagis ,148, Arma non poi tent, h<, 0o,’if , 8)4,858, 94 t. Ad bellum non procedant , 144,951, 1178, 1189. Iu hoftem pergcie non debent , 987 , «84 Presbvteii abftineant i comeflationibus , rfi. Tabernas non ingrediantur ad bibendum, ;6o, 418 , 893 Piesbytet li uxorem accepctit, aut neptam fuam duxerit, deponatur, ii», 1066, rr;7 Presby tet fi in crimen fornicationis lapfus fuerit, 1r ra Piesbvter falfanus quomodo puniendus , Γ43 Presbyter deponatur fi de t crimeu aliquod confeflii, fuerit , 97 & Presbyter fi quis J Prxpofito fuo correptus fuerit, ,1« Presbyter fi m criminali opere fuerit deptehenfus , x*8 Presbyteros nullus Judex diftringat lir.c fcicntia Ponti­ ficis, «051 , 1x10 Presbyteri ad fecularia judicia non trahantur, 3yy Presbyter Epifcopum non accufet , 7*8 , 884 Pre'bytero nou licet peccatum Epifcopi prodere , 845 Presbyter noorufi apud Epifcopum accufandus eft , 710 , Presbyter accufatus mittitur ad Epifcopum fuum , ,v< Presbyteri crimiooti quomodb judicandi, 3 17 , } 8f , 8j 1 &■ /tq. 40) Presbyter in quot teftibus damnandus , 718 Presbvteri gradum amittentes, 1066 Presbyter damnatus 4 fuo Epifcopo fi aufus fuerit de facro tninifterio aliquid contingere, 857 , 431,1053 Presbyter degradatus vel cxcommun.catus ab Epifcopo lue , >71,8)4 » 1408 Presbyter degnUanr* poteft infirmum baptifare, 1 «4 Presbyteri degradari ad poenitentiam publicam redigan­ tur, 931, 11’,7 Presbyteris criminofi* manus non imponatur tanquam paniteutibu* , .848 Presbyterorum criminatorum purgatio , 1088 Presbyteri curtem fi quis armatu, ingreditur , 4, Presbyterum fi qub injuriarerk aut calumniato* fuerit, t r, 99,4*7, 8*7 ,ns) Presbyteri languis fi effufus in Ecclefia fuerit, f 44,777 Presbyterum fi quis inter fecerit, 36 , s 1 1, 3 > 9, 344, 387, 4*1 , *44, 714, 876, 434, 97*, 1X1·, IX f) Presbyteri mtttfeAi folvantur proprio Epifcopo, 777 , »19, 1*49 r^RiA de PfESBrrsnis. Presbyteri benediflio in nuptiis, 110B Presbyteri capetlani , 1044 Presbyteri falfi fc fornicatote*, >4f Presbyterorum avaritia , t$a Presbyterorum vita dedecoroia , 84) Presby . erarus fux dicecefeo* habear onufquifque Epileopus, 174 Presbyterorum negligemix pecunU redempte ab Epifco­ pi* fc Comitibus, 744 Piesbyteri forenles, 4)0 , 464 Presbyteri qui de alia provincia veniunt , 1 31 > 5 4» Presbyteri Millas tres cantent pro Rege fc exercitu Fran­ corum , 144 Piesbyteri criminofi ad fynodum veniente* io medio col­ locentur , Presbyterale officium, Presbyteratds benediftio , Prelio. Naius i preflo ablcifus , Preifuris Epifcoporum gravamur, 40) 109* 93 i 74 487 Pretia peccatorum , 863 Pretia nulla de baptixaudis confignandifqne fidelibus exi­ gantur, Pretium pro faida fi 198 , lixa Primx ledisEpifcopus tum , Pnmas dicrceleo*, Primatem adeat qui ierit , Pimiatem non decet 414 quis recipere aut Coivere non vult, non appelletur Princeps Sacerdo­ asp , to)$ 1094,1046,1148 Metropolitanum fini infeftum len­ ,04a labefaftari variis detrusionibus , Primates , t tdi, 11,1 6- /r·,. Primates vocandi qui primas Cedes tenent, 1 1ax , Primates fummi, toy 9, 1193, Primate* dicrce&arum , 1058 , prbvincix, Primates dant Judices Epifcopis ,"47 6, roit 6· /ey. Primatum fuum uoaqurque Ecclefia teneat, Primatus Sedis apoftolicx , Primitix fru&uum oftcrendx in Ecclefia, 9x9,41», mf 11 · 7 >19, 104> it 14 1031 1191 1 *44, 1184 Primitix frugum offerenda Presbyteri* ad benedicen­ dum , 41» Princeps Sacerdotum non appelletur Epifcopu* primx fedis , injf Princeps, id eft, Rex aut Dux, 8 t , 903 Princep» qui in illa regione Judex eft, 4» Princeps noo fine cauta gladium portat, tooÿ Princeps unufquifque unum Presbyterum habeat, 14» Principe* fummi >nter Bajuvarios, toi Principe* nullu* maledicere vel detrahere prxfumat , 1*88 Principis fententia etpeflanda eft fi majoribu* perfoni· crimen objeftun» fuerir, 1061. Principis neccantis exemplum fequlrar popula* , i*»7 Principi, fata perferutari non licet, s 104 PrinCipum eft Ecclefiam tueri , *74 Principalis poteftas profilire no* debet in caufis* ecclefiafticas , 11J * Principalem parochtx fux cathedram relinquere non debet Epifcopu,, 704, to)4 Ptindere , »»,*p,so, 87 & /cf. Privignus ii cum noverca fua dormierit , >«4 Privilegium lionotit, 119* Privilegium non eft que fpoliati poflit jam nudatus, s 11 f 1409 1410 Tomi primL Privilegium aneretur amittere qui peraufllribi abutitur poteftate, 1040 Privilegia Eccfefii· & Monafteni» conccfia maneant incor­ rupta , )77, ί»Ι , 5») , ϊ·β k/êf. f4O, 44» , 777, 9»ί , 448 , 1007 , io8j, Il IJ , 1 I)» , ll»o Probatio i'yoodali· , «47, ι»ι > «°44 Probationi· annu», 5*4 ProcioAiun habere , 78' "Troclamatio ad palatium vel ad aure* Imperatori· , )> > , 5)‘ P toclaniatio fi fuper aliquem venerir » 51' Procurator lid* fi vidui fuerit, ’ °>· PtüfeAu» boneftatia , ’°)9 Ptofedio quam Presbyteri k Diaconi facere debent Epif­ 154,11)0 copo fuo , Profeftioni fu» fi qui» contra venerit, p? 5 , ’ 05 9 Profit miter, 447 ,75» Profunditatem coafilii Dei nemo inveftigare pore it, 4)4 Protufio (anguini» , 1 )7 Progeniem tuam tmufquilque oblervet uiqud ad feptimam generationem , 7;5 , 1174,11*4 , i»o8 , 1 >88 Prolator fcripeuraai adfirmes, 70) Ptomiflio fidebtiti*, » 71 Promiftio m Monafterio fada fervanda eft, j?) , 481 Pronunttario ftabilkati·, 708 Prophana (acrificsa mortuorum , 1050 Propinquitas(anguinis, 744, 778, tod) Proptoquxcas carni· , 91 f Propinquicatotri omnia nomina continentur in (epeetn graPropmquum Cum fi qnia occiderit, ;8p, 745,1*18 Ptooofitum monachica profieffioow, » t ). Virginale, 1 » 11. viduitati·, Proprietas homini· fi in bannum fuerit rnilT* , Proprietatem altcrrat fi quis emerit , 547 Propneratem alterius fi quit contrsducrir, Proprietates fibi compara·· dc beneficio regali, Ptopnetatis qualitas , 5F> Pioprii occaiionc fi quis beneficium fuum delettum habaeiir, t»ia Proptus ne quifquam ita careat ut alter uratur alienis , v8o, 1170 Proprindere , 59 > 45 ■ > *7* , Proptil» ret , 4f> , 9if Proprium Regis fi quis alicui fine juÆoae rogi* tedtUctit, «04.78) P/opriuffi fuum pauperet ure coguntur 9 Probet ia bbro de contemplativa k a&uali Vita, 881 Proipeta Domino libat qui ab aflliâispellit aJverla , 478 , Ptotervos cemetere, pictae *Λ , tr Ptovenda , j 18 Providentiam habeic , 5 »4 Provincia , 441 , 549 , <90 , 11*7 Provincia unaquarque luo Metropolitano fir contenta, 946 , 1044. U"· «ou dividatur lutet duos Metropolitano· , 455 . 7»8 Provincia onaqu«qne non degrMetui , ttv< Provincia ternum , 1195 Provioo» Judex , 1071 Provinciarum leqocftratio , 194 Provinenfis pag"· , ) 78 Potvifione* pauperum , 858 Provocantibus ad maiores JudicesEcdefiafticos audientia oon negetur , 409 , 774 , 1048 Provocare licet ad Concilium univerialc , 1045 Provocare non licet i JudicibuseleAis , »»8 , io0 Provocatio non (emper (ulpendit cfieAunt fentenri» , 997 Proximam fui genetis nemo accipiat ia conjugium, 100) k /«f. Proximorum copula cavenda eft, 1176 Proximi dilettio pt»dkanda , χ»ι , 95· Proximo* in mutua tbledione couliftere non linunt odium k diteordia, 965 Proximum quifque dibgere Jcbet tanquam fe, 48» Proximam tanguini» lui G quis interfecerit , 48 Proximum luum fi quis de laduftiia ocuderu , 716 Prugire , 84 Ptallendi facrificium, 107) Pûllentium , 70) Το». /· Plàllratium chon , ' »087 Plain'1 obique difcantur , κρ , Ί 4. DiftinfU can/mtur à Cleric»·, t»86. Secuttddra Jivitiooes verlitutn modolentur, Hi , 1 «7,7 ·) . , #♦» Pfalmi compotiti * vnlgaret ne dicamur in tccle·..* , II i Pfalmi decantari filiti in functe Chriftianorum , 1 » to Pùln'us imitatorius non cantetui pro dcfuoAn, 1 ti Pialre.-ia mi oaufquilque Epifcopus canter, <94, <4· , III j Ptijtciu partitione* , r ·5 Pl'tltctkim nicmoticet teneatur 1 Presbyte”» , 4'7 Pultetium pcrfeâ» «taxi» homine· kt ibant, U’ , 7 ' * > ?>» Pfahnodium , Monafteriuin , f »» PfeudodoAorei ventutt funt, »♦» Pfeodographûr nariationes probibi·» , ajp , 7 1 $ Pietati», 440 Ptocotrophiuni, ’*4 Pue 11» paientibusorbai» gravi·»ibu» feruUMi commendca tut , Puellam virginem nullus rapiat , lio» Puellam iugt-noani Ii tres hommes rapuerint, 1er Puellam qu* dcfpoiiUta e* U vu repeterit in agro, At dot nuent cum illa , 9j t Puellam delpoofatam non licet parentibus dart alteri ruo, 917 Pueli* defeonfat» & ab aliit rapt» , ? t ; , 14? , 1 ad» Puellam C qui» adCallient qu» ducuui ad manium , t*> Puellam alienus invitam fi quo prifcrir, £9. 3t qui» >mpiafuerit , 90 Puella rapi*, necdum delponfat», f 64 , r 16 1 Puellarum raptore· quomodd puniendi, 10*4 Pueli» paterno arbitrio viri· |unctx carent culpl , 1046 Pueli» caput aur genitalia * pofteriora ü qui» m o nete denudaverit per raptum , 1» Puellam fi qui» totonderit aut occiderit , 1*7 Pneliam de genicio ti quis 11 cooipreflerir, ’p , v> Pue'lam li quis de utmidctio domini furas erir , » «o Puella· dc virginea relrgiolas nemo ubt m von/agio f>. ciet, v4 Pueli» qu» ia doaribu· ptoptiis veftem minaverunt , roj>8 Pue'1» infantu!» quando k quomodô veland» , 56» te jrq, «v4 , 7»a k/ep, 7»$ , 7«) , 86« tr f»l· 9" Pueli» virzines d Presbyteris non velentur , ■ > ;9 Puellarum Motiafteria ordutem fenAunt cuftodtaot , ilio, Firmiter obier vaca fint , jdl. Ia ca apo inmcdianrur ouoaili probaur vit» * anati* proveâ» bumut*·, Puellarum Mooaftetla qnomodd Presbyteri poffint ingnadi, 4’7, f·),fof Pueris d puritate vocabnlum eft , >145 Puer npofiens aotd Ecdefiam fi cufufcmque fuerit nuleratlonc colle&u», 747 Pueti teftes adhibendi in traditionihi· , k alapi· cadendi, 44 Puei i infrà duodecim anno· fi culpam aliquam coenmi»07 ierint , Pueruin infti duodecim annos C quis occiderit, Pueri non tonfurentut find voluntate parentum, 5*7 , • 04 , 7*» , 78),866 Pueros quomodd parentes ofietam m Monafteiii· , y 84 Puerorum gentilium legentium IchoU- fiant, > ; ? , 714, Puer regias vel tabularius, 4« , ·- 91, j 18 Puerum fi quis de miniftetio domini firravem , *9· Pagn» duorum, 7»,·', ·),’»«, »)4 .’)*,) <4 Pngna in exercitu fi comnufla fuerit imet pares, 8* Pugna pro veritate charta vendirioaie , Pugnare Sace^cribus k fervis Dei licitum non eft , 14à ( 8s» , 8x4 , 105» Pugnis baculifve conftigere , 5 84 Pugno fi qu»alterum percuflerit, 195 PoliOac , 7) , 107 , r 11 Pulfitre, id eft, impetere, ia judici··» vocare, 947 , 1105, ’>97, 1x15 Pullate , id eft > probare , 4· ) d' /rf· 7»5 , *f* Pii fandi funt Monachi fecundum regulam , i)4^. PuUaiotium , locus ubi Monachi probantur , 17 1 , t y 7 , Vvvv i( >4ii Index Pulte* mandopare ,. ji* Raptores virginem k vUuanun k sA^toaialium quo­ Pubsellefi mulirplicfitat farisst, 33 3 » 3 40 modo purueok , 114, $48, fiqpp;** d> fa. 864 Pulveraticum nemo pcefumat recipes* , 40t , 904 ♦/*t· 93* t lo*4, »<>77 > tui , 1*7», «»34,»»*»* Pulvillo* coofuunr qui kra pmuitentia* imponunt, ii6y »*78 , i*») Raptores fortiter conftringantur, a » os Pulvis atortali* , 47) , 79JF Puniendi licenda danda paMim non eft , 9Ϊ1 Raptore* regnum Dei non poffidebunt, 9 47 PunictiE li quit animal in fum , - >1* Raptore* neque tefteseffe poliunt, neque accufetores, 999, 1104 Pupille* 6 teftiterit in oculo rupeo , Sy Pupilli pacem habeant, J47. Adjuventur Sc releventur , Raptum Infri patriam nemo fecere prefumat, »07 , »77 , 786. Cotum adjutore* tint Comitet, 7J7. Eorum |ufti347 , 447 Raptum fi qui* ingenuus fecerit, 5 *4 tie inquirende Sc fervandv, y*o , 967. Non defptcianRapws, id eft, vi*, 66,7* nu ia publici* judidu ,733. Sed eorum caidir ftatim k Raptus, id eft , preda . . 44 &ie1‘ prànà autanmr , ^99,747 , 77*, 14« , 88* Raptu* prohibetur, 17 Purgare k cum duodecim Eeftibu* , c »6 , t *4) Purgari jejunii* k maniis impofitione, t * 39 Raptus Sau&mooialium vetitus , *4 Purgatio Leotut Papa , 1177 Raptui ingenuarum mulierum , 3f Rapuerit fi quit aliquid alicui per vim, J** Purgatio Sacerdotum , >8) 4· /ry, roSt »1* Purificatio S. Maria , 58$ , 748, jy j Rapuerit fi quis domini fui filiam, Ratbeitus altor, Punhcatio mulieri* quoto die poll partum ficti debeat, 9 y 9 Puridcatoriu* igni* pcemcudinii, *jt Rationem dicere in conipcéfuRegit , 33* Ratione* deduceie in palatio , 3 34 > 3 34 Furiret, 8y4 Rationes ad Regem hcin Abba* Mouafterii regalis, 174 Puteolus, Moatfterium , > Recapitulatio foiidorum , 3*3 Recco , [ revo ] , 8j Quadri geli male jeiüniam , *71 Quadraginta annorum porteffio valet adversd* domo* re- Receptore* aggreflbrum k latronum eidem peni aiSligtoUs-, 907 ciuntut qui ipfi latrones, Quajiupede* fi homine* occiderint, 38 , 303 Reclamandi juftitia , 7 4® Quadrupedi aiicuju* ti qui* unum oculum ercuftcrit, 1*7 , Reclamate , 176 , 180 , *34, *74 , 3<3 » ·*·, fid# , $01 i*t8 , 1*7$ Quadrupedibus fi qui* fc mifcuent , ijo , 8; g Reclamare fe , 164, 17», 448 Quadrupes fi quadrupedem interfecerit, 18 Reclamare juftitiam, 344 Quadruvium, 486·/*^. Reclamatio, 3*3,747 Qucdiones profundiore* nec contemnendi fuut, ntc peReclamationes ad aure* Regi*, 4°4 nitds affc rende, i o 38 Reclufi quomodo fieii pofiint, **4 Quarftum fecularem Monachi deviretu , 3 »8 Reconciliare altare uon prefumant Presbyteri , 107* Qualita» ptxtutcntix, 73» Reconciliate pceritente* inconfulto Epifcopo uullusPref· Quarta portio .thefeuri pertinet ad inventorem , 146 byter audeat, 1068 Quartior Tempora anui oblcrvanda cum jejunio, 8,4 ReconciUuri fecramentit, 11<*4 Reconciliari per itnpofiiionem mands Epifcopi, 8 3 6 , 1130 Quentavicus, S90 Reconciliari pofluat conjuges d fit divifi propter adulterium Querela à Midi* definienda,* 800 Querelam habere advettd* aliquem, 77* unius eorum, 93d Q.,c.clam fi quis habuerit adversd* Epifcopum vel Ado­ Reconciliatio canonica, 709,1083 , 113 «, · ■ J J « 11*0, res Eccle fic, lldt 1*04,i*4* Reconciliatio pernitentium , 19* , 843,84T, 849,938 , Querela* injuftas fi qui* fecerit, 748 Qucruuonia jufta non (iipeteft iis qui fe ab inchoari* dif1037, r«7O, »*4« ceptatiombu* (ponté (ubtraxcruni, 480 Reconciliatio joxtd canonicas faaâioMS, >003 Reconciliatio proprii Epifcopi, 1111 , iso* Quincgiu* , Coalui, Reconciliatio Epifcoporum , 4°7,9*7 Quiftiua, R. Reconciliaris* populi, 103» Reconciliatio dari non poteft mortui*, 843 Iv *C■ I ■ · 0 »0 » », J4,4*. »7«, *8o, y t4 , J19 Reconciliatio tempore neceflitatte , »48 & fa. 8»p Reconciliatio fatisfalfionis, _ 731 Kadboda*, lio Reconciliatio detur infirmis k pernitentibus morituris, 838 , rof t, «*58. Et his qm m periculo cocftituti fimt , Radicitd* rveOantar ea tpur maU pullulant, 1038 Ragenarie» , Epifcopus , «41 **3 , 4*>4 , 409,9®7 Reconcdiauoais janua, 845. Gratia, 1*44.rrarudium, 847 Ragennburgum , *y8, 381,4*3 , 4 j t , 7,3, 948, to8> Reconciliatoris mands impolitio , 846,848, roy t, 1*4*. Ragnouvardua, Arduepifcopu* , 633 Rami* cooperire hominem occiliim , 31, 30» /ey. 1*44, »*4« Ramnutfus , Miffa dominico* , 430 Reconditortum imperiali* aube, *·* Recoofirmati quomodh traffandi, 1*07 Rangarras, ’'pifcopu* Ambianenfii, 743 Rapacitas epifcopaliQm Mintftrocum, 89* Reftores Ecdefn à Deo fiint judicandi, >o4o Rapine par* apud quem faris inventa, iboos fuo* Domi­ Reculam Ecclefic fi quis petierit i Regibus, 1083 , tH4 nate cogatur, 99Î, »83, «*44 Redditio, 4f Rapinam u qui* iafrd regnum feceir , 447,438 , 997, Redemptio anime , 91 Redemptio pmaiteati*, > »*7 1*0* , I *4f Rapinam fi qm* fecerit in exercitu , 898 Redemptio captivorum , 7»« , **f > 1070 Rapta fi raptori cotaufeut, nunquam poftel aubat,938, Redemptio mands, 317, 734,87» , *74, 9*7,9*9, r*7» Redemptio decimarum , 841,1*13,1**9 *044 Raptor uxoris alienae , 71 Redempriooem nullam folvat qui penurjue fecesir, fed Raptor tpont» ulterie· quomodo puniendus, ti4 , 4ot , manum perdat, *do Redhibitio terra, 334 77» , 8’i Riprot pecunia proximi fui iniquitatem fecit Ό07 Redhibitiones, ff* λ I4B Tomi primi. 4*5,45» Hed», Redibsuin, 55 Rodiotcre manon*, Radimete tridqanam, «<5 Redituum ecdefiaflicoram quatuor portione* tant, Refe&o vefperdaa , Refeâoria , 5«5 Refeftonurrf, 5»5 . 5»<- ·5ίτ Reflare incilem alienato , Reformatio non eft iteratio, Refricari accuiatio aoo poteft de hit criminibus dc quibus qui* abfolutu* eft, taio , toto, »>*4 Refutare tcftimonia , 7$* , 874 , »69 , 1 i?i Refutare non doseaot Clerici. quot ea uanivetfo venite ' cognorerinr , >094 Regale mimfteriutn, 1147. Oblequhim , 7*4 Regalem dtgmtaaem clamare, >17 , ταί , »$7 ! 14'4 lUfrqw f°P" qu’!’» iaratar , . , Reliquiis Sanftbrum fi poeta Eccltfiat coafiacrata fuerit * 777 Rem unam fi quis duobu* donaverit, 1 t'b* Rem luam fi quis apud alium agnoverit , 114 Rem in con.entioo* pofi.am oou Inet donare, r.ec vemlcre, 1*9 , « ■>' , , Remaltsi.us li qui vendendam acccpeii: , 1095 Rem uaivcifain nulh ingenuo liceat de’ incognito homine C’'inp*t.n.· , Remanaltuia , Remedia quandoque ab argroti* refpuuntur , Re-euienus pagus, Rememorari S. Remigii Natali*, Remis, *88. Rcniiflio peccatorum , Rcmilfio peccatorum ia Irtptii'nate confertat , 88 6^ο R.-gemfridu*, Epifcopus, ; So Rfmpubiicaiu acere, Regenerare i» bapufuo, Renuntiare feCufo , «5» Regenerarioeu* facramentum , Reparatione* Ecclefiaraoi quomodô fac,end*, 844 Regenerwiom* dona (1 quu 'violaverit, 4«» [RepofrtoHium , Regeulium fine*, Reptdhcnfibilis eft qui re* altenus date ptrfumir, 1;* Rex ut quid didut fit, « '4* 755 Reget font adjutore* Cht ifti, 56». Tutores Ecdefiatum ,' Repromittet e fidelitatem , Repudio interveniente, fi qui ic alio matrimonio copula »74, <55 , 7H veritu 1041 Regmn nemini licet Monafterium in proprium tradere vel Requirere mortem alh-njus, 1061 commutare, Rerum laetarum aolafio Ucrilcgimn eft , 919 Regum teftainenta fi duo dc una re extiterint, R»* fuas ii quis at EccL-liam dederit, 95 Re*'.>u» honor conferraodu*, Re* alienas li quis .lolencer occupat , i r>t Regs decet amicitia foedere convindei, Re* propriat amittere ptoptet inccftnm , 7*5 Regis utilitatem facere, R*s aliena* fi qui* vendideut tine voluntate do-...r..i lui , Rege* nullu* maledicere vel detrahere prxfumat, 1 jo 6f jtf. 470 , 90» Regi infidelis quomodo puniendus, Re* fuas fi quis tradere voluerit , 600 Regis mortem fi quis conciliaverit , Re* alienas aut Eccleli* fi quii malo ordine invocat , Regia fimcica inviolate cullodrancur , 89 Regius homo, Res l*oas fi quis ad lalain Dei tradcie volucii: , 369 , Regia femina, 7»9 Reginisburc. Kidt Rageni.burg. Re* Ecclefi* fi quis auferte volueiitt , 96 Regnum cmiefte Urpc proficit per tetrenum , Re* fua* fi quis apud alium hom.nem invenerit, 81 Regnum terrenum non habere laudi eft quim «ternum Re* fua* fi quis alienaverit, <49 perdeie , 1081 Res prepri* live proprii* , 871 Regni ftatu* decen* , 7} 5 Res a fifco regali occupat*, 7’4 Riguum periclitatur , ’>45. mo rr 5 Regna multa ceciderunt quia re* Ecclefiarum vaftaveiunr, Res d quibu* perloni* uon font acciptjpnd* , Res alterius qui dare prefirmir, valdd reprehenfions eft , $15 fr /ef. 1054 , 1056 Regnorum divifio, 051 »5» Re* foa* fi qui* in alienam peifomMi fraudulenter dele­ Regnorum libri, 109 gaverit, ,47 Or Regnum Ducis fi filius auferre ab eo voluerit, 4$ , < 04 Regula cannnica vel monaftka , 8r>j , 9*4 Re* alienas fi quis cuilibet homini vendiderit, t s 19 , 11*8 Regula Cinomcotum & Canonicarum, 564,7'8,1158 1C4? Regula fandi Benedicti, 148 4. 110;. Recepta i Refer ipra falfis Frincipam fi quis deculcat , 1075 , I0J4 , ιικ Referipti in matricula , Franci* , J ' Refiduum , Regula de gubernationibus, 9θί, Τ04» *68 , »1 18 Regul* feveritas, ιοβ),iiij Rclilus bannus , Refpeûus , Regulare* fint fubjefti Epifcopis, Reftauratto Ecclefiarum Dei, Regularia Monafteria , 195 ιοί, ί·/<·7· Regularia quum examinantur, Liicc< .nterefle non oportet, Reftkutio integra , Rcftittit’onis (aeramentum , 11*4 Rcluticiftionis dominie* tucmotia , Regulari* inftitutio , 79* Rcfurreûio luorraotum, Regelati* peomiflio, 677 Retaciat , Reguli* ecclefiafticis fi qui* inobedien* apparuerit, per po­ Rete ad anguilla* capienda* fi qui* furaverir, teftate* extera* corrigatur, 1 11 * Reiculam Ecclcfi* fi qm» petierit d Regibus, r 5 ; , 518 Retentare, Reàatore*, Reippu*, 5® , 4« fr/if. Retorta, Relaxandi funt rei in diebus celeberrimis, 94» Retort* quibus fitpi continetur. Relaxate , 9«3 Revadere in aliam locum , 8ο Relegatio, 997 Revelatione* mane* , ’ Religio facerdotaiis , »95 Reverenda Religioni* , . _ , Religio oblervata fiat in Monafteriis, 75< Reverenda cuftedid Roman* Ecclcfi» debet in omnrbu* Religioni* & fidei periculum. 979 caufis, 1047 Religionis habitus , 109» Reveftira & Ecclefia cum propria pecunia, 150, 811, Religioni* facrofanâ* andorita*, 9»$ iood Religioni* reverenda, Reveftitu* antd altare , 41 Religioia mulier , 9°7 7<| Rcligiofirm feminam fi qui* rapuerit vel corropctir, 650, Revidhs* b qm» faerit, Reiu non ftarim cftimandus eft qui accnfamr, fed qui con­ 9<’<. 959, >»7» vincitur , na», 119·, 1195. Convincenda, eft pet Reliqui* SanAorum .519, J59, 417.481, 795, »<9teftes innocentes, robi. Damnandus non eft inauditu* Auferende ab Ecciefii» non dotati*, «3 , »4' > 95 5 · Reliqui* Sanôottmi, loots facramenri, jjg , ft; ία , Η 4, * ) 4 s Rei abfentu pro confeflîooc conflat, (partum defendendi fe, Ren* debet bebet e »55 i4fjK Index Rci forum temper fequatur «Aor , 11 Reum confogteorem ad Ecclefiam nemo abftndien aud^tt , β<4 , 1061 , » ri» , imo, i>9< Reuai Judici licet quarer· intrd immunitatem, 877 , 97* Rci adveisds qMUCUoqae ptofedto admitti non debet , 1096 Rei ablolveadi film in diebn* celeberrimis , 741 Rci majeftatis, 1069 Reuvadrare, 791 Reu radiare bannom , 474· <<3 . 7974>i*>3· Hcribannum , 491 , 618 , >89. Nona» * decimat, . m9 Reundiatum debitam ad opu» domia/cum, ill Rbetias^ 1 441,493,748, 807 Rbiioibertus, Comet, 74} Rbuoihidus , Comet, iHd. Ruotbadus, Epifcopus Sueffionefois, Richardui , Comes, o «41,74) Richuinus, Comet, 490 RiculfotMogoociacenfisMetropolitanus, 585,490,803, 1088 Riouariorum Lex, *9,3S3>37* Ripuana provincia, jt.Pigut, 54 Ripuacii Franei, t) , <90 Ripuanum ingenuum fi quit interfecerit, to Ripuatiot d ancillam Regit feu ecclefiafocatn fibi copulavexit, 4) Rivaria, 340 Rixa fi orta fuerit inter duot homines , 49 Ruantes in palatio ii quit invenerit , <44 Rixati fi inter fe fatum viri , 9166· jiy. Rixati fi homines fuerim foratEcclefiam, 1150 Rocci, 463 Roccut, 58a. Maritinas , 464 Rodaticum nemo prrfumar recipere per villas, 40a , 9Î4 Rodomenfit pages, 378 Rogationes fiiê letaniar, 1179.Raverenter celebrentur , Roma, 488 Ro,nana Sedet, 17a Romana Lex, 34$, 358, 401 , 1 aoa. Mater omnium Legum humanarum, 11 97- E)us auAotitai, 7 > >0 Romani Leg· vivit Ecclefia, 41 , «90 Romana Ecclefia caput eft omnium Ecclefiarum , 1197. Ei reverentia debet cuftodiri in omnibus caufit, 1047 Romanae Ecclefiae tuitionem filiis fins commendavit Karolus Magnus, 444 Romane reeled* defendooem iliis filis committit Ludovicus Pius, <89 Roman* urbis effigies, 490 Romana peregrinatio , 179 Romani Pontificis eledio quotnodd facienda , <47 Romani Pontificis auâoritas, 1044,1061 , 3096 , 1’93 , 11 97 &/if. Ejus fententia neceflaria eft pro celebrando Concilio, 994 Romanorum Prrfiilum decreta, 1099 Romania, 160,539 Romanus mos in chrifmate conficiendo , 3x9· In baptirando , a 43 Romanus cantus , >39 Romani, 311 , 985. Judicandi fecundùm Legem Roma­ nam , 7 Romanum advenam fi quis Ripuarius interfecerit, 34 Romanus fi Fiaocum ligarent vel expoliaverit, 191 , 303 Romanorum veterum mos in Provinciis faciendis, >47 Romanus &. Longobardus fi caufam luter fe habuerint ,334 Romanus bomo poflcflbt , vel tributarius, 310 Ros tangere, 76, tiofi’/éy. Rofciliona , 57» Roffonteofis pagus, 14 RoTomagus, 488 , «4' , 743 Rudes non proferantur emeritis , 1077 Ruinis miferorum occurrere debet unufquifque, 978, 107s Rumiger a loquela , 17« Runcare, 354 Ruotadus, Epifcopus Sueffioneufis , 640 Rnotbertus, Comes, 440,441 Ruoifridus, Comes , «43 Roormundus , Comes , 798 Ruralia opera exercere non licetin die dominico, >40, 716 , IitS Ruliicus, Epifcopus CaduricnEs , >416 S. Samarnaai, 933 Sabbati dies d pierifque Jejunio confemanu habetur, ilid. Sabbato faofto jejunium non folvatut amè noAis initium , 1087 , 1117 I Sabbatum Path* K Pcnrecoftes rqualiter obfervaadum, 9)3 ,93 3 Sabbato vacare non debent Chriftlnu , 119 Sabbatum Judsi more carnali cainaliter obfervant, 9)8, 1138 Sabess fi Cletid «fi fuerint,deponantur, 1x94 Saboia , 44« Sacculum fibi commendatum fi quisattreAare prcfhmpferit , 1094 Sacellum Regis, 178, 179, 8x8 Sacerdotum Uus, 889· In iliis Ecclefia confiat, 449« Ei» digna reverentia & veneratio exhibenda, 99,738. Ete omnis terra caput indinar, 89 t. Pro quid conformi , 9f 1. Vice Dei in Ecclefia legatione funguntur, 437 Sacerdotes qui fieri non pofliot, 453 Sacerdos per gradus efficiendus, 1037, rapa Sacerdotum pravorum fi quia confecratoe extirern , 1040 Sacerdote» taies ordinare non oportet quale· efle non de­ bent, 1035 Sacerdotum curam geram Epifcopi, 434,73« Sacerdotes irreprebenfibiie» fint, 748. Eorum convcrfaiio quali· efle debeat, 731 Sacerdotum opera lucere debent, 47) Sacerdotes fecundùm normam priorum patrum vivam. Sacerdotes (tolas portent propter fignnm caftitatis , 93» Sacerdotes figna'tangam horis canonicis, 951 Sacerdos finnmn» non appelletur Epifcopus prima Sedis , 1035 Sacerdoces de divina fetiptura dodi fint ,417. Sbd pnrxficatioais fonitu non incedam, 7*4- Docere ftudeam ple­ bem fibi commiffam, 73a, 840,837,9J0. Admo­ neam populum ut eteemofy nam dent, 47 j Sacerdotibus non licet ignorare fenûonim Canonum inftituta , 131 ,373 , 3’7 1 7» », *3'»*1» > ,o)·» ”>47 Sacerdotum aulliM ignoret quid fit in Synodo conftiruram, tip« Sacerdotem fi qwto comti conftituta decretalia egerit, *)*»7»«, 839, 1039 Sacerdotes qui rife non fepiem adimplere minifierium fijum, 193» »ej», «»·· Sacerdotem canonicè habeat Ecclefia , 11 «y Sacerdos quem plebe fibi recepti, 99 StcetAat qni fervit ia Ecclefia, 91 Sacerdos tmuiquifque fit contentus limitibus fibi cotscdG·, 1038 Sacerdos uoulquriqa· reneat litum primatum, toy 1 Sacerdotes regam Ecclefias baptifinalcs, 538. Suos titu­ los abfque licendaEpifcopi non dimittant, 1 y3 , 10«. De Ecclefiis ad Ecclefias aoa migrem , ’<>7* Sacerdotibus fuis omnes obedient, 894, 1109 Sacetdotis fui ptcccptis fi qub inobedien» apparuerit, •f 1 Sacerdotibus qui non obedierit, audoritate Prindpsa cor­ rigendus eft, 1 Sacerdotibus collate eft i Domino ligandi arqua Calvendi powAas, n4t Sacerdotibus peccata confitenda efle quidam percenter , ”<7 Sacerdoces examinent confefliones peccatorum , 110« Sacerdotis eft judicate de pondere cftimaodo delsdorum, •49. 1037 Sacerdotes de incognitis fibi rebus judicare non prsefumam, Sacerdotes gradum amittant qui in locis non confecratis Miflam cantare prrfumpfenm , 919, ro$< Sacerdos quifuue pennanear in habitu religionis, ti77 Sacerdote* afodife orent pro Imperatore dc pro Epifcopo fuo, ,3 37 Sacerdotem non oportet find juflîoue fui ptoficifci Ponti­ ficis, 1041 Sacerdos fi fufpiciofiis aut incredibilis Epifcopo fuo fuerit, 1S-T7 Sacerdofei qm couni fuos Epifcopo· feculatm Defcnfores habere nofcumur, 1056 ï4î7 Tomi primi. '4'8 7*3 Sacetdote* effugere debent infolentia* hiftrioaum te tur­ Sacramentum fi alieni judicatum fuerit, Sacramentorum jurandorum forma k ratio, 60 pium jocorum, j j70 1158 Sacerdote» magnam curam habeant inceftuoforutu & crimp Sacramenta exigere non licet ab ordiuari* , Sacramentum ordinationis , 103 3 noionua , 19» de 3 Sacetdote* qui ritê non fepiunt adimplere miuiflerium fuum , Sacrameutum de libertate , Sacramenta ablqnc tangaao , 43 if j , 103 t , 1*80 198,861,1**1 Sacerdote} quidam decimas vendunt antequam meflè» ma­ Sacramenta pro gildonia , Sacramento firmare confpirationem, 755,873,968,1085 tum vel colleâx fine, roro 48 Sacerdotum Demini judicia matura efle oportet, 83 3 , Sacramento fide· fi fafla tueiii , Sacramenta prebeat ille qui animalia aut alia* res comtoer*979 . i°74 datai fulccperit, ' r *8 Sacerdo* deponatur fi dc & crimen aliquod confitetur, Sacramenti interpofitio, 1079 976 , 1068 Sacerdotes non habeant muliere* extranea» in domibus Sacramento fe emptor purget qubd eum forem effe nefcicbat 1 quo te* emit, 983 Cui*, 360 14 Sacerdotis benedktio ta nuptiis, 945 Sacramentorum obligatio , 140 Sacerdoti* teftimooium de morte exenfet, *51 Sacramentum reibtuuonit, 3*5 Sacerdotes non convolent ad negotia aut judicia fecularü , Sacramentum imperiale, Sacramentum de pretio equi , 77 »44>«»S Sacerdote* non feâturar venatione* ferarum vel avium, 1171 Sacramenta audire & facere, 60,340. Reddere, 349.Deducerc, 348. Promittere , *33. Conjurate, 44 Sacerdotes asm* non portent, 3 60. In hoftem non pergant, 743 , 88», 973 403,987, *03*. Ad bella non pergant, 3*3.Non pug­ Sacramentumfalfum dicere, *33 nent, ·*4,8ι*, 814. Sanguinem Cbriftianorum auc Sacramento accedere , Paganorum non fundant, ijt , 1049 , 1053 6»/rf. Sacramento fe defendere, >36. Excufere, 350. Idoneare, 78». Liberate, 313 Sacerdote* fi plure* uxore* habuerint, 191, * 04» 33,41 Sacerdoti* reliâam uxorem ducere non liceat, « » * Sacramentum lepeimar manda, Sactamenta duodecim hominum. Fidr Sacramentale* duo ­ Sacerdotum culpa* non nutriat cupiditas Arcbidiaconorum, decim. r»*4 Sacerdote* i Laid* vinâi k flagellati, <7* Sacramentum fidelitati*, *43, 4*3, 43 >, 43< , 43* , f°o* 404,486 , /53, 770,783, 873,9*8. Jurandum ab Sacerdotum injuriae in Ecclefia fadbe, 777 Epifcopis, Abbatibus , Comitibus, omnibut, 340 Secerdotibu» fi qui* aliquid injuri* intulerit, 94* , «0O* Sacerdotibus fadas injuria* petfequi cuivis beet, 5 *1 Sacramenta Ludovico te Lothario prxftita d Populo Ro- mano, 647 Sacerdotibus crimina diveru objiciuntur, 83 * 377 Sacerdotum criminatorum purgatio, 383 6> fy. 831,1088 Sacramentale promiffioni», 8a Sacerdote* acculâre qui noo pofiint, 984 , 1047 trfy· Sacragicntales nominati o*9 Duodecim,71,97,115, H7» ”« £/50 Sacramenta Ecclefix nemo vendere pnrfumar, 3 59 Sacrilegi lunt qui violant (aeratarum feminarum corpora, 1004 ,iiij SacramentaChrifti, 710,849,1*09 Sacramenta Ecclefix commaculare , 1041 Sactilegi funt qui Euchariftiam accipiant k noo fumuut, Sacramentum regenerationi*, 1 >* Sacrilege* habeatur qui prxfuaapferk dignitate*** quam non Sacramenta baptifinatit, *0 74 metuit, 999 Sacramenta corpori* & (anguini* Domini, *087 , 1119 , Sacrilegi qvomodd puniendi, 7 1170, ito6 3*3 Sacramentum Eucharifthe , 749 Sacrilegorum poena, 1*676·fy. Recoadliario, Sacramenta celebrari noo debent In Parafecve neque in Sacrilegii nec vivi* nec mortui» communicare debeinu', 1003 Sabbato fanfto , *1 ’ 7 Sacrilegi ad accufetioncm vcl ad tcftiaaonium aon admit­ tantur, 999,ttoo,t104 Sacramenta non mutentur per Paichale* 39*. Sacrilegii reum fe effe cognofcat Pre*bytet qui Pagano» ritu» non impedierit in (ua parochia, 1094 960. Super quatuor Evaogelia , 3*4,5*77 Sacramenta delibenate ubi juranda, 7** Sacrilegium eft Ecclclir aliquid auferre , 407,41 », 5 * 1 6> fy. 64» , 9J6 , 941, 9*· , 997 fr /i;. loo» , Sacraaaeiua ad palatium adbramita five judicata, 4*7 , 1407 &fy· 47» , 763,799 t 1419 'J Index S..v<"c.'um eft û PixoofipK Ecclefi* re* cuicunque *oncsile.i.·, . 3 50 Sacrilegium eft quicquid m ticratr* Deo rebus & ία Eprfcupu m)ufte agitur , -■ 11 pi Sacriicgiuiu âd icpulchra mortuorum , i(o Sacnvus , '84 6r Jrq. *S..gana , I' e Sagellu» metior quanti vendatur . 464 Sagi , 4*} Sagi, Laicornin veftii, 8if Sagis »·! laber* fi CletiJ ufi fee riot , 1»»4 Sagis Presbyteri & Diaconi nou utantur. ’ 4* Sagibaronem ti quit ocodeiir, 3 18 Sagitta toxica» , top , 794 Sagittam in eunti» ti quit projeceiit, l»9 Sagittam ti quit ejecerit fupet cadaver Sc vulneraverit, 137 Sagmarii, 611 Saiga , >J eft , qnarra pars ttenullis , f 9 , 84 , 89 , it, 111 , M7, '»4 Of· «»7. rj4 Sajones , Sal èathecumem*detur pet die*pafchalet, Sai bcnediAum procommunione ttibaatur, Sal* , 5 OO t*o6 108} 79 Salem facere, 776 Salic* Lew ,16,300,3 74 6· fa. a 1 j £>/<7. 35 t, 401, 791 Safer Legi addita Capitula , 649,939 Satie* ten* nulla porno hcicdkatis uiuhert reniât , 3*1 Saltcut , so, 79 t Salicum ft Saxo ant Fiefo occiderit, 3$ t Saltire , 117 Saltire lepetn alienam, 8$ Sallire fuprà lepem , 310 Sanarii , 543 Saltatione», 957 Saltationes non debent fieri in nuptiis Chriftianon» ,1*94 Saltzbutgu* , 488 Salvatio confinium , iff Salviores , id eft, mag'* falvi, 988 Salutare non licet et communicaram . 17* Saiz , 4’1 SarUia rraAare non poffitnt qui fandi non fun:, 3 8f , 903 Sand i lanAoium pateant Laicis 4t feminis ad orandum, 1087 SanAi quomrxio ad 1 acuudiam provocentur , ιοχο SanAi novicct itivemt non venerentur nili Epiicopo pro­ bante , 169 , 417,4;3 ,79s,873, 970 SanAificare non licet Ecdcliam in qua mortuorum cadavera Infidelium fepeliuntur , 843 SanAimorualium convetfatio , 481 Sancli.noniries (ccundd.11 regulam vivant, i’i , 37«. Vi­ tim (uam cultcdi.vic , 363. Extra Monadrnum non ereant , 1 ’ 1. Varari non tinanrur , 368 & /ey. 5 16 S.inAimuu. ifeim iMonafteria cautè adeunda , 1140 SauAiuijrual.s ti peccata lua Sacerdotibus confiteri volue­ rint , 1 r4» Sanditnofeaix» qnxJain velum imponere pr*fumunt vidui* & puelli' , 113 9 Sanchmonialeitjj^eminani nemo in conjugium affutnat , 8 , 14, io', 15 p, 368,713 ,1004, 10 6, 1063. Nullus rapiat, 6t ο , 9} 9, 1'7» SanAimoniales ‘1 te maritis copulaverint, 539 Sanctimoniam ti i'> ciimeir fornicationis lapfa fuerit ,148, SanAnuonialis incertum cum Fricone , 3'3 Sanctimoniales non opprimantur injuftè , f-9 Sanctimonialem femmam nemo audeat ad civile pidiciurn a.-cufare , 9'4, ”*7 Sanctimoniali» fi find teftarnento deceffetir, t i6s SanAiinoniabum pallor propter fanguini* minuationem t »41 SanAio pragmatica , 747 Sanctio prmkenn* , 843 SanAorum co pura ,141. Patrocinia , 814 SanAorum exempta femper (equenda funt, 109,703 SanAorum merita plus adjuvant quàm omnis miltia fec.ilatis, io8s SanA rum memori* incert* non venerentur , 11S , 709 Saucios nequi' libi tingar quofl.bet mortuos, tfs SanAorum Reliqui*, locus juramenti , s ; 4 6/ fa. SanAorum Reliquiis fi porta Ecclefi* confecrata fuerit , 777 SanAos ad iracundiam provocata , Sentiat à cunA u reverenter canatur, t9t 1186 1420 S»nff*t ad Miffatn Monachi ftantes dicant, f*? 1 Sjndin, S^idus canat Sacerdoa cum lauAia Angelis 8c j Populis Dd, ·»·/ Sandaliis utendum in Mifla celebranda , ·°3 > 4 , 107 Sanguinem ftagnare, Sanguinem humanum fi quis effuderit, Sanguinem ti quis find culpa Franco effuderit, Sanguinis propinqui’as , 944 Sanguinis effutio , 3 s , 3 3. Prf'felîo, t 5 7 · Mino·»»· , » 43 Saugurni»edutiu tabla in Ecclefia , 399, 777 ,*·/ SanguinisChriilianoruiu ion fit temerariaetlutio.Syj,taf » 4* Sanguini» fui pronmuin ti qms inre'fccerk , IOf» Xanguinum effufoie* vel agitatores ■ »9< Sanguis ti etierit de vulnere , Sapere , id eft , Icite , 193 . 4M · ’°’’ 9ft Sapiens fecundùm Deum beatu* «· . 406 . »«7 Sapienti femcl diAa luflkiunt , Sapientia ibi erit ubi erit humilita* Sapo, 337,33· H® 337 Saponatii, »4t . 370 Sarabaitt, Sdicdlos facîuM fraie* Regi*, Sarcina gravi» ooctts » Satcophagua, *9f Sarraceoi, 4*3 > 1*8, tof 6 . 1**7 Sarracenotum gen* inimtcUEma Cbrilliaoitati. 1 4· SartateAa Ecclefiarumt tsto Sa ieta* unius die<, ”73 SatistaAio Ecclefi*, t » 17,1111 , 117« , t» 10. Caritati», 107·. Prenircnti», t 1 ; 5. Quotidiana , Hlf, ’»*4 Sati.faAio p«niteori« non eft tan» tempori* longitudine quà.n cot ii* compimôione peofanda 1034 . ”48 SatisfaAtrmti reconciliatio , 9f3 S. S*vini Motiaftetium , 17» Savniiciaco, Monallerauai, Sauma , »7f . ’7·. 109 Sala venerari, «094 Suo ti hominem comprehenderit abfqtie furto, 7 97 Saso fi Salkum occident , 3f* Saxo ti caballos in lua meile invenerit, 797 Saxonem advenam fi quis Ripueriu» interfecerit , 38 S-xoncs, ‘73,1'3.7*1 Saxone» femper indomabiles, *4f , *47 Saxone* qui uxores non habent, l‘:4 >79 f Saxone* quomodd conventus publico» facerepofiuit, xf4 S i tones qui beneficia in Franci* habent, 378,318 Saxonia , 44>, 473,7«* , Devifl* à KaroloM. i9f *9» 713 *41 *f* 401 4M , 4*7 ff’/àf. 7*4,77 5,94ο. Septem ad omnia placita prceffe debeot, 394,761 ,963. Per liacula loca à MiÆs eligendi, 393 , Saxoni*, Saxonne parte», Saxooi* epifcopatu», Saxoni* capitula, Scabinei, xyo, 390 96t.Conftituantwr quale» meliore»inveniri polTu*t,>p3, 4 7 », 7 6 5. Effé non poffunt qui feroel ad mortem jodicad funt,973· Mali ejiciendi, , i»*4. Cnm Judicibus r»> fideie debent ,333. Legem edicent , 7<3· RcAa judici* )udtcent.646. Juftitiam dilatare non pr*futnaot,7<4,88). Propter munera aut amicitiam iniuftè non (udiceat, r a 11. Mali ejiciendi , 4c meliore· ponendi, 46f , 1 » td. Duode­ cim cum Comite veniant ad pLaciu Imperatori», 6of, Scabillorum judicium , 88> Scabtniwuiu judicio acquielcere vel illudblafphenaaxe, 4x3, 4. ' , 43* , 7ff , 87» , 9*8 Scalam (i quis injuftè alicui ejecerit »09 Scrlpri, 33T Scamnum fuper tenfus , 308 Scanda'um committere nemo prefumat in curte Duci», tof. Scandalum Ii in hofte vel iultà partiam oetnmfucrit, 1 ox,77 * S.apellaie oafum. 3»· Scapili , »80 Scare, ‘11,443.7*7 Scaftlegi, id eft, armorum depofioo , 668 , 1 » i · Scelus apud quem agnotititur, focio* fuo* nominate cogatur, «8? ,i\66 Sc. nici vellem facerdotalem ne induant : 9°7 See· ..nc , Monaftenum , 39» Schella , 413,431 Schil'am de caballis fi quit furaverit, »98 Schiima IÏ Presbvtet fecerit contrà lutita Epifeoputn, tof 9 Schola Monailerii, 38» , 8r f Scbol* Tomi primi. 14» Schola ad iaftraendo* filio* * Miaiftro* Ecclefia, 4}4. Schole hgantfam puerorum fiant, Schola gentittam puerorum fiant, Scholae pubtica» conftitui juCt Carolu* M. Schola* Pntbyteri pro pofle habeant, Scholar»* Mal·* habeant Preibyteri, *57.7’4 99» aoi ·*>4 $ J » b fa. ScMMd, »»4 Scboiaftico* fuo* uMÎquiiqitcKeâor Ecclefia Concilio pro­ vinciali adele faciat , "17 14H Secular·* fi Epifcopi· fui* inobadienrei exdteiint, >>'t Secularia habitacula, *‘4 Sccularia negotia m* agantur io Ecclefii* , 99 » Sucula tennMare, Seculam nhmm , quid fit, p 40» 45». 4>« » 5’4fe/»f. 70 Scripturam veterum audaci* & incuria , ' 554.55* «7} Scriptura facra,»at. Eam docere dabant viri «ccleltaftici, Senior promia*, Seniorem fuum quandb dimittere liceat, 51 4»> Scriptura aoa valeat niti in qua annui * , t , pjofrAf. •fteudbur, 99, »47 Scripturo coMvd decreta Canonum vel fancita Pontificum Senioobu* debitam obedientiam pnrbeant Clerici, Senifcalcu* alicuju* fi occifa* fuerit ,79. Viit Sinefcalcu». am valent, 1*94 dat Scripturo quo diem * annum habuerint evidenter expref- Senooat, 488. Senones ,74$· Senoni*, Sententia Judici* debet efle jufta & (écundôm Leges . t i* moi , omni habeantur flabile* firmitate, 1005 Sententia capitali* quandonaiu piofctenda i Judice , 999 , Scripturam fi qui* profert, v«ritate*n eju» probare debet, ICCI 90}, top·, 1 »77 Sententia fini iva , pay Scripturam ceotumeliofam fi qui* io alium confinxerit, ito* Sententia ablente parte alii à Judice data nullam obtineat Scrobe* , id eft, foflir fcrraricio, ;40 firmitatem, tool , 1 t»4 Scrofam docariam fi qui* faraverit, > 84 Scrotam fi quii fubbatttt in farto , iM. Sententia oon valet prolata adverw»abfcutc*, 907,9*4 · 999, '07' Scrofa* fex cum verre fi quit faraverit, ;* Sententia dementior feveriori proferatur , ··· Scruo * alur maafioae* (ervorum , J4* Sententia conft otaoea Legi vel Canonibu* , t ' i7 Scntmium, }9 Sententia (vnodalti vel imperiali* , Sif Scrutinium baptifini, 4·;. More Romano ordinati agatur , Sententia Epifcopi irrita erit, nifi prateutii Clcticotum con­ 9OJ firmetur , I ipfi Scrutinia in loci* * temporibu* conftxuti* agantur , 1 > 81 Sententiâ alteriu* Judici* qudm fui nemo tenetur, «09},» > 91 Scoldats, f 41 fe fa Sententia Judici* nullam firmitatem obtineat que moduna Sculturtxua, Moaafteriam , 59· Legit atque «murati* excedit, 1 Scaea, JJ4, }}9 Sententia d Mtt wo Judic· diâa non conftringat Clcrfcum Scutarii, } 40 I too Scari·, 79,10» Sententiam formate Judice* debent et «quuace, 11 » Scuria liberi cooctufa parietibn*, t»o Sepelitu non licet mortuo* in bafili i, , 504,75 Scunamaltem fi quii ineteflu* fuerit, 8j Sepelite licet mortuo* in tfi· dominico , 99 Scuriam cum animalibu* n qui» incenderit , »94 Sepelire non licet extraneum ingenuum abfque permirti Scnmiita» cavenda , » 1144 cujo* foerit, · Senta fivd clypà, 109. Infri patriam non portanda, 7*4 Sepem alienam fi qufa aperuerit, »90. Diflipavctft ,1»* Scutato·**, {{7 Capula, erit, 87, »9· Scuti* it faftibu* decertate, 197 , dot , àoj , apo, ρ8ο, Sepe* exaltate , 1» 78» , l7t, 884 Sepi* Ugamca, ]· Scutum 8t lancea , j 40 Sepi* quomodb ponenda ia cooclufionc domft*, l»4 Scutum qetique habeat, 509 Septi memonaU*, 4· Seritum prendere , 75 Septa villanim, · ·1 Scutum habeatur in mallo, j 1 * & fa Scprentriooti natione* , tt Scutum fuum fi qui* projecerit in hofte, | o» Sc|Kimania, 441,549,57 Scutum 8t laoceam ad placitum nemo portet, 5*4 Sepuichrorum rioiatoretpuniantur, 106· , t*8 Scutum * lanceam nemo ad placitum infra patriam poitet, Sepukhroram venditl·»»»* prohibit» , 1 a; 75* » 9<7 » Sepultura non fiat in Ecclefia , 7? Scutum cum lancea «ftimatur duobu* folidi* , j7 Sepultura Fidelium tribuenda non eft impu*, 119 Secare pratum , *99 Sachbata , 14· Sequana , fluvio* , }78,4)yt89° 11* Secreta Piutbyteri non inchoent antequamSmAmfiniatur, Sequana ponte* , S. Sequani Monafterium, 5 *9 1»·« *J Sacutaru·non dabeateffe Judice* Clericctum , 8jp Scqvenier, Sequenteriana vacca, Seculam* fi per calumniam Ecclefiam vel Clerico* fatigare Sequeftrare, t J9 nnfamrfrii" , 88ο» 999 ïfa I. 1423 Index 1424 Servudb Com fi qai* petcu&rir lapide vel virgl, 917 Servi trn «tutem fi naifijuam prrcaftrit , Uii. 07 » 1 » * « Servo anicillam poUmam fi qai* troacaverit, Servam propriam fi quit fote oonfiountia Jndida oàddcrit f »*«· »»04 „· Servam alienam fi qai * vendiderit vai occiderit, tjo, ago, 1·» ·* 7 'dor Setmo predicaiioni * * faciendo eft in loco congruo , 1141 * interfecerit, 40, Jtt,fij * ScrmociMtioaibu obiccmû fc turpibus vacàuduai non eft Servum fi qefi Servi violenter occupari b avortai foeriat, (tot io Ecclefia , 4, * 9 ”4J * Servu fi furtivo mote occifo» foerit * abfeoofiu , Sermone» mu in comite* font ftultitin , 99* gf Serpentina ftau*, 971 Scivu» ύ â caballo , porco aut bove occifo» foeiit, Servum b qui * coegerit occidere domino * * foo , j»l S-rvjtnr lr>.·! , J 4g Servus ingenuam hominem fi occiderit, jof , »09 Setvus ocitehciiritu , 400, 4 *9, 86» Servu» fi letvum percuflerit, jj Seiriciian, 10. 441, 4t7 * Servu h fitrvum interfecerit, 1J » }o4 Servi cede fiaftici, roo, 1 » j, 60», 4*7,449, 757,8*7,«» >7 * Servu fi hommem io Ecclefia imerfocadr, 777 Servi fifealc*, filcalini, *0,68,11* , 409, »07» **9, 80 111 Servi palatii, 4** Servi quomodd componamur, * Servu ii altqate vendiderit, oefciente domino foo, 1 j 1, ggy Seen Det effe comeroouM qui it cootrd *pr rp>fi;o f >'· Servi lincras non portent, , * 87 7 * 9 ens^u, uh Serve» fi per vim hoftileia aliquid pnrdari voluerit , 99» S-r votutn Dri ftrpndu , 147 * ad diripiet dum mvitaverit, pgj Setvi Dei «ruuru.on non portent, 146, *>4» »°4P. In Sevu» fi alio Servi fi alicui vim mtuleruu , 79 j boiler· non pergant, 4to.Pugnare ei« run licet, t»o Servi fi infeio dootino coafedi vel cooviCti foerim violen ­ Servi qui terram eccleâaftiaun ei colendam foloptunt , 4]. tiam commifrilê, 107g Tribaca foi legitimi reddam, 6j. Tributa reddant itSer am alieoum fi quia ad furtum fuaferit , » 1 g , 89g çundiim poflêmonctn («■, 1or 110 Servi Ecdenarnm vel Rcgn pet femetipfo* in judicio ref- Servu* fi liberum foraverit * vendiderit, Setvatfi defiutoaccttfoxtu autintetpellara *foerit, I J, jog , pondeant, 4) •oj , * ?g Sr-ot Ecclefiarum b angarii» occupare non licet, r t j o. Servu» Ecclefia fi comprebenfo * foeiit in farto, t4o Ncque 1 Judicibus veiari, 1090 * Servu fi fartum fecerit, ij,f9,49l Servum Eccletw u * fugitivum fi qui» iiifeeperit, tr Servi propru non tondeantur nifi fecundùm mcaforam , Servi domum aM Iptcarfom fi quis incenderit, 79 β* fil*5 7 , 944 * Servu fi venerit contra Imperatote ptsccpcnm de pace, Servum Iuum domini diftrfagaat , 341 79I. S linera»domiafca»didpeierir, «o;, 7g» Scivi i> meip-diar fuerint in judicio , }} Serva» li fuper dominum fuum fried * delator, etiamti ob- Servu» fi feliam monetam percutien.i couletricrit, aut dena­ rium bend penfonivm recipere noluerit, 7g jecl. f ot>a»c:;:,puniatut, 106 *. Non aiidi>rur , ittj, Servi flagellentur b confotrationem fecerint, *g p In c»put domini non potefl'nterrogari, l·)-?, 1 t >} Servotam conjuratione inFiandt» fc 10 Memptfco, 77$ Servi ti facinora dominorum f.ioium coiifcfli fuerint, tn6» Servi pena qui lauonem fothanniram fefoepenc , 744 Scivi vel proprii liberti ad accufatiooem non admutamar, Servu* fi domum alienam infregerit, 744 **9. 1045 Servu* daoioum fi perpetraverit, 74* Servi accuCart noa poliunt majore» nara, 1 laa Sovas ia pignore pofou» fi damnum aliquod fecerit, * t Servo peninii non credatur fi iuper aliquem crimen objece­ Servum netarai Beent dimittere prapeer damnum ab Ulo rit , J47 , »11 cuilibet illatam, °» * J 7» Ï99,94« * 5 Servi dimidiam fibi fc tfimidram b dominico arativum tedServa» fi termine* ruperit, 1*4 dant, ej * fi pedica» —dent prcfanp&dt ia qaofib * ragall Servi libent fafti fecundum Legem Romanam, 4$ Servo loco, 54* Servo» fuo» fi quit moriena libero» efle jo flerit, >60 * Serva * ahniaofe Judici praricnuudv» , 9 fojïf. * Servus fi quia de peculio fuo fuerit redemptu», 1, t, 901 Servi fi libertati· charta»offenderint, 40» , 410 Servu» fi habuerit formtecri* juitiuas ad querendam, } j f Servum alienum fi qui* ingenuam duniferit, » 9g Servu* m fempitciMua permaneat qui noluk m dic fiwfto efle liber, iij Servum fi: efle fi qui* meta aut terro r mentitu» foerit, Serro* li fervilia opera fecerit io dfe dominico , <7 94I . 1099 Servi* dominici* adm» ad Regem pateat, 559 Servo* manumiffit* fi cum analia domini fai adulterium Se»vK»ic» regii, JJ7 · · * 7 perpetraverit , 1*3 *pofl * fratre tcfidaat, »gj Servo fi ancilla mammilla nupfedt, Ecclefia ancilla per­ Servitote * Servili conditioni* infenu» , 57» >9 * * maneat , «a Servili» vifltM ftftigium Sacerdotii capere non poteft, ... Servorum conjugia legitima non dirimantur,etiamfi diver­ Servilia opera Bben boariam facere noo cogamur, *4o te* domino* habuerint, η*,ι>66 * dominici» non agantur, 1*3 , aqe, Scrvva * ancilla fi per venditioni* cantem feperkti fimtet, Servilia opera diebu *4o, l * g.7l4 , g»g, 951,993, · * > ; tdj A4» Senra* fi anCfllaaa alienam ia conjugium durent ,191,40 t. Servire de fui» envnii», Servit Sacetdot in Ecclefia, 91 Am cum ea moechatu* fiierit, a 97 Servitium Dei. 874^^ · * 917 , Dominicam , Serve* fi foam ancillam concubinae habuerit, 14 ; 4*» , 871, v»4. Fife», 1*74· Humanam, ro4j. MaServi qui franea» femina* accipiam , 40, aaate, 886. Peblicam, 55* Servum fount fi qui* vendiderit , *31,901 Serritfamde manfoad Ecclefiamdato, 841, t*t4, *»»· Sci vu alieno nemo qusenaam vendar aut commutet, <0 1 »· Servum Cbriftianum fi Jadao* emerit 8t circumciderit, 1089 Servitium unmelioeare, perficare. Servitio fi qui* fe trader* velit pro fort·, iM. Servam alienam fi qnitbjaftéacculêveiit, 119,900 777 Servum cuMbet fi qtm aMqaa comprobatiou; compre­ Servira» toleranda ad debiram perfolvendum, Setvirutem incurri; qui banao fotveodo non eft , 7*4 henderit , 797 Servituti» catena, H9 » ·<4 Servam team fi qeh coipo perca&rit, 83 Scqueflraiio peorritKurnm, Scquelharra incvftuolorum , SeqUefliwMie tritan poenitentiam , SequcitittiMib KMraoQ. S.l * CClglu , Papa, Jot » »005 ι^2 f Sesicem t qato finwrii, Seven·* , Tomi primi. 14} P. ‘*7 Seacupium, Seram 144* 1426 Solidat Bonreafia , SolxatMa vitra feâaatm, Soâranat coofoctator corpora * tanguant Doauni, Solmcifiai mcooloatutei , Somnia nemo ehfirrwr, Sont niarii prahibeontur , SenuiaMtoai coojcAot·· damnantur, 9 Soncfti, Sicut*, HI Sautate, Soaifte* , Sigate, s»), »8o.Sigalarii panes , »44. E^o- Sooitum fi Moonchn» négligeant fecaitt , Sigebcniis Rex, t*. Eju» eptftola ad £ Sooiru» pndacarioois, Sonoi·. F«db Sonoi» >untramoo, Soribà , Sigefrideimoc, Serai uaorte fi cognita â vira lararic Γη* fuarie, Sigilla * cpiftol·· prendere . Sgilninregium,7*5.Epifcopi, 4}. Ducis,Connu»,Ceu-7 Sorarea Aut* fi qtm cognnvatit 8j , «57 , c_____ ___________________ l. , ι4* ... , i .a. a SctracM·· Skbariw, M7 I>< 5 «i 484 t t»l turioni·, *4, Ii Sorates du* fi abfijua fratre i*b&* poft mortem patiit 6tfSigUlum aut fienum Ducis fi quis conteaipierit, tof Sigillum ant ngnam fi Judea ad aliquem tranfaiTerit ut Seri alterius, ventat, 4) ι·,ιο Signa teftium, <005 Sorti· judkuu*, 117 Signa pullentur botte canonicis, j?*, j;s, {Id.fji, i*8» Soiliant de iifi* cui Deo» foniam dederit, 11 * Signa ceoftuuta ad dsftiagucndum termino·, 1 s J 6· /rp. Sortiri in campionc», Signacula fitnAa eruas Upex capita viratum date Abba- Sorore nento prafiamai in EvangeUo v«l m Piateerio, »41 Soruanmt tcAea inter fe, » 11 tirij* non nofluM , 71f Signaculum Presbyteri memoriter teneant, 417 Sortilegi prohibiti, 148,15 1,141,154,8 in.vti.ioto.t »>$ Signati qui meoriendo vadunt , .... J>4, 7»7 Soruiegoe qui cxxifelunt, nd accalarieocm rd ad teftmo* Signum quod propter defenfionem ponitur •ium m· admutantur , Cf >,>><»4 jo4 fi-/«g. 11 > Silentio favendam errori no* eft, tojt Spadatu* caballo·, Silentium fidele* in Ecdcfi* ttueant, 111 M» Spang* q·* pauctc, couumm , Sparvarii, j}4, )4C Sylva ad ftirpaodnm, Spaivanum fiqtti» foraverit, ily.Ckcbterix, »}· Sylva commuais, fcu Regis vel alicujus, locata , Spaftaveni £ qui» Prcsby tetuaa, ' luè/'l· Sylv* ecdefiarum, $<**·, 41,«<.ίΠ,77· Sylv* minui* , B» Spatatraûa, χ ,4c ,71, *>, 87 Sylv* dominie* fiat benè cuftodh* , «ftimaca fobdts Sylvam fi quis intrat per fittotem, «J Sylvatie* ave», Sylvatic* vagationes , *47 > > Stl.anedis, Spcâacnh lecelaria non eihibumu filii Sacetdocnm, Simare auriculam alterius , Ilii Simii* , Π» Speâaculia fi Clencui manda rit, Speadatoce* Ecclcfi*, Sbuiliiudiaem cuftodire, Spleta dilparaca, Sunon magus, Speafa, Simontaca narrefi» > Sped* Regis in carra ducatur, Statontac* ordinationes verit*, 8}T Spes vit*' «tero* , Suwilachra Idolorom deftruenda , to Spicarium fi quu incenderit, Steaulacbrarum varia genera, Sioefcakus, 7>. JJ4, M« Spiritali* judicat οαω , Spiritu* pataclnus , Siricnm , 8 fo Sifit, «7 Spiritum tân&um tradere qui pofiîar , Spolctum, t j f. Spoleci parte», »»e- Spolctaaua ducatu», 44» SUmufintis rocens, Spolia ùuqua , S. Stant·, CoofelTor, Spolia , ni eû , uwbilei tea, Steoorum termini, 48 Spoliorum valoi , SneiJbacb , ί·1 Sobrietatis exemplum dandum joiuoatxts 47} Spolietur nullus nifi jufto judici·, Spoliati aatd omnia tcflitueodi , 1048, top, ityo Socci, Soccia, it*4 , i»»o Spoliatot noâurmi* , Sociare, Spondete (aciamemale, $ocü cnminis noe admittantur ad tetâmoomm coetti reum, Spondete pugnam duorum, », *14, B* I87,999 too4 ,1171 Sodoa fuos nomioet apud quem par* rapta* luerit iaventa, Sponla CKtifti, Saaftiiuouialit, , 1»1 , 400 Spotifam alterius fi quis rapuerit >4«,»8» Sodomi* peccatam damnatum , »5o 77»,87*,»}8, 1»4» , 1ST Spoo&m «ItetMM fi qui* comti Legem acceperit, 7«, ‘j=> Sodomita» auditum efle aliquot ex Mouadri*, 5 »8 Sodotnitica luxuria , 411 , 5»4, 105 5 Spoolam fisam fi quis dimiterit. 4t aliam deterit, 7 * > * * f Soeak*, JB,P» 11 f , 1 · J Sol tenebris palliatus , 087 Spoofem filii fui b quis oppiefietir, 1111 Solem collocate & calcare , j οί , j 08 fi> fif. } 1 v 6> /rp. Spontes immortalis, Sponfi» 4t (putria a Saceidote benedicantur , 11*1 Solarium, ideft, auriuum , >0, Spooiu» rei iponfa fi intraverit »u Mooalicriaun , 111» Solatium defenfionis, Spot rule conuidfcrir , >?f SolemnilUmi pefchales die*, 1085,1106, Sputcaba in Februatio, to Solemoitste, ptacipu* , Spurtiti* gcatiliMtu abjiciende , ι-ι» Sokmtuta* Sandlotum , »|7 Spurihunt, ιt7 Solidata jugi «temitaic ferventur, *41 , . Stabilitas Monachorum , ioj j. Sanûimonudlum , :. * Solidi duodecim , quadi agiota, fesaginta deuatiotum Sublitas permanendi, ’«» Stabilitae pco nitiei.da ab bis qui ordinatum : ■J Sobdi auto adprctiari , Scabiiiiam pr· o.ifiio, 1*74. Pronuntiatio , 708 Solidi Silonum quales eflt debent, Srabula. Solidorum tecapiiulatio, tap» StabuU-c ad culai dotu.o .u , tet Solid» decetu Uqub alicui debelt, ‘/4 Xsasi 1427 Index feri», »74 Sotalao». Mooafterimn , fl* Subftaatiolar, 730 Stagnare fanguinem , ubfy. tor ,8> St*mp*ntitMM» , ii, }7* Subtalare*, 744 Stapplam Regi», 35 » 47. Ι· Subvertere judirium, 1108 Stapplam qui fepcr aMctuum nüÆ· eft, f il Succe&o non prorogatur alttd feptem gredur, 7 Stare ad crucem , Ιίβ,ιηο SucccfiMoum jt»* in boni* patentum, >94 Staten joftafit, 950 Sudem cum porci* ti qui» incenderit, »83 Statuam fi qui» de flanda* fanretH, joo Sudi*, 481 Statum fauna libet tan pejorare tt ateBotare poteft , Saeonum genre», Sucfliooenfe S. Mari· Monafterium , 09 to*·, n4o tip Statum fuum defendere poteft qui fervam fe e& meta aut Sueftiooe*, Suefiioait dvitw, 'l!,Î4', 74J tenore mentiti** eft , '°** Statti* cantii non pet procuratote» fed petipfe »geoda, ■ (94 Sufiraganei Epifeooopi Metropolitani* feris fobjeâi tint, erique adjutore* tint, >9f, * 14,7o4, t* tv Statu* ingeoaitatit, 84 r Suftragaiuima quaerere, $71 Stato* cujuipaam fi controvcrtitur, 787, 79° SaggeiHooe* fimeepciti*, 8. Novell* , 1034 Statuta ecdefiaftica, >048 Soke* tee* in Longitudine jugeri» , *14 Stat un canonica C qui»fopergreffu* fiweit, 105 r, ’ 1 i 4>1 » f f 13 a Statuta fi 50« Gipergreflm corruperit, 97 f Said dred villa* , Solda, 334 Statua majorum perrumpere non oportet, 1 too Statuta ti qu*pro nihilo kabcnda putaverit, tui Sulpittut, Archirptfecpui Bituricenfii, 141 Sam*aita*nafi fi abfesfla feerit, 74 Strinbacb , *4! Strlzia , «7 14, 34,183,313 <./^397 Sunni* fi aliquem non detinuerit, 74» , 94ο Stephanii» , Comer Parificnfi» , 578,391 114a Stepbanu*, Comet, 490 Superabundant»*, Sternutatio , Λ 1 f I Superbi* inventor ft princeps eft Diabolo*, 973,1038,·13d 943 Stipendia fervorum Dei, a 47 Superbia Angetam de Colo ejecit, Superbia obi feerit, ibi crû ft coatnmelia, 99a Stipendia cuftodum Ecclefi* , 90f , 1170, 1*77 Superbit inflatu* Pretbytet fi fe fecencndum ab Epifeopi Stipend** Clerici* juxtd meritum diftribuaatut, 109 3 fui rommuninne duxerit, 1059 Stipendia de reta* ecdefiattio* , 8y 9 Superfluite» vitandaClericb, 1*03 Stipula* dextri* in mambm tenente*, 401, 989 to4* Stirpare , 30,510,99$ Supergredi non licet alium Epi&opum, 1093 Stola* ponent Sacerdote* fignum cafthati*, 95 r Supenore* iodignum eft pari ab inferiodta*, ft Stotarii componuntur dupliciter ac reliqui fervi, 84 Superferat» legitimi , 43 Strata reftauraada, f *4 Superprindtre, 1089 Strio, *7,J»* Superftitio Judaica, 1084. Novella, Strigam ti qnfe efle crediderit, »f» SaperftitioM in exequiu mortuorum eradicande, 370, Stricaie opu* Imperatori», 7*4. ·<· 5<5 147, if 8, 191 Striccita*, >99,89*, *>*3 Superveniente* Epifeopi vel Preibyteri , Strioportium fi quia alterum clamaverit, *9* l11 Supervtumt, Supetaii fiariBwdo pofcit calumniaate* ad viadiôam ,119· Strudi* , 14.3f,59 1 ta Stub*, 79 Surdarerit fi qui* aliquem , 39* Stultiloquium cavendum, »«44 Sériante, Monafterium , Stultitia invenitur in multi* fermoaibu* , Surtita corda , 833 99» Stultorum vota folvenda, »38,99* «45 Sufetprioae* regelare* ft canonic*, 933 Stupare vulnu* cum firico , 75 Sfedpcre parvulo* de facto foots, til* Stupra proximorum caventia funt, • 174 Sufeipere quomodd liceat Infante* d (acre foot*, Sutpeâi in fid* caibolica dubfl babeamm in tefemnnio taSturmegoc, *48 SuarixaM, Monafterium , f f9 maao, 104* Subbarttt ti quii ferofem 111 ferto, *84 Snfeeâi in reâa fideaccufett ft teftificarvptobibatetnr, Hi? 1*48 Subdiaconoram confecratio ad ColorEpifcopo»pertinet, 3*9 Sulpeâo* accufetocm nemo firicipiat, Subdiaconi non ingrediantur inMonafteria puellarum, 417 S<4eâ« Jtxtice* fi quit baboerit, ai liceat appellam, 109ft Subdiaconi ad fecularia judicia non trahantur , 351 Sulpeâo* fi qui* batacrit Epifeopo* eompeovitedalM *tet vicino*, toftt Subdiaconi arma non portent, oeque venatione* exerceant, Sufeeâmn Judicem fi qui* babeerit, to?4, 1141, t lp< 858 Ad bellum uon procedant, 93* , 1178 1197 Subdiaconum fi qui* injuriaverit vel calumniatu* fuerrt , Suteicio accutaatium primd difeuticada eft , Suteido fol* non fefidt ad judicium , 1079 98,417,897 Subdiaconum fi qui* interfecerit, 34, 349 , 387 , 759, Subido tola neminem reddete debat adpabflem, 1119 Sutaciofu* Sacerdo* fi luerit384 874.97» , i»f» »47 Subdiaconi fengui* fi efiufe* m Ecclefia feerit, 777 SuftentacuU fervorum Dei , 138 Subdiacoau* in quot teftibu* damnabitur , 7*8 Suvamviid, 1»· Subdiaconut quomodti vocari pofiit in tutelam , 114 < Suveachoti, *3» Subdiacoau* non accufet Diaconum, 7*1,884 Sevin»*, Subdiacooiuti dericatfi*bonotemcootempferit,944,11*3 Syaabofi interpretatio, 4*) Subdiaconut auilM Epifeopo tuo contumax vcl iuobedien* Symbolum fidei, 373,718, tff , 837, 1083. Papulo iofinuandum eft, a*8,359 > f }· >9f a appareat, 1058 Subdiacooiu cxauAoratut fi fecri mtnifteiH ofticium incipiat Syotbolum fidei difcant baptiaandi, 1r1f Sy mbolumLaid pleniter éditant ,874,97·· OmomiateUi· •rcripcre, 931 gant jntd linguam foam, 1 * 89. Memoriter teneant,* >84 Subdiacono* uonnifi apud Epifcopum accuiandut eft, t o 1 o Subditorum domini circà fuo* mifeticorditcr agant , 750 Symmacbu* Papa ,411. Eju* decretum adventi* iacriSubdulum ti femina baronem e*Ui rixam clamaverit, 87 fego*. «»lf >4 > >45 > >*J Subjugale·, *46, 149 Synodal* Concilium , Sublimare gratid fevori* , 1095 Synodal* tempo», >094 Sublimare fervo» Dei mît Princep*, *053 SynodaUa ediâa, 7·4, 993 Syaodali* probatio, *47,·9>,ΐθ49 Sublimator** Ecclefiarum, >054 Synodal·* conventu*, 4«>9,99« Sublimi* vir booon* , t n* Subreptiti* faggeftioeie», g Synodal» cotriultu» , 3*» . · · *4 178,184,418 Sobreptitium Diploen* nullam v unhabere poteft, 7 Synodo* Epifeopi, 994 » · »9f , * *97 Subripere Ecdefiam alterni*, 10*9 S y oodu» generali* ,314. Legitima, Synodo* provinciali» omni anno cefebcaada, * 43,137,8136· Sublcnpiione* tuftium, 1005 Jly. B» in anno, t «9,45 f.7»«.Inntetropoiiana fede,978, Subforiptioni lux Ii qui* cootravenctit, 975,1059 1071. CumanAontate Metropolitani, »*9· EtimpreterSubftantia egentium , >53>5»l, <083, 1114 miffo omnes occurrant, ti94.Ejniuftoritai,»84,99ft Subftamiam luam ti quis dc una domo fua ad aliam trauftu- i4ïp Tomi primi. 14’0 tiieat» “1 Sj 741 p· ftneWam, 104» fiynndm peerincte Adhcet caefi· Epilcepoeum 4k Owl· Terra ceefiiu . »·$.EeclcfieAica, ) r ». Demmin, tt r , •Bf. Tributaria, »«· coeu·, >>4, 109$ 111 Svaedna cicMBitfaciali* reanftati mt w Vkariot Term ad tenendu· ptectatta, Tare io firiam atari*, 774 1» 00,119) Spiel cuofthamSarâedotc» emifchtow, 1*94 Tom deada ad dauftra Caaaeirerem fecienAi, 7*7 Ttnm alienam fi ph condamaaverir, 1*4 Spaed· namm tat Aph, >91 9® Synodn* apA IU|feubttc Ubim aadterita· apritelicl . Tana· abaaam aadn» pml'amat invadere, Tenam tributariam fi ph faieuptni, 411 10I1 Tenmt tributoria· fi ph atari tradiderit, 7*4 T. Tenamtnaftte· fiph bah aerii, 411,7I4 1 )7 A a B B i ί i o nri hftnmmta cnofaipCr , ii«4 Tamm ph prime* tyariafrht fitper cadaver, Terra*aHtnatfiphadncoionfiamaupt, ι»'$,Ήο Tabetnacria ab Efifeoph coalcciata , 101 1 Teria drrintl mmmjtttA*, *1 Taberna»Orrki A Monachi non ingrediantur, a » f, iti , TcnuSeai pocceUam fi ph fimvorit, »*4 Terraneefie pegm, Telia fih caaite appereatn vutaere, 7) > ”>7» »>’ T abahe teptand*, »41 Tefiamana Pietbreraram, 154 Tabularii, 40 */*f. ’»»« Tabulait nmtrtœooiuœ fa. Tabularii bcm «it Ecclefia , fiabfipc Ifari» difceflerà, 41 Triteodi Ueratia fraught bh pi Cbriltem* ItefigiMk >itt Tabularum Info*, Apkamm A noman nmlioorhi, 1 o1« Trite* pale* efie hbcMt, 4», jjj , )»o, 741. Uafr Tanganut, B pnrÂdl A cUgemfi, 4*4, 41*>4J7,4οι, 7f*,7»o. *4j, 441, 4» » <41,741 Eligendi «te ipfo pago A combat» , 477, 7*7, 77/, Taretti, $®9 l4t, 174, 111 ijif. »■>. Opriewpdpe in pogo vel md»ita»eligant, lit ratietum , »oj, iij , 44 Trite* idoaci, 7pl. Mahore* A veraciora*, <74 Uge», i)» Tcftet ad uftimonium pi non ahniwaonr, » ) 1, ttv , Taudrngil, 74,410, ni too , todj, 1104,1117 , lido, 11K, it·· Tauiwn fi pte ea vaccariria involaverit vei ocriderit, 7· , Taftotnoo admitteadi advend* «fin Ptlndph, fi HH boni 9·,«»4 C A idoaei font, 4o4 Taxeota·, ni) Tcftet in eoetenoona pimoii adbibnft, >1* Tt ifùer aoa incboeat Sacerdote» aie poftiagelkum hy«nnumfiaitum, 911,1*·· Îefatumataa raritate, 'o»t rite* μ abfontn, nape ftt epifah·, trllaiitian fr. Trite Ecdefin riftaurmifa ·$$ , 1 >4), 117$ Tcguarite, Monafierium, $·, caet, 947 >9lt Trite* jejoni ad pteckeai veateet, A dhcudaetar amaparn Tegmenta Ecdefiaraa i pfoo» rcftaaranda, >47 adaùttaatnr ad juiaaeatun, »4», 41·, 4)», 4 jy, 444, 471,7)4,744,741,174, II) , 949, 1*71, 1*14 tf» 4®* Trite* poroodô foriiri debeant inter fe, rjj Tehma aaripa A jeftadnegetfotôribe» erigantur, 4*4, Tritea trabantut p« aotem, 41 »*J, «1·» *14 ♦ Af· Trite* foemmeara caaAriagaanraatapan jaian, toll, 41* ,7J4,I74,bO Trionea tepÎte, *44,4)9, 441, 741 , tttl ι*·ι Trite* Arad , p4 Telonea cm erigamur de HftuaMbai aut carralibu* , I7, Teteem aa reagrini friva·, i71fr/bf. *71 Trite* fi ph aace&rtao babeerit, ) 11 Tdood caaaa, 7*4 Tefa* od teftbuoniam perbibendam canpeOendi ,19,41$ Trite* ad omfo* parraadm, 77< Tdonri fafeti, Trite* ttet luter perfona* coatpale*, »·« Ttloari fietbanaM, rpl, Trite»pot odbfandl ia reidhfooc , 4$ Triooet crigaarar abi «Jet ce cimentât. Trite* tte* in matrimonio viAnt «petendi, pt Telooei • madteria, Trite» fa aut fepom adbfanfr in Amati onfoet p* fiunt a Hl»4«f ad Ecdefiem, )7 Telooeum abi asigtada· vri aoa rvigenAiai, Trite* duodecim adtebcndl in traditfomb·* fodrndfc , 4f »44 Trite* poamdd liceat adtebm pandd dc fibemribe. A rabet agiter path domfolnvofiham fimi, fU Tefth nemo fit ie fo» caafe , *049 Teftte fi rriutetut, 794,949. S vidtat fitadt, >14 Trite*tadtnpi, pol Trite* mittere ie jaXdem nmno profit·bi , 4· 4 Trite* pole* ad «rrwforiintm Sacerdotum recipi debeant. Ttwptft·· faem pvahibtanu, 4»· 114,471,744, t»77 Tempora pateor atmï obforrerit cam jejunio, »14 Tampon pouitndmh Epdôapi atbkrio feâtt coeftitnenda , Tritem filHacre edit Domina», pp» Trite· febam pteria condocete, *to 10)4, »°)4 Tefie* ad tefti· unie· Acende· pterio noa conducantur, bofth. •■1 jot Trite* folfoc ad Ai cire neo liceat, ihi. Tefiit Hieeda* repettandai, *44 Tmebtar, in TcAn t»H» cempriceeA , 7I7 Terminatio leftarnenti, Trite* UHt ad accufetienem re! *d triUmoainm nen «d > Terminatio fata juratorum, Termiai feafti Priri, ■dtBMBW, K04 Tritebm jaencrerihoi convincendo* eft rrm, * n« * Tarmari parram nee traelgrrdbadl, at·, »»$, ft* TcAmfaifiaoamcipiantni, )p4, p·* , It*, , *174. 10*4, ia)? 4> fa. 107» Onamndd convincendi, 4οι, ttt . »ri, »·* Termhm fat nnufaeiipe r. atei la* cadat, >»·τ Trite* fe* ad conpirendMi libertatem , 4WI Trrmiam paredfa far name tmnfand· , Trite* pi femri fel<0 tvftificntn* «rft , amplia* ad teduuoTetmiawn bob oat anapnpe Ecclefia de p nium ann raepatet , ·* cima* recipiat, ·}$ Teaunum aerea fiat caafafit perii ahem* nemo cenTritet fi ph fainter in perjuram* indmwit, **7 i ! I43I Index corruptores qooœodh puniendi, lui Tcfttciiloe atavi fi quis amputaverit, 348 Teitificandi licendam non übeat qui fit rrercta fisgir ,97» Trihficare advende Sacesdoces non peffuar excommuni­ cari, 1096, iiaj Teftificaiio per fccramemum &6β, firma permaneat, 134 Teftimonis, id eft, teftes, 319,396 Tcrtimoni» fti&peobibica , t 38, *38 , 403 , j»6 , 6*0 , 7 ft, 964 , 1033 , 107g Teftimonis bead nota, 19I, Î61 Teftimonia fua prodocete , <10 Teftimonia non miaatuar taper veftitura Fippini Regis, 393 , J9S ,96* Teftimonia fi inter & dUcotdavesiut, 889 Teftimouia ab invicem feparemor , JJJ Teftimonia fuaComes nülU abftrabat, 337 Teftimonia non recipiemur de rebus Ecclefiarum qua: ab eis per triginta annos pofleflfe fuel, 663,113*. Teftimooiate, }9o,7*r,HSt Teftimonii* intereffe non debent prennent** , 1*6* Teilimomo dignitati* fit* carere , 978 Teftimonium qui dicere prohibeamur, 999 Teftimoniumunia* uullatcnd* audiendum, 888, loSp.i *81 Teftimonium unius non fuffici: ad damnandum hominem. »30 Teftimonium falfum quid noceat , 464 Teftimonium f.dfum te qui* vrxboetit, 314 Teftimonium falfum fi qui» inerit, neque tertis efle poteft , neque accutaoe , 999 Teftimonium nullus dicat nifi jejune», 73« , 744 Tcftimoeium contrd quemquam dicere libertus vel liberta noo admittantur, 949 Teftimonium dicere non poteft qui femel ad mortem judi­ catu* eft, »73 Teftimonium Clerici adversis Laicum nemo recipiar , 4fo Teftimonium dicere nulla ecclefiaftici cujufiibet perfbua cogatur, 1043,1048 Teftimonium eorum infirmari oportet qui in fide Salti do­ centur , *97, Tcfitaonium parentela dicere non poteft adversds extra­ neo* , 781 Teftimonium dicere non poffunt petfoi,* sita & indigue, Tertium Teftimonium fifcaüni accipiendum eft , 471 Teftimonium dfcere uon permittatur ebrius , 393 , 761, <4* , 9<3 Teftimonium Liberti quandd recinendum , 134 Teftimotuum diceie noo poffunt Lbertus & liberta , 783 Teftimonium invicem fibi pt«beant Epifcopi k Comites,? 3 9 Teftimonium Sacerdotis dc morte excufet, »33 Teftimonium ab uno licet Epifcopo perhibendum omne* Judices indubitanter accipiant, 786 Texaga, *<,*99 Tettrilia opera femine noo faciant die dominico, »40, 7*6 , 991 Theadi, 314 Theodcbertus , Childcberti filius , >3 Tbeo&fca lingua, 668 Thcodonis villa , 4* 1,6x7 , 963,1 <09 Theodorico* ChiMebertt filius, 13 Theodorus, Epifcopus Fotojulicnfi*, 844 Theoduffus , Epifcopus Auceiianenfi*, 413 Theodvlfiii , Epifcopus, 490 TheCimi ecclefialbct cuftpdiendi, 433,7*6 Thcfaares Eccleta , ■ ■ 71 Tbtfaurut Ecclefia quomodd erogandus pauperibus, 303 Tteefcurus qui fubtd» terram invenitur , »43 Thuringia, ·9<» Throni Dei, 94» > 984 , «<>39 Throaia , 106 $. Thiberii Monaftetium, 39s Tibia fubtd* genuculo fi tranfptmAa fiierit, 76 Tintinnabulum fi qui* furaverit de caballo vel de bove , 118 Tinrinnum de potdna aliena fi qui* furaverit, *98 Tituli Presbyterorum , i»?4 Titulo* fiio* Presbyteri non dimittant abfque licentia Epif­ copi, 133,»14, >07« Titulis* dotalis, 1190,1*8* Titulus minor k major, 117* Tolofa , 633. Toloiaua marcha , 373 Tomus in accuCstioncm dc blafphctniam Epifcoporura, 67 · Tondue invitum ara liem, 74 I4J2 Tondere puerum nuu bear inviti* patemibus, 7«J Tondere neminem licet niti logiumfi arram , Tondere services uon licet in h families , 718,99) Toeloravc, tpa Tonfusare non licet pueros find voluntate parentum ,367, 7**,868 Tonfimre qucmqnam nallns fbadeat aliqui cupiditate, •*4 Toofiirati an poÆot traafire ad négocia feeukria, *44 Torcularia, - . v J)7*/«p. Tormenta fi qab innocens perrulerir , TornMvses, 337,34· Trabes domds ejcdta quomodo comportamur, Traâarus cacholici SanOorum legantur, 7»7 Traâotia arwcnMsa Epifcoporum. cpsicoperum, 1036 Traûori* qu* propter Miffb* recipiende* dirigitur, <03 , 618,78* ,789 Traditio legitima, 77· Traditio herediracis quomodd faesenda î*« Tradhio ad Ecclefiam quomodd fiat, 407,988 Traditionem facere, Traditionem qui femcl fecerit, mutare ran poteft, 347 Traditiones quomodd faciende, 467,600 Traditiones qu* in hofte fe&c first, ftshita permaneant, 3*9, 7*.· Ttadiuoocsfacere nonpoffuntcolonusk fifcalisos,393,761 Traditiones univcrfalium Concitatum t 704 TrinfeJtauu, 8*3 Traufcapulata tefta, 7) Traofitns fanAi Martini, 91 f Tr» n funera lio Epifcoporum k Clericorum retire, 7*· TranfmiuÎM anu, 86t. Quatuor, Tranfmiuere, JJ7 Tr «g», 44* jugem, ·· Tr , *78 :, *9· Nafiim, 73· Brachium, naram , 74 83 Tr fi quis fuerit, IM. de palo caballus, veru. T Trafturas, 817, Traugus, Trecai, Trejedus, >7»47«» Tremadum fi qui* de fiumioe furaverit, Tremiffus, term para folidi, *0. Trm valeat uram dum, Tremiflo minis fi fervas involaverit, Terpcltas, Treudis, 488,840,690,74) Treveris, Tribattere jomenta aliena, Tribulatio piefees , Tribulatio qualifcuaque fi evenerit 7*3,874,987 Tribunal Domini, 1039, 1*7* Tribum mali abictantur, Tributum anteftare, •I Tributum perdooamm, 611, u» Tributum quod itArttU» vocatur Tributum <«7, 7«· Tributa quomoû accipiende , 74* Tributa qualia reddant coloni vol fervi Bcclefin, 63 , ion >· pr Tributa provincialibus relaxata naâor ran requirat, pe) Tributa ia media via auferamur, 7Bd Tributariam terram fi quis fitfceperit, 811. S quis atari tradiderit, Tributarii Ecclefiarum, •9>, «i* Triare, «I Tcfcartinum, pr Triceuoala Ixs, 1077 Tricennafis pntfcriptio , 17. PoHcfie, Tricennarii jus, 479 Triduana jejunia , 88) Triduanam tedtaere, Trien, renia pan folidl , JO7 Triginta annorum preferipdo , 1077,1*3» Triginta annorum poffedio, 9,49. , , .. Tnginta annorum pofidfio ara poteft opponi religioMi dorabus, 14« Tktefeta dUbae onadom pea dafiaiAte THgtea dtatamabtariaaaepoa moon Tomi pruni. HT 1434 171,07··*» •44, 104» Variants hfM»* «r J|7 4M »*·. 919 Triptemt, ‘JT Trappes de ramentis, 11 TraâefiadM, Abbas Anteanfia, TruAir, 1», at, tl, 1»·. Rcgfe, 1·· BegaKs, ysa. Domieia, *to fr/sy. Truffes ferianda, Jï< TtuMMamn, Coeaes, Tririn immatetoda, Triste deferatur omtebtn qri Ecrie®· ferrimst . il· Tateem, id eft, aMactua, <» 911 . »<><· Tumidus fi quia Ctericsu fceri, Tumuli Paganorum, Tumultus ornais in Ecdefia caveant, Tumultdi suftom quomodù puniendi, Tumultumfopcrhoauaemmoinram fiqqisexpoliaverit,y il Valdefinode, 1*00 SefapoeMsNomHte,*** VafemteUS, Vaacftodal, 109 Vaaiioqtea aou agnatwtaEcdefiit, *)7, »’·, T>4, M», >*M Vend, Varaateaem fi q«is itntvk jotf Varanloam, 4»l» 7*7 Varenfia pagus, Varaatte, 04*, i*ol Terholt «Ha, *«J Ttategie, 441. Turingfl, »·» Tarai* Presbyterorum, >074 Terme dos vri tre* Eftfcapor«m , Tomate, Turonaa&s MooacU redarguuntur, Turones, 4M ,74}·Turoni, Tummcus pagus. Turpe lucrum eMteere, 7*7 Turpiradteam prosi** 'evetare , Tutturem de itte G quis Garants fuerit, Tuitores, JJ7 TufauuM ducam. Tofe**, *4} Twtrl* quomodd tratB po®t Epifcopis ft Presbyteris ,11** Tutor aut defenfer parvuli, >*17, Tyrannus primd dicebatur qai poftei Rea fefens eft , Tyranni in Sacerdotes Domini bacchantes , Tyrannica pravitas , $4>. Potfftas, io»$ Tytanoà, in q«*a omnis credulitas confiftit, *77 V. 5*7 Vargas, hue eft, erpaUha, Vadem feu debilitas, WataMtte, Vanatioa, Vaodo, Vsssphm fiqoisferavtiit, Vas te.cpftodia* fi quit ate Vastefimtes, Vafe.ideft, fepalcbn, Vafefevofi generis, V «ms n^smvm vvuism^uis J«J , toll ♦»J, 4J1 , >«S *71 1J7 VWCM* mTUHfll· p 1 9W| Va® lacrau Dcocum magpa veuemetem habeantur, 7 > 4, 9ft VdcoMs, Vafeoma, Vafeola spurn, Vtelus , . Vafcllatkum , Vafialli dommid COiMhgMm apod »lf 44», 17*,*»* 140 If & fa. H«.f4> mmi habeant 1ιο<λ- Vafialli Epifcoporum k Abbuum , VaSalii Cosntesm. 4* J. Va® Comtem . scans Epifcopi locus qoomoddaccipiendus, VaflâUi calâd, Vacca fena «ftimatur uno fislido , VaflaHns, Vaccst fi quis coenu cscufierit, Va&kaaa, Vacat caudam vrl_auran fi quis amputaverit, Va® regales, *}o, *40. Regie ft Durit, • tvj Vaccam fi quis feraverit, Ve® dominiri, 1*7 <*Λ**»°°>Η»· J7> 991,l)f , Vaccam multem fi quis furaverit, lao, i>*o Vaccam optimam quatuor tremifle' licet adpreriare 7« Va® doodasd , EpMcopwm·. Abbataat . <>», 71j» Vaccarum gregem fi quis in pignus tuletu , Va® dominici tetri cafeai fctvieami , 7*7 Vaccas Judices habeant ad illorum fetvitmm , Va® domiaid Coodritea adjumna fiat ad juftitiai fecicnVaccas duodecim cum tauro fi quis fefayerit, da» , 40 Vaccarii componuntur dupliciter m reliqui fervi, Va® dominïri cocdignnm apud nmnfs baba» boonrem, 7l,l}4 Vaccaritin, *4·. 741 »4®/·*· 4»J , *4».7*7 ▼»aa, Va® dominici tabiotisqM crntjeriam acripian , 7*» Vsâam fi quis dimiferit , Va® donated qui ras acdeflaftica» tenent, Vadtere, 7»* Va® domteid mmdm. opote accipiant, quantùm 1 Wadiari qmr debenr, quomodo tevadientnr, ecriefiafticatw habent. Mo Vadiariqmrdrbeot, fecundùm Legemrenndiatafiant, VaCdemiairiad amrcbam caflaleadaaa conflaad, 77* '•'add teco fe committere in alterius poteftatem, 570, Va® duodecim te domodomim, 7*0 ,■·<> Va® Comte», 7*4 Vadii loco fe dare , tf9 *** Vadit ne accipiamur ab inceftuofis . 74» , a?o Vs®s dommida fi mde reftterit, 7*< Wadtem, 1»<, 47J > 7’4, *»* Vafiteum Mgbgenua ad Principem iifurntia, 7»< Vsfim dooateZcm fi jeftMasaoa fecerit, Vadium legitimum, Ma Vadium donate, Vaffss Dacis ant Comtes , Wadtem protege, 14» .7** ·'·» Vsftare mefite cam cahaffie, Wadtem donate de fredo Vaftatioaes ptaUbeatur fob prnpa capital], >007 Wadiom porrigere , 10 Vatidaaiarea cati de avaare psfteatur, Vadhsm adhreaste, * 1 » Varicfemotoe fi quia de feinta Priadfà rnafiiteerit capte Wadiom pro ferro , 74« paniatar, 1104 Vadium dandam ab eo qui in domum alienam per vim i». Veâtealâna angifier, .44 greffte fcerit, tsy n* m numerus •J» i4U Index WcUJmc, ι·« Vrieaeabruaiea, Moaafierium, spi VriMnea fookam fibi qaadam femüue Irmin mb iit· tan- Vetanda oalbeft (hmm fiai liceuA Epifcopi, 11I7 Vetare aeu ofonct paellas laddered. U7 Velate »00 ficet radaaiaotcm vel invitam, r4) Vdve uoa Ucet puellas fiai voluauie purentum, ;O> 7*». 7*1»·«· Vetara mu Beet virgines safe xxv annos, 5»!, 7 to Vdandarum virgjtatim tempos, >«> Vcfan w3i Herat infootalas, 414, 7» j VttaralirtMnaa Meet AbbatUfis, »38,715 Velari Mita ridue debet aati tricota di« poft aorttm awrM, r»lz Velare viduai Epifcopos noaprefiuMt, 711 Vetanda aoa bat vMm hcoeûütisEpdcopis, io4i Vetere riduatqoaadd Boe»*, 351,587 Velati «aoraai finaa fiaait permiferit, ,1; Velumfi feraina accepera, ia uo pctmaneat, Ι)8,ι»8β Vdatafomia* fi qrisfomifcaerit, 1004,14,, Velate naaann fife criawa fiwnicatioait iaciderint ,111» Veterem leporiaram fivi pratadum 6 quis foraverit, »·γ Veftdcmcaaes, 13· Veltri» afieaus fi pigaantaa foot, ·> Vritnat lepeeaiem prebatam fi qui» occident, to ▼empaa. ‘4« Veaa fipetcufia foericex vulnere , m Vcaari mb term , 137 Vcoalfoan dhretfie, 303 Venatam» exeacece om ficet ·» JO» ·*4» ·ί·. ’°4», toji , 1171, ito} Venatocem fi quia vendiderit, t so Venatore», 338,481 Venatum non eant Comites quandô placitam tenere debent, HJ Vendendam rem fi quis cuicunqoe tradiderit, topi Vendra Inn reni altariuifi quit acceperit, ιόν, Vendere qoomodi oporteat, 404 Vendere aoa Beer re» alienas, tnp,i»»8 Vendere nemo purfismat (acrameota Ecclefix, 33» Vendere hominem quomodd liceat, 3 51 VendHo neram ecclefiafticarum prohibita Ptesb)teri,, «a Venditio fi faerit violenter eatona , 131 Vandkio firmetur per chartam aui teftes, 133 Venditio bomtai» ingenui, 131 Vea&foacmde fo fi vit k fimina fecerint prabsopia, 1*3 VindHaaei quomodb fodeodsr inter Ripuarios, 43 Vendteioafoqua forma (erranda , * J*, >01 VaaaficB mutares ptohibcaatar, 1185 Venefici damaaatar, »81 Venefici neqae tefim efie pofirat neque accdhtore», 9ff , 1104 Venefci, fi appellare voluerint, non audiantur, 1044 Veneno fi mna aliquem perdiderit, $t Vencrcha, Monamrima , 5 »* Veniam fibi deinceps noverit denegati qui centri interdira Canonum fecerit, 1037 Veanas, 310 Verba noxia loqueate», isto Vetbecu», ))4 Verbi divini pabulum populis adnuntient Epifcopi, 7»4 Verborum contemplatio , 47. Increpatio, 1084 Verborum errores periculofi , »03 Verbum Dei devoti audiant fideles, >1> Verbum Dsi intenté omne, audiant, r »84 Verbum Dei pelTum carne fi quisopn confitetor, ·,< Verbum Domini Regis , ·»· Verbofiue aoo oportet in Ecclefiis , »<4 VernUn, 44» Vardenfis Epifcopmlr fondât» , 145 Verucaadiae alrena infidiari non licet, >tu V trades dare ad fobveâiMem, Çf · fe frf. Veragddm, 3« , 4t 4- /ihf., t, 4, , <♦ fe frf. 7·, 84 fr fif. Ii7, *3«, 3pl , 443 , jr 1 Veregddes triplex, «4 WemgildM qanandd felvendnt, 0 ▼erepldm quinquaginta trium (ofidoram M tramillis, 11« \Teregiidm cantum fexaginta foUdornm, 114,131 <43^ Vestem «yftica, 7*·» ««« Veritatemteftesdfeant quam novenae. ρ·ι Vsrtate seponi, fi qub aliquid uteeride dKrarit, maodtdamquMit, r.0 Veritatem meraIsi» mu opertet accaptieoe maaenaa, njt, tilp Varmoria.putattam, 10,04 Vermfcwta, t}7 Verris, patatiM, ιίρ,νΜ»* Versem fiqeis foraverit, 04 Verrem fiqaitoccidmt, ·♦ Vente fi acceptaram occidsift, Vaerae fi verram acciderit, ·* Veriiifia procax k ia^edcM, >>· Vertivolnm fi quisdalnmiMforaveris, 300 Vetvicm tandem umlirat ia die dominico, 7ii, f» Vefeodon, 4»», «40,741 Vefoeen, txop Verne albi ati aea decet earn qui luget, io7< Vvftem (hcerdotalem aut araaafticam fccaxa ne induant^»? VeftesfaosndiMcrifoas, tait Veftfehhi, i7i Veftigiem minandum, VoMÿum feqni, )of VeftigMMiatronis, tp, u Vefomeata Monacbormn, a4s, 0o, fis Veftfaaeata Abbacriferum, w VeOmmta nitida habuMt Pimbyteri, tspt VeftimeataCierid deferamquerefig^ooem deceant, tft, 1074 Vrlimratt Laiaraera Clerici aoo portent, ifI Veftimenta ecdefiaftica danda aoa fitat pignori, 1187 VcftMneeta imetrisre aoo licet, 4> Vcftimcnta mutent pnraheatw, ’073,1 »4p Vritemanta fecmdotalm ab EpUeepo coafecianda, uil Veftimenta voyais fi qate atque ad genicula levaverit, 7» VeMmeota Taper fiamnam fi qaia mJorii, volui fartivs eoaepenat , 70 Veftimentn ia pubBce lavare non ficut ia die dominico , *4O»7«4,W , , Veftimeatum iadueta aee licet qaod ex haa k hao con> wxtnmeft, Veftw religionis, )fi Vefttearaaara, ‘M Vetttam ocdfccwm fi qois abftuforit, « »4 \reftituta, 47» Vcftrtura quomodo imribgatur , *o4 VriUtura dommica, <Μ,7·4 Vefttenra Pippini Regi», |»3, 7»J, p«». Domini Ka•oli, »·> , jli, 4o« , «i», 7P7 Veftstura trifiate aaaeram , 44« Vefttame fifepriforae, 4oo, 77*, »τ· Vefifeuramfinmaeripme, 7’7 Viflhui rmxftr-, »4·, 70 Vetanda 0 caufo que Deum ad iracuodtem provocat, nj Veterat·dedas» ia bonds, i*t*,t»*4 Vexillum aeris Dei, 4ftft Vmladma.il. Vteladote, »ff Viam pubiicara, cearidnatem, paftoralem, fi quis daefent coorrdtegem, is», i}4, 714, >M Viam fiqateriMfotitqa·ad fiMiaarimoducit, Vmm Mati ad palatiem aerae CMtsadicat, *54 Viam fi qui» liber Ubero CMkadiMril, 74 Viam obdar», Viaticam, 4<»>> 541 Vteacnat quid fit, toyr Vtateum Eacbarifttar, «44, «j», t»4» * ‘»47 Viericnat infirmi» k abamufoet de foculo aoa augetur , ip», )4o, >50,147, IO) 1 fe/rp. top) , IMI » l*jo, 1*54. »M*»t**7 V>,wv raalht in dia dnmÔMaQualm . Ill VicarfiJJbMO, 4 41». Previ tollantur, 4»d, 437,7 j4 , p4p. Dr conltituiioae Lego Almoasaatw, 4i7.7 Joftam jedfo cfcuB MnMttCltf 9 ? Vicarii» qaaram canfonna cognido intenWia, ?p4 Viaufl ««Μη aoa acripiaat, 50p. Habeant pedbatoe, idU. Et Icarios , 50I. Mancipia aoa camnt d ferve Regis, 507. Latronm eoatttaat, 417.7»» Vicanorum cupiditas notata, νΔίη 1417 Tomi primi. 1438 VtU»partaa Samrdodidentatatagiaoapoteft , f<*· 7ip , ··* Vde» porta* aa* habeam pomftaa— accutadl, Vi »»P 3ir,f**.*f7.Q*toa4fctaa 73*, 7*7 Vinednmbi AH mita—, *4» > 7*3 Vieedombi aadtaatb, 8*0 Vketamt, VkipabM, 7»j, ·π Vid caaaaid amt fiat eegbâi, *·’ Vkbaatm, srr ,*fi*rft Victai, id eft, babhtam, jh ViAuta de marcha ad t—meate 475 , 7*· Yitaalta, «7J Vitam dmd— mmr Beet feri, qai ad Eedafi— eoafi^mw* VWtae bm bomtefa, «>7 Vfcaa alita fitatapmafibivolnatacdbad, aao Vice» Jofteta, it VtaeqBod capte atal» eft, qutadefiderara quod aefda·. r» Vidrigildm, ·>,„.>*>. )X> Vido* fi poft mort— mariti la viduitate ; irai*» ran t, aw fi ad alia» uupdm oaafeatu, ti, fcta Vido* bm fiat bdaticfi*, n** Vita mrmuri— audu com padkitb cafttetbabftrnM, tj· Vitat iaftraead* qeomodb CMvedari ibhaaat, 714 Viduaram vitatam fieqoenuüoMiqaa fiagbm Cimici, lojj , na* Vita qe— part— conlabomtita habeaat pat men— miricMM, 77* Vita tutore» habeant, f 44· Pacem itâam habeam, *ο7, *77, 147,4*7, *50,774,7*4 Vita adjnveatwfc revelentur, 415, 410,784.Defetand* i*84. Corrigende ab Epifcopi», 194,»>7, tuo,r*jy Viduaram jaftw* bquteta * cota rata, f »·, 7*7 Vita aoo dripirbnrat b poblici» jodfci* cbarnaan, 73. Sedear—cata ftadm anitamr, 173, 333,747, 77·, Up, 881,8», Vita d pcopotadecadence*viduitati», tan Viduaram marri—nit libera efle deb—, · Viduam i qai» ta conjugium voluerit accipere, 3 > t » »09 Vidua» aemo ducere prcfiuMi ablquc Sacerdotum fiiorum e—tedu, >003 Viduam aotd triginta die» viduitade inorem ducere noa lic«, 577,778 , 84» , 849, i»4t, i»88 Viduam fi quia noram duxerit, 8j 4,117· Vidui» pto caftitate vioknttam nullo» inierat, 1130 Viduam «iterius necddm defeoafiit— fi qnb rapuerit ,7)8 Viduam fi qui* rapuerit vel Altatu» fuerit m uxorem ,11*, 10*3 , ito» Viduarum raptore» quomodo puniendi, 1044,1077 Vida* qu* m domibut proptii» veftetn mutaverunt, »098 Vidue jutam cied nequaquam velentur , 117* Vita non velentur ftatim poft mortem marieoram , 844. Ideft, aotétrigiar» die» viduitati*, 3*7 , 7**» 1187. 331 Longobardi» tamen tamra aliter licuit, Viduat velate Eaifcopm aoo prxfiunat, Vidua ioconiiilta Epifcopi» non velentur, •*1,1139 Vidua fi velum acceperit, in eo permaneat, Viduam reltgioi— aat (aentatn, live continentiam proirften, nemo ducat exorem, »4, 1^04, too4, im, npj Viduare Ecclefia», »»« Viduanti» propofit—, >m Vienna , 488 , *4«. 743 Vieaoeafi» Ecclefia qoatuot fuffiaganeu habere debet, t 45 Vrffem, S. Vigberti Monafteriutn , 19» Vigilia Pafch* * Peatecoftci, Vigili* nota, 33» Vigili* Saetarum cum dedecore celebtaur, 7 Wigmodh, Sit Vigor ecdefiafticM, VUoo , Epifcopo» Otaborgenfii, 48 Vildiocb, Vte preitum aM fedt wndhienrm itrham , VAm * bdfc— perita ad tiftimnai— admkteta n— tat, ■>»» Vtapmtan fi fiemtenter adndfift violentiam compro­ bat* tarbt, >073 VMi—bono» bopn» regi—eUga—, 310 VUtebana» ImpacaeeM, 33> Vibi Abbate»*0* c—lueur Monachia, 3«3 ViUnaMfintdefota, 7»3. »·*.Neqn.defermta, 4*3 VUl— alien— fi qpnadfUlbrit vel accupavetic, »73, VBlamagna, Moeafterbm, VWaai Epifcopi, y ViUebertm . AachiepUcopu» KMbomagenfia, VUiebadw, EpUcopnaB—neta, j»a 38a <41,7*) »47 V21*ùb HeMclwMt * 1«< Vim vi repellere licet, Vtaotfaaa. Vbcbita, Vbcuhm communion·*, Vbcalum infermioni» , auUat premet» ptefitmat, Vbtbtam dn minicam pediboi p " Vmlcare Ubertat— fia—, 781, VtadiAa filidta, VtadiAa* jadkh b teroaee VtadiA* mtaifteri—, VteBA— Dei d fit removete, Vwdèâ—admotae maaifefta pmmdat Vmdecm—cafteUom, Vinea noa ferenda altero fauta, 8e* W, Mi 1008 *>· 3B Vioe— fi qabltarit, 7 »8 Vme— aDea— fi qui» vmdembvetit, »pp VmdaaramgeatM, *8» VHtadn, »43 Vtaitm— fi ta vuadidta, *po Vbtaaae, Eptfcopae, 143 Vm—mittatBr bbona vafcula, 333 Vm— * ubmo— aa quit vendat antequ— ctagaarst, J» Seat—, 455 mb venerit, 7*7 Vim— qai bibere voluit tempore letata, rndbaat, »37 Vb— coA—, 338,340 Vtotao caajogalto, »St Violatore* (aeratarum taamaram taribgl ac petditita fifii e& aofcaarar, 1004 Vieta— fiqaboccupor te» aliena», irai Vbbatbr eoaviâu», capte panbtnr, »»74 Viabata oteea fi tari aihnifrrint jube—domino, 1073 Vbbatbm fi qab fe a&nt pertulift*, to4o Vktatbm aoa fecit qni vim repetiit. 9· Viotekbm aaataft— fi qui» demebar c—ififtë, 977 Vir caput eft atari*, tlq.tiad Viricafti « bca—pri ad ne—taiK—teedebeat, 1 ala. Vir Vir Vir quem uxor b albm ptmrbcbm fequi bob vult, poteft a—mdoc—, 144 Viri abftineaM i coin» pratnantfam uxorum , »43,1*95 Vir— fin— accufiuerit fngHtatia, 937, 1178 Vir fi find liberi» momns fuerit, tjO Vkot fuo» qu* dimittunt, alio» accipere noa potita, 1 tij 3 » Vir fi fit defendeta bomb— occiderit, 1*3 Vir b pmnitentia pofitu» fi , defunta um, afiam du—it, l'iri non intmt b clauftra Saaâteoabteaa, Vui Deo dicau nun funt b pottftatc Laicor—, 348 1047 Index »435> jtj Virdira , Wudomadeafi* page·, if a 87 *>p. t, Vtsga décima hesodicati*, y 08 Vilgi que fepù commet firœtratem, iss Vitga deforis de lepe iacaotê miflà , 48 Vugc très cam quibu· fepis fèperiigasa eft. ,04 Virgar paratx ad ftagellando· fervo» , yo* Virgain fi qui» alien abfeideric, $48 WirgiLus, iff , 1141 , 114* , njf , tsf4,1174 Wirgildi compofitio, 4oo. Et quibus rebut facienda, 779, WusgMo, Wirgildum componet» » 849 6* fif. Wirgdduai ptoxfaus dofanâi periôlvete , *4» V irgiuetn Deo devotam nemo acdpiat in conjugium ,1004, tooé ,i*l? Vitgioem lâcratam nemo ducat exorem, 1197 v Virgine» quo tempore velentur, »»9 Virgine* quo «taris fix anno coofëcraodx, 148 Virgines noo velentur aeri »▼ Mass, 710 Virgines non coofecrentur amè vigimi quinqsit anaos, say, »s»,r t6 Vugoes Deo ûcra» agratfioribusperfenufervtnmr, say Virgiues â Piesb) nuts non velentur , 1189 Vitgmcs Deo facial* non vagentur, y 14 Viigines velare non licet Aobacifis , sy8 Vitgines Deo coofixrat* quomodà cuftodfoncnc, 709 Vitgtoes ptopofitum fuum obfirrvent, 744 Virgine, à Presbyteris velanda non fant *bfqae conioitu Epttcoporum, ro4t Virgine» non velata fi deviaverint, im Virginea finis ptopofitum omnimodi* obfcmac, >31 Virginibus facris nemo k (sciet, ysj , 867 Virginibus lactis nui fe fociant, 5»*> «M4 Virginitas ufque ad amictas fideliter fervetur, *4* , 11 *y Virginum raptores abEccIcfuc communione pellantur, 1077 Virgioum opprcùôtes quomodo puniendi, t o44 Virginum conlccrano ad folos Eyrfeopo* pertinet , y »9 Virgo Deo devota eft ironia Chrifti, tooy Virilia truncare , y os Viriis feste» rotam hereditatem rapi* in terra Salita, j» 1 Virilis festus pt «fertur femmeo in lùccetfiooc tenimavfati» caram, Vfrraha fluvius , 40 >47 fe/vp, Virtus, id eft, vi» , yp, 744 Vis teinetarte mul-itudiuis , 104) Vtfcbcoch , · a*· Vifitaro Epifcoporum non debet efle onerofa populis, »47, 7>» Vitus in oculo fi reftiterit, *9 Villis in oculo fi udu* non fuerit, 7y Vita femptterna , 974 Vita vulgaris, * rsy Vita Regis k filiorum ejus ufurpanda non eft i· jasufa- rando, 944 Via bona prxferenda difciplinx cantandi vel legendi, 481 Vita fi conceffa tuet it et qui judicatus eft ad rooctenr, 4*7 &> ftq. 881 Vira ai dari non poteft d Comite qui ad mortem dementa* eft d Scabinis, 509 Vk« eutus , r 107 Vitx «i eruat fpes , 844 Vice difegafeouis lorum, «7* Vitam nullus communione finiar, »84, » »47 Vitam aut alodem nullu* Bajuvatiu* find crimine peidar, Vitbaldns, Epifcopus, Vites fi quis fucaverit, Vithiinuudus Sc. Albion Saxoni· Deces, I4}, ts1 a 88 ipy Viti, 0A0 principalia , 1 >44. Majora vel mino»*, 7 J 1,8yy Vitia qexruor funt qux fideaacaibobcam commaculant, 8 89 Vitia nigienda , 4f 7 , >»8f 1440 Viriatam caufam litigatori fccac appaUatoai* romorio fable · »«« . «097 , 117· Vitulam fi qui* foraverit, »·< VitupentioM* malam ab omaiboa Idafiba* fabmheadam, «»*» Vitnpwudnnlha* ftlaaiaa* ana famf*ra*d*rir, »000,1097 Vitxaaaa, Epifcopa*. 8*j Vivaada , y 99 Vivaria , w quibus pifce*. )4® , $ 10 Vicarii, yj4 Vivere unumquemque jufti k pii opornt, f iy< Vivus comburatur qui déprédations facultatam dederit maUtioû foriioue, 997 Ultionis debuat acrimonia , y» 1,94* » 997 Ulularam excelfam facete aon oportet ia faaetibus CbriftMaoram, 9f 7 Unam rem fi quis duobus donaverit, 1 toa Unanimitas Apoftolicx Sedi*, 74i Vitiorum turba ad animum mgradi Colet per aurium ocwiorumque illecebras , r 170 Viti* deliftorum majora facit fablimica* dignitatum, ta,o Vitium veros fervorum, »09 y Vicius, Vitium fi inventum faerit in animali vendito, Vitiata animalia, 13 > y a,901 1*6,131 Vulnerum vectored**, Vulnerum varia genera, Vulnus ubi infixum eft, medicina eft adhibenda, )8o,1089 Vulpeculam fi quis dama* erit, Vol*, id eft, equo* mediocris , Uxor , vas infirmius, Uxor non eft omni* mulier jsnsAa viro , ·»>» Uxore* qui ducere volueiint, fic ad eas cafti accedant ficut cas caftas ettpatat toveaire, t »·· Tomi primi 1442 Uxor fi mortem viri fai coefilia vit, if; UioN· fi gab acciperit earn quaes pride de^oa&tam mm Uxore U ■famfrme coaMMmfit,p)4, *>47, *»«» fruUmpnmfa., tapj. Nam tertia U u Um Μ· «λpubScd,·«μ >1« occuM, 1083,1*84· V Uxoseua fat «ah, t»88. Neque virginem vri viduam (aeratam, t»«f Uxoreas Mages aodpeee non debeat da exteris gentibus, 177 Uxorem foam fi quis velari permifrm , >J. Uberfafan noa eft cooceCt cami libidmh.ftd fiborum, rapo Uxor fi «irum acca&rerit fiigidkade, 184, 184 , 931, OP, 1»7» Usos fi adulterium perpetraverit, 1107 Uxores qaomodd liceat abjicere, tops Uxat fauiui poteft propter fornicationem, pjd , 1107, *•41 Uxor dimirem da noa eft propter footicatfonem , 98) Uxaemn fi quia deserit feouCam alcerius, i>i Utactsfiaocoefrbriaam a quk cognoverit, t*f Uxotam fratris (ai fi frater adulteraverit, i8f, »·». ·»* > Ή1 Uxorem domini fri fi «pris adulterio violaverit, rood Uxorem almrius fi quit (abegerit, 114 Uxorem fi Presbytee acceperit, ab ordine deponatur , ”P Uxores ptares fi Sacerdotes babeeriar » >»» X. X..O.OCM.OM eft locus venerabilis ia quo pere­ Unmm propriam fi q , t»j5 Uw i vim dimifia aüaa maritem non accipiat, »*» , 1«7.το», Μ Uxor pueritatem babeat m fins vender· * donare, , 4» Xenodochia ψη habent, pauperes pateant, ij7,»J7,54« Xenodochiaregklia, sjp, f 3* Y. Ya i a t, cured, genua iotea Pagaaos ufitrpatus, Z If» Z. AcaaatA», Pap, >»{)■ F-iu» epiftoU, to), 8» t Zelus tides dotninior , to) 8 Ztxania nulla cotnunpaat tneflcm dominicam, Uirf. INDICIS. ADMONITIO AD LECTOREM. POST df»huam Capitulariam tditiomm vtnit i» manat ana» wocf torum txtatpUr fixetntoram »ut cuttur aanontae , mota* Ultralijfiml communicavit vir dariffima» Ayat» Pmftui à Campoiurgo, CoafilioritM rtgiat & Anuttgôr Aurtliantafit. Cantinmtar u»m priant gnaùmr Litri, turn daahui priant»! AppaadicAut Litri gaarti. Ponitur oattm primt Prafario liarali Magni goo initium Litri primi caatuaanJalatt Jaiatii Prafatia Aaftgifi taat tar inftripriaaa : Secund· Prw&tio glorioRfimorua Pnncipu· Domini Ludovici Aucuifti & Chlotarii Cadam. In Prafaùont pant iJU aJarixiaat t£ noarM Lattarii, gamaaJmadtai atfaraataat ataltit alii» vataci» txnaplaribas. In taka vara Cadicit r^trinntnr Capital» txttrpta tx illit gam ealkBa & Hadrian» Papa rtUta faut at daçlraame, Arcknpifiapa Matn/^ gam in £a Cadiet ditantor aettpta partiat ta fynodolihu dteruit faa&i Gngarii Papa, partial to Cotatilio Nunna. In mdaat Cadit» Aanliamafidaftripta font prior» gaiagnt aapit» Opafcalidtlnfiitariant rtgia.gaod Jonat, Xpiftegnu Aaralionanjii, Jtripfit »d Pippinnta Agaiiaaia AsgMs, gnadwovir «loriguna» Damna» Lot»» Dothtriru tx^CoAict Romano adidit in tamo gniatafaiSpitiitgii. Stdpra to good illk in topiu primo Itgitar : Duo ouippè funt t Imperator Auguâe, qvribus principaliter hic regatur mundus, hior Aarttiontaft difitàrfiriptam i»tm : Duas iunt, inquit, Impératrices aguftn quibus principaliter hic regitur mundus. Ut non datittm gain uaftripiam fiunt in Cadit» »x gno Opuftalam ifiad dtfiriptam tfi at ad Datktintm arittmtar. Pido porta gna no» dt tot argyaunto dixiaut» tn Notii ad Capitaktn» , pag. isij. Eodtm ttmpon gno Cadix ψ· Aanliaaiafi» vutif in manat nuat, dtlatatfi in RMiathacam Cok Itrtinam vtnifi^ima »pifM»ram AUnini toiltSio, inttr gao» npvt» »t ili» agat mmtioaim ficimn» in tifdtm Nati» mAri» , pqg. ιηόχ, mutila iUa gtudem, fid minimdfutparte, at notu manififtum ifl. Scripta tP a» Candidam & Nathanaikm , tdcfi ,ad IPifontm & Frtdtgifumy ut dotot vita» rltnchui ut frontt Coditiipofitat, in gu» fit legitur : Epiftola sd Candidum, i. Wiionem; dc Natanahel, i. Fridigiium. Stguitat tprflola tum novit ac rntadi»fui», guolit kguur iri vtun ucomplari. Tom.l. Τίγγγ ij Jf >443 Epiflola ad Candidum & Nathanael. Oarissimu in Chrifto filiis Candido & Na- >444 veniatis antè pedes Domini mei David, Impe­ ratoris equiffimi & fereniffimi , noftolantes Epifcopo veniente locum defienfaodi Sc difputandi cum eo, fi juftum fit ut vi raperetur de Ecdefia ad eafdem pmnas reus de quibus au­ fugit , St an equum fit ut qui Ccfarem appel­ lat , ad Ccfarem non adducatur ; & utrùm fis fit ut pcenitens & confitens fcelera fua fpolietur omnibus bonis,ufquè corrigiam calciainenti; vel fi benè cuftodiatur illud dominicum ver­ bum quo ait : Superexaltat niftriconht jxtticium. In tali fiquidem fado è contrario fuperexaitat Kdicium mifericordiam. Et ubi eft multotiens udata mifericordia ab ipfo Domino noftro Jefu Chrifto , qu* inter Evangelicas legitur beatitudtnes : fliamniTèriran/ri, ftricordiam coafanextar. Item preceptum do­ minicum : Ejfote miftricortlu fint & pater odltr mifericon efi. Item cautelam providam confide­ remus , ubi ait : Nolint condemnare, & non «m· dempnabunini. Et alia multa qu* in Evaqgelio leguntur auôoritate de mifericordia, & ipfius Domini verbo, ubi ait: Non oenivMtnjtfti , fed peccatont. Quapropter peccatricem mulie­ rem, nu» fanâos tetigit pedes, non abhorruit, ex taftu obprobrium contulit Chrifto, fed i nfignia virtutis e jus elicuit. N eque enim immun­ ditia ejus polluit mundum , fed puritas mund purificavit immundam. Recordemur nos illius effe fer vos qui, duftus ad crucem , pro crucifi­ gentibus oravit. Etquomodô venerabilis Pater dicit reum peccatorem Ecclefi! non debere reci­ pi. Si Ecclefiam peccatores non intrant, fbrtafis Sacerdos non invenietur qui Miflas cantet in ea, nec qui cantanti refpondeat, nifi quiflibet nuper baptizatus, dicente Johanne Apoftolo : thaheli, Albinus falueem. Cura mea & caritas mea vobifcum , filü , omnibus vigilat horis, optans vos moribus & religiosi viti Deo pla­ cere & Domino meo David , & ut exemplo fitis boni opens aliis in palatio viventibus. Gra­ tia eft patris filius Capiens. Sapientia vera eft qu* ad vitam ducit aeternam : nec nobis igno­ J»c. ». bilia quodam ftatuit prxeepta, fed valdè no­ bilia & omni honore digniflima, in quibus ad vitam poffumus promereri perpetuam, & inter homines laudabilem habere honorem. De qui­ bus fiquidem praeceptis izpiùs vos asmnonui in Mank j. fcola eruditionis veftrae ; fed nuper de nido Îiaternz edocationis edoâi, ad publicas evoLuc. 4. aftis auras. Intellegatur in vobis quod audiftis à nobis. Vivat pater in filiis, qui tnodô trepidus IbU. diem expeâat mortis fuc. Opto vos habeat fuperftites quos habuit in fervitio Dei laboris fut commilitones. Plurima mihi effect feribenMattk 9. da, qu* vobis neceflaria funt obfervanda ; fed (cio me de honefta&e vitae fcpihs veftram am­ Luc. 7. mo nuiffe caritatem , litterifque monita mea fepihs profequi & renovare. Quapropter di­ camus que modô nobis & vobis neceflaria efle videntur. Igitur venerabilis pater Theudulphus Epifcopus quibufdam confratribus fanâi Mar­ tini fidelibus vetlr* profperitatis intercefforibus de quodam reo fugitivo habet difeeptationem. Qui reus, poft plurima poenarum genera, fubitô de vinculis elapfus, ad Ecclefiam con­ fugit S. Martini, praecipui Confeflbris Chrifti, confitens peccata fua, reconciliationem depofcens , Cxfarem appellans , viam ad ejus fanctiffimam prxfentiam flagitans , quem reddidi­ Si dixerimu fais peccatam non haiemtu , nofi L Joa. 14· mus ejufdem prefati Epifcopi propter infidias metipfot fedncimtu , 6r veritas in nolit non efi. .fibi paratas in via, ut fertur, abeuntes eum di- Sed eundem reum Diabolum nominari in vene­ miferunt antè fores Ecclefi* ftantetn. Sed ejuf­ rabilis Epifcopi litteris invenimus, non homi­ dem venerandi Epifcopi his tranfaâis,hoftiliter nem. Non cogkas quid Apoftolus ait : Nolitt I. Cor. 4. venerunt homines quàm plurimi, ut comper­ fodicare anütempos. Numquid prafcribimus tum eft. Sed odo primates homines cum Epif­ potenti* Dei ut mifereatur cui vult, qui ait : copo noftro die dominico in Ecclefiam , non £nuu ttovifiuti primi, & primi nmnjfuti. Cujus Mank if. illi oâo qui in Propheta leguntur in gladiis &E lapienti* interpretationem in Juda fle latrone. lanceis pafcere terram Nembroth , fed rapere Ille de apoftolatu pependit in laqueo, ifte de reum & fanâitatem domûs Dei profanare, & cruce paradifum intravit. Duo funt, dicit bea­ fandi Confeflbris Chrifti Martini imminuere tus Gregorius, de hac eadem fententia qu» honorem. Inruentes fiquidem intrà cancellos follicitè penfare debemus. Ou» enim multi altaris, quos expulerant Fratres antè faciem vocati, fed pauci eleâi iunt Primum eft ut de altaris. Si aliud dicunt,omninô fidium fuerunt, fe quifque minime prefumat ; qu» etfi jam ad quia illorum nullus caput tunc temporis incli­ fidem vocatum eft, utrùm perhenni regno digA navit ad altare Dei. Sonuit fiquidem antè civi­ nus fit nefcit. Secundum verô, ut unufquifque tatem veniffe hoftem Aurelianenfetn ad pro­ proximum, quem fbrtafsè jacere m vitiis conffananda fanâi Martini fuffragia ; quia feiebant picit, difperare non audeat, quia divin* tnifecommanentes ex villulas homines exindè ve­ ricordi» divitias ignorat. Numquid aliquis pec­ nientes , concurfus fuit in civitate fubitô men­ cator talis eft qui Chrifti fanguine purgari non dicorum ex omni parte, fuum parati defenfo- poflit, & quàm profundi fcelerum voragine rem defendere. Timor fit tumultus ubique in­ demerfus ut mifericordia Chrifti eum mederi crepuit. De quorum manibus Fratres noftri eri- non poflit t Quid aliud ait qui hoc dicit, nifi pnenmt praefati Epifcopi homines, ne quid ut Chriftus fruftrà mortuus fit t Fruftri autem male paterentur, populumque foris Ecclefiam mortuus eft fi aliquos non poteft vivificare, expulerunt. Sed fcio antè nominatum Pontifi­ qu» nobis veniam cotidiè donat. Nunquam cem muhas dicendas efle accufationes contrà juftum eft eam aliis denegare quam nobis (eFratres noftros, & qu* gefta funt exaggerare , dulis optamus votis dari. Ad Ecclefiam con­ At plurima addere qu* gefta non ennt , ficut fugimus ut in ea exaudiantur preces noftr* , in ejus legebatur litteris. Quapropter, filii carif- Si aliorum preces in ea exaudire dedignemur. fimi, pr*cipiendo praecipio vobis ut proftrati Nobis per Sanâorum preces in Ecclefia pec- I44(J M4J cata dimitti confidimus , flc cooficenti peccata duro cord· in eadem ligamus Ecclefia. At Apofitolu* precipit delinquêntas corripere in fparitu Gsl. a. nanfaetaduM. Et Apofioh· Jacobus : Si pfi* Jae. j, ΜΜΠΜ· SsAmir, & «mmmmmmjifont in cerdidus vefiris, wâN gloriari. Et cetera que sdfequentibus terribili cenfuri leguntur de hé qui ze­ lum habent amarum : zelum fiquidem bonum eft,fi fpiritu manfuetudinis mitigetur. Curan­ dum en ut reftorem fubditis fle matrem pietas & patrem exhibeat difciplina. Atque provi­ dendum m aut cbAri&o rigida aut pietas fit remifla : nam difciplina rei mifericordia muljbfcr, , tùm diftruimr, fi una fine altera teneatur. Idcircb in arca & virga & csanna fuifle legitur, ut in prsfenti fuerit, defenfetur. Sed & pcrfpcctis cavnifimtt Roananorum libris ita de fugitivis ad Ecciefi* cujuftibet ftdfragia iavenimus feriptum, vel de eis qui Cmfarëm appellant, vel ad Principem fe duci iagfauat. Tbeodofius dc Valentinianus Aug. Antiocho Prarieâo pe·torio data x. KaL Aprilia Conftantitopobm Antiocho fle Baffo Confulibus, ΙντζχρμχταTio Eccltfia ne loca Deo dicata, ni qui ihidem taetp·CMyugf tsmon configmim ita tntanem, tu ruditu loctsfanSu ad dir^tsoacm rerum vim ac manitou — afierre prafumM. Sed qmcqnidfpatii vel in portscttou,velin atriis, voldomitou, vel in *rw adcnoL Ecclefiam adjacensitou pertinet, velet interiora templi pradpimeu cufiodue, ut nos timeris necefin peâore reâons effet virga diftriâsonis te fitas non coufiringatcirci altaria manem, fr loca manna dulcedinis, ut Pfalnufta &irga ne & venerationeeÿgna pellem. Imper. Honorius- fle Tbeodofius Aug. Ciciliano Pnepofito poft alia Àacnfin tusu iff* me confolata ftmt. Sit zelus , fed moderate fnviens. Sat pietas, fi non plus quim expediat parcens. Sed videamus quid de fugitivis ad Ecclefiam fandi Canones centrant. Cw>«l A»·|M Canone Aurelianenfi, capite t, legitur: 1>« *·*· L c- ’· homicida & adulteris & /iurAas, fi ad Eiclefiam confugerint, iJ cenfiitnimns obfu v antium quod Eccltfiafiici Canones decreverunt, & Ltx Romana confiituit , ut ad Ecdtfia atrii» vol dome Epifcopi eosodfirahimuitiiwtlicui, tue alien confiqptan , mfi ai Evangelic dati» facramentis da morts .dtdilitate, & omni petnarumgetunfint ft· curi. O ! Aurelianenfis Poctifvz contrà Aurelianenfem Synodum facere audet, in qua fue­ runt Epifcopi, ut legitur, feptuaginta duo. An equum & honeftum video potent ejufdem civitatis Pontificem fuse propris civitatis auc­ toritatem infringere ? Item Synodo Aurelia- Au. ne>d>» cap. XX t Si quis nactj^tati tompnlfus ad rei. IV. c' Ecclefia [tfta configent, & Sacerdote fut Prupo- fito Eccltfia prutermijfo, atque contempto, eum quifqut dt lotit factis vtl atriis fin vi ftu dola, abfinahtn aal fallicitart fortafsl prafumpftnt, at inimicus Ecclefia ad tfits liminibus arctatur quauf qui juxta Pontificis difentienem digna per indic­ tam pansteatiam emendatio fudftquatur, eo ta­ men quid fe raptus tfi priis Eccltfia rtfïruatur, Q»nol. A«.jtem Sylvefter in titulo XXI : Dc fervis * ‘ fc fiM pro qualidtt ctdpa ad Ecclefia fipta confugtMt, id fiatuimus obfervandum , ficut ia antiquis conftitutionibus tenetur feriptum. Pro conceffa culpa, datis d Domino fauumtmis quifquis illa fuerit, eqptdiatur, de venia jam ftetuus. Enimveri fi immtmor fidei dominus tranfundifft con­ vincitur quodjuravit , acr is qui veniam atctptra» probatur, tantummodd pro ta culpa qualecunqus fupplitio cruciatur , dominus ille qui immtmor fiât data fidei, fit ad omnium communioneJuJpcnfus. Conrff. Av Item Synodus Agathenfis : Placuit ut homicida reL Uc. i. d foribus Ectlcfia non citb pellantur , d omne genere panamm fint Hiari, ita tamen ut eis quitus r« fum,faàsfmàtuu. Item Synodus Agathenfis : Omnis fidtiis qui in fittum Eccltfia confugerit , hoc tfi matris, non facili npeUatur ,ftd in ea Ec­ clefia , quantum Judicqt veritatis judicaverunt , faHsfaSione fanetur. Séd 9fi de Cooftantino Imii. m?‘peratore 1 legimpsbardomm,cop. j 9. henfu 1 I. Ut fervi, alaiones, libellarii, &c. at infrà n eijdem capitulis, cap. 10. miflimd honore Ecclefiarum Chrifti b patroci* niis fugitivorum conferveri jubent. Nunquam credimus ut ChriiHaniffimus fit fereniflimus Im­ perator Domnus Carolus Auguftus aliter pr«cipiat, nifi ut fenâarum cenfura canonum & le­ galium...... Dtfiuu htic nonnulla, ftd adatodàm pauca* aiatirum liate aut «fla «d /atomum.^ £4 tutum uadtrt ridetur Oratio tu Culiiiu & Uttalutii αηΒοταtu fud eJKciaat at faid ab Imperotortflateetur adventu CoagrtfMiarumfenSt Mar· liai» 111. Volumus etiam 8c ftatuimus de plateis vel cloacis curandis uniufcujufque civitatis de regno Italia pertinentibus, ut fingulis annis cu­ rentur. Tamen non volumus quéaexindè *pan- · band«a dum aliquis ad*partem palatii noftri perfolvat. fl-e b·»Sed praapimus quatenùs exa&ores fingularum nM»· civitatum ftudmm habeant ne antè finiatur an­ nus, quàm platea 8c cloaca emundentur. Et hoc unufquifque Procurator civitatis publicè ex nof­ tra imperiali parte admonendo praecipiat, ne pratermiflum fiat. Index rerum contentarum in Prrfatione Stephani Baluci, in Vita hujus Viri cl. & in Catalogo fuorum Operum. A. MDCXXX, 61. Cujus familia, Aid. Studia habuit Tolofee in Collegio S. Martialis, 'Aid. K Petro de Marea Lutetiam evocatus, 63. Regis Henrici , in teftamento dedit EcdeJoannis - Baptifta Cdberti Bibliothecarius , fia Barcinonenfi poftretnos tres libros Capi­ 'Aid. A Rege feâus fecundus infpeâor Colle­ tularium Karoli Magni 8i Ludovici Pii, 17 , gii Regii Parifienfis, 64. Confcrimt HiAoriam 19 genealogicam Gentis Arvcrnica, qua Decreto Alemannorum religio ergà Capitularia, 1, x. publico damnata fuit, Aid. In exilium mifiiis, Viri dofii iftius Nat onis primi Leges Capi­ Aid. Parifios in urbe rediit, Aid. Obiit, 65. tularium in lucem^redegerunt, j 1. Vide Ger­ In Ecclefia S. Sulpicii humanis, Aid. Tefta­ mani. x. mento voluit fuam Bibliothecam particulaAlbicnftt Ecclefia Codex, 56 rim vendi, Aid. Ab omni Europa doâa, dùm Amtrpachii ( Viti J editio Capitularium, 41,41. viveret & poft mortem, celebratus, Aid. Ejus Qua Capitulana in eâ contineantur, 41 Opera, 66-79 Antantnfis Monafterii Codex, 56 Bala^ianus Codex, y y, y6 Anfaifus, colleâor Capitularium, 34. Erat-ne Bannies ( Cardinalis ) pronuntiavit Reges non Abbas Lobienfis ? Aid. Venfimiliter Abbas Effe auâoritate fiiâ fencire leges de rebus erat Fomanellenfis, 34, 35. Iftius colle&odefiafticisjutdigere autem eos Epifcoporum nem Ludovicus Pius Imperator fuam fecit, confpirante fententiâ 8c auâoritate Romani 35. Eandem laudavit Karolus Calvus tanPontificis, 9. Refutatur, 10 quàm publicum legum Francicarum codicem, BcUovnctnju Ecclefia Codex, yx, y8 Regiâ auâoritate & ufu publico receptum , Belua ( Joannis de ) Inquifitoris Carcaflbnenfis , Aid. Traâatus cootrà Fratres Minores fpiritales , Anti-Fri^onius, hoc eft Admmadverfiooes hifto70. Vide Fratrum Minorum. rica in Galliam Purpuratam Petri Frixomi, Btncdiaus, Levita Mogunrinenfis, coUeâorCa66. Baluzius 11 annos vixdum attigerat cùm pituiarium , 37. Cujus pracepto Capitularia hoc Opus vulgavit, Aid. in unum collegit, ibid. Illius Collefibo, licèt adulterata , plurimas & optimas Principum B. noftrorum Conftitutiones fervavit, 38. Statkn ac prodiit, ufu publico recepta fuit, non J^ALVtius ( Antonius ), ejus gefta & mors, folùm in regno Germania, fed etiam in Fran­ cia, 39. BmtdiBns non poiutt diferimen in­ 7X, 73. Opus, Aid, ter veras & felias veterum Pontificum Roma­ Baluzius ( Joannes Cafimirus ), 7g norum epiftolas, ( Stephaniis ) nutus Tutela anno A d îl εd ss quadam anne xxv regni Index. 1449 l<^ («oroa^yCodCT, 5d. Fuerat primhm Jomwm Antosm Lefcuru , dem Clauda Eaptlii,iMd. Forauda, «a. Nota, 60 Rpâasra Codex, 56,58 BmdrifiÇ Davidis)error, bus, to, 11 'tooribunduspubbcandos tradit Bahaio fibros to * it ΠΙ, ir it Epiftolarum Inoocenrii 70 trw» vel Iriw. Senefcallio ibi inftitwa, 71 Rarcàanfes, Wormacienfis Epifcopus, audax de mender, qua ex Capitularibus Return noftrorum accepit, tribuit Conciliis quibuf­ dam aut Patribus anriqms, 17 Bufiua ( Joannes ). Jefuita, Conftitutiones Ka­ roli Magni de Ludovic» Pii recudit ad calcem Epiftolarum Hincmari, 4a G Ca uc ilutiui exemplum Capitula­ rium habebat, taoquàm legum cuftos ,15,14 G^cmferimn nomen, quid) t. Ad omne Coni* Dtudonum genus porrigitur, five illa fint Ecdefiaftica, five oviles ac politica, a. Capitularia five Capitula dicebantur, a ,3. Decreta quoqnè de Edifia interdiam difia fu&re, 1. Dicrimeaquotidam fint inter Le­ ges dc Capitula, 4, j. Capitularia confenfu populi fiebant fic conftitudone Regis, f. Ca­ pitula coaftituta erant À Principe, legeban­ tur coeam populo , dc poftquàm omnes confenferaot, omnes fiabfcnbebant novis iUisCapituhs,qu* deinceps Letes erant,d, 7. Camtubria oedinarib coalebantur in publicis Regni conventibus : plurima fumpta fufire ex Conciliis dc Synodis Epifcopalibus, 7. Au­ torisas Capitularium, t. Germani nomen Francorum Legefque eorum fummA religione fervirunt donec ad Ottooes ventum eft, 1. Capitularibus fubpdebantur Roma dc Ponti­ fices Romani, t, 17. 18, 19, ao, »t ,xj , *5,16. AbEpucoporum nutu ac permmu nunquam pependit poreftas regum nof­ trorum in ferends Legibus Ecclefiafticis ; à contrà Conftitutioaes Ecdefiaftic* Epiicopo­ rum in confiftorio Principum femper exami­ nat* filtre, de eorum confirmatione indigue­ runt ut valerent , 9. Error Gretzeri de hac re, 8,9. Barontus refutatus, 9, 10. Error Davidis BlondeUi, 10, 11. Principes noftri Capitularium promulgatiooetndc exêcutiooem committebant Epifcopisac Midis Dominicis, ia. Archiemfcopi de Comites majores Capi­ tula accipieMM à Cancellario palatu; ipfi pof­ teà copiam faciebant minoribus Comitibus, Epifcopis & aliis Magiftraribus, iliaque re­ legi ac tranfcrÜM curabant in fuis comitatibus ac provinciis, ifid. Poft conftitutam novam aliquam Legem , plurima illius exemplaria fiebant, quorum unum in archivo regio cuftodiebatur, ut confervari poftent, 13, 14. Capitularium regalium in caufis Ecclefiafticis par ubique erat auâoritas fe reverentia cum ucris Canonibus, 14, 15 , 16,17, 30, 31. Capitularium prafidüo ii auâoritate bona difciplina diù confervam eft in Ecclefiis Gal­ <4K> licanis , Germanicis, t. Qui coB«Aio*ec Canonum adorndnmt, plurime ex Capmibribus truftulerunt in fims colle&oaes, quandbque tuppredb vel fitppofito nomine, 17. Capitularia Karoli Magm, ad, *7,18, >9, 3 o. Opimo fingularisJoanou-Baptiftæ Thiers, 18. Ulus Capitularium duravit utauc adrepmm Philippi IV, cognomento Pulchri, to, ti. Sententia Petri de Marea, 31. Apudltaioe diuriù» quàm apud Germanos Capitularia obfervaca fiidre, 30- A Germanis wimhm, deindè à Francis rcduft* in lucem fimt leges Capitularium , 3*, 33, 34. Colle&o Antegifi, 34. Hanc coUriibonem Ludovicus Pius fuam fecit , 35. Karobs Calvus eandem quoquè laudavit, tanquàm publicum Legam Francicarum codicem , regft auAoritate dc ufu publico receptum, 35, 36· CoBedbt» Benedifti Levit* : cujus nnaccpto coofitfta, 17,38. Huic, licet adulterat*, plurimae, uaftifSmasdc optimas Conftiturieoet Princi­ pum noftrorum debemus, 38. Scarim ac pro­ diit Benediâi colleâio, ufu publico recepta fuit, nonfolbmin regno Germanist, fed etiam in Francia , 39. Additiones quatuor Capitula­ rium : à quo compofit*, 40. Collectiones Anfegifi de Benediâi non femper unum cor­ pus conftituerunt : *què illa K ifta fibri Ca­ pitularium dithe fimt, 30,40. Editio Capi­ tularium à Vito Amerpachio promulgata, 41, 41. Editio Joannis Tibi, Epifeopi Meldenbs , ax , 43,45, 46, 47 » 4*· Ed»»» BafiliiJoannis Heroidi, 44. Editio Petri Pithtm, 44, 45,46, 47, 48, 49. Editio Franrifci Pithori, 48,49. Codices manuferipti : CoL bertim dc Regii, 50. Camberonenfis dc Sao& Galfi, 51. BeUovacanfis, Divionenfis, Francifci Pithori, js.SirnM>ndi,Remeofis, Me» tenfis, 53· Santa Michaeksin periculo maris Palarim , 54, <5. Baknqam* unus, alter Re­ gius , <5. Alii Codices manuferipti, 56. Re­ gii , Maurincus , Trevirenfis , Fuldesfis , Viennenfet, «7. Alii manuferipti Codices, quorum ope Capitula Karoli Calvi emendata tulre, 58.Formule Marculphi, Formula Sinnocidic*, ifed. Formule Bignomi dt Lmdenbrogii, 539. Nova coHetaoFormularum fit Formule Promorionum Epifcopalium, ibiL Eruditorum not* in Capttulana, iàU. Baluiianum Opus in Capttulana, do GrrnAsrwMmii Monafterii Codex, |t Gj/feunu ( Joannes ) Rex Polonia, 7*. Ejus mors, 73 CfaraawoMM PxrifienfisCollegii Cotficcs, 53, fJkram Codices, <0, » 0 Gufikufu feu Fhndncus Codex , 54 GontusU nomen Francorum Legefque eorum fummi religione fervArunt per multum «vi* donec ad Ottooes ventum efi, a. Reginoms atque Vitikindi etiaaanbm *vo, Reges Ger­ manorum gloriabantur Zmcent* appella­ tione* 17 GoUoJbis ( Melchior-Haimenfeldus ) infignetn atrocemque injuriam faro(anâ*Priocipuai dignitati fàâas» A Gretxero acriter ultus eft * multifque pernicius ac evidentibus teftimomis confirmavit Karolum Magnum jure Regio Leges Ecclefiafticas fancivifle * 8*9 Giqqw ( Maria ) Regina Poloni*, 71 Grtçrûa IV, Pontifex Romanus * A Sententia EuKTioifll Pontijiatm Λμμμοπο*. Vide Mifibrum Imperialium appellavit ad Impera­ Pontifias Romonl. Baronius refutatus, ao Gnt^ew ( Jacobus ) pronuntiavit Francorum Erweptadtu (Sanâus) * Epifcopus UrgeHenfis, prafidio Capitularium Karou Magni 8c Lu­ dovic* Pii recuperavit, anno 1014, quamdam Ecclefiam quam Abbas Sanâ* Cectfi* Elinliteafis pervaferat* 16 Exfilii ( Claudii ) Codex, 56. Vide tignonii. P. J^susexsg Monafterium. Lis de fubjeâione torem , at * at Reges qui Letes Ecclefiafticas condidêre* non fuâ precift auâoritate id feciffe , fed nutu fic permiflu Epifcoporum * immb plera­ que eorumdem Capitularia auâoritate Ro­ manorum Pontificum condita firiffe ,8,9. Cenfiiram Goldafti graviter & iniquo animo tulit * & oratione contumelia pleni * abufits pnetereA verbis Chrifti Domini* omnem de rebus Ecclefiafticis decernendi auâoritatem ademit Principibus * Monaflerii Acutiani five Fatfenfis qu* erat inter Pafchalem primum * Romanum Ponti­ ficem, & Monachos ejufdem Monafterii*anoo 814 judicata fuit à Judicibus imperatoriis* a 1. Lis de quibufdam poffeffionibua ejufdem Monafterü a Romanis Pontificibus nervafis & injuftè retentis * at , ai. Vide Grtgorixs IV. FUury (Cardinalisdi) imprudenter Theologis à fe congregatis examinandam proponit OWervatiooem Baluzii in Cypriani loctun/74. Duci Antini locum mandat reftituendmn in Trac­ tatu de Unitate* ΛΖ Flandriens Codex, feu Gandenfis, 54 FrMtantm reverentia ergà Capitularia, 1. Ka­ roli Magni state pro magnifico accipiebatur Francum effe fie rraocicis uti Legibus * Aid. Vide Gtrmani. Fontul». Quorum Codicum manuferiptorum ope emendate fuerunt Formule Marculpbi, 58. Sirmondi, Aid. Bigponii, 59. Linoenbrogii * Aid, Promotionum Epicopalium, Aid, Aid, Guido ( Bernardus ) , Lutevanus Epifcopus * Rupe-Apis in Lemovicis ortus * 64. mus Aid, Opera * H. HtLMASTADiKNSia AcsdeaN* Juli* Co­ dex* <6 HtnUu ( Bafilius-Joannes ) Editor Capitula­ rium* 44. Ipfius teftimonium de audoritate Capitularium, s J. L Ικκοακτιοι ΠΙ* Pontifex Romanus, nec ambitione nec audaciA inferior quAm Gregorius VII, A mari ad mare tenuit Impe­ rium : viciffirudinem quam Gregorius para­ verat * ille abfolvit * 70 JooMut IX * Pontifex Romam* * A Lamberto Imperatore petiit in Synodo Ravennatenfi uti Capitularium Karoli ac filiorum nepotum­ que i4B Index qoe ejusauAorhm confirmaretur; de qu* perperam aâa efiènt, légaliser, id eft, fecundhm eadem Capitularia, amendarentur, I4J4* 67 Μ in tfiu* MJ. ex Chris Canonum utiliora elegit, dc in unum volumen coartavit, quod dicitur Cr««■u Mmc. >5 Spe purpur* Roman* dum*, compo* nrt DdEenatioaem de la&Sibilitate Papta, •M. Arbitrio Curita Roman* retraftandum permittit Opus fisum de Concordia Sacerdotii dc Imperii· riûL Ipfiuseftatum,propriam utilitatem veritati anteponendam, Aid. Ejus Juü Capitularibus ufi funt etiam poftqubm Germani, *vo Ottonum, illorum reveren­ tiam exuerunt, 1,3,15,16,17 MJ. jocofam epitaphium , K. K.**olü s Calrvi edidt ne Epifcopi Capitula ab ipfbiancita in Comitiis Totolams anni 844rejicerent pratextuCanonum,ta» Silii fibi latis fuperque edent, 16. Sp· u abjeâl, jura regalia Romanis Ponu- turn Imperii,*6. BjusCapitularia, x<, *7 , a*, >9 » J·· Jus afliduè futnma cum dilige»tia dicebat, 17. Opinio Joan. Bapt. There JMssfisraf, Profirifor Seminarii Aadegpvenfis , denuntiat tuprefionem cujddam loci inter­ polati in Traâatu S. Cvntiam de Unitate Dei, tanquàm defruentem Primatum Pap* , 75. Illius caftigatio Otfervatioois Bahnian* tn Cypriani locum, 74 M^eruti(Cardinalis)Codex, 50,56,57 MiMuüf ( Sanâi ) in periculo maris, Monafterti, feu NortMnmcus Codex, 54 de Capitularibus Karoli Magni, Jtfjfiî Domûmo. llfis iperaoMVM, aj JUmhu Mqw fundator Florentifimi Franco­ Karifar (Michael) Poloni* Rex, ad, 19. 75 ( Caroli ) Codex. Vide Dfuùeüt, iejyUt IV, KexPokxti*, 7* Imwsrtw, Imperator, aano 904 obfervanda juffit Captttaana Karoli Magni dc Ludovici, atque Ixitharii de Ludovici filii eius» it Codex, 0 XmuMSMn ( Sanâi ) five Corbioacn&s Monafiterii Codex , 56 Ltfu XukiajÜcA. Epifcoporum Conftitutiooea m CoofiftorioRegum noftrorum examinarifrlit* funt, dc eorum confirmatione indigent ut valeant ,8,9. Error Gretzeri. Vide GMefiu dc Error Baronii. Vide Bennua, Ltfu FraiKonu». Vide CspimAcnw. Ligtt LmffherioriuK fueto dc ufitato vocabulo £Ji3a vocantur, j Lto HI, Pontifex Rom., confpiratione adversiun fe deteââ omnes, fa&ionisauâores privatâ fui auâoritatetrucidari fecit, 13. Pur­ gare fe ftuduit amid Ludovicum Pium, MJ. Leo> IV, Pontifex Romanus, tanquàm (objec­ tus , coram Ludovico U cautam dixit, ejutque judicio feie purgavit, 18. A Canoniftis Romanis reprebenfus, ibiJ. Sarracenos devincarat, ibU. l+fcHrii (Joannis-Antonii) Codex, 56. Vide JHfpttAti. LùiJÛMvgii ( Fredetici ) Formule, 59 M. c  (.Pttride ) fententia de praefentia Legatorum m Synodis dc Conventibus pu­ blicis ImpertiFrandd, 11, ta. Hic Pnrfiil velut fuprem* voluntatis tabulis curam BaInzio itnpofiiifie viiiu eft emendandi, novique editione donandi Capitularia Regum noftrorum, 49. Enucleati dc ad Tranfinontaaas Opimooes inclinati fententil, Pontificias littens impetrat pro Epifcopant Confexano, «te committebatur Capituls- r ----------------------------------:---------------------num promulgatio dc executio, ia. Ad eorum oficmm pertinebat fapplere negligentiam Epticoponim dc Comitum, ta, ij Moluunu ( Caroku ) perfringit verbis aiperioribua profefiSonem Leonis IV , ambitionem» Sue dc ufurpationem fequentium Pontificum Romanorum , 18. Ejus Exemplar Confi titutionum Karoli Maeni dc Ludovici Pii ,11 MnucAxZ ( Carolus de J, Archiepifcopuc Totofiuras, Balusium m fuam monliaritatem deftinaverat, 61. Ejus Commentarii de Cardinali Richelio, MJ. Emendavit primum tomum editionis Romanae CoUe&oois Conci­ liorum generalium, ibiJ. Muutaiaali ?, Dux exercituum Imper Muutatauit Imperatoris , obfidet Urbem Torunium in Pruma, MtayfatMKfa Momfterii Codex, 0 N. 2VojtM4X/cpx Codex. Vide Miduuiit (Sanâi). ftfoumaw, feu Collegii Navarrici Parifienfis Codex, 56 P. P alatixi Co&Kti, in Bibliotheca Varicana afiervati, 54* 55* 5* P^cUu, Romanus Antiftes, Theodorum Roman* Ecdefi* Primicerium , ti Leonem , Nomenclatorem, fideles imperatori, com­ prehendi ac capite truncari fiwtt, 14,15, Ab hujus fitib communione cum magno Episco­ porum numero jurejurando purpeit te, ti ad Imperatorem excufimoocm fiiamaufit per Legatos , MJ. Defcflfionem homicidarum fuicepit, fie mortuos relut majeftatis crimine reoa jure carice dixit, *5» * A&wofi ____ Bodefis _____________ Codex. , <6 Pmàsu ( Fraocifiti) editio Colleâiooum Aafemfi dc Levit*, 48. Immutationes à viro doâo faâ*, 48 , 49, Ejus Codex , Gtofimum, 59 Zaaa *i4H 14yd Index. Pidtei ( Petri ) editio Colleâionum Anfenfi & in perfonam Romanorum Pnefulum, u, 13, Leviue, 44. Viri dofti errore», 45. inter» potatione» & fupprefiiones ab illo taôe, 46, 47,48. Ejus Codex, 56, 58 Pontifias Rommù olim profitebantur fe, ut ndeles iubjeâi, obtemperare velle Capitulari» bus Regum noilrorum , i, 17, i Η , ι y , ίο, ii,ij , 14» Μ»1^· Antequàm in illorum potellate magna pars Italia» redaâa fuifiet, ipforum Romanorum Pnefulum periooa, ficut ii exterorum Fidelium, à civilis poteftatis judicio pendebat, 14,15. Exemplum Leonis III, 11. Exemplum Gregorii IV, n. Exem» {dum Leonis 1V, 17. In urbe Roma Judices mperiales affidui morabantur ad deliberan­ das litigiofes contenfiones, 11, i). Impera­ torum dominatus dc principatus non tam gra­ tus quàm gravis erat Epifcopis Romanis oc­ tavi feculi, quia Monarchia temporalis Ro­ man* Ecclefi* jam tiim furgebat, & lacer­ tos validé movebat, 15. Illos qui obfequio er^à Imperatores dutli, contrà ipforum mo­ litiones mfureebant, velut majeftatis crimi­ ne reos condemnabant Romani Antiques, jureque exfos pronuntiabant, ij, 16. Pon­ tificum Romanorum eledio ab Imperatori­ bus pendebat, 10. Illis Karolus Calvus perdonavit jura regalia, 15 Puteani ( Claudii) Codex, f6 Μ» *5 JtsM^gu ( SanÔi ) Remenfis Monafterii Codex, yiuuMnfet five Cafiuec BibEothec* Codices, R. Pmcuttii ( Sanâi ) Laudunenfis Monafterii $6 RjWSil ( Pauli) Codex, 57 Regii t feu Bibliothec* Regi*, Codices , 55 , J6,j7»l8»59 Regum Francorum auâontas in eleâionem Pon­ tificum Romanorum , 10. Ipforum poteftas H»0 Rivipullanfis Monafterii Codex, 49,56, 58 S. tSi k mon di ( Jacobi ), Jefuiue , Codex , 53, j8.Formule, 58.Not*, 60 T. Thuanvt Codex, 51, 56 Tilüt ( Joannis du ) . Briocenfis, dein ac M«denhs Epifcopi, editio CoUeâiooum Anfeêft & Levit*, 41. Hâc ufi funt qui Secuto XVl Rom* Gratiam Colledioni recognofcend* recenfendxque prxfiierunt, 45. Qariffimi Antiftitis errores,45. Interpolationes & fuppreffiones ab illo &£he, 46,47, 48. Ejus Codex, _ 56, 58 Trtvirtnju Ecclefi* primari* Codex ignotus, J7 Tuuiu. Patria Baluxu,6i. Ibi conftituitur Seneicaliia, 7» V.U J^ATICANI. Codex, VidePaZamm virutntü (Sanâi) Meteafis Codex . 53 , 56 , 0 Ujcrca fuit fecunda civitas apod Lemovices, τι. Pippinus ibi tranftulit sedem Epifcopalem, Seoefcallumque inftituit, iwd, ERRATA. Peg. 75. Catalogi Opet. Baluzii eoi. i. lio. 44. 1S70, Ug. iSj». Pog. 1 if. Capitularium Uo. I. quadiigiot», lege , fexagiaca. UuL lea. Ji. ^aatoor , , viginti. UiA. Ii», jf. tribu», lege , quatuo,. IM. lio. 40. quadraginta , , quadi agiota * 0A0. Cetera menda facild fupplcbit LcAoc. Histoire dis Capitulaires des Rois François de la premiere et seconde Race, ou Traduâion de la Prtâce nyie par Etienne Baluze 1 la tête de ion Edition des Capitulaires : avec la vie de Baluze , écrite en partie par lui - même 1 un Catalogue raifoond des Ouvrages de ce Savant ; & un Fragment du Canulaire de ΓAbbaye dXJzerche. Publié» par Μ. M Cminjac , Confeiller du Roi, Lieutenant-Général Civil & de Police de la Sénéchauflée dUaerche , Hono­ raire de l’Académie Royale des Belles - Lettres de Montauban. Peui» t 1779, m 8*. F / N JSt