SACRORUM

CONCILIORUM
NOVA

ET AMPLISSIMA COLLEC TIO.
Sri’PLE.MENTl'.M AI) ΤΟΜΟΙ XXXI.
QUO CONCILIUM FLORENTINUM TERMINA ! UR.

SUMPTI SUNT TEXTUS SEQUENTES EX TOMO DECIMO OCTAVO

CONCILIORUM EDITIONIS A COLETI CURATÆ, A COL. 607 AD COL· 1484

REPRODUCTION
EN FAC-SIMILÉ
TIREE A <so EXEMPLAIRES SEÜl.EMENl

PAR LES PROCÉDÉS ANASTATIQL'Es
DE

F. M. GE1DEL,
.

a

Leipzig

IMl'K

H. WELTER. Édueur
Rt’E Bernarp-Paussy, N" 4» PARIS
E l a LEIPZIG, Sali «monstrasse, ib
I uu 1

Ί

?

SACROR LM

CONCILIORUM
NOVA ET AMPLISSIMA COLLECTIQ
' :

cujus ;

JOANNES
ET POST IPSIUS MORTEM FUîRENÎINUS ET VENETIANUS EDITORES

AB ANNO 1758 AD ANNUM 1798, PRIORES TRJOINTA UNUM TOMOS EDIDERUNT
NUNC AUTEM CONTINUATA ET, DEO FÀVENTE, ABSOLUTA.

SUPPLEMENTUM AD TOMUM XXXI
QUO CONCILIUM FLORENTINUM TERMINATUR.

PARISIIS
MI>< < < ( I

EXPENSIS HUBERT! WELTER, BIBLIOPOLÆ.

•EORUM OU.Ïi SUPPLEMENTO AI) TOMUM XXXI
'
CONCILIORUM CONTINENTUR
; A N N-O
< HK1M 1
»439

,
‘Ad concilium Floreirtinum Ferraria- captum,
Flèrenti.c continuatum \ Kom.i- absolutum
ab* an. 1438, ad an 144' . additio.
Vide Mansi tom.-XXX\; col. 1—64

! Gi orgii Scholarii orationes II N III ad lynodum
I
de pace
112 1 & leq.
I
-' ·
_
j Jptephi, Metboneniis epucopi. apologia ad­
venus Marcum Epheiinum.
1205

.
'

Gregorii hieromonachi apologia ad emdolam
Marci Epheiini
.>-''7

Λ N X
I < HR ,’s Γ1 I
1400
■ l-j-.üdim c >nien'iones c um . cardinale
Clementis
z
r ' ’

l ug- ni: .ittera·’ ad. Nicolaum Aibergatum
. ut, praiideat concilio

In.trum-ntuin d< con-.ili·» Ferrarien. 1 mei
'

]

'

■

j Avilamcn-.a legati. lup< : i-.dnlinu nto Ce
i

*

ί Dev t< t un lyno.h. *
I Eugennis papa venit ad concilium.

Latine anima <t/>
^ruftiniana eelié.ta. d:ifalita. d-

’ Fiorini:m < ΐ'Μ 11.11

j

Herati

scia

1 Avi.amenta deputatorum, de modo c<>nii<:
N: ala- ad c nc : 1 lorm.rm ip«-»tan-

1 >5 5

nati.i 'i!ii,ft>ata.

Decret, ni. q-.i» P.tp.i tr-ita* omnia 1
! decreta.

i'avs 1. aeti'furn.
,

ii< en

»

a>i:< aa; rnt;i>>i (>iuà>rm aa

eanetitu/n.
Decretum lanioris partis Ballleemis concilii,
pro translatione ejutdem concilii Florentiam,
aut Utinum.
13O1

j

Confirmatio d- creti per Eugentum.

1305

Eugenii ipiltola ad Genuen.es.

•37 5

Pr . tat.o !;.>ratn iuitmiani.

Ejutdem ad Sigumundum Impera··':. alimque
Chriftianos principes
'37 5

j Ejutdem ad Carolum Franc, regem.

1 57Λ1

Depptatio Antonii G nid-almarii. ad Gr.vcos in
Italiam c «nducendos.
1377
’ Eugenii litter.v ad Joanncm TJaO.ir.um im­
perator. Conitantinopolitanum.
137S

i Ijuidem

ad

eumdem.

X

lo.ephum

ad

Patr. CP.

’

i;8o

I
! Litter.v apoitolic.e ad Marcum, arcliiepi.copum
1 Tarantaiienlem. X Chnl tophorum. Coro■ nentem epifcopum. dettinatos ConltantinoI politanos oratores.
1381

1 Oratoris imperatoris CP. X patriarcha- conj tentus decreto electionis loci concilii. 138,3
! Mandatum Imperatoris factum oratoribus luis.
I ad concilium &· Papam.
1385

! Collatio I.
I

j

■

*

1

■'

De adventu Imperatoris N Patriarcha-, d<
publica lellionr Ferraria-

: Mandatum patriarcha-Uonitantinopolitam. i

Decretam quo Eugenius declarat, Ferrar
lem lynodum elle univerialem.
1
l-jufdcm littera de indulgentiis K lubl
pro G-a cis.
j

, I juidem alia de decimis pro ccxlcm lubii
I .

i Collatio II.

,4

Fliguntur utrimque .1 Gra-cis \- Latinis
putatore-.
j|

j Mandatum Patriarcha oratoribus, ad eoldem.
I
ibid.

Sermo By arionis.

r

Andrea- Uololiènl'isoratio

14

,'Eugvni·. acceptatio inttrumenti lupradicti, tacti
noni n- imperatoris X patriarcha-Gr.vcoruni.
13S'.

Marcus Lphefinus, \Andreas Colotienlis .
putant <!e addita in tytnbolo voce
14

1’uila

de translatione
Ferrariam.

concilii

Ba/ileenlis
1388

Declaratio translationis concilii Balii X indictio
Ferrarienlis.
1397

Eugenii littera ad multos, de eadem concilii
translatione
13110
Eugenii littera pro laivo conductu.

14&3

Marchionis Ferrar. littera- pro talvo conductu.

J402

I

Collatio 111.

,4 j

De modo procedendi in duputatiombus

,4

Collatio IV.
Statuit..: modus procedendi.

Collatio V. & VI

larum a.ta nan extant.

'

|4<

•■

.Λ·-· ■

; · -"

.·

1.LABI S SUPPLEMENTO AD TOMUM TRICESIMUM- PRIMUM.

«

. NO
rsn

&

' ANN0

Ch»i*ti ·

• »

Collatio VII.

•

Joanms .de Turrecremata Üiiputatid de-azymo
& lamentato,, & de tramdubitant«atione.
· 1674.&·. ieq. ’

>439

An additio p'ilioqur delumpta iit ab mtriniecis fymbolo, an ab'extrinfecis ’

Collatio V11L

Joannis . provincialis -dilputatio de potentate
papæ.
·
'1676 & t.eq.

1468

Turrecremata demonitrat Veritatem, forma:
: transfubltantiàtionis.
-·
. *, 1683

Dilcutiuntur prohibitiones de non addendo'ad
lÿmbolum, & quod vox Pilioquc non iit
additio, |<^1 declaratio.

lAeputantur lex utrimque, ut .tractent detiniendorum dogmatum eRpreiiïonem. 1688

Collatio IX. & X.

Decretum unionis, ciim fubfcriptionibus.
1695 & feq.

>475· & «487
•

De coden\ argumento.
'v

Collatio XT.

Philothei l’atriarch.
pap^m. .

>497

Pars tertia actorum,
poft difceffum (inecorum.

De proteli ionibus IRlei Charifii & aliorum.

Collatio XII.

1 508

Adveniunt oratores ducis Burgundiæ.
iildem profell ionibus.

De

Alexandr. litteræ ad
.1.> 7°3

Eugenii epiftola ad omnes tideles.
Ejutdem

conttitutio,

qua:

incipit

Moyfes.
»710

De Armenorum unione.

Collatio XIII.

>53°

De eodem argumento.

Collatio-XIV.

[546

De eodem argumento.
Decretum Eugenii
Florentiam.

*

de

translatione concilii
15(10

Littera· Eugenii ad principes.

ij(>i

De Gr.ecorum ingrellu Florentiam.

1502

Collatio XV.

1 504

Collatio XVI.

>574

Collatio XVII.

1 5S5

Collatio XVIII.

>597

Collatio XIX.

1607

Collatio XX.

1 0 19

Collatio XXI.

1633

'727
Poteltas Armenis oratoribus data a Conftantino
eorum patriarcha.
1728

Pauli imperialis conlulis Caftæ ad Eugenium
litteræ.
ibid.

Pap.v ad eum relponfum.

1730

Unio .Armenorum.

ibid.

Joannis patriarcha· Jacobinorum litteræ ad
Eugenium.
1731
Decretum pro Jacobinis, cui inferta decreta
pro Græcis & .Armenis.
<734» 174 <

Eugenii litteræ at Conftantinum defpotum
Palæologum.
1743

Septem pr.ecedentibus feli ionibus diiputatum
de authoritatibus patrum fuper proceiilone
Spiritus lancti a Filio.

Collatio XXII.

>94 5

De eodem argumento

Schedula 1-at inorum & Gr.ecorum, quod
Spiritus lanctus procedat a Patre & Filip.
1660
Mors Patriarcha·.

Schedula
eodem.

>
de purgatorie,

io(>i

& dilputatio de
ibid & :eq.

Schedulæ oblata· Græcis de licita additione
in lymbolo, de azymo, & aliis.
io(>(>
Joannis provincialis
papæ.

dilputatio de primatu
ibid. & leq.

oratoris

imperatoris.
1744· 1745
Epiltolæ tres Eugenii papæ de Conllantino
/Ethiopum rege.
1747
Translatio concilii Florentia Romam.
1748
Expolitio

/Ethiopum

Eugenii epiitola ad Palæologum lmp.

Ejufdem ad prætùles Græcorum.

1751
ibid.

Conllitutio pro. Syris data Laterani.

>752

Conftitutio pro Chaldæis & Maronitis.

Beilarionis

epiitola

ad AJexium

«755
Latcarim.
i7$8

Ejuldem oratio dogmatica, & declaratio ali­
quorum vocabulorum.
'
1794
Note Severint Bini in Concilium Florentinum.
>794
Abrahami Cretenfis ad Concilium Floren­
tinum præfatio.
1796

( Iblervatio Philippi Labbe de editione Con­
cilii Florentini, auctore Silveltro Sguropulo.
1812
Obtervatio lecunda Philippi Labbe.

Obtervatio tertia Philippi Labbe.
Summa Conciliorum Baiileeniis,
Auguitino Patricio.

I813

«814

1
Florentini
,
1^1.5

Joannis de Turrecremata reipontio ad Balileensium oratorem in concilio Fiorentino.
i'M«

i

1121

1122

Cuainrt '
»41»·

3><

AD Γ Ο Μ U Μ

Γ R I G Ε S I Μ U Μ PRIM U Μ

CONCILIORUM OMNIUM
OECUMENICA FLORENTINA SYNODUS CONTINUATUR

SAPIENTISSIMI
SCHOLARI!

VIRI

GEORGII

ORATIO

II.

in qua hujuLnodi pacis impedimen­
ta tolluntur.

ΤΟΥ ΧΟΦΙ.ΊΛΊόΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
\ΟΓΟΣ Η

τού
cï ω

tn

*ωλι,/χχ·ηι ή??

κ i Μ υ μ quidem , venerandi patres , A pl POT ON ui>, ν' «ΓΛτίζίς (TfCaruro/ ,
ago gratias Deo, tum propter veftrum
* * exc Θ#· iü> θ’ ύμίτίραζ dû τκ *<Λμ <weoin res honcftas ftudium i quod facit , ut
$ι>μΐ*5, Si lui' τύς iystSot τι htyxtrt rpor/vV
boni aliquid dicentibus aures preberc ne­
αξ'ΰπ tî» »otuJ ,
Λυηός τκί ktyofrtc ·χιquaquam gravemini , confiderantes non a
τηζοιηί, τΐαι if iV λο\ωχ iwintirriiJ^ot iiuMquo dicatui , fed quid valeant eaqurdieuntui ; tum propter luam erga tne bonita­
μιι · iîii π d&i iμι
«υτί · ne tptem; a qua profedum eft, ut voti compos
yor ri y ία μ Ht fr/ru^i/r, ί -re<rûvu« dptrtU τ«fuerim , tantilque patribus plane non diτρ«ίτι yiywff
. οΰπ yip ύμΊ> τής ci
fplicucrim. Neque enim fas eft eaiftimare
•nJ «<χλβύ ^υμφίΜίΛί
^V tÎhui «rXà>c
aliud praeter ^Dei impulfutn fuifte cauf* ,
KoyirjJtf το Γϊμφίρω gçi τΐιυ tiplwlu/, \jgip r;
eur & vos de rebus noneftis conlcnferitis j
cunâifque prorfus cogitationibus utilita­
iwfJV rx.r$ÂiJlpot, wponùfôeu, οοθ·* bi τηι τιtem ac pacem de qua confultaturi profefti
ù v*X/<otnu> γιόμΐυι firQfpWTi, wc τίτι 3o'£«s
huc fumus, prspofueritis ; Or unus quidam ,
d/iyu*
> <Αλο τι r>dui t?> cm fi Si», porâe
dum de tenus rebus confilium dat, omni- B
Μ>ζ4> ίξίΓ/ί SUTÎO» . trernt Tfeilui ou μο»θ» ôv
bus vifus fuerit «qua dicere - Deinde cum
T/ru rie tifluitK rpôror iytZpM KurinXtrif»
nuper, ooa modo quem eeo ceoieam uti­
liorem pacis modum , fea etiam qua ra­
iav&iu, <M* <ê ü «» dr T^ortv vautau τνχ·7» ,
tione ad illum perveniri poflit , me vobis
rt<uCirXdC<H»
eonfilio promi feri m oftenfurutn ·, jamque
ifitixiif * mü itu igi ri λο/môr rS
rarralterum pratftiteiim, nunc reliquam debiti
rw .
o73st μι» iuryjptrirffi üXr; «rw/41^»
partem lointains accedo · Et teio quidem

Ρ

Tom. XXXI

1123

xti» <τομβη

Gborgii Scholarii Oratio II.

μ^Κροί i ήμ$ ». n7$

ίήροίς μο- .

f I 2-4

me difficillimam aggredi materiam ,
non modicum imminere periculum 'de hac
mt? tm'c Aoyooj dpirKw , Ktriwjor crx oA/yo>
materia tra&aturos, fi contingat aut neu­
«voÛhk -nJ τ*ύτΙυ>
* αλλ’ ôuu: το
tri partiam , aut alteri tantum placere
«X.uircu tî
ntow sr’iTHF , οο μίΑqua: iam difturos ; Verumtamen audere
«
λor ûpdrtf; £ drpetrsrwctf <
«ytf&fc Ζλτ/quidem de ea quidpiam dicere , vifum
δόξ^ν ητχσν> οιμΜ ‘ lui cm -iV urforifM
iri arbitror omnibus non tam impudentis
t X</3o»*ac, AAoyVv Kit «arr dV rtporiw im·
& procacitatis , quam fpei bona: argu­
mentum ; quam ab - antecedentibus acre- ~
φυλ*ττ4» , £ ‘ttiùrluf 4Bpo&XMp|uoi> αχ7θ·/ς /r/E tam confentaneum eft etiam in prrfenti· ne y drd tS μχ^ίήροις ' dplrx^r y <twc
ua confcrvarc , ficea propofita rui fu» ad
' tnçxs
αΐ}3/<ς <τνμβ»τομ$όης.
dicendum aggredi : ad temperandam vero
rpitw ήφ' η 0$ αλ»3·«'«
arxryA
oftenfionem » fi aut neutri partium pl.iei<τθ«
τδ φωημϋμ* xthob , epwvew ώήέρξ^» . tura fiat que dicam , aut alteri , tantum
contingat elle gravia; primum quidem fa­
fycûpMA
** ίτπθ’ ότι νι tof ύμη
tis fore arbitror’, fi veritatis bonique apùrcço» «pfcdnw* ίτομβΜ Mtrwùs » £ το
tu­ 3
Îurenti» ergo illam patiamini ; deinde iltu» άλλο τι <vrfàrtfo)> τιφροηΐχί»Λΐ ofde td *nt7c
ud etiam , quod ad eam qur vobis tan­
ύμίήρας rtàt&vu -ψιίφοκ δϊ/ν ZjUrodror ircu .
dem placebit, accedam fententiam; nihilίγΰυμΑΛ nt
rotouvne; ipit $ μηque erit impedimento, quo minns veftram
ientenyam fequar , quod aliter antea de
Se τΐω
, β» rt iff δχ ύμί» «perxdMU?
hit fedferim . Quare puto vos qbod ae­
φοίημια
t itry/poeTp ,
τίω yxJquum eft fidentes , aut nihil omnino
μίαν Àro3\tTomtç μχλλο» , δ Κ£Ϊ μίτχ τβδτ
egre laturos , fi quid minus placiturum
Ζ.Ιί',Ι * *»τιλί)χΗΐ' β*ξ/οαΰτ/ μηϋ SiKorri nt:
voois dicere videbor , ad mentem potius
meam refpicicntes ; aut poftea often fio Wanr. 0-μ.^ο/»
·ηα!τ diri iV λτχοί i(h
’Ιήύ xouvTUf uÀpfîrSiu f <ηγγιΰμτ^ η μίΐκ&ώψ Λ
nem depolituros , veniamque daturos no­
lenti contradicere , & decreta fequi ron
* '
λώτί/ν τίώ χυδ/Λ». rotrrwc êyù τύ
\ύνοθ*Γ
abnuenti , & communi fententi* meam
σίωΐ
τκ; λο^/σ-μδί drrin^aiç , χ^ι'«y»o
,
'· , · ,
,·'
t » 2. . ~ ■ ~· Thanc non praeferenti . Has cigo rationes
„rlu\ ujjtinpar ie9fcrntrdp^9^ rbro/x»
p C difficultati materia opponens , & ante
Λ "
”
''
' lui'
omnia veftram pre oculis benevolentiam
^Apfoujjm
δ»
t/ XjM'
,
habens ; qua tue brutum oportet aliquod
<9fcriK/u StctfuKdriwni 'ηα ^xAtramtwc tinetiam fubire periculum , quamque mihi
%«pf?F , nc ddbrspscr <3τοτχ1τ1ς λτοτΙτια thtueutem difficillima convenit aggredi ; fe­
pdtrupju , ω» mfÂf οιίδό dr on W xtfoiipw
cunda promifla conabor perfolverc > fine
μίη A/yorr^* ncunt μηπ rw^orroc άφιλες tin.
quibus nulla erit ex prioribus utilitas , fi
iroZAx' /4» ouZT ηί τία> ^ajjpArlu/ τιΰτίαι +!ρήhrc ego non dicam , aut fnadeam · Mul­
rlcu &χιρϊ)
p’ciitir ημ7» > ά» CouAtt^vjt^
ta funt igitur , qu« prxdaram hanc pa­
cem tacilcm nobis ac nullius negotii, dum­
μόνο» , δκ'ξοντιβ νίφωΜ . οή όλ/ywF it γΐmodo velimus , oftendent : rurfus non
μοϋτχτ dfenTtupÂvjr eS^ii £$9 ifât wç μδ
pauci? eam fcatere oppofitionibus viderint, 1
xxd’xçût irirximp^ocK '
d οΐμΛΐ /Λα' dtf
qui rem non fincere confiderant . Primum
tMfwbrn» Tpti-nr nrnr , «tu τηΰτ’ ^otirott
ergo de impedimentis agendum ceufeo ,
ait iroppuniw -fff ύμιτίρωι -ψυχ,»» .
yj
ut a veftris animis ea quam longiffime re
«a
dumi ? η7ί «χλοσ iTt/SouKducrrw Ao- ~ moveanturr: gratum enim hoc vobis etiam
.... ’, fi c<
cogitationes illas , que rebus hoyiT/ΰ^
thxujjwtyur , vi
nt trotent
neftis moliuntur infidias , ftreoue abigan- .
otwnc τκύτΙυί' Λ’*ολ«προ» βχδζΗοθ-αι , xx^drtp
tnr; faciliulque ad ea tranfibitis, pe. que
ώ όδφ τιτι iit ci «urn dur«dAûr» x^cups^/rtUF.
fiet oax, fi que illam afperiorem faciunt,
drdr^tr^t it pjtcpor λΛμΟχτοιης
. η
quau offendicula de via fubmoveantnr .
Patimini vero quscfo me paulo altius
pàr οΐκΛίομιχΙω
rtrx vi φΛΑΜμίνΙω trt/rir
rem ordiri. Unionem itaque conficere ap- .
, iff ΛμφιτβιιτουμΙηιι ώς ιχ£
parentem , 8c ioium prefenti rerum fta
rùx ffyôiTur , oûn ιτυμφιροι , οζτ Α^^ιτις
tui profuturam , rebus que verfantur in
ί’δπξχ^
dvi^m μιν ne iu&fi' dpicontroverfia , ita ut nunc Ce habent ma­
n,- , roppi» υΐ τκ ΐΐμίτίρχς dtfornyoum · V4
nentibus , nec utile nec decorum effe o
ftcodimus ; fed rem noftra quidem virtu­
rd T>£u<tTi utr ftK.tr dpirxov , t><p’ Γ vf' <ruuite dignam , ab ejus vero nominis , quo
vvtu' Viijfo t crx o’Aryxç il ntî
dV drnuncupamur, fignificatu longe di liantem:
θρωτωι μίμΛ/^ς Ζταζο» δμ"ρ * 4>τ·όί it nunti δ­
E Se Spiritui quidem , a quo nos congrega­
η Tu/c dytLStui ιΚτίτι τνμβ^ιιοι ύφ ur «îjuf»j'tos afferimus , minime placentem ; multis
μι^Λ τΙυ> ίρχίυυ , δπ τη itd τλιτι»
vero nos hominum reprehenfiombus fubjicientem : & prrttrca bone fpei , qua itr<τ*4.η 4οροτη«ον , η νι <t»fôî ίλλο rr μπζο» ,
mus ab initio dufti, haud refpondeutem ;
ti-rtp luj" , τδ* τΛρόιΐνς üpxirtr dr ' V4 %<*nec univerfo apparatui congruentem , qui
poroi τολΖμοο £
îpfy» μι rd nSru Xe/fatis effet ad quolibet aliml, fi ullum ef­
rtiiotf · rlai ii τκ «ΑϋθΉχ; tûpiTÎr n Vi ζ*·
fet , prie Tenti negotio mapis : Se poftremo
τησν Vi’ rlud dr duffc τδ -ψΑίδοι* ημάυ' , μόrem , que foret Chriftianu origo praelii
tluj Λλϋ&ϊ «i tsArxf inxnr eTrou , Vf' τδνπ*»
ac pugnat deterioris : Inventionem autem
& inquifitionem veritatis, ejufque a men­
μί» sAxTTiiaxrw» urnAAe^uirZw, «ΧΛοδ it τ<νdacio fecretionem , e fle iolam veram Se
ιχ γίμοίχτΛΐ· ,
<9fo rirrur ^(οφιλΐΐ > ?
pericftam unitatem , omqi i a ne vitio liCc 2
be-

F

ΓΙ2Τ

APVSNDII ÇONCLLH FÎ.Oa,BHTlNl*

112 6

* Se bonis omnibus affluentem ;A μίλιτ d» τίη tozc υφ i/JÇj ιορΛτημήοΐί
quodque çaput cil , Dep gratam ; quod
fw roj£*^<O-«u , «q 3’ α» $ί·/π» , ή Λβτ/mi»
ia omnibus qrut fiunt a ne*it , debet el­
τίω «ροτθίχάν ίτζμαζό»τ*ν ,
ΤΛίίομϊ^·
le io primi* propoli tum . Brit pouo h»c
μ3 TstJnjc rluj virit ομολβ^π» , η
τ ipeuaut lyatiaiu^additamentum al^iettmibus ,
xür iurUu
ùc tbtyyjtr . μάλλοfle cum illo fidei protefliooein emittere
3’ tixfit >
τ<( όμοληγ/κα tvtt&aji 3*7,
delinentibus ·, aut Gracis 'etiaqa ilfud iit
neceffanum adjicientibus . Imo vero , iit
τΐιυ 3» τηί
Ttrtr
, £ Tpq'c αν­
melius dicam , confeflio quidem fequi de­
τί TcyZcvoi rptérri rlut ytùarw rb fcKn&fdtc
bet. , fides autem cordis praecçdcrc , in
Hÿj τΐώ eb dur» Ttrrvt bunt . iioaù i htrt·
quo primum ftabilienda eft veritatis agni-,
tout ecywriu ΤΛΤπλΰί lut iffôtauu χαταφαιΠν ,
uo , ottiniumque per illam conjundio .
μ·/·υ rf r«rpck τ/γΧη» wrsu -ni ti-fvAut ergo Latinos oportebit omnino affir­
mationem ignorare , qdam tuebantur , Se
μ< , « Γpeujuèf
c« τί* ù»S φροΐίϊ, et ft to etft~
cttdejc Spiritum e(Te a Patre folo » aut
«ZXoc yb
<«βλ»ίν*τ«4 τρότοί tb“î yt
Graces fen tire illam elfe etiam ex Filio : B
ΚΛΤ αλίθ^*να> «Μιιλο/c rarbèirSuj d/Amn». irii
etenim alius non reliât modus 11* > qui
9M» ca brij>ir\ rérut i’ τ/ης , ic jiib fëir Xveram volunt pacifct pacem . Nunc epfî»
y ίλλ' ettÂyxn ^ίηρο>
άμφ^ήρα;
mh» fides horum in contradictionem eft
pofita que nullum admittit medium j fed
μίρ*ί druTctubni , TvXwri
χμφοήρχ; ϊγτnecefle eft alteram ejus partem utrique
g-^ΛΑ μόηί ' «Ττμ rlu) τκ-η ατό <otpj*'<c er/ -ηχ
abjiciant t 8? folatn" alteram utrique reti­
χπλη nfvlyovnti *
τκ'τν» ίτι ννηώ* τβιόneant ; deinde fidem e corde ad os efferlu> ομολ/Μι» , £ in>f xjgd μί*/ Μβθ-ολ/JiZu»
tentes , per hoc illam fateantur ad faluόαλιχτία» 4ot»wç ττΑη», ί τΖώ ί «Aij^ic όμολοtem ; atque ita in tinam omnes catholicam
conveniant ecclefiam, qux figntficarç vult
yl*Î xJ
δυλοαο inmne
ηύτιυ,νλνvera* confeflionis St fententiar unitatem «
Sttlw itucHt yjsxpxb ό*ζ(ομ« , H<n>yw<tuluj
Hanc ego veram efle unionem ftatuo :
a(/rw> t th tret i’ ύμΛς oct it ί^τοιμι,
quam pridem ipfe quidem propolus , fed
sr«Asu TrrHF/4«W ‘'Φ*
» μα>λβ» ύ* xjwo τ»
eam vobi* fualifle non dixerim , cum a
ê.3<vobis jpGs jam olim per fu a fi effetis , imo C βΓ»Α/'μ<τκ τίτ evasu -rù *αλο» π
νθότ»; . αλλ< rttûriuj tzîî roAAtft ί ib μίτχvero a Spiritu didicifletis , hoc cfTe pul­
chrum & juftum. Verum hanc multi «gre
Μολίΐ aî^ud)/ ii^fpAttetf tojh . d:
μ|υ Λατίaudiunt , quod ex fententiar mutatione de­
tut cteiiui Keydtmt t <<>c 8w»o» <» hi| της 3o*nc -ncûdecus imprimatur : 8c Latinos quidem di-ntc -mtrmrc tntnt
r/rdL'o»iKC μ^υ
cere audio , rem elle gravem* fi poftquatn
rtvric, >upt tvI tÏc Ttrfue άμ/οΚογοιώηις e-uuQdper tot annos fententiam hanc tenuiilent,
λαι , ii^irxsfnti it thç άλΑκ? μ’) artâiîç , xiv
de credidtffent jpfi »'atque in fidei fymbolo expreililfent , nec non alios ftudiotu/c σ·νΓ)^ρ«μμ«βτ» û; ri f <ttfdi rlcù truT^cÎAf Λfc docuiftent , & feriptis -am veluti ex
txyH^o-rimt -mbrluj xvpotdSnif è Xoyotc ccfoJh
maxime neceiTariis unum probalfent , ac
xtiiomt , nui wprç t»Àî reaistc rluù
rationibus demonftraiTent ; nunc puerorum
«λΧω» ifitietyfj^owi «ντυ» «wyxÛHtz· £ ir&more veritatem edoât ab alus lua ipfi
μ^υ
dbrdf σ» Jh»o» , μfV)tiouZat it
damnarent ; Se fibi quidem primis hanc
rrfi aù^iubi
μίτ* 'ntbrtt , -iff Si tÎjç xytaitte
notam inurerent , pofteros vero etiam eiufdetn participe* facerent : ignoranti» D1 é' τυφλά rtui ί)^κλ))μΛη)9 iyu t«; <®fô ripty tavquoque Sc crcuatts crimen non in fe mo­
-1«; Totr.Titt&tLt nottutis > cl» οις »·λλο/’τι» ττ.; άdo , fed in cunCtos etiam fuos majores
y&KTUW!'; όόμΛΤ^ trbjçot * tyjj ππώτΐω αίοξζ'conjicerent, inter quo» multi habuere fanλ» tic Ρωμαζχίί
όαλ»χη«* o7fa3-*u
Aitatu opinionem : tantaque ecclcfi» Ro­
τι xtt-ntpSuifHU' <£ σ> 3η
α»«ηυ» , ûJ>r *
mane inufta macula putarent fe preciarum
facinus fecifle. graviuimtim vero illud cfλο. ί7»Λΐ, τόπςο? *ίς \jeip ο’ρθο3·ξω» ίυχιτ&βα
fe , quod ita nefeirent , an eflent funden­
ά« tW ι-’μίπ'ρω» <trfoybw ,
τ»ί ο’φΗλομ^ας
de prece» pro fuis majoribus , ut rcâe de
tu/ το7ς eùwrditrStu τιμχί , ί w'î «ίριταύ*» ν<μ tV
fide fentientibus ,
jufta illis pcrfolvenο-υμβίβιωχόην χατ«φρο»Ν», rtw ΐυται re·*·
da > an vero deberent illos ut hzreticos ,

τη^Λΐ AToytKâtTwnii , <c rCai aima» gkh»»c γίmendacHimqne per totam vitam amplexos
defperata eorum ialutc contemnere, Sc co­
cn»
. h air
iriç^ep^j μοηι τ^ cm
gnationi» jura illi* negate . Si ennn , intk mm /©foïfiflu το τ»#νμα, μί <jporàù if <£ τ,τή,
quiunt, crederemus folum, ex Filio etiam
γλωτ-πρ όμιλογί*, àtfxror it tu; Sdfaw
ir~
Jirocedere Spiritum fandum , non acceffif- E
τίλαβκ* ' c*cf%inti
άλλο τι
ου Μαλω>
et autem Sc vocis confeflio, tolerabile ef­
μίτ* τ» y^lo-μΛ Soçâtr&rTHi tjcempouç , >αΰ ότο^ΐfer relifta una fententia fequi aliam . Poe^tu τίτ» retp αλλίλύΐ» &φΐλη$ίιτ*ς , & τΐώ
teft enim utraque pars aliam quoque non
reftam poft fchifma lectita fententiam, nunc
td^uubjj μη vpordbeu rij μίτκθίο-Η , απ μη3ίab ea difcedere , dum mutuas fibi operas
ήρωι ùi ii'wrir τι & «ρος τΐω truri^iar truytradunt, nulla mutationem ignominia conjl^ov tyruxoTur &αφυλΛττΗ9 ' οΓ <τΐ|μ*7ο» το unS"
fequente, quod neutra par* ftatuerit illam
c* τρ τ?5 τίτακ ομολογΪΛ ηΤς dnx
ui'ô
tueri veluti quid fixum & neccffxrium ad
σ*αν4>μολ·χ«ί». ίτ-r Si rlui
iurbur Soy μιialutem : cujus indicium eft quod inter alia qur hujufmodi funt , non fuerit pofiat» lie τ/Γί«τ ταρ i,u5ÇÎ ίτπληφΐ ‘τ*ζ/ΐ’» w' >«tum in fidei confeffione . Cum autem re­
o-ij,- iti> Λμφιβολίις 'ητοΰηι; tin χροιάς κηlatum a nobis fit in numerum immobilium
pir-

F

I 127

GbORGII SCHOtAR.il Oil Λ ΧΙΟ IL

1128

pùrnncr , tii μι>Χ artéssU ïuûar&tu ^Ji3ôv «*&»- A fidei dogmatum « Ce fine «lia befitatiom
per tam longa tempora pnedicetur» ut ne
|8Λ μήη tuç imfor&trnti , u>»3·' ϋφ* «» Tpàf m5illud quidem ceno fcirc propemodum ra>
m èanr/Sr*» ,
ôaXmk «>λο rt SaryurSu,
Icamus , quiaam addiderint » aut qua pe6·
t»’; if ifiywn rwr» UW* » M rpânpof «te£7«v
moti caufa id fatfiai » fed alii aha oariyjivUu 4 -ni yihvt «r*ns wiw «nt^f^e/^uoc ;
reut » quis boc dimoveri pariator , ni
«Àu/< yô «» <Z%<u»i T^Mrn μύζ™ ri μαρ/npHf
prius velit extremam trm ignominiam «
βζ rifui omaiba* «Ce ? nulla enim fuerit
fair eonif T?ui iritluj , fgi rltii μακράι ri
ignominia major , quam fi nobis ipfi fi­
-ψ<2«ί ο’μολο^/χ»' yj/ -ncSm τοφία njî'Aôyuf
mus teftea erroris , 8c diatonus proreffiointonrrt 3/3«r*dXM; «ζλο/ç τν «*Xw%««f yin·
nis mendaeii ; idque cam doârina & tn·
u^*i iuifXfurm . AarlfHt μίί K<ni/ri τιιυ^άτομη
θι differendi facultate ahis magiftri ve­
Aiy^r · ni; ii rpuuc ωμΜ τφόίρα rlu> ? φ/λοritatis elfe poHïmus: 8c hec quidem audio
a Latinis dici . Grreoi vero arbitror Se
tHitit 3οξ«/ φοΚάτητ^η,
stum tri roçia
ipfoa fapientin laudem fibi tribuentes > val­
φροϊονν-ηί * <e ημ.-ζω αιτχράι , if φο»η τν<riiw “XpôfOt Anpouunt, tyi rlu> iAj&trirUu io- B de illud cavete , ne videantur altercatio­
nem affeftaffe ; esifiimare turpe e/Te » vi­
ζα» iKauûonw, \<f· τΐα) rV iitAQuf ιΡ&ιτύμίderi fe tanto tempore nugatos, 8e verilEfot Kormutaf .
i in Tot^Sf $nw rw^t ^2u7eu
mam opinionem tnfeâator , fratrumque
r9Îri ruiAQn , <efoç tw τζς irtç'm jccctmxXucommunionem averfatos i es quo multa
illtuumala perpeti contigerit, nimirum ut
<τμ<» âfAt τυμμάχατ τ<>λίμ£> ά.ΗγΚ.α.ζρμ(ηις .
foli contra ingruentem infidelitatiseluvio*οζ»^ y άμφοήμι; iytp.rt τΐώ «το ιμ «tifî
nem abfque focus bella gerere cogeren­
ei^iujLuj carpirtr^tu , Lu> rd η μ«^κ» τΐώ άtur . Utrofque aurem pariter exifiimo de­
Xijjh*»
tJ to
«τομ«$Ηί >ομ/(θ(χπ
clinare ignominiam, fi devincantur; quam
rmjffybx&ai · tirnpot y, ut Κ^ν [α«> , ίτι
putant cum eo conjunâam , quod clt ve­
ritatem addifeere , 9c dedi icere mendacium .
nr 7; τί 3/3«t^ou uifoof τί; «λλικ £ τφίη
Convenerunt enim utrique , ut videre li­
τομφ^ΜΤ ίλ5ο» /Xr:<nr iyv 3» τ μ» φΟΛΗψίcet , ea fpe > ut alios doceant potius, at­
fluj ’U^uôluj w«iCM if Φ·11υ> Γ/xuxv: \jeoXoy/(fque ad luam traducant fententiam . Ego
υδ-tu 3η» iri τ» μη ®^άΖ//<0£ èôfcif wJn .trfü- c vero dixerim, Giccos non debere e(Te iont tiray oui fiai, χ*»*ληθ>ΐ{ truy/fira, <c rpof
licitos de hac apparente ignominia , quod
non fit ab illis recepta opinio , dum priηύτίαι φιΚοίΗΧ,Ηί'
}5 Tirfvttf το xJ/Fuàôc fôv
muqi induceretur , licet vera effet , fed
ai^ponpor t £ φϊλωκκια ψ43&ομολο>,/«όλ«τoppugnata ; turpius enim eft credere falτο» hc αμαρτήματα λο'^ο» . «ou VpuKoï; μΰί fôv
fum, 8e mutue erratur contepdendo, quam
w' rhô arOaKnat ri ri/μβόΚ* Ka-mpuytif , £
talfam confeffionem proferendo. Et Gnaei
rtu> toitluj ομοΚογιαι ta/j& rpoj3«MfcQ£ * lui ,
«piidem podiiut ad fymbolum tuto confu­
gere , commonemque pro fe objicere conh fvfiif «Mo , Ζ&λομήικ <τφ«ί aiitî&iu & rdfe&ioncm ; qu^m Ii nihil aliud fuppeζατ φ«7ο if μίχμ ri φ/ΧονΗΧΗ». ηις if Λατιteret , velle fe dixerint obfervare 8e co­
voir σό tm κΛίηημίτς ûrpnf ίΓκλκμτ · <£ το μο·
iere vel concertando . Latini vero iunt in
»oüç
-ifJ totfàf ίφ imj-ηϊς i^kppirrfnLi t
crimine innovationis , 8e quod foli trana­
rliu wKifluu α-φίσι ^H^6r ro/fîr .
τολλο/; <λverint communia fibi confidentes ^gravior
illis error efficitur · 8e multis ahis modis
λο/ç TpôroK ίλίτηι το t»ç ou*yiu/M 3#^* τό» -fit
Vpeutür \sipyHf τγίμη μ/ηζολη^ ùf μηΚ tu- Opputo minus elle timendam Gr«cis muta­
tionis ignominiam, ut ne ignominiam qui­
yuülou ολω; Jfwrtu ToüJrltu Μβλ·«» . τί yrîp aidem hanc vocare penitus liceat. Qu« eft
r^ùr ro tm «Xn^waî *tj/Z3wc <atoyfr>cu * καί
enim ignominia, veritati pcrfeâç adhereto*ç Kotri iiioyy.tfOf; ίμμί^τκς rb/> «ίςί f 73/«
re ; & pcrfiRendo in iis , que communi
< trif i^rirn» xtnw» ruuo3« «o/».7 rirvM «M·
omnium decreto definita funt, generali con­
cilio permittere de iis judicium , qux prirfoirtu; ««« unit’ ίαυηις μόίοις unr «λλο/; κτ4>
vatim aliquibus placuere f nec libi ipfis
in iV τ* roiaùr* θ7λ4* rirfvtir ; τί ii £ 3e<»o.»
tantum , nec aliis velle fidem habere in
i’pw τ/f , iu T» 37ot ίχοττα ifiiifOi ; f*3f37w«jr >5
rebus hujufcemodi fuo non accedente con(i. «ÏTor ipùiflaj ir&· rien» àpimouraf frunîr ,
fenfu f Quid vero mali cft , dixerit quifrpu ri <io<f,u*r«u ηύτΐω Kt^brr(f , rin Si το
piam , timere timenda? timebant enim 8c
ipft vocem nondum omnibus probatam pro­
Hoi Aôyof iyOfU^if* Ζτν μ(τ ατφ«λΗ«« irt ni;
bare ; & antequam effet recepte , predica­
«fex Ofi 3όξ<; rptrH yvpiîf , m τολλω» nttte; timor autem rfte non eft a ratione alie­
iujùf^f ,
uryiçn τί tum ruTr^af Ka^in^ «- £
nus. Oportet enim id ca que de Deo fenroQe.Kfift trofjftuf τη <vforfrtÎr. m
μη rir
tiemus, accedere tuta cum cautione ; cum
luu y α'Λ^χ τη; 3ό£η; τ«»τ«τ«σι KanyirtMTKor t
temeritatem multa fequantur pericula, ma­
ximam vero illud , (alutis omnino amit­
tiiirôt if αοημ ^fof ϋμας iit nrf Koyv . uta[fj>
tende. Si enim id ira non effer, fed plane
m/3f το/; *\λο τι fff tôwnw φμ>»ί<η> «»«γο/»τ*
fententiam reprobaflent, non opus effet ui
«» \jatp auri rb^nrtîf. «λλ« μΐω m3’ oJyjpof fëir
vobifeum agerent: quemadmodum cum ho­
aùifn^OK , αχοοοιώτ»; ,α«θΗ> , w μη « Taraf
minibus alia quadam incurabili opinionis
άτιμαξ^ μί’Μομ^; irtrfaluu Ιώ côt in Aafiüf
pravitate laborantibus ne difputationem
μή <trfônpof τΐώ <ΰτικι-ιμίίία> âroCàt^ofmç ά~
quidem habere paterentur de ea . Nec verO turpe eft utrifque , fi ignorant , addi­
ymiLf ' <è
οτιοαυ ίτιταμίΜί Kanfyvptîf ,.ρπ
feere ; nifi velimus fcientiam prorius reji­
μη τη; άγαοίας t^tr^aa μίχζ/ τατής ι'βκλίΰ'τι·
cere , qu* non nili abjefta oppofita ignorao-

1129

Appendix Concilii Florentini.

i ΐ?σ

rantia potcA haberi ; &cujufviafcicutiepe- A ra» , tIm c* ri Ιΰζαι patâàtur frbtac j<y;u74/» ritcjsda*·*·, quod ignorandam pervetwo
WMtrrr/* )5 jemN*· *·’%ρό· » ararr' xfeKU *
BM coluerint metu dedecoria quod ieqmμ/^orntf 9 μ& jSmAo^NN χιίφ»
JM
tur, d«aa additcerv vidmttur , £ coutrarso
Karat dptoAey««v , μττ <yseZ* <τ*Μ<ττ*<» τκ
nasuque turpe potius eft, dh* no· fete «Ma­
ÆriT <·Τ* W nlwf <*»> âKwd^ac ôrru» qpw» f
nia petamur , nul Iiqwe ob percepta* mili­
tate* habere gratia* volume* » et ha* ri­
«>«**, il» μ»9 ifas μ$ *afa|F MM» . 1» fri nu/'
▼lu» d^/raarmt vrrftSru iu*H», ràrw </%«**
ta eu* tgoorantia decedere, rrecetue eu*
pro veritate fin* a aobu lafccpta çenamiurpMemu. rdt >5 <Λ 4* *M&ekr èrXeif eWp>
ua » jucundum tine eft cam et viftocia*
fa/jt**» ê <Χ*·*γρ μό*9 mww Anc
ronfequi; led nullo modo turpe eft videri »
l» *9t HÙ^iu rap ulmir iff a*&M»ra»t i»«uca comperta le dedete. Qui enim prompto
aaitao cedunt aratis veritatis» ciqucvel ap­
Ms> H* ♦ χ«ά*
, sJh’
vir «X>parenti tantum colla iubmictont » ooo di­
θΐΛΚ Miw » ip’ ·< A’x» 9WV Μ»θ·ρΝΤ*ί 8^
cendi font a quoquam hominum vinci» qui­
Mit&u, tait il
«Mr
bat etiam turpe eft videri inferiores» fed a B ut Μ** TT ab» in μ!) vx dAuâ’svwr /ri^sntri^
veritate ipia, a qua (e vinci optant omnes
4'dCta » · ♦ »jiô·»» )$om»
é μΐοϊ
homines: vinci autem~ab illi* mend*cium
iit ii ϋξ»9
ΚΜΜχ^νηκ ·*λλ«ίξ<τθ*· » «ΐ
jure optimo dicat quifpiam « fi veritstisope
illud imperant , cui fuerant antea famula­
ολΜΤ *ρ* 19ΤμΛ&99 ΟΝ τδ χ·*0>^ |UffVaiC<Xs<F,
ti . Nec etiam illud turpe eft » lententia*
"i%uài ΤΝ *fdr9F/9' d >3 » τϊ mm μ»πί^«τκ,
prudeatçr mutare» fis omnino de ma Io in bo­
«Μ* * τβ Mri *P*HC 1»
, is *τί rts, tnum tranfire: turpitudo enim ineofitaeft,
Χ<Η. τύί |4· OUJU rpUtifÏM ννί-πί ΦΜΟί ΪΗ » CW TÎ
dixit quidam, non fi a malo recedatur» ied
THs^Uosu Αλτίtots , c» <Χηθί λ/)^Λ» G tSto
fi io malo perfeveretur. Gnecos igitur pro
pter hrcdico debercopinari, nullam in ieic
triai rpâvats
9o9tfb, μϋ/μΐα>
ignominiam cadere, li credant Latinis. dum
ityuiMC · μι&ΗΗΛΛ rim rhe Λλιιθί τρούΟζ
vera illi dicant, id que modis omnibus pa­
3οξα> ’ u» QjMXoy«u0*s η é rtri/ornu » é τνιπι
lam faciant ; nec velle propter eam refpueà/ «jtt^ovks» τύη* ruvantfJfbi » àtiyxt
n
re veram fententiam , quim fatentes Accre­
<Χΐιθ·Η<« /aisdik CiCaltts intdentes, eique ie per ambo huc conjungcn- C τ^ς dju»»o/«tff é
tes neceffe eft concordia: veritatifque mer^99 49ffv9nf9^ Ant/mk li9 h «4 Tins ï tîpnpj'i«c i ff. cedem a Deo indubitanter erpe&ent. Latio
9Ü9 dpû
OMVNN l»^«u nfc KtyflTTUilff · d&TÎ
’rtLtw ao* Tero ( quamquam video rationes eorum
t^s ai%UMttUas H r<mir«n» «Xoyo* » v/ r/ thiar
«. enervatas per nonnulla a mejamdiâat nec
IV if^ur iantstiitôntsyjVQ nfav ‘npertv/4*0^»
-uvaem.
immerito plane ignominiam ab eia timeri,
χώΐΗΜ <upo«rf»3i>pu7a3-«u. J/yiav, àrt rw
rpocam propter huc ipfi plufquamalii jure tur­
yittK iib c« rS rlui υλιίθΉΝ» *pUJ*«7> Ami *^tbentur ) illud etiam «quum eft con fi dera­

te ; nullam fe majoribus fuis injuriam illa­
/3λ«ίψτ«ν ft X a* <
οφίλΜΊΜτ», ïrvt ùturos» fi veritatem ipfi amplexantur; imo
rtp «sOÿovM MtXMOw»
» ν*ίTt
potius utilitatem allaturos » dum fbrtalTo
vu» «»^j*rew , ivni ρφ
A ùuBiiXw
puram 8t illibatam opinionem tenentes ipfi
iô^iK
A iff vMip vif <λι»θ·Η<ί âyww
orabunt pro hominibus falfitate deceptis, 6e
μιτ^09atnuuns
hî cwrnn ®/λ<»humani aliquid pallis; mercedis loco a Deo
petentes ob certamina pro veritate lulre3-pvr/«».
tti ctuintr it
puxpir
pta, tnifericordiam eis xribui : quin etiam D uvwîtj JiunimsTsu, irtp
ύνξκ»» wc όηλ>κ
probra illorum pauletim obtegere poterunt ;
ροχ>μ4Τ«» ixâ/ubot vXurnc » é * iwt at α-φκη 3taqua augerent potius , fi acceptum ab illis
φυΑ*τ^»πς. h it μη ίο'ζιΐί ίτι^αμίΛ £ vV âuXrlequcrentur errorem , A malum fibi ipfis
c^-« rpvnuw» W »$.<λφ»»» £ -niXwS·? £ 37^4*
foverent . Quod fi non aviditate glori* ,
ΤΛΤΤο’οίζκ», «;Κ »< τ/so; •χΰθ'Χ λ·>4>»α»α^>«χ
voluntateque primas tenendi inter trjtrcs ,
prcfiniendique omnibus que vera & jufta
<τ "Καγιτμΰί ιίττηθότις » a?» oLc <ίχ·» \j*rpop«r,
funt » fed nece flit a te quadam qua a ratione
τ/.’> itëtf thÛtLuj tirluitynAf, Μ«ό; S^t^rQ^»non abhorreret , Sc cogitationibus viXi ,
ιυ» η tty iirris φιλΙ»&μ/τί*9
QtoS
quas defpicere non poterant, induxere hanc
τυχπ» ίλτω, oc £ iff xevoirai» αμΑρτημ^^ t in
opinionem , pareil, nobis etiam tacentibus,
cin
όμοια αμΛρηίηιτα» γ^ωμ^ , φΛ/νθ^ρμillos efle mifcricordiam confecutos, eapertofque Deum propitium; qui fe vel gravit
Tot yntTOA linaris * o q^4 αίλλο»
iff <»fimis criminibus judicemprebethumanum ,
iput é«H»«> tyuyt thS-oucu. i >5 itrisipSfa.
fi non c fimili voluntate proficiicantur; iJ
rt Qtoy iff
luttynirms A t9fo ram» iuquod potius viris illis coutigifle mihi ipfc £
iit iya.iria-a»ms i$u£r nûs iff ytnriut
pctfuadeo. Neque enim viros fanftimonla
ioptsus A vi iV μαη,αίάνα tutntht^as χοvita perdantes , quique Deam dileserunt
iuper omnia, vifus i ple effet a (feci fle p ra­
ρμ , μη ·9τΰτ09 aunts nis ia τχ τλ4»χ οφ«νmus, quibus fibi caros donat» atque incer­
\»(Jliaç Haas άφίΐί , su itlMfKÜs ris iaXoainst
tum beatorum afeivifle , ni prius illis conn/tJW μΛΧΛύ»» tipyitn XjÇioî . ôrt )» τολ-.
donslTet ptxnaa ob errorem luendas , quss
Xo7f
rlui âytstruiàu è ζδαη
πλΛ,νίτκτι μβfalfitate captos in perpetuum a beatorum
jMpnifM* · θνοτ 3i ο» tιν$tt ourlai μαρτυρίί» ,
forte (ccemunt « Quod vero Deus multo­
rum, 8c dum viverent , &r ubi vita funfti
wn iff λατιη» catsXnaia τιμ&τα nùnur
a-iefient, teftatam voluerit fanâjtatem» ofteuSwt ifltnm ,
Γpsutoi t<»iu{ <» rt^xopih
dit te Latinorum ccclcfia , cultum illis 8c
rwr · ili TNblw φύμ iFfai ti vfiyyua ,
honorem adhibendo, 8c Grsrci ipG non conμ^

1131

Gkoigii Scholak.ii Okatio IL

/Mw ύμΰ àdn* rfà ne àytvniMit ίόξην A tradi curiat , wc errore id fieri quifqoam
diieritfe qosfi »m fhiftra illi· fanâitatis
gloriam tribnaris, nihil ia ipfi· agnoicen­
do ea ii·· qmtrequiruntur ad fanditarem.
μκϋ» mrm« «roc rluù rtnttit»
fi» vf rupaQnare fpcs eft omnino certa , nihil illi·
Λ&φ Mfr&itduu tapuNMw» ·ά»*ώΖ>ΆΜμ·nockornm ad Calate·, foâuai ia fymbok»
»or nvoc
X*ya» ifanuMr msffrta» «ûuaiôuor
addhasncotom ; euan pernoti taatvm fue­
rint aeceffitaee quadam, 8e rationibus pe«ρΜχθπτι , μη/Ν ris» ομήρ»
Ιηίοψ bricalo illod vacare probantibus ; nec ve­
wc * w'
/afant b μ& jji ni αμΖηρ·*
ftris orationibus fore illis optu; ac malto
srre7c rpars^p , «tad rin» «XdBsnts ujJff s’nmagis fi ad illorum errorem vefter non ac­
^romsr » μίχμ «umâ μάοο «d
τβ
cedat» Ac veritate agnita faciatis » ut illi
. vw^xinp nfav «arriir *
falam e» mendacio damnum contraxerint ?
erit enim ab' illis pro fe tantum, non pro
# qpt tus υμντφον ψτγμ» o*#Amrw*r Xd^oo * os
veftris etiam animabo· reddenda ratio ;
frérot
s’ureré fa&Gfa , fit thlms τίκί rêc
Bl quam par eft ab illis non exigi « fi in pau­
«<«ο2οζ/« Κΰμίω οαχ»«<η· · «λλ* ft é μ* wciores prave opinionis labem diffuderint.
πλί nie iftncsrsAXsj-àu
yir ras
Quod fi noa^ericAam poena liberationem *
<ν^ρμυά’/>ρ sutu7c n ? csydrea ozrw ifif&vrtt 9
at certe refrigerium quoddam 8c confolationem emendatio pofterorum illis attule­
Φporriζ*η 2»ra rrer U/oV , é ύμύ yw &χ9μί*
rit » folicitit plane de vobis , Ac oranti­
ton ίζω f suture iTUfy&imu Mm* . m nbiut
bus » ut falcem vos panas libi irrogatae
cmttum àrep tTro» , in
<m?r μ$
effugiatis. Neque igitarillis* atdixi* nec
tvûnc T fafiipu>ltôp$urnefauûif'ùrtât?»r9«iinulto magis pofteris vcftram emendatio­
trifÿb. . vit )5
lî ημΖί , fS μ&*
nem ducemus ignominia materiam. Quam
ipjfffJ titub* T ca la -φ/ώβ <Zr>côn)<m navüXn^oenim accipiant propter nos ignominiam ,
Îb, è o*ç £yttiiwff ômf
vs? afrtXe/·
qui ana vobifeum illos a mendacii turpi­
tudine liberabimus f quibus , fi grati cfle
ai ttitnu
jBuXârosvw ; iif
«bror fib
velint* immortales libenter habebunt gra­
yssfiirvm ri >Pd&c
* nie if Ttro
tias ob acceptum beneficium ? neque enim
ίί*··ραξ«Αΐό>κ η>ίσι μιτΜιη , é *rô f illtu»
C fe quidem liberatos a mendacio gaude­
£ lonjpa» r/’<r«ps^o»^) d/*sç . £ μίαΰ uT 0Mvta7
bunt , auftores vero beneficii odio habebunt,
Ar iniquorum pravorumque hominum pa­
rtt turtîi τΐώ ύμιήρΛ» iri nt χμίτηυ μί^βόΚΐώ
nam fabibunt. Nec erit qui illirexprooret
qpi' rluj w iKtàf'w iriytorti, ίικ i» μη£ α>
vcftram io meliora mutationem * veritatif.
TM a; τ\Λ»νμίηκ ikauùç i rosnpoc τις ji £ sropque agnitionem* nili qui Ac illos infeâe<ης9 τύ
«ξ/« \Uyav , £ rouo f^M <nùr
tur quafi errori addiâos * improbus quiμ$ «k ihtâtitLt £ ritui «*φ£· eram^fo» rpoîtyufpiam aut mente captus , dum qu* funt
coronis digna reprehendit , Bc mentis effe
/dc sWosc/sc
o/frfrQ * τολυ ii μί^/η
compotes putat cos * qui foprrbia elati
aurii IV uutnpur xXqporo/ui»rR> ΐγηΜμη»» tyoipropriam ialutcm cum veritate projiciunt ;
μΛΛ , £ wc ΰμιήρο/ς iy*«u^irfr9w rdrocc, w»
multo vero magis arbitror illos rore ve\jtip w a'Xnd’f/nc ύφ/rs·^» * ôXm U τ» μ» %
ft rorum haredes en com iorum * Ar ja&atumtg fÂfrirciret
ύμίς oui?
turos fefe de veftris laboribus * quos fafeiXayos
ήγϋμΛΛ, rig yt μύ Mfüm» surae apicis pro veritate. Omnino autem de igno­
(fa brttg fU^iuiftSru ’ oün 2» τ» μοθ<ν<νν «Z- ® minia in pofteros a vobis transfundenda nec
curandum arbitror, dum primi vos ipfi di­
e-xw ,
me· a’Xnâ-iisc q* «rjax Aupfw/psc
gni non filis, qui merito erabefeatis: nam
μάλλον s'ronXr/s £ Kfarwmtg fiu&f». J μία)
Ac difeere turpe non eft, Ac veritae ornatio­
α’λλ* ft è mit »φ’ tssripouc W χρό»ν» ίμίΝ&res potias reddere falce «tqae illuftrcs eos*
• quibus ipfa poffidetur. Quod fi etiam fu­
(b s’ïo^rs» Trss km entSn , U y» ri ynSnu
rlu)
tivmi mfo^fn7rt μήτ Gttbox tûturum eflet, ut probra Ac dedecus utriufque
temporis hominibus imprimeremus* eo quod
rtot ytyofông ri xJzFu'3ouc ,
wutarc itaz^aripfi veritatem agnofeeremus j cnm nec i Hir
»0/ rii ùytwànK 2οξ»κ «mu ΚΛ&ηγιτβ) » oùz
credendi mendacii auâorcsïueritnus, Arhis
i^Lut ήμκς r?c îV sAXan arporoouûmc rt/ait *
pofliaias fana opinionis effe msgiftri ; non
rnc αικίίκς \jftpopar é rlu) est rit iXn^tlat iooporteret nos aliorum honori confulentes
noftrum contemnere , Ac aipernari gloriam
^ar MfottrSu , fi if *<$’ i/utyj duriîs i^ha4»
ex veritate provenientem. Et fi contra nos
«rsa μΙμ^Μ ίφΐ^ντόυ^09 /S/XflK, ôuo'rr ri­
ipfos omne reprehenfionis telum fciremus
ens fin yvpf“>, iiir ri
t»c sX»5risç s’r/- g
conjiciendum * eundum cominus eflet ad
μ·'ζ<·3·«/π £
fi iiot , vojui^orrsc suexcipienda omnia * nihil optabilius exifti^ιτυπρα» * *su λοχιζομινου; ui» rlui et ùpafoit
mantibus; quam pati contumelias cum ve­
rapputntu é iûçM , ùü ôf«< iP \jeip rïfc s’Xuritate , Ac fi opus fit * emori ; ac pro ocu­
lis quidem habentibus amplitudinem Ac glo­
^r/sc κβμάχΜ αφηΚ»μι)Ια> ημί» , ai
ss^pasriam caleftetn * quam nobis ob labores pro
ras μ/μψ«*ί ΐμίλλο» su^w» * ώθυμαμ/νουί 2d
veritate debitam oblocutioneSohominam cu­
-re , draç iyait βίμ é rim itop^u^intt <ramularent j illam autem cogitationem volT» £ ί<%αξάμ&α. , rsr sdo^/sc
ventibns, quo paâo per vite ac fidei emen­
t9 iaturit MpnrwtKfbot . όλοκ ii ουχ dpw tw
dationem confequamur falutem Argloriam*
admiffo in nos ipfos omni contumelia ge­
ύμ7· irnltauSmt oirtnt trorru , x«u MV su2f7<*
nere . Omnino autem non video , quinam
•3-r rffoîpa vue μίμ-φη;. rit μύ γ5 μίθ*' υμ«$
erunt a quibus probra vobis objiciantur * 8c
quompordvTH· , iff w'vnvrLu Ζυτνμά»· oalovwv
•trw7c raMvddws. air dXrA
mi rdreÆsCsfa,

HJ3

Afmndix Concilii Floientinj.

quorum querimonia» valde revereamini . A
Nam pofteri perborse/cant ettam ncccfleeft
veftraa fententias , daâi veftrm dignitatis
obtervantia, quam pris vobis feretis » tum
per aha, tum ti fertam curam ad veritatem
contuleritis : temeritatis enim fe putabunt
tantam fynodum cornu petere i imo vero
ampledentur veftra decreta , honorantes ea »
dr plurimi facientes ; voÛfque proptetua
gratias agent , ti bonneibne quo tribuere
tolent bmatis , qui {plendos* cooiimilium
certaminum emicuere * ornabunt . Quod {fi
qui fuerint* qui ea Quidem aperte probent,
vos aurem reprehendere velint, quod vidi
ab allii dedecus hoc iuleeperitis ; at vobis t
cerre fetis erit es rebus gcftis nancifci glo­ B
riam ; quodque tum veftne , tum aliorum
/ponte vos foquentium faluti per veritatis
agnitionem eon/uluentis . Sed nec eorum ,
qui nunc vitam degunt * vos quifquatn
culpaverit s non Groci * quibus videbi­
mini maximam laudem mereri ; Ac penos
quos immortali vivetis memoria , quod Ar
fumptibus, At corporibus 8t fcicntia , ani­
mi denique moderatione ac divinisquibufdatn cogitationibus pacem /oli teie ea om­
nibus confeceritis
neque vo/inctipios ipfi , nec alius es iis qui veftraa partes iequuotur . Omnes enim fententiatn veftram
tanquain divinim» latam arripient i tum
quia congregatio eft univorfehs ecclefta , C
quam errare impoftibile oft, tum quia il­
la pacis erit caufa* quam omnes optant ,
Suod per eam expeaent liberatum ie iri
» omnibus tetenimis malis, Quorum ori.
go extitit utriufquc fchifma . Ceterum Ii
fiat ut non*ab omnibus laudemini, nec om­
nibus arrideat vcftra fententia i fed fit ali­
quis, cui potius concertando placeretis, Ac
evertendo omnia , ne ignoralTe praeterito
tempore quod credi oportebat , videami­
ni , non debetis proptcrca paucort^i laudes,
cafquo vitiofat commutare cum feftidio
plurimorum , Ac optimorum , Ac optime
rei caufa concepto : cum licet eundi fimul
prave fentiant, Ar tnolefte hoc ferant* vos D
ramen nihil curare, fed tantum dehonefto
& vero folicitos e fle oporteat j illud fcientes, omnem querelam Ar oppoiitionem fri­
volam fore, π rnodo rara lint, quae fient a
vobis. Nam fi verum eft a me dicendum ,
omni ne quem offendam fufpicione remota ;
vos tantum opus eft ut inanem gloriamdeIpiciatis, Ar omnia bene ie habebunt: At h
illud pro certo animis veftris popofueritis,
fore ut nunquam vos veflri pudeat, autob
fententis mutationem turbemini, nihil eft
qnod de aliis timeatis. At vos necjuftum,
nec confentaneum eft aliquid aliud verita,
ti przferre , Ar propter turpe repugnandi
ftudium Ar humanum affedum , nolle am- E
pledi concordiam, quse fola corporibus &
unions poteft afferrv falutem, cum tantum
non illam manu teneatis , Ac reliquum fit
folum illam prehendere; non eft enim hoc
patribus , dodoribus , /cientia produis,
omni virtutum genere excultis , non Dei
procuratoribus. apqftoloeum fucceflbribus ,
non demum hominibus pro verirate con­
gregatis * Ar proteret tam numerofo coetu
dignum, Neque dici poterit , prodi ab wtravis parte fees illas boots , quas fecuti
conveniftis ; Ubi caim pto veftra utrique

1134

£ φ^ττηί m daunpec 4/i^x*
* rfed
-·- *
·»
·- vnt
λ·"
£μλ Χλ^Μΐ^ίοκ
, Ιώ
nqjtkHf
ttf»
tw e'Awôures tit tin Tf^forrni/V
ίηζίη '
mA/eedn» riuiôiv ^fortrit nyoofjùn* w xnludou γΐμ» dMXuesrmO-ftt * ίμμ1~

totntt it i*7f ύφ'
iyfrpÂpon , t&f τιμ»9
tizôt -mure
t5 verm <£m x&î>h» * và χ^e» fyt,7r O»p -mire» djueAoyw» > v/ retc -ΛΓ
putx«£tw ύμϋί tiyiNw τ/μβΐί * w* ^FiUuan
-miç wc dptom^ iytitru d»A<«rps4oroc. n Urtnt
repp’auîx -ntotK ruu3|in»- , Cyb tit ûr tin tu,
rtMadmt xttmtponirttnt i τιμάς μϊμφί&Η βύAots-ni , «>A‘ ύμΪ9 à
-rua ip^ar Αόζ*,
το
wn* > «τΰζη» it
not iK-

Aus Zxosros τί yttim in dAn^wuc tlpJttm ,
μία) £ tW >uù ôrtw ûitit ύμβΛ turfirtTtu · tin yt? ai VfOÀMÎ * tii £ roï^üf iyim/4IW» i£*n δβξίπ * X4i' vip Oii «Sxrd-mi πυξίt&f μ»ήμικ * en
χήμ*η' £ rwitern
ro^fet
W lé nAAru/W' TMWHio^potriwii » £
Tta-t θ^οπροκ rè τχ ίνραώκ
μ^ιοι \tio9 ·ί~
rn'sTW *«T*jrpot£<r74wo/* ΐ/θ"' ίμής iarrii t inrtç

ύμίν
. sren»;
fc>s lirutrus uro
Θιί -ms tufn'fstf 4/»ίφΐΚ dpriiryri , τκ-η»
*η
TÎjc c«xArTÎ<iCi ύτυσ-ρς iar*î όμοϋ , Ζώ cvx f»fn
τλΛ91^1ΰ»«Λ, rSlV-Sf £ tit tiplwK ΟΛΤ/Λί lw ίΤΙtus

^ι»μίνζ rems lint’ -rourj tos ewix«“«» » wr rep
itAiipon ηρξ» -T· β'χ^ίτμΛ , <9f9<ri9X.£rnt rum»
ere^eyik-ftd-cu. n ii é μ^ rdsres ireuroourec
ifyn £ vat/c ύμίήμυί χυί(ο»τ«ί ψίφοκ * eAA’ tr«4
τκ , ί φ/λο»Η*οαΰτΗ μ<>λο> tif/r-en e» V-ί τλιιτ .
^HLrftitrornt , ώτι μΐ Αόξαι -ria ΐμ^η^ί9 ^torov
liyfon^KU 19 ïtos» mTa' où in rit
rè» όλη
ytft £ τυίτ’ tri «Mxm yttofjfat trtbvi ,
re­
pu -ru*. ·»Αηγ«» n
/SîAt/j-wf £ τί ÆtΑτ/γμ
&r» tiffitokç uAAt^ead-cu * ont ye £ rerre» ίμΛ tifQSopDiw £ in»of Toia/J^iut r» <efey/a* * ουΙΛ
re Aoyos *X«> * tv St »<Aw» χ·φ»' iîc *Kn$n·
es φροη-Ιζην μόη» tvpLuj - ev’îôroç tit crere
μίμ^κ
rër οτοτΖΰμυ re^pô» fôi» , ê» Άί

ύμίπρΛ μό»ο» JtpttrX . h -jS in μί "ηίλι&η A/<<aAoy{o/^cor , C/mî in μό»ο> «m
idfyt ΖΛΤκφρϋ/ϋτΛΑ , t#
ίξη ΧΜλως ’ Μ»
ύμης &tβοίας νβο^ύτιιτθί * μνδίτοτ' it Mb
rit οίβ-χαι&ίΛυΟΛ , μαδί bofùôit rtt*. rt&nr
tri τί μτη&ί™ τϊκ οόξη» * ι» r<4 lût ίλ·

Aw» it^ iitr fèis . ύμϋς tïIiujj én iti&pt oûw «porwees
tûs e’Anô’tves ίλλο rt totfOTtpi·
u-flü*
tUù μοϊία/
ψνχυ« JujuejLUthu <rw^r d^drOMs , f’rniit μό^ CŸM ο» χ/ρσνιίμιν sT,
ri λΛ.βί<Γ$ΛΛ Αηγτππ μδ^ι, φιKotnzteLt ΛΪνχ/Λί η»««< χ^ι redw *>>dpwv/suu
éttfota-^tu , û -j5 renfsvi , w iiiorzihut , eu*
τοφιο. ΜΚο^μ^ιΐ/ημ > ti r<<re> iptrlu» μίτιό»re» t ux iTtrpôviH ©tî * û iseiévu» ? eroc*oAue * rf -r» nAAruTer <arsp τΐκ e’Awtv'ef vujjn&pttrfJ^ut , £ <mpoc -nû-nss loriiut , <£<*
-nsuras . e’AAe μΐι/j ii’ ή trot τκ it Ùifripovt
ύμ$ fif Λ^Λ^Λί tKriitt wpoèouuau, <» »X®»SK ixm . fet ^5
·τρο»οΚίμΐρΓΛτηι izirn
pot ws teu/W > Vf
iAriêw τημα λχ£·»τκ *

GlORGil SCHOLARIl OtATlO JL

Π3&

II36

φΛ9/ρ·» ri rS veKtpof
ripât, f- A iroUntia p*f«awiti» , fit ipd pcricvloM
iramtis » Sr pugM exita· ent manifeftuj ;
r/' 1· Ahtov iiff 4/o3Z«*kk Ættairà3f ,
rW
tiMC ad Ülud , quod veftro confilio relis^feâ'&t/ irt* ÎF<u νρο£λχφβΓ3β , é rlui «A»Iuvm «ft, accedet ia ; ac de pace » ρ»·ο30» »m '«nil
4*>·^ Aciwywt/rwnu t^o iàcicMU Gt, deliberabitis; utque menτ/ώι. iîi >5
drap»·· hÀnpt tuc iàptfirui·
daciuaa proefua a veritate devincatur, cura­
rame ·*»»» * τίη y«p (0 £ v« 4cùi^* 3tAew
bitis . Head «nie hac mente omnino etri<]M veniftia, nt vincatis ahecoi, hocenioi
90^9 , irn ikt rff ip*tr&rrutJ£H9 où ïtwa­
eft velle aMndacio 4»·φκ dare videria»,
rm wAx3îc . qgj i«~<ta3»MK dr Âühp U ru
cum de rebus controvert» no· habeatur de­
M"f&K ,λ
Ί* T*
<»«4« T<p
terminata renia* ; duas autem veritas ad­

àsn'twt ip
nui . «AA* Û*w vyvni pji ►■
trip S» reRponputse «epôc <hX*Aei/f iymniut·
nt, i rinr
c»w>Jf»nK S3Âuv * hw

ψΛ&< , ê «A»3w« loéranH « W v*ùrLw w
φΟ«Μ-0ΗΚ é «^ΥλίξοΑφκ* T9919C 1 i£ î;è </
ÎM^uytU VÎ T» Ÿ fArsJtt» M€<A(U* ptb' bTfpζολϋί ipi· «μΧ^Φμπχ . oiitii t»Îmuj ùph
tytuthitri iiigiui, 3r X*U* ruwtâpn ttnirpéξυσι , vi τ»ώτάν atpwuÎrfe» r/xlcw Unpuf^Mtc^ .
tai rScn Si ηίη/ί Λ’ mk Πι <w jWmCstAo».
twî tAh'w ^«at ô?hAw w7c rararxonr, 5 nie
tri iik vpnpuf ptiwm ίόζ>Κ <»7ç Ttrwpi·
nu ' tm ns £ rluù irè τϋ beutî» w^Aû3*«Z n

& puSàt inouï, «uyujHu> RoAmtiwt» . itinpot yS
irtr>n <»’ «AXijAa» u^rAijdvriad*/ n ë nptài·
’ Ttpïio» (Jp i^c ê* tu wiif üorif ÿfaopf-

vîs3î

Ht roirurot · irà -njs
r«»w»
ë iV
Jtotnir éytitue ê ίτβλ/^ΗΗ true τίλφ- η njr «A>»3r<c «Μΐπξι; η φ ritu ' VI ** ««<« /Lcorp«s
darnnfotr Λ9 tiret τ« > pi kopet τίιν nfc «Xn3w«c ζή<rrrn e-9p<afrrririKt χ$4ΪΗχ3ύϋ«4 v«utLu<£tÙ
φίώκ reesfci&u , r Λμχχβι·» vfouu* v . iwttm ë ii lie ίβξηι βίβΐώκ Ζχ«τ3« sic «u/ff,

τ rsrwrpO**
Ttrwxôrv ôAsk xjaépξπ· w* ernKtyerntt , KeittuMt rsirroc tptNw
«>i<v3«M0, 0 è Tpinfoi i«<%o> . in ιφ! ’fiuZ
vÎkn^otc t'/JV e Putfpl
Sifyf pin&ttr* aîr^ujuluj
rni, itr ti τίς ïçw, Λρμόττ^ τ»ύiM i^ferrim * «Λλα Jw rluù Qtiroftylu» <λη3^

<û ιι,ί α·^μβθΈ» τ» τ/rfw ίτίβ-κ rw/mc όμοXoy«ï» , irt 49f9nSfHU ri τ<σν ipirtot οι~
mutnte » in r» itfoairiiJlfMf tu StuypiQtt» cu*>
rXuuo^Ôm * v* tint τΐω ÂXn^n
Cf&ûly ti·
flailut

f^f JÎtoifc iruriituf , /«4tifuu^iuuu iyoipui Sik»r xjeép^ttt ‘ é ό­

τ<οί

τι t»7ç «>X0 rt 3o^9oôr>r iii Tportjftt» ifrot ,
*3’ ipif âmii xjr* ôueinu ο*οχλΗ«3« f Aoyurpùh · «O Si V4 '€<* τ* λ<«τ« f ju^pûtvr inet . φίτα/η ninw ivtiip3ff οΠ’ in vi
pùKu. ,ννλΧα/ , de ti potet iuif ruit d»mô3«
tf-UMHXfXA^M Sèî ii» rif fifluii* τράτο» ûptrtày
mAXm

VI '«<■/> * ôrôra itiïi w cwxAnww» <tpφτιίρΛ tipAti M*f«X9ur/F ί3π * VI* W pô*n i·
ruf ipi^J ruu&tiptSu. rpèg «MjÎAw; , rxorw/,
mAXm
âne v*«hmî 7*7; iptnput >^ét>ott rw*
•^irotw eiti pi , Kênptt irri
pi-jJjuj
iyolpurm, <
ruueanr&tu w7s τάρρα tutàSf
f «iM«mÎTO» UToppuyrifj^ ' 0 wAfZw τί rporipa S jpf rlui taiti» π vi
&ip/3o» iprotiri TÜt

Ttwot^orn . trp^e J’ üvw rXtu> oKiyw i9Ùf

V» *

rlui pt-mJfTt» e^omtc ,
T/ W9i9pètf ie-tfltiut ÙTtpGoKLà

huc ignota eft * neceflc eft (ufpicioni quo­
que mendacii apud utroique locuuk effe. Sed
veniftis primum quideoMto veftra utrique
iententia propugnaturi ^Br ta hoc primum
B certdmen defcenfnri ; deinde inter verum 9c
faltum arbitri futuri , te veritati palmam
daturi, * illam omnes aniplcxuri, ea qua
9e conciliatio , 9e rerum fperatarum capi­
ta fatis fuperque vobis emicabunt. Nemo
igitur vos in crimen vocaverit, quod ea,
quorum gratia convenillic , effeceritis . 8c
hanc certe viftoriam , qua fatis erit , adepti fueritis. Frater hac omnia non eft
ratio * plus debere perfnafos perfuadentibus quam perfuadentes perfualis ; ut il­
lud quia vereatur dedecus, in quod incur­
ritur , fi quod videatur accepiflc beneficium ,
J aut quidvis didicille . Nam utraque pars
in alteram «que beneficium conferet & hoC norem ; torn quia voluptas oh viAoriam
partam erit communis : quandoquidem fi­
nis , ad quem tendunt omnium ftudia ,
communefque labores ac difputatioaes, erit declaratio ac viâoria veritatis ; fieri
vero nullo modo poterit , ut ea declare­
tur , 8c viâoriam a mendacio reportet ,
fi pars altera, quatneumque diserts, fuam
non det operam ad inquirendam verita­
tem : tum quia perfuadentibus illud pr«ftabunt ocrfuafi , ut Aia iu fententia abfque heutatione perfeverent , nam iftis
cootradiceotibus illi quoque dubitarent ,
ficut dc autea . Quod igitur ex aperta
mutatione fententic neutri partium ulla
D inuratur ignominia ; nec fi qua inuratur
curandum de illa fit ; fed oportet perfpicuam veritatem omnes pariter fateri in
fymbolo fidei , nec paventes addere quod
placet omnibus > nec rccufantes ob vere­
cundiam expungere quod alicubi offendit ;
atque ita predicate omnibus vera 8c cer­
ta pace cum laetitia reverti ; fatis per ea
qua diâa funt , puto effe perfpeaum :
quodque indignum fit eos audire , qui
contrarios fpargunt rumores , 8e vos hujefmodi cogitationibus turbari. Tranfcundum jam eft ad cetera qudque impedi­
menta ., Dicent itaque quamplnres plane
eu utraque parte , debere non modo no£ bis hic congregatis pacis modum placere ,
fed reliquis etiam gentibus , queeumque
utriufque ecclefist ntibus fubjaccnt : ncc
tantum elle confidenodum , quomodo noa
conveniamus , fed etiam qua ratione illi
decreta noftra fufcipiant : alioquin ioco
pacis pugnam inconhderateciebimus; dumque cum longe diifitis male conjungimur,
a conjunâifumis disjungemur t quod paffuris majorem afferet maerorem , animi­
que perturbationem , quam prius ma­
lam . Scimus autem omnes poster pau­
cos mutationem egm ferre » fummamque

Π37

Appbndix Concilii Flokcntini

1138

que impietatem arbitrari, fi qaamvidean. A
. itm b' «υπό V4
μόηυ ri
|«s iaaovatiooem admittete . Quidam ve.
» * ·—*.
ïitirnaXoe
rirs âNnots τ<< χ'χήθΐΛκn> «t ipfis ad hoc tantam optant fyeoruuéS* η olivbpfyicis χμ
TO/tnt
i~
dum acumeaicam, Se quo per illam fiunt,
φ/nrsu * cod’
φ*τη o» «ïr»< rrrruoout «vadant aliis magiftri veritatis { nec
r/» , «Me rt ίιλτη οόΫάυτψ Son vît mI ΘμΓ .
igitur ill* hoc ammo fiat , qaoasodo p·.
ticmtr · oabb qmdquem omnino «adi
vel detrahi > An vera «»q»um erit , no.
ftrasia gctendû inimicitiis foeto* roraa-

j
1

roc iu> et tut ίχ·ιπ« ysuuM >
i~
μ/$ i rpori^ltru» pXerc «w^errsu ; ê ri λ'χ^ιο»
tmç όμίπμοί β-ομμάγαα «araX/rm · βκ rlui rpot
eîtaiXw ίχ^ρα» riUÀifffafjfy 9
rttf r ίυχχί*
WA*** WjPÔnw ανμμιτίχοη as μη ë tV άμιινό·
tw to»7«3su βοιίΧΜ*θα* XMtvris ; μηό' Je «» *u5V TUv&ibn £ «<TatrA'r4<r » oùn» rlui eipluiluu

0a coniottei habeto ? nec ita pacem com.
ponere t quemadmodum ipti libenter an.
rparrjv ντιχιΐξωί, ris ou» ira G rpis mirât
avariât I Ad bec ergo quid ipic reipon- B
aroXoyia » juahXo» Jr ri τοπ χ^' rrti rstwr r
J«am , quidve potius eonfilii vobis dem
Xôyov «%w «u/x/SitXAa/r v/x/r rpoert-χοιτ a» vin
propter bujuimodi rationes , volentes di­
X/yjr »θίλο>τ». rar rcjp·* £ ris fTyùs, <7 'raripfs
cere attente audietis. Qui lint longe diffiti t quive lacus , patras equilTimi , non
frttw'trant, i yii Siarfaairt όΐ^μάν
ztitetr »
terne fpatiis judicandum eft , fed morum
«>λα rpcruf £ Z&Jr όμοιο ττιτι, £ τβαο«»τ/ο> ,
inftitutorumque fimilitudine , aut contra »
£ ^XjrtV ίφ* ut Ifët iiuNtw £ ο μΐγιτον ira»·
nec non lingue , ii fieri poffit , dr quod
rur 4>‘ro/«, £ noitutia £ tJ <τυατρ«ττί/> «XXtîomnium eft maximum , benevolentia 8c
λοΛ ώ o7$ «> iiot'm' <ruutffyùi . σνιίτω mlruu
focietate , mutuarjue opera pnebenda, cum
opus eft . Hanc igitur vos adhibendo re■ni itaiori y ρωμαίας ύμας , rarntrar/r c^atrtus
^ulatn, contrarium omnino ac illis volunt
o7ç «ζ/àr/r cnn roi ,
tV rpontt^ut 5^i /3ovde rebus propofitis capietisconfilium , Quis
XAVnr^at. ris yap in «Tîr tu fil Λατύω» yturnim ignorat, notilumis Latinorum natio­
Cx.uJmTjt
, Jr ô <0f<K Γροωχνς d Xoy&î yinibus cum Grajis , ut primum de his fer*
mo fiat, eorum plana omnium que diti » C ytom <®pJw , ce raau όμί rois topof^pntJ^o/s
perfeâilÉmam intercedere affinitatem f &
, ân&&ràrUu rUu <mydj ημης iyyiirr.-m ruCofnti
tamen eorum alique plerimis terre fpa* Xd4W réw» flM. rXf7rn» if&fl àrf^ τη y η . ris
tiis a nobis diftant . Quia nefeit etiam ,
4’ iytoîî reZXar r itutr rwç ο>*·3οςοαΰη»> , »ymultos es iis qui interim nobifenm in fi­
yii
«"lUMntTpS/'jvp ip# , χ^Ύσι £ rpôrws k4‘
de fentiunt , eflie quidem nobis vicinos »
atrov w’vhs
1{Λφίςο»πί( , é -iii- ήμΐτ inns^vf
snonbus autem Ac inftitutis differre quan­
r^virrirm» H’ irK-ptQtyjlfas ; cv/ks 4’ ivW i<rtum via dici queat ? A calamitates , qui­
bus affligimur quotidie, non curare ? Sci­
μί» irtCvK^wnt £ φθοχκωτΜί·. o/ ii & -ra r
mus etram nonnullos es iis infidiari no­
tina ^οράττ^τ fàiKtmf , cr ία·» π~! μη β«λο*
bis , ac invidetv^qui vero fe nobis ami­
p4^9K Hen's , όμοια 4ur<®^<you5tii ημΤρ è χ^·
cos piabcrc volunt /~per?Hde valent atque
ρω , χ^' μ)#ί ιτφίαν âwn7s άμαύπί 0<Λΐ>άμίκ>ί .
ii qui nolunt , fimilibus or ipfi atque cίω γό ότι tXIw Γ«ΧΚ«ί» η χ^’ Itnrofùf, έ ηϊ λοιtiatn gravioribus opprefli mi feriis , ut no
τ* f Λατ/twv ί&η
tnre JiZrije^' i/8/î ίλ*τ·
fibi quidem ipfis opem ferre queant. Prae­
tereo quod exceptu Gallis 8c Hifpanis , D' <w η riiw mos , d 7S ζάΧομαμ riroua Χίγπι,
reiiquse Latinarum nationes minos diftaot
ω» σ-φόόρα
. τϋς Si âimTi £ «ot
loco a nobis, quam aliqui eorum (nomi­
θβτίρ ytiroin χρωμί&α > άτοιιιΐ<μς rwri χ^' »4ne enim eos appellare nolo ) quibus se­
οόκ \S9
iirrùr άρχορ^Λΐ{ μάΧιτα α-ιαιαττίμίmenter fumus addidi. Quin etiam ut vi­
cinos eofdern habemus > colonus qnibufdam
toi · c^îqh es χ^ι' ·Λί raf ήμ~ΐ» μι-mSfΐρκο'ττς
drasn» » iràra γιησνικ χ^μ' roXi-ηικ {ιτιη^α
iufulifque illis fubditis maximeconjuafy ;
dr cum nonnullis ita noftra omnia commu­
içrp&rwpéufSa. -ms ¥ tri χ^ρου Qoi£iias~a&W
nicavimus , ut veluii conlanguineos civefd: TM T<· iufiJ Λμοιβάς t tnfot Si £ Ή> ·η7ς &Xqoe adhibeamus . Ad hrc lata nobis op­
ΧήΧω> ή&ί'ηχιΰρΗ» τρό r aiatiut^ μα^όμαπί τι
portune auxilia , vicemque a nobis reddi­
<έ^λό>-«ό^μάτω ίτι^ήμίΛυ ruù àtufaiv. , é
tam ; nec non ut moribus utrtque altero­
rum potius quam propriis oblectemur ; De
τ£>λαδ7 u>» ruuarrif&a KarttXfy^t inara·, r Sυcommunia fmt nobis eruditio , difcipline,
χίρίπίτυ» *ΐ) »ομΐζμ . η μ)» ouu τ»ς rpoç Aars& exaâa dogmatum fcientia , ceteraquc vin­
£ votis ί-ΐρΐώκ xd> rû*Tf<; *μ<9 $ιτλχ«Ό>·πρ κοιιωcula quibus copulamur , percenfere lingula
»i<r. tù3«u/4o» i» nnrinya, £ Xaurpo n aAudifficillimum arbitror. Itaque fi & noftram
$H4* vin» xj ri \V‘ùi«ç 9 i ziflui» νΛΜΓπα χίμ
cum Latinis pacem fequi omnes voluerint,
felicitatis hjc erit cumulus de velitatis con­
▼«>τ» $κ.λαμ&Ϊ9*τν . ti Si χ$ι ««άαοΑομί»'
tra mendacium illuftris viâona , St late
inpcvt ύ^ιγόμινοι rap ίήμμ ΐτοβα,λίΐι t a·»diffiiCa pas, arque omnia complement. Sed
φρόνων ns η» -ηος μάΧίΓα τΧκαπάζοιτν,ί W άλfi periculum eft, ne alteri adherentes par­
λω» τροίΧύ&ΟΛ ’
is τροτιμάα·ασ·ι , -ro , τί τΖα»
ti amittamus alteram, hominum erit pru­
«Χχ-^Ήχ/ άμοΧογπ» , χ. τβ rluitipUuLuuusâtputXt·
denter agentium, maxime vicinos pre terre
alirr ; eos videlicet , quibus prMpofitir &:
τα ontpKoir , rperrtir r(orirat . iss γό ότι χ^'
veritatem fatebimur , Se pacem ftabilem
;uô àuiovop'ii riiui oi rXtiaç , χ^ι irf
«Xconfidemus. Scitis enim p Iu res eorum hoc
λν» ripïit ce iitfi noirviint , irt vu ς>»λχτί«5
etiam tempore nullius parere imperio , Se
B
W
Concil. General 'Γοπι. XXXI.

1139

Gborgii Scholarii Oratio

IL

π4ο

^rrt3) A nullam habere nobifcum comtnuaioncm* ncque ecclefiam noftram audire i LJ nullum
CXx'ÆO- · ftt nitua rx»ntr<«v « rfppa’Xonc ’»“
hinc nobit difpendium oritur: neque igi­
&[> i%wv * χβφη Xur>n*n» . * ii τι
ζηtur omnino a nobia divulfi poterunt inve­
μηΰΰ ημ*ς f χο«» » *Λλ* « iV ΛλτΙηι» «xer/&c
here ullum incommodum . Sed fi poffent
xomss/c oo-arua ôrn» μ*, roMic ifc TttiMTis τ
etiam dare aliquod damnum , perfëâa
ÙMiSrft iniit» Kétff ifUTH , is Λ°»$’ ti&ificerte cum Latinis conjunâio adeo nume>
rofis fatis iuperque poterit moleftiam de­
<&** Xo/ro* , al τοφ· Hf ttfiluj «ΐχΗωμ^ίωι x«mere inde provenientem ; ut jam ne ipfam
n'rtyju ίρημοι. itoi jdui if ilixirof^» ·λ«* «<**
quidem prius conjundorum amiilionem fen­
T?S y €b« δ/XStFJ < lits FOUV iX*OT *ÎF t^fieramus. Ncc vero aliqua nobis fiet illis in­
τωι · THUJtvrfo yip μχλλο» , imi qjj τΐώ c·juria , Deo judice hominibufquc qui la­
piunt : contra enim pntius ab illis ecdefir
χλχσίχ» θίί ê νφτς imk iïiWTtrtf - h yip y
l)ei, fi bique ipfir het iajuria ; Siquidem
pîr μόη/ς Aorror itripim , £f
<9fônpor τίκ
deinceps non tantum nobis contraria fen
χ*θοΛ/«χ» οΜλχ<ΓΜ( μοίμα i$trt» ί»τ*ς , «λλ«
B tient * quos & antea catholics ecdéfis par­
rpoç τ<(Γ<> Ojui ? ôxxXnow φζλο»«<?ΐ'σΈΓ/ , χ#
tem agnofeebant ; fed pugna illis erit cum to-'
τχβτχ iropptynrornu. της j5 xJ K«»r«»rz»rota prarfusecclcfia , eruntque ab univerfa fcλ/> cnxXwrixç μ$ iV if*w r&tur rïî Ρώμης <ruparati . Nam ubi Conftantinopolitana ccdclia una cum tribus aliis conjunda erit cum
Hurntifay iiir i>jç xtSoKtàis ctxhncnts ίζω xt·
Romana, nulla catholice ccclefir pars extra
•n^rercu' κ Λτοχίζριης iturés , <c iis à-υτης
manet; a qua feipfos fejungendo, & decre­
iKtttuiôfJfjQi ·φ>?Φκί, b’« oïV h Tins <ar’ άλλου»
ta ejus non recipiendo * non video quid a
τάτου rà^çwF Îiumuft» j^h^of . i$* ήμϋς όφπλΗ»
quoquam alio poilint hoc malo deterius
firoi τις ai iyj <c tS τής ihn&fitç ΧΛτνΦροίΗϊ ,
pati. Neque debere nos dixerit quifpiam ita
<c rti τίκ βίαιης cP^jitTKo^-ci xxXÔf, é ήμ*ς iu·
illis obfccundare* ut Ac veritatem contem­
namus, & pacis bonum refpuamus, nobifτ«ί ζημιοιώ., τ* <τφ«» &tptTfôs<i y o è ifsiromii
que ipfis damna creemus ; quod vel domi­
λ/*» άτβΙΟ» fël Cl/^XOfHF.
nis concedere valde eft abfurdum .
Porro autem novum non eft , aut nunc
Αλλ' oùà' an^fï τι χχί tuu Ttfu-rto α’υμβϋηί
jj rpo; ταό 01 ixiÀwclw ruûoior \<μ τχί x|?>j<X)i/s C primum ufu venit , elfe qui fynodum cccumenicam ejufque decreta non admittant >
turns Ctiur irtiSfit , ίκ τις vjj της τ/μ$ϊ oixout fi non poterimus ad noftram omnes
ημ'ιχς iyn κχηψοςΗ» , où iuunS’imr txftkc tperducere lententiam * poffit quifpiam
χ^> ÛTHXOFntç . ατολλχ }S f&rn è τόΧπς όλ«
confilia noftra damnare: multa enim gen­
τροήρωι trauiivr ytti/MK itriKtyor , itfytites , & civitates integra priorum conci­
liorum decreta oppugnabant , humani aτηότ τι TtSûr ôxfÎtts κμουμΐίοι . χ£< *ni δοξχ»
liquid paifa illa opinata ; & quod fibi
iurtis tSt tiMU tcXfjS’K ΛΤΟφΙαΜ/^Λς ' ίως »
vilum efiet * illud tanquam verum proτη> άληθΉΛ? ΐχύς πΐς ctwxmi» firXrt 'ψυχ«; <
nunciaife ; donec vi fua veritas in om­
τάιτχς ίδπξί Τίζθο^όϊί y Xÿî CH Θί2 φνηΑί
nium animos fefe infinuans effecit, ut om­
ivii f iripHi ôntiivf νροτίχοιτχς . χ^| tSt
nes acquiefcerent * & hominum illorum
vocibus tanquam divinis aufcultarent. Et
τί5ίο-*> «χίίβως oi ris iKnSfitç
’ iiïù
perfpedum lane hoc habebant judices il­
où Hth τκγ’ 4ÙK&Cûfjfyoi y £ tLui τηωι tir ili veritatis ) apn tamen aut veriti hoc
fîu'3wif fïr irts-ÎM ifîn iyvffyot &iptrfùnr ,
D iunt , aut piorum animos ffuduare funt
rii tuf ώγϊωμό&ι ·ψκχαΐς ΛφηΧΛΐ 0-ecXdCfo3-cu,
pafli * quod putarent , impudentia feu
Xÿ4 tLa rt’Xzià'HflCF tfeZirJoF vsro τκ ·ψΑ/ΐουί
perfidia quorumdam effe inferviendum > aut
το\(μχμϋω t
T^e/'
Groù tù yetneglexerunt a mendacio veritatem oppu­
gnatam, ccclcfiamquc Dei graviffimis labo­
e/r* τΛα-χ^σ-Λΐ , χ# τφίς ioriç ivirrw ·ηύrantem malis ; aut fuftinuerunt fe horum
tuf ώτίχς fu<u JoxotairKç
αλλά TBbTUF μχ\ιomnium au&ores videri : fed omnes faas
γλ <£ TpxfyH TFfceornxonç , ΛυτίχΛ μ» tuf <λcuras in his defigentes parvipendebant
X<y» ήμίΚοιιυ , fΙ χαχίπΚί A»’)çcuç π χ^|' tm’ç
quidem alia fine cunâatione i deinde il­
iï*W (τιμίλίΐιυΐς ivm , x<m' tr^of τΐω τ5 χαλά
los etiam , preces ad Deum effundendo *
è ètyin yrùcnr irérftvor . i πίκω ùi’ ΐμίς
aliifque medelis curabant , atque ad honefti & jufti agnitionem convertebant
»<ώ τη 5‘7>©^ £ tS Jf/rC- τμ'τΗ φμητίτΛΐ, οNec voj igitur curare decet , ne hic aut
X-uç μη ·$όν·ηιΐ τοτηρόί Λμίίιωτ î7f«u
,
ille malus fiat, cum poffit effe vir bonus,
«Λλ« -η i/o» iuTvùs iiArpt^t/AÏrn; , τυ7ς ηιω ίfed ubi quod fieri oportet peregeritis, faytsrt xwXfÎTfir «Âpittr^iu thtp xÿj rtpyb · i'ç E pientibus eligendum & ampleâendumillud
fixos iî'nu tvs ricis η £ ίοχιμωήηυς tu» -ήμμ
relinquetis; quos fore eos , qui fideles funt
&internoftros probatiflimi, confentaneum
■ήμΐί · toFç δ’ «ftzÆcufh» ίτω; βουΚητομίηις τή
eft ; iis vero qui forte contradiâuri funt *,
μ^ τ»υτ« x^^o» ίφοΰΐρ* Μ ΪΛτρίΐμι , (c μηtempus infequens tribueris ad curationem,
ii τώ> r^ffyu» ϊτίΓροφΙώ txftiXuç iûKrtrof oil··
nec eorum converfionem omnino defperatâ-tx · f i<r. yip tiirt τολλο/' τ&ρ ήμΊι, oi rtjurvrt
tam habebitis: funt enim apud nos, funt
φζλο»«*οαΰτ«ί ·ηΐλι»θ·ί £ δζχ^ιχ hiyornç . κ ^5
multi, qui perfuadebunt contentiones de­
ponere , vera illis & jufta dicentes ; quod iciτίί της KuFrxFT/FHToXfwc cmxXfjotx μόηι oi it·
1 icet ii non modo cum Conftantinopolitana
Πρώτοι τολιμητΛΐ tHtwç îçmJtif , χλλχ τάα’
pugnent ecclefia, fed velint etiam , ut vide­
χΛ^ολ,ιχΙω ίχχλζκπχ» χτ/^ίχζίτ» ως tout βήΚι^
re eft, univerfam ecclefiam parvipendere;
α>«· c χ^' njr βλζι^ί/Χί Λϊ ΐΛττχφροΗΪτ, £ τίαί
quod Ac veritatem fpernere eft, Ac reveren­
tiam

i«*ώϋσι> > «Xv &*> χμϊν

F
1141

Appendix Concilii Florentini.

tian quar Deo debetur projicere , qua foes a
noftnu fa lutis innititur . Omnis enim
none > dicent » Chriftianorum ecelefia de
reboa antea controverfis renient it ; Ac prê­
ter vos eeeumenieas huius fynndi decreta
omnes honorant , caimmaotes impofiibile iflaaa erratic ; quod fi hoc etiam fie­
ri potiet, iatius eflc illi ducunt una cum
omnibus periculum fufcipere « fatis » quod
a mendacio abhorreant , declarantes per
obedientiam , tic cum omnibus conienhonem $ quam fe omnium fotos t quafi tu­
tiori heresies fententin , dum Gbi con­
fidunt , β( doâiores omnibus fefc putant,
fi contingat errare » fpe etiam » que opiruoqe illa fundabatur , excidere , 9c B
omni fe defenfionc nudare . Neque enim
coeleftibus fe dicent oraculis > quae om­
nibus prnferenda eflent , admonitos de
generali fynodo * ut decepta fuerit ,
non fit illi credendum . Quod fi vobis
ita temere lubet fentire contra quam
omnes fentiunt, 8c cecumcnicam fynodum
afpernari , nulla ratione habita aut ve­
ritatis , aut laudum , aut futurae fçcuritatis , aut laborum pro pace fufecpto··
rum * quorum vos etiam aliqua ex par­
te fuiftis participes , nullum plane efi
adhibendum conhlium -, precibus tantum
opus efi vobis , quas, utique univerfalis
ccd e Ii a fundere non dubitabit , veftram C
quidem ialutem avide optans , videns au­
tem tali vos in pericula confiitutos, ut il­
lam non allequamini, eft propterva dolens ;
ac prcterca , quod nulla fit (pes adduci vos
pofle fennonibus aut confiliis . Si vero in
antiqua omnino vultis perfeverare confcffione , in tuto vos efle exiftimantes , led
non valentes ipfi per vqs pctfpiccte , an
additamentum a fynodo faétum fit verum
atque ad ialutem neceflarium ; nec aliis
mullum in hoc confiditis ; fed fieri pofle
Iiutanter, ut omnes hallucinari fuerint, ilud recipere non audetis ; Icitote vos illa
timere, qur timenda non funt . Ut enim
ea tantum, qu« pofiunt vos hoc timore 11. D
berare» dicamus, omittis inprafentia rnul.
ti* 8( non minoris momenti demonftrationibus : partem quidem ecclefis Dei ali­
quam fortafic mendacio famulari, nec om­
nino abfonum i nrc tale efi, ut crebro non
contigerit. Dum enim homines eafuntna­
tura, qua formati funt j &: agunt quidem
voluntarie , opinantur autem cleifione ;
fieri non potefi , quin multi etiam acen­
do pariter 8c opinando peccent , ralla
credentes opinionibus , aâiombus repre­
hendenda patrantes ; ipfa certe rerum na­
tura ita ferente , Ac Deo permittente , qui
damnum ex hoc proveniens cceleftimcdicina icit pofle curari : utitur enim ccclcfic E
parte nullo laborante morbo ad emendatio­
nem laborantis, 8e multa quidem hujuimodi palfam qui inveniet cedetiam , per qu<
illa non modo nihil damni fecit , pnecdo
fere antequam oriretur mendacio , fcdatilque naicentibus ex eo turbis, fedilluftrior
etiam omnino apparuit, adepta per illata
tunc fibi bella confccutam poftea tranquil­
litatem · Unircrfam vero fimul errare ecclcfiam , Ac veritatis lumine defici, impoflibileefi. Ut enim aha taceam, quis credat,
omnes aeque Chuftianos aut velle amplcâi

«yw θίή»
jwm» eXr/Ji? . ri<r<
ΐάκλησίυ , rliù writ»

II41

, ίφ m η’μ.ϊ> tU
nù i tV Χμγ/λW rptilaj ΐμ~

ÇtrByruiJfan γηίμΐυ^ Tpotihfiv . w rhlui daïV

serseme
-m? Wf
τυυ-nwr vuodJoo
xLipwc τιμΰη» ■> ùiuùttn» rhttft&luMiu τ&ύτΐω

f.yilfyût · ti if vi TÎr'
yoctJfuw
®4,η*
rîui

dtUMTXV , iuhttot r’, ixuflui tb
tLuj' rpd; <-

wntf ιχοντκ άμ'η^νμοο-Ιίύίυυ, ί μόκΜ iV <XXw> lü&tf ÀrQthfrtput ίοξΜ ιχμμίηι , c« τκ
Suppiîf îtLvnîf £ cropvnfoi row Τι) κμί{*<> .

if νυμβη τι τφίλΐιυαι , 1^4 τβίί ià< yniur.i /XT/Jstc τροσ·<φ»ρ?<0(rîrf iiraKoryiti c*i3ïXwf
)δ Ϊήτϊ tw rltù o/Jcuutf/Jclai<ruïn·
do>
Ttj
Uijàô Mw'r/| TrfXh» ,
yytX«f r/recs rpo^xXoezonct
φήμΛ{
wpstrJr «ows
, «s
T<»rj»
itpfTf
· μ μΙ*ν
h
Λτλϊ;
τβ<η «oyoHXfrô·» φρο»**» cmrrZ* , & τ-ί kxSoXr-

χίί ruuoSu ΛΛταφροΐϋΐ , μήτ
μ^τ' tTuitur μήη τίί μ$ η^τ’ «τΦαΧηλϊ μίη τ ύτΐρ
ΤΛί
TOrcav, w> Ί&ί ΰμίΐί e» τύ μΐ^ μ*τί%»îî, λο\ο» τοηίμίΜΐ, ipyti
iviTH. muQuμά»09 , ii xjgip ii xoitor
•m gujcXditwc
<i<sare? oto/ho^ou ’ τπ pî^ùίμίjipm
τφόίρα. ίφιΙμΜΐ, γ«τ/ττμ» & Αυ­
τί? Kitiu'j^Qfnti ÇXéro» , χο« τκτκ χ«ί*χν *λyatiZy τδ if Xcyof» τπθπ» £ σΊ»αβκλνΐ; χχθ£
arryrwxôi , ti Je rïjç
ο’αοΧοy/«i ίχΐ&ι rd>TO,-, rouifymi e τ’ «ΐτφχλδί τιιος

βίβηκίηΐΛ, τΐώ ii τί> «rux/oJtf Tpo^ixJvj ix. éiirni
ei
<ruTqecx» ôxyxftp» îî^if , oûr* «AXorç reef nCrr;
^φϋρΛ
, etAXol <n τότκί ό^ητχτη»3·<ι iff ο»ÎT) ιομ/^orni, d.uoXoyecWt;-

rlui xstTPVHn , t~f tîç μτ,ϋί» φό/3ο» e-yorric Jj3/ότη . bu γδ Tit ^uoror u/uxe rù
Jew;
υτχλΧχττΗ» δαυίμΐΗΐ,
, iff roZXJr £
Hir ηττον irc(y\ffjirr iroiei^fur τΐνς \&ίζ,($οί7Κ ’ τό
μοίρί/ Tnn τίΐ cnxXtrrx; Θίί λχnJ x^db'àfv ί*λΧτα<Γ«> , ût‘ ΐτΗκόί ,
•ÏV τολΧόπς ^uot^ow» fàif . «ω;
c» τί σ·φ»ν

φίί<Γ« 5/χμ|θ4χην it^ci/TTOt , -itfi ^ρρίττ^η
fXO.'Tf; , ίοζχζϋΠ Je'
, «Jcuix-re» ai ΐφ|
TôAXw; tf τι -nii
$ τχ/ς ίόξ«.<ί όμοί^ζ
tS τι πριταίτ&* iroTvyx<ir>)rTv.i TT) ,
ίοξαζοχ-

Taç μ^ο n
> tjc Jî yl àyut άξι* τρΛτ-nf·
TUi '
tSt’ eirtUTw pjù i
Tpxyuxnjv Jnroo0wiçt rvyyu^fi 3i $ ΘίΟί, iru^tr ϋιημον
τ7χυ a rd τβι/τκ QKiQluJ tiitii . nJ
t’y trtirorrf
tkî

Φωτι».
θίίΓΟ
ΰυτίκ,Λ
£ f sir

«yd; τίώ τκ FeroruxoT»; ynrxi Jrop£ τολλχ n/ccu-rw τΐιυ cxxXi[Tr,*F ©fi rx·
flipo/ τι: if
ω> κρότοι; ίλχβ/rrierrOF,
£ Tiir φυϊωαίΐ χ/iôf το \JzftJo,- cftxô^ira,
άυτδ θορυβώ» cirniXxy/uJuij, xfX* £ X*(u-

τροπρχ JeJMXrar rx/τυ; ’ £ tkc Ttre τολιαχς
μiy^. ^tfôi tIlù μ^. thjtil yciKÎiûlui ty ff i^oiior.
τίτ*»λ’όμκ TXx»r5?w<M τΐιό (κκλησίΛ» ,ί -ητΐς
iKri^fin:
cm μίτΐί
talÎttî , dJtu/x'nii',

.<£ χοι^ι;

τΐί ij r/retr^f tÎîthî oui

Xex-

«M3

Gbqrgii Scholarii Oratio

II

1144

Χ^/γ/οκ; n n \Jzfeàô- ixôsrats eXfrôsu , i rUu A mendacium t aut ignorare veritatem ; cum
tam multi lint ( qui ad illam fe do­
<yraf7r9nrvTU» ôrw W «e/dc c*ei»luu
ces offerant , tt tantam curam in eam
ytipefywyQuâim , £ wstôràv ves'p <wto ©porcontulerint f Vos enim tantum reliqui ·riàtc Tfrorquiiw» i τ» jS ύμίπρω KfirtTli μόιοΐ
ftis , qui nobis ea qua fumos in vos bene­
δ τρος μι» £nit; Aôy-op ίμ7ι
t<h» piJyn îovolentia , pars valde magna videbimini ;
x» , tw^M ii φ ποτόκτι oûf tirfit Rv ôvdfed ordine ac numero dici non poteft *
quantula
litis univerfi pars . Qua vero in
rw t/tï warrô tri . τ/ς ï «p <7» Xorrds Ζλτ/'ί
pofterum
effet fpes agnofccoda veritatis ,
Os τρός tIw ΐλί&Μ» irttiin, μι&κκ tS τρος
tî reliâu* effet nemo , qui le ducem alii·
•nurlu» ^κτομίιη w iNwt νβτολινφθΆτ&ί »
ad eam preberet ? neque enim uni vos
n yip ύμιϊς yt τδτυ itu/nrfrôf μνβί > x*> roui»
hoc efficere poteritis i nec licet ij>fi (apia­
tis, aliis ut fapiant perfuadebitn : perin­
ίχβττκ iwnl
Tùs «Nw? Tttrtn α-νφςοΜΐ» ·
de ac fi quis cum ungius fit, vellet totum
Morfp et τι; όκιζ ui ra*ro ip%jn» fyùKwn
corpus regere , & movere , 8c medicinam
β-ίνμίτνς · m' tuiti» «W ,
î*rp&<»9 yi τϋ
B illi adhibere , 8c confiliis fuis oftendere >
rpc'ç uyt!*» φίροιτη βΐ/μβκλΑω . où μίαι «Αλ*
qux bonam afferant valetudinem . Illud
ο<ί7κ> τροττ,κ" rttoreii ùui; , άτι τίω <5<Χλ»·
porro etiam confiderare vos oportet ,
ow , οίπ»> i τ’ <χτ©*λκ» ο itwrôipf s»/u5ÇtT exoecdcfiatn ita effe a domino in tutordificatam, ut porte inferi nunquam fint adiounrer , ù; μηϋτοη nKts fin x.*Tir-%b<rtii
verfus eam prevaliturx ; herefes inquam
«unie , Ttif ίτ<ΐΜ-<ιμίΐΛς ίηλοιοτι τη ÀKtfttif
contra veritatem infurgentes , & feaatoτςο;
βΛρΛ^ροι της nnSouirti; x*T*turai<r<c
res fuos in barathrum inferorum detur­
eupétr^; .
Χ*θ*τί/> τ/ ίΰςο» Jfalperw «υτρ
bantes · hoc enim illi velut eximium lar­
τίΐΐ iiiuKtv , ου ^uf/ς odd* it Ιμ μΙγΛ id TO
gitus efl donum , line nuo magna res non
ο/χο’ομ/ct; , tirtp r,uû&t χ<μ μ»τ autLm ittintf
edet difpenfationis myftcrium; Ii futurum
erat , ut illo etiam peraâo morbo labo­
ΙΟΤΤΙΤΛΤΑ
rd iJ/AJSh Λ«ΤΚβ-χίθ·ί7(Γ< ί TffiZraret infanabili, & opprefla mendacio vel
ωφθ-cu irt»n.Tg.trv , j φ^ρμηκ^ ifirSu ipnwjaceret penitus negle&a , vel pharmacis
χωτίρω» » ^|' νβΌ μιι τδ ψ/ώκ τώτΐω ώοindigeret potentioribus. Et a fallitatequiγλΐ}θη<Γίβί| rayyapt" 9 qtuî ii^χ*θ·«τ<χξ α’λφ,
Q dem agitari illam permittit, ut vero iuc£ £·(/Λ>ι famit τη κ&ίτης, οΐι φη<τη iriTpf<^i.
cumbat fallaciae, errorque illi dominetur,
negat fe permiflurum . ERe vero Dei ecο«χλη<η«> ii ye Qti της τΐιπ JV τηι&ΐΛρχΰ»
c left am quinque fedes patriarcharum , &
h) Span; £ tïj ίυπΐς xxAtuiornif , οΐ τ»
cos qui illis fobjacent , tum fynodorum
oruuôiu» tuuoitt , £ ιν μΛΧρο» iu-rfc
, £ τ
canones , tum longa ejus confuetudo , &
τρηγμίτν» ί φύτι; ÙTxyop^wn» . fî yip Tttt; τ
i pia rerum natura declarat. Nam libi qui­
ôrvi^VQT» yr,; Λρχότηιι ihoyin \<μ τυρών! it £
dam principes nulla ratione dufii, led ty­
ΤΤΓ!Μ ÔUOÎ TotFTO» tÇ^ SpQlül τνιμίΐΊΊΐΙυυ irannice eundarum iimul harum fedium paftorali nolunt fubcffe regimini , juvatque
Tnnnnrro , w ‘χΛμκσπ u<p’ ium» τοιμΛϊτόμ^υοι,
illos a fe ipGs pafei , & fibi loco legis
>o,u®- όιτίί σ·φίτη iuroi; , ux e τααιήττ;; τδτο
effe ·, certe non approbante hoc ecclefta ,
ϋ; ΟΜχλησιχ» è βαυλομΐηις èfEtiitu τλτιι οΰτν
aut volente communiter id elfe licitum»
το/nr , «λλΛ o-i/yxxTwCcuwirnf τη τ»\αη
τι
fed condonante illud audacic , ne quid
μπζοι ^"Νηβνμίιιι; , vnpivwe» , i; tirai τις i»
pejus admittatur , obtinuit : quos etiam
D nunc contradicere volentes dixerit quif£ ιιω AiTihiyb eθίλοχτκς 9 ουλο^/σ-αω τιη
piam , non ratione aliqua live opportuno
χ^4ρδ> ίχοιτι φόβω τροηχ&&ι, ifoi τάλαα μιμα.·
timore duci , fed antiqua impudenter aθηχό-rwç iiuyujjTtÎi , μηϋ ιιιΰ iftiifU το ηθ-ος.
gendi confuetudine fuum quoque nunc
THTOF ntiau un; ΛίΛμφιβαΚακ Ζχο>τυ» , é τ»;
non deferuifle morem. Cum haec ita pro­
μιι cj».x.>wrÎi.; Xô4~« tcujtIuj, la» τοπ £ πλίτβ,
cul dubio fe habeant , Bc Chrifti quidem
ίόξβΐ» çtpyovmç , \τμ μίγμ τΛίτάς <τοίίξομί»ηί,
ecclclia fententiam hanc utramlibet dicas,
fequatur, & fecuta iemper fit ; ille ve­
CMHin ii μηϋτοτΐ τ&
χηηιχρΛτιίτΐι <νro promilcrit fore , ut ipfa nunquam fnτη? tTi.yyk'K^liQU 9 in. t<&' oru; , r tcuî υτοperetur a mendacio ; fieri non poteft ,
•ytrfm, μίλλο» if touî Alepytiiiu; τΐω ifc άληquin inania loqui videamini , fi vel provHat; ίοξχ» μη ΐ/*φυλ*ζίτ? , vyn/utyiot τ?,;
tniffij , imo vero collatis beneficiis veri­
&'ηλ; ΚΛτι^ύτΛΛ τό ·ψίυ$@- , ή pj^jnruv cnn'ran’
tatis vim opinione veltra denegetis , ex­
pugnatam a mendacio veritatem exiftimanKuc/v» 9 τητ Λυτοί ιομίζοττκ , κ μχτοΜο» τι ίο·
tes , aut ratis illis manentibus hoc jam
ξίτ» λί)/4» . ή >5 iiiyicn τμ τ<; iXnSein; λο'£ eveni fle putetis. Neccflc cft enim aut falyor ii&Tfrtii, to Ζχχλητίχ; υτίχθί/ος τύ -ψϊυfus extiteac veritatis lermo , ccclefia per
3« , η Τ*ρίλθ«» ZxHrOF Η ilUMLlit οι , <£ Τίθίmendacium fcduda ; aut fi fieri non po­
tLu> to
χ^ράιΐύ» ΰηο^ίχχ ττΛίτί'Κως α’τηλλίΐteft ut is evanefeat , illa quoqu^ libera
omnino fit ab omni malorum fufpicione .
χθ-tu . η TOFUW ίΧί/νο βλΛτφτμΪΛ , μ«Αλο> 3t
Si ergo illud blafphemia, fcu potius aper­
μΛΐΙη οΆφϊ.ς , τητ λ» αΑίτό» tir, <é rzrcuç *ta eft infania ; reliât hoc approbandum ,
xoeus vgi yitfaeuf ώτιότίίχηι . i^'tw W
piifque auribus atque animis fufeipienShut ilia ■χ.ΐ’ίτμΦ
τ«ί <Λ, intui ήτφΛΧ^Λς ,
dum . Quamquam omiflis etiam divinis
oui’ ολ&ς ίχρίιϋ άμφιβίΐ^Μ α'τλβχή μ#^μ
oraculis, & proveniente ex illius certitudi­
TArri; rlta ©*χλητί«σ Θζοί Ίτρτ&Μ-ί&ΐΜ , è 1©
ne, nulla ratione dubitandum effet, quin
Dei ecclefia fit in perpetuum fine ullo erro­
tÜç
tireηκ îmoi ΛΤΑΤΑ» μιδιτοτ ii ivrtui
re fervanda, & deceptionis labe tota nun­
quam

Appindim Concilii Florentini.
guam inficienda : neque enim7effe aut con­ A
fute omnino poteft aliquid fine verita­
te ·, neque conlentaoeum eft fruftra nato»
efc homine» ; cum nemo veritate, orbatus
falutem coofequi poSt * atque hinc com­
migrare » ut vitam io caeli* degat t quam
natur* human* fcimus eflc finem . Se ve­
ro ipû * catholica. vos ecclefia fegregantes , uni & verum fentire , & latecem
tuto iperare exiftimatis : id quod fatis
effe dixeritis , ut fiosul Gc veritas fairs
fit , tt luo fine natura non fraudetur t
nobis certe cogitatione» iftc non proban­
tur . Nam prêter quam quod vos nullo
fere numero eftis * 8c veritati non placet g
ir vobis tantum confervari , aut natur*
fuum in vobis aflequi finem ; nec vos fe­
licitate ifta ufque ad finem perfroemini ,
foli contra mendacium iumentes bellum ,
tc frpe terga daturi , quod & fixiorum
auxilio careatis, 8c invalidis armis pugne­
tis. Si enim univerfa Chriftianorum ecclefia tanto undique collefto robore , men­
dacium , ut ipfi dixeritis , fuperare non
valuit , quomodo vos reltilere pofle cre­
damini * qui ad eam univerfam plurimis
partibus eftis pauciores ? Et illa quidem
hoc uno errore feduâa de futuris melius Q
fortafle confilium capiet ; vos autem veluti in tenebris verfabimini, ne illud qui­
dem fcientes , quid fit agendum in rebus
qu* fors obtulerit; nunquam enim futftis
huiufmodi rerum difeeptatores 6c judice» ;
fed bono Confilio illos fequebamini , qui
norunt & poliunt hrc judicare : evenient
autem quamplura ; quod tempus futurum
ut veritatis inimico adoriendi vos omni
prarfidio deftitutos : Atque ita prrfens
nic , ut opinamini > tutus ftatus fiet pe­
riculorum occafio . Neque enim de voois
cur* erit iis, qui modo contempti funt ;
neque vobis latis erit virium ad omnia .
Quod fi vix tandem tunc relipueritis , &
ad catholicam ccclefiam confugeritis , & D
polliciti eritis omnia vos veneraturos 8r
recepturos queeumque illa praeceperit, refraâanos olim & contumaces fenfus val­
de exeerati ; illa quidem ccrtt vos fufeipiet , (ed vobis poenitentia non fine pu­
dore erit ; quem fugientes fatius eft ab
initio nolle contendere . Nolite ergo fra­
trum averfari communionem , 8c moero­
re quidem illos afticere , caritatis autem
fpiritum contriftare ; & falfa quidem in
catholicam eccleliam , que aberrare non
poteft a veritate, vettro certe damno pro­
bra jacere ; vobis autem vitam in ipolteruns multis replere perplexitatibus. Hisufi
ad eos verbis periuadebunt , fat fcio , ut '
nihil contradicant : & licet per it ipfos
non haec perfpiciant , audientes que hic
eruat definita, libenter admittent; quam­
vis enim non multumfcientiapolleant, ta­
men pcrfuaium mihi fatis eft fore, ut ea
pro lineeris & juftis habeant. Graecos igitur
propter h*c dixerim non debere moveri , <■
ii qui forte fint contradifturi ; aut illorum
caufa fe ipfos privare confeilione veritatis,
dr pace cum Latinis; cum & fe ipfosjuva­
re, & illos, fi quid dixerint, po flint defententia dimovere . At vero Latinorum ccclefi* fufpiciones cjulmodi ne fimularc qui­
dem licet. Primo enim nullum eft Latino-

vcorZaftu . ιίη yàp

1146
χ^'ς tïrtl τι

«*ut«mu χλχΤοΛμ > it» μάτίυυ rlw iff x»3pa«rwr
i7hu flf A'Xo'jzw ft, .

*λχσ»/««
buajiiiv , jè «fd; -nt's dr
tf«so7c «φ/ΧΜ/τθχι 3/«rexC«'c , «t πλΟ-, w
bSpvrin* φώ-Μ 7«τφ . ti ϊ ΰμίΖς ifc χ<ôoAncwc cuxAmtmc
«tarde «tro^/rvtrn;, ρβόw MÎ τχληθί tçrf, é τάυ
«τφ«λΛ
»λτ/ζ«» ημίζβη , d w' η! rlui «λχθχ»

W
f/rwr’ «>

y*’air A**
ri πΚχς
, erx ίικηίμη tw Aoyrρδ ri μχΓ t7rb τι r%tib w v>-

προ» 9 μ*> dr μΐηχς υμ7ί τίνίτ «Anihi*» vu·
ftn ΦνΚΛτ^μΐίΙα/ 9 rlui π φύτ» W wxorur
, «ϋ’ νμϊις μίγι πλοος rfc dzruΧ*55
TttdnK , uûzoz τβ» <9po; τν
•ψίίί^* ύφίΓΛμηο/ τολίμο» , ngts roMex/e d»-

ίΐνσΌ»π( ί^τιμίΛ η Γνμαάχρι, 1^44' orXa» <s5umcμί* , ίς ytip η
Xexrr«t»v» Ζ<χλησί* » W m
ίτ&γομιπι τ*»τ*χό^Ε»
/irjçiw , crx 'γι«Γί> *ί ί> φΛίητί
τβ

, τύς ύμβίί μνϋ' το^οτχί άυ-ηύ ολο«
ruy^wwe , Hxof Ç^i» doTtrLujtu , xoixf/^
b ri rin <r$<iXi7<r<t,
ru» μίηί nùn βίλτλ>» 7<nw άκλΧ<Γί^)· ύμι7{ it tt&ivfp &<τ*,9τ(>ι
, μιΫ iiiôni ότως το/c ο-ρμτίττκ<Γ/» · Ε ^5 jyfyo»etri ror/ ? rwiw
Xt/fw/'s
xxAmf «p/«»nc firnd-t n7( mu­
rti

fi^rt

ΐωΜ,μΐκΝς · ο-νμτίτουΜ^ Zè

τοΜχ ,^τ» ri w
C°> ë^TOi ύμ7ί frttpûfed-Λΐ,
trimt fJta&emiQTt ’ jy,j itv; iîu“» >? τςος ri τ«ρο'> «θ*φ«λ(Μ ίίθρ» Λφορμιί·
’^i^rfrcu . οΰ

η γτΐρ tppotTiSrif
oi nui itm<ppon&bni t
ΰθ ΰμϋί <*fùi ram ipjcirfn . <» it τοπ μοΚκ
tou2 ΐιληφόης , τΖω χχθΌλ/χΖα/'
ζρΐ*·
mn »

τ«> ό > τι ti trnifytff βύτη τιμ*> κ’τό-

φμρϊΗί , roM« 7?c <β^οτφ«ί drrtrtuç
&
<errp»?C>«»cr» swntpcJpfJuo/ λογιτ/ιΰβ, CMtirr/
μΐι irriKi^fru rimpf , xM’ όμ7ρ cru itAj <ù•χυΰβ ο μ^τμμιΚ^ treu9 lui (pAiyomç ,&'λτ/ο»
μηίί tLuj dpytui tdtkHt φίΚοηΐΜΐ. TaJo-«-

oJe rtituju rku

ϋίλφωι

«w^/τκpxjuo/ xomv-

»/·», iya' XurouutK μΐί Ληκ , <n> ii rik ctyxmjc
rx^uùomc ττίΰμΛ' £
ut» ίφ*
ύμίήμρ rimx ΜΛΛω nt χ«θολιχ?ΐ cwxXijcriocc ,
Ιώ ΛμήχΛ>ο» i?c αληθΊ/χ? 5/x,uxpTf7» , τολλαζ i' iroufb γίμπν ύμ7ρ tw
-mum β/ο»
Toiouùrti . mtuTtt Έίγοηκ tapa; iurt/f rt/rouση» ο7μΛΛ μηϋ9 irrihlyb , é ft μη £ οΐχοθί»
tauti triujopùrnç , rlw TtpJ
ώτχΰθ* itt^tβ-μΪ9ύ» φήμΐω ÂrfJptM ii^irtJt , « ptài τφόίμι

9Όφΰί όίτΛς , ύς λτΛλ π ê ily^tt \ayte7^
λ/x» fywyî χίΐ&ομΜ . rùi μίτ οα*7Γρ«ί*ίΚ iti
Toti»™ ·π>
α*»ηπ,β·ομ/»«» τυχ°» c* <υ'π’7ί t’rotμ b
xj»oAoyi^i<&« 3«7» , uni' cmîImk

ίίθΐ» 'χΛφίζομίι^ς τκ τ cthndii όμολο^/Λ^ è
i?s
IbtTÎnsf tîpliûni rtpf7r îaut^î · i^d»

ιτφΛί »φ»λ/7» , x«xf/»«c b τι Xf'ywri /xfntirtl^fif , m ii &atÎm» ζΜΧ,λρτΜ ™> rnnÛTitt
ννοψ/χ; ùèi iGrfomrotfto^ yoiuj ifyrt . «a^J-re»
uf»

1147

Gkokgii Scholahi Oratio

II,

1148

run genus, quod mandatis C|O» non pa­
reat; quin potins nullum cft> quod Te i·
ca colenda 8t obfervanda patiatur vinci
ab aliis.. Adeo inultus honor ei defertur
ab omnibus , tantutnquc a be ft ut incidat
τιμϊ; , é w«w «*fîvh , «ftZ ut «r βόλοι tv
illi fufpicio, ne qua hbi adverfusea, que
nrrH>, t mûrit τιη € φιλοκίΧΗρ tàftouZ \&o·
precipere voluerit , repugnantia feu con­
tentio alicunde fuboriatur . Nam praeter
tt£m , itAj )5 τ?ί «feZ tIu> TtAjUiTalu» ίρχίυΐ
abfolutam ipiritalis domini poteftatem »
> 31 Lu id ixlu χ^' &tp*TwrtMÎ Ή
per quam benigna manfuetudinc temperat
rSpot xtfinn , v&'m IV
«υτ? πιχχμίfeveritatem, nec finit contra fua juiTa iubw »* wnî W iirni 3oxouuw ηρ*νϊ^ο9-«4 , £
ditorum aliquem fefe extollere, aut petu­
/Spdran; t/ iÇ iïJç itarobni è μττρο: ο»θομι7lans quidpiam contra dominam tamatrem
cogitare ; Latini etiam omnes fponte fua
oS-λλ' £ NiTitoi TÎtTK £ iiornf μη3ηο\ ireyxi~
cogente nemine, fuo ad eamoblervandatn
ζοκν; τρο; rLùiüH); Alhi&mt ΰρμίωηα, ήφΐχ
é φροτήτΗ τλω "IV iftwt xtiorpnAiot 9 *»’ B nutu feruntur, doftrina & ptudentiaptufquatn alii, prxftantes ; 8c afliduis praeco­
πϊ; ruuf-yltri -iV 3t3irxiKut 3ημτΐ}Ό&ί&κ 0’ro­
num concionibus cdoAi , quanta illi de­
ror rt πιύτη rfGii όφίΐλί-ηιι 3ι3Λτχόμνοί. wrf
beatur veneratio. Itaque reverentiam, qua
illam proicquuntur , 8i fide dufii multia
τη iGfoç iurhu cu<5o7 m' Τη τ/γη τολλχ £ το7;
quoque bonis donarunt ejus przfules, que
άυτήί τμκ-inti myxiyypôf·^^ ’ « τής -tV 31~
cum piam eorum, qui illa dedere , men­
3aχο tuf Αόγιυμοτυΰιΐί irô3f^ff ό,τκ , -ηΐς en
tem declarent , fepe probrorum & fcantliwri y»i<ôxu χχλν: <bn3ùt <φχη x$i mt3i\ur
daiorum origo iis fiunt , qui datis bene
tiiiSc ylts&u. enotui χ<μ sfù'npor τι touo^trôuti nefeiunt . Proinde novum etiam ali­
quod edente decretum , omnes illud fine
rn μη31ι ToKu.ofi^rfJiorouuTti
νίιπς
<9foTtulla curiolitate recipient : & nunc haud
£wt ’ Xÿ/ tau ό-χ τ,τ-Ttt trtieifytnt tIuj eÀ3ût
minorem pratftabunt reverentiam, cum li­
on £ τπ3ομ|ιίβ/,· ht?P ron λιχππλητ^ iyaiiubi , ii quando alias , obedientiam exiftini , xÿi ÀtTthiyorrtt iituurtfn -IV <ruun$ût
mant piofuturam, & ii repugnent , aipe$«σψ Ai^uua . *ΤΗτα χ^' βο*λη$ίττι; φιλοη·*· C riores (olito fe pcenas daturos . Quod Ii
xhf όίίμίΛΐ tfyfn '^ροφχσν , ό yxp «» tfuripit
vellent etiam contendere, nulla ellet illis
occabo: non enim nova aliqua induceretur
τΐΐ firiyotm 3βζ«, «Λλ’ *ραφο7-ι» xtfonSti/Jfa ·
opinio, fed addita tolleretur, «piod idem
ο TBciiTT»
£ tco; tLù ip^eixt tTitittu <c T*ellet atque ad antiquam &* omni fufpiciociK \jro\|zr*,ôuohoyîif . «tvtof
nc liberam redire confcffionem . Inconve­
ouu à.* tîq ι^οτομούτη μΙ* xporfpot r w3so3ou ,
niens ergo eflet > novitatem quidem inve­
Ιχομόιικ ês
ipyauut è -ntunc βίβχιόπκ ίφίhenti obedire ; ab ea vero fidem antiquam
retinente 8c comprobante recedere : & forxej-cu· £ μόίπς μ|ο -nt lotnû-nt τρΛττόηα μη31·
la quidem ea res hujuimodi agente nihil
ύτοττ&ιτ , μ$ 31 IV iàfXtyir ΛίΑ^τχότηί τβ
habere ftifpeâum, cum fratribus autem com3tor , ίμφ^Η>Η»' é' τιμ-ζί pty Λυτό; ùrà τ «λperiente quod tenendum eft , animo flu­
λ<*σ τολίμαμήΐυυ , π7; 3f rporfpot Ζυτμίΐίτι
ctuate : & eam quidem oppugnatam ab
ruu ϋ-νμμίχοις ^puutrlut > Xint^potHt . w’ yip
aliis colere ; nunc vero , qui prius hoftes
erant, focios habentem afpemari. Nam A
ίμίϊλό» Tort tLu AlAci&vtCF iifoppi>l^t»Tfi ,«1/3*«3iî rt
rporfrii ty^pt^t t τη r/rw rpor&ti- D quando abjeâa reverentia audendum quid
erat illis petulantius , confentaneum erat
itAj iff «&λφί>ι wl twJtb> ti StppârK ,
id contingeie , cum fine fratribus pofuit
£\oyof lw. irel 31 tirt ritTK lirait , t*»tdî
additamentum, tanta in re fibi confidens :
λ’φίΓμου τΐυυ tit i'jTir τρο^ίττίς dUKxSwx» , Kat cum omnes tunc obtemperaverint qua­
3f riùj fixé; K^v αϊτκς «ητλόψ · η Ji xou τι»;
vis cogitatione poftpqfita reverenti», quam
advenus illam adhibebant , par eft eoe
χίψττς o/xou'k £ λο^οκ τρος 37 £ της ΰμπίρΛς Cnunc etiam nolle contradicere . Quod fi
Tfiiiôtrf; op y ri, t»7ç ΰφ’ xaûÇJ όζ,«&ϊ)τομίτοις μό
qui omni «quitate & ratione , nec non
trpoirtyytt τ touû , «Ζλ« το7ς
*P%fc ίμμί»^
iracundia vcftra contempta veftris lentenβΐίλήο-Ofntt , « τβ7; ΓρΜ<ο7; rfti -fit itrtpouùths noluerint acquiefecre, fed perfiftcre ia
n>r «ut»7ç (φ^Ιαι htu» , ταυ-η. i' έμ7» νςός τόί
prioribus maluerint , quz de contraditu­
ris jam dixi ad Gnecos , eadem Ar vobis
Twocr#? ifixlrnt ôyo^n . £ x«3«rfp rbu ■&
fore fatis puto ad hujufmodi homines: &
Γ^««ω» οκχλητίο > oôru 3h (c tIw ύμίπρβ,ϊ μη
3uemadmodum Graecorum eccleliam , ita
Tiue"iff-^<u iî7ç <r&$çotSn κιυμίΐίιυ nyiSi ,
ecct & veftram non deliftere bona com­
φόβω ΐί; tjf «’»οητυ» errurftw ’ ίυυ Ιλτίί μίτ
parare fapientibus metu contentionis infi5ητχ
μη ^μβήτιτ^Μ " $υομί>1ω Jf, η λι,θηpientium , quam certe Ipes eft non futu­
ram, quod fi fuerit, aut rite tollatur, aut
>aU x*\w;, ί> xcXxojàJxc 5/xou^î «wyxr . τχ^ίημ/
jufte puniatur nece fle eft · Prztcreo quod
J’ ότι <è pior ύμϋί txî c» νμ7» φιλοΐΉΐήτοιτχί
vos veftris facilius perfuadebitis, fi contra­
TticrtTf, α-οφόζ or-rvi £ ttî ùfJfflφαιηί ίrx/o»mç.
dicant, cum & non indoftifint, Se eadem
& -roti iwrtppn-nti -rur "hôy&r th3îîf3ou 3uux·
lingua utantur, 8c pollint cflicacillimis tra­
μί^ί9 η Tpauxo/ rôi «AXo3po« -nùm xou iru·
duci rationibus , quam Graeci hominibus
SiJrwr, χαα oti τροί Xoyur xti >οημί-π» ΰψο;
hifce peregrine lingue ac rudibus ad per­
cipiendam rationum &r fenfuum profundi­
atyf^oi nmt ΐτλωζ Λτοτιφοκ,ίτ9 ovitt nrfor «
tatem atque magnitudinem plane ineptifvfQi tLu 31 HpO·* TTTi-nt η’ τ£> σ-»μχπ» x*ncfimis; non minus certe, quam fit ad volan­
dum

fjfi
i3b Ri
hi-rltut 9 ° μη -nij ΜΤήί i
Çreîxn ^tforiyfJMTi * μίλλο» J’ i3ir Ifèw , ό τηί
<β/ό; TKüràu «ul Sî
«’
iV
TTpureiuf . oûiî» τολλί? «jj>p fitnt iroKnûtt

(

1149

Afpendim Concilii Flobentini.

ll5o

dun ftnftuft corporan . Ad h«c Greet A r«JUi*
οτ/ΓρΜΧ·< μ/» t» η 3όο f fltrw i3>ur
quidetn unetn «at date eg hike nationictt λ» «3<χροτ< νμ»ο/ντΒ, £
T* i»***» 1*
b©« non fine lacrymtt, 8c nngn· infelici­
τυχχχί'χί ‘nt puytriy àKlyut ô»rur f ©roXo/ra*
tati» opinione dimiferunt, quod pauce re*
£ ο/ς ifs tifluhfi riuMToKnuTomit · ύμϋί Hon·
ma netnt , quibufcum una pace huante r :
vw» ri £ «·θ·«τ<ξ ίτνρρνγη f ύμίτιρν» fJrvr ,
Voj autem, fi qua veftrarum gentium di­
é 3&ξ© H»orwwf Λ$ίρίτ4/ήι , iuryrput μ»9 *·
vellatur omnino a vobis, de morbo oppri­
mi videatur infanabili, »grc quidem fere­
9-trt rlui iirtvr/v kurùt Φ tLuj ThirLtu' U» utis anuflioncm 8c errorem illorum, a quo
itm th τ<θκ» f sir*» tu» L'y»t ipyor riSt&t'
neminem capi vobis eli in optatia, led
rluu ii rut φ/λω» π s£ v»«4Um> /ρχμΜ» ν3*μ«ί
nullam vos pati cenfcbttisamicorum dr affi­
ijroAoytîrSf , τ·>Χί7» fropsiw ύμλ £ r<»ric
nium orbitatem , cum futuri fint vobis
Λ&ι&μ! «peerrirnsr , ot rlui AirtiSf-nr, jut^sirsp
multi , te quovis numero frequentiores ,
qui promptos ad obediendum exhibeant
«AX·/ rlui ^^fiXului , irtiti^omu , £ ©Te rik
mimos, ficut alii refractarios, quibufque
rçt'ç Γpsuxw κ'ρίαήκ χμίνίτθ» xo/»w»o7c . w y«p
iodis utamini pacis conciliat* cutn G tu­ V
ii t*»t*ç » TW tXhçw Ç rie τφω» orX/vfris. Neque enim dici poteft fore, ut om­
β^*4 ΜΦ<λη« y
X<^’ î'^tw w’Sx'rfr» -ni ζίφ·*
nes feu plures in (uum caput artna capiant,
Kl·» htw». «tu «j ηϊτ» ri ifàL·, xsutw ri» «’ ru9c fefe transfodiant gladio. Ita hanc quo­
que (ufpictoncm , que non contemnenda
•y©»w» ^hhu inxouv ( φνΖΓλβ» tî kmà μ* lumî·
videbatur, nullius effemomenti, nec poffe
Λ-rtÎyfif -vur τροχΗμήίιτ χηΚνς tk «vtiT
naturam eius accurate confiderantcs abdu­
Tfl pjff-ff τρ9τίγ9*ΤΛί , © , Tf hôy&· iittfyr »3«,
cere a tcAo propofito , & oratio jam oxsu ύμ£( iutiw ©4'»’^·* > ι* ΚογίΓμώ ©vtÇ <*Rendit , êc vos melius perfpicietis , ani­
Awç ίτΐΓΤΓΛ9τίς. TiHwtcSw ni tau oi rlui &*!·
mum attente ad illam adjicientes . Defifiant ergo qui nobis quafi terriculum, de­
u» *’ver* trio »μ7> trrHwrK » xsu' rlui τύ» τοfectionem quorumdam obj*iciunt, & pravo­
mpüi λΚλ^ο^λ» £iifydwrp<Hr$fp*T&9fTff y riff
rum infuper infolentiam audaciamque fo­
47χκ»μο»«( τ»
ri» χ<Λα» fpstrtri ukrLuj 4,’ξχvent ; frultra hrc pios dr rerum honellatum
μόικ «Îutm ©fec/W» «ζ/βώ/τκ , £ ημ»ί χχ οΠ*
Rudiofos optaffe affirmantes, nofque neτ/»<9- VK ipyrriput un καφοήμκ irtrtK&tby /»<
fcio quo non inertiores ac leviores redi­
μηδι» Xf'yw ri» «XtvMÿrWH&r , ©Tç 3/<sU©*c ri»ituros i ne alia probra dicam, quibus jure,
obnokii eritis. rrins enim oportebat cogi­
ξίτ^ί . Ttfrwç yip tin Tpirfpor îiroCi^rr vriç
tationes iftas explicare, vel terriculamenta
Àoyrr^w , μχλΑο» J» wç μορμηΚυηκοα roû-rors
potius ad incutiendum timorem objicere ,
letiΓΤίτθου, xsu TtîStif tnnnpour t$‘ ut Ηχον
ut fuis utrique vellent manere in finibus:
μίΜΤΛί, ûi iruuQÔpt* irk rtûrt x«u «imxtrw
nec modum pacis aggrederentur, tanquam
propter hrc Ipfa inutilem, ac talem ut fie­
•ηί rie **/»ίΐ”κ rporu μη tvyttpUt · ®υ πτι τίri nulla ratione poffit .* non modis omnibus
<π τρότοκ tri rlui fîplailuj «^xxXotzorxc, £
tunc ad pacem adhortari, quid non dicen­
ri μίτ i Ktyotrnt , ri 3’ « TO/ouvr«f ri» Îium·
do , quin non agendo, quod movere poflet
μίκίί ttifir i rif^ i' β pvrlu/ iwlui iroQUu*·
ad pacem? & quo non illam faciliorem af­
μίτνς
tJ σκνίλθί/» μό»ο» βΙΚλήλαμ Χχολϋ&ήferendo ? vel ipfo uuo congreffu futuram
affeverando.' nunc vero difficultates com­
rw<» , ηώ iuytpùf mut μίμητ^βλ ψ φόβνς
memorare, dr timores injicere : in his enim
t w«»<rHfi<rihu . rrin»
η ί rtu» ^pyj^u
etfi licebat initio, at nunc certe non licet L> ύζΐώy
lin ri· nJ vnpôtTt φροίτίζκτ t^trtrù
curas defigi ab iis, qui in ipfa devenerunt
ri» t»7ç rS <GftTTlf îfyy&M; \^<μΊ; . ent ii
agendi tempora . Cum veru ne tunc qui­
wit rin y^pnt
»χ<|* T« lonu/n»
nv·
dem habitura locum effent hujufmodi im­
λνμιτν» «r^ yt Tt7i x«Xw; tiiocn /3«λ4ίί·
pedimenta penes homines, qui bonis uti no­
runt confiliis, quis det eifc hujus temporis
·3ξ , rûi' kt έο/jj τκ τύ rrnpôrrt
τ
agere de hike rebus? Qua porro ratione
tttw
«pMorrw» ; i ràiç ont ίμφριίτηfiat, ut qui nune talia dicunt , neceifario
o-^tu
rw Xtyor-ntf tuZ , tyxeXLvl/nOcu U
fefe pre pudore non contegant ; &· qui in
rùi y ο μη
, THa-^ne-o/^w τ«σ-< uHtyeam adducentur ientcntiam , quod Deus
xn ; wif y»p tLuj iitLuj
nnxnyoi/nt in t®7c
avertat, poftea pr* rubore non le coope­
riant ? neque enim eft culpa: ejuldem aut
/3«X4xr*«r<· ίπ τί/ς rtTwr/u^'otf ri , n Tf·
confilii auctoribus , aut illi alîrnrientibus,
6< ιηλ/««η>» ir» SovX4,of4uo« , âXôyA» 3t|
dum de tantis rebus adhuc deliberarent ,
ri x»/\i £ «τυμφίροτηΐ sjcf&tifif ,
ri rpkr·
metu rationis expcitc perculfus non pcrfpiirtiry&Lœu . rJ fj^ yip ή τ^ί
cere qpid honefte & utiliter eflet agendum ; E t^t
/χθομίβΐ irtr/ 3οζα , ri il iii JV τχ nrot'i;
& ftudium. ubi rem iunt aggteih , reftinSuere : illud enim habet opinionejn focoriyn^nunmt «riNwiriu ·
xmjch»u
μ^ο' ϋπς
ie , hoc vero dementiz quoque crimen
<Γαυί(Α,χτΜ «7»3ιαιφ- , -rrino i* ηηχλ 4
non effugit: 8e illi quidem nullum eft adtW ν’rtpyôriw x/rtuvÂ^nr ÀriyKn .
τκτυ» τοίjunAiim periculum, per hoc autem nccelfe
»uo ©μφοηρω»
χ«λίμ*η* α’Λφωρ J^fKfy·
eft fumma quoque rei periciitetur . Cum
\jeè ri >\kyii toui , <n>7f iz^o/ç ii»
ergo demonftratum Iit per ea quz diximus,
utrumque hoc impedimentum , quz pon­
<·^οη^Η> ll^or ôXwç* α>· rhô m^pktrru τόρ·
dus aliquod hab.-rc videntur , nihil obftap&$if »ζ»Γ< riîç ÆwXo|J|wç Totn φ*ρ&» . «urirc ; reliqua ne coniidcratione quidem ulla
X< τ/'ί ont ©Tit rwç û'^vAX'otuMtfç
tW* μη
funt digna, quz frirola effe deprehendere
3tô μχπ 'VfortSinu μ?τ' &pupH> ri ο·υμβάpoterit e longinquo quicutnquc voluerit .

c

λ©

ii 5 τ

Gborqii

Sc h ola r ii

Oratio

IT,

1152

ί’ηί^ο άλλ*; «rwi tiç ·/ λί- A In primi» enim qui» ignorat , decantata
ilia decreta , qoôd nin.il in ijrmbolo ant
yornc xurùc οαλχμ&ίνπτι, xjm X<Ux* tï ruyaddere » aot demere liceat , juxta lenium
χ<λυττ<*ρ rlu>' c* ifc φ»λο»4χ/«< tû^unh» <^4L·coram oui illa objiciunt t cfle plane calum­
ρνφκ » w*
)δ #r« rt rn^o» T^uavî t/w ?
nia», ad obtegendam contentioni» ignomi­
Αχτίνα» ârAreiwStu iqj*·» ,
•/βπθίχι iJ
niam adiarenta»? Nam fi quid eft, quod
rv/biCéXv -nctiria» «νχ^τοαυ, άλλΟ» if tin ΧλΓ<κ*
Criuadcat Grrci» , ut rcfpuant fenccntiam
ittoonim , prohibeat que illam iymbolo
<è rltu rit ruidi* ψιβοτ ceuitUu ùytSc wouvm;
addere , alta re» eft } dr nemo decretum
iidf urMTtrvi , «5 yip W ιίφ*μΖτ»<Η titj
illud iynodi iane intelligentes culpaverit :
gÿl «you-θχ^ί τάν w7.~r» XupctsojtÿM” · £ »®Latum quippe eft a principio in cos, qui
θο» svrxyovrv» θιολβ^/ο, JÇjfluifw rluù ipdetraAionibus atque additamenti» quibuf■χΐΰ · Uû ΛΪ^ί^χς » tuoris rt μχϋ ntinr τβλdam fidem depravant, 8t adulterinam in­
vehunt theelogiam : cujus reverentia nec
μ*ί, £ “nlç πηλμϋΛΗη pui totumîr çHtf if «tronc. if ii rwùarkf μχλΧο» αλχθκ*<τΙα/
& libi tale quidpiam audiendum, nec fi qui
au lint , admittendos elle ad communio­
τ»7, 7>j TiTrttt SfuthiiNi rVoifts π>μβαί*χτΛϊ ,
nem , omnes affirmaverint . Quod fi po­
£ *π7; άγιοι; tacnro tW 3*ξχ» ταυτΖαι^ΐ) τκtius c contrario periuadeatur illis, ientenί-&ίπ , μάταιο; »* «yo; οο7»χ χ.ατχφυγά · η’ γδ
tiare illam efle veriflimatn , &* cum fun­
damentis fidei valde congruentem, & fan­
λΖχπη rluu fil Txrifivv ίΐΛ~ρίφωης ·φ»φθ» , iui
dis probatam; inane eft ad illa refugium :
it C/tHfOt TD xLibJ^ «fOCMUfO.uJni , Η TKf
nihil enim dicunt perverfe intclligendo
aXr3e7; όχβ*λλο»π; 3οζ<; 9 -η,ύτίαι JELukydecretum patrum, cum hoc illi ediderint,
xo . w» yip iiïdu/ rirtf ηιγγρίφκτνι ixtt·
ut mendacio viam prrcludcrent , non ut
"Kkti , Hÿi tmc oriouu iK ùμοΚογτ.μ3ρη» «•yorveras fententias eliminarent , minas cnitn
in eos jadant , qui aliam fidem confcrirtrif ewrlui , χ<ρ ύφΛίμ^κη ioXtpsû;
bunt ; & iis tollunt facultatem, nui adji­
irarptrttf $κλητομ|ν*» iftâpyttrv . ûrt χ«θ·χ
ciendo quid contrarium , &r fubdolc au­
«wyorvix^ ιοκμήης ir,i
, in Λ*τ7»ο/ τκληferendo quodlibct ex conte ili $ evertere vo­
θκ <β^®Γ/θότκ »\χ<λο7»τ’ if
£ Γ>luerint. Quare fi dderetum intclligatur ita
xnc τυαφανοαυτΜί uft iiff <’μ<ρτ»Ή» » άλλο it C ut oportet , neque Latini culpandi funt ,
rt Kiyorntî »rrpf«(<» <»r/xfuc Xhtîw . ir«fi aajecerunt quod verum eft , neque
Graecos errare dicendum, fi confenferint:
τ» h ^<tî htrifOts μοηι; η Γ(α<χο7ς harir&r
alioquin reft at , ut aliud dicentes calum­
oit i£frt
ότωμυ «for/dinu, ifibi yt
nias certe ftruant . Deinde fi Latinis fo­
rltu oÎk.k/J^>uIuj riuûoiof k3h; tüti t» ytpa; àlia , aut Grrcis abfque Latinis non licet
Φίλ/ιθ-** iutnirfreu ' irt-i »<|' iw» «tAXx* σ\α/ΰaddere quidlibet ; at ocumenicx fynodo
Jmc «β^οοθτ'χχμ τ/σι τία» αλ»3·/»ίώ ôxiw^xrxc
honorem hunc nemo poterit negare.* nam
& alias fynodos adjediombus quibuidam
otiari rtrtr '
ô tk &ρο&κ*.ιι; ΧΛτχ^ϊ,νιζόicimus veram declarafle fidem , & decre­
r)f&*, Icû if tiî M üf <E èo£x> /3/Λ»3νμοtum , quo reprobatur additamentum , ita
tnéû&r τοιήτΛί'Λ ,
<» ruûoi&^ oXr CkXf,hoc excludit , fi ab uno quopiam fiat ,
Οήλ -wfooû-trMU, twiÎtZcu
iiiui
cmw
ptopriam divulgante fententiam , non fi
ruuoix yiffTtu μημιι , «λλχ μτιίί»ί φ»η» ^f7tota fynodus voluerit addere, nulla enim
i.i eo fit fynodi mentio, fed nemini, in>ou .
μΐω i κνλυ^ Tt,~^<lft tcutm \<ù &for/St'feu nJ σ·ι»,«5ολω τή,ί τΐ~ία; iz ti '
if D quit, liceat. Prxterea que prohibet credi,
ea quoque nun permittit addi fymbolo fi­
Ri» orô'x io7î iKf&trif cjAfTtSret ,
π/ί μ^
dei ; ea vero funt, qu* veritati adverfanτολλϊ’ς Jyûfii χίχ^χττχότι» i
■ λ ii τιtur, & non confonant iis, que poftmul­
rX«y»i^fr/, ttvtm ». ouoXoyi/» tri/fxf^^MTcu ,
tos labores recepta funt. Que porro licet
τ
rS π-μβοΚχ ifT^tf όαολοχ/'χ», ·η witlf
credere, fateri quoque perm i Ilum eft. Sym­
boli enim confeflionem illud fecit necciλ<»θβί»Η» e,/*; Tf£< τώ> virtf ίηφ^Αρμΐ^ς » <iariam , quod non oporteat latere aliquos
»ot) içdix» τίτοήΐΧί» ■ luu Ζφοτο» to’î AutiaiM; r*~
in fide corruptos , quam nemo Izderc ju­
rZou/ro/; (ruut^firAf το/τ,-ηΐ τι; , κ< if ίι^/ΰω;
re ccniendu» eft , uum illam przftat iis
fcui^oi-n ♦^ζλχττΗ» ·
it
x*nt4/Ar
conientlentem, qus fine periculo credun­
a-OjUfô-* ri ιτΐιμζόΚκ τ?< τ/γϊ&κ ,
υ.<ίτΙυ> α»Λtur. Alioquin fidei fymbolutn falfoappel­
labimus nomine, & fruftra illud recitabiyrvrriutàà τίη , ττιί JE, ivri yifoum; ατΦα‘mus proculcata jam illa , quae ex eo pro­
^ftt; iî») TfTATTutfUi. in ·)5σ·όαβολο» jriuXofvenit , hrfitationis liberatione . Neque enim
χο» μη τΛΤΛί τ^ώ ώ τη Ίΐ»χη rfrr,yC>Af ι^Α -JV
E erit amplius iymbolum, fi totam non de­
ιης T/cfùi; ip^paf So'^Af ifAXtAi/Tivr
in
λtegat infixam animr de fidei articulis fen­
itujiruf Ri x« -φΑ’δϋ TifA; τ»φ.-ο>ηχότΜί λ«»θ·χtentiam j nec impoflibile eft aliquos falfa
fentientes latete : qui nobifeum quidem
ftif ’ »', Τη ^2|u' ομολογία μ& itffj traçai . τη
confeflione
ftent , fide vero fejungantur ,
8i vlçti itantκ,ζμ&ν , «τχξ rirv royyuftâtffi hoc omnino concedatur . Plenam vero
-nç . th it < τ ■? τ!>,-(&; intiQftf.f <e^4Turop^it
fidei rationem quomodo integram exhibe­
Iuj c» tJ τχυτία/ ομολογία ταρίίλτ,φα^μ <ruutra~
bimus , quam in confeflione lui confiftcre
r«,<â)Tür τκ χ^γλωττη χχρΰττίΐτ thotIujφ(ΐίομ"οα
accepimus , nobis praedicationem ejus per
i piam prrterea linguam refugientibus ?
η Τί ί iuir ca^V àfayxai^ τκ-Α.ομίι·ωί i>~cu<rwiz·
aut quae nobis erit ialuris fpes per eaqur
(ία; t'Kvti , firfp f 'iffita μ(ί σ-»π\&ία; όμολογι!^
neceflario creduntur , fi cum audiamus ,
τ r/n» «xovoujü, àurot 3’ «χπ-ί£ βΜ'χίώ^τίτΖα,'
fateri illam οροί tere propter falutcm , ipfi
ignoλχ itoyrpii ,

IJ&3

Appendix Concilii Florentini.

mg

ô/xoXoytλ >βμζυμ|ο ΐ àeartp y5
i*aomini«m habere putemur : ii ore etiam Λ «λίθ*«νχτ è
nteatnur veritatem? Sicut enim nullo mo­
vit τκΆ'4» yn τΐαί *ρχΙώ ο’γοτχ τ rv ehnStiei
rio credenda iuat , qur deficiunt a regu­
XAWUf ίζν XVfiî 9 MTU WÇ XftXwC
£
la veritatis } ita ad rcâe credita Recette
rlui t^uyft cpzaXoy/xr itiynn r*<r< wforw/xt ■
eft citerior quoque accedat confeiEo. Aut
i -n/tiuj tLuj -iV
ίο'ξλρ if/χπο» to; <Asyigitur demon ft ra nda eft Latinorum len­
θκχ; νόρρω tm /βαλΧΜίτίψ 9 ί τίτν μη lavrtentia a veritate prorfus aliena , aut fi
hoc non noteftit « ut vera illa honoran­
, e» «Χι»θίί τιμηή>9, £ φρβντπο» υτυ,
τΰ
da Se fuicipicnda eft , & fides in fytnιτύμβόλϋ rLu line φ^ιρνήοη , heritot μη, yip
bolo declaranda · Latini enim nobifeum
τΙλλ ίοζ<» ίμ7ν, ^xue/ariî)
fententiam tccipicntibus, Se ratam efle ju­
IfifjfftüK,
? |ορ4θλο^/<? τοχοχ ο- rfodpc Inidicantibus , fort affe de confeilionc non
ro/)· <ρ«Η yS inviti το
rfx; η ό»τκ rfmagnopere pugnabunt , fatis enim eft il­
li* oftendere , fe refte (enfi (Te , &.· effice­
φροιτκόΐ»;, £ ιΐμίς rsu/reu φζλοκ-τχοιχΰτυ; , ^4*
re ne ulterius contendamus , veritatem­
•ηίλιιθκ ΰ; xj/lCà®- 2ni<ο»τυ». «.’AX’ n,u7» Α40,Ί
que ut mendacium perfequamur : at no- B
*«p3/<e ί Ttrtt Crt ipxirte ttfot
, μη
bis fola fides cordis non erit (atis , non
£ 7V ίζ«2·/> ομολο^ζ/χί
. ί: ii rtadjuncta etiam exteriori conieffionc . De­
9fi
ôpKç 9
μΐ^09
ης *xcreta vero , que akqui reformidant , pro
4BfO&filUK \j&ohrirno9 , £ Msjn'o» ibTKi * tif
nobis potius egrcgioque additamento na­
re putanda funt , atque eo modo intelliit iuni £κλι»θ·«ί» vriç icmùr £ τ <Αλω> ο/θίgenda , quo pro ic Se aliis vellent inteL
fj^oi . in yip feutrii in rii t<ro9
iitgi qui ea condidere . Neque enim fe
%Λ>μ&9 to;
TOtür
tu toi
τΐω
iptos , aut alios pari dignitate prrditos
τί<π» o’cx^ev» ^θίλο» «τοχΧηΨ . <λλω; 2r sfjM rii
facultate hujufmodi pii va re volebant , ut
optK rirtii <r*3fô> rt γ.ημ& itwuùni
τλplane definire non poiiint qur ipcftantad.
fidem : alioquin decreta, hzc nullius efle’
potCcÔfcJoU ÎOUXprJuKi ίλ*9·0> Λ9 '
KTtl yip
momenti inconfidciatc oilcndiflent, Aequa:
/®/0c5->j4>i τί; tian , rjij y9uμ>f W toc Tirte^i
poiiint non oblervan : nam & illa addi­
Tors eGtfanr
uwèfju/x τ
tamentum quoddam funt, Ac lententia de
fide tunc primum lata , Ac a nulla lupe- C αυτίΐί cruuôàitt ifirtri, ’ xàtircu yip > ω» êii’Xoi
rtlpttf , esfOTfrl^ouu . *XX« μΙα>
NatÎhi
tioium appiobata fynodotum i omnes enim *
ut patet, addebant. Sed neque Latini» fi
ti μ)ν ir ωχ^μ^ίΐχ,Ιλά , ίίΓ ir"h»i Λπ^ΐτχην
nec acumenicam ctiftimant , nec omnino
rlu) ruinit» cMfirluj 9 fit ytyo9f9 ri rçoeJ»j*n »
talem, cujus mandata non liceat tianfgrcpopt^snt yiÜ et éiKa.Rn^üf9 t«ç opv; , ni rpordi , lynodum Jiam , quz poiuit addita­
$T>)cni KenytunoTti t^i vturUv θ>'λο>π; «φοαρΗ»*
mentum, pertimefient decreta, improban­
τχ yip i . ταηι βίβΰως i/u&trfjty* f^frt utrtite» additamentum, &: volentes illud expun­
gere. Qur enim non valde certa funt ra­
troeei9 niit μπζν 3;ιύΛμΐ9 i%Ktn» .
h è’ ·/<«tione definita , poftunt ab illis immutati ,
yfyiilw cefirbjj iyoiujn/ , syj civfp tyteaxt xpe·
qui majorem habent facultatem . Si vero
Tfir iotiKwnt
ré^m ibit tirnt η tx toc7«
illam arbitrantur acumenicam , Se decreta
o/’ctf/JL'WÛf rnjuôbiti iitoMTfjfa· > fùîrXo» ôrr
ejus rata efle debere in perpetuum , aeque
eGFfQ^eKouZntt
kto/ ritna tm; c^m; ' x&t rlat
ut aliarum generalium flat ut a ly nodorum ;
rirL.u YpeexeUi n ecrfori^énu,
iuriîi
non dubium eft , quin Se ipfi decreta lint
omnino prolaturi , Se qur Crzcis eft dit- D jSxXoptJijer; i/Ktn» f-oau Îu^fpewt» . tyu it mi p4°
ficultas ad inferendum , cam tibi efle de­
TOTTpcr oeΛκμ^ιχίώ i μη tvimtIiv τΐώ ruôoSov
mere volentibus (int diiftuti . Lgo vero ucnkfitLuj oifir&su
, «ι>το7ς Λφΐημι farttOK
trum ea fynodus crcumenica fit habenda ,
«-χοτίν» · σ-νμβκΚ^τύϋίμι i‘ it iu-n~i
nec ne, Latinis ipfis conlidirandum relin­
jumMof >opz/(<^y tk; ôptff 2/«i$uX«CTrwr
quo .· leti conlihum eis dederim primum
quidem , ut potius a fe decreta oblervari
μίτοι τ ^tfonp&>t cneitut erutJoSw rrxtou τί y9i>·
exiftiment , Ii priorum illorum fequantur
μ9 , ù tJ. <G%47àf7r juju c*<i»af i^ire; * μι& 2ί
conciliorum fententiam, quam h illis om­
yf τί ΤΛτϋ» ttr^irn
' ixt-tn. /χηδ»
nibus pufthabitis uni omnium poftiemo ad<Ofè)i rpeUXKi
7ÎK C-tWOàM
CMtihrieant : Deinde ut nullam de illa Ivnodo
rrc ,
e^fQKi-ejjS^U'r iSéhiit Λφίς-ΛΤ^Μ ' tyti
cum Graxi habeant coniroverfiam , led miflam Uriant hanc matetiam. fcgoenimfcio,
yip oTîst 1 pauxs; uàtron TOt7ç
o-jjjo·
Guecos nullo modo paliuros eam fynodum
èor; crLùuniTTfrr cneitlw it^Qf^jiK , tyu r9f<n
cecumoiicis annumerari , fed contra hoc
ΤΜΤ9 ju<?Xo> tirfp ifro τι W ivirvat evrsîtropotius quam quidvis aliud repugnaturos : E
tiàÔTHi wi iriytiti
iuri; ζηfciunt emm, fi velint hzc admittere , lo­
μιΐΐ&Λΐ , ■yj τομίζίσ-^Λΐ Xfipii h tvCtsc
se ut neceflario damnum ufquequaque fa­
ciant , detetiorifque habeantur conditio­
λο.'χτο Ti/y%wpfii . iti bi TOturst τία>
<ηώοnis . Propter hrc nihil de illa iynodo a2o? txnor cjtttitLüu 9 ereoi τοτί /3mX>?3κίτ txingendum ; qualcmcumque eam velint uni­
pot τνίΛντΙιυ iTrou àoxe7> · tUù oî τί ^/cfuxtdç
que videri: Sed Latinis etiam, ficubi ma­
ϋίτίΐψ
9 it Φ&ήητνΐ τν Xv/za/rio^ .
lum afterie videtur, dubitandum non erit
ptijde ΛβΐτΑο/ç oc/znov c»ij8e?XH> ’ μη^ ei τροejicete cauiam fihilmttis, additamentum ·■
π&ί-ίτη τί Txpvtrn truooi» A/’njpoz ryoiu/nt/
nec fi rquum efle arbitrantur, Grzcosom­
nes parcic huic iynodo additamentum ap­
rpttrxi; irkf/rvi Tev'Jiff-Jou , atro/ rout(in>ret
ponenti, ipfi fe injuiiam pati arbitrentur
άδίΧΗο-θσ,ι
’ irierr.; yi
obedicntcs auferenti : rque enim uttumC
ip*·”
Gonai General Tom. XXXI.

1155

»»»<«»

Giokgii Scholai.ii Okatio 11.

1156

ύζ$ » qm */«*<*«Q . in A que & licitum eft , quibus licet, 8c pro­
hibitum pariter. Neque igitur timore de­
_
ΑΚκΑίΐφΐη■» n>T' μ*Κ. ............
cretorum diorum, qua; putius ad quidvis
Am i» τρ repara χό*· «-s^cAMwracc , rluî jto«had quant ad rem nofti am faciunt, proji­
rtut
τ&ϊ ût&ù* Hpluibv
*yottcienda eft fola vera & fol id* pa* , neque
a>su · in «I ©ihirramtf csmvviic < mins i*nob anticipatam hanc vel illam opinioneni
AtT^su ns ifye » tohoyit Ri
rpuc
confetuaneum eft mutationem rere ferre .
Audio quippe has efle quorumdam cogi­
rlui ptniStrn. sUaStsopasU jS ώ/β» £ -mins λ·tatione*, indignum efle opinantium, receIwdsiiyiTu»·*» *·£·»
yditam canto tempore mutare fententiam ■
M»r
υμνίχΰί . i yip u&éntp
Ion lunt enim h*c judicanda more fpedtanun «essesduu 3*7 uis vsj “X/·»· ή»
taculonim, nec decuriu temporia credenda ,
rLwr, o; 4? T «υλ·π£*ο
ΐίζρή quod facit ut deteriora etiam videantui apte
excogitata, nec ernbefeît ferre opem men­
suicirsit τψ
1Ç ns siAu$H«f ru/cmpdrws ·
dacio contra veritatem, quod fecit, utprrqgj τολλαχκ μ» 1»7> amtbdots trejtrwrt τη
μίμ^,ίν; «£ftt, ΤθΜ*χ« it -nji χννροοϊ «ρα4τ«- B clare Irape res oppugnarentur a rrbus vitu­
peratione dignis, fsrpe etiam deteriora re­
r/v nda vjy r/rA3«<n a-Qoipanpcf rlu»
W
cepta jam'& credita bello acriori a potios/xhkwi μΛ χίαι triytyt. < suo 9iiS Oft <τκ·
nbus pcterentOr. Nihil ergo ablonum , nunc
xtx Usi» iri tpo-mtss χρανον rlui T^jitUu * »λθν7ν.
etiam tanto tempore latutfle errorem , aut
imagine veritatis affismpta a mendacio, Se
n ri 4/A'doc «Air^wnc φ<» raton ο λ<|3οιτ»( £
fub ea pnrdicato, aut eodem fui imaginem
ratling xifum/stsr » û rlui tiuri φανηχτίο τκυτη
veritati adaptante , atque ita ut exturbet
a»cx^<»T»i, £ φιΑο»«<ο<Λο τ»ί κηκ caiSxNxH» . ôillam contendente. In univerfum rct, quas
μ^ς ii -iV μί» iyüf
ptytrtn irrut ,
pr* manibus habemus, enm lint longe ma.
x^l esftt i; riit
nit<r
«*φ’
ximr, te antequam ventum effet ad tantum
ichiima , vifar iere 'omnibus , qui confcii
jfitTUf irtr^irvt, oi rati τολλχί ΙυτχίΜνα; <romultarum erant difficultatum , iniredibiniitrAt , tradi
roAAai Thtitt ■& ιίρημίαη
; les, par eft multo etiam plura , quant ditu» ΰμΐί φαί//·?**! ««Acuant* £ roZAxeryt}>y4>Antn eft , oblator* fe nunc vobis cilc im­
•ηίη» τα «Ai y/ra.utsr; v xjrd tûiw ο<σχ\οο·
pedimenta, 8e farpe vos ad egregium hoc
μΐηκί «rordrtajÇ τ·λ/ν. ύ yS
ti ite τύopu» perficiendum maxime vicinos, per ea
turbatos detentum iri. Nam li verum dici
Atyi», rd* irtu
rAt/it» £ μι/ζη
oportet, nulla fuit rea aut erit pluribus At
r^9t T*, àüTXoA/xc rij* rxvnt «χλλ/Γ»ί £
majoribus implicata difficultatibus , quam
μνηιΐηί -πιύτφ tipluiκ . iyti ii ^^ρηίτ-Λίμ’ st>
uiquenuaque honciliffima Se utiliflima bre
ι>μ7>, iju μ»( μ>ι9ίίς ύμ^, uxAAosursAfpas . Ego vero tale vobis dederim con6cj«
irt^püriu ni npfiypuiTt^
liom, irafeatur autem nemo. Satius plane
edet , omnino rem non aggredi , fed tan«AA* wcartp *<y rrofiix* ruutfniK^inu câr»»quam ftudio vifendorum lucorum profcâos
θη , t/ηκ d^uAdrevnit tyi ytw&trntf itMriconvcniiTe huc
collatifqwe termonibus ,
λο/ç ιν«»«λθΗΐ, ü
«φαμόΐκ eshabitaqoe mutua ve It r i notitia regredi ,
Soaoos,
μίΛρίς ritÔ^ >»iwgtpMif ir­
quam alacriter eaorfosdeipondere animum,
rite Οφ$&οΐ4 . eî ysep /Xurruj Jn 4 <£/θ/Μ>, 9 D &r five parve, five magna difficultati (oc­
rire
êrifirtpor rupfrxdxMTasw , i ru»9cumbere* Nam fi minori elfeuumero, aut
minua quam res exigit paiati, aut fynodus
3^* ΖναρχμΜ vw μΐ rirta rlui csttAqow Θλ?
provincialis, At non totam Dei reprr len­
TscA/rdstfcrn , « I/ «Mo rt .tBfipyv viuneKtyyji·
tant ecclctiaan, aut alterius rei gratia non
tôt 9 irnnt
4»èc ns tipLuiiK cruotiit τΛμργνς
inutilis colleAi , fed obiter etiam poftea
iuiï^tnt r» yt <nis μtytrois iνιχ^ίτΛηκς «ropacis negotium traâaturi, quod res maxi­
vmJnu é 3οξ*» φρ9»ημΛης ύμίν Uvtyiut it. «rn
mas exorfi , defperarctis , id vobis etiam
magni animi virorum pateret nomen : at
irXij^H, ê stçtrd, é αοφ/α, < rkrf <r^pquia Ar multitudine, 8c virtute, &*fcicotia,
e-xAn , tirtp tk f ra von "^ϋομίηη oixMfJ^muJt
omnique apparate, fi qna unquam alia furiutoittv, J^ôprutdf , «i
irtn iu^tp^St pjri
periorum generalium fyoodorum, inftrufti
ns όμοίΛί
tw» Trexi^uoriv , «po'ort oi
ell is , qua pares difficultates fimili robore
£ i τφοίρα vis tiplujm ίη^ομίχ ,
<r> μυίιιος
tunc vicerunt i ineft autem Ac vehemens
pacis delidcrium, Ac nullam aliam obrern
«Mm
iywtttfJÀtis , cue-^ds
,
profeCti citis ad decertandam, turpe eft ,
w β-ί^ΛΟ-μιοι rutius » «u%pd> τίώ τα γίμΛΐκ
E
venerabiles patres , turpe , perfonc quam
rijc ίηηυμίΛΐ τύζη Ktrtit 9
iV thon ζλf’eritis ; atque appellationis ordini oonrcτυρθνχοτυν c« itis όμ/oiois iyûft -χ/'ιρ* λΛβότpondere, fc abfcedere minorem confecutos
wc 3ό£«* stvahAayiwcu . m'3«'c yip όμΐ» mt
gloriam, quam ahi qui propofita fibi fimilia
awXZ/zxrw
nif lu^rptiof ανολο^αν «aporercertamina ad felicem exitum perduxerunt.
Nemo enim vos audiet, fi crcufittioniecaututi «Sforient «θ/λιίΗ
» τίώ όμιήραη
(a protuleritis impedimenta fc difficulta­
tiiùs iitt vitn» «J^o**Atcu Txrws Sir as /%utes, cura ici*t quam pkno veneritis appa­
ροπρα» , ρΛ$υμί& Ü μόνρ ^ροΖιΖαμίιΙα) . «ppdf
ratu , quavis quidem alia re validiori, per
Jr 7HTW,- uSf nis idiots drwîftr.s tc>’ orwc κχ
folara autem ignaviam projedo . Ad h«c
CaroxHff f&t, Λ f ïv fipluhs ΐχ/τνΑ zuKufjuintr ’
fieri non poteft, quin aliis quoque probris
Vexemini, que fecum affert pax impedita:
rU μίι >S ai/nàviù ns <j9fpn9**ttf ùrtrir tyzhif
hoc enim fnperbiae crimen infert} illud ti.
μ* , tS i 9 ns JwArai ήρτ^τβΑ μίμ^κ, «jtJ itio
miditatis reprehenhonem, aliud contentio­
nis

1157

Appbndix Concilii Flobentini.

1158

nil vitium; atque ita aliud alii conjunâum A i»Jf φ/λο»^χί<5 «*um(4Lxto/ , £ «λλοκ «λλα d’iu/iell dedecus, quibus ne merito fiatis obno­
ΓΙ» «υχυ * ©7f OTWÇ
C»i£fa^i inÿtttf ,
Π
xii, curandum vobis cft 8e lingulis te univ/uJÇJ* £ Tttffv ίμ* MfftTH φρ9ττίβ·<α ' xirnt yip
ver fis: «que enim omnia plurimum diftant
ομοίως lie ύμίΐφς «pinte W f ίφ* ύμη ίλτ/a vcftra virtute & fpe , qur fica in vobia
Ζωι tXcTfo» Ατ/χ| . <t«'»to» ii f Ηριιμ/Η»
eft. Omnium porro, qua dida funi , ca­
ΛίφΛλ,Μ» ' 9t fJjp ÂHw wa'vnc «»${&irw , W
put hoc eftReliqui certe omnes homines
mamfefiis hi ice ac perfpicuia, qua ex pa­
•μολοχυ/φω» tuto» £ τάσι «foJijXu» c· tw
ce profici Icuntur, bonis fruentor, quorum
Hpàmjc «},«&£» c*raX«Jro»TO» , μ» Μ γ-rûfftf Ofi
erit pulcherrimum, veritatis cognitio, &
iht&wx £ ti iV
«tm7c <r«ns*/A , -id
Tuarum Talus animarum : Vos autem primi
Xa'Mjf·» rreu’ li/UNc it
-iV iy*5St «routilitatem ea^hifce bonis percipientes, to
ptffat < w iql ©»7c τίσι p^we&su tu'to» «ûrrnr
que titulo inligniti, quod per vos audores
illa in omnes fluxerint , mercedem etiam
Λοσμ^&ίηκ ,
TOf
βλλίν» ωφίλπΑς
utilitatis peicepta ab aliis accipietis. Pra­
π τ*ί μκ&ύς ’ xpot it ritw ê ©roc xtptrn ή Ji»
eter hac adeft quoque Deus veftrorufn ani- B
iV ΰμίή(ω <Μθΐγα>ιμ«τυ? ί’τοτττκ
lixxrir; *
mi motuum fpedator te judex, quem ne­
ό» u« trit Utt* Xa&hv w /aSujuoiwto
/3λ<mo latere potell aut fegniter agens , aut
tAÂfJj/to», i τνμΛτηύς τ·«ί λο^Μ-μές £ «formollitie fluens , aut carnales tc caducas
cogitationes operibus ejus immifeens. Hunc
gÿa'pw <υτ5 <·7ς tpyoK iHyarytuunt . τ?τό» π
igitur omnes pra oculis Temper habentes,
TD/MW «pd ·φθ*<λ^ώρΓ «Η
rlui CM TU ΛΛΤ9ΡBe eam qu« fequetur, fi rem praela re geiθοαν χίφιλΗΜ» π
ίόξ*» «r<inc ryoinc 9
feritis, utilitatem te gloriam, omne qui­
rx^po» μί· ité^in ta» oexrrrw/zat , τΐώ δί τοdem qqbd adveriatur , frivolum &.* inane
tèflwujj in ^4 λζκππλίηχτΖ«>
oftendefis ; exoptatam vero pacem quamcitiflimc ac utiliflimam vcftro decreto iancictis.
f
oratio 111
in qua exponuntur ea , per qua pax
hujufmodi confici poflit · C

ejusdem

TOT ATTOT ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΤΟΣ,
C» · TtStfrvt TO TO/dro»TO rlu)
ntteurhu tèpluiltu.

Æc funt, qua maxima te difficilli­
men w»ut/ »;»ομ/«< w
t^pLu>^i «uma pacis hujus impedimenta vifum
rrfln χαΚυμΐ-ηα μίγκΊ. £ JuyrfirATO 3o'iri exiftitnavi ; que vos tamen cbnfide^w», £ a r»ovv/J^oui
ύμ*ί
tàftiî «»
rantes nihili puto facietis, fed ambabus,
CMH nt λο'^ου TOflxrr^au, »λλ* Α/ζφοη'/xui, οΖ,ιut ajunt , manibus ftrenueque pacem amXîtoz, £ ^u»ct/ft>i χ»τιλή4/ίοθ<χ TObmc -iV nt iuûnpledemini , nihil prctermittentes , quod
per vos fieri poffit : multis ahis impedi­
μη /x0»twi otîîorrouô t<cx/»toç , toûto fôï ’ W
mentis per h»c tria vel quatuor fimul e
τολλ»» χνλυμΑτ» Tfrttn» η τίττρσι tw>'twc
medio lubJatis . Satis vero mihi'videor
σ-ιωίζαφτθϊrro» * « ϊί
tuto» twkto» o»to»
eoruirt deferibenti naturam dixifie, expoli­
ΗΤΗ» * iV ΤλΗΓΜΐ WC ίΛΛΓΛ CvXojJ^OtC
tis iis, qua contra res tanti momenti dicere potui relidis plurimis, ut eadicant,
trtcrzfTnt&tu
*ιμοΐ yip rlui cm h Her
qui fingula volunt perpendere. Ad ipfum
\^»ογρΛφ9»τι φύπτ, £ tout’ tΙοξί, «το^<ία7. ir
verô jam Termonum meorum caput acre- D
àun it λο/rd» -rd f \iytn
KfPahMt ‘
dam , declaraturus vobis Dei favente au­
<c to TOideO»TO τάυ Hpluilut toutZou ύμϊί , μ^ f
xilio, per que pax hzc confici pofiit, ad
<χ»«θί> βο»ιθ^Η<ΐ, \jrounjrxur ως χτως tivnt £
memoriam vos, ut ita dicam , revocans ,
atque ea tantum attingens . Solvendum
μο'»ο» irn/^u9f9 ΐζχομΜ Ιπζωί.
fÿù ySsjroenim hoc reflat promirfutn , quod etiam
yjrfoit Λυτή Xoerii 9 ê μπζω ίυύΛμη ΐχΐ*Γ<* . in
plus habet ponderis. Cum porro mihi fit
if iySpcu r&poft ifipitn lyy ·η£μ&·ης y^wi
agendum cum viris dodis, & Tpiritu plenis,
φρο»ιί<τ4 iniKVfj^QK μΜρο-ήρωί \jntp itirw
refque Tuas cum prudentia moderantibus ,
hoytn
> ®ί·τ*
’’if
Άτοχοτίnon erunt opus, arbitror, in lingulis longi
Termones, & ipfe fi pluribus quam respopBK
hoyoti ©υχ» £ β^<τί»οχλ»7» «>
fiulet, verbis uTus fuero, merito etiam mo<»ΜλίΐφθβΙΙ.
leilus e (Te exiftitnabor.
Ey«
9 ω TAnpts ΓίΟτμηΐ , Stupvt dCtxEgo enim , venerandi patres , meeum
o-Xii 9 τόρρω^η τίω ^μίήρ^ρ itimaïf Αρξ<μ/cogitans reperio , disjundionem noftram
riit τΛρ >ίμ7»
β\<ίβας το>Χ«
jam olim exortam ad hzc uTque noftra E rluj
tempora & damni non exigui , & non
ώφίλπ&ς υχ ιίττν»©-cu’r/st» μ<γα»,
pju βλminoris utilitatis caufam efle : Be illo
λκ ^îto^ô»toc -reùc 49^0
9 -nj; i’ ύφίquidem affedoa effe majores noftros , uti­
λπΛί ntfuTVt ^μάς , it μο'ιο» θίλ^ωρ^ο 9 irolitate vero nos primos , fi modo veli­
X*oo-o»toc . ci ·>5 tJ wûw dJ>| χο’»©» <λλ>τmus , perfruituros . Quod enim tanto
λοις τοΚιμπτ iiïfiïïwnt
«β^θ0*Η»Αΐ J# Ζχλjam tempore bella inter nos feclufa con­
τίςο/ς ίόξ</ ί*τ/ σ-οφία.
η iti rimt «£/«ciliatione ge(Teri mus , 8e pars utraque
dodrinar opinionem habeat , omnique
μί9 fÿÀ i/Λ toÜto CkXîoJtu tix.it c* Tieiuiri*; 9
dignitate prcfulgeat » Be velit propterhi* α’4ζθ·μΗ» îfèi» o’rda*A *at‘ ÂZîojXw a-uyytea pluribus rationibus vidoriam fibi ar­
ypitpom tri m&pvt x« ωχχήβΆ/ιφι «λληλοι/ς -rtZç
rogate , numerari non poiTunt qurcumque
ASipUFO/Ç TfV&tKtot 9 è Jh£cu tx'sto» Α»θ·/χύper fingula tempora utrique confcnpicri-

H

A

ται»

”59

Geokgii

SCKOLAIII ΟλΑΤίο IIL

1160

wrirontc . vaunt St rernt rv«09<*- A tnaz t then alteros malis grsviflimi* oncrare non dubitantes , 8e oftcndere in­
T/At tzw'î tir» cm lüi Λ rUù pi"xJw iriying ,
ter omnes homines morbo peflimo opÎ<î Koyur \jrfp3oKii, xa&ivtp iri fi rng τνμpreflos . H«c porro omnia calumnia qua­
«/»4» fiu&ft ί£/ώ&'. αφ* ϋτ frirtf rxg α’ίΓλκ,-ζρικ
dam fant , quas pugna neceflitas pepe*T*Tt"&irriti μίχρ £ SV ίξ» toovj»
&ur<»·
rit , & verborum exceflut , ut aflolet
(J^UT cMritHÂ τΐω ίχ^μν , ί&ι τζζχ è τ* rf~
in omni contentione t quibus ptofefto
fitnpliciores perfuaG , inimicitias ufd rluj &pMFtt<*9 iyprr* SlAropatrif rt ë μιque ad exteriora hac 8e apparentia pro­
rouùntf 9 oTg âff^fntg-u; jtfonpw r/jW*» · T» à’
traxerunt > ritus quofdam & ceremonias,
«î/1» Th-n» £ rpog liai rtpaHreu
Xwm·
qua illis antea line ulla diiquifitione
λ/rxw traxjf ον, χ$/ «β^ος τΐω tifLuftw μίγα.
valde placebant , profeindentes > odio­
βοί^τιμ*.. τατχν,
γρΑφΙώ Sttp^nxripJ^nt , £
que habentes . Verum hoc idem & rei ,
que agitur t conducit maxime , & ad
W rouv ί’τ/βχλοτίΗ ri odu-^h , τα îuxzauÿua
conficiendam pacem magno eft adjumen­
T? α-φΰτ ίοξχ nunyapüt, ôta t> tig Kvytrpxg
, é ira *fog liai cm r γρΑφύτ β-υ^μχγία» B to : totam enim feripturam peiichitati,
ftudioque ad confiderationem adhibito ,
«$;ζυ,<ν, tig μηδολύκ ννολκπ<0£ τβ7;
ταυ τα
qua fus pollent favere fententis , five
<9fo«rzso«e-ou' τζ <c <&fort%AtHT ·
ut iu£g
ratiocinationibus , five locis in rem utrique fuam e feriptura depromptis adiium^finr ir <τώ IKÀttou totm j^uîcOÇ τί» iKv~
invencrunt, ut nihil omnino luperlit po&fixf (ύτοχΟΙ άίΧΜΓ&ί * ύί( $1)}ΤΗ βζδλΗί α»χfteris ad excogitandum, per qua vos po­
hfyottyotg AAigei^fT tÀ ^ότφορΛ dU^orXx^uCateritis minori cum labore acres fieti ju­
TQunr , ί τtip iurrw ταφώ τι τοζ,/ζομΜοκ $ riïg
dices veritatis: nec opus erit libros evol­
γίγζΛμρ^ο/; ίτόρήυοτ , ης δόξα; β,μφ» γυμαάvere , atque inde lumere qua ad rem
ςπ> ’ α’λλ’ ip^ii TÜg vers iff άλλα» àijkçwdntg
faciunt , aut per vos doâurn aliquod 8c
cum feriptis congruens argumentum comχ,ν/ψΰχί , χ#' taîif uxra crxorK^uiiç , τΐαί *minifei ad examinandam utramque opi­
ληθ? xÿTJziyzx» -ψήφο» άιιφίρΜ . οΤμίζ & χ$ι
nionem , fed fatis erit adhibere qus
©ίο» ivrir criw^îonc Jv%fpn tIuj <&ί iV rpwtttfunt ab aliis inventa , tc lingula pon­
μ$ύντ AtirtT \j9ip^r>ijr<tr , riig ts τρ&ίτβζ; X- C derare ad veram juftamque ferendam fen­
θν; άρ^Λμίτω; rtci txvjt άμφιτβητΗί , χ^/
tentiam . Puto autem & Deum ipfum ,
quod videret judicium de re propoGta
γολλώ* ui^ot riîg CMStfy^ttotg τΐυ) «μφιτβήfore difficile , tum iis qui primi dubita­
rnff-19, ut οΐ μίτ \389 ·& itriiHuirut Φο>ω» , ο/’
re coeperunt , tum 8e multo magis iis
J’ <<ό tV •mû-nug TuanyopoMÎn>9 hayut iSoqui fublecuti funt , quorum aliquos tur­
μ£θίώ·η , xg τΧηκ; λη <c <Γφοΐροη{Η,- λτΑΪμbabant voces oppofita , aliquos vero ra­
·"*<>> , jazytzç ùpjüffJ rlui tiptuibu ΰ«β*.λίοάζ , U9
tiones , quibus ille probantur , dc
quas illi femper plures & fortiores in­
μίλι? it tpyot βωιχ ^ύοζτν . κπ
À r iyûtut
veniebant , pacem ulque ad vos proroφιλοτιαί* τη? tipLwiiig ύμ$ λορ/β'μΰ; βφίλΗ^).
ga(Te , quorum prccipue illa opus extii θ’’ <aro xrg φίΛημύης itt^pig •ntpATtiJ^ot,
terit . Neque enim veftras de pace cogi­
Xÿj lig iicA-ipu^ft \jsorrù>tng iv^fpiÎAg xj«'
tationes tollet certandi ftudium , neque
ri; titiuùxg , «forni» τζ rfd tkto» χτοφαζapparens diicrcpantia vos turbabit , ut
earum qur utrimque funt fufpicione dif­
»z«dut ζομζζ7n. ùr ίκ yt
'nioùnt λτο tS^50>oü άοηθ^αχτυζ τ# » π
ί/ίχζοζτϋτ ix,p<u- D ficultatum & periculorum , temerarium
elle de his aliquid pronunciare exiftimeφ>Λ ν,αζτ Tfi/yitfrta %ia* , iftw -nig iyû·
tis . Quare ex hoc temporis beneficio fit
av iμφ^οτιμητΑ^^ρ^τ , £ μό»1α> ùg tiriît rlui
vobis, ut perfeâum judicantium obtinea­
^jktnpAt ·ψϊφο> a»*ui»o>Tj» , xÿj «ni γιΰμΐυ» itis ftatum , ut labores alii ftudiofe fuTarot Cuit i μΐγτ^ TKpf^f-t. Sfi mfceperint, & veftram folatn, ut ita dicam,
9UJJ ύ St fur è Xûzïo-zw» é -ïV eig xnrx àvAcxpeâent fententiam , quatn ferre vobis
non erit valde laboriofum. Oportet igitur
yuyùr , £ ut »' μΑκρΛ ètimng rtrowif ritvos quidem continere a probris & con­
Tur, auris η Λτογομήχ; , è rot g AipSri 49fû^
tumeliis, & argumentis ad abfurda dedu­
Tw; ΐτιτιμήηίτίΐς t μχλλο» Jf a-xufyzwxonts ù~
centibus, fc ceteris omnibus, qux diutur­
tq QfXypSfuTÎAg , μώω nJ
ri ^<ό>κ ^<>ina tulit difeordia , primos autem eorum
inventuros arguere , imo vero benigne il­
ra<ràa4 βαη^τιμΛτΐ, ngi \jrtp τκτη μόιον xictt
lis veniam dare, 8c foto temporis uti be­
hÜkiu ·ηΊς AtSpinr CMfitoig , gtoz rttp txanneficio, & propter hoc unum illis homini­
poig nt iyÛMi tm-tot \jrirM"&r * μτ$( ττλίΜ τζ £
bus agere gratias, quicumque apud utrofτΐμα9 iirntg i^tupMng , jj ôror iimfyjttratg ipque laborem hunc fubjerunt, nec plus illis
μ^ττα . X yù ΊΤ/ς *X»)3-hxs <^fratrcu' χ$ι JtezTXZ
tribuere auâoritatis , quam congruit liti­
τ· XOZ»« Ί& Âr^pÛTut <®·ϊρξα» t τηn
ri ugantibus: neque enim veritatis arbitri &
judices fuere illi hominum generi, ut eftis
μί-npot * ùgf £ $zz> auws rlui μιγΐτΐω x’roJzvos,’propter quod fit illis tribuendus ho­
ίο»άζ τιμί,υυ , χ^|' ΐθμιζ»ί , i φχτζ χυ^ζα * αλ­
nor maximus, &: rata habenda qua dicunt :
λά -rijc 9ΐχ;ζ'α; exaroz <β/ού-υτα» μο/ρας, £ η»υfed fuam quifque partem tutatus eft , 8c
τη τόζ &«ζατίτ TuvriyuttrAtT» irporot , riîg τά
pro viribus illam defendit, quam bene vero
τήιμτα itMTXtn rtui xjrt'p ut iTrot ^ψίφοτ «χτμdixerint, judicandum reliquerunt, fenten­
tiam de rebus hike laturis. Et pro iis qui­
\iritng .
μίτ Si χχλ»ς fi^uttut >
ότΑ
dem, quxbene iunt ab illis diAa, 8c qux
Æfog rlui ττ,ί Λ^η^ίΐΛί fvpSTir ύμΪ9 μίΗ\κ λυvobis commodiorem viam facient ad reperientut

πίι

Appendix

C<

ICILII

Flobbntini.

1162

ticndam veritatem, & habende iliis era.
λπΧη» , Zr/w π ’χχφσ aimTr
&ηρρο;<ΰχυί
tie , 8c dufta illa confidenter ulurpanda :
•Vtinwirrtot’ ίφ a Ϋ xjtrd φ/λο»Ηχ/*ς
que vero prolata funt contention is Audio,
va» , i « <rry<a5-«u βΖλτ/ο» Luj , ζ<ηιήι» χζσ«8r prarftabat filentio pneteriri , ca penitus
τχξ «rorant» · μχλλο» 3»
twmmuv ο7rejicienda · Quinimo 1 illorum hominum
feripta fupervacuum prorfu* atbitror legi
μ«4 to -fff «»3pw» entetu» τχρίλχο» «Thu juîtoa vobis, quippe que ad pre fens negotium
i/JMt , «Π μηΙΐ9
JtZu» T*f0Ù(Tk>
nullam poliunt afferre utilitatem : neque
ΓχΖψι»
ώ/TO»
. ου*3» }5 τό» ττ,ς
enim pacis modum robi* ofteodunt , aut
tèpLubie τρότβ» ΰμΐ» ΰφηγονΣτα , « Je «» */χquomodo maxime otrifquc conducat, fed
φβι»
nufttiyn^ μίλι?*. · αλλ’ η τ«ρίχ«» τκ»τη
vel omnino partem hano omiferunt , vel
τΰη τ» μίρ&* , i to
β’ξ/οίβι» > οdifficillima poilulant , de illo tantum ufvue xfaftrorntifit fnpw» τοτνχοθπ μο»ο»φρο*quequaque foliciti , quomodo viâoriam
ab altera parte reportent : at vobis proτ/ζοπκ ’ û.usvc δ* rlu> u^LuÜLlu ^04 τΐιυ lijç «ληpolitum eft pacem querere Ce cognitionem
θΉ*; ytûra iBpoipyx ζητύη . tarη xtituu τΐαί
veritatis . Quoniam igitur rei naturam ,
τι ζ»ιτκ/ιφου φύση άζ ut ifoot π iytuimtxo
de qua queritur , tum « uppofitis alio­
£ muto/ iuMtrd’f «Γίχνορα» ,
ο/χοθ»» ήχιη χ<·
rum lucubrationibus cognitam habere potcflis , tum per vos ipli jam perlpexiftis,
ΤΗλϋφβπς r,3>j , 9Ù μότο» Jto iarrw· πδότκ , άλpon modo vcllra (cientes, fed 8c aliorum
λ« χ<ι 7« tj» xMa» Zxanpo/ t TJ»
utrique altercationes quidem illas omnino
VI» TUTO» Χ<θ<Τ*ξ \3»î£x5«*F , Il S» îf μ'ΑΟ> ίnudas tacere , ad ca vero llatim oportet
wri» tèplitbx τνχ*ΐ» , TUTO»
β·φχιθ·<Μ dtv .
incumbere, ner qua fola licet conicqui pa­
v« 3* i<rr» J> itaor èexw υ·χοτκ/^ύω ’ tOpum
cem . Conhdetanti porro mihi vitientur
ittpoç τΰί θ»Λ4»λ/υ« Λ»χίρΛμό»τνς τη; virtue , £
hac elle ; Primo quidem recurrere ad fun­
damenta fidei , veraque theologia prin­
TOi 77*C <λυθί* θίθλθ^/*ί «7χβ» * TbTe/î «χχπcipia, atque ad hac utramque opinionem
ρβ.» èôçx» Ί8ρτ»γ\»,
ιϊ,τ/j i» cutiiotç ct,uexaminare , &1 ddpiccrc utra cum illis
ftàni μί,ΚίΓΑ StupS» * irt γι μΐώ ο i τ»ί ομmaxime congruat? demde inquirere, quo­
xXuike iiSaruXo/ τως
©χοί to tî-î χ;«Φ«
modo accepta fuerint ab eccleli* dolori­
αξ»νμ<τ« , βί τροζ ηότΙυ> τ^ώ i7\luj Te*»e<> îobus promincuta kiipturs , qua videntur
ipcâtarc ad hanc materiam : ad hzc quid
ΧΗ ■ ®/6î 3f τύτβκ, ri xfel TK ^rr/uxivç r$tofinguli de quzlito hoc philofophati fue­
Xe^ijra» èxarw . u» en
τ5 <β/ωτκ ^θ»»τθ*
rint · Et quidem ex ce quod primum di­
TQiïJuj τ,γ'ζμΛΐ
tfwx» Λ»*χυττ<1> ’
to’s
xi , arbitror multam cmcigcre difficultévîjç r 'trtuc
Jxo; *T) vXhuç
ui
• M tft.cir-tem. Nam * circa principia fidei par effe
x 0*uut»pct^4XTO»
’ «u ir iiu«ir,Tan«* multas dilerepantias , ex quibus conrrariz
»mp£»
, Xrroi4<J ■jS roNc«wX<Ti«ar«>n$
■attJlcds, conduit ones inferuntur. Ea porro nec de­
lituere decet , ita cniA» het , ut aliud a<v ico·» V4 τολλο/ί τ/τι» curioz»MTOpp<^ùn;*Xgendo multiplicemus malum , fimulque
λΐί’λχ» , c» eTi »r«4 rtc é
tijc tx;kmultis de caulis disjunâi , dc quibus ali­
Οί 3/<φορ&,ΰτ’ hxoî
α-υγχωρΗ» in rie tri­
qua ent gravior quam praricas differen­
ple τβ7ί λ foot;, τΰτο
tout»» »nu £ rtui irnt
tia, neque par eft aut alteram partem al­
βαολο^Μ», ir Àfor^etç * è tolt»)
Λτνμβχteri concedere , hoc erum idem effet atque
fe vittos fateri ; aut utramque alteri ;
•nt /zZ^</ mixte
to «rriXHtO-eu Îoxouôto
hac enim ratione nunquam conveniemus , D <-turfpau>o»nc
«»τ/χ«,ι4<λ» β7ζ<*’ >
<deducentes qux videntur oppolita es optjjTue rluj
t.içu» ίόζχ» Λ»ημί&ι~ί»τ»ς Ζχαπpolttis principiis, Ce alterius partis fentenpot . rbupip^e ir, xttf «aiXrnt Âpfruiirn; «frta'Ào»;
tiam utrique in nos ipfostransferentes. Oόχλίξαι^υκί «ρχ«ί, c< tkto» tTi^HpS»' u' 3’oTôr
perz pretinm ergo cll ieligeic principia
maxime utrilquc probata , Ce nide argu­
π it#
τλτλ; to; άλλα;
ννμφωmenta ducere: quod fi fieri potent de atoewrxÎ , β·χΖ4/*οθ·αι
Ttirtc · ti μ»> ne οι et­
liis etiam omnibus confentire , id poftea
xt ^CTXtr »ί) T6/> zJèZ το σ·νμτί:ΛτμΛ νυμφνconiiderandum relinquere , nifi quis fu»η» èeuw&fîxi to; Λργά{ ^ίτίζα» ,
u» η
perfluum putet , ab illis qui potuere in
eOforifi μάχη ruuiimr» . vfiè be to λο/τχ 3υο
unam de cone lufione conveni re fentcntiam,
μη3(μίη» πτοιμ’ it'll) Ivyiptns.» . xie η ^5
examinari principia , ex quibus prior puf;na conferebatur . Reliqua vero duo nulyi^r^te W 3fêtrJci/^u» p'iiio» 01 μα }<>?ux Tt7,·
am dico habere difficultatem, nam de doy» tw tü/xoto jtzxA/r* ienorifoi» ix&tiiue rnuiftoium expolitiones facile polle pctfpici
à'J» , oréne rote ire ^ρΛφίίί ^u^iote oirZiwopinor a rerum hujulmodi peritis , quar- E
χλ» . η 3Ζ nue ο» όμΐ» ètx^ûfue
Tavr^e to­
cumque fcripturz locis tribute ab illis
ti t» , τη e <ro$i>Tipo:e £ rAwozi rlui tixUv άφοlent : Si qui vero funt inter vos , qui 8c
hos aliter intelligant , lapientiorihus Se
, rixe
é
^4' vporixo» i»
pluribus vidoria danda eft *■ hoc enim xeioj . to; π
àylu»
xV
quum Ce conlentancum cll : & fandorum
ίφχρμοΓΤΗ» ifonXaCf £ «β^ο; μί&» irirx;
de rc propoli ta icntentias conciliare , Ce
γ»ΰμΙα> c-tarxyi» ,
χί» ^τ» S’ ίοχϋυτ Ztubu'f.
ad unam omnes redigere , licet in aliquo
I
dillentire videantur , conveniens arbitror
χθ·« , χ^4 *β/οτί<ο» οϊμα <4·
* i
Zee
ys mfort^ee», eê ne χατν^κφίζίΐ^-α nto: QiKot8e facile effe . Neque enim audieodus crit , fi quis· velit reprobare quempiam ex.
<®o ,τί xo/ru tj; cMxtwri*e ηημηι^^ρ ,
iis , quos univerfa hohorat ecclefu ; aut
ή ΐΐίφθβςθβΜ τΖώ c«J»K ^ίολογΐχ» Ord iV oic;us tcftimonia non admittat, quod putet

πβ3

Gborgii Scholarh Oratio

III.

1164

Zt4uf ti$m , rtti Tip xurS μη rfo<n<wn> μχρτϋ- A ejus theologiam a fuit corruptam ; niïi
quid fit petfpicue depravatum , idque uex*i ’ τλάο λ» μήτΐ τχ φχτίρως 3ΐίφ&ορός >Γ·
trique affirmetis , 8c probent utnufque
£
Ζχάπροί » μ^ρτυρζ iè <c τχρ
partis libri tali corruptela liberi, germa­
ΐχ,ίτίροκ βιζκίχ τη» λύμης *π»υτης χτη^γμήχ ,
namque leétionem in fe confervante* .
syà τβ prino» Zocutw; <é&trufyrTtt . χχθολν
Omnino igitur tribus hifce ducemini ad
ouu tri rlui ywv w xhn&eixt Tturi τήηκ ôcognoicenoam veritatem ; videlicet ieri­
nt urr auâoritatibus , earum explanationi­
^ηρηθητίοθ-ί * fl’{ w γρχφη^χζιαμχαι, Ιηλοτο'τχ
bus , 8e propriis doâorum tententiis ,
•ntti xctw xtxrru^frr, £ rxif ii'witf Stixrxxquas illi luis in fennonibus.iparfim pro­
λω» γκίμαμ *» οηώητοπ tu» o/’jchw» λορ«> -π>7ς
tulere , cum opus eflet mentionem face­
άλλο/; xxn.oi^cCF , μτη«Ο·η«α Ίτρί τκ T»fuuxrO~
re de Spiritus proccffione. Ut vero hscoiQfooJou àfnrxr . ùi 3e τχϋτκ vûn 3/«θητθβ
fitime facillimeque pnriletis , tollend*
unt anticipate animo opiniones, 8c con­
χάλλ/rx π
^ofo^frtpQ-nttvt, η; η «α^οληψΗς
tentions reluâationes , atque infirma ef­
(c φ/λο»ΗΧΚ; CfîTxrwf «^eupfno» ,
η'ί σ-χ~
θραίς V? f*3«WÇ ^ίλί'ρχίβ3·Λ< ilUJXfjfyjXt «ΤΟ- Β fugia , quo facile redargui poffunt ; 8c
ubique plana ingenuitate utendum : ne­
φνγχς , iyj πχιτχχΖ μ$ της irwn; γωριρπο» '
que enim nunc magis alteri alteris judi­
où γχρ μίλλο» »<ω άλληλου; x.xS’nufSx itxxrtu
ces controvcrfiae iedemus , quam divi­
ne feripture ejufque injerpretura ηβ doTfc.4 τυ» tiwpirQnnufJ^u» , η τ y η &eix yp*ôorum , quorum cft neceflaxio ad Inve­
Φη jy/ το/ς τχύιτ,ί i^ynf^îi π ê 3/3χ«-*«Λο/ς
nienda confcnlio , conciliatores 8e patro­
τ/'ς eirxpx^xç ο-υμφ«»/χς ίφΑιρίΓΛ»
riunjni . Quare Ii propoli tum negotium non
yoppt. όθτ» crô ôp^uc xf^,nfJ^ot twç «fo«Hreâe traâaverimus , multorum ac diver­
u^oti , τολλο/ς \<μ ιοίίίλοΐΐ χ&ιήμχιη» Crfforum rei criminum erimus . Cum igi­
ξομίν* . côouû ài τη» $/Àorw«/«; tri tAho» f
tur contentio nos poffit ulterius in ma­
la graviflima devehere , abjicienda om­
«ιηχ/ί-ω» ημ<» izujxptynî ό*φίρε*ι, XTiype-tf μ%> χΐ>nino illa eft , 8c aflumenda iunt nobis
•ns τχτπλϋς , σ-’.μαχχχς 3f tri τ?το τάυ τιτρος
fublidio tum mutua inter nos benevolen­
«λληλ»; tifcity, & ·η μ£ ’ϊ» *ληθΉ·« «r«»nc
tia, tum voluntas enitendi, ut omnia cum
Zvipfv» ΤΗζΛοΟ-ΛΛ , rptrt-e χ«λπ» . <c xnfu-rx μ^ι
vetitate proferantur . Et primo quidem
μη τχ»τχ ÆÿAia5<u ίιχρ'ρήάΐαι 7\χμβχ>ϋΐ ô* της
non decet velle omnia diiertis verbis e
feriptura defumere > nam & multos hatρραφη» , τκτω
£ τοΤ^χρ τυ» αιρετικά» îrpJJu
reticos icimus praetextu hoc uibs : fed fi
^ηο-αμ^ί τ·Ι τΓοζχλυαμχτ/, α*λλ* «» τ/ τοΊ; «τω
quid verbis ita prolatis fit confequens ,
XfpojuJJotf «‘«ο'λκθο» η , £ τκτο της ιττ,ς nun; «·
adeque erit honorandum : fimiliter quod
ξ/οαν ’ ωτζυτυ; H τι roi ; «’ληθίΤ! <è ά'.χιτιρρ/,·
veris 8e confcffis vifum repugnans & con­
iw> α»χ»τηίμ$υθ9 φαόο/το, τ«το μη$ί»χ
trarium , nullo modo erit admittendum.
o^-eu τρ9το9’ ίτΗ-nt f μη ΓΧφ&ί eipni^Su» άυτία>
Deinde eorum quae obfcurius diâa funt ,
fumende funt e feriptura ipfa veluti maσ γραφεία λ<죫'»4» 3ι3«'τ«*λο» ,
ω> χλλοθ/
giftra explicationes per eaqucufpiam cla­
ττκ o-x£‘rf;o> τξίγ uAT^cntt · τρος 37 TKTWf τίώ
rius illa difierit . Ad hare fi qua videtur
ίοΧΚΓΧ» 3ζ«Φ1>τ/χ» iÇryK^^UtfÇ λύ&9 χ^ξατθβα ,
elfe di icte pant ia , tollenda eft Adhibita
ν^μρούί π xÿi χρ^χΐ )y4 èixfôftff c^to/χΐ ngt tsc d expolitione, fi tempora, ufusacneceffitas,
τβ/xûnc ‘ST^ÿXxaQxratTiti . ού ^5 r/»*4/e<» ίλως
fenfuumquc diveriitas , & hujuhnodi alia
perpendantur. Neque enim eft omnino cre­
ηζο; χτυμφ^ίχ; τι χ<υ τΛ&ρότήτ&* τη τκ τιΑί~
dendum, in doârina Spiritus inefle quid­
μχτο; ύύχτχΛλιχ. oforwiJi '
όλα>ς τίζ 3e7
quam diifenfionis , aut minus folidae ve­
η. m<ujTit τιμ»Ην iwti « ον μο'/ο» tJ χχτ* χο/«
ritatis. Sed quomodo nos plane loca hu»κ; r,u^J έόχτχ,χλκ» <τ^«5<<ρμ*ΤΓ t$j ο7ς ΐτι
jufmodi diftinguete -debeamus , non fo7>; trr,; cvâoxto Xfwx; , «ίλλχ r^4 οΤς ηγο» Tf~
lum exemplo communium nobis doâo­
rum, & imitatione eorum , quae ab illis
tl Tin» Zx/ttJî; , m3? τίντο τό μίρ&^ αίοηadhibita funt , dum pari neccffitate pre­
\Kroi,; Ζωιπς , <τναΖ3χ/λ^» π
tîibxi iuuxmerentur ; fed certis quoque de hoc eo­
uèSz . ιι·χ γχρ Κύ·ι^09 χ<μ XproVouo»
Αοrum admonitionibus , cum vellent nos
pE>-/ro» 9 <£ τ»ί άλλου; -ί^ ^fG\ôyu» txd£ 9 μΛ~
hac etiam in parte non efle auxilio deftitu­
xpàf )δ xr tîn τ« txttot ά-'ξχΐ/θ’αΛ , οΤς tivtp
tos, dignofeere ac percipere valemus. Ut
enim Cyrillum & Chryiollomum &Auguάλλου τχ îy^' τΐίς "& ρρχφϊί» Ζμ/λησ-# <τυαφ«».'χ» , ουτυ xxxfiraii τΖα' «r^c' rxrrur aiïà> τη- E ftinum, & reliquos preteream theologos;
nam longum eflet exempla omnium enume­
fr,<r\v dti&irt ,
<τφχί άγχίμοιχί v^' ΓΟφχ;
rare ; quibus illud curr fuit, fi quidquam
cMf-ifijr ύμιλητνΐ
χ^^ληφω; , -iV tS μχaliud, feripturas inter fe confonas detnonxxeJ« Νυτχη» Jux» «."χατ»η<τα< βαΰΚομχ^ * i
ftrarc, beati patris Nyifeni difta veftram in
memoriam redigam ; ita enim puto fore ,
•π» μχζχί,ιο» Στίφχτο» iymuilrx/t
,
ut &fcripturis ea merito habeatur reveren­
irsi τιμ τ’ώ ortxaixr oxtitou τκ λορκ μίρ&^
tia, qur ab omnibus debetur ; & fanâos pa­
ίγκ> SQtr.Txr^aa , χχτ«
Λίμτιζήτυ» ^φυϋί
tres olicndam fuifle pios & dodos icriptuχτοτίμτ^ , <®fo'j>xn» πχ^λορ/χς xyj -ψίυϊκς
rarum auditores. Propofitum ergo illi cft
c*H?àu TfToinL^jvr . οχθητομαχ it «une %ffo»
B.Stephanum laudibus celebrare; at inter
ôifôoo tu ρη,αχτχ .
ρχρ 6» της âfv&ixi
alia rcccnfct illud, quod levidifleStephanus ait: qua tum occatione fcite admodum
<·’#ί-ί>η; ci λυτλΓ^π; ιςΓ τχ τ^μχ-ης ώοι-η βοηin hareticos invehitur, quod illi vifionem
θ<7ε^-Χ4 , λίροτπς · Η μ$ τί τχτροί £ υκ 3η
btephani aniam Gbi facerent futilis argu­
(Ρ^ηι,Ι. Gentry!. Tom. XV HI.
ment

1165

Appendix Concilii Floxentini

menti , atque mentheh , exponam »ero A
ipfa propemodum illius verba . Natn quia
vifionent illam rabioTi Spiritus oppugna­
tore* exillimabant eAe in rem fuam , iu
dieentet! Patri & Filio annumerandus om­
nino eft Spiritus , cur a Strphano non eft
vifus uns cum Filio ? ex ipilCmet vcibis f
. qutbus-enatratur vi fio , refellit cos, confcquentia cum antecedentibus conneftens ,
oftenditqur ibi annumerati Spiritum fan>
étum, fed eot tanquani pravitate obcrcatoa ilium pnetertre . Si enim pei ftmtlc ,
inquit videntur iimilia ; Mr non nili in
lumine poteft lumen videri j perfpicuum ia*<* eft, dr ipAttn S ephanum gloria Spiri­
tus ante illuftratutn confpexiffr glotiam B
Patris k Filii s Strphenai taim , inquit ,
e«im tffec plen*r Spirit u fatflo , viJit fin
n«m Ori, rjafaut aat^rintum
Nam quod
feriptura tacuit, enumerans qua fuere viCa , jam antea pofuctat , dum afleruit , a
gratia Spiritus profcâam elfe clc*ittonrm
K viGonrm illam many iit ; it retn adeo
praeclaram cxtitiife non humane opus io·
lerti», fed divinr virtutia' Et igitur vemm undecumque colligendum apum exem­
plo fcdularum ·. i<lriicoenim & (erutari ju­
bemur fertpturai , quod veritas in illis
non ita facile fc det obviam , fed Audio
ac Iaboie polht invemn At Spiritu* oppugtiatotes non luiegruni confidcrames Io- C
citm , ma Iit tofe pnetcitnitubaut reliqua ,
per quar poterant aflequi quod quærehant.
Verum beatus patrr Nyflcniis non moJo
partes viiionis hujus inter fc «iptr coiipm
git , fed cum alus etiam fcriptur» !ocii convenire illas oitenJit , tum evar.gelico : Deavr xeme viJtt
, tum dr
illo ajroltohco : Dc»m imitar botainam vidir . jtd atr vidert ptiejl . Natn fi Pa­
tris , inquit , Ar Filii gloiia Capi potuit
viribus uatutas human* , falfutn prorius
Cr»t horum ulrtimque : Verum &' lita tal­
ia non effe, Λ· hiftouam non mentiri neeeffe efl
fllud ergo , per quod unum fit
ut videatur Deus , 9t 'pium plane Deus D
erit · Similiter Ananis ex eadem vifione,
quod Filius dicattu adare Parris gloti* ,
perverfe inferentibus, Unigenitum effe mi­
norem, reipqndet pari fcicntia dicendique
le.pnre , profertque apolloltim cum Davide hoc decidentem , quod nimirum ad
Patris dexteram (edere , honoiis «quali­
tatem fignificet · Deinde ait : Aut ergo
circumducant magnifica te ft i mon ta , qur
furnmum dignitati* faftigium delignant ,
aut hoc etiam pie exciniant , ab uno enim magiftro profeda lunt fingnla h*c diéta , nempe a Spiritus gratia ■ Quod Ii unui, inquit, cft magifter , Spiritus verita­
tis , quo aguntur homines divino numine £
afflati , quis ullam inter dogmata iufpicetur diicrepantiam ? Itaque ftdettdi ftandique diverfitas juxta vulgarem fenfum
corporibus leicrvanda eft .· cum vero na­
tum incorporea nihil prorfu* admittat eo­
rum , ex qmbut defumitnr horum nomi­
num differentia, reliquum eft, per utrim­
que vocem elle pie intcllivcndum , fixum
atque immutabilrm in bonoftatum· Nam
•k qui Deum ftare , 9c qui federc illum
ait, nuit* inter fe ob diverfitatem vocum
fenfu.s differentia pugnant j ille Det fn-

n$6

9Ttnn άφΐ^μΗΤ^ΟΛ ri καύμα, ,

»ùi Ort

nit

Σηί><»Ο C4 τη der η (ria μ»η* τί* l<ov <c li irrtoμα ,
«t/iV W rite ÿftrcias ptycarw «υτ»ν$
«ntr/urfc » ita Ϊκόμ^Μ. ftîi vyooufyofi auvâtiw
Jhck*j» ά(χ&μά(&ο» <4" or** τ» »Μίϊ»μ«
iyto» , tfurÀ J’ àn rvD^rnms <eo τής
τ·»ηβ*«ΐ. iragjfvnti dura . «’ >5 rJ ομΟ/ω , Φ*η ,

HîM
tu

Λ<χθομ«τ«/ τ> όμοια , χ<μ η* ιτι τν <><*s σ<ρ·3ηγΜ μη et π3 V*ri xa&opiufyor , ώδηλον ®τ» £
%τίφαι&~ aapoaetwuytta^Ht τ$ λίςη r« νπύ-

ματνς , ο* Vfgptoia »Jc τ S κατρος
τϋ υιπ
ίόξικ iyritio . ΣπφαιΟ- >δ , tpwcn , τλ»μκ
ω» ΤιΑ'μ* n»c àyiov t^if tU/j <Jo£er TU OtU £
tw μοχοΛ'β τϊ Gru . ο y«A rtaiyvtt» ii χΜ®η
C# τη
9atttn>t àratyfyfcH , τί»η ηθ#ν«
«fotipov * ήΐί τυ αι^,μαης
//Τ'0’ «**««
τάιλύφωην ί rlui &ta>ci«t>' àarir'ut τυ μαρτυρος
arofb'.'itjtyj
gai itui* mut nraji sfrwetf , eu*
aiSpurity
ri κ,αής^πμα . \ùrc r*»•nrydOtv at^ty^r &h Tfthn^ti tut^àrip τίς QtAo*«»Hf μίλ/τιβί
3ta yà» rgro gad ipA,i«' tm’c
ypavd; Ηύρηταττόμ^α , wc ού n^poynpon ir. aλι&Ηας ci» ryûtatii XHfJfa f d^a atfUÔÎ foi
*0»a/€ tri àv&aaurigat ΐαιιίίΛΐης
σλλ Of Π»Λμα,τυμάχοι jai pH iV \tyvpfai» αροτίχοντι; , iù
7(01 ad Si μ» <αρος tIjoj ytuatt ίμίΤΤα» upttr
<τθ<4 ri ?nnrr4®* » MUpyotûw T»pi\tV9i>
d
Si μαχά&&' Νύ«ης , ou

μύιοι «υτί

w uipu

tijc Sfu&ufi αλΧηΆο/ί <Γΐα/άντΗ «Awr , «i/Xd
xcu nui «Ztauc ypuQtUi au ■ri truu&uiomt 3h’x>u<n» , tv3t» ιφί rü ri ^lyytTritt
(~)toi oùSfi'ç

ίώρακί irjaon ‘
Si ruS ri arrnr*Au ’ ouït
τκ h3î» «kô/xJ»-»’ Otùr , oûr* /3«r Siutarai .
y to îàiwn 'φηγη
Stujiu.H , Writ « »»
τκ ΓΛτρος gcj itu' δ»ξ<· y*α*Γ»ΐ . 4/<νίΐ
Tttrruc ίχάηρα ' ·Λλ« μΐώ μγ’
4>Α.'&<κΧ,
xti rbw
eXnJiJerx tTPuhtyntt ■ wrf Si
ου τ» θ’ίτο» όμί» Tt&yittT&i μ·/ρου . *<ό άοτο

h

Θίόί Kçi» iirtK^Ui . te d' «un χβπ tV* Αμτίx,7» x«MKfyouitrw c* r« αυτής Sfuptat , xa» το
Xiytr^at τη δόξη τη τ*τμ>ί τ lio» ,
τ<< τί μοτο^πί tXar-rjrftn erdJw^r» votait-

μ»>&» , μ^· ιη; iW arogeirtrai rofitat <c χ«ί&νοί "
κλλ το> «roroXo» μιτ* τκ
àj»ci^otnt τίη ar^o'yi , τίω ό* ύιζιω» τκ ^«·
τμκ tu&ifya» « ί w ομοτίμιας,’fà rJî.u4*®». η m
φη<η» · i 'ntnzu a-J&yραφιού ht a» tbç μί)ζ*λθ-

wp/rnf μάρτυρας , Si ut τβ <J\LrXdr «i i^tai
ίιατημαχίίΓΛί t H'xai τνι,τΐω êÙTt&ùt c<5»*»’
<&wat ' «T? yà^ t®’ itâcH W Hp^itvt StSargaλ®- , ή τί rj'à.ccttTtç χβ^χτ. «λΧ* HTfp Hi, Φΐ·
ait , d
ή> τπυμα τϊΐί «λη$Η*; ΐΓ^ι Λ
τί c* ‘ηις ^ίοφορνμίηις ytrôfJfpot 9 τας at τις
Sia9wiiat Tint
Soypiri» χα^ντοττύ^τ^ί» ;
«notui rlui μίι irtporr.Ta t?c ΧΛ^ΐίραΐ π è rr.i
raw nt
*ni 4tfogHpn; twf^vot τοΊς τάμαon φυλ**πο» ' τη; S‘ «ί^ωμίτκ φυτί»ί iiift ôKu; τροσνμίΐτκ » dÇ, ut η
οιομάηι» toutu»
Ητάγιτα» Sta^opà , Xfirrrou 37
φπ·

>ης τ» e» -nJ âya^ü ranuôt n ë αμί-η^/^ά»»oh> ώτιβνς . i > n yàp irâtax
d xcdnoOÇ n
$HQt

λ

1167

Gborcii Scholar Oratio

Ûhot triyw > hêt» τμκ il^iXovi «£» tJ»
/<- A
/U«TO> ÎrtfQIt.Tl
τύ >ou£» $Μφίροητ«4 * · fjû
fa&iKtru ytytaf, d 3ί M&tlfïr&ai ίμΙηΒίηκ
*τι ^wof c» ttJ iy«&y ioyfAttri^omi . trvt ι£
it τ/; ίμ^κη ù&iyi<rwm tu
y^ic ο’» τη*
χμί TFQTO» FOHoOtU, nyi lif e» αυτή φΦίνΟρ^Μί
λόπ» àttQwUs « μαΝΜ 3i τ7; «» f^ien βτλ. riut jirohtxfyt τί φουλ©»
XjM »V iV
tfifiTiKMV Ktutxpyfdg τΐώ JV γρκφίΐν Ztriptvw
X04 rit trvytpwuot, rlui 3f nin» a-uuHr*yvγΐώ &ί·οφιλίς hmu
τϋ ravive ίξ/ο» i h &ê

μΰ& it rjKtrtt ίμΪ9 wrroç , ovtj fjtyi ταφίπιvec 4^4* itvtvf ανοφ<μ>ό;φ^* , κζιΰμκπ ht μαItto; tV tZç οαχλησία; 3t3ar)tihw ΐτή&ίΐ hilyaor ut 5 ri» it p.fr£ rimt
rif «λλϊί τότκ; «S&ïiïùv tLu» irlua ϊχοκοις γκάμ/ω , χ^ι τττ

της ^μιφη; άλλο» τ/ι* τροτοΓ writ 37Awf cxc ίχίτθαι , uytt~ τι i(ÿj κ>υ turi^ot «BfiTT^t 3ο£tnt it » i μήοχ If iJJ iytvv
οίπ* τη
ypttri ^οβ-η/ί^θη, «urij π «îto&et ri 3tot dCeio-xjy/ t <c rif φθ«<ηκ»τ«; ζηλοαΰ igriit » «Α­
λτ £ irisTti όμοο toütv/ τη; yniujx iyitotro,
Ôtqt» -riî» xsptp της «λη$κ«; iy-ûtut iurù» η
>cwx cruto·/μ. iuTtK.it y3 ο/’ -rè «jfuwr βΊαΐίλθο'νn; ο» Ν/χ^ί· Tturiptt 9 τη; προς τ ταπρα τκ
μοχοβι/Ης Ιτοημίκ» xjriuu&xoùrr.; c*Qiï&frStu ,
tbtv» ί τροτο» ®fo»rw^· où yio i^iouu r;o<r/^e<» oirAwi τ®7; η; «τόΐπξσ τκ 4?ZJou; β/χζοityott τκ 7j; ypif^t άζκ/ματχ * «Αλτ 3όζη

δό£<» μΛχρ$ρυυ Qfuvrtt 9 rit ht νοΚίμοι τκτυ» £ προ; τέω γρκφΐι» hii&Jwm, η tu"; όχι-

τΐΜ{ 3ό£ϋί ί3οκϋ trtuniyoprir , τΐώ. ι^ύ μόιΐω
ri» «iXr.JHTÇ δώ«ίσ-**λο» iSuiMtnt ο^όμΐιΤΛΐ w»X4 -tfeiriTTH» aura * ir ηζίωτλ» » iÿ^i^fiihλο» τ,ΛΑι»» τtait iu-ii μΐμ\ ' τίαί 3' iτirr. τη ypAΦη (τυα»®»κΓ*» 3οξ<» inupot , ϋτκΛω η ττ5 ττTti rit’ùôr ίΰ-οτ H inUTi^HrK.·, ^Θ£0»«λη9·η. ί

yS T
ivfoo-ûrut ΐτοτίμ'ιχί intfXftyia , îîoξ( μΊ» it 'tru; tu κ^ί τκ ΧςίΓΚ* τκτΗίο'προ»
οθρωτ/ιωπρο» Kfyôpfyj*. α·ωζί<τ3ϋ/ , Τδ7; 3ί τΐιυ
StOTW μτρτυξκσι μΐτία» enyjjirJou TfwyXyôt^ .
c»u7»>t; έ' itcirinu μπουτίκ ,
Rÿ4 Λμ^οτίροις
Ttûm; sjcipyi κμιτϋι . tkCtLuu ovjj rit rit τόλ;μο» ttrfynpùr*t <wfotTtpntr^> , iK itriwttt
ivt ττατη μί» to tizit , τη it yf&fn iô yitot^jor hi iurit
W tImj cuatai'nt ir‘3o<r<ft
τούτυ» άλλο/ tod; xjsr/p τη; X<reSUe; iyurxt
Tfj4 tLu> «Ufa'sup.tit όχδίξαμ^ϋο/ ,
τη; Tf'i TKUrtt μίθόΐοΐι 4*π$-η<ΓΛ» ζηλ^ΓοΜ * TO;;
yip ritt ζητη9·ί7<η χ£4 κτο» μίτ* της ακτής ix-tiβ^α.; χ£| τκ τχ»τ*χό3·£» τΐαΐ yptp^aj φκΧ«ττ«»
α’<ταλΑ>τϋ» t tIw κείαιι irthuKeu . <c τατα raùo3 ος /φίξης μ(·ηι rit iurit itito t'a r»i<’
if9\on
αλλχ; ςηττυμ^ϋΜ». ί*τ<ίψαιο, ù; id τ?.τϋ> μί<χ.ι
TÎti yocrUti ù; ίλτ,^ν; iTonhic&lùiaj rt-fpix, t·

aiui ατασχ το7ς «αλο7; , «ofo; it
τη Tfti ?
γρκφΰι yt^n <τκμ)3ίΖ3>ι*ΰχ» aô<rx χ<μ o-uittipμοτμί^Ιυι .
ti yip χ$/ μη ταρ ijjjfii ϊκλγοι
το «χλο» χ£»
*Z0F
, «Μ' lot
" C« tV Tçoripvt toi; ùrtpoK τκ vri&Zdyptτ» . ri ht te T«in»» iripoiLu > αλΑ* oiio&ft iwni

III,

116 S

mam in bono ftabilitatctn , iA? immotabile οι collocationem dogmatisantes _· Ec­
quis commodius inteliigendonim feriptuno
locorum
aut tollendarum , que 1Q CÜ
videntur elTe , difcrepantiarum explicet
rationem ? Imo vero quanam aptior fue­
rit demonftratio , que probetur, impro­
borum , 8f perredîtaeù nrreticorum efle
fetipturas diftraherc , atque inter le pu­
gnantes velle i Deo vero gratum 8c plu­
rimi faciendum , eas in concordiam re­
ducere > Cum igitur vel unus hic nobis
fufliceret , plamflimis verbis hac dc re
pronuncians , & dignitate inter d odo res
cccleliae nulli jure pofthabenJus ; quis
B qurio, fpretis etiam cum ifto ceteris om­
nibus idem atque iftc ientientibus , dum
vult icripturx dida alio quodam modo
excipere , videri poliit rem facere corda­
to homine dignam ? Nec veio lolum fan­
dorum quilquc ita fc gciEc erga feripturam , tum ipfc per le admveniens
quod opus eflet , tum exempla majorum
iequenda ducens , fed univcrli etiam fent enti am hanc fequebantur , ii quando il­
los occalio iuicipicndi pro veritate cer­
tamina unum in locum congregaret . Sic
patres , qui primum convenere Niceam ,
cum periculum effet , ne Dei Patris at­
que unigeniti exploderetur aequalitas, pro
C ea ipia propugnarunt . Ccnlebant enim ,
audiendos non elfe (impliciter cos , qui
ad probandum mendacium, feripture fententiis vim atterebant ; ied cum opinio­
nem opinioni viderent contrariam , pu­
gnam vero hanc ad icripturam quoque per­
venire, qus oppofitis favere videbatur opinioaibus , putarunt quidem impoflibile
folam veritatis fnagiftram fibi non conilarc, nequaquam vero aliquibus ejus par­
tibus alus prrferre voluerunt , ied con­
gruentem cumunivctfa feriptura icntentiam
compcrerunt , nempe lilium elle Patri
«qualem, verumque Deum. Sublata enim
aqualitate divinarum perionarum , videD rentur quidem fortaffc que humilius de
Clinfli humanitate dicuntur contiftcrc, at
vero pro iis qur dant divinitati teflimo- ,
nium, fruftra eflet lublata : Immota vero
illa uunente, utraque falva elle poterant.
Hanc igitur illi , qua: bellum excitabat ,
propofucrunt, nec prius deftiterunt, quam
nuic vlttoriatn tribuerunt : & icripturc ,
quod per Icntentiam illam fit , convenien­
tiam confcnfumque reddiderunt . Horum
ftudium, ac certamina pro pietate fufeepta
eonfecuti alii , primi quoque fuere modi
hujus adhibendi rmulatores . De icbus emm tunc in controverfîam dedudis illi eaiam exada perzque diligentia , caventes ne
E qua ex parte feriptura laocfadarctur, tule­
re icntentiam, & deinceps unaqurque fynodus eadem tuente quzftionum alias aliter
agitatarum tradat i onem lufcepit, ut ex om­
nibus una vete aurea catena connexa fit, om­
ni patiter pulchritudine ornata,cademque in
declarando feripturz (enfu optime conferta
8e coaptata . QuamvuenitriJinguli non poffent perle ipfos adinvenite quod redûm Sc
«quum eflet, fuppctebanttamenpofterioribus priorum exempla quod fi etiam his caruiflcnt, certe Spiritus auxilio poterant ipii
per fc totum hoc egregie prxftarc . Itaque
non

1169

Appendix Concilii Florentini.

non modo fanâorum quifquc feparatim,
fed congregati etiam omnes omnia , for­
mata concordia fcripturarum » egerunt :
seque tantum fmgulatim » fed complures
quoque fimul eamdem de iifdem habue­
re fententiam . Neque docendo Tuos pu­
tarunt habendam elle pre oculis ufqucquaque convenientiam fcripturarum » pu­
gnando vero cum advcriariis alium effc
modum adhibendum , fed contra , prio­
ra illi* fuere opus propter poftenora .
Atque ut nemo apparentia tantum atten­
dens » latentem vero non effodiens thefaurum (ibi Geret caufa erroris , putaretque duce ad pr«ctpttia lumine uti , il­
las etiam viarum afperitatcs , hoc eft lo­
ca , qux videntur atterere pugnantia, cotnfilanabant , eumdemque in omnibus fen­
um confiftcre detnonllrabant . Ita veluti communi cunfilio tum publice tum pri­
varim , quovis loco , & quando res ita
ferebat , hoc ante omnia curarunt , ut
fui ftudii caput : idem quippe certamen
pro hoc ipfo , pro veritate , proque fua
ipforum falute ptopofitum fibt fciebant :
& cum iofo quidem , reâe fe aha peraâuros , noc autem uno pofthabito , reli­
qua etiam fe amiffuros plane cenfebant .
His igitur ita fe habentibus, que aliter fe
habere nemo unquam dixerit, ve! nimium
contentions, neceffe eft vos etiam eodem
<rga materiam ptopolitam animo fttis, &
noftponatts omnia concordi* fcripturarum .
Sive enim oportet infpiccre, quid fandius
quifque egerit ; vos , qui tanto eftis nu­
mero , juftius hoc idem & velle debetis
h perficere : live quis etiam cos confide­
ret untverfos , operr pretium eft vos ea­
dem poil illos nccellitate adaftos , illo­
rum velle fcqui vcftigia, oppofita vero in­
cedentes via reprehenfionem non effugie­
tis . Quamquam illis quidein , et(i non
omnibus , at certe primis, folar icripturc erant ob oculos , quas dilbcile qui­
dem , potuete tamen in unam revocare
convenientiam : at vobis non parva ad-umenti acccllio eft , imo vcio ipfa totum
fere valet , quod doAorum expofitiones
in feripturas ,
ceitamina eoroin ha­
betis propofita , qua; illi tum ad veri­
tatis hotter redaigucndos , tum ad fuo»
confirmandos , dtftis (cilicet eorum au­
dientes , luicepcre · Quorum , cum adeo
multi , ftbique invicem telles fmt , confcnfionetn facile patiter ac juftum eft fumerc vcluti ducem certilTimutn ad verita­
tem indagandam . Ac de dodtoium qui­
dem conicnfu poftea : prius autem agen­
dum eft de convenientia iententiarum Icrirnutc , etenim res ita fe habet : Spiritum
andtum ex Patre procedere , teftatur ma·
nifefte fcuptura ,
communiter otnnt'
fatemur , nec tnigis Grrcis , quam Lati­
nis id favet , nec lolvitur per hoc dubi
ratio. Hoc enim polito neque necelTariuin ,
neque impoflibile eft , etiam ex filio piocedcre Spiritum , cum h»c aftumatio nec
ponat , nec tollat alteram affirmationem ,
fed poflîbilc Gt ex vi hujus propofitionis
procedere, aut non procedere ex Filio; ut
qui dicit hominem effc animal, nec ratio­
nis participem illum neccttario affctit, ne­
que id negat . Quamquam fi modum pro-

1170

A «τνρθοαα
iV tsXuut/ βοηθού//!»/ «
Jr’ oü μό>ο> Ιχαγοι -iV iylu» χυ&ί * «λλ«
τανπ; ο’μί
0*
γςιφνι τυμφν^Λΐ rit•nt ίκοΙηα-Λ» · £ μό μόνον X«ÎF (Ht , «λλ« £ <3
tAî/kç τΐα» iurlu» Tf&i
iurur icfotiywn yruμΐω · Λ* nyiitrum τη; μιν o7*î/kç 3/3«ο·χον-

nt ττί ·ίν yp*pv» π»μφωΐ4ς Γοχίζ(&&ι τίφηι, TMC ϋ τρος τκ; CHtvr/v; tyvrz; iNu»r
rnci itxrtSft&u τ paror' tolumitiot
μχλλον £

«pori^e *uto7c tV Crtpvt
iitnrt . £
ûrf μηΖίτΛ
φβχνομί»· uovov «ροτ/χοντ* ,
τόν 3’ iyxtip^iat Ort «voptimvnc θητβαφόν, τλ«αϊτζον «uni yrfluür&eu ,
oit<τθαι τύ φλι­
B
τ/ ^ïtô-su rpôc τκ» «pravKc ciJ» y» , £ «»©3/<cc
•nif 3oxâr«; 3/«φ«ν/<; ifyipouu ,
χμ
«W»
tV

Ζιλ rima
votui irtitluwor . hvj «<«rd πυυ&ύμ&πί £ xorrn £ /3/« £ **»·
'raX‘f
T?ô>
t^th μ«ίλΐΓ< τόW ίφρο'ντκτχν , ω’ί τϊτυ arpaXcuor ό» «uw» ni;
czraàvc . Tt/ yatp çttrrôv \jctp η τούτοίι £ sï; aληθ*/*$ xÿi “ni; «uiùv
ή3ίτ<» ôvnc

ιτφίτη ttywi '
μίτ λοτη utr ·η Κοιτλ χλ'rop^rùtriv , ίν 3e τότυν re^r/ioen; , syu
λοζTWV c»Tf«7ir^su TMSTüc citou/ζοχ . iwtw ivrC

fiui· ktu x^e'rwv j
μηΖ/ιος
-mur
if , xa» τφόΖρΛ φιλό>^Χ0ΐ ιϊ , £
ΐμίί rluj ÂutLuÙ
τ;ό; jtt τχρόντ* y»mμία> f’trx»ety«fç ,
igi τη ηΊς y-μιφχι; y/νόfjfyor ΖίΛτΰτΛ^βΛ ταντ* iytir eAxrni . tin yip
trpài êxxrov iV μχχβίίων e’xi/rwv
crrr3e7v ,
ύμίΐζ ôvnç TWKTtr ΖίΧΛίόπροί ttf 4: βουΧ»ι$ίή»n Taùnc , £ wntxtfi^ur&t ' tin rirnit ομπ

AoyzfiTcu τα » * TB ,urr' ttfifout t’a τΐώ κυτίιιΐ
ΰμΛί9 é
, QoühttQ-tu XumnAe';· £
τΖαΐ cvxrrrM iict , -J/o’ywv αίτιον ereu . κνι' το/
τ»7ί μΐί , tî £ μη virif^ α>λ« το7; yt τροήροις
γζΛφΆΪ μ^ί'/ί τροϋχΗίΤΟ, ii
μιί lu» ,
ομυς i’ i^ txrKf σ·ι»μβ£ΐτΐΛ' ύμΊ^ Κ κ μιχςχ βοχ«S'e/ai rpooJticr, άλλα
«’uni to r«v Sirat t λι
η ΛΙ 3<3«<Γχάλί>» ίτ 'ι τ*7; yçe^ouç J^ryirt^ , £

όλλοι τοότων iyùff, , κ> ixi iKtyyp μίί W
irSirquruf τη αλχ^ί/χ, Qf&uurti it f oitttuf
xcu TwJou/ror ct’uTtï; ci<frricrtyTO * ur TOtrvmr
ôvrwv ί1 μαρτνροαόηιν αλλιίλο/c rhù (τυμφϊηίΐμ,
cùazrep ôiryof tihol drAar* τήί ζκτχμίη,; «ίλνθό*ί XaCezv /erfoyHfo'v ’(Φιν ou3ev ΐτπι η 37-

xeuov . «ίλλ* TM μι» rtc) ? ZiitrxiKuf , «JT/«t * -nx 3/ r ypa.Tur Λ^ιΰμΛτν. St? σ*ωυ/TTtcrSu /tifuTOf . tyyt yip aunt ' τι uit cm th
Txrixx cMrop£fr3^i τό νν/Γμα το iynt , Χί/Λ
μ;ν ôiMPpràTae civ τη yp*<Dp, ôuoXoytlr^t 3f
E ταντυν ”’μ55-Γ , χλ< où μί^λον <®ρο» I wuxiJr η
ΑβΓίνων erexi Tyro , oui* irif «X τκτη λυ/νν
tIuj Λμφκτβήτγκηί ' oin y«t{ «tvxyxn καί 7« th
uh rpoitroLi τν ττ/ϋμχ
τήτβυ ΧΗμ/νου , ùr iZdûaLTQt £ ί’χ TH UH ixropdiio^-eu . ή yip xxtÇφΛιτίί βώτη τύο tritui χ,λπίφ&τιτ οΰτ* T/^nr/r nr*

ctt&lftî * «ΛΑ* c^ûtytmt μίί ίκ, τκ uh «oforsveu > cvê/^/Tau èe £ un .©foif'vou ôrov f< yt τϊ

Adyou " oiairfp fi rtt Ktyot m ir^^ro» tttaji
?uor , oiiTt Aoy/xo» î7/bu
inyx.r;, iI>

n

1171

G 80KG 11 SCHOLAK.1I

Okatio

IIL

1172

lyj tv/ «eft>ç tw fip τροοίυ SV A
&Μ»
τράτο» Λφφίβυ tyl7» £ lui ·ι
Stiot TtripH •ηΰ'ηκ irtSwua ·ηξη , τιθΊχη £
τολύ μέλλον ά χ«π>φ«σ*/? ilu> χ«τκφ«Γ/». τύ»
■>$ τύ τ*τόί «p<xrô»Tu> χ^’ ♦ qo> 3η xorrarvZr ,
«> iri τι xuXùi ' é τβ 3z* τηφ* te τιιφ~ κ<γμ*iûf rpo/or , airUt îy» £ tv it ν vpocvtn ’ *<η tSt aHUpfi *

ccflionit divinarum perioaarnm (peâemuc,
ordinemque iliis aflignatum a fanâit pa­
tribus , multo magis affirmatio ponit af­
firmationem : nam ea que Pater habet »
fint etiam FiJio communia oecefle eft, nifi aliquid obftet : 8f quod es aliquo per
aliquid eifentialiter prodit , caufam ha­
bet illud etiam per quod prodit · ut fi
quis calorem e folc dicat oriri , illum «
Sirtp Η τις rlui &Ι%μΙι» cm tS ijAfit MtfotpYto^
radio quoque oriri neque ait , neque ne­
λίγοι, τν é & ôk *jct7»^ tpmînu «urfeu ηπ
gat , quod attinet ad ipfam propofitioτινητν 2τ ΛΜ,τρίτΗ * ieouu ί* yt rS Xoyn *
nem , quamquam affirmat magis, fi quis
X£|tw τΐ&ΐφ μέλλον, it τκ ii» "fa τροά&τ τράτο»
modum produAionis confideret , 8e ordi­
λοχ/£οήν, ψ ri μίτττίΰο/ίώτηΛίιίξηΜϊρόςiiénem quem habet ad utrumque res inter­
media j tunc enim plane non negabit cx
npot fW wn >5 tj iri ης έχτ/roç <puouwç τρίο» ,
& άξ λ urii tic cm MffwrfySi sut/'« <ofotp%f&u B ipfo etiam radio ut proxima cauia oriri*
quod per illum emanat naturaliter: inte­
ii»wî
* iiuf ii το» λογο9 μο'νο» ηοτοαϋπς 9
rim id folum coafiderantes , quod pro­
ÙilnpO9
iriyvn βυτοφΑίνομίθ·* . </»’ ouo ούτυ
nuntiatum eft , neutrum exprimimus neχλτι ri φά.γμΜ'ης tyta ; ùfj^ouu . 6κτορΧί<Ο[
ceflario » Itane ergo philolophandum eft
de propofita quoque materia f minime yèp «W 4r^j»’ ri ii? , Vf τ«ίλ/» or* ôrvopA'sProcedere quippe illum a -Filio , rurlufβθαυ, χχθέτβζ eiiuiMro9. Xhtî^) ni9uu θχπρο»
que non procedere , omnino eft impoflinrro»
HHU * «λλ' tâtnpo9 tvutü» cm ris
bile : reftat igitur , ut alterum illorum
J'PefÎÎS ilAfi^iluJ
λ<&7» . H«OttÙ f« T19H9 «λfit verum . At neutrum licet e ictiptura
λω» thtv truriiyfaS-pu îw φΛίίρνς ttfî λίγομ%ό*9·
Taura τοίναο 3/χ^ά»
Stiipw
ë ri fjf» τχντιι τλ 7?ç γρΛφίϊί τρ SV Λλτ/wv ftorfèti **nc-

planis verbis deiutnere ; Colligendum er­
go eft ex quibufdam aliis , qur feriptura dicat anerte
£a igitur confiderandat
C Et fi quidem omnia fcripturc loca La­
φία-n , τμρτΖοτ ίλί&αυ
h 3» τρ SV Fpsuwv
tinorum affirmationi favent , amplefteaί'νφ'ίκ , rlui ΚΛ-πίφΛβν
. oîot h tb
da illa eft : fi vero negationi Grreo­
TiMrfaOj
rrrpdf £ UJ
w ή έ αμφοηίrum , rejicienda affirmatio . Veluti fi
fui
ΊηιΖμβ, » w* μόνο» ΐηλονάτ/ ncrpoc
mitti a Patre & Filio : fi quia dicitur
Spiritus utriufque > non folius videlicet
i/λ' ί»θ’* μΐι «TuidWrf , ί>θ·< it Xîxth £ qu *
Patris ; fed modo quidem veritatis * mo­
es TB r<x»nt τχ rS τΛτρος ίχΗ9 è f J©»’ H-Π>τ<do vero Chrifti Sc Filii ; fi quod omnia
p< ri u« λ»μβΛ9Η9 é À9»yyf>^n9* tiriituspMque Pater habet , fint etiam Filii , de
θητχϊ; ίμ.φΜΪμΑτιτυμιτιιίύΤΪτηνμΛ 3/δοο*θ«*
annuntiare , fi dari difcipulis Spiritum
ti *rt rtuTH9 iirn rèf uo» <r^>' tS τ»τρος , t^·
infuffiatione coroorea ; fi quod Filius
mittat illum a Patre , ficut Pater mit­
rrp ό r«njp ivn τίμτπ ct tV όήμΛτι tJ ux *
tit eumdem in nomine Filii ) fi quia
fi TV TfUT0fJjBO9 CM th ÛS
«un» , ùcarfp
mifius a Filio glorificet illum, quemad­
.
ô uôs «woraXHt c» th x<rpoc 3οζ·ζ«< τι» «τοmodum Filius a Patre miffiu glorificat
ΓΗ λ<Τ·πχ * Η TÙ mtjjTK, T«t»m τρ «<ΤΜφ«β-4 <ΠΗ D eum a quo mifius eft: fi hrc omnia font
>«'5η, «λ»ΐ&ΐ £
ÀotLu) ^ftTU 90μίζ^9. £
affirmationi confona, habenda eft illa pro
vera & certa . Rurfus fi qua funt perfpiτ<λυ», η nJ μη cMTw;A’faÛ( 1» τιΐΰμΑ ί* τχμ'κ,
cua feriptune difta » qu* faveant propoimpp^hu & τη y ραφή Τ19Λ Χίίμί9Μ ruzntyopfî ,
pofitiom afferenti Spiritum non procede­
τη «ταφα'<ΓΗ Twt'Sf&cu. fi 3i& TM9Ttt^fi9 ίώς
re ex Filio , negationi adherendum . Si
• if. .■
TirG~ , ♦ l/x^xpjuouç άλλοθτ» ήρτη^ν'ου τυχό» ,
vero omnia uno quopiam excepto , non
te hif* *
φΛίίροΐ/ΐ^νοο ,
ιοΖτφ βί·
decet illud arripere , forte aliunde pen­
dens , quodve poflit explanari per mul­
βίΛοώΖτνς rlui 3ο'ξ<τ ότοπ'|Λ» ά> tivot τις 9 SV
ta alia ; atque per hoc utramvis confir­
άλλω» \jefpopif , ά τη μίί ΰ^τικίιμίη) ίάξη Soth
mare fententiam » contemptis aliis , qua
θί7» i%fi , τί St Jojcotuj itStreud-u φΐλθ9
poffunt oppqfitam firmare opinionem ,
* .*r. ». I- <τίμμ*ΧΡ> * triytTM t μη α-υιοφΛίηαΖτκί, «λquod vero videtur contrarium , 8c pla­
τ«Ύ*·2 *ζ''
μίλ^ο» «ΤΛ»θ·* <Jç βί» »λ;ληλοτ? tlumttw»cet , facitque nobifeum , minime infe­
e..»0.»tv,
rujjûioitf ^ηγησ·ΛμΪ9ϋς 11^4' το'ί tXhorunt : hrc igitur calumniari non oporΓ*"*Τβ" σΐ
φΛ9ίρντίρ01ί Tti ΐλΛΤίυ
«(ΓΛφίΓίρ* £ tet , fed ita interpretantes omnia, ut cohrreant conveniantque inter fe : dijudi«£<'»*»τ*ς , όκί/θί» iyn'
SP ïo£w» άτφΜλΰς
cantefque pauciora dr obfcuriora per ea
«τοφαόίτ·9·χ» ’ \£|' rlui μϊ» ourû» γιιομΛΐΙΐΜ τη
qur plura hint & clariora, tum demum de
i tai Tft9tV9 tMUT^ rlw ypa.<t>Lui β-υμφω/ίΖ» , τκόfententiis tutiflime pronunciare ; dr eam
tLuj difttrSoji j rlri T ω» ίήρνς tyoura.r *ro·
quidem ampledi, qu» facit, ut feriptura
nulla ex parte fecum pugnet ; qur vero
τΖμτίΓ^βα , χ^ί nli fit «τντο» ùrAyvyaiïi tri
aliter fe habet , rejicere ; atque ad hoc
τνύ-ïVü μάλ/ΓΛ χ^ησ·θοα * i’> α-rvso» it» r«tm»
potiflimum adhibere rationes ad abfiirda
φυλαττνμ/»Ηί , τη η τη; γρ&φϋς σ-υ}ζ«ρκ«ν
deducentes ; illud unum omnino abfurdum
49po$ «Μτλ* , x^j
τ/μ*» τολΖμκ
α«caventes , ne feriptur* loca collidamus ,
iBontî ΜΪτΐΛ9 · ini Tti yt «λλ< σ-Λ&ρΛς η& opinionem fequamur , que bellum in­
ter feripturxfententias excitet. Nam alioγοννΛΐ ?aç -rv/<u/nc« μίθώπς tri SV i9fC)Lt<friquin hujuitnodi dedudiones ad impoflibi9U9 , VÿÀ TB ΤΛ9 ItTtl» ttriQoiKOlfÇ · χ^ /xjw
le in ea de qua agimus materia, invalidas
arbi-

1173

Appendix Concilii Flobkntini

1174

•vbitror * atque at uno verbo dicam , Λ
«rcyaycy/ «ΑλνλΒς ir/ vk
. w is'
fafidiofaa ( ncc veto difficile eft , ad inΟ«κλ/>Η» , /Η/ζοίΟ» dJxoA/ctC.
T* &
commode quoque no* invicem deducere*
μι&ιο'ί tx, viiw txofjiit xjr&tUMV , arx
fed facilior eft omnia declinare. ) Quam­
dl’Aoymc •nai-recr <®fOoii<rJeu . ufel μ|υ γί w>
quam licet nullum ex hit fequemtur pe­
crx tr/ A<&5 cu rik γμυφϋς «^mpsem . «λriculum , merito non decet illae admitte­
re . De quibus enim e feriptura non li­
λ« Jh τϋ*χόπς Γοχαξορφηκ ήμχς «roocurm>«u/
cet occipere proonneiata * fed oportet nos
τράς mSm i niff
oSuvom uraywyvuç
conje&uris uti ad ferendam fententiam ,
tirfyxAirm
, χ# rdreu? â>Aouç μιad ea nullum crimen eft aflerre etiam dcθοίοτς, «u mpôc rào tu àexoaôrQ- «λχθντήηι
du&ones ad impoffibile » & quamvis a««ηίλυψτ ifjMt /taTAwiv^
·
ι»ηίτ»
liam argumentationem , quo nos ducat
ad aflequeodum id » quod effe verius vi­
ii MlS Ôm»
, MS pi
*('f* V?
detur . Nunc vero cum tot proounciata
μό»οι u’fM* , n/aowat rpoc -rà mpoxevfÿaoi <vnobis fuppeunt i quorum aliqua .fatis
( Ttxpvf , âs &
ίξκι rluù όλη Shot χμη τομ*
elfe nobis poflunt , cum rcâa tendant ad B
timjmt&u , «fefrrw η χμίμο χ$4 μότκα» η
id , quod qunritur ; ex aliquibus autem
■iV μι&όίνι τύη/τ XA&imxt
« <jw φ/Αοlicet inferre veritatem t inane quiddam
τ/μίο μοηι χιιχ , οΓϊ< U νι ίμος » «7 Γμοeft Bc lu pervacuum hujufmodi argumenta­
tionum ufus i nec eft aliud , quam va­
«0/ » xlf mîç strode<£wiv b yt n7e πάηις
na gloriole cupiditas . Scio vero etiam
pouÔTuç , <λα* oropfotrc «imrc 6τοττί» ri
vos , Greci , ne demonftrationibus qui­
μχ q^î Γφηλιρό» ’ τολλβ» μηΛλον niniu ηΐς ii
dem in bujufcemodi rebus confidere , fed
xhuMTH ruNtoytrpor; doni τι dCAsuSrôw-f&a
habere illas fufpedtas Be periculi plenas >
yirâ-eu , χαί χμ^μίκ^»
φυλχ^ίτθί. «Γf»
multo ergo magis ipti a lyllogifmis dedu­
centibus ad impoffibile refugietis , ab aai nimu ηί
ήί
βίζηίμΛ-ηι
liifque illos adhibentibus cavebitis . Et
rrw siZAijAo/ç qÿj 0-υμ&&ίζΗ» , de «ts μβλ/<τ<
hac quidem fic fe habent . Non erunt
a"uulxntmt Jh, tuc dt tmtw
c* o7c
porro feripeurx quidem pronunciata con­
■Λύτη π întXAyirosnc,
xSçà -risawoocilianda inter fe , ut maxime oportet ;
htywt , iaip^r
*
eorum vero interpretes · aut ubi ea di- C nsv
lucidant , aut etiam ubi de illis difpu<M<
iwnif μιηί rij; irm £roifti χ{ήυ·<tant , in oppofitas fententias diftrahenaOau
μ^ΐΐΛ ης oBfuhofJfiixs rtav ctdi ; fed par in illos quoque navanda be­
«oxAerws su’îoùc. h yùp Tire a4°
£ rt~
nevolentia , nullique deneganda illa obμίι ^Ι/ηφιοόμΐ^Λ , lift it Jhf iyvta-ομι^Λ μή
ferventia , quo omnibus debetur . Nam
Tporiyw , ιομιζοιης «unùi ifetfnper&eu t τμ^·
fi bos quidem recipiendos , atque in ho­
ni fjjo tilt ri), Tfti νκί
dCXcSscxc «nore habendos * alios vero cenfebimus
rejiciendos , putantes inter fe illos pu­
ToKxtjM Tt 3ια/χτόμί^Λ (
iîc
ôneiruf τιgnare ; primum quidem nihil frui nobis
tîflu>iK on rik tût iiitlicebit reverentia « qua feripturas honora­
rx«Aw»
rciArr myjçfefJfiiK *
f
mus , interturbate rurfus pace feripturaο««7θΐ> μιτ&ίι Hub iii τΐω x*tk nû> iytu»
ru« , quam nobis illi peperere , per ap­
(τυχοΦΛίτίχι Λτοϊ&υνφΜ , ές h«o'c fôt τά*' f
parentem pugnam doAorum i & pereunte
nobis mercede illi debita * quam par eft
<£λ»θ«'Λ« ·ί»«4 φΛημΜ»
ίΓΗΤΚ ««4 TV blfQP
effe veritatis manifeftationem , ob calum­ D ίητλοαϋ χμ7» «mvru · ή yatp carouc «uros ττς ce
niam ianârs illatam. Deinde malum no­
tiyiônfTf
δοξΊ* > î* V·
·ψί&*<
bis duplo majus fiet : aut enim quofdam
rn xuriif OoxtTa^su, <c d/xaux; r<ex illis fanâitatis gloria privabimus , ut
peopàird'x/ ‘ n va rik 2/«Φμτ/μ$ ιγχΧχμΛ
ί·
poflint iliis mendacia tribui > Ar jure de­
Koine κτ iurùi tri ηίς γρκφκς μιηΐΓχτο^
beant contemni ; aut rurfus diferepantia
crimen ab eis ad feripturas vel inviti tranfτ<λ/» , κολ ή» νίίομκ <» iyioi * ου τυχ-χχferemus, Be Spiritui fanâo aferibemus» a
ivrif ai ypojQoi
mùutwi /Jtf ««λ<7ς f‘rrrac*cu
quo feriptura manarunt : & illos quidem
r<tn xcd laiuri^omif , rlu> 3i ypojflaJ nt της
arbitrabimur examinaffie omnia reâe atque
ίιοφορϊς cu'tkc τφίτι
toutouμίΐ.
prudenter , feripturam vero illis dedifle
tTffàe St tmjtmç , τοφνήροικ ύμΖς μλ όγιαήζ>κ
caufas pugnat. Ad h«c fapientiores nos ,
fanâiorefque illis oftendemus, fi veritatem
iicHtui ^πζο/^ο ôrmç , tîirp >Jjuhc μη τη τ«feripturarum nos quidem aflequi poffiimus,
ρ« ru’r γρο.φύή
χλλ wc
χλλο/c rJ»
&: cum aliis dofloribus concordare ; ipft
Si3oriô>&)t ίαυόμι&'ο τυμφνιιΐι , atuxvr St ê
vero neutrum funt aflecuti , 8e opinati E
toutü» βίμφοηρω»
Ζιημο^ηι * Koi ιηομίκοτι
funt qur non oportebat , St bellum cum
μη irep crx tite , βίθβίχτον di '•j’oî τκί «fratribus perpetuum fufeeperunt. An vero
nec quifquam nobis hoc tribuenda puta­
3ίλφχί cifrbxm τόλ/μοι . μηλλον Si τκυτχ
verit* nee nos ea de nobis cogitare debe­
μι» οόη τις \jBtp ^μ^ί «ξιώ·« , ούθ-* χμος
mus ·. fed oftendemus revera ineptos nos
\jstp tojuiw Koyifyr&Ojt
* αλλ< ίιΐξομη
effe illorum auditores * Es quidvis potius
κλι&Ζί όφυιΐί ό»ης ôutüt μο3τ.τθ2 9 μλ τόιattendere > quam diâa praeceptorum ; cum
■m μχλλοτ ν πΪς η» SiSeurxoXui "Koyon τμχilli nobis egregia documenta dederint *
τίχοτης , tîrfp tXfîtui Ôtvs ορμόττΗ ηις
quales Aos convenient pneftare ad ea, que
a Spiritu diftat* font * Be idoneis exem­
\jrà -τνΰ τι/όμοης "Κιγομ^ο/ς *ofotrQiçfr&<u ,
plis doôrinatn firmartnt ; nos vero contra­
Μ,Κύΐί χμί» ύφνγΜΌμΪΗΛ ,
ο^^ίί^μΛrio modo uti velimus . Nec vero etiam
τη

1175

GbOXGII SCHOLARI! OftATlO HI.

1176

rn /xx»o7c rlui MtrtidTwtu ôtCtMMwn» , <J- A rquum otnnioo eft , ipios quidem , du tn
ie prcberent aliorum interpretes, tanquira
™ wrttertLTis c*x»r/cv; yitrô’eu CofcXquedx .
eximiam quiddam illis concordiam tribuiixat/ μία) ου Je Mmâw ôX&k , îxî/fou, μΐ9 ïfy·
fe t tios autem rurfus icripta eorum inter­
ynnî; «tZXfrx ΚΛ&ΓΛμίηυς , ù; μτγιτΜ rt w
pretantes > tantam quodammodo illis in­
<iy*$tîf άυ-ηΊς fîroreipM rlu) σ-υμφνΰν , ήvidere fortunam, & negare iplis bona il­
μ*ς of n'w'w <4γ3·« ô^ijyopjuZrow . της τηλίli , quibus ipfi alios cumularunt . Quod
ii nullam aliam ob caufam nobis fuccenxw'ni; tïcarep φθΌ»η<Γ« φορείς * £ us dur») nti
fcbunt , at certe moleftiflitne ferent, falμιήίνϋΛ» , τά-rw ύφ" ήμΰβ rffi&luûu .
fo a nobis accufari fcientiam ac virtutem
«*λ* fi è /<P))îfo> ίλΧκ χ«64» χχλίτάΐί ϋμΐτ
fuam . idque cum ab illis alfeâi fimus
è^XTly tiyt ΧΛΤΛ^ίύί^Τ^ΛΛ ι»κ λιπμ τοφίίς £
beneficiis maximis , ob oue illis omnia
άριής , £ τ<νθ·’ ύτ «utwf ύφί\ημίίχς τά μάgratiam referre debemus. Neque enim el­
le aut land i aut dodi videbuntur , qui
γίΓΛ, tau rtriw άυτόις J/xeux» χ«£Χ> o^pe/Xo>lenierint & icripferint qur funt a verita­
txç , Jev»o> ου φ*υΧο» το/ητοχτ«4 . ουπ }δ <V*o/i οόη <η>φο7ί δοχί7χ «ιτο7> Teeierxr, τβχχν- B te aliena ; imo ctistn digni videbuntur ,
3ui poenas luant graves propter cos qui
τ/χ το7$ βίληθίτ/ φζοχουτ/ π χ*ί a-wyyçiQxrt *
eccpti lunt . Przterca ncc dodores il­
Ο)»0ί δί ΤΐίτΟΚ , XXI ΤΟλλχ'ί ΧΛίρ TJ» ί)Τ<Τηli , quibus honorem deferimus, habebunt
utfur Sium; άφίίλΗ* . itAj 3f τύπ» x’3’ οι ταρ
potius gratias , quam merito de nobis
conquerentur , tum quia fiatrum injuria
ή tty τιμής άζιν/^oot %i&t9 fîrorreu uiftw ήetiam eft iplis ; fk inhonoratis
communis
μ~9 , η ίικούας ôtoebUrt tu μ/μ-ψοχτοα , τκτο
illis cenfebunt nullum tibi quoque fieri
μΐ9 Xou αυτοί totsuroiâin; τ>; tu» r ϊίΧφωχ ατι­
honorem , licet multum honorari videan­
μία; , xxa χομίζοχπ; ttfirj9 χμίΧουμΖχωχ , μηδ*
tur : tum Ii verlati elle in errore ipli
«itTot tuf î/xo'tof τυγ·χΪ9(η9 χχ» σ-φόΐρχ δοχ«videbuntur , quod quafi doftores cele­
braverint homines , qui errori lubfcrvieο-ΐ , ΤΚΓΟ if ti 3o%WT19 ηΓΧΤητθοΜ , & τ«7ς TUF
rnnt j Ignorat enim nemo ,. quam miris
δ/τχτχχ'λωχ τ/μ*7ς τχς τη τΧχχ'η χχτχχχθΖχτχς
laudibus alter alterius mentionem facien­
«τοα-χμχαϋχτ ' àysodi >5 «Jhç drdrx μ;μ»ηαΖdo , fele invicem ornaverint tum publi­
901 μιτ Αύφημ!*; «XXrXw ιίία Tt £ xo/»jj ητι- C ce , tum privarim . Has igitur ob cau­
μήιααη . τχη>9 π iwujj eistta τμμ roXXwx <λlas , & plures alias conlimiles , ( neque
enim percenlendo fingula obftrepcndum
Xu» ouotv9 , οΰ
οιμαι δ«χ ccroxreuHF t«ç υarbitror veftris auribus ) oportere ajo
fty βκοΛί ixxcst χχττχλ/^ωχ , Ϊνχ φημι τίτ-ης
omnes ecclefic dodores honorari a vobis,
rtc; τ?ί ό*χλητι'« δτίχτχαλουτ τ/μαχ υ’μχ- , <£
8e nullum eorum haberi tanquam in er­
μΐ|5#χ* τουτυ» TfwXx»i<r^ou χομ/ζ«χ , μηδ’ ιrorem lapfum , nec ullum inter illos puχ»©~ τι μάχη; ο» τάται; \jBoto£s · χ’λΧχ τΐώ
gnz veftigium fufpicionc attingi ; fed
ύμΪ9 robxf^uLuD oudtoibp τολλω μχλλοχ ό*Νjure illud opinantibus , exoptatam vobis
concordiam tuifle illis cordi magis , re
9οιί χ^ι' <εσκί*<Ο·/α>ία xd xctmp^üir&ou Siyjui
melius confiderata , primo quidem illud
<Λ«Χηφόττις , τράηι rt^J cmh'fooç «ϊίλφ* φροÎro certo efie ponendum , eadem illos
9θυΖτχς \d) αλληλοίς τυμβί)909"ηις yjBo^h&ou > ébique congruentia fenfifte *, deinde quod
TWT* -Γ! rôcr/F CXHF0/» «ffTXOF
VUf npctx y9U(«lacet illis omnibus , ut veftram itidem
μΐιυ Sdppoaùnt; τοιήτ&τ$ΛΑ . riro if ei £ rxxententiatn confidenter ampleftendum
τιίτ«η δυσ-χίρκ froy^xxfr ôr, ίιιτύς οΓα« τχς D Quod quamvis arduum penitus effet ,
ipforum arbitror doâorum ftudio & ope­
3ι3λ<τλλ\οο; οΌΜίΦ*ψ*Α4οοι*ΐ ύμ79 β»3ΐθ9 «τοra fieret , ut vobis id facile futurum ef­
δίίξπχ . α’ΛΧχ μΐω xÿi
Αΐχολωτκτυχ ΐ^ι ,
fet . Verum & facillimum eft , & nullo
τ09χ ρφ> édifié,- , ^ο^νμίΛς 3ι uô>n; ifopjuo».
labore, fed alacri tantum voluntate indi­
Η μί9 γ3 »9τιφίτκ^9 χΑληλο/ς fèoxoux/ ο7Âytot,
get . Nam fi viderentur fandi digladiari
inter fe , aut certe lermonibus oppofiti de
λόγοις youÀ Λ9τικ,Η^οις
’-ip/ rpox«wJo«F
rebus propofitis uterentur; ne fic quidem
ίχρωχτο, κΤ HTU ρ4ι> χχλίτοχ «F luj σ·αυίττ^9 dueffet difficile eos inter fe conciliare, ver­
τχ:, ]<μ τΐυ)
τχς Aoyou: dfrfâfTv τητ Φροborumque pugnam tollere per convenien­
9ημά·η»» <tHUpti9 <τυαφω9ΐΛ. « >5 «» όί'Χζτοχ ημ/»
tiam fenfus : non enim deeflent nobis
tàoi riFfi iri tStd <è μηγχχβυ' , ât; ηα/χ η της φιad hoc vir qurdam & przlara inventa ,
λχΗΓΟφιας Α>γο£χχ ταρ/γΐ, τ*; φοαχομ^χ; c».\pqur fubminiftrat ubertas philofophica , fi
vellemus apparentes oppofitiones diluere
τιότηης λυ«»
τη; χληθΈτχ; ΖθΖλουτν ' ατο’Krnrt 3' i.9 τι; ôu^; <&fô; τκτι , το?χ7ί τρχΓμχ- E cum adminiculo veritatis : fed tamen re­
fugeret hoc quifpiam , ideas multi hoc
Tê/x; êpyo9 é toj uf btèu;. nù> 8*
κτυ τ* W
elle opus negotii ac laboris . Nunc au­
ay/ax opufjfy xrxFn; ίχ^τχ » x^Xx' τολλη; yitem non ita fe habere fandorum feripta
μ*< ydhÎM^ > X9M τόρρ^^ίχ r’a/x ίφιάπ
omnes videmus ; fed multa in illis tran­
quillitas eft , & emittunt nobis eminus
o'uoFo/x; αχτ7χχ;. Η St τι £ ®*^λλαττοχ x’owç
concordia radios. Quod fi quid etiam in
xxxuf uzxrat, Ζτζτόλχίο’χ
Κ4<ί .uf^v tS φχζχοillis diferepantir mixtum eft , fuperficie
μΐ9ου " η yip ίΰφορΛ TfiZ ίΦ άυπ» À^iSrâ oi
tenus illud eft atque in fpecicm . Aut etXwoüî , ο τοίς μί) τοφ^ροί; «δ»»χ τΛριχ^ 8υnim diverfa de iiidcm plures loquuntur ;
9ΛΤΛ4 &0;υβθ9 , τκρχξΐί δ’ «X ΤΚ; «ΓλΚΓίρΚ; Α)quod eruditos homines turbare minimepoteft , turbaverit autem primo afpedu fimθυς , η λο')-ω & ιηντίή Tac τούτο» iripn-mi, ktu St
pliciores, aut dicendo Be tacendo inter fe
β·ι>μΟ<Μ9Η9 «λληλοζί «δίχ fr/ χχλίτόχ ’ £ ήμ£ς
differunt , quod illis contingere eft confen-

1177

Appendix Concilii Florentini

fentaneum. Nam & nos ipfi per dies fingulos divcria dc iiiJcm fentientes accnunciaqtes , nihilo minus conjuncti fumus ,
nec proptctca inter no< decertamus i &
jure quidem optimo t Cum enim in una­
quaque re multa confidcrcntur , 8f alius
aliter illam concipiant animo , variis quo­
que Termonibus exprimantur ea ncceflceft,
aut hidem fane > led vane acceptis , dum
rerum natur» congruere velimus ipfos Ter­
mones, hoc eft efle veros; quandoquidem
jpfum efle rçi fequitur orationis veritas ,
ut norunt omnes « Quod fi dicendo de
iiidctn diverf* , pugnaremus , contraria
quoque ipfi veritati aflereremus , quz re­
rum naturas ex multis dlvcHoquc modo
incxiftentibus conft.nc vult. Neque igitur
in his diflentimus , neque rem exprimeje , aut filcntio prxteiire, talia iunt, ut
manus propterea conteramus ; imo vero
contra, pacem conciliare videntur, quan­
do lilcntium civiles quoque leges fumunt
pio aflenfu ; cum aflcntientc *cro confli­
git nemo , fi fapiat . $1 quis igitur eft
alius modus a doôtoribus ccclchc nobis
traditus , quo dirimenda: lint controverfiz , quz per illos oriuntur, Oc quopolfimus conciliare illos inter fe , ubi diffentire videntur ; pofthabitis lutee quos
novimus, & quibus uti inter nos folcmus,
age illum adhibeamus . Sed li talem reperire modum non licet ; neque enim po­
terant , cum fçrmo illis edet ad homines
noftram ôc ipfis natutam habentibus ; &
per coniuetos hofie conciliationum mo­
dos , quibus ipfi uti iunt ad componen­
da icripturx loca > nobis id confilii da­
re videntur > ut nullos quzramus melio­
res , per quos oporteat , cum opus fue­
rit , probare iplbium quoque doctorum
convenientiam ; profeflo nec pacem illo­
rum debemus miilam facere , cx qua pen­
det noftra concordia ; nec difficile eft ,
per quz nos figna noftram lignificaicmus concordiam , per hzc eadem illo­
rum convenientiam &: contentionem declarare . Neque ullum omnino hac in
re periculum iubclle ccnlendum eft ;
inihi enim videtur potius contrarium ,
nihil pofle tutius contmgcic homini­
bus , qui fe exiftimant leddituro» ra­
tionem vitx pariter ac opmonis . Quam­
vis enim ita fututum eflet , ut a verita­
te aberraremus ; idonea tamen nobis clfet apud Deum exculatio , quod pacem
habere voluerimus poft longa diffidia ,
depolitifquc controverhis in unam omnes
irc fententiam : cum vero nobis ipfi non
confideremus , ad fciipturas accantet imus
& dodores : Appaicntc vero in ns etiam
dtferepantia quadam , confideravcrimus
nullum efle pofie veftigium pugnz & crloris in illis , qui funt Spttitus afflatu
edocti ; volcntefque omnibus zque confervarc opinionem lanâitatis , concilia­
tores potius quam judices ipforum (ederi­
mus ; & illi quidem a nobis quoad ejus
fieri potuit in unam reducti concordiam ,
poftea vero &: nos uniti fnerjmus , dclc(ftaque a nobis hzc pacis via uti tutior ,
«Ius multa & manitella habentibus conjunfla pericula . Hxc plane arbitror clementillimum judicem «qui bonique Utftu-

1178

/xcrZa/ ϊιάφορα τίζ) fir âurut φροηιυΰA y</>
1Κ Vf Ktyornf, tât RTW μόομ)ν Ιώνμήαι’ £
trf^i rooru» iitie r,ult crvppiyiuru παλίμφ* , <H
Frnonac · τολλϋ» ÿ ίφ' ίκάτχ Sfupfplfuv ,

«λλοτρόνιχ άλλκ i&fOTiomi «turw , è ίιαφόροκ

àtiyKn raunt Adyov njuaurfod-gu * ί τοϊί Λ-λ/c
μι», ίϊΑφορύκ Je' δη'τκ ΚαμβαημΙίοιρ > tw «> τη
fil ^ΛγμΛτυτ xjgip^ τυό; τίς} tx/hj» λοχκί
ruuiint β«λω/χ*3·* · ό ratrrw î^i £ xXtj&eic eTrou θ’/λίο αϋτϊΐ , ίφοτο» tW t λο'^Λ^χλιίθΉ.'Ρ
mJ hmu Ά/ τρΛγ/^ΛΊΐ» ιτμι» β*ολϊθ«7» . a à*
»« τί ΙκίφορΛ XjVhi Tf&i fi1 iufil , ίμαχρμύ* ,
£ τρό; rlui βίλιίθΉ*»άυτίυυ Ιω^τιύμι^α it ' ϋ rai
B

β»τυ» xjffiip^eve t* τολλΰν ritui i iwpaput
<Μντ<ρχό»τυ» αυπίί
CiXireu - oûtf
toiiluu ίτι τάηκ ίιαφ f ρόμβο. , ηπ λό^Ο- £ <πα>ww πφΰκα,ηι ίμ&ς iruppnyiaûu ' ινώί<»τ/ο> y*p
μ*λλο> & 5/«.ΧλάττΗ» iotSrir , HTfpca ίτωτη

tf"ii}/ic*rad'/ff‘H τι 7?ç σ-ryüi ly/ \jrô τ toZjt/xü’»
KhuQahtsu ημω · <e/oc Je «ni» e-iwcuromùra τόλία^* x’Shc tfii μί·χβ
yi »oau iyotTt.et μί>
QMJ άλλο» Tttft τράτου it W Tri txitXxoioi; hiArx,i\uf
ί·ΐΆί}φόηί , u ra\ ^<ξ
ru.lt ΛΤΟτιιπμίΗί έμφισ-βιτήτΐ; λνίοθ-cu Jh , <c
ω ίαυιιτόμίθ’* oouIttm tueirouç cm o'n «r ê/ΛC φίρό^οί <p<tiroit-n , tV iult iyturutrut τ^γμ
r.ufλν/4ί>αι>, \<μ ο7; ^/rcû-cu
«λλιίλΗί w«θβΐ/Λί» , ί*Η>ω δ>) £ χπ}Γίθ» . *7 δί τίτν μί> β*
trit ^p^t , η γΐρ niujùim eit&pÛToti τί ita·
Aeycyxiro/
«toTor rlui fafnpat i^orm φύαν 9
an i’ fft
ttu-ni to7c ο/ωθοχ/ rànti f
itaWayû» eypriram τρότοα , iyi' rhult toixam
π,μβκλΑψ μηδ* st* tiuW βΰ.τίια άλλκί $jτη», ΖωίζΛ it δή; <Γΐ>αφω»οαυτ«ί <*λλιίλο/ί inνΐκθ-cu , Ën cr^jnrHcOou Jw τΐψ titirur
tljjj , »ί ζίτ, ται τχ rec rifjtffl ίμο»οΙαί 9 in introi·
pti ’P^t c7; ίφ’ jijiCÇf ί^τ,τιίμί^’ «a τί» Quotoiai

a-r.utioti , hit τκτυ» ταυ’ o"Jur»o/«» km ri φροD têit άδίλφχ KXKHroii ^φίζίτ^Μ . in KÎrSuuôr
mu rportitM rJ αΰ/ίγμ^τι TtrA^tf «Κ&ί fiκόί . ίμοι yt yàp TowiatTÎar μχλλο» 3o«f7 ,
μκύί'» it άτφΛ,λί-tpor τοόηυ ^utr^eu ται; Αίθύn; βια π iyi' ûà^r,; ouaioti
vsrwXrion» .
yàp
w «λ«3·Η«; Ζα/λλορ^ν «w? îatμιρηΐΗΐί , ικινη agfot Grot ^μΐ» it ftn
TtiTi; , Τ6 βκλ^θάοαχ juîf t’tpluûlut ày4> /xfra

h

τολ/ακ;
τΐώ ii/τΐώ rSbi f
άμφιυ-βτ.τχμίϊΜ γιώμΙ^ιυ haQtlt, tziml; it θ*ρptli it. ίχο»ηις tri Ttif -yptfii; i*àtlt
τάς

L·

^Ι^ΛίΓΛΛ.λΧί ’ φΜίομΐιικ δ* τι>ο; Kit τχηκ δ/χροfii , Οτθΐ/αΐΐ&Ητχ; ω; άο^οχτϊ» Τ®7; VSfô τί tijLμχττς α^ΐί'χχμίιοι; ciarrιόπης τί &
ΐ^/oç
rtuyorf/itu ><£ QxKi^ttTtii τχτι» όμοινί τίω f iyt^ΰτιΰια δόζχχ niçi/i», J/*XX«4rac ^αλλο» £ êicetrxç
àbiV y tyontt/.t ’ <c
μι»ci^r'ho/i oHtirm Je

(Ticua i^flvxià’rrf-r-ns <c aurai , <c ττχόrlu) us οίτφχλι· ~t'pxv
tt; tipbjjr.i oîo» ,
ra/c «hXcu; roZXJ» n jyj' τροΐχνωρ Kitiujju:’
(Γΐυυίζ&γμίΐ^ι , τοιίτοζ; -τγουμϊΛ
Τί1,υ τ®Γ
φιΚάί&ρνκο» ουτωτη^·ητί^αι ^ικατίώ, <εσ·ΐ;Γ}-ι^μηί
voAXîji tquî ίκι^υμήιτκίτκί μίι
r
μί-

1179

K

G&orgii Scholakii Oratio

1180

yiyirvr, i\o/Jfa tini ot^JufiuuiüfTf^ÔTfp A rum, veniatnque abunde daturam homini­
bus , qui rerum quidem maximarum aiχντύ» ,
if ttfiufo nuMiirncF n vi Sr»pfedi fuerint deiidexio , proque illis aliξχχννς tw χοβφοηροτ . o7; yxg ctrerns Stubots
quod etiam periculum fubitt voluerint ;
xxAwc di JÇfflÔFn ης το$οο/4ής x’AnSw'xs
ex periculis autem cognoverint adierintque
Tuytdt > THW M rwu&ix
χ'λλχ τη
leviifimum . Quibus enim, ubi omnia ce­
de atque ordine difpofutiTent , non fuciur^ipt** της
*rrypx$t«>tu
xceflit exoptata veritati· afiecutio , haud
τιίχχμχ . ôrt fjù tnbuu τκς μπ ni χυτ® <ra7i
prava illorum voluntati debet aferibiexi­
TAfvom φχσ-«ο»τνς θΎολο'^χς , «ίχ fc* ό*Η»ας
tu· infelix > fed ardur veritatis indaga­
<·τιλ/χο·η« , βλλ’ ύς *>Αο τι βουλοιήίνς iW
tioni . Quod igitur intelligendum fit ,
«Fetyx^iwr ·ηηιμχ/»··9’Χ4 ,
d*
rixo» c««vtheologo· qui non conveniant cum plurirtuù irlui i^orrhc yvcâ/aàu ,
rôtit ,
bua , nequaquam illix adverfan, fed vel­
le quiddam aliud neceffarium fignificare ,
ex Toltâ»
όμο/wr rwjdyttâu iiuMtw .
eadem vero fentire que illi de rebu· ner
t<c y<tp a» o7ds rxamç x\/ac cur/o» £ <υίτι&B eoe explicati· , colligi poteft ex multis
tv «i»w V4 xdna rpt^sncç , v<' TP® X* vdsTO»
aliis fimilibus . Quis enim ignorat, fan­
iv Nuxjx I x’AA’ o ye
χρίσ-θιο ra­
dos omnes paffim caufar & cauiatt vocet
ws airttyopA^t .
xp oau dtriXtyw wç <Aufurpare , Ac pr® omnibus Nytlenum ?
Attamen C/rillus utendum lis eilenegat.
λο« ν<ίτΐί φηστ , vi rpdf w durai o*xoros
Anne
ergo dtffentiendo ab aliis id alfe- JjeVmin*4
«χοβλΖτύΐ» nt itrncHi4ûjK ytyoH γ»άμηί , «rit , eodemque fibi fcopo propofito con­
ç-t Vf à**1 9 Μ4™
<Λλω· rXZcu xurx* , à
trariam habuit fententiam ; ut oporteat
μΐτ durd μά>09 τΐώ χ'λχθΉ^ avasu i £ τωτ
ab aliis praeter ipfum , aut ab ipfo uno
ά» Ijçoi λο^ο· η τκίί «Λλοικ twootoo; or τα»
ftare veritatem ? Et qua ratione fieri poiη> 3to> μη ruutitif , η τί-rox rAxt^ZwcU Wfit , aut alios adeo multos non perfpe
xilie quod opus eft , aut hunc in tantum
^Όοπ> , V4 ‘fftunt μίτκ roïAoüç tAJdrnc ·
elfe lapfum errorem . idque pofteriorem
τυ'ί o»0M«w/ iwntt ;
μχλΑον . if
C multis qui ufi funt illis vocibus ? Imo
W τν
ôndtfoi τ» τόης όυχ
vero Sc illi fimul omnes , 8c ifte nihilo
VI 7τος οΰίίΐι rjrw Imc rlui τϋ< xy/urow 3ominus propter fanditatis opinionem effu­
ξ^ι χ'νιίλΑχχτχι . crtoiùi our’ drriKiyoun t v<
giunt lufpicionetu mendacii . Non ergo
contraria dicunt , & verum utrique di
χλυ^ΐί Xiyowv ν/Λφ» · wxdc ydp fài τρος
eunt : par enim eft refpicicntes ad diverίίΛφορΛ/; iV ô^druf n^tiror dirtfàntt cwo'tfas vocum iftarum fi gn i fica t tones , illos
χς , τκ fJlù ‘Xfdrcur&eu , -π» ïe φνλχξα·^·*/.
quidem ufurpaffe , hunc autem refagiffe .
oi
χλλοι inrou τρο; nti τροόδοίϋ àrtNam alii quidem certe refpexerunt ad
βλίφχ» ,
ο 3 προς τΙα> Κζμ~οηΚικ,Ιω π^»οproceflioncs , hic vero ad artem Ariftotcheam. Ut Ii quis commutata caufa, cut
λοχι'χ· x’ravîfs * ύη τνς
tirotmi φυλχ£χhi ufurpaverinc, ille tacuerit, ex iisqux·3·<α «r , iif if S/dlAxC^fFnt θχρρίτΛίτ, tî
reret , futurum effet, ut caverent qui uτis àuTUf fsia^irru» rtcf rS Koyov v< i»s rtufurparunt ,'non dubitaret ufurpare qui ca­
t^î sur/xs iru^tn . τί if £ ns c* nüi
vit. Quid pneterea , magis pium, aut pafmpordrOK n^fus
, ί τί> θίολο/ν D fim in theologia ufitatuin , quam divina
rujutâfrtpof i atà‘ ifni JW dytaf vi
rum ordo perfonarutn f Quidam tamen
fandorum in hanc etiam invehuntur vo­
X.T tS ns nî^fwç ο*ι/μχΐχ φίροίηιι ’ «λλ* νδΐπροι
cem: Verum neutri mentiuntur ; licet en i tn
. »r/ ydp vi'
τ/rx ntfyr
*·
in divinis aliquem ordinem nlceffario po
fdyzrn iri QfS , & rx'Ar> afoLoi ιλχαό|χ oxhnere , 8e alium nirfaa inde repellere , ut
vh», tis TT) KTIÇV φύτ\ ^9forrii.>srAf . «hAx μία}
nature create convenientem. Solius Patris
tîiCQtfL μα»# τ5 ΤΛτρος r Jo» h"ku μόιοί φΛίΠί Auimaginem effe (olutn Filium , Auguftinus
allerit, 8c occidentalium patrum caterva i
y torno; π νί « λο/rij ΛΖ ίντινω» freupt-ia,
/n
nomenque imaginis dicunt ede proprium
τήί
όιομΛ Kfywir Hior t^feu iîc <arorxhypo ft λ fis Filii: Dodores autem orientales
(Tsuc τί ûx’ o! it
foixs 3/^x0*xxAor
‘nrrfS~
Sptrittfm quoque Filii , nec bon Patris
μν Hxow tS üS £ μία)
ΤΛτροί η^Λρρηιιόimaginem line ulla hcfirationc vocant om­
τυ; rdrnç «χλ»ί"/ι. «AA* aw
προς τΐώ χλτ
nes . Sed hi quidem ita loquuntur refpicientes ad effentias ideratitatem, & utun­
fcitif munτη™ βΑίτο^Πί , τλοτ’ d^iouin , £ tJ
f4K.Qf&'’ QfOUJlTt ÂfTl τής TtXfHti όμΟίΟίητΟ- E tur nomine imaginis loco perfed® firailitudinis; J1 Ii vero formalem habebant fine
χρωττνΐ ' flHtot if τΐυ) χχτχ το nd©- /<rxorocuj
dubio pre oculis limilitudinem , quam ra­
iirotàtf ομοιότη^ 9 ή τμ
nJ tS qiÎ
tio Filii continet; produdiom enim Verbi
rett Aoy» , τίί
Tpooiv tS λόρου d ri ttiou:
proprie tributi eft ftmilitudo formalis ad
όμοιο ns πρόΐ -ni χ'φ’ ou -afât-ttn iSitts <Î9Û&ii-<u .
id a quo procedit. Bafilius quoque geni- Lll>. t.ron
men vocari Dei Filium non permittit, cum »r· *·"»·ή Si BxtriAwO- £ -/μί-ημμ τντ ri Qfi Af'yw» ou
alti utantur intrepide hoc vocabulo : Diiruyxup^, v< ™
*λλίν» difùç aTuxxAouzÎTt»·
ce mus ergo propter hoc didentire hnne ab
xp ou*7 iicteviMf fpoutou cmuiois dont , lî μχλillis, an potius Ar ipfum conjungemus cum
Ao» é τίtv w/ç χλλβ/ί rien
; tpi^tf
ceteris omnibus ? Dicemus enim . illos quiyi ràc μ|ό xjrd
rà* τ^υιιίμχτνί crro/χ; dpdemngenitninis figniticationr addudos ,
que nte Filio aptamur, ufoseffe hac voce ,
θως ίτι rS ùto λίγομ^υιτς προτζίπο^^ ^^γλ·
hunc vero confiderata vocis ufurpatione ;
a^ou τη φωηί 3 TW if i9fùs τΐώ χρϋσυ driiofnc
nam in deteriorem partem accepit eam
feri—

ιιβι

Appendix Concilii Florentin!·

feriptura , vocant lodoos viperarum ge- A
nfanaa , Ar imperfeéUs illam affigaaviti
davitafle ipfam , aiiifo·· confilium di­
rt , at eas fugiant. Inio quod gravi»
eft , fectsm qttoque pugnare doftores vi»
debit quifpiam : ut li quis illorum feriÎ*ta percurrat leviter , Ar q<ur apparent
ola peraeudat , dicat illos potitu lude­
re . Adeo variis in locis f«pc ufi fune
contrariis ferasonibus , moti fenfaum diveritate . Et quid sirus , quando facris eloquii· hoc idem contigit f Siqui­
dem illa Patres modo afferunt aperte
aaajore* Filio > modo vero equal itate*
eonim maaifefte ligni Scant ; idqoc dodorrt non fotam rntclligunt de dupliei B
natura Chrifti, fed quidam etiam utrumÎue de divina ejus natura concedunt j
r majorem quidem ajunt , ceufa t non
majorem rarius , natura : Ar contraria
de eadem re affirmant , verum ad aliud
Ac aliud horum utramque · Et quis enu­
meret * que in feriptune verbis pugna­
re videntur f cnm alio alia fpoftani ,
& omnia vera fine ? Ar huc quidem falvatoris divinitati aptrifime congruant ,
illa vero humilius humanitufque intelligantur i Num igitur omnia inter fe oppoGta conftituemus { Ar vel credemus
contrariis » vel feligentes ea que pla­
cent , fidem illis habebimus · reliqua C
vero ut minime grata rejiciemus ? Sed
vereor ne potius damnemur , quod huc
contumpferimus , quam referatur nobis
gratia , quod advertas illa reverentiam
adhibuerimus j imo vero panas luamus «
quod utramque male fecerimus t non enim convenit haram rerum nos efle ju­
dices v non magis certe quam magiftros · Itaque habentes omnia pariter
pro veris , Ar caufatn lingulis atagnantes : quamvis citra hoc etiam oporte­
ret (impliciter ac fine ullo examine fi­
dem illis tribuere , cum tamen nullum
fit , de quo « ii quaratur , afferri non
pofÉt caufa : Ar nos ipfos mutuis con- D
fliâionibus, Ar illos liberare oportet diffenfione , qua nulla ratione admittenda
eft . Quod vero difficile non fit concor­
des offendere eos , qui de hac materia
locuti tant , atque illos qui tacuerunt,
ne ratione quidem arbitror opus effe ut
probetur . Ut enim omittam de dicen­
di ac tacendi vi philofophari , quaeque
fit utriuique natura explicare | primum
quidem nemo contenderit , ut qui tacue­
runt, ideo fint ufi filentio , quod boc do­
gma damnarent . Si enim eos , qui de re
aliqua (impliciter pronuncianr , non con­
tinuo probare exinimamus qu* dicunt ,
nili fint cx numero probati tamarum homi- E
num, & quorum (ermonei necefle eft cum
dogmatibus convenire ; quis facile concefferit , ea que tacentur , improbari ? Sive
enim ea tacuerunt , de quibus nemo locu­
tus eft; (equitur ut multa quoque alia ve­
ra damnemus : ficque de nis opinantes ,
dodtorum fermoiiibus verita tem omnem ci rcumfcriberetnus, nihilque dicemus taperefle
vel ipfi Deo , quod reveiando hominibus
addere potat ad fidei veritatem : Sive ta­
cuerunt qua ab aliis fuere tra&ata ; fi qui­
dem cum oeicirent quid aliis videretur -,

1182

νης XZFh*» iri JUÜCÜ >«<
φί ,

ixjbtia nfe

à y*foUsuW «tmmXm-

art 9 yi t&f in\irt midrfeu irtSuan ,. dbita
n guAa&iaHi , xgi' w aN*K rta rnju/kXstJJr · -ri λ dii /kwÇm > ors τίτ «fow é
tw StSarzaKaf liai rn ia* ύς
H rts àrhûs rtiutoa ivit 9
ιΐΚ'φωοβίοκ
fibats *tfori%af , wvu^so «fonde μίΗ** if" .
oJw nîr cmstÎmc ττ^Λχί
τολλάοςλιίyate iyxrarn vpor ΪΜΦ^ρη urctômc cw« ·
qgl' W θ«υμ*Γο> > iroe mi *n7f Kayiatt tow
νυμβίζνιι i rov /4“ MhÇv « w
λίγντ» cvapySs , ri Si tlui ώ ^φ/r» Zro■»»rm fusspaic iraçanapitats ; £ nùrr’ à patat rsgj riU StrKüs cs -ηΙ Χ&κ*ρ sooÛoTOwrrwç at Mi<-«<λο/ , «λλ* ÎMOf τύη»
^««u»

«uirlif ηθόης

φύο» «iuru rvyvvpoura «μφόηρα *

tyi

airhf , eu /·>/{·» 8» τ<λ/ν τϊ φύti duri tnfdy^nc n drrat/pint yJyattrt , tofàç <λλο μή w χ^ι' ύλλβ τόfait φ^τι

■η» saanpov τ&ΐ τίς «» xaraXr^e/ τ*ί c* wTc
yfa'atç Kvviwc âoxoùruc
, βλλίΛ Si

ctao vt χφι rorswv
fab OÎJLHuc VY

Kfyaphw

w W

τρ 'τί <τωηί/Φ- 6ra-

Wr, /P Si TKTHrdnpd» n yi dt^urnunfw
aaoufaiw i Jp oou
rbnt ruyitpàrofif» , Χ44 i Ttrdie-9f4a w7c drriK"i^'oti , i vù
ffMocuîra toutus
è Tororc «rolfîwxôiw tien vicn · iV hatrû» > w’s νχ
dptvxirw 9 χ··ηιφροηίτορ4» >
μ<λλ» |Z«c
sfr * Μηιφώ-ίΚ
χ·earttf
ne £X</?w«c , puFAXw S*
νμφαίίρΜ Slue
, un «««Je «ÿi «μφω Tatauine · »’ yàf ήμιν yf SturtUf h»«s
Tthvs ύςμοττπ, i μί^β» η àiiwMÂo» vkouS
rdrnc pjju irirtjf »ομ(σ·Λ»ηις βίλΐ&ΐΐ, fxsfcoo Si
dviV araStSwnti ai rit» * «</ rw <È rrfro Y··
esc «rXwc Kiwi nai arf^snirwc ΐτρίτί
«0[ .
βμυ« erx ir» Ζφ* ôro W Keyapitua
^irruuôtK airiar w &ηνξρμ/3* ‘ £ iuac àvràe

το τοΧ/μΗ» υλληλομ « xûtitac τίς «Juxmtu
StaQutiai
mfoc'ixtv . *Χλ< μίαι
K«ù art ràf tirâtntf rt rieÀ
*fa*t-tpbtn
to7ç rsrrytitcârt ruuarrnt υ χ«λ»νον , dSi λοyv Sût ί^οΰμ» Stottiwaa . ita >5 tuçw Xo'ym
ê trtvrUù
, <r τίς iaanpts rvrvt d
φώτ/ς · ««ρρωτον μί» oâSbç *» Irxvtiraara
unyruaâ-ni tu Sâyμaτae <rryii raptλ&*» sfore.

ôru yàf aâSi ràç Xtyornti «trAwi a Kfywrf
νομ/ζορ^ itaabîf , it μί sV CfÀr/rwr &αί tm
»ς f χούι ü» âtâyan τοις Sâytaart thç Χορούς
ruuxîévr , %oX£ y ât τ/t îof» rJ <rryar irtβ-θ«υ ts zanytuaf'rcu ; tin yi re&l ut ùdwc «7Tft irtyut , <£ roXXwr άλλων «tX«$£s «raxj/nφΜ&μςσυ · in> ΉϊίτΒ yt aeiratne * ί το’ς i/Srjraahut hdyatc ràrat ό^μί^ tIu) «Xi^er<> » *«u μ>»3ίχ «Tiou φίτομί» irXfos àS’ àuvi tU
Θ1» , · roit àtdpûroii aroxstXtvws <«foo3->xr4
τΰ f rtrfui àKtfitia. tirt rt^i ut "ptytafit ènpor » ai μΰ crt nions < rote iXXorç iSâatt » HX
àpriip apa £ tth rtfÀ τ*ί 4ô£<*Ç d/θόητοί «Βλον,

άλλ*

1183

Giorgii Scholar!! Oratio HI.

1154

etNx'
ημΛίβίω , ij
X44 όλος <*poç τΐαί A honorem igitur illis tribuebant , aon vir*
tutis ergo , atque ut premium fana: opi­
npüf sïw βούληση της ημάς ήυτϋς συνι-χΐύnionis , fed benevolentiae caufa, atque om­
pouu - vi aie tout τούς nfei τανπι
nino ad fuum arbitrium i & leges, ut di­
r«v ήμοκ , d μη Ktfè SV yrpwv ntc innrn
dere eft, hujufmodi rerum perfringebant ,
» W T*ç nyHonf
iV ΓίφήνίΛΐ
non examinantes ante premia quid qnif. d ii diôm deartp ipn
$5sque gefferit, ft.ante coronas quautnm cer­
taverit . Si vero cum fcirent , ut profefto
i MX f<kv ίιιμοσίφ nue dmomc ifnnnfciebant; non oportebat ab iis publice lau­
pvrrH» » x<m' ruù Α'φημ/α ww /z/urarihu ,
dari eos qui differuerant , & honorificam
mfi W fv ημττ! W <τοφ!η Knftrrdttf iimù
eorum mentionem fieri , & ampliflitnum
«K^typinmi μίρτυρης yitfrSu 9 qÿî n7ç μη
dari teftimonium, quod primas illi tule­
&νλομ$ίοκ «
n“ç ntç Zepec χ<rint virtutis & dodnna: , minafque non
aufeu Itant ibus proponi , que jaaari io·
φ«ί ητιμύζουση Ζπνλώ . χπ
μι^ά» Tt
lent in cos, qui factas paginas non vene­
n ίόγμη £ oTov it ΧΛτηφροη&ΙΰΜΗ , wk τζ
B rantur Neque enim aut dogma exiguum
nvj ϋίΚΦης iiKnQdn iofye oùm ηυηΐς
eft, dignumque quod contemnat ui; aut pu­
imptrnoirni ôKiyupdt if
, χφΐ i
tandi funt illa, quod fratres colerent obterflf μιτη return πίρηα Φ^ονης aient ioxevv sûvarentque , voluiffe parvipendere fententiam * qua; tibi tantopere difpliceret , &
rnt . nfod μΐω d tü ny^rtu μόηο iKricorrumpendorum pofterorum omnium auffnf ‘fàttrta’&nji Ί& hto'hw ,
âores ipli videri. Quod fi per folum fi len­
Tasre; tic c»Hre»
iQtç-nrSu , ίτι ««pô;
tium fperarunt fe vidoriam reportaturos
o&jr oun Ktfoi 3i3«urniXüf τκη^* if but * τβί
ab iis, qui verba fecerunt , & pcrfuafaroa
rf yip iiuûnm y/f/tr^cu Ktfwt^ôu/f ‘ inouü
omnibus, ut ab illorum fententiaabhorre­
iSe yeyôftunf , ifai n τΧηγο» fiw tik o7rent ÿ nec eruditione piarftantiutn , nec dodorumid foret : expedaffent enim impoffixooujuni
χαΑλ/ro» μ(ηί
^ίρηκότυ» fèi ·
bilia, quae etiam non evenerunt : nam ma­
xou it3nriiK(»f ύτοιμ if cù το -ri fjty iyn^i
xima & potiflima orbis terrarum pars eos ίσ­
"Xiyif 9 τί
φοΜ’Κη μοχοχ <r/yâr , <χ*Λλα xiu
η u itu r , qui de hoc dogmate funt locuti .
TsrbTtt «^ι'χΊχ κ>- μίτοί , xau
λτλ- C Effeautem dodorum dixerim, non qua: re­
<n tsr^yrrH» *
xcu roAAa» μΪΝνο» όιτότα» ν­
da funt effari, Be prava tantum fupprimerc ; fed haec etiam in medium proferte ,
το Tifvf iti^ff iruniTOU ηΰ-ηι , xcr τκ τλτatque omnes hortari, ut ea fugiant; Be eo
*nc i^tn ntimitu , xa'xeàarv α*οφ^ν x«u rtimagis tunc , cum huc ipfa laudantor ab
<Îh<» orrw n^tuf . fi H xcu' rtw rtyiw όλως
aliis, & plurimi fiunt viris & ipfisdodis,
βίόμζζον tSt «on X<rerr«^x<r3"au , êJev φ«atque ad perfuadendirm idoneis. Aut fi om­
iitS-iu W <rx«npô£fw , xis ui n/c xant 7$f
nino per flentium id fc efftdurosexiftimatiromtf irnirot; rare» \jvf{Co\Zcu ημϋς τηbant , at certe a prsconiis abftincre debe­
bant , fie a iutntno honoris temperare cumu­
pfh&fîr 9 wionç <J; Aoy©- μιν» τιμής
lo, dum eos ornarent laudibus, qui dchoc
άμηρτύρν QfXriur trtu * itu yip iynrUrAi μό~
dogmate difputarunt ; (cientes termonem
fof (rtyUrrnt , fi τη ffi tirdfrw n7; ΐίροίς
honorarium filentio nihil atteflante plus
hoytoee «’r37ran 9 n ti τι rSf ô.uoXojzouufvaliturum. Oportebat enim nihil omnino
fuf
tfurwv φηκρως a-iwfQurtr aircuceviO-eu '
dicere, & eo contentos elle, fi eorum qui
rjjj it μηϊιιος ôrr9^ -ntoint , ηβοιί&ητος «υ- D dogmatis mentionem fecerunt dida facrr
feripturz verbis erant contraria; autfi per
τϋς i inuri jwiXdrf-n , xcu’ truyx.muS'frfilla fiebat, ut aliquid ex confeflis everti maκς μηλΚω ί φυχν £
vipttrn
.
nifette contingeret : Nunc autem cum nihil
xdtd-ω ii χ,-ii xanjzr&ixôntç μίν crx eirdf 9
tale Iit, fuffragari nulla res poteft eorum fiφΜΪοΓ it ne
Λζίλφνι ητίμίης Κφί τύ μη
Jeotio , quod fane affenfus potius opinio­
nem pre fe fert, quam fuge & negationis.
τόλίμοχ tydçeet χ,λλ μήχΐω , ίτι
Sed efto , nihil illi dixerint , improbantes
τΐώ trtyLui iriZdt nui τΐώ ce τύ
xpv?|uidcm fententiatn , fed fratrum honori convj/ou JcasTunv . <Nmc τκη in\tn; ομ?
rornu I entes, litefque 8e pugnas excitare nolen­
ίΐης fyof \jsôron> i μ«Ννο» r.uiXXev ηυηις
tes rem obvolverint filentio, atque in pro­
tpoa-i^fTd’cu νήίτης , ί <^φ*>ω; άτοπίβ-·}’' ·
fundo cordis diffenfionem occultarint. Ve­
xcu' yxp tfffo της ήληδίίαις
φροττί^ί irum ex hoc , cum formidinis 8e pravitatis
iufpicione non careat, futurum erat, ut non
^pluj , XtU -if! iyûfuv Hit it ή5tor Luj , <$;
magis ceteri omnes cum iis conjungerentur,
air iu-ni π
τήης if ΰφίλοιώπ ‘ ύς dmE quam aperte disjungerentur. Nam ante om­
warn» « οΰπ θαρ?οαύπ; τφίτιο
nia de veritate folicitot effe illos oportebat;
dnnît , οΰθ· νβτίζ ης tj* qKu» rurnein; aronec fuiffet quidquam jucundius certamini­
»fi*r iff γόμφοι τίτν^ς ΖΙίνξχχ «r . αλλ' ùiiv
bus , quz illis ipiis atque omnibus utilitatem
attulifient : Ceterum ipfi ea penitus refu­
rinif irifTUf τόις μηηη£μ)ΐς ôniiroi; <9focrigientes
, oftendiffent fe plane nec propriis
TTHf dl’rfCi';
ολατς ΧΛ1 irwor *
roiuixiconfidere viribus , nec velle pro communi
rlof yip <c Kfforoin nii τοφίχ
τη της αληomnium falute labores perferre. Atqui ho­
Sdftt earobiîj ytyM τί? y trop itou xarn; «φ/rum omnium nihil prorfus beatis illis viris
γμϊί^ς Jacuo'ncr’ is τνίς vûr rmipuf é J/Jxaferibere pium & juttum eft : contra vero
aequiÆmc debitum patribus ac dodoribus
τιμϋς du-nùi TftdToi/jfy) · xcu rirntf
honorem illis tribuerimus, ut qui providen­
όμοιας üf π fFror uv n riyUrnu TpntiKwnt it~
tia , feientia, virtutifque ftudio pervenerint,
quo

Appendix Concilii Florentini.

1185

» w; xi»fp i/u!$ tçoquo pervenire homines poffunt ; 8c jure il- A KM9 iuri/ç
II» gratiam h<buetimus propter omnia ·,
fXopJùoeç άμφόηρ* ,
τ<χ»υ χοφώ . ύχ ίμχ ««cum qua reticere voluerunt , quod eaufa
πχ»αι«ότκ ίξ ifiyxns faiynrxf t où3‘
τι
ftoftra utrumque fecerint, dc quidem fapien«χχχχικ λόχο» ή ffwni w? χ» «*tw tS
ter admodum . Non tacuere igitur , quia
λο'χν Taturir
. ti It Xtyot τα , μη3?
ncceflario damnarent ; nec infert (ilentium
neccffitatn rationem ii»» qui filentium af­
«vuùarr/o» It*»
, uc
τη tncvrij
ferunt ad damnando» eos, qui non tacue­
rluù ΐόζ*»
,
όηλκη τοώτΖα» «rorunt . Si quia vero dicat » neque contra­
ΐ>χόί4·<Μ · μΙΧίΓΛ μ&ί £ τδτ’ irif Μ , ώ
rium efle pugnaciter inferendum , nempe
Η Xÿi μ» Tctrr^rrunr «’»ex/2^f
ab illi» per filentium opinionem roborari ;
<ό eryit, <χΛλ« χί μχλλο» τί ruiNUtHt, ij τ5
coque indicio fignificari , receptam hanc
utrtb iyu' χχηφροκ^» «τό&Λ»
tyd li >0efle ab illis: reiponderi quidem optime poteft» Btfi tacendo innuebant, non omnino
μ/ζίτ * μηπ «*θ*«'««ζ «τ/μβΖο»·»» , μ{η α*φόillam fibi probari; potius tamen fignificafipt
<v»tu τϊί ίόξη . «*^ι/τκμ«4 J’
fe allenfum, quam odium 8econtemptum: B ύμϋ( βΤ Γμμ«ο/
μ»ώ& λΖχ4> ' où yip
Ego vero arbitror , filentium hoc fuifle
« tro^quroJèi χςατ£> flobXÔuÿ^· τνυτίΤ ,
hominum nec omnino reprobantium opi.
eilè
rxiwl fil TfOXHt^iur μίλλο» ύμΐ»
nionem , nec turfus value omnino tutam
ii
con'ro/c rtriytdfau τίώ iului τροillam recipientium . Quafo autem a vo­
bis Gr*ri . ut qua diaurus fum , ita a
ri&nut yrvuluj. ipin ydp μί χλ9 t»7î iui fooS-er
me dici exiftinictis , non quali velim cer­
1» δόξα» «fotrtpouH» όμ7»
^lûj
tam ipfe pronunciare fententiam , & rat»
φ(/λ«ιξ«μ|υ<» · Kfl Tit πίς ης «Xr lirate «ν?ίτχelle qua profero ; neque enim ego nunc
r*7ç un λ/χοίκην ούτ" «ΰκκ·π> ίρμόττα r»rn
magis dc propoli ta materia quid fentiam
profeno, quam dc alia quavis te quam il­
φ;οιτίζ·{» . iy4 'ninuj , ôrip
, πυ; λli tacuerint . Et videtis ipli , quanta per
yix; όχονμκ μ*1ί» άκοφίΜομΜυς rrtti ur ttotum fermonem diligentia illud caverim,
rfpm htyvrt φΛΜςϋί , κπ α~φόΙ:χ <rtmryo(9iujne quoad ejus fier: pofl'et veftras offende­
'tVi ,
ft lit Ktytit inti , xr’ ο^οτ/ΜμΖιΉί
rem aures.- quamquam iis , qui veritatem
rcipv ·?
inquirunt, curare id minime convenit, fi- C χ^θβίτΛξ τκτν TOtfir · -r» μίχ
CMtiw χρ/τϋί xfù νοφίΛί
, T6 i' rr^i» it
ve dicant ipfi, five audiant · Ego igitur ,
quod dixi, fandos arbitror nihil elle locu­
hàyor oulba, rxtnç ©u2 χηθβίτίξ τιιυ&ΐμίηις
tos de eo ,‘quod alii dicunt aperte , proίλίτ&Μ , «su liyutiTi
τοΝνω» όμολοpterca quod illi nec multum faverent , li
yovuff» riut*y9&i)> oùn» ttipuf firfttyxie^tu .
ita dicendum eft, nec illud omnino rejice­
«λΚ ο7μα ·ηύτχ; ό τίώ Ιίςχ» Λμφty^9b·M·n^i
rent: hoc enim a virtute eorum & fçicntia
ùi ΛΧ/ιΙαύν ^υ'σ-ίτθαι τη στχη , η τη μί»
procul abeft; illud autem nulla ratione ni­
teretur; quali omnes communicatis conli­
y ni μη μίηί.
τύ»ν
fZrù»TO>
t’rarsu , του
liis id facere, 8i dogma confellum a multis
It Iruotn^M ήυτίιυ άτοτχΐ^Λί , inpât η
adeo frigida rattope fulcire voluerint. Sed
*γοηχμΪΗΚ .
«ou τκ'τυ» ί'χαίπροι £λχβίί«ί π
puto illos aut de te qua: fibierat ambigua
«su /wforoÎA; «βη*οτ»;«κΓηΐ iyïoti
orùàwtacuiffe , tutius hoc ducentes > aut idem
ξ/ί .
iirf yip Q μη T*»rair«Ti»
ti~
fcnliffe quidem quod alii , qui rem aperte
dixerunt; fed abliinuille a fcntenti* divul­
axpYoiu/ tittïf , <χλλ’ Jli Tjr itnxlrur nltgatione quiddxtn aliud prolpicientes ; Quo­ D σ·α> ο» , TKTO irç-/7 rtt^fK^tlr , «or Tjfc ιχ n
rum utcumque cautelam Λτ providentiam
th* μχΐΤΐιΐΐΊ» ix re tS Itàxnr
φυχ.Μ»
eos adiubuille ,qup fandos decet ,certum in­
,
&^>μΛΓθί Ht A«'Xct3i/a; titr. ,
dicium ell. Si eoitn praeter ire hlentio id vo­
it Ιώ xcù rôti xjar’ «unis tipnutron χρχμφιτβη·
luerunt , quod omnino dicet e non audebant,
ττ,η: rOfOTXfirbtU ûzxouo» «tootjcç *
tire ôn
nec tamen pro exerrando habebant dogmate ;
iufpicioneique evitandas putarunt, quae fuTK (piifcxF jbtfiri&su rhu qo^rti' , <riuuitvp**ùborte eflent, five lili dogma probaffent, fi­
Tt; τι tu» Ait, «μ«»ό»ϋ» r, ΧΛτν.τ'χίΙί
ve improbaffent ; admirabili fane cautione
άυτίιό c* XTÎnr &όμιτχ9 , iTtuifTor 7>iî «/oiuntufi , ob quam omnes dida eorum fcqui
ιοιλ; . fi
r λόχο» «υτοις irt 0/δ*τ««λω» ιή
fine ulla hehtatione debebant. Siveroin·»«πρω» ίχουτι Ttiin , η τϋ> \jsr’ β’υτκς ύφΐfauffi aliquid profperc confecuturutn ex pro­
mulgatione hujus lententis ,
proinde re­
λί-rtt πλοί Ηζίλλί» i7»oU , ix ili* xi $λ<χ'\1ο>tinendam illi apud 'e ;udicaruiitt laudanda
τχ τ,-οτιθί»*! ’ XoU τβ»
xoiror >x>ruijprofedo eft hic providentia . Cum enim fer&&
iiiirXihot
XfffOfrnrxtTO
,
ό;
τύ» «ζ«οtnombuseorum finis cflet propolitus, utili­ E
λοχω» κχγίϊχ/ , μήτω oLtuxaftm
Z3ar«tas hominum fibi iubditorum , nempe ut pa­
<^w» τκ» «xorÔÂK,· tilûi ' τι yip
«tribus ac doftoribus; proferenda non erant
ab illis, que obede poterant; idqueetiam
ληθξ/ec
τοίί
τύ» τχτ<>οτ«ρω» αexemplo veri communifque omnium tnagiCiΖ2χ">/< ϊ τι xtti xXorauftoii i άτι 1‘ cnarfpov
Ihi, qui multa icitu digna non aperuit icicns
τ«τυ» τολό /ni ίυλοχο»
t «ou τολυ μάλλον
ea nondum fuos ferre polle apollolos. Quid
ή τ» τΰρΛίτιί ίοξχ'ς«-τΓ τκί àzSnr**Xb·; , κλοιοί .
enim prodeft fublimior vetitas sis, qui adtûrs è «Ρ^ιβχλλη» ^£ί/»«ι , <· or/ (ταυχττ^ν
huc in humilioribus nutant ? Quod autem
ù; f'ipnrtf.1 tktmç ùûr» ’(fèi χαιλ’νό» , o’rorffO» if
Uttutnque horum folida ratione nitatur ,
snnltoquc magis lit rationi confcntaneum ,
tmtj»
μίλλοί XfXTtif , «ϊπθί» cTuxr
quam affercre, dodores inter fe pugnare ;
«T«wi «ςθίΓ«»χ< . i<’ ut» yip iyn^if t/ xjnut nulla queat inter hac efle comparatio :
Conci/ · General.

ToQJ- XXXI.

E

<

1187

CiotGH

Scholarii Oratio

III.

Π88

μχ 4^4 toNujs .«ξ/o» 4.’®xu7«t; q «fez' rail·? Al- A quodque, utrumlibet verum’ dicatur, nulx J/5.Î-. τάσι >-»zr
>_r„. _
τ. «ti­
lo negotio* poflinc illi inter fe concilia­
Aat3w*
iox^t , —
τϋί J
ύ ι,τ _ι*ύτΙα>
ηΐ:
ri ; per fe ipfum arbitror cfla omnibut
ro/; /&/ογλ rnxS"eU tV Âtàpurw ; w îf v<// «>?',
tnanifcftum , Nam fi bona ies & multis
V’ rot>n; Λίκνηι Xtyvnt iyt μ(τ4 τ·? ira;
digna pnrconiis videtur omnibus cautio
γ<>Φ.(α; Ι<μ ττ„: «»ωθ·ί> x«exr®* , αΜ’ irt τκ Cv
in hujufmodi negotiis . cur optimis ho­
«ùm7ç χζσάτιρ iytttruÛK jyi vW xjri'p £?<&«<;
minibus illa njon tribuatur ? Sin vero
aliter , & omnes omnia dicunt non pa­
iyùtut , κπ» m' αηφίχΐ ^4 Xoyut
.7?«
ri doârina coclcftique gratia , fed eft innum ÎMKiTJj; é ÆfÆ*iK<rr; χά^ζινς c« GtS ,
. ter cos uti fanâitatis , laborumque pro
•η'ζΐζ'τ/ΐ xÿ4 βκ^μοί , τΖ Îhso’v it ti τη «λ{rictate fufeeptorum , ita quoqud ici enti»
λ<5- rXwow it} τ&αρ façon ^wpjooc «7τι , -ηαθ*
acundirque ac divina: gittir , per quam
irrpct A>*Àsui3ii3ïmc trturi»
;. ίγύ
hrc omnia dantur &r confirmantur, ordo .
y if , /r* τι Xjp' μικρά» <9f<xritATcJ']À> -nJ λοχ»,
quidem &r gradus ; quid incommodi fue­
rit , fi quqr alius quidam muka itfus fida·
τχ Kttri τΚί m *X*<> iyifau , i tînt «»> cia dicit , hxc alium veritum tacuiflc di­
&pdroi; ritTK ÎZÎîvjvv d Θίο; , ifai Mru.ù B
camus? Ego enim fane, ut paululum hac
pjfyi tktw éttÎM) , r/u* ii if^ot ifatt iff
in re immorer , fandorum nominum res
iyt&ut * wi w fty μ t3vtiritjfy&* tnt ,
ita fe babere puto . Non omnibus ho­
•rJ if »44 rÂHi>- rttforlSim .
κι,&ΐτίρ «>λϋ
minibus dat omnia Detis ? fed hunc qui­
dem hc»r ornat munere , alium vero alio
«yo; άλλο tW 'X*£irpÀiut &?ί
iwpopi 9 ot>decorat; &: huic quidem largituseft unum >
•nj y4 κατ’ Λ0η it} πλ:τοη;« π ,χ£| /Jrffifilli autem plura etiam addit; 8r ficuti do­
rtpta iiftlu'/Q^ft ft a rot . τ/Jf 3ί inpopAf iunït
na ipfa inter fe differunt , ita unumquod­
£ th rXrihf; Ifèî μ|ύ ή τκ iiiimf χί^ΐί 9λ·
que plus minufvc peifedionis ac pietatis
habere dignofcitur . Caula vero , cur illa
TtA κΛ-nl nr* ιοΐοοίίΓμό» qy Tfoyr&nr ip’fant,
differant, aut plura fint , eft quidem gra­
OÇ1 ii ir.TOU
Î fit AtfuCftWIW ίΚΛΓΚ <9fOf
tia donantis fecundum pr*definitionem Ac
•mint
* />* μηη τι "SV iyA&ùr *«τχ
precogu itionem quamdam ineffabilem; eft
ΙΙιιλο» finît , ùf «®’ τ,ιΰβ ivriir
vero etiam accipientium cujufque ad hsc
Koyt^pfJ^ot , rju’ -IV ΐμίπρχ»
ηις <C dilpolitio; ut neque bonorum quidquam>
μψι τνμβΜίωτι» ai Toitai , su if τνΐχρ&η» «θjusta bauli fententiam , tanqaam a no­
bis provenifle potantes mentiamur ; Ac
λω> .
tc7; M-jù ο'Μ ixpLiirviî ôpfhîtn <jcx rlui
noftrarum adionum his quidem pans ,
δ&ρτα» et Tita χρτΟΛ TpQtrot ό itiuKti; , «λλν;
illis vero premia reddantur . Quo porro
it HJj μίλι ns <r*orw» · w* δ^ xaKi; άυτη
modo bonorum largitor eos traâet , qui
W'TAfJfoi; , ^4 τίη μόη» rap’ taurjt «r®M>
in accepta dona ingrati funt, alterius fue­
$·(λτχηί<π> , κ μό™ Xtpyins «M<c χ<ρ ®ι·'λαζ
rit negotii confiderare . Illis autem qui
dono bene utuntur , idque unum a ieipfis
γ'ικτνι τκ 3ο3·ί»ιτ; ,
χ#' τρύ
»«χγκ <γ*οconferre volunt , non modo benefaftor ,
TOF «urà< oliiy« * κ<Μ λο'4 -nie $οτχ(ρ»κΐ, & ο·
fed 8e cultos fit rei date : atque ad fcopum
τνς & a\nJ raoxoruxTJ Æ/farTM,
X<ifro< *’uniufcujufquc ducem fe prsbet, difficultaf/o7 i^,npAf Crômt yi tktb SokH·
ràu JL'Scutefquc tollit, efficitque ut progreflus ineo
μσίΐΑΐ iri riav , iv ut tiuret «πβ^βζοτ®
faciant, 8c fecunda donat gratia, cum id
/z«^of i a-çir.t
y/j/orf» «ΰτ/φ- , 73·etiam libitum fuerit; & felicitatempoftres
λο» Tpori^nrtt ‘ âr hhu n pjù QiXtrSu τκρ D mo adjicit premium non tam eorum qu*
ipfi gefterunt , quam quibus ipfc, Ut per
r’uTf , -ri ô’ itCHt ο*η3·£» * m τ/ίχΊ’ α4“ ή·
cos gererentur , auâor fuit : Ut fit velle
fjffpJ , tï i‘ iWiitSu tS
’i» ckhfï
quidem a nobis, inde autem perficere; Ac
μοΗϋ h) φ/λί>θ;ωτ7χ; . μΛΚΚοί ii ii μΰ 8«currere quidem noftrum, affequi vero quod
μαρτΗ'τ τϋ kaKS μ'^κ fTtfU της ήμίτίρκς βκληΐ ,
optamus , Jolius divine clementis : imo
vero aberrare quidem ab honefto, fit noτο i’ fCytrii rJ «y«^« é lifQTÇUMÙ rw; cmtiç
Rri tantum contilii ; prope vero bonum ac­
θπ'χς ^x'e/w r,K,nt . Zth' à' «tu τ«<η> ίη> τΰ»
cedere, 8c illi quodam modo adhsreicere,
χ*λω» »’ βχΚησν; 5 ίθ·’ ή «ife/ -mint <πτ«ί») ,
a divina proveniat gratia. Etquoniamnon
κπ vatu >i φίίβχ τν tret Tforor «nujAyut't^fmtt
eft par in omnibus boni voluntas At ftudium,
σΜ« ii G i
f iyjp<Sr «χ όμο'ΐΑ τ£<η /wnj,
neque omnibus uno modo natura opitula­
i τη πλ«; r xlwn; «Μο/< «?fco> ^sybfTtu τρόtur; quin 8c momenta temporum non «que
omnibus fefe offerunt; hinc fit, ut adeptio
Xlt , ATflp* mt
«λ»θ*Μ«; TH Π KAhi rlui
quoque finis aliter aliis refpondeat. Veri­
Φχη» TijyxatroFTO; 9 ut to? & C» Tti &fup£lt tS
E tatis enim At boni natura nullius terminis
if c» ηις •ofi^tai Γοχ*ζο,«ί3·< ' xxtTfS&ft <u
circumfcribitur ; quorum illa quidem nobis
ϊ/*φΟ?ΛΙ T U9tUt , ë Ίτζί tr^AT^f iHAlUOtlAf
contemplantibus , hoc autem agentibus
τ,κοικίλΐ! n x<t4 τολντχ/δίς »ροίλθί>«τολχυίη;·
propofitum eft. Hinc manfionum oriantur
diffcrentic , & vatia ac multiplex ultinua
ê tv ο«*λησί*ί oxu ο/’ ZtiirKAl·™ nJ -ri·» β-οfelicitatis
pofleflio. Ita ergo etiam ccclefic
φ/«; £ τ Kiyut xoa-uti^ttrtt γκΜτμκτί , tri
doâotes feiendi dicendi que munere ornati,
tstü ηωϊψ*)» ΛΐίτΙώ ' χ^' τκύτη τρΰτη ΐδ|ξ«>
virtutem illi conxinserunt ; atque ita pri­
«ζ*ο/ ytycronf τη iùfv 9 χ^ί τκ τυχ*?» τίκ αΚκmum fefe oftenderunt eo dono non indi­
3haî irthtiM» , i μώη τοφίΑς
τ ir iv-nj
gnos; tum veritatis notitia fruebantur, que
tnrviArμΑτι» τίλ©- "fporr it ifyvt ‘
Geot
una fcientin, fudorumque ad acquirendam
eam iniumendorum dignus finis, extiterit :
hu à -ntfnt iiimif ,
tmJt? Tporiyvt
<M‘
Deus porro erat , qui h«c fuppeditabat ,
atque

ί

ΠΒ9

Appikdix Concilii Plobkntiki.

atque ad illam attrthrbat ·. fed non omnes A wn apj; rlui <ro<M*» rlui fttrlui eirttiyuttn
entem apparent ad fcientiam acceffmsnt »
ritnf m^pu-xdUtu', ir nro rîc rrwç ro^/aç tm
aeqoe pan icientia veritatem examinarunt.
W nAwd’fMtc ·ξύνκα-ην . in βηφοί fJfr nrnmc
Idcirco doAi quidem omnes erant, feddoqr<v , itfeluny^ X «λλθί âhAou τ>1 /zf’rp* . <44
ftrin* modo inter fe differebant: Ar veritavasrae μ|»
ίχίτυχο» , υ tarurw
tern quidem omne: atterunt, fed iftc non
tantum veritatis appfiRendit, quantum ilf4i nt ntimc urac kthAj»®»» ôr·» i^tr ôn«ê»oc.
1c . In quibufeumque autem loqui fe tuto
ήλλ’ ό cîc fjù fàifartt turl· , «papo'n* «Tra
qaifque potavit , apte congruenterque lo­
£ Tpor^uuc ,
3« «N* n r\iùe itiKprrt’
cutus eft ; alius autem alio plus quiddam
VÎ va fit Suffiret -ri* Zmtu rn^/'ac rruy^o»,
eft anfos: dr audere quidem loqui , fciea­
1» li psi rhenSluiu iit
9 ne ri 0ti
ti* erat, qua quifquc pollebat ; non aber­
yittnt lù»9 rlui n yetipltu pO> et tfynuu itaris
rate autem à veritate, Dei munes » volun­
tatem eorum qua qusrcbant i acceptam ha­
ζρ&ν * £ rlui afeSitptp» <£ r rotor ο/*τ·νροηbentis, ftudlomque ac laborem commrferan- ( tsç · £ wç
Α,Άη&Ήίροα i ptpftfiv , nie
tis ; Ar cautelam quidem adhibentes non B
it Suffiri ««λ*; τ<ρ*χο»τ^- rlui
*
objurgantis, reâe autem confidentia uten­
crxotu/
li/anc f & & rlui XXnC4«* »«?tibus Tecuritacem largientis . Et nos igitur
>m» , rW Br ômipa^·*» rlui m^pnerio * £ rapa»oportet itvw quidem laudare cautionem,
in illis vetbfyquendt libertatem admirari :
Çwv p<ù a'AuS-n TM xotriî
r<>w»
Ar vera quidem exiftimare ,' que ab omni­
M, >φ* λ it «pofÀqXôâ'auv /Mot, rb*/n n ptt·
bus *que funt pronunciata > fi qua vero
ζο» £ tÎj
tu vrdJjLutrQU «ημμηχ/ρ
prolata font a quibufdam ultra progredien­
pouonc , pi$i tutus **t«9pos«vs · pui' 9 «potibus , tum abundantiori doârtna fretis ,
rirtvc o/M-^eu vwV «vvo'mn , i
i·
tum auxilio Spiritus,.nequaquam parvipen­
dere; neque cos qui protulere , temerarios
Xarrur^os rt ntt rrx4r<vrwç ôn fik ut in·
docere $ aut eos. q.n tacuerunt, mirentur
pit nuit ,
à rlui c· iyionri Ιοξο atotûr
exiftimate quod honorentur alteri , fandi<^ρ/ρΗ0*θ*«4 , if
<Mo rt »ομι
·tatifve opinione privatos potare , fi quid
λι»^Κ , ttf eûni θ^ιρρορσν rr/tw»* . h
nos pro vera habeamus ultra quam ipfi pro­
ferre font aufi. Si enim fanftitatis opto io , C: y<p pttli nt ώ iyiôinrt ϊ·ζ»κ n# ·& ii cuti·
dr corona quam adepti propterva funt, non
diu
iririK rasnc μιπχο» , yj rw r<sfait omnibus aqualis ; cum tamen omnes
m tixuvpint τϋ Θ?·» , £ yntrxM ©*r/»nç caas. Deo cari fuerint « dr germani ipfiut culto­
sr ^spardbmer , un
τκπ 3«φί;ο»res ; * nullam fibi putant fieri injuriam ,
τκ
sopM^urtr 9 û φθη»οόσι nit ύ·
quod gradibus quibufdam differant ; neque
-ψυλοτγοη μ vwrRsôfvpo/ , σ-^ολρ yt rfii iyninvident inferiores fublimioribus : minus
η-nt tiftnA é rlui fik *λ»^Η<ί ytvmf trime
certe propter fan&itaiem pro aequa certabunt
veritatis cognitione , aut molefte ferent, fi
rttppfCjMuUrti , « y^Xtrut orruois it rtt
quis cqgnit* ventatis differentiam inter il­
■n» r>ç âAu^ténc y^tri rlui iM^opir itm/t <los conftituat. Jam vero fi vifionem Dei elle
φοβχζοΗ* . ei ii qgjj rlui fjûftoirtt éiiupotw
beatitudinetn futuram omnes affirmant, qui
rltù ri Θ«υ ytüav «ro^surosr»; n(mt 9 * dr-«r»n»,;t.
£rima de poriffima fine dubio veritas eft;
rtt 4 «pun; qjq' xn3<puntn) r«»iuç «λίθινη ,
ujus autem vifionis mult* differenti* gradufquc cfte creduntur , quemadmodum de
fik it
roMau £ 0»3poi , tirt^ é fik
beatitudinis, qua ratione fiat, ut illis hic e- D éürjLpAtirx eîtrJt rtriiwnn , rit ov «nrr«o^<
tiam veritatis lumen di verbs modis non illu­
rit λΛ>ι&μκ ts φΰ( itttfép/t ΓφιΓη trihup·
xerit, quod luminis prwnoncium ac iymbo\|/t» , o tu φνης ctuifH <mpo3pojuov qjp
Itwn erat ? Nobis vero, fi aliter dicamus, quo­
Ko» Ito i w rue ύχ ipie , ie i^o rt hiyeffa
modo iIIi non fuccenfeant, tanquam de illis
falfa affirmantibus? quidum reverentesali­
«m ««tTMsIriUop^mrc iuw ifynuûnLt ; rço^arsr
quorum videri volumus , rerum divinaram
T» eit cmÎvî cidùc
fée rr rlui rt·
veritati terminum ftataimus , quam ne in
ti
, Uu ud‘ de wl μί\·
faturo quidem fcculo caper* poterunt ejus
λονη βίη eiiiKeLQeit ituMtne rit ηύιν irô-fpedtatpres : nec non aliorum fanâorum fturrve ’ inpA^tri U rlui “iV i^uet iylue ant*
dia , collatamque in eos gratiam. Aequam
ilui
T χ·6ο » £ lu» ο»τ»όθ?> «λιίθΙ*· iroeJ·
illi per hrc atfecuti funt veritatem inhonora­
mus? Nam fi fufpefta volumus habere om­
rim ; αλλόκ** ei μή rirm
vjurnrrd^* >
nia , qu* non fuerint communiter, Ac quafi
it pi Ketti £ xn^anp Λφ' itot rtipunt rifnt v
uno ore pronunciata ab omnibus, sha ia erit
ζ/otu/y iNvoç «» tit) Koyrt’ <£4 nt nt pirrtfie·
res : quamquam hafce quidem difficultates E
nt KirofA* trvt tuhut, £ roten ipis uuru'e <fortaffe bene diluemus , 8t tnoleftiis liberi
τκλλ«ξορ4ν, *«τ«ψ)0Μ/^Ι* it Tttur TftmKût,
erimus; fed aliquos plane damnabimus, de
a doit orum coetu excludemus , quibus ta­
ru χαρκ VW iiiuntAXut itmit ÛToxAnrop^· 9 ϋς
men omnia patrum concilia locum vel <o«J rV rriifur ruûeior rireu
rlui W xopipeti·
ryphvorum affignarunt . Ouu enim illi
Uf iw£rs irteetpir ’ a ynp τλ«ν* iV ittout wros
addidere ad aliorum diâa* h*c litre font,
cnsvrw , T*bt«
strep r7ror * iwt βζυqu* dixi . Adeo ingenii acumine ac Spiri­
nn itunta ^4 "Xpew rt£punt tri rhttrot
tus gratia progrvffi Tunt ad penitos intima.
Effe igitur videbuntur nans Illa omnia ; At
«ροηλθο· > r«»r* ouu on·?»*
io^ur/s »f) ·
nugM vere effutient,. qui hunc dicere audent.
Kitféruri» oi mint λ/χψ tsA/ÎJJtk .
Quod fi nobis admirationi funt illa omnia,
ei Ü cnwM ritm ^wpi^ef^t , *roü i'l&pt
cur b*c foia improbemus ? Aut enim fenpi*

II9I

.

Georgiï Schoiai

Omatio III.

1192

tentu hoc it fimilib» onaibat, awt rfe
μ»Μ, nitri μη npforhr&n n y*p
τίην 9
aallo rat* <fc debet . Qo<ri igitar filet»- <
ήα»/ιλ Jri rlui ysfi/dut nàrUt Mp , f juriT
tiara per fit rife horimm ocquaqueai
tft Mt ΤΟ*· *ΜΛ «Οβί«» · ÔTC
Wattt/ t4J
lepag^atiaai > fed cetneU «κακία» '",
<rrM ©ht ύντκ#* ,. sbtf riX«&/4»w tnec rintaia fibi h*c in patte confiden- >
ttnnt , è là r*d>f« 3nfiouin» ii
tiara . confine arbitror ex ‘>i« qon diAa "
Hunts cfe rtfry vf. fnlptt , ôt 4P
,rifunt . Id ita efiè teftanenr etiam fe^t*
ianOorara 5 ia qnibus alii aliir confiden­
ItfrISXo» &4ρχφ. tu^rvfü
r) Mh W
tia» loqai ridentnr t at quiqae Ccfeada
tu f «y/w rvyypdpsputn 9 cm rie «>** puktou
ant anUata gratia pnUebat ; mc magi»
«Mas» v&tffyiint ôfSmu , fit iur^ Ιτιήμκ
Latini a Goàci» , qaara Coed inter fe
i χιίρτ*· ttvf * iri Hit /Mtfew Attritu Ι>Mac catfene dfifenrot. Scd wqne inpri«Λ, W rpttriirpit iturrVf vrirp *riransM hsvfibUe · ant ftatni cotera ridetur ouaos
coagrocn» » fi aai» afièrat * illo» oaidera
Utvyjns sfehd ptXui & «id rwni lût iNntt
abfijuc olla bantatioae eadera fcnfitfequra
IpnraSntf ^M/atyCdXw · rlui iupuyhp fit
©ht sfrgetâ jtric ùiïûsiput φνΜξητ&ι ,-ir* Β alii 1 eeritoa aotara efic > ne aperta rei
cmMBo periculnfa feret Cnfpliciorib·» ·.
«BuuCfW , «Π W ÔM4WW *n$pW «’»pjw ΜΜΑ
Qai enim » ne quifquam per ea qo* di­
cebantur t ullam coatraberet damnam ,
titû . οί yip but* ri fufiba 1» ôt vfi* λοpalara contradicente» ea dicentiba» tcfti>w βΚήΰ9~ rt rtàûs > feufpft ntt f\iytrn
terei nec non ea credi pro&rraqoc probi*
imtTivns '■> qg| fposri» w' λίχ*<* dra^cpdir*»bocre t que alii» erant rei ipfe reipirannt £ nit iPkots iri ™ dnrtnt dont rtarôA
di afe magi» familiaria 1 cara tamen i^fi*
rff«
nt rtrnt p2few doni nSr îltm»
potiSmam cantaret vera illa efic » cur
«λ»θί , τϊς chi «turi hi «fric %dem «βροθυcenfendi non fint banc ipfem ob caaum
libentias tacuifle? mitius enim plane erat
primpu Metres ar i id ydp irtyneru τδ U«ri»
tacuiflc , nuam rideri coneradtafiê . For«ρηλ/χ4» «fac npri^s09 « riric >*P Ut rit dtaffe vero ii» « qui Spiritam es Filio pro­
xdosns o· ri i^ npnilttu ri rrri/ut » é iri Z*cedere audiebant ; nec didam valde ca­
pouvrac rdro rir λ^ο» * <fe« >t roKhd iVd·
piebant » anlta etiam alia ia mentem
rino sh&vuiSUmu » & trint ii nfdt « A«r/- c abfarda veniebant » fe hac ipfe · in qo*
Latinos deducunt , qui contra illos edi­
m drfynvt ri «m puupd WT’ <’trr‘* ô^îerim
dere longa volumina i fe quo nocefiaric
rvyypdpquna » ê i *ww ««oXvdris ίζ drdydicunt es dograate (equi 1 ut puta , opi­
VK ρί idyputri * otit Ri Φ ri tirait ro/a/ζ·»
nari duo principia , fe inferiorem efic
δρχρ > V* ri ? «few dûtn nprrfint rirsu
Spiritu· aliis divinis perfonis, fe reliqua
ri vMbfu, Mnntitrtprf , iri riWut hi ni <whajufarii . Nam fi Latini ad hnc rcfpoadentes » fe neqae fe ita featite . nerim . ri ydp Axrhnt rcri mv «ίχολονδ/φοί >
2ne abfarda illa necciTario fequi oftentjrin tpnût dirai , pair JE dsdyxnt Irtr&ft
entes » noodnra hoc peifaadere Gra­
rÇ )& tonsum*, vrv
dfaf» rrirvu îpuds potuere j fed putant illi quidvis po­
Mt Auri&nrtut , «ife' untnu rdrnt Μ«λλ* i
tius , quam Latinorum fententiam his
IV «rirw «rxXZriy^Ai nhw rUi i^ts · ên«
commodis eatere : Adeo longe aliter dc
âuAtrt rie '•foorShUw » ry àt i» 9t >Jyrms
additamento fendant * quam "elint qui
illnd afferunt; quid fetairoa homines exiCvXmft· ri t«>h> ti»it l» rit tis^ptintt > f
dyittt irdma cari ifi ri rstSu* htydm» , é n ftimaans , fenftis omnibus ex Filio Spi­
ritum afiirmantibos , fe fimpliciter , at
rrw UyputnUrtt» trhût tit
dontt, μ>ι~
moris efi illis, dogma hoc proferentibus,
ti9 U nprrt»i9W9 #T nû A«r/»«ff tit «*τολο~
fe nihil addentibus ex iis , que none a
yfa» ^<M|u|ho ri Ùyfjutnt,
<of»c n» -iV
Latinis ad ia venu fanr caufa defendendi
«trimo -now drr^tyds ; iyti yàp ri/wu 9 τϊ /Jfi
dogmatis , * evadendi baK incommoda l
Ego ernra arbitror faturum faiffc, athee
Μξι ρμ/«θηι< crw^iu ne now ne 9 irnKtyrsquidem illi fceqrai abfarda opiuarcntur }
nt If ptnif99t , mum φυλ4τπτθβι «^oôcricontradicente vero nemine » nec cevenda
ns , xri y^ri
iUftd^n nhw «/r/fe
illa efic adaaonente , fe fententiam amτφφ · iri &
rtJt diintt rhttf Uple&erentni « taoquam nulla fai ex par­
liut «> ‘•frr&ir&u . « hi τόη rpnttiii/tnt
te ipfa interentem t fe incommodis bifee
tanqoam veris facile aifencirentnr . Que
tittt Ri ^irer&fu -fit ίοξικ τύς tihtrriKns ,
iane omnia par eft doAoces providifie >
ê rryiru ri puyiX* âMrrtrc tiuiffn/. ri ti
ideoqae abftinuifle a proferenda fententia >
-fit iV μ«$νη»» <T9<Xri«c τφ4ίρ* *9?τ/£α»£ qoodqoe multum lardete poterat, filuiffe ns , τ«η*χ| nfytsirts mtîs iV cô τϊ yt·"
Cum enim illi dc fccnritate difcipolorom
valde ibliciti cos ubique cohortentur » ut
** Xf>*riRo ϊχιτθ«ι μ4ντ » «ri μΛν rittuf
yd{tr^i τλΪ99 · tîrc £ r«fe«i rii yv^nt Jbr
fola feqaantur feriptar* verba » fe tübil
aliud curiofe inquirant 1 quam etiam ob
yrwnu ry n r«imo Ufa £ ri «*w «ûrnô ©*ob canfara multa feriptura loca explicant
99tUs . iif Uir-Mirt ri 3^«u *v*7f met
contra quam omnes, fe ipfimet etiam fimômç é Ζτ/τόλ«Μ/ iV nrino fi^jtyvtèi . /rira»
urent ; nec videri erubefennt hejafasrii
era
arfireu rit iKhus ran» putts eût
fenteatiarum plani interpretes, * profan­
ipfis , «ri m ce, «jf 4Bforfrri«i «ηίλΜχ^Μ
da non penetrantes, eo tantum confilio ,
Îjao valeant perfaadere aliis, ut contineant
■ juriiriw · τ/ θ*υμ«-ο> , ri rirws ivip4nt
e intra terminos « fe temeritatis pericula
nit ^uytrynit nti mum Mytr/p , fiartp &pet
evitent : quid mirum , fi has cogitationet
fecu-

Π93

Appendix Concilii Floebntini

II94

let·ri , hae ijU oooqoc tacuerunt t ut B tzç *» <Wî *M4 τολλυ «Λλ<
iupiuôas ai
multa alia , qua ab il Ha poterant citra
«WUM* rwî)z>î*«nc5 » ite yip μό λόγ-μ μο'νον
periculum enunciari? Oportebat enim non
<n Hot \Μ<χορ4,'4» · «**« è ippp <wf9iù
iolum verbi» commonere quid fieri deceat »
«let» , 4
<Γφ<ί turns drîdwu TÎi
led re ipia quoque palam facere , 8e le
dL*>«u3*r«’ · n-n ynp ihi&ttïir 3/3*σ*</λ&ι» j)3sipios exemplotn adhibenda cautioni» pra<t«f 0» . Îth ii Kfù tIu»
«ru yt
bere > Sciebant quippe hoc verorum efic
doâorua. Quoniam vero fapientiorea quo­
rr^ttripttt npirrnt & è3« * n yip it tfique celare veritatem non debebant 1 alioΛΜ» τj TO» ctrâ’prt’rpw» 9*tâ τυιίί «pew
quia, dum conlultuat volebant imbecillio­
τιρρηΑΛτμίηκ inKes-fas* tarns , μ& xju
ribus* iniqui in magis idoneos extjtiflent *
nims βνμμττμΐϊ -ri* -v.s ItiarntiKins Aâj o>
iaaperfeAoa relinquendo*.nec volendo illis
tô/Apmf , <λλ·τ rtti rpôrot 4 tws/ί rUo
etiam impendere dodrina fermonem, alio
Înodam modo 8r illis veram proponebant
άλχθϋ
iôfyt ifwxwn rofpoi; ·
:ntentiam * qui lapientibus fatis effet -t
*«$<« rp u’3’ «Vrv/
nt yptt9ât iuntls »quemadmodum 8c i pit veritatem e feri pru­ B
ζν'-ηαυ Xf£f<n τίώ βίλιίθΉΜ * <>λ* «ru v»?f
ris non nudis verbis eapofitam requirebant j
îenppiilw KeyopÀtots rluj tritu Ιιώίμη i-χπ *
fed ad comperiendam illam fatis ede libi pu­

»<ϊ i to"; ρμ^Κογ^μί*^ rt& -tut dw'w cwtarunt * qua perinde valent atque ipia aper­
te pronuntiata * quaque congruunt dim
to'iUS rwfibtrt 9 <9fQi rhu ηότκ d'ripV r9icenis Sc indubitatis animi conceptibus de
nr ό»ίμη%9 ifapneir · rtuûrbv 4 ·/ λο/rtr f
rebus divinis . Hanc 8e ceteri do&ores leiilanusKar <7λο»η ria) o’3d» es o7; Zio^jbutrrcuti font viam* dum exponerent dogmata.
u-<r . μη yip ότι -nCrltu ifyiror tLuj 3ύξ«»
Nec illud perpendat quifpiam* quod hanc
iH*K rfrty^rlut rwt/iv rts, «λλ* art
lententi am protulerint , quam alii tacue­
rint 1 led quod Oc illi multa penes fe reti­
Mini voM* «n<r%o» rap* f writs ut
nuerint * qu® potuerint citari ; que ranto
Kty^t · « -π ητ·» μί'ιΐμ at flavor Iras lujtymajus fortade periculum attuliffenr * dr eo
xfr «7 £ uro τλ/ίοτ/ to» it^rptirvr , ôrtt 4
pluribus hominibus perniciofum * quanto C
Qti&vnpas Wf <9 <uro» Xryoju/wi 3f* 3/«
profundiori opus cii lutdligentia ad perci­
ro/«c, £ roXXa» 8e\rior&* tlinret it rti; tra
pienda qun illi dicunt * & multo etiam acu­
TUlMroit . *n/« 3/ Tin f^Xyi Jw*w»w r«
tiori opus effet ad ea» quartacuerunt. Sed
Ac ilii praeclara quadam alia ratione eos
w^ftoÂK^f*» iuMiuttws ar i9firouv reroiUufui fentus fecere participes, qui hujufmodi
T<u ww * £ τίτ’ in ruwittt tl t/> ivtw
res aflequi poliunt ; id quod perfpicerc li­
•n7s Xoyw; <*ροτίχρι . 0 If τκ; 3ι3*τ*4λον;
cet, li quis eorum libros legat attentius.
iiiroas TtSfb finis . fôi Gfès ris xj»’ «vro»
Quod autem par eft linguliscontigiflèdoâoμυχμΐη;, rSi9 τολλ£ wponpov rpis rirtst tur
ribus in iis quos inftituebant, hoc multo an­
tea fuifle a Spiritu veritatisprovifumin uni.
th rlw cssxXatu» μ>ίθ>ομηιί>βα τ» rttifat
«verfa fua redefia noneftdiflentaneum, ad­
λτθί/<ί Oft ir^nos , ^ex/^erp rtrt x«u rimt
mirabili quadam Ac fuperante omnem di­
λό/yor tutiaji rpifoi* , τροαύόηπ yip iwipns f
cendi facultatem providentia. Confuluiteit&pûrut τκ ify»; » x«u J/3*rJUÂKf νλού*«τ
nim utrique hominum ordini, congruentefque illis rormans doâores * imperfectioribus D rnjj-ntti ff-vu&utotTfLs, T9IS ,ut» inhtriptus ris
quidem prcficcit cautela ufosj cminentiori
4CXc/Jftf χ^ητημ/ί^ ixintri j toÎç 3* ν’φΐ|λ«autem intclledo pnrditis dedit confidentius
tipots ♦ touu ns μίλίΓΛ n&tpfatvns i^nt ‘ £
locutos. £c nece (Tari am quidem per omnes
iric'trw au» τΖώ irnywnt iKfàte J/< rirtu*
eque docet veritatem, qua fides imbuit falομ^νς, Hç ή rirts rw7 ns rtt^tfTttplns . it if
vandosi fi quis vero matoii polleat ingenii
Tts θί<*ρΤΤ|<ΛΠρθί fit £ ftpf/TTOt ννοψ/ΜΪ Kltii'
acumine » nec pericula formidet » hunc ad
tut, Tfis iis t auv(o»w» iy\ ^uitr{s , 4 tkt# ♦
fiablimioraintelligendaevehit, Ac fatisfacit
:jus detidetio per cos, quos ad huc peculia­
τάθο» *^μ\£ίΐηΛ » 3m*ok>/; w; iitits rpcs
riter properavit adminiftros. Quare ii fan•nSnt
χρνμίΜ. ir fi r iyiur ns
âorum alios quidem laudabimus, alios au­
/u» f τιυ»ί(Γομίθ< » -n7s 3’t τιτιμίτιμΗ üfi rttem reprehendemus, quod tacuerint esprelyis i ni» hôyttt ’
ns μ» iynôitίμft, -nit
fcrintvc aliquid ; Br hos quidem probabimus,
3’ «is 7>μ7ι i%piins irortμψο'αίθ·,
alios vero, quod non fit nobis uiui, rejicie­
mus i liceat nec eadem audere contra i pium
τι τ»£μητκ sinet »< τολ^αχ», i μόρ>9 oît w; trt»'
Spiritum-, non (nlum quia is fuerit auctor,cur £ ris £ to» Xôyut iniru yêyotet surnt , *« jwîhi tacuerint, illi esptcfferint ; quo fit, ut netsittir ti>iyn>) 3/x τίτ» to» ημϋ»
to> vQflvr ,
ccflario Ae ipfe participet honores & contu­
κλλ«
ots ίφ ίιήη χμΐΓΛ/Jlpot ftittnjL , é
melias 1 fed etiam quod ulus Cingulorum ope­
τ« μ^ triyint to 3' eifuxôs 3t«i to» itinrnira, hnc quidem ipie tacuerit, illa vero per
doâoresexpreflerit, quibus fermonem »e< iλ«», ois w iï> <λ»θί/*; Kôyw cÀertti , ti 3*
tatis iafunaebat. At Ii unus ille cil, & fpiriit fôv c«f*ro , £ iKt&tïts τκΰμη rtrAier^,
tus creditur veritati», A- beneficiis afficit ho­
£ rnrit όμοια; Aifpytrei τό· it&pàns > «<3f
mines adrque per omnia , nec res doâoto f 3;3<r««Xwr *λλν»' i%Ht otf«0[ w» · «λλ’
rum aliter le habere putande funt. Sed ne
7»* μό τολλ« X*Vi»> ύμ7ί ώβχλι*
, ,F *
multa dicendo lim vobis moleftus, ad ea
yw nnt όρζήμία/ , ànt7re ri'hit ίτίικμί . t i
revertor de quibus agere coeperam . Si enim
ecclefi* doâores aperti (Eme pugnarent in­
μίι yip 9nrtpàs tirrt^irMtns o< »k ο*»λΜ«ί«
ter fe, atque duas in partesdivifi, hi qui­
ivpâtro i.ürnn^w, nsu 3/'χ< iwfe^étresoiμη
dem ocgaccnc Spiritum ex 1 ilio procedethe*

aj’iiûÈAMmhsLALitt.,

1195

Géokoii Scholak.ii Oxatiq

1IL

il 96

re , hi vero affirmarent ac nunc faciant ;
oporteret» contrariorum affectionem & pu­
gnam cxiftimare verbo tenus effe inter eos,
& pro certo habere , magna fenfur con­
venientia inter fe congruere ; tumque ra­
tiones inveftigare , cur verbis ufi fuerint
contrariis, & quorfum ita fine locuti : &
adinventa quidem caufa i nec enim effu­
gere illa poffet ; contentiones miffas fa­
cere , aut fimul utrumque dicendo , &
rationibus utriufque partis acquiefcendo ,
aut unum ex omnibus deligendo , quo
nos maxime conjungeremur ; multis enim
modis potuiffent hate effici : aberrando
autem , dolere quidem » quod mentem
dodorum affequi non poffemus ; utrofque
vero utrumque (impliciter ampledendo ,
atque ut moris eft noftra recitando » ita
demum & dodores & nos omnes in unam reduci concordiam · Nec fohim do­
dores , fed nos infos etiam , h verbis
contradicentia proferremus , & ia fidei
fjmbolo pars una affirmationem * altera
negationem recitaremus : quod faftom »
omnium graviffitnum , te maxima h<c
differentiarum vifa effet : haud tamen
foret difficile vel fic differentes unam ia
γΐηι< tV ΙίΛφομ» ouûwi * mJX* όμ^κ ·ηΐ»αα ou·»
fcafam convenire , poftulante hoc ipfa
w Sisxnf^Mt lurxfpif i» U» rj Xmx>/« αηιμmateria , rebufque id facillime ferenti­
Ca/rw» , rü-n Sium^4°k
> Vf’ w ‘•f*·
bus . Ego enim exiftimo , nec fit qui
γμβίη»9 X/*> ir/Tffrôrw . iyei γβφ οΓμ«χ, xaé C mihi irafeatur , cum paratus fim muta­
ta propria fententia eam ampledi , qqe
μη μηίΛμϋ: ifyer&in r <w
veftra communi conieniu pronunciata tue­
tw fcorsii οοξοτκ τΣσ» tqx7r Utut γιύμακ <*λnt ; & hec confilii gratia dicam , te
λΰττί<τθ·€ΐ , «λλχ σ-αμβνΚϋ/Μ τνυτκ φχμχ ,
periculum fententiz mex faciam , vel i to­
ίμ%
« XjM
que potiffimum ut & nos pace fruamur ,
rxp «Mo t/
ημίς tiflu/in» » tyj t»7c Sile.·
te honor eundis dodoribus fervetur in­
r<r< eStAtrtfyr&u -rlui τίμΐυϋ . αΐμ<α
columis : Eso , inquam , exiftimo , propofitiones iftas , que videntur contradi­
•n IfMJ iyu ΤΧΓ «rrrfx'rxHV Sowreif twi/tkç
centes , poffe in bonum accipi ienfum u/®fanKT^c t
ίμφν KeNSi àfSixer^w λί·
tramque , te neutram rurfus in bonum :
yt&ie , χα2 μηίιήμι» τχλ» χχλ&; . ύπ τοο;
ut detentores utriufque , fi conjunda. fu­
fXMnpcf «^ornricpjusoix 9 η ·ηις eruje^yut·
giant incommoda , poffint & veritatem
>Λζ φί/λ&ττοίίτο ΙντχιρηΛΐ > n$i tLuj
(alvam tueri , te ipfi inter fe confentire : te horum demonftrationes afferre pa­
duMcr3*«u
<rj>trif iumt όμογ^μα9nr.
riirw ίη/μόί ημι -nes
, ôrô- D ratus fum , cum ipfi volueritis ; nec cnim prêtent ibus convenire arbitror ter­
TMs βκλχθίΐτν , Ttptr&ti · ύ yè^ οίμαΛ της τ<monibus illam difputationem ) .tc vos ip­
ςκβ"/ "Kiyoii η τ»ίί cnn ru» «rxfd^f Λμιοττ^ ’ i·
fi. non ignoratis , que diâurus effet ,
yronrt Si il" υμ^ί « λ/y^» ί(«ίλλο> χολυ βΐ\cum multo mclias quam eso, hujafmodi
reram habeatis notitiam . Effet igttnr ita
τη» tuS η ToieujTv, ίτιτΜμμίηι . Ιω μΐω ir
etiam nobis contentiones evitare , fen'nivujj
ίττυ «epo^wpov ήμϊ» tV φϊλ&ΗΧΜ9 λfuom , ut ita dicam , convenientia diri­
τ*λλ<ΓΠ<Γθ<!Κ , τη
rotyutw «ί ήτη» > ηιμmentibus pugnam verborum.* nunc autem
qjutie τΐώ
nùf Aoym dfurrni^m htjwri.
affirmationem quidem viri fandi ac dp9iùj Si τΐώ μί» ^ΧΛ-ηΐφΛτι» ίχϊρκ iyioi Kei ro·
di , adeoque multi vcluti preconis voce
φο/ xiu οΰη> toNw χ*θ·«τ»ρ xjjrd χήρυχ^-* Χίpraedicant : tanta illam certitudine ve­
ram putabant : negationem vero dixit ne­
ywja-r» ' wuc eurluj èvérrif ctrdb ΛμφιβοΚΐ^
mo ; fed illam quidem omnes fi lent io
’ τΐώ 3* ΛτόφΛστ» nrf9 riStif }
prrtereunt , dicant autem nui videntur
<ΧΧ< riyucrt μΐ9 eurluJ τί»ης , hiywrt 8* <
E Se negationi &■ affirmationi favere ■ Cur
£ τχιίτη £ τη χχταφάτΗ SotSri riuM.yu»t^fi^(.
porro tacuerit poteft afferri pro caufa il­
£ mie <τ/}ζης fài μί9 τΐώ ίξ<» êufif 9λτιλτλμ^
lorum ingenium , quod cautione indige­
χ/ίζουτ*» ίϋλΛβηβκ , η τρ iV Χάγη»
bat ; aut mos in dicendo ferratus, quam
majorum inter ipfos imitatio perpetua feότίρ i -iV ce <ù)Tt~i ^ΐτβυπρ»9 μίω*™ ίτι' tw
rie ad pofterot tranfmHfa induxerat : ex
ùripvç <Η 3/<j3<uf9W< , xpctTH» c» τφΐτι τίτο!»quo faaum eft , ut non hoe folum , fed
Xf ' Si ο μ^ τίτβ μόνο» , «XX*
τολλ* iff όmulta etiam ex confettis tacuerint , an­
μοΚ9γηι>μί»ν9 <rryv<rir , οί μι9 Λρχαόνψτι τύ
tiquiores quidem , quod ea non haberen- .
μη Ιι*ίρή11α/ xjard tic >*ρ<φην τημ«ΰ»ιτ^Λ/ι ττμtur explicite in feriptura : pofteriores ve­
ro , quod illorum cautele vellent elle
•nc , 0/ Îf of τ’ CMet'rouc φίλοαίπκ db’X*Z3w<» ,
imitatores . Licet igitur opinari , has etn μι» otu7 χ<*' τμτλ nutant «ίτ/* rij aryni *
tiam fuiffc filentii caufas i forte etiam
peri-

tXtyw κχ. όί'τιΓ qiT «fo/lwu vu τ»ημΛ, ο! 8» A
τϋη χ*τίφ*<τχίν
ruS
rpo'ra», tin rlui
fjp <trr<9*.<nr
tvxu ro/x/^m-ner
£ tUjo μίχΐω , τ»7ί ii »οήμ*τι £ σ-φόίμι rsunî*
φ&υ iviruf «λληλακ
, rwp«a3-iu
fik cû» tv7ç pifjULW ο#*/τ/ο'τητ©- τχς XoyK dCCarxwr ,
t/ rtorouZm nujitt «fo^Xorr* .
£
, tin Si ΐητκ ruyx<t»b,
slutw ήμ£ς TtTiiïtr&iu φΐ’Κηηκη» , ί Xf^omtc
iwnpw
φρ·90Μϋ·ηις μιτ» ·& ittnpoo Xdyu9 , W *π> μίλκ* ΓΜ>ΰήτ<9 μί&\»9 ήμΛί gm
rdrtuv
· roMoZç yèf αιιχύζΗ τρόΤ9Κ nSnt Tffebfr&u
XftpMpntror-ntc Si > «λ- j
B
γη»
sen me
StStrit&Kuf SiauoÎAç 00
Γ·χ·{ίσ-θ« , sxx'npor Si eposoau-nce ijutffyff strXws , X/yomcc Si τη
> ούη»^
we ΧιΧ«σ*4«λο/ς £ β-φίσν dunlt Ζοι^λ^λλ . οιί
μ0Μ> Si TW XfdurxdAsc , <λλ* oud* »ιμϋ(
rie Λ»πφ»τΛΜηΐί «Τ&ΜΪλοκ nJ Xoyai , φλ» nJ*
σ-ημάόλα» τ»κ TtrffK τ*ς fJjp ΧΜηίφ«σν t σνικ
it tLuj ttrofHUJV όμο^γ>οαΰηις · ôrrp fi
»<χ iruyf, χΛλίΤίίηίτο» i» floret «7r«u, m' μΛ-

II9T

I
I

Ap>bndix Concilii
Florentini
---------------

1198

periculi cujufpiam formidine, ad quod la. A t/aoi, è*
rtrtt xtriuuo» ύφορο^^ακ ,
£ τις
ptaros potabant fimplicipres , fi veritas pa­
«τλΐίΓίρ«ί cm ■iV hoy** âtotro d^rn-trCtu ,
lam hiiiTet figoificata, a docenda rei verita­
rluî ·& iKn&u»------------------------- φυλνζβο^Λΐ *
τ»
te abftinnerant. Quod autem (ilentium in­
Si trty£» àiaLrrnitAtoix tHî 7\iyxn , χ^' τη
dicio fit eoa contra taneirc aliis rem expri­
δοξη tiwh$ά rtn > TV xj/StJ©- , xJ/,Λ Ao\o> f%ov
mentibus, & haben fententiam ab iis pro
falfa, jam oftentam eft nulla ratione dici poi. h Je τα χ<μ ^«ropxcn» rt&ittu Jo«e«
fe: & fi quis hrc tacendo negationem po­
τη
τνύτυν σΐωνη , τη ypipn
μοίρ*
nere videtor, feriprunepotius, Aalteri do­
StiiriiKu» μι* o7f ΰμιΆητΐ , μάλλον tout
lorum parti, qoorum lucubratione^ lemt ,
μιιρτυρύ» , η ««θ·<οΛ ίτϋφΐτκΗτ ’ Vrfj η>ι W
dare videtor tcftimontatn, quam perfptcue
φίΗρ&ς
χαλινό* iètr îQi t»7c evpnnegare: quamquam aperte etiam negatione
pouta, poteft affirmantibus nuTlo negotio
Xotn cruirxrnr^sU » ? W T0^yi
conciliari; ut multiquoque alii, fi negatio­
λομ^υ â> «ruuiLTTHf riwipttityti ταη» ou»
ni faviflent. Cura igitur hzc ita fe habeant,
j, «tuî ιχοπυν μίτίαι κο^άμι&Λ , τκ TvyiflKur·
froftra querimonia» iterabimus, que confu­
,
Ζΰτω»ήί η H44 τυμφύροιης τοα0Λ»τίο» r, λίta lent di (Tuentes confundentefquc , con­
yer tu · χμ J«tXÔ<re<c «tu
tra quam adagio dicitur ; Λ* conciliationem
ira , vaJTfp nJ ιτ>>Κ(μ^ϊ
iyu' τ»ΰτχ· τι·
adeo facilem Aegligemus, perinde ac ii mu­
tuis bellis, idque de rebus hujufmodi, ho­
et rttintf φιΚντιμήμΙΙμοί "
et&w
noris caufa obleâemur : 8c doCtores a com­
TVÇ δ/$«!Γ*«λΗί , Hf diurss a-utMr rw i TfO
muni concordia disjungemus , quos ante
obCHW λο\«ν nt τρίγμα,ηι . «λλ’ buzrip cil
fua etiam ipforum diâa res ipfr conjun­
t<rr χ,Λ^ιρν^ τ.μ^ ^’ploj^Ht μη & έμφίτβητνgunt: led quemadmodum .fieti non poteft,
χ,ζμΑ XudVrru», χ<ρ
τπ©-·
ut ve a pax conficiatur, ni prius per judi­
cium controvert!® rollantur, &.* unum quid
τί Τ4ΐπ> ep/rxoi'Wf ’ χιν< «Se tvc «λβθκχ* er^debmatur quod omnibus placet ; ita nec ve­
Ttr^eve
μη rfc W iyim β-υμττοΐΛί e’r' «οritatem ailequi poltamus, ni fandorum con­
rlu» ήμΐί
. \jgtp tktu» Je βμφοτίρ&ϊ âtentas ad eam rw ducat : omne porro noμΐι vin ή ασκδη , tri -ί Je λιιτο; Θίδ Æ tUù
ftramftudium in his duobus vertatur. Quid
vero per Deum, obiccio, caulas afteretis , c tùrtif einitrfTf tS μη risrac th? ZiZwiiKik ripyb trim , irinti ύμ$ϊ txt rS <o»J J/χατηcur non «que dodores omnes admittatis ,
cum i<L a vobis quaerent in communi judiruy^scwFTsti ; op yip ο7μίι <ηγη τβιχτβν iitciof Neque enim puto contemptos tantam
χημμ TipeXS'fvv it τΰί ημίλημ|ιίχί ‘ μίλλο» Zi
injuriam filentio praeterituros ; ima vero
iifr îr-w ew/w , <jeip CMNFWV
°' T<AWnon minas quam illi, pro illis graviter hoc
o~3tu ίοκΟΜης iyttiAKifurUTt , το
tr/yarstsipfum laturos eos etiam /qui videntur ho­
Tur «ξ/<υμ« <»fop<tKfïr$f ;
plui iutw ctnorari. Auâoritatem obtendetis eorum qui
tacuerunt ? At ceitc alti fanâitatc quidem
ytti-nrrt fJ^i i3ir ίλάτητί eir> ,
ii
non tant inferiores ; quidam vero etiam
τολυ ^ofof^trv i fiat n> tiwn» .
·λλ« τ·
eruditione tant longe luperiores. Producetis
τληθ©- e’pnn ; x# ului £ rira» ν/««απ> . w
multitudinem ait? at illi hac etiam in parte
Je txç e^jr' tus truvoti» τ/μ«ί .
rtptan
vincunt . Si honores a conciliis delatos ;
Jt-ίξχη» air À» rlui kJBfpoyLû . «λλ< v} Jww
oftendent illi plane majorem pro fe hono­
rum cumulum. Dicetis, durum videri vo­
ίοξο μη
irirmt ομί χρΛτιυυοbis fententiam rccipctc, quz non fit omni- D pJfiLuj ^afvriiyftr^tu i i?l·' iii tSt fvXoyor ·
bus probata, verum id etiam non eft rationi
itTiKtyofWi yip iierof , àiwn φΛκρϋΐ , û<confentaneum ; num cum aperitis verbis ne­
tôf Rie iurlui ivo Sitôt» μ&ρτυρ£·τ5ιυι ’ iitrn
mo contradicat , tatis eft duobus illam tcftiii TtxrxTV» a-uMiyopu» iirropnif» . i Xÿi τβ rebustulcirij cum tamen illi tanta adiit copia
eà TW Λ<χζχ/>ο»
,
τΐυ> τχί Σ*μ<ρ«patronorum. Ahoquin praetereamus etiam
miraculum de Lazato, colloquiumque cum
T/J©- truUTU^itir ι^^Ζρα,μύμί^Λ , όπ μη
bamaiitana habitum; quod qui hxc narrat
Tairai ΰτχτ σ-υμί>ω»οα»τ«ς ο’ mÛm Ktyv» tkî
non omnes habeat atteftantesevangehfta».
AciyyfXir·; ; wnt χ$ρ' τύς c* ·η~ί Stitrntioti iDeinde objicent nobis alii hommes, tk jure
ywtiti άλλον rui SifTtSftrSt τράτο» , οι it&puquidem optimo ; Cur litibus apud tribunalia
Tot τράί r.uif ipSn χ$ι»' rara Znyfa ' «f
trwalium quemdam pnricripfiftis modum ? in
illis enim iilentium ad dandum teftimoninm
tIuj τροότιμήτχή τοη λόμου <9foi μιρτυ^Λ» ’
nunquam fermoni prsstuliftis; quinimo liμάλλον Je χ^ΐ' ηιΰτη λόχ-*» <τα»αΐτινμ|υρ hàyn
lentio , ti conjun^um cum fermone fit , uXpeitj) (7>ίμίη ·
τρ»7ς λ*μ/3χ»ο>τκ μά{τυρ«ί
fum fertuonis rribuiftis ; tnbulque adbibi- E
τΰ»
fyTXfJfa»
f
i^tm
ô»r»tç Tiruier&cu , ouiF
tis idonei» teftibus de rebus qua* tant in
fou/Te/ç λοιτο» οί>η τν/ί
ytfcn» Ιυ^χΚκπ ,
controverfia , nec vobis iptis amplius ,
nec illis a quibus ptoduai tant nego­
T*FT*c it&purm
μάρτυρα;
. ortium exhibuiftis , qurrentes vobis om­
μ«4 τκ TOF άλλ4» StSxrxihv» ·ζ/«μ*τ« «/0nes homines proferri tcftes . Fortafle a
,
U» Χ^Βί»Λ»τίθ» ΤΙ ΤΛ TUS HrOSTUV
liorum dodorum objicietis axiomata , e
*ctra^*tf-<|
rtutiyirtfi
· //λ* «Je τκτ* t'pitn Jrquibus contiarium quiddam colligitur
iii »όμίμο» wmu , tvc StcippnSluj ‘Κίγομΐcoram affiimationi , qui de hoc dogma­
»tt ταίχ3ό*τβί πΐς Λμφιβόλ,οΐί ‘&fori3f&<u ’ τχte locuti tant , Sed refpondcbunt , hoc
etiam nec juftum , nec legibus efle confo9β.»τιο» yip μαϊλο» , cm ni» φΛ»»ρνηη>» χ^χ
nom , ut manifeftis pofthabitis ambigua feτβιίπι *ςΛία-θ« 3ft . « yup Xiyin *
tu»
quenda fint ; contra enim, cx manifcftifliήμί-

,

1199

Gborgu Scholarii Oratio
v

III.

1200

ήχ» 7ros τ;ό- A mis,hare etiam iunt judicanda . Nam que
vocatis contraria noli rorum fratrum aûoΤΟ» Tstrrs; Csooufi " m’M’ <M* fjtf ύί τΐώ iri·
mata, non uno modo ab omnibus intelrvuTtfab&nt , 04 i* dç τη χχτμφ«γη «■*>leda iunt, * quibufdam enirn fie accepta *
ν^ορομυτχ TotsTta» νδί^οντ» · ί τίτ» 3» μόνο»,
funt, quair negationem concludentia ; qui­
·*** V* TdNtoZç itboK ολ fit itittriiKus
dam xvero illa , ut affirmationi protfus faoi iit ύμΐπρκ itfotriffyot «τοφχτζω; Ζχρωνveuiia intellexerunt; neque id iüjtim, fed
-το
· 03-f» f* γί fir -rosovro» ί μχλλον x multis quoque a|iis doctorum auctoritati­
bus u6 iunt veftrz negations debentures .
τη ·<ητ»τη fil iWw , η wç ίμρήροι; λοQuarp quod ad hzc pronuntiata attinet . .
yoiî TtStr&M -χρί .
μ£α> ότ’ iri τΖω ïynon magis aliorum iilentio 'flandum eft .
VOMV
, Λυτοί Τν'ΤΛΜΠΙ τίντχ Ηquam noflris diâis. Neque vero confrie­
3όπ;
τοΑλίνν χλΑνν όμ7ν 3ίΧμ*ρτυ;ομ^ΐ6Λ ,
ris ad ignorantiam .> qui hec omnia probe
(citis, St multoa alios habetis fuis obteftaXgu τί μ»' /3«Xia-3-«u μόνον
Ζχοντχ . « Μ
tionibus ea vobis'proponentes; nihil enim
χ<μ
fil όίλλϋν iytw
dvwin ,
B eft, quod impedimento eflo poflit, mfi uria
otc
οο-/χ«» ifôti βκλομίθζ , V4
roluntas. Quod li aliorum quoque fanâoau π«β*θ«4 -mu; <3ίλρκ« χ ημ«€ 3ί Oxvffwc «δζrum proferantur qucrclr , quas miflas fa­
*«ν» , «u-ni 3’ cz τ/μη; «ροσ-γόματ/ ruuiïîtcere minime volumus ; quod fratres quidem
χητ&Λ/ W Γανΐχβίβλ>)Γά·&ι φίτνίρ τζρίλθ-ό»jufte conquerantur , nos vero propalari»
haud zqua lance utamur; (eque dicant ho­
τκ *
ο/μκ rxtnx<rKtn /Wfô; ciNviiAeç , £
noris prxtestu litnul Cum illis aficAosrfle
τπ,*ντ/α xfef ήμΦ 'φηΦκχώπτ/ · τ/» ημ7ν λοζinjuria, (imu 1 que explofos : fi prodeuntes
τό» trou
; τβ 3>' μπ^ον , «trour&ixor/
in medium hzc illi objiciant ; neque enim
τψ btazrorn ^ttp
τΐιυ tîpLujLjj
τ^ω yv®ibi quoque contrarias opinor lequentur par­
cn» ΊΪ,ς βΐλη&Ηβ,ί , w» riot tJj/i
τηί
tes, & fententias de nobis pronuntiabunt
oppofitas: quid nobisquxfo refugii fupeieχλ^ρο» f3tv 3/ϊφιιΛ<ττκ» , tIw 3f QffHr
Λrit i Et quod majus eft, repoiccnti a nobis
τό TMC
ξωί,', ύς li ôa.tînn μό^Πί <rw3^domino pacem , Ac veritatis cognitionem ;
t τί fil «rctiTür fVroine όχι
rpor»
quarum illa quidem fervanda erat a nobis
«μΜτχιαπ-Ην δόξβμφ ί»
χίνρον»' drxetc όφΗ- C veluti hereditas quidam ; hrc vero ex hac
Λη» ; χπ γαίρ γΐώ fil γρχ,φω/ fpovp^j iri·
vita afportanda, quod per unam illam fit
nobis ialus ; quid plane rcfpondentes non
9*^.9
-roo-oôm ημΐ9 ini^irtt ΙρμΙυυπ; , ούvideamur infupcr& petulantes efle, ac digni
η TM,- δ/5<α-χόλκ; rm/zyopng nihtro^ , *®τΌde quibus graviores pcenz fumantur ? Nam
xscrsyvwxôrocç τόντυ? wjiCÇii . « 3e
μίλneque icripturarum obfcuritatctn afferemus,
Aozfv trecotfteu * 0/ iÿi αυτή ^4' xiKn riydf~
cujus adeo multos conftitui: nobis interpre­
roc , ο/’ it vatntvn* μχρτοροαότί»
,
tes : neque doâorcs advocabimus patronos,
jam olim certe damnati ab illis. Quod fi eουδι 3/χτ6<73η» fctTKr/
τ*; ·φήφΗ« 5t» î*tiam affuerint, hi quidem rurfus tacentes,
xxrZcu . «λλ' w’3’ xuHwv àtHV0v irhnif ri
illi vçro aperte contraria teftimonio luo di­
fil
iunt row» πΧμίτνίήρ
centes, non permittent judici, ut diu de fe­
τι τϋ; evçZuinc ίτιδυμητω μη , κ τυχ«ν> δ«
renda fententia cogitet. Sed neque audebi­
δπιτχΐ’ότκμίθχ ’ τ®; yip ο/’
iifartimus dicere , melius a nobis quam ab illisomXwc «ίλλιίλν; ο*το>αμο ω £κλΐ)θ>»τκ » 5ν rlu)
nibas intelligi feripturas : neque illud enixe.
ùuotow fil ολ »ίμ7ν <rxt»3«Aw» z3tv yittr^tu D affirmabimus , pacem optafle quidem, fed
alfequi non potu ille ; qua enim fionte hoc
λώπ» ; fî'rtf rryif μΐ9 «ίμΗνον
μζόό ίχκdicamus, qui dolores etiam inter fe commit­
<τ/ν fi; irohoyiAt vpoBiHw&<u , i>vi 3f τ«ί
tere voluerimus , quorum concordia debe­
fil ί^χλημόπ» ομολογ/ate , -nt
rtvrii irobat e medio tollere noftra fcandala ? Satius
tJ 3rx*nj .
ϊΓχ ι,μ/ν îitupüf ri; 3/plane erit tacere, cum nulla nobis futura fit
excufatio : fatifque erit judici confeffionis
JxrxxXy; w c*xXi)7xtc ntl; ^κόμχι; , « μ<χloco noftrum filentium . Ita nobis , fi doχομόοΐί χλλτίλο/; , jj x«xù» tiplwàwv «taAores cCcleli* diftrahamus in contrarias
pou τη-rov if%e< T«9ntyû^f9 τΖμι μιμψτ» * -ri it
iententias , aut diffidentibus, aut non bo­
cmhvxj ,
£ ^ffarfpor tÎpnru > rpi;
na pace convenientibus, facit, ut nulla ex
τ«τ«9 τύχ/jjj ipx.fi < fi yip μη
ri nf «ίληparte poffitqjus accufationem evitare ; fi ve­
ro illos in concordiam reducamus, ut jam
Stit; ίμίι intrï <s%c^ôofro, τολλβί ri rluùrvTantea diAum eft , ad omnem hoc fatis eft
γ9ωμ^ rpi^oam itxalw; *rfoTi~u ’ & τρ rpôf
fortunâm. Nam licet ita etiam non fiamus
ri; ttiioi ro^üf «y«^u9 ί^μν ruiiiT^yo/M- £ compotes veritatis, mulla tamen erunt, ob
»n -rîiç cMH-θί» Ü^ujÛaî iJtüwôy.f^A .
itt
quzjure veniam mereamur: 8c reverentia,
tri fil ^3ίγομΐίυ9 ης αληθίνχί 3ι*μ«ρτ£ .
quam adverfus doAores adhibebimus, cum
??j" * 9.μΐς
τη fil J/oxrxaXaiv tipLuù* , i μίΚ*
multorum fecum afferat examen bonorum,
illud etiam przftabit, ut nullam futuro ju­
Η·
λον iî xx'xwvx; rin r*5ê7v \jffo τη τί rvdidici debeamus reddere rationem. Verum fie­
μχτ^* ôStfytA
nurlyj nîtau thtrd'tu 3f7
ri non poteft , ut pace inter doAores confir­
rlui «Ax3ii rt xr«9
^afQ^Hpor , ngi
mata nos a veritate aberremus; ficut seque
rvûm; ytμ«r«9 ir&tKtin; . r 3* irt» άλλον
illos halliicinatos efle impoflibite eft, cum
Trv* c-uvet'dxu τρόμον τϊί δίλχΓΧαλκί τί veto
ducem habuerint Spiritum. £ft igitur hac
via utendum , quz vera atque expedita eft ,
\j»ou:n<r^ivr®- *μ^'ν<ν , τίτ Α/’χη; hy09 i*
nec non ulquequaque tutillima. Si vero iit
μυί ‘ iis yip is iuT>; Jtuluj , τίτον μόνον irif·
alius modus eo, quem dixi , przftantior ,
quo
farnpu»

st^tfjUXTBt

,

1201

Αρρβνπιχ Conciiii P1OBBNTÎNI.

qua poffiat doâores conciliari) id mihi e- A
rit fammopare exoptandum *■ neque enim
•go aftrmavetjm t hunc unum cfle omnium
optimumt fedajo, neceflarium quidem cfle
•onjungere & probare illos in omnibus efle
concordes ; & jaciendum çfle hoc vel uti
fundamerftum noftrc unionisj nam fine hoc
nec bene» fed nec omnirto quidem illaftabilieturt qua vero hcc ratione fiant» adinvenire vtftrum eft. Etenim quz fpcâare hue videntur ex iis que dixi » non ita
diâa fiint k me , quafi modmn ipic do»
cerem; fed ut potius cfiigiem adumbratio. nemque proponerem conciliationis doâorum Si vero etiam hzc eadem ex animo
ipfe fentirem , cxtftimarcmque hunc elfe B
modum utiliorem; quid mirum? &mihi&
aliis quibufeumque liceat de propofita ma­
teria quidvis fentire, donec a vobis eligan­
tur potiora , 8c quz indubitanter creden­
da lint. Non folum vero fanâis , fed ipfis etiam feripturz didis , reddenda eft
hate concordia ; & eo magis, cum & il­
la nobis opus fnertnt ad przfons nego­
tium . Ego enim dixerim , minimum nos
indigere feripturz axiomatis » cum fit no­
bis fatis dodorutn lententia , qui bene il­
lam expenderunt, & diâa fua inde fumpierunt: ut fi quis ex iisquzfiflet » ut diâorura
fuorum probationes exponerent, ftatirn illi
fane ad feripturam confugiflent ; quod etiam C
exigente nemine videntur multi frequenter
przftare. Si quando vero etiam uti icriptura oportebit , faciendum hoc erit non tam
fpeâando concluiionem , quam doâorum
convenientiam) honorando interimicripturam per expolitionem fur concordis: nam
fi honor iftt ilii non tribuatur , nihil aut
venerantibus , aut citantibus proderit : 8e
omnino ea tantum » per quz pax erit ,
adhibendo ( ita enttn nequaquam per conten­
tiones» ex hiscontroverliis, ut afblet inter
f
homines, ad alias devolvemur ) opinio dc
■'
Pugna locorum propellenda eft quam longilfime ) primumque pro certo ponendum ,
î
diâa inter ie concordare : & agendum hoc
Ï
cum fiuentia & accurata diligentia ; ne lo'
co concordiz dictorum feripturz atque do­
âorum , inconfiderate tum illa diftrahamus
J
a veritate univerlim , tum nos ipfos etiam
λ
pariter divellamus. Hrc, venerandi patres,
jinftar omnium fatis fore nobis puto ad paeçm
propolitam : nam etfi prrtcr hrc , multa
quoque alia quz in rem faciant, venire poffunt in mentem; ac ccrtc ifta videntur elle
veiut origo quzdam & caput illorum . Et
I
hinc quidem vobis cxoidicntibus par eft & a$
lia, li ufus fuerit, additum iil »& agitatam
quzftionem ad hnem peidnei : line iftis au%
tem evenire nihil bene poterit . Idcirco ii
i
tantam hrc veftram in memoriam redegero , £
ut 4t promifla lolvam , &.* ingens hunefti
deii^eriutn patefaciam, fatis iuperque mihi
jam dixifle videor. Addo tamen unum hoc,
obfccroque, ut fi Deus nos tefpexetit pro­
pitius , concefferitque veram icripturz doâorutnque confenfionis notitiam; quz noftra continuo totiufque ccclcliz unio fue­
rit; velitis eam , quzcurnque illa fuerit, in
fidet fymbolo palam exprimere; ut poflitts
& verbis exterioribus congruere , Λ elfe
qualibet ex parte co.njunai · Sin minus ,
optandum ccrtc erit, ut feniu conveniatis :
CohcH. General. Tom. XXXI.

1202

sircU · <λλ< TC jUts ruifiTTM Λϋτύί
rv,u3tito»iVi ita w«ftof taxsuMti , τίτ* «rxyxsâoF Λαί φνμι , «ou τ5τ»> itî <5Βίρβιβλϊo-Sou
ήμίήραί όμοιας ώ strip &!μίλη» , »ς

TUf

τύττυ gveùt uriTf καλΰΐ μιίθ·* όλα* /istxroju/r»; * .« Ο λ» τκίτΜ
τρότω , ύμίτιρό»
Vn»
a yàp rV tipnafaua tic
Τίτο thfwf iottü » w μα^.09
tw
τράτοα > Ιω , i 4tfOTiSifnt νμ~ί u\or« £
-rik iff
ατυμβά'Γίνί . ti if
Xtu y raiμη τίζ Ιω ίμη ta^apùf ckhx ,
£

tJtof

txtbf

ήγοΰμΐιυ TW τράτο* d~rju ^P^TiTiXfrtpor’,

oàiir ^αυμας-όη .
yÀç ίμοί τι è iff
άλλων txxr» φρΟΗν» ότ/ίήτοτί
tïto» , ίνς
•tr.vuf'i
τβ βίλτίϋ ;
xcu àrfp ^>au~
μΖλλΗ χρητΗ» .· κ ίϊι-: àyioif if μόto/; αλλά xou' To7f rie ypu^ns atÇtJuotTir , ôrfp
ΐφ'άΐίυ tîrù* , tLu>
bun* πυτίω «ro5t3oT

(τθοΜ Îh
£ τολλω μαλλοι , ôieont* rpûi JtxX^'rty» τρο’ί ry τχροχτχ
yÀp
hwo9 if ώς ίΚίχίΓΛ.
η; γ-ρΛφίί, a'pκ^μ^χ; TK ίοζη
biiirziKm , οι χχλωί c*‘Ztlu) όζήτκιΤΛ9 , <c ut iheyor ό»Ζνθί> ίτχο» τάί
χφοζμχί
xcu fî τα tiunùi
λο'ρα»
ntÿ
, Λ’θιλ' trt rluj ypntplui χλτλφΙ»)ζθ» i»
ο £ μη^τος aunîii άτ^ηιιΰτν; ,
τολλο/ £ τολλ**/» $au»o>nu TfxTTOtTft . fi iè
if" von x.ix.fin\ ^ΐί'ταιΟζ» i rpo; td
βλίΓΟχητί uixXXof , η τρόί m> e-ituxrrH» tkc il·
iArnÂKAi τ5η> toi fit ‘ riin St tau τγ
uro rîjc o-tyupio/a; ciroJocuni τιμίώ , xc «rdl kti
rtuwTir irf -χ^ωμήοΐί «λλω« rwwirf-e. £ άλως
wr fipluJ^nr μ/λλοΑφ* μο>ο> «ίλλωΐ «το φιXorwx/'*; Λρμοττύτη ir^puroii τ« 7^ άμφιtrC^rfiTf^f ci~x ί» <^οζ.ίίλ«»τίς tktji , ΰς τορfwrxTU τΐω 7Î)î ÀtTi’Koyiti
άτάγ{* t tai

TnH-nt τρΰπ» TtSfr&au
' tai τδιν
ρχίτά τοφ/Λί tau τϋ γηομήϋ r«»W »
μη (c λάθω/χ^υ «»τι τί ταυάττ^ί iWr,f\oii η»

ypapte (c τ i/iartahur , iiiratTi; «’υτχ τι
ire âKr^fia wnj , tai ημΐ; όκί^οΐί τιωαφίTtitTfi. τα,ΰτ ω ταήρίί σ-ίβί,τμιοι <9foç τίώ ζ>)ταμί>ία> ftflui^jju irri xitT^n Cu"y iptivtii KyüμοΛ · fî it <c άλλκ τολλά /®foc Ttreit
τ»>
^ur'uw &5υμϊ$ίωαΑ t α7^« ταυ ne ta&aarfp
τα άίχ»!
ΧίφάλΛίοχ ?’χί/»οΛ i7?ou àoerr . scarTftâit μια άςζαμίηκ ΐμζ; fit*, fài tau Sfo·
μίνα; * κ’λλ/λων txmt< «w/ο-Ο-ήτίν» , tai ή» ζη· 1

τκμί/οχ tiTfpy *(ΐοθ·βκ ' τκηι» δ’ «>& tift «y f
άμΗίόίίύί σ-υμζαιη ,
iio ii <e%<' 'niiruv μό>09
uu«; κ^αομΐΫτΛί , «η tau ni xiasoytT^i c«τίται taù tw) <&tp T9Ü χζλου τρο&υμία* c»-

ύίί^αο^ΟΛ , tai λί«» àptO’MtTUi
ήγοΐμΟΛ '
t7t9 μό»ο»
«®fèc w; ίιρημΐίοιί δίο’^®^»
fi Θίδί ίλίακ ί*τ/βλί·ψ«ί χ/ζί> > rlui *’λ»θ·? τχς
γραφής & τυ» iiiartaXotf rtwiif"*
ίοΐη 9
ί toi ίμ$ Α’^ό-ί iaù ràrm rie c*tKirr.a; ίαντις
trou , ira tai nj α-υμβολν tojjtIw της Ttrtut dzo/« tôt' «f fin <p«>ip«F to/î’f d^zJrrrf , tta. toi
Tt>7; ίςά> λόγοίί iuùwSf Γυμφ&ίΊα & i/à Ttbna
’ fi i‘ QM £χ^ί fpyot «> fin ri yi
p

yriu-

θ’. ίΧλν»

f

ClOlGIJ SCHOLARÏ1 O1AT1O III,

'303

1204

ruvirnrStiu ‘ rin yi( η £ μη fis; iri- A hoccnim etfi non eiiéiatn fidei confeiEonem.
continebit tamen mutuam inter dodores
ffUi ttw αίι&βαΐΛτ » τΐυ) youù Hfè; Λ^ηΧϋ; ■?
convenientiam , redumque irt nobis £dei
2rï*<r«giXw tiptwlw H04 ii ·ηίλη$η VpatfJr ημΐί
fenfum . Quod fi etiam ali nd quidpt am
4&i£t< , ti ί η χ<ΐ -ϋϊλο ΤΓ τύ «τυμβαλω dtfofytnbolo addaris, quod .a iandis omnibus
«θχ'τΓ,π , ο niti iyjQ/i λτλτι xotrii; Λςώμ%ιχ» ,
communiter piolatnm affirmationi quidem
r? fjtyi'*ati*Ç4rl a-uwaywri^fTOi , τΐιΰ ο <τοφ*faveat, negationem vero non inducat ; illud
autem hi quidem ianfti videantur uiur- j
ΟΊ> ir. tirtyh £ itii (Jf) W iytur ir&
iripalle pro iis que tacuere; illi vero, quod/
ynrttr tw t o/ i’ tif rtal "irlw 01 ; fi“rori^orrt Jbperinde valeat atque ea qua; eapreiTere J
>a,u/r ^cu»o>t«/ xfufjw, fMiu; fJ^> rSn yrut
modus fané hic erit unionis tertio loco nuy
λο/Tor
Tôiw ut ir tÎTW τΐί τλοχυ · «xouxi
onerandus: quare neque a doftarutn coni
x’îi τ5·η Hi τ iiixrxiXjur τϊμ&ΜΛ; <c ■& ΐμίfcnlu , neque a nothis de eo jermonibu»
ent
ille alienus . Itaque finis idem no­
τ»ρω»
ν«ι>·ηκ
«rr'ZXaKreu . ώτί r«c>ratχόθί> ήμία -ntvn &είη, τηί π yp* pij; yi f i/· . bis quavis ratione confiet, icripturar Icilicet
^χτζχλω» if σ-υμ<ρ«>ί< ·
* ac aoûqrum confcolio.
Sed quia jam tacendum mihi cenfeo ; ve­
trti & in criyir îyrtaxx μη rJ μήχα
reor enim,' nc fertnoaum meorum prolixi­
iV Kôyt» ΛηΙης ύμΐτ ^μ'^μΐΛ ifiiùî , τ* ni; itas taedio vos afficiat ; volo coalilii, quod
μ*ί Χί€«λουι τυμβαλη; $ζ)Λ&&μή<τ<ιτ$<Μ , jyj
a me datum eft, enumerare capita, Provo­
care vos ad eosum memoriam . Dedi conτηγ-ι> ύμι; ΛΐΛμ»ητ«υι βιΧομΜ .
lui μ$ΰ ίτιοι
iilium , ut apparentem illam pratenti re­
a-xorinr οίχααομίχα , πχ,ΰτΐυ/ μηΥ iri roiw Xtirum ftatui protuturam unitatem , quamaliβ*» <τ^σί/3κλ&Γ< , trifCir ύ άλη^η jyj 3θζω>
3ui habent io anirqo , ne cogitatione quixo/rax/xr tofirreir fit pnn i<*r t lw ii μί<ω τΑem veftus mentibus concipiatis ; fed 1»Ù -ffl <ΐμφιτβητκμ^ί'4>» γιΰμΐιυ X<xChj- , e7jro>
nionem veram &.· fententiarum conjunfiionem peragatis; quam ia co dial conliftere,
‘
ιτιΰτΐω it xir ιύ τυμζοΧαα τη; r/rfw;
fi de rebus contre verbs idem omnes fetiferius,
ο.αολο^Μr η ofov/θtint; η ij>upouônt{ , ο'τοπ&· hoc 10 hdci quoque lymbolo esprciieritis ,
μ» *> η τη Θί« χ*ικ \&xyop6iTf<tr . iri ii
five addendo , live aliquid demendo , utrum­
ri nt; ,
ύφ ω> tnQt Tttpftrii/^uoi tLw fipri-q vis divma gratic diftaverit. Ad hæc oftenrlw “narr-tw iUfZAos iTtKsifar , ΛΤ^ίΐη k«jdi , difficultates , quibus turbati nonnulli
pacem hanc erant defperaturi, efle pcr.itus
τάτΛΓ.» éJw** ,
rim uïftw η jchXJh» binfirmas, 5: quidvis aliud polle magis, quam
μχ; él’Aoyw; i oui tty* . fi’nc
τχ το/ιίτο»elle vobis jtne impedimento . Deinde per
m -τχΰτία» ,
où*, ίτιιφίφ ityi oÙtjti γχque pax confici debeat, non inhftcns, led
Ctir τ*’ τλκ*Γχ ·οΐοτί$ηχ*. ' irtp ή iW θννω»
plir ima percuricns, breviter appofui , que
ypajiÜr $
τη* ©Μ4λη<π«; i»wut uno verbo dicam , nihil aliud funt ,
<r; Ιω -ni <τυατ*χ finir . i<p‘ « i»j virr* μίτ
quam facratum icripturarum A ecclefir dorfiorum convenientia . Ad hec omnia firm vos
^Καβ^Χί ΰμχί vr^>jtXftKnXtt , fi
μη τ<; οadhortatu', fi non cum debita icvcrentia ,
, *Λλ’ oujj ν·,ς yt itzutni ci* td/î
at certe t.anta, quanta poteft inhujulmodi
Twiiitt; τΡ1 Koyur .
ΐν^τκ μ|υ tyd , tU μ^ύ
fermonibus adhibeii. Hec quidem ego; in
x*.n>;$QLw τί>χ^υ ttytSluj μίϊλοϊ η 3η>0λ·,τ«. <έ
quibus, It bene dicta iunt, tortunx potius
c-opiir , rJ ct iaucipTfir rofoluj ίχοπκ <ruyagnofeo beneficium, quam Icienti* aut elo­
y>(iu.lw trtxi yt τ£ ^ο^υμήτΛτ^'^ί τι <c r*- D quently nervos : ii vero male, illud video,
multam illa veniam mereri, quod boni hovw* xjrtp th χλΛμ ‘ iiyu5Çj J*' πη Xoerà» η μιΚneftrque caul* libenter hunc laborem /ubje, αΛλ' η T5tOT?c <®)»άττΗ* ir ioxtiuft τι Ktnm. Reliquumcft, ut vos jam fegniter non
y{r , ή ,3ΐλτ/ά> ζ>;π7*, ίχχ-ήρπ Θίο» ήγίμΰ* λ*agatis, led vel hzcipfa , fi quid ego dicere
β^ΤΧί ,
videor, prxftetis, vel certe meliora quxratis , Deo vobis ad utrumque duce propofito.

ΙΩΣΗΦ TOT ΘΕΟΦΙΛΕΣΤ ATOT
B Π i X Κ Ο Π Ο Τ

ΜΕβΙΙΝΗΣ.

Ατολμο; /X ti; το }-;αα,αχτ/οι χΖρ Μχρχ,π th Eufy/x* μΐτροτοΧιτ* E^ftTK , ex ω ν*τί$ίτ<ίΐ
τάκ tjjjri
, tw
τν» c* Φλ«-

fin ia. iytxi

ityis <Tcw0ia .

Π P ο ΟΙ Μ I O N .

JOSEPHI DEO AMABILISSIMI
Methonensis EPiicôri,
λιΙ

metrrfïlm
tit

hktllxm damini Mnrti Emtniii
Epbefi ; in quo Mnrtm ^nld
jynoilo Harentinn fentirtf ,

txfonit.

PROOEMIUM AUCTORIS
apologis ·

A ! Δ E Σ I Μ Ο Σ tin; ά-^.ζ th; « ro X^renerabilis hic vir Chrifti nomi- jntfrprete
ne inligriitos in ichiimaticorutn vo- ji’»',ne
-x χίΧλ>.π\υΗ; Xc.<r/X>K» tii rlw & <χμlens detrudere partes, A' proinde a piorum ciVyoputruu-rii^·.· ,GhXoai^^j ctriJrou μοΐρα,α , xivrtulocietate fegicgarc , atque a facra fynodo pe- lo.
θ-r» tÎç
airiQü» xoir^ritx; χω^ΙτΟΛ, <c τη; 7fintus abalienare, veluti tomum quemdam
p«; τΐψπΖ,ώ»' iigorr.Tti t.wqIiî t i/ozrfp t/>* tih
icntcntiam iuain cxpoluit ; quam ad om­
nes

O

V

Joseph!

1205

*·*> at.

bpîîcopi

nes ubiqu© Chriftianos mittens « admo­
net , pr rei pit , ne «cumenicatn fynodum
fufcipiant, fed potius adhrrcant ipfius diAis, quippe cum unus &· ipfc fit es eorum
numtin, qui in ficta illa iynodo difputarint : Quodque ceteri quidem amplispelleâi^romiilis atque honoribus aficnfi rue­
rint » ipfc vero nullo modo tie aflenfnm
eorum lecutus : Et illi quidem muneri­
bus manu acceptis uniti Got » hic vero
manus nec muneribus a nec auro inquina­
verit.
Quoniam igitur ad noaetiam nuperh«
ipfius adhortatio pervenit, dignmn re vera
eft pxammare, num vera dicat, atque hrc
dicens cum fanâfs confcntut. Et fi quidem
veritati confona docet , nos quoque abip10 ftabimus , incufantes Latinos , &.* per
omne tempus cum illo concordabimus t
lin autem ilium longe a veritate diftare, Λ:
aliena prorfus a fauâorum theologia pronunciaic peripeâum fiet ; rejicere qui­
dem ipfutn tanquam impoftorem Ac pfctidomagiftrum', ejus veto fermones exeera11 utpotc animas noftras laedentes , con­
veniens ac falutare fuerit. Hoc porro demonftrato, averfari nos oportebit &r ipfutn,
Λ- omnes qui cum eo contraria nobis af­
firmant , cum fanda vero & catholica
Dei ccclcfia conjungi . Ceterum initetur
nemo , fi tanti viri doAi & eximii fermones infringere aggredimur Id fane po­
tius mirandum , cum ipfutn a nobis tan­
tum virum convictum videritis imbecilli­
tatis Ae falfitatis vciborum, qu« profert .
Nam fi expertes identic fumus , at cer­
te orthodoxi , Dei beneficio . Ille enim
qui dixit ; Ciam de/7» f» vitii
JitpKntri
tX prafiiti, pielitt tiaitrt -, e|· M/n da ia
vsÀù 'vn-rorsa· , c»i «ea [iterant ttntrnJiiert tntnti AÀvfrftm Ttftri : ipfc Dos etiam
potell illuminare, per quem Se pifestores,
cum eflent illiterati, theologi Se oratores
evaferunt; vitefque dare, quae fufliciant ad
hunc fugandum. Nc ergo refpicire ad ex­
cellentiam viri , noftramque tenuitatem ,
fed uter noftrum veritati confonet , Al­
eum theologis ecolefic confentiat maxime :
Veritatem quippe dicenti necefiario fides
habenda eft . Sed ne videamur cxordientes polliceri eximia , age iplius dida in
medium afferamus, Se ea per verba lingula
diligenter expendamus* ut eundis liquido
appareat ventas.

Methonbnsis

1206
τϊ'.χγοτκ-

A fttt rlu) twri y>djjJ.u>

X* Xdxr/aro’i «tothAkî »w37rf7x., Trafiyyuatui
μη τΐιυ oiwfjfyitluj nuioiot rfyyb »
/χχλXo» -r»7ç JÎvtS Λόνο/ç *»f0Tt4ite> f ω; t: o» iècturj
·»τ»ί tV tiaKtx&trru» -nîç zffic caevir; ruuôix *
£ ότι ot pty άλλοι yjBGy trfTt
é
μ**ς ΚΛΛ·^ί»ηςο<ΓΐαήκτΑ9, «pne èi 8$oXw;
τηΐς ri>yx<rniAsrt ’ xaxiâot fjty ίΰρα χιρτί
βήτης lulsi^rrat, ίτκ it in
ίΧιβί» t

ti~
«îyX*ούπ

itif χ£ρα; Ιμ'ίΛΗΐ.

Ε ΓΗ Oiù7 £
χμ*ί η τβ/χχίτη βισΐ «^ι/ttrti ήϊη /XiiXvvf», ή^/όι îfèi» ui οΐΧηθωί •^ίηί-’
g rtu, ttTfp
λι'χ-Η, £ e-u.uipiirw τβζ; iyloir
•nttZru. }Jyur. in’pju ΛληθΉ*; ίχίτια, £ ιίαπ ;
μίτ λι/tS ΓΤτόμίθ’ΛίΓχΛλοιώπΐ Axrrrofç
ο·αόφριίίς αι/nJ rar rit tm yt.ôro> iriuf&*. tiiè τόρρν
r« tic «λυθ·Η<ς£ rctrnXw; iAXorfezu fit» f àyi'vr
ihfoXoyZac «ropsu»©^’»
» stror/uJ/Si
forint ùe *v*nuti η x; xlÂ/doJ/SarxxXoi',ατοtrxopstx/rtu if tÙî αντί Xûyiu w; Ttuirrix.*, ôs?«c rf/ ntAtiiptot χ^υχ,ΐ»» è rpo^?ïd»
£ <rurpe<»> ct.ua. THTX is ΧΗχ&νης , «ora» μιι £ tkc
μίτ ÀdtS ήμ7» ΤΛίτνς ‘Πΐώχιτίοι φχσΊίοιηί «troΓρΛφ^υ>Λλ ημίί Jh * tsw^Zaîeu it rr, rii Θίου àyla. £ χχθ·»λ/<η ô«jcX>:31% £ μη Sawatrn rt; * cJc
C ιόΐςο’ί T9KTV <τοφ5 ί μfyΛλy XoyXi ήμπΐ iwnÀjurp«i «rotrfê'rwr er/^fupju * tct» έι ,αίλ^βι-θχχΑ/4*^x5«*, ύτίΐΐΛϋτί»
rtp nvty Qte-

njeS-ê ô»ru ηκιι> , m'
χΙ<Λ5η
ρήμΊ.'η. *

c7

«oS-trn 7» £
«τ4ρο/ ΓΌφ/ecc

ΐα-μί!, «λΧ’ ο^οίοξο/ τη τκ Θ/κ %*'err/. c«n>ο,-}5 ο Ητω»· ont» «X^nπ;τοφύς £ rfeuitx',
μη SuK/xTirn , tyù yàp ύμΐι
ieuxeur»·, 9
8 3αυιί<Γ0»τ8ΐΐ «χτηγη» rdrn< ©7
ΰμϊι ‘ siurte youû iiuieirnit è τμΛί φύιτίχαΛ,
τ«ς «Χ/η< Λ)'ρχμμ^τνί όιτνς StoMyu; £ f ήημκ

κΐΛ$*<ζΛς,
ΐυΛΜ,μιτ Îxa>Lu> Îolwcu , tirf τίτη
Ρ χχτντροτωιΓΜα^. μη ouiï eiwo/3Xf ψηπ mfôi τίνί

yjsftOyJuj tS âripo;
τΐυϋ ημΧΐ χθΜ,α<λότητχ ,
«AXa xpè; τΐώ ©ληθ·<|»» «αφοτίρω» ,
τι; ο^ι» ô
·η7ς θίολό}χθ/ς ιης όιιχ.λησΊ*ς σταιχύω» * -rJ y»p r
«Χ>θ·«ν<» X/yorrt , τ8τα
rrriuno» etayxn .
Jt ouJj μη
ôm τpernμ lut
>
φιρί Tïî Tip auri f-ipr^trx tit μίτ^ι rpo^uc^j
TJJjτχ
λίζσ άχφιζϋς ^ίητΗμί* , 7» η Λλη'θ"Η·χ φχίίρά Tti; Γ<ΟΊ

Ego propter mandatum & neceflîtatem
Byv it* rliù irtmyluj \<μ rtu> yt.fi*> t^j t5 X&- i· ■ s<
cccjeGe Chrifti fufeepto pontificali mu­
rg οχχλητί«ί *>*iffyiuf>9*‘ τη τη; αρχιιρ&πώη:
nere , quod ftatum &r vires meas tanto­
XwTsJpy^i , TüTKTS» τίμίυ>ά~ίαι
pere fuperat , fecutus fum acumemcum
μ/> xja#pj8<7»o>, ίΓυχολκθητ* -nJ ©r\vjufnx<ô τ<patriarcham , & divinitus datum im­
peratorem ad fynodum in Italia celebra­ ^>TCtapynt £ -nJ c< Θίί âüTnxpÂntt «βγ©,- rlw c>
IruXist tf-iuioJo».
tam XtrroKiMi.
Omnes qui nomen Chrifto dedimus ,
ndvnç ©7 txJ erd Xecrâ ôrôuart ΛίχΚημΐιοι ado aopropter neccflitatetn Se mandatum ccdeiti tIuj ixmyluj lit t5 Xurou 6*χλησί*; ou« ΓΙΑ.
fiae Chrifti non modo fufeipere dtbemus
όφίίλομΗ μοιοι *>*3f^*r&tu ήνς μιτ dl'Xii*
interim cum reverentia munus pontificale,
βή*ί i© χηί άρ^ρνηΐΛΠί λπτ^ργημΛ ' ©τ?ς
quod ut dixifti, Se ftatum Se vires noftras
rlw ήμίήρ*> â^tar é 3:ίύ*μιί ,
ίφητ"*;
zc vera fuperat , cum fit honoris maximi
dignitas ; fed Se mortem oppetere , Se
/3</»4, £ Τ81© ο^ι» «Χηθκ, τιμής μΓ)Ίτηςύτ*μ
quamvis aliam rem necellaiiam profunde­
χο> άζινμ* · «7λ« β θ<»<ι©» vro.ui/rw , £ ti
re , opes , corpus Se ipfam animam pro
τι «λλο
*ιοΓ\φΐ»ι 4tfof<&iji , C/9», α-ϋμΛ^^
Chrifti ccclefia ; tk iequi conceflos a Deo
iurlui
τΐώ 4/υχΖώ xjetp τηί τϋ X&bS okxXjjtUî · £
nobis duces , patriarchas te imperaco-

Muon
Br«ui·:.

KAQ-

/

n°7

mi.

Ano a.

ΐ·»χ.

• no*.

Rcsponsio

ad

Ljibllud Makci Ephbîii·

IMS

£χοΛβ^β*« iÇ7î c« Qti io&£rt9 ίμο iyf^rt ,*A rci , non folaa ia Italiam ( «joe adhuc
0*rtKtSrt
£
- - - r«rer^x«4i, i<9foiriuù
......................Ιηλ/m μόfubcft Chriftiaooram dominatui , fai ta
extretna· ctiam orbû terrarum partes, quas
in ê Xb3fpîriu ,
incolant inüdcics > ne cracis pradicatto
•Λλ<
tit -nt i«*x«Tv μίμι
-«/«κμ/ηκ , f »><
evacuetur : 8e vers» fidei confdfio cootoir irtrt turnouârit, îm wmS n ri rtuufQ tuimacium hcreticoram impetu labefaâeρνχμ*, £ « rik tikn&ïf virtue oju«Xay/« xw7c Situr : hac etiam in re imitante· veteres ■
illos percelebres ac beatos viros t qui
«ΐ
vfff «»h*owv «4ffTUtv> ' μιμιί»«Οζ
fuun alacriter effuderant Unguincm pro­
«*> Tier·· tbç α&ββοχτίκ fttenfc £ μαχα&Κ itpter Chrifti Dei noftri ecclebam . Qua­
ip*.-, «/ ««ροθυμ** ÆJx/f*» **
iu-twitirluî
re fi tu quoque fecutus es . feetfti quod
ri X&ri £ &fi iu$J οα*λ»κή*» . i&ft £ rv fi
debebas : atque utinam opus etiam pet­
/««•AbSutac* yfi/Φ^λίΤΒί ûwxp^K ’ £ tiStinite i flet , uti debebas . Sed videamus qua
Icquuntur.
Xtiurae £ ipyor £» ΰρπλκ. «Λλ*/3νμ|υ ouv <ru£
Nulla morbi , quo laborabam, ratione Evu’ss.
-ne λβ/τ<.
Μήη τά*> ίμυατζ irSfrn*r \jeoXoytrûfjltèz, B habita ; nec etiam rei dc qua agebatur ,
cum'fit momenti longe masimi oifficaltaμιίπ n ri ^οχ^μίηί *χράγματ»ς ipyûlfî τι
tibus deterritus; fed (pe rant Deo favente*
xjttfoyWy *λλ’ tKrirae tri ©f«, £ tv“î xo/roïc
8i confidens opera-communium horum pa­
ri-nti τζοτάταΐί vtrfûrtl; , wc <r<vm luit t^ft
tronorum tore, ut omnia nobis c< lenten­
tia fuccederent, 8e magnum aliquod opus
kaKuî , 144 rf xanp&uro/J^ μίγ^· £ τ ήμιπρω r o'perficeremus, Bc laboribus noftris fpe non
rur £ τψ tKriivt i£nr.
indignum.
n^Xfç wc σ*οφο; π £ ruurni à rip \jgohoDebebas ut vir doâus ac prudens cor-lnr
yiraoSvu rlui TB νύμΑ-ής rit «t«d7>4*’ » Λ^λ'"
poralis tui morbi rationem habere , qui
rlut irh> Γφόίμι π £ oiauyir ‘ μΑρτίτρύσΊ
r«maximus erat, Bc multis te doloribus an­
gebat : teftantur hoc cives tui , tuarumt» oi χολ7τ<ϊ γβ £ ομόφροΜί * »»θ·<
Λ9 lù>
que defenfores opinionum .. Ubicumque
«ταλ<|3·»„ rt τ» tf-iXluxuo» τλ3Φ~ , txiX/rioü
C enim te morbus comitialis exagitaflet ,
«φ&ίζω» h$jÎ rttparrÿjfyj&- ’ \jffoKoyirar$eu if
volutabaris, fpumas in ore agens, 8cmo£ tb «foxw/zMï <9fiyp4cn{ fpyw·, ùs μΖχ« &
lefte agitatus . Confiderare etiam debebas
μιγίΚη ατταΟκ tn & 4iXa/3t!af Jfôjt^uo», ΓΟφίsci propofitr magnitudinem , ad quam
αί n
(rauArfwç £ «λη^Βί ytûerfuç. £ ολβκ ό­
magno opus eflet Audio & pietate * nec
non (cientia , intelligcntia , Se vera no­
λο» τ touüj Ofôf Λυτό rtiya^ot £ âyior τ»»ΰtitia: &* omnino meas tibi dirigenda erat
μα. sjatf b £ ô iyù* lu! τβπ txc AccAirtn'xc ,
tota ^ad i pium bonum & ianâum Spiri0
ίχτί/ΡΗ» » £ rafi Z«f/»B μο»Β rüù irvrit \$!
tum , pro quo etiam tunc ccclcfia labo­
tLù fipltôluj Urflr . T&i « Tpù ίλτ/Joc trzrabat -, & ab illo uno conciliatio 8ç pax
petenda ; non ad terrenas (pes Se gloria»
yizai*x|j iofy; £ άλλ< όμοια w »octû μίτατρΖhudia Se fimilia conv^jenda. Etenim ialQfir‘ àvrit )5 ô truriff ονίτίίλατν ζητπη rpûvator ipic prccepit · Quaritt frimtm re- M»ni. ·.
w rlw &ltiKîÎm tb Θίβ £ rlui ittytpriuiluj
χ·«βι Dei, & iuftitium ejae, (f luttnutiu
«utb , £ txJtw t*»tm Tpor&irtTU ομη ’ dût
adjitieetnr vadi* : Seit tuiut "Patet wfter qtùi
>5 d TtLTÎp d.iiÇJ ut yf/sw ίψπ <V® T* ûpÂi D tfut fit velit 't <t*t<^4iu petatit tum . Tu
a!r titrai . rù & «fdc t« trtyjtt ίτιμ(Κΰς <rw
vero terrenas cogitationes intento animo
volvens , fpe ran [que futurum , ut Latini
Kxzd i^vr y £ rài hirtnfi ro^x'i n £ ‘juteux;
viri dofti & virtute pnefiantes tua opera
err*i tripAi μΐτϋτίίσ™ lKri{u> <»οχ^ψχ< wç
fententiam mutarent , tuifque rationibus
λόχΌΚ, £ rlu> ua φ&Ιίυ ù;
ipfhftr icederent ; atque a fymbolo vocem illam
ro tb σ-υμ^δολκ, £ tbc tbî ïôrfi·; ίυ^ή-ης iFilioque , ut falfam expungerent; 8e oc­
τοχολκθ·ΐΐί-οΜ <ro/ it*
»λθ»7» **τ« tÇ/ μ-·
cidentis principes cum fuis terreftribus co­
piis te fequentes bellum cum impiis Tur­
θϊω» Τιίρχ»»· Twr>z/^S i Arii iV xorut σ-a £ “ffl
eis fufeiperent ; ( hac enim fpes erat cu­
to'pw» Ιώ , £ κ τάυ αλ/θ^χ» fp&>H<reu ri iorarum laborumque tuorum , non ut ve­
yμtr^ς
erûtru τχς #χ«λ>)<ή«ί rorint ϋη ydritatem dogmatis indagares , Se ecclefias
Μ» iiiyjv-μΙΐΛ; iftyfrw , >)λθ>ί »/’> Ιτ^λ/ο.
conjungeres tanto jam tempore disjuofi
«®foi τκτΰ ro/ d <r*ord,- >£ f Λλλν», fm&as ) venifti in Italiam . Si enim tibi
tuifque fcopus hic extitiflet , fubfecuta
xoXaâ-iHTi? <x» -nc ίτόμΐΐί ‘ <ri it £ f μ^ ri iifς-ριαμίΜΜ dnui w toaù ,
Ιΐί<~?<ίμμί>&ί ό»τυ; E quoque client confequentia : ac vero cum
tu ipfe tuique perverfa mente fueritis *
ZrijxoXB^wrf» uram . ^4 rxiur* ^07 ixtira, >
profeâo omnia pervetfe fubfecuta funt : 8e
<όωμί» if £ Tse ίφίζϋ(·
hec quidem ad illa ; videamus Se dein­
Επίΐ if ότβνθ·* ·$ρόμί>οι tV Axtrirur ÀiOùf
ceps polita.
Ut vero illuc profeâi ftatitn experti fu- Bm·*.
tr^pad-tiufr άζλωΐ ripir τςοτί»»χθΖ»τυ» r, ΰς ήλmus Latinos aliter nobifeum agere* quam
▼ ίζο,αί» , ΧθΊΪς μ·» ^ItÙToytSr'U τβ τίλΒ; ηωfperabamos : confeffim quidem nobis detBtrf'
r'<
f'ivic-xti t'iur ti\ wX*<no» «λλο»*
(pera:io finis obvenit s Se prope quis ftanχβλί y b» ο' *»ϊμί Μrw
otxftui iSût rt xi
tem fic cft affarier orfus; Haud fane homi­
ioypÀrw ^^x/ffia-auft t oi nnuirlur ÔTt^yluj
nes ifti mores fuos Se dogmata ulla ex par­
te patientur immutari , qui tantum nobis
&ΙίιΐΗ>μίΚΝ ·
fupercilium offenderunt.
Erfrpâ&tt. fÇy^ ♦ ô «χ <^ίλ<μ^χ»Γ; à;
Expertus es re ipfa * quod ut infipienj K»‘*
àa-iuifr^- . στχ μι* >δ âa m; Λχτ/»Κΐ àrtifw
non putabas ; exiffimabas enim tu Latinos

110$

JOSBFHl

BPISCOF1 ΜεΤΜΟΝΒΝΜ*

ηοβ e<c ineruditos , atqoe ica foturum ,
■t eis pcrfuaderes audire te relut indo­
dos t at abi contra quam fperabas, comperifti , aufugere iode votaifti , pertim*Icens difptitatioais certamen t Clamabat
enim palam Joaeoes ille ; Adducite Ephefidm ad nos | quemadmodum paulo
poft oftendemus : ut vero dctneftafti cooleffum*, vi argtttDfOtontm detcsritus , 9c
tunc quidem refpondcrc non valuiftt ;
nuoc vero , quando folus es , hate di­
cit , Audent interim deciptre Gmpliciores . Sed neque opus erat ipfos a te vel
a tuis edodos dogma mutare «el inftitutum ; Ubi enim germana docetur la­
pientia , Ac perfedos ilfo efficit fui ftudiofos , non eft fas, inftitutum aut dog­
ma fidei commutare . Eflc autem in Ita­
lia dodos perfodofque viros , nulla es
parte inferiores bearis illis , quos tu­
lit antiquitas, nemo negaverit, dum non
fit pravitate oppletus. Quod cum in Ita­
lia fit , quanto magis in Romana ecclefia , in qua nec infidelitas, nec turpe do­
gma unquam manfit f Excellentiam por­
ro fablimemquc animum pr* fe tulerunt
tanquam eruditi viri ac generofi , is fo•arem Mvirc*
, justa divi­
num apoftolum; fed non propterea videri
ipfos oportebat inftitutorum St verorum
infeios dogmatum , ut a vobis difeere optacent ; Ac qui non folum eftis indodifumi, fed multo etiam inferiores ea, qus
apud vos elfe videtur fapientia · Sed his
omiffis ad incufationes tranfeamus, io qui­
bus graviora quedam nobis dicenda non
deerunt.
Interea espedare juffi fumus , Ac longas
toleravimus prnfiniti temporis moras, ut
plena fynodus congregaretur.
Tolerandum tibi erat , Ac expedandi prrftituti dies; asm jufta fuberat cau­
fa , quod eundos occidentis principatus
adeife oportebat fynodo , vel per ipfos
principes, vel per vicarias eorum ; cecuxnenica enim celebrabatur , Ac multos rei
teftcs efle par erat . Tu quoque expedando bene fecifti : urinam ufque ad fi­
nem ad falutem anima: tus hocprrftitrffes; Optimum quippe principium ad exe­
rrandum finem perduxifti - Led videamus
que infers.

Advenit conftitutum tempus ; multi ctiam lapii font dies, & vix unum in locum
convenimus Grnci atque Lati: i.

IlIQ

A t7w roçlst , V4 «w rf/Ή»
& autSitf
yjeriuûrKi rui. irti ii
tvfti ί
ζκ , ή&λιίθΜ ZweJh»
, to, st y ωχ τκ
ÎacA/^sav inKtirit . »β0Λ
TAffttvisi · ImÎfhk

ôuôoc , φίρη μ ήμΛί ™ Εφ/rv ’ tit μ& μ*·
»ρ·» irtiti^ofj^ τΰτ»’ tru ii Ort ύθίλντ<ς ruu<λθ·Λ rmjdf rdc Ζλ/Γχκ .
ήη fji ii
Βίανίθυς «ruAoyiiriM^su, mil it xJ μόηχ -fluo-

A** TOUT* λί/« rpôç t»
TO* <τΚοοτίμκ TitK esntii.lw . Ογμ* if i
Tl
“iV
«^pruAdhr^» dinwc rud-iinrc uspdç
ri £
μίη ri i
Lu * ttà* }S ί <»*-

g

«no*x itiârxtTtu , ^4 ithwr
tnu ntt tsu/ûk »p<r<€ , ii &μκίτ ifèi
Afûrsu
« ΟτμμΛ viri», n ii ce ImXfo
ο-αφίζ ifji πλπ« düexu*xr«>«u
,
ftuiHf

ίλ«Γτκί
tbAbiwf cxwrwr 1^4
<»ifS> »
τ/c ί» sirtM , ti μο»ο» μϊ fin ««</«;
ίμτπλίΐΓΐ4όφ*> . ti it c> Ιτχλ/* τκ-re , rôratyt μ*ΝΜ c» τρ Ρωμ*7*π »x*X>|TÎe , ί»θ< iii~
ron ârirîtt i Λΐιτχ/ά» ϋγμΜ ΙμΜ(9 ;
ii
μί}χ*λκβτητκ ti Culi &fiti^tirt
£ ^UMUrw üifff , τίώ τιμίυύ
tvfôî
àtofruK Xst-wt llu/ θπο» «roruAu» · <AX’ x ini
t5w tin Λντύ φΛνΙιϋΛΛ «»<τ/Π)'μυχ? ίθω»
C Ισ}ζμ*'·α»» «λ9^/»ϋ» , <eyôf
μ«$Η» τ*ρ si/u3ÇuT
cardllQswi t «μχθΎπάυ» Ort «inur μό»ω» ό»τυν,

τολλ« μϊλλο» vïc Jowinic τ*ρ ι'μ/> nrai
rttytAt .
τ» Z nt ^4» itUTATTfi ihduutr τρο;
t*c ίτ/λ>ί·ψ<νί t cà sue inuuifr^f^K, Λ^ιαήμκ ti-

ΤΗ» Admire.
Τί'ακ J’ octo ΛΠμηημι^ tfMù&énti ,
Tfo- istî.
θ«·μ/*ΐ μΑΚμίς Ιωίχόμί^Λ
*π> β*αι/ίλθ«»
η £ XctntrfousM rlu> ruûoio».
Εμίλλ»? \2βομ^Η» π
<eforJo««» t»ç anoA.
«®/οθ·ίΓμ/Χί , irniii ή λΪτιλ lui ίΐιΑο^Φ*. τυe-*c yeif Un itïf iurtnài
τ* <rusx>5a
repnrou , η ii stunk iV sip^o'rna» , ij 3tt τντοD Ίφίτΐ» · οχχμ/ΜΜ
truua^pur^m ,
finQi
lui η ^/ϋγμΛ. voNsodc ΐχη» τας
μΛ/τι^Λί ·
arxoau ^μ rô χλΛ&;
<9τομΖ»4ν * <λλ’
»iy ΰφηλ/ί μ-lytt ήλους 4»*·; τωτη^^ι rfc uik
■sl^irc rSn
.rlui }S «ίλλ/ràu
«rÂen» *ctrimr<« τίλφ- ’ *Λλ'/ΐωμί» «-ou χ<μ'τ»

Atwr*.
Ελχ/3ί n'Aoç e rpo^frμta, £ μ^ Ιτχη χρϋΑ&09 ήμί^Λΐ (recreti,
μολ/ς <ruu>iΑθομ» c»

rttt

η> ΓμΜ*ο7 £ Airiret.

Eirnin nAJh» oî Tf&viwwfnt -simi
τί
Pofteaquam omnes , qui expedabanriULK/ia, ίϊ4λυθΊα»Λ< τ τροθ·ία*μ<<». ti ii τβφ»Αtur, venerunt ad ijnodum, prefiniti tem­
poris terminus erat tollendus: quod fidies Ε θο» £ μίηΐ -nut* ήμίμιι Tirif , id4 £ ^u/eÿ-au*
χ yaq> Jiftii tiw LU tL» ruuoiot «-ciufX&H» τξ9
etiam aliquot effluxere , idipium quoque
fieri opus erat . Neque enim ftatirn con­
τί o/Ko^tfrtu ηύί -ririff,
η ΛΛ&ί<ΓμΛ·π , £
venire decebat fynodum, antequam loca Ac
mx; τ/μβις -tV Tporûru» itiénu rp· T?ç cssipfodes pararentur, & honor pertonis tribue­
ξί^ς · 7« μη ci» τη e-uurAXrrv dôom θυ^ιΧοί»
retur ante inceptionem , ne fieret in con­
orrç o~ù «une trp<£<c . τύτο» ^3
1ΐροτολόμύ>9
ventu tumultus . quod tu fecifti · Cum
iri-Yvr, orn τίμτ-m
θρόνος, tii ts»tJ
enim fedis Hierofolymitanc gereres vices ,
AAr^soiperstc ίκΛ^/ΤΛς , ôt foi τΰης ' iron ii
2UK quinta eft , locum occupafti Alexanrins quae tertia eft : cumque Alexandri­
idthntrit d t? AKt^atiptiai fit to itu/ri d’pôtot
nus fuo vellet fodere in loco , iratus es ,
ΧΛ^ίσ-tu, iθυμω3·χί χμ il n^rAff iitAtχ»<Οζ · AuiAt nolebas difputare . Qui ergo ordinem
Tof o< rik Χι’ταζ/xs ô^youtw ncùnt »pd rirjupuu
fervare cupiunt, hac prius habent parata ,

ΑΠΟ a.

Responsio

I2II

ap

LibblluA Ma b. ci Ephbsii·

& iflut , w tw mn« fl· ·ίΛΛΗμίητης t -rit
ίΜλιγύ^ίικ i» intftflnntt » τϊ tfxlpfcroc w>ξ*>ν» * xci
iii Vfiitfff , ύς fit t j ruvoM^
«μμ/ο πχί», inC ^τηΐζίτί Mv fair&04feln
τί ΚΛ^Λρν^Μ wpic , τδ «ζύμν η ♦ # «Jfcw ‘
in
ri ομολόχ^τ»ΐί r4rm ί/φμ φ rklaJ me
«fo^W » Um ihsytc TAppwnp itBk&U2ufl·
ivi ri rqû&kx, n&lufa ii & lilfifV ruitt%*P"t 9uu lÿf ivnt.
■ *BX.

ΑΠΟ*.

IJfei η» ύ τί ατ,μ&'λ* «peafrfcoc

<9fiQ>vfpM.. trfl· y*? vsfrp χ*λΛ, irt fit 3w
•ni
lie \setâlrt<tt ίμίΰνΛη · <rd /φ ·
•r/ h iü rftr&HMU · vd 3i , ότι iii vv rporrθί> fëwαλήθϊί. twutw if ίμφ^ηρΛ, fit loxw vwç
Ιχίφριπ » ê <·<θρ* £ «ι/%ιφ< wumXwc
•χντη , fit i"X%rfncT vv μ|» > in tstfrfi Û
cuaXnrru t3 9fS rfafpari&ftit&iHWfocMth
μητίω Λ·τΙυ) ίχυύ π éiuutfjuf «χκ<Γ*, lui κχβ

■ SIX.

TikwtyMfntfxifc'.iiii 9 irt & oti^ntremptt
η è J/ϊώ-»*λο/«α’μταοι Jw^ôvrwrsUTXW θιολοyuoùnc' ««η i’ it £ τδο
rie <mroMC £ yrii·
μης «ξ/ο» x*Xè Εφ/τχ.
K eu a TporpATfit tyt! w
</£<tû£, «pj-nc fl· c*
<*Τ<μμ·κ ίατάίΛΤΛτΙώ
ïiTW iu-ntt ifi^u "Ht iwpirHfti qÿi
<Φ/λ®>
ffakfru
\>ίροτταώ, (W»i croXo^wxjMO
n w IÎxaKw.iÛxu9 ifÂif 9 é ifurrit ItyjpMnw >

ABOI

QTff ΗθθΧ'Π».
Ηρζ*> fl· »ktâêc »
f^fli s *Îc \jeo&irHK,
νλΐώ φ/λοτημί^νς £ -ψΧ»ίΰς 9 γνι/ίί *πκ ordrooS
«Anhwei, ν» yip λ/χψ, ôr/ ii
>f*«ur/< τδ* χβ^Μ-μίΓ V4 τ*" %/r/x<tv» > τκν» δitiς if -iV φ/λομΑθο? φηπίη , η μ-ή ηί rtm
yptèt fAb&otf TtriûriLfns , μι-ηί ait τίη φ»rvdv , ftfîfot fl· ν><> ΛμΛ^ΐΛί 9 rii ii \j*o
*<x/xç jutoufl·^ ·
Μ ΙμίχρΆ BW·

or Aer7w< Γμυχο7ί , «T xjrf^oAoaw * irtTf ·
<λλ* Ζφ/λοαυ n iurit a
μΰΖλοχ ΐτί^ΰμοαυ *ï)

μίτ iuiV luàufl·0* · i, >5 /«him os ri, ip^f rv

«r<£ tîrômt xJ? Γμα*»ζ ,
-tuÛtu
•ry iôyyATt uuiF ύτίϋιΧΛίωτις ΰχ ù&umût 9
ifki Âo^rewc » tvourrum ’ ootw U itwi
μίχμ tu fuü ou* tTAurtun r.érnt λ/θΌ> x/roui*
n; x<tu Aurrrw } qgî P1*™ $ dp/”!7* **t* iuW
tufir * qÿi oon φό€Φ- Θτοο 9 oûrv roXu^to'rror
Ιη-ΛΠΐ 9 oin <ταόο3Φ* «ijufl·^ » οότ* <ui> 4
«λχθ^«< ήΐαΑΛΪθη THreu «iurw · driAoyouii» ii
ror iti rv ip^ttrirniroD Poiou9 i+tMiûmt x^dL·üi Hftu irfp thfytç · tit ον’χ û ίχχλητί* iy

Ρομν; , ii’ ή «po^iixu sur/< -fe itupirtut n
χ<μ μίγκ lu» * itirt ου μο'νο» «po
/<τμ*τν{ f
ZxxÂqr/us ce rÿ ri/μάθ'λφ i «poa>i>xif ΐπθ» ,

*Αλ< isi

«pd

Ίν

uÎKtüfl·**9 ttwiiut j

De additamento , quod faâum eft in iras»,
fymbolot primum diiputaturi.
De eo « quod robit quidem in fyrnbo- R >«r.
Io additamentum videtur* at vero (apientioribusexplicatio fk declaratio, prius difputare ccepiftis : hoc enim ut fortius pro-*
pofuiftis quseGtum . Siquidem optime no­
vimus* queftionem de re proponta in duo
a vobis efle diviiam ; quorum primum erat * uoa cfle addendum ·, alterum vero ,
nec etiam efle verum quod eft additum *
Utrumque judicio prudentium invalidum
ac nullius plane roboris, uti demonftrabitur i illud quidem, quia videbitur, nullas,
hodie vires nabere Dei ecclelia * cum roC bore ac nervis illis carcat * quos olim a
principio habebat: hoc vero', quoniam ipfi
etiam fanfti patres 8c doftores videbuntur '
hxretici , qui de rebus divinis difletentes
. ita afleruut. Tue porro fuerit hdc etiam
mentis ac petulanti*, egregie Ephcfiorum
antiftes.
Itaque demandato mihi manere inchoati- g*··*
di tractationem , primo quidem exordiens
conatus ium diflcnfionis caufam i piis aicribere* 8e culpare ut parum juftos amicitia
cultores faftuque plenos -, illis fefc defenden­
tibus, & culpam in nos conjicientibus , &
fe nullo effe in crimine oftendentibus , ut
moris eft ipfi·.
D
Aggreflas es profêâo traâationem , fed Rei,.
turbulente , 8c cum mCndaciis citra om­
nem veritatem . Quod enim ajebas, addi­
tamentum extitiffe caulam dilfidii 8c fchif■aatis , hoc ftndioforum nemo affirmave­
rit , nifi forte aliqui fabulis anilibus fi­
dem habentes tecum hoc afferant, illi qui­
dem ignorantia, tu vero pravitate duâus.
Sed neque pugnabant Latini cum Gnecis ,
neque te iuperbe gerebant : abût : verum
8c amabant illos, 8c cupiebant potius ef­
fe cum illis conjunâi . Siquidem initio
(chifmatis ii femel in Grecos inveâi, idque pro fui defenGone dogmatis 3 non
conviciis fed rationibus , conquieverunt t
E Greci vero ex eo tempore ad hanc diem
non deftiterunt advenus Latinos omnem
aaovere lapidem , Bc dicenda tacendaque in illos evomere : Et nec Dei ti­
mor , neque diuturna contentio , nec fynodus recumenica , nec veritas ipfa perfuadere illis potuit. Pro fua porroderenGone refpondebant tibi per archiepifeopum Rhodi, falfa effe offendentes que di­
cebas ÿ Quod nequaquam eccleGa Roma­
na , nec -additamentum origo fuerit divifionis 8c pugna : Neque enim folum an­
te fchifma ecclcfiarum appoGtum erat
fym-

B

Zlikf^ifl·^·
Ihfii w ώ το β-υμβόλβρ loxrfrtf t</>’ ύμΝ
il· *fo&W!t »
ii tmc vu «μνΛ» cfion
r*9lu*<*f £ uFuumi^fwf , iipfy&f xpinpof it*kiytc^ >
τδν» oc tvtpinpot TpoiQiKf&t

7>f

tait

nc
ipiun tempts , ut diximas , ©rie»" ,«»h»Go . Coaveniftis autem Greet a
Latini ad tempus : Cum igitur veniflent
©mues, quos intereffe oportebat* ut dixiÿ
fedes difpofuiffeut , &* difputaturos dele*
giflent , aggreffi faut opus . Sed neque
antea , ut alteris , in otio fynodus erat |
verum quotidie diiquirebatis de igne pur­
gatorio , de azymo , 8c aliis : quando *
tu ipCe rede fe habere omnia profeffus ea
firmer additamentum ; Quod dicebas paam expungendum a fymoolo , atque in
peculiari reponendum decreto : concedebas
ergo Bc ipic.

ΙηιμΰρΓΟ* mi μή ccrp typi > *f t^nfl·· *Ή~
vwx ÿâwnu.
4rânt/. ruviX&in
rwnk&m δ'
ii Γ
tm»
ê Λ<τ'
A<t7w, m
χ,ο/χ
plutôt £
■ 1 '
*
- /λθ*«ηκ,
»
- tin
— tu^hmi
Vpocrrtni.
rurm
Λ
it
,

1313

Josvfhi

iriSCOPI

Mbthonbniis

H14

Jpmbolo, fed ante ipfas fynodos acumc- A s£3uuw φημΐ w' nk law , «k μαρτνμϊ · όμ9~
aicaa , fcttiiMai dico Bc fextam , » teXnymw Μη^μΟΜ c> τρ *foc M«i7’·’ *»» w*j^ftrri, ». ftatsur coanflor Maximus in epiftola ad
c-Rinf» Kb4yi iriroX* ‘ 104 tf wo <wiw
r«i«x*<
Marinum presbyterum Cyprium : Nec anμο%» afe wpwnu , *λλ’ Α’θΐ/'c μιτί rltù Hflifa»
**«··
te illaa tantum, ut didum eif , fed mox
ruikio» e» rU VH* Δ<μ*τΜ r/r< , ak
a fecunda fynodo tempore papas Damafi»
ut aflerit Georgius Arifiinus hiftoriçus .
τυρά Γί^γΛ- Aiitrtnf d iroeMÔf . *rt otnSQuare bine redargueris commentitia di­
&f»' /λφ£0>4»Φ* &in μΛ» «λ»θ»ί Xaymv ‘
cere i Neque enim additamentum caufam
***>’ ΛΓ n w*r^**l ty/ywr sur/u rS iauptdedit fefundionis ecciefiarum « Nam fi
^Uku mk csuDu^uc . ti pji γ& «ri β-^»<τμ< Ri
poft fcptimam lynodum exortum efi fchiff*$ rlw iQiipbu riwota ,
τ0^* τλ·** οma, 9c multo etiam eft illa pollerius, ad­
rfpoi -ruprrc, » W rpo&wi «το w ΐΧπμκ >4ditum vero fuerat fymbolo poll fecundam
fynodum , 9c ccclefiu concordabant ufque
su 3* c*aAij<n«u
ïr*>
é
ad feptimam , & altera alteram hujus rei
W ίβΜμκ > V41 cô ôfx«Xouv *>λήλ&κ bicaufa non accufabat, qui fiat ut ex addita- B
Kt> Ttftw , orwc w* τρ&ίκκ «ίτί< ytycn ί înumento fit ortum diflidium ? Imo potius cx
plrt&i i μ«Μοτ il itintttrtu <ro τόπι , irt iilhoc oftenditur, orientalibus explanationem
yo»n ο/’ usu-nX/to/ rlui «*βφ£α*ται rtuiriu/, »Ήhanc fuifie acceptam , quandoquidem ad­
dita etiam fymbolovocé illa, Filioque, non
ομοιόοιαι
ô» vi «ΐιμβαλν é τκ,
diffidebant.
<m TM m’m p.

Erat i.

Xr«r.

Deinde per coniequentc* feflione» pro­
latis iacroram conciliorum aftis recitavi
definitiones ipiorum > in quibus laufti il­
li patres ipterdicunt iytnboli mutatio­
nem ufque ad diâiônem & fyliabant t
8c.horrendas exeerationes fancinnt in eos,
qui aufi unquam fuerint quidquam im­
mutare : ita ut epifeopi quidem & cle­
rici facerdotio in pofterum carçant , lintquç a gratia libi data alieni ; laici ve­
ro fubjedi lint anathemati} quod ctt fcparatio a Deo.

Erwnt
ntf ίφίζϊς riwtMirli wpoxltwa/- t»«x.
/4vO* TBt'ç rpo^c & tffêt FiuMÎttt tbtyrvt
ftur Tiff όρκς, cfe οι» ΛΤΛγορ^ηί o! &£οιταήρΐΐ cnww τΐω ώ<λλ«}ζ&υ tS trcuCoÀK μΐχι Atffûi
n é e-i/ZXuCk, £ t&uiini ipit caputirt iÿ f

Teu/rluj τοπ -raAcui tostu» , ûrt tmç mrtorw
A# Xÿl tmç <ÂJ!ô<*m» tntQfi »î) το àro rSit , Vf'

c

W ΐίδοΑφ^ ivnb χί&ί-ικ «Mows; , twc ii
Xsthuù ·\2νο«(7<0ζ -nJ «ιαθϊμχτ/ > rS-η il V^v d
ατό τ QfS χν&η-μόί.
Οτι fJfr àtlymç cm W •îtMfJlputSf aiujoia» fVa°A°’
eus? , μ&ρτυμίπτ ai mfify; , cm*7 y&p κ'π ytγραμρφία irtp brytù* ’ ότι ii ùib ίφιτας btivJor a ûii *3 Narim» Urat Ζχημ, ο βνλόμ»bn^Tuiv τκ; mfà^i »
iutfrti μι Κίγαττ*
τΐψ «ίληθΗΟ. Ôrt γ5 «τ<^ίΛ<η> ci Stlot r«tn-

Quod tu quidem aliqua ibi protuleris
cx decretis generalium conciliorum , aâa
teftantur; feripta enim fune illis qu« rccitafti : nihil vero elfe a tedidom» quod
urgeret, Bc nihil ilia contra Latinos tace­
re, qui fcire voluerit, aâa legat, & verum
ρίς rlw ctafoayltù rS βΊϊμάόλκ, £ ο/ NariroiiÇ
a me dxi comperiet . Intcrdidum quippe
efle a fanâis patribus, ne ulla fiat in fvmr'.UHC ομολοχίμίϋ *
'τϋς φιΐΊίϋ^ί tptii , m'
bolo immutatio , A- Latini 8e nos /are­
«λ α>«άΖμ«?«> £ τΚί ifptîs inlpKt w' τ«λ*7mur, & omnia que congeris ad turbandos
JMK άτο τί QfS Ktχματ^'ϋί,
-η» λο/rx λ λίfimpliciores, exeerationes horrendas , ana­ D yàs τρος -ni αΐι^χίαι τκς àrhurlpnc , Ttlm rot
thema, privationem (acerdotii, laicoruma
(ταυομολο^&η Λχτ7μμ , arr/Xt^m ii aci i ru
Deo feparattonem, Latini tibi concedunt,
αιατίς , άτι ytywtf dr tj ότφριίτ" \<ηι alrnrt.
fed in eo contradicunt quod taces , quia
naribus tuis linapi eft. Poliunt enim Latini
iiiMU-NU )5 Λ<τ7>ο/ £ iμt^t ci tJc nunin irtujii·
& nos fynodi defeniores ita tibi occurre­
yopoi τρος ai âmaribi ίτι <«λ&» λ/y^i aiiianre : Banc dicis, venerande preful Epheμί ΐ.φίηι9 £ »μ£ς w&m σαολο^Μμ^ ’
**
fie, &: nos h«c eadem fatemur, fed nullam
θ4 7)λΧ*ξΛ^4° όμ»ί ^μπς *ni itpti-ncnt ιτΰμβοΚοι ,
tamen nos immutationem in iacratiflimo
κπ μΐω drrJtotyrJtfo’ «tw-ro rptrSAAfiÿo ‘ τκςγ·άρ
lymbolo moliti fumus, neque immutatum
illud colitnus & veneramur : Eam cos qui
όχλΧχ^οτκί , ηπ μΐυυ dmAXx^r ιολμότο*^
immutarunt vel immutare audebunt , nos
Κ$4 ΐμ£ς '-nJ ΛΐΛ^ϊματι vfyiiiotfy . àyia»
etiam anathemati tradimus . Ltcnim fan­
T&iîa
dr «lt<J ΖαγμΛτ’ι^μιν,
Gforrrrx^dam in i pio Trinitatem dogmatixamus ,
K&lfat dr <un^ o/xoXoyi/xzr rit tS QtS ùèr ,
Deumque incarnatum fatemur Dei Filium,
-nt^/r-rw , ^4 λιλγλττιι ,
8c crucifixum, Λτ fepultum, fit rcfurrcxif- E £ rxt^w&Zrnc ,
le eurndem , venturumque iterum in fine
T*X/r fpxpiJliom iri riujTtKtî». -IV aiûruf κ&ixculorum ad judicandum orbem univertu tLu) oixxiJpiliv ’
i04 ri iyiot νηΰμ». όμοfum : Credimus etiam aperta fide Spiri­
-■ Bono» Ί04 ίμόδροΗ» τύ τκτ^λ ^0Λ ν)
3ζχρtum fandum Patri & Filio conlubltanρίίΐω τΐτ4^ομΐτ , τ» Τβ7; ^ροφήτκΐί X«À>»cr<» *
tialem ejufdemquc majefiatis , qui locu­
144 μ>αι ό«*λ>5τί<» £ b βίττιαμκ ϋτιβνί όμοtus eft per prophetas . Unam preterea ec7\ογ»μ» *»«pi»3dr , ^<μ r!«Ç iV rtapur
clefiam , & baptifma unum pie palamque
dicimus , 8c mortuorum refurredionem
r«T>r τλτι μιγκΚοφΰτΐιΐΐ κτιρατημη . τ/rx otuT
omnibus clara voce prcdicamus . Quam
J^,a)^Aylaj -roJrtu τμ£ς ιτοπΐταμι» i
το/< «ergo nos immutationem in eo fecimus ?
rani dr νώτω ;
ô>wf yt κίΐμία .
w* tier
qua fraus in illo ? nulla protedo. Non ergo
οιω <ri σοφοί ruer* ο»η toxüik Ζσιρβίδη C»^tydebebas vir dodus hujulmodi futilia pro-

Μ abc i Ephesii.
i«i6
«a^fHg A ferre verb* , pro quibui te vel infâme·
turpiter deriderent . A· vero , quod Latucrtyikiuro» . in li atporiSnxa» ei hantet
tint fymbolo addiderint vocem illam *
osriiji, DwZau , ra^hulrerrH & τ· itpa
Filioque * explanationis caafa» vocas imνυμζίληρ ,
c»<X»uty&u t ifMtf μτηί μ*·
matauonem t At mm saut· poft , Mbi
«f·»·» int
m' afet' w Ugw
ta quoque dc re ipfa difputas* perbene
declarxbimns , fane pia vox , nec ne.
»/rojur» ντόη
, ·« dCrsSw Rv w Φνη ,
Et fi e trident pian efle non demoeftrabii i ' jui w /4»
intui ύηβη *
mus , n«c tu reâe locutu» eri» ; Ac opor­
rni<£prnu mint ,
<nfe dpo’i ire A<t/woç
tet in Latiae» ma led iâa caderc* m fymίχ,Μ nig vd ηίμ&λον ceuNreJjumw * μ 3* Xboli immolatores t fin banc piam oftenrtâi ηώτΐω IftcrpcMÎrqu» > nrt nig Aur/rew
derimas * tunc Latino» quidem ab exé­

1215

Reifonsîo

ad

T'wOai /fjitAiw » ce «Te *«d Htm <»

ΜΠΟΛ.

Libbllom

λ

crât ionibu» 8r anathemate libero» necefiarte dcmonftrabioaus , in te vero tuum,
que capot malediâiones omnes & anatho,
•nt'ç upur mi v*
rài-m irteftflvni
B mata reciditie cordati» viris probabiraiu,
nli iyifpwi» irtldçyjut. tuo ii MnrrdCrwjUH
nunc veto ulteriora perfpiciamus.
Tfpeurtfu.
Ad hrc fyllogi (mis indiffolubilibus often- Kraat.
Er/ rtfiwt i iti rtiboytrfJBtf inrrtpfwMni·
di * vim rationum mearam neceffario infer­
figere tUo -iV ίμ$ Xiyvr ifiiyjgàu , é sfe aJuiMre. quoddemonft rabam* nec fieri poffe, ut
w «Zfca* «ιλ>ιφθ1ψ<ι nig ôÿtg t i ûg ίγά tmtkç
definitione» accipi alitcrqucant* ac ego il­
^ξ^ίμΐιο Tt i £λΛμβΛ>99.
las exponebam & intelligebam.
4>irMfT9u nt τυ^ογιτμΑί «i/ èiêuiV c# nig
Estant in afiis fyllogifmi tui* Arvis eo-Risa,
rum , quos tibi omnes uno verbi vir doτρηγμΛΤΜΜς luûnyug' Tétmg ynp ror iti hôyn>
âiffimus idemque faaâifiîmasjulianus fanô ίκ iyUg Σηβίηκ Knpînihtg IkXmmc d σοfix Sabine cardinalis tanquam aranee te­
φΰ-nfng rt i iyttitung ùg ‘*»Ή» ipiyng
lam diffolrit * 8c meridiana luce clarius
β-t * é λΛμτρότίρο» iV nKnaût ottrituf
demonttravit * in facro fymbolo diâioζο, tig ùtir/TfiètSTituiii
» ώ
nem * illam * Rhoque * non efic addi­
itp*
τί$ΗΓΛ > <λλ’ «Ηίττυξκ é «- C tamentum * fed explanationem Ar decla­
rationem ; 8e licere femper ecclefia» feri­
φΐυίΐ* ·
ίζίη τρ cutXjjef* itluitJMg rlui itMtatem dilucidare * Ac addere ubicumque
ifyyûtQ-u , € Tpn&tî*u iron <r β*\οιπ,
voluerit * dummodo quod additor fit ve­
ti μο'/of «π TfortStt iKtâtg tin ’ ·τ*> jS <ληram . Cam enim verum qcid additor *
θί» d τροτ/σΛ tin
non fiuSam appofitionem * fed oppofitio«iuii £ wlpwn τΐ tutfifa hmu npn^vyttrtu ‘
nem textus Ar declarationem fatentur om­
nes: Cam vero adjicitor oppofitum* une
ônc> iî nuûuriot, lin τροτθιί»ΐ é Xiyntr it £
fafium re vera dici Ac praedicari poteft ad­
Knptrntn.
ditamentum .
Os 3’ ΐνρΰμη nig httrirtg τηφνς
Ut coraperimtu autem Latinos pcribna Bioaa.
yupttireLtnig
nûg trpog np£g iuLki^tntt, ùf i
in difputationibus depofiurVeritatis Audio
rpôs iKtâmt imtlg i <τχΑτος 9 iii T» nurltu
non agere, neque ut ipla appareret eniti *
£pt^l£u iti «anting Tt&ttnu » jtww 3/ :yt W
fed ut viderentur habere quid dicerent * Ac
fuorum aures praeoccuparent ; illud etiam
3όξ*Λ τι Kiytf, £ ‘tig inoig jV οϊλμητρολατ*·
obnixe curare * ut omnino ipfi feffionnm fi­
χκΐ · ipyot τ« in^flrmt •«’χο» iwnt
vw
nem facerent * atque ut pofteriore loco di­
«■u/y/XZerdc > ttn hiyotrtg ôrtçot 3utùrtt <r»crm
centes viderentur omnia diluere» que a no­
λυψ *nr ?</>* ήμ$ "KtyôpJtn»
bis objiciebantur.
Videbas tu quidem Latinos argumenEûpnt fj^t itig Anrtt>tg ra^iraw nig nig λό’
tatiooes tuas apertiffime difiblvere 1 Ac
orra; Kgytfg , μη 3αυόμιη« 3i
t in"
cum non poties contradicere , aliis difimpntg rlui itiKf&r àit^ti&tmg . é ήτί o Nixtla®
tationem txadidifti; Tum que prsrful Niip^itptùg irfhejStn fit iyûrn, ûg-f μ«ηί τι!
canus certamen fufeepit * ut cum fratre
Andrea Rhodi archiepifeopo difeeptaret »
Arîpw ipyjtTtTKnnt Po3x Zt&dytr^u ' ητ9
J|uando Ar validiora pro Grarcis argumenta
,Aax «ν? /!τχνροπ|>«^ΰ»ίρ Tpcuu» rtei rig
aper additamento ipfe propofuit : ad ve­
θήχ»; Koyvg ivng ftrt ‘ rpog ηλή&Μα yip Itu
ritatem enim illis tendebat animus* non,
inviig o’ a-xoroc « é η τρος *ιτζΐ^ξη> , tiç ivrig
ut atferis* ad oftentationem. Neque enim
φρ; · d ύ5 ·»> Aar/ro/ £ μίρη τίώ
trot·
difputabant ut Latini 8c udverfapars* fed
nuo-n, «b^iùg \wietnt τΰ» χΆηθ^χ* ^ξνρΑ>κν> B ut Chriftiani veritatem perferutabantur *
& eam Audio nunquam intenniflb perqui­
£ μ^ anting i^f^irouu irturug . φλλμτοι yip
rebant . Id certe liquido confiât ex ver­
liAppnlliu τΰη , όθ·χ ό μΛίζίώηιικ tatos
bis beatiflimt pap« * quibus ad nofiros
TÎit ήμίήροι« thryt ' Stupifa tuî iuShtlrt,
utebatur dicens : Miror quod negligenter
intflifacrSt rig rautX/ir^i ' £ γ5 d ratio·
agatis * Ac conventus differatis t ego non
μαι Itrytipw iti ύμα« rpài rltù i5jç ahn^tlag
define vos excitare ad veritatis indagatio­
nem * at vos fegniores eftis; Annus agi­
nrtt, iNiύμιΊί ρΑ^ΐιμίΐτί £ iχομιι csrautur fecundas* poftquam erepta eft agi lyθ* ce τχ ruwôdu tùtAurii lin * £ iru tieort é
nodus, nec dum quinque Ac viginti funt
Tirrti'^tt'navutKêie-Hg. ipynd-touJi ttg 3 Iti·
habite felfiones : Convenite ergo ad diλ<ξσ, CAfiÿSiipf&vrerAt d αλή^ΗΑ ' i
Iuuafputandum; ita enim , Ac nullo alio mo­
do repcrictur veritas : Venite* Ac cunftatio-

1217

JOSIPHI

Ι1Ιβ

IPIiCOPl MiTHONBNIIS

tioMA abjicite . Ddcbat «mppe air ille A μΛΧΛ(^
«nÿ , τϋς ni üpinfot i* Siibcatao 4e «egligentia noftroraa . 4uo4
— „_■---------- d» rw rtiutKài
Λμ*ί
, rçj j
tf raw^xom
BOA coavcflireac «4 feflEoncs . Dicebant
pom A it defendebant t non mc viderentar habere quid dicerent * & faoratn au­
€?« ry ΪΜβί&*» <«'»■»*< · rôppw ><> w csuv'w
res pcnoccnparem, ut te calumniando om­
ne* aCraaas.: procul enim a feoiu At icien*m>o/*c π xÿj σοφι«ί τυντί * «NC ard* ôrtft
tia illornm hoc eft : fed neque poftenores
ÏAtyw rpo'ç <n Ai***» J*î «xu/eAdir^ , Φ λυομιdifferebant , ut tinem ieffionibas impone­
Fw> fyfil iwi» eïn-ùf «rnrrst Aifere t* r«p ùrent . atqoe* ita viderentur ipfi omnia di*
fjÛfi λφόμιτ* , «ΛΑ* ÔTtAoyouùj-n vrryo/,
, loere « quo a vobis objiciebantur -, verum
J* bMfvf TfOfT*t»Mr$f ^fnpo» Je K*iiryoçtu ,
defenfioois canfa refpondebant , ouoniam
cmÎwî ii fâ το Aorrds
irlym troKoyUr
priores voa proponebatis ot, accofarorev ;
reliquum ergo erat, at illi rationem oeccifario redderent,
EnwStt iJn τ5 Arj-f» rcurrauf*» r<#rx<- un
Tom veto omifla difpatatioae ad preces B tifatt «urne rf μη λΖ)*όηκ 7tare» frraaa<r«t«û(
converti fumos i quid non dicentes , quod
V* Α^ΛΝΙί 4*Ζ<ί « ίΤΜΜλθΛ 4Vptf τ/ώ XXvel lapideos animos poflet allicere? ut re­
Alai 9Ί>μφα9ΪΛ» ôottnlw, lut fîχρμί9 tBfônpor
diretur ad pneclaram illam concordiam ,
qua ohm tum ipfi congruebamus inter
<9fÙ WM«C Λϋτύς <jM ^ός της ΤΛτίμις
nos, tum idem quod patres fentiebamus;
in τ· «ure wwhî tÂJyoptf ? w ή*. lu» câ ήμ~9
cum omnes idem dicebamus , fle non erat
fchifma in nobis,
K «λJe οίΖημπ φ ημχίτ , en svauArv tî>c I/*- ΑΠΟΑ·
DeGifie te difputare dr nos probe icimus;
himirum quia refiftere cardinali ÎanâcSaλ/ξίίκ , μ* 9αυήμΗ&- «’»τΐλι\<{ν rd reç <’χ/«
bin» non poteras ; quando omnes ; qua
Σ«ςβ/»η; XAfinifiti ' in rn rasrets τή Kôym irè
a te afferebantur rationes , quod nihil fit
ΪΚιγίς , Jç Μ 3#7 «Bjroe^HW , JjjAordrr vj itpv
addendam fscro videlicet fjrmbolo, ir fi0*&μ£ολ·» Φ ne ομ»Λ9 iitAwtt J; trot ίμίχ^ί
milia , difiblvit ipfe veiuti telam araner.
CttLfyïSi *^rir«*«f , J» Jw rlui a’Aii*H«s τ«»addendam effe demonftrans quovis tem­
pore veritatem . Tu vero cum tua non C ■rert aapor/dwZhu . <rù Jw μη ίχν» «iroAo^nOp
poties defendere, altera progrefTus es via,
ΐημα irfir# Hot fjyvo · isxsfASytur «poc
dicens t Redeamus ad antiqnnm illud fi­
•re <7χ«7ο» ester so μί$ημί η
οτίμβολο», ο
dei rudimentum ac lymbolum , quod ac­
τ«ρτλφ3·μ» * tiifrtifW της ΤΛη/*ς ιίμ$ϊ
cepimus: Revereamur patres noftros : fer­
φυληξνμίο τΐυϋ τ^κΛ-η&ηΛίω . i it 1οολ/«
vemus depolitum. Ad qae Julianus egre­
9ος ‘^üffûuf όηίφ» «foc -ntynt Atyw ’ φ »μ/7ν
gie refpondit ; Et nos , inquit , ut par
eft, patres noflros reveremur, & iplorum
tmî τ«τίρ«« ήμ& 47λ*&ίμ<3* ù< hîoî, φ ths
decreta reâa intelligimus & reverenter fer­
ôfot/f
Φ wAJf η&μη Φ A’AoÆJç φυλ^τvamus : neque enim nos aliud iymboτομττ ’ ή yif «ΛΑ· αΨ> τύμβοΚοι » îÎtoujj μηlum , feu fidei rudimentum tenemus fle
θημχ TÎrHtf ίμ*ς τμ^ζίύομίί xau ομολο^ίcredimas pcoter illud , quod fanda fyμίί , «ΛΑ* àuZfO ôrtp ή «//« ϋ,ήμ. J^tfionrt
nodus féconda promulgavit. Quod vero tu
rewoJof. tvrlw ti lw As'/fc Tfo&wdut, ίμ*ς
additamentum vocas , nos declarationem
* explanationem. non additamentum di­
r*b7Jw*v
tf t^for^nlut fityopff'
cimus ; additamentum quippe dicendum D
/βρυτθύχβ y«p τ» tùtfr&w fjyoir ir 3ό^μ«,
eft peregrinum dogma -, veritas autem
B 3’
ou ^foràinn *>A' «Wrro^ir , Js
non additamentum , fed esplicatio , ut
toNmU* e^rnu. ôrt it
irnfityu^tt
frpe didum eft . Quod vero hortaris ut
Javrp ίΚίγομ{9 κλτ *?χ<κ » όπ η« Ιμ ο* ήμ/9
dicamus quemadmodum initio dicebamus,
quando non erat fchifma inter nos ; id fa­
^ia-μΛ, τήτη
»éî*s ο ίλίγχοί J η
ne c veftigio falGratis arguitur . Siquidem
μ< μ$ τΐαί ίβϋμ!^> a-uùolat Z«m ίηι iy^en
fchifma centum poft feptimam fynodum
«aria Mt)ÿuih βΛ<ηλίως , Xcu' Φντίη τ«τ«χ^>χκ,
annis ortum eft auâoribus Michaele im­
*ηί it σ·ύμζ·Κθ9 *9ο της ίΛ»^κ o-uaoin «Pw««<peratore , tt Photio patriarcha , fymbo*)» oûwf »4<>Aj» âixAwi* , vs »9" £ «Ίμι·
lum vero poft fecundam fynodum Roma­
na canebat ccclefia, fient hodie canit, teμ» , x«%f μΛμτυμι Vttifyt^ o~ Aixr/»os , ύς
fte Georgio Anftioo . ut diximus , Nam
ΐφιιμί9 ’ »*<’ Μ«ξ/μΟ* it a rpô τις ίιπ$ <&*ρ& Maximus , qui fuit ante festam fjmoχ<Μ næolir M«/TifH τίτο d» τί» irrroA? τ*
dum , teftatur hoc in epiftola ad Mari­
^fôi Mcdtw wrSônfot Κότμν, tif η Ρ^μηΐχΛ
num presbyterum Cyprium ; Romanam fei- E
Ο·«λ«07« T*ÔtIw
tIuî ίόξμ> , fityttt tiit'
licet eccicfiam ita fentire , fic feribens :
Synoditarum(anAiflimipapas Martini, qui
W τ»Γ >«5 ίγινηίτη v«r«
rtwoltnunc prrfidet , literarum non quot ipfi
xv9 ( K4 c* Twint; iron γΓχήφΛη χ*φ<λ«4οκ
fcripfiftis, capitaConftantioopolitani nota­
qî ϋς βκνύ^ϋος
τόλ#*»> ittf^Qwn t Join
runt , fed duo tantum ; quorum unum ad di­
ii μ09οις ' V9 ti /fi \3»<ί?χ*·
Sfohoyw »
vina fpeâat, quod dixerit, inquiunt,Spiri­
ότι Tf,
Jr» carofXfA^-eu φ ç* rç U« *τ»
tum fâoâum a Filio quoque procedere; fle
Τ9ίΰμ* η iyto9 , xeu' -ni Xwr«' t îftt μη *<θ·Ζ^
quefequuntur, nefinguiaproferam.Quare
non fiait origo fehifmatis, quod tu vocas
wr* λ/>« . ürt lai AMs nofonOitUu , ύκ
additamentum; fed Romana ccdcfia fym-ÙTt* τη τχίΓμΛ-ης , «Μ* ή Ρνμο/Λη ο«χλι>σί«
bolum recitabat, ut hodie recitat ; de nos,
iAtyt τ» β-ΰμζολί» vtarff Aiyn Φ rfafftf » Φ
feilktt Gnrci, recitabamus» ut nunc faciConcii. Qenervl. Tom. XXXI.

G

e

1319

Rbsponsio

ad

Libellum Marci Ephesii.

1320

ίλίγορήμ 9 ot Γρχ/χοζ dnXoFôrr , ùaxrtp
A mus, &: ichiima non cut in nobis. ΡοΓ(unt ergo etiam Latini ii id cm ad te uti
j-qufpoty é χία-μ* w bu b ήμΊι. eboLuÂiuAÂxrvocibas ; Redeamus ad illa tempora ,
*ntf vsà αυτί £ oi Λ<τ7tôt
hvw»' ίτνίλquibus junéti cramas ; & nos fymbolum
&&μη Sç cwbot w Wpot , **θ’ of àowpJ00' ηeo modo proferebamus , quo nunc pro­
fty , m\wub ίλίγο&ί iy «tu/xSoXof titanp v/
ferimus ; & vos iimiliter Co modo dice­
rfatpof» è ύμης ομοίοκ üajrtpG α-ήμιςοιλίγίτμ
batis , quo nunc dicitis ; & unanimes
eramus; & neque vos de nobis conquere­
è wfy ώ ο'μοζο/α, £ in όμης cfîxxXhti ημ/ν,
bamini, neque nos pariter dcvobis. Mi­
in ήμης ύμΪ9 . &θυμίζω if , r&; oi otivfjfyngi
ror autem , quomodo iynodi cecumenicc
riuniot v* c*ex«Xe<r«F , h yifiror χμΣί βλαο-φηnon reprehenderint , fi nos blafphemare
μοαϋημ , ùxxrtp ύμης λιγνή tiw £ *yx«Xwfciebant , ut vos nunc dicitis & accufa­
η $μ~9 · XZyw it >ί τ&ιπ| , j| πηφτη , ti τίμ·
tis; tertia, inquam, quarta, quinta, fes­
ta, & feptima: neque enim criminari ca­
rni, ή ίχνη, £ ιί ίβΐόμιτ otâ uun, ώίχ*λ«π,
pillis nifi poil Photium . Itaque convcnia«λλχ μ^ td'f Φ«τ/ον ί ίτΐ. <πιυίΚ&&μί9 oluj , »<#/
B mus, dicamufquc quod ante Ichiima dice­
ήτω^ι ôrfp ίλίγομιι <&fà τΰγ/t/zxtd; , & £pt~
bamus; fictque ut idem utrique dicamus ,
θζίΓοαίθχ τκαυτκ X/yornc άμφότιροι, ë τ&ΰτΐ^)
fc tolletur fchifma , pax autem fubfeque<η »^/iriux, ίΐτχχολκθχΓ<1 it ή ηρύύτ,η £ ôuôtottty
Λ: concordia; atque ita erimus Deo faven­
<c Kto; t <τόμί&ο τιώ Θίω hâuvtyot ■
te conjunfti.
Hac dicentes videbamur furdis auribus Er··
■ ♦ex.
Ταωτχ λίγοιπς Χί»ία> ίΰχημιι xJ/xZXwf, ί λί­
canere , aut lapidem coquere ; aut femi­
θοι ί ψhi , ί χ» rerpib σττήρηι, ή χχθ’ ιΐγρο> yjxna laxis mandare , aut in aqua feribere »
Φ*ι·> ή ότο. όλλο ίτι τοί; oiuubni; λα τοροιμίιμ
aut quidquid aliud adagiis fignificamus ad
φατίι.
exprimenda impolTibilia.
Poliunt etiam Latini refpondere tibi per i»·»,
Kou Λχτ’χο/ ίιώχντΛ» cm -îV τοροιμιωτ Mtfot
ΑΠΟ Λ.
adagia: Æthiops non dcaloatuv; litori lo­
trt irnptb , Α/θ/οψ ου λώχ^μίται * οίγιίλ»
quimur , neque çnim tu aufcultas : fabula
λολίρ^ » ÔlÎilOO;
ΧΛ·«ρχ«<» * ΜχΖφαλο» μΖIme capite , imperfcôa enim dicis; &alia
θοί , «ίπλη γάρ λί^ί * ΧίΜ* ôro άλλα ί’ν/ϊα’νηqueeumque in contumaces ufurpantur &
χόα> xÿi a'Xx^orwF λα τοίοιμίοι λιγνόν · ôrn- C arrogantes : Inobfcquentes enim nunquam
θπ»- ) 'άρ νόΐτοη τ<4τωΛ) . ara
<rZ · ?3o~J
oblequentur. Ita plane & tu : Vifum tibi
eft manere in fchifmate &: icjunâîone » ferot pfyinr ce ni <τχίτμιτΊ jy< ri γ&ίίχμίύ , τρ
dufiionc,
pravitate ; & manlifti, permaτλ«η? π ι^χ ΧΛκίι. , è οίτυ; ίμωος » cv « \ÿ4
nebifque poll mortem in ipfo. At vero qui
μίτά TDi θαιχτί» iiod^jn; £ ϊπ> «h . *>K ot
luam expetunt ,ia lutem , non ira , neque
-rit cour# όριγόρήμοι σ-^τηίχχ; κχ ktuc , éit
aures atil oculos claudunt, fed audiunt de
χλΗίΜΊ· TMÇ ΛΚΟΛί , K§t ΤΧ; ο’ρθχλρΛΚ» ΧΛμvident, 8c intelligere volunt quod meline
«V utilius eft ad luam ipforum falutcm .
μΰαητ , αλλ’ χχήχπ
βλίννη
οίμηΙμι
T\i vero noluifti; led fuperba de te ipfo
θΖλΐΐτί το xpwTTDF π î(ÿ4 (Τυμφίρω nj; ο·ωη»ό<*τ
opinione deceptus, putafti unlvcrfa te fy<oiÇf. <rù if en η&ίλ^τΛΐ , χλλχ τη οζ>ίτ4 «r*“
nodo prudentiorem efle k dodiorem ; quod
n»$H» , φροιζαιίπρ®- <c <τοφ«πρ^- «w nj» <rtw<iextreme ftultitiz argumentum eft , unum
Ix Hiai <rf Txrni t ôxfp r'ç «xpx; μν&Λ; ίπγμΛ
Icilicc^ hominem antecellere univerfis : efto, fi unum cum uno conferas , id enim
lu?, df« <»^çwrOF jS/XrrroF h*f14 rxsrj; nfc o/xxa4u>!»" ffX tvfOi bx ίχΊ £ λόγη 9 τίτης if τής D credibile eft ; at nniverfa ecdcfia congre­
gata unum hominem elle prxftantioretn
f’xxÂDTixr xo/FWf ο·αυίλθ«τη? fix βίλτ/roF Shu ,
omnino eft impolubil e t alloquia & A«IîuJxtdf rxFnXw;’ S it μήγΐ9
Apc-to;, (È Eurius, & Eunomius , & reliqui generalium
ίόμιος y <c oz ϊηροι
oi<>f<jfy)ix.£v a-iUJ'iô'jt ί’χθρο/
conciliorum hoftes hoc ipfum dicent : ve­
rum id fieri non poteft . Quare te etiam
toutô thtd Orarii · «?λ’ en iriv. οθίΐ tin
oportebat agnita veritate multos audire ,
<ri τΐω a’X»)J<lxF y»ô>rx , <c τ to>X«f eixKTtydiflenlionemque &r pervicaciam & vanam
τν , tIuà it^otoiif ίίτΜ iy/ td ît/uofof , £ τ
illam , quam habebas animo anteceptam
/uxtouxf dXfdXrçvj/C χ<μ' xxzAxe, x<m' bu^lwtu τη
opinionem ac perverfitatem deponere ; &
tV τοΤλϋι Λτοφ<ίτ\9 μϊίλΜ if τη Λτοφίτη τη»
multorum , imo vero ecdelix fententiam

■ ♦t».

Ano a.

όκχλυτίχί.
Ε<£^>ο/ yxp t»7ç pJjt) ίλιγγέ rtfo^upvp^ot„
iiàpj-unf if κϊ&μωί
ϋίμιω
c^jeafxdiujuo/^,

fequi .
Illi enim argumentis conviéti , &iriangu- £r„
ftias rcdafti, nullam vero prorfus emenda­
tionem admittentes , quod , ut apparet ,
i là. -ni ai /xrj; ίγην ώς lotit , ταρίχχλοζοι ήμ*ς
E morbo Jaborent infanabili , hortabantur
t χί τΐώ J^trttTLT μίτν.ζΙωνΛΑ ττυ ioyu&TOi , ùi
nos, ut ad inquifitionem dogmatis tranfib.itZt ir.in ριθίίτυι ?ÇZ ίτι τη /βη·θί<Ηχη λόγω *
remus , quod edet de additamento fatis
;am diâutn : his verbis exiftimantes obte­
oÎô a]'joi ii
τ λόγωτ tTiexiir\t -ni τΖατιμ·^
gi, quod io fymbolo funt auli , fi opinio
βάλκ τόλμημα., τής iob,; Ζγι3ς δ^χιυμ^ίΐΐς.
lana ede probaretur.
ΟΙ στζ’ί ίλιγγοι; Γ.-.ογωςιιθίΐπ; φχόοιτιχ/ ce
Qui fuerint per argumenta coanguftati, Kt,r
declarant afta iynodi . Dicebatis enim, 8c
tbTî vfAXTKoîi τΖί a-uAJoiob · ίλίγΐη γάρ , <£
primus omnium tu; Disjungamur, divida­
tc^*Zn; xTxr-njF <rà ’ ori iti^/L^B^tSp) y iw;fmur, abfcedamus; Latini viri doôi & pry* ατίλθωί^' 0/* ΑλτΪ90Ι <τοφοί (c fyjmùot
flantes virtute funt, & dialeilicx peritifάιϊςίς Scî , w iizKtiTtxoi ίμτηρόη».·ηι\ η οιΣ
hmi . Quod li in difputatione de addita­
Ct τάίς
τΐώ <Bfo<&r>duJ λόγοι; t pxrjjrxt έτν
mento iuat adeo acres ingenio , ut nullus
apo-

1211

Josbfhi

BPiscopi

ipologi* ioctft Ge nobisrcliàin, quierunt A
cam ipiaai opinionem examinabimus » pro
qua & doâores ccdeGae proferre habeat »
Spiritus fanât produâionett» Filio quoque
tribuentes ? Satius igitur eft abire , quam
vinci & cum ignominia reverti. Hrc di»
cebatis ipG proteâo conviai t & in angu ft its per argumenta redafti . A te por­
ro emendari Rdlnanam eccleiiatn nil opus
erat: Nam ilia <unâarum eft gubernatrix
cccleGarum ( 8c «grocantibus eccleliis peritiffimemedetur, cum poteftatetn a Chrifto acceperit regendi alias & gubernan­
di , connrtntndi , & corrigendi ; non ut
ipfa confirmetur ab aliis : £r ta , inquit
fair itor ad Petrum , a/ifNaado ctn^trfm B
ctofima fratrtt t»·/ i non dixit , Confir­
mare a fratribus tuis , fed, confirma. Oportebat igitur te etiam ab illa confirma­
ri, quemadmodum iapientiores & doftiores te confirmati funt. Ut tranfiretis au­
tem ad inquifitionctn dogmatis non hor­
tabantur Latini ; verum quia menfes jam
erant quatuordecim , cum illud agitaba­
tur , Nihil elfe iymbolo adjiciendum ;
8c ad quefitorum alterum, nam duo tan­
tum erant , jam fatis illi vobis refponderant ; propterea opus erat , ut ad al­
terum etiam pertraaandum tranfirttur , C
quo dogmatis veritate patefaâa probarent
fe a vobis injuria calumniis peti , quali
(acri fymboli deprava tores . Oftenderunt
ergo nobis liquidifiime , potcftatem efle
fanAe illi fedi examinandi & corrigendi
3uae fpeâant ad fidem . Quare non , ut
icis , ad obtegendum facinus , quod aufi
funt in fymbolo, cupiebant devenire ad do­
gmatis difquifitionem i fed ut vobis de
monftrarent, piamcifc vocem illam, Filio­
que , in fymbolo politam i elfeque doâorum Bc ecclclie fententiam ; & fruftra fe a
vobis accufari & oppugnari: Propterea ad
perferutationem dogmatis pervenire ftudebant.
D
Verum noftri id non ferebant , & nul­
lo modo patiebantur de dogmate qurftionem haberi j ni prius corrigeretur addita­
mentum.
Non ferebant fane noftri alterius pro­
blematis qurftionem agitari, certamen pa­
ventes , illudque reformidantes, ne in fecun­
do etiam idem illis eveniret . Etenim vos
divifa m duas partes qusftione ; quarum
ahera erat, nihil efle fymbolo addendum,
ne diiftionem quidem nec fyliabam ; altera
vero , nec pium nec verum efle quod eft
additum fymbolo; rationes veliras protuliftis . Cum vero Latini ad primum ftre
nuos fe prrftitifTent, veritatemque demon- E
ftraflent , ac ollcnditfcnt definitiones A:
decreta prohibentia nihil libiobftarc ; alioquin futurum , ut patres etiam fccundz
fynodi fubjeâi omnino eflent anathema­
ti , quod aliud fymbolum ediderint ab il­
lo diverfum , quod antea prima tradiderat ;
noftri in hoc devifti fecundum pertimefie­
bant certamen . Si enim , ajebant , in eo
quod fortius videbatur, tam validas & nervofas dedere Latini defenfiones , quid di­
cemus , ubi fanftos patres proferent confona huic dogmati locutos ? Propterea
nullo modo volebant , ut ad difquiiitionem veniretur , Ac fugam inde parabant .

Methonensu

mi

3h»o/‘ , ûrt μιβίμίυ iroXoyiat <*oAjrôlw«x
τιμΐ» 9 TtHi at
, ôrav <ft2 τκ 3όξ»κ rluù
jEjraav ronruj&a , orir £ itiarxiKa ττ,ς cmXÂn07«f ίχουσι

* T^y cMTopA/rit ri àytw

τ»Χ'μ«Τ·$ n^i' -rd lJo» 3/3ù»rai ; λο/»ο» <τυμφί(*<
ή/κ7» *Γίλθ«», r, ήτrr,^luj<u $ μιτ ai%(wm ιτολrp*4<«u. raÎra μφ tKiytrt) aiAt&ue τΰζ tKtÎ%ot(
ύμϋς rfro^u^fJ^ai ' StopSutnt ii
Λ rlw

Ρνμαίχ,Ιώ Si%ar3/u iMtKrt<rw cifl
* CMHn»
>5 rcrwr κοβίρητίς îfèi, £ ra/ç xxrirtuç
c·χλ*ηω» /XT/XX ΕμΤΗ/ΗΙΤΜΤΚ «
T» Xirri
λ«£ί«*« rlui J&fiat ras «ίλλας /θιώπ» X44 XL,_
βίΜΡ, tTKH&faf^ StopSoiw, crt ώτία! it Stopôirâat
rff *»*>> ’ £ βτιί rom trtrpa&îi ,
♦wv ο σ·ωτήρ rpiçrit Ρ/τρο», rnctfyt nie stàrA<pùi <ri ’ i yàp*Tt9 Γηόχθηπ \jaôiV àithçût
cri, otttut
. ixouZ \<μί <rt tàw Γη&χ&Ιωω

ταρ αυτής ως £ oi <τοφ<ύτιρ<)1 vu £ Koytinpot trn^ίχθησ-υ».
τ^υ ^/ratnr μίτν,βΐώω τί ii~
ypaioe ou raptiiKoau Λ*τ"μμ , αΛλ’ or/ μΐυαα;
Ηχ?η δίΧΛττοΓ*/χΐΐ it&Kfγόμφοι &ί τί , ί 3η
^stfOiQ-fiKU, Svo7r μηοη ôtntt rnr ^ττμάη/τ^ cv
o7ç Jjtoiç «νολοχήκ τapiχο> ύμ7ΐ αυτοί ,3/mtÎtb
ί34 m' tofos τβ tnpot juiTKjHMU w λο'χ-ο» · in
itrySttroe τί 3όρμ*ΤΒ$ ίληθίί , iSlw; ίιτύς
irtSti^utn ταρ ipiffi σηχοφλρτΗ^Κί » ω<ί
χαράκηΐί τί itpoo α-υμβοΚον . tittle οιω ήμ7ν
ϊμφατί-αηχ, «^©pow 7χπ» tw θ«7ο> θρό»ο> cmhror J£trifar £ Stop&oujù ra <ife< rli» vint . î/o
ix tri TB irtritartu ri τίλμυμΜ , ù; <rù φη\ ,
τί σ-υμβόΧι iri rlu) ^j-nn> ίτι^ύμοαυ'μί'ΠΑβ^ιΖαι τί toy part , st Ab’ /wc 3h£wt7> ύμ7> , à;
άτίβής fàw i 9 cm τί ιΛΓ ,
cis τ^
τυμβόλν, £ 3όζ< & StSartaXur é τϋί άαλησΊΛί , 4- οτ/ μίτΐιυ «tüTB/f tyt&Ktîn & μίγκάν
i/tt τίτ· ^ffof τία> i^incn/ τίτκ tardior μι-η.~

βΙιΰ<μ.
Αλλ* ο/ iμίπpot J« luju^’n , £ Λμιπ&ίπκ
fT^or «foç rLuù rii io^Di ^ttwif t tî μη itopS’u-

^QTtçor i rpcx&nx.*.

Αλη^νς d< Ltùf^^otn μ|υ ol ημίπροι tX^èîf ΛΒΟλ
irt τΐώ «^i'nctf-Λ- τί 34/τίρκ *·)»οΖ3λί/αιΐτ®< , τ»>
dy«»< îwAttîinf
τρίμοΓης, μή τως τχ «ίντχ τύ
iJLnpo T«d"urir. Hi 3b'o οιω ύμΐ7ς τβ tynyjut. ita/ρή<τΛ»τκ j wi τι , ί 3η ofoo3-HMU τύ α-υμβόλω
μήη λίζ/r μ^η (ΓΐΛ^βΙίό ' τ· 3ί » ύί »’ rport θΗβ-*
c> τ) β-υμ£όλ» τ;οβθ·»«ΐ) de irtr Α,τίβίκ iit iKnθίΐ , <β/βίτΗΜΠ rdf Koyw. ίΦ ,3ί Αατίκη ίτΐμ^υ
ri 4^ωτ·> )$umuu» φοί'ιτυι ,
tIuj
triif-tZàrn» *
ώ> d rpo«-7ri#ntr «i»tb7ç oi àfxu
τ» xuiÂLL4«Tu , fi Si μη , & al "? ίΑ/ήρας ruuôàu
ΤΛΠξίί râtriK <5βίρχο» <s»o tU άη&ίματί9 à?Ao
i^ùfiuitôni νύμβοΚϋϊ i ôrtp 'η τρωτή φθ"«<τ«Γ<
9^tStSuttr ■ oi ùufTtpoi ήττήθόπί
rirta ,

iinXiu» rit b&inpot Ηστλθ·Η» àyùta, ‘ h c»
«vtlÎ , ôrtp aiu-niç ir^ypanpot tT»tu iiôm , ίπχ
ΐχορΛί £ rfwaJai oi ΑλτΪηη ras άτο\ογίΛ<; iri-

èuxar , τί at hwu/x^i ïhtyof 9 ôra» τίς iyiooç
iui» irtifi^wn θΌμφω»οαΖη(ί
ίνμματι ; èt*
τίτ· d/ziraOfTUi πχο» <9fo; rlu>
τμμ
utfwat

Çi>ye7t

’

όμω;

^οΰβάΚϋττί

ft

η 13

Responsio

ad

Libellum Marci Epubsii.

1314

Tf xjetf iiilVf «>9λθ>4Μ'«·9’<4* £ «TfÇ , φΑ,'βο Λ Attamen fuum te defenioretn conftituerunt ; tu vero , nempe ut devita rei dtfcni37θχ τί Ιόγ-μΛΐ* rlui J^fiKffif ,«τ^χ<τ»<£ίΐόω»
fionem dogmati· , at certe clam altenticoX όμως ΐγΐίΚΛ>Μμ^Μς\τύ r A«t7wf ίό>μΛτι ·
do Latinorum dogmati > dixiAi: Ut verum
en h!Apt&tinii iôyun ^ζίτΛζόρήυο? ,
etiam examinando reperiatur dogma , no»
ttW ίμκς ύ Ιαυίμ&Α
ron tLuj
certe vocem hanc in iymbolo admittere
φω»1ω taijtÎuj & τω νομβό\» , frwJw' rit ΤΛτί·
non poflumu» , quoniam patre» noftro»
veremur. Pugnabat ergo Er tu contra ve­
ρΛΐ ίμ$ϊ Χλκβκμ*^* . ίμ»χΐί οιω τη κλ»)θ>ζ<
ritatem, ut Hle , qui de utnbra afini al­
£ <τυ , ώ; cmzzzoî d ντ/ρ w ό»κ triuAt ·
rlui
tercabatur : 6c emendationem faciendam
itôpdurn rçôriu τβζητχ» flatat fhrytt * ότι όκhoc modo dicebas; Tollatur e fymbolo vox
/3AijS’en» <rd τκ «rtyzjSoXK i xvfOtrô’r'xtj <οτη, ι£πilla addita , & reponatur feorfum in pe­
•ihrnJ cv 73/'« όρω ‘ on \<ti yrXo7ô» τι τροτίτ^ίβη τω
culiari decreto . Quando h« te dicente
ridiculum quid palla eft noftra natio . Si
$'*ν, β-ζτΛυτΛ λ/yorTOi . fi γ^ζχίτφημός K^vti,
enim vox, Filioque , blafphema eft , cur
cm τκ υκ, φωΐη, îiA τί ζντίίς ΛϋτΙώ Ο» Ιίίωόρω
B petis, ut in decreto peculiari reponatur;
nSLujeu t χ«θ*ως Ικλ/Αίο; ό ΓοφωτΛπς x.ApètrÂht;
quemadmodum doûiilimus cardinalis Ju­
rtgff* rt Ιφη; firovnt y) vh’ ότι κ îuoiôâkc τΖω
lianus tibi objecit ? Cum enim dixifles;
Φω»1υ)
τίΰτίαι d» τω σΐ/μβαλω ττ>ί
Non poflumus hanc vocem in fidei fymbolo recipere , quod fit blafphema, fed eam
τ'τ fut ω; ζ^Λτφτιμο» ΐυτίώ κσ*<ν « κλλ< &η<το~
in alio feparatim reponamus decreto ; ut
μ$υ e* ίύίω όρω, ûarfp ο! τλΚλλ tIu>' Ht îhtr&p—
faftum eft ab antiquis de voce illa , fetnper
θόκ φωιίι» ο* τω , ο μο»ο·)^ιιτΐί υ’οί * ô ΧΛρΰηίvirgo, in hymno , cujus initium ; Unige­
λ/ς α»ηφν J^fTitQ-riTu^ÔTtpoTy rirfp &ΐδιπμί,
nitus Filius: cardinalis refpondit; Quaera­
ί φωνή «t/τη, fl «λ»ιθ·>κ fàw, Û χΐΆζΐίί ” *44 £λίtur prius, venerande pater, num vera fit,
an falia & blafphema vox : & fi quidem
<τφ*μ&~· \gjft' /$) βΚί,Γ^^μος tirai κχθίΐ,ιίίπ c-f τί
blafphema
demonftrabitur, neque in fym<τυαβόλ« Ι$υίΐ > κπ «λλχχκ TfStf-fTtU ' rti y&p
bolo habeatur, neque alibi reponatur ; blafβ\Λ<τφημϊ «3<uS χρ>ΐ ftiytod-iu · tt 3’ £rf$nt ·>
phema enim nufquam dicenda funt: fi ve­
τι cl* τω 'τυμβόλω, τίΛί^Λχοΰ , μΐ^οι ρ|όοαυ
ro pia, cur minus in fymbolo, quam aliόν τφ νυμβόλω èti ομολογεί» τΐιυ «λι;θ{χν. τχί- C bi f Imo potius fymbolo veritatem fateri
oportet · His tu atque tui auditis difputaτ<
τρόμφ' 7rfX«cÆfr» trf
τκς μ^, <r£
tionctn de dogmate exhorruiftis, & fugam
f'rt tLu ÆtTtirtf μίτ&ζΙωΛΙ τκ ίο'^μχττ; » ωρornaftis, abire illinc exoptantes.
uÎrtTt vuyf'i» , γλιχόμ^κΜ τ»ί ôfieÎ&tf <^ξίλώAtque ii quidem ut inftare coeperunt , Sm|b
crfwî.
perftitiflent etiam in hac voluntate ufque
Γ*ΕΓ·
K«r c>fum»î» δ/< πλκς τη csr&rtf τΛΐίτγ , Χχ»
ad finem , & recefiilTent illinc bono fane
ίιίΚύ^ιίΓΛί ttfiSit χχλί» wotouuTft, fl μτ, tsr^yconfilio , ni dnTuafum eflet cis a quibufdàm , rationem illam atterentibus ; quod
wti&ifTfiτζ»«» ·α/θ7; , ùt i<9ffrtt^i μ^ίν
indecorum eflet abfcedere nulla habita de
f/firrxi 4^7 τκ ^όγμΛτ©^ ατίλθ·ί7», Ζ5/ζχ»ΤΌ
dogmate qusftione ; ita fuum praebuere
riu·' μ»ττ'ζΓκσν, τκτο μίι τΐαι λτο rr.t τρο&ήκκ
aflenfum , tum ut a difputatione de ad­
irt τία> 3ό£χ>, τίη if τΐιυ ira ΦίρρΛ&&> fit
ditamento tranfiretur ad queftionem dog­
Φλαφίΐ’Τ/*)'.
matis, tum ut ab urbe Ferraria Florentiam
iretur.
ar°a
Η5ίλο» μφί Tifft itruùent ίιαμί7τΛΐ τί ώτοίD
Volebant fane imprudentes quidam in Xamano .
<ri, ^4ΐ ίιιΐξί&Ιω&ι , ιμ inKud’îiftu ùttfâsf, ωι
ea voluntate perfiftere , qua espérant in­
«riz «β^ίτο; ν»ί^γίί ‘ οι it τής α-ωτ^Λς ά,υΙΦ ίηftare , Er disjungi , atque inde abfcedé$υμγ,τιΐΛ , >yu TDr x/rîuuo» τί» aJçtTfvt ôr^>
rc , quorum tu caput eras; Verum qui fuc
falutis erant avidi , agnofeentes quantum
CoG»i9>\tk xotrw τ tiupHfJtfuf ivo τής όκχλ»)fit hsrefeos periculum in i ia , qui fe ab
<Γχς κχ r^iXrrx» τίαί μοχθ^εΜί tdjjtIuj rori·
ecclelia fecernunt , noluerunt timore per­
0-λι ’ Æf TXo3-i»<u èi tî ^όγμΛ , ΐ(<μ τΙα> iKiculit hujus nequitiae morbo aflici ; fed
è/<rpçuw9i>a4 ,
t^jjtLud άατ&ΤΛ,τάΊΐι
magna voluntate permiferunt &r quzri de
μ$ X<tpis ivfif^nTO . ô^ff τω τκ î/iyuK λοdogmate, Et| veritatem enucleari , ut eam
ampleâerentur . Quare perfuafis etiam aγω Χ44 τκ>- άΜκς rfirctrnt , i'3f£<rr» μιτκβη.
liis ut equitati acquicfcerent, admiferunt
>«u irt tÎuj JÇJt&ctii tk SiCripH τροβλιίμΛ’ηί ’
fecundi problematis difquifitionem t ad7δίζ<»'Π> if
τlui crd Φίρ/>*^<> f/’ί Φλωρί?milerunt etiam ut Florentiam e Ferraria
τ/<» μίτ»'/3χ<η» , i’r^Jw ο τί» ômat μ^μ^ζ Ευiretur -, quoniam Eugenius beate memo­
7^>'0ί « Ρώμαί ipyjtp^t ô θ^ότχτος κ< ίϊχί» Ιτι E ris fanâiflîmus pontifex Romanus Fer­
ci» ΦιρρΛ&Λ , κτί μία/ ίΐ>(,ιβ·Κί itiôfU ύμίι ίκΐrarie non habebat, nec aliunde facultas ei
fuppetebat, unde vobis ilimenta fubminiς·« τ» erwiffioi ,
τί» Φλ^ςί>τήΌ/ς μΐι/ιύ»
ftraret . Idcirco mutuo petiit a Florenti­
<ras itiifia-XA Λΐιτω τίοχ^ρΛΚ,οιτΛ "x/hiii*; ^<νnis quadraginta nummum aureorum mil­
σί»ω>, a riffiKtr iunit τΐαί μίτρ** iurS ζ^ΐχυρο» ’
lia oppignerata mitra fua . Illi accepto
οϊ τ» ôtyoM» XxCôrrff , τ» airnSit x»frX>;pwcr*»·
pignore pecuniam numerarunt ; tantutn<riu> èi *ζ <λΚχ» τ#οΓΧΜΚο»τχ xjsÎyorn
dem vero fe dono etiam daturos promiferunt , fi in eorum urbem transferret fy■χΛ^ιιΙοιωΛΛ t ft fit τΐιυ τόλι» «ντύ» μίτχθ*Γ0<
nodum; ut fciliret illorum refpublica ho­
1 cruûoio» , ϊ»β 3ίθ·ί»ή ToXzTf/x altm τ th osh τζnore hoc augeretur, fi inibi definitio fie/uia/ χτολχβοζ. èiÀ T^rt oiujTi μίτήβΑο-ι; ΑταΦίρ~
let. Id fuit ergo caufe, cur Ferraria Flo­
tit φλωρίπί*ι/ yfyow.
rentiam fc conferrent,
Quod

^JoSBFHl IPISCOTI Mithonknsis
12*6
Quod obi pervenimus , diiputationcm A
Ε»θ< 7^/LUMf iff
τήί ίοξκ
«- ï41
de dogmate fumus agcreffi » Latinis di>
ν»ρ£«Μ«β« ,
Astr/w rpoftfyMfw fani , -ni
&a proferentibua ex libris parties apo­
jüja «ξ ήτοΑρόφ*· rm*? VJ «y»érw». CrCAzaz» , -tm crypha & ignotis > partim depravatis 9c
it ςμ·ιι»$lofait τι vi
«*«7? z\tzcorruptis ; quibus ientcaciam fuatn inni­
όίζοττο rlw tara» 3όξ*> ruulrAeihu. τ<λ/> otuîiz>ti aiteverabant . Itaque rurfus ego cum
illis congrcffus , St fententiam abiurdam
τοϊς /χ*ί rv^rX/«0A9>^· V4 *» J* ϊόζης ctroror
eiTe aperte demonftravi , 8ε libros de­
ί/»λ/χχ«τ » W ημΘΛ/4··^ ψ ή»* ί/^λκί vpoÇAw
pravatos perfpicue probavi : nihil tamen
τ«φί«·Λ, iiùinmtif τ^θω, rXiui' ôro> τ VF°F
profeci > nec perfuadere quidquam po­
ώαλ/α-χκ; t‘*Â V4 μίτίαι.
tui ; tantum mihi fnilha tempus conte­
Iliex ns 3οξ>Κ rpwT^* o cr βιολογιλ ύ^ι- ΓΑ·® Αθ·
rebatur .
Primus de dogmate Joannes ille in re
>Mç ImInto , ο ΤΜ %ήμΛτος τϊ Âyln Δομιιίχ,χ 7theologica fummi vir ingenii , atque in
τ*/>χο?> τϊω ί·Αρξι· ίτοιήτΑτο' μ$ ΑΛ’λοΓζ«
inftituto fandi Dominici prefedi dignita­
τί μ<χ*φτ«τ*τΜ τΑτρός τΐω JÇJtati· , φήα-Λς ,
te ornatus difput/tionem inftituit : Ac­ B
ronjo-ojuau τρος ΰμίς <βί& ί rS ttytif τ·ΑΪμα.τ&*
cepta , inquiena , benediôione patris bcaCATQtürtui. ôrt ù ύζ, «τοχριίφω» τι·ω· βιζλίν·
ciilimi , qusftionem de Spiritus fandi
proce ilio ne vobifeum habebo > quando
VJ «y»wrw> ρηηί τραί^χν» , $e /« >ηοΘΑnon ex apocryphis ignotifque libris pro­
ju$jw τ» VJ iitfQtppJfa» » & rb Φ™ ' tl W
tulit textus , aut corruptis dr depravaris >
r« *ro\^4>x rù >owc tb τη μιγίλν Β«ηλί/#
ut ipfe ais < nifi apocrypha intelligal
VJ Aftt/«rw ΐδζβλζΛ , Ετζφοζ'κ tî VJ Kue/'λBafilii magni 8c Athanafii opera , nec
λκ th itpS ,
'Λ Tpofoipff o I«an>jç uç tjr.
non Epiphanii & fandi Cyrilfi ; quorum
dida Joannes proferebat Latinorum no-^tt τροτιύτη Aeriw» 'pnni , Si J> ινχυ&ζίτο tIuj
mine > per qua demonftrare conabatur ’ «X?$hc> rS ΙόγμΑτος ar^trrjrai . ou
ήθιdogmatis veritatem '. Noluerunt enim fi­
λθ» O/ îfpot Afipfç IKtîfOl StÀ ivTlKM· iliATAAeri illi viri occidentalium auâorîtate do­
Awf t» ΖόγμΛ τίτο ηκ-^οΆλ, «Μ <ZF, «rxroXzicw»
dorum , fed orientalium probare hoc do­
TAiipur, 7m μη ίγ»τί tocumstzo»ii’rfz», orf^vj
gma ; ne , quod etiam erenit , porteris
contradicere . Tu vero cum ferre non C ytyott. ni 3/ ruu «ÎXwÔJx» μη όιινααί^ό-φί'^ΐ'»
poffe-S veritatem , corruptos Se deprava­
ΐζίΟθχρμίΜ τί νί »ί»οθΛιΛ^Μ -ni 1V SiSatkaK^·
tos vocabas dodorum libros : quando eix.i>\f~tç βιβλίΑ ' crt x«u μΰμο; τροτίτζ,ί3n trot μίtiam magno tuo dedecore uniretfa te iyyAt e^i iik nwoin λτλοίκ λίγο·τι our-κ καί
nodus fugill a vit ita dicentem ; fc prefetμΛλίΓΑ o/ Ttf Cfîonç<>- φς*)ζκζ'κί ηγύμπαι «ttim ulterioris Francis pr*fuies , ut au­
xàr<rrtç , erz ■« f β»*τβλζχω7 3ζΐ«ιτ<*λ&ζρ Æzdierunt , orientalium dodorum libros vo­
cari a te corruptos , magna voce excla­
βλίΑ iiff$Appty*. λτολλΧιη, /ufyaXn φωνή ^ίmarunt, Hureticus eft ille malediâus, al­
)30W<»· AJfXTUQi Βΐή fôî» Ο ΧΑτΰρατος ' AIV'
terna feriatur excommunicatione , doâotu* ΛφοόζβίΚπυ , TM? î/à^tf-JcecÂM,- y&p irorfitres enim rejicit : & fi fuis orientis doTOU' x<x ti τοιςΛυτζίίίΛτκχλοΐί τοϊς ΛίΛηλιιοΐς
dortbus fidem non tribuit > quid de noy Tirtv« > τζ' ί» fzwoz
if/ Svtzxw/ τι £ ημίftris occidentalibus dixerit ? Hinc com­
motione excitata confurgentes nihil aliud
τίρωί ; όθί> <Γΐ^χώ·#ωί -fooptyn; «oerzjrf μ*3ίν
egiftis . Proxima vero feffione cum illi
λΜο T^orff. tç 37 ϊφίζϋς a-uD/λ/,'η^ c» wç
ex magni Cyrilli verbis argumenta duxif- D τ» MfyoÎÀw Kize/λλίί ptrnïç ί λόχ-ο» το/^Λμί»α>
fent , tu omnino fanftum Cyrillum negaïtfifu», ΤΑτηλως ϋμτ,τα τ Αγιοι iw ΧίγοιτΑ. ο
fti ita dicere. Cum vero Joannes Epiphait IcmÎihk τ Ειτιφάιιοι iipfpe ruunyoponuTA Κυςίλniutn eadem t queCyrillus, dicentem proλω · Kÿj' Àt/nt reroOfιιμίΐΑ fAÂKftrA; . μτλ AiAytuliftet , tu hxc ipfa etiam adulterata vocafti . Inde coaftus profundar illae ac fu>) .ό<θν? ixfïrot $ i>4»^ôç βιολόγος , τΰ
blitnis theologis vir Bafilium ' magnum
μίγΛλχ Β«ηλί/Μ pun· aro τ χλτ’ ΕόιομίΑ νρο·
attulit in libro contra Eunomium conii«τίφίρΐ 9 s-uiinyopouji τοϊς τρότιροι ο»ίχ;θίζ<η·
milia prioribus differentem , tu vero illa
cù et χ; τ5η ΜΐοθΑμί/ο» t aaKîtaç ' £ tataç tb'ç
quoque depravata dixifti ■ Ita libros or­
Tpofri-^etirAf βίζλχς ΖΐίφβΑρμιΪΑς atokaKui t
nes , qui produâi funt, corruptos vocan­
do , ftukifumus ab omnibus habitus es .
μν^Λ άομί&ικ ηϊς τατιι . ότι *eu τ \j»oraQuando mififtis etiam Nicomedienlts prarxrzxor rS Ι^ικομηΙίίΑς ΛτίτιΙλΛτί -ή ζιβλίοικοfulis miniArum , ut afferret codicem fan­
μίτΛΐ τί it^ Β«ύηλ(ζκ, τι tIw ρίσιι ίχο· -ntAfie' Ht
di Bafihi , in quo di&um illud habetur ;
Cor enim necefle eft , ùrt. Ille vero fixe E ^5<μΓ*Μ> $ Ή» ί^Μ· JCoÎJtfZFOÇ OOU Τ^ΚΑΚΪΛΚμόμι·ος , ί
TAP bxJfT Αιηιθίίς ιίβκληθ») Τ «λ/θΜ<Μ
malitia fua permotus , live etiam a vobis
admonitas, voluit occulere veritatem, at­
χ/>ΐτψχτ φ KtQùr AfÀ x/îfAt tIuj βίβλο·) £ ΐλβμ» ίque accepto codice venit ad feneftram coτϊ τ® θυ&ώιο·, βΪΑο^όμιιΤΡ τ· faw Àro^treu. £ rw"<ç ·
J[itans diftum illud abradere t rtgnatoque
Τβ φόλλΑ· · τ® ρ>)Τβ> ίΤχί», «τηλθΐ λ*?ίζ> TD <π30&10·
olio, in quo fententia habebatur, cultel­
tS «T«tXi7xV*< Λυτό · τί it της ΑλιιβίΐΛς τι^μΑ
lum quzrebat, quo illam eraderet, at ve­
ί* τ’θίλΜ-ί τ£η T^fe^ctc, ίΐΑ μη ιτβί^η ·ή βro Spiritus veritatis non permifit id heri ,
λή54«, «Ma Tffi ÀtpA) 0 if Α’ηρ τρίτ\ Ή> φύλ­
ne veritas extingueretur, excitat ergo flan­
tem auram, perquam faâutn eft , ut folio,
λο· τβ τί ρητό· ίχο·*
fTfpo»ïrna-i·’ ίχ.ίϊ·οςτη
in quo diâum inerat , mutato , aliud fe
ccnrSfl ixxorrH irtpot όθ* trip*
λΛ&ν· ouS
offerret: ille feftinans aliud expunxit pro
τ» βιβλίο· t καλ «zra3<4Wi or τζ truuoiw ίλβ’ύ·.
alio. Dcmdc celeri grclfu reverfus ad (yIt»5

κ'**■'·

~

»s«a.

J

1227

Responsio

ad

Libellum Marci Ephesii.

1228

âpyre μ$ Sipm τκ Λ«τ/ηκ srxiirvu . «»ο/ξ<ς A nodum audaâcr ibat ad convincendos La*
tinos . Ut vero pater ejus librum ape­
i/ το £/£λ/ο» d
iurS ,
iiur in vo prro»
ruit > & integram feotcntiam vidit, tor­
Ûyif'i \χίρ-χ<» , rpviSAf
ο’^θ·<λα« tJ vsontve in miniftrum intuens , rem commonxniu
iOiiyrtr
fl rabat , at ille tremebundus clamavit :
ης rlu) SÙyLu)
xi/g/v ίχο-ψα βυτν , τϋς h £
Ita mihi domine tua profit bencdiâio ,
liyr/ç fëtv, «ropw. imn oüu rS pnrS ûyi*ç
derail illam , quomodo autem rurfus in­
tegra
iit , ignoro j ita <um inventa effet
Ap&itm ΛΐίχρρίτΛη *
mû
cu'^umi Xtfententia , confuli receffiftis : Be jam noq
yut > in iXryfyff τι «t-rvro» wc iff Λατόω» Jdte pudet dicere , Latinorum dogma abs
ξικ i idw ouo rt suyw/e^tu *nt ρτ» Xiyoonc · y
te dcmooftratum effe abfurdum ? Erubc<9poc χμχ^ης y. eve rlui ioitor
trfriXfcendum tibi erat hrc proloqui : Neque
Afç , ôrvf μη ΟΛτΰ-χμη rôit tiivn * roc itpAJtn·
enim Ccribebas ad rudes , vel in regiones
terra defertas , ubi non effent , qui rerum
Χ.Λ yip taoôwi τάυ «λήθ{<> , in xSff «thAo
confcii in tuas literal inciderent. Siquidem
»Cd«c , « irixpuçir Ri το
βιβλίο),
aâa teftantur veritatem , nihil aliud a te
içfpor ri KueiAXx ρ’ητβν , ίΐίφ^χρρ^όο» ixi- B
clamitatum, quam, Prolatus liber apocry­
λπ» ' ôsdjU/ζοι rS
> >(>οθΆ|φίο* iir<p~
phus eft. Proferebant Cyrilfi diâum , vo­
«χπ» ihtyfi ' ê τκτ» μο%ν
rw
cabas corruptum : citabant Bafilii feutentiam ; dicebas , Depravata eft : & in hoc
ru Xiyif , tînt htofto» omhw , <π ^9^οχ.ομ/«τΛΐ
fita erat rcfponfionis tua prxftantia. Dein­
τΐ«ληθ·κ, <·^νθίο·μΐ*>ίζήτΗ» βτίλθ^Η>«\ Κ«»de illis dicentibus, ut verum a te proferre­
r<»rtniroX/v
dUpwv . Torau7r« rw nt
p’4tur, qurrebas fpatium eundi ConftantinOμ*τ« £ i tS Kiytt ivii > *rrp f’r ihn&MLi cupohm ad inveniendum . Harc erant egre­
χιώη
«rs^f^i «ί/τκ.
τηη λΚκ & rigia tua verba, Bc robur tuifermonis, qua
profeAoreccnferepudeat. Quare de hoc la­
•nii ,
tis .
y^p λΜλ pniff fijnc ifeiiixot^ûuy ,
Aliis enim alia ditffa excipientibus , dr Er"·'
<c λό^ον hoyor
, ΰς d» ‘πιΰηκ wxôe ,
C Termone termonem patiente , ut in hilcc
iltr τι μΰλλον ή βίλ>ίθ·«* tIuj
i^uù ίτιaffblet, non finebatur veritas fua vires oftendere, multum illis atramentum pre fc
Shmvuto , τολύ τ» μίΚ&ι ίμοαύη» tKUrut >9fi
offundentibus , & prolixis Termonibus eam
iajjiV t iy< nt/» μΛΧ,μίΚογίΛμ îutIlô ίr/riutL^àroffiifcantibus.
tur .
Quandoquidem Athanafii magni verba Rxsr.
ErwJij vit ri μιγίΚν Λθχπιτίχ ρηηΐ Jrrcorrupta dicebas, afferenda tibi erant necefa no a.
fhtyti « iriynn
input iyiu»
fario aliorum fandorum difla ; & allata funt
τιοχομί<ΓΛί ,
τρο/φίρον τ« Ετ/φο/κ π £ Κυex Epiphanio&Cyrillo. Tu vero illa etiam
apocrypha, ignota Bc vitiata vocabas. Qua­
ea'Mst ’ *tj βά/ni ΛτόκρνφΛ , Âyruri η ë
propter fermo ietmonem patiens, ut Temper
μίΐΛ.
όθί» Q Κόγος τ hiyoy ^υι·ω» , ù;
in hujuTccmodi rebus affolct, in infinitum
iri rims in yiytfed·^, ίχΰρη tiç «tr<jprotrahebatur. Et tu quidem unum Temper
po/ , ν', <ri (Jp ft £ furito» Ιω in hiyorrti , in
&.· preciarum affidue repetebas, Hoc eft cor­
ituD^ip^or rin ,
ôiuîro · iyrvnt
ruptum , illud depravatum $ ignotum hoc,
riw , iriupti^Qr ηΓλλο . oi 3i t9foo^3ttιλfyoμί~ D apocryhum illud. Ex Latinis vero qui te­
cum difputabant, ftomachabantur ; & mi­
tci W Niritut i^AfiiCTOiuj,
θ·«ϋυμ·^ο>π, fXfrabundi , reverende pater Ephcfine, ajebant,
yor ’ </Η$ί<ημΐ rtrfp Ej>irn , u'uwi fjji otrn *?P“
quofeumque nos fandorum vcftrorum li­
ήμι.ίρωιι iyiut QiQKt*
♦ όλ* 3ιίφ3~Λρμίίβΐ.
bros Gnrcos offenderimus, tu vocarcorru­
7<’yni « E/xZu/ut* tint . « a4“ ou^ nt ΕΛΧ/torptos*. Si ergo Grcci codices corrupti 8c adul­
terini funt , Latinos vero nos proferre no­
x«t
£ ζοθ·« ητί , Atvtrtti 3i τ,μηί
lumus, ut omnis abfit fufpicio, unde veri-Y
ii θί λομ^ν iriln^n lii τό iturormt, τόθΐ» in·
tatetn demonftrabimus, ut fidem tibi facia- J
ί*νζομ|» τΐώ iXnd’ni^ , />< tri ητν^ηηί i 3nmus ? Oftende tu reverende pater veritatem,/
ξο» <ru rinp uiitrut rlu> iKi^ML» . <rj 3i if^-o
te autem nihil aliud refpondente, quamlo-\
rt μ^ tyotni Xiy\i , ή in ζ/ίφ^Λρ/^Λ £ >όθ·*
ca corrupta St adulterina êffe ; neccffe erat
noir , iriyici ΖαΓ όκηηΐΐ 3/i
irotj^ut rS 3ι·
Latinos per fequentia verba dofioris fenfum
cohxrentem offendere, & longos texere feriaurniXv pnffl <τυμβιβίτΛΛ rit touû ; xjlJ μ<tnooes ad demonffrandum Bc explanandum
xp)if tirorntOA Xôyn nt
«^ιί^υιη» ri
auâoris diâum . Nullum porro atramentum
ptirS. μιΧη ie' κχ J£iufm it rtnÎi ietniV iro- E
evomuere Latini in fuis rcfponfionibus ,
xrjrtavt οι Λ*τ7>ο/ rlw
tpfourrti , λΑΛ*
cum vciitatem indagarent i imo vero tu ,
qui Temper Bc loquendo & feribendo Con­
r ru ratrort pff ùQpfUi Xiyvt
riy
tumelias jacis, & labra veneno perfufaha­
tôt c» -rorç xfiXfcnt ΐχ«» 5
£ KATtytârStK
bes ; ex quo etiam condemnatus es nt fuύί ίη<η3ιΰμΛ)».
perftitionibus imbutus.
irihtt irttyopâ-rei,;, <s*é π ? rujuid’üi i·
Donec iterum fpe & viribus deflitutus , Ersn.
foyXHptyx* «·3*ί»ί/«ς, χ^τν τ Xoiutt tiexpro» xnÿopût,
tum quia confucto affligebar morbo , tum
irfrnttxXiyoitStt μΛΚρϋ τρος ίυηκ ero» iryvot ·
quia inania fundi verba videbam, Termo­
nem ad eos habui quam potui longiflimum ;
\
6» « Acxpruowuç rXf/rvaç ΛίΛΓτιρρήτο/ς rxpterrtt. r
quo plurimis irrefragabilibus teftimoniis aτ« ήμίτίρχ 3ίγμ&πς , οτικιρ α< μόια τί
perui noffri dogmatis veritatem i quod fciτΛτρος ,i%/ dr ι£ ον τί diro rtiiuat ri aj-ro/οκlicet ex folo Patre, non etiam ex Filio pro­
TOfAdrn·
cedat Spiritus fanftus.
Verum

1239
Bb>».

«

Tm·. ij,

?·"· 14·

i. C·», ».

//

3»*·· 7·

JOSifHI

IPIICOPI

Vcrnm eft quod six » fuifle tc fpe deftitutum; qui contra validos fratris Joannia fy I log 11 mos dicere non valebas ; quan*
do te per fyllogifmos vicitfim interroga*
bat de allo magni Balilii diAo f Ncquc
eaim accipimus « Spiritu aliqua « ficut
a Filio Spirite» . In qua te fententia
oftcndic facr* theologi* ignarum ; cum
te etiam relut auditorem erudiebat, quo­
modo intelligenda fît Spiritus fanâi pro*
ceflio t ait a enim inftar fpeculi funt ,
9t verum teftantur . Neque vero tu il­
lius verba videbas inania : fed folida 8c
nervofa . Quo porri) verari morbo folo­
rcs « fupra quidem diximus, fed 4: pau­
lo poft dicemus ; ut qui fuerit , omnibua pateas · Ceterum adverius vim 8c
robur argumentorum Joannis cum ftare
pon poffe» , fugam parafti difpuutionis
coogrefta perterritus : S{ longum qui­
dem habuifti fetmorum , fed qui nul­
lum dilputationis friuftum haberet . Si­
quidem a Cabalila , & Palama » 8i hntilibus eorum fchilmaiicis omnia mutuatus , nuda pioponcbas cvangelii dtAa ,
putans te per ea probaturum , quod ea
Iolo Patre , non c:iam er Filio procedat
Spiritus fandus ; Quod tu quidem certe
probandum ailutaplifti , at non proba­
nt ; neque tibi textus illi quidquam
profuerunt . Dicorc enim , Q/ti λ f<nr«
prwelif , non modo facit ad tuum fi­
nem , fed etiam apetee adverfatur : ne­
que enim dicit » Qui ex folo Patre ;
vel , qui ex Patre , non autem ex FiJjo procedit « Illud autem i
venerit
£t>erlettu , yaem murer Tarer ; nullas tii dat vires 1 non enim lie ait , Quem
mittet folus Pater , aut , quem Filius
non mittit . Przterea illud Pauli ;
«Μ» fyiritHM A«/«J
arrr/iuiMi , [ei
Sfiriiti" qai ex De· eft ; nihil tuo propolito fuffragatur : neque enim dicit , Spi­
ritum iolius Patris ,
non Filii ; fed ,
5pirirui*> yai ex Dee f* , Deus Pater &
Filius . Quibas ergo ex locis probafti in
fynodo Spiritum ex iolo Patte , ut bic te
jââas ? num ex bis quz modo allata
funt ? at in iis non nabetur ex iolo ,
fed fimpliciter ex Patre procedentem , qu*
tibi omnia Latini concedunt : Siqa.dcm
hic unus ell longi illius tui fermonis fen(us . At veritatis defeniores ubi nega­
bunt , difta illa refragari artirmantibus
Spiritum fandum etiam ex Filio procede­
re . Nam fi d icerent , qui ex Patte non
ex Frlto» five ex iolo Patre non etiam ex
Filio : vel ita. Pater folus producit Spi­
ritum fandum , non vero etiam Prinis ;
ant fimilia , effet umbratilis baec tibi ri­
xae Λ contentionis occatio . Verum , ut
etiam ex iolo Patre diceicnt, ad proban­
dum quod vis, tibi fatis non eflet : Quod
certe pcrlpiccre Jicct ex aliis evangcliidift** ' Salvator inquit ■ De rite ill-t & he­
re »ea»# fcit , neque 4”teli txlernne , neq»e Ft!<m , myf Tarer atrai fatu- & rurfus
Mea Àoclrin* κοκ eft mea, /rd ejue qni miftr
tue. In his perlpicuc negavit Filius fe fer­
re , fed unum icirc ait Patrem : &: dodrinam, inquit fuam non cticiuam, fo.l Pa­
tris : Attamen non rcflc *>c laudabiliter
credimus omnino oppofjtom , dictoiuique

Mbthpnknsis

1*50

ABOO.
Wf '^usruorv rw φρ£ IwtrM τΐΜ*γΐΓμοΐς
ivriKiyip t in τοι τ» τκ tifyaXw RtTiKtéx ptw μίΐρ rv^oytrptîr ùtyùvt , -τ» Kiyot ’ ou
yip rnt Κιμβίτομα
ri τι^μΑ-η; , ùrτιρ
ri iV τ» τνιί/χ* . C4 rwirttj^ ηΙ

ρ*ιύ t-t ί3·νξ«ν irtep9>
ak <χρο<τ/αί re
««τόρΑισν τϊ vocy/tf

T^ijtpïç’ ors
» τΰς in totb rlu»
•jutfirryi yip

iAtZcu
49fMrr«d <v<n peipTVf^uûnt ri «λοσκ’
i yip it»pxi*9 itiptf ck riti iiMvK0y*K » 4λλ*
ir^ui η
^αύ*μ/ν. Lu J’ πχίί
f 3"»cc «·5·/-

fi

ftettr , «vsroA^v ΐφά
, £ςλνΓθμ$>
£
futpity Ϊ9Λ yrûn ri»m tîc Lu . e^pitii
rlîu ίιωΛμη
T*
Xeyoi» μη
iuuifjjooi «»t/i8aAUu ηβκλή&κΐ aroipinu , w
iyûu. dHAtonu τ»
*
V?
λο’}ζο> , μ*κ(·9 rfù ,
i* «prev ίχο9η
ϊί*Α*ξ«ρς , ifoi τλ>τμ iri tS Κ*5«ηλ« η
£ ILtAetjUat, 104 -iV χ,λτ' iurii γ^ιτμιτΗΐάι »»<λ«3«» iXtyti yi/uri pri ri ftjiyyt^ttt, oiôuf-

99ί ^E, tttetUf
-Π» TMVUA T9 Àyi99 if. μ&H
vorptk ,
Jf tK ri ui t\rop^f-OÇ’
QTfp e9potty pjfî OUoAopKC#*; ΪΗζΧΙ t ούη iSt , iif e^foûpyü ri pii tn^tri roi iC TtirréitfriD. 1» >5 iîrtm , 0' <c^>' ri ratrjdc r’<rofdCO , i uôtof J ruuryopH v) <rt! hoyet s

αλΛα £ τροοζλω»' cwrtinj ' ou yi» φτ,τα ,
e c^jt' τί TiTfdi μόη , ί »
ri τιτρος
<f cru t* ri ups ixro/dJf^) . & τ» λίγ·»» t ?ntr
»λθρ θ’ «Τ^όίλίΙΤί > 0» ΤϊΟ,Ίή Ο ΤΑΤης , OiàfμίΑ» rtu
iiburn . « yAi
ii r«c\Hô
4τ<τγ αό»θ(, i, if ό if»; i Tt'ax.-f. <έ” τί IhxiAtc

S? , i Ktyn ' r.u^ti i ri τηομΑ ri κοταϊ
X«Ce/4u ,
-τ» τηυμΛ ri Îa tm Θίΐ , i
ruJJnyope -nJ rù β«λ?α«τ/ · i }5

μΑ uorv ri TATpoi <£ ou ri ûi , «Mat το τπύμά
φηη ri ii ri Qfi, Θίο'; ii d ta ni; £ 0’
D To 'tvf Qc£ pr,ty iinÿtÎ it μοιχ ri rATpôi ri TffiμΑ ex rn naiôèay usarfp hiyfc ότοιυθ·* tytAuχνρ^οοί i it-iV ÿ|ju pr.^frrjf i G aune M<c»,uo'rtf
φατί», αλλ* a'rAûk it τϊ rarpdc itropieôuffOf
THWi το/; Xoyot; ^.ATirot TMiopoKoyintr.r. HTK
yip
0’ fi; ata; ix.ii;n ri hoy* êfTfp JEîth>ac, a’M' it ifritHf^) φ»γκγι> o! ? <Xt3-h«,- <ruriyopoe nx ptfri vatt-rat πϊ; λί'χκτζ £ it ri üi
t’/.rop^fo^. té y5 è<p*r«>, d
τκτατρόίοίχ
î’îts Jk' t it iAQfH ri VAVfô; ri τ>«»μα , iyj ii
le it ri uâ' δό raw'p μο'τΟ- <eyo/3xZAH -π> τ9(υμΑ9
i μΐώ St £ ο’μό;* £ άλλ’ αμοίΛ 9 tT^rc if rttif ici·
n <c φιλοί^Α^ί . α’λλ’ κϊί w* Μμόικ ri" ΤΑτρο;
£
they or, Itu ItAfi dffpo; 0 tru /3xAh · riptri y> fëèirAt

4 JE, i^cer àtlyfXit&r φνπϋί τϊτ» aïrni. Ir,n
ô
ra/ήρ’
nk ruipt; itJrr.; <c wf<; ièfi; oTjfF, ti­
er' or aQ'fXor ci ex ifAtôî, iit à Jôf, fi μτ, d ταττ,ρ μ»
μόιο; . <È a υθΐί ' r, ΐμη Sri A^i CÔ trif iμi > αλ^α tm
τ/νφα>ιχ μΐ. ex rim; κοσαφος t^jirripiiTAro »
QTiitoTitiÀvriià ^o; y ti μτ> judro, à ranjç ·
3αχ>: iwriit ieir iuri, âfihÀ ri τΑτρός ’ τμίϊί Si »
zxAwî <c iTAitttuc
rit ro’MjAtTtof , £ rliù

ΐμίρΑί itt 'it'Mj

û:a/

fîiifii ivtit ûzrfp vi' Ttr
TA-

1231

Ruponiio

ad 1 ibillvm

Ma b. ci £»hbiii

Ï131

r«TM* XfVM» > é rlu» Mxvte «
f) rttt- A eft diea illra A horrarqoeacPatri; «r
ut&tk . t i9Uu O» oFc WaMft drraft <n . àtulc
doAnara ipfi·· eft aftverarau . fi ergo
2-ir/- «TÎLzL» A ώΑΛ&ΓϊΖιΖ LdZf
«** *«* ’ T1* i,,e
œgarit ’.
τ*μ»τ/«rrrHrepw, β ^σ*<«ζΚΤΜτμθ9 ·Μ^τί
coetram credimiu, A rcâa M« tearaws>»Λ ««it&x
sucras» «tfrtrdCocar kic · abi nallam uceatioora (HO- Τζ,ΐ^,μη irt < JE duri eu rsftyt* drupjçte » ·■* Y9
faic, aoa endaauu ea tpfo etiam cftSpi-Cmm·hfNSil ütotu frf i· «Mytfrurvw
rttaai (andtan , «foaodo hoc ipiam per a- "*·
Ua facri eraagelii rerba falvator nobis de­
rueirp » ·ί nt Aqofe * ô-m» »XG| · »^'*Xw t fs iclarat ? Alicaoi eaim dicit ; Cam wamr jm*, ,j.
yti ΐ<μ4*»μ(».Μ*^»· •WuAutusAuTsos ,·»
panacfctM » «a«w «g· «Arae» aafc’ü 'Hiceft
<ir«TUpZ«repàrte* fZ F»«sdwiqpixropHÎwβ dûuc
rracleras ille , queat Pater producit :
ίχτίμνη9 rlSMtçdfniiwipndShuridlÎ, Mit·
ergo qwra Pater producit, buoc Filius
Tftùi^i xJrdA/s* ônrsiXSpfwsostûStiydrtiùmittit ( qaid diftrt iater mitti A procedere?
Et nrituf Ceut ^ttrii Me t Jutiit^*' ,fc
μίί tif virtu rlui d*i&tHU * ixtftt ίμ» iuÇdrw «
ΰτιΐχτΰ i^><d^M^±dMlyùutdiM9‘ vdtvaydf * vn Mvanr «er/rarns ; KU mr tlertft&f ,
or*< Zg^orany, ZpxHi. lat ▼2μ«7τμ»0τ»/«7μ B qui* de uteu eef^iee » tr aaaaarieAr eteSit :
O»M eteiet f<ee»*ft" ludet 9eter , mea
ίμχ λΛμβίπι. i1 uMavS* χΰίφύτχτ» g tîr» wc
/itat, fnftevea dixi μχ de sim tutifiet : A
/bM^»*7r, KifitnvMbijULiytof, irtf vdrtv, Ihmalibi *■ A/s/JIa-wr, <r dixir iifdftlil, ^ttti·
*&
yte Sfirùia fiiSeei : Qua omoia ofteofùtrn, βτ/£»«τ?υιΓlursiJ/ua Ttuy/os Zcropfurdaat > etiam es Pilio procedere Spiritum'
'P. TU^nOUAt^tXTMtt fX^V ÏSn^tK νύτίτΤίΰμΧ
fandam. Unde igitur » A per quos tes tus
t*μνχ τϊ TtLTfAi » txW StSxrxdkiM *& ixxYjiriprobafti tu Spiritum es folo Patre ? Num
<cc ; xÿi νΰς fàt Iumiw ηκ<ντκ»*ρΜ»ντ«τ*τρο(,
ex dodoribas cede fi< f fed qui fiat , ut
ê ix τϋ ruvpk
ix ri ÙS \iyt<9 ; ti )S iKtyw iiidem A ea Patre folo > A ex Patte A Fi­
πκ, Z«uwc «fearnrre, iïi*t Αλίγιηκ&ίΚ·
lio dicant / Si enim ita dicerent, pugnan­
tia fane loquerentur, alias alia docentes .
λοκ, W «N* ci» «More . ht -pi»*pdtvrïvxOportet enim, ut re! es folo Patre affir­
Tpoc KtyttedvriK , | »« ri vxt/oc ^txriiûi* «λment , vel ea Patre A es Filio : verum ex
λ« τ» t* po'stf dStif dV àyltM ημμη , ti μχ'μ^
folo Patre , nemo dixit fandorum , unus
raNrro&oc · ruarraùç, t» Si ix rw du rûnç oZ c id affirmavit Neftorius hureticus , produΐΜνχΛλν StaffJtSlw Kxfirrrwrn . durlxx yx'f i
Aionis vero etiam ex Filio dodores on.
nes ciariffimi prwcones funt . Principio eμίγχΛ w »«t\w<n<ç πίλφ*, o μί^Χ9 *nJ ôrn
mm magnum ecdefim columen , magnus
ttfoç A9rudrt&~ ce τρ ô/xoXoy/a râç t tetri rirevera A facer Atbanafius in fo« fidei conrfwc Avoir * σ» ·ΜΛψΛ τ» iytar uro’ tw rurpdc
feffiooe , Spiritus , inquit , fandus a Pa­
tw m’S i ro/vni», «Z xrtrùt ,
^unrtvs »
ixtre A Filio non fadus, nec creatus , nec
Topffim. ô sforuç c* tV ta rlui ceeuàptirxrit ri
genitus , fed procedens . Idem in fermone
dc incarnatione domini hac habet : Nulli
xueix Xôya iw fmrit · μη yjuotot int tk , in μη
vero fufpiciofit, ipfum non habentem accetyw durit ίΚίμ&χχη' xursç >5 «irrv «w$f» ίπμ*
pift; Ipfc enim defoper mittebat illum ut
rt> ùf 0fdç, £ durit «Vtv «*ru$w xjvtSi^tra <ài
Deus, ut homo autem infra cvmdra fofeti&ptW i^durioiutfitdurit«ruer ,e* njc θΐόpiebat : ex ipfo itaque defccndcbat io ipfum,
τητητ duri fit rlui Λ&ρ&νότηπ duri.
ex deitate ejus in eius humanitatem.
Βχσίλκος St ôSetoranf esv} «τ’ EJsu/a/K τζι­
Bafilius quoque landi/fitnos libro tertio
π* φητίι ' τκ yS dtdyxx , terd ίζηίμχτι £ τη ηί- D contra Eunommm ; Qua enim , inquit ,
neceffitas cogit , eo quod dignitate A or­
rein»
τι τκϋμχ r^nt TT) <rt» é τ£
dine tertius eft Spiritus fandas , eumdra
φΰτ{ ; Λζ^μΛτ/ t4i >$ Sdunpdlttt ri uw > rxf duri
eft quoque tertiam natnra ? dignitate enim
τ»ΤΤ) ίχο» * é rxf duri Xxpfidtut é dtxfyil^t willum eft a Filio fecundum , cum ab ipfo
μ~9, é όλωί ■? λλτΪλ( ixtinti άζ^μμί^ <^)7fit, A ab ipfo accipiat A annuntiet nobis,
A omnino ab illa caufo pendeat , fermo
Surn ô τκ X'r/Cw<f "Kùyoi.
pietatis tradit.
O St Niîojm θ·7ο{ Vfnyùttui à £ «JiX^octwîHujus autem frater divinus Gregorius
tw , et Tof^uif
Xûyuts , duri τδτό φηπ, μχλίΓΛ
Nyftnus in mu Iris fane fermooibus hoc
it et rd tit ri Ttmpifitf «μίΚ,ίφ τύτη Xixrpxtdî Kfidem docet , pracipue vero tertia in ora­
yu» ’ i yS μο9Τ^μκ ùor e· ri τχτρος
*·
tionem dominicambomilia declarat dicens;
Unigenitum Filium divina feriptura ex Pa*
yixt ypxfdf ότομίζι™ , tyj μίχ^α.τιίτχ ιπισν ο
tre natum vocet, A proprietas ejus io fa­
λόγ*< duri ιί ΐ)ίνμΛ ‘ ri Si dynt τκίμχ
ά» τμ
ctis literis ultra non progreditor : Spiritus
TXTfdg if)ô*TW uVTT)^fur/ML^TUfdi^'
E vero fandus A ex Patre A eft dicitur, A
ti Ttf^S τηΖμΛ XetrZdx iytt, κτκΰ trn dure ,
infvper ex Filio eft perhibetur; Si ju» t· Λ*· A
f^rùoxhToc drûrdKof.
arm Spirit eat Chrifti aea hebet , hit aaa ej!
tjuf> inquit divinus apoftolus.
KwezTQux St ô nk AXf^Sftvt Ϊχχλητίχζ φαBeatus quoque Cyri Ilus Alesandrina lu- c»m. s0*
rv ® cx<«e4K Cf τη rjck Nfrôf/or irtrtàd >
men cccleba in epiftola ad Neftorium, cu- J"*· ‘
« w dfxi · tk <r4iny©“
ênt^ySi 'λΐγω·
jus initium eft; Cum falvator nofteraper­
w , ô φ/λί» τχήμ, ή μητίμ. \jfii ιμί ' φη·
te prononciet : Qai diluit fetrtm , eat an- Metit· i»,
919 ' ti
irt ri 99(Ζμχ ύτ \jeordrtr Ιίΐχη9
treat fafer tat t aea eft aie digaat : hac ha­
bet ; Et fi Spiritus propriam habet fubfi»·7^ «y duri xx3ù τκΖμχ
è wÿ m’oî »
ftentiatn , per quam elfe per fe intelligi«λλ' otuî Îkw dx df^dr^ot tu üu' Ttfupx ydf
tur ut Spiritus A non Filius , haud tamen
dXuYtixi ΰ^μντΧΑ ,
<$·/ Xô*ro?
eft a Filio alienus; Vocatus enim eft fpiritus

1*33

JOSBFHI EPISCOM M^THONENSIS

1*34

nie» vcncati» , venta» aaum eft Chri- A> £ τμχκη^να/ώτν, xrôitrff «μ/tar £ ώ» ηί,
ftu» > & effunditur ab ipfo , quemadmo­
©îk < T«Tpî. τ»δ?<·^οχΗτ«4, <rr/ rSènrofAtdum »& ex ipfo Dco Pâtre. Illa porro vox ,
rti · δ/3«τ<«λί^*τ/θηη> > «ώτί «^vyiirH tS
Effunditur, po£ta eft « doAorc loco huju»
d-HKrii/xjSôtaèMrrècX/yAyôd'* φησί* £ <·/·χ«t voci» » Procedit $ ut ipfeeut «it io expoGÔ>
<>»<. efv tiooe fymboli hi» verni» j Et effunditur »
£*·**·*·hoc eft procedit.
. O tims c* τη tyjMtnt· τη hî τ «fo&rrut» IwIdem u» commentarii» in Joel prophetam,
«Λ τη, c«^m «re rv Trieuse* μκ, φηαί»* η/φ
7w/. «.
explaoan» vcfba illa ; jyraada· it Spirit·
j/«p
θ*·*
<* θ™ *✓ fwn» · Μ®5 ♦.λΟν’’*
»n; h*c habet: Nam Fitii ut Deu» 8c cx
vw/ ^5 cm rv &fi é vrerpoy , ίϊ»» «Ίιτί π έ ώ
Deo oaturaiitet eft, ex Deo namque Patre
«brni £ dÇ «trri w τηΖμί flh , «ihirep «μ/λΗ £
natu» eft i proprius ipfiu» , le ia ipfo , Ar
ir «urimrpTÎ Grô é τλτ^
ex ipfo eft Spirite» , eodem plane modo t
quod Dei Patris eflê intelligitur.
O «vive ce WiMtfôf <1*Λλ<ί/ο» dmffuvtwi iIdem in commentariis quibus confutat
tu λ/χί. rpvnïr j» « ni rw τιΛμ· Ri» ' w wr/p
Palladium fit ait : Nulli vero mutabilita­ B «•Tp/rôOg »orw, ir tiitrlur·μ&μοίτίώ d*Hk>«»«·
ti obaoaius eft Spiritus : quod fi mutabiiftptiτολ φύον ,tîrtp fèi tS θίΚ £ ΤΛτρος, é μία»
• itatis tnalo laborat , ipfi divinat naturae
é tkl/χ, nwiuiîSf
ΐμφοΊ>, ηχοαι» c* rerpo'c
i abes hac aipcrçetur ; cum fit Dei Patris,
atque ipfius Filii, qui cflentialiterex utro·*
Zi υκ<β^οχίομ«»·> r/ίθμα *
c»«« Bph. que, ici licet ex Patre per Filium effundiO «Ί/rô et τη ifyyia-H 1κ cttim ΛΐΛ&^μΛτίτμί
p(rt· i.«q. lur Spiritus.
0jw/>· îJ/of »χ«» ô uoî rt>
Àuri £ itnuZii ΐμτίφυ**
Idem in expolitione anathematifmi ooni
«·; itrtd νηυμ· iytto tipyttfyn ηίς θί·^μ««.
ait: Proprium habens Filiu»Spiritum fanΧμκτβΓνμοί I/ ô puut&ro; Ο» τη ομιλ'ΐΛ τη tit
Aum, oui ex ipfo eft , lr ipfi effentialiter
τΐώ ώ*>θ·μίτησ·ζ»τ2χϋό<κ φητίτ ηΧθί» ό Xexrdc
infitus eft, divina operabatur miracula.
Beatus quoque Chryfoftomus homilia
tit ημΑ» »δω*ί» ήμΤΐ'Πΐ^οώτκ τ»»μχ, ^ώ/λ«in incarnationem domini ait : Venit ad
βί ηήμίπμ» <τϋμΛ. ·π> δ», άζ, <υτκ , τί ϊηλοαΰβ>ί
nos Chnftus , dedit nobis Spiritum , qui
λφ, η art ή
Ατκ ιχτορΖομιιο» τ»»Γμ« îtex ipfo eft» & affumpfit corpus noftrum.
mi>
ημ7;
;
Quid porro fibi vult illud , Qui ex ipfo C
K«u Σ/μ/*>» i i ο »ίο> θίολό^β», d £ ΜίηιφρΛτηΐ
cftj nifi Spiritum , qui ab ipfo procedit ,
effe nobis datum <*
ΚΛλχμίιος, τη τ&ίτη τί O*to&Jk h’î τί> /3/0» τκ κ( M , k·
Simeon pnrterea · novus theologos, qui
yin Amiho-I* τκ ΑρΗ·*<χ/τκκηιφ«τ*Η·τίς«:{ΐχ
Mt. *
gg Mccaphraftes, quinto Nonas Oâobri» ,
της **η*μ«τ/«η; ώΐημ/«> it^fmt t ni ii τχτιΑλ
ubi fanâi Dionyfii Areopagits vitam Peri­
μ·ης ipytriu, £ tit κ/χ»κ« ό Ζμόν X^/roc «»<χη/bit, fie ait : Finem habent, corporalis ad­
ptntt, τροί ϊ ΤΛτφΐηοι irirmn θ/wo»,
τ» ί«ventus officia , & fumunt initium fpiritaνορΧομπο» Ατκ rr/ίμ* iri τη W cirirufii^rSf
Jia; tneufque in cctlum evehitur Chriftus;
& patriam repetit fedem , mittitque Spi­
xxncr/μτΗ ntt μΛ&ιτηΐκ ôinyj* ‘ vtuwii Xiyuv
ritum, qui ab ipfo procedit, in diicipulos,
tJ μιγΛΚμτΛτίΙ Xfuororiptt, üyou» w Ζχτο^άut duces incredulis gentibus fierent . Ita
μ{»ο»
«utk.
magno patri Chryfoftomo confona loqui­
Ετ/φ«»/ο« ii ifxjiTtrMTti K >;ν ο μ«χ«£4^-*
tur, dum ait, Spiritum qui ab ipfo pro­
Λμφόημι ULnrtti, φητι», ο» rJ ûSp&ru tU iicedit .
Beatus itidem Epiphanius Cypri archie- D ^y, o'Xc/rof è π> τκϋμΛ AnT. h ii Xe/πκ tK
Kiicopus ; Ambo , inquit , in homine ;uτκ rcrpoç TiffΘί<κ ί’χΘ/κ, £ τ» τχΰμΛ /x
o inhabitant, Chnftu» & Spiritus ejus :
τκ Χ^χγκ 9 η τ«ρ Λμφοπρω, ût φΛΤ/r ο Xô/ro'i · ·
quod fi Chnftus ex Patre creditur Deus de
τί rATpèf iiTOfât*),
κπχ J^/μκ ληDeo, Spiritus quoque erit a Chrifto , vel
^f^)*
e»τ<υ AyJti/pwr® · ο» τμπτο» vùitiiiyn»
ab utroque; quemadmodum litmit Chri7m». <4- ^U<’ ^Um aic’
prtftdit,
lor Tttrtpn η μτ> ο vjdf , iiH τ ϋο» fiμύ ό τ«ης » kto
itt tx w xtcipitt. Et in Ancorato : Quem­
ΤΡλμω λ/y^» t ot’/é 1oT»füu«e< μήό τ«πφ
όΰο’ί,
admodum nemo novit Patrem nifi Filius ,
τβφ κ~ Ζχτομί'ίη// £ χρ ΐΓ λβμβόί, i^odit ràr
neque Filium nifi Pater; ita dicere audeo,
uo» χ$4 $■ τκπςχ ti μη το τηΰμΛ το iytor , τοί/ϊ*
neque Spiritum nifi Pater & Filius, a quo
rrorxirnt., τό Ϊοξ«ζο»βίλη0«ΐ > 0®^>’τ»Γτχ^ς
procedit, & a quo accipit, & nec Filium
& Patrem nifi Spiritus ianftua, qui docet
omnia 8e vere clarificat, qui eft a Patre &
Filio .· & paulo infra ; Spiritu» autem ex
Petre & Filio fpiratur.
Similiter beatus Tarafius patriarcha Conftantinopolitanus in epiftola ad prrfulesorientis , que ita incipit ; Multis 6t ma­
gnis providentiz modis ; hzc habet : Et
in Spiritum fanâum , qui ex Patre per
Filium procéda , qui & ipfc Deus agnoicitur.
Et fanftus Hilarius oratione poft pentecoften ficait: Credimus in landam Trini­
tatem , hoc eft Patrem & Filium &.· Spiri­
tum fanAutn , unum Deum omnipoten­
tem , un<us fubftantic , unius effentis ,

Concil. Qentnrl.

Tom. XXXI.

»§τκ u’k ίξί. χμ κχτΜπρω’τά τπϋμί. Ü in, τκ τ«-

E

τρός
1S ύου Tti^r ■
ΤΛμίσΊΟί δί ο μΛΧ,ίζ^- τΛΤ&Λ?χτκ Κωκ·*»τΛ•Kro'Xfwç ο» τη inroXri ^9fof W ί «χτελη?
•ifJC'tptit» nt ή ip\n' τολλΛ »ζ μ//«λ«/ς τμ>o/'«uç. ovn> φητί ‘ £ tit το χ»Ζμ* τό iytor t το'
it toc τΛτράί il bln ίχ,τορΑΑμ^» > £ Ατό Θίό»
»?) yractf^troi.
Kau ό iyiot it Ihiciot c* τ« λόχ» τΰ μι~
-ne τΐα» Tirrnnoduj oo’ru φη<τΐ ' τίΓ/άομίΐ tit τΐυ)
iyinr Τ&/«δ« , τκπγ/ το'» τχπρα χμ τό» υ/’ό» $

τό iytor τ»/ίμ* , tin Θίό» τοηδαίΜμο» , μ*ί
oiirtAi, μιϋς \jedf^fvfy μώς dfyrin; Ζημι^ό»
Η

i*35

Rbsponsio

ad

Libellum Marci Ephesii.

1136

conditorem omnium creaturarum ; ex quo
, per quem omnia , ia quo om­
nia: Patrem ex fe, non ab alio; Filium ex
Patre genitum, Deum verum de Deo ve­
ro , lumen veram de lumine vero , non
ϋοφνιν, AMlir rvropMÛyms
rarpd»
tamen duo lamina, fed unum lumen : Spi­
< üx twins όβτα^Αομ*’*' ·
ritum fanâum a Patre, & Filio «qualiter
procedentem.
Κλλ AmuAtS* 5' · riiylou ôpoos Σ**ΐ <* τ^
Ad hac Anaftafius fandi montis Sina in
λόγψ ιγ efei «θ’* ipÂt if&rit ίηγμίν» ris ifar
fermoae , cui titulus , De redis qua nos
£w<f t iTrypauflri ovotrt · i Ji ipri t5 Adcredimus dogmatibus veritatis ; cujus ta­
ÎV & ris ύγ& W
* % <hxrf ‘
le principium eft ; Eorum que de illiba­
ta fide noftra : ita feriptum reliquit ; Ex
tS it βτίμαιης «· iïttt/Mk ^atSotns às
eo porro quod proprium corporis eft peti­
μχ > tIu» iHriKifyJ*» W Srittt xapesrirup^t iti
to exemplo , declaravimus , quomodo in
της iV μίλι!» itxKoylas π £ «/xetrics* τβαηι 3' B divinis alteram fit in altero ex proportio­
£ rvfbjtuc ro/xMtw iuri > JuXoror/ τν Θ« » τ»
ne & adumbratione membrorum . Hac enim ratione 8c fpiritua oris ejus , Dei
ΤΗΪψΛ ri iytvi hiyt-nu 9 νόμαιος ©>tw ri ftfifcilieet , Spiritus fanftus dicitur , cum
to^oiç. ë «rriJux, WXz» »
iori ôurepdbouifit os unigenitus : 8t rurfus t Spiritus «
tor ri irort^pipoa » X μοΜ» m^p ri τχτςοί ,
?ui ab eo procedit 8c mittitur , non a
<M«c £
τί uuu. x^|' μτηί τ»λ ΤΛλη φίΜ’
atre folum , fed etiam a Filio : 9c poft
ri youû ·
taunt inxris μ’ιγπ \wripyw9
Rauca ; Itaque dominus , at cum fe oenderet, a quo Spiritas fandas exiftit i
ίμφυτία 'rits μΑχΠι trits thtyt ' hi&n τιημ*
iafufflans in difcipulos ajebat ; .Actifite 7**· ?0·
iynt.
Sfirituut fanilum.
K«u Δχμχσ*χ^α>ό« &’ ό lyt&*cavity -1V θϊοSacer quoque Damafcenas tertiodeciλαχ/xwr xru Zjy| * ή όαφ*»τ«£4χη τ3 χζυφίου της
mo capite rerum divinaram hec habet ;
■^iOTTjT·» ΙαΜμκ rvTwrpos» ©urarjoc Ri il 1400
Manifeftativa virtus occulte Patri» divv*
cmwopAotriin > ris «Tiff . 4È* μ__
/zpor
’ ivris
r_drwnpar
____ r
nitatis ex Patre eft per Filium procedens,
£C ©t ipfa novit : & paulo antei Ipfe igitur
fJjp oritZ^iriii Aoyx «cCuoroc.Lz/rsdS
, XtruM -Autini» . ”
eft
Verbi .Cyflu. , Verbi geqU,’
iti kôyn atfoQoXtùs ο*φΛΜ9&<Λθίί tiX^uaids . τ»
perquc Verbum Spirit©· euni&iUtivi pro­
ii , cm tx US ri τΐίΰμα i htyopfa , ôrfç et yi
ducer . Illud autem , Ex Filio noa dici­
àyiow Ktçxkarif» 0 iuris iiittrxriMl·* Ktyn , 7»<
mur Spiritum ; quod oâavo capite doâor
μή ns itriry , ίλώ-Μ/φ «im> ca vf *9frirtt xtidem nabet, ne ani· addubitet ) jam folτί mur in primo definitioni· capite» 'dum
φαΚιΙη TK* β/ur > \jgff*ToKvyfyut9t W r/m */pro quinque capitibu» apologiam iicribc- ^frocfu
^xâcuvj’
remua.
îarUT
Ktu KucrZAoç τίλια ο μΛΜ&&* êa τύ τρός
Rurfom beatu· C/rillua fecundo ad HerΈ^μήχα iAnpta Ktyn ύπκ · iytot ii τηομα
miam libro fie ait ; Sanâum vero Spiritutn
Tportpris
,©· carpos it 4»
Φ»rotabit t qui ex Patte per Filium effun­
ouiTf · ότι it 9 , M > t? » «« > InituMun'>
ditur naturaliter . Quod rero pre politio,
Eer . idem raleat quod, Ex , & eamdem
rbo eiurlu) lyjri nta, μ^ fiUXfù1» W, Tjfn’
abeat ac illa vim , paulo poft id etiam
Jh'Co^4o. tu» ii t/ Ms twfos τβιίτ» rirnti ix
D tibi oftendemu·. Nane ergo quid ad bxc
ησν wnt οι itfoKfX&bns iytot £ w cmxXjjitUç
pote» dicere? nonne qui allati funt, Can&i
itlarxaKet i ri wu xm rlms et ί/αφόροκ λί*
8c ecclefie doftorea funt ? Si omne· ifti
£tn &
ea iris rivriir ηη^ζάμμχη τ»
per diverfa» voce· & diâiooea fui· in feriptir fatentur, ac docent Spiritum fandum
rteΰμα. ri iytot cm rS raTfàs é ri qx ομολ·>
ex Patre & Filio ·, ex quo tu facrr feriyitn è Xf'yitTf « -ro&it trot το /* μο>ου nt τ<·
pturs loco habe» » Spiritum fandum ex
τρος τηυμα το iytot ripwnu ΐχτορΑ»όμ^οα e*
iolo Patre procedere? Profer nobia , quis
τι) Itpi ypo-Vy » info» ifrit, tris iV itixrxi^wt
inter dodorct dicat , Ex foto ; quit fan­
τό c< μοιοο φηαί ; tis W iylvt i rolx
nuridorum , qua fynodua dixit hoc ? Quomo­
do temet vanitati dedidifti, &ftndes etiam
iut txt’ ίφηηί τί ότι t pawn a Sits ri ,
tonleducere alio», non veritu· dominum, qui
ii^Hi uri
idol's àfjxTtriirt » ent jit&n
judicatura» eft vivo» & mortuo» i Quomo­
n ricjot , 0; xettri {urns
tixpif » rus ipdo illum negas Patri efle confubftantiariru iurit μτι *u) άμοχποα χ^|' ομόδροιο» τ\$ι ομοlem? 8c communem illi denegas cum Pa­
ίιώχμο» TifJ wMTti
ruuimpxo^,witmt^ot- E tre majeftatem , 8t virtutem; & initio ca­
η ira è ô Ttrit, it^* μο/κ tS n) 5*^ > «©rentem «ternitatem ? quodque omnia qu«
funt Patris, habeat pneter unum hoc, efle
v>s >δ φΓ.τί · rirm ôra iχηό τΛηρ t ίμχησί^
JScrem ? ipfe etenim dicit t Oetaia aoatoatic.
rij <ru rivp ca iuoi, x^yta ca <roi \ri ‘ T*”’f ,l‘Ate
fW baitt ?*rtr , mm /»ar 1 «c rarius: Ttt 7·*·. ty.
tri Rt, £ TK ri ίμά· ê ca τη
iüiris,
Tarer i» mr, <F 4· i» tt t 8c t Omnia mea
^t-iV μα$η·& Kiyuty irautrn ity xaSisfafls
tna fiutt, (T tna mta· 8c in oratione, Da 7^
i> frfjtf ri oiu> it Ri
th χατρίουά, γΛ
illii , inquit , loquens de difcipulis , ut
«•un» fint , fient not nuunt fnutnt . Si ergo
ri ττίΰμα. friropibm cm μό»χ nt^κατρκ , οτ/ρ
Filius unum eft cum Patre, quomodo Spi­
iysiiÂrtas aofônrn tx rtrpos, £ ux" i rauvn
l-,
ritus ex foto Patre procedit, qui ex Patre
3n <rt βλίrnt t £ ,αη τχ Κ</3<τιλα , ΠχλΜμ* π,
& Filio indi vife procedit? Hrc te oportebat
iyj τκ Φούρη , Καματ/φοο ^ri Μοτχαμτιρφ'
infpiccre» 8c nonferipta Cabafilx, &Palam»

r«nur «ijf Χ,τινμίινα.
T wirm » il ou ritr» , A
°* * 5^™*.
T
Ï ·
** «φ* omnia
iri* *
· *· I^
- < ***
- Awt
..........................
fü' i&&rSritTposjfanfritl&riri\ii&/ritGu&f)f
«Ab&nS, tikêXtôwùcA Duris iJvt&rri, i μΐώ

1257

Joaephi

irucoM

Mithoneniu

me,Phurnii, Camateri, Mofchamparis , A è

»

, ta μ*

±‘ 1’W*L*
-

»

Z>J

------------- ~

—

i’xxro» λίγιι , *»»r<
Α

Γ^*

* &»./.< ,:

WF WJV ·· W» ·

yht, ή ca τί rwjoioi χ’ ni f iyiw , *ZAx tuûiixùcw 9 Camqxe ia fynodo adhibuiffc»
ttbw tiw fyutânf , ônevt rù ItitrKÜwt ·?
non üaâorun, fed illoram diâa t ignoai*
Ο·«λ«ΤΜ< CSM/SO/ OfefaytV , ê μχ JuXm'a4*OC
niaaiicpomfti, «pandotibiecclefi»dodort» illi protulerunt: Q«*re cum ocaioaat­
<>«^λ<\|ζ<4 tflift! ^^UV^flf · fM tlU> Jf. ΛΛ<φύ·
tollere non poflea, ia ragaa te ifooaüaioηΐ A/y«r , rn ile<%ts âut en /jmh ri τΛτρος τ»
fe dcdifti ; & jam te dicere 00α pudet, Spiri­
rttùfjut i +pot\hf fj^i 3c7£«4
χρόπκ
tum {andumexfolo Patre ibi cfleabatedcé φοη?« »ro/'w*» 9t nk csÎonpxc 4>p<ymooftntum ? Propofaifti tu oaidetn illud
«Atc ny^Jw/,
uptrnb ê <«’V<;
Krobandum, eum te ultcriorû Franci* antiitea Ar pedum fttepit· 9c vocibus ea iibila/u)mf aroxoAxrn; r* » xru 5' arstaÇxc <AA* m
v
nmt, clara voce bsrrcticum Ae makdiâum
/uow «tAvc ^tu' tirtf · 0
tJ vu^'ç hwoappellantes; at nullo modo probafti; nuda
$ « if**' irtp % ϊιίλύτΛφ Ht, $ x*
>*. If. tantum diâa protulifti, Qtii λ Parr» prnre- B
3« rtpMÎfit A/y4’«
'
Jit» Ar fimilia; ad ou« jam rcfpoadimw ,
' Π««« fjty f ΧαΓ^«λ/χ*»
Adyw» » 3z< «♦ex.
ncc eft cur ampliat dicamus.
Ô' IV «roroA*» £ f ίι^ί/ζ^φων writ χαηΑθι»
Ab cvaogclicis quidem diâis eiorfur,
Erase.
per apoftolos vero & fuccefiorcs eorum proiyu
w «ΝΧΧμ/wxic reiw numix, j£ μΐρκ n
greffus nique ad tertiam fyoodum cecumej£^<(o7*ooc îxuro» iF pn^V , £ β-νϊλογι/όμίnicam, diaa fingula diligenter expendens,
vos ίφ' ijulr· »
Γυμημακη ôrep xrodevxriuzsu
Ic iyllogifmo» ad unumquodque adhibens,
ντ(οχ//μ/»ο> Ηχο», tit τ<»τυχχ τχ* χ^ρχ τ Λλ·
atque id quod mihi propofitum erat con­
tÎw ίόγμΛτκ tîrifyopArfiif.
cludens; novum fcilicct Latinorum dogma
efle ubique damnatum «
Ηρξ*> /4°' , «κ £ mfônpof ίφία/, c* JV /μΓ- ΑΠΟ A.
yfhtxuf φαηίτ tit rfcvurif τχ er* φροηίμίης , i
Exorta quidem es, ut jam dixi , a vo­
Ketfl
μΐω j' τ»Γ «TwrxrR <r»xoAou3>r*c »c taAfcibus evangelicis ad tum probationem opiξΑκ,
,, }δ
χΐφΐnionis ; fed preferiptum difputationis or. . /nitrxn
.. .
t , ta «το χ/φχλβυχ
____ tit
,
dinem non fervafti . Conftitueratia enim , C Actor, si «ro ίν/γΗμίμχτος tif ίτι^ίΐ/φμΛ Ufruut a capite ad caput, Ar ab argumento
λ. foroporn/
:------- ·.--------- ---------------«C* tu
-.· tpwmrHç
·—· _.
Cdnm , ta £
£ <Γ*φ/ζ7
ad argumentato progrederemini , ut diluίμ* χ$4 u’roxôtaes γίηητ*! . ôm» it tit «uti
cid* At clar* betent interrogationes ac
ίλθ/π ,
pnnr 1» p»jw Xz/3/ξχι» , £ ruAAorefponSooes · Cum vero jam aiiceotarctis
γττμος tumrtt tit ci» nuié4*< #njxoAx${ goutta
Ar diâum diâo objiceretis , A lyllogifrS φρ* I warns Χιγάμί^ , irtnxupfôix
mus fubfequcretur > compendkrfe Ar egre­
gie a fratre Joanne formatus ; tum tane
τγ 4trox&4ff*4 , £ JÇ,fouytt, *n» juxxpo» ex/7»o»
ru coarâatus, quid refpondcrcs non habe­
ΐτ9Τ9<»Λμί»9ί λο’>»ο» · μ«2ό< xxprd» *\r&fl*i χ
bas ; atque ut elabereris , longum termo­
ίθ^ /χο»™ δ/χλίξ/ωί* ire rw ο WforiwA/fdnem inftituifti nullo veritatis fruâu, aut
μιπκ Ιμ'/μκ Ιφ» '
Εφ/σ*χ , φΛίηηι in
difputationis more . Quando Joannes qui
«^/C«d»Mc rlui ηζ/f , «λλ?» yip Hin i ryanp*
tecum difputabat , domine Ephefie , di^
xit , videris preterite ordinem ; aliter eο-νμφΗΗ* 9
<λλ*κ τΜ~ς · in 1» τί μι^ίΚΆ
nim inter nos convenit atque tu facis t
Β<σ-/λ//χ ρυτό» ÛX ίλ<β/ πλος ,
σν ιηροίφΐnondum finem habuit Bafilii magni di- D
pti fit μκπ» <ΑΑ<« ΰκ9$ΗΓ9<ί
λ>^λ μ,ιΦλΚμ
dum , Ac tu alia in medium argumenta
ίξ&ζ τχ rpoxH>a»x , iti^rnu» ύς iotx.f nùt λprotulifti , Ar alia extra rem capita ad
κροΛ-ης. λ/ye λο/ro» μ<χρο» , ôro» ό ώ/τοί Qidocendos , ut videris, auditores. Sermonem
ergo protrahe quantum libuerit, nam ego
λρ iWHÎn ίγύ χ'χ iχν rtStm rot >ο'μο» , *ΑΑ* d
tibi legem ponere non poflum , fed impe­
y^KLuuirttTK Q*ri7\nii’ όμνς iyti ηφητα-rLuùrfrator tereniffimus: Servabo tamen ipfe moμ»ο'τ»τκ
rlui σ»ίζζ»
ί/Λλ/ζκ» , ι£ x’3cro>
deftiam Ac difputationis modum ; neque
rf Ανοχ,ί^^τομΛΐ tit 0τλ λ/yii, i~' if rfroAoullum ad qu«cumque dicis refponfum da­
y^ijç xj Iffy iff νροκομκ&ίΓΠ»
, χβθ’
bo, donec fatisfacias eo quo prolata funt
Of ίρξΛμ&Λ τροτο», lijc 3î<A/£/wç , ôrwt σ-Λφ^
ordine diâa , Acobfervata lege, qua difputationem fumus aggreffi , ut explanato uno
»λ37>τκ τχ trot' Λ/ζύμί^Λ τί /ήρα . <<χtranfeamos ad aliud . Quibus tu auditis
σχς οιω ηιΠτκ ί'τιλνψΐΛ χχτί^/ r/ » £ ire/οχωftupore ojpprefTus es , Ac coaâus devenifti
pfànt ίλ$Η9 ΚΛ-ni VWOW xj iTQKWtf ‘tV pff^/ .
ad concitam interrogandi 8e refpondendi
rationem: Proinde naucisdiâiaexclamafti, E w' iu3vt ολίγ~Λ fitut , 0*Ζχχλ* α-ΐΜλΰρνμ cto^rx;, τκππ» x* ζίλομ** irt Aty*<» , ti'Aoç ».
Szcula foculorum; noc eft; nolo ultra dito/’wtx. ο’θ·#»>^dMxxxe/wmw rimt ivwt ■ ii.
fputare; jam feci finem. Quamobrcm beatiffimus papa dixit; Æquumeft, ut quando
Hjjpf IRv, tvti itret ôe-xi^wÇ/ç, if «r©Aoy^ç
tu quo in rem tuam erant dixifti, refpondeas
itf fit ni TtXii-niïfL Imiow tx* i9foCnr^i9\tit .
etiam ad ea, qua poftremo dixit Joannes pro­
μ^ ^tKomt î» (τχ «roxex-^^iu , χΛΑ' ολίγες
vincialis. Tu vero rcfpondere quidem noluifirômt λογάς , rptQhit 1$ ίαφ^Λρρφήκ ις ίξω
fti, fed pauca diftortaA prava bihilquead
rem facientia dixifti ; Ac fc£o dimiffa eft ; neτχ «β^οχΗμ^'χ, Ζλχθ·ι» d rMvi XA^Tt, £*λΖο»χχ
Îiue amplius ad concilium venire voluifti. £fd^t'Awxç riu/ιλθΗ» , Vi»·» 5‘ < it*yop4,/Jfa>
e porro novum Ac damnatum Latinorum
το “iV hATifUf ίόγμβ. irt μΐαι Μ·*ξ«ς ire ktdogma nec probafti, nec probabis unquam
ξ«ί
ron, xt/ rù χτ’ ίλλος τις ιίψτίλότίρόί τν
vel tu, vel quivi- alius te doâior Acfub
V4

1239

Rbsfonsio

ad

Libellum Makci Ephesii.

124.0

é\oytunp^· art v xjpôr τίΐ9τϋο^μχύτΛρχ{9 A limior: n»m dogma hoc non eft novum »
cum ufaue a fecunda fynodo Gt & cante­
«λλ’«νοι* àLffÿtf ηωόίίί 1%ί τι ê 4<Mrreu c#
tur in Romana ecclcGa : neque dogma La­
Tfl Ρ«μ«7χ« οβχλητΤρ · Ht KtrtwtAr Rv ί Γρ«tinorum eft, autGrecorum; fides enimi non
x/xo» ,
)5 c* μίρ* w r/r« , cWui X&rrMv/xos ·
eft partium; fed Chriftianorum: Siquidem
τΰης γ5 o/ &Iû*mXn Γρβαο/ ê Λχτ’νο/ τβ ivri
omnes tam Grrci quam Latini dodores
Φρνχπ»* h pi tw^vw < varan* t*ç Æ<M foicJcu,
tta ientiunt*. nifi velis ufque adeo ftolidus
videri, ut Latinos voces fanâos etiam &
irf £ τβ? «Μ-πληώ
d/Jw-xzXirs Λ*τίdoftores orientales.
w; *ro*<X«7r.
Cum ita peroraiTem , eorum eongref- B»aas·
Kfix.
Ew? rJvtff lumAur* -mV τρος iwnùf ^μιΧΐκς ,
fibua vale dixi ; ftatutum habens aut
i /4»x/rr9*uufM^*fed-<u μιτ «û/ru», « youô ΰικ
devitandum efie conic (Tum eorum , aut
σιωτήτΜ QiCtMri^w . «λλ* ixhbo/ τροστχχcerte mihi tacendum . Verum illi noXouüto rue ϊμτπρνος t’xôrmc iiwnif fit rlu) -iff
ftros volentes nolentes advocabant , eo
Λίτίρρντυ
w TÏrr» î/*«f<i^</^oer μη β quod refpondere vellent ad ea quz diâa
erant. Quod cum feciflcnt , me non preτΛζό»-ηί ιμζ iti τΐω acô-?rw<» , JJo ιφίζηςταυιfente caufa morbi, duas infumpfere dein­
XjCo-hç infrwvt iont μόηι "hiyonv , μη&»®ί
ceps fcHiones ipG foli dicentes, nemine de«νολοχκ^'κ.
fcnGonem fufeipiente.
λπο λ.
Ο
λο'^Φ- *ri)TH, ί’τ«δη <ru «rd μιÆqua ratio poftulabat, ut pofteaquam lu,
tu pro Grccis dixeras : 8e adeo prolixos
pat ΛΤ ΓρΛίχΰί η τις ,
îtu μ&χρύί xxnrfrrrxs
fermoaes habueras , audires etiam refpon*
Aoy-Wf, />’ Λΐ&ττκ $ ηίί άτοχζ,ίτΐί . ν >3 ίπφμ ‘
lionesj neque enim juftum eft folumdifpuβ» , σν iuLKryôftyw μο9θ· λί^<{> λΦ > #< ««οιψ
tantem dicere, & refponfa non audire. Et
if £ τν <τοχ*/ιβμ|ϋου . £ tru/^dià, <fîxhX<C0-îtu quidem cum , Secula fzculorum , pronunciafles, prz pudore, quod te fraterloχχλ&ρνυ., h’twv, αίχαυθΉί τη Γί>οχω;ηΓ« τϊ
annes in anguftias redegifiet , receffifti ,
Φ;λ Ivim ΛΗχνρητχί , xju νιΰτι £βχλκ crtwfXnec amplius in fynodum irevoluifti: Lati­
' oi j Λ<τ7»ο< μ ήκ4χο»η rntrnriu , χ<μ
ni vero Glere haudquaquam fuftinebant, &
•ηΊς <το7ί Koyoit μη Zoujju AToXoytxr . à 3"ft t*
tuis Termonibus nullam opponere defcnGoχίλοαυ UMWJWf ϊμϊί riwtASib £ ctxJrou ης c nem > Quapropter canonice vos convoca­
«rocexrli ·& Xoyut . χμ <rv fJf) μη /3«Xo/^uou
bant , ut conveniretis , & refponfa ad Ter­
mones habitos audiretis : te vero renuente
«tudiX^h», i S&tnAiu π £ ο τί.τ&α.ρ'χης <c ei
& non eunte , imperator , & patriarcha >
ar/Xwror τη» ΛΗυηλικηί ο#*λησϊα? XojzxJrc ώί& reliqui orientalis eccleGse optimates con­
θτΤΛΖ
f*HU rUJMh&tîf, & KTU <ταυηΧ3τορ.
veniendum cfle judicarunt, atque ita con­
st το rt-/Xourx οα*7 ή roujoi^ txiXei
<τί ί λθπχ,
venerunt . Accerfitus tu quoque fuifti per
α>λ' νκ ήά’ίλησ'Χί·, i&ftMit ίχο^ί» χί&οχ&κχμίnuncium a fynodo, fed recufafti, fimulans
>®-. tonrArni <χω ο! ϊη,αό^) <τκ τ φοηχίω *«θ·ίte gravi morbo detineri. Cum ergo cives
tui familiarem tibi morbum intellexiflcnt,
η«Λ99 Ιυυτίζ πχίί , /σιωτηττα». Aotr/ro/ $ί μότο/
tacuerunt . Latini vero foli dicebant, ne­
»Xfyo>,u»Sf»oceroXo^w^4ux, tf ^5y«<Ιωντολοmine dcfcnGonem fufeipiente , quia nul­
ywaOj τκ» ήμίπρν: , ότι à
KuTifvf Xoyoç cilam opus erat fieri a noftris apologiam -,
ττολο^ζ* νβτηρχί vrpot τχ ΐ/μίτιρν.
nam lermo Latinorum refponfio erat ad ea
quz objeceratis.
Eftx.
Κλτχιβ^τίιυτιχ ρηηί f otXHur Î/SswxsXwf
In priore quidem proferentes diâa Tuo­ EraaS.
<9f Οί>ίΓχο>Π»- , C»o7i f’3w\*l>ToCF TB ΟίΓ,ΟΛ TO tiyfOf
rum doâorum , quibus oftendebant Spiri­
fxropA^L^joffx tv ni» χλ$λ<£ ίχτν ταίτρόί.
tum lanâum a Filio procedere , quemad­
modum &*ex Patre.
ado a.
E, -ntcrn τη trmjfhfùrH «τί-πλπ η triujo^ot
In hac icfllone fynodus miflb nuncio te ad ReJr
ζητνο-Λ <π ίλθ·Η» <®)»άί τΐώ êfxXf^f» , (ΤΗ$η ό
diTputationem vocabat ; quoniam is , qui R< r*
^erpOTÎi^fyô/4u&^ φρΛ Ιωαπη; ίλζ^υ , eiyîyfn
recum dilputsbat, frater Joannes dicebat ;
Ttr Epfirou ωδί , <:λ αχΗτη tmî ατοχ£Ϊτ<{»Adducite huc Ephciiutn , ut rcfponlioncs au­
Aoy^r ÀbrS ' tru δί αη Χαυαμ£ρ@- ctXKHr TW fdiat ad ea quz dixit. Tu vero rationes tuas
λίλΖ0’’'^ «^S1' > Η* ηνίλη<Γ«ί ίλθπχ,
redargui cum ferre non poifes, venire noluifti, fed morbum fimulafti.Quocirca magifter
β>χ’ \jSfxcJtv xcO-f»'}*». διό 4t ô ί/έ«τχχλν; Ιωβπ>Joannes otnifla tuorum confutatione fermoζ»ί τΗί μ$ ihiy^vs
<τω» ί’ατα; λό^ω» , τ* iff
num, protulit doâorum Tuorum fententias’,
o/xf<üw iti&rxstiw ρητϋΐ
δ^χτύι»» πυ
dogmatis veritatem oftendens, & refellens
ioypAtnt τΙα> *X>;3"wcw , «>xipwr , ατζρ ÎXfyf»,
quz tu dixeras, fcilicet Spiritum a Filio non
ότι Ηχ ix τν υΐν τό τ>ίομ*. «AXu <rù fJ^u iKiyti 9 E elfe . Et tu quidem dicebas, at non probabas ;
Ille vero dicebat, & ftrenue probabat cum
Η* i5w'x>üfç 3 . tXHFO$ 5' fAfyf , (£ $j>ouWÇ f 5^'otf
occidentis doâoribus. An vero negare po­
W ùhTiKMf iiixrxahur. Λρ o>toç iauxa-au ip·
teris , fanâos elle occidentis doâores ? Si
ϊμγλο^9 ότι vx t-tTif et δυτικοί διδΛτχχλοι iytoi i
neges, hzrcticus omnium turptllimusappa­
« το/; , vipfTitàî τοί/τω» cu^/ro; ΪΟζ^» , ότι η τίμ·
rebis : tum quinta fynodus cxcumcnica in Collas, i.
τττ,οιχνμί^κη <πιύοδθΐ C» τω t<u/ni όρω φη<Γ)9 ‘ ίτο·
lua definitione ai: ; Sequimur Unâos & bea­
μβχ π7ς iy ion ^μ&ΚΛ&οι; τατρίτι <έ διδχα-ΧΛλθΐί9
tos patres atque doâoics , Gregorium Dia­
logum, Auguftinum > Bafilium, Hierony­
VpryocÎiii τ» AntAoyy , Ao’yvrita), Bar/Xw'à), Ιζρωmum, Ambrofium , & rei: pios ; corumque
»υμφ, A αφοσί» ,
wç λο/το7« ‘ <£ τ*\ φ^-.ii
voces approbamus & recipimus: non potes
aiu# rfpyouft
ΛΓοϊίχο/χθ* · kxgJ» v iji>a.<ru
ergo contradicere. Hos itaque , quos in­
àtniTtît . ‘ηυηυς oiùT ους ή τίμττη τ^ οίκου·
ter oecumcnicas quinta fynodus promulga­
vit,

1241

C*F «0·

Cap· ιβ.

JOSKPHI

BP1SCOPI

Mbthonbnsis

1242

vit fandos atque doâores proferens Joan- A μί90Μ9 rodoJoc iyfa £ fc&trxAott Ζχηρυξ/s ,
nes perfpicue demonlira vit , Spiritum
• Imc'sfw Mji/'rs; ibfy ©riujroc to τπυμ*
fandam elfe etiam a Filio , refutando
•n iyta» G <* th vü tts àvtdptftT f
,
ous tu dixeras , non qu« docent do­
h ^PamtoA/xmf &$»crx<XMV> hart xqtxaoo/ ni
âores orientales ; nam & illi eadem ,
«Jnr to“c ior/xoZf λ»^χσν. û* & ·’ χλιίθψι foXw
qus occidentales , dicant . Ut vero fri­
to7$ jSooXo^o* tl** » avrsp «λχθζ
»
re volentibus nam vera dicas , palam
fiat veritas , occidentalium quoque doiftifti é ni puni -fff iinttîh ftiturKAKur Οτηιύθχ
riorum fententias hic apponemus
non
θύτομο» htm rm, ni» ram», «M'c* W
omnes , aut omnium , fed paucas e
ôKiy* , ÎHXFuüric trf τ*»ητχπ M thto* «Χαζό»*
multis ·, ut per ea» te oftendamus uf< μΛηαόφςστΑ. ώ mftinK -fi 0’ toc dTpirOunpui
quequaque futilem 8c arrogantem . In
,4φχμ/',Γρυχοό»ί όΔ4primis enim fenioris Rome pontifex ,
magnus inquam Gregorius Dialogus ,
λοχος, φ
ή *mtoX/xù ίχχλνπχ διίάτίΛΚν é
quem orientalis quoque cedefia dodorôeijd» & τί dfyyyr" τϊ ifpH Λ’<χχrem 8t fandum agnolrit , in expolitio- β
ytKht' à&nédwni siXùihnç, />« to7c /Ju&vrnJt
ne facri evangelii fie ait : Unde & ipr/'r/v rpoe^-jf, «7rr> · /<> ^5 iyti μη ÀvfK$w,ô
fa veritas , ut fidem difcipulis augeret ,
w^/*»toç crx sXd^rrnw rpdc Μμϋί . irtt yâp
dixit -, Si »■«· rj· »·· akjtn , farti it tus
-ni» cr^f'aZvjn» ni τηΰμ* s*x th tatpot Àtt é ri
nt» vtaitt ad w . Cum enim confiet ,
quia paracletus Spiritus ex Patre procedat
p<S ixropÀ4sO{ , Trroc x<es> àum’s o* υ/eç ίτοίημήtemper Oc a Filio , cur fe Filius receilu19 ixw90^ ίλθρ, d rivîS μηΜτοτί
rum dicit » ut ille veniat , qui a Filio
Λφη-ΛμιτΟ",
nunquam recedit?
Kai wspeunpu wc ve pW» n ’ irne όψίχς τ$
Et infra in illud ; Cam tfftt ftn dit
ίμίρβ, ίΧΗΜ], φ*ΤΪ9’ ÔW
0
» 99
HU ; fu·» vtatrit ftratlttai , inquit ,
tytà τίμ^τΐα νμΐ9
τη τατρόί' η
qt mittam wlir a Tatrt : Si enim
mitti folummodo incarnari diceret intcls0(, τν r«px&û[ μόη9 ô^et’Ktt K>wcp[, to Τ9ίΰμΛ
ligi , fandus procul dubio Spiritus nul­
to iyn9 Λ9Λμφνβό\6Κ tâtr* $.9 Tpàww ίλίγίτα
lo modo diceretur mitti , qui nequa­
û thquam incarnatus eft , fed eius miffio ip- c <T0r/?)vf<0(> irfpJiitoTf frAftw^n'
tk
> v <üth <«fôoJoc ,
T*
fa procclfio eft > qua de Patre procedit
VATfôf £ τκ uii tu ropdîs^) «
& Vilia ■
Οο'θκοί Αμβ?όαν>{ or nJ «ejtoc Γρχτ/*»ά» tov
Sanâus quoooe AmbroGus Jibro pri­
|3«<γ/Μ< τρΰτν &βΚί* “ftl
τΖ Àyioi) rsdJ/acroc
mo de Spiritu undo ad Gratianum im­
οότυ φη<τί» ·
©ίτι swarJes ί« τδ ΤΛτροζ
peratorem hec habet : Sed neque cum de
, «re TOreo «χχ^ρπ > £
σ*ΰμ<
Patre cnt> de loco recedit, 8c quafi cor­
Ztà α-^μκτος . w’5'
er το rxrei aie
pus a corpore fcparatur i neque cum in
Patre eft, qua fi m corpore tanquam cor­
Ïn$t9 ο» <τΰμΛτι ÀTf dw β’ϋμί tμ^^χ,ΆΰηΛΛ '
pus includitur . Spiritus quoque fandus
é TO Τ9ίνμΑ 5’ TO iyi99 LuhiUAfX, tZ TATpÔf
ri
cum procedit ex Patre fir Filio , non fc­
UH fXxvpdJsrsu , H xuefyrtu rS ΤΛτροί , ύ χν~
paratur a Patre , non feparatur a Filio.
ίίζ/ΓΛΙ ΤΗ ϋίΗ· t/m )5 rpÔrO9 iuUM*)
Quemadmodum enim feparari poteft a Pa­
th TATpôf, Τ9ίΰμ* ς-όματθί· amZ Ô9 ; 9 rtbn* £
tre , qui fpiritus otis ejus eft ? quod uti­
que 8c zternitatis indicium , & divinita­ D TOC «7J/QTOTO5 Ζ^γμί fôi, £ τηςθίο’τητοί ίμφ^9^
tis exprimit unitatem.
t!uz ttôirrm,
Sandiffimus vero Auguftinus ad Orofium feribens in fermonc , cujus initium
eft ; Dominus nofter Jcfus Chriftus manifellavit fe ita venturum t multis in
locis hac de re verba faciens hzc etiam
habet : Cur igitur non credamus t Spi­
ritum fandum ex Filio quoque ‘proce­
dere , cum fu 8c Filii Spiritus ? Si enim
ab ipfo non procederet , poll refurredioficm fuam mauifcftando fe difcipulis non
infuffhtfct in eo» dicens : ^dteipire Sfiritum fiuiluiH .
Et paulo poll: Spiritus vero fandus non
de Patre procedit in Filium , & de Filio
ad fandincandam creaturam, fed fimul de
utroque procedit; quamvis Pater hoc Filio
dederit, ut ficut ab ipfo, pariter 8e abit­
io procedat: neque enim poffumus dicem ,
Spiritum fandum non elle vitam, quando­
quidem vita eft Pater & Filius ; fepropterea ficuti Parer vitam habens in fe ipfo, de­
dit Oi Filio ut vitam habeat Jn fe ipfo , ita
dedit ut etiam ab illo vita procedat, fient
procedit Oe ab ipfo.
Ejuldem ea libro de fide ad Petrum, ca-

AbyurtfOi j 9&Μηττ9ί «foc Opaitr/o» iτκ ίλ~
\ü>9 cerm λοχ·» h W «PX» · 0’ Xiie/oc Ζμ^ί ΙητΖί * t
Xes^dc sSiiXrurtv ^«juTO» Htwc *i’rfX4^’d/zftor * c»
roXAo’c TOrorc
thtk ^ty&>9 d: thto φυσί.
t/
τολκνμυ τ/τ4<Γ%*μο>
ttwptift&tu to

Τ9ί9μΛ'99^199, ÎTH
TH f/H
«JUTO Τ9ί9μΑ i
tt
μη VAp Λ9τ5 J^fTOpd^fTO t ÂK A9 μ$ tIujî «»«r*<n» ieu/TO> »7*p«»/£w> το"; jux-S'htouc t ά«ίφύηιΠ9
duraiîKiyvt' XiCfTtTrf^AÀytaf,

E

Κλι
mi ' το 5 τκυμΑ το iytar crx
τη
τ«τρο» rxrofdiintrwpd; το» itidr, λλα rS utZ ίχ,τορ41τηΐτράίΤ9^ύζΗ9τίΐΰϋτία·σ 9 «’λλ* ομαΰ
Λμφαήρα» r*xropiifTcu t η £ ο* r«iùp thto d«3«Xf τω
i>îù /ii ujarfpj^durS hh»£ «î^î’xw>« r’xropdJijTou.

HJ
ίαυάμ^Λ
, μη tj)
το τ9ΐΖμΑ
το iyiot, t rη d w« TOp ζ«>ί
<è à o/’dc ’
it« Ίίτα
ècartp d ητηρ ζ»1ώ ίχΐ et ttujra, nrwç tBaixs xou
t«* uitt ^uLu) ίχ4» c.* f5U/T<J, *cu HTUc ficMf ζύτΐυυ
ixiropXfib^ £ ίζ Zxhvh , wer/p txropX'fTîH £
«ΙΓΓΗ.

Th «vrî tn

? rpdi Πίτ/ο» rfd Ttstvs χί^*λ«π
/ei.

Γ

124)

Responsio

ÂD

Lubllum Maici Ephesii.

1244

là SfjSMo'ncncr/rÀrfy^x^Mi ïtHtTpvro»ΐμφι- A P*tc undecimo : Firmiffirnc tene . 8c nulXI.»»<h<latentis dubites» eumdem Spiritum fandum
ίχλλ/, MnTfnuAtiiyw ^ortr^ç^irriîg*^
Îui Patns & Filii unus eft Spiritus , de
uV, t*TM Turpofàriïv*r««rap4^M)[. X/y4 7$ o
atre 8c Filio procedere . Dicit enim Fi­
üôt. orw ϊλθη ό
·ητ»ημΛ “? uKifltiuT,
lius : Cam vtoerir fiwhtui Spirit»! ·Μτί· ?·«». B.
οβ^ρ'τκ T<rpoçfMr^4imtf / «wv rw/ut iwrit
tetit » fai a Parre prutàit $ ubi iuum
»T)
trti «ur»cfë9w<X*d>f«. £* τδύίη
efle Spiritum docuit » quia iple eft veri­
tas . De Filio quoque procedere Spiri­
««rofibH&ru ‘riTtfSpuliiywtdi τροφιττ7«ίΐΜ4
tum fandum prophetica atque apoftolica
κτοΓολ/** i/i«TX<X/« ίμ7»
· Vitnuiu
dodrina nobis commendat . liai as enim
pJ^iyàp vnwéürf
.ΤΛτό&τΙώγΙωτ^ fàüdicit de Filio *. ’Pert»titc ltrr»m yriq^o ·- tf<l* “·
τκ evjtMTH Jurn 9
τ· τμόμΛτι r x*tKtttf
»11 f»i » cr Spit it» Uiiw f»9ra»i iater<υτί*λ ftλ«7 τ»» Ârtβΐ. «κ/' oo φησι χ^ί ®
oroXoe*
fititr impioot : De quo & a po ftolus ait ;
Qae» Mtrfititt »ooti»»t kfiu Spirit» orii
δ» ο* «06(^ biroiis
τφ τ9ημΛτιτί ΗμΛίος
foi .
ÂUTit .
Et quid opus eft recenfere omnia »
B
Κ«4 τ/ i«7 τΛτηι ttniKtyb, oru o/ Surixat itbiquKCumque occidentalis ecclelie dodores
ruikot / ΐχ.ιλ*τίΛί φΛ,τΐ» >
iyoSfÿiu £ τκΰτκ
ajunt ? tuee enim fatis eflè arbitramur ad
Ηί «^ρ'γλγ/» ιη» «ληθ·Η*ΐ,
/’«*»«’ Tttru ψζcomprobandam veritatem » &S perfuadendum animo, qui non fit pervicacia 8c an­
-χΐω μη βιζΛττιτ^Ιιυ τη iroyfttrti η
Tpohr,tecepta opinione demerfus , qualis erat
4*ν, ùdxrtp ή rn Λΐίίημί Εφίη» ίβιβίττκ-ο. «’
tuas , venerabilis Ephefie: nunquam enim
yàp ήδίλητΛς τοπ nwilnu η «Χ»3«; £ί»ω$1ΰί&ι
voluifti verum animo comprehendere » 8c
to7ç SiSurKÎhoKTOUTOK^ty/oit, <λλ’ ^ξίλίξ»
fequi fandos hofce dodores ; fed maluifμ^ τη Ι1«λ«μ<
HuRuriK* iV Xo/r J» »T), o/
£c cum Palama » 8c Cabafila , 8c reliquis
efle . qui divexati contortionibus intefti7 Qzo>
i3zo> Χ*ΤΚ-ρίψλρ«ΧίΜ
χ*τκ-ρίψλρ«Χί».. 0
δ Si
Si φγΐ
φη(99 ότι
ότι tStiltOT&t
titinturu»
7
norum
«■*/ Λ7 o/»^wr StSnr^K^' «roc^rror it
~>™.m periere
t*ricfre .* Quod
Q“°* vero
rero illos
ϋΐο» oftendif' .
.
<l »
.
4^
fe an per luo» doaora , Spiritum fan*
»’“ΤΓ**
«X» «
«· μ»»- «*«ξ?Μ«τ«
«Tfor,
'f Fi|io
' fcpot „ Plt„,

^ΛϋμΛζν roXo , H V4 «Of ου νομίζω , oof *4 riu>rehementer fane admiror , cur pro tait
oio/ run To7f lL&rt*MÎ( 3/3urxà\yf THjdStr*», C etiam illos non habeas , gui doâorer
univerfi» Chriilianis propoftn font a con­
of ατυμφνιουτι» itJJTolt W TOti ΛΗ,ταλίΛΟίς StSnciliis» qui 8c fibi 8c doaoribus orientaliruhots , tyj μίλ/ΓΦ dr τρ“ί «fel τϊί rtrtvf
bus » pnefertim in fidei dogmatibus * con­
SôyiAWt».
gruentia loquuntur.
*♦12.
Er Si τϋ Sàünpa ηιΐΜλ/ότΗ τ® r*p ϊμοΰ tipnIn altera vero feffione » qur a me diâa Ea*»»
fuerant pervertentes potins quam ever*
ftyt Jr<rpe'4<HK /umAXo» ΐ KrarpAjonc, 14» φίtentes ; 8e doftoram noftrorum oppofitas »
He drarr/eç» ai; ZxHrwc rio'<w»
τ»ρ tyiZr
ut illis quidem videbatur » feotentias ex*
^«rsufXwr tin&HKom.
ponentes.
Er
νκυ'τη
li
τη
SA/ripu
e-utwX4>H
μι*}
rluj
rhu
In hac feeunda poil tuam fugam feffioAHO Λ
φι^Ιώ τίλι» ο φφίΐϋήηκ t&toKtfynrt, £ x«X/f
ne iterum frater Joannes de rebus divi­
nis difputavit ; iterumque magna voce
φωνή μίγ^λιι iQonri» ’ iyàytn nt Εφίσκ uSf »
clamavit ; Adducite huc Ephefiutn , volo
β*ΚομΜ >δ «tWT^4« τκ βάπ>ί ttpufJfa.
Taienim refellere qus dixit : Et rarius ce fyX»r «r/rwXir * rtwoSfl·*, ζιτϋτΛ rt raiMh&H»'
D nodus per nnneium ad fe vocavit ■ Qui
oî Si rrtrohjdjoot ζηπιΰΐικ rt , fZpo» μαηόvero miffi erant » quarrentes te » infanienpjpo» , £ Cowftk Quràt *τήμχς
m «ctXoaunw
tem repéreront » Be vocibus inconditis
<rf «ΓανίλθΗ» τη ruuoSti, rù Λτήφηί « Sujm^uu
ftridentem . Canaque te ad fynodum in­
vitarent » refpoodifti j Non pofTum veni­
Ζλθπ»* τη >5 ηκτι ‘ηότη ίΧθ^όπν» οι XMpSirire f hac enim node venerant cardina­
Xw» ΛΤίΤίγΛΤΛΛ It» όροφο» *τκ ΟΙΛΊίμΑ-ης , «È μ*}
les fublato domicilii tedo Bc membra
ptJiSw Tveitv» îSupit μπ τκ; rtyiti , λγΖχΗ"
mea virgis igneis ceciderunt : Occide­
»«'» μί ο/ X4pSitiKni\
ruo χχλίτί μι rui»runt me cardinales , & nunc ad fyno­
ίλθ-Η» μιτ <ΰιτυ» ; if’ Suût^M . η ίχ ôpZn ë
dum invitant ? non pofltitn . An non vi­
detis 8c ipG plagas ? & oftendebas mem­
. ομ£ς rùi rX»yct» i £ iSt-ίχ,ηχς tks ripât rou
bra tua dicens; Videtis , ut fim plane to­
'Ktyw Chirtn, rûf &μι όλος μιμίλΛ^ρφοος?
tus prs verberibus lividus? Illi autem in­
piQiirfjSfJ /»««>; ôkh»oz Si &ηήτΛ»τκ tIw ei&itelligentes quo morbo laborares , rediere
»wk», κτηλθο» ίπλοαυτκ τη itp£ rturiSç , fis oC
facro nunciante concilio » te advenire non
icuMT«a «-ω/ίλθ·Η» , u<r^erw yip . ô&tt ο φρ*. E poiTc » quod non rede valeres - Quocirca
I<m'»wk riKi» άτι» · ίβ/ΚόμΙω £r«u itr Εφί«υ
frater Joannes rarius ; Vellem » ajebat »
Ephefius adedet» 8e nobiicum feflioni huic
«Jr, £ 7V/at«cçwku ήμ7» e* τκυ'τη τη ruuthù
intcreflet : Verum devidus defpondiffe
Η · *?X’ ùi iont» » ήττηθ’κ'ί ίτίγη» . i/o φίρΒ
animum videtur ; Itaque ad vos refpon<Dfôç ιΐμίς τοήταμα rlui irinturi» . £ iptxtfioni» verba faciam .* & afferens in me­
y»yÙ9 τκ τ 4»«τνλ/«<7» S/SurJulha» pnftt » strip
dium did a orientalium dodorum » que
ê ημάς ^όη^ο»
, £ «ΛΧ< rXs?r<»
a nobis etiam fupra expolita funt » nec
non alia plurima ; nos enim protulimus
ύμ^ς
ο’Χ/χ* trfofTti»»^ , rfuMUus tirtS"pauea; egregie Sole ipfo clarius demonftra£r è λ*μ<9τόπρο» τί *Χ/κ , ôn χ# όκ τϋ qoC
vit , Spiritum fandum a Filio quoque
τί τ»ίΰμΛ ti iyto» c»rop£fnu
«»frpfxl4 η
procedere; & que prius a te dida fuerant,
‘tSfWK tù
<r* ifô-noo»
,
)&'
ftrenuc demolitus eft » atque humi proftravic

<M5

JosiPHi

ipiscopi

Methoninsis

1244

vit ut falfa &r perverfa , penitufquc a A tic ylu>
de
w' it
,
theologia Sc mente fandorum abhorreo,
sratsnXwc «AXor&rx
f dyiu» SrfoXvylt;
tia . Espofuit veto dodorum noftronim
V4 itemize ·
ί’χπθκχί nt
iff
fenuntias , iis que a tc dicebantar con.
lipue i/izrztihur , tc7ç rot /Jtf pretira àwrîïc ,
trarias « veritati autem omnino coofonas t
τρ ii «ληθ^α -rd ervi rtutceiirzs , Ê celui 3* de
non co Tenia , quo tu perverfe intelligendo exponebas j fed quo illas ii ferirù Ι/Αγαμ/φάκ
» «ΑΧ*
pferun: , 8c reda mente pronunciarant i
de àecdmc rtojty^zd^tr
de i cttd»ue h%îf ο’{θι»
te relinquens ubi conftravit t deridendo
3'eboftt, rt xsts>X/twf όθ·< £ ΖΛ-η^Λφιτι, ttujua
lapfa jacentem a unde te erigere penitus
^ÎXaiits «ξ/or , ô See
ôXw; ex qluinrnon valuilti.
Quoniam vero , ubi tacuiflem ego , ex
noftris nemo aufus eft amplius fefe illis
opponere , tum quia optimates ita fieri
oportere cenfebant, tum quia omnes cer- B
tamen detredabant , timentes ne ie liti­
bus ac turbis implicarent j illi taciturni­
tatem noftram veluti lucrum inopinato
fibi oblatum rati , noftros veluti sn fu­
gam verfos provocabant ad pugnam .* no.
bis autem renuentibus , applaudebant il.
h quafi vidores, Sc veritatem a fc ftantem
habentes.
Applaudebant non ut vidores , fed ut
culpa vacantes » quam in illos per calum­
niam conjiciebas : tu enim tc qui tecum
fentiunt , Latinos hsreticos habebatis ,
quod dicant, etiam es Filio procedere Spi­
ritum ; & incufabatis eos, fymbolique te­
meratores ac depravatores appellabatis . C
lUi vero prolatis dodoribus Se orientali­
bus Ar occidentalibus , qui eorum dogma­
ti feu potius veritati fuffragantur, applau­
debant , quod nequaquam iint temerarii
fymboli corruptores, vel haeretici} led ve­
ritatis aflenorçs, cum per dodores ecc’efis veritas jam eluxiflct . Noftros porro
evocabant , fi quid vellent dicere contra
fententias dodorum ; at illi non funt
aufi adverfus lucidiffima proloqui , ne­
que omnino fe opponere voluerunt, non,
ut ais , quod refugerent , aut timerent ,
fed quia ftultum elfe opinarentur contra
veritatem difpntare, tam aperte demonftratatn ex orientis 8e occidentis dodoribus . D
Ceterum tu callide filuifti ; neque enim
filere volebas , fed contradicere non vale­
bas : quis enim in ftadio difputans fua
fponte conticefcit ? Silentioquippe vidoria
ftatim oftenditur : Oportet ergo difputantem perpetuo dicere quoad vincat, aut vin­
catur · Tibi vero , cum ultra dicere non
pofles, minime fpontaneum fi lentium fuit,
morbum fimulanti ; atque ita congreflum
devitanti, nt fcilicet honoris tui caufanon
fiiccutnbercs coram fynodo ; namque igno­
miniam prae oculis habens ad lynodum ac­
cedere noluifti.
Quod ipfi fane nunqnam non erant fachiri ; cum eo fint prorfus ingenio, ut pa- E
rati iint contra omne quod atteritur, dice­
re,
vidorir famam fibi tribuere·
Parati Temper funt illi, a quibus eftve­
ntas , contra mendacium dicere *■ Nos
quoque prompti paratique nunc fumus ad
repugnandum pacis inks inimicis . Ergo
Latini etiam & illo tempore, Arnunc, &r
in perpetuum funt eruntque parati non
contra id quod bene atteritur dicere ·,
fed quod perperam & falfo dicitur , conftanter refellere, idque velut exeerandum
profligare j non quafi vidorir nomen li-

Eth it μ,χ oTMtrtfXOTSc, it de în τ r.ufrîpw»
irpo'f s^wt^amrfsarrrrB^taJ-su, tmt»a4ù ? «pÿôrrjirà 3/os φ χχποιτυ» , teto ii £ o’xrouün;
«txstk
^jutjeci&rîac £ TOpct-yctc tavérum ieieonc ' cMtent rluu ημεπμν riurlui de ipju4(o> hoyiri/J^ct, tut&irtp τηζς
orxaXeicuTO tec ήμΐήρνς e&fie μ*~χΙα> ‘ ngi μηΰζμΰς
\jsr*x«ém»
tTCXfOTQUi/ itwpa, é rlu>'

■♦■»·

■

αλχθ'θχν
i<MJTWf%*rni.
'
Evcxpo-nuu
di rtur.rtu' , ctAX* dç dàdoi ΑΠολ.
lie rie 3mjSoXüc · <rù
or
ri te,* Λ*τ/>e< *i’pfT«xc βίχιη 3« TB λ«}ψ è ά» τκ uot?
ΊΓΐίυμΛ ânTopAÂfJlv> , ^41' ôfxxXevn Λη'ί ,
σνλμχτΗ; te <tum5oXe
«^- yE{cixTiec i·

ztKdrt’ cn£w ii TW iyiüc tèc ctmTvX/xEc n
3et/xÈc
ημφ&9ΐωινς νί ituiW ϋγμττι , ii βίΧτιο» φΛ/eu τϋ
ίΤίζρότουα , de w tîrt «πΧμχ-πό τί rouSoXw
i κριτικοί, <aX‘ de τΐώ
^tyorne, Êne «iXiGstac φΛπίηα Sttî
ΐ/$*<τχοίΧνν -w
<xxX»j<n<ç. 4apofX«Xoiujr» 3c te; sîjufTÎpEç, ti /3eXo>^) a»TevTf7> itle W 3/3«ο·χ«Χων pjT»7ç . or
tjusnpor
oiru *&fàe ni φαν&ίηιτχ
cô t&tpprr*» , ouïs drXws rirndfyu&at ίθίλο> ,
d; oxroiuînc, ij 3f3ιότις , de ri φη»,
αλλ* de μω^α.^
άτίλίγω τη άΧηSiiï , oÛtu φΛΜράϊί JwxnjjJJo'i 3rx iff a’recmX/xJs π
ivTizdr itüurziXw . rv it tndT«rcti nytsi/rw , Ej£
o-nyrir,
αλΧ* de μιί ίαυΛίήυΦ' svTtXsy^» ' rte
S/xXfyitjfae o· rctâ/a» murci izooriue > i yip mum
ttzluj édd've ifizrvm" 3»7 otuT τ JrctXiyo^o» ici
'htyb, êr‘ itfixrr^r
rè 3t μη 3uuifJjuoc
ir/ Xty^’> murtui axÉtnos ήσ-xnra;, rltii&bfa
Vxroxe/FeiAiÇirOf ’
rirat rd rpirep tS
xX/totf, ίηλο»
τιμής 9 de ex tM/χηθ·»}? CM 7η
trtuxiSa» * tIuj yS cùyijjQt» i»fo
ÉX
ηβκληθΊΚ ruufXSftr.
TetsX»iyj itt rottiffaifooi, Ετυχχθ’αχξ recftrr.&fit.Tfjtyei <po’c rieii KtyôfJ^or JrriïJyb, £
iciu-nie rluu rîztuu ιν/ΦημΙζ^.
PtpfrzdÆrptyjot tim rimn oï rlu> βληθ·«»ρ
ju«y icujj^ ly^Tte diTiKiynt rd ·ψΛο«· V4*
ημάς tud intμοι
rtperz^r/J^tni irf$ù n“e
èy&foie ττ,ς trdrtue dtTtn&TftQ-ri, ë or Α*τ7»οί
ο:ω £ im
x} «rr rzpfrxAATfjtyot tir
tremi i «poc tb xaXwc Xq-ou^o» atmX/yw»,
<λλ«, ^»fàe n z<t,zue nÿi
Xfyo^erop
ÿjjtniuc âfTÎrzr&cu iyj ctrorxopcx/^F , Εχ dç
ίηφημΐ^τίς ί<ωη"ς τΐω fizlw , «ΑΧ* ω; ί’χTXwpouurK

τ#

,

TïnrrF

drotitumr to
ψίΰ-

Λ.

*♦*··

λπολ.

1247

Responsio

ad

Libellum Marci Ephesii.

1248

<τβ ric «Aij^hxc , ό< μη κυτίω ίμ·α/- Α bi tribuente* , verum id quod debent
prenantes ( hoc eft tnandacium a verita­
Ρ^τη . Χ44 ff-oj (Λμ ό» μόνου ηΰ ΤΛτςός -π»
te dcpelkntes , ne illam obicurct . Te
τνίΰμ* htyovm t ore ίχ τηος 6 ομ^ς tV iiigitur Spiritum ea ΓοΙο Patre affirman­
cta-χΛΚύη AxCor-rp;, <aA’ c· ης της xorXixc τίte , idque ex nullo doâore fumente .
-n> Φμ>»ϋαΰΐ9ί , it iSuun^nrtv iurti <nwri<reu ,
(cd tuo ex ventre ita fentieate > tacere illi
μ/Α iAfyor , fç·* <»
<γ<$Ζ$τχτμ » ότι j£
non poterant i fed tarndiu locuti iunt *
<|uoad veritas clariÆme enituit , quod eg» τί ùi ‘ UM intf iï'tifa.» ira τκ iKr&fitt τί
tiara ex Filio : ficque mendacium a veri­
xj/füdoc ■
tate depulerunt.
•*rz’
Errfoâïx if-χΐιυ λΛμζ&νκ ni ni οικονομίας s£
Hinc primum capte funt audiri voces
o-f/ftuintSirtt* ρήμΛτν, χ£·' τις ·& ήμιήρνν ί'τίille oconomie te condefceniionit , &
χ,ί/'^»σ*ί Ktyt-tr, ΰς χ<λό»
tLuj fiptwlw ίασάτ*quidam ex noftrts aggreifas eft dicere »
Bonum eft pacem ampledi , fanâofque
<0ζ, ^thî *y/Kç<ri^4^«»Ki iroifPçu >9f èx ίαυτός,
inter ic conienticntes demonftrare, ne vitrn μη èotûnv οι δυτικοί *rc7$ α»χτ»λ/χο7ς <»τ/B deantur occidentales contraria loqui orien­
vStyyf&Ai.
talibus .
α·ε0Α·
Erriîfàfr άρχ/ω ΙΚαβίν « αληθ^ΗΚ ίμφυτΑτHinc capta eft verita» factorum illo- R«row»io ·
rum patrum animis inferi , diftcnfioncm
θία>*4 τ«7ί W if fût τα,τΐραν ôafivw χ|,υχ*4« , τ
ab)icientibus , vanamque illam anticipa­
β/γδ>ο/<» «ro(3<ZAouf rtUi
τΐω ματαί αν «βρόληtionem 1 & capta eft ab iis ipia infpici
φζ», ». iôflv Tfit Λντΐιυ rlui «Xij^wxf' 4 *λχveritas, divinum oculum , quem nihtl la­
θηη» οφθαλμόν τί χυοίιτ 4opo όφ&αλμ#? θίντνν,
tet , pre oculis ftatuentibus ; ne incaute
1kl μη λάάακη φι^ιΐν τ «λκθί ôwoir, ιζ·χίη*τι
fierent verr unitatis exortes , te rurfus
Chrifti populum ab ecclefia fcinderent ,
τάλιν 4 τί X&ri Xcu>> ατό ·πκ οκχΧητί*? , ον
quem fuo ianguinc Chriftus ipfe redemit,
tiisn; ό Χζΐ-ύί τά> ιΐίίω ifenyoparfv αϊματι, <£το7ς
paftoribuique tanquam oves tradidit , te
τοιμΰτιν ω< 'ttfôCtni c*i%/ice<Tf , £«t/ràç nyfzaOj
eos praefie illis veluti paftores conftituit .
aû-rur ». χοιμίνας tarirnrev . ô δ’ ftr&v , ii X*- C Qui porro dixit ; Bonum efle pacem am­
λυ> 6^ί tZu» tipLouûjj àearira&ai, ^44 ni Κοιτα,ο
plest . te que lequuntur , Indorus fuit
Ρντας Itnèvçoc i-re; leu
τυυνγόρητί ê’ iuiû
Ruflie pneiul i cujus fententiam vir dodus Scholarius confirmavit ; qui tres e^■^oXeiexG- ό <ropo;, tn ·μμ Xoy» τμ7ί JÇfôtro
tiam orationes de unitate eccleliaftica edi­
>vte tic ό»χλ*Λχ<-ζχίς ftpluim ,$τάί iyim όχτολτdit , quibus fanftos orientales confentiΜ»ς· τί £ ivTinii cm άυηϊς τοn \oyoii μ«Α«^υre cum occidentalibus pnrclare admodum
χχι'ζΧ τυμφννοαΖτνς à^iXontirtlf^fv . Xwitdemonftravit . Chnftianiffitna vero atque
hkùÎtutk if f7rt ^àynéntm , rlu^itpluilw htytev
fandilfima vox illa luit , Pacem elle ampleâendam i quod te falvator percepit in
άασάτα.·^. τίη χψόιτ»η^ cmïtî/Xa^ cm £aiyfevangel io ,'ubl, Tace··, inquit, meam de 7“·· r?·
^ΐοκ , fipnvlw τΐώίμΐώ \1]&μι ύμ"ι>, Xtyvv , fi·
τβίή . Neque enim juftum aut pium eft
1 ρήν'αυ rlui ίμΐυυ άφίημι νμ“ν . ί y) Ιίτ(^Λ^ν t ίτ(
averfari fratres una fide nobifeum conjunμΐώ ότιον β roSx>Ai<£-«u χ'δίλ,φί; όμονίΓΧί τι $
dos te Chriftianos , pro quibus Chriftus
Xcirwii, \isip ut ό Xexrôç ii "ίδιον <νμ* J£t·
fuum profudit fanguinem , te in eos odio
■yjt t μίΓίΐν τ; ίντίί ^3/tinHv,
β’Λλοριίλν» D flagrare, & perfequi, atque ut alienigenas
habere.
'
ryfi<&U .
Tum vero etiam de perpolitione , Pee, Erasf.
Ε*ΕΖ
Ηίη 3ί τκ ϊι&ηί, 3«, φ/λο<τοφί7ί
capit quidam philofopht , quod apud
-re’ç {ήμιηροκ 3/3<rx*'Xo/c Α^ΓΧομ/χχ; , άς
noftros dodores repenatur idem valete
τκυτό> τη , e*, ίιιίΜμ/η,ί,
τΖα/ our/ct» τίτκόquod , Ex , prrpofitio -, te caufam Spiritus
FiJio tribuat.
ματνς τω υ» ΐ.'ΐίτχς .
αποα.
Ουτρ; Iuj ο N/x^>atc ipy^nptoi , c <ο&7 τϊί , 3/β,
»44 «je * ί« » τολΧοΐ/ί »<ί xxXoùf φιλοτοφίτας
Nicrnus hic prrfnl erat , qui multis Xair.
Xoyotç , \<μ 'hoyov 7χ*»ο» /χθί/ς , ioyμΛτtnόv
vahdifque rationibus de prrpofitionibus
ή
f*ô<rfui ίτΓχηφΙώ ίχονηι ' ά a pJuxfeZ
Per , te Ex, pbilofophatus eft ; te oratio­
lü; , è/Λ ,
w τήί τί τηάμαπί »xropertui
nem fatis longam edidit, qur dogmatica ,
five de unione inferipta eft -, in qua de
. 1ÎK
τί υιέ c-i^frnm
χα'λλ/ΓΧ f7rl 7ί
perpolitione, Per , te Spiritus fandi pro»44 i'Sio’Kôyr.Tfv . fi it ipfi <rv τίώ , J« , μη
F ccfliooe a Filio clariQime pulcherrimeque
τνυτ·» τί, ί χ , 3ια>χ<θ<Μ , cvtojj^u toi ήμίίς λτοdifleruit, &· fcientia theologica difputavit.
ίίίξομ!}θ èii ToAAar tV
. άυτίSi vero tu ncqas idem valere , Per , quod
χχ yiç τις iuwSfin ipnTttoS-tu ταυ , Six, μήτιμ
Ex , nos te nic multis exemplis convin­
cemus . Cedo , negare quis poterit per­
μΛΪτ^* <utÎav · *44' txvtïa τί , ί'χ , îtwx»9-«4 t
politione , Per , fignificari caufam; iaetnj»Srx 0' A,’*) j'fXzrxi ΦηΆ ’ rdm. ii auri t^ufre,
que eam valere quod. Ex, ubi evangelifta
τZüî’oü ίηλοιότζ ; xpx 3αζ?«μίθχ oprxrxcû-xc μη
ait ; Ovsii per iff"··*
f"»t , per Fi- 7»«·. 1·
riai, ê/x , &ΐτΪΛν τημμίι^ , jy>’ txmtc» τί, t'a,
lium fcilicet t Poflunwfne dicere , Per ,
ituÂt*3-<i.i , »44 τ»> υίον oÀtÎsli ιΪμλ
τλγτι» ;
non fignificarc caufam ; te non rquipo!
Iere particulr , Ex; Filiumque non elfe om­
οτι δί τδΐυτύί ή, δ/*, τί , ίχ , βίΧί^) , Βατ/χ^ο»
nium audorem? Porro, F.x , perinde vale­
H44 Χρυτότομφ* τίη βούλοιται , J^r.yifj^uot ,τ»
re atque, Per, volunt Bafilius te Chryfoό» τί -faiTf-e fi/ημήο*
τί* Αδχ'μ ' ί’χτηχ-χftomus , explanantes illud , quod habe­
μΐ^υ âi&purov δζχ τί* Θίοί ’ ώ; rocurôy δηλοιαtur in Gcnefi didum ab Adamo ; Toffeili c·^. 4.

JOSBPHl BPISCOPl Methonbniis
1249
v
Iz
k»»riu» per De»»
ut profieâo idem fit A rt Λι» urite
©· ri QtS . i&tf dp4> d»
ac fi diceret , Ex Deo . Quapropter Ba­
49fog ΑμφίΚνχη»
λοχ« κτυ Sntrodio» in libro , quem per capita fcripfic
Φ* Mot Φησί>· fa it é* χορος «rd <ar‘ αΛληλων
ad Amphilochium , 6c ait t Sxpe etiam ,
ηιμΜ4>όμ|ν< το>λ«χ/ς «ίτ/ραθίπχτια η, itd , τί,
Ex , βΐ , Per , ita altera alterius fignifiί» , iw ti itipA rlw ιης ίηρας 0*χμ«αί«» <’»rrcationem fubit, ut altera fumatur pro al­
λαμ&'νη * debt, ΕζτητΛμΙω if&puror δ/d τί θϊί,
tera ; quemadmodum in ilio diâo ; “Ptffedi bamram per Draw -, quod penndc eft
îiror At^w -nJ , ολ rî θίϊ . d St d» τη τί
ac fi diceret , Ex Deo. Chryioftomus au­
Mxr^auor όμ/λήχ ty . φητίί ’ oïif y»( -ni Siu
tem horn ilia quinquagelima tertia in
5» ύφ’ w Xty4» «
dw
Zx’nMarth«um , Novit enim ictiptura . in*
*'*.
rîplut άνθρωτα» S/d τί Θίί * ί id Sdb'nço»
quit > foco hujus vocis , Ex aliquo » uti
*ϊτκ» , «λλ* τβ ovpvw μίλλον τ/θίν<Γ« .
hac voce , Per aliquem ; ut cum dicit :
Toffiji be»i»e» fer De»» , lignificans non
G··. *■
»*λτ» · iyi est τί Θίί η St<r«t<>»jinc
S^i' ;
caufam fecundariam , fed potius prima­
syij' K&etZAoc St ô
c» τ$
NfrôtlM«i
riam : rui fus ; ^«mpa«d mm fer De»» & B
e/or trtroAn , îc » «ρχ>» * «-ηιφλυβίςίσι» , ως
£ itierpretxii» eer»» ? Beatus quoque CyrilTtrtt' φ»ρη>· cÎMy^or ÔMoAoytvVj iit
r lus in epiftola ad Ncftotium , cujus ini­
or-ac^ac* Sm' /umuck . 434 μίτ
tium eft t Audio quoidam exiftimationi
inc* detrahere > hrc habet ; Nccefle eft
ahiyA ' yf^jurnt ««θ’ rîjuic c· ytuxuttôf .
fateri , quod natus fit etiam fecundum
βόΛΑμκ ο· τη αυτί tr/roAi <x>A«tt^4<><uç
carnem per mulierem · Et paulo poft ;
FÛpot τις if aùm>» -nue <®ροθί<ΓίΤί τυΐ/nt/ç , ârt
Natus eft perinde atque nos ex muliere ?
τη , S/d, OTf ii τη , t« , ûi troiiUJAfJuireui
& frequenter in eadem epiftola repertas
ΛΪίΛφόρνς yt/éfJiüOf .
IlauûA^ St ffoç Γ<ipfum promifcuc uti , Per, 8c, Ex » pr£Adncc
' J^ATtneXfr i ΘίΟί -Tt» μβ» α’υτί
pofitionum -d terna mutatione, ut idem figniflcantiuni . Paulus quoque in epiftot« yujMUiôç . à St Δα^ιατχΖαχι'ί o’ μ«. ia ad Calatas ait; M>/it Dext Fili»» f»»»
τοπ fJfi Ktyi «Sw» Affàf rhô θίο-tMO»
etxt»» ex »ubrre . Beatus quoque DamaOfdr t* rS <rap«w^ônt tyntp^u ’
sw d <‘bfecnus in fuis ad Virginem hymnis , mo­
do ait, Deum ex te incarnatum novimus : C -nk · t* trod τκ ivfii; «βροίλθί» ityirtx rip«ωθίν'ί. run if ’ Stà rou Ttp&tH Oedc ie&friideraque alibi ; Ex te immaculata prodiit
ineftabillter incarnatus : modo cantat .
Toa
* tyy' , d λυτρωτής iti 0S rtpPer te , Virgo , Deus cum homuubus
θί et t τίΟίμηπ» ■ en it ihnSii
, οτζ ira·
verfatus eft : & , Per te , Virgo , faliuiMUH τ , 3rd , τί , t* , jjd μί*ι iyuù f)Ç»üvator advenit . Elfe porro td verum ,
oi» , ο»πυθί» 3ίλο» . Oroàfci&ttx d Ktiçau trrprrpofitioncs fciltcet Ex , βτ Per , idem
rucroi ÎrthA^^AffTfJ τί /ufjdAou Κυςιλλκ d»
valere , A eamdem vim obtinere , ex eo
patet : Nam Theodoictus Cyri epilcopus
τολΛοΐς iV tC XfVAheuur , « φθ«<τ*ί d eiyiof
multa reprehendit in duodecim magni CyJEJSfTf «are τί Nfrofiou · £ d» -nJ θ’ artnlli capitibus , quz antea fandus ille
^(μχτ^μω , d» ω à KueaFAC^ φ>»τ/χ. ’iinriyu»
contra Neftorium erpofuerat . Et cum in
d moî ri
λι/tS
ουστωίως ιμτίφυ«ό; aut»
nono anathematilmo Cyrillus dicat ; Suum
τΐίϋμΛ iytoe ,
ης θί00Ί),αΗ<ς
d
habens Filius Spiritum iautium , qui ex
Qfciuam φ!>τίτ * h
όμοφ»ίς ίφη Ku'eaAipfo eft , &: ipfi fubltantialirer inlitus
eft , divina edebat miracula ■ Theodorc- D Aoc
tit τχ τΛτράί txwofXid^ttOF, iit rujjotus Ha objicit ; Si ut de connatural Cy­
juoAo^rjc-odJos W Wi
Sf^dutiht τΐώ φωrillus loquitur , A' procedente a Patre ,
»1ιύ .
tv S’ d;
uou , d ii mk rlui ira/·
libenter concedemus , & dictum recipie­
'’X0* » {*ί ΐ8λώ·φ»μο» £ iboSfQii dropji/4^·
mus ut pium: Si veto ita loquitur, quod
4» · iioù φΛίίρωί fin'll urit d OtoSu&t-TC HSpintus ex Filio, five per l iliumexift it ;
fnojiciemus ut blafphemum βτ impium ,
TH1
τΖώ, 3/d , μΐη της , t’«, d» τη rpodiccc tibi manifefte icformidavit Tneodo3« tS rriutm τη
τί qi . fif7r&· yÀp
retus dicere & Per , & Ex , in proccflioàpnifjfyG· τανπλως -td rttuua drd τί tpoû «7ne Spiritus a l ilio . Cum enim ille ne­
KU , χαθως
υμπς , ίπ κ τί ùou , οίη 3μ
garet omnino Spiritum effe a Filio, ficuτκ μου «ατίδίξατ* ’ u’uwç ii -rd
ii ùoo ,
ti negatis & vos; neque ex Filio , neque
per Filium ad mi fit . Voa autem fatemi­
όμολογύτί ‘ η if JE, üou , ou’3’ ««irai <’«ni quidem per Filium; ex Filio vero, ne
’ α’>λ’ ω φίλος , -rd dure τημαί^
-tdt
auiibus quidem accipere patimini : Sed
ÔtoSJ&cTW - ότι ii -rd ii ùou ôpcoAo^-tvn , Δ*heus tu , juxta Theodoretum idem figmh- E
ρχ«τ«Δζ?οί d* tcï d , wi iy
iiAppniluu βο» ,
·. A, cat. Quod vero per Filium lateamini, Daf\ -sirpe', ii ùi ' χ^'.υμίίς /utjkdAn τη φω»η
Λ<,ί· maiccnus capite oétavo & tcrtiodecimo
àifTt · r»tù/4C /af-mSoT/xoF «χαθοτττΛς , tx raperfpicuc clamat. Ex Patre per Filium: &
vos magna voce cantatis ; Spiritum boni­
τρος 3rd rtf XtÂCt Atfotp-yôfJ^cf . ^4 ce τ» x«tatis largitorem, ex Patre per te oChnftc
fô toî TtsTMXoriç. ru yn τοημος θίο'π-τος, Ζχ
procedentem . Et in hymnorum oflicio ,
τατρο; ii ΰί rsfoftyô/^uor . «ΛΑ’ h ^4 ^ftri
quod dic pcntecofte canitur, habetis: Tu
p4®, όμνς i ytnlrxfrf, ôr/Twmjrr, Std,ri,fX»
enim deitatis fluvius, Spiritus ex Patre per
CdAtrau * £
μ£{>» d
θίοίύίΐης »Htr t
Filium prodiens ; Verum etfi canttis, noti
percipitis tamen idem valere Per atque
art »i, 3rx, τη, t* , troiau^uw, 3?«thtpd/^OonEx ; at vero Theodorerus melius id no­
ya; τάς νβροθΖτίί ηΰηί eipftÏTia . trti gud katk
tât quam vos, & propterea utramqueprrï
ru

1251

Rbsponsio

ad

Libellum Marci Ephejii.

1252

nt **w4* rvpfwtrn «i TpO^irfc «untt , X<- A pofitlonem negavit. Quando igitur juxta ea
qur difta funt , h* dur prrpofitiooet
Xàc W ·. Niwmi apvrwuc ~
9' μίγΑς
conveniunt , re&t magnas ille Beflario
φιΚοτοφϋ τνν», i# tü» «u’r/w rv •Mipartvi
Nicrnus prrful de hoc pbilofophatnr, Ac
•me ♦ W , t· uf· ititm ’ w
«wnre ir<caafam Spiritus per hanc prcpofitioncm ,
truprre , ή t» rluï tîpluilt» tipnKÙm ilo» ΐατίPer, Filio tribuit : & fruûra otscreftas tam
«-«taS-iU , i HW, τγ, il, vwirn fruiMopJ Φ/ei, qui pacem ampleftcndam afleruit, quam
ei qui de Per, Cc Et, quod idem valeant,
λοττ>Φοα0τν,
dliputavit.
*♦”·
Oùtwc
yjttfor ό Λ<τ/»/<τμός
Ita paulatim Lattoifmus erupit , cor- ■»>»*·
tS τρότ* Aqevôr ne Zsairfwc
vp<ypernntque deinceps de modo conciliandae
juctr&a^,
T/y< ρητά
» JiwW·
pafis agere , Ac difta qurdam , per que
&>i<rvm/ , μ/σ-Ζα»
£fe>p<» , é 3ια/<μ|υ<
Eax fieret curiofe perquirere , ancipitcm
abeotia fenfum , 9c que poflent in u<«r’ «μφοηρα; vw;
λ«μβ<>κθ( , JK^rrrp
tramque trahi fententiam inftar cothurni
τις là^oprix. rît»)5su/w7f«fCK τ irboiviio^e
Id enim confilio fuo multum conducere
σ-φ&Λ ruju<3«AAMpr , ? rt ΐμί-ήρν, ii ΐυιυ» ρβ’ B
vifum eft ; quod ita tc ooftri per ea faci­
or τρο9-«^ομΖμ»9 , €“ F cÛArriur (λτ/ζομίη>9 αηlius pertraherentur ; &r (peraretur fore ,
«uni
ut eadem ab adverfariis nullo adhibito exa­
mine admitterentur.
*Α°Α°
θνηι *<τ*
ο ΧδΛτο/<τμόί tAat/urpoIta paulatim Chriftianifmus clarefcc- A«»r,
»m, τρότιρο» yip ^μαήρνη τΰ
Tuyj<rf*Abat i prius enim malo fchifmatis obicura­
τ»ς , £ w «ρχούορ σ-υήξίτμο» Aarvo'r ·? eipUûfif
batur: & deinceps de reftituendo antiquo
ίτρΛγμΛΤ&ηη ΑίΑκτήτΑτ^αα Οι XArrof iff>^p~
pacis vinculo agebant Chrifti hierarch·,
<τχΛ* Θη« rupotijtwFQ/ ζ»ίλ· , />« μη ίιτψημί·
divino zelo flagrantes ; ne rurfus totum
ecclefir corpus divifum maneret , Ac im­
For £ τ«%» τΰ mjc
κΚήμτμκ μπχ» .
maculata fponfa Chrifti ecclefia inorum
<c η τ« X&WOL· r<*Awr/< ιί <<ur/Aoç >υμφη Τ
dilfidia filiorum acerbe defieret ; fed Iro/Jcwur 'limi inuptarif ôâtiporro yofpùi »
taretur , ut par eft . videns filios mutua
<λλ’ dJopeurocTo Jç tv’w; , ôpwe-< tm teu»tîjf
caritate conjunftos. Propterea quoque diXrot àjvuuft*
<Λλ»)λ«ι. iiî Twro £ tm W1* C fta fanftorum confona fibi invicem often derç (ludebant, non curiofe , ut ais , fed
iyiut <τυμφνκ>ιω*ηι
if(pie 8c fincere illa explicantes , Cum igi­
£ci , ού
câç try φ»)ί > <>A’
rt ιζ
tur ea vidiflent , & perfpexifleat eumdem
jcet3-«pwf Λιβ ^wyi’trd’su .
roitau è
in illis fenfum, quem docent doâores oc­
χ«λ<νί cMofcwrfi tu print, nt «uni to"c Surfcidentales , prompto alacrique animo ccnoii XiyotTH iiitrutiKotç , τρύ^νμνς w&tjrtr
clefie Chrifti unitatem amplexi faut, non
τη tS
t'iJt^ncr/at où iiÀ μί<Γ0Ό)Τος τηοί’
per medium quiddam : apage rem adeo
abfurdam ; nullo modo illi cogitarunt de
ir^yf nùtiK τήί «τ»τΐΑς ’ vit ·ηΐ pniù W ^'^,9
fanftorum
diftis medium habentibus fen­
μίαΊιυ ίτίχοτηι χΰρ*,
Αμφοημίς ntc iofum , 8e que poflent in utramque fenξχς iyirAiro τΑρπλϊ^ , oôii irtfow* cahkh
tentiam diftrahi : nunquam venit illis hoc
Tt>HuùTlu> ί<τχο» ,
μίΓοηης- ρητΰχ τ/rws
in mentem , ut per ambigaa difta fieret
> ûrf «n^intrwc eft/ne
unitas i quse etiam Latini nullo adhibito
examine reciperent ; atque ita fifta qurTwc AtT/row , £ il «iinvf TfTKtur^luj rmî
tri^lu>Ai τΐώ hwv> ’ τόρρν τηι» ττς c*hfwf ift- D dam fequeretur conciliatio : procul erat
hoc a fenfu eorum. Quid enim fuerit me­
κ>ΪΛς \j»üp%f. το;« ÿÀp μίπίτης tru μίτοι ÀKr^
dium inter vçrum & falfum ? que vero
θ-Hstr
\l/£dxc, -rotAii κοηνι'ϊΑφατί τρος σ·χόcommunicatio luci ad tenebras? Aut enim
τχ ; i yip te ό* μό»Α tS τΛτρος iK^ii
£
verum eft, quod ex folo Patre, 8c fal.utn
quod ex Filio : aut verum, quod ex Filio,
■φλ/Ϊκ -rv c« rî u'ou ' n n f K tk itioù ttKiftit »
&r falfum quod ex Patre folo i cum hsrc li­
-re ΐκ μόιου, ùf ΛμίοΆ cautu ' «μφόηne ullo medio contraria fine i impoffibile
/x yip κ θίμίτΜ
. toîai ipA pxfcro'nnt
enim fitnul utraque confiftcre. Quale ergo
TK pjjTM iuiioiFTCt ioujjAi, ή QTfp <τυ^φίΐί χό^ορmedium reperiri poffit in iis diftis , five
»0F ; xo^eproc yip <rù £ χοθ^όρ»* irnoiAt
,
quod tu vocas cothurnum ? Tu plane co­
thurnus eras , & cothurni fenfum habe­
♦în χΙ,νχρο'ί tûr , oûn χ^ίρμος ’ <c itA ΤΜΤΟ ίμ/συbas , cum nec frigidus nec calidus elfes, pro­
crt (Tf ©idc
ns luttnûu ta» τΐ
, iq
pter quod juxta Joannem in apocalvpli
^ίμίσ-ν (Tf . T» yip Λμφοηρο3(ζκ>9 κβόϊχμΛ *
Deus odio te habuit & evomuit, ambidex- C‘p
orfp £|if ô χόθ-αρΜΚ , rxxnptu roii sqcwof o^i .
E trum enim calceamentum , quod eftcothur­
(ru roitun TupoyMtoi τ» λίξ4 lÿa τη frirai*.
nus utrique pedi inutile eft : Tu quoque
cum fis voci huic quam uiurpafti , Ac rei
<rff TMunt \jBApyurt «^Çf7G- ίΤόξβί roii ίχί'φροquam exprimere voltiifti , non abfimilis ,
cnr c* Λμφοτιραι; τοις ptpfirir . οι if ifpot
viGis es judicio prudentum utrtque parti
roi
&"Oi <ô3ptç τχ puns *<λωί fp^riiTArmutilis . At vero facri illi ac divini viri
nc , ο* τί υιού istfa^Arvi Ktyorrn , td of c*
difta fedulo perferutati , in quibus diluci­
μθΓθί> th TMTpo'c τΑ»ηΚως irryopAj^ar , tiPrAfde aiTentur, Spiritum ede ex Filio, exfo­
TO THÇ Ϊγιους
-nii <υτύι φω^Ας , £ rbn fru­
lo vero Patre omnino rejicitur; fanftos 8c
voces eorum ut germanas admiferunt : ac
tri» λοιτοτ RXOTOi ίΓρ«χμ*τίόο»το £tî/3wî π
deinceps utre de concilianda pace pie ac
4LX«j3cvc .
icligioic agebant .
BOE
K«u ίη ri truuSfiri; y^pirtor ntwri τι~
Itaque libellum conferibunt , difta hu E ran,
iufmo-

1253

I'",

JOSBPBl BPISCOPI Mbthonbnsis .

1254

fufmodi continentem , illorum tamen ten- A M oibtty* , rlu? cm/msv ii 3όξ«» ·μ*ς «<%textual plane exponentem ; ft mittunt nd
, Jfyairtthu βα-nrc ,
Im
eoi, quafi per illam conjungendi. Vcram
-fftrrw rUo ifunt roairfyfyot . ris if er* «willi nullo modo volebant libellam admit­
XTsr 33mw t» γ·ρβ.μαΰηο9 3/£ca9vu χν&ιϊ
tere , ai pria» examinaretar ; fed eoa vel
mirror >
i <mfoc «roXoy/o «irrw\* rp«x«at fe defenderent, provocabant, ft folveXouiw , Xÿj Xutnc W
Φ*·
rent qn* dubia erant in libel lot vclfuum,
qotm ipfi jam miferant » ab iia fulcipi jscfe vf ^ΛμμΛ-η , i n> oix^itoo Hfy&u
bebant t erat porro in illo perfaâa Latino·
τηρι/χοον , or/p tuni φθχηιντκ ^xrirwXN z
rem atque Crocorum de dogmate conico·
lu> ii
τνμφύησκ romXw
ri Ζόγμ*
fio ft confeffio » quod etiam ex Filio pro­
Atrb&ntyiTfeMtif,
^όμολ·γίο.τϋ
9
i feri
cedat Spiritus fenana.
«mS nTffS/uutriiynf
ΓμιμμίτΜ «r/tato 0/ ij.uZnpo/ n ·$ iLihclium noftri dederant » feoftorum
difta juxta Maximi vocem inter ia con­
y tu» fnvi β^μζ/β^ζοηκ Λ«νο τΐιυ τ3 Μοζίμου
ciliante· » quem fummo pontifici mife- B
φν»1αί , ότίρ «rirwXna «poc w inpf *ΐχι*runt ; cum a Romana ccdefia qoofiflent
fio,, m^onpov rSi9
Ρυμΰin fcripco , quomodo eflet conficienda de­
Λ^ς coxXnarixy ίγγρ*.φνς , τίη τρότυ
d
finitio , quave ratione dogma effet in ea
fe©-, £ τΰί <η ϋγμΛ ds iurf tfyptçirrnu
ponendum t Illa cum de modo fcripfiffet,
mifit ad Crocos t acceptum illi (criptam
irtp τοηίτκ<ΓΛ orient/ η7$ Γ^ανύς· or λ*άά>legerunt » ft cogobveruat ibi aperte diW tyru· tîtrn
λινό» ·π rrfê/an tî iyt»
6um, Spiritum fenâum efle etiam ex Fi­
£ ο* τ3 q’oû. ·Ττ* sypacqx'
«JnZ λ/χοττκ* η*
lio . Deinde fcripicre ft ipfi hoc paâo :
< trr -ni css tS υιί ταυ-τν» τί ini tS wî ,
η
Quamvis idem fit ex Filio quod per Fi­
did τΜ t*iM TSivrà» rÿ «« rS iftoi ,
lium , ft per Filium idem quod ex Filio,
Î|uemadmodum vos cxplicaftu 1 not tamen
<*rf$w««n , όμΛΚ ϋμΜ
art ii wnu·
itemur , Spiritum fanâum efle a Patre
μΛ 5» iytof ολ TM r«rp<k iti -r S oiS àlitvi VJik
per Filium aternalitcr . Romana ergo ee- C
4 Piv/x«7«x éuu cMxXriffÎM û* riS-iÀJjTf τ» γ^μclefia libellum hunc noluit admittere citra
μίιι·9 ifPtu&At
f^fnirfui > «ί>Χ* ÎXf^u·
difeoffionem ; fed ajebat 1 Nos fimulatam
iμf7i cd liotiKôufVA iHfuv rfrXtirfj^iliu ro/ii·
unionem fieri nolumus > neque volumus
Crocos nobifcum conjungi per fraudem ft
e-s^â'Cji t ϋίίί nii ΓρΛΛκύί Siktyj» μνθ* fyûff
horefin ; fed ici re libelU hujus expolitio­
fsasâ-Îuîni μ/rti αίρίτκ* xjJ dranjc * «Ns* hnem , quo plane modo , ft quo feniu in­
d/ssu ζΐίΛόμί&α rluù
ri ^ΛμμΛτίύϋ
tel ligant illud , Per. Neque enim conce­
TKTM
,
tvî xÿt TfH rpôrt» rlui , 2m , C*ro5rtv.
demus unquam , per illam particulam ,
m3» yùp Ιίίτομη fSri von , rlui' 9 iti , c«*o£Per , fignificari caufam inftrumentariam »
five minifterialem · Siquidem icimus per
•5-« At’rMPôpyjfrtluf ,
4, fed,
hanc vocem, Per, tria fignificari, inftruλτμο ·τ/ rg^rSi roHTsu , opyaruui, vartrpyixx,
mentum , minifterium , & caufam natura­
tyà φυσνή t< μΛ9 ouv φν^υιΰί pway 9 SmI ri ou
lem . Si ergo ad figuificaodam naturalem
y<.ü9T9U
tJ, c«, -wrnr tç , dsi, Suimj4^9 »
cauiam aflumunt, Per; cur etiam, Ex, non
utuntor, quo idem valet ac, Per? Sivero D fi if ôpyuf/tuf , i \mpfTn£c , ^uwc ηυηκ 3
ad fignificandum inftrumentum, five mini­
βχλόμί^Λ xot9U9Hnu ■ dm τκτ* , αΖ&<ημΐ, f^ijfterium , nos communionem iftorum non
'nMf
tS ^ρημμητί» , où yup ι'βΜλοκη
fufeipimns. Propterea, vir reverende ,qu*ify-nfrfvi burv [ούΙιμΜ τομτΛτ^αΛ ·
rcbant libelli expolitionem ; nolebant enim
kxr d/aodwç * ti ytip vue μιτί TWTuirrf J£mtcitra difquifitionem conficere quamlibet
rtut Z^ufiv , azroudik π xas a^turv/nc , lûui oi
unionem; & jute quidem optimo. Nam fi
tanta nunc adbibita inquifitione, ft odio ,
ύμίπροι ûurïi μίγονηυ oistudwc , τι «s iλίγο9 s
•e vigilantia noftri faftam unitatem im­
♦*
fyfyofj 1 di<x ri-m tfyrow»
pudenter oppugnant ; quid dicerent, fi nul­
«arae
wc id γρΛμμΰτιθ9 . η 3* où
la effet adhibita inquifitio? hanc igiturob
ζοόλο9·ηυ
τ» γρημμίτιοί , 3ίξ3caufam qurrebant ubi explanari hoc Ilum.
ΪΚιγω , ed fydnpot , erej 3/ίλ<ίμι3«ν«
Quod li, Romana dicebat ecdefia, nolunt
τίώ αίλ))θ« "TV StiuTXfÎ^Uf ?»FOM» , OTf <Χί »«
explanari libellum , noftrum recipiant, in
quod etiam ex Filio procedat Spiritus fan­
ri uitf* -ni τιιυμ* τν iytO9 enropdirreu . on 34
dus: Quod verum efle jam dcmonftravimus £ τίτ* *ληθίΥ , fifiÇqjM ^Pfôrfpo9 dr< 4V cwti®orientalium ft occidentalium audoritate
λ/<ω> £ 3vT/*w> tyivt, xcu μ
τύτα r<dodorum ; nec opus eft dc hoc cofdcm
iterare termones.
Tei^fTtu roXvc i’r? τύηκ χρό»^*, *suo7?J,u/Multum poft hoc conteritur tempus ,
Tffot rlui ΛΤΛ,βολΙυί tiu^JpcufW , «tu rlui Tfnoftrique dilationem egre ferebant , &
it'nt ûiùpof'n , *«u xppdc <nr λιμό» tiynrotmur.
inopiam deplorabant , deque fame con­
xta yôp 34 xaa rir* ύτη7ς irffofàn , μηίΐί/ μιμ
querebantur ; nam hoc etiam illis ex­
ift iiioftu W a-u^3tn(j^u9 Λ>Λλωμίτυ9 ,
t90
cogitatum erat , nulli quidquam fumfiroixAt^-bnf c« tnJtm, writ μικροί aimTc varoptuutn condictorum fuppeaitare , ut pro­
pterea coaiti paulatim ili is fuccumberent.
Hic te oftendam auditoribus mendacem
ft penitus dciipicutcm , qui talia dicas .

anos.

ΪΜΧ.

Xüxj^nr.
Εν -retTS/ç re
rlui £ ΤΛΓτίλάς

wt

«xoJoixn

ύ» TMu/tu X/vorrw.

Ano a.

1255

Rbsponsio

ad

Liibllvx Maaci Ephisii.

1256

l&furt ont ^Q-ftc ·οπ θίο» ir ir&fdnut . A Heu» tu, net D«um et veritu», aec homi­
"biyvt tww ^Mptbttw xjXI·* 1 τ/c tτίρήθι
ne*, ut taa> tlluftrc tneadacium proferres?
quit cMftïtuta nummuat aureorum eroga­
irntyfjpvr χρσίη* · r/t «·’ jfûtf rAu·*ti one fraudatu* eft r quis noftrum contriθυ , « wyo««iy,rir · vit yip ύφ*λί vin $>£·
ftatut aut couqueftut cft? qui rcro id fieri
a*«j τχ{ό«τθ~ β*9ίλίοκ >
τ«τ&ι«ρχοο » £
poterat prefeote itnjpcratore tr patriarcha
ipyjtffur τι, qjtf ΛΡΥ,ηΐ
VÎ & Aorw »
Oc ecclcfiarua* prariulibut 8r optimatibus
Crt ίχ« λ®χ·* j|uWW wmWv 77 TOT» . «ί jS ί»
Br teltquis ? uullaaa res hsc habet proba­
bilitatem . Si enim, ita nt ta «une dieu ,
rire 9 trù Afy^c tuS, ο β^τίΚίύί η t# ù ·<τ£/faânm effet i imperator te patriarcha non
ifX*t en i-nJrwe» . <λΑ· rtfpvrip, *το» b ,
tacoiflent» fed libere palamqvc diaMFent i
or/ ζιφ θ/λίπ τυμτίρ*ρθ>»« rlui rücfoto* tmvo
Vultis per vim fynodum ad finem perdu­
ού rifjuptt. Ητκ rit evWMtf-f i rit 2μ rluîwiu
cere : contra jus fafquc hnc eft « Deinde
ίλίτη^η i τκ W η» λ/μο» iy+ritunrti ; ιί yip
3uit cfuririt ? quem afflixit inopia? quia
pitot -ni <po‘« τροφίς tKipjittor yrfpt-r* > <Ά- g e fame conqueftus cft? non enim ad ali­
menta foJnm impendebatur eit pecunia »
Αχ reMâf τΑη·, «ί/ ίχκν το«*»έ ώΐόμ*τΒ,£
fed multo etiam copiofior , ut fuppeterct
» é r«4îw *7λυΡ* » ***** θ’» «*f rlui τλτ^Γad conficienda indumenta , 0t Mnas , te
bt /τοΖηχψι/ tAootw . rut ni Aip-urc « in ivafa argentea ; atque inde illi in patriam
ytritrow « ë dMporio , £ M« «7yo» dyopinu
locupletati redirent . Quomodo ergo dicis
tu illos deplorafte te conqueftoa efle ,
&pcip*m; «7m Tint ΐβΐιτν \juoyp*4*Ji * /«*·'
nec habuifte , unde fibi alimenta coeme­
θάώμ > rirruf <$?**> xoe/ooc rit touiV &ίλίrent ? Cui vero illi vim attulerunt ut lubptnt . w 9i τβ«βι> tm w>o5 è «iraCoAn yiyo·
feriberet , & uniretur ? Per illos quifque
ttr , cr» e<ô ÏV Λ*τ/μ· iniero · ptbij yip
fui piris fuit . Porro mora te procraftic> rt“i ^fftHTDtoif i αΖχαυ'η ÔaûJJ * ότι tu' ϊοίnatio non eft Latinia adfcribenda } Nam
in aâis palam videre licet veftram igno­
v^rv υμ*ί i ίκρ&· Λρχμρώ; Ιρχί&Λΐ tit tmc
miniam , quod iummns pontifex a in due
ά/*λ/ξί*ί , ι&ι τυνίχβί rit Ι/*Α/ξ*χ το/Λ ,
vos excitaret , ut conveniretis ad difpuôrw; iiffSri «' <λ«θ·Μ ’ w yip » «Aq^o ’ *
tandum, te crebro difeeptaretis f quo ve­
Juvtciw fài» iipf&luM voit rbu «At&4<* » fi C ritas emergeret. Dicebat enim , fieri non
μη cr τρ ί/*λΐ^Η . *Λλ' όμ«*« Φοβίίφ»0* T^i
pofle ut verum reperiatur, nili difpu tan do.
ΰ·χνΰΙαί , lui ou Kiyu iti rtui tm ‘^vout ημΙιυ\
At vos probra timentes ( qu* quidem pnetereo , nationis honori coafultum volens,
in tm iurü ^uove Vi »$w «χ£· ότ«ρχ0, eux
quod lim te ipfe gentis te ritus ejufdem j
i&où\t&e it&Jyf&iu · x*u >iw φθΌτοαίη; rn
nolebatis difputare; tenuncfvnodo te paci
c-uuii» < τρ tlplufa w c#«ArjtfMf Twxôrw ipAiecclelic invidentes huiufmodi verba ero­
ytSt'.
datis.
Ti Ïh τοΖλ< Aq4» ; ou» e'rcuroo r^rm
ini
Quid plura? non dc ft i ter ont falutis te Esar*
λ/^w X/rouonç ©/ ττς
0*υι*£μμ
éùrtreligionis fu· proditores omnem movere
i6h«ç <efo3oroü,
ruvty*yi'~
lapidem , donec fyoodo congregata effe­
»K rlu)
όαρϋζίυι τί» l^tiTntfpÀr tît τ»φ*
cerunt , ut Latinifmus palam erumpe­
ret , prcfidcnnbus imperatore te patriar­
it pot , βχηλίΛ- n
rtruipytt <·^ο«θ·>»μ/·
cha, te delpota illis allidente. Cum enim
rw» , i($4 rit àtcaronf rvntf rtani^i^omt . t«
proruliffent in medium diâa , qu· Lati­
Jomouutm a-iujryoptît ntt htritoiç fari rpo·
nis favere videntur , tum ea illorum ipfo^yy^tne tîp pirot It n iff J/5<r*«A«» mktu»
rum doftoribus , tum de magno Cyrillo 7
CMfitvt, w rS ptyiKu KpcîMm , rpônpot tuoi
pugna metum prius conferta ; eodemque
ifta^xtritbot *
*5 TSttrT’r
it*Îo%jit «t»4tempore fubinde infultationibus mihi per
fophifmata procaciter faftis; ita fynodum
Aw> itiK^TAmi im.pu<; nti ro^lruAT»
9t>interrogabant , quidnam lentirent de di­
TX npwTt»» ·ηί» a-uûolot t bû -rr>< ytipluj ΐχονη
dit illis ; te fi Filium Spiritus caufam fa­
<%« tW pnrjt étt&w * £ w w ut»r tûnot irôiitr.
terentur .
ri t>4Î,u*tmî
AHOA.
Avt» ή (TiuwÎof yiyotf
iî/çc £ ponthît ,
Synodus hre fada eft privatim te fe- Rt»».
creto , convenientibus tantum noftrû oa-iwyfJfar ■& ίίΛηΚίΜ» -t £ iptiipc^ μό~
rientalibus} pnrtidentibus , ut ais , impe­
tôt >
» ùf
t ri rr SttriKitti <c
ratore te patriarcha : te fummatim eoaτβτίχχίχΜ > £ «τλ»; ritru/ "iff âr<*nAzX0>
ftis omnibus orientis prcfulibus . Hanc
ip^tpfut . ταυϊζί St m!rlut ô iotitp^· &Λ<η· E
porro convocavit celeberrimus ille impe­
Aius ομμμΦ- tit n ri ir<Te*<7x* Tiüwor , $ti
rator in patriarchas domicilium , quod is
•grotaret
; non ut erumperet Latiaif
ri ic^ttiit CMÜrot , MC *c t®
de irinan,
hoc eft, ut tu quidem putas , im­
ôwo , 4,*θο τυήχί» *»* Λ<τ«»τμο», *>A' titii
pietatem 1 fed ut vocaret pietatem in lo­
âroiti^tu rlw tirtôbtf tit n ®*r»ooj- · éirscem ; neque enim Latini <mpi> font , fed
tàde pjfy yàp oi fart roi . ωχι if itrtBiît . c*
pii : in qua imprrator ad vo> omnes baa fàijuttyipvrtt ô&tnXibi rpèt υμ<« rtbm,, <Μ~
Duit' concionem , exprobrans fcilicet focordiam, quod divinum opus conficiende
ίίζο» inô-fr tit ipeho'jinit
w bttreut
pacis negligeretis , tempufque oicftanter
ipyw,
ρΛ^ύρυνζ et â>AoJ<TB τ©» fj/pôr Sarfîin peregrinatione eoo fu meretis . his ver­
âftrmç * tirtir*
bis ufus:
beavi-nif ir^ttpUt) ri mnipip «f t ira Aie»
Domini prxfules , quid tamdiu mora
mur

1257

JOSIPHI

IPUCOPI

ear in Itali* , 8r non properamus videre
finem hujus negotii f Videte , Ar animum
attentius adjicite, ne nos latenter hoc bo­
num effugiat . Mihi, cum Dei beneficio ,
qui me unxit, Imperator Gm, non eft tan­
ta Deo reddenda ratio, quanta vobis. Im­
perator fane debet pro decreto fynodi pro­
pugnare ; at vos eftis paftores eccleG*. In
vos Chriftianorum omnium conjeâi font
oculi, utpote animarum faarum doâorcs.
Vos Duo pro animabas eorum rationem
edis daturi . Evigilate ergo : exquirite
quod juftum eft & Deo placitum · Do*
nobis propofit* funt vi*, duoque periculofa practpitia » conjundionis He dilfidii .
Si conjondio bona eft 8c orthodoxa , periculum eft , ne decepti nos illam rejicia­
mus r imminet etiam periculum in diffidio, fi jure non disjungamur. Quapropter
ea pendendum vobis eft quid prettet, quidve conducat . Dicite fenteotias , qu< re­
ft ras animat non Indant : nam eccleliarum
unitas fanâa «ft , dnm fiat cum pietate ;
disjunâio rarius & eft & dicitur horrenda
res ·. ut G pie non conjungamur, (imusanimas noftras Icfuri ; G vero injuris diiÎungamur, rurfusinidem recidamus. Coniderate igitur , quid agendum . Noftis ,
fchilma ecclefiarum quantum attulerit ma­
lum.* ex eo enim tempore, quo ortum eft.
Latini a Grrcis, & Grarci pariter a Latinis habentur ut canes. Itaque exiftimo ,
fi quis ad aucupandam hominum gratiam
obftiterit pie unitati eecleG* , deteriore
loco hunc fore, quatn fit ipfe Judas . At
vos venerabiles patres , quod juftom eft
perpendite, Dei timorem habentes prar oculis. Nolite ob temporaneam alterutrius
partis gloriam damno afficere animas *c
Uras , &: reliquorum Chriftianorum ianfruinem, qui in vos ut paftores Se duces
uos intuentur . His auaitis prciule< om­
nes una voce dixerunt : Quiiquis impedi­
mento fuerit, quoniam pia Chriftianorum
unitas fiat, efto anathematifubicâus· At­
que ita fuam unufquiique dixit icntentiam,
prout cuique vilum eft , facro primum
exordiente patriarcha . Unus autem ex
iis , qui fynodo aderant , fanâimonia
ftrrditus Se virtute: Æquutn eft, inquit,
anâorum noftrorum diâa inter fefe con­
ciliare , nam ea concordant ; quandoqui­
dem in iplis idem locutus eft Spiritus ,
nec eft difcicpantia : aofquc cum ecclelia
Romana conjungi · Quando St tu refpondifti ; Latinos non tolum efle khifmaticos, fed etiam h«reticos; proinde conjunôionem cum illis nullo modo elle admit­
tendam, ni i» e fymbolo additamentum eji­
ciant, Se fymbolum eodem quo nos mo­
do fateantur . Quod ubi Nicrnus praefui
audivit , his verbis tibi occurrit , Ergo
qui Spiritum fanâum etiam ex Filio affe­
runt, hsretici funt? tu vero confeftimrefpondifti, Etiam: & ille; Deus propitius
mihi fis: Sanâi etiam qui hoc dicunt, h*retici funt? muta fiant labia, qu« loquun­
tur adverfus fanâos . Tumque fententias
protulit orientalium doâorum , Se legit univerf* fynodo, nunquam a te vifas vel cogni­
tas ; fois quippe tibi nota erant, que fcnpfic
CabaGlas Se Palamas. Patres autemiofpeâis orientalium doâorum ieutentiis, leâif-

Methonbnhs

1258

A exriro» qÿjfdr » £ tf «ννΛίζορφ 7Jnr ri ηλΟvwurric rii \jro37«r»â*ç, orin £ rpor/yn, /zijrow
qjù <rurJ^vs4u rirb rs aya&oij ,
iy» βασιλη*
τγ χί^ι τϋ %flirarng pt Gsi

J* ûfpw'Xv Bocumu rd Gri λόχο» , ôror ύράΐς ·

ri
yfoc ri CcrtXïaiç fëî» ©rf (tarions rii «ruφ4<τ«« vitf vuvôdw . ύρ£ς ire ratpApu τόζ 6·χλιχώκ
evpoV όμάς ci X&trtatoi rime <φορν<nr, Je ày+npat ?
Λ/ιΰ» ' ορης όφϋ'λτη
atnioujijai λόχο» ri Grri \j»i» -fV ψυγΰ» àu-ifT.
Jjcouû βλίψαη ααλΰί ’ rriyj/a&e ri
£
ri -nJ Gf* àptesce .

hji

&· τράτα

B ρτράλοι é ·λτ θτον trizitiuuot , inirttif η lyu'
Jrarirrwc . i~i eJtf à κΜαμφ* , iàr 4 in*r*
χαλχ £ όρθόόο^Οί, £ ipetf tX«hi&wa4> fri ii~
£α<Οζ aur/w * es-t it teftiui^· impternn 9 ii»
pi SfUff^tipff ityiù* . ir« rin οίιΑ)/*^* 10
«Phttbs é ercptsipct - Son ynipce pi βΚΛττύ·
α-Λζ -nie ύρηίρΛς φυχόί . 4 )5
<5*χλη<η«» αχ/< Ifât , μ pitee et' ùrtRtiCt . w
inu'jfdric racX/F
Π Ri ί λόχίτιΜ . ύί-·
fit pi tn&vriL··
, βλ«ώο/4υ -ru; ipe~
ripai Φ&χά
ta» U Snupe^uiUlu ailxen , r*Λλ tvv-tb τΜ?4ρ&α. Xorrds âhirtn , ri pihXw ^u^Ff^sM. rr» yS,ôe-o» tanor -n •^icrpjt. cutu» ,
C kNhtm» eroéinrn - <φ* κ γδ i^ùm èvi
ci rpuxo/ rue Aurrne; «uMtc ιΐχοαυη» , £ cï
liarirat euflitn ràe ΓρΟΜ,^ς . aipat ^cu» , ας
m it atSwrapirttia» iurciim ru» turtlZri
■ni c«xXn<H«r ititrn , Υ,ηρ» -rivor ίξπ ri I«la · à^i updf rarlpn atiinpct β·*ί·φα<ό·ί ri ii~
H^or rit τν Θ»κ φόβο» rpc όφθ^ηλ/^Γ ίχο»ης .
ρό θίλόοιπ iià ·ρότ««4ρο» 3ό£*» û ra tree pl~

ρκς χ
άλλκ βλ</4,&< rie ùpfripât
£ ri sûjuat
i'r/XoArw X&trtitS» ,

ws ιί-

pat βΧ(τό>η»ι ùi roe/J^ai £
«uriîr .
nrÔ-nx βχκτοτΗ ci άρ-χνρής , ptâ φω»ί rurr»c firat ira tproilrt-f rtw AÏreffi W XôrrncD tût f>itri» , îr» \jfà âta^tpa
i ânti f3u>ta»
ytupas taaroi àüiw arc repam , ό mJo ktuc,
© is KTUC , «ρζηιΑ-ν tiro τδ ifpS τβΓ&άρχΛ>.
όθί» fTi gu rie riuri&f «vmwuôn

£ âpfrü , ίφυ * ih&ri» ο^ι ατνρβιβάα-α» ri pijri
àyJur
, irti τύρφύαά fieri , το
auri

rtfipa tXaXnrf» tôt âhnif ,
ό* t~i ξΐίφνιία, ,
HtoSîwou èpai r^
Pwua/vr c<*X>>àiac ■ ί»$'
aTtzcô^r* £ <ri Xfywr , ότι oè f^arltci à parer
tin
trparizoi,
£ aÀpfnzci
in iie »{/th ôXwc èru^tweu àirnîi t fi us άοβάΚ»η rlui
ôalui a rd rS <Γυρβολχ9 é όαολοχήτκη ri
E <τύρβαΚο» ùi £ ipeie. τχτ» άχκτας ό Nr^as <ςyjfpei* άττίφιι roi
"Koeror ci λήχοττκ ri rriûpa ri ayn» ^4 c« rS u« , aèptmoi eîa^ i £
rustic <ru artaei^K , rsu · «axr/r^- * iïwk
poi
* wî °' *yial ri Xeycmf rin aèptrtuoi
fiai» i άλαλα
ri ·χίΐλ»ι ri λαλοαΰτχ
xari
âylut . qÿi in* *rfolt»tyze ri puri

ά»α<ηλΐΜν ΙΛατζΙλν» ,
àrtytea xierç
rip rujuôip ’ ά rù àilron iyrui ί c7ï*i , «Λλ’
y ri τχ* Καβαηλά rt
Ραλα/uâT . iiorm 3i ci
raripti -ni p»ri f àyiü» W α'/ατνλ/xwr f é àra~
yrii-

i*59

Rksporsio

ad

Libellum Makci Bphbsii.

jztJrnHK é tn /V lurtXMf

édîpdv-

Λί

ÂTAmp

«ΤνμφίΛΟϋ^ΤΜ CMHrO/ς ,

vyiSiniaoi τν φωτίς Sttχθί**μμύ& τ* όμμητ*. < νπχ tSunn» yniμχς ôuopwiKvrscw ς f èytue fariîç £ w vos iSv
**’*9
wrpcuwceir/*», n^Si tkc Λ.ητΐ-

‘FX^ «k tü iyîv Τίΐυμηης inroptirtvi
ücarep é w Ttnpn.
Botx.

t rbôr
IV pnïV cri ήμφιβήϊλω fourni ,
<v yrirtn IV hkrwhw π’σί»
arrro*
Xîc τκ θ’ΗΚ Μ«ζ/μχ τκνν τιτήμηοι* rUù αίτΙη»
ρήά w τν tvA'juatm t· des SiSomu τητηλως imyôξΑττηιοίγι tXhomç· «W >5 è w rofw
Μχξ/μον.
‘fff piiV irt Kx ήμφιβώλοτπς ιλι , i-

Ano Λ.

rtcSn

wni rujupwrotunv ηΡλήλοη , fit
yrnnn ô>ro iff 3/J*iriutXwF ‘
ότι rywrnr ,
τοαίτίαζ τ 3o£wâî) cv τη Ρωμηϊκτ} άι«λησί« τρόraAtU. ό >5 iytK ΙΛαξιμος «mpd τηί

w-

xerif/rxic ruuoSv9 μαρτυρώ τη Ρωμαΐχη ο«*ληστα
TST9 «3κ<τη ,
^μφωινς σ» τκπυ τροηομιζρ
Ρωμηίνς τητίρης , irt yt μΐιν
Κΰ&?λοι rir
Ahf^nrSpri χς . ri Si tyrypoTtpor W IV

ùi ont cur/xr to/ouÙtvc w uof,
Μί^/μοΐ,
erfiAi àvrvi ot rempli cawror <τίδ6νξ<ι,
Ή> Si drrTV <9f9ÎtKU
’ 7X19
J<W
»;â>, cù; φη,- , deeXrarstmc το/; jujri p»wc riu/fQvrvrtr \dj cit/ni
w Md$z,uor, rlui Si airicif
tu via» SiSiffU reFTiXJf nrnyôfd^rnr oiyi tXhoMf cibtûr . ίμίίς Si £ ab^oc nüm oKiyn ipi/J^)
irt το rv riTTB Μχξ/,ακ iro fowtm/ » ttg crx ctpχοίνϊΛ dit t9fo)inmpicTuùi mtÎai w üov u)
>9μίζ» tS ritifM.nç 9 oui’ stpX^" ίιαρ-χρι
αίτΐητ indmf , τνη
tS rnreÀ μόη» τρότ-

fci, ras Si ut» κχ oùxuc , «ΑΧ' ο trev o qoç , rxpà tS rarpôi ληβαι
è «uwTi'sy. ôStf tî λί­
γοι n è d Joe Λΐτίη ♦ ίρχιί rS iyiv τιΑίμηης,
cm tv τητροί τϋτ ίλιίβι ‘ Suuciju^n ynp é ίμιΊς
tir tir jÇ, ni tie &ιολογΐΛ μιγηι Γραγο^ηι, η on

της eUT/cii «ut/λ, ri ôn ri φ^τοί φάς , a ou &ιί
Qfo;, ùcartp cmh rdc φητ/F , η c< της
χό · ùrl ti
o uoî riτÎd. λίγιτΛΐ , χλΧ
·φ'
tdJLiTV άρ-χο^ϋς , Λλλ’ ό* τκ τητρόζ /Jtf ·ρχρι*iüi, JzxTK Jk Si ë in τκ υ/κ wc itd τκ* υ/κ . £
τκτέ
ô φηση Μχξζμοί ' du ολτΙλλ np^oniv ♦
l/o'f Totoiwntt tS ττΛίμηης σ-φϋς nunot nrtiu£<f, <AX‘ irn to Si dirri ^foiirai Sdhwnrn. ίκtb/ ouS KTu ιοητηττκ îouâcu τό> υ/ω rlui μη τροnd-mpnrtnlu)riricLt, ηηλΜί & Λΰτιβΰς ιτοίητηι. £
κί’ η'μ«ί λΐγορ^» άρχο^Ιη V ^tfonnnpnTinhu
τ vita riflur τκ ττΐύμηης , <ΑΧ' in τκ* τητρος ως
<ρχ?»
βρχοίνϊκί, ίη τκ viiî Si
<c Sin τν viv ok Si olutk in tv τητ^ός. χ^'κτν»/Γά.'ομ|0,
^uFouax ηηρύτημίν.
IHX.

ΑΠΟ A.

ATX* οι ηΚμηροι rlui Svost/Zmj,
ô<rot τύηις
rlui ηρχίω ηχολκ^ηυ-AF 9 irnTythieug
λημ^ραϋς<χηχθίιης
δο'μ*σν, γυμη ττίηβφχλη τ vior Λ^ίφΙωχιτο τκ τ»Ζ'μ*τος out/of · i' μ^

c» το’» τ Λχτ/μλ ρητοίς fùpnlrirv φηηρως ηύμΐίοι.
Ου τολμηροί τΐώ SuortQnt» , «Α^·* Α1ληβ£ς τ
ηα-Λ» introi , κ» <rù rvx.ofxiTtïi. κ jS

1260

A que etiam occidentalium didis * ut hec
illis confentanea efle compererunt , om­
nes perfped» jam veritati fe dediderant ,
Iniquum quippe eft often fa luce oculos
claudere. Itaque tulerunt fententias , fan­
dorum dida lecuti ; &: confeffi fune Filium
juxta Grrcos quidem efle caufam » juxta
Latinos autem principium prododioals fan­
di Spiritus eque ut Patrem.
Illi vero de didis nihil fe dubitare re­
sponderunt, quin germana dodorum fintjBsax».
cum de hoc ndem iis faceret epiftola S.
Maximi : caufam vero Spiritus Filio tri­
buere , major certe pars nullo modo vo­
lebant, quod ita ftatucret 8c ipfe lapiens
B Maximus.
De didis non dubitabant amplius, quod**1’'
illa inter fe confentire jam certum eflet »
utpote germana dodorum ; quodque perfpedum haberent , jam olim in ecclelia
Romana vigere hanc Sententiam. Nam S.
Maximus , qui fuit ante fextam fynodum
cecumcnicam, tcftatur ccclefiam Romanam
per id tempus ira cantare ; Ac confona di­
centes profert Romanos patres , & praete­
rea Cyrillum Alexandrinum . Quod vero
ut validiiEtnum objicis, eft quo ait Maxi­
mus: patres illos dcmonftraflc, non efle a
fe affirmatum , Filium efle caufam; fed il­
lud denotatum, quod per ipfum procedat t
C boc enim tu ais & iftos nunc reformidan­
tes, dida quidem approbafle 8r iplos exem­
plo Maximi , caufam vero Filio tribuero
nullo modo voluifle majorem partem. Nos
vero ad hsrc etiam refpondebimus paucis ;
S. Maximi didum ita intelligitur: Non pu­
tat ipfe Filium effe caufam Spiritus princi­
palem & primordialem, ant principium fi­
ne principio , five caufam abfque caufa ,
hoc enim foli ineft Patri , haudquaquam
Filio ; liquidera quod habit Filius , acce­
ptum habet a Patre, a quo etiam eft. Qua­
re ut Filius quoque dicatur caufa fle prin­
cipium Spiritus fandi , hoc a Patre acce­
pit : Poflutnus quippe nos etiam exemplo
D magni G regor i i theologi dicere, Caufa de 9*·*·“»"*·
caufa , lumen de lumine , Deus de Deo ;
Haut ille dicit , Principium de principio ·
>
Btii ergo Filius vocatur caufa, non tamen
a fe originaliter ; verum ex Patre quidem
principialiter, per Filium veroflr ex Filio,
utpote per Filium : & hoc eft , quod ait
Maximus ; Oftenfum effe ab illis , fe non
aflerere Filium caufam Spiritus principa­
lem ; fed (ignificare voluifle, quod per ip­
fum procedat : Ita igitur &: ifti hoc fenfu
tribuentes Filio caufam non primordialem ,
rede & pie fecerunt . Nam neque nos di­
cimus Filium principialem feci primordia­
lem Spiritus caufam, fed ex Patre, utpote
Ε primo principio a nullo principio, & prin­
cipali; Ex Filio autem & per Filium , ut
per ipfum ex Patre . Ita credimus , 8e in­
trepide prodicamus.
_
Verum qui ad impietatem audaces erant ,*"***
quique illos a principio fecuti funt , am­
plis pollicitationibus Ac muneribus pelle*
di , nuda fronte Filium Spiritus caufam
Eronunciaruot ; quod ne in' ipiis quidem
atinorum didis ita d i fertis verbis reperitur
expreifum ■
Non audaces ad impietatem , fed religioff Rssr.
ad retinendam pietatem' erant illi , quos
tu

1201

lenas*

inr,

JOSEFKI

BF1SCOP1 MtTHONBNSlS

t« calumniaris : noluerunt enim deinceps
in fchtfoaate Be perverfitate Mtfiftere » so·
cernendo fe a fratribua» Branocclefia ) nee
ideo ftolidi erant , ut rtritareoa » qu«
Chriftus eft , Coram hominibus negarent :
βτ propterva Buda fronte palam pronunciaroM» a tenebris peflinusillius» quampr»Asmntua aniaao habebant , opinionis fe
recolligentes» Br ad veritatis lucem revo­
cati te» miferabiliter humi jacere reltdto »
ut focioa haberes omnes» qui jam ufqueab
initio fuere fchifmatici. Nec vero» ut ais,
£lleâi funt illi praniffis ac muneribus ;
I timore permoti illius oculi , quem la­
tere nihil poteft, Coofeffi funt, quod «quum
effe cognoverunt. Quod vero ais , non reperiri in Latinorum diâis aperte exprcffum,
Filium effe caufam Spintos, jam oftenfam
a nobis eft » ubi occidentalium dodorum
fententias espofoimus . Nefcio porro , an
penes te differat, Effe caufam Spiritus, Br
ab eo procedere · Ego certe cum audio lo­
cutiones illas, Habet effe · Filio» Brabeo
procedit; caufam iphus intelligo. Si vero
aliudeft, Abilloeaiftere; Br aliud caufam
effe, proba tu hoc , Br nos tacebimus : at
nunquam id potens offendere, fed conaris
tantum fruftra volare multum laborans.
Quorum fentetitiam ipfe quoquepatriartha fecotus eft, quod effiet jampridem Br ipfe
mifercorruptus, fimul vero difceffionem inde fitiret ; quamvis cum ad mortem debitum
fatale compelleret.
Sacer patriarcha primus dixit fententiam,
fandos orientales congruere cum occidenta­
libus; hunc deinde iecuti funt reliqui prarftautiffiffii viri: qui fi effiet invita, tu nec
diceres nec ageres talia ; fed nec auderes
ipfum vocare jampridem corruptum, fi vel
ipfam nudam ejus umbram confpiceres . Is
enim non metu, vel Audio gloci», nec difceffum inde fitiens (aeram optabat ecclefi*
unitatem ; fed quia re ipia pera&um vidit,
quod multi ante illum patriarch* videre cu­
pierunt, Br non viderunt . Vidit enim pa­
cem ecclefi* , membra dominici corporis
conjunda ; exultavit fpirito, Bc cum devo­
tione fabfcripfit , confeffus Spiritum fan­
dum etiam cx Filio, purgationem anima­
rum» Romanum pontificem omnium facerdotum caput.- atque itapofitis geiubis ora­
vit , fublatifque in coelum manibus Deo
gratias egit; ficque fandam fuam animam
reddidit. Tu vero, qui impudenter illum
Bc qui cum illofuere, calumniaris, non ita,
fed una cum ani ftercore animam efflafti : teftatut hoc univerfa Conftantinopolis , Ita
Dei novit juftitia expendere unumquemque
exfide quam habet ficut olim Arium; qui
notneu a furore traxit; nam ille vifceradeorfum, tuftercusperoscgeffifti.
E
Ego vero cum feriptam habe em fententiam , fideique pariter me* confeffionem :
namque ita prius conftitutum erat , ut fuam
unufquifque fententiam (criptam traderet :
ut vidi illos magna jam propenfionc animi
ferri ad conciliandam pacem ; Bteosquimecum antea flabant, modo cum illis corruiffe ; nullam vero prorfus fieri feriptorum
mentionem ; meam &r ipfe feripturam re­
nui ; ne fi illos i rrit affirm , certum in peri­
culum me committerem

1202

A Ι&λχθΊΚΦ
q^' in τύ ·χΙ*μΑη V4 τρ
««/< ΙινρίμΛΜί* tW «dfABmv
t'xxAr·
ries, "W
«a-ta» ju«po> «pvijrsudvu rlw «Asi&**f t ά A» · Xe*W , ίμτρ—&η ?F· repairs*.
ilO s$
ffk *ά/πκ

» »« rirxorws
<*ow4«mc, ^4' «pds*rd

T?

•ήκ «Xitd'sâtf φϋν
, r» *«■» »h/arror iKtHfùt ««-ntA/romr μιηί
<r’ «ΖάΦ*

airatrw vtryurrau*
ri . ©οχ
τκ le fopBff w W irtSytXiej* *
«ri ttK >
e*N«d tefa&irrtf li» «iMôwrer ο<θ«λ/4©» , ©Xyrmru»
, tipuMynrtf . èrt ii
iirptTSU · Lj’df *1τ&· TM
ce
f Λ«τ/B fuf pirnfc φΛΗρΰί Juip4°09 s iitifymt* rpinpof ,
•nt pij-m θ'/rm -/F ivrtxÂb Xf&ur’ztA.&r . MX oil·*
ii , η £
rù iohç τ» if) surros τί ΤϊΛ,'μΜ-

wç ,

·η

Λυτϋ ά»τορΑ>0/4ο·* · iyiili in.r

inù™ , <r^p' tS mü *n> »7mu ijçw , £ τ«· <ptJ cnropd^-m/, τ» ήντϊ (Urios caso* ‘ fi it βιλλο fc^ -ni »T) i%ti> τΛρ ivri , mMo Ja t» »T) su­

rma, Jev^or rv tuts , i ipüi rryiroffy ’
i iuuitnrt rSn itîfyû rors t λΝ\λ μίτΐω tmfttytroM*
Tu rare 3» ίο’
φθ^*ρ/4ύοί ή3η
ivtit î
C θΜ«θΐ» ΛΤΛ>9*γΙα}, η
ÀaUttK
W θ<Μ-ΠΜ.

ί νί-φϋφ/ο’Λτβ, τροΐ/ίίμΛ it4*> τΐώ

τ» χρκν>

mow

iv erf.

«riuni-

O irpdç τ<τ&ίΜρχΜ
· in
ο/ <>*τολ/«οι iytvt
3urt*o7< νυμφα^ι , £
jufvw runs o/ Aotro/ ruun»fr<» θ’·*» itiptt ’ it
tlrtp
* o« if tri ittiwT ihtytt , in μίν»

JUGA.

ίτρΛτης * «>λΜ Hi •nhpiru
wrws «poiurif , if flu)
iwi pint fβλατ/ί . it m i/i φό£ο> τ/fi , ούϋ iii
Hi it4*3f rlu) ô»i/3tf
, tIuu if^f
iy^X^ erwrtr, «ΑΑ’ in Λί» ixciCüt t οτολAOI <epd iurS TATCtifXtU iTt$bfW*> Hfit
xx
· ev3f yip tLw fipLuilu/ rit Z<*An<n<ç , vu

hIo»

D μίλη rS inaronni
, xyx/Jwdff-otrv τ^Ι τϊίψΛτι, £ χ3ν»χρ«ψί» À’X«Cwc , όμολο^ΛΓΜί -π> τηΖμΛ τ* iytor ί ΐκ, τκ ο/’οί, τ «κθ<Ρ<η> -JV 4*fXÜf9
«φ«λΙα?
Tiru* -iF ifpiur * £ in» θκ’ί ιμ
/wpoΚυιίζ·!» , <c atç<tς τκ\ χ«ρ<ς Hf riptfif
rnrt τ·» Θι« , £ oJrtx iriitatu tLuù iyi*i> ώτί
-ψυχΖα*.
ii i iftuivt ooxo®*f?F iuvit £ η»ς
μ(τ iuri , i)£ in* 9 ifa’ όμοί rui rp xirptf
ri i^tipûfQ^ J^trfAjTfLi' μ*ρη»ξ^ί rin rir* w
rihtt. αόwç otii» ή
ii*n nrAonwv» txxroa
tZu! ituri ririf, ut rtiXtu tif tik μΛί'/Λί irasu/zoa Apsvos, ας «*ru -m tyntm ίτίριψο, rù ii
«»ω rlw Korpot.

EycJii rlw ίμωτί yr^lw ίμ*. £ όμολοΠ*»
τκ τ/ς-iut Γΐ/γγίγζΛμ^Ιιν ϊχν* ” tin yip τ»
drwpnt* vfinpof , iyyptQt* iriiouZtu rlw iλοtk γ^μΪΛΜ tKtrof ’ it t3if iumtf iz3uyut
t)in Tfit rlw itvrv άρμιΐ(4Ηι* , <c rii ifwi rv->
ιΐί-ύτκς Gtfmpof , iyrt f^Ttrnnirtc ttuift* ,
iyypiVw ii viii μιμηκ^ί»*, tsr/ο-χο» é tu•rii r yptpùù , bt μιι fpif ipylw «uroùc ίμ^ίrti , HS ttfirnt 17λ f tbiuw ΐμ^υηι ίμίϋΚυ ,
E/çi»·

Ι1ΙΓ

1263

Responsio

ad

Libellum Marcï Ephesii

1264

Conftitutum fane prius erat , ut fuam Rase
E/puv»
tkfànpw > ixarw rlui ittrri S3- jA
λποα.
unufquifque coafcffioncm traderet feriMU όμύλφΜ ·
Ιίλοήπ , 4ftM) τ3 t itîf
ptam, antequam vifa effent dida fando­
•ni punt w i-yfa» ' ίΐάτπς ¥ ώτχ C n>,u$w
rum: verum iis cogniti* ad ea fe confor­
»»τ<ηκ «fdf ettevr* , ow Itu àràyxx tyypxpiK
maverunt , nec opus erat amplius confeiSiioHu ôuiKaylt* t vu» iyiut 3ti w p’uvû» 33fiones dare feriptas , cum fandi per fu*
dida plana omnia facerent. Propterva ne­
λα -ni rxsnt τοιοιαήυ» . 3*t rit» 33tic t3tuu
mo feriptam dedit ibi fententiam , (cd
yNÎfjtlwtTyptove cure, ei?A’ «rd ro'putvx oKryot
pauci quidam pronunciarnnt exordiente
rntt, χρχορφ** ^3 βατΐλίμς £ /V rpuvu» norximperatore , k primi* quatuor aut quinfw 3 xbn 9 αί ¥
arnpor οπκ γξαμμάη*
3ue , reliqui cum rudes effent literarum
μό»ο» tb τβΐ p’»vu 1V <>/«» £ «ru
e fandorum didit tantum tulere fen­
/4d tUù ouohoyixr τα ivu» iiyt·χαμ[φΙω, τληρυ
tentiam . Tu porro feriptam habent tuam
«Up»TM é ά3ολί%ίας, ?UrX/<r*ç Îoumu , t»< ft3
confeffionem , hxrefeon k garrulitati*
E lenam , illam non obtulifti , timens ne
ύφλήτχ; arr/ τ/μχς ythunt ’ eTîff 3f ë nii τροη~
onorit loco rifum movere* : k vidifti
B
ρο»/«3'<Γ“<’λ*4,****τ**Η^,Κ Hç τ®
eot , qui tecum ante* jacebant in pro­
Spor,
tbararW, £ α»α»>ίχ|/<»τβς όη re*
fundo inferorum , viriliter fefe erigere, 8c
%r<rputvec , £ *λθό»νχς A’hx&fc tit ve» ruûierrefipifeentet fchifma deponere, pieque per­
μον w tiplufa , £ μ$ ^^33(
«poc
venire ad vinculum pacis, k ftudiofe pro­
perare ad facram ecclefix unitatem : nec
σ Ifpit tfVTir · £ MX ίφίρίί β^£τ{ι -/μι
<ur«
tetre poteras, il lot quidem fieri vocarique
è
ΤΛτίρΛί r 3i3<tr)tikVi fik cnxXntrac,
patres k magiftros ecclefix , te vero effe
tri Si xuTu» tftwr&w é ίγβρό»
alienum, 8r hoftem eorum.
K* EX.
Δ/* τ^μΛΛΚ fJ^wrUu ίμΜττν γηίμΐυυ ί&ηΚνCeterum verbi « libere expofui quid fen- Erat
τλ Ttppnri* , μ3 <»
άοκκόζ vu ptini -JV
tirem ·, dida videlicet occidentalium k orientalium patrum cohxrere aliter non pofivTtttûf
**«ννλ/χ£» τυμφνη,τΛΛ rxri'pw», η
fe, quam juxta expolitionem epiftol* ve­
jui)
τάο JÇjyirrir ifc er/roXijf τκ* e-irri Μλ·
nerabilis Maximi; nimirum dicendo, Fi­
ζζ,αχ , TC> ud» μ3
αίτιο» hnu Γύηιΰμχlium non effe caufam Spiritu* : annotant
το; ι «•porsrwiijuàodttMk ίμΛ
<Sti fik 49p0.
C prxterea illud de edditamento, quod proc^rAx.-, eJi oo3s vuurfa/ TuyyupZ nli Ater/io/c
Ster allatas caufat nec rite fadum, nceju:a fit ratione appofitum . Poft haec illire*
tin μιί xctXfck μΐ|5* AjAo'yuc IQ τκ» κριμ^ι'κΐ λο
fuas egerunt, atque adconfcribendamdefi­
vu» yt^μιημΐtluu. ώτίϊθ^ί» or μη τχΐχοίΡ trp&
nitionem, k reliqua ad unitatem fpedan£0 , >04 rpek τΙμ tuu^kIuj τί όρ« >04 τη λο/τα
tia fe contulerunt.
vik ίΐΜΓίας iSâ/xIxf ·
Δ/χ Γομιης μί» τυ ^'μίτΛς AiptTHï £ βΚΛτ·
ΑΠΟ Λ.
Verbis tu quidem hxrefes & blafphe- R««<·
φνμί&ί ίμτρο<&ίΐ β^τίΚίας
TATtiipyji
·νχ'mias evomuifti coram imperatore Br pa­
triarcha , k nniverfo orientali conventu,
ττ,ί -nk ΛΤΛηΚιχ,^ί
, tîru» τχς Αλτ/·
cum Latino* vocafti fchiimatico* Be hxreti^ιτμΛτικΜζ £ cupiT/«fi · όθ·* Kunythirb
eoi : quando his auditi* omne* te deriferunt.
et irtfTfg , tc’xgrxHK rùt
Koytfg
το/λ
Que enim lynodns Latinos vocavit unquam
•jS o-miojoç ίφιι τοτί rùf
ΛΛζίτι^ς ; tuî
haereticos ? quomodo non es aufu* ia af«« /τύλμηταί hrn» rSn ϊμ^ο^η W \λτι' ferere coram Latini*? nempe quia demon»u>» ; JroT/ υχ r%wc aro3w£«i . ότι 3»
r»iJ- D ft rare non potera* . Ut vero k Spiritum
ea folo Patre impudenter exclamafti , pa­
μΛ 1« pxditf tS ητροί ÀrtuZûi
βήτας , or
tres audientes c intorquebantur , k fe in­
ταήρις «χουσ-Λίπς τιιυίτ^βοί'η , χ#' iff ας <λvicem intuentes continuerunt aures Tuas ,
ληλυ» ίμβΚί\1*νπς TUjJtyjt» τά uni dviur ,
allatifque libri* & didit fandorum veri­
ni; β/βλχς é vù ρητΰ iff a'y /uf χομ/τανης iieîtatem oftendeblnt : qua cum vidiflea , ca­
ligo tui* oculis offufa eft Cum vero etiam
xstos τΐιυ αλιίθΉχ» ' ârfp
«,βλίφ/,ιχ«πχ»’ftulte pronunciafti, nolle te admittere com­
vh)i. on 3ι
μωξΰς
, ότι χ ruyxo/rumunionem Latinorum , ni prius e fymbofiia-Ης Λατ/ro/i τοτϊ , fàr μη ,τΐιυ τρο&ηιΐω ίχlo expungant quod addiderunt ; quoniam
CiXurir ara τη τυμβοΚπ , art aJpfruol tirtf oi
hcretici funt qui affirmant etiam ex Fi­
\Ιγ<ΜΚ
tS uii td τηυμα, ηχντχ;
αλχλα
lio Spiritum elle , audifti ; Muta fiant la­
bia , qua in fandos maledida conjiciunt ,
^ux^ijru pf χίνλ» th λ<ΧοιώτΗ
àyîuf, οί
fanâi enim ecclefix hoc afferunt : tu vero
âytot >5 7Î)i CMXÀncPotc KtyHTU TH-η· è 3·γμύθης>
confufus tacuifti · At patres reliqui did*
<è ίτώνητα;. οί 3t horror τατίρίς τυμφ^ητα»τη
£ orientalium 8c occidentalium patrum fecuηΐς pwniï;ά/ατολ/ιΐη 10/ 3υτ/χω» τατίςωτχ^
ti juxta fenfum venerabilis Maximi , pri­
τβ» ιοαΰ τη tîttS Μχξ/^ιχ , ίώΰά’ητα»
mum quidem fandi* fefe adjunxerunt , de­
μίι τν7ς αγίοις , ητη £ τρο» α’λλυ'λκς ' ιτ^τχ 3»
inde omnes in eamdem ivere fententiam :
Poftremo ad feriptionem definitionis , ut
<£ τράί τΐω τια&ίκΐυι rS ô{» ιβλιψο ως «'par
erat, fe converterunt -, 8c reliqua qu·
ad;,
τη λο/Tct rik ^ρΐωης ioafa^av , ira, hdjSïi
pacis erant , egerunt , ut divinum hoc &
τίΧο; τβ θΉο» fçyor τχπ<ε ayiQt της f X^/rreiwi
fandum opus concordix k unitatis Chriο aero/ x; π <è 1 ούτιως ■
ftianorum finem haberet .
Ego vero ex eo tempore fegrega tus ab®'·"’
E?'"
yvctfâ-H;
οίοτύ»
ιχνβ7»
f
μωιτύ
<>χν\άτας,
Ε*ΕΤ.
illis, & mihi ipfi vacans, ut tandis meis
'tra ·ηις àyto/ς μχ τ&τράτι
3ι3ατχαΚοις 3/χπλω
patribus ac dodoribus perpetuo adhxream ;
<τί4οΐ)μ,α^ο< , τίη x.xTKiioitï tsoiu tLujiuojutH y>u~
per hanc meam feripturam omnibus notum
facio,

V

1265

J osi ph i

b pi scopi

Methonensis·

1166

facto fententiam meam ; ut liceat volenti A μΖαι 3/< rr.rii μα fik γςαφϋί ‘ ok «v
3ο*/μ*cailibet expendere , Dum reda detendens
£πλομΖ>·, το'ηρον Cytirt ίάγμαη
,
an pctverfa dogmata, fadam unionem im­
ti ίιιτραμμΐιοκ τλπ , rfco yeftnqairla/ f/vrir ti
plexu non fuerim,
ταμίιζήμΐιν,
Et tu quidem fegregâtus a patribus
facnx fynodi , ab ovili etiam Chrifti es
fegregatw t iegregatus veto a gruge
Chrifti , extra falotarem verfaris ar­
eam : Illum porro qui extra navem eft,
agitari oportet pravn herefeoa fludibas.
Omnis enim qui a fynodo fccernitur acumcnica , hoftem ei (e prebet : hoftibus autem fjmqdoram cecumenicarum il­
lud unum inditur nomen , ut appel­
lentur hnretici . Mos vero ne incurabili B
hoc morbo laboremus, ac per ipfum hoftes ecckfi* Cbrifti ,te heretic t evada­
mus i facrofan&n buic fynodo oofmetipfoa fubjicimus. te amplcdimur unitatem,
Et tu quidem cum fatuis cogitationibus
vacares , fc inanem aucupareris glorio­
lam , auramqne popularem , quibut affidue effufeque obledabaris , in facrofandam fynodom blafphema effundebas ver­
ba : Nos autem cum fandorum didis
vacaverimus , eam honoramus , proque
ipfa quotidie propugnamus. Ut vero imEadens tuum os , quod iniquitatem Sc C
lafpbemiam in excelio locutum eft, tem­
pore amam nas ex hac vita migratio­
nis oppletum fit fordibus , norunt qui
verum fateri didicerunt . Et tu quidem ,
ut ais , fandis tuis patribus ac dodoribus te adjunxifti , Photio fchifmaticorum principi , imo vero audori 9c opifi­
ci feni fetatis 8e diflidii , Cabafil· , Pa­
latus , Camatero , Phurnio , Pfello ,
Mofchampari , Bulgarin , Nicolao Methonenfi , Panareto 8c ceteris qui poft
fchifma Ac multam contentionem in Ro­
manam invedi font ecclefiam , & Spi­
ritum ex folo Patre ignorantis ac impu­
denti· nugis affirmarunt ? eadem plane D
fentientes, qur defipiens Neftorius , nam
8c ille (oli Patri produdionem Spiritus
tribuebat . Ita vero fejundus es primo
quidem ab omnibus fandis ac divinis
patribus , qui in generalibus emicuere
conciliis ; deinde ab omnibus qui facra
fcnptorum monumenta relinquentes perfpicue docuerunt , Spiritum fandum cx
Patre 8c Filio procedere i ac per Filium,
Se ex Filio , Ac ab utroque , Ar reliqua,
dum de rebus divinis agerent , nranifeftc
tradiderunt : ii vero Tunt , Hilarius ,
Athanafius , Auguftinus , Balilius, Hie­
ronymus , Ambrofius , Gregorius Dialo­
gus, Gregorius Theologus, magnus Chry- E
foftomus, Epiphanias, Leo magnus Maxi­
mus, Anaftafius, Tarafius, Damafcenus ,
Ac alii. Nos autem ab iis, quibus tu adhelifti , omnino fejungimur , nec ullam
xffe volamus inter nos Ac illos communio­
nem : cum iis vero reverenter conjungi­
mur, a quibus ipfe remet disjunxifti .Et
tu quidem in fecundo Chrifti adventu in­
ter illos numereris , qui Spiritum es fo­
lo Patre dixerunt : nobis vero contingat
ejins tunc cfle ordinis , in quo funt qui
divina tradantes Spiritum ex Patre faten­
tur Se Filio . Et tu quidem hic fynodo
At Romane ccclcfi» cum fis inimicus ,

Cencil. General

Ton». XXXI-

K ou <rtî μιι
àrà tw rxripwr fik il·
fit ruiniti > *;χΜ£/σ-μ/>ος «T £ me itpâç ri Xerri το/μηκ ' κιχρφίτμίης ouS nk ri
μά*Jfrtc, ίζμ «T fik
U&rri · w if ίξ* vif
Wc urm âtayatt Âtro/^ratai
τύ» stuuarer
TÎk μοχ&ιφας alpine , rue )5 d W oiu/fjui»ws nwoBev %pû&*f , ijiSfoç sûre&wvatr«tj-

"W ο/’ 3d
o7*H^XH*o^<ruudî«>
m«<Xλο Xtyi&iww 999μ* , ΐ suçrr/ao/ o>oiu«(o»tw/ .
ίμ£* H ira μη τΐαι
-nûrlu/ wir&fÿo ·
é ΛΛριτικοι ë
ità ναύτη ’βι/άμίδα i»ç ri
X&ri cniXnréc , τρ iipi τλ^ίίι
ίγίφ rian­
te \^99ΐκ9Τ9μι^Α ,
ώ irtirte ίτμιι.
ru μια
%ολ«Μχς
, £ 3ο^0φ<>/«ιΐ( , xjm' ημύς
xoism* «î»&pwirw» , ryui ruiinif ώτζίφϋι
iitârla/, βΚατφίιμα^ ârtffiwnç Κόγνς κατά τκ
ifpat w' àyÎKi runite/ ' ίμπς it
τ/Ις iV àyiut frtw τιμνμι/ aurla/ , i(<i «izης \ύηρα<πτίζ9μΐι «Λθ** iKarim . otù>; qujj i&i
•î» aHuiif rw/ Γ0μα , -η λαλϊίτα/ α'ίιχίαι n’s
^4 βλατφιμία» , αίχυαηκ
ci iV Wfà
τικραί a/a^ùrfu; , /ram or
‘ηίλΛθί
μιμα^/ικόης .
τό μ/r riu/i·
φθ·»Κ , we φ^ίί , ν»7ί àylo/t rou rarpâm
3riar/toKoit t Φύ/τί* τν) wp&ira» »£&ματιχΰ, μίλ-

λο» if àunvpy» τ($λ
tS ^ιτματος
viff ita/fifrfcnç , KotÆottnXa* , ΐΐα^αμα , Kst/xa7>pw , Φ«ρ»ρ , ψί, Mo(T^ocar<ez > BocXyct&iot , NrXoXx* Μίθωηίί ,
Ι’χΜρ/τ· , q#
roii λο/ιτοΤί, το/c μινί το ^ίτμα
rlu/ ,τολλίω ίοσ *<tw fik ΡημαΐκΜ caK^jfnat tirir/ , £ μΐ/κ τού rarpii ti τ»ΰμα αμα&ΰς
η é àfo/iûç φΧυαρ^τατ/ , Nrroeam vi Φρ(Η>βλιβί-ΐ «τκ τά»τα όμοκ/im , tivô/rt <«χηια>
fJt μό/ou τα τατρόί ’ yuôt<â-f-èi agpvro/ τά»·

rw W
/è ày'tvt raiiput -JV c» ηΐς οιχ,αμηιτ^ς Jr<Tff4z*»Ty» raniioii , wits -râtiw W
ct/yypujUjUuiv
««mX/romr , ii St ca ri
τατροτ χ<ρ th uh ti iynt caropdlf^tu vt/üμα itappiilm/ ίμφαΙ/ιτΛ/ ' \<μ ii moJ ,
W<* » W
άμφνήρνι » H44 vt Kairci 3ίο\ο·
yotamst άίαφα>ίό/ ’ o/ τ/tlt tènt , iXotc^- ,
Αθβχ'βτοί , ΑυχοοΓ/ν^-' , Β<χσίΧ«ν@- , Ιιμίιυ·
μικ , Αμβρόσιός , Γρίχο'όχο; ο’ Δ/ctXoyor, Γρ«γή&οί ο Θίολο'ρος , ό μίγας ^ξίντότομοί , Evrφ«»/ος , KiifhXoî ,
ο* μΐγαρ , Μ«ξ/μΦ- ,
htararm , 'ïapâmt , ύαμαπάουος , £ ίηροι.

ίμ^ίς ii , w» μί» <rù ruuf,^^nf , τ«οτ#Χως
ζΛόμ&α , χ<μ’ ϋιμίαι κ,οιη/tlar ζχλόμ&α η
θίΑομί» μιτ âun/r
' St U rù
ήμπς 4>*λαβω; ηα/ατημι^α * χ#’ rù μ>>
?
ο< μο»ου τκ rarpis w’rd»TU» ti ταυμα c* rjt
iA/ήρα rS X*rroü ταρνσία éûpf^t^n; rua/Tfn·
γμΐ/ος, ίμιΐς ii μ!) tV ^foXoy^r^mt «vrù fK

TH Txrço;
th uii carop^toj-ai Ùp&firifjfy ruρπμμίηι . d: <rt> μί» uif ίχθ^ζος ιϋί rtux/iH
7>)ί Ρωμαϊκή ώαλησί*»
> xx«w Α’/>ίκ
θ’-

anoa.

1267

Responsio ad Libellum Marci Ephesii.

1268

«ofir · ίμπς ii Sit φίλοι £ <j«0- A ibi pariter habeberis ejus inimicus: nos vero cum hic amici Ac obÎequentes catho­
’ntKriMi fijr
tv Xexrv fx«Xnr/<c
lics Çhrifti ecclelia & generali concilio
W o/tM^uJu/xnc wïk rcjpdJv , xoi*ev ^γομιθ<
Gmui , precamur, ut ibi etiam ales repeb* iiptSfyut νηκ . tIui 3i roiirv y η!μία nttinamur . Hanc porro tuam fententiam ;
(rLut, lui «cntpesn ran ro/wj , n’/xwc nJn τη
quam notam omnibus facis, nos Deo fa­
tm Qrit
Μτ^-φομη » rp /dtf τί inrot
vente μη confutavimus ; partira que in
ea funt ; abfurda redarguentes ; partira ea
Tïb'w ιλιχχοηκ , jri ii TV! hoyVf
Zhquz dicis, falfa probantes do&orum eccle'Kfuùnt I/o μΑρτυ&ήΰ W nîf csup<n<r/*i ItiA^xÀ·
ust teftimoniis : ut cuivis bceat perpende*
λο> ‘ orvf
ΖοχιμόζΗΐ Z«<ro» , rdrwos
.re_, verane an falfa dicas; ut que fiat om­
&HA9 tyc W 4/îvJÔ- ·
fee ynùn jrnsvft» ότι
nibus cognitum , te dofiorum tuorum »
wc ΖιίΓρομ^οκ W
ont iiioa-xlquos diximus , perverfa dogmata fcquenAa»f ΖόγμΑτα i%AHo\v&irAt, τΐιυ ο^θο'ίσξο», xJ
tem itoluitfc recipere orthodoxam, irrepreheniibilem , veram , inturbidam , Ac lanόμάμιμη, ^«ίληθη, έΖθόλωτνχ, & Αγιοι «m»*
<r/r \j»oJZ^««O[ v’x ήχΜλχτχς, lui tyuwc Ttuiu», B fiam unitatem ; quam nos veneramur , &
cum reverentia laudamus, ut que vera dog­
<c £KaQvî trtUFMju» est Ζληθη ϊοχμοτ/ΓΛτ*»·
mata fanxit , Se que promulgavit , ut re­
é ri ώ
*ιφυχθ7»το , i ίΐίΓρομ/J^*,
fis Λ: nia non ζ ut ipfe effutis , perver­
& ni φΧυ*ρ<7< , «Μ* ύί ip&À \φί fyn τίργομι»
fa , (uicipimus 8e approbamus : confite»
murque fan&am Trinitatem , Patrem &
£ ΑΤοΖίγόμ&Α · ΤΑΐίρΑ é ùù <è τΐίζμο *Filium & Spiritum fanfium , unum effe
yior, rtui xy'iAt Te/ÜA ôuohoyouùrti μ/*» «>*
principatum , regnum unum , potentiam
•ylui , μΐΑ9 S«nXw<», μ/ο 8uvxu/f, utx> 3ί0unam , deitatem unam , unam volunta­
rnira, μ/ο Mhw £ &tpyfa ’ τ«π;* x’r’ ηtum operationem : Patrem a nullo , in­
Jr km À-tyrnTW , <ημχο> » ΤΜίχνίωίχμον ’ tjdsco
genitum, initio carentem, omnipotentem:
τί tatfος μότν ‘flunrb , truuôiAp^ot , ομοίιιΰχFilium ex Patre folo genitum, Patricomternum
coomnipotentem : Spiritum fanμοτ' ΤίίϋμΑ iyior ruuifopyof , τια/tud/o», όμοfium pariter contemporaneum , confempivrnr . ouoluvAuot , VArpôf ê um* τηομΑ >
temum , confubftantialem · 8c coomnipoάμροπμμν aiHvî ίΐΙ-τνς cATopA^poOp ùf c* μιΛί q tentetn , Patris & Filii Spiritum . «qua­
«ρχί« é rrdc Affo/ZoKtVf . ούτυ τιτίύομίί , οόliter ab utroque procedentem mtemaliter
τυ «ηρνττΒμ/s , ούτυς όμολοχίμιχ ,
έτυς
tanquam ab uno principio Ic ab uno pro·
dufior» . Ita credimus , ita prodicamus ,
4ίχόμ/θ< ΪΜμκΐίΜ ημ<ς μ/χΕ* W
τί"
ita confitemur , atque ita nobis eft in
λ4τβα<ς «mrronc •’ζιρχορφίουτ τ»ύ τ<ρό»τ^
votis ufque ad extremum vite fpiritum
jS/M * & it τη Φΐ/χτη τ»5 τντήρος TApvrÎAf ό~
fentire ex hac vita decedentibus ; & in
w ίλθη AtÎKU tUù ο/«Μμί»Ζα/ , μί-ηι vwiimc ήκ
tremendo falsatoris adventu, cum venerit
όμοΚογίΑί τύ ίρχομίη» ον Ηφί\θλ! «ranwrtu.
ad judicandum orbem , cum hac ei confe (Bone in nubibus occurrere venienti. Quo­
ÔTt ώΐγ ■•OfiKtl
HS TV! AÎttfAf W tuûn/f .
niam ipfum decet gloria in fecula fecuΑμΙιΰ.
lorum. Arnen.

'•Jhirw

ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΤΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΤ
DGl(ECO^IJ HJE\O
HI t
τίΓ piryiKt ^αρντοτ^κΐ^ν w tj^uatiaS ,
n4g»i prtrefyutili , (ÿ* ·
,
ταυ iffμ» ίριμΑτίτΑνης «τίχήρχου ,
cv
f»i p./fis»«d«M» rrt./Nt ββ petrutrtlfA ,
J^Mna ftpoltoi ttrtifiovit nnwtlii, rtjpo»Ρώμη ηιφότοτ ,
θ*«χ/μ«τκρ^οιυϋτκ ,
fie 'K νΛήΰ
fattoièù Âi tfifi*ut tIuî tv Εφίτοιι ίτ/τολίώ οα ΖίΛφόροο 4Un torti Efbffii.
>/«»
Χ·ΙΧ.

ΟΙΣ ÔTAtnt^v ·ή}« γζς £

ηχται

ubique terrarum siègent ibos Chriftianis , 8r infulas habitantibus , Marcus Epbcfiorum metropolita ,
fal ut em in domino ·
To' μι'ν tofooipjot TW οαίια-Ιμου Εφ/<του τούς
Exordium , quo venerabilia Epheiios
ΛΤΑ»·ηιχν ύ is Χ44 jus >n<rwr -mjpds AJtpÔArn tos
utitur , omnes ubiqoc terrarum homi­
νυτν ittynpH ’ ^μπί it τ*λσ <mpdç τούς mwnes , 0c infularum incolas excitat ad exoxûmç s-xs-nc W yüf ta tI^atà φΑμη , f- E jus fermones audiendos: Nos cootra, hoc
dicimus cunfiis terrarum otbis habitato­
χροχτθβα rû» iurv Xoylvt «pôrfpOF > «ni to>
ribus , fuas ut aures prius dent ejus diημίτιρων · iii nÜro yÀp i^j «ροτ/θ*/μ«ν ν» «ιζfiis , noftra deinde audiant
Namque
■nïi τρύτίροί , <7τχ tb'ç ύμίΐΐρΛ! iriyoyat ihac de caufa verba ejus proponimus » Ac
TOKoyÎA!, ito ή ΛληθθβΙ fAHpÀ TOI! ΤΛ0Ί
noftraa refponfioocs fubjicitnus , ut ve­
7su. ûaxrfp
ô cued-nrak >Aroç «χτίλλ*» £ tw
ritas omnibus patefiat . Sicut enim Sol ,
qui fcnfe percipitur, exoriens, mofldomχάτμον φντίζνν Ιπχτύτί τι iourit ,
*ιιί ύτ
que fua luce complens , ffr icipfum po­
siuris ^οόμΐΜ τρόγμΑ-ηι φΑΗρί HA&lfWt ‘ tyi
nit ob oculos , & inferiora facit ut con?S ηλ/κ çxtlrTOf i JrpuiS-st, to» 3/Wxo'»tov χ^'
fpici poffint : quouiam exorto Sole noo
«ΗχπΜίτυ» ήμ/s τ» φω; , aû/της toc «xrrrof 8ηopus eft qui noois lucem indicet , Ipfo
aLu To/oc<rni τΐώ tS ήλιου φΑνΙρνΦΐ» * vi* tru
radio Solis pnrfentiam oftendente i nec
eft»

Τ

μι»ο/; Xç/rmsorc, Μ«ρ«ος ivintorot f ΕφίpjtrpQT^f^f C* KUeitt X<dp*'.

AUOA.

mnibus

O

i*,t.
>M*rpr*t«

ryvpku·.
caaam.

ia6$

GuBGOtll

P *. OT 0 5 YH C B L11

eft, qui 4 Kat alteri , Intuere Soient ; ita
vertu quoc ue divinorum dogmatum fer­
ino e fandorum patrum linguarum Soli*
inftar effulgent , veritatem aperit homini­
bus, qui mente non caecutiant; cenamque
fidem facit de divinorum finccritate dog­
matum , deque integritate & puritate fi­
dei ; &r invitat omnes , ut ad veritatis
caftra transfugiant . Ut enim tenebra* ,
cum nihil lint , luminis pnefentia fugat ;
nam quod nihil eft , rei qur natura fua
condat > non valet obfiftete : ita divini
Spiritus illuftratio per facra deiferorum
. patrum eloquia 8c veritatem iplam decla­
rat ; Se ei ufurpantes, mentemque docto­
rum fequentes fcribentefque illuminat ,
& audientibeurk lalutarem defuper illumi­
nationem Rrgitur . Itaque ad commu­
nem hanc omium utilitatem , 8c ven­
tatis adinventionem ( que non folum in
divinis dogmatibus, fed etiam quavis alia
in re queri debet juxta diAum domiui :
Q* trite O" irvenietu ) illam A: nos perqui­
ramus ex doâorum fenteatiis ; fufilquc ad
Chnftutn Deum noftium , qui ipfa veri­
tas eft , precibus petamus , ut mifla nos
luce fuse gratise , mentis noftre oculum
illuftret , ne qurfita veritas nos effu­
giat ; Jpfe enim eft qui dixit : Siru me
nihil pnrtftu fnetrt ; & : Omnii
petit ,
aeripir . Cum iit enim ipfa verita* * ve­
ra requirit , ut tcftatur Se (indas Da/id : ÿfriiitt»» recturi/ Jominar : Se : Firrifarrw mulitnhirnr garter meant . Quoniam
ergo venerabilis hic vir feribit ad omne*
ubique terrarum infularumque incolas
Chriftianos , ut , quemadmodum prioribus fuis jam fi gm fica verat literis, fidei ve­
ritatem accipiant , & averfentur cos , qui
paftam cum Latinis unionem tuentur ; Age
nos quoque examinemus hr c ipfa qur Icnbit : Et fi quidem egregius vir a veritate
non abhorret , nos etiam cum ipfo ftabimus eam deprrdicantes , ipiumque laudi­
bus extollentes , utpote veritatis amicum :
Sin autem longe aberrat a ventate ; prola­
tis fanitorum didis , palam legentibus fa­
ciemus > quid ad ejus feripta rctpondeamus ; ut intelligant , utra pars verum di­
cat , & fecum veritatis candorem habeat i
qux contra vitiofis utatur fyllogifmis, &
obfcuritate mendacii tenebrofis . Sed quo­
niam iple profert qur funt utriufque par­
tis, k nOs ientire melius , k veritatem a
nobis efle arbitramur ; eft plane neceflarium fandorum patrem fequi tcftimonia
quali facem prslucentetn , ut veluti duo­
bus ptopolitis coloribus , rubro Se nigro »
fi unuiquifque dicat ie rubrum 8c regium
Se pretiofum habete , non prefente lumi­
ne, per q«od dilcerni pofiit quid quifque
habeat , perfpiciatut luce , quit falfum »
quis verum afferat. Porro lumen hoc non
aliunde, quam a Deo plenis fandis patri­
bus haberi pareil ut diximus ; qui a fan­
do Spirita illuftrari per veritatis dogma­
ta , Solis inftar illuminant cos , qui tota
mente exquirunt , Se lenium illorum fctu­
tantur. Nam illi defiderio incenfi exquilierunt, 4f exquirentes invenerunt, ut ait Sa­
pientia : Q*i ^aérant »r, tnvrnient ·>«; k
nos ad hoc idem faciendum hortantur, ne
litcxam fequentes nudam , ut Judri , ad

BT

ΡΛ THftl A K Ç HÆ .

ΙΊ70

Λ ô λ/νν» W ▼fcbow » Shirt rit nZuovo* ίτυ W ®
W -jeAv» Ιο^μάηι» tiht&K Xoyoe Ita tk W it·
pâr τα-rifur ^λβντπκ ΐμφ<Μΐό&'<κ ,
Ihdtu
Mutui, tuu atà&nàr π {μφαίτη τοις μη ilii·

satat τνφλΛίττίκη , t&i τλ^φο^'*» ταρίχη
π ·νλ/«ίΧ*ν<ί Τ θπω» Ιογμχτυτ ,
τκ *χΘλfi £ «ίϊο'λκ τίί V/rfwf ,
T<rnt* «ρττμολΗ»
Tovw τρς'ί rlw αΚή^ηα» . ê γάρ ütarep η rapti·
σίχ τΜ* Φ<νΤ»ί Tjÿusww <txotdî «rrX«Jer · ou­
ïs ^5 Swjaru
<»ouow
n croûow àrrt·
Haine» ' OÛTO qÿ|‘si ri θϊνου ττ^μα ης ίϊ^αμ^η
irà sic
$tQ?)Qpu9 itaTipw ^toKoyras τΐυί π
<*λ4θ4<*> ίμφαίρΗ , rig η Tuyorme £ Ζχο^ύκς

B lie

tsutu»
nie Μούνσι

n
φντίζπ , w
âftt&ft rwifictt» φντιτμν irt-

. ôs*i> «w
xo/tijc κυτ>κ
é ti;
fitàptertvg > irn
ζητπt&ai i μάκ» tri "iV ^n'ur loyuinv » «λλ«
t ri iraniç âf^n ^άγμα.·ηί , autihiç cwnr d *ιλ' ζκτίΐη £ dCpnu-in ' ntirlu/ £ ίμ£ς όαζη·
τήτωρήυ ί*χ tic iÙ 3tlt,rxiKw Seohoytae , è
Xexrd/ w &fàr
ΐκίτ^, qkvî rà φιατιτμο»
rlui
«nerxxvatuyxini τ» vic liapoias
όμ~
μα, «<f τη μά aatirn lie dAi^evctc ί'λθίν»' «urne
rlui

ç y«a
ioéf ’

ô ev’rw» ’
ίμΐ
twhï
’ τα: ôtiï&f Κιμβά»". αυ-ηαλιί^^τα

■)5 tî» α*Μθ·ίν<;
y χΛθ·«ί £ θκο$ A*wï
φησί/' «λ»9·Η<ΐ ίχζητπ xu'ttO-*
' βλβθ^ίν
ξχίλ/ηίΗ ο*
μ3, Etn oiw ^4' όύΙίΐΓίμοί
αης nits άΐΓ^ηχκ yüi trtrt fan £ -if* rirurA^·
&tTKO!Jfaii Xarwore , ut it ia iw ihi rpii <ui·
TK> »rtr<X/40w rlai rts rirtug
λάβ&·
<n, £ •'•Kf tjs harit^f butrrr ηιςακΖτχς ârorpaφίνοι» , φίμ V4
τ«5τ« hi τχ iTirxX/uJwc
•ζί -ritrv/j^p w' η /u|u ο τίμτος Jnc nt
ίχ,ί-ηχ» , Χ04
μίτ' <^τ2 ηιτόμί^α -nirbu
wai^fùrr^rnç , gjq
μφαλζώωπς , vs lissiο Avertie
· n li τόρρ» rod τχ àhn^nas
Xryn , τ» τΰ» àyiu» ναήρν» arpo^ims , li iu·

f rlui iroXoyitt τη/ς O»Tuy-^xrlW4 xa-nlfaat
roniirol^)’ ôrvs yttirt» , οτοπρ·» μ/ρφ, τ’ άλη·
θϋ λ/χ4 » W ή' λΑχο'προ» μ/$* t<urri ΐχ*τ ,
ris It ο «^KruhAoy/^opJuoc ιζ ni xj/fvSn Myvtg
αμαυρά. «7K irn £ άμφα rù μίρα àvtis π ïij-

λο7 , yà ήμπ ς τί apnmt ^4' «λχθ#s **πχί» >ομίζοι4»ι
rànvs àràyari nis tù» θίοφόpvt ra-riput μαρτυςάοΛς ûeartp φ&τί · ba Ιύο y»μάηι» ôrrur , iptâpi η
, iairtf Έί·
yarns τ» fptâpàr
yy Cw/Â/xo»
yrfrt·
μα»·, hàri v»o ri φνήρ μν fKfyyfadÇ -ni txxrou
£ t?
ή πλά»}, τ5 li Φααμνθρ i α\ή^ηα crt άλ­
λοθι» li η φΛ, ûs fifurai, η μχ \jga rù> θ»οφοξν»
àyiw tuvÎçw* oi tz»îc tj»d τί^θΜΤ τ»4,'μα-ns ίϊ^αμφ$ίνπ( nis τηί αλι^ηαρ Uyμάτι,
liatur ϋλιν φντίζϋτι rotis t «.ζητοωϊτΜς ολοσ-χ»-

ρ*>*
τί» foaù âuru» tpAjeurrttg . ro^iramg
^5 «ÆX»j'tiw«» , w ia^TÎa-arns tvpar , ris φΐ(·

rtr i σ^τφία ‘ ai ζητοιιότκ μι y> AipirBrr μί · ai
fais ns riro ^forpirouri» , ita μη ψλ« tu

^άμματι p» άλΐΐθκα» ίαιτιννμίΐ ùs at Itslûot,

τβτο

.

r

τ
1271

Apologia

açveisüs

Marci Epis

rin criiù n’ç «hXo/ç τατράτι

B*HXeroi ο'μΖ- A
y*Ç c* tJ xmt* Ev’roM/K <*ρΰτά» Xoya» Qn<rtr. ùi
•V Tlî άβίΤανΙΓνς
τία> «β^ΟχΊρβ» fjcio^lcù xj/Zλω TMe/retO-tu ©zXosfcxo/ij tJ «β^ίχμχτζ , τρόί

1κδ*7*ί« £ ypou Setς μύθΉί <χτρ<τ«'ί , r τάχος
τοπΧω; τί» £ζία»
QfS /ο^μάτιν tancyriparj . xj youi τΐώ irayytKiar n’tôJJ τρόπρς»
‘m τί aiitrlutt Εφίτν XBjpoSïmç xJ μίρος , ί~
rottyon Xj -nt; ίμ/ηρχί aroKffyia; ίτι^ότομΗ uj}
X<M Hi τη Sfovôpur τ*πρω»
àytvr μαρτυρίας,
ii
Β«λίθ·ί*< Φ<>ίς«
ό χδ
oriôfur \ôyoe βίβαΰμίνος ttwripfonr ίχΗ rltù à~
TÔw£/F ,
B
Οι τ λλλΙλ η/uûif ai^uaihuriar αΛ^μαΚατίύτ*»··
th , χ\ 4Pfô» τ B*ÆuX«>« τί> Λχτζ>/*ω» iθ^ω»
3οΓμίπή θίΧ^οπ» tamtnjçti , τίτ· fty ί< iSiuei^n-f

<rar «TxyH» h’î τίρας βοτόθΐΜ π <τζμφ«7 »ο> dpcïsnc ,
igj άϊλως âiiuiaror , ea μίτια if τκ ttôî Ô3où
xxT*uw»*»nç aient π ngÀ ôrot tktïzî tmcoXiv>ri>, ir
λο/το» μίμί»»\χτζ» , κπ τκτο ytyorartr' \ίροτοΚΐ>μα tty <ταλζτ6»ττί -, tIuj

u; άΚτ&ως ôpartr τ.ς tiplwni , χ$4 το Σμ ός*ί, τύυ βίβαΐη τί-η w âme-or ' ^4 BetÆoXwr/oz êr ^uioâ-ou ron χ^ΐ <λ»θία»«4 μήπ Ζ3ουC
λομίζοζ μίπ luuiutrot ,
3« τίτ’ ir 3ziyLp?
χλη^ίΐπί Γςχζχολ*τ7»οζ * χ*λίμζ/οζ 3’ q.uj \jsà
f τοΛΧί» ΧίτηάρροΜί ,

Το7; *τ*»τΐζχί y^e χ^’ r^rur ίτιηίλας ο τί­
μιος me «c«îp > *$4 JC^P^' rpor^rûr , Α,’θυ; *’το z’rodz*» if^frnt fij» τ*Χχι τοπ -tyottyni αΐχ^
μαΚντίας ira ItptraKiu «7; ΒχβυΧωχχ , τον
Xoyo» ήόύττρον tarant A<àrtu β&όμίνος » Rcp' τί;
acfoxO»; 5/zyHÇi4 4Bj*îç τ το» pn3wotty*v ctxpôx9Ί>. 6 y3 *7Xtiyo5z<6; Kôyoe tpo; tLuu StKirrtr τιθίru Jtb'ivi τί ^p^ityou ror Koyor q το Tityat t

χαθ^' δ' Ktyt*)’ 3/6 \<μ rlw iro&w«wfià’W n/u, ζκιτυΙ ΛϊΚηγοΜίμ ·χήμ*τι ^irnret/ ztSiii D
ÆiXz^ , ζζίΓ/» QLUj £ iu7» ttKtâfûfriT HTe^f ,
J( τΐιυ Ιιρκτκλία uxAho> κχήχομίτ ,
c# rsui-»
tLuj

rytrtty, i\Tt; ίρμ'ϋ/^ίταα htpbuin t Izu ^ oxiifixo*
ϋμ~> (MfrwX*·™ X/yu»’ tipÎuiïui t'jjI Ιυ,'υί
μι 6μ7» , i-îpluiluj τίΐαΐ ί’μ^ώ Λφίημι 6u7r. τκάτίαι omjtÎiutS χυ&ζί Φ^/ίαι τΐώ τίτο χίλίοκτλ»
ùaxrtp ro Xtvr όρος χ,χτί^οζπς * τί* Ύ,ίζο’ηκ ?
Χ^κ-ί fHK^nrttt B*/3uXî>»/h; χχΧκμί» ’ BxÆuXJho/ it ΐμπί in yίyQ>Λμf^, ως τίυΐ τύγχμτη
n\ το ^/τμχ «τοτ<ίομί»ο/, ίπ τοπ θ#λί<τομ/> Γ/?-

>ia3-ou , μ*θ»!τΛ» α»τκ rJ? cXr^wxi τί ΧίλΑ.9»τί; · tipluilai ituictn t Γρ<αοΧ*τ/>κς ii ^μΛί
E
i.’tTÙpw ôfOUi^f-t , n^anpor τί όνομα jyu τ;θcrr’icaf ΰ; ά»όμι<Γ(ν tupur ’ CTfp ^μίΐς K ρ:ατυςμόν τίτ· Xoy/ζόμίθ·** 4>X’ «ΐΧηθίί w»cu ομολο^ίμ'> . τί >3 μ/^οίλκ Kw»r«»r/»« flétrir àpμ«/4ΰκ,
τ«ί λ/ο ίυ$Μ~άτκί μζνι.-Ίχ»*» Pc·*
μΛΛ4>» Ζ* Ρώμη» μί'πιαΐΓΐμ$ιΐ κ'ς τΙα> ir 6»6-

μΛτι *υτί tiny ίρ&Η rar τδΧζ» , τ^χυ χαζ riar Ρ«μΐω ôiouM,<ô-Hrar , οι
iativw φΜ-ης τί*» tty rîr
E^ijjuur ^trJVÎramf yKûrntr , χολ Stà παυ■η»» φθζί^ομοοζ, τό 3ί -^όος fM^fr iΆκ,οντίί , *<χβπκ
ΓμμχοΧ*τ7»ο/ ôpwXim XiyijOC * itort
Οι hariroi τί* ΕλχΖομ; Vyuaii ονομα(^>Τ( ' *J

tolam.

1272

ve/itatem ipiam non perveniamui . Hue
fane turn reliqui patres* tum Bahlius ma­
gnus primo centra Eunoœium libro àocei :
Si quis enim, inquit , nulla dilquiiitionç
adhibita rem ita intelhgendam cfle con­
tredit , ut ieie primo offert afoettu , »
ad Judaicas fie fenilea fabulas devolutus *
inops omnino a Icolibus Deo dignis confenefeet . Itaque ouod promilimus , vene­
rabilis Ephcfii dlaa prius (ingula expo­
nentes , tum nollras etiam rcfponliones
apponemus fultas dciferorum fandorumque patrum teftrmoniis, ut fiat perca manifefta veritas. Nam fermo fide dignorum
auâoritatc firmatus evidentem nabet fui
dçmonftrationem.
Qui dira nos captivitate captivarunt , £rwel.
atque in Latinorum rituum dogmatumqne
Babylonem ablhahçre voluerunt , id qui­
dem perducere ad exitum nequaquam po­
tuerunt , natura abionum efle perlpicientes , Se przcea impoilibile , fed in me­
dia quadam itineüs parte fubhftentes tum
ipii , tum fedatores eorum , neque jam
funt amplius quod erant , neque illud
evafere , ad quod tendebant: nam rcliéàft
quidem çll ab lis Hieroiolyma , qur vere
eft pacis vilio ; & Sion mons, hoceftfirma
&■ inconcufla fides; verum fieri Se dici un­
quam Babylonii nec volunt, nec pofïunt *
hanc fane ob caufam vocandi merito Gr«colatini ; ulitato «utcm nomine vulgo ap­
pellati Latinizantes.
Cum epiftolc luat vir eximius titulum &■«*.
prrnotaverit : Ad omnes ubique locorum
& infularum , & falutem illis impertive­
rit; ftatim exorditur ab hiftoria captivita­
tis , qn« fatfta eft quondam ab Hierufaiem in Babylonem, Termonem volens luavitate quadam perfundere, & auditores at­
tentos reddere ad audienda qus dicentur:
Nam allegorici fermonis proprium eft ,
ut ad voluntatem dicentis 8e rem exprimçntis dirta accommodet ; idcirco attulit
hanc hiftoriam , ut Ichemate allegorico
pro tua voluntate uteretur. Licet ergonbbis etiam nihil a veritate difccdentibos
dicere t Nos Hierofolymam potius tene­
re, Λ: eam incolere, quam interpretantur
fiacem , quam dominus etiam prxeepit
errandam , çum diceret : 'patria m««*w de 7»«. »4.
•vekit , patrat meam rtliajaa vekif . Hanc
igitur tenentes domini vocem, qua id ju­
betur, vçluti Sion montem, eos qui fcindunt Chrifti ecclcfiam , Babylonios voca­
mus: nos vero nec fuimus unquam Baby­
lonii , ut qui confulionem fie fchifma vi­
temus j nec voluntas unquam erir ut fiamus; cum vçrc illius diicipuli fimus, qui
mandatum dcdic , ut pacem feqtsamur
Subfannando porro nos vocat Grsecolatinos, adinvento, ut putavit, novo quodam
Bc congruente nomine : at nos illud ne­
quaquam pro fublannatione habemus, fed
verum effe fatemur . Cum enim Conftantmus magnus Koma profertus nobiliflimos
ab utbe Romanos optimates incolas duxe­
rit eam in urbem, quz nuper tum condi­
ta ejus nomine eft infignita, qmpque no­
va Roma nuncupata eft ; eorum pofteri ,
Grrce loquenter , fed onundi ab illis ,
jme funt vocandi Grarcolatini ; Hellenas
cnitn Grxcos vocant Laiini . Atque itu

1271

Grbgoxii Pxotosymcbi.ii

BT

patriarcha

1274

nquod nobis prarftantiftîmus vir objicit ut A orrp «tine d τίμιος irip χ*θ*
Îitobatum , nos verum opinamur , atque
μύς χΑυθ/ς π HNU ίνκαίθχ χ^ι' ôuoAoyiu/r.
itemur . Praetereo nunc illud , quod
tuμι* mH
or/ €·/ βχαιλ/ίοπκτ’μν Ροκ
imperatprçs noftri Romani funt , & ori­
μούοζ &Π9 fxtîStp iXxorng το ^60- . «Nui «
ginem inde trahunt . Verum GnrcolatiVpWLoKoTttw TAtitis
tiptrru ’ lui
ui vox difla eft joci caufa : Nos enim
>5 IX TW Xe/gS .%i&t9g CM TXftig τρΟΤΚ JsvChrifti beneficio veritatem quavis ratio­
χιιιΰης tit mKi&fg ζητ5ι^0 ,
τ&> μη nun*
ne quzri a nobis oftendentes , quicumqutf jllatn habent , omnes ad communio­
ht xo/wr/xr ίίχόαίθχ » tin Γρ«nem admittimus , live Gratci , five Lati­
xoz' κ'πι , sin Amt/soc, avn (ÜpRxpoi, htî Σχιίni fint
five barbari, five Scythe. Nam
θου. tr ^5 μόιοι ozixpjo n W λίγομη, ότιοί
aliud unum 8c icimus 8r dicimus , eos
aiινδικής riwfàt τί «ίτοφχτΗ μη r/pyosrft £
qui lententi» generalis concilii non ac— quiefeunt , nec eam fequuntur , aliud
ό^ΜΧολκθοαρτί c , ôtaîroz
irtfcr όιο,αχ λ*αβ<quoque nomen iortiri , ut Atiani, quod
turtt , fit Αμνοοζ μη rÎpyorrfg τη τχ rtuzo'J» «r»·
non fynodi fententiam , fed Arium fe- B φ<<ΓΗ, et'Nwè ni Apte? y Aperti ίχΚί,^τχι ' £ oi rJ
cuti fint , Ariani ditti ; & qui EunoΕυ'οομ/ea, EdrojuMro/
ο/’ nJ Nrro*z«, N rroe/oc­
mium , Eunomiani ·, & qui Neftorium^t
rez* i μία/ Ja ê oî τη οΐχαμίΐιχη ironirtt rtpNeftoriani , eos vero qui cecumcnicam atnpleâuntur fententiam , nequaquam muta­
yorrfi ir/ρο» ό>ομ« Ax/uSxrxr/s. 07 / Jr
o/xv/ufrtte nomen i «ecumenicam porro 1 uiffe Flo­
xx rcuiod©- ii er Φλωροτ/* , w'Jwî ί» iptiroiTO.
rentinam fvnodum, nemo negaverit . Ce­
ό λο'χΌς trt τ» r;d<rac* tÇ ^tforfix.Q9Tt
terum ubi ad ulteriora progredi erimus ,
lira ifci τύτκ rltù ÀtoS^it ronirn i htjî otw
hac de rc fuo loco demonftrationem affe­
itffyfjfytK , ë irru <ri> λόγθ9 χ<τ«σ·χΛχΓΛί, uii
remus. Ita igitur exorfui, atque in hunc
modum compofito fermonis principio, rut­
rat τλΚι9 ίρχη mi.
ius hoc pado orditur.
ΟΓτ»/ 19Î9UU oi μζό^ηρίς itàparoi
c* Ε ***■
nrtn··.
Ifti ergo homines , juxta fabulofos hip­
μ&οα irrowmipiii,
Attritui pty ομοΚο·
pocentauros femiferi , cum Latinis qui­
ySai ti ολ τϋ ιμ τό T9fυμΛ ti iytot ciropdifβθ-su »
dem fatentur Spiritum fandum ex Fi­
ituiri ότΛρ^ιας ’ itu y&
lio procedere , & habere Filium fubli- c: £ ή>> uq» <ΰτΛ> ίχ4»
ô ibiV Op&~ &/<ΐλαμ30*< ‘ μ&'
li tt àik
ftentia fur caufam : hsc enim font
definitionis ipiorum verba : nobifeum
ri ΤΛτρος cMvopêifXiyvσι».
autem dicunt illum ex Patre proccΠ<χλ/> ατο /roia'çtc ûp^tmi Î.fèluji)tîî; , tvîaiioaod're .
/u»i «rue
, «Μτλ«<3-Η0ΊΚ
v^srô
χ.ικμ~Γ,Λ'
iiwiio.
A profana nirfus orditur hiftoria rei
(^Λ·ηαΰνί9 tit Κογιτμο9
itui itirouLt · titt
que nunquam fuit , fed confiâa eft in­
anibus futilium ingeniorum commentis ·
yip «îutit c< Ή orna
λχ&Τ» , r><
Oportebat vero ipiurn e rebus quae funt ,
rire» 4? τροπμόνη>ς ίφΛρμότη · τίί yip 7\oyiexemplum petere , quod poflet etiam
ypa.j>îÏ9 g» *iÇf
Ô9tw ufoçiïpi tig ôcongruenter adaptare . Omnis enim fe­
μοιάτπς
mî
ptiXi~<t {ri
rius icriptor fimilitudines adhibet , &
tW fxxXx'nxnxwi' xjao^ftrfw . αΛΑ e cudf'oexempla non fiditia , praefertim in re­
bus ecclefiafticis . At reverendus ifte po­
μος m; ti μη Sr tig or <®foihv'ç,
àtarrp rpcilito quod nullum eft , ac fi elfet , al­
γματιχ xjsroxHi^oM ^ouo/Jrx» , μιξό^ημχ >jiatoque fimili quafi rei natura conftan- D
μ»ς όιομάζ,Η , <sè θυμέ XJti/JjptQL· , /r* Α-’λοtis , vocat nos femifeta animalia , ira
yàrtpot tirup^i ’ ίίλο» ^3 ùg ritrn irtotrog
profe&o incenius , ut congruentius dica­
p
* pm yip ri μηί«.μη μη^Λμΰί
mus ; liquet enim exemplum effe peni­
tus abfonum ; quandoquidem exemplum
oriK «ίζ,ομοηϊ, τΰς οιω ίφΛρμοτΗ ritn μ^ tS
Limit e rc prorfus commentitia ; quo­
ό»ιχ
ûpfrnJco-nç ; <Λλ* ita μη ^pog gj»r
modo ergo quadraverit in naturam exi*^Υχ99Τίζ άίξίφΐιν, Λφίιτίς tit rçot&i/uf^onrxoftentem Sc reapfe conhftenrem ? Sed ne
to's * ου
ΖλίΓχ«ΐ twtot βκλόμίθ* ^υμ^ι^ιίη
videamur ad id quod nihil eft rciponτί & dpyi^opfyof , «Itat rlat' *Χ»ίθ«*χ ίρΛ,ιφι ,
dere , omiffo illo quod nobis eft pro£ -ηιιίταο φΛ,ηρουΜ · çlpt «θ’ ^ρμο9 τμ ττ«ρ
pofirum ( nolumus enim redarguere ho­
β'υτχ tipn^in ^fmrupifo · φυ<π >5 κτικ · /irrw
minem ira inflammatum , led veritatem
perquirere , & eam patefacere ) age ,
■r5r Λχτ/rcvr pÿo ο’μολο^κπ ti, tx ri q’S, £ tm
ditia ejus ordine fingula expendamus
λο/Γ«· μι&’^ή/^ J# η t’x tS ΤΛτρος ίχ.τοζΛΛΐ«ΰζ
Ait igitur i Cum Latinis quidem faten­
· τβιΰτΐί St Ktyut 'iyto&tt ^fotarottÎTnA ,
tur illud , Ex Filio , Are. nobifeum au­ E
cri w Atrïtoi tx ri TctTpdg ti τ9/ΰμΛ *nî iy/ot
tem dicunt , ex Patre procedere . Hic
dicens nefeire fe fitnulat, Latinos quoque
tKTOfâiicô-fta μίθ’χμ35ΐ ipjoKoyiTi ■ -ti Jî ^îxt?
nobifeum fateri , Spiritum fanâutn c Pa­
» μ^ Α<ιτή(^ pjtyfytyXoyfyfr,
it tut
tre procedere ; ex Filio vero etiam nos
iyiu9 twn μχθώτκ λ^ομί9 · ότι St ίιυς!χ{,
quidem fatemur cum Latinis , verum hoc
in rig τύς iiSurxiAw τί
θίολο^Κί rice τκjpium a fandis cdoCti afferimus . Id ita
το Kiyormg tii μίτοι
, i TcArttf ieffe , doctores ipfos ac theologos teftcs
St rirrn m ir iutùt d» ηΰτη τί xjmo^trH tiproferamus, non omnes, aut omnia, qux
de hac materia fcriplerunt , fed quoifuient, *AX<x r/retg ,
«onJr oKiyx tig μ(&dam , & pauca illorum d)da , ut aliqua­
xlui Tim rhnpopociikt, in tx nb iyim KtŒirreg
tenus piobcmus nes hoc aficicre dclumXtyopfy.
ptutn a Jan-tis

1275

Apologia

adver sdî

Maici Epistolam,

1276

Itaque laoâu.s Cyrillus in fermone ad CoBe· ■>>»·
KîU 3jj φΛμο, ùf ô θί7ο; Κν^ιλΜί ο» τύτρο'ί A
Thcodofium imperatorem ; qui ita iuci- £“‘ ,,ί,ρ·
Θίο3οΓ/ο· Aoyw , ου ίί κρχι» * τχ μ$υον
pit : Supremum human® glori® culmen ι
Λ/&ρν*οις dJxXttetc τής «fwtktu* φυσί’ β«»τ/ζ<{χ
fie ait : Baptizaturum inquit Jefum in
ί<ρ« Τ5> Inrouü ά> τυ&ί £ «χ/4» τ^μχτι, χ το
igné 8c Spiritu fanâo i non quod Spiri­
Λ^ότζχοο τοΐς βχ,ττιζομ$οις dctirnt τηυμχ 3κtum baptizatis deberet infundere alienum
Ao«ffrv? £ \jmptnitMi , «λλ’ ύί Beor χ«τ« φόquali ferrus & minifter , fed ^cum fuprema poteftate ut natura Deus illum , qui
<rtt uiT i£x<ritf τχ Λτντοίτυ το «#; «utS £ 'tiior
ex ipfo cB , & ejus proprius eft. In epiΐυτου.
e» vi <9poi Nero&ior
, x * ipyi'
ftola quoque ad Neftorium , cujus ini­
τχ α·ωηψ9^ χμϋ/S Af'yotTOi àrxpyûi · φίρτ» ‘ e-t i:
tium eft ; Cum falvator nofter diferte
îrircr ννοΓ«Ή το τΗυμ* till*, £ 3>j £mhw
pronunciet . Quamvis , inquit , Spiritus Cene· BPh·
fuam habeat peculiarem iubGftentiam, qua Sn.r.My.
x«9* îwto* x*3o' ττιυ^Λ fôi £ ιίχ d<K » «ί*λ* oujj
intelligitur per iefc cxiftens Spiritus , non
Κ%νΰχ«?λότ&κ»«*υτ£* τιΐΰμΛ ·>5«ιλησΗ*? νημχFilius ; eft tamen haud alienus a Filio :
r«, £ Ârr Xe/ro; >j χλΐΐθχΛ’ £ <9fαχάτη τ<ρ
ΜΙ/ri, Μ$ΛΤ/ρ ΛμίλΙ
ί« ΤΧ Qex ^4' ΤΛτρός . B diftus quippe eft Spiritus veritatis , veri- «
tas autem eft Chtiftus : 8e effunditur ab
ότι 3r το Μχροχάτιιι , itri τχ e'iTOpeufTtuôiytoi
illo non fccua atque ab ipfo Deo Patre ·
λί^Ί » τίρ'/Γήτι τχτο ο χυτός ο» τίΐ τχ <η>μβόΚχ
Quod vero fandus Pater per vocem , Ef­
funditur, intclligat procefuonem, ipfemet
Jfyiytirex’ φησι yip· £ τροχάτν, xyowj ύρdeclarat in expolitione fymboli : Ait epfbfrttt^ ù; «το rtiylif τχ &ex £ τχτρός . «Λλα το',
nitn: Et effunditur, hoc eft procedit, tan<©>»οχ«7ζ) τχρ"χυτχ ix&xrepχμίΚ" $ il τχ τχτρός,
quam ex fonte a Deo Patre . Hic illud ,
τ/ ir τούτοι τις i ά γ3τότροχά^\χτ\νς ÎKeyer,
Effunditur ab illo non fecus atque ab ip­
Xppttr χλλοτι >oh» ’ et if , χ,&σΛΤίρ ΐμίλ\ £7κ
fo Patre; quomodo intclligendum i Si eτχ κχτρός, xSe μ/av «®^o'(pxr/yχκπλ/τί wç t&é·
nim dixillet folum , Effunditur , alius
quoque
ic nfus locum haberet: fed cum ad­
λκτ/λ/χ^.
d μΖχκί BktiAwoç e» τψ κ.χτ Ειαίοdat, Non (ecus atque ab ipfo Patre; om­
μίχ, ώ eri τ ΜφιΚύνΐ, χ ôe’r/ypxfiô ' ότι ύ; ô Lfdc
nem detorquere denfutn volentibus prcciΤρος Τ Γχτίρ* ί
t XTU ΤΟ ΤΗυΟΧ <Vf Of
Lior' Φ^ι<ή'
dit occafionem, Et magnus Bafilius in oitx τχτο
&ex μίτ Kôyoioùot, ρημ* 3t uî« το C pufculis contra Eunomium, in capite, cu­
τρόμοι. φίρΜ j5, φητΖ, τμ τ«»τχ,τψ ρήμχτι τχ
jus inicriptio eft; Quod ut fe habet Filius
ad Patrem , ita Spiritus fe habeat ad Fi­
ίυυίμίνς ΐοτοΰ. £ irtcix ρήμχ τχ ûx ,^3/κ τχτο
lium: Idcirco, ait, Filius quidem eftDei
rluè μίχτυιρήφιιτίτχ τ^μχτος , ό
ρήμχ ΘίΧ '
Verbum , verbum autem Filii Spiritus :
λόχος 3 Θίδ £ ρ?μ* ζ«» <έ csepyor. ό y ϊγιος ΑμTvrraas
, inquit, om»M vtrfo virtxtit ixhr. i.
βράτιος , «θ’ θπο; ΒχτΖΧμο; ιχττίλλω» f
*
f»^·, 8c quia verbum Filii, propterea gla­
iye δ>ΐ « it^pvTt τκ 0fS , ZtwXij χ τ*ρ «Ζ»θρ4#dium inquit Spiritus , quod eft verbum
Dei .· vivum porro & efficax eft Dei verbum
TWF TtLpfKiBfi ί ίδ/ί»χθ»κ τ» ΧχΓ^ίλ/ο> τχ Χ*/ΓΗ,
& iermo . Sandus autem Ambrofius ( ad
cM’χυτός re ο ^υ&χος λτο ^K&trw τήΐ yif ίτι τΐχυ
quem feribens divinus Bafilius : Age, in­
tafOiiiin tV «τοτόλω» μίήθηχΐ» * 5τκ i* τροΐ
quit, vir Dei, quandoChriftievangelium
VptTixror Tot ΟλτιΧϊλ c» rd <β^«τ® β/βλ/« tJ
non ab hominibus accepifti , aut didiciTxJyÎx T»4/',a*TVÇ, xtp«X«u« fcxtir», φ«<π>’
fti, led ipfe te dominus tranftulit de judi­
cibus terre ad apoftolicam dignitatem )
«Μ'κπZthJoc/ ii τχ τΛτρος Jfypyjiru , «το τντχ
«7«χ»ρ«7, xJ vtrfî β-ΰμΛ %<χ£χ^/^)λτ0 τύμΑΤος ' xii D libro primo de Spiritu fando ad Gratia­
num imperatorem cap. x. Sed neque , in­
}5 ο» ιψ τχτζ) όί ϊϋθί» ο» σ-αμΛτι «π Jn ο·«μ< «μ*
quit. cum de Patre exit, de loco recedit:
ή> τκΰμΛ it το iÎtor irtκι ίι τχ rilpoç
& quafi corpus a corpore feparatur; neque
"
£ τχ dit ί’χτορΧί^) , »/ χα»δχζί^) τχ τΛτρος , χ y&&cum in Patre eft , quafi in corpore tanï^erut ΤΧ uà, Tir* ^5 τροτο» ÎIUMTOU χ«όίζί<0[ TM
Î|uam corpus includitur . Spiritus quoque
andus cum procedit ex Patre & Filio ,
τατρο;, ττΐυμΛ ^ομΛΤΟϊ λχτχ or; ο vttmtf
W
non feparatur a Patre , non feparatur a
«Ji/o’njTor 3η γμΑ
, £ 'ίίμ θίότητοί ίμφΜ{ Τ
Filio : Quemadmodum enim feparari poόο'π)τ«. iiyto; Ayx&ut c» t»j iri-oKriχυτχ ,Ιώ
teft a Patre , qui fpiritus oris ejus eft ?
t&fà; τΖα> xyÎAt ϊιτίω rtujoior freμ^ψe ,
t*«c3uod utique 8c ctemitatis indicium , Se
tb> tiiorir irtrioTuf Redtuxfi^Mj , 4&τχμχκΐ·ivinitatis exprimit unitatem. Sandus Agatho in fua epiftola, quam mifitfubfcritix Atiyxrbx Toieiit Φλτλη ’ ο μΛΐχιχ&^ Αυptionibus centum & viginti epifeoporum
yxrbÔ* ô ^οχ*ίπ«τυ5 3/3«'<τχ<λο; · £ τίΚη ' o’ τοmunitam ad fandam fynodum fextam ,
φν-η,τος τής «’ΖυτθΗΧί *»'ρυξ ό μχχΐ&ος Aùyxri- E
de beato Auguftino h®c habet : Beatus
roi. χτο; οιω ο* μχχίζ^οί Aôyxnroi rpô; Opunor
Auguftinus prcftaatifEmus dodor . Et
*'
rurius : Veritatis prudentiflimus predi­
■yçe Çur , MW φησι ' το rrfυμ« rt xytor cru c· τχ τλcate: beatus Auguftinus . Hic igitur bea­
Tfo;f-ti ts'f l/of f’xropÀrf^) ,
c« τί qi ZxropjJ#tus Auguftinus ad Orofiutn feribens: Spi­
Ti4 evi ni ÀyiATiA tIu) ιτΐτιτ, <?Κ χμ*
χμφο·
ritus, inquit, fandus non procedit ex Pa­
ripvr c«wop4Ît^).
wtlXir ô «υτό; e» τύ
Μ<tre ad Filium , 8c a Filio ad Candifican­
ζιμίη * γ . βιζλίβί φητί· fyreii τχρ ίμχ, η cm,
dam creaturam; fed ab utroque frtnulpro­
της χτιΐς τμ τ*τρόΐ fôv ο’ qo\, fl τχς xrîii τκ τχτρός
cedit . Rurfus idem libro tertio contra Ma­
τό τ>ίΰ,α*τό xytor, itti τΐ i /J£ ea i>~tr t#; ,
ximinum: Quarts a me, fi de fubftantia
Patris eft Filias, de fubftantia Patris eft
to Se tnpo» MK îît» M<kj i&i «τοκόλο,αχί, x^i» n
etiam Spiritus fandus , cur unus Filius
XaSfï, làv π μι» X<ZCoî · ί χ τχ ΤΛτρόί fàr o’ u’c'î , ex
fit, 8e alius non fit Filius? Ecce refpondeo ,
five

'

1277

'

■

■

■

GmooKii Protojyncelil it îatriaichi

fire e*pi«.s , fir· noft eapias t De Pâtre
eft Filius · de Patre eft Spiritui fanÇus,
fed il le genitu* eft t ifte proc cd cru : id­
eo ille Filia/ eft Patrii , de quo eft ge­
nitu*; ifte autem Spiritu* utriulque, quo­
niam ab utroque procedit . Sed ideo cum
de illo Filius loqueretur , ait t Dt "Petri
yrwàtt , quoniam Pater proceffionis eju*
eft aisdor , qui talem Filium genuit , ftc
gigendo et dedit ut etiam dc ipfo proce­
deret Spiritu* fandus. Nam nili procede­
ret 8c de ipio , non diceret difcipulis :
jetait» Spirit»* f»»fl»* ; eum que infufflanao danet « ut a fe quoque procedere
fignificans, aperte oftendcret flando, quod
ipirando dabat occulte . rQuia ergo li
nafccretur , non tantum de Patre . nec
tantum de Filio , fed de ambobus utique
naiceretur, fine dubio filius diceretur am­
borum . Ac per hoc , quia filius ambo­
rum nullo modo eft , non oportuit η χ­
ία eum de ambobus , Amborum eft ergo
Spiritu* fandus procedendo de ambobus ,
& infra in eodem capite ; Sati* fit ergo
nobis , quia non eft a feipfo Filius, led
ab illo, de quo natu* eft: non eft a feip­
fo Spiritus fandus, fed ab i Ilo de quo pro­
cedit; 8c quia de utroque procedit , ii cut
jam oftendimus , unde Ar Spiritu* Patri*
didu* eft, &c. Sandus autem Anaftafius,
(de quo fanâa fynodus lexta; Suiciptmu*,
inquit, fandum Anaftafium ; &* TheoOo.
rus Meliten· epiJcopu* rcipoodit : Sandutn vocat univerfus orieus hunc beate
tnemorir Anaftafium « Antiochenum oiim
epifeopum; 6c qui hunc non recipit, illum
Deus anathematiset. Et refponderunt om­
ne* una voce , Arnen . ) Hic ergo fandus
in termone , qui inferiptus eft , De rrdis
que no* credimus dogmatibus veritati* :
cujus tale eft initium ; Eorum que de reda
fide no ft ta ; fie ait : Ex eo porro , quod
proprium corpori*eft, petitoeiemplo, de­
claravimus , quomodo in divini* alterum
fit in altero ex proportione 8c fimilitudine membrorum. Hac enim ratione Sc fpiri­
tu* ori* ejus, Dei videlicet , Spiritus fandus dicitur , cum os fit Unigenitus . Et
xurius; Spiritu*, qui ab eo procedit & mit­
titor, non * Patre folum, fed etiam a Fi­
lio .· 8e quibufdam interpofitis : Itaque *
inquit, domina* oftendens eum fe efle , a
quo exiftit Spiritus , infufflans in difcipulo* ajebat : Xrn/irs Spirit»* feeflu*. Effe porro fermonem illum hujus audoris ,
teftabitur Conftantinopolitauorum fynodu*
contra Aciodynum celebrata ; profert enim
inde teftimonia : tefti* erit etiam Nilus
Cabafilas.
Ad hac Epiphania* , de quo iandut
Theodorus Studita ad finem fecundi fui
libri contra Iconomachos ait : Epipha­
niam fcimu* de fandum & miraculorum
virtute maximum . Rnrfu* idem in Nau­
cratem epiftola , que fic incipit : Alte­
ra tibi iterum cautela fili dilede : Ea
vero , inquit , qu» a me quaefifti de
hurefeon Ar baptifmatum differentia Angu­
latim , plura funt quam modus epilto1· ferre poflit ; & nirfo* : Superfluum
eft ea perceniere , qua a deifero Epi­
phania inventa funt 8e deferipta dili­
gentius , quam ab alio quovis patre .

1278

A TÏrxrpdç Ri^TBrnu^xTieyj®»· «>A‘ cusvmc fu­

midi , rin CMrop&êfijiw ■ itô Juntos μ|υ
Ri ru
rxrpoc, «©" »
· tin it η ηιυμα. ttutrifu,
ότι
έμφοηρω c*Top.&ntt. â^à ί/< τίη cfei'
cmh >ου Aryo» d
, ίφη’ tx'rS τατρος àtropélt*) *
ότι ô
lie ύατορ^ίτινς ·υτ5 XÎvJp^nyôs ’ os
π/χτο» üdt Ô^unjcî ,

ώ it}"farf»itivxtt «υτύ,

- r»*t ί
tiuri iJtropdiwreu «ra νιιΰμα ή iyiot.
y^tÎjjute^fTOf^tnn ττιΰμχ η iyiot^j^ «υτν,
in & tTirf nh μχ^ηΐις* Aai&n Tttipt, iyiot ·
Grin iStix ίμφμτΰτ, ha <£ r«p airri ixroydjs<0(
OTff Ttiw KtnetKbfAjJlpitif tiiiv .
ouu w i^uvotrs, v μα>ο» ca rj «rurpoc, ΰπ μο»ο>
/«. «r» ui «
ίμφοϊί iwn&tt it t-fyoan ,
iwTtp^Tjivf ûoe it49oh it iXtytn·, é Hi TXTU,
uoç yi χμφοίϊ ίΪΛμως TT) duiMTiU, ix rjj ^οη)θ>nu Àun
ίμφοί* · «μφ©7* ipet Tttùui &ρ/«τορ40-

μΐιοι
Λμφοη ’.
xttnmpu cm «nJ «uni XfC<Aouu · ttpifint nhuu χ’μΓ* , ôrt ô up* ·*« értt
iavri.
· ont trtt
ixuri n
τηΰμΛ n tyioi , χλλ’
H ίχ.τορ&ηι
ψί iru ΤΛρ ÀfÀ^OTÎptxt tuxofAjf rui , ù;
«rf3»v£*t/4>» ôÔ7r τκΖμΛ. τΛτςος eîpifnt/’ $ ni λο/ru. d
Jf iyi^
, /afec' « »’ α’χΰ
<τιώοG
‘ ΛΚ0$ίχέμί&Λ w d^/o> A»«rd<n©>
^£1 &ίϋνμχ ο Μίλιτίαιΐκ ‘ iytoi «roχαλπ ri «ru w ehetnKii vint ne rie ©d<f μήμκ
Antrum©», τ ^υάψο» ty/rxoro»
' £
w μΐ) Ss^o'*A*o* «un» &*Θιος drctd^uxr/cn! ,
wfiTi όμοφΰ»^ «Tres ο îuLa> ■ ίτχ οαζ7 ο iyioi

ô «ni Adytu αυτί , ou tî /u|u' triyp<x9n }
χ*θ’ >ια«οθ{θ·(ύ» ύ^μίηιϊ ns ίλ^*τΛς ’ i U

«7χ») ♦
TO *7^“^
rtrttiK ·, ire Φγ
ai ’ -ri ii αύμχης το /d/c^u* Axiome ύί
^πνμχ, τΖα» «ΧΑλΑχ^/μ»,
θ««» xrytrvrx.^
ill TÜC τ μιΚύ» irahoyw n
wx«n<c . τ»υ·
t?
>(^4 Ttfb/Mi τόμτιηζ «curi» , i»λο» τιΓ &ti9
D το τΐίυμΛ. τ* iyiot *Jyfrw> ΓομΛτνς ό>ηςτ5μο~
>©^uSc.
· rrtLUA ΤΛλι»
«oth cxropdx^xf-

>0»
*i?A*t

*yorr>A0<4»o’» <* Mo*0»

τ» μου ·

ri r*G'c,

μ(ΐ* r^i '

pdui

ô xuer®- «Æ; wri ierKiùt iun
ίμφυawr n7f ixjari pA&nntf iXryt ‘ AnSfn r»fuμα iyto» . in is Twit i
, μαρτηΜ^ £
9 ruôoi&' i lut ni Ax/eoutioti , μαρτυ^Λί ό» «mu•nu wpuxejui^owu * V4’ xuf NhA0« · Καβα-

nA·?
O it iyioi Ετιφίτης ,

î d iyt^> Gsd-

ivfOc à Σταυί/τΜ c» «r^ πλ< ri ff . χυτύ* βι~
E ÆA/ou tu" «n* Etiwopulxut
’ Err0u»/ov
W iym V4 piyts-or ώ ^AU^xrHpy/cuc ’
jyj TÂ\n d durie- ο» τρ vpot Nsttfxpxw arsroAp a’urj , ic d «©xd · ^«tA/v Ιήρχ roc φο·Kniui nxw iyarniÿuor ‘ &KHt * a it
mnts throtuSLuhd μι xSti n JV ΛΛρίβ-tuf ^4
Βαττιαμα-fw χατ twos, trtro\is \jeepQumμίrpot . w' tiKn *
xgtArnKwyùt Ri ni âo-tti
Λφ*γ&% , < d &topMOs Ertiittf JEffa X#T
i/typx^tf , tis iitis iV TAnpvt * hloyJ
«ÎC4 *«rrâ» ifpi iuri βί&Α·» > XfXtra-r Jmytti-

X.

1279

Apologia

ad*veisus

Marci Epistolam.

1280

yrûnp » < μα.$βγιφie<nu * w ii <y/« ο/χΜμ^ζ- Α Sacrum ergo de hcreGbus libram e)u* eYolre, 8c que ici re cupi<> pcrnoice» on»
ηή ίχτη rm&ot & ήτφ mv/rry , 49fe£ee il·
nil . Sanâa quoque feita Ijmodm to mo
λλτ9 >
**Sit τιΓ *χ/«. rai» Xiyet . dre·
quarto , aâione decima Λ de ianôo hoc
yrdt&nr* VI*
»β?λ·Γ» ^Mtfri>ex'cu , trt tyi
ita loquitur *. Leâa funt & multorum
yairtft tm* m>/m Ετζφβί/Μ c· dV tUrnt/vr «
aliorum tefttmonia , nec non auâorita»
tea fandi Epiphariii ea Panariis , fetmodro XoyM ζσ* * v/ vdKn » dun AiVer ·
ne fexagcfinionono * Rurfus eadem fynoτ^^ίΐυ »μ<ί ô
r*W »Λ<^ Ετ/φύ<ο«
dus hre habet ; Et pecfuadët hoc nobis
e> -nJ uni Αρπομο/τί» λδχ*» * K«u 9 dy'nt
eximius pater nofter Epiphanius traâatu
οιηΐμίμική ζ · trtuioios dr T9 innf rpt£ee du·
contra Arianoi . Sands infuper generalis
■rij^ ùn* Tdyei ’ «ù βίβΚο/ rS dyiv τητροί ήμ$ϊ Efeptima fynodus aâione (exta : Libri > in»
. <4μ»7μ , ί w Xq^a4»W A/dcvpurtX , tyi' βί λ«quit, fanâi patris nolïrt Epiphanii, Ancorat us, 8e reliqui ootiflimi funt per to­
τλλ «ί r*r«r τίμ»
ienCeCôuûnu, 1$4
tum orbem , 8c fonua eorum longe lateο’ çSiyyoi ώι» JÇjiyftnit , £
/“*?’ **ζ,
B que- vagatur , 8e fere per otnoes eccleGas
•ni rirt* ό·*λη<Η«» itfartUfJ^tn h’rit . !τχ οαυ
dilfcminiri funt . Itaque hic fanftur in
ô «/'«oc ο» -roâç tîpiiJIfat βιβκίοις , ci pju tvs
didis libris , traâatu adverfus Setniaria-z
Iluxeiwc t* tw «τ» H/<«pe*wr \ôyu <?nri> · ônos in Panariis ; Fatentur , inquit, dei­
tatem unam dc principatum 8r dominium;
μολοχφΐ μί*> θίΟΤ1|ΠΧ £
W *7~
Serfonas pariter in proprietatibus hypoylui , ομοΐνς -ns «efôrwr* c# tc7c iitonfix -iV
laticis pie agnofcunt ; Patrem in maje\jgtK-irtvf Â^tBSf yr&ei{*n ’ -rôr raripu or τη
ftace paterna iubliftcntem intelligentes ,
τχτχ/χη du&frrit/i ù^rSn. rooautK ’ £ τΰ üèi
Filium quoque non partem aliquam Pa­
m μΐροί ô»nt τϊ τχτρο’ί * «Ma x«3-«pjç n'Xwor
tris , fed plane perfeitum ex perfeâo na­
tum 8e iubiiilentem a fle rentes ; & Spiri­
tx πλ«Μ yi^LWijp^Bor ^4' ô^frôTnt όμολο^οαυπς*
tum fandum, quem facra feriptura para­
£ -ni »πδμ< U f» «y-w, o a θ^Λ y-çw^a «r^> cletum nominat , ex Patre per Filium
xXrmr ό»ομ<ζ4, e* τ*τρ« ii uîi wrunt yta·
fubliftere exiftimantes : 8e in Ancorato ;
&i{omc . es
nJ AyxVprttf ; τ>ίϋμ« iytor ,
Spiritus fandus , fpiritus veritatis eft ,
tmu/ml dK*Sti<tt Ifèi, φϋί TfiiTor ,
xd^fi C lumen tertium, ex Patre & Filio: 8cpoft
Xÿj um. HJ4 μ»τ ôKiyn' or /S rpiror ditit iyru
pauca : Sicut enim was itevit "Potrem at- Mtttb. 11.
fi Filitt , aer Fi/rnm ttifi Tittr ; ita pari­
n> τΛτίρΛ ti μη ô Mof , dii nr vior w μη ô r«ter dicere audeo , nec Spiritum, nifi Pa­
τ>ρ » iw τολμΰ Xty\r , ότι iit -ni τπνμη , ti
ter 8e Filius , a quo procedit & a quo
μη ο* τ«τη> £ ό uldf , rap μ inrop&nti , £ τλ^
accipit : nec Filium & Patrem, nifi Spi­
μ Κη,μζήίΗ ’ Kjm dii ·ητ uidr
τ ΤΛΐίρΛ , ei μη
ritus fandus qui vere glorificat , qui oo-Λ τμημΛ i» iytor, -ri ίοζοίζοτ dKn^ds , το itidcet omnia , qui eft a Patre te Filio : 8e
rurfus : Semper igitur erat Pater, femper
σ-icor -m' rôti*, δ
' τ« χοτξος
in tm uw .
erat Filius, 8e Spiritus ex Patre 8c Filio
χ/4 μττ* Tiri ’ τοιrui/ τατηρ ho hi ,
woç
fpiratus . Itaque perfpicuutn eft 8c plane
Uu dei,
τ» τΗομ* in τί τατρδί
vid τ>»4·
manifeftum , 8c a nobis 8e a Latinis vo­
wfolaXe» odu fôi é [φιιιρα» , in £ ήμ^( η
cem illam , Etiam ex Filio , defumptam
n^j oi Anrltoi e·^' dV Mnrnd^ur £ θ/ολόΓωτ
efle a dodoribus 8e theologis *, ex quibus
fanâa fynodi œcumemcx , dum quaftio
tic ί«λη<π<ί, το £ in rd uw, τημΚήβθ(4) '
at £ ou iyttu oixMfj^u^ÿi rtuioiot μηρτυ^/Λί tri D theologica tradaretur , adhibebant tcftimonia, ut explicatum eft.
ζηήτα SfoKoytnS rpdyμιιτο: ^οιηόμι^ » ύί

t^foitinhfô1
^.
i*iï.

Ktti μιτ intirvr pj^ù ^ιμιη; £
τΐιυ
«3fo&n*lu/ ώ -nJ χνμβόΚμ yeyorbtiuQwi , μ&
nfâj ii Kiyb τηντίυυ d nt ηΛίχοττΛΑ ' χ«Μτ0/ λ*
το θίμ/nk £ dlKôy&i ^oopdfoor ris dr οτ^μτή-

Et cum illis quidem licite ac rationabi- Emu.
liter fuifle appolitum fymbolo additamen­
tum ajunt; nobifeum uero illud exprimere
neutiquam volunt: quamquam quod licite
ac rationabiliter fadum eft , quis recufet
rmro λ/y^t »
exprimere?
jhoaoΤο μί» ouu \)ιμι·ηκ xJ d^hoyon Aq-4 > ti ii
Definition it verba illa , Licite ac ratio- Rn».
nabiliter, ponit; antecedentia vero tacet:
|A·
rpo twtm «^jtTiwwÎ * rtMor id tSto i t» tLu)
8e quenam hxc , verborum fcilicet il­
■iV pnudrvr ineirvr dtdmfyt tLu> , Ί& in tm
lorum , Filioque , explicationem verita­
u'ti, X^dcjr tS rluu dhô&eiaj r&Qlu/t&luitu , drdf·
tis declarande gratia, & imminente tunc
xnt t»w irtntefJ^inf » θ/μιτύς ^i' £Kôyon dr E neceflitate , licite ac rationabiliter fym­
-nJ 0-ομζ8όλ« «p^oTfd’Zuîcu * r/ ouu i v«r«» «’bolo fuifle appofitam . Quid igitur? ne><rri^/r 104 ruQlu/etdr d/dynn dn' TpornetcQ-tu
ceffe eft omnem explicationem 8c decla­
rationem textui femper adjici , nec legi
-nJ xetfÿiu ,
X^ixc -ηιυτης μη drnytruxnit^tu
poteft fine illa textus fac re feripture? An
-το xw/L^Mor -rik θ·«<ς ypM>ii > η itd ro μη
quia recitamus fymbolum fine adjediodtnyndxnttâtti mtu ΧΜ/ημ,μίη/ς , où ^ίμπΰς
ne explicationis , dicemus explanationem
XSM X'Xovwc iρούμιr rlui drdxru^n ytyorinu
8c declarationem textui appofitam nec li­
rüù <r*t>lu>Hd> rlui μ^, ri ηκμίη bd^irLu i
cite , nec rationabiliter fadatn ? Et quis
hoc dicat mentis fu· compos? Scimus de­
t/ç *> tmto ip* »S μλ φμ/ϋι nut/ot » υμΗ«
cem erangelii Joannis capita fuifle a ma­
yip iyruv^j τΐίυ dr τω χατκ luhrlw êùnyytgno Bafilio commentariit illuftrata i &
“Kiy itndhoyor 9^· Β*σιλκΊί τί μfydKιί α-ηφηidem integrum facrum evangeliuma Joan­
ne

f

Τ2&Ϊ ,

GllGORlI

PrOTOST NCBLII

BT

PATBI AKCR<

* xÿ) to «uto «ra» hpôf Aât/y-iA/er τ«·
ne Chryfoftomo declaratum , nec non & Λ
prx(tan(iilîino doâorc Cyrillo , &r ahis :
fi taarrtf rS Xpurorôun rtui <rxj>Luùe-<xf Jf£<non Temper tamen illud in ecctefia legi­
ifyot , νμ «r^>‘ τ« θ?®τίσί« Κι^λλ# xaa άλtur cum enarratione . Qturc li diceremus
λω> ' αλΚ a’ μίηχ t?ç ÿ&yirfv; χ$4 <r«twe*'«r
additum effis quod deerat , 8c fupplcmen«*7 ir ctixArrixt άι&γπΰτχ.ίτ*ΐ . i/o ei fSp TO
to profectum quod non erat integrum ,
t^üvor ü to tr^^AfAecu/J^ijor tAiyotfy *fo~
deinde caneremus fymbolwm abfquc ad­
dito fupplemenio , effet cur merito ab
rfSlwoA ί> ir '.?Anp&&lâ»u ,
ου μ(τ£ tou
illo reprehenderemur t A< quando faΛ5/0Γ?θ·ί··Πί h’î α’»*τλ>ίρ«η» tsJxMo^j , χλdam audit explicationem declarationem,
λύί if
tyuKib ίμΐι ' èrei it ifirri^t»
que , ea vero non temper cum textu le­
axiw ng/ <rxf>lwecxr, >? èf ΧΜΓτνξι; kx <w μι·
gitur nullo fane merito nos ac cufat .
■rat τκ χ^μ^'* ittyrturxeni , ot* ί/μμνς efx<Hoc unum eft neceffatium , ut fandtorpm tcftimoniis probatum iit omne quod
An ru7» . tato μο'ζο» lRi> eôapxzj , err r«> ii
explanatione declafStur . iÇam quicquid
^Ε,Λτλούί^υο» n σ-χφΙαηζο'ΐφίΜΗ c*
iyiuf 3h
Ifatuerit fvnodus , per ea quse infert ad­ B
tj^evx T^z> p&pTU&stt ' n<u, in if τούτη truôoâoc,
dendo , non aliam definitionem condit ,
ax άλλο» ôpot toih 3ra τ7ς tare-rrayw^iî -ίΡ
ied ipiam primam definitionem explicat,
Γίθ7) τυ> » αΤλ’ «tVTOF /xh»oi> TO» T{«TO» όρο»
&.' explicatione dilatat . Ollo<^ autem
hoc verum fit , audi fandum Maximum,
χλ'ο7 £ entfpyi{tnu
χαϊ ότι τϋ&’ ονπ>; Σχ^» ,
ita teftimonium· tribuentem . Ùs enim in
άχκτο» χ^4 τί iff* Μαζ/μκ ârj CfScuoaÜTOç *
eompendiofa fua pro fynodo Chalccdoφ>?72 yip e» τη i-iwitue a’roAoy/a αντί , Im
.nc:m apologia -, cujus initium eft: Quo­
reoiécnu \jptp τ7ί c7» Καλ*χ>ι5ο»/ <rtu/03« * ίί >ί
niam nimis generofo animo , vel ut aΛρχτ, ’
'fart-iin η iÿpfûf eirêtf oiptitu dicam , ignavo ; Si enim , inquit,
Xf-tortfQf’ ei yxpfà rvAt&r, \j&rpiAtSùx; eirètf, ’
Jicct verum pro veritate proloqui , om­
nes poll Nicxnam fynodum a Deo felcili
ram»- 0/ μ(τ·* τΐυυ Ν/χαί'ω» θίόχςζτβζ τατίρκ >
patres , omneque orthodoxorum fanfloVJ τλτχ <τ;ώο5ο« βρθο3θ'ξ«»
iyiuf xripvf ,
iiunque omnium concilium , nullo modo C
&Ύ àNAo? τί~ίωί ipof irx 7?î ere<rxyvyiif iV
aliam induxere fidei definitionem luis in­
«n.ùuf pr.airjf τα»πλι7>- tTttriyxyof , ûi όμπΐ
iis veibis utendo , ut vos dicitis plutii-rrrtûrt&t . »λπ'θ» «τ^«λ»;ροια/π; ,
τμμ Ή
murn deliiantes , & penitus infanientes ;
led ipiam uri primam fV unicam , qur a
όλο» μηή^οι . am’ a’uTO» m xtfûrot
μο»
fanftis trecentis decem Λ: rxflo patribus
ho-j Te? ch
t ni . τχτίςω» ίομο^ίτ^ήτ*. βί·
iancita eft , Brmsm A: ratam elle volue­
βΰνς cjf.ùf'jrx.f , Tpxroajjnf α’ντβ» <c oiOf ίτ»runt , dilucidantes eam ,
vcluti aper­
tyy^ftot τι \<μ îrftfpyttÇôuffOf 3i* tkî c#htius enucleantes , propter eos qui illam
foi·
to ôteircu Ι^μχτχ <&ρος rlui Ctxtixf
illiufquc dogmata pravis interpretationi­
xax»j txA.xu^ifofnii £ rapf^a^o^ovi 3νσηbus ad fuam iplorum detorquent impieta­
tem .
β^χι .
Et cum aliis quidem azymum ChtiK ou μίτ cM^ftiff Phù ri ίζυμί» iruux ri Xtt· ■♦·«.
fti corpus effe dicunt , nobifeum sero
ci Atyifr/, ufS'
J αϊτκ μίταλααβΖκ-σκχ
illud ad communionem lumcic non ati-

Lt«.
Mm,

Gnt.
1D if τοΑμ^τχχη.
Objurgare quidem , &r detrahere no­
Οτι pjSp o-jjj eyxxAti τ<μη ,
itxrvpi ffUff
bis propter azyma novit , ignorat atitem
t*V αίζύμωτ , o7of» ‘ ôrt 3e 0 xu'exeç 3/ α^ιίμου
per azymum a domino fuifle olim pera­
τ·.ώ μΐίηκίυ) fTiAfTf θΐ/τία» toh ,
κχ o/Stf a
ctum myilicum facriiicium -, nec putat in­
aàe iStx^opof iyeèrm to ;37 οτζνμ» r, èi αζυ*
differens , live per azimum , live per fer­
mentatum conficete ; fed omnia fruftra
μχ tIuj ^urixt nXwcJ-ai · άλλ’ ωί o/frou > τα>effe arbitrator , faccrdotium, altare, doTO , in /fpvruûn , XÿJ to θυηχΓΛ&ίο» ,
ί φο*
>, minicam vocem . Hot f-idtt it meaiM c«tw>η iu» <®T»O>7XaTO Ο χύ(/&' , T»TO VOIf^n Hi tIu}
memertrionen» ; & divina verba : ll»c efl
ΐμΐώ Αίχμητη ,
nt θ·«7< ρίμ^τν , t2to fài TO
. torpui me·* ; &! : Hic cfi fttgtth Htm ,
<rZu.i peti , jyy tSto ’^1 to αίμα μν >
viffv.
&r reliquos ritus qui obfcrvan’ur , fi non
Til· fri, ipyi Hi! ili TO μύ ίχΗ» c« ThOVrCuTOadiit ejindem mafic , feu cjufdem mate­
ria modum acidumque fermentum. Quod
xfv^'ov , η ch ni aun? ύλ>κ οξ«3ΐ! μιχρχ» ζόvero dominus ac Deus nofter legale paμΐιυ. ότι èè ο tcbt/ti ήμΟ^ £ 0fo'i »ομ/Χβ» »"*%<
fcha prius célébrant , deinde myftcria di- £
iriAfTff , h“to to μνττίΜΧ ifiuxt n7s μ*θχfcipulis, tradiderit , audi fan&um patrem
τ»7; , âxovro» tS Ow'ov Χ^ΓΟΓομου ό» όμ/λ/α>
Chrvfcplomum humilia oduagelimaprima
fic dicantem : Sed quam ob caufam pafτ <χ . Atywns ‘ τ/cof 3>j *>fxf> to ra\< enA<{;
cha celebrabat ? Offendens per omnia ufê/a T«ïwi» ôe<x.wç μϊχ&> τζί f^ant; νμΐρχς ,
que ad ultimum diem , fe non elle legi
βτζ crx 't~ir ^χττίοζ tJ »ομά>. ορχ τι φητπ’ />α
contrarium . Attende quid dicat ; Ne
μ^ dwrioi •^μητΛΛ τϋ^Μμμ , to r«S a erfnX<| .
legi effet contrarius , pafcha celebrabat .
rt ouju ; CMarr/o» tS »ομ» tro/w φνλα'τν^» TOf ifNum ergo perfregit legem , aflervanx
ζι.μοϊ ipnr , αΛλ* art \£|' C» i’rnt iuJp&if XXT
fermentatum panem ? Quod vero etiam
per feptem dies illo tempore fermen­
ohw»o x^jpcu i ζύμη
Xdxa’XfTO , μχρτυρτιτκ
tum non extaret , tcfti’ erit idem facer
t2to rxAtf J θίνοί Χρι>τϋΓομ^ ο» τγ τρόΐ ΚοChryfoftomus in priotem ad Corinthios
-χμΰτ!) f’r/roAi . «β/οπρο» HTw.ae» , iri
epiftolanj : Dicamus , inquit , prius ,
τ/’ ολ
ô&'i» τα>τυ» «ΤίΑχυ7ίτα< 2 ζύμη · τ4
cur dc eundis funbus pellatur fe/mcuüujj

Concit. General. Toni. XXXI.

L

a no a.

I2«3

Apologia

aovbbsos

Marci Epistolam.

1284

•tu7 Ri d 'ddrryu* , rejiK r«*ne/«c
A tuto ; qur^ ergo Cibi vult hoc enigma ?
Omni nequitia liberum oportêt effe fid·^
χθ·<4 Stî
r/rer - ticar/p ydp emtbog «το'λλίφ,
lem · Sicut enim ibi peribat is , apud
drn Λ9 Ap/Ss τ*λ«ιί
*1» £ T<p 15^’v
qqem repertam eflet vetus fermentum; ita
b&et it dCpean vonei* ’ » j-dp Mrn iri pJfi
e nobis alie , apud quem erit nequitia ■
■tru <rxiit nMij ά Αβλχκπί , txt if njuJÇJ ου τολNeque enim id» legis umbra, poenae gra­
ves conftitats , nobis autem haud mul- /
η ydp nit ·ιιΙλλ iiu xt&dpxrtr,«»
to graviores . Si enim domos ita repur-/
’ syj fwur ôrdt Jtdfpydfyt&u , τολλ·» μίλλοζ »ganc , ut murium quoque cavernis ri-|
μ&ί τίώ ψυχίαί Stipiw&U Stèi . Ετη οιω μυ*
meneur , multo magis decet nos periero/
H» ôr*ê
ô Si ίγιος
ôr/ μΑ
tari fecreta animi . Cum igitur cavernat
y/ v?ç
, bx μη cbxrriof
murium rimarentur ; Se fandus pater af­
fiiffyt iwfTthf-t , μΐ^9 b àtxrrioi luu
firmet, Chriftam ad ultimum ufque diem
fi τ«χ* nKuf
ί»ζυμο9 φυΚίτηιν · àrt Si o
non fulffe legi contrarium , & ideo pafcha celebraffe ; certe contrarius fuifήμ&^ ir&OpÜti rSro 9 ixarou ouru tvfordrwripfvn Wp ’ »tvm ημ/pxf χζυμ»
■ «. B fet , ii pafcha celebratlet , Be fermenta­
tum fervaflet . Effe porro id lege veti­
ro St ·ηκ ημ»ρχς w «ftJrnc χφ&μηπ ζΰμΐω c* τ
tum , audi vetba ejus praecipientis :
otntùr ύμΦ. τχί ο» «»
ζυμίω · »^ολοθ·ρΛStptem
rswcdrrô : dir fri- Inti.
■ih'/fTT/ »' vUcçn
ΙτρχηΚ
ë ,μίvi rui'
me non trit fermentum in domikm ntfirit .
Quicnm^ut comederit fermentum, ferikit xaiάΐΛρ'χόμίΜ rij Tt^xpfTXtuStxxr^ ίμις* rS μη·
«a ill» de Ifrnel : & paulo poll : Trims
fit ri t^fdrou » χφ’ im-ipx! fSttr^f χζυμχ
iwm/c , f«ar radrnsqa d«r meafii nd vtfftr.uipxt μΜί vi Η«<ίφ-Κ τ5 μΐωος iuç /βπ/ρπίΧ
rnm comedeth «jura ujtjuc rd ditto ·ν<ίττκ ημίρχς ζύμη
Χρίθ-ηο-ίτω cv τκ7ς ο7tefimnmprimnm tjufdem menfii nd vefpomm : Septem diekni fermentum non inve­
xiouf «J/uJÇÎ . τΣς oç at φχγη ζο/ζίττί» , «$;ολοnietur in domikui veftrii ? fail comederit fer&pdü^iÎcrfTtu »ϊ ‘φυχη ίχ^ιτηίχτυΜγαγη; ItrçeijA.
mtntntum, perikit nnimn tfut dt ceetu Ifmtl.
, ΟΤΙ St xxni ήμορ ô Xùtrôf fi τ«%< /πλ/τί» ,
Quod vero Chriflus ferrato legis prefer!
ο/’ Si louSûot χτ^ρίόμος fPorijrccr
pto palcha iclebrarit , Judxi vero nequa­
irxtnf π τΛτχχ , ixourop τί Χρυβ-οτόμχ
quam illud fervarint, fed diem tranfgrefο» τΫ . όμιλ/f 1W xxni
, tîç ii .
li fuerint , audi oris aurei patrem homilia oâtugeGmaquarta in Joannem , dum
xyoutn iit Ιηα-ouv dro τί Κ<ΰ«φ« hç τι <9fuverba ill· exponit ; ^ddutunt "Jefum 4
TOfi/or · Six τί c<h xriyxyof xuiir , πθ* λC.tiphn in prutorium : Cur culm illuc cum
TttTK ητχρ ruurffjfyoi » bt μιηί γνώμης Txtrur
duxerunt , ubi omnes congregati erant ?
romruTt ÎV xpyttptw . c*h»oî ydp Ιω lin dp·
ut res fieret communi omnium pontificum
χιψυ'ς ,
r«HK me» durir dfApfarrti . tint
conlenfu; erat enim ille tunc pontifex, &
SifruxnpAtor
ηγρυτηοιω irt τίτω ·
oùSi >3
omnes illum prxftolabantur . Ita perno­
tabant , vigilabantque hujus rei caufa
ίφ/tyof νίπ το τάτχΛ , φησιρ ,
Std noNon enim . inquit , comederunt pafch.v
19 ηγρύτρουν .
htw» y dp , ôrr
Ιώ , d
tunc, icd propterea vigilabant. Nam poft
Χυίηης irriyiÿp ’ CTX π’τίλθο» tti 19 <®j*cuilla veiba: Eretntttem mnne ; Joannes intufj^top , /»x μη μΐΜ^ύ<η , <ί>Κ 7»* ipoc^cvoi τη
lit: CT* iff non introierunt tn fr-etortum , ut
non contaminnrcntur , /ed ut mnnducnrent
. τί oujj Κ£ι» tîrtb ; ότι ώ ίτίρχ ίφχΓορ,
\tfi ή>» >όμοΓ ίλυτΛ» 3» τία> ίτι^νμί&ι τΙα> τί· D pnfchn Quid ergo ad hzc dicemus ? il­
lud fané , quod alteia oie comederunt ,
Μ τΐώ trQayluj tv.otIvj . dSè ydç d Xcxro; tapî& a lege duceiteiunt cedis hujus facien­
βη £ IptfOf rS xd^x , <χΛλ’ ckh/o/ ot rdtnt τνλdae deliderio . Neque enim Chriffus tem­
μΰΐτα , (o' μϋ£Α>α χχτ^νχτοιιυη; roux» · 19U·
pus palchx non obfervavit , led illi, qni
nihil non audebant , & leges innumeras
lut xtjî ίχόιτοι τ-J; χΑΤι^ορικτομί* rk» μίηι
perrumpebant . Lum haec iu fe habeant,
d^ùu.-jr tIuj &ixrÎxy TiXoïuànt» ; <cÈ4 3f w
qua ratione erunt a nobis icprehendendi
aï TU» XTU ?\iyo$) , OTt HTM ·νχρίλίβθ[$ί ,
qui azymo iacrificanr ? De nobis autem
kra ctpyopfy) , d; oi drorohoi xxr d7xor «λ«»ipiis dicimus , ita nos accepiffe , & no
75·.- ipnr tLu; Suaint ίτεπλο-ίυ ' i&î χ$χμου
feram coniuctudinem ratam Haberet Arap'
. φ-utfTou d; χζομορ ζηηιωτίς rlui θυσίο tTfffoli domi panem frangentes iacrifiriunfaftitabant; neque ufquam apparet. aux·
τΐλούα .
τοίλ/» ο> nib
χζυμωρ ημίρχίί
fitum effe ab iliis panem azymum ad fa.udoxux ο» IfforoXd/xo/c τ^ζίμχ AejrxofJftx ,
crificandum . Rutius cum dies effent azvίά*μ.5 τίΧο φΑλΗτΛΛ , ότι ίιζυμτ» αιτίαση? , E morum , & feimentatus panis non eHet
Ütuç trotoujj. iifitrxr yi, ότ/ηχί/ή o^i/ vjroiwHieroiolymis, nufquam hmiliter apparet,
μ^09 t ό οχ τχ trino ίλ&ρ®''. d ydp Sid ii μη
Îjuxnto fermentato illosconfccraffe; quod
citent materiam effe eamdem nempe fa­
μιζρχϊ ζυμίαι , üî» Ttbni ni πλΰήϋΛ dp·
rinam triticeam . Neque enim quod mo­
yd 9 é μίΚΐΓΛ ni' τί xuelx ρ’ημχηι , Àrtrx içÿ]
dicum non adfit fermentum. , invalida
μίτΐίτοιχτι ni gpnr è w oTro» σ"ΐώ rd HSxTt Hf
jam erunt omnia quae ad laerificium fpe<r&utt
Λίμχ àotS . ότι oè dont td ρημ&ηι μΐ·
ûant , preiertim domini verba , que
•mppbu u'^urt tLuj oKLuj ηυτίιυ tit ni tipnf^vx >
panem &: unum cum aqua tranfmutant
in corpus ejus & languincm ? Quod au­
âxxro> th θπκ Χρυ<τοΓ0μχ c» rJ XÔyu , x η
tem verba hec materiam illam tranfmuisrypetfri · (4ς rtuù «foîooi*» τη 1η3λ, m titio
tefic in ea que diximus , audi ex di­
μοπχοι Stirtor τη α-ντηρος , xÿj χατχ Ih3ouw» ' >i
vino Chryioftomo in oratione , qu* inferi-

c

t8

1285

Grigoili Protos y NCBLir it patriarcha

1286

fenbitnr j In Jade proditionem, Ar myfti- A it ipŸn rS λο'νν
iRrXéuluj xyxT^î ns xxnr
■eim falvitorii cceoam, Be eootra Judeos.
-w Txrt^ipylù)
'
» r<Xz>
'«■
. ‘ a<
'
>.....♦
•ni
<jro5i'riwr
· wxpfrt
£
soJ
Orationis aotcm initiom hoc eft : Vole­
d Xô/roV cautos rbv τράτιζχι τχότΐω torjaftï ‘
bam fane > diteâiÆmi > rurfua patriarch*
c yip rlui τράτιζχι ôtuitLu κο^τμήτας τίπ » tens
argumentons, Ire. Adeft nunc etiam Chri£ τβωτΖα/ ÎMCXO074H puü . i yip ΰ Τρωτός
ftus ipfc-^Btniam hanc ornant : qui cnim
o TOtvf τό ^ffottéufix ÿuitrSu νμμα \u «7μ*
tune meniam iliam ornavit, idem nbnc Be
hanc ip fam condecorat. Neque enim homo
X&rS 9
iwM ό Γχυ(ύ»θ·*« <&ιρ η/îf^ Χό<·
eft, qui facit ut propofita bant corp ut Be
ϊός. %ημΛ τληρΰ· ό IfpfCs μόι·» ίΓ»<< »<£ τρτlanguit Chrifti, led qui pro nobis crucifi·
φίρ^ ταυ όίητα ii ρήμΛτχ φ^ιΐγ^μιιος μ«7μ,
xus eft , ipfe Chriftus . Figuram tantum
» U χ*ΙΚ W ’*
tS &ιο0 η r<rw
gerens ftat· facerdot, Be preeès offert, dum
Ζρ^<«^ομ|ν» ’ WW μή ϊ^ι τ· «τνμχ-, Φητι, τβόverba illa enoociat ; verum gratia Be effi­
cacia Dei eft, que operatur omnia . Hoc
<η τρ ρημφ σβ ^pfouipuMi μίηι/ρϋ^μΐζ». χ^'χχefi , inquit , etrpKi vk«m ; verba hrc pro&irep iXHFn jî €4»u' » X/y«r< ‘ xû%ire&f , <<i
poGtam tranfmutant materiam · Et quem- B
τληθ-uviC-f y vi' τλφύτΑπ tIu> ylüi , ίρρίνη
admodum vox illa > Cnfcite 0“ wlciplictmiiii
Λτ*ξ , iti Ttrns U rJ yôx ytif-nu ip;
Cf replete terr** t prolata quidem eft fcmcl,
y«9 , ίαυχμϋτχ tIuj φνηι τον ήμιπρΛΐ ntpis
fed perpetuis temporibus fit opus, naturam
'noftratn ad procreationem corroborans : ita
r«uJor®//<>, in» KfM <ûw) η Φντν «»<ξ
Be hrc vox iemel mi fla ab illa divina lin­
β-<
Ofi ^eics y^urrifs ό»Η>η; , ·ή ’ τότό
gua; Hac eft tvrpxe mrxw, in fingulis alta­
μό fôi η χτΰμΛ 9
ftirlui τρότίζχι e» nt7<
ribus per ecclcfias'virtute fut efficit, ut ad
txxXwiUi 9 ftceîm rS ρημχη; η ίαόχμκ μιhanc oiem, Be ufquc ad futurum ejus ad­
ΧΜ της σ^μίροι ,
iÿfit vis iurv Txpvrixs
ventum facrificium integrum peragatur. Si
•rhv ^utrixi imprtr^olai tpytyriu . h oum tSergo verba hec tranlmutant materiam propolitam in corpus Be fanguinem Chrifti ,
n η ρημΑ wf σ-νμΑ Xe/ri £ «Ιμχ, nJ «foxn*
efficiuntque ut fint tremenda myfteua ;
μιιχ μιτντα/Η, £ φίΜ* μΐιτή&ΐΑ βίτ»pyi^tTU
mirum profefto fuerit, fi perfeâa illa el­
âiwxTH 5ι τχΰτν, η»«4 πλΗΧ hi η μη ιχ«9
fe non poifint , quod non adiit modi­
">
if
’ t^t ntUTW ό*
cum fermentum ; idque cum in tali ma­ c μιχ,ρχι

λ·π

>-· 7.

-

teria Chiiftua ipfc confecerit , ut proba­
'Tttvnj τη ΐίλρ τί Xôcrî πΚΐ<ΓΑΐι*ί , wi «)»o<rovimus.
èitax-tw/.
An non fatis hrc funt ad declarandum
AΡ οΰχ itAlÀ T*ijTU tIw yiûuLaj iu-fij itA~ e<
animum corum ,. quod non indagande ve­
ότι crx Λλ»θΗχ; if>&w τοιύμιritatis ftudio , quam in manibus habentes
νύι η/ί Λ*τ/»ο/; rmiïtâot , hu d» χ/ρ<Γΐτ ϊχριfirodiderc, in unum cum Latinis convenere
ocum i fed voluntate expifeandi aurum ,
Tts ^Pft>ifiûtA<ni 9 i^i ')^;Dcro'yo>)tr<u άκλό& fidam , non veram unionem cuikh
ρ4υο/ , Xÿi TlTKATfJ^Uu out Λληση <ΓΙ>τητχο%
liandi?
bum i
Quod nos veritatem indagantes potius ,
per eam conjunfti fuerimus cum Latinis ,
Οτι
ouu α’ληθκ'χ; ftAsxr TOitf/Jjw μίλ- aro a.
confiât plane omnibus , qui contentiones
non amant : Nam veritatis inquifitio per
λο> , è/oi τχιίτης Λατ/ιοι: Ιώΰ^ηι^ϋ , «fôïijXo»
fandiorum theologiam habita eft, non ut
iyù pxripdr ·η7ς μη ΦιΚμκληι fSiïwt · hi yip
ipfc ait , quod Bc ipfam quam habeba- D
της -TV iytui θίολο}>Αχί if ίρΑ,τΑ yiyoif , £ όχ
mos , veritatem prodiderimus
Alioquin
uî «irw φηπι , άτι rpoMfcixxuJu W
“Xfthoc idem de quavis oecumenica fynodo
/Jfa ' twto yip Τ&Λ iri τΐτης οί^ουρ^οιχης <riw
dici poffet ; reliâa videlicet prima fide ,
οδκ ίλΖχίτβ «> , ότι τΐυο τρΰτΐιυ τίςτι tiff-xraliam effe ab iis editam : Verum hoc nuiquam feriptum eft, quod explanando no­
Τίς , liipxi ΐ^χοι * «λλ’ οΰύχμχ iwn yiypxvam fidem conderent . Hujus rei teftis
τηι , ότι ίιχ τής J^AT^urtue /ripae ririi »χο>.
erit 8e fanâus Maximus in illo traftatu ,
μαρτυρΐτί* τκ-ro m' ό cb iyiots Μάχιμος ώ τβ»
cujus antea mentionem fecimus . Qua e-χρνμτημαιΑ^ΐιτί 'Kôyat iirri · φασ·} yip · τ/w
nim , inquit, ratione , Be quo paâo fanXo'jzw >yi rwf τία> c» KxX^Jw iyixt ruuoiw,
dam Chalcedonenfem fynodum , cum il­
la patrum vocibus aperte ula fit, crimina­
jyy ·ηι τλτ&η(£ϊ τροάηλνς iTQ^rxfJfotaj φω·
mini ? Be quafi novam fidei definitionem
>ακ , eu τtirθί , W ώ ά*λοι- τίς-eus ορο» η’τχcondiderit , paftim conviciis illam tum
yxrai y τη 3ι ta entre
' iyy^i^ut
<>-(*feriptis, tum diiiis profeinditis f T^eliie,
inquit dominus , juJietre
ftiirm , E φ&; ha^otiopfîn ^jp $/Λ<τ*ωτττπ ; μη χ*τ’ ο·φι>
Κ&ιηπ iii w η'τοχτμ Θίο> , «Λλβΐ τΖαΐ Jriyjctr
fed fuftufH fudiiixm jtdKtie . Cur in una
eademque materia de patribus fynodi ChJχςλη» Χ£4ΜΠ . τ/ς « iri ττ,ς αυτ^ί tu μιχς
ccdonenfis conquerimini , Be antiquiores
KjpoSttrtus tV or Κχλ^ηίό»/ τατίραι iytKithoc ipfo crimine liberatis ? Nam fi li­
cri; όμ^Ι y Xtu τις η
•ey’oÀetSor-njr irippwifi
cet accufare patres Chalccdonenfis conci­
η yii fèi x*1* ’’k Κ<λχυΪο»Ζ»> «λλοχ «Zrr«lii , ut aliam fidei definitionem promul­
<Û«U ΤΙί-tVi Ôpw iti τάς ont tyiHfjtyxS τ· ορ«
gantes , eo quod voces adhibuerint , que
τη; Nrxsuw φνιός 9 τίτί ye T«rroç Ζ-φηταυ λ/.
non habentur in definitione patrum Nicenorum ; (equitur omnino ut hoc idem
iti τΐώ iurluù ΰτίαι χαί χ«τκ Κν*/λλκ tu
ob eamdem caufam dici poflit , Ac contra
χ*τμ ·£Ρ îx*tc» τί7τήχο»τβ£ . f7 5î χχτ iufif cru
Cyrillum , Bc contra centum quinquagin­
ίει > tvs κατ’ cueillis > eriuiiinr cri iyu . ôrc
ta patres: fed fi dc illis hoc dici non bref,
OUM*

1287

~

Apologia

adviuvi

Makci Epistolam.

Iase

Ottu T<7e/c«u; srdj^Mf φ«ΜΪί » dut Tint*» rlui t· A non video cur liceat de hac fynodo. Quod
igitur paternas fee uti voces, pet eat unio­
vbov τ»τοοί**μ/» ÀroiiiuXTAi . in iiè t iti&f*
nem perfecerimus, jam demooftratum eft :
fyxjihM , irt lui tiy·^ rpoiiitixAfjo * <Λλ’ uIdcirco nec jure nos fimulat , quod veri­
*
y*»0*o%wr*4 βκλόρφί* rlui inerte νίτοσ'**tatem , qun « nobis erat, prodiderimus .
>
pue . xÿi' yùp Mf «υτχ ip»ltK ζμη tv πηγμίSed neque auro inhiantes unionem confe­
cimus; nam ft ipfe atque ac nos conftitu»9f ιλήμ?*» , · iK mot·* rnsqur d* ΰμίηta falaria futuebat, ft nummum aureorum
χ·- lù>· <>X< é U w rx\im» ctntS^A il iexpers non erat : quin etiam de pecunia t
φίΐΜ ri τΧί
câ τη BfMTM , VA *»,*✓ μίque huc miffa erat ad commeatum navi­
»· &$όμ&99 ouvra, ομοίύκ ίΚΐμβ^η.ζχ o/d<gationis , nec non Venetiis , ft menftrua
μι» 3/, ti itirt 3 iyn» ïÀÿpn» irôf/vrtt, îm3«*qu» dabantur inibi, fimiliter ft ipfcacci­
rij -rçl rin, & irt ^ffor^unrtKot
τρος
piebat ■ Nefcio porro, an quia fandi Eugenii depinxerit imaginem, ut eam pap· of­
cmkw , γ^ίψ*η V* ™ΤΒ vary λβρΑχμ trApœ
ferret ", Se fcrmonem ad cum fcripferit , in
inc χπμ« rx, VA AMyirin rù tum n âwnt
quo poster alia dicebat : Pater Abraham
i(AAç · vÀ Μ* λ<β«» ΰίτιμαΟ-ΐΛΛ τύτυ», μη Je B
eleva manus tuas, & benedic filiis tuis, qui
^υτοχοητ*?, τ» TVM4/TK tpéiyfnu.
tibi ab oriente veniunt ; & nihil ex eo merce­
dis habuerit, nec aurum explicates fuerit,
hujufmodi verba eradet.
T/»* if ë rço'ro» aurv'f luiù^vrt», tTtritrnor.
Sed quemadmodum cum illis conjunâi £”ri
ΤΛ9 yxp ττί tnft» ίήμηοι , Ü ίή rtr^ μίβΌϋ
fuerint, confiderandutû. Nam omne quod
TÂrwi irSnu. τζ /Jp tiw iôfy τη
τζ av/ou
cum alio conjungitur , per aliquod certe
ηΑΐμΛ'ης tio^At fw&lanu ruù Àuriîf, atoÇuvamedium unitur . Quod igitur ad fententiam de Spiritu fando attinet , vifi funt
μίηί
tx ri üi τζπ ίχί» rlui ύτχρξίί * tbc J’
illis conjungi, fancientes illum a Filio eβλλ< rirnt. iitQopu, £ Hit ce âutqIç b, iSèμί~
, tiam fuam fubfiftcntiam habere , at cete­
0*o», iti xonoe.
ra omnia differunt, nec eft intereosquidC quam unum aut medium, aut commune·
R«»r
Ημτ7ί iid μΙ<η
της iff ίγηη θιοNoa medio ad unionem ufi fumus theo­
An O A.
logia fandorum, non relido eo, quod an­
, ζ χ<τκλ/το»τκ lui Η^ομ;» wyônpo», νς
tea tenebamus, ut jam fatis bene pcrfpicue»
^fOAToifiett-nu μιίλΛ «Ame vm'
que demonftratum eft . Nam juxta fupra
χκηί yip τη «»«θτ»
“iV â'fOOocitatas (ententias patrum Deo plenorum ,
pu* ΤΑ·ημ>9 , vif τ» ^<τλνμί»θτ vi' trefypdmne quod explanatur ft latius explica­
γ^ζόμ/909 ύχ *?χτρίτΗ τν <·ρ«τν» 9 ύχ
tur, non evertit, non immutat, nonobfcurat, non tollit denique quodpriuseftp fed
κΤ ΛμΜ/ροΙ , «Τ β*φ«»/ζκ , <λΧ< μ<Ννον
confirmat potius ft declarat , dilucidiuf0-uurnwi vi'
, νΐ <Ρ<«Ρ·»προ»
que conftituit - Ew porro veram de Spi­
<π>
irt iί <?uj^aç ij reo» ri ùy'nf ν^μΛτος
ritu fando fententiam, quod a Filio quo­
3όζ* ή VA f* τ“* Μ» »
, ότι τ
que procedat , jam probatum eft eviden­
TAiipur fèi» ιί φυηί
. μίιτοτητ» 3t
ter , eo. quod fcilicct hrc vox a fandis
βΤ όλ«τ ώοήτΛμη
tt μζ rlui
patribus defumpta fit Medium vero nul­
lui vi’ rpnyéôtoi d GfoKoyot φιμί - μ;^ότητν 3i D lum venit nobis in mentem prêter verita­
tem t quo etiam Gregorius Theologus illam Ortti de
d-ntt fîrv , rlui
\iyv ’ vi' <M<yoû ·
nomine vocat: Medium, inquit , cum di­ tbeol. >r
ΰμ(<« 3f rlui μίτΐω οδο» V4
co, veritatem dico . Et rurfos alibi ; Nos Ont. Αρ·.
π$ , ce η V4
érw«» capôntTor .
vero, inquit, media regiaque viaincedcn- loetI
Tttûrlu/ μο»Ζαι rlui μίΓΟτητ»
»»μΗ€ <h r/μ
tes, in qua etiam fummitaa virtutum confiftit . Hoc unum perpetuo nobis quoque
>ομί» xu£4«ç , Hdo nt ότι T9 μ/σ*ο» Ifo' vÀ
medium probatur, quod proprie tale eft,
ύσιο» , τη 3«
ixinpx ri μΐ<ΓΧ χλλιλ «ί»οιίicimus enim medium effe rem natura con­
0-roc * va' °^n f*
TtTpèi > κπ μΐω ix
flantem, extrema vero malum, quod nihil
μό»ου ni* μου τι τΐίϋμΛ <ri ίγη» txrtfiifeS-eU
eft. Itaque Spiritum fandum neque ex fo­
Xt'youff t
rlui μίτΐω ddô»
ÀyÎuf
lo Patre , neque ex folo Filio procedere'
dicimus , fed mediam tenentes fandorum
fK TV TXTpof , v<
üx vi W T* M**
viam, fatemur ft ex Patre, ft ex Filio, live
per Filium.
Αλλ< duo fj^p ημβοΚχ vÀ tA^Xhxyfj^iu λΐSed duo diverfa fymbola nunc quoque ï»»r>
yfrtct τ«λί» ùcurtp è «βρο’π^ο» ' Ztmu if £ iti~ E
recitantur ; ficut ft antea ; duo quoque funt
φομ» X^rK^tas nXouôrsu , à
il ά^ζύμχ 3τ>differentia facrificiorum genera , alteram
enaç , ii if ii«ζύμΐτ.
quod pane fermentato conficitur, alterum
A H O AOquod axymoΔύο fjty τύμβολΑ ou* και» , ùit ημηλλ<Duo certe fymbola non funt, nec diveryfJfa * i»
Ri ii τ»κ τΐην; β·ΰμβ9\ατ, ο
fa : Nam fidei fymbolum , quod noa ft
■φάλλομτ» ΰμ«7; n
Λ«τ7»ο»-» ou yùp iti rlui
Latini canimus , unum eft ; neque enim
9·χφΐΜ>ΗΛ9 , Uu fif^ATO TAP fXHJUt , âfo <λλο
ob declarationem, quam illi appofuerant,
0*ύμβολο» fôi» . η if VA
va**» , oui* oûruc
aliud propterea^fyynoolum eft . Quod fi
etiam duo effent , nec tunc quidem vo­
<» txaXoaùro duo*
yÀp ë t» tie Ν/χαήι σ*ύμcarentur duo .* Siquidem aliud petram
βολό» K^t» άλλο,
tv f nroro'Xw» tnpor, <XNiccnorum , aliud apqftolorum fymbo­
X* *3
nui ou iiA^tpuri , itx riru où3f r<lum eft ; hrc tamen quia fcnfu non dif­
ρνλΧ<^μ/»«, itrnu it KttrvpytAÂ oùn tirir, in
ferunt , nequaquam diverfa vocantur
«
Duo

1289

Gmbgoiii

Protostncslii

Dao ^Moqae facrificiorum genera ncc ioat,
■K euouitar , qnooiaaa icopua un» eft.
nt finliott Uceriôa fiat miaîfter haï·· iaertfieil t * hoc eft oami iacerdou faern
overman inodaaacanrai , dominica το»
q··» protulit domiant: Hk/anMi* aw«ii·
CMaNaarreTOom , per triticeum panem 8c
▼inaai cum agna » ut per hnr , <r ritu·
M»n . A facratiffimz dnmini verba . St
nitere, perficiaturmrttenum, fiatqae corpueA languis Chnfti (aleatoria » ipfomet
traaÛMUau omnipotentis ri deitatia .
Nam fli ipfe Tmeraoiii* Ephciiut latebi»
•ur , divinam iacrifirium celebrari (bli­
tum etiam ante tempora (anâortim Hahlii tc Chryibftomi , non tamen eo rtta .
• ** a ; quom ipfi eapofuerunt - · quinam , cum
* potteriorea illi fuerint ? Et poftquam illi
modum celebrandi miflam expofuere · ne*
mo probare poterit , occidentalem ecclefiam co modo fuifie u(am, nec tamen duo
facrificandi genera dida unquam funt, eo
quod una fit vocum divinarum virtus, 8c
intentio , A materia « & facerdoni minifterio fungentia facultas , A ccrleftis gra­
tia qn* operatur. Nam, ut fupra didum
eft , intentio eft conficiendi quod dixtr
dominai *. Hoc ftuicc ia meam cammrwaratioam f materia farioç , five panis triti­
ceus/ Â vinum cum aqua, (u~r ouudo­
minus dixit i Has cd mrpus meam , <r bic
ot foogoh Mtot t fitque materia hue tem­
per corpus iptius · virtute ejus qui b*c
tranfmutat. Unum eft igitur hoc facrificinm, dum fiat juin normam & pruferiptnm nobis a domino traditum , ut ex­
plicatum eft . De aaprito vero & fermen­
tato jam allata demonftratiorft : nam fanόαι paterChrvfoltomus homilia nuioquagefima in Matthuum Credite, inquit; il­
ls nunc etiam cana fit > in oua 8e ipie srcumbebat: nihil cmm huc aiffert aoilla,
cum non homo hic, ipfe vero illic fitoperatns. Verum fatis probatum eft , quid fit
de hoc mvfterio fentiendum. In noftri porro
officii Icâionibus, debcatoGregoriomrnfe Martio & hoc habemus .* Gregoiiuse me­
dio vit* iublatus, & in medium angelorum
catum evocatus: & : Sanâus Gregorinsin
omni feientiarum genere & in fcripturtsverfetus multos a fe compotitos libros reliquit :
flr paucis interjeâis : Non humanis , in­
quit, ratiocinationibus & ftudiofa tantum
eruditione conicriptoa , fed per Spiritum
fanftum, quemadmodum eo vita funAo Pe­
trus archidiaconus ejus narravit: Vifam enim
a fe ajebat albam columbam, dum ille icribcret , ad os ejus advolantem , & ve luti
fuggerentem 8e diâamem qu* feribebantur: & non multo poft: Ajunt autem exhujos inftitutione faâum, ut quadragelima1 i tempore apud Romanos miti* facrificium
integrum peragatur, quod apud illos hodieque fervatur . Sed non propterea disjuodi
luimus, neque illius *vi nomines duomiffarum genera dixerant; 4e neque illos ipfi un­
quam cui pavimus, accueilli nos coegerunt
ad hujufmodi confuetuaincm ; quoniam haec
veritatis fidei nihil officiunt.
Bina quoque baptifoata ; unum quod tri­
na mmtrfionc confertur , alteram quod
aqu* infutione a fummo vertice: feunum
quidem, quodchrifmaetiam adhibet ; alte-

irt·’

«T

PAZIIAICHI

I29O

A Aayorm/, Wrr h Pv λ rxovec t* tot iffit bT^piilu/
TO tomFto duriae · £ tout/um-

χ4 θ»μ/λιο» ric itptoi Αρχομίοο- TO ®***ί μοτχ, T&S» ΧΛΑΗλΙμι Violai , lui Ô Xji&OÇ TOOfam · riva rwww **< Vtii ifdut Àoiunrn . ίτί
V ·** ï* rlr* upro q^' τμ 01 sou <ÿj V C3t1*,
ùrt 3ot -rabros , wi 3Ât «wqc nXfto · £ ^V *©-

, $ TM ôWMH^Ob »»λ*7-

£MXÛf

•3-ua Id /UK-ife*»*· £ ytotoàÇ rfctui £ ΑΛμητίο·**f* XetroS » Àvriμ^ηΜψτκ r» ta» ni lutήμφ \Mnrrt. tyi tiülôc 3i ® rtuuH· «ηίρβμοΧηyiri , iri £ τρο nt ifpu ΒαοίΧημ , x<M 7m* Otia

B

Χμιτοτομοο w τνλ/m «jç dW*c A<JtM|FV/*c m* iil, <λλ* tf lui IV in^Ufv» & oipof^puo

dyiur inXiin · roc 7S, pira y-fywn* i, £ ττί·
Xff ^uo/^u'a*», ûioif <» ίχοι $♦<£<*,
role tearfύηκ 3m t tn^irtvo ‘tV sqpsi^iiw» *>/«» ί’πλ<7το
ij μοηηη <jun» Sofia ' *λλ’ tiSeron à/τ Ini AjrMpyint ippi&nrAt, iiôn μ!a n J« fV Stiw pnpAVJ» ,
TM <T*OTM* , X4> TO ίλ>Κ » £ τΜ *«féve VjrnipérM Ή»ξη iyOFTO ,
TO tH&ff 9w«i
X«j£/TO nAv/Afe . *' )Σ , ûi τρο*ίςητκ* , ό rnoτ* fà» 9 ότι ο XUCTO fTrf ’ tmî» TWfîn fii rlaî

iphù Àrdpntrtf * ύλη ο in τμ riiovAXAjOi
to,
dd/soc,
fo‘ o7î©*berotire*
τϋτό&ι τό τνμή μ* ,
'*Γ®
τ0 «μ^μ#·
C
ήιι πς τύμη «υτκ d ύλη ybfm τρ τί μίτηtocouÙto «une &tuWu^ . μ/» ouu K^i> d θ-ύτζ*.
«vm, ft μώθ9 wnt rar ®^|οθί>τ» »μ“> <βο
Τμ «»e<M OfOf If Xfl λοχ» πλί/TOZ ,
tΪηλ«(Γ*μ|ο .

«itx

if

Si

ί»ζι»μμ w 31 ίζόμου ,

<9fGtrf3iixSii · £ y> ô tfjèç Xfuriropof & rp
>'. ομΑ/α τμ*
Μ<ΐθαϊ» φητ/> rirtCmn ·ηίmw. ini7ro
muj lé 3f ~ rrôr
, c» ω x) Âulàç
ârf'xw're. ii if 74) fnfirn τνΰ·η SiffUtio^tr' ού3ί ·γ^
•ηίη /Λ» ib^p>Tot t'p'M^fTO/ , infin 3i x'olôi.
<>λ* Ίο ^étΛ μυΓΜ6<Μ tptouûnn Λί/^θ» . dr
•ηΐς e-tuM^ceiw/κ υαΛΑ^/ηυ Γζ<χ-ηD ex* Or 7μ ΜνΤ'* μίμ>Ζ
τοίτβ
· ο

rpnyoero in pi<r* i^o' to βίχ , ο» μΖβ*ω $i Ίο
‘X.ofx' IV cTytXiM
* xj · ο ôtnos Γρηγό·
e/Of rM<rw ro^/Ci «J χμιΦΪί Ιμτ^ρ* τολΧ« <τυΓχ<μμΑτ« XMTOXfXozrr,
μιΤ oXiy« · μ' iint^pttTÎMif tru^oyiruût £ to d» Xoyo/i <τοφίης μόrorriujTtàif-n.,
τ^μ^τοί «^/μ, iif
? χ’υτΗ ίη Τί* βίκ «»<λιχη» Π/^j, ο <?χ/2<*«οτο; «JL

Ίη JEjiyirAio , /i«r λ/y^r &trfpn» XJLxào dr
Til ξ'ραφζ*!' Auri* nJ uuri -rporf^yi^^At π>μ«τζ ,
<fc ozor ifyytydfai £ <·μχ·β^μω<Γ<» Agfôf ηζς ytχ*μ4«οζί. è μ^ βρΛχίη ' Φη<τΐ 3t , οτζ Ζτζπ
E Awo^cu \ftTApy/A» t»Ahc> ·®^> Ρ*»μ«ι/οζί C* to7ç
TO-ίμοζ; ipiptAi mto
ο »ομα^ίτητ<ς , ôrtp

KpATtÎTw pjyjj to rx.vrpo» ta? Àirnti . <>λ' À3tÀ
τϋπ f\z'o^jix4v , MÎf JzTTOf XurnpytAi tibôpnrAf
oi τόη άτης · *λλ' oûi* χμ^ς ron tntîtoti innnXîrAfJb , max’ mî* ίμης UùiynATAr oiru rotib .
toîÎto yÀp tLù to rtrtvf χλχθ^αιζ ot/«^j8X«-

ττηβυ.

Διττό 3i βΑΤτίτμΑ-ηι
TO ηΛτο3ότίνς nXnouû ,
TO ύί«τκ in ηοριιφϊΐί

9 ι* μ# ii< τ^ττο 3i 3i fwtyûrf-

το ρήύ ηΐ μο-

59»

«

1291

μ

Apologia

adyujuj

Majlci Eputolam.

1292

ί* f*X ôrnaû iurS Xi***9 A rom vero Ί00^ adhibere illad nihil prorfas
* **
ncceffe habet.
*
Binacerte baptifmata nemo unqoamdi- Km.
BtLTrtrp*·™ li Ιπτ< aoJZron ippi&nrxf, ·»
flit ) Unom qaippe eft facrum baptifma,
yip Ri 5v θπο» fUartrpA tit τ» όπ>μ< τ<qvod fit in nomine Patris t ft Filii * fe
τρος i#' di é fyfif Tfdpxnç' & · ktuj8«Spirites fanât i ft qai ita baptizatur, per·
-ττιζόμ^^ nhttii Ri X&fr/ooff - &ιλο7 li Str
feâus eft Chriftiantrs . Significanter aaρφ» tS τχτροί ë rî m’m é τ5 <y/x τ»<α<τκ ,
tetn per Patrem ft Filium » ft Spiritnm
fanâum tres divine hypoftaics ; per comτνς τρ£ς &t*p%oute xjeor^Ttrt ' iti it τκ roter
munem vero nomen nnitas ft identitas efôtôprm , τί if ne irtxc £ τκντί» , £ τί d» τι/tfentin, nec non cqualitas St infeparabilicr.t vrorarir/r 7<ro> n ê χχβίβΧΓΟ» vt|‘ qao&UMta$ ft indiftinâio potentis trium perionaμοί. jy/ one οόπ* βχττίζιηι , κ« «tnuSxrT/ζίrum . Et quiiquis ita baptizatur , ita baptiimus non iterator : quod fi addito ali­
ΤΜί * Η ii μ$ tfOcd-WK fl t^HX^MÇ C*TTÎÇfquo vel ablato baptizetur , tunc nec dici■m , τκτο κ’ ζίττίτμΑ Ktytntt in Ri' . τί }δ
B tur, nec eft baptiimus. Baptifmm enim ex
βΐντιτμΛ rveJrue fjty c« θ/κ* ούτο }3£oÔhoç
Deo proprie eft ; quemadmodum divinas
Χ;ΐ/τοΓοαΦ- d» rJ >Ç M*tS’eue» c» τη τίηηχοpater Chryfoftomus quinquagefima io Matdi ομιΚίχ φητΰ ' \jer,péns yip Ri ô itp£i · ùtheum hotniha docet: Nam mioifter, in­
twrep ytip ômt βτττί^ , eux ίνής <rf βχττίζα ,
quit , eft iacerdos : ficut enim cum bapti­
zat , non te ille baptizat ; fed Deus eft ■
αλλ’ ο θίό» Rv ο x*n\w» rv τΐώ ιυφχλίώ *οqui tuum caput invifibili potentia tenet ;
ρ<7« ïtuâpet , £ in iyytXof , ούη ipxiyye& nec angelus , nec archangelus , neque
λο; · κπ ifKoe τκ iuMireu «βροσ-ίλθίν» έ «ίψ<quiiquam alius poteft accedere fe tangere,
crS«u , κτυ £ ruu ’ ôw yip à Θίός xnfytx ,
ita te nunc. Quando enim Deus regenerat,
ipfc eft donum iolius. Cam igitur, utfanΛυτν μο»κ Ri» fl iütpti . irei ouo χυτές Ri» d
aus peter docet , ipfc Deus lit qui bapti­
βχττίξί» &fôe
Χ*Π£«» rlu) Κίφχλ,Ιυύ τκ βχzat , tenetque baptizandi hominis caput j
ττιζομφίχ , ως φητυ Ô iyt^ , τίίι iune φχquomodo ilte afferit duos efle baptifmos ?
rxet, ότι ΐνο βχττιτμ&τχ tîrt ; ro'Sf» tkts
Unde vero iumit , perfieâos non efle ChriΑχβΰτ tyj* t rie tie ôeopr τχτζος £ Cm G x- C ftianot ; qui in nomine Patris Ac Filii dr
ylr T>ÎMT>i &*τ/ζο/φ«ί μη »î) hAh'kî Xe*Spiritus fandi baptizati funt?
Έ-flc porro f neceflariam trinam immer- u.
nxtit i
- fionem , patet ; nam te a fandis hoc LaaseAt*^Tl W9 t «’•Q'W» Ri £ TÙ Sr< rfi/«» x<traditum eft, nempe ad fignificandam tri»»,»«» niie-fut , φίΐίρό» · οότυ yxp veto JV iyiuf r<duanam domini fepulturam: ita fane tra- «ύ,«μ·».
ditum eft , te ritualia Latinorum ita ob- **■ *W°i·"
•ir’çî30S>j, ùç rlu> τό»>ί/ζίρο» τκ” xoe/tf τχφΐω tiK9fervandum docent . Quod igitur necefia- y^· Gr«f.
V·»·- ’'s0' '
ot;TOÇ
«^aSfïo^Ao» , Xjm' tw Turium eft te nulla ratione omittendum , ab- Ukr*».epi.
XT/xx τ¥^ Λ*τ/»ω» oltu KeynTi ' iv*M)zxeuo»ouù
renuntiatio eft fataos , te pomparum te
^4 «tœ^e/DiTÔ» Ri» à iromyi rf rrntS é nt
cultus & operum ejus ; nec non promiftoutÜç iirrC
ni λχτρΗ<; £ ? ipyuf iuri,
fio Chrifto fit , te fidei profeffio , olei­
que cum oratione unftio : que a Latinis
xou riiunyi eis -ni» X^xro» ,
fl ^uoXoy/x ne
etiam inviolabiliter obfervantur . Sed tc,
τί-tui , ^4 a μιτ’ A‘xfl< τκ ththf χόίτκ , <nos haudquaquam immergimus infantes
Ttp
Λ<τ“»οζ rortfn» xe^^tiflTVS· · <tAX‘ oJJ’
D ufquc ad fummum verticem j nec enim
ruHf *λτμ3ιλ^4° ni rr.riA μΐ-χ£Κ ôÂflf xopupoflumus illis precipcre , ut refpiratio$a; t itôrt ou JupxufS·*
aut»7ç
nem te expirationem per nares cohibeant 4
φυλίττΗ» r(u> Κ!ΠΓ»ο(ω
»χτ»ο(α> ta; ptfii a
ne etiam per aures Iaera permeet aquaj
fed neque os infantis obturare pofluô< Totuiflç φυΚιτημΙηΐ ί&ι fl i' iiw tk ItpoS
mus . Verum ebs in facrum immittimus
ùJxtoc n'a-oj©- φυΚίτ Tflrou
<λλΓ oùii n ç-ipt
fontem , ut tne quid valde neceflarium
tC rjTÎK xXhm
iimiptS* .
ϊμβχ^ομίί
ex traditione pretermittamus , quafi ute­
tilinî hç rla> tcoKuuQi^pxf , ùf Ttiw «Mjz^ov
ri imaginem referente lavacro , te rege­
«Ρ^Βίδομίκ» oro»H ne χο\υμζή$'ρΛί μ^nerationem per hoc indicante
Et ne
capot , in quo eft fedes omnium fenfuum
τρτα eix,9»(9Ùrni t ^4 rLuî x»xjÇu»fl<r/» J« tm& vehiculum anime , facri baptiimatis
. nu iflXouTfls . i# inc μη ή χίφχλχ 9 b$*i ?
fiat expers , cava manu aquam e facro
eueO’irfuf ^ujuutii è τβ ni -ψκχΑ; όχημ*, ίμοίfonte haurientes , illud perfundimus ,
{X ^unnu τκ θπ'ου S*rTt<rjuxiflf , xjroxo/Àoudivinum invocantes nomen , te proprie­
)
taeni τΐχυ γ^ρΛ * n$4 -ηιΰτίατ in τκ iyiou ûJ<- ty tatem lingularum hypoftafeon . Nam &
findo Apollonio , cum objeâum illi ef­
τ»ί ♦μΓλήτ*»π; , irtytoptr t ritu <t»n,i9 το 3έ7ο»
fet a tyranno ut pfobrum , quod baptiffxpwFouùn; orou.t, , iji tiirni xjeorîrfui iilumo non ablutus , proinde non effet
μχ . Km d kyi&^ it AioN^r/X o’»«J/<>S-h{ r<Chriftianus ·, futis ab eo precibus fatisfepi τκ τι^»!ύκ , ύ; χβίττιτ^ Cm *$4 oue ί»-<
cit Deus , deprecationem ejus benigne
" < a; hç /ofoer^ylui , d Θ'όί Sihur
audiens , demifla enim nube caput efux
rore perfudit . Si igitur baptifmus non
rhnpoj>o:r,rtM χυτότ , τ·μ it^nt χυτά κ’ Txptî·
perficitur per fu Gone capitis , non ita ,
in » «>Χχ »ίφ/λίσ; Ttuxl^i ipirot χ*π'χ»ί» iri
led alio modo res gefta effet . Quid
tLjj Ζίφχ'1 Lui ÎutC. fi oiijj ’0
tri ut·
multa ? Unum & ipfc vir egregius no­
φιλί: cJ /3«TTzrai , k< «t» ozvj; ytyottt , *Αλ
vit baptilma noftrum & Latinorum ,
ί'π'ρω Τίόΐω, ΑλΑ* τί χη
τοΛΝχ <wè< TOtinon duo . Cum cmm a'umnus eccleti*
fit,

1293

GniGOKif

PhotosYNCttn bt pathiabc^k
W i Xjm Jwc 9 τ/μΛΒ- «np t> oTh

fit , nanqaam vidit Latinos iterum ba- Λ
ptixari * nobis : veram hnc ille profert
iratior t qu* autem es «verfo animo
proficiicvntur * non foot cario&ws «iminanda · Ceterum Latini etiam baptilitos inungunt -chrifmate ; Ac «que ac
nos credunt uaâionem chrifmatis efle unum de feptem eccleG» facrameatis. Ad·
hibent vero illud « cum proveéliori ata·
te funt hommes ; quando , juxta exi·
orttJab·* mium theologia doaorem Gregorium, Ac
myiUqum quid audire Ac refpondere per
atatem licet.
Inftituta quoque ac mores tnomnibus diverfa omnino funt, jejunia, 8t ritus cede(iaftici, Acfimilia. Que ergo hic unio , ubi B
nullum patens ac manifeftum apparet li­
gnum t 8e quomodo uniti funt, qui fua re­
tinere volant? hac enim lege fûum ad unio­
nem prebuere aflcnlum, quamvis a patrum
traditionibus defeiverint,
B»»’·'
Nefcit ergo , ut plane videtur» cumins
hic vir, varios in hac etiam magna urbe ConAantinopolitana fervari mores , jeiuniorumque ac rituum ecdefiafticorum elle diverfitate* Namque anteChrifti natalem funt qui
ordiuntur jejunium cx dic quintodecimo
Novembris -, alii çt die fexto Decembris ;
alii ex vice fimo : Ad honorem quoque a- C
fcenGonis Chrifti quidam jejunare incipiunt
c< Kalendis Maii;Af alia ah aliis jejunia
obfervantnr . Nam 8e ipfo fanâ* ac ma­
gne qu^dragefimc tempore diebus fabbati
ac dominice multi vefcuntnr pifeibus, alii
quoque abi» diebus i hm» rtiatn qui iis om­
nino fe abftinent : quid ergo? dicemus nc
illos fid- etiam inter fe diffidere ? In riti­
bus quoque eccleliafticis confnetudo eft va­
ria ; Nam Conftantinopolitana major ccdcfia in celebrandis officiis alio more utitur,
alio vero majora monafteria , alio minora
ad quietem accommodata, denique alio facerdotum frcularium eccle:i« : Quin Ac Tabenneliotr in uno eodemque coenobio va- D
rios jejunandi pfal lendique modos habebant,
aliis per biduum iqun-intibus, aliis per heb­
domadam ; Ac his quidem advcfpcram, il­
lis vero de media nocte lacros hymnos ca­
nentibus : quod fiebat etiam in monaftetAcatnw- rio [ Accemetorum . S. Simeon Sty lita quadraginta dierum jejunium nihil omnino derifiniDco guttans complent , idem B.-quoque Daniel preftitit ; hrc tamen nemo ad hanc
diem in crimine vocavit ■ Jubet canon., otnC»n. «fo». nibus festis feriis efle jejunandum : nos
GreroT* quibufdam non jejunamus -, Latini vero, nunrer°’’
quam ejus diei (olvunt jejunium, nilinata<Z*i
‘I** domini dies contingat. Rurfus nrtreictf. si.5’ piente canone , non efie jejunandum fabba- E
to , Socrate*, qui fuit ante fynodum tertiam;
In occiduis, inquit, partibus jejunant diebus
(abbati: nec tamen qui illis fuere tempori­
bus crimini hoc dederunt ; quod fcirent, va­
rios jejuniorum Se rituum mores non inferre’
differentiam fidei. Mirum porro fuerit, cur
ifte vir & lingus diverfitatem , Ac varium
indumentorum genus vitio non verterit; aut
quod illi fle&ant genua cum adorant A'
orant, ferrantes morem antiquitatis ; nos
minime: Verum vox illa, quamfubdit. Et
Gmtlia, hx fibi velle videtur ; quod fanc
quis fumtnopere demiretur.
i>»«i
At quam illi pntclaram obtendunt ratio-

1294

ΑίττίτμΛ
rt , n iutnpot £ rti ijf A<T/wa, < »p jti· ·
ê y«> τχόφμφ» v’ me ittXw/» Miron aîlf
ΤΛρήμ# rw Λ<τί»«κ «Ηΐί<ΤΓ/ζομΖΜΤ,- · ôjtwc
xjje *4'«« x/»«i/4»^-#niins
» VÎ “ XP·

nt vero uxomcc AayojJ)** raAsMppey^oHÎr . «λλ< vÙ τ« μορμ TW
9t horttot
jffiîntn , ê de wjuhc i>
srni uomeévt w
it^nrÎAf τlui nXtrlui ri μύρν "hlywi . yuoutn
jf TMW, ôm» nXtsstf ÛÀ/4/<s /rrX«'&rr<u 0/ sirSpurot , luijiA &
rt MWixct £ atroeex
>«•3-41 Juimtos jÇ nr μίγη9 d» -ihoAoycx feryo-

ctv.
Διτη ii -nt

Β·ΙΧ.

rwn $ τίσι

r«v«u' n a£ s<<λ»σΜΓ/κ«4 ·η«ξΗί, £ η τι nti-nt. τ!ς
ttujjri itwK, ont»ë trUuXo»
ίχ>ι, si, Twç
or nt ο/*<η « r/pyna βχλόμι·
rot i τντο yip nt «C
£ μη ·η/? «’« -ÎV τλ·
lifQt
.
Ου* ο73ί> 9iw, ve twti.it, ô rlutoç îtvc, êrt ιζ
d» mi/'τη rjjjwyiXoroXsv bivopt i^n w<ri, mjthuu
π^/«λ>»<η«Γα*7
· W
w
iri
*· iK , ri
ip^tmt »nrfat n noT9P9Wt^iiutp9t ' oi 3t iri tk f«rra th’
’ oî ii iro ης κ .
inpot ii
άτ’βίρχ»; th M<7w
rlu> ioprlu) tw Xexrov «’>«λχψίν»· * χ4ΐ«λλοι«?λ*ί >wn*î ni riC~
β«ηι £ nie
ne iyttf
'fAtyihta nor«panonif ί-χ.θw
» fnpw J?ήμίμχ,

«Afcor Je nun» <»f^o>nt/ · ri ouo , Λτυμφν*
if T&o rirtt tpS/Jh ; djuorwc £ es Ç
fK.^wmnK.'ùi ηίξίβ-r Jr««op«s fôy ilprit · ui

yip ή «*θ·ολ/*»ί fittXw/* d» nJc
iHdw ri^n ίχΗ , «ou «?^du> «a ufydXw μο>«<,
xi iHlw' ni ίΐτοχ«ΓΗ€χ« , $ «λλύυ w κοτ-μικώ
(κίλητίΛΛ g or Tet£mn<niïmt ii ce rr, iurn w
μι$ μοη itt^ôpoui rnrrmt £ i/Λφόροος ψ«λμ«»3/«c trttiKotuj * Kii oî & ivrût iri Sio ipzfpir

d»n'rfoo> , o>’ Si J/ f^Jojudioc, s£ oiρ^μίφ itari'
pu , oi Si irù μίτης ιοκ·ηρ rb» lîjuwî/*» irttiXo:uj· o’uoiwc £ d· τί ίΡ Ακοιμήη» μο»ίξ .
d
iym Si Xi.um·» ο Στολ/πγ nofopÔKotn fatrit
Tnrtttr irtriXfrt μίιίατηυΖ yivaiutr^·, όμ
Ktù ΔαιπιΚ ô Q-πκ * «7K oùSiit ηιίη
ri ron
*** “tipffot «te tu
Si λιyotne , ni
srsûruc rijriwv»
ήμιις
ΚΛτ^'Κύομιΐ’ dff-«c Jint xitmAtiojci» , Λ«τ7»οζ J»
τίτα.; rurfÔKnr, ti μη iV Xctrr^vt ημιρο τιί·
χ»ΐ
Ttthtt tS xoôs^- Xîyor
, ni' trifâe m
μή rnrfÔHf , Σ«ν«ηχ Si vpà ne rtiir* rwniou
ur , φ>»τ/'>’ d» n/f iaafciwi -ri rsù2C«nt tnrfùH71S * «?X* Or T& TOnCtTfi THT»
· rJfyr«v 7S , άτι η 3/μ'φο(ο> ίΦ mrnHr «u -ff/ /yfâr ίΜΦΟρΛ» rirtt* MX fiff-dyw.
δ' «r

rte Tins, rue tt, n Sm^opot ne yXiirnic irf
ne ctsxdXfirfr ' i rue ittnor n ydre
χλ//ο>Πί τςοτχαυίίπ £ r^cw-fc^c.·’»/ κΤ τΐώ ipy ui^t ri^tr, ήμιΐί Si
mtu: ‘ «λλ OtUM T0, £
t'i rt mS-nt, itru Sr.KouZrie o^ir, 0 £ «Λ/3οξο>
Τί) Soit".

A?A« ri» ό roi>oi «ντ^ Xcyoç ' uJtron, φ>ι-

r »,

Β·«Χ.

1395

Apologia

adviiiui

Marci Epistolam.

Λ» t 4 iff Γρ<2*«» c«<X*7M τ», ô* μότοο τί «- ΛL
|r^K ceropdUfr^w, iKrfo »
ίνΚΰί , c» τί
τχτρος ixroptbr&u · τίτ» 3» w i/o» /x&tAX»*
rie ><τ?4γμκ . tire χ* riw yf «propos njuf»
4Ê HIM «r>U» luitll4»9t . φτΰ w <ra/<C » φίί. T)f
τοφλώνως ; h U «ri 4 tV Fpuxih û*A«m -ni
/« ri Ttrpot ixTOf&r&u ÎK^Af »
*<'7* Xîf

1396

ne«? Nunqnttn, inquiunt, Grccorittn eccfdîa dixit.Spiritinn ei folo Patre procedere;
fed (impliciter, ei Patre procedere ; hocautem Ftlium non excludit a ptoduâione: Ita
ut hac ratione fuerimor & antea, 8c nunc quo­
que fimos uniti: pro hominutn dementiam!
pro excaecationem ! Si Grecorum ecclefia ex
Patre procedere femper dixit, a Chrifto ipfo,
8r ÎanâixapoÜolir, patribufqoe fynodorum
ri? yj iff hfw «vvrôXw £ iff c* w» o-uoo'cdoda; ex Filio vero nunquam dixit, hoc
3oeç τχήρατ
ri 3i f* τί ifi ibiroenim a nullo traditum accepit; quid aliud,
néKrfa , üi yip TxpiKxQe τίτι r«p Hero, ,
quziio, aflerebat, quam ex iolo Patre proceg
rtyt &Ko , 4 -ri «x μότ* τί* rxrpoe ixropAle&tu
dere. Si enim non ex Filio , certum dl ex
Patre folo.
iKrfa > ri )5 «« /« τί qî, JîXa» ri$ U μόη τί
EccleGam Grecorum non affirmaffe, ncc Rf
τχτρός .
I
affirmare
Spiritum ex folo Patre, confiât ex
B
Ort 3i 4* iff Γρ«αω» ««λη<π* -ri «< uo'tk crx
eo, quod vox , Ex folo , tollit omnino vo­
ΛΒΟΑ.
ixipurnr, iii xnpirrer, φΧΗρω 5£i , b’/orf -ri f*
cem, Per Filium. Illa ergo paternas fecuta
traditiones, audienfque fandos dicentes, Spi­
μΟΓΧ -I» 3Î ÛOU XMUpit . TSUÎ ΤΧΤφΙΧβϊί otàTc^jfritum facyftum procedere per Filium & ex Fi­
Sorerif irop^in , yjf τ iytur tixpov/rfw} Key orlio, & redam fidem ampledens, qua ratione
τι» , ii ui xju
q*H* -ri iyior itrofâsc&tu rrebfentirc potuit, Spiritum fandum ex lolo Pa­
μα , 4c τΐώ ορθ-οίοξζ*» etcarxfyptyn , Tag «» -ri
tre procedere ? Modus enim dicendi, Ex Pa­
ix μ<»* τί τχτρος ixropdUiaJFcu -ri Ttefyfniyior
tre, non fignifica:, Ex folo: Nam qui Patrem
ifporer » -ri )5 ix τί τχτροί ίτίμότοτ J»jAo7, ϊήτι
dteit, fimul quoque Filium intdligit. Ait
quippe magnus Balilius refellens ra quae obji­
i τχτίμι Kiyuf <c ύο» <tuuh>h · Φ4τι' >3 ο μ//<» Β*ciuntur Filio ex novo & antiquo trita mento ;
οίΧηο» η? -nt cirrtKeyouerx «fe* rSq’sc» rfixmrii
capite quod infcribitur , An Filius Iit natura Cap. t.
é ΤίλΐΜ
c*i*ri
*ίφ*λ«4ω», h 4’ irtDeus *. Patrem vero dici non exiltcnte filio eft
ypx<fi’ ri φυτ<{ Θίοίόι/ό»-’ Txripx be rirri» ibu~
impoffibile. Et qui patrem dixit, nonabfo»*iw μη irnt υ«· £ o' rirri» τχτίρχ , i^irXricC lute, fed alicujus patrem dixit. Idem rurfus
in libro ad Amphilochium : Nulla ergo , in- Fpirtot· ad
Ai’jri τχ-tipx ,
τηή ’ é rxKit i auri? c*
quit, fada de fe mentione dominus, in connff rp; ΛαΦιλόχ/ο» φη’ή' eri^-narijra; -rrifefloenim erat, folum ait iene Patrem ; co­
fuur fif όμοΚογίμ^9θ9 -ri ίχα/τί* ^fôruror ο’ xugnitionem Patris fuam quoque efle affirmans;
UK » tibiru -ri» rxrip* jttow φητί Τ ri τχτρος
id enim non cxpreflum intelligirur. Et fan­
yririf χ* <ri τturdμι tor £ eutri ristu Keyw.
dus Athanafius in iermone, cui praefixus eft
titulus: Quod Nicrna fynodus cognita Eufe»; 0 «^/0; Αθ<τ*τκκ c» nJ Kôya , κ j» e’nypxbii calliditate,crr.Initium veiotale; Redc
φιί · art 4 ' c* NuiÂct ruüoioi èapxxutx rlui t<feciiti- Et Patris, inquit, nomen pronun­
fupyàn . 4 U ipxi τϊ Kôyv Kxhùi inbirxî.
tiantes, ex hoc nomine Vctbum quoque quod
tm φτ^ί ’ H4j τό τί τχτρ<κ ό»ομ« λ/yom» « «rzin Patre eft agnofcimus. Non ergo verum af­
γικΐτχομ» ζ« τί Μμ&'ηΐ -^rü Xti
co τλ·
ferunt, qui dicunt, Patris nomine excludi
Filium, cum potius per illud ipfe etiam <itù λ 'yot . <ρ« ίχ «ληθ£; Keynn» , ίτι το τί
gnificetur. Quod vero dicendo, Per Filium ,
τχτροί oro/αχ ixCitKht i uo» , ίλλχ μχλλο» £
tollatur illud , Ex folo , a udi finitos patres
rm/.-trstyi . ότι 3/ το' X» υίί ûtuptï το ex μό^ D
clara id voce docentes. Magnus quippe A·
m , ixouror iff ieput τχτίμη τίη χηροττότthanalius in traâatu , quem inlcripiit ; Re­
τ;» . φ4τί >δ ο’ μΐ-μχς Αθοχτ/ο; co τύ Âo'yw,
futationem fimulationis Meletii Se Eufebii:
Incipit autem huc modo; Homo ad fitnilituet iTiyiypxTTU , ϊλζ^γοί \jwo<eirfwf f <rie/
dtnem Dei factus eft : Atqui impolfibile, in­
Μίλίτ/ο» ι$ Bo’tîC/o» · î ii ίρχ^' itSpuroç xxS'
quit , effet in Trinitatis gloria Spit itum con­
auoftrnr Qfi yiyoue ' lu> be tbuûxrof co t$
glorificari, nili eflet ex Deo per Filium mo­
ivi Tex*J^- ΐοζη -ri τικυμχ ίοζίζΐ^Λΐ , μη
do procelhonis, non faâus vi creationis, ut
ttfoobixut ôt ix &ei bi oii ,
τοιτιτιχας ix
i pii ajunt. Prxterea idem Athanafiusin diaΘίί yeyofôt 9 ùt Kéywv Ιτι ο ίοτο; co >Γ èxvlJogo , quem feribit inducens orthodoxum 8e
Macedooiauum : Si ergo, inquit, oftendaS’ftTtt Ϊ/*λίζ« όρ&οίόφί
Mxxflorzxri ‘ e’àf oaju
tur, camdem habere naturam deitatemque,
riî «'W
φΜΐ&ί £ S-forr.TB; tJ ι»7ω
?uatn Pater «c Filius, Spiritum qui ex Ipfo
£ τί Txrci το τηΰμχ το ύζ, χι>τί τί τχτρόζ bit
at re per Filium eftufus eft; demonftratum
ri bii ίχχι&ίϊ, <È <9por*uv4To»
λίτ^Α/το» λ- E quoque erit, ipfum eife adorandum 8e latriç
To3nx^ireTnt .
ο’ μίγχ<; ΒχσίλνΛ; ο» τ» xecultu profequendum . Et magnus Bafilius
in capite, quod inferiptum eft; Quod nifi
Φ«λ*»« , μ η ί τιγρχφή ' η μη το Τ9(ίμχ ix Θίί
quis dicat ex Deo efle Spiritum, nec Verbum
Kiyoi τα , ibi rôt Koyor · φητί
τ»; it oum
dicet ex Deoefle ■* Quomodo ergo , inquit,
’Xuzilotxo -nè «χ«ι/Γ< , Xoy4k θίί £ Tffbu,tix
fepareotur infeparabilia , Verbum Dei, 8e
θίί? It bti i 4ΛΛ ο Δομχο-χ^υο; ludffDi dr τω
Spiritus ex Deo per Filium ? Joannes quoque
ey . XftfxKxiu φιχτί' το bi χ»ίίαχ to iytor , ί
Damakenus capite deennotertio . Spiritus
er'
veio, inquit, lanâusoccultx Patris deitatis
ίΧφχίΤΟίΑκη τί χροφίν ·ηί« θίο'τη-ϊίί άαύχμκ τί
mamfeftariva vis, procedens eft ex Patre per
τ«τρό$ , ex νχτρόί 5?τ ii bioo èxvoràjoyien oTôf.
FiHum, ut ipfe novit. At quid opus eft Im£ ri 3eÎ rif jÇ μίρφ-^Μί τίη xupbrnm; *.
guios enumerare ianftos , qui id aperti/fime
r«ex^/u<7» , «οήκ
iyixi oix^uenxr,; é^bôyn;
pronuntiant , cum ipla fanâa cecumenica
fyno-

1197

Gixeom PlOTOfYNClLII BT PATllABCBjK

IS0

Aa.t.h i» fyM4a> Ctfdm 1mm 4icotZ Nom ilia per A rutiô3M TMtw.Xrwwi < 7S M i
Wri» T«r*> Tanfiaai patmidum fie ait : Cre4o ctiam
* τ*4ν$·<<το
- « - rnSfut r· iyiw
τ«τ&κ>χν fur/·
in Spiritum iàaâvm, gai ci Faut per Fi­
T^UriTtLTf9ilii>îiiKTi^àpntft MictrrwGMr
liam procedit , qai 9t ipieeft 9e agaoCckar
it n £ y**Àà*»99t . * H TMf ri il uiï riΑφτί
Dcao. Si a wirrro qaod iaofti dicant, Per
wm û ruù^l wS ri vrfMAUTud^rof s«rqpf»ftO[XiFiliam» idem cdê volam oc, fimel corn Fi­
lio procedere Spiritam» non beoohocintelywr», i uKif viro ciroirr. twi jS · ôvsoç A. ligant. Nam S. Athanafiai in epiftola ad
&<m«W ©* tw «ρκ lÿar/m fvrrwXÿ, wir w
Senpioocm, qen incipit : Litem tan pie­
«fxw ’
X*Ay**^ w <* ty<i ,&*$*«·«· cm
tatis, Ia Chrino » inquit , erat Spiritus»
ficut Filiae in Patre. Rarius ibidem ; Sarôa
& beata Trinitas indivifa 9t unita io fe eft; dc
fi quis dicat Patrem» in co cft 4ju» Verbum,
& quieft io Filio Spiritus. In alia quoque
epiftola adeumdemi que incipit: Fortaftc
miraberis ; Non enim eft , inquit , extra B
Verbum Spiritus ; fed cum in Verbo fit, per
ipium in Deo eft , Ex quibus ofteoditur »
cos qui dicunt, Spiritum procedere per Fi­
lium, hoc cft cum Filio, diflentire ab his
qui prolati funt, 9r ceteris qui .fictilia di­
cunt; quos, ne nimium fit, omifimus. Cer­
te enim modus ifte ad unionem potius quam
ad diftinâioucm fpediat . Idcirco doaores
ecclefin non ita loquuntur, neque ita hoc
intclligunt , fed diftam diftinftionem tra­
diderunt , imo reto prrpofitionum, Per 9t
Ex, concordiam ftatuunt : 8e, Per, fi g ni fi­
es rc caufam omnino exiftimant . Ita divi­
nus Chryfoftomus homilia quinquagefiaunona in Matthrum: Novit enimferiptura, C
inquit, loco hujus vocis, Ex aliquo , uti
Griu
hac voce, Per aliquem, ut cum dicit:
Ji btmiKiM ftr Deatt, non fecunda nam, frd
primariam intelligent caufam & rarfut :
û»». 40.
^(•mfM'dasaprr Dt»» ttt itftrprtteiit etrn»;
». c»r.
8e : Fulilii Dtet, fer e»un veeri tfiii i» fttitrete» Filii r,·/ . Vides , vocem hanc »
Per Filium , aperte denotare caufam , ut
contradicere nemo poftit ? Verum ut pro­
betur efficacius, Per& Ex, ita alteram in
alterius fignificationcm migrare, ut caufam
fignificcnt, aliosquoque fandos audiamus.
Itaque Bafilius magnus in capitulari tradatu, quem de Spiritu fando infcripfit, cap.
5.cupas initium : Hrc funt , que ab illu D
dicuntur , nos autem quod propofuimus ,
oftendemus: Jam vero, ait, rer&£x, al­
tera in alterius fepe locum fuccedit, cum
altera alterius iubit fignificatum ; Ut, Ttfftii bemite» ptr De»», quod perinde eft ,
c». 4.
ac dicere ; Ea Deo ; 8e alibi : Qitetii»^»e
prett^ret Meyfet ifreel ptr asasdarass dsmiC,·. 40. »i: & rurfus: T^aaafaid m« per Dtn» tA i*rtr^ttetit serum ? Per Deum enim dixit ,cum
dicere vellet, Es Deo. Saodus etiam Cyrillur in epiftola ad Neftortum, oucinciCa»t. Sfh. P«: Intel ligo .quofdam fallo detrahere me»
Mr.·*, cap. eaiftimationi : Quoniam , inquit , alfum*·
pta carne filius quoque hominis extitit ,
necefiatio fatendum eft , fecundam carnem £
natum effe per mulierem : Be paulo poft :
Simili· ha- Dei Patris Verbum de fanda virgine eft :
8c infra ; Natus eft «que ac nos de mulieproirh··.
Cyrii «a re : âc non multo poll : Dei Patris Verbum
caiefÎph. ’° forma fui genitoris exiftens habitavit in
pars. t }‘. homine nato per mulierem . Cum igitur ,
Per 6c Et, ita fe habeant , ut alterius al­
tera vice fungatur , Mc patres occidentales
afferant, etiam ex Filio, orientales autem
per Filiutq te ex Filio, non eft equum il­
lis pofthabitis fu mere , Per, quafi idem figuficantem arque , Cum : Procedentem
Concil.(retenl. Tom. XXXI.

rxÎXeirmuJ’το'tmÎa», iexrtpiwèi d* τύ τ*τ&uti »À»cirri«unf ‘ W <>/< λλλιμκλ&λ Tew

«Im/pfroc £ UùtfjH Tfis farrlul Ri , «$ M*4* TM tAt/w Tfirert $ · 5WTK Xoyoç s$ το

cr rç t»/· 99t^ut* $ wy» cr Zr^c g’revAj
«uto*» »« w’ <AX*’ <*rw θ*«0μ<τ4ξ* φν·
<r/> · M >5 »*toç Ri tm aJj^k to τηΰμ* , «M' dr
τ«λόχ«3»> ο»τ«7θτί 3/ iurüirlt. fàtritew·

ΤΛΙ, ΟΤΙ ΤΜ /φ TM WM W ΟΌΟ tS Uli T9 ΤΤίΰμ* tlTOp&&u, ντυμφντϋ μ$ Ίν 9fO"flf#W, $ lût
λ«ΤΜ -iff Jenuhwc Xtyornv,i 3m το τλχθοτ r<ρίκΛμί». £ <Nu*c Ô τρόμος mtoî ittirtvç fjtiNûr
Ri X<4 M* OMMCÎïW, 3m' tSt9 ΟΙ θ<θλθ')/Μ 1»f
ivùw'ux μ Ktywu eûii rooÔtn tut· mw ,
?
^poeepn^bu 3m'xôm-/> <ro3/3dAn,jud^<
iti, μι-ri ik, <«» οιίιυππιμφοίΗΪ», x«u drlet
nûrlüi roAM^V
xwxrroc , arc φφττ 9 &βιΦ*Xfv-

«-οτομος c» ri t£M*T$dior de >θ\ όμ/λ/ρ ' o/lf >5
το 3Z wmto ύφ m Xry4» \λ'Μ”»·, ·* v**» ^MJr
itnpriplwùfy™ iti ri Θ/Μ ‘ m to' irinpoe <TTIW, ito*TO rfi™ TtSïirt . £ r<Xm* Μχι i μ
τϋ&ίνϋι*τίφητκ in# Ri» jt«Z τιης i &t te,

ii * «MSVn f/çÎMJtomcr. ipitrô, iiyi, tmc
«rwjuairfrr MO^tfwi ê mwt^w'wç ; <A
/>< è in fcf&uvrifot tox$ÿ > ôrr «*τ//Χΐθ/Γ<ζ)
λ, iti, τΐΐ, cm, è<iTi'<roTjM«ur«, /V Kotriên-

sut/o

ytut iticniffy. Φνη )δ o’ giytsJW^rroc cr ni

» Ttypetfofjty?
T* *Yt · t ^^/λλ·
w xrCxXiUfc· Jer λό^« «Φ · / · mm <φχ>ί ‘ nc
3w CMHMW TW<Jnt, Wjt4i5f it
9 ^f9tSiμτ^Λ. wfti ii
nt ίτ <ΑΜλο» οττμκοο^ίM ToMiiti itTt^ÿtrtLmu i , iti, vi w, c*, i

mtuchtwc

•ncr inp* ■»< tripes rWA*<rio *9τιλ*μβ*η) · ©Tor *
ο«η)β-«/χάν it&ptnw iti ri Ofi ilipi&t ' ir*

«ΜίτπλΜη MmItwc ιψ l<rp^rt\ iii

Xb&ÎM . é *ÎKtt ' MX? iti TM OfM v Ι/«Ο*<φΜ*
<nç iwrilf Ri»; irri tm cm tm Gîm tlvrti» , iti
tm Grif
à 3« iyüf Koe/N^Cf τ£«γο«
Nrro'e/or f’r/roXi , Wi ή «VXW ’ «η»φλυ<ροίίΛ
A4» , Je μ<ιθ<Μ* > TttK iwf ipûif vjvoXw^MK*
φοσίτ ’ »τη3μ riflut
νχμιμίτιΧΛ £ Joe
«f^/mwwm , itey^jflt ομολον«*> » in yr^imnti
K*ni arifg* ite yuiMiKit . € /kJ
' i c*
0fS ruTpof \iy< ô» î^e *Υ^Λς **P&*f* Ri ·
v^niTtûr * yrfrwntt χ<σ* ϋμίς ά» ytuxuiis.
ë uer ihtyz · o' cm Qii rerpif λο'^ο» dt juop-

Φη γμ yr^urjixon; ν«φχ«» xmtJxwo-w ώ i»~
θρώτ«ÿfM&ttn iii yujMixii . Err* cuu itπμί&ίπιηι η , it* , τ£, Ζχ, "KtytHirt 3» 9Î 3ντ/χο/ reriptf é c» tm woô , ο/’ ii iteiPhiKOt iti
TM* UM*
CM TM U|M, M* iÎ^Ôt Rj TMTWf »<6<3oVtrî , rUù , iti, im w , μ^·, & irri ne » ruù, dr*
tetîi ’ T» >ô, ruù ri uJ iHT9pé^9^ftw, η μ^ tm uiw

M

1299

Apologia

advkrsus

Marci Epistolam.

1300

/«*ν/ΑΑίμΐΜ> * idwc 4P <y/«» *fVU * J/or/, tie A caim com Filio t nemo dixit fxnftonim ,
£ - »-------- _·
· τρίης vm Wnw jmcTMf Rt aaandcaaidem modat ifte · M antea diaom eft , unionis potior eft quam du
£ i StuxcirttK. Stù r«ta £ τάυ Mxe/vv nt»%t/
ftioftionia . Idcirco diftio&ionem hanc
tétine ·! Λβλύ< irtrûi^tni -ni τί «τΧ/μτμ λίicicntea > qui bene norunt philofoohari
yb, i
tS uü w rue rtf tùm ri τιημΑ tvn·
de Spiritu , nomquam dixerunt · Spiri­
pwe&u Ιφητηι ·. h >5 τντ» iyww, 2* i? · μ£>
tum procedere cum Filio : Nam fi hoc
iciflcnt » certe magnua Athanafiua t fona
y«i A$*HÎ9*f η snryx ne ^fnKoytue d* tV *«’*
ille facultatis theologiae , non dixiffet
Apwnif ^nfrii Kiytp t\tytr ‘ it τ» νημΛ n~
quarto contra Atiano» libro : Non coa­
ptat Spiritus Verbum Patri « fed Spiritus
potius a Verbo hoc accipit: & in epiftola ad Serapionem: In Cnrifto erat Spiri­
Z/per/iM* c* Aexr* ou t» τ*ι*μ«, w«tî/> ο μος
c> vA τΛτύ ·
· nttuirlu» φύπι £ πίζρ f%tt
tu», ficut Filius in Patre: 8e : Talem na­
turo ordinem habet Spiritus ad Filium «
ri τπΰμΛ ^poe 4 d»r , o/<» ίχ« ô ude «/de tw
τΛτίρΛ. £ Β*στλ^ος J/ ο μίγ^ς ο ιϊί ô’foXoy/*? B qualem Filius ad Patrem: 8e Bafiliusma­
gnus , theologi· profundum , capite ad
βυθός ς^ ιζ. ·& *>ρος Αμφιλίχιω χτυ φΛΓΚΗ’
Amphilochium decimofeptimo : Itaque fi­
tie rwuu ίχρ ο uoV rpdç I τνήρ* , mtu £ «/de
cut , inquit , Filios fe habet ad Patrem»
i Lfo'r τ» τπΰμ* χ^
etitf βΛντίσ-μητι rr^Pita & Spiritus ad Filium » juxta feriem
in baptifmi formula traditam : & fi Fi­
StSo^u/ τ2 Aoy» rtwmfyt · « St ri ττινμΛ -nJ
lio Spiritus coordinates eft , Filius vero
uu TiwrrnMmt , ό St udc rtf Ttirei » £ τ» rrtu·
Patri » Spiritum quoque Patri coordinaua, nJ x<rd Ιΐλ·ί. £ it/ Αθο<σι®- c# -nJ λοtum efle pcrfpicuum eft . Rudus hxc ha­
y* îV xJ rewwi tV uÀpitrtur, w ή <ρχ» ' “»» TP°”
bet Athanafius in fertnone contra omnes
χ^'μ/χο» tri tS £u!yf>Jx · φη^ι · νμοίνς £ ό
herefes j cujus initium : Propolitum no­
bis eft ex evangelio · Similiter 8r ma­
μ^<« ΓΙ*ΰλο;, ^«r/rteXf» ô Oeoc ni τίίΰμ^τϋ
4.
gnus Paulus : Mifir Deui Spiritu ut Filii fui
vit iirri tie τ*ς VipStte ipû}J , χμίζοχ , ΰβ&ί p
iu cerda uufiru clumunttm ,
Tuttr ,
τ<ίτί>4*& iurif i τχτιΐρ λ/yw Si* τν μιγίλχτροEt Pater ipfe, per magnum prophetam ait.
φήτκ* /«χΜΪ <<® tS Ίηύμνης μ* tnt irirvt
C A^biwiam Jt Spiritu mea fuptr urinem tur- 7m/. ·.
0*4fu, £ rfo^rArw/· w e’m ô
<λnem i σ’ prophetabunt : 8c ipfe dominus
cum ad ferendam humano generi falutem
θ«» rwrou ηί
χ/uÇf fP if&pviruf , ώθϊ*·
ren i fiet , voce ufus , qux majeftatem
τ/χχ Çtmji HTi» ’ iyu ce rtf trvry & ό τ*πρ
domini dicebat : Fgo , inquit , in Ta· 7»** Μ·
ίμαί' ^i‘ fyù téμι η 4λχθ*Η« ’ yi ’ /«F <τ/λtre » <7* Ta/rr In me eft : 8i r £go fnm
θ« «foi ♦ rxnpc μκ ,
Λφητν ύμίίι îpQtrw;,
•veritei , Sc : Si ubiero u4 T.itrem mtum , T»*1· »«·
βΖλ* ^τοΓίλλ*> νμ7» Tw w^xXîjtbf n> η/ο,α<
non relief uum vet erphettet, fe4 mittum vobii Vurttletum Spiritum verituth . Ecce in
n»ç <λχθκ'<ς * /Jw τ» τηΰμΑ ce τχ 47^^«* , »ί
veritate Spiritus: St verita» in Patre: Ec­
4x43·«· ώ τ^ «rei ’ /J2 2 Texte *3/«7ιτχ . ο)
ce Trfnitat individua . Qui ergo dicunt
OM>dyrmeTlu»t Jftt, Jrrîής»
, £ιν,ruù,
przpolitioncm, Per, fumi loco prepofitioύ τροί^λΜ CHLtrlvi λίγνπ nt/c iV irerfpvr θ/ο·
nis , Cum , nonne manifefte adverfantur
hoyfatf »
theologi· fanâorum?
Hoc ipfutn generationis exemplo fries : Ex Breiiro*.
K*BX.
Ορ< St $Jrî W ^utiirevi, τί» cm tS τατρο’ί,
D Patre, inquit, natum antetomnia fecula :
φ>)τί, ^OFMvf/τ« «/o' TfirtDf
eûûruf ‘ μιί τις drNumquid addit quifpiam , Exfolo? nihilo
τκϋθ* nJ c< μόν» •nforfàwir ; *>fc‘ tâtr Jttw ro2^
tamen fecius hoc intelligimus, A, fi quan­
TBTO, £ Άίγομι» lvù/ΚΛ δ/4π>* Tif «Sîfoç ^5<ίλdo opus fuerit -, exprimimus : Nam Filium
a nullo alio generari didicimus ·
λ« $>r*aOÇ τ L{or μ/μ<θ·»ίχΛμ/».
Fatetur Se ipfe vir prcftantiQimus, Filium Rasroimo .
Or/ p4»J f’x μσ»ου τ« txtçÔî tw υ/ôr hfcu £
4ΠΟΛ.
ex Patre lolo, licet in fymbolo non fit exμη AffOriitjtyif dr nj σ-ϋμ^όλ*>, <c «uriç οτι’μιος
preffurn: ita enim fe ait intelligere, Sc cum
*»fjp i^^Kvytî ‘ roe< y«p «tu £ λΐγ+t ,
opus fuerit , proferre . Ita plane & nos ,
Ιωΐ>ΐΛ ίίητγ . $ ημϋς μη
dr nJ
licet in fymbolo non fit expreflum, Et ex
enuQÔKv , χ^ι' c« τ» υ/κ , /ojp^ τ»οτο
λιFilio, tamen intelligimus & exprimimus ,
quando eft opus ; &, Per Filium , limiliyouju ΙιύίχΛ Snint · ûrsuin»; χ<μ' J/t' tbd vit .
ter: Cur ita? Quia ficut fanâi Filium ex
ί/< r/ ; cÎŒtrip y«t'p o/ «ty/o/ cm μόχ» τη τΛτρός ί
folo Patre afferunt, licet in fymbolo non di­
Hiet Ktywn , «ar dr ηί α-νμβόλν ου «forx/xcatur, 8c nos praedicamus ; adeumdemmoTxtt
ημίΐς Ητυ χ,ηρΰτημΐ» , ουτω
το τνίΰ- E dum illis affirmantibus , Spiritum fandum
μι το éy/o» wx cm μό/Μ τί τχτρόί /xropXb'fir^cu
non ex folo Patre procedere , fod ex Patre
Bc Filio, Aex Patre per Filium, quamvis
y/yornw, βλλ* cm τΐ ΤΛτρος ^τκυ/’οΰ, £cmtJ
in fymbolo non recitetur, hoc idem intel­
wotrpèc Î/4 τΜ υ/ιΓ , χ# μη ^eforitei/J^K dr nJ
ligimus 8c dicimus· Quod vero fandorum
<τι>μβόλά> , /ΟΜμι/ i&j λί^ομη ’ art Si nJ ex. μό·
patrum theologia non doceat, ex foto Pa­
>« τ2 ΐΓΜτρο'ί τ» ιηίΐμΛ η> ctyrar CMwopiofr^ctx
tre Spiritum fandum procedere ; Filium
a ô’foXoyîr/» ο7 iyiot , τ» Si t* μό»α tS τλcontra, ex folo Patre generari, audi. Ba­
filius magnus in confutationibus , capite :
τρος -ri» wor fyrÏT&tu "Ktyürit , ixxro» ’ φηπ
cui titulus; Quod Filius non fit creatura:
>5 ο* μΐγΛς B«tT/Àevoçd» to7î*»t/p7»;t»co7; , d» Kt·
Unigenitus, inquit, eft Filius, quia folus
Φ*λι/Μ ου η ιτιγραφρ · ôn x χτίτμ* ô υιός *
de iolo generatur. Sandus JoannCs Darnaμο/ο^υ^; o Jo; δ/à -ri μόκα ο* μόιου ^ο/χ^μ*.
fccnus return theologicarum capite decimotcr-

IJOl

'JuAi >1·

GheGOKII PrOTOSYNCSLII ΪΤ PATMARCHA

IJ02

terti·: Peter, inquit, folias eft Filii i & A £ · 3·μ0~ iMcvmc · in ΑημΛτηί ό» vi r^'
cauite de Triait ata, quod incipit : Credimus
φηβή. r<«ip ii uto biob. £ ώ
igtcnri Unirenitus vero, inquit, quia fonfci Ttntiue ri «urv
Aquctiu* , u n
lus de iolo ratic fingularitcr genitus eft .
«ρχή * τνΓ^ομρρ -ntyt^ouZ' Puri" μ·ΜΤ&/κ tit
Gregorius theologos oratione to Meronem ;
άτι μόη* c· μονυ roû
μοηνί
*
Filiam» ait , vere-Filium : Côlus enim de
VfVyôt!&* i GeoX^vG* C* T· Orc f»v Ημνν· F»Mo fingulariter & folummodo , neque enim
eftetiamPajer; totofqacFilius, & toties,
OÎF *
1·’ tJiv , 9Tt /A9MC Φ μόη £
tc ab initio. Idem preterea oratione fecun­
μόκ* < μόνον , ou ?S £ rttsqp , £ όλο· utoc é
da de Filio t Unigenitae autem , inquit ,
όλου qgf' «r* «p£Ôc. £ τόλ/ν i «firme <£v ri
non modo quia folus de folo & folummo­
uti 0 . Xdy·
. μονο^υύί ii , ουχ ort μ*do, fed etiam quia fingulariter non more
vG- c· μόη w μίηι , <λλ’ irt qgj pwvorporere
corporeo. Hoc etiam Maximus in dialogo
tif nt τυμ*·». riw £ Μιξιμοί μ$ Ανομο/κ
cum Anommo dicit: Quandoquidem folus
ex folo . Et Gregorius Nyflenus dum nar­
inKfyfatnc 9nrh ’ /r*44 μόν·« in μόνου . £
rat , que revelata fuerant fando Gregorio ® · Niitux rpu^oemc ώ τί «ν·*·λυ'4*« τΐ
Thaumatuigo: Unus, inquit, DeusΛ· Pa­
Γρυ>06« me ΘυορκιουρχιΓ φητ/» · Λ Gw
ter Verbi viventis, fapientie de virtutis fob*
, ro^/a; u^rrairpe
fiftentis» figure ab omni Kternitateexiftendutre/xswc χ^ι
üiiu 9
sttis, perfedi perfedus, Filii genitor unige­
niti ; & unus dominas ab uno unus. Et mul­
Xhou ,
vii
‘ Mt £* ihfiioe
tos alios fandos reperias hoc afferente» .
μά»9ί co μ09ϋ. vm' το>λύ^ iMac τρ
4rQuod fi illi Spiritum quoque ei folo Patre
ρ»ία-4< ri-n λ/ywvwç. «7 ou» ο» μόνου τέ ητμς
procedentem credidiffent , utique ftOn taφ -r» TftSfM m iyi9t inro^if^o»
, ieu i flent ; & nos licet in fymbolo non exKeyo» «», %μ >ίμ*ί
μ»
rü
preffum , prrdicaremus, quemadmodum ex
folo Patre Filium agnofeimus , dicimufque
«φμβο'λφ camptrrti/ur , srêarfp
c· μό»κ του
edodi ab illis. Verum neque in fytnbolo,
««rpoc ma ùu» ίγ9*μι>9 qjd λίγιμη rtf ôrô
neque in feriptis fandorum patrum id feriiiit^bnr · <>λ’ οΐί^ ώ τ· ΓυμβόΚ»* in c<
ptum eft : uno cum de fandis horeticl
C n’ç ΛΓ itfùt Ttiifw τνγμ^Ιμμηνη ytyftmi quaererent , nunquam illi , E folo. dixe­
<M«
ùftrrnwt ol iyfii
runt . Nam Bafilius magnus in opufculis
ΓΛ evrov ou /a4«u , φητί yif i
B«rZcontra Eunomium, capite quod inferiptum
eft; Cor, non filius Filii Spiritus fandus:
Xvvof de Tore «mt‘ Ευνομιυ , de iti ηΡ ΧίφχλοΜω»
Non , inquit , quod non ht ex Deo per
ou w prrypM^ii* 3rd rl μΐί uôç tk vfi rà rtiSunri
Filium; fed ne Trinitas multitudo infini­
iy<o» ' i irx η μή wreu cm G«T ii ûü , <7λ* im
ta cenfeatur, injeda fufpicione , ibi quo­
ri Tiiti μ>> »9μι·Ο·ζ rM&ofirtiy»,
que filiorum efle filios ut in hominiboswe ^crsûd’pc/rorcfXRr ajvorrd^ Jctm. «ΛΑμ λ/Objicu, fi Dei quidem imago eft Filius,
Filii autem Spiritus ; 8e Filius quidem Dei
>4« , ti GfoÜ fJf/i fintit i viot, t>ht ii n rttuVerbum, Filii vero Spiritu» , cur Filii fi­
μη ‘
fi &ti /4*
o* u/ό» 9 ^ίμη ii bit
lius non eft didus Spiritus fandus ? hoc
ri r»fuyu« 9 ili rt μη w’dc τί bin τ» τιιυμ**
enim ufus es fortiAmo ad impietatem ar­
«tçnntt ; “ήτ*
/r^ponfra» ^ttfoe rlui irtSfa
gumento; Siquidem aut filium , aut crea­
ij^rv’ n >«C wop» ί«τ/β-μ*«ίλ4ίί<ίΡ0ΗΡ. mùturam ftatuis intelligi Spiritum . Cumho.
idem quaererent haeretici a Gregorio Na- U -ni
rpqyoMoc · θίολόχος
-tV ηίμτηϋν
zianxeno , ut feribit ipfemet >n oratione
9 ύς «’urdic <>j?np cv τ«ί
τη rriide Spiritu fando , Ex folo tamen Patre
μηηί Aiytf , il* «trrù; ηγρ» , cm μό»κ τ<nec ipfe refpondit . Quod fi hanc habuiffet
* η ytp oiift gm μοιου τί τητροί t*«rofA>0iententiam, nempe Spiritum ex folo Patre
/Jw το τκυμ« 7· iyiw , ÎXr^u «» , £ Xifyvt
Erocedcre , dixiflet hoc , Sc multa ie ver­
orum moleftia libertlfet. Et rerum divi­
ârn^Myn τολλΛ.
Α^κχοίΦ- d τοΚϋς -nt
narum peritiffimus Athanafius in tpiftola
θπ* ς>» τη τροί ΣτμινίντΛ irtrohü , η» »» «ρad Serapionem, quae incipit; Legiflcnuoc
-χτι * cr/τυχορ
r? tuü
* irdyn^/utta tua pietate feriptam cpiftolam ; infert que
rri IV tiffTiKur roûro. n mirihiynrir , «êc
ab hsreticis objiciebantur hoc modo ; De­
♦«< , « cm rS uroû λάΐ**1*' τό τκυμΛ }
r<p
inde, ut feribis, addunt; Si ex Filio acci­
piet Spiritus , & ab ipfo datur , fic eoi na
«turi iiionu' ivw yt? γίγμ,ττηι'
irtyHKriptumeft; protinus inferunt, Ergo avus
rj, ixouu rirrot o rtiif ,
tnywbf *υτχ* fët
Pater , & Spiritus ejus nepos . Cette h g το rtfù'yu* ’ « «wu* CM μ4ρ» τί τ<τρο\ ϋ&"<ΓΛ» 7d
fi fandi patres ex folo Patre Spiritumef­
τκημη nreu oi iytott JXQ'Op «v, ûtartp £ cm μόfe credidiffent utique, ficuti
Filium cx
>M tî
ç
u/o'p iStoTwyttrnj ' «Ni* ϋημ,η τί?Patre folo affirmarunt ; at nufquam diretVfTror,
το?λ< λ»λΓruot hoc, cum tamen i!los vehementci ur­
gerent haretici . Unde ergo vir egregius
. ro&tr oiui ô τ/μι^» ueuç Ίο in μνη ί~
fumpferit vocem , Ex folo , nefeimus ; oé
i ruuopfifÂp ' Hh -jZ é tmctÎsv
portebtt enim audores afferre , qui ita
&foKoyouùnti Ktyb ,
μη tr^jprivrif ’ rÇ*>i
philofophati fint, &: non fileotio pneteriT*
IV nytitr rvn tipnntf. in tpre ; Cum ante fchifina nullus fandorum
nüt nyiptd’t hiyb é μόνον, ότι το f4» or iytoi
hoc dixerit. Idcirco fatis efle arbitramur,
fi tantum dicamus , hoc quidem effe diKtyvri, to ii i‘
λ/ytftn, £ μη
dum a fandis ; illud autem minime : &:
cè ru τυμβολΜ, Κίγ-ομιι é Ttrtίο.
nes dicere & credere quod illi dicunt, .'i-

*3°3

Apologia abvbbsMarci Bpiptolam.

1304

li 99 λ/)4*νυ , VH ffOR^W > Sn nfa A cet in (jrmbolo non fit expreffum ; qood
vero ills non dicunt, nos ttidcm nec fentire, nec predicate,
Δ/i τ9η è ο Δ«Μτ«Ζμν( laid»** ά» «porriQuocirca Joannes DamaCcenos ex purin- ■*■*’·
rv rif οοχλοήκ «iWrw w 4F Xermrev <»όna totius ceclefie, A omnium Chnftiaao- d» u» ·,
w» ou ri uli, Aon, ri *Μ»μα νλ/χΜ». tüi
rom, Ex Filio» inquit, noa dicimus Spi- tk»4.«<A
ritum. Si ergo etiam ex Filio non dicimus
Spiritum, pro&âo ex Pacte folo dirimas ·
Proptcrea panlo tare dixerat ; Füium noa
dicimus caufam : A feqoenti capite ; Pater,
l|2
μο'ιφ* ürtof dre^.
inquit, folus eft caria.
o a.
BZ &
d θΛτ ûtupMndtuit , ir$« τ/θχβΊ
Si faofttu pater Damafcenns ubicumque gva*
voces illas adhibet, Non dicimus, inteiliri, d λ/χομ/ν , rien irtr sdriXu , «λί; ir mfetet, Non efle ; poflemus hic etiam sede
%ep»9ê cvroûSra >ori» · riii£ «ΛΑαχί τ/3^σι ri»
une fen fu m admittere: fed fi alio quoque
w λ/χρμ», d ira ri μ* aj) ,^ο’λλο itti -ri pi λ/B loco stitor hoc modo loquendi, Noa dici­
yt&iu itè rri «ΰμτιχύς, rSi crnù&u ri» «Ximus ; non quafi res non fit, fed quia pre>ομο» Jra ri μο sf) φρήίτομίκ irt ii
pter hareticosnon profertur; cur hic illud»
Non dicimus, quafi res non fit, imelligaixourt» èuri &jAo«oi»; * <>w/ yug ci» W ·ζ. *rmus ? Id ita efle, ipfum audi his verbis ex­
muAsJo, id irtypevl· irt Stvtvtof i
planantem: Nam cap.7?.cujut titulus eft*
*
* Xe/rori«oF ou
rla» tyitt rt^>
Quod fanât Virgo fit Del mater ; ChriftipaSix»,
iiipu Kôyuêurn, w ri ιτιγρΛφή · Sroç
ram , inquit, non dicimus fanftam Virgi­
sûexiS/ruw xJ rie ^eoruywc
-fFNrree/·nem · Et in alio fuo traditu, qui inicribitur; Sermo exaâîffimuf contra Deo invifam
w» * ri <q^ri * <pdc tWî Nsrofiiu ομοφρονης * fttherefitn Neftorianorum: incipit autem fic ;
<r/ ufer’ -t»
-rf* Adyx ’ dra £ S’srrixor rûù
Ad Neftorii fcquaces; hac habet ad finem
èyter rtpStror tnfÎ/τημη, uç &t99 itveÛK é i~
fermonis : Idcirco findam Virginem deipa­
ïû&Si
Aric tntpttuSbin ^uvriuOrvtr * χβΧί*οram prodicamus, ut qua Deum ex (eipfa in­
rixo» ii eîvrÎui tr/uf, Xexrdv y*p i-^intrf 9, «λλ*
carnatum vere & proprie peperic; Chriftiârsriri /r’ ixupirn rik Sfoiwt
d θίwXw C param vero illam fcimus quidem , nam
Chriftum genuit, verum quia perditifimus
Nrrdere» tui/Tij JCcr^rimtTS , ri y/rorieor , «λλ*
Neftorius ca voce abuius eft ad negandam
co tu xprir-nroç mùrlut Storix.or ΚΛ^9ομί6>μΛ9.
deipara vocem, non Chriftiparam , fed a
opfi intc xjtorîw oüt i4» rlui Âyte» Tep$tro9 »
Îtotiori deiparam nuncupamus. Vides, agnod λ/yri ii, ri Jt< ri μ>ί*»ΐ) jvrorixov, «Mst iti ri λ/ci quidem ab eo nomen Chriftipara , led
non ufurpari, non quia Virgo Chriftipara
oiii
rpuyocjro» > Θ;ολο>ο>
non fit , fed quod ita non vocetur : non
rS T9i^uii9f
Φairx.oint * Af rpu^u-rus
enim latebat eum, quod ait Greg. Naxianx.
•n» 4» w* srr, Asyfmr it' n ifantfKiytw
in oratione de Spiritu fando: Rerum quaf•ni ii im TU 9 in hiyfru * vu ü ίμφν , £ irt
dam non efle , fed dici ; falias efle , fed
Kiytriu · ûeartp >5 ώηιΰθ’ο «φ/runc /JriA*·
non dici; rarius aliquas necehe, nec dici;
,rr , W ri» Nerd&OT^rwxur Ariv ye/rori*o»tf
aliquas vero utrumque, 8c efle & dici : Si­
><ίγομ»9 , d Ira ri μχ sTnu* mm» £ itè 3 Eucut enim hic apertiifime declaravit , noa
dici Chriftiparatn propter Neftorium 9c fe90μΐ99 Kiyo9m, eu pont ri qî evriu ri rtffyut »
D datores ejus, non quod ea non fit ; ita
•K ri CS , φοτι , ri Tffvpu i Kiyoptr . tr yip
propter Eunomium afferentem ex folo Filio
iÎH , vrt vx inr,
<»
riw rira » airefle Spiritum, Ex Filio, inquit» Spiritum
τβρ
ritd rS qa ,
ii ut>» ûn ri" rvdinon dicimus. Si enim fentiret illum a Filio
non efle, ita locutus effet de hoc, fient ait
μΜ-rsc λ/)-ομί» , ûn μΐω /< ri rt^penç . Ce
de Filio; Filiam vero nec Spiritusefle dici­
ό Nunn# rprryietoi ^nrt9 · à ii qôi r’x ri &ti
mus, neque de Spiritu; quemadmodum te
ut , rix îrt
ra TsdCput-nc ούπ
σύη Xq-sGregorius Nyflenus, ait: Filius autem cum
•nu , iSi irrtrptQti ri χίταιί «<ολκθ·/< αυη».
ex Deo iit, uec eft, nec dicitur Filius Spi­
•ΊίμΗωονι £ ΰΜυκ * dm» yep φηο», f'x ri wS
w’ λ/^ομ» , μ μί^μ -mireii Ire-ntt , «ΛΑ* ΧθΆ
ortunpM^kK i*ιφίρ*< 9 itè ri uti * φτ>τΙ
£ cà> vql
iy . -iF SfoXoytXMt. ri Tttufjuvniytvr
r» rerpèç Ζκτορ4ιόμ»αν , Htplu -fi ôppi «»4/

ritus ; nec relativa hrc confequentia con­
vertitur. Notandum quoque illud: Quan­
do enim Damafccnus inquit, Ex Filio noa ,
dicimus, non fiftit illic fermonem, fed con­
tinuo infert, Per Filium : nam rerum divi­
narum cap. ij. Spiritps, inquit , fandus
τ»£μ«τοί · £ utiii rrtupu, ουχ Sf
wri ,(«’ΛΧ* E fpiritus eft ex Patre procedens, nulla enim
ûf ii êuri iit, rè rerpoc ixropAopffor. o7it
o’
motio fine fpiritu ; Filii quoque eft fpiritus »
non ut ex ipfo, fed ut per ipfum ex Patre
iynç e*y£Sç , ύς irtrépur rfc ENJawtit tro^tec,
procedens . Perfpedum quippe erat fando
ùf ont «r TfSrnit ri, **, rpéStmc tÛ9Ûnpô» rt ou
patri, quippe ut perito Grrcanici idiosnaζχτΗ, «ΛΑ* teSStr ίχΗ rltu rpSrhu epylut, χλtis, Ex, pnspofitionem, ubicumque appo»
Ktxrt 'trrtn ri» expoeruu * ri Μ,
, «·ρον7τ/ς ôrou
uitur, nihil fignificare anterius; fed indica­
«ν rlStret ,
irer-nijinpur t rtfyrtî rbù «CX0**re illud, unde prima origo; ibique fiftere
mentem auditorisPer, vero, ubi ponitur »
ii £ rpoxentptrtxluf. -rriiwouv v«&<» risx ru uii
denotare omnino principium aliud origina­
e're^rSret, ri Xi ii uix £ réturiSf-nu · t’x tu υιού
le 8e primarium. Hac de.caufa negat effe di ­
όυλίρομπ, φητί»/ η }3
incitera uln η
cendum , Ex Filio ; Per Filium vero faite
Kiyoptr
rd*, £, β·υμτλί*τ/χιΓ ruuiirpM, «ΛΑ*
quam comprobat. Ex Filio , inquit, non
djp-

'

ISO»

GEBGOBlI PtOTOlYNCSLlI BT PATBfAlCME

Ijoi

4kta»i( Noo dicit. Et éx Fili· «oadici*· A
£, mo- aiM , addit* copulativa conJaoftioM Et »
9*τμ&* £ «Αλα T/ fyru , IHOTtf é W» 3hi» 9ft·
led , Ex Filio ooa dicis·· : nam coojan*
θ<σκ£ MSfttrasiffyv
to , £ ', riwiwrAio, Et » ficati Se , Per , quiddam etiam
A*o» . jip« Si mî 9 Sut ri ui, ότνς Ιτόμιης rite
•littdquttii ;coojeodiooetnqucaliam ■ Et,
^mtoÎs ^fi iuri dyioa hty{- φ*ηγ4ρ’ τΐτνίΐίpmiateUigi indicat. Et vide, at exemplo
μ* ri «ym», i cM^ese^ti ri Kf»çî* Ht Stir*
antiquiorem doâoram Sc ipfe dicat, rcr
Fifium 1 Ait eaim i Spiritus lanâaa maniTO 3«um/uc ri rtTfàç , ix. τ«τρο'< Ri Si uü ©*·
feftativa via occata» Patria di vinitatis, pro»
Topd^pJÀj, ΰς·Πι.
iinie ffylfo frit,
ccdetu eft cx Patre per Filium. at novitIpfe
• r«iqpiïÀw, λο'/x ίβυοτφ* , λοΡΜ -fytr.ruf , £
Rurius flpfeigitur, nempe Pater,eft mens,
3 m Xo'ytr MSfajWwic Ζχφχ#«*£χ«Μ ττ£μ»τχ . ot
Verbi abyflus. Veroi genitor, perqueVer­
yocw X/yem< , ότι ή , 3r«' , MtpfàrrK irri της,
bum Spiritus manifeftattvi prodiMftor* Itaque
qui dicunt pnspofitionem, Per, fumi loco
μ$ > <9f*&lrHK Κιμβίτίτν ,
rê, ru» > »·*'praoofitionis, Com, intelligent A fatean­
rwcr*> £ XrylTOriv £ orncbdx, àrtàrii ohôyï&r
tur hoc loco etiam , mentem, Verbi abyf- B
ûStMogf i Âo'yv
μ^ tî Adyw «mpobsfrM
fum, Verbi genitorem una cum Verbo pro*
«· rwζμΛ, n ru» W λο'χ« 9foÆ«>M ’ <’M’ rf \hλ»·
ducere Spiritum: Verum ut puto , non fa­
rwv, Λ ο/μ«4* £ ώ-πυθ-»» y hoi^*ni riji r<pf£wyntebuntur. Atque hinc falfasexpofttionii invçptjun redarguetur. Non enim fruftra fanrtvç tKtfyfhirrHU, i j5 μίτίαυà lym, ont» r, c*,
fius, ubi negafFet prrpofitioocm, Ex, in­
τρο'θίσν «p»»nc/ » i-nffytK-Tlx» 3 « , iτιφίζΗ, «λtulit, Per: Tcd r>b prcdiâam caufam, ad
λ« 3rtt rlui TfMnpnpfylaj otZr/<» £ to Ευ»ομ/α» £
refellendum fcilicet Eunomium Sc (equa­
τύς ««τ’ «'uro «roro/SJ», »« μη»α τ« di τ» Τ9ίΰ·
tes, qui Spiritumex foloFilio aftirmabanr t
μ« Xryerratf
oiïf γίριτης cm ΤΛτμς Si l|kZ«t·'
Novit enim ipfe Spiritum fandum proce­
dentem ex Patre per Filium i atque ita de
pdU^ro» rir»fbMAi««^M»* £ ûtuJtaAoyH « 35eo diflerit, ut patet ex locis jam citatis
λο» j5 CM ÎV MSfOfCfSffyw , V C> O?» TfOt «lÎ&TO &
& cx hymnis · quos ipfe domina canit :
tyUiro
i^tu» »ίμοκήμι» TfiûpM. μίηι3οτ/Propitium, inquit, largire nobis Spiritum,
*d» «y«$dntTO, cm ΤΛ,τμκ i{» ri ç»f0fpxi9ye909, Ka quo bonitas emanat, cx Patie per te pro­
cedentem . Ita plane nos quoque fatemur, C η£4μΜ0μολο)/Μμ*>£ w'c ont *» cm tklîJ -rnfrnjyxffyuc Xnr&H’’ r» rwur riiyt99, dt^i £ cm ri
ut spiritus ex Filio nequaquam principia­
li ter, fed etiam ex ipfo dicatur: Fatendum
Üh ·
y ο'μβλοχπ’Οζ rit» τΛτίικίυυ \λογλ'Τ19
quippe eft, paternam hypoftatim efle prin­
«’ρχ!ά> £ sut/«» q» vÎV’4£KTO‘ -ni» 3» «/·»«« Λ
cipium Se caufam Filii Sc Spiritus; Filium
«ρχ/««» 9Λτη» faoKoywuffy, i3f cm tJ ufâ t» thvvero primordiale principium haudquaqoam
μΛ ηίγκΗΐ-ρίμΐι t «λΧ«£ »*τί uti μ$ τ τ«ηρ«,
fatebimur ; nec dicemus Spiritum tanaum
μ$ τ$9^/τ*μιτΚι*,τΐΜruuUrpif.iffy>5ixsrii ψί
efle ex Filio, fed etiam cx Filio poft Pa­
trem , appofita , Et , conjundione copu
τ» τηυμ* >\ίγ»9, νντψ?*» ν«ρ/χ4 -π>> ν|·» MX*'
iatrva . Nam qui Spiritum ex Filio dicit.
«ο» «4γζο»»<η7>- toit&n £ i $«tfoc JuotMr; φΛίή/,
iafpicionem dat, Filiiunafe intclligi pri­
cm τϊ Jï το τπϋμκ X δίγαμη . i if TJy-uf »
manum principium . Idcirco fandus Jean­
re τπομΛ o« τί ΤΛτμς it* ra di , i cm tS r«nes, Spiritum, inquit, cx Filio non dici­
Tfif £ cm t3 qx, M9foiih»i t^oXoye? -m ronpx
mus. Qui vero dicit, Spiritumcx Patre Sc
cx Filio , five ex Patre Sc Filio , aperte
μο’»ο» *^χ/«ο» tûrntt ττς rS τ^μΛης cnvof^rf·
fatetur folum Patrem efle primordiale prin­ D »ς · τα»ηι yif ο<γλ
ό νίο’ί , »χ«ν X«jSw» τ«ώcipium produftionis fanfti Spiritus . Nam
τ*
ri TttTfo^^^icru^ui it/fabi xjj' φυ<ηomnia que habet Filios , accepta refert
Κ»ς , Λ xveioç Jôç cm xueJtvi ΤΛτμς ' μ«λλο»5'
Patri, eflcntialitcrnimirum A' naturaliter,
r«»nc f^jN μτπί rw ΤΛτρύς , ύς iu-nç ό xvtwc
ut proprie Filius proprie diAi Patris : imo
vero cum Patre habet omnia . ut ipfedomi­
Φνι ,
ùt ο Kb^tXXo; JfyytTfU · φνη yif
nus ait , Sc Cyrillus exponit. Is enim in
c» τχ «τολο^/« τ5 <ΡΓοί ÔfoîJe/·™» ruo
«
£*·*» X*k. refponiionc ad TheodoretumprononocapiXf^cAux , «( ÿ *{Χ’» * 9&tr*ç t<phu» t οτ/ -ηΊς
*****■**· te; qua incipit: Jam dixi, contra Neftorli
ΝίΓοςίβ θΜτΐΜ£Μτμοΐς üyou» ίντφημίΛις
cmm
nugas , hoc eft blafphcmias : Procedit
TOffH-nti ffy yif> cm τί &ti
τι,τρς ri rur·
quidem, inquit , Spiritus fanCtus ex Deo
7·«·- »s. ^atpe jUxta vocem lalvatoris, fed non eft
μ*, το iytoi x«nt rit» r»C
φν>ίιυ , «λλ*
alienus a Filio, nam omnia cum Patre ha­
XX «>A<»r£xô» frt τί ux* , τ«»η» ya'j ίχ^ pjrn Ίί
bet i Sc hoc ipfe docuit . de Spiritu fanAo
τατςόΐ *νί “nurv Λίτης titS«^if η ru» rteÀ ri
7**» >(. dicens: Omaix
S^f'r ?«rcr , a»C4
iyi9 ττ^μΛ-τος · T«t»nc ôr«
à ΤΛτήρ ιμί.
/war ; prtprrrra d«>, , pi« d« me· arn/rer , E
Rï * itct mi» H*ro», tx τί »μχ Ah'xLétcu £ «- /
CT xttmxciaStr >·!·/. Atque ita intelligimus
Htfyihti ΰμΪ9 . χχ) xtu roSpH iw «y/o» luerrlu'
fanAum Joannem convenire com ceteris
0Όμφ»»Η» μ»η< tR Aozru» dyi'u» ·?ΐί Kiyotnif ,
Tanftis dicentibus, Et ex Filio, Per Filium,
Sc Ab utroque· Quod fi intelligimus , noA
£ »x τJ ur, 3m tx* ôiy £
ίμφοπ,
eu fenfu diâum effe a fanAo , Ex Filio
1 »i Λρ·χη,09 turnt Ρΐάμιχ rit <üy/09 ty»o»e7» £ A/~
vero non dicimus ; ut primarium negaret
» »* τ» «x Si i >Jyopf9 , <λλ' «irAût x«
principium, fed (impliciter Sc abfolute: nearoAfXo^Zru» , int 9fif Aum» rè» iytO9 β-υμ·
•ue fibl conflantem , neque cum reliquis
faoâis coofcnticntesn patrem hunc ftatueφνπ,τ9μ(>^ in μίή ίΡ λο/τωχ «*y/u» ' -ni yip t
mus. Illud enim; Per Verbum Spiritus mâSli λό^χ ‘9f9QoKftH ΪΧφΛ9·η^χί TfiifÀMlK *
nîfeftativi produâor ; A, Oportet Verbo
ΧΛ4 , 3e7 rô Aôy-o» £ τπΰμ* ιχπ», ur c»tu ζ t
non deefft Spiritum ; ut feptimo rerum di&

1307

Apologia

advemîuj

Maici Epistolam.

1308

, ύ rvy-χμμϊ, όλ*< μη £■ Λ vinirun capite ait : aollo modo per­
£ η τΖ UZ, i ίιατπvin' ‘ηυτ»α£Κό&λmittunt t ut Spiritu· noa fit etiam ea
Filio , ve! per Filium . Hoc idem fin,. jc
λθί Ο
r«£iCTCV Hf τ»· êvu» «λθΐ|0·^ρ>
âu> Cynllui oftendit t explanans illud :
a»11*
χλΜτχ ·
λ«Ρ
tiavtp ylp
îiw» ri
Cea· warne partdtr»» ; Ait enim i Nam
πίυμα τΖ υιοο forai# , c* cure? n f’»9?w »
quemadmodum proprius Filii eft Spiritus
é JI άυΤΗ Tpoïl» · OUW é τΖ νατρός · arc it
naturaliter» cum in ipio fit, fc per ipfum
procedat , ita fc Patris : (Quibus autem
τ» τ»ιυμα «ored» t tunrc «·*·, la'rou τάτηκ i»
communis eft Spiritus, illorum certe iubZ τβ w οΰτίας où iatwpha
-ri 3e · μό»ος
ftantia non poteft eÏÏc diftinâa. Ceterum
αίτιος ο* τβηρ , Cr -re/ς TaXsuoratwç τ jSAX/wr
enunciatum illud ; Solus Pater eft caufa t
ονχ XeitrWTM · <N/ ημάς w' ιαη ϊιχόμιθ*,
in vetuftiffimis libris non habetur : noa
é ηαλΖς »χ4* λ/χομι»^ £ yS rusnt ira ίχ4 ό
vero boc etiam admittimus , atque ut
<Ζ·ί, aofot tIu) rptirlcu αίτια» ii» ταπρα α»άγο»~
reâe diâum approbamus . Nam omnia ,
qu« habet Filius , ad primam caufam ,
•nu, za3uf «J ô μίγας Βατίλοιος dr τΖ rpdc Αμ♦<λύχ»»,
τη μη lyrotà» rlui ΐμίρα» τΖ ri- B hoc eft ad Patrem referdntur ; quemad­
modum teftatur fc magnus Banlius in
λ« το» «u'e/or , ούτυ Qnri» · oJto é otidric o73e
epiftbla ad Amphilochium . Quod non
τάν ίμίρα» τΖ ήλους, η μη i νατίς μό»ος, rit»
fit ignota domino ultima dies ; per haec
τρωτίαι tâinn» JW π ôrtw JV π trafiqua ivi
verba : Ita fc nemo diem noviÆmum
novit , nifi folu» Pater ; diAum puta·
τ varipa ά»άγο»·ης τΖ vr’Z , £ 3r* rcrrur fip
mus , quia Filius tribuit Patri primam
τμίτίω αίτια» πϊς Ιτ^ράνοις <μο8ηχη!οττ^,
rerum pratentium futurarumque cognitio­
tipnr^ai ιομίζρμι» .
Γριτγό'/Φ' ο ΘωΚόγος
nem , fc primam caufam hominibus per
es τή τκ ώαγγύνη,ης a&ttorik Jfyfyi<rn oûomnia patefacit. Gregorius quoque Theo- Or«. ».l*
logus exponens locum cvangelicum , ΙΐςΓί11,,Μ·
ru φητί» . ûartp JW â^u» inaro» , outw 3«
^ai > γη* τις JV μίγιπν iri τΙμ αίτια» */*ait *. Ut fingula quidem ana , fic etiam
Qffâu τ/,αη τΖ $υ»ήτ9ρος - ÎMH 3/ μοί τκ μη Γ rerum potifhinarum notitia referatur ad
Z à» intiNK àtayaoùif ύς JV «θ' ημάς φζλο- C caufam , fc Genitori honos habeatur .
Videtur porro mihi , fi quis ita legat »
Ao'yw» τις, μιηρο» tittonrat 9 ότι oôit ô υιός άλ­
ut quidam e noftris Ihiaiofus , haudλως dt3t τΐώ ίμίρα» i tIu> ύρα» , ή ως ο rstnp *
quaquara contemnendus fenfus : Filio fci·
ri yS riwayoutto» ôroîo» > erwdij ô raw γιlicet non aliter efle notum illum diem
& horam, ac illa fint nota Patri. Nam
»ώτκ* , ità τοΰτ»
ô υιός ' iis 3ί?λο» , ότι μηquid colligitur ? Quoniam Pater novit ,
it» i yturà» τούτο, μ»Μ Xrrrir, τλΐώτκ τμίττ,ς
idcirco & Filius i cum certum fit, hoc a
^irtui .
vlÎ -iV Ιημιουργημίηα i μίγας
nullo alio fciri fc capi poiTe , quam a
Barth^oi rlui αίτια»9 ν»τ^ουΐοίί»ιμ/Η(>γόί né
natura divina . Creaturarum quoque cauαίτιος
irt
ταήμι Ζ»<φ/^· φιτι γ&
ialuatem , cum fit illarum Filius etiam
conditor & opifex , Bafilius magnus ad
TTfôç το» &to» χ£4 ranfo^i κύζ/ος , χα$4ς φιττι
Patrem refert . Nam oâavo capite libri
Βατιλίίος ο μίγας cr τν 4·
τ^ος ΚμφιΚοχιο»'
ad Ampilochium hec habet: Ait enim ad
τα ιμά τά»τα rl Rv ύς ιτ αυτό» ·π>< *5Ζ’ίί
Deum & Patrem dominus.* Ontaia nta ran
,
tF ΐημιχργιιμίιυ» ά»αγομ^ήκ ’
φί η rà i- d faatt quod illi accepta referatur caufalitas *"* '7*
μα , ùç tnti^t» hrrii w αίτια: τα Ζαμ/Ηγγπ»
creaturarum i cr ta*
, quod inde illi
proveniat vis & facultas creandi : quorum i, c.r. i.
ηΛ^ηκούτης
Z» U ή Ιιιΰαμις trn , ιηι τα τα»autem virtus squalis eft, erit plane etiam
τζκ £ i άίργία ’ Χ&ζγο; yS Θ«Γ ίαύαμις tyj
operatio squalis : Chriftus enim Dei vir- j>««, ■.
ΘίΖ Φοφία * χ$4 oô-ru τά»τα ii αυτά initio, ο
tus & Dei Capientia ; Atque ita omnia per
αυτός U ΒατιΧοιος μάλα καλΰς τα^ίηιη» ο» ΐηΐς
ipfum f.Aa funt . Idem prsterea Bafilius
ia opufculit, quibas confutat Eunomium,
\
Λατ Ειώομ/ου 1»τιρ(τιτιηο1ς , ίΚίΓχν» inât»os9
cgrcg,c admodum oftendit, arguens quod
J
ότυκ τΐώ αίτία» μό»ο» τΖμονο^υπ ΐτζθ^Η, άφΟΛ-

W

ille foli unigenito tribuerit caufam , Pa(
trique illam denegaret , & creaturam Fi>
lii diceret Spiritum . Itaque fanAus non Orau M<
foli Filio , led Patri quoque tribuendam ··■»· *
caufalitatem aftruens; Illud vero, inquit, SvMa*
quis plane ignorat, nullam Filii operatio­
τη υΐπ άτοητμα^ιι
τΖ τατρος , οΰΖ»ς-ι τι c/
πίς ου η τΙυϊ<ά\μάρχο», ο τΖ τατρος n*Morew- Ε nem elle a Patre fejunAam? nec eue omni­
no quidquam , quod Filius habeat , alie­
ταΐί τά»τα yàp, φητι 9 « iμα rà^\9^ ni rl
num a Patre f 0·»·μ<μβ, inquit, tata t»a
ιλ
ίμα ’^τΰς oujj τΖ πώματος τΐαί αίτια» τ· μο·
feat , CT faa atta . Quomodo igitur foli
»ο·^μίΐ μό»^ <9forl^nrt,
κατηγόρημα της φυUnigenito aferibie caufalitatem spiritus ,
πο»ς άυτα τΐίυ ιοΰτοο "Καμ£1»\ ίημιπργία» i tî
atque ad deprimendam ejus naturam crea­
turis illum annumerat? Si igitur hscdicit
ut»^ ouH iûo άρχάί πτιταμζάγν» Ι^ήΚαις
ad conftituenda duo principia fibi invicem
ηυτά φηπ , μιτά Μαιιχαΐπ yù M^xzwiGoppofita, cum Manichro fc MarcioncpcfruuTtt^nrtTOA · tî $i μιας J£lrr{ rà o»rnt ro
fum ibit : Sed fi res omnes ab una caufa
th uîh yt^on^-at ’ΚιγόμΗο» aofôç tIw rpti·
pendere vult, quod faAum a Filio dicitur ,
ad primam caufam refertur . Ut licet om­
1»αφορΙ» *χ{ . ùrt nf» vitra
tîi το iÎtai ταρηγβαΛ Stà th &ih λόγο τις·ώνμί»9
nia produAa credamus per Deum Verbum,
Deo tamen univeriorum integrum illud re­
«λλ< το vat-mi αίτιο» ΐΐ»αι τό» Qto» W ôhu»
fervemus, ut ipfe fit rerum omnium caufa
Atque

μί» ταύτίω in τΖ Wxrpoi ,
τοίημα nt υια το
ττιυμα XZywe · ο άγιος τκ^υμ»»ος , ύς jyn’ ό
raw ^τ» αίτιος 9
Ζ αάτοςουιος, φητί»’ tntîto
iè τι»! iV àrânw ain\o» , ότι οΟ»μία ctipyt^a

i

1309

Grigorii Protos YNC1LII

IT

FATMIARCHA

1310

Atque it* intelligimus credimufque afin- A
i&upiuiθ<. VM rn» wijuf>
rtrityu*
Ao quoque Maximo caufalitatcm icduci ad
rir ttfif Μζ'ξζμο»
-rw
rW
Patron.
ΛΪτΪλ».
Τί irt i Λ/ron »
τκ; htrlrAiv; ΑΪρίτι- <·>»·
grass.
Quid prrterca ? Latinos, inquit, nun­
Xhc h^ouss ,
μο»ο»
. twt· fJJ»
quam habuimus nt hrreticos , fed tan­
ouu τΛρ rows BRfvKsa Ηλζ'ρχτι · ·μτμχ.τ tik
tum fchifmaticos . Sumpfcrvnt autcm hoc
ab iis ipfis Latinis ; Jiam illi nos vocant
γ*ρ ϋμί; ηημ tcAwvi , Rie» »μζ»
fchifmaticos , aihil habentes , cur not
J&l'rlui ruf riper
ότι τι»; VSO·
de noftra accufcnt fententia i fed quo­
nyî; mW Ληχί&τμΐ», lui οφηλομν», wç »ui>w
niam a debita illis , ut putant , dclcinuiÇa™ . *î it £ ίμίζ τί-ra
<»rrvimus obedicntia . An vero fit equum ,
iiff Λΐι-ηΐί iyuph.Âp4f
rlui
a nobis etiam idem illis prrftari , '8c accufandi non fiat de fententia ipli fua ,
ίθζ<» , υ-χίΤπο».
confidcrandum,
On'rfti ouu «««HW
ίμ*( iKryot, a no a.
K«»r.
Ita eftj illi nos viciflim vocabant fchif- B
<Aj»3/ç’ ri yà ί» £ «Ϊχο» ί»μ«» tyteXfir ό^θοϊοξο/ς
snaticos . Quid enim culparent in nobis
Γσι, w'xmoz t ορθοί οξοζ ôrrrç ; w yip Mgjvf κλ~
f Orthodox orthodoxs f Si enim vere
Χοίοξοζ
κ^ζσ·μ<τζχΐίί r’a«;/χ<χλοαο<λλ’
in fide illi errarent , non fchifmaticos ,
«Ufirzxùc, Start ritnf οζ eùptnioi tkî •ρθηίο’ξκς
fed hrrcticos nos vocaficnt ; Nam omnes
hzretici orthodoxos non fchileaticos, fed
lupfrttiç irfttikoiuj
ν
le
hrrcticos vocare confuevemnt . Nos quo, in δίγαμα’ ai
x
que illos nec hrrcticos habemus , nec
suf*T/«i; πγομί»,
<» 0’ st’viP
μΛΐΛ&ιύx
vocitamus : nam Ii hrrcticos haberemus,
•mm & iyttûmm ^4' suçoe βίρχ«;ίΐ·ς
»,uicerte noftra ecdefia eorum pontificem
ήρΛ; ίκ.κ,’λΐ'τ·'iriThoypAftHia' rii yup *<*odo«beatilfimi , fummique pontificis titulis
non infigniret ; prave enim in fide fenp-φ tiwTtcirrhra κχ ίπ>
ticntes poft tantum temporis decorium or·,
ypAt^srtr ·ί όρθο'ίοξ/.
thodoxi his nominibus non infigniunt.
f Ο;θοίο'£υ« t*H'»Kî
ric Fpettooc , οις
f Orthodoxos vocat Grrcos illos , qui
iroKKfiei» τί> υ/ο» ιϊς 4BfofiXrTfW Suuiquod a Latinis duo poni crederent prin- C ^Χ,'
μί^;, i&i
Ή> ίομΐζ^ί Step^tA» <»0? Λ*τ/cipi* , fufpcâam habebant unionem ilio­

sum non quod Filium excluderent a prin­
cipio Spiritus i a nd i, ut videre licet in de­
finitione concilii Florentini, quodque pa­
riti client ab ecdefia corrigi,

Bm<i.

Rxr.

V1I» SQyμΛτίζftιΰ^9 άτοπν» Iuj >î *tf<n ietinn »»«*οί;
îh

· vî Ών r’dw» c» mJ àfv τϋ« c» Φλωρί»τ/κ ηω9<è oî TttK ίταϊμνς
\j»d ο/’χκμπαίί J/op-

triutôiv,
T lui μιν tfiriet ta ytruAm ίΐϋτοί SfivtcAOl, ■♦BX.
Caufam certe fchifmatis illi dederunt ,
rlu! τροοθϊίκΐω ^ζί»ίΓ*ο'>πς eiict^jtrio» , lui \jg‘ à~
additamento palam appofito , quod antea
dani muflitabant . Ipli vero nos ab iis
èoiru rpanpov ihtyor ’ ripüi il mW ί%ι<&ημί9
priores fejunximus ; imo vçro illos fegre«pfQnpor,μίλλο» 3» ίγίτΛμη Kitris è *rew4/<^n
gavimus ac prreidimus a communi ccdcT« KCttA ΤΤ,ς fK)C^f!<rÎA( natni,
hr corpore.
Ort ity) rlui aItÎujta ^Ituatoîtv*™ SfSvKAr λιιολ.
Certum eft , illos dedifle caufun fchifσι Sti m & tv (ταμόόΚν f «•ptxO-tÎRnc » 3?Xo» * *X
matis per f additamentum in fymbolo ,
non quod illud antea muilitaient -, Nam D ότι r^brluj àv* ôiôsnt ihfyof ’ UAfrupirH yS £
&.· ipfemet tcftis erit infra , vocem , Ex
«uni rlui φν»1αί rtirlui
ta T^oyA rlui 9
Filio , fandis occidentalibus fuific in ut« ta uîa9 άτι oî sûf teartpAi iyioithtyot.
fu ; fenfum enim fortifie negabit , &
tobûû Ιτνς é r’utbî rjr’îrinu, £ «>Άακ
4*<r“
aliter vocem inrelliget , quemadmodum
Ttp dit é »0«, rlui Si Άίξι» iurlui tIujî
t* ri
plane intelligit \ at vocem ipfam , Et ex
Filio , negate non poterit; Cum 8c fan­
nÎAt a'
iprîrA<&<ilu' tTfi ê rèr lyto» M<dum Maximum teftem proferat ad proban­
ξ/uo» airiyi μίρτνρ* hi W β-χοτο», dr&rAfrW
dum quod fibi propofitum eft , partem­
e-urie-cu, é μΛος m ercroAit «υτί τίθη-τζ», h*
que epiftolr ejus citet , quamvis illud ,
<c n, hi ta vî . v^fTpi-χαι. τΰς oiuuur'o'J^
Per Filium , fuppreflerit . Quomodo cr­
•m tXfjzOs, lui
W iyivr TAfiKeOof -, <?A‘
eo muflitabant , quod a fanetis traditum
habebant i Verum quia fois volebant ef­
ότι μό>οι ·ηι noifi &Αλόμικ>ι rottir , su’ Aoztrou i«ficere qur communia funt , ccterz cede»λη<τιχ MX<nî/^*»ro. Ira é riç ri nom βΑ"Νομίfir non foot hoc pafie . Idcirco folos re­
>a; TOttir^ μότΑί Ζα,^λΐτυμίΐ ' i μίγ,ι Term «r
liquimus , quod negotia vellent commu- E
μό»Αϊ κιηΚίτομι» , ei μιί tutnôe^Ar-n xjrà οίnia gerere i 8c folos ccrtc illos in perpe­
HAutmrf συωό&Α x<nt rlui ipyj/ier -rw^rr «
tuum reliquiflemus , ni voluillent pro vcKoni
V4 Χ«|ρ>/ζν·θ«4 9 ότιρ £ ruû
tere inftituto per generalem i y nodum com­
munia examinari & regulari, quod λ fi­
dum modo eft.
t H or tv στιμ^όλω χχλουα^ΐί <epor^n*»t
-f Additamentum , quod Grrci vocant
er^yi' Λ*τζζ»«» sA/ytT» χ«θ’ d» ΙυΤ" χςο'»ο» d
in fymbolo, tempore Photii recitabatur a
φνηφ* ,
ium c«h»G-* μΑρτυρπ ο» τη (TjcLtLatinis, ut Photius ipfc teftatur in fua en­
cyclic* , A’ aliis opulculis, qur sdverfus
χλ/ν ΛυτΑ ίτίΓολίί
ce iïboif , irw x«nc
Romanam ecclefiam fcripfit. Confiât ergo
τϋί ΡνμΛΪχης ί*χλη<η<ς ypipee . ίίλο» ομ νς
caufam fchifmatis non fuifle additamentum ;
A ytyorif >ί «/οοθί}*>ι «ô/< ri %ΐrμίτος , wnamGrrci poft Photium adhuc uniti ermr.
Tf®

APOLOGIA Arnum Marci Epiitoum
I3ia
np ^fyofJfûin ijç
«7 μοι* w Φ»- A Cooftat prcterea , cùam a«tc Florentinum
in aliic generalibua conciliii traâatum efTM» O« fÿ/^S»TS · HÎKh U «pWSO , tiç y/Ctf
fe negotium unionis ; in quibua dogma de
«M«4Ç «ef· WC CM» Φλ*ρί»τήτ rauÔiOK oAtOOfanât Spiritus proceffionc fatia ûiperque
f4w£f tuntl·} χ/yuM <ύ& mtrMtc , ύφ' J» £
agitatum eft.
r» sfeZ vit όυταράτΜ* Myp* iAp+fi* Jijr
Qua de caufa obfecro ? num «t reâc E’·1»·
TSfsSx .
1311

B«IX.

ADO s.

fenticntcs , aut ob additamentum rite appoütutn? & quia hoc dicat »*niiî fit proriua
mente permotus? ergo et abfurdâ de impia
fenticntcs t & temerarios additamenti au«λλ’ ok «i»r< £ tvortffi tyotcuùnv, ^w^epXôâores. Ut horeticos igitur fumus averfatii
yuç rit» <afo&ixLu> runiront; . crxouu ùt *ipf&: hanc ob caufam fumus ab illis diffociati. Quid enim aliod caufs fuerit ? Ajunt
τικύς χυτχς «‘τίΓρίφνφ , £ iti riτο «uro» ίχ&vero pisa leges ; Haereticus eft, Se hrreti£Îo^Ü|u* il· lijÀ <>λ·» φ*η >5 OÎ ^λΑχΓίβ<7ς
eorum legtbaa fubjacet » qui vel minimum
»o/xm * tiptrixit Ri, y/ twc x<nc iV oùptrixût rô- B
a reda nae declinat.
μο* xjvônwnu, e y/ jtu«{û» ^οω/τ<πφί«λ/Μ
Non alia de caufa » quam pnrdiâa }
■nk op&ifc virtut.
A*i Tt tirl μ/ti i ronpov de ôf&lul ΐχ·»νκ; iôξθζ
ifynCxorntti è rit
•r rin eivne, μ* τφώρ I »Τ*^φ«λ·> itxrfr^rptyoii

Δ/« rial

«iri ta <£ μό/lat, «λΘ*

lui ot χλτ xutV ■ α-νρχΛφοτπς thtyor nt «το
τϋί «Wfoa^jcqr \άτο9ο·μ(ίΛ «tvr« ίΓχχΧοιιΰης ,
é το iχ τδ υδ ομολοροωίτκ μ$ο η mu
τ*~
ήρν/ mutlui , rlui il tnoutt Λρήμηοι , y/ de
w’> i vo Λρχχς, δ ΓαυΛλοιφΙυΙ tIw φ»4α* «nty*or>
πς .
ei τδη U» t i +fot durit το tyχλημχ , «λλ« <ofot rit dyfet τχπρχς τ«« nah
tLuj tIu) tpurluj tofftim eirirnis · dvni il cm
ττς tputîii τα» nt xjro/oipdfü·, λτοτλ τύ drx$l-

μ·τι xx&uroQdftom. ito ill iitLrwttrfÿiot όλα* tb> iyxtQxKot , dt Λυτός ίμχς itxKotiopei*
dtfi ii’ ùt λτοτλ ι@4 ίυοπβη xtipdmmtt du­
rii Λτιτρχφιιμη · η
«twm yi' JvonSi f’xXpurnr, ont it i xxd** ΐμ·ί cmxXvHm n £ S«n-

Ah« ritui χοΐς topfoe-Beiit i rot ou», ruooior oatou»·
τκ
· τδί ydp «uptrtxit λτλ£ tS νΐς άοΜλ»χη«ί νλιιμίμΛης Λτοημοηκ oi όρ3·ώοζο/ ,
ϋ·μΰ>ς Λξκ<η hoytt
«?Κ ot ΙμΙπρο» οΓ

0ΌφΖ«> £ ΛμτΙιυ StuupMw > Nz*ouî»3w«ç π Μ«xtittoi, Έί&ίμιος ό trirrpo» t ri tu» t&foflefo f
KwK-xiT/wro'AffiK »9f0tQAo3-eli , y^i' Imct«$ 0
Εφίτι/ , £ MtM&toç è irii μο^ς τ3 ΙΙ«,ί»«^ί5τ^> •ofo~trt/Jlp&' cAtirt
y'tAt
τ5 τλτλ fhiu&aot · «λΛ<
durit
ô TKV-nc γρίφω ομοίνί τοΊς it^oet Tt-rolnin .
ixou» κν ύς «ipirixit ίντύς ΛΤΐί'ρΛφνμη .
«τη H « *όμο* <sfoC«N\rreu > yj’ A«r7ror tiputt
f'pSent ’ di «true iieli ΧΛηιίιΧΛίζίτΛΛ *
omu
yip <pn<H» d >ίμος . iit il xAh^hç d Junjvo^iμί»&* mjc λτλτγμΊ , τψ τζς φ^γοίιχίΛς yi μο·
tor yjsÔKHTtu ίτιτιμίμ 9 fitt x ΛΤΛτήτιι oit tb
«ezn£/o>. Stx τδιο £ iV i/TTify&r
rS τλτλ
οημΛ
' on ie 0 caxAïrwr iî}« ορθΌΐο·
τιτfort (dpiTixot Ri», δ y«*« 9·μα ’ τλττκ
}5 ot Xttrtxrot τντο τιτΛ&π yi χηρνττχσ·/
τρο

τ? »ο'μχ yi' μ^) iw ιόμοο' «7Κ ύχ ΛτΙίο/ζο τδη
CAHTf vtipùr £ ΰιχΚίγίμίκχ , «?Χ« ιχίλλο» or *nJ
yv« τη ί/*λίζί«>- ίτοΙτΛΤΟ rlui ΪΛΐλίξ»· ti ^5
tkîd «tî2hk>vîf, ii<ii îr cie Xemoo7; ruujfQeTo
xx-ntiffyu&u tLuj IV NxTÎrur hunt , è μ«λ/Γ«
ot ttî CMJtX»<n*ç 4pfor*T«r yi' xXnexxo/ \jtoypj~
•J/MFTK · iii'ti j5 iti TK ^iciTOt TX Xfi/n? t ou
μικρός t y μéyΛί fât?wf χ*·τ«5ίξα<Ο·αί t(cu ip’
A*r/r<«i>. ïrutnt , ei χυτός dvfifixruft «utkç xx-

qua permoti argumentabantur , qui con­
tra illos fcrtpta edebant, abfurda qust vi­
debantur ex additamento fenui, objicien­
tes ; Se latentes quidem illud , Ex Fi­
lio , vocem effe fandorum patrum » ienfum vero negantes ; atque ex ea vel duo
principia, vel perfonari|m confufionem in­
ferentes . Quamquam fi ita effet , non
Latini , fed fandi patres cflent in crimi­
ne , qui primi vocem hinc cmifere : Ce­
terum ilh , qua fequi aliquibus viden­
C tur «x hac voce abfurda , fuojiciunt ana­
themati i idcirco nullo modo fumus men­
te pertnoti , quo nos ipfe convicio lace­
rat . Nec vero Latinos averfati fumus ·
ut abfurda 6e impia praedicantes : nam
fi abfurda & impia praedicarent , ecclefia noftra & imperatores uoftri non mififfent affiduas legationes ad flagitandam
fynodum . Hsrcticos enim ab ecclefi*
corpore femel abfeiflo* catholici nullo lo­
co habent : At vero e noftris , qui faSientia & virtute plurimam ercelluerunt,
(acarias Nicomcdienfis , & Euthymius ,
qui ad fedem poftea Conftantinopolitanam evedus eft , & Joafaph Epnefiua ,
D & Macarius abbas monafteni titulo Pantocratoris , illuc profeâi bencdiâionem
papse accipiebant : quin imo te qui hec
ipia feribit , fecit quod te alii . Non
ergo averfati iumtu eos ut hsereticos .
Verum quia legem profert , Latini quo3uc legem citabunt ; Neminem videlicet
amnan abfentem $ lex enim ita pr·cipit : Quod fi reus citatus non ie fiftat , poena tantum tenetur , quod indi­
cium declinaverit , donec iu jus adduca­
tur ; Idcirco & e diptychis expunâum
fuit nomen papss . Efle porro hareticam,
qui de reâa fide deflexerit , non opus
eft legibus probare ; nam perfuafam na£ bent hoc omnes Chriftiaui, & pr»dicatur
ab omnibus tam ante legem , quam poft
legem. Verum hoc ipfc, cum ibi pnsiens
enet dr difputaret, non demouftravit ; imo
difputationis tempore difputationem detredavit: Nam fi hoc demonftralfet, nul­
lus omnino Chriftianus unionem cum La­
tinis admifiifet, pntfertim ecclefic prrfu­
ies , Se clerici qui fubfcripferunt : Ne­
mo enim five minor , five major Chrifti
beneficio voluiffet fufeipere unionem La­
tinorum , h dcmonflraflet ipfc non redc illos fentire - Sed quemadmodum in
hac

Rf,f·

IJXJ

GlBGOKll

PrOTOJTNCBLII

ST

PATH A1CHJB

hac epiftoU vocem , Eg folo , pronun- A χοίοξικ . χΆλ' wcarep d» wtirp τζ i τ/τνλρ ri ίχ
eût ; it· quoque ibi cum hoc idem , Ex
/ud»ir
t rô xjrxsirf ri ex pint rvurtpoi·
iolo , inferret , Latini patrum teftimoμ» , ο/’ Αχτ/»ο/ ric W sntripv* pxprntepti
sit» protulere ; ipfe vero difputare am­
xopirtntf , «uric «ruspaxtu rLui ίηίλ/ζη , /zqplio» noluit , nec omnino ad fynodum
JdAsrc ίθίΧήτχί x’rx»rirvu · ιρπι yt τί rçoraccedere voluit ; cum tamco it qui cum
ipKtyopba &£»tk erir/o» βητΐλήκ ,
x’peo di fp utabat , prxicate imperatore » 8c
optimatibae , te prsfulibtu t & pniverfo
χο'ην» , £ όρχμρήη , 4? vx/ric τί Axi ,
«dpopulo clamaret ; Accedat volo dominus
eaor ri» fùitrtpor
E^tnt »θ/λ· Ζλθπ», ink
reverendo» Ephehus , ut refponfioncs au«rirp ric χτολο^/xç we x cua«rG- «Tre > é λοdut ad ea qu· dixit , reddatque ratio­
yor «rudotCMi ·
cht fôiïutrgr
,
nem de iit ; at ipfe noluit accedere mul­
τολλί
rirtvf «lA^/iMa^HC - τΰς oui vatunt
ti» fane omnium cohortationibus folicitatus . Quomodo erro nunc ea dicit , qu«
λ/yw »uS9 « pcaTMfAwHrn», μίτ cirri; iΙια/ήθυ
nec ab aliis diôa Tout , neç ab ipfo de•roW^sui ÔMÎrrouv
ί ν«λϋ, <Èo7Admonftrari potuerunt F Jbi hifla erat , B
yor, £ «μ «roXo^/su * £ ίχ q^ZXqrw «romrsu,
ibi disputationes 8e refponfiooes » 8c no­
£ mû λγ4 ότ< £ ArX/Tsu. J/ô iii χμί*
luit accedere i nunc dicit quveumque
vult f Itaque non opus eft longa rcfpoijfioner
■ raa*
Si igitur Latini a refta fide nihildefleE7 ptr ouju iib rt TtftKtKïwn ot /ϊατΪημ χ·χχ
ôurjt , nequicquam illos plane prreidint èp&if τΙγηκ , μίτίω iuriç ù; iottf» irtnimus : fed u certe deflebunt , idque circa
^Lptt. fi if TtptnKtWlt όλακ, £ ‘Πφ-rat rte) T
divinitatem Spiritus, in quem blafphcmaStoKoylt» τί
, tîi δ βλ,κτφιιμ^τΛΐ ttt·
re periculum eft omnium eiitiolitumum ,
haeretici ergo funt , atque ut bcreticos ·
iuûüf ô xcXfrJnnac, ΛίζίτιιοΙ tirn ip*9 é &
fidelium coetu abfeidimus.
liptTtMK tforif «rr*ôx|<<riÎv»
Asia,
An illi defledant, nec ne, jamdemonErre rxpfxxA/rtfrrv fin μι', «postroiZ^HXwr. *“θΑΟ'
ftratum eft · Blafphemare autem circa di­
ri $i ζλΛτφ»μϋίΊα Ttei rtiù ^tchoyinf τί rsdCjUxvinitatem Spiritus , quo fcnfu fuerit Judcis a domino didum, curoefciat, igno-C w, ôrwî d xuorof rin w/ç Ihï«/«ç ripxw , crx
MtttK ·*·
Nos enim periculum efle dicimus exic?5* T&f iyreiî ’ *μ£ί
rie ότοτίρχ» iV &t<w>
tiofiffimum· inquamcumque quis blafphe\38oria"fur βΚΛτφημήτΗ rit , wiuuut 9
«i« divinam perfonam; nam eas 8c «terpft , Rri d χχλ/Twntex · ιτιπκ yip v» Ôh*
nitate & potentia fe diviqitate fatemur
ABpdtrwrx ο/χολοχί^ tf π H3/t>nrri yji iuui■quales : ut quicumquc in divinam ali­
μπ
dfOTirrt ' & $f tiç >9fie-uTi»r τ θ^χρ^/χ·»
quam hypoftafin blafphetnavcrit > hoc ei
naque in hoc fcculo neque in futuro re\xorirtw βΚΛτφιιμΜτ\ , ί^ ΐξν* iftrn in dr
mittatur , Ita fentit magnus Athanafius
vi tiw tùtbt 9 in c· vi ptf^otrt . τίτ»
d
exponens illud evangelicum , 0«w«4 miμίγ ιΐί A&trdriQ* ο» τ?
τί AxTyfA/xi
bi troJiro frirr . Qui enim , inquit , in
pirS , rirni μν τχριδόθ'η, eMSfScuor’ ο >5 rif
unam divinarum bypoftafeon blafphemadroripx» φητ? iV
ζϊΛτφιιμϊβ ίχ
verit , non remittetur ei neque io hoc
M*"*' i». £rcu|o , neq0C jn futuro ; fe Gregorius
ίζπ «φί<τη ύτ» d» vi tuS ùw , κπ ώ rd μίΚ·
S· Theologus , Quidquid , inquit , ex triλοιτζ
Γpiyo'e/oç d Θίολορο; iro tfnrrit ’ «J; ό, τγ
profedo D
if ‘fV Tenir KAVJ Ce Apc, ri τ«» fan leSrpnivt ,
deturbaveris , fe perfe&ioois fa era men tum
£ σ-fxizrd tLuj riKtiitrn. £ ot hnr"rtt ohm c«
tibi deperdideris. Ita ergo Latini nullam
rc*ur iitr xxtu SxAAxtrrr , ΐνιηκ ytip ri θ«<
e tribus perfonis de gradu dignitatis di­
ôpokoyi<rtr ir π
é xueriwi
movent , cum fateantur illas efle «quales
potentia , principatu, deitate, fe rterni£ θίοτυτ/, <È«73rdn)T/· rit ouu A/y4» ότ/rifri
tate : Quomodo ergo dicit, cos io Spiri­
ττιομΛ ri iynr Bhnr^pûrt irt^t TSn μχtum fandum blafpncmarc ? Unde vero
$vr A*y4 > Ôt/ It As>4 9 «ûptrixoi tin,
«7; super/fumptum hoc aflerlt ? Quod porro ait ,
rii «vtÙç «wfxdxUpiu » ««At^drta jrpdnpo»
haereticos efle , atque ut hxrcticos fu i (Te
luirn τί Α»τ/οχΗ«{ i KufisNUf ’ ίμφόηρι yip
a nobis prccifos ; redeat prius in memo­
riam Joannis Antiocheni fe Cyrilli : nam
riî 0ρθί<
«ΛΑ* ÎMrijU»<fOT^Hrede fidem uterque defendebat ·, quia ta­
r«i ri» ΚυΛτΜο», «>Αχ χ’τοφάυχβ^χι
Nrrojiw
men Cyrillus non expedaverat , fed ante
XBpd τί
ri» 1mc»»Zu/>
ΚνοίλΑκτί
Joannis adventum tulerat contra Neftorium
fententiam , Joannes Antiochenus feriptis E ^eé« oi Ttd ri» Iwx'»»Z«/ Α»τ»χ«<«? typxvor , G
rin pupropia-nn ri rie Tfismc ruvoiti ^fxxrixi.
fandum Cyrillum exagitavit ; teftabuntur
hoc ada terti» fynodi . Si autem illos
tilt ùtaÀptTtxiî χ’γρχοΨ»αΦ>> fit
^!Tl,9 *μ>’
ut hcrcticos refecuimus , quod ipfe affir­
exftriiu tUm -xxt* ivvii χτόφηαΊΤ rie ruuiico ,
,
mat , oftendat fententiam fynodi , qu«
irai £ τόη xxniottitd-wrxr ’ VJ
ipptfttrt τη
illos damnaverit , quove modo fe quando
Χ6/9·Η<ηΐχχ«οδο£7χ, ϊ/Ζώ'χχπί/χίρ-ητχ»· 7»χ VJ
hoc ilia fecerit; fe an illi damnatas lequanipnί τάυ xtfa-ir yrômt ê rlui λτοφλτο rt^vptf
tur opiniones, ob quas lata fuerit in eos len­
ήτ^ς-xnt,, x’ZA* en
wn
· τί jô ίχ<
tentia; ut agnito judicio nos quoque libentiffime pronunciatani ampledamur fenten­
3h£«i, ότι tûptrtf κιιρύτrwtr oi KtTÎtot ; tîpi, ôrt
tiam . At nunquam hec often der it ; Unde
irtreu. oi if horirot φοτη 9ti^irtntt , iptfa Xt·
enim probaverit, herefin a Latinis defendi ?
ytn' x’ZA’ WM ripifa , «X trfnu, ôpo^yiA»,
Dicet > id colligi per fcquelam ) At vero LaN.
Tpi·
Conctt -Gtiutral. Tom XXXI.

iji5

Apologia

adversus

Marci Epistolam.

XBfwiw pji crt t

1316

xnpec ipV d iynt nurrlw A
My9rt rloi φ*Α» * dat'npov, in ify αιυ *»ΪαΦ »
tk <vdnc*n»tf fifc Φ·*?? i' «^avtAXemu « «•for**
vrni itixyan » i Mnu iwt tit βιηΜλ*φ(~
•Dj , tit i/Àtit ίιΊτχυύί^ι *
qÿj ? fount
νοήφ r*ro χηλοχ » w' rlur itix&irtt ρ&Λ
StuuAtru* , W
rim fem όχ«ί ft avert·
nip C o l/« nt iyht rvAJ^xm · in b nfiemit

îRv d r<ny ê · udc ώ τη «ρο^ολ ji τδ iyixitüpttnt * » yip it yi iü Jro 0/ ripnnv , ini
TturK i niift i yoc * «M’jijj xxw ίχ·* *
/At yipt cu pint , we Rir , ineppi&i
&

•iV iylw rit yfy tuùtut \tyfon» en t3 rcTfot é rd* qi?, £ $/< tS υϋ , é
ipfib wwWf.
•nuJnc y<p «pot τ» , cm pint , ότίφχσχ IRv .
tit yip χλίκ ôn9t vsrip yUù ipif*
ο·»
îrt ’
rihtt , nKht vmo ylw omt tv£ i^v,
ipip xx trit * iwt if c* pirou , y< ca oi
vii £ iti T9 uix
ipfxiït wnMt > dtpφ«ηίσΉ ron » wom yip \iyt-m <r^>' W ititttrxuAwr £ θίβλο^» fijc ZxxXvnuc , it tù iyttu
oÎKVfj^Jiiuù <ruôo3ft iylxt irflifJfau , ^4' ne
iunir &rtptt(ptnu . ii ii 9 tx pont, p& 1» yjerput χ^4 τΐώ φ/λ«»·νχ/*ν. £ γ5 iit iuri τδ , Jram t KeitM HxKùp&i. ni inc SfoXoyltt, ·<$ τολλ< <T#r<f^crfrw i^çopjo· é &tàt ix&tÂXiyn·
ne » *C* Juo ΘίβΖ ,
«X ne 0 rttp ipî» TtrAÀÂ^»
θίο'ί * V4
Aivomc , χ^ό»ο> cn«ir*>fJpf é x«nÀ$<M*nt »k iv ipnüt , τη* djpypi·
xûÿ^U’
T>t $<< rtpuripv yppütt orc <rà τδ ,

Irtnu, Kcu«&nrt nu ; ritnt yip ni ιρο&γφκ
tpiî tk "IV ΚΑΚθίόζρ9 «rô τδ, irtnu. if^ npitt

i&purot ami e« τηλ>Γ é χΰρΛ-ης ή iuuipt^A
Xôyitt iàpiîi ip^bô^ofrut ni
* i/o yjf r«iri«
ne dû fif &fot trSpuTOTptrii ’hiyoffy ,
9
iit xM,nuidim9 ipit «το τδ ΐτ&άζ ,
δτίτδ
ipo\9yÜ9 ' ^4' <ληθ«ί ptvi τδ &f9 ni τδ Θίδ
K&foÂi

c*lt

Ati t/ it £ X&coA^9

·£ iuiV n-

p~9 «^ocnorntf i «ά XJrAor tif ti^friKVi Ôftwç ;
λ/χΊ yip ô ne 5Lrv<s ohcvpSpmM tmjÜ9 χοω»
f βϊομος · τδς <9portSffjtfxi τ£ όρ^οίβζίχ ttJM π»
pf&ii fi?
«cro <φττα«> itX^·
X/
rlu> yjBonmy/J^Luj itoXxSw
riwl&tnu.
A^awc fju ,
M«xf3o>M»vc , ψ Σλ/Κλτ/λ.

, X44' NfUMT/cnic T9t Xiyotnii huztvc K*3cptrt & A&rtpit , £ TMApttrwitXATtnti ^yotw
TfvpAitntt t
AroX/»cexr<c δίχομίθ1* itiot·
net htBi^iff t
ί9ΐ&ίμΛτΐζωηκ ricrcr ûptan
fjti ^po99r<u ûi φρ»Η n iyi* τδ &t9 χχθΌλαη'
Xÿi «roroAMi» ίχχλησκ » <^4 ^puyt^ofJpiüi im
yttof4Î9( ^fÜTtt iJ ivt* P^P 1» > n pintT09 >
é τν^Οφθ^λ/ΑΙΚ , M| W pt99t 9 tyl 19 ΓΟμΛ x
^ niüm‘
r^pyiçotnt iuT9t Xiyop^v ' ^<τφρ*-

yifbutitrrAlpAmttytu. όρης τισι atutniri9ut9
τδς ί’χ Λ<τ/9*9 ipb npotnotntt ; η oua ïtw τΛ9η\

•dpfTiioi, ÿjXcr xatXHFO/. τ/ ii à roptimi9ç r<r&tipx»t Α»τ/οχΗ<ί Btôiopot 0 &tKr9pÙ9 <£» nût
τpii MctfXO? TO iytûntnt ΤΛΤ&ίρ-χΙιυ Αλίξβτiptiii ironcMrttn «feZ tktu» ypi$i i
Ç»9iil Çt»ttAl. ltom. XVI IIt

tini reipondent, id fequi t fed «pnd vos ; ium
talem iequclam ipfi aegamvi ; primo qui­
dem , quod vocem hanc docent fanfti patres
noftri: deinde quia non ita intellegimus, at
ex hac voce aut perfonaiis diftinaio tolla­
tur, aut ita perfonc uniantur ut fequatur
confufio, quod vos fcqut enixe a fleveratis,
nam 9t unitatem perbene intelligimus, &
diftinAionem egregie declaramus i ut neque
duo fine principia Spiritus fan&i Patet Ac
Filias, neque in produâionc cjufdcm ana
fint perfona Pater Ac Filius ) ita enim duo
quoque eflent mittentes , cum Ae Pater mit­
tat & Filius: at res non ita fe habet} fiquidem vox illa, Ex folo > apud nullam fanâam
B eft, a nullo d id a teperi tur: quinam? Cum
ipfi his utantur vocibus, Ex Patre Ar Filio |
At per Filium} & ex utroque fubftantialiter t
inter has enim voces & illam, Ex folo, contradidionis eft oppofitio. Nam ficut iftss
Sropofitiones ; Dum fol fuper terram eft ,
ieseft, Atooxnoneft; Strurfus, Dum ille
fubter terram eft, nox eft, dies non eft j ita
etiam huc duo nunquam convenient, Ex io­
lo, 8c ex Filio & per Filium Ar ex ambobus
fubftantialiter: Ar hrc quidem oronunciata
funt a dodoribus Ar ccclefi· theologis, quos
fande generales fynodi pro fandis haben­
dos promulgarunt , quorumque feripta com­
plectuntur: vox aatem, Ex loto, poft fchif
C ma Ar contentiones audita eft. Quod fi res
theologicas ex confequentiis judicare vo­
luerimus, in multa fane ab fu rd a delabcmur :
Ita enim, quia Deum de Deo dicimus, duo
ergo fint dii, Ar non unus quem credimus t
8c quia natum dicimus , tempus intclligamus; Ac quia defccndit de cmlis, lococircumferibamus : Ac quid opus eft plura con­
gerere, que inferri videntur per confequentiat ? nam qui prave fentit, ea qu* dida funt
per fequelas omnia concludet. At noscum
fimus nomines fidi ex argilla Ac luto, non
poflumus de Deo congruentibus uti fermonidus : Quapropter humano more res omnes di­
vinas explicamus ; nec oportet ea confcqucnD tiis, fed ex confeflione nos redarguere : Vere
enim cum Deo de rebus Dei judicamus.
Cur vero eos, qui ab illis ad nostranfeunt, chrifmate inungimus? an non liquet,
ut hcreticos ? Ait enim feptimus cecumenics
fynodi fecund· canon: Bos qui ab iurreticis accedunt ad redam fidem , Ac panem
confequentium falutem , recipimus ordine
Ac confuctudine, quam fubjiciemus. Atia­
nos quidem , Ac Macedonianos , & Sab­
bat i anos, Ac Novatianos qui fe Catharos Ac
Artfteros vocant, Ac Quartodecimanos, 8c
Apollinariftas recipimus libellam dantes, tc
anathematizantes omnem herefin, qusnon
fentit ut fanda Dei catholica Ac apoftolica
E ecclefia ; nec non confignatos. five undos
primum facro chrifmate in fronte, oculis,
naribus, ore, Ac auribus: Et contignantes
eos dicimus j Signaculum doni Spiritns fan­
di. Vides, quibus annumeremus eos, qnf
a Latinis ad nos perfugiunt ? Si ergo hi om­
nes hcretici funt , illi quoque inter h*reticos numerandi. Quid porro de his Theo­
dorus Ballamon dodiffitnus patriarcha An­
tiochenus , refpondens ad qcuefita Marci
fan&iffimi patriarch· Alexandrini , feriptum reliquit?
LI

j

Jjs/rr-

1317

CftIGOlII PROTOSYNCBLII BT PATRIARCH^

Latmgatlo Hera,

<3i8

Epaiiqriÿ M/p«a.

CaptM Latini te alii ad noft ras eat boh*,
cas acdcfias accedentes petant divins fanAificationis communionem . An fit coace·
dcncta· hoc, kite enpimos.

ΑΙνμ&Ληα A<r7v« è iaot rtfarfyfnf oit
•ntt As&oA/iMf a
ifllbtrirt μιτ*λΛμ{ϋraw? &a«*w»dyi«r/uhur. h οαϋΐΤχ«ρ^>ritiftt,
fyri^n

Htffefi· TMri:

Arogirir OfoW/tr.

•s· ηΟψτ «mtmv, Jtfftnif. Quoniam igi­
tur ante multos annos ccdcfta occiden­
talis, Romana inquam, celebris illa por­ B
tio divalia eft a confonio reliquorum fanAiSmorwm quatuor patriarcharum , per
mores tc dogmata a catholica ecclefia, A
orthodoxis aliena ; Nam propterea A in
divinis facrificiis papa non inferitor com­
muni npminom patriarchalium commemo­
rationi t idcirco non debet homo Latinos
iaccrdotali manu per divina A immacu­
lata mjrfteria fanâificari, nifi print Lati­
norum dogmata morcfque velit ejurare ;
A canonice cathecbifmo initietur, A in
numerum orthodoxorum referatur. Audis?
divulfi funt non modo per mores , fed
etiam dogmata que non agnofeit ecclofia : qua voro non agnofeunt orthodoxi , C
hnrotica certe funt. Audis etiam, initian­
dum efle canonice , atque in numerum or­
thodoxorum referendum l Quod fi ini­
tiandas eft , chrifmate etiam profeAo un­
gendos . Unde ergo nobis repente ortho­
doxi apparuerunt , qui per tot tempora ,
A per tot patres A doAorcs lurrctid judi­
cati funt?
Cum protuliflet canonem pracipientem,
quinam fint confignsndi, ubi nulla men­
tio de Latinis, A fobjeciffet refponfionem
unius Balfamonis ad Alexandrinum ; in­
tulit , Qui per tot patres hcretici judicati
font . Liquet ergo a B aliapsoae tantum ,
non a multis patribus tales efle judica- D
tos , idque poli fchifma A concertatio­
nem . Certe fi Alexandrinos poft tot exaâa tempora , ( jam enim anni trecenti
abjerant ) ignorabat quomodo recipiendi
eflent Latini , perfpicuum eft , illos non
fuifle hereticos a muttis patribus judica­
tos; nota enim feiflent procul dubio Ale­
xandrino A reliquis ecclefiis judicium A
fententia, qua damnati effent Latini; ve­
rum Latini etiam noftros f contignabant ,
A chnfmatos appellabant. Sed nare non
fu i fle in snjuo A bono faita conftat ex eo,
quod in noftra unione nihil habuerunt
quod nobis objicerent, fed cum clTemus or­
thodoxi , habiti fumus ab orthodoxis or­ £
thodoxi .
f Epifcopi Latini Gnecos aliquando fub
conditione contignabant , vel quia miniftri hujus facramenti excommunicat! fue­
rant A pro laicis habiti , quales erant in
Bulgaria facerdotes Photii, vel quia prefbyteri, qui apud Gnecos factamentum hoc
paffim conferunt, non hint ordinarii con­
firmationis miniftri.
Quis illos tam facile orthodoxos fecit?
aurum, fi quod verum eft, fateri velis, A
lucra tua : tmo vero aurum non illos fecit

Ομοά»μιτ iyi9 ttripSiri*
i
λομywparr*Ιμΐίinioim ^fiy^boaτολAAtO
------ — -- —

** iσ» w MyiucTit iw «Μθολαίί /««Awr/nc , <44
^qpdOi^air«t?A^rôM*2fti)Srfinfin&rv«7c θ*sirc bfonAfrttus xotrifc rV

«K^opuc o rurcc
ti»
hftTiw

όιομ/η»

' ύχ ύφ+Ιλκ $ioç Αλτ tu­
iF θ’***«<’*

μΗΓ*ύ»» dxracrôtu , oi jui ικ-ηίσητνι τρο'nfonîro%tà[ rV Αχτηαϋ» do^putw π ^ruint-

?***'»

wcôp^oJdgorc

. exfon » xnyfiSitr*· a’ padrar wr ίσχ,
^λλ< £|ό^μ«ι« muaxAnr/uc «>XdreM. vwds?
qp^oid^waZAdrenc, Turns? oiftrni * éôrt ΧΛ-ηί
Xodwtc *<τηχχθ·ά0<4 όφννλ{ » é
àfSiiÎfyi JÇirarôlcôsu ; otii «utwxw^Uriu, )χλοιότι A rm μύ~
fa *)ç6fs&iaMU. To&tr ouu »/s7r urtydrwrur 4;<sp-

Wi ornc ôfSôitÇpt tl fut lorrntr ypdwe £ vj»<>

ww/w rtripuf £ lzfarx«X»> XM&bnt oiffrt·
xoT,
JTw uain «poxqtxAntc w Npao&f nuSnt, τ/ist? A a o a.
>h jçfÂMi μι&κίιιΐ AtTÎMMt Xiyimi,
tno*iw«4<c
τάο tS BeKrepù» eofot wAX^o·
3f*t*c tiaix&ievtyjfttblw, rnflfH’ ol Iti isra•twwiiftnKt&lvnf oiportxot9 «fô&*Xor ou»9 ύί
χ’χ<*οτ·λλΛ runpms ixefàvritf9 «?K <mo τ&

B<Atr«/z*w ÿ juma, W vMvtw
τ» %7ey*< £ <
φίλΟΙΗΧΪΛ». Η* OUU Q Αλίζ*4^Μ«(
1TWW Xjl··
rw Tteirrhrtf, Tô«*«4rrar >ù
, ii
oTit efeî ri ôrtK
rvg ήτο Airiun tafortpxpμΙ»χ effortί·χίτ&Λΐ t vpôdnAor aie
dfcrttot
xjsro Totài» rnripur t*d&*r*» * rsbroc y«p tyi
o
u> rlui

su Xwrsu' s'juX^ai tybouroto»
Aerittaf xcint n
tumtiliuw. «A-

Aa k AtTÎfot ntf i^nififf f two»
χμτμΛφκτμφίικ ηίιομηζον. iri ii a iç ittyP» "Kôyor
•ncïnt ijkirorv»^, JjAw 9 irt cür τη inirn
adiset Άογο» ^’’χο» ùtm
m?A* ορθό-

i^pt ôirti

if&oioÇu» of^ôi^pt tx^i~

^μί».

t Ey/rw cSr/ors ·7 Aentot roôf ΓρΛ/χ^ς μισ» e»forttoci<jyMÏ χ,μ dntraAic f, irrttirtp οι
éOftf^ônfot o£« avril» ottuot ra /aumexa^iuora
xjvnpanu.
Ttf ètiToèf^ oij-tu fçtiiuç ôfSoiôÇvs Ttroiw» i rats.
o
, h βούλοιο τ
Atyb, kj «/p$* ή rt' μί^ω
oim ix,fbv< \ov Tîtoîw»

1319

Apologia

advblius

ΑΠΟ A.

ΑΠΟ A.

]

AAC1

Epistolam.

13*20

orthodoxos, fed te reddens iltis aŒmilctn
io hareticoron partem detrofit.
f Facile illos orthodoxos fecit voluntas , κ>ιΚ
t PcJZw afonsk 4ρθ·<4όξ*ξ rrntete η θ7λυqua dogma io ecclctiam ab cis iaduâum
rte don» τχ tt&bluHU \ir· ο/χνμίΗχΙυυ rui»·
paiE funt examinari per fynodum cecumeiot τ· rcp duiff ca rf cxxXnrip. cea-styojxnor v
nicam » quod antca non patiebantur } 8c
o'rrp rpônpt» d ΧΛηίίχοτη' in it £ tm ίμφ*·
pratcrca Lanâonim patrum allata fatten*
fi&lrm ·& &e!t» tempt» perd, nl έ à ri
tie, qua Spiritum fanâum etiam ex Filio
afferunt } 8c prolatum ex cpiftola fanât
old Ai^urnt ri rrw/juc »» dynt · £ » aro w
Maximi tcftimonium , quo probator fatirtvofae μχρπ&β nF θ*Λτ Μαξ/μν » intârn
tentias illas efle germanas; 9e patrum diότι yrdrtd μί wwr i dV rtinpc» oi 9Uredt
âa , quos 8r ipG pro fanâis habemus & ecout 1j} ίμΐ7ς $οξΐζομί9 dyhtt 1^4 Mtr*d*jfe
cleiir dodoribus : Quin 8e publicus ana?5» iithnrke · <Mx yjf 6 àtwrm rdtrw dr*·
thcmatifmus duorum principiorum, 9c confulîonis perfonarum, de quibus accnfabanδίμΛτ/τμος rie ίίΛςχ/χς , qjH w ruudKotytf ,
ii d cttidhouHn , tie £ durie ομολο^ήτ^ τ<- B turj ut plane fatebitur & ipfe, qui ibidem
aderat te audiebat. Auri vero rurfas mea­
put t/uert 4 dtouur . y^urd ii raAvr μΙμηΓ)
tionem fecit, vel aurum amans, vel carens
i yur·» 9ÎKS9 t i yÿurd trtfnfihÙK rd rrtp duauro, quod ipfe expetit.
f A udor is fententia; Nam dogma hoc,
Id v/Kxpdfa.
ut diâum eft, in aliis conciliis jam antea
t Δάξ< rd τυΓγφΛφίν;' rdfuu y5 fijwo or
difcufium erat.
ruuiiote τ» οόγμ* ·ηοη.
Sed Ii medium, inquit, aliquod interdo· b»bks.
Αλλ’ η ^uronrnt r/>a, φιισ-ι», tr/wjjircujuw f
grnata excogitemus, per illud te cum iis con­
ioypdrjr9 tKtrrwe n σΊΐΐΜρθΊχΓο'μίθχit dudfi9$
jungemur , te res noftras optime compone­
tafotnuti dunùe χ<λ& ίζ'μι», oùiir dxtiyxAtymus ·, cum nihil fateri cogamur preter ea ,
quo nobis confuctafuntfic a patribus tradi­
μίΜΜ "Ktyir
t* HO^ont
»^}ifïo/Jp* ·
•nir ir/r ixtîro9 ri nue τολλου; <^ <ρχ?ί <r*nr-_ ta. Hoc illud eft quod ab initio multos de­
cepit, perfuafitque fequi homines, qui eos
rtu, ê“ mUrtu dwKx&dtr rdte tie w *npw ne
ad pmrupta impietatis 'abduxerunt : Nam
iuortSeitte dvdyvrt. r/rdÎramc >5 «T«U rtyiror
elfc quid medium inter utramque fententiam
ΛμΦοϊι r io£wr > οτ/ρ i»Î ww àtur/ur τύμβοι,
rati, ut contingit in quibufdam contrariis,
ultro in perniciem incurrerunt. Verum di&io
atfùe n inrÙ9 ηυημόΧητΛτ. df^d λίξη pfyi o»J/quidem reperiri poterit media inter duas
χΓΓΛΛ pirlw iùo $©£«» tùp&lwu , rUù dpjQtmpte
opiniones, rquivoceutramque Cgnificans,
r^edtvrm ομΛηνμΛΚ, Jo£a> U μίτΐιυ crarr/w» iofed contrariis fententüsinterjeâameflcmeW» dèl t# dord 4^«^juane, dituiti» * h ii μη é
diam fententiam de re eadem, eft impofli·
aX»&«tf £ 4z«JJw trsu rt μίτοι, £ xant$a'rfw ή
bile) Alioquin erit etiam quid mediam inter
drooirtex' dftt odx irt9 ' iri munie jS 4 xxnt▼erum te falfum , affirmationemque te ne­
gationem ) atqui non eft j etenim ue omni re
ψίτις, ί ή droQurti. ti μ$ο ouu ii Airrnw a*Xx«
aut affirmatio, aut negatio. Si ergo Latino­
θκ ϋγμΑ, n /x rd vid ι’χτος^κΟζ, ·ψ4$« η ίμίΐ·
rum dogma verum eft, quod ex Filio proce­
πμ>9,η ίκ, rd rrrpdf μίη9 itd ηίίι» jj tχ»e^9rιμt9,
dat; noftrum, quod ex Patre folo, eritfelti 3» η ίμΐηρο9 dKn^if , ·ψ4Λκ i» hjj 3ητχ n D fum : propter quod te diffidium fecutum eft :
ixfiw* r! οαχΓΛ9 Hi μίτο9 rtdrwt ovitr' τλΐώ
Si contra, noftrum verum eft, dogma illo­
rum erit falfum; Inter haec igitur quidnam
ei μη λίξ/f «^oe ίμ9» nîç δοξχς ôpSr*, tttL&drtp
erit medium? profedo nihil; nifidiâio ali­
rtf M&oprof. ίυη ouu ήμΖ; be&luûu TOtdri i £ ri
qua ad utramque fententiam accommodata
Τρίτομη, intr dt^dKta J^irdrofur Tte/ dff 90ηinftar cothurni . Haec ergo pacem conciliare
jxâ-a»» é
ΐσξί» » îh £ «μ^οτίρΜί ΐμίς <»fotr\poterit? te quid agemus, quando noftros
ΤΗ» όρθ^οϊόζχς no? *nt>arr/a φρονου&ηις > tyd μ$
invicem fenfus te opiniones examinabimus?
fieri ne poterit, ut contraria fentientes utri«χ οΤμ«4, ·ί> Γ Λ9 eiieiiii ο rdrm φόρύ>9 > r^rdr3ue orthodoxi vocemur ? Ego certe non cre•nt pttiiuf ίΐθ9ομΐζ<Η9,
iderim; tuum erit hoc fcire, qui omnia mifces, te rebus omnibus facile nomina adaptas.
Ημϋί iuu^tr η , xc< «x atfwn»» τΛριΚίβοNos a principio , & a primis patribus Orat, âe
accepimus , atque a Gregorio theologo
μί9 , ΧΟ4 ar^f’ Vpiyo&x rd &to\ôy» rtuè uemediam in fide tenere ; nam veritas conff-QTnnt cr τη τ/ΓΗφνλ<ττΗ», irei « μιτόττ^ο^ί
fiftit in medio ; qum vero extrema funt,
xJ χλχθΉΧ, ni i» rap ixdn*t rd μίτχ
excefl» vocantur te defeftus , ut necefiaAeu XtyO9TAi ^iZ^HxJzwe, xou'
didyttniitrôdrio fini etiam nihil . Itaque cum Grego­
κ>υ<πθ9 ίχ«β·«Μ · χ*λΛ ouS μι rd Γρπγο&ιχ rd
rio Naxianxeno reâe dicimus ; Medium
vero cum dico, veritatem dico , ad quam
GfoKoyunvmXiyopie' μίτόιητη iè ôner tientt
unam rcfpicere fine vitio poflumus , nec
Qirrl 9 rlui d\fôntu Xiy»^ t»fùe lui βλίτκι χλprave contrahentes , nec abfurdius divi­
λνί ί^ομ(9 χ} μόκ»,
rlui φ*ΰλΙυυ ruueuptru
dentes : Se rorfus ; Nos media regiaque
•βΡ&Γηύμίίοι » £ rluù inrumpeu ituiper» tuu'
via incedentes, in qua etiam fitumeft vir­
rihir ’ JiUHf τα» μίτΐυυ üôt ββ,ϋζοπκ
β*tutum faftigium. Hoc ergo 8c nos medium
riïwdù, ο» η
η
dpefW imxfr dttpetrtunt.
fatemur ; Vocem autem inter duas fententias mediam , quam ipfe inducit, un­
Ttuirluu £ ημάς λΖ^μ#» · lui il durât λ/ξ/f
de habeat , 8c a quo fumptam proferat ,
μίτΐυυ iuo ϊοζ»9 e/rdyi , χχ »73<μ/>
£
nefeimus . Quare quod te nobis ignotum
rd λχ&ό φίτχΗ ’ i/o δ όυη ΐμϋί ό/$*μΐ9
eft , & diâum ab aliis nunquam audivi­
mus,

, ri U Ttxirttt txwroff ifum λ «V ?
<Ver«ciw drttimr· pudptt»

1321

G KB G OR II

PROTOfYNCELlI

IT

PAT1UBCHÆ

1322

*r' iffcw τΛΐίτΛ^ Xty»T»f , τϋς *>omut, ad hoc quomodorefpondeamus? In- A λ/yd»
ducit enim ipfe que non lune diâa a fan­
λοχ/α» iufJfo i «uro yp firnyi -ni μ>ΐ
?
ât* ; Ar ex luo fenfu ftatuit affirmatio­
iyivr
riu» θί σι» <vrî χ«ηίφ«σν
nem βτ negationem 1 cum fanâi nunquam ,
voto ί ιίνόφΛβν. ii
9 c* μ·»κ w iyiot* w λ/Εκ folo , dixerint , fed, per Filium* &,
yiftrw , «Mai ,
rê ûtf > w «
tipvoir , ως
ex utroque * ut jam antea often fu m eft
«ρο*π3Ηχθ« . i/o ê -nt μ« w>n/4*
* α·
Quapropter ecelefia nunquam fenfit, que

yfur « οΜχλιρήχ mm. importe τ·ή
»μΛ 3» τ»
non accepit a faoâu * led ea recipimu*
& obfervamus* quae diâa a fonâis habe­
ΛΓ iytun tipnifp* Γίρχο/φ ” W f4*"
mus , it nunquam ab illi» recedemus > ·λ^ττ·μ|ν ,
φϋΚ^ομ(9 9 prtit ifet μΗτότη
liud medium non' agnofoentes piztci il-s
TO «Μμ Xt'ytvtt , rXfoù to
4ομ|ό« r<lud * quod fanât nobis tradiderunt i li­
pu iff nyiur , «ata «υτνς nuirlw «»<χ·λ«ττρ , ùf
cet ipfo fuo arbitratu novum confingat
idÜÂXTcu.
medium.
Kraa*.
Vifne ex Gregorio Naxianacno foire ,
BvAs «r’è/ VpnyoeJbf τ« θ/βλόχου μ«3>7» » ' rsu
Orii.ii A- qtta. ipfo de mediis feribat ? Imago , in- B
ο7λ
nk μ^τότηητ yptif" > i *rf<x r<»mc ôr
quit , quoquoverfum in omnes prattercunpur« ru; r«4*o»ntc hïluv , ό xorsdc «μφοηρΜ JV
tes intuens , communis utriefque pedis
mu* «οθομφ-, w x«-n» -ruant euttuw λ/χμηστς,
cothurnus, ventilatio ad omnem ventum,
arrepta facultate per feriptam callidita­
«^■atrur λ</2β<τ« , tluî éfypa$or xtnvpyw >£ rlo»
tem , 4r verfutiam adveifus veritatem .
Ket-n nk «*λη&Η«ς tTitow * -ni )5 όμβ/Φ» «ni
Nam limilitudim* nomen juxta foripturas
•nt'c y^Oetc της <J-r»ôw«<r «ρο^νμ* ii/V ni χ<λ·
pretextus pietatis erat , quo hamus im­
Xto I»ç *’r/<3«*c
- reevrse ufÙ OUU
pietatis obtegebatur : & hrc quidem de
της ί'η»οιιθ»ν<πκ w μίιτοπιχ . r/fi/ if
ώιmedio tunc excogitato. De iyoodo vero,
quae talis medii fait inventrix , rurfus
rlu>
Tui/oix
τ<λ/» ®i»oir ’ e< n
<;««. 1·.
haec ait i Sive Chalannr turrim , que
/T XacXecarne rcipyo» , oç χ«λως sa'ç yAcJoTitc ΖμΖlinguas rite divifit ; ( utinam divili flet at
twf*, «e όφ/λό» yf χ// ηαί-nxc , iri χυχω
i»
iftas. in malo quippe fuit confenfio ) fi­
a~upj>u>i<i. * iin <i K</«<kc <ruutSt40f , ω X«aroc
ve concilium Caiphz , in quo Chnftus
ηπ rr «Mo n/v-rts rhù riu^wt
condemnatur ; five alio non abfimili no- C **nx«5i>/r«u
ο*νομ«Γ/θ» , i r«»nc «7Ζτμχ|/ί
«-uurmine vocemus eam fynodum , que omnia
evertit 8r mifcuit , dogma pium &.* anti­
ytt , -ni μ)υ £<rtQti iôypit w' ruÂeuô» iyii rit
quum demolita , quod Trinitati fuffraTersit (Tiw»'χοροί *«mÂi>rxr« ni S«Xh> %«gabatur : vallo enim icpftt , 9c machinis
p«x«, é‘ μχχ«ηίμ«<π xunto-Hrox ri opoéffW , τη
ndem confubftantialitatis labefaâavit ,
3t «σ-fCU* θύρ«» Λη'/ξ»τΛ if* tie
yryftppi·
impietati vero fores aperuit , mediorum
rut é htyoi^ouf pfronrnt ’ ο*οφο/ ydf »^όο»τ·
feriptione 81 uiurpatione vocabulorum :
Etenim ingenioli fuere ad malefacien­
<ηυ xxxororâirctt, rî U ««Xoro/iîr'xx ûc îyrurfir .
dum , quid vero fit «ede facere , igno­
«rw-suî-nc t4o ’»**/» «pxw rffrt τ?< ptrinrnç . ότι π
rarunt . Hrc nobis de medio (officiant ,
à3‘ trit ολ&κ μιβτόττχ /χαχως «*<ο3/3«νχ,όη, £ rrr
fatis enim offendimus nullum plane me­
nt TwaJ-rst ζητΗχ eirfQti
TO άίκλητίΛί «Μ0dium dari ; 'nec non impium elfe , & a
fenfu ecdcfiK alienum , nujufmodi media
TC^or.
qurrere ·
Rukimoo ,
Dum hrc dicit egregius vir , uefoire
Τϊΰ-ηι it Xtyur
τίμα&~ Jir®- e^foearatH- ADO A
fe fimulat , aliud fignincari per homoeu•nt dyrcKtr ,
orwc «Μως toferuj τα «μοκχίfion, 8c aliud per homoufion. Nam quod
enor , m i»*ui «fo ο’μοο<ί<ηο>
tb y$p iuoihomceufon eft , non habet eamdem cifcnouaiar w Tvirnr τη «<n'« xxtw
rir ηχτίτΙιΜ
tiatn , fi quit vocem more grammaticorum
explicet , aut etiam fecundum veram lantir nt ,
κδ» XotT>« rlui -iV Àyt'ur τα,τίρντ λâornm patrum expolitionem . Quia vox ,
ληθι» ^Eiyvrir . ή> μ|υ yttp , nyouu 1» ομ«τ»
homofion , fignificat effentiz nulla cum
<r/or , -ni
nç ÙrlpLi δηλο< . -r» il
vaiietate idemtitatem ; homaufion vero
ouoiouff-tor , -fa όμωΰτΐ ipont ‘ ù; τί ' οροί»,
rem aflimilatione non diilimilem , quale
ή Z3«t/Ah* ι$Γ oüpcrtov χο'κχω <f/wwîto *
Mitib. (). eft illud ·, Siimlt tft
rofltnmt irtao
J,»». j.
; Sc illud , Caw Cbrtfttii tpftriitjyJ · ôr»t ô X&rroc ÇaMpuSn , oporot iitrS tràrit , fi iff ile t ei erimiti : hzc enim non in­
pi^«.‘ x τη iri*. 3χλο7 . tri if tS qx ri Qfoû
dicant iitnihtuduiem elTentialem. At vero
t« cruripo; npJfJ ονχ, rnx , a/λ' ouoétrtor fin Dei Filio lalvatore noflroita, fed conE
ytupft , «frj τί XearJ «'«u'canç “Ktyoe-nf ‘ tfubftantialem ipfnm novimus , Chriftum
yù
à ΤΛΐηρ ft irpfyi · ittè τί , h, -η τνίτη» ■?
7w«. io. ipfum audientes dicentem : £χβ CT Veter
ήτ'/Λί fpjpiùtur tia^p'Maxw ’ î/« Si nù ,
/«wai: ubi per illud, Uett·» , idemtitatem client iar cum invariabilitate decla­
te-ptt , -rate 3ùo \jror«<TTO ίηλω» , ô&f» o< vtravit ; per illud autem , fwttttt, duas ex& -vit ApHQt pn φρηοαΣης Tir nîor τη
prcflit hypoftafes . Ceterum Ariani , quia
©r«* £ ΤΛτρά της «υτης ir/*c x«ni τότκ «*non credebant Dei veri te Patris Fi­
<er^y'M«X-n>» , £ trot νί τλτ& rXbû τβ purser,
lium : eamdem , quam & Pater , habere
nptéQomi ·η ôpottrior r τό àu.wiotor iri^ftrnr »
fubftantiam remota prorfus omni varia­
tione, elfeque illi «qualem, fi generatio­
μίτήτΓ,τ» ΰι·άμχζ<» ccrarv/ni τ« et>rXfftnem excipia*i mutarunt homoufion in hoρκς. rûf tpocppô^j tJt» Ζφ’
n m AuTÎruft
mceufion } idque medium nominabant, te
0( TltiS Mltûi ÔpohoySp^i ï · jr«rq« tyi nr u*”’
fimplicioribus imponebant. Hoc in nos &

1323

Apologia

adveisüs

] Aici Epistolam.

A J*
ê rirra irtiwiç·,
ν«*η·4·»ΐ4ί * éiniwiifé · eras, vuûra
ri τ*ίμΛ ri iyn» h π ΙαυΙμπ é M&far/ w'
.^vris ê >fo'mr/ ,
W Hf^w sU/rato» 1
Mt X.

τ', tori, ifirep^f <·& rie α/rw ri,
*■ /φί dmraurr ri A»mw*£» fàrih & ity^w
AetoiMr * ri t irtain
, <>fc’ cm i» iλβσχ»· ri JT iST fv«tnIrtF ôÂw» *A*m» sûrrir ,

tw

ΓμαμΑμτ/μκ, ri tW jwriun* ritrirumc

T/c &· ·Φ*κ* fit i/rif ommw , i ΧΛm«m» reNri Jtfrw v^porac rie XeewriXw é

**

Χ&Γίμτγ*. foyisrOT, j<T rirâriw«r»r»Xop,
ri recM-μ·* iyfyfarlâiAflBl*»· Jü Zrirly+t
hiy*»'. «ftrnw· <r* & ’riro»* » >5 îm (U&h
v , <λλ* /m
rapuc lûtes dtapoAita.
το/< ii xm»w>/< φντϊ
rxtet i i βημφύηπ
9M XftfT«
Β<λ/χρ J 9 r/«
T/r? /<✓
/r/ri i
A«OÀEstrift* ϋιμίΛ tin^ayÎAc
, ίβμ* )5 «θ'*
vrijrpof/p*»θΐιμίμ|οκμ*»*· viό^^ίζρι^βος.Ηπ οαυ *<λΛ A/y4 > <<η μ», ri Tpo*>*yfypyqu£*
wiroKoryiiu iihSm, é in *λ OS *feB*ter*jr
£ 0 xri» roiri.
«♦IX
ΗμΛ /φ! ?5 μ£ τί Δχμ*β-*Ζα/ί, ê W r<rifw mnw , cm ri υϋ Si πΗυμ*. ri λ/yuμ?» · Hiw ii μ$ IV hirte» cm ri ni* ri rwiμ« λή^σι.
$
au o a.
Ksu ίμΛ μ/ra ri «v/vAMpuo-jAri «t Ί* Ju
ri rrrijua i >Jytfi», Λλλί,ι$^6Λ ri tri* l/ô*
τι rqprAfχτ/rit ruvtcrfA^k» rie/r*ri μ«λ*

<5m ri rerpof £ ri qi * ri i* cm 7iwoû
«roX/Xi^rif λφ4> , «foMm^T/ri eûnw ri»
w’o» t/3wv», ôrtp ο Εί»ομΧ>* é ·· «J riiEiîriμ/ο» itytetw' 9*μ»7(U μ$ri Δ<μ<Γ*/αιί £ ri
r«n^M> ÎTtrn» é »« ri ui* , yù ÎM ri üi λί^οuiKui é

Ewou/m, cm μοΛ ri mm ri
τ»/?μ< X/y«rm , £ &&pii &Nrirer tirly^

μ»ι' rip^i yjp ftv

W ri # £ cm ri vri, ? Γ«τφΜ Ri tori. mMm'
^nyrrL·» ri /curi λόχν» ri» ΔΛμΛτζΙϋ/ίί lri>»lvi ite/fr^pwwnt πίπων* ^9ΐΛομίτημΐ99

Xto τΙμ Ιι*α·ίφ*τη rlui *5ζ) rin rt rori«</u» di»
wc ίμτρο&π.
uit
K«u ιίμ«7« fii μ$ ri &t<* Διονυστ* μί»1α»9^·
γΐω ri* \jeff&rtv 3fôtrfl*i ri» Ttriptt 'Κιγ^μη ,

an» Si μ^ ri Atrfot ê ri» we» mytu» riiyfi
Tf^Mint Ktyxrif 9 ctfiifoomf mût» 3«\mW rit
ûriarroç.

αβολ.

D

1324

Latine» quomodo quadntât, qui Patrem
tt Filium * Spiritum faoAum unum Deum
(ariter fatemur ; 9t quidquid eft Pater dr
iUus, boc effe Spin rum fao&um, five Vir­
tutem, five principatum dicaa, five poteftatem & deitatem, proprietatibus manen­
tibus?
Quid ergo futuram eft mediis Mice
Grucolatiais, qui medium ampleftentea ,·’·5··
ex Latinorum inftitutia * âogmatibu»
qusdam aperte approbant j aliqua vero
probant quidem, led ipfi nequaquam ampleftenda duxerint , alta vera ne probant
quidem? Devitandi font non (ecus atque
colubri 1 non fecus atque illi , cum fint
etiam deteriore», qui Cbriftum cauponan­
tor , babentque illum queftui . Hi ni»
fiu» , ut inquit apoftolu» > fui fajfûoaur r.ThMt. &
|urihsm tffe ^fMK 1 de quibus ipfe fob>
jungit : fiu/e/iud» Aamsur» étviti t non
enim ut addifeant , ied ut fibi aliquid
afcifcant, ad illos transfugiunt. Que ve­
ro focietas luci ad tenebras ? aut qu· con­
ventio Chtifil ad Belial? Ar qu* pars fide­
li cum infideli?
Ad hec nulla rcfponfiooc eft opus; con- χ,ι,
tumclia» enim in nos jacit ira percitus ac
inflammatus. Bene ergo dicat, necne, rcipoofiooes quas dedimus* 8c daturi fumus,
oftendunt, & patebit hoc cordatis homini­
bus.
Siquidem hos cum Damafceno 8e cunâis Krstua.
patribus, ex Filio vero Spiritum noo dici­
mus : ifti autem cum Latinis ex Filio Spiri­
tum dicunt.
Nos quoque cum lanAo Damafccno Spi- A as»
ritum non dicimus ex Filio , fed , etiam
cx Filio j nam conjunâio copulativa opti­
me indicat Spiritum & ex Patre le ex Fi­
lio . Dicere autem ab£olute Spiritum cx
Filio , denotat Filium effe caulam origi­
nariam , qu· erat Eunomii & fequacium
ejus lententia. Nos vero cum Damalceno
8e univerfis patribus dicimus 8e et Filio
fcpcr Filium . Illud enim afferebat Eunomius, nimirum ex folo Filio; qui gra­
dus etiam deitatem inducebat t Vox autem.
Et ex .Filio, accepta eft a patribus. Cer­
te no» Joannem Damafcenum protulimus
verba fua exponentem , fuique ipfins in­
terpretem } & faris hoc in antecedentibus
declaravimus.
Et nos quidem cum fando DiooyfiolruaA
folutn fnpereffcntialis deitatis fontem di- jifci,**,*
cimus Patrem ; ifti vero cum Latinis Fi-ataibw.
hum quoque fontem Spiritus fandi affir­
mant, excludentes nimirum a deitate Spi-

ilreuw
ημπςμ^) τί &eî* ΔιοπιτΙ* £ ria- £ ritum.
Et nos pariter cum fando Dionpfio Sr
TO» ri iyluv μό>1α> rrjyluj
tîp-yJLuii -njç ^fonyfandis omnibus folum fontem de princi­
tbc το» τ<πμι iyn>i^o , ili
«ύ1»κ
pium deitatis novimus Patrem, 8t nullum
Μλλχ * «?λ* μίαί gm τΜυηκ rie myxt ri rurpoc
alium illi prciutelligi ; Verum cx fonte
hoc , nempe Patre, Filium icimus fontem
Tfiylio το» uîo» ytffirKOf^/ ri iyl* τί^μ^ης.
fandi Spintus. Ait enim rerum divinarum
frwi jS ô roXtk vri â’HM, i yiy*f A^Arinotc·
peritiffimus Atbanafius magnus io oratio­
vi
ci<rJpx* ίπφΛ»ΗΑ( ^oytf , ï 9 Λζχί * e/
ne de Dei Verbi in carne apparitione j
x<xony»wç rtt; .·3ή'<γ yptQat βιι\ύμι»αι »o»7» '
qu* incipit ; Qui divinas feripturas malio73f γύ
ni Θίύ rure» 0» ra
Hot myluï τί m-‘
tiofe volunt intelligent: Novit enim apud
Deum Patrem Filium effe fontem fandi
yt* τ»Α'μΜτχ. £ ό μ/>Μ; Β&τίλΜς ' Ttiy*
Spiritus : & Bafilius magnus : Fons , in­
·. t><« · to<*» >S o ÀeCti τμ>ς το» τ«πμι , οτι
quit , vita eft Filius : dicit enim David
roi τ*γιί (tnt . é τ«ίλ/» inp&* τροφ^τ*!
ad Patrem;
tt rft fwvit»'.
^iy] τ.··/'ri kleuw» · fu/ iyK*nhiT9f mylai
& rarius alius propheta de Judcf»; Mcdc-j,,»·.·.
rc/i-

I3»5

T/./·. |f.

Imii.

GrIGORII

PrOTOIYNCSLI 1

ET

PATRIARCHA

I32à

UUKVW (Jt
^wr-Tvÿ
ζΛ 9f9fxfynU 5» τηΰftattet tftx nhn ; aqua vero A olarsc
w ,
viva nominatur faaiftus Spiratu , de quo
μα τν iytof *
ou 0 xu&rac fvpqw ce οοίςΧηΓ*
dominus in evaagelio ; Qui kitrit ex tgat »
ytKÎ9tf of i' i» χήιόατίΰίΛΐυς , usyv&rmuu·
«••a» eg· ixh ti , jCOumm da fomnv ejet
ix<i « τοικμοι, c* m xoiKjaî «utu pXrîcr» » ΰJntuc
fax
vfoa ; hoc autem dicebat de
ζό>ννς ' τJ-rv Jt Ihcyt rtcÀ th rrA/zurvc > ο iyrtb»
Spiritu, quern aceupturi erant credentes in
0/ wrrX'omr tvç ώώ * Si f’W*,UTl r*~
•um. Per que manifofte docet, Filiam ci*
fa fontem aqu· vive, videlicet Spirits».
φ£ς, rrylw'-riζώτνςόίητος irç tï τΊμητος orAurei quoque oris pater fermone in facravw τι» lw» . »Ç ô ^,υα-it τΙμ χλϋττη» ώ vj λό^υ ’V
mentum baptifmi j cujo» initium t Rurtic ημυτιάν τϊ Cxrrirpxitc, u w <ρχύ ’ rùj> ίfus nobis beati David fpiritalis cithara »
μΐ9 η’ τϊμ<χ*βι* Δ<&’δ ηΛμ<ταη *'$«/*’ ΦΊ"
Propteroa , inquit , falvator oftendit fa
rhita τκτνό rtfVfi itixfuev luxrit Twyluj
fontem vita, 4c viventem aquam cffcSpimorn fanâum . Similiter 6c S. Ambrofeus
ùdap {Hr 19 τηΰμχ vu «χ/o» · ert^ptinte £ ο’ <libro primo ad Gratianum imperatorem , j yin KuRfùnoc de
ΓρβτΜτο» &rAâc dijJeapjte deeimooâavn . Itaque , inquit, fi­ B τ·
itlnuiûart^itfiux
ent verbum vice vita eft , ita 9c vite fpi1Κ ζ*υκ ζΰή
vna ê W
ιί τκίμΛ Ju*
ritui , vita eft , Accipe nunc , quia fient
fcb’. ϋχχ
, in μ3irtf ο πι^ rnyi ζίϋί Η»,
Pater fous vit» eft, ira etiam Filium ple»
tique fontem vito memora rant fignificaκτυ£
fate ίμημ&Α*·ι&
tum , eo quod apud te » inquit , Deoa
rtpAJLfÔliffOf , 9ΤΙ
ΓΟΙ »
τοτνίυomnipotens, Filios tuu» font vit*fit, hoc
ΗψΛ, ο π’όί <nr »ny»
Rb Tïrirr ηι^ιΐ τ?<eft, fons Spiritu» fanâi ; quia Spiritus vi-,
yix T*d>ÏM*m , in TttvpuL ^wti
,
ό χιίta eft, fient dominus ait; Ktrkt fmcgeleexoç φνη’ ni pt^annt * tyti ίλχΛχτχ ύμΐί9 rttSnt»i feme
fftricet (T orra /■« t quia
μί tin è ζνή. Xiî >S ίινητϊίΰμΛ,
ubi fpiritus , 6c vita ί dc ubi vita , etiam
Spiritui fanâus : plerique tamen hoc loco
9WC ζμχ, $ 19 Τίίΰμχ liiywÎ^i’ τολλο/ fJfiitt
Patrem volunt tantummodo fontem fignior TiJêf TtJ ·χμύ* ΐ variât ώτλοιζ) μωι» n/yy
ficatum , quamquam videatur quod IcriΐΊψΜΐίί^Οηλ ,
ifvtnc ri \Λ»μ^» i yfx~
ptara memoraverit)
te, inquit,
r9t myn ζρίι Ri (TV7*'/
T*T&>
‘vtfe, hoc eft apud Patrem Filius; quoniam C φή ·
9 uo», in i λόχος «mpôc I θ»ό», oc lw dr ifjot »
Verbum apud Deum, quod erat in princi­
pio , & erat apud Deum , Sed five Pa­
Im Tpicrit&tit' ·Λλ* tin iit r<np« cirddi nc
trem quis hoc loco , five Filium intelliIff
em ♦ MO» too/» mylfti, mylui rinvg
gat fontem , fontem utique intelligimus
Foü/uv
ιί
rtfrw
rtf iit-nc , ôrep xrtrtc fèù , χλ·
non aqu· iftius qa· creatura eft, fed di­
λ* ϋς ^tixe oxtinn
i όυληίυ tJ iytxrrii·
vina illius gratia, hoc eft Spiritus fanAi ;
μχΐ9(. iuri yif Ri το JJwp το ζΰ». $ Γρ«£0£/ος Si
ipfe eft enim aqua viva . Et Gregorius theo­
logus oratione io Spiritum , qua incipit ;
9 Qf9\i^9c cè rd rtei οτΧ/μτο; λοχοι, « ii ifxi *
Et hac quidem de Filio diâa fint, Ocu­
ρ ^9 δ© rtei τΐ υίκ λόχος mine * φικτίν * ο’φθ*λlum , inquit , 8c fontem dr fluvium mente
μω τηχ
nfyltù £ rora/uos ùtfiwt. 9
ι^<λapprehendi; nam hoc idem 8c aliisinmenλοζ. ti 9tuî iiin λ/χο/afs, in rnyi i υ/όςτί<tem venit. Si ergo quia dicimus, Filrumefle
γίν τίΛίμΛτ^ ci» Ttiywc tS νητρος xJ τύς ifSpirites fanâi fontem de fonte, hoc eft ipfo
Patre , fecundum hoicc divinos fanâofque
pii Xft θΐ/κς τύτνς τχήμκ
cssjSdMojtar «uro
patres; ideo Spiritum, ut contendit ipfe, a D ^firtitc , ùi Λυτός
, rdnuc if ggg
deitate excludimus ; certe ipfe quoque Fi­
αυτός Ζχ&'λλοτ
qov itç Sfinnc δ/n ri £ rarilium a deitate excludet, eo quod folus PaP«t pôtof *n) mylui rv uu
τκ iyix τιΛ^μ^ης *
terfit Filii 8r Spiritui fanâi fons. Sed quem­
<>λ* ôrsp if χυτός ύς «tovo» cotdfytw , τίτο
admodum ipfe hoc ut abfurdum negaverit,
ita multo aptius veriafque idem de nobis
μχλλορ χ«λ»ς
<ληθ:*ί; νί nei
tor/η» ·
in tel ligat .· Credimus emm in Trinitatem
e/ς ΤζΜΪΛ )3 τ/Γ^ομ/» ipffiernt
όμοίαιχμο»
ejufdem eifentta , potentia , 8c deitatis ;
£ Θ1ό> ira, η iiijufc χμΰς
C* rurat »ς
or
quamquam injuria ficut in aliis» hac etiam
το’ς «Μοκ Sttrifit.
in re nobis obtreâat.
Κ«4 0μΗς fji ,«<✓ rj f G;ολο'χ* Γριχοβίΐί τρ c/- «οΐχ
Et not quidem cum f Gregorio Nazianteno Filium a Patre caufalitate diftingoiτ/«δΜ*&ί'ο^*τκΜ/ιΓΙτ*πρ«* ϊτοτ it μ$ "iff Λ^·
mut; ifti vero cum Latiniscaufalitate illos
Ttfut τη λΪτιλ τχτχς ruuivTXTtf .
conjungunt.
ZucMrrojurr F τχημς ggi 1 ûdr τχ φϋ<Γ9< xj ado a
Conjungimus Patrem & Filium natura
& deitate, ut Patrem Filium, non caufalita- £ θίότητί ùi τ<τίρ« £ μοτ , Η τζ tJnf tî ¥ tit αυ­
τός λ/χ4 »
gdj Λυτός F μό» το τηΰμΛ,
te . Alioquin ea verbis fuis ipfe quoque
δ« το «μφν λλτιλτχ sîmu ^λ/χ»^><». ί»μο'»ο»ο’conjunget Filium & Spiritum fandum, cum
fit 6c dicatur uterque caufatus. Unumeft;
pvpff, in βΰλΐτΛΛίίΛβτύρΜ,
τολλ«ς csroti <7obloqui vult ; & caufa» rimatur quafcumque
τίας «r*ct£j8uXfT«i· μΛ^οτ Jt ΰτΛς <ηυτλ«ίττκ
vult, imo vero quafcumque fingit. Quare
i/iiSt' roMJr droif/'^twr ito'/u^a t/ς τβ μ4 ifayad minus ncceflaria multis demonftrationibus non indigemus.
ΐ Idem ifte auâor Gregorius protofyncellus in refponfione ad confeffionem Mar­
ci Ephefii , cidem Marco huc eadem ob­
jicienti fie refpondet
Nazianzenus vero
ubi dixiti Omnia qua Pater habet, funt

νϊ<·
t Αυτός ht©- TfayicMC i 11{^τοτιίχχ<λλ©
ô τη a’roXoy/x «ορός tLu» tu Εφί'υ*ν xptKoyiof,
άτοχνήμίκκ ‘Gfti τ£τ9 φησι»· d if QftXtyic
tirwf’ rône irtî^fd ranip» ri υιυ , τλΙαΓ
tv-

I

Apologia

abvbbscs

Maiqi Eputolam.

,1328
/

«UT/<C * trttyptf · T<ams ii crz τδ qS, £ A Filii
Filii prrtcr
prêter caufam;
caufam; intulit:
intulit: Omnia
Omnia vero
vero.
funt Spiritus, prêter fi
r* Twpm » tMu! w t/ourm» * zirht> λί*qurFilius habet,
‘
"­
yu»
τά» *<iw tv
, χ*θίλ «pliationem : cauiam dicens ratione genera­
tioni s; ut ipfemet explicat oratione prima
-rvc ΪΜΤχφκ et
λο'χ· zfci ίόγμΛ-ης χ^’χ<.
de theologia ■ Filius enim , inquit, liqui•mntrwc errrxdr»* ·
· i fc’
t
dem ut caufam accipias Patrem, non eft fi­
sk <stw w «4* λχμδδηκ ,
crx <ane principio ; nam Pater cft principium ,
utpote caufa. Itaque argumentum Èphefii
* <PX»
mop , th zinot' ύrquivocatione laborat.
itt zpz τνμπρζίΗ* · Εφ/nr , ομα^μί^

Kxt’ i/aorr pum rS rtwri Μζξ/μοο
W -mn Ρυμζΐη* < -iff ïtmzgt rzuptn ύ τούμ}> τύδν
τδ τιήμζΛ* ' wfa St
τδς ΓρΛίχδί
su’r/ca , «ni if tw Azr/rvc «{yLu τδ raA^ue-rx I uoa ci W ό/>7· zumt cro^cuaoa^)*
^5
stizrer ktj 3ΐ&ο» >p«<porncc , iW £ όρμώαιωπί
tinni rirtt riwt&etn.

ΑΠΟΛ*

Eifv >5 vw τίμιο» ztipz rSnr όλον ôt&nnu η

μίρ^ τχ ersroXîc το

·ηήτζ φ«τχο>, £ μη

η
η υ*
, η it ’ ήζ turizt
TO/occûmc
uîor σ^Λς *tmr;
’ £ μόtof <β^ο«οα/ζ«>.
ήμπς τό
ôXorcuihimJ^t, ttz ë βνφκίρ* -foinitvi η Jd'Awtk , tir·
cuime
ή *r«nv/ç. φη<ηγ4ρ' iV τδ acui iytt*·
•πίτν νίτΛ ruuoiizût δχ Q» TWXTerç όσ-ο/ç yt~
γρΛφζ-η ζίφΛλΛΪο/ΐ ci ιχ β&πλ.ί3&> ÎTÎKiÔot·

τ· , δίττί it uoru/ç * wa.T· fjtyi
rteiBfcôrt π, φησν, evrra, cMrop^ted-tu κλζ
τδ qV t» rufat ii iytet · ts J* ίλΑο τίζί ϋς
rftpzdrtvç . £
τίηι
' £ τ^ί
1$ «ffira r^ptinti rzpnyzyct
Po/ualitt

dr tot d v'tot Ht τδ ζότμα Sn^etpy/zc
Φζμη ο» τδ ôpoKoytt "üf Ttrtttt, if î

tb

οιαΓ
rda-

’ te
i δλλ* o’ GfoXdylL*
· BxtriXevos το,
«ur/o», iri μά»κ τ! rzrfôt ΐ^ητζ». δλλ* iit μζ·
τίω ο θ«ο« Μδξ/ju·- τδ is zerz vpoitMU (τιφίptt * ivti ziuuizTot Itz tS viz vpotiru , ^4' μη
>yÙ rôt wot zirtor \3*ίρχη> tîc τδ ττ^μζτος ίζ·
ropdÎTfws. τδτο £ rpnyoaci ο’ Νοττη; μ&λζζζ-

.............

λΰκ tipnrn · vtei if τδ , δχ oiriz» I sida mtoajjmt, wnr/a o/<> ô Ειωόμκκ tXrfc, th $ C*
<v7c
tΐυλάτχ/χο’ W >5 furlzr zoeittf
ot iytot tIuj ipyoeiin £ τροζζ^ρζηζίν) titi&zm
\fy^rt xttStii
δ θίολόγΦ· VpnyoeA· ίυλοΐ
c· τδ n’t τ χχιδτλοαν ♦ «r‘ Arycrra , φζ·
rxut inn ‘ Geôs c» τ^χτίν 7γ<τχ/ tws pjylirxt,
air, £ InpjzpyS ,
πΧηογομΪ , τ« τχτφί λδT'W WÎ τδ (il* é τδ tiyiv Τί^μζτι. ri ouSy δχ

I

tier cou I tùiirytcf itipz τϊηι λ/^s 1» c* μόm · ità
τροφΛίΰί & «erdiiXw ô zytoe Μδζ/,αο;
μΛρτυρύ, «; ci iytci τζήμς ci ιχ icaripeLt μφ
τδ 3·«κ Κυ&ίλΜ Xÿà c» τδ υδ ocrepiifo^-tu το «ytor ττίόμΛ θίοΧο^δτ/ν . w ow é c* τδ V/δ ,
ίίλο» ti; iz ίζ μοιπ τχ’ τχτρος , ih zurot τολ,·

c

I

π* τ? 3ί Λτδ TpottHU ίηλνπΜΊ, é *nttiqi tiru·
Ηίφις τκ δτί<ί é ne^ji'Mstx-rw tr^ynjfrtvrr». δχ

Debebat fane vir prsftantiffimus inte- i.·,,,
giam epiftolc partem exponere , que huc
Ipedat; & non illud: Per Filium, prete­
rite filent io i illas vero tantum voces affer­
re ; Oftcnderunt a fe Filium non ftatui
caufam Spiritus fandi. Ergo nos locum in­
tegrum exponemus , ut res clarius intclligatur , & objedioni dilucidius refpondeatur . Ait igitur : In fyoodicis iandiffimi
pape, qui nunc pnreft, literis non tot ca­
pita, ut feripliftis, regi* uibis incole no­
tarunt , fed duo tantum ; quorum alterum
ad divina fpedat ; quod Spiritum fandum
ajunt et’am ex Filio procedere dixerit : al­
terum vero ad incarnationem . Et paucis
admodum imerjedis ; Et in primum qui­
dem confonas Romanorum patrum attule­
re fententias, nec non Cyrilli Alexandrini
ex (acris ejus in Joannem commentariis ;
per quas evidenter oftcnderunt , fefe non
ftatuere Filium Spiritus fandi caufam , unam quippe norunt caufam Filii 8tSpiritus
Patrem, illius per generationem, hujus per
proccflionem, fed voluifle Ggnificare SpiriD tum procedi per Filium ; &* hac ratione
probare eflëntic nulla cum varietate com­
munionem. Non ergo debebat egregius hic
vir ufurpare vocem , Ex folo ; En quippe
fandus Maximus aperte palamque teftatnr,
fandos patres occidentales una cum fando
Cyrillo atterere Spiritum fandum etiam etiam ex Filio procedere . Quod fi etiam
ex Filio, confiât, non ex Patre folo, quod,
frpe didum ab ipfo eft. Porro autem vo­
ces ili*; fefe Filium nonftatuere caufam,
intelligendr funt de caufa qualem ponebat
Eunomius , quemadmodum declaravimus:
Caufam enim proprie primordialem fandi
patres nuncupare iolent, ut Gregorius Na£ xianxenus docet oratione ad eos qui ex
Ægypto adnavigarunt , his verbis : Deus
in tribus hifce maximis fubfiftit , caufa »
creatore , Bc perfedore , Patre , inquam »
& Filio, Bc Spiritu lando. Anne igitur Fi­
lius non erit audor creationis mundi ? Quo­
modo ergo io fideiconfeflione dicimus, Per
quem omnia fada funt? Verum Naxianxenus Sc Bafihus caof* nomen foli Patri tri­
buunt. Ncc vero fruftra divinus Maximus
infert verba illa , Per ipfum procedere ,
quin Iit & ipfe Filius caufa proceûîonis
Spiritus. Hoc idem egregie admodum con­
firmat

I

Tiripvt, in yt
é Κυ&ίλΑΐί Αλι£οϊρΗ«
w TQtnSttTK
HC τ®’ AizyytXKh»
îtpii tBfzyuATtizi * ίίζ, ut δ nt ûda tir tu» τοιOLcuTicc τδ vrd'/zxtw r&h ίντύς
. μίω
ytp irtura υδ
τιΛ^μζτα *na r*np« <ur/*r ,
τδ /4i
flûww , τδ Ji «τ’ οΜτδρΖσν ' <7λ’

Et nos quidem cum venerabili Maximo, irasi.
8e illorum temporum Romanis , & cum
patribus occidentalibus Filium non ftatuimus caufam Spiritus fandi. Ifti vero Filium
fecundum Grecos caufam , fecundum LaB tinos principium Spiritus in definitione »
feu potius deformatione fua pronunciant :
honoranda quippe cft a nobis hoc nomine»
cutn & L
>dtnis pleni fubfcriptioni ejus
aflenfum pratbucnnt.

I

Γ

«JH

7·«· H·

Jm» ».

Gbbgobii Pbotostncilii bt batbiabch*

t3JO

tirmat etiam Gregorius Nyflenui pruna luo A Xut βι&Μ< Ce τύ κλτ Iwiiiphi irrtfhwiùf ·»·
oratione inter ea« » quibus confutat Euτΰ λσ^« τρίτβι, Aiyve )fmt · h pji oui xpownonium t per hae verba : Nam fi ipaului tpjAW <jetTt$e ifc rl juoso^iic \3vordtium temporis ante perfonam unigeniti
rrw · i»f raripe τί «où pint
wî «ar/oc λόfiatueret , qui Patrem Filio prrintelligit
y« 4rfo3*fUpW» , h'«0tvc At Ô IV MiJwTMTK ip’f
fola caufe prioritate » jure profieâo no­
bis Filii rternitas periclitaretur : Ar pau­
rx' b/V Ae'yO* C*ffiu»&19 · £ /LUVSt T/MÎ *
lo poft ; Quemadmodum enim eonjunftus
if gèp ruutrntti τί r<T&t 4 bloc , q^4* τί*
eft Patri Filius , nec eft illo pofterior ,
ÙdtS rnu ίχ
saw rlui οτβρξτ» ‘ orm
quod ab ipfp fit ; ira Bc Spiritu» ianâus
τάλπ τί μβτν^ίί agents W τηΰμ* où <yio» » ô>
unigenitum (equitur , fola mentis confiτ/»ο/< μίηι muni i «τ/ac λ/iyr c^fo^tttfttpire·
deratione antecedente Filio hypoftafin Spi­
ii»c rS τ»Χμ<τν vorord<rH«c . ^4 Β«ηλύφ» d»
ritus ratione caufalitatis 1 8t Bafilius in
libro ad Amphilochium , capite decimoτί rpôc ΑμφιΑίγ ter ce τί
. */<p*A«u·, a w ·festo ; cui titulus ; Quod infeparabilis
rrypAfé' in <xiôtroM*r< rarwc ctM/ac rarpo; £
fit Spiritus ianâus a Patre & Filio in B
b/â* ra Tftûpt, Quaif · cirsdvd» pet rlui rpoxcmpquovia rerum concepta . Comprehende ,
KTftlui αλτιατ IV yttafj^rtt tw rar^a , rlui Jxinquit t animo Patrem, rerum qo· fiunt
pntpytilu» τ wirt rh» nKtumilui ra tmo/m fi
primordialem caufam, creatricem Filium,
«ry/e» . ira ^3 ru»nc rlui «fr/<» tri w «np<
perfcâricem Spiritum ianâum . Hi om­
nes canfalitatem relerunt ad Patrem, cum
a*MBZpar/» , aZXa' ^4 ô νιος βΰτΛ~ nhur Âvinue
Filius etiam horum omnium caufa fit :
l&S* η «p»e»'a3-w«» é.ôt *rf/ tifnyJfa» rlto sut/o,
Aut certe negent,- in his diftis Filio tri­
£«a«i ii mutée itop&iintrAt. £ in Ιχλίτι μ«λ>*
bui caufam , 8c corrigant errorem errore.
ra 0-atZrf^oF *nt iV Àylut pur* *nc *«&ri»i* £
Sed clariora funt diâa illa fandortrm ,
ca τί uiv t» τπΰμΛ tb iyior, i' £ Μίζηκο» © θ'* oc
quibus <« Filio etiam dicitur effe Spiri­
tus fanfteu , qua fan&us Maximos agnoIca&QamS 9 crx tiw sut**» A/yornsF viir
fcit , aftereotia Filium effir caufam non
1 van^a* ί \5 t<»tk dra îvh duh'tBuruciç>©a
aliam a Patre : nam quidquid habet FiTtr tutpicXt&iï
. φ*τι y>à &tûoç Kig/Moc câ
hus , naturaliter a Patre habet . Ita faniuinlu», fit ra fati» τό ' itùyù èpurirtt ♦ Ta­
dur Cyril lus in illud Joanni» , it e^r »»- Ç τί
rifa * IV ri θί â* £ τ<τρν φυσι«ί» «\*θί» «dfaU Turrem.* Bona, inquit, naturalia Dei
Patris cam eflentialiter communia fibi Fi­
a-tviit Cripχντ teemtrii d utot , iytté τί r»fbp«
lius habeat, habet etiam Spiritum ea ra­
-rira» t rpdro», κ«θ*ά»τ«{ if town £ 0’ranjp d«
tione, qua Pater illum habere intelligitar »
ircera», iiiify&n* iwt^tf yS,if ptMt»9
non afeititiam , aut - extrinfccua advenien­
t» âro Bjpwi*»· <λλ* tiazrtp »’/ui5ÇJ ixxroç n tint ce
tem ; ftulci enim , aut potias infani fue­
iujri r»fd/xa πνήχ+ι, i cm iF* ώΐοηήυ» corXayrit ita (entire , fed quemadmodum unufyrwtrf t»ifytnfexi«’ itiyipw tkî» é m/jw
quifque noftrom fuom in feipfo continet
ipiritum , Bc ex intimis vifceribus foras
τιχίί ο»<Φ«'<γιμ*4» d Xexrdi, kwiîi ân KtSuartf
emittit : nato propterea etiam corporali­
CMcipAifrii Àr^porint *fm«n 1» rrtίψΛ rtrpt,·
ter infufflavit Chriftus , ut oftenderet ,
r/xii » ân» £ ca w 3ή'<; mti'xç ^torp/rii «foira ex divina efientia divino modo eftunShttu n *bâk. ÀTfnlruu aura ni TttZpe tw n
di , quod ex ipfa eft , quemadmodum ex
eâ* ê TarpdfRi^TTui» riç βνχι trarwç ptrur
ore humano fpintus corporeus exhalatur .
Cum igitur Spiritus fit Dei Patris Bc Filii, D ίζκσι tIu) d^acnv 3αφηρ4»νς n èptt £ ruunppi^
cur non eadem fit illis poteftas, live con­
mtî i ranf )ώ d τ«ηρ <Ê
b/dc , £ b/d; d b/ds
junction , five feparatim imelligantur f
£ vyj tatÜp . tX4ü d rardf c* ui, ^dqdic*
Pater enim eft Pater, non Filius, fif Fi­
τλτ^α . d dbTK &iîot Kù&fZXâk ce rÿ ipplwtri «de
lius non Pater, fed Filius; Attamen Pa­
TB» Vfa^dràt» Ι«ίλ τί . ί«γιί <rd τί rvBJfiater in Filio , Bc Filius in Patre
Idem
TW μκ ♦ ίη» φαν!» $ /& yép fèi e«dç, vd /« 0fî
fandus Cyrillus exponens illud Joelis pro««τ» φύσν d b/’d« yi^ûrfnu )5 «x rd* QtoC raphetar, iffhedem dt Spiritu mr« ; Nam qua ,
inquit, filius Deus eft , Bc ex Deo natu­
, îiior iuri n < c» abri >£aurara «wraliter ; natus enim eft de Deo Patre ;
/ua fèi , HA^Airtp èpiKn ^4 t’r autÎ w«7nu ri
proprius ipfius, 8c in ipfo , Bc ex i pio eft
θώ a, raTfdf ·
d ^ucxa'eax A»d>» d Ta'raç ci» τί"
Spiritus, non fetus ac de ipfo Deo Patre
eJi Uu) TtnrpiM-lM wpirtt λο>«, ou â βρχί. ? eu~
intelligitur: & beatus Leo papa primo in
pentecoften fermone, qui incipit ; Hodier­
ptpOf TAfvyuejtr ΛίιΚφοι τοσ^τνηι * âw Φ»<7*
nam folennitatem dilcdiffimi: huc habet.
το di TtfZpA το Àytar rdÇj'c <^4' u/ob ΤΜνμ* or «
Cum Spiritus fandus Patris Filiique fit E *Z ** Tt
KTtrpîiu» > ârff raG'f «Λ » V4
Spiritus , non ficut queeumque creatura,
b/d > aAX* if ptr Λμφαήρατ ζί»
tuvéprquz & Patris & Filii eft ; led ficut cum
»0», χ<μ' Àiiiui ÔA tÎiw êrtp ^ir c TKrèp
·
utroque vivens Bc potens , 8c fempiteru/d> ύφ!Γ<ρ^9.
nus , Bc ex eo quod eft Pater Filiuiquc ,
fubfiftens.
K ou d iytot IXae/ot c* τί Xdyo» τί
$ τ»τ»Et fandus Hilarius in fermone, qui le­
xorLd ÀfAytfMTKOfJ^rr Ce τ* m^t? τν iyw Te«gitur poft pentecoften , die fefto land·
lo<; > ân» Φηβ-i ’ Ttriitfpfr tit itui Âyle.r Texa’ia,
Trinitatis, ita loquitur: Credimus infan­
dam Trinitatem, hoc eft Patrem , Bc Fi­
Ttunr/ toi τχπμι
το» v/’d» £ n iyne tiiù/λλ ,
lium & Spiritum fandum unum Deum
irai. &tàr TAf'niuiM.por , μιίς euria , piit domnipotentem , unius elïentir, unius na­
Tri^K > μίΛί if^triAi , inpioupyèf rirrut ZV
ture , unius potcftatis , opificem crea0
KTMy
t'eecil àtnrral Tom XXXI

1331

Apologia

advbbsus

Marci Epistolam

1332

trirpiw · ·£ Γ
, J/ t rafrvw , ώ f A rarum omnium ι ex quo omnia > per
quem omnia , in quo omnia ; Patrem a
rernt * TAitpA
/turri , d>X* κ* <φ’ inpou *

fe ipfo non ab aiio ; Filium ex Patre ge­
nitum , Deum verum de Deo vero t lu­
men verum de lumine vero, non duo lu­
mina , fed onum lumen Spiritum fandum
«rpoc £ ui ίτίπκ s xrupdLoplew.
a Patre Bt Filio «qualiter procedentem.
Et beatut Anguftinus quinto de Trinita.
Aiyttmar ce rJ τίμττ·»<&ί T&uâpc tom3c φηte fie ait : Si ergo Bc quod datur, in prin­
στο' h finu^ o 3/Jotvu ΑρχΙώ ίχκ tÏtw , ·φ*
cipium habet eum , a quo datur : quia
• Jiiontr,
ô ΤΛΚ iuri c«tnon aliunde accepit illud , quod ab ipfo
T9p&taa. tyaoXo>/«nos fôi 199 r<np* £ tm μ»
procedit $ fatendum eft, Patrem 8e Filium
Âp^lui n) ri Ây/A τχΑ',ακτβς , 3 m ifx/s ’ «Α­
principium efle Spiritus fandi , non duo
principia . Sed lient Pater 8e Filius unus
Χ* utSsirrp 4 τχτιφ
ό ο/·ς hc Grek » £ rpt
Deus, 8r ad creaturam relative unus crea­
tIu) X.Tt<Tlt «»<φΟ£44Μ)( M «T/r>K
«fxôea*c,wtor, 8c unus dominus i fic relative ad Spiri­
hk AiAfocctu; tBfèi -π ττημΑ τν iytot μίΑο ip- B
tum fandum unum principium: ad creatu­
■χΐω, tA^Ârtp rpàf τΐυϋ irlrn ô r*ny è 9 φ'ί g
ram vero Pater & Filius & Spiritus fandus
w τορυμΛ ii Aytoo «7χη μ!* evfft» , ciaxreç H 3>r
unum principium, ûcut unus creator Bc unus
dominus
μίΑργας £ hc jm^zoî.
Perfpicue oftenfumeft, dida fandorum ÿ
quibus fandus Maximus dat reftimonium,
pti 9 θ«7θί Μκξ^ΧΟΓ, £ TM LWXUTZOF ΤΤΚΤΗΤγΑλetiam Filio tribuere caufafitatem fubfiftenμΛ-τκ ÙTÂ^ftti μΑρτνζίτ/ο. Sri 3e 3ia -fif iiopp .
tie Spiritus. Quod vero definitionem quae
Xr'yl τιμ^9 vit opW in> yùp > φ*η9 τιμίο aulipM Grrce dicitur, honorandam efle ait per
τι» 31^9 ‘ T&j rÀ f^if
Atfviw
$ΛυμΛζν
duplex, pp, feribendo·ρρ»*, hoc eftextteτΐώ ta Âe3poc dJX«Cw<r, £ ire À* oÎ3i9 , 0V0» τι­
mam caudam (itaenim, inquit, illam ho­
norari equum eft, CTc. ) primum quidem
μής Âït99 19 θπ09 999μΑ ti yS Ht <*0 τκ ΔαΘα9
miror pietatem hominis; quodque ignoret,
£ ΑΒκρΰο «xntrxdxsdïmt wc \jtApytA9 g XmDei nomen quanto fit in honore habendum.
TpttA9 Θίδ e frdrw
*< i&ihfprf AStei
. n
C Nam fi vafa a Dathan 8c Abiron conflahhu, 3tÀ t» <r*£ w’ç \jgAfylA9 9fi £ λβτρκ'ta ad minifterium Bc cultum Dei , Mofel
ille divino afpedu dignatus noluit eflecom­
cu ωομΑ&Ιώΐί * rin >3 ^4 ô dfo’c t« &tpimunia, quod femel fuerint Dei minifterio
H99TI Avri dtirtiKAil·' Αϊτής ca xdopa τι τκθηί
Sc cultui dicata; ita enim Deus ipfefamu­
ΦΟτχτΰ όκ>μ& σ^ίγντι tat par 144 uni £ ÀytA
lo fuo mandaverat \ quomodo vir ifte in
τ>4μ<τκ τολλ*χβυ μη 3’ ôXwc XJXwSflâ’HÇ πιdefinititionem , qu« continet Bc
repe­
AutA tp&yfTAji i mNK’ m^cwc ΤΑ9·η3ί9 ii τΐμ·
tit formidabile Dei nomen , Patria Bc Fi­
909 ^ΙΤ91θάμί99ί C* T*7ç ATOKoytAli 9 À9AT9lii , Bc Spiritus fandi , nihil veritus talia
erudat? Verum nos refpondcndo , ubique
TA19 ίΰμ(99 vafftp C τ' «AXa» irtp ατό
modeftiam fedàntes, nihil ad hoc dicimus,
$υμί
ôpynr9 ΰ> f9tKft
λ/}«| , μη 3’
ut ad alia quoque ab ipfo per bilem plane
όλΜ3ΐΛΐΪί tA/yx^9 ÀTA9TA9 βηΚομίηί μ09ΐω
Bc iracundiam prolata, que redarguere non
τΐώ Λλή^ΗΑΤ ΦΑΗρΟΜ {ΜλΟΓΓΚ, Τ <ΛΧ< TtpOeft in animo: Solam quippe veritatem de­
ρύμη f ΛΤίρ 99 Atfài ÂutUÙ φΙρΑΤα t «ΛΧμ rpoç
nudare volentes , cetera parvipendimus
μ09ΪΜ> Zr/Jw^/r,
D quas non eo tendunt , fed oftentationem
pre fe ferunt.
Κ*4 ημάς fj^i μί η»’ τοΰ φίλοτοφϊ ij<p' μ^ρτυEt nos quidem cum Juftino phiiofopho e,hli
ρο; IvrifOU , Uf Ô uiàç 0Λ ΤΑ ΤΑΤζΟί , Obw ύ
8e martyre dicimus ; Quemadmodum ex
τχ> r>fv/x* cm, 100 ΤΑτρος Κίγομαι ' ηηι 3/ μ^
Patre Filius, ita etiam ex Patre Spiritus ;
Nat ifùir w (Jjù vior Λμίτοα ( το 3 è τηνμΑ
ifti vero cum Latinis Filium quidem im­
ίμμίτ^ cm ri ΤΑτρος Ktyowf. ^μ ήμ^ί pJj/iμί^
mediate , Spiritum vero ex Patre media­
te aflerunt. £t nos quidem cum Damafceτα ^ΑμΑτκΙα/Α
fiJ ΤΛπρο)9 «r*'»w τΰα $/*no Bc eundis patribus differentiam gene­
φορί9 τλ{ $wirfb*
tiropAlrfuc ÂyroèfO 9·
rationis 8c proceflionis ignorare fatemur i
μοΚο-yifj^), ira 3t μίτοι τα &αμ! é -iV Λ<ifti vero cum Thomà & Latinis, mediatio­
■TÎ9U9 nJ ίμμίτΐΛ £ iuirat 3ΐΑφίρ^9 φΑαί rÀi
ne 8c immediatione differre ajunt produMtf οο3a;
diones.
Nos quoque Filium Be Spiritum ex Patre *>'*■
KeU ημπί ôa τί ΤΑτρο'ς Xiyouso Τ09 qd» £
dicimus, diverfo tamen fubfiftendi modo ,
τό τίίομΛ, τΧΐώ τα TgorA τήτ xjgip^iuç , &ς àu- E ut ipfemet fandus exprimit, licet ifte hoc
tranfilierit, etfi enim Pater eftcaufa utriufτος T«'Xff ο Âytaç , χ*ι αυτό; τοί-π> τΛ?ί3ρΑμΐ9
que, tamen illius per generationem, hujus
η >3 £ ΛμφοήροΜ ο τ<·ηΐρ aÂtio; îfëi> > «λΧ« τα
vero eft per proceffionemt Ac illius quidem
/J^i
*ΛΤ« -fantTfr , ta 3t Χ,ΛΤ CMt9^&Jtri9'
ut genitor, hujus vero ut produdorx 8cilΤΑ
ÙÇ T^MWjnw, ΤΗ 3f WÇ *fO/8o\ft)C · £ ΤΗ
liuaqnidem proxime Bc immediate, fcilicet
pJfù Tport^ùs é ΑμίΓοκ , JjjXhÎh τκ ujoC cm
Filii j hujus vero per illum qui proxime ex
ΤΗ TATpàç, TH 31 3m TM «tfj’Oe'fXWÎ £ TH TArpOC »
Patre eft, hoc eft, mediate, & per Filium,
fandi videlicet Spiritus. Et hec ipfinon a
τκπΓ» ίμμίηκ è 3tÀ τκ uk , τκπτ/ τκ τ>ΑίLatinis didicimus, ut ifte ait, fed utrum­
μΑτος. £ mune μΛ^όοης À
Λκτόαη , &
que
ab ccclefi® dodoribus. Nam Gregorius θΓ“' *e
3,
v^·
,
.
.
&
.
Sptritu lAtt
Abiit φητη , «λΧκ* τμφάηρΑ λτο W τήί όκχΧηNirumenus ; Divertas , inquic 9 produ(HAt 3ι3ατλλΚο)9 . yy' ό μ# rpnyoc^oi ο ©ίολόdionis modus diveriam quoque appellatio­
nem

uo> eu

τη

TATfit flunrnt, Gros <λ»θρό»ό«Θ(3

<λχ3/»3 , φ£ς «Aud'/rof c· Qtrns Àïj&tri , ού
μίν» 3όο φννν , <λλ’ 19 φϋς · ΤΜνμκ «\μ>

1333

Gncoiii

PhotosYNCBLii

nem fecit : te Gregorius Nyflenus in traâaea ab Abhbiumj Ille eaim eft, inquit ,
proxime a primo ; hie vero per illum qui

bt

fatriabcha

1334

a yoi , τ» w άιφχΜ-ίως Jtd^po» ,

fio· dubio fit: nam quia Filius medius eft,
te fibi rationem unifeniti integram fervat,
te Spiritui namralem cum Patre conjundionem non adimit- Cyrilloa quoque in Thefauris; Generat, inquit, Filium Pater nul­
lo exiftente intermedio. Idem rurfus inilJm*. >. lud , Oumm fer iff·»
f»»i Intelligimus, inquit, Patrem, fimulcum Filio exiftere propter invariationem eflentiv, fummamque inter illo· abfque ullo medio ha­
lem. 4.
bitudinem « Magnus prasterea Athanafius B
iermone contra Atianos, cujus initium ta­
le eft : Ariani , ut videre eft , cum fcmcl
ftatuerint $ Non, inquit , Spiritus conjun­
git Patri Verbum, fed potius a Verbo Spi­
ritus hoc accipit , £t fandus Bafihus fermonc iecundo contra Eunomium ; Ut enim ,
ait, ftulta effet interrogatio , fiquis, an iit
aliquid ingenito principtoque carente Patre
anterius, qnrreret; ita hic etiam ii quis de
eo qurrat, qui coeternus Patri eft , inter
quem Bt genitorem nihil intervenit medium .
Hoc igitur iecuti dodores utrumque affir­
mamus ; Et fi reprehendere nos vult, re­
prehendat adhuc . Certe digniores te ipfe
& ahi telles habebunt , quos ipfi profe­ C
rimus , quam di&a fuaBf ipfe te alii. Pro·
pterca voces illas, Mediate te immediate,
apte admodum vereque ufurpamus, fequentes dodrioam fandorum, quamvisipfinon
probentur.
trMii.
Et nos quidem incrcat» & divine nature
increatam dicimus te voluntatem te operatioinfîgnii e« nem , ut patres docent : Ifti vero cum Latinis
JaanU." & Thoma voluntatem quidem idem efle di­
cunt atque effentiam, fed divinam operatio­
nem creatam afferunt, five illa nuncupetur
deitas-, five divinum &* immateriale lumen,
five Spiritus fandus, five quiddam aliud cjufmodi - Atque ita deitatem creatam , &
creatum lumen divinum, te creatum Spiritum D
fandum colunt improbxcreature.
Nos & Latini ex fandorum patrum Se
Rts».
Gregorii Nazianxeni dodrina ( quem fidei
ftabilimentum vocant,* & jure quidem opti­
mo , propter eminentem fcicntiam dogma­
tumque altitudinem) profitemur cum ipfo ,
que profert in oratione , quam difecdens
Conftantinopoli habuit his verbis: Creatu­
ra igitur Dei vocetur, nam hoc etiam no­
bis magna res eft ; Deus autem minime ;
Aut certe tunc admittam rem creatam efle
Deum, cum te ipfe fuero proprie Deus ,
Res enim ita fe habet. Si Deus eft, creatu­
ra non eft; noftri enim ordinis eftcreatura,
qui dii non fumus: fi verocreatura , Deus non E
eft , habuit enim initium temporis , quod
autem habuit initium temporis, aliquo tem­
pore non erat : Quod vero tale eft, ut non
efle fit illo antiquius, hoc non eft proprie didumans; Quod autem non eft proprie didum ens , quomodo fuerit Deus ? Nulla igi­
tur ex tribus per (on i s creat ura eft,nequc>quod
pejus eft, fada propter me; ne non folum crea­
tura , fed nobis etiam inhonoratior fit. Quo­
modo igitur nos,quod nullumhabuitinitium
temporis, in fanda Trinitate creatum opi­
nemur ? Et fandus Bafilius in opufculis con-

pot £ rlui χλϋτιρ vfToiwut· ο ϋ Νιαπκ

W ce τφ 4>groc ASXeâm» λο^Φ
fôt
km τί τρωτυ ,
J» ici tu rp«rf x<if g· Ttr aapwrtt · ùre v«'
μο*$ά ΑΜ.μΦΐ·
ÆoXor tr/ τί uw ju/mw, é g» τί rxrpôc Tfrnîb
/u«c μη χμ$/ζχΝ\Λιί , nk τί üi /ur/rfv« V*
τ·? τν μα»ο^μίς φυλΑττιίτΜ , ê τΰ rftûpx w φυrtxïpf rpdi w voip*
μη xr^pytrnf. ô

it
cb t»7ç Bnrxvpoli φηί-tj
®,r<~
τίρ w qd» χμιτΓτύπΛί .
τ«ίλ/ν ό <trm
τ®
fait π ' τχηχ ii xirrS Z^ofW
ftutteMA
τ· qas *rw trxng« foSμtf it* td
wc v<rixi, v< ή» «*Ρ«»
” & χμια-οί auτί .
A^xteiriot ô μίγχς ο» τ»
Ap«o/u*»/Λ/, ί ή χρ^ή' oi Αρ&ομχΐΊ^), ωί fo/af, xcifXf·

τ»ί ’ Vwif ’ ί τβ rtfνμχ χ-ΜΜ τru rit Koyor τ«
7<τ£4, «ΛΧ«ΐ
τ» τκυμχ
τί Αόγτ
τϊτη Αχμβί»π.
φ 3η os B«t/Xhoc c»5t7c«*t*
Euôou/« φηχ-if · ως j5 cmhso xrôirfw *rè ίρωίτιμχ,
tri τί χίχρχη Vl' iytWTV φτπ» τν xtunpot, ίTO £ CaTjttd* ίτι τί· χϋίως τω τχτ& truuôme ,

£ üitf ΐ^οίης μίτοί tour i rt
τί yenôrxtTve.
ττη/f οαυ ήμπ< ίχοτης iiixrxxKvi ίμφότίρχ τχυτχ Αί’μομίί' £ η 3fXw iyxxKHf tub , in ty^
x«Xhts», «ξ/οτ/ΓοτίρΚί }Σ ίομΐτπ Κ. χυτί,
rxr-

TSî ii ίχομΐί μχρτυρχς, ή τκ «ίυτί
π
rxrTfi. itx τίί» τβ ιμμύα-ως
χμΐ<τως λιχ» χχλως
A/youf» il *’λ«θίί, vi
SfoAoySrn oi xytoe,
χί» χυτοί ίτχρίτχή^-

Kou' $μ£ί fÿij iis xxnrx v< OWac φύποκ Mti.
βχτ/rov £ τΖώ
tLu> céfQ^av «Τκμ τ .

φχμη
τί> τχιίρχς · htw ii μιτ* Λ*τ/ν«»
rS &ωμχ τΙμ μ^ιί SiAnrir rtwnr τη ir/ot ’
τΖα» Jf 3fée»
«T/rZui Τ) Xtywi, xâf
Tf Stoira όίομίϊριπ , xx> rf θ’ΗΟ» £ χόλο» φως,
re τ,/ΰμΛ iynt, x«> τν τι •nii'nt ίτίρο» · £
ίτυ χτιτΙμ/ &(ότητκ , jy) Xnrdr
φνς, $
κτίΓο» τκνμχ xyior vu τρηφ* eeferÇûftn χτϊ(τμχτχ.

ν' Aar'ror w; Seioti τχτρχη» xeo- ano a.
Xoo3eiu>TK VI Γρ«χο£4β» τω ©fbXôyea , ό» vi
ιτυςχτιχο» τής τίπως όίομχζουη ’ xou yxp ουτυ?
Jtot το Ttirif fijç <τοφιχς , «ou το τ’Ρ’
ίοχαατυ»
’ βτώ χυτά όμοΚ^γοΰμα , «ς

c» rw (ΓαοτΛΧτηςχ® t«ro$ou>fTou · χτίτμχ it'
©fi μίί Xfyf^ifrw . μΐμχ yxp τ,μΐϊ xxi τνίτβ ,
0W Jf μηΰχμωί * » ·ήτί ϋξομν χτίτμχ Th
0‘όζ , ότχτ X»yù "βύωμΛΛ χν&ωί 0fo\.
ί·πχ · eè
0fôc, i χ,τίτμχ , μ&
ri
χτ'κτμχ π? a’ &eù>' té χτ/rux if, x Θίόί, ijp-.

jo χ/αηχωί ’ o if ÿ£xiv » ΖαΓ ôrf
Hu ·
V it xgffr^ûrtpor τ# κχ Uu , τίτο κ χυ·ίωΐ or »
ni if μύ xueJvi or, τως Θίόί ; ktî ouu xréer^

fV reevr xif»’ irf, 0 rxra y txpof, $t ίμί ifvouffOt, bx μι} χτίτμχ η* μόνο*,
χτιμότ(ρθ9 · τως οαο τμ^<ί το μτ. χρζχμίνοί γοfixüi cr τίί μχχχ^χ TtM.ii c^von<rouft χτιτον ;

ο’
φ*λ«/ω ,

B<r/zX«oc ο» -ηΐί xrTtçpnrteoiî , c» «fί η ίτιγρχφή ' Tfcè τ», xyin τ>^μχ-

XH5

Apologia

aovbbsos

Maxci Epistolam·

1336

irt
rd Mod ns trïrtvf
ÂMtrdniTA A tr» Euaomium , capite c«i titul·» , De
■ns· ,
___________
_
Spirita ianâo * Communia , inquit t creav) dylo TtiipMTt9 χ<μ ni 72m tm rntf/atnsAW-

tura non fuat communicabit ia fanâo Spi­
ritui ; & qua iunt Spiritus fandi propria ,
non funt creatura communicabilia i exquibus colligitur » Spiritum non effe creatu­
ram . Quod ea » qua iunt Patri Se Fili·
communia. fuat ipfi quoque Spirituicommunia. Quod notis * per quas Pater 8c Fi­
lius Deus in icriptura defignatur , iifdce
«re/ , irt viμωφ vprumt τδ tatcÎ dt θκ»
Ώηβ deferibitur Spiritus fandus; Unde
ίχ «κ nrei, &} τδ q· dt &μρ» taSta μ»·
uditur, camdem efle Patri 9t Spiritui
deitatem, quod ea qua foli Patri infant «
μ» «fortn f τδ ν?4μ*τι, μ irt li w' rj *τίDeo non ut Patri, quaque Filio ut Duo·
<-rr, de vi AMndnrA OMpums £ ν^ίχμβτβ ry
foli quoque infant Spiritui ( non autem
χτ/rw, /uo»w «w< rj Τ&αϋζ
a» ruw^rnu
B creatura ; qualia funt nomina 8t res crea­
ΰμ&Τ»ί « Tdfifc.
tura incommunicabiles « uni Tsini tat i com­
munes; es quibus Trinitatis conlubftantialitas probatur.
Cum nos ita fentiamus, cur ifte talia lo­
Oint 2οξχζόηυ» du^t rde rttuÔTA fSdfyt^i
quitur ? Quis *cro opinatur * ut ipfc'ait.
τ/'s oou
ο 2οζ«'ζ«» , tie durit φιμι t xt/c/m
Spiritum* per quem deificamur* efle creatu­
n TftZfjMt il Α&ιύμι&Λ» ne-in» oitr«api*8>suram ? An tanta nos ccofct ignorantia religio­
mt faut;
rlul £τΙβ^Α»} ύς Χτί<Γμ* Xxrfi!nis laborare > ut creatura latriam oficramus?
H»> i ΛτίτμΛ KATpdit» μϋ 73>ι μμ*Φο'(ο» <»<ηλQui latriam creatura offert * non videat
λο»τχ, «it Φητΐ9 d θίολο/οί tpuyô&œ . i2?» γ2
Luciferum orientem* ut verbis utar Grego- ont.
rii Naiianteni : Etenim in fanda bcataque ÿ*"** te
KTtror CÛ Tri d^tft Ι^μ μΛΧΛ^ΛΎ^ίΐΤγΛΤΛρΛλ.·
Trinitate, qua line ulla varietate una in- *’
λ*χτ· £ «α»£4Γ« Μ(ήχ £ céfpywV cJ»>oi/*w * τμdivifa eft eflentia & operatio, nihil plane
η ^5 xMoreio» ? tm Χ&τγμ cmcXxoims ·
creatum intelligimus ; alienum quippe id
; eft ab ccclclia Chrifti.
Et nos quidem nec fando·dicimus pars-g*Bag
Kcu dans fdlp in r& dyte ^roXc&7r τ dm·
tum (ibi regnum obtinuifleAr arcana illa
μ&Γ$ίΙω iunit Qatû^ha·
”* «rdp7”T**y<“
bona, nec peccatores jam efle in gehennam
ô-* , MT» TM* ct’uMfTUÀMÇ tît tIuù yiitw ΙμΤίΤΜ
contrufbs; fed utroiquccffc in cxpcdatiooU
i2n Φ«μΜ * *λλ’ ο«ΐίχΗ^·« n lin» ΐχΛημκ χλχ*
fortis* qua illos manet ; idnue pertinere ad
ρο», Tj «ΜΑ nun xxiptr nd μίΐ^Μτν μινΐί rlui
futurum tempus poft refurrcaionemA judi­
drivATa K«i rial *&τη . wnt ii μινί vit Λ*τίcium . Ifti vero cum Latinis hos quidem
ftatim poft mortem pro meritis volunt aut
rwr rit fjù ÂirriiA μινί θ«Μη» χτολχδδ» «2«
pramio* aut pana jam efle affedos: mediis
«m AAT à^Iat
, vite ii μίτοκ timui
vero* hoc eft illis qui non fine poenitentia
•nlt eu μιτΑΤϋΐΛ TrnZUL^xotn rùf Àuni χχθ«ρdcceflerunt * ignem ipfi purgatorium confin­
cw /rtpor τι w yitmt <ΛΤ«ρχν ΑίΑτλΛΤΑττ/ς
gentes diverfum a flammis gehenna affidroitUr* , 7μ 27 duri» φχσΐ, xx^ftipoptfη»nec
gnant ; ut per illum * ut ajunt * purgatis ani·
mabus poft mortem , ii quoque cum joftis
■ψ®χ«ΐ< μινί θ«Μη» tri rlui ^atù^Îa» ÿ durui
μ^ tu» iiKÙw dxuKATATdvf · τϊη 2i *} ® ®pO- D coelefti rcgno fruantur ; Hzc enim continet
definitio ipforum.
duvir AÜtt'xi.
Hic non modo fecum venerabilis hic vir
principio pugnat, fed etiam cum omnibus
qua in ecclefiacanuhtur* & univerfis plane
Ειταωθ* £ itujTÛ ô αυιίία-ιμ^ mtsc cm τςοοτfandis . Quapropter ejus verba prius affe­
μίοκ drriKtyi , lèf d μόην t^urd , «Αλχ £ ταγι
renda funt ; poftea e fandis citanda pauca.
πii aièof^joi; tv c*xÀ»<n'if, ÿ τ<<π το/f Àylott.
Incola celeberrima infula Creta rogave­
i/o
îfa vfiripQf vi *ïtm <e^o«>HNU , μ^
rant hunc ipfum venerabilem Ephcfi prafulem , ut fertnonem feriberet , quem annua
it vtbTA xj ολίγ* t/μ c· iV Àytur. o/csTçrsfandi Elia celebritate in officio legerent .
esMWju? W* Kpirnj >ιζί·β·*> xirrw η» «ϋίημοι
Annuit ille, petitionique eorum fatisfaciens
Έφίτα Àoyo» v<m?7U<» 7m «Fxyrravxwr» cm τρ Znon abfque mcrccdc, tum a fando ipfo exi­
Vfna μήμ* TM dyhf Ηλίκ . ô il άίξίμτκκ T oox
genda, tum exada per vinum in vale* quod
ipj&oi e^p'xXijrn, rlui pJtf ira tm Àylx,r li
vulgo barile vocant ; fcripfit fermonem, cuλιλ λτο τΰ uint μινί ùvur.Tut οτομ«ζομ/»Μ j&tps- E jus principium tale eft ; Opus profedo effet
nobis termo granditate verborum turgidus
à/m, λοχο» irti^rtr » ï q <7x’’’ *2« f**f dKr&de
atque in cceleftia pervolans*dum cupimus per
τ,μϊτ ύρΑίοίρόμκ tm Xdyv , ο-ια/ίτχρθώδχτ 27 du·
cutn una cum fando Dei afpcdu dignato futm τδ θίόττιι νρο&υμνμίκχί ‘ èt rir* φησί>*
blimia petere. In hoc ipfo igitur verba hac
iyd 2’ άτι μιι ifyro Λτδ, x<ô*v»p^T*7ç w»<habet : Ego vero licere quidem ipfi, ficut ie
y i&r 4*x«4c » ό ver Tort βούΚιτΑΛ gj χαΐςùr ίτιχμ·
animabus fandorum , quocumque voluerit,
per tempus fefe conferre, fibique dicata tem­
Ctdfar , m®7; ts oixh'w; ΐμφιλοχνμΐι , xJ το7ί ♦’**pla
invifere, atque ad eos accedere, quiepots Itogurott tTiCorrif » <»<t/xcuô» τι ίγϋμΜ id
jus opem implorant, neceffarium arbitror &
slAj}3iî η mu ’ d μΙα> hi ταυ ta feulât irdurùr vô
verum efle ; non tamen pnlpterea dixerim
dprrdr droKtiTfiS-Ai , xi7 ri; Zxwe-i Xeumpopoabefle illum a cœlis*& micantibus illic fplcnûmî, ’ζ
vii> ÂFyiKw ofcuTQTixiïi vfyrÎTivs'ii
doribus* aut cum angelis & ipfum nonaffiftc-

xJnrr* TjjCTMW, Λ δ» ruMtymu poî jy ΧΤ'Γ“

μΑ η τηΖμΛ* ότι vw xocm nljntrôi'
vf υδ,
tuSta «οοδ é vf rrd^uxr/ * iti cm üf X*/**7”"

1^7

CllGOlII

PrOTOSYNCBMI

BT

ΡΑΤΑΙΑλΟΗΛ

Tjj8

fitter· domino » ita enim fieret , at ce. Λ
< 7$ if iXnrw eTv* 4V «ίλλν* iyi'vr (o’ vanp »arteris fanAia minas haberet , qui fere om­
■rat χ*ίο», my* d/q « T oipjta <x>pHF aptrriixw
nibus aatcif, fi quia carnem geftat, or.
μβτ «οτΰ» ionw/«f é sfe ru Gru «pdc «fôbat·* effet coram confurtio , Bc clara
rvrov
, v G
tri >mt I &'o> J^suDei vifioM non fnseretur , raja* prreifttui iriXeuurf , μαρτιρπ μα nJ Adyo»
vu h;
puu friutione aot* tarait per totam viτκ «ucXworkc
tints ίχη·*
tar carriestfam . Taftimooio auhi eft il.
lad etiam , qaod in tam bit canit ec4·ροφϊηι <act£ X&ri rS &ptftv jSs μιγιιλ*défia * Proobeta Chrifti pr«co ta nunruât* xifartn
, £ » aurai ««O-rroium «*v
aaam a fede majeftatis abjungeris , 8e
rstôiracrsu, pà nis ιίψ/rnrç Xwwpyir τΐω otxvlingulis sevocantibus femper «des , in
/Jfilut JL’Xoy-wc ΤΛτπιχί άοξυζο/φοί’.
λ«μexcclfia fandens pro omnibus preces * or­
«fak
τροφ«κ£ς ο π puts Sns vw «po'c «mpébi terrarum beneficia tribui* , & laudi­
bus obiqoe celebraris . En vir eximios
«rwror $*«&«* vu* &ti «rvùr iy'toos a’roXsuzM»
palam aperteque afleverat , fandos inii
, $ w iytor HXtav
μιηί ttô
clara Dei vifionc ; 8c fandum Eliam vel 10
W ‘nHuhji *ΐξ/οΐή9-«4
.
cum ipfo corpore hujofmodi vifiune non
•v ouu <Mo t«’ fè» ί utWjuaTA^»’!
defici . Doceat ergo nos , an paratum
ni irtpptnt iyx&i ti μιΐ i ni Θ/ου
regnum 8c arcana ilia bona divertam
J|uid fiat a clara Dei vi (i one » ita enim
à
«poivrot » ÎpQttiri-tu ΐμπ ’
rnitio illa erit vifione Dei quid major.
tr*u ^3 àttin μκζμι ng
iuri no Θ/κ
Ac nemo fandorum ad hanc diem dixit,
a «’roAiimc · ·Λλ’ oiïtts IV iyiwr μίχρ £
efle quidpiam , quod ana vilionc Dei
ημί,9» Tir' tîpiitff , ôt< in rt μπζο> tiç iripiat conferat ad fruitionem : Sicut etiam
Kettrit , « jtui μόηι à rv Qti θι&ιβί* . <λΧχ
nemo dixit , quod ipfe aiferit . io "hu­
v* ur^p' twnf n» &iot nturns
jus fcilicet vim curriculo ejufmodi vilionem concedi . Quod vero fandi Deum
, df imif φ9τ/> , cxîdwï tiptit ' T» ii
clare nunc videant , congruenter vere­
gffos 4tf9Tt>»09 ipi» nis iylovs ruS
que afinnat , habet enim hujus rei tew Θίο'ν , xaAàîr
· ίχ^κ
£
ftes Be alio* > nempe fandos , inter quos
patrem dodoremque loanncm Chryfofto- C «Λλΐίί «Λ/ iyiut \iytfntf nin , <M« é nr
ranp« £ )rWr*<Xov Ittitfb» nr yvtrww rlAt
mum , qui iq illo fermone > cujus in·
feriptio eft ( Quod peccatores deploran­
yKvmtr; φυαί ^5 c· nf Xay·» , ou 4
di lint > quodque dormientibus magnam
in nut «μαρτυλοκ iti θρΙυυνΪ», £ in μι^ίΚτις
afferant utilitatem facrificia pro illis ob­
•ΐφίλοΐίυ*/ -rue κηνμνι^όοΐίί <u \seep iun» λ*νlata : Initium veto fermoni* tale ; Mors,
TWyitu . e 3i ipyj τί Xôyu ’ &i>Ang , <3ιλfratre* , res eft indifferens : Gaudeamus,
φο/ , iff
Ifèï ’ χιύρνρήυ Ü tri η~ς
jnquit, propter jullos non folum feperftite*, fed etiam vita fundos. Illi dum ad­
ityjott μη ζϋη μόίοτ , «Μ<
ππλ3ΐπ|*οhuc hanc lucem afpiciunt, miferandi om­
ΟΊ» * Z«f7ror χ£ΐ ώνυρθ** οττκ iKftirti ririr «nibus funt , quoniam oflcndaot , hi vero
civ , îthÎb *tforrpwnr ·
fw yi *<w ptntubj etiam illuc migraverint, beati funt ,
rirnt μΛκί^»ι 9 in t9ft! Xexrà* <οΧθον . of
quoniam evolarunt ad Chriftum. Peccato­
auapmXo/ dvv if Un τόρ'ρ» tu* SxnArc*? η tri ,
res ubicumque fuerint, proco I a rege funt,
& pro pt e rea deflendi; jufti autem five hic,
iti τίη ijî Itmpiv» ϋζ/of · ti it ii^pt it η
five ibt vitam agant, cum rege funt, at- D ο»τ«?3·< , ir η ign , μιηί rù* SactX/wc «r/,
J|ue ibi propius coojnndiufquc, non per
»oUh μίΜην qsq' iyyjnpor , κ 3μ ίτάττρκ , υ
peculom , non per fidem , fed coram
Îti rirttti 9 ifai TfintTtr ^rptç tfrfirortr .
ipium intuentes : 8c Gregorius Marian te­
W ΓFByims ii d GfoAdyoç & vi τίΧκ τί λόnus ad finem fermonis in fandum Cy­
you τκ* Hf τ»» iyitr Kunfwcr φησι ’ & τίαί
prianum ; Et radiantem , inquit , fuiKrem fandm Trinitatis, cui nunc allas.
τή; iytgç Tetetîos ίλΜμ-ψίν , »c riw «r^yrsf«a fufiua de hac inia rc in fenebri ora­
7K *. in τλβτυπρο» o* *ut*î ofez rmu c* t} *
tione in fororam . At quid opus eft ah
fvç rlu) ΛίιλφΙώ ίτιτ&φίμ , Ç τί iti τοΜ<; h- ζίϊϊΖιΐ'
ferre mnlta tcftimonia ? Nam in tradariyb μχρτν&Λί i et yi
tbtH τμιγμΛ·
tu , quem de hac materia edidimus, co-

piofius explicatiufque difleruimus , apolo­
TH OC τλ<Τθπρθ» HTOfEqU
«ΓβφίΓΤρον , <ΛίρΛΤ9* Nourri gia» * pro quarto definitionis capite feriKoyv/J^w τί er vi όρμ n-npns ΧΐφΛλχΰ < £ d
k»c a»o^ue
bente* , quam qui legerit, inveniet alio­
ότΐι^ςω» rxev'ror; £ ηίί Kotris
μ&ρτνναί*
»»th«ru
rum qaoque teftimoniorum congeriem
vtrfc».
£ ti oiu7 oî iytoiTneire.rm tb iy'tr. Tçxuà/,
Itaque fi fande Trinitati aflittunt fandi,
ruror τfis <mpôrwrov ipv r ni nr 0fir crâ <ro8e coram prefebre* Dei faciem intuentur,
λυμβανί/τιπλί-Λΐ», αλλ* «λλο τ/Ιί^η»ί«»ολ<ζχπί,
nec tamen perfeda fruuntur bcatitudine ,
fed alia in re conliftit beatitas, oftendat
ίμφΑίιιτΛΓ^ aunt 9 £ ίμ^ΐί
’ <Nv’ ίχ *ipfe, Br nos filebimus: Verum nihil pote­
η τλΰ»
έ<4 , ii μΐ) Tiw
ni>TÙtf ·
rit offendere vilîone Dei fublimius. Unum
ϊ» μονοί fàir , μ 9/ Τθ/^θ( £ itxQvtOiûjnti rig
eft, ia quo fando* multi diftentire exiftiiyicbf »ομ/ζ«Γ/» , in τοη pJfo nAtiv*. Xtyy<nr
snant , quod ii modo petfedam dicant a
aroAaujSaFHr tw iyte: 9 tot* J« ou*»Xh«j.
fandis acquiri beatitudinem , modo vero
ότγ» yip
vir \!/ΐιχ«» ivvjr etrtÎn
X<non petfeaam . Nam cum fermo eft illis
de animabas fandorum , petfedam ajunt
yüTir , arcXeuCttrtv» nXn'wç φ«σί» ’ ômr ii
haberi beatitudinem ; cum vero de toto
τίζχ tS ôAw «ζθ-μίτου 3 ον nKeivs ' τΰί yip
bominc t nondum petfedam ; Qui enim frui

1339

Apologia

abvbrsus

Marci Epistolam.

1340

-njç JWrJf tHtrirt" μ* ίλ$<ήτκ e» «ηωααφό- A poffit utraque hominis conjunda pars an■
te communem reiurredioncm ? Idcirco
mpo» xTeKxpJUMt i lié Jut3o
πλ***
fandi , quod attinet ad animas , perfcάτολαμζήουβπν et iynt , m&o ii Fuoew ψκ
.âe beati funt ; quod vero ad corpora *
yei Hr*e9 «ΛΑΛ πίμα-ηι defMiiu/π » ου TtAeiuç
quibus induti arant , cum non çflcnt
« τολκμ£<» wrs . éc yip
de Tqi rw/x<rt ή
nude anima , non funt perfede beati .
'Φ·Χ’ί ·
» Μ»
, ôrt{
üd βτύμα , iru
Eft eaim in corpore anima ut forma ,
fc materia quidem, icilicet corpus, non­
9 oêi'
· χ Û 4*%»» oAhûK «rodum furrexit, nec praemiis afftdum eft (
- ôrt ii ii tnuMLUpénpoe o’ ie&pter^,
anima vero perfedum beatitudinis ftatum
XSU’ -ni η«Μμφοπροτ iywtran 9 ovr» ssAeisK
aflequitur . Et quoniam homo ex utro­
λΐγ-ομφ) ΛτνλΛμβίηη . in> ii «rd μίρκ -n
que conftat , 8c pars utraque labores fuτί» Αο^ιζο’/χίθ·* χ<ρ veS τιμηιτίρου 9
πλώκ
ftinuit , ideo nondum perfedam effe di­
cimus beatitudinem . Cum vero totum a
ZZy-oÿ4« ΛτολΛμβχΗ*» τύς àylm . ραρτίφήτΑ
nobiliori intelligimus , completam dici~S-n χ<μ ο’
Twyiç/^ è Δ/«λο}τ<κ es
B mus a fandis poflideri beatitudinem. Hu­
-nJ xf$«cA<tfa» iff iiaKvyw . tree τϋς aHwç
jus rei teftis erit beatus Gregorius papa
deeeeëe , èrt ev μη τίAevos inetKiBwt $■
in libro dialogorum . Alionuin qua ra- tibiae.*,
reposes de ùpaedît ,
/s< ^firQ^atnt Crip W
tione concipiamus animo , fandos inter­
cedere pro animabus noftris , fi illa peri <* yowu dt άτίΚαβοϊ <n nA<Jos,
feda beatitudinis corona non funt redi­
«udt ^9ftrC£oom» , «üA’ ύϋ rperiSi^raoir 9
miti ? Si ergo plenam beatitudinem non­
c*
-nJ
du Îr«4 ·
ότι
dum adepti funt, nec intercedunt, nec in­
X#' eis Tüd χολοζοιτ*/ <epd -me xorsqc xftLrirtùx
tercedent ; in futuro enim faeculo nulla erit
or μη άηΰ&Λ iMfCToiirxfris , siro itnyfrftx
intcrceffio. Ceterum eos etiam, qui in hac
•iV retipw ΚΛ
ίμφχ»ΐπρω terrfrx>▼ita non fatisfecerunt, ignis cruciatum an­
te communem refurredionem pati , pro­
plft . cx vi ir CM^nrien tbeyrrvrxofJpv λό^Α>,
babimus ea narratione patrum . Legi­
vi trtypuplto f%9rrt , Iancfsk μ»9Λνη
40fetur in ecclefia fermo hac inferiptione ;
τβιτήρχ tS
, /xs-mc' -iv
Joannis monachi 8e presbyteri Damafceτήτάΐ é τΐ-ι»
- iri τκ
3-f». <C ni ; in quo cum multa alia confimilix
φήρΜ rxTtpur μΛ^ητΙώ iyve eit xutKtia. βηυύϋnarrentur , habetur hoc etiam : fuifle
patrem quemdam fanditate confpicnum ,
vat,
rims rpac -ni τΰ βηι τίμκ px&éju&f iriqui difcipulum haberet vitam negligentius
φ^χτΛί-ηι , « ΤΜϋΐτΙρμΑ>9
χιλtraducentem , hunc igitur ubi eadem neexoc μιτν texpu*
tS yiporr^* , «Je
gligentia e vita ceffiflet , dementiflimus
x*r« -m Λ«ζ«ρ·ν rAonos , or τη QAeyî
animarumque amator Deus ad preces &r
roôp4»«9 μίφ rS τραυλού \jriie<£fr * ώς cslacrymas lenis , ut alterum evangelicum
epulonem, oftenditufque ad cervicem flam­
nüS’ts roAAst tS iyin τοηήτΛ^ης ,
ru» 3«mis immerfum : ut propterea vir fandus
xpurt -ras ©for c«A/r«piÎ0*<s5K » ramAdCâ·?poft multum fu do rem 8e lacrymas ad Deum
pos £ -reu rvpof λ(λυτμμ^ιίο9 de ϋττχσΪΛ vi
cum precibus fufas, liberumomninoillum,
ytperrt
’ itè yèp 7>% κμίλ«ν<ς tIu)
& e flammarum panis ereptum per vifum
χόλχσν χ^τΐμΗΐί , ini τίη χ«μ Α’ιλχτη?
confpexerit : namque ob negligentiam pa­
<um «αορτ/α . ev οαυ τίτ» ·φ(υ8^ ,
τβ ej^t'
nis fuerat addidus , idcirco veniam hujufAar iron rvpytv^tet
fôis · h iè τίη D modi peccatum impetravit . Si falfurn eft
hoc , purgatorium quoque , quod Latini
«Αηθί'ς , ίτι é ·η
-rw
^xyytKion
allerunt, eft falfurn: Si verum (nam & ipen to» Rive -iW ttyiut reripur
, vie·
fi evangelice hiftorie fidem habemus per
toc «Αυθί ertn xÿj a <ταυ Λκτιιο/ς λί^ομίχ, χλ9
oa , que legimus in adis fandorum patrum )
ήυηί Λτ&μτντηιι ·
Μκλκ^ίκ? & ο’ /β/οφιίvera profedo erunt, que nos cum Latinis
dicimus, licet ipfi non probentur. Prophe­
της φτχτί» · άς τυρ de χν»Αιη6Λ» , χ^' ΰς τομί
ta quoque Malachias;
%»ΐι, inquit, ς«ρ. jt
tAumoÏtos rAuuei χ^’
ό Θιος τηίς .
roa/Ua;, CT
berkafxilexaeepxrgehit Dt»i
•η τΐρ QUJJ ùshso ri cuwsros « x«3*ae<e7 rneç 9
C tmiimltkit tjtufieee. Atqui ignis illec­
iit tAuuh . h oau 0/ ΛμΛ,ρνίίοτης χτο μο9ΐκ
temus neminem purgabit, nullius maculas
J£puoAoyii<riix de -nJ riAev τκ βίπ <rvyyjupoujjabfterget . Quod fi peccatoribus ad finem
vti ,
-ûftxorx TXSTM orec μιτ* θ·Λ»«τ»χ q χ^|'
vite per folam confeffionem pana omnis
remittitur, fuperflua certe erunt, quacum­
?w»iaç τί οζομολο^υμίοου ή ckxAjjom seso^oque fea manente in vita , feu defundo
Ùîtxxî rorevs vjfff'p -fff ζωτπ* η χ^' nGsecJrus.
panitente obiervanda ftatuit ecclefia pro
a’XA< x^| o/ «/xeTksoqTUc dvo&firwrK Λμίρ- E
vivis atque defundis. Illud praeterea certum
toAq/ tit kÔ\sutî9 xTtpyeerttt. φησι yip ô 3ho»
eft , peccatores fine pernitentia decedentes
Μβζ/α®Καυβ/)ΐ™Κί&09 ypépue ’ rti
ad «terna migrare fopplicia : nam fan­
dus Maximus Cubiculario (cribens fie ait:
yèp , dy&Tirti ,
mt ίμί pùrotç αα«φτηQuis mei fi milium, dilediflime. peccatorum
μχη>9 KiTK-ty/^^. i φοβάται rlui iff iy'tue
(ordibus pollutus non paveat fandorum
àfythtoe ivtfxnxe , ιίφ* ue χκτά rlui 3e*«s xj/foos
angelorum praefentiam , a quibus ex haC
W rapéntf ζώίί τί τίρας
βία
vita juflu Dei difceflurus , vi 8c iracunde
e-ΰμΛ-ης μίτ o'pyüi
<È μη βνλάμηικ i
e corpore vel invitus extruditur? Quis fiΤΙί «f«1|A/JftUJTti &UUtTirâl3f)Oi rUù ff-lUl··
bi confcius fcelerum non reformidet ferociflîmum X: inhumanum impiorum dasmoeiincrir , ou déJwxe rUù ΰμοτάτΐω -iff τοιηρΰ»
num occurfum , cum eorum unufquifque
per

GmGOIIJ Pl.OTOiYNCBl.il ST PATBIAKCH4
130
per acris fpatium miferam animam poft A Isqudw
xjrcmjrrv , iiiem >ni~
egreffum ad fe fe tenaciffime pertrahat ,
w x<t« T0', «7p< us-m Th£
k illa aaanifeftis conviâa criminibus fpem
g.
M
£ Ιλ
,
omnem acquirende beatitudtnis mifera- .; , ■
Æ
u
· «
biliter abjiciat ? Ita poft habitam in aere
**
“Γΐ
. T* tTl
-rtif jutMour/s iyn^cite tAr/JO- thfbluj «rdper fpiritualia nequitie queftionem , ra­
ynxnr ; μιη it τΙα»~ ^μοι^Ιιο λ«νκ τ «7ρ«
tioni (q«e fupputationem , fequitur prrcipitatio ad inferos 8c incolatus: ubi denτρόί η w>4aU<t/«m tw roanemr idymrtt ts
fifume tenebne 8c altiflimum filentium ;
Ü Aoyo3tmer<» » » '•for ♦ ilUv Ktnrwtf
ubi damnatorum anime pro alimento ha­
&£ST«U VU rtfthuirtc
ώ à? «-«drop C«3u£Æ«bent acerbiffimos gemitus , te amarifliθυτβτη reyi * τροφία# ίχκσχι <ί cuwrr
mas lacrymas , 8c meerorem in perditiilîJ/XcurjuJu'«u -ψυχαί tow tetpirntrft Γίχρμους,
mo ftatu; omni tempore nihil aliud preI# n TWfinn
rZu> tri ro/f dtvse/c
ftolantes , quam equo judicio ferendam
de meritis luis fententiam . Hanc illis
**τηφκ«> * àtifyiffyu in TA9T0f vdà «Mo
perpetuam triftitiam 'ac dolorem fecit re- B η μρΐιυ ritu ivi τρ &<«/« ψίφ« 3/tsu«» «rntlurreâionis fpes , terribilis Chrifti ad­
roJotns, νβυτΖα» ou? e-iwtntrif Arorç tLù «reu/ventus dies . horroris pleniffimus ad tri­
ro> λιίτάυ
ο’ΪμΛμ ή T?r «htracrfw t’Ar/r ,
bunal acceflus , totius vite reddenda ra­
8 rie dfeCfpur τ*
r«pMr/«ç ημίμι , ή
tio ; per quam qui ad Chrifti dexteram
flabunt , promi fla ineffabilium bonorum
w^p'roTic * d Tt&i W
Rrxmia confequentur , qui vero ad finir«nvr ΛΤΟλογ^Λ ’ ««θ’’ tui 0/
©· iffyS» ri
ram , ignem habebunt «ternum , 8c
X&rü r<HK Aw4<o>‘mi W «’τορρήτν» tyc&tb
tenebras exteriores , 8c vermem perpe­
toc tTAyytKl^i s 0/ ii rlui sierrtpe» sverrs λ<·
tuo rodentem , Be ftridorem dentium ,
χο'πΐί το τΓρ το suVrror * £ το' ^οίπροχ <j-jco8c jugiter manentem lacrymam , 8e femper auraturam ignominiam . Et beatus
I ΛΛοίμίΓΓΌ» β-Λίίλιμ* > I βμγμω τ
Gregorius papa libro dialogorum cita­
o’domif ,
το iilwfKii ÎAipuor , £ τΙιλ λκΙ·
to ait .
ftrrot
. £ 0' /u«xd£40~
ο’ Δ/«C Xoyof or τ* 4tf9fAnp9>i^trrt Adj * ? SmAoÏw
1341

Petrus . InquiGtioni me· fafficientcr
jam video fatisfaâum: Sed hoc eftadbue,
ÎIlTfoc Jmxowç . ruurS^fUM
τίτο N «<?|uod qurftione animum pulfat; quiacum
μΐώ ÀvtfS, cî χ«θ«ί ν·7 IV ·γίν» ·ψυχ«ς es
uperius diâufn fit , efle jam landorutn
ΐψ liptrv «HU sirtW^v > iw
vuç iff «*animas in ccelo , reftat procul dubio , ut
^«fnaAijr c* -nJ «in wr«4 r/cTbnos . τί it
iniquorum quoque anime efle non nili in
TÙrw t2
d «Ad3·«« ΐχπ
’ n
inferno credantur : & quid hac de re vêti­
iff roAAdb
ch
ne iff «μ«ςras habebat , ignoro . Nam humana rftimatio non habet, peccatorum animas ante
TwAwr ψιχ«'ί «fd τηί «esrrwf
τίμ»judicium pofle ciuciari.
ρ«ν«3(.
Gregorius . Si efle ian&orum animas in
Γρυ^οβΛί . ί«> ης iff dy/w
<>» Τ’/ «coelo facn eloquii fatisfafiione credidipuwS HFtu f’r/rXr« >
in
ne iff
fti , oportet ■ ut pçr omnia efle credas Be
iniquorum animat in inferno . Quia ex
tiicBi/f 4x/y«f Cf
cm r«rtx r/rdrretributione sterne juftitiac , ex qua ju- D trnr . cm 7$ n»i iinroiorev; τζς dtiin
fti jam gloriantur , neceffe eft per omnia
9-iujne ,
«* oi iiwfx ϊοξίίζοτ’η/ > «’kcr<ÿïov
ut Bc injufti crucientur . Nam ficut clcέ «*oAm3o's fôv , in,
ol «d/*o< Time *ολ«'âos beatitude lartificat , ita credi necefζωηι. χαθ-sirip y«p tmj sxAum ή μ««&<οηκ
(e eft , quod a die exitus fui ignis re­
Α,'φρα/ΐΗ » imt ti~£h9
ότι
τκ; «Juouc
probos ciurat.
«rd ii? ήμί^ί W ί^οίκ «*<πΰ» η ηρ mmÈn penpicue oftenfum eft , ços qui fine
fA/yw.
poenitentia diem fuutn obeunt, migrare ad
Bd iiifiint r«^Jf , in gÿj ο/’«μίnt>odit»> «pernas luendas , expédiantes interim tuo­
roSriiiTAonK tie <dAsw/» «*Τίρχο»·ημ, ο«Ϊ£χόμίrum aflumptionem corporum, utparsutrarw
ràu tTttiixjv τ ανμύπ» , Zs*,ib β·αΜμφό5ue fupplicia ferat ; quando re vera per-

ïuri.

At.»,

eâa eft 8c dicitur futura fine fine perna­
προ» <οΑ«ζητ« , όπ
πΑη* Atyrw
rum exaâio. Quare non opus eft probare
Xÿî.rrt» d iripcune xÀheune . i "XJ** ouu τί
hoc pluribus , cum fint fatis qu· attuli­
Aorri erzJHvdH» 4^4 rint, «pxoouw iff Hpnmus: quibus fi fidem habere noluerit , nec E
pjtfw e< Jf £τκηκ d ttc^irtni > «i’dr*ÔT/i
etiam habebit aliis , quantumvis multa con­
csrn, wweS-jje-fntr.
geramus.
Et nos quidem Judaicum azymum a»erKcu ήμπς
«’τοτρ/φομ#3« τρ Ie3«/<o7 «ζυ- tats,
famur , obtemperantes apoftulorum cano­
μοι, vïîe «*rordAo/fi ««»ο>/ζκσι» ν»<ζ*κοπκ ’ tn/
nibus; Ifti vero in fua definitione, quod
it eLt -nJ «’(/tvs ip» τύμΛ. Xexrou n <r^p' iff
Latini facrificant, Chrifti corpus efle affir­
htrirut icpapyn^ur Λ.τοφ<ιΙικ»η.ι.
mant .
ile ioDcir oujj à tu Θϊκ «»3ρωΗΚ ^τ^·τΐΑ.Α°
Nefcit profeôo bonus ifte vir,quantum
diflera: inter Judaicum pafcha Be azy­
iytoeê , 9T9r τ9 δί*φο?ο> τκ ktje/xoti τίγκ
ma » Be myfticum facrificium . Nam apoiff βίζύμωί , £ τϋί μΐ/ΓίΛϋί ifpoupy/Λί. ο >5 «τοftolicus canon prohibet celebrari pafcha
Γολ/χοί xxrcJ/ TW μίη kJcu'wr το Γοίτχ* πcum Judaris , hoc eft agnum 8e azyma
Aouv-

Apologia

advbbsus

Marci Epistolam.

1144

Xy-' A comedi > «d quod etiam Nk*na fynoXoxincc ôrep Ifàir ô Λμιο; χ^χ vu «ζ&μ<
dui magnum adhibuit Rudium ; & , re
λυ'4
ôrtp £ » es N/Xÿjç riuioioç in τολλϊί ®nrfeliciter tranfa&a » fcripGt Aleiandrina
3ί; «*zf 7*'Λ ΧΛΤΟρ^ϋτΛΛ ■ ôrtp X4J* JKTBp^fcW-*cccleiiae his verbis : Nuntium vobis nun<r* rî AXffytripitf* cMiKjfrn .ypi$i · Αίχ/χίλζciamus jucundum de confenfionc in ce­
ζόμί&Λ ύμιτ
τϋί πιμφ&τίΛς tS iyiuriric
lebrando facratiilimo die fello paie hr t
»«'%« , οτι nt/f ύμτήρβΛς
lutrvp&J&n £
nam veftris precibus effeâum eft , ut
fratres quoque omnes orientales , qui
rit» τ» μίρος ’ ύ~9 τΐτης τύς η; ημχ Λίλantea cum Judcis palcha celebrabant ,
φι/ΐ, τμ/ς μττν Ιοϊώαί»» ή» «ρόπρον to/ouptkç,
nunc cum Romanis , v obii que , & om­
σ-ύμφνίΛ Ρ^Μβί/ο/; χ^ι ύμ~> τ&ϊ win · wç ·ξ
nibus qui ab initio hunc morem tenui­
«ρ^«
ipûtf φι/λ*οχο«η , -π» τ<\*ο< -τ*.
mus , iolennitatem pafchx deinceps aifüfo μι&’ i/uiïff iyfa . πλπχί ouv iwirfuç
gant . Perfeâa enim rcfurreâione faâa t
yquidam imperfeâe illam celebrantes non
ifyjoiJtfni irtKuç τιτίς ίορ-ήζοτπς -πώτίαι ; oiit
/erubefeunt . Sed nelcio quomodo vir ifte
ίμ&νύτιτ . wnt ii on o7i' eras' «r«v» » j
B iimulans ie ignorare quae dicuntur a ian/efosŒo/K^^ fri tîiixu or* π Xéyvnr 0/ <âis , 6e prrfertim ut Chriftus , ubi
y toi, <c μίλι?* ότι o Xe/roc i» τομιιοτ τ/χ< Λ·
juxta legis mandatum pafcha peregiflet t
λί'σ-«;, μ fri H τνΰ-ηι tIuj μντιχίώ cmhtIuj &υmyfticum jllud facrificium fecerit , tradideritque ipfe tremendum rei iacre my<π*> πτίλιχι , χ$ί μιτίδνΐίτ Λυτής t’vj μυςιιίυυ
fterium , 8c divina illa verba : hoc eft LlUt tl
£ Φ^κ-rluj iep*pyl*> , χ^' τ» θπχ ρίμ*τΒ τή ’
corpui meas* ; Βί
Hic eft fm»ii mtot : tun, >«.
τίτν ρ^ι τό ru μ* μου ' χ$ί ’ thtv 5^1 τϊ «ία*
omnia qus fiunt ex inftitutione &r de­
μ* ’ τίττ* η* ττλκμ|ν« **τ* τ Jo9ï>nc
creto ccdelir Chrifti defleâit ad Judai­
τής ό**λΐΐτί*ί Χί/ri όρο» η χ$/
> w»
ci pafehatis celebrationem , Bc objicit
canonem . Verfatur ergo plane vir bo­
tIw Ttf* |oU<U<O(î τίτχ* TtXfTUÙ ΛΙΛφίρ" « X$4
nus in ignoratione rerum ? istius enim
Tt»
<9po&iî^fnt , on o7?f> oiuà o tw
cft ita dicere i aut certe non ignorans ,
Θίοΰ ίτδρντφ·' u; lotit' ιρΗττοτ yip t2io λί- (
C fed icient prtidenique ita loquitur ad
y\> ήμίς · i ©Tie
» ίοντία»; i? -nyrtt λίcircumveniendos fimpliciorcs . Nos au­
y\9 ^strarjs τκί <*φ»λκ-ιφκ;. ίμ^ς ii φαμιτ*
rem dicimus , in lege fuifle rerum gene­
ra quatuor , judicialia , myftica feu fi­
ότι τίοτιρΛ
θ’ r*XoUoç τόμος ' ι&πίχλ’
guratu , ( idem namque per utrumque
μυπι* ή τυτιιί , «ί/αφοπς< y«t{ it iqKourrr ’
fignificatur ) in oralia , Bc umbras t
ιίθni, <c riiûin.
ti ρ$η wrili ήμίpurer
Sc judicialia quidem a domino mitio­
c! χύί/&~' τΐιυ yip it i μοιχοί* «τΗλ^/ψί^
ra reddita : Nam mulierem in adulte­
τκ τόμου χίλΧοχττ» λ/θοΰολ«» , ό ifcioi Hprrrio depreheniam , cum lex juberet lapi­
χιτ ' ότις ου\ ή^ί” » SxAXfTU λίθο» t’r iudibus obrui , dominus per illa verba
dimifer ; Qü' fi"*
*ft > priinei *· 7*m. &
τΐώ ’ £ viKir ' ôiôitv. iirt ôiôfni ’ nyi τό’
HUnt hpielem mittit : Bc rutius : Drsor/? rf ftrirtf . χ# τι ieî λίχ4> ^tni μίρο;,
tem pro Jf»ie
Bc ·. Si inii tt pertoffe- Mtth, f.
xiiTuv τκόηι tiioTur ii^Qûi ; n» ï&iii ηύζηrit i Et quid attinet referre lingula ,
<rt iti ιτ,ς Altyythiijii 3(Ι«τχ«ιλί<; ’ ôrep θίcum lint omnibus notiflima t Moralia
μίΚιοι Ιχοιπς οι π «ro'roXw xÿj οι iiiiriaXot D per evangelicam auâa praedicationem j
quo fundamento innixi apoftoli & do- '
χολλ*
ίριτής «Τίτο» , £ tIuj ΐιιίιτί-ηλίηυdores multa dc virtute diflieruerunt > 8c
trA» £ arrj/«£«·, τΐαι it τιμήττιτκ irpiiurir t
invedi funt in vitia , illa expellentes ,
& τηΊς tW i&çuTur -ψΐ/χχΓς ^ιφοπυτΛΐ , τ«
morumque integritatem explicantes » at­
ct Tertii i χ<ΐ μυπίΛ x«X©vr/» «τ/χοψί. τίνί
que in animis hominum inferentes . Fi«%/τβμίαι 9 ë το ο-βίββχτο»} £ τκ'ς ζ«οθρσΊ<ς»
guralia vero feu myftica abrogata » cir, cumcifioncm , fabbÂtum > immolationes
<c τ» >·«\« » KfM τ α,αχο». iti τ«τ® £ τκρτχ C4
animalium , pafcha Bc agnum . Qua­
Ιί^οσ-οΚΐιμοις chîà/xt; χ^' μίτοι τιΚηο^-λι , ιτλ
propter Hierofolymis tantum obfervari
jyj ραδ(&κ ή iiT!x\u<rtf «υτύ» -^ύητΛΐ > ri »XOÜ
illa voluerat , ut facilius eflet eorum
XJ4 τής τολίω» Χχτ»σ-*Λ^ί»τυ» , iW^oStf iè
abrogatio , templo Bc urbe funditus everμή iiumJ^UT nuTV. πλ£» Ttuirufni . τκ ii
fis : Cum enim alibi non eflet fas il­
la ferrate , certe finem habitura erant.
ίτχ/ωδη Λτιμόρφντιτ , *»τ/ miî rüu λΚτ&ηλτ
Umbras demum in lucem veritatis fuifle
μορφΰτιχ,; . icri; ii rial ΛΐΛίμιιτοτ χ^' φ·/~
ιτΐώ &U1W , τΐώ TthHOUfJtflui
rJ r»JL'- E mutatas . Ifte autem incruentum tremendumque (acrificium , quod virtute
μί·ης χ<ί auri Xe*rZ £ τχ Ttt^p ί , ω; iituSpiritus & ipGus Chrifti Patrifque per­
pfTu» o»iu» ·& tpyur tJç iy/ciç Tfix«3©- , H £
ficitur : indivifa enim , funt opera fan­
a^n, ή Φ<*»»η tS runpôç irn , ή ithiJourn ·
de Trinitatis , licet vox illa efficax
iit falvatoris ; Hoc efi corfuc tu»m ; 8e ,
TD
το truui μ* . ë ' thtp
τρ ax^a μ5 *
Hic efi fmnii aoem ; qua panis & vi- Jt^n. ■>
Λ TP» άρτο» , £ TP» ΟΠΟ» £ TP ÙSup HÇ ΓύϊμΛ.
num Bc cum aqua tranfmutantur in cor­
XcxTH μιηρρυ^μΐζροα-Λ, £ ϋϋψΛ , ω; φηητ ο
pus Bc fanguinem Chrifti t ut inquit
ΧρυτοΓομος ' fîî τΐιυ tS Itiinïioij rix*
Chryfoftomus ; ad Judaici pafehatis obηλίτΐω a»a'y| , £ τό» χ*»ό>χ ΤΛρίξχ^Ητβ/ *
fervationem refert , Bc canonem perver­
te interprciatur . At nos myfticas om­
Λλλ’ ιίμ^ί τίττν.
Ικδ«Α» τβ μυΓίΐΛ iii&ttçnes Judxorum ceremonias pro impuris
•rec, ûi £ ο Χζίκτό'ομος c> tp7> xJ ÎkJouw» Koyotç
&: profanis habemus. , ut Chryfoftomus
Tftt.f<inpo> τΐ(μς-ηητ 3 ut ti fôi
τέ vir^t ùi
etiam in fermonibus contra Judatos habi­
tis

<345

GiiGOiii

Photojyncblii

st pathiahchm

1344

τΰβιΑτ
ti« apertius probat ; inter quas & pafcha A ίξν τν >aS ru cà 1<ροο*ολ<>μοκ
mraueratar t .Cum extra templum Hlcrofotoμ* %tKAjrtt ηλου4|υ* · a»poe«»oa4»
lymitanum contra divinum pmceptum
μίκ-αης τνΰπκ Svaitt,
ÿ xpt τί·ι m-rov τ<fiant . De hac materia myftici facrificii
λ/Moysv»·
£ cenS&a ir àurS a»aTxa(ôp4*^
jam antea di xi mut , nec opus eft repetere
λίγομπ, osr* ίη-ra £ XiyofJjp G puj ÆuXd^or >
eadem .· quamquam ab ipfo coaâi hoc loco
èuvii yS ο ύτΛ* .
difputavimus , haud fane libente* , ipfe enim caufam dedit.
leu
μο ά3·(μίη3ί ,
£
, £♦£«.
eruti,
£t not quidem contra leges juffa , &
£ ηΐς τβτρύβτ»
chcft/ou tIu) ce -π^β-υριdecreta patrum dicimus appofitam efle
/36 λa «•ροτθ’ηχΖω
W
fymbolo additamentum; ifti vero licite &
àurlui 9ΐμηΰϊ £ tikiyw; ineiïottvt lyr^uarationabiliter'fadtum illud allerunt: Adeo
norunt veritati fe fibt ipfis congruentia
•3su ’ rorUrof ο/$λοί τη β*ληθ>ν« t eetrroïfcrvudicere .
<XU»HZ.
Xjukxhc
Nos omnem explicationem 8e declara­ g
K«a
rira? cfssÎTru^rv £ raplui+rer μη ΑΠΟ Λ.
tionem non contrariam fententie fando­
ceatriar arx» τη ίόζη JV àyiut , <Λλ’ <$; a’offf
rum , fed per ipfos potius firmatam » a
piàtoo» QfCeLMfj^hv ,
«rcwo'iu arf&rfSfifynodo quovis m loco appofitam recipi­
mus
In hac fententia eft etiam fandus
ervt t oru «t» τςο«*ίθ^, ΐίνώχίθχ. τίτ» £ MsiMqx»us , ut conftat ex ejus dialogo
ξζμβί ο’ θ’wo; ÆsÆsuo" ce τη ô/*Xf£w ùrS τη τμ;
cum fcunomiano . Interrogat enim ft>i
το» τ« Ειαΐομιου φρονοαϋπτ . φητι M^tfiônoe
Macedonius Maximum ; & , Subfcribifrpdc το» Μχξ/μο» * <»O)/p<<*rc otu7 τη όιθίne , inquit , expolitioni Luciam ? Ma­
<rw Λουχ/οκ » Μ<ξι/ζθί . τι Kaiiyrue τη; ι»τό f
ximus . Quid enim eft caufa , cur im­
probata expolitione fandorum patrum tre­
Ttn . tarifer àyîvr JP ce Νααία tf; B/Sov/mç
centorum decem & odo Nicxx in Bi­
ί«πθ·Η<τη« t 7m £ itoLuj
; Μ«χ#$όthynia congregatorum , inquiras aliam ?
»ZOC. 0-p Tt Mnyswc τη; τκ Λκχζχνί 5 d ôfôdJoMacedonius . Tu vero qua de caufa im­
ξθί . ΚΛ-rryw τη; /β^οα^-η'χη; , r; TfOTtSfoin
probas Luciani expolitionem ? Orthodo­
cearria atrnie ' Muxfjtwoc . ύμ£ς '^ύ ου rporfxus . Improbo quod addidiftis contrarium
fidei patrum . Macedonius . Quafi vos 3 Ginart 7i» Ct ‘ N/xsua ; à φθοίοξο; . <AA’ ont
non addideritis ad fidem Niccnam. Or­
ceatrli <υτ^ . Maxtêdr/oc . ολ»; <pu«3>Jcan .
thodoxus . Addidimus , fed non contra­
Ορθοί^ο; . πί ήπ μη ζητη37»τ* vu£ ήρμίαί/τria . Macedonius . Omnino addidiftis' .
ο-«» οι Tarife dL’<riS«> . ito £ ήμ^ί rien néntf
<■
Orthodoxus. Qua tunc in difquifitionem
μαρτυρία» /χο»πς £ ‘iff λο/vJ» ranpms iff λίnon venerant , patres poftea pie expoyôtn» , οτι ά»βΓτυξκ ου laKiifreu β-υμ^5τα
fuerunt . Idcirco nos etiam hujus & alio­
rum patrum teftimonio fulti afferentium,
τη hpà
τη χ’ληθ·*? rbunryop^ra^ . οο
expolitionem facrr feriptura congruentem
•yi iiuitfnu àirm a’»T«rt7», ôrt rara η ô^ea χ<non efle vetitam , fu Irrigati fumus veri­
φη β’»οίττυξ/> if^ofJ^n ου’ χωλυζ-πα · 3/6 c «π?
tati . An negare ipfe poterit , univerτροτίθ·/» ara'^x»; ^μομίνκ β» τ» «τυμβοΚμ 9
fam facram Icripturam admittere expla­
ilueuor ίϊοξν rporxwa3<s.
irt èa riff CzCX/onationem ? Quare id quod additum eft
fytnbolo urgente necefutate , vifum eft
Tst»ro^Ai'«TU â&oKtryttt EÙKoytoo raTemp^u
jure optimo appofitam . Hoc idem pro­ p AXf^a»3pwa; , φη<τ yéf * a’AAa y5 Tac eùptrtvç
batur ex flori legio colleâaneorum e li­
ra'X/r η a*rd»o/a τάυ η-ηίςτίω μΐμφ»τΛΛ ruûoiof,
bro cujufvis generis Eulogii patriarcha
«Je όρο»
, itaTteto/J^n tIm rettuirlnv
Alexandrini ; Sic enim ait : Rurfas
tTtyfipnrtf <mo’ rie jultv, rlui Εφιτο»
heeeticorum amentia de quarta fynodi
definitione conqueritur , afleverans pri­
onnoiv ramX»; aVoxsMsXvr^au . xau
-rwyv
mam fynodum Ephefinam hoc penitus fie­
w xa-rtc -rv» λήρο» a’offf a'rwp^u η ruvoSof jrvri proliibuifle - Quod fi , ut illi nugan­
po» μηό’ όλακ «poay4* > Λτη *«θ’ tourne
tur , fynodus vetuit quidvis aliud om­
dff abA»» rlui xancôr«a'{lt0-a» J^luieyne 4/ίφο» ·
nino proferri , certe in feipfam prior

o’e/^w yàp fiuri τ?ν» TUTovra t a μηίίΐίζα -iV
illa tulit fententiam · Ipfa enim definit
qua nulla prior definiverat fynodus : li­
τρο' auri; Ôrwe/Ta-rv . a’AAa £ η Xa3‘ xàrôraquident iplius auâoritxte recepta eft vox
σν tfvrti , a’uTÔ; fëv ôpoc « 6 vw7c etffrâoriilla , Hypo ft at ica unio ; de qua fynodi
μυς iV arujtfàm où &»&κ*04 . μλ 3η £ rlui ce
antiquiores nil finxerant . Quin fe ConKwrcurrsHroAfv -iff p>'. êyitef ταιίον»
wv
ftantinopolitanum centum quinquaginta
fanâorom patrum concilium pro fuis Εβ’υτ·/ ληρύιπ <τ^ρχρ«ίφο»τ«/ , η τκ -iv IfrA/xa•ημά-χύη rlui tùftm Μ&ιλΜΤΛ ( ni «ant rlui
nugis rejiciunt ; a quo profligata hrrefis
oppugnantium Spiritum , & additis NiN/xsua» ίΐφ&η&Ϊ9τι ôfee
TffA τΐ iyiv τ»4μ*>
cano fytnbolo verbis de fanâi Spiritus di­
t»; ^foXoy/a» rpoa^-WT* βηαηφμοτί». se yScu «povinitate , fides congruenter explicata eft .
λχ/3κοχι «·ροΓ/θ*ΗβΧ< tb> μίμΜ r«^4/yw<n» ,
Si enim priores fynodi addendo reprehenΛ*
^ιίτ’ auiwç ce ιΐΐΐς όμβίοτς αημοι^κ è^trt
fionem fugiunt , non debent poftenores in
τΐώ xa-myAw/s , ûw το x’rauiTW ra'vnc φοfimilibus aiffimilicer virtuperationem fubire . Ita defipientium mens confundit omμ< é Ιί&ς-μφΗ. ë >5 η ce Εφίτ» ruûoios Trim
- nia pervertitque . Nim Ephefina fyno­
&i tripa», η; cearrta τνί Ζ&γμΛΤκ ffôç rlui Ce
dus fidem diverfam , cujus dogmata fidei
Nnyâ* χ*θ·»Γηχ» ruiioior, ταιηλΰς «tT'%*3eu
Nicana adverfentur , omnino prohibuit :
όΜΧαίλυτ/» * axxpa'-rw it vfkeys suiτη ο-*φDum tamen illibata illa fervetur , addi
Coneil. General. Tom. XXXI.

Ρ

1547

Apologia

aovbbsus

Majlci Epistolam

134»

μΚ**> irtp ο V^o'c <*nurH\rpr/S-/HU «ϊικ τι A poterant que occaGo tulerir , Ecut ipfamet addidit .* hoc A magiftra rerum na­
ytyvttf tp£Vf é f «fey/MTWji φίτκ StSiruLture docet
& ecclefie ufu» juxta per­
Aoç , £ w éuxAxorac ôpint τίη np^wrA Sti
petuam traditionem confirmât . P copteT*rrè 9 <^>Jonc . in w x«ra tLuj Αλιζ«>rea vir’ admirabilia Cyrilln» , cecumeniSp"A9t iw T?» O/X0bl4wXÎc ·Ί/χΧρ·Τηθ·Η!Π|ς riw
ca fynodo nondum celebrata » congrega­
tis provincia fue epifcopia t Alexandri­
éJoo , txc c# «urp τί» ifptv» Ao^«J«c ô Start·
ne fidei fcripGt expoütionem t quam
aw iS{9trJ^jum KoezXArfc , & rirtt SttSt·
NeRorio miGt : 8c infra in eodem libro
fJft9f iyyp^r , ιψ Ntro&tt Sttrfyityn , £
terba brc magni Ephrcmii rcperies: Rurμ/-ni τ/κ ώ τρ «*οτ£ βίβ\ν Εφραμία τχ* μι·
fus heretici quartam fynodum Calumnian­
^*λχ V4 Twînt XpiTffÇ ’ ΤΛ.Κ19 it ί’τηρίζουtur dicentes» decretam fuifle ante illam »
rn Μ* îlptTtxoi rlui niifrlw rauoSot , Ktyo>ne cui liceret proferre , aut icribere ·
aut componere , aut renere aliam fidem»
τις , νς ΐ$ί$ογμίτΐΓ9 μιϊί·! J£wmU
μ<», ί <rbyx*^**r» » cruurtStr&i , îi&pOMÎt rirtf g prêter eam , que erat etpoGta: Quam­
tïip*r, τ*ρ Luj JÇjStn MT9 * χ^ίη/ ou txt» ii ° quam fynoduJ non hoc decreverat , li­
cet impudenter ipG mentiantur j fed fi­
eruJoJoc )/»£4σ*«τν , x«» «mî%uutuc xw x«t«dem a trecentis decem 8c oâo patribus
-t|z4>'dw»rar * ίλΑ« rlui vînt « Zuî ο/’ T&r«xo'o*ror
expoGtam iummo in honore habens per­
ceperat t nc cu> f»» ctlcc aliam profer­
3ί'χ< £ οχτώ iynt vtnpti JÇt'Setn , τιμάri n
re fidem : 8c qur Icquuntur . Ia certe
£ 3*«re£xr«,
*ntb'rZa/ ttyrt μηίοί
ex ipGs fynodi vocibus maxime conflat »
4»Τ0φ{(Η» ίτίρΑ» TÎrtr, w' ri QsoAonr*. JiAo»
patebit enim ipfa per fe veritas nulla
Ji
«’uro» μίλ/rx τΰ» rnuoiiiuSf φ»·
probatione indigens , G iolutn er legan­
tuf , V9 ê μήκη itAytturMfjSpiut obSfaix; &λ~
tur . Nec ita quidem decrevit , aliud
vero fecit ·, fed illud ubique fervavit »
Ane Jeireu xxncrxdLi; i riirirtvi {τβ^^ΐίτΑ
quod ab ea decretum fuit ; nam ad ve­
» iKiSta. . £ χ*χ vwt μότο» τχτ» , ίτςβξ» W
ram accedentes religionem non alio fym«ϊλλ4Κ ’ χΧΑ’ νς Vt»rt9 , XTU τοτκνχ StAvp&r·
bolo , quam a trecentis decem de oâo
nfJfa γ9νφίζίτΛΛ. £ )5txç τί ίυτι&ίίχ τροχιά»patribus edito ioilituic . Rifum vero po­
•nu χχ «ΧΑο τίμίολο» itbi τΰ» τπί . iytui co- ι
tius in fe movent » quam petunt calum­
3/JxtxhxJ «^pJ/ίνστ . yiAwnt St μίλΑο» χ*$*
niis fynodum » dum ajunt , multos il­
li obtreâare . Nam de prima fanâa 8e
iwri», » J/«j3oAZu» fifc notât χ χχτκχΖχνν à» οις
cecumenica fynodo quot fynodi detraxe­
φΛτΐ9 , iurlu) \j»ô troXXw» itArupteStu ’ Tortu
runt » cum & ipfs catus client epifeoιΐ; Tftiira £ o/’xxujwxi; *^/<^ tfwojou χ«pprum ? Quid dicam de fynodo centum
τΗτο» ruihSot \dj nt ie^ftpfut xirtu τληρνμχ;
quinquaginta patrum » de qua Ægyptii
τΐω Si τί» pt· xd* ti ytforf Tt9t'i τ AiybTTtvt
quidam ( ne ii fada quidem fuerit, fetre voluerunt ? Sed milia faciamus delira­
HÎfwu ίθ/λίΜ-χ». <7λ’ ixrw.uf» τ» ÀXiyt-O9‘ f
menta: Nam fanâis patribus ita exponen­
}S Àyi»9 TXfipU9 XTO άΜ,ΤΑφπΐύΐΜ , 1£ AlifOUÇ Âtibus , & nugas hec efle impudentes ,
rtur^Mjnui é ctAo^/rx? mCnt ΛΤοφΙχυχι^ϋ^τ}
verbaque futilia affirmantibus , quid nos
ηίς τχ Te/xjrac φ$ίΓγνρ$οα ' τί it χ<| ιρχμ^»
ad proferentes ea dicamus ? Rcfellamufnc
^μπς > Λ9τιφ^ίγζνμ9^Α τύηκ , χ Γί^νμζ» τχ
illos , an vero dida probemus ? Utrum­

c

que negaverit, quicumque fus mentis eft
D1 cqmpos.
Φρί9ν9 Xbezo; ,
Et nos quidem papam ut unum de pa- gPaat,
b ♦be.
Ktfî η’μπς ρψ ™ r*r«» tiç ί»< τί» τχτρ«ρχΛ
triarchis habemus , idque fi rcâc de fi­
λογιζόμ&Λ,
τχτό yt Λ9 ορ&οίόζος J*. βΓτ»ζ Si
de fentiat ; Ifti vero illum Chrifli vica­
Âvnr Çiixyot τχ Xc/rx, ÿ τχτφχ ,
rium , patrem & dodorem omnium Chriλο» τί» Xezr/oJ» λτλγγμ μΛλΜ τιμ»ΰς ίτ^φαί·
flianorum magna gravitate pronuntiant.
TAp Âirrüt ΚτγόμίΡΑ i in iyvyt αμαχ , tp£ τί;

rx

}<if rttt.
AnOâ·

Nec ipG duos aut trei efle dicimus pa- iu·».
pam , fed unum patriarcharum : eft ta­
men etiam inter ejufdem ordinis plures
unus primarius · Ait enim fandus pater
Chryfoftomus homilia decimafeptima in
ada a polio lorum : Vide t ut etiam inter
illos feptem unus fuerit prarpofitus » 8c
primas tenens : nam etfi communis erat
Ei ordinatio , majorem tamen ille aflecutus
o»x . T<»TM Je ΛρχιτρίΑ SriS9ÿ99 X&zrx hiy9eft gratiam . Ceterum omnem epifeopum
dicimus Chrifti efle fuccefforem , 8c in
μί9, £ tri ii; χχσ/Jpxi xxSxuJuo» τχ bjrx μχ
cathedra Jefu Dei mei fedentem : Ipfc
£ Θίχ · «ν·π>ί yip fèi» i hiyut ' i ίίχ^μίΡΑς
enim dicit t Qiù rttipit vt , mr rttipit }
|φ>
bfjuti , ίμί St^tTOU ·
ô «xxv» bjOÎJJ > »’μχ «’8c : j^si v·/ 9»iit , at tpiit . Et hnc
l>4
x4m .
-ntont ρφ xwrûi rpit rtmt, trlnn
quidem communia funt , aequaliter enim
yip ή itpVTiui» ftfôi n veitpyiiru ri θβο» Axeft in omnibus faccrdotium , quod attinet
τρό» ,
itpit pAj-xyuylxt nA/r«u , X£| <ruyad conferendum baptifmum , & faciendum
facrificium , Sc peccata confitentibus dan­
χνρηη» «’μχρτιν» Jo u»« ηίς ^ομολο^χ^οζ; t
dam abfolutionem, & facrum chrifma con­
£ ί’ζρό» ></τμ« nAiTou. ^4'μοτχχό» «Toxeipeu,
ficiendum , & monachum tondendum , &.*
£ ίλοο» iytlru £ x^reu vpii «’χό»?ψ» χμΛρ^
oleum benedicendum ungendumque ad
macuAxa’ χ’δ’ xuhî ùs Suo $ rpeti «W» λ/)*ο*>

[jfy) , ÔXA’ v; Ϊ9Λ TO» TXTC/xp^W» ’ «XA« χ#ί CX
td7î ouQTxyia-r» o^i' τκ TpvrAivt . φιρί yip ο
■SÜ9i Χροτοτομο; cî» τί ίτηνφάίΐίτρ ίμιΚίφ τ
<®foi*iW ός* rut ngi ο» ηίς trni uu τκ τρόxttm
τ* <9f&TMt t^jçtt ’ ti yip η χ<Ηρ9ηtix mm Iw, «XA* όμ«ί tTtarlrAn %ieA» τλκ'-

1349

Gkbgorii PnOTOlTBCtI.il BT patriarcha

macuhi peccatorum delenda» , & facer- A
dotem per gradus promovendum .* Eamdem enim vim te eaidem vires habet uf . nufquiTquc ad fundiones rerum ecclefiafticarum bbeuodas : & hoc pro certo
habemus t quippe ut acceptum a patri­
bus . Sed etiam quod de papa dicimus >
non ea nobis dicimus . Nam Theodorus
Studita icribens ad Michael em imperato­
rem nomine omnium hegumenornm » in
epiftola a que lie incipit j Nos omnes
ia unum congregati juflu vcftri a DeO
coronati imperii , humillimi epifeopi te
hegumeni : ii quid vero , inquit t dubi­
tat , aut minus fblutum credit facra tus
mentis escellentia a rcligiofo prcfule ; B
jubeat magna Tua 8e a Deo confirmata
potentia > ut qus ad univcrforuflk utili­
tatem κίο rerum divinarum Magrat , a
ieniore Roma mitti libi hujus rei decla­
rationem , ut per antiquam traditionem
ab initio ferratum eft . Haec eft , imita­
tor Chrifti imperator , fupremus apex
Dei ecclefiarum, cui primus ^refedit PeM»fA. it. trus « ad quem dominus 1 Tu «i Terror ,
rr faptr Iraue pttruat etthfiuOt ; CT
psrro itftri tn» pruv^lek»»t ^ti-verfui
.
Idem Theodorus in aha epiftola ad Naucratium j cujus initium eft ; Non com­
plebuntur aures mcx vocibus auditionum :
Deum , inquit , hominefque in prsfenti C
conteftor } fejunxerunt £e a corpore Chri­
fti , a coryphsa fede > in qua Chriftur
pofuit fidei claves ; ad ver fu» quam non
prsvalueruat per omne ieculum, necprevalebunt ufque ad finem fsculi inferi
ports , ora videlicet hsreticorum , ficut
promi fit ille qui non mentitur . Et in
tertia fanda i y nodo Arcadius epifeopus
dixit ; Prarcipiat veftra beatitude literas
land i & omni cum veneratione nominan­
di papx Caleftini. fedis apoftolicr epifcopi , vobis allatas recitari , ex quibus
veftra beatitudo perfpicere poterit , qua­
li omnes ecclefias cura ille complcâatur .
Projedus quoque iildem eft ufus verbis . D
Et paucis interpoGtis; Cyrillus , inquit >
Alexandrinus dixit ; Sulcepta iandiftimi
fe per omnia facratiftimi Caleftini epi­
scopi fanâs apoftolicr ecclefis Roma­
ne epiftola cum honore concedente reCimm.CViI- citetur. Similiter in fando concilio quar•H-part. 1. to , in facris Valentiniani ad Theodo•Μό·
jjUIn jjterie f hMC ferinta leguntur i Ut
beatiftimus Romane uidis epifeopus , cui
principatum facerdotii fu per omnes anti­
quitas contulit , locum Se facultatem ha­
beat de fide & lacerdotibus judicandi .
Cum igitur facultas illi iit exercendi judi­
cium de fide Ik facerdotibus , jure Chriftianorum omnium doâor in definitione E

inferibitur.
Fiant patre feliciores , cetera Gtniles :
Nam
ille adverfa utitur fortuna antipavam habens , fatis moleftiarnm .illi exhi­
bentem; Se iftis patrem & dodorem fuum
imitati nnn patitur animus.
Bur.

Utinam nobis tot cflent contionatores
>■ eccleiia diebus feftis ac dominicis po­
pulum docentes t quot fumma felicita­
te vifuntur in Latina eccleiia > quotque
monachi extremam amplexi paupertatem .

Ttùf ,
ώ

1350

ifpia, κατά βχθ-μον •χ^ι^ο^ίτ'ήταΛ' ty' .
ni ό«χληη*Γ/χ« t!u» άοτίω iyuù ^4

triai toarot oibuÿ» t^tet . «jï ün»i iy-swuss <xeifiwi
W ratiput TwCrtc λχάόνπς . m' 0
Je Ktyoptt » ont <Æ; Kfity ri το λίγομη · φι^τί
γδ 0fd3tfpO~ ô Σ>«3ίτης jzptipto» <·/©; Μ/^*χλ ï
βαπλία c* «efore^TM râttw IV ryaphut , c>
τη rr/Γθλη *t rt άρχά ’ ήμκί tri tb mut» truutληλυθαπί χ^ XiA^Ur/r της Storirra ύ/jfffJ ÆxtsKtéae , ίλάχκ-οι ίτίτχ,οτοι ë ήγάμίίοΐ · h lt rt
άμφιβα^άμνοο , w άπτάμΐΗ» τ>Γ θπ* Îu$J/û.f-t
γαλοηία lia^bii&at
rî àp^ti^ug Âjrtftûg,
i μτγάΚιι £ θιοτηβατης auris χπρ , tig ^ηλοτοrira tw θ*(«* ir w$iàh« rS sv*si»c , xeÀAzr*»
19g 4pfr0uripag Ρύμη s 3/£<·3·αι T Jm«*m^w«*s » tig
vè
•PX’’î T*’/>osr^>3ô~
W ifyb&i). «ώτη « Κ^ομίμιιη βαπλιΰ, η* ko- .

ρΐφΜίοηίτη tV όηχληστω» tS Qti , η» I!jtpOatfuri&potog, rpôg ot d iù&tos φητί · <rù h He­
rpès , M4 iri τκυτη τη νίτρα οίκώομτιτν μα τ
ΟΜχλητιχν , £ τύλχι *3μ ύ κατιτχήηηι <’υτης .
£ τχλ/ν ο ttirtig or trip* ίπ,-ολη arfè; Νχο<;λ*rw « if ή <ÏX’i * * TKitâ-fat-ntt ri as μα cird·
Qutût àKpoàrtut , φχτί * μαρταρΰ άρτι καπηί-

rnt Qti è àt&purut , ίwrits «replace ri <rwμ<τ»ς τ3 Xexrî , rS χορφβυχϊ θκήκ, dr âTX&troç fâtio -nii χλΛ τη» rireus} ii κ Kariyurar
aiutos w3* it κατιγυτνη μί%/ ruunKtiag .ai
ri àivt τκ τύχ aiffTiKut 3ηλχ3η γο,μμτμ ,
μ; η rî m’xJXÎÎç \!ίβότχκηρ . ce 3e τ>ί àyia tô«-

μτ*

tuXsu

τη ruuôit»
tria-Korog ht» · *ίλ4/Τ«π>
r, butripa μακααόττχ tw «β^ΟΓίχίχθΖχτ» tu/e χΐ^α/uxnt τί àyin
μιτά τάηκ ^orKiiuirfttg ôίομαζορ^ία rara KctAer/eit της βτοΓθλ/χηί «*S’éàpag irtrrÀrv arayw^ltZat ·
ut ytiitat
lujjiirfntt r, tue-np* μακαζ^όττ.ς y ο’το/οίχΗφρο>r/3< rarût
tiz^oiüt . r« àun
Ilpo/exτκ . £ jueni raw ζραχία φησί .
Αλί^atiptiag *Trtt ’ <®o3e^e> τ» γράμμα ri âytu·
rârn £ x* râtra. ônurtirit rk àylag àroroKmig
»*χλη<ί<? irtraora της Ρνμαλη Ktu^trira · μιrti ττ,ς ^οτφόρϋ τιμήi itaytturii&u. c» îf τρ
âyia ητάρτη riuxoîe» ô ÛM<nXeùç ce τη! γράμμα­

τά ο ί θπορ γράμμα, ίηγ^άφα , ηιάΐί φιρτit '
tta 0 μακαριά niti er/rxor^-της Pupaiut ri\eut t u tLuj ifpuriujlw x^ ràrtw η άρχαιόττχ vapi^f, %üpat 4: alroeJat ίχη
rtffug
itptut àiantit^t. irti oiiu <&' rtreug
ttpiut Xroiiat
τ* atartitaa , ityiug £ δ/ΪΜτχχλοί f
littnatût irâtrut c» nJ
Η*Ρ*Τ)·
Pètoem rarpog ίοτυχίπραι , n i' if^a
όμοιοι '
γάρ 3η xanterog ούα &τνχ£ , tbs
âtrtrârat ίχιη irmuig ίηγΚουΰτα "
ουτα
TBt ταήρα μιμάΐτ^αλ è Tts 3/3«irx<Xo> «x àtt-

Kai άμάΐζ ήχόμί&α rtTOiirwg 3/3χτχΜλους απ°α>
TXunirws ir ànoKitriag iiSâmotntg ο* τχ"ς
toprteripoii ήutpats ê dr ·πχ7ί xu&ta^is ôrag è ,
X W ÀtTttut ÛLiiïwia tXkth , £ rtti τά άκλη·
Tiarizàίυτυχ/t 9

ητάτα; μοταχχ; ajsTcuota;
λί-

"·

Apologia

advbiivj Marci Epistolam
I3W
iri nvr/rnmc itobwn fJ$A Ignorat vero ipfc de antipapa , voluifle qui­
dem illum dignitatem arripere* fed apru•9-su ,
I»4mAmc*pemun»r»
3<4dentioxibus, & rempublicam rode adminiftrantibus * bonoremque faum tutantibus ■
■ fjfa* * . £ iei ntpnt vi -m pi hmu
e*
fuifle rejedum. £x quo fadum eft, ut an­
«ΜΛχσιρ Xe/ri,, ivtf β# yfy’
.
**’>**·
tipape non fit, ne etiam in ecclefia Dei ichifitrtrms Cia
w' » ®*
ma effet , quod eft malorum omnium graviffimum . Bafilecnfia quoque fynodus dif1«, £ vit rnsvw cfe ytùduif *r>
foluta eft» omniaque in pace font* defam­
χ/p,
iltf wS itrrit ied’pVT»» tnfliw w c·*
ata'tranquillitate . Quare non oportebat»
urdCrM^su · siMa
ralem virum imprecationes in ecclefiam ja­
cere» fed precari potius , ut ei fauta proΦ4)Μποι&ύτύί, <7ίλφο/ » ί τάύ 4bf9f sbfpereque eveniant omnia>
Β·ΙΧ.
Fugite ergo, fratres» illos 8r communio- Eramus,
TW
* 0/ y«p wivw xpbinrôroXqr f tfnem eorum, funt cnimpTeudapoftoli, fabdo’Amr > pe-ntr^iipttTi^if^Mt eêç tinr&w
doli operarii» transfigurantes le inapoftoX&rf " V* * Stui/wh * auto ytf 9 ramrnc B
los Chrifti: & non mirum i Ipfc enim faμί^χημΛτΙζίηι eif iyyth9f
" u StuSp*
tan*· transfigurat fain*angelum lucis. Non «.o. p.
eft ergo magnum , fi mfaiftri ejus transii® '
ouu, ·,* é oè ΙαίχοΜ/ apru μί-ηιχημ^τΙ^τηί fcf
tyhont ity^ortuni»
τ» ηλ^* rnu*x^ nipy^
g urentur vclut miniftri juftitin ; quorum
finis erit fecundum opera ipforum . Rureiirrve . £ r*X/s </λ<Υ0Μ
ÎV «ttrn» ô «pTO
fus idem apoftolus de iifdem alio in loco j
« νότολοί · 9i *nwm ty «ue/y
hri X&trm v
Hs/a/crmsd/ , inquit , dswfev »s#rv ?♦/·
ixMlwit, «λλ« ri twtw totidity é 2/« to^uk
Cfcri/f» «»« fervinat t fed fu» vtutrij t7 fer
roXo^faf £ Α’λο/Zar ^<r*Tpr/ -τν ιμφ|/«ί W
duUtt feruetuei <T beuediilieuei fedueuut
ttrfu iuuttutiuut : fed firaeuae faedaaetu«xdxwr · 0* fAi m rtpp9( διμίλη* to r/rrwc ίζ
tuut fidei fiet, bebeat fifaaealaue bee: fc amat» ίχρη tuo rppuyîitc tkutUo .
«Μ«χοο
libi rurfus ; Si ^uh vbit evaegeli^verie
f
rdA/r ’ tira ùpiç
rup ή Tttpt^Jj^f·
n, tit âyyf^ux
ipei»i ,
. R^Ji· C prefer U jasd eetefifiit, litet uuftiut déca­
lé » eutetbeat» jit . Videtis prophetice di­
Tin «βροφητ/χοί
,
ΙγγιΚοί
d(«roo i»n
dunt illud » litet etatelue tie tetle » ne quis
μή τ/ί rlui \3βιρ9χβα τί T«r« -mpoCdMijm/. VI
eminentiam papae obtendat Et diledus difcipulus; Si fuht inquit, wair<d<va/» CT 7·.
d vytrutyoi
* htk ipjçtmt «pô; Cpis,
beat defirtotut» tua ufert » actore recifen
é mtirfeu iiu» ItÎAvlui oq* φίΗ · hc riiiv do*
teat iadeauat, aer, *4ve, ei dixerititi «ai
<πί» μη XmpQJirfn » € xc/pw dt/inJ μη hiytn * û
raras diri/ ilii » Xve , ceueuittaicat eperibae
Xlyw «ρηί X^ipeet, Mtwet TOi ffy°*
ejue ssa/igaM,
τη<ί rotnpoîf,
Tdiw ùpit \^9 IV iyîut «rordA·» 3/s»exCum hnc vobis fint a fandis apoftoli*
prnfcripta, ftate in traditionibus quas ac· rn*tn ηρι,τοαιτητ -nfe «^plôr^ » <«
cepiftis» five feriptas, five non feriptaa ·, ne
TtpthiÔm nfc n Îyyptfoxç ê dvpfaff · im pnrj
improborum errore tradudi a propria ex­
TwfàtrpH» rAdni «-(«μτ^χ^/ημ car/m τ» é
cidatis firmitate . Deus autem qui omnia
lit mctypi, Qfit ft 9 rdsnt ΙαμΙρφΛ^ ÔMvrtff n D poteft» & illis, ut fuum agnofeant errorem,
irryttSttA V o/<w«v vKitlw
,
ήprnftet » & nos vel uti purum felcdumque frumentum ab illis tanquam pravfe
jude duTws «τ«Μ«ξ« «fe TotnpiSt
o7« *«3«zixaniis fecemcns » in horreo fao repo­
por i f û^tnror 0-Z1V» h ; <twc ttauri «νοθ*«ί οίημ~
nendos colligat in Chrifto Jefa dominono£hî» c» Xexnp lixnr tJ xueiv ή/JV 9 S txptr{ r«ex
ftro, quem decet omnis gloria, honor, 9c
$σζ<» Τ//ΧΛ, ê ^fornuûnrts.
adoratio.
aio a.
Lîw pjtf ίμί( μηΙιμΐΛ9 ίπληγίν itu&u, cfe
Ad h*c fane « qua hic profert » null* Has»,
oTc «po^/p4* rujjn^aç jS rw*v Tpofiput
effet danda refponfio ; nam fuo «ore jacit
ίβρπΐ ««θ’ ip£^. ΙμΛΚ Îptfûpjtt
é j5 ·η,
in no· contumelia·: tamen dicemu· pauca.
ομοήηα», £ it, •S’/OTBxoç, vi' ôu** 9Î iytnt l»·
Voa > Coofabftantialis, te , Pcipara , ft
rpeitutrxf, eîu-ntlf
oi drdroAw ût4lnyyt“
quacumque fandi explanarunt * non funt
ab apoftolis explicite tradita : Nos tamen
Kirtrn ’ tità nptts οτ« π ο/' τ«πρκ
t&to~
omnia, qua patres noftri de rebus divinis
\όγητα.ί
iJ^rXttrv 9 afe droroA/edf «^pdolocuti latius explicarunt» tanquam apoftoe-<U -ru J ru ripyoïfy . h oao vsro to tr/r/puos £
licas recipimus traditiones . Itaque n fan­
rt droro'Av 0/ ruum itàlpmt , é ίμπ< irfJfi,
di illi panis per apoftolum cnnuitntis te­
ôrx St ou f droroAixdr srrroAvr x«3’'x/u?Ji/’ τρο~
nentur , & oqs tenemur , Qua pono ia
nos profert ex epiftolis apoftolorum , non
faciunt ad* rem. Traditione* enim apofto<rwç w droro'Aa», -ηίς π tfypi&K w «χρ«φκ,
licas tam feriptas quam non feriptaa ora­
Tt*7j Α’χ*7ί «vwr nwfâw βίβύνς χ«πχοtionibus illorum fulti contanter tenemus ,
/*/», n’( T&«'3« Tii-A^rnt dptafaw » vi θ/β»
credentes in Trinitatem confubftaatialcm *
e-f<rAfWfJ^w cm to ««rupS/nf θίθ-ricw ^urtDeumque incarnatum » ex femper virgine
θότ» . «Md ηιίτ« μ|> «put*· d xJ wKittiw
Dei genitrice natum . Sed hac did* fint
non contentiofa oftentationis ergo ; nc«Γο^πξ/»
ik' )S jBuÂôpwd’* /&<(*/’ η £ φ/λ·>45|ue enim rixari fc contendere volumus ,
bh» , *M* rlui tKfà™* ipA&p Sttt TO iSnyted veritatem ferutari duce nobis divini­
«TO ipb e’fcp Θίοί y/uTHis V4 to w eiyiw
tus tradita feientia fc dodiina fandorum ,
a qui1351

λ/’λχθν I/

'* 1353

*·>

Guo. Paotosyhc. bt

• qaibat fact* logout* explicit* foot } A
•on alio via penuxdcre Tolcnter homi*
niboa , 9°** e· » R“« nobii per load·
M cedcua pxtet . Teftia cognationum
domino* , oui rationem ab omqi men­
dacium proterente repofcct . No» coito
inimici pads efli» nec habuimus , nec
habebimus unquam in animo : nam 6
pacem ainittamua , hofte» illorum crû
mua 9 quibua a Chrifto diâum eft * ?**
9tUt 9 fed hanc tenere volumus ft opta­
mus ■ Poeena autem eft Déut pacem
donare ft confirmare per aoivcrfam ec-*
defiam fuam j ut omnes unanimiter ideo B
ientientea & profitentes ( Chrifto Deo
çui fic placitum eft > gloriam tribu*
mna ; quoniam Ipfum decet glotia io fa
cula*' Arnen.

Ρλτβ. Afol.

adv.

Mabcî

if.

13 54

)i3<rx«Ar<» > 0/ rim τκ θ’h* îôy,unm itfrp&Mr
e*C>’ ν«
τκ'θκ» «îr^Çtiuncc , ί)ώ·

ot -rfc cuxtaOTKf ,φ&ΐΐρκ iibtriurt
Map-rite d
•iV cârorws Îfeariv/f * oc «rctinirw λοχο» τλτΤΛ
TV Χ<λΜΟ/Τ< τ» yj/fbiof,
>5 ίχ&μι tifliùlH
oîSn ί&ίλίτΛμη, obit rori StKirofAtt ·%η&ιλ ’
f«« -firlu) tifhuLbu ίνοΚίταμη9 ίχ$μ>ί Ιτμιι t·
HtlfV» V **W<>TU>
XfertToi ’ Η>ί<ηχ ύμη '
itobi Tturbu θίλομί» *<ί τοθί/xa» Μπχκ> .
3cumtv i« o Gtor tifluilw 2oumu £ τίζ<4 X«4
QfiRtwu ώ τύ τλφίμΛΤ' ifc *υτ5 cnxAurkc»

ï>< rd»ne iptàv/MÙàf 4» o tyauùjix £ λ/yoxTM > T«? ύηκ ^ίοκντΛτπ X&tsv riM£«f
Λ9Λτ{μ·φ»μ(9 · ôrt ότ* i^f/rw 3βξ* tis m»
aiiiHLf. ΛμΙαί.

acta

f

l355k

1356

A
SACRI

CT A
(ECUMENICI

C O N C IL I I
AB HORATIO JUSTINIANO

BIBLIOTHECÆ
CUSTODE

VATICAN Æ

PRIMARIO

COLL IC T A, DI J FO 5ITA, BT

HOTIS

ILLUJTIATA.

—
A fuperieminans in orientali ecclefia, non fibi foli χ
& fui»sterns vitsdifpendium intulit, fed in fuc- Cmun
ccflbres propagans , perpetui jecit femina fchif- 141».
AM COILXCTIOMIM ACT OI PM
matis, quod altis radicibus fixum , haud facile
condlii Florcaciai.
eflet in pofternm evellendum.
owe ilium Bafileenfe, ex decreto Con­
Laboravit-ineo extirpando, legatis Conftanfiant icafisconcilii , a Martino V. fammo
tinopolim miflis, Leo * IX. fed fruftra . Evoca- ■ Vaitertm
Pontifice indidum , fit Eugcnii IV. fucvit Grecos ad Barenfe concilium Urbanus II. jX.7*<tL*£
S. Anfeimo4 Cantuarienfi archiêpifcopodifcepti-Xwoelàir
ejus audoritate inchoatum , aon din ia
apoftofics fedis obedient!» permanfit ; fedtocontoreufas, fed nullo frudu. Gregorio X. pontifi** “·
ccfla tentant , 8c Petri-judicium ofarpam, imo
ce in Logdunenfi concilio Michael Palsologus
fupra Petrue , 8c fupra papam fe confti tuent,
imperator, Grsciqueantiftites Romans ecdeus '--**;
incredibile didu eft, quot 8c quanta fit aufem,
unionem amplexi font , ejofque fidem profeffi ;
Arad infelicem exitum deduxerit. Namβτabomi­
fed a fide 8c promi fliooe cito receflërunt.
nationem defolationi? in templo Dei ftatuit, 8c
Tandem Joannes Palsologus imperator Grscoantipapam fibi elegit, afperrimo tunc perftridum B rum , 8c Jofephur patriarcha Conftantinopolitafcommatc, BafilcapepentBafilifcum. Eaomnia
ant , com reliqui» orientalibus epifeopis ad hoe
exarata leguntur , non fine piorum oftenfa , in
concilium, ab Eugenio IV. fammo pontifice in­
adit impreffit ejufdem concilii.
didum, Ferrariam primum, deinde Florentiam »
Quid vero Eugenia» fummut pontifex adverfus
quoejufdemipontificisaudoritate idem concilium
hujufmodi facinora egerit , quomodo 8c quibut
fuerat tranflatum , fe contulerunt , atque poft
conftitutionibus ac rationibu» Bafileenfe conci·
multa» difputatione» 8c tradatus, tandem Spiri­
Hum Ferrariam tranftulerit, abrogaverit; ineo·
tu fando coopérante, in quinque capita convene­
dem contumaciter perfeverantes cenfuri» 8e ponit
re. Primo, deproceflione Spiritus fandi ex Pa­
perftrinxerit ; aflertafque abeis veritates, vertas
tre 8c Filio. Secundo, de licita additione, Fifall itate», de poteftate concilii fupra papam, dam·
lioqne, fada fymbolo. Tertio de materia euchanaverit , non «que in manibus omnium extant ,
riftist azymi $ uve fermentati panis triticei. Quar­
cum tamen omnia in hoc generali concilio, Ferra·
to, de purgatorio 8e vifione beatifica. Quinto,
ri* primum, deinde Florentis , quo idem conci­
de primatu paps . Decreto fuper his firmato,
lium ejufdem pontificis audoritate fuerat tranflaimperator 8e G neci in patriam iunt reverfi.
tum, ada fuerint.
<C
Veram tot Rmanorum pontificum laboribus
> Florentis etiam in hoc eodem concilio unionem
8c impenfis exculta Grscia nullum rrndum at­
rcclelis Grues cum apoftolica Romana perfecit
tulit; quinimo, Marco Epheiino archiepifcopo,
Eugenius ; 8c quia hsc unio fuit prscipuum 8c
novo Pnotio, itnpulfore , ad vetus fchifma at­
primo intentum convocationis hujus concilii opus,
que hsrefim rediit: ut mirum minime videri de­
unde 8c merito Florentinum concilium nuncupa­
beat , fi infruduofs inftar ficu lues , quam in
tur, ejus rei geftshiftoriam breviter hic indicate
evangelio legimus, jaceat cxcifa.
vifumcft, ut hinc quoque hujus noftrs coi ledioObfervatione autem dignum , quod plures
nis adorum publica ncccflitas dignofeatur. Igitur
hiftorici memorant * , in diebus feni» pentcco- ( Aped
S-Ignatio patriarcha e fede Conftantioopohtana
ftes, quibus Spiritus fandi miffio 8c illapfus in Mvrc»»·apoftolos 8e ecclefiam recolitur, Conftanrinopo-^7o.'oic^*
expulfo, illam invafit Photius, qui Nicolai I.
«iiltfw judicio de vi damnatus ·, ira odioque in judicem
lira a Turei» fuifle captam ; juftilfima Dei ul-u·. ·4ΐ»- ‘
e· («mt·· exsftuaru , ab ejus obedientia receffit, 8c fchiftione, una cum regia urbe imperatorem, impematicorum fadus autefignanus , Romans fedis
rium, libertatemque amittentibus Grscis inter «·■ faaei
ipfa foletnnia fandi Spiritus, cujus ipfi a Patre
‘
negavit primatum : atque ut eam argueret, quod
>· *■ male fymbolo addidiflet , Filioque *, negavit
■&Filio proccflionem negant.
fer» «rti·
Spiritum fandum a Filio procedere tnultaque
Ceterum prxfatum uhionis decretum in hoc
concilio conditum 8c firmatum, refertur ab otn-"iwf0·
alia falforum dogmatum aizania inimicus homo
GtcitTAl. Tom. XXXI.
Q
nibut

Ammo PRÆFATIO HORATH JUSTINIANI

r357

‘TiT

Conc

Florintinj

π.

Ι358

A H „ o ■ nibu* tam G refis, quam Latini* , cjufdemquc a
Cmxisti extant originalia , de quibus fno loco dicemus.
I4]l.
At vero difputatione* publier G ircos inter &
'Latinos habita, quale* fuerint, quidve ab utra­
que parte didum allatumve fit , altum apud
omnes filentium, fpatio centum fere annorum, a
tempore fcilicet Eugeuii ad tempus Clementis
Vll. cum tamen certum fit, non ab uno tantum
Gneco aut Latino . fed a pluribus tam Grati*
quam Latini* icriptorsbus, 8e concilii fecretatii*
fcu notariis^tfifle excepta* : ’ fic enim ait Fantinus de Valerefo archiepifcopusCretcnfi*, quicidcmjroncslio interfuit , 8c decreto fubfcripfit,
'^qui explicatione, qua in bibliotheca Vatica­
na e«tat manufcripta. Multe iifpetationes felemniter faSa fuerunt fu per diverfis artit alts, pofitis B
. fex pre perte iijputateribns , yes in rneiio tories
co'xilit tonfidebent, fete vids Isc et ex nea parce, <7
fee ex alia, fibi adtnvitem facies ceafpicientet. In­
terpres austm fiebat in meile omnium refertaiecuuQa in Letiae <7 Grace ferntone ,
ab arrant

•
'
■
<l. I l
— r ~
H M U
tulere, «r verberant ernamentea tefierxm veritateds- ChXISTI
vertere j aitcarer.
>4]S*
Quod autem id Andrea* 8e alii feriptorex/pnaftare potuerint, fidem faciunt verba intcrmfetis , fCaiUtiem
fie di feeptatores al loquentia: Tleetat plana dicere,
er feriptorts pefflat feritent imo 8e poft difccpla­
tione* conveniebant feriptores, ut unus ffppleret
ea alio, fi que non excepiflet : fic enim Gnecis di­
xit aliquando Juliana* cardinali* Cefarinu* * : rul“f‘Pr'
Si feriptores non bene emnia recelltserent, neftrifcri- . c ..
ptores <7 vefiri conveniant : 8e alibi * : ,t{e!ara per
notaries feripta anfcaltentxr ; 8e rurfu* · alibi : Ctn- · C«U*û<>«rakar
fcripfcrant, t7 it feriptb renveniant.
"**’
In hoc eodem concilio (dum adhuc Florenti*
poft difcelTum Graecorum celebraretur) ceelefia*
Armenorum Oc Jacobi tarum ad apoftolice fedis
obedient ia m reduxit Eugenia* , decreti* pro ea­
rum unione cum Romana ecclefia conditi* , in
quibus fere omnia, Chriftianss fidei dogmata, 8e
(aeramentorum my fteria continentur ; que, quam
parte dicebantur ; tret ven notarii erant ceaftituti
vi* legantur in Bullario Romano Se in codicibus
pro xaallbet parte , ysr omnia f^a ia Latiae t7
Vaticanis, extentqoc originalia , de quibus iuo
Grace fideliter ceuftrlbebant . Hrc ille . Latini*
loco dicemus, tamen nonTolum inter atta conci­
igitur exemplaribus in archivi* be bibliothecis
lii non funt edita, fed nec ulljbi prorfus publice
de 11 te front ibu *, ex Grrcis unum fine fcciptons,
apparent , qua tandem occafione , quibus tunc
leu notarii nomine anno millefimo quingentefimiffis legationibus , quibus oratorum inftantiis
>m<> vigefimofcxio fedente Clemente vll. typi*
& acceptationibus fuerint condita .
Ronue escufum lueem afpexit , a Bartholomco
Tranftulit etiam hoc concilium Eugenius Flo­
Abt a mo Crctenfi Latine redditum, qui Floren­
rentia Romam in Laterano, atque in eo oratore*
tino concilio non in operis tantum veftibulo, fed C regis Æthiopum audivit , Syros, Chaldros, 8c
inter ipfa etiam aâaodavs fynodi nomen indi­
Maronita* ad fedi* apoftolice obedientiam redu­
dit: leaner>, inquit, TakaZegar imperator ai ce­
xit, eifque decreta de fide catholica, approbante
lebrandam eSavaat fyxeium triremibas iavtHus efl :
concilio, tradidit.
ut U antiquiores codices e/ufdem concilii manu
Hrc omnia in Vaticani*codicibus fc regefti* inexarato* non haberemus, autographo haec verba
clufa detinebantur: &h*cfunt, que in hoc ope­
r ·».■«. neceffario eflent adferibenda, qua metito Baro
re continentur, 8e nunc primum in lucem pro­
*■· *** nius * temeritatis , vel imperitia arguit , cum
deunt : ad quorum pleniorem notitiam plura
l**,<4*
titulum &■ ordinem vindicante fibi cecumenica
etiam inferui ex hiftoricorum manuferipti* codici­
odava fynodo . conti a Photium fchifmaticorum
bus & monumenti*, qur in prefata extant biblio­
antefignanum celebrata , quam propterea ejuftheca .
detn fait i on u Graeci non recipiunt , nec agnoEa igitur qu« reperi, non (ecus ac vivas aquas
fcum. Hoc igitur det rado titulo & nomine ,
in Vaticani collis vifceribus, Vaticane fcilicet
aliam ejufdem Grrci codicis tranflationem in
bibliothecr manuferipti* voluminibus reconditas,
> lacauio- Latinum iermonetn elaboravit Joannes Matthieu*
typis, quali canalibus, inecclefi*campum deri­
«•«•■cil··- h Caryophilu*. idem C retenti s , que in conci- D vanda* curavi ; obfcuriora & difficiliora, notis
Γ.»Γκη- ,lii*
■ generalibus fub Paulo V. Romae editi*
·· · eft
tam in margine, quam in fine conftitutionum &
imprerta.
collationum appoints, pro viribus illuftravi ; fan­
initio SMU
Verum expetebant plurimi , Se quidem meri­
dorum parram & conciliorum teftimonia quibus
IV.
to, ut exemplar etiam earumdcmdifputationum
ex locis defumpta fint, indicavi ; eunda juxta
ab aliquo feriptore Latino exaratum querere­
temporis ordinem , brevi, ubi opus fuit, narra­
tur , 8c ad publicam utilitatem ederetur in lu­
tione 8c argumento, hiftorica methodo connexui,
eem . Eodem ego defiderio cum tenerer , atque
ac in tres partes diftributa difpofui. Quarum pri­
bibliothecas Vatican* volumina revolverem, re­
ma ante adventum G rreorum, fecunda poft eo­
peri vetuitum codicem manuferiptum continen­
rum adventum, tertia poft corumdem difccfium,
tem eas difputatione*, ab Andrea de fanda Cru­
ada continet.
ce patricio Romano 8c apoftolici confiftorii ad­
Quocirca neminem non manifefte percipere exivocaro deferiptat , qui 8c inter advocatos , qui
ftimo, quam grave* no* cauf* ad hanc novam col« Part. t.
concilio interfuerunt, recenfetur in adis* , 8c da
Jcdioncm adoriendam, illuftrandam ac divulgan­
. _
. qu* hinc inde dicebantur excipiebat: quod ipfe
dam impulerint, ut vera tandem 8e integra facrot.7.
profitetur ‘hi* verbis: CaUaeetm fampS , exafiae £
fandv lynodi ada fideliter in fuaa parte* digefta,
ai feribeaiam prelate fufeipieas, ii projetâtesfam :
publice in omnium manibus extarent: in quibus
referam , aulla metata fxbjlaxtia , Gr<*r*rsw iiffa
edendi* una h*c nobis 8c fuptema ratio fiut, ut
rCoibbear « interpretis orynae , Latinarent ex ipfernne expeDei laudem 8c ίηηΰίχο matri* eeelefiç utilita­
u-isCae. arstisM eruinati emiffieue verberent . Et infra »
tem pro virium noftrarum modulo promovere­
Qea faiicnt, etfi facnniixs referri petBiffent, rrtxmus.

PARS

A * M ·

Chusti

Pars

/Tiv."’

1359

1

■- ■ '■■

■

---

L

“·

1360

- —

Anno
Chniiti

■

I4ff.

PARS

PRIMA

ACTORUM SACRI OECUMENICI

CONCILII FLORENTINI
ANTE ADVENTUM GRÆCORUM AD IDEM CONCILIUM.
tar, Bafilea* a J ctncUia* tranfmifit.
Ca* vert expeSaretar , pre Jetta nJ jebitu* fi­
at* ptrJnti, nennnlli in prefate teaeilie exiftenttt,
I v I S I o N B M erientalh ecclefia ti apeftelica
pre eeJe* centilie tramferenje aJ lata* Grach ma­
f‘Ja agre ferent ac meleftiffime Eageniat IK
gi/ ateemmeJa* t aeminarnat σ elegerant thntafurnmat pent iftx, Cenftantieafi concilia /timbmi te*\Avcnitne»fe*
;
in Gallia , ia priori Jetreta
4n«« apuJ Martina* papa* K pradoceffore*
aeminata*, eue cemprebenfam : ^atJ Jecreta* le/·■»» , adhuc it Mimnist toieftitatat , plurima*
gitar in ftfiieae 15. ejafJe* tencilii bh verbit. Sa- gfJ-<hl-x .
• U* «Λ*- laboraverat · at fublato pariete Je medio , atriuf^ue
crofanâa generalis fynodus Bali.'ceniis. CT in- ,.»,1111 tnc
·*· proveniret. ^4J npofl elatat autem apifra : invocata Spiritus fanâi gratia poft ebifl’a®M*po«ti- «* aflumptut, fie JefiJeri» , pn/loralh cert débité
rum folemnia conclufum fuit & Conventum, .ι.’.’,ί/;, 7û
fn in fa· accedente, earn rc* ardenti animo aggreflut, perejat
ouod apud imperatorem, patriarcham, & alios
-f diligentia* Joannet Talnttogut imptraGrzcos praedidos , diligens & debita fieret intt, s.lnnn-tor Conftaatiaopolitaaat , CT Jofepbat patriarcha
Hantia cum allegationibus & expolitionibus plu- h··
ft*’ lum-'V· *Tt,torri *J apoftolicam ftde* deftinara nt. T^ec *orimorum rationibus , que ad ia allegari & ad­
rtccaieuar . Γ4/ΐί/ Eugexhtt nuntiet apoRplhot Cenfantinopeli* β duci polient, ut ex diverfis bonis relpedibus ci­
JdaînWi.
» )·”·" induftria ad conveatiouet σ'
vitatem Bafileenfem acceptarent pro dido acucepitnIt trattendu rei deventa* eft . Interi* eximenico concilio ibidem celebrando : quam G
ftettet I» Bafiltenfi concilie , quid a Martino K
eos 'omnino recufare contingeret, extunc civitas
fommo pontifice fuerat indittu* , σ' ejufde* £mAvenionentis locus effet iphus cecumcnici con­
genii aflenfu p/rfeverebat , privatdt canfai, ejlitr
cilii ibidem celebrandi, u tamen illud in ea­
refermationh pretext», exercente/ , famine adverdem celebrari non pofliet , extunc in Sabaudia
fut Eugenia* inrumefcentet, nr ex adventu Gmcoconcilium celebraretur antedidum · Ut igitur
runt ma fore* fibi exiftimatione* compararent , per
prstermifTa omnia & fingula debitum & voti­
aratore/ CZ literal Grace/ folicitnbent , nt nJ ide*
vum fortiantur etfedum , cum omni folemnitaconcilium accedcreat , quod σ' patte firmarunt.
te alias in hoc facto Batilecnfi concilio in rebus
X4? eratoret imperatorii σ' patriarcha nJ ide*
arduis expediendis adhiberi folita , patribus in
concilium tranfmiffi , cu* nendum nJ torn* notimajori ecclefia BaGleenli poft miffarum folemtin* pervemfcnt trattatui CT capitula Cenflantitunia confidentibus , hzc fanda fynodus decer­
ptli per nunciot apoftolicot firmata , couvenerunt cu*
nit, vult, ftatuit , ordinat & declarat , futu­
Bafileenfibut inter alia , Je trnnifcrenje ditto con- C rum acumenicum concilium in Balileenfi, aut,
tilie nJ locum Grech magh accommoda* , bit verilla recufata, in Avenionenli, civitatibus j alio­
o£üeà9’ ^,fc:.LoCa nominata funt Calabria , Ancona,
quin in Sabaudia juxta conclufionem fupradictxuilu,
vcl alia terra maritima : Bononia, Mediolanum,
dam , debitis & conventis temporibus debere
vel alia civitas in Italia: extra Italiam Buda in
celebrari. Quodque imperator & patriarcha , &
Hungaria, Vienna in Auftria -, Sc ad ultimum Saalii Grzci przfati , juxta capitulata & decreta
baudia. Datum in feflione publica 7. Idus Sep­
hujulmodi, nec non omnes & finguli alii cujuftembris 1414.
cumque gradus, ftatus , dignitatis vel prseemiD.fplicnit euiJem fummo pentifici ^uod param
nentiz exiftant, qui generalibus conciliis de ju­
fini deferri videretur, eu* Je re tn* gravi σ' ar­
re vel confuetudine intereffe dsbent , etiamG
da* s tot mcafibut agitata, nihil nntee fibi per ippontificali dignitate przfulgeant , ad illud de­
fa* concilium fntflet aunciatum ; avidm tamen ubeant 8c teneantur, maxime pro confummationienu prefete , CT veritnt, ne , fi Jifenft nli^nx
ne tam falutaris operis, accedere Ar convenire.
interteJeret, eeJe* i*pejiret»r, licet Jehbcrntiene*
Et hanc przmiffam nominationem & eledionem
tlin* xtulte expejititre* , nt prebnvir eve nt nt,
vult, ftatuit &: decernit hzc fanda fynodus, ut
Cenftentinepeli in Jiec expeilxret , nnJite mhile mi- D fit firma , inconcuffa & inviolabilis , quacum­
n»t eretere tencilii , tenclnfiani ipfim concilii prtbnit
que alia modificatione , ordinatione, difpofitioeffenfa*. S»bfecnttt peftmtJnm Grtcorn* erxtoret
ne , nominatione , feu eledione per ipfum fapre ctnfir*ttitne Cenftnntinepoli geftomm ex bortxcrum concilium, (eu alium, vel alios quacum­
ru eft , ne tentlnfionnm vnrietxte* egre ferrent,
que audoritate, etiam papali fungentes, mcon­
aeve JiffiJerent, xnfpice Dee, pre votit tmninfnctrarium fada, feu fadis, minime valitura, feu,
eeffaret fibi greu* efle emne* via* , per ή»Λ*
valituris. Datum Baiilez in feilione publica hu­
“■'· fil»tretar : fna* proinJe ape* σ’ eptra*
jus fandz fynodi in ecclefia majori BafileenG
ulle tempore ■«« Jefntnra* j j»tj σ prtftitit.
folemniter celebrata Nonis Mail, anno a Nati­
^ftelita feJit legat at j\icoln»m titale fanvitate Domini 1437da erncn , σ Jeanne* tittle fanili Tetri nJ vinCentra quoJ Jccretam reclamarent , σ* exprefle
t»la, precbyteroc cariinalec , ca* fncnltate ea e*Je anilitate proteftati funt eratorei imperaterh σ'
ntafacienJi,
erafnta xnioni profatam viJerenpatriarcha Gratorum :
prottftatiene* inferit
(
i.

D

h*:

13614

Cohc.

Florbntini

!$<·

A μ Η o fnit ίΛΤ*·*·*
** f·*
· «s/ra re- A cretaretur, nec exigeretur , ufqaequo Gnaei '^777
ad unum de praedictu applicuerint porcam . Cmisyi
Oman tnftMU,
Quodque per rotam tempus ia decreto com- 144g.
I4|S.
fumer «tra psrs
natitii in μκοτνμμ
preheafum in hac civitate (aeram remaneat
•
prfasi drorrrr aemtorWr <r
FltnnrUn» t nnt
concilium, fe ut legati ac pnsfidentes apbftoUrinn* in fntrie f>ri 7u4tf , fu nline»1
Jicss (edis, vocatis patribus, dc quibus eis vii» b»li4, ta [aft affntar
fa ftutmi»!
fum effet, oratores ad conducendum Grocos
ttafiitnti—Aat . Iffiun *trt dtrratn haffnat Jefe prvmifls exequenda digaot , qui. omnem
iaftantiam pro hac civitate Bafileenfi facere de­
beant .
riTTr1*** ftW > ** /·*/*»'·'.
Ut igitur temper , divina gratia affiftente,
*· tumilii
vfai Mi«a
prsmlffa omnia fe fingula debitum fortiantur
fa Mifaclfcflum, in hac publica fe folcmni feffionc hac
I I.
Μι ««μ
Matidai
fanda iynndus pmfatam conciufionem vult ,
ftatuit , declarat efle firmam atque validam ,
ÎS^’o DECRETUM CONCILII BAS! LEE NSI S
c,B tenendamqnc fe exequendam; canant > irritans
•eaaiccUf
cleâioois Florenu*, çrt. pro transferendo
fe annui)ans , caffismque , irritum fe nullum
•*Vl**·
eodem Concilio.
effe decernens quidquid a quoquam, fe etiam
quibufeumque tafeum vei a&um fit, vel io-fu­
turum fieret , vel attentaretur adverfus prxdiSamfanSa ματταϋι fyatJii fafiltfitfit i» Sftrif*
da, feu dependentia ab eis » vel quod coram
fta&t Itiitieu ttmniata , ttai-vtrfaltat tttltexeeutionem poffet quomodolibet impedire : vofit»
, *4 ftrfttiMi rtt
leas , ut ad prndidoram exacutionem pnedidi
attaitria».
apoftolici legati ac pnefideotes quafcumque
literal opportunas fub nulla concilii in forma
Æc facrafanâa fjmodus inter fus congredebita conficiant, fe alia qiuecumque huic fan­
do
negotio ncccffaria ve* accommoda expe­
gationisexordia, utea, pro quibus gene­
ralium conciliorum celebratio digoolcitur inftidiant.
Datum Bafileu in noftra folemai feffionc in
ttata, Spiritos fandi affifteate gratia , opere comecclefia majori celebrata Nonis Mali , anno a
5(creator , fiimmam diligentiam ad continuanam inter populos occidentales fe orientales u- C nativitate Domini millefimo quadringentefimo
nionem adhibuit, ut fetn ex longo diffidio Dci
trigefimo (epumo.
Ego Oddut de Varris apoftolie· (edis proecclefia innumeras perpeffa eft calamitates , ita
tonotarius promlffis decretationi fe decreti pu­
ex fraterna unione maximum affequeretur problicationi > omnibufque aliis fe fiagulis , dum
feâum , proinde Conftantinopolim ad hoc fanfic, ut promittitur, inpubiica feffionc in mu
âum promovendum opus oratores tranfmifit ,
quibus una cum folemnibus ambafiatoribus fejbri ecclefia Bafileenfi (olcmnitcr celebrata fie
rent fe agerentur, prrfcns interfui , fe ea om­
reniffimi imperatoris Rameorum fe venerabilis
nia fieri vidi fe audivi, fe in fidem%mnium fe
Eatriarche Conftantinopolitani huc redeuntifingulorum promifiprum rogatus fe requifitus,
us, habitis fuper hoc multis traâatibus, ma·
me in hoc publico nec reto fubicripfi , ipfumque
turaque deliberatione > tandem certa capitula
figno fe nomiuc meo folitia fe confactis fiinter hoc herum concilium fe ipfo.* atnbafiatoxc* concordata, & per decretum fe )>ublica iefgnavi.
Ego Ludpvicus de Roma ap^ftolic* fedis
fione firmata extiterunt . In quibus eadem fan­
protonotarius promiffis decretationi fe decre­
da fynodus ex tam fando negotio ad deftinandum Conftantinopolim oratores fao* cum qui- D ti publicationi , omnibufque aliis fe fiogulis ,
dum fic , ut promittitur , in publica leffione
bufdatn pecuniarum fumtnis , fe duabus galeis
in ecclefia majori Bafilen folemniter celebra­
f;roffit , duabufquc fubtihbus , fe trecentis bailtariis, infra certum tempus , ac per eofdetn ,
ta fierent , profens fisi , fe ea omnia ita fieri
vidi fe audivi. In fidem autem premifforum rounum de locis » decreto cotnprchcnfis pro cecuf;»tus, in hoc publico decreto mefubicripfi, ilsnenico concilio nominandum, in quo imperator
udque pnefenti fubfcriptione ac folito ngno fi& patriarcha cum feptingentis perfonis, pro hac
gnavi.
fanda uniodfe complenda , nobifeum conveni­
Et ego Georgius Frey de Vilshouers clericus ,
rent, onligare (evoluit.
Patavienfis diceccfis , publicos imperiali auâoCutn autem tempus ifta esequendi in foribus inritate, nec non diâa facrofanft· generalis Ba' ftet, cupsens harc fanda fynodus fuis penitus
filecnfis iynodi notarios , qui in omnibus fe in
pollicitationibus fatisfacere, fe tam pium nego­
fingulis praemiffis, dum fic, ut promittitur, in
tium , quo hoc tempore falubrius excogitari
dicta publica feffionc agerentur fe fierent , una
nequit , totis viribus ad optatum finem perdu­
cum reverendis patribus dominis protonotariis
cere, ad hanc in fuis difputauopibus , fe dein­
de in generali congregatione nmclufionem de­ E fande apoftolie* fedis fupraficriptis interfui ;
ideo me huic prçienti decrçto fumcripfi manu
venit, ut videlicet civitas Florentina, aut Utipropria, una cum figneti mei appofitionc, in
num in patria Fori Julii ponenda in manu conci­
teftimonium hufiifmodi publicationis rogatus fe
lii , feu quicumque alius locus tutus in decreto
comptthcnfu* , lumino Pontifici fe Gnecis ac­
requifitus.
Et ego Gifelbertus Bonnerc · alias Karoum
commodus , pro cecumenico concilio eligatur;
clericus Tornacenfis diocefis , publicus apoftoille videlicet de prcdidis , qui citius paraverit
lica fe imperiali audoritate , didseqoe iacrofe expedierit galeas , pecunhft fe alia neceflafandtr generalis Bafilecufis fyoodi in ejus fact's
na, datis etiam fecuritatibus qcceflariis . Por­
deputations reformatorii notarios , pnediâis
tus autem fit Venetis , Ravenna , aut Arimi­
decretationi & decreti publicationi , omnibuf­
num: ille videlicet e« iis, quem imperator fe pa­
que aliis fe fingulis promiffis, dumfic, ut pro­
triarcha Conftantinopolitanus maluerint . Item
mittitur in diâa feffionc publica in majori ccne clerus gravaretur iocaffum , decima nec declcfia

H

______ ’T»’

P

A

B

s

L

13<4

Astis© clafia Bafileaafi prsdiAa folemniter celebrata A nullos alios pariatos- In alia parte, fauAsSa-'
CKairrt fierem te agmetur , mes· dominis fedis
r
1
‘ f(aodi
“ Cukicti
bins, oui! At fanAi
Angeli dicitur,
te
Mi*,
apoftolica* protonotarib te notarii*
Petri ad vincula, cardinale* erant , te pleriquc 14}*·
alii digni pariati, numéro tauaen longe (opera­
bantur. PrrfidentM per illoa qui conventa (erlitum «ppoÀri , mequc huic fubferipfi rogatu*
vare, te ad novam eledionem procedere vole­
tr iMuJfteaa in fidcm Ac teftimonium omnium
bant , com alii vocati non venirent , primo in
pruufforum.
deputationibus , tum ia generali congregatione
legitime concludunt, Florentiam te utiaum in
Foro Julii ponendam in manu coacili(eu
I I L
quemcumque alium locum tutum in decreto
conventioni* contentum , Jummo pontifici te
Gracia accommodum effe eligendum pro con­
cilio , illum videlicet qui citius paraverit te ex­
fmfatù fixe
ia esdra* natiti·, ni&t amse ,
pediverit pecunias, triremes , te alia opportu­
Λτ, (rftfittt'. ttn»^u ni» bttn Ιφητ B na : afferunt hoc fibi licere , etiam majore par*
te concilii contradicente . Quod cum ipfe ma­
jor pars non velit convenire ad eleAionem, ut
rus «4<·ΑΑμμ Tatriti»/
i» frwri»
ex communi decreto teneretur , te terminus fit
affer··» ttutUii
ai <* ctasp^fr* Jaffa
jam elapius , urgeatque neceffita* locum eli­
Frtxifti etfJùuHt "Pialt»i»ti , aaas 14 So. fâvd
gendi, cum jam finis mentis Aprilis inftet , te
per totum fequentem menfem Maii oporteat
saaaa/rnipraai txt* i» tAUtbet» Parie»»» . Xx
f»» fixât iattUifitar , eer Qrati naftritt »4iccaudum ronventionem te fidem Gnaei* da­
rs fafasdia· , ad aZriasaa» i» friat· Bafileeafi
tam, naves Conftantinopolim appuliffe $ omne
dttrtn asariaasaw: fit itix iit
ac. 0*
jus concilii reflet in eos nui decretum concilii
ad.
exequt, te reipublics contulere velint : fi fient
Magna per hoc tempus inter Patres concilii
in eleAione epiicopi intra tempus legitimum ma­
difcafiai ort* eft , ingenfque fir periculofa fejor par* collegii eligere non vellet , minor poμ ditio ■ Nominaverat fiqeidcm major pars patrum
teft eligere , te tot* capitali poteftas in volen­
pro l<xo (Bcumenici concilii cum Gosas ccletibus eligere permanet.
f, -frrr***- orandi Avetiiooem , Bafi learn te Sabaudiam, C
At par* advert* afferens nihil decerni poffe
/•/•Λ». prsfidentibn* concilii te legatis apoftolicis frufine coafenfu majoris partis , acrius iiritata ,
Ura reclamantibus. Advenerunt te legati Grs·
pnefidente cardinale Arelatenfi , concludit Acorum, qui acriter conquerebantur , conventa
venionenfium pollui at a effe admittenda t ne­
non fervar!, quando Avenio 8r Bafilea in de­
que ii* contenta , publicam feffioacm indicit,
creto concordis nominata non effent 1 dure au­
ut decretum firmet. Legati vero apoftulici, 8e
tem nimis agi fecum, fi Sabaudiam Grscos pe­
3 ai pontifici* dignitatem tuebantur , concer­
tere velint , qubniam fit in decreto, cum Gna­
tata querentes, hortantur patres , ut fus len­
ei ad ultimum dixerint Sabaudiam , quafi aliis
tent i· , qus reipublics utiliffima effet , vel­
deficientibus t te cum etiam intel ligerent pro
lent acquieieere : fin minus , communi decreto
Sabaudi* aliquam locum Italis duci Sabaudis
Avenio, five Sabaudi* pro concilio eligeretur,
fubjeAum, «Gnecorum imperatorem te patriar­
hac conditione, ut fi , adhibita omni diligen­
cham, plerofque alios prslatos te procere* effe
tia per patre*, Graeci non vellent ea loea acce­
annis te valetudine grave* , neque illo* poffe
ptare, ut protcftati erant, tunc alius locus eli­
Alpes (uperare , ut Sabaudiam petant, neque
geretur Grscis te pontifici accommodus : Ar,
etiam ob longum iter ei* effe facile aut tutum D n hoc etiam non placeret , mitterentur legati
petere Avenioncm, Turei* eorum urbem affidue
ex concilio ConftsQtinopolim , qui Graecos ad
io fellant ibus.
quamcumque Latinorum terram poffent , fi
Tandem bonorum opera, diffidente* his legi­
non , ad quam vellent , omnino deducerent {
bus in concordiam tunc venere publico conlenita ut non tam locorum utilitas, quam Graeco­
fu , fi Avenionenfe* intra dies xxx. promiffum
rum falas quaeri videretur , neve ob aliquorum
mutuum feptuaginta millium aureorum nume­
paffiones Latini ecclefi· fidet manca redarrata pecuaia noa (ohrerint , te intra alio* xti.
f uCrctur. Hia tamen omnibus negleAis atque
dies te id integre pcrfeciffr patres legitime non
pretis , adverfe fa£ioni* capit* clericos undi­
docuerint , concilium poffe te teneri procedere
que cogunt : veniunt turmatim ex vicinis op­
ad cle&onem alterius loci
Appetente hujus
pidi* te civitatibus facerdotes , te qui etiam in
*
termini fine , Avenionenfe* paratam pecuniam
urbe patribus ferviebant, plerique fle in ecclefi*
habere fe affirmant : (ed, antequam mutuum fa­
togati conveniente* , juua pneftabant faffraciant, petunt ut publico concilii decreto firma
gia.
Celebratur igitur xxvi. (effio magna frequenpleftio de Avenioqe fiat ; portus vicinus nomi­
netur, decisas ftatuantar , quarum pecuniar fi- E tia , majorique diffenfione , Nonis Maii anni
mul cum his qus ex indulgentiis provenient, oc(alatis 1457. in qua (edentibus feorfam fadio’
eafionc mutui nbi obligentur , Negabantur hsc ,
nibus , a praefidentibus concilii te legatis apoquod pnrter cbnvema effent.
flolicia Florentia te Utinum decernuntur, ut
Tandem alapfb termino triginta , te duo­
(upra conci uium fuerat . Portus autem nomi­
decim deinde dierum , prsfidentes concilii te
nantur Venetis , Arimini , Rrvennr , quem
legati apoftolici convocant patres ad novam
malint Gneci, Decimas non ante effe imponen­
loci eleAionem , quando Avcnionenfis nomina­
das flatuitur, quam Gneci portum Italis appu­
tio «flet expirata. Secedit maxima par* patrum,
lerint, unum de nominatis, ne fi forte aliquo fa­
am pootihei erat infenfa, te concilium in lu­
to impediti non venerint, illufum fibi denis con­
am nuHo paAo volebant- Hsc faAio ex vili
queratur: Concilium interim Bafilcs perievenare
plebe magna ex psrta conflabat , quamvis duoportere^ legatos Conftautinopolim mittendos,
ccm haberet cardinalem Arelatenfcm , te nonqui hsc Grscis nuncient, dentque operam fi
poffent

*3*5

1·»?Λ·.··

CÔnc. Vlokbntî»!

pofleat ornai Audio , at Graces Bafilcatn per- A
t svt decsot ·
<
i4|U
Altera fadio . qua multitudine tc aumero
mm* a fe tuebator, codent die ar codam loco decernit,
Tf,,ir· Avcniosmnfium poftulata efle adaaittenda; Ave»
nioncm * Sabaudiam pro futuro ,codcilio ftatait t portum illis viciniorem tsqjninat ; deci­
mas <c indulgentias decernit Aveniooenlibus
concedendas . Duobus igitur decretis omnino
contrariis in cadent feffione editis , crefcit in
dies (editio: &r cum Bafileenfes ( fic enim fa­
ctionem Pontifici advertant appello ) non per­
mitterent , ut concilii figno decretum adverte
fadionis lignaretur, prnüdcntes fado novo de­
creto (latuerunt, bullam concilii cardinalis (an­
ili Petri ad vincula archiepifcopo Panormitano B
& epifeopo Burgenfi efle credendam, qui literas decretorum ab ipfi» fadorum lignaient , &
debits execution! mandarent t quorum poftea
opera & bulla munies funt liters, tc arca, in
qua bulla iervabatur, ad facrarium fandiLeonardi eft translata : unde major A pcriculofior
tumultus poftea exortus eft; tc tandem arca ipfa
multitudinis violentia ad priftinum locum reduda. Lugeniu» autem Pontifex , qui tum Bo­
noniae erat, inflantibus Grocorum legatis, no­
minationem Florentis & Utini pro ocumenico
concilio approbavit & confirmavit ad quartum
KalendasJunii ejufdem anni.
Hae "Patricia. Eadtat hrrviai narrat Aneat Sil~
niai cartliaatit Pitalemiaeat, faftu Piat II. vra/a- C
rai CT ifft teftu, ofafiait Jt caajitiane Gentaaia
ad Martiaam Mtyr , iaaaeat da PatrAat concilii
tafiltenfit, bii vtrku: Cum dc trahendis ad unio­
nem catholicam Graecis tradare empiflent , ei- .
fetque illorum caufa concilium transferendum,
diviti inter fe Patres » alii apud Gallias Avenionem urbem pro loco futuri conventus elege­
runt , alii apud Italiam civitatem Florentinam,
Grrcis qui vocabantur, procul dubio magis ac­
commodam , vel alium in Italia locum, m quo
haberi poflent qus ad rem G neeorum neceflaria putabantur . Hi quamvis client pauciores ,
plus tamen equitatis prz fe ferebant , iifquc
Pontifex maximus Eugcnius confenfit. HaciUt,
.

Αι·"ν* "·

1364

etiam perdita funt, live mala in ecclefia Dei <r
w
populo Chriftiatso provenerant ex divilioneorica- Ο,Ιΐβτι
talis tc occidentalia ecclefia , de intelligentes,
i«sa
nihil efle inter alia oeaii piaris faciendam,
rem esiftimaviatus dignam , cui omnes adhibe­
remus conatus : hinc in coocilio Coaftantienfi
primo , deinde apud felicis recordationis Martinum V. predeceflbrem noftrum pro optata hujufmodi ecclefiarum Dei unione plurimum labo­
ravimus .
' Quamprimum vero ad apoftofatus apicem affumpti fuimus , honefto illi pioque deiiderio
noftro debitam acceffifle cernentes ex injundo
nobis defoper cur· paftorali* officio, eam rem
fufeepimus ardenti animo 1 fadumque eft , ut
oratores cariffimi filii noftri in Chrifto Joannia
imperatoris Grrcorum illuftcis , tc fenerabitis
fratris Jofephi Patriarch· Cooftantinopolitani,
fe Romam ad nos contulerint , 8c deinde miffis
per nos Conftantinopolim nunciis , communi
confenfu tradatum fuerit , quod pro celeriori
firmiorique ipfius rei confecutione , legatus dc
latere cum prclati», magiftris &r dodonbus tan.
tc rei tradanda neceflariis , a nobis Conftan­
tinopolim mitterentur, quem tradatum impera­
tor Trapeauntiarom facile poftea approbavi flet.
Prius vero quam traâatus hujufmodi ad nos ca­
pitula portarentur , alius in Bafileenfi concilio
unionis modus per decretum firmatus eft 1 pofteaque miflus ad nos prodidi concilii orator
noftrum requilivit a (lenium.
Nos vero avidi prrdide unionis , te veriti,
ne fi aliqua diflenho intercederet , tlhtx tam3uc nobis optat· rei ruptura fequeretur , licet
e re tam gravi & tot menfibus agitata quid­
quam e predido coha lio ad nos * prolatum * f· P**anon fuiflet , non obftante etiam quod interea ***
regreflus oratoris noftri , 8e novus Grscorutn
adventus pro approbatione alterius concluro­
nt» eflet nuntiatus , antèdiâc condufioni in
concilio habite confenfimus.
Venientefquc ad nos prrdiâi imperatoris 8e
patriarche oratores pro confirmatione eorum
?|ue in Conftantinopoli conciufa fuerant, eam
acere omifimus , ne propter varietatem traftatuum tam fanâum opos deftrui pofliet, autquomodolibet impediri. Sed illos ad pnediâum
concilium remifimus , exhortantes eos , ut de
I V.
hujufmodi varietate non defperarent , quoniam
CONFIRMATIO DECRETI CONCILII
nobis erat grata omnis via , per quam fanda
Ball Icentis electionis Florentis, Arc. pro
hrc res effedum erat optatum quomodolibet ha­
translatione ejufdemconcilii.
bitura .
Poftea vero mifli funt a predido concilio ad
imperatorem 8e patriarcham predidos alii ora­
Eeje.nsj efifcofai fervui /ir-vc-wm Dei,
tores pro decreti ipfius certificatione : & fecuad ferfttaam rei ttttmtriam .
tum ell , ut habita a noftris oratoribus , qui
hac de caela erant Conftantinopoli, certiflima
informatione de noftro ad rem ipfam confenfu
Alvatoris 8r Dei noftri, in gloriofo cu­
jus ortu angelorum chorus gloriam in altiffnzftito, imperator Sc patriarcha pnedidi rad­
hmis Deo , &r in terra pacem nominibus bone icaverunt .
voluntatis nunciavit, 8c qui e Mundo tranfitu-. E ■ Qua ratificatione fada , nos , ut Temper an­
tea iftius fande unionis conclufionem affedanrus ad Patrem , tanquam in ultimis teftamentum conderet, difcipulis fuis, quos in finem dites de venerabilium fratrum noftroram fanda
lexit, bonum hereditarium unionem reliquit tc
Roman· ecclefi· cardinalium confilio te aflenfu, diledos filios noftros Nicolaum tituli fan­
Eacem, vices, quamquam meritis infulcienti»
de crucis , tc Joannem tituli fandi Petri ad
us, gerentes ia terris , pro debito oneris im­
becillibus no liris humeris impofiti, unitatem in
vincula , presbyteros fand* Romana ecclefia
cardinales , noftros tc apoftolica fedis legaroa
univerio Chriftianorum populo fummis defidemifimus Bafileam ad pnraidum concilium. Eis
riis atfedamus , ad illamque , ubi eft , confer­
autem facultatem inter alia dedimus plenariam
vendam i ubi vero aliqua ex parte defit, pooenf e >e
dam nutriendamque anhelamus,
illa faciendi omnia, qua unioni prxdid· vide­
rentur quomodolibet profutura: qui pro loci no­
«batotiaeM
Sane dudum adhuc in minoribus conftitutiatlCQ<kQte* H001 * quanta , five bona negleda
bis & G racis accommodi eledione procuranda, ut
ad

S

- '’54'»,«

ïjé7

Bl

i

f

L

η.

1368

A’ noa erodimus , qno9 aliquid boni fieri poflit,
quin- fi noftri fciant ,* quod
veftra re- CHMHH
q
Qmsst* **· Softlterunt.
■
-ex ·parte
r
maneret , quad papa non cflct prefens , a veml.
■41«.
Cum vero aspe&aretur, prssdiâa ad debitam
hiendo ponent le retrahet* : quia cum veniant
finem perduci, nonnulli in pendifto Bafileenfi
pro uniohe, nollent uniri in vanum, Beetle eauconcilio exiftentes ad qaamdam nominationem
(a divifioni* ecclefi* vcftr*; fufpicarentur ettam
ptoccfierant civitatis Aveuioaenfis , non nomi­
quod non haberetis ilium perfcâamaaiman, qui
natae, comprebeof* in decreto, AabipfisGnr.
ad iftam unionem requiritor.
cis femper alias repudiat*. Unde faAum eft,
Quarto, in ele&o loco, prout dixi , accom­
ut dilechu filius nobilis vir Joanne* Biffipamodo Se habili nobis 8r domino noftro p«p*,
tus aanbafiatoc imperareris , Sc asociui etiam
ego deberem videt* (aleas , fuper quibus ve­
patriarch* , in forma fabferipea foertt proteftanire debemus , an fine fortes fc bene apte ad
tasportandum perfona* noftra* , A eas accipere,
In nomine Domini. Arnen. Tenore praten­
cum trecentis balliftarii* , fecundum qUod in
tis publici inftrumenti cuoâi* pateat evidenter,
decreto continetur , A alii* nceeftariis ; deinde
& St notum , quod anno a nativitate ejufdcm
<4J7- indiâione xv. die vero Veneris xv. men- η reverti in Conftantinopqlim in tempore conftituto > Sc ή contrarium fieret , ego debeo profii Februarii, pontificatus fanâiffimi in Cbrifto
teftari , prout proteftor , quod vos in caufa
patris dr domini noftii , domini Eageoii divi­
effis, quod tantum bonum impediatur: A quod
na providentia Pap* IV. anno vit. reverendifper nos non remanet » neque remanebit , quin
qoe in Chrifto patrifiu* ac dominis, domino Ju­
omnia per vos promiffa in ifto negotio aoirnliano tituli fanâc Sabins m Germania apoftoplcantur fed vos eftii in culpa . £go, ut vide­
lice fedis legato , Joanne tituli fanâi Petri ad
tis, huc veni cum magnis laboribus A pericu­
vincula, Ludovico tituli fanâ* Cecilia Arelalis, * Invenio , quod aliqui ea vobis volunt
tenfi, fanâ* Roman* ecclefi* presbyteris car­
digere locum ,imo ( quod pejus eft ) elegerunt
dinalibus vulgariter nuncupatis, Joanne. Antio­
locum non nominatum in decreto, ad quem pa­
chena, Ludovico Aquileienfi, patriarchis , Apa nunquam veuict, neque mittet legatos fuo« :
snedeo aiyhiepifcopo LuMuneofi, Petro Dignenfi ,
A volunt , quod veniamus extra golfum per
Alphonfo Buracenfi , Joanne LuviccnG , Mat• th*o Albiganenfi , Berengario.Petragoricenfi,
viam’nobis valde pertculofam , A multo magis
longinquam A incommodam: de quo valde mi­
Antonio Sudenfi , epiiçopis , ac alus re»erendifiimi* patribus Br dominis, epifeopis , A ab­ c ror, qui* per iftam viam ifti tales nolunt unio­
nem noftram, imo mortem, quia per illud mabatibus , ceteris domini* A dodorious Br ma. re fic latum, ultra alia pericula, vix poteft in­
giftris in magna multitudine. A numéro coveniri portus, Se in eo funt multi pirate, nobis
piofo, facrum generale concilium reprxfentanSe omnibus Chriftianis inimici.
tibus Br celebrantibu* in generali congregatio­
ne , videlicet, in majori ecclelia BafiTeenii de
Miror etiam, quod cum videatisnoftrospre­
lates antiquo* venire de Cypro Jcruialem , Amane, more foljto, prrfente reveaendilfimodo­
levaodria Be Antiochia , Be aliis remotiffimis
mino cardinali legato prefidente in eodem , in
partibus orienti* , ac de Roflia A ultimis par­
noftrorum notariorum publicorum Se teftium in­
fra fcnptorutn pnefentia perfonaliter conftftutu*
tibus feptemtrioni* permulta millia milliarium ,
A per terra* infidelium uique Conftantinopolim,
fpeâabilij Se egregius miles dominus Joanne*
oiilipatu* ambafiator Sc nunciu* fereniffimi do­
A de Conftantinopoli tam pradiâi pralati ,
quam imperator A jpatriarcha Conftantinopomini imperatoris Romaroram, ac revercndilEmi
domini patriarcha Conftantinopolitani , certam
litanus, qui eft antiquiffimus , debeant firailiter per multa millia milliaria , A per mare,
proteftationi* cedulam , five requcftam fando
concilio prefeatavit A obtulit , iplamque legi jD A etiam per dominia Turearum, ufque ad ter­
ras Latinorum accedere; quod vos non veliti*
petiit. Que quidem cedula per me Petrum Bru­
pro oâo aut decem dictis in terra veftra tuta
nei! alterum notarium facri concilii de manda­
Sc pacifica ambulare. £t cum videatis impera­
to ejufdcm leda extiut in hac verba.
torem noftram Br principale* ex Gircif dimit­
Reverendiffimi patres Se domini, fereniffimu*
tere domum propriam , uxores & filios in ma­
dominus imperator, Se reverendillimus dominus
nibus Turearum , multi ex vobis pro tanto bo
********. ***" patriarcha, St Greci orientale* miferunt me ad
no nolunt fe elongare a patri* propria per mo­
landum concilium ex multis refpeâibu*, Sc fpedicum fpatium.
»»- cialitcr propter quatuor. Primo, ut fignificarem
Quare fi non providebitis in tempore de alio
vobis , qualiter omnes de orientali ecclelia funt
loco , A alia via nobis A pap* accommoda,
<«- parati venire in tempore conftituto juxta forego nomine domini imperatori* Br totius ecciedecreti, a quo non intendunt aliquoquofne orientali* proteftor coram Deo 8e Ange­
tuit
quo modo recedere. Et ut fciati* Se (ius certi,
li* fui* , Br toto Mundo , quod per ecclefiam
quod ex parte ecclefic orientali* nullus dcfeâu*
orientalem non remaneat, quin e* que funtca­
erit, quin omni* ia tempore convento exequanpitulata io decreto inter vos Benos, adimplean­
tur.
tur in tempore fuo. De qua re per totum Mun­
Secundo ut debeam cum omni diligenti* folicitare paternitate* veftra* , 8e inftare , Sc hor- £ dum femper habebitis confufionem , Sc in ex­
tremo Dei judicio reddetis rationem de tanto
tari, quod omnia in decretocomprehenf*adim­
damno, cujus eritis caufa . Quia re vera tali*
pleantur in tempore conftituto: quod fi aliqui*
eft difpofitio ex parte noftra , quod fi fiet idefeâu* effet , ex uno defedu , etiam parvo,
ftud concilium ecumeoicum , omnino lequcmulta inconvenientia Sc plura mala fequi poftur unio ccclefi* utriufque : Br fi remanebit,
fent..
erit notum toti orbi , quod ex parte veftra de­
Tertio, ut viderem , an locus qui eligetur,
ficiet, non et noftta · Et fi aliqua* expenfa*
fit cx nominatis in decreto , Sc habili* nobis
facietis , fignifico vobis , A vos certos facio,
Gneci* Sc domino noftra papa; quia pratentia
quod illas omnes perdetis , quia per iftam
faa, prout femper diximus St dicimus , fapra
viam elcâam per aliquo* ea vobis , nunquam
modum eft huic negotio neccffaria , Sc fine eo

u*»

CONC. FLORBMTIMI

«57«

to (uperinde coafedo plenius continetor , qui Cuaun
citius neceflaria paraverit, acceptare atque eoosest,
firmare velimus , ut mcumTOicom fe catholicum
tiooem iateodimas facere apud dominum
concilium , fe per coafisqucntem eftsftum fan•efinuu , qui pro coafeafu eft colligatus ad
ftiflEma ecdefiaram occidentalis oricncalifqoe
diAum decretum, A apud omnes principes Manunio fiqt f pcowftantdque nobis , prout Bafileeafi concilio protcftati font, quod per eosuoa
Rogo omnes notaries qui hie font, quod do
ftat, ncqqp aliqualiter ftabfa Zqain prodiftum
illa mea nquifitiooe faciant mihi iaftruaacnta
apcarncmcum
fe catholicam concilium fiat t meaeeefiària, ut poflfas de hoc fecere fidemdoniimorancefqoc damna , fcandala , ignominiam,
no imperatori, * coti Mando.
fe animatum pericula qms incumbent, fi eo­
Qua quidem pcotcftatiooe , cedula , five reqoefta, ut profertur, leda, fuper praeii®· om­
rum jeftu, * oesui ex parte laudabili, fefum­
nibus fe fingulis mataras doeiiaus Joannes pe­
ate ncccfiarfae poftelationi confentire rçcutorü
mus,
tiit a nobis notastis fe didi facri conditi feriQuare copieuses , quod lam fanftum unionis
bis infra (criptis fibi fieri atque tradi anum at­ B
opus nullo modo pereat, cum ad id * praveque plura , poblicum inftromtntum fe publica
niendum nullam nobis pro nunc aliam cerna- ·"···“’
jnftramcnta, Data fuerunt hue in dida gênerai
mus viam foperefle , rerum gcftarum ordinem ,
li congregatione Bafilca fob anno , indidioue,
protcftatiouum fe rcqaifitionum (narum inftanmente» ai< & pontificatu , quibas (apra, Pot­
tiam attentius eonfiderantes , & tanti operis
ientibus ibidem venerabilibus fe circumipe&is
boni periculum fomidantea , fi vel parum ab ’
viris dominis fe magiftris Joanne Pulcrapatria ,
coram potienti rcquifitiooe aliqualiter declina­
Joanne de Segobia in facra pagina, Joanne Leo­
remus , quod penitus impium fe contra noftra
nis t Joanne de Bacheftri archidiacono Zagamentis inftitutam eflet, qui, ut fupradiximus,
brenu , decretorum doloribus , fe Guido do
lempcr rem iftam defideravimus , qunfivimufVercellis magiftro in artibus Parifiis > tcftibus
que pro Dei laude, nominis Chriftiani celebriad pramifla aditantibus.
tate ac amplitudine , ac hujufmodi (anâiffima
Cumque per temporis Ratium non modi­
unionis incomparabili bono , de confilio fe a£cam de hujas loci elodiooe diflenfio fuiflet in
fcttlu venerabilium fratrum noftrorum fanda
dido concilio , tandem pado convento firma­
tum fe ordinatum extitit , ut fi infra certum C Romana ccclcfi* cardinalium , pluribus etiam
venerabilibus fratribos archicpiicopis , epifeoterminum Aveniooenics omnia fe fingula per
pis, fe diledis filiis eledis , aliiique prolatis
concilium requifita non adimplerent, concilium
in noftra curia refidentibes in numero copiofo
ad alterius loci cledionem procedere poflêt » fe
id laudantibus , didorum oratorum petitioni­
teneretur.
bus annuentes , eas grate libenterqae fafeipiQuo tormina per plures dies elaulo , eam
Avenionenfes requifita non adimpleviflent ,
mus, atque eledionem Florentia vel Utini ,
t
aut alterius loci pro celebratione posfati cecupnrfetum factum concilium Juxta ordinatio­
menici catholici concilii , ut in decreto conti- runati^
nem profatam ad loci cledionem procelnt .
netur, acceptamus, ac etiam confirmamus. Nal- ***
Nam pro ‘cecumenico fe catholico concilio coli çrgo omnino hominum liceat hanc paginam
•'W*·'*· lebrando elegit Florentiam ·, aut Utinum in
noftro (ufeeptionis , acceptationis fe confirma•mim u patria Fori Jalii ponenda in manu concilii ,
tionis infringere, vel ei aufii temerario contrai,
ieu qaemcumque aliam locum tutam nominare: fi quis autem, fee. Datum Bononia <v.K»tam ut decreta , fe accommodum nobis fe Gralendas Junii anno k ieptimo.
«·. d»*i< cis i anum videlicet de prodidi· , qui citius .
frTraXip paraverit galeas , pecunias«fe alia ncceflaria, D
Qpitl vrrs pqt 4«/·/«·«^ <uqflraMn*Mem e /»■»*’ prout in decreto (uperinde çonfeâo latius con­
m·
M « ptaitri fert· caaciiH da- ’
tinetur .
Oi, /r adeas , Mrrar fatricicu ia
JhuuNoviffime autem venientes Bononiam di Io­
ri» adsraoi ctacilii iafiùeatc f'iBÎac to. 8i»
di filii Joannes Biflipatus magnus Adriacus , &
Emmanuel Tracagnoti Vu lotis , oratores fupradi&i , petierunt audiri in coofiftorio geno,
tali , quibus pro rerum magnitudine libenter
V,
annuimus. Quare cum die xxtv. Maii profenCam oars concilii « qau prufidentes Be len­
«is in dido coofiftorio cos audire ftatuifiemus,
to· apoftolicos fequebatar in fedltioae » ut di­
eorum orationem expofaeruut : ex eoius expofi. tionis tenore imperatoris fe patriarche pnrdiximus, Florentiam 8c Utinam pro concilio acumcnico ftatuiflet , 8c approbantibus petentibufÔorum ad fsnAidimam ecclelue occidentalis fe
Sue legatis Gntcoram , Eugenia· id confirmai.
orientalis unionem pia dclideria non folumcon­
t ; decreti feat ab eu pacte legati concilii no­
firmari, verum etiam in dies augeri facile intel­
leximus.
£ mine ad Gmkoi principe· » Dioieafi· 8c Portu­
gal I colis cpiûopi. qui menic Julii « Bononiam {J**
Quodque magis eft fe plurimi faciendum,
petente· , obi Romano· pontifex erat , poft- μ» *£»
materiam ejus unionis eonfcquendae eo loci perquam omnia per pontificem parata intellexe- jr®* >··
dudam efle confpicimus, ut jam hujofmodi ope­
ris fandiflimi omnino conficiendi, juvante do­
tant ad Grccos ia Italiam condocendos » una jraüiùu^
cum epifeopo Ctroocnfi pontificis oratore Ve- ’*’»*‘2?*’
mino, fpem maximam teneamus. Nam cum genetias protedi iunx, obi confcuqU triremi ,
fta in concilio pnsfato narraffent , fe proteftaCretam primo circa Idas Angam appuieront, r"··
t ionem fubfcriptam per fe frdam contra nomi­
ibi conlcriptis trecentis balliiUriis , quos ad
nationem civitatis Avenioaenfis allegaflent, ac
poftmodum de verbo ad verbum legi feciflent,
pmfidium urbi· Conftantinopolitana abfente
pro coookifione fua nos humilibus fe fuppliciimperatore conduxerant , tertio nona· Septem­
bri· Conftantinopolim adnavigarunt ; quiabimpus verbis exoraverunt, requifierantquo, ut nominatiooem eledioncmque faâam de Florentia
neratore 8c patriarcha fafccpci & auditi, ei· per­
itiaCUBISTS mos caulem repetendi a vobis omnes espenias
Eas fedmns propter hoc : fe eamdem proto*4J*

1371

P

a

b

i

L

*“·.·.'.·· "■

137»

Abb>‘ feafevunt, ut fe ad navigationem pararent, ad A pter Gracoe
Gracoa amate
amare videantur , Eugenio ponti- - ■ ■ ■■
Custers cOMÜiaai in Italia celebrandam. Oroabûtar
fici
....reconciliaremur
--------- 1!!------—·, ne venientibus Grrcis Iu- CbJJ,* *
dibrio
effent;
ut qui aliorum concordiam queι4ί*.'
O>t>
igitec Cooftantiuopoli triremes rte» , uaa eau
jur, du* minores « ft arcbicptfcopos Taranaaserent» soter fe divifi referirentur: placere Eu­
genio, ut Sigifmuodi Otiaris arbitrio eunda
fienla, ac Nicolas* de Cala aauoae Genu­
ae?» qui poftea fuit cardinali· fanâi Petri ad
componantur ; nefas effe patribus talem arbitrum
recolare » cum Catfar priscipuns fempei audor
vinçaU » et Creta alias trireme* ire· iqgjores
-paulo poft adduxerant, quibus pontificis nomifautorque concilii fuerit : tollatur a patribus
• ac Gnaei erant traducenti.
*
monitorium, toilet .ft Eugenios translationem
Dem Gnaei fe ad transfretationem acciuconcilii, promirtetque decietorum concilii obfervatiossem » fi talia fiant » qun ft reformatio­
Kat, eecaumuto nonas Oâobris Avetdbnettm trircanes appellunt, prafeâis * Vaflcoû ft
ni ft honori fedis apoftolic· coofulant. Sedob*“fY**** Laefaneafi epiicopis. : quorum adventus eo
ftinacis animis fruftra narrabatur fabula : per­
flant in fententia Bafilcenfes» ft nifi in loco a
£e delcâo non videntur paffuri concilium cele­
„ lo pa&o venturos . Sed ubi data eft copia fan- ft brari, Hur Turririas.
di» concilii Bafilccofis ac multorum principum
Fmsaa ad fsmu ffoem rrodwrar rsoarss Ba/fIi teras imperatoris primum reddiderant , tum
Inifi»
tliftui»» ,
trxttrti fr<ttv^nTrnrr’ c<W*lii nomine , cams fe legatos effe profitefitu CMjUMiaxftiiat
, mugit <xs? c»*d«*· bantur, in vim pmfttti juramenti expoftulant
flmU MVM* ttmfttrttm ftriftm fiit itfiffimiu J^vCd^gerrittuNui» [·· •fUffl·, coQrmcos, nt Balilcrm, Subaudiam, liveArenio-

Sta ad concilium fe quamprimum conferant.
Qfteodnnt monitorium in Eugenium pontificem
editum , afferuntque , fi in ejus triremibus
navigare pergant, prius Eugenium a concilio
pontificali dignitate dejeduin iri , quam ad
cum perveniant : atque eo paâo frnftra illos
ituros , cum exauâoratus Eugenios concilium
dare non poterit : Dinicnfis ft Portugallenfis
j *prmfulcs
non effe concilii
veros legatos
» · fed
...
.
0
«umi. adulterinos,
adulterinos, 8c
ft prater
pirater patram decreta
decret* miffos; C
parttsumi------a & l’
,.·ter
—*·
:--------.·ι..· approbabant
-------- 1..·---------λ ad
-j
3*°^
«oorili*
: _:
nifi
unum de nominatif locis fe conferrent » princû
■c· «a ··> pes omnes , quorum litcras attulerant , litnul
JT <ίθν» CQ® Bafileenfi concilio eis futuros boftes , dsH.
turofque operam, ut aliud concilium celebrari
non poffit. Sin autem fecum navigarent , coo*j*fc** cilium & principes futuros eis ausilio contra ,
ρΜμΧλ Tureas , dccretnrofque generalem expeditioocm, & cruciatam ia holus: eadem ftpatriar/£■ Λ·£Γ cb· Conftantinopolnano retulerunt , qui ubi
<Φ·«Μ· criminationes Eugenii ex monitorio audire ca■mmsu.
Avenionenfcs Clere juffit, & ab fe dimifit.
Sed cum legati pap» Dinienfis ft Portugallenfis objeda omnia ft difficultates Avenionen- D
iium ditlolviffem , imperator ft patriarcha fe
cum cis in Italiam navigaturos promiferunt,
Or«*i
multifque verbis hortati funt Aveniooenles , ut
*·» ··«<- depolitis odiis ft difl'enliontbus iimul Venetia*
vellent petere, ubi de loco concilii commodio* ri effet difputandum. Illi vero indignati, mi­
narum pleni , folutis ancoris Peram petunt,
ft poft quindecim dies quarto Nonas Novem­
bris in patriam revertuntor : Graci vero cum
imperatore , patriarcha , ft aliis patribus ad
feptimum Kalendas Decembris cum novem tri­
remibus iter ingrelfi font, Venetiafque tandem
appulerant ad textam Idus Februarias.
Quod cum Ba&lee renunciatam eflet, iliose
Gracia folviffe cum legatis papss, vari· inter E
Carres fenteatie multcque contentiones agitaantur. At Julianus cardinalis legatus apofto>·. licus convocatis patribus, longa ft ardenti oratione primum hortatur patres, ut dimiffis odiis
atque contentionibus , Grxcis jam jam Latinas
terras appetentibus obviam irent , ft quos tan­
topere amentes optaverant, nunc prafentes non
(pernerent, mitterent legatos fuos, qni eos , fi
poffeot, Bafileam, Avenionem , Sabaudiam ut
perducerentur , curarent : quod fi non perfun­
derent, agerent cum eis de loco concilii ; ita
•t non Grecos propter locum, fed locum proCondLOateral. Tom. XXXI.

f»t tUfitt tfi : Dt remtÂiù éfftiâti milittatù tetitfit, ad cardAsa/vi· Itfftrinu» t f»«d
fttun txttt i» kikiittkftt tmiatxtiÿimi ttrJmxlh
fifcit, fuiiu lit. njn bxt fiut vtrkx.
Oâava conGderado oftendit , congregatio­
nem iynodalem non modo non fore neceflariam, fed nec pro bis temporibus expedientem
ad extirpandas nurefes , ft alia fcandal? a Dci
eedefia fubmovenda : & furnitures infelicibus
operibus ft funefto exitu congregationis Bafi%
Iccnlis, quorum memoriam recentiffimam habe- mf···■!/■·
mus , quod fie deducitor . Ut enim fapientes
volunt , ex proximis prvteritis plerumque ar­
guere libet adprafentia ft futura: imo per praterita providemus prvfentibus & futuris ; unde
Gregorius ad Maximum epifeopum : Ex tranfada
in te vita didicimus, quid de fcquenti converlatione prafumamus. Sed & Caffiodorus : Inftruâusredditur animus ad futura, quando prateritorum commodemur exemplis, ft Cicero in Tufculanis: Parturitorum meditatio malorum futu­
ris providet.
St igitnr ejufdem perfide congregationis gcfta
receniemus , demum gloriofa opera recolimus
apoftolic· fedis, ac fanfitiffim· memori· domi­
ni Eugenii pap· quarti, tunc in cathedra Petri
fedentis , facile cognoicemus , unde hnrefes ft
fchifmata prodierunt, undeexceffus, rebelliones
ft deformitates ortum habuerunt . Quibus at­
tentis, a penis oculis attingemus , an pro his
temporibus expediat ad aliam congregationem
afpirare: quia» ut fupra diximus , non eft pru­
dentis viri eam viam repetere » in qua incom­
moda fnftinuit.
Ut igitur paucis multa comprehendamus ,
prefati perditiffimi homines , qui Ba filer fub
concilii nomine remanferunt , at inibi unum
tribunal contra fedem apoftolicam perpetuarent
qutefcente ecclefia in pace ft unitate , herefes*
ft icbifmata, quo ad (e fuit » non parva attu­
lerunt , concitantes univerfum populum Chriflianum ad rebellandum apoftolic· fedi . Nam
eamdem fandam matrem ecclefiam quam uni­
tam invenerunt , ut peftilentes iniquitatis filii
infeliciter fcindentes , unitatem quam acquirere
nefeierunt» facile perdiderunt.
Rorfus apponentes iniquitatem fuper iniqui­
tatem eorum » fciffuram fciffura ( quoad fe fuit )
addiderunt, nam Grccorum populorum unio­
nem a multis optatam feculis nyrii modis im­
pediverunt . Longe aliter certe egit apoftolic*
ledcs, ft beatiffimus Eu genius predidus. Scient
R,
«i®

·ΊΜΜ

<373

'

Β··.·Γν*'’

Conc. Florentini

a»»o enim meliorem tantorum populorum acquifitionem omni negotiatione auri ft arguati, adpror
fequendam eamdem fanftam aniooem totis infudavit viribus . In qua re nullum paganorum
{mocipem , nullum infidelium populum, nulnm denique hoftem tam fervam festtit inimi­
cem, quam eorwndem Bafilceatiam cçtumper*
^diffimum, qui fummo ft odio innumeras artes,
Traudes ft machinamenta adiaveoeraot, at il­
lud fanfttffimum opus cum magna fidei ja&ura
ft occidentalis ecclefia ignominia impedirent.
Adeo enim in ea re eorum impietas invaluit,
ut cum dolenter conspirèrent fandam apoftolicam fedem, ft prodictam dominum Eugenium.
facrumque cardinalium collegium , nedum pe­
cunias, cccfefiuque thefauros , fed ft proprium
fanguinem ft fudorem pro tanto ecclefia bono
intrepide effudiife , illi impietatis filii tanto
glori» invidentes , eamdem unionem auro ft
fret io nummario lentarunt obrumpere . Et veuti idem dominus Eugenius pro tutamento cia _ _ vitatis Conftahtinopolitana contra Tureas clafnMftttrf fem p*ravit, expenfas ft alia profidia miniftraCr«N λ vit , ut ad nos Graci fecuriores venirent : fic
»*^‘*7r Bafileenfe» , diverfo tamen calle , alia parata
</·/«.
claffc ne venirent inftabant * ; ne Romane eccit*Au4mt
unirentur , fuadebant , non parvas pecua· ί*»Λι nias otferebaut. Mira hominum crudelitas , ft
(Τ*
exerranda negotiatio. Nam qui pro augmento
Π*».** '° fidei fe proficifci pdabant , feâl funt (alutis
publica nundinatores , quos ab his impiis co­
natibus catholici principes nullis monitionibus
avertere potuerunt: quare dolebant acerbiffimc,
quod fanda mater ecclefia eodem tempore ft
Gracos confpiceret non unitos , Latinos vero
divifos. Dicebant ergo ad eofdem pctditiffimos
ysrm io. homines illud propheta Jeremie i Cnf»ft tfi
xuutr vtfir4 λ
■ E iterum illud Ofea : Jwοβ*»'
jiettt /44» warerui vr,fraus. Mirabatur certe ipfa
doda parenlque omnium artium Gracia , qua
redudionem tpfam fummopere exoptabat, dole·/. ftrey>. batque acerbiffime, quod tam gravia * impia a
catholicis impedimenta objicerentur , eratque
res non tam uolenda, quam miranda , ut Gra­
cia ipfis avidiffime appropinquantibus Latini difcederent. Qua res ethoiebat, ut eth Graci ipfi
unionem ipiam totis pnrcordiis exoptaftent, ta­
men non parum ea de re tardiores ad id redde­
rentur: fuilfetque defiderata ipfa unio diferimini aut periclitationi proxima, nifi adfuiffet re­
lira reverendiffima paternitas , qua interno do­
lore angebatur , ft nunc Latinos confolabatur ,
illos ad fpem unionis , illos ad patientiam la­
bori». Gracos rurfus boni animi efle commo­
nebat, quippe eas divifiones felicia fore futura
unionis aufpicia , pro eo quod hollis humani
Seneris unionem certam atque in manibus fore
olebat : addens illud rurfus Augullini de dodrina Chriftiana : Cum difficultate quafita lon­
ge fore gratiora: quia & dulcius accipitur quod
mter pericula acquiritur. Sed & philofophus in
Topicis: Magis amamus quod difficulter obti­
nemus . Ad Latinos denique dicebat, ne ab incpptis detifterent , majorem inquiens effit glo­
riam, quanto gravior temper eft pugna.
Tanaem fapientiffimi ipfi Graci affiduis confiliis ft commonitionibus veftra reverendiffime
paternitatis confortati, videntes , quia bona eft
negotiatio, qu* pro unitate fecit, fandius de­
creverunt apoftolicam fedem ampledi , quam
Bafileenfium rebellium multitudini affillendo,
in perpetuo fchifmate manere . Quare eorumdem Bafileenfium tentamenta ft verfutia» fanCuaisxa
‘♦i··

1374______

de ft juftu fprevetunt: in qua re fe veros Gra- ^~Μ M —
co» , lomtaofque fapieutes oftendebant, fcien- Ckxisti
tea illud fui lapfenuffimi Cyril I i Alexandrini
14Ιχ.
patriarcha : Unumquemque catholicum fecure
eam partem tenere , aut detettari , quam apvftolicam fedem detcftari viderit, aut tenere - Ce
rarius, neminem decipi poffc , niti ab ea rece­
dentem > in qua , ut ait Hieronymus , ferrata
femper fiiit catholica religio. Itaque digito alttffimi, cujus res agebatur; ac corumdemorien­
talium populorum devotione ingenti , cjufdemque beatimmi pontificis cura , ac vcftne reveseodiffim· paternitati» induftria ft folicitudine, eadem orientalis ecclefia per multa a nu­
bi» fecula divifa , ad eamdem fidei » religio­
nis ft ritus unitatem feliciflimc devenit . Ta­
ceo plerafque alias difficultates, perturbationes
ac impedimenta in ea re multipliciter ingefta,
2ua omnia non parum animum veftr· reverene paternitatis affligebant.
Cernebat enim primo ft ab illis perditilli­
mis hominibus unionis rupturam illata diffidu:
cernebat etiam ft in re ipfa , videlicet in arti­
culis ipfis difputabilibus fidem concernentibus,
non parvas perplexitates . Nam cum in rebus
ipfis acerrima foret opinionum diverfitas , ac
thfputamium maxima varietas, prout plerum­
que etiam in re exploratiffima apud fapientes
heri folet : pro veltra tamen indicibili lapien­
tia ac virtute , difputandique ut expedit acri­
monia , gravitate, modeftia , ac fuadeodi quo­
dam fingulari divinoque vigore, fepe res ipfa»,
qua omoiuaa judicio difpcrf* videbantur, ad
unam tantum veritatis ft fidei confonantiam fe­
lici (fime deduxit, ut impleretur quod per pro­
phetam feriptum eft : Omav/
cauoeumwr
rem Dn .xlrsiaa» : ft iterum :
ct^rei^ti
[ut·, ft illud prophetas : A» dama dsuiiui umfe»· t/**·· *♦·
lavMBU» cum rmftef». Et juxta apoftolum: Uirf··» ftuuntti, tuiMti , veritatem fidei am- ™*AS<
pleArates . Et rurfus illud Exechielis vatici­
nium : Lxtttx tfl Efbrti* i» txit»
***** *7‘

aum /aurum , dr muri inftti fikUrnt , fUaS»
Hnttr t quia complexa eft negotia­
tio unionis, ft glorificata eft Ephraim , Ro­
mana feilicet ecclefia , de filiorum redudione .
Hac igitur latius quam putavi ideo comme­
morata iunt , ut non fatis mentis compos vi­
deatur quifquis tales frudiu, tales rerum exitus
ex preterits proxima congregatione prodire confpexerit. Et iterum alium in eadem natione
Qnodalem conventum erigere conatur pntfertim cum illorum hominum vcftigia fuperfiat.
Si enim, quifquis ille eft , palfione non tene­
tur, facile judicabit, quid fibi velit alterius
multitudinis congreganda optatus ; que rebus
fic liantibus ad nihil aliud peti videtur , niti
ad hujus fanda Romans fedis minuendam auAoritatcm , ft deinde augendum bsrefes ft
fchifmata in populo Chriftiano , ut quod non
valent per unam viam, per aliamfemitamconfequantur: ut verum fit quod beatus Cypria­
nus quafi pro eodem cafu clamabat : Sepe ( in3ait ) in ecclefia pratentis temporibus acci­
it, ut heretici videntes pravitates eorum dereliâas , excogitarent novas fraudes , ut fub
ipfo pietatis titulo fellant incautos.
HtJtrittu .
Cararum £υχ«υ0Μ
Jtrrrfi
ritOiMii FlTtuix
Utixi , ft» xlttrit M i»
fn ttteiràxé· etatUix ceu» Grucb , ud idraa
•f»t ft Mtiintt» ,
littrtu btt tUtat

W5

«τα··

.

p

* »

«

I»

.

“V*

157*

Ann·

w w
msro 1437. (tatifitata» f*[tfiitu KflatAat iirt- A quas tratare advenerant . Cumque cos in diâo
Ottrri aitt C7 qaiam faaataiiiivtav qt, atfthta
coaGftorioaud nemus, fecerant expolitionem fuam, Cmmssti
HJt.
rasdbtam Grati» ctattdmat j art ata Sigifiaaadaat
cui poftea jefpondimus in Gmili, prout contine- «ai»·
ri videbit in Uteris apoftolieia, quastuc ce Ititaiafattaia, ngtfyat «φρ , at h auù fatmat,
dini mittimus . Prediât etiam oratores audita ÜJtii’ ,"ζζι
fM Granram ia ftu&m adatatai tr aaitai taai
Rmmw rt&fia fnfatara jadk^at. Cafitaatam noftra cooccflfooe.fc approbatione eorum qua pe- Ama·
tierant , ejufmodi approbationem aoftram ha- .*S%* -*f
ftatifitta dtfh, ad afin Grat* ia BaBaat ttadactad* , ttafiitait : feaaa» ttadaGaa» tifdt*
buerunt ratam, prout ex iaftrumeoto advocati
Graii , ftnuapt aittBtM U taafi» tkiliti
fifcalis natet, quod etiam mittimus alligatam:
tjf trkaiâalAa» aatft : aratm» ia rtatidt tMfti
Per eofdem etiam dica accidit, quod venerabilis
frater epifeopusDignentis, fc diledus filius Ni- **™*.
,
fn ttadatradh Cratit nafirataait , at da* aB*
colans
de Cufa , Oratores a concilio BafilccoG uf!*^**
a^fitBca ftdit aaari* ad nfita Grat* traafa»*
hac
de
caufa
mifli
ad
nos
venerint,
fc
cis
apud
*****?*
‘
fitt taftafiu fn dauadit V ndattadh Orath rnnot exiftentibus , a dilefcis filiis communitate
aift, at ta tjafdma BagtaB ft^atatHat aftfitfitit
Florenti* refponfioaem fc certitudinem habueriBttri»t taraotfat rryfit fatkaat aftant.
mus, quod omnia qac juxta formam decreti ad
hoc negotium neceflaria erant , cumulatiflime
Sara verant: hineque conftituimus, quod praedi­
VI.
ti oratores Grecoram fc coacilii Baiileeofis ti­
mui cam noftris nunciit propediem ia Grrciam
EUGENIUS HORTATUR JANUENSES
navigent.
d
UT IALV VMCOMDUCTUM
Quare , Domino concedente , omnia nobis
optime difpofita fc parata videatur , qua pro
Gnccis concédant.
unione occideatalis fc orientalis eccleGa vide­
bantur neceflaria . Itaque yelit tua fublimitas
omnia
facere » dicere > difponert fc ordinare ,
Kqgttiat tfifitfai ftraat ftratnat XMt
quo hujufmodi Gracorum redu&iooi, fc eorum
ad ftrfttaam ni anaràa.
eccleGa cum noftra Soioni judicabis fc iotelliges pofle conducere , ut diebus noftris fc tuis
DiltSt filit atUi airt Tbtata dt Camft Fngtfr
prcctpuum hoc augmentum fufeipiat catholica
dati faaaeafi falattm, <Tt.
fides Chriftiana : quamquam fperari pofle vi­
demus, plurima bona multi facienda unionem
10kb it tua nobilitat es iatroclafa liters·
preditam, com fata erit , concedente Domi­
ram spoftolicarum hefterna die dataram
no, fecutura.
copia deliberationem fatam, quod aecaascnicam Ceteram fumma com difplicentia audivimus,
concilium Florenti* sat Utini pro unione eeqnofdam hareticos in regtio too Huagaria per fc ff>f
clefiarum occidental it 8c orientaHa celebretur.
hac tempora pollalafle ·, fc facerdotes regni «Jmi,
Quare cum velint Greet predi&i pro eorum tu­
ipfiut nolle modo abfterreri «at induci pofle a *·?"*
tela fc fccaritatt falvnaaconduftum habete a te,
dileâit filib fratribus ordinis beati Fraocifci in
fc illa communitate tua > eamdem tuam nobi­
obfervantia regulari degentibus, qui in illo ver- αιμτΑμΙ
litatem in Domino requirimus, fc hortamur,
bum Dei predicant, ut concubinas, quaspubliat fieri faciat, fc oobit mittat p red ita m falce tenent, dimittant, fc aliter honefie vivant : a», *t 1·vum coadutam in forma copie , quam mitti­
qu» res maxime facit populos regni illius a bc-frl’
mus introclufam. Datum, fcc. pridie Kalendae
ne vivendo fc retrahere, fc a fratrum prodita­
Junii, fcc
rum monitionibus retrogrados eflet neceflariumque judicatur fore, at aliquis prelatusineo re­
gno deputetur cum noftra autaritate fc favori­
VIL
bus tuis, qui & hxrcfes extirpet, fcclericosfaeerdotefqae honefte curet vivere. Quod at conEUGENIUS HORTATUR
fentire velit tua celfitudo , hortamur , fuade*
mas , ac etiam ftrita requirimus . Datum Ju­
SlOlSMUMOU.M Imfiutoiim
nii, &c.
A liofque Chriftianos principes, at omnia faciant,
quae Grecorum in Italiam adventui fc
Baftaiat tfî/itfa» frrvat ftmraa» Dtit
unioni cum Romana ecclefia ex­
ad ftrftraaa» rti mtatriam.
pedire judicaverint.

V

Cariffi*» ia Christ filit Canit Fraattraai
Ttfi illafiri faltHia (T aftfitlitaat
ktatdiilitat*.

Btgtain» tfifttfat firm* ftrmraat Dti,
ad ftrfttaaat rti attanriaa».
Carigiatt (a Cbrff· filit Sififiaandt B.ta*atram
iatftratari, CT Hangaria at Btlànaia
ngi illafiri falatam, CTr.

Radiator*.

7*·**«··’
TwtVgw.
si. a<«p«tM , «i»·

£

Um proximis diebus veniffent Bononiam,
CTr. arfafra, ufjat, Ceterum fumma cum
dilplicentia, fcc.
Argiltu ^4»tlia <7 Ttrragallia , at fafra » affur, Ceterum fumma cam difplicentia, fcc.

Um proximis diebus veniflent Bononiam ad
nos dileâi filii Joannes Biffipatus fc Em•SeiTTîÎ maQUCl * Tracagnoti Vu lot is oratores cariflimi in
Chrifto filii imperatoris Gnecoram, fc venerabilis fratris patriarche Conftantinopolitani , qui
dudum fuerant in concilio Bafileenfi , petiverunt
audiri in coaGftorio generali: qnod nos illis faj]jtcr conceflimus , attenta magnitudine rerum

C

▼111.

1377
&a»vr
14j«.

Gone.

F

1.OXINI1N1

IJ»a

A rue it mixtum imperium exercendi , Se omnia a u ■ o
fc fingula faciendi , qu» ad pleniffimum. capi- Coasstt
taDcatus officium dignoicuntur dc jure ve! con>
i«ji>
fuetudiaa pertinere, juxta formam & confuetudinem «ommifEoonm, qu» a dii dis filii? do­
DEPUT AT!O C A P I T A N E I
minii Venetorum fimi 1 ibus armatarum capitatONTlFlClAkUM U1LM1IM
neis in Romanians mitti conflictis dari confucverunt, concedentes plenam dc liberam poteftaad Graces ia Italiam conducendos.
tem : diftride quoque mandantes patronis , of­
ficialibus, hominibus armatis, Se remigibus fupradi&is, quatenus ubi tanquam coram capi­
E»(rw«j tfifcftn ftr+βι ftrvtmat Dtit
ta neo plene parcant 8c intendant i Caret ita­
+À ftrfetittM ni «wwertaw· .
que devotio tua traditum tibi officium hujuf­
modi fic attente , diligenter Se folicite exerce­
re, quod tua probitas virtuofa votivum dcfpc,
Diltih fill· »tltli virt , Ιιηή futfilashi
D ratum in hac parte frudum pariat , quodque
{4Ζ/4Γν«· ntfintrtin Cut/i^nrifeliet mitE reter divinum premium , quod exinde mero,
refitnet· [d*ttn.
is , amplam tini noftram Se apoftolica» ledis
gratiam merearis. Datum, Sec. À. Julii,
V11L

t k ■ μ u λ probitatis ta* ac circumfpedc pru­

S

denti* conlpicua mérita , quibus oerfonam
tuam Dominai imignivit, fidelifque promptituI X.
dinit voluntatem , quam ad noftram & Roman»
ecclefie honorem Se flatum te gerere novimus,
St lingularem navigandi peritum , cujus nu,
EUGENII SUMMI PONTIFICIS
gnam laudem, in patriam diu reportafti , dili­
SALVUSCONDUCTHS
genter attendentes, ipctn indubitatamgerimus,
que tuo exercitio committentur , diiponentur
utiliter, St fal abriter tuo mioifterio dirigentur,
ProGrecis in Italiam accedentibus, ac for­
Sane cum pro ducendis in Italiam carifumo in
ma procedendi in caulis criminalibus
Chrifto filio noftro Romeorum imperatore. Se C
Se civilibus inter Latinos
▼enciabili fratre Jofcpho patriarcha Condant iSt Grecos.
nopolitano , cum alii* prelatis Graecis ad acumenicum concilium pro unione occidentalis St
» cakbraiw orientalis eccleG» * celebranda , quatuor galeas
Kafniei tfifitfee firmi/irnn» JWi»
'*·*·
Apud civitatem Vcnetiarum parari Se expediri
ad ffrftteem ni eiteitritei ·
fecerimus, fu per anibus hac de caufa Conftantinopolim mittendis , in earum reverfione preCetriffien ie Cbrifla filû "Jteeei Tetedet· inpfrettr·
difti imperator, patriarcha A G rec i in Italiam
Arasawam dtijtri , er wusraAtïl fretri
navigare debebunt , in ipiifque gubernandis, Se
Jtfifb·
C»»fU»eie^ditaee
in acceflu redituque fuo feliciter, dante Domi­
filettm, CTt.
no , dirigendis , precipue requiratur fufficiens
dux St caput , tu» perlon* imaginatio occur­
Uia annuente Domino in Italia fiet unirit, fidelitatis Se devotionis ardorem eximium,
verfalis St catholica fynodus, roqua jus­
Î|uo noil ram A' eamdem ecclefiam colere dignota concordata in fynodo BaGlcenü, Sc in
ccris, rcpr»tenrans oculis mentis noftre.
I) Conflantinopoli poftmodum confirmata , occi­
Tenehtes igitur iudabie , quod ex tuis adi­
dentalis & orientalis çcclefiaconveniet: cupicnbo* virtuofis gale* predide in acceffa ejufmorcfque , ut omnibus noftre mentis caritas appa­
dt Se reditu, juvante Domino, fecure perducen­
reat, St omnis fufeipio, que circa facultatem Se
tur, k alia qua cupimus, Se tibi mandata font,
libertatem venientium exhiberi poffit, de medio
feliciter implebuntur, te galearum quatuor pretollatur, tenore pnefentiumdamus, concedimus
didarum, ac patronorum Se aliorum officialium
vobis imperatori Se patriarche pnedidis , aliifhujufmodi armatarum, remigumque in illis de­
que venerabilibus fratribus , Alexandrino, An­
tiocheno, Hierofolymnano, patriarchis, omniputatorum ac deputandorum generalem capitabufque vpbifcum Se cum ipfis ufque ad numerum
ncum facimus, creamus, conihtuimur, Se teno­
feptingentarum perfonarum cujuicumque ftasus,
re pnefentium deputamus. Tibi galeas, patro­
no», homines 8r remiges hujulmodi in acceflu Se
gradus, ordinis vel dignitatis , tam fpiritalis,
reditu pnadidis dirigendi Se gubernandi , nec
quam temporalis exiflant, ad univerfaiera Se ca­
non iupradidos imperatorem , patriarcham Se
tholicam fynodum przdidam accedentibus , vel
Greco*, juxra voluntatem St mandatum vene­
venientibus , plenum St liberum fahrumcondurabilium fratrum noftrorum Marci archiepifcopi E dum , omncfque predidos Se eorum quemlibet
TarentafienGs , Se ChriRqphori epifeopi Coro­
cum perfonis Se rebus fuis,, in omnibus regnis,
nen fis, quos ad id nuncios apoftolicos mittimus,
provinciis, dominiis, civitatibus, arcibus, ca·
ftris, villis ac locis fubjcdis obedientie Roma­
ac justa confilium St di red i on em venerabilium
rratrum noitrorum Petri DigncnGs, Antonii Porne, per que ire, flare , redire Se recedere, vel
lagallcnfis , epilcoporum , 8c Nicolai de Cufa
tranGrc contigerit, ad noftram liberam & firmam
*ο··4χ· prcpohti ConftucnGs, Bafilcenfis concilii oracuftodiamrecipimus: per prefentea promittentes
ί>·«·ι>·>
torum , etiam hac de caufa Conftantinopolim
omnibus, & eorum Gngulis, tenore prefentium,
mitiorum, in Italiam conducendi, univeriofquc
fecuram 8t liberam facultatem eundi Se redeun­
officiales armatos, 8e remiges inobedientes, feu
di ad Italiam pnrdidam, Se illic ftandi, moran­
di, converfandi, Se cum omnibus fecuritatibus,
quomodolibet delinquentes , aut aliqualiter ex­
cedentes fecundum juftitiam Se tu* voluntatis
libertatibus St facultatibus , cum iis qui obedienti» fande Romane ccclclie dediti Se fubjcdi
arbitrium puniendi Se corrigendi, ac meos mefunt

Q

UT>

TT

P

*

«

f

L

Ηβο

funt, difputandi, fyllogirandi , jufta Be ratio- A
Au*·
nabilia proponendi, ooiaiaque alia libere ft fiX
entire
ac impedimento aliquo faciendi Sr expooèndi,
I4l·.
qan ad unioocm ecclcfianna Chrifti alite con­
EUGENIUS.PAPA
tone videbsmtur j intimal Sr divifim cam boni·
propriis, rcba·8cfabftantiisfuis, recedendi qa·oiirotis 1M concilio lucro»
que, candi Be redcendi fecare 8c libere fine latio­
Ad
Graecos in Italiam condocendos confirmat
ne * omni impedimento reali ft pcrfooali ccffanquibus etiam alios ipfe adjungit.
te, ft penitas remoto.
Item G hrc onio (quod Deas avertat) non feDei,
queretur, nec ad optatam finem procederet, pro­
ad ferftcttMt ni
.
didi imperator 8e patriarcha , ft alii fuperius
nominati t noftris fumptibas ft galeis, fine lon­
gitudine temporis, ac omni impedimento ceflanCeriffim· m Citrift· fili·
TtUnltf· 4mm·.
tc , cam honore fuo , bona voluntate noftra,
ram imftrettri illuftri, CT ruHTtiili frttri
fetriircl*
quemadmodum ad prodidam catholicam futa- B
ram fynodum venerunt , ita Conftantinopolim
ftltttm, ere.
redeant, five onio in diâa fynodo fecuta fue­
rit, five non. NonobfUntibus in prssdidis, ft
u m pridem fanda,Bafilecnfis iynodus pro
quomodolibct prodidorum aliquibus differen­
futuro cecatnenico concilio in Italia cele­
tiis, difeordiis ft divifionibas tarn proteritis,
brando ad fandiffimam unionem occidentalis ft
naam qua prafenda i piorum e I uccfct rent, ft in
orientalis ecclefic , Deo propitio , coafeqaendam , lochm elegerit , & diledis filiis Joanni
futurum orari ft adaugeri pollcat in ecdefiis protituli fandi Petri*ad vincula , ac Juliano tituli
didis occidentali ft orientali , five inter profa­
tam Romanam ccclefiam , ac illius fubditos &
fanda Sabina, fanda Romana ecclefic presby
fubjedos , ft imperatorem ac patriarcham ft
teris cardinalibus , ft venerabili fratri Joanni
Grecos alios antedi&os , alnfque non express
■trehiepifeopo Tarentino, in ea fynodo apoftoconclufionibus, dccretationibus > fen tenuis, ter­
licx fedis legatis & praefidentibus, eligendi ora­
tores ad vos cam galeis ex parte profato ly­
minationibus, quomodo vel qualiter aliquid efle
vel fieri debeat . Nec obftantibus aliquibus pi­
nodi inft i tuendis, ac cis omnia ft fingul» com
gnoribus ft obligationibus publicis vel privatis, C mittendi , qua ad exeoitionem incumbentium
v neque accufatioaUMU, excembus, criminibus aut
negotiorum fuerint neceflaria , plenam dederit
dclidis, fi qua pnedidos, aut aliquem prxdipotcftatem, velat in decreto faperinde confcdo
doram , quoquo ft quocumque modo aâa ft
plenius continetur ; prafati legati ft pretidentes
commifla fuerint, & univerfaliter non obftanti­
ex hujufmodi fibi poteftate conceffa venerabiles
bus aliquibus aliis, etiam fi talia effent , ani­
fratres Petram Dignenfem, Antoniam Portugalleofcm , epifeopos , cariffimorum in Chrifto fi­
bus io pralenti de illis opportunum effet fpeliorum Francia ft Portugallis regum illuibrium
cialera facere mentionem
Si autem accideret , aliquem ex ipfis G racis
in dida fynodo oratores, ac dilectum filium Ni­
Û" alicui occidentali & Romana ecelefia iubjedo incolaum de Cufa, prepofitum monafteri *...........
jaciam vel lacfiooem aliquam inferre in perfona,
decretorum dodotem ex parte dida fynodi, ad
n
•ΧΧΧΛ honore ft rebus, vel a|io modo, fpedet ejus dclidevotiones veftras tranfmittendos elegerunt , Hk· *.«-rs)
âi cognitio, afqac ad debitam, juftam & decen­
quibus etiam diledum filium Joannem de Ratem rcfeâionem & rcintegrarionem damni illati,
gufio , ordinis Eradicatorum , facra theologia
ad imperatorem ftpatriarchim prefatos.
profeflbrem , nunc apud nos oratorem adjunxe­
*E contra vero, u aliquem ex noftris, ft nobis £) runt , cum plena poteftate pratnifla omnia fa­
Jtofwwr» 8} Romane ccclefio fubjedis , contingat alicui
ciendi, ut in literis & inftrudionibus (aper hoc
eis traditis fcriolius continetur : nobis deinde
fubjedo ecclefic orientali aliqualiter injuriari,
vel aliqoam lationem facere in perfona , honore « inftantius (applicantes, uteledionem ft commil­
ft rebus, vel alio modo, ipfa cognitio ad nos fpe­
itonem hujufmodi approbare , & oratores ipfos
det, qui palfis integre fatisfieri curare debeamus.
cum literis noftris cum didis galeis ad vos ul­
Io aliis vero accufationibus , exceflibus , cri­
terius tranfmittcre dignaremur. Nos autem om­
minibus, & aliis quacumque fuerint , unaqua­
nia ft fingula fupradi&a rata & grata habentes,
que pars cogoofcat, & fuos judicet.
ipforum oratorum profedioni , ut petitum eft, "
Mandamus itaque omnibus & fiugulis perla­
libenter annuimus.
tis , regibus, ducibus , principibus , loeatenenQuare caritatem veftram exhortamur in Do­
tibus , communitatibus , ft aliis particularibus
mino , quatenus oratores preicriptos latores
quibufeumqueperfonis , cujufcumque gradus vel
prafentium ad vos pro tanto pietatis opere ve­
prceminentûsexiftaot, qua Romana & occiden­
nientes placeat benigne fufeipere , ipfofque ti­
tali ecdefie font fubjedo , quatenus prxdifta,
mui cum venerabilibus fratribus Marco Taranft eorum qualibet inviolabiliter obfervent . &, E tafienfi archiepifcopo , & Chriftophoro Coroquantum in cis fit, faciant obfervari , prafatofnenfi epifeopo , fpecialibus oratoribus noftris
2ue imperatorem, patriarcham, ft alios omnes,
fuper dido concilio, ut praemittitur , in Italia
: quemlibet eorum ad praefatam fynodum venien­
celebrando, libenti animo exaudiatis , eis una
tes, ac inde redeuntes hmul ft divifim favorabili­
cum prrdidis oratoribus noftris in omnibus 'ad
ter tradent atque fufei piant, ederemque &iecurem hujufmodi petentibus fidem plenayiam ad­
rum illis trantitum praebeant . Volumus autem
hibendo. Datum Idibus Julii.
prsfentem falvumcondudum in fua vi ft robore
manere, quoufquc praefati imperator, patriarcha
ft Graci omnes fuperius nominat i, cum fuis fami­
liaribus , ft fuis, nique ad numerum praferiptum
feptingentarum perfonarum , Conftantinopolim
redeant. Datum Bononia pridie Nonas Julii
Λ I
Aewe
Ca«uTt
14}·.

C

ijSi ’

Conc. Florin tini

T.iy.

A‘,aAV‘ “*

*3*»

Λ t'fex , n fiifM dijuulter elite Grtnrta *d«s*- Aw · <
Ch< irri
rmas srsrvrur, «r/ rar***
demten» i· Cubist
«41»
APOSTOLICÆ LITERÆ.EU.GENII
ttetUie Befileeaji téùtr»·, de γΛα ftfriiiStm
»41»·
ββ , erd winit tifa/tn· itieerii, neuteretieeit
ty reditar Grarar·» CM^UaTMepafiv ) ia» fn ti.
tek trie» V ta^edie iffn CaadeatiaefeUt, life»
Prxfatis TarantafienG 8e CoronenG epifcopis
eft * nt eeeter iatferettrii CT f»triartbe dean· (*■
Cooftatuiaopolim oratoribas deftinatis.
fitlint demt· tltSèèi , CT ide» featiftx ttftt·
fee refrearitteret : de faAet exfeefii aS·» ferret
in ftffiene ip. teatitii Êtflnefit , ïrit aeriit : Sicot
pit mater. Ir itfrti
ad ftrfitna» rei »e»ena».
Item quod mittatur onus , v’el plures amba­
fiatores ex parte fieri concilii cam oâo milii*
KtitereliiAei frarrAat Mette aetlriefiftef· Teranta.
bas ducatorum * pro facienda congregatione
fitafi * <T Cbritsfbsr» tfifcfi Cereetafi * μμτνι
CF eraterAer efe/ùlitü * faiate» <Tt.
finslatorum ecclefi* orientalis Con itant ιοοροB im, que oéto millia expendentur ab ipfisaau
a a N d 1 a virtutum merita * quibus perfobaGatoribus iacri concilii , prout ipG domino
nam vcftram dotavit altiflîmos, veftnrque
imperatori , fit ipfis ambufiatoribos Iacri con*
fidei promptitude, 8e comprobata in laboribuscilii videbitur. Ita tumen ./quod fi didi pnslati nollent Conftantinopolim venire* vel poRaflîduis, qoos pro neftris te apoftolic* fedisobiuam Conftantinopolim venerint * nollent ad
fequiis ftodio indcftfl'o fubiiftis * animi veftri
FDodum prrdiâam accedere * tunc teneatur
cooftantia * nos inducunt, ut illa vobis auden­
didus imperator reddere didis ambafiatori.
ter committamus , per que ardua 8t neceffaria
bas iacri concilii quidquid pro ea re expende*
fedas apoftolic* ac Roman* ecclefi* negotia pru­
rint.
denter * folicite & diligenter execution! man­
Item quod cccleGa occidentalis folvat expendentur, 8e veftra virtus io eo negotiorum exer­
fas quatuor galearum groffarum * quarum dtus
citio a nobis deputata * fefe reddat omnibus
liat de Conftaotinopoli , 8c dux aliunde * pro
clariorem.
(
conducendo * dum tempus erit, ad portam no.
Sane cum pro unione occidentalis 8c orienta­
ftrirm « 8c reducendo Conftantinopolim domi,
lis ecclefi* * maximo a nobis ftudio dudum
quxlita, carilfimum in Chrifto filium noftrum C num imperatorem te patriarcham * te pro latos
ecclefi* orientalis cam luis ufque ad nameram
Joan nem Romrorum imperatorem, 8e venerabi­
leptingentarum perfoaarum * quibus ipfa ocri,
lem fratrem Jofcphum patriarcham Conftantidentalis ccclcfia impenfas faciet hoc modo .
nopolitanum, aliofque prxlatos te nobiles Gre­
Quia pro expcnGs ipfias imperatoris ®e ipfacos in certo numero ad partes Itali* perduci
tum feptingentaram perfoaarum a Conftantioporteat fuper galeis mittentium impenfa expe­
diendis, prout in decreto fu perinde confcdo a
nopoli ufque ad portam noftrum ultimam* da.
nobis poftea comprobato latius continetur. Nofbit ipG imperatori quindecim millm ducato­
que ad tollendas quorumdam differentias de
rum . A dido autem ultimo portu ufque ad
locum dide fvnodi * 8e deinde quamdiu mane­
mi'fionc diftarum galearum inter fe contcnden.
bunt in fynodo , & ufque ad reverfionem iptium , ipfas propriis fumpribus parari feceri­
forutn ad Conftantinopolim * faciet dido impe­
mus, te unam cx cis premiferimus , volentes
ratori cum didis feptingentis perfdnis impenfas
id quod reft^ perficere , & prxdiâos impera­
boneftas.
torem, patriarchamque, 8t Grrcos alios* doce
Item quod infra decem menfes incipiendos a
Deo, m Italiam conduci facereVobis , quos hac de caufa fedis apoftolics» D menfe Novembris proxime fequenti * teneatur
iacrum concilium mittere duas galeas groflas*
nuncios te oratores de venerabilium fratrum
& duas fubtiles verfus Conftantinopolim cum
noil rorum fande Romane ecclefi* cardinalium
trecentis balliftariis * faper quibas galeis ensnt
conhlio & alien fu creavimus, prout tenore prxa mba fiat oret facri coocilii * 8c dominus Deme­
fentium facimus 8e creamus , ut ad civitatem
trius protoveftiatius Palcologus, primus de ip­
Venetiam vos conferatis * 8c fuper ipGs galeis
fis ambafiatoribus .domini imperatoris . Qui
ad hoc paratis in Conftantinopolim navigetis,
quidem ambafiatores facri concilii habebant leprxdiâoique exinde imperatorem, patriarcham,
cum quindecim millia ducatoram danda \dotniprzlaros, nobiles, aliofque Grxcos , quos illi
no imperatori pro expcnGs fais * te patriarcha­
iecum ducere velint ad partes Itali* , quanta
cum eorum majori commoditate Achonorlficenrum * 8e pnslatoram * ac aliorum vementium
ufque ad namerum feptingentarum ptrfona' tia poteritis , perduci curetis , committimus 8r
rum * faciendis a Conftantinopoli ufque ad por­
mandamus; omnia & fingula faciendi , geren­
tum ultimum* ad quem debebunt applicare* ut
di & adminiftrandi, qus przdidorum impera­
fupra.
toris &: patriarch* * te aliorum Grscorum in
Item praedidi ambafiatores facri concilii ituri
Italiam adventui neceflaria duxeritis , vel quocum predidis galeis ordinabunt , quod decem
modo libet opportuna , licentiam vobis * potemillia ducatorum erant parata ad exponendum*
flatem , 8e plenariam concedentes tenore prsfi neceflarium fuerit* pro cuftodiacÿritatisConientium facultatem . Mandantefque diledis fi­
ftantioopolitanas * propter periculum quod pof-‘
lus nobilibus viris capitaneo & patronis galea­
let. intervenire a Tureis civitati tempore abrum prsdiftarum , quatenus in cunâis qa* ad
fentiss didi domini imperatoris * qus pecunim
dneâionem prxdiâoram imperatoris * patriar­
chs te Grxcorum fpeâabunt, vobis pareant Ar
exponentur per aliquem a didis ambafiatoribus
facri concilii deputandum, prout nccellitas fue­
intendant. Datum* &c. Idibus Julii.
rit .
Item ordinabunt prediâi ambafiatores facri
XII.
concilii de expcnGs duarum galearum fubti,
Het MIIM4 <«w tufedifftt EeftBiai
ft».
liutn, & trecentorum balliftariortim procuftodia
civitaXI.

G

IS»S

■«Maia·

, t

lsg4

civitati* Conftantinopolitan* temnore abfen- Λ la ft fanâ* Sabine presbyteros fanâ* Roma- χ ΐ"*'·
A ■ ■ · ti* domini imperator» » te quod gente· din« ecclefi* cardinales , aliofque pro fanâifsiCnxri
mo domino noftro papa ft iedc apoftolica in
>4**.
144*· âarwm galearam * ipfi balliftarii jurabunt in
manibut iesperatori· , fideliter fe habere » It
Bafilecafi concilio profidentes , cum profcaticapitanei earam fiat , quos imperator inftnucbus eis sdhsrimtib·· , qui ultimum decretum
rit.
per fanâifsimum dominum aoftram papam ad <
Item quod pnadi&i amb fiatores habeant cxmeam ft college mei requifitiooem confirma•eafas duaram galearum to ooot expendi coatum ediderunt , * ft qui reverendum patrem
fnevenant ia armando talc* galea·.
dominum Petrum Digocnfcm , dominum A. "S’ 7*J.
Item quod hejufmodi ambafiatores facri coor
Pustugallenfem , epitropos , ft domiaom Νίcilii ituri cum pnsdiOis gakia Cooftautioopor
cotaum de Cufa decrctoram doâorem , or*to- mu*.
lias, aomiaaboatdoaMao imperatori portum, ad
res Conftantinopolim miferunt concilium Bafi3uem ultimo debebit applicare, Λ locum noam
leealc facere , cui fereaifsimus dominus meus
e pnraomiaati*, ia quo efle debeat diâaoniimpetator Romsorum, ft revetendiCsimus do­
vcrialis fynodu*. Her
minus mens, > patriarcha Coaftantinopolitaan·
Treme <tror MapreriMN ararerw âuprra/w»/ <p B obligantur , poftquam patre* ipfi de concilio
paniamha titSiuait 0" nxfintatiaxit itmti fiuiaprofati , aut fanftifsimu* domine* noffier pa­
rli f4rtii natilii
fltnitit , W titftiv
pa caput concilii profati , adimpleverint proM ix balle pro cri*ifra*d· ronriri· , /hmm·* pawA
mifia in primo decreto conventional!, * prout * Bye»*»
ftx fnatifit exftafu i»xt»
te rod*et l·#·
in eodem decreto conventionali de ipfo domino
inafi nxfH*, xffatiiHr ·
imperatore Rooaeocum ft patriarcha (cripta re- ffiûiiâis *·
La Chrifti nomine . Amen . Anno al* cjuiperiuntur , ft quemadmodum etiam ipfe impedem nativitate 14)7. die x v ii. oaenfi* Julii,
rator per auream (nam bellam , 8r patriarcha"«<■·■* ·*
tempore pontificatu· fanâiffimi in Chrifto pa­
per plumbeam ibidem (cripta approbarunt ft ra- “***^*?*
trii ft domini noftri, domini Eugeni! IV. divi*
tificarunt.
■**.
na providentia (umeri pontifici*, conftitutusco­
Et ad hoc ut omnis tollatur ambiguitas, diram profato (an&iffimo domino noftro ft (aero
co quod in cafa quo alii patres qui Avenionem
collegio reverendiffimorum dominorum cardina*
elegerunt , ft (e concilium Bafileeofe fecere
lium fpeftabili* mile· dominus Joannes Biffipa*
putant , ad Conftantinopolim cum galeis ft arftt» ·
tus magnus Adriaen* feteniffieri domini Joanpecuniis acccffcriat , ft profato* maos dominoi
ni* Palmologi Romeonim imperatori* , ft re» c impefatorem ft patriarcham nomine concilii
verendftfimi patri· ft domini Joicphi patria rch* Çoaftantinopolitaai orator , confiderans
quifiverint , quatenus finaliser Sabaudism ve­
affeAionem matimam um ipfius domini no­
niant , qui locus nominatu* eft in pnmo de­
ftri, ft facti collegii, quam dominorum impe­
creto, ft proteftati fuerint concilium Bfileenratoris ft patriarch· profatorum ad ianriiffe ad alium locum non confentire , vcl tranL
fimam aaioocm orientalis cum occidentali ecferri velle , ft alia fecerint , qu* qwomodoclcfia , ita ut Deo propitio indubie (petetur ,
libet etiam movere poffent imperatorem ft pa­
mediantibus ipfis unionem prodiâam ad ma­
triarcham , aut ad veniendum cum ipfis, aut
gnam Dei glociam , ft catholice fidei exalta­
penitus non veniendum hoc tempore ad terras
tionem, optatam finem habituram ·, attendeofLatinorum, attento quod in cafu quo etiam il­
que per nonnullo· , qui videntur aficrere , fe
la pars concilium faceret , iamdum in promiffacere concilium generale , ft aliquo· alios eo­
fionibus defecit quo ad eleaiobem loci & laprum nomine , quadam facere attentata , qua
(um temporis in quo gale* mitti , ft alia ficpotius
unionem manifefte
,------ ad
— divifioaem quam
,
ri debebant. Ita quod imperator ft patriarconfpiciaatur
tendere
t
ac
tieacna
ne
inimico
D
cha
abfoleti (ont ab omni promifsionc illis fat
homine rfupericaainante
v
r_
aixania, ex ii·
... in futu
c.
­
da. Oaod tunc illis requifitionibo* · 8c prote- tfttit fcu
rum aliquid dubietati· vel difficultati* (aboriri
ftationibus non obftantibus , ipfc imperator ft
poffit , quod contra mentem ipfius fanâiffimi
patriarcha ad requifitionem ambafiatorum dodomini noftri pap·, ft iacricollegii, ac prodimini 4 noftri ft concilii Bafileenfis pronomi- a ha«j
âorum dominorum imperatori* ft patriarch*,
natorum , fecundum vim , formam ft contiejus fanftiffiau* unionis efferum haberet aliqua­
nentiam primi decreti, ft aure* bulla impe- cwcihilw
tenus perturbare ■
ratoris , ft plumber patriarch* , omnino ve·
Idcirco ad omnia talia (obmovenda , ac ad
nient : ft in cafo quo profati domini profideaconfirmandos animo· omnium qunrentium pa­
tea una cum patribus eis adherentibus , conci- fcsifa ·!·>
cem ft unitatem ecclefi* Dei, omnia » ft fingulium Bsfileenfe non facerent , adhuc pro bono S3ïmiîl
la per cum ft collegam futim fpeftabilem virum
negotii, & ad finem , ut fsnâiisima ftdefidera- ■*·.■*■·dominum Emmanuelem Tarcagnoti Vuloti*
tifsima unio non pereat, per mihi traditam po**■
communiter ft divifim nomine prodi&orum
teftatem ierenifsimum dominum meum imperadominorum imperatoris ft patriarch* in pretorem & reverendissimum dominum patriar- ·***« » *
teritum faâa , ad robur infra fcriptorum com- E cham , & alios patres ecclefic orientalis per
Λ"ρ·petentium quomodolibet confirmando ex facul­
profentem paginam obligo, ft obligatos effit ”**·■·**·*
tatibus fibi cooceffis per prodi&os domino* im­
oftendo ad veniendum ad requifitionem amba.r
peratorem ft patriarcham, qu* infra (abjician­
fiatonim faoâiisimi domini noftri pap* ft con»
tur, dixit ft afleruit, ac publice recognovit &
cilii propominatoram : ita tamen , quod ipfi
firmavit, prout in quadam cedula tunc exhibi­
ambanatores iter arripiant verfua Confiant i no·μ·ι«
ta ft leâa, cuius tenor de verbo ad verbum nunc
polim infra quintum diem Augufti immedia(equitur, ft en talis, videlicet:
te fequentis ft fecum omnia promifla in pri­
Ego Joanne· Bifsipatus orator'fereniiaimi domo decreto deferant . Quod fi hoc fecerint,
arini imperatoris Romcorum , ft reverend ifimperatorem ft patriarcham cum alii· patribus
fimi domini patriarch* Conftantinopol itani ,
ecclefi* orientalia , ad intrandum galeas cauia
fateor profeuti litera propria manu (ubferipta,
veniendi ad unum ex tribus portubus in fecun­
reverendiisimo· dominos (anâi Petri ad vincado decreto nominatis infra tngefimum diem, a
dia

Ι3β5

··”<··

Cowc. Florimtiwi

*ι·"Γ·β’

ijW

cerç, ut fiat cqnciliumcucnmcuicumcanonicum,
inviolatum, liberam » dando omne· eapcnfaa dr caassxt
omnia
‘ nccçflaria facundum
‘
formam
‘
decreti
‘ “ dide
M0·
froodi» te ficui ibidemdiffufedeclaratur, etiam
facere vobis falvumcondudum , * falvacooduda juxta formam illorum qua· nobis fada fatu
per didam fynodum. Si hmc omnia prompte ve­
lit facere dr cfedualitcr adimplere beatiffimus
papa, quod dc vos habeatis poteftatem afientiri
cx parte noftra , dr promittere , quod iftis eftedis , dc no· cum omni fanda orientali ecclefia
veuiçmu· illuc in ftatuendo loco ano et loci·
Itali·, qui nominati font ’ in decreto , omnino
fc fine aliqua dilatione » quemadmodum dide
fynodo promifimus » & ifta conclufioae fada in
(criptis 8c juramentir roborata per bcatiffimum
papam dr reverendifimoc cardinales omnes » qui
ibidem exiftunt ex una parte » dc per vos cx al­
tera parte » quod ventat hic orator beatifiimi
Trasw orra maada/sraas, dt ysufiss ftfr» ft,
ερ·
cum talibus litari·» dr tu Vulotis cum ipftjttMtr , CT /unr rafcs«
; Bifipatus autem remaneat ibi » ut veniat
cum fine dr complemento reram : 8c ad manifeImperium ooftrum eommifit vobii familiariftationem iftorum dc confirmationem » fada eft
·— bus fuis Joanni Bi IB pa to » 8c Emmanuel i Tarpratens commilfio noftra humilitatis 143d. die
2*“ ££ cagnoti Vuloas abeuntibus ad facram iynodum
ix. Novembris.
Bafilecnfcm circa materiam faturi concilii pro
Ada fuerant hrc Bononie in palatio (sodifunione cede Garum Chrifti » quod G repedatis
fimi domini noftri p*p· in logia interiori pro­
diAam facram iynodum non valentem facere
pe hortum, dic» mente» anno te pontificatu (ute adimplere fuum decretum » de loco dr tee·
pradidia» pratentibus revcrendilfimis inChrifto
pore dr cxpenGs, de aliis » quemadmodum con­
patribus dr dominia » dominia Bartholomso de
tinetur tn decreto » Br ficui vobis commiflum
ell » debeatis ire ad bcatidimum papam » ac fi C Cotaçto protpootario a polio 1 ico , C. epifeopo
Ariminenfi, LudovicocpifcopoTragufienfi, Ni­
ille velit fofeipere tale opus in fe » te facere ut
colao dc Cufa decretorum dodorc » dr nobili
fiat concilium mcumenicum, canonicum» invio­
milite , domino Paulo Barbo honorabili cive
latum» liberam» dando omnes expenfas 8c om­
Venctiarum , tcftibus ad pnmifla habitis , vo­
nia neccflaria » facundum formam decreti dide
catis dr rogatis ,te me Bloodo Antonii Blondi
fynodi , te quemadmodum diflufe ibi contine­
Forolivienh publico imperiali audoritate nota­
tur, etiam facere nobis falvumcondudum dr falrio» dr nunc fupradidi fandifimi domini noftri
voscondudos juxta formam fimiliter illorum
pape fccretario , qui predida rogatus notavi»
• s«ib*m que nobis per didam fynodum fada · funt ,
te in hanc publicam formam aliena manu proomnia prompte velit facere » & ctfedualiter
«*»■'<». adimplere beatiffimut papa » quod & vos ha!)ter occupationes redigi feci , nomine meo &
igno conlucto ad fidem de robur pramifiorum
b®·*** poteftatem aflentiri dr iufeipere ex parte
••aa«d«« noftra, te promittere, quod iftis cftedis, dc nos
manu propria appofito.
ι·(«·ί»»^ cuin omni orientali ecclefia accedemus ς jufta
praT*
tuendo ) ad locum unum ex locis Italic, qui in
PAPA
decreto nnminati funt » omnino dc fine ulia di- D EUGENIUS
latione , ficat dr dide fynodo promifimus » dc
ACCBPTAT OBLIGATIONUM
ifta conclufiooe fada in (criptis , & juramento
confirmata per beatiffimum papam dc re veren­
Et inftrunicntum profatum oratoris 8c patriar­
di (fimos cardinales illic exiftentes cx una par­
che G recoram » te vice verfa fe obligat
te» dc per vos ex altera , quod venire hic de­
pro cxpcnGs, aliifquc promiflis
beat orator beatiftimi pape cum talibus lite­
in concilio Bali let nG.
ris» tuque Vulotis cum illo venire debeas» Biffipatus autem remaneat ibi» 'ut veniat cumetfeAu eorum*, dc ad manifcftationem illorumteroMegtei») tfifnfet fn-vet ftrvereet Dtit
Ο·Μ·
bur , fattum «R potens imperii mei proftagma
td ferftnu» rti eteeit» .
ί«ίί***“* *nao *45^·
AeBe' die quo Conftantinopolim applicwcrfat, obligo» Λ
Çnatnt te obligatos efle oftendo per potiente· «itéras ea» ,
sajs.
μ mea fubferiptas,
Qua cedula, ut promittitur, leAa» ftndiffiaun domina· nofter , & reverendiifimi domini
cardinale· pradidi acceptaverunt j, approbave­
runt * grata habuerunt omnia in eadem con­
tenta » 8c ipfius domini Joannia nomine quo
fapra fida· promimonet, petente· » mandanto·
te rogante· , ut de pre·i fis nuam 9c plura
conficerem infiniment·. Similiterauc ftatim pe­
tiit idc* dominus Joannes » ut de cedula » at
S-xfertur» leda da promi ffionibiu^ec eam fa- '
is» te de petitione illorum fada per fan&iflimum dominum noftrum, 8c reverandiffimos domino* cardinales» unum ac plura coufica^pmfa- *
ftramenta-

HÛ4.

tatam fommifque hadenus a nobis qu·fitam laboribus ccclefiarum Chrifti occi­
Humilitas noftra committit vobis potentifi- E dental is te orientalis unionem perfici, te ad debi­
tum fioemperduciintentiŒmit defideriisaftedanmi te fandi mei imperatoris in Spiritu fando
tes, & polubilibus diligentia, folicitudioc te vigi­
diledis filiis fuis , videlicet Mégalo & Hierark
.τ-ter-Emmanuel! Tarcagnocho,
Joanni Biifipato»
lantia latagentes » omnia facere » pracavere te pro­
ti Vulotis abeuntibus (Dcoaudore) ad fandam
videre intendimus, que ipfam predidc unionis
fynodum Bafileenfem , circa materiam faturi
conclufionem confirmationemque quomodolibet
concilii pro unione ccclcliarum Chrifti » quod
concernere videantur . Sane cum diledus filius
ti reperientes didam Iaeram fynodum non po­
Joannes Bifsipatua miles Conftjmtinopolitanus
tentem facere te adimplere fuum decretum de
magnus Adriacus carifsimi in Chrifto blii noftri
loco te tempore te expenlis , te aliis » prout
Joannis imperatoris Romeorum illnftris, te vene­
continetur in decteto , te quemadmodum vobis
rabilis fratris Jofcphi patriarch· Conftantinoêommiflutn eft, ire debeatis ad beatiflimum pipolitani orator , nuncius & procurator coram
pam; te fi ille velit fufeipere opus in te, & fanobis & venerabilibus fratribus noftris fandm
Romana

1387

Pars

t

“·%’<:· "·

I3»a

Romany ecclefia cardinalibus infra feriptiscoaa- A ftaaiala na9atfait frafataat natUiaat tapita tranf- a„ „ o
ftrrt Ferrariaat , at fraaia fafraiiStraat narrati·- Cmbisti
Cha«τι Crcns , exhibitis mandatorum fisorum qua haμ , ft^atatti ftaat^ari jajfit n^fiitatitatt.
hj··
t ia plena forma, inftramentis , vice & nomi­
ne prssdidonim imperatoris A patriarch· cer­
tam per iaftrumentom publicum manu propria
fubfcriptum obligationem fecerit, cujas tenor
feqaitar , St eft talis.
TRANSLATIO
CONCILII
In Chrifti nomine. Amen. Anno Ac. (Qaiit·
titar ttaar , fala babttar fafra bit iatattiiatt ) nos
capientes in hac re finecram intentionem noEt indidio concilii Ferrarienhs.
ftram omnibus, tt prefertim profatis imperato­
ri 8t patriarch* , aliifque Gracia notam 8c maEtftaiai tfifift ft+aat fervaraat Dti
nifeftam effe , de venerabilium fratrum noftrorum facrofand· Roman· ecclefia cardinalium
confilio , 8c affenfu , tenore prefentiam ex cer­
ta fcientia promittimus , & una cam predidis B
ocTOtu gentians admoniti faluberrima
venerabilibus fratribus ac coram fingulis , co­
iuaviffimaquc dodrina, hortanti», ut foram Deo at fandis ejus atteftamar, Anos obli­
liciti fimos fervare unitatem fpi ritus in vinculo^'
gamus omnia contenta in pradido conventio­
paci», ad ea maxime convertîmes aciem mentis
noftr«, St indefeffa folicitudine > cura 8e cogi­
» SsflbM nali decreto · Bafika celebrato obfervare, 8t
>>fapra<« firmiter adimplere, 8c in nullo deficere, contratatione conatas omnes intendimus , per qua ia
wL·*
fa<x** » ’d venire 1 cujus rei caufa omnia nocorpore myftico, fanda videlicet ecclefia , per­
ftra bona profentia ac futura, ac cameram apopetua caritas Ce paa inviolata perduret ; ac fi
floram obligamus. Et infuper fi cafu cui uniqua membra diflentiant , ca commode corpori
verfa caro iubjacet fingulis momentis , nofter
reinferantur fuo t ut dum per fandi Spiritus
ίΓ^οΐίικΤ
1Qterim accideret , priafauam tanta tamgratiam, qui eft Patris 8t Filii amor atque con­
que laudabilis res perfici potuinet, depredidonexio, membra omnia fab Chrifto capite anum
rum venerabilium fratrum noftrorum confilio 8c
io ecclefia corpus efficimur, unica etiam per Spi­
«rMco'e·- aflenfii noftram mentem fore declaramus , 8t
ritum unitate in Chrifto focietas fimus , 8c pax
(tau
prefentium tenore difponimus , volumus Sc or­
quo eft perfe&uas unitatisvinculum, fincera ca­
dinamus, quod quscumque ex contentis in pre- C ntate St concordi animorum conjundione ferve­
dido decreto , cafu predido adveniente , per­
tur , omnifquc difcotdi* 8c fciffuna fomes exfici & adimpleri forte rcftarent, adimpleant at­
tiaguatur.
que perficiant prodidi venerabiles fratres no­
Sane dudum in minoribus conftituti , divifiof(rc
ftri fande Roman· cede fir cardinales . Nulli
nem orientalis tc occidentalis ecclefia , 9α*ρΡ« tetUen
ergo hominum liceat hanc paginam noftre pro-ex qua mala innumera & Chriftian· religioni ",,
milfionis , attcftationis , obligationis , declara­
detrimenta provenire videbamus, ferentes agertionis, difpofitionis, voluntatis & ordinationis
rime Temper ac molcftiffime, aecntefque pro vi- ,’f‘^’âiu·
infringere, vel ei aufu temerario contraire . Si
rili noftra , at tolleretur , inltitimus multum, iv.
quis autem hoc attentare prefumpferit , indi*
ia Conftantienfi concilio primum , tum etiam
gnationem omnipotentis Dei , & beatorum Pe­
apud felicis recordationis Martinam papam V.
tri & Pauli spoftoloram ejus fe noverit incurpredcccffbrcm noftrum , fatifqoe laboravimus,
furum. Datum Bononie xiu. Kalendas Augufti
ut fablato pariete dc medio, atriofqae ecclefia
anno vit. Hat Eagtaiat.
unio proveniret.
Ctttraat tafilttafti ia dtrtriai fnlahattt , aaaUbi vero ad apoftolatus apicem affutnpti, hoaittrittai it ^at fafra Tatriciat, qatifat Imitar ia
nefto huic
& pio’ defiderio noftro
i
- Λ debitum
J Lr-lexin16. ftffioat tjafatat ttatilii, ttavitiii, ttatamtliii t
jundo
nobis defuper
'
lefuper cura
cura paftoralis
paftoralis offici
officio acCT iajarüi fltaaat aivtrfat Eaftaiaat faatataat
■
ccffiffe confpeximu»,
eam rem ardenti animo tc
ftaiifictat fratifttaattr ttaflarant.
tota alacritate fufeepimus . Ac primum quidem
Obftafait faat Sitifataaiat qoasaaer·· haftraadjurant nos per noftrum ftudium 8c diligentiam
ftr, fradfiitf^at aaiatti ab afefitlica ftit rtbtilaaoratores cariffimi in Chrifto filii Toannis G ra­
tiaat <atbtattattr txbtrrait , CT Vttraat ^aiafitarorum imperatoris, Avcnerabilis fratris Jofephi
/tat tfi/ttfaat trafrtat ai frafatam ttaciliaet itftl·
Conftantinopolitani patriarcha.
navit, aW««wr·/, at a frafittit atvitatibat C"ftanTum vero miffis e veftigio Conftantinopolim
iaiit abftiatrtnt , at nftrt ifft Enitaiat ia ctaftinunciis noftri», habitoque tradatu diligenti, id
tatient fi ati · rtttafnia : fti (T ^»iafiiaa/ Tatandem communicato fenfu omnium placuit, ut
trtciai ta natftaiit ftffitnit triftfiata friata it ttex antiquo inftituto, pro celeriori ac faciliori exe­
attrariit ^rfiit Bafilttafiaat ai-vtrfat En^taiam facutions tante rei, legatus de latere cum prelatis
faat bat att : Rex Anglorum acerbiffimis literis
etiam 8c theologis ac dodoribus tam digne mate­
patres increpavit , quod auderent Romanum
ria tradanda neceflariis Conftantinopolim a no­
pontificem judicare , afferens Antichrifti tem- E bis mitterentur. In eam conclufionemimperator
pora eos introducere, 6t exhortant, ut a proTrapexuntius , & Armenius patriarcha, & alii
Qe^tu* ceffarent: & in literarum fuperferiptioquamplures pari voto venerunt: necdum ad nos
pau··
ne , Bafileenfcm congregationem , non autem
hujufmodi deliberationis conclufioncs pervene­
concilium appellavit . Hat Tatritiai . Ejl»abat
rant , cum alium longe diverfutn unionis modum
t·» B.f<- tt ttatfart ia ^tailia Htaritnt H. tjai ia tiiuat it.
in Bafileenfi concilio jam decreto firmatum mifCrt,i
ftffitat viftfiiaa friata teatra <afus ab ipfo concilio orator , ut approbaretur,
aatat, ·»ηΙηΐί ttatiaaari ftr Jati ftiatitatnt aaattarequifivit a nobis.
S
ΤΛ"*
fi*· >
itnarii I. Trrr» , at trfta,
Difplicuit quidem jam tunc, quod fedi apo,tT ’
tar ^Infaiat Maffa ia trailata it aaaatii aaattra
ftohea parum deferri videretur , & de re tam
•viitfiatt ^aiart . Oftian/ (a at en attnitit Etfileenfi..
gravi & ardua , tot menfibus agitata , contra
bat nan ac^aiefttatibat, Engeaiai funtatat ftntifex
nonefta & antiqua confuctudims normas , ni­
tx iebitt fafitraiii tffitii ai frafulfania ftritala V
hil antea nobis per iptum concilium fuifletnunCtaril. Gtntrnl. Tom· XXXI.
S
ciatum:

D

i3»$

.

Cone.

Flohintini

...... cianux : avidi tamen prodid· uniooif , fimul- Λ
Caaim *1“* veriti» ne fiiiCcauo ulle intercederet » opta14)1,
tiffin» nobis «i rupture fcqucretur » licet deli·
bcratioocm aliéna longe diverfam dr malto espeditioncm e* Conftaatinopoli in diet aditu­
ram verifimilitcr enedUremus , ficati dr fsâum
eft ppftca » conclnâoni ipfias concilia prabaL
mm affenfum.
Sublccuti Gsacoram oratores cum inftantiffime poftularent ea capitula a nobis confirmari,
in quibus imperator A patriarcha profati cum
oratore noftro convenerant , exhortati a nobis
fuot, dr attentius admoniti . ne conclufionum
varietatem ogre ferrent . nere diffiderent , anfpice Deo, profpere dr pro votis iucceflura om­
nia : nobis gratam efle viam omnem , per quam B
ea rei tam fanda, tam neceffatia optatum cfi'eâatn citet habitura , neque opem dr operam
noftram ullo tempore unquam debituram. Miffi
poftmodum ab ipio concilio nuncii ad ipfos impcratoicm dr patriarcham, ut decretum illud ce­
rificarent, poftularunt. Comperto autem exora­
tote noftro, nos decreto illi confcnfiffe , & ipfi
conicnium pnebuenint, alias, ut profitebantur,
id nulla ratione fafturi.
lis ita peraftis » ejufdcm unionis defiderio
nor magis inccnfi, de venerabilium fratrum noftrotum land· Romanae ecclefi· cardinalium
confilio Br affenfu dileftos filios noftros Nico­
laum tituli fande crucis in Jerusalem* dr Ioannem tituli fandi Petri ad vincula , presbyte- C
ros cardinales noftros de apoftolic· fedis lega­
tos , Bafilcam mifimus , cis inter cetera facul­
tatem dantes, ea omnia tradandi, dr agendi»
3u« did· unioni quomodolibet profutura vicrentur.
Inftitueiunt illi, ut locus eligeretur nobis Br
Grecis accommodus , quo ad optatum unionis
hnem mature point perveniri. Ac licet ob plu­
rimis difficultates quas gignebant inordinati
quorumdam motus dr compugnanti· volunta­
tum , parum fpei de conficiendo did* unionis
negotio tribuerent nobis: expedavimus tamen,
neque a ipe dr intentione noftra decidimus ,
quoufque nonnullos cx ipfo concilio ad eam
nominationem lociproccfliflccognovimus, quam ]>
julhs Λ· rationabilibus caufis gratam habere
nec potuimus , neque ullis rationibus poffuinus . Civitatem enim noftram Avenioncniem
in decreto non nominatam , nec comprehenlatn, 3c a Grzcis ipfis expreffe de fepenumero
repudiatam, nobis etiam irrequifitis , quantum
in ie fuit elegerunt, non fatis advertentes quan­
tum ca res importet mali , quantumvc predid* unioni afferat detrimenti , contra concilii
decretum , contra Grrcorum inftantiam » con­
tra denique pium noftrum defiderium , tanta
facilitate preiumpta. Eft quippe locus ille no­
bis parum eommodus » de provinciis multis ac
regnis , regibufqoc de principibus non modo
ingratus, verum de fitu fuo ipfo non fatis tu- E
tus. Quibus ex rebus illa loci nominatio nullo
pado fuit admittenda » cui nifi » audore Domi­
no, obviaviflemus , ut ex certis sudoribus de
f ravibos de ipfo etiam concilio viris certiores
adi fumus , adum effet de ecclcfiaftica pace,
de optatiffima illa unione.
Denique ex Gnecorum oratoribus , quorum
alter ad nos, alter ed Bafileenfc concilium
Erofedus eft, mandatis pariter in feriptis utroiquc traditis, eundis palam fuit, ipfos impe­
ratorem de patriarcham pcrftare in iententia,
locum fcilicet effe eligendum , qui nobis de il-

AlMtrll I.
I·».

J3JO

lis effer accommodus , aperte protelantibus , Anno
nifi nos in loco adeffemus , imperatorem ipfum Chuisti
9t patriarcham nequaquam accellnros. Queftmr eft <♦»·»
graviter orator ipfe , quod ad eum revocaretur
locum qui effet remoti fumos, dr prater naviga­
tionis longinqua pericula , mare ipfum piratis
quoque citet infeftum , ac per id ceteris fufpedum» ia primis illis effet fufpeftiffimum t proteftatus ( nifi conditiones in decreto appofit·
ferverentur , locufque , ut prafertur , idoneus
eligeretur) ecdefi· Latinorum (fi optata, tan­
toque ftudio dr labore quefita unio non iequeretur) imputandam fore.
Iis omnibus intenta meditatione dr diligenti
deliberatione penfatis, providendum omninovifum eft , ne Gnrci a propofito /nrc defiftemt.
Ea fuit ferme omnium fententia . non roodo uniooem iftam , ni aliter provideretur , non fecuturam , verum in ipfa quoque occidentali ecelefia novitates noxias dr fcanaala plura emerfura neceflario.
Nos itaque tanto ronftndi articulo , tam va­
riis cafibn' , tam inultis omni ex parie le ape­
rientibus pcuculis p><> viribus occurrere cupien­
tes, de prudiâorum venerabilium fratrum con­
filio dr aflenfu» venerabili fratre Joanne archicpifeopo Tarentino ad ipfum Bafilccnfe cbtitilium deftinato , diledis filiis Joanni tituli fan­
di Petri ad vincula , dr Juliano tituli fande
Sabine , presbyteris cardinalibus apoftolic· fe­
dis legatis, & ipfi archlepilcopo p<*r iiteras no­
ftra s commifimus atque mandavimus, utperpafiionem Jefu Chrifti ad r* itandas omnes diffenfionum materias, exhortarentur venerabiles fra­
tres dr dilcâos filios in ipfo concilio exiftentes»
vellent ad laudem dr reverentiam Dei ac fafvatoris noftri Jcfu Chrifti , dr per afperfioucm fui
facratillimi (anguinis, ut pro pace de felici tan­
tarum rerum confummatipnc locus eligeretur
pro hujufmodi transferendo eoneilio , qui gra­
tus effet nobis , 8c G necis aptus atque acceffu
facilis, difeeptationibus ac diffenfionibus omni­
bus ftihdudis de medio, ambulantes in reditudme dr (implicitate cordis , ja&arent in Deum
cogitatus fnos, ac de Deo confidentes, in fuis
confiliis caritatis legibus obfequerentur » qu·
juxta apoftolum , non irritatur » non cogitat
malum, non quaerit qu· hia lunt, non gaudet
fuper iniquitate » fed e contra patiens dr beni­
gna eft: debere eos qui ecclefic Dei negotiis
traâandis in (i fte rent , lu per io res efle mundo ,
non qu· fua funt querere, fed quajefnChri­
fti: nullam cujufvis loci eleftiooem acbere effe
impedimento, quo minus tam falutaris rei con­
sequatur effodus . Ifta nos de fimilia pro affe­
ctione noftra ipfis in concilio exiftentibus tran­
quille proponenda mandavimus.
Injunximus preterea legatis ipfis 6c pr· fi den­
tibus noftris, ut nihil omitterent ex iis qu· ad
hunc finem conducere polle viderentur j requi­
rerent » hortarentur » rogarent omnes tc fingulos regum de principum , preiatorumque
oratores , procuratores ibi prefentes » vicinofque itidem pralatos 8t principes , fibi
ut (ocii accederent » fecumque hortarentur om­
nes ad locum ipfum aptum concorditer eligen­
dum , tentarentque omnia , per qu* ad opta­
tum tant* rei finem poffet pacifice perve­
niri.
Nec tunc quidem tam pia, tam fanfta adeo?ue falutaria tam modelte poftulantes auditi
unt , quin potius fpretis adhortarionibu. no­
ftris , Avenionis civitatis eleftionem ipio jure
nullam

is»i

’TAt"

P

*

>i

«

I.

°*

139»

▲ ■«· nulians decsetiK tentaraut, legatis te prsrfiden- A rat ia publica feffione promulgatum , nonnulla A M *
Cut·™ ubsts boftria It aliis plurimis te gravibus raliconfingentes irruerunt, omniqae praeterm i ffo ju- chmvh
·♦*·· (Mine perfqnis reaitentibus, «ψκ ad noris ordine, ipium, pofteaquam primo, fecundo
ac tertio ea pro fe· juftitia petierat , qur jure
»*■ loci cfcftMuem alterius procedendam efle
dccetneotibae. Taxavero fedandi tumui tus cau«ulli deberent denegari , prunum ia domo (at
fa, ad id tandem deventum eft * approbantibus
fob cautione junsjurandi detinere conati fent ;
deinde depatatioaem te congregationem genera­
cuoftis, «t fecund* inducic darentur ea condi­
tione > st tùfi infra pneferiptum fo propofitum
lem per judices datoa felpeaimmos illi interdi­
diem Aveaionctifes promttfas pecunias numera­
cere tenteront ; ac poftremo contra gravamen
tae pcriblviflênt, integram jam eflet te liberum,
utramque fe tueri de jure fatageutem, feamque
juftitiam adfrentem , fub excommunicationis,,
debatem concilio locum aliam eligere . Cam
▼ero intra condiftum terminum pecunias illi
privationis te iahabilitatioou panis in domo
nequaquam exolviflcbt , legati , ac praefidentes
propria tumultuario multitudinis impetu detine­
prediai, aliique ct prslxtis plurimi , fo om­
re, fo quodammodo carcerare moliti funt. Gra­
vamen peçterea gravamini adjicientes, dileftum
ne· forme regam principvmque oratote·, procu­
ratote· prolatorum, theologique ac doftores B filium Amoldum de Redenchufen difti archiepifeopi procuratorem, pro j’uftitia illius mcon­
habendam rationem honoris ac dignitati· occi gregatione generali fo majori ecclefia loqui vo­
dentali· cçclefie , ea ftudiofe (errando que
Gracie fuerant promifla , cenfeotes , ecclefiaftilentem, manibus injeftis percuflerum , ac per
rarque paci» ac unitati· cupientiffimi, te faniocapillos ad carcerem trahere conati funt adeo
violenter ac inhonefte , ut cardinalis lanfto Sa­
rem ipnoa concilii partem faciente· > ad quos
bine legatus antediftus de violentiaillata , fo
etiam jua eligendi devolutum , cum partem
aliam nihilo miuus ante fepe requiGflenc , ne
de fubiata libertate concilii neccffario fit publi­
ce proteftatus. Fer hanc itaque illatam violent
ad alterius loci eleftiooem intenderet : allo­
tiam lufto metu cooftriftus archicpifcopus ipfe
quio proteftantes fe ifta amplius fine gravi
in dcfenfionetn fui quofdam nobiles armatos dooffenla Dei fo iphus ecclefia infigni nota di<sui habere compulfur eft . Tandem juftillima
fimulare non pofle : poftquam minime exaudi­
ti erant, ad eledionem loci , Florentia feili­
quadam petitione in generali congregatione porcet , aut Utioi, five alterius cujuflibet in de­
refta, cui adjefta erat protcftatio, quod nifi in
foa juftitia audiretur, fo a gravaminibus foopcreto comprehenfi, qui galeae te necefiaria alia
maturius paraflet, canonice iegitimuque proccf- C premonibus, quo in dies augebantur , certare­
tur , & ipfe ob jaftum rhetiim inde decedere
feraht , prout in decreto inde confecto darius
confiât.
cogeretur , cum non modo non fuiflet admifia
Eam cleft iqnem memorati imperatori· & pa­
ipfe petitio, verum contra exhibitorum potius,
ut bd carcerem traheretur , eflet acclamatum ;
triarcha oratore», ut confcquendn unioni fumme neceflariam , gratiflime amplexi funt , procoaftus eft fo iniunftum fibi oratoris ac profidentis officium defererc , te adjunftie fibi , fefeftique inde ad not , ut elcftionem prediaam
confirmare vellemus , precibus humilibus ‘peti­
que ducentibus diledis filate nobilibus viris'
verunt : fi militer nos impenfiut orantes atque
Wilhelmo marchione de Roithingh , fo Rodulpho de Raviftcm, fo aliis plerifaue illorum no­
requirente» , ne rem .hanc fanftiffimam defer­
bilibus , a pnrdifto loco omnino difcedere.
tam efle pateremur, proteftati publice in confiftorio generali, quod per eos ncqukquam ita­
Omittimus alia plura gravamina , ut curiores
noftros primum , tum dileftum filium priorem
ret, fi lanfta ifta unio non fequeretur.
Fumeniem ordinis Prvmonfttatentis ad nos fpcNos autem hrc omnia attentius coafiderancialitcr mifliiui, in itinere , interceptis literis
tes, confpicientefque rem eo devenifle, ut prediftos oratores neccffario exaudire cogeremur , £) noftri· , pecumifque & bonis alii» nudaverint,
nec fuperefle modum alium profequendi operis
ut ex noftri» fit nemo , qui fine jufto metu vel
illuc ire, vel inde tedire poffit.
tam pii , fo fervattdi Latina ecclefia honoris ,
de pnediftorum venerabilium fratrum noftroQuantum generali concilio ifta conveniant,
cunctis ratione utentibus liquet . In fecunda
rum confilio & aflenfu, ipforum petitis annui­
Ephcfina fynodo, pemicloGffima ilia qatdem ,
mus , nominationemque faftam de Florentia
apoftollc· fedis legatos violatos legimus, quod
autUtino, ve) alio ex locis in decreto compreacquiefcere febfcriptioni nefarie noluerunt. Ve­
henfis, in alio generali conGilorio admifimus fo
rum hrc inferiora non funt : fed omittimus ifta,
confirmavimus , at demum cum ipfis oratoribus
referre quidem piget ob ecclefia matris inju­
mandatum ad hoc habentibus , nonnullis prius
riam atque jafturam *, fed dicendum tamen efttraftatis, conciufis atque firmatis , qur de me­
III i ipfi qui pro traftandis ecclefia negotiis,
moratorum imperatoris & patriarche adventu
pro pace fo unitate in ecclefia catholica ferven­
ad has partes nobis fpem indubiam pollicentur,
da, pro reformatione utili fo honefta inducen­
multifque cum laboribus , iogentiqoe fumptu
da fe conveniffe profitentur, qaiquc festum jam
operam dedimus, tt <?aler quatuor, foalia mit­
terentur pro ipforum adventu neceflaria : ficque E annem in hojufmodi traftatious minimo cum
fruftu exegerunt; cum oniverius Chriftianus or­
Deo largiente faftum eft.
bi» eflet pnedift* illius fanftiffime unionis jam
Hrc ubi didicere , qui Avenionem prrtulemodo imminentis expeftatione fufpenfus, ex
rant, femper pro inordinatis, quibus agitaban­
qua dici non poteft, quantum letioris fpei hu­
tur, affefttbus turbati, quia juxta beate memo­
ri» prçdeceflbris noftri Leonis I. fententiam,
manis rebus & Chriftian» religioni accederet ,
eos ad everfionem potius tam pnoperis, confudum privata caufe religioni· exercentur obten­
fionemque nominis Chriftiani, fo imiverialisectu , committitur impietate paucorum, quod uniclefi·
feifluram , fo totius religionis excidium
vcrfalcm ecclefiam vulneret , multa ad pertur­
moliri
manifefte deprehenditur.
banda prpdifta machinati funt. Nam primum
Et quid mirum n in oratores noftrosinviant,
quidem in venerabilem feat rem noftrum Joannem archiepifeopum fupra nominatum, qui de­
qui in nos quoque adeo eflrçnate feruntur? Prrtenfum quippe quoddam · monitorium , five
cretum in ea forma mittebat ad nos , qua fee(ut

•39.3

*■·"’.■·

Cohc.

Fi

RBNTINI

»394

k“t ipfi appellant) citatorium, conviciis, coq- · oefta poftalanti , contra fanterum canonum À n n o
ftatuta, qui excuflo de fub jugo divini timoris Chmisti
Ch»imi tumefiis atque injuriis plenum adverfus nos ,
collo, tam libero, tam licenter eunt in pafto<♦!**
• «i»·
Bc in gravamen venerabilia» fratrum noftrorum
rem pontificem fuam ? Quorum conatibus nifi
hibcur nr- faaâa Roman» ecclefia cardinalium conflare aufi
opportunius provideatur, rem hanc faute unio­
cXkîIu**. funt, noro plane exemplo , ft quod priora omnis orientalia tc occidentalis ecclefia , ex qua
£icc»ti»·
ni4 (acula ignoraverunt, ftquod uti ne fieret,
diebus noftris propagari Chriftianitatis terminos
cum Jeanne» * laUaqus cardinales prodidi le­
{peramus, ft fub · najas fpecie ft expeâaùone · Fer‘c'“·
dit apoftolic» legati variis modis obfiftcrcnt ,
Chriftianonim multitudo ab infidelibus opprefia*
& validiflimis, 8c gravi (fimis, Ycriffimifqac ra­
refpirat, intercipi ft deftitui , ecclefisrçue refor­
tionibus improbitatem fafii coarguerent , demationem ft pacem Chriftiaui populi, quam jam
manftrareotque apertis documentis, id caritati,
annis fex Mundus prrftolatar , ia deformatio­
bono publico, paci ecclefia, juftiti®, façtifquc
nem potius inteftinumque bellum converti, quis
canonibus ita adveriari , ut ipfi abhorrerent il­
adeo rationis ft judicii ignarus eft, quin videat
lic adcffe , ubi de tali traftaretur monitorio,
ft intelligat ? Suborientur, ut timendum eft,
auditi non funt. Et cum inftanter orarent , ft
exprcflb poftularent,ut «re tam monftruofa B infuper alia incommoda, ft mala ncceflario,
fcandalaque ft divifiones , non modo in re ecdefiftercnt , confcientiafque exonerando fuas ,
clefiaftica, verum in regnis quoque , principati­
cxcufarent coram Deo & nominibus innocentiam
bus , dominiiique temporalibus pullulabunt ex
fuam , quod monitorium illud pro viribus &
infaufto hoc germine: qua fine maxima Dei offupra vires impugnarent , plurima qu» ex illo
fienfa nos amplius diffimulare non pofle , nemo
fcqui poterant (candala Bc mala memorantes,
(ana menti» ignorat.
maximaque initantia utentes , veluti ex proteCum igitur ad hujuftnodi pericula, fcandala­
Rationibus fuis publice ft folemniterfaâis aperque ft detrimenta ab univcriali ecclefia & a po­
tilfime confiat ; tantis tamen , tam piis , tam
pulo Chriftiano , ficuti ex debito adftringimur
juftis poftulationibus furor ille non celfit.
paftoralis officii , propulfanda , ft longius ar­
Cum vero memorati loanncs Bc Julianus le­
cenda, nihil zque expediens occurrat, quam fi
gati oâo primum, deinde trium dierum indu­
in unum conveniamus omnes , caritatis , pacis
cias peterent , infra quos rationes in (criptis
ft concordiz vinculo aftriâi, Bc (emotis priva­
redigerent, quibus cum nullo modo ad didum
tis aftcttionibus, ad memorata unionis ecclefia
prztenfum monitorium , fcu citatorium eflet
?procedendum, evidentiflime dcmonftrarent ; non 1 1 utriufquc , ianctorumquc reliquorum operum
Îrofccutionem, quorum gratia concilium Bafiolum auditi non funt, verum contra ipfius or­
ccnfe ab initio fuerat inftitutum, (ludia ft vo­
dinatione^ loncilii, ea d.e ft generalis congre­
ta noftra convertamus . Omnibus itaque & fingatio & ieflio repente ft pnccipitanter eft ha­
gulis, qua fupra digefta funt, & aliis juftis &
bita, quod nunquam antea vel in minimis prirationabilibus caufis ad hoc animum noftrum
vatifque negotiis fuerat faftum.
moventibus, atque eo in primis, quia quodfaIn ea fane pre ten Γ, prrjpitique feflione etfi
dum eft fine confideratione juftitia , ft contra
praelatos fub petna pnrftiti juramenti cogere,
omnem canonum difciplinam ratum hiberinul­
ft pene violenter attrahere conarentur , legati
la permittit ratio ; & quod diflentionis icandatamen ipfi , Bc plurcs ex oratoribus regum ft
lum non au terret Bafileenfis iynodus, fed ii qui
principum , praei a tique plurimi juftitic notius
in illa fe duces & principes novarum rerum la­
&· veritati deferentes , quam illorum cedentes
ciunt , potius augerent : iis , inquam , omni­
comminationibus, nulla ratione huic tam inhobus accuratiffima meditatione penfatis , quo­
neftz ac monftruot* rei interefle pafli funt ,
rum gratia neque nobis , neque noftris tutum
fed magis ac magis inftiterunt, ut a dido mo­
nitorio abftinerent , nihil innovari debere ibi- D aut liberum fit in eo concilio, quod fub ditio­
ne eft ft quafi tyrannide quadam «mulorum nodem aperte protcilantcs : iis profcâo no ft ro­
ftrorum redactum, quidquam proponere auttrarum legatorum rationibus , juftiilimiiquc peti­
âaro : habitaque fu per iis omnibus ft fingulis
tionibus ac proteftationibus neceflariis acquie­
cum przfatis venerabilibus fratribus noftris ma­
vi (Tent , nili pauci ex primoribus , quos (equi­
tura deliberatione , de iplorum omnium com­
tur inferiorum turba, partim ambitionis corru­
muni confilio ft aflfcnfu , plurimis etiam adhi­
pti pcfte , partitu potentium quorumdam fzeubitis venerabilibus fratribus noftris arcbiepifcolarium (eu furori obfcquent-s, fcu deliniti ob·
pis, epifeopis, ft dileâis filiis eleâis , abbati­
icquiis, (eu minis ac terroribus adafti, fub fpebus , aliifque praelatis in curia noftra exiftenticiofo reformationis nomine fefc duces atque
bus, id idem confulcntilms atque laudantibus,
auiftorcs harum novitatum praibuilient , inque
volentes tam perniciofis ft imminentibus turba­
tempus imminentis jam concilii cecumcnici , fi
tionum , icandalorum ft confufionum periculis
Îuid adverfus nos conceperant animo, diftulifin Dei ecclefia , ut pnemittitur , obviare , fi,
ent.
ft in quantum fupraaiâi in ipfo concilio BafiEa vero cum compcriflet cariflimus filius nofter Sigifmundus Romanorum imperator, obftu- E Iccnfi exiftentes in obftinato propofito fuo perfcvcravcrint, vigore ft oc'-ifione diâi prsctcnfi
puit , pnecipitemque fententiam fchifmatisme­
monitorii , feu citatorii , in aliquo proceden­
tu quod fublatam temporibus proximis ifti in­
ferre tentaient, vehementer exhorruit , ac pro­
do , aut aliquam aliam novitatem contra nos,
aut venerabiles fratres noltros fante Romana
tinus per venerabilem fratrem Petrum Auguecclefic cardinales , vel praefidentes ft oratores
ftenfem epifeopum oratorem fuum ad praefatum
noftros, qui in dicto concilio fuerunt, vel ali­
concilium deftinatum, ut abftinerent ab hujufquem ex eis in pqftcrum inferendo , vel etiam,
modi novitatibus ft fcandalis , omni inftantia
a die praefati sflerti monitorii forfitan fidam
requifivit , ft 6 quid adverfum nos prornulcontinuando, vel quovis modo (ervando, teno­
gaflent, revocarent. Quod quidem , ut ex ccrre przfentium aoâoritate apoftolica, & ex certa
tiffimis nunciis accepimus , facere omnino ne­
(cientia, ft ex plenitudine poteftatis , civitate»
glexerunt .
Fcrraricnicm , quam & pro futuro cecumenico
Et quid mirum, fi illi minus obtemperent hoconciA „ B e

<395

*·».«?*

Par

.

I

Auntn Π.

.

.
1396
A M „ e concilio «t nunc aflamimus, ex nunc prout ex- A pnemiiia exnunc citamus , requirimus de admoQfxitTi tuoc» & extunc prout exnunc pro loco diâfcoonemus, fecuritatem quoque defalvumconduâum Cuaisri
i+ja.
cilii transferendi nominamus , affignamus , de
omnibus dr lingulis, prout in aliis noftris literis
143.
inde confcâis latius continear, damus dc conce­
etiam deputamus i locum quidem gratum Gra­
tis, rebus gerendis utilem, idoneum accommo­
dimus etiam per pratentes.
Infupet auâoritate , poteftate , confli io , &
dum omnibes regibus 8e Mundi principibus, Se
afleufu predidis, fub excommunicationis , pri­
pre latis tatam * liberum , in decreto Grecovationis d goitatum, beneficiorum dc officiorum ,
■ ι· aii» rum comprehcnfum · , de pro quo omnia Greets
nromifla expedita dc parata funt , ad eumque
ac inhabilitationis poenis , quas contrafacientes
incurrere volamus ipfo fado, ad vertus quaspçi
uiaa locum prefatuos Bafileenfe concilium ad omnes
de fingulos efleâus inchoatos de inchoandos, de
nas reftitui , vel renabiiitari proterquam a no­
bis non. poffint , fed nec ab excommunicatione
PiO «fdem caulis , pro quibus fuerat Bafilce
abfolvi , nifi in articulo mortis conftttoti , ditwMUm congregatum, conii Ito , afleufu > auâoritate de
ftridius inhibemus , ne in profata Bafileenii ci­
poteftate fimilibus, exnunc prout extonc, & ex­
tunc prout exnunc transferimus , de tranflatum
vitate , aut alibi , quam in civitate Ferrarieufl
fupradiâa , deinceps , at premittitur , conci­
fuifle de elfe declaramus.
B
lium, aut aliquis conciliaris adusteneatur, feu
Caufa Bohemorum quoad articulum commu­
aliquod officium ad ea fubordinatum de cetero
nionis fub utraque fpecie , quem folum articu­
exerceatur, neque etiam aliquis io diâa civita­
lum volumus in diâa ciritate Bafileenfi a data
te Bafilcenfl remanere, proterquam ad articulum
prefentium infra triginta dies continuari pofle,
Bohemorum , ut didum cft, Se ad alium locum
dumtaxat excepta: qubs etiam Bohemos, fi pro
quam Ferrart>, tub nomine aut pretextu conci­
diâa caufa ad diâatn civitatem Ferrarienfem,
lii, audeat accedere.
& concilium fic tranflatum eis magis venire pla­
Decernentes etiam exnunc irritum de inane,
cuerit, in eum cafum benigne fulcipiemus, traac nullius audoritatis vel momenti, fi fecus qua­
âabimufque cum omni humanitate de caritate
vis auâoritate, etiam fob nomine de audoritapoflifiili, Se ab aliis traâari faciemus.
tc concilii, pneterquam noftra , dc qua per li­
Hanc autem tranflationem, in quantum pro­
tcras noftras, ut fupra «praemittitur , fuper hoc
didi Bafiler exiftentes non refpuerint , ut pro­
conficiendas conftet , a quibus communiter vel
mittitur, locum habere intelligimus dc declara­
divifim, cujufcumque ftatus , gradus ,. preemi­
mus ante ipforam Grxcorum adventum : ipfis
autem Graecis venientibus in diâo loco Ferrarie C nent ir dr conditionis exiftant , etiamfi cardina­
lat us, patriarchal!, archicpifcopali de epifeopapro cecumenico concilio celebrando , ut certi
li dignitate prefulgeant, icienter , vel ignoran­
reddimur , confentientibus , exnunc prout ex­
ter rorfitan contigerit attentari . Ordinationi­
tunc , dc extunc prout exnunc ipfum Bafileenfe
bus, ftatutis, conftitutionibus, decretis, decla­
concilium ad prrfatam civitatem Ferrarienfem
rationibus quavis auâoritate , etiam fub nomi­
pure , libere dc (impliciter transferimus, dc de­
ne generalis concilii faâis ; de aliis in contra­
cernimus inchoandum.
rium facientibus, etiam fi talia forent, de qui­
In quo etiam fle tranflato talia, audoreDeo,
bus eflet habenda etiam de verbo ad verbum
proponere dc agere intendimus , ex quibus nohram innocentiam orbis totus agnofeere pote­
mentio fpecialis ; quibus omnibus auâoritate,
poteftatis plenitudine , confilio dr aflcnfu fimi­
rit, 8e quo funt adverfum nos quorumdam ma­
libus de pre miliis ncceflariis , dc urgentibus
levolentia Se malignitateconfiâa, falfa , dromcanfls fupradidis derogamus, dc derogatum efle
ni veritatis fundamento deftitnta intelligere ,
apoftolica auâoritate , tenore preientium de­
ac noftram bonam voluntatem ad ea , pro qui­
claramus , ceterifque in contrarium quomodobus didum Bafileenfe concilium , ut przmittitur, fuerat congregatum, evidentius poterit in- D libet facientibus , non obftantibus quibufeumtueri
que.
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pa­
Decernentes , ac etiam declarantes omnem
ginam noftre aflumptionis , nominationis , afaliam nominationem,declarationem , eledionem,
lignationis, deputationis, translationis , decla­
vel translationem quavis auâoritate, aut quo­
rationis , voluntatis , conftitutionis , mandati,
cumque pretextu fa&am, vel etiam in pofterum
praecepti, citationis, requifitionis, monitionis,
faciendam, prrterquam auâoritate noftra , de
dationis , concciEonis , inhibitionis dc deroga­
qua conftet per authenticas litcras noftras fuper
tionis infringere, vel ei aufu temerario contraire.
hoc conficiendas, nullius efle, prout eft, robo­
Si quis autem hoc attentare prefumpferit, indi­
ris vel momenti.
gnationem omnipotentis Dei, Se beatorum Pe­
Mandantes Infuper, dc praecipientes venerabi­
tri & Pauli apoftolorum ejus, fe noverit incurlibus fratribus de diledis filiis fande Romane
furum.
ecclefio cardinalibus , patriarchis, archiepifcoDatum Bononia anno incarnationis domini­
pis, epifeopis, eledis, abbatibus, 8e aliis, qui
ez millefimo. quadrigentefimo tricefimo feptide jure dc antiqua confuetudine generalibus con­
mo Kalendis Odobris, pontificatus noftri anno
ciliis interefle tenentur , quatenus ad praefatum
feptimo.
concilium, ut promittitur, translatum fe tranfferant , ad ea tra&anda dc peragenda , que ad
laudem Dei dc gloriam , landorumque operum
SUBSCRIPTIONES.
ftrofeâum , pro quibas ipfum Bafileenfe conciium fuerat congregatum , neceflaria de utilia
Ego Eugcnius catholics ecclefiz epifeopus
videbuntur. Et fignanter fl quid in materia Bo­
hemorum in eo fortaffis reflaret peragendum,
fubfcripfi .
& fpecialiter ad materiam unionis orientalis de
v4d/«rar C7* proteQtr mrai ei t» dtmint , ve
occidentalis ecdefio, ut fupra didumeft, quam
quanta poflumus induftria de diligentia ad feli­
dereZia^Mai mt Dem meae.
cem ufque exitum profequi intendimus.
Ego Branda epifeopus Portuenfis fubfcripfi .
Quos omnes & nngnlos ad omnia dc lingula
Ego

1397

Gonc.

’Tty.··

F<.orbmtïki

"Âw'm o
Ego Jordanus epifcopus Sabinenfis fubferipfi.
A
Cast«τι
Ego'Angelus tituli S. Marci presbyter cardi•4»’·
nalis fubfimpii
’ Aagd»*Ego Francifcos tituli S. Clementis presbyter
***"
cardinalis fubfenpfi.
Ego Antonius tituli & Marcelli presbyter car-,
dmalis fubferipfi.
Ego Nicolaus tituli fand*. Crucis presbyter
cardinalis fubferipfi.
Ego ProfperS. Georgia ad Velans aeream dia­
conus cardinalis fubfcrtpfi.
Ego Dominicus faad* Marin in Via l<ta diaeonus cardinalis fubferipfi.

”■

<39®

menfis Odobris per quoddam alTertom dette- χ
tum t contra nos St venerabiles fratres noftros Cmxisti
multa gravia , Se fcifliir· in ecdefia Dei jam
tssS.
proxies* cumularunt , aliaque plunma ab om­
ni caritate Sc jpace penitus .aliena fervare aufi f ««C*».
font, parati etiam , quantum in eis eft , licet
fob quodam reformationis fuco , omne fatim
opus ad irreparabilis deformationis , ut jam
aperte cognofcitur, extrema perducere, nifi miferente Deo , opportuno Sc cckri remedio ob­
vietur.
Nos igitur tam immincntious malorum peri­
culis volentes , ut ex debito noftri paftoralis
officii tenemur, opportune contulere, depnedidorum venerabilium fratrum noftrorum fandr
XIV.
0 Romane eedefi* cardinalium confilio Sc aflenfu, conditiones in didis noftris literis conten­
DECLARATIO TRANSLATIONIS
tas , fisiffe Se efle purificatas , didumque Baftleenfe concilium ad profatam civitatem Ferra- fiup 9.CONCILII
RaStLIKNSIS,
rienfem fuifle Sc efle trânslatum declaramus·,
Et indidio concilii Fcrrarieafis.
illudque audoritate Sc aflenfu ac confilio prodidis , in dida civitate Ferrarienli celebran
dum, ac dic odava proximi mentis Januarii in­
fsgraÔM tfi/itpei ftrvHi ftrwr»* Dtl,
choandum ac continuandum decernimus i audotui perptr*·» rti assassTMia* ·
ritate apoftolica per prrfontes mandantes omni­
bus & ungulis, qui ad generalia concilia de ju­
ridem ex juftis &· rationabilibus ;ac urgenre venire tenentur, ut confueverunt , ad ipfum
tiffimis cautis ad multa inconvenientia in
concilium fic translatum, vigore juramenti per
Dei ecdefia imminentia pericula fubmovenda,eos pneftiti , quantocius fe transferre procu­
prsfcrtim fciflbr* Sc divmonia gravrftm* , nec
rent .
non impedimenti futur* fand* unionis occiden- C
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pa­
talis Sc orientalis ecclcfic, animum noftrum di­
ginam noftras declarationis , conftitutionis Sc
gne moventibus, quartoducimo Kalendas Odomandati infringere , vel ei aufu temerario con­
bris proxime preterit! de venerabilium fratrum
traire· Si quis autem boc attentare prefumpfeno ft rorum Tana* Romana eedefic cardinalium
rit , indignationem omnipotentis Dei , Sc bea­
confilio St aflenfu, plurimis etiam adbibitis ve*
torum Petri & Pauli apoftolorum ejus, fe nove­
ncrabilibus fratribus Sc diledis filus arehiepifeorit incurfurum.
f>is, epifeopis, dedis, abbatibus, aliifquepr*Datum Bononi* anno incarnationis dominiez
atis m noftra cuna exiftentibus , idem confumillefimo quadringentefimo tricefimo feptimo,
lentibus atque laudantibus, civitatemFerranenKalendis · Januarii, pontificatus noftri anno fc-·
1'em pro celebrando concilio etiam ocumenico ex
ptimo.
tunc affumpfisnas, nominavimus, & etiam depu­
tavimus, ad camque civitatem Bafilcenfe conci­
lium, ad omnes & fingulos efleftus, pro quibus
SUBSCRIPTIONES.
Bafile* fuerat congregatum , & ex tunc tranftulimus , Sc translatum dTe declaravimus . Si Se £)
in quantum in dido Bafileenfi concilio exiftenEgo Rugemus catholic* eedefi* epifcopul
tes perfeverarent in fuo obftinato propofito, vi­
fubferipfi .
gore cujufdam prztenfi monitorii , feu citatorii
Ego Brands epifaopus Portacnfis fubferipfi.
pioce<’endo, aut aliatn novitatem contra nos Sc
Ego Jordanus epifcopus Sabinenfis fubferipfi .
venerabiles fratres noftros fand*KomanceccIcEgo Antonius tituli S. Marcelli presbyter car­
Γι « cardinales profatos , vel prafidentes , aut
dinalis fubferipfi.
oratores noftros, qui in dido concilio fuerunt,
Ego Nicolaus tituli fand* Crucii presbyter
faciendo, vel a dic didi citatorii fadarn conti­
cardinalis fubferipfi.
nuando , vel lervando , prout io noftris literis
Ego Francifcus tituli S Clementis presbyter
fuper idem confodis plenius continetur. Speran­
cardinalis fubferipfi ■
tes ex hac noftra conditional! provifionc , ve­
Ego ProfpdrS. Georgii ad Velum aureum dia­
lati in eorum Bafile* exiftentium mera liberta­
conus cardinalis fubferipfi .
te repofita, i pios a tam periculofis novitatibus
Ego Dominicus fand* Mari* in VU lata dia­
faciliter abftinere debere.
conus cardinalis fubferipfi.
Verum illi ipfi avertentes fe, ne paci cede-R
fi* Si unitati confulcrent , neve jam parat*
unioni occidentalis Sc orientalis ecclefic , pro
XV.
qua cariflimutn in Chrifto filio Romrorum im­
peratorem > & venerabilem fratrem Conftantinopolitanum patriarcham dietim expedamus ,
Ultri vert prtfitirani et»flit»titiuai
St jam plurimi ex eorum domefticis cum una
SIMM» , fttrikm tCUm MMufttrienHK tkhtikil CT
ex galeis noftris in portum Venetiarum appli­
cpifttfii ftrticttUrti iftfttifCit Uterit tlirtxit Ειμcuerunt, profpicerent, ut debebant, quin potius
»i»i , CT ms [feci· fiA À*C* 18. QQtkrii.
turbationem luper turbationem apponere fataMtatfcritw Mtuihtt, fttUt Mtrit i» Qrftgentes , accufationem contumaci* contra nos
M Pert»etJÎi , furti Eiftubii dt
Fruuiadmittere prefumpferunt , nofque contumaces
fee, furti
frtft CivHtUtu , [λλΒλ BtM Ϊ»
Mtri* it U Silvit
fore decernentes ; poftea quarto Idus prodidi

P

Î..1Ü-dû*j-jiaà Jltaaa:

■

>3»»

p

*

B
*

c
·<

Y
«·

Alioth

i.,

It

{400

faaÿe Meri* Sextnfi , fa aHa Marta de Magane- A fande. Datum Bononte anno Btr. ir. Kalcndas a Σ'ΤΙΓ
Omitti ■·» finSi Beeedifli de Le ve. faaflr "Petri i» Me«.
Oâobris, anno feptimo .
Chkisti
1«}*.
te, fttlli l^ieelai ia Perdi m Brixieafitdiaeefit, ftaSimiliter (creditur entrait aetaiftre erdirtit Mitte·
14JI.
£F« Sefaitri de jtfii»·
Te rpaxuefit dimcefit, de Si·
reat.
&·
aaage Hienarete de Tire.
Sietiliter firiUtar [ee/etatiSat , dtanff* tleafata ,
Sireeiiiter 0" efijeepii /· 4 data zj. die OHebrit.
et deceat deedeciat
, fed ar dacaat ali^a*t
pretiae , "Hareicafi, Setter aaneafi, Speleraae , Ja.
iafi^att Herat Det·* tiaeentei , Ereiaitaru·» , Careaeaaeafi , .Ameriae*fi, Eftel aaetefi, SeaegaUieafi , Falit areat , Hxaiiltateraat , Servor* , Ca/eialdaJeaveatieo, Ferelivieafi , B rrtaaerUafi , Saefiaateafi,
fitutt lexeralike t at^ifiiit.
Feretra*·.
Sieeiliter fakfrrietit, at eiitr.iat ora teret ad tea(Hia at . /(iodi ftilitet faxOi 'joaanir HttroflyatitaSed 0" aaiverfitatihn fiadieraat , tr ia fpecie
Tarifieafi, (r aliit, teaer 'u at fejaitar .
*» » Tnteacraat , fediret keata Maria Teatonico·
nat , feaQi Jacoki de Spatba , de ^tlcantara , de
Calattava , de Pifea , ieiuraJika> m*iifiri> miliiiaDileSit filiit refferibe t (T uaiverfitati fi edit
nat ■
Tarife»/ it falateae .
B
Sakftripfit akkatiket, atveaiaat, Ciftercitafiaae,
ClaaUteafiam , faafli ^datoeii Pienarafii . Calefiiao.
Cum Bafileenfe conci liurn ad civitatem Ferraram, Tramtafirattafaui.
rieafem pro cecumcnico concilio inibi celebran­
Tracepteri faadli Spirite, im Saxia .
do, tam propter occidentalis dc orientalis ecde
Jaae vere Grate if adveaeaatiket, 0" toacilii tirafiarum unitatem, quam reformationem ecclehr,
pert adveaitate , pro fecaritate oneaiam , beat fal8t pacem Chnftiant ponu.'i , Be ahis rationabili­
■vxetcvadailaxi pakhtari jejfit.
bus caufis, totis viribus, audore Domino, pro­
curandas , duxerimus transferendum , prout veftra devotio videre poterit per copiam literarum
X V »
prefentibus inclufam. eidem devotioni veftrr m
virtute fanâx obedient i r injungimus 9c manda­
Ixieaiat epifcepat (trvut Jerveram Dei , aaiaerfit
mus , quatenus cum pei Dei gratiam fperemus ,
0" fiai*l, 1 ad ^aof prajeatti aejba liter.<
imo ceitt leddamur, quod cariflitnus in Chrifto
perveaeriat, folate at O' apefia ·
filias nolter Joannes Grccoruna imperator illuliram krecdiilieaeat.
itrie, ac.venerabilis frater nofter patriarcha Cou- £
ftantinopolitanus , cum eorum prelatis 8c cle­
um fperetuus, quod per opcram altillimi,
ricis , pro quibus jamdudum cum galeis & aliis
cujus caufa agitur , concilium Bafileenfe
ncceflartis dc conventis mifimus, circa JCalendas
transferetur de proximo ad civitatem FerrarienNovembti» proxime futuras accedent ad conci­
fem, pro traâanda in eo occidentalis, de orien­
lium memoratum , quantocius poteritis aliquos
talis ecefefiarum unitate, pro reformatione unide uni vrfitite vcftra infignes doâores, vel maverfalis cccleGc , Chrillian* fidei augmento , Bc
gift ros Deum timentes , qui htijufmodi concilio
Race fidelium , vel ante fi contigerit transferri,
interGnc, ad ipfutn concilium deftinare cureris,
los iutnmis defideriis cupientes , ut ad hujufut in eo altiftimi coopérante mifericordia , per
modi transferendum concilium perlatorum A
ipforum doâorum Bc magiftrorum , ac aliorum
principutn de aliorum multitudo copiofa conve­
prudentiam dc virtutem , ea tradentur & agan­
niat, prout tamarum rerum pondus de magni ­
tur, qua cedant ad laudem Dei , pacem Cnritudo requirit, & etiam ne aliqui ex quavis cau1
ftianorum , ac ftatum dc exaltationem ccclefic
fa a veniendo ad illud retrahantur, univerfitati
/
fux fanda.
veftre notum facimus per pixientes , quod nox
Datum Bononiz i x. Kalridas Oâobris an- p de confilio &r affeniu venerabilium fratrum no­
no feptimoftrorum fanftr Romane ecclcfiae cardinalium ,
Srmrlittr ftrikit xaiverfitatibai ia Fraacia , .A»·
omnibus de fingulis clericis de laicis, tam Grr-reiiaaeaft , ^Aadegaveafi , Telefaaa, ^dtfaeafi, Bacis, quam Latinis cujufcumque ftatus, ordinis,
'*C«4on<ft. jteeafit
dtetcefii, Meatu Teffalaai , Avenioaeafi.
dignitatis, vel gradus extiterint, etiamfi impe­
imliigtre'
I» Hifparia , Salamaatiaa, PaUifele-i.
riali, regali, cardinalatus, patriarchali,archieIa Alemaaaia , Pieaaeafi , Ltptrjtafi, Erfordiea/i,
pifcopali, vel alia quavis ecclefiaftica aut mun­
Heidtlbergiafi, Celerieafi.
dana dignitate praefulgeant, cctcfilque cccleiiala Brake at ia , Levaaieafi, Ltedieefit diarcefit.
rum
tnonaftcriorum quorumvis prelatis , geBe Teleaia , Craterieaf .
neralibias quoque , ac magiftris Se dodoribus,
Ia Italia , Terafiaa, Tapieafi , Tadaaaa ,
ac aliis in qualibet dignitate vel gradu conltila Aaglia , Oaeaeeafi, Cantabrigeafi .
tutis, de ordinum quorumcumque reliquis om­
Ia Stotia , faafli ^adrea.
nibus, cujufcumque condicionis dequalitatisexGeaerahkat etiaae ardiaam ia baat formam reftriptiterinr, de quocumque nomine feu titulo nun­
ftr'
cupentur , coniunâitn de divifim , veniendi de
DileHa filia, fice, generali magifire erdittit Tradi- E accedendi ad ipfatn civitatem Ferrarienfem , etiam
catenat faletem.
per civitates, caftra, terras, loca quvlibet no­
Cum Bafileenfe concilium ad civitatem Ferbis de Romane ecclefi· fubdita , & alia qaelirarienfem ( relijaa »t ia proxime «/f«« ad vrrbet, quantum fuerit in nobis, de in eadem mo­
kam , concilium memoratum ) quantocius po­
ram trahendi, ac ibidem libereconfulendi, trateris te conferas , atque una tecum duodecim
âandi de agendi omnia , que in eis fecun­
magiftros tui ordinis perducas , de quibus de­
dum Deum de eorum confcientiam vifa fue­
votioni mas per alias noftras literas intimavi,
rint pro bono ftatu 6c pace univerfalis ecclefiz
mus , ut in ipfo concilio , altifiimi coopérante
expedire; de inde recedendi pro labito volunta­
tnifericordia, per tuam, illorum de aliorum pru­
tis , toties quoties eis , vel cuilibet eorum pla­
dentiam dc virtutem tradentur dt agantur ea
cuerit , libere , tute ac fecure · fine quovis im­
qua cedant ad laudem Dei , pacem Chriftianopedimento , vel alio nocumento pcrfonali aut
rum , ac ftatum de exaltationem «cclefi» iuz
reah; qualitercumque, dc ex quacumque caufa
civili
ΑΜ Μ ο

C

Λ μ II ο civili vel criminali inferendo , cum omni eo-A
Chust i rum comitiva t familiaque , ac fervitoribus lai­
cis te clericis , cilm omnibus te quibbfcumquc
*♦)·»

X VII,

A «■·
Caiisn

eorum rebus ac bonis , in vidnahbus , libris,
HiieUit Efieafit a·* rriit Ferrari*, uarocrjfr
Ruro, argento, equis, pannis , vel alia mate­
fTfiagaht, aÂqaet erafeatei Utera ferve·
ria confiftentibus , per terram te aquam , die
aeriat, fiaae tltfi Jeriaae erfiaaaraaa
noduque , liberum te plenum falvumcondui» Deeaiaa caritatem.
dum , fecuritatem ac libertatem, bona fide da­
mus te concedimus per prsfentcs , volentes in
um per Altiffimio peram, cujus res agitur,
hoc noftra falvocondudu , fecuritate te liber­
fperemus Bafileen fc concilium per fandiftate , omnes claufulas neceftarias te opportu­
fimum dominum noftrui n , dominum Eugenium
nas , te qua in talibus de jure vel confuctudidivina providentia papam quartum , pro eifne apponi coafucvcrint , intelligi > Ac pro exdem caufis, pro quibus fuerat in civitate Bafiprcihs haberi t ita ut omnes Ac iinguli pnedidi
ler ab initio congregatum , & fpecialiter pro
fine aliqua cavillatione » ieu contradidione ,
traâanda , te Deo propitio confequenda unio­
aut quocumqnc quxhto colore , omni fecurita- B ne occidentalis te orientalis ccclefi·, ad civita­
te ac libertate in rebus te peribnis efficaciter ac
tem Ferrarie de proximo transferendum , ubi
plenarie gaudeant ; non obftantibus quibufeumperlatorum , principum , te aliorum fidelium,
que legibus vel ftatutis municipalibus, aut aliis
prout tantarum rerum pondus te magnitudo re­
Suibufcumque , per que huic noftro falvoconquirit , multitudo conveniat ) idcirco nos Ni­
udui in aliquo quoquo modo derogari aut
colaus marchio Eftcnfis , dcliderantcs ut tam
przjudican polfit , etiam fi .talia citent , de
fandum opus , quantum ia nobis eft , optatum
quibus (peculii mentio & expreilio foret ha­
confequatur efteaum. Iu primis przfato landiffimo domino noftro (quamquam omnino fuperbenda .
Quem falvumcondudum , fecuritatem ac li­
fluum videatur, humilem ac devotum filium te
bertatem toto tempore ipfius concilii univerfavalfallum patri te domino fuo, totiufqueccclelis, te per quatuor menfes ante ipfius inchoa­
fie fande pontifici, nili forfan pro quadam re­
tionem , & totidem eo finito , firmitef & in­
cognitione devotionis ac fidei, ifta preftari pofviolabiliter in omnibus (nprafcriptis dauiuhs
fint ) reverendiffimis in Chrifto patribus te do­
durare volumus.
minis fande Romane ecclefic cardinalibus, pa­
Promittimus etiam, te bona fide pollicemur, G' triarchis, archiepifcopis, epifeopis, abbatibus,
omnes te fingulos benigne te caritative tradaccterifque prrlatis ; nec non etiam fereniflimo
re ·, mandantes ex nunc omnibus te fingulis ip­
principi te domino , domino Sigifmundo Roma­
fius ecclcfi» vicariis, gubernatoribus & officia­
norum imperatori femper Augufto, fi ipfum ad
libus, ac fubditis Se vaflallis, nec non gentium
rnrfatum concilium venire contigerit) ac etiam
armorum noftrorum caoitancis , conductoribus
iercnjffimo domino , domino Joanni Conftau&■ ftipendiariis quibuftimt, ad noftra ftipendia
tmopolitano te Gnrcorum imperatori , princi­
militantibus) ceteros veer* qfofcumque requi­
pibus, te principum oratoribus, te reliquis, te
rentes , Se in Domino exhortantes , quatenus
fingulis tam Grxcis, quam Latinis, cu)ufcumcames te fingulos fu^ra nominatos ad hujufque ftatus, gradus vel preeminentias , dignita­
tis & conditionis exiftant, clericis vel laicis,
modi civitatem te concilium accedere volentes,
per civitates , terras', paftus , portus , pontes,
quocumque nomine icu titulo nuncupentur, conjundim vel divifim , veniendi te accedendi ad
& loca quxlibet, tam noftra, quam ipforum ,
predidam civitatem Ferrarie, & locum conci­
& tam per aquam, quam per terram , quoties
lii , etiam per civitates . terras , caftra te loc*
cis placuerit tranfire , morari . ac recedere cum
que
libet noftro regimini , ditioni te guberna­
tebu> Λ.· bonis praediâis, fine aliqua folutione
tioni fubjeda , te alia quxlibet , quantum ia
datu, pedagii vel gabellx , aut alterius oneris
nobis eft } ac io prrdidis civitate te concilio
exadione , pro noftra & apoftolicr (edis reve­
ftandi, moram trahendi , c on fu lendi , tradanrentia , libere permittant , ncc eis , aut torum
di te agendi omnia Ar fingula , que ipfis & co­
alicui in perfonis , rebus vel bonis hujufmodi
num cuilibet vifum fuerit, libere , tute & fecualiquam moleftiam vel offenfam inferant , nec
te, fine aliquo impedimento, vel alio nocumen­
ab aliis permittant inferri,
to &molcftia real i vel pcrlonali , qualitercum­
Prxfcntibus per quatuor tnenies ante tempus
que,
vel ex quacumque caufa civili vel crimina­
ipfius concilii inchoandos, totoque concilii tem­
li, qux inferri poflet, cum eorum comitiva & fa­
pore, ac etiam per menfes quatuor poft finitum
milia, fervitoribus, clericis te laicis, cuai omni­
ipfum concilium, duraturis.
bus te fingulis eorum rebus ac bonis in auro te
Datum Bononiz anno incarnationis domini­
argento, jocatibus, equis, pannis , vidualibus,
ca millefimo quadringentetimo triccfimo ieptiin quacumque materia confiftentibus , per ter­
sno, xv. Kalcndas Odobris, pontificatus noftri
ram
aquam, die noduque plenum te liberum
anno leptimo.
falvumcondudum , fecuritatem ac libertatem
Okfaaeneie etiam famat» fetfifiti , fimiltae fatbona fide damus te concedimus per pnefeates.
wmtaaelaÜaae cnctffit l^ieeieai Eftiafit atari bm
Volentes in hoc noftro falvocondudu , fecuriFerraria ■
tate te libertate omnes claufulas neccffarias te
opportunas , & qur in talibus de jure vel cotR
fuetudine apponi confuevcrunt, intelligi te pro
expreffis haberi j ita ut omnes te finguu prxdidi fine aliqua contradidione , aut quocumque
quxfito colore , omni fecuritate ac Ubertate in
rebus 8e perfonis efficaciter A* plenarie gaudeant
A: potiantur.
Non obftantibus quibufeumque legibus te
ftatutis municipalibus , aut aliis quibufeum­
que,

C

Ηθ3

Par s

I.

ALBrj'»V”n

i4<M

A „ „ e que* per qoas haie noftro (alvocondo&o in aliquo A fandiffimum dominam noftrum papam EugeOnt sri quoquo modo derogari aut projudicari poftet* &
nium IV. pro vero Bc unico papa ac fummo pon- CHtrxn
i4)«.
fi tal ta effient, de quibus ipectalis & ciprefla men­
t i fice , ipiumque defenfabunt in fua libertate*
145*.
tio foret habenda .
ut decet fisbditos dc fideles. Itaque Temper lice­
Quetn fal vxmcondtidam, fecuritatem 8t liber­
bit ei, dc dominis cardinalibus* dc curi*, Itare
tatem to<otempore ipfius univerfalis concilii, a
in civitate dc locis didi domini marchionis* dc
die dationis pneieatium, Bc per quatuor meules
ab eis recedere {fine impedimento quocumque*
poft ipfam finitum concilium , inviolabiliter in
etiamG mandatum cupi cumque pre ten dentis fe
omnibus fapra didis durare volumus.
fuperiorem dc jure vel de fido , quacumque
Promittimus etiam* Bc bona fide pollicemur,
dignitate dr sudoritate fulciti , de quo etiam
omnes Bc finguloa benigne 8t caritat i ve t radare, 8c
fieri deberet mentio ipecialis* in contrarium intradart facere . Mandantes exnunc omnibus 8t
tervenitet.
lingulis official i busBc fubditis acvaflallis noftri s,
Item , quod didus dominus marchio , filii dc
cetertique noftro nomine militantibus, aut qaodcivitas provideant , dc provideri faciant dido
vt s aliud facientibus; ceteros vero tamcccleliaftidomino noftro pape, dc ejus famili*, fereniffi
cos, quam feculares requirentes Bc exhortantes in B mis dominis imperatoribus venientibus, dc reveDomino* quatenus omnes & fiiagulos fupradidos
rendiflinais dominis cardinalibus , camerario da
ad hajefmqar civitatem Bc concilium accedere vo-.
thefaurario apoftolicis, aecorum loca tenentiJenter, per civitates, terras, paflus, portus, pon­
bus, de domibus neccflariis dc decentibus , gra­
tes, Bc loca qualibet tam noftra, quam i piorum,
tis fine aliqua folutionc.
Betam per aquam, quam per terram, quoties eis
Item , quod prarfati dominus nofter papa , reElacucrit * tranfire, morari * dc recedere cum re­
verendiffimi domini cardinales * camerarius do­
us dc bonis pradiftis abfque aliqua folutioue damini noftri pap* , feu ejus locum tenens , dc
tii depedagii, vel gabelle, aut alterius cujuivis
thefaurarius, ab omnibus dc lingulis gabel lis or­
oneris* obDei dr tantorum patrem reverentiam,
dinariis dr extraordinariis * antiquis dc moder­
bonorumque omnium in ipfo concilio (utfperanis , pro vidualibus dc veftibilibus , 8r rebus
mus) promovendorum intuitu * dc etiam noftra
quibulcumque» pro eorum domibus dc familiari­
contemplatione libere permittant * nec eis, aut
bus , tam in eadem domo * quam catta exifteneorum alicui in perfoms, rebus vel bonis hujuftibus, tam in grotfo , quam minuto emendis,
modi moleftiam aliquam vel offienfam inforant,
tam extra , quam intus civitatem , fint penitus
nec ab aliis inferri permittant, predidis omni· C & omnino exempti.
bus etiam per quatuor menfes poft dtdnm finitum
Irem, quod prrfati dominus marchio, filii &
cives obfervent falvoscondodus fandiÉmi do­
concilium duraturis.
Cirta autem penGones do morum, forum, feu
mini pape, aut eius cameram : dura tamen il­
pretium vidualium , ac omnia alia adufumdidi
li , quibus conceduntur hujufmodi falvicooduconcilii dc in eo exiftentium neceflaria, feu quo­
dus, non fint rebelles dc banniti increvclpcrin odo libet opportuna , abundanter, 8e alias, pro­
fonis, ac etiam debitores didi domini marchio­
ut iandifltmo domino noftro vrfum fuerit, provi­
nis , vel contra eum aliquid machinentur ; in
deri faciemus.
quo cafu fandiflimus dominus nofter eum adju­
In quorum robur de reftimonium bas (itéras fieri
vabit : aut lint debitores civium Venetorum
dc regiftrati voluimus, de juŒmusnoftri Tigilli fo
Bc Mantuanorum , ratione debiti commifsi
liti appenfione muniri .
contra illos : dr declarentur didi rebelles (anDatum in palatio curis noftrc anno nativita­
difsimo domino noftro papz infra decem dies.
tis Domini noftri Jeiu Chrifti milleGmo quadrinItem, licet de eoniuetudine iupradidus do­
genteiimo, tricefimo feptimo, indifiione · quarminus nofter papa dtberet deputare pedites pro
tadccima, dic veto quartodecimo menfisNovem- D cuftodia palatii habitationis fu* in civitate
bris.
Ferrari* , tamen cum fanditas fua maximam
Ego Nicolaus marchio EftenGs me fubfcripfi
habeat fidem iu devotione (upradidi domini
manu propria.
marchionis , vult & contentatur, quod ipfc do­
minus marchio deputet ipfos pedites , prout
X V I I 1.
Tibi videbitur: cum ea conditione tamen, quod
tales pedites Bc cuftodes deputandi Bc nunc
EjafJe* Tardai Efttnju ctnvcttiutts (F f*Sa raws
deputati , prrftcnt juramentum fidelitatis in
rardiwlr fanili
aftfitltcn fejii rawrinanibus revcrendifsimi domini camerarii iuprararre, Je tbfejnih (F fervitih frafianjit
didi.
in dvitati Ferrnritnfi .
Ada fuerunt hre inter partes iupradidas in
IN NOMINE DOMINI NOSTRI
civitate Bononic , in domo habitationis reveI i t u Chxisii. Amem.
rcndifsimi in Chrifto patris Bc domini , domini
Antonii tituli fandi Marcelli presbyteri cardi­
Capitula tradata & conclu fa inter reverendiilimiiui E nalis 1458. die xvi. Januarii. Et voluerunt fo-*
in Chrifto patrem dcdominum dominum Francipradid* partes, predida capitula figilloruiu
fcum tituli S.CIementis presbyterum cardinalem
contrahentium munimine roborari ; Bc quod dc
Venetiarum , domini pap* camerarium, vice
ipfis unum vel plura conficerem ioftrumenta,
dc nomine fanâiffimi domini noftri papse Eugefire hujus capitula . Prrfentibus venerabilibus
nii IV. deilluftrem dominum Nicolaum marviris dominis Nicolao de Valle, earner* apoftochiooem Eftenfem Ferrari* , dec. five virum
lic* clerico, &Chriftophoro dc Reate litcrarum
egregium Auguftinum de Villa ipfius domini
apoftolicarum fenptore, tcftibus adpremifla ha­
marchioniscancellarium, adhocnuncium fpebitis, vocatis Bc rogatis.
cialem
Et me Blondo Antonii Blondi ForolivienG,
aiMO, quod diâus dominus marchio , fi­
fandiisimi domini noftri Eugenii pap* IV. 8e
lii, dc Fcrrarienfes, tenebunt de tradabunt
ipfius revcrendifsimi domini cameram fecretaCvncil- Central Tom. XXXI.
T
rio.

P

____ U05
λ'· μ o rio, ac

»·;.■&?·

Cokc. FioaiMTiKi

r.n.

I406

earner* apoftolic· notario , qui prvdi- A 8c cum ipfius concilii confilio 8c approbation » λ w M'o
Cuaisxi ôa» dum fie agerentur inter partes, rogatusnoau&oritate pnedtôa, ordinandi, decernendi Acuum
‘♦J«- tavi, βτ in hanc publicam formam, aliena ma­ ftatnendi omni* 8c fingula, qua* ad pacem, exal- 1 ♦»·.
nu , propter occupatione* , redigi feci , figno . tafionem 8e reformationem ceded* univcrfalis ,
confacto 8c nomine meo ad fidem pramiffotum
A pro illius unitate confervanda j nec non oc­
manu propria appoütj*.
cidentalia 8c orientalis ccclefiarum unione , pa­
ce que 8c tranquillitate populi Chriftiani , ac
Hit Msaata ardrMTM ,
fatifat a4bnc
cxtirpatiooc hxrefam * utilia feu neceflaria vi­
*mmm txifieat , aarrfaaa» farrariam ad frafiéca- debuntur j nec non omnium & lingulorum ple­
4au caacUia attaint, ati itita» nxHiua iacbxaanaria executionc, propter qua concilium Bafidam Iratam tit Utcn itfiiaavif hjinlaaxt
le* fuit ab initio conftitutum , 8c etiam alium
gataet prtibytcraai carjiaalata t itali [aaSa trvu **
vel alios , de quibus 8r prout tibi videbitur ,
■Jtrafaica» , r·» /ifucxtiitu facaltatihci, uttx Pa·
de pr*miffis exeqnendis , loco tui fabftituendi ;
•<us.
titaaa t»4icc *,
contraditote* vero quoslibet 8c rebelles , cujulcumqucftatus, gradus, dignitatis, ordinis, vel
conditionis fuerint , Bc quacumque ecckfiaftica
X I x.
vel mundana praefulgeant dignitate , autoritatc noftra , per ccnfuram ecclefiallicam , appel­
cfifttyu [rrvat ftrvtrui Dei, diltSafiUa
latione poftpofita , ac etiam cum invocatione
2{icalaa tit alt [axila cratit ia Jcrafakac
brachii facularis, compefcendi , omoiaque alia
frctkytcra carliaali , afafiahca ftiii
8c fingula traâandi , ftatuendi , agendi , man­
Itfati, falartxt O' afafialitat*
dandi , ordinandi , concludendi dr excqucndi,
fatatiliaecm.
qut in premi Ilis proflatu prxdiâz ledis ac Ro­
mane ecclefi* , nec non occidentalis 8c orientalis ecclefi* unitate , reformatione morum, ftaum oqus univcrfalis gregis dominici futuque pacifico rei public* Chriftianat noveris
perna diipofitione nobis injunftum dili­
profutura, aoâoritate przdida concedimus ple­
genter attendimus , Bc noftrum pcrfpicimus imnariam
­
poteftatem · ratam 8c gratum habituri
perfectum, videntes quod nequimus circa lingu­
quidquid per te, aut a te fabftituendos in ipfo
la per nofmetipfos exolvere debitum spoilolice
concilio, noftro nomine fuerit ftatutum 8c de­
fervitutis , nonnunquam viros excellentes atque C cretum: id que faciemus, autfore Domino , fir­
inligncs, dignitatis Iplcndore pnrditos , 8c vir­
miter.
tute confpicuos , & illullres , de quorum fpcQuocirca circumfpcâioni tus injungimus
ôata fide , iapientia , altitudine conlilii , Bc
mandamus per preientes , quatenus injumftutn
fcientiae claritate ,· firmam Ipem , plenamquc fi­
tui* humeris onus laboris hujuftnodi, pro divi­
na , noftraque 8c iplius fcdis reverentia , fic in duciam obtinemus, in partem negotiorum Bc re­
rum agendarum, flatum & ecclcuam concernen­
virtute domini , juxta tibi a Deo datam pru­
tium, aflumimus ; ut per ipfos vices nottrasfupdentiam pro univcrfalis eccletie augmento ndei
plentcs , & iplorum comparatione falubri , nos
ac populiChnfliani, fidelium pace 8c tranquil­
pro tempore alleviantcs , noftri oneris gravita­
litate , coneris laudabiliter cxcqui , ut cx ruis
tem 8c mmifterium nobis commillum , favente
bonis operibus fruâus defiderati proveniant,
divina gratia , facilius fic efficacius cxcqui va­
atque illam , que reâe fentientibu* reâeque
agentibus ’pro poihbili a Deo eft , propolitam
leamus.
Cum itaque nos nuper Bafileenfe concilium
mcrcedem stem* glori* confcquaris.
*
Datum Bononi* anno incarnationis domini- ρον<««»
cx certi* caulis urgent illimis , ac paci ecclefi*
nccctlarus , ad civitatem Ferrarienfem , de ve- jj c* millcfimo quadringentefimo trigefimo feptimo, b iv. Nonas Januarii , pontificatus noftri acsMciil·
netabilium fratrum nollrorum fanfl* Roman*
anno feptimo.
vi·*·*»·
ecclefi* cardinalium confilio 8c aflcnfu duxeri­
mus auéforiiate apoftulica transferendum , ac
μ* «b inOfltva iiitar Jaxearii aaai a Mivitata Dmm/mi <·'··<■«·*
poftmodum ipturn concilium, in quo quampri­
I458.
iiea»
\ic»la»t
rxriiaalh
lentat
eik*··1*·»
mum intendimus & volumus perfonaliter intcrciïe , certo tempore tunc exprelTo inchoan­
aaivtrfah ttaciliaa» ftlùittr tacbaavic. jQmvwWsm- · »■ Jsmi·dum (latuerimus , ac etiam celebrandum: Nos
rr* i4 tftht, faacati ya^hti turarii ttfinaiù» caafiat ·
·ιη·ιι·«ιί,
contiderantes prreipna virtutum dona , qui­
bollw.m
bus petfonam tuam altiflimusinlignivit, quod­
«v<n 4aii<
que Capientia tua in magnis & arduis noftris
XX.
ieerctor·*
 ecclefi* negotiis fumma cum prudentia , in­
mea*0rvai
tegritate veruta , ingentem laudem tuis ope­
qua tn ho·
ribus comparavit ; ar ideo in Domino confi­
la atxtiae faaSa
indivitlaa Triairatit t Patrii °rer· ίΛί*~
σ
F
Un
cr
Sfirit
XI
faaili
.
^ttux
.
^·7·ιί>ΰ·
dentes , quod folttam prudentiam, fidem &rinan··· itcttegutatem pneilabis fimi liter in reliquis nego- g
<t · axaie
tus tu* circumfpeâioni de cetero committen­
inairi· ,
dis , te , de corumdem fratrum confilio , feorimur univerli Bc Imguli , atta Bc «4>ι«ν»·aftttata infra fcript· infpccturi , vifuri Jt a“*ie·
■dis apoftolic* legatum , cum plena potcftatc legati de latere, nec non noftrum , & iphus
audituri, quod anno a nativitate Domini noftri
Jefu Chnfti millcfimo quadringentefimo triccledis in prxfato concilio Ferrari* celebrando
fiino odavo, indidione prima , die vero Mer­
picfidentcm, & eadem auâoritate tenore przicntium facimus, conftituimus , 8c etiam depu­
curii odava men fis Januarii, pontificatu* fandiftamus.
fitni in Chrifto patris 8c domini noftei , domi­
Cireumi’peâioni tu* concilium hujufmodi in
ni Eugenii divina providentia pap* IV. annoiefitimo, in ccdcfia majori Fcrraticnii pto facroeadem civitate inchoandi, continuandi 8c pro•ntfta iv nodo gene fall, alias per prstatum do­
fcqvendi , ac donec nos perfonaliter accefteriminum noftrum papam de civitate Bafikenfi ad
nius · noftra * ipfiiïs ledit nomine prrfidcndi,
civita-

D

Nf

1407

P

Λ

B

A mm o civitatem Ferranenfem tranftata , continu and a A
Qmisti ft celebranda^ fpecialiter deputata , de mane,
hora Primarum , vel qaafi , reverendiffimo in
!♦>·.
Chrifio patre & domino, domino Nicolao tituli
fandas crocis in Jcrufalem fandas Romana eccle­
fia presbytero cardinali, apoftolica fedislegato
ia dida facrofiusda generali Ferrarienfi fynodo
pro profato domino noftro papa prefidente ,
comparcerent ibidem reverendiffimi reverendi·
que in Chrifto patres Ac domini , Dei Ac apo­
ftolica fedis gratia, Thomas Ravennates , Jqjannes Tarentinus, Fantinus Cretenfis , Bartholomans Spalatenfis, Matthias Sipontinus , archiepifeopi i Jacobus Adrienfis, Petrus olim Ferra­
rienfis , Petras Padoanus , Matthaus Mantua­
nus , Locas Agrenfis , Angelus Tricariceofis, B
*τ·Φ** Marinus "Tigcftinus, Joannes Ferrarienfis, Valeotlnas Ortanur , Joannes Anconitanus , Jaco­
bus Apratinus , frater Benedidus Adrienfis ,
Scipio Mutinentis, Joannes Tervifinas, Bemardiaus · Comodcnfis, frater Aloyfius ForolivicnCwaaclâ·fis, Andreas Converfanus, Onuphrius Melfienfi·.
fis, epifeopii Joannes ad Legionenfcm, G artias
ad Todcnfem, frater Gtnsdifalvus adGranatcnfem, Ac Emcricus ad Bcllicenfem, ecclêtias cledi ·, nec non venerabiles Ac religiofi viri fratres
Ambrofius generalis Camaldulcnfis , Martinus
Rogas Vallis bonas , Bartolus beatas Marin ci­
vitatis Caftelli, Joannes Nonantuleofis , Francifcus fandi Stephaai Bcaonicnfis, Antonius Praudianfis, Timotbens fandi Andreas Mantuanus, C;
BaTtholossurus beatas Marias Montis armati ,
Laurentius de Cultos , Joannes beats Marin de
Opleta te fandi Stcphani Booonicnfis fimul unitontm, Fraacrfeua beats Marin de Levato, monafteriornm abbate 1 Gerardus de Arimino or­
dinis fandi Asiguftini, Nicolaus dc Pcrafio fra­
trum beats Masis Servorum generales ; Joan­
nes dc Monte nigro provincialis fratrum fan­
di Dominici, ft Jacobus de Tolentino fratrum
ordinis Minorem procurator generalis , facrn
theologis profefibres , pro hujufmodi facrofanda fynodo generali inchoanda , in Spiritu fan­
do congregati , univerfalcm eccletiam repr^fentantes, per ipfofque prçlatos Ac dominos ipfius
fandi Spiritui invocato auxilio , nec ποα per p
dominum Thomam Ravcnnatenfem archiepifcopum profatum, a reverendiffimo domino Nico­
lao legato Ac prefidente ad boc deputatum ,
folemni primitus per iplbs patres & dominos
cudi pluvialibus & mitris albis procelfione prsmifla, mitia de Spiritu fando, infra cujus folemnia per prelibatum fratrem Martinum Ro­
gas abbatem Vallis bons fado fermone, non­
nullis canonicis , presbyteris , clericis Ac bene­
fit i at i, dide majoris ecdefie fibi alfiftentibos,
folemniter decantata, aliifquc adhibitis folemni tat ibas debitis & confuctii , idem dominus
cardinalis Ac legatus ad hujufmodi fynodi in­
choationem ac continuationem, m nomine Pa­
tris & Filii Ac Spiritus fandi , amen : dominis £
prolatis, magiftris, dndoribus, ft aliis perfo­
nis predidis ibidem fic , ut promittitur , profentibus, ft in Spiritu fando congregatis, pro­
quoddam
decretum h elcdlonis loci pro
S Istatws cedens
1
.
«·«. concilio transferendo , in olim concilio Bafi1 ’’
leenfi fadum ; nec non quatuor literal
literas apoftot
I teas, unam c videlicet translationis concilii de
îw»! *"*" ^afilea ad civitatem Fcrrarienfeœ, aliam 4 vero
s teuu· diôe trantfationis declarationis , cun filis fe«f»! **** r‘Cc*1 * te propriis manibus didi fandilfimi do.
aaini papa, rrverendiffimoram dominorum car­
dinalium tunc in curia prefrntium > lignatam i

A

L

“ ’

1408

tertiam ' falvicondudus prslibati domini no- ÂTrô
ftri papa, k quarum 1 facultatis didi domini Cumin
legati, cum cordulacannabis, veris bullis pium- 'Ή*·
bcu ipfius domini noftri papa more Romana ?.**.U>-*„*,
curih impendente bullatas ; ac literam C falvi- >n.
condudut nobilis k potentis viri domini marchionis Eftenfis, pro libertate & («curitate fuppofitoram didi concilii, manu fua propria, ut £
apparebat , fubfcriptam , ac fuo figi Ilo impen"***
dente figillatam , quarum tenores dc verbo ad
OiaiM
verbum · inferius futt inferti , per organum
venerabilis viri domini Chriftophori dc Roge* <“*■<·.fe­
riis dc Roma canonici beats Maris majoris de »7«u<T
Urbe, publice , alta Ac iatclligibili voce , de"'·
ipfius domini cardinalis legati k proGdentis
mandato, legit Ac publicavit illas , ft in cis
contenta ad omnium Ac finguloram dominorum
profatorum notitiam, quantum in eo fuit, de­
ducendo*
Hujufmodi fiquidem literis ft inftnimentisfic »
ut promittitur, ledis k publicatis , idem do­
minus Nicolaus cardinalis legatus , fe pro pro­
libato domino noftro papa in hujufmodi facrofanda Ferrarienfi fynodo generali prefidente ,
ipfamque' fynodum a dida civitate Baitlecnti ad
prçfatam civitatem Ferraricnfcm fuifle Ac efle
translatam, ac ia dida civitate Ferrari; aJ om­
nia Ac fingula , ad quo dida olim Baiilcenfis
fynodus fuerat inftituta : nec non unionem oc­
cidentalis k orientalis ecclefia pertradandam,
& audore Domino perficiendam, continuandam
fore, Ac continuari debere pronunciavit, decre­
vit Ac declaravit , prout ft quemadmodum in
quadam pronunciatione papyri cedula , quam
ipfe dominus legatus in fuis tenebat manibus,
quamque de verbo ad verbum publice, alta Ac
intelligibili voce perlegit i cujus etiam tenor in­
ferius eft infertus, pleniufque continetur Ac ha*
betur.
Super quibus omnibus Ac fingulis profatus
dominus Chriftophorus Rogerii , de ipfius revexendiffimi domini legati mandato fibi defuS:r legitime fado, ab omnibus Ac fingulis a po­
ol ice fedis protonotariis , nobifque Arnoldo
Rudolphi de Beneriviide , ac Jacobo Derbaycs
Rothomagenfi , publicis apoftolica Ac imperia­
li audoritatibus notariis , nec non ad coofcribenda omnia k lingula prçmiffa a dido do­
mino legato 8c pertinente , AC aliis prçlatis Ac
dominis fpecialiter deputatis aliifque notariis,
Ac perfonis publicis ibidem prçfentibus , unum
vel plura, publicum feu publica, inftrumentum
feu mftrumenta, nomine ipfius generalis fynodi
Ferrarienfis fieri petiit, iliiuscantici, Te Deum
laudamus, folemni decantatione fubfecuta. Pru­
fent ibus ibidem venerabilibus Ac circumfpedii
visis..................

Traarri /irrrarvw,
fedicar aaranus , juxta
tt/aptrb trfaeut , ya, ftMitxta futnnt , afffui>»·« Jxfra·. ttufn» <v«ra ttdula, yuans fcgarnsap·Αβ/trai fuhtitari fttit , kit [utjuixni tuet rtllxw
afth fxfyifutut&u rjufie· nutHii a xturiu tkjtrl··

fth.
Nos Nicolaus apoftolicç fedis legatus , pronunciamus pro fandiffimo domino noftro papa
Eugenio IV. in hac facra fynodo de Bafilea ad
civitatem Ferrarienfem translata , jamque legi­
time congregata > prçfidere, ft hodie , videli­
cet odava dic mentis Januarii continuationem
Ï* >fius translate fynodi fadam efle , a didXque
ie io antea continuandam efle , ft continuare
debere ad omnia , ad que Bafileenfis fynodus
congregata fuerat , etiam pro cecumcnico conC)lk

I

1409

Com’c·

Fl 31BM

Tl NI

1410

*1 w · cilio , in quo de unione oeddeualis tç orient*. Λ t nus legatus patres exhortatur hujus facri conci-A
lii , ut aliquos dodos fe expertos patres velint QH"^
Cmkiiti lie ecclefiss agatur, fe auAere Domino perficia»4l·.
tur ·
deputare ad formandum unum vel plora decre- i«|t/
ta fuper articulis infra feriptis. Ita quod craftiDie Jovis nona meafis Januarii fupradiâi, de
na die, Deo dante, poffit folemnir ieffio fieri,
maoc hora Tertiarum, vel quali, in aula habi­
propur temporis inflantem neccAtatcm.
tationis revercndiflimi domini legati, omnibus
te fingolis patribus te dominis hujus facri con­
cilii, eorum ad hoc vocatione precedente , le­
gitime congregatis, idem reverendiflimus domi­
^rticttli w» videetar hi effe .
nus legatos certa avifamenta per modum articulorum , de dc fuper ftabilitate dâfti facri concilii
Et primo, quod fanda fvnodus decernat fe
concepta , coram patribus & dominis publican­
declaret, tranflationem predidam fu i fle ex juda per dominum Chriftophorum promotorem
ftis fe neceflariis caulis legitime & canonice fa­
praefatum, eidem promotori, quorum tenor eft
âam per przfatum fandiffimum dominum no­
inferius infertas , obtulit , atque dedit . Qui­
ftrum , cum declaratione fubfccuta : fe quod in
bus quidem aviiamentis per eumdem Chrifto- B hac civitate Ferrarie fit concilium fundatum fe
ftabilitum ad continuandum fe profcquendom
phorum promotorem ibidem ledis fepublicatis,
spfifque j»er patres & dominos pnediâos matu­
ca, pro quibus Bafiicenfe cobcilium fueratinftire dilcums, ac poftmodum matura przmifla de­
tutum , & etiam pro ocumeuico concilio pro
unione Grxcorum.
liberatione, tanquam rei publias utilibus & op­
portunis, nemine diferepante, per verbum, pla­
Item quod omnia queeumque ada fuerunt poft
cet , admifiis , iidem patres & domini nonnul­
tranflationem predidam per nonnullos in Bafilea exiftentes, declarentur nulla, irrita fe inania
los ex patribus pnediâis , videlicet reverendifefle, & extitifle, &c.
fnnos rçvcrendolquc patres ac venerabiles domi­
nos , dominos Tnomatn Ravennatenfem , JoanItem declarare , decretum undecima feflioni·
nem Tarentinum , Fantinum Crctcnfem , Barprzdidi Bafileenfis concilii , quod apponit pcetholomcum Spalatcnfem , archicpifcopos ; Panas , fee. papa in tranflatione generalis conci­
duanum, Aprutinum > Anconitanum , Tervifilii, non fe extendere ad cafum hujufmodi tranfeum , Fcrrarienfem, Forolivienfem , Siftariccnlationis.
Item a (fee arare curtefanos contra quoddam
fem , Mutinenfem , epifeopos -, Lcgionenfcm,
Tudcnfem, cleAos; abbates, Vallis bone, fan- C pretenfum decretum fadum ultimo loco in Ba­
Ai Auguftini tc beatr Mariz Servorum genera­
li lea , apponendo ponas , cum aliis fecuritatiles; Joanncm de Monte nigro provincialem fra­
bus neceflariis fe opportunis.
trum predicatorum per Lombardi am , & J a co­
Item relaxare provifiones & juramenta pnebum de Tolentino procuratorem ordinis fratrum
ftita fuper incorporatione Bafileenfis concilii per
Minorum, ad formandum & conficiendum unum
exiftentes aut venientes ad hoc facrutn conci­
vel plura decreta, defuper aviiamentis, five ar­
lium, ut liberius fe fine vexatione poffint hono­
ticulis hujufmodi, die craftina, Deo conceden­
rem atque profedum hujus facri concilii profete, in femone publica publicanda & audoriianqui & procurare.
da deputarunt. Deputatos vero paedidos propter
Adveniente vero hora vigefima fecunda , vel
multa incumbentia , ut afferunt i pericula , ho­
quafi, dominis deputatis fupradidis in loco fudie , hora vigefima fecunda in F aula predida,
Êradido conftitutis , reverendiflimus domina·
ac ad concordandum de forma concepta , aut
artholomzus epifeopus Spalatenfis, unus de­
tunc concipienda, convenire debere ordinantes.
putatorum hujufmodi, quamdam decreti formam ,
Quibus ita peradis , dominus legatus fe pnefidc fe fuper avifamentis pntdiAis conceptam fe
dens prxfatus in diâorum patrum & dominorum D formatam , in certis foliis papyri confcriptam,
Sreicntia fupradiftum dominum Chriftophorum
in ipforum patrum & dominorum pnefenua pu­
cRogeriis in hujus facri concilii promotorem,
blice alta fe intelligibili voce perlegit & punec non nos Petrum de Nofeto, Arnoldum Roblicavit.
dulphi de Bcnvcmard, tc Jacobum Derhayes in
Qua per patres & dominos ipfos de verbo ad
didi concilii notarios, de ipforumpatrum com­
verbum audita, & maturius intelleâa , iidem
muni confenfu , recepit tc deputavit ; preftitis
patres & domini, poft plurimas per eos habitas
per ipfum promotorem tc nos notarios prefatos fi­
deliberationes & co n fi lia , mutatis mutandis ,
delitatis corporalibus juramentis . Prçtcntibus,
additifque addendis, formam prcdiâam reipafee.
bliae ac honcftati, nec non ftabilimento hujus
facri concilii convenientem, fe confonam ratio­
ni, unanimiter , nemine diferepante , ad mi fe­
Tesar freo
, «ede
fit menti· ,
/e^nitnr, O’ efi tnlii.
runt , illam in die craftina in feflione poblica
decretandam fe. auâoriaandam fore decernentes.
XXL
Quo faâo, dominus legatus profatos omnes fe
lingulos hujus facu concilii patres fe dominos
AVISAMENTA REVERENDISSIMI
ad feffionem dic craftina celebrandam, tamper
cedularum in valvis majoris eccleiie affixioDOMINI LBGSTI SUT II STABILIMENTO
nem , quam per curfores convocari voluit fe or­
dinavit. '
hujus facri concilii Ferrarienfis ■
Die Veneris decima tnenfis Januarii fupra­
diâi , in majori ecclefia Ferrarienfi , dc mane
ante miflarum folemnia , reverendiffimo domi­
uowr a μ pro ftabilitate hujus faeri con­
no legato inibi praefidente , patribus fe domi­
cilii necefiarium eft comprobare fe aunis hujus facri concilii prxdiâis , ac ultra il­
Aotixare per folemne decretum tranfla­
los reverendis ac venerabilibus patribus & do- ·
«
tionem faâam per fanâillimum dominum no­
minis , Mitrio Siftaricenfi , · Curfeto Infil’S
ftrum papam de Bafileenli concilio ad hanc ci­
lenfi, epifeopis , Thoma dc Ccrfana , fratribus μλ"
vitatem Fctraricnicm , ex ea re prefatus domiJacobo
a

Q

1411

■·£”’··

Par»

Jacobo Teftorio , Augoftiao de Ferraria , AnANN·
Canari «do dp Perufio ordinis Minorum , Jacobo de
fceetii· generali ordinis Praedicatorum , Nico­
*4J«.
lao de Trivifio , Sc Paulo de Ferraria beaus
Mari» Servorum , (acaar theologiae profefforibu» , eorum ad hoc précédente vocatione pro
ieffione publica celebranda , ia Spiritu fanâo
legitime congregatis , univcrfalem ccclefiam reprefrutantibus , dominus Chriftophoras prae­
fatus de mandato ipfius faaâc fynodi fibi fuper
hoc ibidem faâo , formam deeretaadam hefterna die per patres & dominos deputatos przdi&os fic , ut premittitur , conceptam dr concor­
datam ibidem publice, alta 8c intelligibili voce
de vèrbo ad verbum legit dr publicavit , dr ad
omnium de fingalorum patrum dr dominorum
Îdenam Sc indubitatam notitiam, quantum ineo
iuit, deduxit.
Qua quidem forma fie, ut premittitur, leâa,
ac per ipfos patres de dominos maturius intelle­
âa , noa Arnoldus de Jacobus notarii praefati,
nobis fuper hoc faâo fpeciali mandato , om­
nium & ungulorum patrum de dominorum pro­
fatorum , an forma pnediâa eis placeret » aut
non, Sc cujuflibet de per fe recollegimus vota ,
formamque ipfam patribus Sc dominis omnibus
St lingulis paedidis placere , ac ab eis per ver­
bum, placet, concorditer, nemine diferepante,
ceperimus approbatam.
Hojafmodi liquident approbationis per par­
tes ipfas fic , ut premittitur , faâa ipfi domi­
no legato prnfidenti per nos notario· fuprakriptos faâa relatione , idem dominas legatas
de prefidens , de ipfbram patrum de domino­
rum omnium unanimi confenfu, decretum prediâom fic, ut premittitur, concordatum de ap{trobatum in nomine Patris de Filii Se Spiritus
andi duxit concludendum , atque condufit ,
illudqsc habuit de habere voluit pro conclufo .
Super quibas omnibus de fingulis pradiâus
dominus Chriftophorus petiit , dee. inftrumen»
ta
Pnefttyibus venerabilibus de circdmfpeâis
viris magiftro Jacobo Textoris, & Thoma da
Cerfana , facre théologie profeflbribas , Pe­
tro Lahardiere baccalaureo in theologia, cum
plurimis aliis dominis magiftris nobilibus in
copiofo numero exiftentibus, ad hoc vocatis dr
rogatis.
Poft folennia miff* per referendum patrem
dominam Joannem epilcopom Ferrarienfem de
Spiritu fanâo celebrat» , dc plurimarum colleâarum , nee non litaniarum decantationem
folenniter faâam , reverenda* dominus Aloyfius Forolivienfis epifeopus etiam pluviali in»
datus, mitraque alba capiti fuo impofita , au»
âoritate & mandato ipfius facra fynodi (ibi
ibidem defuper publice faâo , in ambonem ,
locum videlicet eminentem , afeendens , de»
cretum fic , ut praemittitur , concordatum &
conclufum , fanai Spiritu* prius per eum in­
vocato auxilio , publice alta & intelligibili
voce, ac de verbo ad verbum pronuntiavit, le­
git & publicavit, aliaque dixit, fecit, prout &
quemadmodum in eodem decreto , cujius tenor
inferias eft infertas » plenius continetur & ha­
betur. Super quibus, &c. Prefente reverendiflimo patre domino I. protonotario de Cypro, aliifque fupra nominatis.

L

A
XXII.

Dtcrtti w fcr frafttam revmtulam d«*ia*M
l»yfi»m frtttaatiati ttter, it q»t
fit »»»-

B

C

D

E

Ch tun
»41«.

Ad laudem omnipotentis Dei, exaltationem
catholice fidei , paccUsque de tranquillitatem ,
dr unitatem totius populi Chriftiani , faaâa
uaivcrfalis fynodus per ipfius Dei gratiam ,
auâorixante beatiflîmo domino Eugenio papa
IV. in hac civitate Ferrarie ia Spiritu fanâo legitime congregata , univcrfalem ecclc»
fiam reprefentans , prefidente vice de nomine
ipfius fanâiffimi domini Eugcait reverendiflimo in Chrifto patre Sc domino , domino Ni­
colao tituli fano» Crucia in Jerufalcm fande
Romane ecclelia presbytero cardinali , spo­
lio Ii ce fedis legato , illius inherent firmiflimo
fundamento , qui apoftolorum principi dixit :
T» ti Ttrni, CT/afrr baac fetraa» aiifittS· tt- M*t*. ■«.
clefitua aua t folicita fervare unitatem fpiritus in vinculo pacis , ut fimus unum corpus
Sc unus fpiritus , ficut vocati fumus in una
fpe vocationis noftre : attcndenfque multa
fuperiori tempore aâa , tam apud olim BafiJeenfe concilium , dr poft illius rranilationcm
per aliquos nulla ibioem auâoritate perfeverantes , quam per prefatum bcatiHimum pa­
pam dominum Eugenium , prefertim circa ne­
gotium fanâilfima
unionis occidentalis ds
orientalis ecclefie , videlicet decretum decimenona fefEonis olim diâi Bafileenfis concilii ,
quod incipit , Sitae fia tatter , cui fanâiflimu·
ipfe dominus Eugenius aflenfum per fuas lite­
rs· prebuit . · Item quamdam cedulam con- , Ui f»fn '
ventionalem fuper eleâione loci pro concilii ··*· »'··
Bafileenfis translatione facienda inter patres ,
communi omnium aflenfu , firmatam dr con­
cordatam , cujus vigore ad decretum vigefima
quinte feffionis olim diâi concilii proceflum
eft, quod ita exorditur t Hat fiutSa jyoaiat iattr fit ctagrtfttiMh txtriia , k drc. Et qnod « H»be«r
conftanter a Graecorum oratoribus requifitus
fanâiflimu· ipfe pontifex per fuas liters* in
generali conliftorio Bononia 1 datas , ora-c
BU.
turibus prefentibus , publicatas confirmavit ■▼·
Eariter Sc recepit . Item 4 Iiteras ejufdem a sepra ■■·
eatiffimi Eugenii fub die decimoquarto K*- x,,‘·
lendas Oâobris proxime praeteriti in genera­
li conliftorio Bononia publicatas , in exor­
dioque hujus continuata fynodi folenniter le­
âa* . quibus Bafileenfc concilium de confi­
lio dr aflenfu reverendiffimorum fanda Ro­
mana ecclelia cardinalium , praelatis etiam
tunc in curia exiftentibus Sc laudantibus , ad
hanc civitatem Ferrarienfem tranftnlit . Item
e Iiteras declarationis ejufdem tertio Kalcndas ( Sapr, M.
Januarii tranflationem pradiâam proxime fub- n<
fecutas , qua omnia hac fanâa fynodus in
aâis ejufdcm ad perpetuam rei memoriam de
verbo ad verbum regiftrari mandavit , pro­
ut in cifdem aâibus continetur . Quibas om­
nibus , Sc aliis plurimis debita meditatione
penfatis , ac per diverlos traâatus mature diicuflis , declarat translationem Sc declaratio­
nem prediâas fuifle St efle legitimas, jaftas Se
rationabile· , ac urgentiflima neceflitate ad
tollendum impedimentum findiffitna unionis
occidentalis Sc orientalis ecclefi» } atque etiam
ad evitandum icifluram in Dei ecclefia jam im­
minentem , pro evidentique utilitate totius
reipu-

""F'

’4’3

Cowc.

Florintini

a“·,·”· "

1414

rcipublic· Cbriftian· , faHTe Ac efle fades j Ac A officii·, adminiftratioaibus , privilegii* » bono- a s « ;
tsum confeqacuter
—-r-----hanc
u— ipfam
:-r— fandam
r—A— fynodumadea
f----- 1------ J-ribas, beneficiis, bonifquc aliis inquietare, mo- Cxanr*
‘♦17· omnia i pro quibas didam olim Bafileenfe con­
leftare, aut perturbare prafiunat . Si qui vero
*♦>··
cilium ao initio fuerat inftitutum » prsrfcrtim
quocumque etiam qmefito colore > diiede ,
pro futuro oseusaenico condi» pro fafa faodifvel indircd* pradiftorum aliquem vel aliquos
&ma unione prsdida in profenti civitate Ferra­
in didi* eorum dignitatibus , oftkii* » *dmmifirationibus, honoribus, privilegiis, beneficiis,
ri· in Spiritu fando efle legitime coegi
Ac ftabilitam , continuatsuoemque dem
boatfque alii* turbare prvfumpterint , aut ne
ac
jorifdidione, frudibus, Se eorum cmolumeati*,
profecutionem *d pewdida omnia debere____
translationem ipfam cum declaratione » ut pro­
ut ante* fecerant , libere uti valeant , impo>
mittitur , fubfecuta , laddat, fafcipit * appro­
diendum , aut dignitates, oÆcia , adminiftr*tiooes, honores & beneficia ipfa etiam, cujufbat , exhortas* in domino , Ac requirens omnia
Ac fingai* eju’ fando fynodi fuppofita prurientia
cumqoe privationis caufa vel colore quvfitis ,
Ac futura* Quatenus circa prodida pervigili cura
aliis conferendo : omoes Ar coram fingulos ,
etiamfi cardinali , patriarchal* , archiepTfcopaac fol icito uadio intendant. Es quibo* , ipfa
largiente qui capit in nabis opus bonum » ad B li , vel epifcopali , vel quavis ali* dignitate
prefulgeant , aut capitula , collegi* , conven­
ejus gloriam & Ialutem totius populi Chriftiani
tu», vel univerfitate* fuerint , nulla alia moni­
eunda dirigantur Sc fiant.
Declarat infuper huc fanda fynodus * quod
tione pnemifla , excommunicationi* , fuipenfionis Ac interdidi fententias ipfa fado intendit
cum notori* ncceflitas , te evidens utilitas fupradidarum caelaram ipfum fandiffimum do­
incurrere; quorum abfolutionem, nifi in Inorti*
articulo , loli Romano pontifici refervet , de­
minum Eugenium ad translationem ipfam exccernens nihilo minus , quod li infra tree dies
Serit Se impulerit , fub decreto odav* Sc uncollationem , vel collatfanc* ipfa* , vel impe­
ecioau, vel cujufcumque alterius feffionis didi
dimenta prodida proxime fequente* non refiolim Bafileenfi* concilii . ullatenus non indu,
puerint , ( illo* , quorum dignitates , officia,
di , decemenfque congregationem illam Bai­
adminiflrstiones, honore* Se beneficia contu­
lee , Se omnem aliam , qu« ibi vel alibi fub
lerint , vel quibus alias impedimenta, ut fupr* ,
nomine generali* concilii rorfitan convenerit *
praftiterint, plenarie, ut prius fuerant, remteillegitimam potius Ae reprobam cumnlationem
grando, ) fais ccdetii* Ac beneficiis quibufeumAc conventiculum efle ceofeodam « Ac cenferi
debere « nullaque auâoritate generalis concilii C ouc, five illas aut illa in titulum, cosnmendam,
polfe confifteire.
feu adminiftrationcrn habuerint ; cos infuper
Omnia infuper & finguia , qos ab ipfo tranfomne* Se tiagulo* , qui dignitatum , officio­
rum , ad mi nulrationum , honoram Ac benefi­
lationis tempore in ipfo Bafileenfi civitate ftib
ciorum pnrdidorum collationes , etiam motu
nomine generali* concilii ada funt , aut ibi ,
proprio radas, acceptare , aut pofleffionem per
vel alibi fub nomine generali* concilii , ut pro­
fe, vel per alio* intraro , aut rata* habere promittitur, in futurum rorfitan attentari contige­
fumpfennt , fore etiam, fi quod in illù antes
rit, caflat, irritat Se annullat, irritaque, catta
fibi compctiiflct, omnibufque alii* fui* benefi­
Ac nulla , nulliufque roboris ve! momenti effc
ciis, qun ia titulum , cooamendam vel admimdecernit.
ftrationem tenuerint > ipfa fado privatos, ad
Si quid tamen in materia Bohemorum soft
illa, ouuaiaque alia perpetuo inhabile*fore, Λ
translationem prodidam per didos Baulc·
■er folum Romanum pontificem roftitoi Ac bar
congregatos utiliter *dum foifle cognoverit >
bilitari pofle.
id etiam cum fuppletione defedunm approbare
Monet infuper * requirit hec fanda fynointendit.
iptius
fand· fy- D du omnes *
" fingulos
“
’ ,generalibus
oui in gcocri
conUt autem omnia Ac limgvl*
„
‘ "
cilii* de jure
Ar confoetudine iaterefle
,____________________
‘
tenentur *
nodi fuppofit* ab omniit gravamine
gravamine tut* fcrvenquatenus ad ipfam prnfentcm Ferrarienfem fyr
tur , omnique timori* , moieftic St injuri· funodum, ut promittitur, continuandam, pro iis,
fpicione femota, in bonis ejus operibus Deo fede quibus fapea didam eft , exequendi* quam­
cure deferviant, omnefqueSefingulos, qui quo­
cumque nomine vel cauta olim Bafileenfi fynoprimum fc conferre procurent.
Datam Ferrari· in folenni feffione ia ma­
do faper obligationibus aut vinculis quibufeumjori ecdcfi* celebrata , anno a nativitate do­
que fe adftrinxerint juramentis , quibus plena
mini milletimo ouadringentefimo trigetimo oSe libera facultas huic fande fynodo obediendi,
davo , quarto laus Januarii, pontificatu* fan. Ac ejus honorem St commodum profequendi > im­
diffimi domini Eugenii pap· quarti anno fepediretur , vel fcrupulus IHit quoeumque modo
ptimo.
induceretur, ab illis abfolvit, liberat atque re­
laxat, abfolutofquc ac liberos efle, ac juramen­
XXIII.
ta relaxat* declarat.
Statuit etiam fare fanda fvnodus , ordinat
Ac decernit, quod nemo cujufcumque flatu*aut E
Die Veneria vigefim* quarta predidi menfis
dignitati* exi nat , ordinaria quavis , vel de­
Januarii fandH&mu* dominus nofter dominae
legat* , niti · fade apoftolica, jurifdi&ione, ex
Eugcniu» papa IV. de civitate Bononienfi verquacumque caufa vel occatione eoa omnes ,
fus civitatem Ferrarienfem veniendo , reveren­
vel eorum fingulos , tam, ûteulares , quam redi (Emoram dominorum fand· Roman· cedeligiofos etiam ordinum mendicantium, qui nunc
ia pnaftnii fynodo cxiftnnt , vel erunt in po­
fis cardinalium , archicpifcopornm , epifeopofterum, aut qui Romanam feqauntur curiam ,
rum , «ledorum , te aliorum prolatorum in
multitudine copiofa folenniter affbciatus , mocum in proximo exfandiflimi domini Eugenii
nafterium fandi Antonii extra muro* applicuit ,
cum cuna fua ad civitatem illam translatione
illodque feliciter intravit.
indid* per affixionem cedularOm fecundum ipDic Lume vigefimafeotima prrfati mentis ,
fius cun· antiquam confuetudinem , in ipfo
fynodo faturi unt , in coram dignitatibus ,
hora vigefimaprima / vel quafi , prolibatus do­
minus

1415

,."K"

Pas»

L

*—,·"· "·

,416

οιίηΐΗ nofter papa per patret te dominos hujus A cogitare, ft taliter vellent providere , ut ipfius Â"ïo»ô
iaeri concilii, equitando io cappist necnooclcfeilim domini noftri juftttia ft innocentia >Chxi»ti
ram avitttit Ferrarfenfis psocelfionulltér
·*"
cum
ipforumque Bafifem perleverant ium malitia cun»41*·
reliquis hoootifice receptu», magnifiers vi fis do­
ais clarius poftit apparere . Et nihilo minus
mini» Antonio de Pace decretorum dodore ft
fi ipfe etiam te fui de domo fua hadenw* ali­
milite fereoiffimi domini Joannis Caftelle St
qua fteiflent , quis non bene faâa modo ali­
Legionis regis * dextri», ac Nicolao marchioquo judicarentur , extunc , ipfe icilicct & fui
ne Ferrarienh a finiftris, pedes equi ipGu» do­
pnediAi, fe emendare intendunt ; ipfos etiam xw« *··*■
mini 'noftri ducentibus· civitatum priediAam fe­
Îlatres ft dominos feriofius exhortando , ut ipG
e taliter habere velint & emendare , qnodX.
liciter intravit, ac ufqwc ad eccfebam majorem
did* civitatis inclufive aflociatus fuit . Fad»
eorum bona opera alii» cedant in exemplum ,
quoque per ipfam dominam noftram ante al­
fe te Foos prardidos eorrediooi ft determina­
tare in medio ipfius eccfefi* paratum oratione ,
tioni patrum & dominorum eorumdem libera­
fc difta colleâa, ipfe in quadam cathedra ibi­
liser fubmictcndo.
dem folenniter parata fe repofeit t & demum
Quibo» omnibus ft lingulis per fandiffimum
eer reverendum patrpm epifeopum Forolivico- B dominam noftram fic , ut promittitur, propotem......fermmaem brevem, inlinuans pro the­
fitis, & de ipfius mandato per reverendilliinum
mate ......... fecit atque complevit. Quo comple­
patrem dominosn Joannem archiepifeopum Tato , ipfe dominus nofter, data per cum primi­
icntinum ibidem publice , a Itaque voce & intus benedidione , abiode difecdcns . palatium
telligibil^ recitatis te repetitis , revcrendilfimus
ia Chrifto pater te dominus dominus Jordanus
fuum intravit.
epifeopus Sabinenfis fand® Romano ccclcfim
XXIV.
cardinalis , tanquam inter alios reverendiflimos
dominos cardinales ibidem profentes major , fi­
Anno , indidione 8c pontificatu quibus ftrve primus, tam fuo proprio, quam etiam alio­
pra die vero fabbati odava menGs Febiuarii
rum dominorum cardinalium pradidorum nomi­
nibus, de fua voluntate bona humiliter regrade mane in capella palatu upoftolici · fandiftiando, fe & omnes profatos cardinales de affifimo domino noftro Eugenio papa IV. in hoc
ftendo fibi in reformatione ecclefia univerfalis ac
facro FerrarieoG concilio pnrlidente , reverendiffimis reverendifque patribus tc dominis lau­
juftitia ipfius domini noftri defenfione, ac aliis,
de Romane ccclcur cardinalibus , archiepi- C tn quibus providendum fuerit , promptos obtu­
fcopis , epifeopis , eledis , confirmatis , abba­
lit & paratos j prout etiam reverendiflimus do­
minus Thomas archicpifcopus Ravennatenfis ,
tibus · lacr* theologi· magiftris , cerenfquc
tanquam inter alios dominos prolatos ibidem
juris canonici ft civiUs dodoribu» , pro folcnpnrlentes major, fuo ft aliorum dominorum ar­
ni congregatione tenenda > eorum ad hoc ge­
ch iepifeoporum , epifeoporum , eleâorum , ab­
nerali vocatione premifla , legitime congrega,
batum , alion.'tnque patrum ft dominorum ibi­
tis , folenni quoque mifla per reverendilumum
dem prefentium nominibus , cideo^ domino no­
dominum Joannem archiepifeopum Tarenti­
ftro, ut fupra, regratiatus fuit, ac limilcmob­
num , quamplurimis miniftris 8t cantoribus libi
lationem emi fit atque fecit.
afliftentibus , decantata » idem fandi Simus do­
Quibus ita peraais , profatus dominus Juftiminus nofter papa ibidem publice exponendo
nus advocatus, de ipfius domini noftri mandato
propofuit · quomodo illa qun temporibus refic fuperius fibi fado, poblice alta ft intelligitroa&is in olim Bafilccnfi concilio ada edent·
bili voce expo fuit dicens -, quod nonnulli pacis
patribus tc dominis prefatts not i Hi ma ferent ,
omul i Bafilc* exiftentes ( dom alias adlocielete quod fu® fanditatis intentio femper fuit &
erat, pacem Ac concordiam in populo Chriftia- D étioncta pro recumcnico concilio celebrando in
dido olim Bafifeenfi concilio procederetur , ac
no ponendi ft procurandi, acunivcrfalem eccleper illos, ad quos loci eledio fuerat devoluta ,
fiam in capite & in membris reformandi, etiam
ad eledionem Florenti* vel Utini , aut alterius
curiam fuam Romanam, & cum etiam cumipfis
loci in quodam decreto · in dido olim concilio a (
B a fi les exiflentibus omnibus viis & modis poftifado comprehenfi ) civitatem Avcnioncnfem pro lato ··. ■>.
bilibus pacem Sc concordiam qusGviflct , illam
hujufmodi concilio celebrando ( per fandiflimum
nihilo minus modo aliquo minime confcqui va­
dominum noftrum , ac etiam per imperatorem
lebat , imo ipfi non felum contra ipfius faodiGrocorum , & patriarcham Conftantinopolitatatis oratores 8c nuntios infureerc, illofque in­
num, ft oratores qui tunc Balilec erant , frhumaniter tradare , fed etiam Tanditatcm fuam
penutnero repudiatam b ) fandiffimam unionem.
icandalizare, ac fandiffimam unionem occidentalis
occidentalis & orientalis eccletie , pacem
& orientalis ecclefia , propter quam olim Balitranquillitatem univerfalis ecclcfie tuibando ,
leenfc concilium inter alia congregatum fuerat ,
‘ elegerunt : & deinde videntes prefati , fan- c &ffo«e
quamque etiam ipfe poftquam ad annos difcredilfimum dominum noftrum galeas ft alia nc-iVe'ceZe.'*
tionis pervenerat, ardenti animo videre, ac to­
tis vitibus promovere te procurare cupiebat, tur­ E ceifaria pro ipfoiutn Grarcorum adventu difpofuifle, quoddam prrtenfum * monitorium mul- 4 fceol„
bare ft impedire conati funt , aliaque plura in
tis injuriis ft contumeliis pretenfis refertum , *<· <ο·«ι·>
illum de fado fecerunt & attentaverunt , prout
contra ipfum dominum nofttum in Dei oftenper venerabilem viram Juftinum de Planca facri
lam ac fcandalum ft fcifl'uram unionis prxdiconfiftorii advocatum , ad ipforum patrum ft
, conflare auG funt ; ft talia prrfumpfedominorum plenam & indubitatam notitiam
runt, quod prxfatus dominus nofter tunc con­
deduci voluit ft ordinavit: 8e quiaiuperiisfua
cilium pratAdum de Bafilea ad civitatem Fcrprovidentia opportune Gt adftrida , hortabatur
rarienfem , de reverendiffimorum dominorum
omnes & Cingulos patres & dominos praefatos ,
cardinaliumconfilio te aftenfu, id etiam quamut ipfi pnemifla diligentius animadvertentes, de
pluribus archiepifcopis, epifeopis, eledis ft ab­
modo, aut alio remedio iniolentns & exceffibus
batibus , tunc in Romana curia prefentibus ,
predidis obviandi, ft ne ipfi Bailler exiftentes
confulcntibus , laudautibus 8c approbantibus ,
iu eorum malitiis diutius valeant continuare ,
propter

!4ι7

Β·,.ΒΓν’·

Co NC

Fl

Ji M M 0 propter divifa procavenda pericula , transferre

Cm«hti fuit it crat coaftriAu». Hajufasodi fiqaidem fa>4i<* Aa translatione, · ut profertur, Ar ipfiusdeclar*t‘one k fubfecuta , ipfi nihilo minus Ba file®
î iujr» μ- nalla aoâoritate pcrfevcrantes , iandiflimam u•er. atr. Q ioncm prodiâam magia atque magis impedien­
do , nec non fcifiuram dr fcandalum in Dei ec­
clefia , quantum in eis er<t , fiufeitando > dum
ipfum imperatorem At patriarcham profato» por­
tum , five litus Italis cognoverunt appropin2uare , diâum fanâilfimum dominum noftrum
j omni adminiftracMMie papali fufpcndere > nec
non cunalçs , ut infra certum tunc exprelTum
terminum a curia Romana civitateque Ferrarienfi fub poenis graviflimi» requirere Ar mone­
te , ipfumque dominum noftrum ab omni bene- j
fictorum collatione alienum facere , ac caufa»
in diâa Romana curia pendente» avocare, lieScffloM cct °·Η·,βΙ» k de tado, profumpferunt , « Et
«i. cmoiU nifi per eamdem fanAitatcm promiflis opportune
Bafikeatii. obvietur, alia feandala majora habentur verifimilitcr fecutura . Eapropter diAus dominus Juftmus advocatus pro parte ecdefro univerfalis
fa nâ itat i fur humiliter fupplicavit, ut fanAitas fua paci At tranquillitati ecclefix pnrdiftc
pie fuccurrendo , una cum patribus 8t dominis
prodiAi» taliter velit providere As ordinare ,
Ut pas Ac tranquillitas populo Chriftiano pro­
venire > ipforumque «mulorum malitia , ac ,
ipfius fanAitatis innocentia cunAis valeat ap­
parere .
Extunc vero fanAiffimus dominus nofter pro­
fatu» , propofitis per eum , ut profertur , intellcAis , quod fanAita» fua , prout fibi incum­
bit, una cum patribus 8c dominis prodidi» fuper
ii»maturius, auAore Deo, deliberabit; quod etiam in congregatione publica fuper illa dabun­
tur avifamenta per patres 8c dominos antediAos examinanda, St taliter una cum ipfi·patri­
bus , Deo duce , fperat providere , quod aemu­
lorum pmdidorum malitia , fuxque fanAitatis
innocentia orbi toti plenius apparebit , ac pro,
ut populo Chriftiano , eccleiroquc univerfali
necelTarium videbitur & opportunum , ipfi do- 1)
mino Juftino dixit refpondendo . Quam quidem
ipfius domini noftri papx refponfionem patri­
ius Ac dominis profatis didi» dominus Joannes
trehiepifeopus Tarentinus, dido domino noftro
hoc mandante, publice alta 8e intelligibiIi vo,
ce repetiit atque recitavit . Et fic dominus no­
fter papa, ac patre» Ac domini przfati, nil plus
faciendo, abinde xeceiTerunt ■

Atavavv. Π.

HENTIN1

ipfum dominum noftrum papam , ut afleruit , À a «e
promotor deputatu» , quaedam avifamenta de Cmbissi
modo (edendi in hoc facro concilio fibi ex par14,1
te dominorum deputatorum , ut dixit, aftignata,
ibidem publice alta A intelligibili voeç , «c d«
verbo ad verbum perlegit ac publicavit , illaque A in eis contenta ad iplorum reverendo­
rum patrum Ac dominorum plenam Ar indubi­
tatam notitiam , quantum in eo fuit , dedu­
xit , exhortant patres Ajc dominos prodido» ,
ut fuper avifamentis hujufmodi , quia fuper il­
lis eis videbitur agendum, cogitare Ar delibera­
re vellent, ac in proxima futura celebranda Ae
tenenda congregatione , prout inter eos fuerit
deliberatum, dare vota fua.
Trosr Ofr· feiftmtecrui* d· vttd· confedtudl
i» bt fttrt C9»cili» , a»de /iifra fir
> ft, CZ tft

AVISAMENTA
DEPUTATORUM

DE

DOMINORUM
MODO CONSEDENDI

in boc facro concilio Fcrrarienfi .

E occafione procedendi vel fubfequendi, feu ante vel poft fedendi in hoc fa­
cro concilio , quod ad pacem totius populi
Chriftiani eft congregatum, aliqua in pofterum
oriatur contentio inter patres ratione concilii
congregatos ; propterea avifarunt domini de­
putati , habito inter eos prius maturo confilio , quod reverendidimi domini cardinales ,
fiatriarchc , archiepifeopi, epifeopique fedeant
ecundum dignitates fu»s Sc fecundum tempo­
ra ordinationis ipforum ; itaque in pari di­
gnitate is alium in fedendo antecedat , qui
prior fuerit ordinatus , feu confecratus , qua.
tuor patriarçhalibus fed ibus tantum exceptis ,
qu« juxta juris difpofitiones fuutn habeant lo­
cum , prout in antiquis At modernis coqcilii»
habere confueverunt ; abbates vero genera·,
les , qui fub fc habent alios abbate» , fedeant
immediate poft epifcopo» A eleAos confirma­
tos , fecundum tempus fuc benedidionis vel
promotionis ; ceteri vero abbates non genera­
les fed em habeant juxta tempus fuas benediAiunis vel ordinationis : prolati vero majo­
res , Ac majores oratores regum Ac principum
in eodem gradu Ac loco fedendi procedant
ceteros prolatos non atnbafiatores , dominis
patriarchis dumtaxat exceptis , fecundum pro­
rogativam tamen dignitatis eorum regum Ac
XXV.
principum , quos in concilio reprrfentant :
oratore» autem non prolati , fed inferiores
Die Lunx decima menfis Februarii fupradiepifeopi» , Ac laid etiam ordinis çujufcumque
di , Ferrarie de mane, in capella palatii, refedere debeant in navi inferioris ecclefix io
vcrendiiEmo patre Ac domino , domino Jorda­
tnedio ante gradus thalami vel tribunalis a
ne epifcopo Sabinenfi fande Romane eccle­ £ dextris Ac a fmiftris, fecundum quod in aliis con­
fix cardinale de Urlim» nuncupato , profato ,
ciliis funt foliti federe : protonotarii autem , au­
in hoc facro concilio de mandato fandilEmi
ditor contraditarum , & corretor , locum ha­
domini noftri papz fibi fupei hoc vive vocis
beant quemadmodum in conciliis aliis habue­
oraculo legitime fado , profidente revetendifrunt , videlicet in primis fuperioribus gradibus
fimis , reverendifque ac venerabilibus patribus
thalami vel tribunalis, aut paulo altius, prout
Ac dominis , dominis fandz Romane ecclefi»
in nonnullis conciliis obfervatum extitit . Si
cardinalibus, archiepifcopis, cplicopis, cleAi» ,
vero in loco concilii, vel forte alibi protende­
abbatibus , St facro theologis magiftris 8c dorint fe debere procedere archiepifcopo» & epifeodotibus , juxta intimationem ipfi» hefterna die
pos , cum per ipfos archiepifcopo» Ac epifeoin valvis didi palatii , majoris crclcfiz, ac mopos , Ac plerumque alios contrarium afferatur ,
nafteriorum fadam , pro congregatione tenen­
ne ex hac contentione aliqua fuboriatur ia
da legitime congregatis , poft miflartim folenconcilio difeordia , fantiiTimus dominus nofter
nia, venerabili» vir inagiftei Joannes de Prato
auditis qux partes ambt voluerint allegare , qui
decretorum doAor , hu/us facti concilii per
unico contextu omnia eorum jura producant ,
una

N

·***·►'»*

1419

■ *

Paw

s

Ï.

A1’*Vr’ 11

14*0

Anno «ma cam facro collegiodominorum cardinalium, A a profecutione eorum qu» jam inchoata funt, ft a n no
Caaisvi.qaod jnftnm 8c rationabile fuerit , decernet
poti (fime circa reduâionem , juxta exigentiam Ch sisti
14}·· Generale* vero ordinum mendicantium , orato­
rerum occurrentium pro utilitate univerfalis ec- 141».
re» uaiverfitatü ftndioram, fubdiacoai, audito
defis ft totius populi Chriftiani. Similiter ,
re» palatii , te auditor carnem » clerici carnem
quod voeentur reverendilfimi domini cardina­
apoftolic*, advocaticonfiftoriales, procuratores
les.
çpifcoporum 8c prolatorum abfentium , procu­
ratore» capitulorum , doâores & licentiate lo­
XXIXcum habeant prout in Conftanticufi ft Bafileenfi
concilii» habuerant ft tenuerant. Et nihilo mi­
Die Martis tradecima menfis Februarii, fuprana» per fanâilfimum dominum noftrum facro ap­
diâo reverendiffimo dominoJordano epifeopo Saprobante concilio fiat decretum vol ordinatio ,
binenfi fand* Romane ecclefi* cardinali profoquod' per aatclationem vel poftpofitiooem nulli
lemni congregatione io capella fuptadifta tenenda
cccleu* vel prolato, regi aut principi, Ceu com­
pnefidente, de mane juxta intimationem die hemunitati aliquod jus acquiratur, ve' etiam pmfteraa in valvis, live ponis palatii apoftolici, ac
judicium generetur.
B
majoris ecclefic Fcrrarienfis, nec non monafterio*
rum civitatis Ferraricnfis general iter faâam, comXX VL
Caruerunt reverendiffimi , reverendi ac veriera iles patres ft domini Francifcus tituli S. Clemen­
DE
PROMOTORIBUS
tis, Aagelottus tituli S. Marci presbyteri , Pro­
sper S. Georg i i ad Velum aureum de Columna,
it Not i tm concilii.
Dominicus fanâ* Marie in Via lata Firmanus,
vulgariter nuncupati , diaconi fanâ* Romane
'* T quia non fuÆcit unicus promotor io facro
ecclcfic cardinales ; Petrus Brulufius illuft ris prin­
concilio, avifarunt domini deputati necefle
cipis domini principis Tarenti ambafiator, Tho­
re unum alium promotorem eligi debere per
mas Ravennates , Bartholomeus Spalatenfis ,
fan&iflimum dominum noftrum , qui /it perfona
Matthias Sipontinus , Ludovicus Florentinus,
reprofentationis & doâor, aut liceatiatus inal­
archiepifcopi ; Petrusolim Fcrrarienfis, Jacobu·
tero jurium, ft in generalibus coafiliis verfatus.
Ad rie * fis, Angelus Tricarieeafis , Jacobus NarItem quod deputentur duo notarii bone fama, di­
oienfis , Petrus Jmolenfis , Petrus Paduanus,
gni ft experti in aâibus conciliatibus , qui una C Francifcus Brixienfis , Antonius Sudenfis , Pafcum aliis duobus jam ner dominum fanâ* cruci»
quinUs Eluficnfis , Innocentius Eximis , Ange­
deputatis, fcribantaaa feu gefta concilii, fintlus Parentinos, Jacobu» Aprutinus, Chriftophoque rogati de his qu* io hoc facro concilio concirus Ariminenfis , Joannes Fcrrarienfis , Lucas
Uariter fient)& agentur, ft non debeant citra ali­
• Agicnfis, Sabas Marallianus , Joannes Mori- t
quid mauifeftare, nlfi prius fuerit vifum ft vili­
neniis , Thomas Faventinus , Valentinus Ortatatum per deputandos ad hoc exercitium, ne de
nu», Gabriel Sinforienfis, Bcnediftus Balneore- ■·»··
eadem re contingat varia & diverfa inftrumenta
gienlis, Robertus Aretinus· Arnoldus Betelenudari vel fieri.
tenfis, Bartholomeus Caval licenfis, Scipio Mutineofis, Mitrius Siftaricenfis, Onuphrius FranXXVII.
cifcus Melfienfis, Andreas Converianus, epi(co­
pi ; Joannes Elemogenfis , Crofetus Infurenfis,
DE MATRICULA CONCILI.I.
Chriitophorvs Fulginatenfis , Alanus Avimocienfis , Alexin» Clufinus, ft Petra» Aftenfis,
T ΎΤ autem evitetur omnis confufio, ft fcianeleâi : Martinu» de Urfinis , Ludovicus de Cy­
tur patres, qui ratione hujus (acri concilii j) prio , apoftolic* fedis protonotarii ; Elias Pcad huncie locum tranftulerunt, avifarunt preditragoriccnfis, Gundifaivus eledus Granetenfis,
Λ1 domini utile fore & expediens , quod omnes
Âimericns eledus Bellicenfi», Placidus generalis
patres hic jam congregati, & ceteri venturi, in
abbas Vallis umbrofs , Joannes de Pepulis de­
uno libro per aliquem vel aliquos deputandos
cretorum doâor Nonantnlanus , Antonius Primatriculentur & dclcribantur.
‘talienfis, Antonius Pperi de Florenria beat* Ma­
ri* de-Monte plano ordinis Vallis umbrof*,
X X V 1 I L
JoannesS. Juliani de Bononia Vallisumbrof*, ac
procurator, ut dixit, didi ordinis ·, Laurentius
DE NOVA PRÆLATORUM
de Laadonis de Curies , Heâor de Martincngo
«
S. Petri in Monte, Federieus de Claramoote de
VOCATION B.
Jofaphat, & Antonius deMalafpihis S. Caprafii
de Mulia , monajleriorum abbates: Joannes de icar autem intranflatione Bafileenfis con­
Veriellis, JoannesSancii, Jacobus de Valentia,
cilii ad hunc locum Ferrarie generaliter om­
Guillcrmus de Biitannia, iacr* theologi* prones prclati, ft ii qui de jure vel de antiqua con- fe flo res, domini noftri pap* minores prenitentiafuctudine in generalibus conciliis interefle tenen­
tii i Gerardusde Arimino facro theologi* profeltor , fuerint evocati ·, nihilo minus ut numerus E for generalis ordinis S. Auguftini, Geminianus de
patrum eo in hoc loco fit major, quo qux traftanPrato, Petrus de Caveis rubeis, Baptifta de Ro­
da veniunt , ardua funt ft prrcipua · avifarunt
ma, iacriapoftolici palatii caularum auditores)
domini prediâi utile foie ft neceiïarium, ut fiat
Bartholomzusdc Bonitisdecretorum doâor, cu­
vocatio praelatorum, in fpecie feribendo per pro­
ri* caufarum catnerç apoftolice auditor generalis,
vincias lingulas archiepifcopi», ut una cum eorum
Sanâes de Vivianis , Antoniiis de Caffarellis,
(ulfraganeis justa certum tempus prefigendum
Andreas de fanâa cruce, OHandus de Florentia,
debeant in hoc facro concilio convcniflc. Et nihi­
advocati ·, fratres Jacobus de Ariminoprsdicatolo minus addere in hac requiiitionc , quod non
rum, Jacobus de Tolentino, minorum , Bardiobftantc hac termini pendentia, fanftiftimus do­
nus Sampfonis carmclitarum , ordinum procura­
minus nofter una cum facro concilio nondeiiftct
tores i jacobus Textoris ordinis iqinoium , GuilY
lermus
Cencil. General. Tom.XXXI.

Î

L

1421

Cono FlOiintjnj

’-V*

1422

"
~ ferma* d« Fofiato , Gers theologis profeflbres; A tnr» ne prineipcxeis faventes icandalixarcntur, Â"w a —
A magis contra dominum noftrum A patres hujus Ch»isti
Ca>«>Ti Joannes Coquel,· Humberturde Caffiaco, Sabauiacri concilii indignarentur , Granatcnfis viva
t<j|,
I4jl.
dis ducum procuratores, ut dixerunt j Andreas de
voce propofuit dicens, quod Menas pene gravia»
rF«r<-St- " fortfScmpronio, ucnulque juris, Joannes de Di·
res etiam terminis l?iz majcftatis aiâi rebelles
pr·^*
ravano decretorum , Angelus de Perufio ar­
incidiüc de ocrent declarari i quodque etiam de.
tium & theologis, doâorcsj Dominicus de R*·
berent mitti ad provincias lingulas homines va­
caneto, Antonius de Marganisde Roina, legum
lentes A experti ad przdicanaum populo , cum
doâore* i Leopardus de Piiçia, Baptifta de Pa­
populus multoties inducat principes ad facien­
dua, Galcatius de Mantua, Robertus Rogcrii,
dum ea que non facerent, li populus ad illa non
earners apoftohçr çlcrici, ac quampluresalii mainllarçt. Archiepifcopus Spalatenlis , quia poft
gift ri Se dodorçs in numçro cppiofo · Quibus ibi·,
plura vota fupervenit, quod majori parti votan­
dem fic comparcntibus , Se mitia folemniter de­
dum adbzrct , A fpecialiter dominorum cardi­
cantata > dominus Joannes de Prato promoter
nalium, tanquam fanion parti, nihilque contre
przfatus certa avifamenta ex parte dominorum
Bali Iconics emitteretur » A quod interim fierent
przfatorum deputatorum ibidem przfçntiutn ,
quorum tenor inferius de verbo ad verbum eft B ttactaius paçis, quodque ctiyn fieret bona guerra , ut bona pax icqui poii/t. Clerici camera,
infertus, publice altaA intclligibih voce perle­
quod domini cardinales in confcâionc decretorum
git A publicavit, ahaque in cis contenta ad om­
intelhgantur ipto jure elect i, qui debent convo.
nium patrum & dominorum przdictorum ibidem
care unum de quolibet *efie Romans cunz, juxta ,w,. prrléatium , quantum in eo luit > notitiam de­
duxit i exhottins eoCdcm , ut tam fuper illis ,
ipiorum arbitrium Jacobus ordinis prçdicato- M
rum, Jacobus ordinis minorum . procuratores,
quam licftetua dre publicatis aviiamentis cogita­
3uod κι fine decreti dominus oofter , non obte A deliberare, ac przhabita matura delibera­
ante pana, otferat ic tadurum gratiam. *Baitione, quid iuper ns agendum, velfent eorum
dmus procurator ordinis Carmclitarum , quod nirdmu»
date vota, liiquç per ipfum dominum promotof>ana laicis fit * przcipitata. Jacobus l extons Ή^,Ι»·
rcm fic, ut praemittitur, publicaris A propolms,
acix thcolcgir proteflur ,quod dirigerentur epi- u’
domini cardinales, archiepiicopi, epllcopi, ele­
ftolz tolemnes communitatibus principalioribus
cti , abbates , protonotarii , cetcriquc magiftri
Gcrmaniz A Italie nationum , in quibus offen­
A doâotes przfan, habita prius per eos delibera­
datur , quod fundamenta quibus Balilcentes ni­
tione matura, ad difli promotoris interrogatio­
tuntur, non luerunt, neque iunt fufiicicntiaad
nem , aviiamenta praedicta iucccffive (lient prr- i
contuendum eis tantam auftoritatem , quantam
mittitur publicata) tanquam unirtrlali ecclclia:
uiurparunt . Guillelmus dc Fofato, claufulam
ncceilaria , pro udo aut pluribus fuper eis con­
domini Moricenlis de pace traâanda . Dominicus
ficiendis decretis quoad panas in bulla transla­
de Racanexo, Barnabas de Urfinis, Andreas de
tionis contentas , quas ipfi in aviiamentis con­
Palaisgo, Paulus, dodorcs , quod li Bafileententi incurrant, nili infra triginta dies a die de­
fes infra triginta dies a die decreti aliquid pro­
creti computandos refipuerint , unanimiter per
verbum , placet , adtniferunt , limitationibus ,
cedendo attcntarint , hoc irritum fit A inane ,
A quod procetius huius iatri concilii intclligaadditionibus A correâiombus nihilominus ialtur efle prior. Et Humbertus de Caffiaco pro­
vis , infra iciiptis videlicet , domini Ravenna­
curator domini ducis Sabaudiz, quéd die fabbatis, quod primates Aiectoics civitatis Balilcenti prrtcrita dominos Morinenfis , ipfe Humber­
fis , nili obediennt , ultra interdictum Excom­
tus A cuRos Gagduoenfis receperunt (iteras di­
municentur. Sipontini archiepiicopi, quod pa­
di domini ducis, in quibus dixit, ie pro divina: indcctcto conficiendo exprimantur, & etiam
fionibus A dilcordiu Inter dominum noftrum A
arrefio ponendo in pecuniis colleâu apponantur.
Jacobi Adrienfis , quod dominus nofter panas D Bafileenfes exortis fedandts, mittere vollo ad di­
tium dominum noftrum notabilem A folcmnem
in dccicto apponendas , prout libi videbitur,
ambafiatam, quz dido domino noftro ipfiûs do­
mitigare poffit. Monccniis, Ludovicus protonomini docis mentem A intentionem latius expli­
tarius de Cypro, auditores. Se certi ahi, quod
cabit , prout ipfi domini Morinenfis , cuftos A
habeatur rccurius ad aliquera dominum ccclcfiaHumbertus ipii domino noitro latius verbo exfticum vel temporalem potentem , civitatis Bapolucrunt ( ut dixerunt ) exprefle fubjunxerunt
iilccnlis vicinum, qui fuo nomine privato, vi>s
& declaraverunt. Pr<milfis Kaquc omnibus A
&'modis pollibilibus ttaftatc habeat cumlllisBafingulis per ipfum dominum cardinalem de Orfifilc* enitentibus, pio concordia inter dominum
nis prçbdcntcm maruic intellcttis, confideraninoftrum A ipfos, ut ucrus non cogatur mendicare
que vota pro decretis iuper aviiamenta hujufmodi
ab aliis quod habet a feipio , vel per fe facere
conficiendis conformia , revercndiffimos paties
polltt, maxime propter decretum de annatis, Col­
A dominos, dominosS. Marci A Firmanum car­
lationibus bcncficioium , A avocatione caula­
dinales , Ravcnnatcnfem archiepifeopunt , Parum, A* ilhs tractandum , quz laicis favorabilia
duanum , Arimmenfem , Mormenfem , Arctifore videatur. Legioncnlis, quod graviores pana, quz in corpore juris repelluntur , ponan- £ num, Avcnioncnicm ALcgioncnlcm in forman­
do decreto, fuper avifamentis przdiâis per ditur, attento quod iniolcntia illorum de Batilca
maxima fit i A fi ipfi Bafilcenfes recordare vo­
verfos patres A dominos ibidem przfentcs, no­
minatos deputando , aviiamenta hujufmodi de
luerint, veniant adtontem, videlicet adfan&iffimum dominum noftrum, qui mifcricors eft, &
ipiorum patrum A dominorum unanimi confenfemper pacem .quxlivit . Petragoriccnfis , quod
fu duxit concludendum, atque conclufit, eaque
fiatrcs iacri concilii dare debeant eorum votam
habuit A habere voluit pro çonclufis. Super*
criptis, cum negotium arduum fit , A propter
Ac. przfentibus dominis protonotariis , earners
faftidium non valerent exprimer· omnia ore ,
apoftolicz clericis praefatis, HenricoMafchçnfi,
que exprimerent, fi in {criptis vota iua darent.
A pluribus alu*.
Qpodque etiam dominorum cardinalium determinatione temper ialva, procederetur: ipfi Ba­
fileenfes viis planis A bonis ac pie rçduççrcnTfJMV

’423
Άμμο
CUISTS

'·;.·Α·.··

Pai.

_
Tfutr t-vi/4/*tntirum fit, er frc/nttt.tnr , ttnevjtttm* tr A^ftiJtriKn fitjuitur ,
tr φ nib.

Λ

Quoniam oonnulli pacis te unitati» rmull,
qui poft translationem ceociiii Bafilecnfis ad
hanc ei'-h^tem Fcrrarienfcm , remanieront Ba­
de·, ibidem convenire prefumentes, ac fi con­
cilium ibi vigeret, ftr translatio faite nonfaifict, te per viam quorumdam pretenforum de­
cretorum noviflQme per cos punlicatorum, fanôiffimqm dominum noftrum, hcet nul lit er, te
de fa&o declararunt ab omni admimftratione
papatui fuifle fufpcnfum, te ad eos administra- 5
tionem devolutam , caufas a Romana curia ,
quantum in eis eft, avocaverunt , expcâativas
abrogaverunt . Romanum pontificem collatio­
nis beneficiorum exemptorem fcsfcrunt . Idcirco
demini depurati obvtando fôndahs hujufmodi · te majoribus etiam que futbra timentur ,
nili occurratur, avifarunt , quod per ejus facti
concilii folemne decretum declaretur , cos qui
ita agere prxluapferunt , nulliter te de Ea4o
JioceUiOe , & incidifle poenas non fqlum ia
ullis translationis faactijh.ni domini noftri
contentas , fed eas quas iacri canones contra
fchifmaticos infligunt i inhibendo omnibus prin­
cipibus tam ecclefiallicis , quam fzcularious ,
nec non przLtis omnibus fub gravillimis pce q
nis & ceninris, etiam ufque ad interdiftum inc!ufi"c , ne illis talia in Dei contemptam A:
fcandalum populi Chriftiani procurantibus dent
publice vel occulte > per fe vel per aliam pu­
blicam interpofitaid perfonam conidium , auxi­
lium vel favorem: te qui talia attentarim, di­
gnitatibus, honoribus, beneficiis, oflicus & adtniniftrationibus privati declarentur , ic inte­
grum liberumque illis (it, ad quos de jure vel
eonfuetodine talium dignitatum collatio , live
provifib pertinet , illas libere po/Tc & debere
conferre. Item quod nili civitas Bafileeniis in­
fra menfem a die publicationis hujus decreti,
eos qui talia attentare przfumpferunt, realiter
&.* cum effeiftu ejecerit, & a fe omnino licentia- D
verit, extunc fuppofita fit & cenfcatur ecclcliaftico iaterdiâo , quod per folum Romanum
pontificem poffit relaxari: &r quod eamdera per­
nam incutrant omnes alir civitates Ac Joca qua
illis favent , aut eos , five eis fervientes rece­
ptarent , BafiIcam vel merces , vei viâualia
portarent ; & ti quid contra prohibitionem feu
decretum hujufmodi ad didam civitatem Balileenfcm apportetur per aliquem, illud omnino
fiat occupantium : inhibendo etiam mercatori­
bus conditioni' cujufcumqut, quatenu'. fub ex­
communicationis poena , quam incur.ant ipfo
fsfto, de civitate Baiileents infra menfem a die
decreti przfcntis publicationis , debeant de ci­
vitate prediâa Bafileenli recedere, prout hoc
£.
alia in decreto formando juxta declarationem
facri concilii poterunt apponi .
Avifarunt itifuper domini predidi neccflc fo­
re te valde expediens , mittere ad reges confeftim, & ad principes , aliquos de revercndillimis dominis cardinalibus , ii fieri poteft , cum
hic agatui de periculo fchifmatis vitando, vel
/altem magaos przlatos , doâos te literatos te
praâicos , bene fociatos cum doâoribus & maÎjiftris, informatos de iis'que in concilio Bafiecnfi gefta funt haâenus , ad informandum
reges te principes dc bona juftitia ianâiŒmi

I

s

I-

Λι·η;-"·

I4«4

domini noftri papz & /edis apoftolicz, draper- ■ *
tam faciendum bonam dr finecram voluntatem cmm
fanditatis iue , ad reformationem ecclefi» , te
14Γ
ad univcrfaJem pacem populi Chriftiant , extirpxtionem quoque herctis Se errorum, etiam potufime ad Grxcorum reduûioncœ , Ac ad cofdem principes cautos reddendum dc iniuftitia Ar
temerario propolito eorum , qui ia icandalam
univerfalis ecclefi* B ali le» remanieruat , 8t de
coram male gcftis ; tc ad exhortandum princi­
pes , ut te fuos oratores huc mittant , te pre­
la tos , ut fe pcrfonaliter ad concilium confe­
rant: nec non ad exequendum pccnas 8c cenfu.
ras contra tales feindere unitatem fatagentes
promulgatas, te ad hoc confiliqm & auxilium,
nec non feculatc brachium implorandum . Dignenturquc domini de concilio ita fuper iis con­
tulere te deliberare, quoniam , mfi cito occur­
ratur , timentur longe majora fcauJala pofle
iuboriri.
Et quoniam non.iullr pecuniarum fummz
occatione rcduCtionis Grzcoium in divcrfis
Mundi partibus pia largitione fidelium depo­
lit» fuerunt jamdiu , ne pecunix hujufmodi ad
ahum ufum convertantur, quam ad illum, cu­
jus gratia fuerunt cxburfats, fanûiifimus domi­
nus nofter papa illas per iuas literas nuper man­
davit arrcftati : fed cum Grzci Veneriis appli­
cuerint, utile videtur, caldcm pecunias pcrianâiifimum dominam noftrum , /aero approbante
concilio ,. iterum ancftari mandari , ne ad ma­
nus illorum perveniant , qui non Grxeorum unio­
nem, fed potius fcifluratn 8e divifionem pro
curant . Quare Be fuper hoc placeat dominis dc
concilio coiiiulerc A deliberare.
Eodem vero dic Martis , undecima Februarii
d iminus Joannes de Prato promptor profatus,
pro majori corroboratione votorum patrum Ac
dominorum przdtttorum , una cum magiftro
Arnoldo notario profato, domos habitationum
revercndiflimorum dominorum Brand* epifcopi
Ponucnlis , Ac Antonii S. Marcelli, fanât* Ro­
man» ecclefi* cardinalium , qui propter eorum
infirmitatem congregationi hodie congregat»
intorciic non poterant, accedens , illas de avifamentis fucceflâve publicatis , &* votis deluper
datis plenius informavit, exhortans eofdem, ut
etiam luper iis velint dare vota fua. Qui qui­
dem domini cardinales , habita per cos fucceflivc deliberatione matura , avilamenta prrdiâa
per verbum, Placet, in omnibus Ac per omnia ,
prout fupcrius repenuntur, concorditer admilcrunt : adjiciens ipic dominus cardinalis Placen­
tinus. quod in decreto formandocommeusoratio
fiat , quomodo ipli Baillez exiftenres , /cientes
domiuum noftrum papam galeas tc alia necefiaria pro Grccorum adventu mififle, ut adven­
tum ipfutn impedirent , quoddam monitorium
contra iplum dominum noftrum decreverunt ,
A- nihilo minus eorum fatfta continuando, dum
Icnticbant Gr»co» prcdiâos portum appropin­
quare > ut eo amplius adventum prediftum tur­
barent, ad ulteriora proceflerunt , Are. Subfequenter vero idem dominus Joannes promoter
etiam votum domini Garlic cleâi Tudcofis,
etiam a dicta congregatione abientis , qui avifamenta, ut fupra, per Placet , dummodo poe­
na in eis content* ad illos qui contra illos de
Bafilea Ac eorum proceflus proteftati funt, Ac il­
lis non confenfcrunt, fc non extendant , admi(it, recollegit, idem dominus Antonius de Re­
fellis advocatus iimiliter illa rccenit te admifit .
'
Die

1425

Ιθβ/Γν.'“

Co NC·

FlORENTlNl

Dic Veneris quartadecima diâi menfis Fe- A
Cnri»Ti bnxariide mane, in capella majori palatii apoftolici , revcrenddlimo pâtre domino epifeopo
Mit.
Sabinenfi cardinale pro congregatione tenenda
prariidente , alu’que reverendifutnis reverendif3ue ac venerabilibus patribus 8c dominia fupraiâis, nee non ultra illos, domino Nicolao CaÎuano , A Marco Tarant alien fi , archicpifcopis-,
oanneVallino diâi palatii caularum auditore,
Guillermo de Prato, A Jaconio de Racancto ea­
rners apo.ftoliçz clerico , Juftino de Planca,
Joanneae Baronccllis, Genefio de la Porta , An­
tonio dc Rofellis, Angelo de Boncianis, Bruno
de Bononia , advocatis conlîftorialibus ; Joan­
ne decretorum doâore , domini noftri paps
acolyto , AlphonfoGundifalvi fcholaftico Abu- B
Jcnli , decretorum doâore , 8c F ranci (co de Pa­
dua diâi domini noftri cubiculariis , aliifque
quampluribus doâoribus 8c magiftris ibidem le­
gitime congregatis, dominus Joannes dc Prato
promoter przfatus quamdam formam decreti
per dominos deputatos alias nominatos, de &
iuper avifamentis alias in congregatione publi­
ca leftis 8c publicatis , ac poftmodum per pa­
tres & dominos hujus (acri concilii admiius ,
ur afteruit , cunccptam 8c concordatam , ibi­
dem publice alta 8e intelligibili voce , ac de
verbo ad verbum legit A publicavit, aedeiplorum patrum A dominorum plenam A indu­
bitatam notitiam, quantum in eo erat, deduuit. Qua quidem forma per dominos & patres q
praedictos intelleda , ut dicebant , habita per
cos matura deliberatione , formam przdiâam
in ieflione publica publicandam & audorizandam patres A domini prxfati unanimiter 8c
concorditer, nemine diicicpante , per verbum,
Placet , admittenda duxerunt , 8c admiferunt.
Extunc vero dominus cardinalis A przhdens
praefatus , anâontatc fanâiftimi domini noftri
formam fic, ut permittitur, admittam, dc przdiftorum patrum & dominorum voluntate 8c
confenfu , dic craftina in publica fefliono pu­
blicandam 8c auctorixandam duxit concluden­
dam, atque condulit , illamque habuit & ha­
bere voluit pro conclufa . Super Ac. Przfentibus dominis apoftolicz fedis protonotariis , D
clericis earners, cubiculariis , A aliis in przfenti congregatione , & etiam aliis immediate
przcedentibus defcriptis teftibus, Ac. Quo faâo, dominus Joannes de Prato promotor przfitus ex parte tanditfimi domini noftri papae
intimavit omnibus & Gngulis patribus 8c domi­
nis przfentibus ibidem , quod die craftina , vi­
delicet Sabbati quintadecima Februarii, erit feffio publica pro hujufmodi formz concordate 8e
admiflz publicatione, ubi przdiâus fanftiHimus
dominus nofter papa perfonaliter intendit interefle . Quare exhortabatur patres A dominos
patres & dominos ipfos , ut ad illam celebran­
dam craftina die przdida mane hora quartadecima vellent convenire.
B
Dic Sabbati quintadecima menGs Februarii
iupradicti dc mane in ecclefia majori Ferrarienf>, fanâiffimo domino noftro papa inibi przGdente , tcvcrendiflimifquc ac reverendis patri,
bus 8c dominis fanâx Romans ccclctis cardi­
nalibus , archiepifcopis ( Tarantafienfi absen­
te ) epifeopis , eleâis , abbatibus , generali­
bus , magiftris 8c doâoribus in duabus ultimis
fefiionibus nominatis , ac ultra illos Leonardo
ar.hiepifcopo ' Patenli de Arimino minori, An­
.Pturafl.
drea Megarenfi , Ventura BrctonomenG , Joan­
ne PcfauricnG , AloyGo ForolivienG , Carclo

”

1426

olim MutinenG , Joanne BracarenG, epiicopis,"
1
feptuaginta duobus numero, inter mitratos &Cmkt1
cleiRos confirmatos , pluvialibus dumtaxat instjft.
dutis , ibidem pro icllionc publica celebranda
in Spiritu fanâo legitime congregatis, univerfalem ecclefiam rcprzfentantibus , peverendiffimus pater dominus Angelottus tituli S. Marci
firesbyter cardinalis tniftam de Sniritu fanâo foemniter, nonnullis fibi affiftcntibus patribus A
miniftris , decantavit. Qua finita, fanâiffimus
dominus nofter ac patres 8c domini przfati ad
feflionem celebrandam procedentes hoc modo or­
dinarunt, videlicet , ipfe dominas nofter papa
in medio chori ante altare in cathedra folemni
libi ibidem parata, veftibus pontificalibus indu­
tus, ac mitram planam habens in capite, ferepofuit. Piotonotarii vero , fubdiaconi, facri pa­
latii apoftolici auditores , acolyti , cubicularii
ad peaes ipfius domini noftri ; domini autem
fan.tz Roman* cede fisc cardinales in parte
dextra in fuperioribus gradibus in navi ccclefiz , in fecundis veto gradibus., tam a dex­
tris, quam a finiftris, ordinum diverforum pro­
curatores , provinciales , magiftri 8c doâores
ordine fuo fuerunt . Ipfifque dominis A patri­
bus fie , ut praemittitur , ordine fupradiâo fedentibus A cxiftentibui , per przdiâum domi­
num noftrum papam nonnullis ovationibus, ac
per cantores antiphons, Exet/di, A deinde lita­
niis A' aliis confuecis didis A decantatis , nec
non ipfius facrz fynodi per ipfum dominum no­
ftrum papam trina faâa benediâione , aliifque
folemnitatibus przmiifis debitis Aconfuetis, re­
verendus pater dominus AloyGus epifeopus ForolivienGs auftoritate A mandato domini noifii papz ac cjufdem facrz fynodi , ambonem
afecndens , decretum ultimo per patres A do­
minos hujus facri concilii hefterna Jdie admiifum A approbatum publice alta A intelligibili voce , ac de verbo ad verbum , cujus tenor
inferius eft infertus , pronunciavit, publicavit,
A ad omnium A Ungulorum ibidem pntfentium A adftantium, quantum in eo fuit, ple­
nam & indubitatam notitiam deduxit, hoc lau­
dantibus A approbantibus omnibus A Gngu­
lis patribus A dominis fupradiâis , przfeatiou*
reverendiftimis , nec non venerabilibus ac nobi­
libus viris, dominifque L. de Calvis de Roma,
B. de Sala dc Ferraria , M.deUrGnis, M. de .
........ de Portugaliia , N. Barbato de Venellis,
Gabriele de Cornario de Venctiis, Ludovico do
Cypro , P. Barbo de Veneriis , D. Michael de
Veneriis , A B. de Corneto > apoftolicz fedis
protonotariis.

Tenor vero decreti fer dominum efifcofam Foraltvienjcm fnkiicoti, unde fufrn fit men­
tio t fejuitur, c/' eft teli/.

F/i^e/nn/ efifcofu/ fervut fervorum Dei t
ed ferfetnatm rei mtmoriem.

Expolcit debitum paftoralis officii , cui divi- g
na favente clementia , licet infufficicntibus tnc-"u*ritis , przfidemus, ut nefarios malignorum erCefTus , illorum przfertim, qui tranquillam ee-«X?;f5-*2
cleGz ftatum in vanas, perieulofafque, nifiob
victur , procellas A perturbationes impellere
iatagunt , A Petri naviculam fluâibus mergere r~«·
moliuntur , opportunis remediis opprimamus ,
•c

J

1427

Β·;Λν.”

Pam

tene in fut malitia g lor i ant es, alii» occahoncm A
Couti malignandi prebeant , pro cxceilibus per eos
141*. com mt (fis debits ultioni» poenam infligamus :
Dam ut canonic* continent fandiones, mculpia
qus multorum trahunt jaduram , culpa eft re­
laxare vindiâam. Sane cum in (aero Bafileenli
concilio de loci eledionc pro futuro oecumenico
concilio ageretur, Be per eos, ad quospoteftas
eligendi locum erat devoluta, fadum effet · de­
ll.
cretum , ipfumque ambafiatores cariffimi filii
Joannis imperatori» ' Graecorum , & venerabili»
fratri» Jofephi patriarcha Conftantinopolitani
ibidem etiftentes acceptaflent ; alus fc vero Av<nionem vel alium locum nominantibus, ad quem
« iMta. Eracfati oratores nullo modo ire velle * proteftaantur , afferentes pro certo prefaces imperato- B
rem Bc patriarcham ad didum concilium » niti
perfonaliter intereffemus, nullatenus acceflurus ;
predidi qui Avenioncm petebant , veriti Gra­
ces ipfo» ad cos nequaquam ituros , quoddatn
decretum, five libellum famofum , quod moni­
4
torium 4 appellant , advenus nos , licet nulliter, 8c de fado in grave fcaodalum dcicifluram
Batilccnli·. ter
ecclefi*, in tamqueiandi operis, unionis vide­
licet Grxcorum , perturbationem , conflare te­
mere auli font . Nos pro unitate ccdclir confervanda , Bc dida unione confequeada , prxdidum Datileenic concilium ex juftis, rationabi­
libus, neceffarii» ac urgentibus caulis , -de confllio 8i affenfu venerabilium fratrum noftroiutn
fand* Romms eccleii* Cardinalium , quamplu-<?
rimis venerabilibus fratribus dcdiledis filiis «rchiepifcopis, epifeopis, «ledis dr abbatibus apud
fandam iedem apoftolicam exiftentibus, id iau-

s

I.

ΑΙ·ί",.Μ"·

1428

Interea certiores faiti, prrdidos imperatorem ~
Bc patriateham , Bc Grxcos litoribus Itali* appro­ CHKIiTI
pinquare ad ipfum Ferraiienle concilium
Deo
duce, ea intentione A* fumo propolito venimus,
ut non folum hoc faudx unionis opus, fed illa
etiam , propter que concilium Balilc* fuerat
congregatum, rea liter Bc cum ettedu , adjuvan­
te Domino, profeqocrumur. Atque etiam adver­
tens diledus filius softer Julianus titgli fande
Sabina presbjrtcr cardinalis apoftolic* ledis le­
gatus, cum prxdidos, ut a tam manifefth (cau­
dalis abftinerent , plurimis validiflimts rationi­
bus hortaretur, Bc pro ipfoium obftiiuta mente
nullatenus exaudiretur , led cos magis ad ipfa
fcandala in Dei ecclelia pcipctranda paratos infpiceret, ne 11 lorum impietatibus afliftere videre­
tur, mde difceflit
»
Illi vero neque id confiderantes, Bc nefeientea
in femitis pacis & juftiti* dirigere gieffus fuos,
jarnqusmrertiores effecti, Gr*cos ad eos nullate­
nus accedere velle, ac litoribus Itali* appropin3uatfe, in fua cordis duritia perfeverantes, cum
idam Grxcorum unionem » pro qua nobifcutn
totis viribus , ingenio & induftria laborare, Bc
nobis jfliftere debuiflent, aliter impedire Sc diftuibare nequirent, pejora pejoribus adjicientes,
ad t antum temeritati» Bc audaci* funt progredi,
ut nos a papali adminiftratione fufpenfos effe,
plurimis regum Bc principum oratoribus, qoî Bâ­
fre* erant, tam nefandum Iccius exerrantibus,
Sc in .contrarium proteftantibus , aufu facnlcgo
declarare, & ad alia plura, licet nullitçr Bc dc
fado , procedere prxfumpierint ’.
_
___
fail···
Nos igitur attendentes esceflus eorum adeo notorios,
ut
non
poflint
aliqua
tergi
verfatione
ce**
dantibus Bc confuleatibus , ad civitatem Pctrarienfem & Greets Sc nobis accomodam tranftulari, quodque error cui non refiftitur, tnprobari videtur , Sc latum pandit delinquentibus iter
« r»t»r·
limus, prout in literis · luperiride confedis laXlil’ tius continetur. Ipfi veroomnem viam juris (per­
is, qui eorum conatibus non leliftit, ac nequea­
mus abfquc gravi offenfa dominiJefuChrifli, Bc
nentes , Sc in fuo oblimato pro poli to pcrleveranfu* land* ecclefi* , tot Bc tantos exceffus , qui
tes, litcrafque did* tranflationis, ac omnia in
prxfertim fanàam Bc optatilfimam unionem G r*cis contenta parvipendentes , ac mala malis cu­
corum impedire , turbare Bc penitus tollere vi­
mulantes, non folum ratio isbilem tranflationem
dentur, ulterius tolerare , adverfus prxfttos in
noftram ex prxdidis jullillitnis Bc urgentiflimis
Bafilca etiftentes , hoc (aero approbante conci­
caulis, ut prxmittitur, fadam , non acceptarunt,
lio, in virtute altiffimi decernimus, fuftitia me­
led ut infra certum tempus, &' fub fufpenlionis pcena prxdidam tranflationem revocaremus, monere D diante, quantum oporteat procedendum. Qua­
iterato temerarie funt auli . Quod quidem nil
propter matura deliberatione prxdiâos conve­
aliud erat , quam ut tanti fancti operis tantum
nientes, Bc tam fcandalofa Bc nefaria prefumenChrillianis omnibus optabilis profecutionem detes, etiamli cardinalatus , patriarchal! , archiefetere cogeremur. Iis vero non line difphcentia
pifcopali, epifcopali, abbatiali , aut alia qua­
animi noftri intelleâis, cum ea omnia non fovis auctoritate ecclefiaftica ve! fxculari pr*tul- tnUlft tu
lum in deftrudionem tam fanCti operis, fed in
feant , poenas excommunicationis , privationis
ignitarum , beneficiorum , officiorum , ac inmanifeftam ecclefi* fcifluram , ut prcmittitur,
tendere videremus , tr«nflationem per nos tam
habilitationis ad futura in didis noftri5 literis .
translationis contentas , hoc fanâo approbante
neceffario fadam, Bc conditiones in illa purifi­
catas faille, ac ipfum Fcrraricnfe concilium in­
concilio , incidiflc decernimus 6e declaramus .
choari , Bc legitimam profecutionem habere deDecernentes , atque etiam inluper declarantes
F <upr» »■- berc , prout in aliis f literis noftris plenius conirritum & inane, Bc nullius roboris vel momen­
mcr. XIV. noctur> declaravimus ; ad illudque inchoandum
ti, quidquid per eos tam circa przdiâa , quam
curiam noftram fequentes , vel in facro conci­
diledum filium noftrum Nicolaum tituli fand*
Crucis in Jerufalem land* Roman* ecclefi* preilio exiftentes a die translationis per nos fade,
byterum cardinalem, noftrum ac (edis apoftolic*
fub nomine concilii, vel alias attentatum fue­
·α. legatum deftinavimus S . Quod quidem non par- E rit , vel in pofterum quomodolibet contigerit
"‘r’ ,x‘ vo prclatorum numero legitime congregatum , in
attentari.
publica feflione tranflationem 8c declarationem
Mandantes przterea , ipfo etiam approbante
prxdida» legitimas , juftas & rationabiles, ac
concilio, fub aiâis poenis & ccnfuris, acprcftlurgente nveeuitate, ad tollendum impedimentum
ti juramenti , quo (and* fedi apoftolic* tenen­
prrfat* fanftiflim* unionis occidentalis Bc orien­
tur adftrifti , violatione , omnibus & fingulis
talis ecclefi* , etiam ad evitandum fcifluram in
cardinalibus , patriarchis , archiepifcopis , epi­
Dei ecclelia nunc imminentem; pro evident ique
feopis, eledis, abbatibus , Bc ceteris cujufcumurtlitate totius reipublic* Chriftianx fu i fle Sc
que conditionis Bc ftatus exiftant, in dida civi­
efle fidas, folcmnitcr declaravit, prout ex ferie
tate Bafileenti fub prxtettu prxfati concilii con­
venientibus , quatenus infra triginta dies a die
decreti fuperinde confefti liquide confiât.
dati

1429
A M M o
Ch»'‘Ti
14U.
,

»CT»7£vi
to/to !>%·
ht»fi >.«iX**/**
/<·<.
mTJi.Tiri
w
.ffaUttri.

CoNC.

Florentini

Ai.iir.i Π.
Im..

<43θ

dati hujus decreti debeant rciüter 8c cum effcûu A cum feriptum fit : Jnfli txlemnt fpelU impierxm: A „ Me
a dida civitate receflîflcj prccipicntcfquemagipoflint tales hujafmodi bonis a quibuicumque Canis?»
ftrocivium, cofifulibus, fcabiniscivitatem BatiChrifti fidelibus impune ipôliàri , bonaque ipfa
i*j»«
leenfem regentibus k gubernantibus, ceterifquc
prius capientium dominio cedant. Veiumtamen •·Ρ«····ί·
officialibus, quocumque nominecenfeantur, qua­
3uia redeuntibus gremium fuum nunquam clautenus infra diâum triginta dierum terminum prsrit ecclefia, fi praedicti in Balilca conveniente·,
didos non recedentes a prsdidt civitate expel­
vel ipiorum aliqui infra prxdidum terminum
lant , 8c a fc realiter 8e cum cfteâu ejiciant.
triginta dierum a dic data pi efentium, ut prae­
Quod ft prediâa infra djâum terminum facere
mittitur , ad cor redierint , Λ.· a dida civitate
omiferint, omnes 8e fingulos regentes & officia­
receflerint, prxdidas pçnas, quoad obedientes,
les predidos excommunicationis, populum vero
itera approbante conciho remittimus 8e relaxa­
8c civitatem pnefatam ecclciiaftici interdidi fenmus , caique pro infedis ab eorum data, &qurtentias decernimus ipfo fado incurrifle: quorum
cutnquc inde fccuta haberi yolumus , decerni­
abfolutionem , nili in mortis articulo , interdidi
mus & mandamus ; lupplcntes , nrxfato appro­
vero relaxationem nobis fpecialiter refervamus.
bante concilio, omnes defedus, fi qui forfan ex
Omnibus infuper 8c fingulis, ad ouortm no- B folemnitate jurmm ia piatmiflis, vel ex omilliotitiam hrc pervenerint , in virtute land* obenc aliqua intervcn.iLnt .
dientin, 8e fub excommunicationis perna prcciNulli ergo omnino hominum liceat hanc pagi­
pimus & mandamus, ut fi predidi io Bafilca cxinam noftrx confiitutioms, declarationis, man­
ftentes, civcfque ipfi non obedientes fuerint condati, rcmiliionis & reuxationis, voluntatis, fuptutn4CCI» nul*ui port diétum terminum· ad didam
plctionis &· decreti fynodalis infringere, vel ei
civitatem Bafilccnicm accedat, fcdipfis denegent
attfu temerario contraire. Si quis autem hoc at­
mercimonia, 8c eunda ad ufum hominum ncceftentare prxiutnpierit , indignationem omnipo­
faria. Mercatores quoque, qui catifa didi ohm
tentis Dei &· beatorum Petri 8c Pauli apoftolo­
Bafileenfi» concilii ibi convenerunt , cujufeumrum ejus fc noverit incuriurum .
Huc conditionis exiftant , iub eadem excommuDatum Ferrarie in generali feflione fynodi (onicationis poena in^c omnino diicçdant . Si qui
lemniter celebrata , anno ab incarnatione Domi­
autem hcc noftra mandata contempfcrint, elapfo
ni noftri Jcfu Chrifti millclimo quadringentefidido tetmino Bafileenfibus in contumacia csimo trigehmofeptimo , quintodecimo Kalendae
ftentibus, aliqua potcftatc forlitan ptxlumcntcs, C Martii, pontificatus noftù anno ieptimo.

PARS

SECUNDA

ACTORUM SACRI OECUMENICI
CONCILII

FLORENTINI

POST ADVENTUM GRÆCORUM AD IDEM CONCILIUM.
fecxnjx ferte continenter xJ-ventns Grn- D Jit , turn prxfertim trnnslxtienes ex Grntn ten»
xj tonciiinm , CZ fnkfecnte βκ·ο
tenienixnt in -vertu evm trxniUtiembnt beJie
Γ·*
rrr.'r/îa , ar pravia Jifpntxtiones
i-npreffn , yaaram 'vxrittnteni pxriter injientnm Lxtinit , y»a rr/rraarar a/> ^tnjree Je fxnt i . Okfcnrterx ty Jtÿiciliern nJjeElit netis tarn
Ολ Crnce petrino ^emaa· <Z apolieZiri confiftoin mxr^ine , faaw poft tolUtienet, pro turifo/ exrii xJvocxto , far *·· /«/aw inter xj-vocetot yai
pliex-vi , ur inmmxrix initio colUtiontem off
cencilio interfxernnt , recenfeter fxprx ftrte prime
fni.
*”*’· 1 9. fej etiem ra yai hint tnJe JicebxnCeteresm ^nemxJmoJnm Crxcni fcripter recen-i
t!>r , excipiehxt , nt fnprx m prxfxtione hx)»t
fen Jo Jifpvtxtiones , p/ara peftmoJnm , yaa inter
^ferit Jiximni
Cnm-jxe in JicenJe exJem jxpe
Ji'l l>xtxnjnm xiekxntnr , a/ia/yaa c ircnmftxntint
•verbe repetenter , aoaaa/Za criaa. atliour if ft exloti , tempe-ii ty perfonxrnm nJ xttexenjxm hiflicentur , hinc fnilnm eft , al fcr'ftx obfenno-x
fterixm nx'rxtione continue prefecttni eft : itx ty
fint, prnfertim HU , yea interpret ex tempore Je
-AnJrexi m ists exprimenJu colle-jnenrem fibi fnGreco in Letinnm interpietxbntnr , y»a ft lonfent in mojnm Jixleti LeJevicpm Tentnntim ,
rnntnr ram Jifpntetionibns a Grèce f up tore rfUar e/ot interru[xtienebei ebfecvnJxns , le^entinm
tn , CT inter lenerthn eencilin eJitu , ar tn en- E mienie pientm jxtisfsieret . Ernt extern LnJoViJem frxfjtient tpern Jiximnt , mnmftfte tpfnret
tni protonetxnns xpeftulscni, pntrix I^emxnni , Je
•finnt^eftmeJnm en njtptnffe CT enncinnnje , ex
y ao in nil is concilii Bxfileenfii reixtis fnprx pnrfa· in netis nli.jnn ^A.njren J,tlx explicnni j ta
te prime nnm. 1. xtfne Je eo honorificem font
1*ikns vein Jtjcrepent , fms Utu eJneenni . Et
mentionem fxiit l^'ar 11. in epiftoU fnn retrniixfata Jifteputerti tnm Lntini , yaaa. Grnci njtionis his -vetbit . Advencrufit per id temporis
Jmetnnt fenilemm pxt>nm cr eencil.erum Jiiln,
duo viri ex Italia ad Balilccnleconcilium , Ni­
net innnekxnt leenm nnje Jrfxmpferxnt ( nxm ex
colaus Panormitanus archicpifcopus , & Lufente ty ipfe tejiee leiekxnt ) UktmnJnm f*ir in
dovicus Pontanus apoftolica: fedis notarius ,
bit leeit ten^nirenJii , CZ in nter^Ue ηρ/βηιηAlphonli Magni regis oratores, qui velut duo
©rbi«
i C

H

rora».

1431

’TA?*

‘

· 'P

a

r

A w k c orbis fidera, ceu pontificii juris &, totius civilis Λ
CatiiTi fapientiae duo prscipua lumina «Scclariflima ceni«jl.
fcbantur.
Jürtu attat» ttdatittu iiïftf»it * ftad ideal fttitGrtanfcifttr.
tnim
Latiaai iattrprtt titalata tiu^Kdr.i aGraca fcriptart
difp»tatit»ib»i iaaptfitaaa, ftfitatet verttrit , prafrir
taatt» (AAirtlAtiVHflt , ft» tallatiaataa fi^tifitAt : CT*
merit» f tidftl difceptatitaei itaapptllaatar · namfrfft illt frt^i dititar , i» qaa fttrti jijut» dtttr»»nt. jnei*d»*> aattat, «tad fcripttr Gratti pltara
Jt pablift, ^dtdrtat vert de frivatiai dillii t»itt»at :
ttaaaaUA ttiaat daw prafertbaatar exttpta, »»» faat'
ftftattd»» ab taiaibat fcripttribai fait laeit aptata
V diftribatA : taaviairt taiat ad batt fiatat ftripttsvi faift ftlit»it afftrit Jaliaaat eardiaaliittll. 4. ίβ B
fiat bit vtrbhi Relata , per notarios feripta au*
fcultcntur. tytall. 8.Conveniant qui fcripferunt ,
9c de feriptis conveniant. Haiille. Prtptert» vi-

’

1432

π.

fa* eft buiaaate, fdir ^4adret calltt loafra. cor.
Anno
•tfpondeaat ft (Jianti G'Aci fcriptarh .
Ita^e pt,»,a (T ftcaada etllatiati ^adrea carre- Christ*
Mil.
fptadtat ta , y aa Gratat fcriptar-aarrat afjat ad tt>
t'tat ft(Ji, ntm iaclafivt : tertia ttilatioat tarrefptadtt ft(pt ftarta ; y « art a jaiata CT ftxtA ; ftxta
Jrpriai a <r ail ata ; alia·» a ataa ; aaaa dtkiaaa ; de*’**
***“*"** •Ktdttiata (T datdecitaa ·, daadt4** Mrnwarrrna <r dtcitaa^aarta ; dtcimatertia ty
dkctmaf narra deciaaa^aiata , dtciaaaftxta ty deci
dnafeptiaaa ; dtrimaifaiata dtcitaatda-va ; drtimaftxta decimato a a ; * deciiaafeptima viitfiata ; dtcitaaadava Viyfiaaapriaaa tdecii»A»taa viftfimafttaa.
> viiifiata viiefimattrtia , ‘viiefiaaaprima <t>>_
l*fi"»»^»arta j ^tfiiaafttaada vi^efima^uiata .
Qaa aattAt dt aaica principi, Spirit»! faaili pt.
»it Gracat, ia feffiaae Si. habet ^tdreat .iptitri
lata i» ctllatitae zo. circa fiatm , (Γ 11. circa me­
diata ,

DISPUTATIONES SEU COLLATIONES
INTER

LATINOS

IN OINiRALI
Ee lb Andrea

CONCILIO

ET

GRÆCQS

FloIBNTINO HABITA,

de fanda Cruce patricio Romano &

apoftolici conciftorii advocato

coofcripta jo moducn dialogi cun Ludovico Pontano

COLLATIO

Collatio
rIum a.

PRIMA,

Dt advent» imperattrit <y patriarcha Gracaram Prnctiat CT Ferrariam , <7* f aamalt excepti fatrint ,
at dt pabhea ftjfieat Ftrrari» habita, dtjat jiaai paati/im detrtta dtclarattrit t
ttaciliaaa (tatralt ibidtat tjt itpmatt (Mgrqariin.
Nem L

Aroma*. Z^ÜM res memoratu dignas , qux <7 tollendum , quod in veftra Ferrarienfi Floren-

noftfo tempore evenere (dum
torenlibus n negotiis quid iuperextarct otii )
rtaV\a*I ^Cftpto mandarem ,* ephemeridum librum curiar«« nn· ‘c£n conhciens, 9c Grzcorum adventus, eorutnRmaaM. que conventus cauias inter communia medita­
rer adicribcre , conipeai non convenire mixtu­
ram re , modo , bc perionis a communibus dif­
ferentem. Materia namque fidei , modus con­
ventionis in unam cceumenicam fynodum horni*
Dum diveriorum climatum acfcâarumi perfooc
vero fummi pontificis maximi Eugeuii, lacratiffimique cardinalium fenatus , ctxtuique genera­
lis iynodi ·, illultrillimi Jofephi Conliantinopolitani patriarchs , quibus i re , Oe modo , 8c
perionarum dignitate, nil excellentius datur ;
co motus, ut particulari traâatu haec modo ipfe
coicmcmoicm, mente concepi ; fed eo nunc piom
ptius in aâum deducam, quo tua intertogatioue allicitus Ium , ut neceflariam proficuamquc
tranflationisconcilii caufam fuHfc cognolcas, &
cum his omnibus abfueris , eaque tam mature ,
leligiofevemeditaberis procciliflc, non ambigo,
exeerandos ccnfebis , qui huic tam fanâo operi
impedimento fuerint. Ad rem igitur ipfam Dei
cum proteftione deveniens, quid et me fcirc pri­
die appetebas, referre non trdeat .
£
Ludovicos . Multa prillino lermone vici Him
contulimus, quibus te Bafileenlium gella oppu­
gnando, me autem, quz in illorum dnmnutionem gefla fuere, rationabiliter detefiando, diem
confumphmus , finemque verborum dedimus,
pari voto concludentes , ut hoc maxime inficuri nequeamus . lumma laude przcomove ex­

Linave fynodo cumGratcis diligcatiûîme decertaftis: ic cum tam graviter, tamquereligiofeLa­
tinos Gratcofque convenifte, tamque curiofiftime
difceptafle relatum eft , fummo delideno a te,
3ui his conventibus adfuifti, fcntiamqur ibiem gefta funt
An da bas
Reteram non minus perliben­
ter, quod appetis . Fuerunt namque conventus
admirabiles , ut feparatis vicibus ufque ad no­
dis tenebras pari verborum viciiTitudme , fummo pontifice , ommbufque Latinorum Grxcorumque patribus przientibus , duodecim , fex
Latinorum ex parte , totidemque ex Grccis ,
uno fub interprete colluâantibus, de fide con­
certarent .
L u D. Referas , oro, ab exordio , quo impe­
rator , Grccorumque patres ad portus venere,
quidve vobifeum pubiice egere . Rogoque , ut
ex relatu dignis nil referendum omittas; fed an­
tequam ad modum adventus devenias, caufa ad­
ventus extitit, prout arbitramur , ut fe conver­
berent ?
And- Ncfcio quis intrinfecus partium fue­
rit motus , fed communi opinione creditur ,
quod adventus caufa extiterit, ut religionis uni­
cum ovile fieret , ac paftor unus , prout inter
praecipua noftrc religionis przcepta conflitututn
eft , arbitrer , ut in fide una eflet conventio ,
caufa fuerit adventus . In pluribus namque a
Romana fanda ecclcfia divertebant ufque ad ip­
fius deitatis notitiam: Acquia ex adferibendis innotefeent differentiarum caufz, hic non adicnbisuus .

Lud.

*433
Abho
Caaisn
•4J*.

•

Vtv"*

Comc. Florbwtini

Lud. Quem rei huic eauffm dedifle arbitraris?

· And. Quis , ut conveniffent , caufam dede­
rit, modo cur* non eft inquirere- Sunt qui ar­
bitrantur, patres qui Balilc* pro*univcri*Ii fynodo convenerant, dedilfe caufam’■ quidam ve­
ro fummum pontificem Eugenium, oui. Aecum in
minoribus fuerat /hoc lutnmo anhelavit defiderio : Ac fi afferas mutuo concUriu utriufque -claffem, gentes, peeuniafvq adGrxcps vehendos folemniter deftinalle :· fido tamen relatu percepi,
quod etii triremes miicriot qui Balilc* fuerant,
non ut.Greens ducerent, led ut eos a veniendo
averterent, id fecerunt , quod certo argumento
percipitur, cum t^ccballiffarios Conftantinopoli
dimittendos, nec pecunias fecum duxerint : quinimo cos maxime inftitiffe fertur , ut Grrcis ad
pontificem maximum incedentibus infidelium po­
tentatus obfifterent . Qux quidem etii minime
ctedcretn per fidelium mentes excogitari pot uille,
ex his tamen qui eundis ibidem gcftis interfue­
re , fido relatu percepi .· fed fi concurlus hic fidei
feivore adveniffet, utcr^ie memoria dignus cf-

! μ».

-

IL

U 34.

Luo. Grxei cum naves, egrefsi fun^
A
c8cr«?
■
’· . -èeàrtn
And. Imperator 8r patriarch* Grxcomm, pri- i«j>.
mo eorum ingieflu ex Venctiis ad fummum ponti­
ficem oratores dellina runt, fxculares tret, abba­
tes duos, qui vigefima Februarii pontificem adje»
runt. Data eis licentia publice differendi, fircularcsconvenienter fummipontificis in acceffu genuflexi funt: clerici vero, curvatocapic^, aliam
reverentiam non exhibuerunt. Expofucrunt, im­
peratorem 8c patriarcham ad nuttrm fii* fanAitatit veniffe, illlcoque paufa cx longo itinere fumpta, adventuros.
Lud. Quiddcmutn?
And- Dimifûs Grxcis Vcnetiis, rêvçrendifsiB mus-dominus cardinalis f»nA< Crucis 8e marchio Ferrariam redierunt , fanâc Sabinae Man­
tuam reveritis eft.
Lud. Profcqucre , oro, quid demum iccntutn

Amo. Quarto Martii Grxcorum imperator Fer.
variam magno cum equitum apparatu iogreffus
eft. Occurrerunt ei cardinales obviam omnes,
qui tunc Ferrariae erant, extra civitatem , cum
magno prxlatorum comitatu: fub pallio aureo
Lud. Cur magis pontificis, quam Bafilcenfium
dudus eft ad palatium apoftolicum , Ar equetriremibus advenere ?
iter ufque ad pape cameram , via ad hoc in
And. Percepi, qui* & venire promiferant, ac
palatio Fetrarienh per. marchioncs antiquitus
agendorum finem conlidcrantes eo , quo tende­
conftruAa, exhibitaque Romano pontifici reverent, ut uno fub paftore Deumcognoiccrenc , &
rentia debita , ad palatium, paradifuscognomi­
ideo Romani pontificis claflibus, m qeouniverfalisecclefi* poteftaa principaliter refider, tranf- C natum , pro fui relidentia difpolitum, J fimi Ii
pompa àffociatus eft.
fretare ad partes noftras decrevere i prêt is Bafilcen­
Lud. Nonne & patriarcha imperatorem profefium navibus ; nequibant duobus de individuo
cutus eft?
contendentibus aflentiri.
And. Remanfcrat patriarcha, per aquam ve­
Lud. Referas adventus modum .
niens, antiquitate gravior.
And Id perlibenter faciam , indeve principium
Lud. An poft diutius moram traxit?
fur.wtn, quo Vcnctias advenere, nec r«m longius
And. Odavo ejufdem applicuit cum fuorum
protraham . Hefterno namque fermone cum in Baclericorum conforuo , per Padum in navi ve­
filecnfes graviter invehetet , retulimus qux in
navtum deftinationc fummus pontifex Bafilcenniens: civitatique appropinquans , 8e cum ma­
gnus archicptfcoporum & epifeoporum coetus ,
fefve egerunt; quidve per utriufque legatos, 8c
utriufque legationis elaffes pcraAum eft ConAc curialium ceterorum extra civitatem , ut eum
reciperent, fuiffet egreffus, cumque diutius expeftantinopolitana in urbe. Nona Februarii die,
Aaflcnt ,’marchione Ferrarienfi Ac filio ad eum ac­
anno 1438. magno cum campanarum puliu Grx­
cedentibus ad navim in qua venerat , comperci Veneriis recepti funt, duce, Vcnetorumvc ci­
vibus dominio pralidcntibus, innavi, quamBu- D tum eft voluifl'e, ut fanâc Komanaeecclefi*car­
dinales eidem occurrerent. Dic illo his vigenti­
centatuum nominant, obviam euntibus : in nuam
bus, ex navi oua venerat, non defeendit » ibiimperatore recepto, ad palatium fibi diipolitum
demque pernoaavit no&e illa.
conduxere. Veniebant namque, ut afleiebatur,
Lud. In navi?
omni dimiffa credulitatis pertinacia , ui verita­
And. In navi ; erat namque undique tabulis
tem cognolcercnt ; meritoque plaudendum fuctat.
tapetifve circumdata , quam Buccnta.urum vo­
cant, pro fimilibus cafihus oidinat* .
Lud. Fuitne quis ex noftris , qui eos recipe­
Lud. Quo demum ordine in terram venit ?
ret ?
And. In diluculo diei fequentis , requifitis
And. Si occidentalium honorem conipidmus,
curialibus fpcciali nuncio, ad portum, quo na­
nonne magnifice recepti funt, fi tantx urbis po­
ves Ferrariam applicant, curialium quifquc equepulum confpcxere eorum plaudentem adven­
fter acceffir , duo cardinales juniote| diaconi,
tui ?
Profper de Columna tituli fanAi Georgii ad Ve­
Lud. Sed fummus pontifex , nque qui Ferrari*
lum aureum, & Firmanus fanftx Marie in Vi*
pro concilio ie habebant, nonne aliquos delima­
runt ?
E lata, pariter acceflernnt pontificis juffu . Equi­
tantibus patriarcha
Grxcis aliis , cardinales
And. Eugenius fummus pontifex revcrendiffiei occurrerunt obviam , nullaquc adinviccm
tnutn cardinalem fanftr Crucis, ac marchionem
alia inclinatione faAa , nec alter alteri pileum
Ferrarienfem ad Grxcos recipiendos Vcnctias mificâens, dominus dc Columna, qui exeisduofit, audito Grxcorcm adventu : fed At reverenbus xtate minor , dignitatis tamen adeptione
diilimus dominus cardinalis fanAx Sabinz , S.
major collega, patriarche lie inquit: ReverenAngeli cognominatus , qui Bahlccnfi concilio
diffime pater, dominus nofter papa snifit nos,
prrfuerat, qm ad hoc pctilfime conventionem il­
ut affociaremus paternitatem vcftram . Eoque
lam protexiffe allouerai, ut Grecortitr unioni
ia medio fumpto, ad palatium apoftolicum con­
caufam daret, cum Grxcos pontificis niv ibus ad­
vehi confpexii, ex Btlilea Veaettas ver it paule,
duxere.
Lud. Quomodo per fummuta pontificem rece­
poft prefatorum cardinalis & marchion is adven­
ptus eft?
tum .

And.

>4.35' -

.’"r·'"'

Par

5

IL

At.x^v.a fl.

j436

A no. Papa, eidem hoe oeeurrit in publico, A tonotariis , eorreâoee in fcabello per tranfve’r- Collavio
qurnimo ultra eonfuetum morem , in privata
fum de dextera' ad finiftram ecclefi* partem diii4jMr- cather a fecreticubipaili manfit, .ut arbitror, przpofito ordinatis, nobifve advocatis noftro ordi­
* currat* difficultatis refpeâu ? Ingreflufque eft
ne ad eorim pedes in graduum iummitate loca­
* patriarcha fex fociatus tantum , papave ut tons , auditoribus , clericis earner* ad pontificis
■ tidem fecum haberet , fi vellet , ultra cardina­
pedes prope terras· maocntifeus . Hic fuit Lati­
les cpnvehto - Sedit fummus pontifex ufque.ad
norum modus, ardo, formavc in prrdiâocon­
patriarch* adventum in fecreta camera , cardi­
vento : ac in Grecorum abfentia fuit Spiritus
nalibus ad dexteram *papa conftitutis ; in fca­
fanâi mifla iolemniter celebrata , fervatifque
bcllo ad finiftra&jbfpofito receptus eft : toque
?[ue funt folita fervàri in fellionibus publicis ,
Îaululum fummflwpontificem allocuto, ad paummo pontifice, Latinorumque patribus ad dex­
atium fibi pro habitatione · aflignatum aftbciateram eeclefi* partem ftantibus , advenerunt Grxrunt omnes qui fecum ex navi venerant, cardi­
d, & fini ft ra eccleft* parte pro eis oidiaata re­
nalibus demptis.
cepti funt .
z
Lud, Quid demum fecutum. eft?
Luo. Quis locus fuerat Grecorum imperaAnd. Quia perfone antiquitas V Bc cercjno- B
:
toris ?
niarum diverfitas facilem non faciebat ad fumAno. In finjftra parte de direâo cathedra»
mum pontificem patriarch* acceflum , deputati
imperatoris Romanorum patiformiter conftitufunt ex cardinalibus duo, dominus tanfteSabita (edes eft: ad ejus dexteram fcabcllo quodajn
nx, fanâi Angeli cognominatus, qui ex Man­
polito erat Demetrius cjuldcm imperatoris ger­
tua ad fummum pontificem his diebus venerat,
manus*, defpotus Murez.
depofito legationis officio , cui przfuerat : & do­
L u d. Profcquere clericorum ordinem .
minus Firmanus, de quo fupra verbum fecimus :
And. In oppolitum primi cardinalis fedes
- '
quibus injunâum eft , ut modum , formam ve
patriarchs fuerat conihtuta, qui infirmitate de­
agendorum cum patriarcha difponerent . Ac
tentus non adfuit illddie ; Bc fpeciale tniht man­
multis hinc inde traâatibus habitis , convene­
datum, quod publice leâum extitit, ut inferius
re , ut in ecclefia cathedral! Ferrarienfi conve­
de verbo ad verbum interférant. In quatuor fcanientibus Latinis Bc Grxcis declararetur , per
bcllis poft patriarcham difpofitis (equcbantui
iumraum pontificem concilium «xcumenicum,
archiepifeopus Heracleenfis, Alexandrini patiiarGrzcis annuentibus , ibidem elle legitime con­
ch* legitimum mandatum habens , ejufque lo­
gregatum.
C cum tenens ; archiepifeopus Ephefinus patriar­
Lud. Quo ordine hoc faâum eft?
ch* Antiocheni legatus , archiepifeopus ' Mem«
And. Oâavo Aprilis otdo tn majori eccle­
nefienfis Hicrofolymitani patriarch* perfonam nemboien
fia datus eft. Fuerant pro generali concilio fe­
reprzfcntans , àc metropoltta Ibcnus regis Lbe- **’
rtilia in medio Fcrrarienlis ecdefie primitus or­
nz apocriiarius , archiepifeopus Trapczuntr,
dinata. Dextera pars eeclefi* , ubi lummi pon­
archiepifeopus * Rificu , archiepifeopus Nieztificis erat fedes, Latinis, fimftra Grzcis, difuus , archiepucopus Lacedzmonienfis , archiepofit* funt. Inter papae tribunal & fanât* Ro­
pifcopus Nicomedienfis , archiepifeopus * Tri- ·»ιιΛΙ,τ0
mane ccclcfi* cardinales fedes erat pro Roma­
vanienfis, Amafienlis, Mitylenenfis , Tolofon , nol,<nrtt·
norum imperatore , etfi abfente , przordinata:
Stauropo!, Tuftriccnlis, Garincnfis , Mellentefequebatur reverendiffimus dominus cardinalium
nenfis, Achilienfis , Muldulanus , archiepifeo­
fanCt*· Roman* ecclcfir fenatus , reverend iflipi . Poft quorum confeifutn estant fex presby­
mus dominus cardinalis de (Jrfinis primo epi­
terorum habitum gerentes, · metropolitx eccle- · melW(,
feopus 4 Sabinenfis , Jordanus nomine , domi­
fi» Conftantinopolitans , cruciferi appellati ex
nus Antonius epifeopus Oftienfis, Branda Poreo , quod crucem iupra pileum , ultra commu­
tuenfis, Petrus tituli fanâi Marcelli, Nicolaus D nem presbyterorum habitum, gcftabant ; Bc mo­
tituli fanâ* Crucis , Francifcus tituli fanâi
nachorum venerabilis comitiva fuo ordine feClementis, Angclottus fanâi Marci , presbyte­
quebatur.
ri cardinales j Profpcr tituli lamfti Gcorgu ad
Lud. Quis habitus patriarch», aliorutnve
Velum aureum , Dominicus lanCt* Mari* in
arehiepifeoporum fuerat ?
Via lata, diaconi fanâ* Roman* ccd e fi* car­
And. Patriarch* , arehiepifeoporum Bc epidinales . Inter primum & fecundum cardinales
fcoporutn habitum ibidem vidimus nigrum t
epifeopos , Hicrofolymitanus patriarcha , quem
tegmen capiti appofitum monachorum more ,
finita Romana ecclefia pro patriarcha tenebat*,
cappa celeftini coloris , rigis albis purpureifve
poft rcvcrendiflimorum cardinalium ordinem ieper traniverium a fummo ufque deorfum varia­
3uebatur rcvcrendifiimus patriarcha Gradenfis,
ta ; ia eranum quoddam , crucis venerabilis li­
emum archiepifeopi , prout primum quis di­
gnum, certafque fandorum reliquias continens,
gnitatem habuerat
poft archiepifcopos epifcoin peftore gerentium .
pi, poft cpiicopos abbates pari ordine fequebanLud. Religioforum quis fuit ornatus?
tur.
And. Abbates Bc monachi «appascamelorum
Lud. Quot fuerunt ,ex patribus Latinorum E pilis, fcu grifea lana confeâas , capitis tegmi­
nitra cooiedentium? {
ne ab eorum patriarcha cpifcopifvc minime dif­
And. Centum fcxagjnta.
ferentes.
Lud. Quis pr*diâorum omnium ornatus fue­
Lud. Srcularium vero?
rat?
And. Szculares presbyteri erant bircto quo­
And- Summus pontifex aderat mitra gem­
dam caudato ufque ad veftis fammitaiem col­
mata, acfacris indutus vcftibus, fimilitci ve car­
lum tegente , pileo nigro a lateribus circumfle­
dinalibus epifeopis ÔC presbyteris ftantibus mi.
xo , fupravcftis talaris nigra, manicis anguftis,
tra .dempta , quibus ablque ornamento alb»
manus extremitate longioribus.
•rant , cardinalibufvc diaconibus , diaconurum
Lud. Sed imperatoris quis erat habitus?
vcftibus , albaque mitra , ceteris patriarchis ,
A n D. Imperatoris , cjufve germani habitu
achiepifcopis Bc epifeopis, ornimemo cardina­
erat fimi Jis, purpurea veftis, & pileus ab ante­
lium , epiicoporum more conicJcntibua : proriori parte oblongus cufpidein faciens , rotua,Concil. General. Tom-XXXI·
X.
dM
M a

ChsMti

J ·
1437

Conc.

Fl

OcriATio do» in «uri»* pretiofo lapide Copra pileum ira. i
huma. pcratoris tantummodo differens.
Lud. Sed imperatori non aderant alfqni ex
Circularibus?
And. Srculares quidamGrecorumprope im­
peratoris tribunal in fcamno quodam prope ter­
ram confoderant, m oppofitutnafliftentiumfumao pontifici : primus' defpotus Servir , & nobi­
lis quidam imperatoris Trapezunte mandatum
habens ; quidam ve regis Iberir orator, habitu
ab aliis differens, bireto rotundo lapidibusplurijbus exornato , aurcwc contexto , ac duo apocriiani principis Valachir ■
Lud. Sed quis erat fxcularium apparatus?
^ND. Communis nobilium fpcularium appa- .
ratus fuerat , diplois qurdam ufquc ad pedes B
Iboga, fericea materia, fascia quadam (laminis
a pedore ad ventrpmx£ttt<imcindi ; fupraveftis
talaris ftnâiŒma, manicis anguftis, quamcappc more in humeris gerebant, collari ad caput
eminente: in capite rotundus pileus cubitalis al­
titudinis, in fummitate rotundior, in latitudi­
nem effundens, ab extra grifeis pellibus, feuferico rubeo contextus. His igitur fic confedentibus ordine 8c modo quibus expreflum eft , filentium undique fidum eft : & aderant Lati­
norum in facta theologia dodorum peritiflimotum, atque jurium fpintualium Se temporalium
numerus copiofiis , ut vix unquam uno in con­
ventu fpedatiffimorum virorum coronam talem
confpcxerim; dico eorum , qui dignitatibus of-· C
ficiilve carebant . Omnibus his expedantibus ,
presbyter quidam Gfxcus adurgens , patriarche
abfentiatn excufavit , cjufvc mandatum in pu­
blica forma exhibuit , ac primo in Graeco , Ar
deinde in Latino legit: cujas mandati hrc ver­
ba fuere .

Al’î:;e,n·

JRBNTINI

1438

tribus locum tenentibus fand i (Ii morum patnar- A n mo
charum fratrum meorum > & omnibus in Spiritu Cuairri
fando diiedis fratribus meis & coadminiltrato- , r»j8· '
ribus mctropoliti* , Se ceteris prxlatis ccclefiae
adire imprrfontiarum , A' perficere cecumenic®
fynodi pronuntiationem . Hujus gratia & prriens
exhortatoria litera noftrx humilitatis abioluta
eft omnibus vobis, ad prrdidorum omnium manifeftationcm & certitudinem.
Habebat exemplar , /arrr fAtrurtbi'. * manu·
feriptum , at/rfi
.
Lud. Quid demum fadum eft?
And. Summus pontifex reverendo inChrifto
patri domino epifeopo Portugallenfi annuit, ut
pulpitum aiccnaeret, legerctque quod ei fuerat
tnjuodum . Qui de loco fuo recedens , locum
afeendit , quamdamque bullam hujus continen­
ti» legit.

EU

GENIUS

DECLARAI

PAPA

» E R. R Λ R I Æ

efle Synodum univerfalem.

ad

tpifctptii ftrvki /rrvwem £>r/,
ftrftfiWH rti ««Atonaw.

omnipotenti Deo gratias referre
nos convenit , qui antiqux miferationis ,,
fux non immemor, ecclefiam luam focondiori. *·»
bus fctnper accumulat incrementis: 8e licet hanc
jadari interdum tentationum & preflurarum fludibus finat , nunquam tamen patitur mergi ,
fed inter undarum moles inviolabilem fervat»
facitque ineffabili clementia fua , ut inter anêullias varias robuftior illa temper affurgat .
mandatum
PATRIARCHÆ
cce enim orientales 8eoccidentales populi dio
•btnvtcem (eparati, unum concordis Se unitatis
CoNSTANTlNOFOL»
foedus inire foftinant: & qui longo afeipfisdiflidio avultos, ut aequum erat, molefte ferebant,
Anno Domini mccccXxxvi 11, die Mercurii
poft multa tandem fecula , ipfo utique audoix. mentis Aprilis.
rc, a quo omne datum optimum provenit, fanD âx unionis defiderio corporaliter in hoc loco
convenerunt . Noftrum autem Se totius ecclefia
miftnuint Dti 4rcbitpifcep»i
munus eft , & efle intelljgimus , viribus omni­
Htpoltrtn* nov4
.
bus entti, ut haec felicia capta jugi folicitudine felicem progreflum exitumque confequantur,
ut cooperatores Dei 8c elle
dici mercamur.
Um gratia \· beneplacito ejus qui omnia
Denique cariflimus filius Joannes Palxologus
in melius diiponit Dei , deiiderium divi­
nitus veniens noftras mentes communi intentio­Komioium imperator, una cum venerabili fra­
tre Jofepho Conftantinopolitano patriarcha , &
ne poflideat, aftanttbus occidentalibus & orien­
talibus ecclefic pontificibus , ut omni poffibili
aliarum patnarchaliuin fediumapocrifariis, magnaque cum archiepifcoporum
ccclefiafticorum
verbo atque rationabili modo facris fcnpturis
nobiliumque multitudine, odava Februarii men­
ac divinis eloquiis pridem cdodi, tine ulla lite
tis
proxime
praeteriti
,
Venetias
. ad ultimum
atque contentione de propoiita quxftione cum
Icilicct applicuit portum , ubi , ticut antea fxDei timore ferutari poilimus , atque alterutri
pius fecerat , Baiileam juftis de caufis ratione
convenientes fecundum unam Dei voluntatem,
eecumcnici fcu univerfalis concilii celebrandi ,
fuperante veritate , uniamur , jam res in hane
te ire non pofle patenter expreflit -, idque Banegotii fummam accelht , ut nos orientalis ecclefix , veritatis manifcftationem omnibus no- E iiicje congregatis per literas intimavit , exhortans atque requirens omnes , nti Fenariam ad
ftris periculis prxferentes, huc Deo volente acbujufmodi concilium celebrandum cleCtam pro
ceflcrimus , decet nunc rebus principium dare,
agendo tam fanctiflimo hujus unionis opere focujus illud principium eft , ut fvnodus pronunfc transferrent . Nos itaque , quibus haec facietur, cui etiam me cum ceteris fandis & fra­
cratiilima unio femper coidi fuit , quique
tribus meis pontificibus ’ interefle decebat, cum
hanc futnmo ftudio peihci cupimus , decre­
non eflet conveniens , neque juftum me ablente
tum ‘Bahicenfis concilii cum Cirre is ipfis con- · C«v« r:vel pontifices illuc accedere , vel iynodum pro·
ventum , cleâioncmquc loci pro cecumenico
'
nonciare. Sed cum aegritudo corporis prohibeat ,
celebrando concilio in eidem Balileenfi fyno- "p»z >pi.
nec finat ut ego adefle poflim, jam per hanc addo faciam , ac per nos poltca Bononix inflan­
hortatoriam lueram, concedo reverriidiffimis patibus

C

agnas

M

π~*
1439

Ε“ρ.*ιν,.'“

‘♦J*·
unionis opus fpedantia , ut eft officii & debiti
*«? * r* n°ftr* » exc9u* diligenter intendimus. Omni igiiv, ’ βΜβ’tur modo 'Bc forma , quibus melius poffumus,
decernimus 8c declaramus, 7 accedente confenfu
didorum imperatoris 8c patriarchs , omnium,
que in prrfenti exiftentium fynodo, facrameffie
univerfalem feu œafmenicam fynodum ih h*c
Fcrrarienfi civitate omnibus liberam 8rfecuram,
ficque didam fynodum ab omnibus reputari de­
bere , in qua fine ulla rixofa detentione & per­
tinacia , atque cum omni cantate facrum hoc
jynionis negotium tradandum, 8e Deo propitio,
ut fperamus , felici fine claudendum eft , una
cum fandis operibus reliquis , ad qur peragenda fynodus ifta nofeitur inftitut/.
Datum Ferrarie in generali feifionc fynodali
folemniter in ecclcfia majori Fcrrarienfi celebra­
ta, anno incarnationis dominice millefimb quadringentefimo tngefimo odavo , quinto Idus
Aprilis, pontificatus noftri anno odavo·
Quibus peradis, letiflime ex conventu aflur.
rexerunt omnes .
Lud. Hrc quidem auditu gratiflima funt,
fed gratius fufcipiam, cum dixeris difputationis
modum .
And. Publice conventio filuit ufque ad odavam Odobris.
L u D. Res quidem auditu horrenda eft, quod
tantus hominum numerus , tantufve elegantis
fulgor in unum convenerit, nihilque tanto tem­
pore geflerint.
And. Grsci huic rei caufam dederunt: mos
quidem gerendus erat eifdem , qui ad fidei unio­
nem fuerant convitati ad hoc fpiritualc convi­
vium. Sed & datus cft modus, ut 8r fi publice
convenire nequirent , privatis conventibus certi
cx Latinis Grxcilque deputarentur , qui prcludia publicarum difccptationum in medium du­
cerent . Deputati funt cx Lajtinis fexdecim viri
de regularium ac fçcularium numero, viri gra­
ves 8c dodi, qui certis diebus tenerentur in ccdefia Minorum certas difputationes particula­
res facere ; pariterque idem Graeci fecere : qur
l> Crs.-ur ^“idem qui* publica ada non funt, non vitum
eripior m cft in icriptis publice referendum. Dilciiffiuin
difpuiic'ct**
pluribus diebus , i,- cum quatuor principan.bu, Fcrr.- bores viderentur futftc differentiarum caufx :
ri«h«l»i>·, Pnma de proceifu Spiritus ianfti a Filio ; lcaepurj.to. eunda dc purgatorio , an Iit , Λ: an anim.r ante
rio.qu» pu. diem judicii puniantur, vel Deum videant :
ta'Vuc^Bi tcrtla de poteftate Romane ecclefix ;
ultimo
Florentia « de facramento, an in fermento , vel acymis fiemïtl'oTque r’ debeat: lumpta eft purgatorii materia in dirtftrt An- feuffionem , fc difputattones plurjmr tadae lunt ,
drea« u»» an purgatorium lit, quove loco ammr refideant
^uatiioni- ufque ad diem , quo judicaturus vivos
morbui.quah.c tuos DCus nofter redemptor advenerit. Et potnfr« coluquod purgatoriura t>ret , an pirna ignis
none
ibidem fit , anne igne materiali ibidem ammr
"eq^ntbu* Pununtur : plurimaque alia, quz locis privatis
difculîa funt, & luis loco ic tempore in public infrileeo cum ‘ deducentur , omittam . Hoc modo dcfupr, *it*- ventum cft cum Graecis ufque ad oilavam men10*
fis Odobris.

^.ntequtm reliant .{ndrct profejtsomnr , eyfortesne hit tempons ordine txiçente , ex Knticano codiet inferendos dnximns hteros Elenii fnfst de rtldnlieniiis (Γ fnhfidie pro Grtttis.

IL

S

Par

Anno *>bus ipforum imperatoris &r patriarche nunciis , A
Cm. isti · confirmatam, 8c quçque ali* ad ipfunr fande

ç

j)

E

144O

, Cft. nniverft trfixinlis, nd yum profentes soÿtro litem pervenerint', fnlsste»
<
CT npe^ohtniet henedtflionetee.

Collati o ‘
Ρχιχ*.

Num. 1 i.

D falutcm animarum Chrifti fidelium t
quarum nobis tanquam. unico Chrifti vi­
cario , Be totius dominici gregis paftori in ter­
ns principaliter cura commifta effe dignofei»
tur , diligenti folicitudine , prout onus"ipfius
paftoralis requint officii, intendentes , ca diligenter qu<rcrc & exequi peroptamus, per que
8c fidei catholice exaltatio defiderata prove­
niat, 8c loft fideles ex pus eorum fuffraglis fpintualcs frdftus uberius coniequantur . Sane
ut ftiulta omittamus, que iuperiori * tempore
pro unione orientalis ccclcfir Grxcorum mul­
to labore Sc ftudio operati fumus , ante an­
num per oratores carifumi in Chrifto filii Joan­
nis Palxologi Grxcorum imperatoris , A· vene­
rabilis fratris Jofephi Conftantinopolitani pa­
triarche , ac alios multos timoratos aclo fidei
catholice acceolos , Bc magne auâoritatis vi­
ros , ad profecutionem prelate uniqnis , que
eo in tempore ab aliis deferta videbatur , inftantius requiiiti, ad id etiam urgente nos conficien­
tia, netam ianttum opus in magnam cpntulionein fidei catholice , ac perpetuam infamiam
occidentalis ecclcfix defen pateremur , totum
ejus fandii operis onus fufeepimus , in Dei miferatione Sc fidelium fuffiragus confidentes . In
qua re tantam tamque folicitam operam adhi­
buimus , ut prefati imperator 8r patriarcha una
cum metropolitis, epiicopis- abbatibus, przlatis, nobilibus, & aliis clericis 8c laicis in mul­
titudine copioia ad nos venerint, cum quibus,
prxftantc Domino, recumenicum concilium Ferrarienfe fundavimus , illud cum eis per difputationes 8c opportunos traftatus ufque in diem
prefientem folicite profeqncntet . Verum cum
ob diâorum apparatum ad iter arripiendum Bc
navigationem , ac cuftodlam Conftantinopolitanz civitatis , prout conventum fuerat , gra­
ves expenfas fubicrimus ·, & multo majores
quam fuppetant facultates , ac dc cetero uf­
que ad reditum eorum in patriam , juxta eis
promifla, nos fubire oporteat , rei hujus neceffitate compellente, cogimur devotorum Chrifti
fidelium iuiirigia &: caritativa implorare fubfidia .
Ut igitur ipfi Chrifti fideles ad opportuna
tam lanétt operis auxilia facilius Bc ferventius
animentur , quo fpiritualibus muneribus fe
fenferint in bcncdnftionibus pneveniri: Nos at­
tendentes, quod beato Petro apoftolorum Prin­
cipi , & xterni regni clavigero ac paftori ecclcfiz , & fuccclforibus fuis infinitum illutn
thefaurum , qui in Chrifti fanguinc fidelibus
datur, plena fit difpenfandi attributa poteftas,
de omnipotentis Dei , & Chrifti mrferteordia,
cujus vices , licet immeriti , in terris gerimus,
ac beatorum apoftolorum Petri Sc Pauli auâo­
ritate confili , omnibus 8c fmgulis Chrifti fide­
libus , qui pro fupportandis oneribus ad tam
fanftum opus nobis incumbentibus ad certam
fummam ( ut accepimus ) haâenus contribue­
runt , aut juxta eorum facultates contribuent
in futurum , eligendi in confeffiorcm facerdotem idoneum fzcularem vel regularem , qui in
omnibus cahbtis , etiam de quibus apoftolica
fedes effiet merito confuienda, femel in vita ,/·Ζ>*·*ί * 2
ejuamprimum opportunitas aderit , abfojvcre '·/■*■· «1
‘
,
Jsnsosb,
valeat,

A

β

Afm.n.

i44<

B*V?v.··

Conù Fl OJLBNTINl

—----------- valeat. injunâ* ci» prenirentia fa I ut ari t dein- A
dc etiam fimilem eligendi conde flo rem , qui in
tnortu articulo omnium peccatorum, dc quibus
vere corde contriti 8c ore conicφ Fuerint , ipfis
m finceritatc fidei, unitate fZn&x Romann çcclefic , ac obedicntia 8c devotione noftra 8c
facccflqjum •oftrorum Romanorum pontificum
canonice intrantium pcrfiftcntibus » plenariam
remiffioncm 8c indulgentiam conceaere poffit, tenore pnefentium plenam 8c liberam con­
cedimur facultatem . Quibus 8c confcflbribus
./·<·;·,><»- fie , ut prsftrtur, eligendis ab excommunica4 tionis , fafpanfionia « interdidi (cntcntiis ab
·
homine vel a jure generaliter ycl ipccialiter 8c
nominatim latis in foro pcenitcntiali tantum·
debita fatisfaâionc juxta formam juris injun- B
âa, abfoiutioms beneficium omnibus 8c fingulis , de quibus fopra , impendendi in forma ccelefi* confacta : nec non lupcr votis peregrina­
tionis vel abftinentix, vel. fimilibus , ctiatnfi
r»«« «« ·- *^e Ultram*fi,ut partibus , aut fandi Jacobi in
•tût.
Compoftella , vel apoftolorum Petri & Pauli
liminibus vifitandis , confia fuerint , Sc non
adimpleta, difpcnfandi, 8c in alia pietatis ope­
ra commutandi . Infaper etiam quofeumque
uforarios , aut alios turpes qusftores , fu per
uiuns 8c bonis dumtaxat dc quibus incertum
dt, quibus perfonis fieri debeat reftitutio ; ac
etiam illos qui arma, vel aha prohibita infide­
libus vel hxrcticis detulerint, abfolvendi facul­
tatem fimilitcr imnartimur. Ita tamen quod vo­ C
tis obligati ex peni as itineris, & oblationes qu as
fad uri erant . ufurarti vero , & ex turpi , vel
alias indebito lucro ad rcftitutioncm obligati,
ubi pro quibus erat reftitutio facienda, neicluntur, & delatores prohibitorum , ut fapra preraittitur, lucra, qu* ex talibus quzficrint , ad
fubtidiutn cjuldem Operis exponant , & alias
prrdidi omnes Utisfaciant, ut tenentur. Et ne
( quod abfit 1 per hujufmodi icddantur procli­
viores ad illicita in pofterum committenda ,
volumus, quod fi cx confidentia remifiioms hujuitnodi aliqua forte committerent , quoad illa
diâa rcmiiGo nulfatenus fuft’ragetut . Q’vn
quidem facultatem circa voventes , ulurarios ,
indebiti lucri qurftores , dc prohibitorum delà
tores , ut przfertur , ad eas etiam perionas ,
3ne pro iubfidio hujufmodi haâcnus juxta mo­
os przmiifos fatisfcccrunt , dum tamcn lie foluta in didum tubfidium reahtcr alfignentur,
extendi volumus per prrientes . Mandantes 8c
injungentes omnibus &.· fingulis ccdeliarum pr«latu , capitulis , conventibus , ic alus quibirf■«. ji.r
vis ecclciiafticis perfonis, quatenus indulgentias
*·<<··*«. & concefiiones nujufmodi in locis cis 1 ubjeâis
per idoneos przdicatores populis fuis folcmniter publicari & exponi faciant. QuIdus quidem
prxdicatoribus , Λ: omnibus qui eos devote au­
dierint, Sc in tam pio opere afliftcntiam & fa­
vorem pnrbuennt , auâoritatc przdida duos
ànnos &- totidem quadragenas dc injunâis tibi E
poenitentiis m forma ecclefi* relaxamus . Pecu­
nias autem , & alia , qu* pia hdelium largitio­
ne , aut alus quibufeumque erogationibus 1Q
fubfidium hujus fandi operis obvenerint , ordi­
narii loci & illorum , quos cum literis conccffionum hujufmodi per nos vel habentes ad hoc
a nobis fpcciale mandatum deftinan contige­
rit , duorumque bonorum virorum loci judicio
reponi &· coniervan , Sc his quos ad ipfas pe­
cunias recipiendum deputavciimus , confignari
volumus . Ordinationibus alias forfan quavis
audoriute in contrarium fa&is non obftant.bus

"

1443

quibufeumque. Nulli ergo, Bcc Datum Ferra- ~—-—
ri* odavo Kalcndas Oâobris, pontificatusoda- cmmist?
i+it.

vo·

Ali* liter* ejufdcm Eugenii de decimi» pro
eodem iubfidio -

£*grw·/, CTr. Dilc&» fili» 8»ftifi<c ie

leg»» i»fi»rit cleric» ceeure eftft elice, CT cefclUae acftn,
filutcm.

Nuat 111.

p\uDuM Bafilccnfc concilium pro unione
J Grxcorum cum ecclefia Latina renovan­
da carrffimo filio Joanni Palrologo Romxorum
imperatori , ac venerabili fratn Jofepho pa­
triarch* Conftantmopolitano, expenfas pro ip­
fis cum fcffringcntis perfonis in veniendo ad
locum oecumenici concilii , & ibidem ftaodo,
indeque redeundo ad civitatem Conftantinopolitanam, proque duabus galeis & trecentis balhftams in diâa civitate , quamdiu imperator
caufa concilii inde abeifet , ad iplius urbis cuftodiam maniuris , fynodali decreto 4 fpopon- ·
dit: 8c cum ad hoc ingens perficiendum opus Bnikcafi'·.
iinmenfa pecuniarum quantitas neccifana vide'
retur , ii qui in ipfo tunc refidebant concilio,
considérantes fimul fumm* magnitudinem , necefiarium Sc opportunum efle judicarunt , pro
tanto Dei honore Sc totius ccclclix profeâu,
ipfam ccdefiam de bonis iàbi a Deo collatis fubvenire debere . Mature igitur inter fe univerfalcm omnium fruftuum ccclcfiafticorum deci­
mam ........... atque impofuerunt . k Ne au- b îcffloa·
tem clerum fruftra gravari contingeret, ibidem
'
decretum extitit , ut ufqucquo ipfe imperator
Sc patriarcha cum alus Grzcis ad ultimum apphemfient portum , ipfa decima nullatenus exi­
geretur . Verum cum in ipfo ohm Batilccnfi
concilio de loci elcâionc traâa rctur , ufocecumemea celebranda effet fynodus , taira em
Florentia aut Utinum , feu locus alius , qui
prius neccifana pro hac re przparaifet , ele­
ctus « extitit. Nos autem, qui.etiam dum in
minoribus conftitutt efiemus , tummopere hanc fupr» awn.
fanâam unionem Grrcorum defideravtmus & H·
perquilivimus, habito cum fratribus noflirisfanct* Romane ccclefiz cardinalibus , plunbufque
alus in magno numero , qui in cuna Romana
refidebant , przlatis , maturo confilio , judica­
vimus , hanc civitatem Ferraricnicm ad hujus
oecumenici concilii celebrationem effe opportu­
nam atque accommodam , & pro hac quoque
ncctfTarla pnrpararc decrevimus . Ad honorem
igitur omnipotentis Dei & fanâx matris eccleiiz , protectum quoque & amplitudinem fidei
oithodoxx , noftris impeniis galeas Sc balliftarios , aliaque omnia in ipfo fynodali decreto
promiifa Conftantinopolim tranfmilimus , &
tandem, Deo propitio ipios imperatorem 8c pa­
triarcham cum multis metropohtis, aliifqueccdcfiafticis Sc fxculanbus viris nobilibus in ma­
gna multitudine, ad ultimum portum , civita­
tem videlicet Venctiarum , Sc deinde huc Ferranam adduci fecimus. In qua quidem civitate <a <i«>««>r
Fcrrarienfi dic 9. Aprilis , contcntientibus ipfu Grxcisj, dfe oecumenicum concilium legiti-“Jm*. <»me congregatum , in feilionc publica foiemni- fi^·" ·
ter Λ dedaravimus. Cum autem ufquc ad hunc
diedTpro hoc ianâithmo opete fummam circi- collatione .
tcr

1

4

r
>♦♦3

P

*

»

î

IL

Al"i‘A”1'·

1444

- teroduagint* millium ducatorem expofoerieos, A ac Hofpitalium fanâi Joanaia Hierofolyeutani, ïoltÀTle
Ckki" τι omnique mcnfe · ofquc ad confinnatioaem ,
& beata Mari· Teutonicorum , fanât Jacobi
>41a.
tqm pro ex peafis eoraoa qui font in concilio,
de Spata , Calatraveafis Sc de Alcantara mili­
tiis , St ipforam uaiveefitatibes generaliter vel
quam pro diâia duabus galeis Se tercentum
ÎZEiX bal liftart is civitatem Conftanunopolitanam cafpecialiter fub quacumque forma vel expreffione
g»uv«· *d
ftodientibus , quinque millia ducatorum expoverborum a memorata fede concedis , de qui­
·**· eectftarium fit , ne ecclefiam qu» nullo
bus , quorumque totis tenoribus de verbo ad
modo aliunde fupplere poteft, io unsmiffisdeverbum in noftris literis plena Sr ex pre fla men­
mw <Mm- figere, tantumque bonum uegligi defefte pecu­
tio fit habenda ·, quibus omnibus hac vice dum­
niarem contingat, pntdjâam decimam per iptaxat ex certa fetent ia volumus derogari . Et
fum quondam Bafileenfe concilium impolitam,
inissper volumus, tibique per apoftolica kripta
conditione predtâa ner Dei gratiam purifica­
committimus, quod to Se a te deputandi illos
ex perfonis ecclefiafticis fupradiâis, provincia­
ta, hoc fando appronante concilio exigendam
rum, civitatum Sc disncefum prsdictaram , quos
jam fore declaravimus . Quocirca dilcrctioni
ex deftâu non faâe fol titionis hujufmodi ex­
tur P*r apoftolica fcrtpta committimus , Se
mandamus tenore prefentium, quatenus procu- g communicationis fententiam incurrere contige­
rit, ab eifdem featenti is poft lYttsfaâionem de­
res & ft ude at diligenter , quod perfonn eccle­
bitam abfohrere , Se cum as fuper irregularita­
ft· , &: queeumque alia pia loca provincia­
te, fi qua forte fint ligati celebrando divina,
rum , civitatum , dioeceium , fob regnis canffiaut immifeendo fe illis , non tamen in contem­
mi ia Chrifto filii noftri Eduardi Portugallt·
ptum clavium contraxerint , auâoritate noftra
âr Algarbii regis illuftris cooftitata, tirette»·
valeas Sc valeant difpenfare. Perion as etiam ad
pta, quam ποα exempta , cujufoumque rdtgiotaxationem hujufmodi de terris idoneas eligen­
ou Sc ordinis cxiftant, etiatnfi fint Tanâ« Ro­
das
Sc deputandas plenam tibi tenore earummane ecclcfic cardinales , quibus cardinalibus
drm literarum facultatem concedentes. Datum
& religions nulla privilegia & exemptiones in
Ferrari* anno incarnationis dominicae millefihac parte rolumus (uffrsgari , fine difficultate
mo quadringentefimo trigefimo oâavo , festo
aut dilatione faciant illud idem , atque perNonas Oâoons, pontificatui noftri anno oâa­
folvaat ■ Volumus autem quod hujufmodi de­
cima perte, quem in pneàtâis provinciis, ci­
vo.
vitatibus dC dicecefibus colleftoiem tenore pnefeotium deputamus , ac tuos fubcolleâorer , C
clericos dumtaxat , quot ad id deputabis , a
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
perfonis ecclefiafticis fecularibus & regulari­
AD EXIMAM COLLATIONEM.
bus, exemptis 8c non exemptis , in eifdem ci­
vitatibus Se diceccfibus , fruftus , redditus Sc
proventus hujufmodi habentibus , 8c infra an­
I Irra/iwsir. ] Hoc opns Andre· de faefta Cruce , d,
num habituris , de ipfis dumtaxat fruâibus ,
quo irenun mentionem facit infra collatione ti. A ai.
redditibus dc proventious colligatur , dc etiam ■
nuttu «. adhuc defideratur : fed ex aftis que in prima
exigatnr : utque juxta conftitutionem editam
bu)us operit parte retulimus ex bibliotheca Vaticana ,
in concilio Viennent! fuper decimis exigendis ,
futficieaa habetur rerum gcftarutn notitia .
calices , libri , Sc alia ornamenta ecdefiaftica
x Curvata] Nec mirum: nam quod magi· , & a!>o
etiam titulo, deberent Grxci neoterici , non gtavlicdivinis officiis deputata, cx caufapignons, vel
âunt
orantes vel adorantes , ace in ecclefia .
alias, occatione przdifta nullatenus capiantur,
Mirum certe etiam in hoc cos degenerailir a fanâ>,
diftrahantur , vel alias occupentur . Volentes
patribus > Nam Daniel, cap. ·. Trihu n«pril,i i, X..
quod tam tu , quam fubcolleftores a te , ut
g»aa«. Salomon J. Reg. I. l//r»«^nrgr«n ar<<i
perfertur , deputandi , didam decimam a fin- £> ia frrre /aeras. Et de plufquam Salomone le<’itut Lu­
cu
-i.
Daad ftfiït
trait·, fla Ht grana arx
gulis perfonis ecclefiafticis hujirfmodi , auâo( diait Paulus Epbcf. ].) ad Draw frt vtiit, Vide piu..
ritate noftre per cenfuram ecdefiafticam ac feapud Baronium torn. 1. anno $1. numer. ie4 Sane ca
queftrationem eorum reddituum & proventuum
none ao. primi concilii Nicxni prohibetur gecuflcxii
ecclefiafticorum , perte ac'per ipfos, aut alium
in diebus domiuicis Sc peotecoftes . Idem ftatuitur in
canone
la. concilii Conhantinopolitani , Sc »1. ,onci▼cl alios , ad forvendum compellas, feu com­
lii Trullam : que exceptio , ut car.onidx d><um , fir­
pellant , invocato ad hoc , fi opus fuent , au­
mat regulam in contrarium , nimirum extra ea temxilio brac1 ii frculans , tam felicis recordatio­
paia , quibus reiurreftio Dorniri commemoratu' , ς-nis Bonifacii pap* VIII. prxdecefforis noftri
nufleûcndum elle r quod ptxlupponunt ianôu. Germa­
de una, ac duabus dictis in concilio generali,
nus Conflantinopoliianus patnarcha >n truoni rerum
eccleûafticarum > & fanOus Bafiliut humilia 1,· de baquam aliis conft i Ultionibus apoftolicis contra­
ptifmo
hxc ait»
ttptfiti brarfitu /tiri· itftt\triis non obftantibus quibufcutnque , feu fi cifri 1 fnanS· nrv ftirrit ataani ia <flata itilart , ■·< ia
dem perfonis a iede apoftolica fit indultum,
feriri erigi, aer grata aJeraaJt flthrrr . Et ad Amplii,
quod ad folutioncm hujufmodi decimr minime
lochinm libro dc Spiritu (ancto do.er . 10 diebu· domi­
nicis A tampore pentecoflct non genua fledrndum in
teneantur, & ad id compelli , aut quod inter­
mcmotiam
refuttrûionis dominice . Ite reliquis veto
dici , fufpendi , excommunicari , aut extra vel E
dielus anni liKC iubdit : i^taini genat fltiifaai\, Φ
ultri certa loca ad judicium evocari non poirarfat erigitaar, iffe feHe ejieaii^ai , pai,d ti ferrte t’a
fint , per literas apoftolicas non facientes ple­
in terram delaff jamat , &· fer knmaaaiitnem eft· pai
nam ά expreifam dc verbo ad verbum , corum-.
creavir net, in rflam resterai i jamai· Sed &c Balfamon
alioquin fchrfmsticus in commentariis fupraJiâorum
que propnis ordinum , locorum At perfonarum
canonum
, & in Nomocanone Photii titulo is. idem
nominibus A· cognominibus mentionem ,
qui'
bufcumaue privilegiis & induitis , exemptioni]prarfupponit » deque eadem genuffexionc mentionem
tacit Cabafilai in crpoirtione liturgie capite 14. Certe
bus &r literis apoftolicis quibufeumque ordini­
fandus Damalcenu, libra de herefibus explicans no­
men
cujufdam ledr hxreticorum , l»c ait : ^genfriita
bus Sc dignitatibus , &r fpccialitcr fandiorum
,
Bcntdiât Sc Augaftini , Ciftercienfium , CluJ[nat, fni ftaleet erani , genafieil rre fre-^,ivi^ae nelanx ,
niacenfium , Prrmonftra‘.entium , Grandimonifed femfer fantet fret enter.
f Simili ftmfa . ] Ecran: in valvis xneis julTu Eugetenfium , Cirthufienfium , Camaldulcnfium :
,nn pape IV. m major porta bafilir* fandi Petri col­
Vallilutnbroix , Cruciferorum &: Humiliatorum ,
j
locatis
sufiuipta nobilicra ejuldetn pontificii moc.nmcrv
ta>

1445

’"ViV*

Cone.

Florlntini

1446

Quod ver^ harc exhortatio, ieu commonitorium , quoo
TS~
U, inict qua vifitur Ac iapentet «aa eam defpoea eyas A
ponit Grocus feriptor , omiflb mandato ab Andrea relato ANNO
«i- * ,,itre 5'*·®··“'“®?°*· Venctias , At iade Ferrariae ad
Cuaisri
fiserit leftum , nul^i modo credibile apparet .
' "* " concilians navigant. Cernitur A emfdcaa ad funsmum
»♦<··
In primis enim ipla lynodus hujusmodi commonito­
aontitkeaa acceftit , que* genu flexo veneratur , ut
rium non pcrmifidct legi & publicari nomine patriarch·,
hic in gra.iam leftoris, Bt majorem declarationem coetiam fyoodo approbante, fed ipfa univerfalis fynodus
* confiait rum *ïu*
Andréas , Bt ftatim infra d.cet de
idipfum fuo proprio nomine edixiflet > decreviflet Ac man­
editiones
habitu imperatoris it aliorum Gratorum , "imprimi
da tie t, ut moris eft, Ac apparet in decretis omaiuin gene­
tauua
curavimus · Cxtant ia iiideaa valvis hi verius infcn* Lapa reo- p(l.
ralium fv nodorum.
ftar ΜφΜ *
Secundo, nec funsmus pontifex id permififtct non fo­
fiJL‘"^ahi
*··’ **♦ e«m.7 -*·«-«<« iii.jJr.o ynarii >
lum patriarchs, fed nec ipfi generali fynodo. Ut enim
fapienter
& aniditiflime obfervat Turrecremata dc poteecaJoi iotxceifa *«r amari jwwr a>aa>awr«ra fui.
ftate pap· ad primum articulum , Ac in decreto hujus con­
gtMraa de·
Vt Grue i, priora·, jKtbiepei, bit afpic· ut ipfam
cilii Florentini : 'n canciliii gaarralibni, ia gnibut faut itinea».
Imaaao «apGxa r/ g.a, Jmsiiaa jfd«· .
♦ Sabiaenfi. ] Jordanus Sabinenfis pracedit Anto­

nium Oftieafem ; antiquior enim epifeopus cardinalis,
five is fit Sabinenfis, five Albaneafis , five Oftienfis , fi­
ve alius ex fex opifeopis cardinalibus , decanatus digm- g
Satem obtinet , quod Paulus IV. in fua conftrtutiooe ,

fet magimue ferfeualiter frqfidet , fiv» dffiiaitianei fiant
in materia fidei, five fahifmatil, five refarmatianit , fu.
Ii fiam mi fantificei in fifnum angeritatie 0 fatrfiatit,
auBeritate prapria fiatulffe 0· difaiffe ligatur eadem
affrabaute canttlie , ut inferum cencilierum gefia in de.
cretalibut , Clemeniinit 0· Extravagant ibat elariffima lu.
ce demenfirant 1 yard etiam ebfkrvaeum fniffe affaret ia
cencilie Centlaniienfi , ia gue ante ele&ienetn Martial
fefu F\ fali am in aedem cencilie, email difiinitianti fa9e leguntur nemine caucilii : fbmmi autem fentificit ele.
Btent fecula, ‘ffe^ue prafidente, ernuet fubftguentei diffinitienet a feffiene 4». fafla leguntur nemine iffiut pa­
pa apprebante cencilie. Harc Turrecremaia . Idipfum le­

C·*· szearrobi/ei, voluit habere locum in epifeopis car­
dinalibus prefentibus in curia , vel ex publica cauta abfentibus , Ac extra curiam per Romanum pontificem deftinatis. Vide Panvinium dc epifeopis Ac titulis cardinal ium
paragr. Sicut autem .
> torrrr/i·] in hujus enim fynodi, in qua do unio­
ne Grxcorum agebatur , Ac ad quam vocatus acceifegitur in hoc eodem concilio in decreto pape , quod ftatim
rat , Feiraricque jam aderat , conveniens At juftum
lubdunt A nd reas 8c G reçus , & in diffinitionibus n ro Gre­
erat t ut felfioni etiam interrtfet , ne unio quali eu
ets, Armenii, Jacobims , Ac aliis nationibus infra recenipreto vel invito fieri videretur. Vide hic infra notam
textam .
fcudis: quod tamen Rafileenfcs non obfervarunt. Nam
etiam poft elcAionem pfcudo papr Felicis in eorum con­
d Manafcnpcum, ] Arat fulicet exemplum fubfari.
cilio prxfidcntis, omnia decreta faâa leguntur nomine
ptum : Jvfrab facer patrtarxba manuprefria, menfe -4priconcilii i & merito : nec enim ille papa , nec ipfum con­
kii, die Iciiicct nona , qua erat fefiïo anno 14 j S.
cilium , nec decreta ullius funt roboris ■
Hoc mandatum patriarche non refertur a Grreo
feriptore , fed longe aliud paulo port initium fub titu­
Tertio, tsec etiam coram Greets patribus hujufmodi
lo vjrrp··· , quod exhortationem , feu commonitorium C commonitorium leflum fuitlc vetifimile eft. Ipfi enim
Latine dixctu his verbis.
(prêta Bafilcenfi fynodo fummi Pontificis auâoritate fre­
1« nemine faaQa , vitague principii Trinilatit , Patrii
ti , tranlfationcm Bafilea , Ac indiétionem Ferrarie pro.
o Filii <r Spiritui fanfii , du« Cbtifiianerum pariet , Ita,
mulgatam legitimam , ut par erat, exiftimantes , Ferra­
Ieram fcilicet 0 Gracarum , bidie eemmnui cenfenfu cenriam acccficrunt : multoque minus harc eadem Jofephum
veuerant a4 indicendam facrej inii am acameniram fynepatriarcham alioqui religiofiftimum meditatum fuifle
datat . Et rx ■«« y«iCr« part· fanii 1 patret erientalic ri­
credendum eft, cujus monentis , ipfo Grarco feriptore tédefi a , videlicet farenifimai imperater leanaet Palaeleftanre (efiione a$. hcc fu'rt poftrema fententia , mentifquc
g»ii 0 patriarcha deminue tefepb , 0 arrhiefifcepi , 0
teftatio : Queuiam ad finem vita mea perveni feluturur
Iran fignatt , 0 prtmarii erien/alit ec defit facerdetei ,
dltceni, ejufgne aniverfm titrât.
Ex allita vere fimHilar Italarum farta lata fanQa eceidentalii Kemana tnltfia , feiliief beatijfmai papa ruat
muiverfe fine facerdetali erdiue , Cenfenumui , 0 centra­
it be. jumui , ai tantlc 0 Ucnmenica bar fynedui cele­
bretur 1· hac ar·· hrraria i» temeta [anili magaigae
mare/rii Geergu , gned filum efi ia Lac media urbe 1 0

jam cammnae debitam , Dei gratia , feribe 0 fubjcribafententiam meam nniverfileti mearum filiarum . Omnia igitur
gna feutie 0 gaa dag matitae eatbelica 0 apefielita ecclefia
demini ne/lri bfn Cbriff finierit Hama , ipfe guegae fentie ,
0 in me aeguiefetntem de 0 dica . Prefiteer guague beatifimum patrem patrum maximum peutificem 0 vicariam de­
mini neftri Ufa Cbufii eutiaua Hama papam, ad tertam
amnium fidem. Hrc patriarcha.

indiumni , CZ cyanum damni , fnad ab btc lempere ,
anna liib.rt 14]!. die nana menfit -dfrili, indi&ienii |j
frima h-malar U m.njet gnatnar , 0 in anaaibnt lacu
dt rnji.li Cbrij. ian,rnna netum fit emnibm , atgne emnrt
can veniant , rdigni etiam Safilrenfii .aniilii, jaiyu· K·ana Jnnt, 0· amnu Cbiifltanni , gnijnc adveniri value­
rit, ventat a4 irmyni tanfiiiutam .
J^uad fi f«n aeffirerit . aut a/fernatut faim banc
fanSam fynadnan , m,.. advenerit nf^ne ad frafinitum
teaafat , nt excatnaaun.iaiieni Jnb/atrat , mi amflraui
fuerit 4««<η·4·ι· ab legitima fyna.it fnrrint detrita . Lt
fi
eattvvt fic /lata, aut daiier , aut mlrfiafi.ft fangatnr agicit , dacimu. , mittendam effe ab er fuam
canfrj/ianem , aut vicarium , fi nrysrat iffe venire , ni4·· affrabrt «14«« rnifiat ^aacnmgue fanlia fynedui de­
cernit.
Si!··^ fi reficeret . «r dix>««i , fit excammunieatitntt
cenfura ferculfiui. Idem de magnii frincifibm 0 dncibui ,
altifve lacerum daminti ultimat , iffat etiam deberi ieeVtntre , mandate fafa 0 imferalerb V l'yaede eteUnn- 1
tat, vel certe tr iffiet eadem fimiluer feriber, .
Si vere lidem rige, 0 frincif.t al.bi velneriat fynedum celebrari, «( 4« e, ^ued fetiai fit , debbereat , al­
gue id fit io fynedl yeiefiait »/î·· ai temfni frafiitn
ta·.
Hac leHe, fnfferuat enam beati/fimi fane decretum pre
ambene lentari . H*c sile .

Quarto , fi fummi pontificis decretum , quo declaraba­
tur, fy noduns elle Ferrari* legit ime congregatam , ( conicntientibus qui »am advenerant Gr*cis patribus) in ea
letlione illico promulgandum erat , quid opus erat pro­
mulgatione antecedentis alterius etiam decreti pattiarchs
de eadem re , in eadem feflione ? Nam fi hoc decretum patnarchz erat idem cum illo pontificis , apparuillet fupertfuum ; li vero contrarium , apparuifiët nullum . Quod fi
fupplebat quae deerant , illud pontificis apparuilTet defi­
ciens & improemeditatum .
Quinto , diferepare etiam vi Jecur a decreto pap· , quod
in eadem feffione illico promulgatum eft . Nam pontifex
ipfe przlcni decernit At declarat , confentientibus rei iqui», ut diximus , fynod 1 11 u livcrfalem cifirin Ferrarienfi
civitate , legitime Iciiicct congregatam , utpote a fc priui
Bafilea translatam, Ac Ferrari· indidam , imo etiam an­
te adventum ipfius pap· a Nicolao tituli fande Crucis
presbytero cardinali , apoftolic* ledis legato , ejufdem
iedi» auâoritate canonice feffionibus publicis inchoatam
& celebratam , atque iterum abeodem fummo pontifice
ante adventum Grccorum in ea prefidente confirmatam ,
ut in prima parte hujus operis apparet » cui indifliuni ,
inchoationi & confirmationi in fuo ptcfenti decreto infillit Fugemus , accedente novo confenfu patrum Grxcorurn : Decernimut , inquit ,0 declarama, , accedente cea-

Subdit deinde iummi poaliti. il decretum , ut hicetjam
Andreas, nonnullis tamen additis At mutatis , ut ftatim
duam .
Siftendum eft enim hic pauhiprr , & diligenter confiderandum , quoo omnino videtur t ecctfariuni fuifie Icâuoi
mandatum, quod ponit Andreas , ut ram proprio , quam
ipfius patriarcha abfentis nomine , reliqui rpilc.opi orien­
tales decreto p*p« confentircnt.ut hic nota 4. & d.dicimus.

feufu imperaterie, 0 patriarcha , amniumgu, in prafenti
fyneda exifieatiam , facram effe nniverfam acamentcam fyaednm in hac Ferrarienfi civitate, legitime fcilicet con­
gregata ' ut enim hic ait Andreas, biac indi ‘traOaubnt
uabitii ceaveaere , at in ecclefia cathedral i cenvenientibm Latinii 0 Gradi declararetur per fammnm peutificem
tene ilium ecamenicnm ibidem ile legitime ceagregatum .

H*c Andreas.
Quamvis ufque ad mrnfem Oftobris non fint publico
difputatioacs habit· . led privatis conventibus prrludii
10 me-

«447

··;.·<·,:··

Ρ Λ *

5

ii.

“·7Λ·-·

144»

A M WO innsedi··fint dednAa , *tMesa alti qaod et Um magU A pontificis, ia 00· concupiram gratia· uUius fana mcu- r**^, _ Cubist i «rwA ι«Γ~·. w ia lireris apeiftnlicM Mciptcatisia pateiatehe a qoopiam meditatum.
II *'
14) A. ***** » ®nd·· f^**^P* » *·Λ· b** eadem tsUstioM «mb. j.
Obfcrvaadum autem , qu»a ptxfata couftitudB E·*
Kccafeadis bit re ibis t J» ju faibem tfaitaea hntrinf
genii e Guro· i· Latinum translata fic fc habet j Dateraidk is. xarito
iff» Gearii tf<
·»»» & iaaiaraat», t h itftt, Satvam araataaitam f/aedaa,
raw rawMin Jfüww «B^ngganw* , ia /qjt··· f»Uit»
tft la bat arba ferraria libere tattfae late tei,braadam.
ftlmuttt d»d»fniu<ut Mac lagea!·». Painauha ra­
Ar ver· iu teu» —a felum Andre· , fed etiam Grecs
re ib hoc fuec*MMO*it*ri« poft IpatiuM qasusee «ca>
fcriptaesa ··· a deft boc fisturuw . rrltbraaiam , quod
Gam illicit, edicit, ps*M«Jgat, ίγnaiam ( bee cairn
stqoiBoctMae* ad celebrationem inchoativam, vel con•ma ia fijgntf cat vetbum G racam a«aa<pv(·' « inisi· cmnlinuativam' fed (lc apudatrumque legitur: Deeeraima»
atMMtiaom p«£tum ) qitali tcanolati· de Eafitea It iadiZH·
6 daelaram»» l A infra , fatram ftameaitam fyaeiam »f»
Feriati*, imo A rncboati· prias legati, It aolra ipG«s
ia bar arbe ferraria : *el ut habet Andreas , i» ba, ferra·
pap* t as poftexioe· confirmatio·?· faficseiu·· n*a fuoriertf riataaae · Meus enim & fenfus c«nftitut ioni, eft , noa
line, id ipfam eft quod aperte fubditur tn coaamoaiton·
ioluoa in fucuruM facram fynodum celebrandam fere , fed
illis «cibas : Xi wra rage» O friaeife» alibi veiaariaift»,.
ja* rfrt, fcilicet legitime congeegatam . inchoatam &
daaa eelebrari, dree feed fiiu if MAm/n , Up, flit
celebraraM fyneduas; ut fupra evidenter probatum eft.
fj arilfa»»fate. Verum hoc illud eft. quod ftr Îa Glee· fee
Quapropter futurum illud t eelebraaiam, expungendum
pestiferis aa&oritati oblatrantes , adverfus Eugeaium
elaet e translatione Latina e regione textusGtarci polita.
•xaggerafe confiat, conquérantes, ut ridere eft in aftii β Moderna autem tectas Grrci ia Latinum joannis Matth«t
CjaUlêm concilii, Scteftatar Anguli nus Patritius, ut in
Caryopbili translatio fecuta eft in hac parte antiquiorem
fiat terti* partii hujus operis : bageaeam jasta p^n'»
Abrami Cretea fis, en qtto hanc coeftitatiouesn dnfumaaBeritate ad eeurmatieaem apertialit reae ilii , •ra/rupfit, ut patet legenti , Laertius Cherubinus, & inferuit
drrur f» ferta»· imferiam babere fafra taariltam , ti­
in fuobullario Aoaaan· fub Eugenio IV. buila xi.de qui­
led d< Itt ia Imam fr» fu arbitrat» rraafaltjf, . H*c
bus translatioaibos Caryopbili & Abrami Creteo fit latis
Fanioias.
diximus in prsfattOne operis .
Sesto, magnam etiam It iarerifimilem habet rerum &
y ^ietadeate. J Memineris leftor id faftum de more
rerbocum hoc patriarch*commonitorium redundantium*
omnium conciliorum , ut patrum requiratur confenfui ,
Nam ultra ea qa* di iimus , plura etiam poterit lapiens
qua de rr Grecos inter & Latinos traftatum fucrai , ut
leftoc animadvertere , quorum aliqua fatis erit indicate .
paulofupradixit Andreas.
'
Si enim papa , & cum eo Jlomana curia pr«fentes aderant ,
qmd opus erat, eos etiaus qui Bom* erant, In fpecie eoo*
cacare tamquam abicntes t
COLLATIO
SBCU.NDA.
Septimo convocantur etiam in hoc commonitoria dsOere» ««/ fafinue», & HU pifmi ia ali-fa» tjitieterl^aftie». ^«ad f atfatant Kttirri ai partit tea ti­
PIE IX. OcTOBftia.
liam , taa»aa» faaa câtf'ftun, iniùnri,», Hcc au­
tem illita peribaaiem hnjuimods hominum ioduftriaai ad £
£/<o*rer iliffatanrtt fn Latiaii tf Gratii.
dUpurandam At raufulaada* , pr* Ie Ierunt etiam jus ad
Orant i» tamiim l{»ta»»i (T Caltffenfi».
dacsdetwlum : ia q·· maga· afl earn ra»»»la frnrdeadam,
Lfbefaatfrrfeait, »a» frtaijft »J4i
aa ( at ait Tantcremata de eccleGa lib- |. cap. 14. ) e» <«·>
farrati»» ftareadaa» jus habere ia difiailieaiba» eriver,
J)»l»l» vtrh» , filie^ttt.
faiittratilii, e» f„ fiera iaee»v»»»iee»ia f»f»i fef·»» .
frimam af , eui» fre^aeatrr reaeiagrret, atjadidam
And. X"T em die OAobris , ut public* di- auo i4lt.
Weiverfali» tttlrfa ai veta iafrrieram rruslverrrar 1 At
£Λ| ipuuttoocs fierent, eft conventum , *· «r·»·,
fubdsl : lateilraimai , cas» Ia taflerafi tearilie fair»»» ,
A fitnili ritu & ordine, quo in cathedrali ecclclia ttù^hüa
gaefdam aevrllei magiore, ai bee famata vieleatia i«retuli. Ordinatis icdibus in mijori capella pala-iv. *
tarder», tegaefeeate», jaai admifi aevrilit de&riait ta­
ra»», ia aaUrrifatt tear Hieram <P admtfieae iaferieram
tii apoftolici » convenerunt iummns pontifex una
ai vere» difaitivat , m«/»r far» errlrfa rfie» femfer afai
cum venerabili Latinorum caterva, ac imperator
•et , ftmeitjtamfar eelebrarearar aaiverfulia r,erilia · a
8e patriarcha cum Gnecorum comitiva.
f»» ferieale digaatar ettlefiam faaat faaOam devi»»»
Lua. Rem quidem diâu audituve mirabilem
rtitdirt.
Seraadam iaeeaveaieat fati ftfttrtttr , f alii ya«M
audio, caofam hdei ia contentionem deduci, qua
rfifnfi admiurteatar i» malei,aliae ai v»<-»r difiaiuttat,
?|uidem nec omnium qui huic conventui prefentes
rf, prsia rffirt i» ftrflal, »»>»» friacifit , i» tajat trrra p»
ucrant, communi conCeniu poterat mutationem
rtMratar ctatiliaa», difair» faiifaid vrlir» i»raarii/a ,
iuiciperc. Se de his alias verbum faciatn, injure
fvt aivrrfaa» fafaa , tam aiutnftfti i»t iaStrtt , ma·
tifr„ & abitat,t & frttbfirrai r»fitu , f»i fuftr^rtitfidum fit, ut ad fidei parem difeeptationem adrtatar muUitaiiaam tfifftyrram , fra&itaa, fisae farriltm life tn (i: Grecos venire ; cum iblum ut dogma ta
iam ialrattr acaii» »·Ητιι aff,aim»> i» taflrrnf t»»tinoftra iuictperent , inftrudionefve fideles, quae
'·. H*c Turrccremata , qui unique concilio , BaGleenA
docet 8e tenet nnivcrfalu Romana ccclcfia, que
fciliaet At florentine interfuit : cujus dida comproban­
nuHins herefiscontagione uoquatn alperfaeft. nec
tur ex lumuliu ecclefiafticoiuin in Bafilccafi concilio fupta relato ex Auguftio· Pairino in prima parte hujus ope­
labefaâari permittitur , ft Dei verpo , qui pro
rispaulo poft initium .
ea femper indefefle · orare profeffus, tantummo- « chna»<
Oflavo, quibufnam aliquando iu adrbus generalium
do forte fuerant b convivandi : fed de hin nunc ?*·’,* fc!>*
fynodotum kdum eft , anre decretorum & canonum
verbum non fiat. Dic rogo, quoru-n organis res μ«*·ι·μ
conf.-dionrm Ac promulgationem , latam efle excomtam grandes in medium prolate funt. Scio opor- home Fe­
«nunicationeas 1st* lententi* contra inpbedicnte* At nos
recipientes futura decreta , ut fic in hoc cominonirorio r
tui fle, certosfuiifedifpofitos (prout es tui» ver- ρ,ζ’,,^*7,
Nono, qua'uvis hac in leffione qua lefts funt decreta ,
bis fadum fuifle percepi ) qui onus hinc indedi-***
narratur m ürxco codice , pa riarcnam edito in folio fe(putationis iufeiperent . In hoc oatnque eft inteldifte , non ita multo poft lubjicitut , eumdeiu cum *gto- _
tarer in fynodum noa veoifse t quod & Andreas teftarur . «- ledualium rerum prsriUntia, quod corporalibus b F·,,· ,
certaminibus omnium corpora adjumento funt.
Si ergo pr*fens non aderat , qua tandem ratione hoc in
edifto, «eluti coram eatans , rccenfetur , atque una fimul
Intelleâaalibus vero paucitas, preftantium ta­
cuui pooutice , quique aderant , ceteris, indicit fynodum i
men animi vigore, ac elegantia virorum veneraIt hic etiam ad inltnuatsdam prarientiam patriarch* fit
biliutn .
alia mutatio in Gr«co codice verborum decreta Eugenii :
And. Dixi ’ fer hinc inde fuifTediipofitos.
nam apud Aadream fic legiiut ■ Dritraim», & d*:laraI··», acttdttutttfttf, d,ci,T»rt imf»ra»»rii tr fatnarL u d. Er ooftns qui ?
vfi*, «asaawMf·» ·· fraftnti tti^tanam fyatia. At vero
And. ReverendiQimus dominus cardinalis
in Gtsco codice t bair.iati ce· dttlar»»», , t»»f,ali»afanda Sabine , fandi Aagoli cognominatus -,
»iba» iiflit imftrat»,* & fatriartha , f»t fraftarat iit faat,
dominos archrepifcopus * ColoUcnfis ordinis
tmaibai f»i adbaat /p.sd— t».v»a.„ .
Paedicatorum , dominus > Forolivicnfis ordinis
Ea quibus apparet hujuimodi exhortationem , feu
eommomroriuin patriarch* , omido cjuldem legitimo
Minorum , dominus 4 provincialis Lombardie
mandato ab Andrea relato , ad indar decreti lumini
ordinis Predicatorum , dominus Penus Perquerii

1449

β*ρ!π"·

Conc. Florentini

11.

!45°______

C-t.-Ç.'7<Iuer** «agifter in facra pagina ordinis Mino- A daum . Machinationes inimici , 8c que» ad- A „ β e
verfus nos contexuit dolum , cum ut adinvi- Chkisti
l t.
ruto, Bc dominus Joannet de fando Thoma or­
cetn pugnaremus provocavit nos aanicos Bc 1rsi^it.
dinis Eremitarumtrès , imo eiufdetn capitis membra A' partes ,
Luo. E» G racis vero?
te unius palloris ovile, de A acre jam incipiunt,
Ano. Dominus Marcus arehiepiteopus Ephsjcvanefcerequc ac diffolvi , ita quod ad unio,
finirs, domina* metropolita Raffia, dominas ar­
ch icpifcopaa Nicçnus atate juvenis , fed dodri.
nem eamdem properent quae «hftabant , & ad
conjundionem qua diffidebant » cum utrique
na Bc gravitate venerabilis i quidam («cularis,
& duo craciferi fanda Sophis, quos cardinale*
fub eodem angulo contineri quam maxime ve­
lint Bc optent . Convenerunt equidem ambo
vocant.
cum
pari -intentione atque eodem propofito ,
LuO. De metropolita Rudia nunc primum
quod nullatenus permittatur , ut vincere , teu
audio, cur hadenus de eo scibum habitum non
vinci omnino queratur . Non enim effet boc
eft ?
diicipulorum Çhrifti , nec moderatorum vi­
And. Nequivi quidem in patriarcha adven­
rorum , at quotumdam contentioforutn, Bc il­
tu, cum fecum non venerit i fed cum magno equitum apparatu ex Polonia partibus magnis cum B lorum , qui omnia vellent arrogare fibi , ac
(umptibus pec terram venit , de mente Auguffi
propriis voluntatibus : at qui veritatem dum­
taxat cupiunt invenire , cum Sua vinci etiam
Ferrariam ingreftus eft : ficque nequivimus pçts
pateremur, & abfquc qua vincerequidem ex­
tinenter hadenus de eo facere verbum,
L u ο. O fidei fanditas , ac inexolubile uni­
pel lendum putarent . Quatftobrem veritatem
clarcûctc neceffe eft , ac illis prorfus Ceda­
tatis vinculum, qua tanta terrarum diverfitate
tis , qua tuere impedimento , omnibus domi­
diftantes in unum congregat & ligat! Sed eo mi­
nari ; hilum vero longe debet explodi, quod
rari non defiiso , quod cum Grccorum gentes
cum filiis mendacii collatum , illis etiam do­
Turearum incurfibus tint oppiçff*, valeant tan­
minerai , qui patrem mendacii plurimi du­
tis fatisfeciffc fumptibus.
An* Mirari definas , cum fummu* pontifex
cunt , & illo duce omnia Bc agunt Bc di­
cunt . Quidnam diceret quis huic rei condi­
ex propuo Romana ecdefia fumptu , intraitibufvc eos conduxerit, fumptufvc quamdiu his in
gnum f quid denique praeconiis poneret fimiJc ? Omne» igitur gaudeamus fpiritu , eundi*
tebus cum caritate tnanteriat, facere pollicitus,
(it cure de falvatoris laudibus ., Dgratias agentiid fado exeeutus fit .
o
Luo. Quo ordine hac eolludatio cçptaeft? G bus ei de rebus jam effedis , ut finem videre
pollimus , qui iit 'hujuCmodi...................
principiis con­
And. Duobus ted'libus in capella medio vergruus . Praeterea offerat unufquifque noftrum
fus altare, noftris kx ia oppofitum, lex G racis
omnia qux fibi lunt poffibilia , & quae dedu­
luo ordine allidentibus > unus ex Grrcis Nicrcent ad finem &,· facrarn unionem Chriftianonus Graco termone , demumve per interpretem
.n Latinum trauiatis tus verbis e.oratus eft.
rum . Omnia funt nobis agenda , eunda tentanda , in nullo deficientibus vel ftudii , vel
promptitudinis , vel certaminum , vel laboris,
Simus ; tnemores , quod non iolum orare opor­
SERMO DOMINI A R CH 1 E P 1 SCO PI
tet, led etiam nosipios obfcqui Deo. Non e*
nun omnia lunt fperanda a fumma potentia ;
N I C A N I.
dum ipfi nihil agamus. Effet hoc profeAo contiarium illis, de quibus oramus, h auxiliatorem
precamur habete Deum , dum ipfi nihil facul­
ox modo fines- maximarum rerum , cum ad
tatis noftri adhibeamus , quod fit opera pre.
vota procclleiint , eos iolent oblcdare ,
XXXJ
D tiom,
& quo Deus nobis opituletur . Tali nam­
qui pro iplis elaborarunt , verum etiam nihilo
'
que modo eumdem· habebimus nobis fuffraganminus ipfa principia quandoadiunt. Principium
tem , atque facilius & magis profpere ad finem
e um Be in omnibus aliis plurimum valere necelproficifccmor. Quod quidem minam fiat , o
le eft, cum faptentum communi lententia , to­
Deus ialvator, ut illo die affames tibi cum plautius dimidium appelletur . Eft enim longe faci­
fn decantemus hymnum vidoriofum atque gaulius principio dato ad finem ptoficiici , quam
diolurn, ab uno , 8c eodem impulfi fpiritu , Bc
■ Grarui' illud aliqualiter tangere , Ii otioli ■ volumus
eamdem modulationem reddentes , necnon ea­
uX'«n vile. Maxime autem in divino pratenti opere
dem connexi ferie , lub te Bc uno & eodem capetvtBirt plurimum poffe fperandom eft : &.* quod ad bofnte valeamus vivete, moveri Bc fpirare ; idem
llutn
tendat finem, nos ccnfere oportet, tum
cr4?n°pror. confifos divina promiffioni, qua datur fperare ,
cnticntes, idem profitentes,
adinvicem idem
enitentes . O Chrifte rex , unum te fuper nos
'«Ju? ln mc^*° n°ffr» Deum nos habituros, quo pra&- eumdem regem Bc volumus Sc optamus ,
’ lente, nil omnino eft dclperandum : tum etiam
cujus pretiok) Unguine redempti fumus , qui
id quodjam" fadum , magnum cxiftimatites ar­
pro nobis venditus fub peccato , pro noftia
gumentum'A’ conjeAuram rerum futurarum.
Tantum enim pm temporis membra ecdefix in­ E redemptione tcipium tradidifti . Fac igitur
ut nos ambo unum tibi fimus ovile i nec pater le fuerunt diviia , ut nedum convenire non
tiare tuos efle divifos , nec permittas illos ad_paterentur, verum &.· tplo audito id pertnolefte
invicem decertare. Quimmo noli alteros relin­
ferebant ■ Nunc autem tantum utrilque promquere, alteri vero opitulari; pro uttifque nam­
ptitudinis impenfutn fuit , ut cum multa impe­
que tcipium tradidifti , pictiofi (anguinis tui
dientia fuerint , omnibus tamen fuperatis , ad­
effulto ambobus lavacrum effecta eft
Commu­
ventum fit, unde per teCtum ad unionem tendi­
ne igitur Sc nunc tuum auxilium dona nobis,
tur . Hoc quifnam divine non adfcnbat poteac utnlquc tcipium adhibe . Ad te denique
ftati , Bc confequcnter fauftum de omnibus po­
nosipios utroique alliciens , unutn 8c eumdem
nat omen? Dica enim hodiernus , dies latitic
finem teipfum ftatuens , ut alterno connexu
eft. 8c licet nos exultare fpuitu gaudentes. Pra& mutua atfcdione jungamur : nec permit­
clara fane funt exordia præclanlTimarum con- '
tas inciios nos efle , & abinviccm diffidentes,
clufionum, magnaque pritnitir maximorum fruut

N

1451

‘•".V.··

Paks

IL

*“·,"·· “·

1453

——TT- ut proinde neceflario alteri a fine propofito de- A tibi teftes: at oportet tc finem fpeculari, dead
id ordinare, providere denique, ut illalrtitia, ·γ£Τ’*
CNBISTI cidant . Spiritus fande, qui ex gratiarum fons,
qua ia principiis aficimur, pedetentim aada Ac
fpiritus fapientie , fpiritus intelledus , fpiritus
promota circa finem multiplicetur, dc ad extretimoris Dei, pro quo Ac cum quo hoc propotimu® terminum proficifcatur · Equidem cum hac
tum certamen ecclenis eft, expellas a nobis om­
principia tint pnrclara , it hujufmodi primor­
nem cogitationem fuperbam , timorem autem
dia , cogita exinde qualis futurus iit finis tali­
Dei nonris omnisu» inferas animabus , intel le­
bus conveniens principiis. Quantum ille confedum Ac fapientiam nobis largire; Ac una nobifquetur gloria atque laudis, quantum bona fa­
cum certamen iftud peragens, quod pro te agi­
ma , quantum coronarum , qui tot jam caufas
tur , declares omnibus veritatem , cum non 10difpofuit rerum , totque u! tenus eft potiturus .
lum fpiritus veritatis’ fis Ac voceris, verum et tam
Habes ad hoc cooperatorem Ac fequentem filium
quod omnem veritatem nos doceamur , opus
tuum imperatorem piiflunum, fcreaUüroum , fc
tuum fit , juxta vocem illam veritatis veram
Chrifti amatorem , qui cum multa tint ea qui­
Ac irrecufabilem. O Deus Trinitas , quas pmbus fcmetipfutn ornavit , prrcipuum illud nania produxifti rationibus ineffabilibus, Ac quz
eunda contines Ac provides Ac regis , tuum o- B
] bet, telum pro Deo, drpro bono ac nictate fer­
pus eft homo , noli forfan omnia alia X fuper
vendam : qui coataneum habens nbi facrum
hujus fandz eccleliaram unionis defiderium ,
omnia tamen vihbilia conftitutus. Habuit ete­
nunquam defecit , quin diligenter perferutarenim principium hoc, & , ut opinor , regium ,
tur tempora, quz ad hoc conducerent: quibus
ut przparatis jam bonis ad vitam ingrederetur:
tandem lapientia cognitis Ac inventis , ac per­
de quibus rebus , corporalibus fcilicct Ac przopportune raptis, ad hoc promovit rem, ut vi­
fenti conducentibus vitz, pluries , imo temper
deretur . Is cum ad unam hoc bonum nitere­
illi providus es. Nec vero tàinus de illis , quz
tur , hoc denique defiderio totus alliceretur,
ad ftatum Ac ad perfedionem rcfpiciutrt animz,
contempti t pericula , defpcxit delicias Ac quie­
cujus proprium bonum veritas eit , Ac ut non
tem, vilipendit tantum mare Ac fludus tanquam
erret circa opportuna, cum hoc fit omnibus que
montes tumescentes, parvi duxit prrterea cor­
habemus Ac habituri fumus , melius Ac nugis
pus Ac vitam Ac patriam , ut efficeretur Chrifti
divinum : hoc quidem imprafentiarum largiacooperator, Ac pacem ecclefia largiretur , cuius
-c nobis Ac tribuas , ut ipfa veritas nobifeum
non modo efle alumnus, fed & protestor Ac nu­
fit , Ac illam compaientem nos amplcdamur ,
data nobis venia , fi quid in eadem inviti erre­ C det Ac pollicetur . Non deficiet pneterea Ac pari
promptitudine facer is Ac veoeraoilis patriarcha,
mus, Ac pnefertim in rationibus quz dc te funt;
qui licet feneâutcm videatur habere profundam,
cum non modo tu ipfe ininveftigabilis Ac inferuAc feffus fit ratione corporis , locupletatur ta­
tabilis fis, verum etiam multa de tuis creatu­
men anima omnibus bonis juvenefeente, ac fpiris , quamvis tenues tint , tuz divina imaginis
ritu fervente, qui permultum appetit, nimium­
refonantic Ac quali umbras atque fimulacra. An­
que peroptat dignus judicari ad hujufce operit
nuas igitur deprecantibus nobis , Ac viam il­
miniftenum . Quamobrtm gaudet przfentibus
lam, te duce, lequentibus , quz ad te folum
verum Deum perducit; quemadmodum denique
rebus , Ac corporis ampleditur vitam, ut finem
imponat bonum huic divino operi , tine quo
tu , cum trinus fis in pctfonis , unam tamen Ac
£rofedo moleftaretur ex corpore jamd'u ft (io .
eamdem falvas fubftantiam Ac naturam , nihil
Imnes tecum operabuntur in hac intentione .
huic identitati perfonarum obftante numero: fic
etiam nos, licet fimus plurcs Ac diverfarum na­
In hoc przfenti certamine nullus eft, qui aliud
quidpiam cupiat potius hoc peroptato fine.
tionum , infuper vero inimico icminatore , heu
Ad hoc omnes intuemur, hujus vehemens amor
mihi , diverfz opinionis Ac fidei , unum tamen
Ac idem futuros in fide oftendas, & in opinione Di omnium inffammat animos: propter hoc ex lon­
quz eft de te , hac differentia prorfus fublata ,
ginquo in aliena terra commoramur , homines
quorum partira c medio ipfius Grrciz , par­
non obftantibus nec nationum varietate , nec
corporum numero, neque multitudine. At hzc
tira ex leptemtrionalibus ac orientalibus orbis
terrarum partibus ad ipfam Italiam navigamus.
ita fiut perorata. Vos veto quid dicitis, qutiacrum hoc concilium conftrtuitis , ac rerum exiNon igitur tantam diligentiam fuperet inimi­
ftitis audores ? Qui multum elaboraftis , mul­
cus nofter, o Deus falvator, non evanefeat tan­
tum infuper ac frpiiCme oraftis , hunc polfe
ta noftra , cum tot fimus , ita diuturna , ita
diem videre, qui Ac rerum principium , Ac fu­
multis laboribus Ac ftudio perpetrata congrega­
turarum prznuntius fit excellentitfimus . Qniftio
Nec hoc virorum eft fapientum rationes
feientium ponderare judicio :: aliis irruat ini­
lum condigne poterit vos honorarc ? Quis de­
nique condccenter laudare , cum infpiciatis «cmicus , fuper aliis gaudeat Ac vincat. Nos au­
ftrorum laborum frudus flore ice re ? Beatiflime
tem nec attingat: armis fpiritualibus armemur,
pater , nunc vero es perbeatus , & adhuc ens
nosipfi hoftera expugnaturi , fufeipiamus lori­
amplius, cum, Deo duce, ad finem applicabi­
cam juftitie Ac galeam fpiritus , Ac verbo Dei
mus, quo ille nos diriget . Multa tibi para­ E audore invadamus hoftes : requiefeamus deni­
buntur a Deo przmia, li fandam ecclcfiam unique quo ipfum nos ducet . Omnem altitudi­
veris fuarn: maximum perficies opus , fi propunem deponamus , quz adverfus gloriam extol­
fueris ufque ad finem perfeverare , atque eun­
litur Dei, omnemque cogitationem fuperbamde
da e medio tollere fcandala , illorum denique
vanagloriofam eradicemus , humilitate ufi , Ac
loco pacem inducere Ac concordiam . Multum
Dei timore fuffragante nobis in hoc certamine:
adhibuifti xeli, multum fblicitudinis, plurimum
illum ante oculos ponamus, Ac ad illum appli­
vigilantiz atque curr , quo filii Chnfti undi­
care tonemur . Velimus etiam nonnunquam
que congregarentur , & ad difeutiendura fimiii ,
potin, bene vinci, quam male in omnibus vin­
Ac fratemauter Ac fpiritualirer ad idem conve­
cere i cum non folum ratio boni falvetur in
niendum , veritate vidrice . Nemo fecus di­
fuperando , licet fecum etiam habeat verita­
cet, omnes fcient hzc . Ego ac omnes fumus
tem : verum etiam poifumus Ac bene vinci , in
(flucti. dcMctél. Tom. XXXI.
Y
eodem

I453

CONC

FloibmtiNI

MM

eodem ftatn · bono manente , ac pariter vido- A
A HD. His expolitis, illico revervndifliniu* ^7 · e e
! t
riaaa indicante - Imo potiet quifpiam dicere ,
dominus Coloffenlîi imprzmeditatfcs his verbis Cmkix! ;
• 4«·,
ctic bono» hoc extremum, quamprimum
exorfus eft : LVolnitiem pontifex maxime , co
t*t(.
** '7"?1|** C«· conducibilius fit unicuique bonum potius
animo auoe me coram fanâitate tuaveniffe, ut
',**7**
bXwT* pati» quam aliis facere 1 * magis audi re, quam
iis qua reverendiffimus pater metropoli ta Ni>«? Kt·,
*g*wa»r*· dicerej ac snoft liberari, quam liberare . Excanos in bac fua ornatimma nique gravitiîma cr·"·»
cellcntiffime imperator, » tu fanâitiime pa­
oratione attigit , verbis accommodatis reipontriarcha , ad ipfam puoâum res devenere , Ac
denem. Non quod aliquid ipfe omiferit , quod***
quod jamdio dehderabatis , ccce adeft . Date
ego futfeânrus venirem , fed qua ipfe dc di­
jam gloriam Deo , reddite laudem ipfi -, illius
gnitate atque de utilitate unionis acutiffimc
à
hoc opoa : ille namque vobis in animo hoc poperoravit, alii» verbis etiam ipfeprobarem: cum
fuit , ille tantum amoris indidit , illo denique
tanta fit unionis Ac pacis excellentia , 8e pmau&orc ad id ventum eft . Siquidem vere gra­
fertim ia ea parte qua ad religionem pertinet »
tias dignas dc pneteritis ipfi agemus, pro futu­
ut nullum fit acumen ingenii , nulla orationis
ris autem toto fupplicabimu» corde j debitum
copia, qua hujus virtutis dignitatem fatis depcrfblvemus noftrum , Ar propofito operi pro- B feribere pofirt . Sed cum dc aliis rebus difputapterea magis propitiam habebimus Deum , fi
turus accefferim , qua hoc genus argumentandi
nos o&endcmus dignos fupplicationum no ft ra­
non patiuntur, ideo imprafentiarum de illis di·
rum , Ac de proteritis non ingrati fuerimus ,
fputarc non ftatuo ; pnefertim cum in hac an·
nosipfos Ac totum negotium ad ipfum refera­
guflia temporis fatis apte utrumque fieri non
mus , omnem fpem cogitxfionemque noftram in
poflit. Illud tamen, pater fanâiffime , (i le re mi­
ipfo collocantes i cum ipfe fit qui nos alet cibo
nime polium . Nam cum in ceteris officiis qua
divino atque cçlefti, fine quo nomo non vivit.
ad pontificem optimum maximum attinent, gloSicuti denique omnia peregimus hueufquc tum
rionflimum nomen affecutus iis, in hoc piiuimo
m iupplicando Deo , & ipfius auxilium impio
opere te etiam fuperafti. Nemo fuperiorum pon­
rando, tum etiam ea faciendo quz eant facien­
tificum eft , qui in hoc tam facro negotio ha­
das ita deinceps etiam, multoque magis quan­
beat tecum conferri . Illi enim vel fingulis pro­
to propinqnamus ad finem , nobUinfis prom­
vinciis prima rudimenta religionisdederant, ve!
ptiores efficiamur , Deum advocantes diu , noliteris multos populos nationefque docebant .
âuque minime ce fiant es , quoufque ad bonum
Tu leâiffimos quoique orientalium nationum,
deveniamus finem , Ac noftrarum folicitudinum C Grzcos, Ruthenos, Iberos, Valachos, tc alios
Juictem inveniamus . Ea quz violenter aliquo
qui Pontum Sc Aliam incolunt, tua eximia fa­
ucuntur , quzque inftinâum motus extnniccus
cientia, religione, cura , fumptibus , triremihabent , lentius moventur , cum veniunt prope
bufque tuis adtuamprefentiamconduxifti. Egifinem: at qu« naturaintrinfecus moventur, ve­
fti hac fua przftantiffima fapientia, ut cecumcnicatn fynodum in Italia convocares , ad quam
locius , cum ad finem propinquant . Vos vero
cum intrinfecus fle quafi ex natura moveamini
hic fertniflitnus imperator dr ille reverendifltad bona, quorum fumma przfens negotiumeft,
tnus p*tcr patria rena Confiant inopolitanus licavete , ne primum patiamini , fed cum mox
bentiflime acceflcrunt . Hi enim cum de clarifconfequi cupiatis proprium finem . Bonus ete­
fima fama tus fanâitatis , atque divinis tuis
nim odis proprius eft viris optimis in optimis
operibus ad tuam venerationem pridem fuiffent
inflammati, voluerunt, quem prius fomma obrebus . Ideoque vosipios, nolque omnes prom­
ptiores facite, tum exhortando, tum etiam, ju­
fervatione coluerant , coram quoque videre.
bendo omnibus ; bcatiffimum vero patrem , fi
Quod quanto defiderio fecerint , ex nis manifequando feneâute fetius ztati vel infirmitati
fte intelligi poteft , ut hi^gloriofilfimus prin­
celferit , compatimini Ac exfufeitate , cum ver­ D ceps, dimitfo imperio inter falces (ut fic dixe­
bis exhortatoriis, tum openbus ipfis·, vofquc
rim) infidelium, fpretifque voluptatibus regiis,
ipfos omnibus efficaces exhibete. Verebitur cer­
cetcrifque deliciis, quibus fummi principes obte imperatorem exhortantes» , Ac rebus accura­
Icâari folent , hanc longam peregrinationem
eum vitae & fortune fue periculo ingretiaseft.
tius traâandis una nobifeum , ac reverendiflilllumeriam venerandiflimum przfulem necgran-,
rois fanâse Romane ecclcfiz perlatis , omni­
bufque aliis , bonum , Deo duce , imponet fi­
dis rtas, nec corpus egritudine longadefetium
nem . Quod quidem urinam fiat , ut hoc om­
detrahere potuerunt, quo minus per tot diferimina rerum ad tuam przfentiam feftinatict. Hi
nium oculis vifo , cunâifque perfeâiori Ixtitia
etiam utriufque ordinis dariflimi patres , om­
. fretis, ac fpirituali gaudio hncerius repletis ,
ad beatiflimi patris , tuique fandi imperii lau­
nibus fuis , etiam percariffimis 1 longe po ft ha­
bitis, ad te folum Ac unum venerandum recefdem provocemur -, Ac cum plaufu denique exul­
tantes, huic fanâiflîmo patriarche, & huic fa, ferunt. Dubitare enim non poterant, quo mi­
nus tantus fervor, tanta cura, tantum denique
crofando univerfo coetui , poft debitum Deo
ftudium pro hac fenâiflïma unione conficien­
hymnum , communem vobis laudis conftruamus
E
da, tanta denique impenfarum largitio ad ocoronam . Utinam dederitis mihi hoc extre­
ptatum utriufque gentis defiderium non dedu­
mum certamen : utinam communem vobis lau­
cerent'■ Habet hcc noftra setas inauditum quod­
dem explicem, utinam honoraretis me per hunc
modum: utinam elaborem in hoc noviUimocer­
dam admirabileque negotium , ut qui tot an­
norum curriculis nomen Latinum atque reli­
tamine: Ac dum fub uno Ac eodem Dei verbo Ac
domino fuerimus , uno & eodem etiam fertnogionem abhorrebant , jam ad conciliationem
unionemque feftinent : nec hujus admirabilis
oe vos coojundim laudem , & retribuam vobis
operis, poll Deum, alium auâorem quam tuam
ex quibus teneor, illud quod potero in Chrifanâitatem efle intelligunt. Te magnificentifliftq Deo, cui decet gloria in fzcula («culorum.
mum benéfadorem , te paftorem pntiimum , te
Arnen.
vere fuccefiorcai Petri exiftimant. In te omnia
ornamenta virtutum , quz ad pontificem maxi­
mum

»455

ΤΓν.'”

P

*

R

mum attineat, uno ore fatentur . Perge igitur, A
A N K
pater ffinâiffime, ut crepifti, it rem tam lier»m
Chbisti
ia finem ufque perducito . Hoc enim modo ovile
14,®·
Chrifti, quod tot jam currentibus annis difperfumfuerat, reficies, fcovesDomini errantes ad
Îaftoreaa reduces . Cumque ultimus ille venerit
ies , tot gentium ac nationum meritis amplia­
tus, ilii tot humanos fpiritus falvos offeres, cu­
jas ia terris officio funaus, tam admirabile opus
facere ftuduifti. Et hcc quidem, pater beattffime, ex irapneparato utcumque di&a fuie i pe re diSneris. Ego autem benedidione tua fufccpta , ad
Ium reverendiffimum patrem jam faciem verto,
auditurus de eo, quod ipfe additionem nominat,
quid dicere velit.
And. Quibas expofitis, optio data eft Gre­ B
ets , proponentium , feu respondentium partes
vellent fufeipere. Proponentiumeleâis partibus,
Ephefinus, & fex deputatis fic inquit . Cum in­
tentionis .
Lud. Parumper, oro, ut audias. Quo paâo
hac in Latinum icribis? anne Latini, verbis pro*
potita funt ?
And. Audias rem auditu mirabilem . Nam
uni cuidam Nicolao natione Grzco onus injunâum eft , qui res tam grandes Grzco fermone
per Grzcorum patres expofitas , verbis Latinis,
Bc quidem gravibus Bc facundi* plenis illico proferebat , a fenfu Bc fententia in nullo diver­
tens ; quod difficillimum in traduâione ab om­
nibus judicabatur: pariterque Latina lingua per C
noftrosexpofita , in Graecumconvenientiuime referebat. Adcrarie ex Latinis plurimi, qui Gre­
ets literis eruditi , de fida translatione judi­
cium dabant : omnium tamen judicio impoffibilitati fuiffet adferiptum, tam facilem effe tradoAionis modum de rebus maxime tam profun­
dis -, cum Bc Hieronymus fe magna verborum
extollat copia de translationibus propriis : quid amque noftris temporibus famam apud La­
tinos maximam veodicarunt , in certis Grzcorum opufculis Latinam in linguam traduâis :
fed tam facili vifa animi prcftantia, animique
vigorofitate in comprehenfionc expofitorum ,
multo omnibus , de quibus memoria eft , vide­
batur hic przfcrendu, in traducendis Grzcis D
literis in Latinas 8c Latinis in Grzcas. Inter­
fui tsmen die quodam , cum per duos ex reverendiffimis dominis cardinalibus fanâi Marci
ic fandi Angeli multipliciter collaudatus vir
hic refpondit : Rem nane facilis traduâionis
adferibo Spiritus fanâi gratis , cujus res agi­
tur. Rcfponfum quidem veritati , omnium ju­
dicio , confonum vifum eft. Erat igitur vir hic
fcabello quodam inter concertantes difpofito
fedens, Latina in Grzcum , Be Grzca in Lati­
num illico eund*a exponens . Grzca ex Grzce
expofitis requirant, qui Grzca appetunt : no­
ftra autem ex Latine prolatis : eunda namque
in Grzcum Bc Latinum prolata funt interpretis
E
organo.
Lud. Sed quonam modo cunâa feri at i m ex­
plicare difpom, ?
And. Res grandes cum confpcxitfem , cala­
mum fumpli, onufque ad feribendumprolata fufcipiens, id profecutus fum Referam, nulla mu­
tata fubftantia , Grzcorum diâa ex interpretis
organo -, Latinorum , ex ipforum exponentium
originali emiffione verborum .
Lud. Incipias Dei cum adjutorio , cariflime
frater .
And. Faciam, tuo voto fatisfacicns . Audias
cx Grzcis primum Ephcfinum archiepilcopum.

t

IL

At·?"· ”·

1456

Efhis. · Cum intentionis noftne motus ca- ΓοτιΣτΤ
rit as fit , ut in aeclafiis Dei unio confiftat, ea­
dem caritate procedendum eft · Quare fi quid
afperum prolatum verbum emitti contingat ,
non voluntati, fed rei accommodetur. Nos in­ Crania
.
choabimus in Dei nomine . Revcrendiffimi pa­ 'ftnptum
mpr. r«g;
tres quzrimus. cur Roman* ecclefia in fymbolo
quidquam addidit , contra prohibitiones pa­
trum? Nec loquor de rei additr differentia, ted
de fyllabarum adjunâione faâa fjrmbolo , pa­
trum auâoritate terminato , fenfu βτ literis ■
Hzceftnoftre deputation!, intentio ; hunc mo­
rem expofcimus in futurum fervam , ut quolibet
difputationisexordio quoftio difputanda primitus
in medium deducatur . Si tempus patitur , rent
inchoemus propofttam : fi non, differamus ad diem
alium .
And. In przludiis ac exhortationibus multum
tempus effluxerat.
Co loss Nos & ipfi rogamus , quod jam
propofitum eft , ut rerum difficultatibus , non
voluntati , verborum (1 quz appareret afpcritas , adferibatur ■ Hoc tamen a vobis peti­
mus , ut clara* pura , Ar non dubia adinvicein
refponfa fint : &r ad propofitum dubium videre­
tur, ut clarior effet rcfponfio, ut daretis in feript is.
Ephes. Poftquam tempus pati arbitramini ,
circa rem prqpofitam audite. Dominus Bc falvator nofter Jefus Chriftus in fur fanâiffim*
paffionis ingreffu hoc fpeciale difcipulis przceptum tradidit : Taceo» awa*· da
, pacem re.
. Hoc proprium fuit difcipulis do­
num extitit, unum ab eiidem requirens, ut adinvicem caritatem fervarent . Pluribus falvatoris noftri verbis de caritate mentionem facienti­
bus , hoc donum pacis infinuatur caritatem ha­
bentibus , Bc non aliis, quafi conditionale do­
num, atque fub conditione reliâum, cujuseffe ab
altero pendet : & alterius h violatione violatur , 1
lu*
dc alterum. Et cum hoc icit, nefeimu, quopatone
fto Romana ecclefia caritatem violans, in fymbolo communi quidquam addiderit fine orienta- ”<
lium ici tu ; quod nec a patribus , nec a fandis ,',1
doâoribus œcumcnicifve conciliis aufum fuerit
attentari . Demum neceffario faâa eft pacis
violatio, ac perniciofiffimum fchifma , quod in­
ter ecclefia, Dei tantas calamitates detulit.
Nunc vero ipia Romana ecclefia caritatem Ap­
petens, voluit ab ipfis incipere caulis , quibo»
cxpulfis , dabitur omnium infirmitatum cura- 1
tio- Convocavit nos orientalis ecclefiz patres, j
ut caulas drfputaremu, fchifmatis : occurrimus ■
Ar libenter, ut caritate reperta , detur &.* pax adinvicem. Peto igitur primo , ut noimet ad fenfum & opinionem reducamus pari cantate &r
intentione , ad indubitatas Bc communes for­
mas communiter approbatas . Diffinitiones an­
tiquorum conciliorum & forme legantur , ut
imitatores fanâiffîmorum patrum confpiciamur
Hoc namque Bc in feptinso concilio faâum
eft , ut non prius cccumenkum approbaretur
concilium , nifi forma diffinit ion i bofquc precedentium conciliorum perleâis, ex quibus fan­
dis patribus fimiles intentione videbimur , &
intererftione coru>·. poterimus affequi optatum
finem . Forma hac przmiffa , procedemus ad
alia.
Coloss. Ex fapientiffime per vos expofitis reverendiflimi patres , quinque collegimus, qui­
bus , quia fidei fundamentum concernunt ,
non arbitramur illico refpondendum
Sed ne
tanta conventio vacua hinc recedat , refpon.
fionem

<457

Β·ν·ν.·’

C Ο N C.

F 1 ΟX E NTi N I

Aliutii
iMr.

h.

145»

”
Cmktio fionem aliquam ex me proferam. Ampleâimur A nafetipto* codice* Heidelberg· adveûo», eumque fan- .
Au* Aatoeinu* titulo ax. cap. i. utuufquc idiomati* J* " ®
H.
oblatam siritatem : 8c cutn objeâutn caritati*
pentiSiaaam fuif* dicit: nomen autem epi» non expri.
bonum lit, 8c Deoi qui bonus eft , primo nos
*it, qoamvi* Bxoviu* tom. io. annalium anno 14J9.
diiexerit , quatn concertent caritatem i miror
num.
reccafe «4« dill* S. Antonini, errando dixerit,
cur in termonibus veftris metauo laâa non lit
vocatum fuil*e Bartbolomcum.
|. SarWivMa/i .1 HoncûrOcu» fcriptot Joanaem epide Dei caritate, que pacem i prreedit. Quod
fcopum Fotolivieaiem aominat feffione i. & feflione to.
fecundo dicitis, Romanam ccclefiam vioiaileca­
£t quia inier iateteitente* in aâi» hujus concilii part.:,
ritate* i nobis non abfque admiratione eft , cum
num. so. fub die >. fanuarii hujus aaai 141·· ft nuo». X».
toc borefum incurfionibus in orientalibus regio­
fub dic i*. Februarii epifdem anni, dcfcribitu Aloyfiiu
Forolivieafi* cpifcoput, ferendum ex a<li* confiftotialinibus pullulatu, Romana fanfta eccleûa lega,
bu*, Joannem epifeopum Forolivienfetn translatu* fnifte
fis inftgnibus, dogmatibus fandis, illico reme­
de Farolivicnfi ccclefia ad Anconitaaam die *. Martii
dium attulerit ; Silvcftro papa tefte tempore
»4(7. ft fratrem Ludovicam oidinii Minorum (eft autem
Arti , CcJcftino Neftorii tempore: ad quorum ,
Ludovicu» idem quod Aloyliu») translatum fuifse de cc­
ceterorumque Romanorum pontificum audontaclefia Saaguioeou ad Foroli rieafem die 14. Janii »417·
Hine otta arquivocatio , ut nomen Joanni* quondam Fotem (pedat , poteftatc Roman* ecclefie conci­
lia congregare . Nec dicere quifqnis audeat , β eolivienfi* fit attributum a Greco fc rip tore Aloyfiotnnc
Fotolivienfi
epifeopo·
quod illa Romana ecclefia hoc fecerit ante dif­
4. Pr«v<aci*lu. J Grrcus fcriptotJoanne*nominat,
ferentiam fvmboli, quia poft diverfos mifit ora­
quem de Monte nigro fuif»e ait fandus Antoninu* ubi
tores, ut nollent Grxci ab eorum capite devia­
iupta.
5. Procéder. ] Intentio Ephefii erat , quod Romana
re (& retenta proteftatione , ut patiamur adin
ectlcfia non fervaverit caritatem erga Gr*co», line ip­
vicem verba , ctli gravia videantur . ) Ubi eft
fi» fymbolo addendo, Fiiioque. Relpondit Coloftcnfis,
caritas veftra, qui Ixpius vocati , veftram confcrvafse caritatem . cujus primum objeftnm eft Deuti
tempfiftis matrem ? Approbo qaod & dixifti,
nec· dcftiufse eam fervam erga Grccos , corie» eo» re­
quirendo & vocando ad rcâat fidei profeflGoncm.
Romanam cedebam nunc repetere caritatem ,
quod 8{ femper fecit. Teftis Iit mihi ille futnmus pontifex, qui prseeft pontificio Roman* ecclef·*, qui fumtnis laboribus, lumptibus 8e pe­
COLLATIO TERTIA.
riculis ad imperatorem Ur patriarcham viros gra­
ves repetitis vicibus deftinavii, Accedat & Gre­
DIE
XIII.
OCTO B X I $ .
gorius in concilio Lugduncufi, qui & pro impe­
ratore 8c patriarcha propriis fumptibusideftina- C
igitur de nt9el« prteeiiendi iit difpntatio»iÎKi,
vit . Manlit igitur , tk manet apud Romanam
reu/a remittitur ad defutatu .
ccclefiam caritas ip(a . De legendis conftitatio'
nihus non videtur expediens ad hypothefim» fi­
ve problema propofitum, cum idea ’evangelic
Andreas.r d i N e & modo locove fupra
• V"1*·* dilcuticndum iit : fiet tamen , papa mandante,
expofitis , Colortcnfis his ver­
nX*TT, ad nutum veftrum.
bis exorfu» eft .
“·"· h»«E p h a s. Etfi Romana ecdefia caritatem fervaColoss. Tu* fanâitatis bcncdiâione pr*via,
verit, non fatisfaciunt hrc quefito. k Et quod
& cum beneplacito imperatori* 8e patriarch*,
fit.s»iri<«m legantur conftitutiones , videtur efle form* nerXTaTceftras.
que pridie fuere propolita , breviter explicabo .
Ephes. Pridie non propoluimus, nifi per mo­
ude ,niiColoji. Declarabimus rem in (ymbolo cxdum exordii : non eft conveniens nos audire rca’ré’utfl·- plicatam, rem tpiam severitatem habere: 8c fic
iponium , nifi primo qu* volumus exprimamus.
tm ’ci«r<v> apparebit, non debere nos invicem differre.
Coloss. Petiiftis, quare eft additum i audiatis
hvHB-s. Veritatis declaratio adjunâidosmafeili/mife- tis differentiam tollere nequit, cumnonpoŒmos D rationem.
Ephes. Nil dixi pridie de bis qux dicenda
nt ******** additionem hanc , ctli veram , admittere contra
M> Λ leba,
funt, propter temporis anguftiam.
a>« mhiio patrum decreta .
Colojs. Imo quxfitum perfeâe feciftis , &
«·■"·» «·■Co loss. Si verum eft, quare non creditis
fia» 4>Λ4ιι
, ; .
’
petiiftis rciponfum , morem gerendo , audia­
4<.««ον»- nobis?
tis.
rimr, «en
Ε v η b s. Quia a patribus prohibitum eft .
Card- Placet ut breviter verba fiant ; fed ut
μ·ρ«·44ΓCo Los s. Dico , id nobis licuifte explicare,
paûta ierventur , quibus non fervatis , nil fie­
«i··»·» i» cum nil additum lit . Secundo, etfi quid addiryaib·!·. tum
|jcne faftutn eft.
ri pollet. Pridie recellimus cum hoc ut Coloficnlis rdponium daret : cum audiatis , 8c ha­
And. His dirt'oluta extitit conventio diei il­
bebitis & diem integrum ad dicendum quod
lias .
volueritis . Diffinitiones legere non expedit .
Confitemur & iymbolum apoftolorum, & Niexnurn concilium, & aliorum conciliorum diffi­
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
nitiones .
Coloss. Quia pridie tria taâa funt, egooftenA D * EC U N D A M· CO L L A T l Ο N Ε Μ .
E
dam Romanam ccclefiam caufam ichiimati non
dedi lie.
Ephes. Data eft nobis eleâio arguendi , vel ,
t D»<>. 3 No· dicit in hit collâtionibu» , fed alia*
dixerat Ludovico , ut ιρύ Ludovicu» immediate ante
refpondcndi . Elegimus proponentium partes*:
innuit. Sex autem fuille difpofitot , etiam ex Fantioo
quomodo poteftis dare refponfiotscs propofitiode Valerefo in praefatione operi» diximu* , quotum no­
mbus , nili auditis rationibus noftris , quibus
mina hic fubdit Aadieai.
dicimus addere non Jicuifle?
a Ctl»flt*jit. ] Gtatcu» fetiptor A nd ream Rhodienico*
nominat faflUMe i. Ac {.Rhodio* enim Latini ColoflcnColoss. Nonne mc interrogaftis , fi vellem
fc» etiam appellant, Apollini» col olio io ea eredo. Eft
rcfpondere ? fignum eft , quoa amplius noleba­
etiam alia utb* Colofix dida in Phrygia, undeColoftis arguere.
fanlet , ad quo» fcribit Paulus apoftoTu». Vide OrteEphbs. Salva reverentia veftra , non eft fic.
Imm. Extai dialogua inter hunt Andream ColoGenfem
Coloss. Si rcfponia vultis audire, audiatis.
ft Marcuoa Epheiium ia bibliotheca Vaucana inter ma-

Nicmn.

F

»459

·Τ»ν·ΐ

Pai

s

ILA

At’1460

A H Nican. Nolumws audire . nifi audiantur ra- A caufam fidei non concernere : ficque merito non coi ι*τιβ
Ch«mt* tioee* noftr» : 8c peto , fi licet nobis adducere
audiendos, ut non concludentes quod vellent . 1 y.
i4jt.

In medium dcdufta magis corporalium volun­
rationes noftras, vel non ; 8c fi vu kit nos condem­
tatum differentiam , · reftituroriave remedia
nare tacentes.
Coloss. Audiatis ad qurfitumper vos, 8c poconcernere videbantur, quam ventarem ipfam,
quse fides eft : 8e cum rerum fpiritualium pol­
ftea loquimini, ut vultis.
Nican. Licet petierimus tunc , tit refpondeie (lio nulla fit, dato jure; ridiculofum arbitra­
bar, in fide qurfitum hoc cadere. Quod ici li­
res, non privavimus nos ab iodaâionibos noftri
cet , ctfi vera cfset expreffio dogmatis , adhuc
qucGti.
difcuciendum efset, an exprimi liceret, de Deo
And. Tunc, hac ft ante difficultate , unus ex
maxime , cum potius contra fidim efset tacere
fex deputatis Latinis , Joannes de Monte nigro
que vera iunt de Dei cognitione : fumata, qua
provincialis Lombardie fic inquit.
Proving. Multa patres reverendi propofutvalui, perfualione inftiti, ut tanquam petitio­
nem ineptam ad rem de qua agebatur deducen­
ftis de caritate, 8c fandus Auguftinus de civita­
tes
, 8c non fidei , fed controverfiarum pofitite Dei io.lib. dicit, caritatem elfe, ut quilibet
fervet ordinem fu una : qui fi non fervetnr, nec ip­ B vum jus concernentem , ab omni fidei termino
deviam, non efsc audiendos: piis tamen unio­
fa caritas . Duplex eft procedendi modus . Pri.
nem fcâantibus , futntno pontifici ac reverenmus per modum argumentationis : & in hoc cadiffimo
domino cardinali S. Angeli vifum eft ,
fu proponens propofitiones , & rationes habet
ut audirentur, etfi impertinentia qurquededu­
adducere. Atius eft inquifitionis : &’ hoc modo
cerent . Ctxpit igitur Ephcftnus , data dicendi
quietens non probat. Viam hanc clegiftis,
G
licentia, hoc modo.
fic non fervetur hic ordo , non fervatur ergo
Ephes. Quoniam nobis fuit concefsum , ut dif­
nec caritas ipfa , cum qua procedendum efle
finitiones legerentur antiquorum conciliorum ,
dixiftis.
Nicaen. Laudo caritatem fervart , led mo­
volumus illas legere, ut primis-'patribus'conformetnur.
dum elegimus arguendi , & fic debemus au­
Card. Si volumus pervenire ad optatum no­
diri .
Ans. Difcuflionibus his vigentibus , cardi­
bis finem, fervare nccelsc eft promifsa : & licet
dominus Cololscnfis veniret hodie audiendus ,
nalis ex deputatorum loco anurgens , ad pa­
convenimus heri, ut vos deduceretis ad veftraps tribunal acceffit i demumve rediens, lie in­
C rum Opinionum deduâionem quid placuerit ,
quit.
& legeretis hoc ordine, 8c legatis quidquid vul­
Card. Jubet dominus nofter , ut loquar ietis; 'cum quid communiter legendum erit, con­
reniffitno principi 8e reverendiflimo patriaiche.
veniemus, & de illis nos etiam faciemus limiliPutabat dominus nofter, Col often fern debere au­
ter legi quod volumus pro noftra parte . Quod
diri , ex quo ab eo fuit quae fi tum , ut refponita convenerimus, eg® propria manu heri adfenderet: 8r u permittatur ifta varieras, data hac
pfi , quod feriptis exhibeo.
occafion* , & in futurum fiet . Unde cum nos
Imfbr. Placet, utqnilibct per felegat, quid
credamus , Coloflenfem audiendum , vos con­
vult,
trarium, 8c hora tarda fit i videtui , ut fex deCard. Legatis.
Sutati hinc inde conveniant cras, & conveniant
e modo procedendi , ut hzc demum differentia
Ernes. Legimus non omnes nunc , fed prout
expedierit . Rogamus paternitatem veftram , ut
non fuccedat.
cum omni patientia velitis nos audire exponen­
Impis. Placet , ut furgamus propter tardi­
tes diffinitiones illorum patrum, 8e approbantes
tatem hone : de conveniendis fex , deliberabi­
nos noftram propofitionem : cum intendamus
mus .
D probare, quod non licuerit recedere a diffinitio­
Ano. Et omnes pariter Correxerunt.
nibus patrum, nec addere fidei, fe his qur a pa­
tribus compofita funt.
And. Per monachum quemdam libio fumpto,
COLLATIO
QUARTA.
leftum eft N ternum fymbolum Gtrco fer mo­
ne , in Latinum per interpretem promulga­
dis ivi. ocToams.
tum .
Ephxs. Leda hac diffinitione in tertia fynoDefatati frn l>»*o faci» mmm feraat Gracie ,
do, * fuie hoc leâum fymbolum: poftea fequitur ·
»
er friui agatur, an licuerit addere fyenhalo verprohibitio* hoc modo. His Icitis, prohibet fanivw* , Fi.'itjar : deinde, at veritae addiritnh drMsa/frrrar . „
âa fynodus, aliam fidem confcriberc, aut com- · <?ο·«ιΐίί
ponere , prxter determinatam a patribus Nier- ^cS"‘ t.
nis. Eos vero qui aufi fuerint componere aliam d*o»e*c.
And.
u n c t j s modo quo fupra convenienfidem, feu producere ad inquifitionem veritatis,
V a tibus , poll milsse celebrationem ,
vel docere, vel tradere aliud fy.mbolum volenti­
2use hora communis erat conventionis , Ephcnus his verbis exorfus eft.
& bus converti ex gentilitate aut Judaifmo, aut ex
quacumque fide , etiamfi client epilcopi , priLud. Antequam Ephefinum loquentem in
venturepifeopatu : fi clerici, clericatu: fi mona­
medium adducas, dic qaaefo, quomodo hoc faâum eft , quod priftine difeeptatioai Latini
chi , vel laici , excommunicentur . Cum autem
Greets cefsertnt uti conviâi ?
ad ifta venerimus, duo.videnturefte inquirenda .
Primo , quo paâo 8c ratione ifti fandi patres b
And. Res ipfa judicium dat , quit majoii
fuerat ratione fretus: lcd vifumeft , ut convitatantsm cuftodiam in k expeditis, habuerunt , *·■»'·.·
quantam non habuerunt qui fuerant in prima CraAamitis conviva cederet : fie humanitati cedendum ,
8c fecunda fynodo. Secundo , cur noluerunt fa- nepohta»!
ut principia rupturam non caperent . M» tamen
excufara apud te oolot fueram femper in lenten­
cere mentionem de fymbolo fecundi < concilii ,
fed folum de prima iynodo , cum fit ditferen- d»m rrni.
tia , ut his principiis eifdem audacia non dare­
tia in verbis 8e fyllabis. Dicimus fadum , ut ex
«·*·
tur, utve nullatenus dicendi daretur locus. Ar­
re natura demonftrat . Si enim , qui primo 2" N‘‘**
bitrabar rem hanc in medium per eosdcduAam,
iym-

1461

Conc.

Florentini

C,lurjO fy«bolinn free runt , prohibuiffcat quid addi ,
Iv
viderentur quid volume fibi arrogare . Sed pa­
tre» tertii cuucilii vidente» n&e faâa . valuerunt
firmare, prohibendo , ne quid addi liceret. Hoc
etiam fattum eft in novo teftamento , q»»ndo
iMrqi * evaogelift» noluerunt fibihoc arrogare , nec m
mite *■«· eOnua ^«ngciio poJiere , quod nemiui liceret
apne.’Jh* quid addere , ffic. Sed pofte» fandi patre» prohibitionem fecerunt . Aliam rationem afferimus
êteiaeti· . ex contingentibus, quoniam poft primam capob
itionem · fymboli nde» » cum multum temporis
c*Lciiie<.rt tranfivertt inter primum It fecundum ; multe
rxpofitione» faâv funt ultra triginta numero :
& quia ita privatim & particulatim faftmerant,
afferebant dubitationem, St maxime dc confubftaatialitate, quod multis non erat ita acceptabile auditu. Unde fecundum concilium habens
autoritaire» urcumcmci concilii , voluit exten­
dere & declarare aliquos articulo» de Spiritu
fanâo : tianihtcr qtrxdam verba de incarnatione,
qur non erant in primo fymbolo, videlicet,* Et
incarnatus eft de Spiritu ianâo ex Maria virgi­
ne Et hoc fecit, quia fibi licuit, & noluit inhi­
bere, nc videretur abrogare his qu» addiderat,
fed talis licentia & declaratio fuit caufa damni
in ccclc'ia De·· Nam et hoc accepta occafione,
illi qui Capiebant opinionem Ncftorii , fecerunt
Envatim unam aliam expofitionem, & bapt iax­
ant m illo fymbolo dr ex illo Ncftorii milita
aha taéta fuere . Ideo in temo cecumcnico con­
cilio voluerunt patret approbare lymboium pri­
mi concilii , dc diffinierunt , quod nec ipfifmet
liceret aliquid addere vel auferrt illi fymbolo: fic
c iohpt opere approbarunt: nam vocem illam de c genitrice Dei , qu» fuit per tertiam fynodum promulgata , cum effet neceftiria , noluerunt * in
{/"’bolo addere , fed m alia diffinitione appoi,«tL"·. fuerunt. Nunc vento redditurus rationem ad fe»·»«>· •‘eundum, quare patres tertii concilii noluerant
r'Ëptuftwi mentionem facere fymboli fecundi · eoncilii ,
tMu»rrt- quia fcilicet in tertio concilio fuit admiffum ,
fymbolum fecundi concilii efle idem cum fym!<«<·■>. bolo primi . Hoc ex ipfis rebus probatur . Nam
c«r pan···
eft , illos non tg norafle fecunde fyli., ouïe·, nodi fymbolum , nec etiam contempfiUe : quoniaT*"1 ’ nam
hoe feciffient , cum illud fuerit apprabibttio. probatum, dc vifum dt tentum per Chnftianos?
uâîaàW ^eo ^°'u,n ^e Pr’,no dixere propter auâoritai>^«.a iy·- tem, cum ibidem fuerint plure» patres: dc illud
Ui· Ni<»- fuit fundamentum fecundi coneilii , dc quia
fmrhi**’ Çhriftiam maxime utebantur primo, & in illo
baptizabantur · Item quia virtualiter fecundum
Cornum?* continebatur in pnmo. Item quia traâantes, ne
C«<w»4,con. quid liceret addere, cum in fecundo fuerit quid
c«iu.·■,«· additum , ne viderentur diverfificare non fece»l«r« funt
r
t
r
»44.·> ipii runt mentionem f eundi, kientes virtute in priN*····
mo contineri *. & ileo declararunt , non folum
fenlu, fed nec voce quid addi pofle : & fi quid
neceffe citet addi vel declarari, mandarunt poni
in aliiv diffinitionibus ■ Et multe font auâontate» Cyrilli, qui illa tertio concilio prrfuit, dc
Γ i· «Ai, Cceleftim pap» locum tenuit, in t epiftolaqua
••wciiii £. incipit , Latentur catli ; ubi ait 1 Nullo modo
P»u’"ur» aliquid addi expofitis in Nic«a.
And- Affurmit Se monachus ille ex libro
in Grxco legens Cyrilli epiftolam, ACcxleftini
Eap» : quibus leâis , profecutus eft Ephcfinus
is verbis.
Eirii. Audiftl», reverend i ffimi patres, pro­
hibitionem papKi que probatio in quarto conci­
lio leAa fuit, dc approbata.
And. Annuit & fcnbs illi qui libram tene­
bat , qui Cneco Termone quarti concilii appro-

Λί|ι>τ·ι il.
I Mr.

I462

A bationera t legit. Quibus ledis, mandavit pro- A M
hibitiones quarti concilii in -medium * deduci . CHXim
Quibus,ledis, fic cpiftoli» ledis , dr eis expofitis, legerunt gefta texti magni concilii, A aliam t *j««e·
Agathocus papa Rora» tempore fexti concilii ad
concilium , Se aliam ad imperatorem : deunum ·,).· chaU
diftoitiones ftptimi concilii, quod in Nicea fe
eundo fuit.
a
Luo- Anne fymbolum cuiufiibet concilii le-S,“Uu.
au» a>
ίϋ"And. Leda funt , Sc cooVenire videbantur :
fed cum ieptitn» lynodi legeretur fymboluai ,
cardinalis librum Latinum exhibuit antiquiftimum, ubi ra fymbolo illius concilii * erat , Fi­
lioque *. & adjunxit, quod exchronicaMartima3 <>a habetur in illo concilio dogma illud fuifieexplicatum : St leAis i fubfcriptiotubus. inventum
cft . Petrus Romane ledis presbyter tocuiA te­
nens Hadriani papx Roma, A Petras abba} i anâorum Andree & Sabe , Tarafius patriarcha
Confiant inopolitanus,. His Icitis , Ephefious
exorfus eft lie.
Eruas . Audiftit, revercndiffitni patres, fen­
te nuas patrum? No» vidente» fententias patrum ,
& lutuentc» eorum audorttates, &. timentes co­
rana malediûiooe» , nullo modo admittere pof­
fumus illam additionem, quam vos feciftis. Jam
reftat, nili hora impediat , ut no* auditmu» refponftones Sc rationes paternitatum vcftrarutn :
' St auditis veftris paternitatibus , adducemus auC âoritate» multorum patrum , qu» tamen ad hoc
tendunt. Scitis, no» non rfle arithmeticos nec 1
artificiofos , ut ex politica didta in medium ad- λιγ^— j.
ducamus: fed quod cum veritate dicitur, admit- |· ··*■«
timus: quod autem repugnat, rejicimus.
ν*,*^Γιυ«CaXP. BeatiÆme pater, deferatur i m peratori, »·*ί» <
Îjui optat finem imponi . Sed quia fymbolum
eptimi concilii per eos Jedusu non habet dog- ·»» ·»«*«»
ma. Filioque; Sc nos habemus cum illo verbo i
videtur ut σχ noftra more legatur, prout habe- ·μ«« ■*mus.
■artev.leAnd. Annuit papa, ut legeretur: Se per feri- aiv*M«3T
bamnoftra®cumdiâo dogmate leflum eft.· quo
leâo, cardinalis fic inquit.

£jim.

Card.Quia placet, ut breviter refpondeatur 8»
D diftioAe, ut vobis morem geramus, videtur, ut
relata pernotarios fupra aukultentur.
Isaran. Placet , ut cras xv. hora conve­
niant .
And. Quibus expofitis aflurreximos cunâi ,
hora jam vigefimaprima.

NOTÆ

HORATH

JUSTINIANI

AD Q.UAKTAM CoLLATIONKM.

1

. ] Volurffct Aadrta» ptiu» diiputari

qocAioar·, , an cifet verum , quod Spiritu» f»nftu» «
Filio ptoce&ret . nam qucftioocm , virum fuerit lictF, »·«« adJere fy ta holo , afebat pertinere ad ju» pofitirum volurtatit humane, Λ ad rcmrHntm reftitutonuna
in pwtlinum, au&rcado illud a lymbolo, quod non vi­
debatur oeceÂànuM·, ♦< aogma effit catholieum . Idem
voluiffit & BclTacicMi, ut ipf< teftatur >a> opufculo de fucceffâ fynod, 8t proceffii Spiritu» ianiti , cap ». >■ line
iuiju» operitexhibiso.
»
] AAione 7. feptim» fynodi , legitur in
fymbolo additum , Filioque . tum in Greeo , tum in
ttrliovt Anattahi : quod Juliaout cardinali» hic compro­
bat ex chronico Martini Fol ont in Hadriano papa, dum
agit de Conftaorino & Irene impcraior.hu» i ubi d.crt dog­
ma , Filioque, fuifle in ea fynodo difiïnitum , Vide cliam
Baromum torn. 9. an.ySy. num. ;S. ,d iptum comproban­
tem . Sed A tom. S. anno Alo num. {». ait Rtnmantickm
Valecam üracum ndvrrl'ut errore» GrucorufU tdipfum an­
te con-

____ _ I4&3

Par

«

ÏL

mM

An««o >< cotciliam Floreor'inum ttfu:um ruide. Habetor Em- £ « feci (lis, ex quatuor, mt afftruiftis, pernox re- Cou.avi·
Chui |T| mind tom. H· bibliotheca »tt<t»« pittum ei verliolatis; «c cuilibet nrfpeniumdedtfle arbitramini, v.n.fcv·,.
>4jk, ”« Ambrnfii C»mil4. ubi cire» initium primi libri «Cit pro ooftrorum doouftorum evitatione , qua- « Pl«j <?
firmat, in (eptiin* (*yno4o fwifbm diCnitum . *c etiam
tuor dicere conati eftis . Primo, Spiritum tan- **
actione {■ finite apptobatam epiQolam Tarafli patriatehat, io qua atterebat, Spiritum tatetum proceterc a Fo­
ftum a Patre It Filio procedere , non ede ad- ·Λ
ete pec Filium . Que eeeba *4 eamdem iateltigeMiam
ditionem , feu declarationem . Secundo , quod
terdere i ac illa , ea Patre Filioque , habetur in diKaiaioin fpmbolo liceat primo tradita declarare. Ter- Ar*···· <·
n* hujut concilii Florentini i A probat Bettarion in orauo, quod hoc dogma eft confonum rationi h }£*Μ*?ζ7-.
tionr ac unione , & in oputtulo ad Alcaiunt, ia fine bupatribus ecclefic . Ultimo, veritatem cum con- 4i«akfL»>
fUf opttit exhibitis.
> itAftrifihaiiai ] SubfcriptionibtM fellicot . qu*
tineat, quod quilibet ChrKliaaus debet ample- «·»■·habentur ia ttptima fynodo aftrooc 7- aimintas , at appaftt. Duo et his tetigiûis in prsma veftr colla·
«eiet ea fttbttriptlonibua coafoctaitM ad alios textus
tiossc : it in fecunda collatione cum irftaret de
e ruta cm ttptuua i·» nodi.
<<uobtM aliis dicere , ut nabis mos geratui , disiftjs velle omittere, etfi nece (fatu tarent ·. vo­
bis potius quam nobis gefliftis morem . Ea his «
COLLATIO QUINTA ET SEXTA
B et quibus nobis morem gefliftis, agimus gratias,
*r cum caritate probabimus, ad oollram propoPit xx IT XIV. OCTOJIll.
fitionem duo tila non pertinere . Sed cum de
quarto aliqua difserentes deducere conati eftis ,
Diftd ia bu -inakai taUatiaatkat ftrmtrrr non fat
veritatem efse ab omnibus ampleftendam , hec
rant n<ailt9at tr eodrm ftrt rtf/ftnnrur
non abnuimus ; cum qui habet lenium h obleftum recipit veritatis , It hoc intendat « ad
in calUtwu UHL
quod nofipti iumus fimul traftaturi . Tertie
Anil A D hanc quartam colluâafcionemcum
partis , dc qua & certa diaiftis, refcrvabimus,
/"Y cuna pariter vcniiTcmui, cunâifve excum de dogmatis veritate traftabimas : quo
^eâaattbus, ColoOeiifis fummo pontifici direxit
tempore ( Dei gratia, afferemus rationes equi­
dem plurimas . Capiam igitur ea expotitis per
Cotosr. A<4Ut beoediâio tua , pater beatifvos , quo dubium per nox poGtum tangunt }
,
C ( quid enim expedit de dogmatis veritate di­
a leiliece ûmc.
prolata a
Ano. Drnium verba ad interpretem protu­
te uti , fi etfi veruas adfjjnbere fymholo non li­
Crociaxnn
cuerit? ) Dicimus dogma illud , etfi verum ,
<lli inmae- lit .
Oncia* baColos». Referam verba in Latino, ut formam
in fymbolo ftarc non poise: nam 8t multa De­
b «ana, quod
ceits ri a, etfi vera fint, fymbolo non fuerunt apreAatrUo- fervem : tu autem in G rerum patribus his tradu­
eaa 4eCre- ces. Si tamen quid Grèce explicare voluero· ooa
pofita. Dabimus in cunftis ad brevitatem ope­
«· io Lati­ adimo mihi facultatem .
ram-: fed It long· propotitioni non poteftpernam.
b Prortarca
In nara, la traduâione per tuam paternita­
fefta brevis efse refponfio. Dicam igitur de etid lottllitem pridie reprehenfus extiti, etfi, ut arbitror
pofitis circa primum , quatenus noftri quseliti
|eotia· 4i~
minus debite: nolo traducere , nifi Gnrcc pro­
c« adornat
propolitum tangunt . Io deduftione , quod dog­
in collatio­ lata, in · Latinum; cum ad id Grcci b duci am
ma non fit additio , ufi eftis fyllogifmo quone? feoueodam , cujus fyllogrfmi majorem capiam , quas
ti a Nla»- fumant.
no, vidende
Ano. Juffit tamen imperator ut exequeread propofitum facit : dedufta vero ad prona­
oaniao tir
tionem minori· omittam . In probatione huprn
priu» , qan tur utrumque opus. Cujus juffu, in fcabello fedicit ieti re- dens, paratum fe ad utrumque estunc exhibuit.
majoris ufi eftts ijrllogifmo quodam alio . De­
prtirColoftedi in col- Coepit igitur hoc modo hec collatio . Has ta- D mum approbare conati eftis per aftus & diftjIttioaa t. men duas collationes domini ColotTenfis non cu­
nitiohes preteritorum fac rorum conciliorum, te
Nam lf('
ravi adferibete, quia formiter col left* non fue­
demum a voce te diftis domini Ephefini : cu­
dicit ibi .
quod eadcoi re , te quia in onava collatione ipfeeademom­
jus fyllogifmi forma huc eft. Omneadditames»vult repete, nia repetiit : ideo non fuere hic adferipta , fed
tum eft extrinfecus , declaratio non eft eatriore ateae «d
ida faciant ibidem ejur difta videas, ubi declaravit quas hic
fecus : ergo declaratio non eft additamentum .
qua dicit * exprefferat.
Recipimus iftius fyllogrfmi majorem , quod
1 orolivicnadditamentum fit estrinfecus , licet ad rem ,
teceU.io.
J
de qua agitur , pofsemus negare i minorem
COLLATIO SEPTIMAvero non admittimus , qu· dicit , declaratio­
Caixario
VII.
nem non else extriniecus, fed de re ipfa . Nam
McESDH NOVIMSIIS.
& nos concedemus , declarationem effe pofitorum , fed nnn de pofitis : id eft , declaratio eft
Utram aUirit , Filtrat , f,t <itfamta ak iatrinillorum que pofita funt , fed non de illis. Om­
freu tfji fymkth , vti ak fjtnis enim declaratio, pt «ferti m ifts de qua loqui­
tnaÇtm .
£ mur, ad rationem vel verbum refertur, qu·ex­
tra foot : ad quod verbum vel rationem ita fe
And.
ovî mi; u i u μ Kalendarum die
habet, ut minor propofitio ad majorem , ita de­
1 5l Lolita poil miilam convenientibus
claratio ad rem declaratam . Dicimus Spiritum
cunâis, dicer.di per mutuum Ii lentium concelsa
a Patre procedere: cum vultis inferre, te a Fi­
licentia , Nicsrnus ex Grarcis lea tertiur verba
lio, capitiscxtra , auftoritatem hanc. Quod omhrc m medium protulit
rria qu· Patris funt , iunt Filii. Hkc probatio
u.
Nicais. Auditis patienter per vos , reve­
fiimftnr ab eo quod extra eft . Ratio cigo qu·
rendi patres , expolitis , rationem illis reddi­
«tfirmat minorem , extra fumitiir: ergo non (equi­
turi venimus , t pc rant es pari vos patientia au­
tur, quod declaratio non fit extriniecus, fed ali­
dituros . Mutua patientia inter nos carttatem
quando (umitur extra, te aliquando non ? imo ut
offendat, cum ab uno principio inchoamus , ad
plurimum extra (umitur. Deinde habet diâiooe»,
unum tendimus , videlicet ecclefic unionem .
* que ialtem extra fumuntur: unde iequiturcon- ·μ^«, νμ
Morem geramus ecclefic , non privatis affeftitranum ejus quod dicit.s , quod omnis declaratio ΐ'·ν»·.
bus . Kefpoofiooem veftram quadripartitam
ηυ.ι extra fit . Unde videtur concludi , dicen­
do ,

1465

11W

Conc» Ftf |»BNTIN1

'
do, * quo Spiritum procedere ex F-ain, etti de- ? i fymbolo multa alia que non ita aperte continebantur, nullatenus tuere appofita, ut vox A Cwurr?
C*v\Y,e clarxtio foret , quod extra fvuitur . Sed tc vos
ipfa unio in perfona Filii Dei ad noftram natun«r<<ceft dixiûns Additamentum fit extra , fecundum phiram . de qua patres tertias fynodi . Et Filium
diitft,
fofophum , tc non poteft rife idem cum re cut
Dei , tc Verbum poft unionem duas fortitum
additur. Nam &ipfa nutritio cum fit eatrmfecus
fecundum philofophum, etfi fimiii* reicui addi­
elle natura* , de quibus patres quarti concilii.
tur , nunquam additur, nifi fimilitudinem ca­
Et quod duas in fe fervaverit operationes &
piat; tc fimile non eft idem fecundum philofo­
voluntates naturales , de quibus confideratiophum . Quare cum additamentum duo faciat ,
nes patrum fextz fynodi . Hzc in iymbolo mi­
nime adjcâa funt : five adjicienda clara forent,
Cmic<eaa« primo utcapiat rei cui additur, · fimilitudinem,
five obfcura , patres abftinuenint ab adjeftione
au n*r«eu
diâio» Filioque, etfi fit fimilis rei addit»,
r«k i/
habet diffimilhudinem faltem diâionum , ha­
.n fymbolo . Hoc apertiifitne demonftrant om­
nia fanâa concilia , que tertium concilium
bet A fimilitudinem: ex quibus negari non palectita funt, nil addi voiuifTe · Et fi quid dici­
teft , etfi per modum declarationis vonirct, quin
iit additio, qus prohibita videtur , A prohibi­
tis de varietate librorum , alio loco dedoce­
tum hoc verbum apponi . Cum vero induxi- b tur i feptimum facrum concilium praeceden­
ftis aâa patrum, quibus videntur alloua dccla
tia fecutum . T&t cam dicitis Padum apofto-d*,*· ··
Ium ante tutium concilium prohibuiife aliam
rari , dunium noftrum non tangit . Nam quod
edi fidem , fateor ; fed hoc non fecit patribus
aliquid apponatur fidei, hoc nunquam licuit ,
pnrjudioum . Nam Paulus de alia fide mentio­
neque licebit . Exponere vero que implicite in
facra fcriptun eontinentur , hoc illis patribus
nem facit : aliam fidem patres non expofuc·
licebat , tc etiam in fymbolo ponere , non au­
runt , nec cis ullatenus hcutflet . Et cum bea­
tem facrc feriptune quidquam adjungere : poft­
tus Gregorius theologus * dicat , idem tenere , 4 i«it>· »quod patres Nier» , licet declararet quz
ea vero par* iftiua licenti» fuit prohibita , ut
addatur in fymbolo. Scriptura facra declaratio­
illos non tam clare promulgata fuerant ; dico «ju» «n j».
nes afferre fuis in feriptis, cuilibet eft permiflum,
hoc fidum ante prohibitionem . Quare ni! ad !Ttrr ?r£
nec haâenus prohibitum : 8c h»c ex nece (fit aea qu» poftea fida funt . Sed fi poft prohibi- *e t«m. 1.
tionem\quid fidum eft , oftendite : G omnino
te faâa funt . Nam cum liceret ad libitum
quid
fuerit additum, tc nos fequemur · Et hoc ra
ufque ad tempus fecundi cacumenici concilii
Uti tali licentia , quia nonnulli ufi funt tali li­
nullatenus fadum eft , clamant patrum ope­
centia in proprio malo, prefuppofito patres ter- C ra , fole clarius confonant operibus rationes .
Communis eft Chriftianorum pofTeffio fymbotii concilii, quod talis licentia ml boni opera­
batur fidelibus, figiliarunt & approbarunt , ut
lum . Et licet Gregorius « theologus dicat , · Ornion»
diverfitatem fyllabarum , eodem dato fen- '^^^4^
dc cetero nulli liceat quidquam addere . Tene­
re namque quod primi fanâi patres credidere ,
fu , non afferre novitatem , loquitur de figni- d« Briphaerrorem afferre non poteft. Quis enim illos de fi­
ficantibus rem eamdetn , dc quz de uno A
de non perfeda arguere auderet > Sed per addi­
eodem przdicentur fubjedo , ut quatuor , bis Kniicifit
tionem multa ponent icandala exoriri fideli­
duo , aut redum dicere , non obliquum , fed
in re noftra diverfum eft : nam ad varias dibus , etiam per fyllabarum immutationem .
quod primi patres tertii concilii prohibuerunt .
diones funt varii lenius . Alia namque eft per­
a Coaeiin’ · Accedebat beati Cynlli epiftola * quam ad
fona Patris, alia Filii. Secundo cum dicitis, GrzAeacium mtfit, ni qua dicit: Sanâa A cecumecos diverfis fyllahis ac Latinos proferre fymt·
mea fynodus que Ephefi convenit , providit
bolutn i dicimus in noftra difficultate norx
îktf*»,nô ncteflar'° non debere alteram fidei expofitiofolum varias voces A didiones , imo varium
j.nem ad Dei ecclefiam inferri , przter eam quz
fenfum , A differentem fententiam uoiufcujirfjam extabat, .quam patres noftri , qui in Spin. D que verbi elfe · Nam dicere , quod Spiritus
tu fando loquebantur, terminarunt. Ex quibus
landus a Patre procedat , oratio una eft :
'ria principalia funt notanda . Primo, quod ipfa
quod vero a Patre A Filio , duz funt quz co­
• ir-bcrti». tertia iynodu* prima ’ prohibuerit additiopulantur in una 1 quare habent dm< rationes
nci ’ hanc vim importat illud verbum Grzcum
oppofitas: una earum eft falfa , videlicet: Spi­
. Secundo , quod nc-.ihrio hoc faritus non procedit a Patre i alia, non procedit a
Filio: A hanc veram nosefle dicimus , vos con­
ôutn eft. Teitio, quod non prohibetur 1 alteQvC/z r*US
ipfius fidei alia expofi
tra.. Non funt folum verba varus vocibus idem
U**,.
tio : nam quod contraria dogmata & opiniones
iigmficsntia . Clarum eft in Latino idem efle ,
non fierent, jam ab initio erat prohibitum. Ad
bonus dies, A χ*λ»
'n Grzco : unde vo­
quid hzc tertia fynodus prohibitionem tulit ,
cum varietas in hoc non inducit diverfitatem ;
nifi ut diâionum fyllabarumve variationem ,
A in hoc fuerat inter nos concordia , ut qui­
qaod haâcnus licuit
prohiberet ? Sed tc non
libet fuo idiomtte fidem proferret , Res addita
prohibuerunt, quo minus cuilibet liceret , pri­
non idem fonans differentiam facit, A non tan­
vatis codicibus declarare. Nam quod curat ectum a nobis Latinos , fed A inter nos , fi quis
elefia dc verbis, quibus privatim quifqueDeum Π ex noftns id Grzcc proferret . Et cum pro ter­
cognofcat , dummodo unus fit finis. Cura ad­
tio dixiftis , principia ac dignitates cujufiibet
hibita eft fymbolo communis fidei , in quo
artis potentes nabçrç omnia quz feqnuntur, ad­
omnes baptixabautur , ut ftet immutabile : A
jicientes quod progrediantes ab ipfis principiis ,
femet prohibuerunt patres etiam verbis , ver­
facillime oftendeUs effe necelTarium dicere ,
bum >imui, videlicet Dei genitricem, nolen­
Spiritum çtiatn a Filio procedere : A fequerctes in fymbolo addere , etfi necefsarium vide­
tur hoc ex principiis communibus nobis A vo­
retur. Et licet non fuiftet nifi declaratio exprefbis. Cum hzc probabitis, regratiabimur vobis :
forum , cum verba hzc, videlicet , Filium defed nos non apponemus hzc ipfis principiis ·.
fcendifle de cœlis , confubftantia lem Patri , tc
nam hoc univerfaliter impoflibile eft in om­
incarnatum eife ex virgine , hanc declarationibus principiis univerfalium rerum maxime
*ff»ncm *<P°fcer«nt * · Et fi diceretis ex co non fuiffidei, de qua nunc fermo eft. Nam principia,
xhrxtm. fc additum , quia mamfefte continebatur in
A quz poft, in multi* difereta funt , A torte

P

14«7

*

»

A»»» in omnibus. Nam principium, univerfale; quae Λ
Couti fequunrsae , particularia: It principiem eft quod
Ή** demonftrat, apse fequuotur l'ont que demooftrantur : principium eft propoû noms, quzfcquuntar foot cooelufiones . Quonam modo uaiverfalia particularia fiant , fle demonftrantia, que
demonftrata funt : unde quod principia conti*
neant que fequuntue, necetfarium eft: feslquod
addatur principii·, non eft neceflariom: & tunc
longe difficilius , fi qua prohibitio effet , qua
hoc inhiberet, ut in cafu noftro , maxime cum
multa alia qua vera funt , Bc infant principiis,
attamen addita Uon funt. Nam omnia dogmata
fidei Chriftiane in principiis fcripturz infant:
nihilo minos non voluerunt, ut quid fuerit adjeftum.
B
Cum dicitis , quod cum Dei ecclefia una fit,
oportet unam iemper habere poteftarem . Dici­
mus , quod etiamfi una fit ecclcfic poteftas ,
habet tamen fervare immutabilia, que per pre­
cedentes fuere tradita : & hac data immutabi­
litate in rebus uniformiter determinabilibus ,
firmatur , unam effe Temper ecclelir auâontatem ■ Alio namque modo ecclefia fcipfam everte­
ret . Datus eft modus , ut occurrentibus obvie­
tur privatis literis : fie faâutn eft pcrTarafium
& Agathonem. Ultimo, decem particulas tetigiftis, qus id continent quod cspreffum eft , li­
cet qusdam clarius habebant. Admirabamini in
primo, quod Nicsni concilii fymbolum attule­
rimus. Dicimus, neceffitatequadam hoc faâum , C
ut, illo ledo, videretur fada prohibitio io ter­
tia fynodo.
And. Qusfitum eft a Nicsno loquente , fi
fymbolum fecunde fyoodi « leâum fuit in ter­
tia : qui refpondit.
N i c λ N. Primum tantummodo leâum extitit: ambo autem afferuimus leda virtualiter, pri­
mi leâione. Secundo dixiftis , patrum prohibi­
tiones referri ad alterius fidei expolitionem, non
ad dvclarationem prohibitam : nzc tamen falis
operationibus patrum comprobatur , etiam de­
clarationem prohibitam. Tertio arguiftis ab ipfis principiis Bc dignitatibus ; ultra jam relata ,
dicimus ; non neceffario (equitur quod vultis a
principiis introducere. Nam nullum principium D
alicujus difciplins feu artis pote ft recipere conchifionem in ipfo principio: poteft bene effe cav­
it conclufionis. Nam mulijr declarationes neceffe
fuere theologis ; tamen non fuerunt adjcftar prin. cipiis : ergo non femper addenda principiis deJclaratio. Ergo cum additio non fiat principiis faa Sebivtd- cr« feriptune , nec fymbolo ; · & removeatur vebge·. Obat ftra additio , cum pariter concurrant facra fcrirainartatar» ptura A fymbolum . Admittimus quod dicitis,
*«·
omnia fequentia tertium concilium referri ad ipfum concilium : non tamen tertium concilium po­
teft efle expolitio ceterorum , cum fequentia prae­
cedentium fint declarativa ut plurimum . Stemus
igitur expolitoribus Cyri Ilo Be Agathon i , qui ter­
tium declararunt concilium . Cum ergo tertio E
concilio neceflitas immineret, ipfi fandi patres il­
lam prohibitionem expoluerunt , ut Cynllus expaefledeclarat. Ciarumeft, quod Bc aliis conci­
liis tale fuit propofitum , quod operedemonftrarunt. Dimittemus alia ad futurum conventum,
Ut fimi liter nobis concertantibus, unusalteri oc­
currat. Sic cx patribus veftris qui fe obtulit mecum fptcialiter concertare , prrpatet fe in fecun­
do conventu.
And. Hiadiâis, pariter aflurreximus omnes
hora xxi. diei.

Conci!. General.

Tom.VXXL

i

Α“ί:νπ·

IL

NOTÆ

HORATII

!468

JUSTI NI ANI

AD S t P TIM A M COLLATSONKM.

i fieAWam.] Clarius ex Graeco feri y tort ftfiione oit a va Ce :
t.e fi ttiriafn,»» , «jf fe.
*»· ··><* «x /<■«/·!«( i fafia» teitt /ieilnUiiir : tt
•Ui eliitr
, tif fe» f»ile>Ce» wga «NiUw·Itet Am bobrat , m< p •ttrittfat & .» feilihei ,
««Arator /rraaAo* Mraaf» (Mwajrr <« ywr wr«alsr ,
0 U Λ» yM qg<aa> , arwyr faWCrilar . Sfirita* [t*~
niem ·β Fili»f'Ktlm. Htitl nm lu f*<lt
Bte» fn tnt, ya«tr<u>, ïa raaAa* f»ixri4it ftefi» · > Bif­
fai!» ver· , yaatraat fait»»» tncti iffrrmi f„i4 r«rr>a/«ai. Hrcill».
a Mttriet. ] Id eft , non prohibentur cepofitiones alio­

rum dogmatum fidei, fed expolitio ipGut fidei Ac (yratsoJi inferta >0 ipfo fymbolo hoc prohibetur ; tc (laure oc­
currit tacit* objeAioni, quod prohibetur infert dogma
contrarium, non explicatio ejus quod meft . kefpondit ,
quod contraria dogmata jam erant prohibita . ergo no­
va prohibitio refertur etiam ad «xpoGtionem ejuTdcn»
fymbofi , etiam per additionem robi ad majorem ex­
plicationem .
j Srprima* . 3 Supra enim collatione tertia Julianna
cardtoalis adduxerat leptimum concilium, m quo erat
additum in fymbolo, Filioque.
4
J Fluta enioa fuerunt additS à fecundo
concilio in fymbolo Nicaeno, fc tamen tertium conci­
lium prohibitionem fecit , ne adderetur Nicrno : ergo
inlelligit de additione fenius contrarii, non explicatieaii. Vide in collatione fcquenti .

COLLATIO

DJt

rv.

OCTAVA.

Noviutt i s.

Di/cohno/sr prdtikitttiut patrem (T caacilieram,
dt ne* ad de ad e ahfeid fymkal» (X diffini titiu-

bm fidti·, 0" qttod additu ,
fit declaret* i

And./^um factum confiftorium poftexhibiV_a tas preces m illarum ve fulemma conveniffet, faâo filent io , Nicrnus qui pndie fertnortem fecerat, his verbis profeculus eft.
k Sciiieea ,
N i c λ n. Cum nos optima refponfa red di de- did··.
rimus ad plura per paternitatesvcftras expolita ,
a»c*£
quxdam nos prupter horz brevitatem omifi- r,tioM« <«
mus , que tamen virtute Bc potentia in didis 'y«i»®i·
continentur® Sunt autem ex b veftris , qur re- VCre iruedfponfa requirunt. Etenim dixiftis, * movere fi- rr»n»n st··
dem per fymbolum aliud effe quam declarare ; j’iÎTiÎT'·^

&r quod Agatho extendit fle auxit in expofitio- i«i»t» >· <·
r.e quam fecit de fide, d &r quod vox ipia ^rcr»«»«,
*'
videlicet Dei genitrix , non neceffario debebat yux* mfra
apponi ; * Bc quod fanda Romana ecclefia h*c
fecerat , mota auctoritate patrum fle fandorum · ι·ίχ«ύοccdefir , necelfitate coaâa Bc (ua audoritate rjj
3uam in hujufmodi rebus habet . Ad primum ,,, diSsit·
icimus, verbum , montre , non liabeie fenfum i»jly»oA·,
illum quem creditis. Nam fcquiturpoft , f non J55ita*7ui"
effe licitum addere nec verbum, nec didtonem , iy*bolo
nec fyllabam: & opere coinpiobanlur : nam ur- JjuteZZgiû
gentibus neceflitatious ut declarationes fierent, fu»addua(
nullas declarationes fecere. Quod autem beatus f'
Agatho C dicat , quod verbis Bc fenfu debeat r<-.i»rt pr».
fervari integritas fidei, nos non intelligimus ut
vos ; fed intelligimus , umvei faliter prohiberi iyno<le P,,'
univerfam mutationem. Hoc clare colligitur ex ’
his qua: funponit Agatho : nec etiam minuit, ρ,Αοι1Γ,ι..
nec auxit, nec immutavit quae funt fidei : fubfequenter Bc icdc ponit, eamdem fidem verbo mZ* P"
Z
& fen-

1469

■ΤΓν.'

Conc.

Flombntini

Aiaaara» t(.
IMF.

I47O

Λ feni** debere fervari. Quoniam reto auftto­ A dei diffinitionibus : poitea fequitur: d Nulli Ii- ' 'jj MW'^·
ceat aliam fidem proferre »ef exponere , Atc. quam Cmuri.
ni, vel minutioni . vei immutationi verborum
illa , qu* a patribus m Niera conventis expo8r di&ionum prohibitionem imponit, videtur ipfe elFe iententi* utnoc: Ac quod ipie aliquam (ui
• Dicimus prohibitionem referri ad omnia Mit·*?? ».
expolitionem addic, non facit ad noftram qu··
qu* tuere in Nicea expolita , Ar quod non **··* *·
ftioxem, cum nunquam prohibitum ell, nec erit,
magu ad fymbolum, quam ad «has diffinitio­
privatam «c particularem fidei expofidonem par­
nes refpicit. Vos tamen, patres, aliqua patien­
ticularibus ii divertis fieri verbis i at difcipliter audiatis dicenda pee dominum Colofiénnam ipfam fidei Ac fymbolum in omnibus im­
fem.
mutabile permane»e debere, ut ipfe Agatbo exAno. Antequam Colollenfis verba faceret,
prctle infinuat . Cum ditflftis verbum
cardinalis petiit a Grccis , ut aAa Chakcdoid eft Det genitrix , non omnino fuifie ncceffuneufis fynodi exhiberent . Qui Grnci rtfponrioin poni ; ncfcimus quo paCto hoc taâum Iit :
derunt, non habere integram fy nodum . Tunc
fi non erat neceffanum » non debebat ufquequa*
cardinalis diait, libros debere portari. Papa de­
que diffiniri ; Ac fruftra tot patres iolemaiter de
. eodubitaflent, it fuperflue alibi fuiflet additum ·. B mum annuente, Colofltnlu his verbis allocutus
• WihrM
'* Si véro neccflariuin extitit, militat noftra len­
eft.
ΑιΧιη,Ιι··*
»»lr. in, tentia . Quod dicitis , neceftitate fadam addi*
Co loss. QuxJirn diebus his per vos repe­
/
tita funt, que judicio meo ii collegarum non
tionem per Romanam fanCtam ecdeiiam , At au*
videntur ft are eo ordine quo diâa funt. Prxteétoritate fanâorum , utrum farôta Romana ccrea cum quedam tirmiflima lententia confirma flem
clcfia auâoi itate ian^ofum mota fuerit, in aliis
& oftendiffem , vos alio fcnfu declaraftis , Ac
videbitur difputationibus , fie in fcqucatibus
plane qurdam negaftis . Verum cum omnia ta­
erit cogitatio* Si vero auflorïtate propria , aut
lia maxime conducant ad prefens noftrum cer­
ncceliitate mota faent : dicimus , quod necelfitamen , patiamini, obfecro , patres optimi , ut
tas nullo modo k eft impedimento diffinitioni*
ipfa paululum repetam, Ac meam fententiam di­
bus patrum , cum nulla videatur excepta ; fie
cam, veftramquc repellam·. Illud in primis pro­
**j‘<â*
luo tempore cum caritate petemus , qualis fuit
•Mrrvetw" illa · ncceifitas. Verum de automate Romana
feram , illam vcftram exhortationem fanâam,
Ce ecclefi» mulca haberemus dicere » nili aliud elcum unus & idem fit ambobus finis , oportere
X* ·ι·>««ΐ fet piopohtum nothum·. Nam icimus Arcogaopatientia uti Ac modeftia; memori* fit, idve Ac
Ac cogaoί·1ν«Λ·ΐ·, icimus quoufquc fe talis escendat: primitus au- C vos faciatis: illud addens, ut que limpltci ani­
mo Ac iedo corde dicuntur, non (inillra intcUi■tftfrT-t* tem volumus vos icire. quod talem licentiam,
g e mu affuinsnrur , quia &: nos Ac idem feci­
«(«•ptafe*· ut in fymbolo quid additur, excipimus , Ar ab
mus, Ac qurdam , etfi fono afperricna vifa funt,
cecumenica f/nodo & ab univerfali eccleha, ncequo toleravimus animo , 4 in fututum facie­
•44»<«r.
dum a Romana , A: cum ab univerfali ecclefia
mus: hoc fafio raritas inviolata manebit, Arfiexcipimus. Ergo nec Romana poteft , nec hoc
As ■<>·*·- nos facimus, fed patres fecere in diffinitionibus
his quclitus alfcquitur . Voluiftis, patres , re­
petere a me diâa : non tamen repet illis eodem
vIT «stii eorumdem . Hoc diximus ad vcftra propohta ,
ordine nec lententia ; cum vettrum problema fuifμ rr«UJo non his folis inniti volentes, fed aliis fuis kxo
fet , quomodo fanâa Romane ecclefia fecerit
appota*. Ar tempore deducendis . Dicimus igitur, diffini­
rem prohibitam, Ac quomodo illi licuit . Dial
tiones patrum ad quamcumque declarationem
ad hoc, quod non tuerit additio, quod nonfuç.
extendi: At cum audimus patres dicentes : Nul­
rit prohibitum , quod fuerit verum , quod im­
li licet addere , vel minuere : intelligimu, ad
pellente maaima neceffitate , quod effet maoifelyliabam diftionetnque. Ad ilta facimus teftifta veritas in ecclefia Dei, 9t quod oportebat id
snonia fandorum patrum operaffe · Querimus,
fi diffinitiones Ar prohibitiones in illis contente D fieri per Romanum ponti licem , ad cujus offi­
cium Ipecialiter ifta ipeâare nofcuntur: ex qui­
referant fe ad ivmbolum, vel non.
bus concluli, fuifle omnino licitum Roman*ecAno. His expofitis , lilcntium faiftum eft :
clefi* >llam declarationem facere. Repetitio vc­
intuentibuiquenoftnslex, ab eifdem quafitum,
ftra nec ipfucn ordinem fervavit, nec fententiam :
Earner allocuti funt . Convocat ifque cardinali­
Quare oportet in prsfenti dc hoc facere fpedaΛ
us , qui fuo loco (edebant , pariter & cardina­
lem mentionem. In fecundopaffu dixiftis, · terles Ac deputati (ex ad fumminn pontificem ad tri­
tiam particulam nos fponte ooftraomififle, cum ••••fea»
bunal cjufdem accelTerunt, cinétique pincer al­
iucrimus auditi rad nutum . Nonne expetitum
Λ
locuti funt. Omnes rem quidem in fidei elfe fapatet ί Nonne dominus Hiemus dixit , quod D*>·
Λο , profefli funt: tam mature graviterque cunque dicebantur, non * tangebant quefitum. Ac
ita fecere.
quod eis non intendebatis dare refponfum f wtnii».
L o d. Quid demum fecutumeft?
And. Rcverfi funt icx deputati ad confti tutum
Quid reftabat , mfi de ea re tacere ? Quid cf···
fundere veiba vobis non audientibus? Et inviti
locum. Demum cardinalis , qui intercos primus
venimus ad filentium partis illius , ii certe fa­
fuerat , fic inquit.
Card. De mandato fandhtiimi domini no- E tis cnurfti. Ex illiu» enim panis probatione fa­
ftrt aliqua referam . Sacer hic certus, qu* Ac ho­
cile erat probare, finite licitum Roman* cccledie ii pridie retuliftix, audtvit. Conveneramus,
Ite facere declarationes · Hrc volui repcteie ,
ut dteenda icnpto ederentur . Quare ut forma
ut conftet omnibus , cujus caufa pars illa fuit
fervetur, conveniant qm fcripfcruut, Ac de fer iomiffa . Et cum voluiftis Cuidam noftro fyIlo­
gi fmo dare refponfum , aliter adduxiftia . Nos
ptis conveniant : Se demum convenientes ple­
num & pertinens recipiftis refponfum; Ac nunc
hac argumentatione uti fumus : Nulla expolitio
etiam quefitu veftro refponfum damus hoc mo­
vel declaratio alicujus diftionis eft additio: fed
do . Ex verbis vcftris , expofitis geftis tertii
dicere Spiritum faoâum procedere a Filio , eft
concilii , patie, legerunt Nicrnum fymbolum,
explicatio contentorum in primo : creo non eft
epiftoiam Cyrilli ad Neftorium , blxfphemias
additio . Vos replicando »disiftis . Omnis adm·**
Neftofii , fytnbolum Neftorii, Tarafii , auâoriditio fit ab extrinfeco : ergo expolitio non eft
additio,
«·*«···«
t at es. ceterorum laodurum , cum aliquibus fi.
Ano.

T471

’TK”

Par

s

IL

Al*7Λ''*

<472

per concilia , quad * immediate reperiauir in , ο<ι*τι c
fymbolo apoftolorum . Nicanum concilium de- v ιl i.
claravit coniubftantialem, quod non inventebator ta lymbolo quoad verba , nec lequcbacur r *
immediate ex aliquo polito in (ymbolo ■ Nam
ft es aliquo icqueretur , es illo funeretur , a
Patre genitum: led e« hoc non (equitur abfolu:e, quia Arnus dicebat : Dato quod Pater Fi­
lium genuerit , non lequitur K ergo confubftant ia lis· Nam fol hominem generat , non tamen
lubftantiam cum homine communicat : non lcquitur, genitu» a Patre ; ergo confubftintialis.
Oportet doârinam evangelli capere , illam vi­
delicet*. £«· er Parera·»"· [·<**> : ex qua con J»"··**
eluditur coniubftsntiahrai. Sed tali» inodu» dtrendi, fecundum vos , extriniecus vcait : ergo
clt additio. Hoc idem in Confiant mopohtano
lymbolo . Nam dicere Spiutum fanftum domi­
N 1 c a N. Dicat paternitas veftra , ut placet,
num Ar vivificantem , cum non fuciat vox talia
pote It ii dicere. Sed que diximus , (cripta
in fymbolo, nec es aliquo immediate (equitur,
‘uat · & aulcultavimus eunda , 8e ea ill is rccum non inferatur , Spiritu* , ergo dominus ■
(ponfionem ccpimut.
qj^tîîl‘
Co lois. Veniamus ad alia . Ego dicebam ,
Tamen patres ilis conclu ierunt dominum &.* vi­
quod doe mi , Filioquc , comprehenditur in
vificantem efle, ex evangelio rem iplam (umen­
tes, aut ex principiis primis : Se tamen fecun­
verbo , Faire ■ Paternitas vcftia iclpondit ,
dum vot fequerctur dic per additamentum . Et
quod medium . quo illud probabv.ui , capie­
quia quod (equitur per additamentum, eft aliud
batur extriniecus , videlicet afTumptionc hujus,
quam principium , quomodo falvabtmus Enhequod quacumque habet Pater , rubet Filius :
ailerenici hoc extrinfecus efle . Scd fciciidum
ίιηι diftum , qui interrogatus a nobis , cur de
Conftantinopolitano fymbolo mentio fafta non
3U1J in diicipiina dicatur extciufecus dc (ccunuin philofuphos, Sc maxime Ariftotelcm . Il­
estitit, dixit, quia idem erit: que quidem ve­
lud in difciplma extrinfecus dicitur , quod mm C nias ft a re non pofliet , (i dicitur extiiniccui il­
iubjieitur iubje^io cjuidem fcicatiz, nec pariera .
lud , quo mediante , aliquid inducitur declara­
tionis in lymbolo . Advertite quatio inconve­
eamdem , nec pioprictatcm , nec paffionem ha­
bet , licut ii ductemus , arithmeticam Jiftarc a
niens, quod in tota philofophta daretur ex hoc,
philoiophia naturali , Sc aftrologiam a moiaii,
cum io omni Icientia contingit lirrt demonftrain quibus fubjecta diftinguuntur . Alio modo
ttones, que fiunt per quod eft elle rei, demondicitur extriniecus , quod non eft in eadem vo­
ftrando proprietatem de proprio fubjciSo : 8c
ciitv tale quod quid eft elfe rei. nec in voce con­
ce: ut procedere Spiritum a i ilio , cil voci, al­
ienus dittionis Ac fenfus. Ignoro quomodo ca­
venit cum iubjetto , nec in predicate , nec in
piatur extrinfecus per vos . Si extrinfecus capi­
conceptu* ut Ariftoteles 7. metaphy ficorumpro­
tis, ut dicatur non efle unum fubjcâumin uno.
bat , (equitur hoc inconveniens in philofophia,
Be alio problematum, videatis , an (ane lit di­
quod pioprictas alicujus (ubjeâi fiet per cxtriofecutn, Se ineffc (ubjetto per ertrinfecum : quod
ctum * icqueretur maximum inconveniens contra
fidem: nam Icqueretur aliam efle fidem evangetamen falfum eft , & arbitror vos non negare
Iiorum a fymbolo . secundo , quod propontio
doürinam fandorum i Se eorum maxime, qui ap­
» Μ n, ill*· QuKCumquc habet Pater , Bec. non fcqur- D probati funt per concilia : cum de fide Ar reli­
retut ex k ly®®0·* diicipiina. In difciuliniscungione Cbrittiana quid docent , nil docent quod
irTNkTfo!
· quod eft unius difciplins tubjettum ,
iit cxtriniecum a fide - Nam cum dodrinaChrifmtu vi non pou-ft probare ali*m proprietatem alicujus
ftianorum theologis fublic , cum allegatur
fubjeai altciius diiciplinx . Si ergo »01 hzc,
quis doilor , pcrtincntiiEme allegatur : Ac nul­
η,·ι. i·*·, falvatoris , edet alienus objcdi , mhil cundulatenus alienus a dodorum illorum numero eft
•w^sX** deretur per expoffta in fymbolo. Hocquamaliebeatus Balilius, qui feribens ad fratrem Grego.»/ num lit a fide Chriftiana, patc<nitatcs veltrae virium Nyflenum a dicit .· Quicumque intelligit Efie
Spiutum , intelligit Ac fimiliter comprehendit ·ιτ<·«μ4«·1
d™1· Et certe quod eft prccipuum in fide, vel
epi, , jo- immediate a primis principiis , non pot eft dici
illum ex quo eft; intelledo Spiritu, intelligtexriancum , vel alienum. Nome fumitui a dotur St ille cujus Spiritus eft , Se quia Chrilli
irwUit.«r itriaa evangel 11 f ergocvangeliumeft p,incipium
eft Spiritu, · t & cum intclligitur Spiritus in r i, qv<«
«"r"**(■·-'
βα Sux *uf>t
lymbolo : ergo eft proprium
lymbolo , intclligitur Filius( . Ex hoc datur c
laffeaû..
principium , non alienum , At non extriniecus
intelligi, quod auüoritas illa filvatotis , Qva
Hoc clarum eft, evangelium efle lymboli princi
c»*e»e hdet Parrr , &c. non dicitur quid ex-J·*•·β,“·,
pium, quia apoftoli exequi volentes Dei perce­ E tiinfecus continere : alias sequeretur, quod o:a- < A "^»*·*··
ptual . ut omni creatuix evangelium prédira­
nia illa quibus uG iunt patres in declaratione 4it.·<.
ient , ut pariter in evangelizando convenirent,
fymboli . client additiones : St cum ille ad.h
ex cvaugcho fecerunt fymbolum , quod dicitur
tiones non prohibuerint , " quod non dicatur., w>asiew
unum Se idem ivmbolum , cur in cafu noftro j.Ltar.
apoftolorum . Sequitur , quod veroa evangelii
non poflunt dici extrinfecus a fymbolo, iptellinon dicimus , dicere Spiritum procedere a Filio, intclligi illico ex quo procedit a Patre i ’ n/re.h^t»
gendo cxtnnlccum a fenfu . Ncccfle eft ergo
quod extriniecus intellexeritis fecundo modo ,
Nec.‘eft neceflarium , cum dicitur quod aliquid
videlicet quod non eft cx voce propria, prout
includitur in alio, quod debeat elle idem penip»ter <Cc.iK«t,*v in fymbolo ponitur . Scd ex hoc lequitur intus : imo («pe contingit , quod conveniunt in h«be«
w 'chir^ conveniens aliud , quod fymbolum faâurtt ex
uno , Se dliconveniuot in alio , ut genus cum
«7« ■■
fide * Chrifti, faâum lit per additionem: quod
(pecie; Se licet explicans fpecies , aliam vocem «rg»
i■•«•{•(•ο.
negatis . Nil etiam eft fymbolo politum
habet , nemo philofophus diceret , additiones i^dno****
efle
ΛΜΟ His expofuis, Nicrnus hredixi:.
('•sisti
Nic.en. ’Dico, quod omnia per »o* difta
'··*·
habent refponfioncm congruam . Dc hoc lyllo■ΛοΖ™' 8‘ie,° miramur , cum omnia feriora fine que
■ud· t·* diximus. : non pretermifimus iyliogifmum de
·*. 4,<*'* qoo verbum facitis, fed venimus occurrence fyllogiimo, quo uii cftis primum fyllogifmum promm» · »« bare.
Colos a. Ego illo lyitogiimo noouiuslum,
ma pvmm- quod dicitis : verum eft , quod ad confirmarioTfauo^vîi nem m,)®rU fropofit» pr«mili hoc, quod ompr·- nis additio fit ab ettrinfeco : nec ufus (umfyit*!*.·*0*^· logiimo , fed fiiailitudtoc , philoTopborum dofc Tipit*»- étrioa dicentium debete efle (imilitudine* fire<»a·'«Γ re** Ί11**
habet convenientiam &di•ï>c»<.<U«m fconvenientiam . Hoc habeo cx doctrina veftr* B
A„■ ·

<473

1

Conc.

Florentini

It.

<474 _____

Card. Hora jam furgendi eft, ac noâi pa- A „„ o
ItBIH * Ip****’ corrélât iva», Mc c contra , Λ
rendit veftro quzrtco reiponfum dedimus . Do- cmrixti
*l fc habent, quo uno port to , aliud intclligaminus Coloifenfis non ut expofitis refponderet,
iqji.
tur , & nihilo minus illa diftinguuatur nume­
hzc retulit quz audiftis : fee quia videbatur ei­
ro, Ipecic, vocabulis . Cum ergo in cafu no­
dem aliter vos fumpfifTe que aixerat , quam vi­
ftro res unius fubftantir lint omnino ecdem,
deretur expediens ; vifum eft » ut ipfe le decla­
Îtzterquatn proprietates conftitutivz : non eft
raret. Reftat, ut feriptores conveniant ad diem
icere habere quid extrinfecus , ii inferatur
Sabbati pro refponftone noftra recipienda.
unum es altero. Dico igitur es his , propor­
tionem declarantem Spiritum fanâum procede­
N 1 C λ H. Dicimus, Sc dicemus veftrz pater­
nitati, quod quzftio noftra in duobus confiftit.
re a Filio, nullatenus.ertrinfecum porte dici,
ii es verbis Chrifti illud iufeipitur . Et cum
Primo , fi veftrum dogma verum fit , vel non;
admirationem fafeipitis, quia diximus es theo­
8e veritate inventa , an fymbolo addi licuerit.
Omnibus quidem notum eft , ultimum przcelogias principiis iequi, Spiritum fanftum a Fi­
lio procedere , minime mirandum eft : fed nos
dere primum: nam & dato dogmate vero, di­
cimus addere non licuifte . Modus difcuflionis
ipfos admirari convenit , fi admirationem fukipitis · Nam hoc folo brevi difcurfu luce cla­ B habitas longus eft : 'videtur omirta difcuilione
veritatis dogmatis , ut ad rem propofitam ve­
rius patet; quzeumque habet Pater , habet Fi­
niamus ; hoc videtur expediens ifti rei . Nam
lius : ied procedere Spiritum habet Pater ; ha­
bet ergo Se Filius . Syllogifmus hic eft in pri­
ad ea quz difta funt, non videtur fatisfaâum,
nec interrogationi noftrz refponfum .
ma Ggura 8e tertio modo : antecedens 8c major
Caro. Non pertinenter Se bene quzfitodedi
concerta eft , & eft Joannis 16.
refponfum ?
N ic.iN. Auctoritatem Joannts admittimus,
fed quod reducatur ad fenfum quem dicitis, di­
Nican. Non expeftavimus veftrz paterni­
tatis refponfionem 1 , iatisfaâionem quzfiti , e
cimus vos dicere ·
Co i oss. Si iyllogifmus admittitur , conic8c illa audita, quz intendimus comprooare, Ii de rvfpooverba domini ColoiTenGs impedimento non
quentia negari non poteft.
fuiffent.
4iMb , 4»
Nic*n, Dicite quid placet, quia adeanon
Caro. Duabus diebus cum orationem fecerefpondebimus , que ad conclufionem prarfentem
non faciunt: fed profitemur hoc, hoc modo nun­
nus, quod ad interrogationem unam perturba- ,. not, hurctur dicendi modus
vel alteraretur data diquam ad concluiionem venturos . Nos quidem
cendi forma , juftum non eft : die Sabbati re- »ό*ύι<Γ/
patienter audiemus expolita , quoufquc ad pro- C
<
fpondebitur per vosexpofitis , demumve
pari*·
po G tu tn veniatis.
tate ferrata, ad breriaquzfita breviarefponfa cônit'ôné"
Co loss. Nonne quz retuli, falvatoris ver­
dentur.
âücuti.-cai
ba font, Se minor per evangelicum textum com­
And. Hora jam 11. his expoGtis afturreaiprobatur ? Ergo argumentum concludit per fi­
mus cunâl .
diuslii^aod
dem. Nift vos hujuimodi principia negare veli­
propter ejus
tis, luculenter offendam, quz diCta lunt , rem
tnterrof,dc qua agttur, pertinenter concernere.
NOTÆ HORATII J U S T INI A N I èr«'"od«
N 1 c æ n. Dicite prout placet : fed rogamus,
dicendi perverbis honeftis, nec afferatis nos fidei principium
AD OCT A VAM COLL ATI ONE M.
‘"‘on.tos
negare
dicbar furColoss. Cum vos audierim dixilfe , gratias
> D/rioei. } Vides leAor, quod cardinalis immedia- ^*”r» d'e^*
1 p»ioii>- nobis * afturos , fi a principiis fidei Spiritum a
te & direfte refpondct quziito Niczni elate & breviter; proeefnone
tr h« >ρί· Fiho procederedemonftrarcm , defidcravi id agenoluit autem refponfionem fuain dilatare in bac colla- Spiritui ,ilallacioae. fC , u{ CuUjign4s rependeretis grates..
none, quia prius voluit Colortënfem refpondere ad difta ®,! »ecefa
N 1 c an. Id diximus ; fed iuo tempore id ]D a Grzcis in prioribus collationibus, dicens hic, ut ite- f^perVisa­
rum replicat in fine hujus collationis , fuam refponfiodiccpetivimus rclcrvati; rationi confonumcft ut fer­
nem ad quzfitum Niczni dilatandam fore tc proban- rct Caloivetur .
dam , ut re vera przftitit Forolivienfis in fequenti col- feefir juxta
Colom. Dicam quz veftro judicio perti­
latione , Sc ipfe cardinalis collatione decima Ac duode- fornum cAnentia funt, Se liberum eft refpondcre quod ve­
t ima » ubi incipit 1 Tfettiii : & 1 j. ubi incipit i Ege elltge :
demonftrando quod additio ptohibita refertur ad omnes amittere
ntitem detegit. Dicit Se ipfe lalvator a ic pro­
diffinitiones, quia prohibetur folum dogma contrarium propter mcedere . Nam nil eft aliud evangelicum illud,
fidci, non autem declaratio, quia tua» non eA additio, terrogatio7»·»·“·
Ex mea xcap/tr , mfi Spiritum ex eo procedere,
fcd major extenlio . At vero Grzcus fcriptor , vel ejus
<uPra
beato Epiphanio teftc , cujus verba funt hzc.
fetiptorum corruptor , fertione nona , quz huic collatio- pjkeao "dc
ni correfpondet, port con lui rationem deputatorum cum _u, ,n prifummo pontifice , non refert refponfionem cardinali, quz- m, not, nuiito Nicaeni, neque promillîonem ejufdem de eadem re-jurcollatioHic dcfuHC krcvti ^rràz axflentettt
fponlione comprobanda io fequentibus : fed dicit , uullree
dicimur.
fxxÎli Eptfbxxri^ .
Jruut T'/fefirut» fitjii· Hjcrui, & Ctirjjruftm tvegrtun ruer» fuprfiium -, ynia, inquit, nan/njiprcriaar illi
Ejiyhs
tfie rrfprufirutt . Sic fc riptor muri Iu,, vel ejus feriptotum corruptor, 6c judex non conftitutu,
Et cum «iferuiftis , quod (kut condufiones
Hanc cardinali, relpoufionem , ut optimam, inferuit
non adduntur principiis , Gc nec hzc addiuo
pofiea Beflarion in opuiculo ad Lafcarim cap. |· in fine hu­
fiet iytnbolo : dicimus quod abiolutc verum non E jus operis exhibito.
eft , quod ptincipiis condufiones non addantur,
Hinc apparet non erte plenam fidem adhibendam ei­
dem fcriptoti , vel ejus fer iptorum corruptori, dum fefquoniam in tina diiciplina veniunt multiplicia
fione
fexta perbrevem & infdfficientem ejufdem cardi­
c>r,qu«hic principia , aliqua quz non ptobantur in illa,
nalis Czfarmi refert refponfionem ad di&a Ephefina
dcfu.tVf| qU|2 per
nota |U(U , ut ln mctaphylica ;
improbantis oâavam cscumemcam fynodum , in qua
vel quia in alia dodtnna ptobantur . Sunt alia
Pliotiu, fchifniaticu, ejus antefignanus fuerat condem­
quz poifunt demonftrati , Se hrc poifunt cifc
natus, quam ampliorem Sc fortiorem optartet Naronius
torn.
10. anno Sep. num.ei. Quamvis alio etiam cx ca­
principia & condufiones, ut in morali philofopite excufari poffit cardinalis, ut idem ipfe ibidem in­
phia.
nuit non enim tempus erat , vel opportunitas difpuAnd. His expofitis, filentiutu faftum eft , Sc
tandi de otiava fynodo, fed de additione, Filioque, in
dominus cardinalis ic inquit.
£y mbolo.
CoiixTio
Coslxtio

Ta»X^

*475

Pau

«

n.

"·

1476

.
B Γ<·χΛ<·ί. ] Oreci enim, at fupta, inAiteruat, ut A mus , ad quzdam vero non dabimus excenfam
Cm* is ° Pr,u’ 'i'’*'·' » xttuai fut rit licit» a il 4c n fymboto,
refponfionem , fed brevem, fc fub quodam in1 x.
.r* qutm utrum fit vtia propolîü·, ex hm Filioque » &
voluero · . Nec dubito quod vos peroptime < «··»»,*·» ♦
teGOebant, ut de hoc ageretur.
fic judicabitis faciendum , f fequtns in nomine domini . Ad hec fex difta principalia sp.
fpondeo . Ipfa veftra propofitio incipit Gc4
COLLATIO NONA.
Cum vos audierimus , Ac. Quantum ad hanc νΤ,ήΪ""
partem , dicimus , qxod bene fervaftis ratio- Cr<c·
du τιιι. Nonun ts.
nem exordiorum . Sequitur initium veftre 'rp-1
controverGe hanc particulam , Filioque , effe
^ddditieatm , FilMtfttr, aea tjji ttrt tT frefrie
additionem estriafecus fadatn , fc per confeadditieetm, vryur tfft frehikttam .
quens prohibitam dicitis Gc ad literam. Hoc Ar»™·.
licet effet verum Bc redum , non licet adde­
re , cum fc multa , quas fc vera fc oeceflaria
And.
oNytitiiAT ccetus facer , cunfont Bc declarata , tamen non fuerunt addita,
V_ 4 ftifque expedautibus, qua expone- B nec in fymbolo pofita , cum hoc non liceat ·.
re epifeopus ForolivienGs et Latinis deputatus
Bc pofiea per mtcrjedionem multorum fermotertiua , his verbis esorfus eft .
num , quos ego fammatim explicabo , conclu-,
FotOLiv. Ad ea que diAa funt per nos,
ditis . Quare cum Gt detnonftratum , addi­
reverendiftimi patres orientales , primo per mo­
tionem effe prohibitam , fc probatum etiam ,
dum prcambuli tria per vos propoGta comme­
hoc effe additionem : ergo hoc prohibetur .
morabo . Audivimus ab initio veftre collocu­
Huic omnino volumus re (pondere : fc ne vi­
tionis dicentes , non debere nos huic rei infideamur di&a veftra neglige re , dico , quod in
ftere , ant ftudere ut vincat una pars alteram,
hac fermonum interjedione vos primo comme­
ut noa invicem fuperare contendamus , fed tan­
moratis did a per reverendum dominum architummodo menti effe nobis , ut puram fc finepifcopum Coioffenfem : fc dicitis velle rrfponceram fidei veritatem clare Ar aperte in medium
derc ad ea quas faciunt ad propoGtum·
deducamus . Quod utique approbavimus Bc
alia ad aliud tempos refervare .
Et di­
nosipG , fc cum omni Audio fc cura Cequi vocitis velle refpondere , fc repetitis dicentes ,
lumus t quia lient in epiftola «divus Hieronyquod ipfe ufus eft quodam fyilogifrno , * fc eft
cri..r>u« mus dicit, nunquam errat dubitatio quz fequi- c verum , fc quod vultis facere additionem de
n»·. 14. tor Teritttem , Jnmj «fiam ipia veritas. Se preminori , Bc refpondere ad ea que deduxit per
fertim divina veritas fanâe fidei, homines val­
continuationem illius, fc formiffe Gc fyllogifde diftantes regione , moribus fc lingua , imo
tnum ; Omne additamentum extrinfecas fit ,
Bc feparatos congregat & colligit in unum , Ii
declaratio autem non eft extrinfecus : ergo
magnus ille Areopagita manifeftat in libro de
declaratio non eft additamentum . Hanc par- ,
1 lxcap.7. divinis nominibus b , dicens : Fides eft unicum
tem dimittamus . Ipfe reverendus dominus
credentium fundamentum , eos colligans in ve­
archiepifeopus eximius dodor & profundqs
ritate . Ipia enim eft icientia adjuvatrix cognotheologus eft, fc optime arguebat. Ad ipfum
fcenttum A cognitorum. Igitur li optamus , ii
mitium controvcrfir , cum dicitis , hanc par­
intendimus, fi (ludemus ad hanefanôam unioticulam , Filioque , effe additionem , fc effe
nem , mentem realem Se conftantem procurare
prohibitam , manifefte contradicimus , negan­
oportet , ut animorum fenfu convenientes , in
do ipfam effe proprie additionem , Bc negan­
ipfa veritate uniamur . Secundo, per vos pre­
tes infuper eam efle prohibitam : Bc hoc volu­
ci uftum eft , quod quidquid per nos traétandum
mus declarare per diâa faoâorum , 8e ratio­
&- ratione dilcutiendum , cum patientia Aman- D nabiles declarationes . Quod non Gt pure fc
fuctudine & tranquillitate tradetur . Et hoc
Gmpliciter additio , declaratur ei habitudine
utique magnam in corde meo induxit Iztitiam,
continentis virtualis teftamentt novi fc vete­
adeo ut cum propheta dicere poffem , cum hoc
ris, A ex ordinato fucceffu in exprefftone ara te , domine Nicene , intellexi t Dedifti latiticulotum fidei . Et primo fic, beatus Auguftinus
i contra Fauftum expreffe dicit : Chri- fg. Iy‘*
tiam 1« terde mte : quia ficui feribit Paulus 1.
t
ad Timoth. epift. Struam dentini ne» ofertrt l>~
ftus non venit folvere legem , fed adimplere :
tr^are, ftd manfuetum tffe ad emeer, dectlem, panon ut legi adderentur que aberant , fed ut
tieattm ruas medtfita, Ac. Tertiodixift/s » quod
fieicnt que feripta erant ; quod ejus verba
fervare intendo Bc deledat , bonum A rationa­
teftancur . Non enim ait , Jota unum , ve!
bile effe, ut allegationes , refponGones A ra­
unus apex non prsteribit a lege , nifi addan­
tiones noftrz Gnt breves , cum brevitas ipfa A
tur que défunt*, fed ait , Donec omnia Gant.
facilius apprehendatur ad intclledum , A me­
Item de catechixandis h : In veteri teftamento
moris commendetur facilius . Quod utique
eft occultatio novi -, in novo teftamento eft maÎilacet , G ita breves non funt , quod Gnt ob­
nifeftatio veteris . Item in queftionibus * no- >Ο··«.ίν.
ture, A imperceptibilités evitetur · quia di­ E vi fc veteris teftamenti , cum dicitur in evancitur , obfcurus fum , cum brevis effe laboro.
gelio * , ^iadiftit
d.Üa fant , fcc.
aaPrecor , re verendi GG mi patres , ut non exigatis
ttm dite •veiitf ms rtfifiert male·, non aliud vo- «<«/., aiea me duo impoffibilia , fcilicet ut lun brevis,
luit, quam quod lex id fenfu habuerit . Et
A ut refpondeam ad omnia per vos difla . 1 Refuper illud Ezechielis : 1 Siiat reta i» medie ηfpondebo igitur ad principalia , & fequar ordita, Gregorius “ad literam: Rota in rota, no- «»► £· (
vum teftamentum in veteri . Item gioffa ordi- twei.'' '*
• Expoiui- nem veftrum in refpondendo . Primo e proppfyôû>Ai,rC fuiftis duabus praecedentibus collationibus, 4 in
nana fuper Matthzum capite quinto , in illis ho· <.
d E)U. .e;- hac refponfione < quia Gc rationabile nobis viverbis;
'veni folvtrt It^em ; ait : Evangelium
ûoeiî re- ^ctur ) aliqua concedemus per vos diila, noneft recapitulatio veteris legis . Conftai , quod
recapitulatio non eft additio . Si igitur fecunAr«.
nulla negabimus , A rationabiliter & jufte ra­
tionem in medio deducentes , aliqua dcclarabidum Auguftirsum , tanta myftetiorum copia
novi

«477
t x

/o.

Let. t.

IT· ixf-g
ria· proi.Ii.wi·''
ra«,4«k».

4»immT
qw· m«44
aisaici*.^

■·»■·Β·
r. Ιν

Co NC.

Floakntini

00»« left*menti, quia includebatur implicite »n A
reteri, non dicitur additio fecundum ienfum,
non nxitum , ii illius articuli expreilio non di­
catur proprie additio fecundum lenium , led
potius impliciti explicatio . Dico hoc idem cx
ordinato iuecrfl'u articulorum fidei . Nam ficui
dicit Augnftimu · , tempora lunt mutata , non
fide» ; eadem enim patrum piAcedcniium de
Coquentium fidet . Nam A- qui prcibant , A
Au* fcqMCb*ntMf. clamabant ; Pratdidhri fur vt•rr , Ac. Sed tamen in articulis faûa cil im­
pliciti explicatio . 8c indeterminati determina­
tio : unde circa reparationem noftrr fidei A
laluti» magia quauy veteris licuerunt. Abrahx
faûta eft implicite explicatio Gcnelis vigelimo
fecundo . cum ei didum : ia firaiiut fpo featii- B
ctatar
j"trvr
Adlyuc liaiae ieptimo ma­
jor explicatio fafia «It m ilha veibis : £c<r
virj· ttncipitt ty putrt filma» : Sc tandem ma /or explicatio i ait a eft pti angelum ipfi vir­
gini querenti modum , cui lie expreiTixn eft :
Spinrut fauthti
ia ta . Et Ita tute
circa articulum de Spiritu fando , quod pri­
mo tantum confitebatur eccleha tempore apoftolorutn : Credo in bpiritum lanâotn · Et
cum pollea ecclelia dixit 10 lymbolo, Ex Patre
procedentem , non fuit novi additio , fed cjuldem caprelia explicatio. El lie cum poftea cxpreilum eftt &* ex Filio, non fuit novi articuli
appolitio , fed ejufdcm articuli magis dctermiuta explicatio . Negamus omnino bumlmodj C
additionem elle prombitain ; nam ut optime
diftuiguK dominusBonaventura k optimus theo­
logus , triplex 10 Icriptuta invenitur additio.
th»4 > i» qua additum elt contrarium ; alia, in
qua add'tttm eft dive.lum: alta, m qua addi1ύ“* c,t conionum. Illa prima, fciiiccc cutnadditum eft contrarium , eft error fic brreticum:
uc
qut> diceret in divinis Patrem genitum ,
aut Patrem natum, aut Filium ingenitum, aut
Spiritum iantfntn a nullo procedentem , tcu crea­
tum . Secunda additio eft , cutn quod addi­
tum , eft valde diverfum : A hac additio eft
pr.tlutnptuola Se temeraria , quia temeritatis *
firslumpttonis eft. in veritatibus fidei St laete
cnptutz aliquid dlvcrium dicere; uc h quis m D
divinis «Jterret , Paticm geometram , filium
ariciimcticum , Spiritum aftrologam ; licet lie
dicendo non multum recederet a ventate . cum
qurhbct pertona divuia 11: omnipotens & om­
nia Iciem : tamen quia modus dicendi eft di
verius a modo dicendi A Unctorum & Icriptu
re. propterca tales divertas locutiones pratum
prion. adfcrtblthus .
Icrtio vero additio , ut
ii dearum divinis. Patrem omnipotentem, FiJiuin cotilubftantialcm , Spiritum finitum pro·
scJCiite n ; ce hac eft pioium te catholicorum ;
eft enim fidelis mft uttionis : quii quod impli­
cite ineft- explicat . IHc autem piatadduifts
duae additiones . ieilicct ubi additum elt contraiium aut divcilunt, omnino prohibemur mb E
grxvilhmacum comminatione petilarum . Unde
Apocxlvphs ultimo capite dicitur : Si quis appo
fuerit «d hoc , apponet Deus lupcr ilium pla­
gas icuptts in libra ifto · Ilia vero addtuo,
m mia additum eft coolonum 5c conveniens ,
non pnihibemr in Icriptmis · . imo laudatur A
icuiuneia ut a falvatoic noftro duente : Qaati1 ^ptrtr^i» vt<i, , ,5«
uki Er m eccieiiaftuo : <^»1 Jimiirr vr > t'U"> ifnunhj.
bibft . Nunc ad ptopplitum dico, quod m
hac *erbali additione pec eft additum contra­

ALstartc Π.

147«

rium . nec diverfum ; Sc non eft cx fno penece ammo
prooibua - imo additum eft conionum Aconve- Cxaisri
mens . Uhde apoftoli dicentes in fytnbolo , ·♦»«·
Credo in Spiritum iauôutn, patet, <|«od non
fecerunt expitUioncm de proce Ilione ejus , nec
ex Patre, nec ex Filio, olle a ianrii patres. ut
occuncrent A' obviarent crrortbns pravilvc dog­
matibus haieticorum , exprclferuat cx Patre ,
veluti conionum fidei apoftolomm i & m eoluin c lynibvlo appuluerunr : A* Ire confequcnter pofterioies paires proceftloncni ejus ex Fl- eentili·
hu , ut conionam l>uibc.l< fidei, ORiciieiunt. ^****.*tk
Hic non me exundo ad declarandam , quod
hujulmodi expreffio , Filioque , iit coolona A*
conveniens fidei, A pioleftioui
lymbolo pa­
trum , ne dicere polii tu . quod ego exeam prppolituin ; fed cum yolucntls , (um parato* , fe
jim hic trorlum notavi t A fi voluerm* , an­
tequam iieimur huic , explicabo . Sic igitur
patet cuicumque rationabiliter videre volenti
veritatem , exprcftiooem illam, Villoquc t non
olle proprie brnplicircr additionem , nrc ullo
pxâo rne prohibitam : t< hoc pro nunc totfiriat ad iclponfioncm veftur principalis contro
«critae . Intremus nunc profundius rlhus controverhx radicale fundamentum , quia concrariau* nobis omnino , feniicnict quod nul­
lo modo licuerit addere nec cl a ululam , nec
diftionetn , nec fyliabam ; ubi quatuor circ;
fundamentum ponitis . Primo motivum pa­
trum : fecundo unam rationem : tcitio unun
auiftontatem beau Cyrilli : a quarto dc venii- <l
mill. Ριιιηυ dicitis ad tam iolcmnem pi o‘
hihitionem futflc commotos patres terni con-«r(u^ra<«
cilii , ut removetent a fidelibus licentiam non
utilem , imo damnolam . Sed circa hajuirno- *,(i,,
di licentiam dicitis unum , quod tnthf non v>detui vcuhmile » ialva reverentia . Dicitis cmm quod licebat a ptincipio rciiginnts & hdei
lolum declarare, exponere Af extendere qua im­
plicite erant contenta in facra icriptura· . Hoc · *
folum tills veteribus patribu» licebat facere . ajiafr·*·1*
ut volebant illas declarationes ponere m l^mbolo , & ubicumque, prêter tn textu laerae icriCiurr
ic pollea h*c licentta parum tuit prutbita * . partim autem relicta , fcihcet dec.'a- f
rate 3c extendere ilU qu» continentur m facta ^f!*.-**
Ictiptura $ ; hoc enim nunquam fuit prohlbl- » ,nti
tum , nec in luturum prohibebitur . Et dico 14··’·*····
quod non videtur mint verihmiic , qnod illix
patribus licet uti declarationibus, ut volebant,
& ponere in iymbolo fidei , nila client congre­
gati in contiiio generali : quia dicit fabctus
Thomas ,l de Aquino , quod nunquam tait ia-a ».
cta nova editio lymboh fidei . nili in eoactho »’’» ’»·
gtwaii ·· A loquitur de quocumque fymbolo,
i|uod fuit commune ecckltc lymbolum , hoc
p.xnniflo , Icqitar illa quatuor . Primum eft
iftuJ , quod cum uique ad iccundum Sc acu
ineiiicum concilium liceret pattibus uti tali li­
centia ad libitum , poft illud concilium , quia
nonnulli ufi lunt tali licentia in malum pro­
prium , quia fabricabant fymbola , 10 quibus
feminabant contraria fidei dogmata *■ cum pa­
tres tertii conciln vidiftent , quod talis licen­
tia nil lucri operabatur fidelibus, led detrimen­
tum magnum, cum liceret cuilibet addere, eam
licentiam abftulcrunt . Ccne hoc non vide­
tur ver ili mile » nui intelligatur de licentia uiurpata , quam haretici A* prefumptuob fibi ufurfianc , de qua valde congrue poteft intclligi 11ud diâum ·■ Deteriores omnes lumas licentia
Et in

1479

“TiV.··

-P

A

*

AM„e Et in hoc valet motivuta veftru·» cum dicitis» Λ
Canar» patres propterea figilhffê 4r difiîniffa, quodde
>41*.
cetera liceret aliquid in lymbolq aoden . Se­
quitur fecunda veftra ratio » quia non licendo
addere fymboks » nullum poteft inferri detri­
mentum fidelibus , cum profiteantur fidem il­
lam quam tenebant primi illi patres, quos ne­
mo» nifi infanns » de fide non perfefia inculpa­
re potiet . Sed data licentia addendi in fymboio prout quifqac vellet » poterit multum de­
trimenti fidelibus inferri ; cum per tranfmutationem fyllabarum police error m erdefiam
induci . Hanc sationem cum beuigoa Suppor­
tât ione dicimus
aliquantulum
claudicare :
• F»<1» i», quod vere · ftatim oitendenu» . Sequitur auί«·ι**·ΐΐΓ
Cyrilli, dr argumentum: fed quia om-g
t^ne.
nia ifta facilius folveotur everfo fundamento»
venio ad hoc i pium . Unde hoc eapreffe af­
ferimus , quod cum magis refpiciendum Iit
ad medullam» quam ad corticem» Se ad inten­
tionem principalem legislatoris , quam ad fu­
cerficiem verborum & literarum , 8e illa pro­
hibitio fit lex ccclafic ; dico quod debet intelligi fecundum intentionem eorum qui hujultnodi legem ediderunt fle confirmarunt .
Ipfi autem patres intendunt prohibere princi­
paliter profeffionem Sc fidem contrariam 8r
dtiionam dc diverfam a fide patrum: & proT PtcrCA Æcut dicit dominus Bonaventure k » fe^««•3/ ' eundum veritatem ex vi mutationis » lenten­
tia quas ponitur in prohibitione patrum » non C
fe extenait nifi ad contraria dicentes, St ad il­
los qui intentione confundendi St diverfificandi , St pollntam faciendi puram St fanâatn
fidem patrum, audent immutare » addcie, vel
fnbtrahere claufulam , additionem vel iyllabam : fed hac prohibitione non prohibetur ul­
la state , etiam in fine {«culorum , imo nec
prohiberi poteft , quin femper liceat ecclefi*
univerfali , in generali & legitimo concilio
auAoritatc debita congregato, & capiti dr prin­
cipi ecclefi* habenti io fc univerfalem plenitu­
dinem potcftatis totius ecclefi* , pro legitimis
caulis » ad obviandum erroribus 8c hzrefibus emarcentibus» novam declarationem alicujus par­
tis fymboli facere» confonam fidei patrum , St D
in fymbolo apponere. Et quis fan* mentis ha­
bet dubitare ; fi immineret nceellitas, quod ma­
gna Chriftianorum multitudo taberetur in h«refim circa facramentum altans, quod ficut in
fjnnbolo fuit appqlitum per patres ; Confiteor
unum baptifma in remiOionem peccatorum j
quin pollet ecclena · appuucie ; Conhteor euchaniliK' iacramcntum ad falutcm animaium ;
& fimiliter didionem illam »i«t*ko», id eft Dei
genitrix, Ii necellanum videretur, dicendo; Et
incarnatus eft ex Maria virgine , que vere eft
Dei genitrix, St homo fa&us eft ■ Verum illud
confitemur , quod nulli privat* perione , aut
privat* congregationi , aut privatz ecclefi* id
liceret . Et haec duo dicimus , illam prohibi- E
tionem referri debere ad privatos homines , St
ad illos qui ptava intentione id facere atten­
tarent . Unde ficut dicit dominu» B naicatu•r?T*lu<
’ 110,1 *uK ‘llotum Patrum Hul hanc prohi«•4«· <·!- bitionem fecerunt , intentio praeludendi viam
iUsTtoir?* a‘“* potibus ecclefi* fequentibus , ad explrnap·* tienem fidei faciem!.»™ majorem , fi De«s< ilEageaiM^·
illuminaret , ut viderent cfle necelfariism .
Tec,i Imo plus dicit dominus Buuavcntur* , quod fi
hac 1 intentione dixiffent , cuiiftat quod non
bene moli fuitient , St eorum fententia merito

S

IL

·**«;... ii.

i48o

effet abolenda · Sed quod patres illi habuerint CMiàvto
in illa prohibitione illam lanam dc rectam inIXternionem quam prcdiximus : hoc ipfurn vo­
lumus oftandcrc c» his que habemus in aAts
ianftorum conciliorum , maxime terti* (yoodi » St exemplis patrum qui illo tempore fue­
runt : Convenientibus namque epifeopis in Ephefo * , St vocato Neftono contumace , dixe- j Caecilii
ruat quod· fecundum motem legator fides patrue Nicer , quatenus huic espofitton.i colla- ®
tis de fide fermonibus , confonantes quidem
confirmentur , diferepentes ejiciantur . Unde
patet, quod intentio fynodi eft. quod illa fi­
des probetur, quae vera; St que diicrepat . re­
jiciatur . Et per hoc patet quid fignifirent
illa verba : Nulli liceat aliam tidcm proferte
ab ea que necetiario diffimia eft , id eft , diferepantem & contrariam ; & deinde leftum fuit
fymbolum fynodi Nicen* : Credo in Deum.
Poftea fuit IcCta epiftola Cyrilli ad Neftonum , in qua recitat aliqua fymboli Nicznt,
St exponit -, 6t declarat Chnftum Deum Sc ho­
minem non in duabus, fed una perfona natum
es Mana virgine : Se probat eam Dei genitri­
cem , adducens teftimonia lacrz kripturz t Qc
contcftatur Neftonum , ut & ipfc lapiat qu*
in hac epiftola dicit . Leila prxdiâa epiftola , que incipit , Obloquuntur quidam deme,
CyriIlus dicit : H«c fcripfi Neftorio , defen­
dens redam fidem . Certus autem fum , quod
in nullo egretius invenior a re<fta fidei ratione»
aut prstermiti expolitum a lynodo Nicenafymbolunt : & peto ut dicatis , sn rethe St trreprehenfibiliter, 8r confonantei dixerim illi fyno­
do . Dixit fynodus : Nullam innovationem
feu novitatem intulit Cyrillus . St quxcutnque
tn Nicca diAa funt, epiftola Cyrilli latius expoluit, flt apertius , & mamfeftius . Et quod
hrc epiftola multam lucem przbet ad compreheniionem intelligentix didor um in ipfa Nicae­
na fynodo , contitenturque eadem fapere diftam epjftolatn Cyrilli cum fymbolo Niccno.
Leâa fuit deinde epiftola Neftorii ad Cytillum, in qua dicit beatam Mariam non elfe Dei
Î'cnitricem , St inducit qu«dam dida lacr*
criptur* . Ad h«c Cyrillus interrogat' patres,
an litera Neftorii fit confona fidei Nicv*. Refponderunt patres; Non eft confona , fed alie­
na ab orthodoxa fide , St repugnaru omnino
fidei expolit® in Nicea , St diltentiens a fide
Niccna St ab epiftola Cyrilli , St adverfa non
folum fidei Niez* Se Cyrilli epiftol*, fed nec
libiipfi conveniens . Item quod extranea a
veritate , St contraria a fiae Niez* , Se *
re€la fide . Exclamavit fynodtis ; Re&a fides
anathematizat Neftorium , Se exclamat impiam
fidem St dogma Se Îcâam Neftotii . Ex hoc
aperte patet , qur iit intentio fynodi , qur
poftea fert lententiam prohibitivam , quod
nulli liceat proferre aliam fidem quam in N>cza : videlicet , quod nulli liceat proferre fi­
dem contrariam t>c diilonantem , feu alienam
vel extraneam a veritate Sc a vera fide . Un­
de hoc verbum , afiau», lecundum intentionem
fynodi fignificat contrat»etatem Se diffonantiam , non aliam expolitionem ejufdem fidei
confonantem veritati St reftr tidei . quia Cy­
rillus latius 8e apertius declaravit Sc expofuit.
fidem Nicznarn : St quia veritati Sc fidei confonantia dixit , judicatus eft eadem i ape re cum
fide & fymboio Niccno ■ Idem patet expreffius in epiftola quam fynodus poftea fcripfit ad
impe-

1481

Conc.

Florbntinj

1482

imperatorem · , referendo que gefta in i y no­ A quod Mina effiet mater Dei - Poftea monet Ne- A „ „ Λ
ftorium Caleftinus, ut nifi intra decem dies re­ Chkistc
do i tc dicit; Epiftolat Cyrilli invenimus con­
ar snrelleâibus , in nulvocet errorem fuum , & pnedicet de Chrifto
* %^>v( fortantes
1,o β1,βη· dogmatibua
ejua diâa ab expefittone fidei , que
quod untverialta ecclefia tenet, noverit fe ab ecEpheii.iï«a ab apoftolis & patribus Niece tradita funt .
eiefir unione defotum . Aha plora ex adis con­
tctcpdtoJ·· Dogmata veto Neftoni invenimus repugnan­
ciliorum dicere poffirm , fed ad r ulteriora no- ,
«xthobcocO
flra feftinat oratio. Redeamuaad id , unde pats- ftf··'»'
Λ 4ir>>it«r tia fanflia patribus , Be penitus contraria ca­
Tbt«4c6o tholice fidei .
luium digretli lumus , quantum ad proccflum
^u*j
Poftea fuit leda epi ftola Ceveftre orationis -. non tamen recellimus a pro- <οΐι«ι.ο».ι.
leftini paps b ad Neftortum , qus incipit :
pofito, at manfteffe palet . Dicebamus , quod
Aliquantis diebus : Ar inter alia dicit ; Quit
circa principale fundamentum , ubi fundatis q»e >a m».
_____ _ unquam non d'gmis efl anathemate judicatus ,
contradiôionem , adducendo motiva patrum
phrrtni par. vel adjiciens , vel detrahens vers fidei f
•·*·'··
Etenim tpla fides tradita nobis ab apoftolis
opponitis illam ratiunem . quam diximus nos.dd.a,junec augmentum , nec diminutionem recipit.
otlanfuros aliquantulum claudicare. Et re *eLegimns iti libris noftrts , non addi opor­
ra ita eft, trguitit ftc : fi liceret addere fytn- rawr
tere , nec detrahi . maona quidem Ar ad­ B bolo « multum detrimentum pofliet inferri . Di- <*««< ίγ·co hoc efle falfum, imo id iequeretur , fi non{£^"o\'
dentem & detrahentem pcena conftringit . Ubi
notandum efr , quod ante concilium Ephefiliceret univerfalt ecclefia , aut principi ccclelis ,'·· »u· k"
iiiim*1»*"* rtum * uiat ptohibitum & pcenale , addere At
in quo eft plenitudo poteftatia 8c audoritatis
loqu.t.r 4c detrahere fidei apoftoltce , etiam tn lymbolo
totius ecclefia ■ Si enim non licujifet patribus
, m
ecclefia addere fymbolo apoftolorutn per Chrild'*
apoftolomm : 8c clare exporut ipfe CslcftiEptwimi
nus . Sed
ftum generatorum, magnum ecclefia fuiffat paf-sotatur.
' ‘ hac prohibiti ane nuti obilante ,
quo4 ciu«
ia detrimentum : Ac fic , fi non hcuiffet aliis
iytnboio apolloiotum ali .ia addita Lint &
tempère Kcunciitit . Et cum additis in argumento ,
per lymbolum Nicaenum A CanJcbfibatur j dettada
quod data licentia , quod quifque polTct adde­
ftantinopolitanum : ut illud :
Deicendit ad
non reprehenditur .
re tn fymbolo, pollent fidelibus detrimenta in­
1 nfe 1 os : Ac tamen
--------- '·■ — ----ferri , cum pet mutationem fyllabarum police
Et tamen ( airitmus leprehcndit Nefioriuin ,
error in eccleliam induci , 8e videmini multum
«ickrwi" Muem dici t aliquid de fvmboio apollo* ico
videlicet
•eaitphcu- detraxi(fe ,,
id eft, Dei
timere iftas lyllabav : dicimus , quod receditis
rji’.«rlC'' genitrix : quod tamen non explicite , fed
dc medio, 8c laltatii de extrtmo ad extremum ,
urfra collae, tmphefte continetur to fymbolo apoftol.co. C ac Ii eflet nccelbrium alterum duorum , aut quod
**·
Hujus vh
negetur hac licentia omnibus , etiam univerfa,
quia Nicaena &
Iibus iynodis , aut quod unicuique privato hac
Conftantinopoi it ana .
8c alie fynodi Π|ί
licentis pillim concedatur . Dicitis ad Itteram
fidei apoftolire addiderunt vel detraxerunt
fic , videlicet data licentia quod quifque poflet
Sr contra vericontra lanutn inteieifuin
addeie in lymbolo , iequeretur inconveniens .
tatetn: led Neftonus lie . Ex hoc apparet ,
Dicimus , quod hoc non oportet , neque un­
quod addere vel detrahere quis prohibetur ,
quam fuit licitum, icd hoc laudabile tc honequando contra verum mte'leâum , vel contra
ftum medium, videlicet , ut non detur hac li­
fidem reiiam aliquid addit vel detrahit . Et
ex hoc iolviiur omnis difficultas . quam vm't centia particularibus perfonis , Ac tamen quod
patres Clienteles contra Latinos dicitis , qui .’^ab^uoivrrfalt ecclefia principe minime aufaratui\.. Tertio arguitis auflontate Cyrilli t ad C *· «Ais
addiderunt, t Fihoqur. ) Non enim addide­
Aeacum . ubi dicit : Sanâa Ac crcumenica iynorunt contra verum 1 ;i te ! I etft u m lymboli Corti
dus
qua Eplieli convenit , necefiario providit , ι·<·ιι.
ftantinopolitani , nec tuntri ventatcm , aut
non debere aliam fidei expolitionem inecclefiam
contra leiftam hjern misiinr cum publice di­
xeritis , quod fvnibpltiin Conftaii’inopolita- D Dei mletii prxtei exiftentem , quam venerabi­
les patres nollti , qui Spiritu ianâo loqueban­
1. 'dem 'u'>' , & It.fto uno ,
tur, de fide terminarunt . Et vos notatis pro- 7
quia hret tn veibis
intell igitm &* jhud
hiDitoria . Primo , quod tertia fynodus pro­
différant , non differunt in fenlu A· ventate.
hibuit addere: tamen non dicit fic textus , fed
Et ne dusmus . otiod ■ymlwliim Romanum
dicit non debere aliam fidei expolitionem in Dei
eft utium iuni Coiillsntinopolitano &■ NtcsrΛ leCtu illi» inteliigitar A
ecJeliam intecti . Secundo notatis verbum ,
neceflaiio providi'i id eft , falutu neceflitatem,
li.ei addoe verbum verum ,
qua piiftima mater ecclofia contra imminentia
A non licet addere veritum quod .lilcrejat a
pericula tc infurgentev hrrefes providit, ut po­
vero leniu A x retta tide. Et com dicitis quod
tuit, remedio opportuno Domine Ntcrne no­
fuit prohibitum addee , rripondetu» : cum vos
tatis & dicitis , quod non prohibetur alterius
lateamini elfe unum A .d-m :d » quod conve­
fidei expoliti 1 , ltd ipfius fidei altera expofirtit m irniu . quann 1» Jtier.it in verbis ; mqui
tio · ubi dicimus , quod pnmam partem didi
tur, quod ptoprie non eft additio, led unum A
veftn limplifïter negamus , fcilicet, quod non
idem , leu identitatis expreffio . Sequitur ,n
epilloli (.z-.ettini boer multa qur impie prr- E iit prohibita alterius Gdei , lolicet a fide pa­
trum, expolitio: imo femper fuit prohibita, tc
duata univen'alis reculât c.d<-'ia , fymbolo ab
temper erit . Seçundam vero partem , que fe«putiohi tradito plangimus her yerba fu.fle tuquitur literam Cyrilli, qua prohibetur ipfius fi­
b'.tta d , qu» nobis tot-njs fpetn vitr ta’utilquc
D»! ffj.i
dei altAa expolitio , fatemur de illa que eft diter» , deir.. promittunt ; videlicet , quod beata Maria fit
verfa . difeors & difcrepans ab expolitione pa­
vilrix ·. quod tamen vmualiter tantum
· % n>. Det
Wolo quvd
ymbolo apoftol sn m Ex hoc etiam pa­
trum.
.«pbi.ic <n
Card Patres nos habemus unum dubium ,
tu contint- tet. quod ‘ irnbo'u apoftoiorum non licet detra­
tM Hit
quia vos dicitis certa verba m epiftola Cyrilli ,
here : & tamen per patres Nicxr Jet rail um » eft ,
ubi nos non ita’ habemus , vellemus videre: levidelicet
Defcendit ad infero,.
Ac qut detra­
xerunt, non negabani illitn veritatem , nec il­
And. Aliurgens quidam e Latinis épiftolatn
lam impugnabant, ficut Neftorius impugnabat,
J>Oi tO ■
legit

'"T

P

*

*

J.

II.

Α“·,ν,·’Β·

M*4

legit bts vetbis. · Cyrillus in domino gaudere. A rum operauones . Nam cum raultse fuerunt ne θαΣΓ*77ό
Rea quidem dulcis ialutatio fratris , operxpreceffiuus , adhibuerant remedium de declaratioIX
n ibus in privatis deciarationibiis , non tamen ponam, A omni ratione dignum , Ac
Nicaen. Nos non habemus iftam , fed credi­
fuerunt in fvmboio. Dicimug ut ftiprx, quodex
hoc be ne infertur , quod non ea ftctli caul* , nimus quod non fit conttana aliis- Nos habemus
**^^4**1' **·< trcj ep»û«>l*« ad Acacitue- Una traâat de (*fi imminente & argente gravi neceilitate , non
& Coa- rrlfir,/.
InAmkai.
debet nova expref&o fieri in fymbolo: fed quod
cnficio , Λ,ΙΛ,Ι
quod amiJ
apud w.r.r.-·
veteres iAZtfwr
vocator bk apombeauln E^kr- num, Ac incipit: Tue epiftols ■
non poffet neri concurrentibus opportuni* refini parte J.
quifitis, iftud negatur Gmpliciter, Se hepenega­
And. Continuavit dominus Forolivienfi*.
tam eft. Illam vero excufationem quam taciti*
Fob oli t. Denique enca tertium principa­
auâonrarem magni G regor u non facere ad nole fundamentum , cum nos contradidionis argui
iti*» quia c* quodicimus, ab initio ecclehv pro
•truin propofitum, bene oftendemus contrarium:
hibitum fu ille contraria dogmata inferri : ergo
Se non turbemini., quia cum bonacantatedicam
Sextum pnncipalc verbum eft quoddam obje
- aliquid aliud fynodusprohibet, fcilicet mutatiowiàru^*8, nem diôtoïium A fyllabarum. Sed non font ita ti ôtutn contra argumentum domini mei Coloffen•«•■ji.’ mend* fyllab* : hoc (olutum eft in everfiooc fun­ Bi fia, ubi fic objicitis. Cum argueret ex diilimilitudmr vocis A idiomatis in prolatione fymboli adamenti vcftn.
pud Grrcol & Latinos , reipoadetis , Ar polle:·
Nicsen. Nos timemus ubi
timendum
objicitis, vel falietnniticntni ■ dicitis fic: In i pi a
eft .
noftra difficultate dicimus non folum efle varias
Foboliv. Qnod ibi diâutn eft, quod pro­
... differente*
_________
_____
voces «c diAioncs, imo res
leniu: : * : Nam «a
hibetur additio fyllabarum & ditftionum, intelligitur de his qui animo evertendi fidem hxc fa­
nam rupte unique verbi, iSe icnfusquidem . Nam JJÎ’kX
diceic quod Spiritus lanâas procedat a Patre at
cerent . Prctcrea non eft inconveniens eatndcm
3uc quod procedat * Patre & Filio, funt due
prohibitionem diverfis temporibus innovari, imo
ivetlw propofitiones : unde videmini arguere
plus beatu* Paulus apoftolus ad Oalat. 1. dicit
JoguZitei . A· iubtiiiter, d* inierit , quod ifle
eamdem prohibitionem , Se repetit, dicens: Li­
funt du» propolitiones alterius frnfus, frilicet,
cet *»t, «»r
ele erit ett»ittiKjt ν·ίίι ·τλquod Spumis fantftus procedat .1 Patre, Se quod
rrrfbaw
procedat a Patre Se Filio, funt duae, que nna
fit : Se ibi fequitur : S'cut prêtJixi, <7" *»»c iterent
copula copulantur, & iit una propofitio , licet
elice : Si n»ie mtkii evna£tli*jeverir [reter iel qntcl
eucefiftit, nnttbentn fit. Sequitur veftra principa­ C alio termino utamini, Ik tit una ratio tantum.
Volo utt propriis terminis logicalibus , non cu­
li* corroboratio quedam de illa voce Λ·τ»»*< id
rans de rhetorica, quod fit ana propofitio ; Se
eft Dei genitrix, de duabus naturis & operatio­
cum vtrtti* inferre, quod fint diverfr propofitio­
nibus in Chrifto. Ad quam veritatem oftendenncs , quia habent direrfa contradiâoria - qui*
dam dixiftis convenifTe patre* concilii festt
Se
huic. Spiritus proiedit a Patre, contradicit prolicet in fymbolo contineantur, non tamen ita da­
pufino categoric* , fcilicet , Spiritus non proce­
re: tamen noluerunt in fymbolo ponere Et prodit * Patre· Et licet in textu veftro non ponat i’
Ïitéré* infertis, hinc fequi, nihil debere «ddi in
hanc particulam, oportet eam iubintelligere , ut
vmbolo, nec qux aperte Se dare in ipio fymboratio un* fit *p >d logicoscfar* ; dr polle* vultis
lo funt, nec qu* non <ta clare finit· Et confir­
quod illi piopofmoni copulattv*, fcilicet, Spi­
mati* fic, qnod omnia illa concilia quar poft ter­
ritus fanflus procedit 1 Parie & Filio , J11» funt
tium funt fecula , it* fervarunt, quartum videli­
contradictorie **, quarum una eft falia fecundum iuia»
cet, quintum 8e fextum A: leptimum . Hic refponno* ambos . fcilicet quod Spiritus lanâus non
demus, quod utique hoc infertur, quod non de­
Erocrdat a Patre: alter* eft vera fecundum vos, eû·:,.·”'
bet ex facili caufa , & fine magna neceflitate ali­
quid novi exprimi in fymbolo communi fidei t D ilicet, qnod Spiritus fanâu* non ptocedit a Fi­
lio. Ego non intendo vobi» facere convicium ,
fed quod non poftit ab umverfali ecdelia pto ncfed cum fcnptum fit ambobus exiftentibu* ami
ceffariis caufis, Se a principe 'p'ius ecdehr ha­
cis, fanftam amare veritatem, A in ore philolobente in fc poteftatem tomis ccdefi» , ut fupra
phorum, amicus Socrates, amicus Plato, magis
diâum eft, non fequitur, St quu vultii inteir»·
amici veritas. Dico ad rationem veftram ptimo,
3uod non in fvmboio communi fidei , led alibi
quia utimini logica - dico cum reverentia , quod
cbuiflemus ponere illam particulam, & iicitnm
non utimini vera logica . falfum affumitis , &
fuiflet : & propterea quamdam licentiam vide­
contra regulas logicales dicitis hanc affiimatimini concedere, eo quod omne* patres bene at­
v*m. Spiritum procedere a Pati e Se a Fi lio , ha­
tribuerunt locum declarationibus 8r expolitioni­
bere unam negativam ‘ , fcilicet, Spiritum non . Sub ··*
bus, fcilicet, ut fcribantur in codicibus privatis,
piocedcre a Paire, nec a Filio . cum reverentia
f·*
non tamen quod in fymbolo apponantur ■ Hinc
velli* non eft it* . Contradiâorium unius copo
vobis reipondemu* , in magna parte fundantes
lati ve affirmative non eft una copulativa favi* cx
nos in concedis a vobi». Dicni* m una parte vepatribus contradicentibus, imo eft una disjunftiftrr propoittionis, quod ipfum fymbofum pro­
pterea in magna oblcrvationc habendum eft , quia E va tadU ex panibus contradicentibus . Et verbi
gratia, oifi ita effet, tunc duo contradictor ia adin eo omnes fidei piotdlore* baptizabantur : 0<
inviccm contradicentia effent lunn! f*H* ; quod
ex hoc infettis , quod nos tn privatis codici­
non eft verum ; in * ulla fcientia hoc poteft cadere.
bus debuiffemu* ponere . Ubi nos opnofitum in­
Probo affumptum, Se fumo ptopofitIonem , Hic
ferimus , Se jufte , quia qu» in privatu codici­
homo eft lapis, A eft animal: fi ftia contradiâoria
bus apponuntur, non lie dr facili veniunt ad n<5effet ana copulativa taâa ex partibus contradi­
titiam (impiicium qui baptttantur, ficut qu» funt
centibus panibus afhrmarivz, fcilicet, hic ho­
in fymbolo : imo fimplicc» poturfient credere ,
mo non eft lapis, nec animal : conflat , quod
quod non effet verum , ex quo non ita publice
^*1.utraque* non ia 11*,. fcilicet homo eft lapis, &
in comtnnm fymbolo cantaretur Je pioceffu Spi­
ubiarrlritui fantftl ex Filio. Iicut de procefru cx Patre .
homo cit animal : quia altera S pari copulati
var
eft
talla
*
.
Et
hmilitet
alta
copulati
va
,
Ha
Sequitur qtiintnui principale, ubi dicitis Ch­
tuo noi. ctt Upis , nec eft animal
ouan' patrum diâa foie clarius , & coiifouanr cuAa
qui*
Ceneil General, 'lom. XXXI.

J

1485

1

CONC.

FlORfNTlNI

i486

êôîLâîô 4U**· habet alteram putem falfatn , fcilieet, Ho- A modi: ergo· Unde dicit Ariftotelea in prine- - -, A N N n
quod teutare demonitrare naturam c(Te , fidicu­ Cmxisi i
IX
mo non eft animal , Sed clariux . Volo accipe*
lam eft · Ubi dicunt expofttore* & doâortx, quod
«41».
pere exemplum 111 divinis; Accipio hanc copu­
Ariftotelex notanter non dicit, naturam cftedelativam, qua falfa eft, fcilieet, Filius procedit
monftrarr , ridiculum eft . Et ratio eft , quia
a Patte A * Spititu fanâo - ii hac negativa
ill* deda&io denionft taamnis, naturam elle, ita
eft illi cont tadicens. Ftlius nonproerdit a Pa­
de facili fit, quodammodo fyllogifmo imperrette, nec a Spiritu funClo; ctiam bate falfa eft,
oiibili, ut roniri ad tllod , utad imperceptibile,
quia alteram panem babet fa I fam , fi iIfi et il­
cum netum fit, ridiculum fit. Nunc bene dicebat
lam , quod Filius Dun procédât a Patre . Et
dominus C oloiTenfi* , quod ifta veru**, quod Spi­
tone contra vos infertur ex dtâû veftris , quod
ritus procedit i* Patre , A quod procedit a Filio,
debetis negare duo contradiâori* ad invicem
nuo eft de numéro illarum veritatum qu.v finit
contradicentia., ut duo falfa . Probatur . Nam
remotiftim» a fuit principiis, A qu* non poliunt
vot negatis iftain , Spiritus (anftus procedit a
inferri, qift per multa media; fed ex Iu* qu* luat
Patre & d Filio · Et fimiliter habetis negate
prupinquiffim* fuis principiis, & facillima de. Spiritus non procedit a Patre A a Fi­
; duaiont ex pnuci|»is deducuntur · Et ideo patie*
at). Ergo ft ratio vcftraeft bona , videntur quid
in Nicea, quia viderunt hanc veritatem, videli­
lequitur.
cet, Filium corifubftantiaiem , non faâum , fed
Ano Hoc verbo diâo, arrifit : demum pro
ab auerno, facile deduci pofTe ex articulo dc Fi­
lecutuseft feimohem fuuen.
lio poficoin fymboluiu apoftoiorotn ; ideo Gne ali­
Foruliv. Audiftu , reveiendiftimi domini A
quo timors otuudendi fytnholum apoftolorum ,
patre·.'. Ego non intrafletn materiam logicaient.
^ucundilime Sc ci4h omni fiducia cantaverunt
-nili vos ini raviifetij ·. fed oportuit intrare , Nunc
confubftantialvm. &c Et it* fecerunt in koc ar.
volo raf Ionem veil rat theologia folverr, A volo
ticulo dc Spiritu lanfto pauca in Conitanvinofalvarc ftonorem reverendi patris domini Colorpoh , qui* viderunt faciliter deduci polle , Spiri­
fcnfis in veritate, quia in ill* paire optime dire
tum procedet^ a Patre , non timuerunt fymboImi Quando vos patres- reverendi, dicitis , quod
luiu apoftclonnu, in quo dicitur tantum, Credo
ifta eft aiia propoftiio, A habet alium frnfuin,
in Spiritum fanAum t fed cum fiducia addide­
fe 1 licet , Spititus fandus protedlt * Patre A Filio.
ab ifta, Spiritu* proci dit a Patre, qui* alio modo C runt, domioum vivificantem , Sc ex Patre pro­
cedentem ■ Et fitniliter Latini videntes facillima
vcriftratur una quam alia , hoc concnlimii<, A
dcdudtont, Spiritum a Filio procedere , dedu­
verlifim'im eft, A non tft nontranos. Sed fi lie
ci polle r* eo quod dixerant apoftoli A patret
intel ligure alia, quod in ah» A omnino iniprrtiNicnoi, addiderunt fymlolo
Et cura licentia
nen*. & quod non poilu apud bene intelligentes
domini noftrt, ego alia die complebo refpooimmediate deduci una exaltera, hoc utique ne
funi .
gamua, nec valet argumentum cx eo, quod aha
And. Hucxpofnis, quifquc intuebatur alte­
ptopofiiio fif contradi'enr uni, & alia iit contradi
rum , ex bis qua ficundiliime gravi fermone a
ans aitcti Verbi grati· a fitnili, primo «n fynlboviro antiquo vetbh convenientillimislatjfveau­
lu apoftoiorum eirc* articulum dc Filio dicebi
dierant.
tur. Et in Jefutn Ghriftum filium ejus tinicum do­
N t At n. Et qux veftra paternitas dixit, nos
minum noftrum . Sed ad obviandum harefi Ac«un CHtnate audivimus , prout protuliftis , &
rt anorum, patres Niecni addiderunt, genitum,
ad nullum petturbau fuimus . Ciatias agimus
non faétum , ronfubftantiaietn Patri , Hr du»
paternitati veilr* A pro his qu* dixifti* . &
propofitiones alto tv.ndu vei ificantur , 8c alia ha
brut t'oncradiâoru . Nam Arius ntgaiîei con- D p<*r quem modum quoniam omnia tueront au­
ditu nohis gr.HtiTun* : fed & gratior* , pro­
tradiftoi111 rei prtmr . videlicet . Et fi> ,’cfum Chriut arbitciitiiir , recipieris tetponfa m diem al­
ilurn uiifiuni dominum no/truni -, Ac conccffiifet
terum .
contradiftonum fccundn , qmu negabat conlub
And. Hu expolitis, quifquc furrcxit pont ififtantialetn Patri Secundo in articulo de Spiritu
cibusaiTurgnitibus.
fanéto n, fvinbulo apoHulerutu non pius diceba­
tur, in/ι, Credo in Spiritum (a nilum . fid polita
l»< r pitres Conllantit.vouh Congregatos fuit ad
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
ditum, dominum 6e vivifi-anrem, ex Pane ριοcedtmrm : A tunen confiat, qtiue aliter v«rtf»eatur una, Sc aliter ali». Et alia rt· propohtio
AD NONAM COLLATIONEM.
Contradicens «ni, k aiia alteri. Quibu* non obftantibur, quia viderunt purte* unamexnli* let
· j
'Hic. loquendum *b Andre* con
qui, exptclTerutit iftas . fiilicit·, l reni tum , non
lni< rerp i Grren» feriptor tir «daprivtt feffione to,
faftum , confubftantiaftm . 4c Et dominum, &
-hu, -Xg-4u<«r4 , V J< ^nr erJtnrm tirffum
vivificantem, ex Patie pt occdentcm : k potuerunt F Ko* vrfrrft J· rw»u, > ■ »■/>·,' u< üit ι.ίΤ f. </<< \,vrméir>.· rrfpv»(î<ini· üurrm v. ./'>■< [<um νίί'Λίκτ rttuu i
9·«lafvmbolo & it* concorditer tentien Juni eft dr
.'«■.•/••j,w
. ii.r .
. /«
ifta : Ex Pat re Filiuqui procedit : ubi inaxinu 1 aIrfi.
,««« re JU/i,
/r. ,
, aj
vatue dldum .Ionum atchii ptfeopi ColoiTenfis ,
i’ii' htuJ fTtiinu utrtHur tirumm.
cum inducebat de principiis A com lulionibus,
Mli/i. "> ven «1
. nec d«6uo , 9«,« v»t rt m 4i it f>tt
vribaturi ,
/nin ratitHt f<tc tc
ih . Srqurtt· ct i^rlttr erEt non dubito vos f ire
quod conciufiones A
ainnf. f.rmoltrtn vrrtr»runi , i* ntntixt *««ini re{p»tt4tb»
veritates lequentes e* principiis, funt in duplici
ad frr
guident ft^nttum fftdifferentia. Qua dum ventare* fum valde remo­
diindini, 94.d «» niiu 1 « « rurù-irr audivit, <&<·
tae * ptincipift ,nlfi prr tutthaiurdiu : ted quaedam
ud hac
, uh.i vidtritr nobii rrfftndradunt : fit-rttim
funt veritates, qu* funt ipfis ptincipiis valde pro
«> epnmi /reva/ii, «rdmerw pra»v><e»-n»i · Srgu<rur frrurtdum .Vftur tuntrfvrr/ia , faritculaui batte , < t hl/t ,
adpinque , adeo quod vereantur per ie fiotorir , A
dtianrftuat t rtr/njrtai. H«c ille ·
facile deduci ex pet ft noire, ut videantur inferri
l Str.t-trit, J id eft , non prohibet m in cvangcliv CKfyllogifino impercep'tbili : ut - verbi gratia. ; Otn prciTio atticulorem fide· crtrrutn ipfi («ri * fcnptui * tUT
ne quod coiittnrt tantôt;’, quantum par*, 4-am­
non potTit tier. add< .0, vide infr* o i.t one >*-nut n. ,
plius, eft.n.aju* fu* pane : omne totum eft hujulCire* ftnent .
5

i487

Pau

s

ii.

A“n;r’a,‘

1488

—3Sed ho· eft impoftibile, qui»legitima, A plurimis difereta , Sc forte in omnibus ; credi- Coiiati®
Anno concilia hujuftnodi non poffunt erane , ut notatu/ in
nuis fine dubio quod in plurimiadiftinguantur X
Chmisti margine operum S Bonaventure· Rom* imprtiiorutn .
fed illud, & forte in omnious , fimpliciter nega­
ρο*Λ etiam explicari, quod fi hoc voluifeent , eorum
mus. Domine Nicatnc attendatis bene- Nami!/««tenua non fui fret a iade apoftolica approbata , fed
lind adverbium, forte , fecundum grammaticos
abolita.
eft adverbium dubitandi: Sc quod non debeatis
dubitare, fed rife cirrii ; fcilicet , quod princi­
pium At qua. fequuntur , non funt difereta in
COLLATIO DEC1MA.
omnibus , nec in omnibus dilconveniunt , ad
verte*, nam conveniunt faltcm in tribus, fc'h
DU XI. NOVIMJJLU.
cet in veritate , in genere do&rinr , Sc m ha­
bitudine otdinis & illaiionu. Nam que iequuntur cx principiis veni fuot , Sc detnon (Itantur
^4iiiti»et»t , iitiepe, ttfe iccltratinem : £t prtit no· niJe/tie , < «re/b( radam tf~
vera ex veritate principiorum ■ Unde illud pri­
mo pofteriortiA . neccflc eft demonftritivamfcienrt it non tiitni» raarrana , «ea annas ittltB tum cx veris elle prrocipiit per declarationem.
Verum igitur oportet effe quod fatur, quoniam
non eft icirv quod non eft , ut diametrum efle
fymmetrum, quia non eft funile. Unde de neAndréas Z""· blxbm atis facris die i i.No.
celfitau- principium doânns Sc que fequuntur ;
X,_ a vetnbris in conventu, cumquiliconveniunt in veritate . Nam ex vero rcaliter
bet arreftis itaret auribus , Foro lineo fis-, quiprinon fequitur non verum . Et ideo optime Da­
fima in conventione fermonem fecerat, continua­
vid propbeta, ut oftenderet in omnibus verbis
vit his verbis ·
Dei veritatem, dicit ad literam . Triacipixa» utrng.
Foxouv. Dei gratia Sc cum benedittione do­
A·/»·· raen.·* 'verfttj. Secundo conveniunt in ge­
mini ooftri , ero hodie brcviffitnu* & clanffinere doârinae Nun cx principio geo metri co fe­
mut . Die fabbati , reverendi patres , termi­
quuntur tuneiuflones geometricales, cx phyfico
navimus fermoner in illa parte vcftri fermophyficales, &c- Tertio conveniunt in habitudi­
nis , ubi opponebatis , dicendo , quod in hac
ne ordinis Sc illationis : licet enim venire m
propofitione, Spiritus fanttus procedit a Patre,
notitiam eorum qur fequuntur ex notitia prin­
& in ifta, procedit a Patre Sc a Filio, non Co­
lum funt vana voces Sc didtones , imo & res C cipii ; Sc hic proceflus ex principio eft a prio­
ri: Sc aliquando c contra, Sc hic eft proceffus
differentes fen.u, Arc. ubi quod dixerimus audi.
a poftetiori. Et propterea feriptum eft Ethico­
Itu, Sc plures fcrifpcrunt. Procedamus ad ulte­
rum primo : Non lateat autem vos , quoniam
riora. Sequuntur in veftra propofitione hac fex
differunt a principiis ratione’ , Ac quoad prin­
qu* vos dicitis de principiis. Dicitis iic : Princi­
cipia bene & Plato dubitavit, Sc qusfivit . upium, Aqua poll principium funt, m plurimis
trum a principiis , vel ad principia effet via ,
di feret* funt, & forte m omnibus; Sc adducitis
quemadmodum m ftadus ad terminum , vtlrccnprobationem , ponendo tres differentias inter
tra
Uhs vero tribus differentiis politis inter
principium Sc ea que fequuntur. Nam principium
univenalcefl ; qua poft , particularia. Item prin­
princip·* Sc qur poft principia funt , pro nunc
cipium eft, quod dcmouftrat ; quenoft, quatde. non curamus contradicere, licet puffemui pone­
monftrantur. Tertio principium eft pro politio ,
re aliquas difficultates ■ Sed in fecundo ditto
principali, ubi dicitis, quod principia habeant
qur fequuntur funt concluhones. Unde arguitis
in fe qu* fequuntur ex eis, hoc eft neccflarimn ;
nc. Quonam patto fiertt . ut particularia nerent
umverfalia , Â’ concluiiones propofitiones f Se­
fed quod addantur, non eft neceffanum : cx hoc
cundum principale quod dicitis , fequitur hoc D infertur fic: Omnis conditio neceflaria pnorcft
modo . Quod principia habeant qur fequuntur
quam non ncceflana: fed per vos, quod prin­
cipia habeant in fe qur. fequuntur , cft necefexcis, eit necetfanum: fed quod, qui fequun­
tur, addantur principiis , non eft neceifar.um .
tarium; Sc fic cft neceflarium conclufionem ve­
Tertium his verbis aeducitis: Si aliqua prohi­
ntatis contineri in principiis : quod vero ad­
bitio effet ne hoc fieret, ut in preftnti noftra
dantur, non eft neceffariutn: ergo illa qur fe­
difficultate , tunc longe difficilius hoc poffet
quuntur ex nnncipin , prius funt scra quam fint
fieri , cum multa quae vera non funt , adjetta
addita vel addenda : ordine quippe nature prius
fiut principiis . Quarto illationem fic facitis :
eft prepofitio vera quam licita . ve! illicita Unde
nam dogmata fidei capimus cx dogmatibus ferievangclium pnns erat in fe verum, quam prrdipturarum, qu* dogmata funt principia . Et quin­
canduin vel legendum . Et fic hec propofitio ,
to infertis, quod cum nihil fit adjedium principiis
Spiritus fanttus procedit a Patre Sc Filio, prius
facrr feripturat . nec nos addemus ftante prohi­
t-ft vera quam addita. Quod enim convenit ali­
bitione ■ Ultimo corollarium infertis lie: Unde
en· neceffario A; per fe , Sc abfque habitudine ad
neceffano fequitur, quod dato quod fymbolum
aliquod extnnlecum , prius fibi convenit, quam
fidei fervet, Sc habeat locum principii in eccle- E id quod convenit ei pro habitudine , » aut aliqu d t Ftttt t
tu Dei, qu« poft ipfum fequitur, m ipfo lymextrinfecum. Vos contrarium dicitis , a pr>nci- *i:^«>a 'h.
bolo nullatenus addenda funt. Explicavi, reve­
pio collationis m hoc conventu Uttz quaerentes,
rendi patres , pcopofitionem veftratn fideliter ,
quare nos fecimus additionem tilam
Filioque.
licet ipfam per numerum partium ordinate di& an licuerit facete : Sc tamen ordine natur*
ftinxcritn, ut polTim ordinate rcfpondere . Ubi
priuî videndum erat, an fit verum, quam anfrt
dicimus prunum , quod ficut prrdiximus dic
licitum , v<! prohibi’um · nam fecundum omne»
fabbati, ad dicta rctpondendo , qur vera funt
veros theologos . qu» Deo infunt ad intra , prio­
acccptabimu,, qu* non v idcbuntur vera , negabi­
ra iunt illis qu* infunt Dr> habitudim- adexfra.
mus aperte A: cum alloue· qur vero ambigua
Unde priu< eft , Spiritum fanttum effr -υιη Filio Sc
Ac oblcura , aperire X· deciirir· fturiebimus .
a Filio, quam (it 'icrtum vel prohibitum ad­
Cum primo dicitis loquendo dc principiis dodere. Prrterco trrtium propter Frrvitatem , dc
iftrin* , quod puncipium X qur poft, funt in
i emo ad quartum , ubi dicitis fi; · Dogmata fidei
tumun-

1489

’nx*·

Conc. Flom^tini

α'Ί\\τ.·”11,

1490

•g—------- lumuntur ex fonte ieripturarum, qur funt peinci- A cet, quod non fofum ex Patie, fed ex hiho proce1χ^Τ*° PlM fidei. Ex hoc ditto inferimus nos, quod de-*-*
■"----------deducene
'-■*------ ex cvangello
--------- *—3t
:Λ-'
ίdat, poüumus
epiftolis
Çy.,,,,
Pauli bene intelledu fc declaratis, vd dii here
l4||.
claratio, expreffiofc explicatio que fit arca ar­
fer iptutx parte, non debet dici hujuimodiextenticulum fidei vel fvmboll per feripturas evangelli »
fio leu explicatio extrinfeca . Imq nec proprie adepiftolas Pauli, fc veteri* fc uovi teftamcnti ,
ditio did debet, illo dato, Tei licet quod ex pro­
nullo modo eft extrinfeca reputanda aut alte­
priis principiis fidei, ici licet, ex facris icripturls
rius generis doftrinr, cum fit dodrina Dei fc ecevidenter.deducatur. Hoc autem , Dei gratia , fpeelefut : quia tunc tantum dicitur probatio extrinfeca, quando fit non per principia uropria illius
rasnus clare deducere, cutn piacucrit Deo, fc fan­
di flimo domino noftro. Sed oro nunc, ut vobis
docfrinar, fed per principia alterius generis fcienmvicm geramus , illam profunditatem non in­
ts· t ut li conclu ft one m phvficam probarem per
tramur. Et cum rati one m ponitis dicentes: Nihil
iiriricipium geometricum . Sed fecundum vos ,
fuit adjedum principiisfacrr icripturx , oec noa
criptune veteris & novi trftamenri funt princi­
addemus: reipondendoad dicta vcftra, rationeta
pia fidei *, ergo probatiofcdeclaratioqiuo fit per
reddidit bonam fc optimam rcretendiilimua dohuiuimodt teripturas . fit notoric per principia
propria Hdei, fc intriaieca dodrinae noftr*. Qua­ 0I minus meus dominus archiepifeopus Coloflenlis : ad o&avum vcftrum principale lie dicebat, fc
te nullo modo debent cenferi extrinleca. Cujus
non videtur mihi pofle iolvi ; ita fuit eflicax . Hec
Contrarium, eum reverentia , dixi ft i s, refpondenruit ratio in forma domini Coloflenfis . Cumec­
do cuidam articulo domini Colofleafis, diceba­
clefia Dei una & eadem fit» neceflê eft ut unam
tis fie, quod ratio qur fumitur ad probandum
Ac
eamdem Iemper habeat nudositatem - Huic
illud ; Spiritus procedit a Filio « sumitur ab extra,
rationi v,»s reipondendo ita dicitis : Ad hoc ut ec­
ouia aecipitur major extra , Cum dicitur, Omnia
clefia habeat hujufmodi audoritatem , neccflè
qu» lurrr Patris, funt Filii, dicitis quod accipi­
eit ut ipia ecclefia fervet 8t cuftodiat immutata
mus quamdam aoâoritatem unde fumimus hanc
omnia qur per precedentes patres tradita fue­
majorem, fc hoe ab extra . bnde hic aperte rcfponrunt. Nos dicimus confidenter abfque titubatio­
demus fc dicimus, quod ii per extra ioteliigitur";
ne, quod nemo fidelis dubitare debet de plenitu­
quod fumatur extra minorem pro polit 10 ac ru , ex­
dine audoritatis eccleiist, quam expreffit falvatra hoe eft , quia in quacumque dcduâione quantor Matth. 18. cap. Si a«rr«» tctltfi»» n· aaiic.
tumeumque intrinleca fc propria , fi complete for­
m, fit hki eti>»xt>i cr paMtuuu. Et iterum: Q*i
metur fylloeilmus , Iemper major antecedit mi­
*·/ aadir , au aadr t CT f «o Trufrtrnit, auferait.
norem, fc eft extra ipfam, aut fitu , li Iit in (cri­
Et eft etiam articulus fidei expreti* tam in fym­
ptis ; aut probationis fucceflioac, fieft in voce.
bolo apoftoiorum , quam Niceno . Imo conve­
Si autem intelligatur de habitudine pnedieatl
nienter poft atticulum de Spiritu fando ftatim
ad fubjettum, non eft extra. Igitur tumendo ta­
ponitur articulus dcecelcna, dicendo in fymbolo
lem majorem , Omnia qu» funt Patris, funt fc Fi­
apoiioloium: Credo iu Spiritum fandum, fanlii i fc probando iphm per dictum evangehi. aut
itam oeclefiam catholicam. Et in fecundo fimiliepiftolaram P.auli, ant alicujus partit iacre tcriter fymbolo * patrum poft articulum de Spiritu
prur*, talis probatio aui declaratio nullo modo
lanfto immediate iequitut: Et uoam fanda tnec- Co.*a«u!debet dici ertra dodnnam fidei, nec extra duclefiam. Et ii qu»ritur in hoc articulo, ubi fit MpofttMs
ûrinam divinum revelatam ; nec debet dici ex­
mentio do iplius eccldisc audoritate ) dicitur
trinfeca : imo cum fiat ex propriis principiis doquod ibi, dumexpreflit, Unam fandam catholi­
flrtn* fidei < cum ro< concedatis efle principia
cam Bt apoftolicatn ecclefiam. Dicimus ad proipiasicripturas) bene requiriturqood nullo paftc
I pofitum, quod ecclefia qu« his temporibus con­
hire probatio, declaratio, vel explicatio debeat
currit, cuftodivit Iemper immutatam fidem antidici extrinfeca . Unde, licut pridie dicebaoiut,cum
quorum patrum. Nam ut dicit Auguftinus, tem­
in articulo de Patre non contineretur exprefle ,
pora iunt mutata , non rameo fides : & immuta­
quod eflet faéior vihbilium fc invifibilium ; fc in
tum fervavit fymbolutn, Ac immutatum divinum
artieuiode Filio non contineretur e* forma ver­
farratum icripturarnm codicem. Nam patres ia
borum illud, genitum, nontaftum, coniubftanNicea cum expreflerunt, Vili bilium fc invifibitialem, fcc fed t ntum dicebaturin fymbolo apo­
lium, & genitum, non fiidu m .confubftant idem
ftoiorum ibi : Et in Jeium Chriflum unicum domi­
Patri , fcc. nullo modo dicendi funt vorrupifle
num noftrum : -d obviandum errori Manicbroaut immutaifc fymbolum apoftoiorum, fc aliata
rmn m articulo de Patre , fc errori Arianorum in
fidem a fide apoftoiorum profeffbs fiiifle. Et harticulo de Filio ; expretierun’., fc ivmbolu apomiliter patres qui exprerferunt poftea in fymbolo
sFrtriiKi- ftotomm appoiuerurit , dicentes 4 , qur addita
in articulo de Spiritu fan&o , dominum & vi­
«■■u dAt- Gnt in fymbolo ; quii siderunt hrc omnia fc
vificantem, rx Patre procedentem ; nullo pedo
uâ'a'ru* Po,lc c*ldenter ex principiis fidei, fcilicct faens
dicendi funt immutaffe nec fidem procedentium
tzaUi· ·- feripturis, hujufmodi extentionem fc declaratio­
patrum, nec fymbolum i piorum; beet majorem
nem facere, fc in fymbolo poneret nec putave, explicationem fecerint ex evidenti fc rationabili
funt extra, nec dici extrinfecam . Similiter poftea
E
alii patres alterius iynodi , ut obviarent hatreli : caufa, Sc urgente neceUitatv , fcilicet ad obvian­
Λ*·
dum erroribus Sc harefibus tunc feminatis con­
Μ«ί·Μ1ι. Maccdonianorum , fc omnium illorum qui dice ­
tra veritarem fc majeftatem Spiritus fanâi. Et ut
bant , Spiritum efle erraturam , in artirulo de Spi­
brevitermc expediam, bc etiam ecclefia Latino­
ritu fanôo hanc explicationem fc ?xtenlionem
rum nullo modo dicenda eft fidem patrum aut fi­
Ar declarationem fecerunt , fc fymbolo appodei fymbolum variable aut immutaffe , fed ex efuerunt, Ici licet, In Spiritum fanâutn vivifican­
v i denti fc rationabili necefliute illam ulteriorem
tem, fc ex Patre procedentem , quia hoc viderunt
exprefiioncm fecit, Filioque. Et ideo ficut non
ex evangelio Joannit & epiftola Joanms deduci.
Unde non crediderunt hujufmodi explicationem
valui flet illud argumentum veftrum, fiquisillis
temporibus illud ieciflet contra patres Nicaenos
effe extra, nec efle extriniccam. Ad propofitum,
fc
Conftaneinopolitanos, dicendo, aut i pie con­
domine Nicarnc, fc dicJmcurialiier. Dicimus not
duit onet ponantur in facra icriptura, aut veftra
Latini , ^uod fi hanc declarationem fc explica­
additio de lymbolo removeatur.' ita finnliter iutionem elufdem articuli de Spiritu fando, fcilifcreado

c

ï49i

P. IV.

P

A K

ferendo cuntra.no», non valet. Ultime die Mar- A
CMkitti tis domina» Nicanus pro complcmanto addi»40· dic du as conci<tfi«oe« principales . Objfclebxt
chim QObu fie 1 Dicitt* quod ecdelu Kom*M
au&otitate H neceffitate muta fait . Üiccnm»*
•Jat*»’»·· 9UO<* attvflitas nulle modo eft · impedimentum
üMMCit mc oimititioisibus fanâervm patrum, dummodo in
* ’**'* non coatMMaterclauHih, exceptas neceffitax?k.îSîîe- Je Hic dteimus, ouod nonnail* cla«fuiar funt
“· » ·ιβ « îta iofixat conftitvfiooitHu te opportune fubinfelled· ; ut etiasnii non cxpnmantnr , femper
«rraacwA intel lipatar fecund··· veram epiinia* . H*c
*“**·
aetem eft uoa de illis, ici licet ; excepta ntteffitate, qu» nulla clauditur lege . fane· iotellisrvndo . Et cum de auâoritate Romane eccleM (uperficialiter tangitis, profundiorem de ip- B
fa traétatum vol en ta s facere , fubinfertis ibi­
dem , ouod talem licentiam , ut in lymooio fi­
dei addatur, rot excipitis etiam ab «cumemcii
conciliis , k ab umverfali eccletia , nedum a
Romam . Hic rdpoadcmua Ic dicimus , quod
Da;ufmodi liberta* fc auitorttas nec ab cecumcnkia conciliis , nec ab univertali eccldia , nec
a Romana eccleha auferri poteft* nec · n>b·»,
nec a pracedentibu* patribus. Nam a jure di­
vino hanc habet. Unde morem vobn gerendo,
non pcoruode , nec principali propolito intran­
do hanc materiam, dicimus, quod hrc au&oritaa Romane ecclefi· evidenter colligatur ex
evaagelio Joannii . eum fakator nofter curam
commütt Petro univetfi gregi* Chultiani.. i> C
J**· »»· dilifif m , fefe· etut
tr ^u»s «<·» . Bt
kec auftaHu* manifefte patet per patret, qui
convenerunt in Coaftantmopniitano concilio ,
* aliit antiqui* concilii* : k patet per Ath»
l A* C»a b*bum fc per Agatboncm ,dc Illa cpiftola *,
lUat/MM qur fuit ab umverfa {7nodo confirmata , ia
«*?*<<· dicit, quod fidet Romann eceleuu debet ab omuibuc mcumcnicis conciliis ac
u*vwwa *** un,Ter^‘ ecclefi* oblervan . Patet etiam
iaVa c iy Pcr fandum Hieronymum optimum dilcipulum
Mdnâ.4. reftri theologi G regor11 , Nam in proficilione
fidei quam facit ad Damslum papam , dicit :
Hec eft fidet ip1* beati ili ma . quim in catho­
lica ecclefi» didicimus, quam temper tenuimus,
in qua h minus parum caute forte quid politum D
eft, emendari cupimus a te, qui Petri k fidem
k ledem tenes : fi autem hrc noftra confeffio
apoftolatui tui judicio fuerit approbata , quiCumque me culpare voluerit , ic imperitum ,
malevolum, vel non catholicum, led hrreticum
comprobabit . Nec mirandum , patres doftiiïî■ i» ®τ
)u^*cluo' ‘k hdc ad principem tideΰ·ΐί "fciH- l*uin » primutn iu (latu ‘ mortalium , deferenMicdda.dutn decernatur . Nam cum una Se eadem elfe
debeat totiui ecclefi· hdes, licut vult apoltolus
1· ad Corinthios dicens; (Jbjecro vu , jretrei, per
»»men dentiri reftri "Jtf» Citrifti . ur idtpfutt di­
utii amrri , V nm jin' i*
lirij'meta ; fitîc
entem etrftQi ia eedtm ,/ia/x CT <Ut<» Jaeetie .
Et prop cerea oportet, ut ab uno dr eodem ec E
défia principe determinetur, quod ab omnibus
certum de diflînitqtu de .fide teneatur. Nunc igi­
tur quia nonnulli moleltc terunt , quod apud
vos Grecoi patres , douorri noftroi Lati­
nos allegem, dico, quod jufte facio & rationa­
biliter , quia non loquor foium vobis Grrcii,
fed apud Latinos, principaliter quia dodtrtfimi
fuerunt Bc illuminatiffimi in divinis fcnpturis,
ôc allegantur in iynodir acumemcit: unde qua
ipfi aftcuuot, non ite jeftme &; exiliter ponunt
difta. ut non faaant credibilia credenda : nam

s.

IL

αι.>·*τμ(

n.

1492

pechmrt c* ipfà auAonnMibu» faerae fcriptura Collatio
optime ac commodi» rationibus. Hac fint iiftaX.
cum patientia audientis , & dkcotu venia &
pie talo, dicatis quidquid vultis.
Λκικ Fam Irte . fuefindevr, verblfque coavenientibM dida fuerant , ur qutique patrem
r rx,di£kum fumme collaudaret : Deinde paialUum fiAo filerttio , card trudis hac inquit.
Caxd. Qu“ *x utr*Rue f»nrtc foerunt diita
multa fubtilTtei & eleganter , qu· forte magia
intclUguntur » tjtcblogis . «c ah iis qui funt
penti in facra feriptura , quam a taicis 6c qui
hon funt ita periit; «go haberem quasdam val­
de rudi* dicere in hac matetia , qua iatelhgrrentnx non folum a peritis, fed a laich : ac. ni
fatlor , pato quod foirent lotam quscftiofta*
hanc. Verumtamen quia hodie eft conventum,
ut fiant collu&ationes de verbis protubitionum,
fit eie&ioni Grtcorum patrum , u vplunt audii e
ret facere dtfputationes.
I mi it. Dicat dominatio vcftra quidquid pla­
cet .
Cm. 1 angam radicem iftius dubitationis ■
Qjvftio de verbi» prohibitionis d concilii E- J R*rt· »·
pnefini, videlicet, nulli liceat aliam fidem do­
cere, exponere aut fapere. Nos dicimus, quod
base verba Intelliguntur, quod nulli liceat pro­
terre fidem cojitmriam fidei Nicbob . lpt1 di­
cunt , quod non iolum lotelligitur tam <le alia
fide, fod k de ccpotitione quantumcumque ve.
ra : <k quod per illam prohibitionem compte­
nt adi rur ommr additio k declaratio in fymbo­
lo. Ifti qus ftudent in legibus , dicunt , quod
non portft de lege terminari , nili tota iegeperipeéta. Unde necefianum e it ut rideamus qu^
dira alia, qua bnrcedunt hanc legem .* Ante­
quam palm venifient »d illam prohibitionem ,
quidam Charinux retulit , quod Anaftafiu·ittc » C«mHu
Pholius diicipuli Nellorii mikrunr quemdam
Jacobum ad praedicandum fymbolum Neftn- s.
rb’; Be ifte Jacobus tiros feduxit ; ac dedit lilia,
aliud fymbolum fidei : imo fiCut dicit Chanjui , dedit fymbolum perfidie : & inter alia
dixit Charifitu , quod iilc^acobui Bc alii accufibant eum
quod non teneret vt-ram fidem .
Uhde ifte Chanfius dixit in (ynodx , legam
meam fidem . tr poftea Nefturitntm . brtmo
recitavit fvrnboium fur hdei , quod limen nen
eft tymboium nec Nicrnum , nec Confiantinopolitanum.
NicaiH· imo illud idem .
Càhd. Hbc verba tn fvmboio Chirifii funt,
f Et Spiritum ventatis, dec. Hisc non funt in f βι <··Ηf ymbolo Nierno .
Eruas. Tunc non fuit leôutn mfi fvmbolumil. cïctum:h>c
ludNeftorii.
f“’
Cato. Charifius legit profei&onnn fidei fas, chtnXa,*’
tc poftea Neitonan* . Hac qncftio eft in taAo , *,'**"'£*’
pottea poterunt videri .
"‘«‘1,’ kEphes. Chariiiiis legit Li*m fidem ,’lèd non ahvdeijar.
per modum fymboli ui.«»·
Carp. In iorm« irmboii leâum eft.
Erui». Chxnùu; récitant orotefliooem fidei
fue .
Card. Legite librum.
Andreas. Ceituin ex si sit »bi per reverendum
dominum.................. hu verbis. Me vrro ut harreticum amoverunt , qui pwtatis dogmata re­
tineo , licut jam appaiehit . κ Credo in unum - Verk»
Deum Patrem omnipotentem , omnium vmbi- Çf·*?*'.
bum raCrorem, Crc. Efuldcm cum Patrefubitan- ^7"^’
tir, kc Natem»Maru virgine, dec.ErinSpi< Itu IT.

{vitalM|

Conc.

Florentini

1493
* ,V
ritum veritatis, confubftantialem Patri & Filio . A
Coil.AT ΙΟ
See: Quibus I ecus , cardinalis tic inquit.
X.
Card. Notetis , quod amovet aliqua Niœni concilii , quia non ponit verbum illud : E. Vrrk.
tymboli Ni- rat aliquando, quando non era*. : « cc pontt,
<•■1 «onera Confubftantiaicm Patri & Filio: quod non eft,
At «·οι »Γftrr nt«r.ali- nec in Conftantinopoiitano . ncc in Niczno .
a«aa4o non Deinde legit fymbolum Ncftorianum , t'ymboAiffc iiliuu.
lum dieens perfidia . Poftca fynodus dixit ,
Dei.
quod nulli liceat tenere aliam fidem , quam il­
lam que in Nicaaa: & poftca reprobat illos qui
credunt in expofitionc lymboli transformati
Neftonanorum , nec reprobat fidem Charifii .
Undr b intentio fynodi fuiflet inhibere profcllîonem fidci , St non voluiiiêt ; fl fuiflet diCtum aliud fymbolum prsterquam Nicaenum
g
certr reprobaflet profefnonem fidei Charifii .
Sed quia Ch a ri fi us profitebatur ventatem, non
improbavit quid de didis ejus: imo reprobando
fymbolum Neftonanum , fequitur , quod illa
verba, Aliam fidem , lignificant aliam fidem a
Nic«iu falfam ; & hoc videtur saiidum argu­
mentum ad probationem iftorum verborum. Se­
cundo in fynodo prohibetur non tantum , ut
quis non proferat, fed nec utfapiat alitcrquam
continetur in fymbolo Nier no Si quaererem a
vobis, fi fapitis, fi Deus eft «ternus : fum cer­
tus quod diceretis , quod ftc . Sed fecundum
hrc , quis poffet dicere vos anathematizatos ,
quia hoc vernum non eft in fymbolo Nioeno.
dc vos aliud fapitis quam m fimbolo Nicaeno . c
Ad id quod dicitis , quod privatis perfonis li­
cet aliud credere quam fit in fymbolo ; fi ve­
rum eft , fed publice non licet aliud fymbolum
profiteri. Ego dico, quod hoc eft exprefle con­
tra verba dininitionis , quae dicit : Nulli liceat,
&c- Et iubdit , fi eft epifeopus . privetur epifcopatu : h clericus , clericatu. Ii Caicus, ex­
communicetur . Ex hoc fequttur , quod quid­
quid dicant live publice . five privatim , inci­
dunt in poenam . Et ex hoc quod nominant
laicos, apparet intentio , quod quicumque laiqus hoc teneret, edet excommunicatur: Sc laici
noi. Colent cantare fymbolum in ecclefia , fed
clerici . Unde intentio fuit prohibere omnes ,
in ecclctia , Ac extra . Unde ex hoc -pparct, D
quod cum privatim prohibeantur alum fidem
tenere , omnes effent cxcommunicati , fi vellemus intelligere aliam fidem ; id eft, aliam expofitionem A· explicationem tidn . item ut ma­
gis hoc aperiam , protetlio fidei quam fecit Aga» in
<■· tbo
milia concilio , non iuit folum privata
O··4·*0·-»· Aqathouis, fed fuit totius occidentalis ecclefle:
quia in illa cpiltola dicitur. Cum omnibus tynodis occidentalibus fubjeftis concilio apoftohc* fedis, A’ illam cpiftolam t pifeopi fubfcnpferunt. Item pridie dominus Nicrnus cum refponderet domino Coloflenli , dixit , quod verbum
• ia «Λ. in necclhtati» nuu 1 exprimitur ; & idem 4 refpouprnhibitio- deo vobis , quod hoc vel in communi , vel in
privato non exprimitur m prohibitione ■ ergo E
generaliter intclligcnda eit prohibitio five in
£*He’u7f5- Pubhco, five in privato . Item volo dicere avr. d.âum liud . In concilio Ephcfino nunquam eft fafta
4°it* l.iii- ‘“«nuo fymboli eoncilii Conftantmopolitani .
«<t . a'tgô Aut igitur fuerunt obliti , & voluerunt non can•
Un nifi Nicrnum V tunc fequentespatres non
’ e‘ potuiflent cantare fymbolum Conftantinopolitanum , & male faceremus cantando illud : aut
fuerunt recordati : Sc tunc diceremus , quod ef­
fet contrarium, & non liceret . Aut putaverunt
unum Sc idem , Sc nihilo minus diftert in mul­

Αι·!»·»»! η.

1494

tis verbis a fymbolo Nurno: fed quia continet ammo
eamdem fidcin, reputatur unum Aridem. Et ifti Christi.
patres pridie dixerunt , quod virtualiter conti4ji»·
netur in fymbolo Nicxno; Sc quia continet eam­
dem fidem, reputatur unum Sc idem : &.· leftc
uno, sidetui Sc aliud ieftutn : ergo ubicumque
unum fvmbolum non difcordat in ventate fidei,
eft reputandum unum dc idem : ergo non prohi­
betur per iftam legem , quia lex prohibet aliam
fidum: unde oportet neccflario intelligerc de fi­
de contraria a veritate. Unum aliud dico ad cxprellioncm hujus rei , quod qua: diffiniuntur in
conciliis , videntur diffinita per Spiritum fan­
dum : Sc ille Spiritus qui inunoeft, eft in alio;
fed in fexta * fynodo , ubi fuit repetita hrc lex , αΛκ»«
prohibitiva
dicitur fic : Nulli liceat proferre 1*.
aliam fidem , nec aliud lapere m everfionc eo­
rum qu* diffinita funt . Unde Spiritus fanftus
qui inerat pati ibus fexta fynodi , exponit haec
verba, aliam fidem . id eft , evertendo, non au­
tem ad declarationem , vel majorem expreffionem veritatis. Item cum dubitatur deveroisalicujus legis, eft recurrendum ad intentionem le­
gislatoris
Sc h«c intentio comprehenditur ex
prrfatione legis, feu ex proceflu . Sed in prooe­
mio iftius aâionis fEphcfim dixerunt, quodeen- fAdioncc
venerunt patres . Sc voluerunt quod legeretur
fymbolum Nicrnum, Sc quod conferrentur fermones & fymbolum Sc quod fermones qui funt
confonantes, confirmarentur , diferepantes reji­
cerentur. Unde intentio legislatoris fuit, tolle­
re additionem que tolleret fidem vel veritatem t
nec fuit intentio fanft iflimorum patrum, ut iolum infpiceremus verba , fed verum mtclleftum
facrz fcriptur* . Hoc patet ex epiftoia Cyrilli ,
qui recitato fymbolo Nicxno iubdit C : Nosfe- g Ipiftola
quentes diffinitiones fandorum patrum , fcftamur intentionem ipiorum, Sc exponimus redam Cun iii»··
fidem ■ Item apparet ex feptlma fynodo *» , ubi
dicitur : Cum omni diligentia intentionem ve- phefin· par.
ntatis feftantes Et dicunt, quod feftantes in- .·· f */·**·,
tcntionem ventatis ml tollimus ex 11s qux per
patres Nicer , & aliorum conciliorum patres
difta fuere: & tamen fecerunt alias diffinitiones
quam alii fecerunt, fctlicet diffinitionesdc ima­
ginibus. Unde apparet , quod intentio patrum
eft, quod veritas manifeftetur, Sc non taceatur.
In ultimo iervavi unum , Sc videtur cafus qui
nunc currit: Sc antequam ad illud veniam, di­
cam unum, quod pertinet ad dilucidandam rem
hanc . Concilium Chalcedonenfe * dicit , quod i imiioaU
erant aliqui , qui obloquebantur de Leone pa>«p«.
pa . &■ dicebant , quod fecerat peregrinam ex- ^·π·<·««ι·
politionem fidei , Sc quod fecerat ultra quam
liceret juxta patres Nicmos. Unde dicit, nr.
quis accufet Leonem , quafi peregrinam expoli­
tionem attulerit, quia non licuerit cuiquam ex­
ponere fidem prrter Patres qui in Nicza conve­
nerunt ..Concilium ftatnn dicit adverfus eos qui
s'erttati refiftunt, Sc excufat Leonem, Sc dicit,
quod Leo non fecit contra prohibitionem , ex­
ponendo fidem Sc declarando 1 quia quando infurgunt errores, varia remedia debent adhiberi
Et licet fufficeret fides expolita per lanftos pa
tres , quia tamen funt qui moliuntur pervertere
eorum reftum fenfum , oportet occurrere, Sc de­
clarare Sc exponere fidem. Nam Ii omnes client
contenti fide conftituta , &· non vellent induce­
re innovationem , non effet neccffc aliud reme­
dium cogitare , quam quod eft declaratum in
fide: fed quia multi ex refta linea per anfraftus
exorbitant, euntes per viam mendacii Sc falfitatis,

1495

P

A

R

$

IL

Ain.tx II.

I496

na, nece (Te eft nobis aperire viam veritatis, ic A videtur mihi manifefte folvere hanc qualLomulta * dicit , quod declarare eft neceflarium.
nen . Si autem non ita in , rupio rrtormari.
Unde cum ecclefia Latina dicat , le nil addiNunc venio quod ultimo volebam dicere. Vos
a Coociliâ caripiaii patres fcitu , quod Flavianus condemdilTe contra verttatem , nec contra verum fen*«d?Mi>fc , naverec Êutychcm iu concilio k Confiantlaopofutn fymboli Νκζηί A Collantinopohtani ,
Ittano . Eoftea fuie celebrata fynodus fecunda
dimittenda h«c ell quaeftio , utrum licuerit ;
Ephcfitu , quz fuit improbata , Cc ibi Diofcotc eft procedendum , an hoc Ct verem , quod
Spiritui procedat a Fllao : Sc fi polfiint p rubai c
rus tyrannice regebat: in qua fynodo Eutyches
quod non procedet , tune ego dicam exprefte ,
volebat excufare , quod non enabat: A recita­
bat fidem fuam , videlicet fymbolum Nicrnum
quod cccleii* Roman» non licuit , quia tunc
lapuifFet contrariam fidem . St vero ipfi non
de verbo ad verbum: A polle a dixit c quod hrc
poliunt probate , quod hoc fit filium , k (ed
fides patrum eft , in ifta volo vivere A mori;
«ΒΓ * quod fidea Nicjtna fuit confirmata per eonoftendetur ex facra fcriptura A fanâis doâoribux , quod verum fit; oeoefle erit confiteri quod
tu a< Coo- cilium Epheitnum primum, quod prohibuerat
licuerit . Hoc volui dixtfTe cum corrcAlone
bt.iotcir proferri aliam , A quod prohibuerat quod nihil adderetur . Unde dixit; Ego teneo redam B ianctiffimi domini noftri , tc tmperatotis , A
Fiouao fidem , A Flavianus non , quia dixit , quod
aliorum.
^|JrJQu| eQ |n
njuurll .· hoc ipfe addi­
N 1 c * H. Reverende domine mi , fane om­
A· ttftru*- dit fymbolo Nic«no, quod Chnftus fic in dua­
ne» rationes A fermonex utriufque didit fuerunt
t»r 10 λΛι»
optime A fapientiüîmc diâr x, przfcrtini rabus naturis . Et Eutyches incclligebat prohicoociln
«. haKedu- bmonem de additione verbali .
ttonet poftremr, per paternitatem refirent , A
Quibus Eufe■roii< ad.I.
potiffimc ad propofitum faciunt. Tetigiftis ea
bius cpilcopu» Dory 1 ei audiens hzc , ciamavide
a«qux pertinebant ad icm a nobis propolium , dc
. vit : Mentitus eft Eutyches , non eft diffinitio
talis , non eft regula hoc piecipieus . Dioml diinifiltis : tamen cum caritate refpondebiicorus dixit : Quomodo non <>11 hac regula ?
tnui, & iteium pari cum caritate audiemus ea
qu* vol et is dicere . Nos itaque putamus ,
Nos habemus hic quinque codices , m quibus
Fue­
quod plura qu« pet vos diâa lunt , pro noxrolil * Cl.u, dicitur , quod non licet addere aliquid .
bta faciant : tatnen non judicamus effe tempus
runt -hrc iccitata m Chalccdonenli fynodo : Sc
fynodus nihil dixit contra epifeopum Dorylxi ,
propter duas caufas . Primo propter horr an­
imo approbavit , ut fubdam
In hac igiun
guillam , quia tetnpus eft Turgendi: fecundo ,
fynodo Diolrorus tulit fententiam Conçu l L- C quia ctiamlt fuerunt bona dicta , non minus
viarium , &r in verbis fentcntiar dixit , quod ideo
mulia ; ideo volutnus h*i in (criptis habere 8c
cogitare, A tempore fuo refponlionem debitam
deponit , quia fecerat contra piohibicionem Epbciini concilii , ubi dicitur , quod non liceat
dare : Nunc in nomine Domini furganuis , tc
acciptcnuu dn‘ta 111 feriptis, A maxime qua ul­
addere, quia m Ephelino concilio dicitur : Si
timo dlfta fune .
J|ui$ addat ad fymbolum Nicrnum , fi eft epi­
And Sucrccit Coloflenfis contra Grarcos in­
copus, privetur: A’ propterea privavit epileopatu Flavianum A Euieblum Dorylri , ta iqnam
vehens , A fiitnmo pontifici h*c in lacto con­
ventu expoiuit .
tranfgrdForea legis - Et omnes epifcopi qui
Coi os s. Sx niti Hime pater, quia pridieconfuerunt in illo A concilio Ephelino fecundo, fete IcUxct.
v eminus, quod ex his ause dicantur conferantur
ciiti funt fententiam Diolcori: & omnes iftiepiferiptut* , & quia pridie Grata noluerunt ve­
Icopt fundabant fe in hac prohibitione concilii
nire , videntur promiiTorum tranfgreiFores : Sc
c Ephcfini; unde dicunt, quod fefe alienos monideoproteftatnur, ut nil fiat in tranfgr e Ilione fi­
ftracunt gradu facerdotu Flavianos & Fufebius,
dei .
3uia conati funt addere , vel minuere aliquid
e fanâa fide , qux in Niera a fan&o concilio D
Erues. Pridie era: pluvia , A quia diceba­
mus, quod non erant diila ad propofitum , ideo
expolita eft . Confitmavit fententiam fynodus
volebamus videre ea qu« dixillis ; tamen ut cari­
in civitate Ephefina , quod jvftum eft cos qui
tas ferveretur, eramus contenti, ut darentur no­
audent quid addote fidei , aut minuere , alie­
nos elle a faceidotto : A na alii cpifcopt feCo loss- Pcto inftruruentum quod dicant
quentes dixerunt . Quando h.vc aéta lectindae
noluitfe recipere , & quod non faciunt ad proiynodi Ephefin* referebantur in fynodo Chalcedoncnfi, omnes dixerunt: Anathema Diolcopoiitutn , cum hoc quod non dixerim ad pro­
pofitum , cit injuria non tnihi , fed toti cedero , hac hora damnetur Dioicorus qui male
lie Roman* , quod audeant lit 1 przfumere da­
judicavit : A fic revocavit i quod fecerat con­
tra Flavianum S , & judicavit , quod Flavia­
re judicium , (1 dida iuot ad propofitum, vei
non.
nus non fecerat contra Nicxnum nec h EphefiAno. Quibus expofitis, finii diei illius con­
num concilia ; quia licet illa protellio , quod
t ktheet
Diolcor Jl
certationi datui eft.
Chriftus fit in duabus naturis , non uintinetcm kphc<»no
tur in lyinbolo Nicrno verbis expieifis , tamen
fecundo ·
h primum . non eft contra veritatem , fed virtualiter fu- E
mirur in fymbolo Nicaeno . Ex hoc appaiet
ma n i tel te , quod non eft arguendus qui qutd
addit declarando , dummodo dicat veritatem
confonautcm fidei catholicr. Et videtur mihi ,
quod non poffit allegari melius in Mundo cxeinplum , quam exemplum Flaviam . Con­
cludo , qood verba illa piohibitionis , quod
non liceat proferre aliam fidem , nec addere ,
nec minuere , intelliguntur de illis qui lapiunt
fidem contra veritatem , A immutando verum
i addendo
intelleifum facrr fcripturse, A in fyntbolo Nifcihcct cfc·
czno * . Hoc fecundum meum rude judicium
COLLA-

Cm 1*1
X.

k /'···><, fti
Ii ollen4<txr. H.

1497

‘“ViV'

Conc.

Fl< I1EKTIN1

*1«·«»·.

1498

approbata , nec poterunt recipere aliam difeut- \ χ CailatIo
x1
COLLATIO UNDECIMA
donem: quz oblervanda lutte apud illos qui poft cmxisti
me fufcipicnt iermoaes . Primum argumentum
hjB.
a tua dominatione tafiurn tale eft, videlicet,
DIM XVIII. NovBMBRla.
quod m tertio oecmncnico Ephefino concilio
Charifius quidam porrexit ad concilium aliquos
libellos fidei , quos corapofuerat contra fapicnJHtfeffi»et> fiJti (ktrift ty
ftfft
tes doârinam Neftoriit A cum ipfe Charifiux ex'* cwh· ifbrfiet), ^ι,Λβι-ηύ p/»ra ttiUiite·
pofitionem fuz fidei fecerit alio modo fc haben­
rt9t tjtt* »·« trtxr η Cjaiktl», five
tem quam expofitio Niczni, tamen ab ipfo con­
•U* fturiet frtftjJivttrfKklit* ,
cilio non fuit in ullo rcprchenfua . Et quod ex
fiv* feint*,
his manifefte videtur inferri, rton prohiberi (im­
pliciter aliam fidei erpofitionem, fed contrariam
A dilfonam fidem : interrogo, an ita fc habeat,
Aho. ^ohcuqath in unum patribus
argumentum veftrum ?
loco & horu ioJiris, Ephclinus ex
And Collegarum accivit confilium cardina­
Gtxcit primus fic inquit.
*
B
lis pizditfus : demum fic inquit.
E r h h. Nox, imiti patres , adfumus , non
Camp. Cum gratia & beneplacito fan&iffiAudio contradicendi adinvicem (nam hoc magis
mi domini iioftu , A patientia A corrcftione
pertinet ·α oftentationem quam ad viam .ventaillorum patrum, audivi gratanter ea quzveftra
tis ) fed ut communiter debeamus examinare dr
paternius dixit: A quantum pertinet ad proca­
inquireic Apacihcari, Sc cum diligentia perkruntium, nil dicam, quantum ad interrogationem
tan quzftiones A diflicultates quz in noftris dierga perfonam meam , ego juxta fandi Petri
fputationibus oriuntur . A quod fic communiter
doitrnum ero paratus reddere rationem de his
debeamus conferre tes , it inquirentes progredia­
qur Iciam . Sed ego maluiflem, quod tua pa­
mur quoufquc veniamus ad hnem , qui eft in­
ternitas interrogalict alium de illis patribus ,
ventio ventatis. Quamobicm ta quz particu­
quia quilibet melius fciret quam ego : nihilo
larité! rcvercndiffimus dominus archicpifcopvs
minus poftquam mc elegiftis , faciam libenter
CoJoiTenfis in pim ibus vicibus dixit , A quz
Sed quia fumus hic caufa declaranda veritatis,
icverendltlimus epifeopus St magifter Forolinen verecundabor corrigi, fi quid male dixero ,
vienlis , nos etiam pariicuiaritei piolequentes,
Deo adjuvante , A hora permittente, pci irruta- C A a paternitate tua, A ab iftts patribus, quia
potius debemus diligeie honorem Dei , qui eft
birnut , dc ad unumquodque eorum qur difta
veritas , qnatn pioprium . Sed cum hoc pado
iunt ab litis patribus, curabimus cum oppoituleipondeo . quod fi refpondendo non edet mea
nittte, non refpicicntrs ad aliquam uftentatioicfponfio hilficiens , quod non prrjudicet verinetn fer mon is , refpondere : A nos dicemus
titi vel altis; A accepto tuam oblationem: A
qur apparebunt veia ex conceffionc veftrarum
cmn ego te interrogavero, lelpondeatur. Nunc
revercndiilimarum paternitatum. Verum in hoc
venio «d quzlitiun. A non erat opus ut inter­
principio , fi ita placet, profequetnur ad refpoorogaretis, quia dedi in fcnptis, 8e fatis palam
dendum illi qur difU funt per reverenditfïmutn
dixi , A ibt eft expreiTum . Si vultis quod plus
dominum cardinalem ibi (edentem , parlicudicam, geram tibi morem; fi vultis quod repe­
latitn A divi fi tn unumquodque examinantestam, dicam; alus apparet in (criptis quod di­
Ipfa namque qu« per eumdem reverendi (fi­
xi ; ruitis ut dicam >
mum dominum cardinalem diCta iuerunc. mu­
Emis. Reveir-ndifTimi paties, non quzro A
gis ad rem faciunt , & ipfatn dirtictiltatcm tan­
vobis aliud, nifi quod ibi eft Iciiptum ; nifi fi
gunt , A eum ordine fua reverenda paterni­
argumentum vellrum eft , ut ego expofui : pro­
tas espofuit : proptetea nos iftim gratiam
pterea iiou eft opus , nifi ut dicatis, aut fic ·. aut
ictiibuenuis ad talem oidinatutn Icrtuonem,
non .
ut nullum ex didis debeamus relinquere. Di­
I m i· k R. Ifti patres nolunt imponere onus veco autem me refponlurum ad ea quz ex temftrz rtvercndr paternitati . Sed (i placet veftrr
ΡΟΓΓ * dida Iunt per reverendam paternitatem
i.X'0'·' luam . non ad ea quz fueiunt polita & pulreverendx paternitati reipondere, refpondeat .· fi
non, refpondeat alius,
‘-hriou forma polita
Oblecto itaque reveren.
t^His Nos quantum potuimus capere ex
côriHp·»' dam paternitatem veftram , ut quoties contin
verbi* vcftris, ita coi legimus fententiam : fi eft,
dei, (k : I· gCt veftram dominationem interrogate, placeat
dicatis
quod fit; alias dicatis ut vultis . QuzauI concedere , aut negate mea dida . Nam
nmus A interrogationem vcftram , & exppfitiod,d« iunt ego intendo inquirere &c peifciutari krtnoncs
nem veftri diâi breviter fecimus ; breviter re­
& ratione» cum tua paternitate , cum ego cofpondeat is ,
poiirt p»r- ghofcam tuam reveirndam paternitatem potius
Card- Ego refpondebo : fed de cetero non
‘'n.’n.Va"*· gai,dcre inventione ventatis , quam tuitione
interiogens , fed legatis quz dixi , A interrokMoia iliorum iermonnm . Unde et (i contigerit alirurius >n Qua
,u)s utionibus a nu refelli , tu reve- E getia , fi ultra icriptum quid vultis · hxc eft
»
.i'
t
Cumina argumenti . Charifius dedit fymbolum
f<m prud·- rende paru , Ut Upicnulhnniç , potius me difidei fut, A fuit catholica; A- poftea recitavit
,ii d.ic«i liges . Nam fapiens '· cum arguitur, diligit arfymbolum transformatum r Arianum . Synodus c Neiion.
gutlitem f.cufidinn
lationem. Liceat tuam
reprobavit expolitionem lymboli Neftoriani, Λ· »“m »«ft·1» rrov. ». dominationum interrogare , ut placebit tempo­
nonChanfii· Sinon licuilTct facc<e illam profef-ζ1”/ίί,βι
re A loco opportuno · nam libentiflime patiar
fionem , reprehendiflet eum . Dixi etiam quod
«c ego ipk , cum tua dominati i corriget Icrtnofymbolum Charifii eft ut fymbolum Nieznum,
nes meos , Se a'iquid mtcilogabit A rationem
niiiin duabus vel tribus dicionibus, quz tamen
<|u«vrct, A adjuvante Deo. rclpondebo . redaifunt verx A catfiolicz . Dicatis quidquid vobis
guat tua dominatio quod videbitur a mc non
placet .
bene diitum . Sciat tu- dominatio , quod in
E p H b s· Conveniftis mccum m omnibua
quibus per i»r difi’S tua dominatio non contra­
reverrndifhmi domini , talem elfe fententiam
dicet . nec inqnilitiom m laciet , remanebunt
quam

1499

lu·»···»
MV.

Pa·
Γ
A R

Α,,β quam per veftram dominationem diâumefie di- A
.
CaaisTi xi, poster uaum, videlicet ; quod illa profeflio
‘♦J*· fidei Charifii fit vera Se catholica : nam catholica
erat folum intelle&u diftorum, fed non diâionibus . Nam liquido permutatam habebat compofitioaem diâiooum ab expolitis per Nicanos.
Nec etiam ipfa profeflio fidei espofita fuit per
Charifium, ut profeflio catholica fidei, feduticquenscatholicam fidem, drfuam propriam expo­
litionem. Eftneita?
Ciio. Placet quod profeflio fidei Charifii
fequitnr in omnibus veram fidem ia fenfu, fed
non in diftionibus. Et quando catholicam, in­
tel ligo veram . Sed quaro, cum ipfc fatearis,
qnoa profeflio illa eft vera, & quod in fenfu Se
intrllcâu convenit cum Nicsna , nunquid hac B
profeflio fuit improbata per fynodum, vel non f
Emit. Concilium admifit illam Charifii
profeflionem , ut Charifii , non ut catholica
fidet , fed nt confotum catholica fidei . Et,
revertndiflimi patres, fatis intelleximus in­
terrogata , Se veraciter refpondentes dicimus ,
' quod Charifius ille non impliciter accufabat
Neftorianos, ut aliam fidem tradentes, fed pro­
pter hac tria. Primo, quod iftam eorum perveriam & fallacem profeflionem fidei tradebant
illis qui convertebantur ad cognitionem fidei,
ut unlvcrfalem fidem, & ut traditam a Nicenis
patribus. Hoc igitur refertur adnunifeftatn in­
juriam illius venerabilis concilii, quod hanc exCofitioncm vera fidei fecerat. Secundo, accufa- c
at illos, quia falfa 8c perverfa dogmata femi­
nabant contraria vera tc catholica fidei : pro­
pterca potius ille Charifius appellat profeUionem. illorum perfidiam, quam fidem . Tertio,
onia ipfi Neftoriani impellebant 8c moiefti erant
Chariuo , quia nolebat admittere profeflionem
fidei i & putabant eum hareticum . Propterea
igitur ipfe Charifius coa&us eft exponere fua
fidei profeflionem prout volebat, Se quibus ver­
bis , ut offenderet (eipfura confonantem patri­
bus Nicea , Sc illa fapere ; Se nt oftenderet <cipfum merito expelli ab hereticis*. quia non fapiebat illa que illi fapiebant. Hoc autem nun2uam ab ecclefia prohibitum fuit , ut quifque
dem poflit exponere prout vult, ad privatam eo- D
Arinam folum tc demonftrationem fua vere fi­
dei, non ad conftitutionem fymboli : Sc multo
magis tunc licebat, quia nondum diffinitio pro­
hibitionis fuerat prolata: & manifefte habeturex
nonnullis patribus qui pnsfidebant per illa tempo­
ra ecclefia, Sc aliis conciliis, quia licuit patri­
bus profeflionem fidei exponere prout volebant,
Sc quibus verbis volebant. Nam 8e beatus Aga­
tho, ut veftra dominatio dixit, fur fidei expoli­
tionem Sc profeflionem confcripfit una cura ipfis
qui cum ipfo erant, Sc illam confcriptam prout
voluit , deftinavit ad fextum concilium , See.
Et etiam beatus Sophronius patriarcha Hierofolymitanus reftitutus fua ecclefia confcripfit fi­
dem prout voluit , Sc Conftantinopolitano pa­ E
triarcha deftinavit. Que profeflio recitata eft
«
in* concilio- Et ideo omnes eoifeopi, imoar·
amie, *β· chiepifeopi Sc patriarcha adinvicem feribebant
8c profitebantur fidei expolitionem · Qua qui­
dem liter* illorum nil aliud continebant , nifi
Erofeffionem fua vera fidei Sc opinionis : quod
ucufque obfervatur apud patriarchas orienta­
les. Nam ceteri patriarcha qui funt poftCon1
ft*ntin°politanum, * in conftitutione dignitatis
tneturyZ? ftatim exponunt expolitionem fidei , Sc mittunt
ih*rcK«. ad patriarcham Conftantinopolitanum : & omCcetil. Oriscra/. Tom. XXXI.

*

ÎI·

π
~T»r'~ “

1500

nino antiquitus folebat fieri, & nunc fervatur. c«uati«
Proptcrea non eft mirandum fi ctiatn Charifius per
Xk
fuam profeflionem fidei fidem catholicam expo­
nit , non fub tali intentione * ut omne* uteren­
tur fua, ficut utuntur fymboloNiccno, fed folum ad demonftrationem fuc proprie fidei « ut
diâum eft. Si autem vos habetis aliquid dicere
circa profeflionem fidet Charifii, dicatis, te au­
diemus. Interrogamus, utrum profeflio fidei Cha­
rifii tradita fuit concilio ad demonftrationem fua
fidei, vel ut omnes 1II4 uterentur , ut fymbolo
Niccno . Nam proprie expofitiones nunquam
fuerunt prohibita , ut diximus. Si quid habetis ,
dicatis ·
Cakd. Expofuiftis trioliccm cautam , proEter quam Charifius dixit fuam fidem , te rtproavit fymbolum Neftorianum. Primo, quia illi
Neftoriani credebant fymbolum eorum efle , ut
Ntcanum fymbolum. Secundo, quia illud fym­
bolum continebat fallitatem . Tertio, quia reErchendebant Charifium ut hcrvticum te utnoa
eoe lapientem. Quoad primum illi Neftoriani
tradiderunt mere fymboli profeflionem : 8c non
dicit meus liber quod traderent ut iytnbolum Niccnum. Secundo etiam ad hccdtco, <iuodin
paret ex textu , quod illi (pernebant fidem Ntcenam, & tradiderunt fymbolum alterius fidei,
imo perfidie. Hcc formaliter verba tuntiyno­
di · : Nam cum Philadelphiam vemfient , &<.. c CoaciIlt
Unde dico quod hac non fuit caufa , quate fy- ipheu··
nodus fuit mota ad reprobandam fidem Ncfto-ζ*^·^1^
nanorum: led caufaeft, nt dicit diffinitio, quia pxiiUeiperverfa continebat. Ratio eft, quia fi illud (ym’**
bolum Neftorianum continuities veritatem , ut «otiu
fymbolum Charifii, fynodus admififlet , non re'‘ii"Ï* '
probaflet . Ad fecundam caufam dico , quod
eft vera, quod fuit reprobatum, propterca quod
falfitatem continebat . Ad tertiam dico, quod
non eft fufticiens , & non fuit mota fynodus ex
eo *. Se ratio, quia fynodus non habuit curam , an
Charifiuselle: reprenenfus, vel non; fed an ve­
re, vel non . Unde fublatisdc prima Se tertia cau­
lis, dico, quod fecunda fiait caufa fidelis fynodi
ad faciendam illam diffinitionem. Deinde tua
paternitas dixit , quod fynodus non prohibuit
privatam perfouam facere expolitionem (ibi pro­
ut vellet , dummodo effet vera. Poftea allega­
tis exemplutn de Agathone Se Sophronio , qui
fecerunt eorum expolitiones fidei, & non fuerunt
in fexta fynodo improbati . Sed in hoc occur­
rit petere, utrum Charifius, Agatho Sc Sophro­
nius fecerunt contra conftitutionem , vel non:
& tunc refpondebo ad tuam.
Emis. Nullo modo Agatho Sc Sophronius
Îrstericrunt prohibitioncmillam, quia non ad- iderunt , nec detraxerant fymbolo communi >
fed privatim fecerant : unde non comprehen­
duntur poenis Sc prohibitionibus. Diâum eft,
Îiuod non eft prohibitum hoc : fed quod toco
ymboli profeiho detur , hoc expreffe prohibe­
tur .
Clio. Placet , qnod Agatho St Sophro­
nius non fecerint contra prohibitionem , & rcfpondeo ad quarfittim tuum . Dico quod Cha­
rifius dabat fuam profeffionem ut veram 8c
confonantem refte fidei & fymbolo Nicano :
non autem tradebat, ut dans legem ecclefia, ut
illo tota ecclefia uteretur: quia non erat in po­
tentate fua pracipcre populis . Unde fatis eft
mihi, quod non fecerit contra prohibitionem.
Poftea ii ecclefia univerfalis , vel qui tenet lo­
cum ecclefia, vult docere populos, fatis mihi eft,
Bb
quod

1501
CàttATÏô
XL

•

.

CONC.

FlORBNTINI

non kc*at Cüntra prohibitionem . Dicatis A
dcmam quidplacet.
E?hii. Hrc nos habuimus a rcfponfione
veftrz dominationis , videlicet, quoa merito
Charifius a concilio non eft reprehcnfus , quia
non fecerat contra prohibitionem : non tamen
fequitur, quodex hoc illi patres concilii videan­
tur dare liccntiaft transformandi fymbolum
Nicenum: 8c fie repellitur primum veftrum ar­
gumentum. Verum fi aliqua ecclelia habeat
auftoritatem & licentiam dare fymbolum com­
mune, in verbis vel fyllabis differens, aliotempore dicemus . Et ideo quzro a dominatione
veftra : nunquid Charifius Ille poterat, vel li­
cebat illi tradere expolitionem fidei illis qui fe-"
quebantur fidem Neftorianam, fecundum profef- B
nodem quam poftea in fymbolo fecit? Nam veftti dominatio de hoc aliquid tetigit , 8c ideo
declaret : licebatne illis Neftorianis, fpretoNiczno , foco illius aliud componere fymbolutn,
8c illud tradere baptizantibus, fi illud contine­
ret veritatem? nunc dominatio veftra dixit, ta­
lem licentiam habere univerfalem ecclefiam .
Quzro, an Neftoriani haberent , fi verum protulilfcnt fymbolum.
Card. Feciftis duo quzfita, fed non dixiftis
unum, quod non eft praetermittendum . Dixiftis,
i ’J inhibitio non vult, quod quilibet non ha­
beat licentiam faciendi fymbolum fuum . Ad
iftud dico, quod fatis eft ad elucidationem noftrz quzftionis , quod fynodus non prohibet C
quemlibet tradere expofitionem fux fiaci , vel
fymbolutn fecundum veritatem.
Nicmn. Addo, quod ecdefia univerfalis
non prohibet , quod quilibet poilit exprimere ,
dummodo fit vera expolitio .
Card. Hzc diffinitio , fecundum vos , non
prohibet , quod quilibet exponat & profiteatur
iymbolum prout vult, dummodo verum . Volo
oftendere , ( intelligo verbum , aliud ,& diverfum
verbis, etfi verum, prout vultis interpretari )
quod contradicitis textui. Dicit textus: Nulli
liceat proferre aliam fidem . Intel 1 igitis aliam
fidem etiam aliis verbis, licet confonantem rcâz
fidei . Si hoc eft , advertat paternitas veftra,
quod contradicitis textui dicenti : Nec clerici, D
necepifcopi, neclaici: 8e in fine loquiturin linSulan , 8c de epifeopo, clerico, vel laico. Une fi illa verba, Aliam fidem , habent- ienfum
prout dicitis, fequitur contrarium ejus quod di­
xiftis, quia conceditis, quod perfona particula­
ris poilit fibi facere fymbolutn: 8c tamen textus
contrariatur, intelligendo prohibitionem , Aliam
fidem, id eft, aliis verbis. Et hoc fufficiat ad
intelleâum quem datis, quod fit contra diâ.a ve­
ftra . Quantum pertinet ad intelle&um horum ,
fatis dixi in feriptis, 8e dico , quod textus non
dicit , quod nulli liceat proferre aliam tidcrn
univerfalatcr, fed dicit contrariam fidei Nicznz.
Et textus non dicit, quod non liceat in publico,
vel in privato : fed dicit, Aliam fidem. Et quod E
illud verbum, Aliam fidem, debeat intelligi dc
contraria, apparet ex his quz funt faâa in princi­
pio illius aftionis ; quia convenientibus euifeopis fuit diâurn , legatur fymbolum , conferan­
tur fermones Cyrilli & Neftorii: 8c illi qui rcperientur confonantes fidei Niez* , confirmen­
tur: qui diffoni, repellantur . Modo fynodus
faciens diffinitiones, facit fecundum intelleâum
principii: 8c fic intelliguntur illa verba, Aliam,
hdém . Poflem allegare alias rationes ad has, quas
dedi in feriptis, 8c ne turbem modum arguendi,

Al.i.tu. n.

j502

hoc fit fatis . Nunc refpondeo ad duo quzfita ,
„ h o’
& antequam refpondcam , dico , quod dixiftis, Christi
quod ante tertiam fynodum non erat faâa pro- lai*·
hibitio . Et dico ad hoc, quod ego fum para­
tus oftendere per aâa tertii concilii &fexti, quod
hrc prohibitio fuerat ante faâa : 8r fi placebit
audrre, nunc dicam : nihilo minus, ne fugiam
quzfitum, refpondeo ad primum. Petitis, licet
Charifius potiet facere fibi fymbolum, an potiet
fymbolum , in quo omnes * converterentur.
Ephes. Nos quzrimus , an Neftoriani ha- fitertntur.·
beant poteftatem nniverfalis ecclefiz»
Card. Hoc fuit fecqpdum.
Ephes. Ad primum fuit mihi rcfponfum , &
dixiftis, quod non: 8c ideo quzfivi , an Neftonanis licuitiet, fi habuitient veritatem : nam hac
ri titane fuftuliftis me uni argumentum iftis verbis, videlicet. Cum dicerem, quod non licebat
Neftorianisfacere fymbolum, in quo alii bapti­
zarentur, dixit dominatio veftra, quod fymbolum fuit reprobatum Neftorii, quia nabet falfitatem : & addidiftis , quod fi continuitiet verita­
tem, fuiffet approbatum.
Card. Et nunc dico, quod fi habuiffet veri­
tatem , tranfiflet , ut Agathonisdc Sophronii fym­
bola tranfiverunt : & fundo me in textu qui dicit,
quod caufa reprobationis eft, quia continet perverfa dogmata Neftorii. Deinde dico, quod Ne­
ftoriani fi veram fidei expofitionem dixiflent, non
fuitient improbati ; fed non potuiflent mandare
univerfali ecclefiz, quod id univertaliter profite­
retur, quia non habebant poteftatemuniverfalis
ecclefiz .
Ephes. Illud fymbolum Neftonanum erat
diffimile a fymbolo Agathonis & Chanfii , 8c
aliorum, etiamfi fuiffet verum, quia illud fym­
bolum Neftorianum tradebatur b convertenti- B M«A,a4
bus loco fymboli Niczni. Illa autem alia Chartfii & aliorum fymbola non funt tradita ut
communis difciplina & ut commune fymbo­
lum, in quo deberent baptizari: 8c fic non eft
fimile de illo Neftorianornm , etiamfi fuiffet ve­
rum cum aliis : & illud merito fuiffet reproba­
tum, etiamfi fuiffet verum . Alia non fuerunt
reprobata , quia non tradebantur ut commune
fymbolum . Et cum dominatio veftra videtur
dedi tie licentiam Neftorianis, hoc non liceret:
nam Charifius & ceteri non tetigerunt fymbo­
lum.
Card. Contra , Charifius tetigit fymbolum
Nicznum , quia addit, Spiritum fanâutn confubftantialem ; &r cena alia verba quz non
erant in Nicrno . Et ad. id quod dixiftis . ne
quid praeteream , quia implicatis multa argu­
menta, vellem ut particulatim faceretis, ut lin­
gulis refpondere pofiem . Dico , quod nulla
eft differentia inter fymbolum Neftonanorum,
Charilii 8c Sophronii, fi continuitiet veritatem Et tua paternitas non debet capere alium fenfum ex textu legis, quoniam lex declarat , lex
dicit , quod ideo reprobatur , quia continebat
dogma ralfum: ergo in hoc debetis vos fundare,
& non in alio. Nam tradi fymbolum per pri­
vatos , quo omnes utantur , hoc non prohibe­
tur hac lege , fed folum hac lege prohibetur
ftrofefiio malz fidei. Utrum autem privataperona poilit hoc dare , dico quod non , non ex
hac lege, fed ex alia qua cavetur, quod nullus
K' ateft mandare, nifi illis in quibus habet poteaiem. Er volo dare aliam rationem , quia quz
fiublicutn concernunt , omnes inferiores debent
equi ritum fuperiorum ecdefiarum.

Ephes.

»5°3

P

A

R

s

II.

1504

EfHH. Rurfus dominatio veftra venu ad
lum · : . ergo
- .vidctu
,
, f<uV perverfum do-m, CoiTi?»
A N Μ Ο
*'
ISeitoin
erat iplum lymbolum . Demdc paiet
χ |
Christi ea qui· primo dicebatis , quod univerhli cedeGr liceat tradere ivmbolum illis qui fub ca fuut.
per vc'br Charnu , qui dicit , quo<i ipreta fide » *<··
I4J1.
Ad id argumentum quod feci . non clare reNicxna ediderunt aliud hmboù"?, id eft , per. Nr·*"’'*"*·
fpondiftii, videlicet , G illi Neltotiam habiiifverluQi . Tertio, quia quod continetur in i\,nlent poteftatem faciendi lymbolutn, G itnCTct ve­
boio Ncftotianorum , fucra; letivm c* cpiltda
rum·.
·
»
Nellorii , quia cadcm perndia corninebutur >n
Carp. Quid vultis ex hoc inferre ? ego reeptftol* , pr^ut m iyuibolo cjuldeni . Cyrillu*
Cpondeoex textu, &-clare .
intcnogavit fynodum , G Contenta m epiftoia
E r h a s. Concedit dominatio vcllra , quod
erant vcn. Dixit fynodus quod eranr lai la : un­
Nehorianis licuerit baptizandi* per φ$ fymbode ca decauia fynodus tulit fententiam.^ Ad id
lum i piorum edere , 8c Iccandum illud baptiza­
quod dicitis, quod efl credendum Cyrillo , fateor
re , G eflet verum, videlicet, ut cxpoGtio Chaquod vit credendum: & epiftoia Cyrilli Icnpta
rifii.
ad Joannem * non obftat, Imo prob.t huno len­
C λ K d. Id quod eft privatum , tradere ut
itur. . Et fi bene conlideraoiiis sert a epiftolr, , Ephcl...
commune non potui flent, & eflet dicere talium. ]B mieihgit ilia verba , Alum fickm . videlb.c non p4Cl.*J <
Neftotiani G fecilfcnt E mbolum verum, potmfquoad verbi , (ed quoad (mi on . quia ceitum
cil, quod in epiftoia Cyrilli , & in rofponGva
fent illud faperc 9c proierre, fe docere . Sed G
dixiflent quod eflet (ymboium Nicxnum in fenJoannis lent multa in expolrlione fidet , que
iu &c vetlÿo , non dixiflent verum , ied profer­
noir lunt in lymbolo Nicxno. Fa nihi'.a minus
re ut lyftbolum verum bene potuiflent . Sed
quia ilia iunt vera , dicer, nil addentes vel dimi­
dicereSrtitod privatum eft , elle commune , eflet
nuentes : &- tamen in vciois muli· addit , lu et
falfum.
noninieoiu. Lude per lUam epiftol.im -ippairt ,
Eruti. Claram eft, illo* Ncftorianos iuifquod n.m dicitur all* tides , qu* diff.rr 111 verbis .
fculos ut communi eorum fymbolo, quia in illo
li non differt in feniu Item epiftoia ad Acanuin
baptizabant : numquid habebant poteftatem id
" non obftat, magis eft pro nobis, quia ad ilia
Lphrl.n.
facere, G fu i flet verum ?
verba concilii, AHam fidem, fubdit e , qui de­ per
I r jf.
Caro. Dico , quod potuiflent proferre , led
clarat aliter quam Gt fides: non er^o contratlatradere ut commune non potuiflent.
turmiht: hac lunt
Qui femel nel< .0 quo mo Efhf. i. F go dixi, & bene , quod accufabando , flee
Et iequitur : Qui autc . t>o«·
tur Neftoriani , quod tradebant ut commune, iC vult, id eft declanre , innovat quidetn nihil lcd
, iymbolum transformatum , Ac fub illo baptiza­
>cJ
ncc fidei expolitionem nofciiui iniici<ie
bam . Si autem illi Negotiant habutflcni licen­
mamteftam magis conftituit . Quid pollen
tiam hoc faciendi , prout videtur dominationi
bcic r.arins >
veftrr dicere , quod non erat, lex prohibit .onrs
E ni es. Qu.nnodo incipit epiftoia ?
prolata: ergo illa caufa qurmovrt concilium ad
C λ « o. Pridie dixeram , me hanc non h »beproferendum illamprohibi'ioneni, non piovidere : Ac luit , q iia non erat rubnca ■ Pofteu quxrct , prout erat intentionis purum ; cum pro­
rens ii j .ri ru certis iniLuflion.’bus , qux du.ipter iftam licentiam transformandi fymbolum,
bantur lecreta Ncftorii , A, m.ipir : K Caula qui­ tn»bu< vn illi potuiflent pervetfa dogmata ponere. Ideo
dem dulcis Sc digna : Ar poftjila seba . aliamex- '» ΡΓϊ*»>’
•»r , ni o4
piozidens concilium . ne talia dc cetero fleri
pofnioncm , declarat fe , aliam , id eft contra­
poflent , ncceflario fc.r. diffinitionem prohibrriam .
tivam , qnr generaliter diffinit 8c terminat, ne­
E P 11 1-s. Nos non habemus.
s ·<".
mini licere tradere , vel proferre , vel compo­
Card. Declarat , quod nil videatur addere R
nere aliam fidem , prxter illam Nicaeni concilii .
&· innovate qui declarat. Et in fynodo quxrens ,
rFhêc
Hxc autem ipmm concilium decrevit , quia D an protulrifet k Iidem convenientem ly rnbolo Nicognovit fuifle caufam, ut falfa inlciercntui ve­
cr.no, omnes refponderunt, quod Cyrilius diritati . Unde e» hac licentia qna ntcbmtur m
xetat confunanter fymbolo Nicxno : tc licet atransformando lymbolo , videntur patres tertii
pvrtiiis &: manifeftius dixeut ea qux continentur
concilii moti ad faciendum prohibitionem. Hoc
in lymbolo Nicxno, non videtur quid non inautem a veftris vetois , ut aliquid lumpturn , col­
duxiflt- , fed quod magi* fapiat cum concilio
ligimus ■
Nicarno · Unde (1 illa verba, Aliam fidem , fiCard. Cui vultis ut magis credatur, diffini­
gnilicarcni de vetbis sfivertis, certe Cyrilius intioni concilii Lphclini, an vobis?
cdiflet in prohibitionem . Deinde volo allegare
Efhfs. Nos credimus & ipG diffinitioni , tc
ditium Cyrilli in expolitione iyrnboh : te ex
illis qui expofueiunt Λ tnterpictari iunr . tc ii
hoc vidcbiti*, quis Gt lenius prohibitionis. &
qua difficultas eft , ciedendum eft interpictatoquid 1 ynodus voluerit prohibere. Incipit epiilonbus qui fuetunt principales ibidem cum dif­
la : 1 Amor doiftrinx &: amor laboris : ubi hxc ver- ,
,
finitio extitit promulgata , quam nobis exponit
ba funt, videlicet : Jam fanfta fyoodu qfir in j’"4j"anJc
Ephelo congregata eft , tulit fententiam contra cOnri'··*"beatus Cyt i Ilus, 8c in epiftoia quam Icriplerat ad
Joannem Antiochenum tc Aeacium Mefltenen- E Neftorii malam opinionem , 8e vanitatem illo- pkefimp«r.
letn · Videamus interpretationem illius, Ac ipfam
rum qui cum eo erant, vel ante i p fu m fuerunt,
fcquemur·. nam nemoeflet, qui magispoflet dif­
equalia Capientes, & docere vel conicrrbere au­
finitionem exponere. Nunc li dominatio veftra
dentes damnavit, 8e rqualcm illis impofuit cau­
vult quid dicere , dicat.
fam, ideftpcenam. Unde ex hac epiftoia appa­
Car i». Svuodus aûïgnat hanc caufam proh ibiret, fynodum damnafle dogmata mala Neftorii.*
fonis lymboli Neftoni , quia lapiebat f.rllitaAc fle apparet verbum , Aliam fidem, intelligi de
contraria, qux eft Neftoriana , vel er hmilis .
tern.
trusi. Synodus non adducit hanc folam
Item apparet, quod iymbolum Neftorianum re­
probavit, quia lapiebat Gmilia Neftorio. Etiam
caufam.
C,a R d. Diffinitio dicit, quod mandat, quod
Cyril lusmet compofltoT diffinitionis dicit, quod
«communicationi fubpeeant qui fapiunt fymbodamnat Neftoriutn 9c eos qui fapiunt fibi xquaW
lia.

‘Z4

1505

C o N c,

Florentini

1506

Connue ha, Unde patet, quod fymbolum Neftorianum a. cft bonum ut patres audiant, quia licet dixerim
XI.
fuit improbatum , A qui fapfcbat dogma arqualc
in (criptis, hienondixi : fortior ratio qu< afli- Christi
Ncftotio, quod eft contra id quod veftra pater­
fjnetur, quod non poflit apponify llaba in fymbo• 41«.
nitas ante dicebat , a (lignando aliam caufam.
o, eft ex epiftola * Cyrilli : tamen fi bene adver­
a fupra ci.
Unde cum paternitas veftra cognofcat hanc rem
tit paternitas veftra , in illa epiftola dicitur : Ni­ tata in aAn
Efacillimam, St non habere dubietatem, cam fa­
hil pretereatur, vel mutetur: non dicitur, adda- coacilii
1
phrfîm par.
tur: fed pofito quod dixiflet , non facit contra '
cile fit ut omnes intelligent , A eftn doihflitnus
homo, rogo paternitatem yeftram , nolit tenere
nos , ut non ideo prohibitio fuerit prius faâa.
tant ont auditorium ad rem quam pueri poflent
Cyrillus fundat fe in audiontate facr*fcnpturae ,
folvere . Sed ne perdamus tempus , intremus
Adrcit : Meminimus enim dicentis:
T»··. ai.
rem principalem , & dimittamus ifta aux non
ferre ttrtniUoi^arernar ,
petri 1 cut fafntmut
habent difficultatem . Nihilo minus fum panon illi loquebantur , fed Spiritus Dei. Linde
.ratus reiputidtre <5c hodie & feipper . Sed hxc
Cyrillus fundat fe in hac auâoritate, qur eft
qu«ftio non eft utilis, nec habet exituro ven­
. prohibitiva addere ve! detrahete , Sc dicit fanâoa
tatis.
\
patres Si Spiritilm fandum pcrcos fccifTe . Certum*
EiHts. Nor iftos fermones dc quibus agi­ B eft illos fanifos patres fuiftc ante concilium ,quia
fuit duftum Salomonis, qui diu fuit ante tertium
mus & dicimu, , non putamus ita ut taciilime
poflint caprili apuees, ut dominatio veftra di­
concilium A Nicaenum , imo Sc ante fidem Chri­
xit. Sed nos putamus ipfos neceflarios, A alias
fti exp retiam in novo teftamento . Idem dicit
CaleftinuS * his verbis : Quis non dignus eft ·» Epift. »S.
utiles, cum nos faciamus fermones de vocibus &
anathemate , qui addit fidei apoftolica: , qur £
audoritatibus fanftorum patrum : hoc primo
fupponentes, quod i etiam dogma veftrum eflet
non recipit nec argumentum , nec diminutionem , c<i» F.ehcverum & ratium , tamen non eflet in fymbolo
&· magna pania conftringit Sc addentem & de(Ρ|1Γ' ‘‘
trahentem : & fequitur : Legimus in libris noaddendum, nec in lymbolo cantandum. Melius
cft nos circa talia laborare, & dimittere theoloftris, nil elle addendum vel minueudum- Hrc
epiftola fuit ante inchoationem concilii Ephefi, picas rationes ftare immutabiles A' incuncuflas .
ni , A tamen Cçleftintis profitetur ante fuifle
Nam hoc maris jdhrret difficultatibus rerum ,
inhibitum addi fidei apoftolorum. Habeo duos
dc quibus dtfcuticndum eft. Notificamus vcftrz
uftes : volo tertium habere , ut m orc duorum
reverenda paternitati hanc noftratn elfe intentio­
nem , nullo modo a difcuflione iftlus difficulta­
vel trium ftet omne verbum : Aallego feptimam
fynodum c , qur dicit Quae enim tradita funt c Citimi»
tis defifle c, mfi applicemus prius ad aliquam C
1
veram conclufionem. Nos Sc dicimus & fapitnus,
m catholica ecclcfia , nec augmentum , nec dimi- y^iaad”.
nutionem admittunt. Maxima Sc addentes & di­
A faciliter oftendere poflumus, quod fi inventum
minuentes perna conftringit maiediâionis , ut
fuerit dogma, de quu Jifluu|ta< eft, elle verum,
feriptura aflertt contra eum qui transfert termi­
illud poterit apponi fub privata diffinitione , pro­
nos patrum fuorum, nec habuerit propofitum ad
ut in multis conciliis oecumenicis adameft. Ve­
cognofccndum veritatem . i-igo feptima fynorum ab ipfo fymbolo nil debet fubmoveri , nec
detrahi, nccaddi, ut unio Chriftianorutn po/Iit
dus fundat fe in hac auâoritate facrae fcnpturar, Se hoc dicit quod contingit illis qui non ha­
fervari a ftandalis.
bent propofitum cognoicendi veritatem. Unde
C Atu
Quia tempus cft carior res quam ho­
patet quod ille dicitur addere ve! detrahere , qui
mines poliunt habere , ideo vellem quod fieret,
quod dixit imperator , ut tempus nun duceretur
tranfgreditur terminos patrum , veritatem mu­
tando: fedqui dec larat veritatem , non tranfgre­
in annum . Satis luper hac quxftionc difputatum
ditur terminos patrum. Et ratio cft, quia ptocft A per icripta & didta hinc inde · Ego j-ut-v
ut dicit Cyrillus, h«c prohibitio favta cft per Spi­
quod dominatio Vcftia cognofcat veritatem , &
ritum fandum loquentem per fandos patres : cum
quod doCti lapientes viri judicent in mentibus tuis, D
]
Spiritus lit fpiritus ventatis, qui dicit veritatem ,
quod h<c quxftio non habet difficultatem . Sed
cft intra fpiritum . nec addit, nec detrahit. Qui
non reprehendo vos qui introduxiftis eam , quia
autem dicit faifitatem, die eft qui exit terminos
facitis utiapientes, qui volentes ingtedi magna ,
Spiritus fanâi : Aille debet j idicari tranfgrcdi,
incipiunt a levioribus . Ita vos intraturi mate­
vel addere ad termino»· patrum . Et hic textua
riam Spiritus fan^u , voluiftis hanc ut faciliorem
declarat quod ille eft qui addit vel diminuit, qui
premi ite re . Sed poftquam tanto tempore hoc
difcuCum eft , & Lene cft aperta veritas quam
non hrbet aaunurn cognufcc.idi veritatem . Cum
ergo hxc prohibitio pr» celle rit concilium Ni­
non ignorabatis prius , aibitror vos feciffe ad
caenum , dicemuinc quod concilium Nic aum
tentandum, quomodo nos Latini fcimus rcfpontranigrefluni fit terminos patrum fuorum ? Alias
derc . Rogo ut veniamus ad difficultatem ma­
fi iutclligcremus de trmlgreflione verborum ,
jorem A lient dixi pridie, fi probatis Spiritum
concilium Nicarnum fuilfct ttanfgreflum termi­
fantftum non procedere a Filio , profiteor plane,
nos patrum, quia aliqua detraxit de lymbolo
quod eccietbr Romana: non licuit. Si vero non
apoftolorum . Et idem de concilio Conftantipoteritis probare , Se oftendetur contrarium ,
tunc ium certus . quod non facietis difficult»-E nopolitano , quod concilium addidit multa
fymbolo Nicsno ; A quia dixit veritatem ,
tem , an potuit illa declaratio poni . Tamen
non reputatur addidifle . Et ideo, quod
pro me nc-n remaneat : ego ium paratus refponfcpius di Aura eft , quod ecclcfia poft tertium
dere ad omuia objeûa . Sed forte melius eflet,
concilium non poflit addere , A quod ante
quod illis tribus diebus ord.nariis difputatlonis
licuerit , non cft serum. Deinde dico, quod
fieret difculfioinatenr prarfentis, Se in aliis pronos habemus ‘ librum <1 racam ,; ubi eft fymbo­
fequeremur hoc. Interrogetis mc , Se ego fum
lum Conftantinopolitanum , ubi non eft verbum,
paratus . Domine Ephefinc , ego dicam unum
De cç'.is : dicit tamen verbum , Delcendit :
t
verbum, A loquar ut cum patre, quia a vobis
nec hoc , videlicet , Secundum feripturas.
pofluro informari. Habuiftis dicere, quod hrc
Nos habemus hic duo volumina concilii Chalprohibitio non fuit ante tertium concilium Ephecedonenfis, & funt valde antiqua. Eft unum
finum · Eg° poftum oftendere contrarium , &
ultra

1507

t.

f. IV. -

P

Ά

R

m

ί/ΊΕ

1508

ut apparet : fc A hxc quzftio in qua futnus, habet npdicatn difficultatem ,· illa nabtt multo minorera . Sed cerχ
hic «F poniiRir fymbolum Conftantinopolitate, ut dixi , quia eft artiqglus di ft i nilus , non num, fc nunquam ponuntur ibidem , De cçlis:
eftet
bonum
irnmifeere
cqm
àxueulo
de
Spiritu
fc, Secundum feripturas. Item habeo aliud de
litera Longobarda antiquiflimum , 9t funt ca­
fanâo . Unde iterum atque'iterum oro & obnones omnium conciliorum , & eft fyqiholura „
fdero , ut velitis incipene materiam proceflus Spi­
ritus
fdnâi, quia erit utilior quam hsc in qua
Conftantinopolitanum , Sc fine verbis illis, De
fumus . Et vere fi cftemas concordes in ifto aN
tçlisj àf, Secundum feripturas » Et fic ex his
ticulo’, crçdo cfuod nulla difficultas rc ft aret ia
tribus libris apparet quod fymbolum Conftanaliis: 8c (pero, quod in aliis articulis erimus be­
. tinopolitanum non habebat ilia verba , De cç­
ne concernes.
lis, fc, Secundum feripturas. Ι1|ς liber quem
An D. Hisdiftis, volvit fennonem ad papam,
oftendiftts de quarto concilio * non funt torte
qui fumma cum admiratione omnium hora jam
decem anni , quod fui* feriptus , ut apparet :
,13. frigore imminente maximo, audiverat cunft*
noftri' funt antiquiïïîmi quingentorum annorum .
paticntilEmc.
Item cft liber fimiliter in Graeco antiquus por­
Card. Beatiiüme pater, videtur qnodfantatu! de Conftantinopol.i . Item & nos poni- β
mus in fymbolo noftro verba ultra fymbolum
ftitas veftra una cum domino imperatore ordi­
naretis , ut procederetur ad negotium principa­
Conftantinopolitanum» fc npn ex eo arguimur,
le. Tamen vobis dico, patres reverendi Grec 1,
Ponimus Deum de Deo· Illud 1 non eft In Connos parati fumus qusfitis veftris omnibus refponftantinopolitano : & tamed nunquam aliqui re­
prehenderunt nos propter illa verba, ficutdc il­
derc.
io, Fuioque.
And. His expolitis, faâo (i lent io , fummus
pontifex aflurrexit, cjirfque ereâione eundis afEfhEs. Illud fuit in Nicaeno , DeiimdeDcot
βτ in aliis convenimus: ergo de iftis non quxralurgcndi licentiam dedit.
mus.
C.HD. Non erat in Conftantinopoiitanot
& dico quod cum conveniamus , quod ultra
NOTÆ
HORATH JUSTINIANI
Nicxnum & Conttantinopolitanum cantetur ver»«<]»,·»» bam » J De cçlis, «rc. fequitur, quod 'non eft
sckcrctcffc, differentia inter nos & vos de fyllabis , fed de

A m βΓο* u^ta quingentorum annorum ,

CHaisrt
i4jl.

veritate.
C
E F his. Ad illa qu« primo difta funt, cum
longa fuerint, non eft tempus refpondendi, licet
dominatio veftra quzficrit a nobis , Sc volueri­
tis informari, hoceftlupra noftram dignitatem:
tamen nos haberemus ad ipfa refpondcre , &
convenienter fenlui veritatis . Similiter ad ulti­
ma verba que fafta funt de his libris, quz do­
minatio veftra produxit, non habemus nunc re­
fpondcre , quia tempus non patitur : referentur
ad tempus opportunum, quo tempore convenien­
ter inquirentur
Cum autem inter vcftros fer.
mones dominatio veftra fecerit mentionem in fuferioribus congregationibus , videlicet , quod
iceat univerfali ecclefi* immutare fymbola , &
E rimo illi qui prreft univerfali eccleiiae , cum D
abeatur tnaniicftc quod dominatio veftra refpicit ad ecdcfiam Romanam, & prspofito Rome
habueritis refpeâum, hoc prrtermitterefine difeuftione non patimur t volumus circa hanc ra­
tionem fermonem facere in fequenti congrega­
tione, ii placet. Nam habetnus multa & przclara dicere circa hoc rationibus efticacioribus :
fed fufpicamur ne forte verba qu» dicenda funt
circa hoc , inducant fcandala
Ideo dixi velle
dicere, fi placet: fit eleftio cncaveftramdomi­
nationem, & fi vobis videtur, fiet, nam ad hoc
parati fumus .
Card. Sunt inter alios articulos differen­
tiarum veftrarum a nobis de poteftate Romani
pontificis : & cum fumus in difcullionc hujus e
articuli dc Spiritu fanfto , non videtur conve­
niens admifeere de poteftate fummi pontificis.
Et ideo in feriptura 4 dixi , de auftoritate Ro­
mane ecclefias non dico nunc, fed alio tempore
refervabo : fc quando erimus in difcuflionc il­
lius, libere poteritis dicere ut licebit : & debetis
credere, quod non offendetisfan&iflimumdomi­
num papam, quia ipfe non eft hic , nifi ut veri­
tas declaretur . Et per Dei gratiam hec veritas
apoftolicz fedis & ecdefie Romanz eft ita ma­
ni fcfta per facra univerfalia concilia , quod fi

i Liirtnt.l Ex hoc vtlfiosili libro et traaslatio Lati­
na concilii Cbalcedoaeafis aftione a- in editione Coloeienfi anni i $ $i. ex qua dcfumpGt Baronins tomo <· anno
jSi.num. ag. in qua aâione refertur a patribus concilii
fy mbolum Conftantinopolitanum fine illis verbis, De cfhi, fc, Secundum feripturas : que ramea in aliis editio­
nibus leguntur, & canunt Grsci, ut dicit ideas cardina­
lis infra collatione 14. in fine primi numeri.
a !<*·<#.] in fymbolo Nieeno fic legitur r Deum de
Deo, tumende lumine, Deum verum de Deo vero · & fic
canit ecclefia Latina At vero in fymbolo Conftantinopo­
iitano omittitur, Deum de Deo: fle tantum dicitur, to­
men de lumine, Deum verum dc Deo vero / dc fic canit
ecclefia Graeca. Hec verba cardinalis fic refert Gnecui feriptor feC ia. verfus finem. Harvecss, D««m de Dee, ne·
babeefr, <► aer beiernu,.
j Dtiflii ] Id eft, cum vos Grxci non faciatis vim fuper verbis, Deum de Deo, Dccplis, Ac, Secundum feri­
pturas : fic non deberetis vim facete fuper verbum , Filio­
que , difputando , ut nos cogitis, depura addirtone ver­
bali : nimirum cardinalis & Latini properabant ad difputationem veritatispropoficionis, Filioque.
4 ScriftBta ,] GtKCUs feriptor fcfGone is. fic : X» erti.
ttlii dr fail·/ farer Lati»»i
Grettt <β rmtrtverfi»,
:»U 4·

COLLATIO DUODECIMA.
DIE

Π.

NoVIMHII.
k Mimirae
«rationem
duc» Bnf.

fc Secundo, tertio & quarto diebus.

-4bba/ itntrtlii Cifttrcitnfinm war wniat dncii
βκιχ»Λ4/Λ . 'PrtftlfuHtt fitlti Çinri/îi V
tlnrnm feifft eJvttyti ra twilio,
f*»4 *·· Ctmi»rk»nt tu·
tTMit fymbtl· .

And. Γ^ικ quarta Decembris in conven1 J

tioue c unit is altantibus ,

locus

Gneco-

MtioMStri-

tione
perflrinmt Ae4re>i. Qvas
krcviSna
natam i«nuit Grscna
i«ripU>r ια
»l> » «4·
icdSoaibu».

15θ9

1 ’ ν.'ΓνConc.

Florentini

π.

15IO

~ Grzcorum deputatorum vacans erat . Intueba- Ab b ceu nimis mox detegendum iupport aberit ini- X „ M e
perfeCtum, quznam adelle mihi poterit lubven- chricii
tur quilque , cur hoc eveniflet : & quia inter
tionis occafio, ut adveiium me m deriium non
i«]S>
coiluâationem praecedentem Se hanc , folcmnes
loquantur
qui (edent in porta t Itaque cx pro- fcr”tr,Ren.
ducis Burgo nd iz legati advenerant, ac lummo
finis loqui non contendam , fed ea folum dilpontifici Grzciive pratentibus , concilio acu­
erefe mihi animus e It , quae ipic tapientiflimen ico ioletnnem orationem fecerant, Ar impe­
mus princeps pofuit in ore meo . Magnam
ratori Grzcorum nil dixerant in publico : nunc
proinde concepi fiduciam , quod ctfi non meis
I
Cabiionenfis epikopus ex .oratoribus qui ex du­
meritis , -contemplatione tamen Ac reverentia
ce venerant, primus aflurgens, hzc inquit im­
tanti tamque catholici principis , vcftrz mifeperatori.
rationes meam patienter (ufterant ignorantiam ;
Caulon, jiluftriflimus princeps dux Burquodque pater iniiericordiaium > qui linguas
gundiz toto dcliderio inflammatus ad unionem
etiam infantium facit dilcitas , fermones meos
Grzcorum , has lueras tnz.ferenitau mittit cum
reCtos Se bene lunantes «faciet in auribus ve­
falute . Et quit contineat crcdentiam, nos fu­
liti» . Et lue ipe fretus , m hac quouue promus parati eas vobis explicare in palatio (ercnitatis veftnrs
B tcllatione fpecialncr confidens , quod omnia
per me dicenda .omnimodae corrediom ~Se de­
And. imperator illis receptis , mifit fuum
terminationi veftra: (anilitatis , beatiflime pa­
interpretem ad refpondendum iecrctc ambaliatoter, pizfentiique facii concilii inbmitto , re­
nbus : qui demum reverius ad imperatorem ,
jiciam mihi per leverendiflimum in. Chrifto
iterum rediit ad amb.sliatorcs.
patrem dominum
epikopum
Cabiloncniem
1. <1 p. Dic , oro , quid illi expofuerunt .*
expofitioms per nos oraMucs coiam hoc pro­
And. Quz per concilium gefta (unt alibi,
cellenti auditorio fiendx fecundam paniculam,
·* eunda adicriptimus : hoc in conventu difpo·
prout ab alto mihi concedetur , conabor fcftr* n'x‘
iintnus nil aliud extra proferre , nili quz fidei
nanter ablotvere . Przfuppofitis igitur verita­
ditcuflionem concernunt ■ Sed quia exhortatio
tibus notiflimis , liquident longe magis facto
hzc p r inc i pal i te t extitit ad hanc fidei unionem ,
opu» ’ An·
quam verbo clarciccntibus, quibus oratio ram
dre» idhui ictci-ιπι quz graviter expolita fuerunt per relifecunda quam facunda ipfius reverendiflitui
<,u;uin virum ztate & dodrina venerabilem,
in Chrifto patris domini epifeopi Cabilonengeneralem abbatem Ciftcrcicnfcm , qui quattus
iis illuftriflimum ptincipem dominum ducem
JiKci oratores fuerat. Primus namque in ordi­
ne fuerat cpilcopes Moiinenlis, qui in cuiiaC Burgundi* , vedrae lanCtitatis , beatiflime pa­
ler , filium obcJicntiflimum , iuper extollen­
degens honore adjundus fueiat: ticque nihil di­
dis virtutibus
amplifiimis dignitatum titu­
xit . S.cundus epiicopus Cabiionenfis, qui pri­
lis fore mritip'iciter infignitum , dcJaravit
mus in icterendo fuit . Sed quia omnia in exeleganter & abunde pro aliqm'i mediorum de­
ρ.,ι,.ι. pCr vene'ibi'em patrem hunc contenta
claratione , quibus ipfc potcntillimus prince­
funt, hujus relatione didoium illa videbuntur
ps (ua fanfliliidia delideria dé procurando Ar
cxp.»:ita .
Tertius fui: epiicopus NiverncnGs
ponendo in ecclelia Dei unionem & pacem
qui ut primus lilentium (ervavit . Quattus ex­
confidit
dchderat efficaciter pofle perfici ,
utu abbas nrzfatu».
'
pio quorumque praftica & ferventi proiecutioLud. Dicas pitfajj patris expofita .
ne
hos tot tantolque reverendos nuncios , no­
And. His verbis concilio peroratus eft.
1
biles & inlignes vnos per tanta tamque pcriculoia itinerum fpatia ad eamdein (anilita­
tem veftram prrleniq.ie (aerum concilium deSe^mrnr arttio .
ftinat , verba przmittere non confundor. Pri­
D dem in cpiftola nuflz recitata , quz beatus
apoftolus dudum Philippcnies exhortant ad per­
Si Gfccl’am pmco texerem , aut , ut beati
ficiendum opus quod ccrpctant , in primo ca­
HicK.nytni »eio:s utar , ti palmatum compli­
pite epiftol* ad Philippcnies iplos direxifle le*'
cans folia , in iudore vultus mei ventris lolicigitur, cum diceret : Ora ut caritat -vtftr* m*git
tnnenta tradaicm , me nemo reprehenderet ,
iwajn *bnr*ec . Qiorum verborum intellineque detraétoiuin Deo odibilium morfibus ex­
gentia ex caula dicendi faciliter accipitur , fi
poneret coHodendus . Nunc autem cum ego
conlidcrationis acies paululum circa deductio­
imperitus (cientia Se ietmone , altiora me con­
nem figatur apoftoll, qui poftquam Philippentra lapientis documentum qurrere videar ,
fes de felici operis per iptos inchoati coniumΛ· opus atduiflimum , quod meo liquidera ma­
matione fccuros reddidiilct, dicens: Catt/Mo <ptia THHp· t.
turius eloquium dccuiflct, in inGpientia mea ni­
tftti coepit 1» -vabii baannt apm , ptrfidec ttfjnt in
tar aggredi , declarare videlicet dcliderandos a
diene Jeftt Chrifti.
Rurius plane demonftrans (e
quolibet catholico fines , puta peifeftam orien­
velle hujufmodi operis coopciatorem te coadtalis eccleli» cum Latina unionem , patrum
jutorem efle , continuo iubjunxit hoc : Ora nt
quoque tam
reverendilTimorutn dominorum
caidmalium ,
quam ceterorum dominorum E (*rit*i urfir* ntagit *c m*gii *irnndet · Quoniam
enim ad inchoandum perficiendomque quod& ecclcliafticorum Bahlez
congtegatorum,
cumque opus bonum virtus caritatis , quam
cum (aneftitate
veftra , beatiflime pater ,
theologi virtutum matrem & formam appel­
concordiam & pacem : quos fines indefciEs la­
lant
iit neceilana , idem apoftolus in prini*
boribus , continuifque iuipiriis profequitur Sc
cpiftola ad Corinthios pulchre proftindeque perintendit devotiflimus fanâz matris ecclefic fi­
traâans , linguis loqui angelorum , omnia nolius dominus Philippes , Dei gratia dux Burfcere myfterra , fidem ad transferendos montes
Sundiz , qui nos nie allantes fus celfitudinis
habere, cibare pauperes, in prophetiis feu aliis
ucalis oratores & nuncios ad eamdetn (anili­
quibuicumque perfectionibus abundare , ubi ca­
tatem veftram praeienfque facrum concilium de­
ritatem abefle contigerit, nihil prorfus valere,
limavit : fi quo minus , beatiflime pater , fa­
tandem veraciter concludit Ac determinat .
ciaque i> nodus, vobis ingenita benignitas meum.
Et ubi
■

15 II
Amko

Cmiisti
14J®*

J· 4». Ifr

J.4». >7.

CMt.t.

’"T

Par

Et ubi caritas non eft, inquit magnus G:ego- A
rius , quid eft, quod poflit prodeuc i Ubi ve­
ro caritas eft , quid eft , quod pofltt abefle ?
Caritatis fiquidem propnum eft , ut idem Gre­
gorius teftatur , nutrire concordiam , fervare
compotita , conjungere diflbnautia , dirigere
prava , Ar virtutes ceteras pdrfeâas fuo muni­
mine folidare . Cum igitur nomines extra ca­
ritatem qua Deus & proximus diliguntur ,
conftituti, contentionibus Se litibus , que fervos Dei, fecundum apoftolum , non decent, infiftentes , fchifmatibus 8c difeordiis , quibus ,
juxta Salluftium , magne res ditabuntur , invo­
luti , in pace 111 idipfiun nunquam dormientes
aut quiefeeutes , fed Temper adverfa f&ntientes
ic dicentes, prorius* nihil fint, nifi forte quod-β
dam es ίο na n s , A: cymbalum tinniens : quid
mirum, fi doâor gentium Paulus fidelitatem Ac
verse dtleâionis affeâum , quibus Philippenfes
ampledebatur , matufcftare volens , ipfos ne­
dum ad habendum caritatem , que difeordias
terminat
rancores tollit, fed etiam ipfos fer­
venter foiicitat & hortatur , ut eorum caritas
magis ac magis Temper abundet ? Sane inter
varios & multiplices effeftus , quibus fidelitas
ic pcrfefta dilectio unius ad alterum comproba­
tur , nullum qui dc his tradant fuis in fenptis eo inveniuntur evidentiorem reliquitfc ,
quam quo contentionum Oc divifionum declina­
tio confulitur , reconciliationis 8c concordi*
modus inducitur , & pax , fi fieri pofltt, ς
cum omnibus hominibus quaerenda fuadetur &
habenda : hme piiflimus falvator Mundi , cu­
jus omnis aâio noftra eft inftrudio , nihil
tantum ficut concordiam & pacem fais inveni­
tur difcipulis commendafle · !· hit , inquit ,
oasars , faod mri tftn Mfripuii , fi
àileÎliaatei V teatar^iitn
ItAturitii
4dm*u>:··» . Imo ipfe dulciflimus Jefus , qui eft pax
faciens utraque unum , cum elfet ex hoc Mun­
do traniiturus ad Patrem , pro quo fpecialius,
quam pro unitate & concordia fui corporis
myftici , quod eft ecclefia , legitur exoraf·
fe : Pater , inquit , r.jo ut fiat
, fitut
ttai Mnam fumai. In epiftolis autem Pauli, m
Joannts & Petri, ceterorumque apoftolorum ca- D
nonicis, quorum vos, patres optimi , elfe glo­
riamini luccelTores , quid aliud praecipitur ,
quid aliud docetur aut annunciator , nifi pax
&■ concordia fidelium , quodque multitudinis
credentium fit cor unam 8c anima una ? Quid
autem libi vult, quod fponfus ecclefi* toties in
canticis fponfam fuam vocat unam , dicens :
mia , mm tlrfla mea , una ftrftfla
mta i quatenus fideles intelligant , unitatem
tam frequenti vocum ingemmatione commenda­
tam ad ecclefiam Dei hc pertinere, ut jam il­
li non fint de ecclefia , extra quam non eft
falus -, qui damnabiliter dividunt ecclefiam, feu
ipfam divifam reducere ad unitatem negligunt
it contemnunt . Hinc fponfus ipfe patienter E
demonftrando quantum fini difpliceat , quan­
tumque fit penculofa in corpore fuo , quod
eft ecclefia , quscumqoe fufeitata divino ,
cum ad turbas in figuris loqueretur , nonaginta
novem oves in dcierto relinquendas pro eun­
do ad illam que perierat , ipfamque propriii humens reportando ad ovile , lalubnter
docuit tc fecit *. imo reprehenfus a Judris ,
qui* cum publicanis , & peccatoribus man­
ducaret , fe non eflë miflum nifi ad ovet quae
perierant domus Ifrael , 8c quod non eft opus

«

π.

’ τ./' Π.

1512

valentibus medico , fed tualc habentibus , coo- Coll.t
Aanter- legitur refpondiflic . Per hrc, ni fàl- XII.
lor , futuris ecclefi» paftonhut luculenter infinuans » quanta ipfis incumbat neceflitas , jux­
ta modum loquendi apoftoli , opportune 8e.\
importune , per gloriam 8t ignominiam , 8t |
per infamiam & Tamam bonam jugiter provu I
dere 3c attendere , ut in grege domini , in
quo pofuit cos Spiritus fanâus regere ecdeliam Dei , nulla omnino fthifmatis macula ,
nulla cicatrix infurgat vel maneat , neque vox
illa nimium lugubris *&r detcftanda refonct :
q· fum
. Parva fiqui-,
dem ftintilla fi diutius fervefeere fmatur , <il-,*.*,‘f*
vacn magnam frequenter incendit . Quemad­
modum , dicente Gregorio , peccatum quod
per poenitentiam mox non diluitur , fuo pon­
dere ad aliud trahit . Quid enim horrendiffima fchifmati in Conftantia nuper terminato
tantam dedit durationem » cx qua omnis in
orbe deformitas Current , nifi dcfe&ui ex ncgligeotia extinguendi commune incendium «
quod cito iTapimas cmifit , quod in fui ini­
tio abfqtie jactura vel dedecore partium ^>oftea
condemnatarum , tam faciliter quam feliciter
fulflet exttn&um ? Ut igitur voraces flamme
ignis fchifroatici his infauftis diebus undique
Gcut fcintillr m arundineto difeurrentes, tan­
dem non inveniantur oves 8e ovile Chrifti mi’
ferabi liter devorafle , quid utiUus , quid de­
centius t quid denique infignius vero Dei vi­
cario , ipfarum ovium fummo paftori fuaderi
poteft aut confuli , quam ut oro obftando
tam propinquo tamque pertculoto incendio ,
cujus principiis remedium fero adhibitum ni­
hil forte proficeret ; nro confervando in­
tegritatem tumes incornutilis , quam neqae
crudeles milites Chnftum occidentes dividere
prcfumpferunt ; pro danda fibi & ecdcfi*
Dei fponfie fu* quiete 8c pace , Gnecis 8c
barbaris , Capientibus & infipientibus longe
lateque per orbem difperfis , quibus , ut lo­
quitur apoftolus·, debitor eft , tantam exhi­
beat humanitatem , tantam clementiam demonftret , fi eque ipforun infirmitatibus pa­
terno condcfcendat afreâu , quod generoti ani­
mi , qui facilius ducuntur quam trahantur,
affabilitate , benevolentia 8e manfuetudine
potius quam rigore vel timore vidi , rejedis
quibuslibet fchilmatum feminariis St fomentis,
ad fratres & coaetaneos fuos glocientur feftinanter occurrere , laboraturi , Gcut omnino fie­
ri nccertc eft , quod ex omnibus Chrifti ovibus
fiat unum ovile 8t unus paftor .
Ignofcere
?|uippe , Gcut ex fapientibus quidam teftatur ,
urnmum & nobile vincendi genus eft : &· Africanum Scipionem , Julium Ceiarem , ceterofque conquifitores orbit plures , tandem3ue fideliores ex populis fibi rebellantibus fubitos 8c amicos comparafie ignofeendo , miferando , largiendo , quam gladiis utendo vel
vinculis , veteres paganorum hiftorie comme­
morant . . Cum enim dicente morali Seneca ,
turpius nihil lit homini , quam cum eo bel­
lum gerere , cum quo Temper amice vixerit .
Cum rurfus animalia filveftna St bruta pacem
8e concordiam , ficut cetera entia , naturali­
ter fic appetant , ut fi ea dividi abinvicem
contigerit , vagis infiftere dificurfibus , mu­
gire , ululare , variofque fremitus Se boatus
emittere non ceflènt , donec rutTus unumquod­
que cum fibi fimili conjuncture extiterit : quo
paâo

'

w

■

1

....... .

f

*
»

1513

ο

*

\

'.

£’λ’Γν.'”

ConjC. Florentini

---------- paAo (Shriftianis beat i ili rar Triaitati» itnagi- A
77'° ne ^ΚΟΓί^* n«n convenit , ut in ei» rigor cujuslibet divifionis'tic lentefcat, quod juxta prae­
ceptum apoftoli , fol non occidat fuper iracun­
diam ipforum, & re IiAoe munere quod otferunt
ante altare , fi forte unus adverlus alium'ali­
quid habuerit , confeftim A prius non vadat
reconciliari fratri fuo t Quis enim ilkri exiftimaret pro fratrum -anirxabus leipfos cum apoftolo velle impendere ) qui propter qualicumque
injurias , ico temporales utilitates , vel hono­
res, reconciliationem & concordiam cum fratri­
bus diligenter quxsere Sc procnrare denegarent,
vel ipfasobiatas renuerent 2 An non, evangelio teftante, Sc experientia nimis docente, om­
ne regnum in fe diviiumdcfolabitur, A omnes, B
lient loquitur apoftolus , qui Cc invicem mor­
dent aut comedunt ; tandem abinviccm confu_ men tu r ? Quid cnirn Alfyriis, quid Medis Se
Pcifis, quid Grxcis Si Ro nanis, quid deniquo
noftri* temporibus regnis A populis bella civi­
lia Sc fchifmata reliquerunt, nifi lamentabilem
patriarum defolationem , glonofe fame atte­
nuationem , corruptionem morum , Se ad imfune eunda pcrtraAanda facinora libertatem A
icentum ? Quid ergo fupercft, fi Graeci (quod
. abftt ) non unirentur cum Latinis, fi Latini diu­
tius inter fe divifi permanerent ? Quid , inSuatrt , lupereft , nili quod terribilis Deus fe
emonftrans poenitere quiji fecit hominem ,
quemadmodum terrena regna de gente trans- C
rert in gentes propter mjuihtias & iniquitates
Se diverfov, dolos : ita quoque gloriam regal ii
facerdotn , tam Grarci quam Latini , propter
eorum nimis continuatas difeordias , mile rabi Ii
lervituti ac regimini ( ficut jam in parte faAum
cernitur 1 lubjiciat & tradat iliorum , qui gla­
dium in vindidam malorum portant ; tandem que oporteat , Gcut beatus Bernardus deplorat
amare , dominam gentium ancillari , Sc ancil­
lam dominari ? Si enim caufantibus dilcordiis
inter Chriftianos, iis temporibus peltiferis
V proh dolori ) vigentibus , quibus limites ab
incarnatione Verbi Dei nemo vidit unquam ,
difceiTionem ab ecclefta Romana fieri contige­
rit , quemadmodum hrreuci Huflit», Sc eorum D
fequaces id defiderare , dietimque procurare
non delinunt * cum beatus apoftolus in a. ad
Thelfaloniccnles palam innuere videatur , tunc
finem Mundi St diem noviflimurn inftare , ad­
ventumque illius filii perditionis , qui dicitur
antichriitus, elfe propinquum , quando hujufmodi fiet diicefiio , Quis lapiens merito non
tormidet fe vifurum in valde proximo lupcrventuras univeilo orbi
praefertim ccclefir , tri­
bulationes A anguilla-. , quales Mundus , ex
quo gentes forte ctxpctunt, non habuit, liquo
minus ipti ecdefiaftici Latini & Grxci , faltem
cx vexatione capientes intellcAum , mox libi
invicem dexteia* dederint, ieque , rejcAi* ulte­
rioribus diffugiis, ad olculum receperint , non E
liAa: led verr pacis 1 an non , ut cetera prxcermittam , horum periculorum teftimoma, la­
mentabilis plurium ccclciiarum , prrfertim catbedralium defolatio utique proveniens cx pu­
gnis & concertationibus duorum altarium in
templo Domini ereAorum, quorum unum fol,vit quod aliud ligat , unum deftruit quod
aliud zdificat · Cum aut videritis hrc fieri ,
inquit (aivator , qui funt in Judxa fugiant in
montem , & qui fupra teAum , non descen­
dant , ut quid capiant in domo . Vr prx-

Α1·“*,γμ'

»5ΐ4

gnantibu* Sc nutrientibus in diebus iljis. Has
plane longe magis'quam repentinum fulgurior- Chmsti
midandas tribulationis & anguftia* piiflimus ar- t*j*.
que devotiflimus princeps dominiis aux Burgundia , ve il ne fanAitatis, beatifEme pater, filius
obedientiflimus , fuis in praecordii* folerti me­
ditatione revolvens , ipfi(que more fuo catholi­
co viribus mentis Se corporis iatagens occurre­
re , prr oculis quoque fapienter Sc falubriter
habens , quod ex unione fanAc matris ecclefiae» pace A concordia fidelium, earumdem tri- ■
bulationum ceffatio , veftrrque fublimis perfona ; be at illime pater , (alus A quies , ac in ae­
ternum epud Deum & homines .duratura com­
mendatio , fingulariter dependent , ut fidelita­
tem filialem , fcrventi/Emum ac devotifiimum?
fincera dileAionis affeAum , quibus veftram fanAitatcm ampleAitur Se colit , opere Se veritate
palam demonftret , per nos hic prefentes fur
celfitudinis ducalis oratores & nuncio* , in ca­
ntati* perfeAz vifccribus, iu totius humilitatis ,
Sc reverentiae fpiritu, eidem fua lanAitati fupplicat , quatenus vcftrz pietati* oculos be­
nigne dirigentes ad horrendilTima ■ fcandala
per univerlas Chriftianitati* regiones exemplo
dilTeminanda , fi (quod abiit) in agro domini­
co veftrr cura fpccialiter oommifib , lethifera
fchifmatum fuperlemiharentur xizania , fi Lati­
ni magis ac magis dividerentur , feu diutius fic
divifi permanerent, quod propter eorum conten­
tione* ac difeordias orientali* ecclcfu fe vel ad
horam differret unire cum Latina , feftinanter
& efficaciter providere dignemini , quod cccle
fiam Dei iponlam veftram nulla fchifmatis labe*
contaminet . Quodque illa duo opera fanâiffima , quae veftra fanAitas cx unitate perpetuis
efferenda laudibus ftrenue inchoavit , unio vi­
delicet Graecorum cum Latinis, patrum quoque
tam revereodiffitnorum dominorum cardinalium ,
quam ceterorum dominorum Sc ecclefiafticornm
Bafilec congregatorum , cura veftra fanAitate
reconciliatio Sc concordia feftinam & toti Mun­
do fumme nece (lari am accipiant confummationem . Horum fiquidem operum fanAiliimorum,
quorum felix confuramatio Sc jugis permanen­
tia haud dubium funt media convenientiffima
& maxime neceffaria ad procurandum A ponen­
dum perfeAam in ecclefia catholica unionem &
pacem , ipfe potentilfimus princeps cooperator
Sc coadjutor fieri quoufque defiderat, utproipfoium felici adeptione pevfonam fuam inclytam ,
patrias , fubditos , cunAaquc ampliffima fimul
& opulentillima fus magnificentia: fubjcda do­
minia , vcftrz (anilitati facroque concilio fide­
li cordialffimoque pr&fentat aftcâu : nobifquc
luis ambafiatoribus fpecialiter injunxit , ut in
1 piorum ferventi profccutionc , fimul Sc ceteris
quibuicumque materiis profperitatem & hono­
rem fa nd z matris ecdefiz · veftrzquc fanAitatis
ac praefentis iacri concilii concernentibus , no*
exhibeamus ficut Dei miniftros , lingula tantis
rebus, quz per fanAitatem veftram A ipfum facrum concilium nobis mandata fuerint , prout
id facere jugiter habuimus Sc retinemus in vo­
tis, corde Se animo diligenter adimplere · O
ducem vere catholicum l O legitimum fan&ss
matri* ecclefiz filium ! Siquidem nomine prin­
cipis paci* juftiffime honorandum, cujus inft an­
ti* quotidiana cum apoftolo eft fol icit udo om­
nium ecclefiantm , rogare que ad pacem fune
îerufalem , evangelixare concordiam gentibus,
hi* qui prope Sc longe funt reconciliationem

I

impe-

f

>515
impctr^pe, 8c per onne quod in ipfo eft , om­
Cubist: nis tollere fcandala de regno Dei . O magna­
nimi corditique principis juftiffima&omni exau­
«♦><·
ditione digna petitio , qu* proprioruqp infesa
commodorum» folum initat profublationeichifmatum » pro detideranda Latinorum te Gnsconun unione » pro exaltatione fidei catholic* ,
proChriftianitati» dbmmuni bono, pro cqnlervationc 8e incremento reipublk* fervorum Dei:
qu* profeâo a relira finâïtate, beati Qi me pa­
ter > pnefentive facro concilio nil magia efflagi­
tat vel quwrit , quam juxta modum loquendi
apoftoli , qui «cepit in robia opiis bonum , il­
lud'perficiat't ficque.cantat Dei per Spiritum
fanâum diftufa in cordibus veftris , circa pradiftoruot operum continuationem femper magis
ac magis abundet : quoniam propter ipforum
imperfeâionem vel negleâum , viam tranfenntes in fug illationem honpris Sc nomSnis a poil oliei , occationem non habeant movendi capita
fua, & dicendi: Eut Avaaa ,
carpit euHfiare,
lot.
tr* aaa fotrüt tffifffre . Et quis efl » qui ro­
bii noceat, inquit Petri canonica, fi boni *mulatores fueritis? Cum enim labor improbus om­
nia vincat » Se Juxta Senecam , nihil eft qnod
vigilans fit pertinax cura non expugnet. Cum
rurfus lecundum parabolam cvangelicam, homo
jactru in cubili , propter improbitatem pulfanris ad oftium, de leâo futgere, 8: amico quot­
quot habet panes necelfanos tradere compella­
tur:'quis ambigit , beat illime pater , fi veftra
benignitas nimiis ecclefi* compatiens languori­
bus pnediâa opera fanftiflima laudabiliter incçpta, oppoitunc Se importune , ticut loquitnr
apoftolns , continuare dignetur , quin mox il­
lam debeant defideratam accipere confummationciu, pro qua tant* auâoritatis , · excellenti*
cciicBto pnnctps ttm inftanter , in tantaque humilitate
βί reverentia fupplicat , pro cujus folicitatione
& felici adeptione tot fublimes Sc rehgiofos vi­
ros tantas fecit regiones peragrare ? Si vero
gratiam hanc fingulariflimam , nulli certe ex ve­
ftris prrdecefloribus fùmrois pontificibus coi la­
tam , veftra fanftitas, beatiflime pater, in ocu­
lis Dei pietatis invenerit , ut veftns in diebus,
veftrifque precibus fanât? & divinis direâionibus
Latini pariter & Graeci fub umbra ecclefi* Ro­
man* in magna domo Dei fimul in unum congregeutur Sc conveniant , cui, qurfo , compa­
rabitur gloria nullis delenda faculis , ex hoc
triumpho gloriotiflimo per vos reportanda ? Quo
rurfus praemio , praeterquam illis debito qui per
fidem vicerfint regua , meritum apud mortales
infolitum , ex his tamen operibus ptrleverantcr
continuatis indubie acquirendum , digne pote­
nt com penfare ? Quis poftremo, etiamfi linguis
loquatur angelorum , fuflicicnter exprimeret fruâus gloriouifimos ex hac jucunda orientalis &
occidentalis ecckliarum unione m una fide , m
uno baptifmate , m uno domino , veftris maxi­
me laboribus Sc expenfii adepta , toti Mundo
tandem perventuros <* Hi funt gloriofiftimi la­
bores veftri , beatiQime pater » t: ccrptuni opus
defiderand* unionis Latinorum Sc Gracorum per
fecerint, cçlis dabunt gloriam , inferno folitudinem , pacem mundo , fidem gentibus , finem
vitiis, & moribus refundent difciplinam : tuncque, Sc ni ( fallor) vix alias optat* perfeftionis culmen accipient illa tua opera fanâiftima,
propter qu* pr«fens facrum concilium elfe dignofeitur convocatum, extirpatio herefum , pa­
cificatio Chriftianorum, ac toties petita ac proCancii. General. Tom. XXXI.

i

IL

·*·?”· "·

1516

A miffs Chriftianitatis reformatio, fine qua utique 7*777n
vanum erit vobis ante lucemfurrexiflê : vix tan- Xlt.
deas multum profiecitfe invenientur, qui abfque
ea manum ad fortia pofuerunt, dicante prophe­
ta Jercmia : 'Pire^ffiti ft, CT *»· da/urnuM : AtCrittifii eas, <** ivaaerM? au ifert Jijtifliaeia ·. mduP4vere«l fetiet fitet fitftA fetreet, O* ntlutrtuu
reverti . ■ Ût'tff ρτκ*(Πί r«> tf de filva , htftu
a4 tnfftft» JftvtAvil ft . Si autem ^r*ci cum
LgtiiuTfint unanimes, idipfum fentidwes & di­
centes , quia de feftïvapcrfeéiaqua prcdiâorum
operum confummatione deinceps ambigere pr*fumeras ? .Siquidem hac felici & Inmme defideranda unione faâa , cum juxta promifium e.
vangeheum , Chriftus femper adfit omnibus in
'
B nomine fuo congregatis , & ipfis cum Spiritu
fanâo gemitibus inenarrabilibus orantibus cun­
cta fubjiciantur.ee obediant , confaftim expulfis
ab ecclefi» Dei quibuslibet erroribus , pace in­
ter Chrrftianitat is principes 8c populos repofita ,
iegibufque renovatis, vel no»itereditis>S)fecuudum quas Chrsftianos vivere condecet , tempo­
ribus faaAiffimi domini noftri Eugcnii pap*
IV. videbit & gaudebit omnis caro, frcitla re­
dire aurea ., olim temporibus OdtariaiH , cum
Chriftus naCceretur, florentia, quibus durantitibus unufquifque fub vite fua fee 11 re fedeni,
pulchritudine pacis gaudebat, convertebanturque
gladii in vomeres, & lance* in falces . Sed Sc
demum quis a longe profpiciens & altacognoC fecns , aperte non videt , fi Latini &- Gr*ci ,
qui per tanta, heu, tempora lamentabiliter di­
viti fuerunt, quia forte non fuit, qui, ite ut fa­
cit de prxfenti fanâiilimuj domious noller, pe­
des eorum in viam pacis dirigeiet, hac vire co*
unum Sc anima una elfe meriieriut ? Si ift* du*
gentes ad bella doditfimc ad palfagtum tranfmarinum accingantnr , ad quod, Domino lar­
giente, perfamtiifirnum dominum ncftrum Î0I1cite invitabuntur , &: reddentur efficaciter ani­
mati, quemadmodum plerique fummi pontifices
inveniuntur dudum omnis orbis nobiles drigno­
biles ferventer excitaffe ad collapfos rerdificandum muros Jerusalem , terramque fanâarn eruendum de manibus inimicorum Chrifti. Si ,
p inquam, ifte populas Dei ex Gnrcis 8c Latinis
conftitntus iftud fecundum iter arripiat , 8c ficut
olim viétoriofi Ifraclit* procedebant ad bella,
uno mentis Sc corporis agmine adverfus Turea­
rum & Tartarorum , ceterorumque infidelium
proficifcatur phalanges : qui hrlitare prrfumcret , indytasGrccorum regiones viris iliuftribus
fapicmia , eloquentia , gravitate morum , mimque virtutibus
gratus fulgentibus adorna­
tas, de manibus omnium inimicorum fuorum in
valde proximo non elfe feliciter liberandas, priftinamque ad gloriam olim nulli de Mundo fe­
cundam reducendas f O fi felix illa dies glori*
Chriftianorum advenerit, quanta putabitur illa
potentia , quam pntentiffimus princeps Se dux
£ Burgundi* pro tanti adeptione bravii conftruet,
quamque tunc fe habere terra manque cum ju­
cunditate maxima Mundo declarabit . Quis au­
tem eo ufque putiiianiinis , val abjeâ* poterit
efle conditionis, ut ad hoc glortofiffimiim cer^.
tamen conquifitioms terra fana* invitatus, mox
reliftit omnibus Chrtftum non Icquatur, feque
giorianter non exponat ad recuperationem fanoe* civitatis Jerusalem , ceterarumque infignium
urbium 8e patriarum pretiofo Chrifti ftnguine
& prafentia confecratarum , totkfque 8e noviffime ; quod ad verecundiam modernorum ChriCc
ftiano-

1517

EV‘v"“

Conc.

Florentini

Cottarto ft««norum loquor) per catholicos principes & po- A
X 1 1.
pujos Chrillianitatis · lubjcftorum imperio , .
·λ·»«.λλ- qUO$ moderni Chrtftiani ob caritatis fc concorί,κηβ",
dir carcntiam mutuis crdibus Bc ftragibus fefe
*
damnabiliter laccftentes , per Machometi ceterorumque cultores idolorum pofsideri conculca­
ri que conlpiciunt , fc nun elt qui adjuvet.. O
<
ineffabilis Bc incompatabilis mater caritas ! o
inzlbmabile donum Dei concordia ! quibus fu­
per cunCtas virtutes hanc divina miferatio prrrogativam largiri dignatur, ut earum medio Bc
auxilio /ecleua Dei unionem & pacem , terra
fantla dc manibus inimicorum Chrifti libcra(<-x__Xronem , Gr«ci & Latini de fuis inimicis viétoribm fc triumphum , infernus fc damones in­
tentum Bc confutationem, angeli fanâi Ictam B
Tuarum fedium reftaurationem, A beata denique
TrttffCas perennes gloriam Bc laudes pofunt re­
portait . Vivat igitur Be in piiftimo corde veftro , beatifsime pater, quemadmodum una cum
iliuftriisimo
potcntiisimo principe noftro
domino duce Burgundic nos nic humiles fui
oratores Be nuncii devotifsime flippi icamus ,
magis ac magis femper abundet hcc felis fc’
fupcrextollends mater caritas
que filios tuos
tante confolationis ladat uberibus , Bc omnia
pofsidens , nunquam, que fua lunt , femper
autem que funt Chrifti ,|efu pre ponit Bc qur‘
rit t viv»i fc fuper vos gloriofiffimos principes
pupulorum, facerdotes fc miniftros domini in
hac lacra tynodo cum Deo Abraham congrega- C
(
ros . Et licui nos oratores tanti principis ruc­
tus veftris reverendifsimis paternitatibus humil­
lime lupplicatnus, caritas veftra fic femper ma­
gis aC magis abundet , quod veftris continuis
laboribus Be ftudiis , veftnique falutaribus
confiliis ( inter fanâum dominum noftrum ,
patreique tam reverend ifsimos dominos cardi­
nales , quam ceteros dominos fc ccdcliafticos Balilex congregatos , pax , concordia fc
perfedta reconciliatio . quemadmodum id fieri
pro confervationc Chrillianitatis catholicus
princeps nofter arbitratur fumma ncceiiarium I
ieftinanter & efficaciter valde dilatum accipiant
complementum . De cetero fuper vos fc ipfot
femper vivat, domtnetur Be regnet pulchra ut D
Luna , eleâa ut Sui , filia caritatis concordia ,
quam Spiritus famfius Patris 4 Filit raritas ,
nexus Bc amor, omnibus pro pace Bc concordia
Chrtftianorum , tam Latinorum quam Grecorum , laborantibus 8,’ orantibus przftaredignen
tur in fecula («culorum. Arnen.
And. Hic fuit religiofilsimi viri ferme , non
minus gravitate quam affeâu Bc caritate prola­
tus . Fnerunt igitur huc in conventu preceden­
ts diei diéta , in hujus diei conventione impe­
ratori difta fuerunt verba propolita . k lllicoinkamî’cô”
noftris fex deputatis fuo loio confedcn)ii>o,n.
tibus inquit.
1nte>»r. Si placet vobis , ut noftri deputati
veniant, ut aliquid dicant, domino imperatori E
placet ■
Caud. Placet.
And. Sex ex Grxcis pnepofiti ad locum nunc
primo venerunt, & Ephefinus archiepifeopus hcc
verba in medium dixit ■
Er «as. Nunc, Deo duce , fermonem noftrum
profequemur , Bc Deo juvante , incipiemus ad
refpondendum his que dtâa fuere per dominum
cardinalem . Ita inquiremus intentionem fc ve­
ram fententiam prohibitionis, de qua nunc agi­
tur inter nos . Quam inquifitionem debemus

I518

facere ex ,his qui- pofita fu:it in diffinitione It A<- „ ft
lege. fc ejus verfiis, fc ex hiiruni quv (cri- crush
pu huit ni epilioiis datis m divertis locis icm··
eundum prohibitionem. Verum rogamus vos,
patres icverendi , placeat breviter reddere rc Ij^onfa , quoties opus fuerit interrogate . A· reipoadeatis aut per affenfum , vel per negati- ·
vain: tali namque modo difputatio noftra profcquetur, & facilius poterimus invenire verita­
tem quam* qusrimus. Si autem cdm nos in­
terrogamus , vos autem reipondeatis per proli'
xos termones, fc implicata* Se varias rcfponfionts , erit opportunum per nos fieri prolixiore
trartatus : & hoc modo cum difficultate vente
mus ad conclufioncm . Sit rdponfio vcftra ,
elt, aut noa, fecundum legem dominicam. Et
certe fi dominatio veftra aliquid latius velit
opportune dicere, fc rem clariusoftendere poit
retponGones quas daturi fumus ad rcfponfionem
vettrorum argumentorum , quidquid habebitis
dicere ad confutationem noftrorum , potentis
conlidertter dicctc ; Bc libenter audiemus, Qux
dçinia breviter & per dccHiones debent intennos
trai^jn , ut polita conciufionc , ad ulterior*
poffimns procedere . Profcdo' eumdem ordinem
& nos obfervaturi fumus, cum fuerimus de re
aliqua interrogati . Satis in exordiorum Ter­
mone . Jam denique ingrediamur ipfum propoiitutn. Ch a nfius ille "■ nihil donatus eft ad c H tft
confirmationem vellr* rationis . Nam cancel'· h.l JtCiC.
fe· <·κπιlum in pluribus fc * vobis elt , illam pnofeffio- lu
iu­
nem illius, vel fidet iu«expolitionem, particu­ le mira·
larem Be privatam tuifle , nec debere «(limari
pro communi . Hoc autem ncc per Illa tem­
pora , nec poft prohibitionem fuit inhibitum Quamobrcm mento ille Chaiifius non fuit reprehenfus , cum nil egerit reprehenfione di­
gnum , cum commune non tradiderit fymbolum , fed privatam ridem . Denique velle pa­
tres illos voluifte iiitelligere aliam fidem, id elt
contraiiam fidem , eft contrarium eorutn inten­
tioni & legi . Quod hoc iit repugnans v> Be
fententiac legis, nunifeftatur cx hoc, cumahud
diverfum fit , quam contrarium . Omne nam­
que contrarium, diverfum , non econtra. Nam
albo colori migrum contrarium , fufeum non ,
led omnino diverfum .
Etiam albo mufieutti
non eft omnino contrarium, fed diverfum. Nol­
le a&rem in univcriali negativa particularemintelligere, non convenit · Nam quod (implici­
ter negatur , univerfaliter debet intelligi : te fi
quis diceret lapidem non effe'animal , non folum negaret non effe animal , fed quodeumque
animal non elfe lapidem . Itaque illi patre*
qui prohibuerunt aliam fidem, non folum pro­
hibuerunt contrariam, fed otnncmaiiatn quae in
diftionibus aut aliqua litera effet variat· . An
videtur vobis otnne diverfum efle contrarium ? .
interrogamus a vcftra paternitate , an differat
diverfum a contrario .
C aid. Reverenda paternitas vcftra exhorta­
ta eft me ad brevitatem. Finis iftius facri con­
cilii non eft brevitas, fed repetitio f«u declara­
tio veritatis . Unde quidquid eft ad invenien­
dum veritatem, non debemus refutare, quia eft
finis nofter . Ego rogo paternitatem vcftram,
non imponat mihi legem , prout non impono
vobis : quia ncccftarium eft ut hate materia be­
ne difeutiatur . Sed ego volo dare aliud reme­
dium , quod ego non gravabo vos, li cflemlon­
gus ·, nec mc » fi eflctts longi
Non faciamus
tam longa intervalla dierum > fed quod hodie
non

'5>9

,“·.ν.'·

P

* » «

II.

1510

■

Anno ool?6t, fiat cras, 8c in paucis diebus finiemus, A propter errorem Ncftorii fynodus EpheGna fuit
Christi & in duobus diebus faciemus plus quam uno men—n exponere
------------ '
----------------------------coiâa
(rogo
vos, k te imperatorem,
fe,. prout nunc , & veniemus ad finem: tamen
,£olo efle brevis . Sed volo primo aliqua dice­
re .ad finalem declarationem , 8c poftea verbo
poft verbum refpondebo . Deus pofuit in ore
tuo illud verbum, ut dixifti , verbum Chrifti ;
ut dicamus , eft eft , non non : 8c froc prode­
rit ad declarationem materiae noftrc. Quzro ,
an cum aliqui petierunt a fandis patribus , ut
Îjuid declaretur , Ac non refponderunt , eft eft,
ed longius; an tranfgreflifunt przceptumChri­
fti f Certe-fi volumus intelligere verbum ad cor­
ticem , omnes qui fecerunt longos tradatus ,
eflent tranfgrefli man,datum Chrifti : fed verba
Chrifti funt intelligenda non fecundum corti- ]B
cem , fed fecundum intentionem, ut. refpondeatur veritas, 8c non addatur quod non eft, pro­
ut dixit : quod amplius eft, a malo eft · Et
• EviHoi· iftud habeo a beato Agathone, qui dicit in epiftola 1 fynodali , quod fides non capit augptratoremi mentum , nec dtminutionem : fed licut dicit
b feriptura, debet efle, eft eft, & quod amplius
•liwuVr e^> *
· E* beatus Agatho intelligit,
habetur » quod nil fidei eft addendum, quod malum fada'aâwas Put > led exponenda eft veritas: non autem in4*
telligitur, quod non fiat rcfponfio nifi per verb Murks. bum, eft eft, non non: quia ipie fuiflet tranfgreflus, qui multa dixit.
Emis. Volo refpondere.
Card. Omittas me finire, ego volo allegare C
duas epiftolas iynodales, quz declarant quomo­
do futrjenda funt illa veçba , & facient ad quziitumveftrum. Et prima epiftola eft concilii Bphclini ad Theodotium imperatorem, 8c ut bre­
viter expediam.
iMyt». Dominus Ephclinus non perfecit .
Card.1 Audias patienter . Epiftola dicit ,
2uod fynodus congregata erat ad confirmanam fidem , 8c ad deponendum ab omnibus
dignitatibus eos qui fapiunt corrupta . Unde
hzc epiftola declarat, quod verba illa, Aliam
fidem, intelligantur de fapientibus corruptam
fidem: quia illi funt qui deponuntur , qui cor­
ruptam ndem fapiunt . Secundo ex aJtcra epi­
ftola probo fenium illius legis. Eft alia epifto­ D
la que incipit, Circa pietatem ; & dirigitur im­
peratori: quz dicit, quod epifeopi qui venerunt
ad fynodum ex pane Cçleftmi papz , aperiunt
fenfum pietatis Ac redz fidei , 8c quod confonanter diftinierunt caritatem 8c fidem una cum
patribus Ephcfmis : &.· qui aliud faperent , de­
ponerentur ab omni dignitate ; Unde prohi­
bitio illa quz dicit , quod prrdic.rns aliam fi­
dem deponatur , intelligitur de his qui extra
caritatem & fidem pizdicant ; licet per prius
data Gt declaratio &.* verus fenfus illius prohi­
bitionis, fi tamen nunc oftendam vobis per de­
clarationem concilii generalis , declarationem
illorum verborum prohibitionis , nonne merito
debetis tacere ? Synodus Chalcedonenfis lo- E
r In «Aii
quens « ad Marcianum imperatorem , excufat
eoiMilii
Cbalcedo- beatum _________
9 qui_ expofuit
______ _____
... r ; ..8c _
Leonem,
fidem
dicit,
"*"»ρΛ** ‘lu<>d* llu
' lui putaverunt , quod’ nulli
" ■liceret
’
t ex■dioac «. ponere fidem, nifi patribus qui in Nicaea fu<
fuere.
io di® '
*
*
* *
Synodus
dicit,
quod
per
infurgentes
errores
per­
tronc ·
mittitur aliis : 8c fynodus incipit exponerelymbolum , Credo , 8cc. Et dicit , quod propter
infurgentes errores, in concilio Conftantinopolitano fuit additum , Credo in Spiritum fan.
dum . Item 8c Bafilius 8c Damafus co^di funt
facere alias declarationes . Poftea dicit , quod
•♦1«·

advertas ) fynodus continuat , 8c du it .: Forte
aliqui putant, quod ufquc ad fynodum Ephefinam debeamus conliftere, &.* non ultra procede- re, quia in fynodo Ephefina eft prohjbitum fi- .
cere aliam fidem .
Era is. Quid dicitis?
Cud. Hoc modo incipit allocutio Γ/nodi
ad Marcianum, & hoc profcâo4 .
4 Et h«c
Imfer. Legatur testas.
»rofcâ·
C* rd. Hzc funt verba textus · , fic& apud
Ephcfum , quod de genitrice domini dubitaba.-fi··» ··»«»
tur, feripto fumatumeft: A poftea dicit, quod
c,“~
ifti declararunt veritatem ; 8c * fubdit, qui huc- « Coa«*hi
ufque coniifterc fidem dicit, quique efle hoc przçeptum, haereticis promulgare debebit. Nam prz- wnii,»«<>u
ceptum removet nomirtes ab impugnatione veritatis, non autetn prohibet paftorcs ab ejufdem Jc*
fcnlione.
Ems.

Non

facit

mentionem de prohibi­

tione .
Caiû. Synodus Chalcedonenfis dicit, quod

fynodus Ephefina feripto firmavit de genittice Dei . Ergo fecundum vos poll Ephetinam
fynodum non licctet plus feripto dc fide ad­
dere, quia in ea fynodo fuit faéta pràhibiuo:
Λ tamen concilium Chalcedoncnie dicit , quod
illa prohibitio de non addendo fidei , dicitur
hrrcticis, non fapientibus veram fidem; & ha­
bet locum contra impugnantes veritatem : 8:
fubdit : Si quis depravat intelligentias patrum,
hic habetur obnoxius pcenr tranfgicifionis przccpti . Itaque fynodus Ephefina obligat illos
qui depravant intelligent!as patrum , non eos
qui dicunt veritatem . Jam ergo habemus declaiatum intellcâum illius prohibitionis tertir
fynodi Epheiinz : 8c non tum ego qui do in­
tellectum illum , fed fynodus Chalcedonenfis .
Quid amplius laboramus, cum habeamus veri­
tatem ?
Imper· Rcverendiflime domine, pars veftra
Slus dixit, quam voluit , 8c nunquam permifiis, quod dicerent noftri : quia antequam patres
perficerent refponjionem ad-iiéia , adjungitis aut
eadem , aut nova . Unde tali modo nunquam
res hrc poterit bene concludi . Neccflc eft ut
audiatis rciponliones perfcâas, quas facient no­
ftri.
Card. Domine imperator, non eftis propter
aliud, nifi ut audiatis veritatem. Ego non dico
quid extraneum vcftti faciunt argumentum , ego
prrmitto quz funt neceffaru ad folutioncm illius
a rgumenti, cum in Mundo non poiGt reperiri ma­
jor declaratio quam unius fynodi, qur declarat
aliam ,& qui habent dubitationem , hac declara­
tione audita, non debent amplius habere dubita­
tionem, quij concilium declarat, prohibitionehl
comprehendere illos, qui depravant fententias.patrum.
I m P E R. Non impédimus ut veritas inquiratur ;
imo propter hoc veni: verum inventio veritatis
debet fieri cum modo fuo, 8c non fine modo. Nam
fi conceditur hoc, quod femper tina pars dicat,
& alia non refpondeat, non poterit judicari quid
fit veritas. Si difputationes irent cum ordine,
<c res bene iret : & cum noftri dicant pauca ver­
ba , 8r in relponlionibus multa dicitis , & ali­
quando impertinentia: ergo non poterit res Con­
cludi .
Card. Sicut non f attulit impedimentum
ut nos expcftarcmus vos per
dies , ita non
tzdeat

x

1521

C»uaiiÔ
Xli.

C oncilii

Cohc.

At».

Florbntini

t*de*t vos expcâarc per horans » ut videatur
veritas, cum omnia diâa
veritas*
diâa concludentia lint.
fint. Ve*
nio adrelpontionem: duo diiiftis. Prhno quod
CharifiiA nihil dedit nobis, quia diait expoli­
tionem fidei privatam fuam * qu* non erat
prohibiti . Ego dico quod Charifius multum
nobis donavit , Be quod per fymbolum fuum
patet, quod prohibitio non habet fenfum, pro­
ut inrelligiti*.
,
Ephes. Non credo Iymbolum dici, niG pu­
blicum Se commune* Be quod non vocatur.fides
Charifii iymbolum.
Clio. Oftendam vos adduxifle , quod fym­
bolum eft etiam privatorum.
E P H B s. Non recordor.
Card. Scripture funt * 8e dico quod oftendam, quod eft verum iymbolum . Ego declaro
etiam privatum efle iymbolum per quamdam
cpillolam concilii Chalcedoncnlis , qu* dicit ,
quod iymbolum interpretatur a patribus , Be
eft collatio , feu paâum quod homo facit cum
Deo . Eft epiftola concilii Chalcedonaofis
trium capitulorum. Incipit epiftola trium capi­
tulorum .
Ephes. Quis fecit ?
Card. Eft in concilio Chalcedonenli .
Item probabo aliter . Vos innuitis quod piofeflio fidei quam facit una perfona , non dici­
tur Iymbolum . Ego probabo etiam privatum
cfte iymbolum pçr cpiftolam Hadriani ad feptimum concilium , in qua duobus locis Ha­
drianus du it Iymbolum Tarafii . Ergo fym­
bolum eft fidei pro (cilio , licet non faciat
eam- univerfalis etclelia , fed iacit qui­
libet pertona . hem probo per ea qux pro­
cedunt diffinitiones 111 tertia iynodo: quia illi
qui reduxerunt illos epifeopos , tradiderunt il­
lis fidem more iymboli .
Ergo fymbolum di­
citur, licet non commune . Sed quzro , quid
fy mbolum ?
E f h Es· Et Ii hoc Iit , quod dicatur fymbo­
lum privatum, non nocet nobis.
Card. Vocavi iymbolum , quia vos femper
dixiftis fymbolum Charilii : non debetis me aigueie, Ii utor verbis vertus- non debetis vobis
contradicere.
I m r E R. Hoc non nocet.
Card. Non debebant mc hi interrumpete,
ft non debebant me inducere ad probandum
ifta . Dico quod Charifius multum donavit ,
quia cum praebuit (ymbolum fuum, & fynodus
non reprobavit : ergo lequitur , quod non eft
prohibitum facere aliud Iymbolum , dummodo
fit fidele . Ad id quod dicitis, quod privatim
licet , non univerialiter : dixi pridie , quod fi
ille textus habet intelleâum quem ipfi datis,
exprefle dicitis contra textum . Dicit enim · :
Nulli liceat ^oferre aliam fidem : ergo om­
nem prohibet , quia eft univerfahs negativa .
Deinde dat poenam etiam lingulari perfon* ,
quia dicit, laicus, in lingulari: ergo habet lo­
cum in particulari, & fic textus contradicit intelleâui veftro. Secundo, dicitis in fecundo ar­
gumento, quod h«c lex debet univerialiter intelligi , quia debet comprchend^rc non tantum
contrarium , fed diverium , ut comprehendat
quidquid eft aliud. Ego hoc volvo contra teiplum, quia fi tneehigitur prout vultis, ergo Se
privatim & univeiialiter erit prohibitum . Ter­
tio dico, quod illud quod dicitis, repugnat ra­
tioni & naturali Se civili, quia videtur irratio­
nabile, quod prohibeatur univerf* ecclcfix i &

1523
N o~
À privat* perlon* , non . Et fatis eft κΓροηίαιη
ad primum argumentum . Venio ad fecundum. Chkisti
Dicitis, quod lex non debet intel lig i contra luam
i4)U
intentionem : 8e dicitis, quod h*e lex fimpliciter 8e univerfaiiter loquens * Gmpliciter Be univerfalitcr eft intelfigenda : 8e eum contrarium
& diverium comprehendantur in hoc verbo,
aliud, Be quod contrarium eft aliud, quam diverfum, quia album eft contrarium nigro , fed
muiicum diverium : unde non tam debet prohi­
bere aliam, id eft contraii«m\ fed & diverfam.
Ego refpondeo ad argumentum , 8e dico quod
Hieronymus rcfpondit Luciferianis in quadam
difputatione. Beatus Hieronymus allegaverat
multas auâoritates contra Lucirerianos, poftea
B allegavit determinationem concilii univerfalis,
& dicit ; Poteram cum his diâis univerfalis
ecclcfix ( iore) 1 i gens univerfalis concilii deter­
minationem ) defice arc omnes rivulos difputa­
tionis : & mtelligebat de univerfalis ecclcfi*
determinatione . Ego habeo determinationem
concilii univerfalis , quod declarat illam pro­
hibitionem . Sufficit ctgo nobis , Ac quidquid
dixeritis circa hanc materiam, elido, quod ccclefia k lie declarat ; Se hrc refponfio fufficeret b fattlligit
ad omnia : fed ne videamur nos habere penu de *«<·«·nara rclponlionum, plus addo. Ego dicam re- ciiiTchdT
fponfum legale, in quo peculiariter profeffus
■
fum leges intelligere , & quod magis fpeâat ad ?» ?uUprf
legiftas quam ad aliam fcientiam (noftra difpuC tano potitiva tantum ierpit ) quod licet feriptura univerialiter loquatur, tamen rcftringitur per
antecedentia & fequentia . Et ne poifim argui
dc prolixitate , non repetam qu* dixi pridie,
ex multis antecedentibus Be fubiequentibus col­
ligi, quod verbum, aliud, intclhgitur de con­
traria , non de ;diverfa . Item cum refukat
contradiflio, etiam eft .fienda reftridiio . Cum
ergo probavi , quod intelligitur de contraria :
ergo non procedit quod ipfi dicitis, Be non da­
tis refponluin quidquam ad mea argumenta: 8e
probo quod non univerialiter fumatur verbum,
aliud i illud quod dicitis poftet pr^edere ,
cum eflet aliquis terminus qui effet xquivocus, 8e haberet iub n^tnuha ligiuficata : ut G
D reperirentur plates fides , forte poffet procedeie quod dicitis : fed non eft nifi una fides ,
quia dicit apoftolus : (/’··« Deui, (T eum fiiee.
«.
Cum ergo dicitur alia fides , nccclfe eft intelhgere contrariam : licut fi dicitur , non adores
alium Deum i illud verbum , alium , intclligitui filium . ha hic cum dicitur , Aliam fi­
dem , intclhgitur, filiam fidem Sc hxrcticam .
Et per ifta eft refponium ad argumentum . Si
vultis dicere , dicatis bieviter, & breviter refpondebo.
Co Loss. Ex verbo Grxco declaratur , quod
verbum'hoc, aliud , intelligitur dc contrario.
Nam cum dicitur apud Grxcos Thorofon
in­
telligitur diveifum . Ergo cum dicitur aliud,
E id eft contrarium, fecundum Grzcos.
Ephbs. Placet ut quid dicam?
Card. Placet, 8e hodie , Λ: cras, 8e poft cras ,
dicatis ufque ad noâern.
Ephes. Keipondebo ColofTenfi . Cum vcftra
paternitas dixit velle probare contrarium , per
diâionem Grrcatn , nomina dçccntcr Be accom­
modate dicuntur de illis rebus, quibus c dicun-,He*
tur: paternitas vcftra memoravit illud Thoro-J*"1"0-***
ion C 'd eft contrariam fidem : dico quod ma- d
tft >
gis luffragatur intelledui noftro.
ir»p·».
Co loss. Oftcndatis.

Ephbs.

A

•523

*"·>?.·*

Par

À » h<»
Ephi s. Nam illud * Thoroioa , id eft alee- A
Comi ram, intelligitis de contraria fide. Nam una eft
·♦.’!*
rcra t
multe faut fallace» <r mendaces : &
*/"'·’
ornait opinio que effet poster veram opinionem,
ι
necefle eft ut fit folia. Ergo omni» Thoroj^*·***** ion, necefle eft ut ·habeat contraria* t hoc o«ά «a. e- pitolatur rationi noftra. Nam cum «ma fit vet**···
ra fides tradita in Nicaoo concilio, le una de­
beat efle tc fcomdm fcafan tc verba , omnis
alia fides vel circa fenfuu» vel verba prohibita
eft : ergo facit pro nobis qood dixiftis . Nam
aliam opinionem neccfle eft efle contrariam quo­
ad lenium, aliam oportet e& contrariam quoad
verba.
Co Lora Duo dixiftis , ex anibus dixiftis*
me opitulari opinioni vcftric? fi hoc verum fit, B
e irif». oftçndaûj . Secundum dixiftis * Thorofon ,
id eft diverfam , intelligi contrariam quoad
fenfa* , vel quoad verba : Volo oftendere
hauc relponfionera non pofle procedere nec fe­
cundum philo fop hos * nec fecundum theolo­
gos.
Eruta Patiamini quod darius dicam.'
Co Los a Placet.
Eruas. Ego ita diti, quod verbum, Aliam
opinionem* necefle eft femper intelligi falfam*
cum una fit vera opinio.' fed verbum * Aliam *
veram expolitionem ad * fymbolum « ita ncccffe eft intelligi contrariam fle diverfam , quan­
do mutatur fecundum diftiones , poflunt fie­
ri multe c«politiones , prout multe funt opi- C
niones * vern opiniones * multe expolitiones ,
Sc non neceflario funt contratie, fed variato
modo : expolitiones tamen funt adinvieem di­
verts.
Co loss. Satis eft; ab initio percepi verum
fenfu m. Iterum dico cum reverentia, quod diâum veftriim non fatisfarit difto noftro : tnaximc c°nTen’unt diftis domini mei cardinalis · :
ftfttetvr. oftenditur fic. Ctom dicitur f heteodoroton , id
eft diverfam , intelligitur contrarium . Grcce
dicitur irip»fides, id eft contraria; fed in dif­
finitione tertii concilii dicitur heterafides s ter­
go intelligitur de contraria: tc confirmatur hoc
modo. Opinio tc fides fecundum theologos tc
philofophos , funt habitus in mente noftra, D
quamquam diverti quoad objefta, fecundum Ariftotelem in lib. Pofteriorum. Unde, ficut
injunâum opinioni facit diverfam , ita injunôum fidei facit contrariam, Bc maxime , ut dicie reverenda paternitas tua * quod una eft reâa opinio* id eft cum ponitur
ideftdit ïtt't*·
verfa , hac ratione una eft fides : ergo 8 hetera
fides , id eft contraria : ergo in tertis fynodi
k prohibitione dicitur contraria.
•i· «b» ΛCard. Ego refpondi argumentis veftris : tc
qoia °·*1 reipondiftis meis, habeo vos pro Con­
tran*.
reflo , quia ita impofuiftis pridie mihi legem.
Ita rogo vos Icribentes, ut feribatis.
Ernes. Reverendiflime domine , fi dominus
Coloflcnlis tacuiflet , ego vobis refpondiflem : E
*
quamquam Bc hoc non fuer.t fatis juftum , &
ego recipere rdponbones ad quxhta mea · : ad
1“* non veniunt ad propotixum quxfiu mei,
non teneor refpondere.
Cud. Mecum habetis fegem illam.
EphBs. Ego dicam.
(.aio. Habeo vos excufatum , quia non mi­
rum Ii non rcfpondctis , quia ego neteirem , fi
vellem.
E P h F s. Refponfum quod debebat fieri, fuftuJit temporis anguftia. Nam cum unum argu-

*

ÎL

“··,"■■ «

i5M

mentum feciffem , multas refponfiones percepi : CeitAUo
te protcftatias fua primo , tc nihil operata eft
X1L
proteftatio met.
Card. Omittamus prooemia : refpondeatis.
Erasa. Multa dixiftis , multe exigunt ur rcfponfiones.
Card. Placet.
Ano. Certa ia Gnsco imperator fuis pro­
tulit.
Ca ia Pro Deo non perdamus tempus Ano. His auditis furrexit Epbefinus, &ante
imperatorem acceffit : demum reverfas eft ad lo­
cum, tc imperator hsc protulit.
Imfer. Ephcfinus incipiet ad dicendum quod
ceperat dicere* quia non videturneceflerefpon­
dere paternitati vcftra * quia fuerunt ita longa k
?|uod exiverunt de memoria fua ; & fic non pof- {*<«. ‘
ent refpondere * profequetur qua coeperat : Bc fi
tempus patietur * poftea refpondebit didis ve­
ftris: tc it hora non patietur * alio dic refpondebit.
Efhbs. Rcfpondebam ad pauca quae dida funt
per paternitatem veftram . Dixiftis Charifium
multum donafle vobis, Bc expofitionem fymbo­
lum appellaftis. Qurro igitur , expolitio Cha­
rifii fuit tradita illis qui convertebantur , ut
fymbolum univerfale, an ut reda profeflio fidei
fuitadmifla? Nam fi aliqui ufi fint ut publica ,
hoc nil facit ad nos: nam nos illud fymbolum
dicimus prohiberi uni veri aliter, quod in ecclefia
dicitur* Bc in baptifmate dicitur, & in milii t
particulariter Bc privatisa fidei expofitionem fa­
cere, minime prohiberi dicimus . Quid hoc ad
noftrum propofitum , fi expofitio Charifii fuit
admifla? nunquam tradidit eam ut univerfale
fymbolum , nifi ut offenderet fuam opinionem
confonam Niccno.
Card. Charifius non tradidit iis qui debe­
bant converti, nec ut communem : & uc refpondeoadduo: & cum queritur* quid ad nos? Di­
co quod multum ad nos: nam queritur, an li­
ceat dicere fymbolum aliis verbis : Be cum non
fuerit prohibitum Charifio, ergo facit ad propo­
fitum. Et cum dicitur * quod textus loquatur de
fymbolo quod cantatur in ecclefiis : textus·non
dicit io ecclefiis* vel in privato; non facit hanc
differentiam: te difo, quod paternitas vcftra fa­
cit contra legem* quia dicitis aliud quam conti­
neatur in prohibitione: ergo dicitis aliud quam
contineatV in lege. Ad id quod dicitur de com­
muni, dico quod non eft verum* quod prohibea­
tur commune fymbolum* & tota ecclefia appro­
bavit , Bc fublcripfit fe * & illud eft commune:
ergo non prohibitum . Et ipfa fynodus 1 in fine J ftJKctt fe.
quarti atftus fecit fymbolum, Bc communiter ap·
·£
f>robatur; nec eft Nicenum * necConftantinopo- e« <»bicr.itanum, necfymbolum Tarafii: Bc nullus afleruit* quod male fecerit. Si dubitatis, an fit in
fine quarti aftus* ego oftendam; per ipfa appa­
ret * quod non prohibetur commune .
Efhbs. Non invenitur hoc quod paternitas
vcftradixit. Unde licet illaprofeflioTarafii fuit
approbata * non ut commune fymbolum ; tc fi in­
venitur In fine quarti aâus aliud fymbolum prae­
ter illa que fuerunt in conciliis prrccdentibns ,
tacebimus * verum eft quod illa profeflio Tarafii ita fuit approbata, ut Charifii profeflio, non
ut commune fymbolum : nemo enim in ipfis
fymbolis de quibqs facitis mentionem* quiseft
baptizatus* nec in ecclefia faut cantata, led ta­
cita .
Caro,

1525

RV.1V*

Conc. Floikntini

Aitaava, 11;

1526

CauAvio
Card. Dicitis, fi probo quz dixi, vultis ta­ A dei ; «r erant confacerdotcs 8r comminiftri fi.
det: A* his qui converti volnerinc ad veritatem Coaisn
xi t. cere. Probo primo* Habemus ex epiftola Ha­
driani , quod profeffio fidei Tarafii eft fymfcofidei, hcc profeffio noftr* fidci cum fimplicita- 141·,
te cordi· proferatur. Vnlt ut fit commonis, de
lum.
Î|ui cam non tenent, fint damnati. Et hoc
E r η B s. Nos non admittimus , nifi * videa­
ait per concilium « confirmatum, & tamen non « twwi
mus : nos non cognofcimus vocem ipfam ·
profitemur illâai eifdcni verbis , nec incurrimus
Caro. Ego offendam. Tarafius fuit affiimpoenas : cx quo fumus in fide concordes » quia 9
*
!tu$ ad patnarchatumexftatu laicali. Dicit Hadiverfitas verooram pon conftituit aliam fidem t
nanus ( Bt in hoc apparet auAoritas fummipootificis) quod nifi vidiffemus fymbolum fidei ia eimo, ut quid dicatur aliud , debet intclligi cx
4 intelleâu. Probatur cx duobus aâibus fepti-4
piftolatua, Tarafi, Arnifi veftram orthodoxam
fidem inveftris epiftoliaâ iacri fymboli fecundum
tnz fynodi, quia Theodorus cum toto ftfo pa- a··* it ·«
triarenatu fecit unam profeilionem , Tarafius a. }jjj}
ritum conciliorum, & ac imaginibus venerabili­
Jiam. Synodus * interrogatur , an fint catho-M aiwj'
bus vidiilemus reâe fentire , 8e aoa vidiflcmus
feripta tua : quantum cor noftrum triftatumeft
lice. Fuit hoc nobile verbum diâum , quod
Ttrt'
de illicita veftra ordinatione, tanto ex confeffio- B ha duc profeffiones funt unum & idem, 8cnul- «Aft.i.fe.
ne fidei veftra anima noftra Iztatacft (inferius)
la in cis diverfitas , fed perfcâa identitas , Be W»··ι·*>
invenimus in tua epiftola confeffionem facri fym­
tamen verbis differunt: diverfitas verborum ne- '*
boli.
cefiario non includit diverfitatem f , quia una f ^ιττί
Ethes. Non dicitur ibi fymbolum Tarafii:
res pluribus vocabulis poteft nominari. Ad id Mfa, 1
quoa dicitis, quod dans aliam fidem quamfym• u
certe» ibi dicitur, quod continet fymbolum.
Bea
Cabo. Ego dico , quod in epiftola inferuit
bolutn , fit anathema: fequeretur, quodbaptiAbi Aiciiar, fymbolum fuz fidei: nos habemus , quod prozatus fine fymbolo fit anathema: quod non ve­
feffio Tarafii eft fymbolum. Secundo dico, quod
rum eft , nec diceretis. Unde verbum aliud inlam.icihcct fynodus fufeepit hanc profeilionem : ergo illa
iclligitur de fallo , ut dicitur de Neftorianis ,
*·*““*· profeffio per omnes recepta, efficitur communis :
quibus fuit datum fymbolum perfidia: & intelcigo eft fyuabolum commune.
ligitur de fymbolo corrupto & extra fenfutn pie­
Ephes. Fallacia eft. Diximus, profeffionem
tatis & fidei , prout probavi per cpiftolas fyno­
Tarafii fuifle approbatam ut privatam : & hoc eft
di . Item debet intel ligi de fymbolo hrretico,
clarius Iole. Nara8cepiftolaCyrilli in tertia fy­
vel depravante diffinitiones patrum , prout pro­
nodo fuit admifla, Ar Agathonis in fexta, quz C batur in fexta fynodo C .
. χΑΛχατ.
continent profeffiones, fed non nt lymbola com­
E r H i s. Quod per paternitatem veftram di*
dum eft de Agathons, non deducitur, fed ipfe
munia .
Caso. Nemo dicit, quod Cyrillusfecitfymdicit : 8i fi ipfe non diceret, deberemus nos di­
bolum, &netno nominat epiftolam Cyrilli fymcere. Nam qua fuerunt per fandos patres acce­
bolum, propt alia nominantur .* unde eft ratio
pta, debemus admittere . Quicumque non ad­
diflferentir : fed magis profcffioCyrilli antequam
mitteret tales profeffiones, ille rationabiliter ef­
approbaretur per fynodum , erat private periofet condemnatus, fuppliciis te ternis , ut Aganz : amplexata per fynodum , fada eft commu­
tho dicit : led propter hoc non debemus illas
nis, & omnes aftringuntur ad tenendum *.llam,
ut fymbola recipere , nec fymbola appellare .
ex quoecclefia admifit: & qui contrarium fenti­
Nam fecundum hoc in ecclefia erunt diverfa
re t , effet hzreticus . Nam privata confeffio fi:
fymbola : nec ipfemet Agathode fe dixit hoc,
quod fua nroferfio debeat tradi illis qui bapti­
communis communi approbatione: ita privatum
fymbolum communiter approbatum fit commu­
zantur: fca dixit, fuam profeffionem acbereda­
ne. Et probatur per cpiftolam Agathonis, in
ri omnibus ut veram & particularem , & priva­
qua mandat fuam (profeffionem dari illis, qui D tam. Nemo unquam fub illo fymbolo fuit baconvertebantur ad fidem. Ergo apparet, quod
Î>tizatus , nunquam ledum in ecclefia tempore
ccclefiz non inhibetur facere fymbolum . Sed
rcrae milfe : fed vos habetis oftendere hoc ,
fi forte movet vos, quod fecundum hoc in ec­
quod illa profeffio Agathonis fuerit leÛa in ec­
clefia erunt plura fymbola ; dico quod hoc non
clefia . Quaerimus , an fymbolum Agathonis
eft abfurdura , quia habet fymbolum apoftolofuerit unquam traditum baptizatis , aut ledutn
rum , Nicznum Ar Conftantinopolitanum : Se
in ecclefia. Pcrfpicuum eft, quod omnibus qui
quia non differunt nifi in verbis , reputantur
baptizantur, legitur fymbolum; nec hoc eftneunum . Quod autem in baptizando fit oppor­
?;andum: neicio fi vos aliter faciatis : nunquam
ymbolum Agathonis fuit Icâum pro fymbolo
tunum dicere fymbolum commune , dico quod
non eft de fubftantia , fed fufficit quod bapti­
communi.
zetur in nomine Patris, & Filii, A: Spiritus lan­
Card. Dixiftis , quod ex cpiftola Agatho­
itii nec fymboium eft neceflarium.
nis non probaveram quz volebam , & quod AEr h es. Agatho in fua cpiftola tenet, quod
gatho non appellat fymbolum , & quod illud
debeat tradi convertentibus ad fidem fides
non fuit traditum baptizatis , nec unquam le­
fua?
E dum in ecclefiis : 8c quod requiritur in baptifmo ut legatur fymbolum ; & quod lecondutn
Card. Ita ·
Em es. Nos habemus diâum patrum , quod
hoc effent multa fymbola. Ad primum ego de­
dans aliud fymbolum, quam datum pei univerduxi ex ipfa cpiftola , quod deoet dari convcrfalem ecclefiam, fit anathema
fis ad fidem.
.
Caro. Hzc funt verba cpiftolz fynodo k : Sed
Ephes. Hoc non jacet in cpiftola.
<:·ηη·ηΓΐ·α his qui converti voluerint ad veritatem , &c.
Card. Hzc iunt verba . His qui converti
· Be dicit , quod fit immutabilis , Ac quod omad veritatem voluerint , proferimus noftne fi­
lrw«ià’Î^ nibus przdicetur, & quod volens aliam fidem,
dei ordinem cum (implicitate cordi· <c verita­
<<ror» «d habeatur infeftus fidei , 8e reus manifefte dimte verborum . Et fubdit , quod hzc profeffio
»o4u« ,
nat·»· · Be qui fuerit ifta confeffus, reputetur in
fit immutabilis , & przdicetur apud omnes: Se
«A<· ci«i- communione noftra , & concors apoftolicz ficum loquitur volentibus converti ad veritatem,
^■a
*
iatelli-

<517

.

W”

.<

Par

inte) hg'tur Je veritate fidei , qui* dc ipfa Ιο- Λ
Cwiusri queb* tar.
Emis. Ego oftendi, quod hoc non probaI4jt»
fti. Agfctho dicit in cpiftola , qood.voleatibus
converti * d veritatem debeat fisa profeflro oftessdi: It hoc* orna illo tempore in part ibo* orien­
talium erant xlivcric feâc, quia multi non cu­
debant in Chrifto fuifle duas naturas : te ideo
patefecit feoc.
C a a D. Simpliciter Agatho dicit , omnibus
Îrofitcntibas t ergo habet locum in converts ,
:u ex Judaifmo , feu er Gentilitate , feu ea
alio » : quia dicit , quod iit immutabilis , Se
• falirtt
quod teneatur apud omnes , Se quod non te­
nentes incurrunt damnationem . Ad id quod
dicitis t quod non fuit ledum in ecclefia Dei , B
dico quod fuit ledum io fynodo occidentali fic
orientali: ffi fi non fuiflet ledum· fatis eft mi­
hi , quod non faciat contra prohibitionem .
Nam non dicitur in prohibitione , in ecclefia ,
vei alibi . Unde qucro > an fi quis in platea
aliud fymbolum dicat, an peccet, fi falfumef­
fet ?
Ephes. Ille qni cantaret in platea, non fa­
ceret contra prohibitionem.
Card. Ibi dico falfutn k ?
kUV»,·^
Eps es- Semper prohibitum eft, etiam ante­
n«M
Ali» ta quam hec prohibitio fuerit prolata.
plaças
Card. Nunquid incurreret iftam peenamjlle qui crederet in fe , Se non cantaret ?
Eputs. Incurreret, quia duples eftdiffinitio C
peen· , & du* funt pcenr . Primo , exprefle
prohibet in lymbolo aliquid mutare: iic deter­
minat fanda f) nodas c .· Nemini liceat aliam
k CmciUi fidem feribere, fapere, vel docete: fed hrcom­
SpUEai
nia refpiciunt ad mutationem fvlfabanim te di'dionutn. Deinde feorfumilla diffinitiocondem•nat eum qui faperct contrariam fidem : nam fequitur , quod Ii inveniretur , qui faperet dog­
mata Neftorii , fit condemnatus. Ergo duples
diffinitio eft , Se duplicem ponit condemnatio­
nem: feorfum prohibet mutarifymbolum, feorfum qui fentirent contraria. Si tempus (Arere­
tur · legeretur diffinitio.
Card. Scio illam. Tua paternitas fatetur ,
2uod ubicumque fymbolum fallum proferatur, Dl
ve publice, five privarim, incidit in conftitutionem hanc. Ex noc habeo, quod hec lex ititelligitur univerfaliter , five locutio fiat in ec­
clefia , vel alibi.
Ephbs. Non fimpliciter ponitur , fed V du­
pliciter.
Card. Satis eft mihi, quod ubicumque di­
catur, incurritur poena.
Ephes. Prohibitiones reperiuntur feparatim :
legitur diffinitio , quia & nos debemas fepara­
tim intdligerc.
4 CmmîM
pan.s«â.C·

Card. Placet, legatur diffinitio.
And. Fuit leâa diffinitio his verbis 4 : His
igitur recitatis.
Caro. Notetis, quod non dicit, leâo fym­
bolo: unde prohibitio rcfpicit omnia leâa , te
diffinitiones , Se fymbolum . Unde refpicit te
diffinitiones, & omnia alia ρ quia fi prohibere­
tur fieri aliud fymbolum , 9 prohiberetur fieri
alia diffinitio: quod eft falfum.
EPHBs.\Idem eft fymbolum Se diffinitio.
CARD. Imo differentes funt . Hoc haGetur
manifefte, quod concilia fecerant diffinitiones,
non fytnbola.
Ephrs. Nonne patres fecuti funt primum fym­
bolum , te eos qui auderent aliud fymbolum,

π.

‘“■ιΆ·"'Il

>5=8

anathematixarunt, ut exprefle dicit Vigilius pa cetl4I,e
pa Romanas ad Eut vehem patriarcham Confiastioopolitanum ? te legatur.
Card. Cum hdl prohibitio concernat Se
fymbolum Ar diffinitiones, cur faâ· faut aliar
diffinitiones diverfer in verbis? Et fi queatis,
quarc tutt faâs diverial diffinitiones, tenondiveria fymbola : dico quod non fuit iscccffitas
cumulandi ita in fymbolis , ficut in diffinitio­
nibus , te vifum Λ primum fymbolum fufficere : Se non fcquitnr : Non fecerunt ; ergo non.
potuerant facere . Deinde probavi , quod alia , _,
lymbola fuerunt fada: licut Ta rati i · : te dico , quod in quarta Chalccdoneofi te quinta trtank» _
non fuit faâum fymbolum , eo quod patres vi(
decant, quod mores illorum temporum potuc-4«*«· ia /
runt przcidi per diffinitiones. Sed ecclefia Ro- *>*·?· ·Α
mana videos , quod enor ille proceffionis Spi- *'
ritus fanâi non poterat fedari, nifi per frequen­
tem cantationem , ideo fecit apponi illud ver­
bum in fymbolo. Et certe: verbum &·τ,χμ, id
eft , Dei genitrix , potuiflet addi per quartum
concilium : alias fequeretur , quod unum con­
cilium poliet alia concilia ligare, & nos poflenius ligue fequentia ; quod eft contra rationem
naturalem Se politicam , quod in rebus » politivis poffit unum concilium alii legem impone­
re. Ad id quod dicitis de diffinitionibus , ego
lego. Brimo prohibet , ne proferatur alia fi'dc*
quam in Nicca: te fic habet locum etiam iu fu­
turis conciliis , quod non poffit mutari fidesScciindo ponit , ut convertentibus ex Judaifmo
&* Gentilitate detur.
Ephes. Legatur.
And. H«c verbaleâa fuere. His le&is fter­ f Ceaeilii
minavit fanâa fynodus, aliam fidem licere ne- „ishcAni
mini proferre , feu confcribere vel componere .
praeter diffimtam in Nicea per pattes ibi con­
ventos . Hos qui auderent aut componere fi­
dem aliam vel volentibus converti aut ex Gen­
tilitate, aut ex Judaifmo, aut cx alio; hos, fi
fint epilcopi ecclelir, privatos efle epifeopato ,
clericos clericatu : laici anathematizarentur .
Demum legit hoc modo . Sic deprehenderen­
tur alii , live epifeopi , clerici vel laici , aut
fapientes vel docentes aliter , quam in prolata
expolitione perChanfium de humanitate unige­
niti filii Dei , quod fubjaceant fententix hujus
tenâr fynodi, Se epifeopus ab epifeopatu, cle­
ricus a clericatu privetur : laicum cxcommuninicari volumus.
Card. Ergo fecundum verum intelleâüm
prohibetur faite fides , te privatim te publice,
&- privatis: fed vera non prohibetur ndc in pu­
blico , nec in privato , nec in univerfali , nee
in particulari. Addo quod hoc dicitur , vo­
lentibus converti non detur alia fides , necefle
debet intclligi de contraria per tres rationes.
Primo, quia ut dicit Hilarius , intelleâus ver­
borum non ex verbis, fed ex caufa fumitur : pro­
E pter quam cautem fynodus appofuh hanc pro­
hibitionem , quia quidem Jacobus difeipulus
Neftorii tradidit diverfam fidem , te propter
hanc caufam tuit adjefta prohibitio . Secunda
ratio , quia fequeretur magnum inconveniens ,
prout vultis intclligcndo, quia eadem perna puniretur hrreticus & catholicus , fi catholicus Μ·κ>·<·«·>
unum verbum adderet. Hoc videtur abfurdum ,
quod fimilis perna fit catholicis , ut hrreticis. Scae»Mii>i
Tertio, nonneconcilium K Chalcedonenfedicit ,
c
.illos incurrere pernam, qui depravaut fententia»
patrum, non qui exponunt ?
E r n t s.
«.luno»»

'

I5S9

Conc. Flobektini

153®

.

it * ab impera* A cum dicitur hoc m^do : Martyr Flavianos bcoe x"B-L 7
tombas fidem caponi , non admittebant 1 imo
patres damnat t Nemo faciat ullam espo&tioaom » am recipiatur, aifi ut outres Nicea fecerwat t taatnm reverenter fe habuerunt ad fi­
dem illam » at nec privatam cspofiuooem admittcieat : ac cum aUqnû rolutBct fidem mu­
tare » dicebant : Sdfirit fides patra· , pias
exponere noa poffumus . Tandem imperatores
inftautes id fecerunt , verumtamca 4c cum reve­
rentia exponentes r Bc reperitur ibi fymbolum
patrum ut fundamentum , ut ofteaderent illud
lequi in verbis * ia fenfu . Demum dcduâio
ac eorum dogmata . Et cum accufarcntur ,
quod Leonis cpiftolam admilerant , refpondcrunt imperatori , non admififfc fidei explicatio»
■ lmu fa ncw » fed cpiftolam ut declarantem · . Hoc non
m «tut**, prohibetur, ut extra textum declaretur veritas ,
rsSL-Ths- ut ********* crubefcaot : qui fi quieti ft a rent ,
EyWuM noa effent opportune declarationes, fed fufficed« **ar»ia* ret fymbolum : propter hurcticorum autem au*
”1»"^« daciam expedit ut declarationes fufeipiantur ,
>·«·««■<- qua per fanâos patres faâa fuot. Sic tertiam
7? concilium admilit Cynlh cpiftolam, non ut
«•Kiiin
commune fymbolum, fed ut declarationem. Hac
dicit fyn°d«» k clamans imperatori.
a aaUvcu*
C»id. Rcfpondeo, Bc voluiftis totum lege*
«ioatciuu. re, Ac non evacuaftit diftum meam de declara­
tione Chalccdoncnfis concilii , per quod decla*
ratur, quomodo hoc verbum mtelligitur : quia
quaftso flat, quod prohibitio referatur ad defiravantci fidem , Bc oon ad declarantes · Cum
undatis vos in clamore eorum qui erant pro
imperatore, fundetis vos in alio clamore : quia
cum locum tenentes imperatoris quercrent ut
fieret declaratio, dixit fynodus: Addatur fym­
bolo
: his verbis dicentes : Ifta fides pa­
trum eft i diffinitio Deo placuit ; hcc fides or­
thodoxorum eft : fides fraudem non patitur .
banAa Maria ( theotocos feribatur in fymbolo.
Maitrisyr· Tot* fynodus hac dixit . Ergo non erat pro>u«s<fa*4* libitum fieri, quia id non fuiffet petitum.
«Uu cui'
----------- - .
E r---------M s ». ------------Fuerant Ægyptii
«•Smm*·
Caed. Omnes, preter Romanos prafiden«k-tA.f.* tes pape, Bc aliquot unde maxima pars *· vo»·
luit.
Eruas. Quate non fuit additam f
CatD. Quia de eo non fuerat dubitatio .
d nidis» fuerat ac ante dcciium, Mariam effe $ι·ν»'«·» :
tar, v"« fed tHnc dubitabatur, an Chriftus effet in duab-’ natarist hoc volebant declarare. d Et fi dicatur , quare non fuit quefitom , Romci epi■gL*1*». fcopi clamabant , quod non fieret alia espo*
j! ,’1‘® : * tensen fait faâa , quia melius conteriri·
fulti affenferant voluntati prandentium . FaAae funt igitur Temper declarationes , 8c licet
£4teM<TCclcfias Temper facere ; nec bene diftum eft ,
AsTiathn* Suo<^ qnaiî coaâi fecerunt , cum es his parum
illi concilio Chalcedonenfi deferat, dicens, pagff*
tres permtfiffic compelli . Et certe illud non
Si *Lnum, fuiflet tentum pro concilio , ficut non fuit ten*jd*.**· *tu® fecundum* , ubi vis Bc corn pu I fio Diofcocuimdo- *■* adfuit . Item testas dicit : Juliae perfuafioni
■·■*’·. veftra affentimus. Ad id quod dicitor , quod
s- Cyrillus Bc Agatho non exnofucraot , ego haphadua re- beo cspreffe , quod Cyrilhu expoiuit fidem :
FnmUM- ^ac fan* verba : Que compendiole fides Nicset«r «A. 4. na continet, Cymlus latius expoiuit. Et Leo
expoiuit: dicitur fie f: Beatiffimi pap» Leonis
maS« «a ditia , qur fidem exponant contra egores EuHicrt quod propter errorem licet cx
f.ia&ai.' ponere , & non tam Leoni , fed Bc Flaviano ,

fidem expofatt.
Qaurri
And. His diAis , fiais vertu» eft datus ,ac H)i,
perlibenter afiurreximns hora jam tarda.

j; IL

NOTÆ HORATII JUSTINIANI

fint KÏpoatoaes cardiaatis. Gratus tausca feriptor pcai*
tus ca» oosiit , dicans fefioae 14. CerBùuthet aâiU»
iitnii
, «p fia iieifta tfit
·
a SaMit.J ScnptM »oa pec cxtcaium ictulit. Nom
B hec faut vsàto KStus loco citato· J&iBatafyat nof·
fitn Man nafat um f·/ fUtat BaftaM· aafîaai , ata·
aiate Μ frattftaai luntùit fnaaJjgan Mtiit, *c. ut
ipfi fcilicet au addant faIGt nonnuteai TatUtis patribus
& conciliis, ne «outra falfitates bersticorum ail expli­
cent, feu addant.
f TMtfta. ] Colo&nfis vim Tacit in verbis Greets con­
cilii EpheUai parte fecunda, adione Texts, ubi probatur
TvTfnx/rz» ( quae soi percipiens Latinus (criptor, Lati­
nis characteribus defcriphtThorofou) ideft, alteram fi­
dem , fc lie contrariam.
4 Sy·,»·/·*. J Confufe vel ab interptat· relata vel
tranferipta difputantis Epbefii verba hunc habeat Icafum. Dixi aliam fidem neceife eflfe intelligi fallam , quia
una tantum fides eft vera *. fed aliud fymbolum noa eft ncceflê intelligi falfum, fed etiam veram, mutatum ia diAitMubue quantumvis veris . Prohibendo igitur conci­
lium Ephebeum aliud fymbolum, aon folum prohibet
C aliud falfum , fed etiam aliud veram , ft diverfam ia
diâîonibus tantum vrl expofitioaibas ia eo infertis.
i falat.) Arguit Ephebum: quia in concilio EpheCno noa prohibetur aliud fymbolum, fed alia fides, ut
jam ante fxpius dixerat cardiaalis.
β Xidramar. ] Epiftolam fcilicet Hadriani papa I. ia
feptima fynodo aftione fecunda 1 cujus epiftola partem
Epbefiusuonagnofcit, quia de promotione Tarani laici
contra canones, nil de ea apud G races fuerat de Latino
translatum, ut ait Anaftafius bibliot faecarius infineptoamii oGava fynodi , ft in nota marginali ad eamdem
epiftolam aâiose a. feptima fyaodi. Vide eumdem Anaftafuim ia feptima fynodo *y«d Baroaium annalium to­
mo 9. anno ylj. num. xt.
7 Daflititor.} Id eft, feparatim prius prohibet muta­
tionem verborum , fecundo fenfus . Sed hac diftinftio
aoo fufiiragatur EpheGo , ut eum perftringit cardinafis.
D
S PMilantar.] Prohiberetur etiam alia diffinitior
quod eft maaifeftc falfum. Sjcut igitur verum eft, non
'fuifie prohibitam aliam diffinitionem· ita verum eft, non
fuifte prohibitum aliud fymbolum .
9 PafitMi,] Suppofito enim quod dogma fit veram
& catholicum, ad jus pofitivum pertinet quod appona­
tur, vel non apponatur ia fymbolo.
10 rUoit.} nobat Julianus cardinalis, quod quam­
vis aon fuerit additam fjrmbolo verbum Dei genitrix
( quia, ut fobdit ■ non erat tunc oecefie ) tamen maxi­
ma pars patrum judicabat, quod poffit addi. Eqp col­
ligitur, quod ««illimabant additionem pofiefieri. Vide
attiooem j, concilii Chalcedonenfis.

COLLATIO

DECIMATERTIA.

E

Dlfratatar, atraai fssZnmmeds nars frtftfficmi
fiiti cntiatatti eaatraria fyaAal· V fiiti ,
rtjùùaia ββέ'. aa wre cfiaat au
ttaiiatatei nattarU.
.

And.

T"\ix v 111. prafentis menfis coepitimI J perator in medium hrc verba pro*
ferre.

i

I53<

'Tw'··

P

A

B

»

π.

'■

>53»

■
Im FU àT. Reverandiffiac pater , quia pri- A alium , videlicet nomina font indicia fan fymCatisn ^le P°^Sua,B nccffiaam , mifi ad dicendum
bola conceptorum , quas funt mentis c dr oporl#Jl.
faoâtÆmo domino p*p* · quod modus fervatet omnibus eadem nomma · exequi , qu·
tus non placet deputatis , 9c impediuntur , 9c
tian intelleftibus communicant. Ita apud om­
nes G nrcos rationale animal homo dicitur: fi­
non dicunt quod volunt. Nam dicunt pauca ,
9c vos multa replicatis » 9c noftri non poffunt
mi 11 modo apud omnes Latinos idem animal
homo dicitur : nam aliter nunquam nodent
dicere qua volunt : 9c propterva nuntiavimus
beatiffimo domino pap· » ut talis modus tolls*
communicare in conceptibus dr intelleaibu» ,
tur de taedio , ut fiant breves reiponfioac» :
nifi Ungulis didionibus Se indiciis uterentur .
Sc quod Tua fanftitas dicit , quod hoc fibi pia*
Sic detuque apud omnes Chriftianos idem fym­
bolum debet naberi non folum mtelledum, fed
cebat, 9c quod ita ordinaretur de cetero: nihi­
lo minus deputatis pro parte noftra vifum eft »
in vocibus , ut in conceptibus videantur idem
ut ipfi dicerent hodie quidquid volunt . Non
communicare . Item fymbolum, feu fbnus bel­
videatur vobis extraneum , nec nos facere con­
li funt voces tube , 8e in uno dc eodem bel­
lo audiuntur *. ergo apud omnes Chriftianos
trarium .
’
Caid. Quia fum fervitor imperatoris , fi- B qui contra hereticos fufeeperunt bellum, unum
ducialiter loquar tuae ic ren π at i . Tua fçrtnidc idem fymbolum fidei debet haberi de canta­
tas. dicit, quod impediuntur veftri . Patientes
ri , & debent idem fymbolum habere ut fi.
f;num 6c indicium belli fiifcepti contra mfidefuimus , Be nunquam impedivimus, quod non
dicerent : 9c fi quod plus didum eft quam fi­
es , ut fytnbolum idem dicatur voce & fenfu.
bi videbatur expediens , didum eft ad decla­
Syllogilmus ita fe habet : Expolitio fidei fym­
bolum eft, omnes fymbolum unum de idem de­
randam veritatem : quia dc neceflitate eft ,
quod refpondens plus dicat quam qui ar*
bet efle apud illos qui utuntur: ergo expofitio
guit , quia plurime occurrunt refponfioncs .
qua: fymbolum dicitur, una dc eadem apud om­
Et cum petieritis , at per quefita brevia Sc
nes Chriftianos eflic debet . Videturne vobis
aliquam noftrarum propofitionum non efle fa-_
refponfioncs procederetur , Ut conceflum fit ,
fc admvicem conclufum , nunc videmini va­
nam ? Videtur conclufio efle ncceifaria , nifi
nare , de illud deftruerc · Dicant , fi pla­
aliquis velit repugnare veritati . Itera fymbo­
cet , Sc forte refpondebitur ita breviter pro.
lum fidei ( ut per viam diffinitionis capia­
pofitis . Si autem dicunt continue , conti­
mus ) nil aliud eft , nifi expofitio fidei , que
nue refpondebimus antequam ab hinc recéda- C per voces de declarationes intcl(igitur . Nonne
mus, quia nolumus quod recedatis fine refponplacet haec diffinitio f Ego credo quod hrc
omnibus placere debet . Iterum dico , fidei
fione.
jmfbrat. Semper modum illum approbavi­
fymbolum eft expofitio fidei , qux in verbis &
mus, quem intimavi domino noftro*. tamen pro­
vocibus confiftit . Aliud fymbolum quod pro­
pter hoc noftrorum intentio eft, ut hodie dicant
hibent patres, & eos qui audent aliud faccr: ,
prolixius.
aftringunt anathemate , nihil aliud eft , nifi
Card. Dicatis prout eonclufimus, & refpon­
alia expolitio fidei , qur conftat aliis vocibus
debitur verbum per verbum.
de vocabulis . Hanc expofitionem patres prohi­
Ium. Noftri dicant continue.
bent , dr non folum contrariam , ut dicitis .
Caid. Nos refpondebimus : dicatis per menItem proferre dc conferibere * dc componere adfuram temporis, dicatismedia hora, 9c nos me­
ditionem ipfam fymbolo ., liquido refertar ad
verbs dc literas : ergo Sc fecundum vocabulum ,
dia hora.
Imfii. Dicemus quantum volumus, ut di­
conftitutum eft ut iymbolum maneat. Hrc diAa fint de didionibus . Quod autem patrum
cendi requirit negotium.
Card. Melius cITct , ut fieret verbum per D intentioni expofitio veftra repugnet , manifeverbum.
ftatur , fi volumus fpeculari intentionem pa­
And. Incepit Ephefinus hoc modo.
trum prohibentium, non ex aliis 1 adibusque
Efhrs. In precedents congregatione . hoad alios articulos fecerant , nec ex his que
noratiffimi patres , propofuimus oftenderc reprimo dida fuerant , nec ex epiftolis . Nam
fponfionem veftram fadam prohibitioni , efle
in quolibet eorum propriam quamdam inten­
contrariam intentioni patrum . Primo itaque
tionem habebaat , licet omnis Intentio univerincipientes ab ipfo vocabulo , aliud , vel ,
fae fynodi eo tenderet, ut beatus Cyrillus dicit
diverfum , in quo pnefentis queftionis vis
& vos , videlicet ut deftrueretur opinio Neftorefidet , fatis approbate & evidenter oftendirii dc eorum qui ea fapiebant . Querendus eft
mus , ad plus dici contrarium quam diverigitur intelledus prohibitionis ex his que ada
fum , nec efle aliquam neceffitatem , ut poffuere circa ipfam prohibitionem 9c diffinitio­
fitis a voce divertere i & cum auditis aliam,
nem . Infuper ab epiftolis illis que poftca fue­
folum intelligcre contrariam tantum, ut dici­
re feripte , cum per epiftolas patres voluerint
tis . Deinde a rationibus Sc verbis addudis
declarare intentum prohibitionis, conftat ex iis
per reverendiffimum dominum cardinalem tan- E. que ada funt tunc temporis , allatum fuifle
quam............... oportuit credere. Nunc , fi pla­
ner Charifium fymbolum transformatum per
cet , redeamus ad pnetermifla ; &* continuan­
Neftorianos . Cum itaque patres vidiflent ,
do nos dicemus que tunc non potuimus , dc
quod nifi prohiberent per univerfalcm Se gene­
pretermifimus , ne videamur ab ipfo modo 9c
ralem prohibitionem , dc tollerent licentiam
vi difputationis nihil habuifle refpondere . Di­
transformandi alia fymboia , liceret omnibus
cimus quod Sc ipfa didio fymboli , cum dihrreticis femper, cum haberent licentiam tranfdionibus dr vocibus que ibi jacent , cogit nos
formandi fymbolum , inferere multas transfor­
intelligere fidem non folum fecundum intelle·
mationes : ideo terminarunt , ut de cetero
dum dé fententiam» fed dc quoad literas. Nam
non liceret , nec poflet tradi alia fides conver­
omne fymbolum collatio quedam vel compotis ab herefi , id- eft , aliud fymbolum . Ita
fitio eft , per que nos tradimus concepta ad
dicit Cyrillus , qui fuit hujus diffinitionis leCmc/7. Oimm/. Tom. XXXI.
Dd
gifla-

Csiutio
X11l

b tant per­
*· proh dr­
ίΐΐ"“ι^£2
«·<»*«,··
*·**··

1533 V

"VrV”

CoNC.

F LOH BN TINI

giflator, Br qua in Ina epiftoia expofait. Aliud
1111. ergo iymbolooi incelligere contra num tantum ,
ridiculum eft . Nam tali modo multa & di­
ved a fymbola fuiflent exhibita , cum patret Be
concilia per diverfa tempora declararent ex ctortit erroribus circa fidem . Scd ncc concilium
ipium tertium vocem ipfam , Dei genitrix .
quim diffinierat, voluit (ymbalo infctere : fed
nullo modo fuerunt molentt qum maneret impnutabile , fed m privata diffinitione exprime­
bant id quod diffinierant . Hzc ab iplis verbis
diffinitionis excipienda font . Prius enim pa­
tres inflarunt ad cautam illam depravationis vel
transformationis fymboli vere fidei : deinde
illos qui fapiebant illas pollutas opiniones ,
condemnarunt : didiones denique familiares
accommodatae funt rei . Nam espofitioni fym­
boli fidei illud accommodatur , nem·ni liccie
aliam fidem proterre > feribere, &*c. Hzc n»mque manifefte ad expolitionem fymboli refpiciunt » qua per didiones fic in dogmatibus .
Similiter prohibent , ut nullo modo quis alia
dogmata lapiat. Legatur ipfa diffinitio: fed fa­
tis fuit leda in precedent! congregatione. Videtifne ex illis quz fuerunt lecta , quomodo
patres illi primo voluerunt prohibere transfor­
mationem per dida , poftea etiam fenfum pri­
vatarum opinionum , &: feparatim prohibetur
transformatio quoad vocabula, & feparatim. nc
quis aliud fapiat ?
Cuo. In qua prohibitione prohibetur?
Ernts. In dithnitiquc tertii concilii.
Laid. Placet.
Ebhks. Et cum ita diftindim jaceant , non
a Μ·Λ·οη* debemus inferere · hzc , atteftante epiftoia .
■■Str·.
pjÀtn jn cpjftoU illa quz fcribitur ad Joannem
Antiochenum : Nullo modo patimur ( dicit
Cyrilius )'moveri terminaram a patribus fidem,
hoc eft (ymboium. Auditifnc illud didum, nul­
lo modo fidem debere moveri, nec per didiones , eficit , ncc per ienfum? Nam unus modus
eft motionis , & eft mutatio dictionum . Nam
movetur illud quod inutatur , non folum pc:
lenium , fed etiam per aliquas additiones vel
diminutiones : nec * permittimus nobilipfis, ncc
alus (ublequentibus . Auditifnc quomodo exci­
pit le a potcftate immutandi , & aliis etiam ,
qui pollent ? Nam ex paitc totius concilii ip­
fe dicit , dum refpicit ad illam diffinitionem .
Pollctne aliquis hic dicere , contrariam tan­
tum fidem prohiberi ? numquid &r illi hrretici erant ? nam dicit , ncc nobilipfis . Sequi­
tur d eens : Non permittimus nobis, ncc aliis
immutare , nec fyllabam tranfgredi . Videtifne quomodo ufque ad dictiones & fy liabas exe­
git diligentiam ? Hac auctoritate videtis quol Cyrnim, modo noftris rationibus alfcnfum dat b : tnifeiiuct.
nifeftum ctt . Poteftnc una .fyllaba aliquam hz< Adm.it.t reiim inducere , cum dicit, nec fyllaba c ? Et
*"frl <1‘J · noftram opinionem atteftatur per omnia , &
fecundum didiones fymbolum manet imtnutateiicornim. bile & inconquaifatum . Nam impertinent erat
TJm,««êft fibi dicere : non permittimus nobis contrariam
dabie.n dc fidem : & effet hoc manifefte repugnans inten·
λβί·
noni ipforum . item poft unionem orientalium
conquefti fuerunt aliqui de concilio illo , de
fando Cyrillo, qui iufccpcrat orientales , qui
admiferant aliud fvmbolum quam Nicznum .
At iiic icipondit cxcuians fe in : epiftoia ad
Aeacium, ite dicens.
C λ a D. Quomodo incipit ?
Ertits. Kcs quidemdignzcognitione, alias

π.

1534

A caufaquidemdtgna t A dicit, percipio vero qaod A n uo
fc illud dicunt.
·
Crxibti
Caro- Legatis fuperiasibi: Nolite femina- *♦*··
re fuper fpin«s : legatis.
Andi. Lcdum eft » & deinde illa verba ,
percipio vero quod & illud dicunt in fymboli
expofitione, forte quia illud antiquum dehonOtavimu'. : ir«/rvj fltltt ia<f»trer , 0~ cat tj»i i**- U·*· I·*
«ia inttlliitt. Illud tantum dicimus *, 4 nos fidei
expolitionem, Ac. Aut aliam fofeipimus , &c.
»«<.»·Sufficit nobis cx Deo infnirata (criptuta, patrum- ££·*£/£
que fobrietas , &c. Ad unum quidem reCtc fe j. «m«.
habens cspofitum fidei (ymboium . Qucnixth
vero, &c.
Ernes. Sequitur in ipfa epiftoia, 8c dedi­
ti rat quare patres admiierum expolitionem fidei
orientalium; fed ut privatam, non ot publicam :
A ideo illa omittimus.
Card. Et ego lupplebo.
Er Η is. Demum fubdit Cyrilius: Nam fan­
da A Œcumenica fynodus in Ephefo providit,
neceffario non debere ecclcfiis Dei aliam fi­
dei expolitionem inferre , przter eàm quam
patres in Spiritu fando loquentes terminave­
rant . Cetera quz fcquuntur in epiftoia , cre­
dimus paternitati vcftiz nota. Ex hts apparet,
quod vehementiilime reprehenderunt velle mu­
tare fymbolum pizter dedàrata · Nam putaC «erunt quod tanquam lymbolutn profeffio fidei
orientalium fuiflet accepta , 8c beatus Cvrillus illos excolabat dicens , quod ut profeflio
faz opinionis . Iterum in una alia epiftoia ad.
Joannem Antiochenum beatus Cyrilius feribiv,
& ipfius voçcs in propria epiftoia conferens ta­
lia dicit.
Card. Quomodo incipit ?
Eruis. Exultent.
Caso. Alias allcgaftis eamdem.
IfPHts. Illa funt ♦ verba Joatinis, que fur­
unt polita in epiftoia Cyrilli , &.* hzc ad litelam funt : De Dei genitrice quomodo fentiarnus , & de modo humanitatis unigeniti l ilii '
Dei, non necciVstio in additionis pacte , fed in
D p'enz informationis fpecie , ficut univerfum a
diviwis fcripti-ris & a traditione fandorum pa­
trum fufccpimus, breviter trademus , nihil ad­
dentes fidei expofitz per fandos patres Nicznos. Nam, ut przdiximus , ad omnem fufficit
pietatis agnitionem , &: univeriz perfidiz ab­
dicationem. Audiftis, reverendiflïmépater,que
dc genitrice Dei dida funt , & de modo incar­
nationis Dei, dicemus non in parte additionis.
Nam feribit prohibitam in fymbola additio­
nem ; proptcrca dicit : Nullam additionem ia
f\mbolo facimus.
Card. Non dicit fymbolum'.
Ephes. Sufficit , quod diesi fidei , & fub­
dit : Nil addentes fidei expofitz per Nicz£ nos . Hzc ita fecerunt , quia in fymbolo non
addiderunt . Videtis quomodo opera verbis ,
Λ.· vrcba operibus conveniunt , & omnia atteftantur noftrz intentioni. Ifta intentio eft dif­
finitionis , liquido apparet ex didis per, pa­
tres, & quz ab eis fuerunt data, quz diffini­
tio nihil aliud fignificac , nifi ut fymbolum
maneat immutabile , &r quod additiones non
liceant ex hoc unicuique volenti transformare
fymbolum , &' in illo inferre opiniones hzreticas . Juiferunt & denique hanc diffinitionem
debere valere &* durare perpetuo , fub pernis
horribilibus . Quam diffinitionem ut regulam
fidei tcccrunt , cum cognovitlcnt quod ex hoc
nui-

>535

'ΤΛ'·1

P

A

b

A M o nulli detrimentum potiet inferti . Sed contra A
OtaitTi e’ !·««<»«** pofle addere & immutare , pofle
l4|t. nonnunquam efle aliquam depravationem *
fenfus ft diâionum . Si autem contrariam tan­
tum prohibuiflënt , at dicitis · faperflna faiffet : nam talia rea ft antea prohibita erat. Il­
lud non fecit quod prohibeat, quod ante pro­
hibitum cft « Item aliter * immanes ormime
effent in eos qui contrariam exponerent fidem .
Nemo unquam (nam fidem ut felfem exponit,
licet ilia effet vens fidei contraria t fed cre­
dens faam fidem effe veram ft fenam, ftfacris
feripturis confanam . Unde fibi licere mutare
fymbolum omnes dicerent : omnes namque ve­
ram faam fidem exprimerent , & fapervacanea
effet diffinitio, ft neret ; ft orofeAo effet fuper- R
vicaneus ft immunis, qui talia auderet dicere .
Item illum qui contrariam exhiberet fidem, non
fotum epifeopatu fao , fi epifeopus effet, fed etiam anathemate conftringunt : quod quidem
maxime per tertium concilium patet . Neftorium namque anathematixavit, non folum epi­
feopatu privavit. Et in diffinitione jacet, pri­
vari debere epifeonum epifeopatu , fi compre­
henderetur aham fidem ia pe re : ad immutatio­
nem fecundum * diétionem fidei folum refpi• «fe,«-cit diffinitio, non ad immutationem fecundum
t<m »4te- fenfum,
laa aura~
.
t*Mc« feCaso. Dicatis iterum.
(η4·«4ίAmd. Etiam iterum repetierunt idem.
"icrt'aiir
Ernes. Irerum velle determinare ea que C
aitio^t·»· omnibus fere videntur , non neceffarium effe
cstua fe·- ridetur, imo furiofam . Sed quod contraria tifaaa .at,·, des prohibita fit, omnibus videtur, etiamfi parum
u**.**' <iei*q“id humanitatis fentirent. Ac beatus Cyrillus
dicit neceffario de hoc concilium providiffe , nec
juftum eft de his iotcll igi neceffarium, qur om­
nibus videntur, videlicet de contrarie fidei ad­
ditione, fed de additione univerfa (impliciter .
Item cum quid fuit caufa ut aliquid fieret, poteft
etiamdici hoc illud facere, etfi principaliter hoc
illud non facit: ut, pofle vera addere, poteft fie­
ri caufa ut etiam falfa addantur : cumque qui
fidem Capit non credit effe falfa, hoc vero eft fi­
dem movere . Ideo poffumus dicere , illam qui
addit , effe caufam immutationis fidei, etiamfi D
vera addit: quoniam cum hoc fit licitum, lice­
re poffet nonnunquatn aliquibus etiam falfa inie­
re rc veris, cum illa viderentur ipfis vera, quod
ab ipfis rebus pofsutnus percipere . Multa enim
ante ipfam prohibitionem haoita funt fymbola,
ut per ecclefie hiftorias fignificatur. Poteft ergo
dici & ille fidem immutare, qui (impliciter ad­
dit, & non folum qui falfa addit, ut vos dicitis.
Item beatus Joannes theologus & evangelifta
videtur voluiffe fuam apocalypftm intaftam fo­
re ufque ad immutationem diaionum, & male»lr. dicit eos qui talia auderent. Si
*Unlrrir ,
dicens, fe btt litre, O’ fi f»ii detraxerit, derrabet <mv» De»t a libre <v?vrarfees. Si autem talia
3uz ita horribiles malediâiones exhiberent , de E
idionibus & fyllabisintelligenda funt, cur non
eadem intelligenda in fymbolo f Certe ubi Cjrb
rillus ft A gat no prohibent, k alter non permit«rSicrtfer.iit diâionem ullam immutare , vel fyllabam
a’oJîJu tranfgrcdi : alter ex fenfibus totum volens ferva'*r fer«··. ri dicit. Item facrum evangelium, beatum xpo& on‘rerf*‘n feripturam multi fanftoft»!
rum ft patrum expofuerunt & declararunt, ft pa­
tres primi concilii coufabftantialem prcdicarunt
Filium Patri, occafionem habentes a factis feri,
pturis. Item fecundum concilium Spiritum fan-

«

Il

“··.·.·.·· "

,536

fima ft vivificantem przdicavit; ft nihilo minus
nil iftorum aliquid voluerunt in evangelio ad- x u 1.
dere . At ft liceret addere declarationes prin­
cipalibus , deberet ibidem addi. Si autem nemo
hoc audet Chrtftiaaus « cur eadem veneratio
fymbolo non eft adhibenda , ubi prufertim id
fpectaliter prohibitiones patrum prohibuerant *
At ut morem geram , inferam rationi veftrc quod
a feriecertr facris famam; nec erit alienum quod
dicendum cft a tra&atu noftra, unopertincnnffimum: rogo, accipiatur verbum toleranter. Il­
li qui impugnabant Spiritum fanftum tempore
Gregorii theologi , quzrebant ab orthodoxis ,
& utebantur tali divifiotie : Spiritus fanâus ge­
nitus eft, au non genitus? Cum autem illi non
dicerent genitum, nec non genitum inferebant :
ergo fi Spiritus nec genitus cft , nec non geni­
tus , renat creaturam effe Spiritum fanâum .
Magnus Gregorius ut huic occurreret , cui co­
gnominatus cft Theologus, ita dicebat: Ubi po­
netis, quod a Patre procedit, cum exurgat in me­
dio tua divifionis , & quod inducatur a meliori
theologo, id eft a falvatore noftrp domino Jefu
Chrifto, nifi tu abftraxeris vocem illam a (acris
evangel iis, Spiritum veritatis qui a Patre pro­
cedit ? ft neri videbitur tertium teftamen­
tum . Audis quomodo ille qui detrahit talem
vocem cvangeltis , tertium teftamentum conftituit .* nam immutat illud teftamentum. Ergo
qui addiderit in hac veritate, Filioqiie, tertium
teftamentum faciet . An vox putatis detrahen­
tem folum eonftituere tertium teftamentum ,
addentem vero noni* Multo magis debet dici hoc
facere qui addit : nam tertium facere teftamen­
tum eft ultra pnrfumptioncm . Duo fant teltamenta fecundum apoftolum . Si autem aliquis
non audet addere evangelio. Filioque, infymbolo addet ? Nonne ft ipfy tertium faciet fym­
bolum i ita . Et profeâo qui Chriftianorutp
tertium audit fymbolum , non admittit duo
tantum fymbola ut duo teftamenta , unum
primi concilii implicite , ft aliud fecundi eiplicitum.
Cito. Eft finis per vos impolitus didis ?
Ephes. Multa habemus dicere : fed quia
tempus non patitur, videntur omittenda . Nam
qu« habemus dicere ad refponfionem aliorum
argumentorum, in aliis noftris conventibus dice­
mus. Ideo fi placet , finiemus fermonem : ft fi
placeat paternitati veftrr refpondere , eligatis
duo, & ad illa refpondeatis.
C *t D. Aadiatis me .
E r h a s. Quia fclli fumus in dicendo, ita &
in audiendo.
C * i o. Paternitates veftrs bene habent age­
re nobifeum : h in (criptis, in feriptis » fi ore,
ore; fi longe,- longe; fi breviter, breviter. Poftquatn elegiftis viam de dicendo prolixe , patia­
mini ut longe dicam. In primis teneatis menti,
Îiuod dedi xxv 11. rationes, ft nulli refpondiftir »
ed intraftis alias materias, ft illis bene refpondebimus & clare · Quia hic fumus ad declara­
tionem veritatis , debemus manifefte hinc in­
de quidquid repcritnus faciens ad veritatem ,
reducere ; & pridie dixi unujn folcnae , nunc
dicam aliud . Ego mifi Veronam , ft venit
decretum Romanorum pontificum valde au­
thenticum & verum : quittent aliud , improvifo hoc inveni . Hic funt epiftoln, quas icnbtt Athanafius ad papam Mancum o,- L'berium, ft
Eph es. Nunquam audivimus Marcutn.
Caxn.

1537

“Viv”

Coae,

Florentini

»53«

Cito, Fuit immediatus fucceftor beati Sil- A iudicaii ex ipfa epiftnla intentio patrum qui iin
Conario
ANNO
vcftri.
* Njcayt
convenerunt , fed ex «Aibus
..
aftibus , ex diffini
diffini­ CNaijTi
Emis. Habemus Julium.
MJ» *
tionibus iplorum patrum requiremus hoc': & oC
ita . Omnes
Ægyptii
iMId_ aro. Noo
... eft
... 4 ____
_____ ____
a/r.„ ,
f^ndas veiba ifta aut in canonibus, aut in aâis
4UU fuerunt cxfpoliati ab hrreticis, & quia libri
primi concilii . Aiioquin quonam modo nos fuicipiemus quar inveniuntur icripta alibi , & non
μ,γτμ, fuerunt combufti, Bt capitula concilii Niccni ,
(copièrent beato Athanafio , principaliter feriin diffinitionibus iplorum patrum , de quorum
poet.iob·, bentes beato Marco, ut mittat fibi capitula Nidiffinitione agitur ? Nam fc alio modo nullate­
ι·γ»·(>·" c<ni ' ftu·* ^>clt Athanalius: Ego fui prriens,
nus videtur veritimile, patre* illos de fua dif­
η·7*<· ** qoat>do in concilio Nicxno fuerunt data illa cafinitione hoc diffinific : hoc d atteftatur per o- g u tjl
tiu.
pitula apocrifarut veltiis. * Marcus papa dicit,
'pera . Nam m fublequcntibus conciliis , qu> probatur,
quod fecit queri in archivio Romane ccclcliae :
fuerunt a tempore primi concilii ufquead tem­
& invenit illa integra & illata . Sed quia fue­
pus ubi multae expolitiones fada: fuerunt ,
rant fubfcripta per cpiicopo» Nicanz iynodi ,
& ut arbitroi , & concilium Antiochenum e , cM.l.i,
non vult mittere originalia, fed authentica fumexpolitio faéta fuit: quod concilium ut orthoi"cîpta. Poftea Athanalius petit Liberto papz, ut β doxum accepimus , fc canones approbamus : e- poiwo.ril
b Fp.ft. ■ i. praeftet fibi auxilium. Inter alia Libciiua * retiarn illud concilium dicit admittere diffinitionem illam ut piam Bc fidelem . Non ergo tot tioTh.' fub
eoncu.tra. fpondit , & hortatur ad tolerantiam Bc patienconcilia tianfgreffa fuiifcnt illam prohibitio- J·1·® r»H
no.
uam perfecutionutn : & dicic aliqua, qu« per*
nem .
ca** **
tinent ad concilium Nicznum . Poftea aicit
quod in diffinitionibus concilii Nicrni fuit hac
C a a d. Cet te non reâe capitis . Dico
diffinitio, quod nulli liceat aliam fidem profer­
quod ex his verbis concluditur , quod non fuit
re , quam qu« fuerat in concilio illo prolata: &
hic fenfus quem cicditis, prohibitionis faAr de
hcc lunt verba. Igitur, ut legimus, przdiâum
clucidatione veri dogmati» . Et ex his quz di­
facrum concilium diffinivit , aliam fidem nulli
citis, liante prohibitione prout fuir, concludi­
licere proferre, aut Ictibcrc, vel proponere aut
tur, quod prohibitio non comprehendit venta­
fapere, vel docere alirei , nec quidquam in fide
tis expreffionrm , Bc quod huic libro creden­
(entire aut proferre, quod poffit obviare regulis
dum ut. Infpicito : liber ifte eft antiquus, patrum . Qui,, autem piriumfperit componere
videatur : Bc li credimus uni magno doAori ,
aliam fidem, aut proferre, vel docere, aut tra­
quanto magis debemus credere uni Jummo pondere aliud fvmbolum ad viam veritatis converti C tifici ? maxime illo tempore, quo non erat difeedefiderantibus de quacumque harrcli, vcl judris,
Sratio, quia Liberius fuit ante concilium Con. vel paganis volentibus ficu Chriftiani .· hos , fi
antinopolitanum . Ex hoc poteftis colligere ,
epifcopi fuerint, alienari ab epifeopatu , clericos
quid importent verba Crleftini , qui fuit ante
a eleio: li monachi aut laiei fuerint, anathemate
tertiam fynodum , qui dicit : 1 Quis anathema f Qui» «o»
feriri. Es quibus concludo , quod Liberius vi­
evitat, qui quid addit? Unde Caleftinus ientit, **'?""» e*
derat illa capitula in archivis ecclcliz Romana*.
quod ante tertium concilium erat prohibitio ; judicatui ,
Liberius fuit tertius a Siiveftro: primo Marcus,
aiioquin non diceret illa verba : Quis non eft vcl adiieiis
«cl detra.
fecundo Julius , tertio Liberius. Et Liberius fuit
dignus^anathemate ? Item dc hoc videtur lenfil- hcut>Vcrba
ante concilium Conllantinopplitanuin , quod
fe concilium Chalcedonenfe in allocutione, quam c«kftiui
facit ad Marcianum imperatorem , ubi dicit , è?i*iâFph£
concilium Conftantinopolttanum fuit factum
tempore Darnafi . Poft Liberium fecutus eft
quod aliqui afferebant arguendo Leonem, quod
p*r. ■.
nulli licebat cxpoucre fidem prater patres, qui'®*foB’’
Felix , poftea Damafus. Per ifta apparet, quod
prohibitio, ne fieret hrc immutatio, fuit fafta
fuerunt m Nicza. Pollquam probavi fatis, pro- Ncrtorium,
hibitionem futile ante teitium concilium , fc J
in concilio primo, licet demum fuerit in tertio
repetita Vos Icpcnumero dixiftis , quod fym- D quod ifta verba, Aliam fidem, mtelligenda funt
bolum Conftantinopolitanum potuit fieri , quia
de diverla , prout credo quod in vertus animis id
ante prohibitionem vcftram dicitis quod cccleteneatis , venum ad iciponfioncin expolitorum
fia untverfalis poft prohibitionem tertii conci­
pet vos.
lii non poffit quid addere etiam verum . Si hoc
N ic as n. Quoniam dominatio velli* vide­
verum elfct , epiTcopi Conftantinopolitani cffein
tur fccillc mentionem , quod Marcus noluit
deponendi, Bc laici excommunicandi, quia flan­
mittere originalia t an in illa epiftola continen­
te prohibitione faâa tempore primi concilii ,
tur capitula 1
vos fatemini , Bc clariffimum eft , patres ConCaro. In epiltola dicit mittere omnes C : g ju
ftantinopoiitanos addidiife , vera tamen. Ergo
non erat opportunum facere mentionem eo- '·"«■«»·
(equitur , fi addere etiam veia poenas inferret ,
tum h .
h Caaouum
quod patres Conftantinopolitani Ineunt ex­
Nicajn. Roeo , alius facit mentionem de *el «*Ρ·*«, . .°
lorum tue­
communicat» . Sed hoc eft nefas dicere : ergo
to quod dicitis r
rc inentioncm, <|Ui*
neceflc eft intelligerc aliam fidem, id eft con­
Ephls. Ita: fuit Liberius.
per exten­
trariam . Imo in prohibitione concilii NicxNicîn. Quid erat expediens /cribcre Atha- tum e* tr«fni magia continetur quam in prohibitione tei- £ nafio per Liberium , G illa capitula erant miffa tnmcbtt.
tii concilii; quia prohibet fymbolo addi , cum
per fuum prxdccedoiem? .
in tertii concilii prohibitione prohibeatur im­
Card. Papa hoc fecit'exprimendo poenam t
mutari .
& potcfttx videre librum, ac cognolcctis ex prae­
Ephes. Hoc, licet non fit in prohibitione
cedentibus & lubfequentibus , ii erat neceflatertii, eft declaratum in quarto.
rium : 8e probavi per auctoritates alias , quod
Card. Exuite confcientias veftra*, & videa­
ante erat h^c prohibitio , A' nondum quid
evcuiur.
tis fi huic poteftis refpondere : dicatis breviter
reipondiftis . Ad primum aigumentum dicitis ,
refponfum ad hoc.
quod erat probatum , quod per illa verba ,
Ephes . Refpondebiiuus poftquam quzliveAliam fidem , intclligitur de additione verbo­
t Spirt, fo­ ritniu , illam epiftplain c apud nos elfe ■ Illud
rum, non dc divetia fide; & quod contrarium
liée: Liberii
/····’*
i'
. .
<d Atkam. pro przlenti dicimus , quod mertto non dtbet
plus continet quam diverfum . Et dico lie .
ftMn.
Sccun-

'539

Evetuivs
pçuv.

Pau,

IL

Albibyoi II
ÎMN

1540

Secund un vos eft ponere veram fidem lecun- A
CaaiiTt dnm Nic*am, diverfam pro add moue te malam.
>4j(.
evm ana lit fides vera, videlicet qua cxpolitp in
Nicaea, qu»expofuitevaugelium, fequiturquod
omnia alia 1falls. Hoc eft ciarifimum: fih»c
eft vers folum , ergo alia : dr G diveria · font
falfa -, ficut dicimus : Taatom Deus Chriftiano­
rum eft vcras Deus; ergo alii foot falfi. Ad id
quod dicitis > quod additio facit diverlitatem,
dico quod non eft verum > onia in fubftantia
conveniunt, licet differant ventis : nec dcfinunt
eifc eadem, quia una te eadem res poteft nomi­
nati divertis nominibus , Sc non deiiuit ede res
eadem . Hoc probatur per primum adum con»
cilii Chalccdoaenfis, ubi dicitur , patres in Ni­
era fe patres qui in Ephclo fibi adinvicem con- g
fenferunt 8e confonuerunt , ut nil faperent aut
diffinirent diverium: te tamen in verbis eftma­
xima differentia, item leétis duabus diffinitio­
nibus in feptimo concilio Theodori fe Tarafii,
fuitdiâum, quod nil ibi di donabat a fide; fe ta­
men verbis in multis diffonabant. Ex quibus dariflhnum hoc colligitur, quod non dicitur alia fi­
des, nec in aliquo diferepare, quacfenfu conve­
nit , etfi verbis difeonveniat : cujus contrarium
per multa verba dixiftis. Item allego rationem,
quod fymbolum Conftantinopolitanum ; quia in
lententia convenit cum Nicsno, reputatur idem :
& hoc dixiftis pluries, fe probavi, quod diverlitas verborum non inducit diverfitatem fubftantic rei. Unde ex vi vocabuli aliam fidem nec effe £
eft intelhgere falfam, quia non eft nili una, &
‘ illa vera, Ac alia falfa. Deinde dico, quod om­
nis difficultas eft fubmota , quia in concilio Chal, UtpsaU cedonenli · fuit declaratum hoc verbum, aliam,
anudfawn intelligi de contraria. Ad id quod fecundo di**'
xiftis dc diffinitione fymboli , quod eft etpofi-

tur mutare genus armorum. Itaferibiturdebeato Cyrille, quod magis declaravit fidem Niesxtii.
nam, te noa^videtur contrariam fettfifle : te -ita
fecimus nos , quia magis declaravimus verita­
tem ; te ideo ooa videmur quid fcciffe contra­
rium . Unde et quo concordamus cum Nicae­
no te Conftantmopolitano in veritate fidei ,
debet reputari unum te idem , te omnes Chriftiaui qui fciunt veritatem , audiendo iymbolum
noftrum, intcliigunt Nicaenum te Cooftantinopolitaonm , ficut milites intelligunt fonum ad
pugnam. Deinde facitis fyllogiimum . Dico,
fi vultis intelligere, quod omne fymbolum de­
bet efle idem m fignincatu , concedo : fi vultis
dicere , ia verbis , nego : te probo per iymbo­
lum apoftolorum , Niornum te Conuanttnopoittanum . Ad fecundumrfi vultis dicere, quod
omnis expolitio fidei eft fymbolum , nego : fe
ut inteiligatis , differt fides a fymbolo : quia
aliud eft fides, aliud fymbolum. Sed fi vul­
tis dicere, feilicet fymbolumNicaenumeft fides,
dico quod fic , 8r quod debet effe unum , con­
fiteor io rc ; te tamen fi vultis dicere , quod
debet effe idem in verbis, nego, te allego epiftolam Cyrîlli, qu» incipit k........................ Ibi b s^'“*
dicit Cyrillus quod intelle&us noftros debemus
conjungere cum iireprchcnfibilibus(entibus fan- Λ*
dorutn patrum. Poftea certa verba de fymbo- a’,*1*/**
lo, videlicet: Et incarnatus eft de Spiritu fana,
do ex Mana virgine. Poftea dicit hxc verba :
lotelligamus quid, Et incarnatus , fignificet . in Ερίκί.
Unde Cyrillus attendebat ad ügnificatum ver- F*r· *· taP*
borum , non ad fonum verborum : dicit verba 4 ‘
& dogmata cogitanda, quid fignificent. Poftea
'dicitis, quod illa prohibitio debet declarari per
ea qu» ibi in aâu fuere , non per ea qu» ante
te poli fada funt ; fe quod non debet probari
per epiftolas fequentes . Dicatisquod hoc c non ,, Λ .
tio cujufcumque conceptus ,
quod oportet ,
quod nomina participent cum vocabulis , ficut
videtur habere rationem apud aliquem intellia>apud Gnecos, apud nos homo; ecquod
gentem, imo magis attendi debet caufa legislatoris, quam ipfa verba leais. Ita dicit beatus
*°*
unum debet effe fe idem apud omnes ChnftiaHilarius , unde ex antecedentibus ad ibus te enos , ut ifta fignificatio fit communis omnibus
fnftolis probavi hunc fenfum quem dixi , nihiChriftianis, ut omnes intclligant unum & idem :
dico , quod hic diffinitio de fymbolo non eft
o minus ex fequentibus epitlolis poftea proba­
vi, videlicet quod omnis incentio concilii fuit
perfecta , quia fequeretur , quod omnis diffinitio fidei cflet fymbolum, quod tamen &* ipfi ne-j) ad condemnandum dogma Neftorit : te probatur
per duas Cyritli epiftolas, qu» dicunt, diffini­
gatts.
E PR es. Illam diffinitionem non dedi illi
tionem illam loqui dc hu qu» funt extra fen­
fum cantatis 8e red» fidei. Unde ex Ius qu»
fymbolo quod Cantatur in ecclelia, led particu­
fatta funt tunc Se ante fe poft , probavi, quod
lari.
«
Card· Ego probavi, quod fymbolum Cltaita eft inteihgendum , te quod aliter non porifii fe Tarafii , quod dicitur fymbolum aliud
tcli intelligi · Poftea intratis , quod c< aflu
quam commune , fe tamen habent diverfas vo­
concilii appareat etiam prohibitio verborum ,
ces. Ad id quod dicitis, quod debet elfe unum
quia moti fuerunt ad reprimendum inconvenien­
iymbolum apud omnes Chnftianos , ut idem fitia qu» fequebantur per diverlitatem fymboli
gnificet, ut homo: dico quod ira eft , Sr iymfaétatn . Ego dico , quod ex hoc afin dedu­
boium noftrum habet Conftantinopolitanum fe
citur totum contrarium : quia fi illud fymbo­
Niccnum fe evangelium : fe ficut ante dixi ,
lum transformatum fuiffet verum , fanfta iynodiverfitas non attenditur in verbis, fed fignifidus fuiffet contenta , quia intentio fynodi non
catu. Unde ficut Conftantinopolitanum «c Ni­
erat facere aliud, nifi ut fequeretur veritatem.*
caenum reputantur idem , fic noftrum etiam in E 8c textus dicit rationem , quia continebatur
nullo differre. Ad id quod dicitis , quod de­
perfidia <; te fvmbolum Charifiii fuit approba- , ,
bet effe limile voci tubs , Be idem loner contra
tum , quia Continebat veritatem : Se fic inten-'ff,|,c irnthireticos, ficur tuba in bello : dico quod licet
tio fynodi erat prohibere falfitatem . Ad id boioNcn·quod dicitis, quod veibailla, Aliam fidem , id Γ,··ΟΓ,"“·
inter armigeros lit fonus qui defignet bellum, fi
unus tubicina magis fonaret, ills modo non di­
eft aliud fymbolum , hoc repugnat fignificatioverteret a bello , fed magis incitaret . Certum
ni verborum .
elt li effent centum tub» , non omnes haberent
Ephbs. Cyrillus hoc declaravit.
Card. e Hoc verbum , Non patimur fidem *«i hccfs!
fonum in pari gravitate , fed tamen unus repu­
tatur , 1ι ιπ modo cantus conveniunt
Sicut fi
aut fymbolum : te dico , quod per prohibitioeffet unum genus armorum ad bellandum , li­
nem inhibetur omnis expolitio falfa , live fit p»u*«r i.
cet unus magis lucidaret arma fua, non videre­
fymbolum , five aliud dogma.

Ephes.
ptat.t.

λ» ν’
Emu. Non videtur ita.

1541
CettATlO
XIII.

Conc.

Florentini

1542

λ ego non fum tianfgreiTus in aliquo fidem fy-

nodi Nicauai : fc fynodus Ephefina rcfpondit - CHAirri
Cato Non uteris civilitate qua ator tecum:
g Certe non es tranfgrefliis, quia fccutas es fidem
forte fcfaci»> quia te ftringo nimis.
«♦I».
Niccnam . Ergo beatus Cyrillus demonftrat , g/ÿ—»»■
E r η a ». Stringitis veritatem, fc non miror ,
quod dicens reaam rationem fidei, non tranfquia non es paritus inGrecu.
greditur terminos patrum . Ergo non facit eoo- fÿxsûi··.
C a a o. Ego allego Latinum , ego probo ex
i pia Ggnificatione. Certam eft quod fides, ma­
tra prohibitionem .·, fc haec prohibitio , Noli
tranigredi terminos , fcr. ita refertur ad fym­
xima cvaogelica, concinet plura explicite quam
bolum , Gcut ad ali£s diffinitiones patrum pr«fymbolum. Unde fymbolum eft quidam comcedcntiam ; quia cxprafl*e dicit : Sequimur per om­
pendiofa capitulario cx bis qua iunt ex icripturit (anâorum patrum ; unde certum eft , quod
nia fententias patram , fc maxime Athinafii .
Unde tranfgrel&o termini habet locum quoad
differt recapitulatio a toto . ut cxplicitum ab
implicito : unde 'aliud fignificat lymbolum ,
omnem tratugreffionxB» ab inftitutionc a patri­
bus : fed nullo modo eft prohibitum declarare
quam fides t fc probo . Videant ‘ia concilio
COBOllMB lexto ubi dicitur: His igitur . Et infra : Au­
doârinas patrum t ergo nec doârinas fymboli
>A. (t. in
«HAaiciM*- dente» autem aliam fidem docere, vel tradere B Nicrni . Et Gcut dixi alias, hrc prohibitio ita
refpicit diffinitiones, ut fymbolum: fc fient pa­
aliud lymbolum . hem in quarto concilio k ,
audentes fidem aliam docere, vel tradere aliud
tet , quod licet diffinitiones alias veras facere,
Clul«4<
ita fc veras declarat tones fymbolo i quod pariter
fymbolum . Unde hec concilia reputant hrc
pro difterantibus : hoc non negabitis . Poftea
prohibitio refpicit. peinde cum beatus Cyrillus
allegatlis epiftolam <■ Cyrilli, ubi relpondct ad
fundet fe in auâoritate Salomonis , hrc prohi­
<·■«».* «'-* Joannem patriarcham Antiochenum , fc dicit,
bitio ita refpicicbat liantes in Niera, heut lian­
pbef.par. |. quod pronibetur mutatio etiam fyllabe : fc fates m aliis conciliis . Unde fi hrc prohibitio
««Ms·
citis nos attentos. Ego refpondebo, cx quo ar­
conftringit addentes, conftlingit &h Conflantiguitis per iyllabas fc diâiones, per ea ία em ar­
nopolitanos, qui multa addiderunt. Pridie pro- <eiiic«t ci­
guam * rciponliones . In illa particula: Nul­
bavi per feptimam fynodum, qqod hrcpronibi- 'il‘1
no fuit fafta per faciam feripturam, cum dicit. 1,,*™*°***
lus pollit certa verba mutare , fidem aut lym­
bolum movere, didiooes vel etiam iy liabas pre­
Mtlr/liil ui , fcc. fubdens , quod magna poena
terite: rogo utftemus in diâionibusfc fyllabis.
conftringit addentes. Unde fi ecclefia Romana
Nos non movemus lymbolum Nicznum , nec
fub|acet prohibitioni, multo magis fynodus ConConftaotinopolitanum . fc' licet ponamus hoc C
<
ftantinopolitana . Sed nec illa , ncc nos fub4
> terbum4, nil movetur, fed ponitur ad declarajicimur, fed illi qui contrariam fidem tenent.
p.i.«i«e. tienem . Unde cum non moveamus fubftantiam
Item intelleâus verbôrum Cyrilli apparet exhis
(ymboli, led honoremus illud, non potcftdici,
qur dicebat contra Neftorium. Cyrillus dice­
auod nos moverimus: fc he non mutavimus dibat Neftorio : 1 Non fuflicit ut dicas fymbolum ; p
ionem , Videatur fymbolum Conftantinopoliqnod male interpretaris , fed ut confitearis hrc
capitula qur mittimus . Si autem beatus Cy- «ΐι. EyVc";
tanum fc noftrum : nos non. movemus de Conftantinopohtano ■ De praeteritione fyliabarum,
ritius voluiifet, quod verba tenerentur, non pe- par. >. c-s
dico, quod nihil preterimus, quia omnes fyllatiiflet a Neftorio , nifi ut verba illa profitere­
br qus funt in Conftantinopolitano , funt in
tur i fc hoc Ncftonus volebat : led qui» beato
Cyril Io non fufficiebanc fyllabr fc oiùioncs
c Cyrillm, noftro . Cum ergo nihil dicat » de additione ,
fcllKtC.
cur facitis vim de additis fyllabis f Et hrc revoluit quod profiteretur ; fc hoc Neftorius vo-,
fponlio fatis fafficeret i fed ex ipfo textu epilebat : fed quia bearo Cyrillo non fufficiebant
ftolz volo reipondere · Etiamfi hoc verbum ,
fyllabr & diAiones , voluit quod profiteretur
additio, fuiflet inhibitum, nifi confideretis ver­
capitula fequentia fc verum 1enfum . Quod
ba epiftolc , & prrccdentia fc fequentia , nun- D
1 » auram fubtraâio fc additio non intelligatur dc
fyllabis , fed fignificatu , apparet ex epiftola
f Probitex quam poteritisbene inteiligere . Videamus f ante­
cedentia . Dicit Cyrillu», quod aliqui atguebant
Crleftim, ubi reprehendit eumdem Neftorium,
voaienia
«pUSol», eum , quali diceret , quoa Chriftus carnem de
fc de co conqueritur , quod 1 emoverit , quod
l-oJ per
Secunuo accuiabatur, quod di­
verba , aw cçlo attulerat.
beata Maria fit Dei genjinx.
/>//·»<« βτ xerat , quod in Chrifto fuerat fa&a commiftio,
E p h e s. Nrgatui , quod faciat meationem
• H··* nr,
Cyrilliui·. feu fermentatio natatarum. Beatus Cvrillus difymboh.
k EpifleI.
'
. . ‘ ita’ teneam
'r
.1 ita dico , quod
7>r('-S ** c,t · abiit
quod
. Into
____ _ ____ ‘ai______ : ... J.____
_____ /r.
___ Camo. Hrc fnnt verba »: Quis non di- c«ic». j>»puto tacere illos qui ita dicunt, expreffe contra
5nus eft anathemate ludreatus , qui addit filanâam (cripturam fc lan&ospatres: egofcquor
ei? Plene etenim ipla fides fc tnanifefte tra- pheGp»r.û
maximum AthanaGum per omnia , a quo timeo
dita ab apoltolis , non habet diminutionemj,
nec
augmentum : diminutio lequiritur *. Inter Urb*'/""
omnino deviare. Unae quia iftac opiniones im­
pingebantur Cynllo, fc ipfe dicit quod fequiuir
multa qur a te itnpie pirdicata umverfalis/ra- »«■«*· »per omnia fanftos patre» : (equitur , quoa illa
cnfat ecclefia , fymbolo ab apoftolis tradito
verba, Aliam fidem, intelligantur defalfafide.
plangimus hrc verba , Dei genitricem beatam
quiritur,
Hoc etiam patet in epiftola, ubi dicit: Omne E, Mariam, fu life (ublata . Dico, quod Celefti- qaid
Ct ilcertamen noftrum eft, ut Maria dicatur Dei ge­
nus dicit, quod hrc verba fuerunt a Neftorio lad Mod
dicit
Calenitrix. Hoc autem verbum non erat in fymfublata de fymbolo apoftolorum : fc tamen
bolo Nicaeno explicite , fc ipie palam dicebat
non erant, quando qurritur, quod fuerintdehoc : unde addere aliquid ultra lymbolum Nitradia .
carnum, dummodo verum contineat, non eft re­
Ephes. Qur verba t
probatam . Deinde quod Cyrillas hoc ailerat ,
Ci RD. Quia dicebatChriftumduarum natu­
IcAIb· nier
apparet ex redditione rationis, quam (jpiftungit.
rarum fc duarum perionarum , & quod Maria nuit,, 4rc.
.sa. Meminimus, inquit,diôiSalomonis : ‘Hntrdnferat mater corporis animati , fcnon Verbi ". ai Et Ce ·
fenfti lymtrtJi ferutteei, φηι pfatrtat /utrti rui. Sed ipfe
Deinde beatus Ccleftinus non arguit Niccnum
2uaodo cxpofuit fidem fuam in fynodo, ubi fa­
concilium , quia removerit , Delcendit ad in- *·ι ■uft*-<la fait prohibitio, dixit : Certus fum , quod
feros , fc certa alia verba ; ergo non fumitur
additio
Æaitrix.

1543

·τ·ν.°

Par

IL

1544

additio vel detraâio, nifi eam ex eis fequitur ve- A
Caatit* titatis detraâio.
fer abi !c , quod tot mutuas concertationes illic
yui.
*♦»»« Beats.
e------ :r„:
Hic liber hoc noa habet.
potui fiet reteue.
C aid. Habena fymbolumapeftolorum f
Card. » Dicas parum, oro, auodcftexprcf- k Αΐι·^α>E p H t s. * Non : & fi fuiflet , fuiflet faftum ·
fe contra cos, cum dicunt, nil addit; quiamul• Scilicet ii
verbum de eo ·
ta addit , ut apparet intuenti verba qur fequuaCa t D. Non *· fequitnr , quia in Conftantitur, confitemur , Are. Hominem “perfeétum:
*·*·· N|- nopqlitano nunquam iit verbum.: Ac dico, quod
funt ultra triginta verba ; Bc cum dicit *> fiifta »rj»»««i4.
tTscttiôa A diceret b de fymbolo Nicano , in illo non eft
prohibitio fuit fada in primo, ut dicim us, quod
Coiafti··» de genitrice De* , Bt tamen Crlefliaus conqucriprohibitio multotim reperitur ad majorem expli­
ict*u UM rur > *1UO^ eft · t Ac fic Cclcftinus refpicit ad
cationem, quiaBc quartum fecit, Bc quintum, Ac
fenfum. Et quia negatis» quod non eft apoftofextum: quia erat expediens repetere. Deinde di­
u Ja^X ,orum fysnbolum > volo vobis oftenderc. Beatus
citur qundilIddverbum, *4 proferre , intelligiui· »r»- Leo papa fetibens ad Pulcberiam Auguftam in
tur dc verbali, quia Ii dc contraria, eoipfoefepiftola d : Ipfa brevis confeflio fidei apoftolofent 1 privati hrretici , non folum privarentur. 114«/,;··
4«:m'4« Ni- rum totidem eft fignata fententiis , tanquam in- B
]
Dico quod miror de paternitate tua, ex textu ap- ***»»«
«»···.
ftrufta fit munitione ccelefti, ut, omnis hsreticoparet rciponfio. Nonne cpilcnpt Bc clerici fanien- ,«■ *·■«·tes dogmata Neftorii, funt huretici ? Quid eft,
· "°"
Miîtom ’ tom °pin*o folo ipfius poflet gladio detruncari,
d qv« ieci-cnjuj fymboli plenitudinem fi Eutyches puro Ac
quod in fecunda P*rte diffinitionis illi qui fati«’
fimphei corde recipere voluiflet , in nullo a
piunt dogmata Neltoriana, dejiciuntur ab epifeo4«, ac d«-concilii Nicsni dogmatedeviaflet: Ac fic dicit a
patu , Bc non anathematizantur ? Unde ex hoc
’’*·
duodecim apoftoliscompolitum. Ultra hrcdico,
textu apparet, quod illa pcena imponitur ex pre Γquod verba Cyrilli debent intelligi de additioni­
ίο hxreticis. Et dico , quod non erat opportun
bus quo pervertunt verum fenfum. Dico ad pro­
num, ut anathematizarentur, quia ipfojure he­
bandum noc , quod verba hrc oportet intelliretic! funt anathematizati, quia in decretis etiam
gcie fecundum legem fynodi, quia non eft cre­
concilii anathematizatur omnis bereticus. H«c
dendum Cyrillum aliud intel lexifle quam fynoconftitutio hanc poenam voluit add.ese . Ad id
\
dus: led clarum eft, quod conciliumChalcedo3uod dicitis, quod prima pars non loquiturnifi
nenle declaravit diffinitionem , quod intclligie mutantibus verba : loquimini contra epiftolam
• SciiMM tur de depravantibus : ergo & ita verba concilii *.
Cyrilli que incipit “ Amor doârinc ; Bc contra m
;
Jpj**·
Et audiatis expofitionem iftam . Volens decla- C epiftolam ■ Vigilii: dico qiraddifta fynodustu- *»<!<■■.>n
lit fe^tentiam contra malam opinionem Neftorii. J,,
rire diffi.iitionctn fafta-n in Ephelino concilio,
«innnci*. duo facit. Primo declarat diffinitionem EpheCertum eft , quod fecunda pars diffinitionis Iolini concilii, Aequate fecerunt. Secundo ponit
quitur de dogmate Neftoriano· Si prima pars non
*"
«*tetiia«C- fuum fenfum, horum icilicet diffinitorum *. puintclligeretur de dogmate hsrctico, Cytillusnon
pViX’o’u fie* declarat eamdetn , & eft Jtunnis f Simari
diceret verum. Ac Vigilius , Id quod dixit· de
n,
Lifctni·.·· apud vos celeberrimi, qui lie dicit: His ledis,
prohibitione Fjoannis non fequitur, quo minus
Neftonus infidelis non folum ipfadogmata docenovis declarationibus pofiit quid declarari . Et
bito,c*p.|. bat , fed prave fapiebat , Bc blalphemabat hoc
dico, quod verum eft , quod nihil novi .adda- »··»« Jo«·.
tur: 4 led addite funt, Ac addentur ufque ad fi- "’r" £,<,w
refert·· r«- fymbolum produâum per Chariiium . Damna«•âaÎHau tUQt cumdem Ncftorium , & determinarunt ienem fxculi declarationes facre feripture Ac evan- p Λροόι.
geliorum Dei. Ad id quod dicitisdc tertio teftaZourie
neri qux Nicer fafiU funt : diverfam vero fidem illos tenere, qui contrarium faciunt ; domento, diciinus, quod nos non facimus teftamen- aaledicit
- ■
, cete icilicet , Bc inlUtucre dogmata divcrla , li
tum tertium, led Itent Cyrillus declaravit , ita •44«aiib··*
«Scilicet eft
•betar «<i -pitcopus S
&.C.
8e nos dedimus intelleâum fymbolo . Et cum •44«>4«a
titulo e»n> CjAM-opu »
ai
.
kifterUru ,
Imfer. Qur hrc expolitio i* Is liber non eft D* dicitis, quod non repenuntur nifi duo fymbo- or auem ia
face· fcrila, probavimus quod reperitur fymbolum ape- -turt
rzv;:>pprobitu’· __
,,.
.
rtm.it··>Coion Eft <-e!ebris apud vos , quando in
ftolorum , Nicçnum Bc Conftanrinopolitanum - ryii,i>«q«f.
■ero i··· ifto velletis improbare , fufficit quod vcfter GrrJ'em Tarafii fecundum »» Hadrianum , qui ad- ·■"*
”
poSt ·44ί.
cusitadedate:, 8c eft iccretarius imperatoris.
dit per Filium: Ac non fuit reputatum facere con­
hx iCtrun·
l m p Li. Nen eft doftor.
tra prohibitionem tertii concilii, Ac feptima fyc*rim»lei·
nodiu fecit, prout apparet in fine quarte aâio- coH«i*k<i.
Foro lis. Si eliet pro vobis , bene admitnis. Per ifta refponfum eft omnibus veftrisobje■*t>ca h«- teretis : oportet , velitis , nolitis , audire veâionibus: Bc nili effet temporis anguftia , mul­
iranT'aefeCaid. Detnutn allegat ^epiftolam Cyrilli,
tis aliis rationibus approbarem : Bc non dubito
r7*
* con*tur deducere, quod inhibetur mutatiofivos claros efle, fed velle indagari, qualiter ve­
iu?bu"|tf*ci- dei, his verbis : Reprehenderunt fimi liter Bc nos,
ritatem ipfztn defendimus.
And. Erat 15. hora diei , Ac frigus maxi­
thohee 1·- tanquam iis qurdudutn fcripferamus, contraria
mum : ac frigore fameve fatigatus quifque li­
gUSufcj«,pri- fapientes. Et quod non diflonabat a novitatibus
vetur «p,- NeftoriiCyrillus dicit, quod fatuus fatua lobenter furrcxit, Ac diffoluta fuit diei illiuscon^tert^ucir- ftunur ’ nunquam diri contrarium , imo fequor E ventio .
ricatn t *c. expolitionem fidei Nicrnr , nil deftruentet*,
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
·» '· «*···;- que impolita funt. Undefubdit; Nos talia nunj,, iphrf.de quam diximus : & nos non diceremus contra ea
«iuaiupr·. nue Ephelina fynodus fecit. Unde cum loquitur
vpVrfi·/ de alia, intelligit de contraria; Bc fubdu : Qui
1
. 3 Senfut eft , quod prohibitio non ad­
i e····io· declarat, nec innovat, nec fidei expofitionem nodendi 1 applicatur illi aâui concilii, in quo traditum de
***·* ’
icitur innovare -· & frpe hoc verbum, alia, furnidifinitum fiait fytnbolnm, nonaliia aâibul & iefltoninft>ut, in quibat fuerant atic ri-'ffinitionea · Refpaadet
tur pro contraria. Hoc patet in his que précé­
Ephcfiut argumento Juliani, & ponderationi quam fece­
dant diffinitionem, quia intelligebant de impia
rat iiipcr antecedenti collatione illorum verborum diffini­
fidcNeftorianorum, cum loquerentur de alia.
tioni», icilicet: Hit icitur vtcintii, kc. Sed & huic re1 N τ r a r ». Feflus fom.
fponfioni Ephefii replicat Julianus infra .

‘545

'Viv"**

CoNC.

154«

FloKBNTINI

CeunTJo * PweüiZ··,. J H<c ibat vcrLa Cyrilli in «piftola ad A
v...
JoxancaAntiochenum ia aâi* concilii Eahefiai part.}.
* cap: ji. tfjM· »·»· fetiMT f m ai «/if·· fiétt illt, fvt
fyuMtafidûittitlûtfr, yaad a/iwffü faeadam Mtr/*
liu Ι(ημιι^μ··ι/. typ<<Ma4rti4ù, awattraa»·
ara· tlteri, wlaaaat aeeaÏaa* ibiftfiUt» iaaal«r,, aaa
aaaa rtiaaUalampratarira paratittiwat, ataataraa «je*
yai 4iait ; b(· traaj/rra· fvratia·· aaM'faet.
j E/^Ma.J Cytilli ad Acaciu*Melittnum, alla* in·
cipit : Re» quidem dale»* kcommendabili* t ia a&i* con­
cilii EphaCai parte j.mub. |j. cujus h<c fuat varba juxta
traaclatioeemvulgatam, latr/i»· vn, <p bac fMfaeiiIt ubii tfiitnt , aampe faad /Mei ftftfiiuna fvt aa.
v·· Armbaium raciaaramlM , foq/Î valaa ÛM vtaaraadam·
JM
. -St/utau/uta ûfaatar, <> car illitu va»
a« *«4i>abitar ■ UM raatamauda dieitttu , aar aryua aa.
via fi4fi trfefititutn tb ad* «Mgj/i, aafaa ai tliit i»»»«ataa tietiffe : ftfiei» tain a·*·» 4i»i»tf<rifiart , /âa·
Oaraafaepa/rwmpradea/ie, <> Jÿafalaa» jUw ad amata n
refit
ap/t riOfa* caadaaalaa,.
f
4 />ria.J Hxc funt verba Cyiilli epiftola in aAi»

DEClMAQ.UARTA.CHtim
>♦!»·
Bill. NOUMIIII.

COLLATIO
DIB

Utr·» artu frtftfJUttt /Uri ntwib
nji»
otult fi»», «· wr« «Mm» MMrwt/rana, Caacfot diffttuiuu fi»at é» veritett
•i», FifNfM i er ^ftfit» »rt»at renari» , fani.
■>·» ftMiftx traafnt nacilioat Flnbatian,
fati tenui Chrifiitari friaeifti Inrtttar.

Ah d. T T

oc in conventu incepit Ephefinus Nm*.L
1. 1 hoc modo.
Ephb>. Not prtxntiimu*, reverendiffiacm·
ter , rcfpondcre particulariter ad ea qu· dida
funt pro parte veilra, que continentur ia οΛ»
concilii Ephcùni part. j. num. 34. D* wrjit utia Dei
capituli* . Ifta oâo capitula ab alita clegimur*
1<·ίιτκ< , degat aaigratti filii Dei itctrtnuietit medat
»«cr/«ria , aaa yaajC a/«f4«da4'angaaut, /<d pra caaiprrta
quia videbantur nobi* magia oeceffaria & perti­
ialiawai, atjamtadr «i iaîtia ** üvitii
ft»·
nentia, & quod non haberent iuperfluitate*, 8fc·
riir»t^i<fiir»»lrtditi»nentfitHi breviter tli&tHMi
quod ad rem pertinerent. Dum autem more dia·
nib·! tamia* addrntti
t ftaiiit ftirib»! et·
ledicorum no» ad ipfa capitula credebamus refponrefine. Hit aaatyar ad amaam fielttii «jaiUMwu, MBderc, no* nefetmut quo paâo decurrimus ad qua­
»ifl»e btrtlict frtvirtiit avavjiawaiw ftfiil,
j Zawaaat. J Id eft', patre* concilii non icvi&nt in
dam alia, ita ut vix nos potuerimus primam ar­
co», fit. cun* unufquiique podet diccte ic non habuifie
gumentum declarare : 6c oftendimus manifelle 8e
intentionem dicendi contra tidem , ergo lignum eft eo»
evidenter,Charifiam non exhibuiflc fymbolum ut
prohibuiffc etiam additione* vera* , *4 evitanda fub·
commune , fed ut expofitionem fux fidei > per
terfugi*.
quam voluit fe oftendere fidelem, & orthodoxam
β Afarcat. ] Habetur hac epiftola tom. 1. concilio·
rum fub Marco, & in concilio Niccno a Piiano coiledo
veritatem tenere . De privato fymbolo nullam
libro j. Et quidquid fit de alii* iu ea epiftola contenti* >
curam habemus. Sed de uni ver fall ecclelia imprede quibu» Baromu» anno j {i. num. *t. certe qua in ea di­
fentiarum , fi videtur, repetam quod te dimilicuntur de canone Niczno prohibente additionem > ha·
raus , & difeurremus fubfequentcr cetera capitu­
bentur etiam in epiftola Liberia, qu* hic infra citatur.
la , prout nobis erit poflUuIc, unumquodque exa­
Ncc mirum fi hodie non legatur inter alio» canone* . Nam
paftb* cie naufragium : k hinc inde ex fandorum patrum
minantes. itaque lecundum diâorum articulo­
nda relatione colligi debere, vide apudfiaronium com.
rum erat videlicet , quod diffinitio prefata noa
3. anno jaj. num. 157. k torn. $. anno 4*9· num· 7»·
tnodo prohibebat, quod aliqui* poflet apponere
& *:
altam fidem, imo etiam lapcrc : 8c ex hoc fatb
7 Felft.] Id eft, non omni* additio diverfa fecundum
erat manifeftum , quod prohibitio noa tantam
verba poteft dici alia vel diverfa tide* , quia cum una fit
vera fidet, omni* aha «c diverfa eft falfa.
extendit fe ad prolationem verborum, fed etiam
t Hifftejitti. ] Id eft, refpondebo . Vi» argumenti
ad conceptum animi, cum multa nos fapiamus,
contiftit in hoc : No* non movecnu* vclfyllabam , Niczqtueexpreflenonfunt in fymbolo. Si traderemus
ni aut Conftantinopolitani fymboti, quia non dicimur,
examinatori , potius inveniretur facete pro no­
hanc diftioncm, Filioque, incisfuift: > fed dicimu» efle
bis , quam contra nos: hrc verba , fapere, in
aliud fymbolum hoc nofttum , fed implicite inci*con·
tentum. k per explicationem auâum.
diffinitione j. concilii · non connumerantur ce- a
9 2V». J De fyinbolo apoftolorum a fandi» patribu»
D teri* dxâionlbus. Cetera quidem non icorfum per
ex apoftulica tiiliuwu. •^,.,.ν —
fe jacent in prohibitione , videlicet proferre,·**·■■··
apud Baton· tom. i. anno 44. num. 15· Et quia Graeci il­
componere, feu dicere. Evidens eft, ifta nomina
lud non recitant, ideo hoc non agnofeit Epheliu» , k te­
mere aftirmat, nec agnitum a fandi» patribu*. De hoc
refpicere ad expofitionem ouc fecundum diâioiterum infix fequenti collatione.
ne». Poftet /equitur: Quod fi aliqui deprehen1· dr^uimr.] Id eft, noa (equitur noniapetiri fym­
derentur fapienté* que expofita fc Hint per Cha- bu*/î I
bolum apoftoloruna , quia in fymbolo Niceno non fit
rihum, id eft fcelerata Neftorii dogmata , fub- ^ίΧ’ι·»4
mentio de eo· nam nec in Conftantiaopolitauo fit men­
jacerent Ccntentie fanâc cecumenice fynodi · Hoc ·Β*«ι«η*
tio de Niczno .
11 C/rillti. J Epiftola ad Aeacium in afti» concilii
ergo manifeftum eft , ut refpiciat ad fenfum &
Fphcfini part. {.cap. jj. cuju» verba , que hic innuit car­
intentionem animi. Nam poteft aliquis, falva cb*r>fi«»
dinali* > hccfunt.
’H'fierii vt»m »»vitttib»e »·» tb& manente diâione, circa fenfum 8c intentionem M”*·**··
h»mrrtnttrtj»»r , fum & ■»» }*·{■· vittftrttt, inefi
errare: quod Eutyches paflut eft in quarto con­
ii> ynftriffimat, cmlraria/ra/irriam· . -4r finit»! fitltt
cilio . Nam cum fibi videretur tenere fymbo­
l*^»h»r (ic infra ) ft»Ot
Epbrjf rMOrjurti, —tffftri» fftviiit »»» eferlrrt tlitajiui
lum Niccnum, 8t in eadem fide permanere &
*<■» , &c.
perfeverarc
aliena a vera 8c fana fide ille 9C
ia Pvrfrftl··.] Innuit diffinitionem concilii Chalce- p lenticbat & docebat . Unde patre* illi quarti
doncnfi* aâionc 5. mquade pcrfeAionc Chrifti plura ad- *"*
•concilii, poftquam expofucrunt cafdcm diâioduntur alii» concilii» prxcedcntibu» 1 & ipfi Ephcfino, in
nes, dixerunt: Symbolum maneat immutabiles
quo erat lata prohibitio.
ij Dicit. ] Id eft, cum dicit Ephcfiu* , quod fi ifta
fubfequentcr addant : Docere autem, vel fapere
prohibitio addendi erat jam faûa in primo concilio Nialiter: cum nomina illa, videlicet proferre, concano , ut fupra diximu» no» cx Libem papa epiftola, non
feribere , dumtaxat refpiciant dictiones fymbo- «
Si­
erat opu* ut iterum fieret m Ephclmo concilio k ia
li { dpcrefir docere ad fenfum refpiciunt. Et hoc, *Γ<·°4·
Chalcedonenfi, k fequentibu*.
ne
aliquis,
dum
profiteretur
diâione*
fymboli,
ζι-*^
»ΐΓ
14 Pr^rrr·.] Aham fcilicetfidem , intelligituretiam
iu verbi» : nam de couttacia in fcnfu tam ex natura
ut Eutychcs , aliter fentirct ; videlicet, quod t«iii<«aw,
rei erat hoc prohibitum hxrctici» .
utatur diverfa intentione, fenfu & doârina
1* Hadriana··.) Id eft, tempore Hadriam papa, in
praeter rcCtam fidem ; non eft mirandum , fit»·* v«rptofeiTionc fidei Tarafn patriarcha appiobata in fynodo.
yerbum
fapere alii* nominibus · intel ligatur : Jj
Vide qu« dixituut iupia m a. nota collationi» 4.
nam
·*· ·

ÏPAW

1547
M w e
Caaisv
i«j(.
2,5*"'££
Hcrt^iar·^•«y·
£*«. ***
âSflîmanT *!·
pr^aiWa*-

■■•IU’

». IV.

P

A

R

na* ftati* diftinruitur ex interjeftione copa- A
1« ‘ * vi condafioais & adjeâionis verbi ahter * . Cam avtem duplex fit fymbolum * hoc
fecundam fenfum fc diâionem 1 una prohibitioaum tendit ad intentionem» alia adaiôionemt illud proferre, ad diftioaem referturi fapera & doccie , ad intentione* fidei . Inane
na*que eflet dicere tape* fvabola*: ideo apud
‘H* «omina lapera » vel docere ponitur aliter)
hoc eft» alio modo» mutata feftttntia. Ter.
tia* argumentum accufat nos Arinculpat, «uia
f» ciui». nos dicimus particularibus perfonis licere fidem
Q’Mbns verbis voluerint exponere) univerfali·
tien fy*- ter » «omnes prohiberi . Ad hoc dicimus ,
<luo^ fc *°te* ’■••totie· difta* eft, quod pri.
«dec· » vatim Sc particulariter poflet quis fide* expo- ft
Oere» nemo eft qui prohibeat t attanquamcomcvmImm. mune Sc univeriale » poflet periculum inferre,
Sc aliud tradere quam illud unum, Sc in eodem
additiones facere t hoc eft quod prohibetur. Et
hoc poft prohibitionem nemo eft qui budeat ,
nullum concilium, nulla ecclefia » preter vos,
qui iftam additionem fecifti* » que nullius Bo­
ni caufa fuit , fed multorum malorum . Addidiftis denique argumentum quartum prius di­
dum , quod in concilio Epnefino nulla fuit
fafta mentio de fymbolo Conftantinopolitano.
Ufi eftis quadam divifione » videlicet quod
patres illi aut obliti fuerunt Conftantinopolitani fymboli » fle ' tantum fymboli Ni ce ai
mentionem fecere t aat fi fuerunt recordati, c
ut contrarium illud prnterierunt j aut unum
Sc idem judicarunt efle ambo» ut Sc nos dixi­
mus . Et quod Coaftantinopolitamrm fymbolutn contineatur in Niccno , fle nihilo mi­
nas didionibus differat » dicitis efle manifeftiun : quia fi invenitur fymbolum effe idem
Sc confonum omni altero quoad fenfam , non
xeftrt fi habent differentiam diftionum . Hrc
omnia nos » Sc aoteqaa* vos proferretis argu­
mentationem » in medio tulimus » Sc in com­
muni nos habuimus qaeftioncm » ad quam folutionem attulimus ; videlicet , quod expolitio
i fta & explicatio ante 1 prohibitionem facta eft,
Se a concilio cecumenico , & de magnis rebus
maxime opportunis Se neceflariis quoad fidem, D1
videlicet de proceffu Trinitatis : Sc quod eamdem rationem Sc locum fervat fymbolum Conftantinopolitanum ad primum 4 , quem fervat
«
novum teftamentum · ; nemo ea que fuerant
„‘‘f**·.· antc prohibitionem , adducat ad teftimonium
*' '.-orum que poftca faits funt: quia tunc licebat,
poftea non eft rationabiliter faaum ; Sc eft manifeftum, quod nullius boni caufa fuit. Quin­
tum veftram argumentum fuit , quod feriptum
eft in diffinitione > fexticoncilii, nullum debere
invenire vel fentirealterationcm vocum, queeifet ad everfionem eorum que diffinitiones funt ·
Et quod manifefte videtur ex hoc , ea prohibe­
ri , que ad everfionem vere fidei addita fuerint.
Ad hoc itaque dicimus, quod hcc omnia re ve- E
ra tendunt ad eamdem intentionem Se fenfum,
prout nos diximu» . Nam poftquam patres con­
cilii diftinxerunt fere iifdem verbis , qua diffi­
nita funt pro cuftodia fymboli , fc poftquam
addiderunt, nil fapere vel docere aliter , prout
fe habent in diffinitione fexti concilii -, adjecit
poftea concilium , nec aliquam novitatem vo­
cum fentire qux reipiciant everfionem. Haec
fiquidem rcfpiciunt ad fymbolum : & cum pro­
hibeat immutationem fymboli , £.- mutationem
Sc novitatem vocum , noftri» rationibus conioContil. Central. Tom. XXXI.

»

IL

Αι·η?,Λ

1548

num eft. Nam «a prohibent er, que ad ever- £"ollÂtk»
fionem eorum ο·« ner ipfos diffinita Arat, ten- χιν.
dunt -, hoc eft ad everfionem prohibitionis .
Na* ibidem definierant de hoc , ut nec lyllaba , nec diâio in fymbolo apponatur. Na*
dlftinftoram dicit, non 4 terminatorum ; ac de
» fide terminavit concilium , non .dicit diftinxit : hoc illud f diftinftio eft , que t ablata {fcdim
fuit de cuftodia fymboli. Qui autem audet »2»st,»at
fymbolum immutare » ille evertit terminata per ■**«· »£
patres : Be qui * conaretur ad omnem lenium
prohibitionis difta* diftiooem trahere, nveno- *
vitatem vocum Sc dtâionum inventione* ad fait
^rt^centra
vntr<
lymbola* imponi » dicemas fimpliciter etiam dif- aUttiMur?
finitiones conrilii , vel in dogmatibus pietatis. j**j*f* »
Et fic hoc argumenta* nil obftat , imo confir- 4»τ». pr>*
mat rationem noftram . Sextam argumentum f AMm*
eft, perferutata hujus fantte legis intentione a JJ,
praecedentibus aftibus ad depoutionem Neftoni, in quibus leâum eft fymbolum Nicrnum,
*
Filfaqw,
poft hoc epiftol* Cyrilli ad Ncftorium , Sc
ipfius Neftorii epiftol* , quarum cpiftolarum
partitn explofa ■ : videtur etiam intentionem
diffinitivam talem effe ab illis qu* poftea Cy
rallus dicit 1 ; videlicet : Nos fcquentcs profeffionem patrum, fcquimur intentipnem fenfus , fc exponimus reâam fidem , ac 7 feptiia
mi concilii, quod ita dicit : Sic cum diligen­ Acacia*
aAiacaacitia perferutati fcdifcuffi, fc intentioni veri- lii EphtGai
tatis nihil detrahimus , nihil addimus . Ex
quibus omnibas intentio diffinitionis videtor ef­ Autifiu*
le , non quod veritas taceatur , led potius *C. IM hfàt
aft>* ca. 4,.
ut dicatur fc pnedicetnr ,
doceatur
Hrc
funt veftra . Ad ilta vero nos dic 1 mi s . quod
intentio diffinitionis fc Iccis non debeat qacri
ex praecedentibus , nec ex icqucntibus, nili fpecialiter facerent mentionem de tali diffinitione,
ut antea diximus ac dicemus ·. ac beatus Cy­
rillus , fc beati etiam patres iftittt feptimi
concilii fequuntur intentionem veritatis , " ς ut
dicunt ) fc interpretantes rcâam fidem fc pro­
prias diffinitiones , fane nihil detrahunt rd
addunt fidei ; imo cuftodiunt fecundum didionem : imo hoc non folum videtur ex his qu* « Dceflalidixerunt , fed ex rebus cuftodiunt fidem -, ut «uiW , ftd
uefat tA
fi k........ .
fermonum fuorum, fc fic ipfas divinas feripturas: ergo hrcdifta funt pro
nobis , ad noftram tendunt intentionem, fc caftodiaat
fideia, nt*i
omnino nobis fuffragantur. Unde & tere ad fade difinem ifto argumento fuit fabfcriptom 1 a quar­ gnolcitvr .
< --n ail ad­
to concilio , in quibus ipfum quartum "· con­ diderint
cilium cxcufat , fc defendit beati pap* Leonis fyaibola: A
U fcrnoat
epiftolam » quod ipfe nil fecerit contra prohi­ iuoram atbitionem » cum expofuerit fidem in epiftola ,
fc declaraverit latius , cum ad errores qui cal lif tier ,
infurgunt , quotidie debeant vari* medi­ «·* .»cine afferri a fandis patribus , fc quod non ln d.*iM *
fufficit fymbolum fidei tantum ad everfionem
illorum errorum : ac ilta magis pro nobis k>Usc«ftofunt , quam contra . Nam concilium iftud dir.
_ .
cum amplexum fuiffet epiftolam Leonis, & cum
..
.
nonnr
vocaverit ipfam columnam reft* fidei , nlhil fpoafioai*
™ ranec ««■«·■·«·
ex ea epiftola in fymbolo addidit , prout
,
„„ A-ftafltar.
festum concilium ab epiftola Agathonis , nec diAa ^uaru
feptimum ab epiftola beati Haoriani ■ Tales coecilii .
m Coacili*

denique dec's rationes Sc expolitiones in priva­ C baked etis diffinitionibus cum apud concilium defer- nenlc *Λ· f.
vierint , fc nullatenus moleftum fuit " ivmbolo .* cur ergo fc nos non limiliter illis feci­
Nullatemus vel facimus , fed quafi impune poffemus
diligi
addere vel detrahere ablque aliqua diligentia
, moieduft.
audemus? Oftavum argumentum vcftrum eft > £·.
,
<ymboU »
he
quod
caa.ii.a.

„

»549

..,.ΙΙΙΗ

».iv

Conc. FlOKBNTINI

Ki

n.

<550

(trod1 J®
ia ·?*»
eodem quarto concilio depolito prius A Repletum eft latitiam os noftrum , fe lingua "77
S**
Eutyche
. ., deinde. congre. w
unyche Cooftantioopol·
Coaftaatiaopolitaao
noftra exultation·, &c. *· Nos femper cuftodi- ch«i
vimus fe cuftodiemus fidem t que ab initio tratajS.
garo k celebrato Ephefino* » cui prafidebat tyrannus Diofcorus , Eutyches rcfpondcbat , didita eft a magno Deo fe falvarore noftro Jcfu
Cbrifto fanftis apoftolis , fe ab ipfis univerfo
cens fc tenere fidem catholica· , fe in eadem
Mundo predicate » fe a fanftis patribus decla­
▼elle fe vivere fe orori, com primum concilium
Ephefinum prohibuerit proferri aliam fidem
rata , fe maxime a patribus qui convenerant in
fanâis quatuor conciliis , quae per omnia ac­
poster terminatam ia Nicme concilio . Cum
cipimus , hoc eft t 18« patres oui in Nicaea con­
venerunt , qui fanftum fymoolum , hoc eft
▼it EuKoius epifeopus Dorylci , qui aecuiadifciplinam fidei expofueraut , qui fe Arii fu
tor fuit a principio : Eutyches mentitus eft,
riam anathematizarunt , C fe qui eadem fapenon eft diffinitio , non eft canoa qui hoc di­
rent . Snfcipimus fe 150. patres qui Conftan- ***
cat. Diofcorus contradixit Eufcbio. Deinde leftum eft , quomodo Diofcorus depofuit Eufctinopoli convenerant , qui eamdem fanâam
difciplinam explanarunt, fe illud quod eft «k
bium fe Flavianum, ut tranfgreflorcs legis : &
omnes epilcopi fecuti funt illius fententiam. B divinitate fandi Spiritus expreflèrunc , fe
hxrcltm Macedonianorum k pugnatorum Spi- k«4^»,ue.
Dum huc legerentur » acclamaverant patres :
ritus» fe impium Apollinarem condemna- Pg**·
Anathema Diofcoro: Eutyches & Diofcorusde­
rant , fe qui eam faperent . Safcipimns fe KuâîuB
ponantur: fe ifto modo omnia fuerunt irritata,
fandos ducentos patres qni in civitate EpbefiÎ|ua fuerunt objcfta contra Flavianum & Euebium, fe deponitur Diofcorus . Quid autem
na convenerant , qui per omnia fecuti foot
idem fandum fymbolum fe difciplinam , fe
fit , quod ex his colligatis , minime concer­
condemnarunt Ncftorium
fe
fcelefta quz
no , niG quod Flavianus nihil fecerit contra
dogmata » fe qui fimilia faperent vel fentiNicxnam fidem , fe propterea indebite fe injurent
.
Una
cum
iftis
fufeipimus
* 5 6 o. qui Vjguy"
ftc condemnatus, fe debite reftitntus. Et vere inin Chalcedone convenerunt , qui per omnia l***??·4*
>F«hv ή. ΐα®β
fi*·* : * hec favent hurufque
Χ·Ημ'«^ k intentioni fidei Nicone, quid > obftat, cum
conico ferunt przdiâis fandis conciliis» fe fecuti lunt patrum fymbolum feu difciplinam » gumfemc.
diceret Chriftum in duabus naturis, nec inten««μΓ·Μ«ι> tioni, nec dictionibus addit, qui condemnarunt
quod a 318. patribus expolitum, fe a
"****
patribus explanatum fuerat « fe anathemati«··
in diftionibus, errarunt ab equivoco. Nam il­
le nil addebat in fymbolo , fed foris ponebat: C xarunt eos qui aliud prater diftum fym­
bolum auderent docere fe tradere fanftis ecclehoc autem minime prohibetur vel in feripturis,
fiis. Audiftis, patres reverendi, hoc eft fym▼el in fymbolo , vel in omnibus hujulmodi.
Dico autem, quod non opitulatur vobis, cum
bolum , quod a patribus concilii Ephefini fe
Chalccdonenfis non dicit expofitum aut decla­
addideritis fymbolo . Nam aut hoc feriptura
ratum , fed fnfceptum fe confirmatum t fe hos
facte apponat ut , fe hoc prohibetur : verum
declaratione* feripturarum exponere licitum
omnes patres fuifle illud fymbolum feentos di­
eft , fe ideo nemo unquam jufte condemna­
cit, fe eos anathematixatos qui aliudprater didum fymbolum auderent docere fe tradere fantus eft de hoc. Quid denique opitulatur voAis Det ccclcfiis, in quibus non particulare ali­
c s.bietei- bis , fi Eufebius efle tale prohibitum « , &
quod fymbolum poteft intelligi , cum particu­
bge ■<!■- quod concilium tacuit ? Nam aut ignorabat
sViiiiwr"’ h*nc kg*® Eafebius , fe hoc non eft mirum.
lare fanâis ccclcfiis non tradatur : nec contra­
es »a.< c4- Multi namque ex epifeopis qui imprafentiarium vos k dicitis , quoniam modo taliter ipfe
isiaacatt? rHta ^Bnt » *gQoraot
conciliorum. Aut
·· dixiflet, aliud prater diâum , fi contrarium ®w*» >
intellcxiflct. Nam non dicitur contrarium prape
«■fVMM. i- cum cognoverit , ad aliam fententiam interNm^cU Poetabatur , & non ad fententiam Diofcori :D ter iftud, fed dicitur contrarium tali 1 : fed a- iQaivtHn
liud
dicitur
prater
iftud
·,
&
immutata
fen*,*2ueT*
>m, s<. fe ideo dixit , non eft canon qui dicat iftud,
*videlicet quod Eutyches dicebat , illum qui
tentia diâionum : & hoc liquido apparet om- a— 4»<mt
«m·, fa* iftam fidem doceret, faperet, fee. fubjacere connibus qui nolunt contendere . Hoc fymbolum
poftulamus , reverendi patres , bonum dc- «m
J'T* demnationibus * patrum *. & illum qui immuSleTlCe· taret fidem fecundum diâionem , quod Flaviapolitum fandorum patrum qui convenerant
ui regia urbe Conftantinopolitana » reddi- ânient
Udi4tnta- nas non faciebat : imo dum fervaret diâiones
fymboli, iotelligebat fe docebat aliam fidem,
te hoc nobis tale, quale a nobis fufcepiftis. Si
««t 4·αή- led non alienam. Hoc autem non prohibetur
quis commiferit vobis aliquid in depolito,
rT^ti^ docere extra textum alia fe coniona j videtur
nonne debetis reddere ut habuiftis ? Reddite ««« .<·
, per omnia injufte depofitum Flavianum : non
nobis fymbolum patrum irt «ccepiftis : non fu*'
' enim diffinitiones tranfgreflus eft, nec innova­
fcipit additamentum aliter quam conclufum eft * iyUakavit aliud fymbolum, prout vos fcciftis. Ethrc
ab illis patribus .* fe qui audent mutare , expro nobis certa funt, · fe hoc , quod vos con­
Iiloduntur > fe * quos aliud prater iftud vel-* «"«e·’··
cMeeÀetti·
ent facere, · tormentis conftnngunt. Parumne
cedetis , nifi evidentiflimis rebus contradicere
videtur
vobis, quod fuit additum fymbolo , & pe»*,
E
velitis.
parvipenditis rationem talis rei ? Ergo fe dem­
Ci id. Vultis plus dicere ?
Er a is. Volo praterea unum teftem allega­
pta nil noceret , nec param , imo proderit ma­
xime: nam univerfo populo Chriftiano magnum
re , qui fuit princeps vcftra ecclefic Roman*,
eft , quod taftum eft, fe magna ratio eft de il­
qui fpecialiter eft noftraram rationum confir­
lo . Ergo nec nos erramus , fi magnam facimus
mator , Vigilium (anâiifimum papam fenioris
Rome , cui profeâo nos obedire debemus ,
rationem dc ifto propter aliquam particulam apfe vos imitari : vos r dico , qui faccefliftis epofitam, fe ftc per 1 * difpenfatiooem detrahatur :
& vos complcâimini fratres, quorum videtis Iajus dignitati. Sit denique ifte fignaculum no­
>·Η*«
ftraram rationum , dicit in epiflola quam ad
niatus, qui vinculum caritatis laniatis . Roga- co.
Eutychium Conftantinopolitanum patriarcham
mus vos patres fe dominos honorabiles propter
direxit : CariSmo fratri Eutychio Vigilius .
vifcera domini noftri Jeiu Chrifti , qui dilexit
no$
Cottar to
xiv,
a reyiii»
~!·"·1
duMsta·.

1551

BTwT*

P A

a

a7V^7”®°» iontile»
» fc qui anima® fuam a
Cmisti poiuit pro nobis .* redeam·» ad illam opportu-

•

»

If

*■·

Ahmut·· ·
1-r.

1552

renft anathema. Secundo refpondeo ad ift»d,7~“—quod licet hoc verbum non fuerit Mprefse po- χινΤ*
14M.
nam cretfedationem , qu debet efle fc inter
litum ia verbis prima panis, oportet ita intelvos fc patres illos > quant babcamns prias
hgere , fc ita fanâi dofcores intelligent . Et
quant adderetar , fc inter noa non erat ichifpnmo Cyrillus, fc poftea Vigilius , quem tan­
ni. Agnofcamas adinvicem « fc reneremur
ta «uâoritatis facitis, prout eft . Cyrillus*in
patres , boaoremns diffinitione», timeamus
• expolitionibus fymboli declarat fenfum prohi- ,j,14.
poenas , cnftodiamas traditiones » fc fimul
bitam tertii concilii, fc dicit, quod illudcon- «>■»
omnes uno ore glorificemus bonorabiliffimom
cilium tulit fententiam contra Ncftorium , fcJÎ’JT.a
damnavit novitates vocum eorum qui cum Ne- ijT
•omen Patris , fc Filii » fc Saritus faufci
none* fc temper , fc ia Cocula Coculorum . A·
ftorio erant , fc qui fuerunt, fc qui faperent
talia. Certum en » hanc diffinitionem habere
men.
CaaotMaL. Cum vcftr· gratia benepla­
duas partes . Ultima loquitur de fapientibus
dogmata Neftorianorum ; ubi hac prohibitio po­
cito.
Eruas. Dicatis plane propter notarios.
teft prohibere novitatem vocans, niti in prima
V
Cito. Faciam· Reverendi ac dile&ifikai 3 Sarto certe hoc intelligit aliam fidem , id eft
patrer > ego intellesi qua modo protuliftis > fc
e fapientibua aliam fidem, id eft contrariamr
dimiffit prootmialibus * veniam ad rem ipfam.
alioqain Cyrillus non dixiffet novitatem . Se­
PateruitM veftra dicit , quod volebat reiponcando probo per diânm Vigilii , per panicu­
dere ofto articulis per me taftis , quia illa vi­
lam quam volebatis praterire ; dicit : Recipimus ducentos fanâos patres (fc infra) fc judi­
debantur pertinentia magis quam alia . Ego
in (criptis dedi tibi viginti , poftea divertis vi­
carunt Ncftorium impiam , fc damnarunt inicibus ultra odo aut decem * qua re vera noa
3ua dogmata : fc continetur in fecunda pane
iffinitionom , fc fequitur t Et qui fimilia fa­
feint minus pertinentia quam illa * imo magis
acmagts ftringunt: dimittendo ifta , venio ad
perent . Ergo exorefle Vigilius intelligit pri«f rimum. Et dicitis primo de Charifio , quod
mun panem non iolam loqui de prolatione ,
Ile nil nobis preftitit, quia ille fecit privatum
fed da iis qui fapiunt . Et unde tfti doâoroa
fymbolum, nos agimus de univerfali. Ad hoc
declarant, quod eft intclligenda prohibitio non
refpondeo, quod multum preftitit ie proflat,
folum de loqventibus, fed fc de · > lapientibus .
licet inter nos fc vosipfos fit ousftio de fym­
Tcnio probo per rationem, quod ita debet inbolo univerfali, nihilo minus de hoc verbo ad- ç telligi . Ridiculum effet dicere vel cogitare,
dito, fc au licuerit fieri, iafurgit exintelledu
illos patres yeluiflc ligare proferentes ore , fc
didionis tertii concilii. Vos videmini intellinon qui cogitarent corde. Lex non imponitur
gerc illa verba , aliam fidem , id eft aliis ver­
verbis, fed rebus : fc intentio fynodorum eft ,
bis , licet veram : fc quod certe intelligitur de
ut doceant homines veritatem , qui debeant de
alio fymbolo, etfi vero, tamen in verbis diver­
Dea fentire, quia flteit apoftolus : Cards trttli.
tis. Ego impugnabam, quod fatis protulit fi/»r 4d /ufiiiie» , are tetnt twftffi· fit λΛ fitl»·*·*£'*·’ dem fuam · per diveria verba, quam fit fymbo­
t·* . Unde incentio ipiorum eft qui funt milum Niccnum, & non fuit reprehenfur. Ergo
niftri juftiti· , docere homines qualiter debent
ex hoc comprehendo , fenfum prohibitum comcorde fentire . Unde ipfi non oerfedi eflenc
Erehendere diverfiratem fidei effedu , non νέτ­
miniftrt juftiti· , * nifi corde docerent. Et
quia voces fuat fignificativa eorum que quis JX*
ο -, & ficut dixi , textus non diftinguit inter
fymbolum univerfale, vel particulare, vel com­
in animo habet, fc nemo prefumitar aliud ore ara4«re«.
mune , vel privatum : imo fepe dixi quod par­
firoferre, quam mente habeat : ideo vifum eft
ticularis perfona prohibetur per illum testum.
officere patribus , prohibere verbum , profer­
Nam fi intelledus diffinitionis fuiffet dc verbis jj re , comprehendens fapere . Nanquid homo efi»
tantum, Charifius valde fuiffetreprehenfas. Se­
fee falvus, ti reâc proferret, fc corde tnalefcncundo , paternitas tua dixit , quod ego dixe­
tiret ? Reverendi patres hoc refponfum eft ad
ram , quod ea prohibitio prohibebat non tan­
id quod allegavit de diâionibus , fc ad aliud
tum proferre, fed'fc fapere. Dicitis quod ver­
3uod ipfe dicit, quod fapere intelligiturdecor
bum , fapere , non eft in prima parte textos,
e; & proferre, de ore. Deinde revertimini ad
fed verbum proferre fc docere : fed in fecunda
id quod prima parte dissilis , dicens quod pri­
vata perfona poteft facere privatum fymbolum ,
parte diffinitionum , cum reprehendatur dogma
Neftorianorum, ponitur , credentes vel fapienoniverfale aurem non poteft fieri: illud non vi
tes, fc quod hoc verbum fapere fuit potitum in
detur habere rationem, nec faciem rationis,quod
concilio Chalcedonenli propter faâum Eutyprivate perfone concedatur plus quam uni varix
chis, quia bene proterebat fymbolum, fed ma­
ecclefia» : imo deberet magis prohiberi Angu­
le intelligebat i fc ideo concilium Chalcedonenlari quam univerfali, quia privata perfona po­
** P°fu,t
verbum fapere . Addit ipfe
,
teft errare , univerfali» non poteft errare : fc
riiti*' ' quod verbum fapere , eft fecundum intentiohoc repugnat rationi naturali & civili, fc po­
nem intus proferre , vel docete fc conferibere £ liticis , quod plus poffit una perfona quam
1
«St* * fecundum verba fc diâiones. Ad hoc potfum
communita» . Itaque per illam prohibitionem
prohibetur particularis, & non univerfaiis : fc
/
rtvcUocc-dupliciter refpondere: uno modo, licet hoc ververba hoc comprehendunt loquentia in lingu/
iT.refpKiw bum non fit in diffinitionibus tertii concilii,
fimTairi». fufficit quod fit in prohibitis aliorum eonciliolari K. Nam hoc videtur alienum a ratione , g Man·,
««··.«·■- rum. * Nam ita ligat diffinitio oâavi concilii,
Î|uod legislator qui intendit omnes ligare, fcnon
μ·***Ζ«Γ‘ieptimi, fexti, quinti, fc tertii; ti prohibetur in*
e , fibi fc non aliis legem imponar . Ea que «aP* c>u«a *
>r»f«rre. telligentta , tunc fequuntur illa inconvenientia
pertinent ad rationes civiles non funt fpernen/
qu* oli”» dixi; quia quicumque faperet aliquam
da. Leges communes , fc qus faâ« fuerunt
j
tyintaii.
veritatem que non effet in fymbolo, incurreret
Conftantinopoli perjuftinianum, dicunt, quod
1
ch?icc7o- anathema , five per quintum , five per lextum,
par in parem non habet imperium: nec habens
j
w,fnâf. five per feptimura: fed hoc eft abfurdum nedum
poreftatcm condendi legem , poteft ligare fucu
diccre, fed cogitare, quod omnis homo iucurceffbrem , quo minui veniente neccffitate poffit
mutare;

»553

BV.ÎV"

Conc,

Florkntini

a»·

i554

da, Volo uti verbis qunfunt apta ad pacem, χM
non ad litem . Demum ad argumentum omii- Chrisk
fionis concilii Conftantinopolitani , quod de
njt.
eo non fuerit fa/ta mentio < , cum di­
citis , quod non fuit ante prohibitum ; ficut
Icibcrt F.
diai io (criptis , ponatur k quod prohibitio pro­ ph'6·····
hibeat aliud fymbolum fieri ; difcutiamus de li­ Lit f«a<
gnificatu iftorum verborum ad fymbolum . Ego
poil , lcd
fed de Certan­
non dico de prohibitione ante vel pois
fignificatu. Tu dixifti quod id quod non dufert
in fenfu, fed is> verbis, debet reputa» unum & r»t prohibi­
.
idem cum Nice no : ita noftrum cum fit idem, ktio Prafap.
non eft aliud.
r»
yofito
— Ctll
Efhbs. Ego dixi fine diverfitate , ncc dixi
idem, fed aliud: vos accipitis hanc fignificatio- «X, cC<t
nem a me, quam non dün, de illo Conftantino- ^^>(*
politano 1 folum .
proUt *
Card. Illa rstione, qua fuifti motus addi- 'Ba£7<rU
cendum de illo Conftantiaopolii<no , ego mo- ·£Τ«&ΪΧ.
veor de noftro, ut dicatur idem : deinde probo t·1- ·* &»·
per alias auâoritates . Ego dico , quod in feptima fynodo fuit Icâa fides Tharaui &· Theo- i·· fti·»dori , qua in verbis multis differebant : & ta,
men tuit didum , quod erat una 6c eadem iden- <go anu
Cita· · Item in quarto concilio dicunt , quod
decreta in Ephehno 81 Nicaeno ita concorda- M 4i»crfirunt , quod nil diverfum iapuerunt five diflinicrunt. Ergo divetlitas te identitas non at- «ibU^e**
tenditur ad verba , fed ad intclJedum . Ego •1*7'“* t
dico, quod & ante tertium concilium fuit facta
hac prohibitio . Probavi per Ctrl e (linum , de-·!<·■-<·!<·«
inde per Cycillum , tertio per primam fynodum: te paternitas tua nihil rcfpondit . ücin- boi.X«i«ie
de audiatis epiftolam Liberii papa. ,
And. Fuit leâa in Graco, deinde in Lati-■ut,,, iif.
num his vetbis » .
·■
Dileâo fratri Athanafio , & univerfis in 'MaJeSta
unum congregatis hdem rcitam featienti- mAs»· ,
bus , Ægyptiorum epifeopis , Liberius papa
falutem. Et ab initio percepimus a beato prohibiti·.
Pciro apoftolorum principe fiduciam , ut habeamus auctoritatem pro uuivcrfaii ecclefia i.co«. lub
ad reâam defendendam fidem , quatenus nui- Ub·»·,
li liceat ftatum cccfefi* fubmovere ad Icfuram rçéte credentium , line periculo hono­
ris . Epiftolam rcftrans nobis direâam an­
te nos recitari fecimus > tribulationes quas
pro reâa fide patimini, intelleximus : fuper
quibus tc nos una vobifeum condolentes , Cc
laborare pro vobis , ut paoer pro filio , pa­
rati fumus . Fidem Nicxni concilii in eadem
epiftoia reâe ceperimus , gratias referimus ,
pro qua non folum perfecutlones fuftinere pa­
rati fumus , fed etiam , fi neceffc fuerit ,
mori pro nomine Chrifti , in quantum no­
ftra fragilitas patitur , non refpuimus . Ideo
firediâum concilium Nicsnum diffinivit , ilg VidaB,- Cilla .
am fidem non Hcere proferre , fapere vel do­
r·· «··■. <.
C a id. Audietis nunc .
cere aliter, nec quidquam in fide (entire vel
ZZ**iV*
Erui*. Quia illa non funt authentica, ideo
proferre , quod lis patrum regulis poffet ob­
t··.··. «·. non curamus ifts videre.
kVar'coM.
Card. Ideo dico , quod erat illud verbum E viare : qui vero fapere , docere vel proferre ,
vel aliud fymbolum tradere ad fidem verita­
λΛ. y. ia «pud «cclcfiam Romanam, Filioque, & non fuit
tis converti deliderantibus , vel a Judaris , vel
ii- fchifma . Item Tarafiut addens , per Filium,
g>',rx>nt.- h m concilio feptimo , non generavit fehifma.
Paganis Chriftianos volentibus fieri i fi epifcopi vel clerici, alieni ab epifeopatu, clcritus a
MroUro<a
doârina Auguftini & Ambrolii eratnoclero; monachos vel laicos anathematizari vo­
ta ante tempus tertii concilii . Item doârina
luerunt.
,*«<«·ιι^' multotum doâorutn G rr coru tu erat nota orienCard. Etiam ego probavi per aliam auâoriumparc ** talibus,
tamen nullus fuit fcandalizatus contatem, quodfimilis prohibitio faâa fuit ante per
HUr. r·»· tra eos. Unde non dicatur , quod hoc vorbum ,
r *rî«Kh« Filioque , fuent caufe fehifmatis , nec propter
canones Nicaeni. Unde non tantum Liberii & Vi­ n la primo
gilii teftimonium , habemus etiam Damafi pa- ArimUii
CobIUru- fioc fecuta eft divifio
p«
, . tc
qui
fuerunt in Ariminenfi BroUto*r
••polluai.
£rHts, Propter que ergo?
I
’ epifeoporum
. " .
.
"cnnrilin
A ri,ni fucruru
Γι,.ι,η, , JL·
Carp. Litis prrtcutx non eft caufa referen"concilio ,_ uhi
ubi rjthnliri
catholici X& Anani
3c VMelom.l.
toncil.
Ariani

—---------- mvlarr· hoe effet contra rationem Br finem le- A
C<xÎt^10 K“
Nam hoc fît ad bonum publicum , mo­
do fi uulitas publica exigat , ut quid fiat con­
tra illam legem : nifi portet fieri , crt'ct contra
finem illius legit- Et ut non videar uti legi­
bus feculanbus folum, adduco exempla fanda­
rum fynodorum . In primo concilio Nienno
fuit concluium, quod poft ccclefiam Romanam
i£***tt’ effet Afevsndrint · : tc ficut dicit papa LiNKUO.CM. ^cnu4 t * quod fuit prohibitum, ne quid fienrt
b Κρ«*·»ι contra illud fub poena depofitioms, u effet epiibpra £'ιί* feopus; 8c anathematis, fi laicus; Ita Julius pa­
’s·
pa dicit : Pofuerunt leges, quas facros canoπ<·* appellamus , ncceflarias ad ftatutum ccclcnicko ii- fi® te ad dignitatem epifeoporum: non obftan- >
te *,,a prohibitione Nierai concilii, fecit β
a,·ι·« Chalcedonenfe , quod Conftantinopolitana
aro.afaft* e^ct 4 P"“a ! Λ
apparet quod non tam unum
CMftmi- concilium poteft addere , fed & tollere , dumm°d° non fit contra fidem: te quantumcumque
m· ai«- prohibeat , non ligat manus fequentium fynouafiùaa. dorum in illi» quae poffunt difpofitionem homi­
num variare, non de fide, queeft invariabilu.
Unde eeclcfia catholica bene prohibet fieri quid
contra fidem : fed quod aliquid , quod fit fe­
cundum fidpm , nçn poffit ecclefia facere , hoc
eft impoflibile. Ea qua continentur m fym­
bolo , funt invariabilia : fed quod his verbis,
vel aliis utamur, dummodo fint vera, boenun­
quam fuit inhibitum , nec poteft inhiberi . Ft
ficut fynodus Conftantinopolitana potuit face- c
re declarationem , ita io ctcrnum poterunt per
alias fieri. Imo dico plus , quod fi aliqua fjnodus dicerec , quod in fymoolo non addatttr
etiam verbum verum , intelligerctui dc privatis
additionibus, non de ecclefia nniverfali. Et fi
quis diceret, quod Cyrilius prohibuit fibi ipfi,
ioquens in pertona concilii , Cyrilius intelligcbat dc feipto te de privatis, fle non de univerfali cccleua . Et hoc dico per quamdam re­
petitionem, cum fupra declaravi , quod epifto­
ia Cyrilli habet fignificatum de fenfu , non de
yerbu . Ad id quod dixiftis, quod additio fuit
caufa multorum malorum, dicatis , quod addi­
tio non fuit caufa fchilmatis , quia ante iftud
fchilnu ecclefia Romana cantabat fymbolum p
cum hoc verbo , Filioque . Hoc habemus per
• Kpift. 7». «pilulas Hornufdas papa · , qua feribit imperat»«
tori Conftantinopolitano, videlicet Juftino, paU<mBe4iv' ta Ju^'n,*ni { imperatoris , qui luit tempore
Coi··, i· quinti concilii . Concilia Toletana s funt maî**.Î>ke' qnc aoftoritatis , cefebrata cum prxlidente Leo**
-,
· ♦.. ,·
*i
i jaftiaia- nu : &. in multis de 1111« conciliis ponitur 11*°d ’«rhum · Filioque . Si vultis quod legantur, auditr
«taicMarEr his· Nos nunquam audivimus talia con-

1555

B,W.·'

Ρλ»

t

II.

*“·,·.'/·11

155S

HO' Ariuu plares nimis *, 8c protulerunt perfidiam A poftolici aftus implicite continentur ; Sc di- <^7^
cit : Hac eft fides paucis verbis tenenda : μ
xiv.
«♦j»· lici rcfiftebant eii , Sc illi Atiani volebant peripfo fymbolo novellis Chriftianis datur, A* ex­
femiu ^ua(^crc * quod propter duo verba non debebat
ponit quatuor : primo ad^fidclc» ; fecundo ad
rer ustom turbari ftatus ccclefi® : tollatur hoc verbum * *
ncreticos , tertio ad Judaros * quarto ad paAfricMu4 non erat*
er*t Paa· Sed catholici intelligentes
Êanos : 8e aperit multa myfteria Dei pulchra .
•wa”air fallacias repulerunt eos* 8cinfinuarunt imperato*
Inde invitat hcreticos * Judaos te gentiles
.
, ri eorum voluntatem * dicentes efle filios Nice»
ad fufeeptionem hujus fymboli * & dicit >
«i. vST ni concilii, pariter 8c heredes Repetitur reda
quod tradatur novellis fidelibus , & quod fi­
*αγο·.ι<μ>. i p forum fides ad Conflantium/cripta* cuius verne ipfo non eft reda fides . Et advertendum,
^“•>’*ba funtbec.
quod fymbolum apoftolorum eft perfcâius *
s No· er«t
Epiftola catholicorum epifeoporum * qui Ariaid eft magis completum quam Niccnum . In
^X^nis refiftunt in Arimino.
fymbolo Niccno non dicitur * qnod Chriftus
àUâL
C* md. Et cft advertendum * quod pauciocft conceptus de Spiritu fancto cx Maria vir­
pSt. fwt *** tcneatw rodam fidem dicebant concilium
gine . quod cft ita magnum 8c admirandum
*<ruium> repnefentare c * & fob nomine concilii feri- B myfterium . Item nihil dicitur de defcenfu ad
bebant 1**®™*® ■ H*c fides fola in Nicea exinferos * de fandorum communione * carnis
hiVnw»- pugnat harefim Arianam » 8c non folum ilreforreâione * 8g multa alia * qu® font in
MMM*cr- |am ( fed alias . cuj vcnc fidei addere quid
hoc fymbolo . Definat veftra paternitas dice­
tûvoicMt quam * erroneum 8e fallax eft > 8e auferre *
re , quod non font nifi duo fymbola* k pro-k #*/.<<·λη»·« ·■- periculofum . 4 Et fi quis horum alterum fahibita tot auftoritatibus generalibus . Et fi
η>Ϊο Nm«- cie , erit facultas agendi quod volunt . Nos
J|ucris quando fuit traditum fymbolum apo- kiUini t·»
colorum * dico quod beatus Clemens poft £*emn‘’
··.
habemus Theodoretum, quem audiatis in Gnr. Deinde fequitur epiftola DamaG · , qui
obitum Petri feripht Jacobo 1 epiftolam , &iDcqa*«p.
?UMt leg*, invehitur contra illos qui protulerant in Ariin illa epiftola multas traditiones Petri apo- jjjj, ,7^
qni mjno tcftimonium , his verois . Patres trcccnft oli commemorat * icter quas dicit hcc verti qui in Nicea convenerunt * hunc mu·
ba : Chrifto refurgente & afeendente in cceap«4 B*ro.rum firmiflitnum contra harcticos flatuerunt *
lum . miflb Spiritu .fanâo . collata apofto- iugür?
"i 8c hoc remedio funt omnia repulfa obftaculis feientia linguarum . adhuc in uno pofiti, η·γ*. ι·κ «.
d Qaore· |A f Ut patCr Se Filius eiufdem bonitatis *
fymbolum quod nunc tenet fidelis ecclcfia ,
UV™-magnitudinis 8c virtutis credi debeant* r unius C auifque quod fentiret & teneret * dicendo edi- m, »trb.
«•Hu «id-effenti® , fubftanti® * Sc Spiritus fandust alierunt ) quatenus difcedentcs abinvicem * hanc
.ruiibbt tcr fapientes alienos a communione noftra juregulam apud gentes " pnrdicarent . Et fc- m pr«J.in­
(•fandtas.dicarunt . Ergo hanc prohibitionem fciatis faeundum hanc traditionem beati Petri in die
&*m ante tertiam fynodum ( at multis mopcntecoftcs facftum fuit hoc 'fymbolum . Ncc cicmcm».'
dit. :<*ion‘.dis cft probatum ) in concilio videlicet Ni.
cft verifimile , qjod ecclcfia fteterit trecentis
°ίαυ^<*crno > qu* noa °bftatuc patres in Conftanannis a tempore afcenfioAis ufque ad conci­
. EpHM*o. tinopoli s non prohibuerunt facere unum fymlium Nicxnum fine lymbolo . Deinde icfponbolum : ergo apparet prohibitionem referri
deatis ad id quod dixi de fexta fynodo ■ . · Aâionc
‘0,
** ad contrariam fidem . non ad declarationem
Vos dicitis , quod debet intclligi * ut nil »·>
f Vai·» ef- veritatis . Ad hoc quodjpfi dixiftis , quod
fiat in evertionem , id cft ipfius fymboli ; &
faMuti?' fymbolum Conftantinopolitanum habet fe ad
dicitis , quod loquitur de iis qur fuerunt difNicanum ut novum teftamentum ad vetus *
finita in fex to concilio ; quali velitis intelligcâ·'1. st"îB & Conftantinopolitanum explicat quod erit
rc , quod non prohibet diffinita in aliis conci­
» epi*. c<- in Nicsno implicite * ut novum vetus : diliis . Ego expediam me de iftis, quia textus po­
VNon c -0 qu°d noftrum explicat quod erat in Ni-D nit verbum , everfio * poft verbum , adjectio­
flieîr"
caeno·. Illam vero fimiliyudinem , per quam
nem doitrinis. Numquid per hoc non apparet *
inteftigitis duo tantum efle fymbola , non acquod illa adjeâio eft prohibita, qurfitadever““ * e’cipimu$ t Sc quia pridie dixiftis , quod erant
lioncm? certe fic. Ad fecundam partem cum di­
duo fymbola * Se quod non cut fvmbolum
cit ibi, eorum qu® diftinita font , refert fe ad
apoftolicum i probo contrarium * A hec funt
omnia , & ad primum * 8c fecundum * & ter­
h rnepifto- verba Leonis * ubi dicit h * Siquidem cathotium , & quintum , 8c fextum concilia , qu®
0
lici fymboli brevis Sc perfcfta confdlio, quae
omnia fuerunt expolita · . Et quod hcc verba , 0
g«ViaTt£ duodecim apoftolorum totidem cft lignata fenaliam fidem, ita intcliigantur, beatus Gelafius
0
tentiis * tam inftruâa cft inftruâione cœlepapa declarat,
fuit folcnniflimus doftor, fuit
fti , ut omnes hereticorum opiniones folo ipante Grcgorium , Sc dicit : Si quis fecundum
fius gladio poflent detruncari : cujus fymbo­
fceieratos hxrcticos quocumque modo , vel ver­
li plenitudinem fi Eutychcs paro ac {impli­
bo , vel tempore * vel loco * terminos tranfmues corde voluiffet concipere * m nullo a decre­
tans quos pofucrunt firmiter patres ecclefi® &
tis fanftiffimi Nicxni concilii deviaret . Se­
fanâ® univerfales fynodi , tentaverit temere
cundo eft teftimonium Ambrofii * & feribit E contravenire, Sc fidei alterius expofitiones, aut
f Epii». <i. pap® Siricio ‘ > & dicit fic r Sed fi doftrinis
leges , 8e diffinitiones , vel libellos , aut c*“*’7"
non creditur facerdotum , credatur oraculis.
piftolas , aut teftimonia falfa ecclcfiafticis reChrifti * credatur monitis angelorum dicen­
i;ulis incognita, 8r fi quid aliud quod iropiiftium * quod non cft impoffibile apud Deum
imis hcreticis folitum eft agere , pro diaboli't·
omne verbum
Credatur fymbolo apoftolo­
ca inftigationc , callide , aut conti a fanfias
rum , quod intaâum ecclcfia Romana fervat.
orthodoxorum fententias i ,fi perfercraverit hoc ι·«ι i»*··
Accedat magnus Auguftinus exponens fymboimpie agens, in focula focuiorum iit ccndcmnatus , Sc dicat omnis populus, Fiat, fiat. II- ua>·.» -i.
ium apoftolorum * &■ ponit de verbo ad ver­
bum illud , & dicit . quod faitum cft ita
Ia verba , id cft > Noli r tianfgrcdi terminor
breviter , quod omnes poflent memoria reti- '
patrum , in ieptimo concilio de everiionc in'd- » , * ,<h>.
nere i & quod cvangelia
prophri® & ahguntur , icilicet intcipictationcs contra icn- ’.'° '**’'·
°
’
ι,ο. tmdeRten.

Chiisti illorum , quam in Sirmio protulerant. Catho-

I ■·(»!·,
Cong Florintini ’
Αι"ΐΓ’
I55g
r.iv
όΰϊίτϊ· tentu* patron». Deinde eum relpoodctb addL A telHgebat , quod fymbolum recipit aaditamta- a*nno'
tum, fi eft confbnnm veritati ; & fymbolum pri- Ckxisti
x i v. ftum mena» ce epiftola Cyrilli, dicet · quod
vatnm Ar commune , dummodo fiat ad venta»«jt**£!*"* hoc pnecefit diffinitiones . Ego dico, quodhsc
tem , non quod eft contra veritatem, quia il­
refpoafio nihil valet, quia intclligcntia verbo­
lud f nec ab ecclefia, nec ab alio poteft fieri . *,£**««
rum fumitut ex caufa aicendi. Unde cum bea­
Subdidiftis deinde , quod ficut evangelio , fca
Tit
tas Cyrillus dicat , fequi intentionem fando­
At fymbolo non debet addi: Se in hoc vos mul­
rum patrum , · non debet intelligi nifi de ipfa
tum fundaftis. Attendas bene, rogo, quiafpero
iatelugentia , non de vetbis : alloquia vide­
tollere omnem dubitationem. Verum dt, quod
retur hbi contrarius, aliter ia epiftous, Ac ali­
in textu evangelii ίμΙΙοχ fuit aufus addere ater in diffinitionibus Tautens . Item tota fyno­
Jiud verbum , nec in feripturis aliorum fando­
dus dicit, quod ipfe lapit idem cusa fide Ni­
rum . Nam fi quis diceret : Chriftus dixit tale
caea. Unde ipfa fynodas qua fecit prohibitio­
verbum: fi non dixit, diceret mendacium . Ec
nem, intelligit efle idem, quod fenfu confonat.
ita eft de epiftolis Cyrilli Ac cujuflibetdodoris,
Poftea refpondiftis ad diftum meum de * fepti»η;,Λ*ma, ubi dixi, intentiones veritatis fedantes : tc
intelligcndo de nuda voce verborum . Sed fi
*··*■· dicitis , quod ille intelleAus facit pro vobis , 3 Chriftus appareret tc diceret : Tale etiam ver­
mXww quia infra dicit: Nihil addentes vel minuentes.
bum dixi, & apponatur in evangelio: numquid
poflêt apponi f certe nullos dubitaret, quod fic.
Dico, quod non poteftis negate, quod debemus
•ZftalT.MÎ fedari veritatem , non verba . Et illud quod
Et fi Joannes in Apocalypfi revivifeendo apud
tu «mb. putatis efle pro vobis, quia dicit , nil addennos voluiflet addere , numquid non potuiflet t
Sic de beato Auguftino, qui multa addidit ad
te*> *ideas quod eft contra te, quia ibi exponit
librum de civitate Dei, cum revidit. Modo fym­
ftuuef—t fidem Nicxnam te aliorum conciliorum , 8t lobolum faftum in Nictea , te per apoftolos faqnitur de omnibus.
ftum , per ecclefiam , te au&oritate ccctefir I.
Era ss. Inferiora quomodo inteiliguntur?
Nam illa ecclefia que fuit tunc, eft nunc , Se
Cato. Inferiora intelliguntur per luperiora.
«•nX/,’7. Certum eft, quod .in aliis conciliis non fuit diffiufque ad finem mundi : Ac fic femper ipfa po­
teft addere , quia ifta additio non fit ab extra­
»·*^··Λ·. nitum de imaginibus, 8t ibi fit; & tamen dicit
neis, fed ab ipfamet · Et quod dixi dc ‘ecclefynodus, quod nihil addit.
C fia , idem eft dicendum de nabente poteftatem
Ernes. Erat traditio ccclefix.
univerfalis ecclefic , ut fummqs pontifex . Et
Card. Ifta diffinitio non erat faâa in ali­
quod fummus pontifex habeat poteftatem uni­
quo concilio, praterquam feptimo. Addit er­
verfalis ecclefic, clare probator, te per evangego , & tamen dicit quod nil addit . Unde olia , Ac per concilia , « ex fandis dodoribus
portet intelligere , quod nil addit contra veri­
G rsecis & Latinis: & audiftis in epiftola hbes- h 0« ·»
tatem, led quod erat in facra feriptura magis ex­
ti Liberii , qui dicit a domino habere hanc ·*·
plicat. Demum refpondiftit ad diâum de bea­
audorltatem pro univerfali ecclefia decernendi
to Leone, Ar dicitis, quod Leo non fecit aliud
veritatem. Et quia eft alius articulus, nobil­
fymbolum. Ego refpondeo, quod per verba pro­
ium intrare, fed cum erimus in illo , clare ohibitive, fecundum lenium veftram, itaeft pro­
ftendemus hoc.
hibitum facere diffinitiones , ut fymbolum ; te
I m p x x. De hac materia multotiea dixiftis ,
nihilo minus Leo cum fynodo Chalcedonenfi
te non perraififtis , quod noftri quid dicerent .
fecit aliam diffinitionem . Per hoc datur intel­
Nam nos uno refpedu volebamus preterire : fed
ligi , quod prohibitio comprehendit contra­
alm refpcdu, quia tangit nos, producemus jura
rium fymbolum te contrtritm diffinitionem. ,
quia cum prohibitio utrumque comprehen­ D noftra, fi vos permifentis nobis: nam in his non
habemus inopiam.
dat , nonne utrumque erit prohibitum , vel
Caid. St tua ferenitas intellexiflet totum ,
utrumque permiflum ? Ad hoc quod dicitis ,
non diaiflet hoc . Dixi, quod none nolo in­
quod ecclefta Romana non fecit cum diligen­
trare materiam hanc, fed erit tempos ad hoc: Sc
tia hanc additionem , dico contrarium , quia
dixi folum onnm verbum , srqoiparando eccle­
mature fecit fequens veritatem & facras feriptufiam fummo pontifici. Et com vos, domine Eras, doftores Grrcos & Latinos. Et quia pri­
phefine , allegaviftis Vigilium, qood ibi font
die dixiftis > quod in hoc dogmate quod appoduo que faciunt contra rtos, quod in Conftanfuir , fecit tertium teftamentum : dico , quod
tinopolitano fuit declaratum , Se poftea fait
qui tollit hrc verba , tollit novum teftamenfufeeptum ■ : dico quod hoc modicum pro- i I» cumItura, imo & vetus : quia cum vetus fit figura no­
deft, quia habemus alibi, quod in hac fynodo
vi, fi impugnatur novum, impugnatur Arvetus,
fuit declaratum hoc , videlicet in aâione ter-f iu<
Îuia unum continetur in alio. Demum refponthe fynodi , ubi dicitur , quod Cyrillus ma*IU
iftis de Flaviano & epifeopo Dorylxi, Sc di­
gnam lucem prxbuit fymbolo , quod Neftoxiftis, quod illud nihil prodeftnobis, quia Fla­
vianus non fecit fymbolum , 8e e ilii intellige- £ rius male intelligebat, fuit neceffe Ut Cyrillus te r**^*·™·
C fcili<et
eoatrani
fynodus melius declararent : nec fait fufee- ZucîuZfe
bant , quod non licebat facere diffinitiones .*
Fi·»»·».
ptom folum fymbolum , fed declaratum , cum 1«ρ«ηβ···<
As ideo male intclligebant, Sc ideo fuit revoca­
non fit admilfus Neftorius fecundum meraMU*
ta eorum fententia. Ego dico, quod fuit caufa
verba fymboli Nicaeni loquens , nifi illa duo­
4 · cMtr,- revocationis, quia condemnata fuerat 4 veritas :
decim capitula approbaret . Et in quinto conri· ri«v>«-deinde quia ipli non bene intelligebant illamdifM'
finitionem, quia intelligebant, nec in fymbolo,
ciliodicirur, quod Vigilius anathematizat eos,
qui aliud quam fymbolum fapiunt . Hrc ver­
• i· cone- nec extra licere addere . Concilium hunc fenba , aliud fymbolum , fi intelligeretur aliud,
improbat , intclligens quod licet , dumid eft verbam , effet malus fenfus , quia femmodo noo addatur contra veritatem . Et hoc
Eir quod quis diceret verbum, incurret poenas.
b<iia· «oe-declarat Diogenes * epifeopus qui ibidem erat,
uJbi· .*Ε*"
refpondit his verbis : Dolofe proponunt firgo quicumque diceret aliud verbum , eflet
anathema . Si intelligatur aliud , id eft fym­
Et c»m dem Nicsrnam : illa enim additamenta recebolum, dico quod intefligirur aliud, ideftma­
iXhTcU
propter errores Macedonii . Unde ille inlum
leeieai.

1557

1559

Pars

II.

Αι’ι«Λ.’η

1560

Ium vef corruptum, vel extra fenfum pietatis: 8e Ationis verba per dominam Antonium Portugal- Cvhat··
lentem epifeopum in generali feffione leâa, tue- XIV.
Can isti hoc modo bene fiat. Ad id quod ultimo petiiftis depofitum, dico , quod iymboiam noftrum
sunt hcc.
M1«·
eft unum Bc idem , 8r quod patres faoâz Niexnz iynodi curarunt de veritate , Bc non de
TRANSLATIO CONCILII FERRARIA
Xr liabis verbalibus -, quia dicitur in tertia fyno> , quod Nicaena iynodus venit ad declaran­
dam fidem ·, ecclefia noftra dogma illud decla­
rans, fidem declaravit Nicznz fynodi, drevanEelicam, Bc apqftolicam: li pax optatur, memSlgeato tfifttf·! ftnti ftntrttt M , *i ftrft·
ream» rti auattriMt.
» IpiA.i.in ra fuo conveniant capiti* Bc Julii pape “ ver­
tM tn«. bis inhaerentes* qui his verbis utitor: Indignae
CMolioicit ocumenici concilii locum, ad quem
elt quemquam vel pontificum » vel alium « il­
ΓΜΙ edit.
Calo·ite.
lam regulam refutare » quam vidit fedem beari
viri eleâi ex toto Chriftiano orbe con­
veniant * in quo inter alia hominibus necefPetri docere Bc tenete · Multum convenit » ut
totum ecclefia corpus in eadem obfervationc B faria hoc potimtnum fit , aerie ia lubricas , ne
concordet cum fede apoftolica , ubi Chriftus
ob infie&i aeris contagionem peftiferam , quam
cuoâi naturaliter timent* fugiunt & metuunt,
totius ecclefia pofuit principatum . Nonne cla­
hi qui ia concilio pnefçntes Tant , abire inde,
re confpi citis * quod totum vcftra contentionis
re infeâa , compellantor , abfentes vero illqc
fundamentum relidet * quia afieritis * prohibi­
accedere recaleat · Expedit profeâo eos qai
tionem in tertia fynodo faâam* cum piiuio ead res arduas in fynodis pertra&andas cootiam faffi eftis ante fuilTe declaratum fymbolum; 8c ego luce clarius oftendi ante fuifle pro­
daunt , omni alia cura , omnique timore va­
hibitionem faâam: Bc fic necetiario prohibitio­
cuos elle , ut rebus publicis quietius liberiuf- ■
ve intendant . Optavillcmus idem ipfum uninem fe extendere ad faifatn fidem : nili velle­
mus aflerere , Conftantinopolitani concilii pa­
ver ia le concilium , quod io hac inchoavimus
civitate , apud catndcm continuare , 8t in ea
tres atteâos anathemate : quod nullus noftrum
perfcâam occidentalium Se orientalium eccleadmitteret. Nonne videtis, vos tantum duoaf(iarum unionem confumm^ic feliciter , Bc ibi
feruifle fymbcJa , Bc nos tertium apoftoiorum
clatiflime demonftrafle , Bc clare oftendi Confinem optatum imponere , ubi initium dediftantinopolicano iymbolo verbum , De calls , Q mus. Et quamquam cum peftis autumno pro­
ximo hanc urbem affligeret , a plerifque in­
deficere , cum quo verbo vos 8c nos cantamus
itantia fieret, ut fynodus ipfa id locum t ra of­
fymbolum i Liquet luce clarius prohibitio­
ferret y r non infeâum : quia tamen , licut af­
nem non fe ad verba & fyliabas extendere, fed
ad diveilitatcm fenfus & contrarietatcm fi­
foler , adveniente hieme , iila prurias fperabatur ceflare, ufque ad hunc diem diiatum extidei * fine eo , quod etti verbalis eflet prohibi­
tit. Cum » cio ilia in diesperfeveret, timeaturta additio , cum hcc pofitivz prohibitionis conque verifimiliter proximo vere atque zftate ve­
ftitutio foret , fole elatius oftendi , eatndemhementius invalelcere , omnes judicant confumet eccleliam , dc ejuldem ecclcfi* poteftaJuntque non modo utile, fed ncceflarium fore,
tem habentem fummum pontificem » hac pro­
ut ad alium hoc morbo liberum confeftim mi­
hibitione aftringi non perne ; de quibus etli a*o4e fi^e* iH0* corrigeremus * b nonne eccleliz poteftagrandum fit locum.
Quocirca ex hac & nonnullis aliis rationa­
iym- tem auâoritatemve commifceremus ? Volui hoc
bilibus caufis * confentientibus ciri (limo filio
Μ»·. •I,v* proccftu vobis fatisfaccre, Bc luce clarius oftennoftro Joanne Palaeologo Rotnzorum impedere , patrum intentionem fe non extendere nimrcaM·. fi ad verba 8c iyllabas fidem mutantia, non ad D ratore , Bc venerabili fratre noftro Jofepho pa­
triarcha Conftantinopolitano , facro approban­
declarantia veritatem . Et quia fpero > Spiritus
te concilio , ipfam «cumenicam feu univerfam commi- faeâi gratia cito vinfturos vos omnes eodem
lem fynodum ab hac civitate Ferrarienfi ad civinculo caritatis, aliis verbis cxafperare vos novitatem Florentinam * omnibus manifefte li­
niM«cci»- lo; fed tantum rogo ut habeamus relpcâum ad
beram , fccuram , pacificam
quietam , ae­
veritatem, Sc removeamus dc animis noftiisquz
ri fque falubritate letantem , & ad quam inter
•oa’potoo-' pcftenr tollere cognitionem veritatis , Be cam
««offecit* totls ^cn^*^us atnpleâamur.
Tyrrhenum Hadriaticumqae mare optime li­
’’ **“
And Hora jam aj. pulfaverat , ingrefia 14.
tam , ab orientalibus Bc occidentalibus com­
mode accedi poteft , harum ferie , in nomine
cunâis frigore, inedia, attentione agitatis , fi­
fanâz Trinitatis Patris Bc Filii & Spiritus fan­
nis extitic collocutionis diei illius.
âi , exnunc transferimus , Bc tranflatam elfe de­
Nam H.
£t impolitus eft quzftioni propoiitz verbalis
cernimus, cum bis plenis fecuritatibus & falvis
additionis finis : & ut ad proceilionis dubium
conduâibus, quos initio hujus facri concilii prrconverterentur paties , ordinatum extitit . Sed
buimus.
quia fuerat peftis fuipicio , ne inctebrelcentibus
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc pa­
caloribut zftatis proximz inficeretur facer ca­ E
ginam noftrz translationis & conflitutionis in­
rus , conclufione fauta de concilio Florentiam
fringere , vcl ei aufu temerario contraire · Si
transferendo, ad Florentinum concilium procefquis autem hoc attentare przfumpferit , indi­
fionis materia eftdilata: licqueincathedraliFergnationem omnipotentis Dei 8e beatorum apo­
rarienfi ecclefiaordine, modove, quoinocumeftoiorum ejus Petri Bc Pauli fe noverit incurnicr concilii declaratione convenerant, iummo
furum.
pontifice, Latinis Grzcorumve patribus cum eo­
Datum Ferraris in feffione publica in eccle­
rum imperatore przlentibus, infirmitate patriar­
fia majori folcnnitcr celebrata , anno incarna­
cha abiente , legitimo tamen deftinato manda­
tionis dominiez 1438. quarto Idus Januarii, pon­
to » decretum eft , concilium dc Ferraricnfi ci­
tificatus noftri anno 8.
vitate ad civitatem Florentiam, Grzcis annuen­
Ano. Hac igitur in translatione noftramdi­
tibus , elfe tranllatutn . Decreti autem tranflaei hu-

D

1

156»

® V î V**

CO NC.

Fl

C.u ATic c* hujus hiftoriam , nova iu fuadente mate
XIV. rn , terminabimus, ad di*m alm.n ledtturi ,
quo 1'loienti* catholicis duputatioivbus decla­
rata commemorabimus. Vale.
I.UD. Lt tu vale: in craft inum, oro, hoc in
toco iuxta pro ml (Fa convenias.
And. Fiet: iterum vale.
Lud. Felix i cariffitne fréter.
rtli^tu ax ^tnénx frafa^xxxaxr, ap-

farfuat hit juxta ttmfarit arjiarua eftftala, E»lt»*», euthtH friaufti hartahatar ad caxeüiuxa , >*fmiiiii daxut·!.

RENTINI

Num. nr.

I562

mittere. ac prxlatos in tuis dominiis luuiututos,
ut veniant, hortari velis, neper tuam excellcntiam aliqualiter debt , quin utnufqueecclefi*
unio cum ceteris fandis operibus inchoatas feli­
citer perficiatur. Datum Florenti* anno incarna­
tionis dominie* 1418· &c.
Similiter feriptum eft regi Scotic , Ludovi­
co comiti Palatino Rheni 8c duci * Bavan* ;
marchioni Brandebureenfi , duci Saxoni* , Moguntinenfi Colonienfi , Trevirenti , archieP^pis ·

a n ·» o

Christi
*♦>’·

· I· OffJm",*'1'
»'«£
cfili·»#,-

Dt

Eufeaiat, Scc-Carl/Jlesa ix Clarifia filia Htarita rtgi
Datix Mxftri falatam .

AL’?:,’?UU·

Grxtaruua i» tititattm

Fiartaha.

iâaàJh»»

9·
nH· cr«·-

B
And. Quamvis ad conflitutum locum feftinus
varix nobis multiplicefqne Temper haadvenerim, tua me folicitudo prevenit.
„ nmJ' iv
V, ftenus incubuerint foin iiudines ad comLud. Que pridie audivimus, ut prxambunu flu in defuper otlicium paftoralis cur* gre­
la notionis Spiritus , magis fenfum concita­
gis domuuci debite cxequendum , magna 8c
runt quam foverunt. Erant meo fenfu fidei nbn
omni ex parte laudabilis folicitudo ell Vila cir­
multum opportuna , b data notione proceflus
ca rem unionis orientalis ecclcli* cum eccleSpiritus fanfti , ut plurimum concitatus cx pn- nomi c«
fia occidentali , our pro Dei miferatiouc noftin* diei Termonibus , ut kquentia audirem .
itris temporibus clt oblata : ad quam traftanad locum conftitutum avide redii , ut fafti- «b m.o
datu, ut dudum pm ichutcr capimus , unio­
dium additionis , non divinum fed pofitivum Pnn‘^,e>
nem , ac ipfo domino &.· Deo noftro propitio
jus ( ut tuo utir vocabulo ) continens ni gau- \^rb»tur
obtinendam , totis animi & corporis viribus
dium convertamus, referas , oro , polhcit* rei T”*·,®
*
diuooll Fi·
properamus . Et licet multos haflcnus in ea re
progreflum.
i.o4uc,.d
perpelli fuerimus labores , pluribus- tamen an­
And. Florenti* cum fummus pontifex maxii··
te adis menfibus immixta laboribus ipfi» mul­
mus, imperator 8t patriarcha, Latinorum G ne pcn.nTm,
ta ob fupervenienteu' in civitate Ferrarienfi C corumve patres adveniflent, difputationuin cunpedem fuhivimus etiam mortis pericula, quam
ftituerunt progreflum.
ingentem ac continuo invalcfccntcra , multis
Lud. Oro , ante difputationum certamina ,
ac pene omnibus in cd loco pro cecumenico
ut referas quo ordine recepti funt Grr< < . S<.io
concilio exiftentibus , locum alium propter
Florentinos cives in his receptionibus, ut appa­
hoc defiderantibus , ex ratione inclinare iuperreant , curiotos.
iedimus , ut ii torte per hiemis adventum , ut
And. Patriarcha , duobus ex cardinalibus ,
venfimile erat , ea ceflaret pedis , inchoatam
domino de Columna 8c domino Firmano , ahujufmodi unionem orientalis ecclelic in loco,
lias fandx Marie in Via lata , diaconibus
ubi capta fuerat , ad optatum finem perduce­
cardinalibus obviam extra portam euntibus ,
cum perlatorum multorum comitiva in civita­
Cum vero ea peftis pc/ ipfim hiemem , ut
te duâus , domum Tociatus eft . Pervenit in
antea , perfeveraret, nuIliqucYàmodo dubium
veniendo imperatorem . Florentinos hoc fpeciavideretur , quin per Λ xftatem continuo inle eo dic fcciflè confpeâum eft , quod pro tunc
valefceret ; ne tantum &· diebus noftris incom­
officiales , quos dominos vocant , ad fedile
parabile bonum ex hujuftnodi morbo pellis in D quoddam ante eorum palatium defeendeeunt ,
tercipi, aut aliquo morbo turbari poflet, 8c Ii
expeâaruntque quoufquc patriarcha tranlirns
berum eflet omnibus pro Dei glona in lu<
ad eos adveneeit : quo adveniente (urgenti­
acumenico concilio in vinea «domini iabaoth
bus
interprete Leonardo Aretino dominii
collaborandi noblicum , utnufque occidentals
eorum cancellario , in Greco plurima dixe-‘
Ac orientalis ecclefi* accedente confcnfu , in­
re ·. quo abcuiite, palatium ingreifi funt. Nul­
de facrum acumenicum concilium (~ prout ex
la adfuerunt ipeiftacula , cum fetius dies non
copia translationis, quam hic mittimus intcrfuerit : nam iulis gentes illas fefto in die juclufam , videre potens ) tranftuhmus ad civi­
cundiiTunas , diebus vero aliis exercitio mdetatem Florentinam , locum quidem ad id ido­
Tc'iTo vacare . Sed quia imperator die fefto ad­
neum , Ac Temper alias ; quoties de ipfo futuro
venerat , ac Dominico carnifpnvii civitatem
concilio traftatum fuit , nominatum , tanquam
ingrefliis eft » magnum apparatum fecerant , 8c
omnibus nationibus 8' populis, ut audiebamus,
hominum ac mulierum coocurfus per (Iratas
valde gratum.
fmgulas. Potillime namque civitatis ilhus ex­
Ea autem translatione tadta , &.· cedulis de
hibitio, eft ornatarum dominarum λ* virorum ,
noftro Ac Romane cun* difccflii, cx more , pu­ f7- ut me melius nofeis : pluvia tamen fpeiiaculi
blico in loco affixis, iter ingrefli , tandem du­
pompam abftuht/ Venit namque ex mfperato ,
ce domino ipfum Florentinam civitatem pr*.
quam pnniuin limina civitatis imperator ÎDfe.-iti die applicuimus , ubi magna cum cleri Ac
f’reflus eft , pluvia tam grandis , ut receptui
populi alacritate fufeepti fuimus ., Quod tu*
e quslibet pompa dederit .* quinimo viarum
conAatutus ordo , nimborum turbine , fervatus
celfitudini ad gaudium facimus notum , eam­
dem in domino exhortantes , ut poftquam ca­
non extitit , fed breviori celeriorive calle do­
ptum pridem pro dida unione orientalis ecclemum perduftus eft . Et quod mirandum magis
fiae, aliifque maximis in Dei ccclefta bonis ope­
extitit ,. quam primum limina domus ingreftus
ribus , concilium acumenicum , a udo re D«o ,
eft, ceflavit pluvia. Advenerunt & cardinale» om­
eft in loco falubri, tuto, libero, & omnibus pu­
nes ad portam civitatis , qui eum cuui turbine
pulis nationibulque grato, tuos oratores ad id
illo plurimum madefacti domum affociarunt ■
Do-

'5‘3

‘T»."

P

Λ »

.
S

lf
l1·* * 4 * * 7

Auiantll
1rs».

.
J564

cuius haw funt vertu* hiccoafiife relata t Igitar <·« lili- οζ/ΓΤΖΤ
geatia ferferaaaatetHfittaieaiei , <> Γ·<νη<ι·η<« verita- '■’‘L . y**e
iitfeSaatet, aAil leeraiiatae , ailtil alliatvt.
,
*
*
« Legereatar . ] Argumentum Lattnotnm obfcure re.
Slicat hic Ephefina*/ M leafn* clare colligitur cx i.arione concilii Chalcadoncnlit IV. in ordine, in aua nar­
ratur, quod Entychca hartetieua acci tata fida k Cyta bolo
Niccno, quia in eo non damnabatur expreflè cius hnre­
fis , dicebat (e adhrrere prohibitioni concilii Epbefini, Ac
nolle aliquid credere ultra Adem Niccnam, fed iueavek
le vivere dc mori. Contra Eut y ehem exclamavit Eufebiu*
Doaylri , naentitumeflèalfirnaao*, quia non extabat hic
canon Ephcfini concilii de non addendo fidei Niccns, fi
opuseflet, adhottfum damnationem. Diofcoru* deûnfot Eutycheti* contradixit Eufebio , eumque una cum
Flaviano depofuit , tanquam ttanfgteftote* concilii X- .
phefiui . Dem bate legctenrue in generali concilio Chalcedonenli · damnati fuere DioCcocua dt Eutyche*, & lau­
dati kufebiu* & Flavianus. Hinc optime Latini in hoc
Florentino concilio inferebant, pone addi fymbolo uo>
gente necef&tate, nec ideo fieri contra prohibitionem Ephefiai concilii. Hoceft argumentum , quod refert Ephe­
lm*, Ac cui ail apte acfpondit.
p Objfai.J Nilobfiat diftum Flaviani aflnernti* Chriftiim habuidedaas natura* fecundum icAam fidem . Nam
nec intentioni, nec diâioaibus fymboli Nicaeni addidit/
& qui eum condemnarunt, tanquam addiddfet, errarunt
abaquivoco: nani ipfe non addidit fymbolo, fed extra
( y moolum explicabat fidens catholicam.
·· Η·· /»·Λ»ν. J Non funt verba Vigilii, fed Eutychi* in fua pcofeilkme fidei quam milit Vigilio , At quam
ipfe Vigiliu* in epiftola fua refert Ac approbat : ptopterea
ut verba Vigilii afferuntur ab EpbeGo. Extat autem hcc
epiftola in afti*quiat« fynodi collatione 1. in fine.
ti Die·fit' ] Id eft , Quomodo Vigilius ia epiftola
citata dixiftet, non aliud fymbolum pnrter iftnd , fi voluitfet dicere contrarium t Latius enim patent verba,
prater iftud, quam contrarium. Etenim mutans fyllaba*
in fymbolo , dicitur facere prater iftud fymbolum, quam­
vis non faciat contrarium in fenfu .
i a Diffeafeeieae» . ] Sic apud Gracum feriptorem feC
I (. Praleati liffeefatUae aUita^ ejl , «adre* feriter
NOTÆ
HORATII’JUSTINIANI
tellatar, at retifietit fratret lelere trmuiuu , & tariiettet teati faeieatet.
AD DICIM À MQ.UAITÀ M COLLATIONEM .
11 f efi·· tita>. » Ixgendum noa fotum de fapieatibot ,
fed Ac de loquentibu* . Nimirum invehitur in Gruco*
l Ctatîlü.J Concilii Chatcedoacafi* aftione j. alis*
contendente*, vetba difinitioni* extendi «αα folum ad
mutationem fenfu* , fed Ac verborum.
4. hi* verbis: Difiait
κβΙΙί Utere freferrt , «»t teaferibere vel c»«rp»a/r« , «a/
c 4 citelttltaeafe. j Aftione i ). canone at. qui eft tpofeatire i a·* aliti Itt/n: «vi «■■<« y··
cryphu* , ut probat Baroniu* annalium tom. ·. anno
r< filem tlur»· , m/ freferrt, «I darere , «s»S treitre
Chrifti 4)1. num. 1 je. fed argqmentum Juliani cardinalis
•Utram fyakelaat, Acc. Eidem font verba feats* fynodi
habet robur ad hominem , nimiïqm contra Gtacoa , qui
caoonem illum recipiunt : Ac ta tutari prasvalnit in occle•ftioae i*· qur fit magi* ponderat hic Ephefiu* , qac
fia procedentia fedis Conftaetiaopolitans, ut infra di­
fic fe habeat : pifiaimai e lia» filem ■■Hi Utere freferre eat tttftriitn , temftaere aat ftfrt , vel etiam — cetur nota *1. collationi* as.
aliter lettre,
**
a PreiiHtieæm.l Nimirum fymbolum ConflantinoCOLLATIO DECIMAQUINTA.
polilsnum fidum lucrat ante concilium Ephcfinum, 6t
fic ante prohibitionem . Que tcfponfio non folvit argu­
QUA IIT fXIMA Flokinti.s
mentum. Etenim ultra ea que dixit cardinali*, cum con­
cilium Epbcfinam prohibeat omne aliud fymbolum prê­
habita dic a. tncnG* Martii.
ter Nicanum, fi prohibitio tendit etiam ad verba addita ,
quamvis vera, icqueretur quod prohiberet etiam Conftantinopolitanum .
^laSerttahkai faafferaot fatraat Efifbaaii (T
4 Srniffcilii. ] Aftione i*. Qui vero prrfumpfcrit
Bafilii freiarar , Sfiritaat fealfaat fnttitrt
fidem aiterimcomponere, vel proferre, vel docere, vel
a Tatra tr PiUa.
tradere aliud lymbolum volentibus converti i aut qui
novitatem vocis vel fermotus adinventionem. ad fubven·
And. O a t μo fc in conventu Florenti» coniionem eorum qua nuoc a nobis determinata funt, intro­
b H*a«
ducere , Acc.
A venientibu* cuncti* ordine te modo , Cr*c»,<rri4 Tvrasiaa/arnm. } Id eft. intel ligi tnr prohibitio, &
quo Fc<rarix relatum eft , in quo nec imperator, ptor fact
l/cnoil,·,
refpicit non folum ipfam terminationem fidei, led etiam
nec nattiarcha interfuit , incepit provincialis icltioacm
omnes termino* in ea prohibitione difiinfto* ; nempe p
tlerewtie
immutare , innovare voce*, fyllabis , Ac. ut in pU- n Lombardie hoc modo .
habit··, ,
Proving. Cunt benediftione fanôiflîmi do­ q»a
fatis conciliis & epiftola fanAr Cyrilli fupia fxpc ci­
·ρ··Ι
mini noftri , injunAum fatisfaciendi Se difpu- row efl (HT,
tati* .
j File. ] Id eft, diffinitionem fecit eorum qur funt
tandt officium de ea que in nobis eft fide pro- ιί ι· md►
a*.
fidei, fed non diftinxit in lege prohibitionis quod ille
cefliont* Spiritus ianôi fufeipiens , ubi juxta
folum trtofgrcdi intelligeretur, qui mutaret fcoium ,ηοα
fententiam
beati
Auguftini
in
primo
de
Trini
­
autem vetba ·
tate, cum modeftia
timore agendum eft, Se
4 Ceaantar.'} Decft aliquid , fed fenfuseft : Qui co­
naretur nnn obftante quacumque termino prohibitioni*
attentillimis auribus & devoti* .audiendum. Iiy
d.&*m edditioaem . itu diftioncm , Filioque , trahere St ,
primi* fi aliquid miner* perite & param caute ·
accommodare. pofTet etiam dicere , quod liceret immu­
me diAum vel expolitum fuerit, emendari cu­
tare ipfam diffinitionem in dogmatibus fidei ea vi ipfius
pio «beadem fanAitate, qur Petri Ar fidem Se
prohibitionis, qu* «qualiter fertur ad fyllabis & fubfedem tenet , Sc et*am a reverendiflimt* patribus
liaaluam fidei .
7 itftieei. J Septima fynodus aftionc 7. in diffinitione·
& dominis meis atâftentibu*. Confequentcr vcro cum
Concil. limerai. Tom. XXXI.

A H v o Pomini civitati* ad portamcivitati* pedite* adve- A
Caxisri nere, cidemque per eorum cancel lanum Leonar·*/·■
dum Aretinum moka dixere , qnibat gratiffimum
ejus adventem recipere commemorarent : plovi*
hae impediente, •alium habitam eft ea novitate
fpttftaeulara.
Ordinatam eft , at difpltatione* progrciïum
acciperent: Graci* tamen volentibus particula­
rem quamdam conventionem * fafta eft , ante­
quam in publicum prodirent : de qua 8c mentio­
nem non facerem , cum publica tantum gefta adfcnbcre difpoiuerim. Sed quia pncambolum w
titit publicarum referendarum difputationum, de
ea verba faciam. Petiti funt qo. ea noftri*, Ac ex
Graci* totidem , ut ad certum venirent colloÎuium : ccmvenientibufquc cunfti* in palatio apo- B
:olicofccreto ia conventu, fummo pontifice, im­
peratore, oftuagiata alii* , dominus fanAr Sa­
binas, fanfti Angeli cognominatus, hrc in me­
dium protulit .
• Hi»c »1Card.· Viri fratre* , haAenu* multa difta
csUi*^fe«t
: **detur admodum fupervacuum in hi* in•*ftC ri». fiftere , fed veniendum ad proccflioni* Spiritu*
declarandam doftrinam. Imperator vero refpontwVfciipt*r dit, quod arbitratur aliquod medium efle invcnMC. ir.
tum , fed per deventum ad difputationcm proceffionis Spiritu* fanfii , non intendit a prima
occedere. Cui per reverendiflitnum dominum refponfum eft, quod omni tempore, fi de qua re
in ea dubitaverint , eifdem plcniflimc fatisfiet :
conveneruQtque ut i· Martii fieret conventio C
publica.
,

1565

Aâoat

Conc. Florentini

""t;;.......Ιί.

i566

* ro cum inter nos divina t raft a ci coeperint, nee A tiorem notitiam veftrx pietatis cx multis pau- Aun0
ea mittimus. His przmilfis ad rem propriam cmxisti
debeat verborum elle litigium , led exquifita
defeendens , cum in qualibet "difoutat : quid
141».
verborum veritas « fpern in illum concipiendam
Temperprzponrtur, cum de proccffione Spuitus*.{£**£
cenfemux, qui mentem illuminat it inducit in
omnem , ficut Dei Filius promifit, veritatem. ■ fanai l'crmo inter nos efle debeat . Inquirimus
firimo a vobis, quid per nomen procclfionis intelSic enim fperamus in Dei benignitate, quoniam
igatur aut inhumanis,' aut in divinis. Etcaufa
qui voluit hujufmodi caufam de proceflione
inquifitioniscft hcc, quia juxta fententiam bea­
Spiritus lanfti in prztcnti facra & acumenica
ti Dionyfii in libro de divinis nominibus ‘, ex£ c,fynodo moveri , per cumdem Spiritum conce­
creaturis Deum ipfum nominamus : & in feri·
dere habet, ut cum omni manfuetudine it mopturafacra hoc nomen, proce Ilio , nedum Spiri­
deftla ipfius veritas clareat, it inftruantur om­
tui fando, fed & Filio tribuitur. Dicitur Joannes fine fchifmatc dr contentione veritatis , ut
tandem uno ore, uno corde idipfum juxta iennis 8. £χβ ex DeefrweJJi, (T veni’, it dc Spiritu
fando dicitur, quod es Patre procedit. Et hoc
tentiatn apoftoli omnes dicamus , & ficut unus
pro tanto didum eft , quod credimus , quod
eft Chrtüus dc una fides, ita limus io una fide,
idem in Cbriftocorpus. Nunc, hisprzmiflis, ad B inter otnnes alias materias hanc primam, videli­
cet , pot iflimam habere debeat is. Dicatis, fi quid
rem iplam venio ; & in primis tria uotificanda
vultis.
funt, Primum, cum fercnifljmus imperator pri­
An dux as. Collocuti funt parum adiamum in una congregatione coram omnibus depu­
viCem Grrci , demum unus illorum locutus
tatis dixerit, quoali veniebamus ad iftum articu­
eft.
lum proccffionis, non tamen habeat primam ma­
Ephes. Reverendi patres & domini, ad pri«
teriam additionis pro derelifta, cum adhuc ali­
ma quidem quz difta iunt per reverendum pa­
qua haberent producenda snilla materia. Nos,
trem, cum extra materum rei propofitsc fint,
quemadmodum reverendiflimus dominus fanftz
it etiam utrifquc nobis eadem videantur , per
Sabine dixit, ic nunc fecundo dicimus , quod
hoc non eft opportunum refpondere ad omnia
femper lumus parati ad audiendum in eadem
itnprzfentiarum particulariter. Verum ad iuquimateria qu* voluerint allegare , fperantes in
fitioncm illam nobis propofitam per vos, rcfponDominoita eis fatisfacere , prout, in aliis fatifdemus hoc, quod nomen procclfionis diverfc ic
faftumcft; 8e fiedehujufmodioblatione it nunc
in humanis & m divinis dicitur . Nam convenit
&.* femperproteftamur. Verum quia pro facilio­
ri expeditione, tam fanftiflimo domino noftro, C hoc in divinis duabus proceflionibus divinarum,
perfonarum, maxime autem & proprie fecundum
quam & fus ferenitati placuit, ut illa omifla ,
theologi* rationem, de proceflioneSpiritusiantranfiremus ad hanc 1 notificamus fecundum ,
fti a Patre dicitur, ic in lacra fcnptura it apud
videlicet quod quia ferenidimus imperator fzomnes fanftos ecdcfue etiam hoc nomine diftinpiu« Ferrarie in hujufmodi collationibus dixit,
guitur Bt dilcernitur proceflus eflentialis Spiri­
quod fibi videbatur pro faciliori expeditione ,
tus fanfti a Patre a proccflu Filii a Patre. Nam '
ut non taceremus prolixos fermones, icd dc ar­
quidem alia harum proceflionum dicitur nativi­
gumento in argumentum, dcteftimonio inteftitas, alia proceflio. Multa denique iftorum no­
monium, feu ne capitulo in capitulum procede­
minum & proprie & communiter de aliquibus
remus, quemadmodum & vos, reverendi patres,
przdicantur , propterea non eft mirandum , fi
quandoque idem dixiltis ; volens lanft 1 flioius
hoc verbum proccflionis aliquando, fed raro, de
dominus nofter morem gerere lur ferenitati it
proccflu Filii a Patre dicitur. Dcindcvox * illa ,
iftis patribus , etiam confidcrans quod materie
Jixivi n Tntre , aliud quidem fignificat, quam, D·· , <>
per hunc modum facilius expediuntur, contentaEgo procelli de Patre : nihilo minus modus pros*
tur ut in fequentibus & in pnelenti difputatione
hunc teneamus modum . Tertio videtur inter D ceuionis Spintus a Patre ineffabilis & incom- «°
prehenfibilis apud theologos nuncupatur , cum
nos hoc efle firmandum , ut habeamus in przienmodus nativitatis apud nos notilhmus fit.
tibui dikuftionibus teftimonia feripturarum fic
Propterea de proceflu hoc Datnafcenus dicit :
fanftonim patrum, qui ab ccdclia admittuntur,
Alius modus exiftcntiz hic incotnprchenfibilis,
pi.ft rationes quz adjicientur, ut terminos noalius quam nativitas Filii. Hzc funt, quae volui
ftiz difputationis , quos non liceat prztcrirc >
rclpundere.
nec arguenti, nec refpondenti. Et hoc edoce­
PaoviNc. Intelleximus procefTum in divi­
mur a fanftis patribus , maxime a bcatiflimo
nis ex refponfo, ex qua rciponfione tria eliciun­
Agathone papa in epiftola ad Conftantinum im­
tur. Primum, quod nomen procclfionis in divi­
peratorem m festa acumenica fynodo · , in
nis eft commune Filio it Spiritui fanfto. ** e eun­
qua de fuis apocrifariis loqueos, fic dixit : Qui­
dum , quod magis proprium eft Spiritus fanfti
bus npocrifanu & teftimonia aliquorum fanftoquamFiiii. Etcaufa eft, quia proceflio per mo­
rum patrum , quos apoftolica fed e» fufeipit ,
dum verbi eft magis nota nobis, quam ex parte
cum eorum libris tradidimus, ut facultatem fugvoluntatis : ideo noio$n proccflionis tribuitur
gerendi a Chriftianiflimo imperio tuo confccuti, cx his dumtaxat fatisfacere ftudeant . Idem E Spiritui fanfto. Tertiumeft, quod proceflio di­
citur clientulis . Modo qugro de ifto tertio ,
ajunt fanftipatres concilii Chalccdonenfis in al­
cum in perfonis divinis non repenatur nili eflocutione habita ad Marcianum t, quz incipit :
ientia it proprietas, feu relatio : quid eft hoc
Et hoc profefto veftrum decebat imperium :
diftu , quod proceflio eft eflentialis io perfoubi de epiftola Leonis ad Flavianum fic lo­
na divina? Eftne nccinerc eflentiam , efle , feu
quuntur:. Non igitur admirandi Roman* ur­
fubftantiam ab alia ? Quia proceflio videtur ef­
bis pnefulis cpiftolam velut innovationis offen­
le egreflus. Si autem eft proceflus eflentialis,
diculum criminentur, fed fi non eft divinis feri­
tunc Spiritus capit eflentiam a Patre : & cum
pturis coaptata , redarguant ; li non przcedcnefle fit idem quod cflentia , idem igitur funt
tiumpatrum fententiis combinata : & infra: At­
penitus altero fumpto. Qozro, Ii fic intelligitir
que ut nulla his qui apoftolicum virum lacerant,
illamprocefEoincm ellentialcm, dicatis, ut con­
in civitate relinquatur occa fio , confonantia epicludamus .
ftolr ejus fanâorum patrum teftimonia adeer-

E F HIS.

>5t>7

'"‘.r*

ρ

*

«

Eph Ex. Talem intclligo proceflionem SpiriChaixti tus * Pitre, per quam Spiritus accipit efle a Pa»·»«»·
tre» & omne * quod eft , proprie dicitur Spiritui
Îânilui ·
propre du
PioviNC. Placer, habemos hanc conclu fiocirar. h. ncm> quodacopcre Spiritum fanclum procedere
a Patre, eft efle reale. Tunc dico fic . A quo
Spiritui fattâus in divinis accipit efle , ab ilJo dicitur procedere: fed dicitur· quod Spiritui
fanftus accipit efle a Filio: ergo Spiritus ianâus
procedit « Filio in propria fignifieatione procei*
Itonii , Ut dixiftis . Quod autem Spiritui accipiat efle a Filio, hoc pote ft oftendi multis tcftimoniii. Dicatis.
Ephbs. Nos primum Jam concedimus , fe«
ultimum negamus ; & aceo petimus ut often»
datis, quod Spiritu: fandus accipit efle a Fi­
lio.
Prov. Placet quod didum eft · quia jam
concludemus, quod Spiritus ianâus accipiat
efle a Filio. Primo offenditur ex auâoritatc
fandi Epiphanii , qui in quodam opere voca­
to Anchorato , quam auâoritatem tranicripht
generalis Camaldulenfis ex libro Greco. Primo ^icit k
’’ P*ter Filium vocat eum qui
?'όβΰΓ·Τ e* ipfo eft, Spiritum vero fanctum , qui iolus
ab utroque eft : modo fi Spiritus eft ab utro*
3ue, ergo accipit efle. Item in eo opere hoc
_____ r>. icit: Quemadmodum nemo novit Patrem ni·* tiré· |i Filius , net Filium nifi Pater ; fle c audeo
d*®1* : ncc Spiritum fandum quis novit nifi
Utία Latina Pater, dc Filius a quo recipit , & a quo procedit: nec Filium , nec Patrem , nifi Spiritus
gio·· ptf- fandus, qui glorificat veraciter, qui docet om,4nia, qui a Patre «t Filio eft. Ex hac auâottMtftrat. ritate fandus Epiphanins pro eodem accipit pro­
cedere a Patre, procedere a Filio , fc efle ab
utroque. Ergo cx hoc tcftimonio habeo , quod
Spiritus capit efle a Filio. Dicatis ad nane
auâoritatem.
Ephes. Cum polheitus fueris prob nr Sf
ritum accipere efle a Filio , nullatenus facere
potuifti , ncc produxifti aliquid jacens apud
aliquem doâorem ecclefic ; nec ab aliquo col­
ligitur. Nam ii Spiritus fanâus eft a Filio,
non proptor hoc procedit a Filio . Nam efle
multipliciter dicitur > neceft necelfarium, quod
omne quod eft ab aliquo , ab ipfo habeat efle,
nt concludis. Quod dixifti, auâoritas ultima
beati Epiphanii nedum non opitulatur, fed fa­
cit contra vos. Non enim fandus Epiphanius
dixit Spiritum accipere efle a Filio, fed accipcre a Filio. Hoc autem ipfe dixit , habita oc7»·«ΐι<. CAfione cvangelii , in quo Dominus dixit : vd
mt rtiipic , V aaaaariar veiii . Unde manifeftum videtur , fandum Epiphanium non habuiflc intentionem ut dicitis. Nam ft ille habuiffet intentionem veftram, dixiflet fic , quod
nemo nofeit Patrem & Filium , nifi Spiritus
fandus, a quibus pi^cedit. & accipit: hoc mo­
do monftraffet efle idem, accipere fe efle. Cum
autem diftingutt per pronomen, & inducit, vi­
delicet a quo procedit, 8e a quo accipit -, fignificat diverium efle , procedere 8c accipere ; &
quod procedere fignificat fubfiftcntiam libi a Pa­
tre , accipere autem confonantiam &r squalita­
tem & conglorificationem ad Patrem & Filium,
fecundum quam ipfe Spiritus annunciat difeipulis quas funt enuncianda, habita occatione a Fi­
lio. Ergo nihil facit h&c auâoritas ad propofitutn, a nextro horum concluditur Spiritum acetperc efle a Patie & Filio. Hoc conteffantur

Ahκo

«II.

Λ1··>·.7· "

1568

A mihi beatus Cyrillus &· Chryfoftomus , quo catuiia
rttm beatus Joannes Chryfoftomus 4 exponens
X v.
auâoritatem evangelicam , Spiritum accipere a
Filio dicit : Jtàfut λ me ; hoc eft , a quibus ,■;·».
ego dixi, id eft mca feientia ; videlicet, con Io­
na ei dicet. Beatus autem Cyrillus in 1 hefaurii · camdem annotationem exponens, dicit : cc«p. «4.
Non enim nature fignificabat differentiam fui
At Spiritus, dicens Filius, quod a me accipiet,
fe annuntiabit vobis : fed quod uteretur verbis
illius propter fubftantir identitatem. As omni­
no cjufdem nature squalitatem , fe cjofdcm
hortaris . Cum autem patres r intellexerint , t I(S
Îuod de verbis dicitur , Spiritum aceipere a lutmi >iu
ilio , fc annunciate apoftolis ; non utique ab’<rfc’·
B hac voce poflumuscapere, Spiritum accipere efle
a Filio.
Prov. Audivimus quae dixifti, volens tul 1è­
re fenfum illius fandi viri Epiphanii. Sed nunc
volo inftare, quod illa fit intentio Epiphanii,
quam dixit: unam rem efle ab alia , non alio
modo poteft intelhgi , nifi ut capit elle Inum,
quod eft ab illa No: dicimus, fc beatus Dionytius in capite x. dc divinis nominibus , quod
creatura funt a Deo. Modo quæro a vobis, ti per
hoc quod creatura funt a Deo , intcHigitur quod
capiant clic a Deo .
Ephes. Hoc ita fefe habere dicitur: fed
propter hoc non fequitur , quod omne quod eft
ab alio, ergo accipit efle ab illo.
C
Prov. Confitemini , creatura eft a Deo ,
ergo accipit efle a Deo?
Eruas. Confitemur de creaturis , quia per
eum modum dicuntur efle , quo modo capiunt
efle.
Pior. Datis rationem in crcatutis, nunc in
diâo Epiphanii, cumdicit, Spiritus cftaFilio,
verbum iftud, eft, importat efle : aut importat
illud efle quod accipit a Filio, aut aliud : nou eft
dicendum, quod imponat efle extraneum a Pa­
tro. Ergo necefle videtur concludendum , quod
accipiat illud efle , quod habet Pater , quia
unum efle eft in divinis nominibus: 8c iftud ef­
fe capitur, cum dicitur . eft a Filio . Secando
Epiphanius in hoc diitv praemittit duo diâa
D evangelii.
Erhes. Difcutiamus hanc primam auâorit a tern.
Prov. Volo hanc audoritatem dicere, quia
didum eft in eodem contextu.
Er h es. Legatur auâoritas.
Prov. Eam dixi ad lueram.
E r h E s. Legatur , quia ille liber apud nos
habetur fufpeous.
Prov. Volo inftare, quod ubicumque rcpe­
ritur, eft Spiritus, fequitur, ergo capit efle a
Filio.
Ephes. Legatur.
Prov. Pnelupponatis, quod ita fit, fc liber
veniet l : & vosconcefliftis, quodeft a Filio, icd f,,nr,°7ui’*
£ non capit efle. Nos mittimus pro libro : medio w «afrah··
tempore prariupponamus hanc auâoritatem . ue,e«‘el*
Nemo novit Spiritum , nifi Pater & Filius , a
quo procedit & a quo accipit . Sic ergo modo
continuando dicit ite : Nec Filium, nec Patrem
quis novit , nifi Spiritus , qui veraciter glotificat, qui docet omnia, qui a Patre 8c Filio eft ;
etiam quod primo dixerat, accipit , nunc dicit
eft : ‘8r cum in divinis fit unum efle , & hoc >» 14
*
verbum, eft, delignet efle : ergo id capit a Filio, h Acncccflc oporteret diceret fi hoc non ef- «ι·«·
fet, quod effet a Filio, prout creature a Deo,
quod

!

«t CtCIlBtL, ■

1569

Conc.

Florentini

Γα,,1τ,λ qm>d hxc fit fenteiiti* Epiphanii, quod per ver. A
jy,
bum » eft, intel ligat accipere eflentiam; it* di­
cit in eodem Ancnorato parum fupra . Spiritus
fariftus femper non natus, non faâus, non confrater, non «vus, fed deiubftanti* eft Patris Se
Filii: ergo per verbum, eft, non poteft intelligi, niti quod accipit efle.
ErHBs. Dicitis, reverende pater, quod quia
Spiritus fandus dicitur efle a Patre & Filio, ergo
habet efle a Patre Se Filio : intelligitisne per
hunc modum, ut quando dicitur Spiritum efle*
Patre, iotelligatur a peifona Patris : quando a
Filio , a perfona Filii : quando ab utroque, a
perfona utriufque ?
Pior. Dico, quod cum dicimus efle « Pa­
tre, intelligo, ut a perfona Patris: idetneumdi- B
citura Filio, &.* a perfona Filii, quando dicitui
ab utroque , in quantum funt unum principium,
quia principium Patris communicatur a Patre iu
Filium, & eft unum & idem.
Ephes, Dum intelligitis, Spiritum elle a
Patre, id eft a perfona Patris ; Se cum a Filio,
Se * perfona Filii; cum dicitis Spiritum ab utroque , quid poteft intelligi , niti * duabus
perfonis ? Maneat hoc pro nunc. Cum audi­
vimus Spiritum* Patre, & habeat elfentiam ab
eodem , hoc inquirendum eft in perfona Fi,
lii > tum confiteamini pari modo Spiritum pro­
cedere a Filio & a Patre , nunquid audiendo
Spiritum elle a Filio , intelligitis quod capiat
efle ?
C
Prov. Nos cum intclligimut , quod eft a
Patra, intelligimus, capit elle a Patre. Et cum
dicimus fimili modo, quod eft a Filio , capit
efle a Filio , qui habet unam fubftantiam cum
Patre: & bonum eft , ut non recedamus a pri­
mo argumento, videlicet quod accipere efle , fit
habere efle , ne recedamus * materia fpirationis .
E P h E s. Nunc nos non inquirimus de auâoritate, an Spiritus accipiat a Patre vel aPilio,
fed de eo quod dicitis, quod procedit de utro­
que .
.
Prov. Videamus, cum dicitur, çft ab utro­
que, utrum per hoc debeamus qicere, qnod ac­
cipiat efle; (eu dicatur a Patre vel Filio, vel ab D
utroqno: quod eft clavisintelligentiz.
Ephes. De hoc inquirendo nos ante petivi­
mus, Aconccfliftis, quod cum dicitur, Spiritus
eft a Patre, capit efle a perfona Patris. Videa­
mus quid fequitur ab hac conceŒone . Magnus
Balilius in fermonibus quos tecit contra Euno­
• Centra mium·, cum haberet rationem loquendi de proceffione, hrc dicit: Generat Deus, non ut ho­
mo, led veraciter generat ; 8e id quod generatur
ab eodem, eft verbum nonhumtnutn; A’ emittit
Spiritum per os, non ut eft humanum, cum nec
os corporaliter fit apud Deum: ab eodem autem
Spiritus, non aliunde - Si autem cum audivimus
ab ipfo cife Spiritum , necefl'irio intelligimus
efle ab eadem perfona, jam clare Bafiliusdcc’a- E
ravit , a perfona Patris tantum elfe, non a Fi­
lio.
Paov. Quod dicitis , non videtur exiliis
verbis inferri: imo dicit tie Balilius in j. libro
contra Eunomium k, quod Spiritui fanAusac­
cipit efle a Filio: & eft hic liber antiquiflimus.
Prxterea in eo quod nunc dixifti exBafiiio, quod
fenerat Pater , non ut homo, Se quod mittitur
piritus «Patre, ut a Dei ore; confitemur quod
Deos oon habeat os, nifi per fimilitudinem, Se
metaphorice eft locutus , quia in divinis feri-

n‘

1570

pturis Spiritus oris eft idem quod prôeedeas a
R w Q
verbo; Se fic intelligendo, cum dicitur Spiritus Christi
oris ejus , verba hzc ad noftrum faciunt propo- 14M»·
fitum . Sed id etiam quod dicit Balilius in
loco allegato per me , bene facit ad propofitum.
Ephes. Inquiramus primo de his que diâa funt, poftea procedemus ad aliam auftoritatem.
Paov. Ifta eft confirmatio prime auftoritatis, Se legatur , contra Eunomium* : Qux ne-/
ceflitaseft, quod Spiritus cum fit tertius in perfona, fit tertius ineflentia: dignitate quidem fc-,
eundus eft a Filio , ab ipfo habens efle, & ab ipfo
•ceipiens, 8e annuntians nobis . Hxc cuâoritas m dtfpuueft confirmatio prime.
SSiatÎS·*
Ephes. Ad hanc poftea refpondebimus, nunc ££adCracu
inquirendum eft dc illo quou primo propofui» fcrjF*·**·?
ilis. Quzrimus a paternitate veftra ,' ti beatus**"··’*
Balilius cum dicit , Generat Deus Filium , fle
ab ipfo generatur verbum , & emittit Spiritum
peros , quid vult fignificare cum dicit, quod
Pater generat a fc : lignificat, an ab eflentia iua s
vel a perfona fua ? Se cum dicit. Emittit Spiritum
perosejus, iigniiicit ab eflentia fua, vel a per­
tona fua? quid fignet hoc verbum a ie; explana
nobis ·
Prov. Si refponderetis ad argumentum ,
quod efle A* eft lint idem, poflem vobis refponderc. Refpoudcatisad quzfitum, quod emanat ex
auctoritate Epiphanii. Id quod dico, an itnpertinens eft ? * relpondete ad id quod vultis; refpondeatis , quomodo intelligitis illud Bafilii,
capit efle a Filio ?
Ephes. Si vos oftendifletis per auctoritatem
Epiphanii, Spiritum habereeflea Filio , nosabfolviflemus veftram propofitionem, cum propofueritis hoc, Se nonaum oftenderitis . Non hoc
dicit magnus Epiphanius , quod Spiritus ha­
beat efle a Filio, led quod eft a Patie A* Filio.
Polito quod ita dica: ; ad hoc quxfivimus, ut
diceretis nobis, cum auditisSpiritum elfe a Patre
vel Filio, ii intelligitis a perfonis: Se dixiftis,
Îuod tic t nam per hoc allcgaftis au&oritatem
piphanii . Cum autem nos mutavimus mate­
riam ad audoritatem beati Balilii, quxfivimus
etiam, nunquid ita intelligitis f Refpondeati:
ad hoc quid ientitis, ut poflint omnia dilucida­
ri : li habctisaliquam auftoritatem in contrarium,
dicatis: poftea de ea inquiretur . Iterum quxmnus, A* non deficiemus querendo , nunquid
intelligitis, cum auditis , Spiritum procedere a
Patie, ideft, a perfona, Alie a Filio, Se fic ab
utroque ?
Prov. Clare reipondi, quod intelligitur de
perfonis: led ad meam non refpondetis.
E r h e s. Secundum confcflionem quam ha­
buimus a vobis , cum Balilius dicat, quod ha­
bet a Patrp , ex ipfo , non aliunde ; ipfe fatis
explanavit, quod eft a Patre, Se non aliunde:
huc tameneft, ac fi diceret , procedere a Patre
tantum.
Prov. Ibidemdifputat Batiliuscontra Euno­
mium, qui tenebat, quod erat Spiritus creatura ;
& ideo dixit, a Patre, non aliunde : aliunde defignat fubftantiam, ideft, nondc alia fubftantia . Et propterea, ut non conculcemus materiam,
dico, quod Spiritus habet efle a Patre Se a Filio.
An efle quoa habet a Patre , eft diverfum «li
efle quod habet a Filio ? Neceflario apparet ,
quod Spiritus (it a Patre in unitate eflentix : ergo
Spiritus çft a Patre in unitate eflentix Patris,
&cft

1571

’7.7;.“'

Par

Λ w w β & eft a Filio in unitate cflentiae Filii, ut verifier- A
Oat st i tur verbum, eft, potitum inauâoritatc Epiphai4ta>
nit * , qui dicit in eodem Aochorato : Spiritu»
? Wfcifc?r·· Temper eft, non natur, rsn faftus, non confra­
ter, non nepos; fed eft de fubftaatia Patris
Fi­
lii. Ergo efle a Patre & a Filio, eft acct pete il­
lam eflentiam, fecundum teftituonium Bafilii qui
dicit: Accipit elfe a Filio , A non eft diverfum
efle.
E v h v s. Iterum nt coueeffum fuppofeiftts, Spi­
ritum accipereeffe a Filio, quod nec magnus Epiphanius dicit, nec nos concedimus, nec ab eifdem verbis poruift is clare oftenderc: imo econtra
auftoritate magni Bafilii contrarium dicitur. Ite­
rum re vertamur ad Bafilium.* nam vifi cftis dice­
re contrarium vobis & his qus primo diâa fuc- B
ruat ; quia cum Bafilius impugnaret Eunomium
dicentem creaturam Spiritum, ab ipfo Patre di­
xit effe Spiritum, videlicet abcflencia Patris, A
non ficut'una de creaturis, videlicet abaliacflcntia . Jta vos dixiftis.
Paov, Vellem nt rcfponderetis ad quarfitum <■
Er» Is. Vos videmini dicere contrarium ,
cum fecundum fanâum Balihum dicitis , non
aliunde quam a Patre: & primo dixiftis, quod
a Patre & Filio ; 8c fic contrarium.
Pm. Vos introduxiftis illum terminum
bU ,/,·<»- aliunde b , ego dixi, quod efta Patre de effentia ,
a«riui«m quz eft confubftantialis Patri & Filio, Spiricuscft
*balio. Nonne exprefle declarat Bafilius, quod C
Spri<·· «Λ capit effe a Filio? Et ita dicit Epiphanius» de
liiuMte?* iuoftantia PatrisΛ: Filii: ergo habet illud efle a
•p, 4uu Patre dc Filios fi habet, ergo recipit : &hoc£unΛ"·ή •r. ** daverunt doâores ex auâoritate feripturz.

.<

II.

,fc

1572

ni , ut dicic magnos Bafilius « feribensfratri Gre“
goiio, quemadmodum elfentia hominis comme77*°
ni ratione s , & perfona alicujus. Hoc videtur, · Cpt. 41.
quod A vobis una nobifeum videatur. Nunc ve· *
nio ad primum quafitum ; quia dicit Bafilius ,
quod generat Pater a fe, & mittit Spiritum per
•s ejus, quid vult Cgnificare per illud, a fc, a
periona, vel ab alio?
"»
Pior. Dixi, quod cum dicitur, quod Filius **"*!£:
fmetatur a Patre, idem eft ac fi dicatur , quod «·ι«η,^·^
llius generatur a fubftantia Patris » ita quod
periona eft principium quod generat, dceffentia vim.
communicatur , ita quod effentia non genera­
tur » Dico, quod Pater eft principium quod ge­
nerat , quia Pater importat, fuppofitum , eden­
tia divina non eft illa que generat , quia non
fignificatur ut fuppofitum : aâiones funt fuppolitorum , effentia eft principium quo gene­
rat. Propter quod dicimus inhumanis, ille qui
(’cocrat, eft hic homo , & hoc fuppofitum , A
tare eft periona qur fufeiptt, & qur eft · Cau­
fa hrc eft, quia ad io nes dicuntor effe Juppolicorum. In ilio homine eft humanitas: ifta hu­
manitas dicitur principium, quo homo generat:
Bc propter hoc itte homo non communicatur ifti
filio, fed natura communicatur, quia filius ge­
neratur in eadem fpccie . Id quod communi­
catur in inferioribus, eft natura: id quod agit,
eft fuppofitum, & eft perfona. Nunc in divi­
nis dicimus pariformiter , dicimus quod perfo­
na Patris fignificatur ut fuppofitum : ergo per­
fona Patris eft illa que generat , & effentia
principium quo generat. Natura divina eftprin·
ci pium, quo ifte Pater generat Filium : & ideo
Pater non communicatur , fed effentia: & quia
eft eadem numero, propter hoc non poteft dici
ttibrtir ·
E fh BSr Hoc quidem diligentius poilhac esaminabimus: fed ut magis declaretur auâoritasBaquid commone , ut humanitas in inferioribus ,
fed folum habet rationem communis , in quan­
filii , querimus, an intelligatur in divinis idem
Αμ,βη,ιι, cflentia A periona, fecundum doftores ecclelir.
tum eft communicabitis. Haec eft caufa , quare
teniaSpiH^
P a o v. Refpondebo faciliter. Dicimus, quod
Filius dicitur generatus a Patre , ut a princi­
c··, »<t« «b effentia Bc pertona funt unum A idem fecundum
pio. Eft autetn ab effentia divina, ut a princi­
,cin» & differunt fecundum modum intelIigendi
pio, ftante identitate rcali cum qualibet perfo­
•iTriPib·. noftrum ; ita quod perfona intelligitor conftituna: Bc fecundum omnes doftores Grzcos Bc La­
tinos, fola relatio eft illa quz multiplicat per­
ta ex effentia & proprietate. Nam quia diftinfona» in divinis, quae dicitur relatio originis,
guuntur fecundum rationem , ipfa effentia com­
municatur perfonis , fed proprietates nullo no· D ad quam duo pertinent, a quo alius eft, A qui
ab alio eft . Modo Spiritus eft ab alio, nihil
do communicantur: A hoc eft ex vi ipfius rela­
tionis. Hoc vos habetis per veftrutn Gregorium
aliud eft, quam capit efle ab alio, Nuncfequitur , quod cum relationes originis , a quo eft
c kraonc theologum · in libro de tnyilent» epiphanic :
alius, Bc qui eft ab alio,& nulla alia eftdiftinâio
Pr^Pnct11 autem unicuique incommunicabilis,
in divinis, niti per ifta duo: ergo fequitur, quod
pk«a<«.
alioquin non effet proprietas, fi transformare­
li quo periona eft ab alio, dicatur accipere efle
tur tn altcium . Ad hoc ut remaneat diftinâio
Aeflcntiatnabillo. Et ifta eft intelligent:* maperfonarum, oportet ut proprietates conftitutigaiEniphanii Bc Bafilii, cum dicunt, quod Spi­
v* fint incommunicabiles : & ideo dicunt doâoritus habet efle a Filio : modo ftat ifta ratio, efle
res, quod noneft niliorigini» in divinis ; & pro­
ab alio in divinis » idemeft quod procedere . Sed
pter iftam originis relationem faciuntfeparatiooftenlumcft, quod Spiritus eft a Filio per auâonem . Nam folum ifta duo remanent diftinâa,
ritatcs alias : ergo (equitur , qqod procédât .
Pater eft Pater , Filius eft Filius : omnia alia
Credo, quodhec lit vera & clara veritas, nec au­
r Me?Va» communicantur * : & ita vult intelligere Epiderem dicere contra.
phamus. Ipie volebat intelligere deconelativts
n«a,f«adi, originis , que conftituunt perlonam : &: haec funt E
And. Hic venit liber, Bc fuit leâa auâoritas
Epiphami, in Grcco primo .
duo, quo aliquis, & quo ab alio . Cum ergo
Ephi». Hic dicit R , quod Spiritus procedit .
..
•Mfoaanta omnia communicentur preter proprietates , fehteth.
qeitur quod cum dicitur, quod una eft ab aha,
a Patre, Bc accipit a Filio : modo in eodem fermone, cum dicat a Patre &Fitio, debet intclquod recipiat ab alia effe · Modo declaravi id
ligi fecundum expofitionem fnc fidei, qui eft «
quod dixeram: dicatis modo ad qurfituin meum,
Patre , Bc accipit a Filio . Sequitur audorit..»:
quomodo intelligitisdiAum Baffin ?
Iffc etc ilinficdbir , f, V ·«>**
Eiiiti. Quomodo diftinguantur adi.nvicem
vein «ani*. Si a Patre procedit , Bc
Jôîui
in divinis periona ab effentia , non eft przfena mc accipiet, ficut nemo cognovit Patrem nifi vmm >«·
tis tempori,confîderare. Nam h>rte in hac parFilius, &econtra, audeo tic dicere, quod nemo J”*· ·*·
tenon differimus, icilicet qttod dtlfinguatur perJona ab effentia, ut differt proprium a communovit Spiritum nili Pater Bc Filius, aquojroce-

ι.Γ>73

C7',V*’

Cοnc·

Florentini

die, & a quo accipit ^nce Fü turn , nec Patrcm,nif> Λ
Coii* η ο
Spiritus, qui glorificat 8c tcftifitxtur, qui a Pâtre
XV.
& Filio. Videtis patres, quod veibutn, eft, non
jacet · , quod accipiebat pater tfte, St per hoc vo­
• VI» M<<
Bplw· <« lebat arguere , Sc efle, arguendo cx illoterbo:
Icxtu Cra hic non adiaccr illud verbum, eft, fed dicit a Pa­
tre fle Filio, poflumus intelligere fecundum theo­
logiam k fle doétorcs, ut taliter Iit Spiritus a Patre
p* t ri’·
St Filio, ut habet: fabtiftentiaoa a Patre , fle a
v rm*.
Cnn teme Filio dari, fle accipi ab his qui in ipfum credunt.
phtafi BtEt lie non nobis obftat hac auctoritas, nec colli­
gitur quod propofuiftis.
«•«bumiubPtoj . Quod hoc verbum, eft, non fit, cum
dicitur a Pane Sc Filio , neceflario intelligitur
verbum principale, fle doctores hoc faciunt in eor> Grreui relativis riginii, cum dicunt a quo alius, & qui B
fcnpcor / ab alio: flr przterca m iftomet Λ r>C hora to paulo
>«** 7*χ. ante eft hoc vcibum ’ eft. Dicimus Filium, qui
. Spiriium,
utroque* In fecun*cx ipiocft
r"<
■ qui
. ex _______
Zm ,717- da autioritatedicitSpiritum, qui ex Patte fle Fi»7 uTtAr **o. M^do probo
probo,, quod ex neceditate intelligajïifi'hCti·»· rur*
in ilta propohiionc
ιοrur· . quia
cuiainilta
propoiiiionc importat intent
intentio' nem propolitionis a quoi modo non eft proccffio
m re i pee tu termini a quo , niti in ordine ad termi­
X.aHU. in- num ad quem. Ita hic cum importetur haec rela­
ifjtn u ..
tio ad teiminum a quo, de neccflitate oportet inP'·
u Vvikum cH liget e terminum ad quem . Modo terminus ad
eO
quem proccflionis Spiritus, eft iplutn fuppofitum
Spiritus, accipiens elfe , quia per p’roccilum com­
municatur eilei ergo de deccftitate intelligitur;
eft»
C
Ephbs. Etiamfi confideremus , quod in iftis
auâontatibus intelligatut eft , licet hoc pqlfct
aliter intel ligi, ut diximus, nihi Io minus andientesaPatic, vel a Patre Ac Filio, non dc neceffitate debemus intelligere de fubftantia Patris , vel
per i on a Patris, fed poflumus intelligere non diicfetionem, perquam Filiut a Patre, fed unita­
tem potius, lecunduro quam ita fe habet, ut ejuL
a Gr«c«i dem nature Iit Filius Patti *; ita Spiritum ic ha­
nc ii. 6t· here ad Patiem St Filium. E: hoc hos rcpcriemus
M auctoritatibus lanâorum doâocum cccfchrt
B*v Jetun- beati Cynlli colligentis ab auâoritatibus IcriptuζΐΖ-Γζ/ r9f a^’ <onc*u*',t Spiritum efle ab « eflentia PaTjoIcJm— tris & Filii, pro qtlo Certamen illud contra h«resZvitat*?^ t’t0*
* dicentes ahentim efle Spiritum a D
trttyfiite'. fubftantia Patris
Filii. Sed ut revertamur ad
ACiTX’ auCtor,UtemProP°^um» neinfcfta relinquatur,
4, dicimus dc auftotitate Bafilii, cum nondum ma»
·· J.c>ui·, nitefte reipondctitis, quod ii dc perfona dicit f ,
HvjttTHnrfT drillad, aliunde, ad aliatn hypoftalim refertur)
manifeftumeftillumdixiflc a perfona Patris lola.
Si autem auftoritas iplius fanai refpicit eflentiam
juuu Tn- Patrit, qu* eft communis ambobus, fle ab ipfo
Fiiufivr”’ dicit, non aliunde, id eft creatum S: nam proconn* t»- cedere Spiritum a Patre manifeftum erat, nec erat
necetfe oftendi. Ergo fipiphanius dicens a Patre
■i» . fJftï fle Filio, non ex neceflitate vult oftendere abeif'uiVociuZt dem perfonis, fed a fubftantia earum, ut fit eifiVrtZ': Ji dem confubftantialis. Ergo non in divinis fequi..^<mMrrw iur c r ncccffitate illud > quod dicitu r ab alio, quod E
habeat elle ab eo , a quo dicitur efle : fcilicet Spi* ·μ a- ritus poteft dici efle a Patre & Filio, id eft a lube*No·'iha flantia utriufque, qnia confubftantialis.
Paov. Ego habeo duo diâa cx hac refponfio*
ηί,ο,Γ/Ζ?. ne< Primo, quod capiendo verbum, eft, in au­
ctoritatibus , non (equiturk quod licet eft 8 Filio
Jj.CT”i»<e» rep·*1 «A·· quod videtur coutra illud quod di­
ca · F<1k>, cebacisprtmo , cam ponebamus , eft j St quod
•iJttfc.** tritis magnum fundamentum in auctoritate Bafiin di»e»tl«, quodeft ex perfona Patris, fle non
aliunde: ergo non eft exalia perfona. Dicimus

quod non credimus, Bafilium exponere illud verΛ „e bum, non aliunde, id eft non cx alia perfonat cwaisri
quia Bafiltnscontradicerct tibiin codem libro, fi
·*η.
dicat non aliunde, id eft non ex alia pertona) St
alibi dicat, habet efle a Filio : Ss idco oponet
quod vos oftendatis , fi aliunde habet fenfum
quem dicicis. Hic eft Bafilius, quem legamus .
Can*. Hora tarda eft, furgamus, Sc in die
Mercurii conveniamus.
And. Spirituali fermonereferasccetusfacer,
pro dic illa folatus eft, bora jam tarda .

NOTÆ HORATII JUSTINIANI
AD

DXCIMAMQpiNTAM

COLLATIONEM.

1 Ri/^vadtrv.J ClariusexGrcGO feriprore feiEoue«t.
Cc: a«Vrr«iM M* «M
nii l»nn. Iterat mffnntc,
<V*iw
«4 en
. frnteren mngnniiiflitt bet
item timetur, «Uttnn Sfiritut ea fili» beLet <> nceifit.
OmnU* intelligntii ya«4 «//at»* »β , tie ile , rancjac
MlwrZai fucettmttt.
8 feebeem,
Gracut fetiptor feHsonc decimaoAava props finem ια dirtis Joaants fic au : JV»v eft
*··, «j· ,
biiititr « 9aer» 6· fili» efteien
ex
«/· malteruae teSernm ,
xeminibae fefiiii, tmiitett
Vtriatn ,
eteeeffxri» iutlHfUituin eft ; ^uemnimedwm i»ft»tet Se Siftreriene O Siftinffiem hiemet ,
uiwniwr bii verbi·, t f·*
0- at
s/ifv<4.
fani» fufra s Cilnim, ixfxie , vt» , «7 ex iff»
»Λ : Sf>ritxm ver» , yai 48 ttiri/fae; fabintelligitar e/i .
fit fetant» etiam HSn Sfiritut aatem , in^utt, cx Pa­
tre &Cili»; in bit taabtiifr»f»ftti»nibui c»ntiaetar vrr>·>" */!· SrcGtacus .

COLLATIO DECIMASEXTA.
DIE

▼. M1ITII.

viailvritatiiei fanilwtm fatrem Efifbtnli ty
Baftlit prabater, ifirtlnm janilum J>rocrtlcri
Λ Tatrt CT Filio .

A ND. ΛΛιοινι,

modoque, proutfuperius
diftumcft, ccepit Provincialis hoc

modo.
Pxov. Cum benediâionc fanftiutis veftrm
dimiiimus in praecedenti aâu auâoritatem Bali1h ‘ adduAam per vos, pater reverend illime, in ·*%*·„*!’
qua auctoritate dixiftis, Spiritum, juxta incentio- mium .
ucmBalilii, efle cx ore Patris, Ac non aliunde, id Necsnim.
eft a nulla aliaperfona, prout cxpofuiftu . Ego '
rcfpoodebam, quodly, aliunde, licintclligcbatur, id eft ex nulla aha lubftantia quum Dei. Ra­
tio eft, quia Bafihus tenet in libro*contra Euno- i Lib. j.
mium, quodSpinius lisnftus habet elle a Fillo. <niuo.
Non poterat ergo dicere, quod a nnllaulia perfo­
na eflec line contradiùione. Et fuper hoc qu«li­
vi, ut videretur originale iplius Bafilii, ut veri­
tas innolcfccrcc omnibus de intentione Bafihi,
quia talcs doAotes funt noftra fidei fuudamenta .
Nos vidimus totum capitulum Bafilii , flr cum
duobus intcrprctibusconati fumus, ut ilia verba ,
nullo addito vel dimiflo, transferrentur fideliter .
Hic habemus Bafilium antiquiflimum St transla­
tum : flr ideo primo Latine, propter reverentiam
Latinorum, legam, flrindem Grrco, vel ccontra.
And. Fuit leftum inLatino, deindcGr<-c,
volens proferre i harc retulit ·
Paov. Quia auftoritas ifta allegata per vos
videbatur facere vim, necefle fuit , ut ex ante­
cedentibus & iequcnttbus appareret intentio
'Bafilii.

>575

"VW"

Par

5

IL

Al,‘uV· ,!*

I576

Bafilii. Modo dicemus Latine fecundum fen- A intelligatur Spiritum non habere elfe nifi a per-'
fona Patris ; fed fimpliciter ex Paire , videli­
Cnutt tentiam hujus capituli, ita dicit « . In ifto ca- '
pitulo apparet manifefte , quod beatus Bafilius
<41**
cet ea natura Patris , ut fic intelligatur illud >
• Volau intelligic, non aliunde quam a fubftantia Patris
aliunde , non ab cxtrinfeco , neque ab alia na­
Ar Filii ·, dicit fic modicum ante contra Eunotura videlicet tanquam unum dc creaturis » ut
**4?*2Χ minms Tu fimiliter ut infidelis divin· fcriEunomius dicebat . Hanc igitur tuam expoli­
tionem Bc nos fufeipimus , Bc confcqucntcr di­
ptune adveriariua ad blafphemiam jsroperas : &
cimus, quod quandocumque audimus Spiritum
quia jproceflio Spiritus ex Deo, nativitas vocata
Nt* lit.
effe a Patre , feu a Filio , non cogimur intellinoncK, idcirco neque oris Dei Spiritum effe cre­
gero propter hoc , quod fit a perfona Patris,
dis, fed opus manuum Deis Bc exempla humana
feu Filit, autabutraque perfona.* fedpoffumus
contemnens , evertis qu· cx eis confiant divina
fimpliciter intel ligere audientes a Patre Bc Fi­
dogmata, cum debueris divina verba audire cum
lio > quod ea fumantia eorum » id eft confabtimore , Bc omne quod dicitur Cufcipere , Bc
ftantialis , & non ab alia quadam fubftantia >
non ftolidifiime contra pietatem argumentari .
Gignit Deus, non ut homo : gignit autem ve­
tanquam unum de creaturis: hoc enim & fanâi
re , & ex ipfo germen ( advertite quia non eft B
'
patres in multis locis fyllogixando-dixerunt . Si
autem cum dicitur , Spiritum fanâum a Patre
hic , eft, cum tamen intelligatur t quate non
6 Filio, ftatim neceffe erat intelligece a perfodebetis arguere defeâum hujus verbi ) en unci at
verbum non humanum , enunciat verbum vere,
nis, non utique fandi ita fyl.logixaffeut, Ac ifta
oftendiffent.
Bc cx ipfo emittit Spiritum per os , non huma­
Pro v inc. Ex verbis tuis duo collegi ,
nitus , quia nec os Dei corporale eft t cx ipfo
Primum, quod fi non dicatur in verbis Bafilii
Spiritus , non aliunde . Modo videtis', quod
quod Spiritus procedat a Filio , non cogamur
arguit contra illos qui volebant dicere , quod
hoc dicere . - Secundum , quod intentio Bafilii
erat opus manus Dei ; Bc fuadet, quod non eft
fuit ifta , quod Spiritus non effet alien· natu­
niü de fubftantia Dei. Sequitur; Operatur
re , quam natur· ipfius Patris , & quod non
Deus manibus non humanis, operatur non ex
intelligitur ex Patre , fed cfsenti· Patris Bc Fi­
ipfo producens creaturas, fed operandofubfiftelii confubftantialia , ita quod fecundum verba
rc faciens , ficut que manibus operatur homo ,
veftra, effcatiaeft illa producens Spiritum. Di­
non cx feipfo producit . Filius eft Filius, Spi­
ritus eft Spiritus, non creatura. Nec de Filio
citis fic ?
qurras , quare Spiritus non fit vocatus : nec de C
Ep η as. Intentio magni Bafilii, cum certaret
Spiritu, quare non fit Filius: nec creaturam Fi­
contra hzreticos, qui dicebant Spiritum alienum
lium aut Spiritum effe blafphemcs. Filius Dei,
a perfona Patris Ac Filii, non erat oftendere un­
fruâus fanâus ex fanâo , fempitemus ex femde procederet ; non erat intentio Bafilii often­
piterno , Spiritus fanâi largitor ad fubfiftendere unde Spiritus haberet cfsentiam : hoc nam­
tiam formationemque creatur·. Hucufque ap­
que 8e ipfi haeretici concedebant , Spiritum
paret , quod ly , Non aliunde , intelligitur ,
habere 1 caufam a Deo. Nec etiam erat opus
oftendere ex qua perfona habet effe : nam hoc
id eft , non ex alia fubftantia. Secundo, quod
eft Filius fanâus ex fanâo, fempitemus cxlemcertum erat percvangelium, cum dicitur, Spiri­
piterno , Spiritus fanâi largitor : fequitur ,
tus oui a Patre procedit : fed intentio Bafilii erat,
utonenderct, quod Spiritus fandus eft ex Deo,
Îiuod fi Spiritus fanâi largitor , quod Spiritui
anâus accipiat ab eo effe · Dicit enim Athanon ut aliae creatur·, fed ut produdus ex fub­
nafius contra Atianos in tertio libro : Ipfe Spi­
ftantia, ut Filius. Propterea cum dicit, Ex ipfo
Spiritus , intclligit cx fubftantia ejus , non ab
ritum dat , ( de Filio loquens ) Bc queeumque
habet Spiritus, a Verbo habet. Modo clarum
cxtrinfeco.
eft , quod Spiritus fanâus habet effe : ergo fi D'
Pxov. Dicitis , quod intentio Bafilii eft,
quacumque habet'Spiritus, habet a Verbo , er­
oftendere , quod Spiritus lit ejufdem nature ut
go habet effi» a Filio. Et hoc concludit AthaPater & Filius, Ac non alterius, ut hrretici di­
nafius folum ex hoc, quia dat Spiritum - Er­
cebant: fecundum quod non intendebat Bafilius
go ex ifto capite Bafilius vult , quod Spiritus
tradare de caufa Spiritus, an efset Pater vel Fi­
fanâus accipiat effe a Filio - Modo Bafilius in
lius. Tertium eft , quod intentio Bafilii eft ,
eodem capitulo dicit, quod eft notabile capitu­
ut Spiritus effet de fubftantia Patrii, Λ: non de
lum faciens ad propofitum - Sed ipfi vidiftis aualia fubftantia extrinfccus. Hec funt qua dixi­
âoritatem Bafilii, Bc ideo audiatis iftatn, quia
ftis . Quoad primum fumus conformes , quod
eft ad idem, in capitulo quod inferibitur : Quod
Bafilius conatur oftendere , quod Spiritus non
cx Deo Spiritum
dicat , nec .Verbum
fit alterius nature a Patre Bc Filio , ut ncrctici di­
raioi. i. rr-• b nifi
. . quis
»
1
cebant , tc hoc concedimus . Quoad fecundum
r*·, hi. ç. quidem.
»<»«£ Ea.
E r h b s- Auâoritas ifta çft ex alia parte
quod dicitis, quod non fuit intentio Bafiliidi­
cere de caula, an fcilicet Spiritus fanâi caufa fit
Pbov. Placet.
Lihii. Quia colligitis diverfasauâoritates,
Pater Bc Filius ; ad hoc dico , quod fecundum
quafi effent in eodem capitulo, fic fcciftis de au­ E hoc fequitur contrarium ejus quod dixiftis .
ctoritate Epiphani i, que viie funt una, Ac erant
Nam dixiftis, non aliunde, id eft, non cx alia
quinque. Hoc non permittit intentio difputanperfona- Modo dicere quod ifta perfona non
tis , fed inducit confulionem : ideo funt inqui­
eft ab alia > eft traâare caufalitatem . Secun­
renda ifta primo.
do, quia dicitur in textu, quod Spiritus eft ex
Ptov i NC.' Dicatis ad iftam quam vos inoreDei, tunc inquiro, an intelligat ex ore Dei
id eft Patris ; an ex orc Dei, id eft Filii. Quo­
duxiftis.
E r h K s- Hoc colligitur ex interpretatione
cumque modo refpondeatis, oportet dicere, quod
auâoritatis per vos pridie produâe , Sc ex om­
loquatur dc caufa Spiritus fandi, id eft de prin­
nibus per vos diâis , quod cum beatus Bafilius
cipio- Quoad tertium concedimus, quod Spiridicit Spiritum effe ex Patre, non aliunde , non
tus fit de fubftantia Patris ·. & quia eft eadem nu­
debet intelligi proprie de perfona ipia Patris, ne
mero fubftantia Pattis Ad Filii, non eft poffibile
aut

.

1577

r

Conc. Florentini

ant imaginabile, quod fit de fubftantia Patria,
19 quia fit dc Cubitantia Filii : St fecundum quod
accipit Spiritu* de fubftantia a Patre» ita neccffarium eft ut accipiat de eo quod eft Filii » a
Filii fubftantia. Dicatis ad fecundam Ac tertiam»
quia in prima convenimus.
E t H a s. Cum ego non fufeepiffem expolitio­
nem vcftram , non dixi contractual mihi » fed
ego dim contra tc» quia ita.manifeftecadis» *:
• v.rU s. * implicaris in contradidionem p orient ibus i ftis
“ fpedabilibus viris. Nam cum pridie interroga•zZîaTîT >H* ft>erU» an C cam audivimua Spintum efic a
^•rnmt.E- Patre» ntceffario intelhgere debeamus efle ca
perfona Patris : dixiftt , quod fic . Ad hoc dc
Pm>«»*·» Bafilii audoritate » cum autem ipfe dicat » cx
mrt»%tr ‘K° P,tre » βββ *,*00<*e » eS° cocf>'
j«Mt·
««ΜΗ,··* tuam concdSoncm» concedere» Spiritum elfe de
-•frfrtr*'11* f*ri"on* Patris nude» & non de alia : qum aufek- tum pridie dixi » confequentia erant coafrifioni)···♦»» * b*1’ tu‘s ’ Poftca ingrdfus e» cspofitioucm alte{£•»*1··’ r>m auftoritatis» quod illud ex ipfoPatre» non
eugat nuaiotclligereexperfona Patris» fed quod
pofiiimus intel lige re » es Patre » id eft cx fubftantia Patris» St non aliena fubftantia : addu»
di ad (ufeipsendam hanc tuam expotitiooem »
fequentes nos intentionem St fenfum tuum » utrumque diximus » de ex didis per vos colligi­
mus que acccfic fequuntur. Sed nos non con­
trarii fuimus » prout dicis hac tua expolitione :
fed dicimus» cum audimus Spiritum a Patre effc Ac a Filio» Ac ab utroque elfe, non cogimur
intel Ii gere a perfonii » fed intclligimus a fubftantia coram, ut eonfubftantialcm : per quem
modum potiamus dicere ab utroque efle , Ac ab
utriufque iubftantia propteridentitatem fubftan­
tia, fed non ab utrifque periods. Etiam apud
pot<«>"u- fecram feripturam k dicitur de Efau ad Jacob,
μ*»· veto Frater tuus eft , & cx natura tua eft : manife&*·
» HuiM^ frater non eft de fratris perfo«·«· »<■» na, fed fimpliciter ex natura fratris , ut ejufdem
natur* & confubftantialis. Et modo paternitati
enat,
vcftrx dicam ad fecundum caput, prout dixit pa­
ternitas veftra.
P*ov. Ea que dixi in alia congregatione
declarando , qualiter Spiritus eft ex perfona Ac
fubftantia perion» , totus catus revcrcudiftimoj
rum patrum fatis aperte intellexit ; 8c an potue·
• t»eii«fci- rit inferri cx illa
quod Spiritus non effet ex
rKitVtoS·* *’11 Pc^n*’ et*,m omnibus notuit: St ideo
6»,'1 "'ne contumamus tempus in fuperfluis, folumad
mnCtum principale , dico, quod forte Spiritu*
andus dabit concordiam toter nos: utrum di·
xenm ex verbi: meis , an ex verbis Bafilii ,
dimittamus . Nobis fatis placet ( quia etiam
veriffiinum eft quod dixiftis) quod in ifto ca­
pitulo dixit Balilius , non aliunde , id eft ,
non de alia iubftantia . Et fi huc eft inten­
tio Bafilii, >n nullo hec auftoritas faciebat con­
tra
me»; Ac ideo placet ut veniatis ad ter­
tium . Nam dando intelledum ad verbum ,
aliunde', dixiftis » quam dc iubftantia Patris :
cfine hoc?
trusi. Ita.
Ptov. Et propter hoc dico, quod fecundum
hoc non faciebat contra me illa audoritas . Di­
catis ad tertium, ubi dicebam, ouod non potuit
diei de fi’bft»nt ia Patris, quin diceretur de fubftantia Filii, inferendo fic : Sicut accipit de eo
Suod eft Patris a Patre » ita de eo quod eft Pii a Filio, cum fit eadem iubftantia Patris Ac
Fiii i .
X » H E s. Dixiftis, quod qui» Spiritus fandus
_

f

157S

A ex iubftantia Patris dicitur , quod cogimur intelligcre eumdem Spiritum efle ex iubftantia Fi­ CHiuiri
lii , cum eadem iubftantia numero fit Patris Ac
14»»·
Filii : hanc dicis caufam efle Spiritus.
P»ov. Non bene » replicas.
Ephes. Quando audimus Spiritum efle ex
iubftantia Patris Ac Filii » intelligcre debemus
Λ- lUUtt
Patrem St Filium habere 4 caufam ?
Ple v. De neccflitatc cwiaur dicere, quod c..ZkmS»*
habeat eflentiam a Patre & Filio. Vos fi utimini γ»Ηι»γ»»Λ.
hoc verbo» caufam» pro c principio, faciatis ut elu
vultis; noftri theologi non utuntur. Quia tamen
Ct«»u
hic Balilius dicit, Ex ore Dei» quaero, an iatelligimus ex ore Dei Patris, an ex ore Dei Filii: ηοΟηκ<·,
quia quocumque modo dicatis » idem fequitur. J**r
B Jam diâum eft quod evangelium dicit » quod ··,.»■<«,
Spiritus fanâus ex Patre eft, accipiens efle ·· per
Cr**
pnediâa modo ftat argumentum. Namficutac­
cipit de eo quod eft Patris a Patre » ergo de eo
quod eft Filii a Filio, cum fit eadem iubftantia
Patris & Filii. Exemplum quod adducitis f, ni- f d» j,cob
hil facit ad propofitum : poftquam dixeritis , * ΕΛμ·
oftendam.
Ephes. Ea qus funt per beatum Bafilium,
St jacent in evangelic, dimittenda funt nunc; tu
autem ita mihi refponde clare Ac aperte. Cum au­
dimus, Spiritumeflc defubftantia Patris Ac Filii,
nunquid intelligere debemus de neceflitate » quod
Spiritu* habeat caufam efle fui a fubftantia Patris
Ac Filii ?
Piov. Adiones in humanis funt fuppofitoC
rum; quuro, fi hoceft veram»
Ephes. Voi debetis refpondere primo»
St ego reipondebo . Dico quod eft fuppofitorum.
P R o v. Declaravi pridem » quod non eft polKbile in divinis, quod efleatia generet, quiaadux
funt fuppofitorum : ergo fequitur , quod caufa
efle ipfius Spiritu*, eft perfona » non cnentia. Et
quia perfona Patris generando Filium, commu·
nicat totameflentiam fuamFilio; ifta eft caufa,
quare dodores dicunt » quod Filius eft dc fubftantia Patris, St Spiritus dc fubftantia Patris Ac
Filii, ad falvandam unitatem eflcntiz, & diftindionem peribnarum » quia perfona funt unam,
D ubi non eftoppofitio relativa: Ac fic habetis in­
tel Iodum propofitionis. Sternas in didoBafilii.
Cum dicit, quod ex ore Dei, an cftcx ore Dei
Patris, an ex otcDei Filii ?
Ephes. Ego non poflum concludere qua dida
funt per vos, quia videntur invicem contraria.
Nam aliquando dicitis, dc fubftantia Patris Se
Filii, qua eft una numero, Spiritum habere efle :
nunc autem mutatis dida, fequimini dida dodo­
rum , & dicitis, quodfubftantia perfe non gene­
rat , fed mediante perfona .
Pro». Nunquam dixi mediante perfona: di­
cas interpres, ut dico.
And. Quia interpres non bene exponebat ,
Cololfeiifis dixit in Grcco : poftea dixit ColofE icafis.
Colos*. Propter equîvocationem vos duo
non poteftis convenire . In theologia communi
Latinorum Ac Graecorum, differt dicere divinam cR»acCi»
fubftantiam » & iubftantiam Patris Ac Filii : ncc
intelligatis differentiamrealem, fedfolamdiffc-reateat·»·,
rentiamrationis. Cum t itaque audimus dodores dicentes, divina fubftantia , intclligimus quid
commune Patri A' Filio Sc Spiritui fando: cum
dicuntfubftantiam primam, intclligimus perfonam.
ph«»t ProEphcs. Interdum, nonfemper.
"k,J£
C o L o s s.

.

>579

■ ·α* « iit»
». IV.

P

a

λ

s

IL

AlaîZV‘’δ®»

Colos·. Nos htbctnus doâores , qui di· A

Ephes. Dico, fieflentia, qinreft communis

C·· isn cunt, quod fubftantia Patris intelligitur Patrii
•♦r»· peribna.
Impes. Non videtur pqffe reiponderi doobus »
maxime adinvicem differentibus.
Cria Hi duo patres locati funt» ut declaren­
tur verba: fed nulla erat differentia.
Piov. No· dicimus, quod Ifaac, ut fappofium, genuitJacob dc peribna faac modo natura
Ifaac non eft illa que genuit Jacob, fed natuta
ipfius Ifaac eft principium quo produxit illirm fi­
lium , tc eft idem quod communicatur . Modo
dico, quod Jacob fit dénatura Ifaac, non poteft
nifi hoc modo intelligi dc Ifaac, id eft, defappofito agentis, quia aftiones funt fuppofitorum ;
tc de natura Ifaae, tanquamde principio; quod B
eft communicatum, modo fi pombile effet, quod
natura Ifaac fc Jacob effent idem : cum tamen
lint duo numero » exemplum effet bonum . Mo­
do quia generatio in divinis eft infinite perfeâionis, ita dieimus, quia pater quod ell hypo*
ftafis tc fabfiftenti®, illud fuppofitum eft quod
fjenerat, quia generare eft aâio notionalis, &foum competit fuppofito. Modo fubftantia Patris
eft principium quo Pater generat, te eft id quod
datur Filio, 8c quod communicatur Filio per ge­
nerationem; Sreil id quod accipitur a Filio, te
quod communicatur Filio, ficut in humanis na­
tura Ifaac eft illa que accipitur a Jacob .fuppo­
fito generato, & communicatur eidem. Sed diffe­
rentia eft propter excellentiam, quia in Patre tc C
Filio & Spiritu fando una eft numero ; tc fic in
nullo diftinguuntur, nifi quia Pater eft Pater,
FiliuseftFihus: & dicimur, quod Capientia, bo­
nitas , te inde omnia communicantur cum hac
fubftantia. Modo quia effcntia eft nomen abftraôura fignificans effentiam, non fuppofitum, non
poteft illi competere allas generationis: &quia
eft una numero, fi generaret, oporteret quod ef­
fet diftinâio effentie Se natura» in divinis, quia
idem non generat feipfum , fed oportet quod
alium generet: ergo concluditur, quod in uivinis effenti 1 nec generat , nee generatur . Cum
Îua-ritut , quomodo eft de fubftantia Patris Sc
ilii, dico quod eft de fubftantia Patris, *qu«
communicatur . Modo pro veritate habenda , D
quia nulla mihi eft fententia, nifi ut veritas ha­
beatur, dicatis ad illud verbum , Ex ore, de quo
quefivi.
'
E PHEs. Collegi ex didis tuis , quod ef• Termino ^ent*a Patris & Filii, cum fit una numero, eft
fctiiccTp·? principium Spiritus fandi : nam hoc · potius
»i·»
gaudere foies. Cum autem Pater & Filius proaucant Spiritum fandum, per communem effenoiaâaGr»-tiam illum producunt. Quoniam vero cumau0·«»*«.4’’iitis, « Patre Se Filio Spiritum, necefleintelligitis caufam Spiritus efle; numquid non eft
verum, ut dicamus effentiam Se perionamcaufam
Spiritus ?
Piov. Eft principium quo, &quod.
Ephes. Utcumque fit , effentiam Patris 8e £
Filii effe principium Spiritus , ut principium
quo : reflat igitur , ut fubftantia Spiritus fit
principiata.
Pio». Non (equitur : nam intel ligit ur ex prin­
cipio communicante rem unam, Sc idem.
And. Fuit invicem locutio fada per deputatos
hinc inde.
Ephes. Dico, fi eflentia Patris & Filii com­
munis, que eft una Sc eadem numero, producit
Spiritum ?
Paov. Non dicitis bene.
r»vr/Z, GewnvZ.Tom. XXXI.

Patri dr Filio, drum, producit, quid tollit quo
minus procelEo Spiritus liteau fata ?
Pio». Non l fequitur , quia res produda
etiam in humanis non jprodocitur nifi ex fup­
pofito agentis . Suppofitum humanum prodo-'
dum non dicitur , quod fit · produdnm a na­
tura noftra: non valet confequentia , quia hu­
manitas eft nomen abftradum fecundum theo­
logos , te in fuo fignificata non figaificat fuppofitum . Modo dicot fic. Hoc nomen , homo ;
fignificat id quodfubfiftit, hoc fuppofitum pro­
ducit aliud humanitate: ergo hoc fuppofitum eft
produdum ■ ab humanitate , non valet confequentia.
Ephes. Sequitur quod homo produdus fit
ab ifto homine humanitate, ut principio quo; Se

anno

XVI.

fic in divinis.
Pio». Et fic non fequitur , quod Spirjtas
non fit fpiratus ab eflentia » Patris, nec fpirata, * Ut pw·nec genita. Ego dico, quod pro finali habenda
veritate , rcfolutio patrum qui fuerunt in aliis ufr* <■■conciliis, fuit femper ad teftimqnia fandorum
patrum ; ita quod m omni diffinitione fidei cum ί·«ί»ίι, Atvoluerunt ponere terminum , adducebant tefti- ******
mon i a fandorum patrum , tc acqoiefcebant : Sc
ita ego volebam facere, & ideo induxi audoritatem, Se non rationes . Vos adduxiftis audorita­
tem Bafilii. Satis didum fit pro intclligentia audoritatis per vos introdude, quia omnes intelligunt, quod Spiritus fit ex ore Dei , & quod
non eft aliunde: ita dicit textus. Poftquamego
geffi tibi morem ad audoritatem 'tuam , venia­
tis ad audoritatem Bafilii fecundam, quam in­
duxi, te difcutiamustcftimonium; iftud videtur
rationabile.
Ephes. Audoritas illa Bafiliifacipietpoftea
inquifitionem. Videamus dida vcftra. Ergo dixi­
fti , quod in humanis fuppofitum producit fe­
cundum humanitatem , fed non dicitur homo
cx humanitate ; fed ex hoc homine fecundum
communem naturam humanitatis. Numquid ita
dicenduta eft in divinis, quod hoc fuppofitum
non producatur-ab eflentia deitatis, fed ab hoc
fuppofito? Si debet dici in divinis, ut in huma­
nis non debet dici, quod ex communi divina effentia producatur aliqua divinarumperfonarum,
cum divina eflentia non fit in fe, ut quod pro­
ducere poffit. Cum audimus dc fubftantia Patris
& Filii efle Spiritum , non debemus intelligere
fubftantiam velut caufam: non eft de naturaef­
fentie generare nec in humatiis.
Pio». Volo oftendere * quod hoc efle ex
alio, intelligatur dc perfona:
hocoftcndoex
audoritate Bafilii allegata in precedent! con­
gregatione . Dicit fic in tertio contra Eunomiiim': Que enim neceffitas, fi dignitate atque «Vult··*»·
ordine tertius eft Spiritus , tertium quoque effe
natura? Namque fecundum elle a Filio, aoeoef»»a*fe habens, St ab eo accipiens Se annuntians no- r,wt*·
bis, atque omnino ex ea caufa pendentem, pie­
tatis tradidit fermo: natura vero uti tertia, nec
ex fandis feripturis edodi fumus,, nec ex his qu«
dida funt , confequencer colligere poffumus .
Dicit Bafilius, quod ex ipfo Filio habeteffe, ÎL
ut ex caufa : non dicit aliud . Dicatisquid vultis
modo ex prima propofitione hefterna, quii pro­
cedere eft habere efle ab alio , prout omnes d<>dnres tenent . Si fecundum Banlium hic Spiri­
tus habet efle. &.* accipit effe a Filio, te pendet
ex illo ut caufa, ncceflario fequitur , nifi nege­
mus Bafilium, quod Spiritus procedat a Filio.
Gg
Quan-

i

l
t'

.
î

1581

17,<V”

Co NC.

Fi .OKBNT1NI

,*583

fu, attn Quant» auâoritatis fit Bafilias in materia Spiri- A creaturam ’> 11 fi funt hoe modo loquendi , quod A n N o
Filius eflet de cITentia Patris, dr quod Spiritus Chmsti
X V1. tv> fanâi , omncs patres Chalcedooenfis conci*
effet de effentia dr fubftantia Patris dcFilii. Si
,4**'
*H°c’,t*®ne f»âa
Marcianam ha diiîhJT*
cuat de Bafilio : Siç^iagausBalilins œiuifter gra­
capiamus fubftantiatn pro fubfiftentia , cum Pa­
ti» iubfift.ntiarumevidentiatn declaravit, Sc iaoter fit in intelleâuali natura, 9c cum fic-perfona, na poteft dici fubfiftentia Sc fubftantia, res
Ai Spiritusdocmnam tjdigentius tradidit, confanatur», Sc fuppofitum. Si fumaturfic, idemcft
cardotum inorum eliciens Îd&fcriptionem . Mo­
dicere , quod geotiare competat perfon» Pa­
do fi omnes patres Chalcedonenüs conoilii de­
tria , ac b diceretur > quod competit huic fubderant Bafilio tanta teûimoaia in matena Spiftaouat, quia hcc fubftantia, qu» eft idem quod
ut«ts faoâi, 9c ipfe ita cl are dicat in hoc loco,
z
videtur neceffârio, quod 9c veftii de noftri debent ■ pater dr paternitas, illa eft qu» generat, drnul­
lo modo communicatur ; quia prpprietatca non
fequi Tuam doârinam in re fidei* Hic efttextus
funt communicabiles . Doâores noftri Latini
in Grrco antiquiffimus t fi vultis audire,. pote*
omnes-non utuntur hoc termino , fubftantia ,
Ai· modo : habet quod cft ex Filio > 9c non fit
pro perfona Patris, nec perfona Spiritus faoâi ;
mentio de eflentia *
'
Efru. Inquirenda eft auâoritas Bafilii ex Bled retinuerant nomen lubftanti» , fecundum
quod in humanis exprimitur , quod dicitur efquvlitis propofitis.
fencia , vel narura . Cum dicimus fecundum La>
Piov. Dicatis, quia h*c enucleat omnem no­
tinos noftras , quod Spiritus cft de fubftantia
ftra m difpatationem*
Patris, capimus fnbftantiam pro eflentia , quas
Ephes. Reputemusdiôa, quod fubftantiatn
eft in Patre. Modo ego>diftinxifubftantiatnduo­
Patris 9c Filii, qu» eft una numero, datis prin­
bus modis . Subftantia quandoque fumitur pro
cipium elfe 9c caufan Spiritus, quia videtur ex
fuppofito, A tunc cft idem quod perfona in di­
hoc , citentiatn. Spirites faâam efle * Deinde
vinis, At eft idem quod lubliftcntia & hypoftadu» fubftantiç in divina Trinitate colliguntor,
fis. Alio modo fumitur, dc hoc fecundum philoqu» funt fibi invicem oppofite fecundum cau­
fophoa Se theologos, prout dicimus, quod diffi­
fam 9c caufatum : hoc autem longeeft a theolo­
nitio indicat fulmantiam rei: & hrccftquiddi­
gia Chriftiana , 9e penitus alienum , neqne ab
tas , vocata natura dc effentia . Quando igitur
ullo doâorum dtéhirn . Nam dicunt : Ellentia
doâores noftri dicnnt, quod Spiritus cft dc fub­
neque generat, neque producit, neque fecundum
ftantia
Patris, vel de fubftantia Filii, non capiunt
etfentiam Pater generat aut producit, neque Fi­
lius , ut vos dicitis , fed fecundum fu am fub­ C fubftantiam pro fubftantia Patris , fed capiunt
ftantia m , hoc eft fecundum fuatn naturalem
pronatura. Illa ergo edentia eft in Patre, Aridem
eft realtter quod Pater . Et nomen Patris dicit
proprietatem * Ergo communis fubftantia Pa­
tris 9e Filii non eft a fe caufa, nec aut quo ,
effentiam, Ar dicit relationem , fecundum quam
hoc fuppofitum diftinguitjir ab alio. H»c eflenaut quod ; nam neque ipfa , neque per ipfam
tia communis eft in Patre. Illa eft qu» commu­
Spiritus generatur vel producitur, fed fecundum
nicatur Filio per generationem, A noc eftprin­
fuam pe r io na le m Sc fufceptivatn proprietatem .
cipium quo Pater generat & producit Filium .
H»c donique collcAa funt ex drôtstuis, neque
Sed hcc eflentia non communicatur Filio fecun­
poteris emendare qu» diâa funt in prrfenti ,
dem efle quod habet io Patre. Et in hoccft de­
neque alio tempore . Nunc ingrediamur ad auceptio tua , quia ribn intelligis , quod cum di­
Aoiitatem Bafilii .
cimus , quod eflentia Patris communicatur Fi­
Prov. Dicitis, quod videtur fcqui ex ineis
ji
10 , non dicimua fecundum efle quod habet
didis, quod eflentia divina fit caufata: fed ego
in Patre , quia fequeretur , quod generaret ,
INm «a Pone» quod eflentia. k
quod eft impoffibile : ifta eflentia fic abfolui,iu jr·Efh ts. Non tantum dico, quod fubftantia
D’e, prout potentia generandi, ilia eft principium
«ori*· "k divina fit caufata , fed quod (it divifa.
quo,
& eft id quoa communicatur Ar datur a Pa­
Xpk*c··*,
Prov. Attende ad interpretationem. Subftantre ipli Filio: modo in generatione PatrisrcfpctX"rr*r *** <7aan<^°3>,e capitur pro eo quod exprimitur
âu Fihi omnia communicantur cum eflentia, ex­
em pr»>iX pcf diffinitionem rei; ut dicimus: Diffinitio incepto efle paternitatis , feu proprietatis , quia
'
riaii·.
dicat quod eft efle ici : dr ifta eft quidditas ,
hoc non communicatur . Sed efl*e principium
effentra , vel natura ; Sc in foo fignificatu non
Spiritus non repugnat filiationi : ergo commu­
connotât fuppofitum , fed femper Cgnificat il­
nicando hahxt, ut eflentiam, ita'A effe princi­
lam formam , fiveeffeutiam , five naturam. Alio
pium Spiritus fanAi: quia efle principium ^Spiri­
modo ( 9c hoe habetis f.metaphyfic» in capite
tus in Patre, non repugnat filiationi, feu pro­
de fubftantia, Sc noftii doâorea itadiftinguunt )
prietati Filii* Neque fic confequitur, quod ali­
capitur fubftantia pro fuppofito quod fuhftat
quo modo fit caufata, velcaufet. Hoc modo om­
fpeciebus fuperioribus ficut dicimus , quod in
nes doâores Latini dant hunc intelleôum , Sc
linea fubftantic, five prcdicamcntali, ut ponit
declarant in illis difputationibus, in quibus di­
Porphyrius, ponitur hic homo, velut Socrates,
citur, quod Filiuseftdefubftantia Patris, ScSpiPlato : Sc hac funt (uppofita , Sc vocantur fub­
ftantia . Ifta fubftantia quctfft fappofitutn , quan­ E ritus de fubftantia Patris&Filii. Sic teneatisintclleâum de fubftantia cum diftinâione, & non
doque vocatur hypoftahs , quandoque fubhftencritis in «quivocis.
tia, quandoque res nature: dr in natura humana
Ano. Hic fuit leâa auâoritas Bafilii in
vocatur perfona, qui eftintclleâualis nature in­
communicabilis fubfiftentia * Itaque in fpecie in­
Graeco *
Cardin* Poftquam provincialis quafitellectuali id quod in aliisfpeciebus vocator fupto tuo rcfpondit , refpondcas auâoriuti Ba­
pofitum, Se fubftantia , dc fubfiftentia , vel res
filii *
natur», in intelleAualibusvocaturperfona. Hoc
Ephes. Nos cum audimus patres primafyt
pofito, quia doâores fanâ i volentes inflare con­
nodi dicentes in primo fymbolo, ia theologia
tra Arium Sc contra Macedonium quorum pri·
qu» eft de Filio, Ac Filium genitum ex Patre,
mus dixit , Filium efle creaturam , dc non de
id cft de fubftantia Patris i nihil aliud intclligimus,
fubftantia Patris: fecundus dixit, Spiritum efle
nifi

1583

■"·£”

Pam

»

u

“T.r·*

>5*4

o>£ de pctCon a epis, hoc eft fuMlantia cumpm(Er«H . Ira , hoc nos diximus, quad com- cZUarTo
sannis tribas fubftantia eft , qBam Filio eomfcri.
On*i«ti prieratioas. Pleceene vobis hoc, quoi fubfta·munkat i que cum fit una numero , dividi­
<4**.
tia dicatur perfona , an datur robia alia fab»
ftaoriai*
tur.
,
Pxov. Verbum,‘dividitur, non eft in divi­
Pxov. Bgo planet diet, non capitis ? Aad Iftis, quod noa intelligimos fecundam duot monis*. diras.
Efhbs. Qua cdm fituna nvmcro, dividitur
dot nntnen fubftantia . Secuadum unum me­
dia , cam volamus com mu «31 iubftantiam
fecundum rationem noftram ia Patre & Pili·
dc Spiritu fan^o : Bc fnptctt* dicitor a nobis
trinmperfonaram oftendere . Secaadum aliam
fubftantia Patris , & fubftantia Filii, «c fub­
*
veto, quando iubftantiam cum proprietatibus
quo ia ea font, id eft pcrfonam. Quando au­
ftantia Spiritus faflfti ; iatelligeatibus nobis
tem in fymbolo concilii primi dicitur » Genitum
per diftioâioncm horam nominum uniuicujufqae perioaam . Quid eft » quod vos colligin Patre, hoc eft de fubftantia Patris, ex omni ne'
ceflEtatc iotelHgere debemus, id eft ea 4 perfo­
<1S?
Pxov. Id quod ego colligo exiftis, colligo
na Patris, non ex alia fpecie fubftasttias dico ,
3uod in divinis doâores non atuarar nifi iftis B unum, quod eft contrarions ejus quod dixiftis:
quia fi ifta eflearia dividitur in tribus perfonis
uobus modis . Sed ifte fecundas modus apud
( quod eft falfum ) fequeretur , quod eftentia
Latinos nunquam fuit admiflus nili fob nomine
fubfiftcntir, velhypoftafis, velperibnse,nequis'
Patris qua communicatur Filio dr Spiritui, com­
pofsct calumniari, quod poneremus tres fob ft an­
municaretur fecundum rationem , & non fecun­
ti as. Sed prout fuit conclufum in illo Nicaeno
dum Km. Hoc eft falfum, de contra doâorcs,
qui dicunt, quod rcaliter communicatur : dc fi
concilio, cum<hnc didEuicum , quod Filiuaefset
• «m'vms cum Patre} quod dicimus , confubftaaqualibet perfona non habeat rem nifi per ratio­
tialis, illa confubftaatialttasillaeft, qur fecun­
nem, fequeretur quod cflent fecundum rationem
dum primum modum eft communis tribus perdiftin&a.
fonis
le de ifta omnes prapofitiaoes intel liEruas. Ego non dixi ,guod per loots fint dift ingende font de fubftntia Patris, ut dc princi­
άα fecundum rationem: fed cum nosintclligipio quo.
mus proprietatem fimul eum fubftantia, diftinEphks. Dixiftis , quod fubftantia fecundam C Îuimus unamquamque pcrfooam ,. dc dicimus
quam eft unum Pater &-Filius, eadem eft, que
ubftantiam Filii cx fubftantia Patris , propter
eft communis tribas perfonis.
qua volumus oftendere perionam Filii efle «
Pxov. Ita.
fubftantia Patris t dc fic conftirasmus divinas
Ernes. Vide fi veram eft dicere , quod
perfonas habentes proprietates fuas, non quod
ex communi tribas perfonis fubftantia proce­
spfr perfona fecundam rationem ad in vicem didat perfonaliter Spiritus. Nam dixiftis antea ,
ttioguanrur.
quod ex communi Patris dc Filii procedat Spi­
Pxov. Vos dicitis, quod communicatiocflenritus .
tir eft fecundum rationem.
Pxov. Vellem ut melius intelligeretur hsc
Eps as. Non dixi, fed ratione diftinguunnnopofitiode propriefice dc edentia. Facitis atur in tribus perfonis. Qurrimus a vobis, quo­
Jtqutm diftindiouem inter proprietatem dc cimodo intclligatis, Subftantia Patrii, fubftantia
fentiam?
Filii, dc fubftantia Spiritus fanât . Intclligitis
Ευ h 8 s. Maximam.
diftinâatn?
«
Pxov. Qua eft ? realis , vel fecundum ra­
Pxov. Dixi, quod doâores noftri Latini fu­
tionem E
D
mant in divinis Iubftantiam pro edentia , non
Eruis. Secundum rationem noftram.
pro fubfiftentia-. dcideo nunquam dicimus, quod
Pior. Proprietates iftx funt idem cum perfo­
font tres fubftantia, licet dicamus, quod lunt
na , fcilicet paternitas d: Pater t
tres fubfiftentip & tres hypoftafcs dc perioac rea Er η 11. Secundum rem vel fuppofitum idem
liter diftinda, fed in eflearia eft unam, de ufunt-, fed diftfoguuntur ratione.
nus Deus. Perfona conftitauntur ex cflentia dc
Pxov. Modo in perfona Patris eft paterni­
cx proprietate: & ideo nil plus eft in perfona, ni.
tas dc clfentia , que eft communis tribus .
fi cflentia dc proprietas : 6c ifta duo proprietas de
Perfona ergo Patris non diftinguicur a pater­
cflentia font anum fecendam rem, de fecundam
nitate & cflentia , nifi fecundum rationem .
proprietatem perfona diftioguuntur rea liter ,
Eft fic?
Îuia funt ad aliquid ; dc lecandum eflentiam
Eph xs. Sic.
unt unum, 8c eft unus Deus ; de hoc cflentia
Pxov. Benedicitis. Cum ergo in Patre non
communicatur.
fit nifi paternitas, quomodo Pater generat ? quid
And. Ad alium diem, adftri&is rerum angueft quod communicat Filio ? an paternitas , vel
ftia audientium fenfibos, negotiumeftdilatum,
cITentia vel utraque ?
£ Gratis volentibus.
Ephes. Id quod communicatur Filio , eft
fobftantia vel eftentia .* fed fecundum pro­
prietatem ejus paternam eft principium efle Fi­
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
lii , non ipfa fubftantia , qus eft communis
tribus.
AD D8CIMAMSBXTAM COLLATIONXM .
Pxov. Id qtrod communicatur Filio, eft fubftantia, 8c illa qua eft communis tribus: quia
i Cnf». ] Grari pro principio dicunt c«af«m, ut ham perfona Patris non eft nifi ifta edentia at pabetur In difllaittoae hujus concilii. Vida epufcut· Bc(sa­
rioni* ad Ataxiam, in fi «e hujus operi* cap. r.
« Qwvst **fn*ta’ » nil plu» · Si ergo non communicatur
a. Rspbra*. jVim faciebat Provincial**, ut Epbcfiu*
•e··»
proprietas, non fuppofitum, non fubftantia feconcederet , Spiritual procedere etiam a Filio , & noa
«“tdo· modo, de ncctflitate fequitur, quod fi
tantum
efaconfvblUntialem Patri Ac Filio, vei procude
prfaeri.-" Pater communicat quid Filio, communicet comte a Patte, cui eft confabftaatialit filius, fti noa a Filio,
manem rfleotiam.
ut iafta.
j. feI

«585

’V/iv*·

Conc.

Flo «.e NTlNi

>ι’ΐί’” n*

1586

.
’* S*V*nt· ]I··.■··«Λ· ptîaripîatam, quia A primum , ficut aliasdidum eft in loco ifto, fi ali_ v I. iatelligirar ex piiiuiaio cvaemaaicMie uoam & idem.
quid dubitationis apud vos remanet, expleta ifta Q«Iin
* * Modo ulterios «(pandet , so* efse prioeipium & caufam
materia, femper erimus parati refpondere . Ad
14Jf.
ip fa tn cfscMtam » niC nt in fuppoGto.
x
fadum libri ita dicimus, quod ifte liber de an­
4. Prr/*ae P«tr>>. ] Senful Fravtacialis eft , aaod cum
no praeterito de Conftantinopoli add udus eft ,
dieit concilium Niccnnm, GeoMom er Petre, mc *F Λ*
[tAFmtU9*triti iarelligeodum eft dc pctfona Patris ut
ft dominus Nicolaus de Cufa portavit : ft eft li­
quod, St de cfwatia u< quo . noaeatem quaC er aliqua
ber in membranis s non in papyro, ftantiquiftenia faccie fubftautiu. Idco foMit concilium ibidem,
fimus , iia ut fecundum judicium plurimorum
C«a/i4/aat«alem Putri t tunc enim agebatur de hoc articu­
qui viderunt, vifa antiquitate, videtur feriptus
lo confubftantialitatis contra Arium.
ultra 600. annos, & fic ante feparationem hanc : xr. op. ij.
ft eft ita corredus , ft appuntatus , & ordina­
COLLATIO
DECIM ASEPTIM A .
tu· , ut nil deficiat. Dico igitur , quod falfitas
non poteft attribui huic libro de additione. Pri­
mo, quia nunquam fuit apud Latinos , nifi mo­
do : videatis omnes vos fi eft pofita rafura vel ad/
Igu»inutnr uuihritnt Bnfilii Jt fnetffîtM Spiritu f
B
ditio. Secundo, quia ratio iftius additionis, de
fundi <t FHit, vuriit ullutii
Un
Sua dicitis, non videtur polle attribui Latinis,
atio eft, quia ulquc ad noram prrfcntem, (ut
cum venia femper dicam ) ex vellrifmet libris ,
And. TVs oâava Martii in conventu Floren<
f J tiz tectio Epliefinus hoc modo colft ex fynodis antjquiffimis apparet manifefte,
quod vitium corrumpendi libros , & auferendi
luftationi principium dedit.
Er hei. Pridie, reverendi (Time pater, dimifiJ|ux quandoque faciebant contra impugnantes
idem , fuit deprehenfum in partibus retins . Le­
mua fecundam audoritatem Balilii per vos alla­
gatis in epiftola per Cyrilium ad Joannem An­
tam: quare videtur, ut legatur auâonUs, G pla­
cet, ut ambo illam confideremus.
tiochenum feripta, cujus initium eft ; Exultent
coeli: in fine illius , quo etiam fubfcripta fuit
Videtàpea
And. Fuit ieâa ajoutas in Greco , deCnM». st. mum ίη ' Latino. Quae autem neeeflnai, fi dia tota Chalccdonenfi fynodo, ita feribit b .· Nam fc j, ,a„
«ei’f^*10 gnitate aut ordine tertius eft Spiritus, tertium
fi quidam eorum qui reda pervertere folent , coorii.epw
elfe natura? Dignitate namque aut ordine fecun­
meas voces immutant ad placitum, nonadmiredum efle a Filio, cum ab ipfo habeat elle , ft
tvr hoc tua land itas ; fsiens , quoniam etiam om­
nes haeretici de feripturis divinitus infpiratis fuoab eo accipiat 8t annuncict nobis, ft omnino ab
ille 1 dependeat caufa , pietatis tradit fermo :
rum colligant errorum occafionem, ca, qu« dinatura uti tertia, nec a fandis feripturis edodt
da rede Iunt, fua malitia corrumpentes. Et po­
fornus, neque cx fandorum didis colligerepofnit exemplutn, ultra fuam, de Alhanafiiepifto
Ia , oftendens quod epiftola Athanafii ad Epidcftimus.
h t h 11. Liber ifte repetitur apud nos ita cor­
tum fuit corrupta. Idem beatusCyrillus feribens
ad Aeacium in epiftola cujus initium eft, ‘Mu- c Alias,Xw.
ruptus , ita adulteratus^ ciica illam audoritatem, ut per vos diâa eft. Nam iunt inConftantua ie vera locutio ; in fine ita loquitur : Si autem
Suafi a me feripta, a quibufdam proferatur epi- <ΰ * ϊ/ΛΥ
tinopoli quatuor vel quinque libri , qui ita
etiam fe habent. Libri enim qui <anam& incor­
ola, quod poenitentiam egerim de his que a- p»«·
pud Epnefum geffimus, derideatur: nam lumus ,$,in βί*
ruptam habent fententiam , lant prope mille ,
per Dei gratiam in bono fenfu, nec extra ratio\
vel plures , qui quidem digni funt ft propter
multitudinem & antiquitatem , & qui etiam
nem reâam ferimur . Ex quibus verbis habetur
manifefte, quod femper Cyrillusfuit illius fenfervant confequentiam fecundum intentionem
rtntic, qua fuerat in tertia fynodo : ftinillamet
doâoris . Videtur , quod id quod patrum eft
• Intelligit fandum fymbolum * , manifefte hoc idem paf- D epiftola introducit Emifcnum epifeopum , qui
detulerat Cyrilio illam epiftolam Athanafii ad
fns ht liber per manus eorum qui alias lentiunt,
ft fufeepit additionem , que multam contra­
Epiftetum corruptam , ft interrogabat Cyrildentem habet , ft que multam incongruenlum, fi erat ejufdem fidei, proutAthanafius: ft
Jsliinat
beatus Cyrillus ita refpondit : Si habes epiftolam
tiam, ft inconkquentcr & audoritati ftinten______ ttoni dodoris . Primo itaque afpicite librum
Athanafii ad Epiâetum integram, ft non cor­
proà'witir iftum antiquiffimum apud ijos, ubi nulla eft adruptam, ejufdem fidei fum cum Athanalio. Vi­
derunt hanc epiftolam cum illa quam habebat
ditio: deinde inquiramus confequentiam audo«uiruoSi. ritatis ad ea qur dtda funt, ft que fequuntur
apud fe, & apparuit, quod erat ditfbrmia : ft ia
intentionem dodoris.
toto oriente non fuit reperta epiftola integra
Athanafii, nifi apud Cyrilium; unde ille EmiPaov. Audiatis, ft poftea legetis. Audivimus
duo a veftra paternitate. Primo, quod libenter
fenus correxit fuam ad exemplum illius que erat
voluiftetis prosequi materiam , de qua in pre­
apud Cyrilium, &' mifit corredam Joanni An­
cedent! congregatione.feceratis mentionem. Et
tiocheno. Modo non videtur irrationabile, quod
liante iftodiffidionoftro, illi primi, quibus ma­
quia propter meam requifitionem defeenditis
ad auoontatem Bafilii, refervantes illa ad fe- E gis imputandum eft quam pofteriotibus , afluquentta , ft fuper hoc multum mihi placet ut
mentes occafionem divifionum ex hac parte profemper incipiamus a teftimoniis fandorum pa­
ceffionis Spiritus fanât a Patre ft Filio , que
trum; quia femper teftimooia termini funt, ad
femper fuerat a principio fidei noftrr ufque ad
quos vos ft nos debemus intendere : poft teftiillam horam clara , ad removendum hoc quod
monia ero patatiffimus refpondere ad quefita
Bafilius ponit, quod corruperint libros, de qui­
tua. Secundum dixiftis, quod liber nofter forbus dicis; unde vcrifimilitercrcditur , quod Spi­
tafie patitur calumniam per additionem, ut eritus fandus refervaverit hunc librum in urbe
tiarn alias dicebatis de additione in fymbolo. Ad
Conftantinopoiitana, ut non invenirentur ab il­
hanc particulam de fymbolo fic dicimus, quod
lis. Quare ex didis nulla fequitur ratio, quod
ita clare per revcrendiSmum dominum cardina­
hic fit fallacia additionis. Ulterius, quia nos &
lem didam eft, ut oil lucidius dici poffit. Ad
vos convenimus ad videndum veritatem, ex mutua

Cviiatio

c

_______ 15S7

W

p

A

B

A · »o' te* caritate in. fanda intentione debemus invi- A
Ouusri cem libros communicare . Et quia res hac eft
Mi»·
Magai ponderis : fi aliquis apud vos habet li­
brum Bafilii antiquiSmam , producantur om­
nes veftri, 4c coafieraatur cum ifto . Secundo
'‘videantur fequensia , ut ex procedentibus St
fequentibus de aeceflitate concludatur · quod
ita voluerit- Hac font que pro aene habq- .
mu.
Cno. Legatur particula, prout in libro veftro: fc oftendatur liber nofter: & xcftcreft ia
papvro?
Eyhbs. Ita.
And. Hoc medio invicem oftenfi foot libri
imperatori.
Erues. Quod liber ifte fimilis apud nos in­ B
veniatur habens additionem, prout 4t vos pro.
duxiftis , nos etiam profelfi fumas t propterea
non eft mirandum, fi liberiftede libris illis qui
inveniebantur in Conftaociaopoli , habitus ht.
Videtur itaque poties non fccitfe nos taleflt
additionem. Nam fi nos fociftemus , de faci­
li potuiflcmiss nos delete omnes libros qui in
Conftantioopoli inveniebantur , cum fiat pau­
ci libri , qui hanc additionem habeant . Sed
cum ofi fuerimus fimp Ii citate , nos pecmifimus
ut ftarent libri , ia quibus erat contraria opi­
nio , de quibus poteft dici hunc inde tranfduftum. Verifimilc etiam eft librum hunc fuifle
feriptum ab aliquo , qui apud illas pattes fuit
illius opinionis : St hoc modo non eft miran- C
dum , cum vcrifimile fit,' etiam in iftis partibas fuifle aliquos , qui fuerunt noftr* opinio­
nis . Quod autem multoties corruptio fad»
fuerit m illis partibus a nonnullis nattticis ,
qui novas qualdam opiniones inducebant in
ecclefiam, aflentimur , Se habemus auâoritates
quas produxiftis , qose dicunt quod dicitis .
Sed apud vos bene fcitis fuifle tempore pape
Zolimi prodnâa gefta Niccnt concilii ad coo«CmlucU ciliutu a Carthagmenfe. Nam fcripfit ille pa·*·*· vb pa Zofimus illi concilio , quod Nicanum con­
cilium in canonibus fuis dedit auâoritatcm apoftolonsm 4r primatum totius orbis fumoso pon*tifici Romano bt allegatis canonibus qmbulm*iuu *u dam concilii Nicaeni : quem canonem cum non D
Mt» y- cognoverint , qui erant in concilio CarthagiA·*.·* iu- neoft> A9a fufeeperunt ita de facili, £ed dixe­
runt: Nos nil tale habemus in canonibus Niccttis « St propterea qnsrtmus authentica Ni­
caena a pontinsibus orientalibus , hoc eft pa­
triarcha Alexandrino beato Cyrillo ConftantiSea <·ΙΙμ.
« Frecle. ι nopolitano beato * Sophronio . Hec authenti­
‘UpU.· ca Ni cena fuerunt requifita a diâis epifeopis
Λακ·.
per eptftolas concilii, Se mifla furrunt eis , Se
inventa funt nullatenus habere canonemillum,
quem papa produxit *. propterea fcripfcruat
ipfi , quod non quxrerct amplias auctorita­
tem apoAolorum
cum non fuerit ei tradita
per canone· conciliorum . Vides quomodo pa!>a ille adulterinum canonem produxerit, prat- E
ertim cum fer i pierit ad tale maenum conci­
lium , ie de tam maxima re . Non eft itaqtt mirandum, fi apud nos aliqui libros cor­
ruperint, volentes innovare dogmata , 4r inni­
ti voluntatibus propriis; Et sa hac anâorita­
ie Bafilii eft multitudo 4c antiquitas librorum ,
qu» libro noftro viâoriam dant : 4e hoc iplum , quod fiscrint libri paoci, St quod non fue­
ram deleti, licet luerit polfibile propter pauci­
tatem, videtur quod confifi nos veritate dc aliis
vocibus Bafilii patria noftri, hanc additionem

Il

»

A“ÜV “

«58»

pemifimus ftare ία hujufmodi libri* , prout

XVil.
Prov. Legatis , prout haberi»: legati» illa
verba, ubi incipit * , Queeft «cccfliui , «4 ver- a laripfoau
ba Euaomii, ill* videlicet: Cam verefaCciaat
taata de uaigeaito, jufturn eft 4c Faeacicto di* *Γ»ΖΧ«·* ·

cere, neque Jrq acaitea al io root opinsesusaoeesuuifitas, fed cuftodientrs ia omnibus ianftoram

.f*
r1 J£,

doânrum , a oMbes cum tertiatu ipfam digui- »wm es­
tate it oriiM didicMUMS^ tertium, ftr natura £4^ ££
credimus,

foi «i«<foa»

£ p a IS. .Euosmie· fic dicst.
P cor. Nos Icimus.
Eruas. Ewnomias tie dicit, quod cam voluerit dicere de Paracleto « non fequeretur opia
nionem multorum, fed cuftodirct fanâonimdoârinam , a quibas dicit Spiritum cie tertium V?«a£dt
in dignitate it ordine· 4t propter hoc ternum ‘«*«*U*efTe natura . Videamas quid ad hoc dicat Ba- ““ *
filias.
Amo. Surrexit legens hec verba Bafilii.
Quod autem ipfe non putet oportere in fimpli<ci St rudi fide multorum manere, fed artificio*
fis-quibufdam at fophifttcis fermonibus utram
ad id quod fibi videtur, decipiat veritatem, fa­
ris es bis qu* dixit , oftendit. Nam cum ipfe
contemnat multorum opiniones , qui fentiunt
Spiritum fandum nofei ex fandorum doârioa ,
hos qui eam tradiderunt, cacet: nunc etiam il­
la faciea.s, qua in fermonibus qui funt de uni­
genito , fecifie ofteuditur , dicit a fandis dididile tertium efle dignitate ac ^rdine , a feipfo
crvdidifle tertiam one natura. Qui autem une
fandi, St quibus feroraoibus dixerint, dicere non
poull ■ Nunquid fuit unquam homo fic audax
qui divinorum dogmatum innovationes induce­
ret June fe habet liber relier?
Fsov Ita : hic dicit Bafiltus oecnmns Lunomio , quod ab his qua dixit · manifcftavit
fatis, quod ipfe non vult perfeverare infimplici Se rudi fide St multorum, fed decipit verita­
tem , ut fibi videtur , it contemnit multorum
opiniones, qui fao&ficant.Spiritum. Fingit fe
cuftodire doârinam fanâorum : qui autem
fret fandi , Se quibus fermonibus dixerint ,
tacet: ipfam inculpat nt audacem , dr innova­
tionem dogmatum producentem . Habefnc qua
diâa funt?
Ernii. Videtur ex his beatum BaCliam non
fuicepifle, quod fandiorum hac fuerit doftrina,
tertium efle dignitate & ordine Spiritum . Imo
ipfe accufat Eunomium , ut audacem Se falla­
cem . Nonae de ncceflitate qua diâa funt , in­
feruntur? Videamus quc lcquuotur, feaddifcamos, fi potius qua funt in vcftro libro, faciant
pro nobis.
Pior. Vos videmini inferre, quod nos non
inferimus.
And. Continuavit legens. Qua ergo necellitas eft , fi dignitate dr ordine tertius eft
Spiritus, tertium etiam elle natura ? Nam di­
gnitate qaidem fecundum efse a Filio tradit for­
te pietatis formo: natata autem tertia uti, nec
a fanâis doâriais daâi fumus, aeque ex his quu
prrdiâa feat , confoqueuter poAibile eft fyJlogixare vel colligere. Nam licet Filius ordine
Kcundus a Patre, quia ab ipfo eft, quia prin­
cipium St caufa iphus eft Pater , 4c quoniam
per ipfum accefsus eft ad Deum Patrem 1 natu­
ra non fecundus, quia deitas in utroque una eh :
snanifoftam quod Spiritus fanâus etfi luccedit Filio dignitate, Sc ordine, non inde foqui
verifi-

<589

BV.ïV.”

Cone.

Floaintini

Canari* venfifilitec t nt cooccdamut ipfum cfsc alien* A habet efle ,
gyil.

natur».
Ernas. Jn hac parte comprimo ineulparerit Ennomium Bafilius , ut innovatorem te au­
dacem , quia fanât* apponebat qu* per ipfo*
non funt diâa t poftea concedit per fuppofitionem tertium else dignitate fc ordine Spiritum
fanâutn, fed non c* boc, ut c* ncceifitate, in*
ferri tertium natura · Ea nomi um improbat di•
euntem f« euftodirç doârinam lanâoram t Con­
temnens , inquit, opinione^ multorum , qui
Spiritum fanaum glorificant, dicit fe cuftooirc doârinam fanâorum t ded qui funt fanâi,
fc quibus fermoniba* hoc dixerunt , nunquam
tufa* eft offender* aud|* homo , 'qui innova­
tor, eft dogmatum divinorum , In his Bafi- B
lius videtur clare nullo modo fufeipere ncc putare cfse doârinam fandorum , tertium cfse di­
gnitate fc ordine Spiritum . Poftea cum hoc
concefscrit per fuppqfitioacm, infert fic : Qu»
neaefltta* , fi dignitate fc ordine tertius eft
Spiritus, tertium efs* natura? Nam else a Fi­
lio dignitate fecundum, tradidit forte pietatis
fermo. It* liber nofter habet j cum liber ifte
Iit antiquif&mu* , ut videtur , te confona fint
didis, Qui enim omnino noluit fufeipere, ter­
tiem eia* ordino te dignitateSpiritum, nae pu­
tare doârinam fandorum , fed dedit per lappolitionem , quomodo ipfe poterat reddere ra­
tionem , quod propter hoc locandus eft a Fi­
lio Spiritu* 1 qui* ab ipfo habet efsc , te ac- C
cipit, te annuntiat nobis ? Id quod non fu.
feepit pries , quomodo do 00 debeat reddere ra­
tionem ? te impertinent eft additio intentioni
beati Batilii t hoc magis eft conveniens, quod
jn noftro iaeot libro , quod per fuppofitionom
det boet « inferius dicit amplius, cum dixifset
exempla angelorum , fio in libro noftro dicit,
aefeio fi taliter te in veftro jacet : legantur exem­
pla.
Paov. Scio exempla de angelis , fc de fanâii, fc de ffellis.
E pris. Volo quod legantur.
Ano, Legit leâor his verbis fic, videlicet te
Spiritum fanâum , licet dignitate fc ordine fuccedat , nt dicunt: accepimus namque tertium a D
Patro te Filio numerari , ipfo domino in intro­
ductione falucarit biptifmatis tradente ordijMsmKs*. nem: cum dicit: kt, bptifjttt »» uutint Fa*rw, er FUti, CT Spiritui fanSi, fed ad naturam
tertiam a natura Patri* fc Filii dcjeâum nufqoam
recepimus.
Emas. Sic politi* exemplis, cum dubita,
tionc dicimus dedifle fermonem, quod etfiter­
tius eft dignitate, ut dicunt, (fic in libro no­
ftro jacet) quonam modo Bafilius dixiflethoc,
fc dediflet pro «onceflb, Spiritum efle tertium,
fc fecundum a Filio , fi ex feipfo penitus hoc
negavit , fc alienum a doârina fanâarum
Ctarit ? Quod autem hanc opinionem nulmodo habuerit Bafilius , nec fenferit Spi- E
ritum a Filio procedere , te ab ipfo accipere
efle , tefti* eft nobis non alius , fed ipfemet
feriben* io epiftola quam feribit fratri Grega­
rio de differentia cflenti* te perfons , ut ab
auâoritate que legenda eft , manifefte cerne­
retur intentio Bafilii , te qualem opinionem
habuerit de proceflione Spiritus . Nam dicit
fic ia ♦ epiftola : Quoniam Spiritus fanâus
u quo omni* creatorum bonorum largitio ma­
nat , a Filio pendet , cum quo mdiftantcr
coofidaatnr , * caufa autem Patris pendens ,

<590______

unde 8t procedit « hoc notions- Α(ΜΙβ
Ia fecundum proprietatem perfons habet, quod Cirnsrr
Foft Filium Bt cum ipfo agnofeitur, te quod a
>41*.
atre fubfiftat : FHius autem , qui Spiritum
Îai a Patre procedit, per fe fc tum fe often*
it, folus unigenitus a non genito, lumen fp lea­
dens , nullam fecundum proprietatem notio­
num habet communicationem a Patre ad Spiri­
tum , fed quod tantummodo his lignis indicacatur.
In hae auâoritate plane B.alîlius a Patre fo­
lum habere efle dicit : nam dicit fic : Spiritus
fanâus a Filio quidem pendet , hoc eft $ poft
Filium ordinatus eft. Poftea reddens rationem,
noo dicit, quod ab ipfo procedat , aut ab ipfo
habeat elle, ut auâoritas qu* a vobis prodaâa
eft , dicit : fed cum ipfo indiftanter compre­
henditur, cum a Patre procedat: fc infert par- «
tiali figura dividens fermonem, A paterna cau­
fa pendens habet ede, unde te procedit. Videfne
quomodo foli Patri dat caufam Spiritus? qued
fendens habeat efle Spiritus ·. Nunquam in a efetofriac auâoritate contraria fibi fandus dixiflet.
‘
Nam ratio non permittit hoc Filio dati: da- Bpasteraa.
tum eft libi notionale lignum , quod cum ipfo
indiftanter comprehendatur, te fubdit: Filius,
3ui per fe * fecum notificat Spiritum . Non
icit , quod ipfe ptoducat , led quod a Patre
procedentem notificat. Deinde dicit: Non ge­
nitus es non genito b Patre fplcndet : dixit FiIlum nullam habere communionem juxta pro- ***
*
prfetatem hujufmodi , a Patre aut a Spiritu .
Non ergo aliquam communicationem habet in
produâione Spiritus , qua perfona Patris at­
tribuitur : fed dicit , Cum Filio agnofeitur &
Spiritus fanâus , his, te non * aliis, folus ge- · talim
nitus a Patre , quia per le te cum feipfo noti- *<*'·’
ficat Spiritum . Ergo his folia oftenditur &
cognolcitur , te non aliis. Quomodo commu­
nicat productioni Spiritus , que Patri attribui­
tur foli ?
Pior. Multa diâa funt.per reverendum pa­
trem , qu» forte potuiflent paucioribus expri­
mi , Ii volumus venire ad rei veritatem , cum
veritas paucis Iit contenta . Sic ergo refpondeo breviter ad diâa duo , que pertnififtis ad
dej'iciendam auâoritatem : fic dico . Cum ipfe
dixifti , quod liber produâus in medium po­
tuit corrumpi per aliquem ibi exiftentem , qui
teneret noftram opinionem : hoc fic rejicitur,
quod a tempore quo liber feriptus eft , ut manifefte apparet ejus infpeâu , eo tempore nulla
erat divifio inter Latinos- te Griecos : fc hac
videtur fatis evidens conjeâura . Secundo ,
quia non eft diâutn per me , quod patre*
qui funt in przfenti tempore , vel qui
paulo ante nos fuerunt , debuerunt libro*
corrupi fle : fed dicimus de auâoribus hujus divifionis, qui cum viderunt, quod doâores Gneci te Latmi hanc opinionem tenerent ( ut ma­
ni fefte offendetur cum veftris libris ) non inve­
nerunt meliorem viam coloris fiii, quam ad falfificandum libros, quos potuerunt habere. Quoad
fecundumficdico. Allegavifti Zofimumpapam,
& dixifti, quod rnifit certos canona Nicanos ad
concilium Carthaginenfe i volens inferre , Zofimufn mifilfe canonem corruptum
te'quod
Zofimus fecerit hanc fal fit stem t non' allega- .
fti aliquem doâorem qui hoc dicat , aut.haere­
ticum . Ego allegavi vobis duo magna teftimonia ip dnanus epiftolis beati Cyrille , quarum
una fait acceptata per totum concilium Chalcedn-

•5·«

F * » »

1L

*“·.·Λ··“·

150

jT
· ccdooenfe. Quare qui talia vult impugnate , A Filium, fecundum quod peudet abeo, ut Filius
•oportet
------- --------------. , r-j
a Pane , declaret differentiam in divinis inter xvu.
C*·uri
ut noni-----------------loquatur cxλfit
fed--------asagai: j
dopendere ft elle caufam.
i*l>.
âoris intrudunt auâorttatem. Debe> brae re­
Ano. Hic voluit refpondere ad omnia , ft
cordari , quod reverendus dosuituu cardina*
air* μ·Ιμ produxit telles authenueoe ft sntiquiifiProvincialis dixit : Dabitur fecit Itas replicandi ·
Imsis. Ephcfinus vqlt dicere circa certa
J
**>»·«* mm; epiftniam fenAi Jnlii * pap· > ft epi ftoZmTi.cm- I*» Libarii k pap· t ft qualiter beauts Athaprima: nam ultimo quefita non funt pertinen­
ti*·
\
f
I
«·!«<* a«- nafiar in ilia penecurione quam habuil a confehh·,^ Cl,*a Aattocheno , abi fuit damnatus ,/feribens
Caitp. Convenimus , ut refpondeatur quarli­
ι·η « m» ad fea&um Marcum * ft Felicem papam, ac Juto tantum.
IMFux. Quia per hunc patrem dixiftis, nos
^·β * ac Libertam, qui omnes fuerunt fuotemk’fe». >i.aore, fepplicavit iftis poutificibur, ut cumba- ■ fiueaudoriutedixifie, volo dare teftimoniuml. a D· t>„
^'•*·*· bereni gâfta Niorni concilii in Cede Romana, i
Paov. Detur teftimonium.
Eruas. Nos teftimonium non adduximus ,
<X
c(M-<u*qaia per totum orientem ab iltia Ariaatt frienL’rant corrupta 4 r ibi referibunt illi pontifices
non quod ,non potuerimus : uam tenemus illud u· *·*·*
* Athsnafio * qualiter habebant in patriarchio À tedimonium ex libris qui apud nos funt . Nam ***** 4
cueoMaiu Romano integra in Gnrco 1k Latino cam fipaucos nos portavimus, fed liber ille invenitur
fr-H·,". gtllis ft fabfcriptioue patrum, qui Nicer fee­
apud vos i te credidimus quod cient oota apud
lip·· . ruat , ft quod illa reicrvabaat pro maxima vevos.
neratione , ft quod nolebant mittere origitfaPtov. Quomodo vocatur i Ile liber?
m : m· lia, ft quod mitterent certa capitula, eo quod
Ephis. Liber canonum* .
h tateiUMt
hT»r*b^ ’Pfe appellaverat a concilio illo ad fedem RqPsov. Nunquam reperictur , quod Zofimus
fecerit fallaciam .
mUfesta.
«, tuere G- manam ; ft infurgebant contra eum illi Ariani,
re
Ruo<* non P?,erat *PpcH«ro * fententia AurioPava. Refpondeatis ad qunfitum , ft liber f*y*f*^*
producetur in alio conventu.
«Xsa»,
«p·* «« ebeni concilii ad papam: ft at ipfe pofiet oftendere canones Nicanos, quorum vigore bene ft
Ernes. Ut iatelligatis primo in quo diiert
coiiigtiir. Opt;me appellaverat , mibt Liberius multos ca­
elfe eaafa alicujus, ft ab eo aliquod pendens, nos
nones Arhanafio , qui fuerunt vobis nuntiati
ad hoc dicimus, quod beatos Bafilius volens ex­
in Ferraria, in epiftola , inter quos eft fpe eta­
ponere» quid fibi velit illud. Dependens, dicit
le , quod ad ledem Romanam eft appellandum
pendet, ideft, cumipfoordinatur, ft cum ipfo
'
a toto Mundo : * ita fuit defenitu Athana- c comprehenditur.
fius . Et ideo fan&us Julius papa refpondcns
Cato. Dicit poft, vel cum ipfo f
illi de Antiochia qui feceram conciliatu , mul­
Ernxs. Ea quas connumerantur, nonpofluut
tum acerrime cos reprehendit de prefamptione,
ana voce proferri, fed eft neccfle quod peribunt
quia fecerunt concilium fine confenfu fedis apoordinentur, fr una pnsordinetur. Spiritus poft
ftolicv ; offendens ex concilio Nicmno , quod
Filium ordinatur ·, hoc aliter fe habere impolubinullum ratum eft aat erit unquam concilium ,
teeft: non quod ab eo habeat caufam ; non hoc
quod Romane fedis non fuerit auâoritate fir­
dixit Bafilius : fed pendet, fellicet ordinatur cum
matam . Quomodo poliunt dicere , quod Zoipfo, fimiliter cum ipfo percipitur : hoc dicit Ba­
fimus falfificaverit in re qu« clara eft ? Dico
filius. Vosautemubiinveniftis iftamveftramexeCenuMi 9“°^
Carthaginenfes , quia feiebant canopofitionem, ut omne quod ab alio dependet* ab
nes corruptos in toto oriente, ft fic * fuerant
eo habeat effe?
/«■t mi» auffi . Hrc funt teftimonia fandorum , ft
Pnον. In divinis.
£„„** * noffutnui etiam oftendere libros antiquiffimos .
Eras s. Ad hanc audioriratem non egemus in­
tadem facilitate refellitur quod dixiftis, prout
terprete, pnrteripfum qui dixit, qui intulit eau<mè«î?c?fc dixiftis , ftare f autem , quia in tali cafu ma- di fam pendenti· hoc modo : Quia cum ipfo indiMe.
gis fine teftimoniis eft loquendum. Nunc ad
ftanter comprehenditur.
£’j' aliam partem dico fic , quod ex verbis qius
Pior. Ergo pendere fecundum Bafilium, fe­
2, aim· pro tu lift is exponendo dida Bafilii, non eft micundum tuam expolitionem, nihil aliud eft, quam
M.CctT- rue *
multa videantur incoavenientia , ft
Spiritum ordinari ad Filium. Quideft iftcordo
•r«" «âa·*' cum qur dixiftis , quia fundaviftis expofitioSpiritus fsnâi ad Filiam ? Eftne ordo originis,
’*·'«·“· nem fu per textu corrupto : ft dicitur per proaut fecundum caufam ft caufetum ? aut ordo. Di­
ρΜΓ·«ζ?<* verbium, quod parvus error in principio , eft
catis , fi eft originis.
o«fii «m magnus io fine : nil mirum fi multa difta funt
Ep h xs. Non diccf, quod Suiritus ordinetur
inconvenientia ; ft ideo pro intellcdu veritatis
ad Filium, fed poft Filium, ut in connumera no­
* bonum eft ut reftringamus nos ad duo . Pri­
ne falvo ordine, ftcumnereffitas fit poft Patrem
mo dixifti*. Spiritus pendet a Filio , fed tamen
Filiam, poft Filium Spiritum.
Filius non eft caufa Spiritus , fed Pater . Se­
Pxov. Nil aliud en, nifi ordo fecundum concundo tu fus es dicere quod Spiritus non habet
numerationem vocis , ita quod feclxfo nomine,
talem ordinem & naturam a Filio . ut Filius
non eft aliquis ordo Spiritus ad filium. Eft fic?
λ Patre : ideo hic dicam certa.
Et primo in- £
Epaxs. Eft quidem neceflitas etiam fecun­
Îiuiro a te · quid intelligas per pendere ft efdum vocem vcftram , ordinare petfoaas divi­
nas : nam nullo modo poflent au metati , niti
e, quia dicis differre, efle caufam, ft pende­
re ab eo : nam apnd nos femper efle dependet
ferrato ordine. Eft fecundum rei nataram or­
a caufa , fed in divinis non ponitur etfeftus ,
do , ut dicit Bafilius, quod Filius folus uni­
non prtncipiatum . Hoc non dicimus nos La­
genitus ex ingenito Patre effuigras, poft iptini . Dicimus in divinis, quod Filiuseft prin­
fum debet numerari , ut unigenitus a Patre:
cipium de principio , fient Deos de Deo , quia
ft fecundum hanc rationem tertias debet dici
Pater eft principium ; ft fecundum modum lo­
Spiritus , ne Spiritus pneordinetur Filio , ft
quendi fanfti Bafilii non folum in hoc loco
proxime referatur ad Patrem , ft videatur ef­
allegato , fed in multis aliis ( ut oftendemus)
fe alius Filius : propterea cusu Filias numere­
offendit , quod eo modo fe habet Spiritus ad
tur prosimus poft Patrem , tertius eft Spiri­
tus

>593

£··

coMc.

FiotiNTiNi

**?:;.·· "·

1594

Hie eft ordo io divini» * Â No» ipftamu» fie, <c fuper boe cogita cum hinc
ΠΜΟΤΙΟ >«?
----- --- recedi» » quia oftendtmos es hoc libro , quod eum- Omni
XVII. alium ordinem a Weology non habemus.
dem ordinem quem Filiu» habet ad Patrem, ita raj».
PBov. Dicitis i quod ea iayrntione Bafilii
Spiritu» habet ad Filium s Ac lihum volo dicere
ille eft ordo natur* Spiritui ad/r ilium . Opor­
imperatori', ut me percipiat.
tet ergo intelligere ordinem natura inter Pa­
And. Volvit verba ad imperatorem» quidotrem ar Filium · Eftno ordo alius , quam ordo
Aiflimo» » ac prudentia Ac Colertia. cuncto* cx< fui»
nstunr inter Spiritum fandum Sc Filium ? Quia
prevenire»
notifiime in pluribus oftendit i^ri
ordo·nature Spiritu» ad Filium fecundum vos,
eft ordinatio, non tamen importat caufam. Cum t protulit.
Ptov. Do&oces noftri theologi femper coautem ordo inter Filium Sc Patrem non fignifi·
cet nifi pendentiam» cum dicendo, inter Fftium
Dantur non mutare termino» a propria fignificatione, St ubi philofopbi' ufi font termini» proSc Patrem eft ordo nature , intelligatur Filium
Îiria ipforum terminatione , ita doftoret-thecupehdere a Patre , Sc Patrem efle caufam : ita
ogi utuntor termini», prout funt firmi in eonon habendo plus ad ordinem Filii ad Spiritum ·
... ordo
-___________
rom fignificatiorte : alia» jentet omni» fcien»
________________
___ eft
fotum
dicendo, quod
natur* ,
, ____
neccife
fbquTtur, qJod’Spïritu» peodeat a Filio’, & fit B tia Mundi , quia femper eflemus in cquivoco
‘
terminorum.
Afodo Ariftotcles io quinto li-.
a Fviwipia «aufa * * Bt hoc
probo es intentione ipfius
fanbro meta phy fice in capite quod incipit , Na*z
ftiiiMt s»i- di. Bafilii . Dktt enim poft illa verba que
tura, ibi primum modutq ponit ,- quod fit ge­
V*Lwo* cL· f“erant allegata in hoc lioro noftra » contineratio nafcentium, ita quod nativitas vocatur
•r* «itato, nuando intentionem per totum capitulum incinatura. Sccundu» modus eft illud principium»
pa7*«rfa^ P,e dieere, affignans caufam, quare Spiritu» exie* quo funt illa nafcentia. Et hoc moao fuKaaeaiav ftens tertius in Trinitatis, ordine Se dignitate,
mendo naturam, habet importare ordinem ori­
(aicta.
fit fecundus a Filio, Se tamen habeat unam na­
ginis » prout nafcentia funt de fubftantia eius
turam cum eo: ita dtmonftrat affignans caufam,
er quo nafcuotur · Et hoc fignificatn tam do- ■
ficui Filius ordine quidem fecundas a Patre ,
dote» Greci quam Latini , ut Atbenafius , &
quia ab ipfo Se per ipfum habemus acceflqm' Se
Bafilius, & beatus Augoftinus , nec non Ac fcadduâionèm ad Patrem Sc Deum i natura vero
nuontet dicunt ·, quod ordo originis unius per­
non fecundus, quia deitas in utroque.una : ita
form ad aliam eft ordo nature: & ad hunc lien­
Spiritus quamvis dignitate Sc ortkne fecundus
ium loquitur Bafilius & omnes , alias equivoordinetur a Filio , non tamen fequitur quod
aliens natur* exiftat. Modo in hoc textu vo- c
< carent. Ita quod ordo originis nil aliud eft ni­
fi capere cite ab aliquo, Ac naturam ejus a quo
lens oftendere quod primo, dixit , demonftrat,
eft, ficui fumitur in illo fecundo modo : Se ita
quod qualis eft ordo Filii ad Patrem per hoc,
omnes* doâores Mundi tenent · Si ergo eft ordo
quod Pater eft ante 8* caufa Filii, Se tamen una
nature Spiritus a Filio , ergo neceflario fequi­
natura ; eamdem ordinem habet Spiritus ad Fi­
tur, quod Spiritus habeat efle a Filio , Sc accilium . H*c clara funt ex Bafilio , Se deducit
piat eamdem naturam quam habet Filius . Hoc
perevempla inconvineibiliter contra Eunomium:
dicit Bafiiiuf in auâoritatc adduCta: hiccftpunAr h«c eft fententia totius capituli Bafilii di­
âus reinoftrr.
..
centis, quod omnes angeli iunt unius nature,
B r h e s. Antequam diligentius confideremus
in eadem fcilicet natura intçlleâualn 8c tamen
de ordine nature, inquiramus primo quid velit
ponit ordinem inter eos Sc dignitatem, allegans
Bafilius per hanc auftoritatem . Dicatis mihi ;
inultos textus feripture , per quos oftendit gra­
dicitis opinionem Bafilii efle» Spiritum ordine Sc
dus angelorum Sc dignitatum , & concludit,
quod omne» angeli habent ordinem inter fe :
dignitate tertium ?
Pior. Ita» & ita loquitur textus.
ΐι««4··Λ * noa fe<l’>itur» qu°d aliquis angelus fit alterius
Ephes. Dicebatne idem ,Sc Eunomius fe acce­
natura * , quia ficui ordinantur » femper rema- D
pi fle a fanftorum patrum doârina?
*
nent *n c*dem natura.
?«ά·*ι7·7·ι
E PH E». Eft quidem naturali» ordo inter PaPaov. Ita dicebat Eunomius, quod accepe­
rat aferipturis, quod Spiritus fit tertius ordine &
fcP,« «*»· tram it Filium, fecundum quem Filius habet a
tM’
Patre elfe, Se proxime ad ipfum refertur: Ac hic
dignitate: imo in hoc conveniebant. Sed Bafilius
dicit, quod non fequitur es hoc, quod fit tertius
folus ordo tertium cogit numerare Spiritum .
natura: Sc in hoc currit tota fententi a capituli»
Propter hoc magnus Bafilius in Patre & Filio
ut demonftrabitur.
illud pendere nullatenus ponit , nec dicit quod
E r H b ». Veritatem ergo dixiflet Eunomius ,
Filius fic fecundas, quia ab ipfo habeat elle : a
Spiritum ordine Ac dignitate tertium, Sc accepifle
Filio dicit Spiritum pendere, hoceft continuum
a fanâi»i &convcniflctcumfanâi*.
kZar·», «t effe
ordinatum cum ipfo , · ut quia compreΡκ. ον. Ita, Sc cum Bafilio.
henditur indiftanter cum ipfo. Et hanc reddit
Ephes. Videamus fi magnus Bafilius ita
caufam , propter quam Spiritus pendeat a Fi­
vult.
lio , quia dc ncceflitate Filius prius Spiritu in-,
telligitur » quia Filius refertur continuus Pa­
Pior. Ita.
E ? h b s. Similiter dicit Eunomius fandorum
tri . Verum fi Bafilius cognoviflet ordinem in­ E
euftodire doârinam.
ter Filium St Spiritum , ut inter Patrem Sc FiPlot. Liber nofter dicit » quod habuit * fanHum » atque ita dixiflet Spiritum fecundum a
âis, quod Spiritus eft tertius ordine Sc digni­
Filio» ut Filius fecundus a Patre , non fugillaflct Eunomium , Sc non vocaftet innovatotate .
E p h s s. Non dicit liber vefter * quod firem feriptur· , eo quod diceret tertium ordine
Ar dignitate efle Spiritum. Ex hoc conftat, Baraulat Eunomius habere doârinam fanâofilium noa reccpiffe » fed per fappofitionem hoc
romf
Paον. Infert Bafilius: Qu« neceflitas eft » fi
ponere.
ordine
Sc dignitate eft tertius » ergo eft tertius
Ptov. Loquimini contra textum : vo» dixiftis, quod inter Spiritum Ar Filium eft ordo na­
natura ?
Ephes. Non dicit liber vefter» fimulatf
tor* , Sc quod ilia pendentia eft ordo nature «
Pitov.

1595

P

A

î

M

IL

1596

Pluor. Ità qui* finulabat illim illationem, A1 ......
km Filin
«d »Patrem
Modo et m,,
iftis na
habetur
...... ..
«»·«»> .. mvuu
occur , r-.·.·..
-j «ft tertia perfona, ar
- quod......
quod
talia eftordo: χνπ.
Cwaisti quod effet tertius natura.
Epais. Bafiliur non dicit ex .hi* que colli­
ex hac auâoritate colligitur, quod Spiritus ac­
«4 }Β·
gebat Eunocnius , fed dicit, quod fimulat fe
cipit efle a Filio. Declarate quomodo efle Spi­
cuftodire doârinam fandorum , quod fanâi ’ ritus accipit a Filio . Non eft credendum , quod
dicant, Spiritum efle tertium dignitate & or­
Bafilius contradicat Athanafio ; tc in fequenti
dine ,
congregatione, fi Deo placebit , oftendetur ex
Paor. Illa fitnulatio refertur ad illationem,
Bauliomc t, qui idem dicit cum beato Athanafio.
quiafanâi dicentes tertium dignitate dc ordine,
non faciebant illam illationem : dt-ideo textus
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
pridie allegatus, poft diâum Eunotnii lingula- .
AD DÏCIMAM5EPTIMAM COLLATIONEM.
riter iftam illationem dicebat : Sic natura uti
i Lari··. ] Verba fandi Bafilii libro tertio contra
tertia, nec ex fanâis fcripturii doâi fu mu i, ne*
Eunomium in principio . Hanc eamdem audoritatem
que ex iis que diâa 'funt juxya consequentiam
refert
fupra AUdreas collatione ij. k itidem verbi» Gt«colligere poffumus . Et fic contra hanc illatio­
cqs feriptor faffione ao. initio . Ceterum hac verba ,
nem dicebat <Bafilius; etfi non effet tertius di- B Can «b ipfe babtet effe, Φ ab iff· unifiât, tfannuueiet
*gnitate te ordine, ita dixiflet, · ut dénatura: 8c
nabit, aty·· ·■■·«·· ab illa dependeat caufa , etiam hodie
défunt in editionibus impreflis, qua tamen eflent.omnlttniM *ί- Rno^ ^oc fi», veriflimum, ner éaempla dr perde. no addenda, utexvetuftis exemplaribus & ipfo contex­
gwîtac· ftduftiones evidentiflime colligitur.
»
tu probatur hic. Vide de hac eadem audoritate infra
mkw'ttîi
^FHB». Si opiiiio fandorum dc ipfiusBaficollation.it. circa finem . Verba autem S. Bafilii ex Cneco
siiuiet* ût li> fu i fler, Spiritum tertium ordine dc dignitate, . textu , ut refert Grccus~fctij»tôr ubi fupra funt hac :
ai».»coni,» non diceret contra Eunomium, quod fimulabat
pit ysf Ide·,·· ·· ·<■ , w«f' « vta ·« 1» tu .χ»» , si)
V«p' «vr7
■««ypstu* yu ». »λ«· r· tatttet ··»>'·
ttnUm.
f® cuftodire doârinam fandorum : imo dixiflet,
ni
iUniutu
i r!t ·ντ·Β«'·< Ktys .
quod cuftodiret doârinam fanâorum, .nec aliud
a D<p«»d*<r. J Expofirioneaa horum verborum («ηΛί
quid eum colligere prater polita . Illi dixerunt
Bafilii, nimirum, quid fit apudGraco·haberecaufam,
tertium ordine te dignitate: hic colligit, quod^
& dependere, vide etiam apud Bellarionem m opufculo
fit tertius natura. Nunc Bafilius non attcftatur,
de lucceffu fynodi Florentina in fine hujus operit cx
tnanufcripto codice Vaticano exhibito, capite primo.
ut veritatem dicenti, fed dicit: Simulat cuftodi­
i Ity· i» ftfyr·. J San&us Antoninus qui concilio
re fanâorum doârinam . Nam confequenter in­
prafensfuit, titulo a*· cap. ij. hac ait > letuflafunt ·■fert inftans contra opinionem , quod illos qui
audtta» itOtna , tk fmftrti» ttfitii , φ»
fibi tradiderunt hunc ordinem, tacet, qui autem
ta libre tui Eaataii·» te Sfirit» ferte» ttfrtjft efftrit t
Sfirit»»
faHt·
fnuim naa ftlaat « Faire, /ad λ fi~
V a, fcili- funt fanâi, tc quibus Termonibusfc · Vides quoUt : <> cata rtffetiftiit jam naa habere» v«»d dicere» , fab«*» » 4>«- modo negat Bafilius hanc elfe opinionem fanâoItrfu^ittot
, aegev bee teflia» i» ·· libre feririM,t»c«.rUm ft fuam. Poftea dicit, quod audax eft ho­
ffipe,ftdiatadtft interpretataiM , cum in radiciàar/iaû Gneca
mo, divinorum dogmatum innovator . Infinuat
feriptit fecum deleti· ite ntinitnt rtftrintnr. Mdtt^i fnnt
innovatorem, te audacem appellat , quia dice­
flaret redire» tailii nd lattmium Grace eurtb, yn»r···
elicui rraa» afui Geuii, alii Mei Latin·· neflrtt Craci
bat a fanâis accepiftê qua non dixerant : nullus
fermtait feritet : <> eum in atflrit & aliqaibai Ortrctrum
fanâorum dixit tertium dignitate . Et hoc mo­
de Ctnftanlintfli addaOit liquid· baberrtar t Spiritum fando dicit Bafilius inftans contra rationem Eunofiam ea Patra <► fili· frteeder· , dcfreitenfa ejf malitiu
*
mi i : alioquin oftcndatis ex opinionibus fando­
Crar»r«M, ftted fcilicet cetra ferant fcrîfta Bafilii , Filiam
rum hxc elfe : nam oftendimus , Bafilium non
fabtraltend· ia ipfa frtcefitn· . Et cam imferater Gructrum
diceret, ia fartibut fuit flarim·! habere lalei libret Bafilii
conveniffc cum ea , imo extitiffe contrarium ilGrace fic futinentet, Cillit faucit tuae ia medium adduvXrJlu$ opinionis te doâoris. Nonne habetc liber ?
3it η·η fandam , reffendit d»miaat cardinalit diffuiatiteti
a cujn< ti- videatur.
ftaf^itut t Dtmitta impereuar, cum decrevnitit ad certa­
. P*®<- Hoc de libro confiftit in faâo. Bafimen venire, tfertait magnificentiam vefram arma vefira
M, »ei de lius non dicit, quod habuerit a fandis ? Ego ad- D vebifcum adducere, »·» ta certamine iff· exfellare. 5irf«a
Grati cenfntati fuere & deviili. Huic diffatatitni prafent
humana■*-duco tcftrmonium fingulariflimum , videlicet
fui. Hac fandus Antoninus.
fl., inédit, magni Atnanalu, cujus eamdem lententiam diHanc refponfionem cardinalis, de qua fandus Anto­
f*r/‘t”no c*1 Cyrillus fe tenere . Ifte beattflimus Athananinus, vide infra collatione fequenti. De hac corruptio­
vwc 'qZ· f,u* *n 4 dialogo difputans in concilio fic conne libri fandi Bafilii a Gracia fada, vide BefTarionem in
opufculo de fucceflu fynodi, de proceflione Spiritus fan­
notavicirca tra Arium, dicit iftis verbis: Spiritus igitur ex
dr, capite primo iu fine hujus operis exhibito. Ubi ad­
riutem iatc Filii fubftantia eft , cujus fctlicet gra­
ducit Be flari on ita , ut fupra didum eft a Latinis , locum
ft* colla·, tia Filius Dei nominat eum in Candificato 'lytn·
fandi Bafilii cx Hugonc Eteriano de proceflione Spiritus
auo "eam·" b°l° tertium, ubi habet : E»»rt; fapri^trt ttt i»
fandi, libro tertio, cap. 1;. Floruit autem Hugo, ut di­
ponderat
UMSW Tat r it & Filii & Spiritui fanfli . Ex hoC
cit Beflarion ibidem , ante fua tempora trecentis annis,
nimirum ut ait etiam Poflêvinus in appatatu, citca an­
• s»nft?e- Athanafius , quod Spiritus ponkur in fymbolo
num domini 1160.
catam fym-fandi ficato tertia perfona, concludit, quod fit
4 Epifela.] Epiftola 4). qur ibi fic fe habet» ^u·^Zt*”trU~ dc fubft*ntia Patris & Filii , fir fic quod ncuiamifilar Spiritui, a y··»··»* velat · f»au adereatnform· k,-ceifario habeat fabftantiam a Patre Se Filio .
rat prtmanat beaerum fnfpeditati· , a Fili· jaidem depen­
det , yus cum una fine ulla difaatia ctacipitur meate, caufa
ordPe ’n f ePifto,a ad Serapionem fic dif qy* i*c·-ei' »
fundat fententiam fuper auâoritatibus F„ ver* Tatrit infertam h«i«« effentiam , and» tk frtgreditar ,
bene attienem , <► cefaefcibile fi^nnm ejnt, ^aa fecundum
pit, 4i«r« feripture, ita dicens: Spiritus a Filio accipit,
bjffeHafim eA, prefrietalii , babee , y m m* Fili· fimul
fl7aa/a/e<i'iUMta
^ut>d dominus dicit : De me· acciiff· f· facit interatfei , ea y» <> Vatre fubfiHit, Filia, Ve­
alias, lu*, fiet , & annunciabit nabit ; de Filio dicitur :
re , fu>' ea Patre fr^redientem Spiritum fer feiffum <> cum
feipf· amam facit, f»lui nnigeuiiut ea ingenii· lumine re­
·**«* Parras venit ; de Spiritu fando inquit:
luxit, aullamfue prerfm attieaum cemmunicatienam fe­
ft*> ioeWn.
atittir Parer iu termine me». t D cit, fi talem
tandam prtprietatem fuam, tam eum Patre, <fuam cum Spi­
ordinem Sr naturam habet Spiritus ad Filium,
ritu feniit babel ,ftd diHit jemfignii filat cegntfcitnr .
7·««. its
qualem Filius ad Patrem; quomodo igitur, qui
s -dtbanafi· . ] Marcus papa in epiftola qu« incipit,
2**?*·* creaturam dicit , non etiam de Filio .peceffario
Doteo fratres, tomo primo conciliorum editionis CologfZt»,e>- dicet ? Nunc invincibiliter dicitur teftimonio
nienfis , fub Marco , & in Nicarao concilio a Pifano coi le­
do libro tertio: & quidquid fit de reliquis in ea epifto­
«'»« .
fundato a fandis dodoribus, quod talem ordi­
la contentis , de quibus Baronins tomo tertio , anno
nem te naturam habeat Spiritus ad Filium , quaJJ0. numero jl. certe non jure Zphcfius cum hzreticis
Goettil. General. Tom. XXXI.
Hb
calum-

c

1597

■fVuv””

Co NC.

Plokbntini

η.
—r;;........

I59e

ColWtIo
ïiiimua ppim> ««quo4 adéruerit *| l»J- A autem vos fumma promptitudine fuifietis con'iVIU ° ··*·····
«poAelicau» ex caaoac Nièvre · A(___
fefli , produximus magnum Bafilium mani&fte Cuai»T>
«ni* hoc «tiaa* Th«o4orctus libre fecvado, capite quar­
dicentem contra, Be ut in libro noftro jacet » Nam, »4»>·
to, ex quoBtreoiut |O«retertio, aano J1$« OU*.
fc
code·* toare, mm )*7· "»’·« M fc de ZoÛro pape tout· - inquit, fimulat cuftodirc fandorum dodrinam,
fed non confcrvat , Bc eos qui hanc tradiderunt
quinto aano 4» a··». 70. fc ·*. Sed quarevi* «tiare de
hu)«imodi appellationibus non fieret «Matio ia Micare·
dodrinam , tacet : confequenter reprehendens ./C.Uh
concilio * rem canone» SardiceaCt cootilii , qood («it
eum.· Qui fuerint fanCti» Bc quibus lermonibu· W»®··»
dedautio fc appoodix coocilit Nicni , noaioe etiam
doArinam fecerint , nutnquid dixit , aut fallu* iEui,a«
ipGiu Mimi appdlaro» faifc, vide aped eumdem Bareeft pudax homo, qui iqlinuat innovatione* dodri- ima refen.
ainaa. rereo p anno 147. ·«■· 0>-la canooc autem ».
ni* fandorum? Si ergo Filius fecundus aPatrddi-/
alia* 7· coacilii’ 3ardiceafia aperte ftetairer de appellatire· «4 fedrn» epoHolicam, Vide fc Biaium tona. 1. ia
gqitatç fc ordine, eo quod ex ipfo» Spin tum vero]
noti* coacilii Niconi, SardicenTu, fcCatthagiaenfii fexfandum nullo modo iufeipit Bafiliu* dicere fecun­
ti . Cetere·* canore* Micatno* paflb* efle naufragium,
dum dignitate fc ordine a Filio: non igitur Spiri­
eofqoe coiligeadoa «fc ex aufcontatiba* faaAocuaa pa­
tu* eft a Filio fecundum caufam . Ita igitur videtis
trum, quMMoro dataoccafione eo*adducunt, reflatur
coqtradidioncminhisqu» vo* dicebatis * Deinde
late Bamqi·*^·*. b anno jaj· num. 157. fcremo ». aano
4«· ndmTSTfc I».
B vitiatam elfe illam additionem colligitis ·' nam
4. fc^ânr.J Bafilius nou uegqbat, Spiritum efleter­
non reddiciilTet caufam, Spiritum faoâum efi'e a
tium in ordine, fed in natura: uccnim ait loco fxpe ci­
Filio, ιIle qui nullo modo fufeipiebat efle fecun­
tato \ Λ/a itat, ueuifo. /Mnoduat tft » Hli·, fcc. ftttatit
dum. Hoc autem prsetermififtis, ied propofuiftis
tradit fret· t narer* »i ttrtia , um «
[trifW»
oftenderc dictum a fandi: tertium cne dignitate
•Mi famat, ·« ·» /tutSira·· Mit ealUgtr· feffamat.
Bt certe unicuique textum ipfum legenti in fonte , etiam
Spiritum . Unde duas auâoritatcs propofuiftia
fecundum leftioaem ipfius Bphefii, nimirum nou legeiK
magni Athanalii, quarum una fimpheiter dicit*
do illa verba, €·«* «b iff· M*mtf· ,&■ ei iUa defeat
quod tertius eft ordine Spiritus; altera vero dicit
deet eaafat nihilo tninus evidenter apparet BaGliitm ex
talem ordinem Spiritum habere ad Filium, ut Fi­
doMriaafanftotun*admittere. Spiritum renium efleor­
lius ad Patrem. jE.x hi* tertium efle etiam dignita­
dine, non tamca iade inferri, fc natura, ut dario* pro­
bat cellatione feqneati Provincialis. Quomodo autem
te probavifle putaftis. Ad primam quidem au$oBafiliu* intclligat filium efle fecundum , fc Spiritum
ritatem hoc aiçimu* > quod tçrtium elle fecun­
fanAnmefctertium ordine, optime declarat Provincia­
dum ordinem in divina Trinitate Spiritum , ut
li* infra, hac eadem collatione. Videfc fanftum Thoin traditione baptifmati* falrator dixit « etiam
arem 1 parte, quxfl. 4a. art. }. fc in fpecie dc hac aufconos iimihter vobifeum confitemur. Quodautçm
ritate Bafilii Suarex de Ttinitate lib. 4. cap. >5. num, ».
Vafquea ia primam pattern difp. t47. cap. a.
C dignitate fit tertius , admirari nOs Contingit *
quomodo vo* capitis hoc didumquod nun3uam eft diAum. Hoc vero in al i* facitis , Bc
COLLATIO DECIMAOCTAVA.
um auditi* Spiritum a Patre fc Filio , addi­
tis, eft , & habet elle: dum autem quod a Fi­
lio acçipit b , efle dicit»*. Hoc afirem eft accipçre ca de quibus quwritur, pro certis; quod eft q««4 .«ipeflima fpecie* probationis . Haeci fint diAa ad Jg» *.>««·
AaStrifatibai (aathram fatram iiffatatar
ftrimam· Ad fecundam * autem dicimus , quod aUO« *<* t
it Sferit ai faaili frmeffitat a
peculanda eft intentio iftiu* magni patris in hi*
S. Athr*
qu» dicit in hoc, fc ad quos feri non em facit. c..ii,*',.*
Tatrt CT FUit.
i, v>·
îmi»»·
Nam oporterçt hunc qui divinos fermone
fermone*J ag- re
»·/■«*«€*«t >
w
/«U
greditur, ficut dicit divut Cyrillu 1 in adis tçrAnd.
li decima Manii Florenti» in con·
tii concilii, fc perforas diftmgucrc fc tempus, 4«x*r«tfrefc caufam propter quam unumqupdque didum T*ac<
ventu , ut fupra, ccqpit cardinalia
hoc m
D çft, confiderare. Nam ifto modo |uniufcujufquc
C a x D. Dominus imperator , alias fuit diaudoritatis fententiam poterit cum grati* Spi­
ritu* fandi intelligere . Dicit recolendillimu*
Aum, quod vobis indigentibus de librisnolitis,
Athanafiu* impugnans cos quiSpintum fandum
no* exhiberemus, fc econtra ipfi facerent. Pri­
impugnabant , qui ordinabant Patrem cum Fi­
die venit in diictptationc de verbis Bafilii , Bc
lio, fc.cjufdcm fubftantic fc gloriae elfe profite­
dicebant, quod aliter ftat in libris noftri* , Bc
bantur; Spiritum fandum autem diftinguentes,
aliter in fui* . No* fcimus , quod unus ex pa­
non dicebant connumerari, fed aliene cujufdam
tribus Graeci* habet Bafilium : nos petimus ut
illuta exhibeat; Bc eft pater dominus Mityleocn& creat» natur». Ad hos cum inveheretur ille
generofus, fc volens 4 confubftantialctatem Spi- d »·μ·*·ιfis.
ritu* fandi, fc aequabilitatem nature ad Patrem g*^**”*
Imps*. Prsfenti* temporis eft di (putare , &
fc Filium , ab hoc in quo ordinabatur illis, fc
poftea id faciemus
cfjfdem voluntatis fc «ftionis; ab his enim femC a > D. Dicit evangelium : Hoc fac , & illud
per dodorc* identitatem vere oftendebant ; ta­
gon omittas; vadat interim.
lia dicit in epiftola «ad Serapionem epifeoImis» Deliberabimus.
pum
; Filius quidem a Patre mittitur » nam ,àdux<r«t
Colos*. Vidi ego.
E
ita dicit » Sic Dc»t Hlrxit mnadana , ttt Fit·*··
Impii. Mittam.
/«·« ·■<<·,'rew mitteret. Filius vero Spiritum
And. Crrpit Ephelinus.
mittit. Nam inquit: Si <χ· aÀfer·, mittam ?aEr HE*. In procedenti congregatione , pater
racietam . Filius quidem glorificat Patrem ,5^ i?.'
reverendiftime , cum propofucrimus examinare
audoritatem magni Bafilii, & conficere differen­
dicens: Tater , et· flarificavi tt « Spiritus au­
tem glorificat Filium : nam ille , inquit »
tiam qu» erat inter libro* , qu»fivimus carita­
lltetficalrir
me . Filius dicit : Ea jtia aaitvi aJmm it,
tem veftram, li putabat i* fententia m vel opinio­
Tatre , bt l»^»»r ia muai· ; de Spiritu aunem fuifle magni Bafilii , tertium effe Spiritum
tem dicit : be me» aetifiet , C7* aaamwiabit -v·‘J’
dignitate Bc ordine. Cutn autem in hoc affenferiti», interrogavimus, fi etiam fandorum fuetit
bit. Filius in nomine Patri* venit} dc Spiritu
hrcdoAriaafc opinio,nt dicebatEunomiu». Cum
inquit Filius : Q^em mittet Ttttr ia ntmiut meo.
,4,
Talem

”■ "I

>599

»

*

*

»

F<
**·

A <.·«*««< II.
1M»

16OO

'

ter folus fqàs deitltis Pater, ut non gem- CôtÎTrio
r- _ e Talem autem naturam dc ordinem habens Spiri- A Si igitur
tus , hoc cft folds genitor Filii, 9e fol us tpi. xvill
Cwaisvt tM<
Filium , qualem dc Filias ad Patrem ,
rator Spirit·· : non ergo magni Athanafii opi­
ujs·
quonam modo, qui hunc creaturam dicit , non
nio fuerat , caufam effe Filium Spiritus , le a
idem etiam de Filio cx oeceflitate fentiet ? In
his vero non videtur doâor diferetus voluiffe
Filio Spiritum habere efle.·
Fxov. Ifte modus iavcffigsodi veritatem,
offendere qnde habeat caufam fui effe utraque
quanta omnes optant iutelligcre ,.cum tam pro­
perfonarum, imo potius unitatem dccbnfubftxnliais fermonitas Se allegationibus, magis impe­
tialitatcm , ab identitate‘fcilicet voluntatis , A
dit veritatem, quam declarat .-nec hoc fuit in­
proportione opetationam oftendit · Denique
tentio a principio noftra* difputatioais , fed nt
non dicit Filium habere efle a Patre , Spiritum,
de argumento in ' argumentum , dato refponfo ,
a Filio j neque quod Pater Filium producat .
procederemus . Omnes hi patres reverenai fatidc Filius producat Spiritual : nam hoc ipfe
Sati audientia unios hora folum ad refpondcudixiffet, u voluiffet fecundum vcftram opinioum auâoritatitas ultima alienationis , credo
,u
, e nem · . Nunc autem, his omiffis, dicit, bonam
quod parum intellexerunt de relponfione ad il­
voluntatem Patris qvfam femper Filias facit ,
eu,*****" prout dc Filii rurfus , quam femper facit Spiri- B
] las duas, hoc cxclpto, quod impofuiftis mihi.,
quod folitus fias inducere anâoritatem cum ver­
tus , Filius quidem, inquit, a Patte mittitur,
bo, cft, cum délit vertam, eft. Item quia fe­
Filius vero Spiritum mittit. Bonam volunta­
cundum' auâoritatem magni Athanafii , in qua
tem miflionem efle dicit magnus Gregorius .
dicit , quod talem ordinem dc naturam habet
Igitur bonam voluntatem Filii » puta miflionem
Spiritus ad Filium » qualem habet Filius ad Pa­
Spiritus - Filius quidem glorificat Patrem , Spi­
ritus glorificat Filium. Γη his analogia operum
trem : non Ggnificat quod inferebam , dc tamen.
nunquam repiicaftis nane auâoritatem in pro& identitas voluntatis videtur. Quoniam enim
Eria forma : nunquam bene refpondet, qui non
ante Filius apparuit Mundo , praecognito jam
eoe replicat: fed multas auâontatcs introduxiPatre, poft hoc cognitus fuit Spiritus, ne vide­
ftis, nec introduxiftis antediâas. Secundo intrarentur anteferri, vel contrarii dii. Ideo Filius
viftis materiam dc produâiooe divinarum perioglorificat quidem Patrem, dc perficit illius opus:
narum , Sc de miifionc · De qua millione tempo­
dcSpiritus glorificat Filium, drqms dimifitille,
rali, ncceffario tempore fuo concludetur , quod s
revelat difcipulis . Filius quidem inquit t gsu
fi Spiritus fandus mittitur temporaliter a Filio,
aadivi a "Patre,
in Munds . Spiritus vero
a Filio accipit, dc anounciat. Nota pater, quos <C quod stcrnalitcr procedit ab eo : de fic non erat
materia hac introducenda , quia noa faciebat
fermones accipit a Filio , annuntiat difcipulis:
ad propofitum : tamen tempore fao refpondcbadc Filius qu« audivit a Patre , illa loquitur io
nuis. Sed unum volo fcire, fi dixiftis hoc mo­
Mundo . Non ergo etiam effe accipit , ut dice­
do, videlicet quod Filius audit a Patre , Se fic
batis . Et Filias .venit in nomine Patris : Sfirirat
audiendo accipit fermones a Patre i quia audien­
vere, inquit Filius, f»r« mirrtr Parer ia atmiae
tia eft refpeâu Verbi, & hoc eft notum in evan­
mtt. Per omnia identitas voluntatis dc analo­
gelio· Ita dixiftis quod audit Spiritus a Filio, dc
gia onerum offenditur : ex ipfa autem de efl'entic per illam audientiam accipit fermones a Filio ■
tir identitas de neceflkate colligitur. Nam ta­
Modo hoc bene conceditis : fed dicitis, quod non
lem ordinem Spiritus ad Filium habet , qualem
fequitur, quod accipiteffe. Eftnc verum, quod
A Filius habet ad Patrem: hoc eft, ita coordi­
hoc dixiftis?
nate cft, Sc ejufdem nature Spiritus cum Filio,
Efbbs. Ita dixi, quia & feriptura hoc dicit ut Filius cum Patre ■ Et quonam modo ifti di­
Pior. Ex hac audientia concludam , quod
cunt creaturam Spiritum , non dc de Filio idem
accipit effe rlernupi, cx multis auftoritatibus dofendent? Nam.fic ordinatur Spiritus ad Filium ,
ut Filius ad Patrem, dc ejufdcm eft nature, ficut DI ftorqm vcftrorum dc noftrorum ■ Modo refpondeo
adduodifta. Primo dixiftis, quod in prrcedenti
Sc identitate voluntatis , dc analogia operum
congregatione cum interrogavi!} i , an fentemia
offenditur . Quonam modo cft creatura Spiri­
Bafilii , quod Spiritus eflet tertius dignitate &
tus ? Huc eft lententia fanâi, dc ad hanc inten­
ordine, quod ego refpondi, hanceffeopinionem
tionem dixit quod dixerat , volens offendere ,
Bafilii. Et hoc iterum dico, dc veriflima cft fennon diferetionem, imo potius unitatem eflentia-:
tentia Bafilii, quod Spiritus eft tertius dignita­
dc fic non prodeft auâoritas vobis , nec opitu­
te dr ordine , quia liber nofter hoc expreffe dc
latur opinioni vcftru. Quod autem magnus pamanifefte dicit. Secundo interrogavifti, an effet
ter Athanafius non eamdem vobifeum habuerit
opinio fanftorum*. dc ego dixi, quod fle: Sc voopinionem de proccfiione Spiritus , nec Filium
luifti inducere contrarium, ficui dc nunc replicafenferit caufam Spiritus , nec propter hoc hunc
fti, dicens, quod Eunomius fecundum verba Baordinem dixerit , manifefte colligitur ex his
iilii, contemnens opinionem multorum qui glo­
que in aliis dicit, tradens diferetionem divina­
rificabant Spiritum, fimulabat Ce doârinam fan­
rum perfonarum, folum fontem deitatis dicens
dorum ierva re , Sc cos qui hoc dicebant, reticePatrem , ut folum non genitum . Hoc autem
idem cft ac fi dixiffet , folum genitorem , dc £; bat. Poftcareaffumpflftisverba ultima, ubi Bafilius dicit, quod fandos qui dixerunt dignitate dc
iolum fpiratorem
Non ergo etiam Filium fenordine tertium effe Spiritum, non notuit adduce­
fiffet caufam Spiritas , qui dicebar Patrem fo­
lum fontem deitatis. Habet fe auâoritas fic ,
re i dc concludit: Ergone tam audax homo, «ini
divinorum dogmatum introduceret novitates ? Ex
cujus fermouis intitulatio eft, Dc couternaFi­
hoc volebatis inferre contra diâa mea, quia di­
lii dc Spiritus fubfiftentia: Separamu, ab his qui
cit Bafilius, quod non potuit adducere : ex quo
judaixant , dc ab his qui corrumpunt Chriftiafequebatur fecundum te , quod fanâi doâores
nifmum , qui Deum de Deo negant , Deum
non erant hujus opinionis, cujus contrarium ego
unum fimiliter ut Judei dicunt : non-q tua fodixi - H*c volui dicere propter verba Bafilii, ut
l p,ter r«i- Ius * non genitus , dr io Ius fons dcitatii : profolutio melius intelligatur : dc quia nos habemur
i<c«.
pcerea dicunt folum Deum ; fed tanquam infe­
Bafllium, quem putamuseffe veriflimum, Atqaia
cundum Filii, Se infruâuofum vnTcntis Verbi

(éoi

1”ÎVw‘

Comc. Flobbntini

rauATia hkaliw^iis^acctert * qui eft saiMsifiMi' A
IXVUI “·««’
nofter, «t dicitur nobis «b his
qri legerant U »·!· libro.
Am». Hoc mediopoctatus eft liber, oui cm
archfepifcopiMitvIenenfis, qui repertus eft adlitm· coutormuri noftro , le eras aatiqrifimas
liber: quovtfb, Ephefin us dixit..
Truss. IftcIdlersofter eft cadcm msnufcriptus, ut liber vefter.
An» lufpcdis libris, vif» eft mariai diflicremis.
liant. Diximus pridie, quod ia Conftanti­
nopoli non funt ita.
Cat d. Habetis hic aliam BaGIiam Floren­
tia: , nifi iftos duos f
Eruar. Non ·
B
Caro. Hic tn civitate hac font tres libri, 9t
duo faciunt pro nobis ·
Irem. Non eft miram » quia non debeouu^
rcfpicete ad iftosqui funt hic.
rtor, Ifta diceremus nor, quod alibi funt:
quareportaftis contrarium vobis? pro nunc itetur
his tribus. Item habemus translatam hanc aucto­
ritatem tempore Alexandri tertii, qni funt nitra
trecenti anni.
Imfmk. Hoc eft fimilitudo, ut fi aliquis ha­
beret caufam , k unns haberet centum telles, fc
contrarios tres, 9c caela decideretur , ubi eflent
illi tres?
<·
• Dvavd·Card. · Vos vocati ad caufam debuiftirverisauS-B·- nice cum juribus, & vos contraria poruilis, lie C
u^rin^ ftandum eft his.
«·«. * it
Imper. Jus meum apparebit .
.£***··· Introduxi lequentia 8e procedea«•Orqvrfc- tia .
c*û/***i·
P’ofinc. Ex his me fundabo, quoad
r-<w. rw s. primum pnndum tua volo facere. Primo , vo*■»····· . io oftendere per aliud tcftimonium Bafilii, quod
Zfcrai^ ,n ^oc *oco c°nit* Eunomium ipfe dicit, Spiri«•«M·
tum accipere a Filio. Secundo, volooftendere,
quod dicere prout Hat in libro veftro, effet maEnam maculam imponere Bafilio , Sc quod pro
onore k reverentia canti do&oris in ecclefia
Dei, qui habuit tam magnum teltimouium in
concilio Chalcrdonenfi , non poteft quis Chriftianus lufciperr illum modum dicendi. Tertio, D
oftendam ex antecedentibus k tequentibus, quod
hoc funt vera, quo iunt in libro noftro: Ac non
exibo hxc tria. Non dubito, quin Spiritus (an­
ctus mirabiliter operetur in hoc negotio , quia
de ipfo agitur, A: quod f*ciet gratiam nobis k
vobis: quia idem Spiritus quo repletus fuit Bafilios , in hac um grandi mtteria non fecit in
uno loco fcnbere unum, k in alio aliud : quia
fandi doAorrs nondTunt contrarii in materia fi­
dei. Cum pridem eflem m domo domini fsndr
Sabine , Ar effet nobifcutn frater Ambrofius ,
qui habet bonum donum interpretationis , quia
ita de facili legit lingua Latina ex feripturis
Greets . ut fi Latinr forent ; allatus fait qui­
dam liber Grocuc valde antiquus Ar in raem- £
branis , ubi funt multa opera BafiliLj quem
protulit quidam peritus interpres Miterarum

Gnrcarum , nomine Leonardos A retinui huius
civitatis cancellarius: dum frater Ambrofius ha­
beret libram , Ac qurreremus de epiftoia Bafilii,
k Hoeii. occurrit una horni lia ejufdem de Spiritu fando k.
Feci iitam legi i fperans quia fi Bafilins alicubi
dixit quid d« Spiritu fanno , in hac etiam di;*a^**** ret Audivi eam totam, k cui» fuit in hoc pafitOMuIu, gratias retuli Spiritui iando: dici^enim his
vetbis : Unum quidem Pattern , unum Filsuan,

αχ’“Γ*

1<σ1

imam Spiritum (anftnm juxta divinam traditio·^’”^”
ana cie. confitendum eft i k fubdit: Non di-Cnurri
cimus , non prodicamus nec duos Patres , ncc soir.
duos Filios, quia Filius Spiritus non eft., aeque
nominatur : neque a Spiritu aliqua accipiamus, _ ,,
ut Spiritus a Filio « i red ioftun adnosaccodcnrem k nos ianftificantem Iulei nimus, di vinita- · w»» si­
tis 4 communionem , filiationiique coofortium,
fc artem· hereditatis arrhabonem , id eft fi- «m mo m·
gnum primitiafque futurorum bonorum . Hare
auftoritas eft ita dara. ut clarior efle non poi- twWi, a7.
fit, quia heatus Bafitius dicit , quod non acci- ‘*· ·**·
pimus alloua a Spiritu, us Spiritus a Filio t & ίΖηη* m
poftea declarat qua funt ilia quo accipimus a a· v« ««·
Spiritu . primo fenâificationcm , divinitatis
communicationem , filiationifque coolortium : caUatfe».
quia vocamur filii Dei , dc accipimus «tenue
hereditatis pignus, & primitias futurorum bo­
norum.. H«c funt que accipimus a Spiritu , dc
ifta font i Ila qu« iunt creata, A creantur in nobis
a Spiritu. Modo dicit Bafil tus, quod non fecun­
dum iftutn modum Spiritus accipit a Filio : ncceffarto fequitur quod accipiat efle divinum, quia
omne elfe aut eft divinum , aut eft creatum. Λοί"*·*
efle creatum accipimus a Spiritu fando, & ipfe
non hoc modo accipit, nec hoc creata accipit.
Ergo fequitur quod accipiar efle divinum. Et fic
fafta hac comparatione, ipfeconcludit, ficcon­
futat omnium malignantium opinionem , qui
prefumerent dicere , quod acciperet illud effc, quod caufat ia creaturis . Legatur auftoritas.
And. Leda eft audoritas in Grarco.
P a o v Nunc veiwo ad iccundutn , in quo
dixi, quod fi ponatur prout eft in libroveftro,
inculpanimus 8c notabimus Bafilium : 8c oftendo in communibus libris , 6c refero textum Ac
veftrum & noftrum, ut omnes noftri diligentius
inteihgaht , Λι vcftri clare videant. Notter fic
°
dicit ': Qur enim ncccflttas, fi dignitate fle or-e lia. r·«a
dme tettius eft Spiritus, natura quoque tertmm
elle f Modo vcftcr textus Cqdicit : Qn« enim ne- a, ^·· cuicefliras. fi dignitate Sr ordvffe fecundus eft Spiritus, fecundum quoque naturaefle? quali dicat,
nulla eit neceilitas. Modo videatis differentiam.
Noftcrdicit, TertiuseftSpiritus: Atveftcrdicit.
Secundus eft Spiritus.
Ephbs. Non eft fic· Sed dic , qu« eft nc
ccffitas, fi tettius eft Spiritus, tertium efle ne­
tura .
Pior. Placet quod in hoc conveniamus ‘·ί|4Μ> ,H
Sequitur in noftro . Dignitate enim fecundus a 4«cr· faoFtho, cum ab eo effit habeat, k ab eo accipiat, &
annunciet nobis > & omnino cxca caufa pendeat, a?«ir<·
pietatis tradidit fermo : natura uti tertia, neque
a tandis fcnpturis dodi fumus, neque ex didis
fandorum colligere poflumus · Veftet dicit fic:
Dignitate namque efle fecundum a Filio, forta ffis veritatis tradidit fermo: ex quo apparet du­
bitatio Bafilii. Poftea dimittit quod âictumcft,
k fubdit : Natura uti tertia , Deque a fandis
.
feripturis dodi lumus , neque cx didis fandoratn colligere poflumus . Nunc videamus, quia ··«*»>*ftatim fubdit probationem, dicens. Sicut Filius
fecundus a Patre I, quia abipfo ) k dignitate, Sr/uu Φ
quia initium kcaufa efendi Pater ipfieft, *Ρ«ί£Χ£*£
iplutn acceffus A addudio ad Deum Patrem : ZSiw, »c.
natuia nullo modo fecuodus, quia deitas in n££
troque una eft i k in hoc fumus conformes: k mM R»filii
in hoc eft redditio cauto, quia vult Bafilins fic *·· *·*·
inferre -. Ita liquet * quod k Spiritus quamvis ,4*trf. »■dignitate k ordine fuccedat Filio , non jam ■**■"**
merito

i6»S

F * a • •IL

AliîV”α

ιόθ4

Aw·· Merit· lequitur , quod alica· ww« axiftat. Λ eft* rati· diflufa in feripturu ianâis quas ho- CmxTTT·
Ctami Sic mri ill* qw diâa frat de Fili· , faons
minea pleni Spiritu expofuetuat. Ct eu illû ΧΠΗ.
conciodic contra Eunomium, mod· ail partie·,
MM* coàMMii fed fams difformes in ili·. IU hq»et , quia verier liber durit t It· liquet wmS
lam ultimam , ibi: Italiques , quamvis digni­
ctfi fabordmarw «t Fili· Spiritus , qoed *
tate fc ordine l occedat t fc contradicis prime ··*
fitinm fc fibi, quia primo dicit, Fortaffis : hic
a«ac ata cooccdiam· , non uaam feqaitur »
quod alicaa aatam exiftat . Natter autem Si­
autemabfotatedieit, quamvwdignitate fc ordi­
de, qaoS fucccdft , * remover · diffkultaeem.
ne, fce. quod dicunt illi 4 fitlfarii Bafilinm boc
concedere, non tamen, inquit, feoniuir, quod
Nofter Strict Dtgnitate Sr ordine faeceSit Fi­
alien· natur· exiftat. Sic ex duobus capitibus
lio. Vetter Skit t Dtgaitatc fc ocSiae faborexanâocitaccallegata, cum dicit, quod accipit
dinatus eft Fili·.
Be eta. Dicit faccedit , fc nturque idem
• Filio, *ncceffariodiciteffe, fc » divieoaana­
turam : fc ex alio capite , quia additio maculat
dirit » qood faccedit Filio dignitate fc or­
famam Bafilii, apem oftendicur, quod Ijr aceidine .
Pior. · Legati· ibi , Ita i liquet» quod fi­
tre efle in divinis , eft idem qnod procedere : fc
ent Filius ordine lecundus a Patre, qaia ab ip- B
is teftimoniis Spiritus accipit effe a Filio » cla­
fa; fc dignitate · quia principium fc caufa ipret manifefte quod procedat abeo. In hoc claro
teftimonio Bafilii introduco praecedentia fc fefins eft » fc quoniam per ipfam acccffas ad Deum
Patrem : natura ooa fecunda· » quia deitas ia
quentia. Inchoat Bafilius capitulum t Vix fetu­
ratus blafpbemiis contra Unigenitum » ad Spiri­
utroque ena : ita Spiritus fanâus licet faccedat
tum traafit, de eo quoque fac toti voluntati cooΪαηΤικΓ
o^··* fc dignitate » · ut hoc etiam confmi'.**·" cedamus, non jam merito aliena dicitor natu­
fentanea differens. Et notandum quomodo terri­
biliter invehitur, dicens» quodinnoc opere non
ra. Venio ad primum, cum dicit , Fortaffis <
dicit (nifi confequentta fecundum faam voluuta-.γτπτ,βΓιτι
fc dico, quod nae particula, Fortaffis, pieta­
tem : poftea ponit verba Bunomii, fcribit autem £*!·**<
ti» tradit fermo, magnam maculam inducit Bafic: Cum fafficiat nobis tam multa fcripfiffe de Fifilio, quia id quod ab aliquo probatur, debet
efle notum apud probantem , quia per ignota
lio, confequens eft de Paracleto dicere, nccfequi ·■·»
indifcuffas multorum opiniones , fed fanâorum
nullus pollet quid manifeftare > led oportet per
magis nota minus nota manifeftare . Sapientes
in omnibuafervare doârinam, a quibas cum ter­
hoc dicunt i fc ratio diâat. Modo hic inten­
tium dignitate fcordioe acceperimus, tertium na­
dit confutare illam coqfeqamtiam , quam Eu- C tura credidimus. Haec funt verba Eunomii. Et in
nomius inferebat , quod n dignitate fc ordine
fine volens incipere, Quo ergo <neccffitasi quia
effet tertius , ut habebat a doSoribus , crede­
dixerat ? contemnens opiniones multorum » qu·
bat , quod effet tertius etiam natura . In toto
funt indifcuff· , quia viri non multum literati
L?,4u,u P”**®· capituli vult * deducere ex feriptaris,
* profitebantur Spiritum non multis rationibus »
ιμΤι'ο^ quod aliqui funt « primi, fecundi fc tertii or­
fc ifte fuperbus Eur.omius videtur non velle fequi
ti·.
dine fc dignitate , & tamen non iequitur quod
iftorum opinionem , fed fanâorum opinionem.
lint tertii natura : fc hoc capit pro magno fun­
Modo dicit Bafilius, quod hic Eanomtus non exdamento io. Si dixiffet , Fortaffis , videretur
Î timebat, qui erant illi fanât: nec etiam ponç­
ât eorum libros, ex quibus ponerentur aaftoridubitare de eo quod expediebat effe eertiffimnm ad confutandum Eunomium: quodabfartates fanâorum, qui dicerent, dignitate fc ordi­
diffimam eft dicere de tanto doâore, quia ifte
ne tertiam effe Spiritum ; fc ex illis crederet per
doâor habuit commendationem in Chalcedoconfeqaentiam , quod effet tertias natum. Mo­
s F,rt« j. ncnfi concilio , dicentibus patribus * concilii»
do Bafilius vult dicere, quod tales auâoritaces
*4 ’lurrudoârinam fandi Spiritus * diligentius trafanâorum non contingit inveniri , qui dicant,
Mut «Mer. didit. Modo ti dubitauêt » dicens , fortaffis , D quod fit tertius dignitate fc ordine, fc qnodex
quomodo potuit dubitant doârinam Spiritus
hispoffit inferri, quod fit tertias natura.* fc er
nuuai, ‘diligentius tradere ? Ex hit duobus capitibus
hoc arguit eum> dc couiequentia fampta , qaia
fcxadi·, nullo modo pqteft poni ilia particula fine ma­
ipfemet ponit maltas auâoritates fetiptur· » in
gna nota Banlii t fc ideo ut corruptiva vere
quibus apparet de ordine fc dignitate, non tamen
lententi· debet abradi de libris , ubi eft feriquod fit alterius natur·. Et iueo concludit Bafi­
pta. Tertio, quia in homilia de Spiritu fanâo
lius poft auâoritatem fc exempla angelorum ,
ipfe aperte dicit, quod Spiritus accipit a Filio,
ftellarum fcmanfionum que faut in vita rterna ;
fc hoc fine ulla dubitatione & trepidatione :
ita concludit: Ita profeâo fcSpiritusfanâusdi­
imo ex multis anâoritatibus pnrmiuu videtur
gnitate fcordine faccedit Filio. Accepimus eum,
apertiffime, quod Spiritus accipit a Filio, non
inquit, tertium a Patre fc Filio numerari» ipfo
aliquod creatum, ut nos, fed aivinum effe, ut
domino in traditione fafataris baptifmatie do­
dixi, quia nil aliud poteft Spiritus a Filio cacente ordinem , dum dixit : Xnorrs
is 4fcw*· ·*>
Îere in Trinitate ipfa perfonarum : quia quod
fttru v /Mii CF Sfihtii f»»9i . Iu ali­
piritus accipit, ab ctemo accipit ; quia quod
quam vero tertiam naturam nunquam didici­
Filiut a Patre audit, eft fcientia : fcientia au- E mus k , &c. Et probat argumento maximo: Cum k p«i«d·*
tem in divinis idem eft ac efle , juxta expoli­
du· res dicantur deitas fc creatura » dominatio
· ·*
fc fervitur, fanâificatio fc qui faoâificatur . Et S?,*"
tionem omnium Latinorum fc Grncorum , ut
ego allegabo in fequentibus . ' Et ita Spiritus
infra dicit fic: In quanam parte Spiritum poni­
audiens a Filio , accipit a Filio : fc illa au­
mus? In iis qui Candificantur? abGt: ipfeenim
dientia eft effe, fc effentia divina, que omnia
fanâificatio eft . Nefas ergo eft connumerare
accipit a Filio. Quomodo eft imaginabile hoc,
creaturis eam qui diviac oeaciffimrqae Triniquod in hac homilia dc Spiritu fanâo , quam
tatisadicribitur numero. Exqao apparet » qnod
fecit in die folemnitatis, dixerit accipere fine
non accipit effe, quod connumeretur creatur·
dubitatione ; fc in alio loco ille Spiritus quo
quia dicit , quod omnis res aut eft deitas , aut
erat plenae, feci flet fibi feribere hanc maximam
creatura; fc cum non fit in numero creaturaharfitacionem, Fortaffis? Nam ratio veritatis ,
rum, fed in deitate, in illa dicit tertium digni­
tate

C

rfiO5

’"ir"

Cône.

Flokintini

iftofi
flr dignitas, urcoaeeffumeft » #> A t*·»·. Filial
avili- citur initiem A raiatin principii in nrigmd di*
= '■
VÎMrMB pCTÎMUM «4 Mnta. Et bnclafilfee
dn qqcro, 6 intciligitur, Eft, apod M iwceCtarin inselligiter , it ut vidi <1 multis transla­
. nftundir , dicens mut in aliquam «mwmi tertiamefittipiritum, qund Muprie · dfeuuturhqti a uibns , bk videtur mmmhim mndua deâo■umu. , mine», onn 4e ht» qui babent tatisraem princi***» ûj fgl
fi,. £ (ft teffMM b, iMCfft
nnnrs ut cum dicit·· fecundata Patte , quia ab
b
· fecuad·· cciaa · Filio ? ctge fcqnirar nectflaipfe acteflario inaelligitur, Eft . Secundem te’·*’··
tia f> antucedentibus A eonfequenribus bufus
flimnnium feit.b : Neque Fifesm te Patrem qui» k
capitali · quod Filia» fit initiam * caufa i tc
novit nifi Spiritus, qui veraciter clarificas » qui 5**“bac aea paarft rife * uifi pue eumnraaicariaMm
divuue natural quia ifte eft nrdo , « alia» di­
docee amnia , quia · Patre * Filio . Non poniur^ Eft, I neccflario iotclligitur . Ad hunc f«, h
al, eu qM aliquia eft ab aliquo ia divinis , tc
pundhsm precor ut deinceps utaris verbis oram» fcf.rr” *
Ubus · «nia verba bm faemnt teftimonium va­
vcnifenum eft : ergo 4e aeeeffittte procedit. B lidius efliri flr deinceps conveni sumis, ut cum ta­
les audUritatee ponuotur , ia quibus neceflario
Alu teftimonia featBafilii, ei quibus ofteadetar, quod Spiritus accipit efic a Filio, A proceintciligitur vuthum , non notes mc in Ulo k . k α »ΟΛ.
Quoad fecundam auftoritatem Athanefii , bre>»y_*y'if
dit ab co: ta mibus hcc darius videbitis,
viter dico , qood dc nfcrifetate ev hac arôori-*μΖ«*μidem Sctricus tanâws » qui fecit ceu loqui ία
aliis tc&imoaiis, ia hac veritate nullatenus eam
tate Atbanafii icquitur» quod Spiritus fic fecua- ·.·"*· **■
dus a Filio digMtate A ordine . Et nota bene — '
feat loqui eam Mia fidfitate adjunfta. Hac fefverba Atbanafii , ut panderes . Dic il csnrefle.
ficiant quoad Bafriium , Cue veni ft is ad pri­
mam awftoritatem Athanatii , A ad illam disiuodulem ordinem iraaiuramSpiHtna baoef ad
ilium, qualem babetFilia» ad Patrem. Modo
ftis, quod AtbanaGus folum i atendebat tradere
dicit, quod fi quis dicat Spiritum efle creaturam ,
•rdiaem potitum in baptifmatc, tc non rcplicahabebit
neceflario .dicere de Filio propter otdifti au&uniaicm, quem fi replksffes, melius *eni» confeceaitatem . Modo , ur alias allegavi*
ipondifles . Dicit Atbaaafius tie ( ut omnes in­
psdo natura eft quo pullulans pullulat, 8r im.
telligent rclyontioncm, A novam confutationes*
portat efle uniuspcrloncabalia. Et ifteeftcom­
qaam feciftis ) ia illo dialogo « contra Aiium
ProsiM i« ita dixit, prout allegavi. Si ergo Spiritus non C muais modus phifefephortim Ir theolugotnm femendi ordinem naturo , ut ego alias declaravi:
a μ c«i«a*. (£ 4C fubftantia Patris A Filii * cur conuumeuve eft in potcftate tua violentae*; termino» ,
&Z ravit eum Dei Filius in Canftifitatiunia fymbofed debemus uti , ut doâorcs utuntur . Modo pbtCw eir- k>, dkeas t toute» Jtfftt hmti, iutiejunti sss
(i ordo natura eft ordo originis, quo unapeccaii»u *L i· mmsrn Yarns
Filii CT Ifthitifutii Vult
fena capit ab alia, quia natura eft principium
*«<■ «tere eruo dicere, ut elare oaanes intelligent » quod
/TmZkuui Spiritu· ianftus fi non eft de fubftaniia Patris
quo» ficut etiam vefter dofior Damafeeuuspo­
nit, fequitur , quod generatio eft ordo natu­
<•41.*.«·. & Filii, nullo modo efles coanumeratwinboe
Afcr«a »r. 7aaAificacioois fymbolo . Noviftis vos deinde
ro, non ficut generantis , fed ficut ejus quo
' generans generat : tc illud principiem eft quod
Cnaei , quod fymbolum Latine dicitur collacommunicatur, modo ca hac auAoritatc 1.
j |*η»
tio fee indicium . Es hoc dieit beatus Clemens
Ernes. Non dicit Athanatius ordinem nadifeipulus Petri, qui poft arantem Petri feribena
turn, fed ordinem a nat era*.
i.
c «p·· ·. beato Jacobo 4 , quomodo apoftoli in unum
Pio». Ego dico, qood quauducomque vul­
convenientes feceram fymbolum, poeit banc in»
ti» , oftendam , qood noa poteft habere aliam
terpretationem. Dicit , quod collatio dieitur,
quia conferences fimul fecerunt fenccotiam fidei. ;D intel ligent i am . Et dico , quod G eft ordo fecundum naturam, quad eft ordo natura : mo­
Dicieur A indicium , quia indicates , quid re­
do talis prdo pcafiiuponit a principio, boc eft
de creditur, tc quia per hoc cognoscitur Chria perfona , a qua eft alia , relatione principii t
ftianus . Ideo Achanafius vocat faodificatiouis
tc fic fi habet relaiionum principii
communi­
fymbolum, dicens: Si Spiritus non efletdcfub»
cat fibi hanc naturam , quia ifta pradnAfencs
flantia Pactis ic Filii, non poneretur ic connu­
fent naturales: tc fic ordine tc dignantefequi­
meraretur ia hoc fymbolo .jam lapins didam
tur quod Spiritus eft fecundus a Fuio, ecquod
4r declaratum eft , quod cfla de fubftantia Fi­
capiat elle , ic lie quod procedar · Ad awaarilii, vftefleeaFilio, A habete efle e» Filio: fi­
taiem de mi Ilione Spiritus ego refpondcbo fuo
cut effe en febftanria Patris , eft effe en Patre,
dr accipere· Patre efle, quia idem eft. Modo di­
tempore.
I M r t a a t. Scitis quod convenimus >
cit , quod fi Spiritus aon acciperet efle a Filio,
quod disputantes rcfponderant ad quafix* bre­
non connumeraretur : oou poteft accipere efle a
vibus verbis .
Hic diAa fust toe verba »
* ’’i/"**'
nifi fit principium te caufa ipuus' . Voa
?|uod nefcimua unde incipiamus , tc dies non
diciria refpondendo mihi , quod ego confecti
colliget· teftimonia hinc inde > de quas non font E ufficetet , fc videtur ut in alia fequamur breviui.
ad prapotitum, Gcutpri die feri , quia ego addu­
P»ov. Sum longus » quia longa propofixi aliqna teftimonia Epiphanii, in quibus poiai,
tio.
Eft, fle noa ponebatur : tc ego nolo setorquere
And. His datus eft finis concertationi illius
banc euatiKaasmem, dd quia ia hac pnrriara audici.
dicatia fuat periuflimi interpretes Grmcarum
lituearum, drap^ voa multi jietitiifimi. in pbilofephia, ftmavtme dominus imperator: arom»
f verb*· , mu voco-in teftua » fi non intel Iigitur f. Et in
ASa.T’IÎ* andoritatibna per me allatis , ego non pofisi,
Awhm* fed feaier Ambrofinstransferens, nui dixit > quod
*“·
de neccflkaae insclligitur, Eft. Ita dicit auâoNOTÆ

Cmwti» UttftMtiM)

Î

1*7
A»··
CM«m
HMh

NOTAS

>«OS>«U*
p a ■. 9
il
*χ··*
»♦··
». IV.
HORATII JUSTINIANI A inquiraamM eamdem, uthabeasnns kaccipiamus Cmxaw

declarationem fisper his qua dixiftis: pofteaveniemo· ad audteritesesn mIML
Pa··. Si non «A ordo, fequhor confitfio.
i IMftnhiiiiu.J Sdlicrt Mnadfirat Mb veste, qmd
primum qnod io alia cnngregattosm duiftis t fe.
larrogaftts, fi fasritex BesUos dicat, quod fan­
di dodonn teneat » Spiritum Tandtem effe ter­
tium dignitate k ordine. Cmribquenter tranfiifti· ad uura&riptaa andoritptes ABbanafii* qua»
Ûa vidsÜM
ego ia mediam dumram s k eam vellem cuili­
bet stfpMMiete freundum osdiaem , initium firci
ab anâoritate Bafilii, ordinem veftromfequusw,
A ideo addnti primo anAoritetam es humilia.
Secundo diri , quod fi ftaret alia eapnfitio ve­
ftra,
Bafilius dubitaret de uo , de qoo deberet
« 9ΜβΛ. 1 Id eft MfaM addidtmt Mia verte, w
ter «stem «sarafan·*, de quibusfuprs * ûAu tee·. ;
«fie certus. Tertio oftendi» qnod ex anteceden­
Atas umrigsada trausiats· lati··teeditMM teaideafi,
tibus k fequenriboe noa potsirat ftare veftra ad­
aura K»·, sa qua iughur psrticula faruft , A coadiditio . Quarte veni ad auftotttatem Atbanafit,
tiaaalis, ·* ter «sfan nmNmmm : qu» tara· um hgU
ordine veftra duâus. Booms eft at hic ordo fer­
taslaedUinae Farifcafiaa·· ijsj. fiacquibussdditismivetur, alias amtisadeeemas noa , maatmequia
baspratet etiam Imadam haaclacam taaAi Bafilii Befftriea iaapuftateMLafitàrim la fine bujus «pesM site·
imperator requifivit, qnod de atgumento ia ar­
gumentum replicetur,.A nepa A nos acceptavi­
mus . Sequimini ergo ordinem illum.
fiestfertt Xte «MMprqÛr·, fM· /mo φ, k
£ τ n a s." Ego volabam fecundum ordinem a me
,M*i XhHuussoM muws.
produâum in praecedenti congregatione eodem
•
ludicatrateBafilii, ubicouriudhneu
frqaiueu apud .fit ratius *fd«M , afia rtiasa ratium
modo hodie fermonçm facere i primo quidem
Mtasu t k Basias sufnarit psapofirioMs psaraa Buuocommentari auâoritatem Athanaui, quam pri­
n»i» ·
mo *oa psodariftis.
y Csmsorait. 1 BoMmiuslcilicm, m paulo ante ver­
Paov. Illud fuit fecundum , ego non reba, fWMVausrmra, dicit BriUius leco firpim citat·,
fpoadebo, nifi fervetis ordinem .
ftilket libn rasu adrafus XuuMsiuus luitio.
S pM/t«teMur. 1 Cmutaaustet iuditcufiàt «piaram q
Etats. Volebam oftendere* suâoritatem il­
ftedosuui» qu* prauMtentuc Bpiritnm sficPcum, anilis
lam putius facere ad feriam meum » quam ad
sationibus fnudaii ·
veftrum.
«
. J Si caim Buuomiu» pioduxifirc anPaov. Hoc facietis poftea «
Aosirasts iasdoruas dictat ia as teniaas «fit Spiritual
dignitate A esdim , ·« iMis ie*« coufidatucis appstvE » h as. Quoniam inducitis nos , ut fequasat, nop pofi· iaAm, tattiom c& uatuu t arguitqsa
mur ordinem per vos coaftitutum , implebimus
enas da cpufcqucutia quant ipfe isfctt, mu quo pes ia
voluntatem vemram, A inquiremus dide» veftfa
inferatur . Br· iutcUrgautia ridendas testas Bafilii luco
circa auâoritatem Bafilii. Dicimus itaque quod
i apra citata.
tria propofuiftis , commendationem libri veftri
fsai A incorrupti, quem libram corruptum effe,
pluribus rationibus oftenfum eft , adjicientibus
COLLATIO DEC1MANONA.
* vobis , quod Bafilius in quadam alia homilia
faâa de Spiritu fanâo videtur hanc opinionem
habere, quod Spiritus fanftsu recipiat effe a Fi­
Juaftvmm patruus, CT
lio. Secundo dixiftis, quod dubitatio quae emoiht , éiffttittr It Sfiritt! filSi
D nat «a noftro libro, eft propter verbum, fortaffrtejht λ Tutn V Pili·,

A» MCIMANDCTAVAM COLLATlOinM.

UâKTaDBCiMa Martii in con­
rabili, quod 4« divinis dogmatibus dubitaret,
venta Florentino ordisre k taoA non conftsater affererct. Tertio es precedo , bora qua folet conventat fie­
dentibus k feqœntibus auâoritatcu» ipfam ad
ri, difputationi principium Ephcfini rerbo Gre­
veftrum fenfum k literate, Bafilii fententiam „
et dedere.
effe, oftendere conati eftis. Ad hec (leâaau-*r,
Etait Si vellem·· ad omnia que per vos
âont a te in libro) ca qua nobis videatur , di- a· brairdida funt, pro continuatione fermon i i proferre
ccmut
ΓοηλμΪΙ.’
refpoafa, Termo uofter progrederetur , ut nobis
An». Surrerit quidam Gnscas, k legit ho- ·<£·· ««■
non fufliceret omne tempos deputation is . Quo­
milism · his verbis : Unam igitur Patrem , anum
niam autem longiorum Termonum ufus malus
Filium, unum autem Spiritum faaânm fecundum jkmmZ ,
muitosies finem non aperuit Mtoptatum, nobis
divinam traditionem confitendum, Aneque deos
capitolariser corieâis , es didis quo memoria
Patres, neque deos Filio·t propter quodSpiri- Uc«ftp.ck.
potuit continere , breviter quo poterimus addu- E tus non eft nominatus Filius. Neque enim · Spi­
cemus refpoafa , interrogando A refpoafa acciritu aliqua accipimus , ficut a Filio Spiritum ,> jt rallas,
plendo, A refeondendo, 6 placuerit-. AuAorifed ipfum accedentem
nobis k
A fanAtficantem
fanmficantem
ratem nobis
■*tatean Athanani primo per vos allegatam » P·fufeipimus, b deitatis communionem -, A fil»»·
filia­ radhrirat
le·· reverendi Amt, nos no· intellcriffc dixiftis,
tionis participationem
participationem ,, k
A fempirem·
tempi ttmss hnredihsiredi- »»»«> *
bonis
qoia eam allatam non expofist.
_ tatis arrham , k futurorum bonorum primiPaov. Ut ordo fervetur, primo diximus au­
tiat.
tarie «ci.
âoritatem Bafilii ; auâoritas Athaoafii fait po­
Hruxs. In hac nullo modo jacet , Spiri- £*s'^*„·
ftea iQtraduâa . Itaque priu»<» introducatis au­
tum elfe a Filio, ° neque Filius atque Spiritui Sopiat, o
âoritatem Bafilii
randbu accipienda neceffario , ex eo quod aci congregatione noftra
cipit : k fabdit, quod noo aliqua a Spiritu ac. dn.qwd u
priaxofuit
anâoritu Athaoafii r A ideo
cipunax, ficut Spiritum a Filio . Hanc quidem ·*····»*·.
feotco-

And.

«
l6O9

*7 eV**

COHC.

FlOBKNTINI

Α*·?:Γ” “*

<610

CettÀT|e fenteatûa cemfeaam «fie contai que diâa A Bafilii: aam intendit ibides· oftendere Bafilius,
quod Filias non eft Spiritus , dicens qnod pro- Chauvi
XIX, ftiat a * opùuoais asrcerioris , nos ofteademus.
Nam hi qui impstgaabuaa Spiritum fanftum ·
pier hoc Spirites non eft nominatas Filius ,
i«»
tali utebantur divino·*: Standee a Patra oatat
quia accipimus eumdem a Filio, ab ipfo Spi­
aft Spirites, «rce duo Fi iii, noce* Filins *cSpi­
ritu non accipimus aliqua, quam fit iple Spiri­
ritus. Si vero a Filioaatuseft ,' duo font Patres »
tus.
videlicet Pater ft Filins . Castra hos occurrit
Paov. Hoc haereticum eft.
Bafilius : uaum Pattern imperat confitendum ,
Epibs. Non accipimus alia quam Spiritus,
A nona Filina ft Spiritum farêum. fecundum
fe ipfnm Spiritum accedentem ad nos » & ope­
divinam traditiooea. Nam Spirites licet a Patre
rantem in nos fua bona, videlicet adoptionem.
procedat * non tamen et Filias » neque ex ipfi»
Iftad eft confequens fecundam intentionem doâorum» A fecundum fequclam eorum que pré­
natost A propter hoc duos Filios non dicimus.
Nam Spiritus, inquit, neque Filiuseft, neque
cédant.
Paov. Dicitis quod non accipimus aliqua*
nominatur, dr liquet quod a Filio Spiritum fan­
dum accipimus , h x eft adoptionis Spiritum a
quam fit Spiritus fandus : quero , an dona Spi­
,
nam propnum eft a Filio qui fecundum natu- B ritus fanât fint ipfe Spiritus . Refpondeas ad
ram eft, adoptionem fu fc i pere nos , per Spiri­
quefitum , cam plurima difta fint hic contra
tum fandum . Huc cum voluit oftendere bea­
totam facram fcnpturam, A falfa.
Ephbs. Non funt alia hoc modo, ficut Spi­
tur apoftolus in epiftola ad Galatas talia dicit:
ritus eft alius quam Filius, videlicet quod non
Mifit Dtai SfiriteM Filii [ità i· ttri* atfir* tk~
■ alia bona, que per fe confidant.
>
macrea, -Uma parer. Si igitur a Filio accipien­
Paov. Ego non quero hoc : fed dico , an
tes adoptionis Spiritum , adoptamur Patn per
dona Spiritus fanfti qu« dantur nobis, fint idem
cumdem Spiritum, non alia quedamaccipimus
?juodSpiritus fc fandus. Ad hoc fbrmaliter re- g ui« i,fr»
pnrtcr Spiritum i ficut a Filio ' Spiritum , qui
alius eft quam ipfe Filiti* . Non ergo Spiritus
pondeas, A non plus.
Ephbs. Dico aha efle dona quam SpiriFilius eft, ficut atteftatur feriptura . Aa hanc
tum fanâum , non tamen quod per fe confi­
intentionem dicit feriptura Bafilii , quod Spiri­
tus non eft Filius, neque nominator, quoniam
dant .
Paov. Alia funt quam Spiritus fandus , A
non accipimus aliqua a Spiritu fando, alia vi­
delicet , quam lit ipfe Spiritus , & que per fe
primo dicebatis contrarium, dicens a Spiritu nil
conGftant, ficut accipimus a Filio Spiritum, qui C accipi, nifi ipfum Spiritum.
eft alius fecundum propriam perfonam : fed ipEphbs. Ita per illum modum accipimus a
Spiritu: licet accipiamus dona, non font per £e
fum Spiritum mittit accedentem ad nos, A fan-'
confidentia, fed alia funt quam Spiritus.
ftificationem fufeipimus ; dr operantem in no­
Paov inc. Quero , anne dona a Spiritu
bis fut bonitate . ut dicit apoftolus, quod om­
fanfto dentur cum Spiritu fanfto i nunc con­
nia operatur unus A idem Spiritus. Tu autem
unde accepifti , quod Spiritus accipiat elfe a
cludo.
Ano. Verbis his expofitis imperator inquit.
Filio? hoc nullo modo eft , prxtcrquam a Pa­
Imps a. Quia ifta funt extra propofitum,
tre .
nolo
quod his refpondeant noftri.
Paov. Et feciftis longam orationem expo­
Paov. Imo funt in propofito , ut ftatim
nendo audoritatem , & punftum principalem
oftendam .
non tetigiftis, nifi nunc ultimo querendo : 8e
1 m r B a. Dicimus extra propofitam auftoritarefpondeo ea eadem audoritate , ubi dicitur ,
tem .
unum Spiritum confitendum , unum Patrem ,
Paov. Nos debemus dare in auftoritate
unum Filium , neque efle duos Patres , neque
duos Filios, A quod Spiritus fandus non eft Fi- D fenfum eidem ·
Cato. Ex his que difta funt, Provincialis
liusi A dicit: Non enim Spiritu aliqua fufeioftendere vult, quod vrnv/M fit nominativi ca­
pimus, ficut a Filio Spiritus.
ius:
A fic funt ad propofitum ncceflaria .
Eruis. Nos dicimus Spiritum, quia Spi­
Paov. Hec dona que nos accipimus a
ritus apud Grecos · neutri generis eft; A ficut
Spiritu , non funt Spiritus , A funt creata in
poteft efle mip* in accufativo , fic ia nomina­
nobis.
tivo .
And. Impofuit imperator filentium inter­
Pior. Cum dicat , quemadjnodum ,non
preti, meo judicio, * timens conclufionem ; vo- · Fmtvt
poteft efle accufativi cafus verbum
,
cavit que fuos ad difputandum propofitos, illifnon comparat acceptionem noftram cum acccque aliquantum allocutus, demum ad locum di- pter,«t ;■
Îtione quam Spiritus facit a Filio , ficut fi
cendi reverfis hrc inquit.
i·
iceremus : Non enim accipio aliqua ab im­
Imps a. Difficultas noftra non folum ftat in aun».*
peratore , quemadmodum accipit unus przlahac auftoritate, habemus A alias plures.
tus a fummo pontifice : impolubile eft , quod
Paov. Non permittimus quo minus hecdipntlatas eflet accufativi cafus : ergo neceflario (equitur , quod Spiritus eft cafus nomina- E fcutiatur auftoritas.
Impes. Ncccfle eft ut de una materia difeutivi.
iiitur, non de pluribus?
Ephbs. Hoc ita eflet, fi ibidem adduceret,
C a a D. Nos nolumus intrare aliam materiam ;
quod Spiritus accipiat a Filio.
fed cum ad probationem unius adducitur aliaauPbov. Hoc de neceflitate intelligitar.
ftoritas, A Ephcfinus dicat uaomodo intclligi,
Eruas. Cum hoc non fit in testu, non vide­
Provincialis alio , necefle eft ut verus eluce Icat
tur conveniens comparatio , 8e inconfcqueos eft
fenfus. Confiteatur Ephcfius audoritatem ad fco»
atrilim * Te^ comparare acceptionem quam a Filio faciJm·Mg». «n®·» acceptioni Spiritus a Filio,
fum Provincialis, A caufam dimittemus.
Imp ea. Bene intelligimus quo tendunt verba
twSaliit*·
Paov. Er ideo negatur , · A dicitur quod
Provincialis.
differentia eft.
Paov. Si hic, dona non font petfona Spiritus.
uxt».
Ephbs. Oftendam hoc elle extra fententiam

Ephbs.

IÔH

IL

iα

ιόιι

Brwts. Auâoriusifta prohibet examinatio- λ Ms *flrfe psv Siwitn» faBm»
dnttu
■»-t· a qeooia* allegatio aliter intalligitnr apud
hû i fcüket a Filio · Ergo recipiendo Spiriut* χιχ.
Chaises Bem
vot ; dc tecandu*
tecunda* nwa
t* nalluaa
nnlliMn
a Filio , nil aliud eft qua* accipe* Spiritu*
*
U»
no· , aliter aped voè
neceflario
*
feqaixur «x ta ad propofitum, «mif»
”*
cu* donis, cum recipimus dooa a Spiritu, quae
mXïlZI fa iaapmftouamm bac anâon tact, veniemus ad
numerantur in hacmet auâoriraie, fcilicet com­
municatio divinitatis , participatio filiationis,
**·*· ·* *!*··
«JTÏbJw.
Paov. Beatas Cyrille* ia epiftola, Salvator
te meraitatis arrhabo*: te hec funt dona. Ifta
»**ι »*— aofter , dat nobis doftriaa* , quod non folum
accipimus a Spirit·, at Bafilimdich : ergo quo
*“*· debcaw rcfnicera aoâaritatee , fed inuntiones
accipimus a Filio, funt qua accipimm per spi­
ritum
, fee quod habemus per Spuito* a Filio.
qua ia ei» tuât, finoadebeaus prodocere teftinsonium ,’ 1c noa invtftiga* toftiaoaionn &nModo auâoritas dicit contrario* * î fic enim j SeUtm.'
fum, fadetwaus contra regate* beati Cyrilli.
ait: Non enim aliqua accipimus a Filio, utSpiritum a Filio - Si eflet acculativi cafus , «flent Xptudai.
' M«<io fequendo illam tegula* dico fie , oaod
eadem : ergo oportet quod fit diftioâio inter id
haec auâoritas nai Ian habet aped nos débitatioae*, dc cx fe habet claritudine* : fed volen­
quod accipit Spiritus a Filio , ab eo quod nos
do dare fenfom extorto*, pdftt habere dubita­ B accipimus a Filio, vel a Spiritu . Mo^o cu*
tionem . Vot dediftis fenfum extorto* totaliter
hoc fit unum principium notiflimna, ot tectus
Bafilius ponit in auâoritate, dicens t Dow res
contra liters* dicendo : Non aliqua accipimus
a Spiritu, proat nos accipimus Spintan a Filio.
cura dicantur, divinitas te creatui a : te dicens
Hac expofitio implicat contraoiâiooen , qoia
omnem te* efle aut creatam , aut creatorem ,
huc dona accepta a Spiritu font dona creata
code* modo accipimus aliqua a Spiritu, ut ac­
te diftinâa a Spiritu, qui eft creator: ergo fi
cipimus aliqua a Filio: quia accipiendo Spiri­
non accipimus aliqua a Spiritu , ut Spiritus a
tum a Filio , accipimus doua Spiritus fandi
una cum Spiritu ; tc accipiendo Spiritum, acciFilio, oportet neceflario, quod id quod acci­
pit Spiritus a Filio, fit quid divinum : Sc hic
__
pimus Spiritum cum donis ; & hoc dicit apoholui : Caricas Dti éifift & te cviiki t^rii
eft clariflimus fenfus Bafilii , dc fic nullo mo­
do poteft ftare tua 4 expofitio.
ftr Sfiritanu ftnSuut yti dntm φ —Lit . Si er­
Imvbm. De expofittone iftius auâoritatis
go accipimus Spiritum a Filio , accipimus dona
non eft neceflarium , quod noftri fentiant id
una cum Spiritu, five dona a Spiritu. Noa acci­
quod vos exponitis » vel vos quod ipfi .
pimus Spiritum cam donis . Modo Bafilius di­
Pior, Ego reputo te imperatore* doftum
cit : Non enim aliqua a Spiritu accipimus, ut C
virum dc fapientem , dc credo quod iatelligatis
Spiritus a Filio . Et ponit drverfitatem : ergo
implicat, fecundum expofitionem veftram ■ Er­
optime hanc aoâoritatem : dc u inquiratis cu*
go oportet quod «nv/mfit nominativi cafus. Stat
omnibus philofophis te doâoribusveftris, vide­
bitis manifefte , quodnoneft poflibile, hancauerro expofttioprino diâa clara, ubi dicit: Non
âoritatem habere alia* feafum . Si placet acenim aliqua a Spiritu accipimus, quemadmodum
quiefeere huk auCtaruaii , tranfeamus ad alia:
Spiritus a Filio, quia hcc dona funt diftinâa a
quia fi tranfimns fic cum teftimoniis, nunquam
Spiritu per conceflan per vos, &id quod accipit
habebimus veritatem ad parte*. Heceftvia ve­
Spiritus a Filio, eft quid divinum, & idem quod
ritatis , quia nos non intendimus vincere , nec
Spiritus, fcilicet, quid increatutn : dona autem
in nobis funt creata. Et hec eft vera fententia
vos . fed volumus qnod veritas habeat locum ,
auâoritatis illius, ad quam refponde, quia non
dc ei aflentiatur.
Imps*. Propofitum noftra* dc noftrorum
eximus textum.
non eft, ut utamur contentionibus, fed cum di­
Emit. Nos dicimus, quod poliemus fair are
veftram expofitionem, & etiam prima verba que
ligenti inquifitione videatur veritas: dc propterva
dixiftis de donis : quia dicimus, quod ea non fine D non in pecfentia volunt permittere · rcfponfio- M nes ; fed quia hwc auâorrtas videtur ambigua,
eodem Spiritu accipimus, cum totus Spiritus in
non videtur inflandum .
cat «W Bunoquoque fuo dono accipiatur. Dicimus autetn,
quod his politis poteft noftra expofitio falrari,
Prov. Auditores audiunt , fi eft ambigua,
;|Honiam non accipimus aliqua a Spiritu , quae per
vcl non .
Γ*β,β< h*"
cfubfiftant, ficut a Filio Spiritum · Et ad hanc
Impei. Noftri audiverant fi eft clara.
«0««··*'
C
ard
.
Dominus
Provincialis
multum
benC
Fa«Y«co e* expofitionem concordat , quod Spiritus non fit
declaravit fenfum hujus auâoritati* , dc omnes
Filias, & quod ipfum Spiritum accipimus . Et
illa verba non funt, quod Spiritus accipiat efle
bene intelfigunt: unde fi non vultis plus refpon­
dere , fumus contenti quod procedatur ad aha,
a Filio, ut vos adjeci ft is : noa autem a Spiritu
uW.t»· accipimus k creaturas. Hec nec cx confequentia
dc habeatur pro declarata.
■>cn>t«. veniunt, neque omnino de neceflitate colligun­
Imfxr. Noa habemus pro declhrata.
Clio. Relpondeatis.
r
tur : & circa hanc partem eft inter nos controverfia. Oftende unde habes ,ab auâoritate colle,
I uni. Refpoadebitur tempore fuo.
Clip. Nunc eft tempus.
ôum, quod Spiritus accipiat efle a Filio, nos au.
E
tem a « Spiritu.
And. Imperator mifit unum fua* ad papam
Imfkr. Adqusfitum veftrutn voluit refponfccrctc loquentem , qui dc*um reverfns eft ad
i Utf, «i- dere, fed non relpondebit « magis.
imperatorem, dc fecrete locutus. Detnnm impe­
Pios. Huc non eft rcfponfio.
rator rogavit cardinalem fanâi Angeli , ut ad
mfttu
I MPia. Nos non venimus , ut multa audia­
eum accederet ; qui de loco furgen» ad eum acmus, fed ut unam difeutiamos.
ccllit : demum fecum aliquantulo* allocutus,
Pios. Ego non recedo ab auâoritate, fed
rediit ad papam , dc fecum locutus eft fecrete.
dico , quod Spiritus non poteft efle accufativi
Et flante domino fanâi Angeli apud dominum
noftrum, archiepifeopus Ruflic ad imperatorem
cafus, quia cu* dicimus quod accipimus Spiri­
tum a Filio, nil aliud eftdicere, quam accipe­
accrffit, dc plurei ahi ex Grxcis, & collocutionem
re Spiritum cum donis . Et hoc apparet per apofecerunt maximatn adinvicem . His flantibus, car*“· ·»·
ftolum, qui dicit: Caritas Dti difnfn tft in turdi·
dinalis, dixit ad Provincialem: Continuetis.
Ii
Prov.
Concil. Qtnenil. Tom.XXXl.

i6,3

B"r.’v,w‘

Conc. Florbntini

1,;

1614

Pt«v> Satstdiâumcft adhane auâoritatem, A libro noftro^ & ut AmbroGu* interpretatus eft t ^eWo~
confidcravi in quibus cbnvenimus , fe in‘qui- Çheisti
XIX. ic idcopoftqaaa pap· fe imperatori placet, pro­
bus diflerimtis . Demum differentia eft , qui* ’ 14)9.
cedatis ad aliam aaâoritatem BaGlu .
ubi softer dicit : Dignitate namque fecundus *
Emu Hoc arôoritas eft dubia, tranfeaFilio, ab eo effe habeo* , fe ab eo accipiens*,
mus ad alia
fe
aonuncians nobis, ac omnino ex e* cani*
Pxov. Quoaiam eft clara & clariditna , te
pendens, pietati* tradidit fermo: poftea fequi­
ideo procedamus ad alia.
tur t Natura uti tertia, fee. Modo vefter li­
E fh it. Secundum quod dixiftis , eft ad
ber totum boe abftulit, fe facit iftum faltum,
commendationem «nagni Bafilii , qui fie hafe dicit fic: Dignitate fecundum efle a Filio ,
%rTu*y ^*·· · u* in
n©ftro )’wl ejus 4 aufioritas,
fortafle pietatis tradidit fermo: fe poftea tranquod erat indignum menti magni Bafilii dubifit dicens: Natura autem uti tertia, fee. Nune
1····*7^ tationem ponere in fuis didis, & dicere , Forapparet, quot verba abftu!ntis . Secundo vo­
«Ht* , ^ο4 tafli* i tt rarius , Uc id eoncedamus. Ad hoc
lens probare Balilius , ut eft in Filio refpcftu
£•7^' dicimus nos.
··*α'μ. P a o v. Habes menti rationem quam feci ?
Patri* , applicando fitnilitudinem de Spiritu
t «Mna
Ep HE 9. Quam?
fancto , firailitudo currit , quod iit Filius eft
dignitate fe ordine a Patre fecundus , natura
F··'· M..m.
non iecundus; ita & Spiritus fanâus dignitate
r»'·.<>»<·«>
Efhbs. Jn refponfione videbitis , non efle
fe ordine lec indus a Filio: quod Gne ulla du­
VM<47ra- quidem opinionem fandorum, ficutdicebat Eubitatione ponit nofter liber , oftenden* confeJia» firc· nomius , tertium efle ordine & dignitate Spiiiquentiam neceflariam ex flmilicudine Filii ad
rutr» a^ tum j ’idetur omnino beatus Bafihusnon admitPatrem fe Spiritus ad Filium. Vefter liber po­
fiin.
tere: nam dicit*. Simulat ie cuftodiredoârinam
nit refponfum dubitationi* , dicens : Si dtiant
tendorum , deinde confequeater , qui fuerint
omnino hoc concederemus , ita quod arguit cx
fandi, dicere non potuit. Fuitnc unquam tam
fuppolito dubio. Tertia differentia eft infine,
audax homo , qui innovationes dogmatum inubi politis exemplis angelorum , fe ftcllarum ,
tiuducat ? Et piofedo non habebat dicere Eufe manfionum 1.1 calo , Balilius e< antecedenti
nomius aliquem fandorum hoc dixifle .* nam ii
abfoluto & vero infert confequeus abfolutum
quos haberet , illum Athanalium non putabat
& verum abfquc aliqua dubitatione, ita dicens
iandum: nec aliquis qui anteipiumfuerat, di­
in noftro libro : Ita profedo Spiritum dignita­
xerat quod opinio fandorum fit, neeEunomius
dicere Rabebat , nec magnus Balilius admifit ■ C te fe ordine tertium fufeepimus, fee. Et probae .
hoc per fermonem pietatis, ubi format hunc or­
Quoniam autem verifimile eft , Eunomium didinem , aflignans caufam : Accepimus tertium
xilfe, hoc efle apud divinam feripturam, falvaa Patre numerari, ipfo domino in traditione batore noftro in traditione falutaris baptifmatis
ptlimatis dicente : B4fti*jt»ttt t*i i» ntmme Ta· hutt. ·(
MottK »». dieente :
hpri*jttt sw »* ·»·»»«» "P<itri> çr
trit,
Filii, C* Sfiritut fAtili · Et hic eft ter­
bu»s vo4
î7'r*f,u
Ex his videtur,b quod
mo pietatis , in quo Balilius fundat , quod di­
colligamus Spiritum tertium dignitate tc ordine.
gnitate fe ordine tertius eft Spiritu* , lecundum
Cum hoc admittat permiflive · Bafilius , dicit ,
iduos noftros: fe hoc valde bene convenit, quia
(*ρρόβ<* fl« dignitate fecundum efle Spiritum a Filio , forte
antecedentia de angelis erant abfolutc pofita ,
«nia h,Ut nadidit pietatis fermo : pietatis fermonem didicens lie: Quemadmodum.fe habet in angelis,
«ns: que traduntur per lanâa evangelia . Diquod aliqui exiftente* fecundi vel tertii dignita­
w«> h«eB«- cit fie , quod forfitan quifpiam diceret fermote fe ordine, non tamen funt extra naturam an­
ρ·ιηί’··βΓnem P‘etatl$ tradidifle , hoc eft divinam fengelicam: ( hoc eft argumentum ) ut ie habet in
dig<ut«t«, pturani fe traditionem cx ipfa , efle tertium diillis, ita fc habet in divinisperfonis refpcdu na­
*”5·4· *«· gnitate Spiritum ; fortafle aliquis diceret hoc, G
tura: fed ita eft ponendo omnia exempla ange­
acciperet connumerationem loco dignitatis, quod
lorum, qdbd in angelis ablolutc line conditio­
Î^uia tertius fuit nominatus Spiritus, tertius ci­
ne, qui iunt tccundi vel tertii ordine vel digni­
et etiam dignitate : fed ctli hoc concederetur,
tate, non funt extra naturam angelicam; itaeft
non neceflario apparet natura tertius . Et ita
in perfonis divinis : fe ficut unum eft abfolutc
rationem dubitationis ponit , quia non de nediâum, ita fe aliud. Modo liber vefter in hae
ceflitatc fequitur a traditione divina fetiptuillatione ita dicit: Ita Spiritus fandus fl digni­
r«, Spiritum efle tertium dignitate ■ Hoc etiam
tate fe ordine iuccedit , ut ditunt. Poftea in
poftremo innuit, poftquam pofuit exempla an­
:edditione caufx liber vefter dicit : Accepimus
gelorum & ftcllarum , ut apud librum qui reVife v· âe fe habet, jacet, talem f ie habet Spiritus..
enim tertium ordine fe dignitate: fe (ic non eft
]»'>Cttn9,‘................. quia teftimonia fanâorum non habedifferentia inter vos fe nos alia. Credo bcne'me
leplicaflc librum vcftrum fe noftrum: modo cum
(»<r.bant, ut dicit Balilius, ab ifta anâoritate vein nullis aliis viderim differentiam , patienter fe­
rilimilc eft iftos commendafle luam fententiam i
rendum eft, fi initamus pro intelligentia hujus
& ideo adjecit, Fortafle, refpiciens ad illorum
capituli , quod eft principium tertii libri contra
fenfum , te fentit quod non de fteceflitate-ycrt rus eft natura propter hanc dubitationem ^Rc- E Eunomium. Nam li hzc fundamenta eifent du­
bia , liber vefter parum probaret in toto li­
fpiciens itaque ad illorum lenium , ponit il­
bro . Modo quzrof,; utrum ex hoc textum ,
lud , Fortafle; & illud , Ut ita concedamus :
& ex principio libri credatur , quod Bafilias
& fic nnllam maculam imponit magno-Balilio
tenuerit , quod fanâi patres qai przcefleiunt ,
addere dubitationem hanc, quia per fuppolitiohoc tenuerunt. Hzc funt a tnc quzlita ; quxro
nem diâa funt ab illo , & per ifta defendimus
ab eo.
opinionem Bafilii & libros noftros.
E b h i *. Dico beatum Bafilium hanciM^,jfJe_
Paov. Ut veritas librorum vcftrorum fe hbri
opinionem
non habuifle , nec a fandis accc-fM κ·η·iruftri magis eluceret , te ut appareret manife­
pifle , d neque Eunomium hoc dixiffe , quod ■“··
fte, quod veritas ie habe: ut eft in noftris libris ,
acceperit a ianâis: fehoc apparet cx verbis Ba- «omm*·
fe nullo modo ut in libris veftris, ego solui ha­
filii.
Ληβ*»bere copiam de verbo ad verbum , prout eft in

* CmmtÎô

C

PAot.

1όΐ&

P Λ λ

Μ
e
Pu αν. Bonum eft* quod fegrum auditorium
CaaiiTi etiam intelligat precedenti* ad bac verba: Que
cuit* needfitas , &c. Quia tetigit dqo panda, fc
multa dimilit, precedentia videamus, 8c iutelligeauir (equeaua. B. Bafilius fie incboat librum :
Vix faturatus blafphcmüs contra uaigeaitum,
trantiens ad Filium * fuss voluntati confequerttia differens ta. Dicit * Eunomium nihil dixiffe
nifi es fua roi anuité : poftea ponit verba Eunomii fic dicentis: Cam (afficiat nobis hac dixii(c de Filio, coafequcsu eft etiam de Paracleto
dicere * nec fcqai indifcoffas opiniones multosum, fed fandorum in omnibus (ervare dodrinam, a quibas tertium ordine 8c dignitate cum
didicerimus Spiritum , tertium quoque natura
efle credidimus. Mac funt verba Eunomii, non
pius , in quibus tria tangit ■ Primo non vult
fequi indilcuflas opiniones multorum. Secundo
dicit, quod ruit (errare in omnibus fandorum
dodrioam. Tertio, quod cum didicetit ab eis,
tertium effe ordine fcdignitate, didicitteitiam
effe natura. Ad hoc fecundum refpondct Bafi1··»» i‘a dicens, quod non arbitratur · fimplici
Uu"<yi,’»o» ac rudi k fidei multorum oportere inherere :
aruScioT·. fed artificio!is fc fophifticis termonibus verita­
tem, prout fibi videtur , invertit i quod fc in
fertnonibus de unigenito fccifle monftratumcft.
Modo quod dixit Eunomius , indifcuflas opi­
niones multorum fe non velle fequi, replicans
Bafilius dicit: Non arbitratur fimplici opiqioni multorum debere inbcrere , eorum contemnens opiniones . Patres fandos Intelligit Bafi­
lius, cum dicit, multorum contemnens opinio­
nem i quia iubdir, qui glorificant Spiritum fan­
dum ; fc quod ipfe Eunomius (cieas qua erat
opinio qua glorificabat Spiritum * illam opi­
nionem contemnens , fimnlat (e fervare fando­
rum dodriaam , & eos qui hanc tradiderunt,
reticet: nunc quoque fc ipfa faciens* que fecit
in aliis Termonibus de unigenito* dicit fe didicifTe a fandis , tertium ipium dignitate fc ordine
esiftere i a fc autem credidiffe , natara quoque
tertium effe : qui autem fandi fint qui hanc
dodrinam fecerunt, edicere non poteft. Fuitne
unquam homo fic audax * qui divinorum dog­
matum introduxerit novitatem ? & (equitur :
Que enim neccflitas, fcc. Qucro, cum Bafilius
dicit : Contemnens opinionem mulrorum qui
glorificant Spiritum : utram Bafilius feiret illam
opinionem multorum , qui glorificabant Spiri­
tum. Dicendum eft , quod fic : alias non j»otuiflet. Secundo inquit in prxcedentibus , nmplici ac rudi fidei multorum oportere inhrrere, non artificiofis, 8cc. Qui erant illi Termo­
nes artificioli fc iophiftici , fc fi ipfe poterat
inrelligere* qui eraut artificiofi Termones, latis
z intelligkre poterat, qui erant fandi qui tenebant
i
hanc/opinioncm: dicat ad hac duo.
H x s. Opinionem multorum qui glorifica­
bant Spiritum , dico opinionem Chnftianorum :
quia Spiritus ordinatas eft Patri fc Filio in traditione iaiutaris baptilmatfo: fc deneceflitate, fi­
cu: Spiritus ejufdem eft gloris , iu fcejuidcmna­
ture eft cum Filio.
Pior. Quero, fi fandus Bafilius cognoTcat
hanc multitudinem.
Es His. Novit multos qui glorificabant.
Ptor. Et divus Athan^Uus intclligitur in il­
lis qui pro tunc erant ?
Emis, Ille etiam glorificat,
paov. Qui Tant artificioli Termones?
gtH ts. Artificioli 1er mones fc iophiftici erant

s
/

II

A
..

11
♦

·

1616

·

, ipfius Eunomii , qu»a ipfe conteasnebut opinio- caMarro
nem maltotam. Secunda cum fimuleret (errare
χχχ.
fanâoram daâtiaam, & notuerat qui hoc dice#
ret, (apponit tertium efle dignitate * fc ordi­
ne Spiritum: 8c fie artibciofc 6c fophiftice cot$
ligit, quod cam tertius fit Spiritus dignitate
8t ordine, tertius natara eflet. Hoc cum relict
Bafilius repellere, fupponit in his que feqeuntur, quod ctiamii concederemus tertium cire di­
gnitate 8c ordina prout colligebat Euaomius ,
qund non (equitur, quod tertius effet natura.
Hi erant artinciofi fermones , quoniam fimulabat habere a fandis qua non habebat.
Pto ». Euoomios inferebat (e accepiflc a
fandis, Spiritum tertiam fc ordine fc dignita­
te : 8c hoc dicebat abiolute , fc a fe credere ,
,
ipfum efle tertium natura : opertabat cum ha­
bere foptsifticam argumentationem fc multum
artiheiofam ad probandum hoc quod ponit pro
manifefto, quia hjrc eft conclwlio fua, quia ac­
cepit a fandis · ; ideo fic colligit faciendo ar­
tiheiofam : oportebat ut pooerct aliquid mani- c τ,π.«· .
feftura, fc inde artiikiofc inferret. Modo BafiHits dicit, quod fimulabat fe Tervare dodrinam
fandorum , fed non ponit illud artificioium & <«'“ι <er.
fophifticum . Satis iit nobis * quod Eunomius
ex aliquo antecedenti abfoluto fc fuie condi­
tione inferebat illud: cum adverteritis, videbi­
tis hanc conclulionem fic efle. Modo iftj fanfti
qui habebant opinionem qua glorificabatur Spi­
C ritus, erant illi quos Baftlias fequebatur: & cx
illa opinione qua glorificabant Spiritum , non
poterat 4 facere Eunomius antecedens, & infer­
re fubfcqucna quod credebat: fc ift; eraut fa niti
ma m tel te . ht quia corum opinio non poterat (,·α·γ«π>,
ci futffagari, non nominabat eos, nec in duobus
procedentibus libris , neque in ifto , quia non ‘“a'/eràiM*,
poterant reperiri dodores qui dicerent , digni- ■<··
tate fc ordine Spisitum effe tertium t ita ut fe<4*
querctur, tertium effenatura: fc fi quos pofeiifet, fuiffent magis contra eim: alias fandi qui
dicebant tertium dignitate & ordirte, erant ma- »uft<»r.utc*
nifefti . Et non dicit Bafilius , quod ipfe non £7* Î7T
poterit re peri re fandos : & cx hac radice fumpfiftis errorem ex verbis ; quinam lint fandi > fc
D ubi hanc do&rinam fecerint, non poteft dicere. r«'diaVJT·
Ex hoc credidiftis , quod quia Bafilius dicit, ί»·βι·.
quod Eunomius non poterat dicere , quod nec
ipfe Bafilius haberet certitudinem fandorum qui hoc dixerunt: fc hoc eft falfum.
Emaa. Non dico, quod Bafilius non fuerit
cerrus.
P k o v. Dico quod verum eft , quod Eunomius non poterat dicere.
Er η 11. Eunomius non poterat dicere ?
Piov. Quia non reperiebantur fandi qui te­
nerent proceffum in divinis ad extra, fc Atiani
tenebant, fc Eunomius. Modo dico ad rationem
(volui autem dicere textum, ut omnes illum in­
tel ligant ) Bafilius capit aliqua ad impugnan­
£ dum Eunomium, arguens fic : Quicumque pro­
cedit · , ficut ie habet Filius ad Patrem , ita
Spiritus ad Filium. Et poft exempla poiitacon- · r«i<at ateludit illam propofitiooem abiolute, prout prrmiferat , quia illud eft verum & anfolutum , Χκ,,ΐΚΓ
quod procedit ex veris ad vera fcabfoluca: quia
regula eft . quod nunquam es vero fequitur ral.01
fum , vel dubium , quia fi premiffr fnnt vera
fc abfolut* , femper fequuniur veta fc abfoluta, five tint prsmiffe per audoritates, five per
·
rationes, quia audoritates funt loco rationum· faaertiM
v<l raafciu*
Modo ex libro veftro icqueretur ex prxmif*
fis

AitftTUf Π;
U».
1619
w *■*·
Bâîïâvï·
6r abfolutis dubfe coaclufio. Seesndo A Ad pofitkmem inferiorum feqtrantnr fupcrioX i X. procederetur cx antecedenti dnbio * ad probaara> nam fit motus in curfu : ergo fi homo cur- <*χΚι»τ»
LûüTtîi •“m co®fe’lu<e· ▼«<«· lr«tcr®Mri··. filed eft
rit, ncccflè cft ut moveatur : ft umeo non ha- 141p.
|iiir»a*fr confequcns, quod non fit tertio» tutara i 8r eft
betur , quod currat vel moveatur , nifi factam
ptd^ofitionem in effe , in minori : videlicet ,
> neceffarium, ft antecedens effet dabixm. Vidée»
ti» qxalis coofufio & nota < feqoervtxr. Et et
nomo curjit, ft ideo fequitur , ft homo move­
p«**»
ifti» duobus arguebat» , qaod no· poteft ftare
tor t ft ideo Bafilios dicit, quod fic fe habetis
a«n ûnZî m»· libri vcftri . Jtefpondcattt M ha» dnas
angeli».
E* res. Voa nominatis exemplum profuppo•Hto. *· ratioocs.
cwiatafe.
£·nia. Non ncceffario colligitis , due difitionc.
Paov. Infe ponit exemplum abfolute.
« fciiMM, ci», quad neceflario ab *» qood cft abfofatmn,
*m«a »·- veraaa ft fimplex fequitur rerum ar abfolutum,
Ephes. Beatus BaGliusexempla fumit ad pro­
Nam poteft «fle aliquid ex fe abfolutum ft re­
bationem fuppofitionia , nec ponit opinionem
fanftorum, led per fuppofitionem dat hoc.
niai) te id per quod offenditur, noafirfimplij.uuuit c,tcr ren,B·» f«d P®r fappofitioaem d . Propter
Pan v. Ifta exempla funt abfoluta . Ita pro•iiixr » «t huc magnus Bafilius in exemplo angelorum « Ar B feâo cum arguimus a creaturis ad creatorem ,
■?*?*£·* ftellarum « ft manfioaum , dicit fimplicitcr venumquid non aflumuntur creatum ablolutc , ut
antecedens , ft cx illo inferimus dc Deo? Cum
rues, ft offendit quod non neceflario natura fefcvipcotW, cundi ft tenii font , onia dignitate & ordine
Ariftoteles voluit probare primam caufam im­
fecundi ft tertii funt. Ad concluGonem propter
mobilem , incipit fic : Quod movetur, ab ali­
quam exempla accipit , non oftendit ία quod
quo movetur . Nec ponit per fuppofitionem,
fed abfolute . Si pofuiflet per condicionem ,
fimplicitcr ft abioluium eft , fed quod per fuppohtionem conceffit, fcilicet , quod etiamfi da­
non probaffet primam caufam immobilem , ni­
retur , Spiritum efle tertium dignitate ft ordi­
fi per conditionem ft per illationem confene , ficut dicunt , 8c fient au&oritatçm erangeJuentie : & fic nullam veritatem haberemus
lii accipiunt , fed non fequitur de neceffitate,
c prima caufa. Ita Bafilius cx angelis, ft id
natura tertiutp effe Spiritum t ergo non eft ne­
quod dicitur de creaturis in facra feriptura ,
ceffarium quod dicebatis, quod omne quod fim­
ponit abfolute, volens ex his creaturis venire ad
pliciter ft absolute eft reruns, ft per quod il­
cognitionem veritatis deitatis , dicens : Licet
lud oftendilur, i»a fe habere.
fit tertius dignitate , non fequitur , ergo ter­
Pior. Potto , Ii homo currit , ergo homo C tius natura . Si conditional iter pofuiflet hoc
movetur. H« propolitio non dicit, quod ho­
antecedens , non plus probaffet , nifi quod,
mo currit, nec quod^homo moveatur, fed con­
fi homo currit, ergo movetur. Et neque in an­
dicionaliter, quia folum eft treccflhasconfcqueQgelis, neque in Deo quid intuliffet : ft fic , fi
ti·.
cum Eunomio non dii pu ta flet, nifi de illatione
E ph r I. Hue eft fuppofitio propter ver­
conditional i , quid valuiffet hxc difpotatio ?
bum·, ft.
Unde ncceffario cft, ut habeatur fenfus softer.
P x ον. Nonne eft bona eonfequentia f certe
Facias ut velis bene videre , te fervere honorem
fic, & tamen nil ponitur , neque io anteceden­
beati Bafilii.
ti , neque in confequcnti . Sea fi dico , Homo
And. Et fic finis pro illa die.
currit , ergo movetur , quia pono in effe , ho­
mo currit, ergo fequitur quod homo moveatur ;
ft hare eft ncccflitas cx confequcnti .· ita fecit Ba­
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
filius hic, quod quemadmodum fe habet resifta
AD D1C1MAMNONAM COLLATIONEM.
in angelis, ft in ftellis, ft manfionibos, ita in
perfonis. Hoc ipfe prefupponit , fed ita cft in D
1 Sprite». ] Sic ad verbum Gracus feriptot feffione
angelis, non ponens aliquam conditionem : er­
sa- in ea parte , ubi incipit Ephefius 1 Ego lane. Itaque
go oportet neceflario fequi fine ulla conditioiifa verba, Sicnt e Tilt· Sprite», funt verba textu»Ba­
£„**0^ no · , alias videretur ssnperitiflimus in illoprofilii , qu* inter loquendum ponderat Ephefinus & expli­
cat ,
λ Fili·tetifim Sprite» , ja, tfi elini f**·*
dsviaJs.
ceffu.
iff* Xiliet. 9· λ Sprite fut ipfe ait ibidem) ■·■ eût
ErHxs. In his qu· per fuppofitionem aflbywdaas ettifienu fMM ifftn Sprit*». V erba textus
muntvt, fi inferatur, affumptio affirmat fuppo­
Bafilii in oratione 17. in (anitum baptif.na in fine-funt
fitionem. Dicimus, fi homo currit, ergo move­
h«c, ut in editione Farifienfi anno t«iS. Μη.,ιφ' mw «ntstur i fi fecundum fuppofitionem inferimus. Sed
fe, f»e Is*»'·'», l» «tavpa xj? Boa*
ifufutynri^
»·, ιή ·τι ïu» orrifot, «*ts }«> w'ét · Jiivtf v,' wttîT^a *>tt vu
homo currit , conccfla fuit fuppofitio , fc id
itit, »lt
. a* £
3* v,)v|>nr»< rite λη.ηΑ«Μ/φ»
quod ex ipfa colligitur, ncoeffario colligitur: fi
êretf
n *>'» t· mtvfut, βΛβ va
êftit »» tiyië·
nullatenus inferatur affumptio , non neceflario
f», ύη3·χ·η·Β« > întrtl' aa>t„fi'·» , M ia>',rw, ptTarZav ,
fuppofitio conceditur , fed poteft ftare in ambia·/ «/··>»
·1 e’aA?m,««;v
vafafi»*, <^u» i(i Latinum translata fie fe habent : l/anm
Î;uo. Dubium eft, fi homo currit; dubia ft ilFan·»·, Ma· Filin», M·· Sfiritn» frcneJa»
atio , ergo movetur. Sic in auâoritate Bafilii
divine»
ne4itie»f»t»ifittritfrtti, & a·· d··» fetrrt,
dicit, Spiritus tertius eft dignitate ft ordine : E a.a dnttfiliei
, ^eaadafo/d»· Sfirirni eut ifl Filiei, wy*·
ergo tertius eft natura, non neceflariofequitur.
ee»inet»r. ?(»» ta,· a Sprite eli^ee ettip»ei, fa»w«4Ptov. Here eft conclufio.
••dum a Fili· Sfiritet, [tè iff»» βΛ est etr^ltett» Ο
feeBifiteett» feftip»tu , divieitetù t»»»eai»at», t> jSB r r t s. Hoc ab exemplo angelorum offen­
lieMeùfenitifeti·»·», fi»fittree^et hertditetii errlîe.
ditur, tn hoc affumptionem non includit : non
fame, etfetertre» haaera· fri»itiei. Tota difficultaa
enim addit, fed tertius eft dignitate & ordine;
tarer ftoviocialem ft Ephcfium eft in vetbo ο,,νηκ, quod
fed in dubio ponit : fed etfi propofeiffet, cerre
cum in Graeco fit neutri generis, poteft efle cafus nomina­
non ncceffario hoc fuiffet fecutum, prout in an­
tivi ft accufativi, fed ex contextu ft vi rationis probar
Provincialis efle nominativi, ut etiam infecunda nota
gelis , quia per fuppofitionem funt hrc condicimus. Quo vero ad ille verba fequentia , nimirum:
ceffa.
5vd iffe» Sprite» ed avi accvdrat»· , ftc. fenfus illotum
Ptov. Nihil refpondctis , quia fequitur de
aft, quod non accipimus aSpititu, ficut accipit a Filio
noccffitate , fi homo currit > ergo movetur .
Spititut, ipfam, fcilicet, divinam eflcnciam, ita ut fi-

Iél7
&· * V*k

Comc. Flo&bwtini

i6i9

v r. iv.

P

a

ft

musabillapioccdcam, It illi ceafabSanthlw, fed
A
cipiam iplaas Spiritui «4 a·· acccdeatcm , cj«· gr*-\
«ÎM, d«Mt fcc.QpMBodoaHttMWa fola·· doM 3pi> 1
rite·, «jufqac jniu· fanaificMte·, fed ipftectiaa
pcrfonaaa, uao fcpcrfoMs «flviaas fpccialt mod· isu*
ti*taaaaaacaitcipuaMMt vidaiàafcûa Tirn-nn «.pan.
qwaft.4s.ast, J·**!· >· qaMsfclcaxpticatfcMsca da T»iaitaaa lib. sa. cap. |. um.8. Meat «asm ad «fc aaftnta
MtacalapMCMatiaacaicaafcfaitarat fit Dni ia aobis ,
p«rifcaiia·, praiaatUaafc pateatiaai > at dacat faafcat
Theataa s. part. ««oft. S.ara> |. ita fc ad efie gtataitaa*
patftattaaa iaafcifcaateaa «aaCrçaitae , at paria·· di­
visa fiat la aobta fpaciaU aaada amati· ia aauata, fc
dûifeatü fa dtaafta ad abiaaaa* fiaeaa fc baatitadiaeaa
■taeaaai, pasta Calvatacia icatcniiaa* Joan. 14. .dd «·■»
vwaaat, + waafcaMa «pad ·ββ* ftrintu : Et qui* iafefia gratia fc daeataai amibaitat cectia pariaaa fc
Spirits· faafta, asi eft priawat dosa a·.- ideo ia ta Hr
crtapaftotaaBaah «.CariauMdijf^atlViB ravdtta* a*- -

«

IL

Aiiiirti n.

1020

Noa etbiai magntu Bafilias unquam traâafiet,
vel infinuaflet aliouid contra traditionem doχχ,
minicam , vel apoltolicam , vel· eorum qui luctellerunt cis , vel contraria ipfit , ut per alias
auâoritates often fu m eft , te amplius oftendetur , concedente nobis fermonem Deo in
aperitione oris . · Age igitur honoremus di- « Ad wuuti
fcipulum a magiftro , tc iervum a domino ,
oftendamufqoc coofonum fibi ipfi , A eorum
qua tra&avit in omnibus. Primum igitur ipfe
Deus verbum, ftr théologie preceptor in novif- ηΤρζ·*».
fima fua allocutione cum diicipulis dicit : Com
naarrit paradttat , fam tgt etittan» a Tatrt
«m«*
spirit en» arritatii , f»i » Tatrt fnniit , illt tr- t·»·»*···
ftienniaat ftrMtiit it ms . In his confpiciun***

#ritawSpMMM»/âaSra· psldettM^ a«bfe Et hoc eft B tut très divine perfone , Se ipfe dominos uni-

ij.
cuique accommodat proprium : de Spiritu au­
tem folo dicit : Com «raerir; de feipfo cum Pa­
tre dicit , jQacm mirram vafiii a Tatrt z ruiium
de Patre folo, Qnt ia Tatrt pnttiit. Videas er­
a Unrtri, j Cant Spirits* ia Graea fit acutri generis, &
go diligentiam rheologic Nam perilled, Coos
fit idem ia aoatiaanio ar in accafativo , ad iaeptun.
watritr libertatem te dominationem oftendii *.
icnfnm detarqaet verba Bafilii , psad, fcilicct, ■·· artiper illud autem , Qatat taittam vebit a Tam»
piteataUfaaafUi·, fint Spirit·*» fili» fc (ubintelli
gebat, artipiarat . hear feaiaot excludit Provinciali·
luam tc Patris voluntatem fuUfe oftendit miffioHinc corrigenda translatio Latina ia editioae Parificnfi
nem & apparitionem Spiritus ; per illud deni­
ubi legitur, Spirinaa.
que, Qni a Tatrt fnitiit, cautam oftendit Spi­
j Spirits.]Scilicet re· creatas, acatpegAtiamfcdo­
ritus unde habebat efle. De primis quidem duo­
es Spirits· fandi. Sice ni m babet Oracii* feflSone ii-.Qe»d
bus teftis eft theologus Gregorius in termone
sera Spirit·» fnihu anipiatfan* rf· a fili·, ·« iff· addidifii, a·· aowmaSiurirn acripiaami m trnui, Mc »r- q quem edidit in fefto pentecoftes, de Spiritu di­
jet ta differ»»* ftri· fani v»d»«er, acf«< ··«»» iMji·
cens ; Veniens quidem utpote liber , mittitur
tar Mtftrit . Odvadv ^uor 9/« oadv ffM , Spirit»*
aut ut non contrarius Deus Nam quia prae­
gaid·» attiper· fn* 4* * r l·* · *** ··*· trtiffTt a Spiricognito Patre, deinde cognito Filio, poftenus
tntrrttara». Haec ille
apparuit mundo Spiritus fanâus , ne videretur
4 Hxptfiti». ] Graces (criptor feffioae aa. referens liet
dUU Provinciali·, hac ait : Λ^./fin» «·»·· ■··· *b«M»
contrarius efle te cnjufdam alterius naturae aut
jatd nffaitnt, 41» taraba· : O' tatftrattr wruw at in
voluntatis , propterea mitti a Patre tc Filib
ai»tnadd»g*afira»adila»mtar, Et paulo isfiar\4r wr,
dicitur , bonam voluntatem eorum ( quod
ffpitfi»» tetrba», atfor ad Lar n·» rtfandtba».
pm diximus ) infiiuiante verbo *. Iterum inicr- b Dem Icl)'Sr S*b«k. j Decft aliquid , quod lupplendum eftee
Grace feriptore se. hiaverbts .· Uri» aaftr» iaerrapt» trmone de Spiritu fanâo dicit ipfe theologus : liett aUit.
alrraa ·*iitt itfinr, diti» , <► fi «rdiiw <► djgaMatr Spirit»! ptfitrirr
MittiRir quidem difpcofative , venit autem ex Ah a Tatrt.
rfi(»t »fftr»»t. ) H«c ille · V ides tertiam additionem , &
propria
fua poteftate . Dicens , difpenfative ,
textusBafilii corruptionem» prona eft fbrtafle pietatis,
per hoc apparitionem Spiritus in mundo pro­
fcc. fecunda , ut boc etiam concedamus. tertie, ut affe­
pter hominum utilitatem fignificat , quemad­
runt . Quas hic immediate enuoKrat Provincialis. Primas
duas corruptiones habet editio Parifienfis anno i«it. ter­
modum verbum miflionis Patri & Filio attribui­
tiam aon babet.
p tur, adventus (oli Spiritui : nam folus Spiritus
• M rttrt · ] Id eft aon tepetiebantur fanât , qui u
venit, &.* nullam fimul intelligcre perfonam ne­
tenerent proceffiooem Filii efle ad extra . Gracus fic
ce (fe eft carum quz * mittunt. Ita in proceffiohabet feftionc ea. Cmrs· £·μ·>μ [aH>t prrftrrr
tm pttr»t t f»»fli r»i* arflri fti eat· ill»* f»trt ,
nis verbo, a Patre folo necefle eft intelligcre
dittiea» hac , ianUigtattt prttfii·»·* ad iatra : SaSpiritum procedere , tc nullo modo a Filio
atatia» ni<» , faipp· »· Ariena tfiriat iabatat ,
Nam cum fui mentionem egerit diligenter do­
jaata ^triaat i»nUittr»d· ad tttra, bat nvyMyoaa rrminus , & cum attribuerit nbi & Patri mifliotipitbat . H··» ad i/lod w·»'· , yawd fratri·»»· fif.ti
nem Spiritus , non etiam dc proceflione dicit,
diri, ad fard rtia* »■ rrffadifii t bt fafit· »a»t»* v·»
iai rraaftarrm trata* , fcc.
A nobis , aut qui a me 8ς a Patre procedit t
nam hoc certe dixiflet, fi cognoviflet proceflionçyn fuamefle. Quod autem. Qui a Patre proce­
COLLATIO VIGESIMA.
dit, proprium fit Spiritus, & propter hoc nullo
modo fequatur neceflatio , intelligcre tc a Fi­
DIE XVII. MAETII.
lio , teftis eft nobis theologus Gregorius ( tra- « o»*t. , ·«
dens proprietatem divinarum perfonarum , in J*’.'··
fldrtt nfhritatei aiiatir Efbtfiaat ai finita- £ quibus dicitt Propterea ftaotes nos intra tertni- spn!^»^'.
iai» , Sftritae» fandae» ena fnttitrt a Fili»,
nos noftros , ingenitum introducimus te geni-*'»*>·,«·ι*
faiba» nfptaitt 'Pnviecialit.
tum , te qui a Patre procedit, fient dicit Deus
verbum 4 Sic ergo eft proprium Spiritus fan- J»o»CeM*'
Ano. TA*b decimafeptitn* Martii inchoata
âi, Qui a Patre procedit·; fc non (impliciter,
I J eft difpucatio.
qui procedit: quod autem eft proprium, necefle ai· Ufr·
Ephes. Fidet noftta non ex hominibus ,
eft convertatur ad id cujus eft proprium, neque *·]^ *i’
aut per homines commendationem habuit, ied
luperabundare, neque deficere poteft . Necefle pnptiu*
per tpium dominum noftrutn Jefum Chriftum,
eft ergo intelligcre 8e dicere, fi quis eftSpiritus
qui petfonaliter locutus eft diicipulis : profanâus, hic eft qui a Patre procedit : tc fi “ 14 ·“
pterca omiiiie ambiguis auâoritatibus , licet &
quid eft quod a Patre procedit , necefle eft
fiaipliciter
ipfe audontates legitime perfpeâc pptius viquod fit Spiritus fauftus : fi autem ab aliquo praccCers,
deantur pro nobis fecifle, quam contra nos, re­
alio procedit , non eft Spiritus fanâus : nam n« et poti·
«b
curram ad illud quod debemus dc fide traftare
necefle eft hoc intclligere fecundam confe- inttlhgi
Mreqac.
quen-

quod dacat Caadut Bafilius is prafata aafceritatc, niaiiMat aaa teclpart Spiritaat faaftuai faafcificaatcat rm
pesgtatiaaifcdeaaqaa aobis largitae, at late iafra hac
aadaat collatione Psaviaciali· ·

Aiaaavt* II.
1022
ι·*
■■
quentum rationis , & converfioncm · Non eft A te diAum eft. Eadem dicte marnât AthanaGus T™
in fermone, cujus titulut eft : De «terna fubGXX
neceflarium , neque omqino poflumus intclligeftentia Filii Sc Spiritus. Nam dicit: Separamur
l4)9<
re» com audimus, Spiritum a Patre procedere »
«b iis qui jadaûant , Sc ab iis qui dépravant
Î|Dod etiam a Filio procedat . Et hrc quidem
Chriftianifmnm, qui Deum qui eft dcDeo, ntalvator nofter Se Deus , A· théologie magi­
f;antes, unum Deum ut Jud«i dicunt, non fofter j fed Se difcipulus ejufdem & iccretorum
um qui* foins eft non genitus & folus foos dei­
prreepror cceleftis nomo Paulus vas eleAionis ,
tatis Fatpr, propter hoc dicentes folum Deum ,
videamus qualia 8e ipfe de hoc dicat ad Corin­
fed tanquam infacundam Filii, Se infruâpofum
thios feribens. De Spiritu fanAo Se de fubftan­
verbi viventis . Hic etiam magnus doAor fo­
tia eius, Sc unde cam habeat, oftenderevolens,
lum non genitum , Sc folum fontem deitatis
». Ctr, ·. h«C icribit ;
··· ffhirtutr mhhài Mtepi*tu ,
M Spiritu* eii eft Λ De·.* Et n; aliquis diceret :
Patrem dicit $ Se quemadmodum efle non ge­
Poteft etiam Filios intelligî, ut ab eo etiam pro­
nitum non poteft neri commune utrique dua­
rum aliarum perfonarum , lie fons deitatis ne­
cedat : iftam fpcculationem explicans beatus
Joannes theologus Se cvangclifta , quando re­
quaquam communicari poteft cum Filio : ergo
velavit magno A miraculolo * Gregorius teerc- B Filius non eft fons deitatis, 8c propter hoc ne­
que Spiritus fanAi caufa. Vi det line omnia coata theologia , mediante fanAi Dei genitrice
fonantia veritati , & fanAorum adinvicem con­
Maria , talia dicit , ( ut magnus Gregarius ecordiam ? Denique afferimus fententias cecupifeopus Nyflcnus , qui vitam ejus fcripGt , re­
mcnicorym conciliorum per epifeopum Ccfa*
fert ) Unus Spiritus fanAus qui a Deo iublirienfem Leontium, qui talia ' dixit ad quemdam
ftentiam habet , Sc quidem per Filium appa­
ruit hominibus. Jn his manifeftum eft» nos nul­
philofopbum Phxdoncm dubitantem : Accipe
unam deitatem Patiis qui genuit Filium ineflo modo polle intelligere , qui a Deo habet
Tubfifteatiam, a Filio efle: non enim fubiunxiffabi liter, 8c Filii qui natus eft cx i pio, & Spi­
fet poftea ; Et qui per Filium apparuit homi­
ritus fanAi cx eodem Patre procedentis , qui
nibus . Natn impoflibile eft A iqconfequens a Deo
A proprius eft Filii, ficut dicit divinus apoftoA a Filio intelligere Spiritum habere fubliftcnlus : Si
Sfiiirtu* Chrifti w* buinr , bit »··
eft rj»t · Confideranda eft hrc intentio fanAotiam, deinde inferre: Et per ipfumapparuit ho­
minibus : fed ad diverfas figutas producens ferrum patrum , ovi dnm traAarent de Spiritu ,
unde procedat À'caufam habeat , cum dixe­
monem , oftendit illud folum Patri att-.ncre ,
quod ex ipio iubliftentum habeat Spiritus : C rint , deitatem Spiritus fanAi qui ab ipfp pro­
cedit, addiderunt ftatim Patre, ne quis putaret
hoc autem ad Filium , quod per ipfum appa­
ad Filium referri procclfioaem , quia de proxi­
ruit hominibus. Hrgo non eft necefte Gmiliainmo de illo egerant memoriam. Infuper k.
%trr*eia.
tclhgere, cum audimus Spiritum a Deo , quod
& a Filio Iit : aeque omnino poflibilc eft , ut
Card. Tranfgrcditut formam datam, in qua
·
fecimus
,
ut
/e
auAoritate
in
auAoritatcm
pro***
oftendimus, G quidem aliud lignilicat , par Fi­
cederemur.
lium apparui(Te, Sc aliud, a Deo habere fubti,
Eruti. Magifter ifte refpondeus ad unam
ftentiam: quotum unum attribuitur Filio , aliud
auAoritatcm per nos adduAam . tantum fnmPatii . Hoc quidem de divinis (criptutis dixi­
pfit tempus , ut totum tempus ceperit ; quod
mus . Poft vero divinum apoftelum Paulum ,
A in procedentibus fecit . Ideo nos videntes
difcipulus ejus Sc communicator divinorum ichrc , putamus ita faciendum efle , ut unam
crctorum Dionyfius comparent , qui nobis eaA fimiles omnes rationes noftras adduceremus ,
D« Sn.e. dem conteftatur . Nam ipfe ia capttç · dc »ni,e" * ’’ ca A difcreta theologia , tradens nobis divi­
ut faltcm coaAus ad unumquodque sefpoodcat .
Infuper infirmitate impediti non poflumuslingu­
narum perfonarum & omnimod* diftinAionis
rationem , talia feribit : Eft autem A' diftindio D lis rcfpondere.
Prov. Jn prxcedcnti noftra difputationc ex
in fupcrnaturalibus theologiis , non ea tantum
mutua conventione inter dominum noftrum
quam dixi , quod A* iecmadum ipiam unionem
Sc imperatorem conventum eft Se concluium ,
iaconfundibihter & immixte collocatur unaquzque divinarum perfonarum , fed quod equod de capitulo in capitulum , A de argu­
tiara fupcrnaturalis diviti* fecunditatis non eft
mento in argumentum procederemus : Sc iaeo
primo inchoavimus ab auAoritate Bafilii polita
convcrlio admvicem , foliis quidem fons iuperin fefto pcntccoftcs : Sc quamquam diAa fine
n^turahs divine fecunditatis eft Patris . Si er­
ctica illam auAoritatcm , pro iavcftigatione ingo folus fons divine fpeunditatis eft Patet , Sc
rclligentic Balilii , multa , numquam exivi­
per hoc a Filio A' a Sonitu diftingaitur; ( nsm
mus propofitam auAoritatcm . Expedita illi , k
de omnimoda diftinçtione perfonarum inten­
venimus ad aliam auAoritatcm Bafilii. Io hac er- J
tio erat fermonis ) neque Filio commune eft
go aliquantulum fui prolixus in expofitionef
cum Patre, neque Spiritui ianfto, efle fontem:
iplinfmct textus , non exeundo textum , qui*\
etiam tali modo confufio eflet circa divinas perft volebam face re rationem ex ipfotextu, opor­
fonas , & diftinAio tolleretur . Neque enim
ea que funt unita dividere , ut ipfemet dicit, E tebat ut iacA coctus haberet notitiam textus t
fas eft , neque qu« diftinAa funt confunde­
nunquam introduxi aliam auAoritatcm , nifi ver­
re : Se propter hoc fontis ratio Se nomen nul­
ba textus . Et quia argument* Tumebantur ex
antecedentibus & fcqucntibui , oportuit illa
lo modo ad Filium pervenit . Cum autem Fi­
dicere ; & faAa declaratione textus , forma­
lius non fit fons deitatis , manifeftumeft, quod
Spiritus cauta non eft Filius. Nam deitas iuvi duas rationes ad probandam de necefjjtate ,
pcrnaturalis , qur otiginaiur , eft Spiritus fan3uod textus non poterat ftarc cum illo verbo
Aus : A' Ge c:nn Pater exiftat iolus fons deita­
ubitativo i ita quod quantum nator* rei re­
tis , A' pct hoc a Filio A- Spiritu diftinguatur ,
quirebat > non poteram efle brevior . Modo ad
folus crit produAor Sc fpiraior ut eft folus Pater.
rationes quas fuerunt ultime in noftro reccfIv , fi voluiflet ferrate optimum ordinem , de­
Bt hre noftra eft opinio ; nec colligitur a dobebat refpondcre. Unum ex duobus fequitur ex
Anribas veftra, fed noftra, licit esprçflç A apcrhis ,

1021

“νΐν.1”

Cone,

Floxbntini

B7.’V··

P

a

»

s

IL

Au,VmV’“*

1624

Ann « hw» tut quod vidit rationes meas concludere , Λ librum veftrum efle corruptum: poftea poteritis
Caattn Be quod non poteft reipondere ; Ar hoc nobis
·<!’■ placet > A fateatur
aut quia voluit fugere *
intravit aliam materiam . Sed etiam pace β­
ίαν dixerim , fi volebat evitare argumenta quz
concludant * debebat tranfire ad auâoritates
Athanafii , q» fecundo fueruat produâz *
que ita necefiario concludant , ut auâoritas
Bafilii . Modo vero non rcfpondet argumen­
tis , net tenet ordinem . de auâoritaùbua
Athanafii tranfit ad auâoritates evangelii , ac
fi prime auâoritates non fundarentur in textu
evangelico . Numquid auâoritas Bafilii non
Ί»*. »<· fundatur in verbis evangel ii * Λ me· rtetipiet,
O* MnBtUtit ? Nonne verba pietatis & baptif***· a‘ mi fundantur in verbo Dei , cum dicit : Sa- B

aflumere unamquamqueauftoritatem, Be, utvoχχ,
lueritis, difputative inquirere
ü Deus coacefifeiit , Bc tempes patiatur
Imp ta· (Intentio noftra non eft, ut ordo
difputationis mutetur , Bc ii voluiflctis expe­
dite ufque ad fiaem termonum , ipfe veniflet
ad propofitum dimiftz au&otitatis , qju in­
tentio noftra Bc noftrorum non eft , ut diver­
tamur a difputationis modo,
quod vobis refpondeatur . Ego hoc ordinavi , quia vos di­
cebatis , Bc noftri pauca, rei pendebant , Bc
non poteramus dicere quz volebamus : ideo
vifum eft pretermittere has auâoritates , ut
ad coucluuonem veniremus auftoritatis ρωpofitz . Propterea fi placet , permittatis do­
ftifjutft/ m /· mmma Tarw's, O'* filii, V Sfiminum Ephefinuin dicere , quia pauca fuperritu [aHi ? modo verbum Chrifti quid dicit :
funt
Qui a Patre procedit ? ille idem in medio
Paov. Hic modus non eft utilis , quia
capite 16. evangelii Joaanis declarans quomo­
fi habet redire ad propofitum Bc multa dice­
do debeat iatclïigi , Qui a Patre procedit ,
re , quibus non debet heri refponfio , ifta vi­
7·«·. «<· dicit : Omit
bdte Ptrcr , ntt* [n»t : id­
dentur fuperflua ad dicendum , quia fi vult
eo dixi , Quia de meo accipiet · Ex quo er­
habere rciponfionem illis , melius eft ut de­
go auâoritas divins feripturz Jefu Chrifti >
ducantur de auâoritate in auftoiitatem, quam
rft primo pofita in medio per fandos dodores,
quod omnia fimul adducantur , quia homi­
Bc auâa in vim argumentationis , valde abfurnes ©bhvrlcuntur , 8e non poteft fieri bo­
λ
dum eft Bc indecens in tanto auditorio , quod
na r.-iponfio . Ipte deberet primo re (ponde­
\
dimifta hac magna auftoritate indifcufla » nul­
re propoutis pci me . & poftea ego dicela fada rcfponlionc rationibus « quz convia- C icm .
Ano. Cardinalis ivit ad papam , Bc poftea
/uat , tranleamus ad alias . Modo dico fic ,
«ediit.
dicat prolixe, quia non habçô fibiimponere le­
C a a of Licet urbanius efte: Bc juftius , ot
gem , ied imperator : ego'fervabo honcftatcm
modus incçptus tervaretur de auâoritate in auBc ordinem difputationis , nec unquam refponâorititem : tamen poftquam Ephefinus vult
debo fibi ad quaecumque dixerit » donec refponderit per ordinem , prout inchoavimus dimnltas auftoritates cumulare , placet domino
fputationem . Modo videatis fi vultis confunoftro cum hoc , ut noftiu quxlitis rcfpondeatur.
rnerc tempus in vanum : requiro eum ex de­
bito honeftatis Bc difputationis, ut refpondeat
1 m f Bt. Placet.
noftris rationibus, quia ex illis habebimus eli­
Efhes. a Redeamus ad contequentiam th­
xe intentionem Bafilii , nifi fanâiflâmus domi­
rum quz dicebamus , quod fandum primum
nus nofter aliud mihi mandet . Dixi alias ,
concilium acumenicum refpondit ad plulofo& dico , quod in tertia fynodo hoc firmatura
Ebum dubitantem per epiicopum Leontium ,
NdUr ia* Ot
Çyrillus · , Bc hoc debet efte re«c k : Sufcipe unam deitatem Patris qui ge­
â'i caàc.û gul* tibi Be mihi , dicens .* Sequentes fanfto- D nuit Filium ineftabilirer , Bc Filii qui natus
eft ab ipfo , Bc Spiritus fandi qui procedit ex
F^hri.r«rt. rum patrum confcflioncs quas fecerunt, loquenipfo Patre , proprii autem exiftentis Filii , fi­
tc i° eis Spiritu fanâo , Be intclligentias incut dicit apoftolus : Si
Spirit»·* Chrifti *0·
<-·>■
veftigantes , veritatem dicimus, &c. ita debent
,or’
adduci teftimonia , ut inveftigemus intentiones
htkrt , no« tft tf»t . Ita quidem ic habet au- dorirsa «C
«•Hem bph.
âoutas : ied conlideranduiu , quod timentes J< qua ·« 1.
fanftorum.
ifti beati patres , quod ne dum quis audiret ■<Ha hajaa
And. Collocuti funt Grrci adinvuem.
«ollationia.
dc Spiritu qui procedit ex ipfo , putaret ipEphbs. Nos modum difputationis , ficut
los dicere Filium , quia de proximo erat 11adinvicem convenimus , nullo modo reliqui­
lii memoria f*&i , adjecerunt , Ex ipio Pa­
mus , fed cognofcit raternitar vcftra , quod
tre , quod eft dicere , non ex Filio , ied ex
proponentibus vobis auas aut tres auâoritaPatre · ftatim iterum proprii exiftentis Filii ,
tes , confumpfimus fuper his omnes anteceden­
quafi dicant : Etfi non procedit ex Filio .
tes difputationes . Ideo ne hoc femper fieret,
non tamen eft alienus a lilio , proprius au­
vifutn eft nobis probationes & oranes noftras
tem iubftantiz ejus, & confubftantialis ei. Et
rationes adducere , non de aliquibus lieris la­
tentibus & non omnibus cognitis , neque ex B ad hanc intentionem inquit apuftolus: Si ^»it ;itt<<·. .
Sf intur* drtfti
i/Aet, tfje no» tft r/tii. Hoc
dubiis & corruptis , fed cx iplis fcriptuiis faSentit Cyrillus « dicens : Etfi procedit Spiritus « Spilt,
cris, Se ab iis fententiis quz ab omnibus pa­
cx Deo Patre , fed non alienus eft a l ilio .
*“
tribus profitentur . Nam fi femper ciica tamHoc ipte inquit, cum refpondcret ad Theodo- adii rosei).
dem auftoiitatem confumcmus tempus , dum
rctum , ( ficut diligentius 4 d eemus, fi tempus Ephri. par.
vos quzrcndo per argumentationes &r ratio­
permiterit ) qui eum criminabatur dicentem ,
nes , nos icfpondcre velimus , effet ad infini­
Spiritum procedere etiam a Filio . His patribus
tum proceftus . Propterea quia reiponfum de­
magnus Bililius confona inquit ( dico autem
dimus aperte & manifefte de additione iila du­
patribus primi concilii ) qui poft ipfos ftatim
bitationis quz invenitur apud noftros libros ,
fuit. Nam dicit in 18. cap. aa Amphilochium:
vilum fuit, illa auftoritate omiffa , nc lemper
Spiritus Chrifti dicitur, tanquam accommodatus
in infinitum progrediamur , noftras rationes
fecundum natuiarn ejut, hoc eft, utconiubftanadducere ; deinde voces Bafilii , ;qu« omnibus
nalis. Si autem feuillet ipium accipere hile a
his funt confonz ; ut ex omnibus nis appaieat
Filio,

BV’vO

CONC.

FtOtB*TÎNl

1626

Filin , ficut m libra veftro corrupto (aett , A fitiooem t quod txpofitio fit peritdU , Ac aoo A M Be
dcfeâuofa , ut dicitis , nec caufaram alteram Qnurn
XX.
doo diûflet » tanquam accommodatus fibi £stacuerint , manifeftum eft , quia nullam poft
s*»
enodem naturam , £cd ut ab ipfo procèdent fie
«uU.Cw· efb accipiens; modo faiffet coôfequetu, · eue
concilium illud alia concilia aliam expolitio­
nem ab illa fecerunt , oec addiderant a Filio
non dixit i «rga liber vefter non bene ftat. Diprocedere 1 imo omnia concilia prohibuerant
» lu*. ·«' eit ipfe in furmoue coatra Sabelliutn * 8c Arium
boc , te evitarunt per fnas diffinitiones , ut
talia 1 Ego cum Patre quidem nori Spiritum >
prufeiverint profcâo quod per vos “ fa&uram " Mt»·
«hgimn' fed non Patrem Spiritum,.
erat , Hujus concilii propugnator At dux » Ac ■"m:
Pfcov. Habet it libram ?
hujus fymboli confieri ptor » ut dicitur*, ma­
*"«»· Non bie.
gnus Gregorius fuit , cujus agnomen proprie
?«n«wi
Pior. Oportet addoeere,
f** ***
Eruat. Ego cum * Patre quidem fcio Spiriattribuitur a theologia. Dicit ipfc fcribensconfona fibi Ae ceteris patribus m fermone , cu­
«VerUU*- tum, non Patrem Spiritum ; te cum Filio accejus dft intitulatio, De navigatione epifeoporam
P* 00,1 Pil‘u® nominari , Ar familiaritatem 4
de
Ægypto S : Omnia qum luat Patns , A»nt e· t O«v h.
a Ali*·,c·- quo eft ad Patrem , intel ligo t quia ea Patre
Pr<*edit. Ad Filiam autem, quia audio: X/f·»* B Ïam Filii, exceptaeaufa. Infpicieadum eft hoc,
nod Ac ipfe Filium a Patre diftinguit ; tc fi- nta£
d^watiU, Spirire* Chrifti »·· hehe? , mu
r/ui . Videtis
cut maguus Dionyfius fontem , fic ipfc caufam
etiam hic confona Cbi ipli Ac patribus illis ? non
Γ/.’
eamdem proprietatem familiaritatis dicit Spirtdiftinguit. Si ergo Filiuseaufalitateoiftinguitur
a Patre, At nullo modo eft caufa, liquet ipfum
HUua,
tm ad Patrem te ad Filium , fed!ad Patrem ,
nec Patrem efle , nec produ&orem , Ar pro­
quia ab ipfo procedit ; ad Filium autem, quo­
pter hoc nec caufam Spiritus ; nam boc aper­
niam apqftoli dicit auâoritas, quod fi quis Spiri­
te do&or edidit . His omnibus confona Ar ter­
tum Cnrifti non habet , non eft ejus : videlicet
tium concilium dixit . Nam cum primum -ad­
quia ita (impliciter eft fibi familiaris Spiritus fe­
venit fymbolum Neftorii produdum per quem­
cundum naturam, ficut in pntallcgata auftoritate dicitur; non quod ab ipfo procedat. H<< quid­
dam presbyterum Charifium , in quo continebstur, quod Spiritus fandus neque Filius eft ,
nam clarius de intentione hujus fandi patris? Eneque per Filium fubfiftentiam habet , ita huratne vcrifimile ipfum hoc feripfifle, üfcirctSpijufmodi theologiam laudat tanquam familia­
ritum a Filio procedere ? Judicate vos, patres, ut
rem patribus , confonam feriptur* , ut non
veritate utamur, hrc funt primi concilii dida ,
quibqs often fus eft confonds magnus Bafilius , C cum accufavent , neque magnum , neque par­
vum , neque coarguens eft Ncftorium de his
Ipfa denique prima fynodus in fymbolo fic Spi­
Termonibus in theologia h ; imo approbans taritum fandum ordinavit eum Patre te Filio [fe­
le fymbolum , in fuo fymbolo talia dicit : Si ««t ««ôu
cundum traditionem illam baptifmatis traditam
deprehenderentur aliqui, aut feientes , aut do- J2Js*h• confcC». per dominum, Sc poft · homologiam Patris Se
rentes ca que continentur in expofitione ad- £Γ,
Filii intulit 1 Et m Spiritum fandum , Secun­
duâa per Charifium de humanitate unigeniti
t
dum autem concilium quod poft ipfum fadum
Filii Dei, hoc eft, fcelerata dogmata Neftorii,
eft, volens hanc vocem explicare , At quomodo
fubjaceant fentent is hujus facri Ae fandi acu- mauutn*
coord 1 netur cum Patre 8c Filio Spiritus, clarius
menici concilii. Vîdetifne, patres > que dicit fee- ίΓζ’ΐΧηίΐ
oftendere ad everfionem illorum qui contra Spi­
lerata dogmata Neftorii, ea qus funt de huma- 4,*muoritum pugnabant, talia dicit in fymbolo : Cre­
nitate unigeniti Filii? Liquidum eft ergo, quod*·"^**·:
dimus in Spiritum fandum dominum vivifican­
ca que de Deo erant, venflima erant 8rfanda, »it’
tem , qui ex Patre procedit , qui cum Patre Se
nec aliquam occationem tradentia querclr: un­
Filio limul adoratur & conglorificatur . Hic
de oec dc illis conquefti funt . Hoc autem non
fpcculanda eft intentio divinorum patrum ,
quia propofitam fuit illis theologiam explica- D eft parum quid ad probationem , quod com­
munis fenfus cedetis eft , nullo modo Spiri­
re, Sc modum unionis Spiritus ad Patrem A Fi­
tum a Filio procedere: nam liquet, quod patres
lium. Concilium hoc clare voluit exhibere : Ac
videte quomodo differenter & ipfum exhibet fa­
acceperint Ac habuerint , 8c ut propriam eam Ο­
miliaritatem Spiritus ad Patrent te ad Filium.
ριο ionem agnoverint . Itaque etiam a tertio acumenico concilio hoc approbatum eft . Sed
]
Nam dicit , quod coordinator eft Spiritus fan­
quoniam beatus Cyrillus opponens fe Neftodus cum Patre Se Filio, ut ex Patre procedens,
no de nroccffione Spiritus , occationem quam­
ftmul vero cum Patre Ac Filio adoratur Se glo­
rificatur, hoc eft , eft cjufdem honoris fic condam dedit , ut putaretur , hunc etiam a Filio
fubftantialitatis . Verum fi ab utroque feiviffet
fubfiftentiam habere , reprehendit ipfam Theoprocedere , cujus gratia dum memoriam fecit
doretus , ut ex perfooa orientalium , ita di­
cens
Si proprium Filii Spiritum fanftum, fi- *?■·*··*:
4e utraque, illud non prius dixit, Qui ex Pa­
quidem ut ejufdem nature, A: · Patre proceden- ρ,κ. |. «*P.
tre Filioque procedit i Ac poftea non intulit ,
tem dixit, confitebimur, At ita fufeiptemus voQtfi cum illis fimul coadoratur Ac conglorifi­
catur? Hoc confequens fuiflet, fi talem nabuifccm : fi vero tanquam a Filio aut per Filium tifavm. *
fet fenfom : te hoc facere foletnus , quando ali- E fubfiftentiam habentem , ut blafphemum excu­
tiemus : credimus enim domino dicenti : Spiri- ?***- *’·
quid ad duo referimus, Ac maxime cum illud di­
cimus caufam ab illis ipfis habere , prius expo­
tai veriutu
4 ?arr pncfiit : Sc apoflolo : 1. C*. ».
nentes ambas caufas, tunc Ac poftrcmo commu­
?(·> wr· ««■ Spirireei htjtu
itetpimet ,
ft'i ftû efl λ s 2)»o. Ad hanc querelam dicit Cy­
ne inferimus, utputa, qui fimul conglorificatur
rillus k in his que fcripfit ad quemdam Euo-*
At adoratur . At vero patres pnttermiferant in
primo memoriam Filii , cum voluerant addere
ptium epueopum, calumniari Araccufan aTheo- pm. j.e; ».
f Dictstt, taufam Spiritus f, in fecundo autem intulerunt
doreto , qui contra ipfum invehebatur propter *.· !*··*; <
<x Ntrc
confubftantialitatem, tc honoris identitatem exinimicitiam cum ipfo, A amicitiam Neftorii : di- c··.
bibere'▼oluerunt . Non ergo Spiritum a Filio
cit autem fic feribens ad Euoptium : Accepi ad tkroatM*.
procedentem cognoverunt : nam hoc non pnecertificationem tua pietatis erga metomum illum
tcraiififfent , maxime quando faciebant expoquem mtfifti , quem dicunt compofuifle Theo­
dore-

y^w^*

1637
taum

m»

MV.

dum. C·· tetem vidifiem«x qa·inerunt, reddidi Deo gratulationi» cantus, nue defed illud
dicent i Oemfer eripe mimum ftom o Adfti M»

ro. Si igfasrinqaoJibeteapitulQrom dicit calaroainri, hquet etiam ia illo ipfnm calumniari, cstm
bld^UMm ill·* ft ilUns impiam eaiwiauam
Ttendnrotusdteft. Fry tenebit iUnm fecundam
* AÜM m- quod Tbcodosotus muitebatur · , ft com ipfo
*?·!*?*’illam fufeipiebat vocem, hoc eft, proprius tUi
Spisitus fandos, ut ejofdom natu* cum «* ,
£*·* tuus a Patre procedens. Hoeidem etiam ia defenfioaem querela ille adjecit : nam dicit fic t
k Btfi ex Patre procedit Spiritus, taauu non alie22^ nae a Filio t nam omnia babat cum Patre. VidcT-

»

n,
À···,·λ··“
*é»·______
ftantiaHs fxtâomi Mftiter ad unionem cum Filio. Cau*ns.
licet a Dan Pâtre procudet. Hoe aotam idem eft XI.
•c diceret Licet ab ipfo m» xrocedat | «mÿnâw enim illi, dicit, eâfaaaiai anfabftanfie
litatam; liotc· ipfo fabiiftintiimtnoa habeat,
*
Μ a De» Petit ♦ fer bac omnia no&Mt often- CT^S a
dimes crofona diviaie feriptarisfentir», ftdivi- pmm.
nihft ttetroboe. aftiÜMMIVW·. Obfircruaw Vtftnm caritatem ft imrciüi· * velitis cosKord«i« aotdfenm * cm fuAû patribus dodoribcs, ft ail in ecdefii* dicere*, k contenta» hit *_y* **tufamafe, diceotcsftfèatiente*cades·, ut uoo

ne quomodo ia illajparte concordat, ia qua di­
culorum.
cebat Tbeodotetus luam fitfeipere vocem 1 Poft
C λ x ». Kcftat poft ferowaem longam faâum , et refpondeet argumentis , jutt pro·
hoc faâa unione eam orientalibus, feribit adjoan*>a *^.'1 ***** c Antiochenum epifeopum beatus Cvrilius
mifla.
■Mi
eadem caufa, dico de prnamoM Spiritu» ftm&i,
Ev b ai· Quoniam nos putaaui oftendiffe fem,
fimul ft at fymbolum imsMtatam maneat , fic
tu additionem libri noftri illam mento a ma­
gno Bafilio adjcâam 1 » ft ita pro nobit omocs , d. »44»dicens : Nullo modo moveri toleramus fidem
prefentes fentire , tanquam fetu oftenderimus , g**”**·
eam qua terminata eft a patribus, hoceftfidei
fymbolum: neque permittimus nobifipfis , vel
quia nullam impingit maculam magno Bafilio
w
aliis , qnt diâioncm mutare eorum qua pofita
ilia adjeftio, ut not alfignavimas interpretantes
funt , vel unam fyllabam , memores dicentis :
aodoritatem, nullo mono vacabimus rationibus
*
didit per veftram paternitatem ad commenda?r*wri,u. 7*(W» rreujfired» rmwbs» aCrrom , pvw rom» MÜ
p^aeruat . Non enim erant ipfi qui loqueban­
tionem libri veftri, cum molt* faerint, ft cam £7" ûtlî"
“ videantur extra propofitum fecere : ft rtfpoa- ftp.
tur , fed Spiritus Patris qui procedit ex ipfo ; C
non autem alienus eft a Filio fecundum retioaem
dendo procederemus in infinitum . Propterea illi» omHis » ft nalla taper bit cogitatione
efacotiu! · Videtiine etiam hie in qua parte divifionis Theodoreti beatus Cyriiloscoofentiat? Nam
habita k, hoc tantum habemus dicere : quod k Cr*···
dicit ) proferens fermonem per figuram divifiliber nofter verua fit , atteftamar, ft a multitudine antiquitati» librorum , ft a confequen«4 ·«
vam ) Procedit quidem ex Deo Patre , non alie­
tia eorum qo* dida font ; ft plura hit de il- Ρ"**Λ*'
nus a Filio, hoc eft fecundum rationem effenti»,
la audoritata dicere nec habemus , nec volo****
ut confubdaotialis . Hoc autem ft ipfe Theodoretus fic dicebat , quod fi tanqwam coofubftantialem ft a Patre procedentem dixit, fuCcû
Pxov. Quia dominus Ephefiaus in fine di­
pimus vocem ut piam. Hanc epiftoiam cum accit , quod non habet memori» rationes ulti­
mo dictas, ego reducam fibi de parte in partem
cepiffet Theodoretus cum aliis orientalibus , ft
invenifiet theologiam fibi ft feriptur» confoad memoriam, ut ipfe poffit fetisfecere volun­
nam, talia dicit etiam ipfe in epiftola ad Joanuem
tati imperatoris, qui dixit, quod debe trefpon­
*‘a2 Antiochenum *: Ea qu» mma funt a Cyrille,
dereh· ΛτΓ evangelic» nobilitate adornantur . Nam in ei» D
E?Hit. Dicatis breviter.
<*r*taxri* Pre<”ctt*r D**1* perfe&us ft boom perfeftus
Pxov. Omnibus didis per eum de capitulo
FMrM.»h dominus uofter Jeuss Chriftus , Spiritus autem
in capitulum fatisfeciam , ft fi promittit acquicfindas non ex Pii io, feu per Filium fubfifteotiam
feere veritati, cum majori alacritate accedam ad
habeas, fed a Patre t proprius autem Filii , ut
ea qo» dixit. Ipfe dixit in principio , qood cum
confubftaotialis , vocatur ft nominatur . Hanc
rcperimui varietatem ia libris , debemus illo»
reftitodioem cum cognoverimus , laudavimus
libros dimittere, ft procedere ad argumenta foDeum linguas fanantem, ft abfoaam refonantiam
lidiora. Hic diet malus ft perverfu* modus, quia
in reftam fooum tranfmutamem. Videtiine in
fi cam rtperimas varietates in libri» , debemus
quibus Theodoretus cum aliis orientalibus con­
dimittere libros, hoc non fit per fepientes viros ,
venerit cum Cyrille? quod Spiritus fan&us non
fed q suerunt ex antecedentibus ft fubfequentihabet fubfiftentiam a Filio , neque per Filiam, fed
bu» veritatem·· ita eft hic faciendum. Ego feci
» Patre procedit : Spiritus autem Filii ut confnbtibi iftam rationem, quod fi illa conditio dubi­
ftütûli» nominatur. Quod autem fuper his con­
tativa poneretur, ubiapplicaturcxcmplum, duo
venerint, ft unio ili» fefta fuerit, teftiseftbea­
inconvenientia fequerentur . Primo , quod e*
tus Cyril Ius fic feribens ad Joannem Antioche- E antecedentibus veri» ft neCefiarii* , faciente ne« (■ aa.t asm epifeopum · : Has venras cam iafpexcriccflhatem feriptura , fequeretur confequeas du­
**«?* mm ma’ faces* voces, fic etiam invenientes vos fenbium : quod eft falfum . Ita arguebat Bafilius :
M» 1 "** tientes nobifeom ( nous enim dominus , una fiSi ita eft in angelis, quod qui fecundus ordine ft
t,__
des, unum baptifau ) glorificavimes falvatocem
dignitate, non tameneft tertius natura) ita pro­
fecto eft in perfonis divinis, feti icet in Spiritu,
Deum , invicem gaudentes , quod feripturis η
f*LM **a**11 Deo infpiratis ft traditioni, fandorum patrum
quo loquebatur t fed ita eft in angelis, prout pro­
cÎST ta convenientem habeant fidem noftrw ft veftr»
bat manifefte ; ergo coofequens debet ede fine
Gmm st. ecclefi». His confona etiam in expolitione evandubitatione. Dedi exemplum de confequentia ·.
^rT«cM g*ll* fecundum Lucam f beatus Çyrillus dicit s
Si homo currit, ergo motetur t ft do exemplum
Mca4.Vet.Ut digitus pendet » mana, qui non eftaliénas ab
io materia propofita per Auguftinum t dicit in
XJÎviîL ipfa, <ed naturaliter in ipfa: ficSpiritusconfub15. de Trinitate t Si enim quidquid habet Fili»»,
CMta. aroerW. Tom. XXXI.
Kk
ΰ:
·*·

·*·»

’v»·

Conc.

Florantini

Ooano^® Patty kata) de Pair· «ti^ac beta, qaod de A
XL
ipfo qaeqw procedat Spiritu . H«c eft «na
caadiuaaalb, qmunonpoait in tie, ncc confetjmi, ncc antecedent, nib Hat una minor, prout
ipfc intelligit ex fcriptnra (acre : 8c cam lit arEmenrom conditional· , major eft coediricma, minor prooofitio ponit priorem partem antecedeotM connitionalu t idco (equitur coofcqnen· nceeftariem. Dicit Augnftinu* : Si quidqoid habet Filius. dc Patre habet j ergo de Patre
habet, qnod ex ipfo procedat Spirits* . Minor
eft: Scd omnia qon hata Pater, habet Filius >·»■ ><· en facra fcriptora cvangelii , com dicit : Osaaie
pm* Aarirr Parer , wra frat . Ergo fequitur necdTarfo, quod Filina habeat a Petre, nt abipfo
procedat Spiritui fanftoc fine «lia conditione . B
• Q«»4 ■»» jra quoque dicit Ba filis*: Si in angelis* ica eft ►
*· ita profefto eft io perfonis divini*. Modo minor
abfolota : fed in angelis ita eft » igitur fequitur
μ · *r4··· abfolute condufio. Num dubitatur, an eflet ignarUî Bafiliu»? refpondeati*.
Nmwv
Ephe*. Quod libri a nobis produâi am« bigui St rani fiat , non ut quid certum eft
λ
dictum a me , ncc opinio mea talia eft , fed
*«* aut** p^r concetBoàcm diâum eft , quia volebamus
tranfgredi ad alii , Ar non femper illis iniiftcre.- nam ego exploratiifimatn ceruficationemha­
beo.
Pt ον. Refpondeatii ad argumenta.
C
Emu, Pmfertim de hoc certus fum, cum
fint etiam in civitate Conftantinopolitana ultra
mille conforme* noftris.
Pa ον. Si unu* eft falfus, 8c centum millia
funt falfi.
Emu. Es multitudine
antiquitate ap­
probantur in concilii*.
Pτον. Noftri font duo, 8f vefter unus: di­
cati* ad argumentum, ibi eft veritae.
Er h es. Ad argumentum ita dico . Non
eft mirandum fi condicionaliter quid magnus
Balilius voluit concedere es bi* quo erant
confeffa : nam 8c nos ea quo per conccffionem confefla funt , prsefupponimus . Idem fe­
cimus circa qusftionem aifcuilam in civita- D
te Feirarienfi , quia concedentibus nobis per
fuppofitionem , veram efle opinionem veftram
dc procelfione Spiritus faniti , fuper hoc om­
nes fermone* contulimus . Qnod h etiam effet
«era opinio 8c cena , non debebatis in lymbolo addere . Magnus Balilius cum fuppofuerit
verum efle » quod Spiritu* fit tertius dignita­
te , quod nequaquam prius fufeepit , imo reftitit per multa , ut o ft end imus > intulit proba­
tiones n hoc quod per conceflioacm datum erat , quod etfi verum effet, tertium efle digni. tate Spiritum ( color &.· figura ita dicendi apud
rhetore» k oppoiitio acceptionis dicitur ) non
neceflario fequebatur tertium natura elfe . Nam
riiipiort», etiam angeli cum differunt ordine & dignitate , £
’ ‘h
non propterea alterius funt naturae.: acftclla dif­
fert a ftella claritate, non tamen differens eft ftellarutn natura ; Bt multx fune manfiones apud
Patrem, fed non natura diverfie : fic Spiritus ,
etiamfi datemus tertium dignitate ( quod conceffimut per fuppofitionem ) non eft nccefle ter­
tium natura. Quid autem facit ad hoc id quod
vos dicitis, quod ex certis infertur ambiguum r*
Non affirmat dubium, fed id quod perfuppofitionetn conccffum eft i fada fuppofitione , ne­
cefle eft confequens fe habere, ut pnediftum eft
fe habere *> nili hoc latet veftram paternitatem,
qnod ea qu« femel conditionalitct couccffa funt,

Αιμιιιι U.

!■».

1630

ut certa approbamus < , imo de «eceffitat· pet a n h ·
eadem oftcndimyt <: ergo non eftmirandum, fi Cpaian
per ea que diâa funt, oftendimnv.
Pxov.Vo· prufuppenitu anum quod
rr-nii
contra rationem, videlicet, quod unum fit con-Sfcïüccur.
dit reo a le, 8r oon coaditionale · De natura conditiooali» propofita fecundum omnes , ut te­
neo 1 Ar fecundum rationem naturalem , cx mo­
do dicendi quoquam ponit in ede nec antece­
dens , ncc confequens : ut G dicam , Si Joannes
eft homo, Joannes eft animal ; ea hoc aaodo loJiucndi nullo modo poflum intelligere , quod
oaones fit homo vel animal: ita in alii* non eft
poffibile fecundum intellectum . Quod fi ante­
cedens , Si homo currit, ponatur io efle, fic be­
ne fequitur in confequeotia , quod coriicquen*
ponatur in efle per antecedens, quod fcilicet mo­
veatur : 8c contrarium dicere eu ignorare pro­
prias naturas conditional!» . Quia allegafti» etiam conditional fadum Ferraria* , hoc non eft
folvere , fed allegare inconveniens, quia noftri
ioftitcruut , ut primo videretur verita* proceffionis, qua habita , fequebatur aliud, fcilicet,
quod nos 8: Romana ecclefia poterat facere ex­
plicat ioac na , Confequentia , quod fi daretur ,
quod non procederet a Filio , quod faâum eft
Ferrari·, nil valeret; eft id apud vos, qui non
concedebatis proceflum nifi fub conditione ;
fed apud noa qui habemu* hanc claram verita­
tem declaratam per omnes doâores Grecos &
Latino* , hoc , quod faâum eft Ferrarie , eft
probatio · neceffitatis : unde allegare incanvenicns, non eftfolvere. Dico ergo, quod poftpo- r«®.
fita conditional! , Bafiliu* ponit antccedeo* fine
ulla conditional! abfolute , fcilicet in materia «uâoriude angelis , manfionum 8e ftcllarum . Ergo 6"“·
non fuit ignorans Bafiliu», qui fuit lumen or­
bis , oportet neceflario fecundum fuutn modum
procedendi , quod quicumque liber habet il­
lam conditionem appofitam , fit contra men­
tem Bafilii, 8r denigret fatuam fuam, & quod
tota probatio fua de Spiritu omnino jadrrctur
invalida.
Erui*. Id quod a nobis diftum eft , quod
id quod conditionaliter dicitur* , non neceflario
capi debet, ita debet haberi . Nim ut prius in
precedent! congregatione dixi , aflumptio 1
que affirmat conditionem fed manifeftum eft , JroP”fi* o
quod data condicionali confequentia necefla- Pon“.··<ffe
rio fequitur, 8r fi id quod per conditionem da-ρ,η,“19*
tum eft, non eft necefTarium ad id quod fequi­
tur , illud cx ordine neceffitatis habet fc .
Nam fi homo currit , ncceifc eft moveri , licet
non fit manifeftum an humo currat ; fic hic per
conditionem concedit Bafilms , tertium efle di­
gnitate .
Prov. Addas in argumento , cum dicit , Si
homo currit, ergo movetur ; 8e fubjungas , Sed
homo currit . Ita facit Bafiliu*, quia ponit illam
(ccundam certam.
Ephes . Dico . quod neque in exemplo
neccffariutn eft . Nam non eft ncceflarium
hominem currere , fed contingenter fibi incft cuneic : ergo fi datur hominem currere ,
oeceffitate datur illum moveri . Redeo ad propofitum . quod fi per conditionem datetur
tertium dignitate, non eft nec efle tertiam na­
tura .
Prov. Ad quid pofita funt exempla?
Eruis. Ideo data funt exempla per con­
ditionem , quod licet differrent dignitate &
otdtue > non tamen differunt natura . Eft au­
tem

il
régi
*7.W'·
P * » •
tea ia exomplis aftrasptnm pofcoaditiooumdn- Jh ripitt· in dnabos

*“»,·.?·*

163»_____

portants , fc «aatbemataMt /
.«.i
contrarium dicantes. Et hoc ponit Bafilius ,
χχ
Qatsn tea.
dicens*; Utfe habet Filius ti Petram ordine 1^^**
Hl*.
F x o v. Confnqntas dtbetfeqniabfoiateecnbfc dignitate, act feqnitar quod fic fit feesmdM
Întetis «templi·.
natura, qaia natura eadem eft in utroque , ncc
Brxii. CoaditkMuliter datum eft . tertian
Pater «A ctefi Spiritus, nifi ratiowe eflimri· i
•fit dknitate: ftilicet fi hoc darner, noaaoceCnec Filhis , niti ratione cffêatûi que eft cnusfan· fcquiter, qepd fit tertios oatura. Ego cre­
municabilia, * illa eft una numero , quod nolle
do hec liquida cfte omaibus.
modo tint dno principi·: fc hoc vehat dicere inPt OT. Noa ttfpcadeUu- objvftis per verbum
cidenter , ut confidentius confitearis veritatem
credo. Secundo facit argvmeutum Btfiliur iolibri noftri. Beatus Gergoviae Dialog·· < dicit « Noniarn
cooviacibiic , quod tollitur , fi apponitur con­
qualiter nos debemus habere, cum ait diverties
ditio . Volens probe re Spiritual Mcoodem a
io libri». Quidam Narfos patrici·» Conftantioe- yi s. c«^
Filio dignitate a ordino , ftcit fimiliter Filii
politanu» «Mt devotas Gregarii, Br cum fciftirt £2^«^
«Mh.»·*—~ ad Patrem ibi > obi incipit ·, Ootmadmodom ι
ude ibi legatas longo tempore » fcripdt tibi fic : pcfia-t, »
■Mufepr· dittos quod fiait eft iaFiliowiped·Patrie, ita
iaSpiritsrefpcâa Filii: le ponit caufa» ibidem, B Quod in tertia fynodo invenerat certos damna- t—*4**‘f~
to», fcrogat, atqeiddeeisftntiat, reipoodeat. E». r
XcTom*. q··
went not· lr msnifeft» ex duobus
Beatas Gregonus rvfpexit ad fynodnm que erat
•teste·. hbris praccdcutibus , in quibas oftendit con­
Roase, te non reperrt illa, te r dicit «c : Du­
tra Bunomiom, quod fi Filius eft fecundas or­
bito, quod faâum fit in hac tertia Jynodo, nrodine tc dignitate a Patre, naa tamen aft fecuout faâam fuit in qaaata fyoodo, qafa poft il­
dus natura , ut dicebat Eunomius de Ari soi .
lam quidam Timotneas te Acarins reverti font
Modo volens hoc de Spiritu procedere ex argu­
ad opinionem cum hereticis contra concilium
mento a fimili , ponit hoc quod probatu» eft
Chalcedoneafe , te quod print fecerant , refe­
de Filio. Modo regula eft univçrialis , cura fit
runt de Chalcedonemi fvoodo , quod erat con­
argumentum a fimih ( Is vocatur maxima ) quod
tra eoa, fc fadn eft diffentio efque ad‘.....
de (insilibus idem eft judicium : tc in hac proapem , quo tempore fuit reperta corruptio . s· !·<··.
Fofitione dicit , quod fie ut Filins fe habet ad
tquitnr autem fanâus Gregorius t Cosmderet ^'’i ·*"
utrem : te ponitur abfolute fine conditione ,
caritas vêtira vetuftoa codices terti· fynndi - te nJ.··».
Îuod Filius eft fecundus ordine te dignitate .
videatis , fi quid tale reperitur : ft fi quid in.
rgo fi debet effe bonum argumentum a fimili,
oportet ut confc queas fine conditione ponetur , 1C veneritis , tranfmittatii , quia mox tranfmittam .* novis codicibus paffim nen credatis. Mo­
alias non argueretur a fimili . Item ergo miror
de eo, quod beatus Bafilius in « antirrhâs dicit,
do in hac cootroverfia ctiamfi edent mille vo­
lumina fslCs, tc edent aliqua pa.eca anUquid»quod ut Filius fe habet ad Patrem, ita Spiritus
aa, ut noftri libri funt , debemus dare ndem
ad Filium: te probat, quod ut Filius eft Vetbeaa
huic antiquitati.
Patris, ita quod Pater elt caufa Filii, ita Spiritus
C*ID. Quantum ad libram , ti eft corre­
eft verbum Filii ; ita quod pro manl&fto dicat,
ptus, veluoa. auditum eft. Tres libri funt, duo
Filium effit caufam Spiritus fanfti , fundans ex
arrtiquiflïmi pro nobis , unus pro vobis . Satis
**· ’·
illa auâoritate: PsHmi assau uard« wrfari//uu.
Ergo apparet, ut habeat fit ad Filium , ut caufaan , pro nunc, quia dominus Ephefinus filit longus
in refponfione.
ari lio: necpropter hoc fequitur, quod Spiritus
A·Λ His tinis extitit hujus * concertafanâusfit a Patre fc Filio, ut a duabus cautis vel
ttOOMduobus principiis j quia forte videtur mihi, quod
timeas confiteri veritatem, prout eft in libro an­
tiquo ifto: quia ti dicatur, quodFiiius eft cau­
fa Spiritus , feqnatur ex ifto , Sui ritum habere PNOTÆ HORATII JUSTINIANI
duas caufas: non oportet quod dubites in ifto ,
u> vraasiMaM collatmitim .
quia nec Bafilius hoc intendit, nec aliquis doâor
Latinorum
imo ecclefia Romana qu« femper
> Mittrec. jlcfenhauceamdem propaCtienm &pbeimmaculata permantit a talibus erroribus , do­
fii Crocus (eripior felhoae »»· quu non (obfiftit · N«m
mino operante, te beato Petro, profitetur, quod
Pater quamvis non mittatur, dicitur umr» rrnire , jux­
Spiritus «ternaliter eft a Patre tc Filio, fc pro­
ta illud Joamsls 14.
«·« *ra/rararr , fc
jfrwe
cedit a Patre te Filio, non ut ex duobus prin­
«p«d ·»· facMasn· . Vide Suares de Tthniate lib. rs.
cap. a.
cipiis, fed-e< uno ; non ex duabus cautis, fed ex
a Grtftrit. ] Narrat (anftus Gregorius Nyfseous (anona : imo anathematkat quofeumque dicentes
ûum Gregorium cognomento Thaumaturgum , id e*
duas caufas, quia hoc effiet impolfibile i tc hoc
mtreculoram patratorem, jefsts Dei genitricis a Joanne
eftrattoevideotifiime. Nara Patereftprincipium
evangelifta accepiis· ptotrffionem, in qos huc (nnt WiUa:
Filii te Spiritus fanâi , fecundum eflentiam di­
(Am tpsritnj/MfcsMroOmaren* fc ««ferinas
yiU p«r Pi/iM, eff^nut Uasmiim. Vide Basoeiu· tom. a
vinam que eft in Patre, uti communicabitis Fi­
anno | J{. num. 17.
lio te Spiritui lanâo . At communicando effenP
J Diei». J In ateis concilii Nicseni per Gelaflum Cyvitiam Filio, Filius accipit effenUam , oooutcomcenum lib. ». cap. >0. " tom. s. conciliorum , par.a.in Une · “ Vd« mg.
municubtlera, fed ut aeccptam, fed bene ut comquod idem habetur in aftis ejuteem Niaaml ab Atphenfo
*rf^'
munieabilera Spiritui, quia non repugnat filia­
Piianolbcietatisjefucoll.lib.a.eodamtoni i.eonciliocum
par.i.ada
cairn
a
Pi
fane
translata
funt
,
qua
Gelafius
Grotioni effe principium quo producitur Spiritus ,
cc (cripfcrat ; ut obCervat PDlseviaui in Apf-ver-GelaCus. B.
te quia eft unum numero principium , fient eft
Vide KÎponfionem Piosincialis infra collatione ra-namu.
una effentia « te ab hoc principio provenit , ut
ultra medium.
Spiritus producatur , fc hoc ftriptura teftaote ·
4 XrdrouuM. ] Ad has auftoritatet ab Bpbeùo adduftas ,
Tm·· ·<· nam dicit : Omara
teter Farer , mea /«·/ .
vide, otdiXi, sefponfiotiM Provincialis infra collations
xu asm. u
fnfitfct clijei , far· de asea occiput . Hoc unum
f -<fcr·. JGrucua fenpsor feffiooc sj. iiaoc audonprincipium numero facit non poffe effe duo .
tatem fandi Paaii fic refert taaquam ex Theodoreto /
Contradicens igitur Bunomio fc Arianis qui
9«d fai ea Dm & Paere rjf i qua additio, e« Usov , bate
fequebarrtur duo principia, vult unum cffepnntur ctiam in margins texte* Greet Tteodomi ia oAts

E

Con-

1633
•

Comc. Floiintini

Αι·ι·τη η.

“·

1634

Γγ7ζ concilii Bphefini par.}. cap, t · c—tta »anashematifouiaa : A vit, inchoabimus a fundamentis facne feriptuχ χ j,
marginalis additio ad textam Graeam non rcâe fuit
_ Secundo
. · .inducentur quxdam»·■
r*.
teftimonia cer- Caaisri
ia text· translationis Latina, ibi e tagione poCta. Cere­
tofum noftrorum Latinorum doâorum, qui fue<4)),
rum valgara bibitorum editio habet, Sefi SpMtai qui e»

runt cum magna veneratione recepti in antiquis
Zr nodis. Tertio inducemus teftimonia magnorum
sâorutn G rr co rum t quorum auâoritas item
fuit recepta in fynodis. Quarto refpondebo ad objeâa , quae per cum deduâa funt. Quoad primum
re pc ri mus in facris feripturis, quod Spiritus di·
citur Spiritus Filii, juxta illud: Mifit De»t Spi- Gtl·».
raram FUii fui i» tarda veftra : fic alibi: SiqniiSpi- Λ·*. t.
ritamClrrifliaaababet , hit »e»eft ej»t : ftcinaftibus
apoftolorum : Teeraventut ire fiitbyaia»» t c· μ» aa, it.
perutifit Spiritui Jef»·. fic multa aliaconfimilia in
feripturis. £x his arguitur lie . Spiritus fandus
dicitur Spiritus Filii Dei: hoc importat habitu­
fentCbaleeienenfiifjueimiuuueleeeab etelefia Ceuftenti.
dinem 8c quemdam refpeâum ; ncc poteft dici ,
utpelitaua falfata ·β , fit aliquid i» iphefinafpuede faituu»
quod fit Spiritus Filii fecundum humanitatem tan­
eft. Cerini erge vijbi i/tnflu eatnine eedieeitjtfitti fjtt.
tum , fed prout Chriftus eft divina perlona. Ra­
di requirat, <► illie videat, fi quii tale invenitur , «sibiqat nahu tedkeot twu ia venerit , traufmitteu, queat
tio , quia Ii diceretur fecundum humanitatem Spi­
■•a ut legere, retranfatitiaut s navit enim ttditibu» fafiaa
ritus Chrifti, non haberet in fe Spiritum, nifi ut
»·« eradat, e* qua rt dubiui fait»·[tu, <► nihil aliud v·»
alii homines fandi. Hoc autem falfum eft, quia
lui it hae eaufafraiiH· fratri met’[•anni epifeepe referibenon folum fuit plenus Spiritu fecundum humani­
re . It·«■«■·; autem eediett mule· veritrei [unt quant Grati,
tatem, imo ut dominus dedit Spiritum aliis. Et
<uia neftri fient »a» atumina , ita net imptHnrat habent.
Mac Gregorius.
hoc apparet es feripturis facris juxta illud Joan> Ctneertatieuii. J G recul feriptor in fine feftionis rj.
nis: ■ De fpirit» f»e dedit aebii. Modo nullus un- ajeauapyi.
que corrafpoodet huic collationi , ait , Graecos inter fe
J uam fanâorum reperitur, qui dederit Spiritum
conveniftè, fc attulifsc quamdam audoritatem epiftofia
aoâum ; fed dicitur, quod illi imponebant ma- rîuafini^
S. Maximi de proceffione Spiritus fandi . de cupis epiftolas
nus , & alii accipiebant Spiritum . Dare igitur »n"c"1 <<K
auâoritatefc mtelligentia videndus Bcfsarion in oratione
habita Florenti* ad ipfos G neco* cap. d. circa medium,
oportet, ut importet habitudinem 8e refpeâum ad ?«**<(£* 4«
quxpofita eft in fiac hujus operis.
(C perfonam divinam : non ergo potuit dare Spiri- η··^<·ύο
tum , nili ut Deus . Cum ergo dicitur Soiritus
4,’$*;.
Filii, aut hic refpeâus eft originis, aut dicitur nm iuod<
COLLATIO
VIGBSIM APRI MA
abfolute Spiritus Filii fine ifta habitudine . Iftud
fecundum non poteft dici, quia nihil dicitur efle '
alterius abfolute, nifi ut ejus pofleflio, quiafcilicet habet dominium fuper illam rem ; ficut dicitur
de fervo abfolute, quod eft domini fui. Secun­
^dufltritatiliui fatra fcriptura C* faafioruM p»,
treat Jatiuiruat probetur, Spirit»»» fini!art»
dum quid bene poteft dici aliquid efle alterius, abff recedere 4 Tetre Cf" Filie.
que hoc, quod il le habeat auctoritatem fuper eum ;
ficut dicimus: Ifte eft amicus meus, ille eft frater
meus. Sed quod dicatur abfolute, Ifteeftmeus»
And. T~Xib vigefitnaprima Martii capta eft
I _} difputat io , qua rcfpondcndum cl't
non dicitur, nifi de his qu* habentur utpoflefla.
Hoc autem non poteft intelligi in divinis, quia
diâis Grecorum: incçpit imperator.
nulla perlons eft ferva alterius, nccaltera habet
Imper. Nos fc noftri non fumus parati „ fc
dominus Epheiinus cx fuo caiu non potuit 1 ve­ D dominium fuper alteram . Ergo fi habitudo eft
nire ; nec potui loco illius deputare , quia non
originis, ita ut dicatur Spiritus Filii , quia eft
diâum fuit mihi. Feci ut venirent alii otnnes, nc
fecundus a Filio ordine & dignitate: ergo Filius
eft principium, & fecundus Spiritus. Et hcc eft
viderer fugere refponliones . Quidquid placuerit
dicere· dicatis, quia noftri non funt parati, fc
prima ratio ex feriptura, fupra quam fundantur
non reipondebitur hodie.
t.-ftimonia omnium fanâorum doâorum tam
*}
C a * d. Dominus Provincialis profequetur.
Latinorum quam Grccorum , ut apparebit in
teftimoniis allegandis. Secunda ratio hrc eft .
Im rii. Placet.
Intbbfk. Placeat plane dicere , ut feriptores
Repetimus in facris feripturis, maxime in evan­
poflint feribere
gelio loannis , quod Spiritus mittitur a Patre ,
Pior. Optaflcm fupra modum ifto die , ut
juxta illud: Taraclet»/, quem utitter Tatar i»»»· Jea». 14.
dominus Ephefinus edet prsfens , ut fatisfacemiae ««·. Invenitur etiam quod mittitur a Filio,
ibi : C»»t venerit paratletai , aueoa atittaut vehit. T»4*- »5*
ret duabus auâoritatibus fibi propolitis, & ut
Ex his fundatur h«c ratio: Nullus poteftmitti
audiret refponfa propolitis per eum , ficut ferenitas domini imperatoris promifit ·, & ipfe fcab alio, nifi mittens habeat auâoritatem fuper
Ε
quendo ordinem inter me 8c ipfum inchoatum ,
illum: difeurrendo ptr omnia exempla , quia fi
3uia intraveram inducere teftimonia ad probandominus mittit unum famulum , apparet quod
um hanc veritatem , ita proccffiflcm per om­
dominus habeat poteftatem fuper famulum ·
nia teftimonia ufque ad finem; & quia interce­
Item confiliatores mittunt ad prrlium domi­
pit viam meam , inducendo que habebat , pla­
num, & in hoc apparet auâoritas majoris facuit dominia meis, ut ego fequerer primum or­
Î>ientix fc majoris notitix, quia dc confilio ildinem , fic poftea venirem ad lolutionem , ut
orum dirigitur . Invenimus arbores qu* emit­
primo inducantur teftimonia lingularia pro par­
tunt flores & fruâus, & in hoc apparet origo,
te noftra pro hac veritate, quibus ut veris fun­
quia arbor emittendo producit fibifimile, quia
damentis accederem ad confutationem diâoex illis feminibus generantur fimiles arbores .
rum per eum : & hic eft debitus ordo proceflus
Primi duo modi nullo modo reperiuntur in di­
in hac materia. Primo fecundum quod inchoavinis» quia una perfona non eft potentior alia,
ncc
Deetft,

« ^<an*rrLjb · j Sic vocat Grace vocabulo refpon&ones fanâi Bafilii ad aaAoritatea quas Eunomiaat addu­
cebant contra divinitatem Filii , eftqun advetfus Euno­
mium lib» s· canite quod incipit >
in cujas fine
dicitur:
art/av fili· Parw effrarnr, «*c fUim
fine Spiritu, uini»iKuiiitHi»tiii»t/i; Λ fequitur ia
cap. lequenti » Pre/rerea & Dei fuidew orrbna ftliut eft,
filii autem vrrdnw Spirit»» , Pinui ni» , inquit, iium
verte «trreri·/m » Nebr. 1«
7 Diei» fit. ] Sandus Gregorius lib· $. epiftolarum .
Indiâ. 14. epiftola t J. Narfi comiti, in editione Boeuna,
cujus hac funt verba t Effejfaa·, «arva foedum pw/rroterui, 4r
X«v« Φ reterit uliii qui illie diruetur
eft daawart, eaoM· uibil iawo/mm, Φuifiututi, yaû Β

<‘35

Paks

IT.

“IL*

i636

nec fapieptior ajtcra ; fed bene una perfona ori- A Βζ propter hoc ill* perfona que procedit a Patre CoTiTvio
4f Filio, quandoque refertqr ad Pafrçm, a quo
XXI.
Cmmkti Î'inatur ab alter*. Cum ergo dicatur, quodperona Spiritus mittitur , oportet quod nec tem­
eft Filius, nulla faâa mentione dc Filio > quia
HI»·
porajis miiCo de nece/litate prrfupponat origi­
ex hoc fatis intelligitur, quod procedit aFiliot
num ab illa perfoaa, a qua mittitor. Et hoc eft
& cuna Pater fit primum principium & origo toties
fecunda ratio fundata io hoc texto feriptur*, 8c
divinitatis, non habet ab alio , quod producat
fuper hat ratione multa teftimooia laottorum
perfonam in divinis , fed es fc4iabet , quia a
dottorum ponuntur Ccncoram Se Latinorum .
nullo eft , Filius autem es fe bJRset , quia eft
Tertia ratio feriptora» eft: nos repetimus, quod
perfona qux ab alio. Modo Pater in quantum
per Spiritum configuramur ipfi Filio Dei: ifta
eft Pater , non dicitor principium Spiritus , fed
configuratio habetur in verbis apoftoli in fe­
in quantum ioeft in eo natura divina 8c virtus
rianda epiftola ad Corinthios : U*xit hi cr /fpirativa: & ideo communicando naturam divi­
Ctf, I·
gauvir OM , O* drdir pfuua Spiritut i» tttdibnt
nam 8c virtutem fpirativam Filio , non com­
M^rii : hoc eft , fecundum quod facit nos .Spi­
municat paternitatem , fecundum quam diftinritus filios adoptivos. Modo ex hac auttoritate
goitur a Filio ; fed omnia illa fecundum qua
fumitur talis ratio. Illud per quod aliquid alteri B eft principium Spiritus , communicantur Filio ,
figuratus , oportet ut habeat efle ab eo cui figu­
fed non poteft communicari Filio, ut lit prima
rat aliud. Et de hoe eft exemplum in naturali­
radis divinitatis , qui* repugnat proprietati
bus, ut melius capiatis. Nos dicimus fic, quod
Filii. Et fic eft clarum, qualiter Spiritus dica­
femen, animalis eft id per quod genciatum con­
tur piincipaliter a Patre, non quod fit plenius
figuratur 8c efficitur fimi le ipfi generanti. Modo
aut perfettius a Patre quam a Filio, quia Filius
illud femen de ncéeffitate eft, ut fit decilum ab
habet eamdem naturam divinam & virtutem
illo cui affimilatur tes produtta: Be propter hoc
fpirativam, fecundum quam Pater Be Filiutfuot
femen hominis non producit Iconem, led folum
unum principium. Nec alio modo inrclligi pofhominem» a quoeftdecifum. Hec funt exempla,
fe, ut lint unum principium, patet es his, quia
non tamen omnino fimilia, fed folum utintclliSpiritus accipit a Filio , ex hoc quod Filius
gamus, quod id per quod ailimilacur, eftdecifum
accipit a Patre , quia unum Be idem eft nu­
ab eo cui aifimilatur. Cum ergo Spiritus habeat
mero , quod habet Pater 4r Filius , hoc uno
hoc, quod periplum figuramur Filio, nece Ile eft
excepto, quod Pater a nullo habet, 8e Filius a
dicere» quod Spiritus habeatefle a Filio. Etfu­
Patre , quod unum Be idem principium fit Spi­
per hac ratione multum fundantur quidam do- C ritus: 8c tamencumdicitur per Bahlium ·, quod · ub. » U
ttores Grxci , videlicet Bafilius It Athanafius,
Filius eft fecundus ordine & dignitate a Patre ,
dicentes, quod ficut Filius eft imago Patris, ut
& Spiritus fecundus ordine 8e dignitate a Filio,
exiftens naturaliter a fuoexemplari, ita Spiritus
non debetis intelligere , ut fint duc cauf* ayt
dicitur imago Filii. Et hoc apparet in * antinheduo principia , quia illamct dignitas qua Pater
fis ex Bafiho clare, & ex Athanafio in pritna epiproducit Spiritum fanttum, eft, qua Filius pro­
ftola ad Serapionem. Qaatta ratio que luraitur
ducit cumdcm Spiiitum . Et hoe fufficit quoad
hanc quartam rationem. Quinta ratio ex feriptura
Ji**, it. cx feriptura, eft ibi, cum dicit: Ille metUrific*bit, f«ia de met etaipiet . Nam fi Spiritus acci­
eft hac- Invenimus quod Filiusoperatur per Spi­
pit a Filio , necefle eft ut procedat ab eo. Non
ritum, juxta illud epiftola: ad Hcbrzosr Ter Spi- Mtr. ?.
poteft dici, quod Spiritus accipiat aliquid , quod
ritum ftmttiefnmtbttlit : & ita invenietis in tcprius non habuerit, quia eflet indigentis & mu­
llimoniis adducendis , quod per Spiritual ope­
tabilis nature , quod omnino abfurdiflimum eft
ratur Filius. Modo formatur hcc ratio ex au­
dicere: Oportet ergo, ut quidquid Spiritus acce­
ctoritate. Quand*cumque aliquis per aliquem
perit a Filio, ab «terno acceperit. Quod ii ab ae­
dicitur operari , opoitet quod operans det vir­
terno Spiritus accepit a Filio , tunc fequitur, quod D tutem opciativam ci per quod opciatur . Verbi
ab «terno procedit ab eo. Rationem hujusditti
gratia , rex operatur per balivum : clarum eft ,
AUm,
alfignat Chriftus, dicens: Omni*
h*ktt Piter,
quod rex dat virtutem operativam balivo: vel
|N«a f»nt. Trvf tere* dixi, de Me· *t(ipitt. Ex hoc
econtra , quando dicitur, Bafilius operatur per
ditto habemus, quod otnnia cur Filius habet ,
regem : dcmonllratur enim , quod id per quod
accepit ab «terno a Patre : ergo naturam divi­
balivusoperatur, dat virtutem ipfi operanti, kinam & virtutem fpirativam , fecundum quam
licet balivo: Bc hxc eft una maxima in philofofpiratur Spiritus . Quia enim hxc virtus ipiraÎhia naturali. Modocx quoferiptura dicit, quod
tiva nullo modo repugnat filiationi, ficut una
ilius operatur perSpiritum , quia multa miracu­
eft natura Patri* Be Filii, ita necefle eft omnino
la in virtute Spiritus faciebat Filius, oportet di­
dicere, quod virtusfpirativa fitdc natura &.* fub­
cere, quod aut Spiritus dat virtutem operativam
ftantia Filii ; nec eft intelligibileoppolitum , quia
Filio , vel e contra : Be cum virtus operativa
dicit: Om»i* f»<* bibtt Titer, mti f»»t : id eft
non iit aliud quam eflentia divina , prout om­
omnia qux non repugnant proprietati fus, quia
nes dottores volunt , ratio hxc neceflario
relationes folum multiplicant in divinis, & non
concludit , idem efle dicere , dare virtutem
aliter. Ex hoc vetbo habetur , quod prima ra­ E operativam, & cflentiam : nullus autem dottodix hujus proceflus eft Pater, AquodFilius non
rnm dicit, quod Filios accipit eflentiatn a Spi­
habet cx fe , ut producat Spiritum, fed a Patte .
ritu, fed ccontra . Sic ergo ex hac ratione , prout
Propter hoc dottores dicunt, quod principaliter
Chriftus eft perfona divina, necefle eft dicere,
procedit a Patre , quia Filius ex fe non habet ,
quod fi operatur per Spiritum , quod det vir­
nifi a Patre: & hoc beatus Auguftinus declarat
tutem operativam 8e cflentiam divinam Spiritui :
in <f. de Trinitate cap. '.o. C«m x>e»r>«r pir*'leaccipere autem cflentiam fc virtutem , eft idem
tti, yavm ej· mittim v»bn * Titre. Dicit Auguquod procedcic. Ex hoc fequitur ultima ratio,
ftinus, quare dicit a Patre, & tamen lupra dixit,
quod quando dottores fandi Sc vcftii Graci
Pireuletni quem mittet Titer in ntmite met. Non
dicunt, quod Spiritus eft a Patr· per Filium ,
dixit , a me : & dat Auguliinus hanc caufatn ,
vel quod Pater ipirat Spiritum per Filium , neceiquia Pater eft principium Sc fons totius deitatis,
fc eft dicere, quod Spiritus accipiateflea Filio.
Ratio

1*37

aVrv"

Comc. Florbktiwi

âtor:r<11·

1638

Ratio hate eft » quia femper id per quod opéra- A alius qui ab utroque procedit . Idem Veo HP*“am - ’
e tur quis , eft principium illius operations » ut
in fermone de peôteqoât tare ait * t Siquidem c«aim
fi reaper balivum operatur, balivus eft principium
cum Se de Patre Gt Filias unigenitus, te Spiritus
i4|9.
Se cingo illius operationis , licet habeat virtu­
fandus Patris Filiique fit Spiritus , non fient · t«r·;■*!>»
quacumque creetur», que Se Patri? St Filiieft, M"“4·
tem operandi a roge . Et fic idem erit dicere,
quod Spiritus fit a Patre per Filium, Ar quod fit
fed ficut cum utroque vivens , Se potati t St
a Filio. Et fi quis vellet dicere , quod Filios ac­
fempiteraus, & e» eo quod eft Pater Filiufqtse,
cipit a Patre, quod fit principium Spiritus, Ar Pa­
Tubfiftens. Ex hoc teftimooio valde assos no­
ter accipit, ideoque non velit concedere , quod
tandum eft propter fequentia , quia declarat
Spiritosfit a Filio , fed a Patre tantum, nihilo
manifefte , quomodo debeant accipi .audoritaromus ieviter movetur, quia fi ego moveo lapi­
tes feriptur· , cum dicit , quod Spiritus eft
dem per baculam medium , nullus dicet, quin
Spiritus Filii & Spiritus Patria s quia ponit filiguam vel bacales moveat lapidem, licet bacu­
militudincm » quia cum Filius fit unigenitus, Ae
las moveatur a mane t nec quis dicet , quodJa­
Patris te Filii fit Spiritus» non debet intelligi ut
cob non venit ac fit ab Ifaac, quia Ifaac venit
creatura » Deo, fed ficut cum utroque potens *
ab Abraham. Si lure funt in humanis , quanto B te vivens, teiempitensus, ex eo quod eft Patris
magis in divinis, abi eft una Arcadem nat ara, &
Filiique fubfiftena . Effe esro Patris Ar Filii elt,
virtus numero , fecundam quam Pater Ar Filius
r cx eo quod eft Pater Fihiriqu» fabfiftens , Ar £** ? —
hoc in otvmis eft ustura divina t quafi dicat » Sra wih»*
producunt Spiritum ? Sicut ergo veriffime dici­
tur, quod creaturas funt a Filio, non obftante,
quod Spiritus fandus fubfiftit cx Patro Filio· V4ri,7?J'
quod Films fit a Patre, ita Ar Spiritus veriftme
3ue. Secundum teftimonium quod volumus adte certiffime a fanftis dodoribus Ar fanda feriucere , ut ab antiquioribus inchoemus , eft
ptura dicitur accipere Ar procedere a Filio, non
Damafus papa, de quo fic dicitur in Chalccdo·
obftante , quod rifius fit a Patre : Ar dicentes
nenfi concilio.
efle a Patre per Filium, Ar negantm non eflea
G * ΑΧ c i. Nos admittimus' t non commen­
Filio , videntur negare propriam vocem . H»
detis.
funt pauce rationes pro nunc , qua fundan­
P*ov. Ego dico propter hunc librum Damatur in facra feriptura, in quibus dodoros Lati,
fi, qui literis ad Paulinum datis, hoc facramenni Ar Grnci fc fundant , ut apparebit m teftitum patefecit ■ Nos habemus illam librum , in
a M</),hoc moniis , » ut dicit beàtus Thomas in quxftioquo Damafus papa confeffionem fuse fidei , te
tabus de potentia Dei, volens declarare opinio- c anathematis omtanm hscrefum que prrcetfcra·»»*?* nc$ fandorum , ipfe format rationes fundatas
runt » ponit : «ndiatis cx originali antiquif«m« o- m feripturis. Veniamus ad fecundam partem, ad
firoo.
XanXVai teftimonia patrum : inchoabimus a dodoribus
rraiucür»- noftris Latinis primo, quia alias inchoavimus a
f"“* Grzcis » Ac ideo a beatiftmo Lmo'· papa ra­
CttfrfhfiJti tMlflittt, qiut* ftfa ’ Daatafet laifit
fcripori* « tione quarti concilii Chalcedonenfis ; Ar ut om­
aJ Ta»U»91K patiat Ittwm (fifcafa*.
nes intelligent ejus audoritatem , advertite ,
Omnes jpatres Chaicedonenfi* concilii * , in ill*
iaitt·.
allocutione habita ad Marcianum imperatorem,
Credimus ία u'num Deum Patrem , Filium
quz incipit , Et hoc profedo veftrum decebat
te Spiritum fandum , viGbilium Se invifibiimperium , ita dicunt de Leone : Deus*nobis
Uom fadorcm, per quem creatu funt omnia in
invulnerabilem errore propugnatorem provi­
ccelo Ac in tern : hunc benedidum > Se hanc
dit , Romana: ecclefise pmiulem , Ac ad vido·
efle unam dmni nominis Trinitatem : Patrem
nam pneparavit, dodrinis eum pet omnia ve­
non Filium , fed habere Filium qui Pater non
ntatis accingens , ut quemadmonum Ac Petrus D fit : Filium nem efle Patrem, fed Filium de Patris
affedu fervens , Ac is affeân ferventiore de­
natur» : Spiritum paracletum qui nec Pater fit
certans , omnem ad Deum fenfum intelligenipfe, nec Filius, led a Patre procedat AcFilio ,
tiamque perducat . Et fextum concilium « noc
Eft ergo ingenitus Pater, genitus Filius, non
dicit de Lcohe in fermone ad Conftantinum
genitus paracletus , fed · Patre procedens te
imperatorem: Leonis, inquit, tuba, ut rugitus
Filio . Item beatus Hilarius qui fuit tempora
leonis viriliter ex Roma rugiens, arctamandntam
Athanafit veftri , Se magnas propugnator pro
beftiam terruit , Ac a mooaftico grege defecit ,
fide una cum Athanafio , qui paffas eft muli»
omnemque opinionem fuam reprobavit
Hiç
exilia ab Arianis , hic fecit librum de Trinita­
fandus dodor epiftolam fecit, quz columna fi­
te tempore Athanafii diftindum in libros :
dei eft, contra omnes errores adverfus feripturas
quid dicat in odavo libro , audite. Neque in
fandas, di ftindam per 2 «.capitula. Quid dicat
hoc, inquit, calumnior libertati iotelligentis ,
de proceffu Spiritus, amutc ejus textam antiutrum ex Patre, an ex Filio Spiritum paracle­
quirfitnutn ex originali,
tum putent effe; non enim in incerto uominus
A icon- Ledum eft.
reliquit. Nam iifdem didis ita locutus eft. «Zd- 7·*·. *.
Leo cpiftopus Turribio Afturicenfi * epifeopo E Àsk »alta Isfeu v4ir Jietrt, fti mads »au fattftie
Hifpano. Demonftratur quam impie fentiantde
ftrtan . Cum rtiurif Sfiritat vtritath , Jiriget
Trinitate divina, qui Patris Ar Filii Ac Spiritus
i» MHHi atritate 1 »·» niât ia^attar λ
fandi unam atque eamdem afferunt eft perfoiff», fi* ]tatam yn aaiitt , Itantur , & faeara
nam, tanquam idem Deus nunc Pater, nunc Fi­
aaaaadabit. Uit m« baatrifitakt ,
Je ran at·
lius , nunc Spiritus nominetur , neque alius fit
(ifite, er eaeuetubit vtiie. Owaia jsu tafer "Pater ,
qui genuit, alius qui genitus eft, alius qui ab
uiru /sar: frefterta Jitei, De «eaactifitter uuussutroque procedit : quod blafphemie genus de
ciult/ <vaÀû. Et interrogo , an idemftt a Filio ac­
Sabeliii opinione fumpferunt.
cipere , quod a Patre procedere . Certe idipfum
Pxov. Hic dicit Leo , quod impie fentiunt
atque unum efle exiftimabitur a Filio accipere,
de Trinitate divina, qui dicunt, tanquam nec
quod iit a Patre procedere . Ipfe enim domi­
alius fit qui genuit, Ac alius qui genitus eft, Ac
nus ait! Qaml Je mre aedfiet. Hoc quod accipit,
five

1639

Pam

,

ii.

Ai»r« iw, μ.

"

1640

A Se alus audoritatibus coociuduat, quod pmec^cZïîTTT^
fire potci
potcftas
j five virtus, five Viw-*·*»··
doiirina fit ·· F»·
Anno ,lrc
‘*» » **’c
··
cedit * Filio . itera fecundo libro ad GratiaXX i.
CnaisTl 1m»s a fe accipiendum efle dixit . Et rurfns hoc
num de Spiritu . Quid eft ergo ? Non enim
“■■■
K
“·'
ipfum fignificat accipiendum elle a ”
Pane.
Non
x fe loquetur , hoc clt , non ii.it w loqui­
habet-hrc unitas diverfitatem , nec differta quo
tur , qui loquitur veritatem , iapientiam ipi____ fit
; , ut datum
‘
datum re­
acceptum
a, Patre
rat : non fine Patre loquitur , qui Dei Spiri­
feratur a Filio . In fecundo libro dicit de Spi­
tus eft : oon a ic audit , quia ex Deo omnia :
ritu . Nec tacere oportet , neque loqui necclomoia accepit a Patre Filius, quu ipfe dixit :fc eft , qui a Patre Se Filio auâoribus confi­
Ottaia mihi tradita funt λ Tafe »<e . Omnia Ί·*· **·
tendus eft , & quod fpiratur a Patre & Filio,
Patris habet Filius, quia dicit: Omnia qua ha& ab utroque procedit · Et in fine libri ο­
Aer Tarer , »ea fttnr . Et quz accepit ipfe per
ι-i· rat · : Conferva hanc , oro , fidei mer incon­
uoit«tem naturae , cx ipfo Filio per camdem
taminatam religionem , & ufque ad exceflum
unitatem sature accipit Spiritus fanftut , Gcut
fpintus mei dona mihi hanc confcicntir mer
dominus Jefus dedarat de Spiritu luo dicens :
vocem , ut quod in regenerationi» meat fymbo­
Tmprerta Jiri, ft»ia de mea aceipiet , <7* *‘··**'
lo baptixatas in Patre Se Filio Se Spiritu fan­
do profeflus fum , femper obtineam , Patrem B tnk<r vohh . Hic advertite , quia dicit, Non a
fc audit , quia ab eo othnia^accipit ; ponit orfcilicet te noftrum , Filium una tcrum ado­
JiQctn a Patre in 1 ilium : A* quae Filius acce­
rem , fandum Spiritum tuum , q>>i ex te per
pit per unitatem naturae , per eamdem unita­
unigenitum tuum eft , promerear , quia mihi
tem accepit Se Spiritus : & lient Filius fe habet
idoocus ad fidem tcftis eft , dicens t Tarer ,
ordine Se dignitate , quia accepit, ita. dicit hic
owala mea tua fn"t , CT tua mea . Item beatu»
magnus dorftor , quod Spiritui accipit a Filio .
Hieronymu» qui fuit eo tempore, in tribnscpiItem dicit hb. i ad Gratianum dc Spititu iando:
ftohs oftendft , Spiritum procedere a Pacte St
Accipc nunc, quia iicut Pater fons vitxeft, ita
Filio, in r.epiftola ad Damafutn : Credimus in
Filius fons vitae eft, eo quod apud te , inquit ,
unum Deum Patrem omnipotentem , Ar unum
Deus omnipotens, Filius tuus fons vnarcft, hoc V*!·»· h.
dominum nofttum Jcfum Filium Dei. A in Spi­
eft fons ^pnitus linfti . Item hic clams doâor
ritum fandum Deum non tres Deos, ied Pa­
in iecundo opere de Spiritu fanâo, & in primo
trem , Filium & Spiritum fandum Deum ko!ihbio etiam oftcndit fic dicens: Quoniam dc in­
mus Se confitemur , non nt unum folitarium ,
terioribus Dei progreditur , non Dei creatura ,
non eumdem qui libi Pater fit, ipfe Se Filius,
fed Patrem qui genuit , dc Filium qui genitui C fed Dei probatur elle iubftaiiua. Lrgatn verba.
Cur interrogas , quomodo fit iocius Se rqual.is
eft ; Spiritum vero non genitum , non crea­
regi, quem regii conftat efle honoris Se genetis?
tum , non faiftum , fed de Patre Filioque pro­
Ergo , quia Spiritus cx utroque procedit , ideo
cedentem . Item Hieronymtt» Icribeos ad AuSuftinum & Alypium epifeopos in expolitione fi­
dicit: Qui autem Spiritum Chrifti non habet, hic
non eft ejus. Ex hac auâoritate unum debetis ac­
ci ponit , quod procedit a Patre Se Filio .
cipere , quia ailignando caufam, quare ab utioCredamus , inquit, in Spiritum fanâtim Deum
verum ex Patre Filioque procedentem , aequa­
que procedit, hoc folurn dicit, quia feriptum eft :
Si inii Spiritum Chrifti na» halet. Et hrc habitudo χ,Μ. g.
lem per omnia Patri Se Filio voluntate , rternitate , fubftantia . In expolitione Niceni
Spiritus, quia dicitur Spiritus Fili i, dicitcxhoc,
fymboli fic dicit Hieronymus . Primo ponit
quia ab utroque procedit. Et hrc dixeram in pri­
fymbolum , poftea cum dicitur de Spiritu ,
ma ratione . hem eodem libro , ultimo CApitc :
exponit St dicit ; Et in Spiritum fandum qui
Quid eft autem, quod ex Deo Filius nafet dicitur,
dc Patre & Filia procedit , qui cll Deus ve­
Se Spiritus procedere lignificatui ? Si qurras quid
rus , ficut & Filius . Hic Hieronymus fuit
inter nafcentem Λτ procedentem differat, evidentdifcipulus Gregorii Narianieni veftri , Sc ab D ter hoc intereft, quia vfte ex uno nafeitur , ille
eo habuit hanc doârinam. Conicquenter (uccccx utroque progreditur. Et in eodem capite, mit­
dat Ambrofius archiepifcopus Mediolanenfir, qui
ti a Patre Se Filio dicitur , ut de ipforum fub­
l h conci!. fuit tempore Bafilii, temporibus icilicet Valenftantia procedere, Se unum cum eis opus agere di»ΡΪλ ?.*«
®e Valentiniani & Gratiani imperatorum .
gnofeatur. Ea his duobus eft advertendum primo ,
rt», feript.i Hic pater magnus doâor ad Gratianum tres
quod volens ponere differentiam genitur* Filii Se
ÎfuranrsÎrt ‘‘bros fcnpfit. Primum contra Arianos dc Triproccflionis Spiritus fanâi, a (lignât hoc pro ratio­
t Come···- ni ta te. Secundum de Spiritu fando contra Mane , quia Filius ab uno nafeitur , Se Spiritus ab u’ cedonianos . Tertium de queftionibtis Spiritus
troque. In fecundo dat nobis unum nobile docu­
•o, fed i,-ad eumdem Gratianum imperatorem . Hic
mentum, quod omnis miflio temporalis przfupfieâir'o^ ’ 9,ur,te teputationis fuir in tertia lynodo b ,
ponit proceflïonem sternam a perlona qu* mittit.
>»fi en.mik gcft« funt amphlfima ; Se cum Theodofius reUnde cum dicitur mitti a Patre Se Filio, dicitur,
Thèo'oeft de Italia ad Conftantinopolim, dixit
ut de ipforum fubftantia procedere , A unum opus
^frrt Naxianteno c: Praeter Atnbrofium non novi epicum eis agere dignofcatnr . Sequitur Auguftinus
Th<cd«rtu icoputn - Quid dicat in libro de Spiiiiu , auregenerate in Cnnfto ab Ambrofio: quid dicat
d'Vbdît s*^,tc 4 : Non cigo quali cx loco mittitur Spi-E attendite: & primo ad Petrum « de fide fic ait: g Cap.i.iaAmbror.
ritus , aut quafi ex loco procedit , cum proceÆternum quippe Se fine initio eft, quod Filius-------- *
ex Filio, ficut iple Filius, cum dicit; Λ
de Patris natura exiftat , extitit , ac fine initio
b>s omn*< Tarrr proreffi , & veni : « Se infra . f Spiritus
eft, quod Spiritus de Patris natura Filiique proce­
f.
qnoque fandus cum procedit a Patre Se a Fi­
dat. Et in eodem capite, unus eft Deus Pater, qui tritaaat
f alfrnno
lio, non feparatur a Patre , non ieparatut a
iolusefleniiamer dc ietplo unum rnium senuit, Εον·ηκ·ί«ι
Filio . Quomodo enim feparari poteft a PaSe unus Spiritus, qui folus eflentialiter de Patre
pcffent ficat
i» corpori- tre , qui Spiritus oris ejus eft ? Hoc eft teftiFilioque procedit: Bc infra: Neque enim in illa ΡβΛ,’,η i·
libu, «ftt- monium latis elatum , Se accipit fundamentum
Trinitate proprium eflet folius Patris, quia non
w«ri.
cx
feriptura
,
cum
dicit
;
Spira*
am
fui
:
ficut
eft generatus ipfe, fed unum Filium genuit: ne- *f' *'
< W. l.b.
&c»p.
A Balilius , Se alii lanfti cx hac auâoritate
que proprium folius Filii , quia non genuit ip7,'ti». ft.
feriptur* : Spiritu vit ftti vuitit vatui eorum ;
lc, led folus dc Patris eflcntia Datus eft: neque
pro-

1641

‘mv"‘

Conc, Floxbntini

1642

Callatio ProP”eœ Spiritu» fandi, qu ianec natus eft ipfc, A ad eum referre etiam ouod ipfius eft, de quolc A w w e
ïXI, ntc genuit,r.jro_.j.
u.._r..:
J‘ .
ipfe eft? Unde fc illad eft, quod ait ; Meu de- caaitri
fed fôlus de
Patre Filioque procedit
• Uafcw- Item eodem libro, regula · De fide firmiter te­
Briuu m
SriM
ueu
» r/
ββ meet
men , fed efut
efue f»i
^ui mifit eut
mt ·. Si ergo
14JO·
ne , 8t noli at en us dubites, eumdem Spiritum ,
iatelligitur ejos doârina, quam dkitnonfnam, 7*“·
qui Patris St Filii unus Spiritus eft , de Patre
fed-Patria, quanto magis intclligendoa eft fc dc
Filioque procedere. Dicit enim Filius: Caatvripfo procedere Spiritus fanâna, ubi ait, DcPa­
uerit ifiritue meritet ie , fni « T<Uu frecedit : ubi
tre procedit, 4 ut non diceret, Dc menon proce-__ _ ___
faum efle Spiritum docuit, quia ipteeftveritas,
dit? A quo autem habet Filius ut fit Deos, ab
De Filio quoque procedere Spiritum fandum ,
illo habet utique ut etiam de iifo procedat Spi­
rites fanftus : fc per hoc Spiritu·, ut etiam de Fi­
prophetia fc apoftolica doârina commendat .
ifaias dicit de Filio t Percutite terrene vitfe erit
lio procedat, ficut procedit a Patre, ab ipfoha­
bet ratre. Item idem Auguftinus dc Trinitate · : a
fui , CZ fftretu USierum interficiet imfium . De
nuo apoftolus : Quem interficiet deminut 'fefnt
Sicut enim natum efle, eit Filio a Patre efle t ita ***
Jfirit» eut /»··. quem etiam Dei Filius Spiritum
mitti eft Filiocoenofci, quod ab illo eft 1 fc fient
oris fai efle fignlficsns, poft refurredionem inSpiritui fanfto «tonum Dei efic a Patre proce­
(ufflans, ait.- ^ttifitc Ffiritum ftuflnm. De ore B dere , ita mitti eft coguofei quod ab illo procu­
vero ipfius domini Jcfu ait Joannes tn apocaly pii,
dat, Nec poflumus dicere, quod Spiritus a Fi­
Qnic gledint ntru^ne ferte ecutui frecedtket . Iplio non procedat: neque eaim fruftra idem Spi­
fc ergo Spiritus ori» ejus, ipfe eft gladius qui
ritus, Patris St Filii Spiritus dicitur: uee video,
quod
aliud figuificare voluerit , cum infufflans
k Likjrfi.. de orc ejus procedit . Idem Auguftinus * libro
■».
r contra Maximinum harcticmn hc ait: Quzris ii
ait t ^dtfifùe Sfiritnm fenSuue . Neque flatus 7·* 10
ille corporeus cum fenfu corporali tangendi pro­
dc Iubftantia Patris eft Filius , Sc de fubftantia
cedens cx corpore Chrifti , fubftantia Spiritus
Patris eft etiam Spiritus fandus, car unus Filias
fandi, fed demonftratio per congruas fignificafit, fc alius non fit Filius. Ecce refpondeo, five
capias, five non. Dc Patre eft Filias, Se de Patre
tlones, non tantum a Patre , fed a Filio procede­
eft Spiritus fandus, fed ille genitus, ifte proce­
re Spiritum fandum: ( Se infra ) Quod ergo ait
dens. Ideo ille Filius Patm eft, dc quo eft genitus 1
dominus, Q*·"» mitte»
4 pette , oftendit 7^· *».
ifte Spiritus utriufque . quoniam de utroque
Spiritum fcPatris fc Filii : ouia etiam cum dixifprocedit. Sed ideo cum dc ilio Filius loouerefet, Queue mittet Peter, a doit, 1» ueteehee ueee .
'·*«. m. tur , dixit : De Petre frendit : quoniam Pater
Non dixit'; quem mittet Pater a me, quemadmo­
proceflionis ejuscft auâor, Se genuit, fc gignen· IC dum dixit, Queue e^e utittene u Petre·, videlicet
oftendent, quod totius divinitatis, vel fi melius
do dedit ut etiam cx ipfo procedat Spirit·· fan­
dicitur, deitatis principium Pater eft. Qui ergo
dus: fc nifi procederet de dè ipfo , non diceret
rx Patre procedit 8c Filio, ad eum refertur , a
7'»·'■ i·, difcipolis , Jdftifire Sfiritum /unitum , eumque
Suo natus eft Filius . Item idem Augoftmus
infumandu daret, ut a fe quoque procedere figniiicans. Et infra : Satis eft nobis , quod non
e Trinitate libro 15. Demum in illa fumma
eft ale Filius, fed ab illo a quo natus eft : non eft
divinitate que Deus eft , intervalla temporum
a fc Spiritus, fad ab illo a quo procedit, &quia
nulla funt, per que poflit oftendi , aut faltem
de utroque procedit, ficut jat* oftendimus; υη
requiri , utrum prius de Patre natus fit Filius,
St poftea de ambobus proccflcrit Spiritus fan­
de St Spiritus Patris æ Fihi çft diftus- item
c2fL'*· idem ‘n libros fuper Joannem % fuper illa verba,
dos , quoniam feriotura dicit fandum Spiritum
lr»a. y).
amborum . Ipfe elt enim de quo dicit apoftof^fn enim iuyettnr « femetifff , q metit hoc mo­
do: Hic forte aliquis quarti, utrum fc a Filio
ius :
entem efiu Filii Dei , mifit Deui Cete», 4
procedat Spiritus fandus-. Filius enfin folios
Sfiritum Filii fui ru terdu ·*&τλ. Et in alio loco :
Patris eft Filios, fc Pater foil ut Filii eft Pater,
Quem mittet Puter m numine mee , De utroque
Spin tus fandas non eft naius eorum Spiritus, D autem procedere fic docetur , quia ipfe Filius
fed amborum. Habes ipfutn dominum dicentem:
ait, De Patre procedit. Bt cum refurrexrflet a
mortuis, St apparuiflet difcipolis fuis, infufflaT^ais coria w/ rjiii jni le^nrmini, fld Sfritn Pa­
vit , fc ait : Jtetifite ifriten feuSum : ut eum 7“«· >·■
trii fai le^neiur ia vadir . Habes Se apoftolum j
CWW. 4
etiam de fe procedere oftenderet : fc infra. Qua­
Mifit Dent , inquit , Sfiritum Filii fui ri carda
xefire . Cum ergo ficut unus Pater St unus Fi­
propter qui poteft intelligere fine tempore gene­
rationem Filii de Patre, intelligat fc procefliolius, ita fit & unas Sptritus fanâus , profeâo am­
borum eft, ficut ipfe dominus Jefus dixit: Sfiri.
nem Spiritus de utroque: (fcintra ) Sicut habet
tut Petrie v^firi, fai Irruitur ite -vehit ·. fcapoftoPatertn femetipfo, ut de illo procedat Spiritus
lus dicit : Mifit Dette Sfiritum Filii fui i» cerde
fandas 1 fic dedit Filio, ut de illo procedat idem
nefire. Cur non credamus, quod etiam de Filio
Spiritus fandus , fc utrumque fine tempore :
procedat Spiritus fandus , cum Filii quoque
atque ita didutn eft Spiritum fandum de Patre
ipfe fit Spiritus ? Si enim non ab eo procederet,
procedere, ut intelligatur , quod etiam f pro- f rtottit.
non poft refurrcâioncm fc reprxfentans difçicedit de Filio, de Patre efTe fc Filio. Si enim rt'
7···. μ. Pu,i’ infufHaflet, dicens : ^detifite Sfiritum fee.
Îuidquid habet , de Patre habet Filius , de
Hao». Quid illa infuftfatio fignifieat, nifi quod
atre habet utique ut de illo procedat Spiritus
procedat Spiritus de ipfib t Ad hoc etiam illud
fandus. Poft beatum Angaftinum ante tempora
pertinet , quod de muliere que fluxum patieGregorii Dialogi fuit Hormifda papa, qui fuit
Lm a,
Datur , ait , T«<»r «« eli^un . >*· ftnfi -rirtntempore Juftini imperatotis , qui prcceflit ma­
t*m ex me exttffe, Nam virtutis nomine appel­
gnum Juftinianam . Illo tempore erat turba­
lari etiam Spiritum fanâutn, ex eo clarum eft,
ta ecclefia Conftaratinopoiitana propter Aea­
u,. t.
ubi angelus dicenti Mari« , Quemede fiet ifiud ,
cium patriarcham hrreticum , fc nonnullos feeuntium -virum neu eegnefte ? reTpondit : Sfiritut
quaces Eutychis poft concilium CbalcedonenJdnflni fufermeniet in te, C -uirtui ^dltiffimi ·Ιμ·fe : unde fiiccedeas Joannes Conftantinopolitairak'r titii ( Se infra. ) Si ergo de Patre & Fi­
nus dans operam concordiae illius ecclefim cum
lio procedit Spiritus, cur Filius dicit , A Patre
ecclefia Romana, fecit tradatus magnos , quos
procedit f Cur putas , nifi quemadmodum io let - habemus : fc convenit Juftinus com Joanne ,
ut tota

1643

Z”?·

Par

i

IL

Αι·*;?·Λ

1*44

ut tota ith ecclcfia acciperet fidem quam Hormif- A ritnr : Sijait Spirite* Ckrjfii «m keitt , lit ■·« Cotuvie
Ckusti da mitteret, ot ex conventione finei fieret con­
<4 »/·*· £* hoc diAo *r omnibus premi As tcfti- xxj.
ventio obedientiae. Fecit Hormifda tomum fi.
14».
moaiit poteftts concludere, quod omnia qua di- *-·«.
dei, mittens Joanni Bc Juftino ; Bc ia epiftola
cuat Spiritual procedere a Filio, faciunt funda­
* adjufttnum imperatorem hac verba funt : Mamentum in auâontatibssi fcnptura dicentis, quod
guum eft incomprehcnfibile myfterium Triait aeft Filii, intelligentes per illud, eft, proccffioDeus Pater , Deus Filius , Deus Spiritus,
neaa Spiritus. Et quit poft iftnm doâorem tota
- ZJartA.** Trinitas indivifat & tamen notum eft, quiaprotna Hifpauorom cum rege Reccavedo 4 , oui a
r*^
rrat Arianns euan peadecvflbribus fuis, conta- v'X’atZoa.
rium cft Patris, ut generet Filium) propriam
ilii Dei, ut ex Patre Patrinafceretur squalis;
tata hsrefi Arianoram , Bc ea anathematizata , »«.<.··*·
proprium eft Spiritus fanâi, ut dc Patre Filioreceperunt fidem , 8e fuit neceffe plura conci lia *V· ■**·'?·
5|uc procederet fubunafubftantiadeitatis. Nuoe
in fuo loco fieri, ut illa gens es frequenti cele­
equontur aodoritates Gregorii Dialoei , qui
bratione conciliorum imbueretur in fide : Bc huc
fuit poft quintam fynodum tempore Mauritii
concilia fuerunt magna auâoritatis , in quibus
imperatoris i quid dicat k in fymbolo, audrte :
aliqua de fide diâa funt contra hcreticos : &
cialar i· «.Credo in Deum unum, oro Patrem, & Filium, j ecclcfia univerfa Graea Sc Latina cum magna ve­
B
’"J* **· Bc Spiritum fandum, tres perfonas, eoam fubneratione receperunt illa concilia, dtibi Tuitfa*'<<p*1* jftantiam, Patrem ingenitum, Filium genitum,
fta regula fidei hoc modo. 4 Regula fidei * ca- hh<<
Spiritum fandum nec genitum , nec ingenitum,
tholica, quam epifeopi Tarraconenfes, Ctrtha- rt4.·!
c L.· ,
fed coaternum, de Patre It Filio procedentem.
ginenfes , Bc Lufitani , Bc Batici fecerunt , Bc **£^£*2
unii·.cif' Item in libro dialogorum · : Ipfa veritas ut fidem
cbm praeopto papa Leonis urbis Roma ad Ba- EZTiu
augeret difcipulisdiait , Si um xLrrv,
leonium epifeopum Gallacia miferunt . Credi- re»«ee«A
mi« vtaitt ci vt .
Cum enim conftet paraclemus in unum verum Deum Patrem omnipoten- ’
thio ex Patre Bc Filio procedere , cur te Filius
tem, & Filium, Ac Spiritum fanâum, vifibilium
recrifurum dicit, ut ille veniat, qui a Filio nun­
Bc invifibilium faâorem , per quem creata funt
quam recedit? Itemlib.i.Moralium: Paretifque
omnia in coelo Bc in terra : Patrem autem non rife
conviviis, holocauftumJob pro filiis exhibuit,
Filium , fed habere Filium qui Pater non fit :
qua pro apoftoiis de prrdicatione redeuntibus
Filium non effe Patrem, fed Filium dc Patre na
redemptor oravit. Beue autem mittendo fanftitum: Spiritum, qui nec Pater fit, nec Filius , fed
ficare dicitur, quia dum Spiritum qui cx fe pro­
a Patre Filioque procedens. Item in tertio conci­
cedit , difcipulontm cordibus tribuit , quidquid 1C lio * fic dicitur: Spiritus fandus confitendus eft a « SciU«,
Patre Bc Filio procedere. Bc cum Patre & Filio T·1*11···
, culpo inetfc potuit, emundavit . Item idem fe­
cundo Moralium libro : Incunâis fidelibus Spiri­
unius clfc fubftantia. Item in alio concilio ubi
tus venit, fed m folo mediatore femper fiqgulaanathematizantur h cretici, dicunt : Quicumque
riter permanetillum in humanitate non déferait,
Spiritum non credit a Patre Bc Filio procedere ,
ex cujus divinitate procedit . Item tertio libro
cumque non dixerit unum effe Patri Bc Filio# Bc
Moralium: Venit horaeum jam in proverbiis non
confubftantialem, anathematizetur. Item in alia
ocimr , fed palam de Patre nunciabo. Palam
fynodo: Credimus Spiritum fandum vivificato­
de Patre annunciate aderit, quia per Patrem pa­
rem ex Patre Filioque procedentem , Bc confubtefacit t tunc fua majeftatis ipeciem , a quo giftantialifer unum, qui ab utroque procedit : Pa­
gnente ipfe non impar oriatur.* Bc quomodo ab
trem a nullo fadum, Filium a Patre non fafiutn,
utroque Spiritus utrique coaeternus procedat ,
fed genitum : Spiritum nec creatum, nec geni­
oftendit. Temporibus Juftini imperatoris floruit
tum , fed procedentem cx Patre Filioque profi­
quidam doâor Boetius , qui fcripfit librum in
temur. Item in fequenti fynodo: Spiritum fan­
theologia de Trinitate contra Arium, alium de
dum neque genitum, neque creatum, fed a Paduabus naturis in Chrifto, contra Neftorium 8c DI tre Filioque procedentem. In aliafynodo: Cre­
Eutychen, & unum de fide catholica , Bc multa
dimus Spiritum fanâum vivificatorem , a Patre
alia in philofophia & theologia; dicit fic in li­
& Filio procedentem, cum Patre & Filio adoran­
bro de fide Bc Trinitate : Huc autem religio
dum Bc glorificandum ■ Item in duodecima fyno­
una, qua vocatur Chriftiana & catholica , his
do Toletana : Pons eft Pater totius divinitatis:
fundamentis nititur, afferens ab «terno, idcft,
ipfc quoque Pater ; qui ineffabili fubftantia fua
ante Mundi conftitutionem , ante elle, videlicet
Filium ineffabihtcr genuit, nec aliud quam ipfe
quod temporis poteft retinere vocabulum, divi­
cft , genuit : Spiritum quoque fanâum qui eft
nam Patris ac Filii Bc Spiritus fanâi extitiffe
tertia in Trinitate perfona , non tamen genitus
fubftantiatn , ut Deum dicat Patrem Bc Filium
vel creatus, fed ab utroque procedens. Item in
Bc Spiritum fanâum, non tamen tres Deos, fed
decimatertia fynodo . Credimus Spiritum fan­
unum : Patrem habere Filium ex fua fubftantia
dum vivificatorem, a Patre Bc Filio proceden­
fjenitum, nota fibi ratione cortemum: (& mtem, cum Patre & Filio conglorificandum. Om­
nes ifta fynodi ante fextam fynodum fuerunt
ra) Spiritum fanâum neque Patrem» neque Fi­
lium , ac ideo m illa natura neque genitum,
cum magna veneratione fufceptss , Bc fi ecclcfia
neque generantem , fed a Patre Bc Filio proce­ E in his que fidei funt, dat auftoritatem do&oridentem . Item in libro de Trinitate in fine :
bus particularibus, ut apparet in multis collocu­
Ac fi meminimus omnium in prioribus dc Deo
tionibus quarte fynodi, a fortiori dedit talibus
iententiarum , ita cogitemus procelfiiTe quidem
fynodis auâoritate fedis apoftolica congregatis ,
cx Deo Patre Filium , Bc cx utroque Soirttum.
Bc pcreatndem fed em firtnatis, in quibus magni
Etiam de tempore beati Gregorii Dialogi flo­
doâores fuerunt. Multi funt in ecclcfia noftra
ruit Ifidorus nomine in Hifpaiua: unum ejustedoâores , qui clare hanc materiam declararunt,
ftimonium dicam . Fecit librum etymologiarum
quos pro nunc omittimus , ut omnes convenia­
divifum in 21. libros, in 12· lib. cap. $. ficait:
mus in illis notoriis tam Gnecis quam Latinis,
3ui fuerunt ante feptimam fynodum. Sic fecunHoc autem intereft inter nafccntcm Filium Bc
procedentem Spiritum , quia Filius ab uno naa pars eft expedita, in qua dixeram, quod aicitur, Bc Spiritus ab utroque procedit; ideodiiiqua tcftimonia Latinorum doâorum adduceGancil. Gtmrih Tom. XXXI.
LI
rem

F

E

BV.ive‘

1045

COHC·

F LO λ KX ΤΙ MI

(Ομχατι· rctn pro veritate. Dixeram io tertio loco io- Λ
XXI. trarc do&ores Orocoa » etiam eorum qui font
ta magna veneratiooe , qui ut rafmida hanc ve­
ritatem declarant j
ideo intrabimus hanc ter.
Ciam .

NOTÆ HORATII JUSTINIANI
AD VIGESLMAMHUMAM COLLATIONBM.
t Ptarir·.] Gnetut fcriptot i· flae CdEoai» »]· fle ah t
Cmvcmbw rar/ÎN W Uextt eeafxetxm , 4eii·· Jfare· *.
<► 4»·»»· .Ze/eai· ΗσνΙιοβ
T*rxeef—
«» «■·'■ fayvraMv, ■>. <Mwa>HB( t Μ·|·. Ι·»4«β mu·.
»ί· referire veleiet «4 aL»«4»· , »m ferme*" cmw,»«
»··/··.
B

a -CaeferLfi. ] Sic vocat Grace vocabulorefpoefiene»
faoûi Bafilii coatra Eynomiam. Eftque lib. j· adverfut
Vunomium ia capite cuju· titulus eft , ^»,4 fertldfeee 4e
«r,4**re, Ac.
j ZMsoa/ar.J In epiftola DamaG ad Faulinum Antio.
ebenum, quam refert Baronius torn. 4-anno )7j. aum.10.
iatot alia fidei dogmata hxc non leguntur, fed nec hodie
extant alia fidei dogmata, & damnationes hzrcfum ab
rodem Damafo facte, dc quibur Juftinianus imperator in
epiftola ad Jotnnem papam me uionem facit, de qua
Batonius ubi fupra nutu. 1;. In altera igitur harum epiftolatum Damait olimext it ide hanc tegulam fidei, quam
tefert hic Provincialis, dicendum eft, ex qua riefumptitfe
videtur Leo papa > ex cujus prxfcripto in concilio Tole­
tano L épis tempore celebrato, ut tom. concilioram ,
hoc eadem regula fidei fore ad verbum ftatuitur. Vide Ba­
ton. tum. 6. anno 447. num. it. A fequcncibus. Quam re­
gulam fidei ex pratdiûo concilio Toletano iterum infra hac C
eadem collatione refert Provincialis.
4 Rrjaia. j Habetur in concilio Toletano I torn. j.
CtHiciliotum . Vide Baronium com. 4. annal. anno 447.
num. it. & fequentibus. Hanc eamdem regulam tanquam
ex Damafo attulit fupra Provin.u'u, de qua in antece­
denti nota diximus,

COLLATIO
oit

VIO ES IMAS ECU ND A.

xxiv. Mirth.

'Praiafar ooflonrariAar /«atforum parram Grzr»r«M , Sfirittn*
freteeiere λ Vetre O'
fihe : c/* rr/fondrrvr to tiinrrartom xlUdi .
D

1~X i b

vigeGmaquarta Martii fada eft
I J conventio alia publica , inchoavit
Provincialis.
Prov. Sequeotes ordinem piitno inftitutum,
trantimus ad audotitates ia nâ orum Grzcorutn,
ut ex illis teftimoniis innotefeae concordia lan­
eorum Latinorum A* G rarorum . Poft auctori­
tate* allegatas magni Bafilii funt A aliz ejuidem
magni Bafilii, quibus oftendit , quod idem eft
ordo Spiritus ad Filium , qui eft Filii td Patrem :
nam in libro dido de 1 anthnrelis: Quod parti­
cipant de creatore, dicit , quod imago Dei eft
Filius, & quod imago Filii eft Spiritus, A qui E
participes illius lunt , Filii conformes fiunt, jux
ta illud apoftoli :
fieri cenfertnei smagiais Fi/u Dei. Ex hoc habetut , quod fi­
cut Filius dicitur imago Patris, ita Spiritus Filii .
Imago autem juxta dodrinam omnium fandorum
patrum , imponat proceflionem in limilitudinetn
altetius. Et hocconftat ex textu divinae icripturr , ubi lapientia, vel feriptura loquens dc la­
pientia divina , ita dicit : faasarn quadam eft
cltrifxtii ereeeifetextii Dei , O' rmefo Iroxitxrii il1·»ί· Emanatio importât ptocefljonem : ergoim-

And.

Α*'ΐίΓ* “*

164«

poffibile eft aliquid eflead imaginem t quin pro■■
cedat ad; cius bmilitudinem. Id a quo proceT?
dit imago, vocatur exemplar . Non poteft efle 14)*»
Filii imago in divinis nili naturalis : ergo accipft per hoc nataram a Patre : ergo quia accipit
naturam, dicitar imago ejus. Cum ergo Spiritus
etiam naturaliter procedat , quia natura divina
fibi communicatur & datur, ftr dicitur imago Fi­
lii ; ergo oportet, quod accipiat neturam & effe
a Filio. Et cum Bafilius hic nullam ponat condi­
tionem , (equitur manifefte , quod nec in primo
libro debuit poni * conditio. Item Bafilius in iifdemanthirrelis fic dicit*. Sed legatur in Gizco
*
audoritas prima.
«ay. qaad
And. Leda fuit in Graeo.
Prov. Capitulum eft , dcqoo proxime k dice- Γα.^
bam, quod ut Filius fc habet ad Patrem, itaSpi- dsusisaU,
ritus ad Filium : idciico (equitur ftatim , & Fil us dicitur verbum Patris , Sc Spiritus verbum
lilii, juxta illud apoftoli 1 Tsrraas mimu vtrh
•virtetii ftn. Cum autem verbum Patria procedat
ab ipfo , Sc accipiat efle ab eo, ut a caufa Sc
principio luo: eodem modo verbum Filii ab ipfo
Filio, Icilicet Spiritus, qui eft verbum Filii, ut
ipfe probat, nec ponit hic aliquam fuppofitionem.
Si hoc < concedamus, ergo concedit, quod Spiri­
tus fandus a Fiho procedat , & quod Filius fit
caufa.
And. Fuit leda audoritas hrc in Grxco.
Prov. Multa alia edent tcftimonia Bafilii ma.
gni, fed quia alii multi funt , fufliciant hzc dc
Bafillo. Et quia in principio nos fecimus mentio­
nem de illo fando patre Epiphanio, Se duo ad­
duximus tcftimonia , reftat ut adducamus duo alia
cjuldem tcftimonia in opere anchorato, quod
alias allegavimus. Poft illa tcftimonia hzc infert :
Itaque A- Patet erat iemper, Se Filius erat IcmKr, & Spiritus fandus ex Patre & Filio fpiratus.
odo cum fpiratio Spiritus in divinis non fit aliud
quatn-ëçqccllio Spiritus, imo eftadus notionalia
refpedu Spiritus, A' hic dicat, quod fpiratur a
Patre Bc Filio , fcquitur, quod procedat es Patro
& Filio.
And. Fuit leda in Grcco hze audoritas .
Prov. Item ille pater Epiphanius in quodam
libro qui intitulatur contra haereticos* , ita in-(AJv«rfet
quit : Si autem Chriftus ex Patre creditur Deus ex terefe· lib;
Deo, & Spiritus ex Chrifto , five ab utroque, iii,774.H’
quia Chriftus ait: De me» tccifitt: ex hoc appa-■»· ?.··T·
rct clara fimilitudo ad dida Bafilii fine ulla condi- *
1 ume penitus, ut nil clarius efle poffitj dicit : Quod
licuc Chnftus dicitur ex Patre Deu» ex Deo, ita
dicit: Oportet ut credamus Spiritum ex ipfo, ita
ut Deus ex Deo five ab utroque, quia idem eft di­
cere apud eum, quod Spiritus fit ex ipfo Filio,
Deus ex Deo, &quod fit ab utroque . Et quod
hoc iit, probat duabus audoricatibus facrr feripturz. Prima, quod fit ex Patre Deus ex Deo,
per illud, Q»i ex 'Pxtre frweiit Secundo quod
Iit Spiritus ex ipfo Chrifto Deus ex Deo, probat ex
illo, De mea »etifiee ; A ponit fine conditione. Et
hic fandus pater bene aebuiflet vidiiTc magnum
Bafilium, aut fi prxceflit Bafilium, Bafilius de­
buit cum vidifte ■ Ergo de ncccflltatr oportet dice­
re, quod ille, conditio non poteft flare in libro illo .
Anu Fuit leda in Grxco.
Prov. Ut nos procedamus fecundum ordi­
nem tempotum , cum multzaliz poflent addu­
ci audoricstcs ex fando Epiphanio , credimus
bxc iufliccie de eo. A' tranieamus ad alios. Habcniu' apud Latinos tranflatum per beatum Hieronjtnum librum magni Didymi dc Spiritu fan-

•‘47

··«;?·

Pan

»

π.

»··ητ*

,64s

H»c Didymas fait preceptor Hieronymi, A modo Filios poteft faaftificari a Spirin » qni* ,
Ct uno
Chaitii k ipfaDct Hieronymus dc fc dicit ia cpiftola * *
ipfe Pili·* eft Dear , St producit Spiritu* fan- XXI!.
sat*, quod jam canis ejus (pergebatur caput * le maout· : St quidquid Spiritu· iaaftns operatur ,
•AJ*/·*· gitaum «agi* decebat e<e , quam dtidpulum ;
operator nt prodtrftnsa Filio: St hoc eft quod ditamen perrexit Alexandrum» at Didymam anok. Legati·.
mm .
diret i 8c veftri hiftorici, videlicet TheodoreAnd. Fuit Icâa hcc auAorica· in Greco.
tus St Socrates imoseniam lassdem de (cientia fua
Pxov. Item hie doftor Athanafiai ia quadam
dicunt. Ifte fic dicit: Spiritns quoque fandus
epiftola4.* in qua exponit illa Verba : Quicum3uc dixerit verbum contra Spiritum foaftum, it» 1
cum fit Spiritu· veritati· , Spirituique lapien­
ti· , non poteft Filio loqncate audire que neicit: Docuit euiin* quod omnia qem habet Pa- I
(cit, eum hoc fit quod profertur a Filio : & mo­
•er, Filii funt, & quod non Spiritus daret Filium» 1
dicum infra dicit ita : Neque aliud quid eft Fi­
fed Fili·· Spiritum dilcipuli· proberet. Ex hae
lius* exceptis his que ei «anear a Patret aeque
auftoritatecolligitur* quomodo debet intelligi»
alia (ubftantia eft Spiritus (anftus * prnter id
£x Filio accipiet. Legatis.
quod ei datur a Filio . Ex hac auâoritate pri­
1 And> Fuit in Groco leftum.
mo apparet, quod talis eft habitudo Spiritus ad ]B
Paor. Item ifte doftor in epiftola ad Se­
Filium* qualis Filii ad Patrent, quia dicit, quod
rapionem » cuja· initium eft · . Veriatu· ium *
**
Filius nil aliud , exceptis his que dantur fibi a
ita dicit: FilueftSpirita·, dea Fi lio accipit om­
Patre : nil modo datur Filio a Patre , nili rnia * ut ipfe ait ; dc infuftiaa· dedit cum difeiternum ; quia alias daretur ex tempore , Se ef­
pulis. Dicit primo* quod eft Spiritus Filii, do
fet mutabile . Et hoc habetur in ianâo Joanne
ex illa habitudine dicit » quod accipit omnia a
,evangchfta, declarans quid eft, quod datur FiFilio per proccSonem «ternam , quia alio mo­
lio, » Patre, dicit in capite io. Over aua -wdo nil poteft accipere . Secundo dicit * quod
rr« attaat aaiiaat , CF ft ft attar as· , CT tgt
temporaliter dateumdifripulit: ergo omni· pro«Λο temporalis prefuppontt proccffioacm ztcr•vitaat attraaat it tit , CF ata rtfitt tat ftifÎaaat it au» aua. Tattr attat fati itiit atiqam. Legati·.
i , atajai tataikat
, CT ata»» ?»ιιβ raftrt it
And. Lefta fuit in Gntco.
ataaa Patrii atti. Igt <F Tatar aaaat faatat. Id
Pior. Item in epiftola ad Serapionem cir­
autem quod majus omnibus, ratione cujus nul­
ca principium , cujus initium eft : Miraberis
lus poteft rapere oves fuat, nequi a (e, aeque
fortafle * ita dicit t Qaia * ut dicit domina· , 7^4,1
a Patre , Se fecundum quod unum iunt Pater C a»a Itfufv a ft faratlttatt [ti june^ut itlit8c Filius > no t eft aliud quam (ubftantia Se cfrit Iftttar : you it aut actifitt ff" aauuKitLit
fentia divina , ut omnes (anfti doftores expo­
oafes t dc infufflans dedit cum difeipatis . Sic
nunt. Dicit hic Didymus, quod Filias non eft
illum effudit Pater fuper omnem carnem juxta
aliud quam quod datur fibi a Patre . Se Spiri­
fcripturam : Se idcirco igitur prius dc ipfo Fi­
tus noa eft alia (ubftantia praeter id quod datur
lio Dei merito mihi tum diâum * tum (cri­
fibi a Filio. Hic ergo nulla eft conditio ;
ptam eft * ut ex cognitione Filii agnitionem
credendum eft Bafilium etiam vidific hoc opas
quoque ipfius Spiritus refte habere poffimus
de Spiritu fando · ergo non debuit poni sila
In hoc videtis qualiter Balilius imitatur for­
aifii"iiia<i· Co°ditio dubitativa k . In prima auâoritate dimam Athanafii* quia Athanaiius dicit his verv* άιλί·- «it · quod non poteft audire Filio loquentcqu*
bis * quod prius traftandum erat de Filio pro­
···■
nefeit , cum cx hoc (ubfiftat Spiritus , quod
pter caufas didas » ut cx veritate eorum qu*
profertur a Filio. Ex quo apparet quod audien­
de Filio eflent diâa , clarciccrent quo dicenda
tia Spiritus abintra nil aliud eft, quam acceptio
elTent dc Spiritu. Ita fecit Bafiliu·contraEuno­
(cientir : & cum (cientia in Deo Sc eflentia fint
mium* dc ponit comparationem valde nobilem.
unum, hrc audientia Se eflentia erunt unum . D Quantam enim novimus habitudinem Filii ad
2^,4, Et ideo Chriftus dicebat in evangelio : ?^ta rPatrem, hanchabercSpirirum ad Filium invenie­
•ix»
attar a ft : quia fcilicet non eft a fe .
mus. Et declarat quomodo debent intelligi hs·
Ergo oportet, ut capiat efle ab illo, a quo au­
habitudines, dicens Quemadmodum Filias di­
dit - ab illo audit, a quo procedit , fecundum
cit, Oiaaia ptt haktt Taro , tata [aat. ita inve- ~ t .x
Auguftinum qui dicit : Audire illius eft fcire ,
niemus hcc omnia efle per Filium. Ecce compa­
& (cire idem eft quod efle. Ex quo fequitur,
rationem acceptionis, oftendens, Filium omnia
Î[uod ab illo, a quo audit, ab illo habeatefle:
capere a Patre, quia fecundus eft ordine & digni­
ed a Filio audit , ut conceflum fuit per vos :
tate . Hzc omnia non poffunt efle in Spiritn ,
«tgo a Filio accipit efle . Quia tempore Didynih per Filium, quia apud eum ex Filio vel per
mi floruit Athanaiius, ideo veniam ad rcftitnoFilium accipere idemeft, licet fit varius modus
nia magni & beatifliini Athanafii · Dicit in
loquendi . Ponit aliam comparationem , ficut
t Centra J· libro contra Arianos * dc Filio loqiiens: lpPater ofteudit Filium , dicens: Hic ιβ Filial attat Mirr*. f
Aiiano,
jc f ut dlâutn eft, Spiritam dat, & quacumque
iileSai, i» fi*· tttibe hat ttatfiatai. Ita Spiritns
w'nJV’Î habet Spiritus, hoc a Virrbo habet. Et cum non
FiUt eft, ut ait apoftolus : Mifît Dtat Sfirlteat «Λν.»
Uk. P*ni. habeat nili «ternum , Se iftud habet Spiritus a E Filii [ai ia ttria aodra cUattatta» , ^ikha Tattr.
•aaaij*>. p,]jo . ergO fequllur neceflario , quod procedi:
Unde omnes doftores Latini , ut audiftis , di­
a Filio.
cunt * quod ex quo dicitur Spiritus Filii , ha­
And. Fuit leâa auâoriras Athanafii.
betur habitudo Spiritus naturalis, ficut per hoc
Pxov. Hic doftor Athanaiius in «. libro con­
quod dicitur Filius Patris, importatur habitudo
tra Arianos ita dicit : Nam alia quidem om­
originis naturali· a Patre; Se hoc idem dicit hic
nia Spiutus participanti· Iunt, ipfe autem Fi­
Atnanafius·
lius, fccxndum vos, cujus ent particeps? ( lo­
And. Leda eft in Grrco aodoritas.
quitur Atianis ) Spiritulnc? SedSpiritus a Filio
Plov. Hic beatus Athanaiius in alia epifto- tMi·,, li
potius accipit, & irrationabile eft dicctc , hunc
la ad Serapionem , cujus initium eft ; f Litti z 522'^1
lacrxdileftionistur ; ita dicit: Spiritus autem a βη,'ι^·
ab illo fanftificari. Hrc Athanaiius . Ergo ap­
paret , quod Spiritus a Filio , &: quod nullo
Filio accipit: ait enim; Dr atuaicipiet ·. Se Filius
**
inno-

/

1649

Cone.

Fiorfntinj

CottATiQ »» aomiae Patris reo it. Dc Spirits vero fanâo Λ
XXII. inanit: Qatat atittn fattr iaesc·. In h is
J·* *4.
auâoriuubas fondât ordinem feaueatem, Ac
fabdrt ibi tria « Prinuns eft, quod aeciph Spi­
ritus a Filio: poftea dicit, quod Filios non ve­
nit in nomine fuo. Hoc eft verum , quia Fi.
lina dicit in feriptura » ^a» sumi o ass ίρ/e orat.
Deinde dicit: Spiritus Dei in norniae Filii mit­
titur. Hac eft modofimilitudoinhoc, venire,
quia ficut Filius venit innomine Patris, ita Spi.
ritus in nomine Filii : artient Filius veniendo in
nomine Patris, accipit a Patre, ita Spiritus ve.
nieado in nomine Filii accipit a Filio
Modo
cx hoc ordine feriptura ionert Athanafius » Sc
dicit : Cum igitur talem ordinem te naturam
habeat Filius ad Patrem , qualem Spiritus ad B
Filium , quomodo qui hunc creaturam dicat ,
non idem de Filio neceffario fentiat ? Figo to.
ta ratio ordinis 8r nature pendet es illis auâoritatibus fcriptui* , Ac ita debent intclligi » Se
non aliter , cum dicitur » talem ordinem habet
te nataram , quia Spiritus venit in nomine Fi­
lii, Sc accipit a Filio, qualem habet Filius ad
Patrem , qui etiam Filius venit m nomine Pa­
tris , 8c accipit a Patre · Modo unam perfonam
accipere ab illa nil aliud eft , quam uuam per­
fonam habere ordinem originis naturalis ab alia,
quia per hoc quod originator ab alia » datur fi.
U natura divina, dc communicatur, Bc i^a ac.
cipit : nec poffumus dicere aliter in divinis ,
quia ponendo originem fecundum relationes , C
habemus dicere his terminis , dare Sc recipere ;
quia Chriftus in evangelic dedit nobis formam,
3uia non communicatur , vel datur , nifi eactn natura : ideo, oportet ut accipiatur Se de­
tur. Ergo ex hoc videtur, quod taliseft ordo
Spiritus ad Filium, qualis Filii ad Patrem. Legabs.
And. Fuit leâa in Greco.
Paov. Athanafius paulo ante hanc auâori.
tatem in eadem epiftola dicit: Unum enim cam
fit Filius vivens verbum , unam effe oportet perfe&am Se plenam fanâificativam illuminativamque vitam , qu* eft operatio ipÇus Sc donum
quod etiam procedere a Valrc dicitur, quoniam
a Verbo, quod ex Patre fatemurJ fulget , mit- D
iitur Sc datur. Eiceex hac audoritate dicit no­
bis aperte, quod cx Filio eft ipfa operatio & do­
num ; ex hoc capite Sc ratione, quia effulget Bc
mittitur ab illo Verbo quod habet efle a Patre.
Ergo apparet, quod non poteft elfe a Patre, nifi
a Verbo. Legatis.
Λ
And. Fuit leâa auâoritas in Grnco .
Paov. ItemAthanafius in eadem epiftola fic
ait : Cum dicit Paulus , Tefttfitar taraaa Dto ia
1 · r‘**· ♦· CArjffs 1·[», fentiebax, non efle divifum a Filio
Spiritum, fed inChnfto erat ipfe, ut Filius in
Patre : fic Athanafius . Modo Filius eft in Patre
ut in principio & caufa fuit ergo Spiritus eft in
Chrifto , ut in principio Sc caufa fui . Lega­
tis .
E
And. Leâa fuit in Graco.
Paov. Item ifte doâor in libro de incarnatio.
X ne “ Vefh‘ ita dicit : Idcirco David pfallens cancΚ««,··'μ- bat *. Qataiaat afad tt tftfaat vita , CT ia Iaanat taa
Si*i»C<dit.
f·*»»· Sciebat apud Patremefle Filium
Varie"ijTu Spiritus fandi fontem . Itaque vult Athanafius,
«·*(. iai- quod ficut ftuvius procedit a fonte, ita Spiritus
lanâus a Filio. Legatur primo luftonUi m
GracoAnd. Leâa fuit in G neco.
Paov. Item dicit m dialogo habito in Niez a

Α*’**ί».’* u’

1650

contra 4 Arium : Si enim non eft de fubftantû
Patris Sc Filii Spiritus, cojut gratia connumera- Cxairvi
vit eum Filius in fymbolo fanâmeationis, diceas:
i«j,.
Eaatet baftitjctt laaamiat Tatrù , rr Filii, er Sfi- Wt*. >S,
nratiaaSif Ergo es hac auctoritate habetur ma­
ni fefte , Se ex his qu* ditfufe fequuntur , quod
Spircus eft de fubftantia Patria Ac Filii. Et pri­
dem dominas Epbcfiaea ita refpondebat *,
de fubftantia Patris Sc Filii , id eft unius fub- lo«at‘ab
ftanti* cum Patre flr Filio: Se fic volebat exclu-*·***··
dere ordinem originu naturalis, &· folum in ver­
bis ponere ordinem. Hec expofitio nullo mo- f
do poteft ftarc , quia fi dicimus quod Spiritus
lanCtus eft de fubftantia Patris A Filii, quia eft
unas in fubftantia , pariformiter poffumus dice­
re , qnod Filius eft de fubftantia Spiritus fanâi, quia eft unius fubftantie cum Spiritu. Mo­
do hoc eflet abfurdiflimum , Sc omnes dodtores
abhorrerent, nec unquam fuit repertum , quod
quis diceret , Patrem efle dc fuoftantia Spiri­
tus , aut Filium. Hxc propofitio, de, impor­
tat principium 8c confubftantialitaccm, Sc tan­
tum eft dicere dc fubftantia Filii , quantum eft
de Filio fubftantialiter , vel quod Filius fub·
ftantialiter producit eum . Legatis auâoritatem
And. Fuit in Grceo leâa .
Paov. Muita alia teftimonia poflent induci
de beato Athanalio , A cx his libris antiquiifisnis Sc vetuftis
Sed ut alii doâorcs locum ha­
beant , fucccdat beatus Cyrillus, qui, meo ju­
dicio, fuit valde elevatus in Graeco: Sc inchoe­
mus a fua epiftola, quam fecit in fynodo Ale­
xandrina , Sc poftea in fynodo Ephclina fuit ap­
probata. Ita etiam in Chalccdoncnli fuit rece«a , cujus mitium eft * : Cum falvator nofter. c>a,a
cc epiftola tota eft contra Neftorium , qui in “>·
duobus maxime peccabat. Primo circa incarnationemPilii, qui non dicebat uaam perfonam di­
vinam in duabus naturis. Secundo In Spiritum
peccabat, quia, ut apparet in fymbolo transfor­
mato, dicebat , quod Spiritus non effet Filii,
DCC acciperet cflentiam a Filio.* A cogebatur ad
fic dicendum, quia id per quod apparet in mun­
do , quod Chriftus eflet Deus , fuerunt magna
miracula fupra omnem potentiam naturalem : Ac
ideo illi Neftoriani, qui dicebant purum homi­
nem , dicebant , quod fidebat aliena virtute,
Sc per confcqucns , quod Spiritus noa caperet
cflentiam a Filio, quia fi ccpiffet effentiam a FiIto, tunc Filius nonfuiffet operatus per virtutem
alienam, fcdpcrfuammet, qu« exipfo procede­
bat, juxta quod dicit evangelium : Virtat rr z7/s
exibat, er [aaakac tat aci. Hic Cyrillus nedum fe­
cit umim capitulum cx illis duodecim contra opi­
nionem Neftorii de Spiritu, ut apparebit in (elu­
tionibus ultim* rationis Ephefini : fed incpiftola» Cum falvator nofter, multum fortiter arguit
contra Neftorium, Sc inchoat de Spiritu, Ac di­
cit , quod reâe intelligences non debemus in­
tel ligere glorificatum a Spiritu , ut aliena vir­
tute, quia nec Spiritus potior Filioeft, nec ul­
tra quam erat eflentia fua. Poftea declarat, quo­
modo debeat intclligi > confutans opinionem
Neftorii » dicens , quod ad demonftrationcm
fu* divinitatis utebatur fuo Spiritu mmagnis,
ut fi quis noftrum de fua fortitudine, aut cujulvis rei fcientia dicat : Mea me virtus, aut
feientia glorificabit. Ita debemus intelligere ,
ouod Spiritus erat virtus infita naturaliter ipfi
Filio , Ac ab eo naturaliter exiens , fecundum
quam glorificabaturChriftus faciendo miracula:
& dicit

1651

17.“v?‘

P

A

ft

I

II.

& dicit i quod quamvis id fua fnbfiftentia fit A particulare ipfius Dei Patris . Spiritum fan- J---------Spiritus, & intelhratur prout Spiritus, non FiΛ
··~ ·*;
— —
— —
-- Patre —
— -lutT,°
dum
dices
eum
qui· ex
per c;,;
Filium
na- *χχπ.'
lias; non tamen es alienus ah eo · Et notan­
totaliter profluit, ac velat in figura fpisationis
dum eft , quod ia alia epiftola quam fcripfit
ex ore, propriam fubfiftentiam nobis inlinuat.
Joanni Antiocheno, cujus initium eft» Exultent
Legatis.
A ΗΛ Leâam eft inGneco.
alaaOwi·. cmli, ita dicit ·: Eft a Filio non alienus fecun­
IpkcCpan. dum unius efleatiss rationem . Modo beatus
Prov. Modo in hac nobili au&oritate cum
â Mg. 14.1a Cyrillus non intendit folum hoc dicere, quod
ponit produdionem Filii , dicit, quod in om­
•m.Ibc.ms
fti, Latta- non fit alienus » per hoc quod eft unius etfeonibus quibufeumque pari menfura pmpolleat,
tio cum eo , prout Ephefinus vi fas eft expone­
porter gieoere folummodo : in Patre vero iunt
re , ied annectit ftatim , quo modo eft princi­
duo . Eft fpiratio qu* fpirat Spiritum , Ar eft
pium Spiritus , affignans caufam quare non eft
generatio . Modo dicit Cyrillus, qnod in om­
alienus ab eo , dicens ex apoftolo Paulo , Spi­
nibus eft rqualis Patri, fc in eadem menfura
ritum fanâam efle Spiritum Chrifti . Et cla­
refpeâu cujufcumquc , excepto hoc , quod eft
rius in epiftola*· ad Neftoriom dicit, quod Spi­
generare. Cum ergo fit aliud relatio procellas
UJvitor, ia ritus
*·*■· fanâus
»·«'*«· Spiritus
«>ρ·»*«·· veritatis nominatur , Bc B & generationis , ergo neceflario tenet , quod
ipiratio communicatur Filio, fc quod fit omni­
«o. coacti. Chriftus eft verius ,, Bc
& quod
qaod ex
ce hoc dicitur
------ ; &
»5
BOa •lieao*» qui» dicitur Spiritus veritatis
no squalis Patri in fpiratione Spiritus . Item
»aa.iXabi intclligic habitudinem ^enitivi
genitivi cafus
cafus pro
oro ori
ori-­
fecundo dicit, quod hic Spirituslanâus profluit
**‘**2£* gine
g*QC naturali a Patre , & ftatim
narim fubdit : Et
naturaliter a Patre per Filium , & yarn dudum
aticaa*·r»- profluit ab eo, prout■ ex
Deo Patre , quia non
monftratum eft , quod impoflibile fit procedere
■-------------------u«iMiasPi. a|jx caui* cft Spiritus veritatist , nifi
i
quia ab
per Filiam, quin procedat ex Filio· Imo om­
b»*»eL?»L' eo *profluit ut
P-t“ - Et hoc
hcc eft
-1 ita clarum
_t a Patre.
nes noftri dodores rari Hi me , vel nunquam di­
tar.fcCkri- -11-------- ------ , fient
~
~
.
tcftimonium
pofict
efle in
inundo , quia
cunt per Filium, fed femper ex Filio: Bc eftra­
' Λβ,ίΛτνηtio , quia licet fit idem in fignificatione , eft
U>A F*»'·' profluit a Chrifto, ut a Patre . Et lie quem­
differentia in modo fignificandi , fc ne aliquis
SuTÆ admodum procedit a Patre naturaliter , imd
mittitur temporaliter: ita a Filio mittitur tem­
unquam poflet ex hoc credere , quod Filius eft
poraliter , & illo modo neceflario procedit ab
organum, per quod Pater produceret Spiritum,
c Gr»c« ·- eo Spiritus «ternaliter.
Et fi quis dicat, quod
ut Ariani dicebant. Ideo cavent doâores , ne
•i» ■■ (·
occurrat aliqua declarationis necelfitas, ut tunc
•yi. legitac • profluere non eft idem quod procedere , non
debetis ulli magis credere quam Cyrillo » quia c temporis contra Arianos erat necefle . Modo
profluxus hic eft naturalis , fed fecundum viam
Interere· ipfcmet declarat, quod profluere idem eft quod
procedere. Et hoc ipfe oftendit in quodam *
omnium fapientum 8e theologorum , id quod
opere fuper lymbolo concilii Niccni, ubi in ver­
procedit naturaliter ab aliquo , procedit in fibo, Et m Spiritum, fic dicit: Peraâo dcChri­
snilitudinem natur* ab eo, Be accipit ab eo na­
fto fermant, beatiISmi patres de Spiritu metnituram : fc fic hic terminus , Profluit , famitur
ro»7, BpiuC. nerunt , credere in ipfum dixerunt , ut in Papro r terna proce Ilione, fecundum quam Spiri­
treBI
*n Filium: confubftaatialis eftenim, fit
tus accipit naturam a Filio Bc a Patte . Et Cy­
Mm.‘
profluit quidem* , videlicet procedit veluti es
rillus ad Hermiam h volens oftendere , quod h IA. ?.ui« Gr«ce ik. fonte Deo Bc Patre . Dcdarat ergo procedere
opera divinitatis ad extra funt indi vifa, fcquod
dc profluere idem efl*e. Et cum dicat in hac
opera Spiritus in creatura operantur fc Filius Bc
·*·■»/«·”<» epiftola , Cum falvator nofter , profluere a Fi­
Pater, inducens auâoritatem: Omise dam·»
7*»·*·1·
w»m : fc aliam Chrifti, cum dixit difcipulis :
lio , neceflario oportet dicere , fecundum ejus
opinionem ( que fuit in tertia fynodo recepta,
5tinte iafimei, eteef»ei nftfcirtte : ita inquit :
Confeflus eft Joannes: De fle»it»ii»e ejut mimm- Jm·.*·
fc in Chalccdonenfi ) quod Spiritus ita proce­
dat a Filio, ficut a Patre. Legatis.
Subdit interrogans Hermiam:
D* ttet tttefienu
And. Fuit leâa inGneco.
Datum optimum, Bc donum pertcâum erit aliud
Pior. Modo facio hanc conclufionem. Pa­
quidquam, juxta qaod tibi videtur , quam par­
tres ita concluferuut contra hrrefim Neftorii,
ticipatio Spiritus ? Refpondit Hermias : Ne­
qut dicebat , quod Spuitur non capiebat eflen­
quaquam . Cyrillus fubdit : Infpice amice Fi­
tiam a Filio. Modo in Chalccdonenfi conci­
lium ex plenitudine fua producentem proprium
fCrwfl,
lio * habetis teftimonium patrum illorum ,
ipfius , Bc immobiliter mGtum Spiritum fanCh.kc4.
»0.5.
quod magnus Leo papa per omnia fuit inftruâum , per quem omne datum optimum , Le­
ttus doétrinis veritatis . Be illa columna fidei
gatis .
contra Priicillianiftas dicit : Alius qui genuit,
And. Leâa eftin Graeco per generalem Caalius qui generatus , alius qui ab utroque pro­
maidulenfem , qui has omnes auâoritates hoc
cedit : A- totum concilium Chalcedonenfe ap­
dic in Grzco legit.
probavit doârinam Leonis; approbavit & hanc,
P a o v. Modo fi producit Filius Spiritum ,
epiftolam Cyrilli , Cum falvator nofter , &cnefeio qur auâoritas poŒt effe magis , quod
contra errorem Neftorii . Ergo poflumus con
Spiritus procedat abeo. Item Cyrillcs in theeludere , ut verum , per duas fynodos cecume- E fauris fuis per multa teftimonia approbat hanc
nicas fuiffc ftabilitum & firmatum , quod Spi­
rem, ex quibas pauca dicam propter temporis
ritus accipiat eflentiam a Filio, Bc quod proce­
brevitatem. Dicit quodam loco ‘ fic: Dixit i TW. l.k.
dat ab utroque, quia idem eft procedere & ca­
Spiritus fanâus : Sepet^te atibl
0·
pere eflentiam a Filio , ut dixi fepius . Item
ti
eet . Si er­
glib.*.,·- Cyrillus m opere ad Hermiam * , ubi oftendit
go a Spiritu fanâo ad apoftolatum vocatus ,
uwl.
proceflionem divinarum perfonarum adintra ,
a Jelu Chrifto vocatus dicitur , hic aperte do­
fic dicit : Supremam denique radicem , ultra
cetur , Spiritum non effe alienum a iubftantia
Filii , fed effe in ipfo Filio < & ex ipfo , ficut
quam nemo, Patrem intelligas -. cum vero qui
cs fuprema radice procedit , Filium accipies ,
operatio quaedam naturalis in propria hypoftaqui in omnibus pari menfura prxpolleat , prxfi , omnia implere valens qu* ipfe vult , ficut
ter gignere : iblum enim hoc eft proprium &
6 Filius. Ex nac auâoritate habetis tinumfingulatc
M M
Caiisvi
i4i>

>^53

Λ "ν'**

Cokc, Flo*bntimi

datur·· S·!·* contra expofitioneua domini Ephefini , Λ
XXXI. mû Cyrille» dicit t Spirit» non eft alienus a
wMUatia Filii: * infàrt. quod Fi Hua eftprincipiuai, Com didt: Et in tpfo, Ic ex ipfomaniteftam eft ipfum efle. Et lie cum Cyrille»
oouit » quod Spirit» non eft alienae a Filio in
fubftantia , fenper intelligit fic » quia eft cx
ipfe Filio iubftxtUialiter : * hoc dtftwn eft in
■Miltitfepra, Br Im* apparet. Legatis.
Amo. Lenit in Greco.
Pa or. Ide» fanftu» dicit in eodem opere m
·.?.ucmI thefawri·· : Quoniam igitur rita fecundum na»
* hiram eft Fili» it Spirit·· etiam fanftu», qua*
ipfe largitur, vivificat 1 neceffe eft fateri ipfum
defubftantiaPatri· Bc Filii efle, ac omaem ipfi»
virtutem lr operationem habere . fient com ex B
aqua vapor ascendit. Legati» .
Awn. Fuit lefta in Greco.
Pior. Ex hac arôoritate duo funt fingultriter notanda , quod per hoc , qood Spiritu»
largirer a Filio , necefle eft fateri , ipfum efle
dc fubftaatia Filii > eo modo , quo declaratum
eft fupra : Ic ponit unum notabile exemplum,
quod in feriptura ponitur. Nam diviaa feriptura voie» oftenderc pvoccffiooem «ternam fapienti* divina «terna! i ter a Patre , utitor hoc
f<P·*
verbo . «apa . dicent : Fefer φ «aim irretit
Dti, CT «usmiii pandam t/ariraris. Dicit qeod
eft vapor, ad offendendum effe naturaliter, quia
vapor qui afeendit , eft ejufdem natu né aqua ,
a qua procedit : Br ideo hic magnus doftor no- C
rabi liter facit hanc comparationem . quod ut Fi*
lies eft vapor virtuti» Dei , ita fit Spiritu» va­
por F1I11 , Ic ex ipib procedat. Item idem dobUL>|.t ». ctor inetfdemthefauri» k volen» offendere, quod
**** eW' genitiva» Filii importat habitudinem origini»
naturali», ita dicit; Bene in evangelio felvator
dicit de fe:
/smb «evito. Deinde docens, cx
Patri» Ic cx Filii fubftantia Spiritum efle , $//:.>»■>.». rihuo , inquit , verituris , f»> s Ttorv pnctdit.
In opiftola vero Joannes ait : Spirited ipft
ve­
rito . Itaque dicit Spiritum effis de fubnantia Pa­
llis , tc quia Charriius dicit Spiritum verita­
tis, colligit Spiritum de fubftantia Filii . Legatis.
And. Lefta eft in Greco.
D
«Lia.14.sa.
Pxov. In eifdem thefauri» dicit fic· : Quod
Spiritu» fanftus Deus fit, oftendit apoftolus di.
Λ»·.?.
cens: Itx ftirittu vu: 8t quod h*c vita non eft
*><■.14. nlfi Chriftus, qui ait : J5c» fan vrrito tr *it».
Chrifto igitur legem ponente, Spiritus ipfi», ut
mipfo, Bcex ipso natura liter exiftens, legem po­
nit. Legatu.
And. Lefta eft in Greco.
Pit o v. Hrc aoftoritas eft multum clara de
illahabitodine, quia ex eo quod dicitur Spiri­
tu» vit* Bc Spiritu» veritatis , concludit necefiario habitudinem originis naturalis- Ideo fubdit ; Spiritu» ipfi» ut in ipfo & ex ipfo. Et hoc
eft wnffitnum, quod id quod eft naturaliter ab
<,», *^9*°» neee^*r*° «ccipit naturam Br effe ab illo. E
J'
Item in thefaurit * dicit fic: Filium quidem Dei
cx ipfo Irinipfo Patre naturaliter efle intelligimus,cx Filio autem naturaliter Spiritum fandum ,
ficut e* Patre, prodire credimus, per quem Fili»
omniafanâificat. Legatis.
And. Lefta eft in Greco.
Pxov. Modo quod prodire fit idem quod
procedere , probatur ex divina feripeuta de fapientia «terna que procedit a Patre , & dicit :
tx ·” afriflre» predivi priusagtons . Ultimo
aua.14 m· gjcjt Cyrillus in ii» thefauru « ; Quoniam igi-

An««r«i U.
>·»«.

1654

tur renovare Spirit» dicitur , dicitur juxta il- λ···
lud quod io pulmi» tangitur i Xtùfi Sfintui C*ai»vi
taM» cr* rrraiunto , <T raarmafes farieet terre . _ '♦»»·,
Necefle eft fateri , ipfum efle de fubftautta FiJii. Ir cx ipfo naturaliter cxifttre , fle qeod ab
ipfo ad creaturam miflu» , renovationem qoentur , complementum fande Trinitatis exiftens.
Legatis.
A nd. Legit ia Gnaeo.
Pxov. Ex hac auftoritate font aliqua mul­
tum notanda. Primo quod cum dicit , quod
Spirit» mittitur ad renovationem creatur* ,
infert necefle efle fateri , ipfum eflê de fubftantia Filii, quafi velit dicere, quoduon mit­
teretur ad renovationem creatur* , nifi habe­
ret procedere. Et hoc declarat de proccflSooe
a Filio, quia mittitur, ait , ex ipib naturali­
ter exiftens ; Bc fubdit : Oportet intelligere ,
quod naturaliter esiftat a Filio mifliooe tem­
porali, quia mittitur ad renovationem a Filio:
Bc in hoc exiftere naturaliter a Filio , dicit
quod eft complementum fanftx Trinitatis. Er­
go apparet, quod fubfiftentiam habet a Filio.
Expletis teftimoniis Latini» 8t Gnatis, Bromiffis multi· rationibus, qu« poffent neceffario in­
duci , concludentibus hoc quod fandi patres
dixere , veniam ad felutionem domini Bphefir*
ni* . Tria dixit. Nam primo videbatur dubitare cx propofitione, Qui a Patra procudit; Br <mIùmù.
dicebat ic habere · beato Gregorio theologo in
fermone de pentecofte, qood hvc procelSo erat Mittitfibi propria, quod nullo modo poterat compe- ***£?.
tere nifi Patri : 8c fi fufflet communis Filio ,
non taeuiflet. Ad id quod dicit , Filius non
fecit mentionem de fe, ita refpondemus, quod
propter unitatem natare in tribus peribnispnta regulam omnium theologorum, quidquid de
una perfona dicitur , neceffario habet intelligi
de alia , ubi non obviat oppofitio relativi ,
quia noftri 8c veftri doftoresdicunt, quodfubftaatia continet unitatem, 8t relatio multipli­
cat, etiamfi ponatur ad unam peribnam dictio
orciufiva , » apparet in feriptura , ubi dici- ~ «
tur i Xr«a urvtf Pitrtt ,
Fili»i : fe quitur ‘***,,<4
5|uod Spiritus non nofcat Patrem , nec Pater
eipfum ? certe non . Et cum dicit , T^tm·
jsuwc Fiiiet, »ijt Tetn , munquid Spiritus non
novit Filium , aut Fili» non novit fe ? certo
novit. Ita de Spiritu fanfeo in prima «d Co­
rinthios , capite ». cum dicitur : ^rm· urvt»
f ·* fa»t Dti , eifi Spiritu Dti . Et patet quod
loquitur de Spiritu fanâo , ut ftatim dicit ,
Spiritus qui ex Deo eft. Ergo concludit, quod
nemo novit nifi Spiritus ? volumus dicere ,
?|uod Pater Br Filius non cognofeant qu« Dei
unt? Ita cum dicit,
f4trt pntedit, 8t non
ponitur diAio exdufrva ( quod eft magis) non
poteft inferri : Igitur non procedit a Filio: 8c
multa alia exempla funt . Dicit Chrift» Patri
fuo : Hxt d -rite eftree , t ngetfitiat tt
. Numquid Filius Be Spiritus non eft ve­
rus Dem ? certe fic . Hec eft regula , quod
propter unitatem fubftantic , quidquid dicitur
de una periboa etiam cum diftioae excluliva .
oportet quod non cxclufc videantur ali« perion« . nifi tit oppofitio relativa: ficutdicimus,
quod Pater generat, hoc non poteft communi­
cari Filio , quia folus generans Pater eft , 9e
Filius generatus . Modo aftiva fpiratio nullo
modo repugnat Filio, quia Pater Br Fili»fime
unum principium . Sic non fequitur , quod
hsc fpiratio non communicetur Filio, ut text»
decla-

IL
*
>656
*ΪΚ"
P à » s
dedant ; ctm dicit t Cm» «snreft ftra&Hu , A tionos jam didas, ncc fecundum Athanafium te r_,,
Ctoum f*m «*Τ4» «4à 4 Tarer, Spirit·» etcricttù , Gregorium tenendo Patrem fontem deitatis, fe- χχιι.
_ HJ»· m/ 4 Tarer
t dixit fit ariocipium » cm quits* quod dicit Ephefinus. Ht quidem pri­
*£!»*·. di*it Spirite* veritatis · t A eu* dixit » awr- ma radix, nempe Pater, oon eft abulio» A eft
uûm ··> M· t nxprcfBt proccfiooem a Patre , «t etiam principium, £m non producit Spiritum in quan­
tam eft Pater , ftd ia quantum habet vim fpifeffL·. oftaaderet, & habere a Patre
i«55

4jî»

ÎSaK. rites fanâi «

Dicit, fw aasMam «abr · T·-

retivam, te hanc communicat Fili· : tc fecun­
dum hoc ita eft fooa Spiritus fanAi Filius, fi­
cut Pater: nue fbnt duo tontes, fed unus, quin
cEKi.
fboa
fecundam quod eft fons Spiritus fanâi,
>*P»
«m» <d muer ut dicit ibi Auguftioa·. Si ergo io
. bis veebm, licet dicat doârinam oonioam, (ua
communicatur Filio : tc hoc dicit Athanafius,
iateUigitar, quanto magis per illa verba, fre. quod Filias eft fons Spiritus , fed ideo dicitur
prima rudi* Pater, quia hoc , quod Filius fit
red* λ ?<Λη , iatelligctar procedere a Filw
ce* no· dicat, Non procedit a Filé» ? Ad i
foos Spintas, habet a Patre . Poftea intravit
quod dicebat de proprietate » nefcio obi ipfe
materiam concilii Niconi , tc dicit , quod ibi
invenerit ia fermooe Gregorii, quia femper fa- g Ftaât quidam epifeoous , qui refpondit cuidam
cit coafitqaeotiam qoaodocumque reperit, p—·
pbimopho, quod Spiritus procudit a Patre, tc
eft proprius Filii. Quid fequitur ax ifto f Con­
tUit λ Tatn : ipfe inferi : Esgo non procedit a
Filio. Quantum valeat ift* coofequentia> qui­
cedimus, quod procedit e Patre, * eft proprius
libet pâtre* poteft judicare : quinimo nullus
Filii : tc omnes doAoret concludunt , quod
nec Grccus, nec Latiaua aufus eft dicere, quod
procedat * Filio , quia eft Spiritus Filii : te -fi
Îiroduxifiènt librum originalem , diflufius fuifno· a Filio , A tamen Ephefinus femper Intnct refpoafam. Quidquid fit in iuâo, ego re­
lit : E*go non a Filio . Cum beata* Gregorius
linquo , quia non vidi originalia . Legatis in
tradit notitia* proprietatum , ita dicit in dido
Graco.
fenoonc peatecoftes : Omnia quccumque Pater
habet , funt Filii : omnia quacumque Filii ,
Amd. L«git in Grcco.
Pior. Deinde adducit auAoritatem Cyrilli
Spiritus fandi funt , fi generatione* exceperis.
io cuiftola qua incipit, « Exultent ; ad often- f
Nooqc videtis quomodo bene ordinat has prodeodum, quod non fit ex Filio, cum dicit, Me- c»ur<’«i«
frictates ? Si Spiritus non haberet ordinem ad
minimus dicentis :
rr«a£re4‘ rsrminor , Ac.
ilium, poftquam dixit; Omnia qu· Patereft»
hoc eft Filius; ftatim dixiffet: Omnia que Pa- c Poftea dicit, quod ilii patres, fcilicct Nicani, <mkii. uloqncbantitr de Spiritu lanâo qui ex Patre pro- rk* r·»*·*
1er eft , hoc eft Spiritus tanquam accipiens a
«edit , tc non eft alienus a Filio iecundum «- a^.F
Patre, tc non a Filio . Modo quia abnornut
nius effentm rationem . Ht per hoc volebat di­
hunc ordinem, pofuit ordine* conformem aliis
cere , quod Cynllus intendebat hoc , quod ef­
doâoribus, A eo modo comparavit Spiritu*
fet folum unius effenti« cam Fi)io, A quod nul­
ad Filium; ut Filiam ad Patrem, fine ulla am­
lo modo effet ab eo. Sed patenter fupra ofteobiguitate . Modo de proprietate nunquam di­
di, quod ubicumque dicitur , Non eft alienus
xit , quod effet ita proprium Spiritus fanâi ,
fecundum unius enantis rationem , femper lubquod non procederet qin a Patre : imo appa­
dit, quod Filius eft principium Spiritus fanSi :
ret quod proprium eft Spiritus procedere a Pa­
tre A Filio , & hoc propriam proprie eft Spiri­
te patet, qaia (ubdit duas auâoritates Pauli
tus fanâi, quod procedat a Patre tc Filio: fed
apoftoli 4 . Poftea adducit Ephefinus auâorita- 4 ν·τ··Μ«
tem Bafilii dicentis , Spiritum accommodatum
illa proprietas qua eft in Patre te Filio refpeFilio fecundum naturam . De hac accommodadu Spiritus , qu· dicitur fpirxtio , vel virtus
fpirutiva, illa non eft ita proprie proprium Patione non potui repenre · , quia idem eft di- * SpiriUM
tris, quin conveniat Filio : A fi bene ftaduHfet D cere , effe accommodatum^, quod datum Filio,
τυ·« i. ** theologia , dixiflet fic , quod eft k differen3uia Pater producendo naturaliter Filium , de- >ιι*»·»μιit ei ot ex eo procederet Spiritus fandus. Po- cZnusT
r*rt % !»■ tia inter proprietates perfonales , tc propriet aftea adduert auaoritatem Bafilii contra Sabel-»£<·,*·« »
utt’
tes perfouarum , qma proprietates perfonales
funt, quibus cunftitunutur perfona ; noneft au­
iianos, ubi dicebat , Proprietatem familiaritétis Spiritus ad Patrem intclfigo, cum ait , £x }■£*«?«!**
tem proprietas qua conftituatur Pater, visfpirativa ; tamen dicitur proprium largo modo,
Parrvprxtiit : proprietatem Spiritus ad Filium ,
cum audio, Si fit Spirit·» cltrijh X·» haiet, χ*
de hoc oportet ponere in divinis , quia omnes
doâotcs dicunt, quod efle ab alio competit Fi­
bit ■·· cfi *j»‘ ■ Hcc auâoritas de qua fecit fe- «'*“■
lio A Spiritui fanoo , te nullo modo competit
ftutn , clariffimum eft fundamentum opinionis
Patri. Ita dicimus, quod vis fpirativa compe­
noftra . H*cenimeft proprietas una, perquam ■< ·’"!'·>
tit Patri te Filio, A non Spiritui fanâo, A eft
Filius eft fecundus a Patre ; A quoniam voluit
intelligere proprietate* Spiritus ad Filium, fe- L»< ·,ά»proprietas quadam. Introducit fecundo Ephe­
finus aliam audoritatem , ubi adducit , quod
eundum quam onginatur , fundavit fe in ifto, ™‘c*o" ,t<X
in quo omnes fancti do&orcs fundant, quia di- ae m. tne­
Spiritus dicrtaruDeo, juxta Paulum, tc quod
’· * *"
nullo modo eft * Filio, cum dicit: 7^·/ «erepi- E ci tur Spiritus Chrifti. Ita dicunt omnes doâo- fcrM ·
res veftri, ita quod hxc auâoritas facit pro no­
«U Spirit·», uan f a« tx xiexJ·, ftd fi ex De·
. Et ad probandum hoc induxit auctorita­
bis : A do illi gratias , quia ex ore fuo protu­
tem Dionytii te Athanafii , quod Pater eft fons
lit veritatem hujus rei . Poftea introducit con­
deitatis. Sed fi bene confideraflet intentionem
cilium Conftantinopcriitanum , dicens ibi diaudoritatis spodo Ii , inveniflet folationem '.
âum ί , quod ex Patre procedit, A quod G re
Nam primo dfayt apoftolus , quod eft Spiritus
gorius fandus Theologus ibi fuit, A quod di- ««Milii,
Dei : tc volens hoc oftendere , dixit , quod ex
xerunt procuffionem a Patre , A non a Filio:
Deo eft . Ita omnes dodores per hoc , quod
A non adducit aliquam probationem, A ea fa­
dicitur Spiritus Filii, femper concludunt fecun­
cilitate qua dixit, eadem facilitate contemni- > <<ίΐ>ακ.
dum modum apoftoli, quod eft cx Filio* Cer­
tur, quia non Valet confequentia * , ut probote non fequitur, quod non fit a Filio , per ra*
n multis aoâoritatibas . Adducit demum ter- <*·«>·*·

riv, ficut fampnr coofuevit Patri refcsre obmm,
qui* ornai* habet a Patn» et ibi: DatfriMm*

1657

’Vîÿ'”

Conc» Florbntini

tium concilium , fc dicit, quod patres hujus A
concilii poftquam fecerant dimnitioecm , nulli
xxu.
ulii licere aliam fidem proferre , fc dixerant
- _______ etiam in fine * fymboli hoc modo t Si qui de£*’«**' preheufi fuerint aut epifeopi, ant clerici, aut
&Μ.ΑΤΙΟ

laici eredeattfs, vel dicentes quz fcripta funt in
expolitione quam protulit Cnarifius » presbyter
de incarnatione filis Dei, « five (celerata fcpcrTerfc Neftorii dogmata quss fubfeript» funt ,
fententi* hujus fanâ» fynodi fubjaceat. Modo
nUmT,**
•aiaqac a*, ipfe fecit mirabilem iutclligenriam , 8c dixie »
•aftvtn» · quod hie non fit mentio oik, de iis Qur ibi fieri- '
pta faut in fymbolo transformato de incarna­
tione Filii Dei, fc non fit mentio de illa particula
9U· erat *“ co<^cm fymbolo, quzdicit* , quod
«u. Kphef. Spiritus non eft Filius, neque a Filio effentiam B
!·*€■&· habens. Inde intulit
intulit,, quod propter hoc illi pa♦ρΐτΜ·.” lr
« non, re
i------------------”----------1
----------prol>a>en|0t illam
particulam.
Si be­
ne legillet cpiftolam illam , Cum falvator no­
• Sapra tu« fter , quam ego allegavi * , beue intellexiffet,
cbAm cal­
la». Cyrilli quomodo illa particula fuit reprobata, hem fi
fcilicM . ia intcllexiflct nonum capitulum de duodecim { ,
•Air ceac.
Xykcf. par». quod eft contra illam particulam, cum dixit: Si
C&afciU. quis autem Chriftum , quafi cx aliena virtute
glorificarum a Spiritu , fc ab ipfo accipere ,
eat fua» ia
immundos fpiritus, &adimaadtm Cy. tpolle. operari
_ f _ ... contra
. _ __________
riihrpi*. plere
in homines miracula
. '----------------------------------' t , fc non magis pro­
prium ejus Spiritum dicit , per quem operatus
eft, anathema fit. Hoc dicebat Cyrillus con­
tra illud fymboli Neftoriani , quod Spiritus
fauâus non habebat eflentiam a Filio; quia di- C
cebat , quod aliena virtute operabatur : & hoc
Snitur in decimatertia blafphemia fc decima­
na , fc propter hoc fic apertiifime damnatur
talis opinio . Et hoc declarat ipfemet Cyrillus
in apologia contra Thcodorctum fc contra orientales, qui impugnabant fua capitula, fc in
ipfamct fynodo Ephefina , ubi fuit diâum , ut
*
declaret quomodo intelligebat , ita dixit s , in
yîX jfrap. brevi exponens nonum caput : Homo taftus uni1. tutu genitus Dei Filius permanfit fc Deus ; & fubdit : Omnia exiftens quz & Pater , porter foslarstioM. Ium Patrem efle , fc proprium habens Spiritum
qui ex ipfo eft , & iubftantialitcr fibi innatus
operabatur divina miracula . Dedaratque om­
nia quz Patris funt, in Filio elle, fc quod ha­ D
bet proprium Spiritum qui ex ipfo eft , fc fubftantialncr fibi innatus; fc fubdit : Qui autem
dicunt illum tanquam unum hominem Spiritus
operatione clanficatum, caque non ut divina fc
propria, fed tanquam aliena utentem , ncc non
quafi Spiritus gratia in coelum efle aflumptum ,
anathemati iubjaceant. Legatis.
And. Fuit leâa a udor itas in Grzco.
Pxov. Modo quia hic pater Ephefinus alle­
gavit , qnod fandus Cyrillus fecerat quamdam
revocationem, allegans cpiftolam Thcodoreti :
dico, quod magis debemus credereCyrillo, qui
dicit, quod hoc illi opponebatur , in epiftola
> H»a.
feribit ad Aeacium h in fine , ubi hc aitt
«••s.u0eft Si qua vero epiftola a quibufdam circumferatur, £
p«n. *.<»?· tanquam a me de iisquz Ephefi aâa funt, jam
* '
dolente fc pceniteatiam agente przfcripta , id
quoque contemnatur; nam per gratiam falvalo­
ns noftri (ana mente fumus , neque ufu rationis
excidimus. Et fic remanfit pura veritas r Cyril­
li pront ipfe expofuerat, fc prout illa fanâa ce11· ftipruk cumenica fynodus * appsobiverat ■ Modo nil plus
pridie produxit Ephefinus, & fic non habeo aliis
fatisfacere , cx quo fatis aperte & manifefte cx
ByWCpMv. teftimoniis feriptur* primo, deinde cx teftimoaiis tantorum patrum Latinorum fc Grzcorom

, . ___ .
chJuhM
•xMfccnt»
*ητΓπΧΤ

a

Π;

1658

qui fuerunt eodem tempore, fc uno & eodem "A ^W e"
Spiritu illuminati 1 6c quod mirandum eft ia Cat isti
hoc negotio , quod illamet fundamenta que u»
habuerunt doâorcs Latini , illamet patres Gre­
et acceperant, ad probandum quod Spiritus ef­
fet * filio » ut a Patre , 8c quod fuat unum
principium : alias poneretur diftinàio in natu­
ra inter Patrem 8c Filium, ut Ariani volebant.
Et quia quantum Spiritus fandus conccflU , 8c
ut ah hominibus qsalcs fumus , apertilfime de­
clarata funt omnia , in quibus Ephclinus dubi­
tabat, non rpftat aliud , nifi quod dixit Mar­
cianus imperator in Cbalccdon,en(i concilio, ubi
vifa fc declarata veritate per Leonem papam 8c
totum concilium Chalccdoacnfe, quod eam fu. ..
fecperat, ita dixit: * Extreme dementi* eft',
in medio Be perfpicuo die commentitium lumen sva«j«iatM
quaerere . Quifquis poft veritatem repertam aliquid ulterius difeutit, mendacium qmerit. No>,
bis videtur , quod hrc teftimonia rem claram
faciant , 8e fi vellemus cum facibus diem clari­
ficare > eflet ridiculofum . Ita videtur , ultra
hanc tantam lucem fc tam clarum fenfum doâorum allegatorum , nil aliud fit quam men­
dacium qurrerc · Quidquid tamen fit , pro
mea fatisfaâione fundus ofticio meo in hac
refponfionç, fi quid reftat apud aliquem ex vo­
bis, quod fit dubitativum , 8c velitis declara­
ri , offero me fc omnes patres meos paratos
ad fatisfaciendum de ea veritate quam tene­
mus.
And. His expolitis, filentium maximum per­
ceptum eft locutione finita: fuerat namque, loquente magiftro, ad ejus verba quifquc intentus.
Deinde his verbis expolitis, metropolitanus Ruffiz hrc inquit.
R uss. Quoniam reverendus pater in his dua­
bus congregationibus multa dixit fc diverfa ,
fc adiverfis patribus orientalibus Grucis fcLa­
tinis, ac amplificando potius: namvcftra pater­
nitas vere locuta eft in iis congregationibus per
odo horas, & plus , cx quibus omnibus partim
erant auâôriutos fandorum, que pro nonis fa­
ciebant , partim occidentalium communium :
quoniam anima noftra accipit per fenfus , pre­
fertim ea qur dicuntur, per auditum; ea autem
qur prolixe dicuntur , adducunt fatietatem ad
aures , quia infcfta eft auribus fatietas verbo­
rum , quia fenfus auditus Irditur , ncc poteft
omnia tranfmittere ad animum, quz prolixe di­
cuntur . Propterea volumus , qua per veftram
paternitatem dida font, ut in feriptis etiam de­
tis nobis cas audoritates allegatas in iis libris
qvi fuerunt Latinorum, ut partim nos poffimus
conferre cum audoritatibus qur apud nos repeliuntur, partim ut legamus in iis libris, ut me­
lius intelhgatnus. Poltca circa ifta omnia diligen­
ter confiderabimus.
C a a p. < Non currit folus in ftadio , tan3uam velit currere fine difputante : imo delieraviflemus , ut Ephefinus principaliter adfuiffet, & nçfcimus qua de caufa abfuerit . Julium
fu i flet, ficut Provincialia cum audivit , ita ipfo
audiflet : & licet dominus Ephefinus non fue­
rit , fuerunt alii focii , & dominus Provincialia
dixit fe paratum fatisfacere, fc rogavit imperato­
rem , ut venire faceret Ephcfinum . Quantum
ad exhibitionem feripturarum , vcftri Icriptores
fcripferunt, fc noftri : cum dominus Ephefinus
dixit , Provincialis non diftulit refponfioncm
propter habendas copias . Ita rogamns, ut reiponfio non differatur > fc fiferiptores non plene
recol-

1659

■·£·,?.'·

P

A

i1

a

II·

°*

1660

AHho' **c©H«e«eee omaia que nolumus occnltarc, fed A polita refpondit vice oricataliua patrum hoc Ceuavse
OlUaTi dicere friper ted*, fumer contenti, ut noftri ferimodo.
χχπ.
i*j> ptorcs 8c vcftri conveniant io S. Francifco, 8c porRuts. Beatiffimc pater , audivimus qu·
tabitnus libros, Be faciemus fieri copiam de libris
fanditas veftra protulit : cogitabimus , ut veri­
noftris: Be rogamus ut ipfi veniant, fc diejovis
tati locus fit, fc fanditati veftre refponfum da­
vos expedamus.
bimus .
Anor. De proximo irrepfit fama, quod
Oatiffii HfiatatMiai , sxUrraarr /s*mm· p·*plurimi ex Grzcorum' patribus , qui haétenus ■
dfict,
fnctffiaaii Sfiritai faaBi λ Tttrt CT
nil exprefferant , ad imperatorem Grzcorum
fil» itfcrikitar ia eeiah. hteriat fatriartba Gra8t patriarcham j accefferunt , afferentes . quod
poftquam Deus veritatem eifdem 'patefecerat ,
rtram ataritar . f.t taat fiat ftia» traBatat it
atai· ttraiutii ty“ ftrfitieaii Miiwa , fuam Λillam fequi intendebant , & quoa patriarcha
fifatariaaei fablica , iita aaa aatfliai ia tallatia. gratantiffime tfifdem hoc optafle proteflus eft .
Erat namque pater venerabilis ad hanc fan­
nri divulaatar.
dam unionem fumme intentus .
Dietim in
Κ·«.ΙΙ.
A N»R eat. His diffbluta eft diei illius con­
publicum prodibant patrum fententic , ficque
imperatore id pariter afferente , omnium orien­
ventio . Supervenerunt fefta paichalia , vifumtalium confeniu ( Ephelino quodam, quem dique eft fando illo tempore difcipltnis folemnifputantem adduximus, excepto) accerfitis Lati­
tatibufve vacandum . In odavis pafchalibps
cum per Latinos ficret inftantia , ut ad proponorum patribus in hanc cedulam pariter conve­
lita rclponderent , inftatum eft per Grrcos, ut
nere .
media tradarentur concordix : ft hoc refponfionum defedu adum fit , cogitet qui intelligit.
Coepit imperator lingulis quali diebus cum pa­
uo n i a m in hoc facro cecumenico conci­
pa & certis aliis convenire , multaque adinvilio, omnipotentis Dei gratia, nos Latini
ccm tradat* funt, que quia publice gefta non
Grzcique convenimus pro fanda unione inter
fuerunt , non aliter 7 rcfeienda duxi . Audio
nos affumenda , fc ftudiofe invicem curavimus,
ab his qui interfuere , multa qurliiflc media ,
ut articulus ille dc proceffione Spiritus fandi
ut abique eorum robore componeretur condumagna cum diligentia & alTidua inquifitione
fio procedas Spiritus fandi, ut non viderentur
difcuteretur ; prolatis vero tcftimoniis de divi­
a ventate abique colore alieni fuifle . Sic per C nis feripturis, plurimifqueaudoritatibus laneo­
totum Aptihs fc Mair meniem decurfum eft .
rum dodorum orientalium fc occidentalium ,
Spe igitur concludende rei diffidentibus Lati­
aliquibus quidem ex Patre fc Filio, quibuidam
nis patubus , fummus pontifex ut Latinorum
vero cx Patre per Filium procedere dicentibus
honori confuicrct » ut eundis innotefeeret ,
Spiritum fandum , fc eamdem intelligentiam
□ ipicicntibus omnibus fub vocabulis variis: Nos
Grzcorum caufa a veritatis cognitione difccifum , feparatim ab imperatore, metropofitas aGizci affirmavimus , hoc quod dicimus , Spiri­
liolvc Grzcorum paties convocavit ptirna Ju­
tum fandum cx Patre procedere, non hac men­
lii, patribufve Latinis Be Grzcis pnt(entibus ,
te diccie, ut excludamus Filium ; fed quoniam
his verbis allocutus eft.
opinati fumus Latinos dicere Spiritum fandum
Pira. Venerabiles fratres , & dilc&i filii,
cx Patre & Filio , tanquam a duobus principiis
fc duabus ipirationibus , abftinuimus a dicen­
to: animi corporiive anguftiis, terrz mariivep-r
do, quod Spiritus fandus procedat ex Patre fc
vellrum quemlibet laboribus iuperatis, ηοηωηfuleratis lumptibus, pio veritatis indagine , diFilio. Nos autem Latini afferimus , quod id
quod dicimus , Spiritum fandum ex Patre Fi­
mifli civitate noftia Bononicnii , ad fcrraiicnfc concilium pcrfonalitcr me contuli , nc quid D lioque procedere, non hac mente dicimus, ut ex­
cludamus Patrem , ut non fit principium totius
deficeret ; lolemnibufquc ibidem diiputationibus
deitatis, Filii fcilicct ,& Spiritus fandi ; aut quod
habitis , necelfitate luadente , tranialpinas ad
id quod Spiiitus fandus procedit a Filio , Filius a
has Tuiciz partes media hieme, ut [anitum hoc
Patie non habeat ; live quod duo afletamus elle
unionis opus complementum iuicipcrct , veni­
principia, live duas fpirationes, fed quod unum
mus, Ztatis., temnoiis , mtempetici, ’ viarum
diferimini minime parcentes, hoc demum in lo­
tuntum afferimus effe principium , unicatnque
co de proccllione Spimus lindi gravibus pnfve
ipirationem Spiritus fandi , prout hadenus afdiiputationibus auditis, miramur, quod res hxc
feruimns.
concitilionem non capiat . Addudi eft ftatera
de kripturi*fandis, ut jufto libramine, privatis
fecliilis aftedibus , veritatem indagaremus , fc
N nomine igitur fandz Trinitatis Patris fc
Fiiu fc Spiritus fandi , in hac demum fan­
laiV.tis auctoritatibus auditis , nuila per vos orientales paties relpondcbantur ; ncc veritatem
da ac Deo cara unione eodem fenfu , eadem
Sole clarius apparentem profitcmihi ? Oro per mianima ; eademque mente nos Latini fc Graeci
feiicordiam Dei noftri, ut veritatem ainplettanu- E conlcntimus fc concordamus , ut ab omnibus
ni, fc li faceredclifticis, ut cauta detis, quare hoc
Chriftiims hzc fidei veritas credatur fc fuicinon intenditis factre . Requiio vos pizfentibus fc
putur: fc ita profitemur, quod Spiritus fandus
fpecialiter icquilitis notariis n»lh» , oflcicntcs
ex Patre & Filio ztcrnaliter eft , & cx utroque
nos, ut li qmd leiponiionum offertis, illas beniztcrnalitcr tanquam ab uno principio , & uni­
gniliimc audne , & ctldera clarnllma per nos dare
ca fpiratione procedit. Declarantes , quod id
refponfa.
quod fieri doâores fc patres dicunt , ex Patre
And. Aderant fpecialiter accerliti die illa
per Filium procedere Spiritum fandum , ad hanc
protonota riorum plurimi , tantaque verbis iis
inteiligentiam tendit , ut per hoc lignificetur,
Grzcorum altantium mentibus reverentia alFiijum quoque efle fecundum Grzcos quidem
'hata extitit , ut ad laciymas plurimos devotio­
caufam, fecundum Latinos vero principium fubne ventile confpedum iit t
Kufllxquc metrofiftentiz Spiritus fandi , ficut & Patrem ; &
Mm
quoniam
Coucil. (ierteral. Tom. XXXI.

O

I

r
ιόόι

CONC.

Flou B N Tl NI

rv~- »». /quoniam omnia qua Patris funt, Pater ipfe uniΧΧΠ, genito Filio luo gignendo dedit, prater cilc Pa­
trem i hoc ipfam quod Spiritus fandus procedit
cx Filio, ipie Vilius a Patre ztlraalitcr habet,
• quo etiam aternalitcr genitus eft- Lztatc funt
silico omnium mentes , rem jam defperatam Ar
naufragam ad falutarem veritatis portam dedu­
dam , dc miraculo perveni fle prrdicantca . £t
>· vere non hominis opus extitit, fed veritatis ipfrus . Anhelabat pater ille antiquas afpedu ve­
nerabilis, infirmitate gravatus, Conftantinopolitanus patriarcha, ut feflio fieret ; fed aderant
ex noftri* pluses , qui afferebant , 8c primatus
papa, & confecrationis, 8c purgatorii dogmata
elfe primitus profitenda per orientales patres ,
an equam ad ecclafiz Romana unionem acce­
derent . Sicque hac difficultate flante , decima
Junii poft Solis occafum dolor maximus «patriar­
cham invafit, quo demain emoâe deceffit : fed
ante obitum cedulz pramifl'a proceflionis Spiri­
tus fandi propria manu fubfcripiit , ac regula
fanda matris ecclefia fc. humiliter fubmittens,
interiit . Tot tantaque vif.x funt rotali* redudionis figna , quod tummus pontifex , facro
Latinorum approbante coetu , ad ecclefia comrfafc.iaoa munionetn admiffum * injunxerit , magnoque
**’“· Λ cum prziatorum comitatu , altantibus fingulis
reverendiflimis cardinalibus, Gracit eorum mo­
re facris indutis vcftibus funeralibus , decan­
tantibus in ecclefia fanda Maria Novella ,
ubi palatium apoftolicum eft , fepultura con­
ditus cjl , ubi & hi verfus tumulo adferipti
font.

*ίΖ**”*π.
11’

IÔ02

i ad pcena»htrjufmodi relevanda* profunt ei< fi- a m no
dchuin vivorrun fuft'ragia , mifiarum fci licet fa- Cvaitri
crificia, orationes, clccmofynr, &alia pietatis
>4»*
officia. Iliorum autem anime, quz poft facrura
baptifma fufeeptum nullam omnino peccati ma­
culam incurrerunt ; ille etiam que poft contra­
dam peccati maculam, vel infuit manentes cor­
poribus , vel ei idem caute, prout fuperius didam
eft , funt purgate, in coelum mox recipiuntur.
,
Illorum autem anitnx , qui in mortali aduali
peccato, Vel cunvfolo originali decedunt , mox
;n infernum defeendunt , poenis tamen difparibus puniende : 8c nihilo minus in die judicii
<
omnes homines ante tribunal Chrifti cum fu is cor­
poribus comparcbunt, reddituri defadis propriis
B rationem.

*

ies nt ibus autem illis nobis hoc non
efle dogma orientalis ecclefia , & audire
cupientibus, quibus audoritatibus faerx feripturz ac fandorum patrum, quave ratione hoc ef­
fet fundatum: nos deputati £ juxta dodrinam * D,x’’ ··’’
beati Petii , patati reddere rationem omni pe- drei> ί··ββ
tenti dc ca qua in nobis eft fide , veftne poilui
*
i
>
V
iexdccu· cx
lationi qux- principaliter de purgatorio elle vi- uoai·, *
detur , hac fatisfadioni* relponfionc pro nunc ·>·»». *» .
iatisfacicndum duximus: fi autem de reliqui* per
nos modo didis rationem oopoiccritis , illis xMtibm <netiam, Spiritu fanâo nos ipftruentc, cum cari- [j^^b·,*
C tare fraterna fatisfaccic curabimus. Declaratur igitur eoa.
primo ex veteri tcftainento in libro Macchabxotum, ubi dicitur : Senti a CF jalabrit eft eo^itatio deferiptuM
pro defan tin exorere , at a peccari/ folvantar. Sed *■ £e-ul* »
r
/ . n·
r
r
t c*
n. "ioienetnpro detundis qui lunt m paradilo, non opus eft feiAMircct.
Ecclefia antifttl fxtrAm fMI «<QX«U Σ»* t
orare , quia nullo indigent ; nec pro illis qui
Htt jecee «4f*mj relifitat 'Jefcph.
funt in inferno , quia a peccatis folvi aut purIit «am aptarem, mira infiemmAtnt Amare ,
gari non poliunt. Sunt igitur Sliqui , qui poft
Unat at Ëarepa caltat CZ axa fidet .
hanc vitam mundanam a peccatis folvi aut pur­
TtAliem petii, foedat perça fimnt m«m« i
gari poflunt,. Declaratur per id quod in novo
"JaaSa^ae Ramena eft ate dace Grata fidei.
tcftamcnto (alvator inquit Marci tertio : Si
T^ec mare ; dccabai, xanc me Ftarent ia fervat
quis blafphcmavcrit in Spiritum fanâutn , non
Qaa anne cencilixm fierait ai be facram.
remittetur ei ncc in hoc fzculo , neque in fu­
Félix , ^ai tente donarer manere vivent ,
turo. Et per apoftolum Paulum in prima cgai meterer voti campai CF tpfe mti.
piftola ad Corinthios capite 3. ubi traftat de
D aedificante fnpra fundamentum , quod eft Chriftus , aurum & argentum , lapides pretiofos ,
D*j*a de parjetarie , yaod etiam anÜoritatilignum, fçnum, ftipulamj 8c tunc fubdit: Dui >.c«r»i.
lat fenilerxm patfam eempralretar , Jefcribitar tn
exim dumim dcclerebit , qaia ia une levela^itar i
cédai*.
nninfcajaffae efxi fxale faeric , i^xii pratabit. Si cajat epat mnferit , ijxed Japeradifica*
vir , merccdcm accipiet . Si cajat apat erjerit t
μι.
Mors hsec rem longius protulit , volentidetrimental* patierar ; ipfe aatem falvai erit , fic
bus Latini* patribus dubia eunda difenti ·■ ut*
tamea ^aefi per ifaem . Hzc verba dc iene pur­
que purgatorii dodrinam reciperent , '° repe­
gante in futura fzculo intelligi , fcipfa decla­
tierunt eildcm cedulam quamdam Ferraria eilrant . Nam verbum illud, Jalvai erit , fit ra­
dem dedudam , purgatorii normas continen­
mea jaefi pier i^aem, de damnatis intelligi non
tem ■
Lud. Quit erat tenor cedulr?
poteft, quia falvi non erunt , led in zternum
peribunt . Neque dc illis intelligitur, qui fi­
And. Continebat iandorum dida, quibus
purgatorium elle probabatur. Ccdulz contincnne peccato decedunt > quû de his proxime di­
tia hac extitit.
E xerat, Si eujat apat menferiti qui autem fine peccaco moriuntur, nihil eft , propter quod cos
igne purgari oporteat. Reft at, ut de aliis pur­
4lciC An<rea>. «engandis in alia vita., qui tamen falvabuntur a
Dtpntataram tedala it par^ainie.
tcacraat
intclhgatuc. Declaratur etiam confuctudine uni*-«rrar>J> ·
uoltaredum l
_
vcrfalis eccleliz, tam Latior quam Grzcz, que
pro
dcfunftis orat , & orare temper confuevit :
WwaUr**
®1 4 'irca Purg4to,‘i veritatem Romane
mAatuxbic
cccfefie fidem exprimi poftulaftis , in his
cujus oratio profeâo inutiliseft, fi purgatorium
f***” » .* fcnptis breviter refpondianus, quod fi vere pcepoft mortem non ponatur : fruftra enim ora­
Vr»nitentes k in caritate deccfteiint antequam dignis
ret pro his qai jam funt in gloria cceleftl , vel Λ SciliM
tMKu.aifM pernitenti* fructibus dc commiflis Tatisfecerint
in inferno . AuAoritate a facrz Romane ecclc- 4e«lar«tur
ironufljs, torum arunut poft mortem purgantur,
fix dofte dc uftruAc a beatis apoftolis Petro &: «“Renute·
Paulo,

D

1663

Pam f

il

Ai,r.v”'·1664

„ M'e Paulo, & ab aliis fandis pontificibus , qui innu- A defunâi funt, eum ad ipfum facrificium locofuo ç-OIX4Tie
Cui isti merit fulfetunt miratulis , quoique tam Groci
commemorantur, orctuf . ( Et infra 1 Nontnim
χχιι.
ambigendum eft ifta prodefle defunâis, qui ita
»♦4»·
quamLatjni ut fandos venerantur: ipfa. ficTem­
per tenuit, fie Temper prxdicavic, etiam tempo­
vixerint ante mortem , ut poflint hrc ets effe
re unionis , Be continue ante prxfens exortum
utilia poft mortem. Sanâus quoque Ambrofius
diflidiom. Declaratur hujus fidei noftrr veri­
exponens verbum illud , Irfe asr»a» ent felvtn: ».c·' <»n~
tas auâoritate fandorum patrum Grxcorum &r
per hoc enim dicit ilium (alvum futurum , led
Latinowm, Be profertim illorum, quos tam Lspoenas ignis paflurum , ut per ignem purgatus *
«(■<•■«•1* tini ‘]uam Grxci in univerfali concilio * necepefiat (alvus. Beatus Gregorius lummus pontifex
I.iteran.i«b rnnt , cujus verba Tant hcc : Sequimur per omin quarto libro dialogi fui plurima exempla ac
μΊ^ΧΪ* n‘a fanâos patres & doâores ecclefix Athanarevelationes adducit, probans elfe purgatorium ,
tibM< s. fium, Hilarium , Bafilium , Grcgorium Nyffe8e inter alia inquit: Qualis hic quifque egredi­
ΐΓ£«Τ£·ί nun*· Ambrofium, Auguftinam, Theopbilum,
tur, talis in judicio prrfentatur ; fed tamen de
quibufdam culpis effe ante judicium purgationis
iit Coio- Joannem Conftantinopolitanum , Cyrillum ,
«ft*iu>*«dl·, <-«»«·». Proculum; Be Tu Ce i pineus quae de reda
ignem, credendum eft, pro eo quod veritas di­
’ coquito-* fide Se condemnatione hcreticorum expofuerunt. B cit: Q»i* fi
«a Sfirittnte fex fit te fileffbceteiei Λ
E* aliquibus ipforum doâorum , Be quibufdam
ii rent , arfar ia bec fettle , a/far ia feter· refauUtû. aliis pauca quidem brevitatis caufa referimus.
eeitteter ei. In qua fententia datur intelligi,
quafdain culpas in futuro pofle relaxari. Quod
In pnmis beatus Auguftmusrm humilia de igne
enim de uno negatur, continenter intelleâu pa­
1. c·*. j,
purgatorio exponens verbKHra apoftoli ; F*«tet, quia dc quibufdam conceditur. Magnus
dawraZN*· arm· a/iad fefefi feetie, ^aans ii
fefirtee efi·, jaei tft Chriflmjtf»}, ita aitMul­
etiam fanâus Bafilius in orationibus , que in
vigilia pentecoftes genu flexo dici (olent, in una
ti funt qui leâionem iftam male intelligentes,
falfa fecuritate fe decipiunt, dum credunt, quod
earum , cujus principium eft , Ætemaliter fluens,
&c. fic pro mortuis orat : Exaudi nos deprecanet fi fuper fundamentum Chrifti crimina capita­
tes , & da requiem animabus fervorum tuorum
lia edificant , peccata ipfa per ignem tranfitoprodormientium patrum noftrorum ac fratrum ,'
riurn poflint purgari , 8c ipfi poftea ad perpe­
tuam gloriam pervenire . Intelleâus ifte , fra­
ceterorumque cognatorum , omniumque in fide
nobis conjundorum. In fequenti vero oratione,
tres cariffimi, corrigendus cft, quia ipfi fe fecujus principium illud eft , Domine omnipotens
ducunt, qui fic de talibus blandiuntur. Illo enim tranfitorio igtic , de quo dicit apoftolus ; C Deus pater mifericordic , fic ait : Exaudi nos
humiles fupplicantes , & fupplices tuos depreAUt».
lf[t aatras felvet trie ; fit rawra fua/s fer ψΗ* ;
cantes , Be da requiem animabus fervorum tuo­
non capitalia , fed minuta peccata purgantur .
Idem Auguftmus in vigefimoprimo fibro de ci­
rum prodormientium in loco lucido , m loco
viventi , in loco refeâionts , unde dolor , ge­
vitate Det , finite dec 1 motertio ; Temporarias
mitus 8e maftitia longe depulfa funt , Bc ftatue
poenas alii in hae vita tantum , alii poft mor­
Tpiritus eorum in tabernaculis juftorum pacis at­
tem, alii & nunc , 8e tunc , verumtamen ante
que remiiConis . In exequiis vero mortuorum
judicium illud feveriflimum noviffitnumque pa­
k lie vice defunâi falvatoretn alloquitur : Ima- (
tiuntur. Et in vigefimo capite inquit : Non
fro ium tux ineffabilis glorix , quamvis feram k’iaHabfatwt
enim de quibufdam veraciter diceretur , quod
Uthoi.
tigmata peccatorum figmenti tui , domine minoli eis remittetur neque in hoc fxculo , neque '
in fiituro, nifi edent , quibus etfi non in ifto,
ferere , Bc pietate tua me purga , patriamque
tamen remittetur in futuro. Idem Auguftinus
defideratam largire , Bc iterum paradili cunee
in librq de cura pro mortuis gerenda : In Macreftitue . Gregorius Nyflenus in dialogo · de ,
chabxorum libris legimus oblatum pro mortuis
conio latione & ftatu animarum poft mortem, <
'vitra aiUiS.
facrificium: fed etfi nufquam in icripturis vete- D introducit loquentem Bc dicentem Macrinam fo- iarreAion,
rorem B. Bafilii Bc fuam , poft ipfius Bafilii
ribus omnino legeretur, non parva eft univcrlx
ecclefix , quae in hac confuetudine claret , aumortem · Neque enim odio aur vindiâr ftudio
dolores iufert Deus his qui male vivendo pec­
âontas, ubi in precibus facerdotum , qur do­
mino Deo ad ejus altare funduntur, locum Tuum
caverunt , ( fir infra ) Et quemadmodum immixtam
habet commendatio mortuorum . Idem Auguauro materiam expurgantes per ignem , non fo­
ftinus in eodem libro : Non funt pretermittenlum quod adulterinum eft , igne liquefaciunt,
dc fupplicationes pro fpiritibus mortuorum ,
fed purum quoque aurum neceflario una cum
quas faciendas pro omnibus in Chriftiana &camixto liquatur , Be remanet quod purum eft ,
tnolica focietate defundis , etiam tacitis nomi­
adulterino confumpto : ita cum vitiofitas putgatorio igne aflumitur , neceffe cft ut anima
nibus eorum Tub generali commemoratione luqu· cum vitiofitate eft unita , in igne fit, donec
fcepit ecclefia : ut quibus ad ifta défunt paren­
tes aut filii, aut quicumque cognati vel amici,
iniita omnis adulterina materia atque commixtio
ab una his exhibeantur pia matre communi ■
auferatur igne coniumpta. Idem Gregorius in
Idem Auguftinus in iibro dc poenitentia dicit :
libro, quem de his qui dormiunt , fcripfit , fic
Purgandus eft igne purgatorio ille, qui m aliud E inquit: ·· Donec igitur poteftas manet in satu­
fzculum diftuht fruâum convcrfionis : his au­
ra , ut evitetur malum , hoc adinvenit divina
tem ignis etfi rternus non fit, miro tamen mo­
fapientia confilium , ut hominem (meret in his
do eft gravis. Idem Auguftinus in quodam Ter­
qux vellet , ut guftatis que concupierat malis ,
mone de mortuis, qui incipit , Omnium Chriexpertufque ex quibus commutaflct , (ponte ad
ftianorum fpes : Itaque, inquit, orationibus ce­
priorem beatitudinem ac defideranter accurreret,
de fi· , Ic facrificio falutari, & elecmofynis quas
vitiofutn atque omne irrationabile veluti grave
pro eorum fpiritibus erogantur , non eft dubi­
pondus excutiens , five in vita proknti (umma
tandum mortuos adjuvari , ut cum eis mifetiintentione ac fapientia expurgatus , five poft
corditer agatur a domino. Hoc enim a patribus
hujus vit· per ignis purgatoiii expiationem .
traditam univerfa obfervat ecclcfia , ut pro eis
Hujus etiam purgatorii , de quo nunc nobis eft
qui in corporis & (anguinis Chrifti communione
Termo, tcftis cft etiam beatus Dionylius in ca­
pite

0

1665
C atATio P‘te 7"

’Vîv*’

Conc.

Florentini

1666

hiérarchie , ubi de oratio- A num St unum, ficuti eft , licit >liu< alio perfe-*
ΧΧΠ. P ne loquens , quarts hierarcha fuper co qui dor·
Λ···« »t illorum
·ιιΛ·..«. autem ·"·*"··
.,î iâius
animai , à
qui
in mortali Ch«IÇTI aâuali peccato , vei folo otigin^li decedunt t
mit , facit , ita dicit t Poftea procedent divi‘4Mί
uui hierarcha orationem fanâam facit fuper
mox in infernum defeenderc j panis tamen dicoqui dormit. (& infra) Oratione quidem pre­
(paribus puniendas.
catur hierarcha divinam bonitatem, ut dimittat
ei qui dormit, omnia qua per humanam fragi­
1litatem
itarem peccavit , Sc deducat ipfum in lucem Se
. Dtfcrihitar /« cedalit , licitam faiffe additieaem ,
regionem
viventium, in fmus Abraha, Ifaac Sc
Filieaae j Cr carfat Chrifti five ia acjatt , five
1 o
Jacob, unde aufugit dolor, triftitia (cgemitus,
i» fieFatcatate faae triticee veraciter caafici .
Accedat & fanâus Epiphanius. Contra "Arium
lient fatamam foatificem efle retint tccltfitt ca~
blafphemantcm · , acintçr cetera dicentem, non
far, W dt ardine fatriartharam .
• A4rtrfui proaefle defundis viventium preces , ita in­
quit: Denique qtiod defunâorum recitamus no­
mina , quid eo utilius potuit fieri , quid eo
And, rj t quia circa primatum ic confecratioJy
opportunius Se mirabilius , quam fi credamus, B
Γ. nem fanâiftîmi corporis domini no­
qui hic ftamus, eos qui hinc defunâi funt, vi·
ftri Jcfu Chrifti fupererant dubia ; Sc quia qustvere , neque eorum inteniiTç fubftantiam , fed
ftio, an licuerit Romane ecclcfir addere fymboelfe cos Sc apud dominum vivere, ut religiofum
lo, in fufpenfo remaniera:, Latini patres cedulas
dogma pradicetur, quo qui pro fratribus precan­
has Grzcis exhibuere . Prima hujus continentia
fuerat.
tur, bene de illis fperare conftat, quafi peregre
profeâis. Nam &juftorum memoriam facimus,
Diffinimus infupei , explanationem verborum
St peccatorum : peccatorum quidem , ut iis a
illorum, Filioque, veritatis declarande gratia ,
domino tnifericordiam imploremus . Confonat
imminente tunc temporis neccilitatc, licite Sc ra­
f>r«diftis Damafcenus in quodam fermone de
tionabiliter fymbolo faille appofitam. Alia vero
uffiragiis mortuorum dicens : Myfteriorum conhoc modo erat.
fcii difcipuli falvaftorts Se facri apoftoli, intre­
Item in azymo, five fermentato pane triticeo
mendis Bc vivificis myfteriis memoriam fieri eo­
corpus domini veraciter confici -, facer do tes quo­
rum qui fideliter dormierunt, (anxerunt. Quem
que in altero ipfum domini corpus conficere debe­
refert beatus Thomas in 4. (entent, diftinâ. 45.
re , juxta fu* Latine vel orientalis ccclelirconm primo art. feptimo declaratur przfata ve­ C fuctudinem.
b Qaxrt. a ■
Irem diffinimus, fandam apoftolicam fedem,
ritas ratione divine juftitie, que nihil inordi­
nate fadum impunitum relinquit, Se que juxta
Sc Romanum pontificem (uccelforem efle beati
men furam delifti, ut inquit feriptura , * conftiPetri verticis apoftolorum , & verum Chrifti
vicarium, Sc totius ccclcfi* caput , & omnium
tuit plagarum modum. Cum ergo pro quolibèt
Chnftianorum patrem & dodorem exiftere ,
peccato nomo certam mereatur poenam , fi hanc
in ifto (srculo non folvit, exigit divina juftiti*
Sc in univerfum orbem tenere primatum , Sc
ipfi in beato Petro pafccndi , regendi & gu­
ordo, ut in futuro fatisfaciat, alioquin impuni­
bernandi univerfalem ecclefiam a domino no­
tus remaneret : fed fi quis contritus accedat, hu­
ftro Jefu Chrifto plenam poteftatem traditam
jufmodi panam non fatisfaciet in inferno , juxta
J <k«*· <’· illud
elfe , quemadmodum etiam in gellis acumeni: Percarar ia ^aataat^at hera ia^ernaarir>
S,c · 4oâocomm concilioium, Sc in (acris canonibus con­
rib·· pilCni vita vivet, CZ aaa marietar: quod dc vita aterhic nali intelligere oporret. In calo autem panam
tinetur ,
Renovando infuper etiam ordinem tradi­
peccatorum non folvet , quia repugnat mundi­
tum a canonibus ceterorum venerabilium pa­
tia calefti: domus enim eft gaudii , nonluâus.
triarcharum f, ut patriarcha Conftantinopo- , Het
«rem ÎHl* Reftat igitur , ut prater paiadifum Sc infernum D
litanus fecundus fit poft fummum papam Ro- *1>« «mai*
aliquis alius affignetur locus, in quo hujufmodi
manum ; tertius vero Alexandrinus , quar£
exerceatur purgatio : qua faâa cum definit cfTc
tus vero Antiochenus , Sc quintus Hierololy- x<aim ■■at· pollutus Sc inquinatus , mundufque efficiatur,
mitanus , (alvis videlicet privilegiis & juribus r“*
lat ad Deum videndum Sc (ruendum confeftim eeorum.
.. volat.
Quibus exhibitis , quia Grzci nondum aAnd. Hzc fuere qua de purgatorio prodita
liqua fuper his ultimis conclufionibus a nofunt, diebus certis adtnviccm dilcufla, &*Grzftris fenferaut , petiere , ut aliqua fuper his
ci cum Latinis patribus in hanc ccdulam conve­
audirent 1 deputataque extitit dies , qao dic
nere .
fummo pontifice , imperatore Graecorum , ceterifque orientalis occidentalifve ccclcfi* patri­
bus przfentibus , deputati fuere duo , qui fu­
I vere pcenitentei in Dei caritate deceflerint,
per his Romana ecclefia prreepta brevi fer­
antequam dignis panitentie frudibus dc
commiffis fatisfcccrinr & dc omillis, eorum ani­ mone différèrent, Provincialis videlicet, Sc do­
mas panis purgatoriis poll mortem purgari, & E minus de Turrecrcmata , ambo pradicatores
fratres.
ad panas hujufmodi relevandas prodelle eis fi­
A n d n 1 a s . Venit Provincialis , & dominus
delium vivorum fufiragia , milTarum fcilicet fade
Turrecrcmata > Sc incepit Provincialis hoc
crificia , orationes 8r eleemofynas, & alia pieta­
modo.
tis officia , que a fidelibus fieri eonfueverunt,
Paov. De mandato fanâitatis veftrz, pa­
fecundum ecclefia inftituta ; illorumque ani­
ter beatiffime , Sc bencdiâione, quia jubet fanmai, qui poft facrum baptifma fufeeptum nul­
âitas veftra circa materiam articuli primatus ut
lam omnino peccati maculam incurrerunt, illas
dicam aliqua propter terminos Sc verba propoetiam qua poft contradam peccati maculam ,
fita in cedula noftra , ut veritas domino im­
vel in luis corporibus, vel eildem exute, prout
peratori pateat, Sc alii patresecclefi* orientalis
fupenus diâum eft, funt purgata , in ccelum
manifefte intelligent, quod omnia illa verbafunt
mox recipi, & intueri dare ipium Deum tribene

S

.ACn
lOOj

luexai·
T.1V.

Pars

11.

A
*
“"’*·uU.

1668

 m
^■nd*t* ia fàoâis dodoribu» ab eccle- A bria prepofitusprocraa, per eoa quittum contiCNlirri ^a approbatis ■» fecundam ordinem illorum
nebant vicem « rcâum ** confilium demonftrans.
xxu.
i4j>.
verborum , brevibus pertranfibo . Sic in fine
Item circa finem ipfia» eoiftol® ita "dicunt : Ro­
gamur igitur * Se tui* decretu honora noftrum
ceduls dicebatur : Item fimiliter diffinimus
fandam fedem apoftolicam , Se Romanum
judicium , Se ut nos^confenfum bonam capiti
pontificem fucceflbrem Petri. Ifta eft prima
contalroicu * ita Sc caput fil iis, quod decet, adimconditio qur attribuitur Romano pontifici ,
Sleat. Multe fu n tali® anâoritate* dr plura tequia eft. fucceflor Petri : Se quod fibi fisccedat
imonia faoâosuaa , quibiu hoc idem probari
eadem audoricate & poteftate , fic oftendipoteft : fed brevitatis caufa * cum base probatio
mus . Nam in 'feptima fynodo oecumenica ,
concludat , ad alia venio : ex qua auaoritate
5rout recitatur in fecunda adiorte illius fynoetiam probatum confiai manifitfte > Otsod aniveri t fanâiifimus ’ * Hadrianus papa feribena
fa!u ecclefia quomodocumque coofiacrctar, five
rAwaîa Conftamino Se Irene , Sc toti concilio^, m
fit congregata, vel non , nabet rationem mem­
4£roUia, ea decretali epiftola , ubi inducit plures aubrorum rclpetftu Romani pontificis , flr iemper
-Romanus pontifex proponitur ut caput membris.
d<
Boritates pro veneratione imaginum, inter
4mX." "cetera de beato Petro fic ait : Nam" ipfe B
uod fit omnium Chriftianorum pater , patet ex
princeps apoftolorum beatus Petrus , qui pri­
lalcedonenfi concilio. Nam circa finem quin­
mitus apollohc® fed i prefedit , fui apoftolati altus, cum debebat diffinitio concludi , cum
tus principatum , ac paftoralis cure , fuc- . mtgRificcntiffimi judices inftarent pro parte Marccfforibus fuis qui in fua fanâiflima fede pe­
cianj imperatoris , ut additio * fieret fecundum
renniter feifnri funt , dereliquit ,
quibus
leotentiam Leonis pap® K omnes cpiicopi fynodi r.» <*· <·
aufioritatis poteftatem , quemadmodum a falclamarunt , acceptare quod dixerant judices 1,
vatore noftro domino Deo ei conccffa eft ,
dr qv*d juxta omnium noftrum patris Leoni* t.Ap*z*kiipfe quoque contulit , ac tradidit divino juffehtentiam terminatam hoc tenemus , & credifu iuccclforibux fuis . Ex quibut veibis evi­
mus > quod patris omnium Leonis eonfeflio ha>,··
dent illime confiat Romanum pontificem in ea­
bet. Et fic habetur, quod fi erat pacer omnium
exiftentium
in
Chakedonenfi
concilio
,
quod
âtii·"·
‘re­
dem poteftate Petro fuccedere , quam 8c Pe­
trus a ialvatore noftro habuit : & quia mul­
fit pater omnium, .quia ibidem omnes Chrifti*- «^·· /■ni reprofentabantur. Sequitur in ccdula, Atque ^‘/‘"■eârî
te aliene auâoritates circa hoc, polleat addu­
eidem* .
(
Le«ai«.
ci , & in probandis reliquis particulis addu­
centur , venio ad aliam partem . Sequitur in C
And. Interpofuit cardinalis fandi Angeli,
cedula , Et vicaiium Jefu Chrifti . Hec par­
quod Chryfoftomus fuper Joannem vigefimo- probetioa»
nono capite , fuper verbo , iryuerv «te , dicit £££?£
ticula in fc non habet difficultatem , quia
fic: St aurem quia dicat, quomodo Jacobus ac- i
τζΓ
clarum eft , quod, ille dicitur vicarius , qui
fuper aliqua recipit vices ejus’. Quod Petrus
cepit folus Hierofolymam , dicam quod iftum
remanferit vice Chrifti in terris , patet ex
Petrum orbis ordinavit dodorem . Et in epipr·evangeliis . Nam Chriftus fundavit ecclefiam
ftola Agathoni* fynodica recitata in fexto con- Utj***m
fuper Petrum , que fuper fe fundata erat ,
cilio * dicitur , quod procepeo Dei habet papa
eique contulit claves univcrfaliter Se generaliimbuere & inftruere populum Chriftianum : ι»·ι»*μ,
it< ter , cum dixit : F«L data tla-vtt ret»i caritSe in eadem audoricate Joannia Chryfoftomi
r»m : neminem excepit de toto Mundo ■ Ex
fequitur , quod magna prodixit dominus , 8r »i<c.
orbem
Petro commifit , & martyrium prodi- * Αβ.4
quo fequiiur , quod ipfc poteft omnes liga­
re , & a nemine ligari . Cum ergo vices
xit.
Chrifti habeat in terris , fequitur quod eft
Prov. Quod ipfe fit dodor totius fidei
vicarius : Se cum Romanus pontifex fiiccedat
Chriftianc, offenditur ex epiftola beatillimi Ain eadem poteftate , ut probatum eft , fequi- D thanafii fynodica , quam fcriplit beat illimo Felici
tur quod eft vicarius Chrifti . Ideo dicunt
pap» , dicens fic inter cetera : Tu profanarum h®refuus atque omnium imperitorum depolitor ,
fandi dodores , quod Chriftus Petrum prin­
cipem apoftolorum conftituit , ut ecclefia ip­
ut princeps Sc dodor Sc caput omnis orthodox®
fa unum principalem Chrifti haberet vicarium,
dodrme Sc immaculatz fidei exiftis. Cum om­
ad quem univerfa membra recurrerent , fi for­
nes Chriftiani in fide conveniant &r convenire de­
te inter fe diffentirenc . Quod fi diverla ca­
beant, ipfe ponitur dodor imtnacularo lidci pro­
pita eflent, unitati* vinculum rumperetur . Se­
pter privilegium concefTum Petro · Sequitur in
quitur in cedula , totius ecclefi® caput , om­
ccdula: Atque ipfi in beato Petro principe apo­
nium Chriftianorum patrem Sc magiftrum exiftolorum .
ftere . Quod fit caput , ita oftenditur , Sc
Caro. Omififti*, in orbemque omnem tenere
X. Αβ. a. primo ex ipfa vil. fynodo ,
ubi dicitur in
primatum .
epiftola Hadriani ad ipfum Tarafium , quod
Ptov. Verum eft, Se hoc oftenditur. Nam
ipfe omnium ecclefiarum caput exiftit . Et pro­
in epiftola Hadriani ad Tarafium patriarcham
batur ex quarta fynodo Chakedonenfi in prinConftantinopdlitanum inter cetera , ut pacet in
e ji,.,, p». cipjo fynodi , cum Pafcbafius * Se Lucentius E feptinro fynodi aétione fecunda, fic dicitur: Se­
fchili put
( *hru'· aperirent mandatam eorum , dixerunt : Leo
des beati Petri in omnem terrarum orbem pri­
epifeopus omnium ecclefiarum . Item in epi­
matum tenens refulget, 8e caput omnium eccle­
ftola orbiculari , quam totum concilium Chalfiarum Chrifti exiftit . Item fandus Anacletus pacedonenfe mifit ad papam Leonem , in qua pe­
fa ordinatus presbyter a fando Petro, in tertia
tebant confirmationem eorum qu® fada fuerant
ua decretali epiftola , quam omuibus epifeopis
in concilio Chakedonenfi , inter cetera de bea­
fcripfit , inter cetera fic dicit : Sacro fanda Romana
to Leone ita 4 dicunt : Dominicam agnitio­
ecclefia non abapoftoli*, fed ab ipfo domino falCbalced.
nem , quam nobi* dominus falvator contulit ad
vatore noftro primarum obtinuit, ficat ipfcPefalutem , ut catenam auream venientem ufquc
ad nos confervafti , vocis beati Petri omnibus
Ex quo patet , quod ledca retri fle Romana ecinterpres eonftitutus , quibus tu ut caput metnc le fia dicitur habere primatum ratione Petri*
quia

S

e

1669

•"ίιν”·

Co NC.

FlORBNTINI

U’

167O

CtU/i,lo qui* per hoc quod dixit · Tait Petrat, fire, otn- A tate tria manifefte afterubtur . Primo , quod A n "u o
pafecte omnes oves fit commiffum Petro te fuc- CnaiSTi
XXII. ms poteftas derivatur tu (edem apoftolicam per
Citioribus fuis. Secando , quod fedes apoftoli14p.
fucceffîonem Cedentium in ea · Hoc idem fanca nunquam in aliqua erroris parte depretia eft,
ôt«» folim papa fcribens omnibus orientalibus
fed femper tnanfit immaculata infide. Tertio,
teM^Lc··- epiicopis > ita rater cetera dicit · : Dudum a
quod tanta eft ejus airfiontaS , quod univerfaci. οι», ùoâis apoltolit iaceefToribufque eorum in anlis ecclefia & univerfc fynodi femper fideliter
•«r. ;Τΰ- *‘3®** decretis ftatutum eft , 8e fanéta apoftoho', ,·.· lica ecclcfia tenet ( 8e loquitur de ivnodo Nifecutz funt, Ar patres catholici femper fofcepcrunt ejus apoftolicam doftrinam , 8e quod illa
ceB> »'eum î^e *ue**c iecundus a Silveftro k
verba ( ot non deficiat fides tua ) intelligUQtur
>re«Xc? Ρ·Ρ· ) non M e be ri concilia celebrari a bique
dc fede apoftolica , 8e quod fit immunis ab
* C»j«» tc} fententia Romani pontificis , neque eprfcopos
haerefi , atque confirmationem omnium fratrum
Coït*
damnari, quoniam fanâarn Romanam eccleJiam
titubantium
in fide ad ipfam fedem Bt Roma­
ffot. Nic. omnium ecdefiarom primatum habere value*»tefk»»l,e* ruot» ut dominos ait ; unde omnibus ccclefii*
num pontificem pertinere. Sequitur in parti­
vie·*· ·<>- prxlata eft. Multe alix Iunt auâofttates, fed
cula , pafcendi · *4 convocandi . Quod «âus
r>n’fn*c**7 CIU^* brevitatis hx fufficiant. Sequitur in ce- B hic fpeâet ad Romanum pontificem , probatur
N.c.gl
duja ( atque eidem iedi , 8e Romano pontifici
etiam ex illa epiftola orbiculari , quam patres
Chalcedonenfis * concilii fcripferunt ad Leo- f r»«a. «».
<n beaio principe apoftolorum , paicendi > renem papam, in qua fic dicunt, loquentes de Diogendi & gobernandi univerfaletn ecclefiam, ple­
fcoro 8c de malis per eum faâis : Super hrc
wT'
nariam traditam eife poieftateth . ) Et quia
omnia , & furorem fuum contra eum qui cufto- ‘er“* '·&·
primus punftus eft , pafcendi , hoc probatur
diam vinee fufeepit, dicimus de fanâitate ve-aH>r*
verbis evangelii ita clare , ut non egeat pro­
ftra, excommunicationem excogitavit, qui cor­
batione. Nam cum adus pafcendi fit aftus papus ecclefia: adunare feftinavit . Si ergo Leo,
7·«·.··. Roris, cum Petro fuit didam, Ta/cr ew/«srar,
qui erat fuccetior Petri , habebat adunare cor­
absolute fadus eft paftor omn'um ovium ; 8t
pus ecclefia:, ergo convenienter ponitur convo­
non diftinguens has oves & alias , intelligitur
candi . Sequitur verbum, regendi. Ifta par­
univerfas ei effe comtnitfas. Cum ergo 8e *poticula fatis confiât ex diâis , qaia fi eft prin­
ftoli fint oves Chrifti, nullus eft , qui infigniceps, fi eft caput, fi eft rerior -, ergo habet re­
tus nomine Chriftiano poffit dicere, quod non
gere , qaia ad paftorem fpedat regere oves .
fit conftitutus fub perlatura Romani pontificis:
& u: fequamur formain , volo probare duobus C Et brevitatis caufa unum teftimonium deduco
Anaçleti papai , qui f in epiftola fic dicit :
teft|m°n>,s · Beatus Hadrianus in epiftola* ad
apoftolica fedes caput ecclefix , ut prefatam
Tarafium fic ait : Unde 8e idem beatus Peeft, a dotaino te non ab alio inftitut* : 8e fi­
trus voce domini pafcens ecclefiam , nil dilfoent catdine oftium regitor , fic hujus fanâs
lutum reliquit , fed tenuit femper tc retinet
im**.·»· prineipatum . Cum dicat , Nil diflolutom *
fedis apoftolicc auâoritstc omnes ecclclix ,
domino difponente , reguntur . Et Leo papa
i.bw·· **· reliquit , fequitur , quod fub ejus cura omnes
io fermone lue confecrationis h fic dicit de hoc hS<m.4*
includere voluit . Item in festa fynodo in eIvb rfM c«. piftola Agathonis papx, quam Conftantinoporegimine *. De toto Mundo unus Petrus eligi­
tur , qui 8c univerfarum gentium vocationi ,
t. inciMfii. |lin deftinavit · , in qua tomum fidei fcrjplit
e Se*t· ly1
,. .
·
& omnibus apoftolis, cunâlfque ecclefic patri­
yudui.n*. contra errorem eorum, qui dicebant unjm vobus prxponatur , ut quamvis in Chrifti ecclefia
luntatem te operationem in Chrifto, in ea poinulti facerdotcs fint , multique paftores , om­
T^berioAa- n’1 multa difta fandorum · qua? extenfis manines tamen Petrus regat , quos principaliter re•uib, ί·6- bus a tota iynodo cum multa veneratione fuί,.Λ»ί. " icePta cl^ > inter cetera fic dicit t Adnitedte
git Chriftus . Magnam 8c mirabile, dileftiffiprrfidio beati Petri a poll ali , qui fpirituales D mi, huic viro confortium potenti· fo« tribuit
divina dignatio , te fi quid cum eo commune
oves ecdefir ab ipfo redemptore omnium <ceteris voluit çlfc principibus , nunquam nifi
terna dilpofitione pafeendat fulcepit, turc apoper ipfum dedit , quidquid aliis non negavit.
ftohea ejus ecclefia nunquam ad aliquam er­
Sequitur particula, gubernandi. Quod hoc fperoris partem deviavit , cujus auAoritatis fanCtet ad Romanum pontificem , probo teftimoctionem , utpote apoftolorum omnium princi­
mo Leonis in alio fermone ·
ubi fic dicit : ·*««»···
pis, femper catholica Chrifti ecclcfia * & om­
Soliditas illius fidei, que in apoftolorum prin­
nes univerlales fynodi amples» funt, omnefque
cipe eft laudata, perpetua eft : te ficut perma­
venerabiles patres apoftolicam eius dodrinam
net quod in Chrifto Petrus credidit , ita ma­
amplexi: ( te infra. ) Hrc eft Ipiritualis ma­
net quod in Petro Chriftus inftituit. Et infra.
ter veftn imperii apoftolica ecclefia , qux per
Manet ergo difpofitio veritatis , & beatus Pe­
. Dei omnipotentis gratiam a tramite apoftolica
trus in accepta fortitudine perfeverans , fufeeventatis nunquam errabunda fuccubuit, fed ut
pta ecclefix gubernacula non reliquit. Et fic
a principio Chriftian» fidei percepit ah apo­
accepto gubernaculo per Petrum , te Romano
ftolorum Chrifti principibus , illibata fine te­
nus manet , fecundum ipfius falvatoris pollici- E pontifici ejus luccetibri aâus gubernationis vcr i (lime competit. Sequitur ( plenam poteftatem
lationem , quam fuorutn apoftolorum principi
traditam) quod hoc fit, apparet verbo falvato.
in factis evangeliis fatius eft , dicens : 'Petre,
ris Matth. 16. quoad omnes cafas indefinite te
Loe.ti.
Tetre, eece fataaat expetivit vti, ar erikroret fiunivçrfaliter, cum dixit : Tihi Jaire tlaaei i tr
frittcaai : rjo aerea» rtgavi frt te , at ae*
qaajcaaeqaf hgaveru . Quod etiaor fit plena
elefitiat fijei taa ; <7" ta eeaverfat eaafiraia feat re t
quoad territoria te omnia fuppofita , apparet
tear . Confideret tua clcmenria, quod ipfe do­
ex illo: Pafte avet aeeat, E« quo nullam fup-Jw·. »i.
minas, cujus fides eft, qui fidem Petri non deSofitum excipitur , te ano tcilimonio deduco .
feâuram prom i fit , confirmare eam fratres fuos
lam beatifumus Leo in fermone allegato itafeadmonuit : quod apoftolicos pontifices mcc
quiturk .Sic enim pre ceteris Petrus ordinatus eft, k$crm.s.
exiguitatis prrde^eflbres confidenter feciiTe femut dum petra dicitur , dum fundamentum prop»r , cunâis eft cogaitutn · Et in hac auftorinencia-

1Ô71

Par

«

IL

“•UV··*

167a

A· no *>“ociarur^ dnm regni coelorum janitor conftitui- A bilitua : & fecundum hoc dicimus , quod majo- £βΐΣ*τΐ·
ri convenientia , five - rationabilitate conficitur
χχπ.
Casuri tut, dam ligandorum iolvendorumnue arbiter,
in azymo , quam in fermentato : 8c ideo hanc
i4j».
manfura etiam in coelis judiciorum inorum de- '
. fuoAionc praeficitur , qualis ipfi cum Chrifto
confuetudinem tenuit 8r obfervavit fanda Ro­
eflet locictas per ipfa appellationum ejus myftemana ecclelia. Hec convenientia colligitur ex
ria nofceremus, qui nunc plenius 8c potentius ea
tribus. Primo ex iuftitutione vel ptsqica Chri­
qa· fibi commifla funt, peragit, & omnes partes
fti , quia Chriftus legitur in azymo confecifl'e:
quod cx quatuor oftendam . Ifta quatuor font
officiorum atque curarum'in ipfo, per quem eft
glorificatus, exequatur. Si quid ergo a nobis re­
quatuor audoritates facri evangelii. Primaeft,
ae agitur rc&equc difeemitur, illius eft operum
quam habet Matthsus 16. capite , ubi dicitur.
die
actefferwu diftipnli ad "Je­
atque meritorum , cujas in fede fua vivit pote-,
ftas, tc excellit autorités. Si ergo in fedeapoju* dictatet : Ubi 0/1 yaremaz e ibi pafeba i Sed
ftolica fedet poteftas, apparet quod eft fuper om­
in die azymorum non fiybat fermentum in do­
mibus Hebraeorum. Ita habet lea Exodi 11. ca­
nes ccclcfiat. Et hoc fumciant quoad declaratio­
nem verborum.
pite, ubi dicitur , quod in die azymorum non
Caxd. Ledis eniftolisHadriani, legati fcdis B Iit fermentum in domibus . Secunda auâorita*
eft Marci e v ange lift* capite 14. ubi dicitur fic:
apoftolic· in fynodo * dixerant : Dicat fyttodus,
• ScUfcmm fi admittit epiftola* patris fenioris Romani poaTPriea aarrs» dit atj*eru* , enn "Jadei pafeba
i**elabe»t , d>«M«r difcipali ad Jefu* : Ubi vit
ti&cis. Refponderunt : Sequimur, 8c admittimus
iiteras . Deinde nominati jp. epifeopi, qm in
paremut tibi, *r mandneei paftba ? Ex hac infer­
fynodocrant, approbant didasepiftolas Hadriatur prout ex prima. Tertia aaCtoritas eft Lues
«a
"i pape,
pap«, que non fuerunt folum Hadriani, fed
11· ubi pariter loquitur : Peuiraure* dm axj*elodicar
«cyMdcpi- fy no
dice orientalium, quoniam in illis eft difr»m , ia fise ntnfft erat ectidi ftjitht : CT *ifit
driu· hi* hnitio univerfalis concilii : & ita de epiftolis
duel , ftilictt Tetra* V Jeauaem , dicem : £«»« a&uÏkZ Agathonis, que fuerunt approbate in fexta fyeei parete , ar auadacrauM
· Sed dies in
£.;Xnodo.
qua erat neceile occidi pafcha, erat luna 14. in
«Μ.ηι,Ι,Γ,Τ
P A r A . Dicatis.
3ua cum azymis panibus agnus eiat manduemyff*^****
Ano. Incepit
Incepic dominus de Turrecremata »
us. Ergo tnantfefte fequitur , quod Chtiftu*
foera·, ,,η qui fecundus erat difpofitns ad loquendum ,
in fua cccna pane azymo ulus eft , 8c in eodem
£ hoc modo.
confecit quem comedit
Ergo lequitur , quod
C* in pane azymo confecit hoc fanâiflîmum fahsataJiAtw.
cramentum · Quarta auâoritas eft Matthai 5.
J»a»»ee dt Turrecremata demtufirat ctujfcl euebafed adimplere. Sed lex fingulariilima veteris legis fuit, quod agnus pafchariftia facraumtcu* , five i» axjas·, five ia fertneatate j affirmaui veritu effe , Clarifia* démi­
lis comederetur cum pane azymo, ut clare appa­
ret capite xz. libri Exodi. Ergo fequitur, quod
na* cenfetraffe ία aaf*o . Ite* verbit falveteChriftus qui legem implevit ufque ad mortem,
rit ranfuam forma t
aliitfieri traufubftanin azymis confecerit . Nec dicendum , nec a
tiatienem.
quocumque fideli credendum, quod beatus evangclifta Joannes fit *t contrarius tribus evangeliftis, abiit hoc ab omni corde Chrifttano, quod
T uni ci. Tassa 8c ordinatione fan&iin facra feriptura ponatur fallum : 8c inconvetatis veftrr , parer beatiflime,
nientiffimum eflet dicere, quod difcipuli Chrifti,
dicam aliqua cum benedictione fanâitatis ve­
quibas ait i
vet efiu ytl leeui*iui , fed Sfi- Melie. 10.
li rx . De duabus particulis locuturus , que refpiciunt facramentum facratiffim* eucbariltir,
ritui fanSat <fui le^aitar i» vebit , inveniantur
r>auciflimis agam , quia omnia que didurus fum, D contraria dix i fle in materia falvatoris. Eft ergo
ta pato clariffima omnibus catholicis Chrifti*dicendum, quod in eodem fenfu & fententia enis , ut non expediat abundare fermone . Pri­
vangeliftc loquuntur, & folum ad aliquam vocis
ma particula eft , quod in azymo conficitur
differentiam referendum fit , fi aliqua videatur
(aeramentum, 8c in fermentato. In euchariftia
differentia, quxtamen nullaeft, cum exintclliduo funt confideranda . Primum eft materia ,
gentia dicentis fumenda fit virtus fermonis . Eft
fecundum eft forma confecrationis : & de iftis
ergo fciendum pro concordia evangeliftarum,
duobus duc funt particule fituatx in prefenti
quod dies feftus , quem beatus Joannes dixit ,
cedula . Prima particula rcfpicit materiam ,
erat luna 1$. & eft notandum , quod confaetucutn dicit in azymo pane, live in fermentato .
do erat legis autiqu* , quod in folemnitatibas
In hac particula duo funt confideranda . Pri­
computabatur a vefpera ad vefperas diei fefti.
mum id quod eft neceflarium . Secundum quod
Igitur vefpera decimarquartc lun·, in qua Chri­
ftus comedit agnum 8r confecit facramentum ,
eft conveniens , five rationabile ; quoniam eft
neccflarium in materia hujus (aeramenti, quod
computabatur cum die fefto. Quando ergo di­
panis fit de frumento. Quod autem fit azy­
cit , ^iarr die*
, hoc modo intelhgenda
mus vel fermentatus , non eft de neccflitate fa- £ eft intelligentia Joannis cam aliis j quod beatus
cramenti , fed in utroque poteft confccrari :
Joannes vefperatn , in qua fiebat corna , dixit
& ideo dicitur in cedula , five in azymo , five
quod erat ance diem feftum, propter diftinâioin fermentato . Ideo beatus Gregorius loqui­
nem dierum naturalium. Alii vero evangelifte
tur in regefto, quod Romana ecclelia eftert azy­
camdcm vcfpeiam vocant primam diem azymo­
mos , quia corpus fumplit puriflimum cx virgi­
rum, propter ritum Judaice folemnitatis . qui
ne : aliqu· autem ecclefie offerant fermenta­
diem feftum a vefperis fumunt : it ita patet,
tum, quia verbum carne indutum ficut fermen­
quod nulla eftdivcrfitas , nulla contrarieras in­
tum unitur farine. Et circa primam confideranter hos dodores ecclefie & organa Spiritus faodum , quod de neceflitate facramenti non eft ,
ΛΪ. Hec videatur mihi fufficere, nifi quis aliqua
quod fit in azymo , vel in fermentato . Secun­
diceret contraria , ouibus paratus fum refpon­
do confideranda eft convenientia , five rationadere : cgocnim, ut dixi, paucis coptcntui Ium,
Con-

1673

'

“Vik1’

CôNC,

Floibntîni

Awjat·· ».

|674

Coofcquentcr venio ad'particulam > ubi taagi-A ceffitate , quod in folius verbis falvatoris per- “
ficiatùr
facraqaentum. Quarto
ita arguo.
ChriXJBJ. tur forma confecratioois , ubi dicitur fie
lie in cçccf
~
·
— · c«i isti
ftus & apoftoli qua forma ufi font m hoc fa-, »419·
dula , quod verba falvaXbris in confeâione ‘‘
prolata, 8cc. Pauca dicam, quiaheminemcredo
cramcnto ? Clarum eft quod non vefbis in ora­
virum fapientem , qui nem debeat fafeipere hrc
tionibus Bafilii , Jed verbis Chrifti , qui hanc
imitationem dc exemplum reliquit . Ergo fo­
verba plena fide. Tangam auâoritatem ad pro­
lius falvatoris verbis nos debemus uti . Item
bandum , quod per fola verba falvatoris confi­
?uinto lie arguo . Unitas eccleli* neceflario
ciatur corpus Chrifti. Prima auâoritas eft beaundatur in unitate fidei & unitate [aeramento­
tiffimi Cnrjfoftomt in fermons dc proditione,
rum ,'in iis quz font de fobftantia iacramcnti.
poft multa verba fic dicit · : Non eft homo,
Hanc non poteft mutare ecclefia, nec totus mun­
qui propofita munera facit corpus, fed qui pro
dus» nili dominus mandaret : ergo nccclfe eft,
. nobis crucifixus eft Chriftus , figuram adimeuM
plens: adftat facerdos verba proferens, fed vir- - ut omnes fideles Conveniant in hoc iacramento,
Ar’ûlim tus Ar gratia eft Chriftus . Ht φ ttff mcitt,
quod eft coniummativum omnium [aeramento­
rum , ut dicit Dionyfius. Ergo ncceflariumeft,
àl"at«ci«fi· inquit. Hoc verbum propofita munera tranf•Xauhi* mutat : & ficut vox illa quz dixit , Crrfiitf θ' β quod eadem verba [ubftantiaiia fitjt apud om­
ornitMi- «•/opZiraaai» , <7 rtflttt ttrr*» , &c> femcl
'
nes , quoniam addens aliqua ad verba Chrifti
qui­
|ι· lib. j.
tanquam dc lubftantia confccrationis, jam mu­
dem diâa per omne tempus-fit , opere noftram
tat fpcciem forms ecclefia: : & ficut unitas adz
naturam corroborans ad procreationem filio­
I.
dita numero mutat fpcciem riumeri , ira querum : ita & vox » Ht tfi ctfus uiasm : gratia
libct additio , Ii dicatur quod eft de fobftanvero &r potentia Dei eft , quz omnia operatur.
tia forme, facit mutationem forma: , & lie non "
Secunda eft auâdfitas Damafceni Grzci fapienerit unitas in iacramento . Notantcr dico dc
tis viri, qui in quarto fententiarum fuarumdi­
fobftanna , quia varietas iit aliquibus verbis ,
cit, quod fola operatione Spiritus fanâi es pa­
qux non creauntur dc lubftantia , non dicere­
ne fit caro Chrifti . Si ergo fola operatione
tur feindere unitatem facranjcntorum , Sic eft
Spiritus form* facramentalcs font operative ,
de forma baptifmi inter nos &vos, quia quid­
ergo folius Dei verbum poteft hoc facere . Item
quid eft de lubftantia baptifmi , vos 8e nos ha­
ad hoc videtur facere , quod Dionyfius Grzcus
bemus . Ita necefle eft, ut in noftra cedula , Ii
ponit in fine ecclefiafticz hicrarchiz , qui di­
debeat dari doârina omnibus fidelibus , & ma­
cit , in confummativis formis [aeramentorum
virtutes operatives efle ex Deo . Quarta" eft C xime fimplicibus qui pollent dubitare , an alia
verba fanâorum quz apponuntur, fint verbadc
auâoritas bean Him i Ambrofii in utraque ec­
fubftantia confccrationis, vel non, quod pona­
clefia clariffimi , qui io libro dc [aeramen­
tur hoc , quod verbis falvatoris fic coniccratio:
b Lib.4.4· tis E ita loquitur : Panis in altari ufitatus eft
ante verba [aeramentorum; ubi acceditconfecra- . ncc aliquis debet moveri per hoc , quod quis
dicit , quod miflale eft icriptum mana magni
tio, ex pane fit caro Chrifti. Et infra qurrens
fanâi. Aliud eft dicere, hoc miflale eft unius
cujus verbis & fermonibns fit confecratio , rcfandi; & aliud, quod fandus dicit, quod om­
fpondet , quod domini noftri Jcfu Chrifti .
nibus contentis in noc miflali conficiatur corpus
Nam, inquit, per reliqua verba quz dicuntur,
Chrifti. Non eft credendum beatum Bafilium ,
laus Deo oflgrtur. Oratione petitur pro popu­
nec alium doâorem dixifle , quod aliis verbis
lo, pro regibus, pro ceteris 1 ubi autem [aera­
quam Chrifti conficiatur corpus, quantumcummentum conficitur , non termonibus fuis utitur
que funt multae orationes & preces ibi. Hoc pro
facerdos , led fermonibus Jcfu Chrifti . Hzç
nunc fufficiat.
Ambrofius. Item beatillimus Auguftinus in li­
And. His didis, papa his verbis ufuseft.
bro de Trinitate lie inquit; Non omnis panis,
fed qui accipit benedictionem Chrifti , corpus D
Chrifti efficitur , Nunc venio ad aliquas ratio­
Summtn fMtiftx btrumr Grecos xi
nes , quz videntur dare convenientiam cedulz
noftr* . Illius verbis [aeramentum conficitur ,
cujus virtute panis tranlubftantiatur in corpus
Par a.
Au div i st is qu* diâa font ad χιη< yj,
Chrifti. Ifta propofitio eft manifcfta verbis bea,/y complacentiam veftram , vobis
tiffimi Dionyhi, qui, ut iupra jam tetigi, dicit
morem gerendo, non aincm ut credamus, vos om­
quod in verbis [aeramentorum font virtutes openes non ca tenere , ut nos , ipecialitcr in conrativz: fed impoffibile eft, quod virtute cujuifccrationc corporis domini noftri Jcfu Chrifti,
cumque creatur* fiat tranfobftantiatio de pane
3uod pcificitur verbis Chrifti . Ncc eft credenin corpus Chrifti : igitur impoffibile eft , quod
um, quod aliquis doâor pôffit dare formam
ex alus veibis, quam falvatoris , fiat tranfubftanex verbis fuis confcâioqi corporis Chrifti. Vitiatio. Secundo arguo fic. Chriftus inftituit
ri fanctiffimi ° non alitercrcdidcrunt quam alii, c Qui fca;hoc [aeramentum aut perfedum , aut imperfequi qmnes tenuerunt , quod foils verbis domi- »»« ««po­
âum : non eft autem dicendum, quod imperfeâum fecerit, Deuteronomii p. JDzi ferfttie [»nt E ni conficeretur : nec propter hoc ponitur in illa cedula, ut credamus , id vos non credere , «4cw< *.
Mrt: perfedio autem confiftit in materia Bc
led propter rufticos . Materiam azymorum au- ί“·*β'«·»ΐ£forma : ergo Chriftus conficiendo [aeramentum
diftis > licut diâum eft : non negamus etiam muoui»
dedit perfedam materiam 8c perfedam formam.
in fermentato pofle confici ; Sc quamvis mul- ,iTha·
Ulterius forma veiborum perficit facramentum,
ti orientales faciant in fermentato , 8c aliqui
ficut dicimus ir» naturalibus , quod forma per­
in azymis , ctclefia Romana facit in azymis:
ficit materiam : ita forma facramentalis cadens
nec dubitamus , quod dominus nofter Jefoa
[□per debit* materia , perficit (aeramentum ·
Chriftus ficut nos concordavit in materia pro·
Unde' beatus Auguftinus dicit, quod forma ver­
ceffionis, quod convenimus etiam in ifta . Ad perborum accedit ad elementum , & perficitur fafeâionem igitur hujus operis videtur neceflacramentum : fed verba nullius fanât poflunthoc
rium, ut fuper illis quatuor articulis fiat diffinitio,
facere > fed Chrifti folum ; ergo fequitur dc ne­
fcilicct

r«75.

·,«»?·

Par

H°«flione Spiritui fanâi, d; axymo Λ
8c ferment ato.dc primatu Romani pontifici», de
1*19.
materia purgatorii : 8e qui* induit» eft materia
additionis , licet faffeciflet folum difeuti verita'
tem, kdiu in Ferraria de hoc difputatum eft.
tUtjf, An an
verba , Filioque, effent * addita , 8e ii
.(cat. UJi- licuerit . In omnibus difputationibus introdoxitiM
excommunicationem fuper ecclefiam Romami· r*·*” nÀna propter.additionem: & licet mult^a fuerunt
ewC i»pb- c]are refponfa , Sc ultimo per cardinalem fanfts
Sabinae; vifum eft, quo.d illa verba fuerint per
•tram io« viam declarationis adjeifta, & juftum propter hoc
JJj£ adperfeâiônem fanâr unionis videtur , ut fiat
Mrccfefi·. dimnitio, quod licite fuerit faâum, & .{erratur
honor per hdc Roman· ecclefi·, Sc fervatur ho­
nor vefter. Et ideo rogamus caritates veftras. ut B
hanc cedulam cum omni caritate fadam placeat
J
acceptare, quia in his bon debet attendi nili ho­
nor Çhrifti ; Sc caufabit gratiam tc concordiam
dc falutem omnium animarum Chriftianorum .
te fpéramus per ifta , quod dominus nofter Jcfus Chriftus dabit voluntatem (.hriftianis . ut
,
relevent illos Chriftianos qui diu ab infidelibus
fuerunt opprefli. Ex hac cedula fiet feflio . te
foftea cum Dei gratia poflumus fuam excellentiam
v «■, «i- expedire . Dedimus cedulam Ruflia: N^xfto
αη*ί^ΡΓ·- 8e Mitylenenfi, qui eam retinuerunt : fi eft pu**·*·
blicata omnibus, placet: fi non » faciemus om­
nibus publicari: te ea vifa. fperamus quod om­
nes erunt contentilpmi te io eadem opinione nobifcutn ; 8c intendimus in omnibus confci vare ho- C
norctn veftrum, ficut noftrum And. Imperator annuit prrl itis Sc nobilibus,
ut ad eum accederent , &r udinviccm collocuti
funt diu : deinde imperator.
Ium. Beatiflimepater» audivimus qux di­
âa funt ab illis patribus, quz ipfi nimis prolixe
dixerunt, quibus refpondcre neceffarium non vi­
detur» necioprefenti, nec in futurumPara. Nec fuit dittum » ut rclponderet«r.
Imfii. Quia fi vellemus particulariter re fpondere, egeremus tanto tempore, ficut in ure­
terico : &r tempus non permittit mihi ftare nic,
quia ftatui recedere cum iftis galeis, quia videtur
tempus mes abfenti· fatis lu£ciens, etiam cum D
credam, quod Deus dederit mihi gratiamfeciifc
id propur quod veni. Ideo patres fciunt, quo­
modo reverendiflimus dominus cardinalis una
cum certis ad me venerunt, fatifque convenien­
ter refpondi: nihilo minus hoc quod requifitum
eft a fanâitate veftra , potero cum meis confuIcre; licet non videatur aliter pofle deliberati,
Î[uam quod dixerim . Hzc pro nunc videntur
ufticcre ; confiderabimus deinde cum noftris .
Quod autem tradatur illa cedula mihi, non vi­
detur mihi neccffe tradi aliam cedulam , quia
fum bene de illa informatus, de quibus conten­
tis in illa cedula locuti fumus cum cardinalibus,
& habuimus informationem a noftris metropolitanis,
»
E
Papa. Illa dicta funt. non ut fiat refponfio >
Ac placet mihi nt ndn relpondeatur. Quod fcftine­
tis ad receflum cum galeis , etiam placet mihi,
expedita materia unionis ecclefic te ipfe « bene
■>«4o >4 dicit, quod multum fteiit, imonimis . Et fcia**** ** omnc* fciunt, quod ita voluiftis. Antere•4 «ii·, U ceflirm galearum eft mentis cum dimidio, & funt
pr«i$at<|. trefdecim menfes , quod potuiflent fe expedivifle ut nunc ; te nos defideramus ut revertatur
cum pace 8e gloria *. 8e placet ut confideret
cmn fuis fuper illa cedula, Scii quid voluerint
CpnciJ. General. Toni. XXXI.
a"w i· o
Christi

f

n.

«676

dicere, rcfpondebi tur, te compatior fibi ic* aliis £^77^
antiquis d .
XXU· °
! ur rt Video quzdam mutata a didis 4 ««/.ftnunc » te per reverendiflimos dominos cardina- «·»***»·
les; te miror, quod credatis nos.velle fuicipere
illam cedulam fine difcuflione: te quoniam Tan­
aitas veftra dixit , quod ufque a<T receflum ga­
learum eft terminus unius men fis cum dimi­
dio , fi videtur quod fieret aliqua provifio mei
receffus ad Venetias, fatis effet ; fed fi non fist
hzc provifio , omnino videtur aliter providen­
dum.
Papa. Etiam non faâa unione , mifi nobi­
lem dc domo mda ad pafandas galeas : 8e dixit
mctropolitis, fperans omnia parata, Sc cum glo­
ria Sc honore pofle redire. Foicftis dare operam
ad cedulam· exinde nil deficiet. '
"
lufti Tempus eft nimium breve.; cum pro­
vifio faâa per fanftitatem veftram non videatur
fuflicicns , quia forte ille nobilis non ivit plene mu­
nitus; tamen hec fufliciant.

TrrviuUlû prieur»» CF* pittftait» pap»
dnuaftraf. abitar de cteweudit natiliie , (Teie
frivileii· Ceaftaatiaefriua»» cttlefi» prit \β»Λ»»».

A mb, l-γι vigtfima Junii faâa eft prcce- Νββ· VUi
i
denti more conventio, nbi eundis
conventis . imperatore dempto , capit dominus
cardinalis.
Caso. Sanâiffimus dominus nofter dixit .
nr exponerem caufam hujus congregationis. Pri­
die , rcvercndifhmi domini met , dominus Fir­
manus te Venetiarum, St alii patres fuerunt ad
dominum imperatorem, Se inter alia fua ferenitas dixit, Sc per fe , Sc verbo domini Niceni,
quod volebat informari de quibufdam facienti­
bus ad poteftatem Romani pontificis t quia bo­
ra erat tarda , te oportebat habere conGlium
fanâiüimi domini noftri ; ideo refpondebimus.
quod oportebat pape referri . Sanaiflimus do­
minus nofter habito confilio cardinalium te con­
cilii, deliberavit , ut hoc mane imperator Sc
alii audirent > Sc ideo Provincialis incipiet di­
cere.
Prov. Multum carum haberet fan&iffimus
dominus nofter , ut imperator adeffet t ex quo
non eft, rogamus ut patienter audiatis, 8c audi­
ta referatis eidem, quia re vera omnia dicuntur
cum magna caritate te ad optimum finem . De
mandato Sc bcnediâione fanaiffimi domini noftri,
quia pridem cum reverendillimi domini cardina­
les Sc alii deputati coram domino imperatore ef­
fent. fuper terminis politis in materia primatus
fedis apoftolic» , petiit ferenitas fua habere de­
clarationem: te ut declaratiopoflitefleamplior,
commifit domino Niceno, ut qurdam moveret
in contrarium, quibus refponderemus . Et quia
more difputantium res hcc cftintroduâa, juxta
propolitionem , refpondebo ad motiva paterni­
tatis fur , cx quibus apparebit declaratio eo­
rum qu· imperator peteoat: Sc poft mea verba
paternitas fua quid voluerit replicare , femper
noftra ecclefia te ego paratus ero declarare. Sed
antequam incipiam refponfionem primi motixi , oportet in paternitatem fuam & me unum
firmare fundamentum, ex quo patebit folutio ad
unum fuum quzfitum: &* quia hoc eft principa­
liter ponendum , ideo primo pono . Pudie <2;Nn
elatando

1677

f

,

C O N c.

Floibktini

clarando nameulas politas in illo capitulo· , ego A
adduxi teltimonia es certis cpiftolis qua fiicruth
^‘re^· * (ede «poftolie* ,. te fuerunt iulcepro
magna veneratione ab illis acumcnicis.concilii*, inter quas tnrs lingular i ter epiftola fuerunt adduûx , epiftola Chalcedonem»* iynodi
* ad papam Leonem , Ar epiftola Hadriani pa­
pa direAa .illis imperatoribus , que fuit recik laiiirtt uti In concilio ; te alia beatiffimi Agathonis
t ruti», pjp* . gg qttoid has epiftolas it* dierbaturk,
quod illa qua no; inducebamus cx his,epiftoJi$ , videbantur vçiba per modum honoris po­
lita, Ar videbantur, ut non facermt auâontatem quam voluilfcnt ; fed voloiRent videre ca­
nones aut capitula conciliorum , ex quibus ea
, poffunt colligi qua ponuntur in cedola te ca- ;B
utulo primatus .Adyhanc objedionem fic rcpondeo , quotxepfftola idle decretales , cum
omnes client epiftola fytiodicr , non minorem
habent auâoritatem quam ipfi canones : imo
videntur habere majorem'«uâorrtatem , quia
bene novit paternitas tua , quod iu omnibus
otcumenicis fynodis, in quibus fade funt dif­
finitiones fidet, antequam diffintrionesKpromulgarentur , oportebat adducere teftimonia te epiftola» fandorum , ex quibus patres concilio­
rum promulgabant diffinitiones Ac canone.s i
ita quod id diffinitionum (umebatur ex virtu­
te teftimoniorum . Et fcitis , quod in tertia
lynodo pro foliditate diffinitionis , in epiftolis Cyrilli, Ac illorum duodecim capitulorum, C
inte» alios la nd os ibi adduftos, adduettut cp>ftola beati Julii pap* milia orientalibus, te Fe­
licis pap· epiftola: At fi non fuifient auctorita­
tis ut canones , non ftuffent addudz : Ac cum
« Scilicet dTeat «piftolr lynodics * , erant majoris au•wîfCTlir iloritatis quam csuûnes qui fiebant in fynotuuiatr,. dis t quia Spiritus fanftiM-_operatur in ecclefia
Romana, ut in aliis conciliis . Epiftola Af^athonis papx fuit msgn« tuftoritatis , Ac
uit neceAc , ut ipfe dedataret auâoritate le­
dis spoftolice , ut daret audoriratem confir­
mationis fidei quam fecerant : imo tanta: fuit
auftoritatis, quod fynodas fetta cecumenicanon
fuit aula addere ad diffinitionem Lâam in fvA
'n nodo Romana. Et hoc apparet ex epiftola * , D
quam vos Fertari· fepius allegaftis , ubt dans
poteftatem fms apacriliariis dicit : Licentiam
dedimus te audufitatem apud tranquillillimum
veitrum imperium, dum jufierit tuS clementia,
fimpliclter fatisfaciendi in quantum dumtaxat
eis injundum eft t ut nil profumant augere >
mutare , vd minuere ; fed traditionem apoftolice ledis, ut « prodecefiofibus pontificibus inftttuta eft, fftnplicit«r enarrare . Modo hanc
cortimithonem dedit : ergo apparet , quod dif. finitio fada in fexta fynodo fuit primo diffi­
nit* in fynmlrt R^msna . u» habetis in epifto­
la Agathonis , qu* notnioc iun fc totius fynodi feribebatur. Apparet etiam quod Martinu*
Ρ·Ρ* *
fvnoao procedenti , quam inte- E
Mart,bo i. gram ' habemus , primo damnaverat , qui tenfn*nt unam voluntatem in Chrifto . Cum er». can ona go nec epiftola ftnt tante audforitatis , quod
"CrZtMu habwt diffinitionem contentam, nullotnododilukraiapn.cendum eft, gUod fit minons toâoritatia quam
<
fr- canones : imo ex hac epiftola molt* colhgtmfor
fynodus Conftansaciaaiato· tinopoltUna i : Summits concertabat nobiicum
•aaTVrjT aP°ftolorum princeps ; ipfius enim imitatorem
tir. 7«ιΓ dr fedii luce efforem habuimus fautorem , te
··*·»»· divini factamenri myftcriem per liter» iIIu-

CMios·
XXI1.
«Jj· *“e*
Miu«
Aatfe «tum

.

'*·

1678

ftranrera . Confeftiooem tibi a Deo fcriptam a h n t
illa antiquu Romana civita* obtulit > Ac dog- Cusi st ι
matum diem a Λ vefpcrtinis partibus extulit :
Mie*
charta Ar aeramentum videbatur > Ar uer Aga-**J^ta*a*
thonem Pcttut loquebatur . Ergo dicendum
elt, quod decretale* epiftol· h» qu· in tantis
negotiis fidei initis funt, veritatem contineant»
Ar quod nil contineant falfitatis, Ar ftnt magne
auctoritatis. Et ut finem faciat·» quia pater­
nitas tua eft meeum concon , ut qu» dicimus
et teftiinonio fandorum magnorum patruos con­
firmemus, duo teilimonia magna adduco ad o- ll«ndendum quod decretales epillolr qusiiuramis pontificibus divertis temporibus fcripts funt,
venerabiliter fufceptar font , te quod a prin­
cipio nsfrentit ercleliat ufque ad Nicrnumconcilium , * Clementis te Anacleti , Ar ufque
ad illa tempora fuerunt , quorum auftoritas
tanta eft
ut cujulltbet fanAi dodloris i te
ideo Aueuftinu» in libro de doârina ChriAiana s lie dicit : In canonicis feripturis, catho- f
licuruin cccleiiarum quamplurimum divinarum
'*
Rapturarum folertiffimus indagator auAorita- 4ιΑ»*Λ.ι,.
tem icquatu|, inter quas fane illmeptftolc font,
quas fedes apoltohca habere , AC ab ea alii me­
ruerunt accipere* Ita ^uod hr opiftolr fecun­
dum Auguftinum inter catholicas ponuntur feripturas. Imo plus dicitur , quod contra aoAoritatcm harum epiftolatum nec Auguftinua, ne*
Ambrolius , nec alius doâor fuam fententiam
defendunt . Hrc volui dicere ut fundamenta
dicendorum, ur cognofcatir , ouod ecclefia Ronuna fundata in retro per Cnriftum , magna
cum gravitate femper procellit, & ex folidis fun­
damentis fuas declarationes firmavit . Hoc quo­
ad illud objedum. Modo in tuo primo moti­
ve lie refpondco. Cum dicis quod fedes apoftolica , Ac Romanus pontifex dicitor fucceflor
Petri, æ vicarins Chrifti, Ac pater , Ac dodor,
te magifter Chriuianorum , prout dedudam eft
in prarcedcnti difputatione, quod hrc verba reperiuntur in epiftolis , Ar non expedit amplius
declarare, fed lolum vim vocabulorum dicer* »
dicebat imperator verbo "Nier ni : Dicitis quod
BHfrn'·eft pater te dexftor , Ac magifter Chriftianorum ;
vellemus intelligcre , an per h«c verba denote­
tur qurdam reverentia , quia fit primus inter
omnes patriarchas , ut nos uni magno domino
exhibeamus honorem : vel inducatur aliqua poteftas ultra reverentiam , quia dicitur in cedil­
la, Caput ecclelir . Refpondeo cum corrcâione fanaiffimi domini noftri Ar aliorum , quod
hrc prreminentia non folum denotat reveren­
tiam , fed poteftatem quamdam cujufdam obedientir : Ac demonftratur per feripturam divi­
nam , Ac per textus vcftros. Quicumque enitn proficitur alicui multitudini, five Vocetur
caput , five magifter , five doétor , dummodo
prolatus multitudini fiat , femper datur perc­
itas qurdam .* At quod Petrus fuerit politus fu­
per omnes apoftolos , clarum eft . Primo auftoritate ipfius gloriefilfimi viri h , qui expo- h B. cVy.
nens auâoritatcm Joannis ; Ttfte
nnx<
( Ac habemus originale Grocutn ) ita dicit :
Prrtcriens alios, Petro de talibus loquebatur:
eximius enim apoftoiorum erat Petrus , Ac os
difcipulorum , te vertex collegii : Ac negstio- *
ne delata , committit ei perlationem fratrum,
dicens : Ttftt rwi wex/ . Si ergo committit 7*·* »».
prolationem apoftoiorum , te facit eum prrfidentem omnium ; ex hoc fundam«nto fequitur
ut Gt obedientia ad cum , ut ad prolatum
Item

r

1679

*·■$».’·

» »'» t ΤΓ

ï6Si?"

funt picos . Scr n quantas perfecutiones habi"t
Athanafins cum luft a Conftantio impccato ,
Λ XU.
qui fuit Anansis : habuit recurfum d /miiuin
1 elicem
Julium papam» qui cum omni cari-*·
rate Sc folicitudtne, ut .apita ccclefir , defen­
derunt eum . Item Joannes Chryioftomus perfccutionem habuit , Sc femper proreâus fuit a
(ede apoftolica . Flavianus ι·. lecunda fynodo'
Ephefina *t appellavit . Et fic apparet , quod
hoc don prsjudicat poteftati imperatoris , quia
illa eft in civiLbua Se temporalibus, hec eft ecclefiaftica &.* fpiritualis : Se propter hoc jura* im­
peratoris vocantut civilia , Se, ecclefiafticorum
canonica' : Se h* funt dus potentates , quarum
una juvat aliam, & ideo Leo ita dicit : Tutx
rea effe non poliunt , nili ea qus ad divinam
cognitionem pertinent , Se regia Sc facerdotalis
detendat auâoritas : Se ideo dicitur , quod
Deus fecit duo luminaria magna , Se quia potellas fpiritualis eft nobilior propter Enem coa­
li : ideo hsc poteftas affimilatur Soli , alia
Lunz ,· propter finetn terrenum. Hrc pro nunc
(afficiant , quod propter illa verba , Pater »
caput Se doâor , intelligimut non tantum re­
verentiam , led & poteftatem : & fic dicitur ,
Pafcendi Sc regendi , propter hanc poteftatem . Alia difficultas quam tangebat impera­
voluminibus fuis. St fecit aliquos titulos decctor , hrcerxt : An ad nane poteftatem fpeâet
clefia St contra hcreticos Se Manichzos , qui
convocare ecclefiam, vel ne. Et quia putabam
funt pofiti in libris fui». Ex illis habetis, quod
hanc parretn indubitabilem , ideo pauca circa
Juftiaianas intelligebat pontificem Romanum C hanc aixi . Solum deduxi teftimomum patrum
caput omnium ecclefiarum . Nam in libro de
Chalcedon en fis concilii , feribentium epifto4 ·*·**·** f°m®· Trinitate 4 fic ait : Omnes facerdotcs
lam f orbicularem , cui omnes fubicripferunt : f( îupn citaeum 4•a jo"·.*?·- univerfi orientalis traâus fubjicere & unire fedi
Se narrantes Leoni pap» qus Diolcorus gefle- ttm
«
hujua I u·*
pamn.No» veftre fauâitatis properavimus, Sc fubdit: Verat, dixerunt,- quod
inter alia mala ad excotn- bt.
,
.
e» ■/!·*
^r* fxnâitati, quz caput eft omnium ecclefiamunicationem procedit contra cum qui corpus ConcXh·!
Thait,
ruas. Si ergo Jultinianus ita dicit; ergo hac ra­
ecclefi* adunare feftinat . Si ergo dicunt »
’’
tione quia dicitut caput , denotatur praelatio in
Leonem coadunade , videtur hoc fufficcre. Sed
eo, Se obedientia in aliis. Ideo in eodem titulo
duco aliud irrefutabile tellimonium , & poftea
feribit Joannes Juftiniano , dicens · : Inter cladeclarabo quid fit coadunare . Beatus Julius
. c. ras lapienti» manfuetudinis veftrz laudes, dapapa , cujus auâoritas allegatur in tertia fy·
r*ore l°ce taOquan* aliquod.Mdusirradiat, quod
nodo oecumenica , feribens omnibus orientali­
amore fidei , quod caritatis ftudio , edoâi ecbus S ita dicit : Ipfi prime fedi ecclefi· con­ « Fpîft. N
cleliafticis difciplinis , Romane (edis reveren­
vocandarum generalium fynodorum jura Se ju­
tiam confervatis, Se ei cunila fubjicitis , & ad
dicia epifeoporum fingulari privilegio evangeliejus deducitis unitatem, ad cujus auâorcm, hoc D cis, apoftolicis & canon id is conceUa funt infti- jui
■er«»t Soeft , apoftolorum primum , domino loquente ,
tutis, Se fubdit : Ipfa prelata eft omnibus ec- lontiai ;
>
prcccptum eft, Pa/ce ·■*>»· ·»«/: quem elfe om­
clefiis , qus non foium canonum Se fanâorum Socrate*
Nicephenium ecclefiarum caput , Se patrum regulz Sc
patrum accretis, fed domini noftri falvatotis ru·, qu··
B«lErincipum ftatuta declarant , &r veftrz pietatis
voce fingularem obtinuit principatum : T» et , citât
lirm. it
eatiiEmi teftantur affatus. Diffinitum eft itainquit, fetent, (T infer itnnc fetnm, &c. haec Concih Jik.
que , quod eft caput . Qualis autem fit hrc
Julius. Certe fi (edes apoftofica , Se Romanus ’· «P »·
p«ne» qucm
poteftas, Paulus dicit: OMitt frtftfîtii veftrü,
fiontifex eft paftor , Sc debet pafcere univerfa<ÿ* fnhjifttt Ulii t iffi enim ftrv^iinne ,
em ecclefiam , oportet quod habeat poteftatem
mrit»eat redJifitri fr» nnimthnt méfait .
Unde
convocandi, fi expediat. Numquid paftor ma­ nooem ,.
hcc poteftas que eft in Petro Se fucceiToribus,
terialis fi vult oves ducere , nonne convocat in Hkdnaai
vocatur poteftas fpiritualis jurifdiétionu , que
unum, 8c dirigit eas ? Sic elfe paftorem ipirieft ordinata in falutem animarum omnium
tualem non ponet competere futntno pontifici, «>uA»guniChriftianorum . Et circa hanc poteftatem St
nifi polfet , occurrente neccftitate , de omnibus contihors*
clerici Se laici funt fubjeâi : laici in his qua
Mundi partibus convocare : Sc hc convocationes rea-pagoi.
concernunt falutem anitne , puta , fi peccave­ E non fiunt nili in maximis neeelTitat ibus totius
rint , ad paftorem fpiritualem maxime ipedat
ecclefi·, puta quando magnae hzrefcs emergunt:
eos corrigere Sc retrahere , ut patet. Et fie ii
cum ad papam fpeâet , qui habet auâontatem
facerent contra fidem, Se ficut aliqui imperatofuper terram Se fuper ecclefiam, Sc alii patriar­
*res fiserunt, qui perfecuti funt metropolitas, Bc
chae , nonni fi fuper certa parte . Hinc eft
oportuit habere recurfum ad apoftolicam fcquod expedit, ut tuo affenfu nae convocationes
dem ; Sc in fimilibus cafibus -, cum finis apoftonant: Sc iftud eft pafcere Sc confirmare fratres,
lice fedis fit pax ecclefiaftici ftatus, ut per hanc
ne deficiant in fide. Igitur habet jus convo­
pacem perveniatur ad (upernam gloriam . Procandi . Duo funt objeâa, primum de impera­
pter hoc dicit Chriftus: Tilt fait elnvet: 8t eum
toribus ,
aliud de ahii patriarchis : putan­
paftoreaa fecit , ut ducat ovet ad paicua fupertes , ecclefiam conftitntam in quinque patriar­
sur vitae. Et hujQlmodi exemplis omnes fynodi
chis. Ad primum refpondco, quod ctfi impera­
tores

lt«m quants trôoritatis fit beatiflimus Le· A
Christi papa Sc apué ecclefiam orientales· Sc occjdentalem , fait confiât » de qeo dicit concilium
a iaaii»««. Chalcudonesfe · : Nobis enim impenetrabilem
’^*M*t*. ·«**· «rcoris propugnatorem Deus providit
«•r> ' Romane ecclefi» prafulem , Sc ad vadoriam
bSat.ua.a* ρ*·ρ>«»*1 doârinis veritatis, ci per omnia affiftrai. Hic io primo fesmone afcenfionis * ,
cejus inttiam eft. Poft beatam refurreâiooem ,
dicis : Dies qui inter reforreAiooem alcenl o■etnque fluxerunt , non otiofo trauliere decur­
io , led magna in eis confirmata funt (aeramen­
ta - in omnibus apoftolis per infufflationcm
domini infunditur Spiritus fandus , te beato
Petro apoftolo fuper ceteros, poft regni claves ,
ovilis dominici cura mandatur. Ecce quomodo B
Petrus faftus eff praelatus omnium apoftolorum ,
*
St fuper omnes, in illis verbis , ”T&i efa· eltver: Sc illis, P</re »»ri aveas. Ita dicunt hi dostores . Et quod per hoc quod dicitur caput,
denotet fuperioritatem refpeâu aliorum mem­
brorum, volo deducere ex veftrii libris . Repe­
rto in festa' fynodo , quod beatos Agatho papa
*n fuggcfii©°€ fu* « poftquam adduxit teftimo*
* nia multorum patrum , ultimum teftimomum
eft Juftiniani imperatoris , qui mulcas leges edidit in favorem fidei , Se illas leges pofuit in

________ 16 *1

’Viv.’

Comc. Florbmtini

Α“1“Γ* N.
"·

i68»

Cattat··_____ congregarent concilia ; cum haberent reo-i A k nftituu, qui* difripulnm luum Marcummifit »
qui Petti auâoritatc illam fundavit. Ergo illa caaiart
XXII, narchiam Mandi, hoc dicimus faânm » fed exeeft prima filia ecclefiz Romane , quia rctraa 1«»·
quentes , confentrente te mandante papa · Hoc
illam inftituit. Et fubdit t Tertia eft Antioche·
probo aoâocitace Leooi* pap*. Nam ipfe inftina , lolym propter Peni rever*ntiam, quia cer­
tit , ut congregaretur Chalcedonenfis lynodos,
to tempore ibi przledit ; poftea inftinftu Spiri­
te multat epiftola* feriplit imperatori Theodotus fanât motus seccflit , te conftitutt ibi fan60, quod ecclefia erat vulnerata in fecunda fyâum Ignatium ««epifeopum. Ifte Iunt filizec• rrJ, tr.u. nodo Ephefina quam * improbavit, te fecit drfclefts Roman* , & Petrus eft tutor , caput &
finitionem , qusr fuit obtenta in Chalcedonenfi
defenfor illarum ecclefiarum . In proceflu tem­
•Mciiiahdi fynodo: & *0 mortuo, te faâi imperatores Vaporis fa&a eft patriarchalis Hicrofolymirana fle
*>*·«··■ lentinianus te Marcianus, ftatim icripferant LeoConftantinopolitana, quia a principio h« due
k t· ,a;» n* » h & erat de voluntate fua, te dicunt : Sannon fuerunt , & ia quarta fynodo incceperunc
r4*ii.Ck«i- Ritatem tuam principatum in epifeopatn divina
traâarc ut eflet fecunda , te abftulerunt poter
à- ^·* poffidentem , juftum credimus in principio
ftatem ab Alexandrina * qu* erat fecunda t &
Bir t·. facri* literis alloquendam , invitantes atque rogantes, ut pro firmitate noftri imperii aeternam B allegabant , quod hrc materia fuerat mota in
fecunda fynodo ; te tamen multa tempora flu­
4» *■ h,i<m divinitatem tua fanâitas deprecetur , ut tale
xerunt , quia Dimafus papa nunquam voluit
uÎiT’Jà i- propolitum te defiderium habeamus , quatenus
confirmare, nec fucceflores , quia nolebant tur­
tfeacMf. omni impio errore dcpulfo, per celebrandam fybare canones Nier nor , quibas dicebatur , ut'
uodum , te auâore , maxima pax inter epifeo­
obferlarentor
privilegia ecclefiarutn ; nec potuit
pos ecclefiz fiat , ab omni fcelcre pura te inte­
dici patriarchalis, quia papa non confentiebat,
merata confiftens. Sed te Leo papa poftcc'ebranec poftea ’· Leo confenlit ; te Juftinianus im­
l*one,n concilii rcfpondcns < epiftola , qua pe«H/parnT* tebatur , ut confirmaret gefta concilii , dicit
perator fecit *< legem , quod Conftantinopolitana eflet fecunda . Ergo fecundum jura anti­
Univerfita* fraterna te omnium fidelium corda
qua etiam illa ecclefia eft filia eccleli* Roma­
*cap’ eognofcant , me non folum per praefidentes qui
nae , & honorata multis privilegiis : nec ecclcVKe* meas exeeuti funt, fed etiam per approba­
fii Romana vult turbare epis privilegia, imo&
tionem geftorum fynodalium propriam vobifeum
fibi te aliis ecdefiis vult fervarc privilegia. Un­
habuifle fententiam , in fola videlicet fidei
de idem Juftinianus dicit f : Legum originem rcoir··;*·.
·* cavia ( quod fzpe* dicendum eft ) propter
quam folum generale concilium ex praecepto C antiqua Roma iortita eft , te futnmi pont i fica- wiecipis.
tus apicem , te faccrdotii fontem apud eam efle
**
Chriftianorum principum, A ex confenfu aponemo dubitat. Si ergo eft fons faccrdotii, ergo
ftolicc fedis placuit congregari. Hrc faitaus
ficut ex fonte derivantur rivuli, ita ali» eccle­
Leo. Itaque prima caufa agens provenit a fede
fiz ut fili* vocantur in partem folicitudinis ad
apoftolica , fed pro executiooe requiritur bra­
confervandam ecclefiz unitatem , & ex ea ha­
chium fzculare : te fic ille imperator pteccpit,
buerunt fuam origineqi · Dicebatur deinde per
petente Leone , & principalis caufa convocatio­
dominum Nicrnum : Hrc potcftas qur datui
nis in materia ecciefiaftica attribuitur auâoritacapiti, eftne talis, ut ea quai datur uni raetroti fedis apoftolic» . Et eodem modo nunc fa­
cit fede» apoftolica, te fervat, quia fa&a con­
Îiolitano in fua metropoli, te uni patriarche in
uo patriarchatu ? Rcipondco, quod nc^eft ta­
vocatione , feribit regibus te principibus, ut illi
mandent, feu hortentur , & veniant epifeopi :
lis, quia potcftates metropolitarum te patriarte ipfi funt exccutores mandatoium fedis apochartqn funt limitate in certis partibus , ita
quod unus patriarcha non habet poteftatem in
ftolicz , te fic dicantur exeeutores poteftati*
territorio alterius patriarche, nec.e contra; fed
ecclefiafticz : Ar fuper hoc habet multum fuperintendere fedes apoftolica, ne '· temporalis D fucccflbr Petri habet immediatam poteftatem fuperioris in omnes: fed ita habet, ut .cum ordi­
potcftas qoomodolibet fe immifceat in fpirine hzc omni* fiant , &.· majores caufe te diffi­
tualibus. Quoad alios patriarchas nunquam le­
ciliores, que non fiunt per metropolitas , te
gi nec in feriptis , nec in conciliis , quod requomodocumque fubjcfti gravantur ultra ratio­
Simen fit fuper tribus vel quinque patriarchis:
nem , eft faâ* ordinatio fecundum divinam in-·
rc poteft·* non eflet bene ordinat* , quia
ftitotionem, ut femper poflit haberi recurfos ad
Chriftus bene ordinavit ecclefiam , te quia re­
fedem apoftoliesm , &* capere dodrinam te de­
gimen monarchicum eft melius : ex quo unum
przfecit apoftolis , non quatuorvel quinque ,
clarationem te judicium , quia ordo potcftatis
voluit ut per unum exerceretur . Et adduco tehabet refpefium ad unum primum: te lie regu­
lantur poceftates, te quia perfc non poteft lop»
• ip'fl· i' ftimonium beatiffimi Anacleti e papz , qui fuit
<'*· inAn»I ordinatu* faccrdos a fanâo Petro, qui fuit Grzplere omnibus , difpouut potcftates ordinatas.
Et fic erat in veteri lege, qui* Moyfcs erat fu·*·
eu* natione & fucceflor Clementi* , fer i pût fic
de ordinatione Chrifti, poftquam dixit, ut pri­
per omnes Judros: quia tamen non poterat om­
die dixi , quod hxc ecclefia Romana non ab
nibus fupplere , confutuit certos alios . Undo
apoftolis, fed a Chrifto habuit "imrum, di­ E dicitur in quadam epiftola , quam feribit Leo
ci: .· Inter beatiflimos apoftolos qnrdam fuit
papa Theffalonicenii epifeopo: Vices noftras ita
credimus tibi , ut in partem folicitudinis , non
potcftatis dilcretio , licet omne* cflent apoftoli, Petro tamen fuir a domino conceflum , ut
in plenitudinem potcftatis . Anaclctus etiam
omnibus pnreflet apoftolis, te Cephas, id eft,
ait t , quod per fanâum Petrum fedes patriar- g IpUt ».
caput Ar principium teneret apoftolatus : qui
chales te metropolitan* te epifcopales fuerunt
eamdem formam fuis fucccflortbus , & reli­
inftirute , te in illi* civitatibus uni erant pri­
qui apoftoli epiteopis tenendam tradideiunt .
mi flamines , voluit efle patriarcha* : te ubi
Et fic dicit , quod ratione potcftati* concède
erant archiflamine* minores , voluit. Perrus ut
ibi client métropolite ; poftea in finguli* civi­
Petro, Romana ecclefia eft cardo A caput om­
nium erclefiarum , & dicit ibi etiam : Secun­
tatibus voluit efle epifeopos . Cum ergo Pe­
da ecclefia eft Alexandrina , qu* fuit * Petro
trus ordinaverit ha* dignitates , bene merito
fpcftat

a

i
""K*?*
A ■ ■ · fipSat «4 folum papam · «on *4 alios patriar- A
Cmurri <**> · Si habent aiiqoos textus (atsâorom Be
■«Mb
coocilionim· qui aliquid dicant de fedibus'patriarchalibus , addocaiu ia mediam , Be refpoadebâtur, quia mânes doâores noftri fanâi hoc
voluerunt, 8e per aliqaam ootcftatcm non po­
teft minai auâoritas ledis smoftolic» , Ccd alla
qua in Petro fait , iltem femper habebit Bt te­
ndat , fecundum fententiam faaâoram doâonm, ufque ad finem foculi t A idco fextas
canon Nacami concilii dicit, quod femper ecclefia Romana tenuit principatum. Hac (offi­
ciant.
I mt at r a. Et mihi fuficiunt.
Cato. Pro iatelleâu, en verba illa dent jurifdtâiooem, vel reverentiam, audiatis beatum B
ChryCoftomum.
Ano. Fuit leâum in Gneco.
Auram. Nullus noftrum negat, quod
fine poteftate Romani pontificia non poteft con­
vocari concilium ; fed ecootra papa fine patriar­
chis.
Cno. Quii fi contradicant alii io *’ cano­
ne illorum, an juflu paprn congregabitur/
Aiathbn. Propter hoc non defiftct quo
minus fit concilium.
C a a D- Et fine papa non erit concilium.
P a o v. Illi canones non funt nifi apocryphi.
A t a τ b i N. Nos confiderabimtu hrc, Bc re­
feremus imperatori.
Casd. Non habetis privilegium Conftanti- C
ni, quod fecit Silvcftro ?
At aτh m, Ita.
Cata Legatis.
And. Legit archiepifcopus ColoflTenfis pri• .Vr4« »·. elegium io Gneco , cujus privilegii hrc vertù,j b»-ba in Latinum fuerunt ·................. His expofitis
ÿ*L..c*ü*~ capit dominus Joannes de Turrecremata hoc

P

*

t

»

IL

. wx-t

aaento dicit t quod fcvmo Chrifti matat creat·ram in altari. Eufebius Emifirous dicit b : In- wi
vifibilfs facerdoa vifibilts creaturas mutat. Item b ******
Auguftinus in multis locis , in libro dc vesH·
domini capite ad. fic ait t Ante verba coafecra-'«»E«*.’
tionis panis eft; poft Chrifti verba , nou panis, *****
led corpus Chrifti eft. Item in fermooe de cotfote Chrifti fic dicit t Intra catholicam ecclcam nil snajus a bono (acerdote , ntl minos a
maki Cscerdotc conficitur t quia non ia merito
coafecraatis, fed ia verbo Conficitur (alvatoris.
Saperiedeo ab aliis aaâoritatibus. Ecce, qapd
ifti clariffimt ftr fanâiflimi doâores dc ifto facramcnro traâantes , in (olis vetbis (alvatoris
dicant confici (aeramentum , Bc una ratio vulgaris ponitur a (anâo Thoma · : Quia idem *J*rMV*^i
canon mifia non cft idem apud omnes , nec feM
eundum omnia tempora , fed diverfa faut a di­
vertis appofita . Unde miffs noftra dicitur hibuiffe principium a beato Petro , qui folum in
canone dicitur pofuiffe breviffimam orationem :
poftea per fanâos doâores faâsç (unt additio­
nes orationum. Ex quibus manifefte arguitur,
quod con(ceratio hujus digniflimi (aeramenti non
conficitur verbis (anctorum, qun varietatem re­
ceperunt , fed vetbis Chrifti , qu» femper uni­
formiter manferunt. Alia rationes pridie diâ» font, & η·η repeto » fed folum tefpoodeo
aliquibus motivis contra faâis , Be font tria.
Primam, auâoritas Dionyfii, alia Damafceni,
tertia veto Bafilii. Per hoc quod in primis di­
citur, quod Dionytius dicit, quod facerdos facrificaturus excufxt fe a dignitate myftcrii, quod
non eft dignus, dicens: Domine tu jutfifti: Ht L·»·*.
ftitt ia warn csmasmsrarMsm. Arguitur quod
cx illis verbis, Ht
(equitur , quod alii
facerdotes hoc facere poffint. Dicitur quod hec
confequéntia non valet , alium ordinem tonent
hrcverba, goaris/romf·*, Ac. in Mevangeliis,
modo.
quam verba facerdoris in excufando (e : Bc fic
patet quod ex vetbis, Hsr/ârirt, non (equitur,
quod alii facerdotes hoc facere poflint . Hcc
Turrecremara dtSiffite dtnttftrtc veri/tcre*
confequéntia non valet : nam alium ordinem Bc
finem tenent hcc verba, nimirum , Hsr
ftttfith , i» asram csmsMassrari».
Nm». VH>Tnt aca. T"'\x mandato fanâiflimi domi- D imus. Unde cx verbis DionyGi nulla fequitur
I J ni noftri fermonem brevem
confequéntia , quod aliis verbis quam Chrifti
confiet poflit . Nec diâum Damafceni proce­
faâurus, panciflimis utar , te refeindendo mul­
ta , breviter tangam qux ad propofitum faciunt.
dit , quod per invocationem virtutis Spir^us
Imperator rcfpondens ad propouta per reveren­
fanâi confictatur , quoniam per invocationem
di Ui mu m dominum cardinalem, dixit inter alia,
non intelligit Damafccnus aliam orationem
quod illa particula , quod (aeramentum.confi­
qu» fequatur verba Chrifti in confeâione »
led invocationem intelligit fecundum fenten­
ciebatur ex (olis verbis falvatoris , non poterat
ibi in cedula poni . Qu» rcfponfio relata fantiam Dionyfii formam (aeramenti , qu» contiôiflimo domino noftro dc patribus fact* fyno­
ftit in verbis Chrifti. Unde ultimo capite de
eccletiafLica hierarchia , formam (aeramento­
di , tam bcatitudo fua , quam patres non pa­
rum admirati funt , quod hoc diâam reputare­
rum vocat verba Chrifti, qu» conficiunt (aera­
tur impoffibile, cum nec additio contineat con­
mentum : Bc hanc putant formam invocationis.
Volo nftendere , quod verba Bafilii non pol­
ditione^, quas fanâi patres conftituerunt in re­
bus diffiniendis per fynodum, qu» funt, primo
iant efle forma conlecrationis ; nec aliquis dcveritas , fecunuo neceffitas , tertio utilitas , E bet moveri ex illis vetbis ad credendum aliter.
quarto caritas : quia tine btfcnla cujufcumque,
Primo fic , licet Batilius fecerit illam oratio­
quod hac additio contineat veritatem , pridie
nem , nunquam afleruit quod illis verbis fieret
oftenfum cft auctoritatibus multis fandorum
confecratio : nec eft credendum tam fanâum
Gracorum , bcatiffimi Chryfoftomi , Dionyfii
virum credidiffe , quod verbis fuis fieret tam
& Damafceni, Bc induâa eft auâoritas Ambromirandum 8e incredibile (aeramentum . Se­
fii, qui manifefte illud ponit , quia poft mul­
cundo arguitur ex ordine verborum. Verba
ta ita dicit : Quod dum conficitur (aeramen­
Bafilii fequuntur verba 4 Chrifti : verba autem c ι**>·*«ν
tum, non fuis utitur facerdos, fed fermonibus
Chrifti funt verba completiva , vel non ? Non !“«*<“ *
4DirA.sC. Chrifti, dicens : Hot efi rvryeimsaw, CT [tfit
cft dicendum , quod non fini pcrfeâa , cum
•ai t concludens his verbis confici (aeramen­
verbum Chrifti ht pcrfeâiflimum , nec egeat
tum multis auâoritatibus. Et in libro de faeraadditione verbi humani ; imo tota ratio beati
Dama-

ι68δ

Conc. Florbntini

totis » ad pro- A
XXU» baadum , quod verbis Chrifti eonficiatur, di­
cit quod formo domioi vivificae eft , k Gcut
ο·*.,.
dixit ; Fitt i·» i tr ftSi Λ lu : ita cum di­
cit » M*r φ arfu mrao» » faftom eft facramentum. Tertio ofteodo «x forma verborum .
• lekali-Hate (ont verba ’ Bafilil: Rogamai k preca·“'?··
mor te » k fupplicamos , mittu Spiritum
faoftum fuper oos» k heu appofita mu­
tiora » kc. Hoc verb· fast /opplicutoria »
quod Don q·^ fiicfot fuperaaturale . Cia?
stameft » quod io illia vetbia fupplieariooia
ooo fit forma foftfooia « k ut aselMu intelliÎiatur » fafeipite exemplo* ex feriptora . Ma­
ier Chaotam fupplicando ut filia fua liberarc*■***■ *f’ sur , dixit t MiftttTt eui fiu Aavad. Chriftus B
refooodit : /Ut fitut ro
. Peto » quibus
vcioil fafta eft fanitas? Ciarum eft , quod
verbis illis » Fiat, kc. Peto abfolutionem ,
puter : refpondetur , Abfolvo te : non libe­
ror verbis lupplicatoriis , Oratio Bafilii eft
deprecatoria » ut Deus mittat Spiritum fanftem fuper nos k hrc appofita munera , k
faciat p^nem venerabile corpus fuum . Quis
diceret , quod bis verbis fist ccnfeftio » ma­
xime cum beat us Dion y fi us dicat , quod ver­
ba confecrationis habeant virtutes aftivas ?
verba autem deprecationis non poflunt habe··
re *> operationes aftivas t nemo poteft dice­
re , quod verbis Bafilii conficiatur , ied ver­
bis Chrifti . Reftat ut fciamus , quis fuit C
fenfus Bafilii . Oratio illa non eft , ut con­
ficiatur quod confeftum eft > fed ut confeqoamur *f effedum facramenti , fcilicet uoiri
cum Chrifto , 8: incorporari , k dicamus
CUO) apoftolo : Five rj· 7«m ··· rj« , vmt
·» me Cktifiai . Dicit Bafilius : Roga­
mus ic (applicamus , mitte Spiritum fanftum
fuper nos k h<c apporta munera , ut nobis
tint falutaria , 8e faciatis panem hunc , id eft
coetum fidelium · Iftum panem intalligimus
corpus myfticum ecclefia ( fic coram imperato­
re dixit dominus cardinalis ) Panis capitur
duobus modis , panis verus materialis , 8c
panis myfticos , De hoc myftico dicit apohCw.ia. naius ; »»«· rarpss /emar »»iui , yti it m· D
C/h ptrticinamr : 8c ut dicit Auguftinus :
num corpus k unus panis dicitur ecclefia :
quia ficut unus panis muftis granis , 8e cor­
pus multis membris ·, ita caritate operante
componitur ecclefia ex multis fidelibus . Et
fciatis quod hie eft intelledus , Facito iftum
Kanetn , id eft fideles Chrifti a nos figuratos
oc pane*, incorporari corpori fando tuo , 8e
uniri , it ut tuo fpiritn vivificentur : quia
nullus vivit fpiritu Chrifti , nifi fit corpus
Chrifti . Et (equitur , quod ·* fiat com­
municantibus cx ipfis j k refertur ad hoc,
quod fideles communicantes
vero
corpori
Chrifti ic (anguini ejus , confcquamur remiffionem peccatorum , 8c hereditatem regni E
calorum.
Authin. Videamus verba, ut videamus
fi (equitur bene ifta espofitio ad verba, cum
dicit , Et facito panem hunc , fcilicet my­
fticum corpus Chrifti tui.
fc ρ,,,,ί».
C a a D. Efte venerabile corpus tuum Λ
fciu,
T u a a a c a. Panem ipfum corpus Chri“*·*?*■ fti my ftnum intel i edum per iftum materia••τρ^ΐΐΐο· i
·
•m, qaaft lem.
T·*4^**
N t c · n. Dicitis , »· Facito panem iftum,
Ckiâô^** id eft > corpus ccclefie tuc incorporari ve-

>«····· ».

r686

ro corpori tuo per digaitatem gratis?
Aea·
TuaiBcaqlta.
Ceatsvi
AisT. Quomodo aptamus firqmatia , ubi
dicit, ut fiat (umentibus j declara verba t abi
dicit» se fiat (umentibus, dr quomodo, fit replisatio ejufdem.
Tuaaxca. Hec eftoratio . Facito, utcoct
pus tuum myfticum , participatione corporis ve­
ri tui , coniequatur cemilEooem peccatorum»
gratiam Spiritaa faafti » k eternam beatitada»
nem t Hac eft fententia verborum Bafilii ftr
Chrvfoftomi » k hoc fepfu nulla eft differen­
tia sater vos dr nos. Ptofequor fecundam par­
tem , quod dc MceState illa particvla fit po­
nenda * » k eft conditio » quod eft aeccffitas « fciiimta
qu« arguitur cx duobus. Primo quia venit ia S*!*1*
controverfiam in taoto coetu» k eft ncceffie , ut «u,
aullus poffit portare fcrupulum , ut hac con­
cordia (ynodalis fit clarificativa k unitiva ju­
ter nos . Secundo cx his qua concurrunt ad
perfeftionem (aeramenti , k nrc font quatuor.
Primo materia, fcilicet panis asvtnus, vel fer­
mentatus . Secundo forma » fcilicet verba .
Tertio minifter» fcilicet facordos · Quarto rc.
fta intentio, ut intendat conficere. Cum ergo
ponantur in cedula tria » eft opportunum u t a ra ^-a.·^
quartum 4 ponatur, ne videatur defeftiva pro- ·< ),M vi­
vifie , k minus (apieutium , maxime cum for- aàtî,^ fc·
ma teneat principatum inter quatuor . Tertia
m
eft utilitas » que eft eruditio omnium fidelium , 8t maxime fimplicium (acerdotum u- «■■■«»».
triufque ecclcfic , ut omnes fciant, quod hoc >iMra'
adorandum (aeramentum verbis falvatoris con­
ficiatur . Ultimo caritas » quia hec diffini­
tio neminem offendit, nec unam ecclefiam» nec
aliam.
Papa. Quia hora tarda eft, ifta que difta
funt, funt difta propter ea que imperator pri­
die dixit. Et quantum ad primatum fedis apoftolics , crçdo quod plene intellexerit per auftoritates antiquiffimas fynoda les . Quantum
ad fecundam partem , quam fecundus doftor
dixit , non puto quod aliquis fit ita parum
iotelligens , quod credat, quod poffit confici
co pus Chrifti aliter quam verbis falvatoris no­
ftri , · non idico rationibus Ambrofii, k Hieronymi : videant confequentiam : nam alias uoeib».
ante iftos doftores f non fuiffet coufeftum cor- f Ν·«ρ·
pus Chrifti , & hoc nullus diceret . Nos cre- ch^X". *
dimus quod fitis dofti , & habetis reddere «veri f««t
rationem animarum . Hortor caritates vcftras
ut cogitetis , k videatis has rationes , k veli- q«i Crati
tis conferre cum imperatore , k dare conclu fionem huic fanfts unioni » ut gaudium commune «ôÎLcr··?
plenum fiat » ut poffimuS vacare ad expeditio- t·0·**»
nem imperatoris k rerum quae fequuntur : k
quanto citius fiet , pariet bonum toti Chriftianitati.
Anu Dominus archiepifcopus Rufii· di­
xit .
Run. Rogo dominationes vcftras, ut detur
locus dicendi.
Papa. Placet.
Russ. Si putarem aliquam contrartetatem in­
ter ea que diâa funt per magidrum i , facerem g Scii<c«t
longum fermonem . Nam necelfe eft in con- Turner,
tradiftionibus aut confirmare , aut confutare :
fed quoniam puto, adjutorio Dei efic concordet»
per tria qua dicam , breviter me expedio . Et
primo dico ex tempore . Hoc mifiale quo utimur,
eft traditum a Bafilio k beato Chryfoftomo:
utebamur aqrcm ante tempus (chifoutis , nec
aliqua

>m7

*r.r·

p

λ

» «

m
- ali^aa fada eft aMtatjet tamen occidental is ec- A
€··ι«τι clefts Rw^ws 4« hoc vttteai fecit , videlicet
<4Μ>
cam fttnsu cmaeoedea , It ad cumdeoa fisem
tondentes. Kcnndoo· sem dicimos idea, fe diet»
«•ojl credits·* id mod confiât myttenum, tffe
ieraonea doaantf t tf credimus d<Msinicam
voeem effe effadricem divianmm muaesum *
dr -ilia »ox temper rqrficatar a facerdote » dr
fufetpit · iaettdos » good vex illa replicata a«.iiwu- ptetur , dr fic eodem vox can voc* domini : dr
at ita aptetnr » invocator Spiritus fandus , fe
a»«K<u- fupplicat facetdos , nt per virtotem Sptritus
^7*7**^* fenft* eoocedator gratia , at vox repetita effi•wfecrMSi dater ita effiediva , at verbum Dei fuit : dr ita
7?“* ·*· crcdmos coofummativam * fierj per illam ora.
tioocm facerdotis : Ar probo , ©uod domioicv B
·*“*£·**' V'Xt’ babent operationem , ut femina * quia
fine femine non poteft effici frudes j ita in hac
b vm* v« dominica voce : tamen abi cadit femen , eget
^7,, **c alii» inftnimentis, ut facerdoti», altaris Ar oraTkarnct.
tidnum : unde credimus per hoc vobifeom effe
concordes . Quod autem addatur in diffinitio,
ac t dixit paternitas veftra , quod eft necefte
propter diftordiatn : & dico , quod effet , fi
hac difficultas effet contraria , fed non eft mo­
ta , ut fuerint difputationes ; de ideo eum non
fuctit controverGa , non debet deduci in du­
bium, Üc alia particula» in quibus contideraotur quatuor ad cônfedionem (aeramenti , nos
idem fentimus quod vos , quod requiritur pa­
nis tritici, fe vinum de vite, * facerdos , fe C
g
principaliter per verba dominica . < Et quoniam
*«■',£»* Ια omnibus his fumus concordes , vos dicitis,
o··
quod debet poni propter declarationem ru­
dium. Rudes ita efere tenuerunt , Ac ita tene­
bant , unde non eft neceffarium hoc poni in
diffinitione. Nam multe qusftiones funt etiam
dc baptilmatc : fi de omnibus vellemus provi­
dere , tempus non fufficeret. Cum aurem hcc
dixerim ex me, (upplico fandiffimum dominum
noftrum Se reverendos patres , ut non exigant
aliam diffinitionem.
Τυ a e act. Ego cum magno gaudio audivi
fapientiam tanti patris , quia audivi paternita­
tem fu am confitenrem , quod verbis la I va toris
conficitur (aeramentum , Se formam verborum D
falvatoris effe faflricem Ac operatricem (aera­
menti. Secundo videbatur dicere , quod vetba
Bafilii faciunt per modum virtutis a<Siv». Orat,
inquit, facerdos, ut Ceroso ille prolatus per me
habeat virtutem illam tranfubftantiandi panem
in corpus Chrifti ; it ut hoc (aeramentum confummetur , dicuntur operari verba Bafilii . Pofuit exemplum de feminibus , que licet habeant
virtutem aâivam , tamen egent aliis operatio­
nibus, fiebt orationis Ar altaris . Ifta que pa­
ternitas fu a dixit , non habent locum propter
duo. Primo ratio diâa eft es me, que accipie­
batur es ordine verborum Bafilii , quia rem
perfeâam no· fupplico ut quis perficiat ; etiam
nos petimus : fed poftquam prolata funt verba £
Chrifti , non fequuntur verba deprecatoria , ut
fiat confecratio, fed fequitur deprecatio in ca.
none noftro , ut corpus Chrifti confecratum
fiat nobis in vitam eremam . Cum ergo verba
Bafilii fequantur con fee rationem , non poliunt
habere verba deprecationis vim , ut fiat quod
fadutn eft . Secunda ratio eft , 9_u,rc argumen­
tum non facit adpropolitum, quia verba Chri­
fti non habeat virtutem incompletam , ot le­
an 1 na , fed eft fermo vivus, ii ideo illud argu­
mentum non videiur farcte intentioni tue :

H.

**·■>·.?’*

I4S8

k falva pace M paternitatis , videtvrmpccfia- XTTZZT
nam, quia at diAum eft, iodotftnm eft ia me- juu
diam , Ar cnacradjdnm , at non ponatur, ;em
tomen hoe fit de principalioribus (aeramentis 00ftre fidei , Ac dc ptofeiffioae hujus fidei fit orta

tanta eonttntio, videtor ntceflt at addantur il.
Ia quatuor qun dixi, quod luetoeçeffartl, mintftcr , materia , verba, Ar intentio. Sed line
altari fe fine vcftibet (acris fit faeramcMnm, li­
cet peccaret, qai fic confecraret *. fed aoa poteft
effe petfeda confodio, nifi huc quatuor coocurrant.
Λ no. Hora jam tarda, aflurgente pontifice,
affurreximns eundi , ec eundis Cnecis (urgenti­
bus, papa hortatos eft omnes, quodzcam cftcdn
convenirent.

Xk/oraerev fix
fatt , or rroAFver
dsfmarauv d^finieadavM» txfttifitM» : fe*·
«i psjtusadimi n<rr«(Nise ··»·«· nfitt
Jgltemu (trJrerfb ,
pn«kd finitUB trttfikfaeriettoxii G^tti frtnfitttf , η··ρ·η« tliffixfifft xh tttltft RmSMM ttcltjifUH tritUXIt».

And. TAfI vigelrmafetta Tunii reverendiffi- rJ<ir iv,
I > mis dominis cardinalibus Arprelaris
conventis in unum locum palatii, Ac domino im­
peratore Ac Greets in alia aula ejufdem palatii,
inter noftros cepit dominus cardinalis Placenti­
nus hoc tnodo.
Card. Placent. Vifum eft domino nofiio Ac imperatori , ad hoc ut negotium unio­
nis G re eorum facilius expediatur , fint et qua­
libet parte fex , qui una cum domino noftro
Ac imperatore traâenc rerum harum conclufionem , Ar (i que infurgerent difficultates, ut pu­
blice paternitatibus veftris referrentur , ut om­
nium fententia deleantur. Quare videtur , ut
deputati fax lint, dominas fanfte Sabina, do­
minus Moriaenlis , dominus Legionenfis , do­
minus Provincialis Lombardie , dominus Joan­
nes de Turrecremata , Ac dominus Joannes de
Ferraria.
And. Quibus verbis expolitis , fermeront
fex illi , Ac ad papam accefferunt i Ar diâutn
eft aliis , ut erpedarent cum caritate .* miffufque eft quidam, ut imperatori referret, ut fuos
mitteret: qui illico fex fuos deftinavit , videli­
cet dorainuta Heraclecnfem , dominum archiepifeopum Ruffie, domi ad m......................... domi­
num Niaenum, Ar duos presbyteros, qui Ar ca­
meram pap· ad rtoftros ibidem deputatos ingrefli funt , expedatumque diu extitit .* demam
reverfis G necis Ac noftris, capit dominas fandas
Sabins fic.
Cardin. Reverendi patres, relatio longa
eft, videtur quia hora jam decima feptima eft,
ut cras de mane conveniamus, Ar fiat relatio con­
ci u torum.
Anoiui . jfftas Ar calor erat maximus
ultra meridiem , quare libentiffime quifque
abiit·. quinimo quia quilibet debilitatus quafi
deficiebat caloribus magnis, Ar hora jam it. de­
putatus eft ibidem Latinis Ar Gnrcis potus Ae
collatio refediva fpiritus pro volentibus . Die
igitur » 7. eundis convenientibus in palatio
apoftol ico in capella majori , futntno pontifi­
ce prefeote , Ar noftris omnibus , fummus pon­
tifex accerfito domino fande Sabine, inquit, ut

»

Cono Florintiwi

1690

fSEEüru fe ad expooeodum enota difpooevet , Dr- A capit divifioaam i Delude det· «fl A, quod ^BRe
declarator , quod Spirites fanâas profluit a Cmuti
nn.
mam proditas dominas aofficv pspa diPatre 9t Filio > abhorrentibus Grade vexbam, ΜΙ·ι
procéder* i * ptr sot fuit rejeta boc via »
Pars, Swat fcith , diu ft multum labo·
quia
verb* bec haberent dubitationem , {ft
ratum eft , ut venirem»· ad finem hujus fanideo
non tflcnt pooenda i® diffinitioae . De·
A· unio·is çum ifti» orientalibus» ft jam funt
«ode dicebatur, quod differentia non arat
an
*v. menfes i tandem multis difputationibua
Spiritui fantas emtnarçt ve! no· emanaret ,
habitis , ft trsâaübus, ft laboribus luice*et proflueret « fed a· procederet , ft ideo
ptis per eos qui interfuerunt, mifericordia Dei
non diffioiretar per boc contentio qu· erat *
res ad bonum finem deduta eft » ft non vi­
Deinde toit propofitum· ut diffiniretur quod
fum eft hsAenus |o omnibus omnes occupa­
ftraccdit * Patre te a Filio , te a Patre ner Fi·
re
nunc, materia conduis , deliberavimus,
iam ; dr hoc via non vifa eft bona , qjpfa pofut dominus fenft· Sabine referat » ut videatjs quantum dominus nofter Jefus Chriftus ofet fieri mala interpretatio * ut verbum» dr »
exponeretur in, pçr , picabatur quod hac via
peratus fit : poftea delibeubimus, quid agen­
dum·
B declararetur » quod piligt effet cam· » ftquod
non erat boons modus pronuoctaadi » quia ef­
Asp. Cotpit cardinalis fanâs Sabina hoc
fet dubia fententia » qu* debet efle certa · De·
modo.
pntati fanâiffimi domini pap· fempar fteterunt
Ci to. Beat illime pater , de mandato fan,
confiantes , ut diffiniretur difficultas fecnn·
âitatis veftr» prout potero abfolvsm , prout
dum dogma fanta Roman· eccleli· : ft
fenâitas veftra mandavit, licet «operem ut al­
poft multos labores aliquando fuimus propin­
teri iqjuntam effet, qui eopiofins referret. Sanquiores deiperationi quam çoaclufioni : fed quia
âitas veftra ft reverendi patres fciunt , quod
Deus vult cognofei » quod a fe canta proce·
jam font quingenti an ni , quod maga· diffe­
dunt » cum magis eramus difeordes » ifti do­
renti· fuere inter ïanâam Romanam ecclefiam
mini Grxci affcnfcmnt ccdul* noftna . Bt li­
ft orientalem , Primum de proceffione Spiri­
cet in concilio Eugdunenfi · fuerit condufum, aMxl·»· m
tus fandi : utrum Spiritus fanâus procederet a
quod procedit Spiritus fanâus eternal iter es
««<<·
Patre ft Filio . Secando de additione, an po­
Patre te Filio » nine tamen dicitur ia cedula rrilîuÎt
tuerint addi verba illa in fymbolo , eifi vera.
noftra , quod eternalitcr eft a Patre ft Filio: » M««·Tenia differentis , an corpns domini potuerit
confici in pane avymo. Quarta de purgatorio, c ft plura verba » prout continetor in ea, qu· **·*·*· *·
Elûtes difficultates tollunt . b Deinde fopita t suHuur
tf fioc habet multas partes . Quinta differentia
ac materia » ventum eft ad aliud » quia ex quo *ζ”*<ί**>'
de primatu fedis apoftolic· & Romaqi pontifi­
materia de additione fuerat mota > videbatur,
cis , Et fupet his faâi funt innumeri traftaut fyoodalircr diffiniretur , quod additio fuit
tus tam per Latinos contra Grecos, quam per
licita : & iq hoc fuit magna difficultas, quam ***η>μΜ '
Grxcos contra Latinos : ft , nt icitis , fuerunt
narrare vix quatuor hone fufficcrent. De­
acerrima odia inter occidentales ft orientales
mum coQclufuiu eft , ut confiteantur, quod il­
ccclefias , ft una hureticabat aliam , ft mult·
la additio , feu declaratio jcftc» feu bene fata
ceniura fad· funt per fanftam Romanam ec­
eft. Quantum ad materiam de purgatorio, noe
clefiam contra eofdcm Grccos & orientales a
fuit publice difputata , fed inter aliquos depu­
Romana ecclefia eorum omnium matre diffiden­
tatos , Kc bene iolemniter : & quia multe vifm
tes. Greets venientibus ad hoc factum conci-,
funt difficultates , ego quafi dclpcravi · Tan­
lium fuit difputata materia purgatorii , ft u<
confiât his qui interfuere , mult· fuere diffe­
dem Deo operante » Greet jam confitentur ve­
ritatem , videlicet, quod hi qui decedunt in
renti· . Primo dicentium, quod non erat lo­
cus purgatorii, fed client anime in certis locis β caritate , ft fatisfecerunt poenitentiis iniuntas,
ftu in aliquo precato veniali , quod vadunt ad
expeâantcs diem jttdicii, ft dicentes, quod nec
purgatorium : («d fi in peccato mortali ftatim
antmss beatorum videbant Deum , nec anims»
ad infernum vadunt: fi fine peccato , ft poft
damnaturum ibunt ad infernum ante judicii
fnfcepteui baptifma , incontinenti migrant ad
diem ? ft es his ortas funt multe difpatatio.
cçeluin . Sed Gmci tenebant, quod non vide­
nes 1 imo dicebant , quod nec angeli vide­
rent ipfatn Deam , fed certos fulgores : te ia
rent Deum · Puftea fuit difputata materia ad­
boc fuit magna difficultas, dc tanta, quod quaditionis, ft quia h«c publica fuit, non rafero,
fi turbavit totum negotium . Demum cogno­
Tertio dc proceffione Spiritus fanâi ; & illa
publice , ut audiftis . Sed demum vifum fuit
verunt rationibus, quod anima beatorum vide­
bant Deum trinum ft unum , ficati eft» ft vo­
domino imperatori ft Greets > ut ceffitretur a
luerunt in cedula apponi » quod aliqua minue
' difputationc , ft veniretur ad tradatus certos ,
Îcrfeâc viderent » ft ali· magis : dc hoc vifum
fperantes ex eo dare finem ; & volebant , quod
uit admitti , quia in domo patris noftri man{>auci effent , ft ut obtemperaretur voluntati
fioucs multa funt. Alia differentia fuit dc axyu· , non potuerunt omnes paternitates ve­
ftr· requiri , fed certi dcputaU fuqt ; ft qum £ mo , quia etiam apud Grecos aliqui volebant*
materia proceffionis erat gravior , incceperont
quod non conficeretur in axymo » dicentes ,
Chnfiutqufum pane fermentato? ft tandem canplures traâatqs, fperantes utillaconclufa, non
clufum eft , ut iq pane & axymo te fermentato
multum remaneret differenti· : ft fuerunt au-,
conficeretur: dc rationibus auditis » aflenferunt,
dit· mult· difficultates ft multi modi . Priprout plene in di (putatione de hoc conftat. Et ut
spo dicebam Grcci , nt diffiniretur » quod
publice confient omnia, fuit exarta alia difficul­
Spiritus fanâus procederet a Patre per Filium.
Fer deputatas feit rejeda illa via propter mul­
tas, qur quali perturbavit totum opus, nccanÎuam hcc qurftio fuit mota. Nam nunciato
sas rationes. Fui: propofita alia , quod illi con­
omino nollro, quod Grcci in confeâione fafiterentur bene renere , ft nos , ft qnod ipfi
çramenti certis aliis orationibus uterentur, vi­
bmrn tenerent fecundum fuum intel ledum. Ifta
vfe feit rejaâa per nos » quia veritas non
fum eft fanâitati fus , ut fcirçtQr eorum inten-

Wi

Ι0>1
' * Λ «Γ*
,* * s
IL
Α€Ί“Λ',τν
169a
1 α·ν· tfo.aatttment, UlasoratioaescfEtdcfobftancia Λ adferipfimos -, ficque non «pedit iterum occoCm* rail laafwratfoab: fc confite ûm, auditi*<atioai- pare membranas.
Ca*». Sanftifsimc pater fc reverendi (simi
«411b hwaoftris, qood fcmpCr.COHamnt, quad foils
vcrbto 4o*uud· coaficmatnr, * ««o4 Murein Sires, hsKfafta font per depuratost nunc fanitas vcftra decernat, prout videbitur fanftitati
«aathcm, qui aliod cridtmt. Fait inmtntMs,
ut hoc poacrarar io iUbddcM· . Discreet», vcftra cum confilio horam patrum : fc poteft fanqead hoc aoa ent aocjdCsriem t imo fi poam- ftitas vcftra fammas Deo gratias reddere, qood
rar,accl«fiaipforaa*.r«ipcr*t ignominiam» acfi veftro tempore foftumfit, qood a tempore apohaâcnus ttaal&at alind: Unde cut temper ftoloram atra via tale faftnm eft: fc reduxit aut
focrioMM concord**,' in hoc JUBnitfo mo debe* totidem, aut pluses quam sm Latini fumes, ad
fieri, aU> da dohiis. Taadm faaftifcimns do. fidem Rouaaaa ecclefia ·
Para. Venerabiles ftatret fc filii , aodiftis
aeiMM nofter dedit hedcenwdepacMM, fc poft
SBotaatraâates dixerant Gcaci: Ad hoc at fi- qua filius nofter cardinalis faofte Sabina di*
th cmi da mdaluata noftra, videatisJoinnem ait, fc traftatns, fc labores , fc cooclufo , fc
Ctuyfoftomom , qui hoc dare panic j fc fomus '

«m

qualiter hortatur , nt debeamus gratias agere
domino noftro, quia vidimus quod pradcccfo
foces noftri voluiflent videre , fc non viderant*
vaa , apod ia verbis folia doounicis conficitur.
Uode laaftifsimus doniaus aoftcr hoc audito
poft multo, labores defperantes , quaG omnia
veocroot ad vocum ecclefia Romana , Deo fo­
obtemperavit, at non dedocentor in dubium
lum operant*, qui ubi vult, fc quando vult ,
quod aonqeaet fair, maxime quia alii pontifi­
operatur. Graci accelerant expeditionem , fc
ces- tentantes redoftionem Graconaa , au aliud
ab eis peticreat, nifi nt coafitesontur, quod in nos debemus fc volumus id facere. Credo om­
axpao coaficenter . Ultiau difienatia fuit do nes vos pro prudentia vcftra debete concurrere
nobifeam, fc gratia* agere Deo: fc videtor ut de
pnmatu , fc hae viis eft quoad humanitatem ·
omni ftatu aliqui depatentur, qui conficiant de­
«m.
difficilior, quia libenter fobditi a capite deviant t
cretum, u< fiat fefsio in die apoftolorum Petri fc
fc in ni ventate rfqoennne non benefenicniot
Pauli. Si eft aliqei* qui velit quid dicere, dicat »
de poteftateRomani pontificis , dicentes, quod
& regratiandam eft tas qui laboraverant. Hora
érat capot quoad unum totam, ut decanos. Et
auditis (acris feriaturis fc focris conciliis, vifa
ap. omnes con veniant.
Amo. Promoter ita intimavit.
eft verius, quod ledes apoftolica, fc Romanos
Lua Quid hoc vetbam, flatus, infinaat?
pontifies eft leccefibr Petri: deinde, diiponente c.
And. Ego, qua in concilio gefta font , fo«
divina pietate, faftumeft, ne aflenferiat Graci
pararim traftatn alio ·> annotavi , cx quo con­
fecundam ecdalam datam per Latinos . Dixe­
cilii formam, ficque quid hoc vctbum velic, per­
runt deinde, quod aliquid deliberaremus de £sciperes plenius· Sed ut breviter fcias, in princi­
dibus patriarchalibas , videlicet qood Conftanpio quo concilium Fenaria conventum eft, difcctioopolitana effet fecunda , prout in conftituptantibus patribus in deliberandis negotiis ,
tiontbus eftdecifam» fc in concilio Lateraneafi ,
an per nationes, fee per deputationes proceden­
ubi prnfoit Innocentius III. renovata font pri­
dum effet , cum fiagelis in unum convenienti­
vilegia fedium patriarchaliam. Hac omnia ntubus
nunquam conclura foiflent traâanda j fote
limas faoftifstmo domino noftro , fine cujus li­
vifom , ut concilium in tres ftatus congregare­
centia nil attentatam eft . Sanftifsimas domi­
ntur, in cardinales, arcbicpifcopos fc eptfcopos;
nas nofter nil vult deliberare ia um arduo ne­
fc alius cflet abbatum , fc aliorum regularium t
gotio fine feita paternitatum veftraram ; fc pro­
tertius clericorum doftoram , fc dignitates ia
pter hoc fecit congregare paternitates veftras.
cathedralibus ecclefiis habentium , fc graduatoEgo legam notules cenularum , poftea fua fanâuas * paternitates vcftra delioerabunt . Ibi D rum in theologia, jure canonico fc civili. CondafomveextitK, ucf fenfos ftatus diceretur ad- gfc1? ***
Graci multam inflant pro receffu , fc quia tranfeffe, fi ex tribus dea partes convenirent cujuslieont prope Tarcas , eft opportunum tute acce­
bet ftatus: ficque ut concludi potuiflet, necetfe ni. *·: <·
dere : fc licet fanâtffimas dominus nofter det
fuerat, ut conaituta forma auâoritatem probegaleas, tamen ut tutius vadant, videtureifdcm
ret.
pefiiiTo»·eandem cum galeis Venetorum , fc ut impera­
Hora so. quilibet in foo ftatu convenit, ac quitor vadat ad. edificandam populum cito , cum
libet
quatuor
deputavit*
qui
cedularam
fcurcn·„·'
fi fama iret in populum ignaram , non audi­
tias in unam bullam redigerent. Quibus eletis rationibus , oericulofom foret : unde videâis, diffoluta font pro di* ii Io conventiones fta- Χ*τ·™«£
tur annuendum iua voluntati . Legam cedutuum.
4< ««itC»
lam, qua non eft in forma decreti , quia fiet
Luo. Cur non fervatum eft, ut tanta non
in perfona fanâiAmi domini noftri ; poftea de­
fieret interpofitio temporis ad quartam Julii, **lu'**jT*
cret em.
cum hoc conduis primitus focrint?
*1
And. Hit diâis , cardinalis lenit primam
Ano. Mens omnium fuerat, ut finedifficul- »<*· p*n.«.
4 r«fr»k»c cedulam : Quoniam in hoc facto · concilio ,
tare
cunâa
tranfirent
:
fed
intcrceffcrunt
dies
’
’
,7
**
,«4*m c»i- gtc, prout fupenus eft deferipta. Hac lefts , E
’7^*'. ’"’fccota eft féconda cedula .Diffinicnut f, fcc.
οάο, lingulis diebus noftris Gracifre deputatis
bis convenientibus . Erant namqne in verbo­
<»«r« M. Hac lefts, fequitur alia hoc modo. Item 4 in
rum com poli tian· differentia , ficque lapfi font
îiapr...-*V«o> fcc’
tot diei . Demum convenerunt patres , praSmbm.4
CatD. Antequam natfeluo, venientmhunc
fente fnmmo pontifice , fc 4. Julii fafta extilocum Graci, fcconfitebuntur, quodfolisverbis
tic generalis congregatio in palatio apoftolico,
dominicis conficitor.
ubi afsiftcntibus cunâis, revcrendifsimua cardi­
Appâtât. His diâis , aliam legit hoc
nalis fanfte Sabina his verbis capit patres al­
.
m. n^K,° ·
j.ιΓίΗ.
CatD. Item · fi vere panitCntes, fcc.
loqui.
Caxd. Parvam orationem facere oportet ,
f a, i»»r»
And, Hac lefts, alia lefta fuit hoc modo:
patres reverendi: A die qua omnes conveniftis,
n* >
Diffinimusf , fcc. Quas omnes fupra annotatas
Cauri/. GcucmL. Tom. XXXI.
Oo
hodie

parati*poNice confiteri, qond no* tcacaus Scat B

1693

\

Conc.

Floubmtini

“*

*

1694

menti. Frimo matenam , que debet efle panis Αμμο
triticeus, aut fermentatus, aut asymns ; quia in Cuaint
JOO.
utroque conficitur veraciter . Item quod mink
Ml*,
flet fit facerdoa , qni habeat facerdotfam *h ecclofia fecundum canones · Item tertio formam ,
qua eft ifta, verba falvatoris facundam fasHentiam fanât Joaanis profati, Quarto , beatifli­
me pacas, intentio faeerdotie, ut habeat inten­
tionem coufecrandt panem fibi ptooolirom ft vi­
. Par*. Legatu.
num. Hae breviter , pater beatiffime , de hac
A w A Per dominum Thomam fabdiacoquaftiooc ft faficienter ad rertificationem fannnm leAum eatitit decretum > prout infra po­
Aitatis veftra dr aliorum patrum ditimns, ft quod
nitur : quo left© . erepit fummua pontifex hoc
femper, pater fande, fuerimus, ft fimus, ft fa­
modo.
turi limus in hac lententia, fanâitatem veftram
Pava. Audiftis Icâum decretum. ft regracertiflimam reddimus.
tiandum eft dc tanta gratia fummo Deo noftro,
Papa. Intelleximus, qua per venerabilem
Jjuod tot millia populorum veritatem recogno- B
cant, a qua per qj 7 annor ft ultra diverterunt:
fratrem noftrum Niccnom diâa iunt, ft quam­
vis in mente noftra non effet aliud, tamen gra­
nunc Deo gratiae referamus. Videt it laboret de­
tum fait audifle, qua ore relara funt, quia ifta.
putatorum , de debent per vos omnes remunera­
eft doânna dr fanai Joanni» Chryfoftomi , ft
ri laudibus . Ego nefeiflem plura a Groeir pc.
aliorum fandorum qui prareeflerunt ft qm ietere, quia queqmrfivimns ft petivimus, habuicntifunt: ft hanc Joârinem fecutacft ft temper
muj. Poft hanc materiam fidei alia veniunt agen­
fequetur cum gratia Dei facra Romana eccleua,
da , dr fperandom eft , quod in aliis Deoa proiperabit , ft unitae noa faciet, prout de in hac
ft gratum fait audire, ut qui aliud exiftimaffent,
fint certi de veftra bona opinione.
re eoa imu fecit. DrêLune, qua erit oftava
apoftolorum beatiffimorum Petri dr Pauli , in
And. Placentinus, hisdiAis, qui ex cardina­
cathedraJi ecclefia, obinoacelebrabimus, ieifiolibus tunc primus erat., dixit,
nem faciemus.
Pucim. Omnes tenuimus & tenemus hoc
Ama Quibus expofitis . cunftit licentia data
cum gratia Det, & ficut in hoc farnus concordes,
enaiut ft in alii* eundis.
tfft ad receflim. Dic fequenti quinta Julii hora
And. Quibus didi», Niaenuibrc Verba pro­
jam tarda* Gntci fpecisli mandato rtqniGti ad- C
tulit,
venete in palatio apoftolico, ubifummo ponti­
N icam. Per beatitudinem veftram . ft foli
fice pnrfente, Nicatnna metropolita his verois eft
citudinem fanâitatis veftra, omrtia feliciter proallocutus.
ccilerunt, ft procedent eunda in melius, ft veftra
Ml can. Beatiflime 8t fanâiffime pacer, 8c
bcatitudine prafidente eunda feliciter procedere
vos revereadiftnu cardinales, dcomnes alu praefoerandum eft. prout Spiritus fandi gratia in hoc
fentes reverandiflimi domini dr patres, quoniam
iapnecedcnubuscongregationibus noftris, inter
(ancto opere viuim eft .
And. Quibus expolitis , afliirreximut eundi
alias difasffiones de differentiis inter nos , orta
hora xxiv.
eft disbitatio dc confecratione divini (aeramenti
euehariftim, 8c aliqui fnfpicati funt, nos ft ec­
Cfafeirt derreruas ft»
f·
clefiam noftram non eredem illud facramentum
preuofiflimum confici per verba domini noftri,
·» frffiuif
propter hanc cauism, beatiflime pacer, noa adAnd. r"\iS fexta Julii^in cathedrali ecclefia tftaX.
lumus coram veftra fanâitatc, iftis omnibus pa­
j J feflio faaa eft , Latini* Gracifque
tribus aditantibus, qui pro parte fande Roma- D
prnfentibus ordine modove, quofupra in con­
ns ecclefir funt · Major pars omnium noftrum
cilii ocumenici pronuntiatione dr declaratione
pcrionaliter adeft coram fanâitatc veftra > alu
k expofitum eft , licet civitatis nobilitate celeabiit nt propter infirmitatem corporis ft tnp
brior pompa fuerit, ft populi magnitudine, fic *ΐ«^*ιΑηIliam horn. En jam , fandifliine pater , adfudotninorum prefencia. Erat namque ecclefia illa w ·**'*■·
mus ad ccrtificaudum primo fanâitatem veftram .
magnitudine non inter mediocres Italic, led dc
"
deinde alios rrverendiffimos patres, de hac dubi­
majoribus , tanta multitudine populi plena, ot r
tatione . de qua ita breviter dicimus . Notiffi
extra ecclefiam maximum ftare numerum oporte­
num eft , fauAc pater. beatitudini veftra, dc aliis
rererendiflimudominis, indifcaffione ftinquifiret, quorum ecclefia capax non fuerat; patrum
vero caterva venerabilis, prout in fubicnptione
tione differentiarum habitarum, nos ufosauâoconfpicies.
, nutibus fanâo feriptore ft fandorum patrum .
Lud. Extititne aliquid novi ea in celebritate,
ecclefi». Nam cognofcentes nos, ft animadver­
aut memorabile > ultra decretum f
tentes fragilitatem humanam , potius voluimus
credere auftoritatibus fandorum patrum , quam
And. Ultra novitatem, novorumque capitu­
rationibus humanis: ea regnis . qua in aliis ufi E lorum fidei profeffionem in decrero contento­
rum, nil novi confpexi > mfiquod prout alu La­
fumus, dr in hac hefitatione utimur . Et quo­
tini patres ad fammurn pontificem accedunt .
niam ab omnibus fandis dodoribus. maxime ab
eidem ofculando fimbrias, reverentiam exhiben­
illo beato Joanne Chryfoftomo · , nos audivimus,
do , id pariter ft Gneci fecere, ac hymnum , Veni
verba dominica efle quae mutant dc tranfubftantirim , * liant panem illum in corpus Chrifti , ft vinum
creator Spiritus, in Grarco fuaviffimo cecinerunt
a«Mv*>-v ia in ianguinem ; ft quod divina verba illa faisa­
canto , ac miffam cundafquc ecdcfut Latins
it π*·», is^toris omnem virtutem tranfubftantiationis haceremonias religiofiffune ac reverenter perce­
perunt , adoraveruntque ■ Miffa Romann ecu popviam bent * de ncceflitatc ipfum doôorem fteamdem
ÎÏXTviM* kam fententiam fequimur. Preterea, pater beaclcfiar more , fummo pontifice celebrante , fini­
ta , ac demum folitis orationibus ac ceremoniis,
Ama. i· tiffime , nec nos ignoramus, quatuor requiri in
que fieri affolent in feflionibns publirij, <d al­
confecrattone prettofiffimi ft venerabilia (aera­
tare
hodie eft oAavus diet . qno fuerant deputati A
quatuor pro quolibet ftatu , qui deberent elle
com depntaùs Gnrcoram pro formando de­
creto . Farte fingulis diehns convenerunt de
mane * de iero. Tandem hoc mane fait leAum decretum in fanfto Francifco in Ghko ft
in Latino. ft oetnea deputati raMaferantcon
tenti.

1*95

’WK*·

'

P" < TT

F

I*

’

......

latb - '

ftra tux pietatis miracula demonftrafti, ut CMtATM
enarrent omnes mirabilia tua. Magnum fi- xxu>
quidem divinumque munus nobis Deus lar­
gitus eft.* oculis videmus , quod ante nos
multi cum valde cupierint, afptcere nequi­
verunt .
Convenientes etiam Latini Sc Grxci ia
i’ï’u.xDECRETUM, SEU DIFFINITIO. hac facrofanda œcumenica fynodo, magno
Λν»« K*
Audio invicem ufi funt, ut inter alia etiam
Xejranu 'rfW f*rn» fmw M»
articulus ille de divina Spiritus fandi proad
ni aMaaaràam.
ceffione fumma cum diligentia 8c affidua
CwftetitMt λΛ infrt fetifti tiriguH i» Ckr^t fiii»
inquifitione difeuteretur. Prolatis vero teKifin "Jhmuh ?»Uthi·
mptrarar* Uftimoniis ex divinis feripturis , plurimif0· ItttrtetBiint •MBtrékilùn» frume» »»- B
que audoritatibus fandorum dodorum ojirêrwm pafrMrrbaraa» , C etttrii rtifttihn ttnentaliumSt occidentalium; aliquibus qui­
cUft» rtfriftMKtihii.
dem ex Patre & Filio, quibufdam vero cx
Patre per Filium procedere dicentibus
ie. τ b n τ u & cœli, & exulcet terra ;
fublatus eft enim de medio paries , Spiritum fandum , Sc ad camdem tncelliqui occideotalcm orient al cmque divide­ gentiam afpicientibus omnibus fub diver­
bar ecclefiam : & pax atque concordia re­tis vocabulis ; Grxci quidem afferuerunt ,
diit, illo angulari lapide Chrifto, qui fecit quod id quod dicunt Spiritum fandum ex
Patre procedere , non hac mente profe­
utraque unam, vinculo fortiffimo caritatis
runt ut excludant Filium, fed quia eis vi­
& pacis utrumque jungente parietem , &
debatur , ut ajunc , Latinos aflererc Spi­
perpetuae unitatis foedere copulante ac
ritum fandum ex Patre & Filio procede*
continente : poftque longam moeroris ne­
bulam , & diffidii diuturni atram ingen­ q re tanquam cx duobus principiis & duatem que caliginem, ferenum omnibus unio­ I bus fpirationibus, ideo abftinuerunt a di­
nis optate jubar illuxit. Gaudeat & mater
cendo , quod Spiritus fandus ex Patre pro­
cedat Ac Filio. Latini vero afleruerunt, non
ecclefie, que fibos fuos hadenus invicem
diffidentes, jam videt in unitatem pacem­
fe hac mente dicere Spiritum fandum ex
que redi i (Te : & qux antea in eorum fepaPatre Filioque procedere , ut excludant
rarionc amariffime flebat, ex ipiorum mo­ Patrem, quin fit fons & principium totius
deitatis, Filii fcilicet& Spiritus fandi, aut
do mira concordia cum ineffabili gaudio
id, quod Spiritus fandus procedit ex Filio,
omnipotenti Deo gratias referat. Cundi
gratulentur fideles ubique per orbem , &
Filius a Patre non habeat, five quod duo
qui Chriftiano cenfentur nomine, matri ca­ ponant effe principia , fcu duas fpirationes, fed unum tantum afferant effe princi­
tholicae ecclefix collatrentur . Ecce emm
occidentales orientalcfque patres poft loopium , unicamque fpirationem Spiritus fangiffimum diflenfionis atque difcordixtem- D di, prout hadenus afleruerunt . Et cum
pus , fe maris & terrae periculis exponen­ ex his omnibus unus & idem eliciatur ve­
tes, omnibufque fuperatia laboribus , ad ritatis fenfus , tandem in infra feriptam
hoc facrum oecumenicum concilium, defi- fandam & Deo amabilem, eodem fenfu, eaderio facratiffimx unionis, & antiqux cari­ demque mente unionem unanimiter con­
tatis reintegrandx gratia , larti aiacrefque
cordarunt & confenferunt.
In nomine igitur fandx Trinitatis Patris
convenerunt, & intentionefua nequaquam
fruftrati funt. Poft longam enim laborio& Filii & Spiritus fandi, hoc facro »· ap­
famque indaginem, tandem Spiritus fandi
probante univerfali Florentino concilio dif­
clementia ipum optatiflimam fandiffimamfinimus , ut hxc fidei ventas ab omnibus
que unionem coniecuti funt . Quis igitur
Chrillianis credatur & fufcipiatur , ficque
dignas omnipotentis Dei beneficiis gratias
omnes profiteantur.
referre fufficiat? Quis tantx divinx mifeQuod Spiritus fandus ex Patre & Filio
rationis divitias non obftupefcat ? Cujus E xternaliter eft , & cflentiam fuam fuumvel ferreum pedus tanta fupernz pietatis que efle fubfiftens habet ex Patre , fimul
magnitudo non molliat ? Sunt ifta prorfus & Filio j & ex utroque xternaliter tandivina opera, non humanx fragilitatis in­ quam ab uno principio & unica fpiratione
venta , atque ideo eximia cum veneratio­ procedit. Declarantes, quod id quod fan­
ne fufeipienda , & divinis laudibus profe- di dodores & patres dicunt, ex Patre per
quenda Tibi laus , cibi gloria , tibi gra­ Filium procedere Spiritum fandum , ad
tiarum adio Chriftc fons mifericordiarum, hanc intelHgenciam tendit , ut per hoc fiqui tantum boni iponfr tux catholicx cc- gnificetur , Filium quoque effe fecun­
clefix contulifti, atque in generatione no- dum Grxcos quidem cauiam , fecundum
Lstiaot
'
Une fammi pontificis fede polita » proet notes A
Ci«i«n (&* M cvoAm pntfaiübaa , iapcratocc Grecaram, cctcrifve Gracorav patribas , reverendi Γûmudàaaiaiu cardinalia faoâ* Sabir» in Lati­
no primo > deinde Nicnnns archiepiicopuc in
Grace, decretam kgcrc, enjeu deetcti verba hrc
facra.

L

1897
*Γ·ν·'··
Cone» Florintini
I698
^UT7, Latinos vero principium fobfiftcatie Spirk A xiodrio» , quarto» afttem Antiocheo» ,7^77
xxii» racfattfi, ficutlc Patrem» & quoniam om­ & quine» Hierofolymitanus , fidvi» vide· Qnnrt
nia quae Patris foot » Pater ipfe unigenito licet *' privilegiis omnibus & juribus ct>» a4<*
Filio fuo gignendo dedit » praeter cue Pa­ rum,
Datum Florenti* in fefiooe publica fytrem; hoc ipfum » quod Spirit» faaAus
procedit ex Filio» ipfe Fili» a Patre aeter­ nodali, in ecclefia majori foletnnirer cele­
naliter habet, aquoeriamstcrnalitcr geni» brata , anno incarnationis dominicae millefirnoquadringentefimorrigefimonono, pri­
tus eft.
Diffinimus infuper » explicationem ver­ die Nonas Julii, pontificatus noftri anno
borum illorum » Filioqoe, veritatis decla­ nono.
randae gratia, & imminente tunc neceffiraSUBSCRIPTIONES.
te, 1 icite & rationabiliter fymbolo fuifle apVimui
1*0«··*·
pofitam.
·
.
hama fckItem in axymo , five fermentato pane Eugetuus catholice ccclefi· cpifeopus ita dim- farcti···*,
nient fubferipfi.
···£
triticeo corpus Chrifti veraciter confici, Ego
Antonius epifeopos Oftienfis cardinalis Bo- r··
faccrdotefque in altero ipfum domini cor­
nonienGs, furradiâas diffinitiones veras & capus conficere debere, unumquemque fcithol icas effit affirmo, fc illis me fubferipfi.
SwaMeSixJicer juxta fu» ccclefiar, five occidentalis, Ego * Branda cpifeopus PortoenGs fubfcripG.
»< IV. ·«
Ego Nicolaus cardinalis fanftk Crucis iubfc.
alit* Vâltfive orientalis» confuetudinem.
.Ego Fraocifcus tituli faaâi Clementis presbyter *»··« «·<*·
Itetp fi vere poenitentes in Dei caritate
cardinalis fubferipfi.
·5Χ·, a*.
dcceiftrinr , antequam dignis poenitentiae Ego Angelottus tituli fandi Marci presbyter car-r«M*.
fru&ib» de commiffis fatisfccerint » &
dinaltl (ubfcripG.
omiffis» eorum animas pennis purgatoriis Egojulianus tituli (anfte Sabina presbyter cardi­
nalis fabfcripfi .
poft mortem purgari » & ut a pennis hujufProfpcr ian&i Qeorgii in Velabro diaconus
modi releventur, proddfe eis fidelium vi­ Ego
cardinalis * (ubfcripG.
»a«Celwm
vorum fuffiagia , milTarum fcilicet facrifi- c Ego
Dominicus fanda Maria ia Via lata diaco- m.
oa, orationes & eleemofynas, ac alia pie­
aut cardinalis fubferipfi.
tatis officia, quae a fidelibus pro aliis fide­ Ego 4 Blafius patriarcha Hierofolymitanus iub- ·Β*ϋ·*«»
icripfi.
libus fieri confucverunt fecundum ecclefi»
Marcus patriarcha Gradcnfis fubfcripG .
in ft ir ut a, lllorumque animas, qui poft ba- Ego
Joannes epifeopus MorincnGs . illeftriffimi
ptifma fufeeptum nullam omnino peccati Ego
principi, domini ducis Burgundüe & Brabanmaculam incurrerunt, illas etiam qnaepoft
tie orator, fubferipfi.
contradam peccati maculam in fuis corpo­ Ego Joannes epifeopus ’ Niveraicnfis, ejuf- ·\ίΤ{ηι«<;
dem difti domioi ducis orator , /ignari fc <»■
ribus, vel ei idem exutae corporibus ( pro­
interfui.
ut fuperius didum eft ) funt purgatae, in
Bartholomeus archicpifcopus Spalatcttfis
coelum mox recipi, dc intueri clare ipfum Ego
IubfcripG.
Deum trinum & unum, ficurieft, prome­ Ego Fantinus archicpifcopus Cretcafis fubfcrù
ritorum tamen diverfitace alium alio perpli.
frftius . Illorum autem animas , qui in D Egojulianus archicpifcopus Pifanus fubfcripG.
aftuah mot tali peccato, vel foto originali Ego Andreas archicpifcopus Co I often G s fubicripii,
decedunt , mox in infernum defeendere , Ego
Nicolaus archicpifcopus Capuanos fubfrripoenis tamen diiparibus puniendas.
pfi.
Item diffinimus, fanftamapoftolicamfe­ Ego LudoVicus archicpifcopus Florentinus fubdem & Romanum pontificem in univerfum
Icripii.
orbem tenere primatum , & ipfum ponti­ Ego Latinus de Urfinit archicpifcopus "Tranenfis · Tmw»lubienpu ·
Tn>je··»·
ficem Romanum fucceflbrem elfe B. Petri
’ Raimuadus archicpifcopus *Confanus iub-»^n.i *·■
principis apoftolorum , & verum Chrifti Εεο
fcripit vicarium, lotiufqucecclcfiat caput, & om­ Ego Jacobus epiicopus AdrienGs fubferipfi.
Ce«fûM«;
nium Chriftianorum patrem & dolorem Ego Petrus cpifeopus Paduanus fabfcripli.
exiftere , & ipfi in beato Petro pafcendt, Ego Daniel epifeopus ConcordicnGs ictdcrlpfi.
regendi & gubernandi univerfalem ccc le­ E Ego Antonius cpifeopus Partugallcniis fubfeti·
ft am a domino nofiro Jcfu Chrifto ple­ Egopfi Bartholomeus
cpifeopusVaivenfis fubferinam poteftatem traditam effe, quemadmo­
pfi.
dum etiam in geftis cecumenieorum con­ Ego Thomas epiicopus * Fanenfis fubferipfi.
»
th
ciliorum, & in facris canonibus contine­ Ego Chriftophorus epifeopus Ariminenfis *fub-w<».
icripfi,
tur .
A mtcus epifeopus Aouilenfis fubferipfi.
Renovantes infuper ordinem traditum Ego
Petrus Digneniis epiicopus fubferiph .
in canonibus, ceterorum venerabiliumpa- Ego
Ego Joannes Fcrrancnhs epifeopus fubferipfi.
» v,a<. u. triarcharum , ut patriarcha Conftantino- Ego Valentinus epifeopus Ohanus & Caltcllanus
politanus * fecundus fit poft fanftiffimum
fubferipfi.
ü.. m."4' Romanum pontificem » tertius vero Ale- Ego Joannes epifeopus Arbenfis fubferipfi.
Ego

F.Jv.
Ego Fmaci\aaabbas*de Pancriano fubferi pfi .
rZTTTTl
Ef· * Bomociv· epifeopas * Fcfalanas fabfctU A
Ego JoNMKS*Gra«am. abbas dfe Ri polis fabfer.
CMM«n
Λ
Ego Angelas abbas fanâi * Michaelis de Piftorio ·-««·» Λ »
ut».
Ego Carolvs epifeopas SeacnfisfabfcripU.
iubfenpfi.
*·4***· ··■ Ego Andreas Hifpaaas Portugal letifis epifeopas
Ego Nicolaus abbas monafterii fanâi Modefti *
fcbfccipi.
lubicripfi ·
<*«··»··«·
M· Carolus epifeopas olim Matidenfis fabfcrtEgo Jacobus abbas fanâi ·Salvatoris de Fenzoc •J»”1**0’
fubferipfi.
»4^
Ego Nicola as epifeopas Tiburtinm fubferipfi.
Ego A. abbas Montis pian. Piftorienfis dkcccfis ·
κηΟιίκ Ego Antonias epUcoMS * Groflcnfir fubferipfi.
fubferipfi.
“·
, Ego Laortorios * Arcbarenfi» fobfetiafi.
Ego Petrus abbas *S- Petri dc Floren. fubferipfi. C.f»‘i?4’’
Aatur··*·. Egufcaooeutepjfcopu» Bapceofiriuoiciipfi.
• 4»«
Ego Ludovicus epifeopus * Trevifiaus (abler.
Ego M. abbas laaâr Marie de Dictano fubfer.
rm ·.
Ego ‘SantelIctnen. abbas de Btbona fubferipfi
k/fchru?"
îawoC.7" £<· Joanne» de Mello ‘confirsnatas Legionenfis
Ego Laurentius Dai abbas de * Culvos lubicr
·μ·»·9»τfubferipfi.
Ego Fcderieus abbas monaftcrii fanâi Pinta leonis
Ego Gulldmas dcâas confirmatur Audegavende Luca fubferipfi.
C"
fis fubferipfi.
B
Ego Lucas abbas * Muant, in Alpibus fubferipfi . L//'"
» imafir. Ego Angelas epifeopas * Parentmas fubferipfi.
Ego Jacobus abbas S. Petri de Mill'» fubferipfi.
,/ω'
•AAifaefl*. Ego Damianos * Afifinenfis fubferipfi .
Ego Petrus epifeopas Anfarcnfis fubferipfi .
Ego frarcr Joannes abbas fanâorum martyrum
Cqrdubcnfium fubferipfi.
Ego Matthcui cpifcopus Zaps then fn fublcripfi .
Ego Gulielmus abbas fanâi Salvatoris BurdigaAr- tgfc Angelas de GraQis cpifcopus * Ananas fob*
lenfis fubferipfi .
Ego Tostus Lucas abbas Petrariat. fubferipfi · ,
. Ego Pet rus epi fcopus * Mcflanus fubferipfi.
Ego Georgius abbas fanâi Petri dc Eugubio
Ego Bartholomeus cpifcopus Cavsllicenfis fnbfubferipfi.
,
fcripfi.
Ego Antonius abbas ianâi Salvatoris & Vigilii
• UA.Ui- Ego Robertos de · Florentia epifeopas Vulterrade*Sen lubfcripfi.
<$„„
■ar* it
nus fubferipfi ·
Ego abbas fanâx Marie dc * Mdrone fubferipfi , *
Ego Antonias cpifcopus Crfcne fubferipfi.
Ego abbas ’ iauâz Gaud* fublcripfi.
•‘λ/,’*“22Ego Donatuscpifcopus Piftorienfis fubferipfi.
1,go Gabriel abbas S. Jacobi de Pontida fabfer.
ά· Go···
Ego Scipio cpifcopus Munocnfis fublcripfi .
•son·.
Ego Cbriftophorus cpifcopus · Coronea fis fub> C E«o Dionyfins abbas lande Marin de ’ Sardin' *M‘»iUtSagienlis fubferipfi.
i^ti·.
**·
fcripfi.
Ego Timotheus abbas fanâi Andres dc MAntua
•Cooon- Ego Andreas cpifcopus ‘Can verfan us fubfer.
' .fubferipfi .
·*■*·
Ego AlcriusepifeopasClofinusfnbfcripfi .
Ego frater Gulielmus generalis Minorum fubfe.
EgoGarzias epifcopus Tudenfis fubferipfi .
Ego fearer Gerardus generalis Auguftmcnfiutn
Ego G. epifeopup Granatenfis fubferiph.
fubferipfi.
Ego Aimcricus cpifcopus Montis regalis fubferi­
Ego Placidus genesis Vallis umbrof· fubfer.
pfi .
Atu*
Ego Baptifta eleâus ’Theanus fubferipfi.
tUndm.
Ego Nicolaus cpifcopus Tricaricenfis fubferipfi.
■Au·*
Egojoannes eleâus * Agancnfis fubferipfi.
Stlfiriftittti Grtnrnm.
AgtncoG». Egojoannes clcâusOülienfis fubferipfi .
Ego Gulielmus eleâus Leooenfis fubferipfi.
Joannes Palrologus tnChriftoDeo fidelis rea k
Ego Andreas epifeopas* Roflumenfis fubferipfi.
»
* Ego Matthaus epifeopus * 1 ortonenfis fubic.
imperator Romssorum.
D Antonius humilis archiepifeopus Heracleenfis,
E-go Julianas· clcdbun · CiraridcnG» fubferipfi .
urf«ni»/*’ Egojoannes epifeopus * Canapcnlisfubfciipfi .
przfidens Edeflcnorum > 8t primas totius Ma­
• au·· c»- Ego Thaddcus * Accfaatcnfis fubferipfi.
cedonie , & locumtenens apoftolice fedis
fanâiŒmi Philothei patriarch* Alexandrini »
Ego Petrus Clerici archidiaconus Trecenfis » atnfubferipfi.
caUnxe·»·bafiator domini ducts Burgundix St Brabanti* ,
Gregorius faeçr monachus , magnus protolynfubferipfi .
Ego Ambrofius generalis ordinis Camaldulcnfis
cellu», & · fpirituali», ac vicarius apoftolic* <Grr««
fedis domini^toftri Philothei patriarche Alefubferipfi.
xandrinifubferipfi .
mm» appelEgo Gomefius abbas Florentinus fubferipfi .
• Ahi
Egojoannes de Urfinis * Farfenfis fobfcripfi .
Ifidorus archiepifeopus Ktovienfis > ac totius
Rufii*, ac locumtenens apoftolice fedis fan- muî/cro
. Ego Antonins abbas fanâi Caprafit fubferipfi .
âiffimi patriarch* Antiocheni domini Doro- ·ζ£·,<ί£
Ego Francjfcus abbas fanâi Leonard! fubferipfi .
the·, affirmans & fatisfaciens, fubferipfi.
•
4c ^8® Feddricus abbas*de Berto fubferipfi .
Dolitheus archiepifeopus Monembafienfis Io- imperat·Bortco.
Ego Georgias abbas * de Fercntillis fubferipfi .
cum tenens apoftolic* fedis fanâiilimi patriar- οίβηρβ/**
Scii·** 4* Eg° Antonius abbas de Alfiolo fubferipfi .
'c’
Ego Bartholomeus abbas de Campofulonis fub­ E
ch« Hierofolymitanijoachimi, fequendo fub- trama i·
feripfi .
• Mi»· u. Ego Scpulcrus abbas de * Urano fubferipfi.
Dorotheas archiepifeopusTrapexuntius fequendo >7.
n···
Ego Angelus abbas de Sexto fubferipfi .
fubferipfi .
Metrophanes archiepifeopus Cyxici fubferipfi.
Ego Paichafius>abbas fanâi Sepulcri fubferipfi *·*λ«
Ego Benediâas abbas de * Cenco lubfcripfi.
Reflation m lier itione divina archiepifeopus Ni•
Egojacobus abbas fanâi * Salmi fubferipfi .
exnus fequendo fubferipfi .
Ego Aloyfius abbas fanâi Pauli adRipamArni
Macariusaichiepifcopus Nicomedi* fubferipfi.
Pifani fubferipfi.
Methodius humilis archiepifeopus LacedxmoEgo Joannes abbas de Thiro fubferipfi .
nicnfis fublcripfi.
Ego Daniel abbas de Saviliano fubferipfi .
Ignatius archiepifeopus Tornovi fequendo fub­
Ego Benediâas abbas fanât Pancratii fubferipfiferipfi .
Dorothea s

AM B

r

Ï7OI

CONC.

FlORB.TTIWI.

Atasav..

π.

j^oa

Cmlatio Dorotheas archiepifcopus Mitylcnenfis * locum- Λ funt, continent, nulla a re ipfa mutatafenteo- a««o
tia. Vale.
Caarsvr
XXII.
tenens archiepucopi Sidenfis , fequendo fubLuoov. Et tu vale.
*♦*’·
fcripfi.
Damiauus anhiepifcopus Moldoblachi* * ft lo­
cum tencna Sebvfttenfis archiepiicopi , fubfis fufraJiBeraa» n^firatatieaeat affertnaa bat ■
fcripfi.
Joafaph humilis archiepifcopus Amafienfis fubfnkfciXHtt ta utanttferifte caJite biklietbeca Htbltt·
btrga Enatae» i» Faticanae» advt&a ftL ay». texe­
fcrtpfi.
'Batkanoe! archicpifcopua Rhodi ft Cycladum
rit ut ftfairer.
iImbmI
infularum, fublcripb.
Anno domini 14 j o. die Luns ferta’menGs
Callidus archiepifcopus Drifts fequtfndo fob*
{ulii fada fuit feffio folemnis in majori ecclefia
fcripfi.
Mitch»"* archiepifcopus Mclleqici fequendo
lorentina, in qua Grsci fuerunt redudi ad fi·.
dem noftram ft obedientiam Romans eccleGe.
fubfcripfi.
Gennadius archiepifcopus Sari fequendo fubImperator « nobiles Gneci, legati domini impe*
fcripfi.
B
ratorisTrapetuntii, legati regis Iberomm, Ru­
Dofitheus archiepifcopus Drams fequendo fub­
theni arehiepifeopi » ft epifeopi ipforum , nen
non omnes alii» quierant m numero quingenti,
fcripfi .
Beflanon archiepifcopus Nier nus per mandatum
renibus flexis ad papam acceflerunt , & okalati
icriptum ft fuhfctiptum a Manuele magno falunt fibi manes, prout moris eft · Latini canta-»
cellario Chrifococo diacono* ejus depofitto­
runt hymnum , Veni creator Spiritus , ft , Te
'Chryfene m hic fubdefignando, ipfum hic dcmonftro
Deum laudamus . Deinde Graci more fuo cum
eadem nobifeum faoere ft confentire , ac om­
maxima devotione in Grarco fi mi lia cantarunt,
nes qui hic funt, (equi.
ft fuit celebrata tnifla folemnis per papam. Poft
XanthoTheodoricus magnus fcevophylai 'Xanthinopomiflam fuit leda bulla decreti per cardinalem
lus diaconus lubfcripfi.
fandi Angeli in Latino : in Gnrco autem fuit
Michael Bahamon magnas chartopbylax atehileda bulla per unum archiepifeopum Gnecam,
d i ac onus fubfcripfi .
& bella feit feripta in Latino ft in Grsco, in
Silvcftcr " Siopolus magnus^ecclefiarchus ft diuna charta. In medio charae, videlicet per lon­
ntr<n«.qu.
crophylaa , fubfcriph.
gitudinem charta , erat una linea , ficet fit in
a.cu»rStu- Georgius Cappadocius * protodicus diaconus C quintemis , in quibus feribuntur jura : ab una
'•"^ausUifubfciipfi.
parte fuit feripta bulla in Latino, ft fubfcripta
per papam , cardinales , ft alios prelatos : ab
Hic Jebent tffi tfifeafi fttffia,
alta vero parte fuit feripta in Grsco pullherrû
me fimi Ii modo ficut Latina , ft fubfcripta per
Coaftantinus primus presbyter, ft vicarius Moldoimperatorem cum incaufto rubeo . Per quadra*
blachir, fubfcripli.
gintafes vero ( patriarchas ft archiepifcopos
Moyfes facer monachus , ccclefiarchus venerabilis
Grecos , Trapeiuntioj , Iberos & Ruthenos ,
ac facri regalis fandi Montis magna Lauro, ft
fuit fubfcripta cum incaufto nigro in fimili for­
ipfius locumtenens , fubfcripfi .
ma in liters Gnrca , ficut noftra bulla Latina.
Dorotheas facer monachus , vicarius venerabilis
Hac iki.
& facri haontis fandi magni monafterii VateSafraJiflan Jecrttant fn Gracit ex tat ttiaat ia
pedi, fubfcripfi.
kaUari» ^amana fak Expnia, CF eaam ex erigiaaiiGerontius facer monachus, olim prior venerabi­
kut in fargaauaa Latina tr Grace frift an» , manu
lis facri regalis monafterii Chnftiomnipoten­
Engtnitfafu (T tarJinaliani aigrit, etc aaa intferatatis, fubfcripfi .
D rit Gracareta rekrit tbxraHenkuafakfcrifteu» , viJi in
Athanafius abbas monafterii Circumfpedi fub­
artbivabaflita fanQi Patri. fuej ittreat refertae iafcripfi ·
Germanas olim abbas fandi Bafilii fubfcripfi.
h , et iki Jxanut.
Pachomius facer monachus ft abbas fan^i Pau­
L* in yuaduw veteri maaafcrifta fanat illajkrif.
li , fubfcripfi.
Jimena Jaeeianm Canina» 5ιηχχ/ηη» , 'Jaiianaun
C afarinam carJinalte» Jaaaffe reifxklica F tarent iirr«M «r<Z«4/<'4 NMMÛ Gratarum , ^nNUWMM O*
LtSa Jeertta Calentnuer , er fxkftrtfe» , Grati
7a<«4«ser·· , eunt netltfia Rmmim , i» fuaiaua
fatrian» rtverftri JiftJeut Flarent ia.
ceffela argentea , «Mas caffaiaat V ia ta ftrvata
vt[iuli4 , ia tktfitt» relifaiarun» exifiaati i» fa­
rtile faufti BtrnarJi i» veteri falatia magni Jacit
N«*.xl.
A n D- T fu omnibus expeditis, die xtri.
Etruria » retulit tnibi ft viiiffe truJitiffiutui JamiI 1, Augufti folemniter per totum fa»at FtrJtnanJnt Ugbeflut Mu faeSerea» Kiactacrum cardinalium collegium fociati imperator,
tii tT ^Jneftafii aJ ^fttat Salviat trJinit Ctfttra Vratiiii Grscive , ex Florentia ad patriam · redeuntes E (ttajtt.
L*'exiverunt , affociantibus eumdem demum per
Extant ia valvif aaeie jajjit Eugtnii fafa IF- ia
yr, d(«,t territorium Florentinum cardinalibus tribus ,
atajari farta kafilitafanfHPatricellacattt, infculfta
ac n1u*t’* *bis : hifque fandiflimr unionis
nekt/iarx qufdem fentifitit meeruntenta , inter f «« af­
<·η.i.um optatus finis impofitus eft . Capies h*c , fraferet feblica feffin fraf'tat 4«r fafa , inferat are ,
?" 4 * “■ ter optime , qur quidem etfi facundius , non
e/affec ftatrt Jeffata t ac falrant fenatn , Flereatia
«IU |<>Ψ«ΟΓ tamen rede taropneve refem potuitlcnt : ft rebakita , in fea à carJinali faaflt Sakina C arthier'r tu** Prout iucr< » rCfb»fvc propriis eorum qui
fifcafa ‘Hi ta na legitur Jecretum fiJci . SektnJe in·**"·
ca protulere, ne verborum ornamento a geftalptat ttiaai cernitur Jifeffiu intferatarii Fenetiat
ftorum veritate divertere judicarer . Plurima
verfat , eki triremim ingreJitur Cattftaatiaafalimn2u« in fecreto funt gelis , aliis referenda dimi.
Jitarat , at bn «· gratiam Itfltrit imfrimi
txra, qui his interfuere: hrc , quae publice gefta
virnat.
Hac

l

>7<>3

‘VW?*

Par »

h.

“·»·.··"

>7<m

flbr derma (Jti fer trite
(y ,** ffe- A tin· genas addito* eft. Siquidem eodem pene c^lâT|
cm un fie U fitritnhtue akKfuOriaMt i fit iUaat referi- momento quo dominus frater Albertus hue ac- vyit.
«♦s*
i» yetittu* tegite.
cefferax, reddite font mihi liter· ea magna ur­
be Coaftantinopoli feteniflimi domi·i imperato­
ri», fc locum noftrum tenentium patrum, quoramdamque nobilium , perlate manibus periaLittre fturiartkti jtlexeabh* U faQlfiUwM
daurinnna gageais· pep·· FF.
cratiffimi fratris me· snoderationis mcnopolins
Rhodi domini Anatbermctis t legimofque utrafque > Gretas (cil icet fc Latinas , contuljimnf*que eas , Orationem orationi , feriam quoqna
Tkiletheei aiffritiat imu * p^pc 0Γ fetrierekt euge* aeieetir
verfni > fc fimiles omnino illae «périmas , ftia« tetiat Jtyfti.
Klatas fubfcriptionibas fandorum ostrum ac
ttrum, arehiepifeoporum fc magiftroram orientalitsm fc occidentalium » obfignatas figillis
JX·
l)*™1· fsnAiffime 4 pater beatiffime , reli­
tu« maga· fanditatis , fc potentiffimi princi­
cto Cystite JL tiofiffimc , juftiffimc, terreftris angele , fc B pis domini imperatoris. Unde cum noftris Acccleftis homo , qui cum gratia Dei mdutns »
gyptiis pontificibus & ceteris clericis noftris ftaw, t
0,01 facr* sefte ornatus, boni gregis optime patuimus , ut ubique in omnibus Chrifti ecclefiis
ftor, qui dodrina tua irruentes lupos ab oviinter miflarem folemnia pc· ceteris patriarchis
•'aSbwM bus univtrfalis ovilis depellis , Chrifti noftri
memoriam tuar beatitudinis faciamus , fient io
Nhtyh.1*. beoefadoris patrocinio, deinde principis apoftofaerie canonibus cantum eft. Ego vero , pater
loram Petri , petra fidei , caput omnium Chribeatiffime , decretum facre iynodi fumma ve­
m» «·» ». ftianarwm cccleiiarum, qui es Chrifto Jefo doneratione fiifcipieM, in pedore meo reran in*"^
minonoftxo factam poteftatem accipiens , papa
fpedionc infixi , (equi toftituens tue fandita­
μ··», «4 magovMirbis Romanorum , fc proteAor ceterotis vcftigia Iaera , fc fynodos , fc apoftolicos
rum patriarcharum fadus es, comminiftçr fc fracanones. Agimus pnstcrea gratias Deo piiffijaMMii.* ter in Spirite fanâo , domine fande papa Eu­
mo cum iis populis Chriftianis, quod nos tan­
geni , fit tibi gratia , magnificentia fimul fc
to dono dignos efficere yplu erit, conftituentqoe
gloria a Deo Patre omnipotente, fc domino no­
nos omnes, ut fub auaoritste fc potentia tu·
ftro Jefu Chrifto , qui tribuens fuis difcipulis
fanditatis regamur , atque fub umbra alarum
>·*** ·* pacem in fanda Sion, Pare·, inquit, ·*·· 1· C tnr pietatis doceamur . Te autem , pater bea­
■vUz/, ftut» reiia^ee
. Non ficut ad cetetiffime , felicem , iummaqne beatitudinis diras gentes, led per igneas linguas illis advenit \
Kium effe omnes gentes esiftimabunt . Nam
,.m a pe ne ufque corda eorum, adimplens eos quanns vite in evangeiio beatos dixit ac filios
ft»u« Ak- tum quiique capere poterat, ac fic inftitutos in
Dei , qui pacem hominibus comparant . Et
univerfum orbem ipfos dimifit, quantum natu­
certe beatus es, pater fandiffime. Multi enim
ralis ac gentilis philofbphi· indodi fuerant,
fandorum pontificum ac regum cupierunt ri­
tanto vere fcienti* fc jnuiti· rudimenta fufeedere hoc unionis munus , fc non potuerant .
Serunt. Hanc igitur gratiam , pacem ac beneTu vero non fotum hoc pr· ceteris aflêqui meidionem ia maxima tua beatitudioe primo ,
ruifti, fed fc (nmmam mcrcedem habebis, corodeinde in fandis fratribus me· moderationis ,
naque veritatis cum omnibus juftis coronaberis.
pontificibus, facerdotibus, omnibnfque Chrifti a Arnen.
no nomine appellatis, idem fpiritus multiplica­
Scriptit mea humilitas literal ad potcntilhre dignetur, intercedentibus ad hoc munus permam principem dominam imperatorem , & ad
fedifnma regina tc Dei genitrice Maria, beato
quofdam pontifices Conftantinopolim , fignifiMarco apoftolo fc evangel ifta, ac demum omni- D cans , ut li quis ea qn· in facra fynodo decreta
bus fandis Dei. A men .
ac diffinita funt , non recipit , tanquam tyran­
c Mea humilitas,pater beatiffime, audiens quu
nus fc hcreticus habeatur , dccidatque · com­
tvn*·*» tusmagn· fanâitati a filio meo in Spiritulanmunione (and* catholica ecclefia . Inclino mcfto fratre Alberto monacho ordinis Minorum mifipfutn , pater beatiffime , fub feabello pedum
inif? V·
*n Ægyptum, refero, ut fcilicet huc ad nos
fandiutis tua , cum qua fit gratia , beatitudo
nfcr·, «t veniens , detulerit fanâiifimas literas tu* fanfc pax cum omnibus utriufque ordinis siris fub
fciitrt,»*. aitatif> qaasdiligentiflitne legi juffimus, &cqntua poteftate conftitutii, & benedidio tue beallnno. tenta in iliis4 mandata de facra fccecumenica iytituainis Gc cum omnibus nobis . Arnen .
nodo, cum omnibus patribus, locatenentibus (anâorum patriarcharum, fcpotentiffimoimperato­
laferiai llterit eupth firrifteet fie trie.
re noftro Joanne Palcologo, ac omnibus pon­
tificibus ac doâoribus orientalibus ac occiden­
Phifotheus miferatiouc dtvina pap* fc pa­
talibus Canitis , intelleximus cognovitnufque .
triarch* magne civitatis Alexandrie fc totius
quo pafto unio & pax sn tota catholica eccleÆgypti.
ba celebrata eft, caritate perte&a, anima una , E
fide una ac fymbolo , abjeôoque fc hi Croate fc
inimicitia, in latriam communem ac juftitiam.
NOTÆ HORATII JUSTINIANI
Dei omnipotentis amor fcpax invocata funt per
Rratiam, miferationem , pictatemquc domim no­
AD VIGISIMAMSECUNDAM COLLATIOM1M
ti Jefu Chrifti , cui gloria in fecula fieculo­
ram . Amen.
< Xai/rrGp.] Sic Grèce vocabula vocat tcfpon‘to­
ne» ad auâoritatet addodas ab Εαοοοιΐο, qui c< lib. $.
Lcftla igitur fanftilfimis literis tuis , perfe•Sverfui
eatndem, capite cajas citai·» et,
fertitii
diffime pater , omnes adorationis gratias egif··· it trtetert, ,M «d «aa^fom «jar/affa /iw , u» Hac .
(
mus domino noftro lefu Chrifto de tam excela Cttditi·. 1 Scilicet adveifu» Eunoouam ta illa aodolentiftimo dono ecclefi* fu* catholic* elargiritace , quod Filias fit fecundes a Patre ,Sc Spiritus fecun­
*/■.<··<*· to: huic noftre alacritati aliud ’ quodque !*das a Filio , de qua fatis fupra diâuan et.
i C»w·

Ιιιιιπι IL
Florentini
«7θά
Ι·κ
VW4RMV niwiloft ««WffdPBr 1
Jim*** ww *
·
j veto· it meet ,
oat enomna*·,, A
p·* fiippodtMNMm data in alii* atttaritatibu* Bafilii. at
»ttfftit»m veaabab ,.«relate Rmamtn ·*· ·β aaivtrfalit

1705
attiria

urtr,

Cotre.

addebat Ephetim·», de qaibus (atü fupra coUatioatb·*

4 «dvio*. ] Cui·* titulo* «t, Dt luuiutla» Cluiβ», ut dtbuataaa **nro Cbrifi, in editio*· farifieufi
aa*n tjy*. tonso tertio. Io edtsioae veto Commdiniaoa
Gmco-Lorioa aooo »40·. tot*, t. ia quarum odatiooum
team Laciao non legitur, & filii, cum tame* m tent·
Grace ibidem · temoon pofito legantt , videlicet t Si
cet, d* Mffeuûa Kuril Gt MH, ut legit eu Greco hie
FroviacMli*, ac nia* select Grecua fcrrptue Mfioμ a*
1 CjrUli.] fntftnta ·* eptsepift·!* ad Tbeodomum,
quo incipit, fam tafveter wifier, * in dede ratione noni
ou· fenfadicat Cpviiiu», fe calnnaniam pa&t* . 4e quo
lupcaKpiMG·· t nam Cyrdlua fempet petftiût ia faut*»
lia ptocdfiooü a Fil»·.

tttbfa.ftd fart .sivefiJu ecedr/a, pvtoa Wdrifae ♦
•votM*· . sr'~·'--f*r r'~ r,rt,r- anaola* Inm atairade
peetRaafetc^lie ·' ad cetera» aai
UereuaMV . bititur ttiau ■■

a·»»··· ratitana Rmmm taataat tttltfia aaivtrfad»· aaatafatar, gooum· Iffii falafagalaru ftnIMt digaitatit
ttetri··βgradata. ftdéDm aalvarfalD aataiaat afftll·»»·, ·«· g*qfi divifa» iaffttitt, aat ffaidifau, rat
fabalttraat, jMqMndamnalvvr/ή fab tfat^amiaia tutti»
tuatur. Hac Innoceoritt» papa. Atque hoc focuqd· figai-

ficaru tituli ttnivurfali* ftomnam ecclefiam aotvarfalem

tfifnui, •uMtMnfuuüiu·· /bhiaem. Qui titn-

lu* idemutuc iHe Zcpupriui papa io edita, quod carpit
TertuUianu* libro ne pudieuia, capite primo, da quo
pinta Baronina torn· fecandoanoo ii·. nom. 4. Zepbprëmadam* *p»/e«p«Mep^tqp***Mr. Bodcmqee 6gnificatu aemini ab aniverfali concilio mpcettur ait ribotut tKulu* uuiverfalit, uifi foli pontifici Remano looni
magno a concilio Chalcndoneafi, non folum m epitali·
•idem pontifici ab Atesandriam duedi*, dr m concilio
publice letas, ut ia prima parte ejufdem concilii » v·»
tum etiam ia titulo •■italat ab ipfo concilio pro cotifirentioae getarom eidem pontifici uaafmita, ut in ter­
tia patte concilii numero fecuado. Bc quamvi» hodie ia
ca epiftola hic titulua alicui*» dolo libarii aoa legatur ,
ut oofervat Baroniu» tomoa.aaan qp, uum.iso. in ejus
tamea iaferiptione, vei alibi, lutae titulum fit ita a facro
conettio Leoni attributum , omni certitudine affirmaa-

7 Ri/trvada. J Gracu* feriptor fcfliooe aj· Mtt ■*die*, qua comfpondct haie collationi, ait » Bctarione*» habnidc oraiioncm dogmatic»* fie or in m a4Gn*cM
4c uaionc. Banc ipfemet le Ration e< Gratta Latina*
fecit i iaw * auvit i ideo in editione atavum concilii
Grec· k Latine editorum polita e regione tcetut Greet,
in aliquibus fibi invicem non cotrefpondeM. La* ea Va­
ticano codice manuferrpto Latino ia fine hujus open* *ahibemtn .
t Ffaa*. ] Santa* Antonina*, qui concilio pralbus
interfuit, tn fus hiâotia tit. a*, cap. 1|. hoc ait t C·* I»fn[u8ta CUniunfta^udta futifti ftdit aftftiligrotM M^amZeo trader·, , le/id* ·» ta trieftrtufui «4 C
tae dÿpenenro di/rroie ) hac oumnc/mm'* aamro

* ParvMrvb·». J Cuprs, «t Geaeu* feriptor nicrt fcf·.
fionc »5· hac Ait poftvcstsa fcareana , menttfque reftat io ;
Tlfefb •iffrtiitiu éiyin tnhuftfofn CttftttâifUÎi

«•«■MW iiiitttt, brip-eVic /hrfbv &faffer Λ»ffHiliii

gr* ftail· C> yn« d«teMc\«e tetMite
tf^tlit· ec»
tMe i»ri»i üf'· Ί*ί·
futMit Rmm, «pfeya^
y«< fnlit , <► iit me acyn.t/cencem d* «c dit·. Tr»ftt»r
fetjet hreitgirtau fetrtu fttrru, <> m4<im«mpen»5|Sre* <► niteri··» dtuiaiat^ri 1»f· Cltrifi, aaetyua *·««
pepom, neram frrgettvi··» aniw.r.* : i· fierem gn<pp«
fUtu faifirift·» *β dtt Utrft ^uii ··»· , 14)9. iddiSitat
frmadt ·

fervat Boratmi*. ubi iupra, iateUigeadum ira, ut hemo
Romanorum pontificum eo titulo en folemni ritu femper
dc in omnibus inferiptioeibu» vel fnbfcriptioaibu* uiit*
fit atque ia eumdem fimfu* locutu* videtur Leo IX. ·»
piltola «d Michaelem patriarcham , quam refert etiam
Baroniu* tomo undecimo auno inj*. numéro ia. cuiu·
hac luat yerba > £m(m wre<> guan* drrvtaMM aryu· mmMiliul· UU [etrUqti afitruui·, yua m uaivtrfiMi
firianlie» jtSu tiiut Φ
verbe, cum emnir
Dti eatittu imjitfatadi bataaae htrruiiit beuerar* vwala-

vwadvfe, yuam rui didrar dtviua ver* : Tu c* Petru», dc
fuper hanc petram mdificubo ccdefiam meam t Ktraauumen, ynia itte···, invenirer univer/iüir ap^le/nc ditat,
yuamwMpriocepeaneAefavm/feeen/itueua, ullti
ftr e/ueeampredtfM/e pvaaeatae e*a/.di* efftUtri, licrt
Utinam hfc fubfcriptio rdiglofiflimi viri legeretur :
aou enim in ca cerneretur ab apoftolicc fedi obfequeatife D «ago* L*»»ifrtittfft Λίβτ» ^[ιάφήΙ»ι η,ι hit fe···
β· Mrtrit Chtltrfeetaft fjard·· . st infra t fttr ill·
fimo ufurpatum nomen «cumeuici ia titulo huju* featentiu a fcnptore quopiam appofitu*, ut obfervat etiam
Arcudiu* in noti» ad epiAola* generalem Beftarionit,
b»a tumalii* ejefdem Belfirioni» opufculi»editam. Sed
, ) em/famd·
/ÎM su terri» fbi
quamvis etiam daremus, hoc titulo fe fubferipfifte pa­
••tt'ittttriif, na* frufft ··»·»·, u^*· ftftutdit t·» t·
triarcham 1 non ideo infertur , quod nonnulli cragge»
tinktinititftru·» i»ft · hti^eu panr^rta» Pe»
rant, toletatum faifiê hunc titulum patriarcha ab Bugclegit b· Grygarfe fiutifriitfytf ter··» fr· htt it»(»Mti·
nio papa ia concilio Florentin·. Quid eaim commune
»··Λ»·»·ιΐ\·ι·ι , fis f·· ftrtiuuti· imvrtahlU· frriit,
habet papa de concilient cam fubfcnptione privati* in
j« vqne ser ynndrqginM <b fMdr/agvM·· «an»i /m <··»·cubiculo fata , quo nec publice leâa oiguofcitur ? Hanc
•tari*Intuti frutifitarr m· trfet. Hac Loo IX. Sed dc
titulum «cum«aici, .id eft uuiverfalü, Tentai Gregorius
Hadrian·· papa in epiftola adConftantiaum dt Irenem
rpa advetfu* Joanne* pattiavcham, qui primus hanc fiAugufto*, qua escat iu «Ais feptima firuodi aâione a.
titulum temere aflumpfit , it a eft interpretatu* , ut
hac ait: ΚΜι ·ΰτ·τΐfanat, fard i» vtArit iuftrtrlihat
fibi'ipli etiam denegaverit. Interpretatus ell enim priva­
iafttfrtfatriertitartgiuathii ( fcilicet Tarafi·, diredi» )
tive quoad omne* atros, ita ut qui (e inferiberet mcume••irtrfaliat Hidtat ta» rtfttiautt utruta. iti ima
aicum , id eft univerfataa, omuc* alio* patriarcha* dc
ftr irfniii·· vtlitifa hù^amtat fcriftaat ·β , ·{··.·epifeopo* ceaferet eife privato* , dt fe fol·* paftore*
•tat: frddtiattjt[••dttatH ttèfira tltaniifarirfnitiicrederet habitabili* tetre. Sic enim ait epiftola f». li­
fufttmit) tu atiaian Ù» faeraat tear·»!····» ftrit aai·
bri 4. quam refert etiam Baroniu* tomo l.auno jt). num.
utrfalù dtftrihatw, gaiateatra faaBrraat ««■··«* ί·βΐ}i. Hfia·! Jffif htt ttrureri··» Mtn urrifit, ·« c·*
fihl i· ftetifitet·! irtd· gltriaufrrrLeritatit tnriftnt,
bna« e*«ta« frett»at dttraft rilmttr * k epiftola

•v da* priveras» aiiyuid drier tu»/, banvrv debit· fattrd·*·» padoowoMtr aalverf. Ceterum Innocentia» 11L pa­
pa aliam etiam iraelligentiam tribuit huic titulo eteume•ici , fecundum quam aeipondeodo Joanai patriarch*
Conftaotinopofetano, docet convenire foli Romano pon­
tifici. Siceuunaitcpitala 19S. libri a. quam refert idem
Baroaiv* <omo *> anno 7(7. nuat· ». bititur eriver[ali»
ttclrf» ilU e«a, y*a va aaiverfi· csn/e» ttchfiii , yea

tata, ftafaaematfatraattradhi····» dtertta tft vide»nr. lafttaadt tain ardu·· a»aaiji ftr faaSa ·»βτ· taihr·
lita&tftbtlieattrltfut aa&aritattr» valuit ι<·>» bahtw 1 ywd aiatin»» f ••ivtrftlit faftr fralataat fbi faabeat Ktnaetia tttlrfaat, yam tb tefat maiaat Dei teele/<*·*, dtftrihatar, taa^aam faadaraat fjardtraat rtbtlIta» attat bartütaa» ataaiftfertft, trrnra tft. £^atd β
aaivtrjtlii ·β, ttiaat tttltfia arfira ftdit friatataat babtr·
digarftitar , ^ard tidier laat tnaihai fidtlihat Chrift irait
f"

~

*4**·

Buu··»··

1707
A ···
Casem

II.

JMBu—aWsM + qpqjMsro Be—« aii^» MB—1» fo
—mmarowpefoefo··—· «r
stfimima, qomn

4«Mt—fouJ /

MM(fM

Ï70B

A

XXII.

UM.

Ab. M«nHadrianas. Cttte·ρ<*faaAusTatafim,^«o
atiam Borna— —ciel· io—r faaA— rriatum —amutut ia
matrptotagpo dix »>- Tabraarti. aafauam bu< titulum
sepxntur ul—pafet auc miram * la nais peataa feprimo
iraodi , prarfatim aftio— fectudt, Λ eKquib— form
dicae la ai iovooiatur ai datât— jaeîsm coeum pcafidca
ttawlegatiaaMAoiicit: arc anim fioaaioram v—apoto­
xa—pesrvidcti, ate ad vitasda fcaadala dc fiagutis erat
agendum, i—mabtMibus kgetii apdAoHcia défiait inoi
ds tan»om imaginum veactatia— > psopast quam feet—
fynadnt coovocata. Idea fecta Baroni·· torn *. aaaa
7»7· onm.S.iufi— , dicit harae tiMom pat riaccMCoa.
Aaatiaapalitaaa, tint oaae—a appvsMoni , aafevasom B

Amn titalan afarfari a Cratit ruptum tft. Ceterum
AnaAafius bibUotbecarius in ptsrfeno— tatimm fynodi
uiloqueoa JoBuaem V11L fuasmum pouti&ccm, fic aitt

fnifrt^tnttt Ommpn» U mraUtti rcprriwadreM·,
»
riajnn, eftrtbaM fati —a
Mwocomcuhomdtarr—porriarcdam, yoad —UmfinUt
•tomt pre/ataom, /idyardroddam farti fr^ttriit, fi
e CbrifiUait UitMwar · Hoc A—ftafio»,
aim·

eucharilia. Hi— appuaet, quod alia etiam eudalaeircumfcrcb— proptn* harufim ——ericorum Cnmoram
Cabafiladc Marci Bpbcfii, coutcodcnrinm , verba dia li­
ta» giaGrace, far faam fiaatfnutfba tttfat CbriKi

tai t
tanta ia fêtait^ armtfan fenaiam ibrtfii tal
ttaafaaaaatXaMtafaetefat, sArdae—«ia forni*, dc
qnib—vida'Aratdmm ia cooe—dia lib· ). cap. qp· Cut

Cm conciliabo!· 1 too»* 1. cnnc. pacte a. editionis Colo-

lutiuopolitaM pol Bomaaam , le fupra Alcxandriaam ,
noluit apptoban, imo expretic reprobavit Lco · Vide
Baroarinmtoam«.a» 4»a-n».>. &«sj. num· >. & t·*
■o i> aaao si*»· num. >a.
t» 7*eap»Mi«.J Qgod fi tyrannice & de fafto fsAa fit

aliqua ce·roc·tie c—cilii fi— auQaritaie fed·» apoflolicu , fempes ut co—Uiabulum fui» »«puta«um , donee ai*
feni-bt cotifitmatiaepifdcmapottolica fedit accrifcrit.
Vida Baronium torn./. «w jjj.num aaj.de fcq-*a«no
>14- n«m 4·&jjj.auBi. 11.* jy·. iw.n.· dc fyy. num.i.

>1 La. Ï Cano—m Cbalcedouenfeut dc primal· Conlantia—olitann eccleGm pot Bomanam a faaAo Lepoc
pepa feittt reprobatum exprefli, vide apud Baronium tom.

• •ramenât·· 4itif*/> f»et ifftreat
foar t fae<·^ ·— tini, Un μ·μ » badira- C feit iuepitola ad Micbaclem imperatorem, qu* incipit «
r*<*· nttii matt tfifctel atanniti fari· propofucramus i led pattiatek* ConAantinopoiitam tny■r. «Md
enva·» UbitablU nblt Un
peratotom fati potentia » fecundum pot Borna·um lo­
ifat aesaM» fetetar
cum Cbi ufurpabant, qui tandem a Bomaais pontificibus
firiG—reefopafad·tranquillitatis caufa fuit petmifiui, dr primoab Inaocen, fc criai Untfnnt,
tie ill. inconcilio Latera—nfi approbatas, iclato in cap.
*·'
Aaciqua de privileg. Vide etiam Bioium in notis concilii
Conftantonipolitani t. canone >. alias >. verbo Conftantinopolit. tt Bellam, de Boman, pontif. lib. 1· cau. »4
«οι·»·» pnotroar t pu tam iatftt rcdarg—l·—m Jtaafafii
as
Novell. 1 ji. in qua polquam dixi—t de
rUftraat· Hoc Baroni··.
conciliis Nicmao , Iphefia* , CeoAaatinopolitano fit
ia iffHÎtrnt.] Id el· teplicaveniat codotaoTerra,
Chalcedoneafi, in quibus prufn—o—bat infertum A apriadedoham. In ea—im civitate privata» difpotatio—·
probatum cano—m de arcbicpilcopo Cooftantinopolitanonnulli deputati hiuc inde egerant de purgatono, ut iuno, fubdithcc verba : Mtft futtinat fnaa4aia «arem
pra dixit Andreas prima coiiatio—1 « primo ( A· pur.
tltoriumfirr fecundo « An P<*M igni» corporei ibidem
tgt tttaiatt fantUtan, rrorrrad^gm—» aattat artbitfi·
t. Xt quidem quod purgatorium fit > c—venerunt Gre­
fitfan CtafiaaüatftUtt — Xrmo/«tundam baUrt Ittaat
cs . De pmna autem ignis corporei mil ia infra feripta eeftfi faaififiatanaftHtlitanftaUrit g«m« fait» . Kxc ip.
duiadkitui. neque tu dtCnitio— concilii. Quapropter D let ifai ftiftirtt ata tfit ifratarti aaStriratit trJu
hic articulat de igne corporeo in ioeo purgatorii quamvis
atnfrafcriUrtftéiUt·, taraatina fyninta iifaititaiveniimus (it t ut communis opinio affirmat, a—— ta·
bat «•bûrvud», id ft faatirt titit, b ftrftraat. Îttaiat
men no· cl de fide, ut obfervant Bellarminus de pur*
tart teat ta ttatUit Ctaftaatiaflitaat , feat CitltiU.
gatotio lib.4. cap. ii. Suâtes in {. parte· tomoa-di·.
atafi, UfiUaMitartttaati fatrlaa eüfttfi CnfiaatUt»
(put. 44. fed. ».
ftlitaai, tivtr/ati tfi Ltt fafa, at faftriat USta tfi ,
ir Dmm« . ] Moderna tranflaiio Ce habet : XJ^oairv·!
Vide Baronium tom. 7. anno >41. num. au Has autem le­
- finai »
•arnru rriiaqurrMuv dry··—» UUges Cuculares adducit Provincialis , argumento , ut ajunt,
•d hominem, tc ut fahem tanquam ex hiftoria k fa&o
M[ifMUii verre—■■ *jrcqri»<v>» > — sabseneuMoe· e^«
ipfo Grucos convinceret.
A—wf , qn« fibi iff· tUyf·· , «M gafiatit atalti
XI («··■«.] Obvolutas foetentia» fic explico . Ara.
fttnfitru , experieadeqae fiifttai , «« qufear «·■»thenfis dixit : TfaUat atRraat argat, fa«d fiat fttffim
nftt , rarfu iaeeaUrttar , ar ommob· carrr Atftfite,
litat tai ftattfitit aea ftttfi taamari ttaailiaat : /td ro*.
vri
etaa a tnenaatit itnît bntn inittti , <4
fta fefe fiat fatriartbit, fuiH fcilitrt ttavttart, id «A
pri#»··· wrier wdirr /tUirerr» .
'
■m rtfifita «»r*m <«■/«·/·. Quod hic fit fenfus Arat4 HddrtaiM· ] Habetur h<c cpiAola a&ione fecun.
tbenfis , paret cx immediate fcquenti interrogatione.
da feptim* fynodi cx verfiooe Analafii, dc apad Ba­
Ham ideo ftatim cardinalis quafivit, quid fentircc Ara.
ron ium tomo 9. annoytj. numero decimoquatto. Pott
tbenfis in cafu , quo patriarcha prateatu alicupu cano­
E
di Ac Provinciali» (ubfumit catdi—lis > epiftoiam Hanis contradicet—t convocationi pap*, ·— feret tuae le­
driani fuifis receptam in concilio , eadem fcilicet attiogitimam c—cilium · Bt refpoadit Aratbenfis , quod fupae fecaada.
pofita convocatio— P»P« ,9rtfttr ttatrtÀiCiteta1 «ii»,
11 Ceqfiriam.j later varias leûione» ia margine illius
r··» ■»· UfiAtt, mm βι··ι fit eeaeiUaat hgitinatt. Tuo*
rpiftal* adnotatas pofiet etiam hrc apponi. Nam ibi
c—ctudens febdidit cardinalis 1 Iptar fiat fafa ata trit
loco horum vetborum , rrilem ttafiinn
natiliaat : tum tamen fcilicet poftt ede fi— patriarchis ,
hac legantur t ifiwvdniim freftmt : qua nullum
urdiAumeft· Bt quia cardinalis interrogaverat, quid fi
fenfum ad tern coati—nr.
prateatu alicuius canonis convocati—i papa refittrrentj
14 Caa««raedi.^ Id eft. fequitur in particula p</crad»
fubfumpfit Provincialis , magis id declarando, quod il­
coati—rt etiam pocclareto <ον««Λ, ut ipfe Provin.
le can— non potuifiet efle mu apocryphus : fubjuuxitque
ciaiii magis explicat infra hae eadem collatione num. 7.
cardinalis ad confirmati—em diâorum privilegium Con­
Namvcroum r—caad» explicite non legitur neque in
fla· tini, quod legi voluit, non illud approbando, fed
çcdu4a> —que in didia itione.
adbomi—« G raros magis convincendos ex ipfis eorum
14 daatracMM. 1 Coot dicit cap.ij. 4*re diem f*fi»n
juribus, licet iavalidis. In eo enim otivikgio, quod
pp
rofci.
Concil. aentral. Tom.XXXl.

170*
Λ«~»
jjJÎ*

BIW.···

Cowes.

Florbktini

*"·”··

λ

referrer •GraiUBBd»ft»naioeeBe. rap. Confiant i··», le z\ quiapoftiliaptiora verba BaQii fce«die«v*,/taNi/eaw,
A···
latte* · Theodoro Balfaa»··· ia Nomocano·· titulo I.
O'./Md·»·, mrctpofita c* in eochologio rubrica dc ali- CuauTi
cap. t. Coofimmou* impoMeot volui*» ut <··μμ «m?uibu* cvrcmouii* cum alii* verbi* fle otariouibu*, ideo

t//r*J·**· yaoat Iwpvraâarfa ·*«/·/>·« babmvror + nltn^·

■bfeqocndo goftmodum illud impetativnm, /a«, non tam
facile apparet ineptitude connexioni* ·. ax quo tame* in^
oerativo modemiflimt fchtfmatici argumenta defumant»
Non enim tam facilem ad fenfum catboiicum habet inter­
pretationem iftud imperativum/ar ia liturgia Bafilii»
duam habet ia liturgia Chrpfoftomi. Quod imperativam
/ac in prafata liturgia flafilii noa legit ieflarion opufe. de
euchariftia, fed etiam ipfe Marea* EpheGau* iu opufe. ubi
privilegia eccieft· ftam*n«»1q“* funt «Dca» tauqaam
cooreadtr probate fetam -hotefim, quod hi* verbi· Chry»b homme derivarent. VtfiHMrouiom timentem Daaaea
foftomi Sc Bafilii perficiatur coufccracio, adducent verba
& don* ferente* > tomo j, aaaa |M* num.»i7· Atomoifr.
liturgia tam Chryfoiionti, quam Bafilii, ia vcibi* Bafilii
•nuotipi. aum. y*. Cetenimcaaoa ilk de coafenfnpa.
non refert imperativum/m · Verum quia non a* hic loca·
«riarcharOm «a couvocadotut generali* concilii» auem
de hit fufe agendi, cum pnefenim eflet aAum agere :optU
Provincialia feipra dix»· aoo poeaiffé eflç ailîi apocryphum»
mccaiiti hoc explicat Arcudiu* in f«M concordia lib. {.
videtur efle oui ex quibufdam fynodici* feripti* eauuciac*p· V· folum hic ia confirmationem fupradiAotum, *c
tut leAutia teprima fynodo ta verGone Aaaftafii «etc i. a eorum quw dicit Arcadiu* neceflê txiftimavi addere, qaofl
aAioneoi , fubtiruio. ^M/crfeafe bwVM* fodfeaor fi*·/··· ® profatum imperativum vu'»rw, fac, in liturgia Batilii,
jÿaeda·, hi· verbi· > Mei· guiÿo/dem ffaaiitit Jiri*
noo legitur in vctuftiflimiteuchologii·, quo extant in bi­
ftiti iua»trb&taa i oaa afartaaa aliyMtaia ftaai»» tuai·
bliotheca Vaticana fubnum«cit t>iy. <$54. rtt t. tlya. A
■Vtrfalta [tri ftattr tt»[eaf»»t **trr»n*a> /*«4Ιΐ|ίο·ν·Μ*
•>7f. feno ncc legitur ia imptefl» Venctiit auaeijM. i«
Î>««rÀrrcJ>ârew. Qui canoa comnoo fit fynodicutalicujut
eadem bibliotheca aum. 1 ***. nec ia imprefe anno i«i<.
egitirnoatcurneaicafyaodi» fine dubio eft apoctyphu·,
num. }p»S 1. nec in imprello anao 1J7O. quod e* pene* me »
ut optime d<<i< Provinciali*! A propreté· ctiam dixit
nec in liturgia BaGlii imprcfla «b vetufti* codicibu» a Clau­
cardinali·» »·*····« iNarua*, id eft in ahquo pt<ttafq
dio de SainAc·.
••none, qtatenu* exhiberetur. Nifi malit quit dicere»
at rari*.] Hanc expolitionem profecutu* eft poftea
Grace· in <U<> fyaodici· fcripti* ufo. eflir vocabulo geneBeftarion ia fuo opufculo de eucharifti· facramento.quem
ralit» Vvi atcunacaici, nt legitur ibi in textu Grace» ia
Ctiam refert Arcudiu* ia fua concordia lib. f. cap. | j.
fignificjhiA fenfu improprio» lufpeQu convocationi*fe•9 Λι.ιι.νι'.] Quod opu* Andrée hucufque de fi da­
ciendae a patriarcha Conftaatinopoliiano , de qua ibi age·»
tatur t formam tamen A aAa concilii aliunde tecolleAa
batur, nimirum non «cumenicitotiu· orbit » fedrrcuiuchoc opere coagefliinu·. Meminit huju* fui operi* idem
ηκί nationi» A genti* vel ritu*. Sicut enim ia prdation·
Andrea* fupra collatione <.
|ar, «/MfO· ««MM ffitàtn* ftrltr&tU·» . ♦ ·»·/««
•cri·/·»·· t a«dea«, quodjtyoad «·/»·· Gai &:Mftrti»^i, afr i/ft iijtiittttf &
HljMttM. Hac igitur voluit aaAoritate Grocea cou»ia.
cerv cardinali*, quumipfi admrncb«at. Verum cum in
eu fubjuugmmt privilégia ccckfio Coaftaatiaapaiit·»
bu, aperte colligitur coafi&um affa a Gruere » at etiam

ipfiut fepriiax (y iodi ad Joannem VIII. dicit idem Anaflrfiut.quod Greet dicebant fe appellare patriarcham fuum
Conftantiaopolitanuin ercumenicum, non quod univerfi p
orbit teneret profulatum» fed quod cuidam parti orbi* v
pr reader, ut in o- nota huju* collation it diximu* t ita idem
vocabulum ercumenici fle generali t poterant applicate con­
cilio non uaiverfali tociu*orbit, fed partit Anationitutbit.
.
..
•4 C«aag«Zu>. Ί Scilicet in avangclii* habent ordinem
Λ finem » ut hoc (artificium incruentum flat in comme­
morationem palfioni* St cruenti facrificti domini noftri
Jcfu Chrifti. Diony fiu* autem utitur etiam illit verbi·, ut
facetdotevcufet propriam indignitatem,
a. Operar,'.·».. 3 Loquitur ad hominem de vetbit eucharifti* ioftitutr* a fanâi» doftotibut , ha filio, vel Qhryfoftotno. Ceterum forma extrema undionit eft depreca­
toria ex Chrifti inftitutionc ■ Vide fandum Thomam in 4,
dift.xj. ASuarex ia ;. par. difp. 40. fe£ j,
26 fftSa».Ί H«nc expolitionem darama Grccit, quo
fle communior eit apud omne», refert etiam Grccut feriptotfefi. *j. Vide etiam Arcud* io fna concordia lib. J. ycap. p.
u
ay Zrar.J fonderai non folum verba liturgis Bafilii »
fed etiam Chtyfoftomi, ut dicit flatiut infra . Haec autem
funt Cliryioftomi. Verum in liturgia BafilÀ intolerabi­
li* eft modernorum fchifmaticorum audacia, dum fine »
non dicam reflo fenfu . fed etiam fine ulla prorfur conne­
xione Sc 1 yntaxi verborum, addiderunt in noviflimi· euehologiit impreffir Veoctii· Imperativum illud ··<««·*, fac
panem hunc, Ac. quod imperativum nemo dubitat exiflere in liturgi* Chryfoftoin», in qua tamen fu a na habet
cutn reliquit verbi* connexionem * optimam explicatio­
nem ex fubfequentibu· in eadem liturgia verbi* ·· fed in
liturgi* Bafilii nullo modo coaptari poteft, ut patet le­
gent!, Hxc enim funt verba antecedentia : Of/»rr···» <►

to .4ypr.fr··*.. 2 Vide qua diximu* in j. nota circamodium ad primam collationem, de hoc modo loquendi A
diffiniendi in concilii·, in quibu* ipfe fummu* pontifex
perfonaliter prxfidet, in fignum auâotitaci* A poceftan*.
|i Pr.«»fegi7(.J In concilio Lareraaeafi fub innocentio III. cap. $. relato in cap. Antiqua, de privilegii* hac
leguntur·’ .dairy··pxrnxrcbafen··/*.£··*privilrgi· rnm
V··*.., /arra
iffniun ftuieti, M
fA K.aiaaaa. tttlrfiem, ymt myp.·.·*. d.a*ia./bp*r «nn.r
t!!u *rd<nar<« ftttfittit tinmi frixiftita , ntp.tr warm*
univrr/.rnaiCiiri/iJfrAfenai Cb
» C»afle»ti**f6litntfriat»,
fatit» » ^afitrfrraa ttriit» ,
Hitrtftljttait»·» fiMrraail.ee· abri·.·*, /rrwr. cnifebe·
fnfrie iiftirnt , ita fa»d p^tfaaa· ..rua* aatifiif*· a X»UMa.p»a»ijicr rtttftriatfMta * f··/ tft fltnitttiiait »fitii f»»tifit»lii iafi^ar t frafiitt fhifMitatit & tMitatir»
iaraai.ar·, lirtattr iffifait fafrafaatit falli»» lar^ia»·
tar, rttifittiitfrtfifritrfuitatttturta, & pr. Armanatrtitfiaffmfitatat ahtditana titifii». Dtruiaica vara
tratit vaaill»» a»l· f· fatiaat abibat Jtftrri , aifi i» arba
R.araaui ABfr»»ax.fa«/iiaiaia>p.ai>7'« prafrar »xri»»rir,
vel tjat lazaret attat iafigajit afafialita lifuiitiit . Ia
libat tuta fimittiii nrta jurifiHBiui fahjtfiit , ad
tat, taat atctfit farrit, falait affallaiitatbai ai/irdem «p·fialicaat iattrf.fi tit t ftiiri tfi ab amnibat baaailittr itfa^
rtaiaaa . Hacibi. Interfuere autem in hoc concilio Latetanenfi patriarcha Conftantinopolitanu» A Hierofolymitanu* perfonaliter, A per vicario* Alexandrian* A Antiorhenu* A plure* rBetropolitr.
Baft diffinitionem publicatam , Grxcut feriptot refert
quafdam interrogatione* Latinorum A tefponfione» Gra­
jorum, atque inter alia*, cur poft verba confccrationi*
adderent, Et fac panem hunc pretiofum eorpu* Chrifti
tui: Afimiliter poft verba confecrationi* fanguini·. Mi­
rum eft certe A incredibile, poft diffinitionem hoc interrogalTe Latino*. Namipfo Grace feriptore telle fell. xj.
ante diffinitionem coram papa ca de re fuit difputatum,
uptimeque refponfum · Gtarit r imo Graci » ut reflatur
ftrftiftfn aronera i/a ,
«a bvanGcrr. & [aSifiurt ,
Andrea* collar. *1. expreflê dogma fidet fuerant profelfi ,
<>
fttt» yaid«abna< , &t. ia quibua verbi* in
E
nimirum foli* verbi* Chrifti domini fieri confccrationem
primi* notandam ■ quod veibum ofttndera , ««.Ji?!·»»
corpori* & (anguini,.
Bcflation in opufe. de euchariftia interpretatur facere * fic
Refponfio euan, quam ipfe refert dcdifec Grxco* ali­
ia conpinftivo 'egent, ut veniar Spin tu» fanftu» tuu* fuquo* rxlule* privatim, A non tanquam de omnium con­
pw no* fit fuper ptopoGta munera ifta» eaque benedicat»
fenfu, nempe fe dirimere matrimonia jufti* cauli*, non
lanftifictt, St cHtciat panem quidem hnne ipfum pretiofum
eorpu*, &c. quo Bcflacioni* interpretatio veriffima eft St ad
fubfiftit. Nam eam idem Eugentui in decreto pro Arme­
nt* , A poftea Tridentinum tclf. 7. damnant A anathemafenfum Bafilii. Oftendere enim, ficut A dicer· Dei, eft
titant .
facete. Hi*verbi»ameccJentib·· in liturgia Bafilii fine
Similiter inter cetera* Latinorum interrogatione* quxullo feafu vel connexione addiderunt noviflimi fchifmatifille illo* refert a Grxci» , cur facerdote* eorum inungerent
ci imperativum «:,*<··, fa* > quod fic ineptiftiaae anneAunt in aoviffimi* & corruptifcni* euchologiit» Oifttrt·
facrochtifmate , A non potiu* epifeopi tadditque MityleBenfem omnia canonice diflblvirfc. Certe Mitylenenfi» non
m»i Opa/fnlaatn,, x«n,rr Sy/riraw /xnAaai maia· ftftr
aliud potuit reiponditfe canonice, nifi quod in pixfatode­
n.r <F /o,»v
bf»r4ntT· ♦ /·»creto pro Armenii, & poftea in Tridcutioo feffione 7. dif.
*«/«««, Crqfteud/re.· <7*/«.-pan«* fa/dra hame, &c. Sed
fiaitur,

»711
Λ
·«·
Ο»«*·ΤΙ
‘4H·

F A a »

IL

il lia vu*
—
îv-“

T7T’---------

boitât, ordiaarwm (oUmtaaiaifimteonftrmariooi» tft» A Mima fit da fo»· eateruo, ut parat m iil· rabo , dr·· Mit
'···-'
freMfiv· fcd qoaapvi* ptiam dairaoa * canone* efi» * " *®
eytfcopM· t * «tifmm4· p« ap«fi«lic·
àifocnftü»*·

ara et MtitMbiti A araalra orgeat» caafa iimpikra
frasdqsra rimfaMM ftt «pifeapu»· coafefea 1mm iacra■tcatum aJtauüftrafe.
Sei wee «eoaicc porait excafaft Mitytattafi* epifeapos
fe («cer^osc* Grec** peceas* rao», iaciaaaeatalee» coatcf(ακη OM f txnaumtta cdabaaiiaai factificii, «le qua
idra auftot aderit , a Latiaii pariter interrogato* faida
Grata, diceara apoAoU s.Corât, il. Prabra «arara fe-

valido·, tt noa ferendo, fedlauelentevi*etiam>nfe>
rointerno, potio»debereatCroci fbi de remedioabfolotioni* * difpcofatioau providere , quam toto vito
tempora ptmeeatu jut»· accla&aftici httmaoi jn» ipfom
divinum pefiuoUatt, & Iterant: n to pmatteatto privari,
ac fecunda tabula pot naufragium deperdita aecefiatio
drmeigi.

M»»·

Secunda caufa eft ctUm, quia ptetbprcri Grocifuc»lareacumfiar oeoratt, k ipfi cum fua familia implicati
negotiis, ut reliqui de populo, nenda facili facul ratem
audiendi confection·* impetrant, àut curant, fuatque cu­
rati cum dimidiata porafiate, ac fera omne» coofefarii
Gruet font monachi, quorum cum non ubique/it copia ,
ideo Grxci paulatim ooticiam fee ramenti ympircatix per­
didere. Sic abydu» abjrfiam invocat.
Caute etiam legcndu» idem Grxeu* fcripior ibidem,
dum ait, Somnium IV. fommum pontiheem eehibotfla
B Gr*ciapr<fuTilNM, fi ipfi in locum defunfti alium patriar»
cham ContaMinopoliranom ritu» Gruci Moranti*elige»
tent, fereoaotorom patriarcham cfuCdem civitati» ritu·
Latini. Hanceihibitiooem noaeft facile credendum fe­
nde Sugenioui, prudent i Simum pontificem: aotum eft
enim quantam femper humani pontifie·· diligentiam adwitteaeti , ima fera eunqaana confitentur duplici er
hibocrtnt pro confervatioac ritu· Latini in parttbu» orien­
caufa. Prima, quiacanone» penatn iuipenfioais taipo»
ti*. Nam Innocentiu* IIL in ptarfata civitate Conflantiaunt clerici» foraicaatibu», vel alia peccata commit te ot inopolitana inftituit primam patriarcham Latini ritu·
bu*. Cum igitur facerdote» qui peccant, h habeant pta
Tho«Mm Mauructaum, ut fidele· ritu* Latini fub im­
fufpenfir , occ puteatconfefiarium polfc illo* ereteitio fui
peratore Balduino Flandre proprium fui ritu* patriar­
ordini* reftitucte, aliunde tero celebrare velint vel de>
cham haberent . ut conftat av eju* epiftnli» , prefertim it.
boant, omittunt cçafrljîooetn, ita ut hoc iacramento fem
lib. t. regeft. 1 & alia «ddufta in noti* ibidem per Boffiat ptivatr.
quetum NarbooeofetueditioM Tolofena anni t<j$. Vi­
Canon autem «A »4. in contitutioolbtn apoAolicn, ni­
vebat autem tunc tempori· Michael patriarcha ritu* Grx­
mirum: Mpr/rapo», tmlprrrlpra, v*l «ttevraw >>/·ν·Μ·ci, ut obfervat Gencbratdut in chronico anno »>ij Do­
f>M»,
ferfori» , ?»//art» drprvh««/br , depvaacar . Item
cet enina experientia, pullum efie tnedium efficacia* ad
Bafilii C<p.
!>»«·»·» p·/ travnarow ftrmtua< , λ Ut, _ pficfeum fe devqtieoem erga horna nam feJem, atque ab ea
caMto rr/«cterar r It can. ja* ^tMprceeCum ad rnvrvrm p«. V. dependentiam in illi» partibu* confenandam
fehifcanrr/rricfafradndrptauurur : flr finite* , quot congerit
mata ptxcavenda, quam Latinum ritum, ptxfertim in
Arcudiu* la concordia lib* 4 cap. 2. Qui canone» rtl funt
regnantibu* , fe ejuldera ritu* prufaie» fovete & confer»
iantentia ferands , non autem Ut* ; vel loquuntur de pu·
vare.
^fiethfe^eUheiet & daeaU«H«>>

vate» aaa^aa
&
, WM 4ye4l<«a« nepau feaatei. Qs< verb· ««Macentes
patretccMcUvTriJcNUM* fisc fobdaotfeÆ tpeap.7.£o
th/Mit* entra e—fttettU· ànl^rru, ara prvfaufoora r/«
arâ^raira, ataalterfbivMfetetparraJmwM#*, yaaaw♦««JM e—ttrieti· tfi *Mrawr » MffM pv*"·'/* /étreawMaPcMr^aMatlfraaataaclar^fM·' arcWrrr taira: farta
Cbri/tragM eaaaihM , rate· aï ii» fitn^tibi, fetfiat ta
·£<i»itbtrii ttlArer·, ittfftSilfitbi fnftt^ ftr•aa4a« tf· imitii « a*a4a »M ieft iUit ttfU tiaftgivit .
Nec patret CMciiii > i*® ûiM«at ptcccptuot pofitivam
hit verdit* IJp*4# a**1#*4 ■·» ar^rar/iararar «bfo a» pr»via
aaap^Miarrteteewrrtt f«rapr»'·*· caa^rraar. Mac ibi.
Veram epifeopi dc licrrtote* Greet non premitrunt

PARS

TERTIA

ACTOR.UM SACK! OECUMENICI
CONCILII

FLORENTINI

POST DISCESSUM GRÆCORUM.
Nam. I.

OIT Grxraruo* tiifctffm

K^ieiei f»f»
re licet otnncm provjribu* diligentiam adhibucCbrifli»»it frimifiltttt ti^ertteri ,reiiktn ,ttm· D rituus, quantam ille donare dignatu* eft, totum
m · »>74/1 in j ac nnivtrfit tulnn refer, tftrit, hLfitlji.
tamen infinitae llhus bonitatis attribuimus, fine
nwu/ ex mtt»»fcrifte teJlce k>leli»thec4 Heiétlkeij»
cujus ope totum eft inane quod geritur ·
i»yetic»»inH »dvt(lx fel.l-/}.
bjamque ab ipfis noftii apoftolatus initiis omni
ftudio elaboravimus , ut utiiulquc ccclefic unio
£»fe»iht tfifctfHt fervm ftrverttrtf Dei
^·
feliciffime fcquetetur : fe poft multas hinc inde
fatttte» V
kentdifliwxt.
miflas legationes, advenerunt ad nos anno prrtcritoadduâi, & haâenus fuflentati fumptibus noLoti A io altiiTimu Deo , Be in terra pat
ftris carijimus in Chrifto filius nofter Joannes Pabominibur bonr voluntatis. Juvat, canlfiIto log us Komxorum imperator illuftris, febone
metili, invocem exulcationi* erumpere, Se gcmemoris venerabilis frater nofter Jofeph patriar­
fiientc animo cum angelis mi icere letitiam : quan­
cha Conftantinopolitauus , fe loeatenentes Ale­
doquidem ineffabile gaudium , quod eut omni
xandrini , Antiocheni fe Hicrofolymitani patriar­
Chriftiano populo, nuntiamus. Quanto quippe
charum, legatique Trapezuntii imperatoris, Ibe­
meos noftra tanto divina, coniolationis rore per.
ro rum , Ruthenorum fe Valachorum , cummetrofunditur, ita exhilaratur cor noftrum , ut quod E polius fe clericis ac nobilibus plurimis , fe multi­
leutimus explicare nequidquam valeamus , lolatudine copiofa.
que in gratiarum actione &voce laudis rcqurelcit
Avidi quippe hujus focratiflims unionis, labo­
arteétus nofter.
ribus plurimis marifque periculis (cfe exponere ne­
Ecce enim quod ardentiftimo ftudio fe indefeiTa
quaquam cunétati l'ont, facro crcumenico conci­
piettte olim & longe, antequam ad pontifica­
lio, quod intra Italiam , fe ubi nos commode intus apicem aftumeremur, optavimus, oiientali*
tereffe poffemus, fieri magna cum inftantia poftufeoccidentalisecclefixdiuturnum pernicioiutnque
larunt , adefte cupientes : advenerunt autem ad
diftTidium poft quadringentos quinquaginta annos
difputandutn, fine contentionis tamen vitio, aut
divina tandem miieranonc fiiblatum eft: qua in
pertinaci» ftudio.

P

1713

V.Vv.*"

Cone.

Florbhtini

“*

1714

Nos kaqae divini humanique juris profelforcs A
Sttnefiiietenftein tnuUU Befiletefit ftffieet a * n ·
ji. (neip/vrir) freeeifti eeriieeiicPkehetieti ettn-CMe^Tl
osant ex parte eoogrcgarw car*vîmes, oui capita*
nfteeeie[elutu 1480. ^ueineuufcriftuut txtet ie i4f*·
riba·;
vwutcat
«pense*
:
Dcoqoc
largitate
,
»«*»
Hiiutitte Veticeee,
poftqoas· ci· tamexfcripcxris divmis, qaam ex
faoAss patribas Laûais pariter ft Greets verita»
Eugenius famatas pontifex Bafileeofium ia
peroauuaeftp«tefaâa, fibaatibiaaecoafeaTcrnnt
ft getta cognoicens, rc cum patribus commu­
mvmt« veritati, Spiràaaaqee fanâum ex Patre
Gael ft Filio procedes* profefsifont, fommamnicat*, fefsaooem publicam Florentia· celebrat,
q*« Romae* cedrii* fe ita&g fedis apoftolic*
in qua · reritases 6dei a Bafileenfibu» declara-a tuf Me
ta» reprobat atque damnat, eafqoe aficrit pros- *2feisSr
aoâoritatem, quam improbe nimie» quidam op­
ter mentem Coaftanticnfis fynodi effe iaterpre-£TfcC t*.
primere nituntar, grata recognoverunt· atque in
reliquis awifcnfenmt, psoae cx decreto inde eoo*
tatos Bafilecafes : tam affirmat totius orbis d·- ****** ***
moni* ad latrocinium Bafileenfe conâuxtffe , ******
fcâo, quod his iaclafaaa mittimus, tuacclfitodo
at ad complendam iniquitatem , abominatio­
apertius difcct.
nem delolajioais ia Dei ecclefia poaant t de­
Audemus fane ia domtao gloriari, atque coafideasifrime dicere, id aoftracrate patratum efle, B cretam k contra illos Ferrari* x v. Kxlendas a VUt- Λquo nil triajus, mhilque dignius ab ipfo apoftoliMattii editam innovat t declarat que , concilio r* * <··
Florentino approbante, omnes cujuitnusque iflqt
****
c» predicationis tempore catholica vidit eededignitatis, ctiamfi cardinales, patriarch*ar- 1
fia. Neque vero hic eric finis divinorum mirabi­
lium, fed divina tniierationis latior campas ape­
chiepifcopi , epifeopi , aut cujufVM-^rdidis in­
ferioris, qui Bafile* poft revocatam concilium
ritur, utfol iilejuftiti·, qui in oriente jam or­
tus eft, ad iptas quoque infidelium tenebras radios
remanferiat, intcrfucrintque aftionibus conci­
fee lucis ea tendat, fiatque falus domini ufquead
liatibus, excommunicator efle ft privatos omni
extremum terne, omncTque uno orc fc uno ipidignitate, honore ac beneficio, atque cum Co­
ritu glorificent Deum k Patrem domini nolui
re , Dathan fe Abiron , at fchifmaticos fc re­
Jefu Chrifti.
belles, «terno judicio efle perdendos.
Expeâantur enim in dies com noil ris nunciii ad
Et eorum omni* aâa, gefta , ftatut* fe de­
id milsis, fe jam fere pre foribus adefle nancian­
creta , maxime in duabas ultimis fefsioaibus
tur Arment, gtfH magna fc celebris , parati fc
circa veritatum Tuarum approbationem fc te­
per omnia Romana ecclefia fc fanft* ledi apqmerariam depolitionem , caftat , revocat fe aaftolic* fubdcrc . ejufauc mandatis 8e doânnis i
nallat , ut pernictofa fe a nallam hafientibas
incundanter obedlra. Merito itaque , carifsime
poteftatem temere condit* | illofquc omnes
fili, cum in re jam tam multa ,’ in fpe etiam plura
hzrcticos ceafendoa effe atque fchifmaticos , pu­
teneamus , omnipotenti Deo hoftiam obtulimus
niendos ultra ftatutas pccnas cum omnibus inia
jubilationis &r laudis, tibique iftainfinuandapu­
fautoribus fe feâatoribus «terno judicio , ut
tamus, ut noftrorum in domino gaudiorum par­
qui confofionem atque fcifluram in ecclefia Dei
ticeps faflas, divina pietati noblicum gratias re­
fe principatu ecdcfiaftici ordinis ponere cona­
feras: hortamurque inCbriftiaux devotionis af­
rentur .
fodio per tuum regnum litanias, procefuones oraHzc ubi Bafile* nuaciata funt , magna pa­
tionefque publicas fieri jubeas, partim referendo
tres moleftia affecere , videntes Eugenium >
gr*rias pro acceptis a Deo muneribus , partim
quem fois cdidis perterritum putabant , tam
orando, ut complere dignetur omnipotens fuutn
acriter contra fe infurgere : unde adhibitis
opus, fe barbaras nationes in lua feritate glodoftioribus viris apologiam contra ( ut ap­
nantes fob ienttifame Chriftiin* fide: jugum
pellabant ) inredi vam componunt , conanturque «nuitis argumentis affirmare , verita­
minere.
Et quoniam Ipes adeo Icta lelc undique aperit > D tes a Te profeffas veras efle. Sed cum a multis
pio monemus affedu, ut ad eripiendos ab infide­
doinde peterentur, ut Eügenii decretum quod,
libus, a quibus indignilEmc opprimuntur, illa­
Moyfes , incipiebat , ut libellus hcreticus pu­
rum partium Chriftianosnobikum animum inten­
blico confcniu damnaretur , magne funt na­
das . Jam enim, Deo infpirante, claffem terrebit* contentiones . Joannes Segobius vir acer
ftrefque copias proximo vere parare intendimus,
fc dodu: multis argumentis affirmabat , rem
effe maximi difcrimims, fi feriptura illa here­
fperantes, quod qui coepit in nobis opus bonum,
ipfe perficiat, ac per hujufmodi ftudia noftra a ju­
tic* cenfcrctur ·, maximam efle multitudinem
go tmierabilis fervitutis catholicum gregem pro­
eorum qui Eugenium ut pontificem colerent ,
pitius ac benignus eripiat. Confidimus autem ne­
neque affentirent ejus depofitioni; tum in con­
gotium facillime fclicitfimeque fucceflurum , per
gregatione illa Florentina adfuiffe cardinales
tuam maxime reliquorumque Chriftianorum prinomnes, magnamque przlatorum multitudinem,
. cipum opem atque operam · Accingimini itaque,
cum fuit editum decretum . Omnes igitur
fili cat illi me, aidentique animo concurrite ad hzc
damnari , atque hcreticos cenfcri oportere , fi
ftudia pietatis , cx quibus 6i in hoc frculo glo­
ejus fcfsionis decreta hzretica cenfcantur j periam conlequeiit, &in futuro cum piis fidclibui- E riculofumquc effe nimis , fi du* futur* obedicntic , Eugcnii fcilicet fe novi pontificis ,
que principibus, qui ab initio Deo placuerunt,
conicribi mereberis. Nos enim tc per alias noftras
hzrelim fibi invicem objiciant. Tandem, quam­
literas & nuncios requiremus, non ambigentes ni­
vis Arelatenfi aliter videretur, res in aliud tem­
hil te a tuis majorumque tuorum pietate & nobili­
pus dilata eft .
tate degeneraturum Het Vetnaei ie fennerie ft{fiteit Jd. fal ··
Datum Florenti* Nonisjulii, pontificatus no­
fennent ftff. 38. fuMit fefilttaftt tenltn i» itftri anno nono.
ttriui fnUffti ieneefft li^tlltn E»itek, jai ra-

c

Qee wrs Int nitet ttnftn netteitfiltttft cteeiliebelen i» hetfecn Eltrtmiee ttecilit ederit Ee^teiet
funnui ftetftx , fit eerret -4ei»ftieei Tetritiee te-

fifit, Mtyfri, rjufifue itQrieen.
j^Nsd rt ‘iere freflirfft Befiltteftt efferet te­
ter effe tjefyut ceecilii jeffitet 38. eb nitm "Petrifit tuete , ie faa ien fleriete Befiltteftt ei

I7I5

•lift”

Pau »

IIL

À‘,Î1VJ ■

ίτϊ^-

'
À μ m · w/xx Chrjft Wrariou* tjarhu* ; n^HtatMi t. A fatf affniaxtt Fitatatia· natUi· fnau^txtaat , Λ
OBiara /a/dre futi f—tifitit » fea iatifit , Marftt »
iattgna· FT txttafaat tx Fatitaaa niitt He fai/k Chusts
Avoir cammed/·· mmssrio /vsdMireoc bit **
>4f>
bit.
Veritati* fortitudinem dnm impugnare c**v
tar Gabriel qooodam dt&u· EogMiaa papa IV.
Editait tfi/nftt ftrau [tntna Dei,

jullo jodirio * paMUi dopoütas > feipfum ma-

«i* dejicit * prodbcrnit , oni nuper apud Fla*
xcnsiam tibeHom quamdam qui incipit , Moyfes » promulgavit, ia qoo pretcnfam traada­
tionem. hujus iacri boocili Ferrariam majori
femper com pertinacia defendere, ft approba­
te conatur , adjicieu* , quod a rofta iioea pec
anfraria* errori· exoriutavimus , quodque
concilium Conftanttenfe ia malignum fcafam
ft a fana doftriaa penitus alienum petraxi- B
niui in boc * quod declaravimus per fefionem noAram 17. Kaienda* Juaii proxime pre­
terit» celebratam, tre> veritate· , quarum tenor
fequitur.
Veritas de poteftate concilii generali» , univeriatan ecclefiam reprefcntaoti* , fuper papam
ft quemlibet alium, declarata per Cooftaauenfc ft bo* Bafileeufie generalia concilia eft veritas
fidet catholic*.
Veritas hoc , quo4 papa concilium generale
nnirerfalem eccleuam reprrfentan*, ariu legiti­
me congregatum , fuper declaratis in preface
veritate , aut aliquo eorum » fine ejus coafenfu
nullatenus auâoritative poteft diftbltere , aut
aliquid tempus prorogare, aut de loco ad locum C
transferre, eft verita· fidei catholic*.
Veritatibus duabus predidis pertinaciter re­
pugnant, eft cvnfendu* hereticus.
Conatur quoque ipfe Gabriel poft prcdiAa
per eum fie afierta, fub obfcuritactbus verbo­
rum Mundum involvere , dicens fe damnare
ft reprobare veritates predtâas j ad leniam
Bafi leenfiu tn. ( σ' iafra ) Verum in hac repro­
batione dtAarum veritatum , quam idem Ga­
briel facit in prefato fuo libello , intelligere
pedunt omne* fideles > quomodo jam id vcrificatur. ( <r >«/»-· ) Et poftquam per ecclefiam
hxreticu* judicatus eft, vero* catholicos dodrinam ipfiu* ecclefic invariabiliter tenentes , he­
re ücos appellare prefamit . £r ia rtfpafitae fy- jj
••da/i
iatifit , f. Hitnaytaat , taint rtfli(4»! fiii will.
Enervare quidem conatur veritatem in Conftantienfi concilio declaratam, dicens eam decla­
rationem ab una tantum obedieatia Joitmu
XXIII. fuiffe fadam. (cr lafra) Quomodo au­
det hcrcticos vocare exiftentes tn hac fiera fyno­
do , qui in eadem veritate , in eadem dodrina
ecclefic audorttate conciliorum generalium fi­
deliter ft conflantcr perfevcrauc?

xi ftrfttttaet rti imtriaa·.

Ά <otsus vir Dei ; populi fbi coaaifi fb
IVJL lutem sdatM, ttumnique ne ob feditioiorurnlduima Com , Dathan , ft Abiroo , ira
Dei in ipfum populum , fi illoa eonfequcectur »
infatgetet , juiu domini dixit ad plebem uolverfam : l&Mirt a tainaatali» iafàna baeti·
»«N, σ' aafira raaftn fax ai eat ftrtiatae , at
iaa^aaatiai ia fttiatit nntet . Senferat entm
ipfo domino infpinntc , fedittofo· ft fchtfmauco* illos ultionem gravil&mam excepturo», fi­
cut poftmodum rei monftravit eventu» , dura
nec ipCs terra cos potuir fuftiocre, led jufto
Dei judicio illo» abforbutt, nt defeenderent
in infirmum vivente* . Sic ft noa , quibus li­
cet immeritis dominus Jcfus Chrifto· populum
fuum committere dignatu* eft , audiente* illud
execrabtle fcelu* , quod quidam perditi homi­
ne» Bafilec commorantes ad frindendam fan­
de ecclefic unitatem proximi· diebw, machi­
nati font, metuentefque ne quos incautos fcducant fraudibus ft veneni· inficiant, ad ipfom
domini noftri Jefu Chrifti populum nobis cre­
ditum clamare pari voce compellimur » Recedi
te a tabernaculi» hominum impiorum , cum lon ­
ge amplior fit plebs Chriftiana quam illa tunc
Tudeoram : ecclefia fanâior quam fynagoga i ft'
Chrifti vicarius ipfo Moyic audoritate ft digni­
tate fuperior.
Quam Bafikenfcm impietatem dodum pre·1
videre capimus, quandoquidem illud tone
Bafileenfcm concilium intuebamur jam in ty­
rannides» prolabi , dum multi etiam inferio­
ris gradus ad illud veniendum , ftandumque
pro libitu faAioni* sudorum cogerentur , dum
nona aliorum vota ft judicia diverfi* artibus
extorquerentur , dum conipirationibus , con­
jurationibus , monopoliis ft conventiculis
pene omnia cederent » ft pro aaabitione papatus diuturna protradio ipfius concilii que­
rebatur . Ubi denique innumere novitates ,
inordinatione* , deformitate* , ft quafi infi­
nita patrabantur mala , ad quod etiam laici
ft clerici infra facro* ordine* conftitoti , igno­
rante* , inexperti , vagi, dyfcoli , profugi ,
apoftat* , de criminibus condemnati , ft de
carceribus fugientes , nobis ft fui* fuperioribus
rebelles , ft reliqua iftiufmodi hominum monlira concurrerent , qui ft ab ipfis fcelerum maSrfaaarer ifi« /ira deliraauaia Baftlttaftt . Hat
giftris in omnem corruptionis labem facile tra­
aattea rttefiffi •fifaat eft , er m, /alam tx jta·
hebantur.
Tatrnie , [ti tx iffit Bafiltrafibat , /ireAdvertimus etiam ad illud fanâitfimum ό­
σ' faffintat btkearar atit ia ttafiitatiaait £ ρη* unioni* orientalis ecdcfis , quod per quo­
Eafeaii iatifxatit , Moyfes , ia y «4 damjMarumdam fadioforum Bafileenfium fraudes om­
mr fvtftfitnatt tarataeltat Bafilttafiaat it ftt/ia·
nino periclitari videbamus ; ft ideirco tantis
tt natihi fafra fafam . £μ«ι ttaftireritatat rtmalis, quantum in nobis erat , providere cu­
ftrt ttiaat Jtaaaet C acbla a 1 i» byfitria Haffitaraxt
piente* ex predifti* ft aliis rationabilibus &
Mr· a»at , tatiffit taxeta iaabat ia Ittii alifainecefiarii* caufis , de quibus in decreto tranifier irtrblt text illa elaaftla ( CF iafra ) i· jure
lationi* plenius continetur , prefatum tunc Baraaaa/ra xfitata ; (T tx Cttbla· itfaatftaat taat
filcenfc concilium , de venerabilium fratrum
i»ferait ia fait aaaalibat Bx^viat raca tlteiatanoftroram fandr Romane ecclefir cardina­
ftxt·, ana· 14$?. aaattr» tTiftfiata^aint·. Eaatlium confilio , plurimis venerabilibus fratri­
dre ititer naftittiritata· , fafraiiOa amm· , fabus 8c dileAi» filii* archiepiicopi* , epifeopi*,
aaxt^at Cf c^kalitaxt itllrinam teatiatatta·
elcâi* , abbatibus A alii* ecdefiarum prelati*
ft ma-

{

*7*7
' o" 9c

mgiftri*

‘V"'."

Cone. PlO»ISt»TlNl

ac dodoribo* id laudantibus , ad
Cfeuirn evitat** Fcrraricnfçe tranftulimus, obi etiam
»«»»· <■· occidentali 9c orientali ecclefia concilium
(rtomcnicum, domino difponente, fundavimus:
t deinde morbo pefti* fupcrvcnicntc 9c conti‘ noantf, nd hanc civitatem Florentinam , eius
grati* annuente * eodem approbante concilio
tranftulimus f in qua ipfe piiffiuius de clçtnçntifiaus Dens oftendit mirabilia fua t nt fcihcec fcbifma illud perniciofiffimum , quod in
Dei ecclefia per quingentos fere annos cum
maaimo totius Chriftianitatj* detrimento dura,
verat, dc ad illud cxtirpandum plurimi fandi
Romani pontifice* prcdeceflores noftri , multi,
quç reges dc principes & alii Cbriftiani ma.
Sois olTm laboribus 8c cxpcnfi» diutiffimc inia» 5
arant, poft multas tandem iq utroque locodifputatipoc* publicas dc privat** , diverfo* tr*.
datus ac labore* multiplice» , iublatum fuerit ,
dc fanftilfima Latinorum de G rreorum unio fe­
liciter confummata , prout io decreto fuperinde
confçâo de folçmqiter promulgato pleni** con­
tinetur >
Es qu* re ipfi «terno Deo inexhauftas gra­
ti*» referente», omnique fideli populo congra­
tulante* , obtulimus illi fioftiam jubilationis
dc laudi*, Vidimus enim non gentçn» unam ,
valut Hebneorum populum ad terram repromiffioni* revocari , fed multarum gentium popu­
los, natione* dc lingo*» ad unum divin* verita­
tis eloquium meritumque concurrere > per quod Ç
etiam jam magna fpes redditur , ut ipfc foj juftitie in oriente orien* ad aliarum multarum
gentium etiam infidelium tenebras radio* fu« lu­
ci» cstçndat, fiatque i*lu$ domini uique ad ex­
tremum ten· ,
Cujus quidem rei jam optimas arrha», Deo
difponente , tenemus , dum ipfe omnipotens
Deus per operam noftram Armenorum orato­
re» ex longifHmis orientis partibus ad no* dc
fandam apoftolicam fedem , & facrum boc
concilium ii* in diebus cum pleno mandato per­
venire conceflis, qui no* non aliter quam bea­
tum Petrum apoftolorum principem intuentes
ac venerante* , ipfamque fandam fedem ve­
lati matrem omnium fidelium Bc tnagiftram re-D
cognofcentc* , ad eam Bc praefatum concilium
pro fpirituali cibo de fan* dodrin* verita­
te fe venjiTe profefti font : ob quam rem ipfi
Deo noftro iterum gratia* multa* retulimus ·
Sed qua* in praefato divino opere moleftia* ,
qua* impugnatione*. quas denique perfecutiones, non quidem * Tureis dc Sarraccois, fed a
vocati* Chriftianis hucufque palfi fuerimus ,
horret animus commemorare . Refert beatus
Hieronymus > quod ab Hadriani temporibus
ufque ad imperium Conftantini in loco refurreÇioni* dominice fimulaerum Jovis , Bc in cru­
cis rupe ftatu» Veneri* ex marmore a genti­
bus potita colebantur , exiftimantibus persecu­
tion!* sudoribus tollere nobi* fidem refurre- £
dionis dc cruci* , fi fanda loca per idola pollu .flent.
Non diflimile a Bafilcenfibua illis homini­
bus pcrditilfimis nobis Bc ecclefi· Dei his die­
bus fieri contigit , nifi quod illud a pagani*
dc verum Deum ignorantibus fadum eft , hoc
ab hi* qui cognoverunt dc oderunt. Et idcir­
co fuperbia eorum > juxta prophetam , afeeudit Temper , eo periculofius , quo fub refor­
mationi* ijpccic» quam in fe Temper horruerunt,
venena diffundunt. Primum quidem poftquam

AM?"·· «■

‘

ιγιβ

hi qui omni* fcandsli patratore* Bafilc· fue- ?
—
lunt , Graci» in promiflionc defecerant, cam Ca«r»n
per ipforum Graecorum dc ecclefi· orientali* o»
satore* plane intelligcrent , carilfimum in
Chrifto filium noftrum Joanncm Palrologum
Komuorum injpcraxorem illuftrem , de boom
memori* Jofephum patriarcham Conftantinopolitanum, idiquoique tam prelates, quam alios orientalis ecclefi· » aa locum illum pro
eecumenico concilio celeorando per noftro* le­
gatos dc prefidentes , aliofque ex preftantioribus ibidem exiftentibus , ad quos jus eligendi
locum , juxta conventionem communi omnium
ejufdem concilii confenfu firmstitn , poft gra­
ve* fuppolitorum ejus diflenltonc* devolutum
erat , legitime accedere velle , cumque etiam
nos hancipiam loci eledionem, ad fupplicatjonem Bc inftantiam m.jmaui didorum orato­
rum , in gençrali coniiftorio Bononi* confir­
ms fle, Bc galeas dc alia ncceffaria pro exceutione ipliu» decreti conventionali» , Bc hujus fandiflimr unionis opere, inultis laboribus dc im­
pends veritis Corftantinopolim deftinarc perce­
pi flent , quoddam dct.ftabile monitorium ,
icu citatorium , quo fandum hoc opus interci­
perent , contra nos dr pr* fatos cardinale* de­
cernere aufi funt , illudque ad praefatos impe­
ratorem dr patriarcham Conftantinopolitanum
mittere, ut ipfo* dc omnes alios omnino * ve­
niendo diverterent . Sciebant enim illo* ad *lium locum quam eledum , ut praemittitur,
nullo pado venturo*, Deinde cum predidos
imperatorem & patriarcham , ac reliquo* pro
ipfo fandiflimr unionis opere ad nos jam ve­
nire perccpiflcnt , alium impietati* laqueum
huic tam divin· rei injicere funt conati , dum
quamdam facrilegam fufpeniioni* abadminiftratione pipatus alfcrtam fententiam contra nos
protulerunt.
Poftremo memorati fcandalorum duce*, nu­
mero quidem pauciffimi, quorum plerique con.
ditioni* infirm* de nominis , ver* pacis odiofifsimi» , iniquitaiem fuper iniquitatem appo­
nentes , ut non intrarent in juftitiam domini,
dum Spiritu* fanfti gratiam ipforum Graeco­
rum unione jam in nobis operari confpicerent,
a reda linea per anfradu* erroris exorbitan­
te* , prxtenfam quamdam x v 11. Kalcndas Ju­
nii proxime prstcriti fcfsioncm fecerunt , · in · CmsO.
qua quibufdam decreti* , licet per · unam tanM'
tum ex tribus obedieotii* poft recefium Joanni* XXIII. fic in eadem obedientia nuncu­
pati , Conftanti· fchiftnate tunc vigente edi­
tis , inh«rere fe dicentes , tres propofitionçs , quas fidei veritates vocant , quafi no*
Bc omne* principes dc prxlatos , & alios fide­
les Bc devotos apoftolicx fedi* hzreticos , face­
rent , protulerunt ; quarum tenor fequitur in h*c
verba.
Veritas de poteftate concilii generali» univerfalem ecclefiam repr*fcntantis Tupra papam, de
quemlibet alterum , declarata per Conftantienfe
dc hoc Bafilecnfe generalia concilia, eft veritas
fidei catholice.
Veritas hcc , quod papa concilium gene­
rale univerfalem ecclefiam reprefentans , adu
legitime congregatum , fuper declaratis in
praefata veritate , aut aliquo eorum , fine
ejus confenfu nullatenus audoritative poteft diffolvere, aut ad aliud tempus prorogare, aut de
loco ad locum transferre , eft veritas fidei ca­
tholice .
Veritati-

1719

Pars

III.

a"î:V*’

’720

Veritatibns duabus pnedtÂîs pertmaeâtar repu­ A ncficiorum & officiorum, ac inhabilitationu ad
futur* , poenas in didi* noftris literis translati». ο,ΜιηΙ
gna^, cftcenfendashsreticus
nil contentas, ipfo facro Ferrarienfi approbante
14».
In hoc pcmiciofiffimi dum fuam malignita­
>49*
concilio» incidifle declaravimus.
tem fob veritatis fide! fuco colorant, ConftauDecernentes etiam nunc & declarantes, qua­
rienfe concilium io * malum ac reprobum len­
cumque pet didos impioi homines Baiilec eaaium , 8c a fana dodrina penitus alienum pertra­
ttentes facia 8c attentata , de quibas in pnefato
hunt, ceterorum fchifmaticorum & haereticorum
noftro Fcrrarienfi decreto fit mentio , umiliter
fallam dodrinam fequentes, qui confiSos erro­
omnia & lingula per ptcdiâos ell poft fade,
res & impia dogmata ex divinis feripturis &
Îjefta 8c attentat* fpecialiter in duabus pretends
faadis patribus perveife intelledis Temper fibi
cilionibus , feu verius conlpiratioaibui ultimo
adftruerc moliuntur. Deinde avertentes penitus
nominatis, ac quidquid es cis, vel ex ea forfifenfam Gram, 8c declinantes oculos foot, ne vi­
tan fccuttim fit , 8c in futurum fequi pofi'et ,
derent ccelnm , neque recordarentur judiciorum
tanquam ab impiis hominibus 8c nullam pote­
juftoram , more Diofcori 8e damnat» Ephefirus
ftatem habentibus, fed a Deo abjeâ'is A repio* fynodi ad quamdam venenatam csccrabilcmtis,
faille 8c efle nulla, cafla & iniia, & de
«·*■· b- que atfert» declarationis feu privationis (eaten- B b.
fado przfmnpta , ac nullius penitus eftcâus ,
tiam a dignitate 8c officio lumini apoftolatus
roboris vel momenti.
ftuiMp.- inexpiabili quodam Ccelere proceffcrunt b , cuIpfafquc propolitiones fuperius deferintas , 0^*
£ra<t
ί1*5 tenorc® omni pi» menti horribilem habere
juxta pravum iniorum Badleenlium intellèr’-n,
fcoro.
hic volamus pro fafficieater expreflb : aihil oÎ[uem fada demonftrant , veluti fa^vofanâe
mittentes, quantum in eis fuit, quin hoc iucomcripturc 8c fandorum patram , 8c ipfius Conjf.
parabile unionis bonum in totum everterent. O
ftanticafis concilii fenfur contrarium , ncc non
>
miferos 8c degeneres filios! O pravam 8cadulte­
prefatam aflertam decim ationis feu privationis
ram generationem! Quid hac impietate ac ini­
fententiam, cum omnibus inde fecntis, & qnm
quitate crudelius , quid deteftabilius , horribi­
in fatarum fequi pollent , tanquam impias 8c
lius atque infanius excogitari poterat t Dixe­
fcandalofas , nec non io mantfeftam ecclefia
rant olim , nihil melius , gloriofius atque fruDei fcifluram, ac omnis cccleltaftici otdinis &
Ciuolius hac fandiffima unione ab exordio naChriftiani principatus confafionem tendentes «
fccntis ccclefi» in populo Chriftiano vilum vel
ipfo facro approbante concilio damnamus At
auditum faille , neque expedire in re illa de
loco contendendum fore, fed proca con(equen- C reprobamus, ac damnatas & reprobatas nunciamus.
da nedum hujus mundi fubftantiam, fed & cor­
Decernimus etiam & declaramus , omnes &*
pus atque animam exponi debere, pro hac tono
fmgulo* prxdiâos faille 8c efle fchiimaticos fle
orbe clamantes, 8c aa id commoventes populum
hzicticos, 8c ana poenas in prefato FerrarienChriftianum , veluti in fuis decretis 8c epiftolis
fi concilio declaratas , tanquam tales cum om­
plene continetur. Nunc vero tam fariofe , tam
nibus eorum fautoribus 8c defenforibus , cuimpie, quantum in eis eft, id idem perfequunjulcumque flatus , conditionis 8c gradus eccle­
tur , ut ad illud Bafileenfe latrocinium totius
ft aftici vel fccularis extiterint, etiamfi cardina­
orbis dzmonia confluxiftc videantur . Et licet
lat», patriarchal!, archiepifcopali, epifcopali»
illorum iniquitatem , fibi femper mentitam ,
abbatiali, aut alia quavis dignitate pre Fulgeant,
omnipotens Deus hucufque prevalere non perut cum prardidis Core, Dathan 8c Abiron meri­
milerit, cum tamen ad cara Complendam ufquc
tam accipiant portionem, poenis condignis om­
ad abominationem deiolationis m Dei ecclefia
nino puniendos.
.
viribus omnibus ftudeant , nos qui line gravifNulli ergo omnino hominum liceat hanc pa­
lima Dei oftenfa ac imminenti periculo confuiionis 8c abominationis ia Dei ecclefia talia dif- D ginam noftr»innovationis, declarationis, dam­
nationis 8c reprobationis, nuntiationis, conftilimulare nullo modo valemus , juxta paftoralis
tutionis 8c dilpofitioois infringere , vel ei tufa
officii noftri debitum , multis etiam zelo Dei
temerario contraire. Si quis autem hoc attentare
fuccenfis nos ad hoc ipfum impellentibus, tan­
prcfumpfcrit, indignationem omnipotentis Dei
tis milis obviare volentes , ac quantum in no­
8c beatorum Petri 8c Pauli apoftolorum ejus fe
bis eft, optime Ar falubriter providere , exeeranoverit incuriarum.
bileraque impietatem ac peftetn pemiciofilfimam
Datum Florenti» in feflione publica (ynoa Dei ecclefia eliminare , prcdeceflbnim noftrodali lolcmniter in ecclefia lande Marie No­
rum fequentes vcftigia, qui , ut feribit fan&»
vell» celebrata , anno incarnationis dominie»
memori» Nicolaus papa , foliti funt concilia
millefimo quadriogentefimo trigefimonono ,
fc’if*"*** et**m * univerforum pontificum nequiter celei>»r» e/>- brata caflare, ficut in univerfali contigit fynopridie Nonas Septembris , pontificatus noftri
anno nono.
do Ephefina fecunda, quam beat i (Iimus Leo paP* fubmovit, 8c Chalcedonenfem inftituit , foc.Mrrg·- lemne 8c falubre declarationis decretum contra
facrilcgos ipfos auctoritate apoftolica in facro E NOTÆ HORATII JUSTINIANI
voamvnio· Ferrarienfe 4 generali concilio xv. Kalendas Mar­
m ,ep<lt.S. tii per nos editum, hoc facro approbante conci­
* P ÇONSIITUTIONBM BUQSNIl IV.
lio, innovamus. Per quod quidem inter alia om­
Qno4 «ut< nes AfingulosBafile» lub prctenfi concilii nomi­
ÎHtifit, Mojfti, 4pfreÎ4»te tntili» Fltrtniim
in i»e, ft f.
tiir<iin , i»
JMMMUur frtftfititHtt Bnfiverius conventiculum cflediximus .con­
Quomodo » ne,
- quod
«
Ittnfi^m it fittfittt fWKtiii
»··Μ· p»f·· tra translationem & declarationem noftrascontra® ®
—avenientes
aλλΛλ· , 9»&,11
a /a*
·κ J a
»< λ aprefumenΛ·· vaaa
illa
fcandalofa
8cη»Γ·
nefaria
t ?tr
. 3 ÈxiAentes in BafilecoG concilie prate*,
tes, etiamfi cardinalatus, patriarchal!, archicpi£elo«ita(.
debant, ut fell a. λ yj. legitur, quod conciliant edes Ca­
fcopali, epifcopali , abbatiali, aut alia quavis
J lefcrtar
pta papa en fapri part· dignitate ccclcluftic* vel fcculari praefulgerent,
Hujui pratenGonii fundamentum erat decretum conci­
l.nur. yo.
excommunicationis, privationis dignitatum» bclii Coaftaaticu. (cfs. λ- & j. eujui bxc iunt verba ·
Hat

1721

B’£ïr·.·’

Cone·

Fee munii

1722

Λ-e/boftfa ^«.dv’gmrrafr caacijmxs
>h ttrlrft. f dentl ecclcfin usilitati eranr impedimento » iriait ut ha*·*· frafiatn fihifaatif 0aairar 0r*f*r»aü*aa rttlt/ia
betor left. »1, ipfe lenanea XXIII- pronai fis À valle ftote
lhiimtif<&i»»i»iri>, irliniti dtfiair . dettrai* V
icuuntiar concilii ab co congaegari, quam poftnaodtam IaH"· d«<Ur-,' ur/^.irur.
>
tam irS, ia. acceptavit, ftt luo privationi acquievit fle
*« fri»* M<ru> qand iffi fniflina Λ Cltrl/a b-brt
coafeafit, eamqne tandem trvs obedientia 6mni junA* in
#···«<»-»«, euifosb'bvt <vru/cuu>f»« firtat Mrl dtgaiaalie ,
concilio fafco ipfo a» prob a lune, ad novans elcAtoocm
rti·» fafa/i» **Ma* · «bvfcrv wm t'a
fertiaanr
Martini V. deveniendo, qui peopnreafeft.aa. eaandem
ad (An 0 ratirfatirarta Mi [àifrti'u , 0 rifrrrtiit·
depvfiiioncm loannis XXUl. canonice faâam dixit.
»*» MarttUfiatata»i»0iam»firit,
Qoo vero ad damnationes harefum Joaaais Vvicleff, telir» darlara* , faaigaitaatgartaiafia»^·* fiatat 0 difpoudetur, quod robur fidei accipiunt a confirmatione
, ttittftitilt, futtù, ardîaariafummipooiificts Mat tint V. faâa eodem facro approban­
altat eat ftatrffit hajatfinga foaadi 0 eafaftaatg»· ah
te coat tlio, uriobolla, fca litetis apoftolicisquocatant
r*riat t»atMigratealit Ittiitat taafrtfati fitfar fra^fit,
tarer aAa «Irim» feff ejufdem concdii Confiant ienfis, in
[tSu *4 fattUii *Mrr* taan»
quibus lucti* enati hotefea bcmicorum , ut jnm fuerant
aarûtr trait»ffirit, ui< rtfifttrri· , tradif·· ffti/fuia
in feflioetbet concilii seccoCta, denuo Kcaofcntnr ftt
fifijitiatar, ♦ dthit* faaiatar , nia» ad alia farù fihfi·
slamnantur eodem approbante concilio.
di* a £ rfatfittil, rtiarrradt · Hec ibi ·
Secunda obpfcio commium Balileenfium ibidem eft (
Inkac auftm conrtttutione Eugunius papa dteit l> hoc
quia Martinas papa V. iu profitas liretis apoftoltcic inter
decretum concilii ContlaniK-ain de poteftatc concilii fupra g hdei interrogatoria fc piopofitioocs c*edenda* ponit, ut
papam faille conditum a ioU ubddientia Joann is XX 1(1.
credatur, fo-d ttaitatattitart rmamas atrrrftat ‘Jaaaaii
poftcju, rccefum a concilio.
•'viihf, O 'Irtttah Hat,
Huren/mi dr Prqi, faga
Secundo docct, inoialutu ac reprobum fenfum a BaGi*frrfia>t <► lUrit rmuo ftt fam»ittrrafi Ctakaatttafi
lecnGbus pettsahi.
ttatiliata, fitttiaf ja/t 0- rittfaga. ElgO fummus pOUQo*duoclatilfimafunt, ftt cx aftis concuii Couda·,,
tifex agnolcit illud coccilium , utgenccak etiam in una
treales appareat, ac reflatur hic if fe Bugcniys, qui in mi­
fola obfdicntia loamut XXlll-nimirum lia illa left I. in
noribus .militatus Conftantiat tn concilio ptrrfeas adequa fuerunt damnati er rores loaanis Vvidclfr antequam
aaCt ut ia tun Conftuutioaibus fapra relatis pan* t. nuit».
concilioconicntirent Gicgorlus XII. & BenediAns *111,
...b · j. *r qui pariter çidcos coucilio intetfait Turrcar.de
Irem in alio intertogatotio ibidem dicit Matinus V. fr*.
cc<leta lib. 20. cap. py.
iraiaat tf[t0 affraitaiaat, t/aai ia ftttwtat fi·! 0· fa~
Quoad ptimuaa enttn friend urn eft,quod conciltuo* Coo*
laitaraiatara» , tratiliaat Cta/aatitafr aaivrrfMta ttftantienle ia retcrumo illo trium pooiificum fchifasate,
tltftn rtfrafiatatu afrrtiartit 0" -parabar, taaittaaayir
v.detect Joannie XXIII. GregotiiXIl. Sc Benedifti XIll
0 traiaataat i ergo infertur iterum idem quod fupra .
ttia tempora habuit · Ptirnum fuit, m quo Iola obedientia
Refpondetur ex Cajciano opufculode postdate pap*
loanms XXUI. Condantia convenit , & trcdecim priores
fc concilii <ap. t. fa»i ttagrtraiit Cttfuiittfit iatbt·
felliouet ejutdem concilii babuit. Secundum in quo Geerit friat· ia *Miaatia "Jtaaait XXltl. 0 itiaé· itrra»
gbtius XII. sum lua Be ipfe obediencia eidem concilio fe
ia rttjitdittu tltiinht Grtgarii XII. 0 trrtir ia c.vadjunxit' fed non quail a Joanne XX11I. prius , fed tan. ζ- jaagirat rMitatia ftmediâi XJH. .·<.««>< tH . 0 ftfl
quam a fc novitet convocato, ut in fed 14- fcenis Bulla ini­
tUilhatat tUriiai r. ia mdrMs»«r<l>· ftafijtattt aaflni·
tio fcQioais pofua apparet. Tertium tempus fuit 1 quando
ratai 0 ah k·* arUlttri 0<trtiari Hata taatafatira iu
obedientia Bencdifti XHI.cidc.u .uncilioetiam ipfa fe ad­
fatlihat fata taatilim fartai* vataiar a fafit «.«inibo.
junxit, ut in fctfro. a*. & 11, apparet, tciiâo ubftmato Be•trait at flatat abfia* tntitaiit tfitaja ■ ita* at iafiaaarrt
ncdiltOrCOnira quem poft cdciliuai tulit feotcatiam fed 17.
ftatifia , faai ah ki* alti·· /lata ttariliaai afftllabatjr·
Igitur decretum profatum de poteftate concilii fupra
atralr, frafatriatrrrigattrit/iiaiframiit itaiaaaiifrapapam conditum fisit a fola obedient ia Joaanta XXUl· ni­
ftM, frifatiliara afftaharit 0 affttlat ttaitataayit
mirum in left. 4. fc 1 quando , ut diâum eft > Gregoftus
0 endeaan-r.
Xll. fc reliquo obedicntiz non kdhuc fe junxerant concip^
Tertia objeAioeorumdem Bafilcenflum , ubi fupra , fc
ho, imo net ipfe Joannes XXIII. aderat: tam enim Cqdv in eorum epiftola fpaodali qu* incipit, Grande pericuflantia aufugerat, ut ex ipli* aâis fc fefltootbus apparet, r c him, eft, quia in itfdcm lireris approbationi* Matnni V.
actcftatutTurrcccernata,fcdi.it hicBugenius. Uoftdodicit, */r cridvodam, fti grawalt nuilita Ctattaa·
Aifiiine concludit idemTurtecremata ubi fuprabis verbis,
tirafi affrthavit 0 affrrhat ia favarrat fi4*i 0 [alaita aai<aara»t 0 traittaaaaia» qoad taairaiaarit 0
Drtrrta d* ftr/att ttatilii Itfttftfta,
ittdatantnr ,
aalltat /aut rabaris V»l maasati, ynaaiaas ia ilhtata drttrtatitatu, tû fiiai 0 fitait aMribwr natrariaat . La­
»iaat‘*a* ata usada um iatara* ait anivrrfilit tnitft , fid
queas etiam (inquiunt BaCleeafes? 4r iUh jatr tirta
HMtMftMuiiut· ftarait Ulli, fit *tia» aat iartrrt
friatifia» itfti (tariiii Cra/laalirafit 4i/fiai*a0 affrrttitillttlriutiit, i»ttitafltrri fatrri itii/ai iliiat . . lata jttl, itat frtfttt littra iaiiraat , qua itfttfta
abvdieaif« Mit aaa frafiilrraalrftMtajtH art iffi 1**a- * ■ mantat» fatiaat d* irtlararira* faga tirta friatifiaat ifati XXUl. Tuttccnmuia , qui fubdit, loannem aufugifie
fiat tratilii faftr tiaatiint [ti atra^at [frti*, 0 tt
(*ad*»aatiaa* trrtraat 0 frrfiaara» rsrnnidsaa jraaaix
Conftanna , fc tempore conditi decreti commoratum Iit li­
Fvitfifii 0 Hat, H«c&tClc*nfet.
fe Schafhufy : ex quibus mictt, temerarium efle & fcandalofum dicete, quod concilium folius obedier. :i« loanRefpondetur, quod approbatio pontificia refertus qui­
•tis XXUl.eflet generale: cujus diâum eo vel maxime ve­
dem ad ea qus etiam tmtio concilii a fola obedientia
loannis XXIII. gefta font, fed tcfpcâu huitiiconrat fc
rum eft, quiapotiora jura papains (et noram eft) erant
penes Grego,iuiu Xll. qui eidem concilio adhuc non conhstefttm loannis Viclefli "ifc aliorum, nimirum poft feffion. 4. fc fa quibus continetur dectentny potefians conci­
ienferat, utdiAumeft. Badem dicit ftodericus dc Atclii d: quo agimus , fc incipiendo « fell. 1. in qua primo
»alo, alias Calaguritanus, in dial, de fchifmate , qui mafuerunt damnati articuli loanni, Vvickfti, fc de commu­
nuferiptusextat m bibliotheca Vaticana num. anoa. fol.
nione fub uttaque fpecie fefli i j. fc icliqni deinceps.
J j. Eamdem doArinam optimis rationibus confirmat An­
Cunfitmarur primo haec teiponfio ex verbis Martini V.
drea 1 Duvalbus doAor Soibonicus fuper 2. a. fanâi Tho­
•n ptzfatis litetis prope initium , fcilicet : Praiadr [yntma naâ. de comparat papo fc concilii, quaft. 7. ubi pio
4at frrfata ad Dti firriaat , iffiafia* tathaliea fid*i at
'Xelo commotus fuo» noitatut Gallos, P(r iifinititar»
Cbriiliaaa rtlif irait tra[*raaii*ae<a , 0 aaiaara w fila­
bauc ttatilii Cra/aatitafii, Muquavi vere fh fttfri· tit» 0 fra/*raatt*a*» , **[dr» 'jtaaar» X'artirf, 0 ’/•aacuaseoMi, -de. pug. •tittr argtaat.
Scaeim vero occurrit prima objeâio faAa huic conftiiu- . at»Hai, 0 llierrayaa» dr Praga , ^ai iattr trltra d* fa­
tioai Bugenii a Rafilccnlibus in quadam eorum rcfponGo-J ir* tatbarifiia fitraaiat* aliltr faaafiag* K*»*aa «<tirfif trrdit 0frrd>**<, fcc. fit paulo infra , r.ec non poftea
pe lynooirii, qua incipit, Bmsui Hier»»/w.i, quia dam/
nationes hnrclum loannis Vvicleff faâa fuerunt fefi < s
m inirirogatotiis fidei, femper fe teftringit ad hotcles fc
fola obedientia loannis XXIII. fed fc contra ipfum ioanhetetieps damnato, in concilio , quorum articulos eodem
piotfu,H»»do q»o fuetani inferύ fc damuaii m feflioninem XXI11. ab ejus fota obedientia lata f«ir fenrenna pri
bu* concilii, inierit fc damtui.
vationisfefli 13. Unde fi verum eft quod diximus, (eque
Confirmatu^ fecundo ex eo , quod illis interrogatoriis
returqnod nec ifta fententia privationis, nec damnatio­
dicit pontiUx elle inifirogandoseos quierant falpeâi de
nis haiciumtfteat ullius roboiis.
ptofellione atticuloium fc hatrefum ptcfatotum lia-retico»
"Rrfpondetur, quod loanncs XXIII. fub juramentoptorum : ergo ad illos articulo* refertur ejufdcan pontificia
milerat concilio Conftaatienfi a'de convocato felt 2. f< tc.
approbatio te! ftthnnatio.
iiunctaturum papatui pro pace ecclclia ad tollendum
Confitntaiut temo, quia in ptrfatis literis apoftolifchslma, C etiam alii renunciarent : cui piomiSoni de­
cis Martinut V. nullam approbationem , nec mentionem
claravit ipfa ejot obedientia feli. j. eum non Oetiflc aufu­
faut de ptefato deuctopotcftacu conc. u fupra papam,
giendo, fc alia faciendo, qua huic renuntiatιο.ύ fcc.iimo

H Q
Csat STI

_

-

’
*4!r*

luaanina
p a t i
Iil
AtT-r“··.
1724
F. IV.
imo poeiw daoaetum penitu* cootufi*· finaattsm e ft eo­ A Jahfitirti fimifial ftiaeifii Uhditltlfalititrak, ~*· 1 i»
Λ « « · dem approbaata corn ilio ab eodem poatifice. Etenim tt»iUifrifiai friatifit 4a»iai jlinaadtiii , aidai t'ai- '·’* * ·
C*tXI*TI tct alia ietenogatoeia fidei h«c ibi leguatar · Mi Mia·
raidi «qgaâ doc·· Luttait , fatlaraat ainiaa 4irtar»at CHRISTI
»4JO’ TiimfurU MariaiCbrifii, babeatfatafiaie»ligaad< <>
dao.asram pocmdam iiMla» ttiifiaa frarrii Tanii
·4$·/•loradi/·/*’’ *»"«■■ Item, yaad fefe taaaaite tlertad
Fal\<<ob«vg, aattria crod«4ÿ*«· arum rt· itn{u , o·

1733

«·* fra aafm faerii, ejae ·ι»μη eafrtfa, fit faittjn
baa/· Padri , babaai fifmua
It evtbfia Dei.

dxeraar, ttatiatait» , rite damnaro·· raofoaw burar».
<·■ ftr difiiuu fa taafa fiai, at alia» far emeas ··.
litati cteiilii, at ftr nlltfita tardiaaliaaa , pro·· dsaareat ttafiart faUàtù iafiruattatia ia fafiltaa faMita
frr l'acre» ttetiliaa· datNtari faa faUita daataeta» fraaaetiari , aata^ea» fraftai taatilia» difitlvaratae, /aofua, f^i^iritriiueiriitikifi aa fiiatjirit art,
rtifilaa tltatiat atfirt fafa ba»Uitar fafrlitaraa» 1 abrfreerUe fabjitere difialliauiai.
. yala atatiat }■· [afra fttttfiabaatar da graaaniat O·
Quatta «bjnfti· eorumdem Bafileenfiam inprxfata redt affallaad· ad fataran ttaailian : yosBor fit feSi, ,
fponfioae iy nodali Bciaaliaepiftolafyaodali, fuc u>cifuHfaai dtaiiaat atfitr fafa dixit rtfftadtadt ad fr»~
pit, Grttitfriniia , bit vetbi* ab eu concipitur ; JMerditia « ifatd iaiii
fifth drtartaiaaia , ttatlafa <>»
Mai fafa Γ. yffnbaaie ttatilie Ctafiaatieafi, uiwrfi
drrrtta »· attirui fidei fir frafeat ttatiiiaa teattliari•fifaayia Φ iaaaifitaribat taaadaait far literat faai ttatiter, ttaere
iaaitiabiliter dbftrvara atlebat ,
a*attaataa, ydefi da aetefififate falatie eredere aeaerale teati- β fxatt taatrairr foafoa mad· . Iffay»· fit ttatiliariiar fa­
lia» bebert[afreet» atSirilaia iatttlefia. Ergo inferta affrtbar
ratifita», &· a·» alittr , oar alia tatda .
rwat ipfi Eafileenfe· : concilium eft fuprapapam.
Mvcibi. Ex quibus apparet, ut etiam colligitur cx hi»
Keipoadefttr, quod hate verba formalia qu* adducunt
qu* refert Joanne* Ia Jau de pontifici* auâocitate libro
Batileenfe* , noa leguntur in pt «fat·· liter*» apoftolici*
reni·, folio mihi 4·*· pontificem noluiflé approbare vel
Martini V. in fine concilii Conftautieafit , fed articula* 41.
damnare approbata vel damnata privatim per natione*
Joaanit Vicleffi fic ibi legitur t \ta efi drutifinh[alttu,
concilii, fed ea tantum qu* conciliariter in publici* fefevader· Kamaaaai acrf<fi«m r/i/apreamm later allai ettltfionibus fuerant approbata vel damnata . Iraque refpon>
fiat. Haar propafitioaem & articulum bi* verbit damnavit
fio fummi ponutiii», quamvis generali» ( ul laaliofenfit
cMcilinm Cooftantienf· felt *. infarti* in prcfatis liter·*
obfervat Ca*tanu» sicato opuiculo de potetlate pap* 6c
apoftolic it : Irrtr ,fi ferfinnaaa» en lefie» iateUigai aaiconcilii cap. I. ) referenda Bc reftringcnda eft ad uiterroatarfalaat eatiafaat, eat ttat 'di»» gtaerele, uatfetyaaata
gatiooem Bc proteflationem ambalfiatorum, nimirum ad
aefaret feinaea»fa»»ifeatifieii fafer allai aetlafiai far.
approbationem vel damnationem rnmateru» fidei comta
tiealarei. H«cibi. la quibu* vetbi* nou accipitur eccleh*refe»tunc infurgantet Bc damnata» i· concilio conciliafia «nivatCalit, ant generate concilium feorfim a papa, ut
riter, Bc non ad altas materia»: Bc propcctca fubfacut*
interpretantur Bafilcenfm. Quomodo cairn pofiet intelligi
lunt ill* lirer* apoftolic* de damnatione articulorum &.
hrrrlutn Joaanis Vvicleffi « Joa.nnisHu» fit Hieronymi d'
Muaiacftomaubecclefi*, fi eju* capiti non jungeretur ?
Kt fec«nd«m hunc fenfum, nulla pot eftat concilii fupra
Praga , de quibut lupra diximus, ut notat Cafctanu* ubi
papam, led corpori» fubieÂio ad caput demoaftratur. Ct
<fupra .
bic eft venu dr garmanu* feafu* coactiii Conftantienf·*,
Confirmatur primo h*e refponfio , quia *n aûi* conci­
lii ConftantieaUs prima meatio da materii* fidet fledepu«•mirum contra diftum articulum & errorem Joanni* Vi·
tatioae* eommiflariorum contra hottie» fit in fe£ feata r
deffi & Joann*· Hus ibidem, negantium caput vififlile in
tedefia Bci : dc fic uterque eorum conftituebat ecclefiam
Bt ia fefl*. oAava damnantur h*refe* Joannit Vvicleffi : un­
•caphalam. Quod fi Bafileenfc* contendant comparatiode ab hi» feflionibu* Tumendum eft initium decretorum fi­
dei , qu* ia hac generali approbatione approbavit Mar­
*em efle inter generale concilium BceccIsGam Romanam
tino* V. Bc fic poft decretum illud poteftati* concilii lufeclufo capite Romano pontifice , nihil ex ea comparatio·
pn papam faAum in lelfionibut 4. Bc ».
■c concluditur contra pap* poteAatem ·
Ceterum ipfum concilium Coaftaatienfe ia prxfati*
Confirmatur fecundo, quia ideo Mattiuut papa « ur
obfervant Cajctanusubi fupra, Kallarm deconcil. Iib. a.
verbi* fubinfctc primatum pap* fuper omne* alia* ecclecap. 19. Bc alu fete omne* infra citandi ) addit ia appro­
fia* particulare*, quod dirta» ctatiliiapprobavit quidem
batione varba illa, ttatiliaritar , O uaa alittr , att ab·
Martia·» V. ibidem. Scd cum fit ferme affirmative» de
mada: nimirum quia ea tantum voluit approbare, qu*
primatu fuper particulare* ecclefia*, dc «ou negativus d:
in concilio conciliariter , ptevio fcilicct diligent* exami­
primatu fuper univerfalem ecclefiam , ideo hunc lenium
ne 8t inquifitiooe more conciliorum , fuerant appro­
non excludit, ut inquit Cajetaaus . imocum explicant &
bata vel damnata, nimirum afclCt. flcdeincep», ut diamplians fammut pontifex , facto eodem approbante con­
Aum eft.
cilio, ibidem in interrogatorii* declaravit - 4>aad Mtai
Vitrai fait Mariai Cbrirti, babtat fatrfiate» llgaadi & —
Confirmatur tertio , quia ut obiervat Turrecrtmatc
felveadi fafrr terra», <> yaad fafa caataita elertae yai fre M de ecclefia lib. a. cap. yy. ipfum concilium Conftan­
teafere faerit, ejai frefrit ae»iae uirifi», fit fattefibr
tienfe poft unionem trium obedientiarum , nempe i·
beati Petri , hebeti fafre»a» feeefiete» ia tetltfia Dei .
felL 40. ab ao decreto recertifie , vel certe nec in men­
Qu* declaratione* Bc interrogatoria tendunt in dcftrultiote illudhabuilleexiftimandum eft. Etenim ia diAa feffi
nem prxdidorum articulorum Bc h*rcfum , ac etiam al te­
4«. decernit , quod futuru* pomifer cum hoc facro
rm* articuli feptimi Joanai* Has neganti* , Fetrum efle vel
concilio, vel deputandi* nbeot debeat reformare eccle­
fitiffe caput ecclefi* catholic*. Itaque verbum, pr/mafiam in capite & in membri* . cx quibus apparer , quod
M·, appofitum ubi fupra a concilio, explicavit & am·
non fibi h*c munia arrogabat concilium per illud de­
pliaVit papa, eodem approbante concilio , per verbum
cretum quint* feflioni* de potcftate concilii fupra pa­
fetefiete» ; fle verba , [af*r allai atrlafiai fertiralarti, ex·
pam .
plicavit k ampliavit per verba , [afar tttlafia» Dti. CoaConfirmatur quarto, quia «ecipf Bafileenfcs in ulla
«tlium<*nim expreflerat folum deecclefii* particularibus,
feflïonc, fcu refponfione vel epiftola f y nodali , fecerunt
«t per eadem verba damnaret harefim fle articulum unde­
unquam mentionem aut vim in ifta genvmli approbatione
cimum Joanni» Hw dicenti», non oportere credere, yaal
Martini V. nimirum quia notilSmumerat, illam refponfeanuiai ftatifta fittafat ta'/afcaaiyaa fartiaalarii tctltfionem Cadam ambafliatoribu*, referri flt rtftringi ad infi‘ Vide Capetanum in cit. opufe-cap >. dr Gtavinam de
ftanttam eorum de damnationibna hsreticorum Bc h«re­
catholic, preferipe. tom. 4 part, a difput. «■ art. ultimo ,
turn in eodem concilio , ut diAum .
dub. 1. ad argumenta terti* claffi* fob mihi *>{.
P
Confirmatur quinto , quia tantum abeft ut hoc deereQuinta objeAio uultibi fit a Bafileeufibu*, fed eam fa­
tum confirmaverit Martinu» quintu*, ut potius in fine
concilii Bc eodeaa approbante concilio in profati* liter·*
ciunt catholici, «t nil tnraâum relinquant, atque opt'
me diflolruat, ut dicemu* . Objiciunt itaque , quod Mar­
apoftolici» infirmaverit Bt reptobavetit illi» interrogatotino* V. fefl. 4>. fle ultima , omnia it Cingula determinata , . ni* fidei 1 ffaad btatat Vitrai faerit Chrifii yitariai,
coaduia fle decreta in tnaterii* fidei «conciliariter per con­
habrni ftttfiattai lifaadi & ftlvradi faftr terra». Item ;
yard fefa taataitt *leftai ,· yai frt tt»fart fatrii, tjai
cilium Conftantienfe approbavit. Ergo intel i i »i tur etiam
rtia» fctfri» at»iae txfrefie , fit fatttfier beati Petri,
approbatum decretum de poteflate eoncilii fupra papam >
prefertim quia in felf. c. ante Irtlioaem Bc publicationem
habeat fafrt»a» fatefiate» ia atclefia Dei : de quibu* fu­
diûi decreti h*C leguntur ; Caf Itala far aiada» cffiiiapra diximu* ■
tiaaaa fjaadaliea· . pr··· far fiafatat aaaiaar aatianai
a. Maia».} Secundum quod docet in hac conftituitariafa
dfllkarata. H*c ibi.
tione Eugenius , eft, quod dato fle non conceffo , quod
Ut igitur rvCpondeaniui, obfetvanda eft occaho , qua
illud decretum Conftantienfe Bc ab initio fuerit legiti­
me conditum , Bc poftea a Mattino V. approbatum,
Martin·* V. protulit illam approbationem generalem.
Itaque in pt*fiata fell 4$. Bc ultima , h*c leguntur ’■
adhuc ta taxo ia malum ac reprobum ûnium a BafileenCeatil. Getteral. Tom. XXXIQq
hbu»

Hscibi. Ccailuaumeftaatem, atoptimatafcnTutt··
crcmaca «bi fupra, quad bi daa
•aa fafaat frai fier· a«m iUe d»rata tifafniiriuti t·»ertit, ^ttaiui at babedear t. laftriee difi at. aea ptefi yaif-

»7*5

Cοnc.

Florentini

jf h w * fibu» pttrtahitur. Ireaim decrttum illuJ ia fetf <.Aj. j
CwMitri ‘O«c>lii Qpnllanrivnfi» fupra relatum f**r« quidem pro
• ♦it.
’*

Coortam irait Ar quocumque alio coarilio generali legitime congtcgato, ltd limitai,.«A icftiUtive . nam dscir :
/a bu χο* pvrrfee·» adyidtm dn «rrirpes·**»**» /ibrfwarâ,
& iterum replicat rtla verba , Saper proat^r , /«» «d «a
ρζτΜβπΜ^·/ Propterva illa etiam verba de reformatione
exvlcfi· i· rapire A .n membri*, ut optime ait Gravin*
ab· fupra fol. mibi »*·». nua mielliguntur dc refoimauone
quacumque uni verlali & indefinita , fed de refttiâiva tan.
tum ia clivi ilio* «ontingenrc* ea hercti* vel fehifinatis
occatione : Cxuilitin »·»· cangrpgarom ·· **/*> /irhi/oMr>'i >M habet >«WMdMtr pvn/iatam « Cbrifie ad Vrd*»***»daa* ara*lurfalevt eatitfiam , fed ad frtvifienduvt illi te·
(m (mx- arrarreat* , ut ait Cajetanil* citato opufr. cap. I<L
Itaque Iccundum fubje/tam materiam eju» icnipoii» Ac
OCialiom* loquitur & dctetnit concilium Conrtantictife ·
frauda , ut ait Turret innata ubi iupra * ··· ejf io fttlt·
fia amm fa/iar uu»i rr· trha *»<l*iki«arw* , cap. $*’ do· > p
ilirt.p». Er <;»p-i*uu» vpui'e. cit. cap. ·. fit ait·· {[·· ·*lt/inr 1'^iiuat tlrflot papa , (aaqnant aaa fafe audire
uwiar. t’cap. I»· b«c repetit r S^aiaad* papa aaai xtl

17*6

hie ait idem Bageniu·. pertraheetaa FtrbA ftecreti Cat·
(laniicafit. protendebant,aaaorittttfli foaaa fupra Io- J......
manum pontificem .■ quam vi» canun» Ac indubitatum, ea»
tendere, eumque libi lubpcem
decreti Coufta».
’♦»>·
tienfi» limitart & reftridi ad cafu» fênifmati» > At dc tem­
pore fchifmati» & incertorum pontificum, trahere fen­
fum decreti ad rempuiuniv» certi At_ indubitati jtnivprfali» eccleli* partout, quem, ut dicit Mactinu* quinto»,
eodem concilio Cnuftancienfi approbante , in ptxfati* literr* Apoftolici» , Crafiatt
ttaetrari aaltfytifate fibri·
fieret itnttur, tint ttiem frtfria eeaaiea atfraft , n»
auram fiuarfrraaa baeti Patri , & habantrm [vfrvtearn
fUt/ltl·· ia attlrfia Dei.

Imo noa folun» Bafileenfe* in malum ac reprobum feu*
fum penricerunt verba decreti, fed e.iam fupttimpofuerunt illum fpectofum titulum - Venrac fidet catholico :
ut pate: (eilioac trigefitnatettia concilii BaGleenfi» ■ Bi ad­
diderunt : quod papa non podjt concilium generale diffolvere, prorogare, aurtrantftrre, qu* & de pontifice
certo, umeo A indubitato intelligebant: agebant enim
COntra dilloHirioircm & udnilatione.n eorum concilii fa·
fiam ab Eu^cmo. Propccrea dicit Eugcmu» in hac confti*
turione, cot pertrahere verba decreti Conftantienfia io
flatu iarr.ia rltOimt labaram, a* ceatififfi duiiat in
ma^aa )<.hi/«a*i» I7rt.il» A7. <► aliarum, raac ar prr^Zrpravum fenfu.n, quem faâa dcrnonfttant. Tertio deni­
z*a fit ualrfie , lita mrmbva atetefia
itMtuietttr ,
que addiderunt damnationem , declarando hcnrrico» con.
t ratium fcntianteti unde merito contra coldem hanc coofault«Ira» habeat indirandi «eram» , >' pafrS [rivi » C> β
ftuutionetn lacroflorentine approbante cqacilio edidit
feiei artuti. frtvtfiendi , uni rltffutt ia anaat raram
Eugemu», da miam eo* Arab ei» aftertax vetita te», verius
vel alia a ran vraiaar ·' & fi carii e. <//*■*, ntfiireasnr , cam
<»l|.t»t«v
eieflie ad rtrlrfiaae drvalata ft r» ia/· tltflaevn defaff · .
tutuili»·» fic imperfeO ·■» eliget. qr in irn.iKr Caalaatitnfi
Nec eft quod Bafilcenfe* fclfione jt. 6t in prxfata Co.
fatlnm vidrtnr ia alalfiaee Martini K. Hxc Cajct*nu» .
<um refponfioae fp nodali, qu* incipit: Ar^ru» Hierae/·
Bellar minui erum de concilio libro fecundi» capire ip. h*c
n»i, mirentur A conquerantur, cui iq hqc laacoufiiti».
habet - llnbm un l.iveiar praarn papa . <P praiaia h«tioneBugcaiu»nnn explicaverit, in quem malum ac re­
Arrc/aprr .11 1« r.upriu* , nan efi haant ent'tattm le fa·
probum fenfu·» ipfi pertraherent verba decreti Couftanfeu Eadem hi b·.·· A ndica» Duvalhii» D ».fto» Soioonicu·
tientia: tnanifcftecnim id apparebat tam ex fine & caufa
in i. ». tanti. I horna tub titulo de comparatione Cummi
conditi decreti Conftantienua, quam ex verbis limitati*
pontine·*
concilii . qux.iione 7· hi* verbi' 1 c»<eri/i*«r <fi reftriftivise/ufdetndocreti , ut fupra diximus, in cafu
rvrmas intarie Ch dati* faaitfi.r rfi fafariat, eaWfaepa.
k ihcet fchifmati» > aceriam ex additionibus ab ipfi» Ba«
'
l*rf ce <Z*er· l'rptarrr , fi da olitrin tara ai[!iiufln
liiecntïbu» faâi», utdiAumeft. Fropterea Eugenio farta
nat faltrm air,ar>e it nava riigcrr , at ia’ ttrtili» Can.
fuit bare innuete fupradiâ.t verbi», nimirum/a*ra pro»
«ioW ifftrn-n bafileaafieat faeftue , yttaa faEfa fitaaettISaniirafi /*r//»ai<i ( ύ< infra ) Cmril-ant Cmfiantunft
Hr«nt; dum fcilicet rebellante» ab obedientia fummi pon­
diÿinil , taaci.mi"
inr’rini frai.pct dubia
iarrera ,
fuid u:ldi‘ , r-.· ·. (a phi/ warr laiirat <► vrcarar rciltfia ,
tifici», judicant A damnant primam fedem a nemine ju­
qb an ranreud<5i«a<· art·» t r faut 'att dnlia ; ruar rarer
dicandam, ac tertum A indubitatum pontificem, ptrtextu drereti Conftantienfi» concilii, quod apertis verbi*
am* débitai ·λ·4 in ir.irlu fit fan Hat a4 dabiat illat
folum loquitur in cafu dubii A incerti pontifici» , quan­
f· liitt· , x-rl aii'imm raraaa d'paaradaw , ant aLiaatt
do Icilicm plurium inter fcpontificum ichifmatc laborat
' μ .,*■!·> i*. mw i..;fiiuedaat. H»c Duvallix. Verba ie>ecclefia Detut fupr* diâum eft .
tur dc.tcu limitai·\a X rcttriûr.a in hi» <|U* petiin-nt ad
Verum nec erat liimmi pontifici» officium commentaria
ectiepetionem fcnifmaiit, funtdara .
edere , fed legem pernalen» contra rebelle» A inobediente»
tt eodem modo funt in«llig:nda eadem rerba cirri
condere, ac fenteptiam ferre.
patti.-aiam illam, In bit
fttfinmi ad fida at. Ad fidem
Alia» etiam exnlicationes ejufdcm decreti Coaftantieniniit» reducitur declarare in fchifmate plurium pontifi­
fis , A lelponfiooc» ad objeâione» profata», optima» il­
cum , qui» corum fit papa, At utrum hic vel aliq», feu alu
la» quidem videre eft apud prefato» auAort» , & quos ipfi
deponere A abdicare debeant vel teneantur . Itcnim ad fi­
dem pertinet, ut legitur in inrerrogatofiia fidei iu prx- j. adducunr.
f t |uxta pi i fai ac interpretatione» Pius II, in fua epifto­
futia liitrii apoftolici· Martini pap* V. Quafi fafa tant·
la retraâatio >n ad fcholam Colonienfem , vocat conci­
nictrlrHut , r/ai nivat frtfrh aera iac ttfrtja , fit fncctffar
lium Conftatvieife generale concilium, ab ultimo fciiifirati 1'rtri , <T itauat fa rfauat fafrtuta"». ia ttcitfia Uti.
cctousftatu, ut fupra diximus 1 atque in ea plurii»·* f*.
Ptopterta in ptefato decreto Conftantienfi dicitur . «v»d
abtJirr tvattttr in ki> , fix fvrainrnf ad fidam (b a^lirfatu·
era fcnptut* loci» A rationibu» addufti» ad probandam
fuprenia.n pap* pot«ft*tem ia ecclefia Dei, ejufque au­
nantfibiCmviii. Non dicitur attirra , fed abafiirt, Quamdoritatem congregandi Adiftblvendi generali* concilia :
viteqimhxcduo «etoa ad fidem pertineant » tameu vetdemum citra pot'ftatem concilii fubdit limitationem A
tum aMfitrt mag.1 expS.at fenfum concilii > in cafu fciliu
rcftrifEionem , dc quibus fupra , dicens t Qnafi fi eat· Ka­
«et Idtlbrati» , quo I obedire teneatur in caufa fidei, ai.
men* indabitata frafnla, a* yva leaenam r< t*fù* em­
mirum utrum iplc , <cli’nu». vel de novo eleAu* tat legi,
ail dtfinit 1« aeimbra fatafi at , pra relie babrafietn fit
timutpapa.
eraeilinM
, f oad
illint aeSerûate rtevenetit. Sed
Aiiam euani expolitionem ruborum, illotum , In bir
lar ftttinaiu ad fidam, tccutu* eft Gravina ubi Iupra fol.
de his fati» pro inftituto.
Hoc folum addendum hic centao , quod quamvis fu- mihi »(·. quam dederunt ipfi B»lileenfc* in eorum refponptadiâa dc potcflate pap* fins veriffim* , A quamvis iq
fiooe fynodaii qu» incipit , C^iranii, hi* verbi» : Vrabat
concilio Latcranenfi fnb Leone X. fetfîone undecima , de­
b»r ttitm d'fiin‘i>* ·» V' ‘tl‘t titlffia, fO< "·· faU,‘ trratt,
claratum fit, folum Romanum pontificem pro tempore
i: a difairrtn in cantiita Caafiantimfi , fuvd fattala freti·
exiftentem , tanquam fuper omnia concilia auftoritafiaatn rira a fidae· fatiferas a , A«, H«c ibi Baiiltenlet ,
qo« fano modo intelltgenda funt , de papa <c il icet ut pn~ - tem habentem, conciliorum indicendorum, transferen­
dorum A diiTolvendorum plenum ;u» & poteftatem ha­
«ara perfona r nuaaiv « hurt etiam calum nunquimconbere : nihilo minus quia nonnulli ajunt , vel non dif­
tigille fanioretA pii , ex quibm Haroniu» in fui» annal».
finiri, ut de fide tenendum ■ vel tantum agi de potcftate
bu«, Ac dc pofteroribu'remponpv* > Beliarminu» de Kuindicendi , transferendi A dilfoivendi, ideo his A alii»
luan. ponrif. bii ». rap d. A ieqq. fc alti defenduor .
rationibu* piopofitionem hanc , quod concilium fit fupra
Ceterum de convoratione concilii in hi» cafibu», quod­
papam , non ut haereticam , fed folum ut temerariam
que concilii poterat in cafu i>trcTi» vel fchifmati» fic cut.
damnandam dixerunt , inter alio» Bellatminut de conBiftcuah* & declarativa , Jcpi btio nif'm ab ipfo Chci.
cil. libro fecundo , capite decimo feptimo, Banne* 2. x.
Co , ficutAeleâio eft ab homiuibu», ledjutifdiûio paquxftionc ptima vrriculo 10. dub. a. Duvaliius doâor
pallia Chtifto, quia non eft hic locu» de hi» agendi, vide
Sotbonicu» ubi iupra d-comparatione pentificis A conci­
vatetanum cit. opufe. cap- ti.Λ a' ». arer de hde difp.ro.
lii, ait» 7<··» tfa tamartarieite iu salitat tfiaitaii, a te·
left. 6. Graviiiam ubi fupra fol. mil>> -1'.
maritate tam.n ietbedieesia via fefifa falttari , fU»« fe·
Içitut Bafilcenfe» fentiente» Cbi coactarium Eugenium
vti intbtaieuia »>, & firfiidi» snefifa Mafirtf^ste tneutltet
ftmnnwi pontificem, ia malum reprobum fenfum , li
itttt·

r
>737
Anno
Cmiari
(«»

·τλ?·

?

à

»

i» fdt/U ftaf» latlMvit. tint Davallia» vir ioAilfi*« · q«i pro Chriftiaa* erga pMciaai ficta·* ibidem
1*Mmk <· fc ii. <**Α*μΗμμ tcftat*» , fc «cbcai
.cttttMcak rtJdit d*fco» ipfc Sorboairox « Wio diroL
f*n» q*od pro fcaccatia p«t*ft*tk coacilti f*pr* pa.
V··» , Sorboea Puifieafia (tWa jaramearoa» exigat a
»■'» : *bi etiam dearoatrat aro* id iafeni e> jvramcat* ejaidca» icbol* i* atticalia rentra Latheroi* <«■*.
pore Ttancifci ptiaai OaUic «»fi« cditû, fc ibidem in
•raftata de faarewu ymtücii poteftate part. i. in an.
Mteqiiio q«*fi. J. palam facit, male noanulto» bac no.
ftra «tare ftbi aliiiq·* actfaadere , <n«4
FaUaafcm wamrar BafUmaft eotuiiiaat , rom iftnd f.
ram »··Α rrwamm «f**aa
SejaatM» babta». Ubi fc
4a pragmatica iaaâiooe Caroli VIL fraarorum régi»,
deque tMciliabnlo litonceaû optima di&rit.
Jam aero quam cenfatam mereat*t opinio illa potcftatia
concilii lepra papam, attenta cooftitotione Eugcnii ·, ap>
prooaare coocilio Florentino coodita . quam profati doAvces eo* addoroar, patet ia ea.

A

b ii·

t -

» M r.

Ratifiai · ^ranatraat taattraat at tarum
cnattn
Tatràartka Àtfatatarnm.
Ml#.
Ν«· IV.
• DcAra··

Zv on st a ht i m u t (ervns fervorum domi- ·«, ngi·».
v j m noftri Jefu Chrifti , cum gratia Dei
CMHtitutns patriarcha A Vagarfabath , feribo Careclic^·
literam hanc aaagnifics civitati Csff* . Mitto
meam benedidionem omni populo habitanti
Caffe. Filii jnei fideles, quali gloriam feribo w
vobis , icilicet filio meo * Vertcbet * Sanchis , ^,ηι,Λ^
qui fedet in fede peribo* me« m Caffa , fc ar- gwrovm—
chiepifcqpogilio meo primogenito , fc omnibus
iacerdotibas fandis, Stephano, Mopli , & om- umkU.
nibus aliis, ftr nobilibus civibus Carte, icilicet
Atnurbcth , CevaUal Chici, Amurbert Olbei, 1!^·«»«^··
Aroniton Andre*, fc omnibus aliis burgenfibus
.
Nam- Ht T 1 oc eadem***» <4)9. j·· perfeflafuit nahCracum virtute Spiritus fandi, feribo li teram hanc, tCnuri»·,
I | raro· <nm tft/liliti
dans vobis benedidionem & falutatioocm . Bctrita, acttiamiataitatcaaiita ftafiata caefiitatia it
nedidio fan&e crucis fc fandi Gregotii fit fu- nû"o<»at,
foteftatt fafa, /*ri/eroro tfi naro ufroxroar*· rom ea.
per vos a fede fanditati» noftr» . Dens per « ·ζ^*βί'
r/emAewanacrcfc/ia, it f*« bar ait Çratutfictiftat
iuam mifcricordiam liberet vos ab omnibus ten- Tyriûîro1*
ia fiat fitfiianum .
canonibus diaboli, tam in fpiritualibus fctem- >«s'>Ar·»*poralibus , Deus augeat filios & filias fc bona
Poft aliquot tjict veniruot ex Armenia apocri.
vcftra.
S.Grcg. atFarsi patriarchs Armeniorum virtute prenantes
Sciatis vos, filii mei carifsimi, icilicet filius
viri , querentes 8c ipli unionem fidciquc rcttimeus Sarchis Vencbet , fc vos faccrdotcs fc Arm,·»» »
tudinem : qui etiam bcatiftimum papam 'cncburgenies noveritis, quod epifconus Emane- “itod v‘.’·
rati, viferuot imperatorem, confihumquefuum
lius venit ad nos, fc portavit lltCf-lb YCltflS uC tit meni»a
Be animum de conficienda cum eccjelia catholica C Caffa , fc etiam vicarii fummi pontificis , fc
unione expofuerunt, petentes, ut ferret auxilium,
etiam litcram domini confulis legimus fc le- vZs^cevt».
& prudentia fua juraret. Imperator autem retati fumus, quia icripleratis de unione ecdelix fbora> ' u'
fpondit» multum (ibi placere eorum ftudinm, Bc
Rornanx » potlquam audivi , regrstiatus fui
ββ/,Γ“"ί
gratum fore, fi aece fler in; ad orthodoxam fidem
Deo; ex gratia Spiritus fanfti eft , quod iftud Porc «··■
tc catholicam ecclefiam ; fc precari Deum pro
opus eft inchoatum, convenit Chriftianis habedirigenda eorum unione, qu* li fieret, fe quo.
rc unitatem fc concordiam : ego cum plenaria ». s>i.cfbi
que prouiilit a<i negotium quodlibet, fc quid,
poteftite dedi auctoritatem Sarchis Vcrtebet ,
quid 1111» opus fuerit , adjutorem . Hi» didit,
qui eft loco perfonx mex , fc Marco Vertebet,
64«<a
recefferunt Armenii ; no» rero Florentia ex:un.
fc Tlum* Vcrtebet, & Joachim epifeopo Pcre, convcrfat ,
ConH,ot<res. Venetias petivimus, & inde rurfus domum
ut eant ad fynodnm, & Spiritu» lanftus illuftret tium imp.d»
rediimus.
cos , fc pet virtutem Spiritus fandi, ficut ian- Iu, coiivcrI1OBC
De Itat taitm uniant Irae narrat Tatrieiai ia fra·
dus Silvcfter fc fandus * Gregorius fuerunt ad.it. Ni«fata tamftniia fitffianii tr^efima fitftima .
concordes , ita Deui concordet nos in pace fc rh. bb. ».
Advenientibus Armenorum legatis , fc illo­
amore fc unione , & ficut Conftantinm impe­ cap. jj. m
rum intelleâi* erroribus circa fidei noftrr pu- D rator , fc f Tartach imperator nofter inter fe
ritatem , per multos dies eorum lententia» dihabuerunt coocor^m fc pada , ita fc vos
fcuti , Bc per viros facne dodrinx peritilsimos
etiam confirmate ada eorum ad unitatem , fc
Nam. V.
confutari, aperirique veras fc catholicas juisit
ad fada illorum imperatorum nos inclinamus;
g Nabili,
Eugenios pontifex : inde publica icfsionc cele­
modo etiam quidquid Spiritus fandus illuftra- hm>ha Jabrata ro. Kalendaa Decembris folemni more ,
verit fandam iynodum, prompti fumus ei obe- auani>, re<f
pro qm ciquod ab eis profitendum eflet, profcriplit.
dire .
IbIjiu & rrQnii autta» fr afienfferit , CZ yttalt fatrit £*.
giminc iuBScripta a$. mcniisjulii, anno domini rqj8.

jror» itcrttnm , effrayante fijmaia grattait traiiY·· , una tum earnmieat Ut crû, fit ieficriiit fin­
irent it faatfa Cruce ia fiat etUatitaaar, it fuih» fiafra.

gtb.tur l*iu.

Littra "Paali f larftriaiit taafaiii
eivitatii Ca$a O' fattai attrit

cZ

reçrntn

Afa/yn/ ,

Fui l.ifrfut.
J>» ia Calla ,
o’un Thcedolia , a i,
Gax.r.çim-

Mandatum oratorum Armcnir, ac decreti for­
inferii iitjjtria , ai fum­
mam huic operi Grscorum fubjungere volui ,
ma at featifictat.
Chcrfoaçfo,
Irani fub o
ut liquide eundis innotefeant frudus hujus con­
•jldc rcipucilii. Ex quo enim premiffa cum Grxcis rei mi- £
tsi h«c gentis Armenx redufti.· .multis bbr* domi·
nata fuerunt uique ad odavam Novembris,
ante tempotibus tentata. ellet , ianâilsime t.*r, redo­
non minus religiofe acuteve quam cum Grzcis
fc bcatiisime pater , verebar attamen tantam
no & 01 icnrelatntn eft, cum Armenii etiam de fidei iacra■ i nii:l» t
rem & tam arduam aggtedi, io qua vires inge­ Iintf
r qua 1 X'
menris certatum eft : quale» autem fuerint , ex
nii mei vix fufticcrc poffe arbitrabar : ftatue- Chioj.q. am
decreti continentia quiique qui fapit, clare per­
ramque potius fubfiftere , qurm per vias inco­ *
rtj>ul> pr·cipit . Eorum igitur poteftis , qui legationis
gnitas ambulare: fed tua (anilitate confiius, mu-n »4c t.ai
Armenorum fungebantur otheio , hujus forme
cujus merita expoicunt , ut fub ejus vexillo lin­ ah imperatoribui , Juex lut .
gulare fc pcrlpicuum Udus eluceat , gaudeatque Π»Λι 1U1 n» —
la.iÉta mate: ccclciia . ut in hoc tuo rempoic b*hs Japu'—
iil farr.ilu ,
unionis fc ianditatis rovis tulgotibus ilhifbcpcrpriuo ti­
tu: .
re ubaiDOit t
j· <]o, ar tgo tjufdrei Onj.l.r > itui iuiu. Jrm vera ox.ulcu Uc‘

E

juduie Tvrcs

·

«TU

Conc.

’73°_____

FlORBMsIM

Eogeamt, (Tc- Dileffo filio mobili minTaalo tan* Ammo .
,ur ’ ίαί“Ρ* **,e» & animum, adhortatus me. A
frniali rivi yaaaeafi fcatfera aofiro boaorit (Γ coaoiti C«*«st<
Chxisti ipism, Bc rem ipfam amplcfti inftitui matim*
falatiao
füatem, frt
*4**’
i4j>
cum folicitudine & onera» ia qua diabolico inftinâadr variis tcntationiboa praecedentibus mul­
Laedat· nobis · fide dignis virtus tua » & ex­
tiplices ftimulos perpelli («mus > ita ut eunda
hibits tum alias , tum proximis temporibus in
quali noftro voto adverfautia fuerint, & de len­
maximo
Chriftiaaa fidei negotio , 8r unionis
tata opera plerumque defperavimus: tamen coopé­
Gnecorum Se Armenorum facienda atque con­
rante tllo fummo rerum opifice, ac tuam faoaiféré ande , operationes tu« nos inducunt, ut te
tatem propitius refpictente » fob qua datum eft
•c per te defeendentes tc pofteros tuos fpeciaiiunitatem fidei figillari, bonum Ar perfedum exi­
bas gratiis fc favoribus profequsmur . Volentes
tum fortiti fumus » fle cam fudore ac maximis
itaque te , qui prater iupradiâa devotionis fc
vigiliis hoc tantum opus per eunda frcula ex
magna pietatis opera, etiam maiora in dies ex­
hominum memoria non delendum tue (auditari
hibere difpqfttus es fc paratus , favore profequi
dedicavimus ·
Sratia fpecialis , ut Ie ardentiori fidelitate 8c
Gaudeo, pater beatilfime, hanc unitatem tem­
poribus tus fan&itatis fufeitatam, que tuorum B evotione erga nos &* Romanam ecclcfiam ani­
meris , quo te majorum honorum prerogative
predccefibrum tempore obdormierat
Quid efublatum effe cognoveris , te noftrum honoris
nius potuit beatius accidere, ac Deo tc toti po­
fcutiferum *, fc te pariter ac natos tuosmafeu- · D· prMpulo Chnftiano acceptius , quam hrc fingulalos dumtaxat ex tuo corpore legitime natos fc
ns redudio Armenorum? Sed advertendum eft,
propter tuam fandimonlam fummis laboribus
nafeituros , comites palatinos audoritate apo- ··■«»;·, <
fc incommodis, quibus circumventus fuifti, elfe
ftolica tenorç prrfcnttum facimus & creamus, &
eonccffum, ut viaeant qui ecdcGam perfeqnua­
fic deinceps perpetuo & omnibus cenferi pariter
.
tur, non cite humana ifta opera tua, (ed divi& nominari volumus, ac gaudere pofte &dcbcna magis, atque ex Deo manantia- Ego enim
re omnibus SrGngolis emolumentis, commodis,
dum fummum rerum auftorem ad te oculos dihonoribus, immunitatibus» privilegiis fc exem- t>fcx,
rcriifc cognovi, teque in refervatam bcatitudiptionibus, qux Lateranenfibus palatinis comiti­
nem 8c gloriam conftituilie, au fus fum tuorum
bus a fede apoftolica concedi confueverunt. Vo­
fervidorum cupere fieri particeps, 8c tuae fanftilumus autem, quod tuo fc natorum tuorum no­
tatis fiducia confifus, apud eamdem non dubito
minibus , in manibus venerabilis fratris noftri
illam tuam Romanam lenatotiam dignitatem <C Angeli epifeopi Tragurianfia in officio camerariatua noftri locutntcnentis , folitum fidelitatis
impetrare, quam iinprrlcntiarum humiliter pofco fe requiro , non tantum pro meritis meis,
debitae praeite· in forma confueta juramentum .
pro quibus &.· majoribus fummo Deo fe fanditaDatum Florentie anno, fcc. 1440. 17. Kal. Se­
ti tuae, que vices ejus in terris gerit, obnoxius
ptembris, pontificatus noftri anno io.
fum ; fed ut apette intueantur qui cultum vere
religionis colunt , premia bonos & Chrifticolas
Maadato ifa^ae fatriarcba *4rmeaoram ty littrii
fideles manere , & tali ac fimili fpe ceteri pro­
Taali Imferialii rtgeatii Caffa ex bibit h , ^rmnaovocentur ad ianitr Romane ecdelue augmentum
ram aaio fecata efi , O* decretam eoaditam : fie
ac favorem . Accipe igitur , fandiffime pater,
taim ait ^fadetai de faalia Crace .
Armenorum, quos ad pedes tur (anilitatis mit­
timur cum amplo fui patriarche &: univcrfalis
Litetis exhibitis facrr fynodo, reverendiffimis Num.VI.
eorumdem nationis mandato ac bailia , ita u:
cardinalibus Oftienfi, fanet» Crucis, & fande
majorem concedi nullo pado porte intelligamus :
Sabine, ac dodoribus pluribus per fummum ponquam regratian fecimus, & tue fanditati tranlrani\tificetn, fiera approbante fynodo» deputatis, &
mittere opportunum elle arbitrati fumus . Hos
I*
J) roceflanter quafi diebus finguiia in apoftolicopatatio cum Armenis praefatis convenientibus» inenim conducit vicanus frater Jacobus, qui (icut
ficut
hujus tanti luminis 8c leduftiotsis fuit principa­
ftitutis faerr Romanae ecclefiz adeo inftrudi funt
lis coadjutor , opportunum fuit , ut fit & ipfe
oratore» pntdiâi , quod infra feriuti decreti fi.
conductor. Nam corda ipforum Armenorum ita
dea recognofcentes religiofiifime fulcepere, quod
tn manibus habet , quod nufquam abfque ipfo
in cathedrali ecclefia 11. Novembris publica ia
accedere portent. Hic enim vir devotus explica,
feflione fynodica firmatum extitit : cujus decreti
bit cetera latius fanditati tur, que ego, in ine­
per epifeopi Paduaui organum promulgati for­
pta oratione landifiitnas aures tuas oaenderem,
ma hrc eft.
prrtermittaui.
In reliquis epifeopatum hujus civitatis tangen­
Tre/èf·/>*!· ^4ndreat hoc decretam fro ^Ærmenit ;
tibus, quar lanaitas tua literis mandavit, execu­
t>er»m Jje»Àe.'«w Coaftantiaofolitanam tr fymbolat»
tion! tradidi; & fi przdiâus vicarius tuus fe ego
Jonfli Cdtbaaafil i» eo contenta integra «on refert ,
'in aliquibus fubfiftetc decrevimus , bona caufa
fed tantam frima verba innuit : fimiliter nec refert
moti id egimus, expeftantes deinceps in ipfo ne­
acceftationem decreti coram fynodo faflam fer oratogotio , quod tua (inditas juficrit faciendum. E rti Armenorum, fua omnia, ficat (7 iffam deertValeat tu* landitas feiix, ad cujus pedet humil­
tam ana cum decreto fro Oraeit, inferantur integra
lime me commendo.
m decreto fro 'Jacobinit infra recenfendo : idea hoe
Ex Catfa die 1· Decembris, anno domini 1438.
etiam decretam fro
mt nit ibi ranjuam ia frofria
Ejufdem landitaru ad genua provolutus Pau­
loco reli^aimat , ibi^ue affofaimai jaa ia ta daxi~
lus Imperialis conlul Caffie, & totius maris Mamai adnotanda.
joirs imperii Gazirir.
Jam tgirar rei geflai in boc fanflo concilio fro Jacobinii ex Faticano codice , iffnmjuc dectetum fro
Quid vero Tatilai Imferialh in gratiam religif»
Jacobinic cam infertione dterttaram fro Grade (T
olfe^uii
rednflionit ^drmemram , ea rcduilione
^irmeaie bit fabjicimat.
ferafla , ab afoftotica fede obtinuerit, habetor in/c~
■jaentibai literie Eagemi ad eamdtm Taainm .

Λη μo

Littria

I7Q1
O

>·?·Λ
r.iv.’··

"7W
—f—------------------Γ—
Λ
ni.

ïïk—■—

fiuAifsimis cr«ditioaib*s «pic Deçà incitait , :~ς
Lit** Jtteeit fatrùtrtln JcuthiAtnat · «d
nt fiat ccrtiisîm* fidei vracnotes, fiant que pa- CHdST|
ZF. fsMM ftAtifittm .
rati ad unionem & patte, ft tandem «piefilins 144·,
virginis nps oouws curi* coleAi adfcribat, aggregetque numero beatorum . Huic etiam ala­
ftuunt UtùUi fif^u fenw Cirifii , mieufter
critati atone devotioni a ccefsit a ii ad quoque
Jt4ù ffgi Marti ,
fcilicet Oitaeuedria
grati* ft benediâionis genua. Idem enim be<0r tti·» JKüfri, lAja , ddthifia , -Peeuaft.
nediâus filius venerabilis Albertns reddidit mi­
itt tetidtteUlil' effrita , Mmfw fradieati—it
hi duas imagines ft Λ ciambulottum nomine 4 ut;a(Jt.
affttli Marti, iaatiiit die» i» [feu ferrâth , ft.
tu* ianâitatis, quz non aliter nuam e coelo Amatu r«tie» friar eu/aia CT ahfüatieae ab ifft d·»»»· ,
mifla divina benedifiione me (u?cepifle pota»ff·· *4 ttrr* fatieeeatae* create te,
vi . Ceterum qurdam eidem patri commi fi- t«r <<·<·υ·»t faaSiffiait fattr > iatliaa , fttft&it fucrdemus, au* literis mandare non pofiumus.
eü, fafttr eftiau , Iteaeftatie ac feaSitari/ frinficiet Itaque ipfe quidquid iis literis deeft , iTmni^fort·
eeft , fUffl»» daSer nrea
μ
Am/N< ft.
coi referenti tua beatitudo plenam fidem dare «·»4 ··«rtfriaatitau iactdaM , «ai ftadie eu feeÜitntc β *·«>«■
1'.“
cettric «i«*ftletu
, dtariat Eageai fefa
Extremo» quoniam ego humilis & pauper v»ri«»ui<·
^•t»a arbij J(hb4 , ·*«ϊμ» etdefteraae Cbrigreifu corporis ad tuam ianâitatem accedere
ftUaaraae aftflelict faftu , fri/rcif** chrifti
minime poffum , mitto venerabilem fratrem Ut»» 4·«,fediaae aa/ce , veaeraadt , fatraret eu facerdeAndream abbatem lanâi Antonii . ft religione
mw friactft b , dr ætdict laaiaeatiaat aaiæa& moribus non mediocriter inftitutvm · In ea (»ιΐυ·, «tb Alt<Uit *4
>·« '(»>■ ».
re·» ,
conditione a me diicefsit, utprivaiim ac publiMtiite tte.
ce plurima habeat tua ianâitati referre . Am/Irem »m
bobus igitur iis benediftis filiis nuntiantibus ie-ί·«»···Κ*·
/»*“>··.
C"'* V ,TO°l 4 T ^ett3 omne fuum ovile tua
dubitatam fidem in omnibus tua beatitudo dag<u&<>M ’ V.4 oratione ac minifteno , dirigatque illud
rc dignetur, quam ad tempora diuturna pro uti- caiorstM· .
oTriAaC ^u®,ne tur fimilitudittis , quemadmodum ft
litate ac aggregatione Chnftianorum confer vare
4oau>"« Quondam magos ftella direxit » ncc recedat a
dignetur Deus omnipotens . Datum Chayren.
pri..c>»em difciplina tua , imo fervet tua prccepta omnia
duodecima Septembris , fevto millenario nonmÎaT.um* 9U* ooarmam tuam auditurus eft . Confirmet
gcntcfimo quadragefitno fecundum Grzcos , fe­
ι·»Β»<·ι·*. preterea Deus ledem tuam, multiplicetquc ho- q cundum vero Jacobitas , millefinto centefimo Nwn V||I
notes faccrdotum, optime pater. Poft bare refe­
quinquagefimuteptimo a tempore martyrum * ; e e«uii»r-.«
ro suz magne ianftrtati, facratiHimam ac ho­
a computatione incarnationis domini 144°^^A*
norat illimatn feripturam tuam per benedu-tum
H»C fetnercb» ·
k»«<* i«o'_
ttrMi'Ztr*
tuum ft honoratum faccrdotem fratrem
DieJovis p. ft ultima mentis Aogvfti de mane ru»
hora 11. vel quali, qua hora , qu« pro generali gTp7.'“kr^
At mfeio <■ Albeitum ad manus meas pervemfle . Erant
inert·, autem liter* ili* veneratione dignillim* in iis
congregatione adferipta fuerat , fanftifsimo do ·οΐο<>·. u(
Cuô"tf*KZ 9ur coatiqebant. Attulit quoque fua leâio
mino noftro Eugenio prrfidente, ac reverendifSa<i> a», nobis caufam cogitandi de rebus optimis atque
fimis revcrendilque venerabilibus patribus ft aumertat
timunfrs.Mf’ tnaximis. Quanta autem earum fanâitas fuerit,
dominis facrofan&e Romane ecclefic cardinali- *"%’<,**·*
cx hoc facile percipi poteft. Nam & aperte mox
bus , doâoribus ft magiftns , tam fiecularibus iccatc, ae­
mirum in modum luaviilimum odorem effude­
quam regularibus , hoc lacrum concilium re- ·♦·.!>··«··»
prefentantibus congregatis , comparait prefatus rit.‘
runt , oftenderuntque profeéto manum illam
fuifle bencditftam, cujus digiti tam venerandas fi­
dominus abbas Andreas : ac premifsis iolemnita- ?'·Λβ,."“
tibus, inidiotnateSyrorumpropofuit in hac ver- a£X*£
guras defcripferant . Vetias igitur per quoidam
ïpeâatifsimos Venetos tuas, quantumfien pote- q borumfotina, prout poftmodum in fermone La- merttioa»
rat, es Latino in linguam Syrorum , ego ft reli­
tino per venerabilem virum dominum Blondum
qui fratres mei coepifcopi , cum benedictis filiis
prefati domini noftri pap* fecretarium interpre- imperii f«ac fidelibus facerdotibua , hoooratiique diaco­
tatum fuerat dc idiomate Italico in f Latinum,
nibus inecclefia Dei genitricis Mari*, vico coUt fequitur.
mr.frrr,’
§ nominato Zoile , ac itante toto populo legi man­
Cogitanti altam majeftatem tuam ft meam hu- 4^,
militarem, pater beatifsime , tantasfuboritur pa- no*prû»o*?avimus , ncc facile, decus omnium faccrdotum
vor, ut fi aliqua erravero in dicendis paucis , pri-t’4<* "·& pater, tu* fanftitati lignificare pollumus ,
quanta ex ledionc iiteraruur latitia animis om­
mum id mihi indulgeas deprecor : nil enim
nium illorum accetlcrit: maximam autem illam
aliud quam tremor apprehendere poteft hom,i- « nomi»,·
fuifle , laudantium ft cxultamium populorum
nem me; pulvis fum ft cinis coram te Deo in tervoces oftenderunt . Fuit ille dies nobis petmarisverba faciens. Es namque Deus in terris, ft Diecirtiani,
ximus, ft is certe, de quo propheta przdixerat:
Chrilius, ft ejus vicarius: es Petri fucceffor, ft
Wzr die/ ,
fecit deanani : exultemaj Cf lettpater , caput & doftor ecclefic univerfalis , cui rum. v>4«
dat* iunt claves claudendi , ft paradilum cui- ?*.ro"· ‘en?
/etariiee». Ncc illud certe efficere potuimus ,
quod illic latiti* laciym* quoque mint* non fuc- £ cumque volueris relcrandi .
Iu princeps re-a· kg«t>ont
rint, precantibus omnibus, tu Deus propitiatus
gum , ft maximus-xs magiftrurum . Quz omnia , **£*·*"/,
mentes noftris ft cogitationes emundet, educatft fimilia confideran> , expavelco tuam alloqui » lla()U, a«
que de tenebris 111 liludclanisimum ac indeiicicns
fanâitatem, cum maxime ante oculos mente pro­ itiioraare
ponam non folum po;cftatcm tuam , fed falumen.
picntiam Latinorum , qui in ftudio fapicntiz
Poft itaque glorificationem divinam , quam
divinarum rerum ft diicipiinr Jcfu Chrifti, quod
facerdotes Chrifti ac totus ifte Chnftianorum
catus omnipotenti Deo reddiderant , acccfle·
a principio falutis fidelium imbiberunt , conti­
nuo in hrc tempora exercitati , ea nunc tenent BlonJum>
ruat ad laudes tu* fanâitatis ft gratiarum aAioft
icnriunt , quz beatiisimi apoftolorum prin­
nes, eftudimufque preces ad dominum , ut tefancipes Petrus & Paulus ülis a punçipio tradide­
tftiisitnum patrem ac communem omnium Chnftiaaorum falutem integram lcrvet, quos lie tuis
runt .

Quz

»733

SAiv’“’

CONC,

FlOKBETINI

As.jmu» η.
Π

»734

Qjue autem eeclefi* hujuftnodi fapientia Se di- A balk fat fecntarii taxeilii Tnitatiai fabfcriftitxt »
~
--------’* —
----- —
·—- —
wrdsr ·
fcipuna
a liquando
privaue
prima
non tenuerant
Cwaisvi
Hoc pneiens traniumptum collationattfm eft
• 4SI· fundamenta , & a Romana ecclefia matre St ma­
'441·
fideliter » 8c concordat cum originali libello »
gi ft ra feparat* fuerunt» ear pcrujifit Deus genti­
bus in opprobrium , & infidelibus in rapinam»
feu bulla plumbata Eugenii pap* IV. cum li­
gno 9t fubfcriptionibos iupraaiAis. Que bulla
prout evidenter cernere datur in Greets Sc Ar­
menia , Sc pariter in nobis Ærhiopibusjacobioriginalis eft apud reverendiifimos Sc illuftriifiti<» poftquam anno nongentefimo a vobis fuimus
mos dominos legatos facrofanâi ecu men ici con­
feparati. Coofolamor vero. 8r macftiti* noftr*
cilii Tridentini. Ideo ego Angelus Maflarellus
de fanAo Severino agri riceni, ipfius facri con­
fpem ea ratione amplam aflumimus , quod qui
cilii iccretarius» hic manu propria fubicripfi in
tibi coaceffit G necos Sc Armenos in catholic*
fidei unionem latius unire» quique tibi infpirafidem te tcftimonium pramiuorum ·
vit» ut nos per dile&um filium tuum Albertum
ordinis Minorum ad unionem querendam invi­
Ita eft; Angelus Maflarellus facri concilii
tares , idem piiffimus Deus nofter fuam nobis
fecretatius.
elargietur bcnediAionem, ut eadem tecum in ca- 3
thohea Dei ecclefia fentiamus : quod quidem
perficietur. Ego» Sc ut tu vides» state jam gra­
Ctttraat bat balk , ft· itcrtfat frt "Jattbiait,
vis» c domo Ium profçAus ad tu* fanAitatis pe­
raw iaftrtieat itcrettraat fra Cratit V battait
des profentiamque fu peratis terne dc maris peri­
bit fabjicitar tx ataxafcriftu ttiitibat PafKaaii ,
culis» perventuras » reverend illimi mei patriar­
ballaria J^Mi4a· , CT tx fapraiiSa capia , at etiaat
ch* orator ac indigniflimus locumtencns » quem­
tit tafia traafaiiffa tx taaveata fratraat ariiait Mi• Lutris admodum conftare videbis in mandatis · » qu*
W»m fa»3i Fraatifci Fefakraat fraft Flareatiaxt ,
iriatthafS· tibi ab eodem patriarcha exhibeo , quetnadmotraafaatfta tx ariiiaali batla , fax taxa fakfcriptiaa«b«, fe-dum poterit enarrare idem frater Albertus, qui
aibat Mass Eaftaii fafa ty cariiiuliarx ibi afferinulta mecutn pericula, multos (ubiit labores pro
vatar. Extxt <T i» caiiee Katicaaa tafia qufie·*
hac dignifiima unione fidei Chriftian*.
balk fra Jacabiait, traafarafta it maniata CTaa0arita/e afaftalita it tail fafa X·
Hafxt Iqalitait tttxfitat Eaftaiai ptariftx ia pa~

blita ftffitat ttatitafitaeat tiiiit , it ^aa tttafitae
iiffiaitaitram itiatataxt faSa tft aitatit iattr fa­
rrei toattiii Triit ati ai , at lefitar Itat. 1. aStra·» C
qafitat ttatilii fab Taah IU. fax ix xrrt faa Ili
Ciattli affervaatar » bii acebit.

xxvi. 1 cbruaiii 1547· com epifeopusClodienfis in congregatione generali cxcitaftet difficul­
tatem de bulla unionis Jacobitarum » quali ca
non pertineret ad concilium Florentinum , Sc
probaret hoc ipfum ex data bull* 1441. cum
concilium terminatum fit anno millefimo quadringentefimo trigclimonono , quo anno conti­
gnata eft bulla unionis Grxcoram .
Cardinalis a Monte dixit,, hallucioari eos qui
putant finem concilii Florentini fuilfe unionem
Grccorum, cum longe poft, per tres fcilicet fere
annos perduraverit , ufquc videlicet ad annum D
domini 1441· quo anno vi. Kalendas Maji cele­
brata felfione, Romam translatum fuit. Patete
id ex diverfis conftitutionibus medio illo tempo­
re editis, qu* in atftis concilii habentur, & an­
b Qaod notantur k in fummario concilii Bafilcentis per
uuaafcnptl
>£■ Aueuftinum Patricium canonicum Senenfem ,
«err >n I
blicxhcc*! ' bullam Jacobitarum manu Eugenii Sc cardina­
VllK4l>*
lium fubfcriptam fe propriis oculis vidiffe, una
f«pr· di»>cum aliis adis ejufdem concilii » qu* in arce
fandi Angeli affervantur . Concilium Florenti„ num, quod habetur 1. tomo conciliorum, tranlUMtoihec· latum fuifle ex Grxco ; Grxcos autem , cum
r«B»a.
Jada unione e Florentia dilccfliflent , feriptum
non retulifle , nifi quod ad illud ufque tempus
geftum fuerat. At Eugenium manfifle Florenti* , E
& cum videret patres *gre ibi diutius commora­
ri , tranftuhile Romam concilium decimaquinta die poft ejus reditum profequendum in eccle­
fia Latcranenlî.
xxiii. Martii cum eamdemdifficultatem attigifcUrmCsr- fet epifeopus Caftdli maris, eadem dixit · carcTuè'î. h. dinalis fand* Crucis, & addidit, bullamJaco’ bitarum fuifle editam in publica feffione , pr«fentibus in particulari cardinalibus Beflarionc Sc
Rutheno. Hrc ibi.
Exttt ia taiem arce fanRi ΛψΙΐ ctfia ejufiem

DECRETUM

PRO JACOBINIS.

fapafiu tfifctfai ftrvai ftroeraae Dti
ai ferpttaxat rti attiatriaat.

f"* a n τ a τ a domino , quoniam magnifice Nara. IX.
V λ fecit: annunciite h*c in univerfa terra .
Exulta & lauda habitatio Sion , quoniam ma­
gnus in medio tui fandus Ifracl. Cantare profëdo A: exultare in domino decet ecclefiam Dei
pro hac grandi magnificentia & gloria nominis
fui, quam hodierna die clementiÙimus Deus operari dignatus eft . Toto liquidera corde lau­
dare & benedicere falvatorem noftrum nos con­
venit, qui fandam ecclefiam fuam novis quo­
tidie accumulat incrementis. Quamquam autem
in populum Chnftianum fua beneficia omni tem­
pore multa Sc magna fint, qu* luce clarius er­
ga nos fuam immenfam caritatem oftendunt : fi
tamen accurate infpicimus , que Sc quanta his
diebus novillimis divina clementia facere digna­
ta eft, judicare certe poterimus, hocnoftrotem­
pore plura ac majora quam a multis retroadis
temporibus fu* caritatis munera extitifle . Ecce
enim nondum exado triennio in hac fanda cecumenica fynodo faluberrimam trium magnarum
nationum unionem dominus nofter Jefus Chriftus pro fua infatigabili pietate ad commune perenneque totius Cnriftianitatis gaudium tamcopiofe effecit ; unde adum eft , ut totus fere oriens , qui gloriofum Chrifti nomen adorat , ac
non parva leptemtrionis portio poft longa diffi­
dis cum fanda Romana ecclefia in eodem fidei
Sc caritatis vinculo jam convenerint. Primo ete­
nim Grcci , Sc ii qui fubfiint quatuor patriarchalibus fed ibus multas gentes nationefque 8e
idiomata continentibus ; deinde Armeni multo­
rum populorum gens -, hodie vero Jacobini ma­
gni etiam per Ægyptum populi , fanA* fcdi
•poftolicr uniti funt.
Et

______ Ι7Λ5

“7.*V.·*

P

*

*

t

I1L

Al’ïiV"Λ

’736

χ N no
Et cam nihil falutori noftr& domino noftro Al Solos Pater de fubftantia fui genuit Filium, fo- &MO
Cmusri Jefa Chrifto gratius fit , quam muta* inter ha­
Ius Filius de folo Patre eft genitos, folus Spi- Cuairri
ritus faaâox fimul de Patre procedit Sc Filio.
·«»·
ses»*
mines caritas , nibilque nomini fuo glodofius
atque ccclcfi* utilius eflepojfit, quamutChriHx tres perfonx font unus Deus, & non tres Dii,
ftiaoi, ornai inter fe labhto diÆdio, ia cadem
quia triumeft unafubftantia , uuaeflentia, una
final fidei paritate conveniant, merito nos
natura, una divinitas, una immenGtas, unitomnes 8c cantare pœ gaudio , fit jabila re ia
ternitas, omnia que font unam, ubi non obviat
domino debemas, qwos, ut tantam Chriftiana
relationis oppofitio. Propter hanc unitatem Pa­
fidei magnificentiam diebus noftri* rideremus,
ter eft totos in Filio , totus in Spiritu fando:
divina ini Cerat io dignos eftncit. Summa igitur
Filius totus eft in Patre, totus io Spiritu fanâo:
Spiritui fanâus totas eft in Patre, totus tn Filio.
entn alacritate annunciamtis magnalia hcc in
univerfa Chriftianorutn terra, ut fiant nos pro
Nullus alium aut prccedit rternitate, aut exce­
gloria Dei & exaltatione ecclcfia gaudio ine­
dit magnitudine, aut fuperat poteftate . Ætcrnarrabili repleti fumus, ita 8c alios tant· Ie­
num quippe define initio eft, quod Filius de Pa­
ritis participes faciamus , ut omnes uno ore
tre extitit ; dc «ternum ac fine initio cft , quod
magnificemus 8r glorificemus Deum, de fu· ma· B Spiritusfanâus de Patre Filioque procedit. Pa­
jeftati, prout dignum cft, magnasquotidianafter quidquid eft aut habet,' non habet ab alio,
que cratias agamus pro tot tantifque mirabili­
fed ex fe, dc eft principium fine principio. Fi­
bus beneficiis hac xtate ecclefix fu« fanâxcollius quidquid eft aut habet, habet a Patre . dc
Jatis,
eft principium de principio . Spiritus fanâus
IU quoniam qui opas Dei diligenter exercet,
Juidquid eft aut habet, habet a Patre, fimuldc
non modo meritum ac retributionem in coelis
ilio. Sed Pater dr Filius non duo principia Spiexpeâat , fed ide apud homines amplam glo­
ritus'fanâi, fed unum principium, ficut Pater dr
riam laudemque meretur ; venerabilem fratrem
Filius dc Spiritus fanâus non tria principia crea­
noftrum Joannem Jacobinorum patriarcham ,
ture, fed unum principium.
hujus fanâ* unionis cupidiflimnm, a nobis dc
Quofcumquo ergo adrerfa Ac contraria fenrota ecclefia merito laudandum & extollendum,
tientes damnat , reprobat dc anathematizat , 8c
ac communi omnium Chriftianorutn favore cum
a Chrifti corpore , quod eft ecclcfia , alienos
tota fua gente dignum judicamus . Is enim a
elle dcouociat. Hinc damnat Sabcllium pernobis per noftrum oratorem acliteras excitatus,
fonas confundentem , dc ipfaruin diftinâiout ad nos & hanc fanâatn fynodum legationem C nem realem penitus auferentem . Damnat
mitteret , dc fe ac fuam gentem in eadem cum
Ari anos , Eunomianos , Macedonianos , folum
ecclefia Romana fide uniret ; dileâtim filium
Patrem Deum verum efle dicentes , Filium au­
Andream natione Ægyptium abbatem monatem dc Spiritum fandum io creaturarum ordifterii fanâi Antonii apud Ægyptum , in quo
ne collocantes. Damnat dr quofeumque alios,
& habitafle, dc mortuus effe fandus ipfe Anto­
gradus feu inequalitatetn in Trinitate facien­
nius perhibetur , religione dc moribus non me­
tes.
diocriter inftitutum , ad nos dc ipfam iynodum
Firmiffime credit , profitetur 8c praedicat ,
deftinavit , cui devotionis telo accenfus impounum verum Deum Patrem & Filium & Spiri­
fuit atque commifit , ut fidei doârioam, quam
tum fandum efle omnium vifibilium 8e invififanda Romana ecclcfia tenet 81 przdicat , no­
bilium creatorem, qui quando voluit , bonita­
mine ipfius patriarchs dc fuorum Jacobinorum
te fua univerfas tam fpirituales quam corpo­
reverenterfulciperet, deferendam poftca percam
rales condidit creaturas , bonas quidem , quia
ad ipfum patriarcham de Jacobinos , ut dc ipli
a fummo bono fad· funt, fed mutabiles, quia
carndcm agnofeerent, ratamquehaberent, dc in
dc nihilo faâc funt ; nullamque mali aflerit
fuis regionibus przdicarcnt.
D efle naturam , quia omnis natura , in quantum
Nos igitur , quibus vice domini commiflum
natura eft , bona eft . Unum atque eumdem
cft pafcerc oves Chrifti , ipfum Andream abba­
Deum vereris de novi teftamcnti, hoc cft legis
tem per nonnullos hujus tam facri concilii infide prophetarum atque evangelii profitetur au
gnes viros , fuper articulis fidei dc facrameotis
âorem , quoniam eodem Spiritu fanâo inlpiecclefix, dc quibufque ad falutem fpeâantibus,
rante , utriufque teftamcntifanâi locuti funt,
diligenter examinari fecimus; & tandem , quan­
quorum libros fufeipit de veneratur, qui titulis
tum vifum eft fore ncceflarium , expolita eidem
fequentibus continentur . Quinque Moyfis ,
abbati fanâx Romans ecclebx fide catholica,
id eft, Gencfi , Exodo , Levitico , Numeris ,
dc per ipfum humiliter acceptata, hanc que fe­
Dcuteronomiojofue,Judicum,Ruth, quatuor Re­
quitur , veram necelTariamquc dodrinam hodie
gum , duobus Paralipomenon, Efdia, Nehemia ,
• D* 1><>c <0
folemni feflione , facro approbante * cccuTobia, Judith, Heftcr, Job , Pfalmis David,
io- memeo concilio Florentino , in nomine domini
Parabolis, Ecclcfiafte, Canticis canticorum ,Satradidimus,
Eicntia , Ecclefiaftico, Jfaja, Jeremia , Baruch,
smt,i ■■
I® primis igitur facrofanâa Romana ecclcfia,
zechielc, Daniele; duodecim prophetis mino­
domini dc falvatoris noftri voce fundata , firmi- E ribus, id eft, Oiea, Jocle, Amos, Abdia,Jorriaamoi. ter credit, profitetur A' przdicat, unum verum
na , Michxa , Nahum , Flabacuc , Sophonia ,
u-par. ». Deum omnipotentem, incommutabilem & ster­
Aggxo, Zacharia, Malachia ; duobus Machanum , Patrem & Filium &: Spiritum fanâum ,
bzorum ; quatuor evangeliis , Matthaei , Mar­
unum in eflentia , trinum in perfonis . Patrem
ci, Lucr , Joannis ; quatuordecim epiftolis Pau­
ingenitum. Filium ex Patre genitum, Spiritum
li, ad Romanos, duabus ad Corinthios , ad Ga­
fanâum ex Patre dc Filio procedentem. Patrem
latas, adEphefios, ad Philippenfcs, ad Colofnnn efle Filiujn, aut Spiritum fanâum ; Filium
fenfes, duabus ad Theftalonicenfes, duabus ad
non efle Patrem , aut Spiritum fanâum; Spiri­
Timotheum, ad Titum, ad Philemonem,ad Hetum fanâum non efle Patrem, aut Filium : fed
brzos ; Petri duabus, tribusjoannis, una Jaco­
Pater tantum Patercft, Filius tantum Filius eft,
bi , una Judx, aâibus apoftolorum, & apocalypfi
Spiritus fanâus tantum Spiritus fandus cft .
Joannis.
Przterea

______ <737

Conc.

Florentini

<738

A* w<
Pntterea Manichsoruaa anathematixat infa- A tatem incarnationi» excludi , te propterea o- *a7wo
ponere , quod ita Dei Verbo amU eflet hu- Cours
Chuisti nUm» qai dwo prima principia pofuemat, anum
manicas , ut deitatis te humanitatis una effet
tMi.
vSbiliuaa, aliud iavifibiiiaaa i flr alium aovi teCadcmquc perfona , ac etiam capere non pofftaosenti Deum » alium veteris ede Deam dixe­
fet , ftanre pluralitate naturarum » unitatem
rant .
peribo*, ficut deitatis & humanitatis in ChriFirmiter credit > profitetur Λ prédicat ,
fto unam pofuit effe perfonam * ita unam afleunam <x Trini ta ta perfora m , verum Deum ,
ruit efle naturam , volens ante unionem duali,
De* Filiam ex Patre genitum , Patri coafubtatem fiiifle naturarum , fed in uaam naturam
ftaatialem Ic coeteraum in plenitudine tempo­
in atfiimptione tranfiiflè t maxima blafphemi»
ris , quam divini confilii lafcrutabilis altitu­
& impietate concedens , aut humanitatem ia
do difpofuit, propter falutem humani gene­
deitatem t aut deitatem in humanitatem efle
ris » veram hominis integramque naturam es
immaculato utero Marie virginis aifumpfifie ■
eonverfam . Anathcmatixat etiam » exeeratur
te damnat Macarium Antiochenum , omnefquc
8t fibi in unitatem perform eopulaffe tanta ufimilia fapientes , qui licet vere de naturarum
niute , at quidquid ibi Dei eft » non fit
ab homine (eparatum i 8e quidquid eft horni* B dualitate te perfonc unitate feotiret : tamen
circa Chrifti operationes enormiter oberravit ,
nis, non fit a deitate divilum i fit que unus
dicens iu Chrifto utriufque natur* uuam fuifle
te idem indivifus , utraque natura in fui»
operationem , unamque voluntatem . Hos om­
proprietatibus permanente > Deus te hamo ,
nes cum herefibus fuis anathematisat facrofaoDei filius te hominis filius , equal is Patri
Aa Romana ecclefia, affirmans in Chrifto duas
fecundum divinitatem , minor Patre ieeandum
efle voluntates, duafque operationes.
humanitatem . Immortalis Ac stemus ex na­
tura divinitatis, patSbilis fle temporalis ex con>
Firmiter eredit, profitetur & docet, neminem
ditione affumpte humanitatis.
unquam ex viro fçminaque oonceptum , a dia­
boli dominatione tuifle liberatum , nifi per
Firmiter credit , profveiur te prxdicatt , Dei
Filium io alfumpta nuiimanitat·
----- :------ ex virgine vere
• meritum mediatoris Dei & hominum Jefu
dat ctuil.
natum > vere palfum ,j
vere mortuum te feChrifti domini noftri , qui fine peccato con­ Trid.fcfl.,·
ceptus , natus te mortuus , humani generis de peccat·
rultum t vere ex mortuis refurrexifle , in cœum afcçndiflc , federeque ad dexteram Patria ,
hoftetn , peccata noftra delendo , iolus fua
Ad*
8e venturum in tine fee u Io rum ad vivo» mormorte profitant , te regni cceleftis introitum,
peccatum
tuofque judieandos.
iC quem primus homo peccato proprio cum om­ quod or!f<·
ni fucceflione perdiderat, refervavit: quem ali­
Anathematizat autem , exeeratur te damnat
quando venturum omnia veteris teftamenti faemnetn herefim contraria fapientem . Et pri­
era , facnficia , facramenta f ceremonie prefi- imitatiena
mo damnat Ebionem , Cerinthum » Marciotranafafaaia
nem « Paulum Samofatcnum ,
PRotinum ,
gnarunt.
•aaaibut
Firmiter credit , profitetur te docet , le­ inalt uni­
omnefquc fiailiter blafphemantcs , qui percipe­
re non valente* unionem perfonalem humanita­
galia veteris teftamenti , feu Mofaic* le- cuique pro­
prium i vel
tis ad Verbum , Jefum Chriftum dominum
?;is , que dividuntur in ceremonias , faera, per kamaacrificia, facramenta , quia fignifitandi a- ■uo satura.
noftrum verum Deum elfe negaverunt , ipfum
licujuc futuri gratia fuerant inftituta , li­
purum hominem confitentes , qui divin* gra­
tte participatione majori , quam fanftioris vi­
cet divino cultui illa «tate congruerent ,
fignificato per illa domino noftro*Jefu Chri­
ta merito fufeepifiet , divinus homo dicere­
V··
F«r
fto adveniente ceflaiTe , te novi teftameuti Mefitum v>
tur . Anathematizat etiam Manichcum cum
■i«i
facramenta coepi ile . Qucmcumque etiam poft tori«
feâatoribus fuis , qui Dei Filium non verum
io*>pallionem irt legalibus fpem ponentem , te ■i Botlri Jecorpus , fed phantafticum fumpiifle fomnianCkrilb,
tes , humanitatis in Chrifto veritatem penitus d illis vclut ad falutem neceffariis fe fiib- fa
anatkcaa
dentem , quafi Chrifti fides fine illis falva- fit . Co»fuftulerunt . Nec non Valentinum afterentem ,
Dei filium nihil de virgine matre cepiffe , fed
re non pofTet , peccaffe mortaliter. Non ta­ cardot A
triwfamptft
men negat , a Chrifti partione ufque ad pro­ S«)m co·corpus ccelefte fumptide , atque ita tranfirte per
mulgatum evangelium illa potuifle fervari , *i·· lu Wall.
uterum virginis, ficut per aquaeduAum defluens
dum tamen minime ad falutem neceflaria cre­
aqua tranfeurrit . Arium etiam, qui afferens,
derentur , fed poft promulgatum evangelium ,
corpus ex virgine artiimptum anima caruifie ,
fine interitu falutis stem* , afferit nOn pofTe
voluit loco antax fuitlc deitatem . Apollina­
iervari .
rem quoque , qui intelligent , fi anima cor­
Omnes ergo poft illud tempuscircumcifionia
pus informans negetur in Chrifto , humanita­
te iabbati, reliquorumque legalium obfervato.
tem veram ibidem non fuirtie, folam pofuit ani­
res, alienos a Chrifti tide denunciat , te falu­
mam fenfitivam , fed deitatem Verbi vicem ratis Ktern* minime pofle efle participes, nifi ali­
■ tionalis anitnz tenu fife . Anathcmatiaat etiam
quando ab iis erroribus relipiteant . Omnibus
Thedorum Mopfueftenum atque Neftorium af­
igitur, quiChriftiano nomine glociantur, pr*ferentes , humanitatem Dei Filio unitam elfe
Î>er gratiam, ob id duas effe in Chrifto perE cipit omnino , quocumque tempore , vel ante,
vel poft baptiimum, a circumcifione certandum ;
onas , ficut duas fatentur elle naturas , cum
quoniam five quis in ea fpem ponat, five non, fi­
intelligere non valerent , unionem humanita­
ne interitu falutis «terne obfervari omnino non
tis ad Verbum hypoftaticam extitifle , & propoteft . Circa pueros vero propter periculum
Sterea negarent Verbi fubfiftentiam accepiffe.
mortis, quod poteft firpe contingere, cum ipfis
lam fecundum hanc blafphemiam , non Ver­
non poflit alio remedio fubveniri, nifi per faerabum caro faAum eft , fed Verbum pCr gratiam
mentum baptifmi ,^er quod eripiuntur a diabo­
habitavit in carne: hoc eft , non Dei filius ho­
mo UAus eft , fed magis Dei filius habitavit
li dominatu , & in Dei filios adoptantur, ad­
in homine. Anathematizat etiam , exeeratur te
monet non else per3 quadraginta aut oAuaginta dies , feu aliud tempus juxta quorumdam
damnat Butychem archimandritam , qui cum
obfervautiaiD , iacrum baptifma differendum,
iatclligexet juxta Neftorii blaiphciniam , veri-

I
1739

*7?Λ.·4

P

a

R

s

HL

1Aiircr·!

Π*

(74θ

* wwe fed quamprimum commode fieri poteft » debere A tizavit errarem , <qui
4 ‘ Spiritum fandum non A Μ
ÇgitiiTi coaieni,
quodauortisimmiocnu
pc-.
—e—i ita tamen,
- -----------------------------------;—*-----Deum , fed creaturam
ram «flercbat. Quod dam-CNXtsT?
1441, riculo mox fixe ulla dilatione baptizentur, etiam
nant, damnati quod approbant, approbat, te
14*1.
pcrlaicnm, vel mulierem, ia forma ecclefix, fi
per omnia vult ibidem diffinita , illxfa fle in­
defit facerdos, quemadmodum ia decreto Armcviolata fubfiftere · »
norom plenius continetur.
Ampleditur etiam , approbat & fufeipit fan­
Firmiter credit, profitetor flr prodicat omnem
dam primam Ephefinam fynodum ducentoruqt
creaturam Dei bonam , nihilqoe rejiciendum,
Îiatram, qux tertia eft in ordine univcrfalium
qood com gratiarum adiooe percipitor $ quia
ynodorum , fub beatiffimo Csleftino prodejuxta verbum . domini, non qood intrat in
ccÛ'ore noftro Se Theodolib janiore convocatam,
os , coinquinat hominem t illamque Mofaicx
in qua impii Neftorii eft damnata blafphemta »
legis ci*
mendorum ac immundorum dif­
diffinitamque eft, domini noftriJefu Chrifti ve­
ferentiam
ccremonialia aflerit pertinere ,
ri Dei fle veri hominis unam effe perfonam,
qux forgent^evangelio traofieront , fle effica­
fle beatam Mariam femper virçinetn non folum
cia efle de
mt· Illa etiam apoftolorum
Xerrtvvu» , fed etiam
noceft, non tan­
Îrohibitiondm ab immolatis fimulacrorom , B ta nhominis, fed Dei genitricem ab omni cccle: Sanguinei, te fuffixato , dicit illi tempori
fia prodicandam.
congrui fle , quo ex Jadxis atque gentilibus,
Damnat autem, anathematizat fle reipuit im­
qui antea diverfis ceremoniis moribufqae vive­
piam fecundam Ephefinam fraodum fab beatif­
bant , una fargebat ecclefia , ut com Judxis
fimo Leone prodeceflbre noftro flr profato prin­
etiam gentiles aliquid communiter obfervarent,
cipe congregatam, in qua Diofcorus Alexandri­
te in unum Dei .cultum fidemque convenien­
nus anti ft es, Eutycbis herefiarchx defenfor , fle
di proberetw occabo , te diflenfioois mate­
fandi Flaviani Conftantinopolitani pontificia
ria tolleretur , cum Judnis propter antiquam
impius persecutor, exeerandam illam fynodum
confuetudiaem fanguis flr fuftocatum abomina­
ad approbationem Eutychianx impietatis arte Se
bilia viderentur, « cfu immolatittipoterantar­
minis attraxit.
bitrari gentiles ad idololatriam redituros : ubi
Ampleditur etiam , approbat , & fufeipit
autem eo ufque propagata eft Chriftiaoa relifandam Chalcedonenfem fynodum, quartam in
{μο, ut nullus in ea Judrus carnalis appareat,
ordine univcrfalium Synodorum , fescentorum
ed omnes ad ccclefiam tranfeuntes , in eofdem
flr triginta patrum , temporibus profati beatifritus evangel ii ceremoniafque conveniant, ere- C fitni Leonis prodeceflbris noftri Sc Marciani
dentes omnia munda mundis, illius apoftoliprincipis celebratam , in qua hrrelit Eutychiacx prohibitionis caufa reflante , etiam ceflavit
na cum (uo audore Eutyche fle Diolcoro defenfore damnata eft , Se diffinitum eft , do­
effectus : Nullam itaque cibi naturam condem­
nandam efle denunciat, quam focietas admit­
minum noftrum Jefum Chnftum efle verum
tit humana , nec inter animalia dilcemendum
Deum Se verum hominem , fle in una cademper quemcumque , five virum , five mulierem,
que perfona divinam humaoamqae naturas
integras , inviolatas , incorruptas , inconfuflr quocumque genere mortis intereant ; quam­
vis pro falote corporis , pro virtutis exerci­
las diftindafque manfiflê , humanitate agen­
tio , pro regulari flr ecclcfiaftica difciplina pofte qux hominis funt, fle deitate qux Dei : quos
fint 8c debeant multa non negata dimitti, quia
damnat, damnatos habet} quos approbat , ap­
juxta apoftolum, omnia licent, fed non omnia
probatos .
Ampleditur etiam, approbat fle fufeipit fan­
expediunt.
Firmiter credit, profitetur flr prodicat , nul­
dam quintam fynodum fecundam Conftantinolos intra catholicam eeclefiam non exiftentes ,
politattam , tempore beatiffimi Vigilii prodecefnon folum paganos , fed nec Judcos aut hx- D foris noftri Sc Juftiniani principis celebratam,
reti cos, atque fchilmaticos , xternss viro fieri
in qua facri Cbalcedonenfis concilii diffinitio
poile participes , fed in ignem sternum ituros,
de duabus nataris flr ana perfona Chrifti reno­
qui paratus eft diabolo flr angelis ejus, nifi'an­
vata eft, multiqueOrisenis errores, fuorumque
te finem viro eidem fuerint aggregati : tan­
Sequacium, profertim de dxmonum aliorumque
tumque valere ecclefiafttci corporis unitatem,
damnatorum poenitentia 8c liberatione , repro­
ut folum in ea manentibus ad ialutem ecclefiabati atque damnati fqnt.
ftica facramenta proficiant, flr jejunia, eleemoAmpleditur etiam , approbat 8r fufeipit
fynx ac cetera pietatis officia 8c exercitia mili­
fandam tertiam Conftantinopolitanam fyno­
tis Chriftiatue promia sterna parturiant . Nedum , centum fle quinquaginta patrum , que
minemque, quantafcumque eleemofynas fecerit,
lexta eft io ordine univerfalium Synodorum ,
etfi pro Chrifti nomine fanguinem effuderit ,
temporibus bcatiffimi Agathonis prodeceflbpofle falvari , nifi in catholics ecclefix gremio
ris noftri , fle Conftantini IV. hujus nomi­
& unitate permanferit.
nis principis congregatam , in qua Macarii
Arapfedttur autem, approbat Se fufeipit fan­
Antiocheni 8c Sedatorum hsrefis condemna­
dam Nicxnam fynodum trecentorum decem & E ta eft, flr diffinitum eft , in domino noftro Je­
odo patrum, temporibus beatiffimi Silvcftriprxfu Chrillo duas efle perfedas integrafque na­
decefloris noftri te magni Conftantini piiffimi
turas flr duas operationes , duas etiam volun­
principis congregatam , Γη qua impia hxreiîs Atates , .licet effet una cademque perfona , cui
utriufque naturo competerent adtones , deita­
riana cumfuoaudoredamnata eft, te diffinitum
eft , Filium Dei Patri elle confubftantialetn &
te agente qux Dei font, fle humanitate qua ho­
coxtemum.
minis funt.
Ampleditur etiam, approbat Se fufeipit fan­
Ampleditur etiam, veneratur fle fufeipitom­
dam Conftantinopolitanam fynodum quin­
nes alias univerlalcs Synodos audoritate Ro­
quaginta patrum , beatiflimi Damait prxdecefmani pontificis legitime congregatas ac celebra­
foris noftri fle Theodofii fenioris tempore con­
tas fle confirmatas , Be profertim hanc fandam
vocatam , qux ipfum Macedonii anathemaFlorentinam, in qua inter alia Grxcorum flr ArCtexil. demrJL Tom. XXXI.
Rr
msno-

1741

Ι’έ*ν.’*

Conc. Flo· ·ν

πνι

u

1742

Ammo ncoortm (andiffima unio conTummata eft , & A reverenter fuicipit: quafcumque vero perfona», α··ο”
Chbuti naît* cire» utramque unionem faluberrimedifSc quidquid Romana ecclefia reprobat Sc dam- CnBiIT|

ι««ι.

finitione» edit* funt, prout ia decreti» defuper
promulgati» plenius continetur , quorum tenor
in hunc modum guitar.

nat , ipfe pro reprobati» Sc damnati» ha- 1441.
bet , profitera» tanquam verus obedientia» fi­
lius, nomiqp quo fupra , (edis apoftolica ordi­
nationibus Sc juffioDious fideliter femper obtem­
perare.
DECRETUM PRO GRÆCIS.
Ledo folemniter in prafenti fynodo hoc de­
creto Latino iermone , mox in Arabico, prefatn» Andrea» abba» ijHum Jacobinorum decre£»1"ί»ί tfiftefiti fcrvft fervmnm Del,
_ tum publice ibidem perlegit, atque infra
ad ferfêta cm rti metetmrinm.
(cripta verba in (criptis Arabice fubjunxit, qua
• Ho» *«- Cenfeatiente cl iafm-firiftn centime in Clrrifte fi,
in continenti Latine recitata (uçt : Beati (li­
P£
ii9
1*·* Téletoltf Remeercm imferctnme pater domine Eugeni , fanât» Roman*
pc»G. L p.
re Ühtftri, c? lecctt/eenttint ventrckiinmfretrtem
St univerfalis ecclefia iumme pontifex , vere­
J."*
a‘·
ttcftrehem fctric^hcrum , <r ce terit mrientcUm β que Chrifti vicarie ac beati Petri fiicceffor ,
rXt«M·*^
taieficm rtprnfrnrtittihi.
Sc fandiffitna univerialis Florentina fynode ,
p.i*’<
totum hoc fanâum decretum cum inferti» ,
etiam fandis*decretis unionis Grecorum Sc
* Tl NT u u cceli, &exuhet terra: fublatus
cftxnirn de medio pariçs, Scc,
Armenorum , quod nunc in veftra prrfentia
publice Iciium eft , ego Andrea» humilis ab­
bas fandi Antonii, orator reverendi patris do­
DECRETUM PRO ARMENIS
mini Joannis patriarchs Jacobinorum » habens
ipfius decreti per plures dies plenam noti­
tiam Se ioftrudionem , cognofco confiteor•
Erfctuet efifitfnt fermttt fermtntm Del.
que, omnia in ipfo decreto contenta divins ac
'*··
tti ferfefucm rti memmixm
catholice veritati confona exiftere · Nomine i«·«
sultatb Deo falutati noftro , jubilate
gitur prxfati domini patriarche , omniumque
Deo Jacob, Ac.
Jacobinorum , ac meo , quemadmodum veftra
Verum oiua in fupraferipto decreto Arm e rio­
fanditas atteftatur , prrtacum faluberrimum
rum non eft explicata forma verborum , quibus C fynodale decretum cum didis inferti» decre­
tis » omnibuique fui» capitulis , declarationi­
in coniccrarione corporis &: (anguinis domini (a>
bus , diffinitionibus , traditionibus , prxeecrofanâa Romana ecclefia, apoftolorum doâri­
ptis A ftatutis , omnemque dodrinam in ipfo
na & audoncare firmata , temper uti confuevcrat, illam prafentibus duximus inferendam. In
deferiptam , nec non quidquid tenet Sc docet
fanda (edes apoftolica & Romana ecclefia ,
coniecrationc corporis hac utitur fbnn»averbocum omni devotione Sc reverentia fufeipio Sc
cum: Hec eft enim eerftti mtnm. Sanguinis vero :
accepto . filos quoque dodore» & fandos pa­
‘ ' Ibc eft enim cchx fcetfuiieit neti , nevi tT xterni
left ementi, myftenum fidei,
pre vekit <T fre
tres quos ecclefia Romana approbat , reveren­
ter fufeioio . Quafcumque vero perfona» , Sc
mnltn effit nlct ter in remifficccm fececternm . Pa­
quidquid ipfa Romana ecclefia reprobat Sc
nis vero triticeus, in quo (aeramentum confici­
damnat , pro reprobatis Sc damnatis habço ,
tur, an eo dic, an antea codus Iit, nihil omnino
pollicens nomine quo fupra , ipfum patriar­
refert: dummodo enim panis fubftantia maneat,
cham , Jacobinofque , & meipfum , tanquam 1
nullatenus dubitandum eft , quin poft prxfata
ver* obedientic filios , veftris ae fcdis apoftoverba confecrationis corporis a facerdotecum in­
tentione conficiendi prolata , mox in verum Chri- D licr ordinationibus & juffionibus fideliter 8c
iemper obtemperaturo».
fti corpus trauiubftantictur.
Datum Florenti* in publica feflione fynoQuoniam nonnullos aileritur quartas nuptias
dali folcmntfer io ecclefia domus (ande Ma­
tanquam condemnatas refpuere , ne peccatum,
ri* Novell*, apud qu-m' nunc refidemus , ce­
ubi non eft, efic putetur, cum fecundum apoftolebrata, anno incarnationis dominiez 1441. pri­
lum , mortuo vico mulier fit ab ejus lege foludie Nonas Februarii , pontificatu» noftri anno
ta , A nubendi cui vult in domino habeat faculta­
• Hocdvundecimo a.
tem i nec diftinguat, mortuo primo, vel fecun­
crttam pro
do, Vel tertio: declaramus non (olum fecundas,
J«co»iBi,cff
iafrrtioM
SUBSCRIPTIONES.
fed tertias;& quartas, atque ulteriore», ii aliquod
4ccretorum
canonicum impedimentum non obftat, licite con­
pro Greet·
Ego Eugenia» catholic* ecclefic epifeopus. * Armeoit,
trahi poffe. Commendatiores tamen dicimus, fi
impreHum
ulceniM a conjugio abftinentes in caftitate pertflet4 Vejeter meet
frete fler meet ce t» eiemine.
■rtiii «pu4
tnanferint: quia ficut viduitati virginitatem, it»
Lucam AbT^e ienlù^M me Dent metet.
nuptiiscaftam viduitatem laude ac merito prefe-

L

E

rendatn cite ccnfemus.
E
Hia omnibus explicatis , przdiâu» Andreas
abbas nomine didi patriarchs , ac proprio, Se
omnium Jacobinorum , ialuberrimum lynodale
decretum cum omnibus fui» capitulis , declara­
tionibus , diffinitionibus , traditionibus, pneccptis Se ftatutir , omnemque dodrinam in ipfo
deicripram , nec non quidquid tenet Sc docet
fanda (edes apoftolica & Romana ecclefia , cum
omni devotione Sc reverentia fuicipit Sc ac­
ceptat . Illos quoque dodores & fa nit os pa­
ties , quos ccclciia Romana appiobat, ipfe

taaiua do
Ciflioca aa-

Ego Antonius Oftienfis epifeopus, cardinalis y· <β«*·ί
Bononienfis, me propria manu fubfcripli .
* **
Ego Branda epifeopus Portucnfis , nominatus
cardinalis Placentinus.
Ego Nicolaus tituli (and* Crucis presbyter
Cardinalis manu propria me fubfcripli.
Ego Dominicus tituli S$. Joannis Sc Pauli orefbveer cardinalis manu propria me fubfcripli.
Fgo Francifcus tituli fandi Clementis cardi­
nalis & presbyter, fande Roman* ccclcfi* vicecanccllaiiu».
Ego

*743

····■»··
F. iv.

Ρ
r

Λ

λ

*B s

I IL

At*ro"*a

>744

Ero Angelottus tituli S. Marti presbyter car- Λ te perfeAam, dc illicin fus firmitatemanutenere. ■
Christi diaalia manu propria me fubfcripfi.
ac debitis provifionibus adimplere . Illud etiam Cuarsri
1441.
EgoJoannes tituli SS. Nerei fit Achilei presby­
addentes , at nunquam Romanam ccclefiam
1441.
ter cardinalis me fubfcripfi.
apoftolica» fedem tibi defututam elfe dubites ,
ηη
Ego Nicolaus tituli $.Marcelli presbyter car­
eidem debitam dc devotam reverentiam eahi·
dinalis me fabfcripfi.
bendo, dum etiam per femitam juftitir ioceffc-'»*· *
Ego G.xituli fandz Anaftafiz presbyter cardi­
sis, atque unionis hujufmodi lacroianftr nenatis Cubic ripfi.
cellarium complementum tam fideliter , quam «c j««.
Ego B. tituli SS. duodecim apoftolorum presby­
potenter adhibueris.
******
ter cardinalis fubfcripfi.
Datum Florentia anno incarnationis , dec. nt» c·»
Ego loannes tituli fandas Praiedis presbyter
1441. xi. Ka lend as Mali, pontificatus noftri
cardinalis manu propria fubfcripfi.
anno xu
h<i»**
Ego G. tituliS. Martini in montibus presbyter
Kk rUror aaa· ^iceieattc/ Mat Ærbiefaat Hit- *«*·»«»·»
cardinalis fabfcripfi.
nf»lj»ie itgtati··· ai Eagtaiteta fieeae·* faaeifi- hT'à'ûr
Qaii ait» bet aaa» rtfttifftrit Ejtgeaiat Caacras traserro» atiftt ram literie , «aaraai
CoalUatiyiaaniM PsAsafax· dr/p«r·, tx rtgefte Petita·· tx- B r.a. refert Jatebat H^trcba, > <? <* <' Saaie.
bebent· 1
rar it vifibili ateaarcbie etclefia libre feftiaee fab ■«, »t ι·<£agtai» ly. y·*/ iattgrat tx Petite»· fiitt hit
fabjiciantt.
oeof.· ip>
• Terris »ZsftwSs φΐ/rspas fervat fervar··· Del t Jileil·
Exfefitie
eraterie
revertnii
fatris
ieaeiai
Hjfieaei*
1""'
fili» O“ extellexti C»»/U»riiM ieffet· "ΪλΙμΙ^·
ftlatau, CFc.
abbatu fre ftrtaiffi··· CT ••teatijfiet» JEtbiafaa»
iaeperatare , fafer Æt biefiiat Hitrefeljea ie cexfiiIg7_ r j
uaNTO defiderio & animi fervore obDei
tatie
Qtca faiieat txffiri» faSa fait ia fabll·
reverentiam , zeloque catholice fidei cu­
ta t»jnrtgati»at tetaattaiti ttatilii Fltrtetiai ik
piat devotio tua > ut fanda hzc occidentalis deofabbati s. Stftmtbrie I441.
rientalis ccclefiw unio, domini 8e falvatoris no­
ftri Jefu Chrifti gratia, nuper tam folemniter,
h N z s homines ad tuam pnsfentiam per- ΝαΒ. χι
rite 8c concorditer celebrata , debitum ifthic in
venientes , pater beatiilime , multas te­
Conftantinopoli dc in ceteris Grzciz partibus fornentur Deo gratias agere, qui eos fecerit digno*
tiatur complementum , literz venerabilis fratris C videre in te Chriftum etiam in terris inter pec­
Chriftophori 'epifeopi Coroneniis oratoris no­
catores homines converfantem . Sed nos in Æftri , Se plurimorum orthodoxorum virorum relathiopia nati, multis magnifique cogimur ratio­
r
tionis nobis dc apoftolicz fedi nuntiaverunt .
nibus nulli alteri nationi communibus laudare
Nam in ea caufa licet per cariffimum in Chrifto
dc benedicere dominum , qui nobis dedit iafiliam noftram Palzolognm Romzorum impe­
cram fidem tuam in przfcnti tempore intueri.
ratorem haâeaus fatis tenue dc tepide fit proPrimum . quod neminem credimus remotiorem
ceffum , tua tamen celfitudo rem ipfam locum
ab orbis parte huc fe conferre quam nos , qui
de perfedionem fuam , quantum in fe fieri ponon ad catrcmam modo omnibus partem , fed
teft , habere vult dc intendit . Idcirco in ma­
pene extra ipfum orbem politam incolimus Æ
nus praefati epifeopi oratoris , noftro dc apoftothiopiz regionem
licz ledis nomine recipientis, fupra peâus tuum
Secundum quia , falva ceterarum pace , non
credimus
gentem effe aliam, quz majori fide &
pollicitus es , teipfum in futurum omnem ope­
ram daturum , quo przdifta unio fic , ut przdevotione Romanum pontificem veneretur .
fertur , dc omnia quz illius perfedionem portu­
Quod quidem ab experientia apud nos noto­
lan t, impleantur, completaque in fui robore dc D rium effe dignofeitur, ut reverfuri ia patriam,
firmitate permaneant. Quorum omnium gratia,
applanfus cxuftationefque noftrorum hominum
dileâe fili , nos dc apoftolica fedes primum bo­
βι populi obviam proceffori timere cogamur
quia femper haâenus obfervatum eft , ut vc
nitati divins , quae illa peâori tuo infinuavit,
mentium a Romani pontificis coufpeâu plebs dc
tum filiali tum devotioni, quz infinuata retinuit
omnis fexus , rtatis multitudo conferta pedet
dc retinet, plurimum congiatulamur , limulque
ofculari , dc vcftis partem pro reliquiis fervancupimus quafque res devotioni tuz gratas effi­
cere dc operari . Volumufquc propterea imprzdam lacerare contenaat : unde inteiligi poteft,
quanta fit noftris hominibus Romani pontificis
fentiarum aliquas facete faltem tibi pro gratituopinio fanftitatis.
dinia memoria.
luitur favente Deo , cujus caufam in hac
Tertio loco , majori excipiendum Iztitia dc
fanâiflima re profequeris , dc profequi , ut
jubilo gaudium noftrum , quod majus impe­
rium noftrum quam aliud effe opinamur . Siprofertur , intendis, fi te in futurum qnando>ue in Romzorum imperio hujufmodi fucceÎiuidem reges centum noftro imperio etiam praenti tempore funt fubicâi : dc preter hoc glo­
ere , aut quovis modo przfidere , de in impe­
ratorem creari contigerit , 8c ftabilimento prae- E ria noftrz pars non eft minima , regina Saba,
quz excitata fama fapientiz Salomonis , ita fe
fate unionis cum publicatione dc leftione decre­
ti dederis debitum , ut profertur , complemencontulit in Jerufalem, quemadmodum nos, qui
licet multo minores fimus regina Saba, ad te ve­
a Drfaad» tum * , devotioni tuz per profentes noftro &
^£**b*** apoftolicz fedis nomine pollicemur auxilia ilnimus, qui es etiam plus quam Salomon- Ex
ptno hic ta, fubventipnes de fubfidia, quz carilfimo in
gente item noftra fuerunt Candacis regina dc eu­
nuchus , quos Philippus domini noftri apoftoCoali··»- Chrifto filio imperatori profato pro tuitione dc
neVlo·*· defeniione civitatis Conftantinopoli*polliciti fulus baptixavit . Quarum rerum certe magnarnm
iHcr M«* mus
quzque illius culpa dc tepiditate impleri
gratia, tu qui maximus es magnatum, nos, li­
cet parvulos , des libenter , prout confidimus ,
•rgbgc·, non potuerunt , in teipfum dc perfonam tuam
iBcxcijue·- tunc in prodifto imperio profidentem , dc ut
te intueri.
Poftrema vero dc rationum prrftantifiim.t ,
BoanisH? przdiximui , unionem hujufmodi jam prim per
quibus
βο

O

1745

Conc.

Fiorbntini

‘mK”w·

1746

Wlio
"quibus advemffe letamur, ea eft * qu* ab ipfis Λ forte res ifta infidelibus palam fiat . Propterea
dfeâiba* innotuit, Ac mundo palam eft faAum,
mitto ad te filios meos prefentium literarum CN*Irrt
pmnes
qui
a
re
Ac
a
Romana
ecclefia
diiceffelatores
,
qui
die
O&obris
14.
a
me
rcceden1441.
»«♦*·
tes , opto ços ad me redire celeriter , at ad
runt, penitus eorruiiTe · Noftra tamen inter ce­
teras ecclefias, eus a prcdiAa Romana viden­
regem noftram Æthiopi* fe citius conferant ,
cui referant eunda qur jufTeris, que velis de­
tur ecclefia reccfldTc, fortis et i am Ac potens ac li­
bera exiftit. Cujus quidem rei nullam aliam diinde perficere Ac qu* ccepifti : quoniam ideo
ceor lapientes caufam eiiftere, quam quia alia­
Deus Pater te omnibus prcpofuic patriarchis,
rum ecclefianim feceflio atque rebellio fuit Vo­
Ac in magna fede es Petri apoftoli conftitutus,
luntaria , hi neque eorum populi in fefvitutem
qu* caput eft omnium fedium, ut omnes polles
exterminiumque funt dati : noftra autem inter­
pafccre oves Chrifti . Hxc autem cogitatio tua
at i ilio Ac elongatio a (ede tua , nequaquam a
a Deo eft, Ac tu vere beatus es, qui ad apofto­
perfidia aut levitate alia, fed potius procedit a
lorum fimilttndinem pro fide Chrifti talia tentafti, nec tanta fecerunt predeceflores tui. Utiprovinciarum diftantia , & a periculis qur fubeunt commeantes, atque etiam apr ederefibrum
nam cundia ad finem ufque perducas . Etenim
tuorum Romanorum pontificum negligent!* , g Contaminatio infidelium inunum coafta eft, Jucum nulla apud noftios homines fit memoria vi­
dri Chrifti crucifixores pariter idem conlenbrationis apt curr tot Chrifti ovium , quam
tiunt : Chriftiani vero , reliAa apoftolorum
naftorum quifpiatn ante tç voluerit fufeipere .
fapientia , unufquifque in viam lui lenius ,
Nam fert opinio noftra , oâingentos efnuxille
ut libuit, abierunt, Ac quilibet dicit , Mea fi­
annos , ex quo nullus ante pontifex Romanus
des verior eft : qu* diftinâio nequaquam cft a
nos vel levi aut unico verbo cuiaverit falutare.
Deo, fed procedit a diabolo. Tu igitur cura, ut
In hoc itaque futnma laus tua 8e noftri gaudii
£offint ad unam venire difpcrfi , ut fit omnium
multitudo conliftit , quod tu lolus ac primus
des una ; Ac ficut fub patribus trecentis decem
imperatorem noftrum ac noftram gentem catho­
Ac o&o in Nicrna fynodo fada eft, fic & tu ro­
lice iider & tibi ipfi ftudea* unire per veftrr
bora fidem, ut illi fecerunt, ut congregemur in
congregationis , 8c operam noftri abbatis Nicounum ; quoniam cum in unam fidem pariter
demi fervi tui , in Hierofolyma conftituti, qui
convenerimus, Chriftus ex terra promiftionis nonos ad te mittit , quemadmodum in prrfentiftros hoftes abjiciet , Ac fient ut ftipula ante fa­
bu* literis continetur . Commendat autem ab­
ciem venti, nonnoftra, ledChriftinoftri poten­
bas ipfe tum ieiptum, tum Ac filios luos fanâitia faciente.
tati tur, ad cujus mandata labores quotcumque
Poft hxc, o pater magne , ut de unione in­
fufeipere eft paiatus pro habenda coqciudennater nos facienda aliquid tibi rcfpondeam , eam
que lanctiffima unione. Te autem in primis cer­
quidem de certo Ac nos Ac rex nofter vchemen­
tum reddit, imperatorem Æthiopum nihil tn re­
ti fltme cupimus, verumtamen fine ipfo rege no­
bus humanis ducere majus, nihilatfettuofiuscuftro illam concludere non vellemus . Offerimus
pere , quam uniri Romane ecclefic, &tms fau­
nos omnes lanftitati tu* omnes vires , cu­
lt Hinnis fubjici pedibus . Tant* magnitudinis
ram & diligentiam noftram , ut noftro labo­
apud eum funt Romanum nomen Ac Latinorum
re ac (ludio unio fanAa tecum apud regem
fides, quam tecumChriftusaugere Ac confcrvare
noftrum veraciter , ut juliens , compleatur .
dignetur in fecula fecularum. Arnen.
Quoniam qui aditus vel accclfus ad patriam
noftram terra mariqne Latinis hominibus pe­
ne mortalis Ac impolfibilis eft , a nobis Ae­
Nam. ΧΠ
H* finit liters Hiereftlyiaittiu , futi ftrih't fanflt
thiopibus , quamvis inter ingentes labores , ia
O"
pttri , pepΛ »rbii \««* , fidenti fg~
dies frpius frequentatur , verentibus Sarracenis
per ft de* tpaftvlernm Terri CT Tttrii · ,
£j ob metum regi* Æthiopum in aliquos nos offen­
, Pjtrlo ii»Himf>ly*ift>ini feper ÆtInopibKt Hier»f»ly»u
dere, quos infideles rex ipfe nofter parva opera
Bagr.· f'*·
penitus polfct deftruere . De noftro vero ad
e· r«ri »tuam fanâitatem adventu patriarcha JacobitavoRali co·—
Rtrattu: hic
rum penitus nihil novit, fed clam illo Ac SarraMttm «ocenis ignorantibus ad te venimus; ne forte , fi­
Ν nomine finite Trinitatis . Hr liter*
■.••teciam
Paul*, «jui
cut ex varia ratione ambitionis atque perfidia
mittantur ab Hierofolymis per Nicodejam ias'â, mum abbatem fuper nationem Æthiopum, qa*
utrique facere folent , negotium unionis przpcdiretur. Prrfcntcs autem filii mei ad te veniunt,
ito» i»»'11" ^e,nur ®agno P»ni utbis Rom* , Eugenio canon tecum de fidei veritate difputaturi , fed
HMlIceai. PK* omnium fedium. Pax tibi Ac omni fedi ,
tuam fententiam audientes recepturi , veritati­
Ac pax magnitudini tu* , qui fedes in fede
que fidei quam ftatuen» , confenfuri . Quo­
apoftolorum Petri Ac Pauli , cujus fplendor
niam tu Sol magnus 4c verus fplendor creatu­
■ illuminat Mundum. Ego vero ubicumque ter­
rarum es , nec lux ulla valet a quoquam faci­
rarum fim , profternor coram te : non autem
le in frculo reperiti > qu* Soli fit preferenda.
ego (olus, fed omne* patriarch* atque epifeopi , reges atoue imperatores inclinantur ante E Quis igitur tecum nifi ftultus atque ignarus,
valeat aut debeat difputare, cum fic tam ingens
te.
ac vctufta lapientia Latinorum nota jam otbi
Cum ad no* devenerunt nuncii tui ob caufam
terrarum, nefit juxta evangclicam veritatem difidei, magnam ex ei* confolationem accepimus,
quam hactenus valde cupiebamus , ut tandem
fcipulutfvpra magiftrum, aut fervus fupra domiomnes unum fimus , ficut Paulus dicit ; Unat
Dum fuum ?
Dem , ««a fidu,
beptifnm . Hcc vero res
Poftremo , beatiffime pater , quidquid 8
nobis velis , mitte ad regem Æthiopi* no­
cum ad regem noftrum pervenerit , maxime il­
li lenti* fututa eft . Nam idem admodum cu­
ftrum, qui cum ea qu* cupias, audierit a nobis,
iis in nullo penitus refragabitur, fed quxeumque
pit , ut omnes in unam fidem pariter unian­
velis libentillime audiet atque afTentict, acce­
tur, Ego autem ipfe pro re ifta ad tcvcnifTcm,
pturus ingens de tua voluntatefolatium, cum lit
nifi me metus Sarraccnortu* pcrterruiflct , ne
fidei

Αλ···*·ι η.
Ι«Ν

>747

A ■ ■ ·
Ckriâhne benevolus tt «Micas , 9t que
CvaitTt adfavorpm sriigiome pertinent, avidifliaM cooi««F·*» tpifeepui fierce ftemm X>ti , diMri Cuj(j ·
144s· pledattr . Rogamns soft hcc beatinsdineaa
fiiüi tMfXieü 97 ttfifl· htfilitt prùtcipù
,M>.
ta», «t ii fi!u met abs te cito expediantur,
it Urh [tlxttxt , gyt.
Naa. XIV.
quatenus fe tn Æthiopiam transferentes , fret
noftro dicere valeant omncqood jufleris. Domi­
u μ di ledos filios Andream abbatem fandi
nes Deus longos faciat dies tnos, * rtpleat te
■. Antonii de Ægypto, A Petrum diaconum, z
omni bono, ac compleatomnedefideeiom teem,
oratores magni principis Conftantini imneratofidemque tuam confirmet ac roboret in fecula in­
ti> Æthiopum, five (ut dicitur presby ten Joan­
ciliorum Anien.
nis, qui devotionis caufa ad almam Urbem preDatum Hicrofolymis die 14. Odobris Amet
fentialiter fe conferunt , cupiamus pro majori
tW^rK^wno, · Amobereth.
coram edificatione , atque ut pradidum impe­
^dkar·*'
Hoc 9ui<* ftplificet , beatiflime pater , nullo
ratorem, aliofquc fibi fubjedos regas dr princi­
Jkbiopc· interpretante fcirc poflumns . Ipfi enim Æihiopes ac populos pene innumeros , ad unionem
S.toXZ?1 P®1 · ut aiunt » an0°* P*r jubileos computate
cum ecclefia occidentali, quam apud nosqnvreaum.ixta- confiseverunt, quorum terminor, etiam ipfis co- B re advenerant, facilius adducere & inclinare pofnant^e*» neqetrimur iorelligere .
lint, iandam Dei 8c falvatoris noftri imaginem »
tutem tuter fagraiannser* prufttum
five (ut dicunt ) fandam Vcronicam videre. Et
^•frdr»···» tbbufem Hiereftlyexû itgtMtm tQum
vos conflitutionibus, ac aliis ordinibus illius ec··*··* regit -Atieiepum tum ettlefit R».
clefiK juramento firmatis, id extra debita 8tcon\ί,βί’
"**** ’
*i*,M de but tuitm uuieut <7 ebeftituta tempora facere prohibeamini.
t» uLi·
dieatra , tliu ttium v« ytMa» Hrrm/a/jmiraM ,
Devotioni veftne, ut ipfam fandam imaginem
cmapeti. a^dra» rrjrw £jbiepum egiffe eum Eugeuie pu~
nunc, quando non funt tempora inllituta, prsdiO.*,·™"», t* ’ redampee /emparr ertterti ti Eugeuium truufdidisoratoribus cum debito 0r (olito modo reve­
mifijjie, uppuref tx fejueutikuilirtrh upefielitii eiufrenter oftendatis , prohibitionibus fupradidis ,
tqnii,
juramento, a quo au&oritate apoftolica, tenore
■pit
*
qaivttiBMi.
farcientium, vos hac vice tantum reddimus abfotpife·/»» fervat fer>mrum Dei , utiutos, & aliis io contrarium facientibus, non ob­
ifrn^ui a
vtrfii Ό" fiuguin Chrifli fiielibut
ftantibus qaibufcumquc, fimilibus tenore 8c au•ifrfwoeMutem, (7t.
ftoritate prccipimin8r mandamus.
4» lite·*C
Datum Florentis 4. Nonas Odobris annoxt.
fMaaXa*
a crtatiM*
u μ diledus filius nobilis vir Angelus MauItttri» Etgrtin rtiitxx» ti «i4cv* agira·/, «t
Thîica’rZI- V> roCenus miler Scienfis , nonnullarum gacwilithl» tkfiUmt Btfiltttfi , gtxfrtlt tvuiiixm
iroMVrrb·, leattfm 8e fuftium , quas proprio famptn tenet,
ti Littrtttu» trtt^tlit, ut frJUttur Tit«nsTm guixrnator & dominus , proximis temporibus
titt , Cittttiut t7 Uiffttu iu £ψ>ίι , cr
erga *any- gratam nobis 8e plurimum acceptam, & nomini
txttprivtt tut/er ^iugufiiMuTtrriduii» frtftttt·»rra, at d« Chriftiano gloriofiflimam dederit operam , perpetiit, feffitut
tit.
Agrî*iÔra duftis ad noftram prefentiam ex partibus iniulc
Florentis inter h«c Eugenius feflionetn cefe- **“*·
a.a.mui f». Rhodi, magni Æthiopum regis Conilam ini, fibrat 6. Lalendas Mati anni falutis 1441. in qua
K\îi7*· *e ( ut dicitur ) presbyteri Joannis oratoribus,
afferens legatos Zana Jacob magni regis Æthioa«t«m i- unionem didi regis & iubjedorum fibi populopie , quem presbyterum Joanoem vocant , ad
ram Pcnc infinitorum cum occidentali ecclefia
concilium cecumenicum oitbodoxa fidei fufei4umKirci>e- quatientibus.
piend* gratia properare , concilium ipfum , ut
é'rodr’oiB·*
Nos cumdem Angelum , qui cum ipfis galeis
majorem audoritatem etiam fufeiperet , Romam
CofK>,t»f. fuftibus , aut carum parte ad orientis patres reapprobante ipfo concilio tranftuht , profequenN<un. xui ^‘rc lnten^lt> cupientes plena ubique inter Chri- D dum in bafilica Lateranenfi, propria te prima fe' ftianos fecuritate atque immunitate , dc favora­
de fummi pontificis, decimoquinto die poftejue
bili tradatione gaudere , nniverfitatem veftram
ad urbem 1 editum. Huic tranflationi addidit 6e
in domino requirimus 8c hortamur , noftris dc
plures caufas , loci reverentiam te commodita­
Rbmanz ecclefic fubditis dantes ftridius in
tem , rerum omnium copiam , tum occatione
mandatis , quatenus eumdetn Angelum cum
componendarum provinciarum ecclefim, te pacis
praefatis galeis & fu fi ibus fimul dc feparatim na­
ac quietis Italic ecteraramque regionum procu­
vigantem , cum quibus neminem extraneum Irrande . Hte iUt . li tuteut r««s egtSu prtftitiffe
Eugeuiufit tpptrtf tx ft^lieh feffittibut ^tutu iu
deic promifit , in noftris portibus dc locis, aliterque ubicumque fuerit obvius, benigne & pla­
Ltterttt bMth , tiitif^ue it fiit tfifiitutituihi
cide tanquam nominem nobis carum dr Romans
fit Syrii , Cbtlitii C Munuitii , f··/ tx 7ttiecclefic fidelem excipientes, ac in dantis receptu
cttit liidhi iufrt futfititxtui.
8e vidualibus favorabiliterque trad antes , ire »
X·» urruitu tutm , ^uti lu prtfttù literie
redire & morari permittatis, prout fuerit necefEugetii rex Ætbitpit uuatiuttur Ctxâtttitui , CT
farium , 8t ipfe a vobis duxerit requirendum .
tb
Tttritit Ztru Jtetb
xtuuu tuite
Nos enim favores dt aha commoda eidem Ange. E tfti prtfriuue trtt Cetfitutiuue , ut htbetur iu biIo dr fuis fuftibus dc comitive exhibita , grata
fitrit regum J-tbitpit rrwreuii pttrii Tttx. ftiehabebimus dc accepta, ac ledis apoftolic* gratiam
tttù Jtfu , fut uetuuftriftt txttt ftuti rtttrtuconlequemini.
iuut pttnui Tiuguiutx tjufieut fititfutit . Ztru
Datum Florentiae 4· Nonas Octobris , an­
tutem Jtttb trtt eeguMttu t tttuiut figuifittt fi­
no xt.
lium , ftx ftmtu Jutub , futi trtt teguumtu x/U
(7 fiitii yufeti ettuim ngtt tx Juttb ptrStltm·•tm tr rrgiutm Stbu gitritutur migiuem iueert .
Vuit iu ttttlegt ii&erum rtgum , gui txttt iu fetuuit tume Hifptuiu illufirttu , elkitur , Zar« "ju­
ret rtffu fiiti berne ti Ætbieuibui teguemiuufui .
Et iu Offrit Dtvii regit Æjuiefit ti Cltmeutem

C

2Γ :

rii.

»74#

Cone· Florbmtini

> committimus aliqua dileAis filiis fratribus lar-I*w"
ibolomoo de Fufginio commi flario dilofti filii Cmu
fratris Joannis de Caaeftrano, Séraphin· de Sit«
cilia , * Laurentio de Panormo ordinis Mino­
rum , qai dicuntur pauperes , five de obCrrvanCe^fimminut nutem nmunn pmprium : fu· etium
tia regelari , per feipio* aut alio* vobis referen­
numint in prufetn turning· ulter rex uumiuutui itda , quibus velir unufqqifque .veftrum fidem ia
'
dicendis per fe a» nandos plenariam pnrftare ,
I
Ceterum tutieuie Atbhpum eum etHefiu Eymenu t
Ar favores pro facultatum opumque Be potentia
nlierumne mtrtnmrm , meminit idem Engeniut in
qualitate liberaliter exhibere . Inhibentes exfe^teutmut nptfiulitit literit t euvtrfi gy fing uUt
prdfc fub c< communication is latu fententia
Cbrifiienu pmntipibbt tr prefulibut pre ttmpmuli
ptena omnibus 8e fingulis przlatis, ad quorum
nnxiUe tmplmemdu direSii.
dimcefim , five pre lenti am przdiâo* fratres
0
Bartholomaram , Seraphinum Bc Laurentium ,
Waaa m Bagrater epifinpur fervut firuerum Dti , univerfir
feu ab eis fubftituendos , contigerit declinare >
CT fingulit enriffimie in Cbrifi· filiit guerumeum. B ne ipfis aliqualiter contradicant, aut aliter fiat
fM rnguerum regibut i -venembilibut nnunut fixmolefti · Datum Rome apud S- Petrutn-anno ,
tribut ertbiepifieph , tpiftepu , ut diluait filiit
Are. 144·}· viti. Kalcndas Februarii, pontifica­
deSii , nbintibut , primibut t preputii , detus noftri anno 14.
enuie» nmbidinmnit , plebunit , urtbiprttbyterit ,
Csrrur etium menti» de
CF u/ns emlpfimum prxlutit , vunsisfue mietfafibut inftulptit /· Wvh xneit befilicn finalii "Petri
reutibui , ut tepitulit CT nmutntibui , CT uliit
temper· t/ufdem fiugeuii, nimirum:
ptrfinir tctltftfiù Cjfitreieqfit , Cluuiuttnfit ,
Sunt but Eugexii meuumentn iliufiriu ^uerti,
rmmtufirutenfit t fitn&mum EenediSi CT ^tuExrelfit but unirni funt mtxnmentn fui.
tufiini, nt ulierum qumumtumgue mdimtm, net
VtCrnti, .Armtni, Ætbiemt, bicnfpite, nt ipfum
unn mngifirh CT prnteptmibut ut frutribut benl^emunxm amplexu tfi geni Jntebinu fidem.
ru Merit Teutnuicemm O' Cnlutrevenfium , net
Blnndut trium , f·» fuit ejufdtm pupe Eugeni!
uen murtbmuibui , mmitibut CT bunnibut , ut
fetreturint , in prim· librn
infieurutx auuliit unbilibut pttutibui , infuper cepireueit, remrre $8. but air, ulluguent Engenium , f*/ par.
tfnribut , mnfnlibut , mttimùt , nufiUlt t p».
tur lifMi unent feternt. Tu aneas bafilic* de.
pulit , tnmmnmtutibut <T univerfitutibut civi- C difti , tantifque infeulptis hiftoriis , unionis
rutum , tnfirnrum CT nliuntm leeurum, ne uniGraecorum , Armenorutn , Æthiopum , Jacomerfit ty fiugulit , ud gnu prufrutet littru ptrbinorum, Be aliarum nationum, tua opera, tua­
vtmruxt, fulutem, <Tt·
que impenfa ecclefia conciliatarum. Sed dr i»
ejufdtm Engemi JF. feputem murmure· in endem 'buost graver expenfa< diutinofque labores a
filitn fenili T»rr» bi -nerfu 1 leguntur , fUM rtferf
nobis perpeflb*, in Gracorum unione pri“Punviniut de tltgiit Ό" imnginibut pmnificum.
muai , 9t poftea in Armenorutn, Jacobitarum,
Maronitarum , Æthiopum, Bofncnfium, 8ealio­
Eugemut jutet bit qunrtut , rar nubile cujui
rum diverf· nationis populorum reduâione ad
Teftnatur vita fplendidu fella fua.
fincerum fidei cathoficc cultum, non parva no­
flint ente ferret fe prubuit niter ab nrtut
bis impenfa opus fuit, ut legatumapoftolicafe­
filter nb eetefu ■ Cnfnr uterine pedet.
aliaifm·i.«X«u·
dis anno nunc tertio mitteremus ad inducias in
aditer, ut nttipint fidei dntumenta Lntinn:
nenm 1Mregno Hungarie conftituendas , quarum occa.Alter, ut nutat· tingat baume caput.
fione faâmn eft, ut cariffitnu* in Chrifto filius
.£>·· dutt V ^Armtni Grutmum exemple fecuti,
reaavi*,
Defter Hungarie 8c Polonia res, poftmulta*vi- D
^emnnem xgnmunt Ætbinpefyue fidem.
preet «tiaa
tafcalpM*
âotias de Tureis Chrifti hoftibus habita* , illos
Inde Syri nt .drnbet, mundigue e finibut Indi i
esraitar ia
jam, ut fperamus , ex Europa panibus expule­
Magne, fed bnc enim· tun^n minurn fu·.
rit. Quod quidem nulla ratione idem rex potuifvalide rttrfiun Ttutrei jam tlnffe petebat i
Wlwfiaafet efteere, nifi claffi* noftra , quam magna cum
Dum petit , eft illum fnftulit atra diet.
ai tari.
impenfa noftra duxit ad ftridum Gallipolis dileQui femper vnuet tumuli tentemtfit bnnnrtt t
âus filius cardinalis Venetiarum nepos nofter ,
.Atfut bnt imprtffe tnudift, dixit, bum·.
firohibuiflet alios Tureas opem illis ex Afia el­
Sed ttnn fucas rubre deterntit ille gelem,
aturo*. Nunc vero alia premimur expenfa no^(•u bee Fruntiftut fi'trpi fnn tlnrn tulit :
ftros humeros fuperante, mittendi aliam claflem
Sufieptifue memer meriti , tum nubile fsad uuut
ad defeofionem Rhodi , aliorumquc locorum
Ctrniif tum prxftune furgert jujfit upnt.
a Chriftiani* pofieflbrum in mediterraneo mari,
Decretum nutem fidei , fusd Eugenint Credi­
' in perfidos Saraaecnos , qui poft binum infuldit Ætbiepibut, neu eliud fniffe exifiimunium efi,
tum in Rhodienfe* faâum, novam parant claf]unm illud Jueebinerum, fuenrm implitunrur errnfem , cum qua minantur non folum Rhodi lo­
ribnt.
ca , fed omnes alio* Chriftiano* ufque io Ita. E
liam invafutos: quamquam cladi*noftra, quam
Qvswe^· 4«rrw prufnti imperuterit Ætbmpum
prndiAa ratione paramus, nonfolumSarraceno*
emtertt ξΜΜΜ wacriar , fit uxrret CitHMt in
a Rhodo 8r aliis Chtiftianorum locis repellere »
•vit» Engenitpnpu· Anno 144t. die ia.Oâobri«
fed uno eodemque in negotio poflet terra fan­
•bbas fanâi Antonii in Ægypto virinfignisapud
da ab illorum perfidia liberanda principium
imperatorem Æthiopie , vulgo presbyterum Jo­
modumque exhibere : cujus liberationi* , dante
an nern vocatum , duodecim ferme monachis comi­
domino, obtinenda talem tantamque fpem ha­
tatu* Romam venit, 8e ad portam obviam illi
faâis gubernatore> fenatore, regionarii* urbis,
bemus, qua vos omne* honoris Dei noftri 8c
propagationi* fidei 8c Chriftiana avidos , debe­
prsefefto arci» fanfti Angeli , 8c confervatori,
bus, muliifque aliis civibus, deduâuseftinbaret lato» facere. Cupiente* itaque quod veftrum
omnium devotio tanti meriti particeps efficiatur,
filicam fanât Petri, ubi illi vultus fanâus oftcnfu«.
Cmr «ri

P

Π5«

*w»:·· k

p *’ » • n

Ammo
* Hoipkatus eft U faaftn· Learemina in Da-.,
CmxistI ·*ί·« «rpoftea capita apoftolorum, Ar cetere ur«44). bii reliquia osoaftraue fueruut.
, Xxraar «· ouJWs sw« tntftn Engrail papa If.
ia auteri fana ka/ttita faatti Tttri, at dixiatm ,
teilaealif , aekiliena ejttfdn*fatifieii ataaaanata ,
t‘ attr ya* »»/rar nrxmdend arataraaa ia Urkea, ia.
V4»t : fakiada iaftalptxat ktiant ttrnitar , «■«·/·
Eageaiae papa detrtteuee fidei eifdeae aratteikaatretlilir ia kafiltea faafti baaaii ia Laterent, yr k*
• ChM« '' iatftiati raraaiatat
iaf**·* » "ttfaaat Flarfntia l^aaiaat
•*t Lo^·- atreffiffit , ita Stait afet, in itiatn banni Talat"«",Τμ- l** ‘"*Ftr*t*ri &*'*·* , fai eeatereat aj eaeedene
lint.
faatnaat fatifittat pm anxilit matra 1 Tanat tbtinendt traafatiftral , kat rtftviffit.
B

i? w

que parte doâiftnaonim Ar gravifiaaonm tam A
venerabilium fratrum taoftrorvm (and* Routa- CasaisTt
ne ecdei»* cardinalium , quam alioium pnatq«444.
torum «e magiftrorum adeflet multitudo eopiofa adinvkem difputaattum * omnia taadbnt
opinionum aiffercntta , otnntfqoe di (Ten fio pfrcipue Ar Gngularlter de proceluone Spiritus (an­
ili, que quadringentoa circa annos» colluAatore generie nomam procurante , permanferat, ipfo
Spiritu fanâo illuminatore fublata atqne fopita
extilit, prout in fynodali decreto fu perinde confeâo clariiEme continetur · Et quamquam fi­
des , quam Romana ecclelia de procefEoeie Spi­
ritus fanAi femper tenuit, ex eis qu« in prardiâa fynodo diftnita funt, luce meridiana ebrior
fplendeat; tamen quia adhuc nonnullos efle ia
oriente intelleximus » qui ex hoc quod Romana
Eugeniei epifmpet fervai ftrvtraat Dei , teriffi.
ecclefix ex Patre Filioque procedere Spiritum
att ia Ckrifit filia Jtaaai Tainting· imperattti
fanftum profitetur , eam tenere 8c credere opi­
J^tataaraat Hlafiri , falxteat' tf aftflalitaat keeenantur, Patrem &r Filium duo effe principia Spi­
diOitaeve.
ritus («ηάι. Quorum vanam Ac impiam opinio­
nem tanto vehementius admirati fumus , quan­
N>a xviL A ccEisiT ad prcfentiam tioftram dileâus
to lucidius, omnis Chrifti ecclefia cognofcit, a
films nofter orator ccifitudinisuis, germ
pnefata Romana ecclefix illud alieitam Temper
hilari vultu Ac libenti animo accepimus. Id autuiffe , Ar tanquam erroneum ac impium , exrem ex iis qua nobis retulit, prrcipue gratum ha­
titiffe femper damnatum. Hanc pravam & im­
buimus » quod pro tua folita corporis qualitate
piam opinionem extinguere capientes, univerfos
bene valere affeveravit. Quantum autem ad appa­
vos exhortamur atque requirimus, ut veram ecrat umclaflitproerpeditioneadverfus Tureas per­
clcfir Romans doctrinam illis aperire Ac predi­
tinet» de quo nos idem orator tui ec parte requificate velitis.
▼it, diligentem ei rei operam dedimus, continuo­ C
Prsfata namque Romana ecclefia omnium Tique damus, prout orator ipfeplene informatus a
deiium mater atque magiftra, tam ex veritatis
nobis, tuacelfttudini latius referabit. Hodieque
dfenientia Ar auAoritatibus fanâorum doâorum,
a nobis hinc recedit dileâus filius nofter Francifcus
quam ex canonibus per ipfam editis, tam incetituli fanâi Clementis presbyter cardinalis fanftr
cutnenico Florentino , quam Lugdunenfi alliiRomana ecclefia vicecancellarius, quemob hanc
que plnribus conciliis promulgatu, fideli ac de­
dumtaxat caufam ad partes Gracia legatum novota con(effione femper praedicavit Ar docuit ,
ftrum &: apoftolicss fcdis tranfmittimus, a quo,
docet Ar predicat , quod Spiritus fandus «ter­
cum camdem ferenitatem ipfum convenire contin­
na liter ex Patre Ar Filio, non tanquam ex duo­
get, eris de occurrentibus fingulis pleniflime in­
bus principiis , fed tanquam ex uno principio ·,
formatus. Reliquum eft, ut JefumChriftumdo­
non duabus fpirationibns , fed unica fpiratiominum noftrum (incero corde exoremus, ut opus
ne procedit. H«c eft , venerabiles fratres , pu­
iftud pro fut fanâiffirru nominis honore ince­
ra, fimplct Ac catholica fides, quam pnediâx
ptum , profpero eventu fecundare dignetur. Quo­
(acrofanfia Romana ecclefia, qurTemperbcatif­
te vota noftra magis aquis dr propitiis auribus
fimi s apoftolis Petro 8c Paulo protedotibus im­
exaudiat omnipotens Deus , curare omni ope & D maculata permanfit, continuo prrdicavitê^do­
diligentia velit eadem excellentia tua, quod necuit . Contrarium hujus veritatis At fidei tenen­
tes Ar afferentes damnavit, 8e noa de venerabi­
f^otium unionis, quam tantis laboribus St expenis partam fuiffe no ili, felicioribus in dies fuclium fratrum noftrorum fande Romane ecclefie
ceflibus amplietur.
cardinalium confilio At affenfu , de oovoapoftoDatum Senis Arc.} Idusjunii, anno xt 11.
licaauAoritatedamnamus , reprobamus, excom­
municamus 8t anathematizamus , ac pro dam­
Gratii aatna neaaellii J^emanaee ettlefiaat taIxmaiantikat it prtteffient Spirit et feafli, nta tknatis , reprobati* , excommunicatis At anathe­
ftaate diffiaitieat fax· fafta ia textili· , bar ternae
matizatis habemus, tenemus Ar reputamus , ab
prafnltbni, at pepelent deterret, Rawam taxe atomnibus teneri , haberi At reputari decernimus
At declaramus , ac eos cum exeerabilis memo­
nffffet refiripfit E eg taint.
ris Ario , Manichso Ae Marcione , ceterifque
Evgeniat epiftepai fervat ft rvera at Dei venerabilialiis divinam virtutem perverterecoaantibus an­
numeramus.
kei fatrierthit, artbttpifetpii, akkatibat, doReDatum Rome apud fanâum Petrum, Arc.an­
nbat , megefirh per erientene tufi itatis falxteae
tT apt^elitan· kenedtSitat».
no 144). quarto Nonas Martii, pontificatusno­
ftri anno <j.
Treft^xtatl· -aert iitn Xageaiat ftatifex artaN*. xviii. rj tsj Chriftus falvator nofter continuo imΓ. menfa fn< benignitatis St clementi* dona
menitaia fxtilixm Rmm in Laterane ft^xeni'ta dtgnata fatrt affrtbaatt ttxtiHt tietmhr fro
erga populum Chriftianum oftenderit , m hac
Sjrh.
tamen facrofanâa uecumenica Se Deo amabili
fynodo Florentina preci pu* pietatis Sc catitatis
Exgtnixt tpifttfas fervat ftrvneata Dei , ad ferpedudum lumen refulfit. Inter occidentalem enim
txan rti neeatwiane.
Ar orientalem tcclefum miro At ineffabili ipfius
falvatoris noftri munere unionem fecutam fuif­
fe confpeximus. In qua fynodo nobis, audore
ulta At admirabilia diebus noftris , gt Num.xix
domino , pt«fidentibus , cum fepius ex utralonge majora , quam aut Chriftianos ex­
petere,

M

I75S

CoNC.

Fl'okintini

Al·····* if.
lut.

’754

 a · * petere0aut cogitate poffemus « ineffabili* divi- k 4iem da inteeritatç fidei ecclefi* Roman* ple- an "c
ne illum inftruerpnt tc docerent . Quem cutu Cumsn
Caaisvs ne nüfcratioail clementia occlefi· lu* lanâ*do·
per omnia de fide IC moribus rcâe lentientym
>44 v
Ή*
na largitur. Utvde * fidem orthodoxam dilata*
tam, « novos in dies ad obedientiam ledit a poil o- * .inveniflent , tnbu* dumtaxat exceptis articu- ’
hi , de proceffiooe fcilicet Spiritus fanâi , de
Ik* P°PuIds redire , ae nobis flt omnibus Chrifti
duabus in Chrifto Jefu fa Iva tore noftro natu­
fidelibus Irùti* ic caultationis caufas quotidie
ris , ac totidem in vqluntatibiis Sc operationi­
renovare feptimus; ita ut merito cum propheta,
bus , veritatem illi fidei orthodox* 'patefece­
in jubilatione* fidelibus populis fxpenumerodi­
runt
, aperuerunt factarum Hierarum intellccere provocemur t .Venue te exultcmu* domino,
Aus , attulerunt fandorum doAorum teftimo­
jubilemus Deo falutari noftro ; quoniam ma*
nia , Sc qu* materis congruebant
rationes
Kus dominus & laudabilis airni· , io civitate
verifljmas induxerunt . Quorum intelleAa doi noftri, in monte fanAoejus. Verum cum in
ftxina , archiepifcopus ipfe dubitationibus fuis
ecclefia catholica, que eft Dei civitas, in mon­
omnibus plene fatisfaâum effe cornelians, tam
te fanâo apoftolic* ledis & Petri auftoritate fun­
dc Spiritus fandi proceflione ,' quam de dua­
data , Temper magna Sc inicrutabilia operatus
fit Deus, cujus omnipotentiae 8t lapientis non B bus naturis Ac duabus voluntatibus &: opera?
Monibuj in Chrifto Jefu domino noftro talia
eft numerus : hoc tamen lingulare ic pnrcipuum
fentire profeffus eft ,. ut veritatem fide) plene
illi prsftirit ineffabilis prudentia conditoris, ut
intelligere videretur , profitereturque fe nomi­
orthodoxa fides , qus humanum genus fola vine prefati patriarch* , totiufouc nationis 8c
vificat , fola fanAiiicat , in monte illo fanAo ,
luo, omnem fidem omnemque aoArinam fufeein una Se immutabili fetaper maneat confeflione
pturum , quam eidem hoc facro approbante
veritatis, ic diftenfione* que adverfus ecclefiam
concilio traderemus.
de terrenarum opinionum varietate nafcuntur ,
Propter qu* omni in Chrifto exaltatione perte a petr* illius foliditate disjungunt ad mon­
fufi , gtatias immenfas Deo noftro effudimus »
tem illum redeuntes, exterminentur & eradicen­
quia votum noftrum iu falutem nationi* illius
tur.* quo fit, ut ad ejus gtemium confluentes po­
videmu* adimpletum . Diligenti itaque cum
puli atque nationes , in unam cum ipfo conve­
fratribus noftri* Se ianflo concilio traAacu przniant fidei veritatem.
habito, fidem, &doArinam, quam facrofanAa
Hac autem Dei munera tam maena, tam ex­
Romana tener mater ecclefia , eodem facro ap­
cella, tam infolita, non meritis noftri* profedo
confpicere, ipfius bonitatis immenfitas , led fua C probante concilio , eidem archiepifcopo orzfatis nominibus recipienti tradere & amgna re de­
lola benignitate & dignatione conceffit, ut poft
crevimus ■
unionem ^Grzcorum in lacro cecumentco con­
H*c eft igitur fides , quam femper facrofancilio Florentino , qui cum Romana ecclefia in
Aa Romana tenuit , prraicavit 8c docuit mater
quibufdam articulis* diferepare videbantur , ac
ecclefia , quamque ad prefens tenet , pnedipoft rcdoAionem Armenorum tc Jacobitârum ,
cat , profitetur & docet . Hanc dictum Abda­
3ui variis opinionibus involuti, omni tandem
lam archiepilcopum vice tc nomine prefati pa­
iffcnfione re hit a , in unam teAam veritatis letnitam convenerunt · Ecce nunc iterum , ipfo
triarch* Syrorum totius nationis illius , atque
cboperante domina , ali* nationes de longin­
fuo , in iis tribus articulis fufeipere , Sc per­
petuis in futurum temporibus cuftodirc Sc obferqui* convenerunt , inter Tigtim te Euphratem
Mclopotamiatn habitantes , qu* de procefliovare dccerniinu*.
ne Spiritus fandi ic aliis quibufdam aniculis
In primis, quod Spiritus fanAus ex Patre tc
non rcAe fentiebant. Multa igitur nobis Ac om­
Filio zternaliter eft , tc eflentiam fuam fu uni­
nibus Chrifti fidelibus eft caufa letandi, quia
que effe fubiiften» habet ex Patre fimul 8c Filio,
jam annuente domino , Roman* ecclefi* fplen- D «Sc ex utroque «ternalitcr , tanquam ab uno
didiffima de fidei veritate affectio, qu* munda
principio Sc unicafpirationcprocedit. Tenetinfemper fuit ab omni macula falfitatis, etiam afuper » profitetur Ac docet , unum eumdemque
pud orientem ultra Euphrati* terminos , novis
Dei tc homini* filium dominum noftrum fefum
Chriftum effe perfeAum in deitate Sc perfeAum
corufcationibus micat * adeo ut venerabilem
fratrem noftrum Abdalam archiepifeopum Edeiin humanitate , Deum verum tc hominem ve­
f«, venerabilis fratris noftri Ignatii patriarch*
rum ex anima rationali tc corpore, confubftanSyrorum, atque totius nationis fu* legatum ad
tialem Patri fecundum deitatem . In noviflimi*
hanc ufque almam urbem , ad prxfentiam noautem diebus eumdem propter no* Sc propter
ft tam Ae facrum hoc Lateranenfe concilium tra­
falutem«noftram ex Maria virgine Dei genitrice
xerit & vocarit , humiliter tc devote poftulanfecundum humanitatem natum , unum eumtem , ut eam fidei regulam , quam facrofanAa
dctpque Chriftum verum Dei Filium unigeni­
Romana profitetur ecclefia , ciidem tradere­
tum , in duabus naturis inconfufe , incommutabiliter, indivife, infeparabiliter agnofeendum,
mur.
No* autem , qui inter cunAas fanA* fedi*
nufquam fubiata differentia naturarum propter
apoftolic* fol icit udines hanc primam 8r pr*ci- E unitionem , magifque falva proprietate utnuf­
puam curam gerimus , prout femper gellimus ,
que natur* , Sc in unam perfonam atque fubevangelii fcilicet defendere veritatem, Se ortho­
fiftcatiam concurrente , non in duas perfona*
doxam fidem, exterminatis herefibus longe lapartitum , five divifum , fed unum tc eumdem
teque diffundere 8r propagare * quofdam cx ve­
Dei & hominis Filium dominum noftrum Jefum
nerabilibus fratribus noftri* fanAz Roman*
Chriftum .
ecclefi* cardinalibus delegimus, qui accerfitisea
Credit infuper , profitetur 8r docet in uno
hoc facro concilio aliquibus in facra pagina madomino Jefu Chrifto duas naturale* operationes
giftrit, cum prxdiAo archiepifcopo de difficul­
indivife , inconvertibiliter, infeparabiliter, in­
tatibus , dubiis ic erroribus illius nationis con­
confufe , fecundum fanAorum patrum doAtiferrent, illumque ipfum examinarent, ac ei ca­
nam : duas etiam naturale* voluntate* , unam
tholic* ventatis diiciplinam aperirent
tandivinam , alteram humanam , non contrarias,
fed

1785
CUMH-l

Nvm.XX.

”KW"

Pars

Ï1L

n

'75*

fed humanam ejus voluntatem fubje&am ejus di- A poft varios traâatus , elimieata tandem ex eo- *
vina^atque omnipotenti voluntati, Et quetnadrum
----------cordibas
J:'--------primum
;------- -------om.-.i
- Neftorii
—‘1-impietate,
------------ C
- hristi
qui purum hominem Chriftum effe , & keatiffiu*;.
oioduovejus caro animata fandiflima aeificata
eft, non perempta , fed in proprio fui ftatu Sc
mam rirginem non Dei, fed ChrilU genitricem
affeverabat : .deinde Micarii Antiocheni i tn pu ίratione permanfit ; ita huma >a ejus voluntas dctfiiiii ,’ qui quamquam Chriftum verum Deum &
ficata eu, non perempta, fed falvata magis eft
hominem eue profitebatur , divinam tamen fo­
atque perfieda. Hanc fidem cumdern Abdalam archiepifcopum nominibus quibus fupra fufeipere,
lum in eo voluntatem Λ operationem, humani­
tati ejus parum tribuent, efle afferebat: venecorde tenere, Sc ore profiteri debere decernimus.
I at»rjc« fratres noftros Timotheum métropolitain
Ordinamus infuper atque decerpimus, ut eif'Chaldzorutn * quos ad*hxc uique tempora Ne- ■
dem nominibus recipere Sc ampledi debeat quzcupque per iacrofandam Romanam ecclefiam dif
ftoriinos , eo quod Neftorium iequerantur , in
finita Se fancita diverfis temporibus funt , pro­
Ç^pro vocaverunt, Se Eliam epifeopum Maronitarum, qui cum fua natione Macarii Uogmatibus .
fert i mque decreta Grxcorom, Armenorum atque
in eodem regno infeftus, cum omni multitudine
Jacobitarum in facro conciliocccumcnicoFloren­
(
tino edita » qua cum in Arabico tradudâ ipfc BI populorum Arclericorum in inlula Cypri ei fubjeda , ad veritatem fidei orthodoxe , divino fibi
Abdala archiepifcopus accurate legiffet ac lauaffiftentc numine, converti, fidemque & dodrldaflet, ad uberiorem Sc pleniorem omnium eru­
natn , quam Temper facrofanâa coluit Sc obferditionem fibi nominibus quibus fupra recipienti
vavit ecclefia , cifdita prefulibus Se omnibus
confignari fecimus : quofeumque etiam dodores
Ar fandos patres facrofanâa approbat Sc fufeipit
ibidem eis fubjcdis tradidit , quamque prxfati
Romana ecclefia » nominibus quibus fupra appro­
prrfules in publica Sc magna congregatione diverfarum nationum in eodem regno exiftentium
bare Sc fufeipere debeat ; Sc qua feu nique perfe­
in metropolitan! ecclefia fandi Sophi· habita,
cts, feu quidquid aliud ipla damnat & reprobr ,
flamma cum veneratione fufeeperunt . Quo fi­
pro damnatis & reprobatis , nominibus quibus
do , Chaidxi quidem praefatum Timotheum
fupra, habere debeat. Promittens tanquam ve­
rus filius obedientic , nominibus quibus fuPri
fuum métropolitain , Elias vero Maronitarum
cpifcopus nuncium , de fide Romane eccle'iz .
ipfius apoftolicx fedis ordinationibus Sc juflio-,
nibus, medio juramento, devotefemper & fide­
que domino providente, &: beato Petro apoitolo opem ferente , femper immaculata permanliter obedire.
Nulli ergo, See. noftrz conftitntionis &ordi- C; fit,-foiemnem profeflionem emiffuros ad nos ui­
que miferiint , Sc coram nobis in hac lacta ce
nationis infringere, Sec. Si quis autem, Scc.
Datum Laterani in publica feflione iynoJali
cumenici Lateraneofis concilii generali congre­
gatione fidem ipfam atque doftrinam Timotheus
anno incarnationis dominiez 1444· pridie KaIcti­
ipfc mc tropo! it i primum in lingua fuaChaiuca
dis Odobris, pontificatus noftri anno decimo*
G tree interpretatam, & de Grzco in Latinum
quarto.
traduâam reverenter & devote, ut fequitur proSejaitar coeftitatie fre CnjlJeii Ό* M<eroitiritf
feffus eftv
C»lc»t ficte Lütreiunft ^ffr^cuttt cetuilie,
Ego Timotheus archicpilcopus Tarfenfis ,
Chaldxorum qui in Cypro funt mctropolita ,
Ero me mcifque omnibus in Cypro exiftenti£jt$e»i»i efifcefai fervet ferverat» Dei
us populis profiteor , voveo atque promitto
immortali Deo Patri Sc Filio & Spiritui fando,
ferfetaot» rti tttettteriein.
demum tibi fandiflimo ac beatiflimo patri Euijenio pap· IV· & huic facrofand· apoftolicx
enedictus fit Deus Sc Pater domini no- D edi, & fanâx huic & venerabili congregatio­
ni, quod de cetero Temper manebo fub obedienftri Jefu Chrifti , pater mifcricordiarum &
Deus totius conlolationis, qui vota Sc pia detia tua Sc fucceflbrum tuorum , ac facrofanâa;
lidcria noftra , quibus pro debito noftri paftoRomans ecclefi· , tanquam fub unica matre Sc
ralis oflicii falutem A’ unitatem Chriftiani po­
capite omnium aliarum . Item , quod dc cete­
puli anhelamus, & continuis, quantum ex alto
ro femper tenebo & profitebor , Spiritum fan­
nobis permittitur , operibus confovemus , mul­
dum procedere ex Patre & Filio, ficut docet &r
tis niagntfque favoribus in dies profequitur , Sc
tenet fanda Romana ecclefia . Item , quod de
ultra quam mercamur , felicibus comitatur efcetero femper tenebo Se approbabo duas natu­
fcdibus . Sane poft celebratam in cccumcnico
ras, duas voluntates, unamhypoftafim , Arduus
concilio Florentino orientalis ecclcliz cum oc­
operationes in Chrifto . Item quod de cetero
cidentali unionem, poft Armenorum, Jacobitafemper confitebor Sc approbabo omnia feptem
rum Sc Melopotamiz populorum redudionem ,
facramcnta ecclclix Romans , prout ipfa tenet ,
venerabilem fratrem noftrum Andrcam arcluepidocet Sc praedicat . Item, quod de cetero nun­
fcopum Colodcnfem ad partes orientis & Lypri
quam in (aera euchariftiaoleum apponam . Item,
infulam delimavimus , ut Sc Grzcos & Arrne- E 3uod de cetero femper tenebo, confitebor, prxnos Sc Jacobitas ibidem degentes przdicatiomicabo Sc docebo quidquid tenet , confitetur ,
bus fuit , Sc decretorum pro eorum unione Sc
docet & prédicat facrofanâa Romana ecclefia,
reductione editorum expolitionibus Sc declara­
Sc quidquid ipfa reprobat , anathematizat Se
tionibus, in fufeepta fide confirmaret , Sc quos
damnat, reprobo , anathematizo Sc damno, Sc
ex aliis ledis a vera doârina alienos, utn Ne­
in futurum femper reprobabo , anathematizabo
ftorii, quam MaCarii fedatores inveniret , mo­
& damnabo , fpecialitcr impietates Sc blafphenitionibus Sc exhortationibus ad fidei veritatem
mias nequillimi hereitarchx Neftorii, dc omnem
reducere conaretur : quod pro fua lapientia ,
aliam haerefitn extollentem fe adverius hanc fan­
alii que virtutibus, quibus eum largitor gratia­
dam catholicam Sc apoftolicam ecclefiam.
rum dominus infignivit, diligentifltuic profecuHrc eft fidei , pater fande , quam tenere Sc
tus, poll divctfas muftiplicc^uc difputationes,
obfervare , ac teneri Ar obfervari facere ab omSs
mbus
Cone il. General. Tom XXXI.

B

ï757

Conc. Florbntini Pars ΠΙ.

J a n <T nibns fuppolitis meis voveo atque promitto , & A
Cmxisti unumquemque illam rcfpucntem, A contra earn
144$.
fefe erigentem privare omnibus bonis & benefit
ci is fuis, cumdcmoue excommunicare,' St hzreticum 8rdamnatumdcnunciarc ; & fi pertinax fu»iit, degradatum curiz tradere (zculari fpondeo,
polliceor atque promitto.
Deiude fimilem ner omnia profeffionemdilcdus
Λ
jnChrifto filius Ifaac nunci us venerabilis fratris
noftri Elie epikopi Maroni urum, ipfius vice &
nomine, reprobando Macarii de unica volunta­
te in Cbrifto hzrchm , cum multa veneratione
emilit,
> Pro quarum quidem profelEonum religione,
tantarum animarum falute , Deo & domino
noftro Jefu Cbrifto, qui temporibus noftris tan- B
u fidei incrementa largitur, tot.Chrifti|nis po­
pulis beneficia donat, gratias immenfas agentes,
eafdom ptofefliones recipimus 8c approbamur, ac
eofdem metropolitans & epikopum in Cypro, 8c
fubjedos, ad gremium fandr matris ccclefiz fuicipimus, ac ip(jsmanentibus in przfata fde, obedientia & devotione, his gratiis & privilegiis
inlignimus.
In primis , quod nemo przdidot Chaldrorum métropolitain & Maronitarum epikopum,
corumdemque clericos & populos , neque ex
populo & clero quempiam de cetero audeat hzreticos appellare , aut Chaldzos dc cetero Neftorianos nominare przfumat . Quod fi quifpiam mandati hujus contemptor extiterit, jube­
mus ab cjjs ordinario excommunicari tamdiu ,
Suamdiu diftulerit condigne fatisfaccre, aut orinarii arbitrio aliqua alia tçmporali poena muldari.
Item, quod przfati metropolita dcepifeopus,
eorumque fucceflores in omnibus &quibukumÎ|ue honoribus, epifeopis a communione facroandz Rotnanz ecclefiz ieparatis continuo pixferantur.
Item , quod poflint dc cetero cenfuras in
foot fubditos exercere , & quos de cetero rite
excommunicaverint , pro excommunicatis ; 8e
quos abfolverint, pro abfolutis ab omnibus ha­
beantur .
Item , quod praefati przfules 8c facerdotcs , D
8e clerici eorum , libere poiEnt in eccleGis ca­
tholicorum divina celebrare, 8c catholici in cccleliis eorumdem.
Item, quod dc cetero przfati przfules
cle­
rici, & laici eorum utriuique lexus , qui unio­
nem & fidem hanc fukeperint, poflint ineccleliis
catholicorum fcpulturas eligere , & cum catho­
licis matrimonia more Latinorum catholicorum
contrahere, & omnibus beneficiis, immunitati­
bus 8e libertatibus gaudere & frui , quibus ce­
teri homines catholici tam laici , quam clerici
in dido regno potiuntur &r gaudent.
Nulli ergo, &c. noftrz receptionis, approba­
tionis, fukeptionis, infignitionis & jufliouis in­
fringere, 8ic. Si quis , &c.
E
Datum Romz apud fandum Petrum anno ,
&c. 1445. vis. Nonas Augufti, pontificatus no­
ftri anno 1$.
Nms. XXI.
Hzc omnia Bafilccnles in pejorem partem
fu mentes , tarait ^Aaiaftiam Tatridai i» trafata
temfeaiia felfioait 41. przdicabant , Eugenium
concilium Romam tranftulifle , ne compellere­
tur ad aliud concilium in Germania pro volun­
tate princuaum celebrandum, quoniam nullo paâo vellet concilium extra Italiam : tum etiam,
ut oftenderet fe fummum imperium habere fu-

“·

1758

pra concilium, quod de* loco ad locum pro fuo Â’MMo“
arbitrio transferret, ut fecerat ex Bafilea Ferra- Cmihi
nam, cx Ferraria Florentiam , 8c inde demum
’44$.
Romamt quz omnia tenderent ad enervationem
auâoritatis ecclefiz & conciliorum . Hzc Ta/rio»} it Safiltta/iitat.
„4t vtrt
faatatai [taliftx Htivtrfeli
S»7i· frafiitat , aetitaei tr rtyta ai afafhlita ftiii
•Mitatiaat rtittxu·, at a at ai iffamiavertict mtnti·*, cr tfifttft* tfijnftw tMflifatam , ;»xt* rnfbtti vatitiaiam, flatbaat ·««“ ItHttli C4l^jitatibai iattriae Bafilttafit taatiliabali Jab fratttttt itfirmatiaaii fcbifaeaticii , «r joxra ejafitm
frtfheta arat alam viitrtat (^-ttafaaitrtatar
laatti fof ali,

OBSERVATIO HORATII JUSTINIANI,
AD

LBCTORKM.

U/< [eft m iwm ai ttatiliaxt Fltrtntin»» flare ad.

Q

daxiaw ttftiaieaia tx tfafcalii Atferitait, &fra.
fnrti» t* tfifltla ad ^tltxiaai i.tfcxriat dt [atttfli
vafdt» f Itrtaliai ttatilii,
frottffitat Sfiritai [aatU ,
β <« tratita· dt anitat ai fati Gratti 1 lertaiia bakite , ta^at bjf ia fiat tftrit rdtrt frtatifiaiai, bina fidt ttbibtiaat,
tam Patie init maaajcrifth tiditikatttllaeitaa ia & r«r».
data ia ^aikat btkeiar , faijjimtn ftlaat a Eiflarioae Gratt teafcrifta, [ti 0- ab ttdtat Ltritilili diaeta, i·· &
aa&a, fait,

BE S S ARION
SANCTÆ ROMANÆ ECÇLESIÆ
cardinalis magno & clementillimo viro
Alcxio Laicari Plulanthropino .
CAPUT

1.

Dt facccffa fjtoii Flat eat ia,
it frect/Jiatu
bfiritut Jaadi^

U

quidem non humanis folurn rebus , ve­
rum etiam divinis fummopere ftudens ,
meditationeque feripturarum
tcipfum oblodans , non ceilas 8c ipfe per te fidei veritatem
inquirere, & nos adhortari, ut pro polle opem
tibi feramus ad eam inveftigandam atque inve­
niendam . Ego vero cum pigritia quadam, tum
vel maxime quia libenter limites labores depofui , propterea quod fznius de hac re fertnonem habui cum noftris hominibus , qui pluris
fuam fuperftitionem & ignorantiam faciunt ,
quam veritatem, invitus hoc rurfus fubeocerta­
men , quamquam ad te icripturus , qui fapientia 8e humilitate ornatus, non magis tentandi,
quam veri inveftigandi gratia, hzc a me petis.
Ipfatn item audoritatem facri concilii (implici­
ter fatis elle puto ad perfoadendum quemquam,
8e inducendum ad ejus conclufioucm humili
corde capcflendam atque credendam fine qua­
cumque contradidione vel ambiguitate : cum
tot hominum conventum ,*qni fapientia , fcientia & omni virtute przditi fuerunt, quorum in
medio adfuifle Spiritum fandum ut credamus
nccefle eft , veritatem Jatuifle minime creden­
dum iit . Przterea memini longam ad te alias
dedifle epiftolam, omniaque fatis tetigilfe quz
nunc quzns . Et ipfam etenim qnzftionam per
feipfam piobavi, quod fcilicet Spiritus fandus a

T

Patre

«759

’ BlSSARlONIS CAHDINAIIS BPÏÎTOLA

Patre Filioque procedit ; & quas videbantur A
fequi inconvenientia folvi , & de aliis omni­
bus qas tunc etiam pctiifti , reddidi ratio­
nem : ira ut non fit opus pluribus verbis , prefenim tibi , qui cantam in hujnfcemodi habes
■^fexperientiam , ut parvis etiam principiis habitts, mulca ttagoaque poflu. ex teinfo.percipe­
re
Cum vero aliquid plus. a nobis expoftules , non propter teipfum fonaffis , cum ipfe
idem oobifcum lapias, fed propter contentiofos &r veritati· adveriarios , nos, tum quia
fiarati ad fatisfaâiooem efle.debemus omai pocenti nos rationem de ea qus in nobis eft fi­
de , fecundum apoftolum; tum ut amicitis n·ftrr fatisfaciamus , fpc etiam dudi aliquorum
utilitatis , qui hzc legent , morem tibi gere­ B
re propofuimus . In primis itaque audoritates fandorum patrum Be dodorum occidenta­
lium ubi mittimus , quibus apettiflime cx Pa­
tre 8e Filio Spiritum fandum procedere affir­
.
mant , & ambos unum ejus efle principium :
quz cum plurimi fmt , 8e eundis eorum in
libris fparls , paucas nos tibi modo mitti­
mus , quibus tamen fimiles alias etiam omnes
cife fcias . Deinde quemdam noftrum fcrtnonem , cui dogmaticum , aut de unione titulum
impofuimus, tibi mittendum judicavimus, quem
paulo ante facram unionem , tanquam ultimam
mes opinionis atque fententis declarationem
•didimus, quemque mitiflimo noftro imperatori
8e patriarchc revcrcndillimo omnibus noftris prz- C
lentibus legendum dedi , cum inter nos ultimatim confideraremus quid fiendum eflet , Be fententias aliorum dc te unionis ferutaremur . Ia
quo cx ipfifmet orientalibus patribus Be dodoribus noftris , omilfis omnino occidentalibus ,
pro ppfle quzftioocm propofitam declaravi at­
que probavi : quem tanquam 8e tibi potilfi.
mum , ic fi quis alius fine contentione audiet
Bc perleget , maxime profuturum tus nobili­
tati mitto , elementiflitne ac fplcadidiflime vir.
Cum vero in iis nihil laboris ad prxfens adhi­
buerimus ( jam enim erant edita ) tuo autem
amore nunc quoque aliquid lucubrationis propolucrimus iufeipere , ultra hsc etiam aliquid
plvs tui gratia tibi feribemus. Quare quam bre­ Di
viter omnem facri concilii proceflum unionifque
facrz modum tibi narrabo, ac aliquas rationes,
qnibus dogma propofitum probabitur, atteram.
Be fic finem imponam. Sea antequam de iis di­
cam, parvum quiddam, non tamen parvi, imo
vero maximi exiftimandum in prooemiis addam,
fupplcbo quod przdido termoni dogmatico decft , verborum multitudinem futura utilitate
compenfans . In illo itaque dogmatico fermone cx orientalibus dumtaxat dodoribus volens
hujus quzftionis veritatem probare, unam quam­
dam audoritatem beati Bafilii, qur io Ia omni­
bus aliis » quoad propofitum offendendum ,
antecellit , omifi , propterea quod ab aliqui­
bus dubitabatur , an eflet beati Bafilii : non E
quia ego quoque aliquid dubii de ea habuerim,
( minime) fed quia apud alios dubitabatur, no­
lui dubio uti . Hzc autem eft , qua in tertio
contra Eunomium inorum librorum beatus ille
ufiis eft . Cur enim necefle eft ( inquit ) fi or­
dine ac dignitate tertius eft Spiritus , natura
quoque ipfum tertium elle ? Dignitate namque
ipfum fecundum efle a Filio , cum ah ipfo efle
habeat, & ab ipfo accipiat, Λ: annuncict nobis,
Be omnino ab illa caufa dependeat, pietatis ta­
lio tradit.

j76o

.

Capita? ituf» pr» friBiipî» ,· raa/â/it* -jer» pr»
t» ^»»é λ priatipi» tft , cr ne* ar t4u,r4 C 14»fa­
tua» hmitati»»ta»i»p»rr4at, prtat Latia» attipinntt
tuai talùi rtBHnMBf λ Jiviait , vtlati- imptrfrili»atm joaanria. Dtptalcrt ]»·]*? famitarpri anipieutle efft , (Τ' Bea Bt Batat rjfàtialtn» üiftiaÎli»un , prent Latiai atcipiuBt, CBUtajaat nulla»» in
Dt» JeptntltBtiBBi pta/nJa»» pnpttr àiitiBB rfftatit
BUttatt·» /ÎMNW4*.
Hoc igitur omifimus in dogmatico noftro fer'
mone ponere · Ita vero ego certe teneo , fandi
Bafilii hanc efle audoritatem , quemadmodum
&: alios ejus contra Eunomium libros : quibus
autem rationibus, tu quoque audias . Cùm in
hac fynodo noftra fex inter nos volumina hujus
operis contra Eunomium haberemus , quatuor
m membranis antiquiflitna, quorum tria quidem
Mitylcnenfis archiepilcopi erant, quartum Lati»
notum: duo vero in papyro, quorum unum fercmlfimi erat imperatoris , aliud revcrendtflimi
patriarchs, quod a monafterio Xanthopulorum
" commodo accipiens , fecum portaverat. Quo- "«omno,
rum, inquam , fex voluminum quinque ita ha- d*w·
bebant hanc audoritatem , uti ego nunc allega­
vi: Videlicet , qui ab ipfo, hoc eft , filio ha­
beat efle Spiritus, & ab eo tanquam acaufa de­
pendeat. Unum vero dumtaxat , quod videlicet
apud patriarcham erat, hac audoritatç carebat,
in quibufdam partibus ejus diminutum, in quibuidam fuperabundans, prbut corruptoris, qui­
cumque ille fuerit, mens &r manus voluit. De­
mum poft celebratum facrum concilium, & no­
ftrum ad urbem Conftantinopolitauam reditum,
cum propofuiflemus omnes illorum facrorum lo­
corum bibliothecas, tum hujus libri fandi Ba­
filii , tum aliorum gratia inquirere , quacum­
que nova volumina repeti poft hanc contentio­
nem feripta, omnia manca prrdida audontatc teperi. Qurcumque vero an iquiora erant,
9e antequam hoc bellum otiretur (cripta, hzc
vero fana & integra cum audoritate prsdida
manent, quz non pauciora funt quam illa que
pafla fuerant corruptionem . In quibus etiam
aliquid reperi, quod fic plangendum fimuldemi­
randum eft. Mirandum quidem, fi quis volens
adhzret falfo, ipfe illud fingens, & prsfcttim
veritatem cclatido , cum intclledus naturaliter
veiitatem habeat pro objedo : plangendum ve­
ro, quod aliqui fmt ita fidei veritatem parvi fa­
cientes, fine qua eft itnpoflibile hominem falvum
fiet i , ut non folum ejus inveftigationem con­
temnant, verum etiam cum clare appareat, eam
celare , opprimere atque pervertere concntur .
Hoc autem tale quid erat. Una cum aliis duos
etiam quoidam libros fandi Bafilii offendi apud
munafterium Chrifti falvatoris Pantepopti , unum in pergatneno antiquiflimum , ut videba­
tur j quanti vero temporis, ignoro : non enim
erat annus inferiptus*. aliud in papyro ante tre­
centos annos feriptum: erat enim in fine tempus
notatum , ex quo certe habetur tantum tempo­
ris prrteriiflc ab ejus initio: & hbri adhuc ex­
tant , nifi poftquam cos publicaverim, e medio
fublati fuerunt ab illis, qui omnia contra fuam
ipfoium falutetn machinantur . Hzc ambo, uti
nos allegavimus , habebant fandi dodoris audontatetn inferiptam. Quidam autem animi au­
dacis , audacioris etiam manus , a membranis
quidem ferro veritatem delevit: quamquam ni­
hil ei temeritas profuit, cum & locus vacuus ma­
nens , & fyllabarum medietates adhuc exiften­
tes , ic illius audacum acculent , Be veritatem
nihilo

*

*

17^1

BbSSARIONIS CARDINALIS EPISTOLA.

1762

nihilominus offendant. In papyreo vero volis- A%us tertius ordine dignirateq^p diceretur *
“
2—atramento
---------- — —
cr~ --------.··<-— partem
---------quibuldam dodoribus , tertium etiam cum na­
mine
perfaf·
totam illam
tura colligeret , fandus Bafilius conciulsonem
opérait , qua dicitur ab co tanqtiam a eauia dependere . At poft aliquot annos , cum
hanc sgte ferens , media tamen noa negat »
hic liber ia manus incidiffet illius fapientifquod fcilicet Spiritus fanâus tertius effet digni­
tate 8c ordine. Nam etli contra Eunomium cla­
fimi viri Demetrii Cydonii , auâoritas prcdimans , ait : Qui vero ii fandi fuerint, Ac in qui­
âa reintegrate eft . life enim eam propria
bus eorum fermonibus hoc docueiint , dicere
maan ia margine illius bbri adfcripfit , auda­
non
audet: non ideo hoc dicit, quia negat Spi­
ciam corruptoris digne reprehendit i in tan­
ritum fandum tertium ordine dic , vel dici ·
tam inianiam, tenebra* & ignorantiam noftros
fanâis, quemadmodum noftri non reite putant.
horni ac* pepulit eorum contentio . Deinde di­
Sic enim libi ipfi etiam Se veritati contiaria di­
cere audent , quod Latini , noftroramque Vecceret : fed illius temeritatem <gte fcicns , 8t
cus , Se alii qui Latinos iccuti fuerunt , li­
conclulionem hanc repellens , quod icihcct Spi­
bras corruperint * prrfenim cum auâoritas
ritus fanâus tertius etiam effer natura , excla­
b«c tantum ornatum, tantam gratiam Ae e Ioquentiam Atticam pr· fe ferat , ut nSn modo B mavit dicens : Qui vero ii fandi fuerint, 8e in
quibus eorum fermonibus hoc docuerint , dicere
Latinos aliquid fitnile cum tanta gratia in lin­
non audet . Non quia non fuerint qui hoc di­
gua peregrina Ar Gr«ca non polle compone­
xerunt , fed quia (i eorum auâoritatcm expreffe
re , fed neque Gratos quidem prater ipfum
allegaffet , m.nifclte apparmrict, non potuiftê
Baiilium · Latinis . etenim lingua propria ,
hanc abfurdam fcqui conclulionem cx didis eo­
generaque dicendi a noftris diverfa impedi­
rum . Scimus etenim quod ex uno etiam vo­
mento funt , ne aliquid ira ornate in noftra
cabulo, vel dittione ablata , fuperaddita , vel
lingua confcribant . Quemadmodum etiam oopoftpofita » tota intentio atque lententia feriftns impollibile eft aliquid aequali gratia de
fitoris mutatur , 3c e converfo cum fideliter el­
ornatu atque Latini in linqqa Latina fcritè­
re , q'ianru.ncumquc vel ùraci in Latina ,
egatur , dare mens ejus probatur , ita ut non
liceat malignantibus conclulionem inferre » qua
▼el Latini in Graea lingua profecerint . Cu- ,
procedentibus non conveniat . Quare li Euno­
jus rei tum cg> . tum a.ii dc noft.is digni to­
mius etiam allegaffct auctoritatem fandorum ,
rnus telles , qui Latinam utcumque mediocriter
non licuiffct ei concludere quod concluferat intelligimus linguam , ml tamen quod orna­
Nam etfi tcrlium ciic Spiritum fandum doâotum , Latinequc compotitum iit , feribere pofics concedunt , tertium tamen cum effe natura
fum · Clare itaque patet , qui modv>s dicen­
negant eiptelic . Quare malignitatem ejus de»
di , ftyI uin , eloquentiam , 8t alia judicare
teftans, infeit : i-uitne unquam ita temerarias
iciunt iplius Batilli & ejus'ima'c li'igur, hanc
valiquit , qui divina dogmata perverteret , at­
auâoritatctn » Ac nullius alterius crie. F r* te re a
que innovaret ? Et patet, quod novitatem hic
cum Veccus paucis ante annis fuerit » libri ve­
nominat, tertium cite natura SpltitAn fandum,
ro multo eo antiquiores (int, falfam hancaccunon .lutem ordmmAr dignitate: nempe enim felationem dc vanum refugium probant . Item
ipfu.n appcHaffct^bvarum rerum auâorem , 8c
hoc idem aliunde probatur. Vir quidam apud
libi ipti caittaria diceret. Ipfe enim eft , qui
Latinas matitnr reputationis Hugon nomine »
praecipue nobis credere tradidit , Spiritum fanantiquus, & longe ante tempora noftra ( predum tcçtiuin elle ordine Ar dignitate , 8e hanc
teriti funt namque fere ccc. anni, ea quo fuit)
auream c venam ordinis non docuit. In iis enitn
cum dc proceifiane Spiritus finii feriberet ,
contra Eunomium fermonibus fuis , dignitate
hanc etiam auctoritatem fanât Bafilia ad hanc
namque , ait , fecundum elfe a Filio, videlicet
condulionem probandam inducit . Hoc autem
Don Latine feriptum videns dico, verum Graece' D Spiritum fandum » cum ab ipfo effe habeat, At
ab ipfo accipiat, Se annunciet nobis , Se omni­
apud Conftantinopolim in quodam libro Gre­
no ab illa caufa dependeat » pietatis ratio tra»
co , non iptius Hngonis, fed cujuidam Nuere
di:
. Hujus enim audoritatis , etli non totam»
aichicpifcopi Thctialonicenlis , qui ipii Hugopartem tamen admittunt noftri » cerer* abfeinni contradicit , quamquam ipfe Thcffalonicenlis
dentes, ac ita eam allegantes: Dignitate etenim
idem cum ly tinis fapicbat. Quod enim Spiritus
fecundum efle a l ilio tradit fortafle ratio pieta­
,-^Tanâus es Pane Fllioque procederet» credebat:
tis: addpntcs , fortaflis , ut orationem dubiam
contendebat vero , ut vulgo dicitur , dc umbra
reddant ·, qua dubietas omnino aliena a men­
aiini, neque ipfum verum aflctens , licere fym­
te fanâi Balilii per nos probabitur . Huc enim
bolo addi , rem magne profcâo devotionis &
non per impqffibile fandus ille dodor infert,
fapicntie, ac ii diceret, non oportere veritatem
quemadmodum aliquibus ignoranter vifum eft,
publice predicate. Hrc autem longius narravi»
icihcct ut veram fanâ* fcripturae, fuaraqueopi­
. volens probare , fuille quidem corruptionem in
nionem exponens , confiderat quod fcquens eft,
libris , verum non a Latinis Ar iHorrtn fequacitertium ordine clare ponens Spiritum effe , ter­
bus, fed econtraa contendentibus cum Latinis i
corrup'ionemque noo per additionem lolum » E tium vero natura tanquam impium repellens:
Audi etenim que ad ejufdem prooationem dicit.
fed lirerdum per minutionua faâam fuillc. ita
Quemadmodum enim , inquit , Filius ordine
ut nullusamplius poftit Veccum Λ: limites can fare ,
quidem aEatrc fecundus eft, quoniam ab illo i
cum libri multo ante quam fuerit Vcccus, veiiSe dignitate, quoniam origo & caufa effendi ei,
t*tcu> cl ire probaient. Et hrc quidem a tctnpocum ejus Barer fit; natura vero nullo modo fe­
rc na indubia & vera funt ligna; abq.iu etiatn
cundus, quoniam in utroque una eft deitas: its
genere dicendi iiijviflimo & ornatiflimo ftylo
videlicet etli dignitate Se ordine fecundus a Fi­
patet, nullius alterius quam BaWtii debete credi
lio eft, non tamen aliena ipfum nature effe inde
iflam auâoritatcm elle. Attamen ab ipfa etiam
confequctur . His etiam verbis aliqui addide­
lententia, Ar fenueiimim ad precedentia conne­
runt, quamquam concedendum non fit : quonihtl
xu id ipfum elate [ atubi:, li quis attente confi­
nwgiscontrariumeftintentioni beatiBafilii, qui
deret. Cum Eunomius es eo, quod Spiritus ianin

c

1763

BiSf AAlONIf CARDIN A LIA IPUTOLA.

>7^4

in epiftola ai canonisas clarifia», Spiritus fan- A rebus manifeftum eft : Omne enim quod ab aâ«sa iaquit, Patri quidem & Filio connume­
liquo natura fecundum eft, etiam ab eo eft. Si
ratur, cuaa fupra omnem creaturam fit t ordi­
quis dicat calorem produci a radio, quamquam
ne vero tertius eft
ut cvaagdia nos doceat,
bt natura iccuudnm poft radium : Rcfpende­
domino dicente, taattt i» ttantrfe»
tur, in creaturis quidem quod natura fecundam
alteri eft , ab eo efle , vel tanquatq a caufa ef­
bftiyttt i» omoms
σ* fiiu, cr Sprint
fective, vel tanquam a caufa fine qua non , ut
fn8i. Qui autem eum praeponit Filio * au
fuperiorem Patre dicit » nic contradicit Dei
ie exemplo produdo. In Deo cum non prius
traditioni : alienos vero a (aaa fide eft , quam
tempore procedat a Patre Filius , quam Spiri­
accepit, laudationis fanum non feryans . Ec
tus ; fi Spiritus eft natura fecundus Filio, opor­
poft pauca t Quare fi quis hunc ordinem per­
tet quod ab eo fit tanquam a caufa effcâiva.
vertit , ipfatn perfonaram eaifteatiam totamSummus autem hic, Sc in toto hoc opere, canque fidem negat . Si igitar hac verba Lariifaiu pto producente more doâorum Grxcorum ■
/V ipiriruni quoque faaâum ordine Sc digni­
tantis tc dubitantis circa ordinem fine, «C ejus
qui fuam fententiam fnb dubiis , 8c cum fortate fecundum a Filio idem ait : quod autem
tafis > te quamquam concedendum non Gt, pro- B non quafi dubitant, ut quidam fomaùnt, imo
vero certo teneas ia epiftola ad canonicas cla­
ferat, tuum fit judicium , tc aliorum qui reie videtur . £x iis igitur tale fit atgumenfti judices funt , tc aliquatenus intelligent
rien rationum tc dogmatum veritatem . Dein­
tu<n : Omne-uuod in divinis perfonis alio fe­
cundum eft ab eo eft: Spiritus vero fandus
de non pudet eos tanto contrarietati fandum
fecundus a Filio eft ; igitur a Filio eft. Quod
dodorem accufare , imo vero ignorantia , Ii
fi volueris magis generaliter argumentari , in
roodo quidem tertium ) ut non liceret abfque
hunc modum tibi dicendum eft : Omne quod
camine impietatis tc totius fidei perverfione
hunc ordinem mutare ) modo fbrtaflis Cum efle
a natura fecundum ab aliquo eft , ab eo eftr
Spiritus vero natura fecundos eft a Filio di­
fecundum a Filio dicat, tc alia hujufcemodi.
Ego vero , tefte Deo , vicem eorum qui bea
gnitate Sc ordine -, igitur Spiritus ex Filio
eft . Quod autem Spiritus natura eft. ordine
autumant do leo, tc pro cis me pudet . Si ve­
fecundus a Filio, patct\ nihil enimeftin fan­
ro ipli non fentiunt, mirum eftprofedo- Quod
ât Trinitate prêter naturam , neque per acci­
autem omnem eorum impudentiam enervat ,
hoc eft > quod in his contra Eunomium ratio­
dens . Et cave ne te fcandalixet hrc diâio ,
nibus fuis poft multa concludente» hic doâor C natura , cuui Spiritum natura fecundum a Fi-,
lio audias . Non enim fecundum nataram fe­
infert: Ita tc Spiritu» iandus dignitate quidem
& ordine fecundo» poft Filium eft : accepimus
cundum illum dicimus , ut alterius nature il­
enim eum tertium a Patre tc Filio numeratum,
lum ede oft.-ndimus , prout Eunomius facie-'
ipfo domino in traditione baptifautis falutarîs
bat: led natura dicimus , excludentes accidens
Sc quod prêter naturam eft . Hoc autem (an­
hunc ordinem docente , cum dixit .* Eenttt iatri<,«r» , Scc. Animadverte igitur quod omni­
ctu, quoque Athanafius reflatur . qualem ordi­
us argumentis in epiftola ad canonicas ordi­
nem & naturam habet Filius ad Patrem , ta­
nem in Trinitate probat , falutaris fcilicet balem ordinem & naturam Spiritum quoque (an­
Stifmatis traditione , cifdem etiam hic eumctum ad Filium habere docens. Duo enimhrc
em ordinem detnonftrat . At in epiftola ad
per hanc auâoritatcm probantur , Sc quod ter­
tius a Patre Spiritus /anâus eft ordine, & fe­
canonicas tanta cum certitudine hunc aficrit
cundus a Filio , quodque natura eft hic ordo.
ordinem , ut eum qui aliter dicciet , impium
aflereret. Quo igitur modo hic , obi cifdem
Sed hrc quidem cx auctoritatibus fanâi Bafilii
argumentis utitur, cum hxfitatione tc dubita­
luce clarius probata funt , qu« longo fermone
tione loqueretur f Verum hxc pravorum bo- D data opera etpofui ) cum non parva no» inde
minum Sc impiorum , non illius fanâiïlimi vi­
(cquatur utilitas, imo vero totum hrc fol a ver­
ri funt . Nulli itaque dubitandum eft , fan­
ba poffint. Siquidem folus Bafilius (ufficicns eft
ad docendum nos fidei veritatem. Jam vero ad
di patris noftri Bafilii hanc efl*e audoritatem,
firomifla me transferam, Sc omnem tibi procefSpiritum fcilicct fandum ordine Sc dignitate
fecundum a Filio efle, ipfumque efle habere ab
um lacti concilii breviter narrabo ; deinae ali­
quas demonftratione» hujus veritatis m medium
eo, &abeo tanquam a caufa dependere. Quod
aficram, Sc fic finem faciam.
cum ita fit , quis amplius aliquid aliud querit ? Nonne /olus Bafilius futheiens eft omnem
*

nos docere veritatem ? Nonne tantum 8c humans 8c divins fapientisparticipavit, ut etiam
CAPUT IL
folus (officiens fit toti cauls doâor ac magifter ? Ex quamquam hsc veritas, quod Spiri­
H<rrtrit ttrint fM In ttntilfo ftSn
tus fandus videlicet etiam ex Filio procedit ,
ftertmt.
et iis etiam nudis hujus dodoris verbis manifcfte appareat; non tamen ab re efle judica- E
vi, ipfius ejus verbi» prefuppofitis fyllogifmum
l l a igitur , de quibus Fcrrarte , ut notum
quemdam ad eam veritatem probandam infer­
vobis eft , primo appulimus , ante inchoa­
re . Dicit igitur Filium fecundum a Patre or­
tionem concilii privatim difputavimus , tandine &r dignitate ; hoc autem noftri etiam con­
quam non ncccflaria omittam , cum etiam no­
cedunt : fed animadverte quonam modo fecun­
bis illa terendi temporis gratia potius , Ac
dus a Patre fit Filius ordine & dignitate: idem
illos expeâandi qui venturi erant ad conci­
enim infert, propterea quod ab eo eft , Sc quia
lium , propolita fuerint , quam quod neceflaprincipium 8e caufa ejus eft Pater. Quare quod
ria efl'ent. Tempore vero adveniente viluni eft
jn divinii perfonis fecundum ordine tc dignita­
noftris in duas partes propofitam queftionem
dividere. Unam, quod ncc etiam veritatem li­
te ab aliquo eft , ideo fecundum ab illo eft,
quia eft ab illo. Hoc vero in naturalibus etiam
ceret addere fymbolo patrum : alteram , quod
ncc

I

.............. ---

Π*5

_

r··
G»U»· s.

-—--------’■

■

-........ ■ ■’..................... .................... ............ '.........

BbSSARIONU CARDINALIS BPlSTOtA.

1766

fit verum,
Sphfasm fandam ex Faire Filio- A lia nobis traditu font. VolcbatÎtaqué per ifta
ncc fit
verni
procedere. £t cum boc placniflet, demum
etiam probare, non licere nec ipfam etiam venu·
qumrebacur » · qw«·
incipiendum
êflct. ; --*
-------- i-.!
.·—a— -wajdere fymbolo . Hoc autem quantam no­
bis deriiioocm feciffet, fc qnod in ipfo ingreffu
commriri aliorum fcateotia vifum fuit inde ia.
cipere x Qpod *ihil fit addendum fymbolo paconviât fc profligati fuiflemns , hinc fenties .
tromx quamquam ipfc manifefte contradicebam.
Tora ratio noftra , qua credebamus hanc rem
Ajcbam enim eut mobabilius hoc altero effe ,
pqffe probari, in diâts tertii acumenici conciait ccootra t * fiquidem minus probabile ef­
. lii Ephefini coufiftebat} cum affeveraremus, il­
lam primam in fine fui decreti hanc inhibitio·
fet, eoa decere a debilioribus incipcte, ita et
nem , dc quacumque videlicet additione , <dsviâos «r profiMtM nos ia primo certamine de.
territae , deinde fecundam ïubire , ne fortaffis
diffc. Nam ctfi non fit veram talem inhibitio­
nem illud concilium fccifle > qui tamen conten­
ifth*c profligatio etiam , nt fetandam panem
dere volunt, poffuat aliquid adjumenti hinc ha­
perderemus , caufa fleret. Quod fi probabilio­
bere propter equivocationem fc ambiguitatem
rem illam partem potaremus , oportere eam
pofteriorem fera are. Si enim in prima qnsftioverborum. Caufa vero , cur tertiam concilium
ne vinceremus , etiam fecundam fortiori ani- B primum hanc inhibitionem feciffe dicimus, eft
primo, quod aâa primi concilii nufquam rerno aggrederemur : quod fi primam perdere­
periuntur . Secundo , cum fciremus fecundum
mur , illam videlicet, qu» Spiritum fandum
etiam a Filio procedere ponit , tunc falcem in
recumcnicum concilium fymbolum Nicanum ia
plurimis mutaffe , partim auferendo , partim
fecunda vinceremus , neque ipfam veritatem li­
addendo , non licebat dicere ante fecundum
cere addere oftendentes . Preterea cum ia na­
concilium hanc inhibitionem faâam fuiffe: ip­
tura etiam , quod fieri per pauciora poteft ,
non fiat per plura i fruftra enim effet t fruftra
fos etenim fanâos patres fecundi concilii ana­
thematis reos feciffemus , qui partim addide­
vero nec Deus , ncc natura facit : illud proporunt , partim diminuerunt Nicsno fymbolo .
nendum dicebam , fc de illo primum difputanHis igitur ita declaratis , conlidera qua ex iis
dem, poft quod alteri aon relinquitur locas. Si
qu* Ephcfinus propofiturus erat, inconvenien­
igitur ipfum dogma fallum effe probaremus: il­
lud addere oou licere , manifeftum effet, nec
tia feqncbantor . Cum enim fanâas Apoftoprobandum eflet, non licere illud addere. Qua­
lus , beatus quoque Dionyfius , multo ante
non folum fecundam , fed etiam primam fyre uno certamine totum perficiemus , ajebam ,
fi incipiemus a doe mate, fc illud falfum effe pro­ c nodum fuerint} fi c« auâoritates ipfam etiam
bare poterimus. Quod autem ncc ipfam verita­
veritatem inhibent , ne quis eam vel doceat,
tem liceret addere , probato , reflabit adhuc
vel addat fymbolo, fub anathemate} & fecun­
di concilii patres effent , qui tot additioni­
ipfum dogma, veramne, an falfum fit, proba­
bus fc minationibus Niceni concilii fymbolum
re . H«c autem cum dicens perfuadere noftris
alterarum ; & ipfi Nicsni concilii patres ,
non potuiffem, fcilicct de illo primo vellent om­
qui quo ante eos ecclgfia utebatur, fymbolum
nino difputarc , propterea quod putabant hanc
pleriique in partibus ejus mutarunt . Si au­
Srobabiliorem partem , volens cos dehortari ,
tem hcc opinio nec cogitanda quidem tanquam
ixi io contrarium quatuor rationes dumtaxat,
impia fit , patet , quod illa inhibuit fc apqErafente fapientiflimo imperatore noftro , quas
ftolus fc Dioayfius aocere , fxpere, evangel iatini etiam poftea adduxerunt, quafque in­
xare fc cogitare , qu* filia , fideique catholi­
ter rationes per Latinos induâas audies i qui­
cs contraria fum . Quod fi falfa inhibent, noa
bus probabam fc hujus rei fal(itatem , fc
autem eorum auâoritates tanquam sequivaqaod ridiculum. fit putare veritatem non lice­
lentes decretis conciliorum producebamus , pa­
re addere : quas etli nullus p rufent i um Coive­
re potuerit , quod tamen volebant, hoc fta- D tet t quod etiam decreta patrum falfa inhibent
ne fymbolo addamur , non autem qu* vera
tuerent , fc ego fequebar dicere quidem que
fum. Itaque in ipfo primo congrcffu , fc pri­
expedirent nationi & honori ejus : putans me
mo die conviâi fc profligati fuiffemus . Cum
debere Deo fc ipfi nationi , deinde vero majo­
autem hzc ego fenbffem rationibus pradiâis,
rem partem fequi , fc una cum cis certamen
vix ei perfuali , ut illas auâoritates non pro­
fubire · Sequebatur etiam fereniffimus impera­
poneret. Ex iis itaque licet illius hominibus fc
tor , licet cis non placeret hoc conGlium , ve­
ingenii ejus fubtilitatem judicare , fc quale ei
ritus tamen ne quis ignorantium eum putaret
judicium in fublimioribus fit , fi hzc res eum
vim aliquam eis inferre. Incepimus igitur cum
tam manifcfta latebat . Hzc autem dico bon
Latinis difputarc , probare volentes , nihil ,
ejus reprehendendi caufa ; longe enim ab
nec ipfam veritatem , licere fymbolo patrum
hoc abfum ; fed ut auditores admoneam , ut
addere. Tota vero vis noftra in decretis fanfibi ab ejus fermonibus caveant . Di feu tient es
âorum fc cucumenicorum conciliorum confiftebat , in quibus circa finem ajunt , non licere
igitur hanc quzftionem , & dc ea publice cum
prater huc aliam fidem confcriberc , ant fapeLatinis difputantes , dum ία principiis fc cir­
re, aut docere, & cetera hujufcemodi . Quan- £ ca prooemia effemus , nos videbamur fuperare :
nondum enim aliquid dignum, quod ad propodo ridiculoium quid, fcmagni vituperii dignum
fuiflet tota natio fc nos omnes per "^prufitam rem faceret, diâuma Latinis fuit. Quan­
dentiam boni Ephefini , nili ego fentiens impedo (ctfi abfque arrogantia diâum) potioresad
hanc rem ex parte noftra prpduâz rationes , a
diviffem . Una enim cum decretis patrum illud
quoque apoftpli ad Galatas allegare volebat,
me & invents fc diâ* fuerunt , telles funt qui
adfuerunt. Cum autem fucccflerit in fermone
dicentis : Si pu
dial , prarrrfaa* U pd
triuiiJi vhit ,
, aaarfessa fif .
optimus ille vir Julianus fanftz Roman* ecItem fanâi Dionyfii Areopagita de divinis no­
clefi* cardinalis fanâi Angelidigniflimus, mul­
minibus auâoritatem , dicentis : Omnino ita­
ta & quidem potiffima in medium adduxit, qui­
que nihil eft audendum vel dicere , vel cogita­
bus propofitam quzftionem ita clare fc fuffire , prater illa que divinitus fc facris oiacucientcr probavit, dcmonftrando licere veritatem
fcrnpcr

Π6Ϊ
femper addere fidei fy—buiu , pntitni* ctsm
neceflùas cogat , fe aaâocitas fnauni poatsfida
accedat, m nihil m, ^umiui din maltnau
ata cogitaverimus , amtradfccre potuerimus .
Qw csa molta fuerint, UU tameu que memo­
ria tcneo, Mceaponaa» ut etiam hujus rei veri­
tatem intelligas* Sedante fisc («meis noftrarua rationem fe MÜfimamaodi. In fine deeretorse cejealibee ucricecmnenid concilii, a ter­
tio inchoando, dc verbo ad vcsbum fic habetur:
Htt Ic&ia determinat feafta fynodas, nelli lice­
te alita fidem profesre, aut componere , aet
fapere, aet docere aliter: qui vero hoc audeant

Π 6·

fide Nicaei eosKÙIti illud pmarantj
peccamus nos , fe quidem mortaliter, q4 Omiflb totaliter fvmbolo Nicaao , prater quod
nullam aliam fidem proferre ftatucruat patres)
fecundi concilii utimur fymbolo, illud legente·»
illud docentes, illud fe privatius fe poblice pro­
ferentes: fe hac ratione fub anathemate famas.
Quod fi ideo fileotio illud prrterieruut , quo­
niam idem cft per omnia fymbolo Niota con­
cilii, eadcmqae fides ia utroque continetur, nifi
qnodmanifefteapparetvetbis nonefle idem: his
enim maxime differt, pleres additiones , ploret
etiam diminotiones habeas. Eft igitur idem fenteutiis, qua de caufa fe primi fe fecundi concilii
facere , clerici priventur , laid anathcmatiaeater . Hojns feetentin fe horam fere verborum
fymbolum, unquam unam putarunt tertii con­
omnesalia inhibitiones font. His nos aaftorita- B cilii patres. Quare omne etiam fymbolom quibufcumqnc compotitum verbis, camdem fenten­
tibus tanquam irrefragabilibus nitebamur , di­
centes nec ipfam veritatem licere addere » cum
tiam quam fe Nienoum continens, idemeft il­
ex didis fandorum pradiftis inhibitam fit , ne
li: nihilque contra hoc facit, camdicitnr, non
audere tradere aliud fvmbolum: aliud enim in<
liceat. Contra noftram poiittonem inter multas
tcliigendum eft, quod contrariam veritatis fenrationes ex parte Latinorum introduftas , b*
tcntiam continet. Siquidem fecundi concilii fymquoque fuerunt.
bolam tantam a Ni ce no differens quoad verbal
idem tamen cum primo, non aliud judicatam eft
CAPUT IIIa patribus.
Item unumquodque concilium poft leftioaem
totius fui decreti, non fymboli folias, fed totius
Isrisensas , porta pretaur , pmd lifit
decreti, ait : His left is determinavit fanât fynodus, nulli licere aliam fidem proferre. Pa­
vtritttt* tUtrt fyttkh.
tet autem, quod cam dicat, his leftis, totum de·
C cretamintelligit. Igitur fequodfequitur, aliata
fidem non licere proferre , ad totum decretam
uod lis st concilium non folum profer­
ipfum quoque refertur , videlicet non licere
re aliam fidem inhibet, fed fe compo­
proferre
aliam fidem prater ea qusr ia toto de­
nere. Si icitur per hoc, quod dicit, aliam fi
­
dem, intelligit aliis verbis, eidem tamen feacreto, non folum in fymbolo continetur. At
quoad verba quartam concilium aliud quam ter­
tentie compotitam fidem , feu fymbolum , ac­
cidet quod omnes qui idem fymbolum diver­
tium, quiatum aliud quam quartum, fe ita cete­
ra confcripferant. De tota irêitm* fida fe iententis qaiaem verbis, fententia tamen eadem compofucrunt ( quod quafi omnes doftores fandi
tiis, non verbis, bicratioeft.
cum fidem catholicam profitentur , fecerunt )
Item fentimom concilium non omnino fecit ali­
quam fymboli vel primi vel fecnndi mentionem ,
fub anathemate erunt . At hoc non folum
fed (impliciter decreto ejus edito, in fine addit t
falfum, fed etiam blafphcmia eft dicere. Igi­
His nihil cft addendam, nihil ab eis auferendam.
tur non prohibetur ahis verbis confotu* veri­
Quod ti quis vel addat, vel auferat quidquid ab
tati camdem exponere fidem, fed contrariam
hac fide, anathema fit. Manifeftam igitureft,
fe diverfam componere , hoc prohibitum cft .
Item quartum concilium ipfum etiam fapere D qaod de fide contraria fe falfa inhibet: non enim
Îrohibet, ne ecclefia decreta, cum res exigit, efe docere aliter anathemati fabjicit . Si igi­
ere poffit
tur fapere vel docere , vocabulis quidem di­
Praterea qas corde credimus adjuftitiam, ea­
vertis , coofonis tamen veritati » prohibet ,
dem ore quisque confiteri ad falotem debemus:
fub anathemate fant omnes, qui fidem ortho­
aliter impcrtafta nobis fides effet. Confitenda
doxam , quibus potuit* unufquifque verbis, do­
enim eft coram hominibus fidet, fi defideramas
cuerunt. Unufquilque enim fanftorum diver­
promiffa praemia. At veroni neceffe eft fapere t
tis vocabulis eam fidem prcdicavit. A: cum
igitur fe confiteri idem neceffe cft.
hoc inconveniens fit dicere , non diverfitatem
Amplias ia aftis quarti concilii in prima fefvocabulorum, fed fententiarum eontrarietatem
ftone primo quidem legit Eutychet Nioenutn
prohibet : prefertim cum ipfum fapere ad fenfymbolum, deinde idem bereticus infert, qaod
tentias; non ad vocabula referatur.
de hac fide Nicxna videlicet decrevit EpnefiPruterea fextam concilium .eadem ipfa qua
na fynodus, eum qui prater hanc qaidqaam
fe quartum dicit , & infuper inhibet , ne
addat , cogitet , aot doceat , ream efle panis
Juam vocem inanem , aut vanam alicujus diionis inventionem quis introducat ad perver- E que ibidem continentur. At Eafcbias epifeopas Dorylentis , qui fe celo fidei accufatorens
tendum qua a fe determinata funt. Ex quibus
manifefte apparet illa vocabula inhibita efle ,
hujus heretici conftituerat , cum hnc andiffet, exclamavit dicens: Non eft tale decretam,
3ur ad pervertendum dogmata patrum intronon eft canon qaihoc jubeat ; mentitas eft. Pa­
ucuntur , non que ad corroborandum . Am­
tres vero concilii fexcenti fe triginta numero,
plius tertium concilium ftatuit , nec licere aliam
his auditis , Eutychen condemnarunt , nolen­
fidem proferre, prêter eam qua inNicrnocon­
tem fapere atque credere aliqaa alia , qa· in
cilio edita fuit, & cos qui hoc auderent , ana­
Nicaeno fymbolo non contineantur explicite .
themati fubjecit. De fymbolo vero per fecun­
Alia vero dico numero , non at contradiftoria ,
dum concilium edito , quo tota ecclefia uti­
vel contraria : quo fit, ut illas additiones putave­
tur , nullam facit mentionem . Si igitur ideo
rint inhibendas effe , que contrarie & opponon fecerant dc eo mentionem , quia aliud fe

Q

1769

BlSSfeftIONIS CABD1MAL1S ftttfTOZA.
villus quefirateonfentanee. A

tnti» abfquc confufiooc MssMufcrii poft ear­
ns» aÎumpcioaem, qaod Batythe» negabat ,
quamquam allai rife aNicaoo fymbolo, aliud
veto no· fentcntia, fed veste»} tasse· cogebant
Eutychen, ac hoc crederet · Igitur aaaûilefte
apparet, no· fimpliciter albd · fed corararium
inhiboifle ianâo» doftocm . Animadverte Mm•k, quod ipismct vesba tertii concilii, qua
noa praeerimus , nulli videlicet licere aliam 6dem profecte, hac eadem Eutydsc» pro fe pro­
docebat t cpifcopaa veto Dorylenfis * totam
conciliem, Noa eft tali» canon , cxclamarant,
qui hoc jubeat : fe illam condemnarent unquam non rcfte iatelligeatem hunc canonem . B
Exponebat enim com , quemadmodum fe no.
ftn, omne alwd fimpliciter, etiamfi eflet diffe­
rentia verbalis , potatu inhibitum efle. Quam
expofitiooem Tynodat refellit, noa aegaaiihac
verba in canone Ephefino contineri t aliam ta­
men fidem patent, qua contraria veritati, non
qua verbi* different, fententii» concert fe conicataoea fit.
Item in libro canonum conciliorum , qnos
nofter Z inarat exponit, in eo , inquam nbro
eft hac inhibitio tertii concilii t His videlicet
ledit determinavit fanda fynodut | fe eft inter
ejufdcm concilii canone» feptimu* numero r an­
te hunc eft aliut ejufdem concilii canon nume­
ro fextus, qui communione privat eos , qui au. C
derent aliquid coram permature , qu· a fyno­
do ada funt,. Ia feptimo autem canone vide­
licet inhibitionis , anathematizantur nui tranfgrediuntur canonem , fe aliam pnsdicant fi­
nem . Qurrit igitur Zonara», quare fandi pa­
tre* in festo canone communione dumtaxat
privant tranfgreflbrcs, in feptimo vero ana­
themati eoe (objiciunt t hanc vero quaftiooem
hit verbi» folvit. Multum intereft, inquit, la­
ter contradicere fe dubitare dc aliqua re- Ideo
oui dubitat de his qm» jam rede a patribus
ftatnta faut, excommunicatione innodatur , fe
communione privator: qui vero cis contradicit,
tanquam contraria fapien*, anathematizatur .
Quare ifte etiam commentator aliam fidem hic D
contradidoriam contrariatnquc apertiflime fe
manifefte nominat.
Item concilium in Troilo celebratum in pri­
mo fuo canone dicit : Statuimus immutabilem
abfqoe aliqua novitate fervare traditam nobis
ab ipfis miniftrit Verbi , qui eum oculis vide­
rent, apoftolis videlicet fandis, fe cccxvni.
fandi* patribus in Nicaa congregati*. Et confeSucntcr enumerat omnia concilia , fe jubet ficm ab omnibus illis traditam immutabilem
fervari. Deinde infert : Quod fi qui* predida
pietatis dogmata non teneat, fe eu aquiefeat ,
fe ita lapiat , fe prrdicct , fed ei* contraire
conetur , anathema fit fecundum canones 1 prrd iftis fandi* patribus jam editos , fe a Chri- E
ft i ano eonfortio tanquam alienos pellatur fe
f*r«jiciatur - Nos enim nec addere , neque auerre quidquam omnino vel cogitamus, vclpoffumn* , canones pnrdidos fequentes. Hic ca­
non manifefte declarat tertii concilii decretum, '
fe aliorum, que inhibent, nequi* aliam pré­
férât fidem, cum dicat: Quod fi quis contraire
patrem dogmatibus conetur , anathema fit fe­
cundam canone* jam ab eit editos, bos videli­
cet , qui inhibent aliam fidem. Hsrc igitur de­
creta contrariam fidem prohibent j fe quod in-

<77°

firnmtt Nos enim nec addimus , nec auferimno
aliquid: infide videlicet iotelligont, non in fym­
bolo . Symbolum enim hec fyoodu* non infe­
rsit ia fuo decreto, fed fidem exponens fe dog­
mata fandorum patrum * omnium conciliorum ,
infert, nec addere, nec auferre quidquam cogi­
tamus 1 fe ratio, quia canone* pradiftos fequi- ■
mnr} ita at clare pateat, cum dicat , nec ad­
dere , nec auferte licere , non verbales additio­
ne* fe ablationes , fed contrarium lentenda­
rum fe falfe fenfws inhibere . Per hunc igitur
unum canonem iolum » quem non ratio noftra
inducit , non aliquis privatus homo commen­
tatur fimpliciter, fed quem uaa fynodus tot
patrum conventus eompoiuit, fe aliorum fimilium patrum mentem exponunt. Apertiflime fe
manifeftilfimc folvitur queftio non contendere
volentibus. Volui flem liceret longius evagari,
vidi (Tin profefto multa* fimiles rationes, fe qui­
dem potiffimas . Cum vero fe que difta funt,
ita clare hanc quaeftionem decidant , ut illi
quidem qui veritatem diligat, * abfoue con­
tentione quo difta font audiat , fatis laperque
fint ; contendere vero volenti nec multo plu­
re: fstisfaciaut : uno dumraxat argumento La­
tinorum adhuc addito, ceffabo dc hac re plura
dicere. Eft autem hoc potiffimum , fe quod folum fuflkiat ad redarguendum errorem noftrorum . No* afferimus , quod primum tertium
concilium hanc inhibitionem decrevit , ut pau­
lo ante dixi, quando etiamcaufam , quare hoc
diximus, maniteftavi, qua eft , quod cum fe­
cunda fynodus plura addiderit, pluraque ablltslerir a fymbolo Ni cano, fi aflêrcremu* ante fe­
cundum concilium hanc inhibitionem fuifle, eu
duobus unem fequeretur , necefle effet } aut
tranfgrcffioni* canonum fandos fecundi conci­
lii patres accufare , fe fub anathemate, fuifle |
aut cum hoc non folum abfurdum , fed etiam
blafphcmia fit dicere , non omnem verbalem
additionem , fed fententias falfa* atque contra­
rias, ne addantur, inhibuifle. Quare cogimur
dicere poft fecundam fynodum hanc inhibitio­
nem faftam feiflq, non antea. Igitur fi quis e
convetfo oftendat, quod ante fecundam fyno­
dum hac inhibitio feerit| fe iifdemfere verbis,
3uibos tertium concilium ufum eft , colligetur
uorum fupradiftoram alteram, fe cum fecundi
concilii patre* tranfgreflores canonum dicere
blafphcmia fit , reflat et fecundum fit veram ,
videlicet non id iotclligere illam inhibitionem ,
quod noftri putaot, fed contrariam fidem inhitere. Hoc igitur nobis oftenderent Latini. Pro­
batum eft etenim ab eis , primam Nicunam
fynodum hanc inhibitionem feci fle
iifdem
ipli* verbis, quibus fe renium fe alia concilia
fcripferunt . Probarunt autem hoc modo : ita
ftudiqfi fe diligente* in omnibus aâibus fuis funt
Latini, prout fe tua nobilitat icit experta in mul­
tis cotum fapienti· , ut non folum in divinis,
veram etiàm in humani* fe civilibus rebus ni­
hil cos dc prifei* geftit vel feriptis latet . Qua­
re in unaquaque etiam civitate reperie* in eo­
rum archivi* multa * antiquiflimis geftis coram*/.*· ·«·
confeript» . Hoc etiam in catholica ecclefia ,
alliique pii* loci* fervatur. Multa enim afta
pontificum , mu Itaque conciliorum epiftol· fe
canone* extant. Produxerunt igitur nobi* in
antiquilfimo libro membraneo cpiftolam Libcrii pape ad beatum Athanafium Alexandri­
num patriarcham, qu· incipit: Jam a priorioio
tantam accepimus a bcatimmo Petro principe
apofto^

1771

BlfiABlONlS CARDINALIS IPISTOLA.

epoftotorom: m 4M poft pauca dicit, aoeepiflc A
apiftolam'fenfti Axhanafii, fc earn legtffe. DcMa addit « Cum mm* Um Niemi romilU
'ia «a redam repcriflênroa , magnas gratiae vobis
mnlfesns , pro qro ·μ folum compati vobifcwaa , fc perfeeudoncm pati parati lamas , fed
cam nceeStas exigat , ctiam mod pa· aomiM
Chrifti non poftpeoamus , qusntumrumnoe fo­
ams imbecilles. Pnudida namqoe, at legimus,
iaafta decrevit Nions fynodus , altam fidem
■alii lucre proderse, aut conferiberc, ant com»
ponere, ant fapeve, ant alitet docet* , nec ali­
quid ia fide vel intelligere, vel proferte, quod
horam patrons decretis contrariam fit . Qui ve­
ro audeat aliam fidem proferre, aut docere, ant
a! i ad fymbolum tradere illis qui ad viam vcritatic B
es quacumque hstrefi defiderant converti, antes
Jndaifmo, ant ex gentilitate, fi epifeopas vel cle­
rics» fit, privetur epifcopos epilcopali dignita­
te , fc clericus clero. Si vpro monachas aut laicus , anathematisctur . Hec none quidem adis
primi concilii deperditis ignota nobis funt ; tunc
vero cum adhuc extarem , fciebant & papa Libe­
rius, fc fandus Athanafins. Hrc autem fimilia
font omnino tertii cooeilii verbis . Quid igitur
de fecunda fynodo fc beato Gregorio Nariinxeno dicemus ; qui cum hnic concilio prrfide­
ret tanqusm alios lapientia excellens, hoc fymboium. quo nunc tota ecclefia utitur , conicritfifle dicitur, ia plurimis Ni canum mutans , fi
•c inhibitio illam mentem quam noftri dicunt, c
habet pro fandis patribus fc dodoribus , heu
iedodores fc deceptores fedi funt & fecundi
eoacilii patres, fc beatus Gregorius Nsxianxeaus, cui per excellentiam Theologus cognomen
fuit. Sed abfit hanc blafphemiam etiam cogita­
re. Non igitur nec prima, nec tertia, nec aliqua
alia fynodus hoc intelligit, cum hanc inhibitio­
nem decernit , fed oumfefte contrariam fidem
inhibet.

>773

quod licet addere fymbolo veritatem , cooioquenter pollicebantur fe probaturos, etiam dog­
ma fymbolo additum verum efle , videlicet ,
Ïuod Spiritus fendus ex Patre Filioqoe procoit. At noftri in primo coavidi formidabant
fecundum certamen fabirc , illudqoe eis evenit,
quod ego jam a principio providebam fenorum ,
cum impediebam , na ab hac qmsftione incipe­
remus. Timebant igitur, & nullo modo vole­
bant amplius permanere : fed quiique defidc^
rabat diicedere fc reverti ad propria , nibilquc
aliud, nifi redeundum ad patriam, clamabant:
fc cum caufam » cumam ita vellent , interroga­
rentur , reddere non valebant, Quid igitur di­
cemus Latinis interrogati, qua ratione in me­
dio certamine , imo vero adhuc in principio :
que enim hneufque de non licere addere dida
font » nihil ad rem funt . Qua igitur rarione
nondum fado initio redeundum effet , dicere
non habebant . Verum abfque ulla ratione vo­
ciferabantur , Redeamus , redeamus . Dicebant
autem etiam inter fe , quod ad eorum aures
perveniflet , Latinos pofle in medium afferto
plurimas multorum fandorum occidentalium
audoritates , quibus palam probatur Spiritum
fandum ex Patre Filioque procedere. Quid igi­
tur ad has refpondcbimus? difecdamus , redea­
mus , abeamus . Audifne patrum fc dodorum
fenteatiam? Quoniam, inquiunt, multas aucto­
ritates fandorum Latini afferre habent, ad quas
nos refpondere non habemus , difcedamus ab
Cis . Vix tamen fentientes abferditatem fente·»
tfo fus , fc a fereniffimo imperatore petfuafi
céderont , fc manere decreverunt . Interim tee
ipfo de Ferraria in Florentiam acceiTutn fummi
pontificis coegerunt, & inde illuc tratiflatioaem
concilii . Abjerunt igitur Latini, receffimns otiam nos: & cum omnes jam appuliflemus Flo­
rentiam , decreta fuit dies , in qua incipiendum
atque continuandum erat concilium t fc termi­
no adveniente , rarius nos accufene Latinos in­
cepimus . Quemadmodum enim in il.’a qmsCAPUT IV.
ftiooe, an liceat addere qnidqnam » not acctsfatorum , Latini vero refpondcntium tenuerant
Cntltfi , goad wgsar*
, er itiki» ttlocihn , fc ita refponderunt , ut nil nos ad
titfi» , cr «sdwirurt /·«■/ per/fa
D illa replicate potuerimus: ita etiam in ipio dott , tirrr CT marite e/ *Utrt *wrfeMs fanf>mate nos quidem tanquam accufantcs propo­
hh.
nimus , illi vero refpondcbant . In omnibus
enim ad libitum noftram, fc proue volebamus »
sa hac itaque omnia, cjementifltme , lucé
ita facere nobis licebat: fc tamen nonpudetali­
clarius prooatem eft, non efle prohibitum
quos dicere , vim nobis illatam fuifle , quod
veritatem addere fidet fymbolo , imo vero de­nunquam fuit, telle veritate , qui Deus eft. Proclarare. Nullam enim veritatis dogma eft, quod
pofuimus igitur ab ipfis apoftolis fc facris fyno»
vel explicite non contineatur fymbolo & fimdis incipientes, eorumque atque omnium orien­
plici apoftolorum traditioni . Declarare autem
talium dodorum audoritatibus ufi , quibus
fc replicare , ac fymbolo addere , non femper
probatur Spiritum fandum non quidem non
videlicet, nec oooat volentem, fed magna ne*
procedere ex Filio : talem namque nullam au»
ceffitate cogente , fc cum ecclefi· judicium &
doritatem habemus, prout tu etiam fcis , pra­
audoritas lummi pontificis acceflerit , non mo­
ter illam Joannis Damafceni, qui dicit, Spiri­
tio non efle pronibitnm , fed ctiam ncceflatum Filii dicimus, ex Filio vero non dicimus.
rinm effe.
£ Ali· vero audoritatesomneshccprobant, dum­
taxat quod Spiritus fandus ex Patre proce­
CAPUT V.
dit. Has igitur nos afferentes ia medium, pu­
tabamus probafie, falfum effe, quod ex Filio ·>
tiam procedat Spiritus fandus . Latini vero ad
Caorianaris Mrrurfow mnun gna io tiuiii·
fur·*.
hae quidem omnes audoritates unam hanc re»
fponnooem communem dederunt , quod om­
TTJ is igitur , ali ifque fimilibus per Latinos nes videlicet vero funt, fc ita etiam eu videri t
fed etiam hoc idem credere , Spiritum fandum
1 1. didis , clemeattffime vir , nos cum nihil
ad hire refpondere haberemus , ( quid namque
icilicet c* Patre procedere : hoc tamen non ut
poterat aliquis costf ra calem veritatem impuden­
coouarium , nec ut contradidorium appofitioni
ter dicere ? ) tacebamus . Latini vero probato »
audoritatibus dicentibus eam etiam ex rilio proflsorif. Oraou/. Tom. XXXI.
Tt
cede-

P

1773

Bifl ARIONIS CARDINALIS iputola.

CtcJm . Si mm alter· illorum modnrnm illi» A
opponemur, cane mo pofito, alteram perimewtr omnino 1 nunc veto nil prohibet utrumqwe
vena die i vidclieesquod et Patre procéda*» Ar
quod ea Fili· . Quumsdmodum ü dic»·»·» Spi­
ritum fanâam mitti et Pat nr, aliae vero dicat
rum ea Patre Ar Filtp anti 1 utnsmqwe verwm
dicetur, altera» aaa repugnat alteri. Si igitur
faoâi patre· dicerent, rd quod Spiritus fanât*
•a folo Patre procedit, vd quod ex Filio non
procedit , tone falfa noftra ciTat fide· . Cum
autea neutrum homo nondum aliqui» faaftua
dmrit* iftad quod dicaat, ex Pitre cea pro­
cedere» non periait quod no» dicimus, exrilio
etiam eunt procedere . Et hoc q « idem ad no­
ft ra» refpooderunt auâoritate» . Ad illam vero B
Joanna Damafceni audoritatem nihil refpoo­
derunt * cum nec no» earn propofuerimua . Ja
fine tamen hujut operi* , illius quoque folutionem tua grati» hia apponam; deinde Latini tan- .
quam a principio incipiente» » plura aeraria plu­
ribus in feQionibua argumenta dixerant a fandta feriptura Ar ecclefia doâoribns , minore» ut
tlurimum propofitiones habente» , quibus proarunt » Spiritum fanâum ex Patre Filioque
procedere . Et tandem auftoritates patrum at­
tulerunt , quibui clare Ac palam hujus dogmatis
verita» apparet . Attulerunt vero non folum
occidentalium patrum teftimonia » quorum ali­
qua qu* mihi vifa fuerant magia ad noftrum
propofitum facere, tibi cum hi» ad prarienamit- C
to, ut intelligaa quid de hac re ipfietiam occi­
dentales doâores fipiuat . Ad qu· no» nihil
refpondere habebamus, nifi quod corrupta fint,
& a Latini» corrupta fuerunt · Produxerunt
noftrum Epiphaniam » multi» in locis ex Patre
U Filio clare dicentem effe Spiritum faaâum :
corruptum faiffe dicebamus. Allegarunt Cyrilli nonnulla . Ac aliorum : idem ajebamus. Ad­
duxerunt occidentalium doâorum auâoritate» t
omni» noftra refponfio eadem » At nulla alia erat.
Cum igitur multis diebus inter nofipfos coniideraremus , quidnam ad h«c refpondendum ef­
fet, nullam aliam reperiebamus refponfioncm ,
prater pradiâam : illam vero tanquam levem
Ar a eundis deridendam in medium afferre non D
videbatur. Primo , quia ex antecedentibus Ar
fequeutibus b*c opinio videbatur de mente efle
fandorum . Deinde plurimis libris Ar antiquilfimi* idem habentibus, non erat facile ea calum­
niari; prefertim cum nulliftn nos librum alium,
haberemus, non Latine, non Grace feriptum ,
qui aliter auâoritate» predidaa {criptas habe­
ret, quam Latini dicebant. Praeterea no» ahos
doâores contrarium dicente» producere non ha*bebamus ; eofdem occidentale» aliter alibi di­
cente* probare minime poteramus .· naturalibus
r at tombas eos oftendere falfa diecre , minime
erat poffibile. Cum igitur nullam nobis rciponfionem , qu* digna effet , reliâam videremus ,
tacuunu* , per multofque dies non convenimus B
cum Latinis. Verum fuerunt qui fubtilitate in­
genii aliam invenerunt refponfioncm ; non effit
mirum firilieet, fi ia aliquo fanâi tanquam ho­
mines erraffirat: Ar ideo occidentales, etiam do­
âores ia hoc articulo de proceffione Spiritus
fanâi erraffe » aaentitofque fuiffie. Hoc autem
Îuod totam fidem noftram evertat, clare natet.
i eain fides noftra a diâis doâria* fanâorum
pendet, ii vero circa veritatem enant, tota no­
ftra fides evertitur . Propter h« omnia merito
ftcuu eft unio , Ar omnes abfque quacumque

1774

violentia, fponte Ar votentarre huic reiconceC
ferunt . Qui vero concadere noluerunt ( fue­
runt autem dno, * non plores) cum omni liber­
tate fine aliqua oppreffiooe ia u» arbitrio meliâi, cum honore Ar caritate fmnptib» acclcfi*
Romana ad propria remearunt . Si ver· jnfte
Ac reâe feruta fuerit unio, com videris Ar per­
legeris auâoritate» fanâoeum , quas tibi amc
mitto, ipfe judicabis. Quia namque Cbriftiano
infignitu» nomine non fequeretur eoa , Ar diâis
eorum , tanquam a Spiritu fanâo editis , non
crederet? Dico tam occidentalium, quam orien­
talium patrum , quos confona dicere , eatndcmque veritatem exprimere verbis differentibus firmiter tenendum eft , prout in dogmatico fatis
probavi. Ipfa igitur auâoritate» fol* per fcipfa» fati* tibi Ar alii» eruat, clementiflrote vir,
ad omnem ambiguitatem tollrodam, Ar omne
dubium auferendum a quacumque anima non
coutentiofa. Etenim me etiam non fyllogifmi ,
nec dcmonftrationum neccffitas , non argumen­
tationum vi» » fed ipfa noda auâoritate» doâorum ad credendam hanc veritatem induxe­
runt . Cum enim vidiflem Ar andiviffirm eas ,
fubteo omni contentione Ar coatradiâiune poft·
pofita, acquievi auâoritati dicentium. Judicavi
namque fandos patres Spiritu fando loqnentes
non pMuiffe a veritate difceffiffe . Quare non
folum acquievi, verum etiam gratias cgifalvatori noftro , qui mihi donavit Ar audivifle Ac
intellexi fie , qu* nunquam ante audivi. Nul­
lus enim noftrorum unquam credidit, totauâoritatibus doâorum propoli tam q unitionem poffe probari. Et tibi igritisr, cui cor humile Ac
anima veri appetens eft, aliis quoque Chriftianis tibi fimilibus, hs folas audoritares, ut pau­
lo ante dixi, fatis erunt. Cum vero etiam ali­
quis rationes Ar probationes a me petieris , tua
gratia h«c quoque quoad potero breviter fa­
ciam , a facra feriptura d doâorum auâoritatibus arguens, quod etfi in fermons quem de
unione edidimus , faâum fit , fatis tamen hic
etiam idem faciam, aliqnafque rationes in me­
diam afferam. Sed antequam ad eas dcfccndam,
ncceffe effe puto aliqua prefopponere , ut ea
qu* fcquentnr, clarius intclligantur.

CAPUT

VI.

‘Prxftprf/x xJ xrjxxirxCt prtiMttix , Spirit**Jx*.
iluet tiUm tx PilxprxfJm. Itfrint, quid
/r pxttrxx prrfttt
.
u M unicuique enti fit quodam forma com­
munis , fit item alia propria qua conftituimur , Ac eft hoc aliud : quemadmodum
hujus hominis , utputa Petri , una cum forma
communi, qu* eft numanitas , fecundum quam
dicitur homo, eft etiam alia propria forma, per
quam dicitur hic homo , Petrus videlicet , vel
Paulus , quod Ar incommunicabile alteri eft
( propter varias opiniones de principiis individuationis , etiam hic varia ponuntur ; Ac cum
dicimus, aut corpus efle propriam a lieujus for­
mam* hoc non inteliigimus fimplicitcr, fed folem fecundum quamdam fimilitudinem. ) H*c
aurem »ft anima ejus, vel corpus, aut aliquid
aliud, quod eft ei principium individuationis.
Quemadmodum eft etiam de Deo Ar Patre ,
qnrnam fit propria ejus forma perfoaam ejus
conftituetu: eft enim ei communis ad Filium Ac
Spiri-

C

I775

BlSAAMONIS CARDINALIS BPlSTOLA.

I77Ô

Spiritum divina ac effentialis forma , qu» una A ect unquam per caufam fine qua non, omnes ali»
operatfoae·
prodeant
a ri videlicet,
* eadem numero in eis eft, deitas videlicet, (e------------:-------------J------- , ipéca!
r------ —
docere, texcre, ice. Per vivere namque, qua eft
eundum quam rams eft cum eis Deus : habet ni­
prima dr immediata ejus operatio, omne· ali·
hilo minus aliam etiam propriam formam aliis
efficiuntur. Si igitur .Sr perforas patera· ipfum
perforas incommunicabilem , fecundum quam
fpirare effet conftitutiva forma , eflet fpiratio
nue aliquid» Ar perfona in fanda Trinitate eft.
quidem prima ejus dr immediata operatio : per
Quodnam igitur fit» querendum eft. Et primo,
hanc autem generaretur Filius , quo fieret ut
an fit ipfum ingenitam efle : at non videtur :
non Spiritu per Filiam procederet, ut theologi
hoc enim eft negatio t nihil autem eaiftentium
afferunt, fed Fili·· per Spiritum generaretur .
fecundam negationem hoc aliquid eft : fed eft
Qu· cun&a versuti contraria, 8r petram traejus propriétés , qu» lequitur jam confticatam
duiootbut, & communi coram afui font . Et
ejus perfonam. Secundo · an fit hoc » quod di­
cum hxc abfooda fiat , reftat paternitatem concitur caufa, five principium : nec tamen hoc ve­
ftitucre perfooam paternam , 8c hanc cjns effe
rum eft . Nam fi huc eflet conftitutiva ejus for­
incommanicabilem formam ; fpirationem fequi
ma » caufa five principium potius quam Pater
diceretur « At ao omnibus dodoribus cummu- B jam cooftitatam cju· perfooam . Non quidem
ut accidens quod realiter ab eo cui accidit , dinitet Pater nominatur . Item cum caufa , five
principium uaiverfale quiddam fit , hoc didam
ftioguitur at accident, cum nihil in Trinitate fit
accidens . Veram fecundum naturam Se efleneft fecundam illos philofophos, qui tenent unitisliter , id eft neccffario Se per fc , tanquam
verfalitatcm fieri per iacellcdum . Si tamen di­
Î|uoddam fui naturam Se effeotiam in eo nocofceretur imiverfalia nullo modo ab intelledu de­
ario confcquens , Se ipfam quidem generare
pendere, adhuc non eflet dicendum, quod illud
primam Se immediatam operationem perfona
commune principium eflet alkujus peribo» for­
paterna efle, ipfam vero fpirare fieri per gene­
ma liter conftitetivum, cum communicabilc nul­
rare, non tanquam per principium, fed per ali­
li det formaliter efle incommunicabile , quod
fecit erga perfonam formale ipfius conii itu ri­
quid ncceflarium , quod preetigitur . Et hrc
vum Se tam de Patre » quam de fpiraotc prxdicetur , intentio quadam eft , non res : quod
Item hrc etiam tanquam communia pnefupautem eft tale , eft non ens ’ non ens autem
non eft conftitutivum ejus qui fuper omne ens .
ponaotur. Eorum qu» in Deo dicuntur , queReftat igitur aut paternitatem folam , aut fpi- C dam funt communia omnibus perfonis , ut bo­
rationem folam , aut ambas conftirutivas efle
nus, fopiens, Sc omnia abfoluta: fi mi liter omne·
negationes qua per excellentiam refpeftu ad
perfona patera» : at ambas impoflibile eft efle
iis rationibus . $i enim amo» cooftituercnt
creaturam de eo dicuntur , ut invifibile , inPatris perfooam, aut ita amb» fimul ; Se fi qui­
comprehenfibilc , Se bujufcemodi ; item qua­
dem utraque per fc conftiracrec , duas formas
cumque relationem ad creaturam fignificant ,
Pater haberet , 8r coofeqoentcr du» perfon»
ut creator, judex, Se fimilia . Hrc itaque com­
munia font omnibus perfonis: q ardam vero funt
client . Hoc quod diximus patet . Cum enim
ille fint rationes diftiod» , C qualibet earum
propria , & horum quadam font propria dua­
effet perfona conftitutiva, cum conftitutiva for­
bus perfonis comparatione ad reliquam , quem­
maliter diveri» fint refpcdu diverforum conftiadmodum Filio 8e Spiritui a principio effe, Pa­
tu torum , fequitur id quod diximus » tanquam
tri 8c Filio mittere Spiritum: hic capitur mit­
duas perfonales formas habetis » qnemaamotere, ut importat relationem originis intermit­
dum fi quis homo duas haberet animas; quod
tentem 8c miifam > 8c per confequens diftin•bfordum eft. Quod fi non utraque per fc, fed
ftioocm realem : aut quod Spiritus dicatur Pa­
ambn fimul ; neque qui diceret Patrem folum , D tris Se Filii · Qurdam propria unius perfon·»
fignificaret perfonam paternam , neque qui di­
Se horum rutfus quadam ita propria perfonaceret fpirantera ; hujus tamen totum contrarium
lia font, ut etiam conftitutivafint, ut paterni­
eft in ufu: omnes enim doâores 8c omnis feritas, filiatio, fpiratio pafliva. Qasdam et fi uni
plura cum dicunt Patrem , divinam ejus perfo­
foli infant, non tamen conftitutiva perfonarum
nam fignificant : noftri etiam cum dicunt fpifoot, fed quadam notiones ; quemadmodum Pa­
rantem, ipfum Patrem folum putant fignificare.
tri notiouaic ingenitum efle ; ingenitum capitur
Igitur nec ita amb» fimul fant conftitutivu per­
hic pro improdufto · Huc igitur trium pertona­
fona, ut utraque nullo modo, fed amb* fimul
rem communia perfonalia font t ncc illa , qua
conftituant ; nec ut utraque per fe conftituat .
duaboi comparatione ad tertiam propria font ;
. Sed neccffario alterum quidem folum conftituit
nec illa, qua uni quidem propria font, fed ita
perfonam , alterum vero fequitur jam conftitupropria, ut notionalia, Se fequentia: illa vero
tam perfonam. Reftat igitur aut paternitatem
fala funt perfonarum conftitutiva propria , pa­
effe coaftitutsvam Se propriam Patris foxmam ,
ternitas fcilket , filiatio , Se pafliva fpiratio t
fpirationem vero fequi eum jam conftitutum ;
que vero duabus propria comparatione ad ter­
aut e converfo fpirationem efle conftitutivam E tiam funt, huc notionalia font duarum perfona­
perferus paterna» , paternitatem fequi perfonam
rum . His prufuppofitis probabimus , Spiritum,
jam conftitutam . At fi foirarc quidem conftifandum cx Patre per Filium, ipfo juvante , Se
tnit, paternitas vero Ar ipfam generare fequitur ,
cx Patre Filioque procedere ■
rum traditionem eft , fequitur : good tale got*
dem eft. Prima 8c immediata cwjufque operatio
ab ejus conftitutiva forma prodit, omnes autem
alio operatione· per hanc primam videlicet ope­
rationem; nt pataca anima, que eft conftitutiva
Petri forma, prima 8c immediata operatio ejus
prodit, quod eft vivere? deinde per eam, fail­

’

-drgMurafa

>777

Bifiànioxit caiIDINALIS SPISTOLA.

1778

A tus eft , habet omnia qiuecnmqne le Pater k
Filius. Proprietati. itaque ejus oppugnat fui
CAPUT Vli.
ipfius principium efle; k ideo fpirationemadi­
vam habere non poteft . Sed dicet aliquis for^rgiuxextx fniextix , ifinfxxt
tx Ti­
taffe, qaod fi non fit ei communisfpirandivis,
tre fer fiüaix »
tx Ta/re filieerit ei falutem communis gencrativa potentia ,
f»t frettiert,
quemadmodum Filio fpirativa . At non lateat
eum hoc etiam impoftibile efle : primo ..qood
cum generandi potentia, id eft adualis genera­
L* primam & immediatam uniafcujufque
tio conftitutiva fit perfonr paterne , k incom­
operationem omnes ali* operations ejus
bunt , prima vero k immediata Patria operatiomunicabilis alteri, ut probatumeft, impoflibile
eft alteri perforus eam efle communem, quem­
eft generare : per generare igiter fpirandi adio
admodum eft Filio fpirativa . Deinde quia imfit, k ea Patre per Filium Spiritu* fanâmpro­
Flicat coutradidioncm. Si enim idem generaret
cedit . Quod autem velit hoc * quod dicimus
ilium , Sc procederet ex eo, effet ad idem k
per Filium , Ar quod ipfum per caufam , five
principium medians fignificet , ex hoc non in- g principium, k quod eft a principio ; quod eft
contradidio. At ideo, dicet quifpiam, hoc in­
telligimus, quod Filius fit principium medians
conveniens fequetur; quia prarfupponitur Filium
quantum ad fpiiare , ita quod rater non im­
fpirare Spiritum. Quod fi non prasfupponeretur,
mediate fpiret Spiritum fandum , fed fpireteum
licet folum quod Spiritus cum ratre generet Fi­
mediante Filio , tanquam caufa fecundari* , fi­
lium, non relinquetur huic inconvenienti locus.
cut Dent movet ccelum intelligeutia mediante .
Cur enim non potius Spiritus cum Patre gene­
Tenemus enim cum Anguftino , quod Spiritus
ret Filium, quam Filius cum Patre fpiretSpiriimmediate at> utroque procedit : led intelligitutn? Si quis h«c dicit, primo quidem fe fciat
mui quod Filius , qui eft Spiritus principium,
eft medians quantum ad elle inter Patrem &
auzrcre , que nemo unquam nec cogitare qui­
Spiritum lanâom, cum prins naturaliter intelliens aufus eft. Deinde potentia, id eftadualis
generatio quidem generative pr*cedit fpirandi
gatur a Patre produdus , quam Spiritus fandus
potentiam tanquam prima k immediata patris
ab utroque , ut fuflîaentcr in Termone de unio­
operatio, ut probatum eft; & ideo non poteft ef­
ne probavimus.
fe communis Spiritui : fpirandi vero potentia
Item Spititus fandus aut ex folo ratre pro­
cedit, aut non cx folo Patre: inter contradido- C cum fequatur Filii generationem , k per ejus
generationem, ut probatum eft , fiat, non impofria namaue nihil eft medium . At noa poteft
iibile, imo neceffanum eft. ut fit ei communis
dici quoa ex folo Patre procedat: igitur non ex
cum Patre. Quod fi quis rurfus propter hxc di­
folo Patre. Quod ft non ex folo Patre , igitur
cat: Igitur minor eft Spiritus fandusAr Patre k
etiam ex Filio: Qnod autem non ex folo Patre
Filio, fi quidem Pater generat Filium , k fpirat
procedat, probatur. Primo quidem nufquam re­
Spiritum: Filius k ipfe cum Patre fpiratSpiri­
petitur hoc didum , neque apud feripturam ca­
tum, Spiritus vero nec Filium generat, nec fe­
nonicam, neque apud dodores. Quod vero non
ipfum , nec alium Spiritum fpirat . Vana ratio
fuit ab aliquo iftorum didum , non eft auden­
ejus eft, Ar contra feipfum, qui hxcdicit, con­
dum dicere. Deinde cum fpirare non prima, nec
cludit. Si enim nuliius perfonx principium efle,
immediata fit cffcntialis adio Patris; fit per pri­
imperfedionis 8c minutionis fignum in Trinita­
mam , ut didum eft. Accipitur hic ( per ) pro­
te putandum eflet , pauciorum quoque perfo­
ut importat habitudinem caufx fine qua non :
narum caufam efle, imperfedionis eflet . Filius
quia fpirare neccffario prxfupponit generare , non
igitur cum unius perfonx dumtaxat , videlicet
prout importat habitudinem principii ; quia ge­
neratio non eft principium fpirationis, cum Ipi- D Spiritus principium Iit , minor eflet hac ratione
Patre, qui ambarum perfonarum eft principium.
ratio Filio conveniat , cui non convenit adiva
At hoc inconvenient eft etiam folum cogitate.
generatio, qux eft ipfum generare Ar generatio:
Igitur illud quoque fimiliter abfurdum eft . Prin­
quare necefle eft, ut Filius etiam hac operatione
cipium enim prout eft adui conjundum , vel a
participet, Sc per cum Spiritus fandus procedat.
principio efle > cum de (ferfonahbus proprieta­
Cum enim omnia fint communia Patri & Filio
tibus (it, neque majus, neque minus alterum al­
przter conftitutivas perfonarum proprietates ,
tero vel effe, vel dici facit.
communis ei erit vis etiam fpirandi, qux natu­
Item fi vis, id eft adualis generatio generandi
ralis quidem Patri, non tamen conftituttva per·
atque fpirandi , id eft adualis fpirat 10 ita effet
fonx ejus eft, ut didum eft . Quare Spiritus ex
propria perfonx paterne, ut utraque perfeconPatre k Filio, vel ex Patre per Filium procedit.
ftitueret ejus perlonam, uniufcuiulque vero ope­
In theologia namque, per, ab, ex, ninil diffe­
rationis principium eft forma; dux forme ( per
runt. Quod ii quis dicat, communem ergo licet
formas intelligimus principia harum duarum oSpiritüietiam fando hanc vim fpirandi elle; vim
fierationum ) effent principia . Sed unaquxque
fpirandi, id eft adivam fpirationem, live divi­
orrna , id eft unumquodque principium opera­
nam naturam conjundam adivse fpirationi tantionis -conftittitivx cum ilia operatione aliquam
?|uam efientialem Sc naturalem: omnia enim cfperfonam conftituit, ficut effentia , qux eft prin­
endalia ipfi quoque communia funt. Difcat is,
cipium generationis adivx cum ipfe generatione
hoc impoftibile elle, eo quod opponitur ejus pro­
Patremconftituit, Sc fic Pater effent dux perfonx .
prietati : non enitp poteft idem fui ipfius effe
Hoc autem inconveniens eft . Vis igitur, fpirandi,
principium· Unaquxquc enim divinatum perfo­
id eft adiva fpiratio non conftituit perfonam Pa­
narum manens in eodem quod eft, Sc fuam pro­
prietatem perfonalem fervans , communia etris. Quod fi non conftituit, communis igitur eft
etiam vel aliis perfonis, vel alicui earum: non ntriftiam invicem habet omnia cffcntialia . Manens
?uefimul, neque Spiritui foli, cum ipfe feipfum
enim Filius in eo quod Filiuseft, ut beatus Ba­
pirare non poffit . Eft igitur communis Filio.
filius ait > habet omnia quxeumque k Pater .
Spiritus igitur ex Patre Filioque procedit·
Igitur Spiritus etiam mancos in eo quod Spiri-

P

hem

1779

Bbîsakioniî

cake INALIf MPISTOLA.

Item commanitcr omnes doâorea fatentur , A
Spiritum fanâum prodire ex Filio : hoc autcm
naturaliter intcUigendnm eft ; nihil enim in Deo
«ft prater naturam, neque per accident. Si igi­
tur naturaliter fc fecundum naturam Spiritus ex
Filio prodit * in divinis vero dupliciter poteft
aliquid fecundum naturam prodire, aut per ge­
nerationem , aut per fpirationem : per genera­
tionem vero non prodit exeo; effet enim Spiri­
tus filius Filii: prodit igitur per fpirationem t fc
ex co procedit.
Quod fi quis dicat j Dicere eum prodire a Fi­
lio, gratiam fc operationem ejus in nos fignificat : vanum hoc refugium eft . Nam etfi gratia
quadam nos participamus , & non fubftantia
Spiritus ( fubftantia namque Dei imparticipa- ft
bilis eft) non tamen prodit cx Filio non fubliftens gratia , fed ipfa divina Spiritus perfona.
Quod patet es aliis clarioribus fc apertioribus
dodorum verbis, cum cum dicunt emanate , oriri, fcaturire, clucrfcere a Filio. Qur cuicum­
que non exepeato ipfam fubfiftcntiam Spiritus,
non participationem, nec temporalem dumtaxat
cmilfionem fignificant . Talis igitur pcrfonalis
Spiritus ex Filio progreffus, aut naturalis, aut
fervitis eft i fc cum non fit fervilis , neceifano
naturalis eft. Naturalis vero c* Filio fubiiftentir Spiritus fandi progreffus qüidnam aliud Iit
prêter ejus procciuoncm , neque fingere facile
eft.
Item Spiritum fandum cx iubftantia Patiis £
k Filii eue, fc ex fubftantia eorum elle, com­
muniter omnes orientales occidcntalefquc pa­
tres clamant. At in fanda Trinitate quod
cx fubftantia alicujus eft , cx perfona quoque
ejus Iit neceffe eft . Igitur Spiritus cum ex fub­
ftantia Filii effe dicatur ab omnibus dodoribus,
ex ejus quoque perfona eft: quod autem id quod
eft in Trinitate cx alicujus fubftantia, fit etiam
ex ejus hypoftafi live perfona, hinc patet. Subftantia vel effentia, & hypoftafis, live perfona ,
in unaquaque divinarum perfonarum unum funt
realiter , fc ita unum , ut ratione tantum diftinguantur. Si enim realiter iubftantia & perfonn diftinguerentur , efl'cnt profedo (icuti tres
perfone realiter , ita tres effentia vel fubftan- D
tiz -, vel poneretur in Trinitate quaternitas re­
rum , tres videlicet perfon* realiter diftinétar,
& tres ideo res, fc eifentia , quae quarta res ef­
fet a perfonis realiter diftinfta . Horum autem
utrumque contra fidem eft . Quare diftindio
quidem hypoftafis fc effenti* , rationis eft .
Unitas vero realis , contra quam in nobis ho­
minibus eft : etenim in nobis unitas quidem
nature , five humanitatis cum uniufcujufque
perfona, rationis eft. Diftindio vero rcaliseft.
Alia namque res eft humanitas ipfa , alia hu­
jus perfon» individuatio . Quare quemadmo­
dum fumus multe perlons , ita etiam multi
homines . Quo fit, ut quod fit ex natura ali­
cujus hominum , non neceffario etiam fit ex £
ejus perfona : in fanda vero Trinitate e converfo eft , ut didam eft . Unitas effenti* &
perfon* eft realis, diftindio vero rationis. Qua­
re quod cx effentia alicujus perfonarum eft, ex
perfona quoque ejus necefte eft effe . ,Si igitur
Spiritus ex natura fc effentia Filii eft , ut in
plerifque locis tum alii dodores, tumvel'maxime Cyri Ilus probat, ex perfona quoque ejus eft.
At noftri ajunt , ideo hac dicuntur a dodori­
bus , ut confubftantialitas eorum comprobetur,
fc ut offendatur Spiritus ejufdem effe fubftan-

1780

tie cum Filio . Hoc autem quanto veriuseft,
tanto magis pro Latinis facit. Tunc enim magis
ejufdem Iubftantia Spiritus cum Patre fc Filio
eft , cum ex eorum fubftantia perfon.(que eo­
rum prodeat, hoc eft, procedat . Dicatur enim
clarius propter cos qui vim verborum ignorant.
Nam fi hoc folum confubftantialitatem ligmficaret, ut noftri homines putant, diceretur etiam
pater ex fubftantia Filii fc Spiritus fandi , vel
Filius cx fubftantia Spiritus . Sed hoc nec aufus
eft, nec audebit aliquis dicere.
Prrterea cutn effentia nec generet , nec fpiret fecundum theologos,, item etiam fecun­
dum philofophos : & ipfi enim ubique dicunt
operationes individuorum effe , non univerfalium fc generum . Me enim non homo (impli­
citer , fed qdidam homo genuit. Si igitur opera­
tiones individuorum , non univerfalium funt,
nec fubftantie (impliciter , quid aliud intelligendum eft, cum effentiam Filii audimus, fcex
ea Spiritum prodire , nifi divinam ejus perfonam ?
Amplius nec hoc nos lateat , quod qui hec
dicebant fandi dodores, contra Atianos & Eunomianos fe opponente* hec dicebant . Qui
Filium ex Patre ,· Spiritum cx Patre fc Filio efle
dicentes , cx fubftantia tamen eorum effe negat^jnt; cum dicerent Filium ctli cx Patre , non
tamen ex ejus effentia , live natura, fed volunta­
te natum fuiffe: Spiritum vero ipfum etiam ex
Filio , non tamen cffentialiter ,· live naturali­
ter, fed voluntarie. Quare Filium minorem Pa­
tre fc alterius fubftantie, Spiritum minorem Fi­
lio fc alterius effentie afferebant , trefquc in
divinitate ponebant effentiai ■ Patres igitur fc
fandi dodores opinionem eorum tanquam falfam refellentes, non ex Filio folum, fed etiam
ex ejus fubftantia conabantur Spiritum fandum
effe probate. Similiter Filium non ex Patre loJum , verum etiam ex ejus effentia . Conlidera
ergo quomodo ad hoc, quod hxretici dicebant,
ex voluntate , non ciicntia Filii Spiritum efle,
fe opponebant dodores , ex ciicntia Filii illum
efic alfeverantes : ad hoc autem , quod illi di­
cebant ex Filio effe, nullus contradixit, ncc di­
xit non effe illum cx Filio, tanquam fc ipti hoc
idem ientientes , fc dicentes effe cx eflcntia Fi­
lii : idem fc ipfi intelligentes, ac fi dicerent ex
effentia & perfona ejus; fc nos hoc idem dicen­
tes. Item beatus quidem Bafilius in primo con­
tra Eunomium , Filium ait ordinem nabere na­
turalem ad Patrem , fc qualem illud habet ad
ignem, quod ex eo eft, fccaulatum ad caufam.
Idem etiam Spiritum fimilem ordinem ad Filium
habere alleverat . Magnus vero Athanafius fc
apertius ait, qualem ordinem fc naturam habet
Filius ad Patrem , talem ordinem fc naturam
habet Spiritus ad Filium. Ex his talis fitfyllogilmus: Talem otdinem fc' naturam habet Spi­
ritus ad Filium, qualem Filius ad Patrem: led
Filiusad Patrem naturalem ordinem habet, qua­
lem caufatum ad caufam ; igitur fc Spiritus
fandus naturalem ordinem habet ad Filium ,
qualem caufatum ad caufam .
Igitur Filius
etiam caufa , five principium eft perfonx Spiri­
tus fandi.
Item cum in naturalibus rebus omnis caufa
przccdat caufatum tempore , caufatum vero
pofterms fit fua caufa ; ideo quidam audien­
tes caufam fc caufatum in Trinitate, fc przfertim Ariani fc Eunomiani, ex humanis fc natura­
libus exemplis arguebant contra coaeternitatem
Tnnita-

I78I

Bissariunis cardinalis

IPISTOLA.

178s

Trinitatis , Filium pofteriorem Patre tan­ A Simili modo etiam in divinis perfoais Pater qui­
dem* hoc eft ejus divina petfona, eft caufa tan­
quam cauiatum ab eo , 8c Spiritum Filio po­
quam quod i divina vero ejus cflentia tanquam
llet io rem tinquam caufatum ab eo » proba­
quo: hzcenim eft fonu, cui fimilia fiunt qn·
re volentct · Grçgorius Njrflenua eia contra*
exeo prodeunt. Quare Filius quoque & Spiritus
dscens , A 'cozternitatcm trium petfemaram
fandus confubftantiaies ei funt, eo quod omne
probare proponens * in primo inorum contra
quidem producens fimile producit forma qu*
Eanomiom librorum proportionem quamdam
producit. Deus vero te Pater producit Filiam
Filii ad Patrem* & Spiritus ad Filium facit 1
Patrem quidem dicetu caufa litatis ratione fo& Spiritum divina eflentia: Ac ideo confabftantialia fibi producit. Si igitur Pater folus pro­
|um przintclligi ante Filiam* non autem tem­
duceret Spiritum fecundum eoi qui ita aderunt,
pore ; fic ideo non pofle fcqai, quod non
tunc nulla diftindio eflet Filii a Spiritu fando,
fint coetemi : Filium autem Se. ipfum proin·
cum nulla Iit differentia nec ia producente ( idem
tellig» ante Spiritum ratione canfalitatis * Ar
non aliter. Ita ut clare pateat per hunc fan­
enim eft Pater) nec in forma qua producit (eft
dum doâorem * Filium caufam effe Spiritus.
enim eadem divina cflentia ) nec in ipfis produQuemadmodum enim , inquit , conjungitur B dis : funt enim ejufdem forms , wnu videlicet
&* communis divinitatis , przfertim cum illic
Patri Filius , ita & Spiritus conjungitur Fi­
lio 1 & rurfus * quemadmodum Pater pntinmateria fit» cx qua diftindio fieret. £x quibua
telligitur ante Filium , non aliqua temporali
fequeretur, nullamefle eorum diftindionem addiftmtia * nec rcalitcr , fed intentione * ra­
inyiccm. Reftat igitur aut Spiritum efle Filii
caiifam * aut Filium Spiritus , ad hoc ut fit di­
tione caufalitaüs ·, ita fic Filius przintclligitur
ftindio. At primam non eft : igitur fecundum
ante Spiritum fimiliter intentione, ratione caueft verum.
falitatis.
Item mitti in divinis a caufa efle fignificat:
Item etfi in rebus hnmanis fenfibilibus non
cujus left i» eft beatus Joannes Chryfoftomus ad
omne exemplar alicujus caufa etiam ejus eft
( io artificiatis enim exempla eorum non funt
Arianos qurreates , quomodo ejufdem eflet effentiz qui mittit & qui mittitur * in trigefimaetiam effedive caufa eorum ) attamen quod na­
nona homilia fuper Joanncm hoc modo re (pon­
turaliter eft alicujus exemplar etiam in ipfis re­
dem : Rurfus ad res humanas fermones tuos ad­
bus humanis, cauia eft imaginis cujus exemplar
aptas, necconfideras, quod hzc ideo difta funt,
eft: multo igitur magis in divinis, ubi Se om­
nia alia , & ipfum exemplar naturaliter acci­ C ut & caufam fciamus ,Ae non incidamus in Sabellii hzrelim : fed Spiritus mittitur ex Filio,
pitur ( nihil enim ibi prrter naturam eft) hzc
propofitio verificjtur , videlicet » quod in di­
igitur ex co eft.
Item ifta mittendi potentia cum fit Se in Pa­
vinis perfonis altcnjns exemplar eft , & caufa
tre Sc in Filio, fecundam quam ambo mittunt
ejus eft , cujus eft exemplar : at ille magnus
Spiritum fandum , quam etiam noftri conce­
Gregotius miraculorum sudor , Sc inde nomi­
dunt, aut eadem eft in Patre & Filio, aut alia Sc
natus , Filium exemplar Spiritus dicit . Patet
alia: fed fi alia &* alia, erit 8e major Sc minor, 8c
igitur quod etiam caufam ejus eum putabat .
Hoc idem a fitnili etiam pronari poteft . Ma­
conlequenter mifliones diverfz *. quare nec ana
gnus enim Balilius exemplar Filii Pattern po­
potentia, nec una eorum operatio erit. Et cum
quorum potentiz diverfz , e flent iz quoque co­
nit in quarto contra Eunomiutn, Gregorius ve­
ram diverfz fint , alterius Sc alterius cflentia
ro predidus in oratione quz incipit, Hoftcs Sc
alieni a catholica fide funt, qai Filium cx non
erunt Pater Sc Filius . Sed hac omnia xbfurda»
Se contra catholicam fidem font : non igitur eft
ente dicunt ; Filium exemplar Spiritus docet :
at Balilius PatVem tanquam caufam Filii * ejus
alia Sc alia; igitur eadem: fed in Patre potentia
exemplar ponit : igitur Gregorius etiam Fi­ D mittendi Spiiitum fandum efteadem cum poten­
tia fpiraiJi illum: femper enim fpirat Pater Spa­
lium tanquam caufam Spiritus , ejus exemplar
afleverat.
cieux» fandum , Se fpirans illum- mittit;. Igi­
tur etiam Filius limul cum potentia fplrandi»
Item fandus Balilius, & plurimi alii dodores
& fpirans illum mittit : ergo Sc Filius fandi Spi­
Filmai imaginem Patris , Spiritum imaginem
ritus eft produit)vus . Illa vero, nuatd quidam
Filii dicunt : Filium item operationem Patris»
ajunt fecundam Sc temporalem milGooem , tam
Spiritum operationem Filii: Filium verbumPanihil eft, tum etiam per przdidam foivitur ra­
ftt tus, Spiritum verbum Filii : Filium · flagrantionem . Quamquam etenim nufquam hzc du­
tiam Patris, Spiritum flagrantiam Filii: fed fe­
cundum illa omnia dicitur Filius elTe Patris
plicitas proccllioaum rcperiatur , tamen dato
etiam, quod Iit aliqua fecunda miflio quzcom­
tanquam cx Patre : igitur & Spiritus fandus
munis fit Patri Se Filio, fecundum Patrem eam
iccundum eadem dicitur efle Filii, tanquam ex
A limilcm ci habebit : nihil enim eorum quz
Filio.
communia
funt Patri Sc Filio ,*diflimile in .al­
Item it Spiritus aon eflet cx Filio , non ditero eorum eft . Sed Pater mittendi potentiam
ftingucrctur ab eo perfonalitcr : quod cum fal­
fum 8e ablurdmn fit , reftat ut cx Filio lit . E habe: uaa cum potentia ipirandi : igitur & Filius
cum fpirandi potentia habebit potentiam mit­
Quod autem non diftinguerctur ab eo perfonatendi .
litec , fi non eflet ex eo, hinc patet. UnaouzItem quod natura alicujus eft, etiam cx eo eft
que caufa , vel principium alicujus rei duplici­
fecundum quod dicitur efle illius ; Spiritus vero
ter dicitur principium ejus &.· caufa · Uno mo­
do ut quod, alio ut quo : puta forma quz eft
fandus eft Filii, Sc patet quod natura : non wiim
prrter naturam, nec ut fervus. Eft igitur Spiri­
in anima facientis. , qua limilcm facit efledum
tus fandus, ut Spiritus fundus, videlicet ut di­
id quod facit . Quare omne agens fimi le fibi
agit fecundum formam qua agit. Verbi gratis *
vina periona in Trinitate, ex Filio.
Item Spiritus fandus eft nomen relativumhujus imaginis caufa eft
ipfe pidor , tan­
Dicitur en jm fpiritus Patris, fpiritus Filii : fi enim
quam quod / & forma in anima pidoris ,* tan­
quam quo , cui fimilcm pidor facit imaginem.
elle: abfo lutum, non diceretur alicujus. Nullam
enim

17&3

BlÎlAHOMlf CABDINALII IPIfTOLA.

1784

«•im «Mahmrai, feeuadms qnod fignificarar a A •capit feuieociam: fe cum fpiraxur , fe accipit
efle fe fubfiftere, etiam accipit fapientiam. Cum
nomine, dictas alteriu, fed fccoadfcm aliquem
igitur fapientiam a Filio quoque accipit, ipfum
aliam rcfpcAum : quemadaaodum home » eut
elfe fe fubfifterc fimul ab eo accipit. Igitur Fi­
fit abfelucum, noa dictae alieufa homo fecun­
dum quod homo , fed fervas , vel filhu .* fed
lius etiam eft ei caufe eflendi , quemadmodum
Spirit·· , fecondnm figuificatum hujus aomiais
fe Fates.
Spiritu, diettar Spiritu Filii, quemadmodum
Item fi Spiritus accipit a Filio ·, ergo Filius
dat ei t fed ipfum dare iu divinis perfonis fi* Patrfe. Eft iffttar rdativum, * coafequcnrirr tefertar ad ipiraatem ; Eft igitur Spiritus
gnifkat idem quod prodocete . Cbryloftnmus
Fatris * Filii tanquam a fpiraotibus * produetenim illud evaogelicum exponent , Omu· ieceuribos ilium. Quod fi quis dicat ; Ideo di­
dirium Mit Fili·, ait, * ut difcas , I··* “■
dit idem efle , atque generavit . Audi alias
citor Spiritu Filii , qaia u eo auctitor ; fella
ratio ens c coaverfo aamqoe quia ejus eft, mit­
anAoritates, ex qumus hoc fignificat ur. Quem­
titor ex eo t priora eaia font casia pofterioadmodum enim Pater habet vitam iu femetipfo . ita dedit Filio vitam habere ia femctipfo.
raa . Priu» autem eft qnod Spiritus ut Spiri­
te· Filii, pofteriu vero qaod aittatar ab eo. B Quid igitur, primo genuit cum, fe deinde de­
Sive eaia iftaa temporaneam nufiooem dicat,
dit ei vitam ? ergo aMqne vita genitas eft. Sed
pofterior eft abfquc dubio quam qaod Iit ejus
hoc ncc demones quidem dicerent 1 una enim
Spiritu·, fiquidem hoc acernam eft . Sive mer­
cam impietate magna etiam ignorantia effet
eam oriSonem intelligas, hoc etiam nodo men­
hoc dicere . Quemadmodum igitur dedit ei
te pr* intelligitur, qaod Spirit a* fit Spiritus Fi­
vitam , pro eo quod genuerit eum vitam » iotelligcndum eft : ita fe illud , Dedit ei ju­
lii : qaia efle quidem Spirit am Filii Spiritum,
dicium , pro eo quod judicem eum genuit, ca­
intelligitur ·< habete 1 mittere vero ut dare :
habere autem prnintelligitiir prius quem dare.
piendum eft . Similiter igitur cum Filias det
Spiritui fapientiam , producit illum fapien­
Quare pro nobis hac ratio fecit . Quia enim
tiam , efle fcilicet fe fabfiftcntiam ei dans ,
natura eft ejus Spirit·· , natura illum mittit :
quam accipit cum fpirator ab eo. Igitur fpiraproceffio veto natural it in divinis cum aut per
tionis Spiritus etiam Filios caufe , five princi­
generationem , aut per fpirationem fit, hac au­
piem eft.
tem noa fit per generationem, relinquiturqaod
eft per fpiratioaem- MilBo igitur ex Filio Spi­
Item Filius de fc quidem ipfo dicit : ίξαχ ΛΜμ».
ritus , eft cjns ab eo fpiratio.
c xudrôi λ Tttrt μ», aasunrravi Mie ; de Spiri­
Item Spiritus fanAus accipit a Filio : X/· ·tu vero:
vate· /«yoteOr a [tetriffi, fedteeteeju eeditt, foyuvrur . Quod igitur fignificat
mm, ait , t» »" eeeifitt . Quod autem acci­
pit, eft ejus eflentia : nec enim eft aliud ipfe,
de Fili© hoc, qaod audit a Par re , idem fe de
aliud ejus eflentia ; effet enim compotitum .
Spiritu fignificat ipfum audire : fed de Filio
Cum igitur femme (implex fit , e flentia na fuam
ipfum andire fignificat efle a caufe , fe ipfem
fe efle accipit ex Filio . Hoc enim quod di­
f'enerari . Andire cnim nihil aliud eft , nifi
cit, Ex mr· ectifiet, non quemadmodum aliqui
apiemiam fe fcientiam accipere : Filius aatem
putant , ex meo Patre intelligendum eft . Pri­
non primo natas , deinde poftea accepit fcien­
tiam , vel fapientiam , fed natus eft lapientia ,
mo, qaia hac locutio neque Graea, neqaeLa­
tina eft. Nam fi cum dicitur, «x un, fubinin ipfo generari accipiens fcientiam fe fapien­
telligendom effet, Patre) hoc, m*· , effet pro­
tiam, & cetera omnia, quo idem Arateum ejus
nomen generis ma ico lini t nullus autem vel in
eflentia. Hanc igitur accipit a Patre cam audit
Graea vel iu Latina lingua edoAus aut mafeuab eo, & audire ejus generari eft. Igiturfeau­
lini aut feminini generi* pronomen profert, ni­
dire Spiritus fanfti non fignificat , nifi quod a
fi cum additione» mens frater , vel meus ami- D caufe eft , fe fpirationem ejus . Quare a quo
eus , aut mea civitas , vel domus , dicens.
audit, ab eo etiam procedit : lcd non folutn a
Meos etenim (impliciter abfquc additione noa
Patre audit, fed etiam cx Filio , quod cx ipfis
magis patrem qnam hoftem fignificat . Deinde
verbis felvatorisapparet, ubi dicit : Exawuorri- 7,lff ,
ab ipfe intentione felvatoris hac ratio vana
pier, <7* axaaxriafer vafer. Annunciandi namque
Erabatur. Ornum ruru», inquit, f axraaya/ bu­
caufe eft ipfum audire : at ejufdem annunciandi
rr “Parer, umu /xxr . /dva Zx», «ar mr· ttcifitt,
quoque hoc caufe eft , quod ex Filio accipit.
Cr uauuaviafer vafer. Ita st tale es iis fiat ar­
Quare ex Filio accipere, vel audire, unius ejufgumentum : Spiritus accipit ea iis qua Patri·
demque rei, videlicet annunciandi , caufe eft .
tant: fed omnia Patria mea funt: igitur Spiri­
Igitur in divinis idem eft audire fe accipere; fe
tu* accipit cx meis, vel es meo. Ec cum ipfe
cum accipiat ex Filio, igitur audit etiam cx eo.
te fua unum te idem fine propter fummam fimEjufdem fententia fanAus etiam Bafiliiu eft in
plicitatem » accipiendo de fuis , accipiet es eo.
rrgula monaftica, de Spiritu fanAo dicens : Qui
Hujus autem fententia fanAus quoque Athanadocet & fuggerit omnia quacumque audit a Fi­
fius eft: ait etenim: Non enim verbum a Spiri­
lio. Cum igitur audit a Filio , etiam procedit
tu accipit, fed Spiritus a Verbo . Quid igitur E cx eo ; quod ejus audire idem eft quod procede­
accipiat a Filio, confiderandumeft. Patet quod
re, ut diâum eft.
fapientiam te fcientiam : Ex wr» «fe·» , inquit,
Item efle Patrem, aut generate, non continet
eaifiet tT Awatitkit vafer . Annunciate enim
in fe rationem fpirandi ; effet etenim,Spiritus
nihil aliad eft , nifi docere 81 illuminare apoFilius: fed Filius omnia (impliciter habet quefe
ftolos: hoc autem eft fapientir opus: igitur faPater, praterquam qaod generet , vel quod fit
pientiam a Filio accipit Spiritus. Quid igitur?
Pater . Dicit enim fenAus Cyrillus in lecundo
abfque fepientia fpiratus fuit a Patre , fe ideo
ad Hermiam : Conternum credimus Filium Pa­
oportuit eum a Filio accipere fapientiam ? aut
tri, fe omnia quacumque squali menfura haben­
aliud eft ejus efle, aliud lapientia? At hac ab­
tem , prater ipfum generare : hoc namque fo­
furda funt . Idem enim eft fepientia fe efle
li Deo fe Patri tribuitor . Idem in fermone
ejus i te a quo accipit efle , ab eodem etiam
dcTrinitate, in Filio unigenito per omnia fimili
fecqua-

17S5

BftSSAjUONIS CABDINALIJ «PI1T0LA,

|734

fe aquali Patri, praeter paternitatem. Habet igi- A pie·* illud tanquam diftinAivum . Sed Cum ad
tor rpfeaadi posomiam Filios, cum hoc protêt
Λ
‘ '
oftendeudam
quidem hujus oondofionis
verita­
tem, Sfirit»ai»e fandum ea Patre le Filio pro­
rationem paternitati* fit t omnia vero Patris pra­
ter patcrnscatcm , vel protêt vim generandi, ipfe
cedere probaodum , melt· argumenta , multa
quoque habet, ut Cynl|o placet.
•uAoritate*, amite ratione* liat , feti» tames ce
liem Spiritus fanar* dicitur donum ut Patris,
pardiAi* tibi peto fecilfe.
i ta fe Filii.* etgo eft ex utroque. Antecedens ofenibu* doAoribas placet » conferraean probatur.
Donum etenim eft dantis: aliquid vero alicuio* eft
CAPUT V1IJ.
aut fecundam identitatem , aut ut pofletSb ejus
vel fervas , aut fecundum originem : fe cum nul­
Murisws
, peu « Gvwô «f/
las modorum priorum conveniat , cum dicimus
feter letieit O' cutrü rctit JratitetAet·
SpiritumfeaAumdonum efle Filii, rcftat ut fccuodwmcertinm modum, originis videlicet, di­
catur Spiritu* fanAu* Filii donum : ergo Filios eft
uM vero quadam inconvenientia nobis ,
ejus origo fe caufa.
qui veritatem confitemur, ab illis inferen­
B
Item Gregorius Nyfléau* ia homilia fuper.
tur , qui nec quid dicant (erant, nec de quibus
Pater nofter, quu incipit: Qoando Moyfc* po­
afleruoe | illa quidem , qua contra argumenta
pulum. Ifraelittcum ad montem difeendi caufa
probantia veritatem opponuntur , in ipfifmct
adducebat: diftinAioncm divine Trinitati* tra­
argumentis breviter Coivimus, utvidifti. Boram
dens , Patrem quidem a Filio fe Spiritu fando
vero a qaa contra ipiemmet conclnfiooem infe­
diftinguit, eo quod ipfe quidem abiquecaufa eft,
rantur , eligens pariora fe qua magis verifimiilie vero a caufa : Filium vero fe Spiritum fan­
lia videntur , folutione* pro pofle pauci* fe (ef­
dam , quibus commune eft quod a caufa fint,
ficienter hic inferam , ut tibi oratio ifta quam
diftinguit abiovicem , eo quod ille quidem ex
fieri poteft completa fit, fe ad omnia fufficien*.
Patre eft, hic vero es Patre fe Filio. Ita enim in
Quamquam hac inconvenientia non contra nes
antiquioribus codicibus feribitur . Quare maniinferuntur , nec nos tenemur reddere rationem t
fcfte etiam fecundum iftum doAorcm Spiritu* eft
fed contra fanAos doâores, qui nobis hqpi*
dogmati* , hujufque conci ufion is principes fe
es Filio. Quod fi qui fecundum moderniore* li­
bro* Spiritum Filii dicant efle fenptum, noa cx
auAore* fuerunt : fe non folum contra occiden­
Filio , nec hoc modo tamen aliquid plus habe- <C tales, qui apertiflime hanc docent conclufioncm ,
boat. Idem enim concludetur etiam ex hoc. Pa­
fed non minus contra orientales. Ab ipfis igi­
tet namque quod cum Filio & Spiritui fando
tur etiam iolutionev querendas funt, non a no­
commune fit principiata, five caufata efle (dixibis : quod fe fecerant, Spiritu fando piçvidenms* pluries quomodo capiunt faoAi duAore*
t« omnes infurrcAura* ucrefea . Attamen nos:
Gneci caulatnm & principiatum in divinis, vi­
etiam ab illis illuminati , fe ab aliis viris bea»
delicet pro eo quod eft a principio ) quarit quo­
tis , qui ampliffima de hac re opera fua nobis
modo diftinguerentur abiovicem , fe aflerit ,
reliquerunt, ad ea nofmctipfos opponemus. Pu­
tant igitur Patrem fe Filium aut in unam con­
quod quamquam commune habeant boe , quod
fundi perfonam , fi quis cx utroque procedere
ambo fini caufata, five principiata, tamen Filia*
Spiritum fandum dicat; aut φ>** caufa* , duoex Petre dicitur, fe ultra non procedit ejus pro­
que principia ucccfle efle ponere : utramque ve­
prietas, Spiritu vero fees Patre dicitur, fe una
cum hoc etiam Filii nom efle reflantur feripturo horum abfurdiflimom eft. Nos vero ad con- \
ro. Quare Spiritus Chrifti quoque ipiritus eft,
fufiouem quidem perfonarum huc dicimus: quod )
fi operationem fpirandi conftitutivam perloiur
Filius vero neceftSpiritus, nec dicitur. Et hoc
putat hic fandus dodor fati* efle ad diftin- D
] paterne poneremus, tunc fequçretur hoc infueadum, quod Spiritu* dicatur fpiritu* Filii,
conveniens , & Filius effet una eademque per­
fona cum Patre . Com vero conftitutiva qui­
ilitu vero non dicatnr Filius Spiritus. Si igitur
quod Spiritu* dicatur fpiritus Filii , diftinguit
dem oatcrnali* pcrlone proprietas, paternitas,
illum a Filio; fecundum autem noftrosnil aliud
fe ipfum generare probatum fuerit, fpirarc ve­
ro proprietas quodam fequens ejus perlonam
illum a Filio diftinguit , nili diverfu*procefliojam cunftitutam i cur ille » cui communi* eft
nismodu*, ipfum videlicet fpirari: idem ergo eft
cum Patre non conftitutiva proprietas, unaea­
Spiritum elfe Filii fpiritum, atque cx Filio pro­
demque perfona cum ipfo edet i Quemadmo­
cedere . Cujus ergo dicitur Spiritu*, ex eo etiam
dum enim commune haoens Filius cum Patre»
procedi: : dicitur autem etiam Filii Spiritu* ,
quod Spiritus dicatur Spiritus ejus , prout Pa­
tanquam & Patris: igitur etiam ex Filio quem­
tri* ; item quod ab eo mittatur prout a Pa- .
admodum ex Patre procedit. Br notandum ,
tre . tamen non eft eadem perfona cam Patre»
quod vana eft quorumdam expofitio dicentium ,
eo quod non eft conftitutivum , ncc quod Spi­
propter confubftantialitatem dici Spiritum Filii
ritus dicatur Spiritus Patri* , nec quod a Pa­
fpiritum ; cum hic fanAu* doAor tanquam diftinAtvum hoc accipiat, quu vero propter con- B
] tre mittatur . Ita etli communem nabeat cum
Patre fpirandi potentiam , non ideo in eam­
fnbftantialitatem dicuntur, uniant , non diftiudem cum eo confunditur perfonam , cum fpiraguant. Si igitur non propter confobftantialitare non fit patemalis peifone conftitutivum .
tem dicitur Spiritus Filii, omne* demon ft ratio­
Quare donec non probetur fpirandi potentiam
ne* Latinorum potiflim**, fe abique aliqua conpeternali* perfona* conOmutivam efle » ncc contradiAione remanent , quibus ex eo quod Spi­
tufio perfonarum inde probari poterit . Sed
ritu* dicatur fpiritu* Filii. etiam ex rilio cum
fpirandi potentiam conftitutivam efle , probari
procedere probant. Per hanc enim falfam exnon poteft : cum quia fcqueretur quod Patet
pofitioaem aliqui ea* evertere conantur pro­
haberet duas perfona* fe duas hypoftafes , ut
pter confubftantialitatem , putante* dici fpiri­
in principio probatum eft ; hoc autem incootum Filii . Hanc autem fententiam G rego r i u*
vetuetu eft : tum quia b<c petitio principii eflet ,
Nyfiesu* ut falfam raaaifeftc reprobat , acciPonere

C

1787

BlfSAAlONlS CAADINAL1S BP1STO1A,

1788

Ponere namque potentiam fpiraadi conftituti-A forma videlicet, fecundum quam producitur, &
vans efle pertona Patris,8e es Patre folo Sparifuppofitum aut pertona ex qua: fi Pater & Filius
tam procedere, unum 8e idem eft . Quarcqui
~
quemadmodum duo font fecundum pertonas, it*
hocdicit, petit principium. Cameutem boc non
ft forma , fecundum quam producunt, duo client,
probetur , nec confufio perfonarum fequitur ,
tunc acccflario duo client principia Spiritus : cum
quamquam fint qui credant. Didum eft autem ■ vero etfiperfonis duos cos efle fateamur, forma
ia fuperioribua quwnam coram qu· de Deo di­
tamen qua producunt, cum anum numero fint,
cuntur , communia font, qme propria » ft pro­
ft omnino iadiftin&i (eft enim ipfa divina eflen­
priorum queoam duabus pctfoais propria , qu·
tia una ft eadem numero comments ambobus, fe­
vero uni tofis coramqu· unifoli, quonam ita
cundum quam ambo Spiritum produrant ) non eft
propria font, ut ft periboali*, live hypoftatica
necefle , imo impoffibile eft duo principia dice­
fint : que vero ira propria ut notiones, non ut
re . Eft etenim una numero eflentialis aftiva
hypoftatica: quale ipfum quoque Ipirarc didum
fpiratio , que cum eis propria fit , non poteft
elfe communis Spiritui fanâo, eo quod, ut fe- <»
eft efle. Igitur es iis qu* nunc dida funt, ft
cx iis qu* in fuperiotibus prefuppofita fue­
pias didum eft, opponitur ejus proprietati. Om­
runt , nujus inconvenientis folutio patet . 1B nia enim efleatiatia communia Filio & Spiritui
Nec babet quifquam amplius accufare Lati­
fando cum Patrefunt; (alvis tamen eorum pro­
nos , quod confufionem introducant perfona­
prietatibus. Omnia enim eft Filios quscumque
rum . De duabus vero caulis * five duobas
& Pater , Bafilius ft ceteri dodores ajunt, m*4
neas ineo quod eftFilias, videlicet inejuspro-x
principiis, qu· in theologia Latinos introdu­
cere quidam autumant , nocque inconveniens
ririctate . Quamquam etenim squalis ft (uni­
is fit Patri, generare tamen feipfum non poteft,
magis eos iequi quam umbram corpora putant,
cum fit ejus proprietati oppugnans. Eodem mo­
Îuid dicemus ? Nempe hoc in primis dicenum eft , quod ipfa fola auâoritas fando­
do Spiritus quoque etfi omnia, communia ha­
rum fufficiat fidelibus , necefle eft ; qui ubet cum Patre & Filio, fervet tamen fuam pro­
prietatem necefle eft ; quia fpirare feipfum non
tramque dixerunt, ft quod Spiritus a Patre
Eotcft, cum hoc oppugnet ejus proprietati. Ex
procedit ft Filio , & quod tanquam ab uno
is ieiturclariffime patet fallo Latinos accufari,
principio. Non enim duo principia Spiritus funt
qqod duo ponant in divinitate principi*. Item
Pater ft Filius, inquit Auguftinus , fed unum
aut perfeda eft , ajunt , ex Patre proceflio, ft
ejus principium funt ; quemadmodum creatura
non tria principia , fed unum funt Pater ft Fi> C fu per fluit illa que ex Filio eft : aut fi b«c neceflari* eft, imperferte ex Patre nrocedit . Hoc
lius ft Spiritus fandus , ipfa Trinitas Deus .
vero inconveniens eft, imperfeaam operati <y
Quam igitur aliquis hac apertiorem quaerat folutionem , quam Spiritus fandus per hujus fannem dicere Parvis, ft ad fuam perfedionem Fi­
rtiffitni patris os ft dodoris locutus eft? Non
lia indigere. Ad qu· refpondemus , illos qui
h«c dicunt, ideo errare, quia omnino duos efle
enim lateat nos , quod idem inconveniens ,
putant Patrem & Filium , ft eorum operatio­
multorum videlicet principiorum, ft multorum
nes, humanis exemplis inhérentes: quia vident
deorum in produdione etiam creatur· fequereduorum hominum duas efle operationes nume­
tur, fi quis non pie confidcrarct, quod a fide
ro; etfi ad unum effertum tendant, ft diftindas
Chriftiana eft alienum, ft conveniens gentilibus.
Hoc enim eft de quo maxime nos gentiles accu­
abinvicem , putant idem contingere etiam in
Deo: quodabfurdiffimumeft. Namque Pater &
damus, quod multos videlicet introducant deos,
Filius perfonis fofummodo diftiodi , in ceteris
tnultofque creatores . Cum igitur nos etiam tres
unum ft idem funt : quo fit, ut etiamfpirandi
divinas pertonas creature caufam ft principium
potentiam unam ft eamdem numero habeant ,
credamus , nos etiam boc inconveniens fequerefir, ft multa videremur ponere principia, mul- D & fimul » non feorfum: nec hic prius, alter pofterius; nec hic alia, alter alia fpiratione fpirct
tafque divinitates, fi quis non rede intel ligat.
Spiritum, ut ii qui corporales in omnibus funt,
Sed audi quomodo fandi dodores fapientiUiaae
putant ; fed fimul ft abfque tempore una eademhoc folvunt. Nam etfi Patrem ft Filium ft
que numero fpiratione perferte ambo & fupr*
Spiritum fandum creaturr caufam efle creda­
mus ; quoniam tamen ad Patrem omnia refe­
omnem perfertionem cum ipirent . Necefle enim
eft, eadem toties ad eos dici, quoties audientes
runtur, & quia ab eo habent & Filius ft Spiri­
tus fandus & iplum efle ft creandi potentiam
non intelligunt . Aut quid ifti dicent , fi qui*
eos econtra interroget , fi per fert am credunt
Si enim Pater non eflet, Filius ft Spiritus fandus
Mundi cx Patre creationem , an non ? Si enim
nec creandi potentiam haberent, nec omnino efperfertam , quare Filium quoque ft Spiritum
fent.
creatores nominant ? Si vero imperfertam , ft
Item quoniam una & eadem numero potentia
ideo Filium & Spiritum Patri aflbeiant , confi­
erat cum Patre Filins ft Spiritus fandus , cx una
derent quid dicant. At perfert* quidem ex Pa­
& eadem numero ft communi divinitate , live
divina eflentia prodeunte ; ideo merito unus
tre Mundi creatio , una vero eademque numero
Deus ft unus creator funt. Hoc idem igitur de E Filii & Spiritus operatio ad ejus creationem eft,
ft non alia Patris, alia horum? tunc enim habe­
proceffione Spiritus ex Patre ft Filio fufliciens
rent locum hrc puerilia dubia. Ita igitur ft in
iit illis, qui de hoc quaerunt. Quoniam etenim
propofito perferta quidem ft fu per omnem peruna ft eadem (pirandl potentia cx una & eadem
fertiooem eft Spiritus cx Patre proceffio : ea­
eflentia prodeunte Pater & Filius Spiritum fan­
dem vero ft una numero ex Filio quoque ejufdum fpirant: ft quoniam a Patre hanc fpirandi
dem Spiritus fpiratio eft, non alia ft alia, ncc
potentiam Filius habet, ideo unus fpirator, una
aliter & aliter, nec prior ftpofterior, fed fimul
caufa ft unum principium proceilionis Spiritus
ft eadem, ftfitniliter, cum una ft eadem nume­
ambo funt. Hrc igitur, ut didum eft, fufliccrent
ro fpirandi potentia Spiritum ambo fpirent. Et
non contendentibus propter dodotum auâorita­
nullas rurfus blafphemie hanc rationem accu­
tes; idem tamen ratione quoque probatur· Cum
ler , audiens nos ex cieatur* arguentes : & ideo
enim duo lint, adqnromne prod l'flum refertur,
Vu
putet
CtiuH. Gtttral. Tom. XXXI.

1789

Bbisaiiomij cari 11NU15 EPIATOLA.

1790

jHitet LatjaosSpiritumfaoâum inter creaturas^o- A arbitrantur , Latinis Ar huius dogmatis veritati
ncre. Fuerunt etenim A funt, qui inhaoc ctiam
arguunt, putante* coatradiâioncm ex cis con­
cludere: quarum una quidem cft illa, quam ia
proterviam Ar infaniam devenerunt, ut hoc quoJue Latini* imputare auderent. Hac enim aut
theologici* fui* beata* Joannes Damaftenus ait:
ultorum, aut jocari volentiam funt; pot illo­
Spiritum Filii dicimus , ex Filio vero non dici­
rum qui ignorant fando* patres Ac doâores f«mus. Altera vero fanâiflîmi Dionyfii Areopagipius a creatam Ar fenfibiiibus exemplis manudut® in libro de divinis nominibus dicentis: Solo*
ccnte* nos ad credendum re» intclleâualcs Ac infons divinitati* , qui fupra omnem fabftantiam
viGbiies atqoe divinas, abois que Ar exile veftieft, Pater eft. Nam Ac fi aliqun repedantor, ejuf'gium divina fimilitudinis habent , illa proban­
dem tamen fententia funt , Ae ad hac tanquam
te* pro pofle . Trinitatem etenim perlonaram
potiffiosa , Ae qua videntur expreflo Latinis efle
orientales quidem intelleâu » verbo Ac fpiritu ;
contraria, referantur. Dc hi» ergo duabus dum­
·/. ioi« , item oculo, fonte Ac fluvio: rarius 'Coli, radio
taxat confiderandum cft . Ad illud ergo, qaod
r»4io*i»> gg jucj; occidentales vero aliis fimilibus oftenJoannes Damafcenus ait, audi quam fimpliciter,
3uam jufte, quamque fufficienter ad perfuadendere conantur . Quamvis unumquodque eorum
am uro Latinis, &r eorum opinione coufiruuuexemplorum * etfi ratione tria fint , una tamCn g
hypoltafis, five fubftantia realitereft. Patre* ta­
da refpondcbimus . Nullam dicimus nomen ita
fufficien* effe , ut unum folum poffit pracife fi­
men oon putarunt propterea propotfitam verita­
tem offendere , fed quantum intentioni eorum
gnificare , quod in divinis exprimere volumus:
conveniebat , cx iis exempli* accipientes , reiiquo fit, ut multis Ac diverfis, altero unam, alte­
ro aliam rem, nec tunc complete, fignificcmas.
Îuumtanquam alienum a veritate repellebant.
t nemo eos nec accufavit, nec accafabit, do­
Cum enim hrc nomina Ar verba a nobis inven­
nec menti* compos cft, quod talibus ufi fuerint
ta fint, Ac qui natura regimur, Ar qui naturali­
bus rebo* ea fignificandi» imponimus, nec inven­
exempli* ■ Quomodo igitur Latino* reâe quis
accufabit, fi ad oftendendum unam eamdemque
tori* , nec eorum quibus imponuntur , naturam
excedere pofliiot : 1deoque divinas re* complete
numero efle fpiratlvam in Patre Sc Filio poten­
tiam , utantur exemplo ab omnibus conceflb,
fignificare minime poffunt . Quare imperfeâiouna eademque numero a Trinitate entium crea­
nem nominum non attribuendam effe rebus di­
vinis, omnis qai reâe fapit, affirmat. Sed cum
tione ? aut quomodo propterea calumniari eo*
aliquis audebit , quod Spiritum fanâum cum
alii* nominibus divinas res exprimere non pofcreaturis connumerent ? prafertim cam nullus c fimus , utendum quidem hi* confuetis nomini­
eorum qui nunc vivunt Latini, nec qui poft di­
bus eft . Utendum tamen in quantum rebus
vi lionem Ar infauftum infelixque illud tchifma
fignificati* conveniunt, imperfeâioncm eorum,
fuerunt, hoc primo dixerit; Cea ii liprifei fanâi,
Ar fi quid inconvenientis fecum portant , re­
fellendo, Ac per aliud nomen defeftum alterius
illi antiqui doâores, illa luminaria magna,quo­
rum fonus io omnem terram exivit, k verba in
fupplcndo . In qusftione itaque propofita ,
fine* orbi* terra , quique a nobis Ar noftri* ut
videlicet in proccffione Spiritus ex Patre Ar Fi­
prccipui dodorc* Ac fanâi merito celebrantur,
lio , duo hcc neceflairo exiguntur . Unum ,
quod Pater Ar Filius «qualiter atque fimi liter
nare exempla Ae invenerint k dixerint. Augufti­
Spiritum fanâum fpirent , non unas perfeâe ,
nus etenim, qui profunditate Identic omnes an­
alter impcrfeâe : hoc enim contrarium eft fidei
tecellit , fanâi t at c 8e fervore caritatis in Deum
nulli cedit : Auguftinus eft, inquam , qui hcc
veritati. Alterum , quod Filius ut inaliis, ita
etiam in fpirando relationem Ar ordinem ha­
eifdem verbis dicit , Patrem & Filium fcilicet
beat ad Patrem. Utrumque enim horum infunt
unum principium effe Spiritu* fanâi , quemad­
Patri Ar Filio . Summa etenim eft in ei* & po­
modum Patrem Ar Filium Ar Spiritum fanâum
unum principium creaturas credendum eft . Ac- D tentis «qualitas , imo identitas , & femmus
culent ii qui facile cunâa audent, &B. Athanaordo. Qurcumqae enim Filius habet , ipfum
fium, qui in dialogo orthodoxi cum Ariano difetiam fpirare Spiritum habet a Patre . Si igitur
fimilem Filium Patri, Ac Spiritum Filio Ae Patri
unum nomen effet fufficien* At fumatam poten­
ponente, ita dicit: Dei natura tum Filii &Spiriti® eorum identitatem , Ae fammum adinvitus fanâi caufa eft, tum omnis creature: Acntnicem ordinem fimul fignificare , illo profeâo ,
li audacia aut Filium & Spiritum cum creatura
omnibus alii* poftpofiti* , utendum eflet . Nec
ponant, aut creaturam cum Filio & Spiritu fan­
vero non folum impoffibile eft , anum tale re­
do ut Deum colant, cum camdem eorum caufam
pe rire nomen : & ideo neceflario uno nomine
efle, Dei videlicet naturam, fanâus doâordo­
alterum horum , altero vero alteram expri­
cuerit . Sed h»c impudentium & ignorantium ho­
mendum cft. Verum etiam hcc diverfa nomi­
minum funt. Et cam inconvenientia, que quidam
na ad hoc quod utrumque per fe unum tan­
contra veram noftram cooelnfionem fuis rationi­
tum figm ficatorum pncdiâoram fignificant ,
bus inferre folent , h« potiffimum fint, Ac ad
etiam impcrfeâe illud unum fignificant . Qua­
b«c fi qua alia funt , reterantur : patet , quod
re nos reâe quidem Ac pie quid rei fignifiillis, Deo favente, fufficienter fo'utis, cetera & £ cande conveniat , recipientes , reliquum , 8e
fimul corruunt , & qur ad hzc diâa funt , ad
quod impetfedioni* eft, repellimus. Tale* funt
omnia etiam illa fufficiunt.
« propoftttones, ex , videlicet, Ac per. PrrpofitK) namque , ex , «qualitatem quidem ,
cum de aliquibus duobus vel pluribus accipi­
CAPUT IX.
tur , fignificat : ordinem vero unius ad alte­
rum , minime . Si quid enim ex duobus fieri
Expefitit AxfluitAtwti àüttmm fuaraxsdaxs, yau
dicimus , puta fi quod pondus cx duobus tra­
LAtixit tAXtrxrix effe vÜenfxr.
hitur , fimiliter quidem Ac «qualiter cx utro­
que trahi , quo aa vim pnepoutionis , fignifiiTxauM reft at confidcrare qux a quibuf­
camu* . Ordo vero unius aa alterum non in­
dam auâoritatibusdoâorum oppofitis, ut
de apparet . At prxpofitio , per , e converib
ordinem

C

1791

BftifAftlOinS CABDINAIIS IPliTOLA

«792

•MÜaMiqaUemfigfeificat, «qualitatem vero mi- A «4
1
auAoritaccaa quidem Damafceni h*c foffisrime. Si quid enim es aliquo per aliquem efle aut
1
OMt,.
fieri dicatur » manifefte apparebit illum dc quo
Ad ilia veto (anâi Dionyfii, folum fontem
dicitur, per, ordinem quemdam ad illum de quo
diviaitatis Patrem dicentis, ut clarius appareat »
propofitio, ex, prodicatur, habere, flthunc ab
aaâoritatcm il lare non habere ilium mtclleâum quem noftri putant , audiendum eft pri00aceepiicUquod peream fit. Æqaalita, vero
Boram adinvicem murime fignificatue . Minori,
mao illos doâorcs, qui etiam Filiam dicant fon­
uamque potenti· femper * auftoritati* eft ille, dc
tem Spinta, fanfti, non dico gratiarum Spiritu*
qw penpofitfo , per, prodicatur . Unde (audi
non fobfifteatium ( hac enim abutuntur ad omai* hnjafcemodi refpoafiooe) fed ipfios perfora
patres Adoftom, cum orientale* tum occidenta­
le», cum ad potenti* «qualitatem, imo identi­
Spiritus faadti. Primo itaque Athanafius in fu*
tatem Patri* ftr Filii refpiciunr, es Patre fle Filio
contra Atianos oratione illud pfalmi , j^amAsm
apud tt f·»» *** > crpoaeni , (ciebat etenim ,
dicunt Spiritum fanâum procédera fleefle. Cum
veto ordinem eorum adinvicem oftendera volunt,
inquit, Patrem videlicet apud fe habere Filiam
ex Patre per Filium eum procedere, fc ex Patre per
fontem Spiritu* ianA i. Patet igitur, quod ipfam
Filium, five c« Deo per Filium, cum efle docent. B perfonam Spiritus hic dicit, non gratiam non (ob*
Suat umeo nonno 111 fandorum, quorum aliqui
felientem t nubemus enim a fanâo Bai lio tradi­
majori» fecerant ordinem, ut major pars orienta­
tam regulam, quod eum audimus Spiritum cum
lium: aliqui ■qualitatem, five identitatem, ut
additione lauâum, nil aliud quam perfonam Spi­
plurimi occidentalium. Et quemadmodum occi­
ritu* intelligere debeamus . Cum igitur hic Fi*
dentale, pluri, feriente, «qualitatem fepitu utun­
liu* fons Spiritus cum additione fanâi dictu, Iit»
tur, es: it* orientales, qui ordinem majori, *k>
patet , quod perfora ejus fons diâus eft . De­
ftimant, cum quibus fle beatus Joanne, Damafceinde quoque ipfe magnus Bafiliu» , qui hanc
nobis tradidit regulam , fontem Spiritu, fanâi
nus connumeratur, per, ut plurimam utantur,
raro admittente, pnepofitionem, cx: non fibi in­
Filium nominat, dicens., Font vit* Filius; ait
vicem contradicente,, fed diverfa ligni ficata di­
enim David ad Patrem : passi*»· yad tt tfl f·»*
**4. Et rarius alius propheta dicit dc Jud*is:
verti, nominibus exprimentes. Quare de Mondi
creatione, ctfi abiqoc ulla ambiguitate ex Filio
M, derrityoeruar
ninatii. Aqua ve­
etiam omnia produda fiat, prout cx Patre rarifro vivens dicitur Spiritu, fanâus. Et notandum »
fime tamed veperie, apud dodore, , pnefertim
quod Spiritum fandum dicit , fignifican, ipfam
orientales, quod Mando, fit prododo, ex Filio, C' eP* P*™0·*·: perfona vero Spiritu, (ancti Deus
fed femper per Filium , ob illud Joanni, 1 Ossafo
eft. Filia, igitur cum fit fons Spiritu· fantti. foa»
P<r sgfam /*ri* /nae . Ita magi, ordiai adhmfoeft divinitati, manifeftiffiroe. Quate cum fandi
Dionyfii illa auâoritas, folum fontem divinita­
nm patre, orientales, at ideo utuntur, per, qra
fola ordinem fignifieat . Protere* lingua Grxca
ti, Patrem inquientis , prsdidi, fandorum auâoritatibu, non contradicat, ( nefas eft enim
E hanc pretpofitionem, cx, principalem figoit caufam: qualem Filium efle, vel Spiritus,
etiam cogitare , quod (anâi dodores invicem
vel Mandi, nullusomnino concedet. Quare fu­
contradicant) aliud quam vulgus putat, intelligiunt dodoret de Filio ipfa, cx , uti, ne quis
fit : nec ideo dicit h*c il le doctor, quafinegan,
cum principalem caufam putaret : fle non folum
ilium efle fontem Spiritu, fandi, fedipfequo­
ipfe, cx, verum etiam nomen caufo fugiant de
que una cum prediaia do&oribu, eum fontem
Filio dicere refpedu ad creaturam: quamquam &
efle Spiritus fanâi dicit, hoc eft, ejus perfonx.
Filio, Ac Spiritus p*Sm ab omnibus fidelibus cau­
Hi, igitur declarati, refpondemu, , quod non
fa Mundi effe credantur» A una cum Patre cau­
omnimodam divinarum perfonarum d ifti nd i ols t timentes nequis propterva principalem cau­
nem abinvicem hic, ut noftri falfo arbitrantur»
tam cum efle putet, * quo ut falfo libi cavent. D fandus dodor tradere propofuit ; & patet, quia
Unam enim principalem tt deitati, tc creaturo
nullam Filii diftindionem & Spiritu, fandi tra­
caufam friunt, Patrem videlicet folum . Si igi­
didit. Non igitur omnium trium perfonarum
tur Latini cum fandis occidentalibus , tc ala·
abinvicem diftindionem, fed Patri, dumtaxat ad
reliquas tradit. Patrem igitur in parte ad Filium
?|uibus orientalibus, cx Patre & Filio Spiritum
an&um dicentes , non principalem caufam Fi­
comparans , fle eorum abinvicem diftindionem
liam ponunt, fed eorum potenti* identitatem fle
tradent , folum fontem Patrem ait , ac Ii dice­
■qualitatem per hoc profitentur t Damafccnus
ret , Patrem quidem fontem Filii efle , Filium
vero principalem caufam ncgins , qu* per, ex,
vero fontem Patri, minime efle. Et quod de Pa­
figtuGcari (olet , habuit relpcdum ad ordinem,
tre dc Filio dumtaxat hic fpeculetur , a fequen­
tibus manifeftatur. Ea etenim, inquit, qacfunc
flr ideo utitur, per, ex Patre per Filiam proce­
dere Spiritum afferens, per quem Filii ad Patrem
generationis divin*, qra fuper omnem iubftanordo manifeftatur, aequalitatem , live identita­
tiam eft, non convertuntur adinvicem. Hoc etem eorum potenti* nec ipfe negans, quo modo
nim nomen generationi, divine Patrem tc Fi­
lium dumtaxat refpicit , cum iiie generet , hic
t Icïicti magis invicem confona dicantur. Ipfe enim eft · ,
feu· lire* qui de Patre inquit : Ipfe quidem cftintelleâa, E Sueretur. Hoc autem manifeftiu, apparet, cuon
Verbi abyflus, Verbi genitor, tc per Verbum fpibjangtt: Cum Pater non tit Filius, nec Filius
rator declarativi Spiritu, . Et rarfu, ; Spiritus
Pater . Pater igitur , quod generare , te i piam
vrro fandas declarativa abfconf· divinitati» po­
paternitatem feli Patri tribuent, folum fontem
tentia Patris, cx Patre per Filium eft procedens.
eum ait divinitati,; ac ii diceret: Solus Pater»
Quod autem per hanc prepofitionem , per, tum
fofu, generans eft , nec ipfe generatu, , nec Fi­
per hunc, tum per aliosdoriores, Filiu,quoque
lius generans cum ea qu* funt generationi, di­
cum Patre caufa fobfiftcnti* Spiritu, oftenditur,
vin*, non converrantur adinvicem. Et hsc qui­
fati, in oratione de unione a nobis probatum eft,
dem vera eja, audoritati, expolitio fimul tc ta­
pnefertim cum addatur hoc verbum , procedere,
lutio eft. Quod Ii quit etiam diceret Patrem ta­
quod etiam fecundum noftros nihil aliud quam
lum fontem generationi, divin*, qu* fupra om­
ipfum efle perfonale Smritus fandi fignificat. Et
nem fubftamum eft, tanquam folumFilii fimul
fc Spi-

1793

Bbssawiowis

caii

1NAL1S BPISTOLA.

*Ί94

* Spirite* principium, aoo obrcdiceret: fol us A forant ; eos deridentes, Ac per patra* auftori·
CUM· ilkaoaborumprincipium aft, Aclolusfons,
tates facillime arguentes : omnis etenim ratio
non es fonte. filius vera cff quidem fons, dohis contradicens reprobanda eft , tanquam ve­
âoribes itadocentibas > fed fois cx fonte. Haritati contraria , liquidera patres veritatem lo­
cuti font . Tu vero una cam occidentalium
jtw aatem froteati* Ac beatu Aeguftiaus ia quar­
to de Trinitate eft i ait etenim, Ac quod dicit do­
patrum teftimoniis etiam aliquas orientalium
auAoritate· a nobis accipe , ut etiam iftos ea­
mias· , J2·*· et* avirroas *·& λ ftin , probat
dem illis dicentes intcllieas, Ac aon folum fenSpiritum lanAam Ac Patris effe * Filii. fiteaim
tentia , verum etiam ipfis verbis cos plerum­
JImais· cumdisiffet, jQaew aasrrrr Ta/rr, addidit, fomque effe concordes.
a»«w oa«v: non tamen dixit, quem mittet Pater
a me , quemadmodum dixit, j^wm ça «irrem
•4b a ?*tri ; offendes· videlicet, quod toties
divinitatis, vel ut melius dicatur, deitatis, Pater
EESSa^lOUlS Λ RC HIBTISCOTI
eft principium · Hoc beatiffimo doftore qocm di­
arati· d^tatita de aaitat , Flnrtatia
gniorem qusremus meatis DionyGi ex pofitorem?
Mita ad Graft.
Quis hoc melius intellexit / In quo, ut in illo, B
Spiritus fanAus locutu· eft? Quod enim ille dixit
folum fontem divinitatis, que fuper omnem
a cx a m cccIeGarum Dei pacem atque con­
fobftaatiam eft , hic totius deitatis principium
cordiam nemo eft, viri prcftantillimi, qui
inquit: cum Pater fcilicet a nullo prtncipiofit,
non maximi nftimet , Ac loco fuinm· felicita­
tis elfe ducat: Frde Grate V Latiaartlifaa, feffed ipfe Gt Filii Ac Spiritus fanAi principium ;
Vilius vero principium habens Patrem , ipfe
fiw »J. teatilii Fittatini , fatiaa Mat tanti
etiam principium Gt Spiritus fanAi . Sed ne tc
XF1IL 40Q.
offendat rurfus nomen totius deitatis , nec op­
ponas toti partem, tanquam G Filius partis ef­
fet principium: deitas enim non eft partibilis.
8 E S
OKI! jt\CHIETlSCQVi
Hic vero defeAus imbecillitatis nominum eft,
“\itani dttlarati» alifnarae· vuaManuef , fun
quem qui ad res Ggoificatas transfert, non re­
ia watient faa tiagmatica dt Meatu ad Grant
ae, neç pie agit. Ad exponendam igitur auFlareatia Mita natiatatar t
faa aaa ia
Aoritatem prcdiAam, Ac oppoGtionem inde fumradent ftnfa afad Latiaat faat ia afa , fitat
ptam folvendam , ctG multi alii modi edent , C
afad Graft.
tamen quas diAa font , ita manifefta Ac dariffima font, ut lola fufficiant. Probato enim quod
otandum primo , quod fanAi doAores
Filias Gt etiam fons deitatis , ( Gquidem fons
Spiritus fanAi eft ex fanAorum patrum lententia,
orientales cnam in divinis utuntur nomi­
Spiritus veto ianAus Deus eft ; quibus beatum
ne caufc Ac caufati largo modo . 1’idt rtlifaa ia
DionyGum contradicere nullus hdclium dicet)
fiat vigtfimafaiata ftfiienit taatilii Fltrtatiai ftgiaa
reftat ut hoc quod dicit DionyGus, folum fontem
kajaftt tanti XF/J!. 466.
deitatis Patrem elfe, fecundum prediAos modos,
aut alterum illorum, Ac non aliter dixerit.
IN s CONCILIUM * FLORENTINUM
* OliUMlNICU M 4 D X C 1 M U M S E XT U M
CAPUT X.
* approbatum, ( contum quadraginta Ac unius
epifeoporum, < contra erroresGrncorum, fub
Eugenio papa IV. anno φιιηίαι mdxxxvhi. Ac
grnii tfilagai maniam fua diHa /nat in
Moxxxix. celebratum.
Iret tftrt.
D

S

N

go quidem tua

gratia , clementiffime vir,
NotaSivuini BinIi.
quod petiifti pro pofle complevi. Qua: enim aAa in concilio fuerunt , ex parte narra­
a Ctatiliaa. ] Hac facrofanda fynodus ab Eugenio
f
vi: utriufque quuftionis rationes breviter reddi­
quarto papa ejus nominis indicta , rogatu orientalis 4,, ,i>
di . Qur inferuntur inconvenientia contra veri­
imperatoris
celebrata
fuit
.
Qua
occatione
autem
illud
geaio
ia4itatem conclufionis , five ex rationibus adverfaacciderit, Laonicus Chalcocondylas rerum Turcicarum ··»
11 orum, live e« auAoritatibus doAorum, folvi,
libro ptimo his verbis eaatrat : iamani & etrant fenfif.x
, ao/Zam fnrfni κα/iuuu
, ZeAc quidem , ut putb , fuflicientet · Ex quibas ,
aiftmu ad Gratti,.at tuvtimtti inaaam, ctm- _ ,
ni fallor . fidei noftrx ventas clariflime probata
eilinmfae celebrant*· , etneerdiam , yaaaraua ad Chri- ,rca“„
eft . Tuum vero erit , Ac aliorum , quorum in
ftianam rtlifit.te attiatt., inter fift teaglaiieartat. ^<·
fyaamanus hoc opus legendum pervenerit , attente
Grati taat fltriaii tuii advtrfat t<aanct»n.ii»in
abfque pallio ne Ac fepius eadem legere Ac re­
atviftat , neiatr»»/ fetria» rrUfieaii faa talfaa ferlegere , Ac bene que in eo diAa font contem- E tarieri. Taadtta
Pelatlr^ai Gracrrtua rrjr affaaftii ljr\entii tfifc.fii fp Greceraut deSit , td telpiati : fonadis etenim aon inutilis , neque la­
Itytiea
vtait
roa,
ft.tifut
*·■<■· £s>g<aM f»<rr« .
bori noftro inconveniens vos fruAus fequetur ,
Tandtn Grati fariitr & Kiatti in rtlifiitii erjni»
fed qualis maximi rftimandus eft . Siquidem
rtafteferaatt. Eadem feribit infra libro fexto his ver­
veri , nec inquirendi fruAuoftor labor eft , nec
bis : Grateraet rta itgatu ire jaiee ad Ke<aaaaa> femifiteae iageaiaae antiae, feteatet ae eeatiliat eeletareinventi pretioiior fruAus. Sed ante omnia fan­
edr , ,·» iater airnf^a· rtlifienit teaientieneae detenter
dorum patrum & doAorum occidentalium auteaftatrtae . Ttneebat ee ta.de ectidenteliaae animet ,
Aoritates, quas cum his Gmul ad te mitto ,
■·■ flnriei fecmn teuterdiant t.nfhiilM ita Gra­
legentes attente , cx his colligetis problematis
tii in rtlif ieait tenereverfa . Ltgeti ia Gerntaniane veaehujus clariflimam veritatem . Si qui vero non
rt. ia
ate Germani Beflea araar rsagrrgari ,
difdtntti ftmuiii tentra EogNMoas pentifietm , ,o«as
veritatis, fed contentionis amici, aut meis ra­
rrfr.
bantu,
trtamne
featifitem aemine hiittn , virant
tionibus, aut dogmati Latinorum iuftantiasinio»»r

E

«795

».ιν.

Nota

îm

Conc.

F io jib mt.

n

1796

inter Met la frimltffeeata fnbitatit. H*c d< «ccafioae A faintUt, uAilitatt dilifima . jlcait»iabtttH, pnamtra»
& caufa cMjnegaud· coarilit Chalcocoadylas.
tamutietaufam» funanirafibut mafUtai» friàtrltat U.

hie vcra Gaie· ipf·· m« domeftica can fclentil, fed
TMciianltibffi.uiliHfift tf rtrraautat.
focieau· cahaccatioo· «4 haec cum Romana ecclefia couIdemdeFloeentina urbe agens, fetibit ifta· fUrtntia F1nrc<ni«
audiam iaeuadam trade· Mtatcmaa , perpeudendum eft,
ornrioprriUfdambrikrrrcvrdimr a/«rr, guad uUtlittt in dricripuo.
' bmm« m> ftuod Jofcphua patriarch· Coaftaatisopolitaiuis ram effiet
mrd·» Rrrarte infer flarit tamfi ftdna». S itari nia» Itart
Maa, achorammorti» fuar, qusetiaai fubitanea erat,
ttmftrtfm htfanibtu aritmr Mia . /W Utitur flaiutiaaum
w «mira» prafentlret, id quodhabanu hoc t··» (cOmm as. h«j·»
fiiafrabfiauinmjtraata . ^tligei taifHmant uti» diHam
*··*· concilii Floreariui, p*b|«e.fcriptiuareliquit : Purarew
^ranaa». Suttfftb tali flaga btnigaa, ram atra ftrft·
•djferas wraasra;··«£/, ftc.
fiif»a, .Hatiguiuticalaaia fati "fani, auOa fuHtaruiair
""•"i”
Eugcaiu» Oraecoram pctitioai memo maguoquc ram
hfularn»· ficati Kmta tu rainit alba huge. Hanttivi·
rte fnuHi ft*·*4*·· acqu»cfc«as , dufotss· BaGleeafi concilio , quo
tatt» t tyraaaUn Laagabardura» trifail Cartiat Marnai t
iubintcu, privilégia Kmuu ccdcfie divino pie coacefia impagaaf^taftmftr fuit libtra ufyut ad remprra Curuli g^iti, gal
kaatat, fy aodam iadizit, loramqoc rasvesuosdi aptifaa» <uUla» ingratia» Clnatntit ftftimi itdit ajar taguaia
îmhu», ori» maritimi» vicinum dcugoavst » Ferrariam ai»
dUtaaadra iMicti, baStunfgat civitat Mtdkait ducitur
miram, quo loco omaet préfixe tempore coavenirent.
btruria ferait, Civile· btdit tji intrie tttiut mtrrtfalit ,
Quomodo adventante· βηκο» pomifer Ferraria except,
tuatlfat late fta . „fb erieute
[ifltmittr ctUAat
rit, pradicto fibro feno Chalcocondylas ita defcribst:
amnif»it, <► uadigntfruBiftrit arberibet vrfith ttaBa
igitur futifm ( Kugeoius nimirum, * contra eum B mrdre tbearri InBar .OtrUotili lettre »tdie» ia flanitiem
9M*aa4° electa» aatipapa fcbifmaticu* Felix V. trimart iaftruuae,
inttdir, osdrtorpor ftrt uatbilien» Italia renere. HfbUtf·
■spretoy»«aar«
regem tttnftiut . Vtergueenim fub
fait adifeiie ram divina nitui, snm eivin» afui feratii
ata»*1**' f*cra*»^a« agitari, & religienii eaarrevetflam , pueram
nitet. De eadem Chalcocondylas libro 6. ait : blartutU
Greet· iuttrteferat, fùri vtltiu · Cata abutregne vnif·
/iati triremee, rea guide» htitwttriu &tiaUt ukL·
lit taplrrafii legatiaue» Hmiitèbaé , ditent, /» ram R»x>oait & d'entlie, <>rawrrliraa Italia Jam «are crUrearam ,
put tmnet ft Kemam frefielfti jubeant. jtfument itague tj~
V»tUfatrritrt, & Gracerumfefieatifmei & deHifmae,
navigabat ia Italiata. Cart vaaifei ad Feuefat, radr fel·
ν·η· ferebatur ferraria» , abi » erart fantifer» lagnita

Italia nAi efahnti£»a eH , tivtfgue ad agriculturam
mtreaturam tetradii. H< inttUigeutia religa·· aattUtr· vi·
dnurar t eftimtgue teritur gaidguid viri iHi fuerint aggref·
fi, Ktffabiita bee »ede adminifireiur. ΛΛ in ea tentilinei
gniereeteru» virera» , ’poi de tivitath rebut tanfaltant,
debèlla, de face, dr legatie fententia» ftrenttt . Habent
viret duet * feregriaei, port a:ctrft nt· t flarinam vena·
rautar. Vnu» crini··· tafiteliu» judiee» ttufiituuat, |>rc,
altera» religate urbiitantraverfat, Ac.
potvftnrcr
Qpo loco feffionet Fer tari· habita fuerint, apuda&n recent.

rcnftru.
>«·.
Quid ”*** 'B ’pf® cMcilio Florentia·, poft Saem illius
·*“'*“ *■ interBugeniumpapam, Grrcotum imperatorem, altofcoocilii initio fcAonis prit»* diâum inveniet.
‘a * ve Latinorum Ac Gracocam epifrapo·, aftum foerit, idem
C e«ramratram. J Nulli dubius^ elfe poteft cecumeni- OecVmeai·
Laoaiass Chalcocoady las pradifto libra fit xra pergit te»
cam & univerfale·» efle fyoodum, cui Julianus fedisapo- *·“ *7*^"
ccnfetc his verbis : Hmeeumferveeifleut Graci, ajttiit
ftolira legat·» prafedit , cuique non taurum Jofephu» probatur
egere ram featifiee ia reiigieeut irgui· , veleueee id od rpri- (2 Conftantinopolitaaus, verum etiam alii orientale» tre» r
mom drducw· fat» . ^frrm· re oraram efl, at inter ft
patriarch* per fuos vicario· interfuerunt A fubfcxipio·
eeefeutireut&‘ rtatariiam later fe eeaglatiuareue . Uetgae
ruat.
in bane fententia» auatat^ decreverunt ia fanera» nibil
d Decimam ferta».'] Quamquam Laurentio» Suri·· in Q^am
iartUgiaaitatgttit iaaevcm. it at ifia rata manerent,
przfttiuacula quadam ad ieftorcm , quam infra fabjuo» faeris raferiftit & feaidemm ebteHatiene faaaeraat , fe ititntt
Î’ira, falfam illam oftav* fynodi inktiptionem a Bartho- ctliMtmm
uaaaitatt ia reiigieeut atgttit fart. Hine Remanet fautifex
onao Abraham· Crcteaf» aftis fynodalibus przfixam, *“·*·
allegit ia cardinalium erdinem ( pad frimat afud feutificem
metu nefeio cujus temeritatis auferre & abolete soluerit »
af ) vireeduat Gracarum ntbiltfi m··, e·fan· fbi familiari,
ego tamen aliorum viretum , auos fupra in noti» ad con­
eat t junxit. Facantnr eut» eardinalti, yttaji rtligiaait docilium mcumenicum oAavum allegavi, hortatu animera»·
ctt & autiflitet. Hat eui» brarr· fibifruiatt triginta tilnon cantum ex titulo, verum etiam ea ipfi» adi· fynodagit fautif·*, iifartfttiit <► ttufiliariit atitar. Saffadiaat
libus pro voce, aBava, decimam fextaoe fubftitacadam
ait rtiitatfitjftituttt, ajfgaaat tifit» rtgiaatt, awdr rprr
efle putavi.
faficiaattt attifiaat, Hit gai4t» uuuartt, aliat »ajarat at·
£t quamquam Ferrari* decem priores fcfltoucs habi- Cer Ho­
fairit tfat, /rroodom rtgiaatt paar fugali fartiuutar,
ra fuerint, tamen Florentinum potius quam Ferraricnfe rentinum
lu bava» igitar alba» rrrali» fautif·a uirat éaat Grata,
inferibendum efle judicavi, propterea in primis , quod <·ί<<'>,,·«·Γ
ram , btfariaat» Trafa^uttia» t(jtaa tfiftafau , <► Iji.
fub hoc titulo communiret a feriptoribus citetur A nomi­
"itrunlt drram " Saautria CgaaG· Kafia ) rfiftafa». !*(«· ^»rum
netur.
°F»or le- tftra fluriata» aijatat tf ia ttatariia ram Grati· iatan· .
Ne quis prafationes quas Bartholomeus Abrahams»
****** ’ da. Or ft/fariaat faa atatfi, di/frarer aaaataba. brfa~
Crctenh» & Laurentius Surias huic concilio p rapo fue­
rit» tanta trat iufraHat a aurora inttUtga , at frafiantif.
runt , defiderare poffit, volui eas hoc loco calas leûori
fi mat G ratura» aan lira agaarat, utra» faftrartt. 7adi>
exhiberi. Abtahaml Ccecetifis prafacio ifta eft ·

tit la rt gaaiibat flariua» falltbat. Gratarau Catiaaram.
^at littrara» taata ftritia bait vira iatrat, at fttilt tra·
dititnii fal»a»iattra»ntttaftrtt, ^{iealtai gui fugtaia
grneJtili· it " jitcelilit ^avtunati artbiefifcef, ’· .detedtu
fattrfit, vira» haut ctltt'u flariua» . jgaafraftrr Iran,
Bartbaltmcui ^brabamut Crttenfu , frafal
aia arbi tfaltata tan· frafttit, at ta» ratai tiar .
,
jti tamdtut banc fatrtfaneant fjnndam ^irnttni , inquit
•Aritnfit) faluttat dii it.
cilia obti- Niucleru· in chronico, ar luiia uifrrant aratartt fan,
aaUMi. faftalaattt O fuffliteatti ia Hrat <> tradiri ia bit pan faut
fidti, a Utuaua tccltfa , 0· aai·· ram ta ia tarifait Cbri·
ogitanti tnilu, prxiul humaniffitne, VUI $
Hit jui txatuinati , in faatit rtftrti faut diffrutirt a tn·
quonam pado tibi faerarum Hterarum itu- du· reams
tbtlicafidt t <> in illit Jabjtttraat ft ttrrtiHtui afulftlita
diofiftirso, ac omni virtute pnedito, pro tuis in ^.*<,,*Lh>'
ftlit, jaa it eraflit fralatrra» dttrtuif, nt ritibai fait
par ara faut cintra vtritartm fdti, frrmitttndtt, at &
me maximis meritis aliqua ex parte gratias reter- ftancmop·Qracit > lit·· dijiuilti fini a attribut Latina tttltfia. gfuL.
rc poilem , tu iane longe aliud molienti quali obbutvtru afdtvtra difcrtfabaat, bit fnbibtri dtbtrt, ar
vmm prodiifli, utque generalis oâavi concilii
<jurd faaratatatau ciafmatiunit aaa babtbatu in afa canft· E
jampndem Florenti* habiti ad a e Grrco in Lati- riu *
rtndi Uli natiuai , dtclarata iit, po«d illud ftat nttra fa·
num termonem verterem , mandaili: que quidem
tratutnta tltbtaal atciftrt, rrvdrrr <> tuaftrrt t & aligna
alia , tortar atgaitvtranr . Hue Niuctcru· .
nelcio qua de caufa Latinitate donata non ex­
Quid veto inter ipfo· & Romanam ecclefiam traafaûtfm
tent , cum memori* proditum Iit, duos feribaa
fuerit, invente» fupra in bulla Kueenii papa .
Grrcos, totidetnque Latinos, qui oidctn inter­
b Flartatim». H«c facrofauûa fynodua corptaeftcefuere concilio, ea ipfa Grzcis Latinifque literis
,,a- kbrari Ferraria. Inde poft habitat fexdecim feflione» , ob
diligcntillimeconicripfiflc. Sed id alii viderint»
tal,,.
pellem quotidie graviu» ingravefeentem , trautlara eft
Florentiam , ibique novrm l'effîonibu» celebrati», finita
mihi autem Grzco homini , literifque Latinis
&abfoliita fuit anno millcfiœo quadringentefimo trigefi.
non fatis erudito, onus tantum fubiitÎe, non me­
moaooo, prrdie Notu»Julii, cura anno uno 8c tribu» fece
diocris negotii vifum fuit, przfcrtimnon infeio,
- meiriibu» dutaffet.
mulca feientiarum genera in ipfis aâis dilTeminaHadrianus Romanas in fuo parvo theatro urbium, Fer»
ta effe, que nifi quis mediocriter faltem calluerit,
t<rr«rijn ratiam deferibenr, ait: ftrraria fitatft alPaduu , tfigut
faâa ipfa nequaquam intelligere, nedum La­
hitriflia, ana t" fa»aiigiiaii tivitatibat Italia, trnatafulcbmimù
tinis

C

1797

BrVr’°

Not*

ih

Cowen ium

* iV"

1798

tMûbcpc tradere po®t. Qui* eoi»fumnu» ia A tio Croteufi coovcrfum , quo fy nodus i pia ve­
hementer innixa fiiit, fe quamdam ipliusXefla(•fis theologia» dafidenbit f Obi psia» febuliirionie orationem , ab codé» dogmaticam nun­
UnediffUWer» sa Mtg»rerin»iit, feqeidnan
cupatam, ac. ejufdem nominis cpiilolnm > quas
fin 9g, aryen· iaaftoru» felicitate» foam abfiplemct poft multos annos in Latinum traduxe­
qae corporibo* loi· affecut· fitu ; tfeiade , au
rat, m ipfa eadem afta darillima redderentur,
pofturiores «acwaeoicai fynodi pejerem aâia quidsua addere, sel ab eis auferre witn 9t, an huic operi addidi . Ia qno quidem, doftiffime
pontifex , fe reum erga fueras liieras ftudium
Kq«im ccclefi· abfqtsc gcuerafi fynodo pani­
himmopere laudabitur» quod divina» boo opus
cula» illam» As Filioque, fymbolo licaent ad­
oblivioni jam traditum, te auRore in lucem pro­
dere. Qaodqaidsa»&φί wexeticaitfc, *(cdm
dierit } fe fumea mea in te ebfervaam ceteris
ad JLaammma poatifieem rite pertinere , ambi·,
quoque moscalibus janotefeue, quod te jubente
gua in fide abftrufaqtie declarare , ac recuoscuiouerte tantum febjerim, ac te efflagitante adme­
cam fynodum injuflu ejurdem Romani poorifits» ufque pervenerim. Rogo igitur te, ut meas
ei» celebrari aoa polle : Romanam denique ce·,
bujnfmodi lucubrationes , quaielcumque fint,
défis» caput * principem ceterarum Lcclcfianiui
eaiftere, probare» ac refcepto» ab ipfa fynodo B tui* anlpkiis inceptas atque coofedas » ac tuo no­
mini confccratas , fufeipere» amplafti , fovereeft. Ubi prmcrea perquam fnbciliffimedifputaquenondedigneris. Vale,
rer, an fanftos Spiritm er Patre, nolle fsaa de
Filio mentione, ut Ornei, rei er Patre Filioque
Prnfxtiuncula quam eevereedu* pater Laureatius Su­
( ut ecclefia Romana afleverabat ) procedat. porio, hi ice fynodaliba, prufixerat , i*a eft qu* fequiftreuto, au Gracie liceat pane fermentato facrifi.
m*,
care , Pnaterea , quis vel naturalem philofophiatn, vel metaphylicam iucifdcm aâisdefidcLcAoci candide frater LansentiusSuriu*.
rabit, io quibas de Dei Filii generatione, de di­
vinarum perloiMtum difiinaiooc , ac ipfanim
VU Gnari, i· eeraiem veneri*, w hanc /pardum FltNtuuB tâiM»
, dri7» vir» *d«vrdatione iubfi(lentiaque acutiffimc pertraâatar ?
raaesr. Pamrmabekri unsure, IU·,
ne H it~
Quia denique fine dtaicâiççs ac rethqriccs arte
mrrir
eri
rrifisiruer
,
rriiayaw»
Ulti
ma/aimn,, mwmm*
locuicntifiimae illas ratione* bene percipere pofa
d
oaau^ir
,
nenvaffariririiava·
,
jaamai^··,
iet, quas Scjaltanus ille cardinalia ampiiiliniua,
«Msi^pawjÿaadifeMvuiM pa^V aberaaa !</«** brifesm,
ex oooiliftitna Cnfarinorum familia ortui, pro
p»/âpomanMMr«rer, aMan/erim. Mafe.
Romana ecclefia, fe Befiacion rene Nicsaus ar- C
e wfeprabasnaa. j Auciurirare aimitaaa lamii pepo
*lic*Maquc pontificum, ut videaa «ft >a bullia deabus Buchiepiicopui , quem deinde ob φνίηυ» ejus io.
genii
, qua aâis fyeodalibes inferus teguatiu.
genium multiplicemquc dodrinam Eugenius quar­
f Cmmm anadr^p»<m< fe mbms «p^Mparoa · Herum ao- Nratnt
ter pontifex maximus am pii®«orum fando Ro
asiea infta fubfctipra repcûaunu . Huic concilio ipfa tp^afemano ccclefi· cardinalium collegio confcnfu
poatifec KugOMUS pç*fto firê, eues vix uaum orienti· "»*
lium coecriiotam dari potfit, cui peetifes in perfon* pro­
omnium cooptavit , in eodem ipfo concilio ha­
pria iateriuesit. Pat niai confie diti idem hic qni ia prinus
buere i Tantam ergo provinciam aggredi meus
«rcumraici»obier*atu* cd : ia medie couftitutu, hiit co­
animus mirum in modum eatimefeebat . Veru»
dex evmgsliorum , qaem intaeare*, Chriftum , juxra
quid facerem, cum nifi tibi faite» obfequiofadatam pceasiCeacm, fibi prefeotem efle mcmiaifent.
tisfecifiem, acerbam mihi vitam vivere viderer?
g Cmst*rreeruGnararum, jQuoduiaairumde procef'
fiooe Spiritu* ieaâi, de purgatorio ■ da beatorum felici- «Crx»·
Hinc faitum eft, annftca humanisme» ut jufla
tare > oe primatu Komaaaecdefiar ,aliifve nonnulli* fidei nun eno.
tua, quibat apud me nil eft validius » animum
dogmatibus, ricibua ac eeeeatoniis beffenn,docuerant · na.
meum impulerint, ut audacia quadam rem tan­
Qua diiputat iooca de purgeserio k de Spiritu* faaAi protam meis viribus imparem fim aggreflus : qua
cdfiooe, de additione vocri, PUioquc, ad fymbolum Ca­
tamen in re Cumino Audio , vel potius Spiritus
ti* , inter eo* habite, quoee fiufeu abfoluta fuerint, in­
fancti ( de quo agebatur ) benignitate mihi videor D dicabit fubfcqneat fefimaum fynodalium compeadiofa
deferiptio, quam hoc loco lubjuutiam k caprcfium ha­
cfiecifle, ut quamvis elegant ftylus ab clegantiffibes.
xno ingenio tuo defiderari point, quo tamen li­
Aeno miHcCmo qeadriageatefiato t rige fimo odtevo, fcftieah
teris nou minus barbare quam conraferclifta fue­
4.Martii, Joeoacs Paloolonu*, JofirphtM patriarcha fer- pruna*d*·
rant , itant vix intclligi poflunt, ea fideliter ex­
sariam apprieruat : quo* dom pontifex una cum cardiaalibu· debito honore excepiflti, confilio Grec orum poaplicaverim, ac dilucide literis Latinis) quantum
rtfex emnesepifcoooek priaeipe* ad fynodum invitavit ·
Groco homini licuit ) mandaverim , ut quifque
J)e otdine k cmmîTo pot modicam difcroparinncalam
vol mediocriter bonis literis eruditus ada ipfa hnc
convenit inter eo*, ut idem ordo qui in reliqui* concilii*
ulladifticukatc iotclligerc poffit.
mciuuenici* fetvstv* et, hic vtism obfervarctur. Sedi-

Q

baeetgo «e ordino colloca tis, k facto codice evangel ioMulta quoque fupervacanea, Ac nihil ad hanc
tum in medio confeffe* pofico, fertorie ia templo iantti
divinam rem facientia , volens prudeafque prê­
Georgii 9. Aptili* convenerunt, ibique de celebranda iyter i i , ne leâoribu* faftidio eflcot. Nam Graci
nodoin primi* patriarch* Contentieopelitani, kpoftea
feribo Indos fingulos & honores quibusConftanKomani pontifici* decretum rccitasi maadaruoc . Quibn*
abfoluti* , ommumque confenfu approbati*, urfetunt
tiuopolitanum imperatorem primo magnificentifoccidentale* ad luctum tempori* fecmedum utile videri,
fimiVeneti, deinde Ferrarie prudentiffimus ille
fi medio tempore quod citari, abfentibu» profixumerat,
snarchio , poftrcmo nobihffimi Florentini profe- B pthratim de Spiritu* fanât procclfione commuakatcat.
cuti fuerint, teftatos literis reliquerunt, fe adi­
Qpod cum Graci propier Balilceaiinm ahfeotiom facere
bas divini concilii incptiHime inferucrunt . HÙ
secufareat, hoc tandem utrimque placuit, ut interea teatpoti* de purgatorio privat* cMlatio habcaccnr ■ Deputa­
igitur, atque nonnullis privatis ipforumGnrco.
ti* utrianqu* coRatorib** k duobu* notarii* , qualibet
rum inter fc difccptatiombus fe controversis ad
hebdomade bis in temolo faoâi Francifci convenerunt ·
sumnentiqnam pertinentibus ( ut prodidum eft »
Prima collutio habita eu*.. Junii. In ha* Latini refiimoprotermina , publicas tantum eorum cum Lati­
aio fandi Pauli 1. ad Cor· aap. j. s&rebant, dari locum .
nis diipatatioaes fe controvcrfias fideliter seve­
queudam, quo anim* fidelium cum reatu leviori* peccati, vel eiiam pera* , decedente* per ignem purgantur &
re de verbo (uttuteutriufquc linguo ftudioh®falvantur, Cumqae Graci de igne ovem* locum apoftoli
»as, wquus judex poterisefle) e Greco in Lati,
espoacwat fic : lp/e da·**,·, par ÿnem felvahitur, >oe
nam femoaem converti. Nec non tertium mai«ÿ*r/«*■·«*/rioar trit fe *··
replicarunt
gui Bafilii in Eunomium de Spiritns fandi proLouai, id nulla ratione afiirmari P^· quoniam Paulus
ceAonc fermonem» olim a Gregario Trapcsunnutu* verbo ( 1*1 rabitu ) quod m cx fcxiytura dcmoofireSUQt »

.

Florentinum .
Αν,",”“
ι8οο
MV.
runt, nunquam aliter quam ia bonam partem accipi cm- A ut exinds aliorum conciliorum definitiones recitaret, ni­
fiacvit. Cumque io fanrtotum beatitudme conveniffent
hil vero ex orta va fynodo , quam Grxci fchifmatici reproomnes, ingmcntc pefte accelerate fuat fafliones , coavebtbant, adduceret, atque paulo poft quam codicapr*nitquc ut Uqucnte feflionc ageretur, an vox ifta, Filiodirto ufus fuiflet, eumdem redderet i Andreas ColoticnCi
que, licite Ac pie fymbolo tupcraddita fuerit. Propter
cpifcopus Marci Ephcfii atlertioaem fupra recenfitam im­
podagricum morbum pontificis , convenerunt in palatio
pugnaturus , quatuor adcrtioiiM ponit , quarum duas
ejufdcm pontificia, fedibufque ordine quo fupra locaria ,
hac, reliquas vcquente felGoiic demonftravit .
utrimque fex delignati funt, qui quaftioncs fupra detiPrior cjufdc as Andre* artemo h*c eft . Arttf* vttit,^ Mtni·
gnatas impugnent Ac defendant· Cumque prime feffiofilitatu, q··· Greti «ddsMaM· affallaat , txfiiit tH ColoflsaG
nis, que habita fuit dic Mercurii oftavo menfls O&obnt
■••«•««du : canaque, hoc fyllogifmo dialcrtico breviter
anni 14JS. initium fartum eflet , c Grxcis Bnfiarion pri­
confirmat more :
ttrf^iiia val dilatidalit alum ut
artit tuifrituia i/iti additi· appellari ; Jtd attqf· vteit,
mus orationem habuit » quo factofanftam Trinitatem toFilioque
,
«/
tgpafiti·
vatii
, ex Patre : vrga atttf» veh :
tamque fynodum laudavit.
Filioque , «m ddkct aaftllari additi· . Majorem probat
AdauScf- Secunda Talione, qu* habita eft Ferrari* it. Otabris,
Mais.
Andreas Coloflcnfis atehiepifeopus, Ac Latinorum difpuhac ratione : Oasair additi· fit par tuttrauta , ^uia axptfiti·att tx iutriuftaii rai priatiplii dadatuatvr 0· iufaruatur .
tatox conftitutut, habuit ejufdcm plane argumenti ora­
•rf· utdla axptfitit tü vtl ueutiaeri patafi additi·. Eam^cm
tionem : qutabfoluta, conventumeft, ut Greci difpli­
majorem confirmat abfutdorum quorumdam illatione,
tationem exordirentur, Jialertsce argumenta propone­
rent , dc ea in primis queftione , au fymbolo quidquam g qu<>d (i nulla inter expodrtionem Ac additionem differentia
conftituatur, neccffitm fit fhteri, omnia pofteriora conci­
addere liceat.
lia illegitima efle : quia iplius Grcgorii theologi teftimoAAai.Set* Tertiafcflsotsc celebrata 14. Ortobris , Marcus Ephefius
nio, ipfaque rei evidcnria conftet, plura contineri in fymAanfi.
captata Ac impetrata patrum benevolentia, oftendit. Chtibolis Ac fidei definitionibus pofteriorumconciliorum, qu*
ftum pacem ecclefi* re liquide vdut hereditatem , eamque
in Nic«no concilio nequaquam feripta inveniuntur. Imo
a Romana ecclefia effe cbntcmptam. Orientales rogatu
cjufdem Marci Rphefii conteifione probat, quod non om­
occidentalium ad pacem reconciliandam acceflifle, pacem
nis expolitio fit additio ccafenda , cum ipfe libere profi­
aon nifi fchrfmate fublato , componi pofte, adeoque noteatur , Nicxnum dc Conftantinopolitanum unum elle
redarium videri, ut decreta Optem conciliorum «ecume­
nic orum (cur ortave fynodi nulla mentio fiat, fupra di­
fymbolum, quia unum eumdemque fymboh fenfum fervaruut, etiamfi verbisdiferepent. Minorem primi fylloxi ) ia hoc patrum confcffu publice recitentur. Quibus
gilmi
hoc argumento confirmat. Spiritus fanrtas proce­
cum Andréas Coloflcnfis iterum rcfpondidct ; dixifletqu:
dit ex Patre , ut conceditis: ergo etiam ut Filio , quia
Roman* ecclefi* nihil pace At concordia gratius extitifle .
aurtoritate l.riptur* A fanrtorum patrum teftimonio,
eamque nullum unquam fubfidium ad herrfri proffiganomnia bona elkntialia Patris funt bona Filii, juxta illud
das Grscis dsnegafle , conciliis orientalibus omnibus Ro­
Joan. 11. Μ·β ·Μ·ι« tua , <Τι«4·μ/»ιΙ.
manos pontifices per fe vel pei legatos fuos intarfuirfiê, pa­
Secunda aflêrtio quam hac eadem feflione contra Gr*cot Adertie ·»
cem Ac concordiam non tantum pet Iiteras, federiamper
dem onftravit idem Ahdress Coi olle nils epifeopus, ifta eft > Colotfeaf.
legatos expetivifle : Marcus Epheiiusea qu* dixerat An­
axpauitar fidat, mu faut ia- cpifcopt.
dreas , vera quidem , fed impertinentia effe concedit i p jtdditiaun 'lajiatdi par
tardiSa . Probat eam , quia huiufmodi additiones per
cum pontifices caufam fchifmaticis.faftam nimirum addi­
Nicxnuni apoftolico , per EpheUnum & Chalcedoocnfe
tionem ad fymbolum auferre noluerint, quam filuilulifNicrno affecere. Cum itaque dirtu abfurdum videatur,
fent , ftatim pax Ac concordia fubfecuta fuiftct . Qu*
fan&irtimos illot patres omaes anathematis fententiam incum Andreas iterum redatguiffet, dixifferque antiquam
currirte
, abfurdifiimum quoque fuerit, novrffimi tempo­
illam efle Conflantinopolitanorum acculationcm , dicen­
ris ccclefiam iis limitibus ciccumfcribere , ut ad fidem ma­
tium e trafic Romanam ccclefiam , quod vocem, Filioque,
gis pcrfpicue explicandam , Ac novas herefes impugnan­
propria aurtoritate addidiflet ad fymbolum, cui nihil pr*das, ne unum jotafymbola fidei adjicere liceat. Addit
terea qu* a patribus antiquis olim confli tuta funt, adji­
aurtoritate fanrti a^oftoii u ad Corinth, cap. j. Iit oram occi deberet : dcniqne circa finem concludendo aliegaflet,
cidtrc, fpintum vivificate : ideoque exemplo Grcgorii
nullam additionem ab ecclefia fartam effe, eamque, fi qux
Nananicni feriptoris Greet > non tam liter* quam fenfui
farta foret, neceflario fieri debuifle i finita eft felfio tertia .
litcraJi flandum videri, Praeterea non eft illicitum , inquit,
IrSosh 4.
Quarta ίββϊο inchoata eft ■ j. Ortobris, qua cum urrimGreets Grcce, Latinis Latine unum idemque fymbolum
“-riptio. quçdiuagitatum fuiffet, utra pars fuam prius aflertiorecitarer ergo neque illicitum eft divertis verbis idem ex­
*cm confirmaret 1 placuit omnium confcnfu , ut finita fefponere, m«>do nihil fidei contrarium addatur.
fione quarta privatius conveniatur , Ac de re propofita difTertio, ficut non eft illicitum cx principiophilofophiputetur. Polt multas igitur difeeptationes , Grxcorum Sc
co latentes in eo conclufioaes alias atque alias deduceret
. Latinorum ptivatim institutas , unanimi confenfudccretum eft , ut nihil amplius agatur deinceps, nifi prius fan- -- ita non poteft videri alienum a fide , fi quis ex principio
theologico contentam obfcurius in eo conclufionem evi­
riorum patruos décréta & divinum fymbolum recitata
denter eliciat .
fuerint.
Quarto , quod licuit paftoribus ecclefi* primitive ,
Quinta feilione 1β. Ortobris celebrata , recitatum eft
SeConil s. fymbolum NicKnum , fubjunrta eft lertio fymboh Epheapoftohs nimirum , idem non eft inconccffum noftri Ac
Mfcripti·.
pofteriorum fcculorum ordinariispaftoribus , quia Chri­
fini, quo prohibetur, ne quis aliam fidem a Nicaeno con­
ftus promifit, fe ornai tempore ufque ad Mundi confumcilio feribat aut profiteatur: idque ea intentione fartum
ruaxioaem ecclefi* affuturum : Itcuifie autem apofloio cx
eft ab illis, ut oftenderent illicitam efle & facro Ephcfino
generalibus fidei principiis aha dogmata inferre At expo­
concilio contrariam additionem , qua Latini ad fymbo­
nere , probat ejufdcm teftimonio ad Ephef. cap. 4· ubi
lum vocem, Firifyar , addiderunt. In quem finem etiam
cum dixiffet ■ Uua> dswrin»r, ma fidei , annas kaptifma ,
quvdam teflimouia Cyrrlli > Ac quarti Chalccdonenfis
ana, Vtai tp pater fatui* ai : intulit alibi: Erga <> uaa
concilii fymbolum recitati mandarunt > in cujus tine ifta
tecltfia ·
habentur: SauSa greeralir fyaadm ftfiait arj ar d.rrrarrQuinto Ac ultimo ait : Si non liceret per expofitiontm
■«/, ar <ri'aw jfdew csv/rrilcrc aar cswpsarrr aut decere lialiquid ad dogmata fidei fu per addere , nulla ratione haecear ■» ■ . ifui vert ^uidpiaue tale feutuujeriat, aut aliud
refes
impugnari Acxtirpari poflent. Quate cum hac da
c·* attat it ittat
ex &eatilii»i vel "ludait aut berrecaufa Conftantinopolitanum N'iccno, Ac poftetiora con­
tùit ad atfira» religitaeat vtuitutiaut tradere aufi futrrut,
cilia prioribus fidei formulis aliquid pcrcxpofitionem ad­
clerici priventur : laiti v»r» anathemate niteatur .
SvCoaii 4.
jecerint , concludit contra G reçus , nulla ratione interdiAd cjirfdem aflertionis confirmationem , cx quinto con­
dricnptio. cilio
partem fcrmonisjoannis Conftantinopolitani epifco- E rtas efle hujufmodi additiones fyllabarum aut vocum , per
quas fides non deftruitur , fed contra has refer defenditur,
pi, Sc Iiteras Vigilii papx : ex texto concilio decretum
 acrius propugnatur ; nulloque modo probari poile La­
cum quadam epiftola Agathonis , cx feptima «cumcnica
tinam ecclcfiam haede caufa anathematis fententiam infynodo Nicxna definitionem fidei ibidem promulgatam
curnilc.
T
adduxerunt. Cumque Latini quemdam vetuftilfimum co­
.Septima feflio celebrata eft tf. Ortobris. Hac tcliqo* Ml· VL
dicem , in quoferiptum erat, fauSuat Spiritum tx Patre
duo capita > ifta, congruam fuiflê illam vocis, filia^»· ,
hlitytt fraetttrt, magna cum admiratione in medium atadditionem, eamque ab omnibus fidelibus recipiendam
tiiliilent, lertaque ejufdcm fidei definitione codicem au­
elle , libenter quitlcm initio flatim profecutus fuiffet 1 fed
thenticum efle ofteediUent, Marcus Ephebus ex recitatis
impediverant Grxci, qui privatim non fatis apte effutive­
fupradirtoeum conciliorum, pontificum & epifeoporum
rant, mhil ifta ad fu* affectionis refutationem pertinere.
da fide fententiis coaclufit ■ nullam additionem ad fym­
Quare po/ipolitrs duorum illorum capitum probationi­
bolum appofitam recipiendam elfe, concerta interim La­
bus , hac feifione Grxcorum rationes fuperioti feffione altinis ad n«c refpoadeadi facultate .
laiax m primis refutavit , Nicxni concilii recitationem ni­
Sexta feffionc cum ortavi ircumenici concilii volumen
hil obftare dixit, utpote quod in eo dc proceflione Spiri­
Julianus a Grxcis, prout privatim promiferant , (ibi com­
tus fanrti cx Filio nihil explicite continebatur , implicite
modato dari peu viott, euquc dumtaxat fine impetraliet,
vero
1799

i8oi

N ο T Λ IN C ONCILIUM

α

l8O2

*«fpoo4«- vero non tantum Atü , ve me etiam Macedonii fltNefto- A aAione j. in roocilio Nicatno fecundo Btofcfitm fnifio
Spiritum fanAuo* e* Patre per Filiam, »d eft » ex Filio
rii hcrefimimpugner. Ad auAoritatemconcilii Epbefini,
t·»
procedere . Quod fi a Tarafio rcAr faAuaa a&eatwr, car
*·· *"·* ficut etiam epiftolani Cyrilli, tefpondit, per ea ninii aliud
sou idem Roman* ecclefi* iicwctlt F Repetit deinde quod
p»®hlbeti, quam t*t divetfa fide» nova non componatnr,
fupra dixerat i apud aAa concilii Ni cani tecaodi exprefle
«in- fctibatut aut profcratut. Cum itaque uoiu» religioni*
legi, quod Spiritu* fanAu* er P*m filitni procedat ·
*
fu , crede ft Spiritum fanAum procedere ex. Filio» quem
Poft hate cettiftimo ait argumento indicate St oftencx. Patre procedere profitemur , per hoc nihil
atir
der e innocentiae* Roman* ecciefi* illud» quod Photiua
navi ad fidem addirur» fed tantum obfcurior articulu»
ejufdem ecciefi* acerrimus iniraicu* nullam de additione
fidei erplieatur» Similiter refpondit ad verba definitioni»
ad fymbolum fada mentionem habeo* » Nicolao dc Ha­
fidei in concilio Chak-edoncnfi nromulgM* » videlicet
driano aihilaliud objecerit, quam quod pnrvaticatorec
ancerdiûam elfe immutationem <enfa* , noo verborum
efieat anathemate condemnati, quodque tempore Juftiquibu* dogmata implicita magi* exponuntur t eamque
niani
imperitori» Joann:* Cortftant inopolitanu* epifeo.
luam refponfionem noc Cmili illuftravit > factofanAum
puteam epiftolam Hormifd* fufcepillct, qua ille Spiri­
oangelium perfcAiflimam doArinam fidei noftnr conti­
tum fanAum a Petre
procedsntem confitetur. Onet , It tamen Grcci» * Latmi» patribu* & doAocibu»
Aevam «cumcnicam fynodum, quod Ephefiu* ajebat,
illud exponere licuit : imo cum Aritt* ex illo feriptur* ,
fubfcquente concilio «cnmenico aliquo tegit imo repro­
7«<erma/*ra*rr/(concluderet)Uei Filium creaturamefle i
batam, atque in eodem Joeonem Romanum pontificem
non tantum licitum » ied dc neceiTatium erat» ut patre»
concilii declararent, qua ratione Pater major Filio» qua. £ abdicatum, haneque pattern a fymbolo relegatam fuifle
aegat, eo fretu» argumento , quod eum fumini* pontifive eidem uqualiaeltt « Eadem eft ncceflita» > quotie* no­
qibutfc Roman* ecciefi* illi decreto nequaquam obtemva exoritur horefi* .
perantibu* hucuique communicaverint ·. H·» diAi» conAd id, quod dicebat Ephefiu», fymbolum perfitAum
clnfit, quod haAcnu* probaverat, explanationem illatn
efle , adeoque nihil illi addi debuiuc : rcfpondic illud
fymboli a Romana ecclefia licite dc neccflario neraAam
fuifle perfectum quoad veritatem & fidem » non autem
elle. Juliannt ad confirmandum ea qu* Coloflenii* de po­
quoad notionem. Omnia dogmata fidei in fymbolc. expli­
tentate Romana pontifici* circa fidei declarationem pto'
cite vel implicite continentur > ut vero ea qux implicito
duxerat, tirera* Agathoni* pap* legi mandavi t, quibu*
conticentur » om.iibu* fidelibu» iantvtefcant, opu» eft di­
cxpretC* verbi» indicatur , quod Romani pontifici* fit
lucida expolitione & explanatione· Similiter refponfum
ambicua fidei dogmata explicare, atque explicata tueri
eft ad verba quinti concilii & epiftohm Vigilii. Refponac detendere ,
furis ad texti concilii definitionem , c|ta eft quaedam eoo*
OAava teflione qu* habita eft Kalendi* Novembri*, deflloni* j,
ttoterfiade varietate legioni*. Nam texti concilii aAa,
Beflarion
Nic«nu* orator facundiflimu* parte* Gr»co- ««Γ,Ι£· '
3u* proferebantur a Latini* , habeba .t, Dfum da Dr», fle,
rcel/ii qu* apud aAa concilii Conlfantienli*, Epbefini
rum defenfuru*, ea qua pracedcntibu» felGonibu» dua& Chalçedonentis, non repcrnintur · Unde Latini Graeco*
bu* eopiofe difleruerat, repetit , A poftquam ad lingula
a».
confutarunt, nonefle alienum aratione, ut poft EpheGcapita quatuor generarim necando & inneiando refpon-dre» Coletpuni flt Chatccdonenfe concilium Conftantinopolitano
dinet, restet •Jptimum, refumptoque toro fyllogifmo fcaf· criporfymbolo aliqua vox, qu* fidei non adverfatur, addita q illo, qu:m fupraenarravi, refpondet majorem ,concefla ’**’
fuerit. Poftquan* ergo Andrea» & Juliu» cardinali» oftenminore, negando: nimirum duod nulla expolitio ab exdillent, definitionem fextqconcilii multo minu» quam li­
trahei* principii* defumi poflit. imo, inquit, h*ce«teral Agathonitpap* huic e^jpofitioni Latinorum obftapofitio de qua contro vertitur, ab extranei* defumptaeft .
rc , foimuiam fidei in Nic«nocoScllio fecundo recitatam
Cum illa enunciation Omnia bona eflentialiaPatri*funt
pto fe allegarunt, ntpote lum in^a aperti» verbi* conti­
Filii, huic coociufioni. Ergo Spiritu* fanAu* ex Filio pro­
neatur , Spiritum (anA^i a P«»r«
procedere . Ad
cedit , fit plane extrinteca , maxime ideo, quod vox Hli*id veto, cur in Chalcfdonenfi concilio patre* prohibue­
5«· non tantum extranea , rerum etiam Patri re Ggnificarint verbum D*iptra*i ad fymbolum apponi , refpondet
ta fimili», voce aurem ditfttnili* fit. Quifquit igitur ea ra­
id faAum efle ideo , quia non erat necedaria additio ejus
tione per appofirionem voci» Fi/rêyar fymbolum declarat,
voci» , qu* pluribus alii» fymboli verbi* aperte contine­
ille eidem lymbolo contra prohibitionem Ephcfini consi­
batur, vel faltem fatitexprede inteltegebatur. Hi* petalii additionem apponit. Ad reliqua» probatione* qua­
Oit conduite Andreas, nihil aliud a Gixcu probatum el­
tuor , quibu» Coloflenii* confirmabat licitum & neçeffe, quam quod divino fymbolt/hovam fidem addcic aon
farium eflic , ut fymbolo declaratione* quodam appo­
liceat .
nantur , refpondit declaratione* fidei femper concedar
Poft h*c tranfit ad probationem quarti capiti* fupradifuifle, atque etiamoum concedi, imo vero etiam patri­
Ai, quod nimirum Roman* ecclefia eautdem particulam
bus Niczni A Conftantinopolitani concilii licuifte, ut
explicite ad fymbolum addere licuerit, ideo quod Spiri­
fidem declaratam fymbolo adjicetent t fed cum eormn
tum fanAum ex Farrv >iri*f·* procedere cum tanAo Au- pv exemplo poftetime» abuterentur , varioque fidei formuguftmo, Gregouo, Hilatio , Bafilio , Gregorio NazianI* confcriberentui, facrofanAa frnodu* Ephefina definixeno , Athanaiio , omnes tere patres doceant, idemque
vir, licete quidem controverfo» fidei articulo* explicare
plure hiftorici icribant X aperte profiteantur .
A interpterati > faAam veto explicationem nequaquam
Hac de caufa cum imj>eraror dubitaret, oum in fynodo
fymbolo fuperaddere licere . Hanc fuam ille refponfionem
hiftotiis ftandum efiet : Andrea» rclpondit, ccdcGafticis
confirmabar duplici ratione, quarum prior eft» Ephe­
liiftotus jure m'ri toque fidem haberi. Quo diAo pergit
fina fynodut add iri onere prohibuit divetiam ab illa, qn·
Boman* *·- probare quod csperat , nimirum licite « convementei
interdicta fuerat duabu» anterioribu». Quare cum >11·
Romana ecck lia particulam, RjrJteréyne, declarationi*
mandaverim , ne quid contra fidem a fe traditam A- expofttam adderetur, li*ud dubio tertia fynodo Ephefina int/mbohiia*^ caul» Ivmbolo additam finite , etiamti eadem line C.c.xcis ,
terdiAum erat, ne Gmpliciter ulla vocum mutatio vel ad­
vocemFili·· quod illi omiiiuiu accufabant , huju» rei cauia con,ilium
que.
«ongregaflct. Nam ficut nullum concilium, Gracis auditio ad fymbolum adjiceretur·
Aoubut atteftantibu*, ratum eft X approbatum , quod
Pofteriur ratio eft . Ephefina fynodo* vocem , Dei­
citiacontenfum ledis apofiohe* celebratum eft , maxime
param, quantumvi* pro tidei dogmate contra Nefto*
t?scutnemcum fuerit: ita ecxàXtra firqiom A ftabile ait
num explicando neceflaria eflet , plurimifque verbi*
cHc fynodale decretutrr , quod auAoriiatc apoftolica con­
iymboli implicita contineretur , fuperaddere recufagregatum eft A approbatum, five orientale* A occidenvic . rrxtetea ea qu* de duabu* naturi* in Chrifti pettalcthmul, five etiam alietutti tantum epifeopi, plure*
iona inconfufe exiftentibu* , doarumque voluntatum
■ ut pauciore» interfuillent . Fonufici* enim auAotitas p opetationibu* contra Neftorium, Eutychcten fle Mono■bien tiurufupplei poteflateui, ct conftat teftimoQio Stethclita*, Ej'helino, ChalcedonenG fle fexto oecutnenico
piiani doAoti* Grcci, ubi eo» qui injctlfu ponuueit, aut
conciho fidei expofl’ione* funt , qu* in ipfo fymbo­
e pis vicnrki , concilium celebrare volebant, vehementer in­
lo implicite continentur » A tamen nihil horum ad
crepat . Inde com intuliflet Andreas Romanam ecclefiam
publicam tidei ptofeffionem Niccnam fuperaddiiuun
minime argui polle , quod Gr«cis inconfulti* ivmbolum
fuit .
fit declarant i idque lantei Maximi auAotitate ,'atterenti*
Ad auAnritareoi Grcgorii aliorumque patrum re­
Romanam ecclefiam immerito ab unentalibu* accufari,
fpondet , eo» fidem declarafl: , nequaquam vero fuo
romptobatet « Nicolaus Gr*corum inyctpre» alferebat ,
additamento aux ille . Si qui tamen id ante prohibitio­
diAum illud apud lantlum Maximum fuppofitum efte .·
nem Ephcfin* fynodi te.ctunt, nullum per DOC flue af­
' Andrea* vero illo pofito , αοα eonccifo, tcfpoudit opti­
fer: i oiu prxjudisium generati .
me demonftratumelle , quod nequaquam Grxcit ignoranHi» didi» fubmitten* fete iu controvetfi» decifionem
libu» Romana ecclefia conrroveriam particulam
ait, quod Ii Latmi probaverint, poft EpheGnum conci­
fynodoappofucrit, utpote < uju* non tantum in texta <xlium aliquam diâicn.em vel fyllabam lymbolo fuperadcumeftica, verum etiam in icfttma Niccna fynodo exditam mille, parati fint ipfi in Latinorum fenrcntiam dep re «Ia mentio itivtniatur.
icendcre. Ad Grcgorium cognomento Theologum, fyllaAddn Tatafiam CmSantiocpoiitanum patriarcham
barum diAiouumquc rationem non elk habe udam afleteniem t

1803

1 »· V.M

F 1 O IL B If TINUM.

Αι·?:Γ" °'

1804

«•h·, refpoadit, illam locutum «Ardavmcib·* fy»·- A •ddittMi* tria genera diftiagait: quorum primum eft , Tria gener*
•yaus,
funt paefuna A hypoftafi*, vuflia A inA·csm additametKum rei addit** «pp*uuur ; ut fi Daum Fu- •<d···®·1»
tre* qui» dixerit elfe gtaitu* t alterum, quad a re cui
MCMMB* hic raso controvert· dc vocibu* *em+fiUtt
opponitur tantum diverfum eft i «t fi Deu* Fanem qui* taal t4a
ditttlnm pUoe figniflesiuib·* «
Ad id quod «Uagabaa Audreae * ··«■* idemque fymbodixerit genmetra* i tertium , cum utta*que eft eoo- probat,
i«m licite Geme* A Leti·· idiomare sflssri A cantari,
gtuumr ut fi Filis» dicatur Fatri cenfubftaotiali*
Primum genu* additioni» heretic·* ; fecundum ine­
sdaoqta* bm illicit* Latiae· psoflres* Spiritu* faadhim
•s Fere» Uti·** procedentem t urpota q·* vécu do*
ptum, tertium pium A seligi··! declataad* utiliffimo*
feet unum, Spiritu fanât principi··» figaifieente* : *efle ait« Cu* igitur illa particula, A* F<ar« , in apoftofpondi t veram efle aareetd··*, qn»a rec·» ill* fini Cena
loram fymb·!· poreftate priu* contenta , ad retundandoa
e)ufdem rei ; confcquta» aerem fee pUrêie &tfu* efle *
haeretico· · patribus Conftanttnopolitnai primi concilii
quia Farer A Fili*· voces diyuits f«at, refqm plane diaddita, adh«« quodammodo ambigua videretur, partie·vertas fignificant. Addit, asmmfi rem unam fignifiealam , Ar F*A.f<*·, poftetioci* f*culi patre* fymbolo appofaarant, ut totum illum articulum clamfiure explicarent.
sent , nequaquam preprer prohibitio··* fynodo referes»
Quod vero ajebat Beflanoo primitivo ecclefic patre*
daafeifle.

S··· X.

Ad id quod de pti*cipu*«er*<*vc coafequentii» c prin­
ciple dednâi» allegaram eft, refpondit ia priori* grate*
fore, fipeobetur, controvert»·» conclufionem ex pr*diAo principio vere * t*Ae inferri porte. Kc quamqua* id
probatam feret, tante· ea* doârinam fymbolo non ma»
gii cfl· adferibendam contendit , quam demonfttativa
cooclafio eft addenda ejofde* demonftrativi fyliogifmi
priocipiia · Addit, ficut neqeaqaa* et facra feriptura de»
deAar fidei coaiequeatre* ipfi Icripture inferere licet ; ira
fymbolo, quod eft unum ex theologici*principii*, ne­
quaquam addere licere ea* expolitione*, qu* ex ejufdem
verbi*eft illata. Ccdefia*. quod fupra dicebatur, unam
A eamdem , patiqoe poteftatc proditam femper fuiffe fa­
tetur, cum ea tamen limitatione, quod anteriorum con­
ciliorum decreta obfer vare A non evertere debeat' nam li
aliter ageret, la i piam deftruetet. Addic, qui* de expo­
nendi* «dei articuli* ab ecclefia nulla farta elfet prohibi­
tio non minui cuilibet fidelium, quam Agathoni, Cy­
rille aut Sophronio fact* fetiptur* interpretationem elle
conccfiam . Ad extremum courra refponfionc* Andre*
'Coloffenfi» ad argumenta Marci Ephefii feffione fuperinri
faâa» replicavit r In primi* Nicea* fynodi fymbolum
fnitfe recitatum, quia unum idemque caafetur cum Conftantinopolitano, cui ne dcincep* aliquid appoaeretut in
KphcGnoconcilio interdirtum fuit. Secundo ait, vocum
& ijllabarum ratione* nos efle admodum curandam, fi
poft fartam prohibitionem ad fymbolum non addantur .
Setfiosona celebrata eft Ferrari* 4* Novembri*, in qua
Bcffarioa ad lex pnarta ab Andre* fuperiore feflroae allata
refpondit · Ad primum tefponde·· dicebat fallu* efle il­
lud Cyrilii, quod fidem evirate & Ii dea declarare diverfafignificcnt. Ad fecundum dixit, etiamfi incerdiAum
poft decreta promulgatum fuiffet, nihilo mias* ipfum te­
nete , cum patre* tciti* fynodi de finguli* fymboli partibu* di derue nat.
Ad tettium & quartum ait, Agathonem pontificem dirtione» ea» tantum prohibuilfe , que re* a nde diverfa* fignificant, eumdemque virum fanrtiflimum ad fidem fuam
exponendam fymbolo quedam addidiffe , quedam detra­
xi iit negati fed potiu» quodvi» additioni* genu* prohiban* decreta in nullo immutari, augeri vel minui ; omaiaque ia verbi· A intelligent!·eadem relinqui voiuifle : ex­
ponere tamen fymboli parte* haud vetuifle, ne dortoribu*
materia laborandi deeflet i fed communem tradi doâri­
nam vel tradito fyllabam aliquam mutari prohibuilfe . ac
propterea lludiofe verbo AfaMrar ufum elle .
Ad quintum refpondit , vocem Deipxru.^d fyrnbolum
declarandum ncccffatiam fuiffe , quia acti* fynodi inferta
habetur. Cumque eadem , etiamii ad declarandam fidem
neceflan* fotet, auâoritate concilii fymbolo addiia non
fuerit, argumentum fuum verum efle & bene contra ad­
ditionem illicite fartam procedere concludit .
Ad festum telpondet, fallu* elfe quod Romana eccle­
fia fanâorum pat tum vocibu* mota , aut neceffitate coa­
rta , eam additionem jure Cuofecerii t imo nulla neceffitaie cogente eam id facere potuiffe urgebat , cum decreta
fynodi nullo cafu nccelfitati» id lien potfe concedant,
atiamii fcdit Homan* prerogative nihil adimatur.
Qutbu* abfoluti» prxdirtu* Beflarion quefivit , qu·modo fanâorum patrum interdirtum intelligerent, an ad
fymbolum vel aliud referrent. Ad quod preiul Colo (len­
ii* voice· refpondere, longam de proceilîone Spiritu» fan­
âi orationem habuit. Quam ad propofitum Ipertarc ne­
gantur , neque calamum neque aure* eidem prebutre .
Seffio X. celebrata eft Ferrari» die fabbati t. Novem­
bri* . In hac repetiti* ii* que fupra gefta fuerant, Joanne*
provinciali* Latinorum difputator oftendit, additionem
illa* parrieulatum , ex Fi7>«fne , nulla ratione prohibi­
tam, led potiu* licitam efle declarationem: tum quod
evangeiium legi* vetati* fit declaratio , ctitmli poteftate
* veterc contineatur t tum etiam quod ecclefia omni tem­
pore controveriia* circa fidem exorta* harteau* definive­
rit , A obfcura expofuerit .
Ut oflcsdat bsjulmodi additionem vetitam aoneise.
Candi. General.

Tom. XXXI.

JJ

r·

q

p
*"

feriptarededaraodu, fymboiiqae aagcadi habui* po­
teftatc ru , que poller ion* fatcnli ecdefiit propter abufunt
•dempta fuit, Joanneaoruaino negavit r quoniam interdiâo couciliœum Ephefini A Chakedoncofi* illi dumta­
xat cootineaatur & includantur, qui addendo v*t m ut su­
do ecclefia* avertere ftudent : addidit ccclefi* legitime
convocatas nunqaam addendi facultatem prureptam elfe,
ubi hatrefeos periculum A necetGca* ipfa eamdem requi­
runt .
Concludit igitur , Romanam ecclefia* particulam , Fr
XrA.f*». , non addidiffe, ut fymbolum Conftantinopolitanum fidemqne ipfam everteret i fed ut Nicxnum fit
Coaftantinopoiitanutu idem elfe idemque fignificare de­
clararet .
SeIlio XI. habita Ferrari* uudecimo Novembri*. Inca
Julianus cardinati* pro parte Roman» ecdcfi» nigritiam
Cmpliciun* (uperior* clariiM explicat tc repetii, primol- Scfloni*iXL
que interdidi «urtore· Anali alium Bc Fhotium Neftotianoi det«riy»··.
hxreticot fuilfe dicit, qui aliud Iymbolum fidei proferen­
te* , & lacoba* quemdam ad fixrefim diffflninandam
emittente·, plurimo* deceperunt . Econtra rero Charifiu«n , «t fe orthodoxum probaret , ia primi* fymbolum
fuum, quod aequa Niccnum neque Conftantiaopolitanum elfe conflabat, cum Spiritum Patti A Filio confubftantiilcmpofuiflet , in publica fynodo recitalfe oftendit;
ac tum damum fy nodal i decreto lanxiffe , ne cui aliam fi­
de proferre aut docete liceret i fimulque confirtum illud
Neftorianoram fymbolum, nulla prorfu* Charifii men­
tione farta con dem «arte .
Unde, fi men* concilii fuiffet, quamcumque aliam a
Niecna , fidei profefltonem interdicere, Charifii quoque
fymbolum A expolitio hic damnata fuilct. Synodu* cnim contraria ftripti* vel verbi» proferre vetuit; expoGtionem nequaquam interdixit, Cum A alia* Deum <ter­
num , mtinitaque alia credere , anathema foret : quo fob
lymboto aon continentur : omnefque fere Chtiftiani ana­
themate notarentur, fi (ynodu*q«odri* expolitioni* ge­
nu* prohibuilfet ·
Dehinc liters* Agathoni» ad fynodum miffa» non ab ip­
fo folo, fed ab occidentali eccicfi· , fynodo nj. occiden­
talium profulum convocata , feriora» fuifle cenfet .
■effationi re (pondent ait, quod fi nullo cafu neccffitati* liceret fymbolum exponere , patre* concilii Conftantmopolitani primi, A fexti acumenici graviter deliquiffent, quod illi ad Niccnum concilium plurima addidiffent, hi vero fuaaqua» ediderant conftitutione» tantum
•verti prohibuiflenc. Contra vero, ut probet additionem
declarationi* caufa fallam noneffe illicitum ,duplici ufu* No··*···
eft exemplo: altero Leonis pape : altero autem Flaviani
Conftantmopolitani epifeopi,
Qui cum in concilio Chalcedosenfi «ccufati fniflent, <l(am
quafi conte* prohibitionem fynodi Epheflnje egi flent , to Armifliaio
ipfo quod nova fidai dogmata explicatiu* docerent , A *rgnm«ot·
contra hrrefiatehat defenderent , auâoritate eysfdeni pt*b*tnr.
concilii Chalcedoncnfi* ;u(le meritoque abfoluti fuerunt,
uipote qui fuo additamento non tam fymbolû evertiffene ,
quam diftinrtiu* contra harefe* propofuiflent. Quare C
tal*m dcclarrtionam fymbolo alicui novo addente» Leo
A Flavianu* auâoritate Chalcedonenfi* concilii non funt
cond»ma«ri , evidentillima argumento concluditur quod
Epbefinn fynodut non omnem additionem qu* fit expo­
nendo A declarando ; fed eam dumtaxat qu* fidei dog­
mata evertit, fua conftitutione prohibuerit.
Seffione XII. Veneti» tj. Novembri» celebrata , Mas- ytg,ni,
cu» Epheiiu» tre» ob caufa* Neftotiano* in fynodo dam- in, U<icri'
nato» A a Chanfio accufato» afferit . Quarum prima eft , ytio.
quod fuum fymbolum adinftat Nic*ni docuerint > fecun­
da. quod in eo dogmata falfa mulra extiterint: tertia,
quod Neftoriani Cbanfiumgraviflimoodio perfequente»,
Î|uia ab illorum h*reli defcciflet, illi neceflttatem impouermt at fidem fuam ex poneret, fequ* Nic*no concilio
altentiri declararet. Quod facium Charifii non modo non
fuit illicitum, fed etiam plurimorum patrum exemplo
comprobitum .
Xx
Ad

1805

Nota

ih

Comchiüm

Αι>η·ητ·» ft

1806

dit, Mua»ak tettinm tnfieintoe 1 acceptatqM qnod de
Sophrâoii * Aantboma payaxpsfirioaiboe fidri tempo­
re fcxri eoariki lici»· Mie ingerie . Qnafit·· deioda
Marra*, arta Agathe, Saphèoorâ» fit Chnrifios, qnt
ptofidc explananda icripfcrant, ioratdtâo fnbjncasoat?
Mpoodit, quod ie iptaai Mwerdtânm nihil rammiferin». Unde Julianos mleMM dicebat > SiCharifiaa bac ia

idaac pontifici difplicent * tndiâaeft feCnXVIlL
Scffio XVIII. que Jecando Manii habita c* Ftoteori*
au* 14J». In bac Jeaaaea Lnriaatam otatoe ptalocntM ** **■!■
«liait,principio factam fcripraram ia eo faafit accipiendam
efle, q uo faaâi patte» «am temper acceperant. Quod ram
dixiflet, ipfuiuqoa aoaaea pvôngfeaw «qaivocum efiet,

pontifie» univoefalis ocdofim warn genenti ülkiram Mit

Xefpoodit Ephefia» illnm vocari i» divini» praceffionm
foli Spiritui fanâo appropriatam , anaSpirita» fanânn

no», addiditqutt fi Noftorianum fvanbolumcatbmtcum
feiflfet, inftat il limo quod Cbarifius k Agathe coofcripfbtaat, fiafripiaadum fuiflt.
cedit: cx Filio Spirit·* faaâas accipit efle s ergo ex Filio
QMsnatiqiM itanam Masco a* Naftoriani fount fym­
Spirit·» fanâus procedit. Minorem ab Iphefio negatam
bolum ita ttadan potuerim, ut baptisandi illud profi­
Î’ uobavit ia primi» anâocitate fanâi Xpiphaaii, qui ia
teri debemt, Juliaaus refpondit, nomini hominum li­
errnoua Ancocato profiaetat, Spiritum tanâum ex ntrocete fic propriem fymbolum ptofcrxa, u* omnis ecclefia
ad id oelcbtandum teneatur , eonceditque Neftotiaao» » que efle > Bc coatitqueater ab utroque procédés . Paulo
poft
idem confirmat teftimoei» Bafilii. Addit eumdem «x
potui lé verum fymbolum expones· , eo uti , tdemque
utroque tanquam ex uno principio procedere. Cumque
proferte ac fapurer quatenus verum firifaet : at commu­
Ephebus hac eoe tam fol veret, quam courra argumen­
niret nodem in cooctliis uti nequaquam licuiise. Cum­
tando duci inaret, objiceret que illud Bafilii t
Ifh ( ni­
que Mateu» Ephefiu» illud fuoinftituto favete dixiftet,
mirum Patre) «orem Sfirin»1 <>a»a«4*nad· t tefpoudit
nimirum ideo damnato» else Neftoriaooa, qnod fuum
Joanne*, Bablium ifta contra Eunomiam profitentem Spifymbolam velut Nicwnum obtrufifsent, ideoque omnis
ritum fandum enaturam efle, protuliflie , fenfnmquc ver- C***{*T*“
deinceps augendi, immutandi, vel etiam explanandi li­
borum hunc efle : Non aliunde, id eft , non a! tenui fub- gffy1—
centia adempta eftet, idqoa anâoritate CynUi probate
ftantiu rei natur*. Hi» diâi» ut fit refponfionem ad au­
conatu» fiti liet, Juliano» illi coot radicent ajebat Cytilâoritatem Epiphanii Bc Bafilii 1 querentique Ephefio , an
lum pro faa feat «otia ftare , fi quidem per aliam fidem iodivina fubftantia Bc petfoaa idem fint/ Bc an Partie perto­
telligat dumtaxat fidem·contrariai·, expolitiones fidei
na, vel potiuteju» lubftantia generet* refpondit ad pri­
admittat, contrarias additiones exptefse prohibeat· In
mam quaftiooem, perfonam fc fiibftantiam ena re, fed
cujus rei confirmationem juftu cardinali» Juliani tecitata
ratione diftiagui. Ad fecundam dixit, perfonam efle prin­
eft expofitio fidei a Cyrille confcripta , au* dcNeftoriacipium qnod generat, quia aftionc» juxta phttofopho*
ai* illud aperte profitetur, eos non alia oe caufa, quam
com fententiam iuppofitornm efle dicuntur t naturam ve­
Îuod fidem Nicsno fymbolo contrariam docuiftent, eooro five fub&aatiam efle principiant quo Patet puarat fi­
emeato» of»·. ,
His pcrnâis, iifque qu* de additione vel explanatione xa lium. Cumque hi» diâi» itetum urTiflet tefponbooem ad
ferienda vel omittenda lupatioribus feflioaibus diâa fite- v auâoritatem Epiphanii, Bt Ephcfiu» tefpondifiée» verbum
•Λ apud Ipiphantum noa inveniri 1 ille coarta evidearec
runt breviter repetitis, iuftitit Juliaam, ut his deinceps
dcmonftravit, nceeflarie fabintelligi debere. IdqacEphaomifis nd principalem qu*ftiooem dc Sfriritu» fanât profiu» paulo poft coofeflut, exegit meliorem teflimonii ii·
ceftioM tranfeatur, an nimirum Spiritu» fanâo» a Patre
liu* quod ex Bafilio produxerat, interptetatiooem · Uatantum, vel a Patre fimul * Filio procedat. Nam illa
gebat enim particulam hanc naa ahnede exponendam efle
coatrovctfia compotita facile faturum promittebat, ut «k
de perfona PWii · Nam fi dc natura & fubftantia explicari
___ poteftate addendi couveniretar.
deberet, etiam procèdent diâio «a Parr* , non de pctfoMdkXnj. Scfie XI11. habita eft 17. Novembris, in qua cum ora­
na, fed de natura Patri* explicanda eflet. Quo polito,
tore» ducis Burgundi*, in fyaodalem coafeftum introaddit non refte inferri ex Epiphania i Spiritu» fando» pro­
mifli, pontificem dumtaxat debito more fslmafteti*, odcedit ab utroque, id eft utriufque natura, aut etiam e«
fitnfu» Me de caufa imperator Ferraria difceffifset, C non
utriufque petfoaa 1 fed potiu» ideo dicitur ex utroque
proxima fefiooe iidem oratote» impetatorem debito boprocedere, quia attique eft confubftantiali». His diâis
note fc cultu profectiri fuificot.
fc a Joanne repetiti», finita eft feflio 1*.
S»Bo XIV. Sefiow XIV. quarto dic mentis Decembris celebrata ,
Seflio XIX. celebrata eft Florenti* quinta Martii, ____
<
oratoces ad fyaodum intromitti impcratOBcm fa luta ran t .
anno 14)9. in qua Joanne* expolitionem Bafilii ab
Ephefiu* allegam Chart Cii exemptum impertinente» addup'nefio
allatam inconvenientem elfe probavit eo atguâumeflè, petiit ut omitti· prolixioribus fermoaibu* Cmplicitcr re» proponatur , fc ad qunftionem pe» affirmatio­ pj mento, quod idem Batiliu» advctfu» Eunomiam feriben» dicat .· Spiritum fanâum ex Filio efle habere .
nem aut negationem (impliciter retpondeatur. Julianu»
adeoque fecundum ea qu* fupra dida funt, ex Filio
tam prolixa oratione contradixit , ut fere dies potiu*
proccdete ; Bc confequenter ( quod credi non poteft f
» « ev quam oratio dicentem deficeret.
duo contraria fcripftfle , ti particula , nae «Zinadv ,
Myr»r»fc»
Mffiooe XV. qu* habita eft E. Decembri» , orationem
de petfoaa Filii accipienda foret. Cumque hac decau­
n« SpiiZa· da nulla additione ad fymbolum facienda prolixiorem ab
fa Bafilium recitari manda flet , Epheliu* tria dixit «
mfliiih· Ephcfio recitatam , magna omnium admirationeJulianu»
Λ· ruptam refompfit , fc in xl. patte» difttibntam refutavit. Cum·
Primo Bafilium contra h*rctico» dcmonftrare fandam
tAagi.
que Ephefiu» Juliani, Julianu» viciflim Bphefii orationem
Spiritum Patti Filioque coofubftanrialem efle . Secun­
do non fuifle illi neccflârium , an Tarer vel Filius fic
ad radium ufqne refumptiflet * refel liflét, ne fynodu* fine
frudu diflolveretur, egit Julianu» , ut oftendetent Ornei
caufa Spiritu* fandi. Tertio eumdem oftendifle, Spiri­
tum fandum ex Patrii, Bc non ex alia fabftantia «fle.
impium efle douma Latinorum de proceffioae Spiritu*
fauâi : quod fi tacerent * futurum ajeoat, ut noa taatum
Ad hrc relpoadeu» Joannc» primam partem conce­
' e fymbolo vox Fifr·,·», votam etiam undequaque eximedit , reliqua probari petit. Cumque ille ex couceflia
rctut. Cumque Ephefiu* priu» vorem
a fymbolo
a parte adverfa fuam fententiam probare ftuftta COtelegandam iaftitidct, imperator iatcrlocutu» obtinuit,
natetut , quefivit tandem , en bona fit ifta illatio :
Spiritu* fandu* eft ex fubftantia Patris fle Filii ; er­
ut controvtrfia de additione voci»
omifla, de pro­
ce Ilione Spiritu» fanâi agatur , idque teneatur , quod
go ex utriufque perfona procedit · &efpondit Joannes
quod fupra dixerat, ndione* cfla fuppolitorum · Cum
E ergo
hac decania privato colloquio aifuru vifum fuerit.
Pater non alirer quam generando communicet
SeiKone XVI. decretum dc facrofanâa fynodo ob ne­
fnbftantiam fuam Filio , fpitando autem communicet
MBnas
tte m ingravefceatem Ferraria Florentiam trsntfetcaea ,
tamdem fubftantiam Spiritui fando , Pattern & Fi­
■eeiiatum eft Bc approbatum fub illa ctmditione, ut poti­
lium umma efle principium fpirationi** quia inter Pa­
tifirt orientalibu* de alimenti* & vit* neccflatii* inte­
trem Bc Filium , quatenu» fpirant Spiritum fandum t
rim provideat. Qpod cum ille futurum in fc reccp ificc,
nulla eft relotiva oppofitio . Ad exemplum Jacobi Jorauiii
pontificem una cum cardinalibu* dr Latini* prniutibu*
fcphum genexanti» , refpondit illud Innge diverfum
Îrerantem imperator cum patriarcha aliifve orientalibus
eue , qu·» natura per generationem humanam com­
ubferuru* eft , magnoque honore ab iifdetn exceptut
municata, non eft eadem numero in generante Bt ge­
fuit.
nito: m divini» veroeadom numero natura communica­
C XVN. Seffio XVIL habits eft Florenti* anno domini i»jo. *1tui * Parte net generationem Filio, a Patre fcFilioper
uGm« lexto Februarii, qua poft diuturnum diatogifmum
loirstiooem Spiritui fando . Cumque hine Ephefiu* qu*Juliani cardinali* Bc imperatori* conclufum eft, ut Gr*c,
ftvillct, an fc qua ratione Patar * Filiu» caufa Spiritu» taninter fe privatim conferant de modo ineunda concordia t 1 di dici pollent , fc Joanne* alia teftimonia patrum pro fua
fc unioni», cumque proxima feflione in medium afférant 1
featentia confirmanda afletre volailler, petivit qua ratione
eumque imperator vellet privato» deligi difputacorc» >
dixetit, Spititum fanftum a communi catqta Patri» fc

Flomimtihom.
à1’i··;
18O8
filii procedere, cum fatentur ia humani» fidfarn e& ■ fi- A' teftimeuiom , faoftoranM·· patro1« doArinam le conlium a natura abftraAa fumpta produci . Ifta occatione
ciliorum
--------- „generalium
--------------------conAitutrooeu
jocsooem 9t definition» fcnpfilfct
fidem mcrectu. Nam feri-«*·—t- quod' nadUm
■· omaino
"
Joanne· refpeode*·
refpnndros dixit , nomen fitbftaati*
fitbftanti* dupliciter
accipit eoo modo pro natura, altero modo pro hy poft»Kura Joannis 1 j. aperta profitât*·, Spiritum fanftum a
fi , (ubfiftetuia A perfouaiitate. Hac diftiaAiooe pr*mifrre procedere . Gregoriu· cognomento Tficologna
fafubtilifioreAdeAiCaae oftendit, qua ratione Spiritu·
exponens illud Fauli : ]<m nro ffiviut» moud* etrrfitttu ,
frd Eptriram qasf ·* Dm » inquit : ΙΛ»·· Xpartau/·*£··
fanAu· cx fubftautia htm * filii dicatur procéder* ·
•a Dn </hwm· findrot, at per fill·» mttùfyltrur ktniei-.
Seftio XX. habita eft 7. Martii. Jufth Ephefii locot Balot. Et quibus infert .Spiritum fanAuma Patte dumta­
filii, ubi agit de ordina inter Fatrem, Filium A Spiritum
faoAwm, left*· eft r quem ipfe ab aliquo Latinorum fenxat » dc non a Filio procedere. Confirmat eam e*politio­
nem auAorstate Dronyfis A Achaaafii > qm folum Pa­
tentiam tuente cocraptum ajebat , idque coflatio* libeotum oftendere paratu· état. Joaane· comta corru­
trem fontem fnperfubCantiali· deiratia appellant. Ergo,
ptelam negavit. idque cx collatione anteriorum * fubfeinquit . Filius non pote* ttit fiant deitati· . Dentque
quentium rmboram , aiioromque codicum dcmonfttari
•dem ex Miconi concilii epiftola pro Lcontio ÇzUrecali
epifcopo fcrtpta con&tmat. Cumque intttioquendo d»
optabat t Garcifieoe peculiare dk probabat , quod ad
xilfet Joanne· , Marcum prolixitate fua conditione* fub*ref«* fua· confirmanda· codice· corropHfcac. Contra
Manco· Epbefio· dicebat id a Latini· corruptum efle ,
quod Joanne· paulo poft negavit i cum tempore illo ,
quo RripetH erat i*e codex . null· inter Gr*co* A Lati­ B tinnem. Aliati· igitur pro fua lententia Niczni, Con­
ftantinopolitani 1. A Ephefiai concilii auAoritatibut, iifno· conrrovetfia firerir. Veriur igitur efle inquit. quod
cum Gtaci fchifmatici errorem fuum defendere non pofqnc auAorirate Bafilii, Greeorii Nazianseni. Cyrilli tt
Theodore·· apparentez confirmatis » «oocluGt Spiritam
fent, nifi Bafifium multi» in loci· cortupifleM, hupi· cor­
fandum ex Pacte dumtaxat procedere. Jufliit refponderuptela auAore· extitiffent.
ic ad argumenta Joanni·, fuam, quam de aoa corrupti·
Secundo dicebat Marco·, Zofimum pontificem ad Carrhaginenfe concilium fcripfifle, A per quoddam Niczn*
Graecorum codicibus fupra aliquot··· attulerat fenteniynodi decretum demonftraflti , Romanum pontificem
tiam. ad naufeam ufque repetivit. Cumque idem argu­
menta alia memoria (ibi excUifie allegaret, a Joaanc , quo
srnmcnicum appellandum efic t faAaque inquifitione ,
nihil tale apud ada concilii Mieani inventum efle. Joanne·
optime rcfpondit Ephefio , aAa Niczni concilii in oriente
Hi* abfoluti· , imperator impenfi· A periculi* , qui­
•b hzretici· corrupta , depravata A mutilata extitifle ,
bo* fe fttuinque imperium paci* gracia ad fynoduo*
prout ex liceri· Athanadi ad Julium , Liberium , aliofve
occedensexpofuerat , commemorati*, patte» concilii fe­
pontifice* feripti* conflate ait 1 adeoque miram non efle ,
rio admonuit , ut poftpofiti· difputanooibut de modo
quod otientale* canone* quofdam Niczni concilii a pontiiaeundu paci* A concordia utrimque cogitetur. Grati
ncibut allegato* ignoraverint .
ea conditione imperatori obtemperare parati erant , fi
Poft hrc tranfierant ad explicationem huju· apud B*fi­
cpiftolam Maximi ad Marinam presbyterum feriptam
lium loci : filit Sfiritai
1 quem a Marco dc or­
dine tantum male expofitum cflit , Joanne· doAiflime de- c JLatini fufcipeient. Sumum* pontifex eadem dc caufa in­
terpellatu· refpondit , non potius de oacc A concor­
monfltavit. Circa finem oftendit > quod negaverat Ephedia ttanfigendum , quam G asci poft habitam prolif»i, Bafilium crcdidifle , Spiritum fanAum oidine ac di­
χϊοκπι ocationem , ut promiferant , Latinorum regnitate tertium effe.
fponiionemaudivilfent. Quade caufa imperator fequenSeflione
XXI.
Ephefio·
prolixiore
oratione
quam
inter
&i. xr> ipfo* convenerat, primo Joanncm fefiiooe precedent i de tem
feffiooeaa vigefimamquartam ai. Mattii celebrandam
Bafilii dodrina diflerentem reprehendit, quod ad teflimoindixit.
mum quoddam pro explicatione Bafilii allatum , verbum ,
Qua prodifto tempore Florenti* inflitura, Joannes ad
eft, adfhdiflet. Deinde tcftimonium illud Athanafii, taprobationes Ephefii quem prtefentemexoptabat, refpori/hu «rdiaroi & naturam S/irHU htirt ti Ulint, ,m1*m
furus, pt*iermiflo primo argumento illius ex cap. t $.
filiiti »é Parrtm , male , ut Joanne· oftendit, explicavit.
Joanni* defumpio , A ad quod fcSonc praecedente rcTertio de temporali petfonarum procefiioM five miflione
fponderse , eumdem locum in Gr*co* detorquens . ofteoagpa*, toncclm Spiritnm fandum etiam a Filio tempora­
ditSptiuuin fandum ex Filio procedere 1 tum quod Spi­
ritus laudus a Filio mitteretur, tuos etiam quod onmc*
liter miflum. Inoe cum Joanne· conclufilfet , Spiritum
fandum etiam «tetnalicer a Filio procedere , tria «incep»
fere patres apertis verbi· teftatantur, Spirituja fanAurn
demonftravit. Primum, auAotitate Bafilii Spiritum fanex Patre pet Filium , vel ex utroque procedere t ipfamque
Aum a Filioefiê accipere. Secundo magno vitio verti ipfi
particulam, per, idem iignificare , quod, cx, pr*poli­
tio denotat ·
Bafilio, fi fupra allatum teftimonium legatur A expona­
tur, ficut habebat codex Gnecoram. Tertio cumdcm Ba­
ScIlione XXV. A ultima, qu* habita eft 14. Martii ,*eft.XXV·
filium dc Spiritu fan&o non aliter fenfifle, quam in codice L) anno Chrifti 1459. Joannes alio teftimonio Bafilii, EpiLatinorum fetiptometat.
phanii, At ha nalii, Didyini , A Cyrilli, dodrinatu La­
Μ.ΜΠ.
Scflioac XXII. Fkuentiat celebrata, fabbathi 14. Mar­
tinorum de proccflîooe Spiritu· fanAi iterum confirma­
tii , Ephefiu* explicationem auûoritatit ex fando Bafilio
vit . Que cum dixiflet, G rate i que inftituta hac de re pri­
Cetitm refutat . Joannet enim provinciali· verba Bafilii
vata collatione , ea omnia veritati coufooa efle cogno­
CC , Xf· «oim · Sfirim eccifiiti «bfua ,
vi flent, Grzcis omnibus privatim ia templo fanAi FranreB.
thlitSfiriiu , fic explicaverat : Spiritu· divinitatem a
cifci convenientibus, unico Ephefio excepto, vifum eft , petuar
FihoAconfequenter cifc accipit, quale nos non accipicum Romanis ineundam efle pacem, unionem A concor- uairi <·«
•uu·. Negat eam explicationem Ephcfiut ea de caufa,quod
diam : ideo in primis, quod tot fanAi patres doAtinam Latita·,
grammatici* przcepti· repugnet.
de proccflione Spiritus fanAi cx Filio procedentis profi­
Hac dcinccp* con troverfia omifla Ephefiu· intulit : Si
terentur . Cumque Epheftus obiiceret, omnes fortnfle
fil>M Hr Spiritu* procedit c* Patre A Filio, ergo Pater A Filiu*
codices hac in re corrupto»effe, oixiflctque comta eum­
fuat duo diverfa principia A caufz Spiritus fanâi, quod
dem Beflarion Niccnus, ifta ratione futurum, ut fubladUtu abfurdum eft . Befpoodct Joaonc* , confequentiam
tis, qu* ut ille putabat, mendis, fola papyrus relinquenegando, cum Spiritu· fanAu* reficiatur ad Patrem, non
tetut , unanimi confcnfu tnifti* ad pomitscem internun­
Ai.
quaterni* Patet», neque ad Filium , quatenu· eft Filius j
tiis , pacent ftc concordiam contrahi , modumque inled ad utrumque , quatenus funt fpiratores . Quare cum
cund* unionis a Romani* pontificibus praefetibi petiveunica potentia fpirandi fpirent A producant Spiritum fan- ,
Aum , ncceflum efle fateri. Patrem & Filium ipirationil E
‘
Qui dom iis optionem dediffet, ut rcl tcflitnoniit p·unicum principium conflitucic .
trum pro noftra lententia allatis acquiefcercnt, vel ipfi ponnhie
Poft hzc confirmavit id quod praecedente feffione at»
his refutatis alio· afferrent, vel de fui dogmatis pietate y7»fcritigerat , Gt«cotum codicem corruptum efle , quia non
aaa^sre contendentes , illud habitis defupet feflionibu* ptu*.
conveniret credere Bafilium circa ianAi Spiritu* procefprobarent : vel id quod finguli przvio juramento dixiffionem dubitafle, ac verbo far/an in hoc diAo , F»r/ën
fent , tarum ac definitum haoerent. Additis hifce condi­
pierutM re·*· eradi·, ufuna fuiffe. Cumque illud dnplici
tionibus, Grzci fere omnes fu* caufz diffidentes concluargumento confirma flet, ad diftindiu· enarrandum, quid
ferant, Latinorum fenrenti* accedendam efle . Renun^4Bafilius de natura Spiritu* fanAi fenicrit, Aquare contra
tiatum eft per imperatorem pontifici, difplicere omnibus ίζ/,ΐ,οηαη.
Eunomium haereticum feriben* Bafilius dixerit dc eo, /anfui»dtfputariooe· A contentiones, optari a lingulis ut dc r
H·»·· /Bular cra/irvar» d*Araaam , maximam partem
modo conjunAionis agatur, eutnque in finem utrimque
libri tertii exponit ·
reti* perfona defignemut : alioqur fejamjam ad abeun­
Scffione XXIII. quae celebrara fuit 17. Manii , anno
dum paratoseffe.
tat XU»
·«]·. Ephefiu* replicavit , Bafilium nequaquam de Spi­
Refponiiit pontifex mittendos efle cardinales , qui in
ritus fanâi proceiliouc illud quod Latini profitentur ,
r>riv«to conventu coram imperatore rcfponfuni referant .
frofillc ; eam h ita ctcdidi&t , contra facre ftiipiurr
Btcica dum h*C xuianquc hetent t jamque conventus
1807

coDgrcgatu»

ιβο9

Nota

in

Concilium

àu*ftV* ”*

1810

cougregatM efict » Refiariou habuit illam «ratioMm A />»>·» ad fyasbolamaddidifii j lamwe pontifictm ia
FtÎwinii dc pace ineunda , qn* ob fui prolixitatem edi» p·*ecclefia primatum mere , veruasqae Fetrà Gseceflorem effe , purgatoriumcxiftuct parunsqtre referte fiveinaxjrpofita invenitur . Qua abfoluta . Juliaaua pro fumato
ino , five in fetmcntato pane facramenrum eucharifti*
pontifice refponfutu» dixit . culpa Gtacorum lege» dc
naAa conventionum non fervantium t paucula» habita»
confecraretut.
Hi* ira pcraûis a duodecim viris umaque depuArê ,
fuifle difpntatiooe». Sentire igitur pontificem, ut quia
quae extant unioni» litter* Gr*ce fimul & Latine confcrire* commode aliter quam per difpetatioeem finiri noa
pt*, omniumqueeorum qui concilio interfuerant, fabpollet, neque fui» teSimoniitbafteautrcfponfem efier,
difputariooe» fc feflioae» renoventur . Cumque impera­
fcriptionibn» approbat* fuerunt. Perafto folenniterper
tor difputatione· ceflari, luliaaut eafdem renovati. ite­
fumatum pontificem facto > eaedem lifer* per Julianum
rum atque iterum repetivideat 1 placui* tandem quod
cardinalem primum Latine » deinde vero per BciSarioncm
fuxgefierac imperator , ut utrimque decem collatore»
Greet in ecclefia ruagoo omaiutn gaudio lcâ*& promul­
Privata ee>- ieftttuereatur , qui fi olfiet congrefG aon convenirent ,
gat* fuerunt. Poftquam ergo Greet genu dextramque pon- ^ti
tificis exofculati fuiflent, quefivit pontifex, curmarri■ finguli difibluto concilio abirent . Primo conventu La­
tini expofneniac , quid de proceflione Spiritu» fandi ex
monta fepararent. atiifque ritibus quam Romana cede- mBB».
Filio fentirenr dc crederent > illndqtie argumenti» fupra
fia in confecratioue uterentur t item cur non etiam pa­
pofitis breviter confirmarunt. Secundo Grarci auAoritatriarcham Rome eligerent t ipfique refpondifcnt , fe
re Tarafii confirmante» Spiritum cx Patre per Filium pro­
priora illa non fia* caufa docere ac facere, patriarcham
cedere. dixerunt >re dc Fxdiverfum Cgnificate. Latini B alibi quam Conftanrinopoli noa eligere .quia id fit prxtet
vero illud nequaquam admiferunt, ut pote quod ifta ra­
confuetudinem dc privilegia Cooftantinopolitan* ecclcfi*,
tione feqnecttut abfurdnm boc, duateuê in divini» ope­
dimiilifnnt.
«
ratione» .
Dumquehxc agerentur, Armenorum patriarcha lega- Armet»,
Tertium conneffum Grxci ■ com nihil haberent qnod
ti ad fynodum venerunt, pneviaque pontifici» veneratiotefponderent , fubterfugerunt : coaAi tandem a Latini»
ne 3r imperatori» debita falutationc , dixerunt, fc fuamconvenerunt ea lege, ut Latini feri pro declararent, quid
3ueecckiiam cum catholica conjungi, atque ipfum Cyno»
dc Spiritui fanâi proceffione , cjufve proceflioni» prin­
i decretum pie fervare velle . Quod cum magno omnium
cipio fentirtnt ■ Quod cum illi duabu» formulis hac de
gaudio acceptum effet, legati iidem magno honore afiëâi
re confcriptis praftititfent , petiverunt idem a Gr«ci»
una cum Grscï» Florentia difccdèrunt anno domini 14J9.
Gioci fcri- fieri · Obtemperarunt petitioni eorum Gneci, fcripfecirca diem menfit Julii vigefimum fecundum vel tertium .
p*o dcelantnt formulam qua profitebantur , Spiritum a Filio fiat»,
Foil fubfcriptionei circa finem extat epiftola quxdatn Euraat idem
rirr , <► haarir, , "^fradi, failli ac frafaadi· Acceptam
genii pap* de unione Armenorum &: Grrcornm cum La­
fidei formulam Latini declarari petiverunt, quia ue tem­
rini» inita, quaque hoc eodem anno menie Novembri ia
porali miftione pr*difta vetba accipi poterant , quam­
quadam publica leflïone fynodali Florenti* data dr feripta
habetur.
Γ
quam alii patre» dcxicrna Spiritu» faoGi procefiione caünde oeccffario colligitur Grxco«& Armeno» hucufqne hec fnoferavltm <lem acccpiuent. Gr*ci recufaruut 1 imperator Latini* fadeclarare
titfaAum putant, pontificem adiit, St Latinorum focorFlorcntix petmanfiifc 1 vel quod probabiliu» eft , eam- du» «Mola,
iccuf.at*
diam acculavit . Pontifex refpondit juftumefie, ut fuam C
< dem fynodum poft abitum Grxcurum & Armenorum ali- taquam fctipferaat, fidei fqtmulam explicarent, cum patquot fefiSoaibu* .quarum afta nulla extant, continua­
ticula Per qnatuor fignificat» habeat, dc fiatarirt, ac
tam : vel faltem ali.im quamdam ab hac œcnmenica fyno­
baariri de temporali mifConc dc «terna procefiione Spiri­
do divetfam, eodem anno 1419. decimo Kalcnda» Decemtu» accipi pofiint. Cumque hac de re diu inter pontifi­
bu» 1 quo die Icripra habetur prcdiüa Eugenii fy nodica
cem dr imperatorem aftum edet, dixifietque imperator
epiftola , celebratam fi.ilfe. H*c qu* ex prxccdentibu*
<uo» cravate a fententia antecefforum fuorum Jifcedefefiiombut excerpta fummatim reccnfui, ex Antonino ,
ta pone , neque fe conventum fuum tyrannice cogere
qui concilio ptafent interfuit, hic adictibenda effe puta­
vello : juflit pontifex totum Grxcorum conventum ad
vi, idque lectori gratum fore judicavi. Verba illiu.4 hcc
funt 1 (·« Εαχι,.ίαι gaa.nia i» laria rtfidtrrt, Grati ,
Poeitilcit (e venire . quo prxfente orationem recitavit paulo
res Ferrari* dc Florenti* „gefta», fmuCtlCiO ad longiorem
_,
., qua
,
Grace. h«. Stushuicreta
ptushuicrei a feinapcafos,
feimpeafos, afteâumque
affedumque pre
pro pace ineun
ineun-­
rii iffia, rr<.7<r
da
àa
’ ■ ·
1
1
a femper
femper <exhibitum
pluribus
.commemoravit : ac tan­
dem pciorans rogavit, ut omni pertinacia fepoiita , ad
fe/ialabat ctacilioot
pacem , unionem & Concordiam promotiores effician­
tur, fuamque quam edider«nt fidei profelfionera , ad evi­
tandas ambiguitates 3c tollendas obfcuritaies , declara­
rtimrmjiut f.rn, a<Jcrf*arrtar rat,,»,bat , .aid t*arad»m
rent . Quae cum Grzci fuo patriarch* (ofepho retulifJofephvs
r.ffa.adoyur prit dt v.ritalt Cbriiliaoa rtli^itai,. j^aifent, ille impetatoti nuntiavi*, fe pacem dc concordiam D
defiderate , A cum Roruana ecclefia conjungi velle , ctiamfi
Uadr tr (.ofl.-miatftli frafati fatriartha Ô^iatftra^
imperator contradiceret : ideoque rogare ut optatam li­
bi totique Graecorum conventui concordiam ipfe promo­
veat .
Hoc nuntio imperator plurimum perterritus & confteraaiui, otatione ad epilcopos habita perluafit concotdi.im
. .fini foi. Ajc »··· “»x rêvais R.fUra
dfj.lolitatm «►
qicundam effe , tum quia concordia utilis , difcordia ve­
urn.ii.y» f“a·» taatilii frr E»Stai»u diffitb.nt a
ro incommoda fimul A inhonefta fotet · Qua: cum impera­
tor dixiflet 1 Grxcorum cpilcopi omnes una cum patriar­
cha. prztet unum Marcum Ephefium . alu vo<c publice
'frafintum f»a\
profelti Iunt, Latinorum fentent iatn veram elle , lanûoruiu patrum doctrinam effe , adcoqne Chriftianum non
Concilio ai
effe , dignumque anathemate videri , qui contrarium fend»N»w rfl Cr fablicarat
Ferrarienti
tirct vel crederet. Cumque hxc pontifici nuntiata effert ,
iff* Eagtaia, raw /it<
egillctque ut dc ptocefiione Spiritus fanAi nobifeum gra­
na Dei convenientes , quid de purgatorio . animabns bea­
torum , primatu pontificis , de arymoA fermentato pa­
ne , deque divina panis tranlmutationc iennrent, feripto
/'«raw Trseiferaut voce profiterentur 1 eaque occafione cpilcopi dixil- E
w «Λ, *"r Fioreflttnriliam affrnti.atib», land,, fl.r'».}.»
fent fe purgatorium admittere, animas laoClorum perfe- £·- “*“·
Aam aureolam in celis ja.n confecuras elle , pontificis
grniar t» lender* tlat.iffit , ihfdia ri
Romani poteftatem umvetfalein fuper omnes ecclefia' ajar.t ad uf.radar, rs·, Srd dcitiÎit tit dtclioa-uit «
gnofccre > de panrs vero tranlubftantiationc luorum fen*" rrd. , alt.ra·» ,afar,.a,
. ata
tenti* inh*fitlent, e.sdemque occafione lofephus patriar­
Jafephi pa­ cha fubitanea morte defun.lus, paulo ante obitum feriZ.c4...
trcl.fia Pradirai.ro», .
triarche
pfillet , fe omnia credere qu* Romana tedefia creditae
fansentit
docet, Romanumque pontificem Chrifti vicarium agnoV·1··.
fcere . purgatorium non infitiati : inffitit Romanus pon­
tifex & impetravit, ut prxvia confultatione , feriprurai*''*' ,'· 4,'tr^ ·”·*·<"*·" . Patriarcha vrr. Caftai
tum A fandorum patrum inquifitione , otiam in reliquis
tia.f.l,,..», fit»», dreruw , f.ul, p,fl ift
Qaei m·. fidei controverfiis Latinorum lententi* accederent r nimi­
ta* Grcei
rum quod crederent A ptofiterentur Romanam ecclefiam
de proceffione Spititus latnfti non tantum pic (entire , ve­
!.. .
r-\
.--- ^racu ait natala, il
rum ct.aua licite fcconvenientiffime paniculam iilatnH~
lu, dcttrvtnat, r.fdtnttafafa 4-e„v<wrw prÊdicat.r»m

ficHico

1811

,BrùV.'*

FlOMlNTlNUH
emeas fartili A riratalit 0-Cnf

A

IL

18l2

fablitt trafitlarii , lata uirtijn dmntia

Mfniiftf. Heran fardlibee tfi bxretitan - J» allia ritibri
fait faibra inferlant banfin ( litet ratienabiliere, fiat ri.
taa ealefia tttidentalit fta genant) faernnt fernifi naaere.

OtSrru Lttiai diffataam iaUtm far traafverfan , fr,
<"**f*raae vrtfi ad anridian . Grati van angifiri tra~
tiddtUbv·^*^19*^ *4 ^failaaan: teteri einandaatai flari ni
ftidba» ifjtran trdinan faertran . lien faid nntriine
alijaiAeteryu , alifai ia déniai terra fabfiraeit tafrtit ft
datavervat, gt ta Latiaii faiden affanfti faat faatarr ;
dssavpr/capi, ornas Crlrfeafii radiait Praditamatt ia tineIndia nifervat eranree
Itgea deBrr vgngiFtt, & atriaffat Hitnttit fnkifini,
tan, fifinlentee 0 frf.
alter rrdiait dfibrran drgifinat 1 0 da· alii t Mae gear,
ratii CanaUnlatft atriaffae liagaa feritat dmiaat Λη~
v
a*
«rn
»·»»ν·>» O"r^s ·
vaxwsrwabrtfiiu, 0 nagifier faeaaet de M’erre aigre , fnfaadat
ti, ia faatiirtfarti faat difftalirr a tatbtliea fide , 0 ia
ibtelegai, eedMe Praditateran freviacialii Ltagebardia .
UUt fabjntraatfi ttrniiiiai aptfielie+jiiiii. (^aa dtnade iaeafifa errb+ refidebat diniaaefalnaae tarderai,,
β ilit ftalattran datnvit ia ritibae fait , jar a·» faat ttaferOi ^agtli , fai aaftr veaerat ex bafilea , deniffe
era vrritaien fidei , frrnitti , fitat 0 Grati , litu difniliabalt. ta Gratii tfifetfae Hitaetu , 0rfifcefatEfbefiirefiai a ntribai Latiaa ectlrfia ; ia alifaibat veri, fisa a
ant
faidan alii. ^rgaeat aaienix ea diffaeateeee fait
fide vera difitnfabaat , frebiberi ; at fard faidaneataat
• eafirnatiiait ara babebaat ia afa tiafenali elli aatiiai ,
fa Ut IfUfiti filai . Ut »»n,
d:claratt lit , fard illi fitat 0 cmra fatraria debtrtat atdiat aattn tii.iuiiri ttl atriaffat liagaa firitifinai fai·
dan , ^ai frinftifiine , fidiliffime c* rle fatam vtrba Lati·
aa argataiit nfrrm ia Grata nfftafali, 0 ytrba Grata
rjat iatar^ntarttar ia Lafiaa ,
Ptfi altfaai frifbitiea· 0 fabtiGi raiiian 0 rrfftafit.
I·*”
ari iadailat, flatait fartibai frtttdm fir Irtan at tail <■
h sheol" τί,Λ’**
paiifinai ia tbnltgUa fataltatt . ladatix
(<S piari- /*·* aa3nritam nalttran dttiiran Grate ftribtatian , at
«aas valet, ^nfiafi·, Cjritli, Didyni, Cbryfrfitni, 0 ataain* na.
gni tafilii, f»i babatar afad m ia augaaytaeratitaa faadUtatit 0 dallriaa , ,si ia libri ad Eaaaatian di Sfirit»

Q^ribui honoribus Eugenius papa pod fi ne ni concilii
Bellacionem affecerit , ex Ghalcocondyia recicari fupra,
verbo entilinn.
h jtaaidiniai. J Quo tempore concilium habitum fc
inchoatum fuerit, Oc quamdiu duraverit, e* iis qux fu·
pta fummatim dixi, evidenter condat »
t, S.J.
D*

C

Uni faid ditrrrt , fabtirfagian faafivit, arga.u bit ttfi.
lian ia ttlibrr ftriffifft, ftd ntadifi iatirfniaian , tan
ia trdicibatfait Grati ftriftit ftcan dtlatit btf niaint rite,
rinfar.
Miae i faat flant riditn tafilii ad Eaatnian Grati
tsirir·· <·**“' GffCwnw dr Ciafiaatiatftli a idatli, t^atdi habtr—
a f*r’ Sfiritanfaa&an « Patri
F‘lit prittdtri ; drfrtEstre
Fi- b*»f**ti nalitiaGrattran , ^aadftiUtit tirrafrraat feri·
lioque pro- fta tafilii, Filian [abtrabradt ia tffa frneffitae .

ΓββΑ·οι

ndtrt ft9,wr’

tditiiae tratilli flmatini, arbitre,

>.’.ir, S/L.

fthijnatitr btrifne ae jre baretite ·

Dum fynopfis noftra hiftorica conciliorum generalium ,
nationalium, provincialium atque dieeeefanorum au. mai.
forniiscxpriiuenda typotfiec* traderetur, venit in manus
meas recens ex Hollandia adveifum vulumen Hagx comi·
■ is in folio iuopreffum, hoc titulo; Pera biftrrea aataah
aaa vera inter Gratti 0 Lallat, ; five ttatilii Flireniint
• tafliJUaa aarrati» , Grati ferifta fer Sylvefiaan Sgarefnlan nngann ettlefiartban, atf re arm t fainfae trntigerie 0 intime taafiUariii falriartba Çentlan.iaiftlitaai, fti

g, <aH iatjfratn· Gratiran ditint ia fartibarfah flari.
fat ad fallen libri ad/etil ferenifim , faeratefiini , invidif.
msr babtri taUt Ubrtt tafilii G ran fit ttatiatatit, 0 UUt
ftatii taax ia mdian addaflii aaa fiaadan : rrfpadit drtaiaat tardiaalit diffat atirai frafrfitat j Dtniaa inytraSed qux fidet huic inlcripiioui habenda iit, quamque ti­
ttr , tan drtrtvtririt ad trrtanra vrain , tfnliii nagai.
tulus hic magnifice mentiatur, cum alia mulca declarant,
fittatian vtitran ama tieflra vtbifcnn addatrrt , a,<
turn illius operis auâor atque interpres. Qui enim ilie fit
<■»·■»«·<** iffa ixfrSart. Sii far Grati taafatati fatrt 0 d·. D vere Sylvtfitr ac barbarus Sgarafalui, fi temporum te‘viai. Hait dïffataliti i fraftai fai. Sid 0 aliii dirbat
ftetnhidoriam, Gcoxtaneo» pod.-riorefque fctiptoresitsbinviaitatei i» diffalatitni , dr«»ai navitli irrirm faan
tettoges , homo nihili, ignotus , ignobilis, qui unus Gbi
trafiffi faat, 0 ad
cediinonium dixit , illudque meadacidimum , negleûus
iaterarraiitar'» ta Κ··4·4 ettUfia diffifiû, afifliUta
haûcnus ab eruditis , fchifmaticus khxreticus , ac nationis
ftdifr fabjitiratit.
fux, que catholicam fidem cum imperatore, patriarcha ,
liti tanta Efbtfi,

epifeopis , ac principibus doûidimifque viris fufeeperat,
hodis luienlidimus illico deprehendetur· Neque alia ejufdem debet efle apud cordatos homines ratio, quam Atii,
aut Philodorgii de Nicxno, Nedorii dc Ephelino, Butychecis aut Diofcori de Chalcedonenfi , Hieronym^ Piagenfis de CondantienG, Albigenfium de Lateraoeafibus
conciliis differentium . Quis enim ignorait pored quid in
«r w inyeratiri Grattran 0- fmeribae tjai, at fieret fnbli.
judices, quid in adverfarios, quin in ipfos quoque inter·
ta ctattrtarii inter efiftefan Efbtfinaen frafatnn 0 Ciradum patronos advocatofquc fuos deblaterent, que crimi­
aiafiaa efifcifnn ;aa> fana ibi eelebrm . Un, faff, ,
na
objiciant , quas calumnias texant ,qui caufa ceciderunt
fiant arafat^,
__ _L_ C. -____ .
Λ />
rei ? Tales pleriquefsrxcùli ■ qui Marco EpheGno antidit i
ac fnuilis farinx contumacibus fchifmaticis , quam aper■*“ ntiimx veritati ac catholic* fidei adhxrcre maluerunt ; fed
Item patagiapho fequenu h*c t Ex r» fctUtu 1459. ia
de his alias conquerendi commodior occurret occalio · Ad
dii dtniaiea nrafit falii celebrata efi filmait nifia ia ttinterpretem Crcyghtonum venio , cujus effrenis inecclefiam catholicam < ex qua cum majoribus luis defertor pro­
fugit ) arque efferata rabies ex hoc ipfo titulo libri quem
faffodicit e veritatem amantium manibus nunquamdeponendum ,ex dedicatione , prxfatione , ac notis manifediffime eluccUit , quas fpurciflimis iu Romanos pontifi­
rttirjia n.,nana , tr tanfeffe, fidae ftces , cardinales , epifeopos, ceterofque clericos ac iaicos ,
taadam fynbtlan yasd taatatar ia eetlefii, Latiaii fer Givqui interfuerunt, quique fecuti funt, calumniis ufque ad
t·· , <► fnfer hit fafta declarati, filii tintala ab emnibm
naufeam txdiumque ledorum referGt · Quodque mirere
fideUbat Latiaii Cr Cratit r f»a fit iaeifi,. F.xtaijafia.
magis ipfam quoque vertionem ab hac hxretica lue in paEr poft recitatam epiftolam Eugenii h*c fubdn : Irrepam etierveKente noluit effe immunem . Conlule pag. ·.
tan alii, ad veri, tien fid.i rumi allait,
rian rtdirat , can cardinali, Pennae defiinaregitntn illan , C,nflanein,f,U ntram tra-

*”*· Gr<C' '■ ,rlk"· c··-·""" · Print
in. qoeram *«‘?t»eed/rrc a Patri, fed ,,,η a f ilii.
•
. rat enri/urium λ»Π i,...·
— ύ·-.·

, fttd Sfiritai fan.
Sttnad,, fn.au.r
>

,

-

-

1813

“r'iV" Aogustini Patricii can. SeNeNsif,’··^·····*

1814

tecuüum caofa celebrato, accaoa Je Nutooiberccafibu»
aa. 14 jt. habiti». Addidimus quoque Bimvimu/··» alte·
vcuijXÜn vir Kvrvu·* revrArrnr deva» *"γ^«ψν, ôrovj vw'raaa
ton ventum, Caroli regia Vil. qui ia ilia urbc fcequea»
rviyjdpw: ac fidem rorfioni»examinapru.
aderat, yuiXu fraise coa&ocn > ia quo poft variat altercatio·
deasleftor. -d* rara pr· m«ga$re ferrrra, food i» Aa.
nes audita» funt Eugeniipapo IV. & Saliiecafium legatio­
danwair tflAtlii ■·-.· K.oa ...bMpi/capom peariarvb.·
ne», refpoaiuatque a rege die 4. Nona» Septembri» a». 1440.
CrajlMriMpsHreoom diftrti»
pope aaacapm, <> f A»
ftataifte fc perfeverare ia obedieatia Eugeaii pontifici» ,
fitilift·» ffitrt iiftiiuii ray·· tthtviiejfrurt· .
ace alium recogaofcare Romaaam poatincem , quam EuAn quoties papa fubjedoa fib· archiepifcopos epifeopofgenium flt?· Quadam ia mifccllarai» noftri» hiftorici» jam
que fratre» compellat, eos ia fimili fecum fphraa dignk
ab aa. ·<» 1. edideram decerpta cx fiiftucta AuguftiaiFa«
tstia atque cmiaeati* couftituit ? ace in Graeco textu nac
triciiSeaeafia, quamataanexaratam atque exsiblioche·
scperiuauu. Λ» M»ntjiMtifffn
ca Chriftiaailfimi regi»defcriptam pene» me habeo. fia·
liuH/tifrin feti» httr etlefie» rtftrtieei* : yramyram
ierret «mbfpMM·. & tertittu iiaitifn) , fi y·ΰ papa vrrtiu» vera fuerit iategram oculi» legentium fobjicere, quam
vatia biac inde Tegmenta ac particula» properare. Se il­
»i rrasieam rvrararw t nam aoo parriarliti» mf. exemplan. quod exeat Roma ia Vaticana bibi io·
tbarn Csq/Uaaip4poUMWH· , /ird C*q^4MMwg«(û«raram
jtritfi». Omifitreddem .eraoewfrao^fMXFt*·
theca, plurima fine delibavit Horatius Jnftiniana»· Noa
fui» omnibu» numeri» abfolatum illud opus » five fummaac dc luo interprecacioaem prccedentinm verborum , qua
nemini cordato ia mentem venire poterat, adjecit : C<rium aâorum concilii Bafileenfis ( multa quoque ad Flo­
rentinam
fynodum (pedantia identidem inferuntur) jufia
uti··, naocivisatir, foqfi ad/acca/orem Perri jor «Prora B
Francifci cardinali» ricolomiaei aa. 14*0- coolcriptum hic
itiftriiiirtt, ad feniercke» laomm rog/aea wpeUxriaw.
ScripGt fanâusGrrgotiuiad Auguftinum episcopum Ancrhibcmu».
glorumr quit t.idenilidtmen»colligat ju» Ac curam An­
Obse&vatio tertia Philiffi La*··. S.J.
gi ia ad papam, regimen tantum Aegiorum ad Auguftin»m pertinuifle i ήτ»υν» ptsvst tevvuor », vüwpag αολ·'.
Promitfaiu jam Cepe fxpiu» Auguftini Patricii futnHura fubminiflrabunt cbtholic* veritati» amatoribus
maru, tibi nuac ledor exhibemu*, d« conciliorum Baficeleberrime advcrfu»c/uidcmR.obcrtiCreygtoai prolego­
leenli· ac Florentini, iifdcmque fubnexorum Laterancnmena exercitatiora» Rom* anno fuperiote cxcufu in 4.
C» ac Lauianeafi» hiftoria, a pluribus jam eruditi» viti»
opera V. C. Leoni* Allatu omnium quotquot vivunt G rm
expetitam . *abHotatiojuftiaiano,OJolrico Riyaaldo»
corum eruditiditni ·- a quo etiam & reliqua expe&amus.
aliifque ex MS. Vaticani* allegatam. No» eam debemus
quibu» Sgutopuh infanat atque ad ver fu» Latino» omnes,
apographo, quod inter ichedai bibliothecm regii Chriiifque adhcreicente* concerta neo i fuot fucco lolligini* wftianiilimi reperimu» atque exfctibeiJum cutavimu» . Sub­
fertillimx narratione» refellantur.
jicientur reliqua eorumdem conciliorum fupplementa qu«
nobisoccurrerunt. Qui»enim omnia podit .ctiamfi maxi­
me conetur, voluminibus fui» comprehendero? Suficiec
OlSERVÀTlO ALTESA PhILIFH LaBSE , SJ.
editiotiet preterites quampluribu» de novo additi» locu­
pletare: βί liquid momenti alicaju* inciderit in manu*
în eadcss fynopfi hiftorica moauimu» illuftrifitmam
Spoadanum noonalU collegiflc dc Λ^μμμ concentu £ noftra», aut ab alii» interim typi»exeufam lie, uni alte,
rive tomo refervere,
mcnfe Manio an. HJ»· & de altero quoque i* eadetu BaliAn

no S UMMA CONCILIORUM B A S I L I E N S 1 S, ~---Florentini, Lateranensis, L au san ens is , &c.
cubist"

C*^’*TI
‘

Auftorc Auguftino Patricio canonico Scncnfi , juiTu Francifci Piccolotninci cardinalis
Scnenfis, anno reparatx ialutis human* 1480. confcripta .
P R Æ F Λ T I O.

liutn ce'ebrari oportere poft triennium in loco ab
Alexandro, vel ejus fucceiiore nominando. Verum
extindo infra annum Alexandro Baltbafar Coda
u At ad fedandam diuturnum. & pcmiciofi(li­
Bononis a fenatu ei iubrogatus eft,Joannes XXIII.
mum ichilena, quod eccleliam Dei, per annos
qui inftante tempore indidi concilii,
circiter 40. non line gravi tcipublicç Chriltiame denominatus;
­
illudRoms julfit conveniri. Bulla interim ( ut
trimento vexaverat, generale concilium Conftanajunt ) procuransne concilium, quod timebat, ri­
tix in Germania legitime congregatum eflet, procuianteSigifmundoCulare, & praclidente ab ini- D te celebrati ooflet. Pulfus deinae Joannes prrter .
opinionem Roma a Ladislao rege Neapolitano
t io Joanne XXI11. pontifice tnaximo ; tandem unio
Florentiam concept : ubi petenteSigifmundoCc·.
& pax reperta eft, & omnis (editio fublata. Poft
fare,& urgentibus cardinalibus generale concilium
mortem namque GrcgoriiXL Romani pontificis,
Con ft antis in Germania, indixit ad Kaleadas Nocnm Urbanus VI. Roots illi fubilitutus eflet anno
vembus anno ialutis 1414· in quo concilio Grego·
ialutis 1377.nonnulli cardinale*, ieceflîone fait a ,
quod dicerent ilium per tumultum, & impreflionem
rius per procuratores pontificatu fe abdicavit. Joannesdefuga, retradus ac privacuseft : BeacdiRomanorum extortum elle , poft tres rncnlcs Rodus etiam cxaudoratus& damnatus. Et communi
bertum cardinalem Gebenncnfem in Romanum
omnium patrum lententia MartinusV. Romanus
pontificem apud Eundos ( Joanns regins prsfidio)
pontifex appellatus, quem omnesChriftiani aliis
confecrarunt, Clementem VII. cum appellantes.
pofthabitis, ut Chrifti vicarium 1 u fcc per un t uni­
Urbano dcindeRomc fatis fundo,Bonifacius VIII.
cum & verum. Hrc fanda fynodus Conftantieniucceflic, & illi Innocentius VI. & paulo poft Inno11» inter alia multa , qos fandil&me ftatuit ad con­
ccntioGregorius XII. Clementi aurem antipape,
poft annos xvi. Avenioni decedenti, Petrus dc Lu­
firmandam unionem fidelium, adextirpandasbsna fubrogatuseft, EencdiAus XIII. nominatus: qui L· refcs,qux pluribus in locis invalefeebant, &prrIcrtim apnd Bohemos ; ad emendandos mores, ftc
per tempora concilii Conflant icnli», & eti.m diu
clericorum vitam, decretum illud promulgavit,
poftea m fua pertinacia perieveravit. Cardinales
utriufque pontificis Gregorii fcilicet & Benedicti,
quod Frequens appellatur : quo lancitum eft ut
quinquennio poft finem Conliantienlis concilii,
cum illis abrogationem pontificatus, quam pro unioneecclefir in cleft tone juraverant, perfuadere
aliud concilium celebraretur, 8r illo finito aliud pet
non poflent , communi confilio Pifanam fy nodum
icptetjnium , 8e deipde fingulo quoque decennio
conveniant prefules ad concilium generale : lo­
celebrarunt. In qua Gregorio & Bene dido exau•ftoratis, Alexandrum V. Romanum pontificem le­
cum autem futuri ^oncilii voluit femper nominari
gitimum dixerunt, fed cum Gregorius & Benedi­
permenfem ante diflolutionem prssfcntis a Roma­
no pontifice , approbante & confentiente conci­
ctu» decreta concilii Pifani, fpernente» dignitatem
retinere conarentur, & pro duobus tres viderentur
lio . Quod Ii pontifex non adellct, voluit ab ipfe
efleRomanipoa'.iücea, ftatutum eft aliud concit
concilio. Przdidi autem temporis prorogatio­
nem

C

i4ja.

têi5

1'r.'v.w’ Historia COMC. Basii. Faorbmt. &c.

«8ι6

t1' 1Ο Mmomnino prohibuit; abbreviation·» ex caufa A protcftans per mc non ftare , quia decreta SS. concooccffit; locum vero eoncilii icmel Maiutaat
ciliorum impicantur.
Chbi"
wk
··**·voluit ροβχmotari: nequea pontificemaxiMi nifi urgeatibua Mceffitatiboa, bellorum vi,
pedis fc bujofmodl. Ex tone deconfiliefacri fens,
Ctefiruc/»r tcfctCM ctrjiulii Ctftritû th battit.
sus, ad votam natienis Italia à Papia arbsaomi■ataeft pro fatum concilie poft quinquennium,
* adventante fine quinquennii Martion· pontifex
mt st hcc Martinas pontstex Rom» moritut
anaovi. fui pontificii apoftolicoa facro· associo·,
eodem anno , Se Eugenios IV. ei (abrogatas
qui vice fua concilio pnsfiderent, Petrum archieJuliano cardinali (anâi Angeli pridie Kalendas
pifeopamCrctcnfem, Jacobam epifeopum SpolcJunii injunxit, ut rebus Boemicisconfodis, Ba­
taoam, Petrum abbatem Rofacium, ac Leoaarit leam ad concilium fe conferret : ibique fi onrfudamFlomUMm ordinis Ptadieatonu· generalem
lesjofto numero conveniflè cerneret, ficut Marti­
magiftram Papiam tranfmifit, cam plena poteftanas ftatoerat, apoftolic» Cedis nomine prsfideret
ce omnia tradandi, 8e agendi, que rebut rafte
fecundam Coaftantienfis fyaodi decreta. Juliam»
conficiendis cdentopportunajAconciliumipfum, g autem cardinalis legatus acceptis mandatis ab Eu­
( fi ret ita exigeret ) ad aliam ipfisu nationis urbem
genio , cum occupatus adhuc effet in expeditione
tranfmutaodi : fedemque poft ieptennium pro alio
Bohemica ( Martians enim ei injunxerat, ut fi Baconcilio ftatuendi iecaodum decreta Conftautienfis
fi lec congregatos patres non in veniret , rebus Bo«
fyaodi. Veram cum (oriente peftc patres Papia
hcmicis incumberet ) fuos nuncios mifit Bafilcam,
pellerentur, eommoni confcnfu Senas concilium
qui nomine fuoconcilio prsfidercnt, quoad ipfe
transferre placuit. Convenerunt igitur undique
commode poflet, venire, neque multo poft ipfe
patrescum apoftolicis legatis fynodum perficien­
fequutus eft, Bc Bafilec concilium inchoavit.
tes ad annntn (alutis 1414. ibique poftmulta, qus
utilités ianxerunt, Bafilea urbs Germania fupra
III.
Rhenum, pro futuro concilio ad fepeennium eft
nominata, pontificis Martini anno vit. pnsfidenSESSIO PRIMA
tibusipfius concilii Senenlis, & omnibus nationU
bus pari voto decernentibus. Appetente termino
Ciuilii Btfiltnfit.
qaoBafilc·concilium celebrari oportebat, Mir.
unus pontifex eam adverfa valetudine premeretur, (
nno (alutis 1431.feptimoIdus Decembris.
anno (alutis 14$ 1. pontificii vero (ui 14· Kalondas
Cum jam (upra tres menfes patres qui ade­
Februarii, Julianum Ccfarinum cardinalem S. Au*
rant Bafilen , una cum legato apoftol ico decebas
geli legatum apoftolieom, qui nomine fuo , dc
gerendis confultaflcnt, primam (effionem publiée
>R. E. Bafifeenfi fynodo prsfideret , pramilit;
tenendam ad 19· JCafendasJanuarii ftatucront : idcum plena potcftate omnia agendi , tradandi Bc
que publico edido palam nuueiarunt. Pracipicconcludendi, quat ad reformationem ecdcfiafttci
bat enim omnibus quos conciliis interdie more
flatus, adhrrefes ubique extirpandas, ad redumajorum oporteret, apoftolici legati pnsfidentis
dionem orientalis ecclefi» , ad confervationcm
Sc concilii nomine, ut fubpomis juris die dida
ccdefiafticu poceftatis, & ad communemomnium
in cathedrali bafilica convenirent. Ut autem ftaChriftiaoorumutilitatem, tranquillitatem & pa­
tuta dies advenit, congregati funtpatres in bafili­
cem necefiaria, & opportuna viderentur , ac de
ca civitatis ; & Perhibertus epifeopurCboftaaticn*
omnibus cog no Icendi, ftatuendi, Sc concernendi
fu rem divinatu celebravit, Spiritus fandi gra­
cum corticata, Sc confilio patrum facri concilii.
tiam cxpoftulans ; tum aliis iupplicationibos &
precibus rite peradis legatus apoftolicus pontifi1 caii habitu prrfidens, circumdantibus aliis prelatis, mitra alba , pluvialique ornatis concionem
Tri»cifi»» ciuilii BufiUcofn.
preci aram habuit: fingulos exhortatas ad ea ftatuendum qua Deo grata, & rcipublica ChriftiaZXuuto igitur Nonas Martii, cjufdcmanna falutaria effe cognofcerent. Deinde ConftanV J ni quo dic fecundum decreta Conftanticnlis
tieufispreful, ut luggeftum afeeodit, (acrofaniyaodi inchoari oportebat concilium Baiilccafe,
da Baulcenfis fynodi nomine dccictum ConftanVewliMt». Alexander abbas ° Virziliaccnfis ordinis S. Bene­
tienfis concilii, qood Frequens appellant, de con­
fitdidi, Educnfis dicecefis., vir dodrina clarus, con­
ciliis generalibus frequentandis perlegit. Tum revocatis canonicis, & collegio ecclefix Balileenfis,
cenfuit ut Papienfe concilium per Conftantienfe
ac plurimis aliis viris egregia virtute predicts. Vi­
fuerit indiftum, Sc deinde Senas translatum : In­
ri fratres ( inquit ) noftis , quod nudius tertius
de decreta Senenlis concilii recitavit ; quibus Bafianni feptem completi funt a line concilii Senenlis,
leenfis fynodus poft feptennium indicebatur. Pote fecundum illius , & fanda Cunilam ieniis lyno­
ftremo approbationem primam Martini V· ponti­
di decretum heri Bafilcenfe concilium in hic veftra
ficis maximi, & facultatem pnefideodi in concilio
urbe erat incipiendum; ad quod praelatos omnes > Bafileenfi Juliano cardinaliS. Angeli datam, Sc
quorum iutercft abfq; alia vocatione fub pcenis ju­
deinde Eugenii IV. publicis documentis omnibus
ris venire oportebat. Adfum ego obedient i* filius
oftendit.
paratas alios qui venturi funt ad conci liumexpeDemum decreta infraferipta legefque a con­
darc,8t nobiicum inierim ,Secum his qui venerint
cilio fanciendasrogavit. In primis conciliumBa­
otn nia agere, que pro faluteChriftianas plebis in
filcenfe congregatum canonice, ac legitime con­
conciliis tradati confucverunc, prrfertim prorevenin'? cx audoritate Conftantienfis Sc Seoenfis
dudione Huflitarum ad viam (alutis , procenfura
conciliorum , &■ Martini V. Se. Eugeni IV. Ro­
morumccclefiafticorum , tam in capite, quam in
manorum pontificum approbatione Sc decreto ·,
membris, Sc pro pace Sc quiere omnium Chriftiaio eoque prcliderc apoftolic» fedis legatum : pro­
norum, rogans vos omnes ut locom aliquem ido­
inde generale concilium ab omnibus eflccenfenneum , Sc horam congiuatn (latuere velitis, & re­
dnm , omnefquc qui ex lege concilia generalia ob­
bus gerendis concilii nomine mecum incumbere,
noxii funt adire, hnc venire oponcie - Verfari
autem

I

A

I

t8t7

AvoeiTimi PatmiciI can. SiNtwsif/'·;·······

1818

autem debere bane fondta· fyMdoa toth viri- A gad, adt<M convenait non MÎMtjatKMiM efoe  BB^~
A ■ ■ ·
tdzoeos tansmultis &··£·!· rubus agtadis. Jam
Christi bus in prim is ad cstsspaudas bmcfcs ea ecclefia
Dei, quz multis in loci· puilufont: turn ad paprsdem fob Martino pontifice craAatn· foi Em de repa.
it I·.
candos Chnftianorum animos, fedandafquefidcunione orteut alis ecclefiz cum occidental!, Joutslienicontentione»; pofttemo ad more» vitatuque
nem Pai*ologuaa imperatorem , fir Jofeph paelericoram, Λ populi Chriftfoni ubique rettitucntriarcha· Confiantinopolitanum oratores ad fe
do·, emeodandofouc ; licere omnibus qui in fyRosnam mitifse , qui cncutioucm conveosorum
Dodocflent, libere loqui , proponere, A coâfolcre
cum Martino nomineccclefi* Grrcian· expofeede oatnibM rebus ad militaient publicant fpeâanrent. Expedite admodum reipubl. Cbriftianc banc
tibRs.
Gmcorem * Latinorum unionem, nihil utilius
falubriufque hoc tempore fieri pofse, illis Bafi­
Dectvtom Toletani concilii de modefti» , 8c .
leam adire non facile efse. Et çx tribus Itali* ci­
gravitate fervandis in fvfliooibos , Ac delibera­
tionibus czneilti comprobandum. In eo contine­
vitatibus oblatis Roma, Bonoqia Se Ancona,Bo­
tur in facris feflion ibas nemiqi licere clausoroGs
noniam elegiisc; non efse tantam occafioocm omitaut inconcinnis vocibus pcrftrepcre, fallaciis
tensfo·· neque ullo modo fperoendam tot popu­
vanis, immodeftis rifibus, oblimatis d i fcept at io- B lorum ialutcra. Non pofse rurfos vocari patres ad
concilium Bafile* fine temporis prorogatione ; In­
nibus, jurgiis, contumeliis, aut ineptis conten­
tionibus concilium perturbate, irritares, perturterea diem Greets prom i Isa m adventare, eodem
tempore duobus locis congregari ecclefiam non
batorefque homines ejtcendos efle , pronomina­
licere, neque (i id fieret, poiset utrobique efse
tiones aut praelationes in fedibus, aut titulos in
rebus gerendis cuivis adicriptos nemini noceie
fynodum generalem, Se bis convenire laboriofum
omnibus, 8e plerifque impoiibile. Audiifoe prraut prode fse, nemini jus, aut dignitatem quoquorerea patres qui Bafile* efsent hcreticos Bohemos
modo addere, aut demere, fed unumquemque in
publice ac legitime damnatos. Conftantienfis ac
prtftino flatu conditioneque, qua ad concilium ve­
nerat permanere . Decretum Conftantienfis con­
Senenfis conciliorum audoritate, nunc iterum ad
difputandum , & contendendum fuper damnatis
cilii quo impedientes, aut quoquo modo moleft an tes eos qui veniunt, morantur, aut redeuntes
articulis provocafse in dedecus Se contemptum
apoftolicz fedis, facrorum eonciliortim , fando­
• concilio graviifimis poenis coercent} illis ipfis
quibas muldantur excommanicati lingulis annis
rum patrum decretorum, Se imperialium legum
in cena domini, approbantur & decernuntur in
Jubentium damnatos hzreticos non audiri . Ad
illos qui quovis pado perturbare , impedire, pro- C i*c adjungi adverfam valetudinem, qua in prin­
cipio fui pontificatus correptus Iit, non facile efse
rogare, feudifsolvereconarentur Bafileenfe con­
cilium graviter animadvertentur. Omnes qui in
corpori per morbum confrado tantum itineris con­
concilio interfunt, omnium fuorutn benefactorum
ficere ; &.· res magnas qua imminerent prefentis
frudus integre ac fi in ipfis beneficiis reliderent
pontificis, Se facri fenatus admodum indigere. Fo­
percipere oportere. Poftremo quofdam deputatos
re fi ad annum cum dimidio res differatur, ut recu­
perata valetudine ad locum viciniorem, & ipfe
feribas concilii qui aâa publica annotarent, alios
qui feribarum (cripta emendarent. alios qui con­
cum Romana curia facile accedat, & tempore ma­
gis opportuno orientales Se occidentales conve­
cilii negotia promoverent : alios vero qui pro
meritis At dignitate cuique locum , & fedem in
niant frequentiores . Adefse pretereaque plures
alias caufas quz hoc fieri (uadeant qua literis ex­
concionibus aflignarent , his omnibus communi
patrum confcnfu legitime decretis atque firmaplicare non efset tutum, neque reipubl. expedire
tis prima feffio foluta eft.
omnibus effe notas, eas venturas in lucem cum
tempus fuerit; H*c Ac multa aba apoftolicus om­
nibus Chriftiani* manifeftavit Eugenius, eademI V.
D que utriufque ordinis principibus przfcripfit, juffitque Bafilea patresdifcedere» & ad Bononienfe
Diffiletit tteCilii Atfilttnfti Λ E «fiais.
concilium ie omnes przparare.
um hzc Bafilcr aguntur , Eugeni us pon­
ti tea macimus , Roma ad x v. Kalendarum Januarii fui pontificii anno primo, ex fenUteri Sifletnfi»»
iifftletitBtee ewilii.
tentia facri fenatus audoritate apoftolica conci­
lium Bafileenfe dilaolvit : legatum fuuru cardi­
atr as autem,quiBafile*convenerant,his
nalem Julianum revocat, & aliud concilium Boauditis, literas Se epiftolas per univerfum
nonizpoft annum cum dimidio celebrandum pu­
hriftianumorbem pridie Kalcndarum Februarii
blice indicit : cui per iciplnm cum fand* Romane
anno falutis 143a. datasdifleminarunt : afferentes
ecclefiz cardinalibus precise pollicetur. Tumdevago rumore fe accepifle vulgo ferri Bafileenfe CÔcennio peft finem Bononienlis concilii aliam fy­
ciliutn diflblutum efle -, falfos efle hos rumores > ne­
nodum Avenioni congregandam publicis ediôis
que a quopiam admittendos , Convenillc patres
decernit: vocatque ex eo tempore per apoftoiicis
literasotnncs , qaos generalibusconciliis interei- R Bafilez ex omni orbe Chriftiano; conftituifleque
generale concilium auâoritate Conftantienfia ,
feSS. patrum decreta volunt· Caulas autem hu&: Senenfis fy nodorum, Martini V. & Eugeni i IV.
jufmodi difsolutlonis, & revocationishasefse difRomanorum pontificum; adefle apoftolic* fedis
femtnavit. Patres parvo numero non fupsa decem
legatum, cum plena potcftate, omnia rite fervaBafilez convenifse ; quamvis tempus prxfcriptum
ta . Non efle credendum Eugenium pontificem vi­
feptennii anteo/to menfes efset elapfum: neque
rum integerrimum Ac fandum , tot majorum Se
videri «quum a tam paucis epifeopis univerlz ec­
fnisdecretis velleobviare, ac Spiritus fandi ope­
clefiz leges preicribi : Rigere hyemalc tempus ;
ra velle impedire, fe autem in publica feflione na­
neque verifisnile efse illos, qui nondum venerunt
tui fle in concilio Bafilez legitime congregato
in pofterusn venturos : Bellum exortum efse inter
perie verare, neque ante inde difcedere quam om­
"PXiiip- " Joannem Burgundi* , At Fredeiicum Auftrizdunia propter qu* convenerunt Deo benevolente
ces: omnemque circa Bafileam regionem cx bello
rcâç componantur. Proinde monere orareq· omvexari : proinde non pofse patres tuto illic congrcnes

D

V.

i8i9

Plorbnt. &c. >r· ·/«···«

1”îV."‘e Historia conc.

i8bq

A Β M e nes ut ad concilium ventant, quorum intereft, ci- A velint, nomine Bafileenfis fynodi Ar aliorum quos
HWO.
CaaisTt SM Pro ’“Utate poblica votis k opere, omnique
defideraveriat. Mittant Aripfi publicam fidem ut Chh,ti
l4,i.
ftudioir diligentia faveant. Titulus autem lite*
Ac noftri ad eos podint commeare. His acceptis,
14p.
Pragcnfes cives ( ea enim civitas regni caput eft)
rarum conditi hojufmodi erat. Sacrofanda gene­
literis refponderunt accepiflc fe facri concilii Ac
ralis Bafileenfis fynodus in Spiritu fanâo legai me
fuas epiftolas gratiflimo animo (quandoquidem
congregata generale conci Hum faciens, Acunivercaritatis , Ac benevolenti· plena cflent altriceffalemecclcuamrepnaicntaas, Arc. Di leâo eccle­
que pacis Ac nnionis) fed quoniam pa de quibas
fie filio N. falutcm k omnipotentis Dei beoediin iliis agebatur, fpeâareat ad aniverfum re­
âioacm.
gnum , fe non potaifle inconfultis aliis provin­
VL
cialibus concilio refpondcre. Indixifle igitar con­
veniam totius regni ad Idus Februarii Prag·. OSESSIO SECUNDA,
rare ut Nurimberga aliquamdiu praftolari ve­
lint, futuram ut brevi bonam proceram , Ac po­
n xv. Xalendat Martias , deinde convene­
pularium Bohemia mentem cognofcant : interim
runt fecundo patres in publica feflione, k
qui Bafilec foot, caufam cur non referihec communi confenfu ftatucrunt, facrofanâampatribus
B
pferint nancient , mittantque fidem publicam,
fynodum Bafileenfem audoritate Conftantientis ,
qua ultro fuerant polliciti crebris hinc inde lite­
k Seneatis conciliorum, jubenreque apoftolica leris datis, tamdiu Bohemi ftasuunt Egra, (urbe
deindiâam, canonice Bafilea congregatam, at­
haud longe a Nurimberga ) cum oratoribus con­
que inchoatam efle. Decretum Conltantienfis con­
cilii convenire , ibi traâaturi de modo conve­
cilii quo declaratur generalia concilia legitime
niendi cum concilio a & de fide publica pro le­
congregata a Chrifto domino immediate potcftagatis fuis conficienda.
tem habere » eique unumquemque obedi re opor­
tere, etiam fi Romanus pontifex fit, in his que
VIII.
pertineat ad fidem, Ar ad generalem ecclefie re­
formationem approbatum, initaurarumq; Aliud
C·χχruaris ttdtpe Gtllktu Bitnrlt.
etiam decretum innovatum, quo fynodus Conftantienfisftatuit non parentes conciliis rite convoca­
NTKKB& Galliarum prei at i dum contrariis
tis gravi pana mu I dandos, etfi fit Romanas pon­
Romani pontificis , Ac Bafileenfis concilii
tifex . Bafileenfem fynodum legitime in Spiritu
mandatis vexantur, hinc a patribus vocantur ad
fanâocongregatam a nullo, nequeêtiam a ponti- C
fynodum , inde jubentut Bononia ad tempus
fice maximo , diffblvi , prarogari , transferrive
-convenire . Juflu regis ad tertium Kalcndarum
polle, lineerprcflbipfiusconcilii aflenfu. Patres
Februarii Bituris congregantur , ibique ecclefia
m concilio relidentes, aut alios quoflibet ad con­
Gallicana commuai coafenfa declarat concilium
cilium pertinentes, noa pofle a quoquam, etiam
Bafilex legitime effe congregatum, neque inde
a Romano pontifice, revocari, citari, aut quovis
pofle aut debere quoquomodo transferri : Ac
modo moleftari noa aflentiente concilio ·, neminem
non modo utile efle , k conveniens concilium
ad concilium profieifei volentem impediri, aut re­
non diflblvi , fed nece flat io Bafiles efle perfi­
tardari debere, panas k cenfuras a quovis judice ,
ciendum propter res Bohemicas : Bohemos he­
Ac a pontifice maximo contra tales irrogatas nullas
re 11 cos multitudine Ac ferocitate infuperabiles
efle. Neminem licere ante finem concilii difcedcre
elle , fcpcque noftros milites Ac nemine profefiae venia prefidentium concilii t tunc autem re­
quente ab eorum' facie fugiflie , vocatos ad con­
cedentes dim ittant alium qui vices fuas gerat. Pocilium fub fpc reconciliationis, &: pacis jam con­
ftremo additi funt promotpres duo facn concilii;
ditiones acccpifle , & legatos defignafle , fi ve­
k notarius uaus , & fecund* feflioai finis da­
tas eft.
D niant, Ac unionem recipiant ; nihil felicius poffe dclidetari ; magnafquc efle habendas Deo Ac
VII.
concilio gratias: Si enim in fua perfidia perti­
naciter perfeverent, facile ab univerfali ecclefia
Btfetli hvvittiuer λΛ ttetilhu»
pofle decerni quo paâo funt coercendi ; Ac ipfis
auferri querelam il'am , quam fuper catholicis
NTBX hac camfynodui jrm binis lireris Boinculcant, fe inauditos fuifle damnatos . Nimis
hetnos ad reconciliationem , & concordiam
provocaflet; tandem nuncios duos ad eos delega­ Ecrniciofiflimum efle ecclefia Dei permittere
anc herefim diutius vivere, qu* jam pluribus
vit Joannem Nider praedicatorem , Ac Joannem
in locis non fine gravi periculo ferperc incipiat.
Mulubrum Ciftercienfium ordinum profeflores,
Si transferatur concilium ; Bohemos non ventu­
qui cum non auderent Bohemians ingredi , in
ros , prxdicaturofquc ubique ccclefiam Dei ab
hanc fententiam er Nurimberga feripicrunt nonis
eorum facie fugifle . Proinde Galli* prslatos
Januarii 1451. facrofanâam Bafileenfem fynodum
concilium adire debere „ Ac legatos mittere ad
inter alias curas quibus aflidue profalute fidelium
Eugenium pontificem rogaturos pro reipublic*
urgeretur, nulla magis lollicitari, quam proredudione& reconciliatione Bohemorum, ferre ini- E Chriftianr commodo, ut concilii diifolutionem
revocet, iinatque Bafilec fynodum efle; in qua
3UO animo tantam inter Chriftiani nominis viros
falubritcr a patribus incepta poffint abfolvi. De­
lifcnfionem , tam crudeles & inexpiabiles inimi­
legatus eft ecclefi* Gallicane legatus ad pontifi­
citias , tot iniaurum Chrifti fanguinem redempta­
cem archicpifcopus Lugdunentis ; qui hzc om- .
rum jaâuram. Monere igitur, orare, & obfecrare,
nia patribus qui Bafile* erant literis nunciavit,
ut depolita jam tandem feritate, cogitare quae pa­
eofquc exhortatus eft , ut cum fummo pontifi­
cis funt , k unire fe reliquo Chriftians reipubhe*
ce, qui caput ecclefiz eflet , modefte agerent .
corpori velint. Proinde defignent legatos luos ad
His auditis patres concilii literisGallorum regi,
concilium cum plena poteftate; Inventuros fan­
quod hoc heri procuraverit , gratias agunt ,
dam fynodum optime ad reconciliationem anima­
orant det operam quamprimum Galliarum prztam , modo ipfi falutares conditiones, honeftaflati petant concilium . Ipfequc legationem inque afferant. Ut autem tuto ad concilium proficifiguem mittat. Futurum fi hoc fiat , ut fynoicipolfint, mifluros fe >d cos fidem publicam, (i
CentiL
Tom. XXXI.
Tv
dus

A

I

I

1831»* ·;.··, y··4 AUÇVSTINI pATBICII CAM.

Sbnb NS If, ···',·”"’*■·

1823

dos tantis
~ QU*
tanti* patribus
petrina* aufta,
ama*» Sc
« tanti
s«n·» regis judicio A ca , durante concilio eloAionam futami pontiff- Asse
---------------------------------cis futuri nulhbi fieri, pofle nil* m ipfo conci- Cxaisvr
Cmtim approbata , tuto confalerc rcipublica
poffit ,
lio, alibi faftam irritam efleacnullatn. Elcfto- i«j*.
Hte
Nem confulroribw* regis : idem pkrifque uiiis,
res, elevlum , dr in eum confanticntcs fidelium
qui apud rogem auâoritate Sc gratia valebant
communione privatos atque ab omnibus digni»
Icubanc . tùgdunenfcm autem profulem quod
tatibus, a nullo alio nifi a fanda fynodo pofle
cum hujus decreti auâorem putabant , maximi*
abfolvi . 'Pr*latos
principcfquc omne* utriuf.
efferunt laudibol, illumqnc vehementer exhor.
,
laqsur, ut diusifl* legatione ad Urbem, quam
que ordinis
liais occlcfiaftrcoa,
ccclejiaftrco·, *
9c fasculares
fecula res , ac ouom- „r
lies
alios,
quos
ex
lege
conciliis
Inutilem arbitrabantur, concilium quamprimum
1
“ 1intereffe ©por- *
tçt , abfolutos a juramentis efle, quibus fummo
, adeat’ . Ita videri Spiritui fanfto, Se fibi , mapontifici aherive forfitan obligarentur , ne ad
}|i« expedire- utilitati ecclefi· quod auftoritate
concilium
venirent ; panas , cenfura*, mulfta*
ua exemploque alii prwlatj concilium cenarim
feu
privationes, digoitatqm , beneficiorum»©
fint petituri.
propter hanc rem in qucmlibet‘attent*t** * etiam
a lutatao pontifice irrita efle Sc vana, concilium
B Bafileenfc plumbea bulla in fuis literis more Roman* curi· uti debere j cui cx uno latere Spiritu*
SESSIO TERTIA,
fanâiimmillîoincoiumbs forma; in alifero lite­
rs: hujufmodi : Sacrofanfta genera lis fynodus Ba' /TIiitu inter h«c feflio publica Baffle·
J
celebratur anno faluiis 143;. pridie Kafileenfis, fint feu Ipte, pontificem Romanum dum
concilium Balile· fedet, neminem quamdiu a con­
fendarom Mail» in qua hec communi conicnfu
cilio ipfo abeft ad dignitatem çardinalatus fublidecernuntur. Concilium Bafilecufe legitime in
marc pofle, aflumpto* contra hujus decreti auste­
Spiritu fanfto congregarum ad pemiciolîlfimam
ritatem, non modo illa, fed omnibus aliis digni­
Bohemorum harrefim » que armis opprimi non
tatibus Sc honoribus, quibus foifitan antea ornati
poteft concilio extirpandam, & bellotum rabiem
erant, efle privatos, Vr cardinales «ut eos hono­
fedandam ; que Chriftiano* principe* vexât »
rantes , aut 'ita cos appellantes excommunicato*
ac etiam Chriftiaaorom normam morefque colefle, profefturam adminiftrationcmquc civitati*
|*pfo* in mciiua reftituendos non pofle 4 quo­
Avenioncrili*, Sc Vcnefini comitatu*, qu· ad Ro­
piam diflblvf aut prohiberi, dilfolutionem con-,
manam ecclefiam pertinent, Alphonfo cardinali
cilii Bafileenfi* ab Eugenio pannficç faftam nub
|<m efle 8c irritam. Patre* in concilio Baffle· C fandi Eullachii committendam» pro pace & quie­
te illorum populorum , quod vrofeftum ab Euge­
periere rare oportere, ufque ad confummationem
nio pontificemiflum recipere nollent, illeque in
rprum pro quibus funt congregati. Eugqnium
eos jam arma para ret. Poft hec cum apud Egram
pontificem maximum litçri» Sc nunciii («pe re»
inter oratore*concilii Sc nuncio* Bohemorum dc
i|uititum ut ad çonfilium veniat , aut legato*
forma (ub qua fide publica a concilio, Se a Sigtfnos mittat* utque difiolutionem concilii revo·,
mundo C«>arc exigebant conveniflet tefyoodu* in
Ctt i hec facere rçcufantcm rurfus publico cdihac fefliooe illam publico cdido firmavit» At Joanfto ad concilium vocandum * monendutnquc ut
dtifolutionem revocet intra trimcftre tempus ,
nem MulubrumadOrfarcm mifit, ut ejus etiam
nomine publica fide* Bohemia daretur. Jpfos au­
cardinales etiam lanftr Romane ecclcfi· intra
tem Bohemo* dulciffimi* atque humaniffimis lite­
diâum terminum vocandos , qdoniam ad tan­
ris hortatus eft ad unionem Sc pacem. Er dum con­
ta* res conficiendas pontificis profçntia fir car·,
cordi* hujufmodi tradatu* penderenr induci· udinalium perneceffari· fint, Quod fi intra prsrrrimque ftatut· , decretum inhibitionis, nc va­
icti ntum tempus pontifex Sc cardinales y coi re
cante apoftolica fede concilio durante» ad elcftioneglexerint, daturos operam partes concilii, nt
quid ob eorum culpam detrimenti rcfpublica pa- D oem alibi procedatur cardinalibus perlitcras con­
cilii nunciatur, tcmpufque decernendum in contiatur : Cardinalem fanft· Crucis ab hoc edi»
fto immunem efle voluerunt , quod is in tra»
cilteLugduocnfi ftatutum ad intrandum conclave
poft mortem pontifici* ad noyum fubrogandum a ·
ftanda pace inter Anglic Sc Gallic reges eflet
prorogatum eft ad quadraginta dies, ut cardina­
occupatus . Hrc eadem mandaverunt notificari
le*, qui procul abeflent, convenire ad cle€U’ot»cm
Romano pontifici Sc cardinalibus per quoicnmin concilio commode poffent, hortatur, rogat,
que utriufque ordinis principes ac per omnes
jubetque fynodus ne cardinales pontifici* morte
CUjuicumque dignitatis client ; quod fi ad eoa
contingente contra decretum cicaronem faciant »
tuto accedi noo pollet , voluerunt fatis efle in
ne ccclefi*m Dei fcindant » ne lacerent inconfu­
urbibus vicinis Sutrio, Viterbio , Senis id p«tilem Chrifti tunicam » minaturque tranfgreflb,
blicart, Se (i id fieri commode non poffet. le»
ribu* acerrimas panas, ac demum divinam ultio­
fiiimam efle vocationem ia cathedrali Bafinem : Carolo Francorum regi decretum Sc inhibi­
eenfi ecclefia faftam omnes Sc alios prelates
tionem cardinalibus mi flam literis indicat, rogatquofeutnque fecundum fandorum patrum confti»
que magnis affcAibtw» ut concilii ftatutis. faveat»
turiones venire ad generale concilium ©portere, pari ratione vocandos , citandofqne · Hia E compefcatque renuente*, nullumquc pro Roma­
no pontifice cognofeat aliter elcâum, idem fedecretis atque firmatis , dimifla Concio hujus
natui , populoque Romano profetibunt : mqdici eft.
nentque ut «quo animo Errant pro utilitate reipublic* Cbriftiamu Romanam curiam tantifpcr
X
ab efle.

SBSSJO

QUARTA.
X I.

ιςβι malto poft id xit. X*lend. Julii
quarta fclfia eft celebrata , μ que ad
conlulendum iademnitati cardinalium , qui ae
concilium veuillent , aliofque provocandum ad

Ν

veniandum , ftatotum eft vacante fede apoAqih

SESSIO QUINTA.
deinde quinta feffio in qua judices in
caulis fidei decernuntur Papicnfis & Ratifponenti*

it

F

1823 ‘Tiv." Historia

comc.

Basii· Florikt. &c. ’···«»·*·· tfa*

â“poucafisepifcopi 8e abba*Ciftcrrienfis cura pie- A ma aoXoritate 8e poteftate, 4e eaufis neceflùriir .
“
Cn*w °*
na P^ettate
poteftate cognolcendi, Se
le omnia
oniaia agendi wiuU
congregati concilii pro extirpanda perniciofiflima chmivi
s*«* ςque ad* fententuna
r
· r
diâinitivara
· — ,3----------que concilio
Bobcmorom barefi^ proemendatione morum dc,4js
tefervatur. Ordinatur
deinde procurator in ca».
Λ
ri & populi Cbriftiam , ac pro fedandis principatu
fis fidei vir theologi* peritiflimus , cui tamen
Cbnftiaaorum animis, 8e generali pace procuran­
inhiberprjit nullam caufam fidei agat, aifi prius
da . Demum hortatur , ut legator ad concilium
‘
examinatam per deputatos fidei . Statudntur io
mittat, & regni prolatos, ocatque ut pacem cutr
•Mi» eaufis qu« ad concilium fpcXaot. aliii jtfhoftibus fuis ampleXatur.
dice» Petragoriceafis, Aoguftcnlis , & Parmcafis epifoopt cum poteftate perficiendi reXum ju­
XI1J.
dicium . Refervetur tamen concilio cognitio
caufarem cathedralium ecdefiarum, tum oe te­
tognii fer ia*tu.
mere eauf* a judicibus admittantur . Députaittor priscognitpres eanfarem - Julianos cardinalis
o i t h i c audiuntur Bafile* in publicoiaoXi Angeli Jcgatns apoftolicus , Dominicus
conveutu legati Eugenii pontificis xi. KafaoX· Mario 10 via lata diaconos, cardinalis 5
Icad. Septembria Andreas Coloflcnlit , Sc Joan­
Firmanos, 8e quilibet prsiideiu/concilii. Tum
nes Tarentinus archiepifropi ; & Colotfcnlis
epHcopus Gebennenfis 8t Hernicus caufarum
quidem qui primo audituseft, hxrefes omnes a
palatii auditor , cura potcftate \detlarandi ac
principio nascentia ccclefie recenfuit . Ex his
'ftatocpdi , que caufc 8? quo ordine fiat ad­
duas iu orbe Chriftiano adhuc fuperextare ad­
mittendo 8e finiendo · Horum magiftratuum ,
modum peraiciofas , Graecorum Sc Huditarum ,
& judicum poteftatem trimeftrem efle voluequas nullo paXo extirpari pofle contendit , nifi
tuoî . Statuitor etiam ne quis ex his qui in
prius catholici fine inter fe concordes ; apoftoli
concilio funt, cruntve , aut iter ad illud acce­
Pauli ad Corinthios pnrceptum crebro refe­
perunt , trabi poflit in caufam ex cpocilio a
rens. Non fit fchifma in corpore . Grecos fub
quocumque judice etiam a iummo pontifice :
Martino pontifice ccrpiftc agere de reconcilia­
In concilio tamen omnibus juftitiatn ad minitione 8c unione cum Latinis , & nunc profequi
ftrati oportere . Henri cui Hecel auditor iacri
ab Eugenio Ii ipfi fcbifmatanon faciant , fxcil
palatii judex ordinarius conftituitur cum pote­
converluros . Non effe deferendam nobiletn ac
state auditoris earner·, 8e Ticianus Laudicenfis
doXatn gentem, 8e dc ecclefia Dei optime meri­
Isldanus more Romano curi» . Datur 1 facultas
c tam . Hortari obfecrareque ut fummum pontifi­
congregationi generali, ut alios raagiftratus op­
cem ecclcfic caput , 8e Petri veram fucceflorein
portunos poffit crqarc. Adduntur aliis notariis,
honorent, venerentur: Caveantque, ncdumBoAc feribis concilii quinque , qui gefta concilii
hemosecdefic reconciliati ftudeant, ici pios per­
feribant : inter hos Petras de Noacto . Et finis
dant , &: majorem periculofiorcmque faciant fciffit quint· icÆoai,
furam , morum emendationem nullam fieri poffc, qua maxime clerus & populus indigent, ni­
fi pontifex concurrat , ftatuatque , illum nihil
magis cupere, dummodo rite id fiat. Pacem autem , propter quam concilium congregatum di­
S B S S I O SEXTA.
cunt , nui Io modo i! ios procurare polle inter alios,
nno ialutb 14p. mt. Idus Septembris
qui inter fe diftentiunt . Proinde hortatur ut
feflio iexta celebrata eft in ea prefidente
pontifici Romano fe reconcilient , ut fchifmata
QMicopo Conftaotienfi qui rem divinam celebra­in corpore ccclcfi· non faciant.
vit . Affuerunt Julianus cardinalis faoXi Ange­
li legatus apoftolicus , cardinalis Placentinus , jj>
XIV.
Sc Dominicus Firmanus cum xtxi x. prolatis
pluviali 8e mitra ornatis Sacris ceremoniis rite
Qriti· T/trtHtMi tfifctfi fre Etltitie.
EsraXis, promotores concilii retulerunt patribus
ugenium pontificem & cardinales Roman· ecclet Joannes Tarentinus pniful poft h*c ad
fi· legitime ad concilium vocatos fecundum dcciev 11. Kalend. Septembris dicendi faculta­
ta tertia fcdioois , & pontificem requilitum, ut
tem naXos , longo 8c dpXo fermone caufam
diflblutioncm concilii revocaret intra prefixum
Eugenii peroravit in frequentilHmo patrum
tempus, non pareille : Proinde petere ut contu­
conventu . Principio Romani pontificis plenifmaces cenieren tur, damnarenturque. Quod cam
firaam atque abfolutam poteftatem ab ipio falpatres legitime declarare vellent, palamque Eu­
vatore noftro Jefu Chnfto conceffam probat
gen lusaut ejus procuratores tertio requihti non
multis argumentis &: auXoritatibus. Tum Eurvfponderent, Tarentinus ArOoloffcnfis archivpifjenium quartum pontificem maximum fummic
fcopus ae MagalOneuGs epifeopas oratores Euaudibus effert , afferit illum a principio Bafif;enii pontificis , qui aderant , cum poteftatem
lecnfc concilium , a Senenfi fypodo 8e Martino
n hujufmodi canfa refpondendi non potient olten- £ V. indidum confirmai!e , fed poftea cum pauci
dere , impetraverunt ut fuper deoiarationc con­
praicripto tempore ad concilium adventarent
tumaci· aliquamdiu fuperccderetur . Tum cura
oratores concilii & nova convocatio peteretur,
peteretur declaratio contre χνιι. cardinales ciac locus omnino totus a violentia hcreticorum
tatos , complures alfurrescrunt afferentes man­
bcllorumque tempeftatibus non videretur, ponti­
datam fe habere ad coram excufationem. Synodus
ficem concilium Bononiam tranftolifle, tum quia
eommiGt FnGngenfem A Bafileenfem epifeopos,
multis principibus Se pralatis locus ille aptior
ut mandata Se excofatiopvs examinarent , omeffet ad conveniendum , tum maxime perfona
hiaque*patribus deinde deferrent. Gerardus Lanpontificis , qui ob adverfam vJctudtnera Alpes
drianus cpifcopus Landenfis ad regem Anglie
tranfeendere Sc tam longo itinere fe committere
per-concilium legatus , qui lucuientiflima ora­
fine aperto vit* diferimine nullo modo poflet.
tione coram rege différait de legitima coocilii
Cujus certe prsfentia cum facro ienatu 8e Roma­
Bsfilccnfis congregatione , dc ' 'anliorum fumna curia tnagnam acccftioncm 8e auXoritatcm
rebus

P

XII.

A

A

1825 TVC
». ιν. ’ Avgvsti hi Patricii cam. SmiNfif/’··”··-··· i8«6
Tn""u a" «hus gerendis eflet allatura : unionem praterea A (VQIIHUUI
concilium properem
. /fiquas efle Π«*
has «MTgVUlfl
Eugenir '
pUflMBin. ·
condiciones, honcfta te fanat pontificis dctidc- Cnmsti
Ceaim GrsKornmquibus Bafile· nullo modo convenire
sia accipienda grato animo 1 te curaidum
1 ‘
ne qui
>4ii·
„ <4>·»
placeret propter difficultatem itineris idoneam
concordi· > unitatis , te cenfur» tuitores videri
caufamcfle transferendi concilii. Huffiraram vo­
velint, difeidii, fcditionis, fecorruptionis lato­
cationem ad concilium tanquam ad communioj,
res, nutntorclque videantur.
nem Spiritus fabAi tt ad examinandas rarfus dam­
natas opiniones indignam efle , fe contra bono,
XV.
rem apoftolic» fedu ac factorum conciliorum
CooftaaticafisftSenenfisi quorum decreta de fi­
nurt ItuluTf.
de in dubiam revocari videantur, G ad difputatiooem rarfus admittantur: plores aljas fopetvfd h«c rcfponfum efl patram nomine fan.
fc legitimas eaufas transferendi concilii qu· to­
ôam fynodum Baülecnfcm inmmo m®.
to aperiri in prnfentia non poflent : veterum
rore, ingcntique triftitia affici, quod pro necefRomanum pontificem exp lenitudine poteftatis
fitate Cnriftiana rcipublic»inSpiritn fanâoconlegitime potuifle diflolvcre, & pro arbitrio fuo
transferre. Bafilcenfe autem confilium five aliud BI gregata tam acriter impugnetur , ab his prafertitn, ad quos protettio, dcfeolioqueconciliorum
non pofle judicare primam fedem eui omnes fubfpe&aret. Proinde hortari eos cumapoftolo ad
fnnt ·. Neque pontificem Romanum fubefle ju­
Ephetios, ne Spiritum laudum contriftent . Id
dicio ecclefi* nifi in caufis fidei quando a tota
eft» ne Spiritus fandi opera impediant. Hrrefes
in fide diflentiret : proinde BaGleenfe non pqperniciotiffimas plerifque in locis in dies invatuilie vocare ad concilium Eugcnium pontifi­
leiccre, bella per totum orbem Chriftianumdecem i & ab injuriis cccpifle » multofque illuc
fzviie, mores ubique corruptos collapfofque cfconftuxiflc rerum novarum cupidos poft exortam
Ic, ac vitia omnia in priccipiti ftare · His on*
feditiooem qui in unione pace domini qoicfcenrbus detrimentis per generale concilium obvian­
bant: non efle hoc judicium caritatis te pietatis.
dum, jamque optima fundamenta jaitaefle, ita
Chriftianc : impium efle te injuftum hominis uut ipes pulcherrima omnibus data fit rei bene ge­
nius caufa quantumvis magni ac digni Roma­
renda: . H»c nunc qui impediat, procul dubio
num pontificem injuriis laceffiri tt ad caufam
Spiritum fanAum contriftate » quod quidem pec­
dicendam vocari qui a folo Deo eft dijudican­
catum fine venia efle confiât. Patres concilia ni­
dus. Marccllinum epifeopom Romanum de ido­
lolatria convidum * fe fponte concilii fenteo- C hil pejus odifle , quam fchifmata , nihil vehe­
mentius detcftari quam divifiones , neque quictin fubmittentem fanAam fynodum liberam diquatn diligentius curare, quam que funt unio­
m i il fl e , disilfeque Romani pontificis judicium
nis dr pacis. Superfluum etfc cos monere, ne
Deo taptum efle refetvatum . Eugenium hortafitfchifma in corpore , eam cohortationem ad
ri, atquo obteftari pattes ut ab injuriis tempe­
Eugcnium convenientius pertinere , qui * con­
rent , injuftum judicium remittant, paci * unio­
cilio , quod duc fynodi conftituere , duo fnmni , ceufur» morum , inftaurutioni ccclcfiaftk»
mi pontifices approbavere , decreverequc » ipfc
libertatis omni Audio fecum incumbant. Sta­
feccflerit, feifluramque fecerit: tc fepe multum
tu i ifc fe , te velle omnino , ut generale conci­
requilitu» ft rogatus, ut univerfali fe ecclefi·
lium celebretur » cui interaflu Ac prvefte es offi­
conjungeret, recufaverit. Patres Bafile» convccio cupiat, mores, ftatum, ricamque fuambmnifle non (ponte, non propria auAoritate , non
nem ab ineunte rtate cenfur» patrum libet·
temere , fed conciliorum te Romanorum ponti­
permittere , nt reliqui corrigi » emcodartque fa­
ficum
decreto ar auAoritate - Quod autem Baficilius poffint. Concilium non prius diflblutulecnfes
declaraverint diffolutionem concilii ab
sum, quam morum generalis cenfuça, principum
reconciliatio , estirpatio damnatarum hxrefum D Eugenio faAam nullam efle ar irritam , non
efle notum ; te licuifTe concilio ex decreto iynofint plene abfoluta , ut Chriftianus populos
di CbnftantienGs , que ftatuit pontificem Ro­
mundus Ar concors in hoftes fidei communibus
manum n«xt pofle diflblvere concilium general·
viribus poffit infurgere . Duo effe , qu» Bafiinvitis patribus , te loanoem XX>IL a concilio
Jcenfes prxeipue damnent : loci nominationem
CooftantieoG receflitk, qood nihil aliud fuerit»
& temporis prorogationem : placere Eugenio
2uam quantum in ipfoerat, generale concilium
ut Balileenfes locum eligant quem velint , ex
ilfolvcre : Pcrmanfifle tamen patres Conftincivitatibus Romana ecclefi» febjcAis . Pootiti«, te declaraflb, concilium prqpterea non efle
ficcm locum illum pro tempore concilii libere
dilVolututn. Qeod feditioocs te icandala oecefdimiflurum in poteftate patrum , prorogatio­
fasio fecutura tint, fi perfeveraverintBafile·pa­
nem autem omnem tollere quamprimum illi
tres, nulla eorum culpa id eventurum , qui felocum nominaverint. Concilium ibi incipien­
ceffionem ipfi non fecerint , fed feeedentem re­
dum , ad quod ftatim pontifex cam Romana
prehendant. Eugenitrai meminifle debere falvacoria fc transferret , injuriaram vero in pontifitoris fententi· qu» ait: Scandalaneccflarioeveeem te oflçnfarnm oblivionem , 8e in futurum
fecxritateui , ac libertatem polliceri : Bohcmo- E, nire , te comminationis in cum per quem ve­
nit fcandalum . Facile elle Romano uontifici
ram redu&ionem extra Germaniam facilius ,
contentionem omnem , omnemque dilcordiam
3uam in Germania, te prafente pontifice quam
fedare , non armis , non pecunia , non violen­
bfente fieri pofle ; illofquc fi reconciliari ve­
tia aliqua opus efle, aut periculo . Tollat con­
lint, non recufaturos loci mutationem , neque
cilii revocationem » uniat fc univerfali cede­
Grecorum unionem propter Bohemos efle (per­
tis , cujas eft caput , te omnia tuta , omnia
nendam, qui Germaniam pctituri^nullo modo
quieta erant , neque interam eft dedecori pon­
fiutt Placere quod ti'judicent Bohemorum contifici maximo , fi pro tempore , rebus te caulis
verGoncm fe Germanorum cenfuram extra profententiam mutet pro falute re i publice Chrivinciam perfici non pofle, quod cardinalis fanftiana cui omnia debeat . Grecorum autem re­
Ai Angeli anoftolicus legatus timui cum pluri­
conciliationem, iemper fuiflircdtdi patribus, ombus qui Batilca congregati funt, ad ea negotia
perficienda ibi permaneant, fe illis confeâis ad
•isque femper tt cogitaflc fccgiflc, que ad reoi
iUanj

(

A

&

%

1827

Historia cohc. Baîiu Ftowrr. &c. *»···«·»■·

Allwe illam navandam condocere poflç rati (ont. Sçd A âoritatem, ftpotcftatem etiam eccrcere ia Ro.
tiiaoi pontifices quorum plerofquc ■aoa' rcôc ο««·»π
Cmwn «ονjaciam atque, curam hanc com pierifque aliis
vadentes eaaoâoraverit, atquedejecerit, ponti- 14ta.
i4|a» boaoris caufa dimififie fummo pontifici, a quo
fiées Romanos fcpcerraffc, * ab ecclefia dam·
ramea pro reverentia , dcfpe&um , pro honore
contammiam, proobfequiia odium reportaffent,
natos cite » nunquam autem univetialem ecdcOrare nunc patres Çoloflcnfem archiepifcopum ut
fiam Crrsfae aut fiiifo? damnatam a pontifice .
concilii nomine legationem ad Granos (amat, ft
Jtaoue pontificem Romanam taatdta.alüs fingo,qui caufam haoc fnpius Cgcrit, eam nunc tandem
laribua perfonis cujufvis digoitatis preftare qo an·
refomat, abfolratqoe, patres commeatus ft om­
turn imvcrfalû ecclefia privatis. £t quamvis in
nia opportuna ei plene luppeditaturos, Eugenio
univerfali ecclefia primas ft major fit , oon ta­
men majorem cite ipfa ecclefia in qua fit. Tant
reverentiam ft honorem ut Romano pontifici ,· ft
ecclcto capiti fe temper csbibituros, fi ille ab ce.
malts addita font , quai univerfali, ccclcfic 8e
de fi· corpore, extra quam non cft/alos , non difacrorum conciliorum auâoritatem comproba­
fcedat, Quod 6 cobtempfcrit,,Pauli apoftoli
rent . Deinde reliquis Tarentini propobtionibus refponfum. Confiait 'fi concilium Bafilcenesemplo qui io faciem Petro palam relinit, non
tacituros patres ft cccl?fiam Dei omni ftudio, B
]
fe, (et fatebantur) Scncnfis concilii , 8e Mar­
quoad vita fuppetet, acritcc defenfuros. Gnscos
tini auâor^atc indiâum efiet, 8e ab Eugenio
confirmatam , legitime congregatam efsc, ne­
vero fi reconciliationem cupiant cum parati fint
Bononiam petere , non recufaturos ft Bafileam
que potuifse aut dcbuifse difsolvi ab Eugenio,
proficilci, qui alia» & Lugdunum ft Cooftantiam
caufàfquc difsolutionis, quasoftenderat » frivo­
ad concilia profeâifunt. Peltiferas hnrefcs tolli
las cfse ac nullas, fi parvo numero patres Ba­
non pofle, nifi prius tollatur difienfio , veriffifile* conspuerant, oportuifse pontificem * ( ac,
rnurn efle; fed hoc ad illum fpeâare , qui (edi­
a concilio petebatur ) prolatos omnes monere
tionem intulit, qui fe ab univerfali ecclefia aliena­
ft bonati nt illuc irent , mon autem revocare
vit , qui facrorum conciliorum fccrcta fcioditj Pa­
qui jam venifsent. Si uropterea Bononiam con­
cilium tranftulilset pou annum eam dimidio ,
tres nihil aliud jam per annum magis curafle,
quam ut pontifes veritati ft rationi acquiefceS|aod concilio interefsc cuperet , cam in pre­
carie valetudine impediretur. Et boc nihil cfse :
rct, concilio adhererpt , ut par ell, ft decreta
Conftantienfis fynodi fervaret, qu· fi non fer­
non enim confiare pontifici fi poll annum cum
dimidio liber ab adverfa valetudine aut fi omvantur , fruftra agi de reduâicme Bohemorum,
nifiimom concilio fit Ç nino vivus erit. Et quamvis pontificis prsfcnIuorum dogma in illo potifiimum
tia concilio ft rebus gerendis multum prodefamnatum : libenter audite patres oblationem
Eugenii pontificis de cenfara fdfcipienda l Ii·
fet , magis tamen nocete ecclefi* tantam dilu­
tionem * perturbationem concilii cum ecclefi·
bentins vifuros effcâum; ordinem alium nullam
foire, nifi qui >a concilio Confiantienfi, cai ft
diferimina moram non patiantur . Concilia
jam ipfe interfuit, fit datus. Agendas effe Deo
preterea generalia magna ea parte celebrata
efsc abfente Romano pontifice, fatis cfse fi ea
immortali gratias immenfas pro virtutibus, qui­
bas Eugenium decoratum dicunt i ft orandum
fu a auâoritatc 8c per apofiolicos legatos cele­
ut hoc , quod deeft , ut Icilicet univerfali ecbrentur i Dilsolutionem matura deliberatione
defis fe coaptet, divina benignitate addatur ,
faâam rise nullo modo videri, que inconfulTum ad ea, qu· per Tarentinum diâa font, in
tit patribus concilii ad quoi fpeâaret faâa ef­
hanc ferme fententiam eft refponfum. Non late­
fet, dàmaarique ab omnibus bonis, etiam qui
apod pontificem in Romana curia verfaruatut 4
re fanâam lynodum qu· de poteftate, ft «oâoritatefamrai pontificis Tarentinas didflet, fed il­
Bafileam propter Bobctnocum vicinitatem tu­
la aperte profiteri, ft curare ut & alii profitean­
tam non cfse falfo pontifici renuntiatum cite»
tur, ft tamen dicere Romanum pontificem opor- j)1 diftare enim Bafileam a Praga Bohemorum re­
tere fynodi Bafilicnfis , & cujufvis alterius legi­
gia XV. dierum itinere, intermedios cfseprinci pes , a« populos potentiffimos , regiones tu­
time congregat* mandatis, atque ftatutis plene
obtemperare in his qu· ad fidem, eatirpationemti Qimas » 8e bxreticis impenetrabiles , orbem
que fcntfmatis , ft morum cenfuram pertinent.
pnetcrca ipfam Bafileenfem opere ft natura
Secundam decreta Conftantienfis concilii non
munitiffimam efsc ft populo fideli ftrenuoque
faille inconveniens illum, qui tam multa de po­
refertam, vicina omnia loca pacatilfima de tu­
teftate prim· fedis disiffet, ft aliquid dicere dc
ta . Situm omnibus nationibus accommodam »
poteftate, ft dignitate catholic* ecdefic , quam
Italicis, Germanicis , Gallicis, in quorum fi­
nibus elsct Bafilca . Non efse tant· audaci·
concilium in Spiritu fanâo legitime congrega­
tam reprefentare conftat : ft que fine ruga, ft
ft temeritatis patres, quod Bafile· perfcverafmacula exiftens fecundam omnium fandoram
fent , fi periculum imminere cognoleerent i
doâorum fenteatias errare non poteft ■ Quod
quod autem Bohemorum vocationem ad conci­
privilegium nulli alteri creaturarum a Deo conlium tantopere damnarent, afscrerentque illam
ccflum eft . Conciliorum autem generalium di­
honori apottohe* fedis , ft lacrorum concilio­
gnitatem non fuifle tacendam , qua eadem eft £ rum Conftantienfis & Senenfis cfse adveifam ,
mirum videri . Non enim vocari Hulfitas ad
qu· ft catholics ecclefis , qaam reprxfentant,
Suorum poteftas, ( at Conftantienfis (ynodusdiffimul decernendum , lcd inllruendam 1 ac qui
nivit) immediate a Chrifto eft . Horum direfuis erroribus aut fupcrftitionibus jam fatigati
âorem atque operatorem Spiritum fandum para­
reconciliari catholicis capere videantur : nul­
cletum effe, nt inapoftolorum aâibus feribitar:
libi apud (aeram feripturam vetitum efse oran­
Vifum eft Spiritai fanâo ft nubi* , cujus opera
tes infliucre atque edocere , quin imo boc
irreprehenfibilia Tant, non efie dicendum conci­
proprium efsc epiic·porum 8e facerdotum offi­
lium aliqaod legitime congregarum invalidum
cium , fecundum apoftolom ea hortari omnes
cfse, aut errare aliquo modo poffe. Quod -fi dc
in lana doârina , & eos qui contradicant ar­
omnibus conciliis, ft detota fide catholica qu*
guere .
Futurum fi Bohcmi reconcilientur ,
conciliorum audorirste probata eft , dubitari
ut Romam pontificis 8c conciliorum auâorita­
poflet, firmans ft ftabilem efsc conciliorum at<tem ft fententiam venerentur ft fervent. Quod
fipa-

1839 ’Γ'Γν.’* Avgvstiwi Patricii

Sbnbnskc/

ι&30

■... —fi putant hareticos femel damnatos non opor- A denegare qui publico coaccfsn patribus expo- A r ~
âoâssv* tere amplius audiri» quod falfumeft» cur nunc
fuiisct , contra ju fti tum fc honeftatcm ·, fc in
s«H>
vocari ab Eugenio .Griecos quorum perverfa
maximum honoris ac flatus fui detrimentum fc
hjj
dogmata non lemel tantum , aut iterum J fed
publicum fcandalum fe a «facro fenatu fc abEufepius Hot a fumtnis. pontificibus » fc univerfagenio pontifice
famma
injuria fui
- —
fle affeAum.
Oftcndiflc cedulaai Romani pontificii Marti­
li ecclefia damnata. Huc autem non modo pro­
pter cos concilium Bononic indidtum,effe» fed
ni V. 8e XI. cardinalium manu fubfcriptam »
in qua ipfe cum alita tribus fanda Romans
fc legitime congregatum Bali lee diffolvi s non
ccclclua cardinales creati fuerant addita condi­
*. efle minus, perniciofitm Bohemorum hnrefim
tione * ut li ante obitum Martini pontificis
quam Grocorum , imo tanto periculoliorem ,
non publicarentur , pro publicatis habereptur ,
quanto viciniorem » cujus veneno nifi occurra­
tur propinqui populi facile ihfyuntrft, fc fope
fc eoa oportere ab ■ aliis cardinalibus admitti »
etiam ad clcdionem futuri pontificis : fc in
in (aeris, conciliis damnatarum herefum difputationev efle*repetitas atque iterum damnatas.
omnibus aliis rebus haberi fc tradar i , ut ve­
Neque verum vyderi Bohemos alibi potius quam
ros fc publicatos cardinales . Tamen poft obi­
in Germania efle audiendos » li tint audiendi . B tum Martini ipfum Firmanum cum aahuc pu­
blicatus non eflet , inftantiifime efffagitafle a
Nam ut ait beatus Thomas, ficut in loco ubi
nota non eft hafrefis, difputare periculofum eft,
collegio cardinalium , ut ad eleâiqnem admit­
ita ubi eft nota, fc catholici ab aliis infcftantur
teretur , fc (errarentur promifla , adque jusju­
randi obligationem excommunicationis poena
neceffarium differendo rem declarare ; neque
tenerentur ; cardinales ejus poilu lata fprevifle *
propter hoc poni in dubium fideles, qui firmio­
res fc certiores redduntur videntes patres non
atque ad cledionem procclhfse , Eueeniumquc
detreftare certamen difputationis com Bohemia s
deinde eloftum, non'modo iuftiiiam fuper eum
adminiftrare ei noluifle, fed urbe cum fugsfie,
quos non aliter judicaturos quam Conftantieufc omni tam patrimoniali quam ecclckaftico
iis fynodus judicaffet , non dubitant. Patres
autem non paruiffe pontifici concilium diflblprivaffc . Quin & cardinales aliquos ante in­
venti, tum quod placere Deo magis quam ho­
troitum conclavis proteftatos faille Dominicum
Firmanum ut cardinalem admittendum . Rem
minibus voluiffent 1 tum quod illa diflulutie
hanc non parvam efle , fc dignam concilii co­
nulla effet, nec licuiffe pontifici patres legitime
gnitione
t ut in futura eledione omnibus pa­
fc ea mandatoecclefiacongregatos, fua aoAoritate diflbl vere, fed ipfum concilio generali ino- C teat» qui ad eledionem fummi pontificis fine
admittendi . N ibit feciffe patres contra juris
bedientem fecundum decreta Conftantienfis iy­
nodi acriter multandum t Ex quibus etiam difordinem» fc tameu parato· else omnibus volentibus rationem reddere . Quod autem dicunt
folutionem , aut prorogationem generalis con­
illum, qui Romane ecclefia privilegium abipfo
cilii Romano pontifici prohibitam efle confiât.
fummo omnium ecclefiarum capite traditum de­
Neque licere Romano pontifici, ut arbitrantur
trahit , in hnrefim labi : Idem fc patres affece­
decreta majorum qua pro utilitate publica fum­
re, fed tanto magis illum efse hcrcticum , qui
ma cum maturitate edita funt, pro fuo arbitrio
uni ver falis ecdcfic, in qua fc iplam Romam efle
abrogare t unde Gregorius, Si ea ( inquif) decondat, audoritatem imminuit » quanto publica
ftruoram, qua anteceffores mei ftataerunt , non
privatis procellunt, fc unumquemque ccnfcncosiftruâor, fed everfor effemj fc iterum ; Abdum efle hcreUcum qui concilium generale Confit a me ut ftatota majorum cum facerdotibus
ftantienlc non reprrefcqtare ecclefiam catholicam
meis infringam. Bt Gelafius: Confidimus quod
putat , aut in his qua ad fidem fcu ad bonos
nullas jam Chriftianos ignoret , uniufcujulque
mores attinent poise errare i Pacem autem fc
iynodi conftitutum quod univcrfalis ecclefia pro­
bavit affenfes, nullam magis esequi fedemprae D* unionem fruftra alium fuadere, qui bellum in­
fert , qui feditionem facit , verum effe , cefset
ceteris oportere quam primam , qua fc unam­
Evgenius a dilfipatione concilii » uniar fe ecclequamque fynodum fut auâoritate confirmat, fc
fia, & omnium erit finis. Quod fi concilium ipfe
continua moderatione osftodit. Et Zofimus :
petat» futurum ut omnes illum cum honore fc
Contra ftatuta patrum ioncedere aliquid vel
mutare , nec hujos quidem fedis poteh auftoreverentia benigne fufeipiant, ejufquc pedes ut
Chrifti vicarii humiliter ofcnlentur . De proritaa . Apud nos non inconvultis radicibus vi­
rogatione autem futuri concilii tollenda fc do
vit antiquitas , cujos decretis patres fanxerunt
loco per patres nominando ea terris Italia Ro­
reverentiam . Bt Leo: Ideo permittente domi­
mana ecclefia fubjcâia patres confidcrart nihil
no paftores hominum fumus cffeâi , ut quod
aliud ea innuere » quam Engenium pontificem
patres noftri five in fandis canonibus five in
non modo non.reputare Bafilea concilium ge­
mandauis aflixere legibus, excedere minime dcnerale efse, fed nequidem velle omnino in fa­
baamus . Ex concilio Cbalcedooeuli : A fanÂis patribus ulqae nunc prolatas regulas tene­
turum efse.
Proinde cum concilium Bafilea legitime conre cooftituimus . His fc multis auAoritatibus
parere pontificem decreta Conftantienfis conci- E, gregatum efse cunftet, oportere pontificem fenlil abrogare non potuifle , fc proinde difiblutentiam mutare pro falute anima fisa fc ecclanonam concilii Bafilceniis nullam effe. Et cum
fin univcrfalis quiete » diffblutionem tollere »
coaftat ex decretis diâi concilii pontificem oconcilium recogoofccre , fc illi tota mente coportere generalis iynodi diâis aufcaltari atque
harere : patres tolerare non pnûe s IR decretum '
parere, P*,r«* merito monuifle, fc io judicium
Conftantienfis fynodi quod Frequens appellatur
vocaffe Bugenium, non obtemperantem fc maullo modo rclciadatur t quod n fieret » prater
nifefte fcandalitantem ecclefiam. Quod autem
alia incommoda» qua inde reipublicaChriftiadicetent unius bominis caufa , quantumvis di­
na iequerentur » videretur ecclefiam enare pogni , iniquum effe Romanum pontificem vexa­
tuifse qua decreta minus utilia edidifsct » cam
ri , id patres iatelligere de Dominico cardina­
ftatuifsct pontificem concilio » non autem con­
li Firmano . Quantum ad illud attinet non
cilium pontifici parcae oportere . Pontificis
-rotoifle facrum concilium oppreffo juftittam
prnrerea invaletudincm non fatia efse caufa ad

.

conci-

1831

Historia conc. Basii, Florbrt. &c.

1834

Aw ■ o concilium transferendum. Illum, fi Bononiam, Λ diviferunt ) dc ex* omni ordine ita iit quifque A
conventus cardinales, patriarchas F archicpifco- c*mists
Caaisri ndn multo difficilius & Balilqam petere potfe ,
>11«.
poii, cptfcopds, abbates, magiftros, doâorçs ,
ι,ιρ
neque C concilio non iateifit , propterea rei pu­
& inferioris viros ordiny contineret■ Quêmque .
blic· coafuli non porte. Bohcçnor «d hrc con ve­
conventum magtftratus (uos fiabere , pretideoni rte apud Egram cum oratoribus concilii, jamtpml promotorum, feribam, apparitorem., five
?ue fe itineri accinxiffe , ut Ba fi Icam veniant ■
nuqrium . Praefidentis n» a gift ratum mcnftruum
uturum fi transferat concilium ut fibi illuium
elfe; altos perpetuos, loca defignari , ubi una*· .
putent, jaâeutque ubique vicinos populos ilio­
sum fententiam fecuturos j putantes ideo patres ^queque deputano tcV in hebdomada conveniat
Luas
fabbati . Non licere coa- ,
receffiffit, quoniam nihil haberent, quod ad eo.
., Mercurii
.. .
rum argumentationes refpondere portent : neque - . ventures juramento aftringi, ut fecreta fint qu·
utile aut honeftum effe patres fimul cum legaapud eos tradentur, fed hcerçUntcuique confer
confer-,
­
to fine concilii nomine agere cum Bohemis Baüre ceteris coqciliaribus dc his , quae geruntur ,
fcutentias tameft fiagulorum, cum' ita, magiftrales , ant cenfuram Germani· provincis traâatibus expedire videatur , fub perjurii pena non
re, quoniam Bohemi ad concilium tantum iunt
vocati , 9c fine auâoritate- concilii nihil omni­ 'B. revelandas. Duodecim vi rorum collegium, quo­
rum magiftratus menftruus erit, ex quatuor con­
no proficeretur . Quod autem pontifex ia Ita­
ventibus inftitui, terno· ex fingulo quoque con­
liam concilium transferre velit , mirari admo­
ventu , finito snenfe cum alii iubrogandi iunt ,
dum patres, cum tota Italia acri bello vexetur,
ccclehs oppida ac civitates faâionibus, civilibus
Îquatuor e< antiquis remanete qui oCto de novo
ubrogatos inftruant . Hos etiam ter in'hebdo­
odiis, & omnium rarum fumma penuria labo­
mada convenire oportere, a his tamen horis quoi­
rare -, neque Bohemos ullo pa&o Italiam petitu­
ros , quos Balileam deduci oporteat , maximo­
que quatuor conventus quotum officium effe ne­
rum principum Germanis qui hoc onus fu (ce­
gotia ad conventu» referenda prius difeutere , eaperunt, fide 8c pollicitatione : Balilea autem e
que vel rcfpucrc, vel ad hunc vel illumconven­
contra omnia tuta , omnia commoda , omnia
tum remittere, ut res exigit, fiprrfidentemfitsquieta , & rerum omnium fummam abundan­
f;ulis mcnlibus inter fe constituent * Hujus coltiam & copiam . Effe & aliam caufam nrgen.
egii prefidenti poteftatem efle quatuor conven­
tus aavocarc, cum opus fuerit. Siquifpiamcon­
tem, qu· non permittat patres diffolutioni confentire, quia fi fieret diffolutio concilium Bafiventus aut vir fingularis collegio duodecim viro­
Icc nullum effet ultra, Sc aliud fortaffc non fie­ c rem aliquid pro utilitate publica revelaverit fub
ret , te fi fieret , nullos ad illud conventuros,
jusjurandi religione occultum ejus nomen tene­
3ui viderent pro arbitrio pontificis concilium
ri, fi id revelans exegerit . De his que in con­
irtblvcndum , & maxime in Italia. Qnod fi
ventibus primum proponentur nihil ea die de­
pontifex premittat non diffoiuturum concilium
cerni , nifi urgeat neceffitas , fed ad aliam rtante rerum omnium confeâionem, non oporte­
fervari. Ut interim quifque de reftatuendaconre multum illi credere , quoniam fi duorum
fukius portet deliberare ■ Nemini licere fenten­
conciliorum 8c duorum fummorum pontificum
tiam dicere in conventibus, nifi fuper re a prrdecreto diflblvit Bafileenfe concilium , facilius
Itdente propofita : fi quid aliud propofuerit, ea
diffolvet 9c aliud unius tantum au&oritate con­
dic nihil omnino de ea re agatur, led ad alium
gregatum . Quod fi Eugenius ipfe non dirtblconventum dtffierretur, nifi forte aliter prefidenvat , porte accidere ut ille moriatur , tc ejus
ti expedire videatur. Quemlibet tamen antequam
fucccffor fuo exemplo concilium diffolvat . Ininter ^patres concilii confcribatur juramento obli­
telligere omne· quorfum ifta tendant . Nihil
gandum, quod fenteotias libere t: fecundum
ahua Eugenium querere, nifi concilii integram
Deum ac pro utilitate tantum publica feret .
diffipationem , & decretorum concilii Conftan- D Statuta communi confilio in uno ex conventitienfis abrogationem . Proinde orare atque obbos ad alios tres conventus per unum aliquem
fecrare patres Eugenium pontificem , ut dimifdeferri, cum caufis, qu« ita ftatuerefuaferunt:
fa dilfolutioue fe univerfali ecclefi· , cujus ca­
Si vero du· fint varie fententias , quamvis al­
put eft, adherere 9c coaptare velit , 8c concilii
tera alteram numero fuperet , deferri per duos
negotia ( ut cx officio tenetur ) omni ftudio pro­
cx pnaquaque opinione cum argumentis utriufmovere . Quod fi fecerit, patres ejus monita li­
que; · & omnium judiciis cognitis, quid opti- ·Λ»*i*
benter fufeepturos, ofculatoique ejus beatos pe­
mum fit , decerni poffit . Pritrfo tamen illum*'
des, ut Petri apoftolorum principis veri fuccefloconventum confuli oportere, ad quem res ipfa
ns ItChnfti falsatoris vicarii. Àlioquin daturos
fpeâat , de qua agitur in generali conventu .
operam, ne quid propter ejus feceffionem detri­
Prr fident em concilii nihil ad patres referre ,
menti rcipubkca Chrifti a na patiatur.
nifi quod pritnum a quatuor conventibus fit
deliberatum , aut falcem a duobus , nifi ali­
XVI.
quid emerferit novi , quod differri non poffit :
fingulis fextis feriis generalem conventum haIfftiditi· fewer itfetetîeeetn <7* eri·
£ beri. Quod fi is dies impeditus fuerit , tranfferri ad fequentem diem . Prelidentem conci­
lii tabellam habere , in qua per ordinem an­
ntbk hec pat rei ut rebus in concilio Re­
notata fint, qu· in generali conventu funt per-.
tendu cenus daretur ordo, utquedifpartitis
traâanda, 8c a gravioribus femper incipiendum.
oneribu? communi labore , & confilio omnia
In feutentiis dicendis non reiteranda, qu· jam
agerentur, h<c ftatuerunt . In primis concilia­
a primis font diâa , fed in illorum feutentiaa
tiones otnnes divifere i? quatuor conventus
pedibus eundum i nifi qui addere, demere, feu
quas fierai deputation» appellarunt diverfu
aliquid omâino afferre voluerint . Si in con­
nominibus: nam unam fidei, alteram pacis, ter­
cione k aliquid fuper re propofita dixerint, ieaz,rW1ui*
tiam reformationis, ultimam communem appel­
velle maturius rem domi confiderare , difleren- v·1· Λ
labant* Has conflare pari numero , ex quatuor
dum ad aliam concionem . Pridie quam geueoatiopibu» ( tq totidem enim Latinam ecclefiam
ralis convectus habeatur , quatuor deputatio-

Ï

num

j:

1*33

Avon ST All

P/tri

CII CAN. SBNENilS,’^'l7e’”M J^34

notn pntfoile* pccfidenteinCoftdli adiri oportere , A modo.©matis : ^Colore vero neque rubeo neque /TsTho
viridi aperto . Annulot non geltandos , ntfi £ιιλιη(
& ία foi* conventibus meditata, ant decret» apc*
quibas cx lege licet& illi unico tantum conhjj·
rire : .In quibus (i omnes commum conieoiu , aut
tenti erunt . Aurum argentumve fingulis non
tres fait cm conventui cohfenriant , poilc dc us
addendum .i Çaligis folcaris non utendum .
ad concilium rcfetri ■ Licebit tataen unicuique
^Ton furam, fl-uam coidnatri dicunt , pro gradus
alterius fententi* ante relationem profiteri quid
condccentia tondendam . Capillofquc qui, au-'
. fentiat , 8c cur aliter fentiat . Quod li videbit
res non tçgant . Equorum, mularum ve frena
/ aliorum animos movere , poteiiPrcr diflferrG &
phalcrafquc nullo auro, argento, feneo, coloV xprlus de ea ia quatuor Conventibus agi : Sin mitribus convert i bus aftipwlantibus ad concilium
reve rubeo leu viridi ornanda , heque calcati­
bus deauratis nec argenteis utendum * 'In fa­
referetur. Conciliares omne* ad tuos conventus
miliis perlatorum temperamentum modumque
perproprios magiftratus convocandos <fumma'di­
fervandam . numero, ornatu , moribus., habi­
ligentia , ita ut nullus neghgaiur * qui autem
tuque , anteambulones cardnulium , quos fcuiUtuta hora non adfuerint, aut non dim tflo con­
tiferos vocant , fupra decàm non praemittendos ,
ventu line praefidentis venia di fee (Ierint, prz!i patriarchis
odo , archiepifcopis fex , eptfcopis.
dentia arbitrio muiAandos : Idem agendum m
quatuor. Sic vcftibus fupra genti non utan­
conventibus , 8e fclfionibus publiciscontra eos
qui non venerint, vel Applicationibus Λ: rerum
tur, non diverficolotibus, non arte laceris, auc
p.ctts acu , coloreve , non ornatis auro argen­
divinarumcelebrationtbusnon interfuerint. An­
tine , monilia , torques , catcnulaive ad col­
tequam conventus publici lea particulares dimit­
lum non ferant . Gladio nifi forte palmari
tantur , per Icribis conventus palam recitanda
non accingantur . Aiea non ludant. Aver ve­
omnia meditata, five decreta in concione. Et ii
naticas ante dominos non deferant , modeftiaquid per feribas erratum effet , illico emendan­
que in omnibus utantur ; ut facrorum laccrdodum. Epifeopus, abbates, inferioris ordinis vi­
tum, non autem frcularium principum familia»
cos , five eorum oratores, fine bona venia praefi­
videantur. Saciis initiatos, aut facerdotia ob­
dentis concilii, Sr quatuor deputarionum e con­
tinentes clericorum habitum gerere oportere ,
cilio recedere non oportere . Si duo cx preiidenReligiofos vero , ac monachos habitum fui or­
tibus conventuum co.m generali prsiidente con­
dinis . Religiofos monachos , live mendican­
currant , fatis elle ad commeatum concedendum.
tes , cum primum ad concilium veniunt , preInferiores abbatibus a fuo conventu, ftejusprefidente fatis fit ventam impetrafle . Quatuor vi­ C latis fuis hitendos ; qui non paruerint, carceri mancipandos . In concionibus publicis , 8c
ros eligi oportere a lingulis conventibus unum,
privatis modefte loquendum , neminem convU
qoi orationum inter facra agendarum curam ge­
tiis aut maledtftit laxandum . Sententias libe­
rant , calque viris idoneis demandent , aufculre , Bc ad publicam tantum utilitatem fecun­
tentque antequam agantur ; ne quid inepti aut
dum przftitutn juramentum proferendas . Silen­
abiurdi in tanto conleflu proferatur . Przterea
tium fcrvanduin , audiendumque condonantem
ut patres divino numini acceptiores, probabiliobenigne , fe attente , caritatem , pacem atque
refquc hominibus, quibus leges laturi erant,
unitatem cum omnibus fervanda . Patrum priva­
merito fierent, utque non folum verbo, fed etiam
tas lententias non revelandas , & ita agendum
exemplo, ad bene redeque vivendum alios hor­
ut fanâorum patrum veri imitatores merito nun­
tarentur, hrc ab ipfis fervanda fanxetunt . LTcupari poflint . Praefidentes crebro hcc in con­
numquemque conciliarem vitam agere oportere
cionibus publicis, dc privatis recenfcri curent,
caftam, quietam, ac omni labe mundam; ita ut
dentque operam magiftratus, ut omnia diligen­
exemplo Chriftianis omnibus efle poflit » Sacerter ferventur. Ada funt hstc in generali condûtes fzpe rem divinam facere; alios frpe con­
fiteri: in fupplicationibus , piifque elccmofynis D gregationc, ufque ad VJX1. Idus Novembris an­
ni MCCCCXXXn.
frequentes elle. Singulis cunftis feriis ad impe­
trandum Spiritum Hnftum publice , &: priveX VII.
ttm divina celebrari . Oblationes Deo inter
tniflarum folemnia ficti ; orandamque aflidoo
SESSIO SEPTIMA.
divinam dementiam pro pace 8c unione ecclcfi» . Conventus omnes atque collegia , ante­
Ttnfïficîj
Λ» ceacrfi»
ftcitudam,
quam trait are aliquid incipiant , rei divine
communiter interefie , que in loco fur concio­
ec multo poft feptima feflio publice celenis celebretur . Interca tacitos contemplationi
brata eft, & decretum , fi contigerit Eaintentos afle . Sexta ferit omnes jejunent · qui
genium mori durante concilio Bafileenii dc cieid non poterit , eleemofynis fatisfaciendum .
ctione futnmi pontificis in concilio facienda poft
In cibo 8c potu tnodcftia fobrictateque fem­
fexaginta dies innovatum, additumque , fi car­
per utendum ; pretiofitatetn , multitudinem ,
dinales contra fecerint , illorum facerdotia om­
varietatemque epularum vitandam . Inter eden­
dum fecundum ftatuta Toletani concilii fem- E nia illico vacare, omnique dignitate , & ecclefiaftico cenfu privatos elle: licereque ordinariis,
per aliquid ex facris libris audiendum, men­
qur illi tenuerant, alteri conferre.
tam benedicendam , & fumpto cibo gratias
Deo agendum , lodalitia , confortiaqne turÎ>ia fugtenda , 8c mulierum contubernia conuctadoque omnis vitanda . Detraâionc, mur­
XVIII.
muratione , contentione pertinaci , jurgiis , ac
SESSIO OCTAVA.
illiberali fcurrilitate abftinendum. In via cum
modeftia Bc gravitate incedendum . Choreas ,
Trer»xxr«r remtiaai
fex iata diei.
ludos, ac poblica fpeftacula non adeunda. Veftibus utendum modeftis fecundum facroruoi
canonum inftitpta, talaribus, non apertis, non
d x v. deinde Kalendarum Januarii in
fcriceis, non variatis, neque limbis pelliceis ullo
oâava publica fellionc folemni ritu ftatntam

. ·η1·„ ,„.
qh,"t*
lejy.
*

?

,

N

«

A

1835
*
.

;

BT5r.”'’HlSTOHlA Coxc. Ba III. F1.OWBNT. BTC. ’"uTT* 1836

— ,
tun eft , terminum Eugenio pontifici perfcriptum, A
CuaiaTc *fltra S00^ difl’olutioocm concilii Bafileenus, Ac
i«jj«
convocationem BononieaGs fynodt abrogare maû. dabatur, ad fexaginta dies prorogari. Quod G jux­
ta hoc tempus non paruerit, neque plene conci­
lio adhrfcrR, ex lege contra illum agenduqi, ut
Spiritus fandus infpira verit. Cardinalibus prstefeaScceteri»prolatis, omnibpfquc Romanam cu­
riam icquentibus fub pccna privationis omnium
■ beneficiorum, officiorumque Ac dignitatum man­
datum , ut intra viginti dies fexaginta predidos
proxime.fequfntCs, abobfequus, & curia Eugeoi icone i lio non obtempera mis difcedant. Seque,
;j
qui ea lege tenentur quamprimum conferant aafileam ad concilium generale. Aliiautem vel petant
concilium, fi velint, vel ad facerdotia fui diver- b
tantur. Decretum eft durante concilio Balilecnfi
nemini licere, neque pontifici Romano , neque
,
etiam Cefari , aliud concilium 'convocare , uve
celebrare . Accedentes ad quempiam locum fub
nomine generalis concilii (chifmaticos habendos,
privatofque cenferi omni dignitate, & facerdotio . Statutum etiam , ne quis facerdotia con*
ciliarium impetrare poiKt : neque ea etiam a
Romano pontifice ultro oblata accipere. Tranfgtefiores ut fchifmaticosmuldandos. Prohibitum
quoque ne liceat pontifici maximo Romane ecclefro agrum minuere, five ejus partem quoquomodo
alienare. Audiverant enim patres Eugeniumop­
pida aliqua ecclefise ad emendos principum favores
vendere ftatuifle. Hec obi firmatalunt, ejus diei C
(effio difloluta eft.

Λ WMA
Caatsvs
KM·

XXI.

TrtSt/HS ctecoriit iiutr E»tirtu»
ctMlitu» S^fileenft.

, σ’

nτEC hsc varii traâatus habentur p/orebus .
componendis inter Eugcmnm pontificem & pa­
tres concilii. Julianusvasdinalis legatus apcrflolicas longifiimts litetis hortatus Eugenium, ut diffolutioncaconcilii tollat, tantam occationem. re­
conciliandorum Bohemorum non fpemat . Ipfe
concilium petat, adminiftiationem agtt ecclefi*
Romans vkarfis credat, fi non poteft bonam par­
tem facri fcnatnl mittat. Probat multis argumen­
tis concilium Bafiles legitime convenifie i nec
poffe q pontificibus difiblvi invitis patribus : Dicit
lejullepotuifleconvocare prolatos ad concilium,
& non fcciile proter commiffioncm, fed ex officio »
çum oporteat judicem reos <d judicium vocare an­
tequam damnentur, abrogandam igitur diflblutionctn concilii, fi feditijaoes Ac mala infinita velit
evitare. Sigifmundut Cslarpedegatosfuos idem
monet, Booemos nulla alia via nifi per concilium
Bafileenfe reduci polle, neque melius confuli faluti fidelium, paci Ac quisti ecclclis Dei, quam
per revocationem diflolutionis concilii Bafileenfis.
Crocorum unionem non tanti efle, ut propter eam
Bohemi fint fpernendi ; Grocos annis infinitis in
fua opinione perdurafic, Sc fibi tantum damno effe, neque timendum, ut aliquid ab cis innovetur
Non efle periculum in prorogando traâatocum cis
Cam Bohemis autem moram omnem efle pemicioXIX.
fam, isvire Bohemis virus circa prscordia, omniaque circumcirca venenofis opinionibus inficere,
SESSIO NONA.
csde, ferro, ignique omnia vaftare. Fore, fi nunc
concilium diffolvatur, ad quod vocati non inviti
veniunt, ut ùbi illufum putent ; aut noftros ab
JittyHÙi JtHttBti* tttrr* itniiiÏ4rti rtv*CMfKr
eorum facie fugifle, quod eotum opinionibus reelebratur paulo pqft alia feflio nona
fponderc non potuerint, vicinofque hac occafione
numero xi. Kalend. Februarii anno (alutis
quamplures in illorum fenteptias tranfituros, &
sqj^.in qua proccflus, &fentcntir omnes late,jam nonnullos inccpifle , ut Magdcburgcnfcs ,
Icu ferende per Eugenium pontificem contra SigifWormacienfes , Bambergenfes , Patavienles , Ac
mundum Csfarem, vel Wilhelmum ducem Bavaalios plerofque, qui contra clerum luuminiurrcrie concilii defenforem a Ccfare inftrtutum , aserunt. Proinde orare, monere, hortari, nt con­
liofve quofeumque conciliifequaces irrite deva- u cilium effe finat ,illiqaeomni ftudio faveat ■ Quod
ηκ decernuntur , prohibeturque omnibus Chriftifi non fecerit, fciat Cziarem concilii auâoritatcm,
colis, ne quis in ea rc Eugenio parcat.
quam ita expedire republics Chriftian* putet, pro
viribus defenfurum.

I

C

v ‘

XX
XXII.
SESSIO

DECIMA.
Eeftitii ftntifidi.

^fccnf^titr coiitufTHci* Elenii fnntificu .
o hzcrefpondit pontifex Csfarem oportere
ost quindecim Jies, decima feffio celebrata
Romani pontificis ,
fandorum concilio­
eft in qua confirmatur decretum in o&ava icfrum decreta reverenter fufeipere, Ar ea implere,
fione editum, quod prqVifiones ecclefiarum cathe- non tamen de illis judicare, quorum judicium ad
dralium, Sc omnium beneficiorum per pontificem
fedem apoftolicatn tantum fpedet. Ebhrdonenfis
’ Eugenium fade in favorem diffolutionis concilii
archiepifcopus Celaris nomine Eugenium adit ,
fint nullse, Sc inanes, quodque judicium, an ob E multaque dc concordia agit : confcribuntur condi­
eam rem faâr lint, ad concilium pertineat. Actiones quzdam, qus ad patres per Csfarem mifle
cuiatur deinde contumacia Eugenii pontificis per
non recipiuntur.
'promotores concilii, Sc inftantcr petitur declaraii, judicarique contumax > miliis duobus epifeopis
XXIII.
ad portas ecclefro ad requirendum an Eugenius
pontifex adeflet ; aut qutlpiam alius proco, cum
f«i«msrSM» ad ctfcilium.
nemo compaterer, commiffum eft quibufdam pro­
latis, ut proceflum rei diligenter confiderarent,
T) oh 8 morum legati interim Bafilcam inAe omnia deinde patribus referrent in prima Ici—
JLJ gccdiunturad quartum Idus Januarii, fufee·
fione.
ptique funt a patribus magna Iztitia , Sc Julia­
nus cardinalis legatus orationem habuit lucu­
lenti ffimam, apÿffimamque ad concordiam , Sc
Corti. Gtncril. Tom XXXI.
Zz
vni-

P

i

A

■>*37

Aucustini Pathici 1,

can. $ e n b n t i s

1838

amicitiam,. Erant Bobemorum legati .admodum Λ feriptis legibus , ubi concilium celebretur , vel Λ.» a o
Chkiiti duodecim , ex nobilitate , facerdotio » & plebe
incçptum Bafiles abfolvatur · Si vero harepon- Cmsisti
'♦Η·
pari numeto . Inter hoc Rochetana h«refiarcha ,
tificii poftulata equa non videantur , placere
t*Ji·
' q°‘ ctJaw |egltjonc univcrfitatis Pragcnii·‘,ίιιηEugenio, at prclati duodecim c numero patrum
frebatur . Diireofiodum capit* quibo· abunivcreligantur , neutri part i lufpedi, qui fitnul cum
legatis eleftornm imperii , regum , 8c princiali ecclefia diffident , quatuor erant , qur ipfi fanâiffimas veritate· fur genti pro falute fi­
f'um dc his cognofrant ; &■ fi judicaverint conci­
delium revelata» affeveribant. Primum erat, Sa­
tum in Germania omnino efle oportere, placere,
cramentum euchatiftht fub utraque Specie pa­
ut a luis legatis cum confilio patrum locus alius
nis fcilicet t Sc vini omnibus Chrifti fidelibus
propinquus, live remotu* a Bail'ea ,‘ pro conciadminiftrandum. Alterum, verbotn/Ôei libere»
■ lio generali eligatur, ubi de univcrlali Centura,
& fine impedimento ordinate a Sacerdotibus pr»ac inftauratione morum Chriftiani populi agi
dicandum. Tertium, xlmojtbn licere bonis ecpoffit. De reconciliatione autem Bohemorum ,
clefi· donatis civiliter ‘dominari. Poftremo, om­
& procuratione pacis agi pofle in concilio Ba­
nia peccata mortalia, publica-prefertim, & or­
il Icenli, ut diâurn eft. Quod fi pontifex emen­
dinationes legi Dei contrarias in quolibet ftatu B dationem ac ccniuram morum univcrfalis ecrite, 8r rationabiliter per cos, ad quos fpeâat,
clefie fieri cupit in loco communi confilio de­
prohibendas, a£ deftruendas,
'
ligendo non videri a ratione alienum : cum
huic ccniurr non modo cuna , fed ipfe perfonam inara fubefle velit , ea tamen lege » ut
XXIV.
k
nihil aliud decqrni a concilio poffit , nifi ad fit
numerus feptuaginta epifeoporum . Non enim
Dtfctfi·
fvirtfiii ftr Itfctci .
juftum videri ,. ut. minor ^relatorum numerus
eo ari deinde Eugenii pontificis fub fide ·
legem prjefcribat toti ecclefix* Placere , etiam
ut nova prxlatonim convocatio fiat ad conci­
public i Batilcam petunt, Joannes Mella protonotarius apoftolicus , & epifeopus Cervien- lium in loco deligendo celebrandum , five ma­
lint, continuandum nomine Romani pontificis,
fis , ac duo ubbates , li ad vjii. cirtitcr Idus ’
Martii in magno papum confeflu, data copia
&■ facri concilii ad certum tempus. Interim ve­
ro Bafilev a concilio vacare reous Bohetnicis ,
fandi legationem luam expofuerunt in hanc fen­
& paci un i veri»! i . Rogare igitur pontificem
tentiam ferme : Eugenium pontificem maximum
ecclefia univerialK caput 8c reitorem , Jefu Chii- C maximum*, obfecrare, atque obtcftari patres per
vifcera mifericordiat Jeiu Chrifti , ut dimiffis
fti vicarium , & verum beati Petri iucctfloncm
contentionibus atque difeordiis, has leges, qur
de plenitudine noteftatis legitime potuifle con­
ex jufto, Λ: equo confcripuç funt, fufeipereve­
cilium Bafileenic diflblvere , Λ- transferre , ne­
lint i neque permittant, ut qui pro aliorum re­
que propterva fanâ ion ibus Conftantienfis con­
conciliatione , unione , Se cenfura convenifle fe
cilii ( ut nociti falio calumniantur ) quas tamen,
dicunt , diffidia , contentiones , Se confufionca
nifi ad fidem tantum fpedent, Romanum pon­
fovere videantur. H«c ad vi 1J. Idus Martiiaâ4
tificem & moderari, ic omnino tollere po(fema­
luat, anno domini 1435.
nifeftum eft ; contravenifle : quod 8c fi multis
auftoritatibus, & rationibus afleruiffent, hoctamen uuo argumento rem comprobare annixi
XXV.
funt - Decretum de conciliis prsrfcripto tem­
pore celebrandis communi confilio patrum fanSESSIO UNDECIMA.
citum fuifle , illud tacito etiam confenlu om- '
d xv. deinde Kalendas Maias undecima
nium abrogatura videri , quoniam ftatuto tem­
feffio habetur , in qua publice decernitur
pore patres nori affuerint , quos fine vocatione D
Romanum pontificem, oportere Temper conciliis
adeile oportebat . Non igitur Eugenium , fed
generalibus iiitcrcfle perfe, vel per legatum apoecclefiam , Conftanticnfc decretum antiquafle ,
ftolicum duarum partium facri fenatus fuffiragiis
placere tamen Eugenio pacis, & concordi* cupi­
do , pro quiete poptilonim , pro ovium fuarum
dciignatum , oportereque prrlatos omnes , qui
fecundum fandorum patrum inftituta facris con­
confolatione, aliquid etiam dc fuo jure cedere i
Patribufque, quantum cum Deo, 8c honore Ce­
ciliis intereffc coguntur , fine alia vocatione
concilium legitime indiâum adire; quod fi ne­
dis apoftolicr liceat , gerere morem . Orare ta­
glexerint , poft quatuor monies a die indiâi
men patres ( ii fieri poteft ) ut tranflationem con­
cilii ad civitatem Bonomcotem aquo animo fe­
concilii, adminiftratio omnium dignitatum, &
rant , quam pontifex pro utilitate tantum reiofficiorum cis fit interdifta ,
adminiftratio
publiCK Chriftianr, &' ad nullius injuriam fece­
pro tunc Romani pontificatus generali concilio
rit . In quo loco non tine magno univerfalis cedecedit . Si vero per alios duos menles in contu­
fi« eommodo & honore, ( ut Iperat ) tum tota
macia perfeveraverint , etiam Romanus ponti­
curia Romana, & Germanica ecclefiacupitintefex , a concilio magiftratibus, ac faccrdotiis ab­
reffe. Polliceri Eugenium decreta omnia per cum E rogentur : liceic unicuique per fanâorum pa­
contra patres publice , &: pitvatim promulgata
trum conftitutiones obnoxio concilia generalia
quamprimum abrogare; fi & ipfi fua in pontifi­
adire, etiam prohibente Romano pontifice , Sc
cem & (uos edita revocent. Si Bohemi Bononiam
Entfertitn Romane eccfefiss cardinalibus , qui­
petere recufent, concedere Eugenium , ut Bailles
tis veniam concilii petendi pontifici negare popatres concilii nomine intra pnelcribendum tem­
teftas non fit . Nemini omnino licere , neque
pus cum cis agant , & fi interim de reconcilian­
etiam furnmo pontifici concilium rite congrega­
dis principum animis agere velint , pontificem
tum prorogare > transferre , difl’olvere-ve , nifi
laudaturum, dummodo clapio termino Bononiam
dc communi confilio patrum , quod per duas
ad concilium quamprimum fe conferant . Quod
fiartei fingulorum conventum , deinde généra­
fi Bononia pro loco concilii omnino non pla­
is congiegationis , poftieinoque publicae fefcet , indulgerc Eugenium ut locus alius per pa­
fionis debeat approbari . Decretum Conftaotres , Se legatos hos eligatur in Italia , prattienlis fynodi de conciliis celebrandis fingulis
dccen-

Anne

L

A

j839

*?“*** Historia Coni. B

sil.

Florent,

btc.

1840

'

—
'T dêeenniis declarat ita mtclligenduin , .;t imi- l rispntniive mulriarc, contra facientes extra facra”
pofuit, Λ eorum gcfta irrita fecit. Pntfcduram (-,ΗΒ,,
A " * · to decennio quamprimum facultatem efle conAvenionenfis urbis , it comitatus Vena illini ,
j.
a,‘0<* F«l«brandi . Quod fi in ipfo prin­
3use ad Ronun.tr. ccclefiam pertinent , deman­
cipio alterius decennii patjps non adfuerint »
averat Eugcnius pontifex Petro de buxo cardi- non propterea auferri patribus facultatem con­
nali Cpiicopo ÂlbanenÙ : Patres in ejus odium
veniendi ad concilium , fed curandum ut quam­
annitentibus Piovincialibus , antequam Petrus'
primum conveniant . Romanum pontificem ,
magiltratum initet , illo abrogato , Alphonfuir
tire ejus- legatum , archicpifcopum provincias ,
çardimlem ianili Euftachii in piovntciata mittac pnelatos a loco aotninato intra quatuor die­
rair.. Penus autcmcum fratribusfms viris nobili­
rum iter commorantes , ante viginti dies tem­
tate A potentia claris, A pierifquc tjus regionis
pus inchoandi concilii pervenire oportere , at­
epifiropts , ac proceribus bellum Àlphonfo A Aque ibi ea. que ad concilii celebrationem ipeveniont t.nlert. Bafileenics contra hunc , A.cjui
âant, parare. Die deinde prxfcripto rem divi­
foetos cenluris ccclefiafticis agunt clique (aera in­
nam facere Spiritus fanib illuminationem poterdicunt.
a/
ftuIantes , A concilium rite inchoare. Non ta­
men licere, patribus quicquam ardui (latuere , B
XXVIII.
nifi condecens ptat latorum numerus adiit : ti au­
tem locus pro concilio nominatus , beHo . pe­
f.ar«r/ra Eajraü raw ctutiliu.
lle * feu aliis gravibus molcitns fecundum de­
creta concilii Conltantienfis impedjtus clLt. «e
nstante per legatos Sigifmundo Ca<firc
pontifex de confilio iacri (enatus ullum locum
paulo ante, Sc electoribus impetu adni te nu­
legitime,non mutaret , liccrc facro ienatui lo­
bit» , Eugenius pontifex :d xvi. Kalcndas Martii
cum ipfum nominare , ü du* (enatus parte,
pubi ko cdifto tandem dectcvtt, concilium gene­
t. Λ»η , ft convenerint, * juraverint prius fc ii pto utili£r»veti»t. tate reipublice , & cx caufis
aprrr ,
ral Balilc* per legatos a polio 11 cos slluc tranluuemlibet çx elerioribus fumini ponn hr is fanm-ttendos celebr.mrurn elle . Interim placere ut
ft* Romane .ecclefie , caidmalibus ante ele­
patres illic congiegati reduftioni Boliemorum ,
Sc paci untverfali inter Chriftianos operam da­
ctionem cum celebranda erit , jurej’iumio pro­
mittere oportere omnia hcc obiervarr fine do­
rent - Mandatquc omnibus, quos fecundum ma­
jorum decret» concilii intcrclleoportet, ut intrx
lo malo, fi ad ponti fica tum eligatur , Ar cie
ftus idem promittat idquc mox publice profitea­ C trimelbe Bauleam ad concilium generale petant ·
Tum ad 'pfas Kjlendas Manias legatas ad con­
tur . Pontificem Romanum hujus decreti pr«varicatorcm, fcu publico ac notorio crimine écritcilium d> latete vocant, cardinales qnatuoidc.fifiam perturbantem , judicio generalis concilii
gnat, qui luo & apoftolic* fedis nomine conci­
emendandum. Hanc profeffionem in htens »(
lio pnrlint Jotdannm Urfinutn epifeoputn Sabifumptionis (umtni pontificis intesfcribcndam :
nenfem , Petrum dc Fuxo cpilcopum Albanenprohibitiones , & mandata per En genium pon­
icin, Nicolaum tanâx Crucis , A Angcloâutn
tificem , aut quemlibet alium quibufv is fada,
fanâi Marci, presbyteros fanâ* Human* ecclcnc concilium Bafilcenfc petant , nulla Ar ini­
fir cardinales. Hos jubet ut fimul cum patribus
ta efle.
intend?nt extirpation! hsrefeum, paci A quieti
populiChriftiani, augmento, A honori Ncom­
XXVI.
modo catholic* fidei, A Chiiftianc re i publice,
cenfur* ac icformationi totius cleri & ccdefiaCsrsaari» SttlfuMdi Cafcrh.
ftici ftatus, unioni orientalis ecclefi*, confervationi Roman* ledis , A ecclefiafticc libertatis,
N τ B k hrc Sigifmundus C*tar , cum Senis
cum plena poteftate de omnibus ftatuendi , Sc
in Tufcia eflet, oratores (uos Maticonem co­
decernendi cum confilio patrum concilii . Sed
mitem A Gaiparetn Slichium cancellarium fuum cum propter adventum Sigifmundi Cefaris, qui
Romam fufeipiend* imperialis coron* gratia pioRomam ad Eugenuim mittit, per quos conditio­
nibus quibuidam hinc inde (ufeeptis , flstuta
perabat , defignati legati Bafileam petere tunc
eft dies circa Idus Juntas , qua C*far a ponti­
non poflent
ne concilium fruftra federe vide­
fice maxirro coronari deberer. Et Cac'larquidem
retur, ftatuit pontifex, ut Joannes Mella, prout convenerat cum doraeftica familia tantum, Ro­
tonotinus, cum archicpifcopo Tarentino, «ramam petiit , juramenta confuçta przllicit , Sc
liis collegis fuis , quos prius Bafileam legave­
per le , A per legatos privilegia donationum
rat , quoad legati cardinales venirent , illorum
agri ecclefi* confirmavit atque inftauravit . Ju­
fubirent vices, ipfique abfentium legatione funge­
ravit in verba Eugenii pontificis, A coronatio­
rentur. Patribus vero in concilio Bafile* congre
nis facris rite peraftis Senas reverfus eft, anno
gatis mandat , ut illos ad prefidentiam admit­
falutis millefimo quadringentefimo trigefimotertant , honorentque ut feais upoftolie* lega­
tio. Carolus autem rex Francise, ner ea tempo­
tos , & fummis a fieri ibus hortatur ad rerun.
ra legatos fuos viros primarios Bafileam ad con­ E profecutionem cum cantate, A pace, pio Jalu­
cilium mi lit.
te reipublice Chriftun*, A divini nominis ho­
nore , A gloria. Poftremo addit aliis fuis lega­
XXVII.
tis Julianum Cefannum cardinalem fanâi An­
geli, qui tunc Bafile* erat, jubetque cumatiis
curialium Eageaii pwitificit, 0* cutftfiatio
prefidere.
iater Itittoi ^Avtaiaacaftt.
XXIX.
ugenius vero cum fui curiales quotidie no­
vis Bafilecnfibus cdiftis terrerentur, publi­
. Rifvrana caacwJia ftr Eafilttafct.
co decreto flat uit, non licere ordinariis, aut aliis
Quibufcumque curiales in iacerdotiis, aut officiis
D oriavo Idus Maps anno falutis millefiluis aliquo modo moleftare, privare, five ccnfuino quadringentefimo tugefienotertio, his
Bafi-

I

I

E

A

/

1841

*Γ**.”“ Augustini P at» η :ti. can.Ssnrnsis

, ’’•‘,ζ····· i84«

Λ ννο
accepti» , diu multumque fuper costei- A tentum menfem , ut difiolutionem revocaret , A N Mo
' Cwxrrrr tiorabus , litigulifqac verbi* hterarum apoftolicnnoilioque Baiileenfi intègre coofentiret , jam Ckmisti
is/b
caram * patrita» confultstuaa eft- tandraa com.
pertraufitfet , tc ipfe illorum metutis non paι4μ.
rerat , iterum proribus Sigifmundi Ccfaris
snout eonfiiio in hancfratentiam rrfponium, Sa­
rram concilium Bafilccnfe. cam femoer fperatcojCti terminum ipfum ad fexagmta alios dies
prorogant , ftat tui nt que nifi praefixo tempore
fet Eugcaium longa patrata tolerantia ac ■«·
Eugeni us diffblutionem revocaverit , profitea­
luettadine delinitum iri» ac jam tardem a vexa­
tur Ralîles* roncihum legitime convenlffe , fc
tione fyoodi ceffiaturum * abrogaturomque permciofam populo Chriftiano diffoiationcm . fc
haâenus legitime tedere : oportereque ad fi­
concilio integre (e coniaadurum, nunc non fi­
nem ufque rorum gerondsrum perfeversre ,
ne magno animi dolore aperte cognofcere obftifc ilii integre , pleneqae. Ce conjunxerit , ut
abfqae aho decreto , ajiave monitione fufpcnnatam illius mentem » & genuinum in fandam
fus fit ab omni admioiftratione feu jarifdiaiofynodum odium : qui toties rogatut . toties inne fummi pontificatu» t ipfiuique Romana ecterpellatus , etiam ftimmorvm principum preci­
bus , Ar totius ecclefia. toties legitime requifideiia adminiftratio plene atque integre ad cootus ac monitus, peftifcram diffblutionem , non R cillam fpedtet : fc quidquid poft id tempus ege­
rit , ftsfueritve Fngenius, irritum efle ac va­
revocaverit t fed nullo modo in delatis per on«
tores fuos conditionibus concilium effe voluit .
num . Mandat curialibus omnibus , fc Roma­
ne cedrfie cardinalibus ut eo termino eia pio
In literis autem »0 decreto ad deciuaoiextum
nifi Rugemus interim paruerit , a Romana co­
Kalends* Martii editis, etli Bafden per lega·»
ria ftatim intra viginti dies drlcedant , petantto» fuos certis condit i onihnt celebrari relit» non
tamen profitetur concilium haâenus B» fi lea:
que coneiiinm , qui conciliis interefle ex lege
fuiffe , led celebrandum ftatuit. neque diffbluobnoxii font t alii autem ad fua quique muni­
tioncm iojufte taAsm revocat. Proinde Bugcninm
cipia divertant . Non obtemperantes facerdotiis , dignitatibus , muoertbufque omnibus prtnon paruiffe monito & mandat is ccclefin, ut par
varit. J.ttes praeterea caufafque omnes , omniaerat . & propterva paties non pofle fufcipere conque judicia ad fe advocant . Inhibcntquc curio
ditiones nblatas, aut decretum de novo concilio
judicibus omnibus poft ipfum terminum om­
Bafilec celebrando, five”legatos ad conciliipnenem iurifdiâionem , fc gerenda omnia per eos
,
fidentiam : quoniam facere viderentur Bafilea
concilium hactenus legitime non fuifle , fc fe
irritant , fc nulla faciunt . Tum ut eleâionea
fuifle fchtfmaticox , ac rebelles , qui temere . C pralatorum , ccclefiantm * fc monafteriorom
me fiant hcc ftatuunt . Eleâiones eccicfiarum
fc fine auâoritate conveniffènt. Quod autem le­
ac monafterionim fecundum fanâoram patrum
gatis fuit det au&oritatem pwfidendi inconcilio
fc omnia itatuendi ac decernendi cum eonhlio
antiqua inftituta per collegia legitime fiant: ne­
patrum , hoc ferri nullo modo pofle » quia ti
que liceat Romano poijtifici, ecdcfiis ac digni­
patres coniulendi tantum poteftatem haberent ,
tatibus, qaibus per eleâionem provideri faseft»
pofleut legati etiam contra patrum confilia de­
aliter providere , nifi urgens fc legitima inftet
caufa que in literis apoftoltcis exprimatur. Or­
cernere . Statuere autem ac decernere in conci,
lio proprie ad patres fpedare 1 ad pontificem
dinatio tamen ccclefiarum ac facerdotu^Lin >mautem Romanum laudare, fcconfulere. PmterSrno Romane cccleiin plene ad pontificemfpeca non dari poteftatem legatis agendi de ect . ..Quod decretum integre fervare Romani
mend at i one ac reformatione capitis ecelefir: fi­
fontrfices in eleâione jurabunt. Eleâores pr»ne qua ne cetera quidem membra redte curari
atorum , antequam ad electionem conveniant »
poffunt . Collutionis igitur hec effit maoifefta
rem divinam iblenni faciant ritu , in qua Spi­
ritus fanâi efflagitent inlbirationem..Tum /ce­
• ***’·’*· * indicia, non reconciliationis. Profiteatur p/»n**'
tifex concilium Bafilec elfe» fc haâenus tuifle, D lera fc peccata per confeaonem » fc facra» «ueius decreta probet ac fufeipiat -, diffblutionem
chariftiss perceptionem expient : fc demum, ubi
revocet » uniat fe ecclefia ut tenetur, inventu­
Aeramento fe aftnnxerirrt elcâioncm fe fa&urum fandam fynodum Rafileenfem nihil prmros fecondam Deam , fc pro ecclefis tantum
termiffuram ex his, que ad honorem, augmen­
honore fc commodo ; neque ullo paâo in
tum fc reverentiam Apr7 fanâitatis » fc ianéta
eos confenfuros , qui per corruptiones aut forRomanas ecclefia pertinent . Qood fi in lua
des id ambjerint , ad eleftionem canonice fa­
pertinacia perieveraverit , patres daturos ope­
ciendam procedant . Eleâio fiat in virum legi­
ram , nç quid detrimenti ecclefia Dei , pro
time statis, doârina, fc probitate claram, fc
cuius dcfenfione v|tam profundere ftatuerint ,
fecundum majorum decreta idoneum · Elçâioob ejus contumaciam patiatur . Per hac tem­
nes prater has leges non rite fadas , ant per
pora legati Joanuis regis Cypri » fc Philippi
fimoniacam labem irritas efle fc nullas ; elednBurgundorum ducis concilium petiverunt , ut
res extra facra politos , fc jure eligendi pri­
immine dominorum fuonsm reipublicr interefvatos , perperam eledos non prius pofle ab£ent: & pax italic qua multo tempore fuerat
folvi , quam ecclefia» » quas fortiti per fordes
•«itata . tandem confc&a eft ad vi. Kalendas E fuerant , libere dimittant. Nemini licere . etMajas eiufdem anni.
fi principes fiat cujufcumque dignitatis, ad aliorum preces cajufpiam cledionem apud colle­
gia procurare . Neque licere ipfi» eledoribn»
XXX.
cuipiam in eligendo gerere morem i fed opor­
tere ipfas clediones Inieras efle , fc omnino
SESSIO DUODECIMA.
voluntarias . Archiprofules , aut alii ad quos
prariatorum confirmatio fpedat , fumma oihTrarago/ur rmnrôus £sge«w.
fjentia elediones examinent , fc pro meritis
egititne vel approbent » rn| infringant; neque
■9
A O Hi· deinde Idus Julii feflio xli.publiquicquam ad confirmationem accipiant . Scribis
jfY ce celebratur, qua patres cum diesBt^epro labore tantum ntodefte fatisfiat . Prnvarinio bis praricripta ad quartum primo . tum ad
catores hujus legis jure confirmationis csreant ,
fub-

^843

1βί.Τν?*

Hiitoria

conc.

Basil. Floxbnt. &c.

<844

7 _ .“T fubjicianturque anathemati ; a quo , nifi a Ro- A illuc confugerant, fchifma , quod jam imminet λ » » a~
petniciofum fieret ; fed nullo pado placare il- Cxassvi,
pontmcc * -------non abfolvantur
confir
Cxaisnmano
----------------------------------- , -&
-------■c‘ ­
matio per fordes fada nul!* omnino lit $ fed
los potuifle, qui fcifluram facere» fcJcfrChri‘siP
Ι4ΙΡ
fti
vicarium peflumdare niterentur. Statuifle fe
■eque ipG Romano pontifici licete quicquam
in
bono
malum
vincere
;
fic
tandem
conceffific
pro coafirmauonc exigere . Dasunim namque
Bafile* effe ·. non tamen iniquas mentes deftitifoperam facrom concilium , ut commoditati neie , quin omni ftudio curarent multis confidis
ccffiucique pontificis, fc cardinalium opportune
criminibus fepontificiapoteftatedeturbare. Pro­
confriatur. Quod fi non fecerit, nolle decretum
Romano ecclciuu pncjudicarc. Et fic finis datus
inde ne illorum faHis calumniis plebes fcdncaaeft huic icfiioni.
tur, innocentiam fnam , fic adverfariorum ne­
quitiam ante oculos omnium ponere ftatuiffe .
XX XL
Objicere illos primum Romanum pontificem
concilium Bafileenfe injufte diflblvrife, quod fi­
ne confenfu concilii fibi non licebat, infcandsjESSIO DECIMATERTIA.
Inm fc maximam ecclefi* perturbationem . Ad
Pnrqrisr /«ruri·** £■{«■*· ad «rgia/· dri*.
B h*c refpondere : nunquam mentis fu* 'fuiflo
concilium penitus diflolvendi , impcdiendiqnt
in hoc decreta Conftantienfis fe Senenfis conci­
auts deinde eft decimatertia feffio Idi­
liorum , ne fieret conciliorum , neve herefnm
bus Septembris , in qua rogante per fuos
legatos Sigi Inundo Ccfare terminus Eugenio
extirpatio , ccnfura morum fit Chriftiani popu­
li pacificatio procuraretur : ab initioque fui
prorogatus eft ad triginta dies, fupra fexaginta
pontificatus poteftatem dedifle Juliano cardina­
preferiptos, iifdem legibus, promifitque Ccfar
li fandi Angeli in concilio pnrfidendi . Sed
fe prorogationem ultra non petiturum, etfi inte­
rea temporis Eugenius concilio non fatisfererit,
cum deinde per Joannem Pulcripatris , nomine
eorum qui Bafile* erant, didiciflet » Bafile* pro­
fe omnia exeeuturum que patres decreverint .
Decretum etiam eft non licere pontifici Romano
latos non convenire, neque facile pofle conve­
aliquo pado contra conciliares cujufcumque fta­
nire, nifi longo poft tempore» non omninodiftus aut gradus fint quiequam agere , dignitati­
folvifle concilium , fed illud Bononiam tranftubus , facerdotiis , munenbufve privare , excom­
lifle, ut commodius, celerius, mcliufque rei pu­
blic* confrleret; men fes jam odo tunc efflux i fle,
municare, mu Ids te, feu quocumque modo dam­
naret privationes, ptanas, mu Idas , ccnfurafve C quo concilium inchoari oportebat , fe epifeoa die aiflblutionis per Eugenium fade nullas elle
pos tantum tres, fe alios prelates quofdam nu­
mero non fupra decem convcnifle . Principum
atque vanas.
legationes , profeflbres fact* theologi* , five
canonici civil lique juris nullos affuiffc qui ardua
XXXII.
0
negotia poflent dite utere , locum preterea tu­
tum tunc minime fuilfe , tum propter BohcmoTmtiftx rtvttt 9dnm gtfe Bifilttnfit i
rum propinquam potentiam , tum propter bel­
la, qu* inter Philippum Burgundi*, fe FredeT Eugeni es pontifex his cognitis, aflerens
ricum Auftris duces imminebant : quibus de
Bafile* congregatos omnia inique, omnia
temere, aut variis paffionibus afledos agere caufis
,
, non ut ecclefiam perturbaret , quod obatque ftatuere , Bc non reformationem , quam
tedatores calumniantur , Bafileenfem fynodum
diflblvifle, fe Bononiam tranftulifle. Quod ftapraedicant ecclefi* , fed deformationem : non
unitatem fidelium , fed fcifliiram ; non pacem
tutum fuiflet ex confilio fe afTenfa iacri fena­
Chriftiani populi , fed bella , & difeordias in
tu* fe illorum maxime cardinalium, qui nunc Baecclefia Dea affiduo procurare , fic hrrefcs non D filcam convenientes mutationem damnant · Affuifle fe aliam caufam non contemnendam tranfmodo veteres ( ut jaditant ) non extirpate, fed
'ferendi Bononiam concilii , quod Sigifmundus
novas in dies nutrire ac fovere , de plcnitudine poteftatis apoftolici pontificatus , facro car­
Cefar tunc in Italia effet, quem fperaflet Bo*
dinalium fenatu comprobante gefta , ada , dinoaiam ad celebrandum concilium facile fe­
cum perducere potuifle. Quod fi per Bafilecnfes
da , decretaque omnia contra Romanum pon­
tificem , apoftolic* fed is au&oritatem , fand*
licuiffct fynodum * celebratam fuifle magno au- V
Roman* ecclefi* cardinales feu quemlibet ex cu­
mero perlatorum, & principum , ac frmmatorialibus Roman* curi* fincita , fic omnia alia
tius ecclefi* Dei auftoritate fe laude . Mirari
per illos ftatuta , qu* non pertinent dinde ad
vehementer cardinales illos , qui bcc quotidie
illa tria, pra quibus concilium frit congrega­
fibi inculcabant, quique hujus tranflationis autum, tc de quibus per literas apoftolicas facul­
dores fuere, nunc eam damnare ; cum ipfi po­
tas non datur , publico decreto revocat , itriti (limum a fe tunc gravi morbo laborante cam
tat , & annullat , fic cxpteffe decretum illud ,
mutationem extorferint , eo maxime argumen­
· i·· quo · jubeat cardinales , aliique curiales intra
to , quod in eledionc fua juraffe dicerent illic
•‘•«‘.M.
jleJ
terminutn pontifici aflignatum ab E concilium celebrandum , ubi major pars cardi­
Eugenio fic Romana curia difccdere ; gravifnalium conferetur
Quin fe lieuiflç Romano
fimiique cenfuris illigat quoilibet cujufcumpontifici fe facro fenatui concilium ex caufa
que fintdignitatis, Cefarecctiam, regalis, feu
transferre neminem fan* mentis negare pofle cardinalans , & inferioris , fi didi decreti pr*Non enim potuifle fynodum Conftanticnfem
textu curiales fuos quo quo modo vexare pr*Romani pontifici* potcftatem audoritatemque
frmpferint . Scribit praterea pontifex ad Chri­
coardare, quam a Chrifto domino accepit: cum
ftiani orbis principes pro fra defenfione in hanc
coaftet fynodum pontifice efle inferiorem in
ferme fententiam . Nihil magis cordi fibi fem­
omnibus prêter quam in his qu* ad fundamen­
per fuifle , quam ecclefi* Dei unionem fic pa­
ta fidei fpedant i & ad perturbatiorem manifecem , fic propterca fe omnia 'Cgifle fic multa
ftam univerfalis ecclefi*. In ceteris autem lice­
etiam qu* fibi non expediebant Bafileenfibus
re Romano pontifici predeceflorum fuorum fe
rqncedine , ne a quibufdam cardinalibus , qui
facrorum conciliorum ftatuta > decreta & ordina­
tiones

H

A

1845 “ΓΓν.”* Aogu«tihi Patricii, can.Si Jbnsii ,

1846

A « * · tionea pro tempore , proque commoditate tripo- A Beneficia prrterea it facerdot i a temeraria audo-~J·
Guasm bise* moderari , emendare , commutare dr om-........................
ritate contulifle; jura pontificalia,
privilegiaque Cnaran
»41f*
ni no tollere, fi expedire putaverit. Contri quam
occupaflc , te quod in Romani» pontificibus <4M>
damnarunt, adminiftrationes monafteriorum f*opinionem qui fentiant , te vicarii Jefu Cntifti
cularibos dérida demanda fie. Ut oeperolficium
manus ligare cooentur , non procul efle ab be­
reft te mauifefto facrilegto . Difibletionem igi­
generalia Humiliatorum, épia ordinis capota te
tur five traisflaiiossem concilii ad berefim non
principale monafterium fxculari clerico corn*
pertinere, neque ex ea nniverialem ecclefiam pomendarant , cui idpra centum monaftcria pa­
tuifle perturbari, cent non ob aliaecaufammu­
rent ; ooutia tandem illos facere . ut numerum
tatio rada fit, nifi ut tradanda pro uti litate ecpraelatorum qui fur infama faveant » augere
clefi», qu* Bafile* negligebantur, celerius marrffint. Poftremo facrilega temeritate* auloa efle
toriufque abfolverentnr. Accufare prrterea Bafiomanum pontificem , & factum Cenatum ad
lecnfes Romanum pontificem quod facro conci­
caufam dicendam citare , minariqne nifi eorum
fupcsbiflîmh ediâis pateatur , pontificalem fibi
lio puse de fimplicitev non adhrreat, neque tol­
lat peraiiciofam diflblutiooem ; cum fatnina fy­
Soreftatem te cardinalem dignitatem arrogannodus femper modeftia te manfuctudine in pon­ B am . Hanc effe manfiietudinem » banc modeftiam Bafileenfium , hanc ecclefia: reformatio­
tificem fit ufa: adh*cdifiblutioncm Se mutatio­
nem concilii non fuifle peroiciofam ccclefi* Dei
nem , has exftirpationes hrrefum , has pacis &
manifeftum efle , quia qu* tra&ari in concilio
quietis procurationes, pro quibus congregatieffent . Qu* omnia , quoniam approbare recufaBafile* oportebat te propter loci indifpofitiorct, cum negaret Bafile* concilium efle, internem & tempori» non traaabantur, melius, ce­
lerius, commodiufque te cum majori ao&pritadiâionem pontificatus minari , animam prius
vitamque dimiflurum , quam Romaur ecclefia;
te potuiflent traftari Bononi* prefeme Roma­
no pontifice , fi paruifleat . Ecclefiam vero non
dignitatem auftoritatemque occupari minuive
permittat. Placere tamen ut omnes norint , fi­
pocuifle ea mutatione perturbari, qu» nulla ibi
bi nihil antiquius efle , quam concilii canoni­
congregata erat: cum ad eam diem non ultra de­
cam celebrationem profiteri 1 ,tt(|uc. indulgcre
cem prclato» convenifleot : qui certe repr*fentaBafile* concilium continuo fuifle > fi prius illi
re ecclefiam univerfaiem uon poterant. Manfue- ..
omnia ada, gefta, ftatuta , & intentata contra
tudinem autem Se modeftiam Bafileenfium in fe
Romanum pontificem, apoftolicam fedem, ejufomnibus efle notam : qui contra omnia juta di­
vina te humana aufi eflent admintftratioocm C que majeftatem , privilegia , libertatem, atque
fnmmi pontificis interdicere, nifi*eorum infantis
au&oritatem , coot raque fanda Romano ecclefic cardinales, & alios pontificem fequentes revo­
aufcukaverit. Perfiftentes vero in congregatione
caverint , atque deleverint : 8c legatos apoftolicos ,
poft tranflationem concilii rite faftam fine auut par eft, admiferint ad concilii pnrfidentiam .
âoritate apoftolica concilium nonfeciflc: quam­
Quod autem-tantopere accufant le legatis fuis
vis ipfi felfo jaôitent fe fynodum celebrare aupoteftatem dedi fle omnia in concilio ftatuendi
âoritate Conftantienfis te Senenfis conciliorum ,
nomine apoftolic» fedis cum confilio fand* fy­
ac Martini V. Se Eugeni i quarti Romanorum
nodi , viderique fandam fynodum ex judice, conpontificum. Quoniam ipfe auAoritates il las con­
fultorem fieri, privarique ftatuendi poteftatc; te
ciliorum te pontificum legitime & canonice re­
fecundum hanc normam legatos ftatuere pofle
vocaverit . Nec concilium ullum generale confla­
etiam qu« concilio non placerent. Mirari fe tan­
re pofle non fuffultum au&oritate Romani pon­
tam inter tot jurifperitos juris ignorantiam, cum
tificia . Poftulare igitur Bafileenfe» rem indignam,
conftqt inftitutiones , dccretaquc omnia in con­
facrilegam, Se h*rcticam, cum exigunt a ponti­
ciliis generalibus ftatui promulgatique a Roma­
fice declarari Bafile* continuo fuifleconcilium,
cum poft di Ablutionem canonicam non fuerit ; D no pontifice, vel ejus legato, confcntiente feu ap­
neque eorum gefta ftatutaque digna efle com­
pronante facro concilio, ficque in veteribus con­
ciliis» lie nuper Conflantia», Scnifque fervatum,
probari ; qu* fere omnia contra divina & huma­
neque aliquid a patribus ftatuendum Coe audorina jura aâa funt Se ita injufta , te inepta, ut etiam
tate pontificis ; cum Romanus pontifex fupra
fi canonice ftatuta eflent, initanda reptehendenomnia concilia fit, nifi in his qu* ad fidem catho­
daque mento viderentur. Inaudita quippe teme­
ritate aufos illos efle unum cx fuis complicibus
licam proprie fpedant i live ad perturbationem
manifeftam univerfalis ccclefi*, in quibus gene­
cardinalem fanâi Euftachii Avenionenfis civita­
ralis concilii audoritas fequenda eft. Non aufer­
ti* , qur ad Romanam ecclefiam fine contradire pontificem canonicam poteftatem, fed fuam fi­
Aionc fpctfat , prrficcrc , quamvis Romanus
f*ontifex cam provinciam alteri prius demandafbi prriervarc : falli autem, errare » ac decipi Bafilecnfes, quifc in omnibus Romano pontifici fuet, unde bella tc c*des multas efle fubfecutas.
periorçs elfe putent, ut eorum gefta pr« fe ferunt,
Quamvis adulterinus tandem legatus fit ejeftus,
Ïuod quidem hrreticum &r pephanum efle con­
Roman* cun* munera atque omeia omnia inter
fe pro eorum libidine divififle. Prcfidentes fibi
st. Quod autem nonnulli ita humanis paflaoniipfis fl a tui Ac, defignatos a fede apoftolica fpre- E bus fuccumbant, ut audeant canonicam clcdiovilfc , caufarum privatarum audiiores , judicefnem fuam ad fummum apoftolatum in dubium
que conftituifle, quod nunquam altero Romano
revocare , non pofle fatis mirari illorum perfi­
pon ifice canonice fedeute vifum eft . Cum in
dam temeritatem} cum illi ipfi, qdi hoc maxime
calumniantur, fe in fede beati Petri collocave­
generalibus conciliis rebus publicis non privant
tit incumbendum, vicecancellariatus oflkium fi­
rint , coofecraverint, coronaverint , ac pluribus
bi erexiflc, generat ia ac publica eoafiftoria, te
anuis ut legitimum Chrifti vicarium adoraverint.
alia qu* Romano tantum pontifici attributa
Proinde orare obfecrarique Chriftianos princi­
pes, ut Bafileenfe»in viam reducere cuient, illiffunt , temere fibi pr*fumpfifle , omniaque tan­
dem egifle, ac fi apoftolica fedet vacaret ; feu om­
que perfuadeant concilium canonice te cum au­
nis pontificalis ac beati Petri poteftas, quam apud
ctoritate prime fedis celebrare;
unionem non
fciffuram nutrire; aut fi in fua pertinacia pcrfiftefe Romanum pontificem efle conflat, apud conci­
liares effet, quod affererr nefas atque hrreticum.
re maluerint, ab eis recedant, neque permittant
ecclc-

i&47
ΑΜΝΟ
CMliit!
ma-

Historia CONC· B

e5c|e^·* Dei beneficio unitam, ab impii* laeeran. Scripfit etiam aliis littcri* «gensgratiascom­
pl nrib·* principibus, quod per oratore* fuoe Ro­
mano cccleli* anAoritatem tutati fiat : oratqne
t>t pcrirvcresst, atcuaaSigiinMndnCeiarB unioni
intendant.
XXX U L

SESSIO

IV.

Mveartu Sigif»a»M Btfilw.

otT luse cum V.Ida*OAobri* dominici loce

E

sil.

Florent. &c.

«.

^48

ne nova* opinione* aut damnatas hrrefe* in fui* r—■__
dioBcefibus icrpere permittant. Et fi metropolit*Ho
nu* in aliqoo emendanda* effet , per concilium
|,,,τι
in caritate moneatur t quod fi non fatisfecetit ,
4|**
de eo referatur ad fummum pontificem, vel ad
alium iuperiorem, fi quem habet . Epifcopi vero,
five etiam metropolitan™, négligentes fynodum
congregare, five ad fynodum venire , media par­
te fruAuum unius anni , nitra juris notnaa mul­
tentur, que in reparatione ecclefia iu* per alio*
convertantur. Intendant prwcipoe epifeopalc* dc
provinciales lynodi ad componenda* fed itione*,
inimicitias fc bella provincialium fc vicinorum.
Dum autem concilium generale iedee, bujufmodi concilia non fiant.

pitre* ia bafilicam convenifleut, lufpenfioni*
entiam in Eugenium rite laturi, repente nan­
ciatur Sigifmuadum Ce (irem jam ia urbem io»
XXXVL
Sreflum efle , 8e ad templum properare. Effununt fe illi obviam patret, & magna letitia ad
Ltfilif
fn
HUilii .
publicum confeflum deducunt. Ditferturque ne­
gotium ob adventam Ceiarit ad oftavum diem. £c
bsionavebat , ut diximus, Eugenius qua­
cum die* Eugenio diAa , deinde irriti» prorogata
tuor cardinale* legatos apoftolicos ad con­
effet, tandem feptimo Idus Novemoris in publica
cilium· Hos rurfus confirmat cum plena potefta­
feflione XIV. amftente Cefarc Sigifmundo im­
te apoftolica* fedis nomine in concilio prnfiperiali paludamento, corona^ fceptro, aureo po­
dendt; fc omnia que ad general cm reformatio­
mo, nudoque enfe atque alii* imperialibus intinem , five cenfurâm ecclefic in capite fc in mem­
gnibu» ornato legitime fancitum eft adbitente
bris , ad cstirpationem hzrefum , fc ad pacem
Cafare terminum Eugehio fnpiut prorogatum
Chriftiani populi fpeâant ✓ ft a tuendi fc decer­
ad nonageiimum rurfut diem differri. Ita tamen,
nendi deliberatione fc approbatione iacri conci­
ut nifi interea fub certis .expreffi* conditionibus
lii. Et quoniam cardinale* ipfi non poterant ftaconcilio adhrferit, interdiAam libi omnem pon­
tina ad concilium fe conferre, nere* diutius differretur, eis fubrogavit cum paripoteftatearchitificalem adminiftrationem penitus elle cognoice­
ret, fc alia omnia cxçquenda fore, que in de­
epifeopum Tarentinum, epifeopnm Paduanam t
creto xii. feflionit continentur.
abbatem fanébe Juftinc , fuo* oratores quibus
addidit Julianum cardinalem fanfti Angeli, qui
XXXIV.
in concilio tunc erat . Ingrefli igitur Bafilcam
Tarentinas, Paduanus, abba* fanttaeJuftinc ai 1.
TntiftX CtluUit tAulf* rtfUciliMtT.
Kalendas Februarii anno falutis 1434. fc beni­
gne iufcepti ,-ubi in publica congregatione man­
uobnid* interea afliduisCrfarisperfuaGodata apoftolica expofuerunt, literal apoftolica bal­
nite* pulfn* cum patribus in banc fenten­
la fignatas patribus reddidere. In ni* Eugenius
tiam convenit , Bafileenie* omnia contra Euge­ pontifex de confilio facri fenatu* declarat confirnium , apoftolicam fedem , cardinale* Romanae
matqoe concilium Bafileenie pro emendatione
ecclefia* 8c pontificis feâatores afta revocarent ,
reformationeque ecclefic in capite , fc io mem­
ejnfque prefidentes admitterent . Eugenios vero
bri», pro extirpatione basrefum, proque Chriftiafironteretur concilium Bafilc* efle , 8e haâenu*
n« plebis reconciliatione fc pace legitime con­
egitime fuifle: fc omnia, contra concilium, 9c
gregatum a fuo principio canonice femper conti­
conciliare* quoftibet decreta ftatutaque maxime
nuatum fuifle, omniaque ad ea, pro quibo* con­
contra non citatos, aut defenios legitime pariter
venerunt fpeâantia decreta, fc decernenda , ra­
revocaret; concihoquc plene adhrrcret.
ta firmi que efle oportere, perinde ac fi nulla dif»
folutio faâa effet. Quinimo diffolutiooemipfam
X X X V.
abrogat, irritatque , fc facro Bafileenfi concilio
pure fc (impliciter adbcret ; pollicetur deineepe
SESSIO XV.
concilio in omnibus fauturum ; litera* omne*, fc
omnia contra concilium conciliarefve decreta ftatutave revocat , fc annullat . Proceflus , cenfura« , fc tnulâas quaflibet contra quemlibet ec
» c 1 μ 1 q_u i n τ a interim feffio celebratur
conciliatibus' non legitimecitatis, aut non legiti­
me defenfit fc prriertim contra cardinale* de
qua legitime ftituitur fynodos ep i (repa­
Gypro, fanfti Sixti , & Firmanum latas, infliies fingulis annis per dioc.cfes fieri oportere poft
Aalquc,
irritas, & nullas effe decernit, omniaoüavas refurrc/bonis domini, nifi alia tempori* E
confubtudo fit , in quibus clerus ad miniftranda
que in priftinum ftatum reftituit.
1'jcia inftruatur, emendetur ecclefiaftica difciplina, fc populi mores, ut faluti fidelium confutatur,
- XXXVII.
deliganturquetcftc* (ynodales, viri grave*fcbo­
ni , qui gcftj cleri fc populi clam perquirente* ad
SESSIO XVI.
Λ nodum futur.m referant, fimili modo concilia
provincialia fingulis triennii* (altem celebren­
Dttkrtitr
fitat
tntili».
tur,, ubi dkxccfani epifeopi de adminiftratione
ecclefie, dc facri* ordinibus rite conferendi* , dc
it igitur xvi. publica feffio , in qua peraâis
committendis beneficiis, fc animarum cur* ido­
ex more facri* decernitur , Eugenium pontifi­
nei» miniftris , deque fimoniaca labe penitu* ef­
cem integre mandati* concilii paruiffc , ac pu­
blice fc iuDpliciter adhzfifle.
fugienda moneantur , tnftruanturque prveipue
XXXVIII.

D

E

D

F

AuetriTiNi Pathicii»

1849

can.Sbkkn>is s

·'·'·£·■··· 1850

A ritimam Itali· » aut etiam mediterraneam » ut
A « « ·
Mediolanum , Bononiam , tc aliam quam re* cuatsrt
Oarstr
lint : extra Italiam varo Budam in nungaria, 1414.
»414·
tc Viennam in Auftria , dc etiamfi malint in
Sabaudiam. Venturos ad illud concilium impe­
ratorem, 6c patriarchamConftantinopolitanum ,
legari Sagena Jeceraaatae feafiÀcatu ceaciM caac
cum aliis patriarchis dr pnrlatis Gracia ,· cum
gaAaflaac IcgAat.
legatis principum Chriftianorum orientalis eccfofi* : legatos concilii mittendos Cooftantinopod VLKaleodas Maias in publica fcfifone 17.
lim cum aureis nummis odo millibus t quibus
ftatBK foods fynodns Nicolaum (and* cruprelati orientales confiantes deducantur i mit­
ess presbyterum , Julianum fandi Angeli diaco
tendas etiam triremes quatuor -, duas quidem
nra, fanda Homan* ecclefiacardinales» Joan»
cum 300. militibus qu» portum Bysantii fer­
nem Tarentinum » Petram Paduanum prafoles,
vent i tc duas grandiores quibus Grnci deducan­
ALudovicum abbatem fond» Juftioa, apoftolitur in Italiam : duas isem alias majores apud
cos legatos tantam ad pneCdentiam concilii apo­
ftolica fedisnomineefleadmittendos, hac tamen B Conftaotinopolim deducendas pro vedura Cne­
corum: aureos deinde quindecim mille impera­
lege » nt nullam jarifdidionem coadivam habe*
tori dandos, quibus fibi fu iique omnjbus Gr»rene, atque omnia in procedendo ner concilium
cis ufque ad' numerum feptingentorum vidum
ftatuto, eonfuctoquc a patribus ordine fervarenparet ufque ad portum ultimum Itali». Quamtur. Tum decetum eft nnllam poblicam congrega­
diu
autem Graci in continenti fuerint five in
tionem extra ordinem fieri oportere, cum lingulis
concilio, five in itinere vidum hoocftum a con­
fcttis feriis ordinaria fit habenda, fi autem ingrue­
cilio habeant 1 legati concilii quamprimum
rit neccflitas aliter faciendi » prius per tres convenConftantinopolim cum triremibus petant , pe­
tus flatuasur tc tam ea illorum decreto prafi*
cunias praferiptas deferant
Et preterea auri
dentes concilii generalem conventum indicent .
millia decem , quibus conducantur milites pro
Quod fi neglexerint, altor c promovoribus concilii,
Srafidio urbis in abfentia imperatoris : milites
vd unus ea deputatis id agat «conventum indidem
r tcrreftrcs A* dafliarii in verba imperatoria
non legitime ( ut didum eft ) nemini licere adire,
jurant , legati quamprimum appulerint portum
Idem fervari oportere in poblica feffione medita­
quo fint Grrci applicaturi , A locum concilii
ta , duliborataqee in poblica congregatione mos
per primum n prafidentibus approbanda ftatuen- C nominent ; curent tamen fi pofiiint illis perfoadere, ut veniant Bafileam: interea patres Bafi­
daque etiam fi alii college abhnt. Quod fi for­
le» in concilio perfeverabuot . quoad Graeci in
te reçu ia verit alius de collegis ftatuat, de fi nul­
Italiam venerint : dc intra mcofem » poft quam
lus es prafidentibus id agere voluerit, five ad
illi appulerint , locum didum pro concilio pe­
conventum non venerit , primus e pnrlatis illo
tent. Hrf omnia ijnoduslégitimeftatuat Abul­
die prafideotia olficio fungatur , gefta infuper
ia fignet. Item confirmet fuis literis fommus pon­
omnia , ftatntaaue per fynodum facri concilii
tifes, qu» ubi per oratores Grucos cum plena
balla lignanda deoemendaque concilii Bafileenfis
poteftate accepta fuerunt, fanda fynodus omnia
nomine.
lancivit in publica ip.fcffionc feptimo Idus Se­
ptembris X43 q·
XXXIX.

XXXVIIL

smio xvii.

A

S

B S S I O

XLI.

XVIII.

SËSS1O

Due farcta Ccnfiaatânfit ccacilH ianevaatar.

Ik TsQ.ua multo poft, ad i it. fcilicet Kalend.
I> Julii in 18. public a feffiosmduoConftantienfis concilii decreta renovata font : concilium fcitiret generale immediate potcftatem habere a Chri­
fto·. cui quilibet obedire teneatur» etiamfi fit Ro­
manus pontifex: in his pteferttm qn» ad fidem
pertinent, ad emendationem ccclefi», IA ad Chri­
stianorum pacem; alterum non parentes concilio
puniendos efle» etiamfi fit Romanus pontifex.

**

Finaaatar caaacata caa» Cftdi·

N eadem felfione ftatuit fanda fvnodns in
re Judcoram , tc neophytorum hujufmodi
decreta : ecclefiarum pnrlàtos per foas diocefcs
ac provincias , factarum 1 iteraram dodores inftitucre oportere, qui certis diebus lingulis annis
Eubi i c* non tantum noftr» religionis hominius , infidelibus etiam cujufcumque fed* , qui
inter Chriftianos habitant , fidem Chriftianam
explicent , errores illorum aperiant , A argu­
XL.
menta confirment , cum omni modeftia A ca­
ritate ? ipfos infideles utriufque fetus fob inCtaataeie Craccraa» Icgatcraa» tant tafiiccafihli
terdi&iooc confort ii commcrcirquc Cbriftianopre aaicac.
E rum cogendos , ut ad conciones hujufmodi ve­
niant i inftituendos praterea , fecundum Vienu n s s a μ τ Bafileam legati Gnrcorum ,
nienfis concilii decreta , in publicis gymnafiia
Joannis Palcologi imperatoris, AJofephi
quatuor linguarum dodores , Grcc» fcilicet ,
patriarch» Conftantinopqlitani, Demetrius PaHebraic» , Arabie» , A Chalde» » ut facilius
isologus, Ifidorusabbas lendi Demetrii » Ajoanharum linguarum infideles populi ad redam
w. nes · Dtllipatus» aduri cum patribus de ordine,
fidem converti poflint : nulh infidelium licere
tc modo concordandi in facto generali concilio
cum Latinis. Bt tandem poft multa in hanc fen­
fervitur Chriftianorum uti / neque licere Chri­
fti anis infidelium celebritatibus, conviviis, baltentiam convenerunt. Quoniam Graci «flererent
neilve interefle , aut eis ardius quoquo modo
Bafileam fc non polle commode accedere , pla­
converfari : non efle utendum eorum opera in
core ut patres locum aliquem deligant pro con­
medicinis , in contradibas , in mercimoniis ,
cilio celebrando , in Calabria , five Anconam
aut alia quavis caufa» magifttatibus autem aut
in Piceno ,■ five aliam quampiam urbem ma·
publi»

V

,

XIX

I

1851
tr”.“ Hutoria Cone· Bajil. Florbnt. BTC. ’’·?£?* 1852^
n J’ poblicis officiis nullo modo proficiendos , ta* A vocati , fuos illuc oratores miferunt : quii »·"- A N a <
C*a»»rr eram fupelicdilem , vafa , libros , veftes » te
deoa com patribus legibus , quas fupra narra*
n
Cnbuts
irlf alia hujufmodi,
bojafmodi, five etiam fandoe,
fandos, aat
aut alia eovimas , côoveære
convenere , ïaûleenfëi
Bafileenfes vero'( at preHi4>
vimus
hh*
fcriptum erat ) ad Eugenium pro confirmatio­
clefiarum boas pignori non accipiant , neque
ne conventoram miferunt 1 qui ret novitate
emant j quod fi teccriat , reas tc pecuniam
perdant . Habitum «tique deferant prmripuum ,
non param comotocus , quamvis alteram fen*
ie a Cbriftianoram habibs omnino differen­
tentiam commodiorem at1 liaremqae potaret 1
tamen , at Balileenfet non perturbaret , rem
tem , cogantarqoe i* urbibus 8c oppidis grega­
confirmavit . Pofthrc legati quo» print Eagcrias fimulqoe fatur Ce habitare , te procul ab
ecclefiia , at minus commercii cam Chriftianis
aiuc mi ferat in Grecian » Romam revertan­
tur , referunt placere orientali ecelefi* , at La­
•
illis fit . Si qui ad Cbtifti fidem convertentur ,
tini Conftantinopolim mittantur fecundum fenfamaas (aaa omnes ut prius poffideant. Quod
fi es ufaris illicitoque qunftu comparato luat ,
ten t ia m pontificia, orarcqucat illa (ementia fir­
metur , refqoc quamprimum ctecutioni mande­
,,
fi fopcrilant, nocique funt , quibus ablato fue­
tur . Refpondit pontifex tam diverfas eorumrunt, illis reftituantur; fio autem inveniri non
poffuat, quoniam ad pios ufus funt converten­ B dem fententiaa (e non param mirari, alios jam
do » decernit fanda fynodas piiffimum efle fi.
legatos BaGleam petiiffc , convenifleque cum
patribus de modo veniendi ad concilium cum
delibas converfis eas elargiri , vetantque illos
Latinist (eque pro pace fe quiete ecclefia con*
fuper his quempiam vexari. Ecdefiarum autem
profules , aliofque ditiores qnoflibet hortatur ,
ventiones cas confirmatte;, quamquam prior fen*
mooetqae fanda fynodur, ut pauperes concer­
tentia fibi potior videretur . Proinde fi ipfit
etiam magis placeret , Bafileam peterent , tt
tas juvent, alant, tc ab omni injuria tueantur:
ftataitque at illius civitatis cives ccnfeantar ,
eam patribus fuadere conarentur · Iverunt Ba­
fileam Graci , fed patres a fententia dimovere
ubi per baptifmum funt regenerati ; inftruendos preterea efle hujufmodi convertas in fide
nullo pado valuerunt , pontifex autem ne fenorthodoxa per facerdotes , Br illos qui a fsera
tentiarum variatio fibi pqflct aferibi , legatos
fonte levarunt : neque permittendum nt cum
taos Conftantinopolim mifit , omnia ut gefta
infidelibus converfentur . Matrimonia ab illis
erant , narraturos , polliciturofque pontificem
ineunda efle cam antiquis Chriftianis : neque
cum univerfa Romana curia concilium petitu­
indulgendum ut novitit multum inter fe com­
rum, fi in ea Italiae parte fieri contingat, quo
mercii habeant : ne forte mutua familiaritate C commode poflit fe transferre . At G rr eorum
in errores labantar antiquos -, cogendofque om­
legati fententiam a pontifice approbatam funino ritus tc obfervationes antique legis di­
fcipientes , patres orabant , ut locum elige­
mittere, Se catholicos noftros compledi: tranfrent Grccis Sc pontifici accommodatum ; cum
fagas , defertores five apoftatas acriter punien­
Eutarent line prrfentia pontificis Romani nidos, Se eorum protedores mul&andos, ut herc­
il omnino firmi dc unione tranfigi pofle: re­
tam fautores.
dierunt inter huc , 8e legati quos concilium
nnierat Conftantinopolim , & trpius hinc in­
XLII.
de mittis funt legationes : nihilque magis ca­
pere videbantur Gnrci , quam cum Latinis con­
TuSitti JU »M»e Cnttri» .
venue t rogahantque , maxima inftantia , ■ ut
quamprimum conventa execution! mandaren­
r quoniam de Gracoram cum Latinis con­
tur : ncc multo poft quemdam e fuis Bafileam
ventione agendum eft , id altius aliquan­
miferunt Grace rum nomine, atterentem orien­
tulum repetamus . A Martino quinto Rome ec- talis ecclcfic prelates , principcfque omnes
cleiio prefidenti agi captum de unione orien- D prrfto efle ad ftatutam diem , Italiam petere
talis ecclefiar cum Latina , St jam per oratores
ad generale concilium. Proinde fe miflum efle,
ut Bafileenfes hortaretur , moocretque conven­
utrimque miffos deventum erat ad quafdam
conditiones , quibus mediantibus imperator Sc
ta quamprimum adimplerent , cognofceret an
patriarcha Conftanttnopolitani , cum patriar­
locus pro concilio defignandus effet ex nomi­
cha Armenorum , imperatore Trapexuntionatis, & commodus fummo pontifici: fine cu­
jus potientia Gnrci nod putarent aliquid bo­
rutn , Sc aliis prolatis , ac legalis principum
ecclefic orientalis ufquc ad numerum feptinni agi potte. Demum, ut videret, an triremes,
fentorum hominum ad generale concilium in
Juibus G neci effent advehendi , fatis (olide ce
taliam unionis caufa celebrandum , adnavigarmse cttent : verum audire fe fç a nonnullis
re promi ferant . Martino interea e vita fubtrafafurrari , patres ftatuifle Aveqionem pro fu­
do , cum ei Eugenius fuccefliflet , qui cardi­
turo concilio deligere , mirari fe horum fennalis huic negotio intentus admodum videba­
tentiam , qui tam aperte a conventis dilcedere
tur , hujufmodi tradatus a Grccis inftasratus
cogitent , non laturos ifta Grrco» rquo ani­
eft . Venerunt igitur Romam a principio pon­
mo, neque ullo pado e Gracia difccffuros, ni­
tificatus Eugenii Grccorum legati , qui poft E fi prius noverint locum unum ex nominatis in
multas difecptationes de commodiori modo
conventibus efle deledum . Proinde orare ut
unionis perficiende , tandem preiente etiam
conventa fervent ; quod fi non feceiint . aper­
Sigifmunao Cxiare Sc probante cum Eugenio
te orientalium nomine proteftari per illos' non
convenerunt . Mittendos efle a fede a porto lie a
ftare , quin pads non ferventur , ut unio
legatos cum multitudine congrua doâorum ,
fiat , fed per Bafileenfes , qui a conventis
qui Conftantinopolim orientales omnes con­
difcedant : verum cum videret patres ftatuiffe omnino fe Avcnionem cligere, iterum palam
vocarent , ibi que de unione agerent in gene­
protcftatus eft Grrcos Avenionem nequaquam
rali concilio apoftolic· fedis nomine . Que
cum orientalibus renunciata eflent ,
omni­
venturos j fe vero iturum ad pontificem , Se ea­
bus admodum placerent , Joannes tum Palcodem apud eum teftaturum , Se omnibus demonlogus imperator , & Jofcph patriarcha Conftraturum per Grrcos non ftare, quin fiat unio.
ftaatinopolitantis legationibus Bafilccnlium proTamen patres quamvis multa ultro c<troqne
Ccncil. General. Tom. XXXI.
Aaa
ada»

E

1853
< „„
CH»r«Ti

Augustini Patricii, cAN.«S«N<Ntis, •'•"Ϊ;····· 1854

afta, diAaque eflent , Avonionem pro concilio A folcnni ritu intuitur ntmfoi ex clcro cujufcumin quo Grzci cum Latinis convenirent* publico
Sue ftatus, oniiais>dignîtat ifve 6t,quaqao«no- cmm
decreto delegerunt. Qnod neque Romanus pon­
o licere publice concubinas tenet* ; pwlcoscon- i4it.
cubinarioi poft duo* menfes ab hujus decreti coati tes , neque Grzcorum legan fufeeporunt ; aflarenre* Avenioncm in conventionibus non coaaftitutionc > fi pcdcvcravcrint in fc*l«ro » oaaainm
pretymdi, neque G<«ciscflc opportunam * cum per
beneficiorum luoruaafroâibusp«r tres menfes pri­
inalta maria 8r maximo* fines fit illoo o Gracia
vando* i quorum pretium in inftauratione qmatueundum . Habere fe domi continuo* hoftos poque beneficiorum noxii expoaantar , 8c nifi mo.
tenciffimo* Tureas : Doquc pofle longius abeflo
huc pratfoati 8r magno periculo, fervanda* efle
conventione» publico patrum deereto jam pri­
dem inita* ; Se Grzcos ad locum tam remotum
noiibu* privandos* neque ultra ad ea admittetv
nullo modo venturo* . fiugenium vero pontifi­
dos * nifi poft manifeftam vita morumque emen­
cem propter adverfam valetudinem , propter, ros
dationem: quod fi rurfu* redierint ad vomitum ,
nova*, Se periculum provinciarum ecclefiz, Italia
perpetuo fore inhabile* ad quzque munera ccdcexcedere minime pofle; Florentiam Hetrariai ur- Jl fiaftica ; przfulcs autem , tninoresve dignitates,
bem pro concilio cuperc fibi, ut Grzci* accommo­
qui hujufmodi noxio* ex officio punire neglexerint
dam ; Se imperator quidem Confiant inopolitanus
a majoribus antiftitibut, archiepifcopis, patriar­
fuis literis aure* bulla lignati* promifit Se juravit *
chis, five a conciliis provincialibus* fynoaalibuSfc omnino cum patriaicha * * ad concilium vontuve, acriter puniendos; publicosveroconcubinalum, foluturumquc e patria ante Kal.Junia* anni
rios non folum illos ccnlcndos efle* quorum fcc1 alutis trigefimi fexti fupra mille Se quadringen­
lus per fententiam, aut confeflionem in judicio
tos, fi Bafilecnfe* perfecerint omnia qu» cum fui*
fa&am, feu, per rei evidentiam, quz nulla po­
legatis convenerant, Czfar vero omnt Audio hor­
teft tergiveifationc celari* manifeftum eft * fed
tari patres, ne ante Bafilea difcederent quam eccle­
omnes etiam, qui mulicietn de incontinentia fufiz reformationem & Bohcmorum reconciliatio­
fpcftam infamatam domi habent* & moniti per
nem abfol verent v fperarefefc pontifici & Grzci*
fupciiorem non ftatim dimittunt. Perfides autem
3ai per fordes fpe qurftus concubinarios hujulmopofle perfuadere, ut Bali leam ad concilium petant.
Lugemus autetn pontifex hi* auditis legato* fuo* C i punire oegligunt, ultra alias poenas ncgligendc latere Nicolaum fanAa crucis, & loannem S.
tibus infligendas, duplum ejus quod acceperint,
Petri ad vincula cum plena potoftate ad concilium
adpiosufus exolvere cogantur , concubinas vero
ipfas, nifi fponte a clericis difcclfcrint, per auxi­
roifit, ut locur pro futuro concilio communi om­
nium confcnfu eligeretur: qui fumma diligentia
lium etiam brachii içcularis, fi opus fit, expel­
& multi* rationibus hortati tant patre* ad feivanlendas, neque permittendum filios ex hujufmodi
concubinatu procreatos apud parentes enutriri .
da* conventione* cum Grzci* inita*. Cogitaverant
Hunccanonem juffit fanâa fynodus ubique per ecBaleenfes indulgentias certo* modo publicare hi* *
qui pecunias contribuiflent, pro conducendis Grpclefiarutn prrlatos publicari, hortataque eft Chriftiani nominis omnes homines cujufcumque fint
cis ; petebantque ut pontifex confirmaret. Legati
dignitatis* concubinatu tanquam a capitali pec­
ad hzc refpondcbant pontifici non videri rcipubli­
cato abftinere · Declaratum prrterea atque fancier ctpedirc has indulgentiarum élargi tiones, qua
tum eft in eadem frffione ; neminem a communio­
contemptum inducerent* &: neceffitati non fatisne alicujus in quibufvis facri* abftinere opor­
faccrcnt, quod paulo ante in aliis rebus perfpitere nifi excommunicatio , fufponfio * interdi­
cunm fuerat -, tamen fi patribus ita videretur * conceflurum fe indulgentias ritu & moro Romana; ec­ D ct io, feu quzvisaliacenfurain hominem, collefium * untverfitatem, fcdTlocum certum Se exprefclefiz. Verum fi convenire cum pontifice vellent
umfintlatar aut fi aliquem ita manifeftein ex­
dc loco concilii, oftijre pontificem aureorum fe··
communicationis fententiam incidiflc conftitcrit »
xaginta millia pro conducendis Gnscis* quantam
quod nulla fe poffit jufta excufatiqne tueri; Se ne
fummam indulgenti» nunquam conficerent . Ju­
factis interdici vulgo omnibus liceat, quod faelianus autem cardinalis fanai Angeli poft hzc qui
pius &r five urgenti canfa ficti contingit, ftatuit
apoftolicz fedis nomine concilio przfidebat, cum
lanâa fynodus nemini omnino licere civitati­
quzdatn ali* tratftari contra Romanam ecclefiam
cogoofcerct, publice in generali conventu patre*
bus, oppidis , villis , aut quibufvis loci* facra
interdicere , illave quovis modo ecclefiaftico
obiccravit , atque obreftatuseft, nc quid amplius
interdiâo fupponere , nifi ex culpa ipforum
ftatucrc, deliberareque velint , quod ad Roma­
locorum, aut principi* , domini, magiftratufnam ecclefiam , fummum pontificem * ejufquo
veipforum, Ob culpam autem, aut caufam pri­
privilegia, auftoritatem, majeftatemqueaut favati hominis, facra nullo modo interdicantur ,
ernm fenatum fpeâaret, nili prius ipfe audiretur.
Cum in facraConftantiaopolitana fynodo cautuuf
nifi farto magiftratus quempiam excommunicatum requiliti infra biduum a fidelium confortio
fit -, fi qua controverfia in conciliis generalibus de
non ejecerint ; quo rejeâo , facra refumantur .
Romanaecclefia oriatur, oportere cum omni re­
Nemini
etiam licere decrevit fuper eodem gra­
verentia fuper ca re feifeitari Romanum ponti­
vamine , aut eadem interlocutoria vim definitificem, cjufque folutionem fu fc i pe re t proinde fi
quid contra agatur, protcftari te nullo paâo ei
vam non habente fecundo appellare, appellan­
tes vero a. diffinitiva , frivole vel injufte * ul­
rct confcnfurum.
tra condemnationem expenfarum Se damnorum
Se interetfe, aureis xv.cfle muldeqdo*, qui adXUII.
vçfUriQ cedant,
SESSIO XX

«

Γ· fs<« natté tenté fiat.

D x i. Kalend. Februarii anni faluti*
vigefitna fcffio publice celebratur. In qua

A

XLIV;

1855
Λ Η * ·

Hijtobja Cokc. Basii. Floknl itc.
A

1856

irritas. Quod fi Romanus pontifex hujus faers A M N ·
legis praevaricator fuerit, concilio deferatur; re- Cn»mi
X L1V,
liqui per fu perfores digna pcena pledantur. Eccle·♦ j >·
fiafticorutn beneficiorum quorumcuraque non vio­
CuUrrttrfi it ttllniiiaMtih
lentos poffeffores , qui cum titulo colorato per
triennium pacifice poffederunt, a nemine perturctum eft deinde die 9e acriter inter patres
baripofle, etiam ratione jurisnoviter impetrati j
dii putatum de tollenda confuetudine fonili torte quifpiam legitimo cafu impeditus , jure
·η·
lutionis annataram earners apoftolica. Ita enim
luo prius uti non potuerit: quod* juxta biennium ,,,
appellant medios frudus unius anni , quos pro
concilii fan&ionem prius quibus poteft ligmficare
novis beneficiis acceptis pontificis rrario infe­
oportet, & pro viribus de juie fuo experiri. Prs- aiaam.M
runt , 8r tandem cum inter quatuor collegia jam
futes diligenter perquirere oportere, an quiiptam
conveniffcnt , ftatuiffentque decretum legitime
fine titulo facerdotia obtineat, cos abjiciendos ,
fanciendnm, archiepifcopus Tarentinus Sc epifeofcu, fi utiles videbuntur, Sc fine dolo IsCtutn fit,
pus Paduanos, legati apoftolici pontificis nomine
nova collatione confirmare poterunt. Et ut divi­
proteftati funt, rem iniquam effe inaudito ponti­
fice tantnm prsjudicii, tantum detrimenti Roma­ B ne faerxque ceremoniae agantur rite iandeque ,
(latuit (ancla iynodus in laudibus divinis hrc itrne ecclefir inferri, & annatarum & minutorum
vari, facerdotum collegia in templis luis, llatufolutiones jampridem a Romanis pontificibus intis, confuetifque horis, poft data ligna conveni­
troduâas, ab univerfo clero iufceptas , a pluri­
re oportere. Divinas laudes canere voce, geftu,
bus generalibus fy nodis non violatas injufte nunc
pro latio neque condecenti : ut diftinâe proferentes
auferri. His non modo pontificem ali, fed Sc fa­
intelligi facile pollini. Ita tamen ut differentia fit
ctum fenatum, ac Rornanz curiae miniftros fere
inter fulcnne officium Sc fetiale. Dum Iaera fiunt,
omnes ; quod fi tollantur, dignitatem pontificiam
dicunturve, talari tunica utantur faccrdotes, &
fine viribus ruituram; curiales omnes pontificem
iuper eam lineam vellem, quam (uperpclliceum
reliâuros . Unde prcterca legationes per univervocant, five habitus ad facrum minifteripm proec­
fum orbem Chriftianum ob utilitatem reipublics
clefiarum conluetudine deputatos habeant ; capucrebro mittende fuftentabuntur ? Unde ejeâis
tiis in ecclefia non utantur, fed almutiisaut birfuis fedibus principibus aut praelatis fubvenictur?
retis. Jn choro-quifque loco luofedens, aut ftana
Unde harrcticis & aliis hoftibos fidet obfiftetur ?
gravitatem fervet. Laudes Deo cum aliis tnodefte
Non tanti efle Romane ecclefi» patrimonium ,
atque provincias , ut a tyrannis inis fumptibus C canat, cum Gloria patri, in fine pfalmorutn dici­
tur, reverenter alluigat, genuffeâatqùe cum Je­
detendi pollinr . Superfidendum igitur ab hoc
fu falvatoris noftri nomen recitatur. Inter pfallendecreto, aut prius cum conienfu pontificis indem­
nitati ecclefi» Romans confulendum. Hanc lega­
dum alias res non agat, non rifui, confabulationitorum fententiam complures probi viri ecclefiarum
que indult’eat ; privatas literas non legat ; led ne­
praelati laudarunt, fed patres afferentes neceffitaque privatis laudesplallat in choro. Adiftat de­
ti ecclelix Romanic opportune fe confulturo$,poftnique facris non folumcorpore, fed & mente, at- t
qnam decretum fancitum tufeeptumque cilct pati
que animo toto . Tranfgteffores a prslatis fuis de­
contenlu, Julianocardmali fanâi Angeli uno ex
bite puniantur. Non venientes autem llatutis ter­
legatis concludente, decretum l.snciendum ftaminis ad (aeras laudes, aut ante finem fine légiti­
tuunt, aliis legatis, cum fuis fruftrr reclamando.
ma caufa, ac non impetrata venia difcedentes,
perinde haberi ac (i non veuillent . Diftribtitiones
autem, quas quotidianas appellant, pro abore,
XLV.
ac afliduitate venientium, ic in ecclefia tervienSESSIO XXI.
tium , elle erogandas, etiam ex portione majori ,
D quam dicunt maftam , five fruâus groffos, couftigemitu licere f»icqtntm fro cell^tiaut itntfxiitutione illarum ecclefiarum prorfus damnat i , in
mm Atcifere .
quibus una hora (ervientes integram totius dici
portionem accipiunt. Initiati facris, qmvebenefi­
N publici igitur vigefima ptima feflione a
cia facri obtinent cum obnoxii fine ubicumque de­
qur habita eft u t. Idus Junii cjuidem anni iogant, divinas laudes quotidie Deo recitare , fi in
lemu ritu patres in hanc (eutcniiam decretum diviniscum multitudine & choro non intetfunt,
iaaciverunt ; Nemini omnino Iicere , neque in
laudes diurnas, noâurnafquc foli, five cum focio
curi» Romana « neque alibi uipiam, pro confir­
devote, diftinftequc ac integre perfolvant, noti
matione eleâionutn , poftuiationum, admiifioverba dcglutiantur, truncenturve . Non inter oran­
num, prxfentationutn, provifionum collatione,
dum aliis contabulationibus live aftionibus qui­
fcu quavisconceilionc > aut difpofitione quarum­
buslibet fe immifeeant, fed tanquamcum Deo locumque ecclefiarum cathedralium . monafterioquentes loco convenienti, ore pariter ac mente orum, dignitatum, feu cujufvis eçclefiaftici bene-·
rent. Dum divina aguntur, Ii quis facerdotum il­
licii, aut officii, ordinis, Caere benedictione, aut
lis rcl diis, per cccicham feu forum deambulet, fca
pallii, in pofterum quicquam penitus arvea vei E ad alia negotia divert jt, diftributioae integra to­
poft exigere ratione literarutn , vel figilli annatatius diei nwi&etur ; fi inonitus id iterum cgctii ,
i um, communium S: minutorum feiritiorum , pri­
menftrua Jilhibutione careat ; fi vero pertinaciter
morum fruduum ; aut fur» quocumque alio nomi­
pericveravci it, mulâctur graviori pcena ; proj e>ne, praetextu cujulvis con lucui dims , privilegii sut
lanturquc tumultus omnes ab ecclefia , dum i aera
llatuti,quovis quzfito colui c.frriptonbus tantum,
fiunt. T-bula in loco publico aflidue affigatur, in
abbreviatoribus
rcgiltraio· ibus pro ipiorum
qua per hebdomadas deferiptum fit quid quemque
labore congri»'· iatisfaâo . Hujus facri canonis
in (acris operari opoiteat; négligeas in fuo mu­
tranfgrcflores, eadem pœna plcâendos, quafynere integra diftnbntione mulctetur · Illatum ec­
moniaci puniuntur, ut iacerdotiisdigoitatibufquc
clefiarum abuium , in quibus n: lacrificio lolcnnis
hac via acquifitis omnino carcaot . Promifliones
mi/Tar , fy nboJum fide i, prxtariu, five oratio dosuum fub quibufvis cenimis &· |uramcn:t; p.o
mini<a : rchoau cantt’cna non perficiuntur aut
hujuimudi folutioiubu. uâa> nullas ciic atque
omnuio fine cantu dicuntur, damnavit , atque

A

I

1857

Aüqustini Patricii,

can. Senensi s,

>ι·»·····«·

auoievit, vetuitque inter anillarum folenniacan- A autem in curiam Romanam non fufcipcrc pert ar- ~\'M
batianis «nt fcandali alicujua gratia. Sed cum Cmuti
Caaiati ‘’lenas vulgari fermons conditas cantari, dr in
>41»·
privatis mima juliit omnia pronnneiari alta <r inConfueverit femper apbftolica ledes miniftrare
*4titelligibili voce, procer ea qu* feercta nuncnpan
omnibus juftitiam pet ant thus , non pofle id exi­
tur ; prohibuit etiam fob graviori cenfnra, ne cui
gentes rejicere. Curaturam tamen Romanum pon­
tificem; ut lites, quam brevius fieri poterit, ex­
liceret divinum cultam pignori opponere; coefuevere namque nonnulla canonicorum collegia
cidantur. Sed mitari complurea, quod concilium
propter ·» alienam fe obligare, ut nifi ftatuto tem­
Rro maximis ( utajuat) congregatam, ita indipore fativfeccrent, divina exercere non pollenti
inâcrebu»privatis incumbat, canfafque etiam
nujufmodi obligationem etiam cum juramento
minimas admittat ; te aliquando, qu· incuria
irritam fynodas docrevtt, te pncvaricatores trium
Romana agitantur r ad fe attrahat, non fine par.
mentium fruAibus privavit , qui in ecclefi* repa­
tis alterius damno. Di&um autem contra feriptorest abbreviatores emanatam, non illos compte
rationem converti debent. Vetuit etiam ne dum
iniflarum folennia peraguntur, celebrentur a ca­
hendere qui tunc iaooacilio erant ; fed contra difcefluroa, propterea non efle contra cooctlium i
nonicis capitula aut aliqui aftus capitnlarea nifi
urgente neceffiute: tranfgreflbrcs ejus diei diftri
B quantum autem attinet ad decretum annatatum
tum parum mirari pontificem <r curiales omnes
butionc privandos . Demum gravioribus panis
fancivit nemini ficere, quod multis in locis fre­
tantam rem cum tanto Roman· ecclefi· te totius
curi· projudicio, fc damno patres iraftsvifle, Ic
quentabatur, fcenas, jocos, fabulas, reprvfcntam repente irrequifitis partibus ftatuiflie; cum
tationes, larvas, feu aliquas fidiones epifcopoprsfertim earum ufus ab antiquis, fie fanétis pa­
rum , regum, principumEr fimilia in ecclefiis, aut
tribus inventus, per longa tempora ab omnibus fit
earum coemeteriis quoquomodo celebrare, ant per­
obferVatus . Confiderandum prius fuifle , undo
mittere in his locis meteaturas, negotiationes, fi­
Romanus pontifex oneri reipublie· pollet fatisfeve nundinas fieri : locorum profulcs fub cenfuris
ecclefiafticis hac puniant.
cere; unde potiatis ejcâis iubventre ; unde lega­
tiones per univerfnm Chriftianorum orbem mitte­
re ) unde denique alerentur curiales » fi annatatum
XL VI.
& minutorum servitiorum ufus tolleretur. Bt ftatuendam prius modum > per quem his acoeffitatilegaria Evpsan ad rsanWanr dc wtltii rekur.
bus fubvenirctur, pontificem non fpreturum inna­
tarum abolitionem.
Æc igitur fancita font ad 111. ut diximus
Idus Junii anni trigcGmiquinti fupra mille
XLVIL
& quadringentosquo tempore Eugenios pontifex
Florentia agens concilii legatos de pluribus rebus
Ueera Grsrsram pre /sca C9kHH .
& maxime de obiervandis aecretis futcepit. Remifitque ad coocilinmfuos legatos per quos in hane
UM hare aguntur, liter· ab imperatore fe
fententiam refpondit.· Eugenium pontificem, Grçpatriarcha Confiant!nopolnanis mittuntur,
coram reduâionem, ad quam cum hortarentur,
rogantes concilium pro unione decerni in loco Iitardentiflune femper defiderafla, 8e multum in ca
tora li, fibi te pontifici accommodato.
re defudafle Conflanti*, fc etiam Rom* dum in
mmoribus effet, vivente Martino pontifice. Foftqaam veto ad apoftolatum per ve ni flirt , multae
XLV1II.
/cire, aa*egerit ad hanc rem navandam. Nunc
vero vehementer lutari, quod concilio res facilis
videatur, cum pierique a principio rem a pontifi­
ce propofisam antiquam filafteriam fc cantilenam D Maerear· Engeriae at rcvttt que eeatra ceaeilti
dttrtta fttertt.
appellarent Quod autem de indulgentiis conce­
dendis pecuniarum gratia pro Grccorum reductio­
Tntkrim Bafilcc multae fiunt querimoni·,
ns petitur , pontifici non videri expediens, aut
£ Eugenium pontificem decreta concilii non
ut ile rei publice ; tum ne videantur lucri caufe con­
fervare. Conveniunt igitur fingulatitn quatuor
cedi; tum quia fi indulgenti· jam conceit* fufpendaotur, infulas Cypri te Rhodi fortillima Qirideputatiooes , At tandem flatuum , monendum
efle Eugenium , ut revocet omnia qu· contra
ftianorum propugnacula, indiferimine neceflario
remanfuras. Et fi promulgatis indulgentiis Gre­
decreta concilii te maxime fpcAantia ad genera­
lem reformationem in capite te in membris quo­
et aliquo forte c a fu impediti ad concilium non ve­
quo modo atteutaflet , intra certum tempus, tc
nerint, omnes concilium Ac papam damnaturos ,
prvfettim in caufa Graflenfi. A lioquin patres da­
tanquam fubtilt ingenio pecunias a fidelibus ex­
torqueant , expeAandam prias certitudinem de
turos operam fecundum decreta concilii, ne quid
interea detrimenti refpublica patiatur. H«c ante­
adventu Graecorum ; dr tum daturum operam Eu­
gen ium cum concilio per indulgentias aut alias
quam publico decreto fancirentur , Tarentinus
commodiores vias, ut pecvni* inveniantur. Pon­ E & Pad ussus prafttlee a poftoli.* fed is nomine
tificem tum miflurum ad concilium viros facrarum
in concilio prsfidentes multis rationibus inter­
literarnmfcientiaclaros, qui cum Gr*ci» poflint
cederet prohibere conati font, a fle ren tes nihil
a pontifice contra decreta concilii innoVatum ·
di fle re re : te etiam li detur ut in loco congruo fibi
Quod fi aliquid particulariter fitfaâum, lieu i fle
concilium celebretur , venturum pontificem cum
univerfa Romana curia . Interim vero deputatu­
pontifici ex caufa difpenfare , neque propterea
cenfendum aâum efle contra decreta. None ve­
rum aliquos, qui iuejusrei difputatiooe afliduo
fe exerceant. Quo ad obfer vaotiam vero decreto­
ro tam aperte infurgeacibur patribus contra
pontificem nihil aliud efle, quam ichifma intro­
rum concilii, Eugenium pontificem refponderefe
concilii decreta femper futcepifle & obfervafle . Si
ducere*. inventarum enim pontificem viam, qua
vero m qaibufdam privatis rebus aliter a liquan­
fefuofque tueatur. Et fi concilium quod propter
do fit feoum, id cx caufa efle fa&um: non pro­
unionem Bohemorum, te reformationem morum
pterea non ob ferrata dccrera dici debere. Caufa»
eoaâum dicunt, caufam futuram diifidii ac fcau
dali.

H

D

’’î.'V.’* Hutoaia cofrc. Basil· Fioorr. &c.

i86o

.—TT"dali. Ita at Deque Greci, oeque Bohemi , *b A bene claufa , undique femtetur te cardinalium Λ'
CMtsrt bi· · q«* ûcet & diicot+ua uutriaat » umaoem
cubicula , nihilque omnino quod elui potui ve CnKUT|
»4M.
poffiat fperarc. Orare igitur atque oblectare ,
fit, nifi medicinalia , dimittat . Exiens deinde
uc deputactoaum deliberata αοα fafcipi«at »
lingulis portis cuftodv· fideles diligentcfque
abftiaeaiuqac ootfüao ab tojoriofis decretu , te
ftatuat■ Cibos cardinalium , cum ad eos defe­
Rnaaaaam liedem Chriftiaaonua caput nos im­
runtur, inrro afpiciar, neque admittat, nifiqup
pugnent . Qood fi qoid capiaac ab Eugenio ,
ad modeftiam funt. Sequenti die re divina prramittant oratore* iaapctrattroa procul dubio
âa cunâi cardinales Iaeram euchariftiam com quidquid hoaefte pcucriat : fia antcm ia ieamunitabunt. Tum taAisfacris evangel iis Deum
teatiam dcpautioMo* defeeodere eia omnino
atteftantes fub jusjurandi religione promittant
eflet aaimiM , apoftolic* icdia aomiac prohibe­
fe nullum in Romanum pontificem eleAuros ,
re, ne id fiat i publiceque protcftari te coatranifi quem utilem, & tanto munere dtgnum pu­
dicere , ieque cum fuis nullo modo ei decreto
tabunt , neque ullo pafto in illum cosifeniuros
coofentise.
qui prece »pr«mio,feu minis,per fe, vel per alium
pontificatum ambient. In fcnedula, qna cardina­
XLIX.
b lium vota exarantur, ultra tres cardinales non po­
nantur, it qui* autem quartum addere voluerit,
XircMrav*»irm*a? yattl fnftt
extra collegium aliquem nominet. Eodem die
frWpW» .
nunquam nifi femcl fcrutinium fiat. Poft millam
ledis fchcdulis, nili du* collegii parte» munum
s t τ a τ a eft iater hoc tempus caufa in­
quempiam convenerint, comburantur fchedulz ,
ter rempublicam Venetorum , -te Ludorinec prius ad quemquam accetlus tiat quam le­
cum patriarcham Aquilejenfem fuper principa­xica fcrutinium fit legitime tentatuin . Interim
cogitent cardinales quantam rem traôerw , te
tum Aquilejcnfem, quem Veneti jampridem oc­
ita agant , ne Dei indignationem , te morta­
cuparam · Et tandem lata eft fententia contra
lium accufationem incurrant. Ele&us in ponti­
Vcaetos ad lx. Kalendas Januarii anni 14$$«
ficem Romanum canonice per collegium, fi eft .
Ia qua dux, confiliarii, procuratore», advoca­
intus, live per aliquem cardinalium , fi eft extra
ti, communitas, nobiles, locatenentes, te alii
conclave, coram notario, te decem teftibus re­
Venetorum obnoxii declarantur excommunica­
quiratur, ut elcâioni confentiat. Quod nifi in­
tionis, anathematis, te interdidifententia*incurrifle, neque prius abfolvi , aut reconciliari C tra.integrum diem fecerit , cledio nulla atque
irrita fit. Confcntientcm ftatitn cardinale* om­
ccclefi* debere, quam civitates , oppida , ter­
nes venerentur , te ut Romanum pontificem
ras , villas , te loca omnia pleno jure patriar­
adorent , neque ultra de ejus pontificatu cui­
ch* Aquilejenli refiituiflent integre, te pacipiam liceat dubitarem Tum publice profitebi­
. fice.
tur, te Deum omnipotentem landamquc Tri­
nitatem teftabitur , atque promittet , fc quo­
L.
ad vixerit fandam fidem catholicam amplexu­
SESSIO VIGESIMASECUNDA.
rum ac perpetuo dcfenfurnm fecundum tradi­
tionem apoftolorum , te generalium fandorum
X>4«M/wr ide/Jus
rfifcfi
.
odo conciliorum videlicet Niccni , Conftantinopolitani, Ephefini, Chalcedonenlis fecundi,
; τ circa idem tempus cujufdam Anguftini
te iterum tertii Conftantinopolitani , fecundi
Romani epifeopi Naxarem libellum qui de
item Niccni , te rurfus quarti Conftantinopocramento unitatis Chrifti te ccclefi* fuas , ac
litani, tum etiam Laterancnfi*, Viennenfis, Con­
de Chrifto integro intitulatur, cum pluribus aliis D fiant icnfis, teBafileenfis. Ritumprxtcrcafervatradat ibus , fanda fynodus damnavit ac repro­
turum ecclefia jam traditum ; catholicam fidem,
bavit tanquam falfam, te hnrcticam dodrinam
etiam fi mortis periculum immineat , proteâucontinentem, in publica fedionccelebrata Idibus
rum : daturumque operam quantum fieri pote­
Odobris 1437.
rit ad extirpatiogem harefum , morum refor­
mationem, te pacem populo Chriftiano procu­
L I.
randam . Juret etiam celebrationem conciliorum,
confirmationem , eledionem fe fervaturum fe­
SESSIO V1GESIMATERT1A.
cundum decreta Bafileenfis concilii . Quod vo­
tum manu fua confcrlptum fuper facram aram
te f«4 Malta drrrraaarur.
publice deponat , ipfumque deinde in publico
primo confiftorio palam repetat, qu* profeflio ,
BLaixara eft poft huc 13. feflio publi­
ac promi (fio ut recent iemper tirmaque in pon­
ce ; in qua circa eledionem pontificis Ro­
tificis tuente permaneat, ftatuit fancta fynodus
mani , te ejus ad mini it rationem huc legitimequotannis in dic fu* incoropationis votum id
funt decreta ix. Kalendas Aprilis 1436. Cum
per unum ex patribus inter mifiarum foletnnia
apoftolica Cedes vacare contigerit, S. R. E. car­
publice recitari cum exhortatione vehementi ad
dinales qui prsfentes funt ia loco , ubi elettio
prcftandum , quod Deo teftc univerfali eccleeft celebranda , decima die poftquam fedes va­
ii* proniiflum erat , monendumque pontificem
caverit, in facellum aliquod conclavi proximum
ne tibi , aut fuis ecclefi* pecunias acquirat ,
firnul conveniant . Tum prneunte cruce fandi
ne perfonarum acceptor quoquomodo fit . Nop
Spiritus infpirationem exorantes precinentibus
cami, non fangtnni , non premiis , non gra­
cantoribus hymnum, Veni creator Spiritus, lo­
ti*, fed meritis te virtutibus honores ac di­
cum conclavis petant. Intrent locum ipfum car­
gnitates conferat . Pro meritis unumquemque
dinales, duobus tantum miniftris quilibet lociatradet , te unienique reddat quod fuum eft .
tus; aderunt te duo clerici ceremoniarum, quo­
Quotannis poft coronationis folemnitatem pon­
tum alter fit notarius, Camerarius primum, &
tifex cum patribus per odo dies continuos apoft, ferutetur locum, videat que, ut omnia lint
gat de his, qux ad rempublicam tantum fpcétant ;

A

Î

C

1861

X „ M _
Christi
MS7·

.

E

* Augustin»

Patricii

can*

S

e n■ n

s iî/,·ίΙ7“··”

,862

dant j rvcenfcanturquc quz provinciz, qui po- Λ, omnes advertentur : omnia autem contra hoc A
decretum aâa a iucceflore quamprimum irrita Chmisti
Pu'* * Tureis, Saracenis, alufvc fidei hoftibus
vexentur; in qua orbis Ch.riftiani parte fchifma,
liant , Redditus , cenius , vcâigaliaqne omnia 14p.
hzrefis, vel prava ahquajuperllitio invalcfcat;
Romane ecclefi» undecumque venientia fecun­
ubinam ccclcliafticoram mores, aut divinus cul­
dum inftitutjonem Nicolai I V. ad facrum fe­
tus collabantur
ibi tyrronides , ubi pubhea
na tum pro medietate pertiucre . Neque licere
pontifici praefector , aut afiquoc magiftratus
iedert, ubi odia , ubi aperta bella inter prin- .
creare line confilio , & aflenlu fenatus fanâar
cipes , populolve Chriftiano nomine feriant ,
Rotnanx ecclelts : cardinales oportere provin­
hzc omnia tollere , emendare , periculi ire im­
ciarum ecclefi* folertem gerere curam , iubdiminentibus providere omni ftudio curet. Fami­
torumque paci, tranquillitati, & commodo om­
liam deinde fuam pontifex , moxque reliquos
omnes curiales inftruat, ordinet , & ita in mo­
ni ftudio limul cum pontifice incumbeie . DiHgenriori tamen cura erga Romanam ipfam
ribus emendet , ut omnibus aliis Chriftianis
uioem Romani pontificis przcipuam fcdctn , Sc
exemplo efle poflint . Simoni* , libidinumque
fordes omnes procul pellat, juftitiam reda lan
tot Chrifti fandorum venerandum receptaculum .
ee, ac mundis manibus admimihati curet: nec B Pro reparatione igitur ecclefiarum , manium ,
viarum , pontiumque , ac pro ieeuritate com­
permittat , ut quicquam pra-^r conftitatum
meantium peregrinorum pecunir aliqu* (fatuan­
quoquomodo extorqueatur . Clerum Romanum
tur ex vedigahbut ip'ius urbis, qu* in cos ufus
in primis reformet , &: circa divinum cultum
fideliter · exponantur ; ut lervi fervorum Dei · ?·*·, «*,
St «circa moict i um etiam populum qui fibi
officium, quod profitetur, impleatur. Pontifex E^‘Mlir ’
peculiaris cil, verbo & exemplo ad vntutetn
exerceat . Cardinales vero iplos cogat deman­
benignum facilcmquc in audiendo fe przbeat ,
datas fibi in utbe parochias , 8r cultu Sc ftru- . pauperibus prarlcrtim , atque oppreffis ; eorumJ[uc neccffitatibus opportune quantum licet conflura leparsre , ftatuatque cpikopum quem­
ulat. In lingulas hebdomadas unnm ia Item
piam virtute daium , qui vice lui epiieopa»
jem >n urbe gcut curam . Dc admimftratiofie
diem audienti* public* ftatuat, audiatqjue om­
nes zquo animo : quod fi per valetudinem non
deinde provinciarum cum patribus agat , ut re­
licet , quempiam virum auâoritate , & digni­
de , benigne, pacificeque gubernentur . Non
tate clarum fubftituat , qui fuo nomine audiat'
tyranni aut domini , fed optimi patris more,
9c referat, Vicecanccllario, pomitentiario , caut optimos decet heerdotes : curetquc omni
ftudio ut tadiones , leditionefquc omnes ex C meranoque, atque alus curi* officialibus mandet,
ut pauperes mature , & line przmio aut foluuibibus , locifque cccicii* , & carum nomina
tione aliqua expediant · Diebus feftivis, <k do­
prorles tollantur. Provinciis ac civitatibus ecminicis admilfatn in publicum prodeat pontifex,
rleli* przbciat cardinales aut przlatos , virtu­
& re divina perada audiat luppliccs: odavo quo­
te, integr’tatc , expcrientiaquc przftantes, eofque dic, vel faltem bis in mcnfe publica confi­
que intra bienmu n , aut triennium ad plus- fi­
nons celebret , in quibus caufas majoies au­
nite maciftratum cogat : quibus ‘cenforcs po­
diat , ecclefiarum fctlicet cathedralium , tno.
ftea conlhtuat , qui iubditorum querelis audi­
nafteriorum , ac principum . Minores autem
tis, przfcdos ipios aut abiolvant, aut damnent.
caufas per vicecancellarium agat , neque fe il­
In majoribus autem rebus omnia ad pontifi­
lis occupet gravioribus icbus nccclTarium .
cem deterant , qui unumquemque pro meritis
Pontifici non licere line confilio , & afTenfa
tradet. Pcrvcftiget Sc crebro pontifex, an pro­
patrum graviou negotia tradare , aut finire ,
vinciarum przfcdi , live etiam civitatum vica­
fidei facras decifiones , canonixationes fando­
rii , (eu feudatarii aliquid injufti , aut incotv·
rum , erediones , feu opprefliones , divifiofiieti oneris fubditis imponant , an dme , info­
rmer , avareque Ie gerant , neque linat popu- D nes , lubjedionefve ecclefiarum cathedralium ,
monaftcriorum , tum promotiones cardina­
lot , quos vicariis credidit , tyrandicc regi ,
lium , confiitnationes , ac provifiones ecclcfiacum fui benigne gubernentur . Statuta provin­
rum cathedraliutn , five monafteriorum , pri­
cialia qur falubria funt , & honefta fçrvati ju­
vationes, five translationes abbatum, epifeopobe jt , quz autem ad faâioncs aut infolentias
rum , live fuperiorum , legum & ftatutorum ,
pertinent, lubvertat. Intra annum fuz corona­
conftitutiones, legationes de latere , commifliotionis provinciarum ac civitatum fisarum lega­
nes vicariorum , feu nunciorum cum potefta·
tos ad fe vocet , ab cifquc inquirat ftatum &
/ tc legati dc latere , novas religionis inftitujreccffitatcs populorum, confulatque utilitat i, Se
tiones , & bujufmodi alia , Tum nç facer car.
commodo eorum paterno amore . Idem lingulis
dinalium ordo nimia numerofitate ecclefi» fit
bienniis repetere non erit inutile inter cetera,
gravis, aut vilelcat multitudine ; ftatuit fanda
qu* przfeâi provinciarum , civitatum, arcium,
Γν nodus, ut numerum vigintiquatuor nullo mo­
sicarii , feudatarii , aliique magiftratus , tum
do excedant . Utque omnibus nationibus atque
Urbani , quam externi pvare iolent >n princi­
provinciis fidelium latisfaciat curandum ut ex
pio iuz inftitutionis : hoc addatur , quod fede
vacante provincias, civitates, oppida, fr cete- E omnibus quantum ficti poteft pro legionum pro­
portione iflumituur . Ita tamen ut de una naΛ
ra , tenebant nomine Iacri fenatus cardina­
tionc ultra tertiam partem aflumi nullo modo poflium, eique plene obtemperabunt: ne carni po­
fint ad eam dignitatem, neque cx una civitate,
tius quam fpiritui fatitfacere Romani pontifi­
aut diacefi przter unum . Quod fi nunc fupra
ces videantur. Nemini in pofterum licere quem­
tertiam partem ex aliqua natione cardinales inve­
piam ex fua cognatione , five affinitate ufque
niantur , neque amplius ex eadem afiumendum
ad tertium gradum in ducem , matehionem ,
3uoad infra tertiam partem venerint ; aflumencomitem , fcudatarium , five vicarium kcoram
os prztetea elfe ad tantum faftigium viros fçienRomanz ecclefi* aflumerc , illifvc legationes,
tia , moribus, aç rerum experientia claros, non
przfeâuras provinciarum , civitatum , five ar­
minores xxx. annorum, profçfTorefque facrarum
cium , alioive magiftratus committere , neque
literarum , live divini aut humani juris, rigorof*
eorum quempiam rei militari quoquomodo
examinatione probatos. Vigintiquatuor cardina.
przficiat . «Pontifici hzc molienti cardinales
Hum

Am

r.·

1863
fù
quisti

HJ7·

*

7
'

Hutokia

conc.

Basij. Florint. &c. ,'·'7Α··μ 1864

lium fenatus , tertia aut quarta faltem pars ex A tavcrit ia collegia , adhibitis etiam aliquibus Α-βα
profefforibus facraram licerarum conftct. Potcclaris prelaw id aperte agant > pncdicaarque, Csaisrr
runt tamen in hoc nnmero aliqui filii, fratres
niti (e emendaverit , ejus gcfta ad proximum iaj7·
concilium ie delaturos , neque in hoc odium
aut nepotes regum , aut magnorum principum
pontificis curent , dum publie* falati confuadmitti , fed admodum pauci , in quibus fi
probitas tc morum gravitas aderit , mediocris
laut, modo cum caritate , Ac reverentia omnia
faciant. Idem etiam pontifex in cardinalibus
literature fac erit. Nepotes ex fratre vel fora­
faciat » & ita inter fe gerant , ut pater in fi- re pontificis , aut alicujus cardinalis viventis
lior , te filii in patreoi , une emutatione & ran­
nullo modo ad cardina latum admittantur. Po­
core. Prolatos inlignes atque. viros preclaros "
terant tamen huic numero duo adjungi, etiam
ad curiam resuentes » cardinales benigne fufeifi profielfionis gradus non habeant, ii /anâipiant , atque eorum negotia apud pontificem *
tate viut aut praclara virtute fine praditi , tc
quantum per hoaelUtem licet « promoveant fi­
etiam aliquis cx Gracia, fi ad unionem vene­
ne fpe praemii , aut lucri » neque particulari
rint . Cardinalium clcdio per vota auricularia
âfieâa quicquam perfuadeant pontifici, feu de­
nequaquam fiat , fed viva omnium voce ac
per fubfcriptioncm proprie manus majoris par- B
: cernant contra juftitiam· aut.honeftatcm, etiam
tis cardinalium in collegio faâam , fiant etiam
rafione patri· t ant principum fuorum , fed ut
judices collaterales fine ulla perfonarum acce­
fuper ea apoftolic· licere cum fubfcriptionc
ptione .reipublic· coufulane , Sc honori Roma­
cardinalium . Cardinales novi cum fufeipient
ne ecclefia. Gravitatem timui , te benignita­
jnfignia fu· dignitatis in confiftorio fi fint
tem fervent cardinales, dignitati coram*condepreteutes , abfentes vero in manibus alicujus
ceutem
· In fuos aut bene meritos , · 8t paupe- · *
cpifcopi , cui in munus demandatum erit ,
res ita munifices fint, ut dc nimia aflfedione re-“*:ir‘
publice jurejurando promittent , fe deinceps
. futuros fideles beato Petro Roman· eccleii·
prehendi non polfint : neve ita cos opibus ac be­
fummo\pontifici , tc ejus legitimis fucccflorineficiis ccdefiafticis cumulent , ut obloquendi
bus , daturos operam pro vmbus dcfenfionr fi-,
occafioncm aliis prssbeaut . Excedentes m his
dei , extirpations hsrefum , emendationi mo­
pontifex corrigat & emendet . Pontificis , tc
rum , paci te» quieti populi Chnftiani. 'Non
cardinalium familia , mcnfa , veftis , fupel lex­
conlenfiiros alienatiodi bonorum fanâa Roma­
que omnis, neque fallu , neque pompa , neque
nnmcra invidiam plebi 'Contrahant , led cum
na: cecidi» , five aliarum quarumcumque ecclefiarum , nifi in quantum jura permittunt , C modeftia , 8c honeftate omnia moderentur , ut
fed potius omni ftudio invigilaturos recupera­
aliis exemplo bene vivendi , non autem fcaadationi, tc augmento rerum ecclefiafticarum $ Ro­
lo efle polhnt . Romanus pontifex Gregorii
mano pontifici non fuafuros , nifi qua fecun­
fanftionem in concilio generali editam fervet.
Habeat liquident cubiculi fui mimftros ex cleri­
dum Deum elle cognofeent , neque m contra­
riis votum fuum daturos, feu ullo modo fubcis , aut monachis viros probos, atque hoacftoc
icripturos. Mandata apoftolica fideliter exeeuin tcftimonium fu· convcrfationis . Oportet
turos , tc divinum cultum in titulo fibi comenim exemplum etiam dare his qui foris font·
juxta fententiam Pafchalis pontificis , qui ait
sniflb, te aliis fuis ccclefiis , pro viribus cura­
turos . Decima pars proventuum, quos cardi­
cpifcopi Icâioni
orationi vacent , tc femper
nales cx vsâigalibus Romans ecclefic perci­
presbyteros , & diaconos, aut alios boni teftipiunt , reparationi templorum , te celebratio­
tnonii clericos habeant. Cardinalibus caufc tum
ni divini Cultus titulorum cardinalium attribua­
ecdefiarum cathedralium, tnonalferiorutn, prin­
tur . Conftituatque preterea quifque cardinalis
cipum , tc majoris ponderis committantur , ia
in fuo titulo facerdotlum unum perpetuum cum
alus non occupentur, fed in auditorio rotc cxopportuno proventu : quod fi vivens , aut mo­ D1 pediantur. Pontifex atque etiam cardinales non
mittant familiares fuos ad promotos five confir­
liens quit non inftituent, tantam ex ejus bonis
mulo remaneat obligatum , ut pro decimis te
matos , quafi munera pro nuncio accepturos)
facerdotio fatisfiat . Cujus decreti executor erit
quod haâenus faâum eft. Neque pontifex qui­
fenior cardinalium fui ordinis. Quilibet cardi­
quam ex bonis cardinalis dcfunâi ratione an­
nalis , per fe, fi prxfens erit, fin minus per vi­
nuli (ut dicunt ) accipiat . Et quamvis in alia
carium, titulum fuum , te parochias fibi comfeffione abolita refervatione ecdefiarum, monamilfas fingolis annis vifitet, agatque diligenter
fteriorum, ac dignitatum ele&ivarum, ftatutum
vifitatoris officium . Et ut diipartitis oneribus
fit Romanum pontificem contra hujufmodi eleatque provinciis otnnia facilius diligentiufque
âiones canonice faâas , nihil intentare pofle ,
curentur . Epifcopi cardinales diligenter in­
nifi ex maena , rationabili , evidenti caufa in
quirant in quibufnam regionibus hxrefes pullu­
literis apoltolicis exprimenda, quia tamen non
lent , errores in fide nutriantur, aut van· exer­
pauca prater hujus legis mentem aâa funt : ftaceantur fupcrftitioncs. Presbyteri vero perveftituit fanâa fynodus eiediones fieri rite , te fine
gent ubinam mores , te divinus cultus mandaaliquo impedimento. Quod fi forte aliqua cletorumque tc legis obfervantia collabuntur , ne- E âio tandem canonice faâa a (Teratur , Provingliganturque. Diaconi autem fedolo explorent,
cix aut populo perturbationem oflferre , fumqui reges, qui principes aut populi , te quammus pontifex fi rem periculolam cognoverit,
obrem (editiones bellaque inter fe gerant , ac
audita parte , ac dcfenfa , de confenlu majoris
otnnia pontifici referant : curentque cum eo
partis fenatus , cum fubfcriptionc propri· ma­
omnium nccdlitatibus , & calamitatibus, quan­
nus , rcjeâa fcandalofa eleâione ad capitulum
tum pro viribus poliunt , providere . Si car­
illam remittat *. infra tempus juris mandant ,
dinales viderint Romanum pontificem non be­
ut ad aliam eleâionem magis utilem proce­
ne vadentem , aut aegligentem paftoralem cudant . Refervationcs item omnes quorumcomram , te qux pontifici funt indigna facienque beneficiorum cccleliafticorum per Roma­
tem , fingillatim primo , te cum debita re­
nos pontifices quandocumque quovis paâo fa­
verentia , te abfque arbitris illum moneant ,
âas revocat fanâa fynodus , te annullat tan­
apc riant que ejus errata , fin minus cis au (cuiquam inutiles tc acclefiis onerofas , prater eas
tantum,

■ ' .*>fw
1865

AoeuSTIKl pATAlCIl CAR. StNBNSI ,/·.<>■»»»

l866

M wo
tantam, qu® ia corpore jurisexprcffe cotuinen- A neceflariam, neque dc pneeepto falvatorist fpeCNti«T* tar* * 9"· ίη Provinciis Te· loci* Roman® ecdtareque ad ecclefiam Chrifti ordinare ac ftatne- OanTr
re., quonam paâo non conficientes oporteat de
»4|7·
,4J7.
defis mediate, vel immediate fubjcâis fieri pla­
Chrifti (aeramento communicare . Et cum fub
cuerit » Hm quidam firmas ratafque effe vale.
His omnibus communi coafenfu rite firmatis,
qualibet fpecie panis fcilicet 8e vini totus atque
atque decretis iu publica feffione confcffits hujus
integer Chriftus fit , observantes tamen ecdetim
Roman» confuetudinem, Ar fob una fpecie tan­
dici (alutas eft ·
tum communicantes » laudandos efle, neque illos
ferendos, qui antiquumecclefieLatin® ritnm a
LII.
Unctis patribus, non fine urgenti caula approba­
tum , temcie auderent permutare, cum pro firma ,
SESSIO VIGESIMAQUARTA.
gc ftabili lege Gt habendus.
4
A t u deinde feffio publica vigefimaquarZX <· * haud multa poft habita eft ad xviu.
HV,
Kalendas Mail anni ejufdem , ia qua primum

tempus t io quo Grcci Italiam petere debebant R
fecundam priores conventiones elapfum proro­
gabatur ad totum menfem Mail anni fequen.
tis . Tum decreta eft Greets ad cecamenicum
concilium venturis publica fidet , ut (alvi ve­
nire ac redire in patriam pollent : permiflumque eis ufque ad numerum feptingenrorum ho­
minum , ut libere in concilio , Bc alibi loqui»
Ac difterere de fide , Bc opiniones fuas rationi­
bus ,
auâoritatibas aftriiere poffint ; quos
fanfta fynodus falvos in patriam reducere fuis
fumptibus promifit, et i am (i unio non feqaatur.
Indulgentiarum vero decretum fancitum eft ,
quamvis toties a pontifice improbatum . Conccfium eft enim his qui tantam pecuniarum iummam pro unione Grzcorum conferrent, quan- C
tam integra hebdomada cum tota familia pro
viâu fuo allumèrent, femel in vite , & in arti­
culo mortis plena indulgentia omnium peccato­
rum , atque eadem omnino qu® anno jubilet
Rom® conceditur, aut proficlicentibus in fubfidium terrr fanâr, aut fi per annum fingulis fes­
tis feriis, vel alus diebus, fi religione, aut alia
re impediti ea die non pollent , jejunarent , &
Îireccs quafdam effunderent, data «orum confefbribus plena poteftate abfol vendi omnes a qui·
bufeumque exceffibus, five cenfuris , ac difpenfandi etiam cum clericis ab irregularitate occul­
ta , prsterquam occafione bigami®, five volun­
tarii homicidii; dilpenfandi etiam cum votis om­
nibus peregrinationis , five abftinenti® ; & ab D
omni turpi qurftu, uiuca, five raptu, dummo­
do ex pen i® , qu® in peregrinatione factend®
erant, Bc male parta fi propriis perfonis reftitut
non poffint, in hoc Grrcorum negotium fecun­
dum confeflbris zftimationem convertantur; abfolvendi etiam eos, qui ad holtes fidei prohibi­
ta addusitlent , li lucrum inde fumptum huc
confeiant. Has autem indulgentias per biennium
durare voluerunt . In hac vero publica feflione
i ut ajunt) tres tantum & viginti infulati inter­
fuerunt i x. epifeopi, Bc reclamantibus legatis apoftolicis, ac ne hujufmodi decretum indulgentia­
rum ederetur, fruftra intercedentibus.

Cuttait iettr ftfrti dr /ara aJ^eada fn
(milit rsa Cratit,

> < a q n a per hoc tempus inter patres concilii
1V4 diflenfio orta eft: ingenfque &periculofa
led itio. Nominaverat fiquidem major pars patrum
pro loco cecumenici concilii cum Greets celebran­
di Avenionem, Balilcam & Sabaudiam, pr®fiden­
tibus concilii, & legatis apoftolicis fruftra recla­
mantibus: advenerunt Bc legati G necor um, qui
acriter conquerebantur conventa non fervari ;
quando A’cnio 8e Balilea in decreto concordia
nominat® non client. Dure autem nimia agi fe»
cam, fi Sabaudiam Gracos petere velint ; quo­
niam fit in decreto cumGraci adultimam dixe­
rint Sabaudiam, qnafi aliis deficientibus ; Arcum
etiam intel ligerent proSabaudia, aliquem Itali®
locum duci Sabaudi® fobjedum. Graecorum impe­
ratorem, Ar patriarcham, piçrofque allas pneiatos, Ar proceres effe annis Ac valetudine gravet »
neque illos pofle Alpes fuperare, ut Sabaudiam
petant ; neque etiam ob iter longum cis efle facile,
aut tutum petere Avenionem, Tureis coram ur­
bem affidue infcftantibas. Tandem honoram ope­
ra diffidentes his legibus in concordiam tunc ve­
nere publico confenfu : fi Avenioncnfes intra dies
χχχ. promiflum mutuum (eptu-iginta millium
aureorum numerata pecunia non Coiverint ; Ar in­
tra alios XH. dies fe id integre pcrfecifle patres le­
gitime non docuerint, conciliumpofle, 8rteneri
pr&ccderc adclcâioncm alterius loci. Appetente
bujus termini fine, Avenioncnfes paratam pecu­
niam habere fe affirmant, fed antequam mutuum
faciant, petunt ut publico concilii decreto firma
clrôio de Avcnione fiat, portus vicinus nomine­
tur, dccim® ftatuantur quarum pecuni* fimul cum
his qu® ex indulgentiis provenient , occafione
mutui fibiobligentur. Negabanturhrcqnodpes­
ter conventa eflent : tandem elapfo termino xxx.
& xii. deinde dierum prrftdentes concilii » Ar
legati apoftolici convocant patres ad novam loci
eleâioncm, quando Avenioneisfis nominatio ef­
fet expirata. Secedit magna pars patrum qu® pon­
LUI.
E tifici erat infcnfa , Be concilium in Italia nullo
paâo volebat: hrc fa&io cx vili plebe magna ex
parte conftabat ; quamvis ducem haberent cardi­
SESSIO VIG ESIM AQUI NTA.
nalem Arclatenfem , A: nonnullos alio· pnrlatos «
In alia parte, fanâx Sabin®, qui Ar faoâ i Ange­
Dr rsmMBwirarionr fnk «tradat ffttit li dicitur, fanâi Petri ad vincula cardinales erant,
Bc plcrique alii digni pnrlati, numero tamen lon­
ublica deinde feffio vigefimaquinta ha­
ge
fuperabantur. Prrfidente» per illos , qui con­
bita eft Bafilez ad decimum Kaicndas Ja­
nuarii, anni a nativitate domini trigefimifepti- venta fervare, Ar novam eleâionem proceaere va­
lebant, cum aliivocati non venirent, primo in
sni fupra mille 8c quadringentos : in qua com­
muni confenlu decretum & declaratam eft : Com­
depatationibua , tum in generali congregatione
legitime concludunt, Florentiam, ArUtioumin
munionem fub utraque fpecie , quoad non con­
Forojulii ponendam in manu concilii, (eu quem­
ficientes Serem divinam non operantes, non efle
cumque

P

nW*

,..■■■■·.

1867

’V.WM HitTOtu cone Basil. Flohnt. &c. ·····■·■··<

1868

M o cumque alia«a locum tutam ,. ia decreto eon- A multitudine Sc numero fe tuebatur , eodem die jr~----- ■
— * - ventionis contentum > fummo pontifici A GrtBe eodem loco decernit , Avenionenfium poftu- " ®
4«}p. cis accommodem » eue eligendum pro cones lio,
lata efle admittenda, Avenionem Bc Sabaudiam m7,
ilium videlicet, qui citius paraverit 9c expedi­
pro futuro concilio ftatuit . Portum illis vici­
verit pecuniae, tri remet, de alia opportuna, af­
niorem nominat t Decimas Bc indulgentias de­
ferunt hoc fibi licere etiam majori parte conci­
cernit Avenioueofibusconcedendas. Duobus igi­
lii contradicente. Quod cum ipfa major pars
tur decretis omnino contrariis Sc eadem ielfione
«M velit convenire ac ek&iooem » et ex com.
editis crefcit in dies feditio : Et cum BaGleenfes ( fic enim fadtionem pontifici adverfam ap­
muni decreto tenebatur < Bc terminus fit jam
pello) non permitterent , ut Concilii figno dis—
elapfa, urgeatque neccflitas locum eligendi
cum jam finis menfis Aprilis inftet » Bc per to­
cretum advena b&ionis fignaretnr, prebdentes
tum fcqucntcm mcofem Mati oporteat fecun­
faâo novo decreto ftatueruat bullam concilii
dum conventioacm * Be fidem Greets datam ,
cardinali fanâi Petri ad vincula, archiepifcopo
naves ConftaotinopoHm appuitfle , omne jus
Patsoemitaao Bc epifeopo Burgenfi effe creden­
concilii icftetineos. qui decretum concilii exedam , qui 1 iteras decretorum ab iofis fadorum
qui, Bc reipublica comulere velint : ficut fi in b fignarent, Bc debita execution! manuareat. Quo­
eicftinnc dpifeopi intra tempos major pars col­
rum poftea opera, Br bulla munit· font liter· >
legii eligere non vellet , minor poteft eligere,
Sc area ia qua balla fervebatur ad faecarium fan.
Oi Leonard! eft translata, onde maior , Sc pe- '
Bc tota capitali poteftas in volentibus eligere
permanet. At pars adveria afferens nihil decer­
riculofior tumultus poftea exortus eft , Bc tan­
dem area ipfia multitudinis violentia ad priftipi poflefine coofenfu majoris partis acrius ir­
ritata pnsfidente cardinale Arelatenfi , conclu­
nom locum redudta . Eugeaius autem pontifex
dit Avenionenfium poftulata efle admittenda ,
qui tum Bononia erat ioftsntibus Grecorum le·
Neque his contenta publicam fcflioQem indi­
gatis » nominationem Florenti· Sc Utini pro
cit , ut decretum firmet. Legati vero apofto«ecumenico concilio approbavit , Bc confirmavit
lici, Se qui pontificis-dignitatem tuebantur ,
ad xv. Kal. Junii ejufdcm anni.
concordiam quorcotes * hortantur patres , ut
fu e ftntenti·, qu· rei public· utiliffima effet,
ν<lient acquieftttc ; fin minus ■ communi decre­
LVL
to Aveoio five Sabaudia pro concilio eligeretur .
Hac conditione , ut fi adhibita omni diligentia ç;
Ltfcti* Sejike»fitMt éi reééjfi—i,
per patres Gruet non vellent ea loca acceptare ,
ut proteftati erant » tunc alius locus eligeretur
àsilxmnsbs vere , at rem AvenionenGraecis Bc pontifici accommodus i Quod G boc
fem fibi cure effe oftendcreut, legatos ad
etiam non placeret , mitterentur legati ex con­
comitatum Vcnayfinnm mittunt , qui concilii
cilio Conftantinopolim , qui Grecos ad quamnomine petant, Venayfinos commeatu , Sc aliis
cumque Latinorum terram poflent, five ad quam
ad vidum opportunis Aventonenfes juvare, fi
vellent , omnino deducerent : Ita ut non tam
concilium illuc transferatur . Provinciales faâo
locorum utilitas , quam Grccorum ia Jus queri
conventu corhmuni cotslcnfu refpondeat, jucun­
videreturt neve ob aliquorum paffioaes Latio·
do animo fe audird concilii adventum ad Ave·
ecclefia fides inanis redargueretur . His tatnen
nionenfetn urbem i cum maxime intelligent id
omnibus negleftts, atque Ipretis adverf* faâtofieri Romano pontifice Sc itero fenatu benevo­
ait capita clericos undique cogunt, veniunt turlentibus . Se autem Bc patres fuos femper fuiife
matim er vicinis oppidis Sc civitatibus facerdoSc efle fideles fubditos Romana ecclefi· , Se in
tes Sc qui etiana in urbe patribus ferviebant pleejus femper poteftate futuros. Proinde fi Roma­
rique re in ecclefia togati convenientes jufla p ni pontificis Sc facri fenatus voluntatem aperte
prxftabaqt futfragia.
cognoverint , in nulla re concilio defuturos ·
Et cum jam promiferint AveniooenGbus quar­
tam partem frumenti , Bc vini unius anni cx
LV.
tota provincia mutuo concedere , nunc paratos
efle in gratiam patrum concilii partem illam do­
no dare , G id gratum futuram efle friant fum
SESSIO DECIMASEXTA.
mo pontifici.
I» fia fer fcilirieiK» dua coarraria décrété
ftct»int»r.
L VII.

B

SESSIO vigesimaseptima.
igitur xxvr. felfio magna
V
frequentia , majori que diflenfione Nonis
h ysa utitur faparês ad evari/tam titré
Maii anni falntis 1437« in qua fedentibus feorftxéiinté dirt,
t
fum fàâionibus, a prafidentibus concilii Si le- E
gatis apoftolicis Florentia S: Utinuns decer­
REscxNTB indies feditione , cum Banuntur, ut fupra conclufum fuerat , portus au­
fileenfes audiflent Eugenium adverfariotem nominantur Venetie, Arimini , Kavenne,
rum decreta coufirmaflè f acrius irritati contra
quem malint Gneci. Decimas non ante efle im­
ipfutn hujufmodi ediâum decernunt; prohiben­
ponendas ftatuitur, quam Graeci portum Italis,
te tatnen, Sc proteftante Juliano cardinale fanappulerint , unum de nominatis . Ne fi forte
âc Sabins prxfidente concilii , Bc conquercnaliquo fato impediti non venerint, illufumfibi
te quod fuper defenfione pontificis- non audire­
clerus conqueratur . Concilium interim Bafile·
tur : quem Br cardinalis fanfti Petri ad vin­
perfeverare oportere · Legatos Conftantinopocula , Sc plerique optimi patres fequebantur ,
lim mittendos, qui hrc Graecis nuncient. dentquibus etiam dilatio ad tertiam diem denega­
que operam, fi poffunt, omni ftudio, ut Grrta eft , Sc pneter ordinem eodem die generalis
cos Bafileam perducant . Altera faâio , que
congregatio, Sc publica feflio eft habita: EugeChmm-17. Gencrei. Tom. XXXI.
Bbb
aium

C

i86g
■ nium pontificem 311cm es officio par erat alios
Ch*i»n nioftCf* » fc fou auâoritate cogere ad obfervani4$S. dum lacri concilii leges* procipunm eûe , fem.
perque fiiifc omnium decretorum ac ftanttorom
concilii praevaricatorem , eontemptoremque .
Hune patres Uteris, ouaciisf legationibus, perfwpe rogafie ac monoifie , ut eneâtooem profo.
rorum per collegia canonica fleri lineret, ut coo.
finnationc* occultarum,, collationes eedefiafticoram beqeficiornm, fic aliarum gratiarum coo.
ccflioocs fine pecuniis gratifque Faceret > ccteraque alia impleret t que fanâa fynodu» fervanda ftawiftet, <um es declaratione fari eon.
cilii Conftantienfis oporteat Romanum ponti,
fioem in his , qua* ad reformationem morum
occlcfi* pertinent , tam in capite , quam in g
membris ftatutit concilii obtemperare : Huge,
ninm tamen ( fc fi «lias monitis promifit conci.
I ii decreta oblcrvare} nunc tamen ecclefiam Dei
publice pertutbare . Elcfcioncs prolatorum canonicq îaâas infitogere , translationes ecclefiarum etiam invitis pralati* coarta patrum de­
creta agitare , concilio parentes pernis fc cenfoci* injuftc afficere . dignitatibus fc beneficiis
privare > pecuniarum graves fumatas es colla­
tionibus beneficiorum , ac coœcffionifou gra­
tiarum per fimoniacam labem extorquere in
animarum Chrifti fidelium perditionem , cedefiarum Chriftiani orbi* ruinam fc omnium pro*
vinciarum expilationem, beneficia véro fcdignirate* non tam benemeriti* quam fanguinc fc C
amicitia junâi* conferre, five hi* quibus magni
ÎHincipam favore* , munera fen fpccialis gratia
uftrtgamor . Inde fieri ut indigni plerumque
«Humantur . Appellationes proterea a concilio
facta» palfim admittere » fc contra eptt declara­
tione* lententia* ferre. Excommunicato* a con­
cilio line aliqua fatisfaâione aWoIvere , ardua
fc graviora negotia etiam fine legitimo confcnfu lacri fenatus plerumque rraâarc , eccle ir Ro­
ma na patrimonium dilapidare , urbem Prune­
lle , Burianum , fc pleraque alia ecclefia loca
per milite* fuos fine caufa e vert i fle, impedimen­
ta etiam compluria intulifiè , ne unioni* cum
Gracia traâatua inceaptu* abfolvi portet, indul­
gentia* plenarias multi* conceffifte in projudi- D
dum indulgentiarum per concilium concertatum.
Juramentum, quod in fua eleâione ad pontifi­
catum proftitiflet , aperte violalfc , fc perjurii
crimen temere incurrifte, ecclefro Roman* agros,
urbe* fc loca complura alienafle , alia fua culpa
perdidiflc, deditfraueoccafionem, ut rode*, in­
cendia, dtreptioneique multe taâc tint, fcde­
nique obllaculo , atque impedimento efle , ne
reipublic* neceflitati per concilium confuli poi­
lu . Pioinde cum huc publ»ca tint pontificis gcfta , quibus univeriali*ecclefia perturbatur, non
' amplius efle diffitnulandum. Igitur fanâam fynodum diem Eugenio dicere , atque intra (esagefimum diem ad caufam dicendam Bafilec com­
parcat monere : quod fi non fecerit , daturum E
operam concilium , ne quid detrimenti ob ejus
contumaciam re (publica Chnftiana patiatur .
Jubere etiam omne* Roman* ccclcfiu cardina­
le* intra eundem terminum in vim proftiri ju­
ramenti fc fub prena amiflioni* omnium beneficiorum inorum Bafilcam fc ad conciliem tranfferre reipubliro ceafoIturo* . Huc fancita font
Bahle* m publica feffionc pridie Kalenda* Augutti aani 1458. noa tamen fine magna conten­
tione

ae make deinde poft ad vin.ici licet KaL
Oftobris ejefdcm anni cum didiciflent
Rafilpuftfes Eugcniem pontificem fatro fonatni
adfcripfifie Joanne* patriarcham Alexandrinam
contra eorrun ftatuta 1 alia duo decreta jamErident edit· inftauranrer t Primum · pontifici
.omstso a generali concilio abfenti non licere
novos cardinales crçare fedente concilio. Alte­
rum » de numero fc qualitate creandorum tum
publico decreto latuerunt 1 Affiimptionem pa­
triarcha »4 cardinalatum nullam efle atque ir­
ritam i jufficquc Eugenium illam ut temere fa­
âam revocare- pafta funt huc iupublica xxvith
feffionc .

N

LIX.

SESSIO V1GESIMΑΝΟΝΛ.

J^rvscarer dserrrue* d» FbrntU 0" Uti»· ·
i dii ejus diei ftimulantc faftionc
Bafileenfium publica fcffio habita eft , in
Îua pruvdente faaiooe, decretum Florenda fc
Itini per profidente* concilii revocatum eft »
fc irritum taâum, dcclaratoatque liter*» foper
<a re figno concilii coofefcu» adulterinas efle ,
fc nullius momenti, five valor», neque his fi­
dem adhibendam. Tum ftatutnm in eademfeffione nemini unquam licere, neque etiam pon­
tifici maximo, civitatem Avenioneofem , comi­
tatum Venaylinum, fc fobjeâum in e* regione
agrum Roman* ccclcfiu quoquomodo alienare.
Quod ii forte temere ab aliquo fiat, id irri­
tum efle fc inane . Civitatem ipfam Avçnionenfem, agrumque prediftum fc incolas omnes
fub prutcâione , ac tutela effit foert concilii,
perturbantes, vcauntefque » aut quovis pafto il­
io* moleftantes , excommunicato* efle : ccclcfiu
etiam prorogativa gaudere oportere epifeopomAlbaaenfem cardinalem de Fuxo legatum apoftolicum eju* provincia pr*feâum , quando fc
civitas fc legatu* optime de facro concilio fine
meriti: Et bre ad vm. Kalenda* font aâa.
osts

P

LX.

üttrii Cjtftrtu»
/raTONiee» irsfore
rwMarur.

foerat dies Eugenio pontifici , fc
citatio in eum decreta magna patrum feditione, ut diximus: cum Bafileenli* fofcio qtnncro
provalerct , plerique tamen prolatorum fc le­
gatorum principum » qui ■ erant , fc pnsfertim .
Hifpani , adverfa fentiebant t neque potabant aAsraa».»·
reipubliro -expedire hu/ufmodi cum pontifice
concertationem. Bafilocnica vero, ut Sigifmundatn Celarem in fuam traherent fenrentiam »
literis fui* diligentiffime nunciam trireqres fe
jam milîflè Conftantinopolhu, ut Grocos adve­
hant , ad unionem navandxm . Verum Eugenium pontificem fuofque feâstores rem *dmomodum interturbare , archiepifCopotn Tarenti­
num litura» concilii .nomine fuper eleftione
Florenicta

D

A

H

1871

’’λϊΙ”1 Hutoma conc. Basil Floaiht. &c.

·» -Wi \ <■ ’ 1·1 '

!®7a

anni, ubi ftatuta atque decreta omnia Eugenii A H N
contra concilium Bafileenfe revocant, irritant fc ch»“t
annullant, diffolutioncm Bafiiccnfis concilii .
uj».
ccoluras , ac panas ia non difcedentes latas,
indi&onem Ferrarienfis fynodi , ac prslatocu^t}
illuc convocationem damnant , nulbufque elle
momenti ftatuunt. £t cum concilium fupra
pontificem poteftatem habere affirment , mo,
nent pontificem, nifi intra quatuor mentes refipucrit , & amnia contra concilium conci lu­
re fve ftatuta revocet , a papali adminiftratione
fecundum decretum in Xt- feffione editum ipfo
fado efle fufpenfum , ipfamque fumml pontifi­
catus adminiftrationem ad facrum concilia» de­
volvi. Quod fi per duos menles poft interdictio­
nem pontificatus in fua pertinacia perfeveraveiit , procedendum effe contra Eugenium etiam
ad privationem pontificatus . Cardinalibus fc
aliis prelatis omnibus , qui in Romana curia
apud Eugenium çdent , mandant , ut ad BafiIcenfe concilium fc conferant, alii ad fua qui­
que beneficia revertantur fub privatione om­
nium beneficiorum ac dignitatum t Prohibent
quempiam cujufcumquc fit dignitatis aut ordi­
nis, eth cardina laris. aut inferioris dignitatis, a
concilio difcedere , pretextii diffolutionis , aut
mandati Eugenii pontificis . Jubent que omnes
ad concilium properare , fc rpm publicam ita
traftare, ac fi nulla diffolutio concilii fréta, fu li­
fe t a pontifice: Qui impedimento aut moleftia
efient venientibus ad concilium indiâum , aut
indicendum , feu ad illud legatos nunciofve
mnteutes excommunicates effe, etiamfi impera­
tor, rex, aliufve princeps fit , five cardinalis,
patriarcha, archicpifcopus , epifeopus, univerfitates, collegiaque facris lint interdiâa. Ponti­
ficem vero ipfum magnis cdiâis prohibent , ne
LXL
deinceps quicquam agat contra concilium BafiIcenlc, concilrarefve, neve in fuis captis con­
Engteient cvurawaccas drr/uraas.
tra concilium perleveret. Impetrationes live col­
A τ Bafileenfes in eorum pertinacia perfevelationes benenciorum conciliarium fadas in cu­
ria Romana per pontificem, aut alias perviam
rentes, fpretis Crfaris fc principum con.
liliis, elapfo termino contumacemEugeniumde­
privationis , cadat, atque irritat. Fautores five
clarant . Secedant Hifpaniarum regis legati ,
adjutoeps ad polTcilioaes talium beneficiorum
a pert eque «flerunt fe regis fui pre latorum ac
confequcndas excommunicat . Ordinarios five
principum fun nationis nomine ei declarationi D collegia hujufmodi admittentes, five literis apononconfentirc, proteftarique , fi .proinde fchifftolicis parentes in hac ie , ccnfuris gra villi mis
sua aliquod oriatur , Hiipanica nationi adferiligat » quas decernit a nemine folvi pofle , nifi
bendum non efle. Eugeni us autem his perceptis
a concilio. Jubctque hujus decreti paginam pre
perverforum hominum temeritati obviare cupiens,
foribus bafilicc Bafileenlis affigi, ut nullus ejua
fc' per literas fuas Bafileenfium obje&a diluit,
rei ignorantia poflit excufari.
fc planitudine poteftatis , fc de concilio facri
fenatus Bafilcenfem fynodum perperam fteereo·»
LXIII.
rem «e nutrientem fchifmata diflblvit : Patrei­
que fub gravibus panis fc ceniuris juffit abire,
fc novum indixit concilium in civitatem Fertarieufem . Ad quod omnes ecclefiarum pr»latos
convocavit , multa afferens, cur ita facere reipublics expediret.
ivi di tu a Chriftianus orbis his variis

Tlorentie , Se Utini Lifo figaaflc. Patres ver» A
A ■ « ·
Omtirri ut rcipublicc confulcrcut, Eugessium ia caufam
vocafic , dixifleque ci diem » ut prevaricators
«a···
fc -contemptori concilii decretorum , pcrturbatorique maaifeftc ccclefie Pci · Proinde orare
Cefari* snajeftatem, ut fuo ausiiio, fuaqucauAorûacc facrum concilium tueri velit . Ad ea
Carfax rcfpondet, snolcftiffimo fe animo audire
hat aovaa feditioncs inter pontificem fc conci­
lium exoriri ; hortari ut maturius in tanta re
ie gérant» neque ea agant » qua diriQoocm fc
fchiimata fint paritura » que mhil rebas eerendis peraiçiofius evenire poteft · Invcoiffc cos
eccleliam Dei pacificam » fc longo magnoqut
fuo labore unitam . Mcminiflc debere patres
fun profedîoQÎs » cum prcdiccnt fe ideo convc- B
mfle » ut Chriftiani populi mores emendent »
hnreffcs pellant » & diflidontium animos com­
ponant » cavendum ne contrarios effcâus pa­
riant, ut qui Qrccos. fc unituros pollicentur ,
Latinos feque ipfos fdgdant, Confuluiflc fc fu­
per hac re imperii principes , omnium efle fententiam fupericderi oportere iuper procella con­
tra pontificem; exquirendaque prius regum atÎ|uc principum coqtilia , fc quorum poftea ci­
ent auxilia imploraturi , prius cognoTcerent
ienteqtias . Interim cubandum , ut principum
opera fcditio componatur. Si patres hoc reca­
nat. daturum operam Crfarem, ut concilii de­
creta ferventur. Sin minus , fe cum regnis ac
principibus fuis Romano pontifici non defutu- c
rum , ejufque dignitatem adverfus perperam
impugnantes tutaturum . Huc eadem paulo­
post fc legati principum elcdorum concilio ite­
rarunt .

D

ediâis . Alphonfus rex Aragonum , qui
Eugenio propter regnum Neapolitanum erat infenlus, Bafileenfis decreta laudat , fc probat .
Amedeus Sabaudi* dux legatos ad Eugenium
SESSIO TRIGESIMA.
mittit, rem Bafiloenfium protegens/ quibpsEugenius rei icriem diligentiffime pandit , oftenRrvecenriM* fageatt
rsarra cvkHhmk , CT
ditqoe multis rationibus, Bafileenfes|non rede
daMM/ar Frrrarirujî,
.
ambulare , fc divifiones fciflarafque an ecclefia
querere. In concilio autom non fuffragiis legi­
λο ubi Bafiler cognita funt, acrior feditimis, & confuctis uti , fed multitudinem contio exoritur , conveniunt patres turmadudam convocare, ut numero vincant. Proinde
«biftit c<- tim , hi prefertim qui pontifici adverfabantur
, ecclofue confuleret, concilium Fer­
ut neccffitart
cilii i·«Hi- gc poft multas cohfaltatienes publicam celebra­
rariam tranftulifle, quod fc Grarci qui aderant ,
ro fcAoU, *uat feffioqem v xxx- iv. Idus OAobris ejuldem
fc reliqui Latini approbarent laudareotque ,
Placere
E

LXII.

Η

’873 “r’V.·· AoeotTim Patricii

cam.

1874 _ ___

Am n ·
Obisti

___________
. .quod 8e literis coacilii
ήΙΠ «PPlacet® tamen pontifici at dux opera* fuss la- A tram
decreta tniibs*
ai Aoo
probabant
. Nil·
terpooem pro hootft* eoocordia inter fe Ac
‘ L
“-·* *d unum de
-* nominatis ·locis
—·- fe Caarsrr
conferrent, principes omnes* quorum Iiterasat- »41*·
*«!*>
Banleeafosx pollicvrique illi» coaamiMbrum im­
tulerant * firnul cam Bafileenlt concilio eis fu­
punitatem „ fi Bafilea difcçdant, ac faturo» in
turos hoftfs * deturofque operam * nt pliud con­
omnibus falvos, fi Ferraria· ad legitieum con­
cilium celebrari non poflit. Sin autem fecum na­
cilium velint proficifci. Et Bafileenics quidem
vigarent * concilium Ar principes lauturos eis
literis» Ar unciis apud Cp larem, Ar alios prin­
contra Tureas * decreturoieuc generalem expe­
cipes per fe gefta in Eagenium juftificarv conan­
ditionem*
Ar cruciatam in noftes. Eadem Ar pa­
tur: tllumque affirmant poblico * enormitçr ectriarch* Cooftantinopolitano retulerant * qui
clefiam Chrifti perturbare . Idem Ar pontifex
ubi criminatione· Eugenii ex monitorio audire
contra illos «git: alter alterum aecufat , repre­
(cepit * Avenionenfes filere iufiit , Ac ab (c dihendit* damnat: hic excommunicat * illi abfolinifit. Sed cum legati papx DinicnGs Ar Portuvent : illi decernunt , ifte abrogat 1 ifti Bafilcs »
gallenfis objefta omnia 8c diflicultates A venioifte Ferrario prolatos advocat . Quifqoe per fe
nenfium dinolviffet * imperator Ar patriarcha fe
agit Ar curat* ut alterius gefta injufta, fua fanaa videantur.
B cum cis in Italiam navigaturos promiferunt *
multifque verbis hortati funt Avenionenfes * ut
depolitis odiis Ar diffenfionibus limul Venerias
LXIV,
vehent petere i ubi de loco concilii commodiori
effet dilceptandum. Illi vero indignati minaram
pleni (olutis anchoris Peram petunt * Ar poft
Ztg4tl <4 GftlV f*T ftrft* totnilii gagtiù·
quindecim dies quarto Nonas Novembris in pa­
triam revertuntur. Grxci vero cum imperatore»
patriarcha Ar aliis patribus ad vir. Kalcnd.De­
cembris cum novem triremibus iter ingrefli funt *
u sc para concilii * qux prxfidentes Ar lega­
Venetiafque undem appulerunt ad vi. Idus Fe­
tos apoftolicos feq nebatur , in (editione
( ut diximus ) Florentiam Ar Urinum pro con.bruarii . Quod cum Balilex. renunciatum ef­
fet * illos ici licet e Gracia folviffe cum legatis
cilio cBcumenlco ftatuiflent » Ar approbantibus
papa » varia inter patres fententix » multpque
pctcntibufque legaris Grxcorum * Eugenius id
contentiones agitabantur . At Julianus cardi­
confirmaret * decreti funt ab ea parte legati·
concilii nomine ad Grxcoram principes » Di- C nalis legatus apoftolicus Convocatis patribus
longa At ardenti oratione primum hortatur pa­
nienfis * Ac Portugallcnfis epifeopi , qui menfe
tres , ut dimillis odiis atque contentionibus *
Junii Bononiam peterent > ubi Romanus pon­
Grxcis jam jam Latinorum terras appetentibus
tifex erat. Poftquam omnia per pontificem
obviam irent, Ac quos tantopere abientes opta­
intellexerunt* ad Grxcos in Italiam conducen­
verant* nunc prxlentes non (pernerent * mitte­
dos nna cum epifeopo Coronen fi pontificis ora­
rent legatos fuos , qui eos ( Ii poftent ) Balitore Venerias pro fed i funt : Ubi confcenfa tri­
leam* Avenionem, Sabaudiamvc perducere cu­
remi , Cretam primum circa Idus Augufti ap­
rarent, . Quod fi non perluaderent * agerent cum
pulerunt . Ibi confcriptis trecentis balhftariis,
quos ad prxfidium urbis Confiantinopolttanx,
cis de loco concilii * ita utGrxcos non propter
locum » fed locum propter Gracos amare vide­
abfente imperatore , conduxerunt ; tertio No­
antur i Eugenio pontifici reconciliarentur , ne
nas Septembris Conftantinopolim adnavigarunt:
venientibus Grxcis ludibrio eflent* ut qui alio­
3ut ab imperatore Ar patriarcha fufeepti Ac aurum concordiam quxrerent * inter fe divifi rciti , eis per (a a ferunt * ut (e ad navigationem
perirentur. Placere Eugenio, ut Sigifmundi Cx
pararent* ad concilium in Italia celebrandum.
Ornabantur igitur Confiantinopoli triremes ties * D laris arbitrio cundta componantur . Nefas effe
patribus talem arbitrum recufare » cum Crfar
una major* dms minores Ac archiepifcopus Taprxeipuus fomper aoftor * fautorque concilii
rentafienfis ac Nicolaus de Cu(a * natione Ger­
fuerit . Tollatur a patribus monitorium » tol­
manus * qui poftea fuit cardinalis fanâi Petri
let 8e Eugenins translationem concilii * proad vincula* ex Creta alias triremes tres majo­
mittetque decretorum concilii obfervationem )
res paulo poft adduxerant , quibus pontificis
fi tali» fuerint , qu* & reformationi * Ar ho­
nomine Grxci erant traducendi . Dum Grxci
nori fedis apoftohen confulant . Sed obftinafe ad transfretationem accingunt * ecce quinto
tis animis fruftra narrabatur fabula . Perftant
Nonas Oâobris Avenionenfes triremes appel­
in lententia Balilecafcs * Ar nifi in loco a fe
lunt , prxfcâis Vifenfi , &r Laefancnfi cpiicode ledo noa videatur paliuri concilium cele­
, pis quorum adventus eo vifus eft Gracia ine­
brari .
ptior* quo aperte per legatos Bsfilex proteftati fuerant fe Avenionem nullo modo venturos.
LXV.
Ii ubi data eft copia fandi * coacilii Bafileet»fis ac multorum principum Iiteras imperatori
^tllrcrtin Sitiftn»nJt Ctfarc
primum reddiderunt , tum concilii nomine , E
fn^Ufitur.
cujus fe legatos ede profitebantur, in vim praftiti juramenti expoftulant Grxcos * ut Bafi­
leam * Sabaudiam * five Avenionem ad conci­
ori tu a inter hxc Sigifmundus £x(ar
lium fe quamprimum conferant. Oftendunt mo­
1VJL ad V- Idus Maii (alutis anno 1438· eique
nitorium in Eugen ium pontificem editum , afledeinde in imperio Bc regnis (ubrogatur Albertus
runtque* fi ia ejus triremibus navigare pergant,
prius Eugenium a concilio pontificali dignitate
dux Auftrix ejus genet ; & principes ele&ores
dejeâum iri, quam ad eum perveniant , atque
imperii legatos adEugenimn mittunt* qui Fer.
eo paâo fruftra illos ituros j cum cxauâoratus
rartx cum Grxcis jam cccumenicum inchoaverat
Eugenios concilium dare non poterit. Dinienconcilium. Summa legationis hxc erat* ut ponti·,
lem Ar Portugallenfcm prxfules non effe conci­
fex pro unione & pace ecclefix pateretur alium
lii veros legatos, fed adulterinos Ac praterpalocum eligi pro acumcnico concilio , nihil
amplius

C

A

A

■WWW*

1875

Hutorîa comc, Bajii. Floaiwt. &C.

1876

amplios contra Bafileenfes innovaret. Ad ea A défis Roman* jubent , ut Eugenio minime "A·,, *"
pareant durante fufpenfionc : eofque omnes Cun,T1
C»>>m refpondit pontifex , quamvis concilium legi­
ίο». time Ferrarie inchoatum eflet » te a Graecis
per id tempus ab omni juramento , quo illi
i4j».
approbatam, non expediret rebus gerendis
tenerentur » abfolvunt :
Mandant prsterca
& utilitati poblice illud transferre , vplle ta­
omnibus cardinalibus , aliifquc pisistis quimen cxpc&are Alberti novi Csfaris legatos .
bufeumque , atque aliis officialibus , Ar quite aliorum quamplarianoram r^se ac princi­
bufvis Romanam curiam feqoentibus , fub
pem Chriftiaal o«bis, qeos prope diem ad fe
poena excommunicationis » tc privationis om­
venturos cognoviffiet : quorum confilio Ar au­
nium beneficiorum ut intra quadraginta dies
ctoritate ftatnifle fe rem hanc pert radiare , ro­
ab ipfo Eugenio Ar Romana curia difcedant ·
gare autem principes cleâores , ut interim in
Cardinales autem Ar alii prslati , qui fecun­
aliquo Germanics nationis loco convenirent
dum fandorum patrum decreta petere conci­
cam Cafare ad conventum celebrandam , ad
lia funt obnoxii , Bafileam ad concilium fe
quem ipfe legatos fnos mitteret , qui opti­
conferant ; alii ad fua quique beneficia diver­
mam ejus mentem ad pacem tc unionem ectant , vel ad concilium ipfi veniant . Caulas
clefis efficacem ac diligentem operam ad u- jB omnes, que in Romana · agitantur, eccleiiafti- «ν»»»»,ca­
nionem cam Grocis navandam , juftitiam incas , fpirituales , profanas , civiles , crimina- X.*£lw“
noccntiamque fu am in adminiftratione ponti­
les , five mistas ad fe advocant , inhibentque
ficatus , Ac Bafileenfium injurias ac falfas ca­
judicibus omnibus , auditoribus, Ar commit»
lumnias omnibus plane oftenderent ; cum ple­
hriis Romana: curix , cujulcumque fine digni­
na tamen poteftate Cefaris , tc principum
tatis , aut ordinis ; ne quoquo modo in.cis
arbitrio conveniendi cum patribus > qui Bail­
caulis procedant , decernentes irritum At ina­
les remanfetaqti live etiam, fi reipublica con­
ne, fi lecus a quopiam fieret , Ar tranfgreffoducere videatur , 'alium locum nominandi pro
res hujus decreti excommunicationis fententia
concilio nniverfali. Quantum autem ad Bainnodarunt , a qua nili per fynodum poffinc
fileenfcs attineret , quamvis ab eis quotidie inabfolvi . Tum ftatuunt caulas omnes ultra
jufte multipliciter vexaretur , impetaturqoe ,
quatuor dictas a Romana curia diftautcs pro­
placere tamen ut contra cos judicia fufpendantêt majores , quz facris patrum decretis ex­
rur, fi Ac ipfi interim quiefeant. Quod fi non
primuntur , A: caufas clcdionum ecdcfiarum
fecerint proteftari coram Deo Ac hominibus, per
vel monafleriorum , deinceps in provinciis pro­
fe non ftare, quin pax Ac unitas in ecclefia Dei C priis , apud ordinarios judices efle cognofcenperfeveret.
das , finiendafquc , neque licere cuique ap­
pellare , uifi ad judicem immediate iuperioicm ; neque etiam ad pontificem maximum ,
LXVI.
nili lit immediatus fupcrior , A: tum pontifex
caufam ipfam per teferiptum ad orovinciam
ipfam olqnc ad finem licis remittit , nifi
SESSIO TRIGESIMAPRIMA.
forcé propter dcfcAum juftitia , aut juftum
metum aliter facere cogatur , Ac tunc m oroniaquis provinciis caula poterit committi. Ab
Esftiùat d
fwrifinnt
noc decreto exemerunt fanâs Roman* ecclefrffe»éit»r.
iic cardinales, officialefque omnes Roman*cu­
ri* in curia commorantes , tantum , quoad
concilium aliud ftatucrit : voluerunt caufas
àsileenses veto poft hcc , corn audi­
omnes quae in Romana curia vertuntur ( ac
rent Fcrrarienfc concilium in die» augeri, j)1 diâum eft ) ad concilium efle advocatas , ne­
ad π· Kalendas Februarii publicam feffionemque licere dc eis quoquo modo agi apud pa­
( ut'confuevetant ) tenent anno falutis 14)8.
pam , aut apud conventiculum Ferrarienfe
in qua quidem feffione trigefimaptrma fccun( ita enim appellabant Ferrarienfe concilium )
dum decreta Conftantienfis fynodi , qu» jubet
te ut dignitates , beneficiaque cCclefiaftica
Romano» pontifices diflblventes aut transferen­
idoneis ac bene meritis conferrentur, minuerentes concilia generalia iine patrum communi
turque lites Ac ambitiones , hujulmodi decreta
confenfu , nifi intra quartum mentem rc fi pue­
ftatuerunt . Primum , quoniam grati* experi ne , & diflblutionem revocaverint , fufpcnâativ* ad beneficia ccdefiaftica confufionem.
dendos efle ab admtniftratione papal i » tc poft
ecclefiis generant , miniftros plerumque minus
duoa alios mentes , fi in pertinacia persevera­
idoneos afferunt , occafionem optande mortis
verint , privandos omni pontificis dignitate ,
inferunt, lites & contentiones augent, ex qui­
Eugenium IV, Romanum pontificem , ut mabus province Ac ccclefi* pecuniis exhauriun­
‘ nifeltum contumacem , 8c in aperta rebellio­
tur , anguitias , lolicitudinelque expeâantibus
ne perfeverantem , ac notorie inconigibilitcrlltigantibuique propafant : ac fraudes , doos,
que Dei ecclcfiam tcandalitantem , ab otnni E circumventioncique infinitas parlant , ordinem
adminiflratlonc papatus fufpendcrunt : commiccclefiafticum perturbant , fc ordinariorum col­
natique funt fe ad ulteriora proce ffuios , fi
latorum jurildiâionem confundunt : b ftatuere
opus fuerit , abfque alia vocatione · Admininon licere deinceps Romano pontifici gratias λ«ιη·< .
ftrationem autem omnem pontificatus tam in
expedativas , live nominationes ad beneficia
Spiritualibus a quam in temporalibus , ad fanquoquo modo concedere ; conccflas autem ,
étam fynodum fpeâare declaraverunt . Decer­
quarum proccflus non funt expediti , nullas
nentes irritum, Ας inane quidquid deinceps age­
efse , alias ratas haberi , quoad aliter a con­
cilio fit deliberatum. Reiervationes etiam par­
retur ab Eugenio . Principes omnes Chriftianos monent nortanxurquo , prolatos autem ecticulares beneficiorum , tam per fummum pon­
clefiarum cujufcumquc dignitatis aut ordinis
tificem , quam per legatos ejus, fsâas , irritas
vicarios , feudatarios , vaflalloique omnes ccofle Ac caflas . Licere tamen Romanis fummis
ponti-

B

IÔ77

AOOUJTINI P ATRICl I CAN. SlMBNili/'·'/··/···

Λ „ w o pontificib·* tempore fui pontificatus do uno be- A
Chkitti ncficio tantum ad collationem , ία qua fuerint
tait.
decem beneficio St de duobus ubi fuerint quin­
quaginta , Se ultra pro arbitrio fuo hoacftcdifponerc. Ita tamen ut in eodem collegio duas pre­
hendas non conferat , falvumque efle perpetuo
Romano pontifici jus prevention·* ία collatio­
ne beneficiorum. In conferendis autem benefi­
ciis eccleftafticis hunc modum Ferrari volue­
runt . Primum , ut Faluti animarum , dottrineque ecclefi* confulatur . Prima praebenda >
qu® in cathcdralibus ecclçfiis vacabit , confe­
ratur alicui magittro vel hocntiato , vel baccalaurco formato in theologia , qui per decen­
nium ia publicis gymnafiis ftuduerit , & reli­
dentia , Icrtur® , ac predicationir onus volue- β
nt fubite. In omnibus autem collegiis canoni­
corum tertia pars prabendarum ad minus con­
feratur dodnoarum profcAbribus -, quos gra­
duates appellant. Ita ut prima vacatura confciatur gtaJtuto» dux fequentes aliis; tum alia
iterum giadusto i Et fic deinceps , his videli­
cet magiltru , hccntutis , & baccalaurcis for­
matis m theologia , qui per decennium in pu­
blicis gymnafiis ftuduerint ; doâoribus licentutiivc in altero jurium , live in medicina ,
qui per feptein annos ; magi liris five liccntiatu jn artibus , qui per quinquennium : & fi
nobiles cx utroque parente , &· ex antiquo
genere fuerint , lat erit ut annis fex in theo­
logia ftuduerint, Sc in altero jurium annis tri-C
bus . Qui autem ex prxdiâis alias prsben- ·
das duas live, alia beneficia obtinerent , pro­
pter que in aho relidere non pollent » hos
non effe connumerandos in dicta tertia tgraduatotum , prxfertim ii ea beneficia funt oan-^.
fus ducentorum aureorum · In parochivlibusvero ccclefiis per civirates Sc oppida etjpm (ùtv ’
fnperus , graauati allumantur, qui rrfinus per
triennium in puWicts gymnafiis ftuduerint :
hujufmodi autem gradum , qui ad beneficia
promoveri cupiunt , nomen fuum per tempus
quadragefim* langulis annis dene ordinariis
collatoribus : qtiod Ii non fecerint , collatii/
in alios per ordinarios faâa rata ent , Ii ve­
ro contra hujufmodi decretum collatio aliqua D
five prrlentatio beneficiorum fiet , nulla fit
omnino fc calfa - His tolemni litu decretis
ad »x. Kalend. Februarii ( ut diximus > ne pro­
vinciae lv.wianr ecclefia: line reâoro & adtniniftratore rcmaniille viderentur , interdiâo
pontificatu Eugenio , aliud duodecim virorum
collegium ftatuerunt, quod curam adminiftrandarum piovmcurum fufeiperet, ternos ex.qua­
libet natione . Hi legatos duos de latere fta• tim conftituerunt : catdirialem fandi Petri ad
vincula , qui favore Alphonfi regis Aragonum
Sicili» , urbem Romam Sc vKinas eccleii»
Roman® provincias , Sc Valramum poftuj^tum TrajeCtenfem , qui Bononiam , quam Ni­
colaus Piccininus per id tempus occupaverat , E
cxarchatum favore Philippi ducis Mediola­
ni , cui cariflimus erat , admimftrarent .
Bafileenles fiquiJem plurimum in rege Arago­
num , &■ duce Mediolani confidebant , qui
”&· concilio dediti > &r Eugenio infenfiflimi vi­
debantur . Sed cardinale A’ poftulato pro­
vincias recolantibus , petente duce cardinalis
Ürfinus legatus declaratur . Verum forma
juramenti , quam Bafileenfes ex legato exi­
gebant- , duci non placebat , & cardinalis
*
illis diebus eft vita fubftraâus : Dux vero

tg73

cardinale* fanâ» Crucii Sc fand* Sabin* fe'Â’iiM e“
gatos decerni petebat , viro» Baulccnfibus <-H ., -γζ
minime gratos . Tandem poft multo· tra- kj».
âatus Philippus dux , qui fuipcnfiooem Eu­
genii fummo ftudio expoitalaverat , nunc aperte Bafileenlibus oftendit » non fibi place­
re ulterius contra Eugeniqm procedi : nortabaturque patres ut tertium generale concilium
fieri paterentur in una ex fuis civitaübos , vel
alibi in Italia, ubi opportunius videretur. Ju­
lianus autem cardinalis fand* Sabina , fanâi
Angeli appellatus, ut vidit Bafileenles in propolito pootificem deponendi obftinatos , Ba­
ltic a difcçfiît v. Idus Januarii . Et patres con­
cione advocata , Ludovicum cardinalem Arelatenfcm , qui unicas tunc cardinalis in con­
cilio fupererat ,
prefidentem creant
cum
rdena poteftate , Sc clallîs prcfeâus Nicoaus
cum legatis Bafilcenfium
e
Greet a
reverfus , magiftratui fe abdicavit , redditi·
vexillis Sc fceptro . Tum diâa eft dies archieptfcopo Tarjntafienfi , quod contra con­
cilium Bafilcenfe
egiftct ,
torture expofui liet heialdum ducis Sabaudic per con­
cilium in Grzciam rniflum : vocati funt ad
caufam- dicendam ( quamvis abfentes ) Dinienfis Sc Portugalicnlis cpifcopi , ac Nicotaua
de Cufa , quod fallo le appellaflcnt concilii
legatos.

LXVII.

SESSIO

PRIMA/

Triaeipi··* ceacHii Fcrrtrittfii.

hrc convenerant jam Ferrari* pa­
tres complures concilii' celebrandi gratia t
Sc Nicolaus fand» Crucis cardinalis apqftc
lie* fedis legatur , Eugenii pontificis nomi­
ne concilio prclidens ,
primam publicam
ioffionem iolemni more habuit quarto Idas
Januarii anno faluti* 1438. in qua h«c com­
muni confcnfu decreta- ftatutaque funt : Eugenium pontificem ob caufas juftas Sc neceffarias > atque urgentes ad removenda impe­
dimenta , qu® unioni cum Grscis traâand® interponebantur , propellendumque immi­
nens fchifma , de concilio tacri fenatus , ap­
probantibus , laudantibufque prclatis Roma­
ne curi® magno numero , tranRuliiTe Bstllecntem fynodum Ferrariam ; eam translationem
legitimam , Sc canonicam etfc ; ac proinde
Fcrtarienfe concilium cecumenicum legitime
congregatum efle , oportereque illud incum­
bere unioni navande cum Grccis , confummationique rerum illarum , qu* Bafile* inccept® , nondum finit* client : 'neque propter
hanc translationem , qu*. ob publicam utilitatem
manifefte, faâa effet , Eugenium pontificem
comprehendi decretis oâav® Se* undecim»
ieflionis concilii Bafilecnfis . Congregationem
illorum , qQi poft translatum concilium , Ba­
illez pertinaciter remanieront , five quamcumque aliam prêter Ferrari* legitime con­
gregatam, non elfe concilium generale , neque
audoritatem * illam poteftatetnvc habere, om-Jt*/’^·*·
niaque per Bafilcenfe* gcfta aâaque poft * · '
Manilan t b a

I

i879

iV'V*

Historia

comc.

it. Fvomrr.

B

■■
traaslatfoacm irrita «flc 8c neUa, aifi forte ero
7-* "® redudioat Bohcowcam aliquid egeriac «tile,
j i
fl
Fcrraiienfe concilium foedabit ,
profebitqoc omnes , qui ia vetba olimBafifoenhs coocüii jurafleat, ablolatM iiberarcfqoe efle
ab' ce joraaKato. Ncouoi ouxaiao lierre ex
coaciliariis concilia Fcrrarieafia cajofcwmque
' fiat grader aat ordiafo aeoleftan » fini qooqoo
modo crias* ia beoefidi* » aat dignitatibus ve­
xas*, quaaa die ia coocilio five io caria Roaaani pqoufiâspcsic ventant. Molcftatotes,eriamfi
cardinales » aat inferioris dignitatis fiat, ex­
communicato» cfk , collegia fc univerfitates la­
ça» iaeerdiâa ; ic nili intra tres diet a molelUtioae ccflêvcriat, five beneficio aat dignita­
te per fo palfos non reftitoerint, ipfoscumom- g
ai dignitate» ctiaaa fi cpifcopali fcfupra* omnique beneficio ccclcifoftico ipfo fado efle pri­
vator . Eos etiam» qui coQCiliarium, five ca­
nalium bujuftqodi beneficia, fibi a quovis col­
leta acceptaverint» excommunicato» item efle ,
omniqae honore 8t beneficio privator , inhabilefquc ad fetura , Demum convocaverunt om­
nes ad geaerale concilium Ferrarienfe, quos ad
concilia fpcunduiq facra» leger venire oportet
i Venerant jam Grcci Venetia» ad vi. Idus Fe­
bruarii , fc Eugenius pontifex paulo poft Fer­
rariam fe contulit ad concilium » ubi ad xv.
Kalend. Martii celebrata publica feflioqc fecun­
da, hec approbante concilio decrcrit.

V ÎT

C

i88o

ixix.

»®4

LXVIII.

Scc.

fl>wr fltwrfo fottou» «yrrrBaffcr^lfoi.

c.”.?
14 J*·

*c ubi decreta funt , fc pvr provincias
Bafile* vicinas literis pontificis divulgata »
plores Bafileam petentes, aat hinc inde concilii
Sratia tranlcurrcntcs font capti , fc Stepbanus
ux Bavarisr » fc alii nonnulli bellum BaGlecnfibus nuueiarynt, Grzcorum imperator Bafilcenfibus ea Venedis fcripfic, fe in Italiam veuille,
ut impleret promifla pro unione, fc cum ipfi ιωα
lati,fecerint conventis, ic pro orcumeoico conci­
lio celebrando Ferrariam petiturum· Hortatur*
Îue putres » ut illuc ad concilium fe conferant.
•e< Franci* promittit fe lauturum nominationi
Bait Icentium pro cpcumcirico concilio. Rex Hifpani* , & fleûorc» imperii , qui Francofordte
congregati Alhcrtum Auftri* ducem ac regem
Huogaric fc Bofemi*, imneratorem delignave­
rant ad xv. Kaiend* Aprilis.} hortantur putres,
ut a proccflu contra Eugeaiqm fupcrfedcant ,
fed Ludovicus protonotarius Romanus multis
argumentationibus omqjum objecta, fc prxfertim Grccorum diluens, hortatur, ut proccflum
maturent.

H

LXX

SESSIO

TERTIA

r
Γ Htilii ftrrcritcfit.

a aci autem Nonis Martii Ferrariam foerellifunt, & v. Idus Aprilis anni 1458. ter­
tia Icilio publica Ferrari* celebrata eft , in qna
Caurifii Ftrr<irit»/ii, i» f«4 Bafilttaftt
pontifex approbante imperatore Grccorum, pa­
icCHHUtCT .
triarcha Conftantinopolitano » legatifque alio­
rum patriarcharum orientis, ac ceteris patribus,
ariLia poft translationem concilii legi­
qui Ferrari* convenerant , declaravit Ferrarie
time fc ncceflaric fariam » fub nomine ge­
celebrari fc legitime congregatum efle œcumenineralis concilii remanentes » quoniam faoâifli-cum fc generale concilium pro unione cum Gre­
mam Graecorum unionem omni ftudio pertur­
ets facienda, fc ad alia perficienda, qu* Bafilee
bant » audentque fua temeritate Romanum pon­
erant incoepta.
tificem inique judicare» omnes fcfiogalosctiamfi q
cardinales » patriarch* , archiepifcopi , epifeoLXXI.
pi, fc minoris dignitatis fint , cujufcumque or­
dinis, excommunicato» efle, ac beneficiis dfgniTrictiftl tT ItgMi fraftrt trMt , »t Λ
tatibufquc omnibus privatos efle , & ad futura
n»ai frttfffii
Editai»·»
inhabiles , omnia eorum gcfta , deerctanue a
fafcrftdtciar,
tempore translationis > tam contra hujufmodi
translationem , quam contra conciliares Ferrappbtbbat jam terminus duorum men­
rienfes , curialcfvc fummi pontificis , irrita fc
tium poft fufpenfionem Eugenii a Bafinulla efle. Pre lato» omnes cujulcumque gra­
Jeenfibus faiftam : poft quem fecundum decreta
dus fc dignitatis in vim prcftits jursmenri aConlbntienlts fynodi privandus erat pontifica­
pcitalic· fedi difccdcrc oportere e Balilca in­
tu , fi concilio non fatisfacerct : Dies erat ad
tra triginta dies , alioquin panis fupradiâis
ix· Kalcndas Aprilis. Quare regum Hifpani*
lubjcâos efle , magiftratus , civcfque Bafilecnlegati timui cum oratore docis Mediolani , qui
fe» , nifi infra nrcdiâum tempus remanentes
etiam nomine Alphonli regisArsgonum petebat,
tjeccrint , in eadem efle Centura ; neminique E patres hortabantur rogabant que , ut ad diem
licere mercimoniis , aut alia quavis re Balioâuagefimum judicium contra Eugenium differ­
leam, nifi paruerint , juvare , contra hanc le­
rent , alioquin nomine fuorum priocipum progem aliquid Bafileam importantes, impune ab
teftari, quod ci non conicntircnt, quoniam ve­
omnibus /polientur , diripianturque , lint ejus
reantur inde fchifm.i onturum
ex prorogatio­
booa primi occupantis. Si tamen quifpiam an­
ne autem fieri pofle, utconcordia inter papam ,
te triginta dic» relipueut , difceflericquc , im­
fc concilium inveniatur . Archiepifcopus Mepunitas fit ei coaccfli , fc omnium injuriarum
diolancnfis, qui fe primatem Itali* appellabat,
temiflio.
idem afferebat fuo fc provinciz fux nomine .
Quin & Ludovicus ptotonotarius Romanus ,
qui nuper
Eugenii
acerrimas
impugnator
erat , inftigaveratque patres ad procedendum
conira cum , nunc euam fententiam differendi
proba-

SESSIO

SECUNDA

G

B

A

♦

i88i

'rVv.'*

Augustini Patkic ii

can.

Sen en n

*882

Λ ■ μ · probabat . Scd cam ret in longam difceptatio- j k genium IV. Romanum pontificem pertinacem, \ H H «
ac rebellem, violatorem , ac perverforem facro- Cxosti
CaaiiTi nem vcniffet » ftatuerunt tandem patret proeedcndum effe; & ut matursas tantam rem aggre­
rum conciliaram efle, inemendabilem atque in- i*J»·
di viderentur i faciliufqo· ejut aditus pateret ad
corrigtbilem, Sc perjurum , qui per eum in fax
dejiciendum pontificatu Eugenium, tanquam ma­
affutnptione folemniter jurata noa fervaverit,
lt de fide Cent i entem t ut qui ίη confidit contra
fchifmaticum , ac fchifmata nutrientem , qui
eum criminibus non multum confiderent ; com­
ftaate concilio generali Bafileanfi aliud Conven­
muni confenfa tria ( ut ajunt ) fitmant funda­
ticulum fub nomine generalis concilii erexerit
menta ; quas veritates fidei appellant, declarantFarrarie , pacis Sc unionis ecclefi* , ac fanâo­
aoe ab omnibus efle tenendas , ut a facto Conrum operum, propter quas fanfta Bafilcenfis fy­
antienfi fynodo oaanifeftatas t Romanos ponti­
nodus congregata effet, turbatorem atque impe­
fices concilia generalia legitime congregata difditorem , d« fide orthodoxa male featientem,
fotvere , prorogare fen transferre minime poffe
abnegantemque articulum fymboli , Unam fan­
fine majoris partis conciliarium afienfn : Conci­
dam ecclefiam catholicam. Quoniam fanâorum
lium generale habere poteftatem immediate a
conciliorum decretis, que fandam ecclefiam reChrifto , cui etiam Romanas pontifex obnoxius B prèfentant, non obtemperet, bonorum ac jurium
eft
cumque in his que ad ndem catholicam,
Romane ecclcfi» depopulatorem , dilapidatoextirpationem hzrefum, ac (chifmltis, fic refor­
remque, qui ejus provincias alienaverit, deftramationem genera lem ecclefi* , tam in capite ,
xeritque , fimoniacum manifrftum ac notorium ;
"
quam in membris pertinent , concilio obedire
qui nullis ecclefiaftica beneficia fine pecuniis con­
oportere. Romanum pontificem non poffe immu­
cedat, & denique aperte atque enormiter fcantare ea que fped ant ad univerfaletn ftatum ccdaliaantcm univerfalem ecclefiam Dei in omniclefie. Hrc qui non tenent , male dc orthodo­
bus fuis geftis ac diftis. Quare jtrfto judicio, ut
xa fide (entire.
tanta dignitate prorfus indignam , efle rejicien­
dum a pontificali dignitate, 8e ab univerfali ecclefia, & ut putridum membrum abfeindendum,
At alia ex parte Franci» Hifyanieqae reges li­
LXXII.
teris & nuntiis orabant patres, ut in judicio con­
tra Eugenium fuperfederent , putantes mitiori
SESSIO TRIGESIMA SECUNDA.
medicina languenti ecclefis fuccurrendum . Et
Btfiletufti
Fcrmricefc wuilhu* 9" cj»i
C rex quidem Anglorum accrbiffimi» literis patres
increpavit, quod auderent Romanum pontificem
judicare ; afferens, antichrifti tempora eos intro­
ducere; Sc exhortons, ut a proccffibus ceffarent ;
lLBiXATux igitur poft hare publica fef9c in literarum fuperferiptione Bafileenfem con­
gregationem , non autem concilium appellavit.
Go xxxii. ad tx- Kal. Aprilis anni 1458.
Et rex Portugallix fecundum decreta quorum­
in qua decernuntur liter» concilii nomine ad
dam Romanorum pontificum petebat a Bafileenfi
Chriftianos principes : Quibus Bafilecnfitim geconcilio fibi decerni expeditionem contra Sarace­
fta circa nominationem concilii pro Avenione,
nos , qui regnum Granate occupant , promit­
Bafilca de Sabaudia , completorumque omnium
tens quoniam provincia fub rege Hifpani» ef­
promi florum in concordatis comGnecis narran­
fet , omnia quz ceperit ex hoftibus , Hifpaniz
tur, probanturque. Et e contra improbatur, «e
regi fe redditurum, fi ille expenfas pecunias re*
damnator clcflio per minorem partem fafta dc
ftitueret. Quod ne fieret, oratores regisHifpaFlnreotia Ac Utino, decretum illud falfum atte­
me impedierunt , afferentes id cedere in aper­
ritur, Sc nullum, neque etiam fecundum in eo
contenta ab Eugenio fervatum . Tum atteritur £) tum przjudicrum Sc dedecus fui regis, qui izpc
cum infidelibus profpere deccrtaffct·
per Eugenium impeditum fuiffe , quo minus
Bafileenfes in tempore Conftantinopolim petene potuerint ; 8c ejus opera Grreos feduftos ad
LXXIII,
locum concilii per fe nominatum non venitte;
ut eos ad locum fibi placitum duceret i neque
aliud querere Eugenium , nifi ut conciliis poteGert***! frixcifci luntrxlitxtm
ftatem auferat (apra Romanos pontifices. Gefta
ftr /tx mtxfct.
omnia, feffioneique Se decreta in Ferrarienficon­
cilio, quod conventiculum fchifmaticorum ap­
pellabant, irrita effe Sc nulla , neminctnque il­
o N vinsrunt Francfordias eleftorea im­
lis obedire oportere . Tum omnes , qui a dic
perii poft mortem Sieifmundi Crfaris ad
novum Cztarem fubrogandum , ut diâum eft,
fufpenfionis Eugenii in ejus cuna perfeveravequi cum varia in dies edifta Romani pontificis
runt . omncfque qui Ferraricnfe ( ut ajebant).
Sc Bafileenfiutn cernerent , communi confcnfu
conventiculum adjerant , ad judicium vocant ;
intra xxx dies refponfuras, cur poena in feffio- £ xv. Kaleud. Aprilis ejuldem anni , ftatuunt fe
provincialefque omnia decreta alterius partis con­
ne xx rx. decreta puniri non debeant ? Declarant
tra alteram partem non fufeipere , venerarique
deinde moleftantcs , vcxantefque quoquo modo
Bafileenfe concilium , vel ad illud accedentes,
Sc Eugenium pontificem & concilium BaGleenfe, velleque ufque ad fextum menfem delibera­
rcccdentefque , panas Sc -enfuras mcumfft in
re cujus parti fit adhzrendum . Interea tamen
pnma feffione conteotas ; etiam fi quis id ege­
proteftari fe non difcedere abobedientia, & re­
rit , Eugcnii pontificis , Ferrarienfiumve man­
dato, quos nullam poteftatem habete affirmant.
verentia fedis apoftolicr. Prae latos autem ecclePofthac concilii procuratores accufstiones Euge­
fiaram populos fibi commiffos jure ordinario
Subernaturos. Hoc principiam fuit neutralitatis
nii , caufidicorum more , capitibus centum Sc
iermanicz , quz pnttcxtu concordis per fex
quinquaginta, ut res atroeior videretur , patri­
monies inftituta fupra fex anuos perduravit, ab
bus proponunt, quas teftibus Sc publicis docu­
mentis fe afferunt probaturos . Summa erat Eu­
Eugctuo & Bafiiccnfib^s reprobata . Nemini
enim

C

C

r

1883

*7™.*' Historia Conc. Ba sii. Florent, etc.

—
enim patebant > com centers imponebantur, 9c Λ
Christi ψ*0* *1“®· ·°°
impetrate, ab alte14)*· i£> petebant. Caufa autem fuit Germanorum neu­
tra litat, ut Felici deinde antipape a multis non
obediretur, aim Germani illum non fufeiperent,
At Eugenium non negarent.

1884

L X X V.

Chvist?

tiHti/frtftiifrt nnfcrtnlii

a crus eft etiam alius magiftratus fexdccim virorum fuper beneficiis vacantibus »
non cleâivis tamen , conferendis , qui menLUtti· ehthrtuu fn ftftrfultiult in julitit
ftruos erat magiftrarus · Hos tamen fervate oportebat ordinem its trigefimaprima feffiorte
prarferiptum . Statuerunt etiam alios magiftradvbwkrunt poft hcc eleâorum legati
tus , qui pecftitentiariam regerent in concilio.
Bafileam , qui multis argumentis fuadeAlbertus vero novus Crfar legatos fuos in con­
bant fuperfedendum efle a procéda contra pontificilio
­
juffit effe epifeopum Lubecenfem, Ae Georcem : id etiam affirmabat Mediolani docis legatus. £ gium Vilchel , qui Sigifmundi legatioae prius
Sed Bafileenfe· auâore prefertim cardinale Arelaerant funâi ; approbavitque concilium Bafitenfi maturandum putant i ftatucmt igitur genera­
leenfc i Bc fidem publicam a Sigiimundo pa­
lem conventum celebrare, ut Eugenii accufatiotribus datam , fecurit stem que innovavit : jufnem, 9c articulo· probent : primores nationum
fitque conciliares omnes per totam Germa­
rem differendam putant.· Pneiidens cum popula­
niam fulvos effe. Patres illi pecunias conceffcribus negant id utile ad fummam : Prelati Hifparunt ex indulgentiis in Auftna colleâas , pro
nice nationis afferunt fe probationi criminatio­
Grxcorum adventu , fed eum a legatis Bafinum Eugenii non affenfuros , At Panormitanus
leenfium peteretur a Cssfare , ut juberet de­
prnfut, qui alias accelerationem judicii perfuadecreta concilii contra Eugenium per Germaniam
re eonteeverat, nunc fuperfedendum omnino cenobfervari ; refponfum eft eos preftolari opor­
febat , affirmabatque .Italicis Ac Hifpanicis non
tere conventum ad feftum dive Margarite inconfcntientibus quali media parte concilii, nihil
diâum , in quo Cxfar cum principibus ftatue.
ab aliis ftatui pone, quod a Gallicis & Germani- < ret , quod agendum effet pro utilitate publi­
cis non admittebatur 1 cum dicerent cos nullo
ca ·
modo effe, non modo pares , fed vir quartam
partem. Quibus refpoadebat Panormitanusnon
LXXVI.
Erelatos quibus illi maxime abundarent, non ha­
ere potcilatem ftatuendi in conciliis, Ar proinde
Ltitrfo tltiltnu»
.
fe effe eis «quales , cum non effent inferiores nu­
mero prolatorum . Fit tandem congregatio ge­
iser a nt , ut diximus , principes elcneralis ad iv.KalendasMajas, in qua cum pro­
âores ad Eugenium legatos, ut permit­
poneretur an admittende client criminationes
teret tertium Jocum nominari in Germania pro
Eugenii, oratores regum Hifpani* Ac Aragoni*,
generali concilio , refponfumque fuerat , velle
ducifquc Mediolani, Ac Barchinonenfis epifeopi
Eugenium expedite legatos novi Czfaris , Ac
nomine ecclefi* Hifpanienfis , archicpifcopuf
aliorum principum oui brevi affuturi erant; Ac
Mediolancnfis nomine Itali*, cujus fe primatem
ex eorum confilio omnia agere , placcrcque fi­
appellabat, intercedunt, prohibentque ne id fiat.
bi ut Interim conventus aliquis in Germania
Quod fi fiat, atteftantar neque fe, neque princi­ I celebraretur , ad quem ipfe effet legatos fuos
pes fuos confenfuros : fed cum his non move­
miffurus , in quo de modo concordi* , Ae pa­
rentur alii, jamquedecretumadmiflionis articu­
cis ecclefi* traâirctur : qui fi judicaret expe­
lorum jubente prrfidcnte legeretur, omnes fupradire rei public* quod alius locus eligeretur pro
diâi e concione dtfceffcrunt. Patriarcha vero Λconcilio,id conceffurum fe pollicebatur. Prin­
quilejenfis multa contra Mediolanenlem difleruit:
cipes igitur legatos ipfos ad fe revertes cum
afferens primatum cccktic Italie ad fcpoftRohis mandatis Bafileam mittunt , orantes ot
manam fedem fpeâate; adtniffxfunt criminatio­
proceffum contra papam tamdiu prorogent quo­
nes , Gc ftatutum, ut intra triginta dies tcftibos
ad ipfi convenire , Ae concordiam tranare pofapprobarentur, Ae contumacem effe Eugenium .
fint. Eliguntor quinquaginta viri qui h*c diJ
Declarati funt Sc contumaces cardinales ianâ*
fcutiant, videanrque quid agendum . Primo­
Romana; ecclefix, 8c alii qui Ferraria:convene­
res ftatuunt ad tres menfes fuperfedendum a
rint , quod decreto trigefim* fecundas feflionis
toto proceffu , nec omnino aliquid cbntra Euintra fututum tempus non parui flent , 8c pau­
genium interim faciendum . Alii vero auâore
cis poft diebus admifli funt teftc.s jurati viginticardinali Arelatcnfi multis argumentis, Ae ap­
duo ad probandam Eugeniicriminationes. Maio p probationibus ufi , cenfent fuperfedendum qui­
menfe fequenti Ludovicu* protonotarius Roma­
dem a fententia depolitionis ad id tempus, fed
nus ex legatione ad ducem Sabaudic rediit, re»
interim neceflé effe, ut teftium depolitione cri­
tulitque ducem ipfum patribus de^itilfimum effe,
minationes Eugenii approbentur , ne diutius
faterj^uc Bafile* effe legitinai^mum concilium,
de fua innocentia gloriari poflit Eugenius ; neFerrarie autem minime ; proinde miflurum ad
ve patres falfam calumniam ei ingefliffe ar­
eos praelatos provincias fur . Petere deinde ut
guantur . Interim vero poffe per principes de
provifiouem de ecclefia Tarantaiicnfi fa&am ab
concordia agi , faciliufque Eugenium concilii
Eugenio poft fufpenlionem fu am in perfonam
poteftati fe fubmiffurum , cum cognovctit cri­
cujufdam Joannis de Arcis, irritam declararent,
mina fua probata efle.
ccclcfirque illi dc alio provideant.

LXXIV.

F

A

M

CoruU. Central

Tom. XXXI.

Ccc

LXXVIL

iS&5
Cr*sn*

Avovjtini Patmicii,
LX XVI I,

caw.Sknknsu

, ···········

l886

A

Anu·

Cnisn
141·.

LXXXL

MS«.

ngit Fraaria Safiltaai tn Eagub

Prarrjws

cmCva

Eagtaiatfl.

t s peraftis adveniente tempore conceflbad
probandas Eugenii criminationes > alia
concertatio exorta eft : cum hi quibus commiffum erat , ut Eugenium ad judicium vocarent
refponlurum contra produite» Sc probata, pro­
cedere in caufa ftstuerunt , adducuntur liter*
pnuciputn peteates nc id fiat . Et dux quidem
Mediolani graviflime literis conqueltus , quod
patres in gratiam puncipum abftinere nollent b
judicio contra Eugenium . Tandem declarat fe
R non confcnfurum coram judicio, & fi Eugenium
pontificatu ejiciant aliumque fubrogent , fe oLXXVÎII.
■oni ftudio toti» viribus adverfaturum , atque
alios principes tnduâurum in faam fententiam.
Damaanrar fateattt Ea^eaiatt.
Prrter hrc Htfpanir, Ara go num , Se Navarre
regum legati, ac etiam ducis Mediolani prineiKQ_VBNTt menfe vocantur rurfus in judi­
pum fuorum nomine , Sc Mediolanenfis pre Iu J
cium fcqtientcs curiam Eugenii t ferrarie
italic* , Bc Barchmunenlis Hifpamce ecclelir ,
canamotantcs fob fpccic concilii. & qui Bafile- cardinalis vero Tarraconenfis proprio nomine
enle concilium quoqnomodo impedirent, vel leinterceflionem fecerunt, proteftatique funt, ne­
f;ationibus Eugenii iungetentur contra concique fe. neque principes provincialefve fuos in
iun», & paulo poft in generali congregatione
cam rem eonirntirc . Spretis tamen his omnibus
declaratur eos incidifle in poenas contra eor ftajudiciali ritu fervato vocatus eft Eugenius , per
tuta».
cdiffum ad contradicendum productis xvti.
Kalendas Novembris ejufdem anni , affirmanLXXIX.
C tibus patribus pofle fupeiicdere a fententia con­
tra Eugenium , a cognitione autem caufe, Se
litti BrraarJiai Sttfafie .
cumplcione praceffus çum honore concilii non
pofle
Bt hoc tempus deterente quodam BsrthoIctnro ex ordine cieraitarum S. Auguftini,
LXXXII,
aâum eft de cultu tabellae nominis Jefu , quem
frater BcrnardinmSenenlis, qui poftea inter fanmiliti cviveatai T^ari^bergnfit ,
^uo legati
relatus eft, introduxerat . Et cum a multis
Etigeaii, CT Bafilttnfian iaterfacraftt.
reprobaretur cultus ille. & Arelatcnfis cardina­
lis affereret , Bernardino a M-trtino pontifice
ntbr hrc Bafileenfium oratores Nurimberfuifle prohibitum ne id ultra faceret , affirmagam petunt ad fecundum conventum , quo
fit pontificis legati prius convenerant, cardina­
rmn eft poft prohibirioqem fctnpcr ab eo cultu
abftinuifle Bernardinum, Sc res indifcufla eft Sc
lis fanât Crucis , archiepifcopus Tarentinus ,
diiriflis.
alii quidam , inter quos Joannes de Turre_D cremata , ordinis Prrdicatorum , qui poftea S.
Suti , & Nicolaus Cufa , qui fanâi Petri ad
LXXX.
vincula cardinales fuere, annumerabantur. Ex­
cepti funt Eafilcenfes publica pompa , multi*
Coaveaiai HurHttkficafîi [aftr ttbut
principibus Sc clero obviam eftufo , ut legati
cctltfia .
dc latere procedebant j praecedebat crux Aquilejcnfcm patriarcham , qui princeps erat lega­
UliUTti' eft conventus Nurimbcre»
tionis . Is ad templum fanai Sebaldi defecnad diem diAnm , Sc cum Bafilcenics icgati logatentur ab oratoribus Celatis &- prin-dens populo benedixit, Sc quinque annorum in­
dulgentias elargitus eft. Sed cum ad concordi*
cipum ut permitterent patres fuorum princitractatus deventum eflet , videreturque princi­
pum arbitrio , &r interventione pacem compo­
ni inter fe , & pontificem , mu'tis argumentis
pibus optimum efle, Ii tertius eligeretur locus,
in quo Sc Bafileenfcs, & Fcrraricniçscum Gr*>
refponderunt id neque fieri poffe , neque jucis Se pontifice convenirent, faceientquegenera­
ftum videri ; quoniam non liceret fzcularcs
le concilium. Poft multas allegationesBafilcenprincipes de rebus ecclefiafticis judicare , ne­
que efle utile reipublics , ut principes videan­ E f:um, qui aflercbant id neque utile futurum ,
reque juftum , tandem refponderunt fuper ea
tur legem prrfcribere concilio generali , Ar
re poteftatem non habere , petere tamen reRomano pontifici - Volebant enim principes ,
fponium fuper pridem poftulatis a principibus ,
ut ad alium conventum ad feftum fandi Gal­
ut fcilicet decreta concilii fufeiperent , ea per
li celebrandum, legati pontificis, 8c Bafileenprovinciam facerent fervarc i curarentque, ut Ba­
fieoa cum plena poteftate concordandi sdeflen:.
fi 1er congregati falvieflent. Refponium eft ,CrQuod omninp a Bafileenfibus negatum eft ; quatnfarem, & principes per fuos legatos, mox patri­
vlt aflererent principes non judicis, fed media­
bus aperituros coium fententias.
torum , Sc procuratorum pacis officio funâuros.

TUlio menfe Dominicus esrdinalisTarnco-J neniis , tituli ianâi Joannis Se Pauli BafiJean ad concilium venit, benigne a patribus iuicrptpi eft . Et rea Francis celebrat» Bituris
Çrovinciahum fuorum conventu , oratores Idos
» fi leam rnifit, orans iterum patres , ut a p roceflu contra Eugenium ceflarcot » ptomittens (e
operam daturum pro concoadia & pace, fed quo­
niam non prrleribebatur tempus, refponfumcit
dilationem continuo fieri.

H

S

P

I

C

LXXXIH.

-■

1887

«TJ** Historia Conc. Basii. Florent, etc#

LXXXIIL

«888

provincia , At legatos difpatatum eft per conti- A H w o
nuos duos menfes; fçpeque hinc inde paciscon- Caaistt
ditione· prçicriptç , ted cam viderentur nimis 141··
durç a patribus imponi, legati in hanc formam
"
FrS»tla etfiMun fn fntt tcdtfin.
leges confcripfere. Patres eligent concilii auâoritate pro loco otcumenici Ar generalis concilii»
iaart vero Francorum regi· , qui patri­
bus Auferant » wt a judicando pontifice fuArgentinam, Conftaotiam, Moguntiam : hanc
elcaionem
Cçfar intra menfom , Ar ceteri rege·
perfoderent, pctierantqwe pragmatica fanâionfo
Eugenio pontifici , Grccifquc fignificent : qui
confirmationem , quam ecclefia Gallicana Bitnetiam intra alium menlem unum cx nominatis .
ris fancierat , reqnifiti qu· media paci· haberent»
locis literis publicis approbent, & intra tertium
h»c proposeront : placere regi 8c prolatis» ut
menfem, unum fcilicet ab approbatione loci,de
Iatres perfiftercnt in fententia alterius ex tribas
eorum eleAione Bafileenfos reddant certiores .
ocia nominatis pro ceeumenico concilio » Bafiiea »
El moi poft approbatum locum a pontifice con­
Avenione Ar Saca udi a, fi pontifex BcGroci in·
gregatio Ferrarienfis omnino celsct ; Bafileenfos
duci pofsent ad probandum * Et quamquam Galliarum prolati eis non condocere arbitrarentur B vero ut primum certiores redditi fuerint de ac­
ceptatione loci publico decreto ftatuant ibi con­
Romanam curiam Avenioni efae » tamen pro
cilium celebrandum, fi locus ille novo acciden­
utilitate publica » id «quo animo ad aliquod
te infortunio incommodus fiat ante concilii in­
tempus laturos : tum fi loca nominata ponti­
choationem » alius e nominatis afsumatur. Si
fici » Si Grocis non placerent , oblectare pa­
poft inchoationem concilium fibi provideat ,
tres regem , ut plurima nominent loca , quo­
pontifex per fo vel foos legatos, Ar Greci intra
rum aliqua etiam in Galliis fint, e quibusfint
duos menfes a die approbationis loci : nafileennonnulla qur merito recufari non poffint. In·
fes vero intra eumdem terminum a die notitiç
terea feleâionem pro concilio , fi volunt pon­
approbationis ad nominatum locum le confe­
tifici tanquam eollitiganti concedere , conce­
rant concilii gratia , fit que ibi poft illos duos
dant Grrcis , quibus ut facilius unioni abenmenfes generale concilium indifsolubile , nifi a
tiant omni Audio fit blandiendum. Et quamvis
feipfo . Nihil tamen in concilio agi pofse nifi
fecundum decreta Conftantienfis , & Bafilcenfis
poft illos duos menfes, Ac quindecim dies. Pre­
etiam fynodi , ia Galliis fit celebrandum pro­
ndentes concilii pontificis nomine , ut in Bafiximum concilium, placere tamen regi, & pro­
latis juri fuo pro hac vice cedere; ita ut ibice- C leenfi fufeipiantur, modum procedendi in eo con­
cilio patres fibi ftatuent, ut expedire videbitur»
lebretur concilium , ubi. pax , Ar concordia ec­
ut primum pontifex locum acceptabit , profitebi­
clefia facilius poffit inveniri , hac tamen lege,
tur decreta Conftantienfis concilii de poteftate
ut proximum aeinde concilium in Gallia cele­
conciliorum. Quod cum primum patres Baiileç
bretur.
per literas publicas Eugeoii cognoverint, mox fuIpcnfio ipfius pontificis tollatur. Poenç Ac cenfuL X X XI V.
rç hinc inde callentur , annullcnturque t quod
fi nec pontifex, nec Groci locum aliquem ex no­
Ctfarii 0* print ipni» rtfptnfnm»
minatis acceptaverint, patres unum pro fuo ar­
bitrio accipiant , & intra duo· menfes illuc trans­
E R τ 1 o Nonas Septembris hujus anni legati
forant concilium,non tamen ante quintum menCcfaris, Ar principum Germanie Bafilcatn
a prima nominatione quicquam ftatuatur a
ingredi benigne fufeipiuntur , quorum legatiofom
­
concilio; Avenionenfibus ex pecuniis indulgen­
nis bfC lumma fuit , fateri Germanos conci­
tiarum, aut aliunde fatisfiet pro pecuniis lacro
lium generale efse , velleque Cçfarem omnes
ibi congregatos, conciliareique omnes efse fal- D concilio mutuatis, At eorum damnis, ageturque
de provifione faciende apoftolioe fodi » ejufque
vos: fententiam neutralitatis, prçlatos,princi­
prolatis ob remotas annatas . Cçfar Ac principes
pes poputofque omnes approbafse, fufcepifseque
imperii fidem publicam patribus concilii dabunt,
ac venerari fimul eodem tenore Ar facrum con­
locuraque pro concilio nominandum tutabuntur,
cilium , &Eugenium futnmum pontificem. Pro
Ac ab omni violentia defendent idabuntque ope­
quiete autem , 8c concordia contendentium vi­
ram , ut rerum omnium copia fecuritafque inte­
deri Cefari, 8c principibus , ut Bafileenfos, &
gra omni ex parte abundet, Ac aliquem ex pro­
Ferrarienfes in tertio quodam loco pro generali
ceribus defonforem, proccâoremqne conci Iii conconcilio conveniant ; quem patres de confilio
ftituent. Has tamen legatorum conditiones pa­
Cçiaris nominafscnt aptum rebus gerendis ,
cis Bafileenfos fufeipere noluerunt : multa illi»
oltendentcs nullum aliud efse remedium tantis
addentes, multa dementes ; ut omnem pontifi­
malis nifi tertium locum . Et obfecrantes mul­
cis pote flatem omnino enervarent ; illud maxi­
tis maximifque precibus, ut hoc efficerent: quo­
me afferentes Eugenium nullo modo poff*e incli­
rum petitiones , & regis Franciç legati confir­
nari, ut pqtcftatem ecclefiç confiteatur : qui nu­
mabant , afserebantquc idem cupere , & orare
Gallorum regem . Cum res actiter urgeretur, qui E per etiam inconfultis principibus , qui et fave­
runt, tranftulit congregationem fuam c Ferraria
a difsolutione concilii abhorrebant, legem fieri
Florentiam: non effe id fignumvolentisconfen­
Îrocurant non licere de difsolutione, fivetranstire concilium celebrari in Germania ; qui a Ger­
atione agere , nifi prius per xti. virorum namania longius «abfceffeiint . Tandem promifegiftratum legitime probatum , Ac in quatuor
runt fe mifsuros legatos ad novam diptam cum
conventibus omnibus convocatis ftatutum fuerit,
f>lena poteftate, faflurofque omnia quç utilia βί­
ita ut nifi conveniente multitudine omni, deca
ο catholicç fidei putarent.
re non agatur. Accefscrunt ad petitionem Ger­
manorum Ac Gallorum , etiam oratores Hifpaniç , Aragoniç , Navarrç , PortugalIiçque re­
gum, Ik ducis Mediolani, qui omnes in lententiam Cçfaris ire profitebantur. Diu igitur multurnque inter patres, quibus demandata erat hçc
LXXXV.

L

T

z88?

·£#.·· Augustini Patmcii, cam.Sbnbk<is , •,··ίΚ>····
LXXXV.

CnUKTI

*«>

SESSIO QUARTA.

A

^go

fidae poteftate® ecclefi· labefaâaoteua, fufpenAnno
di non pofle j 9t concilium a petiti* conditioni- CwaisTI
bu« non eflc tranfmutandum. Nicolao* deCu«♦Mfa, Eugonii caufam tutabatur ubique prodicant
Bafile· non effe concilium generale.

Femtrinfi csnrittm» flmtu»

LXXXVII.
u ο K N i α · inter hoc eum Farrati· anno,
n· Caritaie , Actiam pcfte patres premeren­
es /sdfcM
tur , quarto Idue Januarii cjafdem anni conci­
ϋο*τ boc tempos Albertus Cafar patresHlium <x voluntate patrum, tc (acri fenatu* Flo­
rentiam trtnftulit proiequiendum » ut Ferrari·
JÇ teri* hortatur , ut caufam quanaam pro­
phanam ad judicium Veftfali» , qood vetitum
ent inemptam: qood aaum eft in quarta publi­
A fecretum appellant , remitterent . Judicium
ca feffione.
B hoc · Carolo magno inftitutum ajuat : quod
deinde Cnfares tanti fecerunt , at raro , vel
LXXXVI.
nunquam ab illo ad fe provocante* admiferint.
In eo etiam non vocati damnantur. Ponitur io
M»rfu*w»r lifiti ftr
tul fMwariM*
medio chovdula, cum de aliquo noxio refertur, fi
necandus videtur, tangunt omnes, qui accu fa­
tum fufpendio dignum putant , digito funem,
a nsa Martio, anni
peftis Bafile·
A ne damnatus fit omnino infeiu* , per unum
ferpere ccepit, A patres plenariam indulaliquem ex judicibus, qui incognitifunt, cum
Î;cntiam in ea perfeverantia morientibu* conceiobvius datur , virga leniter percutitur» vel ex
erunt . Miferunt oratores aliqaos in Britan­
eo audit hujufmodt verba . Ir u/ifs *r<
niam , qui principibus populifque ejus provincMsedtrav poni/ , nr kit . Poft hoc » ubicumque
cir fuadertnt , at Bafileenfium decreta fufeidamnatus repertu* fuerit, fufpenditur . Neque
perent , exigerentque pecaniss ex indulgentiis
collcâa*. Et cum inftaret tempus indiâi aprin- C potiunt ii judice* evitari , cum non cognofcantur, Quod genu* judiçii a Carolo ideo inven­
cipibus Gennani· conventus , qui ex Francotum ajunt, ut Saxonum gentem barbaram tunc
fordia translatus fuerat Maguntiam , Bafileetsac perferocem, ordibus A latrociniis affnetam,
fes legatos illuc defignant cum plana poteftate,
ac crebro rebellantem , ii officio contineret .
datis tantum clam mandatis quoufque princi­
Gens fera, A idoli* dedita, neque fidem, ne­
pibus complacerent . Princeps hujus legationis
que jusjurandum colebat» A ideo graviore frssruit Lndovicus es ducibus de Dech. patriar­
no coercenda videbatur.
cha Aquilejcnfis , cum poteftate A inlignibu*
legati de latere. Data eft pnetercapatriarch·,
& aliis collegis etiam feparati* poteftas multa
LXXXVIII.
concedendi , qu· ad pontificatum fpeâant ,
confeffionale , altare postatile , difpcnfationc*
Oflt (tacitfitut; fidei c surra Eajranr· .
fuper irregularitate*, inhabilitatione, defeitu na­
NTta huc patres qui Bafile· cratit , veri­
talium, A plura hujufmodi, qu· nunc primum
,/«··«»*··
legatis font concerta , fed deinceps ampliora.
ti, ne criminationes Eugenio objeâ· * iatis (ilii. *·
viderentur ad dejiciendum illuni pontificatu ,
Provifiones plurium ecclefiarum fea· funt boc D
mcnfe Bafile· , A prsfertim ecclefi· Grofletaconciufiones ofto per fare· theologis profefnc , in perfonam fratris Nicolai de fanâoGefores excuderunt ) quibus atterebatur , Eugenium hereticutn atque in hrreli lelapfum effe:
mintano , qui tamen non obtinuit : ftatutumhas odio conciufiones veritates catholice fidei
qne, ut qui ab Eugenio beneficia obtinuerant,
affirmantes . Poteftatcm generalis concilii fueis a concilio non darentur , nifi coram Bafipra Romanam pontificem A quemlibet aliam
leam peterent, A Eugenii collationi penitus refieffe. Pontifici non licere diffol vere generale con­
f'narent. Venerunt Maguntiam oratores conci­
cilium pmter ejus confenlum. Has duas verita­
ri : ubi cum legati*Celaris, cardinali* fanâi Pe­
tri ad vincula , Treverrnfis ,Colonienlis, A Mates efle fidei catholic· , quas qui negaverit ,
aut eis contra fecerit pertinaciter , hsreticum
guntinus, principes, eledtores, A archlepifcopi
cenfendutn
diflblutionem concilii Bafifeenfis »
aderant. Tum Patavieofis, Lubecenlis , A Auguftcnfis epifeopi , prarcr hos qui Crfari» erant
primo per Eugenium faâam contra primas ve­
legati, Turonenfis archiprxful , A Treccnfi* eritates efle , Eugenium monitum a concilio ,
errores fuos prime difsoiutionis revocaflé : fe­
Lricopi Gallorum, ConchenfisHifpanorum,Aligannenlis, Mediolanenii* oratores, Aalioram E cundam ditto lotioneni ab Eugenio faâam , fi
contra fc fuofque procederetur, tnanifeftum ef­
Srincipum Germani· legati complures , legati
fe errorem fidei : fecundam difsolutioncm huafilceufc* fnpiu* cum principibus , A legatis
jirtmodi ab Eugenio fadatn , pertinaciam ejus
Oriaris , ac regum convenientes, acriter peti­
poft accufatam contumaciam apertam , A eretionibus principum reliftebant, A producente*
patrum mandata , qu· plumbea bulla munita
dionem alterius congregationis fub nomine
concilii generalis durare adhuc Bafilcenfi fyno­
erant, ea pmvaricari non pofle atterebant. Pete­
do contra primas veritates cfse. Has igitur conbant inluper concilii decreta a Ccfare, A a prin­
clufiones multis argumentis munitas ad legato*
cipibus fufeipi . At principes A legati Ccfaris
fuos Maguntiam miferunt · Poft hrc inflanti­
paci , A quieti ft udent es inftabant , ut a ju­
bus legatis Bafileenfium , conventus Germano­
dicio contra pontificem fuperfcderent : permitrum acceptavit , fufcepitque omnia Bafileenfis
terentque patre* concilium transferri, utdiâum
concilii accreta prefer ea , qur ad judicium
erat. Difceptatio per plure*die*traâataeft, A
comra papam quoquomodo /pedarent , & in
nihil tandem a Bafileenfibu* potuit obtineri :
plcrifquc aliis limitationes, A exceptiones ali.
cum affirmarent judicium contra Eugcnium al­
quas

E

M

I

I
Historia Conc· Basis. Fl or «ht.

iftgr

O«irrt

1892

m<

a» prsfcripferunt a concilia deinde ftatuen- A piftarum concilium appellaverit , affirmaveritque flagitium fieri ab Ardatenfi, qui cum tri- φ^ιτττ
Aprilis
lu tie
Poftremo eoa» «al­
bus episcopis titularibua contra omnes concilii
141»,
Îtrslatos vellet ftatuere. Tandem inflante Are­
aten fi , flr qoibofdam ex fuis , ferventeque
Stum det , Bafilecafee legati affirmarunt, fi
far ft principes» cetcriqwe regum legati pro- multitudine, tres tantum primsconclufionesia
mitterunt, caverentqna conciliem transferendum
generali congregatione funt approbate, fed noa
iifdem legibus , coafoeMdinibus » atque ordi­ minor deinde concertatio fuit, cum in publi­
ca fcflSonc forenai decreto illa fencire volue­
nationibus continuandam fece , quibus Bafilea
haAenna celebratum eft * fique et intra termi­
rant : fidei procurator cardinalem Arelatcnlcm
num pssefigesdom Eagenius non proficeretur
monet, ut cx debito officii, quod concilio pratfidei veritates, neque adimpleret concilii man­ fideret , tc quia cardinalis eflet, fefliosiem in­
data * vellent illum deferere , Sc patribus affidiceret pro veritatibus fidei decretandis : ad
ftere , fervareque judicium , fperare patres om­
Î(vs Arclatentis refpondit ; merito fe aliofquc
nia, qua principes peterent impleturos, «d ea
atifts Romans ecclefie cardinales, vitam etiam
per Conchenfem epiicopum refponfum eft: Pri- g pro fidei defenfione exponere oportere » quod
mum a pontifice non pofle concedi ; quoniam
rubrum galerum ejus dignitatis infigne defignanon liceret illi prsjudiciam facere omnibus ·>
ret , fc in literis apoftolicts lui cardinalatos
pifcopis , quibus a Baiileenfibus fit injuria i
clare effet expreflum ; indixitque in dieth alte­
cum inferioris ordinis viri voces habeant in con­
ram feffionem : reclamantibus aptem legatis
cilio, quod folnm ad epifeopoa ipedat. Alte­
Csfaris , &. aliorum principum , affirmantirum vero principes nunquam concefluros , ut
bufque fe huic rei nullo modo confeotire pofqui nihil magis cupiant quam a judicio con­
fe , neque bene agere patres , qui principibus
tra pontificem abftlncri. Tandem rebus infedis
pro pace ecctefis laborantibus fepcrfedcndo
Bafileenfium legati domum reverfi Junt ·
morem gerere nollent , refpondit Arclatcnfie
patres Baffles con ven i fle in nomine Chrifti ,
non autem in nomine principum , ac proinde
LXXXIX.
Chrifti voluntatem , non principum impleri olaftM λΛ cvnanet Maportcrc.

taâa umt lute Magnolia vii. Kalendae
3ti»a »diabus
aaao fa
«4jp.
pro rebta composresdis fraftra difcc-

C

Maguntia Bafilcenfibos , legati Eugenii adventarunt , qui
conventa Nurimbcrgs adimpleri poftnlabant
afferentes fupremam ecclefia poteftatem in folo Romano pontifice efle , cclebrariquc Flo­
rentis generale concilium . Quod fi principes
fecundum promiffa non facerent, non liare per
pontificem , quia fiat concordia. Bafilea vero
interim menfe Aprili inter multa alia privata,
elcftus per capitulum ecclefie Andcgavenfis ,
quem fle literis luis rex Franci* commendabat,
confirmatus eft , rejedo Guillelmo de Stotovilla , cut Eugen i us ecclefiam illam demanda­
verat : fed ia poftea non modo Andegavenfem ecclefiam obtinuit , fed tc cardinalis taâua eft, tc ad Rothomagenfem longo poft tem­
pore eft translatus.

D

iscedentibus

Ctectrfeti· f^trut fn ·£· vtrimtiht
nechuiniit.
ens a Aprili

mago* acerrimsque inter
patres contentiones a£* funt ; cum illi
odo veritates legitimo decreto approbare
lent ; legati vero omnium principum aperte
contradicerent , atque ita incenff funt conten­
dentes , ut cum protnotores concilii Arelatcnfem cardinalem , ut primum prrfidentem peterent , ut veritates ili» ex more concluderet.
Panormitanus p ne fui cum aliter perfuadere non
•
ai. pollet feceffione feda · duxerit fe cum aliis
Mrit.M p ne latie oratorum qui majorem partem prslatotum compleâebantur , * concluferc non efle
***
concludendum , Sc afferentes omne jus concilii
apud eos efse ,* quoniam inferiores non habe­
rent poteftatem ineundi luffragia in conciliis
generalibus , tc maxime in rebus fidei , neque
vocem habere nifi confultivam tantum ; atque
«n tantum excanduit , ut colluviem illam co-

M

SESSIO

XXX1I1.

,

Trti frient vmivti dffnitutir.

i LucascKNTi igitur die qu* fuit decimafeptima Kaleodarum Junii anno falutia
14)9. habita eft publica feffio cx moret in qua
tres ille prima conclufiones , videlicet , conci­
lium generale legitime congregatum efle fupra
papam j illudquc non pofle a quocumque , ne­
que etiam a Romano pontifice diflblvi , proro­
gari , aut transferri , St pertinaciter has veri­
tates impugnantes efle hrrtticos 1 approbata·
que funt , declaratumque eas efle fidei catho­
lica veritates ab omnibus affirmandas . PrinciSm legati , prsfenim Lubecenfis epifcopo»
: faris , Sc archiepifeopus Turonenfis Franco­
rum regis oratores nomine proprio patrum fententiam approbarunt , cxcufaveruntque quod
feffioni non interfuiflènt , ne principum manda­
tis contrairent. Majo deinde menfe in Bafileenfes unitiluntepifeopi tres, & alii complures ex
Sabandienfis ducis provinciis , reverfi funt cx
Britannia Bafileenfes oratores , qui dicerent
vel
­
Brittonum
ducem concilii decreta omnia pie
fufcepifsc , pneterquam Eugenii pontificis lufpcnffonem. Decimo deinde Kalendas Junii in
o_____ congregatione
___o
________
o
generali
legati
Csfarrs, ac prin£ cipum omnium Germani*
''
r , regum Franci* ,
” r
Hifpanir
, Aragooie , Sc aliorum multis pre­
cibus, fuafionibus, & argumentationibus patres
rogabant, ut Magnntis meditata pro pace eccleli* fufeiperent, proceflum contra Eugeuiam dif­
ferrent , tc in tertium concilii locum confen ti­
rent . Quod fi forte pontifex, aut patres princi­
pum conftituta pro pace non icquerentur , affir­
mabant Csfarem cum regibus , & principibus
ron acceptandi pacis conftituta partes non fecuturum , fedomoi ftudio daturum operam , ne
ob eorum contentiones res Chriftiana detrimen­
tum

D

X C.

X C I.

I

1893

Augustini Patricii,

can,Sbnensit, »······«··«

y··"·’· tum patiatur; fuperbispctitioisibnsctim dtumul- A interfuere inter epifeopot fc abbate*, inferiori*
autem ordini* mon minus trecenti* . Vocatu* Cnant*
Chmisti tomque difceptatum effi*, anAorecardinale Avei4i4.
latenti. Tandem concilii aomoM refpoufum da­
per duo* epifeopot Eugeniu» iterum fc non . 14
comparent, contuma* judicutus eft . Tum fat­
tem eft in generali congregatione Idibus Junii ejaidem anni redaAum in feripria fob bulla conci­
ten tra in eum fertur in hane formam : SanAa
fynodus Bafilcenfi*, in Spiritu fanAo legitime
lii . In eoTefpoofo affirmabant patre* multis argu­
congregata
univerfalem ecclefiam reprefentans,
mentis , aflertionibsu « auAoritaubu* fc «em­
fedeus pro tribunali , pronunciat , decernit fc
plis, neque fibi licere, neque utile efle retpudeclarat in fri* feriptis Gabrielcm, priut nomi­
blicr Chrifti *nr, ut a judicio contra Eugenium
fuperfederetur, utre mutatio 'aliqua concilii fie­
natum Eugenium papam IV. fuifle fc efle no­
ret . quod petebant principes , quoniam nihil
torium, fc manifeltum contumacum , mandatis
aliud efle mutare, nuam diflo Ivere concilium ,
feu prscepti* univerfalis ecclefi* inobedientem,
fc judicium contra Eugenium jufte, fc neceffa* in aperu rebellione perfiftentem , violato­
rie inceptum fruftrari. Necefle enim efle pani­
rem afliduutn fc contemptorem facrorum cano­
num fynodalium , pacis fc unitatis ecclefi*
bus pro fidei orthodox» firmitate fc tuitione
veritates fidei tneri, judicium perficere, fcufquc B perturbatorem notorium , univerfalis ecclefi»
ad mortem in feutentia perfeverare; aeque ul­
feandalitatorem notorium , fhnoniacum , per­
lo modo puritatem fidei catholic» pofle perfijurium , incorrigibilcm , fchifmaticum , a fide
ftere,fi homo unus mortalis poflit univerfalem
devium > pertinacem haereticum, dilapidatorem
ecclefiam , fidemque catholicam pro fuo arbi­
jurium & bonorum eccleti*, inutilem, datnnotrio vexare, fc iu ecclefia tyrannice dominari*
fum adminiftratoretn pontificatus Romani , oProinde laudare patre* principumpietatem,qui
mni titulo , gradu , honore > fc dignitate fe
pacem ecclefi* omni Audio procurent > eorumreddidifle indignum : quem propterea eadem
quemeditata in partem fufeipere meliorem, fed
fanda fynodus a papatu , fc Romano pontifi­
neque illos *gre ferre oporteie, fi aliter facien­
catu jure privatum efle declarat , fc pronun­
dum patribus videatur ; cum judicium haram
ciat , ac ipfum ab cifdem amovet , deponit ,
rerum ad eos pertineat , neque pofle conqueri
privat , fc abjicit , decernendo etiam ad exeprincipes de dilatione proccnus ; cum jam per
Juutionem aliarum jurispotnaram, adquasconduos annos eorum gratia res fit dilata . Pnn- C emnatus eflet., efle procedendum . Abfolvuncipum igitur precibus fuafionibufque omiflis ju­
tur propter h*c omnes a juramentis illis pr«dicium contra Eugenium perficere Bafileenfes
fiitis : prohibeturque ne qui* ultra eum pontis
flatuum, afferente* nullam aliam efle commo­
ficem nominet fub gravilumis pani*, neve- ul­
diorem ad pacem ecclefi* viam quam liberta­
lo paAo illi obtemperet , ut Romano pontifi­
tem ecclefi* reftituere , quo ab uno mortali
ci , Abrogato Eugenio , Bafileenfe* iterum ea­
quidem homine iniuftr occupatur , aAum efle
dem die conveniunt , decernunt legatos per or­
dc fide catholica , de religione , de moribus ,
bem Chriftianum mittendos , qui dejeAionem
de diicipiina clericali, fi unus pro fuoarbitrio
Eugenii, & cur fit ejeâas , omnibus aperiant ,
cnnfta moderari, verfari, ftatuere, evertere va­
jubeantque hujufmodi decretum ab omnibus fuIcipi . Et cum de novo fubrogando pontifice
*
leat , generalia concilia qu* Habilitatem reli­
gionis, pnritatemquc fidei femper produxerunt,
vari* eflent patrum lententi* · non propter
fruftta congregari , fi ab uno diflolvi , proro­
peftetn , qu* Bafile* graffabatur , non expegari , tranrferrive poiiint · Quo argnmento Ro­
dandum confli tutum tempus fexaginta dierum
manum pontificem, fi hrretiens fit, fi fchifmaplerique arbitrabantur , tandem differendum
ticus, fi ecclefiam manifefleperturbet, nonpof-D efle ftatutum eft. Paulo poft liter* regis Fran­
fe ad fanitatem reduci , non pofle emendari ,
corum patribus reddite funt , in quibus acri­
qui arma promptiflima habeat ad judicium ecter conquerebatur rex , patres non modo non
elefist fugiendum , diflblutioncm , prorogatio­
annuiffe ejus precibus , fc exhortationibus, ut
nem , translationemvr conciliorum ; atque ita
in judicio contra Eugenium fuperfederetar, fed
necefle ecclefiam perire , fi incidet in malum
& graviora contra eum egi fle ( non tamen ad­
paftomn, ut interdum evenit. Moriendum igi­
huc privationem audierat) quod non folum fi­
tur prius efle . quam ecdefiafticam libertatem
bi, led fc multis aliis principibus magn* eflet
deferendam ■ Coada igitur concione his , qui­
admirationi , cum pacem ecclefi*, quam prin­
bus demandata res erat , jubent ut omnia ad
cipes tantopere quvrerent , patres rcfpuere vijudicium conficiendum parent, fc communi conderentnr . Obfccrabat igitur fummis precibus,
fenfu quinque alia* conclufiones , quas verita­
ne ulterius procederetur. Ad ea Bafileenfe* rete* fidei appellabant, jam legati* filentibu*ap­
fponderunt, Regem paulo poft per fuo* lega­
probant ir. Kalendas Julii cjufdcm anni , ac
tos cogniturum , quid in hac re sdum fit *,
publico edido citari ftatuunt Eugenium ponti­
non dubitare patres, quin omnia in meliorem
ficem , ad fententiam audiendum ad vit. Ka- g partem fufeipiat Chriftiamflimu* rex, quoniam
lendas ejufdcm menfi* . >Quqd edi dum in val­
pax ecclefi* non aliter cum Deo poflit conve­
vis Bafileenfium Bafiiic* affigi mandant.
nientius inveniri, quam fi debit* libertati red­
datur : rogare regem, ut regni prclatos ad confulendum reipublic* Chriftian» mittat . Poft
xcii.
hac publicis liceri* approbatas veritate* , &
quinque conclufiones , que Eugenium herctiSESSIO XXXIV.
cum annotabant, divulgant.
ftatifiut* frivttm.

IT igitur concurfus ad Bafileam vii. Kalendas Julii, ubi celebrati* cx more facri*,
io jq. habetur: in qua infulati prsfulcs jq.

E

XCUI.

■".·* Historia Cone. Basu. Florent,
ÀMNO

Cans ri
**»·

XCIII.
SESSIO QUINTA FLORENTINA.

/· ^«4 Grttti cu«r Lttitii muttnter.

NTK» hxc Eugenius Florenti* concilium agear, lacumbenfqtte unioni Grreorum, poftquam diu multumque inter Grxcos Sc Latinos difceptatumeft, communi Latinorum & Grreorum
cenienCu in publica leffione luper veritatibus fi­
dei t in hanc fententiam definivit : Spiritum fandura es Patre & Filio xternaliter efle t9c cflentiam
tuam , fuutnque elfe iubliftens neceflarfo limul ex
Patre & Filio, & cx utroque xterualirer tanquam B
ab uno principio, & unica fpiràtione procedere »
verbaque illa in profeflione hdei, Filioque, ve­
ritatis gratia declarande ncceflario fu i fle appor­
ta; faccrdotcs in axymo, five fermentato pane tri­
ticeo , verum Chrifti corpus conficere oportere
fecundum ecclefia fur conluctudinem ; vere poeniteutes fi ante vitam fuerint defundi , quique
digop pro commiffis culpis farisfocerint , eorum
animas pcenis purgatorii poft mortem purgari , fi
deceflcrint in Chrifti caritate , prodfelfcque eis
ut ab his pcenis leventur, fidelium vivorum iuffcagia, miflatum fanda lacnticia, oiationes, cJeemofynas, & alia opera pietatis. Illorum ani­
mas, qui poft fufeeptum baptiima nullam pecca­
ti maculam incurrerunt , iliorumque rurfus ani- c
mas, quo poft mortem, ut diximus, in purgato­
rio, vel in vita per poenitentiam funt purgato ,
mox in caelum aflumi, Sc intueri dare ipfum Deum
trinum & unum ficuti eft: promeritorum tamen
diverfitate', aliam aha pertedins. Illorum autem
animis, qux in aduali peccato mortali, vel fo­
lo originali decedunt, mox in infernum dcfccndere , poenis tamen difparibus puniendos. Romanum
deinde pontificem , fandamque apoftolicam fedem in univerfo orbe terrarum primatum obtine­
re , ipfumque Romanum pontificem fucceflbrem
cifc beati Petri principis apoftolorum, & verum
Jelu Chrifti vicarium, totius ecclefiz caput , Sc
omnium Chriftianorum patrem 8r dodorem, ipfique in beato Petro palcendi, regendi Aeguber- D
nandi univerfaletn ccclefiam a dominojciu Chrifto plenam poteftatctn traditam. Demum fecun­
dum herorum canonum antiquas inftitutiones
patriarcham Conftantinopolitanum fecundum
locum obtinere poft Romanum pontificem, ter­
tium vero Alexandrinum , quartum Antioche­
num, & quintum Hierofolytnitanum. Ada funt
hxc Florcntiz in publica feflione cecumenici con­
cilii Nonis Iulii anno falutis i-jj?. Cui decreto
Joannes Paixologus Grxcorum.imperator, alioruuique trium patriarcharum legati ( nxn pa­
triarcha Conftantinopolitanus paulo ante Flo.
rentiz diem objerat ) man'll propria fe fubfcripferunt ; Ac fimul pluses alii prrlati Grxcorum .
Dicebant enim Gtxci Spineum fandum proce- E
derc a Patre per Filium, non autem a Patre V
Filio: facrificium vero altaris in fermentato pa­
ne tamen offeicndutn: animas decedentium mox
•ut coelum, aut i. ifornum petere . Purgatorii lo­
cum nullum efle , Ar ideo vanum * pro defun­
dis orare. Contendebant ciiam nonnulli, Conftantinopolitanam cedeham pinnatum inter om­
nes habete.

I

• »*e «i.
»u« bc<w
Htrici.1
crprtlBt.

etc. 'ΤΠ?*

1896

A

Anno
Chi uti

XCIV.

SESSIO
St4t»it»r

«♦)»·

XXXV.

tfle ί» ι^κίίίβ Btfilt* »f~
/înefn.

T Bafileenfes, dejedo fuis decretis Eugenio.
a pontificatu, magis magiique in dies an­
gebantur , cum peftis domi admodum izvirct ;
Ac Eugenius' eos foris acriter irapugnaict, ptzfortim unione Grrcorum conferta : crebras igi­
tur agunt conciones, difcutiuntque quid agen­
dum. Erant qui cenferent optimum * tadum ef- ·
f·fe» fi «udoritate concilii aliqui cardinale, crea- Λ,ί· **
rentur, fed re in aliud tempus dilata, ubi ali-,
quos novos magi ftratus delegerunt , aliam pu­
blicam feffionem trigefimamquintam celebrarunt
Idibus Julii .* in qua communi contentu decer­
nunt dejedo obftaculo adveni pontificis, opor­
tere patres conftanter perfeverare in concilio ul3ue ad perfedionem operum fufeeptorum , neque
iflblvi concilium per receffum cujulcumque vi­
ri cujufvis ordinis, fed perfodis operib.us , pro­
pter qua congregata eft fanda fynodus, iuttragio Sc confenfu duarum panium cjjnciiianutn
diflolvendam iynodum, Se non aliter : interim
vero incumbendum omni ftudio clcdioni futu­
ri pontificis Ac talem eligendum , qui digne
Romanx ecclefix prxeffo poflît : tetnptu veto clcdionis ad fexagelitnum diem poft Eugenii ejedionem fecundum ftatuta ieffionn . Lt ut faci
lius in fuam fententiam alios traheicnt , de.
cernunt omnibus , qui Eugenium live ferra
rienfem congregationem focuti fuerant , licére
intra terminum prxdidum dierum iexaginta re­
lidis illis, concilii Bafileenfis panes lequi : Qui­
bus omnibus impunitas promittebatur , Sc defonfio ab advetfariis : undecimo deinde Kalcndas Augufti cum acrius peftis graiurctur , Arelatenfis confilium erat ccilaudum a conven­
tione , Ar adibus conciliatibus ulque ad fi­
nem Septembris ; diffcrendamque novi pontifi­
cis electionem ad Kalcndas Novembri* . Patres
re in difcufltoncm deduda , ftatuunt iatius efle
mori Bafilcz, quam videre ( ut ajunt ) ccclelix
Dei ruinam i fore enim, fi adus conciliares di­
mittantur, ut mox diflolvatur fynodus, omnia
remaneant interrupta : perfoverandnm potius ,
& Dei mifericordum expedandam . Rebus ita
firmatis legatos deligunt ad conventum Francofordienfem per elcftores imperii circa Kalendas Augufti cclebranddm : alios ad fynodum
provincialem Maguntiam ad lolcnnitatem Sum­
ptionis bcatz Mariz virginis : alios ad Cxfarem , alios ad regem Hilpanix , alios ad con­
ventum Bituricenlcm a rege Frinciz indidum:
K' pridie Kalcndas Augufti publico decreto gra­
tias expedativas , nominationefque quibufeumque ad beneficia concéda revocant , Sc annui­
tant. Qua die quidam Jacobus medicus, qui ere­
mi tz habitu Bafileam petierat, articulos trigin­
ta attulit erroneos i quos extraxifle fe dixerat ex
libio ammz iimplicis : quibus Eugenius fave­
ret , qui etiam poft depolitionem judices iupet
ea re conftituiflct , Venetiarum , Tatraconeufium cpiicopos, coerceietquc errores illos impu­
gnantes .

A

XCV.

' 1897
η 1» O'
Cmkist)

1 ?.·’▼.*M

Augustini Patricii, can.Sanbnsis ,
·

A

*

s···**··»·»*

jgqg

A.

Awno

XCVI.

XCV.

10*

JLiptri

»»· 4^«i7roàfar 4 twntttf M<t->
(vari··
r*»rr4 Eajenrwm
poanjittm.

legati Maguntiam ad
conventura petentes > edijfta -privationis
„enii in valvis Batilicaiirai Argentins, Spi­
es , Wormatizque affixerunt : quod cuna ς- ,
tiara Magunris feciflcnt , deleta funt edifta ,/
prohibitiquc ne ultra illa ufpiatn affigerent :
aderant Maganti» Maguntinus prrful , A electus Trevirenfis , A’ aliorum electorum ora­
tores conlultoreique , qui abibitis legatis Ba- B
filcenfium in conventu allerunt , quoniam pa­
tres , q;ii Bafiles edent , noluilfcnt admitte­
re media pacis A' unionis ! przdicarcntque fe
jufte pnvaife Engenium pontificatu, A· ille ta­
men omnia agcict , quz alii Romani pontifi­
ces feciflcnt , habeteturque a inultis pro Ro­
mano pontifice, & utrimque varia in dies contrarlaquc edida emanarent , efletquc eis res
lita tençbrnfa aqua fub nubibus açus , neque
de tam difficillima re determinare valerent ,
fu a probabili dubitatione pcnfata , ftatucrcnt
neutri parti adhzrcre : ut alias inter ptmcipqs
Germanic ftatututn erat . Et quoniam ipfi pe­
terent exeeutionem (enteritis contra Eugenium
in Germania , rcfpondcrc fe non poffe rd con- C
cedere , quoniato alteri adhcfifle viderentur :
Sc ne cenlurarum alurumvc pcenaram per Bafileenfes indictarum timore cogi poffint , »rin-'
cipes nomine totius Germanis provocare ab il­
lis ad proxime futurum concilium genetalc ,
ad fandiffimum domiiwra Eugenium pontifi­
cem Romanum , fedem apoftoheam , vel alios
ad quos de jure fpc^aret . Pofthvc kgati Balileenfes longo termone roultifque argumentis
explicant judicii contra Eugenium ieriem, probantque illum jufte legitimrque efle tanta auftoritate dejeâum , ac monent hortanturque
principes , ut concilii fententiam fulciptant , cxequanturque . Tum multa dicunt in neurrahtatem » affirmamque nullo modo licere illis D
in ea fufpenfione animorum permanere , nulInmque dubium amplius apud eos remanere pol- '
ie, re tam dilucide, tam clare, aperta
probita. Refponfum tandem eft rem ede arduam ,
A’ non modo cleitores imperii , fed &r to­
tum imperium fpc&antem : proinde cum Carfar,’ & ceteri principes abfint , non pofli; cis
tunc aperte responderi îodiétuei e(Te alium con­
ventum brevi futurum > ibi conventuros princi­
pes majori frequentia , A confultaturos de re­
bus fuis, & convenientius judicaturos: raifluros
deinde fuos legatos Bahleatn · Idem refponfum
eft a fynodo Maguntina . Poftulabant magna
inflantia Bafileenfes legati , ne Maguntinus S:
alii qui eum eo erant appellarent Eugenium E
farufliffimum dominum noftrum, fed cis rcfponfarum eft unicum verbum non debere impedire
pacem ccclefi». Hzc omnia per oratores xclaia
funt patribus , cum Septembri menfe vacui Bafifeam rcdiifttnt.

SESSIO TRIGESIM ASEXTA.

CnHISTi
•4J»·

Drc/arafisr buttnt •vhjiitttft fine fitetet Sintii
ténttfttm fulfil.

asilbknsius?

B

,

ost hre Bafileenfes quxftionem.de conce­

P

ptione beaj» Mariae virginis , an in pec­
cato originali fafta eflet , more humani ge­
neris, an fine peccato potius ellct generata, per
annos plores agitatam > tandem dirimere ftatuunc . Rebus igitur diligenter examinatis pu­
blicam feffionem celebrant trigefimamfextam ,
ad xv. Kalendas Octobris ejufdem anni, in qua
folenni more declarant gloriofam virginem Ma­
riam Det genitricem przvcnicnte , A· operante
divini muneris gratia lingulati nunquam aftiuliter fubiacuiflc originali peccato, iedimmunern
iemper fuifle ab omni originali A’ aftuali cul­
pa , fandam atque immaculatum , & hanc do
ârinam ab omnibus approbandum , tenendamque judicant , ftatuentes nulli omnino deinceps
licere in contrarium aliquid ptzdicatc leu aflercre . Cujus feftivitatem festo Idus Decembris
celebrandam more Romanz ccclefi» compro­
barunt , curaruntque hanc celebritatem omainibus divulgandam , fic officium ecclcfiafticum
per Joannem de Segobia editum laudant , cantandumque per ecciefias proponunt , adjuncts
indulgentiis.

XCV11.
SESSIO SEXTA

FLORENTINA.

Stfileutftt cam flit itrirttilmf fiJei

f* u m hzc Bafile» aguntur , pontifex illorum in le gefta cognofccns , re eam pa­
K.
tribus communicata , fex tam feffionem publi
cam Floreutiz celebrat , in qua veritates fidfi a Bafileenfibus declaratas damnat ζ calque
affttit prztcr mentem Conftantienfis lynodi
efle interpretatos Bafileenfet . Tum affirmat
totius orbis demodia ad latrocinium Bafilcenfe confluxiiTe, ut ad complendam iniquitatem,
abominationem defolationis in Dei ecclefia po­
nant . Decretum contra illos Ferrariz dec intoquinto Kalendas Martii editum innovat, declaratque concilio Florentino approbante omnes
cujulcumque fmt dignitatis, etiam fi cardinales ,
patriarch» , archiepifcopi , eplfcopi , aut cuju(cumque ordinis inferiotis , qui Bafile» poll
revocatum concilium remanlerint , intenuerintquc aftionibus conciliant , excommunica­
to; efle , & privatos omni dignitate , hono­
re A· beneficio ; atque cum Core , Da:an &
Abiron, ut fchifmaticos, & rebelles zterno ju­
dicio elfe perdendos , A* eorum omnia afta ,
refla, ftatuta, atque decreta , maxime in dua­
bus ultimis feffionibus , contra veritatum fua·
rum approbationem , A* temerariam difpofitionem ctfiat, revocat A* annulfat, ut perniciofa,
A’ a nullam habentibus poteftatem temere con-.
dita, illofque omnes hzrcticos cenfendos effe ,
atque fchifmaticcni puniendos , ultra ftatuias
pernas cum omnibus fuis fautoribus , & feâaroribus «terno judicio , ut qui confufioncm
atque fciffuram in ecclefia Dei &■ principatu ec/lefia.

F
î8oo

«♦J»·

«VJ?.·*

Historia Conc

Basii. Flohnt.

elefiaftici ordinis ponere canentur . Hrc «bi
Balîfer nonciata funt , magna rnoleflia patres
affecerant, videntes Eagenium, quetn fuis édi­
tais perterritumputabant, tatn acriter contra fe
infurgere. Unde adhibitis doâioribus viris apologiam contra ejus { ut 'appellabant ) invecti­
vam componunt, cooanturquc mulus argumen­
tis afin mare veritates a fe profeflas veraa effe,
& jufte meritoqtic fe dqeciffc pontificatu Eugcmum . Sed cutn a multis deinde peteretur ,
ut Eugenii decretum , quod Movies incipie­
bat, ut libellus hrreticusjuîblicoconfcnfu dam­
naretur , magnat funt adbibit* contentiones ·
Joannes Segobius vir acer 8c doctus multis ar­
guments affirmabat rem elle magni diicriminis,
fi ffelptura illa hrtetica cenferetur . Minoiam
effe multitudinem, qui Eugenium ut pontificem
Colerent, neque aflcnt irent ejus depolitioni . T una
in congregatione illa Florentina affuiffc catdinalcs omnes, magnamque perlatorum multitu­
dinem, cum fuit editum decretum ; omnes igitur
damnari atquehxreticos cenferi oportere , iiejus
fefUonis decreta hcretica ccnfcantur , pcticulo­
fumque nimis , ll due future obedtenti* Eugenu fcilicet Se novi pontificis hxrclim fibi invicem objiciant . Tandem quamvis Arelatenti
res in a'iud tcnpus dilata
aliter videretur
qmatic* fanâionu fub bulia
eft , A liter* jnagi
concilii Gallicis da
.ata .

A

B

btc.

*·*£*··’

1900

tionern libelli, Movies, dicebat concilium con- ~B “
vocatTe omnes circum» icmos ad electionem 3»Ch*ist
defenfionem concilii, ahoa ven te noluiffe . Sai«l*>
batidienies »cru principis fui p. ·· i .cjoi ven’ifc. De libello autem qu* liba tr.iia vila tuilient , dmille. Doiere autem , s ued non plene
dc Ie confiderent paties . Quod cum conluetum effet , pr*fidcntcs cardinales ab otn nbus
deputationibus admitti in conlultattombus, ip(e ut canis fpretus m deligendis electoribusadmitius non (it , officia isia m dck riiunem coucilii commemorans; convenus tandem ad tmaginem crucifixi magno juiamento juravit
nullum cupcre pontificem , nili per quem confet'jic'ur ecclcli* flatus; oporteteoue eligi vi.
turn po’entem , ut per feipium pollet ie' luffentare. Ahoquin aâum effe de ecclefia. Cum ve­
ro paties, qu* ad electionem pont itius £ ut ajeLant ) rite faciendam omnia piius paranda ftatuerenf, publicam (cilionem x » r» 11 celebrarunt
is. Kalend- Novembris ejuidem anni . in qua
communi concilio hrc ftatuta lunt.
X C I X.

SESSIO

TRIGESIMASEPFIMA.

OrtliiUliMti pro eltilwixe novi pco:i;itn .

T libere pureque cleftioni fnmmi ponti­
ficis per concilium celebrande intendi
pollit , ft.it uit ianCta (ynodus pra’iQationet
ΤτλΙλΙι
tuirondiium protlttiw na· » fonrromnes, qu* finceritati cledionis nujuice , hve
jieh «ccrdaitf , /r/erajac Cx/arcx.
generali obcdicntic fumuiis pontificibus debitae
quoquo modo obviare portent . Con»<' itiones
ense deinde Oftobri cum
fubrogandi
pixterea , paâionet , promiilioncs , obligatio­
pontificis tempus a Bifi'een.'ibus pr*li­
nes, juramenta, coadiCiaquc omnia tet quem­
vis hominem faâa , Cujuicumque ord ns , ftatum aaeffet, plures e vicinis lofis, A' maximec
Sabaudienfi principatu Batileam ad concilium
tus, aut dignitatis, etiam fi imperialis . rega­
lis, cardnularis , pittiarchalis , arclii.prcopaacccffcrunt ; nt Tarental cnfis archiepifeopus ,
lis , ducalis, feu interioris ordinis fin·, nulla»
Bcllicenfis Be ' Hypporegicnfis epifeopi, A pp­
lique alii . Liter* a Cariare patribus,reddi’ r
elle A irritn , omnes &.· fingulos huj Um^di oc­
fu it , qui acriter conquerebatur , illos luas Acatione (otl’tjii ligatos abfolvens A liberans.
principum preces tam aperre fpreviffe , procciT ura decreta omnia prius edita pro c'eétione
fitfcque contra Eugenium invitis principibus :
fnmmi pontificis inftatirans , 8c iervanJa de­
orare u: faltem a nova eleâione fuperiederent ; D cernens , ecclefi* Romint per depolitionem
mifhirum propedtem oratores , qui pacem pro­
olitn Eugenii vacanti, providendum per (seram
curarent . A elatenlis ’’ero cardinalis prope­
lynodum hac vice duntasit , ftatuit per hunc
randum dicebat , neque amplius diffcicadum ,
modum, Lndovicum tituli fantft* C*cib« car­
five cxpcftandum conventu» Germanorum : arud
dinalem, Aiclateniem una cum aliis S R. E. car­
3UOS femper dirta dictam pareret . Contu'endinalibus , qui ante finitam electionem Kafi‘:;m eee'ciix , &· puritati ii ici , auâoritatiqtie
learn advenerint , &cl.-âioni inteicffe -i bierint,
generalium conciliorum , neque quemptam ti­
& cum alus ex patribus in iacerdo-o> vc’ diaco­
mendum; (e patatum elle &’ vitam ponere pro
natu conftitutis ad numetum trigin·» duomm
defendenda ecclefia, quam tantopere Grb. el ,
per concilium ehgendis plenam p.>tellitem ha
olim Eugcnius , impugnaret . Pridie igitur Obere eligendi pontificem Romanum pto hac vi­
fiobiis tres deliguntur , abbis Scotiis , Joan­
ce djntjut , A ι!\ι·η quem prxdiiit omnes ,
nes Segobius , A Thomas Corccllus c'eCtoies
ve: tabem dur rn-'es illjrum nominr tiint Rofnmmi pontificis communi omnium conunfn da­
manum pontihicrh, cen'endum efle ab' mnibus,
ta cis poteftatc . t t lingulos vel binos c„ le­
ac ad?rand.nn ii (bulli vicanum, A b-ati Pe­
gas cooptare potient , qui hmul e edorum nu- E tri tu.-;efi·em . Piidie qram io’raruri fint in
rneturn deligerent : ftatutum enim a pnmi/io
< m, ive . c c.fores a d’pu’atis notniurr.tur · A
luerat , addendos elle cardinalibus in c'eùiodi.· ita· . 4 c '·μ.ηΐ{τη omnes cum patrimi»
ne pontificis a!>os triginta duos ,
1ci;i11 La'i -t ad p bbcim iclbontm celebrandam
cet cx unaquaque natu nc i quam t.m>tn e!eie divin» pcite<ta , otnn s communicent dc fa'rftotum clc.ff: ><iem icerr’am tenerent , q; oid
ame ito a'taris, tum juramento fe altringant,
c.
in publica conci >ne cii '■ legenda . A'cla’enut in axi ii. leifione cfl inftitu: nm ■ Conclave
!is cardinalis c inventus uve deputat iones adiens
deinde iti’rabnnt contuetis ceremoniis , A om­
conquerebatur fibi injnft·' alcribi , quod multi­
nia aha 'vabunt, eue a fanâis patiibu» <5^jfucptudo c» Sabiudia ad nmim eleftionem fua omis po'1'iiicibus iun: eonftituta . L'eitio comf‘ers advemffet, quafi c num luff.a.- is uti vel­
mi’-.i conlenfn per ahqtios ex e’c^to'ibsss prxet ad clcâionem , cum procuraret condemnaic.r.C tabcilioiit pubi ico , A faltem decem te ft ibus
D i f
»
orteX C V111.

M

C

U

Augostini Patricii,

ΐ9θι

Λ w w o offeratur el.cftio, petaturquc ab eo, ut intra diem A
Chmîti naturalem vel annuat, vel recufct : alioquin nul*«J»·
lam efle . St eleftus in urbe fuerit tempore
eleftraiits , non exibunt ex conclavi oleftores ,
quoad cognoverit iUum confenfifle : quod ft
non confcnferi: , alium eligant antequam inde
difcedant . Si vero eleftus extra urbeu\ fuerit,
poft cieftionem exibunt . Sed fi eleftus non
I
confenfcrtt , poft triduum ftatim revertentur
ad conclave» cum id cognoverint. Si quis e le­
ft orum cleftioni inurefle non potuerit , five
noluerit , alius per luos collegas conftituatur,
qui omnia ftatuta fervet . Horum magiftratus
tini à fix , cum cleftio iummi pontificis per confenfum elefti fuerit coniummata. Et ut calum­
niari a nullo hxc eleftio poffit , ianfta fynodus B
omnes 8c fingulos conciliates, corumque fequaces, ab omnibus ccnfuris quomodocumque latis
abfolvit, innovarque Clementis V. conftirutionem de deftonbus Romani pontificis, & fppplet
omnes dcfoftus; derogans pro hac vice omnibus
,
decretis 8c conftitutionibus geneialium conci­
liorum , fuorutn pontificum , juris communis ,
qur aliquo modo hanc eleftionem polient per­
turbare . Eleftus in Romanum pontificem , fi
conCenfcrit eleftioni , non prius aliquid agat
ardui, quam Bafilcx conlccrcttir, coronetfique,
& maxime jurejurando prius profiteatur catho­
licam fidem fecundum traditionem apc»Bolo­
rum , A generalium conciliorum ofto przfertim generali eonlenfu laudatorum , videlicet C
Nicaeni , Conftantinopolitani pruni , Ephefini
primi , Chalcedonenfis , Conftantinopolitani
fecundi A tertii , Nicaeni fecundi , A: iterum
quarti Conftantinopolitani, tum Lateranenfis ,
Lugdunenfis, Vfennenfis, Conftantienfis A Bafilcenfis . Promitratque illam fidem illibatam
fervare, & ufque ad fanguinis effufionem tue­
ri · Juret etiam fervare decreta Conftantienfis
& Balilecnfis conciliorum. Statuit praeterea ne­
mini omnino licere bona elefti in fummum
pontificem » five eleftorum quovis modo diri­
pere aut auferre , aut clam five palam fubripere , non obftante abufu per multa tempora
Rivato , de diripiendis domibus eleftorum ,
quem fynodus damnat, & declarat omnes con- D
tra ficientei incurrere pernas a jure ftatutas .
Demum ftatuit juftitium indicendum a dic qua
intrabunt conclave eleftores , ufque ad publi­
cationem faftae cleftionis, nullique licere judi­
cia traftare, nili apud atidirorcra carnerr apoftolicr . His in publica leflionc decretis tres
vin e'eftores eleftorum defignati , quartum li­
bi afeifeunt Ciniftianum de Grex Germanum
theologum, qui fimul junfti viginti ofto alios
coelcgciun’ c» omnibus nationibus pari nume­
ro , inter quos fuerunt epifeopi xii. A alii
abbates , A viri magna praediti Joftrina, qui
omnes (accrdoulis ordinis cenfebantur , locus
conclavis tn prztotio urbis eft conftruftus , &
cellule forte divifae , annuente maxime Arda- E
tenii .

C.
SESSIO TRIGESIM AOCTAVA.
Damnatur

&

T

hitII tu Mtjfet , <F
*ti fltiittufut.

fattHItltur

sitio deinde Kalend&s hfcvembris, cum

Aquenlis epilcopus unus ex cleftonbas in­

can.Sbnbnsis

,

s,n1902

terdic eleftioni recufaifet , alius eft ei fuffe-“
fttls , epifeopus fcilicet Maffilienfis , ic fef- C
fio publica confuetis ceremoniis eft habita, afliftente omni clero urbis cum facra pompa .
Rem divinam fecit cardinalis Atdatenfis , qui
eleftores omnes communicavit : Communica­
vit etiam clericos ceremoniarum A complures
e feryitoribus eleftorum , qui conclave intra­
turi erant . 'I um celebrata cx more publica
ftifione xxxvi ii. Primum allegati* inultis ra­
tionibus , A auftoritatibus tres veritates fuperiiis"xieclaratas affirmant : argumenta adverfa
Eugenii refutant , it tandem libellum Moyfes
damnant , ac reprobant: cjufque doftiinam ut
hzrcticam evitari jubent, ac omnibus mandant
hib graviffimis ccnluris, & pomis, ne quis illi
libello ullo modo pareat, five in aliqua parte
cedat . Tum ftatuunt collegia eccldiaium , fi­
ve monafteuorum , cum de clcdionc prxlato­
rum fuorutn eft agc.idum, non obligari advo­
candum abientes coeleftores , fi ultra duorum
dierum itinere abfentex fuerint , nifi forte ex
puvilegio , five ex confuctndinc aliquos extra
collegium illius eecleiiae vel monafteni eleftio­
ni inrerefle oportuerit . Majores praelatos , ad
quos fpeftat deftiones confirmare , auctorita­
te concilii poffie fupplere defiftus circa for­
mam cleftionis commiflos , dummodo eleftiones a parte majori capituli fafta» fint, A a prius
jurstis , A communicatis A vocatis vocandis .·
quod iervandum efle voluerunt etiam in poftulatiombus . Demum viginti ofto nominatos a
quatuor eleftoribus confirmant , & probant ,
clique omnibus rurium plenam potcftatem con­
cedunt pontificem eligendi . Alios etiam ma­
giftratus , miniftrofque ad hoc opus decernunt
Ludovicum Lanfanenfem epifeoputn vicccameraiium , Bdliccnfcm , A Groflctanum epifeopos , fanfti Michaelis de Clufa , Tammenenfem, & Abundanti», Gebennenfis dicecefis ab­
bates , A quatuor alios dodores conclavis cu{lodes : Tum Æneam Senenfcm » canonicum
Ttidentinum , ( qui fuit deinde Pius papa Π· )
A Michaelem Biunoncm Bclvacenfem canoni­
cum , clericos ceremoniarum ac notarios : Hugonern Beratdum promotorem , Petrum de Atrio
fold anum, & alios quofdam. His omnibus pu­
blico decreto firmatis Arclatenfis primum , le
tum alii eleftores juramentum , ut alias conce­
ptum erat, preftiterunt. IndcA cuftodes con­
clavis idem fecerunt jurantes fervare , qu« ad
eorum officia fpcftabant, deinde cantantes» Te
Deum laudamus, prrccdentibus minoribus pa­
tribus A cruce; A poft eo» fubfequebantur Arelatenfis & alii cleftorqa , ficque ab ecclefia in
prztorium urbis, ubi ornatum erat concie ve,
pervenerunt : quod prius a cuftodibus 8e vice·
camerario provifum , A omnibus purgatum ,
evacuatumque , ingreffi funt eleftores fiytnnvm
cantantes , Veoi creator Spiritus . Ingrefli funt
eadem die conclave eleclorcs , & magna civium
nonus armata foris obfcwabat , ut libere pofient eligere· Intraverunt cum eleftoiibus clerici
ceremoniarum , 8c fenitores eleftorum , caidinalis duobus fuit contentus, alii uno tantum.
Poilridic vero antequam fuftragia inirent, Arelatenlis cardinalis multis vcibis hottatus eft
collegas fuos, ut in pontificem digerent virum
quempiam genere it divitiis potentem , qui neccffitati ecclefir providere pollet ; alioquin om­
nia fruftra ceflura ; opus efle magna A prrfenti
pecunia ad quadraginta millia numerorum , A
tali

. 1903

**"*·· Historia Conc. Basil. Florent,

A n n o ta*‘ pontifice, qui in fuo imperio patres fufciChkutj Γ'6*’
adverfariis-tueri poffit. Scrutinium
14]».

■

.

etc.

rir

1904
*-"*

CIICuaisTt
fartum eft more confueto : confcribcbantur in
V
'4JV·
Cadulis nomina eligentis & eleâorum ; nomi­
SESSIO SEPTIMA FLORENT 1NA,
nabant enim duos aut tres, nonnulli unum tan­
tum . Quater ad ineunda fuffiragia convenere ,
^■inreni tctltfia Latiaa aahutar , CF tetrelh
finguIo quoque die fcmel j & cum in unumduz
tuiti rrtaatar.
pattes non, convenaient , quinta tandem die »
qu® fuit pridie Nonas Novembris , compertum
Vugeniui autem pontifex , ut dedioeft Amedcum Sabaudi® ducem viginti duobus
1 . nem Atncdei in antipapam a Bafilee'hhbus
ad pontificatum vocati. Sc fecundum fynodalia
factam accepit , Roman® ecclefiz furque au­
igftituta clcâum efle in Romanum pontificem «
ctoritati reCtius confulturus cardinales creat nu­
Arclatenlis feptem illos, qui Amedatum non ele­
mero decem & feptem, viros doCtrina ic ptugerant, hortatur , ut etiam ipli Amedzum eli­
dcnria claros . 'Ium advenientibus Armenogerent, qui reipondentes fatis elfe fi eleâioncm
rum legatis , qui ad unionem cum reliquis
laudarent, aliam eledipnem fac^e recufarunt . B orientalibus vocati erant , & eorum intcllePcrfeâa cleûionc inriomifli funt cuftodcs Bc
dis erroiibus contta fidei’ noftrx puritatem
alii nonnulli viri przclart , in quorum confpeper multos dies eorum fehtcntias difeuti & per
âu Arclatenlis nomine collegarum retulit om­
viros facrr doâiin® peritUhmos confutari ,
nia, qu® gcfta erant, & ruriumomnium nomi­
aperirique veras & catholicas julfit . Inde ce­
ne elegit Amedxurn Sabaudiz ducem in Roma­
lebrata publica feffionc v 11. Florentia x. Kalend.
num pontificem . Rogatque clericos ceremonia­
Decembris folenni more quid ab cis profiten­
rum , tabelliones przfentcs , ut inde pubhea
dum eflet przfcripiit , eofque edocuit catholi^
conficiant inftrumenta . Demum publicata ele­
cam fidem in hanc fententiam, fymbolum Con->
ctione , eledores omnes egredi c conclavi de­
llantinopolitani concilii cum additione ( Filioducente clero cum pompa cedeiiam petierunt t
3ue ) tenendum , illudque fingulis dominicis
ubi rutfus publicatur.
lebus & folenmbus in ecclefns dare recitan­
dum ; definitionem Chalcedonenlis concilii de
CL
duabus naturis io una perfona Chrifti , & fexti
concilii de duabus Chrifti voluntatibus Bc opejtfan
Cafarh.
C rrbus ampleâendam ; Chalcedoncnfem fyno­
dum & Leonem pontificem fummum reâe de
ntbr hzc Albertus Czfar moritur fexto Kal.
duabus naturis in una perfona Chiifti (entitle
Novembris hujus anni millclimi quadiingencontra Eutychis A* Ncftotii falfum dogma :
tcfirni trigclimi noni. Et eleâores imperii fidem
Synodos nominatas dr przterea Nicrnam, Conftantinopohtanam , Ephclinam primam , aliafpublicam Bafilccnfibus innovant, quamobmor­
tem Celaris evanuiffe patres putabant . Patres
que univerfales auâoritate Romani pontificis
vero interim Lubecenli ecclefiz vacanti pallorem
confirmatas reverenter fuicipicndas . Septem
dant , 8c Grati.nopolitanz titularem: tum caf1 aeramentorum ecclefiz formam acceptandam ,
frea provifione fada de ecclefia Cenomanenli per
baptifmi fcilicet , confirmationis, eucharifti· ,
Eugenium, Guillclmum Maleftriâutn illiprzfipoenitentiae , extreme unâionis , Bc matrimo­
nii , fecundum Roman® ecclefiz ritum. In ob­
ciunt. Ecclefiz vero Aquilcenli, qu® per mortem
Ludovici ducis vacaverat , epifeopum Tridcntilatione calicis, in facrificio aquz pauxillum vi­
num Georgium przhciunt, refervata fibi Tridenno adtnifcendum . Formulam fidei ab Athanatina ccclelia , quoad pofleffionem Aquilejenlis
fio conceptam , quz incipit , Quicumque vult
obtinerent. Convenerant interet Germani princi- D falvus elle , firmiter credendam, unionem cum
Ecs Francofordiz ad conventum celebrandum .
Grxcis nuper faâam ampleâendam , in qua
Ibi mature rebus dilcuffis . afferentes generale
Spiritum fanâutn a Patre & Filio procedere ,
concilium Bafileenfc ac Eugenium IV. Romanum
facramentum altaris in pane triticeo abfque
pontificem contraria inter fc quotidie decreta , cfermento five azimo , panas purgatorii efle ,
& leniri fidelium luffragiis , eft declaratum :
diâaque conftituentes, & altet alterum excom­
municantes, ac etiam exatiftorantcs, & de iumRomanum pontificem fupremom efle in eccle­
mo pontificatu in ccclelia acriter decertantes, ic
fia Dei & plenitudinem poteftatis a Chrifto ha­
omnino dubios reddidifle , ita ut non pollint dibere - Armcnos oportere fc conformare confuekernere, quiinam fit major, quifve magis inni­
tudini Roman® ecclefiz in celebrandis his fotatur veritati . Venerari ic patres Baiilez con­
lennitatibus , annuntiationis beat® Virginis ,
gregatos ut generale concilium, venerari pariter
nativitati. beati Joannis Baptiftz , nativita­
tis Chnfti , circumcilionis , epiphaniz , pu­
& landiffimutn dominum Eugenium Romanum
pontificem, fandamque iedem apoftolicam pro­
rificationis , quz aliis diebus ab illis celebra­
bantur ; qu® omnia ab Armenis reverenter fuie fli funt. Proinde neutralitatem in tanto rerum
turbine complecti ftatuiffc. Nullique contenden­ E fccpta funt.
tium adhaerere. Decreta neutrius partis quar con­
CII1.
tra alteram facerent, neque permittere ut in pro­
vinciam publicentur. Aganturque potius orr.nia
SESSIO TR1GESIM ANONA.
per ordinarios, ut jura ftatuetunt. In his autem,
quz ad poenitentiam 8e forum confcientir concer­
Cwfirmttar ^4»eJai tiefli» i»
nunt , licere unicuique adire quem maluerit .
Hec ramdiu per provinciales fervanda efle, do­
fatifitta».
nec pax ecclefiz reddatur, cui daturos fe operam
omnes pollicentur.
asileenses eleâionem a fe faâam de
Amedzo duce ad pontificatum , quam t>ritnum literis , &r nunciu per orbem ChiiftiaI
num

I

B

r
>9°5

Augustini Paîricii,

can.Srninxiî

,

1900

* „ w α «em promulgare cerant j illam ut fandam , ac A provincia nomine rogavit Felicem , ut cum in anmo
adminiftratione univerfali* ecclefia jam effet Caaisvi
CwaicTi Helenas Dei perncceflariam laudantes . Turn
ΐφί9. coi&t publica feflione x x x t x. a r. Kalend.
occupatus , avitum imperium filiis delegaret ,
»♦!>·
Decembria folenni cite elc&ionem przdidam
qui aderant . Quibus nidis Felix , Ludovicum
filium primogenitum Sabaudi® ducem creat .
laudant Ae probant . jubcntquc Amedzum ip­
fum legitime eledum in Romanum pontihPhilippum vero fecundo natum comitem Ge­
I
rem ab omnibus venerari* Deinde legato· nu­
hennarum . Amedcum nepotem principem Pemera if. ad Amedzum legant » qm concilii
demontium , Niciae . ft Vercellarum. Humbernomine elcdionem nuncieut , ft confenfum
tum veto germanum comitem montis Rotun­
di . Interim ne qui apud Eugenium craut .
exigant. Tertia Nonas Decembria princeps le­
gationis cardinalia Arelatentis erat , quem fcdifficiliores redderentur ad fentiendum cum
quebantur Apifcopi feptem · abbates tres , ft
Felice . ftatuerunt illum majora curia Roma­
«tv. dodores « Aderant eis ft Bafilcenfis civi­
na officia nemini concedere » fed per vicarios
admimftrarcntur . Statutum eft etiam . ut iu
tatis nuncii , ft nobiles complures . qui cum
feribendis ad concilium literis Felix nomen
equitibus fupra ducentos Amedzum petierunt.
Erat is Ripali® > ubi in placido nemore mona- fi fuum poftponeret , ita ut feriberet : Sacrofanda Balilcenfi fjrnodo , ftc. Felix * epifeopus
ftcrium conftruxerat » itaque cum decem aliis
fervas fervorum Dei , ftc Poft hzc Felix li­
nobilibus viris habitum geftabat eremiticum .
vocabaturquc militum fandi Mauritii dccauus.
teral fus eleftionis ad omnes principes tranfHuc cum perveniflent legati ad xin.Kalcndas
mifit , afferens non ob divitias . aut potentiam
Januarias, procedit eis obviam Amedriia cum ■ ecclefia , qua parva nunc eflent , & ipfe fatis
abundaret , propriafque atque avitas pro.animi
clero & (ociis fuis , precedente cruce . Deinde
quiete dimififlet , pontificatum accepifle , fed
cum legatis caufam fui adventus expo fu i flent ,
ut ecclefia Dei fubveniret , & vocationi fandi
ne brevitate terminus coardaretur , neque con­
Spiritus non contradiceret , fexaginta ultra an­
fenfum cxpoftularunt , neque concilii liters·
nos, fortemque fenede dimiffa pace , ft quiete
reddiderant , petieruntque ad alium diem au­
diri . ttatuia eft dies tertia, ad audiendos lega­
quam elegerat , labores immenfos fufcepiffe .
Mcnfe autem denique Januarii quadragefimi
tos * Interim per conliliarios ducis « inter confultandum objedz funt legatis nonnullz dif­
lupra mille ft quadringentos Bafilcenfcs Petrum
ficultate· s Particulam quamdam juramenti icDigineniem, & Antonium Portugallcnfem epimoveri . leu ad eorum fenfum declarari cupie- C icopos dignitate , laccrdotiifqu· privarunt .
quod falfo apud CoiUlantinopolim concilii le­
bant . Tum eledum produci in habitu eremiti­
gatus fc dixillcnt,
co , cum fua barba . ft nomen Amedzi non
mutari. Ad particulam juramenti refponium ell,
nihil per legatos addi, minuive polie, quod id
ad concilium fpedaret . Ut primum e'edus
CIV.
confenferit , oportere habitum pontificalem lufcipere , per quem pofle ffia pontificatus offen­
Conventet FrenctferJn, in ftt» FtJtrkui Cttfnr
di videtur . Nomen autem cx antiquiffima in<Z refponfntn Bnfiletnfi·
b»t iiiUMIM·.
ftitutione omnino mutandum : Quod etiam
Chriftus dominus in beato Petro fecerit . Et
quoniam Amedzi nomen religione pra fc fer­
on v x n it a nt Francofordi® principe!
Germania ad novum Crfarem Alberto
ret , daturos operam legatos > ut in catalogo
pontificum adferibatur , coque in pofterum uti
nuper fubrogandum t ad quos Balileenfe· lega­
poffint pontifices . De barba * cum confentirc
tos fuos milcrunt curaturos , ut dimiffa neunon videretur, permiffa eft ei ad tempus. Prr- D tralitate Felicem in Romanum pontificem iuferipta igitur hora admilli funt legati, qui ciefeiperent ; omnibufque monftraturos ft^Eugedionem concilii nomine in (criptis obtulerant j
nium jufto judicio pontificatu effe dejedum. ft
•dhibitifque teftibus confenfum efflagitarunt ,
Felicem legitime lubftitutum t Federicus dux
niukifque argumentis , ut ecclefic morem ge­
Auftria quarto Nonas Februarii anno falutis
1440. Franco for die Czfar didus eft , ft lega­
reret, fuafcrunt. Poft aliquam confulrationem ,
cum femel atque iterum dilationem peteret .
tis Bafilcenfium datum refponfum Celaris no­
neque concederetur , genuflexus ft jundis ma­
vi ft principum nomine non pofle « principes
nibus dixit fc confentirc eledioai io cum fadifcedere ab his .qua prius ftatuerunt . ncc
âc , ft a (lump to nomine Felicis V. juramento
velle provinciam fcindere . fed daturos ope­
fc conftrinxit , ut exigebatur : ft acceptis ponram omni lludio ad pacem ft quictc.n ecclc' tificalibus indumentis benedidiouem ab Arefi« procurandam.
latenli , ft annulum pifcatoris accepit , & ab
omnibus falutatus adoratufque eft , ut Roma­
CV.
nus pontifex . Poftridie Ripali® latitudine
edndus Felix , Tonuntum pontificali pompa E
I/f «srar jsarwsr ctrMimlei 4 Ttliet
perducitur , ubi pontificalia tradare crxprc. &
ωίμμ *
in vigilia nativitatis Chrifti cum vcfpcris in­
tereffet , facris veli ibus ornatus , ft barba fua
N τ a x a a BaGleenfcs » ut Felix , quem fibi
videretur multis res nova , ft religioni noftra
prefeccrant pontificem , auguftiori cultu
minime quadrans > amicorum luafu barbam raBall Icam petere poflet ad coronam pontificatus
fufeipiendam, illi indulgent, ut novos cardina­
fit . In die autem Epiphani® celebratis fa­
cris , Arelatenlis orationem habuit , in qua
les creare poffit quofeumque velit . etiam pra­
multa difleruit de virtutibus . ft nobiliffimo
ter decreta vigefirnaquarta feflionis. Et paulo
genere e led i , afferens Amedzum , ft Sabaupoft menfe Aprili quatuor ab eo aflumptos ap­
diz domum originem ducete a Bcroldo Saxoni®
probant , ft confirmant . quorum nomina hzc
duce nepote Othonis 111. C*faris · Tum vero
iunt Lndovicus Lanfancnlis , Bsrtholomzu.*
Nova-

C

I

fc

1907

*77;”

Historia Conc. Ba IH.

Floubnt.

itc.

Ί908

praelatorum, fi reus fuerit prslatus; (eu quatuor a ■ m q
aliorum patrum, fi fuerit ordinis inferioris. Qui-CaaiiTt
confultorea fingulismenfibus a patribus defigna- 1440.
hunter, in re tamen graviori, Br ubi fugs peri­
culum appareret, liceieauditori reum coarâare,
Se tradere euftodibus, fed quamprimum rem con- <
(ultoribus aperire, Brcxequi pro eorum confilio.
Hoc judicium fervandum efle non foTum in conci­
liares omnes Areorum familias, fed etiam in lega­
tos principum, tc fuas familias, quamdiu in con­
cilio erunt. Pontificis autem, & Romane turiat
CVi.
officiales quotcumque non prius in concilio admit­
SESSIO QUADRAGESIMA.
tendos ad exercitium fuorum magiftratuum quam
jurejurando promittant fe auditoris jurifdiâionem nullo modo impedituros, nihilqaeomnino
Cea^rmafur Felix & dtuxnxtxr
ZagraMM.
B feaâu ros contra conciliares injuflu auditoris fetr
concilii. Venit tandem Felix Bafilcam ad vlit.
Kalendas Julias anni (alutis 1440. pontifies lique
u M celebrata quadragefima publica feIlio­
pompa fu/ccptus eft ·
ne ad iv. Kalendae Martias promulgant
Felicem clcâioni de fe fade legitimeconfenfifCVIII.
z
fe, demum ftatuuntilji, ut vero & legitimo Ro­
mano pontifici ac Chrifti vicario ab omnibus
SESSIO OCTAVA FLORENTINA
parendum , ejua rebelles aut ei non obtempe­
rantes nt fummo pontifici facros viros cujuivis
dignitatis aut ordinis excommunicant, facerdorueffum Crxcur»»
tuiftfi cimc
fih iawr.
tuique privant : Prophanos mulâis concilii, aut
ipfius Felicis refervant· Parentes autem Euge­
lorentia inter hec Eugenios pontifex
nio omnes damnant, excommunicant, privant.
Deinde cum ageretur dc provifione pontifici &:
coatfta publica feffione oâava , approbante
cardinalibus ic curie officialibus facienda , loco
hero acumenico concilio , judiciali ordine per
annatarum, multique urgerent homines Germa- C debita intervalla prius fervato, ad x. Kalendae
Aprilis, Amcdxum antipapam ut haereticum tc
nier nationis Bc gymnaui Parifienfis legati cum
fcnifmaticutn, cledores, fautores , feqoacefqod
plcrifque aliis Gallorum nomine interceflerunt ,
fuos omnes monet, nifi infra quinquaginta dies
obftiteruntque quominus id fieret , antequam
relipiseiint, & ad gratiam apoftolic· (edis rebel­
provinciales de ea re redderentur certiores. Ute­
lione dirnifla fupplices confugerint , incurfuroa
re Felicis poll hire, quibus legationem Aprariidentiam concilii cardinali Arei* ten fi demanda­
poenas contra hereticos, fchifmaticos, ac reos ia
crimine 1·ί· majeftatis a jure promulgatas, ftaverat, cum led· in concione non placèrent, de­
leto funt, Sc cx rcgiftris abrafr, &rurfusaliis
tuitque & declaravit, nili intra tempus parue­
rint abfque alio judicio elapfo termino mox in
verbis conccflc . Carthufienfes vero monachi
LnfaaaM cum * Laufanenfem magno numero ad capitu­
panas omnes incidifle. Pollicetur tamen fupplicibus intra tempus veniam Se gratiam fe datu­
lum conveniflcnt Felicem ut Romanum pontifi­

A m n o Novarienfis epifcopi
Val ramus Trajt&enfis Λ
Cmusti eledus , tc Alphonfos Carillo protonotariua a
*♦*·*
Filice defignatus. Defignantur & alii legati a.
Bafilccnfibus, Ic Felicem Galliamad Bitiaricenicjb conventum datif mandatis, at Bafileenfium
'gcfta de abrogatione Eugenii tc Felicia fubfti tu­
rione tutarentur. Curarent ut Felici omnes pa­
rerent , darentnue operam , oe alias lotus pro
tertio concilio decerneretur.

T

F

cem venerati funt. Quod tamen Italici Se alii
Erovinciarum monachi ejufquem ordinis non proaverunt, fed Eugenium lunt fccuti.
CVII.

rum .
CIX-

SESSIO

lefMi· Bcfilecefinxt >· PaZaahm .
Bafileenfcs legatos fuos in Poloniam , ut regem & provinciam ad fe
traherent . Sbigneus Cracovicntis epifeopus
doritate ic gratia apud regem potentiffimus ad
eos inclinare videbatur, aftute tamen Se pruden­
ter rem gerebat , ita ut aflumptus ab Eugenio
poft depofitionem ad cardinalatus dignitatem ,
non conlenferit, Bc Felici aperte non adhiefcrit :
quin & rerum ipfe Bafileniium aâa laudat, non
tamen Felici profitebatur fe obtemperaturum .
Nunciatur inter hec Bafilcv Felicem, quem pon- E
tificem creaverant, ad concilium properare. Erat
jam nuper orta contentio inter patres dc jurifdiôione concilii prefente pontifice, quonam modo
eflet exercenda, que his diebus gravius exagita­
ta eft: tandem in hanc fententiam convenerunt.
Auditorem camerae concilii nomine, ut haâenua
fecit, folum jurifdiâionem habere in omnes, te
fmgulos concilio incorporatos, incorporandofvc
( fic enim appellabant concilio adferiptos) non li­
cere tamen auditori pro re criminali contra quem­
piam agerecx conciliants, nifi deconfilioquatuor
iserant

M

QUADR AG ESIM APRIMA
Sege/vi iccrttt irriiaicft*.

α m ut Bafilez nunciata funt, poft aliquot
meo les xJtalendas Augufti patres in publiauione quadragefimapritna Eugenii ieateatiu
decretaque irrita, nullaque efle cenfucrunt. Pu­
blico decreto ex more edito ftatuerant prius, ut
inter patres Sc Felicem in rebus gerendis cooeordia
eflet. Petitiones, quas fupplicationes appellant,
fi in cis facro concilio fupplicaretur, per concilii
prrfidentes; fi pontifici, per Felicem, aut fuos
referendarios fubfcriberentur , cum ejus nomine:
tc ille quidem fub bulla concilii, he Felicis figno
expedirentur. Nec multo poft circumvicini pro­
ceres Be Albertus Bavarie dux Felicem nt Roma­
num pontificem venerati funt, & Fcdericus novus
Cclar fidem publicam patribus, qui Baillez erant,
innovavit, addens unumquemque ialvum efle 8e
incolumem efle velle Bafilca, etiam fi eflet papalis dignitatis.

Ω

CX.

' '

»9J9
Ammo
Christi

....T·' -’■T’Wr.-H·

r. tv.

Augustini Patricii,
CX.

. CaraMtia Felicit

.

can.Sbnknsis

»

r,B7™

1910

N No
A qninqitennftim decimam denarion) omnium cehfuurn ac reddituum unitis anni quorurocumque Christi
beneficiorum cceicfiafticormn in -pofterum .va1440.
catuiorum , cogcndofquc effe omnes ad id perfolvendum etiam cum ccnfuiis'Cc pcenis. Bene­
ficia tamen Gcrmauice nacionir , que cenfuin
qtfinque marcarurn argenti non fuperant , ab
hoc aecreto ûnmunia cite . Aâa funt hxc Ba­
ille* in publica leflione pridie Nonas Λ u g nib
ejuidem anni.

A D ix. deinde Kalend. Augufti magna
jfy procerum ac populorum frequentia Felix
publice coronatur pompa magnificentiflima *
& quoniam cardinales numero paucos habe­
bat , nec cantae celebritati poterant lufliccre ,
afeiti funt odo epifeopi, qui cardinalium mu­
nera implerent. Coronatu* eft in fuggeftu pre ·
foribus* templi ex materia excitato Bc confe­
CXII. rratus in Romanum pontificem , cardinale Arelatcnfe vicem Oftieniis epifeopi gerente . Re­
Ce»ve»tin Brttericeafii , i» ftte rex Gellia fe fre
gium diadema , quo eft coronatus , triginta^ BI
feMifite detlfret .
millia nummorum pretium fuperare ajebant .
Tum data omnibus plenaria indulgentia folenowvocavtt at'xex Franci» conven-•'VjAef.j·.
ni pompa ad monafterium Predicatorum pro­
tum prrlatorum , ac procerum ' fuorum
Bituris
, at fuper divifione ecclefi» cum cis τ«·Γ ii.
fitât funt . Precedebant curialium & proce­
rum familic , tum nobile* dc militare* , inde
deliberaret . Convenerant jam illic patriarcha
barones , comites , & marchiones . Hos feqtieAntiochenus, Parifienfis ecclefi» prsful « Malbatur dux Sabaudifc cum fuis confiliariis, dein­
leacenfi*, Bitterenfis, Agathenlis , montis AI- cerioiwv»
de tibicines , tyinpaniftc & hiftrionum turba,
bani, Bc Apamiarum epifeopi. Tum fupervenerunt Viennenfis archiepifcopus , Bc Rhemenlis tome.
clerus urbis cum faera pompa fubfequcbatur ,
laudes Deo canente»■ Poft quos vexilla & no­
regni cancellarius una cum Pi&avienfi Bc Mabiles papa familiares cum quatuor capellis fegalonenfi epifeopi» . Aderant oratores conci­
quebantur, quibus proximi erant prcfeâorum
lii 8c Felicis , aderant etiam Eugenii legati ,
navalium loco milites Ripalic cum eremitico
quorum princeps erat Joannes de Turrecre­
habitu, & barba, qui college fuerant Felicis.
mata nuper in cardinalem creatus . Habit»
Poft hos deferebatur atcula cum facra eucha- C funt vari» altercationes difputationcfque, cum
nftia^ quam fequebantur cardinales, Bc epilcounaqurque par* magnis auâoribus fe tuere­
tur . Adveniente tandem rege ad conventum
pi cardinalium loca implentes . Felix deinde
cum
prslatoruoi & procerum multitudine, au­
Eontificali habitu ornatus equo vehebatur al­
dit» funt legationes Eugenii 8e Bafileenfium .
ia , quem farno ducebant march iode Hote­
Legationum fomma erat . Afferebant lega­
ling , Be comes de Vinfperg. Poftridie vero in
ti Eugenii Romanum pontificem monarenipublica congregatione dux Sabaudis , Be
cam potcftatem in ecclefia habere , ficut re­
comes Gebcnnenfis gratias patribus egerunt
gem in regno i neque judicio ecclefi» fubefle,
pro honore eorum genitori impenfo, & in pa­
nili in hxrefl manifcfta, neque pofle a quopiam
triam reverfi funt . Celebravit mox Felix pu­
corrigi Romanum etiam pontificem peccantem ,
blicum coniiftorium ; in quo primum aâutn
quoniam folum Deum habere^ judicem , efletrft de pace procuranda inter Ludovicum pa­
que hsreticum aliter (entire . Hoc multis fan­
trem 8c filium duce» Bavaric ; tum per Stedorum patrum auctoritatibus firmabant , Baphanum Novarienfetn , & Æneam Scnenfem
fileenfes traditione* haereticas effe , te reipupeutum eft pallium patriarchatus Aquileienlis, Alexandro Triduntino epiicopo, & poftre- D blicx perniciofiflimas , qu» fi admitteren­
tur , non pontifices , non rege* , non princi­
sr.o Felix profefConem ac juramentum in etepes aliquos tutos efle in ftatu . Eugenium vi­
âione fua prarftitum publice innovavit . Aurum fanâiflimum atque integerrimum non
Sufto mente fubfequenti Stephanos Bajoaris
potuifte , neque debuifle a Bafileenfibus judi­
ux cum duobus filiis Bafileam veniens Feli­
cari . At contra Bafileenfium legati , mul­
cem ut Romanum pontificem venerantur , Bc
tis argumentis multifque rationibus Bc auâoRobertas Stepbani didi filius Argentinenfi ecritatibus & probare 8r offendere conati funt
cleliar piahcitur, vncatlti per ceihonem Conra­
generate concilium fupremam potcftatem in
di de Buinau.
terris habere, & Eugenium merito Bc legitime
fontificatu dcjeâum fubftitutumque Felicem .
roinde orare regem ut Bafileenfis concilii
CXL
fanâa juftaque decreta fufclperct , Felicemque
verum Chrifti vicarium reiteraretur. His audi­
SESSIO QUADRAGESIMASECUNDA.
tis rex , re mature cum fuis difcufla , tandem
E
■
quarto Nonas Septembris in \magna prelito·
De jNiar» CT decime demite.
rnm ac principum corona , legatis Bafileen­
fium in hanc formam refpondit . Claromonum (spe multumque diiceptatum effet in­
tenfi epifeopo regis nomine lingua Gallica­
ter patres de provilionc pontifici , car­
loquente, Gallorum regem, ut Chriftianifdinalibus , 8c officialibus curi» loco annatana
­
fimtm principem decet , qui feto per faviftum facienda ■ Tandem coarta publica (cilio­
fe* dignitati generalium conciliorum , fc.Bane quadragefimafecunda folenni ritu ftatutum
fiIcentium in primi* , quo femper legato*
eft decreto irrefragabili , non obftantibu* quifuos habuiffet , tulifle meeftiflimo animo
bufeumque aliis decretis, quoniam ex patrimo­
(editione* Bc difeordias inter patres Bc pon­
nio ecclefi» Romanae Felix nihil perciperet, Bc
tificem exortas , monuifle , rogaffeque fumtamen pro utilitate reipublica: cogeretur magnas
n.A diligentia patres literis Bc nuncii* , ut a
fubird impenfas, licere Felici exigere ufque ad
judi-

C

C

19-11

eî™.” Historia Conc. Basii. Florent, etc.

N N o judiCiocontra Eiigeniumfuperfederent, illos ve- A
Christi rofpictis regis precibus, non modonon fuperfeI,,,. difle, fed illum dejeci fle pontificatu , tc alium
fubrogafle . Regiam majcftatem in hac re nihil
ftatuere voluifle fincconhlio praelatorum Bc proce­
rum regni: & propterea conventum Bituns indiaifle. Nunc vertfexconlilioconventusftatuifle re­
gem perieveraremobedientiaEugenii pontificis,
née alium recognofccre Romanum pontificem
quam Eugenium; cui fitpplicabte , «e intra an­
num generale concilium in Ga Iliis celebrer ad
fciflionemecclefi^ tollendam. Rogare autem ipfos legatos, ut dicant regio nomine patribus, qui
Baffler client, & domino Sabaudiz (ficenim Fe­
licem appellabat ) ut dimiflisccQfuris&eommination ibus, ad ea quz pacis eflent, intenderent , B
'
neque ullo modo regni iui clericos judiciis infeftarent. Dominum Sabaudiz fanguhie regi efle conjuadnm: non placere regi, ut a quopiam injuris
ei irrogentur; fçdin hac rc, quoniam ad fidem
pertinet , nihil przter juftitiam audere regem ,
fperaretamen eonfanguineum fuum folita fua pru­
dentia rem hanc tradaturum. Hoc accepto refponfoBafilcenfes,. ad fuos reverfi funt, animo fatis
mafto: adferibentes hanc regis fententiam ob re­
gis Renati caufam emanafTc, ut qui cuperetEugenium in regno Neapolitano Renati partes con­
tra Aiphonfum tueri, ob hanc rem & regem ip­
fum , tc Carolum Andegaviz ducem Renati fra­
trem Eugenioafliftereftatuifle. Hseeubi ix. Kal.
Odobris patribus & Amedzo rcnunciata funt, C
omnium mentes mtxrore occupavit.
CXIII.

Litter* CilbertKti*’* Felici 0“ EtfilecnfikiH.

!912

odo ex patribus, qui communi confcnfu comrnif- λ « n o
fiones juftiti» fubfcribeient. Inftituit etiam fieri Christi
publicum conliftorium icmel in menfe, A in lio*η>·
mana curia femper efie ftudiutn generale. Et patres quibufdam dodis viris in mandatis dederunt,
ut gefta Conftantienfis concilii difperfa collige­
rent , bulla Balileentis iynodi munienda : que
omnia perfeda funt. Poft hzc, utG^Iliarum przlajos fibi conciliaret Felix Λ fex alios cardinales
creavit pridie Idus Novembris , Diopyfium pa­
triarcham Antiochenum Parifienfesn epifeopum ,
Atncdzum Lugduntnlcm , Philippum Turonenfem, Nicolaum Panormitanum archiepifeopos ,
tum Joannem Nannetenfem , & Gtrardum Caftrenlcm regis Franci» confeflorcm j epiicopos ,
λ
abfentesomnes ; tc paulo poft deligasti lunt lega­
ti in Germaniam Alexander S. Laurentii in Damafo, Joannesfanâi Martini, & Joannes’S. Calixti
cam pluribus aliis, cum ampliifima poteftate om­
nia agendi 8c concedendi Celari ac'principibus ,
modo ipfos traherent ad partes fuas. Audierant
enim Cafarem conventum generalem omnibus re­
gibus &.* principibus indixifle Magunttz ad purifi­
cationem beatae Virgiqis; ic alium provincialibus
fuis prius Nurimberge ad feftum S. Andre», ut in
to praeconfultaret, quid in diflcnfioncecclcfise eflet
agendum. Magna igitur cura inerat Baffleenfibus
Czfarem praeveniendi, ic eum in fententiam luam
deducendi. Inter haec longa epiftola Chriftianr
plebi pcrCuaderc conantur, adutn efle dc republic»
Chriftiana, deque difciplina catholics fidei, û
patiantur audoi itarem facrorum conciliorum per
ignaviam opprimi ; oftendunt multis argumentis
iupremim conciliorum audoritatem, Eugenii juftam dejectionem, ic Felicis neceflariam legitimamque fubrogationem . Tandem hortantur, ro­
gant, jubent, omnes decreta Bafileenfisconcilii
tufeipere, Felicem venerari, ut Romanum ponti­
ficem, ic ab adverfariorum favore omnino difeedere, allerunt que neu trali ta tem nullo modo fuftinendam.

Ibyf bns B deinde Oâobris Bafilecnfes literas
JVjL regis Aragonum acceperunt , in quibus
ille facrofandam fynodum reprarfenrantem univerfalem ecclefiam appellabat. Elifabeth quoque
regina Hungaris , Sigifmundi Ccfaris rclida ,
Felici papa: V. literas dederat, in Romanum pon­
CXIV.
tificem illum recognofcens. Idem fecit Albertus
Bajoarizdux, qui eledus in regem Bohemic re­
Gjnbm/4
r«m Btfiletnftim fenferant.
gnum recufavit, & Albertus Autlriz Fedcrici Cz- D
laris germanus , qui ambo Felicem pontificem
ER hoc tcmpus Parifienfis fchola inftantibu*
funt profeffi. Quarto deinde Idus Odobriscum
Balilecnfibus concilio Bafilcenfi ic adhzrcrc
patres difpenfaflcnt decreto xx 111. feflionis fuper
profefla eft, & plurima Germanisgymnilia, ut
creatione cardinalium, induiferunt Fc 1 ici,ut quos
Viennenfe, Erfordienle , Colonienlc , &.* etiam
utiles elfe judicaret, crearet novos cardinales ; qui
Cracovicnle in Polonia, cue omnia fuis icriptimox de confilio aliorum cardinalium udu novos
declararunt fupremam elle poteftatem apud gene,
creavit, quorum unus illegitimus erat . Eorum
rale concilium Bafileenfe , cui etiam papaobedne
nomina hzc funt: Alexander patriarcha Aquileteneretur. Panormitanus epifeopus qui aberat,Bajenfis Tridentinus, Otho Dcrtufenfis, Georgius
Cieam reverfus menfe Februario anno falutis 1441.
Vicenfis, Francifcus Gebennenfis, Bernardus Arubeum capcllum antequam urbem ingrederetur
quenfis, Joannes Argentinenfis epifeopi , Joan­
acceptavit; &■ fada reverentia Felici, ut Rotn.'nes Frilingenfis vicarius, & Joannes dc Segobia
no pontifici, literas regis Aragonum produxit pa­
presbyteri cardinales omnes : horum tituli , hi
tribus , quibus rex illum generalem fltum procura­
fuere, patriarchz AquileienfisS-Laurentii in Da­
torem in omnibus conftituebat . mandatqueut no­
ma iot Dertuficnfis fandz Potentianz, Vicenfis E mine fuo Bafileenfi concilio femper ad hç ceret.JamS. Atiaftafiz , Gebennenfis S. Marcelli, Aquenfis
que tradare incipiebant quibufnam legibus Alfandorum Nerei Sc Achillei , Argentinenfis S.Sixphonfus Felicem in Romanum pontificem fufeipeti, JoannisFrifingenfisS· Martini in montibus,
ret. Et dux Britannis literis gratias egit patribus,
loannisdcSegobiaS.Calixti. Deinceps cum jam
quod epifeopum Nannetenfem cognatum fuum
cardinales numero fa*<s honefto efle viderentur,
cardinalem creaflent , ftatutumque eft per hoc
proviiionesecclcharum, que per concilium prius
tempus, ne abbates ex ordine canonicorum regu­
«iebant, Felici & cardinalibus fuis funt pcrmiflarium rochctis uterentur , ad differentiam epifc. Inftituit przterca Felix juftitix concilium ,
fcoporum.
quod odavo quoque dic voluit in capella publica
refidere , ac jus dicere ■ Erant ad hoc deferipti
cum vicecancellario quinque alii cardinales; tc
CXV.

P

”>’3
A.* Η Ο

E;e1tv".’w Augustini Patricii, canSenbnsis,
-,

CaMtTI

Γγ ν

VAV.

«44»·

Quid ederit Bafiletafîiuf· Itf/itin Nvnwirjaw

a

»

γ,λ"'μΤ ,ν·

1014

A vel altero junum legitime, & olficialcs Roman· A h η o
curi· pontificali icivientcs dodoribus & nobi- Christi
libuscomparentur. Commend* nMuper cardina’44«·
libus , fi ccn.us lex nyillniin librarum habuerint,
non dentur, neque ullo modo lupra didam lum­
ina m permittantur habete, nili id uno beneficio
major lumma compichendcrctur . Patriarchis ii
quatuor, aichienifcopis fi tria , epifeapiste protonotarm ii duo, abbatibus fi mille tantum pofledetint,. commend* non dentur. Statutum eft etiam ne ordinationes in concilio temere fierent,
ut conlucvctant. De Icili que iunt quidam , qui
ordinandos criminarent , probatentque certis
conditionibus , felici autem initanti, ut refervattones tibi concederentur in provincia Sabaudi·,
B quibus Romanus pontifex in provinciis ecclefi·
uteretur, non eft concefluffl .

T IQàti Bafileenfium interca Nurimbcrgatn
-r~a~petènte> iifter eundum plure» e ducibus
Bajoaris in fcotontiam fuam pcitraxetunt $ qtnn
Bc archicpifcopus Saltzburgcnfis , quem Patavicnlis^Ôc Ratrsbonenfis epifcopi icqnebantur ,
corum partes fe probaturum polliceba’ut. Idem
J9c marchio Brandcburgenfis promittebat . Vcnerunt tandem N or imber gain ; &: turn pctçicnt
a confulatti urbis fufcipi concilii dericta , ufponium eft quoniam ea civitas ad imperium
immediate fpe&.irçt , décrié ut Icntentiam C*fjttts fequcrmtur . Tandem cum hteus C*faris
renunciatum diet Cxlaicm Nurimbcrgam non
venturum, fed quamprimum petituium Maguntiam ad indicum conventum, legatorum Balilecnfium pats Bafilcam rediit : cardin* lis vero
fandi Calirti cum aliquibus e»collegisMaguntiam properarunt, cum prefertim intellexHienty
Eugenii legatos Joannem Carvaialcm > Nico­
laum Cufam, tk Jacobum de Ferraria illuc acceflifle. Bafile* interea nunciatur , Alphonfum
regem mandafle, ne in luis regnis quifpiam Balilecnfium edidis pareret , quod Panormitanus
filium eflfe affirmabat, afferens regem non jufliffe ut concilio non pareretur * fod ad tollendas C
feditionc* juflifl’e non execution! mandanda edida fine literis regiis.

CXVII.

Gtftt' Zrçarvrum Bafileenfum in dittt
Fia^untina .

Χ ,Τ s ett ν τ r λ interea, Joannes Segobienfis
JVj cardinalis fanéti Calixti appellatus, cum
reliquis legatis Balileenlibus principum adven­
tum expeftans, ut legatos de latere jarifdiftionem
exercere, Ar infignu deferre ceperat, jamquebaillicam Maguntinam petens crucem pr· le tule­
rat , aberat tunc Maguntinus. Templi igitur pr«fides, Se aliatum cccleliatum prrlati , Joannem
adeuntes orant, ne ultra eorum ecclciias ut lega­
tus ingrediatur, Maguntinum prarlulcm cum aliis
Germani* principibus unitos elfe , ftatuifleque
CXVI.
nihil admittete quod alteri e contendentibus poffet prrjudicaie . Illos profiteri Bafile· concilium
Trnfldentit Felicis in nntilio , <F <t//f«4
efle Se Eugenium Romane ecclefi* fummum pon­
det reta.
tificem -. domi tantifper fe contineret ,quo adven­
taret Maguntinus. Advenerunt tandem Magunti­
T cum Aref^renfi* St fandi Martini in
nus &Trevereniis circa Idus Februarii, & paulo
montibus cardinale» abeflent , qui profi­
poft legati C*ians, At alii complures. Segobinus
ter concilii erant , & ob contentionem nul­
autem cognoicens aliquorum relatu cleâores ad
lus eflet legitimus perfidens fubrogatus , ipfe
Eugenium inclinare, & prrfertim Maguntinum ,
Felix, quem paprm appellabant, extra ordinem
Balileenlibus feripfit, ut alios legatos viros claros
& praeter confuetudinem Baiiiecnli concilio prae- ’
(edit in gene:ali conventu ,
conclufiones D adjungerent. Et cum deinde per plures dicsexpoftulaflet, ut concilii nomine audiretur, tandem
nomine concili' tecre complures . Primam ut
principum nomine in hanc fententiam rciponpisfidens conci)a diet iemper primus praela­
fum eft : Principes nullo pa&o diiccfluros ab unio­
tus, qui adeflet ; Tum ut literis collatorum be­
ne, quam juraverant , ftatuifleque juramentum
neficiorum quorumcumque non ftarctur , nifi
fervate etiam contra dubium confcicnti*. Audiante datam collationem tantum effluxiflet tem.
turosillum ut concilii oratorem , fi crucem Ut car­
poris, quod venifime notitia obitus prius poliidinalis habitum domi relinquat , quoniam pro
dentis collatori poturi ir fieri . Inde ne colla­
cardinali aut legato eum non hsbetent. Idem fe
tiones de eodem beneficio , eodem tempore .
fafturos, fi quis cardinalium ab Eugenio creato­
eodem que modo faiftr cuipiam luffragarentur .
rum poft fufpenfionem advenerit. H*c cum durio­
Jfeinde nc literis collatorum de beneficiis col­
ra Segobienii viderentur, lelpondit injuflu conci­
laris m prrjudicrum promotum apoftolicorum
ftetui , nili probetur collatio per mftrumentum
lii Se Felicis ea non admülurum , prrfcrtim cum
peterent , ne inter loquendum Eugenium harrepub'icum a notario lubioipturn ■ Statutum dcticum aut fchiimaticum appellaret ; Quoniam
rnde eft do&oribiis, nobilibuive , li beneficia ob­
tinerent cenfus trecentarum librarum , non elle E non ob aliam cauiam venerant, nifi ur juftitiam
concedendas difpennttoner ad duo mcompaticonci i ii , Λ· Eugenii inanifefta icelera oftenderent.
bilia: Inferioribus autem fi ducentarum , ad duas
Paulo poft cardinalis Arelatenfis ut legatus de
autem parochiales, vel dignitates majorespoft
latere una cumjoanne Frilingcnfi, quem appella­
pontificales vel principales, in collegiatisccclebant S. Martini cardinalem, Maguntiam venit.
fiis nemini omnino dandam difpenfationem .
Princrpesjoanocm Lyluram ad cum mittunt, af­
ferunt (e Arelatenfem honoraturos ut verum car­
Item doftore* feu nobiles non pofle obtintfre
dinalem, fi legationis inlignia ponat, auditurofulm duas prvbendas m metropolitanis, ineatfiedralibus tres; in collegiatis autem quatuor in­
que eum «quo animo, Se alios, fi ille crucem,
alii habitum cardinalis domi dimittant, Ingens
feriores, uoatn , duas, tres pro portione iupradida.
per multos dies contentio habita eft fuper ea
Beneficia fimplicia primi non habeant fupra
oâo, fecundi ultra tres j Jiccntiati in theologia,
re, cum Bafileenfes nullo modo cedere vellent.
Tan-

Ê

trttr
<9l5

tueiuiM.
m*.

Historia Conç. Basil. Florent,

~ m M 0 Tandem cupoprincipes fcconventum tranflatoros a
Chu mi a<l alium locum pntdicc rent, nifi acquicfcerent,
i44t.
cives 8e magiftratus Ma'guntini Bafileenfibas
przdixerunt, nifi voluntati principum acquiefcejÇent fc fidem publicam revocaturos, nifi intra
odo dica ab çoram uibc difcedcrent . Hit audi­
tis Bafilcenfes* fegati » cum Cernerent principum
animo· fixos efle, & cives non paflu ros, utpijncipum voluntas violetur, ne caufam fuamiude.
fenfam dimittant i cedere ftauiunt . Igitur ix.
Kalendaa Aprilis , cardinalis , Areiatcnfis cruce
domi reitfU, cum aliquibus A collegis & fa­
miliis faonisn cardinalium , quos etiam domi
dimiferat,' ad locum congregationis venit, ubi
multa primum ipfc» & plura Thomas de Co reellis ejus collega dixit de poteftate fuprema con­ B
ciliorum , de rc&o concilii judicio contra Eugenium, tc dc legitima,' tc neceflatia eleâione
Felicis · Poftridie vero auditi Eugenii lega­
ti funt : te Joannes Carvaial , apologi am his
verbis.fumens : Ejice ancillam tc filiam ejus ;
quia non etie heres filius ancilis cum filio libe­
re , multa & miranda dixit contra adverfarioa,
cujus orationem fufeipiens Nicolaus Çufa, ejus
collega non minora eft profequutus , adv e rfa rio­
rum difta profternens , fuorum confirmans j te
demum attcftans Amedeum papatum , quem plu­
rimis annis fub Ovina pelle aucupaverat , tandem
ab etcâoribus emifle, fc Venetia promififie xn.
millia equitum, fi dimiffb Eugenio fecumfentirent. Depofitionem autem Eugcnii ab epifeopis C
tantum feptem faâam fuifle»· cum puri epifeopi
depofitio a paucioribus xii-rite fieri nonpoffit.
Auditi funt Eugcniani-non fine magno principum
applaufu; cum vifi effeat optime adverfariorum
objefta repuliflc: fumma fententiarum Eugenianoruqi hzc fuit.

iV
etc. FUlItn
Imi.

' «ΟΙ») <

alligaveris fuper terram , tcc non efle difpofitiva ,
aut clavium collocati va: futumum. ecclefia tribunal, & in' terris fâpremum judicium apud papam folumeffe. Nemini licere fumfno pontifici
dicere, cur ita facis? cujus eft dc medio tollere
omnes infolentias , 8e perturbationes pacis ecclcfia. Exercitium .clavium in plenitudine potcftatis in terris papa tantum competere C qui omnia
poteft in terris. Generale concilium veluti arenamfterilem effe, nifi a papa fœoindetur: cum
igitur h;r, tc multis aflertionibusBÀftleenfes gra­
vius uigerentur, & una tantum dic eisaffigharctur ad rêipondendum qur vellent
vifum eft
ut Segobienfishadc provinciam fumerejt, qui dodrina& elocutione valeret, te feriet erum, ârgumentationefquë omnes in concilioUm pluribus
annis fadas optime calleret . Is iettur dimiffb
domi cardinalari habitu , ut privatur , concio­
nem petiit: ubi poftquam pluritn/pro caufa Balilccnlium dixiflet , tc cur habj m dimiferat ,
adverfariorum dida diflblvere
atuseft. Longumque tradatum exhibuit in xi 1.libros divifum,
quos parcellas appellabat : in quibus infinitis ar{'umentationibus, rationibus, fandorum patrum
entendis, didifque, tam veteris quam novi teftamenti comprobare conatus eft fummam potefta­
tcm in terris efle apud generalia concilia, quibus
etiam papam oporteat obedi re : tum''Bafileenfe
concilium legitimum, & nullo modo ab Euge­
nio potuiffc diflblvi, etiam dc plenitudine poteftatis , neque verum effe quoti per partialem
concluiiouem ieipfum. diflolvcrit. Deinde Euge­
nium jufte depolitum efle, 8c Felicem legitime
fubiogatum. Demum oportere omnes Felici, ut
vero pontifici obedi re. Poftcerno veritates a con­
cilio approbatas multis rationibus confirmavit,
Be legitime Eugenium fuifle declaratum hzreticum. Contra hzc fequenti die late differueiunt
Carvaial & Cuia ; affirmances Bafileenles non
CXVIIL
potuiffc judicare Eugenium, & eorum veritates,
quas tantopere extollerent , efle falfas fatuita­
tes ; eorum omnia gefta, ut iniqua & fatua dam­
pT9 48&arlt4tc
nantes & irridentes . Bafilcenfes vero poft hrc
patifici».
aadiri petentes non funt amplius admiffi . Et
congregati ( quamvis Trevirenfis difceffiflet ) fiidbm orthodoxam unatn habere ecclefiam
catholicam tc apoftolictm in remiffionem D mul convenientes cum legatis Czfaris, & Fran­
peccatorum, in qua de nece (litate falutis eft effe, corum regis, in hanc fententiamconvenere. Pro
hujus caput, Sc pontificem fummum effe Eogepace ecclcfiz efle congregandum generale con­
nium , quem omnis ecclefia per uaiverfum or­
cilium in alio loco extra Bafileam & Floren­
tiam. Crfarem cum aliorum principum affiftenbem diffufa, ut talem venerata eft, & nunc ma­
jor pars veneratur. Qui igitur cum Eugenio ectia contendentes interpellaturum , ut ad conci­
elefiz Capite noneft, extra ecclefiameft: neque
lium veniant concordis caufa, fi contendentes,
ab ecclefia fidum putandum eft, quodaquibufvel alteri eorum locum eligere noluerint, Czfadam Bafilez eft fadum , cum major pars eccleliz
rem elcâurum , nominataque funt loca fex ia
id non probet. Claves przteiea ecclefi» foli Pe­
Germania, & totidem in Gallia, fi placetct per
tro, tc fucceflbribus date; cuididumeft, Tibi
decretum ut oratores nomine Czfaris te regum
dabo claves regni coelorum , 8c iterum; Pafceo& principum ad Eugenium mitterentur menfe
vesmeas. Ecclefi» monarchiam nili in Petro Co­
Novembris fuper ex re: qui etiam idem Amedeo
lo fuiflet fundata , deletam fuifle , fi quifque
per aliquem ex fuis przlatis fignificarent, conciapoftolorum peculiares habuiffet ovés . rapam
liumquc generale omnino inchoandum Kalcndis
Petri fucccflbrem non nifi in caufa hzrcfis a quo- E Angufti anni 1441. Czfarem, reges, ac princi­
Eiam effe judicandum, fed propria poteftate fepes daturos operam ut przlati, & alii ex fuis pro­
>fum judicaturum. Papam difpenfarc pofle juri
vinciis concilium petant, Sc finis datus eftcon­
divino tc humano, fuper quz poteftatcm habet.
ventui . Hzc omnia Czfari relata funt , quem
Papam omnibus Chriftiams ptzeflc, & ita con­
etiam \'iennz morantem pars legatorum Baficilio generali, ut illi poteftatcm tribuat. Gene­
lecnfium, 2c Eugenii legati adjerunt , quique
rale concilium non habere poteftatcm immedia­
caufam luam agentes. RefponditCzfarfe alium
te a Chrifto, fed a beato Petro tc ejnsfuccefloconventum inaixilfe Francofordiz ad feftum
ribus. Pontificis fummi gefta non effe ferienda
Martini ; ubi de concilio principum vellet ftagladio ovium fuarum. Legibus, tc ftatutis om­
tuere, quid fit agendum, Albertus Czfaris ger­
nibus , Sc generalium conci (jorum papam pofle·
manus profeilus eft fe cum Felice (entire, illumcontravenire legitime. Hzc verba: Qtizcumque,
que ufqut ad mortem fcoui velle. Hic finis fuit
Coin il. General. Tom. XXXI.
Eee
Ma-

F

N

145

'

1917
Anno
Cnaun
*44«·

Augustini Patrick,

Maguntinr dicta:, qus more Germanico Francofordienfem dictam pepetit. BaCilecnles vero ,
cum fandi Jocus amplius datus non eflet , Ion­
gam apologtatn contra Eugcnianorom difta fcripierant, difleminaruntquo.

can.Sbnensis , 5’ο',;ΓΒβ*
a‘

1918

CXXJ.

A M 140

Christi
144«.

tx Tt'onit.

Rr?4frs Bj/7/ec^î·»»»

hoc tempus 'epati Bafileenfcs in Poloniarn , mini ad procurandum obcdicistiatn concilio Sc Felici , reverfi funt , Ac inter
multa retulerunt Cracoviente gymnaiium in fenOrdi/Hi Mi/winn Crrwaarz frAtrtt FtKctm
teutiam
Biuleentiuin venifle, ejuique fcript* lon­
fuftiftKAt.
ga lene attulerunt. Prrlatos aurem , & proceres
regni varias habere opiniones ·, ad fummatn , fi
ensb deinde Julio ejufdem anni «44t.
concilium Sc Felix regi tradant titulum regni
epifeopus clerufque eccielrz Selefvicenfis ,
Hungaric in fuis literis, fique principibus libe­
&r mimfter ordinis Minorum province Germa*
re dimittant pecunias, quas habent in potcftate
nir, per procuratores in verba Felwis jurarunt’.·
illtimque ut Romanum pontificem venerati funt. B cx indulgentiis Grzconim caufa collectas , forfan ut Poloni concilio Sc Felici fe parituros pro­
Erat jampridem dillenho inter tratres ejufdem
fiteantur . Hec cum admittenda non vidcordinis, cum hi qui obfervantiam regule profi­
lentur , 1 itera: fupervenerunt , quz novam
tebantur , przlatis conventualium I libelle nollent,
fpem facerent, icgem fcilicet Polomz in conci-,
Sc jam a Conftantienfi fynodo ab illorum juriiho procerum ftatuilfe , fuperfcdere velle in rebus
diâione fuerant liberati. Annuebat Felis, anni*
ecc'eiiz ufque ad plenam veritatis cognitionem.
tentibus maxime civibus Bafileenfibus, utin moInterim vero prohtbuifle, ne quis literis mandanafteriis ejuldem ordinis in quibus major laniorve
tiive tugenii parerer, mb poena pipfcriptionis :
pars obfervantibus confentirent, ejedis prrlatis
utque de pecuniis provenientibus ex denario fan­
conventalium, ab obfervantibus regerentur. In­
di Petri cantori Cracovirnfi interim reipondeflabat igitur Martinus Narimbergenhs miniftri
retur Nec minor erat ipes de obedientia Bri­
nomine , rogans ne m provincia ordodividetethr,
tanni», quam opera Nannctenfis epifeopi, quem
non efle concedendam obfervantibus exemptio­
cardinalem fccciant , & altctius magna: auôonem, Ar varias in eodem ordine przlaturas. Re
ritatis vtfi , quum promoturum ad eandem di­
diu inter patres agitata nihil tandem ftatutum
gnitatem pollicebantur , impleri putabant , &
eft . Per hoc tempus a quodam Petro Rcgmal- C
1
cum pluribus in locis magis obtemperaretur li­
do, ex obicivantibus theologoinhgm , patribus
teris concilii quam 1 elicis , ftatuerunt literal
propofitum eft videri fibi declarandum t omnes
provi'ionum ect Idiafticarum , Sc beq^efie turum
homines adultos fub poena damnationis aeterna,
iub numine concilii expediri , vel iub nomine
obligari icirc explicite decem przcepta legis .
utriuique ut magis impetranti placeret.
Dtu fuper ea re diiceptatum eft, fed cum ardua
nimis videretur , Sc non ncccflaria , indefinita
dimiffa eft ·
CXXII
irca

CXIX.

C

M

cxx.

De cf!tkrit‘<tt

N celebritate pentecoftes cum Felix rem divi­
nam faceret, Panormitanus iermonem habuit,
in quo cum de auàontate concilii Λ: papr Ioqoeretur , afleruit papam efle majorem generali
conci.’10, neqac rc^tc agi a patribus, qiod no­
men pontificis nomini concilii poftponcicnt , quo­
niam ifle eflet caput concilii, 3c epncupus umveilahs ecc'etiæ : lcd hanc prrrogativam habe.e
pontificem 1:1 rebus alienis, in tadis autem propius ira papam fubefle concilio , ut etiam pro
.luocumquc peccato mortali notorio ecclenam
pc'titrbnitc pollet a concilio judicari. In alie­
n's jrtdui..m ad enm omnino pertinete, ad quen
etiam d: linuiones fidei ipcCtarcnt , etiam przkme generali concilio. Hxc Fanornuram verba
multurutn patrum animos admodum per:utbarunt,
putantes ca apeitc tontia Conftantienli'· iynodt
doftiinutn elle, K in uvorem Eugenn . Monitus 1iuper his Panormitane*coram Felice iV catdioalibus tuis, ie multi* vcibis putgavu , oftenden·· prius
quae, ft quanta fecrfkt pro auctoritate & detentio­
ne iacr 1 concilii , fc ea verba protuliücarJurc quo­
dam teimoais, icrvmea in^enuuuc > sjua multi
acceperam ; icd neque lt.i efle interpretanda .
Proinde accipcicnt cu* bonam mcntcin , qui
auCtcrita·! conci iorum favitict iemper , fave-

I

ictqtic quoad viverer.

keit* Miri*

Ί Ϊ^ίΛύ .

Cttfurfarii porrum dr «rtf iw Tjnormiitni

fuerat jam per longum tem­
pus inter patres de celebritate vilitationis
bcatx Marir virginis inftituenda , cum prima
D
inftitutio a Boiitacio IX. fatfla ichkmatts tem­
pore , non tuiflet fufeepta ab hominibus alterius
obediently, fed cum dc formula decreti non con­
venirent, res diu dilata eft. Tandem cum /ti­
neas Scncnbs formulam quamdam confeciflet » qua;
omnibus roue (atisfaceret , placuit in publica
feflione confirmari decretum. Veium aliaexorta
eft contentio. Videbatur plerifque probis viris
decretum promulgandum efle Γvltcii numine >
q imi papam putabant, facto apptobinte conci­
lie, quod obicrvatutn dicerent in antiquis conctiiK ; vel fa’teiii addendum papa Felice pratfidente , ur Sems fuerat obiervatum in ultimo
ronci.’io de pt a it dentibus Marrini pontificis :
quae cum afin non placèrent, annuente Felice,
dimifla iunt.

D

isceptatum

C X X 111.
SESSIO

XLXIII.

Inflituiiur itliirtitt -vifirAt lanii.

ELEBRATA eft fcffio qnadrageiimatertia
Kalendis Julii anno Chrifti tniïlelimo quadtingentefimo quadtagclimo ptirao, in qua foa
,
lenni

C

»9«9

Hutoria Conc. Basil· Florbnt,

itc. ,'··,ΤΓ*’

1920

A « w <» Jeoni ritu decretum atque /incitum eft, feft i vi­
CXXV.
ί.Γ.Γη
ousts rium vifitationis beat· Miri*, ib omnibus Cbri·
fii fidelibus pia religione celebrandam quotannis
• H'·
»♦»«·
/exta Nona*Julii, ad hondrem genitrici» Dei,
P* iivifitM qtùnti,
dromi nwru .
coocctiaquc eft omniboa, qui matutini», procxffinoi, fermoni, mitianimlolenniis, primis» aut
o Μ τ e N τ i O non parva eiorta elt pct hoc
fecundi» veiperis interfuerint pro unoquoque of­
1 tempus inter Felicem , A tuos cardinale»pro
ficiorum prcdfâorum centum dierum indulgen­
divi (Tone quinti, A decimi denarii : petebant car­
tia de iniunâis pcenitentii». Augufto menfe hu­
dinales dimidiam partem fecundum decretura aj.
jus anni inter alios incorporatos eft Bafileenfi
(cilionis, Sc Nicolai IV. Felix vero id uon elle ·1
concilio Bartholompus Coroetanus . Per quod
quum dicebat ; quoniam i» graves expenfas pro
tempus Alphonfus res per legatos a patribus pe­
ecclefia fubiret ; nec ex tedditibus ecclefi* Roma­
tebat, ut decima univerfalis fuper clerum im­
ne quicquam acciperet. Ex quinto autem denario
poneretur pro dcfcnfione infui* Rhodi , qu® a
nihil nili ex Sabaudi* provinciis proveniret, offi­
Tureis mfcftaictur s daturumque fe operam » ut
ciales curis, A ipfi fuam ratam petebant, aflein fuis regnis facile exigeretur. Quod cum patri­ B rentes pro eorum etiam luftcntatione eam legem
bus non videretur propter contentionem eccle­
«fle mtrodu&am. Re» diu difputata eft, A quia
fi*, petebat falcem, ut in provinciis Sabaudi*.
graviora incumbebant, indecifa : dimiila tuit A
Ar ip nus regis tantum imponeretur: quod etiam
altpra difceptatio eodem ferme tempore , qu* tan­
noa eft adaairfuaj.
dem meliorem finem cii loitita . Poftulaverat Fe­
lix a patribus, ut quoniam aliunde ex pontificatu,
CXXI v.
nihil omnino accipiebat ad onera fuppOrtanda ,
concedetc concilii nomine licere Felici, ccclefiam
TreffaftM Tbilisi J»cn Mttiiohni cum
unam, monafteriumunum , A unum aliud bene­
de tbtfantfa
.
ficium in provinciis Sabaud'* tamdiu obtinete ,
quoad majorem partem agri Roman* ecJefir re­
RAcravtsai jam pridem Philippus
cuperaret. Diu multumque luper hac te disputa­
Mediola.icnlit dux per luo» nuncios dc obctum eft, A tandem non line maxima contentione
dientia Felici prrftanda. Hunc traâatum nuncannitentibus amicis concelfum. Dccictum eft eFelix ab amicis pr*momtus vehementius proleque·
tiam Felicem uti pofle reiervationibus in xxxi.fefbatur , ut antequam C*iar Francofordi* cum C fione fta utis: A· cum mult* quere!* contra Icriprincipibus conveniret , perficeretur . Petebat
ptore» liter arum apottolicarum ob excclfivas taxas
Philippus, quoniam grave libi periculum immi­
haberentur, adumeftdiude mod er at. one, nihil
neret, fi primus cx Italici» Felicem fufcipcret ,
tamen conclnfiim , cum afleicrent (cjoanms xxt.
tredecitn millia aureorum in ftipendium fingulo
taxas non iuperare . Mente deinde Octubti liter*
quoque menfe, pro quatuor millibus equitum ,
• liat* font patribus a rege Alnhonio , qm in (cx
& aliquorum meniium ftipendu in principio: Sc
regnis luis plenam concilio uordientum exhibe­
hoc tam pto fua defenfione, qua<n pro recupera­
bat , pollicebaturque etiam majora , Ii legatus
tione provinciarum Roman* ecclefie. Piomtttealiquis ad cum mitteretur. Dcbgnatu» eft igitur
batfein manus Felicis politurum Bononienicm ci­
legatus de latere Joannes Segobicnlis, quem «pvitatem, 8c aliaquzdam addebat . Aderat iccicvcllabant cardinalem fanâi Calixtt, per tutam
tarius , A Nicolai Piccinini claiifiimi exercitu»
Italiam iniulaique adjacentes, ad mamleftandam
ducis, qui a Felice repetebat expenfasfaâa» pio
concilii juftmam, 8c veritatem ad procurandam
expugnatione Bononi*, fi illam cupcret obtine­
obcdtentiam Felici, & ad traftandam pacem inter
re, neque erat parva fumtna. Habiti funt vani
Alphonfum, & Renatum reges . Pridie Kalendas
traâatus, tniflique ultro citroque nuncii, & li­ D Novembris oratores eleâi Rragcn,‘* » A’ Ulrici
ter*: hortabantur lui cardinales 8c amici Feli­
Roicmbergii gubernatotis regni Boetuic, majocem, ut conditione» , quas pollet , amplectere­
rilque partis hujus regni in generali congregatio­
tur: quoniam fi Mediolxnenfem in partes fuas
ne Felicem ut Romanum pontificem venerati fanr,
traheret, habcict etiam Alphonfum tegem, A
cique plenam obcdientiam preftiterunt t petentes
magnam Itali» partem : quos procul dubio A
tamen fuppheitc» . ut Ulrico contra haeretico» alliGermani, Aratii deinde fcquerentur: bis exhor­
duc decertanti , atque minus potenti fuppetias
tationibus impulfus Felix , ciica Kalendas Se­
mitteret, ad quos rclponium , mifluros patres le­
ptembris , pollicitus eft Mediolanenli ftipendii
gatos ad conventum Francofordienfem , rogaturo»
Cxfarem , 8e principes ut de pecuniis indulgentianomine aureorum quinquaginta millia , intra tres
ιαη Ulrico fubvematur : neque multo poft nuntius
hebdomadas poft prxdictam obedientiam , A Bo­
noniam contignatam : tam alia quinquaginta mil­
epilcopus Cracovienfi» Sbignei, quem Felix carlia ex redditibus BonOni*, A' aliorum locorum
«hn.tletn declaraverat , nominç cplfcopi Felici pucompetentibus terminis perlolvcnda. Mitius cum
blrce obedientiam prxftitit, egitque gratias pro
his mandatis Fe'icis vicecamcrarius diu verbis dudemandata illi dignitate» quam prius non fufeeâus, fic nunc ad marchionem Ferrarienfcm , qua­ E pille: oblatam , ut reipublice melius pollet confufi duci» atbitrum, nunc Mediolanum remiflus:
kre. Poft h*c cum patres pecuniis indigerent ,
tandem mcaic Januario Bafileam rediit fait a tpe
ad* funt caui* repetundarum contra qu*ftores,
pod decem die» ducem mifluium mtignem legatio­
exaâorefque, ac prrfeâos «rarii concilii, vocanem ad obcJientiam Felici prvftandam: led vana
tiqec funt omne» ad caufam dicendam, reddenluit omni» hxc i pes. n.tmquain enim poftea ligati
damque rationem adminiftratorum: & paulo poft
Bafile* compaiuciunt.
cum Soldanos Felici» quofdam ex pattibusconfcriptis carcçn mancipaflet, exorto tumultu civitas
interdii/a eft a patribus, quod libertatem concilii
non Lctvaret, &· tandem ufdcm annitentibus con­
cordia fccuta, Soldanuiquc debita pcena mulâatus.

C

T

CXXVI.

»

1921
ARMO
fisassil
»44»·

Juv.*"’ Avoostini Patricii,
A

can.Ssnbnhs

Meqjswi^b.

1922
A wwe

CXXVH.

CXXVL

«rtyfr

» '·’■££σ·

fyUeh

* Tridrarb* dr

Christi
ft/Hc i»

S44*·

ER hrc tempori provifioncs plure» eoclefiarumfaâ· lirat ia plerifque loci»; Se va­
A LixAMDia Tridentinus praefui , quem
cante cccleGa Saltzburgcnfi in Germani» divita
cardinalem, & patriarchamAquilcienfcm
appellabant, C*fari fanguine jnnftus, illius £aic nobili, Federicas ejus ecclefia decanas a ca­
pitulo cicAus eft : cujus nomine legatus miffus ,
1 ut and i gratia in Auftriam profeâus eft t qnem
Cçfar fine rubeo pileo verure juffum honorifi­
• concilio confirmationem espofcebat : · cum
ce fufeepit. Sed cum paulo poft Julianus cardi­
patres vellent Felicem cnm fuo Cenatu confirma*
rionem decernere , ut in verba Felicis juraret,
nalis S. Angeli Eugetui pontificis legatas Ccfarenuit ille* affirmavitque fc non ad Felicem, fed
rara adiret, refamptit pileum etiam Alexander ,
ne illi cedere videretur ; & ut ipfe Trident inns Ba­
ad concilium miflum , neque quicquam agere
pofle cum Felice. Difceptata diu elt re» » te tandem B fileam fcripfit, juflus eft intrare ad curiam Cçfaris Julianus fine infigniis legationis , que fi
concilii nomine omnia funt gcfta, Se mox circa
prqtuliflct, parati erant nobiles quidam TridenIdus Januarii pallium Saltxburgenfis eleAi par
tini cognati ea vi auferre · Et quidam Nicolaus ‘
Stephanum de Novatia advocatum , Se procura*
ordinis Minorum monachus his diebus Bafileam
torem petitum , Se per cardinalem lanfti Sixti
venit eum literis Cafimiri Magni, ducis Lituaniç
jubente Felice traditum· Principio anni lubfeARuffîç, cujus nomine Bafileenfi concilio obequentis 144s. graves contentiones habite funt,
dientiam ac reverentiam piçftitit . Rcddiditquointer patres ex privatis caulis. Joannes Baccleque (itéras epifcopi.Vilticnfis ejufdem provincie,
ftein vir primarius, Sc magna doftrina clarus, prçin quibus ille profitebatur auâoritatcm concilii
pofituram ecclefi* Herbipolenfis a patribus oh.
Bafileenfi», Scnarrabat Ifidorum abbatem unum
tinuerat; quamvis Philippus Trevirenlis archie,
ex tribus oratoribus Grgcorutn, qui Bafileam ve­
pifeopus Germanus eamdetn ab Eugenio poft
nerant , ut archiepifeopum Sccardinalem Eugenii
ejus iufpenfionem a Bafilcenlibus faftam antea
nomine legatum in provincia rjuper acccttuTe»
ipspetraflet. Agebat caufam Joannes contra Phi.
quem ipfe ut talem minime fufeipere voluiflet,
lippam in concilio: Fçlis hottabatur Joannem,
ut aliquautifper differret, quoad res ecclefi* io C quoniam fciret Eugenium jufte a concilio Ba fi lo­
culi damnatum cfse . fer id tempus ecclefia CuGermania componerentur . Magnam efle Trerienfiscommendata eft a Felice Sc patribus Ale­
verenfis auftoritatem, Sc potentiam inter prin.
xandro Tridentino , quoad ofetincict poffeflioci pes eleAores, efleque valde pcriculofum tan­
nçm çcclefiç Aquilejenfi»·
tum virum hoc tempore irritari, At Joannes pri­
vata publicis preponens, Felice infeia non prius
quievit, quam iententia pro fc a Verccllcnli epiCXXVIII.
fcopo ferretur. Tum Joannes, ut jura fua plenius
Rrfe/fe txfir* ttrimi Je ùuUxxtixM frixeifinu,
firmaret, novam provifionem a concilio fuper ca
erja Eafrmui· fvuifictxh
re petebat· Hinc acuor contentio , cum multi
Joanni faverent, plurimi vero propter fcandalum
um bpc Bafilee geruntur circa Kalendas
rem differendam putarent: deputations»pari»&
Marnas arclfiaiacouus Metenfis, Se audi­
fidei refiftebant, ali* acriter urgebant ita ut in
tor camere, qni per patres milii fuerant ia Ger­
generali congregatione querclc , tumultus ,
maniam ad explorandos principum animos , re­
ftrepitus , ciamorefque perfrpe fierent fupra
omnem modeftiam. Nec minor diflentio fuit in D vertuntur j renunciant majorem principum par­
tem inclinatam cfse ad Eugenium , jamque-mifcaufa decanatus Ofccnfis, ita ut quidamclamorofas cfse ad illum in Italiam conditiones, quibus
fis vocibus ante oculos prr fidentis dicere auius iit,
Eugenium aperte fint fufeepturi. Gravi animo
quod vellet, nollet ve , concluderet io fuam fentulifse principes, quodBafileenfes nullumcxno­
• UF> *w tentiam > · hire parva fuit contentio in demembraminatis locis pro concilio acceptaverint. Videri
parva.tione Otioli oppidi ab ecclefia Carthaginenfi in
fibi ut quamprimum mittantur legati ad conven­
Hifpania, & ereâione ecclefi· Odolenlis in ca.
tum Francofordieafcm, cum plena poteftate om­
thearalem inflante Alphonfo rege, in cujus re.
nia agendi, qu* principibus placeant . Queubi
gno erat Oriolum · Multumque temporis in hu.
ronunciata funt, omnium animos male affecerunt :
jufmodi contentionibus frultra conlumcbatur ,
ita ut plerumque publice contentiones privat*
fiunt igitur vari* confultationes , varùraue in
medium afferuntur fententi*. Et cum quidam ex
fierent. Interca temporis Felix operam dabat, ut
confultoribua Feliri diceret, optimum c fi crebri
legatus in Italiam quamprimum profirifeeretur.
legationes ad reges, 8eprincipes mitterentur, ut r*,*«c.<
Et Nichodio de Metone , comitatus Niti* gu­
alias ftatutum fuerat j refpondit Felix» fefatis
bernatori , qui forte tunc Bafile* erat, mandat,
ut triremem inftruat, qua legatus ad Kalendas E gravatum efle inutilibus expenfis : legationes
quidem multas mififfe, ex quibus nullum vide­
Martiae in Italiam tranfvchi poflit. Tum fari 11
ret fruftum : fati os fibi videri, fi locum profutu.
inftruâionibus per Æncatn Senentem, quem fc*
ro concilio ipfe quamprimum nominaret, ut prin­
cretis prefecetat Felix, pridieKalendTas Februa­
rii, de eis ad quatuor coqvcntus referretur. Sed
cipes, qui ad eam rem poteftatem nullam habe­
b **7^, βζ uprofeAo legati profeâio ad Italiam dilata eft ,
rent , preveniret, Faucis poft diebus, cum Felix
mSmïm.ss. quod prius mittenda videbatur ad duce» Bur*
patribus in concilio obtuliffcc fe omnia faftugundic , Barbonu Sc Sabaudi* » qui Niventia
rum, qu* concilio viderentur pro pace ecclefi* ,
falva tamen ecclefi* auâoritate, vifuni eft mit­
conveniebant.
tendos legatee ad Cris rem de ^ace traAaturos.
Defignati funt legati a Felice Bartholomeus epi­
feopus Cornctanus, Se Nicolaus Anici , qui fynodalcmcpiftolamaJ Celarem ioftruendum , St

P

D

pacem

1923

ΙΗν.* HlltOMIA Cone. Barii. Floubmt. itc. 'ME*nr·

1924

Ann e

p·*··» fnadeodam deferrent . Haise epiftolam A de loeo ad locum pro fuo aibitrio transfetret, ut A
"*
C*«(tr( coocilii nomine priua confecit Panormitanus ,
fecerat cx Bafilea Ferrariam, ex Ferraria Florea- c·»",»!
ι«4>·
qu» qaiansvis laudata coram co · tamen 000 piatiam, tc inde demum Romam, qua omnia tenrure : hortante autem Ardctcefi cardinale Æderent ad enervatiooem auâoritatis ecclefia » &
aem Senenda, aliam formulam edidit i qu» ab
conciliorum. Conventus interea Fraocofordicnomnibus, * etiam ab ipfoPanormitano proba­
fis magna principum frequenti* celebrabatur ;
te t In ea narrabantur dtftioâe dr plane magni­
cui Federieus Cafar praerat , tc patres inte­
fica Bafilccnfium gefta, caufr diffenfioaum in­
rim Bafile» divinis fisppiicatioiribus per omnia
ter patret tc Eugenium , Eugenii injuri» , &
templa intendebant, ut res fu» profpere fuccecontemptae in coneilium, amduaque opera ad
dtrent. Felix autem ftatuit ut dum conventus
esmeilii everfionem; ejus manifefta, fit enormia
ille federet, nihil Batilex de gravioribus cau­
in ectlefiam peccat» , juftum Bafilecnfia conci­
lis ageretur , ne aliquo modo principum ani­
lii judicium contra eum, ft canonica ncceflariami pol&nt irritari.
que Felicia rieSio, Bc hortabatur deinde Cçfarem, ad cognofcecidam ampleâendamque con­
ox XX.
cilii juftitiam , exeteendamque adversariorum :B
iniquam pertinaciam. Demam concilium nihil
SESSIO XLIV.
magis cepere , quam . pacem ccclefi» > fed eam
Siccm qua luftitir , qua veritati, qua hone- ■
Décret* fn t»itie*e trflcetfitu*.
ati, qua fidei orthoaoxsadverfaria non effet.
Conveniendum prius in unam fidem , honoran­
Utn hac fiunt non fine gravi contentio­
dam Chrifti fponfam , fervanda Conftantienfis
ne agitur inter patres de fancicndo decre­
fynodi fanda decreta, & iacra Bafilecolis Con­
to pro tuitione coociliarium . Diu difeeptata
cilii, quod otnnev prolati principefque Venerati
fuit formula decreti, cum Robertus Adimarus,
funt, salubria inftttuta , mox pacem aflbturam fi­
Volaterranos eprfcopus, a concilio arcbierifcopane aliqua difficultate , Felicem pontificem, pa. tum Florentinum obtinuerat , tc Ronuenenfis
trcfquc omnia fa&uros , qua cum Deo pote­
epifeopus, Bc alii quidam pro defenfione apoftorunt, ut pa» ecclefia reddatur. Cum bis manda­
licse auâoritatis fe opponeret , condufum rantis profeâi funt Coroctanus, Be Nicolaus amici C dem eft decretum fancieodum , tc feflio publica
Nonis Aprilis. Deinde cum fama effet Ccfarem
quadragefimaquarta, habita eft quinto Idus AuFrancofordiam ad conventum adventare, aâ’utn
gufti; iurnma decreti hac fuit. Omnia in favo­
eft inter patie» de infigni legatione illuc mitten­
rem, ac dcfenfionem concilio dtjcriptorum deda . Recufabant novi cardinales, eam provinciam
frribendorumvc ftatura , ac decreta ih fuperiopropter tnolefttam Magunti* fufccptam, ne co­
ribus fclEonibus finna tc rata efle , A propterea
gerentur rurfus habitum dimittere : fed a fir­
omnes quoquo modo vexantes conciliares, comante Felice, Bc plcrifque aliis oportere illos ire
rumve facerdotia, «c beneficia cujufcumquequa­
etiam fi habitus dimittendi eflent, pfo defen Go­
litatis impetrantes, acceptantes, feu occupantes
ne veritatis tc juftitis concilii, tandem defignaultra excommunicationis , privationifque om­
tr funt legati cardinales Arelatcnfis, Bc Panor­
nium beneficiorum fuorumcenfuras, decem marmitanus, Λ Joannes Segobienfis cardinales vo­
carum auri mulftam incurrere fingularcs perto­
cati, qui mcnfe Mali fecundo Rheno iter accenas . Collegia vero tc nnivcrtitvtcs triginta
*wu*i< perunt jn celebritate pcntccoftes * xi 1.Kalends s
ma rearum : quarum tertiam partem earner» aïïï.’ï J-lii·
poftolic», aliam partem oflenfo , tertiam veto
D loci principi vel magifhatui : vel ubi hi non
fuerint pr«ipuo fautori A defenfori : Horum
CXMX.
beneficiorum collatores , nifi requifiti a conci­
1M.
SESSIO DECIMA FLORENTINA.
liatus intra duos menfes , te xii. dies ejeftis
occupatoribus conciliares reftituerînt eafdem penas incurrere; ft pleraque alia in hancfctitcuI» 1*4
Littrtrw»
ttmiferttir.
tiam.

D

inter hrc Eugenios decimam
feflionem celebrat vi. Kaicndas Mali anui
ialutis 1441. in qua atterens Zare Jacob magni re­
gis /Ethiopia, quem presbyterum Joannem vo­
cant, legatum ad concilium oecumenicum ortho­
doxe fidei fefeipiendr gratia properare , conci­
lium itlum , ut majorem auâoritatem etiam ex lo­
co luicipcret, Rosum approbante ipfo concilio E
tranftulit profequendum in Balilica Laterancnfi
propria , ft prima iede fummi pontificis iv.die
poft ejus ad urbem reditum . Huic translationi ad­
dit, ft plures caulas, loci reverentiam ft commo­
ditatem, rerum omnium copiam, tum occaliont
componendarum provinciarum ccclcur , & pacis
ft quietis Itali» cetera rumque regionum procu­
rande: qu»omnia Bafileenlrs >n pejorem partem
iumcnres pradicabant Eugenium Romam con­
cilium tranftaliffe , ne compelleretur ad aliud
concilium in Germania pro voluntate principum
celebrandum, quoniam nullo paâo vellet conci­
lium extra Italiam: tum ut oftendciet fe fum­
mum habere imperium fupra concilium , quod
loxinti»

F

CXXJCI.

GejU i»

tvnntr.

T) asilxbnsxs legati interim ( ut ad FranO cofordienfemconventum revertamur) fexto
Kalendas Junii, Francofordiamnavibus appule­
runt, fufccptique funt a civibus perbenigne non
tamen ut legati apoftolici, juffique funt iofignia
legationis doosi dimittere. Eadem die Fedencua
Cnfar, Francofordiam ingreflus eft cum Maguntino, Colonienfi, Trevirenfi, comite Palatino»
ft duce Saxoni» cleâoribus , ft aliis plerifque
principibus. Qui vetuit Bafileenfes fibi honoris
gratia obviam dari. Poft aliquot dies Bafileenfes
Celarem adierunt, redditifque literis concilii ft
Felicis, caufam fnam Panormitano orante com­
mendant ; orantes ut juftitiam libertatemqne eccleli», cujus erat protcâor, tueri vellet. Celar
refpondit, fe nihil magis cupere, quam ecclefia
pacem dare: ft propterea conventum principum
indi-

»925

Αυασ$τιι«ι

Patricii,

CAN.SBNiNns * Γ"*ΓίΓ ηΓ·

t926

“ indixifle · Veram oportere cos paucis diebus A rentinu fynodi Gracorum , Armeniorum * Ia- “JT!
Λ "« <
______ _ . , Hiberorum
msisti
cobitarum
Hiberorum unionem
unionem te
te convctiioconvertie C___
Cus'ssi , proftolari* quoad c* Aquifgraoo , quo fufeinem · Proinde ejiciendo* Bafifeenfes cum fuo
»*♦*
prends* prime corono gratia itura* nt * rever­
1*4*·
idolo , rclegandofque in ultima* terras « te
tatur . Interim pofle Balileenfe* * 8c adverfario*
jura fua exponere his* quo* ipfe fuo* dcprin­
Eugenium fummum faqânmque pontificem *
cipem nomine ad hoc opus cooftitueritj ne in
ut Chrifti veram vicarium « venerandum adofuo reditu collitigantc* oporteat audire . Are- .
randumque s neque aures danda* Bafilcenfium
fermoni , qui fumus effet caligine plenus ocu­
latcnfi* cardinali*, ubi Cofarigratia*egit* ob­
los ftolidorum obtenebrant * nihil in fe habens
tulit fe comitem itineri* Ccfari, afferçn?, lent
veritati* . Ha* contendentium contradiâiones,
Arelatcnfem arclyepifcopum principem imperii
efle , pertinereque ad fc coronam Ccfari im­
auditore* ia feripti* petierunt» ut fidelius pleniufque Car fari * & principibus omnip, polient
ponere * quod pnrdcccflor fuu* Arelatenfis alia*
referre
: quod & faâum eft . Audierunt Bafifeci flet. Poftridie Eugenii pontificis legati Jo­
lecnfes legati quinque ex pridcipibus cledorianne* Carvaial » Nicolaus Cufa » & Jacobus
Ferrarienfis Cofarem * ut Bafileu congregatos
bus conjurafle * ut. Eugenio certi* legibus om­
expelleret, ut fefpenfionem tolleret animorum, B nino obedientia redderetur» Quare ut huic rei
obviarent
» fummo ftudio curarunt ab cis au­
nt obedientiam reftitueret Eugenio indubitato
diri * quod numquam confequi potuerunt »
pontifici » ubi eum in templo divi Francifci
3ui etiam audita relatione diaorum a contenadjere * poft reddita* liters* hortati funt » te
entibu* magi* urgebant * ut Eugcnius fuquem ut Romanam pontificem venerati erant
fciperetur . Voluit Car far lege* illas cognofceomne* populi * nunc velit eumdem veneren­
re » utque alii principes & praslati eas exami.
tur . Aaerat ano* cx Balileenfibu* oratoribus
narent * qua* ut Bafilcenfe* etiam cognove­
Cum
dicerentur * qui Cufarem rogabat
runt
Csfarem adeuntes magni* exeerationicollegas fuo* pria* aadiret , quam adverlariia
refpondcret . Negabat Carvaial audiendo* efle
bus damnabant » orabantque » ut nullo paâo
damnato* ac fchifmatico* 1 quod fi vellent au­
admitterentur . Res in fenatu principum difcufla pretermiffa eft , fed poft multa* difpudiri , veniret Segobiu* ille * ut nuper , te
tationes multaque confilia tandem Cofar do
monacha* cum fao habitu » de ei* libenter reconfilio principum ftatuit aliud concilium in­
fpondcrcat . Colar vero ubi ei* rcfpoadit fe
dubitatum efle celebrandum * mittendo* efle
fuper hi* deliberaturum » poftridie Aquifgranum contend.» » quem Arelatenfis fecutu* eft. C
1
nuncios fuper ea re Bafileam ad patre* » ie
Florentiam ad Eugenium pontificem . Interim
Conftituerat Auguftenfem, dr Chimenfem epifeoGermani* in fua fufpcnuonc animorum ma­
po* > marchionem de Rothelingen * te Tbomam
nendum : que cum Bafileenfes legati audifHifelbacchium theologum , qui contendentium
fent : conquerebantur quod Crfar , te prin­
propofitionc* * & jura audirent, referrentque ,
cipe* » fait io fi viderentur , non indifférente**
& cum hi* principe* alios fuo quifque nomi­
cum nuncios ad Eugenium» non autem ad Fe­
ne , duo* unumve adjunxerant t qui ftatuta
licem mittere ftatuiffent . Cofar placati* Badie BaGIcenfe* primo audirent : ii tribn* die­
filcenfibu* * dicens fe arqua lance rem trada­
bus Panormitano perorante caufam fuam ege­
tur um , illos remifit . Qui Bafileam reverfi
runt . Panormitanus juris utriufque peritorum
Kalcnda* Septembris , patribus retulerunt qu»
fui tempori* cxctllentilGmu* explicata primum
Francofoni» gdla erant.
longa narratione , ferie rerum , multis argu­
mentationibus , te infinita jurium allegatione
conatu* eft probare concilium Bafilee legitime
CXXXIL
permanere , Romanum pontificem concilio obedire oportere , neque pofle illud diflolvere D
leu transferre , Balileenfe concilium non efle
Derreft i» rwvrjsrs frunftfiktfl .
fua fponte diflblutum, ncc ab Eugenio potu i ffe diflblvi j Fcrrarienfem congregationem efle
. * a a vero ut pax interim in provincia
concilium generale, Eugenium legitime
con­
fcrvaretur > publico ediâo vetuit quem­
cilio efle privaram pontificali dignitate , &
piam ia fuie beneficiis occafione fchifmaiis
Felicem canonice fanâqque illi fubrbgatum :
quoquo modo vexari * fed unumquemque in
oportere Chriftianos omnes de neceflitate falufua pofleflione efle defendendum i contra fa­
tis Felici obediic ut Chrifti vicario . Deinde
cientes ut hotter reipublico habendo* ■ Tum
adverfariorum objeâa * te libellum quemdam
volentibus principibus lege* compofit· funt *
Eugenii, Etiamfi non dubitemus, appellatum,
3ua Eugenio pontifici pro pace offerrentur *
multis rationibus refellere niius eft . Auditi
ataque regula , quam legati Eugenium , te
funt Bafileenfes fine arbitri* per tres dies .
alio* adituri fervarent in nunc ferme modum i
Deinde funt admitti Eugeniaoi eodem modo t
legati Ccfarit Bc principum Tridenti omne*
qui Nicolao Cufa agente , primum afleruerunt iniquum fuifle damnatos Amedeiftas au­ £ convenient ad feftivitatem S. Galli , venerabun­
tur Eugenium cum ad eum pervenerint
Ut
diri ; tum explicata ferie rerum geftanim * 0Romanum pontificem* cxcufabunt Csfarem te
ftendit Eugenium rite » te neceflario conci­
principes* caufamque explicabunt * cur tandiu
lium traaftuliflc » conciliumquc eam tranflatioin neutralitatc pcrïcvcravgriot . Deinde dicent
nem per decretum prefidentium , te fuoium
Ccfari* & principum fententiamefle* non pofle
fequacium , apud quo* potefta* remanieras *
melius dari pacem ecclely** quam per indubi­
eligendi locum ftatuifTe ; judicium contra Eutatum generale concilium . Proinde orare fenÎenium injuftum fuifle , criminationes omne*
ftitatem fuam» velit generale concilium indice­
dfa* * clcâum Bafileenfem , eleftorefque in­
re io uno e* hi* locis Ratisbom* * Trcviri *
habile* * Bafile* nullum conciliem efle * Flo­
Meti* Augufto, Conftantic.klimalitTridenrentinum concilium cecumenicum efle te fanti, quod intra annum celebretur. Quod fi rex Fran­
âum , Bafileenfis fruftum fcbifma , divifiocis inflabit in Galliis celebrandum fere * fuadeant
ocm * & abominationem n.ecclefia Dei : Flo
pon-

hrc

a

C

1927

*7"'." H utoria Conc. B ASib Flokcnt. btc.

'"E*;1*·

1928

* „ * e pontifici convenientius fieri in Cermania , ubi Λ fem, quamvis Bafilee legitime congregata,nulCaxisr t pat eft Sr quies ; decerequc, ut obi iciffu» faâa eft,
libi majori commoditate feeuritateque eife pol- Cvairri
Jh*·
ibi fiat un KJ. Modum procedendi ia concilio, ipfi
fit, fitqué patribus valde pcriculoium Se g:ave
Us»·
concilio efle relinquendum . Quod fi pontifex
locum mutare , tamen pacis dchdetio , utquex
Ckfari Se principibus gratificetur, paratum ef­
nolit concilium indicere , concedat Celari , ut
fe ad locum ejuldem nationis , rebus gerendis
jure advocati* concilium poffit convocare : fi
pontifex de criminationibus fibi aferiptis apud
accommodum , ac regie majeftati gratum tua
propria auâoritate modis congruis leipfam trans­
\ * - legatos ie excufet, neque admittatur, neque refpuatur excufatio , apud pontificem non expeferre, fi fecuritates opportun*ordinentur. Ro­
Ctcnt fupra menfem.* Se refponfum pontificis in
gare Cçlarem ut ipfe concilio inteifit , tel ali­
feriptis referant. Jurabunt legati antequam proquem ex principibus fuo loco fubftittiat ; qui
ficilcantur nihil omnino a pontifice fepetituros,
auâoritate A porentia concilium tueatur. Hor­
aut acceptaturos etiam ultro oblatum , non iatatur reges Se principes , ot per fe vel legatas
conveniant. Prçlatos Se alios, quos conciliis incerdotia, non dignitates, non gratias aliquas:
idem apud concilium Bafileenfe facient . Felici
terefle oportet , illuc mittant : utque tanti laautem non exhibebunt reverentiam , ut pontifi­ B bores irriti non fint. Promittat imperator, Se
ci , fed per intermedias perionas fecum agent .
fuincipes futuro concilio integre parituros, ia·
Referant deinde omnia legati Catfari , A’ prin­
ccptuios , fervaturofque omnia ejus decreta ,
cipibus qui ad feftum purificationis Nurimberetiamfi non eo venerint adverfarii, Bafilecnfes
gr convenient, & deliberabunt. Hrc aâa funt
loca pro concilio futoro nominaturos rebus
in magno conventu Francofotdienfi a Czfare &
gerendis accommoda, ex quibus Cçfar prozfuo
principibus, Se alia dίζta Nucimbcrgz indidi·
arbitrio unum eliget ; quem patres habitis fecuritatibus opportunis decreto folenni "firma­
bunt, tempore conveniente illuc fe transferent.
His peraâis C*far tertio Idus Novembris, Ba­
CXXXIII.
fileam folenni pompa ingreditur, quem honoris
gratia patres omnes, Ar cardinales Felicis dedu­
Lei4ti9 Crftrh
Btfiittnfei.
xerunt : Arelatenlis, A’ TridentinusCrfaii utrimÎ|ue afliftebant , ceteri cardinales praccdebant :
equebantur dux Brunfvicenfis , A' comes GeÆC ubi Bafiler per legatos ^ut redierant, C bennarum, deinde prrlati. Petierunt primo cainnotuere , non parvo maerore afficieban­
thedralcm ecclcfiam, ubi fafla oratione ad prrtur patres,cum putaflent principes, Lcilc potuiftoriutn accclfit . Poftridic a cardinalibus, ac pri­
fe adduci in fuam fententiam . Defignavit Ce far
moribus patrum domi vifitatus eft, multaque ab
Silveftrum Chimenfem , Thotnam Hafclbachium,
cis audivit, ut cccleliz auâoritatem , & jünitiam
& alios fuo Se principum nomine legatos Ba­
tueri vellet. Altero deinde dic ipfe Felicem vifiillez . Et ipfe 18. Kalcndas Oâobris Bafileam ap­
tarcftarciit, ita tamen ut eum adorare ut papam
propinquans, quamvis a cardinalibus, & multis
non videretur : fub crepufculo igirur veiperticx patribus, qui obviam proceflcrunt , rogare­
no cum paucis Felitis domum nudo capite adiit,
tur, ut urbem intraret, iccufavit ; rogavitque, ut
A' in camera quam papalem appellant, fubftifuos legatos exaudirent. Qui patribus expoluetit cum fuis : illuc e cubiculo tgreflus Felix
lunt, Czfarcm, Se principes rogare, ut pro pa­
cum novem fuis cardinalibus przccdentc cru­
ce , & quiete univerfalis ecclefi*, vellent vota
ce advenit. Erat indutus Felix magna chlamyde
fua conferre, ut modis congruis generale indu­
ptirpitiea albis aimerinis pellibus fubllrata i quem
bitatum concilium intra annum congregaretur in
Cziar modifia reverentia excepit , fe per epihxo fuz majeftati A’principibus grato , A'rebus D Icopum Chirncnlcm fe excufavit , quod non
gerendis accommodo : fuper hac petitione diu
exhiberet ei reverentiam, Romano pontifici de­
multumque dtfccptatum cn , coram Felire , Se
bitam , ut paci aptior diet . Hortatuique eft
coram patribus, multzque difficultates demonFelicem , A’ luos cardinales , ut ad pacem ecftratz . Et cum tandem de transferendo concilio
clelir dandam omnino ie difponerent , quam
convenirent, magnr tamen contentiones habe­
ipfe totis viribus profequeretur : cum tamen
bantur dc modo rerum geicndarum ■ Videbatur
Chimenfis , ne illum pontificalibus titulis uninultis nihil refpondendutn antequam Cziar ur­
3nam appellaret , dementem benignitatem tuam
bem intraict , illeqne non prius uibcin ingrefluiceba» , non (anilitatem aut bcatitudmetn .
rtim Iedicebat, ntfi prius reiponderetur. Magna
Felix autem pontificalibus verbis uius benigne
moleftia acceperant Felix & patres , principes
Czfaii icipondcns , egit ei gratias pro vibra­
quoldam , & ipfum etiam Crfarem , Eugenio
tione , afferens fe omnia in partem accipere
kribere tanquam Romano pontifici . Conque­
me'intern , & fe cardinalefque fuos ad pacem
rebantur non fervari ab cis zquitatem , quam
ecclefix paratiflimes efle . Se aurem non acccpromifciant, cum Felicem non appellarent pon­
pifle pontificatum ambitionis gratia, quoniam
tificem, neque eum venerarentur, fed neque mi- t omnibus rebus abundaret , fed ut ecdeliam
ferint ad eum legatos: videri illos publice profi­
Dei afflidam confolaretur. Proinde orare Czfated Bafileenfe concilium injuftumclie, & Euge­
rern, ut juftitiam , Se auâoritatem ecclefir pro
nium non rede privatum. Qur cum apud C*iaofficio fuo omni ftudio tueretur . Multis prrrem Bafileenfium nuntii conquererentur, rolponterea hinc inde diflis Czfar domum rediit, fle
fum eft per Gafparcm Silichium , Crfarem prom­
inde fcquenti dic Balilea difceiüt.
pti (limumefle ad pacem pioctirandam : fed quç
de nominatione Eugenii dicerent, immutati non
Kofle > cum per conventum Fiancofordieniem
itutum ita fit. Poft multas tandcmconlultationes. contentionefque , tandem cx communi pa­
trum decreto , C’zfiris legatis in hanc fententiam rclponiuui cft, fanflam fynodum Btfilecn-

H

ÇXXXIV.

1939
Ammo

AüGüfTINI PATRICII,
CXXX1V.

Cumin

F4ur 4Mif4fu Ltefiuctac fttiitf

CAN.SbNBNS1S .

,r 1930

A gerende» ita at parum deinde curarent coove*-—
tum Nuximbcrgcnfem.
Cmbists
»44«.
cxxxv.
*

Cms/ssm dr frhetii tttfi.
aucis poft diebus, & Felix ipfe valetudinis
ux hoc tempus caul* noonull* privat* agratia , ut ajebant, difçedens, Laufanam
Ôç funt, noq fine magna patrum conten­
rediit cum parte cardinalium inorum » atque
tione . Curienfis epiicopus translatus fuerat ad
aliorum officialium , majorem autçm partem
ecclefiam Conftantienfem » refervata fibi priori
BaGIe* dimifit, pollicitus tranfa&a hyeme, Tc
ecclefia Curienfi. Patres concilii Curicnfem ec­
ad conciliem 'rediturum · Convcnitque tandem
clefiam commendaverant Trident i no. quoad Aper hoc tempus inter Felicem » & cardinales
Suileienfis ecclefig poffeffioaem oaafcqueretur .
de quinto denario poft multas Bc varias di feeiqoilcienfis igitur Conftantienfem impugnabat,
piationes , Ex Scotia inter h*c aderantur litere rnenie Qftobri , ia quibus Jacobus comes B qui nuito modo ccifurus videbatur. Quidam ex
principibus hortabatur patres, ne quid ftatucrent
dc Dongliis » concilio fe parere profitebatur ,
contra Conftantienfetn » quoniam eflet contra
mittebatque nuntium Tuum Guillclmum archiprincipum unionem . Erat & altera contentio
diaconum Tindsli* » qui patribus nunciaret »
loannis Baccheiftein pro Herbipolenfi prepofituregni Scoti* pr*latos opera quorumdam epira, qui nullo modo induci poterat ad differen­
feoporum ab Eugenio poft privationem fuam
dum judicium» quamvis Arelatenfis, tc primo­
fttomotornm > provincialem lynodum celebrat.
res ex patribus ia magna cura fuaderent . Ade­
C » damnafleque » tc excommunicafle Bafileenrat tempus mittendi legationem ad conventum
fes » dc Felicem , privafleque omnes illis ad·,
Nurimbergenfem » mukç difficultates in ea ortç
haerentes omni facerdotio de dignitate» drprsfunt . Primum de numero tc qualitate legato­
fettim filium (uum epifeopum Aberdonenfem *
rum , tum de commi Ilione, port temo de viatico.
qui eam eccleGam a concilio » 8e a Felice ob­
Tandem convenerunt , ut Aquileienfis cum pOtinui flet; fe vero cum fuis reftitiffe » quantum
teftate legati de latere iret , Sc alii nonnulli ad
potuiflet » orare patres » ut auxilio fine , mittantque fuos nuncios cum cenfuris , & literis
Cçfarcm , reges Poloniç, Hungariç, Bohcmiç,
defenlionis . Decembri mçnfe Ferdinandus dus C duces Auftriç, Sc alios principes plerofqoe. Erat
Aquilejenfis patruus Cçfaris, Sc regis Poloniç:
Calabri*, AlphonG regis Aragonum filius nuncurabatque» quoniam etiam id regnum putaret
cium Bafileam mifit, qui fuo nomine obedienad eum pertinere ; cujus partem poffidebat, quod
tiam » reverentiamque concilio exhiberet · in
non eft admiffam : cum dicerent patres extare
omnibus qus patri fuo contraria non effeat :
Ladislaum , poftumum Alberti regis filium ,
fed cum nuncius illum ducem Calabris appel­
quamvis infantem. Viaticum Felix ipfe fupplela fiet, Ra y mon dur epi fcopus Si He rice nils , no­
vit ; agitata eft 8c alia contentio inter patres »
mine Renati regia proteflatur eft ilium non ef­
ut prçfidcntes concilii, non unus tantum effet,
fe ducem Calabris» quoniam regnum Neapoli­
fed quatuor , ex qualibet natione unus : quod
tanum fpeftaret ad Renatum, non autem ad Alannitente Felice, ac ArelatenG cardinali admifphonfum occupatorem , dc ducatus Calabria ,
ium non eft , maxime cum intelligercnt duos
ad Joannem Renati Filium ; Ferdinandum fo­
pro natione Italica Bc Hifpanica, futuros ex di­
rium efle , & nihil ad eum dc regno Sicilis.
tione regis Aragonum , Sc lacobus Sirif TreH*c redarguit Panormitanus , multumquc acvirenfis epiicopus , circa Idus Martias anni hu­
cufans Siftcriccnfem » quod Gne mandato Renati
ea faceret, qa« facere non potfet : prererea quod D jus 14^;. Felicem Laufanam adiit, multaque il­
li pollicitus eft : ita ut bonam fpem omnes de
impugnaret Alphonfum , 8c filium concilii fauto­
ea re concepiflcnt «
res, ec tueretur adverfarii amicum . Pofthuc v.
Kalenda* Januarias, Thomas Reatinus > nomine
Francifci Sfbrtia , fbrtiilimi exercitus clariffimi
imperatoris Bafileam venit , qui primo fuerat
cxxxyt
Laufana cum Felice . Hic cum coram patribus
bile tie ii*C4 'HeriatitTftafic , Û" Stcgctrf ptetimulta ia Eugenium iaveâur effet, taoaemqua­
tuor Francifci nomine pollicebatur ; quod ur­
ficic nfpafiH* togteie Ctfitrit.
bem Romam Sc .ecclefi* provincias intra deos
menfei recuperaret, Fcliciquc ailignarçt. Quod
KNKBAT tempus prçfcriptum conven­
ipfum Eugenium captivum traderet in manna Fe­
tus Nurimbergenfis , nonnqlli oratores
licis. Quod confoederat* fociaque Italis civita­
Cçfaris , Sc principum illic convenientes » ftatuemnt aliam generalem diçtam poft fex mentes Veneti*» Florentia,tc Genua, obedientiam
fes celebrandam per Cçfarcm , Sc principes ;
Felici pnrftarent, tt tandem poft menfem Junii,
bellum infeuet cuicumque Felix imperaflet , Sc £ cum tunc a contendentibus refponfa non ha­
contra foetas civitatea » quibus ufque ad il Ind
berent regi accommoda , Sc eflet Cefar occu­
tempus tantum eflet obnoxius : Interim veto aliis
patus adeundç tutalg patruelis Ladklai gra­
tia , huic rei non poffet intendere . Eugeni us
quibufeomque · Petere autem eadem privilegia
ubi confirmari, qus Eugenius fibi quondam conautem legatis Cçfaris poft multas confuta­
celTiiTet, ut vexillifer ecclefi* Roman*eflet, ut
tion es , de concilio patrum in hanc fentenftipendium xiti. millium aureorum fufeiperet
tiam refpondcrat. Mirari fe Cçfarem » Sc prin­
fingulo quoque menfe* uro quatuor millibus ecipes petere generale concilium indubitatum ce­
lebrari, cum ipfe facram mcumcnicam fynodum
Îuiturn , tc mille peditibus j ut Tqdertum, Affium» Tufcanella , St alia tria oppida fibi confieauâoritate apoftolic* , tc omnium patriar­
manentur · Fidejuberes promiu->rum polliceba­
charum orbis Chrifttani iuftitutam celebret ,
mirabilium rerum effcâricem, quam G in du­
tur mercatores Gehenna commorantes : Hinc
bium revocare velint , nihil auud effe quam.
fadkp eft magna fpes patribus, tc Felici ici bene
fidem

P

P

V

193«

Hii-roniA cone* Basil* Flow». &c. >·····«· «r.

193»_____

ire,* ft Dei ordinatio- A hujufmodi . Affcrtionem mendicantium , qui A, „ Ô
λ « we fidem eatholicam oppugnare
ajunt parochiaaos non «eoeri de jure dominici·
CoaiSTl ■i refiffere , Optatu fi qat tali errore teoereodiebus ft (olemnibusmiflas in propriis parochia* iih·
tar, ratione inilniantur * rejeftifque Ruitis ac
libus exciebis audire* fed ubi pro eorum devo­
perfidis Bafileenfiam dogmatibus do&riaam apoftolic· (edis* quam Chriftus fidei matrem ft
tione maluerint , pnetermiffis fuis parochiis ,
aaagiftram inftituit , fufdperent. Poffc igitur
ft hanc libertatem non poffc eis adimi a fyno­
dal ibus conftitutionibus : quodque parochiaui
ia ea fynodo magno prolatorum numero con­
gregata refte coaluli ft commode C quid reftat *
fuis curatis illis diebus non tenentur ad oblatio­
nem faciendam, fed in voluntate dantis lit, cui
ft dubia aperiri fi qua fint * Tamen ut Ccfari
velit ea dare : falfam effe . Eodem modo fallas
ft priaripious morem gerat quam primum Ro­
effe , etiam has eorum affertiones *. Obnoxium
ams fuerit, ubi apud Lateranum generale con­
quavis caufa faciendi miflas celebrari pro vivis
cilium tranftulerat, convocaturam prolatos ma­
& defunâis , non fatisfacere debito fuo, b per
—
jori numero » tra&aturnmque cum cis an expe­
diat aliud concilium celebrari, ft qui admitten­
curatum facerdotemid fieri curet, quoniam ra­
tione curs ad id iit obligatus . Decimarum fodi, quive repellendi fint in eo concilio, ft quo
ordine res gerende ut pcrniciofis violentiis , B lutionem * ft fi de prccepto fit * non tamen de
Î|iir noftro tempore emerfexunt, obvietur. Mifpreccpto efle cui fit folvenda , liberum igitur
urum fe tamen fuos legatos , qui de iis cum
effe omnibus cui velint eas folvere, vel in opera
Ccfare, ft principibus agant , quamquam non
Îietatis , pro arbitrio impendere : morientes in
videat, quid cum eis reâe agi poffit, nifi ani­
abitu ft profefiione ordinis Minorum ultra
mi fufpenfionem depofuerint , quam Chrifti fi­
anuum non paffuros in panis purgatorii : quo­
des ignorat * revertanturque ad priftinam a po­
niam beatus Francifcus ex divino privilegio
quotannis ad purgatorium defecndat , profeflblice fedis reverentiam * qua una re pacem ecclefie darent; quod fi fecerint, concurrentibus aliis
refque omnes fui ordinis deducat iecum ad coe­
regibus ft principibus , qui in tentationibus
lum. Fratres mendicantes etiam non prefenta(oiidi permanferunt, libenter fc aliud conci­
tos ordinariis omnium confefliones poffc audi­
re , illofque qui apud eos fint confeili , non
lium celebraturum.
obligari etiam fetncl in anno confiteri proprio
facerdoti , nec petere confitendi veniam . EpiC X X XV II.
fcopos diacefanos etiam in fuis fynodis non
CMtfé (τηΜΛ.
c poffc fibi refervare abfolutiones aliquorum cri­
minum , prztcr cafus in jure expreffos . Has
omnes opiniones -fanâa fynodul per fuas litoT T o c anno 144). pauca digna memoria aâa
ras damnat, dedaratque effe errooeas, que ma­
Γχ funt, cuna Felix a concilio procul effet.
Propter quod multum priftin· auâoritatis
xime prsdicabantur a mendicantibus jn Tauri·
amiffum videbatur ■. Canis privat· quamplures
nenli ft Aftcnfi diftcefibas.
font agitat· fumma nonounquam contentione,
inter quas praei pus fuere , caufa pnepofiturs
Herbipolenus, de qua fwpradiâum; cauia (po­
CXXXIX.
lii contra Nicolaum de Mentone , & cauia
Philippi Hybcrnici fuper revocatione lenten­
Faria js/Iu
.
ti· contra eum lat· in Romana curia per car­
dinalem Firmanum. Majo menfe liter· ex Bri­
ens* Junio hujus anni aâum eft per
tannia allate (ont a Franciico duce , qui fpem
patres fumma diligentia de pace inter
faciebat * fi mitteret in provinciam legationem,
Suiccnles , ft Turegienfes ; ft demum appro­
coaâurum clerum fuum , ft deliberaturum (u- D bata eft forma novi officii vifitationis beata
per rebus ecclefi· . Quod Bafileenles impigre
Maris , quam ex multis Thomas de Corcelfecerunt* ft Felix multum conquerebatur, quod
lis compoiuit . Sequenti menfe duces Stetecum patres ceniuiffent ante fuam eleâionem per
nenfis & Pomerani· per literas ft nuncios obefeipfos infignes legationes mittere , nunc nihil
dientiam exhibuerunt Bafileenfibus , & Felici;
facerent: (e autem filiorum inorum hereditatem
ft patres literas compleres hinc inde accepe­
confumpfiffe: & cum rogaretur, ut Balileam re­
runt , varia afferentes. Erant qui feriberent
diret , auâoritatis augend· cauia , refpondit
Ludo vicum patriarcham Aquilejenfem Eugenii
experientia didiciffe longe Lc melius rempubHnomine cum Alphonlo rege apud Terracinatn
cam Laufanc gerere, quam Bafile· : quoniam
conveni fle , ut eum Eugenio reconciliaret
multi illum Lanienam adirent, qui Bafileam
Tridentinas autem , quem cardinalem & pa­
non venirent.
triarcham appellabant, legatus ad Csfarcm
rniffus , multa fcripfit ex Vienna affirmans (e
CXXXVIII
apud Ccfarcm ft alios femper uium fuiffe infigniis, & auâoritate legationis . Et quod Ju­
Damnari» yMrundam ajo/tasu»
JJ lianus cardinalis qui illuc venerat , ut Eugossvadicaeriei·.
nii legatus, non fuiffet permiffus utiinfignus,
qui latebat , neque audebat in publicum exi­
BILirrus Hybernicus , cum obtinere a
re, ab otnnibufque reputaretur ut hcrefiarcha,
patribus non poliet («ntentic articulorum
ft quod inter alios Joannes Trunt, ft Æneas
damnatorum revocationem inftare capit , ut Senenfis graviter contra cum difputaffcnt * ft
regiftrarentur liter· quaedam decrete a concilio
multa hujufmodi.
pridie Idus Februarii anni 1444. qu· mendi­
cantium affertiones quafdam damnabant » uc
omnibus exemplum poflet exhiberi , quod poft
multas contradidioncs mendicantium, tandem
conceffum eft , lententia fynodalis decreti erat
Awsrifi GtMral. Tom.XXXI.
CXL’.
Fff

M

P

>933
CWaisri

car. Sininjii/*”,1;·''1’’
>934 ____ u
a nam accipiet Alphonfus pro trecentis millibas A w B e

Viï^AoeosTiiii Patricji

CXL.

aurais nomine poena , quem incurrerat Euge» CWbisti
ni us, ob inductas contra fe violatas per patriar1444.
Ciftr bifliitr friatiftt ti n»fntit»Jur
cham Alexandrinum . Alphonins bis completis
*·*· net Hit,
nomine fao ft fratram fuosom obedient iam
Felici praftabit. Prolatos e regnis fuis magno
numero ad concilium mittet ubicumque fuerit
KIDtaicus antcm Cafar nt vidit defidcpro tuitione fynodiBafilcenlisficFelicis, procurio fuo non fatisfieri , neque ab Eugenio*
rabitque quantum in eo erit ot idem factat rex
ncquc a Bafilcenfibus , literas ad reges ft prin­ Hifpaoiarum «t dux Mediolaneofis. Rex ex pro­
cipes dedit KaleodisJunii datas, in quibus hor­
ventibus provinciarum ecclefia tertiam partem
tabatur omnes» ut coafcntirent celebrationi ge­
Felici, tertiam cardinalibus ejus concedet, reli­
neralis concilii, quod ipfe exemplo Conftantioi,
quum fibi refervebit , deduâis tamen prius cxpenfis in illis recuperandis faâis. Licere tamen
Marciani, Valentiniani, Theodofii, ftaliorum
catholicorum Cafaram, ad fchifma tollendum,
regi, antequam hac concludantur , immutare
dc eoramdem conii lio indicere ftatuerat. Ko- B que voluerit, ft etiam cum alio rem fuam age­
re . Et per idem tempus Aquilejenfis patriarcha
gabat omnes , ut legatos mitterent ad conven­
tum Nurimberga indiâum ad fanâi Martini
cum literis Eugenii Senis datis pridie Idus ejufcelebritatem , confulturos dc modo 8e ordine
dem anni 'Xctracinam ad regem contendit ; qui
convocandi concilii . Vacaverat Frifingenfis ec­
tandem cum rege convenit. Et pridie Idus Junii
clefia Augufto menfe . C«far patras rogat ut
bis ferme legibus concordia faâaeft. Inter Eu­
cam Henrico Slicho fecretarii fui germano con­
genium papam fic Alphonium regem pax percedant . Confueviffe Romanos pontifices fem­
petua cfto , injuriarum inimicitiarumque om­
per de ea cccieiia pro voluntate ducum Auftri*
nium oblivio . Rex Eugenium ut fummum dc
providere , cujus agri & oppida lint fub eorum
verum pontificem adorato; neque permittito il­
impcno · Paulo poft cicCtio luper ea ecclefia
lum clam palamve offendi · Eadem fit lex cum
in perfonam Joanni» cardinalis , ut ajebant ,
cardinalibus , populis , fubditis fequentibufquc
fanât Maniai, qui canonicus 8c prupofitusilli
Eugenium · Rex fi quid contra libertatem ecerat, patribus prafentatur . Fit igitur patrum
clchafticam vel ipfum Eugenium jam ftatuerat
dirifio, cum illi fuo cardinali, alti Ccfari mo­
in fuis .regnis , id omne revocato . Annonam
rem gerendum putarent , Ii juftitiam ft iyno- C commeatuique omnis generis libere ut impor­
dalis decreta fervanda ajebant , confirmandamtentur Rom* permittito fic curato . Eugenius
que eleâioncm, ilii in tanta univcrfalis ecclefia
regem fuofque minime offendito
illumquc a
neeeIRtate Cafaram , qui multum conferre po­
cenfuris omnibus & poenis abfolvito per fe-vel
teft ad utilitatem ecclelic, non cxafperandum,
per legatum . De regno Sicili* citra Pharum
curandumque ne quod a patribus denegatur ,
inveftito.fecundum formam per Romanos pon­
petatur ab alio qui libenter concedat . Difcetifices fervari confuetam cum claufela, nonobptatum eft de haere per multum tempus, anniftante , quod vi illud occupaverit . Illumqud
tente maxime Arclatçnli, utCrfari gratificare­
regni corona donato . Beneventanam ft Tetra­
tur, vel faltem differretur res . Impellente ta­
ci nans urbes permittito Aipbonio nomine per­
men multitudine conhrmatio decreta eft: & de­
petui vicariatus fub cenfu duorum accipitrum.
inde repertum eft Hernicum provitionem haAbfolvitoque regem ab omni pecuoiatum fum­
butlfe ab Eugenio ptijie quam cleâio fierce
ma, quam deberet apoftolic* earner* ex qua­
dr Joanne , quo ture fe defendens Henricus eccumque canfa . His pcrfeâis , Alpbonfus in
rlelia illius oppida, ft jura, qu* erant in Auverba Eugenii jurato: rr*ftato illi homagium:
ftria poflidebar . Joannes autem favore Alberti D Reftituitoque eccfefia Romane oppida, Civita­
Bavarie ducis Monachii, cujus erat confanguitem ducalem , fanâi Felicis , Frefolenfcm , &
neus, ecclefiam ipfam tenebat. Antonius de Roalia que occupat . Mittito contra Tureas tri­
fellis jureconiultillitnu» fui temporis multa pro
remes fex , fex menfibus regiis fumptibus mili­
jura Heurici fcriplit.
taturas . Item mittito contra Francifcum Sibe­
rians ad recuperandam marchiam Anconitanam
& alia ecclefi* loca equitum quatuor millia, fic
CXLI.
mille pedite? ; quibus Eugenius ducem pro fuo
arbitrio conftituet. Qua omnia intra termi­
l/fti nutriit irutr .JlfhatjÏMt CTFrlictm;
num trium menfium per Eugenium componenda
>»ttr
arent . Non fervanti conventa mulâa erat du­
centorum millium aureorum , & tamen omnia
firma ciïc oportere , H*c ut Eugenio relata ,
mox approbata firmataque funt.' Et Alphonfus
LPHonsus interea rex Ludovicum Ca.
icito dic poft conditionum concordi* deferifcufam ad Felicem miferat cum literis iv.
Idus Aprilis Neapoli datis , ut certis legibus E ptionem ad^xti. Kalcnd. Julia», ut cognovit Eu­
cum Felice conveniret . E* ferme erant hujufgenium omnia confirmaflc > literis fuis per om­
modi : Adoptionem Joann* regin* de Alphonnes regnorum fuorum provincias tcftlficatus eft
fo in filiam faâam confirmet : feudum regni
fe poft longam confultationem , cum in rebus
ecclefi* dubius admodum fuiffet, revelante di­
Sicili* citra Pharum fub formula per Alpbonfum mittenda concedat : Pecunias omnes, dc
vina gratia cognoviflc Eugenium effe fummum
& verum Romanum pontificem ac Chrifti in­
Juibas convenerat , exolvat , cum obçdientia
ilphonfi nomine exhibebitur : Patrimonium
dubitatum vicarium, illumquc ft non alium pro
beati Petri , agrum omnem ecclefi» recuperabit
tali effe adorandum · Tum leges, editaque om­
Alpbonfus , perpetuoque ft ipfe & Ferdmandus
nia in fuis regnis contra Eugenium & pro con­
filius ca defendent tuebunturque > ut ecclefi»
cilio Bafileenfi contra ejus voluntatem irrita
Romana protesteras , ft defenforcs . Terracieffe 1 fic omnino revocata j liccraquc unicuique
Roma-

F

A

1935

BTîvî*‘ Hutomia conc. Basil. Flomfnt. &c. **”*'“'*'

"a"··· ^•e*oa® curiam «dire . Hoc ediâo publicato A bone. Horum duo mortui nuper eram , fanAi —Λ w
CHjurn tageaiu* paulo poft rcgum fupplkantem abfolj*4j. vit, atque reftituit in priftioum ftatum omaes
cujnfcumque ordinis 8e ftatiu oui Bafileenfibus
a ufcu liantes 8t régi contre apoftolica fua man­
data fxviffent, ui'que ad Kalcnd. Julii aonipr*icntia , 8c per duos menfes prose me feq ventes,
vetuitque qua hoc tempore cgiffent cis in ju­
dicio vei extra quoquomodo impingi . Quoad
beneficia ecclefiaftica , voluit hoc intelligi pro
hia, qui poft Kaleadas Julias Bafile· remanfif- .
(ent vel Bafilcenfibus adhérèrent , neque ullo
pafto comprehendi in hac liberatione qui ab
Amedeo cardinales funt propbanati , quibus fi
id merentur, 8e humiliter veniam poftulanent ,
jj
alio modo provideretur,

CXLII.
vilfbexfitt rti»i f»i lentet ex ttfilti
4-Mtet .

B
Sixti & fanAi Marcelli: Aquiicjcnfis apud Cx- Crouxt
farem Viennam diverterat , unicus tantum adeh«>·
ratFelici. Igitur inftabat Felix apud patres, ne
foius omnino videretur, utque Iaera publice
pollet celebrare , decretum pro celebratione, Bc
creationem cardinalium pro ca vice rclaxafent,
permit te rentque , ut quinqûe cardinales delige­
ret . Ada eft hac res magna patrum contentio­
ne , 8e tandem poft multos dies relaxatum decretum · Et Felix cardinales quidem quinque
creavit, fed duos tantum publicavit , Joannem
Ta ran tail en fem, & Ludovicum Vicen/em prrfules Aprili menfe anni fequentu : 8e catx pa­
tres multis exhortationibus inftatent, ut Felix
Bafileam rediret , quod a principio pollicitus
erat , tamen auditis ejus argumentationibus ,
quibus oftendebat fatius effit morari Gehennis
quam Bafilea , deftiterunt , 8c maxime cum bella
in ca regione recrudefcerent. Hrc aâa funt ad
annum quadragefimutn tertium fupra mille 8c
quadringentos. Cetera non habentur

CXLIV.
ρχκυιτ haec omnia Alphoofus clam luis
Fixit ceiuilti Bcfilcexfit mmxtitxii.
literis Panormitano , Dcrtufenfi 8e Viccnu cardinalibus Felicis ; monens eos ut II ca­
u λ hactenus dc rebus gcftrs Batileenlis
perent rem gratam regi facere, difcedcrent quam­
fynodi perfcripfimus ex longa hrltoria,
primum Bafilea , 8c in Italiam vel ad fuas ecSr maximis duobus codicibus excerpti mus,
çlefias proficifcerentur . Non poffe hoc tempo­
re eos qtiicquam agere regi acceptius . Proinde C nihil omnino pnetermittentes rerum publica­
rum , fed fummarie omnia atque integra fide fu­
fecundas literas non expedarent. Brant hi tres
mus profccuti. Hos quidem codices ipfiBaiile·
tegis fubditi, 8e io ejus regnis poffidebant be­
neficia . Qui cognita'regis voluntate poft <>ul- . vidimus , magna diligentia , ut Sybiilarum li­
bros a civibus ferratos : quorum exemplum a refas confultationes lament a tioncfque coin fuis
verendiflimo domino cardinali fanAi Marci re­
collegis , afferentes fe in fide concilii , 8e Feli­
rum ecclefiafticarum diligentiflimo perferutatocis femper manfutos > Sc nunquam adoraturos
re, nuper habuimus. Horum feriptor 8t auâor
Bugenium ; defcafnrofque aaaoritatem facto­
fuerat Joannes Segobicnfis natione Hifpanus ,
rum conciliorum ac profeflam do&rinam. Tan­
qui deinde a Balileenfibus cardinalis fanâi Cadem pridie Nonas Auguftt e Bafilea difccffebxti eft appellatus. Vir quidem magnoingenio
runt : Panorminatns dimiffis infigniis cardina­
& multa doârina praeditus , theologica prxfcrlibus Italiam petiit . Reliqui ad ecdcfias fuas
tim , & qui in fua pertinacia ufque ad extre­
reverfi font . Hos mox funt fecuti reliqui fere
mum vita fua etiam diffbluta illa multitudine
omnes , qui ex regnis Alphonfi Bafile* erant.
femper permanfit, camerariatus officium geflit.
Grave per hoc tempus exortum eft bellum in­
ter Auftrir principes 8c Bafileenfes cives 8r D Habui ie primam hujusfynodi partem colieâam
a pia memoria Dominico cardinali Firmano,
eorum focios , quod tandem patres futnma di­
qui tamdiu concilio interfuit , quamdiu manfit
ligentia 8c labore compreffcrunt . Appetebat
concordia cum Eugenio pontifice
Etii conci­
tempus indidi conventus Nurimberge ; in quo
lium adjerit , ut rubeum capellutn cardinalaris
Colarem cum principibus 8c regum legitis ftadignitatis, quod Eugenius negabat, a concilio
tueru oportebat de modo concilii convocandi.
obtineret , reconciliatus tandem Eugenio fcdiAd hunc conventum poft multas deliberationes
tiofos dimifit, rediitque ad fuum principem 8c
tandem a Felice ddignati Laufaneofis epifeopaftorem.
Îus vicecamerarius 6c epifeopus Ta uri neniis auitor Camere , 8r alii nonnulli , qui acceptis
CXLV.
mandatis a patribus Nurimbergam profeâi Ce­
laris 8t prihcipum legatos tantum invenerunt,
qui afferentes principes hoc tempore occupatos
Efilatm coxcilii Bxfilccnfît,
»ri» rerum .
effe, conventum ad fan fl i Georgii feftumdiftuT)asiLEXNsx concilium originem & aulernnt. Interim Alphonfos rex . Veneti , Flo­
rentini 8c Seneafes, & reliqui cx Italia Ccfa- E JLj doritatem primam traxit a facrofanAa
fynodo Conftantienfi . Ibi enim ( ut a princi­
ri literis fuaderc conantur , ut concilium Lapio commemoravimus ) ftatutum fuerat, ut quin­
teranenfe celebrari permittat , iliucquc jubeat
quennio poft e;us fynodi finem aliud concilium
ire pnclatos.
Papiae celebraretur, 8c aliud deinde poft feptennium . Sed cum ftatuto tempore patres Papis
*
CXMI1.
conveni flent, pefte fugati concilium Senas tranftulerunt , ubi Bafileenfe concilium poft feptenCrt-i/ie utrarum ccrJmcJiuM 4 Felitenium legitime fuit indiâum . Adveniente fe{itennii fine Maninus V. pontifex maximus Ju■pXuxiXAT fecum Felix cnm Bafilea difcefI J fit quatuor fuos cardinales , Aqnilejenianutn Ccfarinum cardinalem fanâi Angeli le­
fem, fanai Sixti, fanAiMarcelli, dcdcVaramgatum apaftelicum in Germaniam tnifit , datis
manda-

Λ

Q

1937 ’λ'ιυ?* Augustini Patricii caw. Sbnbhsis

1938

Λ non minons eflet arôoritatis (itnplici* «anoeiai , XTuâT
quam epifcopi cnfulniam lanAtfumi fulfragium . CmnsYt
CxaisTi Rolicie fcdi* nomine concilio prefideret , anno
cum numeio non dignitate «penderentur fen*444.
lia*.
14p. led cum eodem anno vita fundus eflet tple
tenti» « contra antiquorum conciliorum coofueMartinus, Eugemui IV. illi canonice futfeâus,
tudinem, in quibus (ut ajunt) fe»Ji epifcopi fc
Juliano prulidenti m concilio poteftatem con­
abbates vocem deliberativam habebant, alii ve­
firmavit , inltauravitque . A duobus igitur it­
ro conluluvam tantnm . Hoc autem ordine res
eris conciliis Cooftantienlt fcSenenti, tottdemin concilio gerebatur; multitudo omnis mqua­
que fummis pontificibus , Martino V. fc Eu­
tuor natione* primum diftinfca erat, Italicam*
genio IV. mitium au^oritatemque habuit con­
Gallicam, Germanicam fcHilpanicnicm. £x his
cilium Bafileenfe - Verum cum a principio pauci
nationibus pari ce unaquaque numero quatuor
numero conveniflent & qusdam contra Roma­
conventu* ( quai faera* deputatione* appella­
ni pontificis andoritatem fc poteftatem moliri
bant ) conftiruebantur : Ita nt x x. interefient
viderentur , Eugeniu* primo anno concilium
Itali, totidem edent Galli, Germani, Hifpani
diifolvere conatus non priera luit: cum quo an­
inter ho* propoicionc quantum Heri poterat
nis circiter quatuor acriter decertavit : tandem
etiam pari numero, cum aderant cardinale*, pa­
Sigifmundi Ccfaris opera patribus reconcilia­
triarch», archiepifcopi, epifcopi,abbate*, matus, per annos ferme quinque in concordia manfit , per quod tempus multa falubria fc optima
giftri , doitores connumerabantur . Hcc qua­
tuor collegia diverfa *c propria habebant tribu­
decreta funt condita: (ed cum nimis multa fibi
nalia, vanifquc nominiou* cenfcbantur. Prima
arrogarent patres, & in omnibus concilium Ro­
erat fidei deputation altera pacis, tenia reformas
mano pontifre majus *flc contenderent; lllumtioni*, ultima de communibus. Tria enim erant
\
que affirmarent oportere decreta omnia concilii
propter quae patres concilium celebrare fc pro­
wfciperc fcobfcrvare, feditiofc difcordia prio­
fitebantur , ut herefe* extirpèrent , ut pacem
re longe major fc perniciofior eft orta. Et pa­
procurarent inter Cbriftiano* principes , & po­
tres quidem ita in Eugenium corum decreta non
puli Chriftiani fc pnrfertim clericorum inores,
fufcipientem excanduerunt , ut illum in jus vo­
fc vitam emendarent, fc, ut eorum verbo utar,
care, cique diem dicere tanquam reo non dubitannt. (Quorum teveritatem, ut perfringeret Eli­
reformarent . Erant cuique conventui proprii
tnagtftratus · Prxfidcns qui concionem advo­
gemus, Bafileenle concilium de plenitudine poteftjti» iteium diflolvit, illudquc tranftulit Fer­
caret , negotia proponeret , fc fecundum ma­
ioris parti* lententia* concluderet . Promoter,
rariam: Aft illi m fua pertinacia perfi itant e» Eugt.uurn poft quatuor menfet, cum ipfe judicio
qui tanquam curator publicus ingereret nego­
tia , inftaretquc ut abfolverentur , feriba , qui
1· non iiftcret, adminiftratione pontificatus fugefta dccreraquc publicis documentis annota­
Ipcndcrunt. Et demam redamantibus regam &
ret, liCtor live apparitor , qui conventus nomi­
principum legatis fuis fatiofis edtftis quantum
ne patres convocaret, fc ediâa proponeret ,
in eis iiiic , fnmmo pontificatu dejecerunt , ilConveniebant h»c collegia ter in hebdomada
liquc fubrogirunt Amcdrum Sabaudie ducem,
nldcm horis iq propriis praetoriis, ubi re confequem Fclftcm V. nominarunt. Sed pauci admo­
da divina , rebus gerendi* operam dabant. Ex
ti un eorum ftultitiam funt fccuti ; quamvis a
quatuor deinde conventibus live facri* deputaprincipio maximos habere viderentur fautores,
tionibusxtt. virorum collegium creabatur , qui
quorum nrzcipui erant Alphontui rex Aragoappellabantur duodecim deputati t eligebantur
;ium fc Philippus dux Mediolani . Sedit hrc
enim terni ex unoquoque conventu viri dofynodus Bafileenfii annis circiter decem fcoâo,
ftrina fc experientia clari . Ad hos primum
Varia fortifia: anno namque xxxt. lupra 1400.
negotia deferebantur; qui rebus digefti* vel refub principio Eugenii mccepit , fc tandem fi­
nem habuit per ccftionem Felicis de pontifica­ D Ipuebant, vel b admittenda videbantur ad col­
legium , cui competebant , remittebant . Erat
tu , fattam Nicolao V. pontifici maximo. Quod
his potcftas , cum aliquid grave initaret , con­
faâam eft xl· Kalcnda* Julii 1449· Interim
vocare quatuor convento· etiam extra ordinem*
vero , qui Balileu remanfeiant , quamvis ab
que a duodecim virorum collegio ia quempiam
Eugenio fc creumeniro concilio Florentino ,
CX quatuor conventibus rçmittebanjrur , in con­
?uo cx Ferraria propter peftcm translata eft
cione per pnefidentem illius coweittus propo­
vnodus , damnati fc excommunicari client ,
nebantur « neque licebat prime dic de propo­
nunquam tamen concilii nomen dimiferunt ,
sas qutequam decernere , nifi res neceflariatn
aut deftiterunt ab execratione fc infecutione
celeritatemmanifcfte exigeret, quod major pars
contra Eugenium . Poft piimam cum Eugenio
ftatuiflet ad alios tres conventus deferebatur ,
reconciliationem hoc concilium fatis frequens
fc fi ita minori parti videretur etiam defereba­
fuir , ita ut aliquando prclatt circiter centum
tur eorum lententia cum rationibus & argu­
infulati adeifent. inter quos x t.cardinale* Ro­
mentationibus utriufque partis . Quod per tres
mans eccleüx connumerabantur , multaque
conventu* approbatum erft , ad preli dent cm
fanda fc optima inftituta funt edita. Sed creicente in dies diflenfione , cum apoftolicc fedis E concilii publici* documentis deferebatur , qui
ftatuto die m generali congregatione de ea re
dignitatem omnino profternere conarentur ,
ootimu* quifquc difcefiit , ita ut cum judicium
referebat . Neque licebat · precedent 1 de aliqua a λ·.»» i
re agere cum patribus in generali conventu , nifi v**Wten»
Contra Eugenium intentarent , vis viginti aut
prius
de ea deliberatum, live ut ajunt, conclu- lfar4,
triginta ad fummum infulati adeffent, & in ejus
Ium fuiflet per quatuor aut faltem tres fpeciadepolitione feptctn tantum epifcopi interfue­
runt. Admittebantur fiquidem ad definitiones
les conventus five deputatione* . Dcmutn ubi
quippiam a patribus approbatum erat in gene­
fc laneienda decreta, non modo epifcopi fc ab­
rali in formam decreti redaâum in publica
bate·., fed theologi· , jut lique utriutque , fc
aliarum doArinarum profeflores , quoa graduafcflfiooe folemni ritu ftatuebatur . Differebat
autem generalis congregatio a publica fcffione,
xoa appellant, tum ccclefiarumcanonici, & paquoi in illa , que oaaw quoque die frequenta­
rochajumm re&orea, jurati tamen omnes, itant
batur ,

»

c

1939

"Vit.”* Hiîtoria conc. B mil. Plomrt. &c. '••‘V***"· 1940

nua: fabdiaconus vero , Levate , fabjungebat.
Et iterum praefidens alte orabat dioens . Da ChaisTi
Îuziumus ecclefia tua milcricors Deus , "fcc.
1441*
kinde diaconus petita benedidione cum incenfo
luminaribus ' ad ornatum pulpitum
accedens evangelium cantabat' ‘pro arbitno
przfidentis , conforme rebus qur tunc trana­
bantur . Finito evangeliu omnes 1 terti m tedobsnt : Sc perfidens orationem ad patres ha­
bebat , c.ulit affignaui, cur decreta client fancienda. Hortabaturquc omnes ad bene respublicr confulendum .
Poft termonem mox
praefidens genuflcxus hymnum incipiebat , Veni
cicator Spiritus , quem alternation chorus Sc
patres cantabant . Quo finito przfidens can­
tabat , Emitte Spiritum tuum, Scc. Rr/f. Et
renovabis, Scc. Oremus : Deus qui corda fide­
lium fandi Spiritus , Scc. Demum duo can­
tatores dicebant : Benedicamus domino » Are.
Poftremo his omnibus completis , reliquis om­
CXLVb
nibus (edentibus unus aut du<\przlatt cum mi­
vrdttt fvlltct fejt9 in ttndJiit
tra iuggeftum afccndentes decreta legebant : qui­
ctltbrnrttnr.
bus pcrlcftis interrogabant przfîdcntcs an pla­
cerent . Przfidens concilii pro toto concilio,
alii pro fuis conventibus reipondehant , Pla­
OMvtwiesANr ftatura die pitres om­
nes ad bi l'icam civitatis , & nonnuncet. Aderant fcribe , qui rogati omnia anno­
quam clerus cutn (aera pompa : ubi tc divinatabant , ut Jcita erant , Sc in adit publicis re­
per aliquem ex prrlatis facta prxiulc* abba­
digebant .
Tum depolitis Iacris vcQtbus dlte (que omnes , (aeras velles & albas infulas
uniio fenatu , domum revertebantur , Bc (cilio
famebant . Prxfidens autem concilii mitra &
hiita erat. Decretum m (criptis redaâum con­
vcfte (aera p retioli or i ornatus in pontificali C cilii bulla muniebatur
Que autem a feribis
fede ad altare Cedens ad patres faciem con­
concilii notabantur, non prius edebantur, quam
vertebat, cui diaconus Sc fabdiaconus in iacris
a correftoribut , quibus ca provincia demanda­
vcftibus ut celebraturo aftabant · Patres infu­
ta erat , emendarentur . Erant in concilio Sc
lati hinc inde in fubielliis chori (edebant. Le­
alii pleriquc magiftratus ordinarii, promotorca
gati vero regum Sc principum in medio ante
concilii & deputationum , qui a patribus ext­
faciem perfidentis humilioribus IcJious . Poft
entionem Sc confeâionem negotiorum afliduo
eos (edebant generales ordinum , magiftri ,
expetebant ; fedium diftributorei , qui quo
doâorcs , graduatique omnes Jc alii laccrdoquemque loco (edere oportebat dijudicabant ;
te«, fuo quilque ordine Cum patres aliquanprocuratores Sc advocati concilii , qui caufas
tifper (édifient , filentio fafto , diaconus dice­
publicas agebant; judices & procurator in can·
bat , Orate , quo dido omnes fc profternefis fidei > qui ea tantum procurabant , que ad
bant ad oOÙonem . Et mox iterum excla­
fidem pertinerent . Erant Se judices aliarum
mans dicebat , Erigite vos ; omnibus igitur
cauiarum complures Se auditores Rotz appella·
(urgentibus, ftantibutque nudis capitibus, prrti . Prsecognitores etiam caufarum mitituebanfidens alta voce orationem dc Spmtu lanâo di- E tur, qui cenferent qus privat* cauic efientad­
ccbat , qur incipit . Adtumus domine lande
mittendas Bc quo ordine cognofcende · Erae
Spiritus , Sic qua finita cantores antiphonam
przterea auditor (acri palatii cum poteftate au­
cantabant* Exaudi nos Deus , Scc. ftrf. Sal­
ditoris camere plenam juhidiftionem exercens
vum me fac. Gloria Patri , &c. Tum itcium
m omnes conciliares ■ Soldanus etiam aderat
diaconus exclamabat fecunda , Orate. Et cum
tanquam prstor & execqtor auditoris: de deni­
flens genibus aliquantulum cratient , iterum
que magiftratus omnes , qui in Romana curia
dicebat , Erigite vos : ftantibus ircrutn omni­
ci(c kfient.
bus aliam orationem fabjungebat pra'.iuens
dicens . Mentibus noftris quxiutnus domine,
Finit fnmmnrtnm c«»cilii Sifilttnfitttlictet fer^»Are. His pcraftts iterum omnes geniifi.Mcbant >
infttnum Tarriciaa» laMair·»* Jrara/r·* jt^J·
Sc duo ante altare flantes can*aba>r. iit miam:
Frtinfci 'PicctinvtMti cnrdiifdn icntnfh 4«··
Cum autem perventum effet aJ lo^um illum ,
fnlnrii mcccçi.xxi.
uli dicitur ; Ut domnum apoflolicum , Scc.
Tunc furgens praefidens cum mitra benedice­
DEO GRATIAS.
bat patres dicens ; Ut hanc iynodum &" on- E
nes gradus ecclefiafticos benedicere digneris,
iterum addebat , benedicere & regere
tertio
“ Sic finit mf. apqgraphum illius hiftbri·
benedicere , regere St coniervate dignens. Cho­
quod ex inftruibflim* Chriftianiflimi regis bi­
rus refpondcbat femper . Te rogamus audi
bliotheca na&i farnus. An vero plura reperiannos
Cum omnibus iterum procumbentibus
tur in Romanis codicibus , videant qui coram
litania perficiebatur . Deinde prziidens flans
intueri poflfant, Ac cum iis conferre, qur primi dicebat . Oremur, & diaconus , Flcdamus ge­
nos in lucem emifimu».

batur , re« ftatuendr approbantur hoc modo : A
Ca'isfi
in facris deputationibus aliquid decerne·I44j.
dum indicabatur a majori pane ; Prrfidente*
aliorum quifque in ίαο conventu illud firmabat
his verbis : In nomine fanâ« Trinitati* Patris.
& Filii, 8eSpiritus fanOti ego concludo in ta*
Icat fensentiam · Idem fiebat deinde in gene*
rail congregatione, ubi prefidens concilii prrfidentinm depueationam vota cognoverat , concludebatque nomine totius concilii . Oportebat
tamen illi ex'lege concludere fecundum perfi­
dentium vota, & non aliter: quod li noluiflet,
alius, qui juxta illam (ederet, per promotorem
concilii rogabatur . Et fi ille etiam recufaflet,
alius, Sc deinde alius, quoad inveniretur unus»
qui concluderet . His perattis cum temporis B
opportunitas aderat, publica (cilio indiceba­
tur.

C

<·« APo

i§4î

RirPOMSio Joanniî a Tuabbcbbmata O. P.

Qf*>m ·** apologia
w

eugenii

1943

p A p M

IV. άΓ·"

.
SIT* I» SUMMI PoMTIYICIS KT GKNE1ALM COMC1L11 POT1JTATI,

Ad Bafileenfium oratorem , in Florentina fynodo * reiponfio,
▼ivi voce , exhibita .
Jmmmtm

« TarrrcmiMM Damtnicanton, MK Jacri afaft&ci fialatii
ac f»ftca Janfti Xjfii frei^ftentm (ardinalna.

A «nte commemorata , non poffet tangi taâureprobationis, Ac coudeuukatioais, A nifi pariter
decretum Conftaatieafç de potentate concilii fu­
I. ^df^hlita ftdu kartfa »«* hart , fid dtper papam tangeretur J induxit primo loco aufirait.
II. ffauM*· faatifiti, it» diaiaa rafat «»*<; «'«.
Aoritates multa·, A rationes pro veritate prrtati decreti Conftantienlis, DeauAorttatc contliaaat.
cihi univerfalis fupra papam ; Secundo vrfus
eft per rationes pluses periuadcre quod prediâa
P R Æ F AT I O.
Îrima propoiitio Bafileenfium non debeat tangi;
otàitii, credo, fuperiori die, proveemo ejus prudentia ttuduit argumenta fol»cre, qu* fiebant ab aliquibus patribus inter
ftra lapientia , 8c humanitate , Revcrendiflimi patre·, fanâiiCnsam, 8c reiigtofam indeputatos;
­
Quod non portent ahc duc propotentionem fanAiflimi domini noftri, ac cele­
fitiones damnari, nec veritas translationis faâm
berrimum ejus defidertum ; Optat enim fanâifper faoâilfiœum dominum noftrum de Bafilea
fimus dominus nofter ficut plus pater , utpotc
ad Ferrariam habere firmitatem , praefata ill*
qui ia cathedra fedet ', qu* nullam unquam R propofitionc non damnata. Circa primumconhxrefim fovet , fed omne· bsrefes deftnth ,
lideravit dominus proponens quinque partes in
nafccntes errores de oscdio populi Chriftiani
decreto illo Conftantienfi edito de poteftate
evellere. Vult nibilomiou· hoc cum omni pace
conciliorum, fecundum quas primum articulum
A cantate, quantum tien poterit , adimpleri,
funm ia quinque partes fobdiftinxit. Prima par·
ea gravitate lervata , quam faoâïtatis fu* cirillius decreti Conftantienlis elt, quod ipfafynocumfpeâio materiam fidei novit, pro fingularidus in Spiritu fanâo legitime congregata, de
generale concilium faciens , eccleGam catholi­
fate ceifitudinis fu* exigere. Inftitait propterea
ejus fanâitas de coutroverfia fuper reprobatione
cam reprefentat. Pio hujus partis probatione,
induâa eft epiftola illa domini Martini, quam,
quorumdam errorum Bafileenfium inter deputa­
approbante univerfo concilio Conftantienfi edito· orta, coram prudentiflimis circiitnfpeâionitam , ad Germani* prelatos direxit , in qua
bus veftris, pro utraque parte agitari rationes )
A hoc marirne circa propofitionem primam in­
inter cetera interrogatoria , qu* fienda inftitait
ter tres ilia·, qua· Bafileenfe· intelleximusdecaptis heretic is fufpeftis dc erroribus damnat»
claraffe veritates effe fidei catholic* , cujus te­
memori* Jo. Wichlef ÿ A Jo. Hplt jubetur ut
nor eft .
C hcreticui talis interrogetur, utrum credat, te­
neat , A afferat, quod quqdlibet concilium ge­
nerale, A etiam Conftantienfe univerialem ec­
isitas de poteftate concilii generalis
clefi am repnrfentet.
univerialem ccclefiam rcpmientantis fu­
pra papam, A quemlibet alterum , declarata per
Conlrantienfe A hoc Bafileenfe generalia Con­
cilia, eftveritas fidei catholic*. Audiviftis jam
RESPONSIO AD PRIMUM
heri fapientiihmum virum , & celeberrimum
patrem, dominum meum fingulariftimum , qui
ASTICULVM.
more fuo fapientil&me, 8c ampliliime partem
illam fulfit , quam gratia illuftrioria veritati·
habende , defendendam fufeepit . Ut i nam tam
£ro ampliore claritate veritati·, quam pro fulimitate auditorum , alius quam ego inftitutut fuiffet dignitate A auâontate major , perI. Ctatiiiva tk n csatr«t<r«m ,
fpicacior ingenio, 8c locupletior fa pient ia ; qui p
psn/jfirx »·» tft, /qjirmiua» diti ·«»
tant* rerum amplitudinis latisfacicns, diâi· per
II. Csugretari· p»r ?mm<« XXUL ftBa Ctaftaati*, m· rea/rerieu/^M aliii daahai Âtdiratiit
eumdem clariflimum A rtverendiflimum pa­
trem & dominum, plena rcfponfa dedi flet. Ve­
fjaada» ltgitia>a» nafiirait , «r «wwrprum quia ejus mandatis me parere oportet, cui
It» tttltfia» nfrafiatatHt.
omnes jure divino caput inclinant , refponfioIII. Kfritéi illa tatMàta um fait , tai alia daa
nem banc de ejus confifos auxilio , cujus vicataatradiatnat.
riatem defendimus, A principatus honorem cum
IV. CtatUia» itatralt aaivftfaltat tttltfiaat nomni humilitate, A reverentia» A fubomnimo­
frafratan ata dititar, fi ialtgrn» CT fltaaria»
da comâione fanâilfimi domini noftri,A fupporat» tfi .
ratione pia omnium reverendiffimorum patrum ,
V. latrgn» tr fltaariaa» taatili»» aaaada vtn
dc dominorum hic esiftentium, rem iptammihi
txifiat.
qeputatam aggredior. Diftinxit autem . pr*faVI. Cti^rtiatit aalla taaaaita , Rsasau» psurf/Ttus dominus ( fi bene teneo ) aâum fuum in tres
p^r *fi* ***’**'/*1*» tttltfiaat rtfrafeatart
articulo· principales: in prim·· enim arbitratus
quod alla prima propofitio Bafileenfium, parum
vn. Dtfiairt faU dttntaat iUad, Cufiaatitaft ,

SUMMARIUM.

N

V

ad ve-

*♦»

a- -e
CftRirn

1943
,N concilio Flobbntino ad Baiilbbmsbî
wriMrm/4M «4rW«M prriaMt , *mmm.a XXXIV. Frafrrw aevrtSieuii frtttPfug
Vin. CmtAIm· fUMMir, Agitim* apefteiita audfu·
retate rovrqpfM» ,. babert pettftatem a Cbrifiu
immediate·. nex eft UmtUtthtbetitafiddl.
IX. Tapa indubitata ia naàlie perfenalitrr axifien-

1944
■— ■

wr 4JE»fe «£.

XXXV. Tetalitat Ktltfit multiplex.
XXXVI. JQmW, , 9* fuemedeppa fraterne W.
rigendni fit,

XXXVII.
9* febuendi petefiat , jw«mWa
r^<»frr » &" fatmdettbeu emaibut iielligunr rel­

atùae j fed peatiftx fitn appnfiaan ceacilie,
lata.
aaiverfa decernit.
XXXVIII. In teacdie , pfia petefiatt patrei décréta
X. Qaamedn fyaedatfiarnat, dtfiaiat, pmmacier,
eendant.
tP cradtmaet.
XXXIX. Spirituml'ttSm
sr r»j<XL Siae papa aa8tritate, rtttmUira tnagregari,
rtnt > }··«·Α· iateUigatur ,
net fnidpiam ia «« deccrudaari prtefi.
XL. Clavei ecclefia pemede 4j
9* raram
XII. Papa légitimai, aedefia ratkaUcaeapat efi, tr
fucceffiribai Cbrifini Merit.
fapemam ia Ula aa&eritattm baket.
XLI. >4φ«Α··ΐ/«nu. 14. f. i. t. fuedcumpe da
XIJL CeatiUnm aaiverfale , patefiatem taken a B
Tetre clavtt atcipitmt, <T ecclefiam fignifi&nte,
Chrifie, immediate faifam efi.
» explicantur.
XIV. JEr repgnat articala fidei , mit naam fan­
XLII. Λ(Μ Tetra tantum ut fiugnlari prfe*, dadam ecclefiam.
te r< clavium tiStritii , fed i» ee ftrttijtri.
XV. »(e«i cwgregatnai fpaadaÜ etclefia , fideliam
but y·/ , 9* nniverfii palatii ia ecclefia Dci
emaiam regimen immediate tammifit.
fat mil » y«M ia parttm fdicitndimi ful\ vera­
XVI. Tttnfdi, tpfnccefferikui, uaèverfdittr ,tp
ret ·
indifiiade dixit Damiaai > pafee rvei meat .
XLI H. Tafce evct meat , aaa tantum Tetre , fed
XVn. Ecclefia regimen meuardricnm , (T regale,
t/at fuccrjerikm, CT aim ia partem felicitndinit
a Ckrifir infiitalnm efi.
•pi evecandù , didam efi.
XVin. Spciti reginùah prlitta ectlefiafiua immnXLIV. tyturiMeram rrrM efi, dite» , apudfater.
rektlii efi,
detei nullam efle abfelvendl fatuitatem.
XIX. Ecclefiafiica bietarekia , ad exemplar culefiii
XLV. Harttki tT fcbifmatici , net /<«rrt nttfiJ.
fermata efi .
■wrr pefluat.
XX. Hnlla mtefiat a Cirrifie ecclefia, aat generali
XLVI. Uaiverfale cemUium pttfiatii anderitatr,
temilietribaitur, jaa , fiemaae pnatifice mediaaftp***· peatifice fapriai effe aaa fenfit ^iugnftire , neanaferatar, fêi bierartbaO·primai efi in C
nui.
teca hiérarchie .
XLV1I. Judicium per papam, 9* puni univerft
XXL Cencdiaram uarverfaBam aatfaritat, fp epead
"défia fimnl habitum, ia que diferat cam paaceavecatieaem, 9* faead aderam rebar, cr fitfit per ppa» fade .
mitatem, abapefialita fedii anderitate immedia­
XLVIIÏ. Dti tT papa ceufifieriam idem efi , fient
te depnden.
epifcepi » V ή at vicarii : idea nullum majui triXXU JnrifdiStieme petefiatem , a CbritU immé­
banal ia terrii invenitur.
diate apfieii alii neu acceperant , fed mediante
XLIX. Dejudiciaeiapeteftate, apefielii, tpifcepiify
Vein.
peibperii ama.km a Cierifie tradita , Hiereuyni
XXIII. ^dpefielit atiii Cbrfiac immediate fnbditet
ftnttntia txpicatur.
nan dedit.
L. N·* emma tccltfia membra ilavti babent , fed
XXIV. χκ Uli! ebrifinm papulet immediate diepifcepi CT preibjftri.
vefiffe legimm.
LI. Clavti fecundum plenitudinem petefiatie ecclefia
XXV.
petefiuem alifnam , etiam limitatam
Atctpit ia Tetre , ta/ai ftemaaui patf. fncctf.
cenealiffe.
fer eft ,
D
XXVI. Date ped apefieli furifliffiemi ptefiatem,
L1L Cbrifint deuavit apHalit , at ipfi Terra
fient erdtnii, a Cbrifi, immediate receperint, mm
reatar,
tamen cencedendnm efi, pU
pmlati ecclefia
LUI. Tartaa apafielat annet can Ttfn pattfiattaa
eamdern pottfiatem nen a Chrifie immediate fna Cierifia accepiffe, ytaueade iatelliprar.
fcipnet.
LIV. Tr· aeaaidat, CT pa anai^at elavet Tttrat,
XXVII. ■Jnrifdiftieni 1 ptefiatem , mediante Rema­
aaa vtlati pnearartr, trfjadicai^ accept.
ne pentifice Chrifti in terni vicane , palati eccle­
I V. Titrai ΠΤ tjat faceeffarti, ia patefiate jarifdi·
fia accipiant.
dienit, eettrii ataaihu , etianfinal faa&ù, aaXXV IU. Tapa pincepi tr menarcha eft in ecclefia
tectllaat.
pincipatn.
LVI. Caprt 9* piacept alili iafiaaai, ia rata ta*
XXIX. Eft nrimut in mdinepalaterum ecclefia, cr
part ecclefia Titrai caafiùatai eü .
·» ce refidet plenicade pecftatu .
LV1I £< verkii aflava fyaadi, aaa kakttar eaaci·
XXX. X«M4*4 ecclrfia, aliarum ecclefiamm ·βρχί
han a Dea iamediare patefiatcm aceepijit, tac till
tft .
tanveaira jaad daaiiaai Matti. 18. duit , aP
XXXK ,41 unitatem ecclefia refurrietu. faod ,m- £
fnreiar dea vtl tnt caagrtiati, Vr.
alum palacerum ptefta, jnrifdidiemi, a fiema
LVi!L fnpffiplitat erraadi ia fide, y armada caacin» pntifice derivetur.
liii,
ifaemade papa eaanaaiat.
XXXiT. Date aued ecclefia palati /urifdidiemi p,.
LIX. Πμμ cnnfirau^ai ia gratia , Ramant pat.
teftatrm a Cbrifte i^mtdiate fnfeipereat, neu ta­
a<m cenfirmato, patefiare pafiaatiar aaa efi.
men fe^uitnr fued cem.tinm un.verfale a Cbrift,
LX. geata virgini , patnvic apafialii mni^ai 11.
immediate auderitatem h^nt , cui etiam papa
f atari. clam regai cularam noa nmnifit Deai.
ebedin teneatur .
LXJ.
rtiam papa . ia bit pa fantfidei,
XXXIII. C·*» Mu th. 16. Cbnftui dicit, dic etcle.
nàiverfali eoacifi· rtedire teneat nr.
fia, nex naiverfalem ecclefiam difprfam , ane in
LXIl. Cute ilit geaeralii, 9* aaiverfnlit et défia de­
tenirtgatam , fed palatum pimipalurr
crete Λί fi^te eapeffe fpedantia, ρΛρΛ aaepeffl

tr ttc-.pert tea:tar.

LXIII.

-

A.J.Ï.Î
.

______ 1945

RispoiiSio Joannis a Turrbcaemata Ο. P.

f w * LXIII. Γμγ>7ι4 nniverfalia ata Aaet.wprivilagiaaa A
Cntirri·· ;®d«r·/M*G ·β·νττ4·Λ».

t4ff,

L.XIV. Detrtte gterrata fatUii it fit iefinitnti,
ftr apeftal. ftdeet fnbate, (Tfnfiratata, triant
Tape tbtiirt ttatler.
LXV. Si afaftalita ftitt ant tttltfia Catena free·
it (tntraiidt, iefimtiaui aftfitlica ftiii t ftint
f«4« iterate i»jufcu*t»t jpatialit rMfrtfgfi·.
wi fareeieaa v·.
LX VI. Ictlt^ UftuM trrart »·» ft tfi.
LX VII. Sala Tapa , fatrihu ani-vtrfiet ie taatilia, ie fiit itfiètttiti , taatraiieentt , jniiiit patine fyttii fM· [aline Tape fianinnt tflu'
LxVJII. l/fc it fiit agiter, Tafa tpifcafntnt jniicinnt rtjnirtrt teaetnr.
3
LXIX. Sfaint qnandaent nta/ar tfi Tape.
LXX. Httlaratiaaiini it fiit ak univerfa [pun­
it , per iperta [anil a [triplera , ant fanSarnna
fatrnea teftintaaia unanimiter faOi» , fi Tata
akeiirt renuit » velari berttictu ttetHit fukiitnr.
LXXI. Tape i» tanantm lata [terentia inditrt
pattft.
LXXII. Cttiiitat fafra Tapant ratbtHtena , a»/.
Utt peteftattat kaket.
LX.X.UI. Tape in cafe berefts tanrilia fnbiitnr .
LXXIV. Décrirai» Caaftaatienfe , ^n»i ^niliktt
etiant Tape, eencilia generali ie bit , <»4 perti­
nent ai exlirpatianeat [cbifetatit , tkeiirt tenea­
tur, »·» Itfniter eetvtrfeJittr, fti it ill, ttnt- C
pert tantum.
LXXV. le cafe univerfalit refarmatiaait, Tape it
baneftatt, eee eettnt it etttjfitett nneilia tkeiirt tenetur .
LXXVI. Detrtteettoeiiiii nectfiitatim tatrritivant,
fen tt&hetnt intpartaei ttfftHe Tape, Jcrip te­
rit t&“ patrihai repugnat.
LXXVil· Ctetihaet gtetrtltf extra tefnut bereft t »
Tapant iniukitatnut net ieptnere, ett judicare ftefl .
LX XVIII. Difpeufafr Tape efi, eChrifia [nfer ettltfitnt cruft it nt η 1.
LXX1X. Inferior fuperiarem nan juillet.
LXXX. ξ·»4ΐ· ftetif. ftiet Dtet fuprriareft, ce­
lui (P"[ervui eft .
D
LXXXI. Tape/eiirientfibi Dem refervavit .
LXXXII. Tape ftr fingulartm daviam frxragati<*4<n , tariui "deft a fundamentum tfi .
LXXXIII. Tape univtrfalit tai:fix fftar CT niter
a thrift a it Tetr» fnftitutui eft .
LXXXIV. Grr* pefterem mo» ivrrigit,
LXXXV. ^om4»mi fantif. ietrktnt neivtrfnet , fri.
mttext ttett, Tttri fecctfer, tctlefie ftiei ctftt, fiitlieiM ftttr, iallor , f-tftor, rtUar , in
Tetre e Chrifto ieftitetei eft.
I XXXVI· T.tft ftr ettrttl: feciJttena na» iefitit tf]'t
fuftritr .
LXXXVli. Cter tx fu λ ftrtitteit in bereft 4 feri/iliclianii Jeferiarittte </·ό ctiiat .
LXXXVIII. Teftaret mtli , refte tttieit i«t»tu, B
a'.’iiriexie nan [ett.
I.XXXIX. Ktrittt fiiti rttba/icx eoa eft , ^exfeelii
jfoitalicx ieterreiettiati ctntreiidt.
LXXXX. Tepe iepceeeint tan eft , etfi imetiaenrt
etaftfilatt referreAt>a’ui ttclefit, twiliartftreiere valenti , fe appiatt.
LXXXX1. Initrrigiëiurtt ia fafa tttitfitte ftanialirjtntt , eoa jcntpt' itptfititeit taefit fnjficitnt
eft .
LXXXX H. Ttpa ttntxm pra etttfi ftriftt [nieftt ,
jaiitari fiteft, <7* olittr iietre t trrer, tfi .

1946______

LXXXX1I1. Tape tantra tttltfie eeiverfalit fittu- A“ H M teat fat>enti , htittaiaat fine tfi t ftirtfifitainat. c
T(m tanttn 4 ii a fatilia iUt jaiitaniat tfi. **7'
LXXKXIV. Tata -vtltai itfatrt fietel enutt tfi[fpet , ant fintiiia fattrt » ftt a attritatt ant
[χηββτηη» fatrate feattatiit fn»t itnia, ant tan­
tra fiatatnnt univerfalit ttdtfia > agtrt teat eat t
fafiiateiai ate eft,

T^icimu· ia primis quod pars hujucdecteti

I J aoa poteft habere rationem veritatis catholies fidci i primo quia > nt esploratiflimum eft,
quod D. Baitnafar in fua obedientia , Joanne·
XXIII. vocatus , cujus auâoritate congregatio
illa faâa eft & legitima ede deferibitur , luerit
fu mtn us pontifes in ccclclia , verus Chrifti vica­
rius , caput lauâe ecclefi» catholica , non ha­
bet eam certitudinem indubitatam apud om­
nium fidelium animos · qualem veritas catholi­
ce fidei imporcat. Nihil enim certius fide, ait
Gregorius iuper Lzech. £t ut etiam ait Auguftinus. Nihil cftcertius homini fua fide. Secun­
do, quia quod obedientia prefati Joannis XXIII.
que Conflantia congregata , prefatum decre­
tum ante uaionem ecclefia edidit , iola prater
alias obedientias legitimam fynodum uaivcrhlem coaftitueret , & Chrifti univerfalcm ccclcfiam reprsfentaret, acn habet certitudinem catholicx iidci ut manifcftum eft. Tertio quia il­
lud non poteft habere rationem veritatis catho­
lica » cui in ipfa unione ecclefia , due alia
obedientia, Crcgorü fcilicet & Benediâi apertiflimc, in plena congregationecontradivcrunt,
& eorum contradiâio fuit acceptata } contra­
dixit in primis dominus Gregorius in fua obe­
dientia vocatus, verum Romanum pontif. ver­
bo & feripto feaifcrcns, parti illius decreti: in
qua dicitur quod congregatio patrum , qua fub
obedientia Joannis Conftanux convenerat , fi
legitime congregata eflet , generale concilium
faceret , ecclcham catholicam reprefentans.
Quare ut clarilfimmn eft ex gcftis illius concilii,
mittens idem dominus Gregorius poft oratores
fuos ad Conftantiam, committit eis , videlicet
domino cardinali fanâi Sisti, & domino Joannt clerico patriarche Conftantinopolitano , dc,
domino archiepiicopo Trevercn.fi dc domino
comiti Palatino , 8c domino Carolo de Malateftis, auâoritatem congregationem ipfam Conftantir , in quantum perferenitatemregiam, de
non per Balthafarcm fe nuncupari facientem
Joann era XXIII. vocatam, vice fua convocandi
dc auftorixandi in generale concilium , remota
tamen omnimode diâi Balthafaris prefidentia
A' prrfentia ab eifdem, &*c. Verba funt forma­
lia bulls data: auctoritatis pre fatis oratoribus ,
qu» inferta eft gcftis prxfati conci! i. Quod au­
tem hac verba &t gefta damini Grcgoiii prae­
fato decreto Conftantienfi contradicant, manifeftum cft. Contradixit prrtcrea eidem decreto
obedientia dominorum regum 8c principum ,
qui Petro dc Luna, Benediâo XIII. nuncupa­
to , tanquam vero fummo pontifici adherebant .. Nam ex gcftis ejuldem concilii patet ,
pro eo quod tenebant praefatos patres Conflan­
ti» congregatos, non facere concilium univerfale, nec ccc!citam catholicam reprefentare volue­
runt , juxta compaâa in Narbona cum bona?
memori» domino imperatore Sigifmundo ut no­
va fieret ab ecclefia per cos concilii convocatio ,
ficut dc fadum cft . Ex qua hora tantum cum jam
omnes

.

1947

IN CONCILIO

FlORBNTINO

AD

BaSILEINSIS.

1948

omne* tre* obedientia fimul client * habita eft A da veniat dc congregatione illa patrum tempo- Γ
An ko certitudo te fide* apud omne* , univerfale eoore fchifmatis Conflanti* , fub obedientia diâi q
CHCMTI
Joanni* XXIII. congregata: clariffimom eft es
njs»410· cilium Conflanti· celebrari, tc ecclefiam reprasjam diâis, quod nullo modo poteft habere ra­
fentare catholicam . Quare cum fuerit dubium
tionem veritati* fidet catholic· , oec comrnntempore fchifmatis, apud quos vera ecclefia ef­
fet * quam fupra cathedram Petri Hier, dicit
ni» opinioni* omnium catholicorum · Quo­
niam quidquid fit dc fide aut opinione pa­
efle fundatam;, in c. quoniam vetus oriens . te
truas t qui prsfatam declarationem ediderant*
in fedi* apoftolica radice Auguftinu* dicit conpatrer tamen dr principes aliarum duarum o·
ftituram, iac. pudenda. »4.0. >· non poteft di­
bedientiarum * fcilicet Georgii Se Bcoediâi »
et ad veritatem catholic· fidei pertinere con­
ncc tenuerant pro tunc , nec adhuc vivente*
gregationem illam fub obedi en na diâi Joan.
tenent, quod congregatio illa patrum , temXXIIL Conflanti· congregatam pro tempore
Kore fchifmatis fub Jbanne dido ΧΧΊ1Ι. Coaillo, quo profatum decretum de poteftate Conci­
liorum edidit, concilium tacere generale, dr ec­
antic celebrata* potcftatem a Chrifto habe­
ret immediate » cui quilibet cujufcumqne di­
clefia m catholicam reprsfentare » fine infupporgnitati* esifteret * obedire teneretur . Quibat
tabili fcandalo aliarum obcdientiaium . Unde B
]
quod dominus Martinus dicit ia epiftola alle­
rebut fic esiftentibus « temeraria plane nimis
& icaodaloia prefumptio eft definire decretum
gata per rcverendiffitnum dominum meum * re­
illud Confiant!· , in hac parte ad veritatem
te renaum eft non ad tempus fchifmatis , pro
Suo fola obcdicntiajoan-Conflanti· conveniens
catholice fidei pertinere · Temeraria quidem
ccrctum illud edidit * fed ad tempus in quo
diffinitio * qu· nec auâoritate nec ratione cer­
ta probari poteft ; fcandalofa vero quoniam fi­
omnes obedientis pro unione oeclelic facienda,
cut per primam partem decreti, dur ali* obe­
fimul convenerant. Eft prrtere» hicconfiderandum quod diâum domini Martini, in quo ait
dient!· concludantur fuifle fchifmatic· , per
c. (cire debet. 7. queft. 1. Sc c. Non vos. *3.
concilium generale ccclefiam univerfalem reprefentare, accipiendum eft dc concilio integro li­
queft. J. tc per c. pudenda. & c. fchifma 14.
qu. I. Ita per fecundam partem de hrreli con­
ve plenario, qnod id dicitur efieei decretis con­
vincuntur iofeâ·, per c. fi qui presbyteri, dicilii Antiocheni, te csdift.xvii. per totum, in
quo auâoritate te affeofu Romanus pontifes af­
ftinâ. 81« te c. arreâa. te c. alienus . 14.qu. 1.
Vifo jam te clariflime demonihato » partam il­
fuerit : cum enim dicat Auguftin. in fennone
Î[uoJam apoftolorum Petri tc Pauli , quod fo­ C lam decreti ConiVntienfii dicentem fyoodum
us Petrus , cui fucccdic Romanus pontifex in
habere poteftatcm immediate a Chrifto * nullo
plenitudine poteftatis * inter apoftolos totius
modo dicendam efle ad veritatem fidei catholi­
ecclelic geftet perfonam . Nulla congregatio *
ce pertinere , in’elligendo illam dc congrega­
canonico Romano pontificeexdufo, dicendaeft
tione illa, qu* Conflanti· tempore fchifmatis
eccletiam univerfalem repr*ientare. Quare beafub diâo Joanne XX11I. convenit . Reliquum
liflitnus Cyprianus in epiftola, quam ad lapio*
eft oftendere quod etiam accipiendo partem il­
fcrlbit * qui a Romano pontifice legregati, no­
lam de fynodo univerfali legitima te indubita­
men eccleli· fibi aferibere przfumpferant , ita
ta , apoftolica auâoritate congregrta * aon fit
dicit * dominus nofter , cujus precept a intueri
veritas fidei catholice , quod talia potcftatem
debemus te fervare, epifeopi honorem te ccdeimmediate habeat a Chrifto * cui tec. Quod
fi« Iu» rationem difponens* in evangeliofic lo­
multipliciter oftenditar, Ar pritno ei gcftis* &
declarationibus fidei in ipfoConfiantienfi conci­
quitur* te dicit Petro j Toes Petras te fuper
hanc petram sedificabo ecclcfiam meam i infra,
lio , faâa unione ecctefi· » eonclufi* : Legimus
cum hoc ita divina lege fundarum fit , miror
enim in primis in geftia prefati concilii , quod
quofdam audaci temeritate fic mihi feribere vo- D cum dominus Martinat eleâus fuit in Roma­
iuifTe, ut ccclefi· nomine 1 iceras facerent, quum
num pontificem * amplius fynodus non eft ufa
ecclefia in epifeopo te clero * tc omnibus flati­
nomine conftituentis * aut diffinientis. fed ipfe
bus fit cooftitata. H«c Cyprianus, tec.
dominus Martinus omnia* fynodo approbante*
Qua parte lit illuftrata, non effet jam opus
ftatuifle te diffinivifle deferibitur » morem in hoc
ceteras prsfati decreti partes tangere, quoniam
iecutuapredeceflbrum fuorum , qui five in mate­
dcmooftrato non efle veritatem catholice fidei*
ria fidei, five in materia fchifmatia, five refor­
immo nec opinionem communem omnium fide­
mationis ccclefi·» foli in conciliis univcrfalibus *
lium ·, Patres Conflanti* fub obedientia diâi
auâoritate propria ftatuifle te CententiaiTe le­
Joanais XXIIf. congregatos pro tempore * quo
guntur , ficut ipfonjan conciliorum gefta in de­
declaratio illa dc poteftate conciliorum fupra
cretalibus, Clementinis, te estravagantibu* inpapam emanavit , fuere concilium univerfale *
clufa , clariflitna lucedetnonftnmt . Quod plane
eccleliam rcprslentare catholicam , illico ruit
minime per tam gloriofos te doâoa Romanos
omnis auâoritas tc firmitas faâr declaratio­
pontifices attentatum fuiflet * nec ab ipfia uni­
nis ) quoniam justa beati Auguftini feotenverfalibus conciliis univerfale non a papa * fed
tiam ad Hieronymum * fi dabitatio ant falfi- E immediate a Chrifto auâoritatem haberet in
ta> ad feripturav ianftas admifla fuerit , nil
his, qu· funt fidei tc fchifmatis , te reformatio­
nis ccclefi·; te pouffimuns cum illa infallibili*
firotcâo in cis remaneret auâoritatis . Nihiominus ut ad omnia, qnr taâa funt per do­
tate judicii te fuperioritate , quam ajunt * auminum arguentem plena detur refponfio , ad
âoritatis . Si enim ecclcfiaftici exi. in facta
fcriptnra ipfe Spiritus fanâus , ia medio feaam
«Itas etiam partes prxfati decreti * confideratione noftra tendamus . Dicitur autem ia fe­
prohibet addifeentem loqui, quanto magi* procunda parte pr«didi decreti, quod fynodus ipnibitum effe credimus * utpote omni reprenenfa habet potcftatem immediate a Chrifto * coi
fiooe digniflimum, ut quisjodicio, auâoritate «
te poteftate inferior , in medio congrega tissais
quilibet cujufcumque dignitati* , etiam fi pa­
pulis eaiftat> obedire tenetur. Hrc autem de­
fenum totius ecclefia * diffiniendi & fla tuendi
clamatio cum et ipfa verborum forma* accipicnfibi aftumat fuperiotitatem te principatum ?
Coneil. General. ToDi.XKXI.
Ggg

1949

R1SPONS1O JoANNiS A

Cum autem blafphetaiam eflet dicere , apofto- A
Ammo
Cm,isti beam fedem contra divinam prohibitionem ,
hunc in ecclefia tanto tempore fibi uiurpaife
ftatuendi &.* diffiniendi auftoritatis principa­
tum , qus ut in c. arreâa. X4. q»»ft. 1· per
Dei omnipotentis gratiam a tramite apoftolicc
traditionis nunquam errare probatur ; ex ipfa
pradica concilii univcrfalis apertiflime colligi­
tur, quod facra ipfa fynodus Conftantienfis ex
omm parte Chriftianitatis colleâa, non tenuit,
ficut nec tenendum eft , ad veritatem fidei ca­
tholics pertinere, quod exiftentemeccleiia uno
& indubitato Romano pontifice fynodus univerfalis poteftatem immediate habeat a Chri­
fto. Si vero dicatur quod etiam fynodus legi­
tur (latuere Sc diffinire, fententiare
condcm- B
nare, ficut patet ex multis capitulis in decre­
to, rcfpondctur pruno quod hoc legitur faftum ,
quando papa non fuit perfonaliter conciliis univerlalibus prsicas . Secundo quod hoc facit ip­
fa fynodus non auâoritate quam immediate
fufcipiat a Chrifto , fed auâoritate Romani
pontificis, ut dicit S. Thomas : cujos verba , m
tractatu contra · impugnantes religionem , lunt
qus loquuntur . Sancta patres in concilio con­
gregati, nihil ftatuerc potuiflent, nifi auâoritate Romani pontificis interveniente : line qua
etiam concilium congregari non poteft . 1 Ixc
fanftus Thomas , ubi nota quod fandus ifte
vult quod auâoritas paps , non folum rrfpiciat convocationem, fed quod patribus congre- C
gatis potcflarem tribuit diffiniendi &: ftituendi . rrsterea hoc idem notare in c. ita vide­
tur 15. quzft. i. Ubi dicitur quod fumrnz iedis pontifices , cinonibus a fe vel ab aliis lua
auâoritate conditis , reverentiam exhibent , Λ.'
cis fe humiliando , ipfo? cuftodiunt , ut aliis
obfervandos exhibent . Et manifeftum eft quod
dc canonibus univerfalium conciliorum loqua­
tur . Ceterum ex hoc iplo quod fynodus univerfalis auâoritate Romani pontificis canones
condit , ipfe Romanus pontifex , utpote to­
tius ncipub’. Chriftianr princeps , conditor di­
citur canonum, ut cx eodem c. colligitur . Ce­
te rum quod fynodus univcrfalis abfente papa
audontate ejutdem Romani pontificis princi-D
palitcr diffiniat, & fententiet, accipitur manifelle cx concilio Chalccdonenfi . In quo fandi
patres congregati , in fententia data contra
Diofcorum , ita dicunt. Sanftiffimus A: bcatilfitr.ui archiepifcopus magnz fenioris Romz
Leo, per nos & per przfentem fynodum nuda­
vit tum , tam epilcopatus dignitate , quam
etiam omni faccrdotali officio , fimulquc eum
alienavit a mimfterio facrofanâo. Clarum eft
autem quod papa in hoc loco non nifi ratio­
nem, live habitudinem principii influentis auduritatem ipfi fynodo importare poteft. Unde
in cpiftola quam fuper condemnatione ejufdem Diofcori prrfati patres imperatoribus Va­
lentiniano &r Martiano fcnbunt , ita juxta E
translationem , qur habetur in libro IhJori
iumtnorum pontificum , dicunt. Magna fyno­
dus fecundum Del gratiam & veftrx pietatis
fanftionem congregata in Chalccdonenfi civ.tate, 8ce. Sequitur , Nos igitur confidentes &
umvcrfo orbi fad* tempeftatis caufam inqui­
rentes . hiipifmodi rei auâorem competimus
Diotcorura epifeopum, quapropter & quia dam­
natus )»m erat a ledis apoftolicz epifeopo 1 eone , cujus auâoritate fulti & nos omnes confona voce damnamus . Praeterea quod pars

Tvrrecrbmata O. P.

1950

decreti Conftantienlis dicens fynodum immediaNNe
te habere a Chrifto poteftatem , Bcc. non con- Christi
tineat unitatem fidei catholica?, manifefteoften14]«.
dunt duo articuli fidet in ipfa fynodo Conftan·
tienfi diliimti , qus omnia habentur in epiftoJa decretali domini Martini , nuam univerfo
approbante concilio edttam prclatis Alcmanias
contra errores Wicleviftarum Joan. Huff* dire­
xit . Prunus eft , quod papa fit caput ccclclis
catholice . Secundus qui inter interrogatoria
head* hatreticis continetur, eft : quod papa
canonice cledus habeat auâoritatcm fu premam
in ecclefi*. Quod autem primus articulus przfitu decreto contradicat, patet inanifefte, quo­
niam cx hac propofitione Chriftianx fidei , quod
papa cil caput fanda ecclefix catholice habe­
tur , quod babitudo pape ad univcrlam eccleliim, & per confcquens ad univerfale concilium
illam reprxfciHJns, fit habitudo capitis ad cor­
pus: fed lie eft , quod corpus non nili median­
te capite recipit influxum virtutis fenfus Cv mo­
tus , ut communi; hibet dodirina . Unde bea­
tus Ilidorus libro x. etymologiarum dicit, Pri­
ma pars corporis caput eft , datumqiie eft illi
hoc nomen eo quod femus Λ: nervi inde ini­
tium capiant , atque cx eo omnis vigendi cau­
fa oriatur, ergo cum hoc articulo, five diffini­
tione fidei, quod papa fit caput eccleiia· fande
catholice non poteft itare quod fynodus corpus
ecclefix icprvicmaiis, non mediante papa, led
immediate * Chrifto poteftatem regitivam &
motivam lufcipiat. Confcquentia nuttflima eft ,
dc notum antecedens per proedfum. Quod vero
fecundus articulus prefato decreto etiam con­
tradicat , patet maniteile , quoniam !i a cunitis fidelibus indubitat* fide credendum , quod
papa canonice cicttus habeat fupremam potefta­
tem in ecclefia Dei , de neceifitatc loquitur ,
quod concilium univcrlalc non habeat pote­
ftatem immediate a Chrifto, cui ipic papaobcdire tenetur, cum obedientiam interiores ex or­
dine fuperiorihus tantum debeant , nt m c. fi
ubcduntiam dift. yp &c· In bis omnibus dift.
:i. fi vero quis contentionis amator , dicat
quod hoc quod p*p* dicitur habere fupremam
poteftatem in ccclcfia non fit fimpliciter acci­
piendum rcfpedu univcrfalis cedetis , fed refpcftu tantum fingulorum przlatorum in ecclefia, animadvertat ne volens vitare unum erro­
rem altero involvatur . Cum enim ex fuperiori
articulo convincamur credere , quod papa fit
caput totius corporisecclcfiz , quia ecclefir fanCtar catholica- , & caput przftantius fit virtute
poteftatc, toto corpore ; necefle eft nos cre­
dere, quod pap* habeat fimpliciter poft Chri­
ftum, cujus vicarius eft , fupremam poteftatem
in tota ccdcfia , non tantum rcfpeâu fingulo­
rum , fed etiam refpcd 11 totius corporis ecdefiz . Quare in c. Nolite errare, dift. xi. di­
cit ‘Julianus papa : & in c. Bafilicas de conjufccrat. diftinét. 1. Gclalius papa, quodinapo- iws.tf.
ftolica fede , dominus totius ccdcfia: , pofiiit
principatum.
Amplius conformando hanc rationem oftenditur multipliciter ex aliis, quod pars decreti,
videlicet quod fynodus univcrfalis immediate
habeat poteftatem a Chrifto, non contineat ve­
ritatem . Poteftas quam dicitur lynodas imme­
diate habere a Chrifto aut eft eadem cutn poteftatc papali, aut eft alia ab illa. Non poteft
dici quod Iit eadem, nee quod fit alia ab illa; Ergo
fictitium eft dicere, quod veritas fidei catholics
fit,

1951

concilio

Florbntîno

N e o fit « quod fynodus habeat poteftatem immediate A
CKtrsn a Chrifto. Cbnfeqnentia eitmanifefta; 8c major
tu». exfuÆcieate divifione: Minor vero pro utraqnc
iui parte fic probatur ; quod eatm non pouic
dki primum , videlicet quod poteftas data ijaodo , fic eadem cum potefiate papali patet ,
quia tunc nulla Inperioritas attendi poflet ia
iyoodo refpeâu pap« ; Decretum autem dicit
quod fjraodi» habet poteftatem immediate a
Chrifto , cui etiam papa obedire tenetur . Si
enim par ia parem ratione paritatis poteftatis»
uon habet imperium ; multo minus fynodus in
papam , fi eadem fit poteftas utrinfque . Quod
vero non poflit dici fecundum, videlicet» quod
fit alia poteftas, 8c maxime fuprema a poteftate papali » patet : cum primo , quia repugnat B
fupradiâis duobus articulis» quos ad veritatem
fidei catholica » pertinere facra Conftantienfi
fynodo approbante dominus Martinus Conflan­
ti* declaravit : quorum primus eft ; quod pa­
pa fit caput ecclefia fanât;catholic*: fecundus
Îuod habeat lupremam poteftatem in ecclefia
*ei. Qjiod autem per luperabundantiam di­
citur in unoquoque genere , tantum unum eft.
Tum fecundo, quia pluralitas principatuum non
eft bona. tx. Metapbyficx . Quod autem bo­
num non eft , non eft credendum a Chrifto in
ecclefia fua inftitutum efle . Tum tertio, quia
ralis poteftas iupretna, alia poteftate pape da­
ri non potefti quia , ut inquit beatus Cypria­
nus, in epiftola ad quinque presbyteros , Deus q
unus eft & Chriftus unus, 8c una ecclefia , &r
cathedra una fuper Petrum voce domini funda­
ta; aliud altare conftrui aut faccrdotium novum
fieri prster unum altare , & unum facrilkium
non poteft. Quifquis alibi collegerit , fpargit ;
adulterium, impium eft, facrilegium eft quodcumque humano furore conftituitur , ut difpofitio diviaa violetur . Prxtcrca concilium univerfalc habere aliam fupremam poteftatem im­
mediate a Chrifto , a poteftate Romam ponti­
ficis, videtur elle contra articulum fidei , Cre­
do unam fandam eccleliam . Ergo pars illa de­
creti dicentis , fynodum immediate habere po­
teftatem a Chrifto , cui &c· magis dicenda eft
continere errorem, quam veritatem fideicatho- j)
lice . Confequentia nota eft ; antecedens au­
tem oftenditur ex eo quod unitas ccclcli* at­
tendenda eft neceflario inter aha ex ordine ad
unam lupremam poteftatem regitivam refpeâu
totius boni communis ; legitur enim cantico­
rum iv. de ecclefia, quod terribilis eft , ut caftrorum acies ordinata in unum , ut deducit S.
Thomas m 4. dift. 24. Oportet elfe aliquod univerfale regimen fuper particularia regimina ; quia
in omnibus virtutibus, fle artibus, ut dicitur in
primo Ethicorum , eft ordo fecundum ordinem
finium : bonum autem commone eft divinius
quam bonum fpecialc, 8e ideo fupra poteftatem
regitivam , qu* communicat bonum fpecialc ,
oportet efle poteftatem regitivam univerfalem E
rclpeâu boni communis, alias non poflet efle col­
ligatio ad unum. Et ideo cum ecc left* fit unum
Corpus, prima Cor. 11. oportet fi ifta unitas
debeat fervari, quod fit aliqua poteftas regitiva
refpeâu totius ecclefic fupra poteftatem epifeopalcm » qua unaquaque (peculii ecclefia regi­
tur, & hec eft poteftas papa, qui caput eft, 8e
reâor totius ecclefic ■ Unde g Ιοί. fuper illud.
Mate. i<5. Tibi dabo claves regni colorum : dicit »
3uod adeofpccialiter ligandi, 8c folvendi poie·
atem Chriftus Petro concept , ut ad unitatem

ad

Basxibbnsbs.

195a

nos invitaret; idetMtnim eum principem a pofto- ' 111 1
lorum conftitnit , orecclefia unum principalem
Chrifti vicarium haberet, ad quem diverfa memhra ecclefia recurrerent, fi forte inter le diflentirent . Quod fi diverfa capita cfiTent in ecclefia ,
unitatis vincula rumperentur. Cypr-in epiftola ad
Magnum dicit, Dominus infinuans nobis unita- ■
tem de divina auâoritate venientem, ponit & di­
cit, Ego dc Pater unam farnus, ad quam unita­
tem rcaigensecclefiam fuam, denuo uicit » Aerie
onus grex, Aunuspaftor. Quare S. Thomas tam
in 4. dift. 34. quam in traâatu de erroribus Gracorum, dicit quod, qui hanc fupremam potefta­
tem negant in Romano pontifice fchifmatici di­
cuntur, quafidiviforcsecclefiafticai unitatis. Sed
ponere quod fynodus univerfalis habeat fupremam
poteftatem datam a Chrifto immediate, aliam a
poteftate fuprema Romani pontificis,eftunitatem
pnefats ecclefic fcindere ; Tum ponendodualitatcmiupremarnmpoteftatum » cut quilibet fide­
lis teneatur obedire, manifefte eft rumpere'ordi­
nem, & colligationem totius corporis ecclefic»
ad unam fupremam poteftatem, ducis & paftoris
totius multitudinis Chriftiane . Quocirca beatus
Cyprianus inepiftola de unitateecclefia, adNovatianum loquensita ait, Quis ergo fic fcclerarus& perfidus ? qui fic difeordise furore vefanus?
ut aut credat fcindi pofie, aut audeat fcindere
unitatem Dei, reflem domini, eCclefiam Chrifti i
manet ipfe in evangelio fuo, & docet, dicens, ic
erunt unus grex, Aunuspaftor: A efle pofle ia
uno loco aliquis exiftimat, aut multos paftores»
aut greges plure* ? 8c beatus Gregorius concor­
dans in epiftola ad Rufticum monachum, ut ha­
betur in c. in apibus 7. q.i. ita dicit ; in apibus
pnocepsunus, grues unam fequuntur ordine liteiato, imperator unus, judex unius provinciae;
Romaautem condita duos fratres fimul reges ha­
bere non potuit; & cur hsc omnia? certe quia,
ut ait beatus Auguftinus in libro primo de nuptiis
& concupifcentia , natura principum amat fingularitatcm, A omnis poteuas impatiens eft con­
forms. 33. q. 7. quod autem.
Item arguitur fic , nulli congregationi fynodali ecclefia: Chriftus commifit immediate regi­
men omnium fidelium, ergo nulli congregationi
fynodali ecclefic Chriftus dedit poteftatem im­
mediate, cui omnis fidelis cujufcumque dignita­
tis exiftat, obedire teneatur. Confequentia pa­
tet; quoniam auâoritas regendi, A jubendi ma­
jorum, eft tantumrefpeâuinferiorum. In majo­
ribus liquidem eft regendi jubendique poteftas;
in minoribus, obfequendi neceffitas, in 5· Inhia
omnibus dift. zt. Antecedens probatur , quo­
niam foli Petro, A foils fucccitoribus ejus, ait
dominusuniverfaliter, Aindiftinâe; Pafce ove*
meas . Jo. 31. Super quo verbo dicit Theophi­
lus, & habetur in glof. quod finito prandio » commiltoncmovium Mundi, Petro commendat non
alii. Item Chryfoft ornus fuper eodem verbo, Bc
habetur in eadem glof. ita dicit, Prxteriens alios, fcilicet apoftolos, Petro de talibus loqui­
tur, eximias enim erat apoftolorum Petrus, 9c
os difcipulorum, 8e vertex collegii : unde, & ne­
gatione deleta , committit ei prxlationem fra­
trum. Si diligis me, prefide fratribus,& ferven­
tem amorem quem per omnia dcmonftrafti , A
animam quam dixifti politurum teefle pro me,
hanc da pro ovibus meis. Ecce quod uni . tantum
fcilicet Chrifti vicario, omnium fidelium regimi­
nis cura committitur . Ecce quod unus tantum
totius Chriftians rcipublicr princeps a Chrifto
confti-

»953
Aino

Ciuun

R IS PONSIO JOANNIS A TüMBCRBMATA Ο. P.

I954

conftituitur : etii ergo dubium « quod foil ifti tA âione fua. Turn tertio , quia cum ift* très fpc- \ it a a
Chriftus immediate poteftatem tribuit, cui qui­
cies regiminis ex oppofito diftinguantur , fimul C«xirr(
libet fidelis obedite tenetur ? Prcterea confir­
die in uno principatu non poflunt, dicente Ari- 141».
ftotele 3. Politicorum. Necefte eft dominans sue
mando hanc rationem , ad idem arguitur lie
unum efle, aut paucos, aut multos : fi fynodo
ecclefi* ; regimen conftitutum eft a Cbrifto
exiftente, ecclefi* principatus fupremus eflet amonarchicum, five regale , Ergo fuprema po­
teftas, 8t fupremus principatus, non multitudi­
pud multos, neccfle eft aicere, quod congrega­
ta fynodo & ecclefia, delineret eue regnum, &
ni alicui , ied uni tantum in ecclefia a Cbrifto
Romanus pontif, defineret elfe princeps ecclefi* ,
collata eft . Coniequentia patet , quoniam ut
& plenitudinem habere poteftatis , qu* omnia
colligitur ex S. Polit, in noc diftinguitur re­
fufit inconvenientilfima 8c abfurda . Prcterea
gnum , live principatus regalis , ab aliis fpeciebus regiminis, videlicet ab Ariftocratia , 8e
quod pars illa decreti dicens , fynodum habere
potcftatem immediate aChtifto, Ac. non fit vc
Démocratie , quoniam in regno principatus ,
8e poteftas fuprema eft apud unum: in Arifto­
ritasfidei catholic*, ficut luculenter oftenditur,
cratia eft apud paucos : In Démocratie vero
A przfupponitur, in primis cum bcatiffimo Dioapud multos . Unde S. Thomas in 4. fenten- B
] nylio libro de ecdefiaftica hierarchia, quod ec­
tiarum dift- 24· dicit , quod in regno tota poclefia noftra Iit ad modum hiérarchie a Chcifto
difpofita . Secundo prefupponitur cum eodem ,
tcftatis plenitudo, relidet aped unum: In Ari­
ftocratia vero non apud unum , fed apud plu­
qtiod hierarchia noftra formata fit ad exemplar,
live limilitudinem hierarchic cceleftis ; · unde
ses. Antecedens vero patet , auâoritate & ra­
tione. Auâoritate patet per illud Ifa. 9. fuper
etiam Mofi a dominodiâumoftExod.aj. Infpifolium David , 8c Iu per regnum ejus iedebit.
ce , A fac fecundum exemplar quod tibtmonftraglof. id eft, ecclefiam. Prcterea ex illo colligi­
tum eft in monte : Prcterea fanâus Joannes dicit
apocal. at. fc viditfe civitatem fanâam Hierufatur quod in cyangelio ecclefia , regni nomine
iepenumero deicribitur, noftro falvatorc dicenJcm novam defeendentem de coelo, fcilicet exemte, fimile eft regnum, 8ec. Ratione vero proba­
plariter , ut doâores exponunt'. Quare beatus
tur fie, ut S. Thomas probat hb. 4. contre Gen­
Ambrolius dicit : quod ccclelia eft imago cœle tiles c. 76. ita enim dicit. Nulli dubiumeftede­
ftium* £t beatus Bernardus lib. 3. ad Eugenium
bet , quin regimen ecclefi* Iit optime ordinatum ,
papam , clariflime inducit : fed lie eft quod in an­
ut pote per eum difpolitum, pçr quem reges re­
gelica hierarchia, nulla poteftas ad aâus hierar­
gnant , 8c legum conditores jufta decernunt. C chies perficiendos tribuitur defuper a DeoperfoOptimum autem regimen multitudinis, eft quod
nx , aut ordini, aut toti hierarchic , qu* non tri­
regatur per unum ; quod patet ex fine regimi­
buatur mediante primo illius hiérarchie, ut patet
nis, qui eft pax ; Pax enim & unitas fubditoex ipfa doârina beati Dionyfii ( ait enim ecclefi»
rum , eft finis regentis , unitatis autem caufa
hierarchic lex divinitatis fanâiflima eft per prima
congrueatior eft unus, quam multi. Manifeftum
media in diviniŒmam reducere lucem) ergo pari
modo nulli poteftas a Chrifto, ipfiocclcliafticae
eft ergo regimenecclefi*, ite efle difpofitum, ut
Dnus totiecclefi* prxfit. Hcc S. Thorn, oftenditur
hierarchic aut univerfali concilio illam reprefenecclefi* regimen regale elle, five monarchicum,
tanti tribuitur, qu* non conferatur , mediante
non folutn refpcftu Chrifti , fod etiam rcfpeâu
Romano pontifice qui eft hierarcha , & primus in
tota hierarchia. Quare manifeftum videtur,quod
fui vicarii. Quare beatus Hieronymus inepifto­
cum veritate catholic* fidei, tamen feriptura fan­
la quam ad Euftochium , de regula vivendi in
roonafteriisdicitur fcripfifle , dicit, quod pileada, quam ex fandorum patrum traditione, ha­
tort Petro a Cbrifto totius Mundi monarchic , eft
bemus , quod Romanus pontifex , caput fit ec·
(
cleii* fande catholic*, & hierarcha ecclefiaftitraditus ,principatus
. Item hac ratione beatus Ge1 '
’ generali
' decreto
'
* ecclefiallicis
.-.«·«
lalius
in
de
ftatutis D rc hierarchic ; & cum noftra hierarchia adfimiad omnes epilcopos Iciibens , ait.
’
Conveniens
“
litudinem, A exemplar cceleftis formata fit, non
eft ut totum corpus ecclefi* in hac obfervatione
poflit ftare, quod exiftente unico, 8c indubitato
Rom. pontif. io ecclefia concilium unirerfale ha­
concordet, quam illic vigere videt , ubi domi­
beat potcftatem a Chrifto immediate, cui quili­
nus totius ecclefi* poluit principatum . Dicere
autem quod fynodus aliquam habuerit a Cbrifto
bet fidelis cujufcumquedignitatis exiftat, ooediimmediate potcftatem fupremam , cui quilibet
re teneatur. Amplius hoc idem fic probatur. Ni­
fidelis obedi re tenetur , eft dicere quod non in
hil quod in auâoritate fua dependet immediato
uno , fed in multitudine Chriftus ecclefi* fu»
. ab auâoritate apoftolic* fedis, eft dicendum ha­
bere immediate potcftatem a Chrifto, cui etiam
principatum collocavit. Si quis vero vellet di­
papa obedire tenetur : fed auâoritas oniverfacere, quod licet regulariterecclefi*principatus,
liumconciliorum dependet immediate ab auâoin uno locatus fit , nihilominus tempore conci­
ritate apoftolic* fedis: Ergo concilia univerfalia
lii univerfalis , principatus ecclefi* multitudini
committitur ; dicendum quod hoc nullo modo
non funt dicenda immediate a Chrifto potefta­
tem habere, cui, Ac. Coniequentia patet : maftarc poteft . Tum primo, quia fpecics regimi­
nis politi* ecclefi* , non immutabilis permane- E. jor nota eft, ea terminis; minor patet ex dift. 17.
per totum ; unde in c. regula, dicitur, quod nec
ret , fed multiplicem pateretur varietatem , βί
ullum eft ratum , aut unquam erit concilium,
corruptionem, conrra illud Dan. 7. poteftas ejus,
quod Roman* ecclefi* non fuerit auâoritate
poteftas «terna, quz non auferetur, &.* regnum
fulcitum , fe quod hec dependentia αοα fblum
•jus non corrumpetur ; Ajo. 10. erit unum ovi­
accipienda fit relpeâu convocationis , aut con­
le, fir unus paftor, Tum fecundo , quia cum ,
gregationis conciliorum , ficut quidam dicere
atdiâumeft, regimen monarchicum, quo mul­
voluerunt, fed etiam quantum ad robur, 8c fir­
titudo tota regitur per unum , fit optimum , 8r
fpecic principalior inter omnes fpecies politic;
mitatem omnium aâitatorum in eifdem , patet
ex c. confidimus, if. q. I. Ubi Gelafius papa,
fi tempore celebrationis conciliorum > cccleli»
apoftolicam fedem, unamquamque fynodum di­
regimen a monarchia tranfiret in Ariftocratiam,
cit fua auâoriute confirmare i
extra de elec.
vel Democratism, profeâo delccn.deret a perfein c.

1955

MW·

IN

concilio

Florbntino ad Basilcbnses

195^_____

inc.fignificafti, dicit Pafchalispapa, quod om- A origo poteftatis non incepifi'et in ecclefia ab uno χ n
nia concilia per ecclefi· Roman* auâoritatem, &
apoftoiorum, cum data fuitfet fimal Λ· nnmcdu· Chxist·
fada foot, 8e robur acceperunt. Ecce quam da­
te omnibus. 'lertia auâositas eft beatiffimi Au‘H»1
re loquitur tea. ifte quod per papam, & perconfeguft. qui fuper Jo. bomil. 114. dicit lie , Pétrin
a^uens non immediate a Chrifto, concilia ipfa uapoftoius propter apoftolatus lui primatum, ge­
nivcrfalia robur accipiant. Ex quibus omnibus
rebat figuratam generalitate ecclefi» perfonam.
fic breviter, Be luculenter dcmonftratur , quod
Quod enim adipfuin proprium pertinet; natura
declaratio illa Conftanti· faâa , dicens quod
unushomocrat, gratia unus Chriftianus, abun­
fynodus univcrfalis immediate habeat a Chrifto,
dant iore gratia, unus idemque primus apoftoius.
poteftatem , non contineat veritatem fidei ca­
Sed quando ei diâum eft, Tibi dabo claves regni
tholic·. Jam ad auâoritate*, & rationes acce­
coelorum, 8r quodeumque ligaveris, &c. univerdamus, per quas dominus arguent pro parte adfam iignificabat ecclcliam. Et infra; Ecclefia ergo,
verfa, nixus eft probare, declarationem pnefatam
que fundatùr in Chrifto, claves ab eo regni coe­
veram efle . Verum quia in hac argumentatio­
lorum accepit in Petro, id eft poteftatem folvetini* pane, principalior articulus relidet pnefendi , ligandique peccata ; fed videtur quod hoc
tis difficultatis , & examinis ; tria premittam B quod foli Petro attribuitur , ratione primatus
per ordinem circa hunc articulum, antequam prçnon eflet verum, fi alii apoftoli cum Petto im­
iati* induâis au&oritatibus, Bt rationibus formamediate poteftatem jurildiciioni* recepiflcnt a
liter refpondeatur. Primo quidem oftendam quod
Chrifto; Quiadato illo, ecclefia non iri folo Pe­
id, quod prsfuppofuit prrfatos dominus , vi­
tro, fed etiam in aliis apoftolis clades recepiflc
delicet quod apoftoli alii a Petro, receperunt im­
diceretur.
mediate a Chiifto poteftatem jurifdiâionis, non
Quarta auâoritas eft bcatiflimi Leonis, qui ( ut
Iit ufeuequaque probabile . Secundo oftendam
habetur io c. ita dominus dift. 19.) iia dicit. Hu­
quodaato, quod noc eflet verum de apoftoli* ,
jus muneris facramentum ita dominus ad om­
non tamen ita eflet dicendum dc epifeopi*
nium apoftoiorum officium pertincic voluit , ut in
curatis , videlicet quod fulcipiant poteitatem
bcatiftimo Petro omnium apoftoiorum fummo ,
jurifdiâionis immediate a Chrifto . Tertio oprincipaliter collocaret, ut ab ipfo quali quodam
ftendam, quod dato, quod hoc etiam eflet ve­
capite dona fua, vehit in corpus omne diffun­
rum; non probatur, aut fequiturex hoc quod fit
deret, ut extorrem fe minifteni intel hgerct el­
veritas catnolicz fidei , quod fynodus univerfafe divini , qui aufus fuiflet a Petri foliditate
lis hibeat poteftatem immediate a Chrifto, cui 1
recedere.
quilibet fiaelis obedire tenetur. Primum vero
Quinta auâoritas eft ejtifdem in fermone
quod apoftoli alii a Petro , non immediate po­
tertio ordinationis fur, ita dicentis. Multo di­
teftatem jurifdiâionis acceperunt , auâoritate ,
gnius ad beatiiBini Petri gloriam contemplan­
Be ratione multipliciter declaratur ; auctoritate
dam, aciem mentis attolleie , &.* hunc diem in
primo beati Anacleti , qui ut habetur in c. faillius potiffimum veneratione celebrare , qui
crofanâa. dift. »x. dicit , inter apoftolos quae­
ab iplo omni chariimatum fonte, ita coptofis eft
dam fuit diferetio , &: licet omnes apoftoli efirrigationibus inundatus, ut cummulta folus ac­
fent, Petro tamen a domino conceflum eft, ut
ceperit, nihil in quemquam line ejus pariicipareliquis omnibus prreflet apoftolis, & Cephas ,
tionc traniietit. Et infra, de toto mundo unus
id eft caput, Ar principatum teneret apoftolatus,
Petrus eligitur, qui eft univerfarum gentium vo­
Cum autem nomine capitis , 8c principii, origo
cationi^ Bc omnibus apoftolicis cunCtifqne ecclcdciignatur poteftatis, non videtur pofle dici bea­
(ir patribus prrponatur; ut quamvis in populo
Ï)
Dei multi liat facerdotes , multique paftores ; /
tu* Petrus caput, Bc principium tenere apoftola­
tus nifi ab eo poteftas derivaretur jurifoiétioni»
omnes tamen proprie regat Petrus, quos princi­
in apoftolo* cetero*. Secunda auâoritas eft bea­ D paliter regit Bc Chriftus; Magnum Bc mirabile,
dilcdillimi, huic viro confortium poteqtiz fu·
ti Cypriani in epiftola, qur dc unitate ecclefi»
infcribitur ad Novatianum, Bc habetur in c. lo­
tribuit divina dignatio , Bc li quid cum eo conami ­
quitur dominus. 14. q. s. loquitur dominus ad
ne ceteris voluit efle principibus, numquam nifi
Petrum, tgodicotibi, quia tu cs Petrus, & fuper ipfum, dedit, quidquid aliis non negavit per hanc petram zdificabo cccleliam meam: iuEccc quam clara luce Leo ifte irrefragabilis auper unum aedificat ecclcliam ,
quamvis apuftoâoritatis inter patres ecclefie, dicit, quod quiclis omnibus poft rcfuneâionem fuam , parem,
quid communeChriftus cum Petro ccteus voluit
elle principibus, videlicet apoftolis, non nifi ner
id eft communem poteftatem tribuat, Se dicat,
ficut tnilit me Pater, & ego mitto vos, accipite
Petrum dedit, quidquid donabile eflet, per no­
Spiritum fandum: tamen, ut unitatem manifeminem ahis non negavit: Bc ita manifeftéhabe­
tur, quod ceteri apoftoli, non immediate a Chri­
ftarct, unitatisejufdcm originem ab uno incipicnfto juriidiâionemacceperunt, fed mediante Pe­
tem , fua auâoritate dilpoiuit : Hoc erant utique
ceteri apoftoli, quo Petrus pari coniortio pnetro beatiflimo apoftolo eorum principe . Confcditi & honori^. 8e poteftatis; glol. in ordine,
Jioenter hoc idem ratione probatur r
primo
V dignitate cSffccrationis, non in adminiftraic . Abeo a quo quis non habet fubditum, ab illo
tionis plenitudine: fed exordium ab unitate pro­
non habet aliquam poteftatem jurifdiâionis : fed
alii apoftoli non habuerunt immediate fubditosa
fici icitur , ut ecclefia Chrifti una effe demonllretur. Ha-c Cyprianus. Ubi cum ait quod Chri­
Chrifto: ergoipfi non habuerunt poteftatem ju­
ftus ut ccclefic unitatem nianifeftaret, poteftatis
rifdiâionis immediate a Chrifto . Confequentia
patet. Major etiam cum nullus ligare aut abfoloriginem ab uno incipientem dilpofuent, manivere poffit, nifi fubditum, cum a non fuo judice
fefte dat intclligi, quod folus unus, fcilicet Pe­
ligari uullus valeat, nec abiolvi, de pcenit. &
trus, fuper quem unum fundatam dicit ecclefiam,
rcmiflionibusc. omnis. Nam potcftas jurifdiâio­
aChrifto immediate poteftatem fulccpcrit jurifnis, qua aliquis poteftabfolvcre, &.* ligate dicidiâionis; alii vero apoftoli medianteipfo Petro,
tur relative aa fubditum. Relativa autem , ut ha­
plane ut videtur , fi immediate omnes apoftoli
poteftatem jurifdiâionis reccpiffent a Chrifto ,
bet doârini Anftotclis ia prçdicameatis, pofi-

c

1957

RlSPONSlO JOANNB A TUKR ECU IM ATA O. P.

Aeno
& perempta fc perimunt. Unde fi- 7
Cearsri cut Goon eft fcrvus, non eft dominus , propter
f4i**
quod (fecundum Auguft. lib. de Trinitate) Deu»
non fuit dominus , quoufque habuit creaturam
fuam; ita fi non eft fubditus, non eft prelatus
nec judex, qui poffit eum judicare, Rom. 14. Tu
quis es, qui judicas alienum ferrum ? Suo domi­
no aut ftat, aut cadit. Minor vero probatur, quia
fi Chriftus dediffet aliis a Petro fubditos, aut
omnes dediffet, aut aliquos; Non eft dicendum
primum , quod dediffet omnes , tum quia ( ut
diânmcft) pluralitas principatuum non eft bo­
na, ut dicitur 11. Metaphyfices : & ideo fic con­
cluditur ibidem, onus ergo princeps . Tum fe­
cundo, quia tunc ovile Chrifti non eflet unum,
nec unus ovium paftor, fed plums, contra illud B
Jo. io. erit unum ovile, &* unuspaftor. Praeter­
ea fecundum non eft dicendum,cum nullibi lega­
tur Chriftum apoftoiis populos immediate dtvififle , nec facile eft fingere quos. f. fubditos ,
quibus, f.urarlatis fubjecetit · Item fecundo , ra­
tione arguitur Gc; fi Chriftus dediffet apoftoiis
immediate poteftatem juriidiâionis , aut dedtfJet plena'm, & omnimodam , ficut Petro ,aus par­
ticulariter limitatam flr coarâatam : fed neutram,
ergo nullam .'Confequentia bona. Major patet ex
fufticienti divifione. Minor quoad primam par­
tem patet. Pnmoquia, ut dicit B. Cyrillnsin li­
bro thefaurorum , nulli alii quam Petro Chriftus, C
quod fuum eft plenum commiiit, fed ipli foil de­
dit . Secundo .quoniam fi ahis apoftoiis data fuiffet potcftas in *a plenitudine, qua Petro data eft,
Penus nec rnajoc, nec fuperior , nec princeps,
nec caput fuiflat apaftolorum; fed omnes in jurifdiâionis guâorita\è pares fuiflent : quod eft
erroneum. 'Ut cuitn fandus Anaclecus, inquit in
c. lacroianda. dift. aa. inter apoftolos quzdatn
fuit diferetio; licet enim omnes anoftoli effent,
Petro tamen a domino conceflum eft, ut reliquis
omnibus p rare liet apoftoiis, 8c Cephas ; id eft ca­
put , & principal!)· teneret apoftolatus. Secun­
da vero pars minorisquvdicit, quod etiam Chri­
ftus non dedit apoftoiis poteftatem aliquam li­
mitatam, St coardatam; patet,quoniam nullibi D
in evangeliis Chriftus legituraliouam talem, po­
tcftatis limitationem apoftoiis inaulfifl*e ; nec poffibilc eft fingere certitudinem talis limitationis;
De talibus autem , qur fada effe dicuntur, ma­
xime circa apoftolos, de clavibus ecclefia:. Nihil
videtur afferendum , quod de feripturis fanâis non
habeat teftimonium explicite vc1 implicite, quod
in hac parte non datur ; Sc hoc de primo punâo
brevitatiscaufa fufficiat : m quo offendendum erat
non effe ufqucqnaque probabile, apoftolos alios
a Petro poteftatem juriidiâionis immediate fufccpifle a Cnrifto .*
Reliquum eft jamoftendere fecundum . Quod
dato quod apoftoli immediate a Chrifto pote­
ftatem juriidiâionis , ficut ordinis receperint , E
non tamen concedendum fit, fed omnino negan­
dum quod alii prçfati ccclefi*, nunc fufcipiant
poteftatem juriidiotionir a Chrifto immediate ;
Non enim (equitur, apoftoli, qni primi fuerunt
lapides srdificii eccleii* , habuerunt immediate
poteftatem a Chrifto ; Ergo 8r alii pnrlati fucceiiores illorum nunc ab ipfo immediatefufcipiant,
ficut excmpFatiter non feqbitur. Si Deos io inftitutione mundi immediate fecit coelos, Sc elemen­
ta, Sc alias partes principales mundi, fient pri•
ma individua fpecierum , quod in propagatione
rerum inftitutarum illa fiant immediate a Deo,
que fuerunt fecundum fperiem £aâa immcdia-

1958

t te in mundi conftitutione. Imo fiunt multa me- A „
(
diante virtute cœ.'efti, &· mediantibus aliis cautis Cnristi
fecundis : fol enim, Sc homo , generant hornii4is
nem, dicit Arift. X. Phy i. Quod autem pnrla­
ti ccclefi* non immediate a Chrifto poteftatem
fufcipiant juriidiâionis : fed mediante Roma­
no pontifice ejus genera'i vicario, multipliciter
uftenditur . Et primo quidem hoc manifeftum
redditur omnibut illius aucioiitatibus, Sc ratio­
nibus fuperius mducus , quibus oftenfum eft ,
apoftolos non a Chrifto iiniucdiate , fed median­
te Petro ecclefir principe ab eo conftituto , po­
teftatem juriidiâionis iuiccfifle, cum eam habidinem , quam habuit Peti us poilquam fuit papa
ad apoftolos , Sc primitivam eccieliam , habeat
papa ad omnes praelatos ccclefi* , & ad omnes <cclefias: cum lucccdat Petto in eadem plenitudi­
ne potcftatis. Quod probatum eft de Pe: 10 refpeÔu apoftuloru.n , & dilcipulurum Chrifti, pro­
batum rc inquitur de quolibet lucccllore luo legi­
timo Rom. pontif. rcipcflu omnium praelatorum
ecclefi*. Przterca in ipeculi auCtoiitate videtur
oftcndl manifefte, pnmo per illud quod habetur
in c. omnes, dift. it. Ubi fic dicit Nicolaus papa ,
omnes five patriarch* cujuslibct apium, five metropol. primatus , aut epiicopatuum cathedras ,
vel ccclcliarum , five cujuicumquc ordinis dignita­
tem inftituit Romana ecclefia . Ad idem fecundo
eft auftoritas B. Clementis, qui, ut habetur in c.
faillir, dift· 8ο· dicir, quod in illis civitatibus
in quibus olim apud Ethnicos primi flamines eo­
rum, atqui primi'icgü doâores erant , epifeopotum primates atque patriarchas, B. Petrusponi prxeepit, qui reliquorum epifeoporum caulas,
Sc majora negotia io fide , id eft fideliter ( ut ait
glof.) agitarent.· in illis autem, in quibus dudum apud prcdiâos Ethnicos erant eorum archiflamine».- quos tamen minores efle tenebant, quam
memoratos primates archiepifcopqs inftituiprrcepit. Ia fingulis vero reliquis civitatibus fingulos, &non pluris epifeopos conftitui praecepte ,
qui epifeoporum tantum vocabula fortirentur ,
quoniam nec inter ipfos apoftolos par fuit inftitutio , fed unus porfuit omnibus . Manifeftum
eft autem, quod ncc fundamentalis dependentia,
dignitatis, ordinis, Sc gradus ceterarum ecdefiarum ab ecclefia Romana intelligi fane non poffit,
nifi per hoc quod ceterarum juriidiâionis auâoritas hitclligatur ab apoftolica fede derivata. Qua­
re S. Thomas in fine fecundi fententiarutn dicit,
quod ficut fe habet potcftas Dei ad omnem pqteitatem creatam , fic etiam fc habet potcftas imEeratoris ad poteftatem proconfulis , Gc fe haet potcftas papr ad omnem poteftatem in ec­
clefia . Quia ab ipfo papa gradus dignitatum di­
vert in ecclefia difponuntur , Sc ordinantur ;
Unde ejxs potcftas eft quoddam tcclefiar funda­
mentum, ut patet Matth. 16 H«c S. Thomas.
Tertio auâoritate hoc ipfum offenditur, per il­
lud quod habetur in c. decreto. 11. qu. 7. Ubi
beatus Gregorius ita dicit , quod fanâa Ro­
mana ecclefia vices fuas ita aliis impertitur ecclefiis , ut in partem fint vocatas follicitudims , non in plenitudinem potcftatis . Item ea­
dem fententia ponitur in c. fequ. ubi Vigiliut
papa ita dicit > ecclefia Romana qu* prima eft,
ita reliquis ecclefiis vices fuas credit largiendas,
ut in partem Gnt vocate folliciiudinis, non in
plenitudinem poceftqtis . Pneterea hoc idem
ratione probatur fic , in omni principatu poteftas juriidiâionis derivatur , ad quatncuuaque pctfonam ilhus principatus a monarcha ,
five

1959

INCONCILIO

Flokkntino

ad

Bajilîïnsis.

iq6o

fire principe illius principatui; fed papa eft prin­ A ceterarum ecclefiarum . Ergo ceterr ecclefi» Se A * * *
Anno
earum przlat i , potcftatis lu* originem fufcipiunt çMn1Jn
Ca* «STI ceps , fire monarch* in facro ccclefiç principa­
tu ; ergo fequitur quod pbteftas jurildi&ionis
a Romana ecclefia , five a Rom. pont. Conie14}t.
»♦)»·
omnium inferiorum przlatorum derivatur a pa­
quentia eft bona ; major patet , quoniam , ut iu­
pa . Confequcntia bona » major patet ex len­
perius habitum eft, ex fententia liidori , ex eo
tentia Dionyfii , oui tam in de ecclef. quam
datum eft capiti hoc nomen , quod fenfus om­
ccelefti hierarchia docct , ab ipfo hierarcha ad
nes, Se nervi inde initium capiant, atque exeo
cmne* hierarchic perfonas deicendcre irradia­
omnis vigendi caufa oriatur. Minor vero poni­
tionis profluxum . Minor vero, quod foluspa­
tur in c. facrofanâa. dift. xx. Ubi S. Anaclctus
pa fit princeps , & mon arch a totius ecclefiaftiait, quod apoftolica fedes <caput . Ar cardo ici­
ci principatus , iuperius indoâis auâoritatibus
licet omnium ecclefiarum ) eft a domino, & non
oftenfum eft ; in quibus fanât patres ipfum Be
ab alio conftituta : Sc ficut cardine oftium regi­
ecclefic totius principem, Be caput predicant,
tur, fic hu/ufmodi apoftohe* ledis auftoritate ,
Be atteftantur : dicit etiam Chryfoft. fuper Aomnes ccclcfiz , domino difponente reguntur .
âus apoftolorum , quod Petrus a filio fuper
Quinto fic, quilibet fidelis tenetur credere unam
omnes qui filii funt accepit poteftatcm, non ut g efle fanâam ecclefiam catholicam . Sed ad uni­
Mofcs in gente una , fed in univerlo orbe: &
tatem ecclefiae requiritur, quod omnium praela­
Theophyl- fuper illud Lucae ix. Tu aliquan­
torum poteftas jurifdiâionis derivetur a Rema­
do converfus confirma fratres tuos ; Dicit.quod
no pontifice ; Ergo neceflc eft , quod quilibet
Petrus obtinuit ut diet antiftes mundi Item in
fidelis hoc credat Be teneat. Confcquentia bona;
ecclefiaftico officio legitur ei Chriftus divide :
major patet, cum fit articulus fidei, Bc dicatur
fuper plebem meam principem te conftitui .
canticorum vi. Una eft columba mea , una eft
Prxtcrea fecundo fic confirmatur idem ratione,
pcrfcâa ■· dicit gloffa , id eft ecclefia . Minor
probatur, quoniam unitas ecclefir , ut habetur
Be primo in unoquoque ordine , in quo maxixce refidet plenitudo virtutis , five potcftatis ,
* beato Cypriano in epiftola de unitate ccclefiç,
Be habetur in c. loquitur 14- q. i- neccflario at­
originaliter dependet virtus omnium fequentium in illo ordine . Sri Romanus pont. <ft
tenditur in ordine ad unam fontalem originem
frimus in ordine praelatorum ccclefiç , & in quo
totius potcftatis ecclefiafticr . quam efle dicit apoftoheam iedem , live Romanum pontificem ,
□Io refidet plenitudo ccclefiafticz potcftatis ;
fuper quem fundatam efle, dicit ecclefiam; UnErgo fequitur quod potcftas omnium icqecndc ait, ecclefia Dei luce pertufa , pei totum or­
tiutn prxlatorum ecclefi* , dependc.it , A deri­
bem radios fuos porrigit, unum t amen eft , quid
vetur ab ipfo Rom- pont. Confcqucntiu eft bo­
t bique diffunditur , nec unitas corporis ieparana ; Majorcelligiturex fententia Ariit x Metaph.
tui , radios fuos per univcriam terram copia
Minor eft ca ion. concilii Conftantinopolitan.
ubertatis extendit , profluentes largitur rivos ,
dicentis : Veneramur lecundum feripturas , A:
latius expandit, unum tamen caput eft, Bc una
canonum diffinitiones , fanfUdimum antiqur
origo , &· una mater fecunditatis copiufa , harc
Rome epiicopum primum elle , & maximum
Rie- Item fanftus Thomas contra guitcs lib. 4.
omnium cpiicopocutn . item in concilio Chalcap. 76. dicit, loll Petto ptomifit , tib dabo
ccdoncn. Acclamatum Iceitur a tota fynodo paclaves regni coriorum , n» ufter.deretur poteftas
p* Leoni : Leo lanftiiumns apoftolicus Sc aclavium per cum ad alios dmvanda, ad confer
cumenicus, &: univcrtalis patriarcha per multos
vandam ecclefi* unitatem Ex quibus manifcfte
annos vivat . Confirmatur hoc argumentum per
colligitur pertinere id unitafem ecclefi» , quod
illud B I fi dori , qui , ut dicitur m c. in novo .
a Romano pontifice omnium aliorum perlato­
dift· xi. ita dicit. In novo tcftamento poft Chrirum derivetur auftoiita» . qur erat minor proflura dominum a i’etio c.rmt iaccrdotalis oido:
&· caufam lubjungens, ait. Quia ipb primo pon­ D banda.
Sevo arguitui ConfiimxnJo prrcedentem ra­
tificatus in ccclclu datus eil , dicente domino
bonem fie , tcP.c B. Dio is
s ccrleftis hietarad cum ; Ί u es Pettus , æ iuper hanc petram
chir , umnci hieia-chir font ctiam connexr , Be
sedificabo ecclciiain mum. Item tertio nc idem
ordmes ipn l ujuftiKt hicrarchi* iunt ctiam conconfirmando inter habentia ordinem iccundum
nrxi Hrf-s autem < innexio , fecundum ejuidem
influentiam . omnia qur ao.·, influunt , 'i.tudivini JoAoris d.-âinam
:>t S Thomas , A:
tem influendi recipiunt a p.imo illit-s oidi.ns ;
Albertus dedirant , non tantum attendi’ur per
fed oido qui eft inter Konuium cedebam , &
relationem ad unum ultimum t.ncm . fecundum
aha, ccrlfias, live inter Romanum pontificem ,
quem or.iiiis hieraul i* finis cli lnr.i litrdo 8e
&.■ prziatos ceteros . eft iccundum influentiam ,
unitas ad Diir.i . o-d ic.'undum ca , qur funt
prout unus movet alium ad a>‘ius hicraichicov ;
de edentia hierarchic , fcilicct icitindum ordiErgo juriiaift ordo omnium prxlatorutn ccclcnem . fcieiitiam 'c act'o.cm Secundum ordinem
fi* derivatur a Romano pontifice · Conicqucnqi’iJcm , inquantum in omnibus hictarchils in­
tia eft bona , major p^tet cc commento p.nnx
venitur diftmftio per pr.mum , medium , A ulpiopohtioniv dc caulis. Caufa enim fecunda v.rtritern cauiandi habet a puma · Minor veto pa­ J2 timum. Secundum icicntiam veto , inquantum
irradutio extend.tor , procedendo a prima uftet auftori tate beatiffimi Cypriani, qui ut ri c.
que ad ultimo·.
Secundum aâionem autem ,
loquitur xq q. I. ecclefias particulaic» ai c<dcmqiiantiim piimi haoent aâionem hicrarchicam
fiam Romanam comparat , heut ladios ad iolcm,
in
medius
,
A
per
medium
in ultimos . SeJ ecfluvios ad fontem, tuut ramos ad ladicem . Q uclcfia noftra a Deo eft, .d inftar hiérarchie dire dicit Petrus Ravennas , quod ftipiti rami ,
fpotita & formata. Ergo ncccflceft, niti liierarquod capiti mcmbia , quod foli radii , quod
chiam noftram inconvenientiihme affererc incon­
fonti rivuli , hoc apoftoiicr dedis reverenti* de­
nexam vellemus , poteftatcm cccletiafticam a
bent omnes eecl-.i* , quas ubique tei.atum re­
ligio Chri ft tana fundavit . Quarto fic confirma’ or
primo noftr* hicrarchi* qui eft Rumanur
pontifex in omnes inferiore' procedere , At
eadem ratio, omnia membra a capite accipiunt
immediate derivati ~.:m virtutis , lenius 5c mo­
derivari , proccfi’us patet . Hujus autem con­
nexionis hiciarchlac uoftrx duo funt evidrn
tus, fui regiminis ; ted ccc ft ia Romana eft ■ apti·.
tiffi-

1961

Α«·ο

ChkUti

1«»·

RbSPONSIO JOANNiS A Tü R. R BC R B M A T A Ο. P.

1962

tifltma teftimonia, primum eft, quod qui a B. A tis ; etiam fi mille manus , mille pedes , pille Anno
Petri focictau , Bc connexione apoftolica fedis
oculi, Br ficde aliis particulaitbus membris, in Cubists
fegregatur , non poteft abfolvi a peccatis . Se­
uoo corpore aggregarentur ; ita in corpore myftico ecclefi*, nulla membrorum ecclefi·multi­
cundum eft, quod talis exifteus, fi prolatus fit,
ipfa poteftate ecclefiaftica denudatur . De pri­
tudo adequate poteft virtutem , te amplitudi­
nem poteftatia capitis ecclefi·, fcilicet Romani
mo habetur in glof. Matt. id. quod Petrus, ideo
fpecialiter claves regni calorum , Br principa­
pontificis. Quo ergo jure prclati ccclefi· con­
gregati, majores poteftate , aut fuperiorea Ro­
tuum judiciariç poteftatis accepit, at omnes per
orbem credentes intel ligant , quod quicumque
mano pont, eapits Bc principe touw ecclefi· ,
dicendi fint, non invenio. Quocirca inter veri­
ab unitate fidei, Ar focietate Petri quovis mo­
do fegregantur, nec vinculis peccatorum abfbltates catholic* fidei, nul la modo annumerandum
venit, nifi aliunde apertiori tcftimonio fact· ferivi, ncc januam regni cceleftis ingredi poflunt .
De fecundo habetur in c. Fadus, 4r in c. NovaEturss, aut fandorum patrum fiscrit roboratam.
tunus. 7. q. i.Br in c. Dicimus. 24. q. 1. quç
licit enim Hicionymus ad Demetriadem viromnia funt beatiflimi Cypriani teftimonia . Suginem, quod de feripturis findis auâoritate non
perfedeo autem multis aliis , quç induci pof- B habetur, eademfacilitatecontcmnitur, quaprolent, maxime ex iuftitutionibus, confirmationi1------batur.
bus, mutationibus , translationibus, Br depoli­
Tribus pm punâis breviter expeditis venio
quarto loco ad refpondendum auâotitatibus, Be
tionibus, quas circa ecclefia» & earum prçlatos ,
fedes apoftolica jure ordinario facere folita eft,
rationibus indu&is per patrem, & dominum ar.
quas facere minime licerer, nifi earum jurifdidiogueotem , pro hac parte decreti Conftantienfis
ni andoritas ab ipla apoftolica fede , modofuqui dicit, quod concilium univerfale poteftatem
pradiâo dependeret, quod pro obfervanda bre­
habet immediate a Chrifto ,xcui tcc. Prima auâovitate fermonis, tantum dc ifto fecundo puado
rit as induâa fuit illa Matth. 16. ubi Chriftus
dixifle fuÆciat.
ait, fi peccaverit in te frater tuus, corripeeum
Duobus jam pondis luculenter cxprrffis, venio
inter te & ipfum folum, Btc. fequitur ; fi te non
audierit, dic ecclefi»; Et fi ecclefiam non au­
ad tertium in quo dicendum inftitai, quod etiam
dato, licet non conccflo, quod prçfpppofitom,
dierit , fit tibi ficut ethnicus , te publicanus,
8c fundamentum reverendimmi patris domini arÎ|uod per ly > ecclefiam , non folus prrlatus,
fuentis verum eflet, videlicet quodecclefipprçed ecclefia ipfa univerfalis accipienda fit, pa­
ati poteftatem jurifdidioais a Chrifto immedia­
tet per g Io. ordinariam, que in eo loco fienate reciperent, ficut papa, non tamen cx hoc ha­
bet > vel dic ecclefie, id eft toti ccclefi». Ad iftam
betur , quod decretum prçfatum Conftantien. in
audoritatem, in qua maxime adverfa par» fun­
illa parte contineat veritatem fidei cathoiicç ;
damentum facere videtur, refponiurus, duo fa­
Primo, quia dato quod quilibet .apoftolorum ,
ciam . Primo oftendam, quod in audoritate Chri­
& nunc quilibet ecclefiç prelatua , poteftatem
fti perecclefiam, cui tanquamjudici, fratris no­
jarifdiftionis immediate a Chrifto habuiflet ,
ftri peccatum poft admonitionem denunciari pre­
non tamen cx hoc habetur quod tota ecclefiç
ci pit ur ,e« fenfu literali, non univerfalis ecclefia ,
communitas collegialitcr talem a Chrifto pote­
nec concilium univerfale , fed prelates in tell iftatem immediate accepiflct. Secundo dato quod
gendusfit. Secundo oftendam, quod dato, quod
apoftoli tunc, tc nunc ecclefiç prclati immedia­
quandoque ad concilium univerfale auâoritas
te a Chrifto poteftatem fufeepiflent, non habe­
ilia per aliquos applicetur ; ex hoc tamen nul­
tur quod decretum illud Conftantienfe conti­
ls fuperioritas in concilie arguitur fupra papamneat veritatem , dicens quod concilium unirer­
Piitnum autem videlicet , quod in dida audois le habet poteftatem immediate a Chrifto, cui
ritate , per<cclefiam,cuitanquamjudici,delin­
etiam papa obedire tenetur: qui cnimapoftolos D quentis Harris peccatum denunciari prccipitur ,
dicit cum Petto, te prslatos ceteros cum papa
non fit accipienda, ex ipfaprincipali intentione
legislatoris, univerfalisecclefia,necdifperfapcr
a Chrifto immediate jurifdiâionis poteftatem ,
infeipere , debet animadvertere , fi errorem In­
orbem, nec conciliariter congregata, clarimme
dorum te Armcnorum , & quondam Grccorum
oftenditur , fuppofito primo cum omnibus do­
Valdenfium pauperum de Lugduno , te noviflidoribus facrp feripture , quod corredio frater­
roe Boemorum vitare vult j quod non «qualem
na, de qua in prçfata audoritate a Chriftoda­
otnnet apoftoli cum Petro, nec prclaticum eius
tur generalis dodrina, cadat fub prçcepto. Quo
focceflore Rom. pontifice , fufeipiunt poteltaprçluppofito, clariflimum eft ; primo audoritatemlolus quidem papa inter eos tanquam catora prsdidam de ecclefia univerfali per orbem
fmt totius corporis ecclefi» fufeipit : te ideo i pie
difperfa , non pofle accipi ex ipfa impolEbiliolus in toto corpore ecclefiç, plenitudinem ροtate adimplendi. Ait autem Hieronymus : Ana­
t. ftatis accepit; ceteris , ut fupra habitum eft,
thema fit, qui Deum dixerit aliquod impoffibile
in partem tantum follicitedinis evocatis, ut ait
pmccpifle · Secuodo , hoc idem patet , de ec­
B. Greg, in c. decreto, 2. q.7. In cujus teftimoclefia conciliariter congregata, tum ex ipfara­
nium , cum foli Petro Jpoteftas a Chrifto pro­ E ritate conciliorum univerlaiium ; tum cx eo
mittitur, dicitur , Tibi dabo claves regni ca­
quod fynodorum congregandarum auâoritas ,
lorum, te quodeumque ligaveris fuper terram,
non in eujuslibet eft poteftate , fed folum Ro­
tnt ligatum te in calis , Matt. iB. Cum apo­
mani pontificis , ut diftindione decimafeptiftolis vero alia' forma fervatur , dicitor enim
ma habetur ·, tum propter ipfam oneris inhip- ’
quocumque alligaveritis fuper terram , erunt
portabilem gravitatem , qua populus Chriftialigata tc in calo . In calo uno dicit , non in
nus gravaretur , fi pro adimplendo precepto de
calis, ficut Petro dixerat} aitOrigeacs, te in­
corredione fraterna , teneretur venire ad con­
ducitur iu glofla continua , quia non font tan­
cilium univerfaleetiamaducongregatum. Tan­
te perfedioni* ficut Petrus: Quare ficut ia cor­
ta autem gravitas repugnat fuavitati legis Chri­
pore naturali, cui apoftolus ipfum ecclefi»cor­
fti, qui ait Deuteronom. xxx. Mandatum hoc ,
pus fimile efle dicit, adRom. 12.nulla aliorum
quod ego prçcipio tibi hodie , non eft fupra
membrorum multitudo adequat virtutem capitc , ncc procul pofitum , ncc in calo litum ,
ut

c

I
1963

in concilio

Florbntino

ad

Basilbbnsbs.

1964

ut poffis dicere , quia tmftrum ad calum va­ Ac. novit, extra dejudictis, de paftore, & pr·- “A"
let confccndere, ut deferat illud ad nos, ut au­
lato univerfalis ecclefi* , fcilicet dc Romano cM<i st 1.
Sntiftcc illam exponit . iKcitno patet ex pral4)«.
diamus , Ar opere compleamus f neque trans
mare pofitum «t cauferia, Ar dicas ·· quia ex no­
ca, Sc confuetxdine obfervata afanâis, A ab
bis transfretare poterit, Ac illud ad noa defer­
uaiverfitate fidelium , Sc ab info oafcrntis ccclcfi* exordio · Manifeftum eft antem , qood
re , at poffimu· audire Ac facere quod prece­
pt·· eft ? fed juxta te eft valde. Gloff. intér­
praâica obicrvata in ecclefia Dei . circa oblerim. mandata Dei moderata, te temperata funt
vantiam praecepti, de correâione fraterna tem­
per fuit* fit eft, denunciate prclato, Ar non uni·
humana viribus t te Matth. s 1. dicit ipfe le­
veriali ecclefi* « five dilperlr, five congregat*·
gislator. Jugum enim meum fuave elt : tc onus
meam leve. Plane non leve effet praeceptum do­
fratria errantis peccatum. Cum ergo confnctndo
mini de correôione fraterna , fi fidelis quilibet
obfervanti* fit interpres legis , Ar ut dicit Au·
id adimpleturas ad univerfalc concilium adu eguftinqs libro de mendacio, ex fadis fandorum
aiftcas ventre effet obnoxias, ad quod procul du­
colligamus· Quid in fcripturis fentire debeamus.
bio obnoxius effet , fi per ccclefiam , cui deManifeftum cil quod verus, ac ptvprtus, ac prin­
nunciandnm eft delinquentis fratris peccatam , B cipalis intelIedus prçfat* auâoritatis fit, ut per
non prelatas , fed fvnodus univerfalis ex ipfa
ly, ecclefia , cui tanquam judici dcnunciatio
intentione literal is fenfus accipienda veniret ·
fiends eft , prdatus ecclefi* intclligendus vr­
fetare manifeftum videtor, non effe de inten­
ai at , Ar non univerfalis ecclefi* fynodus . Ad
tione legislatoris falvatoris noftri Dei, per ecargumentum autem , quod quidam profefforc»
clefiam in prediâa uuâoritate , defignari uniadverf* partit contra hoc faciunt , videlicet
variaient ccclefiam , net concilium univeriate t
quod cum Chriftus in hoc loco Petro loquere·
fed prxlatum praefidentem , fecundum cum intur, qui futurus erat prslatus ecclefi* > Ac ne­
telligcndi modum , quo philofephus tx. Ethi­
mo remittatur ad feipfum per ccclefiam , cum
corum dicit, quod civitas eft id , quod princi­
dicitur, dic ecclefi*. non intclligendus fit prçpale eft in ca. Quod etiam multiplici teftimo.
latus, fed univerfalis ecclefia eo modo, quo hanio roboratur . Primo ex eo manifeftc colligi­
bcri poteft, fcilicet iynodaliter congregata. Retur, quod Chriftus non univerfali ecclefie, nee
fponiio eft manifcfta. Diciturenim primo ,quod
alicui fynodo univerfali , fed tantum apoftolis C
hçc dodrina data a Chrifto de corredionc fra­
ipfis , Ac eorum fucceflbribus ecclefi* prolatis
terna , generalis eft, omnes fideles refpiciens, Ac
art , Amen dico vobis , quecumqae ligaveritis
non folum Petrum , licet ad ipfum fpccialiter
fuper temm, erunt ligata tc in calo, ubi glof.
vice omnium diredus fit fermo domini , in fiHieronymi ait, hanc poteftatem tribait apoftognum principatus fuifuperalio·. EtitaChriftue
11» . Secando patet ex glof. Origcnis , qui , ut
tam fubditos quam prelates , ad obferrantiam
habetor in glof. continua , ponderans illud ,
hujuimodi praecepti obligare voluit. Verum,ut
quocumque ligaveritis fuper terram , erunt li­
fuperius commemoratum eft, ea fententia dumigata Ac in calo , non disit in calis , ficut Pe­
ni Hugonis cardinalis fuper Matth. exponentis
tto , fed in calo uno, quia non funt tant* pcrjuxta duas g'01 ordinarias dupliciter hunc tes­
feAionis ficut Petras . Tertio patet ex audoritam, alia eft intelligcntia huju> nominis eccletate beati IB mi Chryfoftorai, qui fuper Mattheum,
fi* , quando privata perfona corrigit , Ac alia
ut habetur in glof. continua, exponit : dic ec­
quando publica pertona. Nam fi privata perfo­
clefi· id eft his, qui ecclefi* prsfunt. Quarto
na corrigit, tunc eft fenlus, Dicccdcli*, ideft
auâoritate Β· Thom* , qui Ac in quarto. dift.
prclato. Si vero publica perfona corrigit, tunc
xix. Ac in fecunda a. q. J4. in materia de cor- D eft fenfus. Dic ecclefi*, id eft coram congrega,
reâione fraterna, exponit dic ecclefi* , id eft
tione eum objurga. Ut fic , quemadmodum ait
praelato in judicio prefidenti . Quinto auâoriglof. majorem crubefeentiam patiatur , vel co­
tate Alberts magni fuper Matth. qui ait fic in
ram congregatione eum excommunica , ut fic
ferma, dic ecclefi*, hoc eft prclato in conven­
auemadmodum ait Hieronymus multorum detetu, Ac fynodo; ita quod ly . fynodo, ficut ly ,
ationi habitus opprobriis falvetur, qui pudore
conventu, in ablativo ponitur: undefubjungit ,
falvari non potuit . Sed cum hoc modo praela­
fi ccclefiam non audierit, ut fecundum arbitrium
tam remitti ad ccclefiam , non fit remitti ad fu£ relati corrigatur, lit tibi quafi ethnicus & puperiorem,. five ad judicem, ut de fe patet, ma­
licanus. Sexto ad idem eft dominus Hugo car­
nifeftum eft quod ratio cx adverfo , in nullo
dinalis primus poftillator biblir . qui juxta duas
probat intentum . Praeterea ratio p re fata non
glof. qu* ponuntur in glof. continua qu* cum
procedit , quoniam non videtur inconveniens
una dicit , Dic ecclefi* , id eft his qui ecclefie
quod quis remittatur ad leipfum fecundum aliam,
prelident ·. Ac alia dicit, dic cccklie, ideft to­
Ar aliam habitudinem confidcratum · Praelatus
ti ecclefi* , ut majorem crubefeentiam habeat ,
enim, ait S· Thomas in 4.dift. 19. 4· z>.duplici­
dicit fuper Matth. fic, h privata periona corri­ E ter poteft vonfiderari, aut fecundum quod in ju­
git, fic exponendum eft, dic ecdcfi*, ideft co­
dicio prat fi det, Ar fic praelato, inquit, eft dice­
ram praelato ecclelia eum convince per telles ,
re ecclefi* , aut extra judicium esiftens , & fic
quos noluit audire corripientes , 8c hoc justa
dicere praelato non eft dicere ecclefi*, per quem,
primam glof. fi vero praelatus corripit , lenius
modum perfona in praelatione conilituta, poteft
eft t Dic ecclefi* , id eft coram ecclefia illum
a fe, ut eft privata remitti ad fc , ut eft perfoexcommunica, id eft coram congregatione fide­
nj publica: Ar tunc dicere ecclefi», nihil aliud
lium; eamdem fententiam perfeqmtur magifter
eft, quam exire in sftum judicu, quomodo B.
Nicolaus Gorram fuper Matth. Septimo ad idem
Gregorius , fertbens Joanai patriarchy Conftancommunis eft expofitor literals magifter Nico­
tinopolitancn. fuper ufurpationc vocabuli unilaus de Lyra: qui expofuit 'iper Matt, dic ecverfalis ecclefie , epiftola idj. oftendit, ficdieeclefic , id eft praelato . Octavo ad idem eft
ceas ; nos quidem m quibus talis tsntaquc fu­
!pof. decreti in c. fi peccaverit, x.q. i.quaconper autem nefarium culpa committitur ferva­
imilitcr exponit, dic ecclefi*, id eft facerdoti.
mus quod prycipit veritas dicens , fi peccave­
Nono patet teftimonio Innocentii pap* , qui in
rit in tc frater tuus , corripe cum inter te A
Cwil.-GncuL-Tom. XXXI.
Hhh
iplum ~

ig05
r-

'ρ’Γν.'”

Augustin» Patii< :ir,
A

can.Sbninjii

>

w’

1966

teftusn , quod remitti prclatum hoc modo ad A M * *
■
ipfum; fi aucem te nonaudittit , dre ecclefi·. Si
communitatem, noa eft remitti ad fuperiorem. Ch»isv>
ver® ecclcfiam non audierit, (it tibi ficut c<hniTertio ponderandum eft quod ait, te poft haec
»♦»·
cas & publicanus. Kgo itaque per rcfponfxlej
ieqaatur excommunicatio , qua fieri aebet per
mcosfemel ti bis, verbis humilibus, hocquod
os ccclefis, id eft per facetdotem. Ubimanife­
in tota ecclefia peccatum corripere ftatui > per
fte innuit, quod non apudeommnniutem , fed
me ferito quicquid humiliter facere debui ,
apud prslatum, qui os fic vertex eft ercleli», fit
non obmifi ; Si in mea correâienc defpiciar ·,
auâoritas judicii , quo excommunicante , five
rcftat ut ecclcfiam debeam adhibere * HecGrcg.
uniente, tota illa ecclefia, qws* eft corpus ejus,
ubi ecclcfiam adire, vel adbibere, eft ccnfuram
cujus confenfu & approbatione in contumacem
-celefiafticam apponere, ficut fecit non coqvot
fratrem prslatus fententiam condemnationis pro­
cando fuper hoc aliquod concilium uni erfale.
fert, dicitur cum eo operari, te hoc de primo,
Praeterea hoc modo ait Nicolaus-papa , ficut
quod erat dicendum jopta auâoritatem silam .
habetur in c. prrçipuc ubi ita dicit regi Lo­
Secundo dicitur, quod te fi aliquandoprsdiâa
thario: ceteram cave ne quando vobis, iccunxuâoritas ad concilium univerfale apoftol. auâodum praceptum domini , duos vel tret telles
adhibeamus , jmmo vero hoc , fanâ* ccclefi* , ritate fultum applicetur, aut ad conciliumuni­
verfale fede vacante, non tamen propter hoc ha­
dicamus, te, quod non optamus, de cetero cunbetur intentio arguentis} videlicet: quod univer­
Ais fiat ethnicus dc publicanus . Quod vero
fali* fynodus fupra papam, unicam & indubita­
ibi per ecclefiam , non alium judicem , quam
fcipium intcl ligat, patet & glof. qu* in eo lo­
tam judicii potcftatem haberet ,
quod papa '
co dicit, fic ergo in caufa denuntiationis, idem
extra cafum h*relis, veniat ecdefis denunciandus. Si vero dicatur , 'quod papa frater nofter
poteft elle judex , accufator te teftis , & extra
eft, ergo videtur, quod ad cum ieextendatau­
de fitnonia: c. licet. Ceterum iple beatus Petrus
âoritas prsfata , qusait*. ft peccaverit ia tc fra­
in cujus perfona bsrc conftitutio divina pri­
mo emanavit , abfquc hoc quod univerfali ecter tuus tec- dicendum quod papa cum hoc, quod
eft frater nofter te natur* conformait e , 8c fidei
clcfie diceret, aut univerfale concilium convo­
religione, eft etiam princeps te caput totius eccaret , Ananiam, tc Saphiram ejus conjugem,
clclir univerfalis, fupremam habeas poteftatcm
fua auâoritate damnavit. Nimirum plane fo­
in ecclefia ratione primi, fcilicet quia frater no­
ret periculofatnaflerere, beatum Petrum, alioffter, extendit fe ad cum auâoritas in ea parte,
que fanâo· patres traalgreflores extitifle divi­
ni pracepti, qui ad corrcâioncm peccatorum, C in qua fiinplcs tangiturçorrcâio fraterna, prout
eft aâut caritat is, videlicet prout dicit quaoida m
abfque denunciando univerfali ecclefia fua au­
caritativam admonitionem, qu* poteft efle infe­
ctoritate proceficrunt, Amplius fi cum dicitur,
rioris ad fu per lore m ficut, tc ipfe caritatis affefi in te peccaverit frater tuus , tec. Dic eccleâu*.' ratione vero fecundi, videlicet quodptiqfir, femper recarfiit habendus eflet ad aliquem
ceps tc paftor, fopremam poteftatcm eccleli* ha­
alium . Jmtrto nunquam papa aut alius prelabens , totius gregi* dominici eft; non extendit
tus veniret judicatutus cum, qui inipfumpec­
fc ad eum auâoritas prxfata in ca parte, ia qua
caret, quod eft mconvenientiflimum, & ab om­
contra non fufçipientcm correâioncm fraternam
ni ratione , & veritate ieparatum · Ad confir­
jubetur ecclcfi* denunciationcm fieri , 8e corremationem autem induda eft glofia ordinaria
âionem juftiti*, per coarâationem pern* exhi­
per patrem te dominum arguentem , qui ait,
beri. Quoniam cum hoc genere cotreâiqnis, ne­
vel dic teti ccclefi* , licet etiam ex fuperiorimo corrigendus veniat, nili a fuperiori, ad illos
bus in rclpcnfione praecedentis argumenti pateat
tantum fe extendit Chrifti inftitutio, qui fuperiocopiofc fitis refponfio ejus . Nihilominus dicirem habet in terris , cujufmodi non eft papa ,
tnr quod glof. in ullo defervit propofita partis
luar, quinimmo otnntno eius infirmat intentio- D quem Chriftus utpote vicarium eius fupremum
omnibus fidelibus, live difperlis , five in unum
nem, ti giof. bene videatur. Glof autetn ita di­
convenientibus przeffc voluit ; te ideo peccata
cit, vel dtc toti ccclefisr, ut majorem erubelcenillius fuo foloreiervavit judicio. De hoc pluri­
tiam patiatur : poft hæc omnia , fequatur ex­
ma inferius dicenda venient, ideo pro nunc dicommunicatio, qua: ficti debet per cos ccclefi*,
xifle de ifta auâoritate iufticiat.
ideft per facerd;Heni, quo excommunicante, to­
Secunda auâotitas inducta , cftilla Jo.io. ubi
ta ecclefia, cum co operatur: hac glof. in qua
Chriftus ait apoftolis , Accipite Spiritum fanglof. tria veniunt ponderanda , primo quod cum
Autn , te quorum remileritis peccata, remittentur
ait, vel dic toti ecclefix, per totam ecclcfiam,
cis. Super quo verbo B.Greg. in homilia ut de­
non eft accipienda uni»»tfaluecclefia , quia, at
ducit S-Thom-in glof.continua ita dicit dc apofuperius often fu ai eft, fidelibus in d i ve r iis regioni ftolis, principatum fuperni judicii fortiuntur, ut
bus o:bisconftituru.adimplere hoc cflet impofEbivice Dei, quibufdam peccata retineant, quibufle , led illa to:alicasccclefi« accipienda eft valde
dam relaxent, quorum nunc inecclefia, epifeoftriétc. Quandoque emm pro collegio cardina­
pi locum tenent, & folvcndi atque ligandi auâolium , quandoque pro congregatione ona conven­
tual!, quandoque pro congregatione un» capitu- E ritacem lufcipiunt , qui gradum regiminis for­
tiuntur. Ad iftatn auâoritatem rcfpondctut, ut
lari, quandoque pro songreganone una fynodaS. Ίί hom. refpondet in 4. fenrcntlarum > ad quam
li, aur provinciali : quandoque pro congiegatiodicit, dift. 19.quod ad ablolutioncm a peccato
ne unius parts familia:. Sic enim accommodata
requiritur duplex poteftas , Icilicet pote ft as or­
locutione quandoque nomine univerix ccclefi»,
dinis, tc poteftas jurifdiâionis. Prima quidem
(aera feriptura utitur , ficut apoftolus ad Rom.
ultimo ait , falutat vos, cujus hofpcs meus , tc
poteftas adaequatur in omnibus facerdotibus ,
i.on autem fecunda; ideo ubi dominus Jo. îq. de­
univerfa ecclefia. Ubi per univerfam ecclcfiam,
dit
omnibus apoftolis communiter potcftatem re­
folam provinciam Caü intclligit , ut ait glof.
Secundo confiderandum eft in prsdiâa gloffa ,
mittendi peccata , intelligitur dc poteftate qu*
quod dicendum efle toti eeclefix dicit, ut majo­
confequitur ordinem. Unde te facerdotibus , quan­
rem erubefeentum patiatur, in quo nihil aucto­
do ordinantur, ilb verba dicuntur , fed Petto
dedit üngularitcr potcftatem remittendi peccata
ritatis attribuit communitati . Quocirca maniMatth.

<07

Hiitoria Conc, Basii. Florbmt. itc.

10S

Mattb. it>. Ut inteüigatur , quod ipfe pro aliis A lan&m faaâis «oogregatsonibas aCBit infpi- a ■ ■ ·
Cnarsrs habet poteftatem junidlcUonss. Hsc ibifanâna
xando, Ar docendo q«id agendum fie, non ab- Cmmisti
<410
Thom. fecundo in eodem 4. fcatentiar. dift. 14.
ftnltt a Petto taac, rac aune «b ejus faccdfori»♦!»>
ad eamdem aoAorttatcm rtlpondcns ait, qood
bur Romanis pontificibus (aperior: rate· A prefidentism faper iynoduan · non unitatem ecclcquamvis omnibus apoftolis data fit communi­
ter poteftas ligandi tc folveudi , tamen ut in
fic , aao coaneuonem rotin· corporis ecclefi* ,
hae poteftate otdo aliquis fignificaretur, primo
aduoatm caput, Chrifti vicarium: pcacipaccum
foti Petro data eft, ut oftendatur, quod ab eo
dicax ChrylafteaAox » qood Petros erat vertex
ia alios debeat ifta poteftas defecndete . Pro­
collegii dr carat apoftolici chori . Et ita pa­
pter quod etiam ei dixie fiagulariterChriftus,
tet, quod aoâoritas taduâa,. ooe probat veri- '
confirma fratres tuos, drpafce oves meas, id eft
Xatcm profati decreti Conftanticnfis.
Quarta auâoritas eft illa , qua Aâor. to.
loco mei , ut dicit Chryfoftomus. Propofitus A
capat efto fratrum tuorum , ut ipfi tc in loco
habetur , Attendite vobia & univerfo gregi , in
meo aftumentes , ubique terranun tc in thro­
2uo poloit vos Spiritus fanât» regere eccle­
am*, quam aequi fi iit fangutaefuo. Adiftaan
no tuo (edentem prodicent tc confirment. Hsc
fandus Thom- Ad idem lententia Alberti ma- ]B aoâoriratcm dicitur, quod ex ea non probatus M
5ni Ct Bonaventuro . Ex qua tefponfione com
intentum arguentia. Et primo quidem quoniam
uo colligamus , primo quod auâoritas illa
fi ex hoc quod dicitur, quod Cnnftus pofueric
indaâa Joao. xo. de poteftate ordinis accipien­
presbytero· illos, ad quos termo Pauli dirige­
da fit , que squalis eft in omnibus (acerdotibatur , tegere ecclefiam fuam, arguatur, qood
bus. Secundo qood poteftas jurifdiâionis, qus
cales acceperint a Chrifto regimen immediate .
five poteftatem jarifdidioius . Coniequentia
non eft commuais omnibus nec «qualis in om­
nibus , in quibus eft , a Petro , in quo folo
nullas vires habet. farno fic arguens committit
per plenitudinem fuit , in alios derivata eft .
fallaciam figuro diâioois, mutando, quid, in
Patet quod et auâoritate illa non probatur quoquale· Unde te apoftolus cum ait ad Rom. ij.
quomodo veritas decreti Conftautienfis , nec
Non eft poteftas nifi a Deo . Immediate fubquoad immedistionem potcftatis juiifdiâioois
jungit .· quo a Deo luat, ordinata font. Stat er­
a Chrifto , quoad fupenoriutem conciliontm
go quod otnnis poteftas a Deo fit, tc tamen quod
fupra papam.
non immediate fingulis conferatur a Deo, ficut
Tertia auâoritas induâa in ordine per pro­
Joann, primo diettur . Omnia per ipium fade
fatum dominum arguentem, eft illa Aâor. 15. C funt. Et nihilominus multa non immediate, fed
Placuit apoftolis
fenioribus cum omni ccclemediantibus caulis fecundis a Deo fiunt . Pra­
fia, eligere viros ex illis, tc mittere Antiochiam.
te rea fecundo, lies pnrdiâa auâoritate arguent
Et infra, vifum eft Spiritui fando Ac nobis nihil
velit inferre . quod alii apoftoli , five prolati
ultra imponere vobis oneris quam hoc neceflahabeant poteftatem regiminis ecc'cfi* , aut iu.io, et Ac. Ex hac auâoritate argait dominus
pciiorcm Petro aut «qualem ; negabitur con­
opponens , quod apoftoli tc leniores fecerunt
sequentia · Quoniam cum dicat apoftolus ad
decreta . Ad hanc auâoritarem refpondetur ,
Rom. ij. quod omnis anima potcftatibus lubliqood in nullo probat decretum profatam ve­
mioribus fubdit a fit, A* fubjungat, que a Deo
ritatem continere . Primo quidem , quia licet
funt , ordinata funt . Oportet quod prelatio
aliquo modo concedatur quod patres in conci­
attendatur fecundum afcenfum tc defccnfum ,
lie exiftentes , fimul concurrant cum papa in
non fecundum «qualitatem . Quare necefle
condendo canones * ficut hic dc apoftolis cum
ctit, ut arguit dominus cardin. Botiav. in q. fe­
cundum redura ordinem ecclefi* , quod fuprePetro legitur ; nihilominus principatus dccretandi, live auâoritas principalis competit Ro­
ma poteftas tegiminis, te plenitudo jurifdidiomano pontif. ut pote qui princeps' eft totius D aii, liet io uno primo & iupiemo, in quofolo,
reipubl.Chuftian*. Unde Glof. Hieronymi fuficut in primo, te in fimpliciffimo , in illo gene­
per illopaflu, & habetur io epiftola xx.ejufdcm
re , eft ftatus otnnis praelationis ecclcfiaftic* .
ad Augultinum , commtmorato qualiter Jaco­
Quocirca cum alii a retro dicuntur , aut prin­
bas Se omnes presbyten in fententiam Petri
cipes aut reâores ecclefi* , aut paftores gregis
tranfarant, inquit fic, non debent hrc molefta
dominici, non eft intelligendum, quod aut ta­
efleleâori, fed mihi & illi utilia, ut probemus
les immediate conftituti funt a Chufto , aut
ante, apoftolum Paulum non ignoralfe Petrum
quod vocati funt in plenitudinem potcliat i>, fed
principem efle huius decreti, legem poft evanaccipiendum eft mediate, tc fecundum earn par­
gelium non efle iervandam. Eece quod Hiero­
tem ίο 11 icit udinis ■ ad quam per fuprcmutn pa­
nymus decreti illius quod in illa fynodoapoftoftorem in ecclefi* (and· Romans pontificem ,
11 A feniores fee i fle dicantur, ptincipem Petrum
vocati funt. Unde Glof. fuper illud prims Petri
appellat. Id quod (equitur, viium eft Spiritui
5. Paicitc qui in vobis eft gregem Dei, dicit fic :
fando , & nobis; non arguit aliquim jurildificut dominus Petrum totius gregis curam ha­
bere juffit : ita Petrus fequentibus ecclefi* pa­
fttooen datam immediate a Chrifto , five a
Spiritu fanâo toti collegio apoftolorum 1 fed E lloribus jure mandat , ut quiiquis , qni fe­
bene arguit datam iufpirationem ad intelligencum eft, gregem domini follicita gubernatione
tueatur.
datn veritatem. Unde venerabilis Bcda in G lofla
ita dicit . Placuit Spiritui fanâo , qui arbiter
Quinta auâoritas eft in illa, qu* habetur in
fu* poteftatis, ubi vult fpirat, ubi vult loquitur,
c. firmiter, extra de fumm. trinit. $. unam fan­
te nobis noti folum voluntate humana, fedindam. Ubi dicitur , tc eft diffinitio in concilio
ftinâu Spiritus fandi. Hcc Çlofla. Ex quibus
uxuverfxli fada , quod Jefus Chriftus conceffit
Verbis nihil habetar , nifi quod Petrus te alii
claves ecclefi* apoftolis , eorumque fuccefloriapoftoli, At feniores in fententiam illius cano­
bus. Ubi Joan. Andr. dicit, quod non foli Petro
Chriftus claves conceffit , fed & ceteris apofto­
nis , de lege, poft evangeliuta , non fertand a ,
inftindu Spiritu· fandi, five Spiritu fando iofpilis. Ad hanc aoâoritatcm refpondetur, & primo
rante & docente convenerant . Planam eft aqad hoc quod non ideo claves dicuntur ecclefi*,
tem quod bujufmodi affiftcntia , qua Spiritna
qood communitati totius ecclefi* dat* fint, ita
'
quod

Ann·

I969

RbSPONSIO JoaNDU

a

T URM1CR1MATA O. P.

19?0

A „ „ o quod fingillatim, five collegialiter omnes fide- A redbor totius univerfalis ecclefi· in collatione
Chsissi ,w» claves a Chrifto, fafceperunt ;cptn tcftebeaclavium conftitutus dic dicatur . Non autem Czairr»
t4i9, 10 Ambrofio lib.de poeo.A habetur a magiftro
ftant hzc duo fimul , quod Petra» in fufceptio<*>*>
fententiaram in 4. dift. 18. Ius hoc folvenm, A
ne clavium · Chrifto, fuerit fyndicus ecclefi*»
ligandi, folts facerdotibuscompetat, fed dicun­
five quod procuratorio nomine illas fufcepcrit,
tur efle ecclefi* triplici ratione , primo quia
Sc quod fit per claves illas princeps , caput, A
elaves ift» dat* funt potioribos partibus ecdereâor eccclefi* a Cbrifto conftiratos. Ceterum
liz, ficut ait Hieronymus, quod dat*fontec­
hec intellieentia, cx eo aliena a fide omnino
clefi*, ia epifeopis A presbyteris. Sol iram eft
judicanda eft, quia papa non ecclefi*vicarius»
autem , ut patet nono Ethic, at commonitas
fed Chrifti, non ecclefi* vices, fed Chrifti gerit
dicatur id , quod principaliffimum eft in ea .
in terris. Non ab ecclefia poteftatem fufcepit,
Secundo dicuntur claves ecclefi* , quia pote­
fed a Chrifto fuper ecclefiam » quam gubernan­
ftatis, qu* ποα poteft perpetuari in uno, aut
dam regendamque fufcepit . Praterca quod di­
pluribus lingularibus fuppofitis alicujus multi­
citur quod Petrus , quando claves accepit, co>
tudinis, fedtantum per fncceflionem, coafuevit
clefiam fandam fignificavit, non eft ita acci­
fepe nominari & dici poteftas communitatis, li- 5 piendum, quali voluerit Auguftinus, quod uni­
cet non omnibus de communitate talis conve­
verfo corpori ecclefi* , in omnibus ejus mem­
niat poteftas, ficut eft in privilegio perpetuo da­
bris dat* funt claves, cum in foils epifeopis A
to dignitati alicujus ecclefi*; A ita eft de popresbyteris , te ft ibus beati Ifijno Ambrofio A
teftate clavium ecclefi* data in epifeopis A prefHieronymo illas fufeeperit, fed lure fana A ve­
bytetis . Tertio ideo dicuntur claves eccleli* ,
ra beatiflîmi Auguftini intel ligent ia , quod non
quia ad bonum totius ecclefi*, a Chrifto, Petro
Petro tantum ut Cingulari perlon* data fit au­
A ejus fucceflbribus donat* funt , heut etiam
âoritas clavium ; Quoniam, ut Auguftinus opti­
facramenta ecclefi* efle dicuntur, quia ad ejus
me arguit , fi tantum Petro data fuiflet , jam
utilitatem inftituta , licet collatio facramentonecablolutio nec ligatio, nec aliqua reconcilia­
rum non ad totam communitatem, fed ad mitio fieret in ecclefia. Cum ergo in veritate ita
mftros folos ecclefi* pertineat . Praterea ad id
fiat, fequitur, quod non tantum Petro data fit,
3uod confequenter in auâoritate ponitur , vi­
fed etiam data ht in eo fuccefforibus ejus , 8c
ci icet quod Chriftus apoftolis eorumque fucuni vertis prr latis futuris in ecclefia Dei , quos
cefloribus claves conceffit , refpondentur quod
in partetn vocaret follicitildinis fu*. Undeaata
verum eft, A etiatn quod Joan. Andr. in Glof. C eft ei poteftas clavium, ut fignanti A reprrfenloquitur, fed ex hoc nihil auâoritatis induci­
tanti univerfo» pr* latos futuros in ecclefia Dei,
tur pro veritate decreti Conftantienfis . Primo
manentes in unitate corporis Chrifti, five in foquia quod dicitur, quod Chriftus omnibusapo­
cietate Petri . Et hoc eft ipfum Petrum cum
ftolis A fuccefforibus claves conccflit , intelliclares accepit , ecclefiam fandam fignificaflc s
gendum eft, ut patet cx fuperius induâis, Pe­
ut patet ex ipfamet 1 itera bene confiderata .
tro per fc A immediate, aliis vero apoftolis me­
Unde dominus archidiaconus in rofario fuo ,
diante Petro. Secundo, quia quamvis non folus
hunc locum ad iftam intelligentiam exponens,
Petrus accepit claves , folus tamen ut fzpe ex
ita dicit, fi hoc tantum Petro diâum eft, fcilicet
didis fandorum commemoratum eft , in ple­
ut ejus perfonam non tranfgrediatur , non hoc
nitudine fufcepit , ut pote aliorum princeps A
facit ecclefia j. ejns auâoritas. Hcc ille. Plane
caput : Ob quam przrogativatn folus Pettus
hzc eft vera intel 1 igentia, hoc eft veraciter Au­
cum clavibus depingitur , folus Petrus de col­
guftini argumentum, ficutifteclariflimus doâor
latione clavium a Chrifto fibi fada in ecclefia,
exponit ; h poteftas data effet foli Petro , ita
inter ceteros przcipue commendatur.
quod ejus perfonam non tranfgrcderetur, proSexta auâoritas induâa per dominum A D fe&o auâoritas ligandi, & fohendi inecclefia
patrem opponentem , fuit illa extra de nceninon effet . Prcterea quod ex ifta auâoritate
tcn. A retnifl. in c-nova. Ubi dicitur quod apo­
non fequatur aliquid pro veritate decreti Conftolis omnibus Deus claves commifit. Ad iftam
ftantienfis patet ex ipfa Glof. ordinaria , qn* ita
auâoritatem patet per jam difta refponfio, per
habet in loco , argumentum quod fententia tohas en’m & nujuftnodi auftoritate» , ficut jam
tius ecclefi* pre ferenda fit Romane, fi io ali­
Çroba tum eft, nec habetur quod alii apolloli a
quo fibi contradicant . Argumentum dift. 95.
etro, immediate a Chrifto fufeeperint potefta­
legimus. Sed contrarium, inquit, credo, argu­
tem jurifdidionis, nec quod It fufccperint, fupementum infra eadem . Hrc eft fides nifi erra­
riorem aut «qualem cum Petro eorum principe
ret Romana ecclefia , quod non credo poffe
potcftatem habuerint.
fieri , quia Deus non permitteret c. arreâa .
& c. pudenda. H«c Glof. 8c hoc de auâoritate
Septima auftoritat induâa, eft illa Auguftini
fuper Joan. A habetur tu c. quodcutnque xxiv.
ifta.
q. prima . Ubi dicit Auguftinus quod fi hoc fci­
Oâava auâoritas induâa eft ejufdem Aug.
licet, quodeumque ligaveris iuper terram, tan­
fuper pfal. Ubi ita dicit . Sunt quzdam, qu*
tum Petro diâum eft, non hpc facit ecclefia . Si E dicuntur ad Petrum, qur licet proprie ad eum
autem in ecclefia, fit utique qu* in terra, ligan­
pertinere videantur, non tamen habent intel letur , A in calo: A quz foluta funt in terra»
âum , nifi cum referuntur ad ecclefiam , cujus
foluta funt in cœlo. Et fequitur, ii ergo inec­
ille agnofeitur in figura geHiiTe perfonam, pro­
clefia fit Petrus quando claves accepit, ecclefiam
pter primatum quem in difcipulos habuit .
fandam fignificavit. Ad illam auâoritatem di­
Ad iftam patet refponlio, ex refponfione data
cendum , quod nihil ex ea favoris feu virtutis
ad fuperiorem auâoritatem. Veram enim eft ,
decreto Conftantienfi przftatur · Quoniam non
ut ait Auguftinus, quod cum claves Petrusreeft ea intelligentia Aaguftini in hoc loco, quam
cepiffe dicitur, licet veraciter hoc dicatur, ni­
quidam prztendunt, videlicet quod beatus Pe­
hilominus cum intelleâu ad ecclefiam accipien­
trus ita nomine ecclefi*, ut tanquam fyndicus
dum eft» >d eft, ad otnnes fucceflores ejus . A
ejus «aut procurator , five vices gerens, » Chiialios futuros in ecclefia praelatos , ficut fzpe
fto claves accepit, cumipfeprinceps, caput, A
commemoratum eft. Ex''hoc autem non poteft
argui,

1971

in concilio

Flobbntino ad Basilbbnsbs

«97»

Anno
quod aliquis io ecclefia, aut tota ipfa ec- A ciofiflîmM beatus AuguRinds pervigili ftudio a - W(,
Csuirrte^’·* » pouftatc clavium major , aut (operior
eradicare carant.
Chsisti
141».- fuerit ipfo Petro: quod etiam ex eo jxtet, quod
Primai error fuit Novatianorutn , ut dicit
HJ··
Auguftinus ia eadem audoritate diae* quoa Pe­
fandus Thomas ia J. parte, qu. Lzuv.ajtic.x.
trus habuerit inter difcipolos primatum ·
qui negabant paaitcntiam lapfis poil baptifNona eft auâoritas Auguftini, qui iu L de
mum , dicentes apud facerdotes , nullam tales
Agone Chriftianoita dicit: non enim fine caufa
abfolvendi a peccatis c(Te facultatem . Iftum
inter omnes apoftolos hujus eeclcfua perfonam
errorem, tangit Auguftini», 6e impugnat primo
fuftinuit Petras i huic enim claves regni coelo­
libro de vera & falfa poenitentia. ubi in c. j.
rum date font, Bc cum dicitur, Petre amas me?
in principio , ita dicit : funt quidam , qui credant
Pafce oves meas , ad omnes dicitur. Ad iftam
ufque in bapufmum poenitentiam proficere , led
a udiori tatem eadem eft refpqolio, qu® ad fupepoftea peccantibus calf am perleverare . Item in
riores afltgnata eft, quoniam eamdem cum illis
prine, capituli 4. dicit : adhuc funt qui recla­
fententiam importare videtur . Id enim quod
mant non efle peccatorum remiflionem bapti­
primo dicitur, quod cum Petro claves dat» funt,
zatis per poenitentiam ■ Ad quem errorem pe­
ecclefic data funt , jam in fu per ion bus diâum ■
B nitus eradicandum beatus Auguftinus, ut pote
eft , qualiter accipiendam fit, videlicet , quod
acutiflimus argumentator, viftis eft femper oftenecclefic non ia multitudine fidelium * fed ia
derc , quod non foli perfonc Petri claves date
epifeopis Be presbyteris date fiat . Unde dicit
funt, fed cum Petro date funt cede li*, id eft
Ambrofius, quod ia Petro claves omnes faeêrtoti pofteritatiecdeli» in prolatis. Unde in c. f.
dotes recepimus . Quod vero fecundo ia auaopraefati libri inducens contra profatos hzretiritate dicit Auguftinus , quod com diâum eft
cos illud Joan. 10. quod Chriftus ait apoftolis ,
Petro, pafce oves meas, ad omnes diâum fit:
accipite Spiritum fandum, 8e quorum retniferitis
non ita accipiendum eft, quod omnibus fide­
peccata , remittentur eis , dicit lie : icimus au­
libus Chriftus commiferit curam paftoralem ectem & primos patres, & io omni rempote ecclcfro ; maxime cum dicat apoftolus ad Kom. u.
clcliam Dei, femper utque ad feptuagelies iepeies,
Dedit quidem Deus quoldam pallores . Quofquod eft temper , peccata dimittere ; quam po­
dam quidem dixit, non omnes; fed iatelligeateftatem ilii ab ecdelia auferre conantur . Prxtia eft Auguftini, quod ly , omnes, folum diterea de iftprum perverforum hominum errore
ftnbuat pro palloribus ια ecclefia focccftoribus
apertilfime Joqucns , cumque fortiiJime expuPetri Bc aliis evocandis in partem follicitudinis çgnxns, mI libro de Agone Cnriftiano c. 3 t . fic di­
ejus: quod manifefte Auguftinus oftendit in ter­
cit, nec eos audiamus qui negant ecclctiam Dei
mone quodam , qui fermo incipit , apoftolum
omnia peccata porte dimittere . Itaque miferi
Petrum primum omnium apoftolorum , io quo
dum in peti a Petrum non intclligunt, de nolunt
tra&ans profatum verbum, Pafce oves meas, ila
credere claves regni catiorum , elle datai ecclehe
inquit , per lingula enim dicebat Petro domi­
ίpii ; cas de manibus amifeiunt . Hxc Augu­
nus Jefus dicenti , amo te, pafce agnos meos,
ftinus. Agit etiam contra hos hcreticos Novapaice oviculas meas ■ In uao Petro figurabatur
tunos facerdotes , parem congreftum beatus
unicas omnium pallorum. Hcc Auguft. proter­
Ambrofius libro fuo dc pcenitentia : cujus ver­
es licet cura paftoralis, multis aliis prolatis ,
ba cauia brevitatis pertranfeo . Secundus error
quam Petro commiffa fit , non tamen, ut fasfuit eorum, qui in hcreli dc in ichilmate con?>e repetitam eft, ia ea plenitudine & univerftitutos., Be ita ab univerlitateecclefi» feparatos*
alitate , qua Petro , qui ita univerialiter to­
a (ferunt poffc ligate dc folverc : qui error eft com­
nus gregis domini paftor a Chrifto eft con It imunicer omnium Ichiimaticorum. Contra quem
|utus , ut non fit dicendus quis Chriftianus ,
eiiorcm dicit beatus Cyprianus in quadam
Chrifti agnus, nec fidelium hominum convcn- D
; epiftola, dc habetur vn. qu. 1. c. Novatianus.
tus , qui dicit fe non effe fub cura hujus pa­
Qui nec unitatem , inquit , Spiritus , ncc con­
lloris , ut fandus Thom. ait fuper Joan. in c.
ventionis pacem oblervat, & fe ab ecclefic vin­
ultimo.
culo , atque facerdotur» collegio feparat , ncc
Decima auâoritas induâa , eft ejufdem beacpifcopi poteftatem habere poteft , nec hono­
tifl. Auguft. qui in lib. 1. quxft. novi Be vctcus
rem . Item multa hujufmodi funt in cap. dici·
teftausenti, fic loquitur. Dominus nofterJclus,
mus, & in cap. pudenda, & in c. fchifma xxi v.
dilcipulos fuos ante pailioaem fuarn , ficut no3u. i .L'bi maxime ad notitiam hujus rei coafifeis, elegit, quos appellavit apoftolos . Inter hot
erandum venit illud, quod Cyprianus ponit in
pene , ubique Petrus folus totius ecclelie meruit
epiftola ad · Jovimanum , ita dicens , clamat »
geftare perfonam , Be propterea audire metuit ,
dominus, ut qui fitit veniat, 8e bibat deftumi- fc·!···^.
tibi dabo claves regni calorum. Et fequitur,
nibus iquz vive, qu» dc ejus ventre Auxerunt.
has autem claves non homo unus , fed unitasacQuo venturus eft , quilitit? Utrum ne ad hzieceptt ecclelie ! Ad iftam auâoritatemrefpondeticos, ubi fons Se Huvius aqu» vitalis omnino
tur , quod non intendit Auguftinus negare ,
non eft? An ad ccclefiatn, qu» una eft, 8e fuper
Petrum claves accepiffc , cum Petro a Cnnfto E unum , qui de claves ejus accepi: , & domini
diâum fit , tibi dabo claves regni calorum ,
voce fundata eft ? Hxc eft una qu» tenet dc
Match, id. & Joann, ax. pa Ice oves meas , Et
poflidet omnem , fponli fui Ac domini potefta­
ipfe Aug. ipfuua dicat & apoftolorum principem ,
tem. Hzc ille. Beatiflimusproterca Auguftinus
& totius ecclelie caput appellet : fed ideo dictum
libro de paraît, fuperius commemorato , contra
eft, quod non unus , quia non unus folus (inprofatum errorem loquens , dc unitatem ecclcgularitcr, ita quod non alii in co fafccperint,
flae ad uiutn clavium effe oftendens, ita dicit.
ÎJanc in eo etiam ecclelix poftcritas in prolatis
Nemo pannere digne poteft , quem non fuuis claves accepit co modo, quo fxpe comme­
ftineat unitas ecclelro , ideoque non petat Iamoratum eft. Pro cujus auâoritatis 8e multarum
cerdotes ab unitate ccdcfi» aiverlos . Ad defimilium Auguftini, plena intelligentia, fcicnftruendum ergo errorem hunc fecundum , vi­
dum eft, quod duo errores inter alios, emana­
delicet quod ab ccclelic unitate divili, potefta­
verunt circa claves cccicliz, quos vduti pernitem habeant clavium junidiâionis; dixit inanânri-

ï973

Rbcponsio Joannis

a

Tvrbicrbmata Ο. P.

1974

|ood noa anus
w d e Aoritate induâa , oood
aaas ,« fed unitas
anitas A fiam, fed jam tamca quali haberent qaod dice- jTmTq*
‘
‘
“' rent, malos judices fe efle petpcffos, que vox eft CurIsti
Cwttsri claves acceperat t oftendem
per *hoc neceflariam
omnium malorum iittgatoram, cum fuerint etiam
·«>·.
«M»·
©fle unitatem ecclefic ad habentem communio­
nsanifcftiffima veritate faperati, quali non adhuc
nem poteftatis ecclefiaftic·. Bt qnod hcc fuerit
eis
dici
poffit,
&
juftiffime
dici
.
Ecce
putemus
Augaftini intentio, paret, quoniam poft ilia ver­
iliosepilcopoa, qui Roma judicarunt aoa bonos
ba induda per dominum arguentem , .que ha­
judices fuifle, reftabat adhuc plenarium calo­
beatur ia fermone apoftolorum Petri Ac Pauli »
tte uni ver(alis concilium , ubi etiam cum ipGs
qui incipit : Iftum nobis diem i ita fubjnngic*.
judicibus caufa poffit agitari. Et hoc eo quia,
huic ergo Petri excellentia commendatur, quo­
ut
in libro de unico baptifmo idem Auguftinus
niam ipfius aniverfitatis «c unitatis ecclefic fi­
dicit, majores accufatorum epifeopi · Sicilian!,
guram geffit . Hare Auguftinus . Plane Petrus
qui innocens erat judicatus quereoanturque imuaivcrfitatis ecclefic in perlatis figuram geffit ,
Kratori, quod noa plene fuerat illnd judicium
it hoc contra primum errorem » qui a facerdotiima examinatum atque depromptum . Quam
bus prefentis temporis clavium poteftate· au­
ob caufam dicebat beatus Auguftinus , quod
ferebat . Geffit prxtcrea figuram unitatis eccle­
fic contra errorem fecundum , dicentium, ab ec­ B rirsfati epifeopi , qui judicium pap· dicebant ,
icet falfo , minos plene examinatum, quod an­
clefia divilos ulum poteftatis clavium retinere .
tequam fchifma facerent , fe ab ecclefia Ro­
Et ita patet quod bcatiffimi Auguftini diâa
mana fperantes , debuiffent , fi amatores erant
optime contiderata noa probant , ea qu» Baiiunitatis ccclclte , judicium cxpcâafl'e plenarii
leenfes aftruunt, de poteftate concilii aaivcrfaconcilii univerte ecclefia in quo cum ipfo papa
hi ecclefiam rcprafcnrantu , fed illa magis in­
difcuffio fieret. Nulli autem dubium eft , quod
firmant .
S’ licium habitum per papam Ac patres univerUndecima anâoritas induâa , eft illa Augoecclefis fimul , majus sftimetur auâoritate
ftini dc doftrina Chriftiana . Has igitur claves
reputationis, gravitate examinis , 9e plenitudi­
dedit ecclefia fu*, ut qur folu ta eflent in terra,
ne difcuffionis , quain judicium habitum per
foluta eflent in calo . Ad iftam auâoritatcm,
papam cum paucis , licet non majus dicendum
es diâis ita plene patet refponfio, ut fuperfiuum
fit fuperioritate poteftatis . Quod antem confit ad eam aliquid dicere .
fequenter dicit Auguftinus, quod fi male judiDuodecima auâoritas induâa , eft illa ejufdem Auguft· in epiftola ad Glorium&Eleufium
caue conviât eflent, eorum lententia folveiencptkopcMDonatiftarum, adquos ita, poft mul- C tur, non ita accipiendum eft, quod auâoritate
concilii plenarii tanquam fuperioris judicii po­
raalia, loquitur. Ecce putemus illos epifeopos,
teftate , fententia pap· dlfibiverctnr , cum ma­
qui Rom· judicaverunt , non bonos judices
jus tribunal , five judicium alterius haberi non
fuifle . Reftabat adhuc plenarium ecclefir uniroffit in terris quam fit vicarii Jefu Chrifti .
verfalis concilium . ubi etiam cum ipfis judici,
icm quidem eft confiftorinm Dei Ac papr fi­
bus caufa poffet agitari, 8e fi male judicafle
cut epifeopi Ar vicarii ejus. Unde Glof. fuper il­
conviâi eflent , eorum lententi· folverentur .
lud Matthei itf.Tibi dabo claves regni calo­
Ad iftam auâoritatem, que partis adverte vi­
rum , dicit : vide quantam poteftatem habeat
detur Achilles i refpoadetur quod per eam nul­
petra, fupra quam cdificatur ecclefia, ut etiam
lo modo probatur decretum Confiantienie in
judicia ejus maneant firma, quali Deo judican­
parte illa, dequa loquitur, continere veritatem :
te per eam ; & ideo in cap. patet g. qn. 3. dicit
Tum primo, quia per illa verba, non eft inten­
Nicolaus papa, judicium apoftolic· ledis, cujus
tio Auguftini dicere, quod univerfaleconcilium
profeâo auâoritate majus non eft iudiciutn, t
poteftatis, auâoritate fuperius fit Romano pon­
nemine fore rctraâandum , nec dc ejus cui­
tifice * Primo quia ia eadem cpiftola , ficut etiam in libro de unico baptifmo, profitetur quod D quam liceat judicare judici . Quod, ergo dicit
Auguftinus, quod fi male judicafle conviâi ef­
in Romana ecclefia apoftolicas cathedrae femper
fect , eorum fententte diffol verentur, exponen­
viguit principatus . Qnod verum non effet , fi
dum eft, id eft nuite, autcaite, aut di ifoluta: el­
fu perior cathedra , quam fit apoftolica, alia in
le jure offenderentur : quia, ut ait regula juris,
ecclefia daretur . Secundo quia idem Augullinus, ut inducirur in c-pudenda, fecundo, Ari.
qur contra jus fiunt, debent pro inreâis habe*
ri ; extra de regulis juris in fexto: Ar hoc modo
q.i.dicit, quod cum ecclefia, nullacfleporeft,
ponitur illud de c. multis di. 17. veftram con­
ea fit, qur in apoftolicr fcdis radice per fuccefventiculum, vel conciliabulum caffstur , id eft
lionern epilcoporum conftituta eft . Quomodo
ipfo jure caffum eft. Ita hic Auguftinus hoc ac­
autem Auguftinus apoftolicam fedem , diceret
itdiccm fundamentalem ecclefic , fi illius ledis
cipere videtur, cum ait , fi male judicafle con­
viât eflent, eorum fententic diflolverentur. id
auâoritas ad aliquam aliam altiorispoteftatis,
elf ipfo jure nuite , five nullius firmitatis efle
& principatus refolvenda veniret , cum natura
offenderentur ; vel accipiendum eft verbum il­
radicis, aut ultimi fundamenti, live primi prin­
lud > quod auâoritate vel ipfius pap· , cu­
cipii hoc non patiatur , ficut ex primo pofteriorum habetur. Quod autem dicit Auguftinus, E jus auâoritate plenarium concilium congrega­
tur, &: lententi· firmantur > deberent diflolri ,
quod icftabat adhuc plenarium ecclefi· univervel declarari nuite effe. Quomodo legimus fafalis concilium, non dicit ratione ίυ perior it a tu
Aum di. 17. c. huic etiam . Ubi fynodo congre­
principatus, aut poteftatis, qur major fit in ple­
nario concilio, quam in apoftolica fcde .· fed ra­
gata fuper criminibus, quibus impetebatur Sym­
machus papa, patresepifeopiibidem congregati
tione amplioris,
majoris examinis habendi ju­
auâoritate ipfius Symmachi, feutentiarunt ipfun»
dicii , quale fperahatur in plenario patrum to­
tius ecclefir concilio, fecundum illud , ubicooSymachum immanem efle. Prcterea fimile legi*
filia multa , ibi falus. Proverb, at. Quod vero
mu· dc B. Greg. qui ait, ut habetur. ir.q.vil.C.
fi quis nos fuper his arguere voluerit, vel extra
ifta fuerit Auguftini intelligent!! , patet ea ver­
bis epiftola , 8c ex illis , qu· de ifta materia
auâoritatem nos facere contenderit , veniat ad
commemorat in libro de unico baptifmo. Dicit
fedem apoftolicam, &.* ibi ante confeffionem B.
enim fic in preienticpiftolaadGlariumicElcuPetri, mecum juftcdeccrtct, qu«tcnus, ibi unus
ex no-

I975
ANNO
Cmrmti
«♦J*

IN CONCILIO FLORENTINO AD BasILEBNSE*

1976

ex nobis fententiam fufeipiat faam. Clariflimum A
Auâoritas quintadecima induâa, eft ejufdeU»
cft autem, quod fentetttia danda per apoftolicam
Hieronymi, qui fuperjoelem prophetam , tertio cHJUITI
fcdcm five contra papam, five pro eo, nonnifi
ita dix lifefertur. Petra,inquit, Chriftuseft.»qui
,4I>
auâoritate pap* feden. « quo ejus thronus au-r donavit Apoftolis fui», ut ipfi quoque vocarentur
ôoritatcsn fufeipit, danda veniret, & ita patet,
Petr*, dicens, tues Petrus, 8c luper hanc pequod ex auâoritate illa Auguftini in nullo pro­
tram xdificabo eccfefiam meam. Ad hanc au&obatur veritas Conftantienlis decreti.
ricatcm reipondetur, quod ex ea non habetur in
Tertiadedma auâoritas induâa , eftilla Hie­
aliquo propofitum arguentis ; quoniam licet Chri­
ronymi, que habetor in glo. fuper illud Mattb.
ftus donaverit Apoftolis , ut ipfi quoque vocaren­
16. Quodcumquc ligaveris fuper terram, eritlitur petr*, hoc tamen praecipue Petro oona vit, cui
Îatum A incalis, Ac.ubificdicit. Habent nuifpecialiter ait, Tu es Petrus, & fuper hanc petram
am eandem judiciariam poteftatcm alii apofto­
cdifieabo ecclefiam meam; 8e in quo omnes alii
li, quibus poft refurtcâionem dominas ait, ac­
apoftoli, primo nomine Petro fumpferunt. Qua­
cipite Spiritum fanâum, A quorum remiferitis
re reâe poftChriftutn fundamentum fundamento­
peccata, rçmifla erant, À quorum retinueritis,
rum , ac petra petrarum, ac totiusecclefix firma­
retenta funt. Habet etiam omnis ecclefia in epileo- ]B mentum Petrus atteritur. Unde Leo papa in ter­
pis A presbyteris. Ad illam auâoritatem, patet
mone tertio confecrationis, dicit: cum in Petro
cxfuperioribusplene refponfio. Ex ea enim non
fortitudo invenitur, 8e divin* grati*, ita ordi­
habetur aliquid pro veritate decreti dicentis ,
natur auxilium, ut firmitas , qu* per Chriftüm
quodfynoduspoteftatcm habet immediatea Chri­
Petro tribuitur, per Petrum apoftolisoonfcratur.
Et ideo beatus Ambrofius ( À habetur inc. fide­
fto , cui etiam papa obedire teneatur, maxime fi
lior, dift.50.diat, eo Petra dicitur,quia primus
id quod fequitur in auâoritate Hieronymi, pro­
ducatur in medium: ait enim Hieronymus poft
in nationibus fidei fundamenta pofucrit, A tanantepofita verba fic: fed ideo fpecialiter Petrus
quam faxum immobile totius corporis Chriftiaeam accepit, ut omnes intelligant, quod quicumnitaris compagem molemque contineat. Cui ob
qtie ab unitate fidei, & focietate ejus fepaiavcrint,
hanc lingularitatem nominis Petre, fertur dixif
nec peccaris folvi, nec coelum poflunt ingredi .
fe Paulus Petro, mortis inflante hora, ut beatus
Ecccquam manifefte beatus Hieronymus docet,
Dionvfius teftatur, Pax tecum fundamentum ecquod Petrus fpecialius poteftatcm clavium , quam
clcfiarum, A paftor ovium . Patet ergo , quod ex
omnis ecclefia acceperit. Secundo quod omnes ita
eo quod ceteris apoftolis fuo modo nomen Pe­
dependent a Petro, ut quicumquc ab ejus locieta- 1
tre, aut fundamenti in Petro Chriftus donaverit,
te. A fidei unitate fe feparaverit, ncc vinculis abnon habetur quod lynodus univerfalis a Cbnfto
folvipoiCt, nec ingredi coelum.
immediate poteftatcm fufeipiat , cui ipic papà
Quartadecima auâoritaseft illa , ejufdem Hie­
obedi re teneatur.
ronymi , A ponitur in c. omnibus confideratio
Auâoritas fextadecima induâa per dominum
14.q. r.Ubi fic ait, de domo ecclefi* loquens.
arguentem, eft illa Cypriam in c. loquitur do­
Hxc domus etiam claves accepit, A poteftatcm
minus 14.q. t. ubi ita ait : quamvis Deus omni­
ligandi A folvendi, hanc domum fi quis corrigen­
bus apoftolis poft rcfurreâionem fuam paicm po­
tem corripientemve contempferit, fit tibi tanquam
teftatcm tribuat, &r dicat, ficut mifitme Pater,
ethnicus A publicanus. Ad iftam auâoritatem reS( ego mitto vos, Accipite Spiritum fanâum : A
fpondetur, quod peream in nullo probatur inten­
infra . Hoe utique ceteri erant apoftoli , quod
tum arguentis. Primo quidem, quia domus eccle­
Petrus fuit, pari confortio prxditi A honoris, A
fix non ita dicitur habere claves, quod in omni­
pôteftatis. Ad iftam auâoritatem, facilis patet
bus fuis membris difpcrfis, aut fimul congregatis
refponfio, primo per gloflam ejuidem capituli;
eas habeat, fed tantum juxta ejufdem do&oris fu­
dicit enim ibi g'o. quod ifta paritas accipienda Iit
per i us pofitam auâoritatem , in epifeopis , A D* in ordine dignitate confecrationis, non in ad- .
presbyteris eas habet, in quibus contemni dicitur
miniftrationis plenitudine , in hoc enim Petrus
aut venerari.Ex cujus gloriofifiïmi doftoris fentenfuperior fuit, Amajorutpote apoftolorum prin­
tia fatis manifeftum eft , quam alienum fit a pa­
ceps, & totius ecclefix caput. Ut enim ait bea­
trum dodrina, quod conventus cVpiftarum, ad­
tus Clemens, A habetur inc.in illisdift. 80· in­
vocatorum, A («culatiutn hominum claves dica­
ter apoftolos non fuit par inftitutio , fed unus
tur habere regni calorum , & quod cum illorum
prxfuit omnibus . Secando reipondetur , quod
conventus judicium contemnitur, univerfalis ecparitasinhoc loco, non dicit xqualitatem, fed
clrfia contemni dicatur. Secundo, quia licet do­
limilitudinem , unde exponendum eft , parem, id
mus ecclefix, claves accepit eo modo quo didurn
eftfimilem, aut communem ; quomodo .loquitur
cft, fcilicet inepifeopis, A presbyteris; nihilo­
beatiftimus Leo papa , in epiftola ad Anaftafium
minus fpecialius, quia in plenitudine poteftatis
Thettalonicenfcm epifcopum ; inter beatiflimos
cas accepit in Petro, cujus lucceflor eft Romanus
apoftolos in fimilitudinc honoris, fuit quxdatn
pont, in cujus contemptu , ut pote principis ipfius
di feret io poteftatis . Tertio reipondetur , quod
ecclefix, maximeecclefia ipfa contemni dicitur,
dato, fed non concetto , quo ceteri apoftoli cum
quoniam Petrus, ut ait Auguftinus, totiusecde- E■ Petro pari poteftate jurifdidionis przditi fuittent,
fi e figuram five perfonam gclfit : A ut dicit Amnon habetur ex hoc quod fynodus univerinhs t
biofius libro de arca Noc, fenioris nomine, de
Chrifto poteftatcm immediate fufeiperet, cui pa­
quo pendent ceteri, domus omnis lignificatur, qui
pa obedne teneretur; par enim in parem poteftaRomanus pontif. cum pro eo quod caput, A re&or
tem non habet, nec principatum.
totius domus exiftat , luperiorera , extra cafum
Decimaleptima auâoritas fuit Alexandri pahxrcfis, nonhabet, non poteft ptopriedici in apx in c. audivimus. ^4q 1. fic dicentis. Unde
lio cafu ecdefiam corrigentem, aut corripientem
cum dominus daret omnibus difcipulis parem li­
contemnere: hujuimodi enim contemptus propiix
gandi ac folvendi poteftatcm, Petro pro omni­
bus, A prx omnibus claves regni calorum, te
noncft nifi inferiorum refpeâu fuperiorum · Qua­
re manifeftum cft, quod auâoritas illa , nullam
daturum protnilit , dicens; Tibi dabo claves re­
fuperioritatem arguit concilii univerfalis fuprt
gni calorum. Quicumque ergo ab unitate ecclcti*, qux per Petrum mtelligintr, fuerit alienus,
papam.
cxccra-

c

37
'977

R Mf PONS1O JOANNIS A T l/KRSCR BM A.TA Ο. P.

execratepottft, confccrarenon valet, excotnmu- A
"icatioQB , *1 reconciliationis poteftatem non
habet. Ad iftam auftoritatem dicitur, quod non
agit contra, fed plurimum confirmat, quod nul·
Io modo poteft itare cum veritate pariillius decreti dicenti* , quod fynodua habet immediate
■ poteftatem a Chrifto, coi etiam papa obedire te·
acthri quod Gc oftenditur, qoodetum pçimo di·
citer , quod paretn poteftatem dominus apofto·
lis dedit, accipiendum eft , ut proxime diâum
eft, ad auâoritatem procedentem , aut quod fer.
mo fit depoteftate ordinis, qme, ut fuperius ex
S. Thoma, in quarto di. ip-dedi-a^-commemoratum eft, «qualiter fuit illa data omnibus. Quod
. vero eonfequenter dicitur, quod Chriftut Petro
fe daturum promiferat clave* pro omnibus , Be B
przomnibu*, manifeftum declarat partem illius
'decreti Conftantienfis non contihere veritatem.
Nam in eo quod dicit, quod Petro pne omnibus
datefunt claves: datur intelligi, quod Petrus,
Be per confeouens ejus fucceflbr, in poteftate ju­
rifdiâionis fuperior , &: major omnibus fuerit
etiam fimuljunâis. In eo vero quod dicit, qnod
pro omnibus, & prr omnibus poteftatem acce­
pit , mantfefte defignatur, quod alii Chrifti difcipuli, Bceorumfucccllore* poteftatem junfdiâionis non acceperint, nili per Petrum, Bc ita non
immediate a Chrifto . Ubi confiderandum eft,
quod cum dicitur Petrusfufeepifie pro omnibus,
Bc ont omnibus poteftatem, non eft iatcl ligendum
i pium pro omnibus acceptée ad modum , nuo C
unus piocurator nomine aliquorum aliquod do­
num , ficut caftrum aut principatum accepit a
principe. Sed inteiligendum eft, ad modum quo
dicimus folern accepille lumen a Deo pro omni­
bus , quia it* majori plenitudine quam ceteraeA
ftellse, prç omnibus, quia in eo ordine, ut ab
ipfo ficut a fonte in ceteras ftella* lumen defcendat. Et limite eft de capite, quod pro omnibus,
Be prr omnibus membris virtutem recepit. Prao
omnibus quidem , quia m foto capite eft plenitu­
do fenfiium. Pro omnibus quidem , quia ab ipfo
cetera membra fenfum motus. 8e regiminis fufeipiunt. Ita eft de Petro, qui non tantum auâori­
tate pre omnibus aliis donatus eft, fed etiam ca­
put, le princeps, aliis induens in toto corpore ec- D
clefi* conftttutus eft, ut apertiflime fuperius ex
doârina tantiorum oftcniumcft. Prztcrea hujus
rei caufa, videlicet quod Petrus in ecclefia non
tantum fuit przlatus fuperibr ceteris amplitudi­
ne poteftatis, fed etiam caput influentia virtutis,
dicitur, conleqiientrr quod unitas ecdcfiz, per
Petrum intcl'igitur. Sane unitas corporis in uno
capite dciignatur, Be exercitus in uno duce: pro­
pter quod optime dicitur in c. non vos x J. q. 5.
Quifquis ab apoftoiicis divifus eft fcdibuf.in icniimate eum efle non dubium eft. Quare optime
concludit -, Quod quicumque ab unitate , quz
per Petrum intelligitur, fuerit alienus , ligandi,
Be folvendi poteftate privatur. Avelle radiumafo1 is corpore, inquit Cyprianus in epiftola de uni- Γ.
fate ecclefi* , Bc habetur in c. loquitur xq. q. 1.
divHionem unitas non capit : ab arbore frange
ramum , fruâu* germinare non poterit : a fon­
te pnsfeinde rivum, przfcifus arefeit. Ex qui­
bus otnnibus clare fatis oftenditur, ex przdiâa
auâoritate non probari propofitum domini at·
guenti*.
,
Decimaodava, Bc, Ii bene retinui, ultima au­
âoritas , eft illa oâavz fynodi, quz dicitur lie in
condemnatione Photii dixifle : hzc autem nolen­
tem intelhgere Photium ut bene ageret, fed inobedientem, Be rcfiftentem huic uaivcrfali fyno-

*
*
C.M*t«Ti
*4j*>

1^7^

do, repulimus X- anathematizavimus , atque a
M e
catbohea tota*, & apoftolica ecclefia fecimus alie- Cuaiÿri
num, per datam nobis poteftatem a Spiritu fan144».
âo aChrifto, & magno pontifice noftro, Be Dea
liberatore Bc faivatore eundorum: & poftea iubditur. Nullus ergo ftudeat eorum qui Chriftiano
vocabulo digni funt quique regimen part orale
fartiti funt , contrariam quicquam agere hujus
fande & univcrfalis fynodi, ac per hzc invenia­
tur Deo contradicens, & illius concilii judicium
fpcrneqs. Dicit enim Paulus magnus apoftolu»,
qui ipemit nos, nonfpemit hominem , led Deum
‘
unum , qui dedit Spiritûm-ianâum-in nobis. Qui*
enim nefeiat,‘quod in medio hujus, Bc univerfalif fynodi fuerit incircumfcriptibilu , Bc incomprehenfas Deus, qui aij ; ubi duo vel tres funt
congregati in nomine meo , fum in medio eo­
rum. Ex iftis contentis m hac auâoritate arouit
przfatus dominus, Primo, quodfynoduahabeat
immediate a Deo poteftatem. Secundo, concilio
nniverfali competat illud Matth. 18. Ubi duo vel
tres congregati fuerint, &c. ad iftam auâorita­
tem breviter rcfpondctui quod parum habet diffi­
cultatis, tum quia non ita habetur in originali
ficut inducitur per arguentem. Sed hic habetur
per datam nobis poteftatem in Spiritu fanrto, a
primo Bc magno pontifice noftro, Deo liberato
re, Bc faivatore eundorum . In quibus verbis fy­
nodus videtur per magnum pontificem , papam
intelligent tum fecundo dato, quodficfchabe­
ret auâoritas, ficut allegataeft) non fequiturid
3uod arguitur: nam ad primam partem refponctur neganda confequentiam . Ex quibus enim
verbi* patrum in fynodocongregatorum, non fe­
quitur quod fynodu* ipfa immediate a Chrifto
poteftatem habuerit , immo ut frpe repetitum
eft, in hae argumentandi forma , committitur
fallacia figunt diâionis. Sane fi hire argumentatio
locum haberet, cum juxta apoftolum Rom. li­
non fit potvft as nifi a Deo, quilibet, quip3teftatem aliquam haberet, poflet dici illam habere im­
mediate a Deo , Be it< ne dum ab ipfaecclefia,
fed abipfo univerfo) id quod optimum eft, fcilicet ordo tolleretur. Ad fecundam partem refpondetur, quod illa Bc fimilia verba Chriftioptime
competunt conciliis univerfalibus fi milibus, qua­
lia fuerunt illa vi 1 i.concilia apoftolica auâorita­
te fulta Bc roborata, quz debitam reverentiam , 8a
caritatem obfervarant femper ad fedem a portori­
cain j fed illa verba non competunt perverfi* Bc
malignis fynodalibus, ficut patet de multis, fcilicct Arimincnfi , Be Ephefina fecunda , 8e ita
de aliis quibufeumque, quz fuerint abapoftoli­
ca fedis tocietate Be caritate divifa . Ubi duo
vel plure* congregati fuerint in nomine meo, in
medio eorum fum : non arguitur, quod fynodu·
immediate habeat poteftatem immediate a Chri­
fto jurifdiâionis , ficut manifeftum eft . Alia*
omnis congregatio quarumcumque fidelium, fi­
ve magna, five parva , in Chrifti nomine con­
veniens , poteftatem jurifdiâionis haberet im­
mediate a Chrifto, quç*d ab omni ratione alie­
num eft.
Ultimo quantum ad iftum articulum, refpondendum eft , ad rationem illam fupradiâam ,
pro ecclefia univcrfali, ex paftc impoflibi litatis
errandi in fide. Arguebatur autem fic. Ecclefia
univcrfalis nunquam legitur errs fle, née errare
in futurum poteft . Sed Romanus pont, a fide,
erratic legitur, ut in c. Anaftafios, dift.xix.&
poteft erratic, ut de fe patet, ergo videtur, quod
univcrfalis ecclefia, Be per confequensuniverfale
concilium illam reprzfcntans f auâoritate fu pe­
rior

>979

ReSFONSJO JOANNIS A Tü RR BCRIM ΑΤΑ Ο. P.

1980

rior fit Romano pontifice. Adiftam rationem re-A facra ,'ciiptura exprefia, aut per ecclefiam uni- A M w "
' '
‘ breviter
'
*' antecedens
’
*
vcrlalcm , aut per apoftolicain fedem jam dif- chkiw
CwaiiTi fpondetur
, primo ad'
qood
, finita . Et in hoc ieniu decretum iliud in hac 144*.
t4i»>
ecclelia univerfalis, que errare nonpotift, non
arte continet veritatem . Sed quod inhoccadicit congregationem diftinâam, aut feparatam
u teneatur papa obedire fynodo , non ex ali« Romano pontifice. Cum illa dicatur collcâio
Jua fuperioritate potcftatis , que fit in fynoomnium fidelium , de co a fee. dic. prima· in c.
o fupra papam, quu ia talibus ad fidem perecclefia . Secundo ad confequentiam dicitur
tutentibus obedire tenetur, nedum fynodo, led
negando illam,. HA enim argumentatio nul­
apoftolice tedr talia docenti, qur nullam ha­
la eft , ecclefia univerfalis , non poteft erra­
bet fuperiaritatem reipedu pape . Sed obedien*
re in fide ( papa vero fic . Ergo illa eft ma­
tia 8c reverentia ifta attenditur ratione mate­
jor poteftate juriidiâionis, five poteftate cla­
rie fidei , que aufte.ntatcm fupremam habet
vium ( de qua majoritate eft prrfens fermo )
,cx parte Spiritus fanâi , a quo eft omnis veri­
ipfo Romano pontifice. Quod ex eo manifeftum
tas, ut dicit Ambrofius, a quocumque dicatur:
eft , quoniam iftss gratis datte diftinâsc font »
quomodo loquitur apoftolus ad Romanos decividelicet non crrareinfide, & potcftas clavium*
& una non arguit illam de ncccuîtare, ficut pia* B rr.o : non omdes obediunt evangelio . Secundo
modo pars ilia decreti poteft habere hunc fen­
nom eft . Alias quilibet in gratia confirmatos
fum , quod fcilicet papa teneatur ftare te obe­
potior effet auâoritate Romano pontifice non
dite diffinitionibus univerfalis concilii in risque
confirmato > quod effet abfurdum . Eft affirm
ad fidem pertinere ipfa fynodus diffinierit » Its
multum animadvertendum , pro iolutioifismul­
quo fenfu non videtur, quod ita fimpliciter, Se
tarum hujufmodi rationum , illud quod fenoi*
indiftinâe loquendo, pars illa decreti contineat
tor, cetra de poenitentiis. & re. in cap. Novar,
veritatem catholicae fidei . Quoniam cum con­
quod licet beatiflima virgo Maria dignior &
cilia univerlalia non habeant noc privilegium ,
excellentior fuerit uni verus apoftoiis» non ta­
in judicio fidei non errandi , quia quandoque
men illi, fed iftis, Deus claves regni coelotum
ut iuperius didum eft , leguntur erraffe , ficut
commifit. Eccc quod licet beatiflima r>rgo Ma­
manifeftum eft dc fynodo univerfali , fecunda
ria, mater Dei, (ponfa Chrifti, regina mundi, 8e
Ephef. nullo modo videtur afferendum quod fit
angelorum domina, gratia plena, &.* in fide tem­
veritas catholics fidei , quod ita indiftinâe te
per immobilis fuerit-, non tamen arguitur inde,
fimpliciter quilibet fidelis, etiam papa, tenetur
quod potior fuerit poteftate clavium , ipfo Pe­
tro. Tertio ratio facta etiam non procedit, co C obedire fynodo univerfali in his qtift pertinent ad
fidem, j. qur ipfa fynodusjudicaverit, autdifquod licet univerfalis ecclefia privilegium ha­
beat non errandi in fide» hoc tamen privilegium
finicrit ad fidem pertinere . Nec hoc probat
capitulum, iipapa, induâum ex adverte». Qua­
nniverfa concilia non habent , cum multa eo­
re neceffario lenius ifte diftingtiendus eft, quo­
rum erraffe legamus, cum andoârina apoftolicp
niam act fynodus univerfalis aliquid diffimvit
fed is , in qua iemper immaculata , Chriftianr
de fide , apoftolica fede probante 8e confirman­
fidei eft religio ferrata , declinaverunt : immo
fi alicujus aeâoritatis effet ratio faâa , clare
te ; que ut habetur in c. omnes di. x:. mater
concluderet inopportuns, cum apoftolica fedes,
fidei appellatur , te time dicendum videtur »
quod decretum illud contineat veritatem , vi­
juxta illud Luce ax. Ego rogavi pro tc, utnon
delicet quod tali diffinitioni & determinationi
deficiat fides tda » 8c juxta tanâoram patrum
fidei, quam univerfalis fynodus modo aflignato
doârinam, exponentium hunc Ipcum, privile. gium habeat a Chrifto , utpote tribunal Chri­
fecerit, quilibet fidelis tenetur, etiam papa obe­
fti in terris, tn judicio fidei non errandi: quod
dire. In quo cafu optime venit illud, quod beaconcilia univerfalis j te apoftolica fede feparatosGregoriusait, & habetur in e. ficut di. xv. fita, non habent. Et hrc dc omnibus auâorita- Di Cut fancti evangel ii libros quatuor, fic & quatuor
tibus, 8e rationibus farftis per reverendi flimum
concilia, Se venerari me fateor,. & hrc tota de­
patrem dominum cardinalem , pro fecunda parte
votione complebor , integerrima approbatione
decreti faifci Conftantix , per obedientiam didi
cuftodio: quia in his veJut in quadro lapide,
Joannis XXIV. dix ille iufficiat ·
fanâr fidei ftruâura confurgit, tc cujuslibet viTertia pars decreti, quam prrfatus dominus
tr, atque communis aâionis norma exiftit. Que
Urguens tetigit, tertio loco, eft illa, obi dicitur ,
dum univerfali funt confenfu conflit ut a , fe Se
quod quilibet cujufcumque dignitatis , ctiamfi
non illa deftruit quifquis prefumpferit abfolfiapalis exi ft at , tenetur obedire fynodo univer­
vere, quos ligant, aut ligare quos abfolvunt,
si, in iis, quo pertinent ad fidem. Dicebat praedi­
id eft judicare catholicos, quos illa hereticos
bus dominus, quod decretum illjid in hac parte
judicat, aut cconvcrfo. Si vero contingat quod
nullam difficultatem habet , & quod orr.nes in
fynodus aliquid diffiniat, cui apoftolica fedes,
ejus fententia concordare videntur . Ad cujus
five Romana ecclefia contradicat , ficut faâum
Srobationem induxit capitulum . Si papa. di. xl.
eft de univerfali fynodo Ephefina fecunda ,
e hac parte prxfati decreti , cum omni tamen
tunc manifeftum eft, quod magis obediendum
correâione fanâiflîmi domini noftri loquendo, E eft diffinitioni apoftolice fed is , quam diffini­
cujus au&oritati te judicio , omnia dida mea
tioni cujufcumque fynodalis congregationis .
fubjicio , non videtur mihi fimpliciter &- indiUnde Glo. in c. quodeomque *4. q. 1. dicit,
ftinâe afferendum decretum illud. Conflantia:
credo quod fententir totius ecdefix prrfereneditum in hac parte veritatem non continere fi­
da fit lententia Romane ecclefi*. Si in aliquo
dei catholice: cujus ratio eft, quoniam propo»
fibi contradicant , ar. hec eft fides papa beafftio illa multiplicem habeat inielligentiam ,-jn
tiflime. Eadem caufa te qurftione . Nifi erra­
quarum vna , poteft decretum illud continere
ret Romana ecclefia, quod non credo poffefie­
Veritatem, te in alia non, poteft autem pars illa
ri, quia Deus non permitteret, ar. eodem c. pu­
decreti, primo modo fic intelligi, -quod quilibet
denda , hrc Glo. hoc etiam confirmator om­
catholicus etiam papa tenetur obedire , id eft
nium illorum patrum teftimoniis , qui apoftoampleâi, 8c recipere ea qur fynodus jufferit ,
Jicr fcdis privilegium , non errandi in judicio
qux manifefte ad fidem pertinent , utpote in
fidei, effe teftantur , de quibus jam aliqua com
Crwil. ΰί/ιπ4/,Το<η. XXXI.
Ii i
memo-

f

4
1981
X0
Cwxisn
14)9.
,

IN CONCILIO FlOABNTlNO AD

memorata funt fupra. Praeterea quod hre con- A
hderatio Rabenda Iit in diffinitionibus fidei faàtis per /ynodos qualcumque , oftendit beatiffimus Leo papa in epiftola , quam adNicetam
-Aquilegienletn epitcopum lcribit de quibufdatn
clericis Pelagians & C* left un* hvrefibus fufpeâis, ut errores fuos cogantur deteftari, ubi fic
inter alia dicit : damnent apertis profeffionibus
fui fuperbi erroris auâores, ti quicquid in do­
mina eorum univerfalis. ecclefia exhorruit, deteftentur, omniaquelynodalia, qu* adcxcifionem
hrrefeos apoftolies fedisconfirmavit auâoritas,
ampleâi fe, dr ia omnibus approbare» plenis Sc
apertis, ac propria manu fubfcriptisproteftationibus eloquantur. Hec i Ile: ecce quod non in3uit (impliciter , illos debere omnes fynodales B
eciiiones illius hsrcfeoscotnpleât, fed eas tan­
tum, quas apoftolic* fedis confirmavit auâoritas. Si vero cafus talis contingeret quod patres
univerfi in fynodo univerfali convenientes una­
nimiter aliquam diffinitionem fidei facerent, cui
fola perfona papa contradiceret. Dicerem judicio. quod fynodoftandumeflet, dcnonperfona
nape. Judicium enim tantorum patrum univer­
falis unius fynodi, in materia fi<|ei, merito pro­
ferendum videtur judicio unius hominis, io quo
cafu optime venit illa glo. que habetur in cap.
Anaftatius di.xix.quoa ubi de fide agitur, papa
tenetur requirere concilium epifeoporom, quod
intelligeodum eft , quando cafus eft valde du­
bius , &
Γ fynodus convocari poterit , & tunc C
fynodus major eft pana, non quidem poteftate
jorifdiftionlJ, led auaoritate diferetivi judicii,
dr amplitudine cognitionis· Ut enim habetglo.
in c. multi - dr. st. Pais illa , qua juftiori ratione
utitur, majordicitur, licet fit minor, fcilicet alio
rcfpeftu. xxxi. di. c. Ninrna . Ubi autem ita
eveniret , quod talibus que ad fidem pertinere
tota fynodus , per apertiflima teftimonia facra
feripturo , aut fanftorum patrum doftrinam
unanimiter declararet , papa acquiefcere , obedire, Se fta re nollet, fed contumaciter contra­
diceret, talibus aperte ad fidem catholicam per­
tinere declaratis, jam ut pote hareticus fuojedus veniret concilio , ficut Se quilibet alius a
fide devius . Cum enim per herefim a papatu D
cadat, faftuseft, ut ait fanâus Thomas io quar­
to, omni fideli minor: Se idem habetur in glo.
in c. Achatiu». St primo, ubi ficdieit, hiceft
cafus, in quo papa in canonetn lata fententia
incidit. Nec obviat regula illa , quia par parem
folvere, aut ligare non poteft, quia fi papa ha­
reticus eft, ineo quod hareticus, minor eft quo­
libet catholico · Et ad illum facit c. fi papa.tnduftum ex adverfo, & non ad alium, ficut ex
ipfo tex. poteft. Dicit enim lie: fi papa fua Ac
fraterne falutis negligent deprehenditur, inuti­
lis de remiflus in piis operibus , & iniuper a
bono taciturnus, quod magis officitfibidcomni­
bus , dcc. Hujus culpas ifthic hic redarguere profumit mortalium nullus , quia c un it os ipfe judi­ E
caturus , a nemine eft judicandus , nifi depiehendatur a fide devius. Hac ibi. Et intclligiiur, ut dicit glo. incorrigibiliter. Quod capitu­
lum cum loquatur de papa, cum jam per hrrefim notoriam dc contumaciter defenfam fit ipfo
jure pontificatu privatus, quia remota fide, per
quam fit prima connexio hominis ad corpus
Chrifti , membrum ecclefi* efle definit, mani­
fefte demonftratur , quod ex eo nulla fuperioritas poteflat is arguitur in concilio univerfali
fupra papam catholicum five fidelem , fic nec
ex hoc quod juxta glo. jam didam in c. Acha-

BajILIENSBS.

1982

tins, papa papam in cafu hwrefis ligare poteft , '"J '
fequitur quod papa unat fu perior fit poteftate Cnatin
prodeeeflbrc , aut fûcceflbre fuo vero catholico
X4J9.
cxiftcnte.
Quarta para decreti tada per pnefatnnv pa·
tretn , dc dominum opponentem quarto Joco ,
eft illa, in qua dicitur, quod quilibet fideliscujutcumqqe dignitatu , etiam ii napalis exiftat,
tenetur obedite univerfali fynodo ia hia qu*
pertinent ad extirpationem fchifmatis : induxit
autem idem dominus pro hac parte » capitulum ,
fi duo contra f|s, di.Lxxix. circa quam partem
primo confiderandum eft , quod decretum Con·
nanti* editum, non loquitur de ichiimate quo­
cumque, led tantum de ichiimate, illo tempo­
re currente , quo decretum eft. Nam fic ait ,
dc in his qu* ad extirpationem prolentis fchif­
matis, quam perieulofum autem , St icandalofum iit , fecundum hunc fenfum, quem forma
hujus decreti protendit, dicere, quod fit veri­
tas catholice hdei,.quod quilibet fidelis in per­
tinentibus ad extirpationem illius fchifmatis ,
aut in quacumque alia re tenebatur obedite illi
congregationi , qu* fub. Joan. ι<· dido tem­
pore Ichilmatis Conftanti* luo nomine gene­
ralia concilii convenit , patet manifefte, « in
fuperioribus pcrlpicue oftenfum elt. Quare alus
pramiflû tcftimoniis, videndum eft , quid veri·
tatis contineat profatum decretum , accipiendo
illud , de alio quocumque Ichiimate , dr de
quacumque alia umverfnli fynodo . Videndum
autem refpondendum , quod decretum illud ia
illa parte veritatem continet ineo cafu, in quo
loquitur cap. fi duo contra faa : indudnm per
R. P. dc dominum · di. lxkix. Ubi tex. loqui­
tur , quando duo comra fas , id eft illicite ,
temeritate concertantium fuerint ordinati. Qnod
capitulum locum habet, quando neuter illorum
eft canonice, five ut ait glo.cle&usa duabus par­
tibus; ad quem cafum reterenda eft intelligent!*
decreti Conftantienlis, quod incipit, FrequensSed in cafu quo unus canonice eft clcdus, drper
univerialem ecdefiam per multos annos indubita­
tus habitus, Sc veneratus pro tali, deeofuperftite, alius per nonnullos introniaatur, non vi­
detur efle veritas catholice fidei, immofalfitas,
qnod papa, qui verus Sc indubitatus eft, obedire teneretur univerfali i y nodo , qu* pro eatirpando Ichiimate vellet difponcre de depolitione
ejus. Plane fi hate confuctudo introduceretur ,
innumera fchifmata nafcerentur inecclefia.* nuilulque fuam dignitatem fervaret illsfam, & per­
vertis hominibus occafio prrbcretur audacis, de
temeritatis plurime ad elevandum idola in ecclelia: ut hac occatione deponendus ille veniret ,
quem quilibet princeps, aut communitas gratum
non haberet , in quo confiderandum eft , quod
beatifl*. Cyprianus dicit in epiftola ad Corne­
lium, de quinque presbyteris qui tenebant cum
Novatianointrufo. Quod fi ita res eft, frater,ut
nequiflimorum timeatur audacia, ut quod mali
jure, atque equitate noopoflunt, temeritate ac
defperatione perficiant, actum eftdeepifeopatus
vigore. Se de ecdefir gubernande fublimi, ac di­
vina poteftate, nec Chriftiani ultra , aut dura­
re, aut effe poflumus, fi ad hoc ventum eft, ut per­
ditorum minas atque infidiaspcrtimefcatnus. Et
in alia quadam epiftola, fic dicit. quid, quia ho­
norem cathedras facerdotalis Novatianus ufurpat? Nunquid idcirco nos cathedro renunciare
debemus? Et quia Novatianusaltare collocare,
& facrificia offierre contra fas nititur, ab altari,
& facnficiis ceffarc nos oportet, ne paria 8c fimi*
lia,

1983

Ammo
CM«1*TI

»♦!»·

Rbsponsio Joannis

a

Torrbcrbmata O. P.

1984

l*a »cum
celebrare videamur ? Vanum prorfux A verum & indubitatum prcdido modo judicare
rc ». a
A »
· h o
&
-propter non obfcrvantiam quotumcumquc C,fti- CmXsti
* ftultum, nt quia
' Novacianas extra ecclefiam
vendicat fibi veritatis imaginem, relinquat eccle­
tutorum, feu decretorum univerfalis concilii > li­
fi* veritatem, h*c Cyprianus. In cafu ergo quod
ve propter quodeumque aliud crimen a crimine
univerfalis ecclefia pro fchifmate hujufmodi tol­
herefis. Oppofitum enim diccte, facile oftendelendo congregaretur, non utique deberet proce­
re, reougnare fact* fcripcur», & fandorum pa­
dere ad deponendum verum, àr.indubitatum ha­
tiunt doit tinis. Primo quidem repugnare vide­
tur facr* feripturar illi 9 quae habetur Mat th. 14.
bitum Rom. pont. Be quem nullo jure conftat a
papatu cecidifie, fed ad perfequendos eos perdi­
9e Lue. ix. ubi Chriftus retro loqucns ait . Qui»
tos homines, qui per novi idoli eredionem, fchilputas eft fidelis difpenfator &.* fervus prudens ,
ma introducere m ecclefiam , tanta temeritate
quem conftituit dominus fuper familiam fuam ?
Srefumunt. Et hoc de quarta parte illius decreti
glo.id eft ecclefiam. Dicit autem Arfbrofitis, lib.
ixifle fufficiat.
5.de trinitate, quod fervus ifte fuper ecclefiam
Quinta pars decreti tada per pnefatum domi­
a Chrifto conllttutus, eft Petrus, A per confequcnsejusfucceftor. Unde in ecdefiaftico oflicio,
num opponentem eft , quod quilibet fidelis cujufcumque ftatasdignitatis A etiam ii papalisexi- B Chriftus legitur Petro dixiffe : fuper plebem
ftat, tenetur obedire univerfali fynodo , in his
meam .principem tc conftitui. Quod autem huic
feripturc fana*contradicat pars illfdccrcti, pa­
que pertinent ad generalem reformationem eccletet manifefte, quia hec feriptura dicit, Roma­
1«, in capite & in membris. Licet autem idem
num pont, poteftat* fibi a Deo tradita , efle iuper
dominus dixerit, opus elle, ut hoc decretum in
hac parte declaretur, pro eo quod aliqui illud ex­
ecclefiam principem conftitutum : decretum ve­
ro dicit) concilium univerfale, ecclefiam repn*tendebant , amplius Aextcnlius intelligent, quam
fentans, per poteftatem a Deo immediate habi­
accipiendum efle videretur: nihilominus tres in­
tam, cife fupra Romanum pont. & polle illum
duxit cafus , fi bene retinui , in quibus dixit ,
flo. & doâ. aliquos ante Conftantien. conci/judicare. Notum eft autem quod inferior judi­
ium, fuifle illius lententi* & dodrinc: in qui­
care non poteft fupctiorcmad Rom. 14.Tu quia
bus videtur, quod decretum illud iit verum; pri­
er, qui judieas fervum alienum ? Suo domtno
mus eft , quando eflet neceflitas reformandi eccle­
ftat, aut cadit ; & i.Cor. 4. qui autem judicat
me, dominus eft; & in cap. inferior, di. xi. dicit
fiam, Ar concilium eflet congregatum, ad hoc, &
ipfe nollet facere reformationem . Quia in hoc
tettus, quod inferior fedes, nec abfolverc, nec
cala videretur, quod nollet, quod ecclefiaeflet C ligare poteft potiorem, lola potior eft, qu* in­
feriorem convenienter abiolvit, aut ligat. Cum
pulchra, A* ita decoloraret ecclefiam· Secandus
cafus quando fcaudalixat ecclefiam fua mala vita,
ergo folus Deais fuperior fit Romano pont, cum
illius folius fervusfit, & vicarius, videtur quod
Quia cxhocdareturoccafiocredepdialiis, multa
non efle peccata. Pro quo cafu induxit glo.cap.
ad fotum Deum dominum ejus pertineat ejus ju­
dicium in hoc cafu ; quod etiam cx fcquentibus
Si papa. Tertius, quando V^Iet facere contra univerlalcmftatum ecclefi·, quod tamen non poteft
in prrfata audoritate videtur manifefte colligi:
facere, ut dicunt dolores in c. ficut di. 15. À cap.
ait enim fic falvator nofter ; Quod <1 dixerit iervus ille in corde fuo. Moram facit dominus meus
Si illa. xj.q. i.Unde archidiaconus & Innocen­
tius dicunt, quod fi vellet facere contra univervenire, & coeperit percutere fervos A’ ancillas ,
ialem ftatum ecclefi*, noneflet (uftinendus. Ad
& edere, & bibere, & inebriari .glo. id eft ad vi­
iftam partem in paucis refpondetur , dicendo ,
tia incitare , 8c confcientiam infirmorum pravo
quod fy, tenetur obedire, intclligcretur de hoexemplo, vel verbo laniare: fequitur. Veniet do­
neftate non de nece flit ate, 8c fic decretum verum
minus fervi illius in dic qua non fperat, & ho­
eflet juxta glo.in c.confidimus. zpq. 1. nili fera qua nefeit, glo.Judicii vel mortis: & dividet
querctur in alio fcquenti decreto, quod quicum­ D* cum a confortio fidelium , partemque ejus curri
que cujufcumque natus, vel dignitatis, etiamfi
infidelibus ponet. Hoc ibi. Ecce quam manifefte
papalisexiftat, qui mandatis, ftatutis, (eu ordi­
falvator nofter fibi foli refervat judicium fervi
nationibus, aut prreeptis hujus fand* fynodi ,
fui delinquentis, quem conftituerat fuperfami­
k cujufcumque alterius fadis vel flendis, obedi­
liam fuam. Hoc eft quod dicit Symmachus papa*
re contumaciter contempferit , nifi rciipuerit ,
concilio generali Rome prefidenl, in quo, tefte
fratre Martino , in chronica ducentiv^inti epi­
condign* poenit. fuhj^ciatur. Hic enim tenor, &
h*c forma decreti tieceflitatem cocrcitivam, 8c
fcopi convenerant. Dicit autem fic, utin c. alio­
coadionem important . Propter quam caufam
rum. 9. p. 3. Aliorum hominum caufas, Deos per
omnino videtur impoflibile, facr* icriptur*, &
homines voluit terminari, fed fedis iftius prefufandorum patrum fententiis confideratis, videre
lem, fuo fine queftione refervavit arbitrio. Prrquod hec pars decreti fit veritas catholice fidei,
tcrea pars illa decreti contradicit feripturx farrd®
videlicet quod pap- teneatur hoc modo obedire
illi Matt. rd. Iu es Petrus, A fn per hanc petram
decretis, ftatutis quibufeumque cujufcumque fy­
•dificabo ecclefiam meam. Ergo non poteft dici
nodi univerfalis ad generalem reformationem
continere veritatem, led magis errorem. Confepertinentibus, univerfalis ecclefi* in capite At in E quentia patet , A' antecedens deducitur fic : in
membris: Ita quod papa illa non obfervans per
hac audoritate B.Petrus, non fol/m pr* omni­
concilium univerfale poflet puniri, five judicari,
bus fingulari prerogative clavium donatus eft, ut
aut deponi, quoniam ex fuperioribus tam ex re­
ait glo. ordinaria , ied etiam totius ecclefi» luta­
probatione aliarum partium prefati decreti jux­
rum pronuntiabatur fundamentum . Unde in
ta intelligentiam, quam de eo Bafileenfes reci­
commentario Hieronymus, & ponitur in glo. fe­
piunt , quam ex his qur de primatu Romani pon­
cundum metaphoram petr* , recte dicitur ei: ec­
tificis dida funt, & dc conciliorum dependentia
clefiam meam rdificabo fuper te: & iterum glo.
• fedeapoftolica, manifeftum videtur, ut etiam
Vide quam poteftatem habet petra fuper quam
rdificatur ecclefia, ut etiam judicia ejus maneant
eft communis dodrina theologorum k juriftanim, quod extra cafum hxrcus, in quo, ut difirma , quafi Deo judicante per eam: fed madumeft, papa a papatu cadit, cadens a Petra fi­
nifeftum eft, quod ifta duo repugnant , ponuf.
Romanum fundamentum effe ccclefi* per findei, univerfalis fynodus non poflit Rom. pontif-

gula-

___

1985

IN CONCILIO FiOKBNTlNO AD

BasHbBNSES.

1986

M M e gularem pnrrogativam
mrrogativam principatus clavium ,> Ac
Be A que ecclefi» caput , 8e omnium Chnftianorum a ■ *«
Chust! 1Ρ^ααι c^c fabditum
unirerfah
r *
r'** concilio
:,i ecclefiam
' r
patrem Be doâorem exiftcre, A ipfi in B. Petro Cmmstx
repnefen tant i. Dicit enim prophet a Ifaias in c· 10.
palcendi, regendi, Ar gubernandi ecclefiam uni& habetur in c. inferior. di. 11. Numquid gloria­
verfalem a domino Jciu Chrifto plenam poteftabitur fecuris contra eum, qui fecat in ea, aut exal­
tem traditam efle. Plane h»c Gmul ftare non poftabitur ferra contra eum, qui trahit eam? Ac fe­
iunt, ut Romanus pout.primus-fit totius oibis.
quitur in prefato c. inferior. His itaque ex divina
Ar tamen univerfali concilio orbem reppefentanti
feriptura commemoratis * Iole clarius exhibuimus,
fit fubjeâus. Quod princeps fit apoftolorum, fen
Î>lebis Chriftian», At illorum concilio fubditus
non pofle quemquam , qui minoris auâoritatis
eft, eum qui majorft poteratis Cft, judiciis fuis
it. Quod fit vicarius Chrifti* prefentialis im­
addicere. Ceterum arguitur fic, pars illa decreti
mediate ab eo conftitutus * Ac alteri quam Chrifto
x contradicit feriptura illi fanâcjoan.ultimo, Pe­
fubditus fit . Quod fit caput totius corporis ectre pafce oves meas. Ergo il Ia non poteft contine­
tclefic* Be a concilio corpus ecclefi» reprrfentanre veritatem fidei catholice * fed errorem magis.
te * veniat judicandus Ac regendus. Quod fit pa­
Confequentia patet * antecedens deducitur fic per · ter omnium Chriftianorum, Arfubpcena damna­
hanc falvatorisinftitntioocm : Petrus* cui fucce-B tionis damnatorum* de confilio filiorum fnornm
dit Romanus pont eonftitutus eft univerfaliseccleparere teneatur mandatis. Quod fit doâor om­
fi» paftor Bc reâor. Unde B.Chryfoftomus fuper
nium fidelium, Ac fynodo univerfali collegio diAâ.apoftol. Petrus a filio fuper omnes, qui filii
icipulorum iuorurn veniat inferior. Quod plenam
funt * poteftatem accepit ; Non ut Moyfes in gen­
a Chrifto poteftatem acceperit pafcendi * regen­
te una * fed in univtrfo orbe,' dicente domino ipfi
di , Ac gubernandi univerfalcm ecclefiam , Ac quod
Petro, Pafce oves meas : inter oves iftas, Bc illas
concilium univerfale ecclefiam repnefentans funondiftinguens, fed univerfasoves fuss ejuscur»
perius fit illo poteftate regiminis & gubernatio­
commendat . Et B. Gregorius ad imperatorem
nis. Plane hunc locum optime rcfpicit diâum laMauritium * eundis evangelium fcientibus, liquet*
pientiflimi Salomonis, qui Prov. 30. dkit> per
quod voce dominica fanâo, A: omnium apoftotria movetur glo. interi, inquietatur* terra glo. 1.
rum principi Petro * totius eccIcG» cura commifla
ecclefia , Ac quartum ftiftinere non poteft » pro
cft* ipfi quippe dicitur, Petre amas me, pafce ofervum cum regnum ccepcrit. Quod tunc videtur
ves meas. Sedmanifeftumeft quod ifta repugnent
contingere, cum inferiores fupertores reprehen­
dere A: corrigere, ArqirosDeus exaltavit, digni­
xdinviccm , quod Romanus pont, fit paftor totius
gregis dominici reâor, gubernator : Et quod ipfe C tate principatus humiliare prrfumunt: ubi com­
Î;rex aut univerfalisfynodus gregem ipfum repnepleri videtur* quod dicitur ecclefiaft. 10. vidi ferentans* poteftatem habeat a Chrifto immediate
vosin.equis* gloi. interi, indignitate. Principes
judicandi Ac puniendi paftorem ipfum, fi gregis
autem ambulantes quali fervos. Nec poteft aici
fui tranfgrcdiatur inftituta. Ratio enim paftoris,
quod papa per peccatum mortale definat efle fupetior t quoniam hoc falfiim eft Ac erroneum . Un­
Ac ratio gregis, ifta fimul ftare non patiuntur. Ad
paftoris enim rationem pertinet cura regendi oves.
de in concilio Conftantienfi , ut patet in epiftola
Ovium vero eft obedire pallori. Unde Joan. 10.Odecretali domini Martini * fuper erroribus Wives me» vocem meam audiunt. Et B.Auguftinus
clef, &■ Joannis Hus ; fcqucntes errores funt con­
in de verbis domini, homil. 61- Animadvertit ca­
demnati . Nemo gerit vicem Chrifti vel Petri *
ritas veftra * diâum eft Petro a domino per inter­
nifi fequatur eum in moribus. Item alius, papa
rogationem, diligis me? Cui refpondit ille* tu
ri&n eft manifeftus , Bc verus facceflbr principis
fcisquiaamote, hoc fecundo, hoc tertio* Ac ad
a poftolorum Petri * fi vivit moribus contrariis Pe­
fingula verba refpondensdicebat dominus* Pafce
tro. Item alius* cardinales non funt veri, Ac maagnos meos . Commendat Petro Chriftus agnos
nifcfti fucceflores collegii aliorum apoftolorum
fuos pafccndos* qui pafcebat Ac Petrum: Et in­ D Chrifti, nifi vixerint more apoftolorum, ferran­
tes mandata, Be confihia domini noftriJefn Chri­
fra. rertineat ergo ad nos cura, ad oves obedienfti: per folum quidem crimen h»reGs pertinaci­
tia,ad nos vigilantia paftoralis, ad vos humilitas
ter defenfum, quis cadit a fuperioritate jurifdi­
gregis. Hzc Auguftinus. Nulli ergodubium, cum
contra rationem paftoris fit, ut oves , aut grex
âionis Ac potcftatis. Et cum queritor* unde hu­
poteftate fuperior fit ipfo paftore , quod contra
jus differenti» inter crimen herefis * Bc alia pec­
cata habetur fundamentum * refpondetnr brevi­
wftitutionem Chrifti , qua Rom·pont.conftitu­
tus paftoc, Ac reâor totius gregis dominici, Gt
ter pro nunc* quod de lucra feriptura, 8e es ju­
pars praediâi decreti. Quamobrem dicitur in cap.
re canonico, Ar ex ipfa ratione. Ex fcriptnra qui­
dem , nam dc aliis criminibus, ait dominus * Mat.
Oves. ti.q.y.Oves, quefuopaftori commifle
funt, eum nec reprehendere , nifi a fide exorbita13 Super cathedram Moyfi federunt Scribe, Bc
taverit , nec ullatenus accufare pofliint 1 quia
Pnanfzi , queeumque dixerint vobis facite Bc
fervate* fecundum opera eorum nolite facere .
faâa paftorum, oris gladio ferienda non funt *
quamquam reprehendenda reâe videantur: idem
Ecce quod dominus non abjiciendos dicit ma­
habetur. 6.q. i.Oves. Oves paftorem fuum non
los paftores* qui doârinam bonam habent, vi­
reprehendant* icilicet imper io fe ; 8e fequitur ra­ E tam vero malam. Item ad Rom. 13. dicit apoftotio, quia non eft difcipulus fupra magiftrutn. Pr»>
1 us : omnis anima poteftatibus fublimioribus fubterea quod pars illa decreti non poliet dici conti­
dita fit. glo. bonis vel malis. Et 1. Pet. 1. fubditi
nere veritatem fidei catholice. Patet* quoniam
eftote dominis vcftris, non tantum bonis, fed
contradicit Recreto hujus univerfalis Ac ecume­
difcolis. De crimine vero herefeos * quod illud
nic» fynodi Florentin» ÿ in qua orientali Bc occi­
faciat prclatum cadere ab auâoritate jurifdiâio-dentali ecclefiis convenientibus, prefidente fannis, At per confequens a papatu * qui principatum
âiffimo * ac beatiifimo domino noftro Eugenio
jurifdiâionis importat, colligitur primo Iccunpapa IV. divina Ac apoftolica auâoritate diffinidam quorumdam veterum expofitionem ex illo
tum cft * apoftolicam ledem, Ac Romanum j»ont.
Deuter. 17. Non poteris alterius gentis * quam
in univerfum orbem tenere primatum * Ac ipfum
icilicet Cnril^in» * hominem regere facere > qui
pont. Rom. fucceflbrem efle B. Petri principis
non fit frater tuus, icilicet fidei religione. Preapoftolorum, & verum Chrifti vicarium* totiuf.
tcrca dicit falvator* Matth. 10. qui negaverit me
coram

1987

RlSPONSIO JpANNU A TUAftICAlMATA Ο. P.

1988

coram hominibus, pegabo eum cor qm Patre meo. A jure divino, laudaret aut defenderet tanquam 1 i- \ ,» »
A N U Ο
’
»
.t. Λ
ι·
a,
cjta. Primo modo loquendo de incorrigibilitate, Cmîisti
Joan.
Qui.· non credit , jam judicatus
eft
Cuaisvs Item
caius.illc juxta fuperius difta non habet verita-. «41»·
«4»· Item Joau. fecund». j.Si quû veaie ad vos , fie
hanc dqârinam non affert « nolite eum recipere
tem; fecundo autem modointelligendo, locum
iadombveftra» occ arc» dixeritis«i,. Qui enim
haberet, quia jam hz.reticus efle, feat iens male
dixerit are» communicat ejus operibus malignis.
pertinaciter de lege 8c feriptura fanfta, eonvinci­
Ex quibus manifefta differentia intec-herefit cri­
tur. Et adglo.qucallegaturincap.fipapa, dico \
men Sc alia. Ceterum et jure canonice hujus ditfe3uod multa funt» propter qu* illa glo.nullum
xcuti® capitur fundamentum , ficut fuperius oodum, feu gravem virum debeat movere, imftcnfumeit, in multia capitalia induâia ad oftenmoparum aut nihil eftcurandum de illa. Tum
'dcndtun quod hsrctict poteftate privantur juri fdiCrime, quia glo.illa nulla firmatur ratione, nec
dioais. Ratione etiam non caret h*c differentia »
oc quod inducit, fi peccaverit in te frater tuus:
quoniam cum fides fit prima connexio» qua quis
pro opinione fua» ficut in refpbnfione, ad pri­
mam auctoritatem eft oftenfum . Tum fecundo
fonneditur corpori Cnrifti» fitque primuslapis
quia glo.illa eft manifefte contra tex. unius fummi
aedificii Ipiritiulis ; Impoffibile videtur quod
quis habeat rationem capitia » qui'non habet ra- ]B pont. & martyris, qui multo prkftantiorts eft autionem membri . Ecce quam clara differentia »
* doritatis, quam Hugutiounquimfuit .Tumter.
tio quia eft contra alios multos tes. facrorum ca­
ex ipfa feriptura fanda colligitur inter crimen hznonum, ficut patet de capitulo, nemo judicabit
refis, Sc alia peccata in iptis palloribus eccletix:
Et ideo non mirum fi dodores eruditi tam theolo­
primam fedem , See. aliorum hominum caufas, 8rc.
eunda novit ecclefia . 9. q. J. c. ejefti. di. So.
gi» quam jutifte , magnam inter illa differen­
Quarto quia contraria eft multis aliis glo. 8c matiam faciant. Amplius arguitur » fic contra pnefatam partem decreti;.illa non videtur pofle dici
. xime in c. Ii qbis pecuniam. dift.79. qu« vult
continere veritatem catholice fidei » quz determiquod tantum pro hzrefi ftridc lumpta papa
poffet judicari , fcilicet fi peccat contra arti­
«tationt apoftolic» fediscontradicit» fed illa eft
hujufmodi ; Ergo non veritatem » fed magis er­
culas bdei . Quinto quia eft contra clariores
rorem continere dicenda eft . Major patet illi
dodores in jure divino, quorum aliqui fuperius
Hieronymi in c.h»c eft fides» Papa beatiffime,
nominati funt , quibus merito in hic parte cre,
Χ4·Π< i> Minor vero patet in decretali illa » V«am
dendum eft» Sc fecurius creditur cis, quam Hufandam: quam fecit Bonifecius VUE cujus funt
gutioni. Inter quos dominus Alvarus» maximus
verba qu* fequuetur. Si deviat terrena poteftas» C: dodor in utroque jure ponit expreffe in libro de
judicatur a fpirituali, fi deviat fpiritualis, judi­
hzrefibus rubrica jz. quod error eft, quod papa
poffit judicati extra cafum hcrelis a concilio ge­
catur minor a fuo lupcriore ; fi vero fuprema » a
nerali . De tertio vero cafu , quando fcilicet vult
Deofolopoteftjudicari. Hecibi. Alia plurima
facile eft inducere contra hanc partem accreti ,
facere contra univerfalem flatum ecclefi*, dici­
contra quam manifefte funt Hugo de S. Vidore,
tur quod in ifto cafu, licet pape non effet obediendum , fed rcfiftcndum , non tamen venit
S-Thomas» Albertus magnus, Alex.dc Ales, Alpropterea a concilio judicandus. Aliud enim eft
varus, & alii plurimi in Facultate theologica maf;iftri » quorum difta pertranfeo brevitatis can­
non obedire » quod poteft facere inferior, cum
at quibusfichabitis, venio adcafus pofitos per
aliquid contra divinam legem a fuperiore przcidominutn arguentem . Primus cafus affignatus
pitur. Ut enim dicitur Ad. $. obedite oportet Deo
eft , videlicet quomodo imminente neceffitate
magis quam hominibus. Dequo in cap.quirefireformationis ecclefi», &aftuexiftenteconcilio,
ftit, Sc inc.Si isqui prrcft. ir.q.j.Aliodcftrcpapa nollet facere reformationem , non fafficit
fiftcre cum a fuperiore aliquid dicitur quod alte­
ad depolitionem papz, cum talis negligent!a,
ritate, aut a fandorum patrum fententiis fit de­
aut mala voluntas non dejiciat eum a luperiori- D vium, ficut Paulus reftitit Petro, quia non ad
tatepoteftatis, nifi ifta mala voluntas tahs eflet»
veritatem evangelii ambulabat, adGalat.z.aut
quz manifefte oriretur, ex aliquo errore in fide
eum contra ftatum univerfalis ecclefi* generali­
catholica» ut puta, quia non crederetecclefiam
ter agere attentaret » ficut fi vellet deponere fi­
mul omnes epifeopos, ac fimilia. Ex quibus pa­
- fanfta meffe, contra illud, quod de ea ait Spiri­
tus fandus, Tota pulchra es amica mea, & ma­
tenter smiveria turbaretur ecclefia. Et hoc modo
cula non eft in te. Cant. 4. aut quod non crede­
dicunt Hofti. Se Inno. Sc archidiaconus ; quod
ret , quod fanditas vitz requiratur in fufeipiennon effet papa fuftinendus, id eft non permitten­
tibus ordines facros, &j>romovcndis ad ecdcfiadus hoc facere, fed ei, cum omni tamen humili­
fticas dignitates dc neceffitate przcepti, &r fi non
tate Se reverentia, refiftendum effet. Non autem
de neceffitate facramenti: contra illud Levit, zr.
dicunt quod ia hoc cafu deponendus effet, cum
Homo dc femine Aaron » qui habuerit maculam,
ipfi cum antiquis doftoribus theologis concor­
non offeret panes coram domino, nec accedet ad
dantes, dicunt, papam propter folumcrimenhzminifterium ejus. Ubi per maculam inglof.om­
refis pofleabecclefia judicari. Aliud eft judica­
ne vitium intcll igitur : juxta quem fcnfutn intelre, Se hoc non eft nifi fuperioris, ut antedidum
ligendi funt dodores fi qui illum calum propo- E eft; qui autem judicat me , dominus eft. i.Cor.4.
iuerunt» ficdico, quia nullum talem qui alicujus
& patet ita quod nullus illorum trium cafuutn
effet nominis, talia docentem ego legi. De fecun­
fufficiat, ut papa poffit fubjacerc judicio tmiverdo autem cafu, quando, fcilicet feandalizat infalis concilii; Se ratio eftquafuperius affigaata
corrigibilitcr ecclefiam, dico quod ifta incorrieft: videlicet quod propter nullum aliud crimen
gibilitas mal^ vit£,qua ta lis fcandalizat ecclefiam,
venit fub judicio quorumcumque inferiorum ;
poteft dupliciter intclligi , uno modo in conti­
Quare cum quandtu catholicus eft, verus fumnuatione criminis, puta» quia monitus non curat
mus pont, fit, dicunt dodores quod femper in
defiftere, feu abftinere a peccatis : alio modo poteft
honore habendus eft. Unde Auguftinus lib. 9 ve­
intclligi incorrigibilitas illa in defenfionecrimi­
teris Se novi teftamenti dicit fic . Nonne feiens
nis,ut fi pertinaciter defenderet aliqua non efle pec­
David, divinam effe traditionem ia officio ordi­
cata,ficut fimoniam, ficut avaritiam, fient promo­
nis regalis f Idcirco Saul in eadem adhuc traditio­
tionem indignorum ; Ita quod crimina prohibita*
ne poutum honorificat, ne Deo injuriam facere
videa-

109

INCONCILIO FlPUBNTIiNO ad Basilbbnsbs,

içço

. \
M , videatur * qbi his ordinibus honorem decrevit · A xajir. K*filee*fiti*r decret* t »«nfeam *ppr*i*vit' ?‘A' M ■
Cuin at i Dei enim imaginem habet ree * ficut ic epifco*
Enitnint..
Cnaisvt
•4)9· pua Cfirifti. Qnatndiu ergo in eadcmtradnione «Riv. C**eiii*rttm deeret*i * ftem*»· peut, teettff*- ·♦»»·
eft» honorandus eft, vel propterfe, vel propter
,ei* ttafirtn*rè deleter.
ordinem . Unde apoftolus inquit , porpftatibus.
XXV. Qet*etevit p*ttft*e p*p* i* t»»tili^ftt ÎKtlttf* ,
’
fublimioribus fubditieftote. Nooentmeft pote­
. neceffe eft time* ter fjftt decret* ipeftelic* fed*
ftas nifi'a Deo. Hnc Auguftinys. Et quibusomeipreffe t*»firmetuter.
nibus patet, quoddeerptumillud per patres obeXXVI. c*»teli*m petite» i*ci*dir*r i* p*p* , |«a«s
dientie Joan. »j.diâj «Çooftantis editum* jux­
t nnverf*.
r
ta intelhgentiam, quam de eo predicant verbis'
& fadisBafileen.feetladumquam profecatns fun»
IQ-Vitur fecundus articulus propofitionis
iftam rcfpoqfionemj non contineat veritatem fidçj
fads per dom· opponentem: in quo nisus eft
catholice, immo error?m $ impietatem. Qui­
duplici via perfuadcrç, quod propofitjo illa ptire prefumptio maxima te esecrabilis temeritas
ma ftafileenfium de potçftare univcrfalisconcilii
fuit, taliimelligentiadata , diffinire, decretum,
fupra papam, quam veritatem catholics fidei rbillud, veritatem efle catholics fidei. Animad*er- ft cant, qu* fu peri us polita eft, non condemnatitifleututinamproeorum falote illud, quod Autur. Et prima via fumpta fuit px parte patrum*
, T-·,>*·«- guftinus dicit in libro de ecclefiafticis * dignitatt3ui decretum illud Cenitantis ediderant j fecuo■~>y>w*w»
- *° fine, “b* ·**’ fi quis feriptyras prater
a es parte eorpm fratrum , qui illud Bafile* re­
./cZwÎa eas, quas catholica ecclefia recepit, velinaudonovarunt. Circa primam viam, prima ratio, fi.
r«n*.z.N« ritate habendas efle, vel fuerit vpifcratus , ana.
benemeqte tenui, fecit quia, non poterat con­
>
thema fit i tc hrc dida fufficiant pro primo ar­
demnari fine often fa A* icandalo concilii Conticulo propofitionis fads per patrem tf D. ar­
ftantienfis , quod decretum prsfatutn de poteftatc
guentem .
concilii univcrfalis fupra Papam edidit,
Ad iftam rationem refpondetur , quod falva
1.
RESPONSIO AD SECUNDUM
fiace, nunquam concilium univerfale Conftantisne tale decretum edidit. Unde cx h<c parte dici­
ARTICULUM.
mus , Bafilcenfes falfum dixiflè in propoiitione
ilia prima prsfupponcndo quod Conflantis ppr
S U M M a R ί U M.
pnivetfale concilium, univerfalem Ecclefiam re»
C prrientans fuerit illa fuperioritas poteftatiscon­
l. CartciZtanCaa/Ianfrcn/ê,
dserrtu? rancicilii fupra Papam declaratum. Cum enimfolum
/inm effe ftepr* papam ·
prç tempore, quo tresobedientisfueruntfimul,
|j. Parrr/ Cu^aU/ia csafrrjAr/ , rrf?4 iittuiiK
congregatio illa fuerit indubitata fynodusgene­
pr*cedei*nf,
Λ
ralis credita, & non a tribus pbedientiis dccrc»
tir. Trnrrauf raa/îrmariaaem /utram dfcrertnsm
tum illud, fed ab una tantum fuerit editum, ut
Rausam p*»tif. yeem (incili* fuperiercm certftfft
fspe iq exordio prsfeatis refpopfionis commefee»t ·
pioratum eft, manifefte falfum eftquodprslupj v. B*ffle*itfi»m pr*p*fiti«, al/fur effetf* c*»tilii Γ·»τ
fionitur. Quod etiam ex alio coli igitur; nam tota
fttitinfii, merit» vcluti h*retic* intltmuter .
ynodus ex tribus obedient i is aggregata, ftatjito
V. Çe»ft*ierieiefi decret* de fuptrieritert ceacllii ftp*
(μα dplignare videtur , prxfatum decretum nun­
raarradxern·^ f*trei ·
quam dc mente fua proce ili fle. Unde in feflionc
Pl. Jsas. XXIII. re*»»ci*vit jttri p*p*rtet ft *lif*»d
36. ita dicitur. Sacrofan&a Conftantienfis fyno­
h*irel*t,
dus &c.ftatuit& decrevit, quod futurus Roma­
VI r. Er pre b*reft fptciililerfnit 4 ceietilte /idicetut.
nus pontifex, per Dei gratiam de proximo a(Tu■pill. Ce*ciii»mietter*le pr*ferrite ftde v*c*»te , pa- D mcndiu, cum hocfacroconcilio, vel deputandis
teftf*cere dtcret* referm*tie»it, ftrtiteetUM > ram
per lingulas nationes , debeat reformare ccclcod rap, f uam ad memlr*.
fiam in capite Romans curis, fecundum squitaIX. \*met*tn ptnfif. lefihti fitted vim c»*fliv*m *·η
tem 8r bonum regimen ecclpfis , antequam hoc
/ulficirur,
'
facrum concilium diflblvatur, fupra materiis ar­
X. Ltfie e*ti* du* includit}»xt*f*»(ltem Tk*m*m.
ticulorum «liat per nationes in reformatorio
XI. Cauci/iaiaerrZr/îaRamaaa, *ut fummiptntïficif
oblatorum, qui fequuntur, Primo de numera*
prnjudlcium , ne n p*(f*nr Ιιμι ftetuere.
Ïualitate, Br natione dominorum Cardinalium;
XII· 'Pritteeft faemedefeint tu fit It^iini.
t infra in ij.articulo dicitur. Propter qus tc
XIII. Rr< a Dee t*ie(nr» punirndut eft.
quomodo Papa poflet corrigi vel deponi. Exqsa
<lv. Bifileenft cincilium legitime cenvtcitun , p»
inftituto manifefte daturintelligi, quod fynodus
storiasarum effe fusmtdt intell^itur.
illa hoc decernens, non prius inftjtuerit, ai$de­
χν. C*ntilieem legitime incb**tnm t ty c*ntinu*rnm ,
creverit , quod Papa non obediens eti<m incorrisrrarv fteft infuit diffinititnilni.
gibiliter ftatutis , mandatis, & ordinationibus
XVI. Çencilium tphefinam frcnndum^ fy ^4f*iflT*~
concilii univcrfalis; cx omnibusobedientiis Chritnem leytime incitait* fT nieri»u*t* t raadrwrrr^- E ftianitatis collegi > in pertinentibus ad fidem} Βζ
•vrntur .
extirpatjonem fchifmatis, reformationem in ca­
XVII. Ctncill* ptoeiri* prier* , * pefterirrite> plerumpite, fe in membris, veniret per concilium coryne tumnd*ntur.
reâione pcenali puniendus, tc maxime pmna de­
XVI11. B*fileenfei n*n alferviffe, fU4 fupiiù p*n~
politionis: te pnrcipuc eo confiderato, quod nul­
fifiti mix. pt*mifcr*nt, tfttiditar.
lus videatur pofle dari cafua, qui non contineatur
xlx. Tip* pt*ffdt»ret, naluennt rttiptrt.
in prxdidis . Secundo argueoatur per eumdem
xx. Trifidentiirni ipaft. fed wn ctnftnrienltkin nnUt
dominum arguentemfic. Dato, ficutverumeft*
eft tevilii diffiniri*.
3uod decretum illud fadfnm fuifTet abunaobe»
m. Qu*m*d* prnfidenttt dcmtic (ancilii fnifer*
ientia tantum, nihilominus in ilia erat major
,
leur.
pars ecclefis. Unde non videtur cautum, quod
XXII. ^an trr*re , km eft privilegium taetciliatum
decretum illud a tot populis faâum, condemna,
ltaer*iiwn.
rctut ut hsrcticum . Ad hoc licet plurima poffent

S

1991

R.B3PONSIO JOANNIS A TüRRBCREMATA O. P.

M T feat diei tam circa prafappofaum . guam circa A
CüBiaji eocfequentiam « refpondetur bteviter fie.
i4j/
χ Prima, quod aon traâttur hic, neqdeeft dc
'
mente fanâifliini dotpini noftri , quod decretum
.
*’ ■ illad Conftantir faftum perobedientiamjoanhis
.
XXIIL condemnetur nthsreticum, quoniam ar­
bitratur fanâifiîmut D· N. pro illorum patrum re­
verentia > rebgiooe, & integritate, non altum fen'
fum habnifle in illo decreto, quidquid verba ejus
in (000 Utere prétendant , quam lanAi patret
habuerunt -, ficut colligi poteft ei reverentia , obe- dientia , Be profeflione humilitatis oftenfit per
cos domino Martino Romano pontifici eleflo per
' eoa, qui mox ut creatus fqit, cathedram fumpfit
judicii fupremi : ipfe quidem diftinivit , ftatuit
finrula, concilio iacroapprobante.
B
Praterea ipfi recognofcrttes decretorum fuoz" .
rum firmitatem ab Apoftolica fede pendere , con' firmat tonem eorum a prefato Romano pontifice
humiliter poftuiaraat, per qua omnia refte pon­
derata profitebantur Romanum pontificem (uperiorem lynodo, non inferiorem 'Sed tradatur nunc quod prima illa Bafileenfium propofitio una cum alii· duabus , in qui­
bus omnes conveniunt, pariter damnetur, heut
jure damnanda eft: cum manifeftum fit illam ad
eorum mtelligentiam , quam verbis, faftiique do­
cent , & praâteant , alienam efle a fcnpturc iartAa, fc a fanâorum Patrum doftnn* . Et hoc po­
teft optime fieri, abfque oftenfa decreti Confian­
ts· faâi bene intclleâl, fc abfque fcaudalo dec re­ C
tantium illud : Quoniam planum eft, quod una fc
eadem propofitio multiplicem habens intelligentiam, iecundum unam mtelligentiam poflit efie
vera, fc fecundum aliam fit hwretica, ficut exem­
pla plurima dari pollent, in quibus quia nota funt,
fc brevitatis caufa , fuperfedeo. Secundo refpondetur quod domini fc patres de obedientia Joaonis
XXIII. ita debent honorem fuum celare in defenfione prnfati decreti, quod non velint aliasduas
obedientias ichifmaticas fc hereticas declarare,
quoniam hic error pejor eflet priore : quod tamen ,
ut fuperiusoftcnfomeft, difficillimum eft obfervare , nifi decretum illud ad aliam trahatur intelligentiam, quam verba in fupetficie pretendunt,
fc quam Bafileenfes pradicarunt : alias non vide­ D
bantur , ialva pace, obfervare illud quod Dominus
prreepit : quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris.
Tertio arguit dominus opponens, quod licet
S.
ab una obedientia tantum fuerit faâum prefatum
decretum, nihilominus cum poft nulla faâa fue­
rit reclamatio per alias obedientias, videtur ap­
probatum fuifle . Refpondetur, negando quod
nulla fuerit fiât reclamatio , imo multiplex.
Tum primo, quando primo faâum eft, contradiâum fc reclamatum eft , tam per praelatos fc
aliquos dominos Cardinales , qui , nt in gertis
etuldem concilii patet, fe abfentarunt a feflione
illa: quam per multos doâos viros, ficut a fide
dignis qui interfuerunt, refertur. Tum fecundo
Contradi&umeft pereum , quem obedientia
E
pro Romano pontifice venerabatur, fc cujus au­
âoritate congregatio illa legitime adunata dice­
batur, fcilicet Joanncm XXIII. didum/qui de­
creta illa faâa erronea efle faepe profefiiueft , ut
dominus Dynenfis ab ejus ore in oppido Schaphufenfi prope Conftantiam audivit. Tertiocontradiâum.cft per duas obedientias alias, fcilicet Gregorii fc Bexiediâi, quae, ut fuperius oftenfumeft
in principio prefentis refponfionis, manifefte ver­
bis fc faâis contradixerunt opinioni dicentium
eos , qui de obedientia prafati Joannis XXIII.
Confiant i x ante eonvenctant, concilium geaera-

f

I992

le facere, ecclefiam Chrifti icprxlentare, habete A N M o ■
poteftatcm immediate a Chrifto, cui fcc.. Tum
quarto manifeftum tcftimonium hujus reclamationis five non acceptationis colligi videtur ex eo,
quod nunquam'amplius convenientibus omnibus
Obcdlcnttia fimul, fuerunt'illa decreta lepctita r
nec confirmata : fed ft*tutum fuit, utjam'diâum
eft , quod per Papam & per concilium deberet de­
clarari, per quz fc quomodo Papa poftit Corrigi
vel deponi .
Quarto arguit dominus opponent, quod fi illud
decretum non fuit verum , Joannes XXIII. non
potuit deponi, maxime cum, ut ex fententia ejus
pateat, non'fuit depofitus'pio herefr, fed justa
gloflamcan. fi Papa, fcilicet quia motibus luis
pravis fcandalizabat incorrigtbilitçr' Ecclcfiam.
Nec poteft dici, inquit-,'quod poilinodum Flo­
rentin approbavit depolitionem fuam fc elcâionem Martini : quia talis approbatio non poterat
facere Martinum papafti. Aa iftam rationem, dimdflr multis abis quz pollent dici, refpondetur
negando confequeatiam, fc hoc duplici ratione.
Tum primo quia ipic, ut patet per inllrumcnç
ta, qua includuntur in geftiahujuiinod» concilii,
rcnunciavit juri paparus, fi aliquod habebat. Et
quod dicitur quod approbatio fua nihil junscontulit domino Martino, negatur, dicendo quod
approbatio non fuit talis qualis dicitur efle per
dominum arguentem, fed talis fuit, ut reverendiffimus Placentinus , fc aln domini, card males
nuper in przlentiarum dixerunt, quod videlicet
poftquam liberatus a carcenbus veniffet Floren­
tiam ad dominum Martinum, approbavit renunciationcm fuam, quam fecit in carece, profitent
illam publice, non metu, non fophiftice, led ve­
raciter fc libere fecifle.
Secundoconfcqucotia non valet, quoniam in
.
cafnharefis, dequa ifteacculatus fuit, fc teftcJ
'*
induftt, univerfale concilium poteft Papam judi­
care , ficut didum eft: unde negatur quod noa
pro hzicfi, ted pro aliis criminibus Joannes ille
fuerit judicatus. Unde, licut patet cxgeftis illius
concilii, in fententia iufpenuonis ejufdem faâa
m feflione decima, vocatur notoriushireticus fc
incorrigibles. Sed licet hoc io fententia condem­
nationis nonexprimaturfpecialiter: nihilominus
in eadem fententia dicitur, quod propter illa cri­
mina tunc ibi nominata , fc alia crimina in proceflu diâa caufa contra eum deduft a fc contenta,
tanquam indignum fc inutilem & damnofum fan­
da fynodus privat.
Quinto arguit dominus opponens, fc prafuppoait quod , ut patet ex geftis illius concilii, inter
patres deputatos obedient)* Joanais XXIII. fc
patres dc obedientia Bencdiâi, fuerunt compaâata Naibonr quadam capitula, inter que tuic
unum , fcilicet primum, de convocatione fiend a
per pirlatos utriufque obedientia . Aliud vero
capitulum fuit , quod eft fecundum in ordine ,
quod difta congregatio & conftitutio concilii
fienda per diftos dominos, fieret generaliter pro
eatirpatione fchifmatis, fcharefis, fc profanâa
unione.ecclefia, fc pro reformatione univerfalis
ecclefia in capite fc in membris fcc. Ex iftis elicit
praefatus reverend i (fimus dominus , quod conci­
lium habeat poteftatcm in reformatione capitis
facienda: fc per confequens videtur, quod om­
nium illorum patrum fuit hac fides, quod conci­
lium haberet hanc poteftatem. Ad iftam ratio­
nem , dimilTo quod ex convocatione illa nova, &
inftitutioncconcilii, arguatur manifefte nonefle
creditum apud omnes , veritatem efle fidei ca­
tholica > patres convenientes Conftantia, <|uan-

T”

1993

lN CONCIHO pLORBNTINO AD

do fecerunt decreta, de quibus eft fermo, facere
Caiiiti concilium generale , aut univerfalem ecclcfiam
, »«*· reprr lentare : refpondetur quqd per c, illud fe­
cundum, quod, ut in eodem continetur , faâum
çft ut deferretur honori concilii Conftantienfis, 8e
fob certis conditionibus, non arguitur aliquid
Contra diâa,
Nonenimneffatur quod concilium univerfate,
& maxime fedevacante, polfit facere decreta .re­
formationis pertinentia tam ad caput ccclçfie,
quam ad membra, Sed hoc negatu r, quod poflet
fatere leges indifferenter habentes vim coaâivam contra caput ejus, Romanum fcilicet pontifi­
cem: pro quo notandum eft, quod ut ait fandus
Thomas fo prima >· q. pd. articuloujhinto » ubi
Jucrit, utrum omnes lubjfeiadtuHlgi : quod let
ίο.
e ratione fui duo habet, videlicet quodtft regu­
la humanorum aâuom, Ar quod habet vim coaâivam. Quantum ad primum, concilium univer.
fale poteft facere decreta Sc inftituta, qu» refpicianttam caput quam membra , etiam inftituta
qua refpiciant ipfa univerfalia concilia: quantum
vero ad fecundum, fcilicet vimcoaâivam, judi­
cium condemnationis inferendi tranfgreffiouibus
legum, non poteft, cum inferior hujufmodi le­
gem non pofiit imponere fuperiori t te ideo dici,
turextrade Eleft,çan. figqificafti, quod Roma­
ny ecclefia nulla concilia, legem pr*fixerint.
it.
Quod etiam in prajudicium Romani pontificis
nihil inftituere polfint, teftatur Innocentius ter­
tius in can. innotuit extra de E! eft. ubi dicit quod
canon Lateranenfis concilii ab Alexandro papa
Îrcdeceffore fuo editu*, nullam potuit lucccflori
uo prajudicium generar*, cum non habeat im­
perium par in parem - Quamobrem fanâus Tho­
mas prafato articulo, in rcfponfione ad tertium
dicit « quod princeps dicitur lolutus legibus, non
11' quidem quantum ad vim direâivam, debet enim
legibus vivere, fed quantum ad vim coaâivam,
quia nullas poteft inipfum judicium condemna­
tionis inferre, fi contra legem agat. Unde fuper
jj,
illud pfalmi, riii Jiii perivi, dicit gloffa: Rex
j, eft omnibus (upenor, ideo a Deo tantum, qui
„ tnijoreft, puniendus eft. Si quis de populo erra‘*7··, verit,' tc Deo · peccaverit Scregi, rex vero non
habet hominem, qui fua faâa dijudicet , idço
ait, tibi fol i peccavi. Haecglofta:
foecfte ra­
tionibus induâis ex parte patrum deobedientia
joannis XXIII. &geftorum concilii Conftantfen-

8.

iq.

sv

BaSIUBNIB*.

1994

A

infticuçntis, Sc non evacuatum auâoritate, fed
habet proccilucn legitima potclhte fulcitum jçM11,Tt
alia mode poteft intelligi legitime continuari *
rets»
’ non per rçfpcâum ad audoritatem didam, fed
ad materiam proccflus, ira quod omnia declara·,
tio faâa per tale concilium, fuerit ver* . Om­
nia ejus Conftitutio fanâa , çft fententia julta.
Capiendo autem hoc fecundo modo legitimam
çpntinuationem , conceditur confequentia , Se
negatur antecedens. Licet enim S. D. N. decla­
raverit concilium iliud’ legitime continuatum·
quia, non fuerat intentionis fan&itatis fur, quod
z
concilium illud evacuaretur virtute fua, 6 cauf« propter quas illud tranftulerat , non effent
ver», aut tante gravitatis , lient ejus fanâitas
B agnovit : non tamen conccffit cis , nec declara­
vit, cqs in omnibus qus dixerant, definierant·
aut conftituerant , bene fanâè jufteque feci fle.
Çapiendo autem primo modo legitimam conti­
nuationem concilii , conceditur antecedens 8g
negatur confequentia . Stat enim cum hoc mo­
>f·
do legitimation^ proccÎÎus concilii > error ali»
.quis in condulionibus
ikut patet dc fecunda, 16.
fynodo Enhcfina, qu* ’cut fuit legitima àuâo-

ritate inenoata, ita etiam continuata, qu* ta­
men graviflime erravit, Prrtcrea/conc^ium Aquifgrani celebratum legitime fuit , '& continua­
tum , dc quo in can. placui: jd. q. 1, Se tamen
ejus .definitioni prrponitur lententia Hierony­
mi, ut in eodem loco colligitur, & habetur in
Q g i offa in can. de Libellis dift. :q. Praeterea dicic
Auguftinus contra Donatiftas loquens, libro pri­
mo de unico bapctfmo » plenaria concilia urpe
priora pofteriorious emendari. Prcterea interro­
gentur patres Balilecnfes , utrum dicant verum
apud omnes indubitatum in hoc quod fynodn*
univerfalis Conftantienfis feciffet illas declara­
tiones: Sc plane fi veritatem loquuntur, diâuti
funtcontra dilfiniiionemeorum, cammanifeftum
fit per unam folam obedient ia m illas faâas efle .
Non ergo erit inconveniens, quod concilium Balileenfe, licet dicatur fuilfe legitime continua­
tum, fcilicet quoad proceffumejus, habeat ia eis
3ue declaravit aut i.iftituit , aliquid emendanum A* corrigendum .
Secundo arguebat idem Dominus oppbndns
D
fic confirmando rationem prsmiffam : Conci,
hum Bafileeqfc fuit univerfale& indubitatum, 8e
renovavit hoc decretum, faâa revocatione diffolutionis: ergo fequitur quod illud fit verum. Ad
fis dixiffc fufficiat.
Jam ad argumenta qua: agit przfatus dominus
iftam rationem refpondetur , primo ad antece­
dens, quod attento quod conditiones & promtfopponens ex parte concilii Rafilecuiis tendamus,
fiones domino noftro faâc, ut diflblutionem live
licet ex multis eorum, quia difpenfative, per mo­
translationem revocaret, non fuerunt ei obfervadum toleranti* ad preces regum tc principum
t«, maxime quod fui prrfidente» non fuerunt re­
apoftolica fedes fecit, ut fcbilmaticis tolleretur
cepti juxta difpofiiionem, Sc juxta morem anti,
occafio, tc Bohemomm traftatus ex dilatione
quorum conciliorum, non videtur omnino indu­
nots fufeipentt impedimentum, argumenta fumpta, parum debeant habere virtutis. Argumentum
bitatum foiffe illud concilium, immo apud mul­
eft autem in primis, fi bene retinui, lie. Conci­
tos doâos omnino vacuqm auâoritate judicatum
eft : cum praefidentes Papas juxta formam a Romalium Bafileenfc fuit legitime inchoatum, quia au.
Aoritate tc Martini, tcprarfentis S. D-N- & hoc E, no pontifice datam, noluerit recipere, fed con­
pro reformatione in capite Sc in membris : fuitque
tra omnem modum te rationem, corpus fine ordi­
ne dependenti* ad caput fibi a Chrifto fuperpofilegitime continuatum, ut in bulla annullationis,
dinolutionis, live translationis ejufdem cdnrilii
tum, poteftate propria voluit procedere .
S.D.N. atteftaturi Bc przfatum concilium fecit
Secundo dicitur,quod non videtur verum, quod
illas declarationes de poteftate concilii univer­
Concilium Bafilcenfe renovaverit decretum illud
falis, ficut eft manifeftum: ergo videtur dccreConftantienfe,immo decretum fecerit novum:quod
tum illud effe verum, alias concilium illud noq
patet ex eo quod forma unius multum differt tc li­
fuit legitime continuatum, errare enim non ftat
ters te intclligemia ab alio, ficut patet intuenti
cum legitim* continuatione.
illas, quas fuperfedco profequi brevitati' caufa ·
Ad iftam rationem refpondetur, qnod conci.
Tertio pr«fidentes omne» quibus in folidum
Jium legitime continuari, poteft intjIligi duobuf
auâoritas data erat, non coolcnfernnr, immo
contradixerunt· tc proteftati funt eo modo me­
modi· t imo modo quia cootiauatjir cjusÿbtôta
liore

»7·

18.

«9·

I995

Ru>onsio Joannis a Torrbcrbmata O· P·

’

1996

Anxo l*ore qno potuerant, licet aliqui eorum non nt A ceffitas confirmandi decreta conciliorum per pa,
(Carsvs Pf*fidcntes, fed ut particulares perfonv , qnafi
pam, colligitur primo ex authoritate facre Icri- çHtttTt
pfur·, fecundo ex cudentia rationi», tertio ex
Ι4|>
i,,», violenter, cumajiternon reciperentur ad ptwfipraâica obier vata facroram conciliorum pr<ûandeutiam, in renovatione illa confcnferint.
tiiTi morum. Ex faera fcriptura quidem colligitur
xo.
Sed qonmbat dominus arguens, unde habetor
Deut.i 7.obi Dominus ait , fi difficile te ambiguum
3nod u concilium vult aliquid diffinire, ficprrfiapud te judicium perf pexeris, dicit gloflis iuterlientes nolunt confeotire, quod diffinitio fit alla»
ne ari», hoc quoquein Ecclefia obfervandum eft ,
cum hoc videatur valde mirabile? Ad hocrelpon& judicum inter portas tua» videris verba variari,
detur, quod hoccotligitur primo ex Chalcedooenfurge, &aicende ad locum (glofla piima ,Ecfi concino, in cujus geftis in aâione fexta, utlfacleuam) quem elegit Dominus .Deus tuus, ve- ,· betor in libro pontificum Ifidori, ita dicitur: In
jiiefquead iacerdotesLcvitici generis, ( gloflapri­
„ omnibus fynodis apocryfariï apoftolici decretas
ma legitimos) &adjbdicem (glofla prima pon­
„ fen tent i as primo, propter fummam authoritatem
tificem) qui fuerit illo tempore · qucreiqueab
,, ejufdem land· fedis, confirmabant -, te fubfcricis qui indicabunt tibi judicii veritatem. Et facies
„ bebant » quia aliter oulluta robur habebadt, unde
*1· «, fcriptnmcft.* Pafcbafius epifeopus, vice, domini B quodeumque dixerint , qui prcfuntloco, quem
elegit Dominus , & docuerint te juxta legem ejur,
„ mei beatiflimi atque apoftolici nnivcrfaliseccleli·
feqncriiquefentcntiamecuum , nec declinabis ad
,· pape urbis Roma Leonis, fynodo prafidens ftadexteram neque ad finiftram. Qui autem fuperbie«, Uil, confenfi, & fubicripfi : fimiliter relinqui fe­
rit nolens obedite facerdotis imperio, qui eo tem­
cerunt. Hac ibi. Secundo colligitur exdiu. 17.
pore miniftrat Domino Deo tuo , 8r decreto judi­
q. per totum, firprccipue in can. regula, ubi ha­
cis , morietur homo ille. Ubi licet dubiorum diffi­
betur, nullum ratum effe concilium, quod non
cilium diicuffioncm te indagationem ventatis
fuerit apoftolica authoritate fui citum. Clarum
Deus conventui faccrdotum attribuat: imperium
eft «quod ea quas fiunt praefidentibus papa: contra­
tamen & diftinitivum judicium, cui fub poena mor­
dicentibus, non potiunt dici fulta authoritate
tis obcdicndiimeft, uni foli,'fcilicet lummo fatx,
apoftolica . Secundo refpondetur ad conlcquencerdoti, attribuit. Unde manifefte patet, quod
tiatn, negando illam : alli^nata eft ratio negatio­
robur fic authontas, A via coaftiva decretorum
nis in fuperioribus, pro eo fcilicet quod non erra­
univerfalium conciliorum , ab uno fcilicet futnre, non repetitur privilegium efle generaliter unimo iacerdote dependet. P rr te re a prçcipitur Moti,
Verfalium conciliorum etiam indubitatorum, nili
cum ita univerfali confenfu in cifdem eunda funt C qui poteftate, ut ait Bernardus libro de Confideratiooe ad Eugenium Papam, fuit figura Romani
diffinita, quod apoftolicse fedis confcnfus & appontificis: Efto tu populo in his, qur ad Deum
Îirobatiointervenerint. Exempla etiam affignata
pertinent, nt oftendas eis ceremonias te ritum co­
unt dc fecunda fynodo Ephelina univerfali Se in­
lendi Deum,Esodi 18.Ceterum Chriftuscum aliis·
dubitata. Tertio arguebatur per cumdem domi­
Apoftolisimperaverit, ut laxarent retia fua , tan­
num opponentem fic : Sandiflimus D. N. appro- '
tummodo Petro inquit, Duc io altum, Luc.4.hoc
bafle videtur illud concilium per bullas fuat, er­
go videtur, quod diffinita per illud funt approbaeft in profundum, difputationum , ut ait glofla
ta per apoftolicam fedem , & per confequens vera
Ambrofii, dehabetor incan. non turbatur 14. q.
j. Quomodo autem hcc divina inftitutio integra
funt, aut apoftolic.1 iedes erravit cum illo.
/erraretur, qua fummo ecclefir pontifici divini­
XJ.
Ad hoc refpondetur , ficut idem fanCtiffimus
D. N. pro fe tunc reipondit, quod approbavit
tas tam fingu lari ter injunxit fummarum caufarum
te difficilium qurftionum in ecclefia judicium, fi
progreflum illius, ficut didum eft , non autem
vdecretaejus; quodfapientiflimefadumeft. Quis
patrum in fynodisconvenientium decreta te cano­
'enim, nifi imprudentiflimus, approbaret decre­
nes te fententir, qur communiter de rebus maxi­
ta aliqua, antequam illa videret, examinaiet, at- ]D mis proferuntur , non confenfu Se approbatione
firmarentur fummi pontificis? Suffragatur praete­
que plene & integre ponderaret, fi quid in cis mi­
nus redum, minus verum, aut minus expediens
rea ad hoc ratio evidens, lex enim non babet vigo­
contineatur ? aut fi quid ineptum , aut fi quid
rem & virtutem coaftivam, nifi ex principis autnodiminutum, autfupeifluum fit t quomodo dici­
ritate, aut au thori ta tee; usin quo principatus to­
tur fecifle Papa Clemens, ut Joannes Andrea» po­
tius communitatis eft collocatus. Inud eft clariffinit in principio Clemcntinamm, deconftitutionimum apud omnia jura. Sed Romanos pontifex eft
bus fiait in Concilio Vienncnfi , qu· quia, ut in­
princeps ecclefir , te principatus totius ecclefia
quit, aliquecaiumerant inepte, aliqur proli­
collocatus eft ab iplo fummo omnium principe
xe, alique defective compofitc, alique etiam
Chrifto (alvatote noftro in Apoftolica fede, utm
non expediebant, fecit illas Clemens recenferi per
can. Bafilicas, deConfecrat. d; 1. ergo neceflario
peritiores, qui aliquas illarum in toto refervafirmitas, robur, &authoritas decretorum conci­
runt, aliquas in totum refecarunt, aliquas muta­
liorum dependet a Romano pontifice, five ab Arunt quoad verba, mente fervata , aliquibus vero
poftolica fede, ficut habetur exprefle in can. con­
earum quibufdam detraftisquoad verba Se quoad
fidimus XJ.qurft. r.Sc Extra de Eleét. can. fignifimentem aliqua funt addita. Prstcrea fi approban­ E cafti. Facit etiam ad hoc ratio beatiflimi Tnomç
do procefliim concilii fanâiflimus D. N. approbafin 1.x. qurft. i. art. ultimo, quam fumit ea uni­
fet decreta illius concilii: cur tanto ftudio,&tam
tate fidei, fic una fides debet efle totius ecclefic fe­
repetitis vicibus laborarunt Bafileenfes per orato­
cundum illud primas Corinth, primo : Idipfum di­
res fuos, ut fanâilumus D. N. approbaret &concatis omnes, & non fint in vobis fcbifmata: quas
.
firmaret eorum decreta > quod hucufquc habere
videtur (ervari non pofle, nili queftio fidei de fi­
de exorta determinaretur per unum, qui toti ecnon potuerunt ?
χλ.
Sed qurrebat Dominus arguens, unde re peri­
clelieprreft, ut fic ejus fententia a tota ecclefia
tur, quod necefle eft accipere aut habere a Roma­
firmiter teneatur . Et ideo concludit, quod ad fono pontifice five apoftolica fede confirmationem
lam authoiitatcm Romani pontificis pertineat no­
va editio fymboli. Hrc lanâus Thomas. Εχ qui­
decretorum faâorum per concilia univerfalia, cum
iouniverfali concilio intelligatur efle authoritas
bus patet quanta neceflitas fit ut canones concilio­
pspe? Ad hoc refpondetur, quod hujufmodi nerum & maxime fidem rcfpicicnics, per eum qui
Kkk
uniConcti Genera/. Tom. XXXI.

>997

1N CONCILIO

Êlomntino

ad

Basilaamibb.

1998

umvcrfali ecclefi* pnrfidet, confirumoflr . Fut»- A racchici ordinis virtus fa omnibus capitur fanâidatur proterca hoc ipfam ia praâica antiquorum
**"- totalitatibus
tatis
------ * ““J-----------------) unde omnes
“*v—
epifeopi
*
-------congre*
Çmsisti
gau cum papa, quoad poteftatcm jeriUiAionis,
mj».
«4>9> 1 conciliorum, Nicami fcilicet AChalcedoocniis,
noa videntur dicero plus poteftatis quam papa fom nuitas patres convenientes oumia diflmita 8c
conftituta per «os miferunt ad Apoftolica·» fedem»
Ius. -Omnes protcrea <caores ofliciales regis, fimul convenientes cum rege · non dkuntplus jurifrogantes ilia per Rucnanum pontificem confirma­
diâionisqàam r*> falas, ficut fanâus Thomas isari , ficut patet de patritas Niroo* fynodi, es epiquit » quod omnes creaturo At Deus confidente fi­
ftolacjoldcmiynodi miflaad papas» Sylvcftrum ,
mul , non portant plus bonitatis quaaaDcus falas.
qu* batecuringeftisejus, Ar depetritasChalct£t ideo non eft ita dicendam, ficut cx adverto in>£
doaenfis fynodi ea epiftola ejnfdem mifla fuper
tclligitur, quodpoteftaspapo includatur incon­
hoc ad Leonem papam * quas pro brevitate te­
cilio: immo fortaflu magis uroprie diceretur e
nenda bic inierfetere non curavi. Hoc proterea
converto, fcilicet quod poteftas totius concilii
obfervatom in concilio Çonftantienfi legimus, in
comprehendatur in papa, ficut derivatum Ar de­
Zoo licet papa Martinss inerit pro fens » * farta f·.
pendens comprehenditur to eo, a quo dependet Ar
s primes omnibus atfenfum dediflet * nihilomi­
nus Fsühupontifex, ia fine omnium rogatas eft » B emanat. Dicimus enim quod omnium membrorum
virtus continetur in oapite, Ar omnium inferiorum
«t omnia Apoftolic· fedis authoMtatc roboraret,
poteftasin principe. Secundoreipondetur, quod
Juod fabcerta forma fecit, ut patet in gcftis ejufad hunc fenfum poteft dici, quod ia univerfali
cm concilii.
fynodo includitur poteftas papa t quia fi rationem
Quod vero dicebatur per dominum arguentem »
concilii univerfalis habet, neceflario confenfus
videri hoc non efle neceffarium, quia, ne inquit,
papm includitur, & authoritas ad earum rerum
jn concilio univerfali poteftas papa includitur.
profccutioncm, ad quas fynodus ordinata eft. Sed
Reipondetur primo, quod tac locutio proprie loes hoc modo comprchenfionis poteftatis P»p* in
Înendo non videtur mihi accipienda » quod poteconcilio, non fequitur, quod conci ufa per patres
as papa fit inclufa in concilio univerfali ad eo­
fynodinonegeantconfirmatione principis Ecclerum ienfum, quem protendunt illi qui dkunt con­
liç. Et hac de fecundo articulo pro mea mediocri­
cilium omnia pofle qea papa, Armajora. Dicunt
tate diâafdficiant.
enim, quod concilium aicit quid aggregatum es
De tertio autem articulo, quia cam non fuerit
poteftatibus particularibus, quartlm uaa fit poteopus loqui, nihil refpoadi : ideo in hac rccolléita/ papa » ita quod concilium dicat unum totum
comprehendens omnes iftas intra fc potentates. la- C âione refpoafionis me* iuperfcdeo: per cotum
omnia per me diâa fuhjiciciM correftioni Ac emen­
de arguentes quod cum totum majus fit fua parte ,
dationi fanâiflimi D. N. Eugenii Papas quarti, veconcilium fit majus Papa · Sed revera non ita ac­
riffimi Chrifti vicarii, Ae principis univerfa Eccle­
cipienda eft ratio concilii, ficut ifti imaginantur.
fi*! cujus faoâitatii mandato hanc refponfiooem
Çum autem Romanus pontifex, utpote caput ccin profentia beatitudinis ία·» Ας rcverendiffmoclefia , plenitudinem Ac totalitatcm habeat pote­
rum patrum dominorum Cardinalium, fercqee
ftatis , Ar ab ipfo omnis poteftas jurifdidionis alio­
omnium prolatorum hujus fande fynodi cacumerum pnr latorum derivetur, ut luperius multipli­
nier, multorumque aliorum patrum, magiftrociter eft often Cum: poteftas papa non poteft comrum, de doâorum, fatis os tempore faâam, nunc
pariti ad poteftatcs particulares aliorum prolato­
pVumcopiofiuAr estenfius collegi. Sitque ipfe '
rum , ficut nantotius comparatur ad alias comparDeus omnis boqi fontalis origo pro affiftentia gra­
tes, es quinus illud totum refultat, fed ut totum
ti* fur in fecula benedidus. Arnen.
comprehendens virtute quidquid poteftatis cft in
Explicit rcfponfio, fafta per magiftrum Joanillis: ficut dicit Boetius» quod fuperior virtus
comprehendit in fe inferiores ; & beatus Dion y fias
nem a Turrecremata, facri tc apofiolici palatii
magiftrum, anno incarnationis Dominico tqjp.
libro j.ccclcfiafticn hierarchic dicit» quod hie­

’

A

FINIS

SUPPLEMENTUM AD
TRIGESIMUM

PRIMUM.

TOMUM